-

T H E PENNSYLVANIA
STATE UNIVERSITY
LIBRARIES

PATROLOGItE
CURSUS C O M P L E T U S ,
BIBLIOTHECA

sni
UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS,

COMMODA,

OECONOMICA

SS. PATMI, DOCTORIM, SCWPTORIIQII EtCLESUSTICORlI,

8ITE

QUI

AB MVO APOSTOLICO
BT AD PHOTII

LATINORUM,

AD JETATBM
TEMPOBA

81VEG R J S C O R U M ,

INNOCBNTIl

Ul

(ANN. 1216) P R O

(ANN. 863) P R O GRJSCIS FLORUERUNT

LATIBIS

RECUSIO
CHRONOLOGICA
OMNIUM QUiE EXSTITERE MONUMENTORUM C A T H O L I C ^ TRADITIONIS P E R DUODECIM PRIORA
E C C L E S L E SiECULA E T AMPLIUS,
JUXTA EDITIONE6 ACCURATI88IMAS, I N T E R S E CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS HANU8CRIPTIS COLLATA8,
PERQUAM DILIGENTER CA8TIGATA J
DISSERTATIONIBU8, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBU6 OPEEIBU8 POST AMPLI8S1HA8 EDITIONES Q D ^ ^RIBUS NOVlSSIMIS SJECULIS DEBENTUR AB80LUTA8
DETECTIS AUCTA ;

INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, S1NGUL06 SIVE TOMOS SIVB AUCTORES ALICUJUS MOMEMTI
8UBSEQUENTIBU8, DONATA ;
CAPITULIS INTRA 180 TEXTUM RITE DISPOSUIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MA&GIMEM SUPERIOREM
DISTIKiGUEJfTIBU8 SUBJECTAMQCE M A T E R I A M 81GNIF1CANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBU8 CUM DUBIIS, TUM APOCRTPHI8, ALIQUA YERO AUCTORITATE IN ORDINE A D
ECCtESIASTICAII POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;

IIVTVUMER4BIUBCe
6CILICKT RERUM, QUO

INDICIBUS

LQCJJPLETATA ; S E D PILESERTIM DUOBUS

IMMENSIS E T G E N E V V L I B U S , A ^ T E R O

CONSULTO, QUmOUID NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM AlJTE^ UIWSQUlSWE
P A T R U M , ABSQUE ULLA EXCEPTIONE, 1N QUODLJBET THEMA 8CRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ^
A L T E R O SCRIPTURiE S A C R i E , E X Q U O L E C T O R I C O M P E R I R R S I T OBVIUM QUINAM 8 E T
IN QUIBUS O P E R U M 8CJORUM LOCIS SINGULOS 8INGULORUM LIBRORUM 8R1PTUR VER8U8,
A P R I M O GENESE08 USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYP81S, COMMENTATI SINT.
EDITIO ACCURATI681MA, CJETERISQUE OMPUBU8 F A C I L E ANTEPONENDA, 81 PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITA8,
CUARTiC QUALITAS, INTEGRITAS TEXTU8, PERFECTIO CORRECTIONIS, O P E R U M RECUSORUM T D M VARIETA8
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGLE D E C U R S U COS8TANTER
SIMILIS, PRETH EXIGD1TA8, P R J E S E R T I M Q U E ISTA C O L L E C T I O , UNA, METBODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPCSCULORtJMQUE HACTENU8 RIC ILLIC 8PARSORUM
t

P R I M C M A U T E M IN N O S T R A BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. A D OHNES J S T A T E S ,

LOCOS, L I N G U A S FORMA8QUE PERTINENTIBUS, COADUNATORfJM.

SERIES fiR^lCA
IF OUA P R O D E U N T P A T R E S , DOCTORES S C R I P T O R E S Q U E ECCLESIJS UBMCJB
S. B A R N A B A A D P H O T I U M ,

ACCURANTE J.-P.

MIGNE,

Blbllotheeae c l e r l tinlfereae,
SIVE
CUR*

M P L E T O R U M IN

SINGULOS

SCIENTIJE ECCLESIA8TICA RAMOS

BDITORB.

PATROLOGU,
, \ <> US ECCLESliE, IN DUAS PARTE8 DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GRiECO-LATlNA; LATINA,
JAM LNTEGRE EXARATA, VIGLNTI ET DUCENTIS VOLUMINIBUS COHSTAT, CENTUMQUE ET VILLE FRANCIS VENIT. GR.tCA
DUPLICI EDITIONE TTPIS MANDATA EST. FRIOR GRiECUM TEXTUH CUM VERSIONE LATINA LATERALIS COMPLECTITUR, E T
F0R8AN CEN^UM VOLUMINUM EXCEDET NUMERUM. POSTERIOR AUTEM VERSIONEM LATINAH TANTUM EXH1BET IDEOQUE INTRA QUl^
iG: CIRCITER VOLUMINA RETINEBITUR. UNUMQUODQUE VOLUMEN GRiECO-LATlNUH OCTO, CNUMQUODQUE
MERE LATINUM QUINQUE FRANCIS 80LDHMODO EMITUR UTROBIQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EMPTOR,
COLLECTIONEHINTEGRAM GR.CCAM VEL LATINAH COMPARET NECESSE ERIT ; SECUS ENJM, CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEH NECNON ET DIFF1CULTATE8 VARIA PRETIA iEQUABUNT.
e,

PATROLOGIM

GRMCM

TOMUS

III.

S. D I O M S I U S AREOPAGITA.
EXCDDEBATUR E T VENIT APUD J.-P,MIGNE EDITOREM,
IN V U DICTA VAXBOISE,
PROPE PORTAM LUTETIiE PARISIORUM VULGO VENFER
1
SRU

PETIT-MONTROUGE.

1857

S&CULUM1.

S. DIONYSII
AREOPAGITiE

OPERA QUM EXSTANT,

COHMBNTARII

QUIBUS

S T W I O

1LLUSTRANTUR,

o n u

G O R D E R I I ,

SOCIETATIS JESU DOCTORIS THEOLOGI.

AGCDRANTB DEMUO R E C O G N O S C E N T E J . - P . M I G N E ,
BIBLIOVHMJB

GLBB1

GUAfUTJM COMPLBTOIDM IH IINODLOf IG1INT1JI EGCLEiUITICB ftAMOf BDlTOft,

TOMUS PRIOB.
laqoo mdTeratt Stncti Uxtot, et Georgii Paefaymera PanphrasU Graoe ei Latine, com AdnoUUonibiis M t h a w i f
Gorderll io singula captU eonUnentar.

TENEUNT DUO YOLUMINA 16 FRAlfCIS GALUCI0.

EXCUDEBATOR E T VENIT APUD J . - P . MIGNE E D I T O R E M ,

1WCTALAMBOISB,PROPEPORTAMLUTETLEPARISIOROMVULGODENFERNOIflNATAll,
EU PETIT-MONTROUGE.
1857

458922

ELENCHUS
AUCTORUM OPERUM Q I L E I N HOCCE IIICONTINENTUR.

S. DIONYSIUS
De c c B l e s t i h i e r a r c h i a .

De ecclesiastica hierarchia.
De divinis nominibus.
De m y s t i c a theologia.
Epistol.
Liturgia S. Diooysii.

AREOPAGITA.
col.

119

369
586
997
1065
1125

Ex lypis MIGiNE au IVlil-Munlrouge.

PROLEGOMENA.
DISSERTATIO

DE O P E R I B U S S. D I O N Y S I I A R E O P A G I T i E .
(D L E
f

NOURKT,

Apparatus

ad Bibl. max> Parisiis,M703, in-fol., p. 169.)

CAPUT PRIMUM.
Analyti*
| 1. Uber

omnium S. Dionym
de. cctfcsli hierarchia.

Operum.
Primus liber

A chiae ordfni pecuUare est, promiscue rocilentur.

Nonnullas postea, quae ad arguinenium suum speciabant.difficullates enodat el solvit (cap. 12), nimi
pum cur eplscopus dicatar angelue Doroini oronipotentie, curex Seraphinoram ordine unus ad
Isaiam missus fnerii, quatilusque s i i Augelorusn
numerus (cap. 15). Denique (cap. l i ) corporeia
iraaginibue, quibus angelt in Scriptura fignrantur,
singillatim explicatis, librum absoIviL

Diooy&ii Areopagiue nomine inscriplus, litulam De

tmlesii hierarchia pnefert, isque, sicut et alii eubsequentes Timotheo sympresbyiero imncupatur. Ab
ipso tttlem liujus libri exordio (cap. 1) auclor
oniaem lucem a Beo Palre ad nos derivari professus, ad suuni de rebus caleslibus, iisque difficilltmU, eed quae maierialibus ei corporeis adum| II. Liber de eccletia$tica
hierarchia.
- In illo
hrat* eranl, argumentutn cum ex Scriptura sacra, prtore libro allerius, qucin De eccle$iatlica hierarluni ex Patribus, implorata priifs Cbriati Domiiti
chia inscriplum voluil, fundameola quiden jecaral;
ope, iraciandum aggrediiur. Quapropter (cap. 2) sed ipse nisi Timoibei precibas vicius, manum ei
tlle, facta operis sui distribuiione, primuro aperil se non admoYisse lestiflcatur. Huic autem Tin?ocor Scriplura dmna aqgete flguris adeo ignobiib60, ne mysieria nostra non iuilialis aperiat, cuia
tiboft aique ab eorura oaiura lam alienis, ubique
a libri sui principio seduio praecepissei (cap. I)
nobis reprseseniel. Tuni (cap. 5) omiiem uniyer- Oilendil quo ex fonie bicrarcbia ecclesiasiica iliusim bierarcbiam definii dmdiique; ac quis ejue slrationee suaabauriai, in qoo cum coetesti eooflnU el scoptia, quaeque sint ejus fiincliones ct veniat, ie\ ab ea discrepet, qiwe sil ejus deAniiio
tuuiua enucleale demonslrat. Hinc (cap. A) ad
principium et flnie, ac tandetu cur illa symboJie
iptius angelicae hierarchiae explicationem iransit, et
iigurisque corporeis velaU nobis tradalur. Posloslendit Deum a oulla creatura excellenlius parlihaec ad singula quae ad eam speclanl, propiue accipari quam ab augelig; qui quidem qnia alios in cedeoe de sacramentisbapiisnM (cap, 2) et Eucha*
dmnitalis cognitionem adducunl, Ideo illo angelo- risliae (cap. 3), de eacri uogueoti seu chrismait*,
, consecratione (cap. 4) de ordinaiione
ram oomioe *unt donati. Alque bac dala occasione,
sacrorum Ecclesi minisirorum (cap. 5), episcopi
docet corum minlsierio non solum divinae !n
scilicet, presbyieri et diaconi, ac de solemoi monaYeieri Teslamento visiones exbibiiae fuisee, sed
chorura professione (cap. 6) articulatim dispuui.
Chrisli etiaro Incaroalionem in Novo FoBdere nobis
annantiaiam. Exponil iusuper (cap. 5) cur augelo- flig accuraiam subjongit csremooiarum, quibus
B

rum nomen, quod uliiuio coelesiium spiriiuuin Q mortuorum corpora sepelicbantur, descripilooem
exposuionemque; etsubinde de infaoiium baptismate
ordini epeciatira convenil, caleris iDdiscriminaliiii
ita iribuitur, ut ipsi tamen alioruro vicissim oomtne disserit. Ttim denique Tiiuotbeuin, si quaa clarioree
boram mysieriorum cognitiones babeat, ie\ babere
naoquara app^lleniur. Ad angelorum divisioneiri
possit, ut eae secum beaetole commuoicei obte*
inde (cap. 6 ) progreditur, atque oslendit eos in
tree bierarcbias, ei singulas quasqoe hierarchias etaiur atque obsecrat.
U L L i b e r d e d i v i n i i nominibts.
ln tertiolibro,
in tres ordines sic distribui; ut prtma Serapbiquera aucior nosler post edilum
Hypotypouou
oomni (cap. 7 ) Cherubinorum, Thronorum;
eecunda vero Dominaiionuin (cap, 8 ) Virtutam, theologicarum volumen 86 eonscripsiise asserit, de
PotesUtum; terlia denique Principatuuin (cap. 9), nominibtti divinti diepulal (cap. 1). llle auteio ex
Scripluris sacris, ubi omnia Dei qui et
Jurcbangeloram ei Angelorura ordinee complecta 681 nomina exliibeotur, argumeiiluro
Uir. Deiode (cap. 10) qtiomodo quselibei hierarchia
BnrgeUir, illusirelur, ac perQcialur, enqcleat; pla- suum tractaltmiin 86 6886 proiiletur. <Etquid6oi
duplicis generia 6886 dicii (cap. 2) ea Dci nomina :
nuflMpie Cacit (cap. 11) curoiunee Angeii virlutum
alia, uti vocant, absoluta et essemialia, quee natunc
cielesllam nomine, quod gecundo seciradae hierarP A T R O L . GR.
III.
.
1
t

S. DIONTSIUS AREOPAGITA.

\l

diviu tribusque sancii&siime Trinitalis personis ditur, ac negationibus magis qnam affirmationibiis
absqne divieiotie ulla conveuiunl; alia, uli loquuncognosci |>ole>t, myslicam conteinplaiionem pertur, relaliva, quae unicuique personae singillaiim
veniat (cap. 2), super res omnes aensibiles et inita compcl*int, ut altcri non possint auribui. Ad
lelleclualee esse aesurgetidum (cap. 3). Mauifeslum
ea porro explicanda Hicrolhei cujusdam magisiri
deinde facil quae esscnl illaD neptiones, seu pertfiii libro uiitur, ibique (cap. 3) cur post eximium
fecliones Dei negativie, casque rerum cum corpoillum tirum, quem maximis laudibus exornal, el
rearuni et sensibiliiiin, luni spiritualium ei intelquocum dormitioni Dei Genilricis se inlerfuisse
lectualium (cap. 4), quae iu Deo esse nequeunt,
dicil, ad conficiendam lucubrationem suam antimim
nuda ei simplici enarraiione explicat.
appuleril, paucis ille declaral. Post haec (cap. 4)
V. Epi$tol<e. Decem quoque epislolae Dionysii
singula Dci nomina edisserii, aique a boni el boniAreopagiUBnomen praeferentes, his quattior auciorie
talis, pulchri el pulchriiudinis, amoris, dileciionis,
nosiri libris subnectuntur. Harum qualuor priores,
atnabilis dilectique expositione orditur. Hinc autem
ad Caium rjrdalai, brevissimae sunl, eacque
arrepla occasionc, quasdam de natura el origine
episiolarum poiius fragmema, quam epistolae inieinali quseslioncs euuclcat, et quomqdo in angelos
gne videnlur. In earum prima perfeclissimam Dei
cadcre poluerit, luculcnler aperil. Prosequiitir ^ cognilionem, quoe a nobis accipi possit, eam auclor
esse dicit, quae ex aiiributis ejus negaiivis per exdeinde (cap. 5) incboatam nomimim Dei explanactssum el non privalive habeiur. In secunda expolionem, el nomen enlis, quod Deo ila iribuiiuf, ut
nit qnomodo qui ett super omnia, $it supra principizm
csierormn omnium ipsum s i l principium et causa,
divinilatit et bonitatit. In teriia veroquod Malacliias
ad cum traclal modum (cap. 6), uf, quoinodo in
propbeia de Cliristo praeniintiaveral : Repente
Deo rerum omnium exemplaria prazexstiterinl,
ibi
veniet ad tempium sanctum $uum hoc brevi explicaquoque palcfaciat. Explicat praeierea quomodo
tione interprelalur. Deinutn in quaria Chrisium
Deus viia sil, a quo suam cseiera vivenlia accipiunl:
Deum fuisse ei hominem, et operalionem
qutyriodo (cap. 7) sit sapieutia ipsa, omni* menlis,
exbibuisse demonslrat.
rationit, tapientia,
intelligentia
causa; quomodo
(cap. 8) omnia cognoscat, ei a crcatuns cogoQuinta episiola eodem ac pracedentes siylo c i a scatur : quoroodo Verbum, , sit veritas, ac
rata, ad Dorotheum directa est. In ea
fidei nosirae fundameiuum : quomodo ex mliaita
autem quae sil caligo divina auclor aperil, planumcjus poieuua. aliae omnes derivenlur; atque (cap. 9)
que facit lunc Deum vere cognosci, cum ille sut

ejus juslitia omniuin nonua s i i , salus ei rcdem* Q per omncm scientiam el cogniiionein esse cogaoptio.Ad baec vero (cap. 10) cur Deus magnm ei
ecitur.
Ad Soupalrum presbyterum sexta missa est, illa
parvus, idem et aliud, timiUs et dissimilu dicalur :
que omnium licei brevissima, formam tamen b&
quac sil ejus quies, scdes ei motus, cur nomineiur
bei epislobe. Hac aucior noslcr Sosipalruin ut ope
a?qualis, omnhencns, , antiquut dieram suam non lam in arguendis hxreticis quaui iu
rum, antiqvus et novu$; ibique temporis et ceterniverilatc siabilienda pouat, amice monet.
latii naiu^am explanare comendit. Posiea(cap. \\)
Seplima ille Polycarpo episcopo, qui ipsum ab
de pace Dci, qui omnis pacis aucior esl, disserit,
Apollophane sopbisu, quod opiniones genlilium
tamque ab omiiibus desiderari demonslrat. behinc
confutando, eas sincere non proposuissel palam
(cap. 12) ad ea respoudel quae Timolbeus daia ad
incusari nuntiaverat, respoQdere videtur. Ait itacum epLlola poposcerat, quid nii per se esse, per
que se cum adversus geniiles dispularet, res prout
*e vita, per te sayientia. Tum subinde ad divinoruin
se baberent, vcre semper rclulisse; Polycarpumque
uominum explanalionein rtversus
perspicuum
rogat l Apollophani sigtiiflcei eum ipsum essc,
facit (eap. 43) cur Deus voceiur Sanctut iancto9

rum

Rex

regum,

Dominm

dominantium,

Deut

qtii dhinit

advertus

divina abutilur.

Eienlm

non

deorum. His ila explicalis, monel sc divina nomina D solnm iis qua? Josux el Ezechiae (emporibus accideranl, iusolilis coelorum molibus, sed primis
pro suis viribiis, uon pro eorum diguitate sic explislupenda, quam Heiiopoli, dniu Chrislus cruciflcuisse, u l , si quid recte a se dicium fueril, id tolum
gcretur, ille secum viderat, solis defeclione, de
in Deum ipsum refundi debeal; si quid vcro tninus
ejusdein Christi diviniiale fueral convictus. Quod
recli c l perfecli, illud Timothei peritia velil esse
ipsi ul in memoriara revocei, aique ad amplexancorrcclmn. Spondet denique se de tymbolica theodam Ghrisiianam religiotiem adhorlelur, obsecrat
hgiu posi baec csse scriplurum, aique ila liGro suo
ei prxcipiu
finein imponU.
IY. Liber

de mystica

iheologia.

Quarlinn

librum, De mytfita
iheohgia titulo inscriptum,
aucicr nosier \b sanc.tissiniaB Trinilaiis invocatione inclioat (cap. 1), Timolheumque connnouo
faeii myslka cuin vtris paganis non esse comniunicauda. Ipsi subinde signiiical, ul ad Dei, qui i n futiie supra nos elalus, iuinicnsa caligiuc abKou-

Demophilum

monachum

qui

poeniienlfim

sacerdote absolutum, ipsumque aacerdolem a qoo

fuerai absolutift, durius traciaverat, epislola oclava
cornpii. Quamobrein clementiam mansueiudinemque commendat, ac vahis Moysis, Davidis, Joseplii, angeloruni, el Cbristi Doiiuni exemplit
piobat sacerdotes a monacbU aon esse ar{HP3ndos
#

PRULEGl

aiqne anle ipsam qui iU Mteiiiare ausus fuerii, i n ventom esse neminem. Deniqoe peccaloretc poeniteotem ab ipso non debuiese rejici mira gancii Carpi
fisionedemonstrat.
Epislol nonae ad TUum epiuopum datar Sniiio
quid fignrae gymbolicae et corporea, quae Deo in
Scriptura sacra tribuuotur, glgnificen', auclor notter enucleat. Deinde ea qusc.Titus postulaverat,
eiplanare aggressus, ostendit quid sit &rte/a*>
ditcubitUM,

somnus

tt

evigilatio

Ex quibug

Dei.

facile colligas ibt nibil aliud quam priora capiiis

nonl Malachi prophelas w b a explicari.
In epislola decima, ad Joannem
evangeli$tam,
intola Paibmos exsulantem directa, auctor noeier
celerem illi ab exsilio in Agiam reditum, ibique ge
ejus praeseniia fraiiururo certo praenunliat.
Adjecta est in nonnullig ediiionibus nndecima
aactoris nostri ad Apollophanem philotophHm episioia : sed eom ea vix ab ullo genuina esse censealur, de Hlius veritale, ne cum aliis quarum major
eai difficultag, confnnderelur, in fine hujug Disaerlationis disputabimus.
CAPUT II.
Exponilur

status qucenloni$ et qua methodo

biiur.
t

iracia-

De his lucubraiionibus si ex ipso earum lesiimotiio feralur genteniia, ceriom est illas non
alium qnam Dionysium Areopaghain a Paulo
apoatolo ad Clir slianam fldem addncium, ejusque
postea digcipulum, habuisge auciorem. Verumeoiiuvero qua de eolis, Christo moriente, ecltpsi,
de corpore Deipara Yirginis poi ejua mortem a
se ei ab aposiolis viso, de Joanntg evangelisiae
ab exsilio regressa dicuntur, eas a Dionysio illo
gcripiag esee clamant et leslincanlnr. Sed illud vocatur iii conlrof erslam aum horum aactor ecripiornm is vere sil AreopagiU, quem se prodil : vei
ememito tanli viri nomine scripiis suis aucloriia*
lem voluerit aitribuere. Raec aulem qusestto ob
auctoris nomen, et gumma quae in bi* operibus tracUnlur argtimenta, tanli ponderis et momenii visa
est, m vix alia fuerlt, in qua examinanda crilici
roajorem dilig*nliam adhibuisse videanlur.
Porro aaiem duas illi ecindunlur in partes. Atii
siquidem gcripla taaec omuia a Dionysio ipso, cujus nomine inscribuntur, profecla esse ceusent.
Qu quidem opinio ab eo lempore quo illae in
Tulgos prodierunt, usque ad decimum sextum E c cleeiae gaeculum, paucU neqtiidqtiam reclamanltbus, apud oinues fere invaluit. Alii e conlratio
eadem opera cura libros tum epislolas Dionysio
Arcopagitae plaue penitusque abjudicant, eaque
adulierina ei lanio viro suppogiia esse arbiiranlur.
Banc vero opinionem cum Valla el Erasmus ampleiaii fuissent, acerriinog omniuni sibi advcrsanliura impeius exceperunt. Sed ii demum iia fracii
sunt, ut pene omnes U m Catholici quam helerof

lluroil.2, Dtdhtn.

* Quicst. ad Antwcli.

doxi pedibusin eorum Werint sentenliam, eamque

plurimi variis lucubralionibus, in lucem editis, propugnandam -susceperint. Gonira lainen slant aliqui
pro anliquiorum opinione, quam prolixis eiiam
Diseerlationibus, in vulgus non iia pridem einisaie
def^ndunt ac lueniur.
HaBC itaque quaestio com pro ofiicio noslro riirsue
ad examen revocanda sit, illam Ua iraclabimus,
nt, omnibus tilriusque panis raiionibus aequa lance
ponderatis, earum vira et robur, aut levliatem e(
vitia ctare el perspicue, quantum per nos fieri polerit, patefaciatous. His autem ea omnia adjiriemusquae ad eliciendara conflrmiindamque verilalam et vanas arguiias depellendug magis cooducere
nobig videbunlur. Denlque banc qua3S(ionem pr<
virili parte ea meihodo enucleare eatagemus, qua
gincenig verhalls amalor de his tcripiis ffiium
possil faciliusel crtius ferre judicium.
CAPUT III.
Conatiri-

Utrum quidam tcriptora

anU Collationem
itantinopolitanam
hoec opera
Dionusio
buerint f

Constal quidem omnia Aiicloris noslri Opera

posl Gollaiionem Constantinopoli anno 353 babitaro Dionysio Areopagits uno fere omnium consensu fuisse adjudicaia. Utrurn aiitem eadein fuerit
anliqiiionnn opinio, inter erudiios eliamnum disceptatur. Dionysiani enim teslimonia Origenig
Alhanasii, Clemenlis Alexandrini et Grogorii Nazianzeni % a quibus U&c scripla vel Dionygii oowune citata, vel indicata opinanlur, proforunl iu
tsiedium Addunt Dionysium A'exandrinum ut
Anastagiug Sinaila, sanclus Maximus ei Nicetag
Choniates tesUniur, in eadem Dionysii sciipia,
^dnotalioncs ei scholia edidisse.
Sed contendunl eorum adversarii neque Ongenem neque Alhanasiuin, ul omnes facile conceduiit, sed recenliores quosdam borunf qnae citanlur, openim esse auctores. Quanlum vero ad
scholia, cerlum videri ea Diotiysii Alexandrini non
esse felum. Eusebiue eienim atque Hieronymus,
qui Alexandrini hujus patriarclias opera diligentisgiine recensuerunl, nullani omnino borum scboliorum feccrunt mentioncm. Quid quod Auasiasius
ac post euin Maxitnug hunc Dionysium ex rhelorum numero episcppum faclum fuisse aiuni * : At
magnui Dionytiut (verba suut Anaslasii) ex rhef

lorum

numero epiuopu$

[actut,

in tcholiis,

eic.

Maximug vero , etc. Aiqui Donysius,

aniequam in episcopmn Alexandi inum esset asgumptus, non rhetoricam proOlebatur, gea catecbeges
apud populum Ghrigiianum babebai. Quid ergo
inde aiiud colligas, quam haec scbolia congcrlpta
fuisge a quodam rhetore, nomine Dionysio, queni
Anasiasius c i Maxitnus pairiarcham Alexanddnum esse falso arbitrati sunt. Neque vero in hoo
taniiim erravit Anastasius; nam u\ cxiera lacea

* Tom.

VI BibL

Patrum,

cap. l i .

45

S. DIONYSIUS AREOPAGlTA

intig, Ineodcm opere Augugtinujp pro Chrielo Opera Dionysio Areopagiia? auribuit. Ante eum
sangalnem guum fudigge affirmal: FacuuA, inquit Ephrem pairiardia Anliochenug.
|cap. 4), Augutlinui,
qui tuo tangninein
uripiU,
Circa iniiia saecali aepllmi eadem fuitGregorii
iue$ n Chrisio natuia* coniignavit
Porro ea aaHagni genleolia bomil. 54 io Etangel, Lucee. E o etortyu qui haclenag c i u i i gunt, pro Dionysii Ope- dem gaeculo ei Monotbeliiae hamtici, ei Caibolici
ribug leglimoftia, fidei snol adeo gablegl, ot doomnes ai?e in synodis Laieranensi e i Gon&unliiiotiores ecriploram Areopagii* defensoreg Slla non
politana generali, gfve in ecripiis itris eadem Opera
lanlitm urgere, sed nec proponere qaum esae
Dionyglo Areopagiue iributinti et TindieaoL E t
potaverini.
quldem baeretici: Sergiag epist. ad Cyram pairiar*
cbaio Alexandr.; Theirtielius eptei. ad Marcdtii.
Nte majorig ponderig esl aliud argumentam,
preabyt., el Slepb. diac.CaihoIicr vero : Sophroindc doctum, qaod Clemeng Aiexandfinog et in
iie q a * de Deo per negationes cognoacendo tradit, nius patriarcha Hieroaolym., epist. ad Serg.; Agatho papa, episu ad Consiant. Pogonai.; MaxiuMW
et in eo quod bomines Titae goostica deditos, iis
abbaa et martyr, in gcboliie. lienv Adrianag I
qni anchoram navle, o l ad eam acctdant, trahtint,
papa, episi. ad Garol. Magri. pro sepliuia gynodoc o m p a r a T i t , Dionygium noairom aU imitatog. Contra enim nonnulli Areopagilicorum adfergarii con- Hie adjongi polett Tbeodonie preebyter apad Ptiotendunt non Clemeniem cx ytro bionysio, aed
tium In Biblioth. cod.
u . Qnamvig enioi inoomperia
pseudo-Dionyelum a Cleuieate, qui itlo antiquior gil illiug a3iag auliqtiigginjop lamen eaae crediuir.
erat, ea quae referunttir guos addmisae in ugus.
Sscolo O C U T O , Joanoeg Damascenog lib. O r A l i i vero ptttant fieri facile poiuigge ut aterque
ikoza fid. cap. 45, ei lib. , cap. 5; Micfeaei SyniiUi alter altori minioie iiolug, illam anebora natie gellug laudaiug a Theodoro Stndiia lib. t i epkL 115;
aitracta comparalionem, quae cuiSibet obvia esi, Anagias. Nisgenug, Quw$t. 5S et 52.
sahibaeril E l re qtiidem ipaa ab utroqoe i l l * d i Saeculo nono, Nicolaog I gum. pontif. episu ad
erao plane inatiiuUur modo, et rebua omniao
Michael. imperal.; Pliotiua palriarcba Gotisianii
divereis accommodauir. Quod tero de Deo per nenop. in BiM. eod. 254; Hilduimig abbat Sancii
galiones cognoscendo iradilur, id non minos Dionygii in Areopegit.; Hinemarttt archifp. .Rem
gare esl et iriium, ac proiode illud eilam poiufii a
epigi. ad Carol. Calv.; Anasuaiue Bibliolb., cpisu
duobus scripiorihus aibi invicem incognUk pariier ad eomdem.
aequalilerque doceri.
Saeeulo decimo, Simeon Meiaphragleg, orat. Da
Oe Gregorio demum Nazianzeno, qaem x au- dorait. Oeiparae. Huc qnoque advocari fargiiau
clorie noslri Operibue aliquid defloraate aonnallK
pagguoi quidam lacertas aeuite gcripioreg : Eliaa
rbitrantur, major procul dubio eat dHBcuttas. Creiengig in orat. 2 gancti Gregorii M a i i a m . ; A n Quldam enimvcro eadem Opera Dlonyaii Areopagiue
loniag Meligga, lib i , germ. 49, a l alii BoniittUi
Sculo undecimo, Suidaa in ColltctaneU.
feiuin esse neganies falentur ea a Gregorio NaSasculo doodecimo Eolbymiag Zigabenug mozianxeno lecia iuiaae el penrolataia, a c ipsoeaae
aotiquiora. Sed de bla infra opportofifor dabilur nacbag Panop)., l i L ti; llugo a Sancio Victore P e traa Lorobardog io n Sem$nt. ei alii poaiea ibeaditserendi locus.
logi gcbolagtiei.
CAPUT IV.
Sjacalo deeimo lertio, Nicepban Callislus, lib.
Palmatinm
Areopagilicorum
argumenlum,
ex coni i Hutor. ectles., cap. 20 e< 2 2 ; D. Thomag Aqtai$t*nti undedm taculormm traditione
deprompum,
nag in Senunt., diel. 40, qoxst. 4, a r l . 42;
pruptniinr.
Georgiog Pacbymeriag, gcripioriHn Dioiiygii pajraPalmariom iuque praecipuomqoe Areopagitioa- pbragteg.
ram momenlttn iode dacilur quod anno 555 in
^cttlo declmo qoarto, Tbeodorag Prodromus.
Gollaiione Cootlanlinopolilana baec aucioris nosiri Seculo decimo qainlo Beggario ardinal.,. lib.
OparaabAcepbalU eeu Sererianis bcreiieia adver- De[i*$. Platon., cap 5 ; Dionygiog Caribugiao. pra>
susortttodoxosDionysii Areopagiis nomintprimutn fal. in Dionyg. Areopag.
c i u u , paalo post ab ipsis Calbolicls pro vero et
SSDCUIO decimo gexio Facultag Theologi* P a r i Eragentuno ejosdem Dionysii feta euacepu sunt, ac aiengig in comitltg Sorbonicig Luihenira
Uodem a caHeria omnibui cajuslibei generig et gmom eadem acripia a Dionygio Areopagiu proerudiiionis gcripioribug ad nottram fere ogque * t a - fecia eaee neganleg, damnaTit, alwruin aono 4520,
lero ipgi vindicau. Longog auiem liorum gcriptoruin alierum anno 1527 Posterius decreium gspiua in
Eragini, qui eo pepcelliuir, Operibus omnibug perlexontcaulogog; aed gingulorum lestiraonia, tum
quia proliziora gunl, tum quia de eorum audori- vulgaiuiii egt et cuilibei obviiini. Priug vcro, qao
u i e lig nulla inoveiur iniegra non citabimog, sin- Lullieros proacribitur, hacienug inediium in Sorbonae libris, ex quibus iliud traugcripgimug, big
gnloruro nomen et gcripu appellare contenii.
Posi CoUaliooem iuque Gongiantinopolitanam verbig eoncipitur : Additur et hwc ex iibro de Ca9

cw-ca gexii gaKiili finem LeonUug Byzantiug, lib n .

omra

Nenot.

et HuttiekH.,

et lib. Di

%tct.

bxc

plhit.Babyton.
hitrarchia,

c ln Dionyiio,

eui teriput de ccelesii

nihii (trme f i l $olidw

irudilitnii

: ei

MOLEGOHENA,

m*im iunt Uliui mcdital* in prmfato libro, ae som poribtt oee inerudtii nee ignobile* exslifermit i r i .
qui eam aat dubiam eaae diierant, a u i ? e r a m eaae
in Theologia entem
mytlka
peniti toflciaii gonl.
yernkioiiuiwus
$t ptntonAzans> magit quam chriTerilum deniqoe arguroenlum ex eo depronilur,
Ui*nitM*s. In eccl$$ia$tica t*ro hkrarthia
MH
allequod re m a l u r i u g discugga, et ad gevefiorig critieeg
gorik, quod e*t otioitum
kominum siudium. Bctc
D o r m a m diligentiag examinata, opinio illa ab omprcpotitio ul /a/*a temerari* f arroganter
auerta,
nibug fere bnjygca Haiig gcriptoribog, gi paoeos
mo tmneto, insigni erudiiione eUro injurie, quem
lantam exeipiag, rc|ecu u n d e m et exploga foeril.
Dumnuntu dmn*m
Areopagitam.
Pauli
dkcipuuiis pnpe imillim*.

Cooira tameo Areopagiiici nec receniioram erilicorum, oec alioram quoromdam aniiqaiorum getentiam, lol gcriptorum a
ciuioruio judkio.prav
ferendani egge clamaat. Non difflieniur uineo J I U U
lam Operum Dionysii apud antiquisgimos gcriptoreg
lieri menlionem : ged argumeoium illud negauvum
eaae dicuni, ae proinde ex illo nihil quidqiiam posse
conflci.
Verum insiaiit adversarii, atque ex bac eorum
eoiifeggione urgenl i l l a n lot gcriptortim traditionem quas per tria priora Ecclesiae gaecula pNHiilttg
deficil, ioOrmam omniuo egge fractam et dcbiliulam. Cui vero, inquiunl prubabile flct ha?c lanti
momenli
iflnlique aucloris gcripla i u fuisse deperCAPUT V .
dila ui lam longo temporig gpalio gumma oinnium
Kesponsionts Antiareopagiticorum,
et prctcipua
eooblivione gepdireniur? Enimvero hi libri ad T i rum edvtrtus hanc traditionem
argumnua
dUcumoilieufn quo eog cum aliig omnibug Cbrisliana?
tiumnr.
Qui bxc tcripta germanum Dionysii AreopagiU fidei gacramento initiaiis, communicaret ab auopos esse negaot, aiunl ex hujuecemodi iradilto- etore miggi ganl. Aiqai gl res ita se habeat Timoibeog procul dubio ut ii non golum fldelibus Chrinibvg ut aliquid cerii concludi possit . conetanles
gliar.is, ged etiam clericis, ac pr^cipue epiacopig
eag mt debere et omniuo perpeiuag. At banc de
scripiia ilfig, Dionygio Areopagiia? tribuendis ira- C miiicreiitnr iradereniurque curare debuit. Hi tero
prxcipere deboertint, ut juxta aniiqunm Ecclesiae
fiiioneni nec eonsuuiem fuisse nec i>erpetuam,
aiereni eogdem apud ae i i i aacris Eccledairibos polissimuiii argamentis denionglrari pogge
rum acriiiiig aggenrandi trangcriberentur. Certum
mlendunt.
Prinmm esi, quod haw eadem geripta, quae pro- iitguper videtur aliquod eorum eieroplar a Dionysio
ipgo Ecclesiac sus Aihemen&l fuigge reliclum. Quis
pier auclorig nomen, ei res gacrag, ac plane divinas,
ergo
ioficiabitur eog glalim ul Oiooygiug mortaug
qus in eis periractanlar celeberriroa esse dcbebam et onuiibus Cbrislianie nolisgima, per tria est, celeberriinog es*e debuiwe, et oimiibus noiisgiroog?
lamen priora Ecclegia aecula nulli oronino cognita
faerwit, ard ahiggimo praetermisaa gileatio, leneSed b * c non moranlur Pacbymerem. Ig quippe
brisque obruU densissimie.
nullas dubitat hacc Opera cogniu fuigge paganie et
Quid quod, i i qui per ea tempora de Dionysio ab eis occuiiala, ut auo poei bxc nooiine illa publicarent et eorum palreg viderenlur. Sckndum ett,
Areopagila aliquid memoriae mandarani, ia\ qui
aliquos extemo$ philoiophos,
prtesertim
aecoralissimos scriptonim ecclesiaslicorum edide- inqoit
Proclum, contemplalionibu*
beati DionytH
frequenitr
runi caialogoa, pula Dionysius Corintbiue, Eusebiui, Uieronymps nullam ?el epislolarum ?el l i - u$um f*i$te atque adeo etiam meri$ ipti$ dictionibu$. lnde licet opinan veterei phtiosophoi Alheniense
ororum ejie menloneiu unquam feceranl.
ip$iu$ opera tindicantes occultaiie ut ip$i dhinorum
Deniqoe ii qui errores et bxreses bis in ecripiis
eju$ librorum patret vidtrentur. Unde concludil eos
exploeae confuiant, nimirura Irena?us, Teriullianus
per unius ei aUeriue sxculi spalium factle abscondi
Cypriajiua, atque a l i i ; ie\ qui in iisdem ac auctor
potuigge ei occuliari.
noaier argumenlis sive fldei, gi?e discipliDae ecclesiasticae iractandis deeudarunt, nullibi acripta ejus
A l Umelsi illud certum eesel et verissimum, non
ad Ulet anas dirimendas, ad confuUndas baereses,
inde tamen vis argtimenti ullo planc inodo niinui
ad feritaiem astrueodaro efficacissima et plane
tur. Quamvig eniin ei pbilogopbi, atque etiam Uar
Meesaaria, citasae uoquain leguniur.
relici oranes, quod vix quidem est crcdibile, <k
occullandis Dionysii Operibus coujuragseiii, vel in
S^cundam eorum uioniemum inde eruitur,
eoruiu eiiam conspirassenl cxslinclionem, in ptnra
qiNhi itg eiiaiu gaeculis quibus opinio de bis gcriplig
laiuen eoruni exemplaria, quac pneg Cbrisiianos,
Dionysio adjudicaudig intaluil, aliqui variia lcinbm acerrimum,

et Dei loq*enii$$tm*m

gppellat.

Atqui, inquiont Areopagiliti, Terigimjle nalli

Oet toi Untosqae ac l o i per gxcula docligsimoa horoiaeg concilia, eumroos pontifices, scripiores
eradiiot, u m parum accuraii fuisse criierii, eiomni
ecclesiaslicae bisloriae ecicntia i u orbalos; ut
de aHoram horuin scripieruin quaerendo auciore
ne Mftquara quideni cogiu?eriulT Quig in eos lantam oscitauliam, eaphiiUletw, fceciuiem caderc
potoigga gibi uoquam pmuadeal? Toi ergo auctoribas gcieniia* dignitale, aucloritite praesuotisgimisbanc tanii erroria noum inorere oefas eaae
ouUi plaoe uon videbitnr.

Procem. in Dionysii

Opera.

20
DIONYSIIS AHEOPAGITA.
\ secundo ei terlio gxcuto Chrlslunis, neque eodem
maxime vero episcopos, vcl in quaruindam Eccleac aliis poaiea fuerunl in prelio, neque eadem cura
giamni gcriniis servari debebant, nec invadere poperlecii ei asservatt? Nunquid bU bominibus potl
tuerunt, nec ea illis eripere. Quid qnod, cum illa
tol annorum et plurium gseculorum spatium fuctl
scripta gxculo *exlo producia gtint, oinnes incredisunt clanores, majorisque ponderisei auctorilalis?
bili applauau ea exceperunt, plurimi magno quidem
Certe liber De hierarchia cccUttastica, ubi disseriUir
descripserunl labore, ac qukdam eiiam illa el noiis
de gacramenlig eoruinque cseremoniis, quae quoliillusirarum el sclioliis? Cur ergo Dionysii lcmpore
diano erant in usu, quaeqae omnibug gxpigsime
eumdem applausum similemque admiraiionem non
explicabaniur, nulli obscurior cigge debebat, poie*
excitaverunl? Cur siaiim aique aspexerunt lucem,
raique ab omnibus baud difficulter inielligi. Debuii
illico in laniag obscuriialis laiebras fuerunt amanergo aniiquigsimis Cbristianis charua egge, et eodala?
rum teri manibus; atque illius idcirco debuit saU
Qafdam Areopagiiici aiunt illa quidem aliquantem aliquando apud primos Ecclesiae scripioreg
diu gparga frisse in vuigug, ged omnia eorura exemfieri meiiiio.
plaria ab Arianis, qui enos in iis errores damnari
Ifaec quidera cum ab aequioribug Areqpagiiicia
videbant, vel occuluta, vel sublata e medio. At
bis pariler opponiiur illa galie<n exemplaria qune fj uegari non possint, alio responsionem guam deriTant, aiuntque in veieruni aucloruro more nou
apud ortbodoxog et in eoruin Ecclesiis gembaufaisse u l ad guorum dogmalum conflrmationem
iur, ab Arianis nec potuisse abecoudi nec auferri.
aliorum teglimonia adhiberent, niti id hatreticoE i certe non minor erat Caibolicorum, ad ea gcri19

S.

pia, juibus orlbodoxae verilaiig astruebantur, inautfestanda ardor el atudiuni, quam hareiicorum ad
eadem abolcnda sollicitudo el audacit. Adde, si
velie, quod Ariani bujuace fraudis, vel ab iis qui
eorum lueresun ejurabani, vel a quibusdam caiboiicis gcripioribus fuissem aliquando insimulali a l qut eilam convicli.

rum

perlinacia

ab iptit extorquerel:

imo

fidei ho$le$ certamen ex $oli$ divinurum

%

ieitimoniii
Pttrum

instruebant.
aucloritalibui

tfiuc...

adversu*
tilterarum

nec Athtinatiui

ad Arianorum

ipa

debellaiionetr

esf, etc.
Si res i u 86 babeat, urgenl eorum advergarii,
profeclo Dionysius Areopagila Operuin, quac ilti
iribuuitiur, auclor dici non polest. IIle siquidera
Quapropler alii Areopagiia? defensores bas lucunon
soluin plura magialri sui fraginenta descripsil,
braliones, ulpote de rabus difficillimU el obscused aliorum eiiam citat atictorilaiem, senteniias et
rissiiuia iraciantes, ac elaio turgidoque ei obscuro
vcrba, puta Ignaiii, Jusli, Baribolomaei, Clemenlia
cxaratas eiylo, a u m paucis fuisse pervolutalas
aflirinaiu, ui ciio lougaro venerinl in oblivionem. C philosophi, nec non Carpi mionem. Quid pKura?
Sed illa rcspoosio ipsis auctoris noeiri ?erbie fun- eiiam opinionea referl ac eas quas veriores egse pulal, ipse ampleciiiur.
ditua everli arguiiur. Ille nainque aperte declarat
Praelerea autem, cur lrena?ug, Terlullianus, aliise suum Be dmni nominibut libruro, in quo de
que Paires vafiis Dionysii Areopagiue, sicut ct
rebus eubliraioribus ei difficilioribus disputat, giylo
aliorum deccssoruRJ suorum legtiinoniig adversus
slmpliciori clariorique conscripsisse ut ea Cbfilianos minus perfeclos docerct, quae Tiniolhcus sui temporis haprelicos JIOII utunlur? Nunquid baerelicorum pervicacia haec ^osleriorum tesUmonia
perfeciioribus, el iis qui sublimiora capiunl, tradimagis quam Dionysiana ab ipai8 txtorquebal? Nunderat : Quapropter, inquil ille \ not quoqui $eu
quid ad cos confuundos minus pondwis aut efiicaptrfectorum
$emliumqu$ ieniuum magulrum,
altecitatis babebai Dionysii Areopagilae quam atorua^
ratqn* *cripiuro$, quoe dmnilug
afiatorum
icripta
auuloritas?
proxim* auequunlur,
iit qui iublimiora
capiuni,
utm

illum

auignamu$:

plum

nostrum

num

vero

scienliam

explanavimut...

introductoriorum,

ae duciplinam

convenire...
blimiara

nos vero noHri $imilibu$ ad ca-

ret divinai

initianiibui,

ne pro modulo

nobit coniemplandi

culo deslUutoi

seu

pateremur,

argummum,
ex EuubH
peiilum,
examinaiur.

initialh

Sed age, aique Areopagiiicoruro advemrioe

conlra proposilam eoruro traditionem acriug n r geotes audiaraug. Dicunt ilaque ecripia Dionysii,
qiiaiavia omnibus aliis gcriplortbug fuissent inco*
gnila, non potuiase lamen gummam Eusebii, qui
(ol bibliotbecarura et Ecclegiaram, maximeque
Aibeniensig, ubi summa cura aagervari debebant,
scrinia perluglraveral, ei qui in inquirendig antiquiorum Operi^us nulli pepercerat labori, diligetiliam fugere* Aiqui omnia auciorig nostri scripia
Eusebio nola non fuigge inde paust, quod eorum
nuliibi unquaro raenlionem fecerit.

Aliud Antianopagitkorum
tl Uieronymi tilenlio
nolce ^

inferiorii
atque

nottro illos, quibu$

facullas

m-

duit,

admini-

ad $eribendum

anitnum

appulimui. Longe ergo a scopo ille aberrassel, si

lOUnimo tragico, ul qpitiaulur Areopagiiici, ampullisqiie el verbis ad pompam eflictis turgidior
cjug oratio, omnibug iia difficilig essel et obacura,
ui a librormn ejug leciione fuiggeoi quilibel deitrrili.
Caeterura quantumvie elata et difficilie git auclorig nostri oratio, cur ejus libri anliquioribus
De dmn. nomin.,

caj. 3, } 2.

CAPUT VI.

trmo-

II

22

PROLECOMENA

Baroniue, et scieulia et purpura eminentigsimus, metipsum habeo quanquam eutebitu Pamphilt in

decem ecclesiasticae Historiae libri$ maximo
nobii
aperle negat scripta Dioiiysii Eusebio fuisse peailus
adjumento fuerit. Ibi eiiim obscure declarat se
incoiuperla. Cur autem de iis Etisebius tacuerit, si
nullum praevium magislrum liabuisse, atque EuseaSi eo qtiaesieris, respondet Ulum vafri versulique
bium ipsi tanlum maximo fuisse adjuinenlo. E l ra
aninti scriplorem, cum Arianam bsresim, cui faquidem vera, sancius ille docior quoruindara autebal, hie libris destrui videret, eoe doloso frauciorum meminil quorum nulla exsial apud Eueedulentoque silentio prsiermisisse. Verum haec dobium commemoratio.
ciisiini viri responsio Haloixio, Areopagiiicorum
At validius forsitan telnm inde contra quosdam
acerrinto defeusori, ila dieplicuil, ut earo non sine
Anliareopagiticos lorquebiiur, qui haec Dionysii
faslldio bis verbis explodal * : Nam quod aliqui
Opera anie Hieronymi xtatem edita esse con8iendicunl enm id (raude feciae, convicium puto. Quid
l u r : biuc quippe conftcilur iila Hieronyino, quamenim ibi lam clarum pro asterna Chrini
dmnitate
vis de iis lacuerii, potuisse noia fleri. Vermn illi
auod non tuulto clariut in Scripluris sacrii contenboe lelo roiniine se feriri arbilrantur ; utpoie qui
lum i t i
nec bealum Iretueum Filii cum Patre
paulo ante Hieronymi leropus ea in lucem prodjisse
wternam eoexutenliam clarisiime pro(es$um citave%

runi. His autem addi polesl bonorificam non solum asserani. Quapropter bcec , inquiunl, Dionysii
Opera iu hierouymi noiiliam uon venerunt, atque
Iretuei, sed eiiam Clementis Alexandrioi, aliorumiHa ir> eorum numero eunt ceneenda de quibu*
que plurimorum, quos Arianx baeresi plane contrabunc I*D modum d i s s e r i t : Si qui autem de m qui
riosessesuo loco oeiendeinus, apud Eusebium tieri
mque hodie $cripti sunl, me in hoc volumine ireniionem.
urmiisi $unt, *ibi magii quam mihi impuiare debeQuapropler coniendunl alii e i illo EusebH de
Diotiysii Operibus silentio uibil certi colligi posse,
bunt. Neque enim celantet scripta tua, de kis quas
qaandoquidetn ille plures alios scriptorea, ei scri- non leyi, noae poiui; et qu$d aliis fortitan l i l nopds et doctrina celeberriinos, aiquc iit primis A l b *
lum, miki in hoc lerrarum anyulo fucril
ignotum.
Hagoram, quf exiiniam Christiana3 reiigionis ApoCerte eum $cripii$ $ui$ clarucrint,
non magnopere
1

logiam, et Ue mortuorum

librum edi-

returrectione

noslri silentii ditpendia

tu$pirabunt.

derai, lacilut prjeierniisil. Quod si dixeris ecripia

Dtouysii et aucioris nomiiie, e( suo numera, ac
ipaia quae traclanlur argnmenlis longe caeleris om-

Gontra vero Areopagilici suum iu adversartos ila

reiorquebunt argnmenlum. Nunquid baec eadem
acripia* quae ipsis fatenlibus, staiim atque einiasa
nibos aspiaa (raoacribr debnisse, variisque in locie ~ suni in lucem, omnibus nolissima esae coeperum,
utlipKcari respoosum confestiiu accipies Albenagoli Uieronymo incoguila fuere ? Sed nequidquam
gone ubros, tamelsi forsilan breviores, qui a Cbriclamanl alii, id re:orquetur. Certum qoippe esi
eiianitt Uineo deecribereutur ei roultiphcareniur
iuquiunl, scripla Dionysii non ab omnibus eoIIOQ minus dignos videri. Verum opponuui Antidem modo eodemque tenipore fuisse agoita. Atque
areopagitici quxdam in scriptie Dionysii occurrere,
indtt concludunt Hieronymo, in angulo lerraruni
nimirnm de sacris Scripiurarum libris, de solis,
auuin cum exararet libruui, delilesceiiti uibil
moriente Christo, defeciione, de obdoruiilione B.
quidquam de ife recenlissinie publicatis fuisae comMaris Virginie, aliaque bene mulla, quae si in E u periuin.
sebii nolitianj veniaaanl, ab eo nunquatu prxierCAPUT V L
milti polueruDL
De tif tcrtptoribut qui pott publicata Opera Dionysii,
9

$a dubia aut adullerina eue

putaverunt.
Idem nonoulli ex flieronyrai, praeseriim in libro
De icriptoribut eccle$ia$ticis ailenlio argumenluiii
Aliud conlra Areopa^iticorum (radilionem moeliciunu Inde euiin concludanl Dionysii nostri lumenlum est, quod illa lam allo lamque diuturno
cubraiiones ipsi incognitas fuisse, nec anie ejus
tot scriplorura de Dionysii scriplis silenlio aon solempora ditulgaias. Quasi vero, inquiunl Areopa- D lum capite immiuuta s i l , verain iode eiiam concugilici alia non fuerii Hieronyraiani gilenlh ratio?
tiatur quod ex lempore quo scripia illa pre DionyDe iis euira lauium scripioribus quoa Eueebius
sianis baberi coeperunt, inventi aint idenlidem
eotomemoravit dispuure coneliluerai. Sed id certis
scriplores aliqui qui id prxfracle Degaverunt. Et
raiionom firmamentis ab ipsis eral niunieiidiim.
illud quidem primum probari posso putant exUyAliam quippe meniem sibi fuisse idem ipse Hieropatio, qui in Collaiione ConsUntinopolilana Seveuymus aperle iestalur , dum ingens inter ee et
rianis Operura Dionysii aucioriialein objicienlibus
qnide aeripioribus profaDis catalogos edideruni,
sic respoodet : tetttmonia quos vct
Dicnysii
discrimen intercedere bia verbis siguiiicai: llli
Areopagitw eue dicilii, unde potetlit oslendere vera
f

weteres hittorias

annaletque

replican(et,

potucrunt

qnau de ingenli prato non parvam opusculi sui coronum texere. Ego quid acturm
tium $eqnens

peuitnum,

Quaesl. 5 deOpct.

tum

qui nnllum prcc-

ut d/ci/ur, maghtrum
S. Dionytiu

me-

* i)e w n p i .

e$te, ticut
potuiitent

$uspicamini?
lalere bealum

beato Cyrillo

Prolog.

enim

Cyrillum.

ejut eranl
Quid

Ibid.

non

autem de

dico t quando beatut Alhanatius,

ctrlo $cii$ei eju$ fuiae,

eccla.

ti

ante omnia in Nicwno

$i pro
con~

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.
ctli* dt toaub$tantiaU Triniiale
eadem unimonia auciorum irailitio nec perpelua eet, nec constana;
vrtHuliuti *dver$u$ Arii divirtet tubilantia
blatphequippe quae, uli probavimus, per priora post Diomiai. Si atUem n*llus tx antiquii rtcordatu* e$l ea
nyeii aeiaiem saecula, quod primum pretfpwimque
9

unde nune pott$li$ ottender* quia illiui

iinl,

nescio.

requiriiur, oionino deflciat. Secundo, oeque conclKx bistiypatii Yerbie, Catboliconim nomine prola- lia neque aummi pootiilcee, laia aliquando lege,
U 8 , duo coliiguniur. Primum quidem nullam apud baec Opera germanum Dionysii Areopagita opna
auiiquos horum Operam facura meniionein. Atque ease aanciveruul, sed illa eo dunlaxal nomine, quo
ex illa aane Hipatii auctoritaie prlori argumento,
ir.acripla erant, laudasse perhibeytur. Nulla ergo
ex silenlio antiqtiiorum peliio, non parum accedit teraerilaiis noia iis iuarenda ease videtur, qui, omroboris el firmamenii. Secundum vero, viros sexio nibus uiriusque panis ralionibus asqua lance ponseculo peritissimoe In ea ftiisse opinione liapc deratis, opioioni ilii quam probabiliorem judicam,
Opera adulterina ease, ei faleo bionysii Areopagiiae adhaerendura esse censnerint.
nouiiue inscripta.
Porro ad decreia Sorbonica, a nobis jam citaia,
Saeculo se^iueuii divtis Maximos, acerriruus eti- quod spectat, negart quidem non poteai posteriore
rurodein Operum defeneor, faieiur illa a quibue- adversue Erasmwn ediclo illum aliosque perslrindara Apollinari, ab aliis Dionysio Alexandrino a i - 0 gi, qui, sprcla clarorum virorum, id est aniiquoiribui.
rum Ecclesi Patrum, aucioriiaie, omnia Dionjsii
Ssculo nono Tbeodorus presbyier, leste Phonostri Opcra teinerario sane et iraprudeitli noviiatio , libruro quo eadem Opera genuinuiA Dionysii
tura siudio Areopagiue plaoe peuHuaque abjudicafeium esae probaret, conscripsit. Sed cur, amabo, bant. A i priore conlra Lutberum decreio, is ea
ad ea Dionysio assereoda stylum convertit, nisi
potissimuin de causa, et meriiissimo quidem jure
quia de illis iaier erudilos quaestio erat ei con- condenmalur, quod impielaie inipudeotiaque i n iroversia? quid vero qnod Pbolius ipse ex boc
tolerabsli, non solum ueurpaiara ab auctore nostro
libro qualuor laotum descripsii argumenia, quibus cx sui leiiipom ingenio et more scribendi methopotissimum illa Opera Diony*io supposiia esse de- -dinn, eed tradiiani quoque ab ipso onbodoxae fidei
moiistrabantur? lnde enim quidam inferuiu Pbodoctriuam vir audacissimus conculcare el pessumlium ipsum eidem tenteniix subscripsfsse. E l cerie
dare ausus s i i . Haec ergo Sorbonx decreia, iuquiunl
Poteevinu* \ isit Are^agiiicQrtim asserior, de ea
AiUiareopagitici, nullain ceusoriae severhatis noPbolii opinione eic pronwiliat : Opera B. Dionysii
lam iis inurunl, qui, ealvo semper debito Patribus
ut puuiepigrapk*
udentur ab eo noiari.
, banore et reverentia, nec lemere, sed ratione et
Denique wculo decimo quinto ei sequcnlibus, ' judicio, nec ullo novitalis studio, sed siucero verilaiis amore, ab aniiqua plurium, sed non omuiuiu
ubi bfft qnaetiio diligentius agilari coepii, critici
opinione recedunt.
dutiiures, paucissimis lantum exccptis, oinnia ba?c
T

Opera Dionysio Areopagiue plane penilusque abjudicarunl,

His omnihus reelamant Areopagitici, aiuntque
Opera Dionysii in C^ollaiione ConstantinopoliUna
luisse primum quidein repudiaia; sed ubi Patres
rem examinarunt maturiua, illa eadem lanquaui
w a et germana canli i r i scripa ambabus ulnis
amplexali sun. Quod ad caeieros atiinet, ii certc,
inquiunt, paucisshni per loi saeculorum intervalla
occumini; nec illi procul dubio cum tot conciliorum et Sorbonx decrelia summis poniidcibus,
Pairibua aliisque scripioribus qui haec scripla D
Dionysio adjudicaui vel nuniero, vel erudidone,
vel autioritaie coinparandi, inulio minus anleponiiidi videniur. Quod si el suminos ponlifices, el
Eccleaiae Patrcs, aiios<|ue oinnes et cxcilaiis ei
erroris arguere audeas, nonne pr8Ut vmn lot
taiilisque viris in errorein, si iia loqui fas est, induci, quam quorumdam criticuriiin, forsiian audaeiorum, opinionein illorum prxferre judicio?
Inslaitl lamen advers pnriis sccUlores omncin
bujus responsionis, qiiantiiinlibet ponderis babere
fideaiur, vim robiirqiie duplici ex causa omuino
iratigi el dcbil.t.aii. quidein quia objccla
f

' Uibl, cod. i .

Apjarul.

wcer, vcibu.

Phvliu*.

CAPUT VIIl.
Argumenta ex ipm auctoris Operibui desumpia
*peuduntur;
ac primum
argumenta
Areopagiiicorum.

Excussum est hactenus primum argumenti genus, quo Dionysii Opera ipsi alioruna aucloritate
vel assertintur, vel abjudicanlur; nunc ad seeundum,
quod ex ipsismet illius Operibus petilur, examinandum accedamua. Ulud auiem utriusque parlia
fautores pro sua quique opiuione mililare arbitraitlur. Et primo quidem, si AreopagUicis credas.
maleria Operum, slylus, locuiio, ac denique s r r i ptionib terapus, noo alium eorum quaui Dionysiuiu
AreopagUam parentem esse produnt. Maieries
iiamque eeu argumeoiura lucubrationum Deus esi,
Triniias, angeti, EccKesia, Ecclesia minisiri, aa
cramenia - quae subliletn philosopbum, magnumque
iheologum in aubliuiissiino argumeuio versantem
arguiiut elindtr.ant. Slylue aulem et locuiio viri
cstin rebue divinis et sacris medicandis exercilati,
qui voces novas ac singulares ad reruin, cacieroqui
inexplicabilium, adumbralioiiem flngere et coroponcre coaclus esl. Tcmpus deuique scriplionis a u ctorcm aposiulis ipsis eoruinque discipulis coaevym

S5

PROLEGOMENA.

*G

aperte demonstrat. Rtenira ille se solis, Cbrigio 1. Oinnes ame Baronium gcriplores, cum Grxci luin
Ancior nogler
paiiente, defectionem vidigge, ac postea Pauli et
Laiini, in ea foerunt sementia.
tradit Tirootbeum episcopali digniUle inauguraiuio,
liierothei dUcipIinae iraditnm, deinde cum apaatol i s sacraa Virginia Marije exsequiig el funeri inier- aique ab eo Opera gua vull examinari et castigari.
3. ldem ipse auetor in epigiota ad Tiium, quem
fuisge, ae landem ad Joaunem apostolum io insula
Paihmos exsulaniem lilleras dedisse proflielar. At- Baronius aliique Areopagilici digrfpultim el coroi
lem Pauli fuisee concedum, ejusdem Tinoihei
q n i bc oronia neque Dionygio Corinthio, ne^ue
meminit. 4. In omnibus niamigcripUg codioibos
Dionysio Alexandrioo, neque ulli alil Dionyaio, nisi
Areopagitae conveniunL llle ergo solus borum Ope- Tintotbeug Hle Epbegiuum epitcopaium, cui ditei*
rotn, q u s noraen ejus in manuscriplis omnibus puhig Pauli praefuit, lenuisse memoralur. 5 DeBique aucior nosier, uii diximug, ae apoetolorum
com Graecis, tum Laiinis prefixum gemper habuerunt, parens el aucior dicendug est. Et certe nefas ejusdemque proinde Timotbei lemporibus vixisse
cese Yidelur islura auctorem in foadiasimi raenda- jnciitat. His auiem raiionibas ei illud quoque refalc i i , fallaciae el sacrilegae simulaiionis euspicionem
liiur, quod post pseudo-Dextri Chronicou propuocare, quando quidem ecripla ejut non solum
gnai Bifariug hunc Timolbeaiti oon alium esaf
ubique sanciiiaieni gpiraitt, sed ea ettam cum in quam Eugenium Toleianum, cui propler ingenit
rootiasierium et urbeiu ejug nomine prope Parisioe excellentiam noroen Timotbei iinposilum esl.
dicla, agportarenlur, variis iufirmiiaiibug in lanti
Sed bomm vicissim Areopagilicorum moment*
vSri bonorem appltcala niullig diviniuis boneslala
inde baud djfllcilius everluntur, quod Evangeliutt
aunt miraculis,
et Apocalypsitn Joannis apostoli, atque IgtiaiK
Quivero ex adverea gtaniparte, bi respondem epiglolam, qu<e poat Timotbei moriem edila guni,
maieriain operig ab alio spque ar, Dionysio Areopa- Sn aocioria noslri scripiis, ot infra diceinus, clare
nominatiraqae cilentur. Enimvero sola Ignaiianaa
gka traclari poiuia&e, siylura auiem ei locuiionein
[>ionysii Areopagiia* his in acriptig deprehendi
epislolae verba, quse ab eo w e lranscripia, nec in
plane peniiusque inficianlur. Falenlur quidem a u lexlum ejus inirusa esse deraonslrabiinus, id aperie
ciorem nonnulla iis inseruisse quibug se apostolo- evincunt.
rum lemporibus vixisse, et Pauli discipulum fuisse
Addit Baronias quod Timoiheus ille ab auctore
incauiig simplicioribus persuaderel; aed cootenduni
noslro saepe ?, puer vocatur. At Tiniotheuin,
plura in iisdein Operibug improdeoler ab eo adje- Pauli discipulum, a Dionysio Areopagiia, eo nocia, qaibusea longeposi aposlolorum' ei Oionysii C mine compcllalum esee nulli verisiuiile videbitur:
AreopagiUB ajtalem prodiisae invicie denionstralur.
Nam epiicopus, inquit Baronius , coepiuopum nomiUiruin autein i d , uii opinantur, cerlis rationura
nare contuevitu (rairem, non fitium, mille extmpli*
iuomefilis probare possiul, a oobis est accurale tiui faeiU demoiuirare. Hujua argumenli diiflculupOQderandoiD.
les ut solvant alii Areopagilici, varias congerunl
responsiones. Et primo quidem diciint Timotbeum
CAPUT IX.
sic vocari, quia ille ad quem Paulua, Ner?a impeArgmmenta
AHiiareopagiticorum
examinaniur;
et
primum quidem, inde ductum quod libri Tinwtheo
ranie, basc scripsit in verba : Nemo adole$ce*tiam
imuribantur.
tuam conlemnat
Diony^h) AreopagiU junior esM
videiur. 2. Timotbeug in pbiloaophia et saeculari
Primum Anliareopagiliconira momentum, ex ipsa
librorum, qui Tirooiheo nuncupanlur, inscriptioue digciplina cujus rudior erat, alque etiain in sublimiore ibeologia bionygium habebai pro magiatro,
ducilur. Aucior enim oosler io Ubro De dimnii nominibut epistolam Ignalii Aniiocheni episcopi, u(i ei iilum absens per liiterag congulebat. 5. Gum
Tiinoibeus gaiis essel natura limidog et pugillaniiufra diceiur, et laudavit, et ipeiasima illius verba
rais, DOII laiiiuni dociore gcientiae, ged eliam viriureiulit. Ergo, inquitmt, bic liber Timoiheo, qui dum
ea Ignalii epiaiola dala est, jam aoorlem obieral, lig et congUntiai indigebal magistro.
IH)Q potail ingcribi.
Verum quo unquaiu exeuiplo probabitur episcoHic non oiittimae diflicullalis nodus Areopagiiicos pum ab alio epiacopo ideo puerum vocari, quod Hlo
plurirouin loreil, aique ut ab eo ge expcdiant, vain pbiloaopbia el gxciilari disciplina sil rudior.
rias ge vertiiDt in paries. Noiuiulli enim cum BaDeinde quo ifidem argunienlo perseadebis Timorook> opinaii suni hunc Titnoibeuni non euin egge
Ibeum in iis scienliis Tuigge Dionysio rudiorem, ac
qui Pauli digcipulug fuii, sed alium quemdam junio- euMi in gubliiuiore theologia habuigse pro magi*
r e m , Pudentis senatoris flJium, cujus uomen in
slroTCerie Dionysius illuin lauta erudiiione praiRotnaDum Marlyrologium, et io SS. Perpeltia* el
diliim agiiovil, u i perfectioreg ejus cogaitiones geFeliciuiis Acia refenur. Alii e conirario Timo- cum cominumcari, et gcripta gua ab eo emendari
ibeum ilium verura Pauli digcipulum fuisse asseruni,
volucril : lUud quoque, iiiquiebat Dionysius ,
el Barouii opioiouem big impugnanl ralionibus. pontificicc imv tcicniiee commemotabimus. Et a l i b i :
t

>9

11

a t

Atl annum

I 11.

109, 56.

10

i Tim. .

11

Lib. Dc coel. hierar. cap, 9.

"

Lib. Dt

ecclet.

hierar. cap.

S. DIONYSHJS AREOPAGlTA

4*

imtf, tneodem opere Augustinuni pro Chrislo Opera Dionysio Areopagiia? aitribtiil. Anle eoio
sangainem suum fudisae affirmat: Faeeudt, iiiqull ?ero Epbraero pairiardia Antiocbenu.
(otp. ! ) Auguttinu$
qui MUO tangninein
$criptit
Circa inilia seecati sepllmi eadeiu fuit Gregorii
iue$ m Chritio natutai eoniignavit.
Porro ea auMagni senteotia liomil. 54 in Evangel, Luca. E o etortyu qui hactenas c i u i i eunt, pro Dionysli Ope- dero saeculo et Monotbelitas baeretici, et Caibolici
riliut teslimoftia, fldei snot adeo aoblesls, ot doomnes elve in eynodis Laieranentl Gonstaniiitoctiores acriptororo Areopagitx defentorea Nla politana generali, aive in scripii* giris eadem Opera
tanlttm urgere, ted nee preponere cqaum esae
Dionyslo Areopagit Iribunnt) et indieanl. E l
potarerint.
quidem baerellci: Sergiaa epist. ad Cyrum patriar
Pfec najoria ponderis est altod argumentnm, cbam Alexandr.; Themiatius epiet. ad MareefKi.
presbyt., et Slepli. diac. Caibolicr vero : Sopfaroinde docium, qaod Clemens Alexandrinas el in
nina patriarcha Hierotolym., episl. ad Serg.; Aaiis q r a de Deo per negaiiooes cognoscendo tradit,
tbo papa, episi. ad Gonstant. PogonaL; MaxiroiM
et in eo quod homines viua gnoslica deditoe, iis
abbas et martyr, in tcboliis* liem Adrianos I
qtii anchoram navte, u l ad eam accedant, trabnnl,
papa, epiai. ad Carol. Magri. pro sepiima tynodo.
comparavfl, Dionyaium noalrum ail imitatos. Contra wiim nonnolli Areopagiiicortim adversarit con- Hia adjungi pottst Tbeodonie presbyter apud Pbolendunt non Clementem ex vero Dionysio, sed
tiom \n Biblioth., cod. u . Quamvia enioi incomperia
pseudo-Dionyalum a Glemenie, qui illo antiqoior sil illius aeue, aiiliquiesinioo tamen ease erediuir.
eratf ea quae referonlur suoa addaxitse in asus.
Saecolo O C U T O , Joaones Damascenaa
OrAlii vero patanl fieri facile poiuisse u i uterque
tkoxa fid., cap. 45, e i lib. n , cap. 5 ; Micbael Syiie u i alter allori minime nolue, illam anchora) naris geUoa laudaioa a Tbeodoro Slndila lib. t i epwL t ! 5 ;
aitracla comparationem, quae cuiiibet ob?ia esi, Anaaut. Nisaenus, Qumtt. 53 el 5
iahiboerit. Et re quidem ipaa ab oiroqoe iila d l Sxcuk) nono Nicolaua I eam. ponlif. epist. ad
erso plane insiiluUur modo, el rebus omniao
Micbael. imperal.; Pliolius patriarcba Gotisianti
diversit accommodatur. Quod vero de Deo pernenop. in Bibl., cod. 254; Hilduinos abbaa Sancii
galiones cognoscendo tradilar, id non miiioa vulDionysii in Areopegit.; Hiocmarus arcbiep. Rem .
episl. ad CaroL Calv.; Aoaeiaaiue Bibliotb. episi.
gare esl et iriivi, ac proinde iFIud eiiam pouiil a
duobus scriplorihus aibi iDTieem intognftfs parf ler ad eumdem.
aeqoalilerque doceri.
S S C D I O deeimo, Simeon lleiaphrattes, orat. Dc
De Grcgorio demum Nazianzeno quein x au- dormit. Deiparae. Huc quoque advocari farailau
clorie noslri Operibua aliquid defloraeae aonnalli
possuDt quidam Incerue aetauls aeripiores : Eliaa
arbilrantor, major procul dubio e i l dtfficutus.
Cretenaie in orat. 2 aaocti Gregorii Nazianz.; A n tonios Meliaaa, lib i , serra. 49, e l alii BOQIIHKI
Quidara enim?ero eadem Opera Dionyaii Areopagit
SaecuK) undecime, Suidaa Sn Colkctoneis.
feiuin esse negauies falenlar ea a Gregorio NaSaxuk) doodecimo, Ealhyroius Zigabeniis moxianzeno lecla fuiaae et penrolatau t c ipso esae
anilquiora. Sed de hls iufra opportoofor dabilur naebus Panopl. lii. u ; Uugo a Sancto Viciore P e iraa Lombardus io n Sentent., et alii poaiea ibeaditserendi locua.
logi acbolaatici.
CAPUT IV.
Seculo decimo l e n i o , Nicepban CalUaius, lib.
u Histor. eecles., cap. 20 ai 2 2 ; D. Thomas AqiiU
PalmMrium
AreopagiliccrMM
argumentum, ex constenii tmdedm $mculorum tradUiotu depromptum,
nat in Senunt., dist. 40, quaest. 4, a r l . 1 2 ;
proputtilnr.
Geergiua Pacbymcrias, gtripionun Dionyaii paraPalmariam iuque praecipuumque Areopagitico- pbrastea.
ram momeolnoi inde daciiur quod anno 555 in
baxnlp declmo quarto, Tbeodarua Prodromus.
Gollaiione ConsUQlinopolilana baec aucioris noatri d Saecak) decimo quinto Bessario ardlna!.,. lib.
Opera ab Aeepbalit eeu Sererianis bcreiicit adrer- Defem. Platon., cap. 5 ; Dionyaiua Canbuaian. pra>
mortbodoxoeDionysit Areopagibe nomioeprioimn fau in Dionys. Areopag.
c i u i a , paulo posl ab ipais Caibolicit pro vero et
8a?cuIo decimo aexto Faculiaa Theologia? P a r i genulno ejuadem Dionyeii feta suacepu eont, ac aiensis in comittit Sorbonicis Luiberam t Era
U n d e n a catteria oronibos cujusiibet generis e i mam eadem aeripia a Dionyaio Areopagiu proeruditionia acriploribug ad nottram fere nsqoe eta- fecla ease aeganies, danmavit, alieruin anno 4520.
tein ipsi Indicaia. Longoa auiem bonim acriptorum alierum anno 1527. Poeierias (tecreluro sacpius in
Erasmi, qui eo percelliuir, Operibua omnibua perlexiuitcauiogoa; aed siogulorum lesiimonia, tum
qula prolixiora auui, tum quia de eorum auclori- vulgaium eat ei cuilibei obviuin. Prius ero, qoo
taie IU nulla moveiur, iniegra non ciubimua, ain- Lullierus proecribitur, baetenus inediium, in Sorbonae libris, ex quibus illud iranscripsiinus* bia
gnloruro nomeo el acripia appellare comenti.
verbia concipilor : Additur et hmt ex libto de CaPosi Collationein llaque Consunlinopolitanam
t

eirca aexii saeeuli finem Leonliua Byzantiua lib n .

tttaru

Ntitoi.

ti

utiickrt.

et lib. Di

ucL

bxc

plioit.Babylon.
hierarcliia,

In Dionyiio,
nihii f$me

ett

qui seripsU de

$olidm

irudiliom$

caleai
: ei

I?

M0LEGOHENA.

mftie $unl Ulius meditai* in prxfato libro, ar, iom- poribtt oee inerudid nec Jgnobilet exslittrtuit viri.
qui eam ant dubiam esae dixenmt, ani e r a n etse
nii* prope tmillima,
ln Thiologm
eutem
myslica
penittts ioflctau wnt.
pfrniciotiuimus
f f , piatonizani,
magi* quam ehtu
tfundzan*. In eccl$$iattica tiro hierarthia Mit
altcTertium deniqoe argomenium ex eo depronitur,
gorUt, quod est otio$$rmm kominum siudium.
Bxe
qood re malurins diacasaa, ec ad aeverioris critiees
ptopotilio at fal$* tmerarii
f arroganter
aturta,
normam diligenliu examinata, opinio illa ab ott*
*c ftro ianclo, ituigni erudilione cUro, injuria, quem
nibua fere bujvace txalts scriptoribos, si paucos
Dmma$cenus dm*m
Areopagitam.
Pauli
diicipulantam exeipias, rejecla undem el explosa fueril.
lum acerrimuM, $t Dei loquenliulmum
apptltal.
CoDtra lamen Areopagitici nec recenlioruro c r l Aiqui, inquiunt Areopagiiici, verieimjle nulli
ticoram, oec aliorom quorumdam anliqniorura teafiet loi Unloaque ac lot per saecula doclissimoa ho- tenliam, tol scriptorum a *e citaiorum judkio.pr
raines, coucilia, eumroos pontifices, scripiorea ferendam esse clamant. Non diffitentur latnen J I U U
eradtioa, tam parum accarati fuisae criterii, eiomni
lam OperaiQ Dionysii apud anliquisaimos scriptores
ecdesiastica? hisloriae acienita ita orbalos; ut fieri meniionero : sed argumenium illud negaiivum
de aliorom horuui acripioratn quaerendo auciore eaae dicunf, ae proinde ex illo nihil quidquara posse
$

ne noquam quitfetu cogiuverint? Quis in eos tan- confici

laoi oftciutiliam, aupinjtaiein, cjectutem caderc
Verum insianl adversarii, atque ex hac eoruin
potoisee sibi unquam persuadeal ? Toi ergo auciocotifeaeiooe urgenl illam tol acriplorum tradttio*
ribue eclenlia, dtgnilale, auctoriiate prasiaaiisai- neiH, q u c per iria priora Ecdesiae saecula peniUM
mie banc tanii erroris nolam inorere nefaa esse defidi iofirmam omnino eaae, fraclara el debiliularo. Cui yero, inqaiunt, probabile flci na?c laoii
oulll plane uon videbUar.
momenii
Itmique aucloris scripla iia fuisse deperCAPUT V .
dila, ut tam longo leinporia epalio summa otnnium
Ketpon$ione$ Antiareopagiticorum,
et ptcecipua eooblivione sepelirenlur? Enimvaro bi libri ad T i rum adeer$u$ hanc iraditionem argumnua
di$cumoibeum quo eoa cnm aliis omnibus Cbrisliana?
tiummr.
Qui bxc acripta germanum Dionysii Areopagiue ftdei aacramento iniliaiis, comrouiicaret, ab aueiore roissi soni. Alqui si res iia se habeai, Tirooopos esse neganl, aiunt ex bujascemodt iradiiioibeua procul dublo u i i i non solum ftdelibus Cbriiiibua nt aliquid certi concludi poesitconslantes
stianis, aed etiam clericis, ac pr*cipue episcopis
eaa etaa debero el oiuniuo perpeiuas. baac de
seriplis ilfis, Dionysio Areopagiue Iribueiidis i r a - C Hiiticreiitur tradereniurque curare debuii. Ht vero
prxcipere deboeruni, ut juxta aniiquum Ecclesiae
ditioneiQ nec constautem fuisae nec j>erpeiuam,
iiiorem eosdem vel apud ee, vel eacris Eeclealairibue poiissimuiu argaroentis deoionalrari posae
rum acriniis aasenrandi Iranseriberentur. Gerium
contenduol.
Prirovni e t l quod ba?e eadem seripta, quse pro- insuper Yidetur aHt|uod eorum eiemplar a Dionyeio
ipso Eccleaix suae Aihemeusi fuiase relictum. Quis
pler aoctoris nomen, et res sacras, ac plane divinas,
quae ia eis periraclanlar, celsberrima esse debe- ergo ioficiabitur eoa statim ut Diooysius mortuua
b a n l ei omnibua Chrialianis notissima, per tria e*l, celeberrimos debuiaae, ei omuibua notissimos?
umeii priora Ecclesiae wecula nulli omnino cognila
f

fuerant, eed altiseimo praetermiaea fileolio^ teneSed b*c non morantur Pachymerem. h quippe
brisque obmia densissiniis.
nullos dubiiai haec Opera cogniu fuisse paganis ct
Quid q u o d , i l qui per ea lempora de Dionysio ab eis occuliala, ut suo poat baec nooiine illa publiAreopagita aliquid meraoriae matidarunt ?el qui
carent, et eorum palres vidtrenlur. Schndum e$i
accaraiissimos ecriptonim ecclesiasticorum edide- inquit *, aliquo* exlernoi philoiophot,
prietertm
runt cajalogo*, pula Dionysius Corinthios, EuseProchm, contemplalionibui beati Dionysii frequenter
biua, Hteronymus, nullam vel epistolarum vel l i - ^ Uium fuiste, atque adeo etiam men$ iptis diclioniarorum ejue meniioneiu unquam fecerant.
bu$. Inde licet opinari veteret pkxlotophoi Alhenienset
iptius opera vindicanies occu!ta$$e ut ipsi dhinorum
Deniqoe i i qui errores ei hxreses bia in ecripiis
ejut tibrorum patre$ viderentur. Unde concludil eos
exploaat confutanl, nimiruro lrena?us, Tertullianus,
per unius et aheriue saeculi spaiium facile abscondi
Cyprianus, aique a l i i ; vel qui in iisdero ac auctor
poluiaae el occuliari.
noater argumenlis sWe fidei, eive disciplinae ecclesiasiica) iracUDdie deeudarum, noilibi scripla ejus
unieui illud cerium easel et verissimum, non
ad lilet *ua diriniendas, ad confatandas haereses,
in<le laroen vis argiimeiiii ullo planc uiodo minui
ad vcrilaiem asirtieodam efflcaciseima et plane
tur. Quamvis eniin el philoaophi, atque etiam bar
Mceataria, ciiasse nnquam teguntur.
reiici omnes, quod vix quidem esl credibile, d
occullandis DioDysii Operibus cotijurasseiut, vel iu
Seeundom eoruui luooieitlum iode eruilur,
eoruiu eiiam conspirassent exslinctionein, in plura
qnod iia eiiaiii asculis quibus opinio de bis scriplia
latoen eoruni exemplaria, qux penea Chrisliaiios,
Dionysio adjudicaudis intaluil, aliqui variis lem9

Proecw. in Dtonytii

Opera.

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

19

20

mazime vero episcopos, vcl in quaruindam Ecclc- ^ secundo ei terlio sxculo Chrlsuanis, neque eoden
giaruni scriniis servari debebanl, uec invadere po- ac aliis poaiea fuerunt in prelio, neque eadem cara
perlecli el aggervali? Nunquid bis bominibus poal
tuerunt, nec ea illis eripere. Qiiid quod, cum illa
gcripia g&culo gexio producia sunt, oinneg incredi- tol annorum et plurium saeculorum spatium factl
giint clarioreg, majorisqwe ponderigei auctoritalis?
bili applauau ea exceperunt, plurimi magno quidem
deacripseruni labore, ac quidam etiam i l h el noiis Certe liber De hierarchia cccletiastica, ubi dieeerilur
illuslrarum ei aclioliis? Cur ergo Dionysii tempore de gacramenlig eorumque ca3remoniig quaa quolieumdem applausum similemque admiraiionem non
diano erant in usu, quaeqoe omnibug gaepissime
excilaverunt? Cur glaiim atque aspexerunt lucem,
explicabaniur, nulli obscurior dgge debebat, poieillico in laniae obscurilaiis laiebras fuerunt aman- raique ab omnibus baud difficulter inielligi. Debuit
data?
ergo antiquigsimis Gbrigiianig charus esse, et eoQuidam Areopagiiici aiuni illa quidem aliquan- rum teri manibug; atque illius idcirco debuil saldiu sparsa fuiase in vuigug, sed omuia eorura exem- tem aliquando apud primos Ecclesiae ecriptorea
iieri menlio.
plaria ab Arianis, qui stios in iis errores damnari
ITaec quidera cum ab aBquioribus Areqpagiticis
videbant, vel occuluta, vel sublata e medio. At
bis pariier opponiiur illa ga)ien exemplaria qux j negari non possint, alio responsionem guam deriapud orlbodoxog ct in eoruin Ecclesiie gervabau- rant, aiuntque iu velerum aucioruro more nou
lur, ab Arianis nec poluisse abecoudi riec auferri. faisse u l ad guorura dogmalum confirmaiiouein
E i certe non minor eral Gatbolicorum, ad ea gcri- aliorum leglimonia adhiberent, ntst id hoereticopia, |uibus orlbodoxae verilatig asiruebantur, ma- rum perlinacia ab iptii extorquerel: ime adversu*
uifeslanda anlor el atudium, quam baerelicorum ad fidei ho$le% certamen ex tolit divinarum
litterarum
eadem abolenda sollicitudo ei audacit. Adde, ai
tettimoniii instruebanl. Hiuc...
nee Athbnasiui
ipt*
velis, quod Ariani bujusce fraudis, vel ab iis qui
Pffrum auctoritalibus
ad Arianorum
debeltationeir
eorum lueresim ejurabani, vel a quibusdam caibo- u*ut e$l, etc.
iicis gcriptoribus fuissenl aliquando insimulali a i Si reg i u ge babeat, urgenl eorum adversarii,
qut eiiam convicli.
profeclo Dionygiug Areopagila Operum, quae i l l i
9

tribuunlur auclor dici non poiest. llle siquidera

Quapropier alii Areopagiia? defensorea has lucunon goluui plura magiglri sui fraginenta descripsil,
bratioues, ulpole de rabus difficillimis et obscuged aliorum etiam cital auctoriiaiem, senleniiag et
rissiniia (raciantea, ac elato turgtdoque 61 obscuro
vcrba, puia Ignaiii, Justi, Baribolomaei. Clementis
exaratag glylo, a u m paucis fuisse pervoluialas
affirmatil, ul cilo longaro vetierint in oblivionent. ) philoeophi, nec non Garpi viuionem. Quid plura?
Sed illa respoosio ipsis auctoris nostri terbis fun- eiiam opiuioneg refert, ac eas quas veriores esse putai, ipge ampleciiiur.
diius everli arguiiur. Ille nainque aperle declarat
Praterea autem, cur lrena?ug, Tertullianus, aliige suum Be dmnh nominibu$ librum, in quo de
rebus subliraioribus el difficilioribus disputal, giylo que Paireg variis Dlonysii Areopagiue, aicut e l
simpliciori clariorique conecripsisae ul ea Cbfi- aliorum deccssoruR) suorum legtiinoniig adversus
lianos minus perfeciog docerci, quae Tinioiheug sui lemporis hapreiicofi J I O U uluniur? Nunquid haereticorum pervicacia haec ^osieriorum testimonia
perfeclioribug, ei iis qui sublimiora capiunt, tradimagig quaro Dionysiana ab ipaig extorquebai? N u i i derai : Quapropter, inquil ille \ no$ quoqu$ uu
quid ad eos confulandos minug pondwis aui efficaptrfcciorum
seniliumque ientuum magiarum,
altera$qm $criptura$, quce dmniiui
afflatorum
tcripla
citalis babebal Dionygii Areopagitae quam altomM
proxime attequunlur,
ii$ qui iublimiora
eapiuni,
auelorttag?
1

iUum

auignamui:

pium

nostrum

num

vero

tcienliam

iimilibui

ad ca-

explanavimut...

introductoriorum,

ae duciplinam

convenirt...
blimiara

no$ vero nvtlri

re$ divinai

$eu

initiantibui,

urmo-

infeviom

noice

alqut

iniltain

ne pro modulo nottro illos, quibu$

nobi* contemplandi

cuto destitutos

paUremur,

faeuliai

deest

ad uribendum

m-

adminianimum

appulimut. Longe ergo a scopo ille aberrassei, si

cOiliuriio tragico, ul qpinanUir Areopagitici, ampullisque ei verbis ad pompam eflictis turgidior
ejug oralio, oimiibue ila difficilis easei ei obscura,
ui a librormn cjus tectione fuisseol quilibei de(erriti.
CacteruiD quanlurafis elata el difficilig sil aucloris noglri oralio, cur ejus libri anliquioribus
De dmn.

nomin.,

cap. 3, }

2.

CAPUT VI.
Atiud Antiareopagiticorum
argnmentum, ex
Euubii
^
$t Hieronymi silentio petUum,
jxaminaiur.

Sed age, aique Areopagiticorum adversarioe

conlra proposiiam eorum tradilionem acriug r genteg audiamug. Dicunt itaque acripia Dionysii,
quamvis omnibua aliis gcriploribug fuigsent i n c o *
gnila, non potuigge lamen gommam Eusebii, qui
lol bibliotbeoarum et Ecclegiaram, maximeque
Atheniensis, ubi gumiua cura aggervari debebant,
scrinia perluslraverat, et qui in inquirendis a n l i *
quiorum Operi^ug nulli pepercerai labori, diligetiliam fugere* Aiqui omnia auctorig nogtri gcripia
Eusebio nola nou fuisse iade patet, quod eorurw
nuliibt unquam menlionein feceril.

PROLECOMENA.

II

Baroniua, et scieiilia et purptira eniinenlissimus, metipsum

habto : quanquam

eutebiui

decem ecclesiastica? Historiae librit

aperie negai scripta Dionysii Eusebio fuisse penilus

incouiperta. Our auiem de iis Etisebius tacuerit, si
al eo quaaieria, respondct illum vafri versulique
animi scriplorem, cum Arianam bxresim, cui favebal, his libris destrui videret, eos doloso iraudulentoque sileniio praetermisisse. Verum baec doeifesimi viri responsio Haloixio, Areopagiiicorum
acerrinto defeusori, ita displicuit, ui eam non sine
faslldio his verbis explodai : Nam quod aliqui

Pamphilt
maximo

in

nobu

adjumento fuerit. Ibi enim obscure declarat se

nulliim praevium magi&lrum babuisse, atque Eesebium ipsi lantum maximo fuisee adjuinenlo. E l 6
quidem vera, sancius ille docior quorumdaro auciorum meminii quoruih nulla exsiat apud Eusebium commemoralio.
At validius forsitan telum inde contra quosdam
Antiareopagilicos lorquebUur, qui baec Dionysii
dicunl eum id [raude fecitte, convicium puto. Quid
Opera ante Hieronymi aetaiem edila esse conuienenim ibi tam clarum pro cclerna Chrhti
dmnitate,
t u r : biuc quippe conftcilur ilia Hieronyino, quamouod non muito clarim
in Scriplurit $acri$ contenvis de lis tacueril, poluisse noca fleri. Verum illi
boe lelo roiniine se feriri arbitrantur ; uipote qm
ium iit
nec beatum irenasum Filii cum Patre
paulo ante Hieronymi teropus ea in lucem prodjisse
murnam
coexutentiam clarisiime
profesium citavemfti. His autem addi poiesl bonoriOcam oon solum asserant. Quapropier haec , inquiunl, Dionysii
Irenaei, sed eliam Clementis Alexandrini, aliorum- Opera iu Iuerouymi nouiiam uon venerunt, atque
illa in eorum numero sunt censenda de quibu*
que plurimorum, quoa Ariana; baeresi plane conlrabunc io modum disserit : S/ qui autem de iii qui
riosessesuo loco oeleiideinus, apud Eusebium tfeh
uique hodie $cripti sunt, me in hoc votumine prosittciilioiiein.
Quapropier contenduni alii ex illo Eusebti de lermitii $unt, *ibi magii quam mihi impulare deb$Diouysii Operibtis silentio uibil cerli colligi posse, bunl. Neque enm celantes $cripla iua de A I I quas
quandoquidem ille plures alios scriptores, et acri- non leyiy no$$e polui; et qu$d aliii forsitan $il noptis et doctrina celeberriinos, aiquc iit primis Albe- lum mi*ti in hoc terrarum anyulo fttertf ignoium.
Certe cum scriptis l u i i ciaruerint,
non magnopere
Hagoram, quf exiiniam Chrislianse religionis Apo1

logiam,

ei Ue mortuorum

no$tri tUentii dupendia

Ubrum edi-

resvrrectione

iUipirabunt.

derat, lacitus prxieriuisil. Quod si dixeris acripia

Goutra vero Areopagiiici suum iu adversarios ita
Dtouysii el aucioris nomiue, et suo numera, ac
reiorquebunt argumenlum. Nunquid baec eadem
iptit quac tractantur argumentis longe caeleris om- acripia, qiue, ipsis fatentibus, blatim atque einUsa
nibos saepiue lrao8cribi debiiiase, variisque in locie > suni in lucem, omnibue notissima esae coeperuni,
inuhiplicari, respoosum confesiiiu accipies Alhenagoli Hieronymo incoguita fuere ? Sed nequidquam
gorae Ubros, tametsi foreitan breviores, qui a Cbri- clamaul alii, id reiorquetur. Cerlum quippe esi
aiiaoig lamen deecribereulur ei muliiplicareniur
inqoiuni, ecripia Dionysii non ab omnibua eouon minus dignos videri. Yerum oppouunl Anit- dem modo eodemque lempore fuiase agniia. Aique
areopagitici quaedam in scripiis Dionysii occurrere, inde concludunl Hieronymo, in angulo lerraruni
uiminim de sacria Scripluraruro libris, de solia, auum cum exararet l i b r u m , delilescenli uibil
morienie Christo, defeciione, de obdoruiiiione B. quidquam de iia recentissime publicatis fuisae comM a r i s Virginie, aliaque bene mulla, quae si in E u - pertuin.
scbii nolitianj veuisaaul, ab eo nunquaio prxierCAP13T VL
n i u i potuerunl.
De tti icrtptoribus qui pou publicata Opera Dionytii,
$a dubia aut admerina
este puiaverunl.
Idem nonnulli ex flieronyrai, praBserliro in libro
Aliud conira Areopa^ilicorum iradiiionem moD# icripioribus eccletiatticis, silentio argumeiituiii
eliciant. Inde euiin concludutil Dionysii noslri lu memum est, quod illa uro allo lamque diulurno
cubraliones ipsi incognitas fuisse, nec ante ejtis
tot scriplorum de Dionysii scriplis ailenlio non soteropora divuigaias. Quasi vero, inquiunl Areopa- D lum capile immiuuta sit, veraio iade eiiam conculiatur quod ex lempore quo acripla illa pro Dionygiiici, alia non fuerii Hieronymiani silentii ratio?
De iis enim lauium scriploribus quoa Eusebius sianls baberi co&perunt, inventi ainl idenlidem
coiomenioravit dispuure conalituerai. Sed id ceriis acriplores aliqui qui id praefracle oegaTerunt. E i
ralionom flrmamentis ab ipsis erai mnnieiidiim.
illud quidem primum probari possa putant ex Uy~
Aliam quippe meniein sibi fuisse idero ipse Hieropatio, qui in Collatione Conaianiinopolilana Sevenyitiua aperte leslalur**, dum ingens inter ee e l eos
rianis Operura Dionysii auctoriialein objicieulibua
quide aeripioribus profaDis catalogos edideruni,
sic respondet : tettmonia
qua tc&
Dicnysii
discrimen intercedere bis verbis siguificat: Illi
Areopagitas esse dicitii, unde pete*lit ostendere vera
1

wetere* hisiorias

annale$que

replicantes,

potueruut

qua$i de ingenli prato non parvam opuseuli $ui coro-

es$e iicut

$uipicamini?

si enim

potument

latere bealum

Cyrillum.

nam texere. Ego quid actumt #um, qui nnllum

pnv-

beato Cyrillo

lium

me-

cerlo $ci$tei ejus fniue,

tequens, peaimum,

Quxsi.odeOpcr.

ut dicitur, magitirum
S. Dionym.

* l}e uripl.

ceclci. Prolog.

ejut eranl,
Quid

dico f quando bealut Athanatiui,

Ibid.

uon

auiem de

anle omnia tii Nicano

$i pro
con-

s. D i o m s i u s AREOPAGITA.

cili* dt iotuubHanliaU
vroiuliuH

TriniiaU

eadun

tettimonia i aiicioruni iradiiio nec perpetua eel, nec conatans;

*dver$ut ArH divtrtrt gubitantia

tnia$. Si aulem nnilut ex antiqui$ ncordatus

vnde nune pote$tu ottender* qu\a illiui

*ini,

blatphee$i ea,
neicio.

Ex liiaHypaiii rerbig, Catbolicoritm nomine prola(is, duo colligunttir. Primtim quidem uullam apud
aniiquog horum Operum faciam meiiiionem. Alque
ex illa aane Hipatii auctorilate priori argaroento,
ex silenlio antiquiorum petiio, non pariim accedit
roboria ei firmainenii. Secundum vro, virog gexto
gactilo |ieritissirooe io ea fuisse opinione baec
Opera adulierina esse, ei falgo bionysii Areopagiue
nouiine inscnpia.
Saeculo se^iueuii diviis Maximos, acerrimus eorurodein Operum defengor, faietur illa a quibugdam Apolliuari, ab aliig Dionysio Alexandrino a i iribui.
Sxculo nono Tbeodorus pregbyier, tesie Photio librura quo eadem Opcra genuinuiA Dionysii
felum ease probaret, conscripsit. Sed cur, amabo,
ad ea Dionygio asserenda siylum convertit, nisi
qtiia de illis ioier eruditos quaeglio erat ei coniruversia? quid vero quod Pbotius ipse ex boc
libro qualuor lanlum descripsii argumenta, quibus
potissiinum illa Opera Oionysio suppoeita esae demoiislrabaniur? lnde enim quidam inferuni Photium ipsum eidem gentemiae subscriptfsse. Et cerie
Posaavinus , isie Areepagiiicorum asserior, de ea
Pbolii opinione sic prontKlliat : Opera B. Dionytii
T

ut puuiepigraptU

udtntur

ab eo

noiaru

quippe quae, uti probavimus, per priora pott Dionyaii aeiaiem sxcula, quod primuro prccipaumqoe
requiriiar, orunino deflciau Secundo, oeque concllia neque aummi pontificee, lata aiiqaando lege,
baec Opera germanum Dionysii Areopagita opna
esse sanciveruut, sed iila eo duniaxai nomine, qiio
ir.ftcripu erant, laudaase perbibentur. Nulla ergo
temeriiaiis n o u iig iuarenda ease videiur, qui, omnibus uiriusque pariis rationibus qua laoce pon*
deraiis, opioioni iili quam probabiliorem judicani,
adhaerendura esse cenaueriou
Porro ad decreia Sorbonica, a nobis jam cilaia,
quod speciat, negart quidem non poteal posteriore
adversug Erasmum ediclo illura aliosque perslrio* gi
gprela ciarorum virorum, id est antiquorum Ecclesi Patrum, auciorilate, omnia Diotiygii
nogiri Opcra teinerario gane ei imprudenti noviiatum atudio Areopagiu plaoe peuitugque abjudicabanl. A i priore conlra Luiberum decreto, ig ea
potiggimuin de cauga, el weritissimo quidem jure
condeninaiur, quod impielale inipudetiliaque i n lolerabili, non solum ugurpaiam ab auctore nogtro
cx sui lempons ingenio et more scribendi meiho-durn, ged tradiiam quoque ab ipso onbodoxae fidei
doctriuam vir audacissiums conculcare el peggumdare ausus siu Haec ergo Sorbonx decreia, inquiuni
Aniiareopagilici, niillam censoriae severhalig nou m iis inurunt, qui, salvo geroper debito Patribua
hanore et reverentia, nec lemere, ged ratione el
judicio, nec ullo novitalis gtudio, aed gincero Terilatis amore, ab aniiqua plurium, sed oon omniam
opinioue recedunt.
v

Denique aaecolo decimo quinto et sequcniibus,

ubi bact quaetiio diligenliug agilari coepit, crilici
dutiioreg, paucissimis lanium exccplis, oronia ba?c
CAPUT VIIi.
Opera Dionysio Areopagiue plane penitusque abjuArgumenla ex iptit auetorU Operibut desumpla
exdicarunt,
penduniur;
ac primum
argumenta
AreopayiiiHia ommhug reclamant Areopagitici, aiuntque
corum.
Opera Dionysii in Collaitone Constaniinopolilana
Excussum est haclenus primum argumenli geluisse primum quidein repudiaia; sed ubi Palres
nug,
quo Dionygii Opera ipsi alioruna aucloriiale
rem examinarunt maturitig, illa eadem taiiquam
vel
aggeruntur,
vel abjudicanlur; nunc ad secundmo,
w a etgermana tanii viri scripa ambabus ulnis
quod ex ipsismel illius Dperibua peUtur, exaniianiplexali gunf* Quod ad cxleros atlinet, ii cerlc,
Daudum accedamug. lllud aulem ulriusque parlia
inquiunl, paucissimi per loi saeculoniin inlervalla
occurrum; nec illi procul dubio cuni tot concilio- faulores pro sua quique opinione militare arbilfanlur. Et primo quidem, gi Areopagiticis credag,
rum et Sorbona? decrelig, summis ponliflcibus,
Pairibtig aliisque scripioribus qui hoec scripla > maieria Operum, gtylug, locuiio, ac deniquo grripiionia terapus, noo alium eorum quatn Dionysiuni
Dionysio adjudicaiit ?el numero, vel eruditione,
Areopagiiam parenlem egse produnt. Maieriea
vel autiorilaie coinparatidi, inullo minus anleponamque geu argumeDtum lucubrationum Deus csi,
ndhdi videniur. Quod si et suiuinos ponliftceg, et
Triniias, aogeii, Ecclesia, Ecclegia miuislri, ga*
Eccleaiae Patrcs, aliosque oinnes et cxcilaiis ei
cramenta - qtiae gubiilem philosopliiun, roagiiunique
erroria arguere audeas, noiine praestat cuni lot
(anlisque viris in erroreni, si iia loqui fag esl, i n - iheologum in gublimissimo argumeuio versantem
argutuil el indii^anl. Slylug aulem el locuiio viri
duci, quam quoruiudam crilicorum, forsiian audacst iu rebus divinis el sacris medicandisexercilali,
eiorum, opiuionem illorum praeferre judicio?
qui voces novas ac gingulareg ad reruin, cacieroqui
Instant lamen adversae partis scttatores oinncin
bujus responsioiiis, quanifithlibel ponderis babere inexplicabilium, aduinbralionem flngere et coroponcre coaclus esi. Tcmpug denique scriplionig a u fideaiur, vitn robtirque duptici ex causa oiuuino
ctorcm aposiulis ipsis eorumque digcipulis coaevMm
iraugi et dcbil.tari. Priiiiu quideiu quia objccla
%

' iiit>/. t o d . .

Api-araL

wcer,

vcibu.Plwtiu*.

25

PROLEGOMENA.

2G

aperte demonsirat. Elenim ille se solis, Cbrisio 1. Oitines ame Baronium scriptores, cum Grxci tum
Aucior nogter
Laiini, in ea faeruni senientia.
tradil Tiraotbeum episcopali dignitale inauguraiuKi,
aique ab eo Opera soa vuli examinari et castigari.
3. Idem ipse anelor in epigiofa ad Tilum, queni
Baroniua aliique Areopagitici discipulum el comllera Pauli iutsee conceduni, ejusdero Timoihei
meminii. 4. In omnibug niamigcripUg codioibos
Timotbeus Hle Epbesiuuro epitcopaium, eui diaeipuhis Patili praefuil, lenuisse memoralur. 5. Deftique aucior noster, uii diximug, ae apoaloloruin
ejusdemque proinde Timoihei lemporibus vixisse
jnciiiat. His auiem raiionibas ei illud quoque relellilur, quod poet pseudo-Dexlri Chronicon propognal Bifarius, hunc Timolbenin non alium esaequam Eugenium Toleianum, cui propler ingeiiit
excellentiam nomen Tiinolbei impoeitura esU
Sed hortim vicissim Areopagiiicorum momenu
inde haud diflicilius everluniur, quod Evangelititti
et Apocalypsiin Joannis apostoii, atque IgtiaiH
Quivero ex adveraa gianlparle, bi respondem epistolam, qua? posi Timothei moriem ediu guni,
materiam operis ab alio spque ac Dionysio Areopa- in auctoris noatri gcripiis, ot infra diceuius, clare
gka traclari potuigge, eiylum auiem el locutionew
nominatiraqoe eiienlur. Enimvero sola Ignalianaa
Piofiysii Areopagiix bis in acripiig deprebendi
epistolae verba, quse ab eo *ere iranscripta, nec in
pJane penilusque inficianlur. Fateniur quidem a u lexlum ejus inlrusa euse deiBonslrabiinue, id aperie
ctorem nonoulla iis iuaeruisae quibus se apostolo- eviacunt.
rum temporibus vixigge, et Paoli discipulum faisse
Addll Baronius quod Timoiheae ille ab auctore
incaulis simplidoribus pergoaderel; aed cootenduni
noslro saepe , puer, vocatur. At Tiinoiheum,
plura in iisdem Operibus imprudenter ab eo adje- Pauli discipulum, a Dionysio Areopagtia, eo no U . quibusea tongepost aposlolorum' el Oionysii C mioe corapcllatum esse nulli verisimile videbilur:
Areopagitae aelalem prodiisae invicte denionstralur.
Nam epiicopu*, inquit Baronius , coepiicepum nomiUiruin auiem i d , uii opinantur, ceriis rationuro
nare consuemste fralrem, non filium, mille extmpli*
uiomenlis probare possinl a uobis esi accurale etset faeile demonsirare. Uqjus argumenll difflcultapoaderandoiD.
tes ut solvani alii Areopagiilci, vartas congerunl
responsiooes. E i primo quidem dicunt Timoiheum
CAPUT IX.
sic vocari, quia ille ad quem Paulus, Nenm i m p e Argumenta
Akliauopagilicorum
examinamur;
et
primum quidem, inde ductum quod libri Timotheo
ranie, hasc scripsil iti verba : Nemo adolescentiam
itueribantur.
luam coniemnat
Diouygio Areopagiia junior esae
videiur. 2. Timotbeus in philosopbia et saeculari
Primum Aiitiareopagilicorum momentura, ex ipsa
libroruro, qul Timoiheo nuncupanlur, inacripiione disciplina cujus rudior e r a l atque e t i a m i o subliroiore Ibeologia Dionysium habebat pro
raagistro,
docilnr. Aucior enim oosler io libro De divinii nomimbui epiatolam Ignalil Antiocheni episcopi, u(i et illum abseiis per l i l i e r a a consulebal. 5. Gum
Timoibeus aalis essel natura timidos ei pusiilaniiufra diceiur, et laudavii, et ipeissima illius verba
rais, OOII taniura doctore sciemiae, sed etiam virturelulit. Ergo, inquiuiit, bic liber Timotheo, qui duiu
pajiienie, defectionem vidisse, ac postea Pauli ei
Hieroihei dUcipIin traditwn, deinde cum apastolis sacraa Virginis Maifo exaequiis ei funeri inierfuisee, ae landem ad Joaiinem apostolum io insula
Paibmos exsulantem liileras dedisse proflieiur. A i qnl haec oronia neque Dionyeio Corintliio, ne^ue
Dionysio Alexandrino, neqoe ulli alil Dionysio, nisi
Areopagitae conveniunt. llle ergo solus horum Operum, q u s nomen ejus in manascriplis omnibas
cuai Grecis, lum Lalinis praefixum aemper habuerunt, parens et aucior dicendug est. E i certe nefas
osse videlur istura auclorem in foedissimi mendac i l fallaciae el sacrilegae simulationis suspicionem
ocare, quando quidem scripla ejug non golum
tibiqoe sanciilatem spirant, ged ea etiam cuni in
moiiasierium et arbem ejug nomine prope Parisioe
dicia, asportarentur, variis iufirmiiatibug in ianti
v i r i bonorem applicata, nittlus diviniuis boneatala
suut miraculis.

ea Ignatii epiaiola data esl, jam aiorlem obierat,

noo potail iaacribi.
l l i c non niimmae diflicultaiis nodus Areopagiiicos
pluriroum loreil, aique ut ab eo ae expcdiant, varias se vertuot in paries. Noiumlli enim cum Baronio opinaii sunl honc Timotheum non euin esae
qui Pauli discipulua fuit, sed alium quemdam junior e m , Pudemis senatoris fiJiuiu, cujus ooroeo in
Roinapum Mariyrologium, et in SS. Perpetu et
Feliciutis Acla refenur. Alii e contrario Timoilieum illum verura Pauli discipulum fuisse asseruni,
el Baronii opinioueui bis impugnanl raiionibus.
9

Al a n n u m

7, | 11.

109, $

56.

10

1 Tim. .

11

lis et constaiiii* indigebai inagislro.

Verum quo unquaiu exeiuplo probabitur episcop u m ab alio epiacopo ideo p u e r u m vocari, quod Hlo
in pbilosopbia ei sxctilari disciplina sil r u d i o r .
Deinde quo iiidem argunienlo persnadebis Timoibeum iu iis scienliis fuisse Diouysio rudiorem ac
euMi in aubliiutore Iheologta habuisse pro m a g i s i r o ? Gerie Dionysius illuin lania erudiiione p r a >

dilum agiiovit,

ut perfeciiores ejus

cogaiUones

se-

cum coininunicari, et ecripia stia ab eo emendari

volueril : lUud quoque,

inquiebal Dionysius ,
, !

pontificiw tutu tcicniice commemorabimus.

Lib. Vc coel. hierar. cap. 9.

1 1

Lib. Dt

El alibi :

eccte$. hierar.

1 1

cap.

27

S. DIONYSICS AREOPAGITA.

Commttnica

igiiur

et tn mihi

perfecliorem

pucros : Pueri

Wu$tra-

28
nunquld

puhnenlarium

habeih

< v

Addunl Clcmenlciii Alexandrinum omnes universiiu

Cbristiauos eodem nomine nuncupasae ; quoniam
intit IU<K ccrriyere non tponle igttoraniem,
rationtiCbrisliani ob morum simpiicitatein e l suaviiaiem
que iuggerere diuere
cupienti.
boc *e invicem puerorum nomine vociiaoani. Sed
Sciiuue qiiiilein Dionysium a Timoiheo de re quaid onmino Iftve esl el inflrnium. Nani epiecopa faa
daru tbeologica fuiase aliquando iiilerrogaliiiti,
erai alium episcopura eodem modo quo Cbriut liunc iii iuodiim ille lealaius est : Sed quia
stus diacipulos suos vocabal, alfoqui et appellare.
atiat me per epiuolam iitierroga$ti,
quid appellem
Clemens vero non idcirco Cbristianoa pueros noptr u ttu, per te viiam,
per $e iapientiam,
ei teniinai, quod i i bac mulua appellalione sese invimm ait dubilaste quomodo Deum aliquando voco
cem
alloquereiiiur, sed quia ille libro auo Pasdaper $e vitam, aliquando
vero effectortm vitv. At
quis nierito itide colligal Tiinoibeuin in pbiloso- gogi tiUilum indideral. Porro aulem elsi Cbrisiiam
pbicia rebus Dionysto rudiorem, euin in ibeologkis sese invicem pueros vocarenl, non i i lamen i u
scriptis suis aliquem proveciae aeiatis hominem,
babuisse pro magislro 1 Muiiquid, quia Auguslinus
llieroiiyiiitiiii, aiquo* alii episcupi aliog episcopos scieiiiia, dignilaie, virlulibu celebreiu, e l epide rebuh ibeologicis, vcl, ai velie,. pbilosopbicis, scopaiu aucium, co noinine appellasae ullibi leconsuluerum, iis rudiores, eorumque discipulos, gumur.
atii ub illia filioruin nomiue vocalos fuisse dicenCAPUT X .
iluui esi ? Jtoc rerte nullus unquaiu dixii, aed nec Examinatur
iecundum
argumenlum,
ex tibrii
somiiiavil unqiiam.
tcripioribui
tacrit qui ab auctore no$lro
eiiantur
detumptum.
Quis autem sibi persuadeal Thnolbeum adeo
Jain vero si a librorum inecripiione ad eoruro leuaiura fuiase liniidum ei pu&illaitimem, ut ille maclioneui iranseamus, occurreut paasim libri et
gisiro vinutis ei couslantix indiguerii, quem Pauscriplorefi ab auctore noslro cilati, qui eum Areolus ialiorum, iiiuerum, periculorum, supplicioruin
pagilam non esse saiis apcrle demonstrare videancomilcm babuii, queiu Paulus ad alios conOrmantur. llle enim euindem, qni nunc ab ooinibua recidos inisil : Misimu$, inquil ipsemel Paulus, Timopitur, sacruin divinae Scripturae cauonem exbibet
iheum fratrem noslrum, el minUtrum Dei in E*anei repResentai. Alqui canon ille Scripturaruui
ytlio Chritfi, ad confirmandot t>o, et exhortandot
nysii tenipore nondum erai perfectus et obsigna).ro fide reifra, ut nemo vetlrum movealur in iribnitttionibut
Siccine.ergo ad alioe in tribulationibut ^ lus, Apocalypsim namque, Epislolam Pauli ad Hebraios, secundam Joannis, et Judao Epislolain, quaa
ienfirmaudoi
et exhortando*, niitieQdiis erai bomo
ille bunc refert in canonem, ab eodein plarimi
nalurac liiuiito et pusillaniinis ?
Rcgtat igiiur u l Tiiuollicus idcirco puer dicaltir, excludebant. Deiude Joannea Apocalypaim suara,
cuin in insula Palraos exsularei, id esi circa anquod Dhuiysio aelatc fncril junior. E l id quidetn
uuin Cbriali 94 vel 95 edidit, Evangelium vero
inde conlirmari poiest, qtiia Ambroaius, uii oliiti
posl suum, ul plures arbilrantur, ab eodein exsilio
obaervabamus, Constainiuin episfopuin iilii noiiiiiie
redilum, boc est non anie annom 98, publici fitcii
appellaverii
Commendo libi /i/i, EccUiiam,
quce
ui ad Forum Cornelii. Veruiu Tiinoilieiif anie Dio- esse jtiria. Ilis adde libros illos a Dionysio D O U ui
IIOVOS receiiicrqu<j
ediios ciiari. Unde concluduni
nyaii cotivcrsionein non aolum ClirUiiaii religioni
uoiucn dedcrat, sed Pauli qnoque et discipulus eral euui vix anie aDnum Cbristi centeeimuiu scriplU
ei coute*. Deinde curo Dioiiygius scripia eua elucu- 8uig mauum admovisse. A l tum Dionyaius ille anbraret, aunuin, u l dixiuius, tionagesimuin, vel for- iimn aetaiie s u s nonagesimum agebal, quippe qui
tiilan cenieatiuttiu debuil ailingere, nec Tiniotbeus Cbrisio paiienie, ul aolia ecltpsim observarel, annos
tunc ociogenario minor erat. Fac uiuen eum - quioque supra viginti explevisse credatur. Quis
piuagenarium, yel eliani sexagenarium lanlum- ^ auiem sibi facile persuadeat virum ab ineunte j u venlule crudilissiinuni, ad libros conscribcndo
uiodo fiiiaae nunquid cpiscopus nooagenartus
luuc aniiiiiiin appuliese, cuin ipse nouagenariua
alium lamproveciae a;lalis cpiscopum, qui jam anle
esset ei senio confeclus.
cuio ChrUtianam religioncm amplexaius, el deiude
Sed bis rationibus miuime de sententia aua Pauli aposloli comes et discipulus fueral, iiomint
vcnlur Areopagilici. Non enim difiileniur diu quilUii appellasse crcdcndus esl ? Neque ad id ullo
dem de libromm canonicorum mimero fuiase diamodo facil Ambrosii exeniplum, quaqdoquidem
pulalum, eed negari nequaquam posse aitinl quin,
Conslaniiua imer clericog Mediolanenses eub ejuseicul nonnulli qnoadam libros ex sacro canone redem Ambroii magisicrio cducaiut, cum ad eiiin
acripsil idem Anibrosius, in episcoiwiii receus as- jiciebaiil, ita etiatn quidam alii eos omnes qui in
cumdem canpnem nunc ascribuntur, pro canonicis
uiuplue fuerat.
babendos esse pulaverinl. Neque enim quoddaiu
liiiiaut aliqui Cbrisiuin discipuloa suos vocassc
tionem,

e i c . ; alqne al o in libro
r

. Erii

humani-

%%

l.ib. De dhnu

nomin.,

Amb. epUl. i , uuva* edii.

rap. 13. $ i .
17

Juan. x x i , 5.

L i b . De dicin.

nomin.,

cap. 1!

1 9

I Tueiaal. II, 3.

30
*9
PR0LEG4 IENA.
aiola ab ipao, cum ad marlyriom duceretttr, anno
aliqoando lempus fuisse dici potest qtio omnes cum
Ecclesise, tum Chri&tiani libros quosdam Scriplurse CbriBti, ut supra ostcndimus, 407 aul 408, fuil
in aacro canone non censuerini esse numerandos. exarala. Porro aulem ea neque tam cito in manua
Quid ergo probibet quominus Areopagita Itis prae- Diotiysii venire potuil, neque ille eam ul iH>vam
bnerit assensum, qui gacro canone eos omnes l i - et a paucis cognilam, sed ut recepiara al> omnibus
brog, qui nunc aasignanlur, coniineri pro certo ba- c i u t , ferbaque ejus Iranscribii. Hinc ergo concludas neceKse est Dionysii Ubrum Oe divimi
bebanl ?
Quod ad Joannis Evangelium pertinet, si plures e nominibu* non ante aBnum 140 emlssum fuisse in
doclioribua crilicis illud ab apostoio post reditum lucem.
euum ab exailio scriptum opinantur, non desunt
Respondent quidam Areopagitici Dionysiuro posl
euam qui et illud antea exaratum esse asgerani. Iguaiii mortem v i u m euam produxisse ; proindeque
Sed quovig lempore scriptum esse dicatur, nibil episiolas ejua ab illo potuisse laudari. Sed illi de
etat, inquiunt Areopagiiici, quominug illud ipsum, soliditaie bujus responsionis, quam ctm ejusdem
alque eiiam ejusdera Joaooig Apocalypsis ciiari
Dionysii io Galiias advenlu conciliare non possunt,
potueriui a Diouysio, qui centenario major aub peniliis dtffidemea, ad aliam eiatim coufugiunl,
Trajaoi, tej, juxta alios, sub Adriani imperio vi- aiuntque Dionysium scripia sua in Graecia quidem
tam cum roorte commulavit.
edidisse, eed ea poelmodum ab ipso in Galliis i u
Falendum quidem esl quod ai boc Dionysianae recognila aique relraciata,uliis ex Joanuie Evangeniortis lempug cerlig raiionura raoroeniis possel lio et Apocalypsi atque ex Igoatii eplsiola plura
conBrmari, omnis procul dubio solveretur hujusce tesiirooDta addid^-l. erum 1d gralis omi^lno ftn*
difficuilaiis nodug. Sed conlendunt Antiareopagiiici
giiur. Nam si opera Dionysii ab eo in Galliis fuiaDionyaium posl Domitiatii imperaioris tempora - sent recusa, ille procul dubio in populi sui aliotam noo produxisse. Quod quidein ita certuio esse rumque solalium curasael ea in Launam lingua^
voluni, i i l non aolum accuralioria criterii auclorea,
erti el publicari, aique plorirai eornmdem Opesed eorum eiiain qui scripu Dionysio Areopagii rum inTcnti fuissenl in iis regionibus ei Laliaa ei
vindicant, non pauci huic opiuioni eubecripserint. Grsca roanu exarati codices. Nulli tamen ibi u u GaHerum cmn tempua Dionysiaoae moriig ea, quae quaro reperti s u n l : sed pfiores ex Orienie asporomnera lollat difficultalem, evideniia demongirari
laii, Graece scripii eranl ; nec Latinam eoruia
nequeai, eo eerte argumento non reviuceniur versionem, ea qna a Joanne Scoio ediia est, auiiomnes Areopagiticoruin aniini.
quioreo babemua. Deinde ntillus unquam Opera
Quapropier nec apud eos plus valebit el alia s i sua recensuit, ac in eorum rccognilioue plura
roilis argumenlatio, iude petila quod in librorum
adjecil nova, quin 4e bis leclores alicubi momaDUKriptoruin omnium litults aucior noster epi- nuerit suus. Nullibi tamen apud auclorem nocopus Atbeniensis iugcribaiur. Neque enim ullus gtrura exslanl bujusce admouUionis yealigia vel
ceria oinnino ac plane evldenli probatiooe demon- noiae.
gtravil qoandiu Dionywus Alheniensem lcnuerit
His igiiur regponsionibue ab aliia AreopagiUcas
episcopataiu, aui quo (empore sive sponianea abdi- opinionis fauloribus ?el eprelU vel omissis, audacatione sive morie eua illum landem reliquerii. In- cier affirmani ciiaia Igoaiianx epialolx terba ab
cenum igilur Areopagilicis videbilur num Diony- aliquo ios^iepie et rerum ignaro imprudenter el
aiug posiediloe a Joanne Apocalypsis ei Evangelii
inepte in Dionysii intruaa lexiura. E l id quidem
librog Alheniensl episcopalui oumiuin non remi- pluribua niomentie demonsirari posse arbilranlur.
ecrit. H x c iuque probaiiouum firmamenia apud Priraum, quia nibil ad Dionysii argumentum facieeot u n i u i n vim habebunt, qui, soli verilali litan- bat praofala Iguatii aucioriias. Dionysius eieuim
leg, illaa Dionygianae hisloriae difficullateg, seposilis ibi probal vocem , amor apud gacros auotorea
parlhim aiudiia, enodare conabuniur.
in bonam pariem accipi. Alqut eadem ?ox in hac
ipga Ignaiii epislola pro concupiscenlia amoreque
CAPUT XI.
terrestri
ugurpaiur. Secundo, quia hac pericope
Tertium araumenlum
ex eitala lancti Ignatii, episcopt Antiocheni, auctoritaie
peiilum.
et senlentia Ignaiii deuipta, meliug gibi cohxrei
Gravius saae contra Areopagii defensores eruiDionygii oralio. Terlio, lestimonium illud Ignatii
Uir argumvniom ex episiola Ignaiii episcopi Anlioinier medta gacr Scripiurs tesiimonia absurde
cheni, ad Komaiioa, quam auclor nosler in baee omniuo collocaiur. Gerte prudentior Dionysius el
poet orania di?inae Soripturae tesiimonia, aique
Ycrba cilagge perbibetur " :
eiiani posl allatag a ge ibidein Hierolbei magislri
'*
.
>
Scnbitaugui auctoriiates ei locuin dedigget. Deniqtie periotem et divus Jgnalim:
c Amor nie** crucifixui eu.
dus qtue banc Iguatti senteniiam antccedil, falsita
Rig aulem yerbis laudalur aliquid ab lgnatio non
leio cootinei putidiasimam, et auclore lam erudiio
dieluro, aed scriptum ; quod nullibi, nisi iu ea
rorsug Indignam. Hacc auiem periodog bis yerbig
quam cilamus epistola iavenire esi. Aiqui bax epit

1 1

L i b . De dirin.

nomin.

cap. 4, 12.

S. DIONYSIU

Zi
reircifJtnr

Vhum

ul

crarum Scripturarum
amorU

dhinius

quibuidam

tractatoribu*

$$u

quam

nomen

nottrit

nenun

aa-

dile-

ttlonis. A l boc, inquiunt, faUiesimum esU Naro ai

nomen amori , dhrinius esset qaam aomeii
dd*ctio*i$ , scriplores sacri eo procol d u bio freqoentiua aierenlar. Atqui Y O X ; ioNovo
Tcatamenlo, obi vox ploa qoam nonagies
occorrit, nec eemel quidem reperitur ; in Yeteri
auiem creberrlnie legas Tocem bia vero
Untuinaiodo vox , in Proverbtoruai libris,
ad amoreni intpurum et profatiam signiffcandum
adbibeiur " (Jmte concluduoi e l pbrasiin p r a faiam, atqoe ipgam Ignatii senteniiam, in Dio*
nysii libros fuisse a qoodam malo ferialo Iroiuine
inirtieas.
%

1 9

Sed hanc Areopaglticorum opinionem, ^jnsque

firiiiameDla, inde convelluni adversarif, quod nollus onquam inventus sit codex matiu exarams in
quo illa Ignalii verba in lexlu Diotiysiano eadein
mauu ac caetera omnia descripta non reperire sit.
Quid quod ? ab auciore prologi Horoiliarum in
Canlica, quem Areopagiiici Origenem ease faieniur,
ihaec eadem verba pro Tre Dionysianis, et eodeni
ique ab auciore nostro sensu cilala legimua. Nibil
ergo Origenes in i i t inveuii quod non essel verilati
consonuin, recio ordine digostum, et ad ea quae
Dionysius iniendebat probanda apluin otnnino et
convenieiis.
Porro autem ex hoc Origenia seu aucloris barum llomiliariim testiinonio ruit primum Areopagiticorum qipmenluin. Puiafit enim ilie, ac eilaiu
alii posl eum Areopagiiici nomeu ab fgnatio
in bonaiu partero accipi. Poiuit ergo et auctor
noaier in eadem ease opiuione, atque eo senau,
qaem verum genuinumque esse puiabal, banc c i tare Ignalii aeitleiiiiaiti. A l , inquie, boc falsum
est onmioo. Falsus eat ergo itiquieni, Origenes,
faUi aiini e i alii. Porro ai io hoc eoa errasae dixeris, quidni et errare potuil Dionytianorum aoctor
Operum ? Illos lamen non errasae bioc non absurde
conjicias, quod tiomea in fis q u ciianliir
Iguatii verbis, pro amore spirituali ei divino possil
naurpari quautvis in subsequeniibus, quae inde
aiiclor noster iuiulil, pro exslinclo coiicupisceutiae
igne accipialur.
Quod auteui objicitur, bac pfcriodo deiupla Dionysiaoam oralioiiem nieiius sibi cobxrere, leve
ooinino est uulliusque momenti. Idem quippe dici
potael de aliis auciorum l i b r i f , i n quibtis plura ad
altquid probaiidum congeruniur tesiimoaia antiquiorum. Uno enim e l altero gublaio, melius quoque scriploris oraiio eibi cohxrere plcrumque videbitur. Deinde si quolies delcia allqua periodo
oratio sibi melius cobxrere censetur, loiies eamdeiu periodum iexlui aucloris dixeris , esse ajjeclaiu, iu Ercleaix Palrum aique in priinis au

" Prov. v i i , 18 ct

10.

AHEOPAGITA.

S9

cioris noslri operibut, dici debereot asstila, ilsqne

i n s i u , u l haec objeciaaa Areopagiticos aliquaado
poeniterei.
At, inquiuut Dionyeiua non poterai testimoniuiii
Ignatii ajiis sacra? Scripturae lestirooniia mediutn
inieijicere ; sed illud aoo i d esi uliimo poiuhaet
loco. Nec maj^na ponderis esl isia argunienUlio.
Qaia enim acripiorea bie citandorum libronim lagibua iia leneri credal o l ab lis non liceat an*
quam iransversum uogiiem discedere Ha?c quippc
i u si ae baberenl quoi, bone Deus! occurrent teBiimonia veierum in variis posteriorom scriplorum
libria ab insclenlibus et ignaria impmdenler i n Irosa, e i ex iis deinceps delenda ! Quol namque
scripiorea de ea, q u r nune desideratur, citandi
metbodo ne cogilaverunt quidem ?Quol in eoroni
Operibus permisia reperies Scriptara Paininiqae
aaliquioniin teslimonia ?
Neque erat sane quod faslidiosluf objicerenl periodum, quae buic Ignalii aenlenti praeponilur,
falsilaiem continere puiidigsimam, Ktenim eo qno
enuuliaiur inodo nihil in ea nisi verie&imuro deprehenditur. Haec quippe ipsieaima $unt ut superiiis diclum esi, aucloris noslri verba : Vitum e$t
quibu$dam noHris taerarum
ribus nomen

ainoris dhinius

Scripturarum

tractato-

eae quam

nomtn di-

leclioais. Quibusdam djxit uon onmibus. At qttibutdamid iia visuin fuisse lam consiaoier puia
bal ui scriptores e i eeripla, ubi id traditum esi,
ille coniiuuo indicaverit. Et cerle qui haec objiciunt ei ipsi fatenlur illud noiuen amorii in aliif
quam iis qui ab auciore nosiro ciiaaiur inveniri
Scriptur sacrae libris.
CAPUT XII.
Quartum

argumenlum,

opinionibus

ab auctore

ex aliorum

operibu$

notiro citaiit

atque

deduclum.

Neque porro sola ab auclure nostro c i t a u

Ignaiii aucioritaa, sed etiam Bariholonisi, Jusii,
ei Hieroihei, praccepiorie sui, prolala ab ilio tesiimonia, ipsum Dibnysiuin Areopagitain noo esao
plane demonslrare Anliareopagiiicis videolur. V c ruin enimvero ubinain geniium exsiilerunl a l i quando illa, quse ille citat, tanioruro virorum Opera ? Quis ca unquain prxter bunc auctorem nobirum laudasse perhibelur ? Quomodo ea Euaebii,
accuratissimi amiquiaaiiiiorum scriptoruin ecrulaluria aliorumqiie omnium diligentiain fugeruul ?
Nunquid uniua apoetoli, e i duorum apostolicoruoi
boniiiium scripia, l a m cilo p e r i e r u D l , ut nulla eoruro tiisi apud auclorem tioatrum meiiiio habeaiurt
Certe Hieroibei, qui Dionysii Areopagiuc magister
el Pauli apostoli discipulua fuisse dicilur cujus
pielas e i doclrina suiiiinis exlolluntur laudibus,
ianii, inquiunl, v i r i opera omnia a Dionyslo
ealiem ei Tiinoibeo publicari, ei d.e eorum manibus iu Cbrislianorum omuium maiius veuire ,
ipsisquc smnmo csse in pretio, ac in Ecclcsiarum

33

PROLEC OMENA.

34

snlniis, e i episcoporam biblioibecis aggervarl de- i nint, ut nnllum eorann exatiierit featigiam. 8d bi
bebanu Cur ergo bnjos sumrol viri, qui
partim. motr eorura adrergarii, argtionl de rtbut
<J'C appellalut, Opera lantU lenebrre tanlaque quidem quse ad fldei doclrinam periineut, fnigge
oblWione obrtila eunt, ut nullom eoniro niai in
gemper in Ecclesia ab bsreiiclg agttatag qoaegtio*
aoctoris n o s l r i gcripiig vegligium soperait Quid
neg; atderebog q u hiier aposioloa poblice r i jaed et ipsa Rierotbei teslimonia non allo quam
taqoe golemni peracl gonl, qaagque omneg ab eis
suctorig noeiri slylo exarata videnlur ? Idem enim eorumque gociia polerant facile edoceri, fiullam
in etrisqHe et Ingeninm e l tocatio, cxleraque de qua in gcrfptis digputareiar. nasci potuigse digmnia aibi plane eimilia legcnllbiis prima fronte gengiooem. Porro Opera Hierotbei, ac Barlbolooccorninl. Ex quibda non temeraria prorsus con- m * i , et Jogii, non poiaerunl (aota faciliute ao
alioram .lacubralioneg oblivione perpelua obmh
Jecuira capitur, Irbroa Hierotbei nunquam, iiisi
Conatal qoippeea, gi Dionysio credamys, in ejna
Dionygiaaig in locubrationibttg, ediloa in lucem.
Ad h$tc vero, anclor aoatr non i o l u m plora ac TimoUrei maaug venigge: nec dubiura esl qam
incognilorum hominom prodncit teglimonia, sed illa cum plurimlg, a qtiibug summa cnra convarias eiiam doctarum bominiira opinionee ita re- aervari deboemnl, caaaerhit egae cemntutiicaoda.
feri, m iis laaiommodo quag vero propiores esae
eiistfmabat, ge adbserere teeleiar. Ubi enim de
CAPUT XIII
Serapbim quod ad Isaiaro roiisum egl, d i a g e r i l * : Quintum argumentuta
ex citath ab amcltr* notfro
1

inquil, juxto

NonnulU,
tMgemliarum

communione

Alius item kemd adnodum

*ol*tionem.

Aiebat emm

definUionem

aiunt....

iHeongruam miki

tradidit

etc. Et de bymno qui in

niSgga fldelium e a m a b a t o r : Hunc autem hgmnum

11

atit Umdu
denique,

ekmtiuiam,

cantictm,
mea qujdem

ofts religionis
unitntia,

sgmbolum,

kierarekicam

alii
Eu-

elc. E l de Serapbihorum alig * : Sena$

*Uu, Eloquia
ermm numcrum

ddit

denotare, f quibutdam

placuk $ed
f

divinuus tuper Matihiam

Ytt ab diis mtu quidem judicio

94t$a unserinl,

meam

tpit senlemiam

ce-

non rtcte d i expomtm. At

w r o quia iodttcal gibi ih aniinum aposlolicig lemperibas Chrisiianog virogque aposiolicog in laro
arias biace de rebug abiigge opinioueg ? Quig de
eo, qno Matibiag in prodilorig Juda? l o c u m assumpiog ett modo, divinaque ejug gorie e i eieciione,
u n l u m inter eog disgtdium, lantamque fitigge
d i i e o r d i a i B eredideriiT Nonquid apoglolorom digcipoli ab ipgig nom didiceranl quomodo ea cleciio
facu foeril? Fac aatem de ea nHiil ab eig acceperini, certe i l ab alilg apogtolorum gociis, auiguccegaoribug, qui adbuc io r i v i g e r a n i , poieral eoram vnugquigqoe de ea electione i u ceriior fieri 1
t nullag gget diggengionig dispuialior.isque
locog.
Areopagiiici e conlrarlo clamant ab ipgo Eccle%m naacetiUa exordio, diaboliclg ariibog fuigge iiiter
Cbriglianog, n i tegialur Paalng, hapregeg et gcbi*
gmaU,gciggorag e l disgensiouee. Wihil ergo, i n quiirat, mirum egt gi Dionysii lempore de sorie
qnas eecidit guper Mailbiam, sit digpulatum. De Hierolbei tero atiorumque libria deperdiiig nibil est
qood roagigmirerig, quandoquidem plurima apogioftoniic viroruraque apogtolicoruro gcripU ita perie-

dicrmui,

qnod deifoma

qua trbdition*

1 1

neiiri eb

prweepiotet

nobi* trarucripurnnt.

Areopagiia dici aequaquam poiuit.

Enimfero quamvig mog ille ab apoetotig derive; lur, Dionygio lanieD. Areopagilx ab antiqua iradiIkmenon irartgmigsrte egt. Quog eimn ille * l r guai*
mog, a Paulo fidei Cbrisiian* dogmatibog imbulug,
proccipioreg babere p o i u i i , qui iili inorem baptixandi Infanteg ab aaiiqoa tradicione praeatrH
pgerinl?
Neque dixerig vocem aoa pro antiqna
ged prima iraditione gigaificaiida ugurpatain. NHBO
quippe unquam exempk) Tocem ad Id
quod, iaterpogiio hemine, ab aliqno acceptnm eai
gignifieandam ullibi apod Craecog acriploreg adhibiiam iuigaa prebabitor. Quig ergo Dionystum
Areopagiiam bac vocer contra receptain a b omalbas illiue gigDiflcatiotiem ueum ega, aulla raiione
alkataaliis facile perguadebk ?
Sed age, et videamue uirum ea veriora gial qna)
anctor iiogier de aliU dogmaiibua gibi iradiiig
liaud dubitanler afflrmai
: Maxime v$ro i u ilte
loquilar, tsla oracnta dicimtu qum $atrU icw/r/*
t

irutlatoribui,
iacrii

diviuo

libmque

Spifitu

omnino dimt*

afiath,

tktologicit

ei Ula qum ab mdem

iradita

vitii

db ordine

titnclii
eafesti

tnenU in mentcm> medianie

iilo, iimul tamen immatenalo,
Intores nottnsecra

in

Scripturii

nobi$ $unt> utl

iubliliori,

wrbo
tint

ftou

initnuaixone
corporto
uripthne

quadam iradutlione

dt

quidem
iiuti-

%unt edocti :

ol , Ibi

De eattti. kietarch., c a p . 13.

De ecclesiaU. hierarch c a p 13.
hierarck
c a p . 7, \ 11. " De kierarck. ecclcs., cap. 1 , ( 4 .
11

petitum.

AJiad conlra Dk>nygll Opariim argo^

mentum suppaditant iraditiones, quag 4Ile ab aatiquo tempore ad aiiani aUatein deductag egse tegliBcalur. J)e baptiiandorum enim infaaiiam more
ba*c Iradidil aecior noater : Hae de ttid qu&que

non existimo so> . fd certe a Dionygio

eommemorant.

ip$*$ 9trtuu*. Denique, u i canera laceamiig, d *

elaeiione saacli Maltbia? haec habet: Cum autm
de dbdna Ula $orieqnm

iraditiuwbut

dt oPinium iir-

aaignatam

1 8

Ibid. c a p . 4.

" Lib. De cccte$.

S5

8. DIONYSIUS AREOPAGITA.

plane et dilucide non scnpiam commemorai iradi-

itonem, quam de mente in meniem ad se iraduc u m ease asserit. Verum, amabo vos, poieralne
Dtonysius Areopagiia, Pauli discipulue, verbie adeo
expressis affirmare ae institutores ac magisiros habtiisae qui bierarchi eccleaiaeticse ordioero ab aliis
aine ecriptione didioerim ?
Neque vero, quod mirum est, ibi lanlummodo,
aedalibinon semel eodem (radilionia argumenlo ad
ea qu&dixerai conflrmandasponie sua utilur. Nam
ubi de aauclissimo Triniiaiis myeterio nou minua
emicleaie e l perspicue ac alii poal Nicaenaui synoduin Paires, d i s p u l a l " , H<tc, inquil, aliaque quaiibtt dtificat
cti noHri

iumina

iradiderunt.

no$que

Theologica

nobis

hautimus

, ucreia

iraditio.

no$trm traditionii

que Scripturis

con$ona tan-

qua Scripturit

prceceptoret areana

; Graece

nonnulla

dhtinclionu

legtlur,

Et paulo infra ,

aucloret...

tacrit insitlendo

iii proprta, viciuimque

interpretatione
e T

auignantdiclcc mo-

11 i ergo auclo-

res, vol, ut Grace scribitur,

,
divina aitribula, Inquit illc,
enodaverunl, Scriplurit

tacris

inmtendo,

vel, ot

priua dixeral, Scripturh comona tradendo. Illorum

rgo ibi profcrt tesiimonia, qui poat edilos Novi
Fuderis libros, ac in primis Apocalypsim ei Evangelium Joaniiia, quae ibidem ab eo laudantur, inde
aucioritaies ad ilieologicorum de divina Triniiaie
dogmaiam eipoaUionem affer ebant. Qai ergoerant

36

ad ires divinae Trinitalis persouas significaitda*

aaepius usurpat". \ , inquit ille,
YJOX . E i a J i b i :
* . Ubi vero de personarum
divinarum circuminsessione loquitur** : , inquit. Atqoi nullusanie Alexan*
drinam synodum, anno 362 coaclam, ea voce, ai
Socraii fides baboaiur*, ad \d signiAcandum tisut
esl : Cceterum epiicopi, Socratis verba sunt, qui iit
>9

AUxandrino
Hionem

concilio

diligenler

cet et hypottati...
hypoitati

aderanl, hanc prceterea qnce-

examinarunt,

ct/i-

de iubitantia

Quid autem not ie tubttaniia

didicerimui,

nihil

vttai

quominut

et
ktec

breviter exponamut. Qui Grcecam inter Grcecot phi~

lotophiam

'

tradiderunl,

modit definierunt,

$ubitantiam

hypo$ia$eo$

quidem

plurimii
r

vero nullam

pror$u$

: Toia taecularium

litieta*

mcniionem fecere, etc. Hieronymus vero de eadem

voce, uirum ueurpanda foret, senieniiam Damasl
papae sciscitatus, a i t
rtiro schola nihil

aliud

r i i . . . Tac$antur

tret

1 1

ntsi utiam

hyposta$im

hypostasa,

no-

$i placet, et una

teneatur. Nonduro ergo Hieronymi tempore ea vo*

recepio apud omnes in usu erat, nec inconsuko
aummo poniiflce, ea sancius doctor uti se pnsee
arbilrabaiur.

Sed insurguni Areopagiiici, magniaque animis

adfersariorum tela reiundenlea, cenum esse d i cunt Anienicaenos Palres in asserenda, quae de
sanclissiinaj Triniiatis mysterio ab onbodoxis Iraii Diouysii Areopagiiae pra?cepiores ? Nunquid Hio- Q dilur, doclrina lam conslantes fuisse, ut co temroibeus? Sod is ab illo semper noiuinalim, pra- porequo Arius baeresiin suam diaseminare coepit
ctptor notur appellalur. Si ergo illum h i i in locis
ille nova bacienueque inaudiia dogmala spargere
laudal, e i alioa procul dubio eidem adjungil. At insiroulalus, ab omnibus conlra ejus impieiaiem
porro quicuoque landem fueriut Areopagilae magi- sit retlamaiom. Nullt praeierea dubium esse posse
t n , eos cerie lantam cilal qui posl publicatoe
inquiunt, quin apostoli adorandum Hlud mysierium
Apocalypsia e l Evangelii ioannis libros ita acri- Cbrielianis, praseriim perfeclioribus, non obscure,
pseruni ul eos in oinnium manus et cognitionera
sedclare ei pcrspicue exposueriol, eosque in bac
tam ditticilie myslerii dociriua adversus nascentee
Tenisse oiunino pereuaeum babereiil. Rursua vero
ba3reaea muniendo, hitiil ipsis reliqueriul obscuriaucior noaier illa praeccptoruin suorum Opera, non
lalibus involuluib. Quid ergo mirum si Dionygius,
ul recena ediia, aetl omnibus plerumque cogniu
Pauli discipulus, ei pbilosopbiae callenlissimus, i r a laudavii. Unde quivis facile inielligal otnues scridiiam ejusdeni myslerii doctrinam, pra cxieris aliU
ploris Doslri lucubraiione* el serius quam credltur
prodiiise, nec Dionyaiuin Areopagium potuisee eo- scripioribus, Terbis explicueril clarioribus magisque pbilosopbicis?
ruiu esse auctorem.
^
Porro auiein quamvia usus bujus terbi hypostatu
CAPUT XIV.
aule Nicperiara synodum non esset ila frcquens ac
Sexium argumentum,
ex ii$ qnm de $ancli$$mo
promiscuus, constat tamen eam vocem ab aliquiTrinitatii mytierio p$r$oni$que divini$ auclor nobus usarpaiam fuisse. Eienim Dionysiue AlexanHer tradidit,
deiumptum.
drious eam ipsam aliquando adhibuisse legilur .
lilud autem probaiionibus jaro adduciia accedi;
Alexander vero, Alexandriae episcopus, ad alium
flrmameiili, quod noo aolum Hieroibeus, u l diximua,
Alexaudrum,
Constantinopolis episcopum, s c r i de Triniiaiis myalerio clarissime diaeerai, sed nos t

aier eilam Dionysiua praecepiorem sumn praeeunlem

Ua aubsequatur ui uterqne posi oriain et damoaUm Arianorum baeresim videaiur diapuure. le
eoim non aecua ac Hierotbeus vocein hyposiasu
Lib.

De divin.

nom

cap. I. | 4.

b e n s . Propriam,
1 1

diccnt.

in principio

inquil, hypotlaiim

declaram,

erat Verbum, el Verbum erat

apud Deum ,> etc. Denique bis Pauli verbis " , personam Palris

/Md., cap. 2.

* De cceleit. hierarch.,

cap. 5.

" D* 4mn.

nom. cap. \.
!bid. cap. 2.
L i b . i t i , lliuor.,
cap. 7. " E p i i l . 57, ad Damaa.
In Hesp. ad
Propos. Pauli Saniosai., iom. 1 Concil.
Tbeodorei. lib. Hitt., cap. 4.
Joan. i .
Hebr.
i , 5.
%

57

5*

PROLEGOMENA.

wlerni deaignaiam ease Basilius

, e

, el laudalus a

Theophf laclo Gregorius Nyssenus aftirmanl. Caeieruiu, quamvia concedaiur imllum anle Dionysii
lempora fuiase bnjus verbi tisum, faieodum lainen
eei inler Cbrislianos exsiilisse aiiqtiem, a quo i l lud primum coeperil uaurpari, Quid ergo probibet
quominus Dionysios, vir pbtlosopbtc& disciplinae
perilisainuig, qui hujusce vocis, ab Arisiolele alicubi iradiia?, * i m noverat, illaieodem ac ille pbJlosopboruin princepa, sensa ei signiAcaiione primus inler Cbrisiianos usus eese dicalur?
Gontra lamen urgenl insiantque adverjwe partis
fauioree, quod quanms Anlenicaeni Patrea Cbri*t\\m Doiniiium verum Deum, Patria aeterni F i lium, ejusdera cum eo substantiae, ipsique coaeiern a esse et credkterim et docueriiU, ab eorum
laroen nemine de personis divinis, illarumque ai
iribuiia et relaims, u l loquuniur, et easentialibua
tam clare et nocleale, aique ab auctore nosiro
dispulatum unquam iuerii. E l sane, inquiuiu, cur
i i quiposl Dionysiura edendis lucubralionibusaecuadrj el lertio Ecclesiae saeculo operam dedere, non
eosdem ac ille de divina Triniiaie eermones halMierunt? Cur nulkis aliquando -illius aul prattepiorie ejus Hierotbei exempJum secutus est
Quaj feroad probandum vocis usuro
addacumur, ea nibit babere videnlur soliditalis et
lirinamenii. Epislolam enim Dionysii Alexandriiii
ipsi auppositam adulieriuamque esse criiici dociio
facile a* nosconi. Altera vero alterius Dionysii

CAPIJT X V .

sed figura $ubttantia

dila legatur.
Epieu 43, ad Gregor. Myss.

11

argumenium,

monachis eorumque
memorat.
elicitum.

t x

\\ qua> aucior
%

voti ac solemni

nouer de
profe$$ione

Illa vcro auclorem noslrum posi Dionysii Areopagiiaeanaietnvixisse luculenier demonslranl, qu

ab eo bisce (n lucubraiionibus de monacborum profeesione el ordiue produntur. Ibi enira. ille non
obscure docei buoc monachorum ordinem anie aua
lempora fuisse inslilulura; Iraditque aperlissinie
eorum professionem ac vola monastica soleiiinibu
ac publicia, non secus ac saeculo quinio el sexlo,
caeremotiiig fuisse etnissa. At preterquara quod
priorum Ecclesiae saeculorum scripiores, alque i i
eiiam ipsi qui de singulis Christiauorura ordiuibus
c

epistola qoo lempore ecripia sit, nullus definire

poieet. Baronius quidem iilam anno 3 z 8 , q u o L i ciuii moriem consignat, dalaro opinatur; sed ruinoso nitilur fundamenlo. Nam Licinius non anno
328, 8ed 324, ut accuratioris crilerii scriploribos
videiur, vitara finivit. Demus tamen Alcxaodrum
eo qao vull Baronids lempore suam exarasse epialolam; quid inde? Nulli sane miruin esse debel
vocem kypo$ta$is ab bomine Alexandrinae ayoodi
lemporibus adeo vicino, fuisse usurpatam; sed i l lud sane mirabilius, quod oullue scripior, ut Pelaviue oetendil *\ bis lanli viri veetigiis, nisi post
Alexandrinam synodum msislendum esse pulaverit. Quod cerie quain paruin ea voi ineunie sa3cu
lo quarto, alque a forliori exculis euperioribus, j)
usiuia esset, aperte demonstrat.
Nec plus roboris et virium illud babet, quod ea
\ox et in Epislola ad Ilebraeos occurrere, el a Barilio Gregorioque seneu Dionysiano explicari obji*
ciUir. Uterque enim Basilius et Gregoriue post
NicxDum coocilium scripsere; aique bi eam vocem eensu temporibtia suit usiuio interpreiati
uut. Nullus auiera aolc iilud concilium eamdein
PauU Tocem iia censuit eese explicandam. Et id
quidem ita certuro est, ut in Lalina ejusd^m Paulinae epiatolae versioue, vox Graeca

per Laiinam hypo$ta$ii

Denique quod aitinl auctorem noetruui primoui

forsiian fuisse, a quo eadem vox senau menioraui
accepla s i l , graiis omnino fingitur. Nosier qutppe
auclor, ul cuilibel cilata loca percurrenli plaoisaiiiium ftet, de ea sic disputat, ac si sensus quena
ilti iribuit, nulli omnino incognitus, receplus easel
ab omnibus.
Neque ad rem facil laudaia uno in loco Arielolelis auctorilas. Ea quippe apud primos Ecclesi*
Paires nullius erat momenii, quippe qui pbilosopbiae dogmaia respuereuiet aspernareniur. Porro
auiem si quid succeseu letnporis ex illa bauaerunt,
Plaionie poiiue quam Arislotelia placila ei dociri*
nam sunl amplexaii.

red-

* dein lemporibug disserueruui, nullaro

uionastici ordinis monacborumve profeesionis fecere nienliooem, cerie qnidam cruditiisimi et aniiquissimi rerum monasticarum indagalores earum
originem ad Pauloa, Aulonios Pacbomiosque referunt. Hig ergo auctor nosler posierior esse debet
nec Dionysius Areopagiia dici poieai.
Areopagilici taraen bunc non exiguse dilBcuUatis
nodum haud difficulier se solvere arbilrantur, duplicis monachoruiii generis dislinclione. Aliud enim
0886 aiunl genus coenobuarum ei eremiiarum, qtii
a plebe prorsus secreti, el a cxterorum boroinum
societate separati, in nionasieriis et coenobiis,
?el in silvis el monlibus vilam monaslicam degebani. Hoe fateniur longe posl Dionysii xiatem.

a c c u r a t i u

*
Pauli, Antonii et Pacbomii lempora orlum babuisse. Aliud vero conlenduni fuisse genug
roonacboruin, qui pars populi prsecipua, ei i l l u slrior"gregis Gbrisli porlio, inter laicos i u coiuputabaniur, ul priinus eia in eynaxi posl Ecclesiae
miuislros assignatus essel locus. Uli porro privalim iu auU urbium aedibus, vel simui in collegiis
viiam puiam ei caatanri, aique a curis lerrenis expediiara, uidque Deo luancipalam agebant. Monacbo8 auieui istos teroporibus aposiolorum exsiitisse dicuni, eosque esse asserunt, de quibus Pbilo
Judaeu illum iusiiluii sermonera, qui ab Eusebio in
Hitiona ** sua iranscripius est.
Neque dixeris bos, quos Philo nou monacboa,

, , C

n l e

Theolog. Dogmat., cap. I.

Lib. n , lap. 17.

39

S. DIONYSIUS AKEOPAGITA.

*j

nod therapeutas ?ocat, revera monacbos non ftiisso, * M omnia t ^tci iniiiatur, pro(e$$u$ e$i s*eerdo$
aed Jttdaica?, nequaquam vero Chrislians religioni
enm tignocruch
contignalum tondel...
ommqutvette
addictoa, atque Eusebium bac in re, ut erudilus delracta, eum alia induit. Quis aulem primis Ecejug inlerpres Valesius observat, vano errore fuisae clesia) lemporibus monacbuoi aHquem vesteeltoadecepium. Ab Areopagiticis enim audies nullaa pe- sura ab aliis Cbristian reiigionis bominibua diacreium, in publico viaum, ault a pagania captuui,
ntiuaqtie frivolas csse Yalesii adversua anctorein
sumn probatfones. Et certe, inquiunl, Euaebius, lortomque, aui itecalum memorise aliquando tnao i r summx erudiiionis in dignoscenda tberapeuia- davii? Ubinam, quseso, collegium aliqtiod, ioqoo
rum religione, lam ttirpia hallucinalionie non aino monachi simul vitafti degerent, a paganis aut i m peratoribua praedalurn auieversum legiturTSi quid
lemeritatis notapotetl insimulari. Addunt pneterea
Hieronymum buic Eusebii de Cbrisiiana iberapeu- bis non ommno absimile in quibusdam mariyria
alicujus Aciia occurrere dixeris, argueiur conlinuo
laruin religione opinioni baec subscripsiese ia
illa
necgenuina esse uecsincera, nibilque de leniv e r b a " : P/u7o, viden$ Alexandri*
primam
Ecclepore quo mariyr ille obierii, ab eorum gcripioriniam adhuc Judaizantem,
qua$i tn laudem genlis
bua cerlo definiri.
*uce librum tuper eorum conversalione
scripiit.
f

At aaoe Areopagitici iherapeulas, ei fieri poasil, ' Tradil denique aucior nosier nomen iherapeuCbrisiianaa religioni nomen dediase invictie deiooti- lae et monacbi suo lempore tritum ei vulgare fuigge
aique a praeceptoriboa suis illud Ghrigtianig, ritum
slrent argumenlie, per nos licei. Sed illos vilam
monasticam, qualis ab auctore nostro deecribi- mouaslicum golemniter proiHentibus, indilum :
Hinc ganeti prwceptora
notiri, inquit, dhinis #oa
ivr, aliquando duxisae, nollo unqnam, ut puiatur
appellaiionibug
sunt proteculi: alii quidem thtruanuqoilaiis moniroento probabont. Missa eienim
ol
primiim ea facimus quae acriptor nosier de Mo- peula$ /it vero monacho$ apptllaterunl:
, ol * . Quinain,
nachisauis iradidit, eoa non In urbibus, aed exira
urbea progressos, in borlis agelliaque degisse, ac obaecro, ease poierant bi Dioiiysii praecepiores,
proinda Anionianis, qnod alii negant, fuisae simi- qui ea notnina apptUationesque divina* illiav impoles. Illnd auletn potissimuin quatrimus cur Euse- guereTNou Pbilo quidem. h enim, Jadaeus cum
biiis qui tamo nisu iberapeutas Pbilonianos Cbri- esset, a Dionysio Areopagiu tanquaiu unus en
eaDais pnecepioribus euis laudari non poiuit Quisiiatiis annnmerandos esse probare conatus est,
eosdem nullibi dixeril monacbos fuisse, vel succes- nara ergo ab eo pr^cepiorea appellanitir ? Num
sorea babuiese, qui vestibus, lonsura, voiia solem- Q Hieroiheus vel alii, quorum noinen excidit, evanuiique memoria ? Sed hi suis lemporious celebres
nibua, ac vivendi raiiooo ab omnibus Gbrislianis
secreU, perfecliorem v i i s oionaslicai normam pro- eaee debuerunt, et omnibus facile noii. Gur ergo
iicbantur. Gur Hieron/mus, ianius monaslicae pro- iati soli cum discipulo suo Dionysio Areopagita
feasionis praedicator,' eosdein iberapeulas in mona- primo, aecundo leriioque Ecclesiae aeeculo monacborum iiuuieruin refert, illosque cuin caeierie chorum nomina, ordinem* s i a l u m , professionem,
vola, tonauram, veaiem et collegia memoraveruoi?
oiunibus primae Ecclegiae Cbristiatiis permiscel et
Gerie cum alii scripiorea per tam longa irium aa>coufundil? Nullaprocul dubio alia raiio afTerri poleril, qutm nec iberapeuiaa inilio nascentia Eccle- <culorum apatia borum oiunium nequaquam memis i , nec ulloa Gbriaiianoa Diouysii temporc lales uerini, id sane argumenlo non levissimo eal terapore Dionysii nulloa exsiUisse bujusceinodi monamouacboi fuiftse, quales ab auclore nostro memo*
cboe el ihera^uias.
rauiur.
Aique illud qu*dem eo ruraus confirmari poiesi,
CAPUT XVI.
quod meiiaglicuiii insiiiutuni non ferebanl prima
Argumentum
leptimum, ex cccremoniis
ritibutque
$acrit quoi auctor nos'er recentuil,
deprompium.
saevieiiliuni adveraua Gbrisiianoa perseculionuin
Maxima caeremoniarum multiludo, solemnisque
lempora. Quis enim sibi perauadeal lyrannos idoearura apparatus et pompa, quibus auctor noster
loruroque culiores, qui summa crudeliuie in Cbriga*rainenta baplismalis, chrismalionis et Eucbasiianos omues grassabaniur, eos impune tuliase,
rislix-coniici ei adminislrari, missam liturgiamque
qui in collegiis commuoiter degcnies, lonsura et
celebrari, et morluortun corpora aepeliri perhibet
veaie perfeciiorique vivendi geuero caieris Gbrieum Dionysio Areopagiia posleriorem esee rursut
stianis illtisiriores eranu Sacerdo$, inquil aucior
produnl el deinonslraiil. Ille enimvero bos omues
nosier, $tat ad allare...
Is aulem qui
comecratur,
rilus nec minori numero, nec minori solemniiatc,
stal poit $acerdolem....
tupra illam myiticam tncoquain cum Ecclesia pace placidissima fruebalur,
caiionem prouquentu Qua finila, $acerdo$ accedem
suo, boc esl, n l ipse Gngii, acerbissiino pene i n rogat ip$um primum, an omnibui rebu$ dividuii
recredibilhmi vcxaiionum tempore a Cbrisiianis aduuMiei, non *olum viim, %H eliam
imaginationibug.
biberi solere significal.
Deinde exponil Uli vitam perfecli$$imam conte$tan$
Non difflteniur quidem Areopagilici piuriuia
illam debere mediam vivendi ralionem snperare. Qum
9

De script.

tccle*.

rHOLEGOMENA.

esiemoniarum meotioaam apad Dioiiyrfum haberi; libi qiwow repeneg tara frequemeia fuisge im
temporibua. iburis ugum, nec i o l suftkione quoi ab
aad comenduni eas apogiolorum t c m p o r e paulaikn
aactore
nosiro bis verbis referunlur: PontifespreiaslHatas, e i tradilione appaiolica adallog Ka <tecem sacram ad aitar* Dti celebraturut, ab ejusdem
rivataa, at Dionysii ejusdem slate, io etfm q u e m
itye describU, iittiheram baud diftknlter creecero kugUione imiium faciem, unhertum circuit cltori
potaerinl. Porro aaiem Chrigliani, aii illi autu- ambimm, donec rur$um ad tdtttre dmnnm redient,
etc* Eniawero AUienagoras
ei Tertuliianng
iDani, iie rilibug Uim uiebantur, cum, persecuiiQaom furore vel *el niiiigato, synaxes auag Climiiaaog nequo ihure neque goffitu Deo sacrifilalis in locis agere licebal. Q u * q u i d e m ut ppobent, casge Ugtanlur. Ceuget qoidem eniinentigsimiig
adduciini lestimonia Terlntliani, qiii bapiignta noa canlinalis Bona eos egge inielligendog de more ihos*
paaeioribua q a a m auctor nosier eteremoniig admi- adolcodi eodetn ritu, babilir et apparaiu, quo agiitir
uialratam agse?erat. Bagiliag vero eas a lacita et apud idola. SetLgunimi viri pace dtcere liceat, illud
occutu iradhione ad auam ugqtte statem dedacla accuraUug obgervari debere, qnod gcribii Tertuleaaa l e s t a t a r . Nec aliler saae de bis atqaa aliig l i ~ ltanus,Cliristianog duabua de cauaig ibua adoleviase,
nimiram CkritUanU icpel\4ndit ti cum odor alicujn$
largia ritibag gentiebat Idem Tertulltaatig : Q a a i ,
4 9

4 9

inquit,tta< ullw
trmdiiitni*

Scripiuras

49

in$trumento, w/iiu

ofenderii. Hac eiemm duplici exceplione planum ille facil, vel alibi ihiift a Cbrislianis noa
oblatum, vel galiem iton lotieg adbibilum quoiieg
ab auciore nogiro narraliir. Fac lamen ea oinnla
giiffinienla tuuc fuisse in usu. A l nullug, opiiior, iu
animom bibi lacile induxetrit, ca iu loi cccleshe
partibng quol auclor nosicr degigaat, fuisae adbibila. Nunquid euim primig gaevictiuum tyraiinorum leinporibog Chrislianig erant ecclegiae, qua? l o l
panibug, cboro, naribece aacriaiiaque congiarentt
Quid porro prfori. Ecclcsiae sacculo minug audituia, quaui bec cbrigmatig congocraadi cr^ioonia? Potuifex, inquit auclor nogter
accepto ayuento, ponit guper oltare duodecim $acri$ a/ti 0 0 -

l o c i

(itnio exinde contueludini$ patrocinio

Hdrum it aliarum Ju$modi dncipti*
narum si Ugtm expo*luU$ Scriplurarum
nullam
hueitm : traditio (ibi protlendiiur auctrix, cohsueludo confiTmalns
ei fides oburvatrix. Rmionem
iradkioni, com$uetudini fidei palrocinaturam aut
ipst pet$picic$ aut ab aliquo, qui perspextrit, disces.
Naqoe bic qnosdam audiri 0111111 Aaiureopaghicoa qui, nultig probationibug freti, quaadam c * remoaiag Dionysianig aique apoaioiicig temporibug
ia uga fuigge audacier inflciamur.
9

9i*4ic4mu$.:

Terumtamen illud advergug Areopagiiicog jure

nerito urgetur, quodakul auclor nosier nonnulloa
eomroeiaorat ritus, qoi llta prima Ecelcsiae aetate C ***atum. Quis riiom illtmi ab apoatolig ordinatuni.
lei ab apoalolicig virie ob*ervalum iuUse memore?era v i g e b a n l , i i a plareg aliog r e c e n s e l , qui p o s i
r i unquam prodidii? Diceane eiiut Aibenieng
Dionygiaoum avum originem b a b u e r u n L Q u i a
EccJesia? proprium fuigge ei peculiare>a ? Sed cave
enim verigimile esge p u l a v e r i l Dionygii aeva c a l e ui galva ginl Diooygii Areopagii gcripla ? Ig euitii
c h a m e a o g poeaiteniegque pubNcos exaihigge q u i
primag Aibeniensium epigcopug fuil. Auclor aup o a l gacraiNim Scripiurarum lecliones ejiearenlur
lein nogier de boc riiu, non ut aovo et recente*
e s a c c l e a i a ? De big U m e n gic gcribit aucior n o
aler : Porro cateckum$no* et energttmenoi, toique aique a ge ingdiuio, sed ab aliig ubique osiiaio
toquilur. Haec igittir illius scripia Dionysii, Areo*
qmi ptttduntia ducunlur, tacrtsancta Merarchim mo$
patitmr mudire $acrum p$almodiam divinamqut se~ pagita) feina esee aon poggnnu
Addamug deniqae id a veri gpecie prorsug videri
crerum Scnpiurarum
rtdtatwmm : verum ad ea
qum deiuecp* uquuntur tacrifUia ipectaculaqu* a* alienum, quod morlua Cbrigtiano.rain corpiira iig
oaiaibaa, quag ille adhuc recenaei
raeremoniis
a a a v a j * , etc. Nec
Javiior p r e i e r e u a d a eat
vox.
G r * c a ^ / r t i c q u a ibi legilur; Ideta q o i p p e g o a a i mandau gepultoraa fuariat. Eae giquidcra, cum E c & $**ciU> aui mo4 ttius. Q u x n a m a n i e m , a a i a b o deaiii omnibug pax aumma iraaiioiUitagqua daia
egi, nec plureg fuemnt, nec niagig golemtiea.
Ut gauciiou aut quig aiog veiua p o i e r a i a Dionygio
pagaaia omnibug iniolerabilig proreug fuisaet tauv
noiari, quav ab ipaig apogiolis non g i a l p r o f e c U ?
magntfica ftinem exgequiaruiuque Cbrigiiaaarum
MA oulk> gaoe a o i i q a i t a i i s ani gacto Scriplura) mopouipa nec uiluiu Dk>nygii Y O CarigUanuni tauiif
uanemo ostendet laum ab apostolie l e g e vet
pansotalibug jugta guis gotventero, ab eiboicia a l i *
woreai ab eia i n d u c i u m , q u o catecbuoem e i p u Jblki paaaUeaies priori miaa parii a d e s g e a t et qoando deprebengum fuigae perhibetur.
u

pogt kagc miaga fldalittm i o l e r d i c e r e a l u r . Euumera

sl velig, quot apogioli eoirumque giicceggoreg t i r i
apogtolici calocbumeoog bapiisinaie a b l o e r i a t , quog

abaolTeriai paWicog poBnilentes, nec ulluni reperiee qaeai bU uoquam legiboa ?olueriat c o e r c e r i .
Efolve ctiam, sr tacat, omnes libroa, nec u l Lib. De cqrona milii., cap. 5.
cap. 50, et lib. De corom, cap. 10.
M

PITBOL*

GR.

111.

CAPUT X V U .
Argumenlum oclavum , ex auctorii slylo peltlum.
De aoctorig nogiri gtylo aoumiHa jain pergirinximag, ogiendimuaque Areop*agiiicoa nibil in eo animadverligge quod noo git vere Diooygianom ac
iro apoaiolieo piarte dignnm omninoque convef

Apolog. ad imperat.
De ecele$. kterareh., cap. 5.
lbU.> cap. 7.
" Lib.JD^ eceles. kierarch., cap. 5.
41

49

49

ApoUj*

8. DIONTSHJS .

ntang. Scripitonis eienim i l l i n g gemig giylugque non

A i i i i p t a t quidwn, ged elattig, ei gublimiiaie argiifneiili hubliinig, rcruin oiniitum d qnibtiA agiiur
d i g i i i i a i i fiiaj.-Htaiique
pulclire rcspondet. Porro
h:rc Myli hnblimiiag obgcurilatem pcperit. IIIa l a nion i?x Dionygii imperilia, bel ex eo poiisaiiniiiii orla <:hl, quod Ipse lioc Hcribcudi gcnurc difiicili c l obftcuro, ut ail divus Tliomas, sacra et divina rcligiouig nofttra dogmata ei myglciia pagania
:i ihiidclibiig occullarc volueril.
Anliarcopagiiici v<:ro ceiiwiil nihil MHfom ancioris nosiri H l y l o cxcogitari posse Arcopagiue v i riijnc apontolici orationi magift rqmgnans ei conirarium. Tautc niiiiirum molis enl d e wiius cjnsd<*niqtif$ K c r i p l o r i n giylo ccriam f n r r c seiiteriliam!
(Jiianliiiii aiilem liic Dionysianus acribcndi modus
al> apOKlolic: oraiionia foruia abborreal, lii denionairaiit cx niira illius luxurie, ga*piug colliurnos
et d i i h y r a i u b o g Biipcrgrcdi*iilc. Nibil quippe a u c - l o i i
uoairo nalU inaguiHciiiii, iiiflalum, l u r g i d u i n , l i y pirboiictiiii. Suptirlaliva i p * i Buf1i:iniiged e a
lanlmu quantuiit poieal ei a u g e l cl intendil. Vw:eg
iiBilat;iH gacro ira.,ccnlih E<:< leaiai usu cunaccralaa
aaporiiaiur, a c novaa bacteiiusquo inauditaa, a l i|ue al p o n i p a n i c l l i c l a s , in cartiin locum gubglil i i i l . llorum aulom oinuiuiti aialoginii coiilenre
opora: preituiii e*l, qiiaudoqoideiti ca uno intuiiu in Cordcrii Ouomasiico alqtic obscrvaliouibiig,
t l i o n y h i a i M i n n i i opcruiii edilioni adjcciig, cullibcl
ceritcre proclivc c*t.
^
Noquc dixerig argnmenUiii) in qito Dionysius
vergabatur, h a i K ; ab eo cxcginso gtibltiiriiaicui, qua
ccrte gublimiorog c l Deo digniorcs idcaa ac cogilalionca lioiniuibug traderut ingpirarclqiie. P r l i i i u i i i etiiiu id lici nequaqiiaui polest dc libro Dt
kisrurchia $ccle*iti$iica ubi ille digptilal d e eacraiuenlis aacriaqiic rilibua qua; quolitliano ugti Ircqucnlabaiuur, quaiquc bimplici popularlquc iitclho clo lardioribua Cbrigtfaiiia aquc ac periliuribua dobcbaul cxplicari. Dcindc consiliotn auctoria noalri, uli obaervaviuiua, c r a t bis in libria clariori a i i u plicioriquc oratiunc ca Cbrislianis oiinua pcrfcclig
uxponcre, quibug llierolbcug, pnaccplor ejug,
bliuiiori ei obacuriori acribeudi geuere pcrfecloa
iinbiierai. Dcbtiii igitur illc gtylo acribcre |opulari
t plano, verbiaque iili rcocplig el coiniiiuiiibus.
y

Uicea Uionygio forgilaii Idein accidiggc ac Tcrlulliano aliig<|ue gcrlploribua notmullig , q u i , a criorig ingenii iguo abrcpli, librug tmog giyJo cxaravcruni giugulari, verbi*que uai gunt lnugilalis
a c plane inaolciitibiig. Vcrum qtianlocunque iguc
i/ingutii fuoril Dionyaii Arccpagiia* iicciba, ig ta11 lani iniinaiiiler a gcopo poluit altcrrartf ul
in libria quoa gimplicioribug Cbrigliania n i i i u i g q i i u
perfcclii gcribebat, lantani orationig giibliniitalcui
v.i graiHlil(x|iieiiliaiii ubiqno aflectarol. Sod sit: err a r c f a l l i i | u c sokni m a l c fcriali bomines, qui nicuda (cuicrilalc libijg h i i i s curiiin iiomiiia IIIM l i biuil, qnoruui ucc ingciiiuiil ncc bcribcndi IIMIIIOS

i poggunt unquain aasequi. Quid quod neqne TerliillianuH, ueque uUus nnquain gcriplor ea verba
quai apoglolorum Cbri!>iiaiKruriiqiic #miiium ugu
congccraia erant, inissa fcccnml ul iia alia penilug incoinperla ubique sufllccrcnt ? Auclor vero nosicr voccft epitcopi, pretbyteri ct diaconl, quaai
obfiol<*(ag rcpudial, cisquc scmpcr gubrogal verba
UpapyiXy : gacros aulcm ulriuaque Fadcris libros ciiando voccs Scriplura, aut
Scriplura taera, evangelica, $criptore$ s<icri, vel
scripiorum nomiiia rcgpuil, ac pro i s subslituii
vorba thcotoyiie, c i theoloqi, v c l divina Uluttratio,
01 divino numine afiaii aul $acri initiatore$. Nibil
ergo in auciorig noslri slylo, quod oum T e r i u l l i a i H
libris, mulloque mimis cum Apostoli Epistolis cooiponi qucat, occurrere videlur.
Nc<|nc landcm oralionia illins obscuriias ideo
cxcusanda catquod Dionysius Opera 6ua inlidclibtis
ci non inilialig orcullanda c?ge cfiiigueril. Nain cum
Cbrislianis, uii diximus, rudioi ibus iiiiniigquc pcr
fcctig stripscri, ea procul dubio ucc itiani obscuraquo graiidiloqucnUa, ncc vocibiig insolitis, ac
vano affeclataj poiupa? gludio fabricali, sed guuiiua
pcrapicuilale, verbigquc omiiium ugii Tcceplig i m i lique iucognilig congcribcnda eraiil.
f

CAPUT XVIII.
De levioribut (iuorumdam Antiareopagiiicorum erguinentit, et poitremi Areopagiiicorum probatiouibvA; an Jiic uucior mendacii accHtQndu*, et *cH~
ptu cju$ tinl miraculis cohotustaia.
QuxHJam alia argumciila ab aliqtiibug Anliareopagilicis iMiUiredoxig afifcniiitnr, qu quia ve! l e vibiima eunl, vel vcriiati ccrlaMpie orlhodoxorum
doctriua*. et (radiliooi palam rcfraganlur, iis exculicndig el reeeiigendig lubeuter aupergcdeanug. Quid
ciiim, u l cxiera laceaoiug, leviug eo m o m e B l o
quud plenig baccig coucrepant doclrinam de a n gelorum bicrarcbiig c i ordinibug, qua* u m enuclcaie ab auclore noatro cxplicalur, Dionyaii aaeculo fuiaae incon^perUiii? Niliil quippedebig illo
docuil, quod x Seripiurig gacrig a c maxime P a u l i
Epialolia prituiiug non acceperiL Non iuiug quideni
Itificiag lllum pro iugcnii gui tiribug, ea qu ex aav
crig (ontibug bauaerai fuaiug cnodagge, atqueotiaoi
amplidcavigge. Sed nulli iiilrum vidcri debel bominciu doctuin ei ingeiiioguui, muluque Plalonlc?
pbiloaopbia) rudiiiout iinbulum, de copleaiibua
gubglaniiig plura, poal divitiag Scripiuraa r e i r a ctagbc, iisquc iionntilla addidigge qus ex ganioria
pbilogopbi placitig dcguinpta, gacria CbrUlianau
lidci accouimodavcril dogtnatibus.
9

Holiqua ipgorum argumcnla loviora guni, muU

loquc uiinorig ponderig. Ncmini ergo ncgolium faccggcre poaaunt, ac ca plcraquc oiunia ex big. qnac
in guperioribug diggcrlaliontbug paggim Iradidimug,
spoulc sua riiuiil, ot fuudilus everiuolur. Sufliclei
ergo validiora afioruiii Aiitiarcopagilicoruiii argn
moiila uiiinibiig suis poiidcribiis iia cx:minagse
ul niliil qua: ad ca cou(irinanda vcl iuUrv

4G
FfetOLEt .
dignaiu*. llac Ilildtilnuft narratione lestafuin facil
egse
decem ei novt n miracula eo die quo Dtonyaiani
pratermissum.
libri
io auwm monasterium asponaii attiic, fuitae
Sed prxliuro iagtaurant Areopagitici, ukimoqiie
quidem
patrata; verum ea non oonimiletn libroruin
jmpeta ia adveraarios faclo, urgeal eos andacieeivirtute
aut
applicaiione, aed oraiiotiibiis c l meriiia
mos esse, et proreue lemerarios, qui fraudig, falsilalig, puiidissimique mendacii auctorein noslrum excellentisaimi sui martyrig a Cbrigio Domhio ecliiai
reum agani, cujus scripU meram ubiqne spiranl egge ftggeteranler afDrmal. Qoamvig antem b s r
pietalem, gravilaiem, ganclimoniam. E l cerie quig librorum Dionygianorum Cactn coniigiggent, non
virum illum docium lanllsqne ingenii dotibua prae- iitde tamen genuinom Dionygii AreopagU opiig
rfiuim, eo caecilaiis et iinpudentia? devenigae cre- egge cerio conclodi poleaU Nemo cnim nescit iedat l , falso Dioaygii Areapagiise aesumpto noniine, monia ab hig qui nec Cbrigti riiscipuli, nec Cbritot lamisque rebns cum ejusdem Dionysii aetate, gfiani erapt, ejugdem Cliristi nomine ejccia fuiege*
atque ex vera tanlum ardenlique Cbriglianoram
iagenio, tDoribus gtyloque pugnaolibag s c r i p u eua
flde alia miracula a Deo sa?pe gaipiug impelraia.
conaperseriu
45

tnanda proferri poese credidimug,

Tolneriniiig

At bc oiunia, clamant Aoliareopagitici victorum bomlnutn vani cassique guni impelug. Quia
eoim neseiai hnjuscemodi scripioribus inoris esse
scripia gua, quac b ipsis fallaci viri ganciiesiini
nomine iiiscribuntur, ea pietale, graviiaie, el aaaciiinonia exornare, qua ab iisdeta viri, quonim
niciitiuniur, exornanda fore exislimataDt. Nec minug in eoruin more posilum, ut alii
plura, alii pauciora, quae emenliii aucloris siii
ifigenio ei lemporibug advergenter, gcriptig guig
iagererenl. Sic nempe, Deo iia volenie, n o n n u n quam obcaecali giitii, ut illitts, q u e m finguni, ingetam acribendique moduih nou aasecuti* vel ea
qnae illiug aetaie fiori deberenl, ex sui lemporis eon*
oeiadiiiibtis ac disciplina meiienteg, vel ipsi iis
qox sua aeiaie agebaniur, auciorilalein conciliare
voltnjeg, qtiaedam ecripiis auis a u l prudeniea aul
iacauti adjicerent, quibus eormii fraudes el mendacia ab oculaiioribiis laodem retecla gttnt.
Quid vero, inslaot Aeropagitici, nec Deo moria,
nec seteriue illius provideoiiae esl opera vana et
fietis mendaciis pleiia veria cobonegtare miraculis?
Hilduiniig lamen, leslis oculatus, aflDrmat hasc Areopagiue Opera, cum variis inflrmilalibus in lanli
viri bonorem applicarenlur, muhia divinitue bonesta<a fuisee miraculig.
Sed csleris omnibus flnnius non esi ullimum
illud Areopagiticoruin praesidiam , qtiippe quod
ipsift HUduini verbia expugnari ideaiur. De hls
enim miraculig sic ille g c r i b i l : Authentico$ namM

one eoidem

libroi,

Groeca lingua

niam meonomu* Ecclesia

mi$$i Mickaetii

corucrip(os,

ConttantipotUanm

legatione pubUca ad vestram

compendtQ functi $unt; in ipta

ianeli

Dionytii

pro

Quod donum detoiiom

Deo,

vigilia

iemm

uinetione

gioriam

tariarum

$ui nominit

aliqtum

notlrai penonii

Unt>$*imi sui martyrh

iu$ceperimut.

no$tr(v ae *i eceliiut

tu deccm el novtm nominaiiuimce

ei ticimiali

gloriam

iolemnitatis

mnnere magno

divtna ttt gratia proucuta;

quo-

ei ceettri

ul in eadem itovirtuu*

infirmitatum

in cegro-

ex

noimimit

contiguis, ad laudem el

oratiombu*
Chrittut

ei

nurilis

Dominm

excel-

sit operuri

CAPUT X I X .
Quo Umpore hccc scripla ucundun
eorum unttntiam
in lucem

Antiareopagiliprodierint.

Qoi ratioiiibug baclenug a nobig allatig omnia

aaciorig nogtri Opera Dionyaianog fctos egae neganl, quo lempore ea in lucem prodierial, diligen
lcr iiiquirunt. Coostal auiem illa anic Gollauo
neni ConsUntinopolilanam, anno, ut diiimug,
533 babiiam, publici facla fuigge juris* Quandiu
v e r o eaia pracesserint, magna Imer acriptoreg illoh
controversia est. Opinalur elcniin D.lbMig
auM

ciorem nosirum omnino tideri

$a>cuto

vel etiam $exio vixiue,

Domini

chciler

520 ftint

vel qminlo

prascipui

nec ante aaaam

tuo$ cdidust.

Quod qui-

(lem ex eo probari pogge pntal quia in meinorau

collaiione Hypauag, calbolic (otiug Ecclegia? D O
niiiie, Severianig respondepi bog librog Cyrillo,
Albanagio alilgque Patribug penitiig fuisge incognilog ; ged leve omnino egt igiud probatioiiis genug.
Naro Collatio illa roncilium cecumenicum non fuii,
iiec quidquam bigce de gcriplis lege lata gancivii.
Ilypaiiug itaque lotiug Ecclceiaa nomiiie nou loeutug e g l : ged ut in bujiigcemodi concerlaiionibiig
Oeri aroai, Severianig eprunidcm gcriptorum aucioriialein objicienlibus ex leroporc regpoadit, ea d
quibug nihil hacrenusaudieral,ab auuquii Patribua
non foigge coguiia. Praeterea Severiani illa cilaruni,
non ul nova et receng edila, gcd u i genuiiium Dionygii Areopagit opus, jam ab ejug actaie in vtilgus
eiiiigguin. Hypatiug vero canerique catbolici, re
lualuriug expenaa, id veruia eaae ultro confegai
guoL A i neque Severiani illud laaia conOdentia
agseverasseitl, nequc|Catbolici eorum landem subgcripgiggeni geriieniise, gi h a lucubralioneg a i i e decim taiiium auuig, u i conlendit DalU&ua. prodiiggent in lucem.
Quapropier alii eaa l o R g o bis lemporibug anll*
quioreg esse affirmani. Aique u i id probeul, ogtendunl primo ab Epbraem patriarcba Aiiliocbeno illas
Oiunysio Areopagiiae bis verbis tribui ** : Quonhim
l simplex

Je$u$ componebatur

Diongtium Areopagham.

** Episl. ad Carolum Calvum (Pn/r. Lai. I . C V i rol. 33).

eap. 52.
Apud Pboliuin in Biblioih.,
cod. 229.
%t

4T

Marc. 9 37.
t

tecundum

$anctum

\
De lib. $uppot.

Dicnys

S. OIONTSTIJS AltEOPACITA.

4*

-
Hbris ipsi aacnplia etiam ntitic Jegere eau Sed
. Aiqni Epbram palriarcba Anliocbeniia crea
quidatn liiijns bisloriograplii, qiiem rabuiosisaitinsnt
uis eai cara Jiisiiniannt anno 526 ad imperii gn- esse dlcnni aurtorilateni elevare conaii : Ferta,
Iteritacnla aeceseil, et tpaemet Epfaraem atiM aninquiiint, *?x no$tri$ Dionytienh descripia
Nicepkonum 545 faio fiinctus eai. Dionysli etiaro nomine nrs videlnr ipse potius de $uo adjcis$e ad Juvenanon wrnel cilaniur ab Andrea Ca&ariensi epfsco11$ narratioittm
eonfirmandam
qkam ea Jucenall
po qni circa aniium 500 Irbros euos edidil ** In
tribuiue. Ilis ouiem si objicias Nicephorum clare
iis qtilppe nutlius ftcripioiig beato Cyrillo receuiio- ei perapicue aiDrmare ipsissfma Juvenalis verba u
ria, ilie proiolil lesiinionittm.
ee Mnt descripla, reponunl iliico : Hittoridt $cnAliud cjusdein atitiqiiilatta argnmenlum, minns ptoribut nlemnt est*, h<mine$, de quibus $cribunt
non quce tere ac ctrto
dixtr**t
tamen cerium, elicimr ex scboliis quae Joatineg m dkenUtindueere,
putant.
Scytbopolitanus, tesle Anasiaeio Bibiiolhecario, rn $td qurc illoi ip*i dicere potuiiu
Dionyaii Opera compoauii. Nam coulra Imnc Joan9ed IIIHC reepoiiaionl pfura repugnare fid^niar.
nem, qui conciln Cbalcedonensis derensioiiem
Primum eiiim de quocwique alio ecripiore, qui
gugceperal, grripgit Bagiliug Cilix, qui, ut ait Pboatlorum Terba sernionevqiie tranacribii
eadem
ffus **, preibptv fuit Ecdttite
Antioehenm, quo etiam dici possenl. Qood gane quara falsnro git r l
lempore thrQKum ibi Untbqt FUivianu*,
Romaniqut
absiirdum, nemo non videU Deiiide Nicephoro Ron
mori9 est bominc* ea dicentes inducere, qux illoa
clavum imperii
mcderabalur
Anatfasiui
ui eal
ipae dicere pomisse pniabat, scd quaa i i vere ac
circa aniiuin 500. Vennmamen cuin idem Anaglacerto dixerutiL Poglremo Micbael Glycas ecribii
gjug primam scriploruni Dionysii menlionetn a sumin Annalibui aepnlcnim Dei Geuilricis Mariae r u m
niis ponlificiblis Gregorio Magno, Marlifto, Agaadveniente Tboina apertom fuissei, in i l l o p m e r
ihone fieri tegielur, tlle procul dubio vel errore vel
iepulcrala
exuviai nibil aliud repertum. Alque id
memoria? lapsu falgus esl; nec laitti proinde ponquidetn Gnecae Nicepbori narraiioni omnino oonderis poleet esse ejus auciorilag. Idem quoque d i gruii ubi vox Gra?ca non sepnKcnini, sed sepulcrafenduni de Anaslaaio Sinalla, qiiianle gseculiquinii
les exuvias sigiiificai.
fiueiu Dioityyiuiu ftbeiorem alia simililer acbolia
9

Quid quod Hieronyiiiua non mfnua dtstincte

io eaadem Dionyaii Areopagike lucubraiiones puqaam auctor noster novem angeloruio ordine* p#
blicasse tesiatus esl. Cxierum quanlumvis uiera u i i t Unde ergo baoc de angelia doctrinam nist
que Analasius peccaese iiicalur,certum tamen esse
debei eos nec finxisse necdivinasse acbolia bujusco Q ex ejus libris mutuaius esl? Yerum haec conjeclura
Don oronino felix esse videtur. Quis enim Hieronymodi fuisse aliquando ab liis scripioribua edita.
mnm ex eodcm ac scriplor n o * t e r aacrarom S c r i Qui aiiiein gtbolia in aoctoreiD quemdam conscribuni eoi pro veleri et uiagui nouduia viro babere piurarum fonie illam baiirire pouiieee inficiabilurf
Qiii8 etlam anciorem mietrum, uipoie recenliorem,
soletil. Diu ergo ame sxculum quiuium Dionyaiani
ex Hicronymo sua desumpeisse pari jure affinnare
libri pervulgali fueruui.
oon |K)ierit?
l l l u d Tero bis accedii roboria et finnamenti qood
Probabiliorem fcrsilan de Paeudo-dionyaianoSuidas etjPacbymerea * tradual aliquo$ exttrrum Operura anliquiiate conjecluram inde accipiea
nos philotophos, pwertim
Proctum
coniemplatioquod nonnulli ea Apollinari el Didyuio, q i u r l i
nibu$ Diottytii frequenier utum fuiue, alque adeo
sxculi bcriptoribtis assignaverinl; ac pminde baec
etiam meri$ ip$i$ dictionibus. Si certx igilur fidei
eadeni Opera lllis leroporibus jam 111 vulgus sparba
sitii baec teslhnonia, (atenduro esi contemplaiione*
D\omy$ii Pruclo ilfo, qui sub Leone Tbrace me- fuisse babuerini persuasnm. Sed cum iiihll quod
diuni circiter saeculuni quinium libria coiificieiidis Apoilinarls ei Didyuii erroribus atque doclrinae U
coiisouum in iisdein scriptis occurral ioia c m e
operam dedil, esse anliquiores. Quaroobrem
jure^rorsus imiuerilo Morintis * : Salum librcrum D errant via, qui ea icriploribiis illis adjudicaal. S i
ergo in boc lam imiuaiiiter a vero aberraveruni
hiorum scripiio, inqtiii, inttio quinii unculi, et ante
quidjii et circa lempus quo eadein scripia prodiis^c
C4ciln
Chaladonensii
celebralionerH * auignanda
opinabaiitur?
est, MC uila ratione prgbalili
ad inferius
ctvum
Hanc lamen leinporis assignalionem veram essr,
rivolvi poteti. Lauuoius vero lempore prinue syac oiiuiia auctom nostri scripla poeiremis Eusebii
nodi Epbesiua?, ei Erasmus Augusliui slaie aucioleiiiporibus vulgaia esse eo probani quia in Cregorem nostruiu vixisse arbitrantur.
rii Nazianzent IticubrattfMiibos plura a Biilio, e l
>arrat |torro Mcephorus "Jinenalen, Hierosoalia quxdaut a i)all:iO obscnata repctiuiiiur, iis
lymitanai urbis episcopum, Pulclierix Augusix d e
quai Dionysius scripsil, proreiis siuiilia. Aiqni D i n .
corpore virginis Deipane inierroganti respoitnysius illa a Gregorio nou est iuuloalu^ utpolc
denlci, ea omma Dionysii uomine ciussc, quse
9

le

Comment. in ApocaL
, xm, X L Y . " Biblioth.
ood. 107. In Cvllectan.
Dhtiy$.
De mcru Ordinau I U bauc quxat., cap. 6. * 12.
tliit. I. xv cajf. 14.

Prmm.
inOpen.
Apolog. 2. d
u

50

FaWUXttHSrM.

19

ptariboa plane diveraa* ah, *t tattaaiam aioriaf:

oatfiia qaoqae placka aua 1 neaterleafti PJatoaiautuia conlormaTH chola; ac laadeai obafue
paaaim a sandomm Pairtim w b i s I ifciioatlai*
m a i i m e abborratL Coniib Grrgoria* qaatfes
ml abacurlora qaadm el magis pbiloaopaica deOeaiL, toUes a b aliu auaniertyatr a i q a e idetrcaax
phitosopbis el Dtonyaio nosivo iUa feaatiaM w o
videtiir uaiiBiuHiHi,
Porro si roge car venerandum Dionysii naottn,
araiMpu tuai uagaujft paada* adjacuiruai, ille uon
iaetraerii, reapoowHii illtc*ftcciptea aaaie ilkid
^tadena Gregorii aHato GbrifitiaiiUMiHa, m* poataa,
itoa fiiitse in baaare. Tc aiquiriaitt auetor iUe,
pro %ero Areopagila iiotidum agaitaa, vir tanUM
juagnas, qui aabaliaoo aoialae i!ui*lec*bal babebator. (faid ergo mirnai, i GregDrius proprio n o uitae auui noa appellaverii, qai aamiaam exCalaolicie, ted pagaiioa thiiiiaxai, ae Symaiacbutn, e i
Aquitam iHMnuiatim vocavtt? Caileraai creditnrJlluaH bia verbia citaste " : Quemudmodum ei aiiut

iQtk ***

E l iii epialohi 4, ad

*$*mpti**im*

Gaiaan :Quia*wer*i

B**A komo, ntmm

qtmm-

dtmn^uum
ctmerumd* 0cv5pixJ|v *
a i M * . Qald plauias, qM d i l a c i d i u B poal sparttx
tiealorii Euiycbeliaqa* e r r o r c * a quovif auctare
unqaam acriplatu eal?

Qaamobrem aoax leri aaaaiao eaajaciara colUgare

aoaaumaa acripioren aoairwn aaaxSmaa caai
feat ab baxetkia Nestofiaaia t t Eaiyeaiaaia dari
vMaret, ianc at trtroaqiie eoafanderei, ac pro viriboe Ecctesto e a t h o l k pariei taaretar, aaiaaam
a d aeribendani appuliate* Atqae m td ipai caserat felidas, magaum esftqae ei veaeraadaai Monysif/ Areopagite nataea aeripiia ftais praHxit. Ea

ergo ilRaa aaera fnira anaaia 451, qaa cacvaaah i c i synadus Epbeshia adrersae Healariinaa,
I 451, qoo Chalcedonetiais eonlra Euiycbiattoa
edebrata ast, ab illo profecta esaa tWcaior. Non
condnuo umen ia pablicaro lecem producu, ci
ab oraaibtia recepta, ted seathn sine aenaa i u
prodferuat, oi noa anie memoraiam snperiat otquidM a/# aoa puUkerrime et tmblimMimi patfotolatiooem Caaaiaatmopolhaiiam, anno 555, In ouipaalaa $ Nequa eiuin bic audietidua esi tllas
niafli venerfnl cogaitbneat. IHad porro ia h a Creitttftj*, qoi ibi Aibaaasium lapdari atftaniai. jnsca opinioals conlraiationam adtluci potasl,
Naai buic opinioni et l e m p o r i s ratio, et acripiioaia qnad baec fertpta i a bfo caeitaientcia eoncHUa a
gemia p l a u e advemaiur. l vtro Grogoriu l i u n nenilae, neqtie eliaiu a iuveaale IfierosolyiniUno.
uiaai Aibanasiam , quocuat mdioreiit Tiia aaa) qal toter primos otrmaque syitodi Patres aedebai,
aarteai iraa^egerat
appeitaasai & tyb
duta reperiaalur. Ntiila autea hajaf aUeaiii caa4paM qiumdQmqti
antt INM wixd. Hoc qaipaa a> C sa alla poitat aerri, aial qaod Dioayaiaaas laqaeadi geaere Gra?cl acriptoree bomiieai, nei
cabralioaa tone e leneforfa emergeatee, ?ix aHi
yrhiaqQaai oaii esaeai, vti ioiige aaieqaam acriantecoaciNum Cbalcedoneiise notc fuerunu Porro
bercui, mortuum indigiuiii. Neqaa eliaia Gregoautem ei qoeraa ear plara apod aadarem
riua de Albauaeio, quejn ab alyli tubliMiiiuiaiu
occvrrani, eaai bis qa Gragoriaa Naaianxaaaa
ia sua oraiioue pattegyiica noa oananiaiidai, an- acHpil 'plaae shnilia, naa abaarde reapoadari
quam dixiaaei : SubUmiuime fkitoMphin*
kl
potetl illa ab aaciare aaatro, qai aaapias ai aaa
uirwuque illud el scriptioiiia gaaag et leaipofia
ab alna aeceprjaaa, al -auoniai opiaieaee referro
faiio acriptor aoBlro opliaia eoiivea4aiil. lliamt etgo dlciljausaa iwot, laaila Greforiiaaiaiiie,
a Gregorie Naiiaaieoo ibi laudaiMui eaae aewyii
aftaompia, ac ftya> redditaaao^ etiouailaiif loqaaadi
uoo probabiuir.
modia*
Quibig confincuiitor raliaooai mamtalU, opiQaibua aaltra hm ooajectarai aec aalia iraac
nioui iUi quanluiu foluerinl, *uJrtcriba*t, iia- wtt nae omnJaa prabaiiiif3S tidabiaiiar, iMaia iateaaiavidiBMiSf nec reiucuiuur. Quoiuiiiaa lajuan O I M lur necesse esi haec acripioria aaatri Qpera Golnem iUis prabeamat aaaeMiain, a potugieioui ra
laliouem .ConalatillnapolfUnattl, alque etiam sascuU
v

'

|\

tio

i M movd,
a u c t o r i 8 aoslri

quod argumeulum i l l a d , q n o t c r i p i a
posl naiaia A r i i baireaiui adita et
deotoagtrabalur, idein iilud ipeaia posi exortoa
Neatorii errores prodiis.e cuilibet baud difllciie peraaadebiu 1 ii quippe basrt-sis cpntra lacaruanouis
Cbrtatt iiiysterium noti miiiiis aperte qaam (Miuies
cotiira ejus divLilalem el unaia triaw divinaruiu
peraonaruiii naturam errurea proscribiiur. De incarnato enim Dci Fflio variis in locie ba3c Ivgiiiiua :
1 9

Lei pri*cipali$

benita$......

noslrorum

omnium vere

faela particep* abtque peccato, hvmiUlatiqu$

umiia, fialco propriilalum

$*$ iuconfuse ei inviolufo.

> T

no*lrw

$uarum $iatu, eoque pror-

In alio auUao libro

Orai. 55 ia Tbeopb. et 42 iu Pasch.

1 8

s c x i i l a i l i atoagop r a t r a c a r r i s s a l e m p a r k iutenrallo

CAPUT XX.
Dekomm

Operum

Hlililoie,

et alih

ej*td$m

an-

/aeaarafftaattma.

cioru deptrditis

Cura Igitur lanue aaliquilalia alul iila Opera,

o luajori apud Gbriaiiaaae debeai eate ia prelio,
quo pitfra ad eoruuidee Cbrisiiaaorum oiiliuiem
copiose suppediunl. lta its enimvero doceoiar
qaas acripioris noeiri et deceaaoniiu ejus tempore
luertt doclriua iidei ei maraui disciplina. Quaiav i s e n h u i u e o faisua eaae argualur, quod aa qua:
docel Diouyaii AreopagikB aHaie ?iguiaae puiaverii, conslal lamen ea oouiia debuigse anie ejaa-

De eccles. kierarch.

cap. 5.

Dc ditin.

Homin.

39

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

40

*od iherapeutas ?ocal,revera monacbos nonfuisse, *Dt omnia is gui iniiiatur, profeaut eu $*ccrdo*
eed Judaicae, nequaquam vero Cbrisiianae religioni
enm $ignocruci$ comignalum londel... omniqutvette
addicios, a i q n e Eusebium liac in re, ut erudiius delractdy eum alia induit. Quis autem primie o
ejus interpres Valesius obeervai, vano errore fuisae clesiai temporibus moiiacbum aliquem vesteeitondecepium. A b Areopagilicis enim audies nullaa pe- aura ab aliis Gbrislianae religionie bominibua dis~
creium, in publico visum, auit a pagania capUim,
D i i u s q u e fmolas csse Valesii adversue anctorein
suam probaUones. Et certe, inquiuni, Eusebius, loriomqoe, aul aecalom niemoriae aliquando man i r summx erndiiionis in dignoscenda tberapeuia- davii? Ubinam, quaeso, collegium aliquod, i o q u o
r u m religione, t a m lurpis hallucinalionie non sino monacbi simul vitafti degerent, a paganis aut i m peratoribus praedatum auieversum legilurTSi quid
lemerilaits iiotapoieti insimulari. Addunt pneterea
Hieronymum buic Euaebii de Cbrieliana iberapeu- bis non omnino absimile in quibusdam manyria
alicujus Aclis occurrere dixeris, argueiur conlinuo
larum
religione opinioni baec stibscripsisse io
illa necgenuina esse uecsincera, nibilque de leinverba * : Phito, videm AUxandritt primam Ecclepore quo manyr ille obierii, ab eorum gcriptoriniam adhuc Judaiiantem, quati in laudem gentis
bus cerlo deflmri.
wce tibmm $uper eorum convenaiione $criptit.
A l sane Areopagitici therapeulaa, ai fieri poasil,
Tradit denique aucior nosier nomen tberapeuCbristiana? religiont nomen dediase invictia deinon- lae ei menacbi suo lempore triium ?ulgare fuisse
aique a praecepioribug suU illud Chrigiiantg, riium
sirenl argumoniie, per nos licei. Sed illos viiam
monaslicam, qualis ab auctore nosiro describi- iuouaglicum aolemniier profliemibug, indilum :
tvr, aKquando duxisse, noHo u n q n a m , ut puialur, Hinc $ancli praceptoret noitri, inquii, divinii eos
appellaiionibus $unt protecuti: alii quidem theraaniiquitalis moniroento probabunt. Mieaa eienim
primum ea facimua quae ecriptor nosier de Mo- peafas, /it vero monachoi appeUnverunt: ol
, ol . Quinain,
nachis snis iradidU, eos non in urbibus, eed eitra
urbea progressos, in borlia agelliaque degisse, ac obaecro, eese poierant bi Dioiiysii praecepioree,
proinda Amonianis, qnod alii negani, fuiaae simi- qui ea nomina appellationesque divinat illia impoles. Ilind auletn potissiinum quasrimu* cur Euse- suercTNon Pbilo quidero. 1 enim, Judaeus cum
bius qui lanio niso iherapeutas Pbilonianos C l i r i - esaet a Diouysio Areopagiu tanquam uous ex
eaoais pneceptoribus suia laudari non pomiu Quiaiiauis anmimerandos esse probare conatus est,
eodem nullibi dixerit monacbos fuisae, ye\ succea- nam ergo ab eo pr^cepioree appellautur ? Nunt
aorea babuitse, qui veatlbus, lonsura, voiia solenv Q Hieroiheus vel alii, quorum noinen excidit, e v a nuiiqoe memoria ? Sed b i euis lemporious celebrea
nibus, ac vivendi raiiono ab omnibua Ghrislianis
aecreis perfectiorem v i l s oionaelicsB normam pro- eaae debuerunt, et omnibus facile noti. Cur ergo
iiebaniur. Cur Hieron/mus, Unius moiiaslicae p r o - ieti soli cum discipulo suo Dionyeio Areopagiia
rcssionia pnedicaior, eosdein tberapeuus in mona- p r i m o , tecundo terlioque Ecclesiae seculo mona%

c b o r u m nomina, ordinenx, s l a l u m , professionem,

cbomni iiuuierui non refert, illosque cuin caeieria
voia, tonauram, v e s i e m et collegia m c m o r a v e r u B i ?
oiunibus primae Eccleaiae Cliristianie perniiscel el
confundilt Nulla procul dubio alia raiio afTerri po- Gerie cum alii sci^iplorea per tam longa trium aa>*
leril, quxin nec iberapeuiaa iniuo nasceiitis Eccle- ' C u l o r u m apaiia borum oioniuin nequaquam inemis i e , iiec ullos Cbriatianos Dionysii temporc lalcs nerini, id sane argumenlo non l e v i s s i m o eai tecnpore Dionysii nulloa cxsltlisse bujuscemodi monamouacbo* fuisse, quales ab auctore noslro memocboa et iberapeuias.
raulur.
Aique itlud qutdero eo ruraus confirmari poiest,
CAPUT XVI.
quod ineiiafrticuiit insiiiuium non ferebanl pnma
Argumentum
uptimum,
ex cccremoniit
ritibutque
$acris quo$ auctor nosier recen$uii
depromptum.
sacvieiiiium adversus Cbrisiianoa perseculionum
teitipora. Quis eniin sibi perauadeal lyrannos ido- I* Maxima c a e r e i u o n i a r u m itiultitudo, s o l e m n i s q u e
earum apparalus et pompa, quibus auctor noster
lonimque culiores, qoi summa crudelilale in Cbrieaorainenla bapiismalis, chhsraalionis et Euchaslianos omi;8 grassabantur, eos impune luliase,
risliae-confici ei adroiniblrari, missani liturgiamquc
qui in collegiis commuoiier degcnies, lonsura ei
celebrari, et mortuonnn corpora sepeliri perbibel
vesie perfecliorique vivendi genere ca^ieris Gbrieum Dionysio Areopagiia posieriorem esse rursut
slianis illustriores eranU Sacerdos, inquil aucior
iiosier, $tat ad aliare... It aulem qui contecraiur, produni el demonsiranl. llle enimvero bos omues
ritus nec minori numero, nec minori solemniiale,
Hui poil iacerdotem..: tupra illam myUicam invocationem prouqueniu Qua finila, tacerdos accedent qtiain cum Ecclesia pace placidissima fruebatur,
suo, iioc esi, nt ipse Gngil, acerbissiino pene intogat ip$um primum, an omnibu$ rebut dividuii recredibilinm vexaiionum tempore a Cbrisiianis adeviiiiif, fion tolum vilm, %H eliam imaginationibus.
Ueinde expouit Wi vitam perfecliuimam, conte$tan$ biberi solere siguificat.
Non difflteniur quideni Areopagilici piuriuia
iilamdebere mediamvivendi ralionem tnperare. Qum
t

De scripi. $cclct.

I
rROLEGOMENA.

41

41

fctemoniarum mealioaam apud Dioiiytluro haberi; libi q^wqw reperies lam frequemeia fuisge bh>
temporibua. iburig ugam, nee tol suifiuoneg quol ab
aad contendunt eas aposiolorum tcmpore paulatitn
InlUuuis, ct tradilione apoBlolica adaliog Ha <te- arctore naslro bis verbis refeninlnr : Pontifexprerivato*, ut Dionysii ejusdem setate, io eora quem ctm $aerem ad altar* DH ceUbralurut* ab ejusdem
atje deacribii, tittmeram baud diffiailier crescero lufUioue iniiium [acien$> unhertum eircuit chori
piilneriiii. Porro aaiem Cbrigliani, ali illi autu- ambitmm, doncc rurutm ad aitare dbinnnt redient,
et Tertullianug
oiani, iia riiibua Uim utebantur, cum pergecoliq- eu\ E n i a m r o AUienagoras
aam furore vel aoplio *el niiligalo, aynaxeg suas Cbrieiiaaos nequc tbure neque wiffiiu Dco sacrifilatigIn locis agerelicebat. Q a * quidem ut probeni casee Ustantur. Ceugel quidem eaiinenligsimut
adducuai lestimonia Teritilliani, qut bapiisma noa canlinalis Bona eos egge intelligendog de mora thuspaaeiortbus qaam auctor nosier cteremoniig atlmi- adolcadi eodatn riiu, babiltr et apparalu, qtw agiuir
Diatraium aaseverat. Bagiliag vero eas a taciia tt apud idola. Sod gummi viri pace dtcere liceal, illud
accalia iradiiione ad auaia ugqae auatem dedacia accuraUug obaervari debere qnod acribit Terluletae lestatur. Nec aliier gane de bis aiqae aliis i i - liaaus,Christianog duabu9 de caiiatg ibua adoleviage,
targtai ritibag geaiiebat 'tdem Teriulliaaus : Qvai, ^ nimiram Cbri$liani$ tepeliwdii, ti cum odor alicujnt
toci offendeHi. Hac eleiiim duplici excepiione pla*
inquil, $tn$ utliut Scripturw inttrumento, $oiiut
nuia ille facil, vel alibi (bii* a Cbrisiianis noa
trudtifonit titnio, exinde eonsueiudinU patrocinio
oblatum vel gaheia IHJU lotieg adbibilum quoiicg
mmdictmms... Uarum tt aliarum ejutmtdi dhciptiab auciore nostro narraltir. Fac Uipen ea omnia
marnm ti Ug$m exposlulei, Scriplurarum nmlUm
guffimeuu tunc fuisse in usu. A l oullug, opinor, in
kueum : iraduio libi prettendiiur auctrix, eonsueaiiiroom bibi tacile indux^ri!, ca iu loi ecclesi
imio confirmalrie, ei fide$ oburvatrix. Rationem
tradiiioni, contuetudim, fidei patrocinaturam out pariibig quol aaclor nosicr deaigaai, fuisae adbibila. Munquid enim priniis gaevicnlium lyrannoip$4 peftpicieSf aut ab aliqno, qui ptrspexeril, diicts.
Neque bic qitosdam auditi voluni Aaiureopagiii. rum temporibog Ghriatianig eranl ecclegiae, qua? l o l
coa qui, millig probaiionibus freii, quasdam ca> pariibue, cboro, nartbece gacrigliaque congiarentt
Quid porro priori. Eccksia sacculo minug audireinoniae Oionysianis aique apotlolicis lemporibua
tuiu, quaui bax cbrigmalig congecraadi cereino*
i a U8U fuigge audacier iiiflcianlur.
nia? Poniifex, inquit auctor aogiar
accepto aaVertimiamen illud adtergng Areopagiiicoa jure
yuento,
ponit
super
aliare.
duodecitn
tacrii
alU obaierito urgetur, quod gicul auctor nosier nonnullog
49

49

49

44

coromeinorat ritug, q o i i l U prima Ecclcsi aetate C

ttw
" l o m illuni ab apogtolig ordinatum
it\ ab apogtolicig virig observaium iuUse inemorevera vtgebaat, iia plareg aliog receugei, qui pagt
r i * uoqvaoi prodidil? Diceaae euiit Albenienal
Dionygiaaam vuni originem babuerunu Quig
eoim verigiuUie egge pulaverit Dionygii aeva caie- EccJesiae proprium fuisge ei peculiareta ? Sed cave
ui galva aint Dionygii Areopagii gcripla? Ig eniiii
chameaog poaaiteiiiegque poblicos exgiitigge, qui
primng Aibeniengiuia epUcopug fuii. Aucior aup o t i gacraiNfm Scripturarum leclionea ejiearenlur
ex acdeaia? De bia lamen gic acribil aucior ao~ lein iiogier de boc ritu, non at aovo e i recente
gler : Potro caieckum$nos ef tnergumenos, iotque aique a ae iiiatiiuto, sed ab aliig iibiqne usiiaio
loquilur. Haec igiiur illius scripu Dioiiysii, A r e o
qmi potniunha ducunlur, $acre$a*ciw hierarckim mot
patitnr audire sacrdm pialmodiam divtnamque sa~ pagiia) feioa eaae non poggnm.
Addamug denique id a veri gpecie prorgug videri
crmnm Scripiurarum recitationem : verum ad ea
a1ienuro
quod morlua Cbrigiiaaorain corpiira iig
qum deincep* uquuntur tacrtfici* $peclaculaqu ne(aeremoaus
qmaqMttm, etc. Nec loviter praHereuada eat vox oauiibag, quas Ule adhuc recengel
Gt*G* qua) ibi legilur; Ideta qaippe gooai aaudaia gepalturaa iueriat E s giquidcra, curo E c ai sanetio aui mo$ vrtu$. Qtueaani aHteai aiuabo clegiii omnibug pax gumma traai|uiUiiagque daia
gi, nec plureg fuemnt, nec mogig golemtiea. A l
aauciia* aui quU aiog veius poieral a Dianygio
noiaH quae ab ipaig apoaioiia non gialprofecU? pagaaig omnibug iniolerabilia prorgug iuisset lat
A l oulio aaae aoliqaitaiig aai gaciha Scriptura) mo- magniQea funerig exeequiatuiuque Cbriaiiaaarum
uimento ogtendei laum ab apostolis legem, ! poiupa nec ulloai Dtanygii v o Carigiianiiui umte
pareotalibug juata guis solvenleni, ab elbnicia a i U
uioreai ab eia UHIUCIUIII, quo calecbumem et pua4iei poaaiieales priori. miggan parti adesaenl, et quaado deprebngma futgae perhibetiir.
CAPUT
XVU.
pagt bac migga fldaiium ialerdicereaiur. Euomera
Argumentum
octawm,
ex auctorit ttylo pelitum.
si velig quot apoatoli eoruroque gucceaaoreg Tiri
De aoctorig nogiri giylo aouniilia jam pergirinxiapogtelici calacbuoieaog baplisinaic abloeriac, quog
mug, ogiendimugqu6 Areopagilicoa nibil ineo animabaolveriai publicog poaaitenu>g nec ulium repeadveriigge quod noa git vere Diooysianum ac
ries qaeai big uoqtiam legibaa volaeriat coerceri.
EfoWe etiaai er t a c a l , omaea libros, nec u l iro apoaiolieo pbrte dignam omninoque convcr

4 1

L i b . De cqrona milit., cap. 5.

cap. 50, et lib. De corona, cap. 10.
49

PATBOL.

GR.

111.

41
44

Apolog. ad imptral.
D* eceiet. kierareh., cap. 3.
Lib.JDs eccles. hierarch., cap. 3. " lbid. cap. 7.
49

4 1

Apottj*

8. DIONTSIOS .
ittans. ikripiionia eienim illim geitua Mylusque

p o M u n l unquam ansequi. Quid quod neqiic Terluiliaiiii.H, ueqne ulJug iinquam scriplor e a v e r b a ,
qua: apoalolorum Qiribtiaiiortiriiqiic a m u i u m usa
giifficmi hubliiiiis, rcruin oinriium dc: qnibiia a g i m r
congecrala erant, iriigga feccrunt ul iis alia penid i g r i i i a i i rnaijrrHtaiiqiie pulclire rcspondei. Porro
tua incomperla ubique gufllcercrit ? Auctor vcro no~
li;ir fityfi h i i t t l i m i i a a ohacurilaiem peperit. Illa tasicr voccft epitcopi, prabyteri ct diaconi, quasi
aicn c x D i o n y H i i imperilia, sed e x eo poiisaiiiniiii orla Ohl, quod ipse lioc ftcribcndi g e t i c r e dif- obsolelag repudial, cisqnc sompcr giibrogal v e r h a
i i n l i i,-t obhmro, ut ail divii.s Tboiuas, s a c r a et d i - hpapyu, cl : gacroe aiilcm iilriiiaque Fijederig libros ciiamlo voccs Scripiura, a u l
v i n a r c l i g i o n i B ttofttnc dogmata c l mystci ia p a g a n i s
Scriptura $aera cvangelica, $criplore$ cim, vel
:i iniidclibiig occuliarc volucrit.
Anliarcopagilici vcro coiigcul niliil eodern ati- bcripioruin iiomiiia respuil, ac pro Hs subslittiil
cioris noslri Htylo c x c o g i U i r i posse Arcopagita? v i - vnrba ihcologiv, ct theoUtgi, vcl divina itluttratio,
riqiic apontolici orationi magig ntptignans et con- ol divino numine afflati, aut tacri initiatore$. Nihil
irarium. Tauix nimiriiiii esl de uuius <*jns- crgo iu auctoria uoslri slylo, quodcum T e r t u l l i a i H
librig, niultoque minus cuin Aposioli Epigtolig coaidiiiiiqtin gcriptorig giylo ocrtaui fcrrc eiilciiliaiii!
(Jiiaiiluiii aiiU*m bic Dionysianus acribcndi imidus B poni qucal, occurrere videltir.
Ncqnc landem orationie illius obscuriias ideo
ab a|*OKtoli<:a* oralionig forina abborroal, bi d o
iiiontlraiil c x m i r a i l l i i t K luxurie, ga*piug colburrtos cxcusauda caiquod Dionysius Opera sua inlidelibuH
ci non inilialis o< cullanda c?sc censuerit. Nain C U I M
et diiliynuiibos Biipcrgrcdi*nlc. Niliil q u i p p e a t i r l o i i
noairo aatia iiiaguiHciiiii, i i i f l a t u m , liirgiduin, by- Cbriblianis, uli diximus, mdioribus iiiinijsquc pcrporbulicum. Snporlaliva i p * i guflidnitl scit ca
fccli scripscrii, ea procul dubio ucc inani obsculaiiluiu quantmit poiusl et angei el i n l e i i d i l . Voccs
raquo graudiluquciitia, ncc vocibus insolilis, ac
imilataM, aacro iu.,conlih Ec< l e s i a i i i b u cuiiaccralaa
vano aflcclaU! poinpae sludio fabricalis, sed sumiua
aapcmalur, a c novaa liacictiusquc inaudiiag, a i - pcrapicuilale, verbisquc oinnium usu rccepli nu<quo a d poiiipaui Mliclas, in e a r i i i n loouin aubali- liquc iucognitia conscribcnda eraul.
tuit. Ilorum aulom o i n i i i i i i i i aialogum conlcxirre
CAPUT XVIII.
opora: prelium Cbt, quandoquidcm e a uno IIH
De leviuribut (inorumdam Antiareopagiiicorum a r luiiu in Cordcrii Uiiomagiicu alqoc observalioiiibiis,
gumentn, tl pottrcmit Areopagiiicornm probatiouibui; an Jiic uncior mendacii uccutandut, ei urtlliouyhiaiionini o|cruni edilioui adjociie, cuilibct
ptu cjui *ini miraculii cohoruslala.
leriicre proclivc cttt.
Ncquc d i x e r i e argiiniciiUiin in quo Dionysius
Uuxdain alia argiimcnla ab aliquibua Aaliareovcraabalur, hanc ab eo c x c g i s s o aubliiiiliatciii qua
pagilicis beluredoiis afferuiilur, quae quia vel l e *
cerle aublimioros el Dco diguiorca idca a c covibbima eunl, vel vcrilali ccriai4|iie orlhodoxorum
gilaliuties Iiotniuibua Iraderel i i i K p i r a r c l q u c . l ' r i - doclrinv el iradilioni palam rcfraganlur, lis cxcuIDIIt ciiliti i d dici nequaqiiam poUrnt dc libro De
liendis ei rcceiisendis lubeuter aupertcdeaiu. Qi<4
kierurchin tcclctitutiea, ubi ille dibpnlat de ftacra- enim, u l caciera taceamus, leviun eo moaieale,
iuenlis aacriaquc rilibtia qiiai qaoiidiano uau Ire- quod pleaia buccis concrcpant, doclrinam de a n qucnlabaniur, qtia^quc biinplici popularlque mclbo- geloruui bierarcbiis c i ordiiiibue, quae U i n e n u *
d o tardioribtia Cliribliania a*quc a c pcriliuribu doclcale ab auclore noalro cxplicalur, Dioayaii taebcbani G x p l i c a r i . boindc consilium auctoria n o - culo fuibae incoa^pariaui? Nibil quippe de bis ilta
i l r i , uli obacrvaviaiua, crai tiis hilibria clariori sim- doculi, quod x Scripluria sacris ac niaxime PauM
plicioriquc orationc ca Cbristiania aiinua pcrfcclis Epislolie priiuiius non ac<!eperiL Nou iaiuaquidaai
cxponcrc, quibua Hicrolbcus, prsoccplor ejus, a n ^ iiidclas llium pro ingcuii w i tiribus, ea qu ex aabliuiiori ei obacuriori acribeudi genere perfecloa
cris foniibus bauaerai, fueiui cnoda&M, aiqueaiiaoi

ftimplcK

uon

quidom, gcd elalnt, e l p r o s n h l i m i t a l e ar-

iiiibucral. bcbuil igilur ille aiylo bcribcro |opulari ^

ni plano, verbiaque nii rcccplia c l comiiiuiiibua,
l)icei Dionybiu foraitaii idein aceidiiwc ac T c r lulliauo aliiaque acriploribua noiinullia , q u i , a criurii ingcuii igno abrrpli librua auua elylo c x a ravoruui aiiigulari, vcrbiw|iio uai aunl luusitaiis
a c plane iiibolcnlibii. Vcruiii qtianlocunqiie iguc
iacanaum fuorit Dionyaii Areopgila pcctba, ia s a IID laai iiiiiiiaiiiier a BCO|K> uon poluit abcrrans u l
in librib quua aimplicioribus Cliriaiiatiia n i i i i i i b q u c
perrcctia acribebat lautani orationis B u b l i i n i t a i e i i i
'.l gmmliloqiitfiiliaiii ubiquo alTociarcl. Scd sic ert

rarc

faHn|iic s o k n i m a l o

fcriali boinincs, q u ip n -

biii curuiii i i o i u i n a
iitgciiiuin n c c bcrilKMidi

iiioiula l c i i i r r i i a U i libiib

iiisni-

buul, qnoruui

uiudos

ncc

amplidcaviaae. Sed nulli n i i r u i Q fidcri debei homi

IICIU dociuta et i n g e i i i o B u i i i , inullaque Plalonlca?
pbiluaopbiae erudiiione inibuluiu, de co?lBiibua
s u b s i a i i i i i a plur^ pobl d i v i n a a Scripiuraa retracia&HC, iisquc i i o i i n u l l a addidiaae q u s ex a a n i o r i B
p b i l u B o p b i p l a c i i i a dcsuinpia, eacrie GbrUliana
iiclei accoiiimodavcril doginaiibus.
Itoliqua ipsorum argunienla leviora e a n i , m a l toquc i u i n o r i s ponderis. Nciuini ergo negoliam fac c B B c r e posBiinl, ac oa pleraque oiunia ex bis, qtiac
in supcrioribus diascrlalionibus passim iradidimus,
sponlc sua niuiil, ct fuudilus everluatur. Sufliciei
ergo validiora aliorum Antiarcopagilicoriim argu
imnla u i i i i t i b i i e suis pondcribiib ila exMiiinassc,
ui niliil <| ad ca coulirinanda vcl i u i i r

45

P4iOLE(

iitanda

proferri

posse credidimug,

Tolueriniiit

esse

pralerroissum.
Sed praliuro iagtauninl Areopagilici, ullimoque
Impetu ia advergariog faclo, argeal eos audacieeimo ease, ei prorgug temerarios, q u i fratidig, fal&itali8 puiidiggimtque mendacii aiictorem noalrum
reuro agaut, cnjus scripU meram ubique epiranl
pielatem, gravilatem, sanctimoniam. E i cerie quU
virum illum docium lanllsque ingenii dotibua praeriiuim, eocaeciiaiis et impudeniiae devenisae eredat u l , falso Dionysii AreapagiUE assumpto aoniiae,
tot laniisquc rebus cum ejugdem Dionysii aetate,
ingenio, rooribug giyloque pugnanlibos s c r i p u sua
congperseriL
At haec oronia, clamant Anliareopagilici victoram b o m i i i u m vani caggique gtmt impelug. Quis
eniin nescial bujuscemodi scriptorihus inoris esae
acripia gua, quac b ipsis fallaci viri sanctiesimi
nomine iitscribuniur, ea pietale, gravitaie el aanciimonia exornare, qua ab iisdein virig, q u o r a m
uouen iiieiiiiufltiir exornanda fore cxistimatant. Nec minug iu eoruin more pogilum, ut alii
phira, alii pauciora, quae emeniiti aucloria aui
i n g e n i o ei teinporiboa advergenler, gcriplig guis
iagerereol. Sic nempe, Deo iia volente, nonnunqoam obcaecaii gunl u i illiug, quem fingunt, ingentam acribendique modtiin non aasecuti vel ea
quae illius setaie Hori debercnt, ex sui lemporig con
fueiodinibug ac discipliiia aieiienieg, vel ipai iis
qua? gna aeiaie agebaniur, aucioritaiem conciliare
volenjeg, qaaedam scriplis suis aut prudenieg aui
iacauti adjicereni, quibug eorum fraudeg ei mendacia ab oculatioribiig laodem reiecla gunt.
Quid vero, inslant Aeropagitici, nec Deo morig,
nec aeteruae illius provideoiiae esi opera vana ei
fletis mendaciis pleua erig cohonegtare miraculia?
Hilduiaug tanien, teslia ocnlatug, aflirmal haec Areopagiias Opera, cum variis iiiflrmiiatibus in taati
viri bouorem applicarenlur, muliig divinilug boneslaU fuisge miractilig.
Sed cacleris oinnibug flriniug non esl u l l i m u m
illud AreopagiUcorum praeaidium, quippe quod
fpsia Hilduini verbie expugnari videaiur. De hia
eaim miraculig gic ille a c r i b i l Auikenlicot namaneeosdem libros, Grwca lingua conscripto$, quoniam mconomus Ecclesia Con$tantipolitan<e ei cwteri
mim Michaelli Ugatione publica ad vestram gloriam
compendi* functi $unt; iw ip$a tigilia iolemmlatit
lancli Dionysii pro mmere magno su$ceperimu$.
Quod donnm devoiioni nonra*, ac it cceiitu$ allatum
Deo divina eit gralia proucuia; ut in eadem noie decem et novem nominatmim(B virtulct in (egro
iorum tanalione variarum infirmitatum ex noih$imi$
ei wicinitati nosira ptnonii contiguis, ad taudem el
gtoriam sui nominit orationibut ei meritit excelUntiuimi sui mariyris Chrittu* Dominut tit operuri
>

49

.
4G
dignatus. Ilac Ilildulnug narraiione testatam facii
decem et novt n miracnla eo die qno Dionygiani
libri in guam monagterium agporiali eimt, fuiage
quidem pairata; verum ea non eoninnletii librortim
virtule aui applicaiione, aed oraiionibiig et meriiia
excelteniiggimi gui mariyrig a Chrislo Domiuo ediia
egge ajgeverantcr afflrmai. Qaarovia aiiieoi b x r
librorum Dionyaianorum tactu coniigiggent, noa
iiida tamen getiuiaum Dionygii Areopagit opug
egge ceno concludi poleal. Nemo cnim uescit daemoaia ab big qui uet Cbrisli dscipuli, nec Christlaiii emni, ejugdem Cliristi nomine ejecia fuigge
aiqne ex vera tanlum ardeniique Cbrigliaaorom
flde alia miracula a Deo gaepe gaepiua impeirata.
CAPUT X I X .
%T

Quo tempon kctc scnpta ucundum Antiareopagillcontm unttntiam in lueem prodiermt.

Qoi raiionibug bactenug a nobig allatig omaia
aociorig noetri Opera Dionygianog fcios egse neganl, quo tempore ea in lucero prodierini, diligen
ler inquiruiiU Conglal auiem illa anic Gollaiio
neni ConstantinopolUanain, anno, ut diximug,
533 babilam, publici facla fuigge Juris. Quandiu
vero eam praeceagerint, aiagna inier acriploreg illoh
controversia egi. Opiualur eleiiiin Dallauig
auciorem noatrum omuino videri vel quinto prceciphi
MBCUIO , vel etiam texio tixiue,
nec ante annum
Domini eirciier 520 fein* tuos edidistt. Quod quitlem ex eo probari pogge putai quia in meinorata
coilalione Hypaiiug, catliolica? toliug Ecclegiae a o
mine, Severianig respoaderii bog librog Cyrillo,
Albanagio aliisqoe Palribog penilug fuisge i n c ^ i g n i log; ged leve omnino egl isiud probationis genua
Nara Collatio illa concilium cecuinenicum non f u i i ,
nec quidquain biace de gcriplis lege laia gancml.
Ilypaiiug itaque loliog Ecclftgia3 noiuine noa loculua egt: ged u i in bujiigcemodi concerUlioiiibiig
Oeri amal, Severiauig eorumdeni acriplorura aucto*
rilalem objicienlibug ex leroporc reapondit, ea de
quibug n i h i l hacreuua audierat, ab anliquig Pairibut
non faigae coguiia. Praelerea Severiani illa ciiaruni
non ul nova et receag e d i u , gcd u i genuiiium Dio*
nygii Areopagike opus, jam ab ejug aetaie in vulgug
eiuigsuin. Hypatiug vero ca^ierique calbolici, ra
luaiuriug expensa, id egge ultro confegai
guoL A i neque Severiani illud taaia conOdentia
aggeveraggeni, neque|Catbolici eorum landem subacripgiggeni genleniiie, ai b a lucubralioneg a ttedecUn taiitum annig, u i conlendii DalUaua. prodiisgent iu lucem.
M

Quapropter alii as l o R g o his teniporibua anll*

quioreg egge affirmanl. Atque u i id probetii, ogtedunt primo ab Epbrsem palriarcha Atiliocbeno illas
Oionysio Areopagiue big verbis iribui
: Quonum
tl itmplex Jssui componebatur ucundum tanctum
Diongtium Areopagham. xa\

Episl. ad Carolum Calvum (Pair. Lut. l . CVI, rol. 33).

cap. 3 i .
Aptid Pbolium Biblioth., cod. i i y
4 4

4 9

49

47

Marc. 9, 37.

De lib. tuppos. Dionys

s . n i o N T s n j s AHEOPAG1TA.

^ " - * libris ipsi ascriplig etiam niifie Jegere t$u Sed

. Aiqni Epbr&m palriarcba Aittiochenus crea- qiiidam biijus bisioriograplii, quein rabulosissimiim
itift egi cura Jusiiitianne anno 526 ad imperii gii- sse dlcnnl, aucu>riuteni elevare ronaii : VerbQ,
beritactria aecesait, ti fpgemet Ephrsem atii* an- iiiqniunt, $x nostri* Dionytienh dttcripia Nictpho
iiuro 543 fato funclug eai. Dionygli etiaro homine r*$ videttr ip$e potiu$ de suo adjtciue, ad Jupena*
hon gemel ciiantiir ab Andrea Casariengi eplsco- li$ narratioiitm confirmandam, qnam $a Juoenall
pt\ qui circa ammm 500 Irbrog giios edidit % In tribuiue. Ilts auiem si objicias Nicepborura clare
iis qtiippe nutlius gcriptotig bealo Cyrillo recenlio- et perspicue afflrmare ipaissima Ju?enalia verba si
rit, ilie prolulit lesiinioniom.
se Ailsse deecripU, reponuni illico : Hisiorieh acnAlitid cjusdem antiqiiiialis argumenium, minne ptoribus lolemnt este homine$ de quibm icribunt,
lamen cerium, eliciiur ex gcboliig quae ioannea m dkenutinducere, non quce tere ae ctrto <Uxtr*nt
Scyibopoliianug, lesle Anastasio Bibiiolbecarjo, in $td qute Hlo$ ip*i dicert poiuiue putant.
Dionyaii Opera eompoguil. Nain coulra biinc JoanSed biHc reepotisioai piura repngnare f id^nlor.
nem, qui concllii Cbalcedonensis defensionem Prhiium eiiim de quocanqoe alio eoriplore, qtii
guaceperat, grripgit Basiliug Cilix, qui, ut aii Pbo- atforum rerba sermoRevqne i r a w r i b i t
eadem
ffus **, presbyter fuit Eccltsibs Antlochenos, quo
etiam dici posaent. Qnod sane qnam falsnra gii ct
tepipore throKutn ibt tenebqt Flatianut, Romaniqut
absurdum, nemo non videu Deinde Nicephoro non
clafum imperii mcderabatur Anaitaiiut
iil eal
mori9 eat bomincg ea dicenteg inducere, qux Ukw
circa aiiiiuin 500. Vermmamen cuin idem Auasla- ipge dicere potuigge pnlabal, aed quae i i vere ac
giug primam gcriplonini Dionysii menlionetn a sum- certo dixerunu Poglremo MicbaeK Glycas ecribii
niis ponliflcibus Gregorio Magno, Marlifto, Again Annalibu* gepulcnim Dei Genilricis Mariae r u m
ibone fieri tegielur, ille procul dubio vel errore vel adveniente Tboina, apertaiu fuigget, in illo prxier
memoria lapsu falsue esl; nec tami proinde pon- $epulcrale$ exuviat nibil aliud reperlum. Alque i<f
deris poleai esse ejus auciorilag. Idem quoque dt- quidem Graeca Nicepbori narraiioni omnino oon^eiiduni de Anaslaaio Sinaila, qui anle gaeculi quinti gruii, ubi vox Grapca non gepnicrum, ged gepulcrafinem Dionysium Hbelorem alia gimililer scbolia
les exuviaa significat.
in eaadem Dionyeii Areopagiue lucubraiiones puQuid quod Hieronyiuug uon niinug dituncte
blicasse lestatua e s L . C x f e r u m , quaniumvig uler- quaui aucior nogier novem angeloruin ordinea pa
que Ana*lasiug peccaase dicalur,cerium tamen esse guil t Unde ergo baoc de angelig docirinam niai
debet eos nec futxisse necdivinaase echolia bujusce- Q ex ejug librig mutuatug esl? Yerum baec conjecliira
modi fnisse aliquaudo ab bis gcriptoribug edlta. DOO orauino felix eaae videiur. Quis enim HieitmyQtii aiiiein gcbolia in aocioreiu quemdam conscri- mum ex eodcm ac scripior nogter gacrarum S c r i bitft, euni pro vcleri et inagni nonduia viro habere pmrarum fonie ilUoi baurire pouiigge inficiabUurf
soletit. Diu ergo anie gsculum quiuium Dionyaiani Qiits etiam auctorem n(lrum ulpoie recenliorem,
libri pervulgali fueruui.
ex Hicronyuio gua degtimpgigse pari jure aifirmani
lllnd vero bis acccdii roboria et finnamenti qnod |>oierit?
Probabiliorem fcrgiun de Pgeudo-DionygianiSuidas et4*acbynierc8
iradunt, aliquoi exltrruin Operura aniiquiute conjeclorara inde accipie,
no$ pkUotophos, prteurtim Proctnm contemplatioquod nonnulli ea Apoiluiari et bidymo, quarli
nibut Diottytii frequenter u$um fuiue, alque adeo
gxculi bcriptoribng, assignaverinl; ac pminde hxc
eliam meri$ ip$i$ diclionibus. Si certx igilur fidei
ainl baec teslhnonia, (ateiiduro est contemplationes eadeni Opera lllig leroporibug jam in vulgug gparga
Dionysii Pruclo ilfo, qui sub Leone Thrace me* fuisse babuerint persuasum. Sed cum nihil quod
diuni circiter saeculum quinium libris coiificiendis Apoilinarig el Didymi erroribug aique doclrinas ali
con&ouuin in iisdein gcriplis occurral, tola cerie
operam dedit, esse anliquiorcs. Quaroobrem
jure-proreue imiuerilo Morinus : Salnm Hbrorum D errant via, qui ea scripioribtig illis adjudicaal. S i
ergo in boc lam immaiiUcr a vero aberraveruiti,
Uiorum tcripiio, iitquil, iniiio quinti Hcculi, ei ante
quidni et circa leinpug quo eadeui scripla prodiigpc
coucilii Chalcedotum*i$ celebraiionem' auignanda
opinabaiitur?
sl, nec ulla tatione pvobabili ad inferius ctvum
Hanc lamen temporig aggignalioneui veram e*go
rtvohi potert. Launoius vero lempore primae sy*
ac omiiia aucloria nogtri scripla pogireiuig Eugebii
nodi Epbeain, ei Erasmus Augusiiui selale aucto*
lemporibiig vulgau esge. eo probanl qtiia in Cregorem nostruni vixiaae arbitrantur.
rii Nazianzenl lucubraliimibiig plura a Billio, ei
>arral |orro Nicepborus " Ju\ena1en, Uierosialia qiixdam a DalUiO obgcnaia repcriunuir, iis
lymilanai urbis episcopum, Pulclicri* Augusix de
quttDioiiysjtis scripsil, prorgug similia. Atqui Din.
corpore virginis Deipane inierroganii respounybiug illa a Gregorio est tmitualu-), utpolc
denlcm, ea omma Dioiiysii uoinine ciiasse, qux
9

Be

44

t 0M*Mf. in ApocaL, , X I I I , X L Y . " Bibliolh. <od. 107. " In Cotlectan.

Promm. inOpen.
Diony$.
Dc $acru Ordinal. bauc quxgt., cap. 6, * 12.
tlhl. I. xv> cajf. H .
Apoloy. S. u
vtr$. linfinum
v

PWUGOMRSA.
qtti a aliia oiniilhi^lmrxiuni,; ee^laaUda, tri. ^ * * diMmimm^..^ wm>n(u*m toawuwk n-M $wmmpti**m. E t i w eplaloia 4 ad
ptaribus plane dtorms a i t , * tai laatam MiMs:
oatfiia qaoqae placfea atia ad neaterleam PJatoai- Caiaai ;fimmaaaaral A n a A M I O *<w<HB ea*~
autuai coaJormaTtt tfcbolaat; ac laadeai abiaae aVia* #4ta*ia ctmerumdo MvSpixJjv a>
*i*tf4at. Qaid plauiaa* qojd dilvtidiug poal apanfoc
paatiai a aandoram Patram terbig oolioaibm
aaaiime abborruk. Coniib rero Grrgpritt* qaafeg l ^ o r i i Eutycbeliaqa* arrare a qtfovia auctyre
ad #baeur(ora qaaaaW el magis pbiloftopfaiea de- unqaam acriputm eal
9

fleotJL, loiies ab aliia sttanieHratr alqee idelrcaax

pbilosopbig ti Okinyalo no&lfo illa aaatiata rmro
vidatiir gtmtUiiiHiai
Porro ai roge car venerandum Dionygii nt*aan
araiktai * u * aiagatun paadaa adjacuiruai, ille non
iaaer*erii reapooguui Mlic* accipieg aaaiea ilkacl
tytgdem Gfegorii aHala GbriatiaiiifMitta, aaj poataa.
9

Qaamobreni no*teviamaioo c*ojec*ni collSgere

aoagumag acripiorem aotiroat aaaximas cooi iarbag ab baretkia Negtofiaaia et Eatycbiaai dari
vMarel, innc trl utroaqiie conAmderei, ac pro vifibue Eccfegto eatbotkas partea tnereiar, ania
ad aeribendani appuliese. Atque tit id ipai
rat feltdag, magatini esiqaa ei veaeraadaai Moygi Areopagite namen aeripiis sai* pmftVit. Ea

noii luiase in baaare. Tyc aiqtlidaat auetor iUe,

pro *ero Areopagiia tiotidttin afailaa, vir Untainf
ergo IIRos opera intra aanam 48!, qno oacvaaeftngmis, qui aab alieoo aoiaJa* tidtltacebel, babenlci synadus Epbestea adrertaa Neaieriinoa,
baior. Qaid ergo , gi Greforiug proprio uo- el 451; qoo Gbalcedonetitis eoalra Eitlycbiattoa
utioe euiii aoo appdlaverU, qai B*ninofa exCalaoeefebrala sti ab illo profecta esae vWcaior.
lide, aefl paganoa duiiutai, ac SymaiadMim, i
condnuo umen in pvbUcaro lecem producu, c i
Aquiiam iHMitiuatiia vocavH? Cailemm credHnril- ab ofBttiboa reeepia ted sentrtn sitie aenaa i u
luaH bia verbia cilagge : Qitemadmodum aiius prodleroat, oi noa ame memoraiam snperhtt ColqnidM *M ma$ pukherrime et ntkrtmiuims pkikiO- latiooem CaasUoihiopolKaiiafn, anno 553 In oinpheiut est. Nequa eiiim bic audiesidut e&i Ulag
iiiafB venerfnC cognititmeiit. llfad porro \n buCreiangig, qui i b i Atbanasuim hpdari attlmsiai. jntce ophiioitls conlnuaHiotiem adduci poieat
Nani Iiuic opinioni ei (einporis ralio, el acriplioaig
qaod baee aertpta la Ms CMuamiicie eoncllUs a
g^nne pbne acjremftiur, Et vtro Graforuia iiunneaiine aeqiie eliaiu a Juvenak Hieroaolytailano,
Muaan A i b a n a s i a i D , quocuni mdioretn riim apas qai imer primos otriaaque ayaodi Palret aedebai,
parieai iraiigegcrat appeMaatai ^ 6
duca reperiaaiur. Nulla auiem bajaf siieatli caa

*lV*>q**mdt* qui ank <* wixa. Hoe quipaa

C sa alla poUM aflerri. oial qadd Dioayaiaa laqiaeadi genere Gra?ci acripioraa * bomiueai, vel ciibralioaaa lone e leneforfa emergeatea vix aHi
pnasqoaai naii esseut, vel ioiige aalaqaani acri- atfte coacitiom Gbalcedoneuse aotc fuerant* Parro
bercui, oHMtuym indigiiaiii. Meqaa eiiaai Gregoaulem ai qoertt car plara apod aaclarefn aotiraai
riua de Alhanagio qneiu ab slyli iub!auitu4atii
occarranl, eaai fais qas Gfagoriua Naaianxaaaa
io saa araiioua patteeyiica noa oamiiiaudai, W H acrlpail, plaae shnilia, naa abaarde respoadari
quam dixiaaei : SubUmutime pkilottphtm a i . A l
potesl illa ab aaciere naatro, qui ajepiaa at aaa
uimaique iUud et scriptioais f<sau, ai leaapofia a b aliia acceaiaaa al auonim apiaiaaea referro
faiid KripM>ri aoslro opiiaia conveaiaiii. Illaai etgo d l c i t , )n oaaf a a o t , taaiia Gregorii aomin faiaee
a eregorie Naiiaaxeoo Ibi laudatMui eaae aeaiMii
tsaaatpia ac yio redditaaao. etiaasiuiia loqaaudi
uoo probabiuir.
niodis*
Q u i b i s conviiicuiiiur ralioouai maaitalia opiQaibua aaltm ba) ooajeciara aec aalis araae,
nioui illi quanluui volaeriut, subecribaat, iia mtt
nac omaiaa prabaiiiiea tidabuniar, ikteia laieaaiavidimus, nec reluciaiuur. Quojntuaa Uiuau O I M lur necesse est baec scripioria aeatri Qpera Colnem ittit p r a e b e a H i y a aaaeaiam a potiasiaiaui r a laliouem Goiislaallaopolfiaiiaaf aique etiani sculi
lio noa inovci, quod argumeuluiu iJlud, qno tcripla 0 sexii lailia kxtgo pran-acarriase tewparia iaterrallo.
aactorig aoatri posl aaiaia Arii bairasiui edita c
CAPUT X X .
dentoasirabaiar, iiiein illud ipeuia posi exorlos
De horum Operum utUitale, et alHt ijuidtm Nesiorii e r r o r e s prcxliis .e cuililiei baud difliciie porcton$ deptrditi* ImcmbrttioMtbus*
goadebiL la iia quippe ba^rtsis cotitra lacaruatioiiia
Cura igiiur lanbfi aDMquiulia siul iUa Opara
Cbriali mysleritun aou iiiinua aperte q a a n i (Miuies tuajori apud Gbrieiiaaae debeai eaae ia pralio,
coiitra ejus dtvtidlaleiii el unaia irittm diviaarum
qtio piura ad eoruuideoi Cbrisiiaaoruai uiiliuiem
peraonaruiii n a t u r a r o errurea proacribiuir. De i u c a r - eopiose s u p p e d i U D U lta iia eaimvero docenar
u a l o enim Dei FiWo variis in locie baec legiuiiia
: qa acripioria noairi et decraaoniiu ejus leaipore
lei principath beniia$
nostrorum oiumum vere luerii docirina fidei ei ntorant diacipliaa. Quaiafacla parlicep* absque peccato, kvmiliiaiiqui nottrw vis eaim in eo falsus eaae argualur, quod a qaai
d o c e l Dionyaii Areopagtae aHaie viguisse puiaveumiia, talvo proprietatum suaruni aie/u, eoque prorr i l , conslal l a m e n ea ooinia debuiase aale ejusf*j inconfitie ti intioluio. In alio auleai libro :
t

1 9

9 9

97

Orai. 5 in TUeopli. et 42 iu Paacb.

9 8

De eccles. kkrarck., cap. 3.

** De divin. nomin.

51
S. DI0NYSIU9 AREOPAGITA.
5is
dem aucioris itostri vmn in Ecclesia voce et dem Ficini, BaaileaB anno 1576; liber vero De ececriptis docerl, alque usa pturimo recipi. Ex bis clesianiea hierarclria cum Latina versione, Basilese,
ergo scriplie iliscimus qold iis omniboa lempo- anno 1559. Episiola ad Polycarpum inter episiolas
ribus Erclesia docuerit de adorando Triniialis SS. Patruro a Symphor. Ghamperio lypie A s s . ,
mysterio, de Ghristi divinitate ei Incanialione, de 1516. Eadem cum epietolis Ignatii ei aliorum,
angelorum bierarcbiis et ordiaibua : quid Iradide- A n l . 1540, et Venet. 1546. Episiola) duae in O r r i i de bapttami et eucbaristise adminislratione, de tkodozographia.
Omiiia denfqne Dionysii noslri
lilufgia? su mitsa cetebraiione, de consecratione
Opera Laiiue in antiquis Pairuin BibliolbecU ,
chrisuiaiis, de aacris Ecclesia* uiinieiria, de mona- ac in Cok>Hiengi ex ediiione iiaiisselii, et in nochis eorumque ioi\$ tt profeeiione, ac tandem de 8tra Lugdunensi ex Corderiana rursus vulgala.
moriuoruin exsequiii ei aepullura. Porro aaieiu
aant.
bse ceremoaia? hique rilus non ut recenlea ac
Aiufquisslma borum Operuro fersio Laiina a c ito?i, tad ut velerta atque ab aposiolis derivali curala est a Scoto Erigena aeu Scoiigena, qui eam
in nosiri aucloris scriptis referuntur. Quapropier
ex manugcriplis Gnecia in monasierium Sandioqui eadeni gcripia Dionygio Areopagiia? vindicaot,
nysianum, Garolo Calvo imperanie, allalie adornahi omnea illoe riliw ab apogtolig profluxiase convit. Ha?c Teraio cuui aliis quibusdam, niroirum
lenduiii. Qui vero ea recenliorig acripioria fetum Peiri Sarrasini, Ambrosii Gamaldulenais, et Maresae opinaniur, i i negare poaaunt plurea silii Ficini edila est Coloniaa anno 1546. Eodem
cx-iisdeju riiibus a Iradiiione apoalolica mauaase : anno alia Glauseri aludio Argenlorati prodiit: a i canerog autem lum pedeienititi institutog, cuin Ec- que eadem in urbe Perionius anno 1557 siiam
clesias pax et trapquillius ab imperaioribus Cliri- T u l g a v i i qiiae a n n o 1585 Litgduni r u r s u s prelo
alianis daia eai, atque ab ipsis lempla, in quibua ubjecia est. lllas exceperuni versio Lansselii, e
sacra publice flerent, diftcata fuerunt. liinc l i - Societalt Jeeu presbyieri, Parisiia publicala a n n o
quido colligimug tales missain celebrandi ei gacra- 1625, ac demuin Corderii Uieologi, ejusdcm Soiiientaadrainigtraudi rilusabauclore nostro deecribi, cielatia docioris, quae Anluerpia31653 emissa esi i a
quales Conslautini Magui lempore et quarlo gseculo lucem.
observari coeperom,
Porro auteni vix alia reperias saiiciorum P a Magna porro boruin auclortg noairi scriplorum
Irum opera, quibus illueirandis et exponendis
uliiitas triaie aliquod aliorum, quae perieruol, no- niajorem scriplores posuerinl operam. P r a l e r
bie deaideriaro reliquit. In bie auiem ituiueraniur, Q memoratas enim Yersiones, mulli in baa auctoris
liber De hymnit dmm$ , liber kr
nostri lucubraiiones ediderunt scholia, n o i a s ,
,
De in(ormalionibu$ dhini$ liber
observaliones el paraphrases. Et vero Dionysius
De tymbollca iheologia", ltber De anima , liber Rbeior el Joannes Scyibopolitaiios aexto Ecelesia*
De juno divinoqu* judicio"* liber De 0$ qum $ub ia> sa3culo quaedam in eas scbolia cooscripserunt: aed
ttiltamm tt $sn$um cadunt " E i si divo Maxiino eorum in primis, qna3 a Dionyaio profecta sont,
fidea babcnda liber De legali hierarchia % et l i - jacluram paiiinur. Septimo saeculo sanccus Maxiber De angelicii ordinalionibus et
proprietaubu* :
mus, martyr ceieberrimue, acholia eiiam contiaed posireiiiua ille Uber non aliug ab ipao De ca?- noa et uberiora composuii. lis aulcm neqne dol$$ti hierarchia Hbro pluribus videbilur. CaHerum
cirioa, neque riliia, ei disciplina ab auctore nostru
ea fuii eoruin librorum jactura ut nulia eorum
iradila explicanlur, sed quaedam in auclores ab
taeiitio nullumque exstei Yegligiutn, nisi io iisdem
illo cilaioc obaerfanlur, quibiia Maximus baec
auctoria nostri Operibus, ?el quod ipsoruin fultum scripta Dionysio Areopagiiae vindicare conaius
non il lestiinonio.
est. In pluriniia auiein scboliie ea quae in lextu
auctorla alteation consideratione legenda sunt,
CAPUT X X I .
De editionibui et urionib*$ eorumdem Operum, ae ^omnibus animadvcrtenda proponil. Quae quidem
variii in ea tchoiin el obtervationibus.
omnia summam ejusdem Maximl, lanli videlicet
0

ei

97

Jam vero ul ad Diooysianornm Operum editiones Teniamua, ea lypis Gracig excuaa eunt Bagita anno 1539, Cotouiae 1577, Parie. 1565, Venetiig 1558, el a p u d Morellium anno 1562. Latinis
vero sinitil aeGraecis, Parisii a n n o 1615, et ruraua
ibidem 1644, et Aulucrphe amio 1663. Quaedam
antcm ex bis operibus separalhn edila sum, ram libri duo, alier Demynica theologia, alier De
divinii nominibus,H*n.
Ficino inlerpreie et explanalore, Venetiia annol558, atqueiuter Opera ejus-

martyris, pielalem et sanclimoniam oranino spirant

et redolent.
Pacltyroerius parapbraann seu Coraracnuriuui
in eadeui Diouysii Opeia acripsil, qui meinoralis Maximi scboliis aaepius subjungilur. P c s i w
vero Hugo aJSancio Victore, Alberuis Magnue d i vusThoma Aquinas, Dionysiua Gartbuaianus e i
quidam alii nonmrlla in quagdam ejusdem aucioris
lucubralioiies scripscrunt.
Praierea editioneui eoruradera Operuin Laiinam

Decmt. hier. cap. 7.

Dedhm. nomin., cap. 1,2 ct 11, ellib. De myst. theol., cap. 12.
i. nomin., cap. 1,4, 9. 15, el De mpst.theol., cap. 2, eiEp/ai. ad T i i . De imH.Mmin.,
Ibid. De ecclet. hicr,. cnp. 1. lbid. cap. 3.
De divin. nomin. cap. 4.
M

4k

6f

De rficap. 4.

PROLEC .

54

liabemus Parisiis lypis Henrici Siopban anno 1515 , nullibi uiiqiiam auclor noster tradidit. Et cerio
id cuilibet facile persoadebilur, si aniino ailendat
cxcusam, qnae versionem Ambrosii Caniaklulennon aliuoi scriploris noairi scopum esse quam
s i s , notas FaDri Stapulensis, ei coinmentarium
ecclesiasiicam bierarcbiam angelica ei coeletuU
Judoci Clicbtovei eouiplectitur. Porro Fabrt schoineiar, in tres l a n l u m , episcoponuii, presbyteroruin
lia saepius iu vulgus prodierunt, Argenlorati anet diaconoruin, a uobis supra comniemoraio* ordiuea
no 149&etl502, ei Parisiis 1505. In iis anlem
Faber versioncm Ambrosir Caiua'dulensi8 aut i l - dislitrguendt.
De ritibui pr<gt$rmi$$u. Ncque eliam omncs
lustral aul corrigrl: atqne til idpresiarei tiilegrius,
Graecis manuscripiis, qiwe in Dionysiano monaslerio caereraoniaa et riliig, gicui operis ejua conailiuin
roagis poalulare videbatur, ia gacramenioruiu
s e m b a n i u r , usue est.
Nolas iu siugula Diouysii Opera oinnium maiimas adiniiiisiraiione obscrvari aolitoe ille commenioJaro prefaltie Corderius divulgavii, eaeque ab ipso ral. De conOrmaiiouis enim aacraroeoto poat
theologicce appellaniur. Et re quidem ipsa illae ad bapiiamum adminislramlo ubi di*puiat, nullum
de manuum impostlioae verbum Cecit, Neino U i n e i i
tbeologiam 8cbolasticam perliuenl, aique iu illis,
quibus librum De dhinu nominibus iiluslrare con- nescil eain ab apostolie eorumque successoribus
lendit, fusiue uberiusque dibpulal.
fuiese adbibiiam. Quid quod ei ipse in libro De *ccle$iaitica hierarchia, iri secunda cujusque capiiU
CAPUT X X I k
parte, ubi de bujuscemodi taitUini rilibus disserit,
iVowr qucedam obtervationet.
Auctor Hebraice nesciebat. N u l l i injucundum, nonnullos pneteramil, quorum deincepa io tcrtia
necforsitan inuiileerii bisobservationibus quaedam parie refrical meniorianu
De riiu $ingulari. De quibufidam eliam c * r e adjicere, quae allenlione aliqua non plane indigna
monii iraclal, quae in aua tanium Ecclesia et
videbiiniur. Prhnum enira aucior noster llebraice
nullis forsitan vicinioribus erant in usu. Talis eat
uesciebat, quippe qui ubi nonnullas Hebraicorura
ille tam sittgularis duodecim plumis sacruui cbrisuia
verborum interpretaliones affert, subjtingit cotiticooperiendi ritus. Illud eiiam in missai celebranuo : Hebraice periti aiunl v e l ; Hi qui Hebraic*
lioue peculiare videtur quod, recilaiis defunctouorunl.
rum noniinibite * Aerei maiiuuin l o l i o , consePreierea dobium adhuc et incerium esse videtur,
utriini ba? voces quao in libroruin inscriptioni- crationi eucbaristicaB qiiamproxime praomillenda.
De mif. Reg. Plures eiiamnum cxslanl In bibliobus leguntur,
Atotbeca Regia borum Operuin manuscripti codiccs
, ab auctore ipso profeclae gini. Qui enim
fieri poluit ut ille in Operiuu suoruin lilulis adhi- Gra3ci,quoruin pracipuus, numero 2i62 subnoutug,
oiiiiiiuin anliquior esl, el aunorum 600 aclalem nobueril
vocem, qua nullibi unquam
In iiedein Operibus suis uli voluerit ? DUsimu- bis praeseferre videlur. Ex hoc codice solo, aliia
lare tainen nou possumug easdem inscriplionee qui sequeaiibus numeris notantur, nec inspectis,
nec examinaiis, auani Morellius uii putaiur, ediiioeodem modo in Gra?<:is ac Latints inamiscripiig
aique io edilis exbiberi; scd in codicibus illis uein adornaviu
manu exaraiis, quortiui aniiquissimi aetaiem sancii
De m$s. Colbertinii. Duos alioa ex celeben ima
ftlaximi non superant, voces bujuscemodi a l i Colberli bibiiotbeca codices penes nos babuioiug,
brariis scripioribus liiulos facile intrudi polaequorum prior, cbaraciere elegaiiiissiino exaraius
runt. Verum bae conjeciuras noslras aliorum judiaelaiein suain bis verbis i*i calce illius adjeciia,
cio libenter permiuiinus.
iudical: , . ', ^*, id esl : Perfeclub e*t
De capitum tummariis. Idero quoquediceodum
UiC Lber mente Junuario, feria septima, indictione
de capiiuni suminariis, ut vocaut, sentenliis, seu
v. anno mundi 6500. Ui duo cbaraclerea Graeci
argamerilis, qua? in maiiuscri^tie el editis libris
- iu co<iice manuscriplo imer se connexi nibil
similiter occurrunt. Plura qtiippe capiium araliud ibi signilicare videntur quam aunuiu inuudi
gunieuia, ab iis quje in lextii perlraclaulur,
reprxsentandis adeo sunl alieua, u l a quovis 6500 el Gbrisli 992.
De mss. Luiin. In hoc auiem codice adjecl
aiio poiius quain ab auclore nosiro scripia esse
videantur.
smit sancti Maximi notae, ab bis qua in ediiis
proslaul, pluriimim discrepaules. Quas quideni
De ordiuibus hiinoribm. Arbilramur nonnulli
variaiiones cum omnes describere uon possimus,
bis in scriptis aliquam minoruin Ecclesiae ordiid semel observasse sufliciat. Unde auiem oria sit
num , sacro diaconalu iiiferioriiin , inenlionem
Iiaberi. Iis tamen lectione, qua poiuimus, accu- illa notarum discrcpautia, 8i rogcs, disce cx Albaliasti leRliiuoiiio. a nobis mox profcrendo, quo se
raliore examiuaiis, nulluin nobis eoruin ordiiium
scbolia sancli Maximi et Joannis Scyibopolilani
veaiigiuin ullibi apparuiu Non sumus quidem nescii
a seinviccm disliuxisse affirmat. Hinc euim coliiges
iitentioneni ibi lieri canlorum ; eed pecullarein
ea imperiliorum librarioruin incuiia potuisse facile
quemdain ordinem ex iis in Ecciesia consiilui
9

be cvltil. hier.f cap. 7; De ecclcs, hierarck,, cap. 4, de voce Presbyieri.

55

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

56

in codtce Golberiino aliisque pluribus prxpostera ngem. Ibi iiiierpretationis a Joanne, qneni Scotiperlurbalione confundi.
geiiam vocai, ediia meniinii. Itnperaiorem vero
Poslerior landera codex Colberiinue a quodare mo- ccrliorem facit se ad eum vereioneoi mittere Grav
nacho noinine Lougiuo, anno raundi, ut ab eodem
corum Maxioii et Joaunie Seytbopolitani scbolioLongino subnoutur, 6780 id esl Cbrieti annoi272, rum : quat quideiu quomodo a ae inviccm disiinxedcecriplus est.
r i l , bia verbis aiguifical: Iptorum autem $cholicrum teu paratheteon, qucccMnque in cala m i $ignum
De ms. Sandionytiano. Observabamus tupra
quosdam Grupcos codicea, Garolo Calvo imperautf, vivifica crucis habent , beato Maximo confettore
ac monacho invenia narrantur: ccetera aero tancll
in Sancti Dionysii prope LnCeliarn monasierium
fuis&e aeporlatos; sed lugendam eorum cnm cane- Joannit Scythopolitani anlittUh eue [eruntur.
ris ferme ooinibus tliiissim& ejusdem bibliotbecae
De epittola undecimaad Apollophunem.lMud tanmanuscriptis jacturam f e c i m u s . Alltis qtil ibi n u H C
babeiur, Ulucab imperatore Manucle Palaeologo mis- dem aine obscrvatione aliqua praeiermiiii non debei, quod neque inbis puinibus codiribua, sive
sos esi. Atque in buju&ce rei ftdem baec verba in
Grsecis
sive Laljuis, neque iu omnibus fere edifine ejosdem libri, sed niauu receiuiori aubjecta
s u n l : c * |.

, \
**)

, '
,
, * 6
,

. "
, ttic liber Conttanti-.iopdfi ad monakterium Sancti Dionysii ParUiemh ia
FrmnciaiiveGattia mi$$u$ ett ceUiuimo principe el
imperalore Romanorum domino Manuele Palceologo
perme ManueUm Ckrytoloram, legalum musuma C
1

'
Bibliollieca nostra Lugduneiif i .
epistola uitdecima, Dionysii nostri nomine inscripia, decem aliis superioribus subneeiUur. In ea
aucior Apollopbani pbilosopbo, ad quem daia
e s l , de illius ad Gbrisiianam fidem conversione
plurimum gratiilalur, et de solis defeelione, quae
Gbristo morieiile, conligerat, sermonem rursaa
iuslitiiit.

l l o i l i b u s

IIa?c auiem episiola non aolum certissiroa e v i dentis prafert falsiiaiis indicia, sed nec ab eodem
aticiore ac decem superiores, aliique Dionysiani
libri, profecla cssc videtur. Euimvero illa uec i o
manuscriptis, uti diximus, oec in melioris notae
editionibusvulgaiaest.Deinde ab aliaruin cum e p i -

'
cubralionmn Dioi.ysii nosiri stylo
prorsus abborrel. Deniqtie divo Maximo, Operuin
dicto imperatore, anuo creatione mundi $exi$t
Dionysii diligeniissimo indagaiori, plane penilusque
milletimo nongintuuno decimo sexio, ab lncarnaihne vero Domini millesimo quadringemesimo octa- ineognila fuit. Nullas eieuimiu eam,sicutiiica?iera
90. Qui dictut imperator priu$ Parisios venit n/# Dionysii Opera, illeedidil observaliones. Quid quod
el ipse Maximus Dioriysium cum solis ecltpsim obforquatuor annot.
varel, aiuiiiin aeialis vicesimuui quinlom altigisse
Duos iusuper Laiinos nacli stimus manu exaranieriscoujeclurisprobareconaiur. Ainulla ipst opus
108 codices, qoibus versio Joaunis Scotigeiiae ac
erat conjeclura, si b;rc episiola, ubi id aperledecla*
divi Maxhui, ejusdeinque Joannis Scoligenae (t)
raiur,in ejus manus aliquando vcuisset, Yero igitor
noiae e l scbolia exbibeniur. Priinue Bibliothec
videiur ouuiino simile eam a maie feriato quodam
Begix esi, aecundos Golberiinx: alter ab annU
scriptore ex aepiima aucloris nostrl ad Apollophadrciter 600, alter veroAOO descriptus. In utroquo
nem epistola, iu qua de iuemoraia solis eclipsi diap r x m i U i i n t u r ejuadom Joannis Scyibopolilani (2) et
puut, po8tMaxiioiobilumfuis8ecofr.posilain. Porrp
Anasiasii Biblioihecarii ad Carolum Galvum epiautem nonaliaquidem raiione ille Pscudo-Dionysius
slolae, quibus ei veraionU operisqire sui reddunt
ralione.... Epislola Joannls sic inscribi.ur : Gloric
'
P
- ' '
Apolloph.
I f t o K c o r M regm Corolo Joanna extred . r i s i i a . . * r e l i g i o m , d quam auclor e p . s t o l
m u tothim ttudeniium. Anasusiana vero: PmP
*
*niaverat, n.>men suum a l i lalie Anvtasii, apotiolic* udit bibliothecarii, ad W**
omnibusquocunque U D d c r a roodo
txtelleniMimum regtm el Chrulianiuimum Carolum
pereuaderet.
D

8 i 0 , a r u m

n M r i

l i m

(I) Legc Joannhqtte Scyihopoliiani.

EPIT. PATR.

s i s s e

e , , m

v i J e , u r

a d d u c e r e

(2) Legc Stotigtna.

ID.

u l

57

PROUSCOMKXA

FR. J . F. BERB7. M. DE RUBEIS

ORDINIS

PRJEDIGATORUM

l n Vcnctam Operum qua, Arcopagitica dicuiitureditionein

DISSERTATIO PUJEVIA
ln aua vra;$eriim ayilur de Scholiis Sancti Maximi, et Joamrii ScytkopotUani acfitrmani
lilani patriarchat*.
y

CoutiQntiuop**

CAPUT PRIMUM.

A argumeniis damnala : casquc subjncla ornant Scltolia Maximi, Pachymerai Paraphra$it el Corderii
Adnotationes, et Latinv tnlerpreialione*. Molem voluminis augent opuscula plura, quue seqiiuntur.
I. QiKenam ciira adbibila fuerinl, quid eliai I. \ha ti Encomium Diomj$ii Areopagita ex Menatit,
.mplioris emolumenli in nova Operum, quae Areointerprete Petro Halloix Soc. Je$u. II. Simeomi
pagitica dicnntiir, Veneta ediliorie praestilum, muMetaphraita Viia el Conversatio S. DionytH Areonus mihi demandatum esl, u l pravia quadam dis- pagitWt ab incerto interprele Latinilale donata, el
seriaiioue adnionerem. Agam igiiur pro munere Corderio recensila. III. De Dlony$io Areopagita ex
assomplo : el qusenam fuerit anierior eJilio sele- Suidg hUerprete Pelro Lansselio Soc. Jetu. IV. Viie
c i a , quae iieroni cuderetur; numaliqiia cum mss. Areopagiiie ex Libro secundo Nicephori, Crace tt
codicibus, et quibusnam, collatio Graeci lexlus Lalme ab eodem Lanuelio edita. V. Michaclit $yngeli Encomium in S. Dionysium, interpreie Basilio
facia fueril; quasnam opuscula adjccla, quas vel
Millanio, ei Peito Lamtelxo pturibut tn /om
de genuino parenle perquiraiii vel ejns fldem tcastigatum. VI. MnUyrium S. Dionysii AreopagiLw
lefaciant, an edita scliolia sint unius Sancli Maxim i , an aliqua vel etiam plura Joaimis Scyibopo-
Methodium, vel, ut /, Meirodorum, interprele Latuulio. V U . VUa ejusdem per R. P . P#l i l a n i , an etiam qtisedam Gertnani, rcgiae urbis
Conalaiitiuopolcos patriarcbae; lotidem eruiildis- Irum Ualloix S. J . concinnala, ejutdemque nolalionibut UluUrata. VIU. Laudaii llaUoixii de S. Dioeertatiouis argumenta, ac alia sane bis afliiiia.
nysii Areopagilat Vila tl Op*ribu$ Qucrstionc* qu*-'
Areopagiticorum Operum cditjoues oinnes boc
loco numerare aiipervacanea cura forel. Niiidissi- tuor. IX. Argumenta et Tettmonia pro Openbu* S .
Diony$ii ex Vindiciis AreopagiticU It. P. Uariini
niam Antaerpieiisetu memoro ex officina PlantiniaDelrio Soc. Jt$u. X . De Dionytiu Areopagita, f ; m na Balthnsaris Moreli 1654. Frons primi lomi e s l :
Opera S, Dionysii Areopagitas^ cum Scholiit S. que scriptii Di$putalio Ayoiogctlca Petri Lansulii.
X I . Varianle$ Uctionet in Libris
Areopagilicit.
Maximi, et Paraphrasi Pachymem BaUhasare
Corderio Soc. Je$u doct. iheoi, Latine interprelata, XII. OnomaHicum Dionytianum Baliha$ari$ Corderit. XIII. Index locorum tacrx Scripluras. X I V . /nti notis ikeologicit illu$traia. Priimis idem louius
dex in bino$ Operum $ancli Dionytii tomot.
coulinel Grace el Latine libros D* cceletti hierarII. Posl annoa decei, nova Luleiiat ParUiorum,
ckia, De eecle$iatica hierarchia el De divikii nominibui, Ballbasare Gorderio inlerprele. Libros Q anno scllicel 1644, accuraU sl apud Laurentium
Coitereau ediiio Graece el Laline. Tiiulut e t l :
pra^cedunl ipsius Corderii Obtervalwnet generaies
Sancti Dionysii Anopagit* Operum omnium qum
pro intelligenlia S. Diony4i ei tancii Uaximi
logut, et Georgii Pachymerm Prowmium : singulis extlant, et Commentariorum quibus illutlranlur.
Tom. I... Tom. II... opera t\ $iudio Peiri Lantulii,
ero libroruni capilibue Adnoialiones Corderii, et
Scholia S. Maximi, el Parapram Pachymeros aub- el BaUhataris Cordtrii Soc. J. preibyterorum. Acjiciunlur; quae omoia vir idem dociissimua Corde- cessii nune pnmum Areopagita defentio advtnus
hatreticum Calvinislam, ptr claria. et nobili$$. vi
rine Laline iranslulil.
ram dominum D. Joannem dt Chaumoni ChriuiaToinat all^r compleciitur Corderii Itagtgem ad
niuimi regit in $acri* ac $tcrelior\but regni eonsi
myHicam iheoiogiam, luui ipaum De myaica ikeoliii contiliarium, et arcaniorit Regiat bibtioihec*
logia librun:, cuin Adnotaiionibui Gorderianis, e l
pro>[ecl*m. iVora ediiio > prctcedentibus emendatior
S . Maximi Seholm;ti Pachymeras Paraphrasi, eodem Gorderio inierprece. Dionysij epitiolm sequun- et auciior. Ordo prioris edilionis cerniiur in isla
paululum iinmutalus, ac Lausseliaiut: aliquae inlcrUir, qua? decein ea rejecta quae ad Apollophapreiatioiies Laiinaa aeleclas auni pne Corderiania.
nem philotophum iuecnbUur, certissimis voOiio^
Opervm Areopagilieornm ediiio Anluerpiensis : quid
in ea prmtUum. Potlerior alii Parniemii edilio.
Ca$imiru$ Oudinus nolaiut.

p e r

* Leclorem moDHoro volumas i n bac DlsserUtione c t s e q u e n M nonnulla india^larl q u nonnisi ad Gnecum l e i tom S. Dionysii speclaot, quaeqoe ab bujus cdilionis instiiulo, u l mcre Laliu, alieiia vkJeiilur. Hauc m a l u i m u s crttdllo Leclori disccnienda relinquere quam viroruiu docloruin quoruiu edilioncin suquiinur, elucubratiuuc fhiAalioi
acindcndo dccurlare. Eorr. P A T I .
r

S. DlONYSltJS AREOPAGITA.
prorsus laborem susciperel, qui arguinentum ideni
aggredereiur. Quo in loco minua accuratum ae
prabei Oudinus in utriusque edilionis recensione
ui ne quidem vidisse alterani ipse videatur.
CAPUT II.
Parmentem editionem exprimil nova editio Veneta*
Grwco uxtu Operum Areopagilicorum, Scholiorumque praiertim, collato cum eodice bibliothee<v
Sancii Marci. Oputcula aucta. Varm qvce ft+
runtur de Optrum auetore opinione*.
1. Sacrarum liuerarum cuUoribus, qui accuraliorem aliquam Operum Areopaglticorum editionem sibi faciliua ae ininori pecunianim sumplti
comparare queani, bene consuliurus lypograpbus
Venelus, Paristensem recensitara aelegii, utpoie
upusculis apologeiicis toeuplelioretn, Latiniaque
plerisque doctissiini perilissimique viri P e i r i L a n s selii interpretaiionibus ornatam.
Novae tainen curae pranermissae non auni ad
emendanduin texluin Graecum, sive Areopagiticov
rum Operuro, sive Scholioritm, ipsumque variis
lectionibus, si qtiae opns forent, ciornandum; d i l i geniiori facia collatione cuin niiidissimo Veuetae
Sancli Marci b L b l i o t b e c a e codice. Operam liauc
navavil induslrius ac sane perilns Georgius Conglatilini, nalione Grxcus, ex Joannina u r b e Epiri
Labor cessil cum emolumenlo. Varianlcs lectionet
in Operibus occurruui frequentes, ac praeierea ici
Scboliis erui n o n pauca additamenla poiuere. F o liorura margines ba*c omnia p r a c s l a n L De Scboliis
Germani Pairiarcbae quae iiunc primuin ab aliis
cinnaia, ejusdeiuque Qvaationes quatuor, Vindicics ^ distincta prodeunt juxta codicie fldem, dicain i n Martini Delrio, et Lintselii Dispulaiio apologelica.
ferius.
\HI. Accedit Areopagitce Defeiuio adversus hasretill.OpuscuIorum numeruro augei primoopus, quod
cum Calvimstam Charentoni miniurum, a Joamie Galiice scriptum edilumque fronlein prseferl : Prodomiuo de Ghaumonl Gallice priiuum conscripia,
bthme proposi aux tfavanlt touchani les livre$ attrisubindeque Laline reddiia. IX. Postreinum locurn
but% S. Deny* CAroopagite: ou demande
tenent Lansselii Nota? adr Pachymeras Paraphratim faul d\re que cet auieur $es principet, um
in Epistolas, ejusdcmque Nota in Vitam Syngeli,
parlie de *a doctrine, et It traitd de $a Thiologie
61 tit Methodii Martyrium.
myilique de sainl CUtnent d*Alexandrie el de saini
Grigoire de JXyue: ou $i ce$ deux Ptre$ onl prit de
III. Habes ea singillaiim enumerala, in quibus
lui. Pari$ chez Jean de JSuliy M. DCC.
conveniunt, ei in quibus differunl, sive ordinem
Problema Uteratis viris proposiium circa tibro*
spectea, sive Latinas inierpreuiiones, ac nolas el
Dionysio AreopagiHB Irioutot: quo ad examen vocaopuscula, editionee duac, Aiiiuerpieuais el Paritur, quarilurque, num iptorum operum Auclor ex
aiensis. De utraque Casimiri Oudini judicium est
lomo 1, De tcriptoribus ei scripli* ecclesiatticii ad j> Clemente AUxandrino, et ex divo Gregorio Nytteno
depromp$erit principia sua, ac doclnnce partem, ei
annum 520, col. 1371. Baftbasar Corderius, prU
Tractatum de Mytlica Theologia : an ab illo quidmug onmium diffusione et ampliludine Gommenlariorura, disquisilione abstrusiorum, doclrina re- piam isli muluaverint. Nequtt sotum Problema,
rum omnium... Vilam S. Dionysii Areopagiue et quod proponiiur, argumciuie aique solutionibus
uiraque ex parle munilur : verum eliain argumeiita
omnia ejus Opera, el quidquid ab aliis Grxcis de
illo dictum esl, Commeniariis ubcrriiuis elucidare comparenl in eo, ae solulioncs , quae Dionysiu
labore plane eximio, licel forsilan minus felici, Areopagiue, veluli genuino auclori, favent, ei adeonalus est. Apparebit incredibilis ille labor Cor- versauiur. Prodibil Opus Laiiue dunlaxal reddituin.
Jnier eos qui abs Dionysio Areopagha abjudiierii ex inspeciione oinniuin S. Dionysii Areopa*
canl Opera, orlbodoxum quempiam sequioris actaghas Operiun, el omnium ad Vitam el Enconiia
lis auctorein pulanl aliqui, beierodoxum alii. Pro
ejusdem spectamium, qux Antuerpiae anno 1634
PeLro Gaapbueo, seu Eullone, aut aliquo ex ejus
Graece el Latioe duobus in folio loinis niiidissimc
asscclis Euiycliiaua aui Monophysilica lne infecio,
edila stinl, lum rccusa Parisiis, anno 1644, modo
pugnavil acerriuic Micbael Lcquieuus iir Dis&eria*
iormaque ciaden>. U i sane inpostcrum iautilein

iu volumine

pra3iiiiuuiiiur

Corderii Observa-

lionet g$ner*le$, ejiiftdemque Isagoge in Mytticam

Theologlam, ei Proeemium Pachymera cum Lalina
Corderiana iranslalione. Succeduni Graece et L a line, Corderio interprete, libri De coeletli hierarchia De ecctetiatlica hicrarchia, De dmn\% nomi~
nibu$ De mytlica iheologia, cum ejusdem viri dociissltni inierpreiatione, adnolationibus, et P a chymerse paraphrasi. Epislola? sequtiniur, qua
decem numeranlur, Corderii adnolationibus dunlaxat illusiraue.
Qua vero volumen allerum compleciilur, ha?c
sunt. I. Prologm Sancti Maximi, interprele PetFO
Lansselio. II. Graece tanlum, ,
qua eiiam exelat in Graca MoreUiana edilione Parisienar anni 1562, iii-8 . III. Scholia Sancti Maxi-
mt in superiores Areopagiiicos libros, eodeiiy
Lansselfo iuterprele. IV. Ceorgii Pachymerat P e rapkra$i$ in Epislolas, imerprete Godefrido T i l manno, Caribusiae Parisiensis monacbo. V. Sancii
Maximi Scholia in Epi$tolat, cum Laiina inlerpretalione Corderiana. VI. Oputcula, ul in edilioiie priori Aniuerpien&i, inler qua3 Latine vertil
Lansselius Encomium ex Menwh Gracis, recensuit
Viiam a Melaphraste concinnalara, Laiine inierpreiatus esl duo excerpia ex Suida, el Nicepboro,
Vitam Syngeli emendavit, ac Marlyrium Methodii
Laiiuitaie donavil illuslraviiqiic uotis. VII. Sequuulur Dionysii Guerini Manyrium AreopagUcs carminibus Lalinis expressura, Viia ab llalloixio con9

Gl

PROLEGOMENA.

62
quem pro una hypoataai aliisque controversiis eo
tcmpore agiutis opponerel Orlentalibns. Verom
denique fais omnibus antiquiori, magno Dionysio,
Alexaudriae episcopo, adjudieanda ease Areopagilica conjecerat Joan. Phibppug Barateriue* Haac in
nostra Disserlatione refutaia sont conmenia omnia.
Primom roemoratimiis Hypatium , epiacopum
Epbesinam, qui ApollHiarialaa herelicos anliqoos
feoarit auclores Areopagiticorum. Haoc r e f a t a r t i R l
opinaiiooem Joannes Scyibopolitana*, et Maximns
in Prologo et in noiis. Yide capui 5 Dissertaiio
nit. Longe recenlior est eortnn senlemia, qui Eirlychiania et lionopbysilis tribuerant Areopagiiiea.
1. Ex bis opoaeulis varia innoteacunt, quae fo- Casimirus Oudinus De icriptoribus et tcriptit ecctcrnmur de germauo AreopagiUcormo Operum pa- $htticis, loco superiut laudato, capiie 2, arc a i t :
reoie opinioaes. Paucii eas meinorare Jiceal. Ac
Opinor ifitur, ne quid dssimulem, Opera ilta
primo v d u i i pro comperto haberi potesl, ac cerie omnia, lanto fasiu Sancto Dionysio Areopagiue
debet, certum ac genuinam exstare nulhim fn an* aitribuia, fuitse coniicla a Severianis bFeiicia,
itqaiute monumenium, quo evinci queal, primia errorea Euiycbetis amplexantibus, atque sancto
qaataor Ecclesiae gaeculis, vel eiiatn adoilo quinto, Dionysio Areopagit suppusita, cujut aob nomine
e i ad fluem vergente, Areopagiiica laudaia Opera
condQxerant ut falea veierum aucioritate errores
iaootuiase, Hac de re agU uberrime auclor Probleauog defenderent. Gonflcta illa fuisse circa annam
tnalit quod eupertus ipeinoravtmue : egi eliam ego 520, Severianis lunc lemporie in imperio oblineuin Diifarlatione citaia, capitibus 1,2 4 ei seq.
libua, a quibus llla primum eob spccioso Dionyeii
Primi faere beterodoxi Severiani, concilii cecu- Areopagita? nomine. anno 552, in Collaiione Conmeiiici Gbalcedoneasis bostes, ut cerios tesiea ad- slanlinopoUtana imer Caibolicos ei Severianog
bibeam, qui lesiimoitia ex Areopagiiicia Operibus allcgau 8 u n l , produeeniibtta illa e lenebris Sevedeproropia atfdttxtrotii In Collatione, quaui Con- rianis, eed ortbodoxia illa, utl Ecclesiae bocusque
inaudila reprobanlibns. Yenil in meam
elaaliiiepoli haboere cumorlbodoxis, quorumpri- Ignota
maa eral flypalius, epUcopus Epbesinus. Hic vero g aentenliam Joannes Dallaeue... i opere De tcripiit
primua fuit, qui eadem Opera abs Dionyaio Areo- quas Dwnysii AfeopagHa et lgnalii Anliocheni nomt*
paglta. abjudieavii, iribuilque aniiquis baereticte nibm drcumferuntur, etc. Pro Severianis, aut
ApollinarUlis. Vide capui priimim citatae DUseria- Monopbysilis, velirii Areopagiiicorum auctonbtia,
lioois. Ssecuio aexto ineepio, id esl anno 532, ba- ac praBseriim Petro Cnaphaso seu Fullone, Eccleb i u fail prsedicla Collalio : quo sacculo, rel eiiam ai Anliocbena* tyranna, aut alio partium et
cadeele quinto, pro sancto Dionyaio Areopagita
consitiorura socio, agil uberrime Micbael LequiepugoaTil ioamies, Scylbopolilanus anlisies; pu- not loco citato, plureeque in inedium profert ac
goavil etiaai iosequeoie sfleculo, sanctus Ifaximus
ampliflcat conjftcturas Yirum doclissimuin pro
abbas Cbryaopolitanos, ac aequiori aeiale Tbeodo- virili, iaseqohur lota Ditsertatio sspias eiiata :
rus quidam preabyter, apud Pbotium, codicei. neque opinionein ejas, quam noverat, verigimilem
Apologeiica opuscula aimul collecia prawtat putat ChrUtianng Aoguslinus Salig in tractam De
nela ba?c editio, qie scripserunt Halloixius, DI- Euttjchianismo *nle Eutycke: neque riireum aprios, Lanseelius, GhaBmonlius.
prubat Maiurinns Yessieres La-Croze. Sedeni A u lnier eoa qui geiwinot Araopagitae feius infictantiochenaia anno 471 prima ?ice lenuit Cnapbaeut,
lor Opera, de quibus agimue, varia aunt placita de D iiernmque invasit anno 476 et Ursequentc, ac lertio
auclore qaero perquiraut : ipsumque viruin or- occupavii anno 485 ad annam usque 488.
Ibodoxuio babenwalii, alitqiie beterodoxum, dissiAticiorem ergo apprime orthodoxum, centaitLadentque de naiione ejita. Guillelmus Gaveus arbi- linum Dodwellus, iEgypliutn Pascbaaius QueeneU
iraioa est, Operuoi auctorem dici posse Apollina* lius, et Joannes Bona : Graecum scripiorem A l l i riuro, quem pout fuisse in fide tanum, patrem
cumque Lequienue. Yide caput 6 Dissenationie.
Apollinaris baireiici. Ea Haiburinus Vessieres L a - Aoctoris ejuadem, quisquis ille fuerit, tempora deCroxe iribuit Syneato, Ptolemaidis episcopo : in^ flnit Morinue post Neelorium, et ante Eutycbiqnoceoioremque ipsi fuisae, ut eadem scriberer, Tbeo- rum turbaa, quinto saeculo labente : imo cooflcta
pbiluin Akxandnnura coniendil. Quid?quod Hen- opera ceneel Wicolaus Nourriua, asceia BenedictiHctis DodweJlus in epietola ad Gaveum coinraen- nus Sammaur&us, Snlra anoum 431, qao synodu*
lua *4, a Lalino caibolico boiniue quodam, for- oecumeiiica Epbesina adversus Neaiorianos, et
Usae Gregqrio Magno, coiificu esse Opera Areo- 451, quo gynodus Cbaleedoneneis conira Eulychiapagitiea, utpola qui anie pontificatum diu vitani nos celebrata esl. Paulo seriorem felura? aelaiera ar
egerit Coustanlinopoli, ac Dionysiuoi coaflnxerit, bitranlur alii.
lioue n DaraMcentar, a iwm. 10 ad numerum -
que 16. Quod excerpium inter meraorata opnsctria novum loeum babeL Uocee vero excipere
debail adversa DiseerUiio noalra, De ftdeauciorii
Operum quce tmlgo Areopagitica dicuntur, an orlhodoxtu fuerit, on harelictu tel Apollmari$ta, vel
Euttjckianui, uu Monopktjnta. Jam edita nuroera\ur
nona inter aliaa iriginta Diaaerialtones De getnit,
et tcriplit, ac doclrina tancli Tkomas Aquinati$
tjpia ediua in-lblio, Veneliis, apud Joan. Bapitalam Paaquali 1750. Eadera prosiat in nova ejuadem
T h o m * Operun adiiione Veneia, toino VIII,
ln-4.
t

DIONMITO W P A G I T A ,
cUer600, aUer *fra,.*0O, daagjjalua,.;unoqpe
pracmUtuMiur ejaadem Jaaaai S k y i i w U i e i i i ( # T rur % Lega &ctff>i*f) a i AoasUau 9ibUp4becartl 4
ln edUiiconfn$a protlanl. Nourriugnotattt*. SchoCaralum Calvam Kpigiol*, qmbug ei weaaionii opaHk JrwntmScytnopctitam
m todleibwt mi. oftj-Uque gui redduiil raliooeou 1 Scjlicel raliunenj
embi ampiiura* liiaiciu f t e U alUnivtrm
t
reddit de aua Operuni AreopagUicoriim vereloae
1*,& unitti.Max.iaf naiaiae,
ms#t&h**rt* Joaoaei Scoligena, e Ana&uaiiat Biblioibecariog 4e
UoruU, pugnaviiqee 0*giam pugiuiu a^yerxaQjiaj- tua Laiiaa ScaoJiorum Maximi c i Joanaie S c y i a * Iranslauooe*
t t U t o t HaaotfifiiMnv pradieruia- Stfv/ia in Qperv
Eftigtaba, quajn ad regeof Garuhim Calfmn a c r l Artop*p <
W ^itm&v*
.Ajiiuerpjeugi ei P*r>
pgii Scoiigena, fragmentuai comoieniari pnemitgieosi, ac< mmio jKojleaiil, iu Atepeia. ed aUaina
|imr .a Qionygfo&rtbugiaa* aoitfecUg; inlegra w noa uauro 4 boliasiem Maxiiumo, ged aiiiini; ub$ro babetur inler Velens Epislohi
Hibtrnicas,
ab
r i o r e m ^ ^aaaem S$yibap<4i|aaum, onej-aiu auaai
Uaserlo eqllectaa* 3caUena) bboreai laudibu* exaavagge, lesita e*l lpcupleiigaimiig Aaagtasitp, K i f
VollU Aaaslaaiug Btblioiuecariua in epiaiola c i t a i a :
manae Ecclfeis bjblioibecarjug, ia qri&Jola ad regem
Carofura^lx^^
AreppagiiaMouyaitig, inqatena,
t QjBpi ae^ulo quacafrq, gj forie reperiri potuiggei quem inier eetera ooaaui, iadaairia laa (ipglaa r a *
prweptor quisjriaiD
aUqaod.gcpp|aai, qMO eni- gig Caroli), pnegUoligiia principam, in Romanani
germonm iranglatuau. Mirandum eal quoaiodo v i r
cteale lanuis Paier (Oiooyaiua Ar^opagiu) aobia Uiile burbnrtu* qpi in fhtibut mundi pogilog, qeanla
quidiug illuce&cerjet: et quia jau* per inlerpretfg,
ab horoinibug convenaiioae, laulo crmli poiuit a l j(Joannig Scoti Erigeua?) iaditflriam lui^uae noglrae
fyerai iradiiua, nogirig paiulia reddereturperfeciiua leriug liiiguas diclioue longinqutu, Ulia iafellecUi
ihielleeiibug. un> $cce repeate Patqike$e$ aive capere, in aKanique liaguaat tranaferre valucrk.
choli* iu euim q u * GonglaoUoopoli pogitws vide- Joanuem inuuo Scoligeaatu, Tirnn queai audilu
ram, ad m a n u g veoere, quibug ulcuuqu^ inierpracoiaperi per umaia ganciam. > De ipgo dlggereateni
ialigt roibi aUqManiulom niagig euiicuit. Quae in
videioan. 4lberlum Fabriciuro, iu Biblioikee* iMima
nwgiujbg iaterprelali codicig J4ig u i ID Graeco tnedim #l infimm ctl*tU.
NperU |)Mx Iaierpreiaia uicaoque, donap a doctp
IL Non laieni i a plulels, neqneabditaaerfanlnr
Dieliug iniarpratarealar, rcgpoadealibus ignis i a ia goJig codicibug mgg. q a c in Areopagiika gcripelt
terprcg ego gaila ia^peritaa a.ppogM(... Ipgoruai au- ^ sckolia Joannea Scyihopoliiaiiua. Edita progtant i a leu) Scbolioruui, gi?e Paraibeaeoo quaecunque iu
ler ea qoac sub unriiia Maxiipi nomiiie prodiernat.
calce aui giguum vjvifica) crucia babent, a bealo
confusa cum ipaig : quod oiique dolendum. Kem
Haximp confogore BHMiacbp inveuU narraniur;
banc adnoiaruiit Jacobug Ugaerrug ti Micbael L o cetera vera, aaacu Jloaaaig Scylhopoliiani epiecopi
qulenag. Uggerit affero verba, qax leguntur apad
' efiae ferufUur. Accuraiuw Aaaetagii laborera in
Guiilelmuai Gave, ad annuiii 520, Joantie J f a utriuaqiie acholiis digiiuguendig quia iinpengjng DOII
xtkiio. Sic liabet vefo iu Jfibtiotheca ikeoloyica m$*.
couiuieudei J Epi&lola c i u t a lypig edila prjBuiiiliiur t Joaanea Scythopolilaiiua acripsii in DkAiysioui
CoaimenlarUg ia Areopagitapi a Dionysw Cariuu- Areopagiiam Scbolfo, pariter ac Maxiiiiug; Vemai
giaoo elucubraiia ediiigque lyporuuv beaeficio Coiaia librig Dioaygii ab aiuio 15b2 inclugive editia (qac
nto9 impew* Peiri Queiatl, anuo 1556 i i ^ f o i i o : nenipe anno Gneca edliio Moreliionim lucem V H l i i
babelurque inier Yttetu Eputola* Hibernica$ a
Parigiigia-8), giuiul canfaaa gant Joannig et Bfaxiaii
Jacobo tJggerio c o l l e c U g , ac e d i U g Paruiis iu 0($cbolia : qu non ia aaiiquloribiig golum, quae C y ficina Ludovici Billaine 1665, miip>XlV.
parissioUB leuipore (aaecvlo xiv} ferebaniur, edilioUtraqua Scholia, eadenique dtgtincu, ia Yelustis
aibug (ingg.) ruernul digtbicu; ged etiam iu ulroque
CA9UT U L

,ic

codicibug nigg* Parigienglbng ei atiig reperiri adtio- D

u t laudataa Usgeriu*. Verba ejua dabifnua numero
insequenti. Teftlein quoque affero laudaiuia Wicolaun> Noorry In * ad Bibliotkecam maximam
XHlerum Patrum, Diggerlalionex, de Operibta $ancti
Bionytii Areop*ga<r, capite Ejus^fero verba,
qoae casligaiione Indigeut, a lyppgrapbo facillinte
deforawu? * Ouoa pariier nacfti gqmug codiceaLauaog maau exaraum, quibag (Operuin Areopagiticorum) vergio Joaouia Scpiigenae, ac divi Maihui, Joannigque Scoiigena* (error 1. Lege Scyikopo4ita*i)
noige et Scbolia exbibentur. Primug BiblioCbeca)
Regis, et secuadua Golberiiuag : alier ab aonig cir(3) Vide Pairologia:

quo aaog eal ipge Mor^Uaa codice. In quorum ake*

ro ad aiargineui gant appoaita Joaunig Scyibopolilaai aiae nomine Scbolia; altero vero georaim,
poal absoluluro texlum ioiegruia Otonydii, Vaxiaii
uomiue ingigoita Scbolia; ea braviora, quod ab amplior.bug Joannig, cuio quibug ea cwijunxl Morellius, geparaia fuerauu Porro vulgala illa Scyihopolilani Sibolia, eadem illa ipga gunt quae Dtaoygio
Alexaudrino ab alits sunt altribuia : quod ex aenleulia a Gypariggioia ex Dionysii Scholiig ciiaia patei, quat ia Scboliis islia tdiideoi verbis reperilttr.
Iglam vero geineuiiam Scytbopolitaiii, IIOM M i x i m i
eaae, liquct ex Latina vergioua Scboliorum Scyibo-

Latwas toia. C X X I X , col. 737.

65

fKOLEGOMENA.

^!??*""
P * 0 P Lincolniensi facla.et in lio (vefba 8ont Loqnieui; ab alto anctore indiia eia
bibllotbeca collegii Gorports Chrieti apud Oionien
esse non potuii, pmerquanr a Joar.ne Scytbrtpolltes ms8. asaertata, in qua reperiter.
fano, qtii
rcriptie
a Basllff d l x e , Atitiocbeliunc Usserli locum indical Joan. tberf us Fabri- na Eccletia pretbytero laccssUus, enrodem Bxchie in Biblioiheca Grteca, libro v, capite 1, niim. tilium lanqnam terstitiaaimum Neslorlana* impicia-.
6, aHegala eju&dem Uaserii Duterialione de Diony
ila prQpagatorem, antirrheiieia disaertailontbus ira
tia: quam, inqait, H . Wbarionus edidll ad calcem
diixeral, vcloi! narrai Pbotlus In Bibttctkec; eodw
l.bri Detctiptuii$ $acri*que vemackht. Yilam agebat i c v ct cvn. *
laodatnt Roberiu*, Lincolnletieis episcopus, terlio
Priori in codice w b * w n i Photti : Lectni e*t
deeimo ssculo, tiiamqoe corumutavil cuin mone Joannet Scythopolita , achobaticus, erf*
anno 1255, apod eumdem Fabricium fn Bibtiotheca
m t o Eedetim detertores.... Scripti, in quod SajLtrtfna mediw et infimas atalh. Qust vero iureliit Ua tkopotita $cribit... fortatse Batilins Citix etc aueior.
aerius de Scyibopolilani Scholiit Dionyaio Alexan- E l aiio in codiee : Uctwt ut liber Bnitii, pre$bgdrino aitributis, deqne senieiilia Cyparieslota*, diliieri Cilicit, advertm Joannem Scgthopoiitmn, eni et
gentiori tura expendiinua nos in Disseriatiooe nostra
Cautidici nomen, aixdJoycr. Untim eeae, ei eunid(*m
w p e iiiata,capiie 5
Joannem & ytbopolflanum, licei aliicrei aliter a>1 a

R o , i e r t o

i!

Inler edifa Scholia sunt afiqua qtia* saiis prodnnt

gnominatum, Schola$tie*m ei C*utidicvm, grave
auteorem, Maximum, aed alium, uiique Joait- iiulluin argumenlum ol)eiat, qnomimis aflfrmemim.
neni Scyibopolibinuni. Egregie rrm pateracii Mi- Incodice priori baec babeHlur : Serip$U (Scytbopoliebael Lequientia in Disscrtalione Damaacenica I U lanusi rogattu patriarcha quodam, cui Julietw
t Inpriinis se ea aciate, inque ea regione vixiase t i - nomen. In aedem Aniiochenam fionseeiidit Jidianot
g n i i c a l , In quibus Ortgeniaiaruni barcais iovale*ce- poai Pctrum Cnapbaeum, anno 471, eamque lemi&l
rei. Nam in caput 7 De eccletiastica hietarchia, ad ad amium 476. Vide Boscliium De patriarchi$ Amioea verba prope iuiiium , profanoehenii, inler Acla tanetorvm, lotno IV Julii. Hoc
Ttm vero, > recensHis tetugtiorlbus liarelicis, Simo- haqoe lempofc coapH Scyibopollianiig in arenam
ne tfago,Henandro, Valendno, Marcione el Manete, descendere advenum Ecelesia deurtora, u l a i l
de Origenianis subjongil xal rvr , ol Pbotius, iive contra Eulychen $t Diotcorum, eju$dem*
, el nunc qui que $eci<B u$seelat. Calaiuoin coiilra Basiliuin CiUprodcunt (abuiamm Origenit $eclatore$ vel, at can serlus videliir airinxiste. In alio ctwlice a i i
Lanxselius vertit, atque eiiam nnttc ub OrigenU prod- Q Pbouut : Basiliut Cilix fuil preMbyttr, ut de u ip$*
afirmat, AntlochetuB Eccietiw, quo lempore tkronum
(abuli$). Aiqui sancti lfaxiini xvo exsoleveranl prorsus Origeniste, ex quo Origenea cam Di- ibi tetubai Ft*vianu$, Romanique clattnm ituperi*
dyroo, Evagrio aliisque borum socua a quinta ynotlo Ana$t*$ius. lmperiuin lenuit iaie ab auno 491 ad anproecripii fueranl: adeo ui aajculo aepiimo, quo Ma- nuin 518. Qui vero Flaviatiua diciiur Auliocbeoua
pairiarcba, inielligiiur bnjue noininia tecundua, ab
x i o i o 8 florebal, nuda eoruin superessei menioria.
Alaie vero Joaonia ScyibopoliUni (quera labcuie anno circiter 499 ad annuro 512. Opilote coha?rei4
saecolo scxlo floruiaee, infra diceiidum), eorum er- ooinia.
111. Jaitt ergo inier ediu sub onius Maximi nomi^
fores per monasteria Palasiinac grassabaniur, Leontio qoodam Dyzanlino, Joanne, lsidoro el Nonno au- ne Scbolia, locutn babenl tine dubio quae acripsil
cioribu : aude gravissiiaa3 lurbx, ac Uimulius per Joannea Scyibopoliuuua, confusa cum eiedetn. M i nu8 accuraia profero verba Nicolai Nourrii loco sueam onmem regionem exciiati aunU > Aniniadverie,
periua citato. codice Colbenino, manu exarato
Scbolia sua circa bsc tempora scripsiese Joannem
Scytbopoliiaoom uipoie qoi de Origenistis agit, meiue Januario, feria seplima, indietione quinta,
anno mundi 6500, id eit Chrisli 992, adj* te euni
qai nunc diconlur prodixue. Tetupora cefius infra
D Sancii Maximi nol, ab his qns in editis proetsmi,
defloienda sunL
pliirimam discrepanies... Unde orla sit illa discreAlia duo suul acholia qnae produnl auclorcm. In
pamia
si roges, disce ex Anaetasii tesiimoifio (supe
caput 7 De ectletli kierarchia, ad ea verba, rius allato), quo ee Scliolia S. Maxiini el Joannis
, inccelos, noia KIC appiiifilur:cMoia conlra
Ikisilianog et Nestoriaitos Jeeum Chrtsluiii, in ca lus Scyibopoliuni a se invicem diaiinxisse, affirroai.
Ilinc enim colliges, ea imperiloroin librariorum i n asaamplum, secuiMum quod bomo est, esae Doinicuria,
poluiase facile in rotlicc Colberiino atiiaquc
oam inlelJigibiiiuni omniuin, e t c . . . contra vcro
pluribus prspostera |>erliirbatione confundJ. QuiAcepbalos ei Eulycbiatios, quod quamvis Dominiis
bns videiur Y e r b i s pulasse INourriue, ScythopolUam
viriuium, renis el niaiiifcsius lioiuo. Ueui in caScbolia edila noiidnro esse, ac laiero in codicibus.
pul 7 De ecclesiastica hierurchia, ad ea verba, xal
Falliiur
egregie, tui diciuin esu
et $acram bacc subjiciutitur : Sacram ibcoAdmoncre lamen prelium esl opera, in Veaela
logiam d i c i l : Tu es Chrhttu Filiu* Dei vitrr, quud
uolaiidum est conlra Basilianos, el Nestorianos, et codicc ttoslro M a r c i a n x biblioihecai eadem Scholia,
Paulianiilas, et similes. Quibus iu locis Nesioria- quae typis edila sunt, auciiora et ampliora reperiri:
qux* ulique additamenta uirestabil nova prxscir>
uos yidet dictos Basilianos. c llacc aulem appella*
9

S. DIONTSIUS AREOPAGITA.
edilio. Jacobut Echardos In Scriptoribus ordimt . capiil 15, ad vocem ,
cunda expositio afferlur, cum praemisso.
Pra dica(orum lotno II, ad annum 1679, in Fran
ci$co Combe/i$io adnotal, Y i r u m praclariseimum re- Llem observare licel in capul 2 De ecdetiattica
liquisse prelo paratum lomum III Auctarii novi$- hierarckia, ad illa verba, mtelHgere animo el
iml Bibliothecoi truscorkm Palrum, in quo lociim tione; ei in caput 5 ad voces, in attm$ et ad illas,
babuiggel Sckolia in Dionytium AreopagUam.. ex dicu qui lotvs at; ei in caput 4, ad verba, e$t aliqua
Regio, Sandionysiano, ae duplici Maxarino codici- cate$tt8 ct ad illud, inferioribu$; el in capul 2 De
but multit aucia et emendata. Suril nempe Scy- divinii nominibu$ ad verba, pauut divina; el In
thopoltlani Scbolia, quae tamen ad Maxiinum refe- caput 4, ad voces, xa\ .
In caput 5, ad verba, ei e$t ei erit, prinia stibrebat vir docius.
Addere iicel Commentarium etiam fwiorem in jicitur nota; alia sequilur deinde cum bis verbis,
quartam Dionysii Areopagka sic vuigo dieii epi$to- : et in caput 7, ad vocee, et imagitm
lnm qua ett ad Caium ; quod opus Gombefigiue vo- qua$dam. Haec v e r o satis stini: nec enim diutiiia in
bis immorari licet, quae aola codicum inspertione
cat MaxitHi genuinnm e\ codice Regio, idqu$ mif*
quam antt* iyp'\$ ezcutum. Sed illud edimm typis deprebendi tuto possunl.
Oxonii 4681 pulaverimego in Appenoiee ad Jeannh V. A d auciorem Joannem Scylhopoliiannm rcdScoii Erigencp libro$ quinque De diviiione Hatnrce : eo, de quo sads nondum innoteBcit, quis ille fuer i i : ac ingerunt eane difficuhaiem lum Anatlasil
ubi exgtal Graece ei Laiine, interpreie T l i . Galso,
Bibl olbecarii, lum Pliotii enperiits allala Terba.
Anglo, Episiola prima S. Maximi ad Thomam virum tanctum dt divcnit qumtionibus, ac proslant Joannem Scytbopolitanum, Scboliorum auclorem,
oapite 5 fusiores in epUtolum quartam ad Caium sub vo^al epiicopum ille; de Joanne Scythopoliiano agit
iste, quem roodo Scholu$ticum appellal,
ejugdem Maximi nomine Goinmeniarii.
IV. vero Maximi Scholia, et ea quae scripsit Can$idicum nulla ingesla episcopalia dignitatis
mentione.
Scyibopolilanua, utraque confusa in edilis, indicia
9

fueriul, quae secernant! Ea quidem Auastaaius B i bliolbecariue prudeniiasime ab invicem discrela i n terpreiaiug egl, quctcunque, inquiens, tn calce $ui
dgnum xnvices crucn habent beato Maximo cenfatore et monacho intenla narrantut, cattera vero S.
JoQnnis, Scythopoliiani episcopi, et$4 feruntur. E a dem quoque non conftiaa, sed distincia euni, Usse* ^
rio adiiolaiile, in anliqitis codicibug, el in uiroque
codice qno uiur e$l Moreltius ; in quorum attero ad
margittm $uni apposiia Jjoannis ScythopolUtmi sine
nomine Sckolia : in altero vero $eor$im poit ab$olulum lextum inlegrum D'\ony%\i Maximi nomiru indgnila Sckolta.
Ad ipsas quod attinal edillones, indicla occurrunt
disliuclionts. Morelliana anni 1562 bls verbia
inscribilar Prologos :
* 4 xatd , 4 Prologtu $ancti Masimi, wl ucuadum /
quo$ loannii Scylhopolitani. Ad bunc oroni procui
dubio Scboiium pertinet ln quo Origenisls dicunlur
nuuc prodilgae, fn Paljegtina gcilicet. Ejusdem gunt $
gcbolia, queig Neetoriani app6llanlur Basiliam. A d uolat Dggerius, Maximi Scbolia breviora t*& el
tmplfora qu?e scripgit Scyibopoliianug. Quod ita
inlelligimug, ut eliam longiuacula quasdam confecer i l Maximua, e l non gokim breviora; eed 61 brevia
quaecunque gcripgeril Scyibopoliunua, etoon golum
prolixiora.
t

In eatfom verba eamdemque aucioris senteniiam

occurrunl non raro bina gcbolia, alterum scilicet
Maximi, Scyibopolilani alterum, bis verbis discrela,
, ei . Nonnulla accipe exeropla. In
capul 10 De czlesti hierarchia , ad iJla verba, xpv , c oceuUiori quidem, posl longiuscul.kiii adnoialionem, addiiur alia proemisso adverbio

Nihilominug Pbolitia Ipge Joannem Scytbopoliia*

num memolrat antitiUem codice ccxxxvi, ubt refert
iynodicam epistolam SophronnHierosolymUa
(coittra Monoibelilas, anno 635 scripiam), in qua memoralur beatus Joannet anii$te$ Scytkopolitann*
qui docel el pie de synodo Chalcedonetm $crip*il.
Quo vero ia flonierit lempore? Inter epiacopot
Scyihopoliianos in patriarchatit Jerosolymiiano.
Joannem probabiliter circa anuum 496 ccllocat
Lequienus in Orieme Ckriniano. lom. III. Rea ila
66 hal)6ai: dubinin manei adlMic, num is coiifwa*
r i l Scbolia in Maximum. Eavel ep scopalis d>gnilag, ipgorum auctori tribuia ab Auaatagio Bibllothecario: al gumpueex Pbolio difficuliales negoiium
ingerunl baod ita leve. Lauda^iug Lequienug in
Diggerlatione Dainagceaica Iribuere praedicta
Sebolia videlur Joanni Scyihopolitano, laceggito a
Baailio Ciliee, et ipgam acripiig guig lacesgenli :
aed bunc a Joanne Scyibopoleog epigcopo digtinguil in Orienu Ckrittiano. Qiiidni Anaglagiug B i 9

bliothecariug et Pboliug concdiari queant, si dixcriraug, Joannem Scylhopdiianum, anlea $chola$ticum 61 causidieum , virum clariggimum ob acripla
ia degerlorcg Eccleaia?, el in Bagiliuro Gilicem elu
^qbrata, infuJas poelea oblinuiase Ecclegiae Scyihopolitanae? Tempora c o n Y 6 n i n a i . Joannein guae prav
fuigge Ecclegioe ad annum circiier 518 adnolal
Lequienug, quo moderandam assnmpserat eam
Tb6odogius, epistolae gynodicae, quaro Joaiine* Jarogolymiianus coulra Severum Aiiliocbenum dedii,
subscriplns anuo 518 :
. Ilunc vero ad aiuium pcrvenire
sine dubio poluil Joanncb Scylbopolitanug S( holasiicus aul causidicus, qui jam anno 471 c i r c i i e r roqaius a Juliauo pairiarcbo Antiocbcno calainum

!)

PKOLEGOMENA.

7*

siijnxerat s d Y e r s n m JEcclesiae deseriores, ac BasiCAPUT IV.

lium Cilicein poslea iiiseeulus esl.
' Editorvm Scholiorum nvnnultaGermanc patrtmrch*
tribuit codex m$. VencUs Marciance bibliolketm :
Dignissima esl animadvereione alia cbronologica
qua! omnia indicantnr. Animadteniona : conjenoia, quam offcrl adnoialio superius alhta niim. 2,
ciura de Germano palriarcha intecto pro Maximo.
in cap. 7, De ecclesiastica hierarchia, ubi nunc proQuis ilte fuerit Germannt pntriarcho. Alia quct
feruntnr apud bibliogrnpko* iu Areopagtli
dmte dicuiiliir fabularum Origenis teclatore$ in Pacum Scholia, recenuntur.
hesiina. Nempe magni molus in monastmis Palav
alina? anno 53! pro dogmatibus Origpnis e x c i t i :
I. Nitidiesimum imer abos, in quibus Opcra
s*il jam anlea incoepli, Nonno monacho incenlore,
Areopagiiica, Scliolia contnentur, Veneiae
qni proplerea ante annum 518 ejectus monaslerio, 8. Marci biblioihecae t odices nianu exaratos. cam
ul iierum r^stitueretur, egit eodcm anno rum viri quidam peritUeimi expenderent, vertarem
Joanne, qiti Eliae patriarcha? Jerosolymilano stiffc- eiiam ego, s ngulare quidptam addiscere etaiitu ex
ctus fucrat. Haec latiore scnnone narrant Norisius eo licuil, inter Scholia nempe in Opera AreopagU
l)e tynodo quinia, capicel.ft Pagius ad annum 532,
tica reperiri nonnulla qnae cuidaro Germano patriarcbae auribuonior. Primom ia codice locaai
niiiii. 3. Hoc tgilur tcinpore verissime Scboliorum
aucior adnotare potuil, prodihte fabutarum lenel liber De divini* nomhnbus, marginemque exOngenii seclatore$: qnod utiqa* teinpus maxime ornant Scbol a . Haec vero occurrii iniiio nola marginalis :
r o n v n i l Joanni, fgregio scriptori contra Basilium
Cilicem, el Ecclesiae desertores, ac Scylbopoliiano , * drsv
, , : Quoe ukoii*
cpiscopo. iu lalo in Origeiiem ac novos fabulanira
numerum habent sunt Germani palriarchtc; quaf
ejus conseclatores anathemate in syoodo qnadam
numero carent, ad Maximum monaehum tpectam.
Conslaiiliiiopolitaua aub Menna, urbis regiae patriarcba, inter annum 558 el aniiuiti 544 ante syno- Novum quid ominabamur omnes, quod Veneiam
editionem maxime exomarei; a l cum edliis c o l l a IIIIID quintam cecuuienicam, luculentissime contra
lione facla, jam typis cuea prolaie o m n i a aub
Pagium aliosqne disnerit Lcquienue in Oriente
unius
Maximi nooiine, e e r l o deprebendimus ea
Chrisiiano, tomo III, in Etutochio patriarcba JeroScbolia.
solymiiano.
t

Theodosio Scyibopotitaaam Ecclesiam regenie,

erat quidam Scylhopoli $chola$iicu$ Joannes, ExpelleutaB filint, ul Jegimu* In Vila sancti Saba,
::pud Goielerinin, in Monumeniit Eccletim Gracce,
vir bonvs et animo illuminattu, Anceps haerel Lequienus an isie $ckola$ticu$ Joanne$ Scythopolita*
nn$ Expelleula filias
dici idein debeat ciun
Joanne Scythopolitano $chola$lieo quem Pboiius
inemorai e o d i c e xcv. Dislinclos a m b o s evincunt
iliveisa ulrioaque lempora, ac diverta uiriusquc
ludia, a l i e r i u s viri boni $t animo illuminati, alleriutque in dlaceplatlonibus i n o u l r i i i adver#um beteroduxoa : o l jam constei iierum, Joannem cyibopoliUDuro P b o l i i , acholasUcam et cauaidlcu,
onam esae, ei unum dici po c u m Joanne Anastasii Biblicihecarii episcopo Scythopolitano, Scboliorum i n Areopagilica Opera scriplore. In allaui
0
abire ^or.jecturam placuit mihi in Diiserlatiofie cilaia, capile 4 , iiam. 2 , cal aaila foriasee ea Geri
poiesl ratione, qtta concordiam Pbotius inler, el
Anaaiasioin Bibliothecarium intri pos.^c iodicavimus. D. cliorie cujiisqne jtidb:ium eeto. Comperluin
vero ex bia omnibut flcri denique videiar, perperaui a nonnull<s iribui Scbuba Joanni Maxentip,
u o n a r b o r a m Scytbarum priroipilo, per ha?c tempora T i t a t n agenil, ac perperain ipsum confundi
ioanne ScyihopolUano, vel episcono vel B a cilii Cilicia insccialore.
C

Scbolia yero non paaca viiuntar qu alpbabeli

Graeci liueris numeranlur, ea eoilicpt quae Germano
palriarcbae tribuuniur io codlce. In c a p u l ! De cm~
le$ti hierarchia numeranlor i r i a ; capui 2, iiidem
i r i a ; in caput 7, ex; in capot 12, qaaioor; ia capol 13. ilidem q o a U i o r ; i n c a p u l l Di ecclttiattica
hierarchia sunt aepiem, ac iterura qoiaque; ia capoi 2 , tria * ac iterum septem; in capot 5 , duo,
ilerumquo quinque; in caput 4 , quinque; ia capul 6, iria ; in capul 4 De dmnti nominibus aoat
novem, iierumque iria, ac iiorora quaiuor, ac rursum novem, ei poilea seplem; in capui 7, iria.
Hiijuacomodi Scboliia carel liber De my$tic* tkeoiogia. Appareni iria in epiuoltm 8 , ad Tilum:
c&era Germ^ni tcbolia aon babeni. Nuineroe
iatoa, ud sual ia codice, Veneia cdilio rrprav
aeniat.

II. Itaqae ai codici praediclo fides, aoa oni

Maximo, sed neque edam ioanni Si-yibopolitauo,
ediia Scbolia tribueiida s u n i ; aed eoruia quoque
partem Germaou patriarcha tibi Tindicat. Fidem
collclt roborare Tidetur adnotaiio Joan. Alberii
Fabricli in Biblioiheca Graea, libro , capiie 1.
num. 6 , t b i sic a i l : Germam patriarchv Coniiantinopolitani Scholia tn bibliolheca Vtdicana adkue
iervantur. An eadem fuerinl cum aostri? ? RaUonem
reddaoi, qui manu yeraare , et intueri ocuiis, ac
meute expeodere codices Yaticanos valenl; c o o jeciuris indulgendurn mibi eau
Siyluin ego, et modum, ac doclrinam Scboltorum, quae Hiieris alpbabeti numcrau sunt, ailenuos licel espendam, oibil altamen video quo ea

S. D10NVS4US AREOPAGITA.
dici dcbeanl profecia ab allo atfctort, qui non fue-
Adnoiaro postremo tooifceal, alioft e i i a m
scripiores nonnulloa memorari, qtii ln Opera A r e o I U MatiiBfls, aul Joaaaes Scytbopoliianus. Eadom
pro gaa peritia pondervi sapiens lector el conferat, pagitica acrrpserint acholia*, quin ea tatnen salis
Bibiioac Jodidum ferat. In nota qoadam, eo modo nume- innoieftcam. Joan. Alberius Fabricius in
rala,in capul 2, De caUui kierarchia* sic legimas: tkeca Gtaca, libro v, capiie 1, o. 6, paucis verbis
receaeel Scholia Georgii Bmomnemonii in biblio * porro M I m m M W l i extr$ma, *xplica*6 in catkeca Medicta. Iitier codices Bibiioibeee ltegia
pite 4 /tfrri te diutnw nominitm*. Hanc resoiumfiem
inudllgil rerum ordinem a Deo ilatntiini, ac infe- Taurinensi, loro. I, nuinerftiur^odex GCC. L X I X ,
membrannceui tatenit xiv, in qo<> c contineiitur
rioruin illttirationem a atiperioribus. Quidpiam
*ero l a l * ii> acboliif eodena modo mimeratis in ca* Diouysii Areopagitc Opera, cuni acboiiis Andrea?
4 H# diaiiitf noudmhu* indicalur, aut expoai- cujusdam, qnemadinodum legere esi post aliquol
tur. An Tero modus iate ae referendi
loco Dionysii verba in caput I B$ dhini* Hominibus,
ditnorenlem, convoniat Germano. qui acliolia non- foL 6. , t Andrea narraiic.
nulla adjic ebatad Scholia Maximi e l 8ty bopo i - Subjiciuniur aemper deinde (exiui Diutiyaii scbolia
ruuro co*ore doscripla, u l vix legi possini. Scholaai? Conveniunl sane Scyibopoliuao, qui primua
aroplioribws noiia UUslrabal Opaa Areopagilicuab
h*c lamen (Bibliolbecae edliorea inquimu), u l
Cottvenioni eiiain Maxioio, qui aeorsim ab illo brt- obscrvare conligil ex comparaiione, eadein oinnUio
$uni aiqae scbolia Sancii Maximi lypig vulgala.
via qnaedam scribebaiacboia.
Id maxhne aniinadverteadum freqoent'ns Quidni quidpiam simile, falea nonienclalura Gerinani pairiarcbae iovecla, accideril in Venolo M a r breviora eaae acbolia, qus nomorata euni, acGermano trlbuunlur : eadeinaue w coiligas oniDia, ciano codice?
Commemariot in Donysium Areopagilam s c r i panca esao quaio pltirina. Duobus bisce i n psisse lingua Syriaca feriur Joannes Darae m Syria
d k i i s , aclioliorum breviiatia ae paucitatia, quae
xere Maximi euni, indicarunl nobia Usscriua et Le- episcopus. De viri a-Ule, deque urbe C4iju$ iiifula^
quieous. Hinciuenli obveraatur cojectura libra- tpiscopales gesiaverit iUe, dissidonl Y i r i docti.
Uberrime periractantein adi Joaiiiiein Morimjni
rium. qut Marcianom codicein deacribebat, ecbolia
a acboliis distlncla inveniens , ac majoris ipsorum Dt sacrit ordinationibut, a pag. 423, ac eiiam lege
Diss^rtaiionem. quain Gallice inscriptam diximua,
partis auctorem ignorau Joanncm ScytbopolilaProbteme, elc. His addo peritissiinum iosephum
n u i n &>lia iribueril Gennano pairiarcbs et alia
Siinonitim Aasemanum in Bibliotheca Oriemtali,
Haximo. Tenebra depellere, ac dirimero litem
omneoi non posanut nisi veiusti codices bonne C loino II, cajnie 18, ubi Joanoem Dar non ante
uota?, in quibus alaxfmi fcholia a scholiis Joannis
annuni 700 floruisse osiendit virajpprioie doctui.
Scyibopolilani accurate discreta invenianiur.
GAPUT V.
III. Quis Hle fuerit Germanua pairiarcba, ei aua
Latin<e qnm feruntur Operii Areopagiiici, venhnes
et ipse Scbolia scripserit In Opera Areopagiiica,
recensentur. Loci cvjuidam De Diviaia noniiuibug
inquimiduiti eaL Paucts rea tota exigitur. Ejuedem
Lalina tersio apud tanclum vhomam AquinaUm
tincerior ac hiiidior q*am in cceterit.
uoininis duo Germaiii pnesto sunt, qui palriarcba

, i a

leui regiae urbis Contlanlinopolcos ibroaum lenuero: ambo aacrU litleris c l a r i , el pluriuro operuin icriplore. Priinut conscendii eedein illain
auao 715, eamquo, dignilale abilicata , anno 730
diniisiL lafulas eaadein ab aano 12:2 ad anuuni 1240 geaUvil aiter. Tertiuin memorare Germanufii prasiereo, quem dignitaiein iudepium ease
aiiiio 1264, in priina osieadiiuus dissertatione ^
quam Yiim Gregorii Ctjprii aubjtciiuus, ac iypia
edldimus aiuio 1753.
Uiriuaque Opera dilig^nliori cura recensent
bibliograpbi : neque ulla acbolioruni, de quibus
agiuius, apud ipso mentio. Atqui vcro scbolia,
quoiquol in Opus Arcopagiiicuiu lypiaedila sunt,
roperiuniur oninia in anliqui codicibus*, qui Germani secundi aUatero aoperant. \niet baec typis
edila acbolia locum babeut, quae Gerroano Irtbuunl u r : igiiur si quis Gennanua GonsUiiiinopolcos
pairlarcba bcripterit ea, sine dubio foiseo priuiua
debuii.
(4) Joannis Scoit veraio Openini S. Dioaysii
treopoftit** wtal Palr. Lat. I. CXXII, inler Scoti

I. Abs re noa eril, anlequarti disecrtaiiuncala!

fllnem impono, varias receneere, quae operum AreopagiCIcoruni hacieaiis confectne sunt, ac lypia prodlerunl, Lalinaa vfariones. eaiolumeiiii aalieai
coHigr poterit, ot al versioiium ftujosmodi cotlalionem inire qiiispiatn exoptel, quo IUCNIIUS obecurior*
qoxdaio Areopagkica loca comprebendanior, aoacat eas, ac fadle reperiro qoeat.
Prirooa banc aparlato oraare assorapsit Joanncs
Scoina Erlgena (4). Do vera ejus patria Joao. Albertiie Fabrieiue agii in Biblioikeca Laiina medim n
infifM cttaih, u l tsteros boc loco praeieream. In iil
opus ittcubttisse ipeum juasa regis Caroli Cahri, diactmoa ex ejusdem epi&lola ad euiudeai regem, qux
itflegra xstat inter Hibernicat Epi$tola$ a Jacobo
UtMrio coUectas, nuiu. 23. Ait ille vero : se de
GTCECQ I LOHKUW tran$tuli$u libro* quaiuor itncii
Pmrii Diongvi Areoptgti* tpiuopi Alhtnarum, quo$
tcriptit ad Titnotheum epiuopum Ephitdnum (oimi
ruai De cctletli hierarchia, De eccletiastica hierarOpera, curanie D
sita.

re

I L l . Floss, Bonatsasi, recen-

75

PROLEGOMENA.

cfcte, De divinis *ominibu$ De mtjuica /), el

dtcsm epiaolas ejusdem. Daia esl epietola nuncupa
toria anno 858, u l Usserius adnotai in margtne.
Yersioois hujuscc roenlionem ingerit, ac eliam
laadat eam Anaetatitia Btbliotbccarins in epistola
ad eamdem regem anno 865 scripla, qua tuam ipai
Latinam nuncupal vereiooein Scboliorum saucti
Haximi, ei Joannia Scyihopolilant episcopi. Vcrba
dedimos capite 5, num. I. Haec vero Latina Scoiigea tersio AreopagUicorora Operum exstat fere
integra typia edita apud Dionysiam Carlbusianum,
qui eam adbibuil in stiia Coinmentariis in Dionysium
Areopagilam, Colooiae cusis, imp$n$i$ Petri Quentel
anno 4556. In Pnefatione ad leciorcm bsecbabenl u r : c Vulgaris tratulalio, quae dicitur ease Joannis
Scoiigenae... a Dionyiio noatro Carthusiano per singula capitula, prope de verbo ad verbum, explicatur, excepto quod in quibuedani Areopagita epistoiis inierpretandis, Carthugianos nosler miiur
translallone aiterius cujmdam Joannh, uon re, eed
cognontento Sarraceni: in nona vero et decima (episiola), Camaldulensii (Aiubrosii).
Haud ila a?tatis medis, inaximeqiie eequioria,
v i r U doctia piacuit versio Scotigena, qnin novaro
operam in tranafareadia librie et epistolis Areopagiticia eollocarenU flinc aecandua laborem lionc asaampsit circa aiinom 4448 Joanoee Sarracinus, aive
Sarraumt$ t adootal Fabricioa in Biblioiheea c i U U . Slc Yero narrare pergit i l l e : t Lalina vertit
Hierarckiam Dionysii Awopagit* (ulramqoe ecili9

74

libram unum, De uet$tia$jicu kicrarchi* librtiai

unam, De dicini* nominibut t i b r u m unio Z)# w j lica tkiologia l i b r u m onam, Epi$$ola$ dectm. Scho
lia etiam in libram D* eccUiiauica kUwckio, noa
dam a qiioquam (qood aciam) trantlala, qoat ediia
aunl Basiieae, iti offlcina Hcrvagiaoa, cooverli.
Lugdunensi utor ediiioue apud Gulieluuia R O Y I I liura, 4585, -8.
t

In fronle Commentarionim Dionysii Canbusiani,

quos lypis edhos Colouise 4556 adnoiaviraiia,receaaelur eliam Latina MenilU Ficini interpretatio imperfeela I q*m $olum Divina Nomina continet, et
Myaticam (beologiam. His omnibus nilidior et accnrator accedil ea quain elucubra?it Bakbaaar
Cordorius Soc. Jeau. In prsfaiione ail i l l e : Novam
ediiiomm adornavi cum Laiina m$a tnterpre
tatione : qua cwteri$ (quod eerU conatut $um) prea$iu$ tt clarlut, atque theologi* accommodaliu$ ttr
borum eju$ vim (quat iia iueit maxinu), exprimmt,
et nylo plano teiuum redderet genuinum.
. Loca lameo aliqua Areopagitica feliciua transferri in Lalinum poiuisae obaervarunt virt dodU
Exemplum affero ex capiie 2 De divinii nominibu$
ubi { 6 $ic habei texttu Grmcui : Ataxtxpttat 4
, ' *4,
, \
, \ 4 \
\ Sxxpita . Sarraceni innalatio luec est: Ditcretum entem ut
f

^nignd ad no$ dmna operatio**, ucundum no$ tx

nobi$ (otaliter et vere iubslantiam factum e$$e$uper
eet, coBlestem, et ecclcslasticam). Yideril Gesnerua,
qui io Biblioikec* aua & U : Sarracenum translulisso $ub$tantiale V$rbum : (acer$ pati quacunqut hum*na ip$iu$ eontemplathm $unt ileeta et tmota.
omoes Areopagiue libroe, excusosque eaae cum
Yocum illaram,

Diooysii Garibusiani Goinmenuriia Coloniae, eic. *

conl o D U uiique Commenlariis, eademque in edittone minimo vis exprimilur: imo ,
Colonienai anni 4556, imp4n$i$ Quenlel, exstai La templationi$ Ityiiae videtur inlerpret pro tioa Sarracaii Yersio D$ cmlati hitrarchia, et De *. Minos etiam accorata videlnr translaUo Scoligenae, et opgrari, et pati qucBcunqtti humaniiatit
tceluiastUa hierarchia, uiraqoo dicaU magislro
eju$ dimna aetione tunt di$cr$ta #f $umm* miJoanoi de Sarltberiis: itein Latina yereio De divim$
pro nowiubu* et De mtjttica iheolog\a utraque pariler randa. Legebat fortasse
.
Feliciorem
non
babet
veraionem
Ambrosius
ad Odonem Sancii Dionysii abbatem nuncupata:
Camaldulensig
:
eaque
et
gtuti
et
periulit
qtue aaai
iiemqaa demum Lalina Yersio epUtolarum u*de*
hutnanat ejut wumptionn tUcla atqtu prwcipua. Voclm.
cem aatisnonexprimit. Imperfectae demum
Teriiam numero Ambroiium oratorem, et monac

ckum CamalduUnm ordinit, ut inscribilur in eodem D

Perionii et Corderii Yereionea : ilia, fccitque
et pa$tu$ e$t omma, quwhumanm iptiui actioui$
DionysU Cartbusiani volumine, quod integram ab
preecipua $uni et tingularia : ista, eaque gt$*erit
eodem confeclam Arcopagiis librorum, el Epislotulerilque, quw humanas iptius actioni$pracipua$unt
b r a m ondecim versionem pnaeut. Travertani cognomen ejus eat, ac oppidum Portici sapra Forura- ti tingularia.
Iia vero textum veriendum jnbet Micbaal Lequielivinro, pairia. Geleberrimi saeculo cadente decimo
nus
Dissertaiione 11 Damaacenica, nuin. X V , egeqaarlo, labenieque quinto decimo acriptoris elojia
ntque,
el perptuu* $it exitnia quwque et sxcellentia
lexunt bibliograpbi. Praeclariasimo de co diaserentein lege Aposlolum Zcnum i a Disuriationibu$ Vo* hutnano-divinte efficientia opera. Hanc auo lempure, aui a se, aul ab aliU confeclam, vidii ganciua
$iewi$ l u l i c e scriptis, lom. I.
Thomas Aquioas versionem, ei adhibuit 111 p., qu.
Qaartus est Joacbirous Perionius, Benediciinus
CormoerSacenas. Versioaem auam Latinam nuncu- xix, a r l . 4, ia arg. 4, operari el pali qucecunqu$ humanaejui divmoeqne operalioni congruunU fSempe
pat cardinali Yindocinensi. I epistola dala Kal.
Doclor Angencus pro eua periiia, proque ea qua
Maii 4555, sic habet: Conveni auiem oninia
pollebat ingenli Y'I, suis in operibua modo aequilur
cjas opera qua exsuni, id esl De casUni hierarcbia
3
P l T B O L . CK. III.
9

*0

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

75

Scoligenae, ac modo Sarraceni Latinam versionera, ui Monopliysiiica labe infecttim ostendat Operum
Areopagiiicortim auclorem. At cadem in veraione
ut alibi obsemlum est; ac eiiam frequenliue, utronibil non vidil, nisi apprime ortbodoxum, Tbomat
que inlerpreie dimisso, Areopngiiici lextus reddil
Aqaiaas, ut evincit in solutione primi argumenli.
aensum'nitidioribus verbis; ipsumque texium GrEgi ego hac de re uberius in Disaeriatione sappius
cum Tidetur ipse aliquando, aul aliua ab eodem rocitata capiie 18, ac niiruin sane, non visum a L e gattis, consuluisse, ac Latine reddere accuraiiort
quieno locum Tbomae praetermissumque.
traaslalione.
Versione illa sua Lequienus abutitur loco citato,

T Y P O C R A P H U S STUDIOSO L E C T O R I .
Gum mulli in bnc civiiate sinl egregii lypo^rapbi, qui parios suas quam exactissime implent, factwin
laaien est, paucorum de/eela atque incuria, u l ex exlraneis nonnulli de lypographorum VeiHMorum d i l i genlia atque in promissis (idelitale niinus recie seniiant. Hoc cum mibi ignolum non s i l , ego in id lotis
viribus incumbo, ut et malam alrqtiorum opinionem convellam, et bonam alioruui conQriiieui ei augeam;
ipseque non indiligcalibus paucis, sed aliorum qui diligcaiiorea c l accuraliores sunt, anmero acceneear.
Jiiod jam aliqiiolcnus niea S. Gregorii Naziaazeui edilione, quae baud modico plausu excepla esl, conse*
culum me spero : ei preseali, quam libi ofiero, sludiose Lector, Areopagiiicoruin Operum edilione, me
imilio uiagis coiiseculunim confido : quandoquideiii in ea adornanda uec diligenlia? ulli, nec sumplibu
iillo modo peperci. Porro quid in ea prasiiium sit, quoiqne ad eam ornatiorem libiqtie chariorem reddendam sini addiia, ex praevia viri Gl. Dissertalione saiis babtf. Silebo vero ipse de cbarlae uilore, lyporum elegantia, aliisquc adjeclis ornaaieulis, uipoie qu:e in oculos luos sua sponte incurrunt. Duo laineu
sunl, de quibus peculiariier le aduionere mea i.'eresse pulo. Primum esl, siudium ac diligeruiam plane
aingulareai me adbibuisse, u l quainemendalissima, &eu quamliberrima a naevis lypograpliicia cdilio isia
p r o d i r e i : in quem finem non unius lanlum sed plurium eruditorum virorum usua sum opera. Quo
facium esi u i in bac editione non soluni erraia nova addiia non eint, sed eiiam ex veteribus, lis scilicet
quae in prascedeaies ediiiones irrepseranl, sim baud pauca sablata. Ne vero mera jacianlia mea videri
baec possel (jactaiur id quippe eiiaiu ab itidiligeniissimis quandoque typograpbis), consliiueram inlegraai roendorum quae sublaia auui elenchutn tibi boc loco ob oculos ponere. Sed quoniam veriius sum
ne boc aliqui siaiaire ialerpreiarealur, pauca taiiiuinmodo, speciminis causa, versioni* Laliaa? erraia
libi sistaui; et quidem ex eoruui genere quae nonnisi alienliore sensus pouderaiione, aui eliam cuia
Graeco lexlu collalione deprebendi el cmendari pottrant. Habei itaque editio Parisiensis, ex. gr., conlentionem pro consemionem; inieritu pro imroitu; ditiurbalarum pro ditlnbutarum; unclionem pro vin~
ciionem; corrupui$ul pro corripuiael; die pro dii$; quarum pro aquarum; uii pro toti; immunitionem
pro imminutionem; dicendi pro dUcendi; invesligabilem pro ininvestigabilem; ucundum pro fecundum;
su$cipiet pro $u$piciel eic. Haec el alia id geuus non pauca in bac nosira editione viri docli, ei uiriusque
lingua3 periii opera emendata suut. Nil dicani de crassioribus magno nuniero erroribus, quibua P a r i sina edilio asprgitur: horuin eiiim correciio ul fatilior, iia non est boc loco peculiariler commeaiorauda. llasc vvro onmia non ila a iue dicia accipias, B. L . , quasi ipse ediiionum Parisiensium (quarum
sane plures niiidissimse ac einendaiissioiae suni) aesiiinaiionein imiuinuiam veliiu; sed ul palaoi fial in
niagno eos errore versari qui solas peregrinas editiones aeslimare n o r u n l ; easque onines Veueiis oiunibus absque iillo discrimine ameponuut. Sed bac de re saiis. Alieruui, de quo le praejnouiluni yolo, eat,
buuc priuium Areopagiiicorum Operum loiuuui boc decurrenie mense Aprili in lucem prodire; eo scilicei uiense, quo ipsuiu prodiiuruin, fideai meani ia praevia Declaratioae obstrinxeram : ul vel biac culligas quid de proaiissis a me libi in posierum facieudis exspeciare tulo possis. Saae, quemadnioduai ipse
arbilror, bonesto boinine nil indignius esse quaai daiam publico iideai infiingere; ila iiraiiler constiluluni aiihi eai deiriiueuiuai quodvis poiiu sabire, quam taaluui dedecus aspergere aouiiai meo. Hoc V C J O
uauia reliquuai es>l, opiiuie Lcctor, u i batc aiea libi placere osieadas. Sic euua uiajora, ei meliora i u
lui favorein ei couiuiudum capesseadi in dies mihi auiuaus addelur. laieriua bis iruere el vale.
t

MONITUM
EDITIONI PARISIENSI ANNI MDCXLIY P R i E F l X U E .

Plut tibi nova ista editio exhibei quam quce cceterm omnes haclenus pmcetserunt. Dua$ quippe poitremaSj ei ea$ quidern accuralitsimnt omnium ac abtolulUsima* una complectilur; hoc e$t, curam omnem el
operam, quam duo illi graviuimi ac docti$simi e Societaie Je$u Palres, Lan$$eliu$ et Corderius adhibuetunt, navarunique tam arduam ae tagacem, ul wam ulerque qucad licuit, adornarel. Quin el quidpium
coninei /iad, nondum anlea in lucem pubiicam evulgatum. Ediiionem Lannelii, qux in hac ip*a r a n itoraiit civilaie anno 1615 prodierui, secuia esl alia illa, quam apud AtUuerpiatn anuft 1634 Corderiui
puravit. Eam igitur ip$um quce auctore Cordtrio prodiil. ut posteriorem ei accuraiiu* elaboralam in tdi
%

PROLEGOMENA.

77

78

tione ista sequi tibutt; adeoque prfor httinsce opem tomut, qui S. Dionfftii contextum univenum cnm
Pachymeros Paraphrasi continet, ex versione Corderii concinnatus ett, cum ejutdem notnLionibus ad singutth*
rvni eapitum calcem adjectis. Quod ad posterwrem vero tomum tpectnt, qno S. Maximi Scholia, variiqu*
iraclntut /ii, el complurium auclorum tit istius tam divini auctorit vitam aut scripta di$$erta ionet el notc
conlinentur; quordam in eo ex versione LantteHi, ei aliu qucedam tx edilione Corderii deprehende*. Ei quonlam id optare quitpiam potuerit, ut iosa S. Muxhui Scholia, ei Pachymerm in Epistota* Paraphruivn,
ttmul cum aliorum omnium operum Paraphra$i reliqua et Ccrderii adnoiaiis ad $ingulorum Dionysiani
texiu capiium appendicem eadem uriet exhiberet; ne suo i*to Lector voto excidat ei frustratus videri po$$it
ad %'tngula ipsa pnrfati texini capiia teu eorum appendicem et calcem indices nolat adjecimm, quce lum
ed Scholia, tum ad Paraphrasim antedictatn, devgmiih editionis ulriusque paginii, avoceni ac remitlant.
Jia nee minut cnrioiitaii batisfacium fuerit, nec aliquid ulilitaii delraclum, aut legenlium voluplati; quas
utrinque lam eadem quam ti uno tenorc ista contextuque conslarent. Nihil enimviro in cceterit quanticunqu*
tiudii iicuit prictermiuum, quod ttd novatn hanc eitidonem ex omnium voiis el animo cumulatmime i n HTuendam ac numeris omnlbits ubsolvendam perlineret, tectio ipta ctrtius, quam verborum commendaiio
comprobnbit. Vale.
9

CORDERU
O B S E R V A T I O N E S G E N E R A L E S P R O F A C I L I O R I I N T E L L I G E N T I A S. D I O N Y S I I .

, ,
, , Tota doctrina tancli Dionysii innilUur verbo Dei.
Sub$tan'in nostra* Hierarchiie verbum Dei.De$cri- . ld e s t : Subttantia cnim hierarchuc nosira
ptio Scripturai et traditionum.
$unt divinitu$ iradita oracula. Maxme tero itla
Magnus Dionysiu*, ut sapiens arcbilertus ope- cula dicimut veneranda, qu<v tacris noHris initiatoribus, divino Spiritu afflatit, in ScripiurU $acn$
rum suorum fundairienlum posuil verbtim Det,
librhque theologicii tradita nobU $unt; uli #1 %Ua,
eum scriplum, lum imttilum; probe sciens nihil
qutt ab mdem viri$ $ancti$ \ubiilion non omnino
illo esse siabilius, nihil firmius, dicenle Domina:
Catum el terra irantibunt, verba auttm mea mn dit$iia'ab ordine cctletti iminualione, de rnenU t
mtntem, mediante verbo, corporeo quidtm illo, simul
iramibuniHuic
ergo firmissimo fundainenlo loia
tamen immateriato, sinc teriptione. instiiutoret noejus doelrina sublimissima ionililur. Ac primiim
quidero captil Ccelestis hierarcbice tolum est dc sa- slri tacra quadttn traduciione $unt edocti. Utii vercra Scriptura, docens, ejus illustraiione ad cne- bum Dei lain scriptum quam tradiluin pulolire
lestium rerum indagMionem cognilionemque ascen- des^rib t. Sacroi auiem initiatores noslros vocat
aposlolos, quorum lam ipse quaro S. Timoibeus,
dendiim esse. Gapite secundo, calestes liierarclii s
nil esse celebrandas c ; - ad quein libros S U O B scribit, discipuli cxstiterunt.
, id esi secundum earumdem Dicit aulem iradiiionem magis ad angelorum locurny$ticam in Oraculit explanationem. E l cap. 6 : tionem acccdere quam Scripturam, quia licet orc
f quidem corporis instrumenlo fiat, in quo ab angelica locutione denc.it, qui sibi muluo immediate

conceptus suos paiefaciuni, latnen modo minus
, , ,
materiali quam scripHira, quia solo verbo, ubi iii
^. llaque $ quidem nihil motu proprio
dieemus, sed, quce angelica speclacula tanctis theo- scripturis e l calamus et alrainentum materix crassiores adhibenlur.
logis vita fuerint, edocli, pro viribui exponemus.
Libro eiiam De eccletiaslica hierarchia, cap. 4 :
S. Dionysiut prccfigit sibi Scripturam tanquam
regulam.
Hierarchiam, inquil, noslram Deo intitce ac dmnce
deificaque *cieni'\cc nec non afllationi* el perfectiol.i libro vcro De dicinu nominibut lianc ilerum
nii esse (unclionem, < ^ \ - sibi legem prxfigil, u l nibil nisi ex Scriptura dicai.
5 , > id esl ex Cap. 4, sub inilium : \
ptrmundialibus et sncratitsimis Oruculis dtmomlran . Sit autem
dum nobis ett. Ibidem posl medium c a p u l : c
etiamnum nobit oraculorum sacra prwcripta lex
* elc. t siahm p o s l : c . , .6 , ,
,
\ ? * \ 2 6
.
, - \
/ , <
, .
OBSERVATIO PRIMA.

\ Cor. , 10.

7 0

Luc. xxi, 33.

19

S . D I O N Y S I U S AREOPAGITA.

\ , *ia*tie<B kUrarck\te et pateiia alibi, appellat

\,
tkeotogos, , *, ictp\ \ - , /** naiMtiu * acro$ no$iro$ t'ai , Nikil igitur tmnin* pretu- ftafaref, , t dimno avtrtfa
meudum dictrt nl cogitari d$ iiptrtaieafia/i tt*b-afflalot kitrarckas, c *
iikM diilate prmltr itla qua divinitus ncbii nciU , primo$ kierarekim notrm
iattit eloquiii Mtuidaia. N*m et iitmonm in- prwespiore$ { 5 : < ^
, \
UlUctum $t e$$entlam excedit $%tpm*UtU\alitat\%
6
ejta ignpralio, cui $upere$u*iialutcientifi Inbuend*.
,
tnptretunliati DiviniiaU imcr*
Qnar* iantum a4 ituucettnm illud Itmtn tnpinmai, fiumit*** le /ftjiaiattrif dttrfnomm ftf* raditu ip$o$ mnnne replelo$ ei in postertn illud iptum
oraculorum, ^o fmtNeitftoriaus itlti rtr*t dtvtaa- rivatum divina bomtau miuo$ etc.
t

n m $plendaribu$, eoarfoafe quadam ac tancliUU

OBSERYATIO III.
coMemperamur.
Quadruplex d* Deo pkilotophandi ratio.
Denique in MtjHica Tkeologia, cap. i , ez Scrlr Natanda est hajnt saocii qaadraplex do Deo phipturis iradil,. Deum tenebras potuisie latfbtiki* lotaphaiidf ratlo. Prima est, prom Beu in aeipso
fttium % ei lucero inbabiiare iaaccasaibilem; esse eoncipitor, secuadam eaa proprietatea ac perexempto Moyeis ottaadii", OOOBKMIO caliginem
ffecliones, quae iili ex natora rei $eu sotetantiaiiier
iUam mysticam subimrare oporteat. Ex quibus ca> conveaiuat respectu abi ui aanl, etie onum in
larisqae scripiia ejua, oraaibas liquido conaiat, essentia aeu naiura dlviaa, trinum ia persoais, et
S, Dionysium nll aisi e verbo Dei depromptara ai- caeiera qua l)eo auut ntriateca. Secuada, prout
iorre.
considoraiur cum roipeclu ei ordine ad crtalurae,
OBSERVATIO II.
quaieaus videlicet earam aoctor e$t, gubennidr
Cnr S. Dionjiiut, tt qnam magnifia de Stripiura ac flnis, ei sic Uli deaumpia x effoeila noadoa aeUqwHUr. Quibtu nominibu* Scripiurtu appclUt.
commodat. Tertia, proul Deus ia Sciipturie aacria
Qtrtbut nomimibta *po$elos wmpilkt.
diTersaran rerum corporearum flgoris repraeseaCuro aaactua bic uii otieiiaooi st, ioiam doctrilalur, el earumdem noadnibua afficitar, ui cam
nam suarn banrlat iubUiat ex verbo Dei boc ocaiur agnua, leo, petra, eic. Quarta, prout per
illi meriio ioprimia cura eal ut qao terbum Dei oronium rorum conceplibilium abJaiionem, et DOrnajua. apud not vomeaiain babcat, per sabliaiisaUaaa a prortaa dJTmat loqoeadi iormulag, d i f i i p i * abdictfliouem, diyioi amoris subvecu
pennls, mena noatra io Deum aabrigiiur, et pra>
nam ajut aodoriialen nobis iaculcat aoaqae
mul ia ejasdem adaiiratiooeoi rapial, neqae bu- eenti ejus radiis afflata, caligando peniiaa exlri
milei de ScriplnrU cogiutiooea habere ainai. Hiae aupraqae se rapilur alque abaorbeiur. Ae prlmam
lere aunqaam cat fulgari aomine Scriplaraa.ap- qoidem rea divinaa iractaadj ratioaem taaail ia
peUat aed diviaa pronoa railono circumscribk, libro B\jpott]pou(iin ut excap. 5 JTyaJfoe ikeolouti ex lacia aupra ciiaiia et maxiraa capka 1 Cm- gte patel; aed magno Ecclesi damao diviniaiiktuis kkrtrcki* Tidere licel, ubi ia iiiab> sacrt moa Ille iraclaiua iaiorcidil. Becaadam vero ratio*
Scripiura dicilut \ eti </iwaa aem aerval in libro DedmnU tVmiuibuM. Teriiaai
ill*$itaUo ei ia coalexta tradiderat ia SymboUca tktologia, ctijua freqoeaia
id eal Pairt moito illtutraiionu roeniionena facic, aed aUalliter detlderaiur. Quartmanaiio. iuYocalo Jeeu, ad ejaa conlomplalio- iam denique aiaximeqae mirabileui pra6tice ibeoneai ae revereoier coniponens, ibjdem ait: \ logandi normam iradit io Mptica theologia, qua
IX- BOQ lantum intellecUim Deo sobjlcil a| au>ugil,
sed vel quammaxime atfecium afficil, e l , al
. Ad $acraii$$9r>
7

-normm Patnbui tradiias eloquiorum illu$tratiome$ D S. Maximas e( Dionyalua Alexaadrinag loqu

pro viribui tuspiciamus. Et rursam, vocat eam & vel poiius &
\ - in Deo feliciaaiiDe collocat ac flrroat, i u ut
, id eai prineipaiem et tuptrpntmpaUmnolla ibeologi pare a dhiniaaimo plaae viro pra>
Pairi$ quiprincipi*m DiviiiitalU e$t Uln$lratioium;termiaaa videatur.
OBSERVATIO IV.
ei paolo post: c , id eat dtQnom vim kabtant compotila ex .
vino-principalem tuidium; alibi ., >
elc. Sic Iraditioaea vocal c. 2, J ,
Nolandus quoque cum Leatio iib. Dt perfetliom% , ld esi areanahi et wc#r- but dlvini*, cap.3, mirabitU et plus quaia bauiaiHts
doiatem traditionem, quiboa aliieque aublimiatimigtaodas loquendi S. Dlooyaii, quo otitur ad exprimendam tuoruro conccpiuum aubUmiulem, et ad
loqueudi niodis, ad aubliaiea ac Doo dignas erigil
diviuiutit supra omnia creaU meiile conceplibU a
aiediiaiiones. Earodero ob cauaam SS. apoaloloa
aliosque Scriptunfc aaciae acripiorea, t. i Eccliiufiaitaoi eiuioenliam insinuaadaai prasposiUooa
t

P i a J . xvu. Exod. , xxxi

Tft

61
PROLE<
prepoaila , vocaado
g. Deum c
, > tsaeitftam tuperetuntiatem, nimirum quia
e*l e&aentia aeu eubstaniia emineniior omni essentia eoncepiibli a crealura : Uem c
, \ , bomlatem et divinitatem, omni bonitate et deilatt coneeptibili eminentioretn; quomodo exponenda suni oihaia nomina
eomposila ex particula , ul , tpzwc* , etc., id Osl omni luce, omni
principio, omni perfeciione excellentior. Illud enim
, id tsisuper, apud Diooysium in compositione
designat excelleniiaai, crealani oraaera intelligenUam superanieai.

)3IENA.
82
esuentialiler, acproinde ibtolute ei perfecio, aioui
ipta divinius est in quanbel pereona ex tribiia
tola, periecta, Inlegra et plena.

Unde bene obsenravil P. Franc. Turrianus ad

loannis Cyparissiotae Decadem iv Expositioni$ materiatm, cap. 9, non ila esse ot quidem pularerunt,
divfiia nomina aecundum Dionysium, aecundum
causam lantam de Deo dici, oi bonos, quod sil auctor booiiatis, aapiens, quod sapientiae, et aimiliier
in aliit Si enim sic dicerentur de Deo, claisderent
in suo inlellecta, u i ail S. Thomas, boniiaiem
creaiune; ac proinde de creatora i n p r i m i s dicerenlur, qoasi Deus diceretur bonus ei sapiena a d
siaiililudineni bont, cai dat bonilatem; el saplenlis
quam tim habeat cum prcepotitioM
.
cui dat sapieniiaia. At non sic Dionysius seasit, ul
Cum autem prapositio nulli vocabulo frenoroina divioa secaaduro causaro tantaai de Deo
qoeoliua praeponatur quam voci , sciendum dicereatur; sed sic, uiOtto primum altribuerentur
hanc Tocem apud Dioaysjuni ut plurimom accipi ui eom decent, id est impartitipate et esseaiialiier.
pro eseeatia, aubstaalia, naiura, prseaeriim gpiri- Cnm enim dicit Scriptura : iVemo bonu$ nisi solut
l u a l i , et interdum eiiaui, $ed rarius, pro materia. Devt , pertnde esl aci dicat: Nemo per se boaiis,
Quaodo auleni adjongiiur illi prseposilio , id esi, neroo supra bonilatemparlicipatam.nisi solus
luin fere de Deo rebusque divinis ac supernaiura- Dettg : sic enim iniellexit el interpretatus esi idem
libae serino esl. Hiac lib. De ditinii nominibus, Diooybius cap. 2 De divinh nomimbut i a priocipio:
cap. 1, f 1, ei alibi pasaim, fideiu vocal 4 ui jam bonus el sapieas dicalur Deas, qaia boallaa
, id e$t tupernaluralem $cie*tiam,
ia eo antecellat et exsuperet oainem bonitatcmcrea
quia Tiribus natarae baberi nequil, sed a Deo tain et participaum, Hujusniodi autem diviaa ooaobis tjus babiius infaadi debet, et Dei gra- m i a a , quae secundum pleiiiludinem ct aon secantia opus est u l acius fidei eliciaiur. Sic eiiam
daai participalioaem Deo allribuuatur, vocai DioCbritlum, lanquam (idei et gratiae auctorem, cap. nyaius , id est n o m i a a Deum decentia. Si
1 Eccl. hierar , | 1 appellal
igilur secundain causam t a a i u m dicercatar, n o a
, id est mentem maxim* divintm
essenl noroina Deuai deceniia, quia b i c dicla in se
ac supernaturalem. Siaiiliter eacraineutalia el sa- includanl, ut dixi, solum parlicipaiioiies creaias,
crameula, ei Scripiuras diviuas ibidem | 5 vocal ut bonus boailatcm pariicipalaai, cujas auclor boc 6 , id est uus Dcus; aapiena sapicniiain pariicipatam, cujus
sacrum munug wpernaturatis Dei principaiut. Itec aucior sapieos Deus; et ad eumdem modum a l i a .
enira oitinia specianl ad ordinem nalura sabliuiio- Quarc S. Dionysio coalradicit ei repugaat, q a i dir e a i , scilicet gratiae, qua supra naturaiu ad divic i l n o r a i n a d i v i a a sccaadum Dionysiaai, secuauuui quemdadi slaluin elevaaiur, uii docet Dioay*
dum cauaam laalum dici de Deo : sic eaiai dicla,
iius De eccl. hier., cap. 2, parte J .
n o u sanl Deum decenua, ac proiade sic accepla,
n o n sunl noauna divina. Dionysio aiueai auciorc,
OBSERVATIO V.
noiuiaa
divina Deuoi decenlia, absoluie, perlecie,
Quid tignificent eomposiia ex . Nomina diiniegre el plene, id est exsuperaaier el e a i t a e D t e r
vina quo letuu de Deo prtBdicet. Quid ti ea prcedicari. iVoa solum $ecundum cau- Deo cooveaiuiii.
am dici.
OBSERVATIO VI.
Sioiili fere modo intelligcada suut nomina qus
Quomodo Deus sii per te vtia, el auctor per se
coxapoauntur ex particula , ut cuiu iu libro IU
', elc.
Hic ullerius aoianduai quomodo S. Diooysius
divinis nominibut, cap. 5 el 11, ei alibi, Deuin voaliquando quidem Deum vocel ^, id
c a l elrai , \ , es per %e vitam, aliqaaado vero \
fplar, e l c , id e&l per u esie, per $e viiam, per $e
sive per $e vilas $u*lenlatorem. E l
sapientiam, el similia, quae soli Deo competunl: ,
ouila eniin crealura esi per se id quod est, sed per eodeir. capiie 11 quo seasu ha?c intclligeada sint,
ipsemet paadil bis verbis : participaiiooem; solus autem Decs est ipsum boc
quod esi per ae, id est aua esseuiia, ei suum esse, , >,

e i D o n secundum pariicipaiionem. Idcirco D. Dio- , .
, \ ,
D j s i u s cap. 2 ail ha*c noroina, lauquain Demn de viuf
c c n l i a , aUribui divinitau triuro Personarum \ , ;.
, hoc eel imparlicipate, atque adco plcnc et
T>

" Harc. .

85

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

84

Non pngnant, inquit, secum, dicere Deum per se sanctilas, ju&tina, mitericordia, beaiitudo, vita ompoteilotem et per se vilam; et dicere Deum crealomum vtvenlium, es$e omnium existentium, omnium
rem pcr u viuc vel per $e pacis, vel per te poleilaperfeclio, puichriiudo, mensura, rutio, $alu$, conti$; luec enim diciiur Deus ex i u qucc sunt, et maxime servalio. Unde divus Beniardus, lib. De contid. :
ex iit qu<B prima sunt, tanquam causa omnium quos Quid est Deu$? Voluntas omnipotens, benevoknlk$unt : illa aulem dkbur tanquam exislent supersima virtut, iumen aternum, incommutabilis ratio,
substantialhfr tupra omnia qum suni el quce primo ivierna beatiludo. E l infra : Amai ul charitas, novil
iunl. DicSlur ergo Deus per $e vila, scilicet impar- ul vcritasy judicat ut wquitat, dominatur ul majelicipata, illimilala , ctc. Auclor vero per se vitcc, stas, regii ut principium, operaiut ut virlut, tuelur
scilicet participatce, liniiiata?, e i c , sive doni illius ul salu$ revelat ui lux, astistit ut pktat, elc. Et
quo viventes facii, ita nimirum ul pcr se viia n.;- qnamvis plurima rerum nomina iili non iribuanlur
luram viiae signiGcel, id cst ea qiiaa cadunl in de- ob imperfectionem quam involvunl, tamen omties
liniiionein viue (5)
rerum species et oronia individua sunt in ipso
eminenier secundum sua proloiypa, ei veluii p r i OBSERVATIO VII.
mrcva <u aelerna semina, ex quorum vi pullularunt,
Qu\d iignent composita ex .
Non raro quoquc S. Diunysius uliiur nominibus alque adeo suut in ipso iiilrinsece non quidcaisecunrx vocc composilis, vocando Deum , dmn suum esse formale et esseniiale, sed secundum
, e i c , id esl Dei-principalum, csse suum eminens ei superesseniiale. Unde ipse esl
tubstnnliam divino-principakm, divinitaiis originem, omnia el singula emineiiler ei superessenlialiler.
in crealuris scilicet, quia Deus esl aucior diviniQuomodo omnia negentur.
latis io cunciia bominibus et angelia qui Deum
Neganlur de ipso omnia, quia ipse esi supra
Imitaulur et ei gimiles ilunt, de quibus scriptum omnem rationetn et speciem creatae menli eoncce a t : Ego dixi: Dii e$li$ ; ei illud : Deii$ deorum pibilem. Sic Wonysius, capit.ull. MysL theologi<e
in Sion
Uaque dicit, quasi
dicil Deum esse non subslanliara, non viiam, uon
, dicanius nos Deum deorum, ut David di- lucem, non sensum, non mentero, non sapieuiiam,
cit. Cap.3 Cceleiti* hierarchiat Daum vocal - non bonilaleni, non deilaiem, sed quiddam bis
xal , id est originem per- omnibus eminenlius atque prxstaiuius. Ralio esl,
fectionk, el per te originem Otrfectionis; Uem r a - quia omnia ista, qualenus menli creala? sunt com, id est originem ordinalionit. Uem cap. 5 prehensibilia el nominabilia, habeni conceptus ol>Ut dteinit nominibus, { 2, corpus B. Yirgims vo- . joctivos limiuios in ratione entis : limiiaios i n at (ojapyjxvr, id csl quod viice principium dedit.
quam, non ex parie rei qux conciphur, sed ex
parte modi concipiendi. Uiute ui sic roueipiuntur,
OBSERYATIO VIII.
Dionytium omnia de Deo afprmare el iterum negare. uon iacludunl formaliier alias perfcciioiies : ralio
Quumodo gmnia de Deo affirmentur.
eniin substaniia?, ul a crealura concipitur,
includil rationem sapienliae aul caUeras perfeclioMolaiiduiu quoque S. Dionysiuin lib. De dhink
nominibu*, cap. 4, 2, 43, el alibi, aliquaudo qui- nes, neo conlra, sed quaeque suum limilaiuin condein oimiia de Deo affirmare, aliquando vero rur- cppium babel. Deus aulem est ratio prorsus i l l i milaia, unde formaliier vel eminenier includti
auin omiiia negare. Iliuc dicil Deum oinnia esse ut
Deum decei; ei nibil eoruni esse, ut supra sub- ouinem perfeciionem concepiibilem.
Perfecliones dupliciler exitlunt in Deo.
aianiiam e s i ; uirumque enim proprie dicitur in
Uinc palet omnes perfectiones quae Deo iribuuoDei ainplimdiiie : u i , Deus esi vila, Deus esi bonitur absque melaphora, dupliciier in ipso conlineri,
u s ; et, Deus noo esi vila, et non esi boniias, quia
ionnaliler et eiiiiueiiier : formaliter, si spectentur
csl supra bacc, qux nos pcr viiam e i bonilalem
secundum proprium concepluin, quo a Deo et bealia
inielligiinus. boc sensu cap. 2, u4 vocat Deum
4 Oisiv \ , > omninm D concipiunlur, qui esl illimilalus gcnere entis ;
emiuenler, si considerenlur secundum conceptua
posiiionem, el omnium ablalionem, quia eminentcr
ponii omnia, taiiquam oniuia conlineus ; et for- proprios, quos habenl u l a crealuris ab&que lumine
gloriae apprehendantur : eisi enim res concepla
inaliier omttia aufert, quia raiio propria qua Bcus
sit proprie iii Deo, non lamen cum eo niodo c l
esl, excludil ab ipso omiieiii foniialein ralioiieui a
cTcata menie comprebeusibilem, uli erudiie obser- limiiaiiooe sub qua concipitur.
vai Lrssius lib. De perfect. divin., cap. 5, cujus
OBSERVATIO IX.
vcrba ctim S. Diuny^io magiiain luccin aflerant, Perfectionet Dei duplkiter coMtderanlur. Quomodo
liic refei roplacuii: Omnia, ittquil, de Deo affirmanDeu$ denomineiur sapiens, ju*tus, eic.
lur, quia omnia sunt in ipso [ormaltler vet emincnU l baec et alia quae supra atligimus, nicliua
ler. Ilinc ttkitur tapkntia, boniias, verilas, lux,
iiilelliganlur, ibidem e Lessio uolanduui cst, d i t

l k

Psal.

LWXI.

Psal.

LXXMII.

(5) Vide luiia c. 5 et 11 Dc4\i'mh no^imbuh c l EpibloUm S. Diouy^ii ad Caiuni (epia. 1;.

15
PROLEG
infts perfecliones duplieiier considerari posse.
Primo o l S O D I in rebus crealii vel etiam prout ab
lnteltecin creaio absque lumine gloriae concipi poaaaat; gectsado/ut sunt in Deo. Si priore modo
eoasiderealar, diaiingaantor inier se formaliter,
imo multaeeiiam realiter, aunlque ditersae forma?,
yel rationea formalea, E i qaamvie concipiaoiur ut
i U i m i t a t s , vel inflniUe perfeclionis intra euam
apecieia sea raiionem fonnalem, tamen in ratione
entis vel perfeclionie eant limilatae, qaia una non
includit aUam. Roc roodo IHae perfeciionee non
goat in Deo formaliier, sed eminenier l a n i u m ,
nempe u l in causa euperioria ordinie, el analoga.
S i ?ero secundo modo condpiaatur, sic non babeat iater ae ullam distioctionem formalem, sed
gani una aimplicissima forma, a qiia Dens omnium
itlaram perfeclionum denominationem accipit, eed
loage ahior quam mens creaia concipere posail.
Dicilar eaira tapiens, non qaasi eapienlia imbulus
e i iaformaioa, sed u l sapientia per se stibsistens.
Dicilur jnttut, miuncon, tanctu$, non ut hid perfectionibue affeciue, ornatiis et imbutua (qaomodo
a nobis coaclpiiur), aed nt joalilia, misericordia et
aanclitas subelanUalis, per ae avbsiaiens. Eodem
niodo aceipiendse oranes aliae perfectione* qu ipal
Iribauntur, quia in Hio nulla esl dftersiias ferhiaruro aot rationum formaUam, sed una siotylicissiaia
forma per se subeislens, inflnile eupra oronia ele a u , quae esl ipatua estentia (quam Deiiaiem care poesaroos) per quara orones iltae deiiomiaaiione* itti ex parie rei competant. Id enim est longe
perfecdus et dignius iili majestati, infiniie supra
omaia qats sunl el quae aon sool (ut Dionysiua quilar) elevalae.
Quomodo $e mutuo includant.
IKffc sequilur primo, omnia aiiribula, prout
onsideraalur io summa sua elevatione (quomodo
tuQi in Deo), se muluo includere, et in unius concepiu iutrinsece indudi omnia, quia sunt una siiupUcissima forma, in se omnis dislinclionis expers,
de cujos ratione eat otnnia iiia formalilcr el secondum sommam ideniitatera includere, et oinnia Uia
e*se formaliter.
Quomodo tint infinite elevatoe*
Sequimr, secuado, perfectionea divinas, prout
snni in Deo, esse infinite eievatas supra easdein
perfeciiooes apeclaiag, prout sunt aui possunt esae
in crealuris, aul eiiam prout a menle creaia possuni concipi. Ralio esl, qafa ul siuu in Deo, sunt
influiUB perfcciions non solum inlra propriam
specieoi, aed absolule et in loio genere enlis. Ttim
cuam quia iu Deo non sunt foriua aliqua accidontaria, sed subslantia per se subsisiens, c l a se
babens omnia inQniie, quse ad ralioneui cujusque
perrecuonis spectant, v. g., sapicmia divina
e>t qualius, sed substantia pcr se subsislens, babcns a se uon solum inOuilum lumeu inlellecluale,

sed eiiani omae objectam inleliigibile, el aie do

cateris.

f i

Paal.

CXLIY.

86

Piulla ett timiUlttdo inUr perfectionet Dii et crea~

turct.

Sequitar, tertio, perfeciioaes dbioas, a i sunt

in Dea, noa habere nliara eioiUiiodiaem euai perfeelionibaa que sani vel esse poaauat Sn reboa
creaile ut doeet Dionyaina cap. 9 De dimnii nomir
nibus, et cap. 5 Mgilie* theulotjiw, ijaro ob caueaia D608 diciioi non eaae sabstaaiia, non easa
ita, e i c , quia i u est soper omata elefalaa o i
cum nulla re creala vel creabiK sknilikidinem l i a beat. Quia tamea res creaue aKquam ad Deuat
proportionem habent taaqoam effeciue et Smilationes quaedam Ulias (ob quam proporlionem, si sit
in summo grada dinintor ctiam Deo similes, et
Dei imagines, ut paiet in naiura inteHecluali), neque noe Deum nisf ex rebus crealis per analogicaid
ascenaom cognoscere powumug, Ideo nomina per*
fectionaro crealarum ad perfectiones divinaa trantferimus; alioquin da difinis nullo modo loqai
pos&mus. Veruia baec nomina long* aliiori aensa
accipienda s a a l , cum tribuuattir rebus divinra,
quam caro cpeatle : Sn Deo enhn significant eubatantiam. a se existentem, ac proiade onmlno i l l i mltatam, q*x per se formalilcr absque omai acla
elicito praesiat omaia qoae perfecliones creatas
preatare possunt, et iriodo inflnite exceileniiorl.
Itaque neque ia modo exisiendi, neque ia modo
operandi, neque in modo tribuendi auum effecium
formalem est uila simililudo, eic.
4

ODSERVATIO X .
Nomina communia q*o $etuu prtai de Beo el prtut
de creaturii dicaniur. Nomimi suni reuut potleriora. Nomina ab homine invenla.
Nola S. Thomam, parle i , qu. 15, art6, dicere
praedicias perfecliones, quanium ad rem significaiam per noaien,. prius dici de D quam de ccealar i s ; quia a Deo bniusraodi perieciioaes in crealu*
ras mananl; sedquantum ad imposiiionem nominis,
prius a nobis creaturis quas prius cognoscimus; unde et modum signiQcandi babent, qni
compclit creaturis. iVon enirn (iaqnit Basilias, lib.
i i conlro Eunomium) natura rerum nomina tequi(ttr, itno pott ret ipsas invenla $unt nomina. Eleaim
si boc essel verum, non eaae oomiua rebus posteriora, opus esset, ut quorum aunt ea?dem nomina*
liones, una el cadem subsiautia esset: ex qno
fierei, nl quia q.ui sunt tirlule perfecli, digui aoinine l>ei babcuiur, et dii appellantur, essent honunes , id esl ejusdem eubstanii qua
Deus. Venim sicui boc dicere manifesia insania
e s i ; sic illud dicere aeque demeniia esi. Iroo et
Gregorius Nyssenus lib^ x m disputaas conlra E o r.oiiiium : Miseraior, inquit, el misericort Dominn$
patient, el multv mitericordxx " . Q u i d baac aitfnl
uignificare? Naturamne, an operationem? Nemosat

87

88

S. DIONYSILS AREOPAGITA

Me aliud declarara diierit praierquaro operalionera. unum esi quod $ignific.atur, Et $t Deum dicu,
Quando igitur miaeralus eat Doniinus, u i ex opera- tumdem otiendhti, quem per reliqua nomina menii
lione roiseraiionie nomen ducerei? Nunquid anle vi- concepitti. Ex bis igilar maDifestum fil quod
taiu bumanam f Ecquis lune raisericordia indigebal? eadem divina nomina et eaedem nolionea nosira
vero poat peccatam proraus misericordia opus de Deo dicunlur, nullamque differentiara rei gabfuii, peccatoiD autem pott boniijiein exlsiitil; poat ject ad Deuro relala repreegenuoi : et quod
bominem igilur actio miserendi et misericordia no- noraina Dei iriplicem babeat caugam efficiealera
meu. Unde manifeeium efficitar posieriora esae no- quidem, mentem Ipgam b u m a B a m ; maieriam, illa
mina ipaa eter niiaie Dei, el poat bominem ei meo- unde colliguntur, id aat effecta; flnem, Deum ad
quem referunlur.
l e m bominia i n v o n t a esse* Mena eaira bumana gicat
aliarum rorura nomtna adinvenil, aic etiam noroina
OBSERVATIO X I .
Dei aggreaa, el veluti maleriam nacta, illa ipsa ef- S. Diongtiui prinuu auctor tkeologim uholasUcm.
Principia theologica $x prima ptriodo Diqnff$ii diJecia etadmirabilia, qusa in univerao conteinplaior
prompta. Omne donum Deo es$e, de$%nmm
lagequeag, ei de Deo faquireag, nomina iaipoguiU
M M , o Patn luminum. Spiriint $anctus donum
Nomina communia quo un$u de Deo ei quo $en$u * Potri*. Cur Paler luminum diclut. Patrem #m
principium emanationum. Bonum tui diffusivmm.
d$ crtaturU inUlligenda.
Deut omnia facit ob bonitalem. Gralia non datur
Ex his ergo colligitur, cum bujusmodi noniina
ex nentii. Immediate tii Deo Unitndi vim
divina de crealurisquagpriug cognoacimus, et priug
kabet. Homintm eievat tupra *tatum ntUurm. Deu$
omnium principium et /fnia
nomioamus, dicuntur, babere ea otodum signiflcaadi, qui compelit creaturig, sicui ait S. Tbomas,
Obserralu quoque digniggimum qaomodo S
e i aecunduni nostram consuetudinera proprie gi- Dionygiug primug echolaslicae theoiogis jecertt
gniflcare operationem sea efTectum parikipaium, ut ftiudamenla, quibug caeleri deincepe theologi eam
bonus bonilaiem crea(am sapiena gapieniiam iiem
quae de Deo rebusque divinig in gcbplig iraditar,
creaiam, et siroililer in rel'*quis Bominibus signifl- doctrinam omnero ituedfficaronl. Exemplo ait procaniibua bujagaiodi perfectioueg pariicipaiag; et ximuro quod occurril capitis primf De calitii #u l sic non dicuQlur proprie de Deo quia Deus eat rarehia exordiuiB cujug primam periodum si atteBle
gapra igia, tupra bonuro, eupra aapientem. Cum quis expevderit, quot verba lot oracula loiidemero de Deo proprie dicuaiur, etMnliam ejus gi- que alUsgiina scbolasiicae doctrinae principia roiragniflcare, et gecundam natuaam dici, et dicia de bilur. Sic babet : ^ %ar
crealurig quoad rem gigaificaiam, non proprie sed C , ,
per abuaiim verbi et per iraiutionera el simililudl- tov V ' xal 4 nem quamdam analogicam dici : atque ila qnas
gont comnuBia Deo el erealuris nomina, qooad
r e n aigniOcatam vere et proprie, id eit esseniiali- , \
ter e i per e dicunlur d Deo; de creatora vero , \ .
non vere neque proprie, quia non per ge dicunlur: , Omne datum bonum,
quoad vero irapositionem nomiouro, proprie eigni- el omne donum perfectum deiursum esl detcendens
Dcant id ad quod impoaita gunt, imposiia enim Patre luminum. Quin ei omnh Patrt motaf iUmgunt priug ad eigniflcandas perfcciioneg parlicipa- ttrationh emanatio, in ao< benefice exundant; dinuo
tag> quag a ]>eo in creaiuris effeciag cognoicimus, ctu umfica vit, ad tupera not erigendo simplificai,
ex qoibug, ad cognoscendae, ulcunque poggumug, et convtrtit ad congregantis Palrii unitaiem et dtipcrieciiOBeg eggeniiaiea Dei deducimur, sicut scri- pcam timplicitatem. Quoniam ex ip$o tt in ipsum
pluro e s l : JnvUibilia Dei ptt ea qua$ facia tunt inleU sunt omnia. Ecce quot brevts baec periodug gublilecta contpiciuntur
aiisgims tbeologia) principia complecialur.
Omnia Dei nomina quid mnum et idem significant ^ Primo, bonom omne a Deo dalum egge; quod designanl verba, . Ex quo priuciad Deum relaia.
pio S.Tbomag . i , qu. 4, 5,6, pluriraas elicU conObtenrandum hic com Cypariggiott Decad. iv,
clusiooee, verbi gratia, Deom esae guaimam booam,
cap. 7, quod gicut divina noniioa ex effeeiig aum*
rerum omnium perfeciioneg eminenter conliaere,
pla, dbYereniiaro operatioBum repraeseataai, sic ad
creaiurag ejus pariicipatioae ac gimililudiae boaag
Denm relaia, divergag reg reprsaenure non pogginl. Hinc magnug Basilius ia epigtol. ad Eugia- egge, etc.
becundo, omne donam perfectum ttst a D*o, ual
ebiam t Omnet, inquil, nolione*, et nomina qua
Dtum decent, (rqualis inter $e hononi $unt, quaUnut , gcilicet at principio cffeciito,
exemplari, el flaali: p. t, qu. 6,art. 4 , 6 i H q . 3 ,
$ignificatio*e rei tubjeclm nikit diferunt. Non tnim
ari. 2 ad i ; q. 27, art. 3, la corpore. Yide iiem D.
ad aiiam rem tmbjettam mentem ducil appellntio
Tbomam . i , q. 38 e l i - 2 , q. 68, obi diapotal da
boni, tl arf a/iaat opptllatic tapienlit ei poteniii,
raiione doau
et juui. Quin potiui, quacunqut nomina dium
%

"

Rom. i .

Jac. i , 17.

PROLEGONENA.

90

Tenio, oinne donum perfectum desursum esse.

Deciino, graliam babere ?im conjungcndi bomi . Hinc D. Tbomae . i , q. 58* art. 4, nem cum Deo. * . Hinc .itk eerpore, docel D#t non posse porvenire ad per- maa 1-2, q. 111, art. 5, docel graiiam gralum i a fecinm donom Dei, ted debere hoc nobii dari deeu- cieolem digniorem esse quam gratis daiam, quod
per. Item qood sic diviiwe pereonae compeut dari et baec tantum prdinet ad quaedam praeparatoria uliimi
esao doanm.
fini*, illa tero ordinel bominem immedialo ad conQuarto, donnra omne perfectum descendere a P a - junctiooem uliimi Qnis.
tre biminum. KaruCatror *
Undecimo, lumen gratiae mentem elevare supra
. Hinc D. Tbomas, . , q. 58, a r l . 2, iradit, conditionem naturae bnraanae, ulinainaanl jlla verdanum esse propriom Bomen Spiriius eancii, et esse ba, draxXoX. Ilera noa ad Doum
pomeo personale. Cam aulem a Palre Fiiioque pro- converiere, Kal cedat ut amor, procedit, inquil, in ratione doni pri- . Ubi frastra dicilor i.Undt D. Angnsliuus lib. i f De TrinUaU cap.19, , cura Chrislua Ipse d i x e r i l : fiemp
d i d l qood per dooum, qeod eat Spiritus s a o c l u i , venh ad me, tdti Pater meu$ traxerit mm". Votatio
molta propria dona dividanuir membris Chrisli. D i - enim Patri appropriator, o(i Filio adductio, e l S p i chur autem a Patro descendens, ut in nominedoni riiui saocto perventio, seu b m i i coosecuiio. liem
Imporletur proprietaa originjs tjus, qu est proces- T O X designat, graliam homines colligere;
aio. l i a D. Tboroas pane i , q.38, arU 2 ad 2. A l - qua resignincatof unio illa spiritaiis, qua per eam
fit ad Deura. Denique docet, noa per graiiam dif i iribuitur autem dooum Palri, tanquam mhtenii
principati, Hcet eliam a Filio mittaiur alqoe proee- niiatis cujusdam parltcipes reddl, uti declaraal illa
dat: . i , qusesl. 43. Non oiioee quoque Deua Paler terba, Oeoxotor . Ubi quoque
Pater luminum nuncupalur, cum ex ipso purissiraa atatum animae spiriulem significanter exdoo divinitalis germina, Filiue el Spiriius eanclas, primit, utpole timplicem, et a rebos tariis el comcett splendor ac Iqmen a sole (si divina crealis con- posiiis abetracium. Yide D. Tnomam l - 2 j qu. f l O ,
ferre liceal) anera* proceaeione pullularint. Unde arl. 1, et 2-2, quaest. 17, a r t . 4, et qa. 81, art. 8,
io bymoo Ecdesiae catiitur :
aliisque locis p l u r r m i s .
Lux lucii ei font luminis.
Duodecimo, Deam esso rerom onrfnium princiQoanqoaraFiiio noroen lucis el imagime approprie- pium el finem. xdrra,
lor, quia procedit per inieUectam, 01 in similiiudi- . qua T e r i i a t e divua Tbomas paasim p l u nem. Ita D. Thomas, . i , q. 35.
r i m a s deducit conclusionea, qt videre est parle i ,
Quioio, Palrem ease principhiro emanaiionum, C quaealione 22, arliculo 2 ; qdscst. 44, art. 1, 2 , 3 ;
quaeel. 65, art. 2 ; quaesl. 103, art. 2 ; qaaeat. 105,
lam earnm q u * ad inlra quam quas ad exlra nomi
art. 5 ; ilem parl. 1-2, quawl. 69, art. 2, ete.
naolur, ut lnsinuant ilia verba : '
. Hinc D.ThoHaec ad leonem ex ungue, n i in proverbio eal,
cognoscendum saiie aint
mas . , q . 33, mtU 1, doceiPatrem princiOBSERYATIO XII.
phim in dWioia, eique nomen principii personaliier
Juvabit elfam non panim ad pleniorem S. Wonycooveoire, ideoque nomina principium signiflcaotia
&ii inielligemiaio, ecire loca quae D. Tbopiag ex
Pairieaea auribueoda. Potesi bic eliara inielJigi
graiia pr^yenieiis e i auxiliuai Dei movens, de q u a ipao c i u t , ut skot Docior Angelicua ox illo aoio
magnum sapienCise lurtea accepit, iia viciesim IIH
D. Tbomas 1-2, qu. 11!.|
8exlo, bonum ease aui diffusivum, qaod aignant minia ejtiadow radios ad capiom noalrum a p i o d ^
tribuloa, bterarcbico ritu ka nos transfandau
Ula ?erba . Yide D. Tbomam
COSLBSfl HlXRAItCHIA.
. i , q. 5, arl. 4.
Caput primum, qood de Scripmra slve aacra doScpiimo, Deum oinnia facere propter euam bonitatem, q u o d innuii Y o c a b u l u m . Vide clrina est, quam, ul)usderB argnmenti, ad Dkmysii exemplum primo loco potui^, cilauir parte J ,
D. Tbooiam . i , q . 65, art. 2.
qoaesttone 1, ariicalo 9, i n eorpore, ot ad 2 4 5 ;
Ociavo, lumeo grailae gratuito Dei munere nobie
Inspirari, e i consequeuter non dari nobis ex ineri- kem qusst. 9, art. ad 5 ; iieua quasst. 88, a r l . 2,
ei qnaaat. 108, aru 1 et 4. U Prima tero Seoondar,
lif D o a t r b , quod idem vocabulum significandum
prsbel. S. Tbomaa 1-2, q . 109, ari. 6, in corpore. qaaesU 99, aru 3 parie nr, qweau 60, arc 4 ; m
paru Sent., disi. 22, q u a * L 1, ajt. 2, et dist. 54,
IHoi*o, lumengraiiae a solo Deo immediaie antaaae
infuodi. D. Tbomas 1-2, q . 76 et 112. llem excedere qusst. 3, art. 1; in parl. u SoeL, diat. 9,qaat. 1,
condiiionein naiuna creaue, et eseo ordinis auper- a r i . 8 .
Capul eocuoditin ciuunr io parte i , qucaODM 15,
aiara&is : 1-2, q . 114, art. l , 1 n corpore, e l art. 2
articuk) 3, et art. 12; qusst. 54, a n . 5. l n 2-2
etSibid. Conaequenier hominein aine graiuito Dei
quaesl. 112, art. 2. l a parl. Seiilenitar., d i s i . 4 ,
aaxilio non pos&e ae ad graiiam disponerq: . i ,
qiueau 2, art. 1; dist. 22, quflwi. 1, ari. 1 o4 2 ;
q. 02, aru 2, ei 1-2, q . 109, art. 6.
f

T l

Joan. , 44.

91

S. DIOKYSItJS AREOPAGITA.

d i t i . 34, qiMMU 3, i r l 1. Qu&stioitibue dispuia-

tit, de pofeniia Dei, quttit. 3 , arU 4 ; qusest. 7,
arl. 5 ; qu*st. 9, art. 7
Capul lertioro ellalor in parte i , qiiaesilone 106,
a r i i c u l o * ; quaeat* 108, trt. I e t 2 . ltem in 2-2,
qitaest. 181, art. 8. In pari. m , qu*8t. 84, art. 3.
In Supplemento partie m , qtuest. 37, art. 1; qaaeet.
72, a r i . 1. In part. u Senl., dist. 9. q o a s t . l , art. 1
e i 2 ; dist. 10, art. 1 et 2. In Qnaesiionibut disputalia, de poteniia Dei, quaest. 2, art. 3 ; de oialo,
qaant. 7, art. 3 ; <te verilale, quaesl. 9, art. 3.
Caput quarturo cilalur parte t, quawlione 12,
artlculo 1 1 ; quoesl. 13, ari. 3 ; quaest 57, art. 1;
qua?sl. 108, a r t . 5 ; quxeu 111, art. 1. ln 1 - 2 ,
qtia?st. 3 arl. 7 ; quaesl. 98, art. 5; quaest. 111,
ari. 1. 1 2-2, quaesl. 2, art. 6 el 7. ln parte ,
quaeet. 10, art. 4 ; quaest. 12, a r l . 4; quaegl. 20,
ar(. 1; quxsl. 27, art. 5 ; quxsl. 50, a r t 2 ;
quaest. 55, ari. 1 el 2. In SuppIemenlo, quaest. 77,
art. 2 In pari. Sent., dlat 17, quassi. 1, ari. 1. In
part. Seol., dist. 9, quaai. I, arl. 1; dist. 12 in
eiposilioaa textus ei quaest. 1, a r i . S.In Qnaesiionibna diiputaiis, de malo, quaest. 3. a r i . 4 ; de w i taie, qoaai. 10, art. I, ei quacsL 11, a r i . 5.
t

92

* *
Supplemcnto, quesi. 73, art. 3. paru u
SenL, dist. 10, qu&sL 1, art. 2.
Caput duodecimum ciialur parte f, qaamione 55
articuloS; quaeet. 106, a r l . 4. 2-2, quaut. %
art. 6. In part. u Sent., disl. 10, quaesL 1, art. 2
In Quaestionibui dispuialie, de veritaie, quaest. 29,
aru 5.
Caput decimnm tcrtium citatur parte i , qtwestione 112, art. 2. parl. Sent., diet. 15, qua*t. 1*
art. 1; dist. 17, qttaeei. 1, art. 4. In parl. Sent.,
dist. 10, qusest. 1, a r l . 2 e t 4 ; dist. 11, qusest. 1,
art. 2.
Capat decimom quarlura cilalur p a r l e i , quaesitooe 50, arliculo 5. In Quaeslionibus dispulaiis,
dc polentia Dei, quasi. 6, ari. 6 ; de virtuiibna,
qnaest. 1, art. 8.
Caput decimuro q u i n t u m ciialur parte i , qaa^siione 51, arliculo 5 ; quaest. 106, art. 1; quacsl. 1 0 \
art. 5 ; qusesl. 115, art. I. In 1-2, quaest. 51, a r l . 4 .
DE ECCLESUSTICA UIERARCniA.
Capul priuiuin cilalur parle i , qua3slione 108, arliculo 4. ln part. m , quaest. 64, art. 6 lu Suppleroenio, quaetl. 51, art, 5 ln part. u Seni., dist. 9
qnawl. 1, art. 8. parl.iv S^.ni., disl. 3, quajst. 2,
arl. 1. Quasslioiiibus dispniatis, de veriuie,
quaxi. 8, aru 7

d r t

l n

Capui quintum c i u i u r parie i , quaeeiione 1, arlic a l o l O ; quaxi.106, a r t . 5 ; quaat. 108, art. 2 et

5 ; q u * s t . H 3 , a r t . 2 . In part. i . SenL, dist. 17,
Caput secundum citalur in parie u i , quaeaiione 65,
qoasst. 1, art. 4. l n Quasalionibus diepuiaiit, de po- ariiculo 2 ; quaesi. 65, art. 1; qusp.el. 66, arl. 1 ;
lenlia Dei, quaesi. 6, art. 7 ; de malo, quxst. 6,
qtiaesl. 67, art. 1 ei 7 ; quaesl. 69, aru 5; quacst.71,
art. 7 ; de malo, quest. 5, arL 7, ei qiuest. 9, art. 5. . a r t . 4 ; quaest. 80, a r t . 9 ; quaBsl. 85, a r l . 5. ln
Caput aexiuro ciialur parte i , queslione 56, arSnpplemenlo, qusest. 29, arv. 1. In part* IT Senl.,
ticulo 1; quaest. 58, art. 5 ; qusest. 106, art. 2 ; disl. 1, quast. 1, art. 2 ; dist. 6, qtiacsu 2, art. \,
quaxt. 108, ari. I et 3.ln parte u i , qujest. 21, aru 2. 2 et 5 ; dist. 12, quxst. 2, a r l . 1.
In parl. u Senl., disL 9, quaesl. 1, a r l . 2
Caput lerlium citatur in parie m . quoeslione 63,
Caput sepiimura ciiaiur parte r, quaeslione 12, ararifculo 6 ; quajsl. 65, a r i . 1 c l 5 ; quacsu 66,
liculo 8; qua?at. 57, art. 5 ; qtiaxt. 106, art. 2 et 4 ;
art. 1 1 ; qusst. 67, a r l . 1; quseai. 80, a r t . 9 ;
qu*st. 107, art. 2 ; quasst. 108, art. I, 2, 5 t l 6. in
qussi. 85, a r i . 4 et 5. Supplcmenio, quxat. 29,
1-2, quast.28, art. 5; quxsl. 67, art. 2 ; quaest.Hi,
a n . 6; quaest. 3*7, art. 2. In pari. iv Seni., diat. 8,
art. I ; quaesi. 112, art. 1. Io 2-2, quaeal. 2, a r l . 6
quxst. I, a r l . 1; disl. 24, quaest. 2, aru 1 ei 2.
et 7. In parte m , quaest. 12, a r l 4 ; quaesl. 15, aru 2;
Capul qoarturo c i u i u r in parte m , quaesiione 16,
qussu 50, art. 2; quai.59, art. 6 ; quaest. 67,
arliculo 5 ; quaesu 72, art. 2. In part. u Senient.,
aru 1. ln part. Seal., disi. 57, qasesi. 5, a r i . 1.
dist. 9, quaesl. I, an.8, Inpart.i^ Sentent., dist. 5,
parl. n Sent., disi. 9, quxsu 1, art. 7 ; fdi&l. 10,
qtisest. 2, a r U 1; dist. 7, q u s s l . 1, a r l . 1 e i 2 ;
quaesl. 1, art. 1,2 el 3. lu Quaestiouibua dispulaiis,
disi. 7, quaesi. 2, arl. 1.
de veriiaie, quaest. 9, ari. 3.

Capul quiutam citatur in parie i , qaaesiione 1,

Caput ociavuro citatur parie , qua&tione 66, arariiculo
1 0 ; quacsl. 106, art. 3 ; quoest. 108, art, 2 ;
ticulo 3 ; qtiaest. 106, art. 1 el 2 ; quj;il. 108, art. 2,
quaest.
115,
a r i . 2 . Iu 1-2, quaest. 106, art. 4.
5 ei 6 ; qiuest. 112, a r l . 2 et 4. lu 1-2, quarst. 111,
parle u i , qiuesi. 61, aru 4 ; quaest. 67, art. 1. !n
aru 1. In Supplemenio, quaesl. 73, art. 3. in pari.
Supplemento, quxsu 51, arL l e l 2 ; quaesi. 54,
Seot., diei. 37, quxsi. 4, art. 3. In parie iv Sent.,
a n . 1; quaesl. 57, art. 2 el 4 ; quaesl. 40, arl. 4 et
diut. 24, quaal. 2, art. 1.
5
; quaesl. 72, a r l . 2. In paru i r Senlenl., d:sl. 7,
Capul nonum citalur parte i , quacsiione 108, arquacst.
5, a r l . 1; dist. 8, quxsl. 1, a r l . 1; dist. 23.
licolis 2, 5 ei 6. 1-2, qusst. 98, a r l . 5. 2-2,
quacst. 2, art. 1. ln Quaeslionibus dispuUtis, de veqiuest. 2, art. 7. In parte m , quaest. 61 aru 7. In
riialc, quxst. 9 , art. 3 Sent, dieL 11, quxst. 1, a n . 2.
f

Capul decimum cilalur parle , quajslionc 1(8,

arliculis2 e l 5 . parle u Scul., disl. 9, qiuesl. 1,
ari. 2.
Gaput uudecimum cilalur paric i , qtmliouc 70,

Capul scxium citalur in partc i , quxsliaiie 5C,

nrliculo I ; quxst. 58, arl. 5 ; quaisl. 106, arl. 2.
1-2, quaist. 7(1, a r l . 2. 2-2, quacsl. 184, arl. 8 ;
quacsi. 185, art. 1; quicsi. 18$, art. 5; qnacst. 187,

93

PROLEGOMENA.

ari. 3. In part. i i i , quaest. 27, a r l . 3. In Supple-

mento, quxst. 71, art. 3.
Caput sepiimum ciialur in parie m , quxstione67,
arliculis 7 el 8; quxst.68, art. 0 ; quxsl.72, art. 4 ;
quxst 78, a r l . 3 ; qtixst. 80, art. 4 ; qnxsl. 84,
art. 5. In Supplemenio, quxsi. 71, a r l . 3. In Quxslionibus dispulalis, de uialo, quxsl. 8, art. 1 ;
quxsl. 16, a n . 6 ; de veritale, quxst. 9, art. 1'
t>B D I V I M S NOMINIBUS.

04

qnaest. 50, art. 1; quxsl. ), art. 4. In pari.

Seol., dist. 1, quxsi. 4; disl. 2, qusest. 2, arU 1
ct 4 ; dist. 17, quxst. 2, texl. 1; disl. 17, quxst. 2,
art. 1; disl. 34, quxsl. 2 ; dist. 34, quxsl. 3, art. 2 ;
dist. 37, quxst. 4, a r l . 1; dist. 42, quacsl. 1, arl. 2 ;
dist. 44, quaesi. 1, art. 3 ; disl. 46, quaest. 4,art. 3 ;
dist. 46, in expos. lexi. In part. n Senl., dist. 7,
qusst. 4, a r t . 2 ; dist. 11, quxst. 1, art. 2 ; dist. 13,
quxsi. 1, art, 4 ; dist. 18, quxsl. 1, art. 2. In Quxstionibus disputatis, de polenlia Dei, quxst. 4,
arl. 6 ; qaxsl. 2, arU 3 ; qtixst. 3, a r l . 6 el 43';
quxsl. 4, a r i . 2 ; de malo, quaest. 4, art. 4, 2, 3 et
5; quaesl. 2, a r l . 4, 2, 4, 7, 9 , 1 1 ei 12; quaest. 3,
arl. 1, 2, 9, 12 et 14; quxst. 4, arl. 1, 2 el 6 ;

Capul primum citalur in parie i , qusesttone 12,

arliculis 1 el 2 ; quxst. 13, a r u 1 et 2 ; quxsi. 15,
art. 3 ; quxst. 32, art. 2 ; quxsl. 56, art. 2 ;
quasl. 59, ari. 2 ; quxsi. 57, a r l . 1 ; quxst. 88,
art. 2. In 2-2, qoxst. 15, a r l . 1; quxsl. 91, a r l . 1,
qoxst. 101, a r i . 3 ; quaesl. 106, art. 3. In parl. ur, quxsl. 16, art. 1, 2, 5, 4, 5 et 6 ; de virlutibus,
q u x s l . 2 0 a r l . l . h i p a n . Sent., disl. 22, quxst.l, q x s i . l , a r l . 1 , 1 7 , 1 8 et 1 9 ; de verilale, quasL 8.
arl. 15; qnxst. 28, art. 2.
ari. 2 et 4. Quxslionibus disputaiis, de poientia
Capui quinlum citalur in parte i , quxslione 4,
Dei, quxst. 7, ari. 5 ; de malo, quxsL 5, art. 1;
de virtulibus, qtixsl. 2, arl. 2.
a r l i c u l o 3 ; quxet. 15, art. 3 ; quxsl. 44, art. 3 ;
quxst. 57, art. 4 ; quxst. 91, a r l . 4. ln 4-2, quaesl. 2,
Capul secuudum citalur in parlc i , quxslione 32,
art. 5 ; quae&L 79, a r l . 2. parte i u , quaesl. 45,
arliculo 1; quxsl. 67, a r l . 2 ; quaesl. 93, art. 2. In
art. 4. In part. Senl.. disl. 8, quaest. 2, art. 5 ;
part. Seni., dist. 15, quxsl. 2, art. 2 ; dist. 21,
quaest. 1, ari. 1; disl.28, q u x s l . l , a r l . 1. ln p a r l . i . dist. 47, qusest. 2, arl. 2 ; disL 24, quxsl. 4, arL4 ;
diat. 35, quaesl. 4, a r l . 4 ; dUt. 36, qusesl. 2, art. 5 ;
8enu, disi. 15, q u x s i . 1, art. 5. ln Quxstionibua
dispuialia, de poienlia Dei, quaest. 10, art. 1; de disl. 46, quxsl. 4, arl. 2. In Quxsiionibus dispuialis, de potenlia Dei, quxet. 7, art. 2 ; de mah,
malo, quxsi. 16, a r l . 7 ; de verilate, quxst. 4,
arl. 6.
quxst. 46, arl. 9 ; de virluiibus, quxst. 4, art. 8 ;
de veritale, quxst. 8, art. 8 ; qusesi. 20, art. 5.
Capul lerlium cilaiur in pane i , quxsiione 5, arB

1'iculo 2 ; quaest. 15, art. 1 1 ; quxst. 19, a r U 9. l n

2-2, quaesl. 83, a r l . 2 ; quxst.401, art. 5. In parl.
Senu, dist. 57, quxst. 4, a r l . 2.
C
Capul quarium ciiatur in parie i , quxstione 48,
arliculis 4, 2 , 5 et 6 ; quxsl. 49, art. 4; quaesi. 50
arl. 2, 5 ei 5 ; quxst. 51, arU 4 ; quxsl. 54, art. 2 ;
quaest. 55, a r l . 4; quxst. 57, a r l . 4 ; qusesl. 58,
art. 4 el 5 ; quxst. 65, a r i . 4 ; quaesl. 64, a r l . 4 e:
2 ; quxst. 67, art. 4 el 4 ; qua?sl. 82, arU 2 ;
qnsesi. 93, art. 2 ; quxst. 94, art. 2 ; quxsi. 406,
an. 4 ; quaesU 415, art. 5. In 4-2, quxsl. 4, art. 4 ;
qoicsi. 2, art. 5 ; quxst. 40, art. 4 ; quxst. 48,
art. 14; quxst. 49, art. 4 et 6 ; quxst. 24, art, 4 ;
quxsl. 26, art. 4,2 e t 3 ; qiuest.27, art. 2 ; quxst.28,
ari. 1, 3 , 4 , 5 et 6 ; quxst. 29, a r l . 3 et 4 , quxst. 35,
art. 7 el 8 ; qtixsL 46, art. 4 ; qussl. 51, art. 4 ;

Caput sextum ciiatur in parte i , quxslione 18,

articulo 1. Quxsiionibui disputalis, demalo,
quaest. 16, art. 4.
Gaput sepliraura cilalur in parle i , quoesiione 14,
arliculo 10; quaesi. 55, a r l . 2 ; quaest. 56, art. 5 ;
qua3Sl. 58, a r l . 3 , 4 et 5; qua^l. 7 5 , a r l . 7. ln 1-2,
quaesl.112, a r l . 1 1n 2-2, quacst. 1, art. 4 ; quaest.8,
arL 4; quxst. 480, a r l . 5 ; quaesl. 488, a r l . 7. ln
parl. SenL, dist. 2, quaest. 4, a r l . 2 ; disl. 4,
qu3Bbl.2, art. 4 ; disl. 8,quaest.2, art. 4, el qua^st. 4,
art. 3 ; dist. 49,quxsl. 2, art. 4; disl. 38,quae&l. 4,
art 3 In Quaeslionibus dispuialis, de potenlia Dei,
qnaesi. 6, art. 6 ; de malo, quaest. 46, aru 4 ; de
vinutibus, quaest. 4, art.2, ei quest. 2, a r l . 5 ; de
verilale, quaesi. 8, a r l . 8 et 15.
Capui octavum cilatur in parle i , quaeslione 2 1 ,
qusst. 5 5 , art. 4 ; quaesi. 60, a r l . 5 ; quaest. 63, ^ a n i c u l o l ; quacsi.56, art.3. In 2-2, quaest.!75, arl.4
ln Qux&iionibus dispulatis, de verhale, quxst. 8,
arU 4 c i 2 ; qusesl. 70, arl. 4 ; quacsl. 71, ar(. 2 et
ari. 9.
5; qussi. 72, art. 4 e l 9 ; quaesi. 80, a r l . 4 ;
quaesi. 87, a i t . 4; quxst. 78, a r l . 4 * quxst. 409,
Caput nonum citatur in parie i , quaeslione 5, arart. 3 e i 6 ; quccst. 412, art. 3. In 2-2, quaesl. 8,
ticulo 1; quaesl. 4, art. 3 ; quxsl. 21, a r l . 1 ;
aru 4; quost. 24, art. 2 ; qusst. 25, aru 4 ei 7 ;
quast. 42, art. 1; quacsl. 56, arl. 3. l n parl.
qiwcsu 27, ari. 4 el 5 ; quaest. 29, a r l . 3 ; quxst. 34,
Scni., disi. 3, quanst. 2, art. 2 ; dist. 19, quaesl. 1,
aru 4; quxst. 82, arl. 2 ; qxixsl. 92, art. 1 et 2 ;
art. 2. In Quxstiouibus disputaits, de polenlia Dei,
quaeii. 410, a r l . 3 ; quxsi. 425, art. 1 et 1 2 ;
quxsl. 7, aru 7 ; de malo, quxet. 3, art. 1.
quaxt.129, a r t . 2 ; qus(.141,arl.l ei 2 ; quxst.145,
Caput decinium ciiatur in parie i , quxsiione 9,
art. 2 ; qual. 158, a r l . 1; quaest. 159, a r u 8 ;
arliculog. In parle Scnl., disU 19, quxsl. 2,
quaesi. 162, art. 1; quaest. 165, art. 1; quxst. 467,
arl. 1.
arl. 1; quxsi. 175, a r l . 2 ; quacsl. 177, arl. 1 ;
Caput undeciniuin cilalur in parlc i , quxslione 44,
quxal. 180, art. 6. lu part. , quaesl. 44, art. 2 ;
articu!o2; quxsl. 84, arl. 5. In 2-2, quxsl. 29,
quajj,L 46, a r i . l . l n Supplauiento, quxst.49, a r i . 5 ;
art. 1 ct 2 .
t

S. MONYSIUS AREOPAGITA.

95

95

Episiola ad Caium c i u i o r in parte m , qussiione 92, ariiculo 4.

Epistola ad Doroihaeum citalur in parle m , quav
lione 92, articulo 4.
Eplstola ad Polycarpnm cilatorin parle n Seot.,
dist. 45, quacst. 4, art. 4.
Epistola ad Demophilum citainr in parle iv Sent.,
diat. 49, quaesl. 2, art. 2.
Ex bis aliisque locis quae me effugerunt, facile
patel Angelicum Doctorem lotam fere doctrinam
Iheologicam ex purissiaiis Dionysii fontibus bausisse, com vix uila sil periodus e qua non ipae ian~
quam apis argumeniosa tbeologicum succum extraxerit, et in Sumaiam, veluli quoddam alvearc,
pluribus quaestionibus arikulisque , ceu cellulis,
] \ ibeologico melle eervando, dislinctum, redegerit.

Caput duodecimum cilatar in pane i qusesiio- i

ne15,articulo 8; qiiam.408,arl.5.Ia2-2, quaest.29,
art. 2. lu part. , quscst. 27, art. 2. In Quaesiiouibiis dispaUtis, de potenlia Dei, quaest. 9, art. 7.
Capul deciinum tertiuin citatur io parte qua>
stione 41, arliculo 4. In part. Sent., dist. 2,
quaeet. 4, art. 4 et 5. In Quaestionibus disputaiis, de
potenlia Dei, quxsi. 7, art. 5 ; qusest. 9, art. 7.
9

MYSTICJt THEOLOGI.

Capul priraum cilatur in parte i , quawtione 12,

ar;iculo i$; quaest. 45, art. 6. In part.m, qusesl.92,
arl. 2. In parl. n Seni., dist. 9, quaest 4, a r l . 2.
In Qosestionibus dispulaiis, de potenliaDei, quaesi.7,
ari. 5 ; quae*l. 9, art. 7 ; de viriutibus, qu&st. 4,
a n . 8.

ISAGOGE BALTHASARIS

CORDERII

SOCIETATIS JESU THEOLOGI

A D M Y S T I C A M T H E O L O G I A M S. DIONYSII A R E O P A G I T J 3 .

Qao faciljor poriorque nobis ad sacrosancta My- C

aiicae ibeologiae adyta sil acceesus, opera pretium *
facrit, ex aliis ejusdem sancii Palrie Operibus hrevia quanlam & seu praeludia praemiuerc,
quibus mens nostra prsexercitata, ritu quodam
myslico praeparetur, ut, quanium fas est, sancte
rebus aanciissimis coajuogatur.
Ne auiem a janua, ui in proverbio est, et a scopo
aberreaius, cogaoscendum anle omnia qaid per
niyslicam theologiam ialelligaiur, et quae sit ejus
definiiio, quodque principiiuo seu origo, quis flnis, qaas ad illam prxrequiranlur, el quomodo ad
iptam accedcodum s i l , et qua landem ralioae m i rabilis illa mysticoe iheologiae unio in anima perficiatur: qux oinnia breviler seplem capilibus sequeatibas explicabimus.
CAPUT PRIMUM.
Quid per mysticam theologiam intelligaiur.
Myslica seu mysieriosa Ibeologia, si vim aominis
atiendas, designai quamdam sacram et arcanam de
Deo divinisque rebus notiiiam. enim
Grarcis idem est quod Laiinis arcanum, occultum,
abdilum, secreium, el quidem sacrosaactum, qaod
nonnisi hominibus sacris comaiunicandum,- profaiiis ?ero occuliaadum sit :_quos idcirco S. Dioiiysias vocat, id esl exsortes mysteriorum, quibus eecundum legeia bierarcbicam vetat
mysieria (sic eniin appellat sacramenta) propalari.
Sctebal quippe quod sacramentum regii ab$condere
bonum e$l . Hinc de mysieriis seu sacramcnlis ad

Cau. I Ecchi. hierarchhe. * Tob. x n , 7.

e

Timotheum scriplurus : Vide, inquit, ne explodat

Sancta sanctorum; quin potiu* arcana Dei reverebcn*5, ac spiritalibus inaspeciubilibuique nolionibui
celebrabis; inaccata quidem profanit ilia H inlaeta
reservando, $olis vero sanclit, cum laera quadam,
proui fa$ e$t clarilate ret iacrat eemmunicand$.
Idemque sub finem ejusdem capitis iterura inculcal, ul jaxla rilum bierarcbicuia profileatur, sancta
quidem saacte contreclare, sola autem deifica divinis, perficiealia perfectionis capacibus, sancliaque aanclissima communicare. Sic Ghrislus quoque
ad turbas in parabolis loquebaiur
el solis apostolis dabai oosse mysteria regni Dei. Neque enim
fas est (ut ibidero Oracula leslantur) porcis projicere spiritaliam margarilarum puruai illum ac lucidum pulcbrificumque adornalum,
9

Uaque qui mysiicam ibeologlam n o m i n a l a r canam quamdam omniao aacram designat sapieatiaro, Dei priacipalis pulchriludiais imaginem proprio, quaatum fas est, principio conformem: s i qaidem cujuslibet eorura qui myslicis illusirauonibus imbauutur, in boc siia perfectio e s l , ut ad
diviaam pro caplu quisque suo promovealur imilatioaein, Deique ia semelipso excipiat operationem,
in mentis abdito divinissime relucenlem, quam
exinde rilu bierarchico in alios transfundai.
CAPUT II.
Quce $U definilio mysticce theologia.
Omtssis variis, quas varie diversas Iradunt, delinitioaibus, vel potius circumscriptioaibus, bre-

> Lac. viu, 40.

i 3

CaL kierarch. cap. 3.

7
PR0LE4 OMENA.
9g
iier et clare videlur boc modo deflniri poise: i ^ perflcit et informat, ita u i tribus istie excelTbeologia royilica est gapieatia experbaenialig
lenlisfirotf virtotum Uieologicarum aciibae, toliua
Dei affecliva, diviniiae intusa, qu nientem ab
royeuca? ibedogiaa perfeclio el esaeniia coniioeaomni inordinatione puraro, per actns goperaata*
lur, uii pulcbre ac fuse in libris diviniaftimia 0#
fties fidei, apei el cbariialis, cum Deo iotime con- atcentu month Carmeli, De nocte obicura , ei CanJongU.
tionum tere mysucarum declarationibua (6), c x pooit venerabilia Paier Joanucs de la Cruz. rerum
llaec deflnhlo conaiai oronibos partibag aeo memmyaiicarum ezpertiasimua.
b r u ad propriam alicujui rei definiiionem gecun9

d a n pbilosopbix legeg requieiiis. Gentig enlra deE x quibua patel iheologlaro mysticam tam in
aubataniia eua quam in modo proeedeodi esae mere
flniti bic eal iapieniia experimentalii, eeu gapida
supernaturalem. Siquidem et principia ejua,
gctamia. Noa enim hxc tbeoiogia eai qusdam oiiosa
aterilbve gpecu!aiio aed aapidlssima Dei coniem- raedia, el flnii, et in buoc leodendi modas, naiur
i r e i aiqoe ordinem penkua transcendunt, uu ex
pUlio, q u * guavjggimo (cujus quidera In hac t i l a
capaceg eumus) eapore gpiritali menlero imbuii, jain dictis facile colligiinr el ex aequeniibua uberius liquebii. Unde aequitur curo ipaam, tuxn promtilioque detectabUiag eam afficil qoam ab ttllo
gpiritaliiun baram deliciartim inexperlo concipi aui ' xiinat ad unionem mysiicara diaposiiionea, non
ex afbiirio nosiro, sed ex aalius benevola miaeoredi poggil.
rentis ac dignantis Dei graiia dependere. Qui ciim
DiiferenUa esl Dei afatiim,
quo differl a r d i beoignua all ac nwltas roiaerailonia, dignatiooe sua
qais scieniiiA tbeoiogicis quae i n i e l l e c t u m Moc*
copioae nos prvenit et ad cordia oaiium pulaai,
mtai, CUID hmc principalius aflkial voliintaiem ;
et exapecuu ui i l l i aditom paiefaciamua, obsucula
Kcei etiain arcano quodan lumine illueitat intelromoveiido, paratus not dirigera ac dedocere uaque
'.eciucD, ad Deom el rea o n a e i emintBliori, utpota
ad montcra Oreb, ac lupremura Ibeologia myatkaa
ttpcnialurali, modo iiUelligencUim.
fasttgiom dummodo jugibus ac femnlissimta
Proprieiaa biijus gaptcniia prae caeterig eximia
Ipsum
predbua invocemua, ducium e]ua exaciUsime
est, quod ait divinitu$ in(u$a aon arlo buinani
obsertantea.
aaagitteri] aot ingeoii perspicuiiate, vel studii agCAPUT llf.
aldeilate homanitui acquiaita; quippe douum et
Quod $U principium myiticm tkeoloeice.
cbarigma nobilisaimi Sptritua sancii prineipalia,
Gum ipsamei myaiica ibeologia, quid s i i , recte a
aai cum non ingredialor aniroam malevolam,
que babitet jn corpore aubdilo peccatig \ pro ^ nobia, at opinor, defloita s i l , retut. at originem
ejus invettigemut* Hujut igitur principium etorigo
sabjeoo requirit numem a* omni incrdinaiione
aiyslica*. Ibeologlae, ut aancii Dionyaii verbis ular,
jmraai. Nam, u i ait regiug Propbeta: Quit auendet
foat eai viks, eaaentia booitatis aaa reraai ouiiumontm
Domtat, auiquii Habit in ioco $a*cto
ninm causa Trinilas a qua par bouilaiis reduaqjva, niai innoun* mmbut, $t mundo cord$ qui
daniiam oli caHera, aic etiam bocca daium o p i i NOft acctpil m tano animam suam Quin et Cbri*
glug: Beaii, iaquii, mundo corde, quoniam ipsi Deum Ditfro e i donam periectam benignissime profluxit,
tidebunt . Porra flnis per bancce gapieaUam l n - desursuai descendeni a Paire luminuro per Filium
in Spiriia sanclo, qui per boc donum sapieuiia)
lenlug, est unio cum Dco, quama nimirum polesl
ia faac vita oblineri, arciiseima guaviggimaque. aobia naodo nobiliaainio communicaiur. Quin e l
royalicae omnis a Patre mola? Hluslralionis einakedia ytto bujut obliiieuda? eunt aclui ibeologici
nalio
In no$ beaefica exuodam, denuo, ceu aniflca
nperaaturaleg, fidei, epei ei tbariiaii, quibua
is,
ad
aapera noi re?ocando eimpliflcai, et conimroediate mena Deum atiingit, per fldem scilicet
callginose, per gpedi sotpenee, per charitalera per- verdi ad coagregaaiia Patris oniiaiem ac deilicam
simplicitatem, atque ad ae ut f u eai, acteadentei
Jecta. Pide$ enim cum stl argumentum non appa9

rentlum " , est caligo i t u myglica 3. Paulo et S .

Dionysio adeo celebraia, de qua vide cap. 1 et 2
Mf$l. theol., e i epiai. 5 ad Dorolheum^ alque ibidem nosiraa adnouiiones. Spea tero eum sit re*
rum qu necdvm poaaidentor , earamdem expecuiione ac teaiderio aniroum quodammodo
soapendit, atqoe i u per illam myslica fil euspeni l o . Cbaritas aenique, cura l U vinculum perfictio*
nu , cem ipto Deo animam feliclssime conjoiigil.
A c fldea quidem iniellectum spes memoriara, cbar i i a t toluuUiem et affeciutia eupra naturam my-

* Sap. i 4.

* PaoL , 3,4.

Mallb. , I.

(6) Vide CEuvret compttict ds $aitd$ Thire*

Caibdicae.

pro cujaaque capacitaic, limpliiiciliva aua unione

gubrigit uoWcatque. Dicimug iiaque cum eodem
gaactoDlonygio Dei-principalem beatiludinero, natoram divlnltalig, principlum deiflcatiooig, ex quo
deiOcaadi delllcaDlur, royglicam tbeologiam in galutem et deiflcaUooem bominum concessisse, modo
gciiicet magia immaieriato et gpiriuliorl, noa extringeca* ad ditina morendo, ged intelligibtli r a tione atque Snlringecug pura liquidaqae iiiustratiooe dWSnbgimam iia votuntaiem irradiando. H a Jaaavtero d i v l n * bcaiiitidinia boaitag eadem gemw

Heb. , I.

"-ftffi*

X. 1U Montia Rabri 1832

t%h U*

Cal. nt 14.

-4, ex lyplt oAciaaj

S. D I O N Y S i l S AREOPAGITA.

99

per et eodem modo se liabens , benellcos lucie

guas radios cunclis oculis menlalibus iuculenler
expandit, adeoque si sponlanea menle predilorum
arbiirii liberlas spiriiale lumen deseral, a iialura
sibi insiias iuci excipiendja vires, amore parvi
prtecludeng, prxsenii quidcin luci sc subducii, bxc
lamen eam ininime desiituil, sed vel conniventein
illuminat, atque aversanti benigne prorsus occurr i l Q u i s q u i s igilur ad insitura a Deo naturse lumen recurrerit, principio quidein cum Dei adjutorio, quls landem ipse sit videbit, V c q u e luois accessione munus sacrum rererei. Porro qui propria
gua irreflexis oculis consideraverii, abdilas qtiidem
ignoralionia sux tenebras eliniiaabit, perfcciissintce
tamen Del unionis e l pariicipaiionts adbuc exgors,
ejusdem desiderio sponte non afflcielur, sed seuw

sim primura a propriis ad poiiora, e i ex iis ad potiggima, nec non perfeclus tandem per Dei graliam,
ad divino-principalem unionem, sacro quodain
ordine evehetur. Sic auiem adductum divina beatiiudo ad sui admiuit cominunicaiioiiem, propria>
qne lucis inslar signi oujusdam ipsum parlicipal,
Deo inlimum reddens, alque consoriem muneruin
divinorum. Neque cnim viia nobis est cui vis illata
git vel imposha necessiiag , neque vero eiiam
eorum quibus providetur liberlale, divinai illasirationig a Provideniia maaanlig radii obiundunlur;
ged oculorum menlalium dissimililudo facit, ut
exundaiia palernae bonilalis illuslratio, \el omnino
1 1

100

ieclnaliicr se componaat \ alque divino priiacipalem similitudinem supermuadialiler conlemphnles, ad eamdem speciem suara conentur effbrmarc,
jure merilo uberiore quoqne gaudent ejus p a r t i c palioae, quod sint assidui, ac semper ad anieriora
nunquam falisceniis amorig conleniione se extendant, et primordialcs illuslrationes iinmalerialilcr
iiquidoque auscipiant, aique ad easdem componantur, vitamqae omnem babeanl gpirilalem. P m i
siquidem censendi**, non quasi a matulis donlaxal inipuris colluvionibusqne gini liberi, vel quod
imienalibus iaiagiuibug miaime adbxreant, scd
quod omni re creata celsiores prae suroir.a purilaie,
vel maxime deiformibus viuulibus sint coordiaalt,
ordiuisque sui molum propriuni xquabilcmque per
amorem Dei coagiaater leueanl iavarialum, aeque
ullara in deteriug admiltanl iaiaiiauiioaeai, sed
inconcugsam semper et iminobilem deiformis s u a
proprielaiig sedein babeant. Coaiemplatores iieiu
non quasi symbolorum, qune gensu vel iniagiuatione pcrcipianlur, spectalores, aeque varictaie
dunlaxal gacraruui Scripiuraruai ad Deum elevanlur, ged onini cognilioue simplici allioris luniiuis
replentur, alque coniemplatioae illius pulchriiadiuig, quae eflecirix e l origo omnis pulcbriiudinig
exislit, quaeque supra substantiam est el in T r i n i tate suprasplendet, quanium bomini fag esi reficiunlur. Coinmunionis quoque Jesu similiier parlicipeg fiunl, noii quasi in miagiuibus saucie iafor-

cassa git, et propter eorum repugnantiam iamilig, Q matis, quae veluii fonnae in ipsig deificain gimililudinem exprimant, ged tanquam vere ad eum apvel ejug pariicipaiioncs exisiani iaaequales, parvae
cl magaa?, obscurae vel clarae, cum unus s i l et propinquanles, in ipsa priina parlicipationc cogiinplex, eodemque modo scmper se babeat fou- gnilionis luminum ejus dcificoruin, quod Deuui
imilandi ralio subliiuissiino ipsis niodo sil indulia,
talig ille radius, qui jugiier esi expansug.
ct in priinxva quanlum quidem fas est, poieniia,
CAPUT IV
divinis ejus bumanigque virtulibus communueui.
Quis tit pni$ mytlicoe theologia.
Similiier perfecii sunt, non quasi varietates sacras
rcsolvendi scientia sint illusirati, sed quod p r i Omnig porro mysiicae ibeologix scopug esl erga
maria et praecellenie Dei unione saiiemur, j u x u
Deum el res divinas conlinua dileclio
qus diviDiius inseriiur, el per ejus uoionem consummatur, supremam i l l a m , cujus capaces sunl morlales, d i \ini amorig iiiOuenliam; siquidem ab ipsamel d i quaeque bac prior est, illi adversanlium omnimoda
el irreveriibilis fuga; cognilio Dei perfectissima, vinilaie sacris mysiicig iniiiantur, dum ad Deuin
e l simplicis perfectionis cjus divina participaiio per dilectionem subriguntur, nec non in co sumuia
fruiiioque, quae omnem Dei conteinplalorem spiri- purilaie summaque conslantia stabiliunlur, alque
tali mudo reflcit deiflcatque. Cuni eniin babeal D supernaluralibus divinorum operum ralionibus, ab
Beuiu omnis sacrae sux arcanx cum scienlix tum
ipsoaiei divino principalu operaiionig flnem
ad divinissimuni ejus decorera
erudiuolur. Unde fil, ul mysiici theologi reconslanier iniuendo, euindem quoad polest expricondiios quosque Scriplurae seasug et scienliaa
mit nec non divinos gui consorlcs, sacra quaedam
quasvis naturales loage aliier quam alii (quippe
perflcil siniulacra speculaque clarissima ei innnagapernaluraliier) iaielligaat peaeirenlque, cum non
culata, quae primitivx lucis, summaeque deiialis
dividui aal e dividuig, vel sensibus, vel ralionibug
radium excipiant et in Deum ipsuni a quo proratiociaando colligaal gcieuiiaia, sed ab oaiai roalluxit, giacerissime reflectant. Iliac niyslici tbeoleriali ac aensibili pluralitaie puri, a maieria selogi primario mulliplicilerque Deum pariicipanl,
crelo alque uniforaii modo spirilali ea capiani
el subliaiissimis ac multis modig arcaaum Dei eo- quxcuaque vel ia diviais vel ia huaiaais scienliig
LJOscuni. Cum enim ad imiiaodura Deum iatel- ialelligi possunl. Esl eniai illis v i s qua?dam s p i M

9k

97

Kecl. hier. cap. 1.

Eccl. hler. nap. 2.
cap. 3. Jbid. cap. 4. lbid. cap. 7.
11

M
7

Ck/. kier. cap. 9.

Eccl. hier. cap. I.
D* divin. nom., cap. 7.
M

Cvcl. fcier-

PROLEGOMENA.

401

ritalie alquc operalio impermisia aiquc immaculala

puriiate resplendens, et conspicax divinarum intel- ^
ligeniiarura, quac per divisionis ac malerix carcnliam, deiformi unitate ad divinam el plusquam sapientem mentem ac rationem diviniius efforroalur.
Hinc myslict tbeologi hoc quoque sacrum niumis
referunt, u l quod diTinorum omniuni divtniesimtim
e a l , io aalute ac perfectione proximorum procuranda, divino proreus ei emineniiori pnc caeieris
modo ipsiusmet Dei cooperaiores exislanl; non omnino dissiia ab ordine coelesti insinualione in ani*
mos hominum influerulo, el a quibusvis viltis atqne imperfectionibus ad omnem virlutem et vilae
saoctilaiem iraducendo.

11*

adbibenda est jugis morlificaiio, ul quis exsoie

flat et expcrs omuium uniforniitaiis divisionum.
Propierea viri sancii, divinorum communione dignali, dum pro mensura gratix divinae sibi coliaiac
ad deiformitalis et myslicx untonis fastigium perfcctissimis perfectivisqne deificationibus evebuntnr,
ea quse cartiis sonl minime curant citra naturac
necessitalcm, idqtte, proul tisus ferl, obiler; aique
boc modo eiiam corpora illorum per morliflcaiionem quodammodo spiriitializata, in myaiica deiftcalione lemplum fiunl Spiritue divincv-principalts, in
quo siiutle in simili fundatur ac coilocatur.
CAPUT VI.

Qna ralione ad mysticam iheologiam accedendum sff,

Obslaculis ct impedimentis per morlifioationis
CAPUT V .
exercitium sublalis, adhibendum esl eiiam studium
Quanam prarequiranlur ad mysticam theologiam,
oraiionis, cxcmplo Dionysii mysticam tbeologiam a
Ad hanc Iheologiam * cumprimis prareqtiiritur
sanclissimae Trinilaiis invocatione auspicaniis.
status quidam supernaluralis ipsi proporlionatus, Oporlei igitur nos primuin orationibus ad Deum \
qui cum sit quasi quaedain aliera nalivitas diviua,
lanquam ad mysticx (heologiae principium adduci,
nunquam aane iniellexeril, nedttm gesserii quid- ac deiode magis ipsi propinquanies, edoceri opliiua
piam secundum mysiicam ibeologiam, cui ne ipse quarque munera, qux penes ipsum sunt collocata.
qiiidem slatus hic divinilus afllalus eit. Etenim et
Nam ipse quidem prasens adest oninibus, non auiiobis (bumano loquendi modo) exislenlia primum
lem illi adiunl omnia ; sed cum eum sanciis preea est, u l deinceps quae nostri fori sunt, traclctionibus, el inenie tranqutlla, el ad divinam uniomus, cum id quod nullo modo existit, neque mo- nem accommodaia deprccamur, tum demom noa
tionem neque substanliam omnino habeat; qttod eiiam ei praesentes sumtis. Ipse enim nec in loco
autem quoquo pacto est, ea demum et agai ct
ita estut usquam absit, vcl ex aliis ad alia niigrei.
paiialur, qu# naluroe statusque suni sui. Dicimus Quin imo dicere, in omnibus ipsum esse, quod raiilaqne assiduis ad Deuin connitendo aspiralionibtis,
nus esl ejus infiiiiiaic, quas et exccdit el conlinet
atqtie iotalibus conlrariortim monificationibus ei C universa. hos ipsos ilaque orationibus ad subliniioabolilionibus bominesspirilales slaltis bujus deifor- rcm divinoruin beniguorumque radiorum couluilum.
rois immulabiliiaie poliri. Nnn eniin nh omni dun- comparemus. Qticmadiuodum si lucidissimam caletaxat maliiia ipsis recedenduin est, sed obdiirandum
nam e suiumo cailo suspensam, cl liuc usque deinisiriliter, et impcrterrile semptr obsistendum ipsi
sam, manibiis allcrnis in anieriora prolcnsis continoxix remissioni; IICC a sacro est unquam amore
ncnler arriperemus, aliraberc quideui ipsain vidfcessandnm , ast continenler ac. pcrpeluo pro viribus
rcinur, re aulcni vero non illam ipsi dcduccreinus,
ei insistendum, ad pcrfeclioncm divini principahis
ul qux suporne et inferne prxsens cssei, sed ipsisidiliinntioncm sancle semper nogotia sua diiigendo. niet magis ad snbliiniores radiorum illusirium Noquc eniin
fas csl inyelicis ibcologis quidquam
gores cvclicremur. A u l sicut si navim iugre-si,
operari, quod divinis inspiralionibus vel miniimim
riidcnlcs cx pelra quadam ad nos usque ponecios
repugnet, imo nec iisdem disscntire, si divinmn
auxilii causa lencrcmus, non ad nos petram, scd
appeianl claritnlem, et ad banc sancle, ut par csi,
nosipsos revcra naviir.que ad pelram traducereimis.
aspirenl. Iiaquc perfecta oni ipsius abdicaiionc
Quaproplcr ante omnia, prxserlim in myslica
ac conlimia iu rcbits oinnibus morlificationc opus
ibcologia, ab oraiiorie auspicandum est ; non tit
c s l ; qnando quidem naluram bumanam vitio pro- ^ nbiquc el nusquain prxsentcin virlulem allrabamus,
toplasti diviois bonis spolialam, vila passionibns
scd, ut divipis commcmorationibus invocationiLusobnoxia excepil, et consequenler boino a divina
quc ISOS ipsos illi dedamus atque uuiamus. Et^nim
gralia, qiix ipsum ad supera subrigebat, dilapsus, esseniia illa * cujus odoiis suaviias meniem supeet ad exlrema conuraria jam prxceps daius, variis
rai, ab igneis purissimisque meiiiibae ad sui manipcrturbationibas exposilam nactus cst iininulaliofeslationem per fervcntissimas orationes i n v i u r i
nem. Uime cum non possil ad unum colligi, alqne
amai, divinissimaeque suas iuspiraliones luculenunius pacilicx unionis particeps exislere qui sclissimis dislribulionibus iniperlitur illis, qui sic
CIIIXI ipse dissidet, neque liceal sunimc contraria
illara supramundialiter invitarunt. E s l enim lux
aiinul participare, vel commnnicalionem aliquam
vera * quac omnem mentem implct lumine iuiellecum babenti, divisas liabere vilas, si unius
ciili,o-i)nem auiem igtioraniiam et errorein ex omDei slabilem prjfferal parlicipalionem, neccssario
nibus animis in quibus esl, ejicil, ci ipsis omnibus
, f

100

Eccl. hier. rap. 2.

C<BI. hier. rap. 3.
hier. rap. 4.
De divin. nom. cap. 4, 5
1

* Eccl* hkr* cap. 3

De divin. twm. cap. 3.

EctU

404

S. DIONYSKJS AREOPAGITA.

103

lumen sanclum imperfit, earnmqtie oculos mewUi- in anlmabug noelrie exfganl babere atbi conforuuia
per vlrlatenit iacornipUbilea imaginee. Incircumlet a caligiae et ignorantia eircvinfusi repwrgat e l
eertpiutn enim illud tirtutie deiformie simtilacraai
liberai, et excitat atqne aperit multa grtmtale l e rile imiiaaduui eet, at epiriialie ae fragrans ipaoni
Bebranint oppratsos el daosos : datqne primam
referat pulcbriludo, aeseqne formet et effingal ad
qnidem nediocifem eplendorem, delnde lanquam
degostato Uiroine, oculis jam magia post degoatalio- pulcberrimam ejus imitationera. fit eicut in imaglnem lumen a p p e t e n t i b u 8 roagie ea irapertii, et niboa seiwilibas, xi pictor ad prlmaevam apeciem
conetaoter iotendnt, nalla realia tisibili dUtraclug,
cnpiosHii affulget, quoiiiam dilexerunl multura;ac
neqae aecundum quldpiam divisue, illum ipsain q o l
aeaaper oiieries prarebit proporuone eiudii eorura
depingendue eet, $\ i u dicere Uceat, quodammoda
ad aepicieiidnm euraunv Etenim * sicut igaoraniia
erraatea dirimit, aic adreniua laminia congregat rbplicabit, alque ipsaramel veritatem in similitadiae, e i arcbeiypom in imagine exprimet, a k e et copulat illuminaioi, pcrficiique eo, et ad id
quod vere est converlU, a multis opinalionibus eot romqQe in aliero cilra aubstaati differeniiam
revocans, ac varios aapectaa, vel, ot magis proprie referet; sic mysiicie i a mente pictoribaa auaveoleoiis et arcanas pulcbriladtniaintenu conslansque
dicam, varia in uoam veram et puram ac aimplicem
cogniiionem conirabit, el uno lumioe uniflco i m - conlemplatio infallibilem indet maximeque deiforplel.
mero imaginaliooem.
Merilo iuque roysiici pictorea, qaando- Baenien
Porro iumen boc uniflcam accrpimua per C h r i suam ad aupeceaseDtialam Hiam Tragraoiem spiriaturo , qui paierna lux est ura quaj illuminal
omtalemqoe pukbritudinem constaoter efformant
nem kominem venienlem in kunc mundum *, p e r
nullam virlulem earum qua? iie insunt, agunt ut ab
q u e m ad originem lucis Patrem acceasam o b l i n u i mas. Hic est qui meolis qujdera noetre obscuriia- bomioibug, sicut scriptura eet, ^ideantur, aed quidt e m beaio divinoque lumine r e p l e r i l , deformiia- quid in tirlute sacrum ac raaxime deiforrae eet
teoique nosiram deiformibus ornaroenlia illuftira- inlra menteui suam, quae ad iroaginem el siinilita i t , a n i m i autem domicilium cura perfecta aalule dinem Dei facla est, recondentes ad prlma?yam
esseniis naiuraque noitrae, qtue ferma collapsa duniaxal epeciem atque inlelligeoliara intuoniur.
eral et conciderat, foxdisaimis quibuaque passio- Neque eoim eolum dissimilia vident, ted ne ad eonlbua atqae inqatfiameoiis noxiie liberavit c o m - rum quidem aspecium pertrahuntur. Quamobrem,
monitrata nobis supermundialis anagogac ac diviaa eicul eos dticei, non ea qua3 lemere videntur, sed
Tiue.norma, per quam ad aacras ejue simililudines, , q u tere jusla sunt ac bona, diligunt: neque islam
gpectant gloriam quae sine raiione fulgo paasim
quoad ejus fieri poleat, evebamur. Unicuai enim
beala predicaiur, sed iroitalione Dei bbnuro maluioillod ac simplex arcanohique Jeso Yerbum divinissiroam per assumpiioaem bumanitaUa nosine, queperae jndicantes, divina quacdam aimulacra
fiuni isiius fragraniia) divjnae, quae boaum in aa
1a compoiiiionera simul et aspectum, sine ulla sai
immuiaiione, pro saa boniute benignitaieque pro- odorem fere conlinens, ad iliud quod yulgo paaaim
inxqualiter apparet, nunquaoi cooterutur, i a
cessit, nosirique secora uniflcam communionera
beneflce excogUavit, ea quae in nobie b a m i l i a aunt, eria 8ui8 imaginibus exprimens veriiatem.
diviniesimie auis uniens excellenliis, ut ei nos ipsi
Hinc si more bumaao ea quae supra noe sanl
Unqoam raembra corpori, per ejusdem imraacu- accipiamus, et familiaribus nobU eensibug inha?realat ac diviaae viiaa idenlitalem congruamus, ne mii8 atque divina cum nostris conferamua, fallimur,
corruplibilibus necati pasaionibue, divinis islis sa- 8i secuudum id quod deforis apparet, mysiicam arcaniaaimisque membris incongrui, viiaeque incapacea
namque ibeologiam roetiamur; cum 8ciredebeanitts
exialamua*
mentem quidem noitram pollere inlelligendi
Opor tei igiltir nos, ai ad c o m m u n i o D e m ejos aspi- qua res inlellectiles ipsi proportionatae contueatur
remue, diviniasimam ejua i a carne viiam coniem- tamen isiam unionem, qua rebus se superioribug
conjungitur, naiuram ipsius longe superare* Secuuplari, atque sanciaai ipsius impeccantiara i m i t a a d o
ad deiformitatem et iromacuialum giatum conieu- dum hanc haque unionem divina iila mysiica aiinl
inielligenda, non more nosiro, ged qualenus noa
dere. Bac namque r a d o n e , p r o u t nobU congruii,
ip$i toios nos a nobis tolaliier abdicanme, e l loii
giaiiliiadineni suam couimunicabit.
iransiinus in Deum, ut cum Aposlolo vere dicere
Caeieruin mysucie tbeologis obvelanda est menr

sanciitae atque fragranlia , c u m diviniius viri

aanciijubeantor, non ad vanam gloriam apparenies
arcani Dei pulrhras ac fragrantes babere siinilitudiues. Siquidem a r c a a a Dei decora, quorum suaUas intelleclum superat, proreus 6unt inlemcraia,
aoliaque viris spiriiaUbusspiritalitcr apparent, quod
li8

possimus : Vivo ego jam non ego

t

vivit vero in me

Chrhtui
Quae vox esi veri amatoria qui exceaserat c se Deo, et non jam viiam suam, scd araaii,
tanquam vebementer dileciam, viventis. luque
longe prasiai nos Dei esse quam nostros; sic eniui
divina nobis dari polewnt, si cam Deo fuerimag

* De divin. nom. c. 4, 6. C<el. hier. cap. i . J 2 . Joan. i , 9.

{ l f . 'Eccl.kier., cap. i , pariem, $ 1. "Dedevtn n$m. cap. 7, 1.
t

1
11

EeeL hier., cap. o, $ 11. lbid.

Gal. 11, 20.

105

106

PROLEGOMENA.

eoojoncti. Haac auiem inUmam conjurtciiorw;m " Deuro cum amore inlegre convertii, incompreacquirhnns per vivan fidem, qu esi confilans fide- bensibili luce in funduro ejus effalgeme, raiioaie et
liuro trmamenlum, et fundat noa in verilate, atque intelleelus ocubis reverberaius caligat : simpler.
in nobls veriiaiem, dum indissuasibili tdetililate yero ipsiiis anitnre oculus, nempe pura, nuda, uuiiimplicem veritalis cognilionem oblinemus rerum fornm, ei eupra iniellecium elevaia cogitaiio, manel apertus.
credendarum. Nam ei cogailio res cognilas ctim
Porro namrali liimine itiielleclus a tanta claricognoscenlibue unit, ignoratio vero ignoranli causa
taie obfuscato, anima nibil in tempore aepicil, sed
eal nt semper muiet, aique a semelipsodiscrepel, eum
qui credil in verilafe, juxla Scripturanv, uihil a vero siipra teinpus et lociim ereela, quamdam aeternilidei fundamenlo dlmovebit, in qno consianiiam ba- tatis proprieiatem assumil, Naqi imagineset disbebit immobilis et imnuilabilis idenlilalis. Probe iiam- linctionem coneiderationcmque remm amillens,
qoenovilquisquis unituseslveriiali, quambene sese ]am experimenio discii, Deum longe transcendcre
babeat, quamvis eum mulli ut ameniem arguant. omnes corporales, spirituales aiqiie divlnas imagines, et quidquid inlelleciu apprebcndi, quidquid
L a i e l enitn illos, ufi par est, eum per verae fldei
veriiatem ex errore cxctesisse: ipse auiem vere de Deo dici sciribive, quidqiud nominis ei iroponi
novitaenon, ut illi fabulantur, insanire, sed ab & poiest, clare perspicii laJia omnia a vcrilate diviua
inatabili muiabiUqpe omnimode crranlis varielalie essemias in iiifliiiliim dislare, ob idque oamdem esmoiione, per simplicem circa eadera semper et aenliain innoniinabilem esse. Ignoral latnen quid
eodem modo se babenlem verilaiein ease iiberaium. sit Deus, quem senlii. Hinc prsecognitione facla
Hoc roodo priini divina aapieutiae noeins professo- ajiie cognilione, in solo amabili, nudo, simpiici et
ignoio Deo quieecit. Lux qulppe divioa propier tvirea pro veriiaie quoiidie raoriebaolur, lestiiicanlea,
m i par e&l, et^erraone et opere, singularem illam miam sui clariiaieminaccessibilis est : unde et caligo appeilalur. Suscipit bic anima verbum absconCbrislianae veriiaiis agniiionem, orouiuni esse tum
dilum, quod Deus in inierno silentio et secreio
siinplicissimam, tuni divinissimam; imo polius
hanc aolam eaae veram aique unkam simplicis nienlis recessu loquiiur. Hoc au.cipii, atque unioDei notitiam. Esi enim dtviniMima Dei noiitia quat nis myslicae complexum felfeiler experitur. Ubi
per DescienUain accipilnr, secunduro iilauv quae enim ititellectuin oninesqiie irnagines per amoren.
supra iniellectiim esl unionem, quando nimiruni exceasii, et snpra aemelipsam evecta s t quod
meiis a rebus omuibue recedens, ac toiam aemct- solus Deus ei praesiare poiesi, Jam a se defluens piofluii in Deuin : luncqne Deus pax et fruiiio ejua est.
ipaaoi deaerena, desuper fulgentibus radiis uniiur,
quibos in illo inscrulabili sapienliaB profundo col- llla ergo in tali mentis excessu posita, jere cauta::
In pace in idiptum
dormiam et requte^am . DeJueiraiar.
fluil, inquam, amana anima, deiicitque a se ipso,
CAPUT VII.
et velut ad nibilum redacia, in abyssuni aelerni
amoris collabilur : ubi sibi mortua vlvit in Dei\
Quomodo mirabilis illa mxjitkce theologim unio iii
anima
perficiaiur.
nibil sciens, nibil senliens prxter ainorem quem
Sublimissimus reram uiysiicarum inierprtre, L u - gusiat. Perdit enim se in aeiissima Diviniuiis S<H
Hludine atque caiigine : aed sic ee perdere, potiui
dOTicus Blosius
in Jnttitutione
sua
tpirUuali,
cap. it 1
2, divina prorsus ralione banc, quaui se inveoire est. Ibi sane quidquid est bumanuni
expertQi Tuerat, mysticx ibeologia; unionem de- exuens, ei quod cat diviuum induens, iransfonnalur iransmutalurque in Deum : sicut ferrum in igne
acribena, Felix, inquil, illa anima, quae puritaii
positum
formam ignia accipit, et iransmuutur in
cordis, aanctaeque inirover ioni jugiier sludet, ei
pritato amori, seu propriai Toluulali, proprixque ignem. Manet lamen esaentia animae sic deificatae,
qiuasilioni proraus reouiuiai. lla?c enim magis ac queroadraodum ferrum igoiium non deainit es-e feru

, 4

inagis Deo appropinquare merelur. Taodem vero r u m .

soperioribus yus viribus difina graiia sublevaiii, ^ Igitur ipsa anima, quac priua eral frigida, jam
ardet: quaa prius erat lenebrosa, jam l u c e l ; quae
clariOcaus et exornalie, unitaiera nuditateroque spipHus erat dura, jam mollis est. Plane toia deicolor
rilns oblfnel et purum aique indepiclura amorem,
eai quia eesenlia ejus esseniia Dei perfusa est.
simplicemque cogilationem, quae cogilalionuro exTota divini amoris igne concrcmata, tolaque liqiiepers e t l adipiscitur. Jam iiaque cum excellenlis
facta iransiit in Deum, et ei sine medio uniia,
indicibilisque gralis Dei sil capax, ad vitum illum
fooleiu qui ab aelerno inauat ac sanciorum meiites unusque tpiritus cura eo effecia e s t : sicut aiinim
ei aes in unaro meialli massam couflantur. Cxterum
saiis superque reflcil, perdurliur. Jam rires ejus ad
illorum qui in Deum ila excedunl ct rapiimiur, d i ioslar stellarum Iuccnl, ei ipsa (it idonea ad conversi gradus sunl : nam eo quisque profundius atiemplandutn DiviniUlis abyssum, sereno eimplici
e l jocttndo iniuilu, absque imaginaiione, et sine ali- que sublimius in ipsum Deum perlingit, quo eiflcacius ardeniiusque *eu aniorosius sc ad eum conq u a iniellectus admislione. (3nde quando sese ad
t

Dedhin. nom. c. 7, * 4.
9

P A T B O L . G a . 111.

" Ibid., { 5.

Peal. iv, 9.

107

S. DIONYSIUS AREOPAGITA

108

veriit, et qno perfcclius in ipsa conversione omnem raniiam, et per intimum amoris contactum, melin*
propriam qiwesiiionem repollit.
Deum cogtioscit, quam exteriores ejus oculi viaibi sanciam iliam animain, quae a Deo singulariier lein solem cognogcani. Usque adeo atabilitur in
Dco, ul Deum sibi viciniorem esse sentiat qoam ipse
visilata, el supra ouinia crcala, supraque propriam
operationem c l e v a l n , i n m c m o r a t i v a nudaiur sit sibi : unde ei detformem stiperessenlialemque
omnibus imaginibus, e i nieram puritaiem atqne Tilam jam ducil, faclus (Jbrislo secundum spirilum,
ahnpliciiatem senlil; in intellecltva percipit prae- animam ct corpus conformis. Sive comedat sive
fulgidas illumioalionee Solia justitiae, et dhrinam bibat, sive vigtlel sive dormiat, semper in eo Dens
operaiur, qui superesscntiaiiier in illo. Talem
T c r i l a t e m agnoscill Porro in amaiiva sentit
ipse Deus docei de omnibus, et spiriluales mystkoettattim quemdam quieti amoris, sive contaclura
que sciims ei aperit. Greberrime, vel eliam indesiSpiritus sancti, tanquam fontem v i v u m , mananlem
ncnter eum visiial, aetringil, osculatur, illustral,
rivulis ttternae euaviiatis, atque ita ad exccllentem
ruin Deo unionein invilatur inlroduciiurqtie. - accendit, penelral et impiet. Nam cum anima ejus
liccm illam horam! Tunc niiuirum aiiima superna- gii jam gpeculum clarum sine roacula, divino Soli
turali jucondissimaque solemnilate et gaudio ver- eonvenienter objectom gubstraiumque, ipse Sol junantissimo intus perCruitur, ac fuluram bealitudi- ^ stiiiae non polest non assidne atillicidia graiioe, ranem aliquo modo praegiielat. quam bealus est, dios sapientiae et cbarilalis gcinlillag in eam difluncui fragrantissimum iilud ver, ei aeslas illa amoenis* dere. Valde quidein gubiimiler alque mirabiliier
sima exorilur, ctiique divinam copulam vel ad mo- Deus se nonnunquam anitnx perfectae revelai aique
menlum expcriri concesaum est! Ig enim ad id per- manifeslat, nondum umen ogiendit stcuti eat in
sua ineflabili gioria, sed gicut in bac v i U Tideri
docitur, quod ncc raiio, oec intelleciae capere,
neque iingua cxprimere potesi. Per gapientem igno- polest.

GEORGII PAGHYllEERJE
IN OPERA

S. DIONYSIl

AREOPAGITJE

AD C Y R U M A T H A N A S I U M
PATRIARCHAM ALEXANDRINUM CONSTANTINOPOLI COMHORANTEM

PRO(EMIUM
Interpreie Balibaaare Gorderio, Societatig iesu doctore iheologo.

Iloroo Dei, el fldelis scrrc, e i dispensaior mysieriomm Chrisii, nec non vir deeideriorum, miillo*
rura quidem etiam aliorum et magnorum, scilicet
eorum quae sunt gpiriiug, qoorom omnium, carne
morliflcari, et vivere Cbrisio, caput est; idqne non
ab beri, aut nudius lertius, aut a pauco, quin imo
eliam a roulto lempore boc luuin fuil aiudium, a i que adeo ab infantia et ab ipsa ferme nativitate.
Novil bacc moiia Sina, el quae ibi celebris spelunca,
nbi in virtule educalus, ei epirilalibus sudoribug
praeexercllatuB, ad Marci thronum adducerig: et
vocationem adeplus poal ipgum, longo quidem temporis interrallo, virtute lamen ipsi proxiinus, licet
lempore remotissinius, agnosceris. Eaienus auiem
sanctis ejus successoribus posterior es qualenus cum
ipsi suis temporibus luxerinl ad militatem popuii
Gbrlstiani, tu noslris leinporibus reservarig, proitt
novii Providcnlia, quac cuncla cusiodit el producit.
f

Iiuierea, hujus quidem morem, illius vero sermoiiem; bujus exactam charitalein, llliiis psallendi

" , \ , \ *
, \
\ , \ , )
, , \ , \
, 6 * \ ,
\ , * , \
, \
. 6 , \
, ' , \ ^
\ \
, , ,
{) \ \ ,
, . '
,
' ,
? , &
\ .
' , , , \
, \
1

109

PROLEGOMENA.

ifO

, , inleiUionem, alleriua erga omnes roinpas&ioueiii

, , \ alius xelura, aherius mansueiodinem, ei aliut aiiuri
, , quidpiam bonorum, tanquam ex arclieiypo posai .
dene, unam ex omnibus formatn imaginis in teittei* \ , \ ipso pulcberrimam expriinig. Gerte varium et ma \ . gnura quid appares, u m iis qui procul, qaam his
qui prope eunt. Ha*c assidua tibi cura, boc conii, ,
nuum siudiom, baec opUma deaideria, quibus Hli ,
quescis, loiis diebua, qtuerens in apiriiu ea qua
. ,
suot epuritue. Ilorum una quaedam, non qualiscun*
, \ ,
* , \ - que eiiam, medilaiio divinilus inspiratarura Scripiurarum, quibus quolidie aliendens, el magua
, \ , \ ,
dexteritate illorura quae dicunlur sensum expUcans,
\ .
t

ei scfeniiam, et mores, omneinque formam exprimia disciplinae

Sed pra? caeieris eliam roagni Dionysli ditiaut

, - * libollus, apiritalis ac auavie Sireoae mansio, le dolinens, loium aflicit, et inibi gratiis implet, fcera
, , , \ , rationisaurea ammae minime oblurantem (), neque
, , cerle mundanis affeciibus implicalum, aod liberum
exaistenlem ei ab omni re exempium, omnesque
, *
, \ audieodi faculiaies e l inlellectum paiulum babentem, ad conveiiientem scilicet lam eorum q u *
\ ,
\ , \ . cuniur, quam qoa? inleliigunlur susceptioiteui. C ' \ , ' fj terum, cum et imago illa prsclara sit, cui inuftos
eiiam frequentcr artifex adbibei colores, el acrmo
\
, \ , , \ , illo perapicuua, cui mulia eiiam alii, et sspe duin
laxai conjeciurantes quaB dicanlur, euperaddcre
\ ,
baod neglexeruiH; idcirco eapienter quideui cogi * tas, ei proba inente lua digna, st quo modo diviiiua
, \ ,
, \ - Q bic liber explicetur, alque communior flal ttsua
, - ejus plurimorum iuieUeciibus, inde oiuki profl \, ciant, ea qua? supra inielleclum s u n l , secundum
, \ * iiilelleclum, ei quae aupra capium* pro capiu agno^
vou acenles. Eai, eniin etiam bic nulriendi modus ttii, ' , nime vtdgaris, qoando quis non a semeiipso cibum
suppodilans, lamen hunc prsmaceraDS vel prav
,
masticans, sunipln facilem mfirniis facit,non alium
, prolerendo, sed proposituin subigendo.
, .
Sapienler utique quid simile cogilasli ac pro \ '
vide : quin el Bnein bsec cogilauO bonum sorliu
\ ; ,
forel, 6i qoaeaiviseea alium, et non me* ac raliooeiu
\ , \
reperissee ei modum huic negolio coovenienlem,
\ , \ ^ , \ . ei concredidisaes digno, sacroque sacra tradidisaes*
N I I D C aotein, Mon est, inquiunt, boc aliare pro sa, 'AJLV Ispor,
xa\ \ , \ D criflcio : tti vero eliam adhorlatus 68, e l exciUali,
et postulalionibus, quanlum fieri poierai, animasii
^, , ,
Unqoam beoefactor, noe, ul opinor, bujus dttiderii
, ,
,
communione beando, ei non (antuio noeira) imbe*
,
cillilati diffiaug ea quanium Dei graiiae confl*us,
.
cujus virlaiem magis in inOrroilate perflei cogiiovisii. Quid porro nos ad tantam adbortandi viut
,
oportoerat percelli et recusare? Verurolamen noii
; '* , |
, , \
ecio qaomodo noatr imbeeHlitaiis obliii^ atqtie
Hlud, Noici teipium, iiegligentea, ( ad loa facii
fradt. , , \ , \
suroug imperia, ei tanquam pairi filii, et Uoquam
, \
discipuli Magislro, et sicui servi domino auinus
%

() Veli^CodewqasiG3^elegi8seC:o
... . Sed, mea nuidem sentenlia, legoiidunt Gnuce: , ,...

Lalino vero: Cera.ut diuntfabuta, auret animvothturanlem. Caeterum non semel dormilat docUasiiiiua
inierpres, ut Grsececallejili paiebii. E D I T . P A T U O L

111

S. DIONISIUS AREOPAGITA.

obsecuti
nulli omnino allcri, quam tuis snnctis
pileque precalionibus confiei, quibus, opinor,
eliatn invisibililer suffull!, facilc hoc opus sustinuimus.
Ecquid cnim miruni?cnm eiiam voce dimissa
Eliae ad-Eliseom, slaiim bic, e i bovs illos, ei aratra , et omneni aupelleclilem aliam abjiciens, quo
pedes ferebanl, post vocantem cucurrerit, tameisi
quoque boves istos sacriflcio dcslinassct. Eodem
modo eiiam nos, sxcularibus turbis ac lumuliibtis
negteciis, loii in uno aludio futmus, quod nhnirum
sacris Liltcris conseeravimue. Edisseram eliam boc
arcanum, quoniam quoque T e r u m . Adeo dediius
cram buic negoiio, ei aic rapiebar, ui etiam sa?penumero serraonibus vacantem, exclainare me conligerit, dum expenderem hinc seosuiim profundi-

112

, ,
\ , .
, , 0
\ ; \ , \
, \ , \
, ?j , ^
, \ [. ] . , ,
,
. ^ , \ *
, \ ,
\ ,
,

taleiu, indc iheologiae sublimitatem; bic i n divinia

cniditionem, illic in explicandis accuraiionem,
alibi moderaiioneoi, alibi nuininis afflaiionera, ubi*
que divitiitaiem e l securiiatem.
Quid dcniura ego faciam nisi praio fertiliasimo Sancli
bujus scripia comparem, iia ui velim quidem carpendo caeiorie pukherrima proponere; 1100 valeam auteui, sed immobilis con8istam,elquaii mutusmane*
re cogar prae graiiae varielaie ? Sic ego iniorpres,
parapbraates, sed audiior suui. Magnam sane si
vel myala iiam coDlestium tubarum, allamen non
Hlico ac repeuie iiisoiianliuiu (ne hinc eliam spiritualis facultas audiendi deirimeiilum capial), eed
ensiniei paulatiin peneirantiuin ad iniimiorem co-

, *
,
- , , \ .
\
* , , , * \ ,
; ,
, * . , \
,
\, (*
\ ), '
, \
gniiionis sonum. Qtii aane modus esi vacandi ab C ^^
. * 4
otniiibtis, ei iniellccium applicandi ad res maxi, \ \
inaa, seiiaim illa qu hilolligunlar subigendo, et
, \ laiidem perfectam coguiliouein cuin cognotcenle .
copulando. Hoc auiem mibi coniulil propoaili eco- ,
pus, dum tioguia conaidero quas dicuntur. Neque / * .
luinunquod eiiam addendum, quoil magnopere ad- , j u l u i i i i n , anliquiores,(aiiquani populi sonioree, m
, \ ,
ascensu ad divinum myaiagogts moniem aequeudo. \
Qui sane duin Sancli bujuaacripu interpreumur,
. \ -*
viam eo lendentem inibi exposueruni, ac me secu- , \ , \
rum reddiderunl; quamobrcm etiam contendi, do- ' \ ,
nec pertingerem eo qoo peningere poleram, et
\ ,
quo perveaii. Si quidem propo, u i apero, gralia sii
. ,
Deo, a quo omnequod ab boininibus bene fil, gra- ^
^ ,
tia iiem tuie eanciis precibui, quibue frelut, ad boc & \ , ^ opue me accinxi, quibus adjulut, non oiunkio , \ ,
procul a decoro abcrravi.
.
,
Quod ai boc qoideio non, aed omnino vidcar iou\ , , ajlis el reprobandos, quid paii oportel, eicubi
|\ ,
plurimU bajrone diflicullaiibus propier iinperi*
;
liam qoidpiam forlo non recie aliigi ? boc ipeuiu
. ,
aane pro virili siniul in medium proforre minime neglexi. Tu vero anima per omnia Deum iiniians.non ' , !, , * ^
* \
id quod ex merito esl, recie acio, qtisrea, eedprom. * ,
pium aniniom admiiles, quaiidoqoidero etiaiu Doo
/, \
dlcant graium eaae quod aecandum vires fii. SeJ
.
de bis qaidcmeatia ; cxierum lerapus eal ea qiue
ad magnum Dionyaium pertinent exponcndi, qtiae cerie eiiam ab aniiquia hissCoriac mandaia sont.
m

114
PROLEGOMENA.

, \ NobiliUlem Igitur, el ilJualrea diviiias * M b e , * ( . nianeiuro isle eenatue declarat. Qucmadaiadum

, eniro divu* Lucae bistori mandit in Actibaa , ic
\ . etiam onua erai areopagitarnin. Cum igitur omeiiis
, apoatolug Pautua Albeuaa profectua essel, et eam
\ ^ quibosdam Epicureis ac Sioicie congressua, verbmn
, \ , veritatis praedicarel; nonnulli istbic pbilosopbi
eam comprebeadentes ad Areopagun abdtixerunt,
\
poenas daturum propter ea q u s concionaioa erau
,
. * , \ Vorum eliam illic concionaiur, et difins ipsioa
, \ linguae pneda flunt, pneler alios non paucos, eiiam
, \ , \ ipse Dionysiue, et mulier nomine Damaris, et alii
, \ . \ cum eis. Quin et adjuiutue est illi liiulus digaital i s ; a i l eniro, Areopagita, ob illuttrem, ut arbi \ , ,
, , \ iror, viri sapjenliam, c i divhiag, ac tertio propier
, \ . irreprebensibile vivcndi ingtltntum. Non enim cu , * juavis erat Inter AreopagiUs cenaeri, aed quem
, \, , \ \ molia aapieniia, et proba vila, et in oronibue culp*
vacatio ad tantaro evexerat dignilalem : siquidem
* Albenis ex novem principibua constiiulis, oporlebat
' , esso Areopagilas, quorum numeras ad unuiu et
quinquagioia extensus fuiL
\ .
' E r a i aulem exira arcem in colle Martio t r i , , ' bunal, 8ic appellatum, quod ibi Mara sontentiam
, accepiaaet Nepluno sceptrum proprium figendi, ad
' , - qnod condemnams fuit, quod fliinm ejus Halirrbo ^^. \ tbion occidissei. Judicabant autem areopagiue de
, \ - majoribus, aique boroni senientia aon concedebai
* \ eoudemnalo appellaiionem. Quaroobrem pbiloaopbi
- Q Paulum, diviniseiiDum verilalis pradicalorem, lau
, ol qoam noforon dacmoidoruro pneconem, ad Areo. ' * pagi eqnciliam trabunt. Verum tuac lemporis cum
, , concilio iatereaset maximue Dionysins, profert aenlentiam incorruptam, noa vcrbte, sed fact is ipsia.Nam
, ' . 0
\ \ , \ vaiert jubeni collem iUuia, e l digidiaiom, et quid* , * qorid in eo iliusire eral, sacris Pauli vocibus conco, xaV ' . , dit, et per ipsum Cbrislo agglulinalur. Ac salutia
, qaidem dogmaiit ab ipso iniliaiur, eed a maximo
\ Hierolbeo magislraliler institoitor, quemadmodum
, - . \ ipsemei plurimi* locis tesuiur. Poslniodum eitaw
' - a Paulo fidolium Albeoieusiura epiacopua consiiiui .
tur.
\
Cxicnim coniposita fueruni ab boc aancto muha
, \ \
Hiara alia scripta, quorum quoque ipaemet men . ' > lionem facil in operibus quae exslanl. Quia ei te\ , ,
siimonio comprobatura eal, baec iougo tempore in
.
ftorcana biblioibeca deposiia, fuisst asservata.

Scribii auiem pluriraa ad sanciuni Timotbeum
, Epheeiomm epiacopum, a primariis Ionicae pbilo , gopbise sectaioribus, Epbeal plurimaa, uu veroai, \ mile esi, molealias snsiinentem, e i aanctum bunc,
tanqaam exiernc pliiloeophiae periium, consulen , . lero, u l validuitf dimicaret. Colliguntur porro ex
\ , prsdiclis bujus Palris acriplia eliara alia, qu
apud nos rainime reperiuotur, vidclicet De ane ,
lici$ proprietatibut, De amma, De jutlo ac divino
, ,
n

* Acl- xvn, 34.

115

S. DIONYSIUS AREOPAGITA.

judicio, 0$ divinii hymnit, De intelleciilibut et $en-

116

, *

titibus, De theologicn iu[ormalionibu$

lica theologia.

Ik iymbo* ^ , .
Sciendum quoque, aliquos cxlernos philosopboa,
, ,
pnuseriim Proclum, contemplalionibus beali Dio- ,
nysit frequenler uaos fuisse, alque adeo eliara
, \ .
inerit ipsis dictiouibus. Unde licel optnari, vcterea
\ , ol
pbilosopbos Allienietises, ipsius opera sibi findi ,
canies, occullasse, u l ipsi diviiiorum ejus librorum
,,
pairea vidercnlur. Quod auleni fainiliare ipsis fue . "
r i l sibi noalra vitidicare, docel tiiiani D. Basilius
, \
in illud : /n prhicJpio eral Verbum " super illa
, *
dictiotie boc inodo disserens : U(vcego quidem nor/, , ,
fMMt/ai eliam ex iis qui, ex*orte$ verbi teritatit, in
,
muudana iupiemia
glorianlur, et admirari, ei , scripiit $uu interere audere; diabolus enim fur
'

tii, ac uo$(ra tuit inlerprsiibui divulgat. Aique
,
b*c quideui D. Basilius. Cxleruui jain nobisfeliain
.
iiicboamla parapbrasis ad verbuin , cujus eiiam
. * \ 0 fitsior aubiiide esl dauda ralio, arcanum teiismu
, \ explanaulibus, panim quidem ex nobi ipsis, par , \
lim vero ex velerum iuierprelaiione.
, ,
.
9

Yide Prologum S. Maximi tn S. Dionyni, $equenti$ Tomi iniiio.

t $

ioau. i .

rqi

A N W T C I Q .

E P I G R A M M A T A V A R I A S. D I O N Y S I I O P E R A .
in Bealum Dionytium de catesti llierarchia ?<r*m Q
iambici Chriilophon Putricii Mitylenai.

.
go, Dionysi, ansim saoe dicere,
, , \
Formaiuni le baud esse in muliebri uiero :
* ,
Sod cum maxiroe angeloruin ordini adjiinclus fores,
''
Dcsuper venisti e coelo, naiura peregrina,
,
U i monalibdt uunliares oiniiot singillalim

Ues immalerialium ordinuiii, titi se babeant.
.
Adeo nosli iinmaieriales subsianiias;

Adeo couiemplaris divina conleroplalioiies;
*
Adeo perspicis angelorum nalnras;

Adeo, quod inajus, angeltis es naiura.
, , .

Aitgelica? sapicnii* splendores mulios asacculiis,

lloiiiinibus osleiidisii . u l vidercnl inlellecmalc D .
[Aairum.
I ipsum de eadem cctletti Hierarckia.

in librum de eccle$ia$lica
Symbola divinoruiu saccrdolum

i e

,T

Hierarchia.
uuiforiiii cloquio

.
6

Codex Taurinensis rectiu* babere vidctur

11

Socrornm jttxta codic. Tauiin.

117

PROLEGOMENA.

.
* .
,
, '
0 . .

\ , \
6 V , .

" .
, , ,
\ ,
.

118

ln unicun renolviati jrjniut luminis uaam fiUgorom.

ln librum dedivini* Nominibui.
In mentem fulgidam deiloqua labla tingent
Pulcbritudinef explicit tacronun notniaui, eliara
[poa mortem
VWidsesapientia verbU pangena theologicot bymnos.
/n librum di myttica Tktologi*.
Et fulgidam mentem reUqoisii, rerumque (natara[lium) nolionem
Noclem ob immorttlem, qaam fas baod est nomi[uare.
Aliud t librum de mytHca Tktologia,
lientem tuam rigans Ikjuore Panti,
El ad toivm trifalgida DeiuUa radiom anbelana,
lndefidenteiihbominibutdivin noroonclationisprav
[baitti lucem.

ExsUnt baec carmina anle S. Haximi Sebolia in B . Dfonysii libroe, edii. ParU. an. 4562; Latine
reddidit P. Bonifacius Finetli, ord. Pracdicatorum.

1*0

S. DIONYSLI A R E O P A G I T A

1 1 9

19

SANCTI DIONYSH AREOPAGITiE

DB

C(ELESTI

HIERARCHIA

Iolerprete Balthasare Corderio, Societatis Jesu doctore theologo.

C\PUT u

A \

SYMPRESBYTERO TIMOTHEO DIONYSIUS

PRESBYTER.

Divinam omnem Wuitraiionem, tec%ndnm bonitatem

divenimodc ad ea quas providenlia regunlur emanantem. manere timplicem : nequ* hoe solum, verum etiam unificare ea qux illunranlur.

" , ,
,
.

SYNOPSIS CAPITIS.

1 Docet, omnem lucem ac gratiam spiritalem Deo Palre ad no$ derivari, et not cum Deo conjungere. H . lmncatc
Christo, proponit ccelesles hierarchwi ex Scripturis inierpretari: qwe licet multiplicem sensum figuratum admittant
siniplicem tatnen semper habent sensum liiteralem. III. Ouendit, res c<Blestet ac $ptrilalet,ad captum nostrum, m
pturamateriaJibusfigwrisdescribi, et metliodm ac rationem tuggerit, quomodo ex Ulisad cceUtte*contemplauomu
amrgere mens nottra possil.
5 !.
\Omnedalumbonum^tt omne donum pcrfeclum. ,
deturtum e$i, descendent Patre luminum * : quin
,
ct omnis a Paire motae illustrationie emanaiio, in \
lios bencfice extindans, deouo ceu uniflca via, ad , ,
supera nos rovocando eiropiiHcat, et converlil ad , \
coiigrcganue Patria uailatem, e l ad deificam siui 11

Jac. , 47.
Y A R L E LECTIONES .
Cb. . * Gb. D. S. . ei Pacbymeres, et mss. Caesarie, quod magis phcet, .
Veleres imerpreies, el aliUibri .
iiiipressi libri, , cui lectioui adverbanlur vetere
orones libri, interpretes Latini ei Gracci.
I f

* Liiiera? sequenies denounl codices mss. e quibus vari leciioaes desumplae eunt ;
., ins quo Budxus uaua eai ;
C h . . Garlbusianum;
D., Dionysianum;
M., Mentmii;
P., Salignaci parvum;
S., Salignaci majorem;
Sar., Joannis Sarraceni versionem;
S c , Joannis Scoii inierpreialionern;
V., Yieiinensem codicem;
Ver. Yercellenstfin parapbrasim.

124

DE CGELESTl HIERARCHIA, A P . I.

123

, \ . \ plicilatem. Qiioniam ex ip$o et in tp$um $unl omnia , ut senno sacer ait.

xal avtor 6 .

8.
Quamobrem Jesum invocanles, 2 qui patema
lux esl vera, qum illuminat omnem homitiem venientem in hunc mundum , per quem ad originem lucis

, Pairem accessum obiinnimus, ad sacralissimoruni

', \
a Patribus iradilas eioquiorum illusiraliones pro

, \ ' - viribus suapiciamut; necnon ab ipsis symbolice
\ nobis el anagogtce patefaclas coeleslium memium
, , - bierarcbias, prout possumus, inlueaniur; aique
principialem et superprincipialem Pairis, qui prin \ \ ( 3 cipiura Oivinitalis est, illustralionem (quae nobis
angelorum in flguralis signis bealissimas elucidal
), \ - bieiarcbias) immaierialibus el intremulit meniis
, \ - ocufis inlroinilientea, ex eadem rursus in sinipli . cem ejus radium inleudainus : quanquam neqim
ipsamei unquam intiraa sua unitate desiiiuiiur, aed

,
" \ , ad subiimaniem ei unificaniem eorum qui provi \ , dentia gubernanlur conlemperaiionem, dum , uii
decet, beuigne mulliplicatur alque emauai, eiiam
, \ ' - intus in semelipsa slabiliier manet, immobili iden, , \ lilate unimode flrmata, et ad se ui fas esi atiendenies, pro cujusque capacilale, simpIiQcaliya sua
* . \
unione eubrigit, unificatque. Neque enim potest
aliier divino-priiicipalis ille radius nobis illucescere,
, TfJ
, \ * nisi sacroruni varieiate operimenlorum aaagogice
, \ - ^ obvelatus, nobis quoque paterna providenlia connaluralilor ac proprie s i l accoramodatua.
.
,

6 \ *,

\ , , , \
\
, ,
, ,
\
- '
,
\ ,
$ * ,
, \ ,

, \
,
\ \

Quapropler primiliva illa riktiuo) sacrorum iostilutio, aancdssimam nostram bierarcbiam supermundana coelesliura bierarcbiamro imitatione d i gnam censens, praedictas imnialeriales bierarchias,
malerialibus figuris et formali?is coitipoaliionibut
variegando tranecripsit, u l pro nosira cum illis
proporiione, a aacratissimis flctionibus ad simplices gurarum expenes anagogas el similitudines
evebamur; qtiandoquidem Qeri non poseli, ul mena
nostra ad immalerialem illaih coelestiuni bierarchiarura imitalionem ac contemplaiionem iniendatur, oisi e propinquo, materiali usa fueril manuductione: cogilando scilicel, apparenies bas pulcbriludinea, arcanorum esse decorum effigies; ac
sensiles odoruiu snavilaiea, expreasaa ease fignraa
epirilalis dispensalionis , el immaterialis illusiralionis speciem prae ae ferre luuiiua naaieriaia :

. , 36. Joan. , 9.
VARLE

L1

" C h . D. . , ilaque in Paulo, cujus baec verba sunl, scribilur.

In Budaei codice erni
vitiose, , itaque emendavil . Pacbymeres ooial legi sine distinclioue
, et com dislinciione, utrumque exponens.
iia legendum. ** Memmii liber ,
quaia leclionem secutns esl Scoius el Sarracenus.
Cli. D. P. Sar. .
.
, sed mendose, opinor, cum nulla auciorilale alia niialur. " Budxus aspiravii,
.
, E i . intorpreles wui veriuiil.
Cb. 0. . .
M

1 6

99

91

123
S. DIONYSU AREOPAGITiE
m
oli f i coatomplaliTS aecaadam Arealem satori- ,
U l i t tacrai illat diffusaa diacSplinat; ei dWinit
coaaoaa) atque ordinai affeclionis, eorum qui
bic sant ordinum gradut : ae Jetu parlicipationia, divifiiaiimat eucharisiic commaoionem : 61
qaeconque a l U co&leslibut quldem aaturift aupermaadialiter, nobis vero eymbolice Iradita aaaL
Hojua igitur nobia proporlionaUa delflcationi ergo,
benigai iorlialio primiliva, cuin caleetes hierarcbiat nobis axbibendo, tum nostram bierarebiam
ad capUHB noftlram, deiformis illararo aacerdotii
assimilaiione cotfdjulricem earuiudem iaiiiaado,
aupercoriesiea ilbs menlee teiiaiJibtit imagiaibu,
in aacroacripturialicU eloquiorum coinpotiliouibus
descriptit, u l nos per aensibilia ad apiriUiia addncerel, uee noo ex effictig taucte symbolig ad simplicea cflBletiMim apicea hierarcbiarom.
t

* \ , xa\ , * ^ . ^ , , \
&* , \ %
^ , *<, ,
, "
* < % V \ , **
axpd*

ADNOTATIONES GORDEfin.
Sentas liloli e t t : DWinam Scripturam, ticei ad noa erudieados, diversit flgurie variegetnr, varioaqoe
aeaatit babeal, ut liiteralera, allegoricum, moralera, anagogieani; simplicis Umen esse veriuiia : qaa
illnslraii, per 6dem e l dileclionem cuin Deo coojiiuginiur.
Per illuiirationm
bic Scripluram inielligi, palet ex contextu. abi a i t : Ad $aerati$$imorum Patribus
kradiia* Eloquiorum illu$tratione$ pro viribu$ $u4piciamut eic. Guro enim boc libro aaneiorum aageloratn
ardines e l fuaclioaes describere proposuerii, et, ot ex sequenii caphe patei, aimul explicare quam v a r i i t Ibrnii e l flgurit in Scripiuria deliaeeaiar; apie bic praeniiliil, cor Striplura tot flgurie ei symboli.s vartogetur.
| I. E x Episioli canonica Jacobi docel omne bonum, lam aatura? quam gratia, a Deo Patre proflcieci. Huic enim, lanquam origini Diviahalis, rertim omniuia origo atlribailur, atque adeo eiiam l u miaia a i iliuslratioaia. Ltcei auiem Filiua quoque et Spiritus tanctus luaien siat, non sunt lamea o i i giaale iaaien qaod aolut esi Paler, aed lumen de Inroine; Ucet sinl idem lumen, quia subsianliae ejusdem. Do quo sic palcbreD. Daaiascenua in Carinioibus: Lumen, inquil, immutabile, verbum luminii Pa(rii ingtniti, in lumin* luo kodu vuo in Tkabor, lutntn vidimu$ Palrem, lumen et Spiriium
illuminanitm omnem cretturam. Et Gregorius Tbeologus : In lumine, inquil, Domini vide lumen : in Spiritu
D$i FUium ampUctere, tumen trtnum ei impartibile. Ab boc ergo luroine iu nos omne lumen, alque adeo
etiaro Scripiara sacra derivatur : quoinam ei ba^c lumen esi, juxta i l l u d : Lucerna pedibug met*
vtrbum luum. f lumen temiti$ meit ; e l 11 Peiri i , v. 1 9 : Cat b$ne (acitti attendtntei, auati luurnm
Imeenli im caliginoio loco donee di*$ illuc$$cMt, el luciUr (id esi clara illa Evangelii doclrina) oriatur
in cordibu* venrii. ttnjua auleui luminia aive, u i hit Sanclua ait, , id esl, a
Palr* mota illusirationi* emanaiio in *o$ (quod aliqui quidem non male, bono ataaere, vel
binigna largiiiom: malui lamen uoo verbo Lalinis aequivalenii) benefice exundatu (licei eniui hoc beiifilcium a Filio quoque ei Spiriia tancio nobia concedatur, originaliier lamen aoll Pairi accepiam r a fcrlur, a quo uua cum eaaoiiiia aua beuefacieadi propenaioaero acceperunl), denuo eeu unifica vi$ (banc
eniin vim babet oamis divina illuetralio, u i meniein variis ei inferiom ordinis phanlaaiis distractain
colligal) od $upera no$ rnocando $implijicat. Grace . Ila tres codicea Gaesarei Viennenset, pneier
quaiuor alios, qooa Moroiiiua coutulutl, quod seuauui roddil pleniorein qaam verbum , quod
pleriqae interpreies legerunt ei verieraqu Hoc vero conlingii cum uoa sual ia nobis scbismaia, $umu*
aulem perfecti i* iodem $tn$* i a eadem $enUntia ttcut Apoaiolus p r x c i p i l : quod quidem per parlicipaiioaeui diviai luudnia fU, impieiurque illud i u Evangelio Joauuis : Vt ec ip$i ta nobi$ un*m
tim f.
Quin tt omnis Patre moim iUuttrationii. Sanctna Tbomas in parle, q. 9, art. 1 ad 2 , bonc sancii Dionyaii locum c i u o t a i l , divinam Sapieaiiam dici mobilem eaae timililudiuarie aecundom qood
aaam ainnlhadinem diffuadil usque ad uliima rerum Nibil enim eaae poiett quod non procedat a
divinaSapiealia per quamdaro iuiiutioneni, aicul a primo priocipio effecitvo ei formal!, proul eiiaai
ariiticiau proceduiil a aapieiilia aniflcis. Sic igiiur, in quanluin eimiliiudo divinae Sapienliae gradauia
procedit, a aupremis, quae magia pariicipaui de cjus aiiuililudiiie, usque 4
iuQma reruiu, q u a u i i nus panicipani, dicitur ease quidain processus ei moius divinae Sapientia iu res. Sicui si dicaniua so*
letu procedere usque ad tcrrani, in quauluui radiu luiuiiiis cjus usque ad lerrani periingit. boc modo
dicit xpoiienduoi esto buuc iocum Dionysii.
. .
11. roiue lucUhidicaio, ad lucem impeirandam adhibet precalionem, juxia praecepiura Doroini, ID
aomiae iesu : Qui paterna lux tti vera. Priuao, quia u l Verbuin Pairis, $plendor giotxos ei figura <aatiuniHe eju$ , ualuraiiior ei per eeaeuliaui est lux, caeiera vero per participalionem (aic actipilur
9

a d

^ Paal. xxxv, 10. Psal. cxvm, 105. 1 1 Cor. i , 10. Joan. xvu, 21. * Sap. v n .
10.
Hebr. i , 5.
A

VAltLE
s t

articuluai noa babcul Gti. D. P.

LECTIONES.

" D. .

i Joaa. x v ,

D E COELESTI HIERARCHIA, GAP. I. C O R D E R U N O T J E /

f 25

426

verum primat Joannis v, 20), secundo, quia vera, et opposita falsis doctrinis genlilium ei philosopbotnm. Teriio, quia verius ei perfectius nos illuminai, quam omnis lux corporea, ut sit metapbora : sic
Ckristus dicilur vera vilis ; sic Eucharistia dicitiir verus panis .
Qui illuminat omnem hominem. Ouia, inquh Cyrillus, omuibu* aclu dai Inmen rationis. Verum brcc
nieiiue accipe de lumine spiritali. Verbum enim Palris illuminat omnem hominera , supple quanlum
In ipso est. Unde qui non illnmioantur, eibi impulenl; quia lumen fidei, el gratiae Ghrisli oblalae, re*
cipere nolunt: Ua idein Cyrillus, cum Gbrysostomo et Theopbylacio.
Per quem ad , id est, originem lucis Palrem, accetsurn obtinuimus (unut enim mediator Dei
et hominum homo Christm Jetu$ ) ad $acrali$$imorum Patribut tradita$ Eloquiornm illuttrationes, id
e s l sacras Scripturas, pro viribus sutpidamu$; nec non ab w$i$ tymbolice nobii et anagogice paiefactat
calestium mentium hierarchiai, proul pot$umus intueatnur. Nam, ul Cbrysoslomus, bomil. 26 in Joannem ait
: Omne illud quod sub sensum cadii, subalaniiam angelorum declarare non potesl, aed corpus quod babet crassiludinem eitriplicem dimensionem. Unde fit ut, dum Scriplura, ad capium nostrum,
spirilibus incorporeis corporeas flguras aflingil, iis quidem qui digni sunl, ct ad anagogicum sensum
Itanscenduiit, innoiescal, reliquis yero omnibu* in arcano el occullo retinqualur : quod illis visis ahe
signiflcalur. Atque principialem et tupra quam principialem Patrii, qui principium Divinitatu est iltuitraiionem, id esl Scripluram (vide supra, Gcnerales observaiioues) quat nobii angelorum in figurati* $ignis
beaiiisitnas elucidat hierarchias, id est sub symbolisei figurie materiatis angelos deacribil, immateriaiibus et intremulis mentis ocuih iniromitienUt,
abstracle a inateria inlellectu concipienUts, ex eadem,
sc.licei Scriplura, qualenus symbolica esi, el figuris variegata, rur$u$ ad $implicem ejut radium intendamus, id esl siniplicem ejus sensum lilteralem, ive veriialem sub figviris illis lalentem consideremus :
quauquam neque ipmmel Scriplura, qua parle symbolica esl, unquam intima $ua unitaie destiluilur; id
e s l uuuquam esl &ine intiiuo suo aensu litterali, qui omni sensui, eliam Gguralo el tnysiico, semper
subesl : ted ad $ublimaniem et vnificantem eorum qui providenlia reguntur coniemperalionem; id cst ut
liomines a lerrenis el divisis cogitaiionibus, ad coclestia airinio collecio medilauda inducaniur: dum,
uti decet, benigne muitiplicutur utqueemanat; id est dum decemi modo Soriplura, Deo ae benigne ad
caplum iiosirum accoinmodanie, flguratoa ac diversos sensus, cuin allegoricos lum inorales el anagogicos conliuel, etiam intus in semeiipsa stabiliter manet; id esi, eemper inlrinsecum suuro sensutn lilieralem babei, immobili identitale unimode firmata, id esl qui nunquam varialur; gensus eniro liileralis a
Sptrilu eanclo pnmario inleutus semper idem esl, quaalunivis mulliplicenlar eensus accoimnodalivi vel
IropU ac iiguris vestranlur : et ad <e, ui fas ett aliendetues, pro cujusque capacitate, implificativa sua
unione, scilicel simplici sua verilale, quain coniinet, iubrigit unificatque, nempe a lerrenia ad cceleslia,
i a dividuie cogitalionibua ad aniini colleclioneui et Dei coiijunciioDeiu iraducendo. Seque enim poiett
aliur Dei ille radius principctii, id esi iuliiuus ille Scripturae seusus, cuui de divinia ei mere spirilalibus rebus agit, nobii Mucetcerc, niti sacrorum varietate operimentorum anagogice obvelalus. Nam, ul boc
Joco a i l divus Maximus, sine lypis el symbolis bon possumus, duio in corpore stimua, aspicei e iucorporea et inaleria? experlia. Quoniain in boc vilae aialu anima quidem corpore veatila eal, ratio vero
imagiiiatioiie, mens denique ralioue. Hinc imagiualio, qua ulimur viviraugque quamplurimum, inielligciuiae noiiones assidue sensibiiiuni imaginibua induit; quocirca cogniliuni noslrae, nou u i n nuda, quam
veaiiia qua;dain aceomniodala videulur. luduunl igilur eapienles merilo, sicut diximus, sensibilibus
quidem niielligibiiia; bis vero divina. Sic eliain Plato provide jubel, houiinera sub leuebroso specu
jnnr;iiuin, ad iutuendaiu ineridianain lucem non subito coinpelleuduin, sed monsiranduui buic soleui,
priuio quidem ad lucenijc lumen in aqua : deinde in luna, uub nocie sereua, demuin iu ipsa aeris sereniiaie diurua. Siiuilibua quoque gradibus rude vull ingeiiium ad couiemplandaio Diviniuiem
perduci.
1

Symbolice nobit et anagogice pattfactat. 5 Hinc aanclus Tbomas parte, quaest. i , art. 9, in corpore,
coiiciudU, in sacra doctriua, cuui ea cunciia bomiuibus coinuiuiiiler propoualur, iiielapboria et corporalibus aiuiiliiudinibus divina expoui uiaxinie oonvenieus ease. Deus eniui, inqujt, otiuiibue providet
secuuduui quod compeiil eoruui nalurae. Eal auteiu nalurale boniini, ut per aeuaibdia ad intelligibilia
v e n i a l ; quia omuis wosira cognilio a sensu iniliuui babel. Uude couveiiieiiler iu sacra Scripluia traduniur uobis epirilualia eub meiapboria corporalium. E i boc est quod infra paulo posl dicil Uionysius,
poase aJiter divioo-principalem illuni radiuui nobia illucecere, uUi sacrorum varieiaie operiuieniorum auagogice obvelaiun). Radiutu aulem diviuo-priucipaleui vocat ip*aui reruin diviuarum verilatem.
Porro convenieulissime nobis divina similiiudiuibus corporalibus designari, ex Dionysio qualuor ralionibus probai D. Tbomas in lib. Seni$nt. dist. 34, q. 3, arliculo 1. Priraa ei principalis eal propier
loaieria subiiuiiialem, qua3 noairi inlelleclijscapaciuieiii excedii. Unde nou poasuuius rerum diviitaruin
veriiaiein secuudum uiodum auum capere, aique ideo oporiei illas nobis secuiidum moduiu iioslrum proponi. Eal auiem nobis connaiurale, a sensibilibus in iiaelligibiliuiu, ei a posterioribus lu prioruiu noliuaiu deveuire; ei idcirco sub figura seusibiliuin, iulell gibiha uobis propouuulur, ui ex bia quai uovituu,
ad incognila nieus nosira surgal.
Secuiida ralioest, quia, cuui in nobis sit duplex pais coguosciliva, scilicel iDtellectiva etsensiiiva,
providit diviua Sapienlia, u l uiraque pars, quoad fieri poleral, iu divina reducereiur. E l propierea i i gums corporaliuui adbibuit, quas seusuiva parie capi possuiit, quia ipea intellecluuiia reruui diviuaruiu
ailingere non poteral.
Teriia miio esi, quia in Deo verius cogiioscimus quid esi, quam quid eel. Unde S. Dionysius 8 6 quenli cap., 3 P , dicit negaiiones iu divmii ei>se veras, alliriuaiioiiea vero iocougruas. E l ideo cuin de
uiuuibus quae de i>eo enunUaiiius, inielligenduni ail, illa eo modo couveuirc Oeo, proul inveniuniur
iu creatune, bed per aliqutjin inoduni iunlaiionis et auiiililudiiiia, bujusiuodi emioeiuia Dei exprebsma
oxieudebaiur per ea quae magis maiiifesla sunl ab ipao reuioven. Haic aulein suiil corporalia, el ideo
couveaieuliua fuil speciebua corporalibus diviaa aiguilicari, ul bis asbuefacius discerel bumauus aiii*
t

Joan. X T , 1

Joan. v i , 56.

Joan. i .

1 Tim. n , 5.

Ce/. hier. cap. 2; 3.

Y A R I J E LECTIONES.

Uoc non exsial iu libris vu^gaiis, scd citatur a Gyparisaioia iu Tbeologia materiala.

127

S. DIONYSII AREOPAGlTiE*

128

mnft eornm qnae de Deo pnedicat, illi atiribuere, nisi per quarodam similHudiaeai secnndum quod
creatura imilalur Creatorem.
Quarla ralio esl propter occulialionem diviaae veriiatis; qma profunda fldei occultanda siinl, cam
iafidelibu, ne irrideant, mm sintplicibus, ne errandi occasionem sumaiit. E i liae causas Diony&iue cap.
2 Cctletll* hierarchim, el in Epi$tola ad Titum assignat.
Noia iiem ex D. Thoma ciiaio, in cognilione intelleciualium duo e>se consideranda, acilicet priacipiuro speciilaiionis et lenninum. Principium quidem e*l ex aenailibiift, sed lerminus eat in inlelligibilibus, secundum quod in cogniiione naiurali ex gpeciebus a senau accepiis, inieniiones universalea atcipimnt pet himen itileileclag agenlis. Et ideo dicendum e a i q H o d ad (ermiuum gpeculalionig; principium
debeat ex aliqnibue aensibilibua speciebua in divina consargere, juxta normam a S. Dionysio bic | 5
pr&gcriplam. E x h i s t a m e n , uti lene probal 8. Tboma* parie. q. 88, aru 2, nnnquain iniellecius
noaler in perfeciam et quiddilalivam rerum immateriabtitu cognitioiiem deveniet, ciim qoiddilas rei
maierialia, quam abetrahil intcllectus noster a malepia,it omniuo aherhig ralionie a substanliis iiniualerialibug, uii fusius ibidem probat, et S. Diouysiua De dmni* nominibut c. 1, 1.
{III. Quapropter primitivn illa rituum $acrorum intlitutio. e i c , id est divina ordinalio, ut coeleatem
angeloriim bierarcbiain imiiarewur, uiaieriaiig illam aymbolis el figrtris ad capiuui uoatmui accommodaie lanquam In speciilo el aenigmaie * descripsil, ut sensilibus ialis iiguris adjuli, quasi per gradus
quosdain spiriialcg ascensiones in corde noslro dtspoaainug . Quandoquidem /Seri non po$tit,ut mtnt
noitra ad immalerialem conlemplotionem intendatur, nitie propinquo tnteriali u$a futrit manuductione.
Mam ut Gregorius Tbeologus in aecundo libro de Tbeologia arl, iropossibiie est e i , eliam qui valde
feslinai, ainbiam guain iraasire (unlunr enim aemper umbram anticipai, quaiiium aaievertilur ) : a u l
sicnt lieri non polesi, u l extra aquam piscis n a l e i ; aic non poleai iicri, ui qui in corpore sunt abaqoa
corporeis, cum iigqua? inleliigentia coiiipleclumur, oinnino sinl. Semper ennn aliquid de notlrts rebut
iutercidel, quamvis se tnens ab iitquae cemuniur maxime avocel, e l sola secum collecla, cognata e l
inaspeclabilia iniellieenlia assequi niialur. Cogiiando sciiicel appartnlu hatce pulchriiudinst, etc. Exeiuplar proponil quomodo a rebus aensilibus ad spirilales inenie Iranscendere debeamu*; bac euiin de
causa Deus in Scripiuria angeloa nobis sensilibus furmis depinxii, Q u l ex flciis yiubolts ad gimpiices
cotleslium bierarcblaniin terlicea conlcmplando ascenderemus.
Ni$i e propinquo maieriali u$a futrit manuductione. Sutus enira hnjus viUe isliuamodi opus habel
adinhiiculii, u i ad ceelesiiuin coniemplalioiiem mena nosira erigalur. Nam et ideo Verbum caro facium
*$ , per assuiiipiam buiiianitateiu visibilem, apliu6 nos de tnvisibilibu erudirel aique accenderel,
nt in Prajfatione, qua: in sacro misfix oiDcio re<:iuiiur, pulcbre docel sanctus Gregorius : Per incarnali,
inquietis, Verbi mysleriuiu, nova ineiilia noslrae ooulie lux luae claritaiis infulsii: u i dum visibiliier Deum
cogiioaciniua, per buuc in invisibiliuin amoreiH rapiamur '.'cogitando scilicet appanntet kas putchntudiuts arcanorum eue dtcorum efligui, e l c , id eal u l inielleclus uosier cogilel, aensibiles decorea, el o r nauis isioa exieriores esae dumaxat iuiaginea^ iino obscuraa repregenlalioues iulerioris aique inlelleCIIIMIIS fornioailaiis, iia raiiociuaodo: S i corput corrupcibile, quod misium esi, et intus tain faeduiu,
adeo pulclirinu forinsecut videaiur, quaiu aine comparaiione pulchrior debei ease aniiua ralionalie aique
iuimorialiB, aupereplendidissifn el superpulcberriiMB Trinitatie iinago? S i i i e m solisle aeiisibJia laiu
lucidus, speciosiis et deleciabilia eil oculie ad videuduiu, qiiam inAuiie pulcbrior, eplendidior ei aniojnior ad ideudum eaae debet Sol ipse sapieaiias, auperexoelleuiissiiaua Deua ? Aique siaiiliter i a caeiens
argiiaieiitaiiduiu.

PARAPHRASIS PACHYMEELE (7).

Gum litulue ail Hicrarchi*, scienduro eel bierarcbiam etse consihutioDia ipsius aacrorum principii'Bi e l quasi curam; alque bierarcbam ease sacroruai aiodaraiorem et curaiorem ac provisorero,
taaien sacerdotuai, sed qui tam tacra, quaiu
eorumdein ei EccleeuE mysleriorumque ordiueia
dietribuit, aeque lamea priacep cal aacerdoium.
Hanc explicalionem eliam roaguus ipee Dionyaius
ia Ubro De $ccU$ia$lic* hiirarchia ponil. Neque secua eiiam boc aiodo dicere liceai: Hierarcbiaiu
ease aacrun* quoddam regiiuen, quo sancte quia reg i l ac regilar : ita u l ueque ln regioiine lyrannie
ait aeqde i a subjeciioae violcniia. Purro u i bauc
deflnilioaeia abaolvaaiut, dicimua, euai noa ab
iiadem quos regit, regi, sed ab aJiis qirfdem regi,
alioa vero regere, uli deciroo quimo capiie pra>
aeuiia Ubri accipil. G<eleslem vero vocai,ad distinclionem oostrae bierarchiie, de qua aeoraha alium
queoulam librum compouil.
% 1 Gor. , 12.

Psal.

LXXAIH,

Joan.

(7) Vidc ecbolia S. Maxiiui . II, cau. 1.

1,

, , 6
\
, \ \ \
\., \ ,
, * \ \
\ , \
, .
xal ,
.
\ * , *
\ , , . ' , , *
, , *
, ,
. *
, \
.
U.

129

DE CCELESTI HIERARCHIA, C A P . I. PARAPHR. P A C H T M E R i E .

130

{ I. *\ - I. Magnus Dionysiug ad EpLesiorum epigco , Timoibeum, quero etcoinpresbyieram, id est

, \ , - coepiscopum, cat, gicut tpse se presbyicram seu
episcopum (nam et eodcm modo Paulus Asiaecom, ( \
, \, ponens Eccleaiag l o q u i i u r , ul in Actis refertur *),
), , - e i Jacobo prooemium mtiluando a i l : Omnedatum
^ , ftonum, et omne douum perfectum , ei indeticiens
in aemelipso, lamelsi pro suscipientitim babiludine,
, \ , xaV
' , \ ssepenumero deficiat: quod u i i q u e n o n ex dono
provenit. sed ex viribus nostris, quae capiuni
\
, quanium posauut. Quemadmodum enitnipse 7 *J
* . * , divcrsis rebus gubdilig appareng, alieruipr altero
, plug calefacit, idque non ob aolis, sed eorum qua?
, \ , solem excipiunt diversilaiem : siculiqne diviiiuni
* \ d o u u m cani sit perieclum, pro auscipieniiunt ca , pacilale vel remUiiiur vel intenditur. Qmne igiiur
\ . donum perfeelum detunum ei/, detcendem Patte
, - luminum \ Patrem auiem luniiiium magnus bic Jat(,*r . cobuiDeuro vocat, uipole Pairein misericordiaruiii,
6 , , - qtii et ipaemei lux esi, et c r e a l o r ac conaervalor
, \ \ luminum : pater enim eal qui producitet conaejryat
* xal quaeex ipto sunt; gic e i Deus Paier luniinum, m
* \ 0 , qui omnis crealurae c p n d i i o r exsistat. Non dixil aulcm, Paler c l i , nequo terrae, sed luminum, pro\ . ,
, , , pler proposi(um ; quoniam etiano dona ex illagtra, \ tione divina bOmioibue o b l i n g u n l . Hunc Pairem
( . Juminum in decurau etiam absolute solum Palreni
, \ D o m j n a t , dicens .* Ad upitotem Pntri* congreganlls, ut qui creator s i l ac conservaior ooster
,
, . omniaquc creature: qnanquam eiiam aliaa Paler
\ ' \ lnminum a i l , scilicei Filii a c Spjritug sancli. Sed
, \ * ' \ ^tomuis a Deo proficisceniis illuslrationis proventug, ad noe ex boniiate dimanans, denuo, ceu ipaa ,
, roet vis unifica, sursum oos elevat, eiippliflcaiqiue,
, \ , \ et quid unum facit, atque a d unum sapiendum
, \ , \ i n i o n n a l ; nec non a lcrrenis converlit ad congrc ganug Dei Pairia unhaiejn, ac deiOcara simplicila , . * tem. Eo eidro usqoe genientiig diggideroug, quandiu
, gecunduro mundum ambulamos: q u a n d o vero ad
* Deum asgumpu faerimug, tunc unora gumug in Deo,
atque ejus graiia per simpjicitatem deiflcamur, sic , ,
, \ ut e i i a m Dooiinug ad Palrem guum a i t : Ut tint
\, " unum, tieul tt not unum $umu$ . lllud iiaque,
Omne donum ex Deo, ex iacobo gumpgit; iglud au V, * ' tr . ,
, * D lem, Quoniam omne bonum in ipsuai tendit,etnos
gurgum levat, ex gemel ipse ponit. Uirumque porro
, " \ , \
, . coDfirmat ex Apoglolo dlcenie: Quoniam ex fpio
omnia, t% in iptum.
"
, .
II. \ ,
,
, xaV ,
, . ,
, , \ .
, . ; ,
, . ;
, < A c i . x x , 18. * Jac. i , 17. Ibid.

. Ctim itaque ex Deo g i i , et in Deora lendai

oiune bonum, agedum invocanles Salvatorera Dominum, qui Palris lux est ac tplendor, qui esl, qui
vemg eet. Vel coojunciim; quia etiam rea nosirae
dicuntur eaae, ged peir pariicipaiionem, et noii
proprSe. Yel com inierpunctioffe, Lnx. QuaNg luxt
Qux.eat; neque enim subaislcnlia caroi, oli Iomeu
boc nogtrum. Qualis lux? Vera, juxia evangelittas
* Joan. X T H , 22.

131

S. DIONYSIl AREOPAGITiE

13

Joannls vocem, Eral lux vera; nam subjungit: Qute , *Hr aAi\Biror * "
illuminat omnem hominem venientem in hunc m u n - dum 7, per quam eiiam ad principium lucis g Pa- , ' \ irem accessum obtinitimtis : principium, inquam, * , \
lucis; vel quia priucipium et causa lumiuiim egt, , \
Filii scilicel ac Spirittis sancti; ve! qiiod ab i n i - *
lio lux cxaistai; nihil auiem principio superius est. . , \
Agedum ergo, invocanieg Dominuiti, ad iliumina- , ,
tiones Scripiuraruin a Pairibua traditarum pro , \ ' \
viribus aspiremus, et qua? ab illig symbolice et ana- ( ,
)
gogice (neqtie cnim naluralilor, sed per eigna

, \ , quaedam res coelesies deinonglraruni) tradilas divi

*
lianim virluium bierarchiaa : quas eliam menle$
* * \ ,
appollal, ad noslri differenliam, qui senau vivimus;
, , .
nain et sic Isaia*, nien* magna Aggynug; et iiem
mens magna, princepa Babylonis, id esi diabolus.
1
P P X ^ ' * * X*>|v
, \ ,
Diviuarum, inquam, menlium hierarchiam, quoad
possumus iniiieamur, aique illuslrationera qitx ez * ,
Deo est. aine qna neqoe ipsas coelcslcs virtules, \, ,
neque Deum nosse valemus, quantum fas est, inapi- , \ *
ciarous; principialem, inquam, illam, ulpote ab , \
iniiio extiftleniem, et snperprincipiaiem : quia nibil , \ , \
, \ .
de Deo satis significanier efferri poiesi, quinimo hic
,
omnis oraiio omnisque cogUaiio deflcit, sic et es \
seniia et soperessentialis, nec non Deus et eupra
, \ , \
Douro. Ilanc itaque illustralionem, qiwe ox Deo eai,
\ (
guscipienlet, qiue angelorum bierarcliias in figu, )
ralis symbolis ct imaginibua exprimil, immaieria , \ ,
libus ei intremulis oculis, id est fixis seu tranqiiill i i ( a m a l enim Deut iranquillilate.... sicul tiriu " f . ^
*"""*;' *
' J?
contraria lurbationem), rursum ex ipsamet illuslra . " * '
tione ad divinum radium iniueamur, jttxia primam

propoailionem quam feciniua : Quoniaro ex ipso
\ (
bonuui et iu ipautn; atque iia in divina eimpliciiate
), \
unificemur. Neqae enim ipge, dum in gagcipienli *
bus muliiplicatur, a propria illa sua unica simpli, cique intiinilaie atque occultalione deficil (iiquidem
, \ *
omnibug exiraneia iDCOgiiiiusex8ieiil),duiii vero pro , * * ,
eorum qui proviilemia regunlur captu per b o n i u - , ,
lem muitiplicauir ac variegatur, deuuo intra eemet- \ \ , \
ipstim nrmiler in immobili identitaie manel, atque ,' In ipsum iniueules aniflcal, idem in se perma- , \ . *
nena; non secus ac lumen, dum luculenter illumi- * * \
nat, idem etiam in se remanel secundum simplificam
.
suain e l unittcam uniooem idenliuiemque, et so , \
excipienl68, pro cujuaque capiu, in quanium acce; Hpa
dunt, illusiret roddii. Ubi observa, ut suspicere
, \ /.\ , \,
quidem noslruin, sed illuslraiio 61 elevatio sit a
,
Deo. Niai coim 6 robug gxcularibug emerserimus
,
guspcxerimusque, quomodo 9el6vaiio el illusiratio (
uobig obtingai? juxia illud, Levavi oculos meos in . ;)
monte$ unde veniet auxilium mihi *. Neqtie enim, , \
inquil, fieri polesl ul divinus ille radiug nobig illu-
coal, nisi quibugdam rerum nobia familiarium vela- ,
, , \ ,
memig fuerit obvelalus (nara inlolerabile lumen

ejug ac virtuteni quig gugiioobit?), et ex rebus no\ giraiibug, Dei prudeniia, connaiuraliier ac proprie
B

iav

X Joao. , y.

* Psal. cxx, 1

le

153

DE CCELESTI HIERARCHIA, C A P . I. PARAPHR. P A C R Y M E R i E .

154

, xa\ * noslris sensibus s i l accommodalus : quando n im

rum corporaliter ea quae incorporea sunl effcrimus,
\
u i cum de Deo membra hutnana, furoresque, ac
,
somnoa aliaque similia enunliamus; siqtiidem bacc
\
velamenla sunt. Quando igilur ea quae seusuro sn ,
perani per res sensiles explicamus,ium nostra baec
\
bierarcbia aimi.is esl coelesii et occullae : gic enici
, " ,
placuii roysieriorum sacrorum principi consliiu .
tioni, qoae sacrorum riluum.noslrorum ordo et traditio esl : siquidem iniliatio seu perfeclio, s a c n *
r n m mysterioruin communicalio nuncupalur, ut qua? iniliatos perficiat; aique ita consccralos, perfecl08 vocat Apostolus, dicens : Quicunque ergo perfecti $umu$ hoe $eniiamu* .
9

III. ,
. Complaenit itaqne mysleriorum sacrorum
xal
principi conslitulioni, immaterialos coelesleaque
\ ,
bierarcbias malerialibns flgiiris ac formia expoitere,
\ - ^ ul pro captn iioeiro ab hisce sacris eiTormalioiiibus,
. " , ^
ad formarum flgurarumqueexperlesaiiagogae tradu\, camar. Ecce, enim, inquil, facies ucundum exem vot plar quod tibi monitratum ett : quandoquidem fieri
, non possit u l raens noslra ad immaterialam Ulara
\ " , \ couslitutionem immediale subrigatur, nisi forrots
, quibusdam ac figuria quaai manu ducla fuerit, et
, , \ , ex bie illa conjecerii. Atque apparentes quidein
pulchritudinee, templi, dico, vemistaiem ac deco , ' * rcm, occuliae illias venustalis imagines pne se ferre;
, suaves vero ihymiamatum odores, spiritalia esse
iradilionis effigialionee; iraditur enim iliic illuslra * \ ,
, \ tio, queroaduiodum bic odoris fragramia. Cereorutu
aulem oleique laminaria sunl illius illtimiiiattoiiis

, imagines, uli etiam illias coQtemplaiivae, q u * teh

, - C cundum menlem est, saturitaiis : quoniam id quod

. ex parie esi, aliquando et nobis, secundum Aposto ; , lum, evacuabilur . Diffusa? porro disciplinae smit
\ , \ fusiores visarum rerum ac sermonum demonslra, \ . tionea. Quaenam aulem est coniemplaiiva mentia
, ,
salielap? quando nimirum res divinas mens iuve , , \ - sligat, el per conlemplationem quidpiam compre; < \ , hendil, repletur uiique 10
saturalur. Quid
- \ , enim est rerum divinaruro, quod non meiilera ele . , \ - vei, atque affectum ejas, qui quaedain fames est,
, sistai el exsaiiet ? qucraadinodum scripium e s i :
6 , Memor fui Dei, el deleciatut ium ; ei ileruiu :
, - Silivit in le anima mea quam muUipliciler iibi caro
\ tnea . Sitil anima ac repleiur, utpoie habens apia
\, ,
receplacula divinaram cogitalionum : silit caro,
, , \ . D sed quam mullipliciter respeclu animae; oeque
euim babei apiitudinem recipicndi, cum silomniuo
, . exlranea divinis et spirilalibus insinuationibtis :
\ \ quapropter lanqiiam egena, intenlum semper babct
, ( , ' appetUiim, mens autem semper plena est ejus
, \ \ quod apprehendit. Hujus ergo satielatis ima , 0 ) gines sunt, sermonum d e m o i i 8 i r a l i o n e 9 raiioni
bus dilalatx. Porro ejus qu semper et eodem modo
, , , se babet recle ad divinas res ordinaia; habiludinis
,[ , \ ,
(nulla enim ibi inordinatio, aed omiiiiio cuncinna
,
constiiuiio, quippe circa idem semper divrais rebus
, \ manenlibus, uobisque perenni fluxu apparcniibus),
, ,
harum, inquam, ordinatammliabiludiiiuin imagines
%

a c

P h i l . 111.

15.

Exod. xxv. 40. ' I Cor. xiu. 10.

J Psal. L X X V I , 4.

* Psal. L X I I . 2 .

S. DtONYSII AREOPAGITJ5

155

sunt illi, quos Iiic babemus, ordincs, sacri gradu*, , ,

slaiioncs, calbedrae, slolai, ct si q u s sunt cjusce- ,
<, quae ordinem habent immutabileiu, ac deni- \ , que Jesu parlicipntionis dmnam communioncm,
\ , qutra et eucbarisliani vocat : eo quod Doniinns , \ * \
noaicr, qnando divinutn illud myslerium Iradidii, , .
gralias egcril; nobisque einl agendae grati, quod lamis bonia polili simue, el qnxcunque alia aliis
quideni superinundialiter supraque boiiriem, nobis autcm symbolice iradila sunt, el per signa; neque enim aliter esi Uta nos e, diun crassain banc carnem circumferimus.
Propler lianc itaque noslram pro cujusque capiu

deificationem (eo eoiin qiro po&sumus mo\o inilia, ( ,
mnr; seiisibililer quidein, iu quaiiluin sensu vivi- , ,
mus, ralione nobis convenionli persymbola; spi- * , * vot
rilaliter vero, iu quaiiluni menle gobernaniur, modo
nobis accoiuinoilaio per appareHiem mysiagogiam
\
et illuttiraiinnem
siquidein illam illuslralionem ^ , 6
deificaiiouem vocal, quod ulique est perfcciissi- , * mum : per inferiura naiiique supcriora disci- )
,
imis; pcr illa vcro uuilive dciiicaiuur); propler
liaec igiltir, inquam, bcniguiis ille saccrdolalis ordo, , \ * (
liierarcbias islas figurate mauifesiaiis, noslramqiie
, haiic hierarcbiain illi iu sacrie nssociaiia, secundum eam quae daripoierai simililudiiiem,sen*ilibus ,
imaginibtis re iimsibilci quibusdam sacra ac H
dhruia prorsus Scripturae locis descripsil; qno itoi \ , \
pcr sensibi.ia ad spiriialia traducercl, nec non pcr \ \
signa bxc ad coelesles illas siiuplit es composilio- * niaque experiee aliitudinee ac fuiuinitales : naiii * , ,
summilaies soletmis appellare, quod in quavit \
esscmia pragbtaiiiisuimuin eat, eteui, verbi graiia, * 1

inens, aiiiiiiiae sumiuilas appellaiur; el amoris summi- C .

iaa, fervens destderiuin, adeoque tioslra bierarcbiae sumimtas, Illa coeleslis oon immerilo nuncupaur*

CAPUT II.

B .

Quod apte re$ divinut atque c<Ble$te$ diisimilibut

eiiam $ignis explicemur.

"

SYNOPSIS CAPITIS.

1. Facit operis huju distributionem. . monei,figuratMM, qwbus ret caiettes ac $piritate$ detcribuntur, rebut iptU
es*e disswiile*; el situul objeclioni occurril, ae raUonem reddit, cur magis expedieoai res islas calesles rerum igjiob
liorwti formis delinearu quam nobiliorwn. III. OtUndit duplicem esse secra; descriptionii mpdum . unutn $cHk$%
sitmles; aiierwrfi, per diuimilcsfiguras: uli eliam de Deo quwdam per affirmationet, el quwdam jvr negationei prwdisari: et negationet otl af/irmaumibus prtntare, et abtomu similitudines ad menlem no$tram erigendam eue apiio
re$. IV. Tradii, ex rebui otrmibus uliquid boia coMgi po$$e, et simul exylical, quomodo pauiones ira, concupitcetai
et res $hmle$ inteltigendm tint, quanao augelii attrwuunhur. V . Otiendit quomodo etiam iptemel Deus in 9cript*r
aliqwmdo twmuii, aliqwmdo medm, aliquando eliama rttnu tn/imii denommetur.
II.
liea uitquc senlentia, primum qoidcm exponen- D , , ,
duin, quem oiunis bierarcbiae scopum ease ceu- , \
seamus, quidque suis qiiaelibel divinis contempla- * ,
ioribus prosil : deindc vero caelesiea blerarcbise " ,
celebrand,secuiiduinearumdeinroysticam inOra-. **
cnlis explanationcm : posiea denique dicendum,
, VARIifi LECTIONES.
D. . boc noniiuo varianl fere exemplaria
U . , quod Sc. sequilur.

quod

semel adiuouuissc sit salia.

457

DE O E L E S T I H 1 E R A R C H 1 A , C A P . IL

>3

, quibus f o r m i s sacris coelettes isloe ordinet elota\

quionim eacrae delineenl descripliones, nec non
, \ - ad qiialem adduci deceat per fonnas islae simpli , \
cilatem, ne et nos, more vnlgi, sacrilege opine \ ,
mur, cade&tes illas acdeiformes intelligeniias, mulxa\ , - lipedee quaadam esse ac muUifonnes, nec non ad
'* , \ - boum pecuinam , ferinarave leonum naluram
" ,
eflormalae, el ad aquilarum curvi roslri speciem,
, \ vel ad volucrum hirautam plunieecentiam efficlas,
, \
rolasquealtquas ignilassupracoelum imaginemur*,
, \ ac seiles materiatas, Deo deorum ad diecoiiibeiuluitt
, *
accoiunioriataft, et qnoadam equos mullicolores
, \ - bastaiosque duces exercilus , ei qua?cunqtie alia
iv - nobis ab eloquiis ficlione qnadam sacra, explana. \
loriorom varielate eignorum sunt transcripla.
\ * - & Enimvero palam Ibeologia poeiicia 12
^ancie
, ' , , , ficlionibus, in careniibtie Ognra memibus usa est,
\ \ - a d nostrum, titi diclum eet, inlellectum atlendendo,
, \ nec non propriaro ipsi el coonaturalem ad superna
.
iransUum providendo, e i a d e u m d e m accoroifaodaie
sacraa Scripturasanagogicas eOigiando.
M

11.
Quod ai cui videantur aacrae quldein approband*
, * \ ompoeitiones,.quod rea airoplices seipaia ignola\
nobis et iiivisibiles exsietani; dissimiles profeclo
* ,
e a s a e c i a l sanclarum m e n l i u m i n eloquiis delineax o l , ,
liones, nec non omnein banc radero quamdain e s s e .
* > ^ u l ila dicam, noimnum angelicorum i n u m b r a i i o
nem. Sunl et qui d i c u n l , Ibeologos oporlere, dur*.
, " \ - ad oronino incorporearum rertnn corporaiioueiu
\ , veniunt, propriis illas, et quoad fieri potest, co * \ "
gnatia efformaro aique explicare speciebus earum
\ , \
quae apiid nos sanl praestanlisaimaruro, ei ex parte
\ immaieriaiium ac trahscendeiitium jubslaitl.arum ;
;
. et nequaquam coelesiibua ac deiformibus simplici , \ - lalibce, terrenae tllas indinat circunidare roulli % - formilalee. Siquidem i d noslrae magis eiiam con* ,* \
doxissei sublimationi, neque siipermtiudialce ex, \ ^ , planationea ad i n c o n g r a a s dieeiniilitudines coegis * \ t e t : boc aulem et divinas nefande virlulea eleval,
\ , \ alquenosirumpariter errare facit intellectum, duin
, \ immundis islia inbmret compositionibus * et fortas, \ , \
sie eiiam pulabil, superciBlestia leoninis quibus \ , \
dam et equinis examinibus rcferta esse, nec non


mugilu reboanlibaa laudum canlieis, et avicula
r gregum praefecturie, aliieque animalibus ao
w

Ezecb. i , 7.

* Dan. v u , 9 .

Zach. , 8 .

II Mach. , ; Josue v, 15.

YARIifi LECTIONES.
. . Scoins venit Veriiatem. " conjanclionem non habel C h . nec veterct interpreies.. Dno reddunt \ . " D. . .
hi velusUssimo Memniii corrigebaiur
.
varianl l i b r i in accentti , quidain enini, ul IIU. et D., scripluin babenl. Bud,
stia maiiu acripail . Semel hoc moniiiaee aufficial; n a m frequens boc verbum occurrit.
M.
, cai leciioui Scotus .aglipulaiur.
, D. u l ad referalur.
. .
** Oh. et D. . " D. . . , el |. Budaei codex , qaod ille correxileux , . ItP babei o i S. . p r i o r i parle non babet
c-gatm<ini. Scoias negaiiones veriil, Sarracemis ooiiuiu
. .. *.
* . .
.
u

4 1

4 t

PATRUL. G R . III.

159

S. DlONYSll AREOPAGITiE

JI1

vilioribus materiis, qnas ad absurdilalem el spur- . *' " , ciiiain, ac passionem provocando, per omnia die- similes ejuscemodi elucidanlium eloquiortim simi- , , liiudines dcscribuni. Veritatis lamen, uli reor, i n - , ,
dagatio demonsirat
sacralissimam eloquiorum
, ,
napienliam, i u c o B l c g l i u m e f t i c l i o n i b u e intelligen-
liarum, ulrumquc luculenler providisse, ut neque
. "
viriuleg divinac (ut ila quis dixerit) coiilumeliosius ol , \|
exlenuarentiir; neque nos liumi repeulibus ima- ,
ginutn viliialibug lenacius afligeremur. Caclertim, * ^
cur merito flgura carentibus figura?, et cffigieg
\ , \ ineffigiatis r e b w g obduclae fuerint, non sotum cau- \ ,
sam d i i e r i i quis essc nosiram iml>ecillilalein , quae

iiequit inimediate spiritalibus intendere conteinpla- \ * \
lionibua, indigeiqtie propriis ac connaturalibus, * , *
quibus erigaiur, adininiculis scu anagogiis, quae ^ \ ,
perceplag a nobis effigies ineffigiaiis ac stipernaiti- \
raiibus gpeclaculig pralendanl; scd quod boc m y - .
slicis etiam oraculis vel maxime conveniat, ut , , ,
13 ineffabilibus et gacrig aeniginatibus recondanl, e i . *
,
iiiaccesftam vulgo constituanl sacram illam ei ar \
canain snprnmimlanarum meiilium veritaiem. Qui ,
lihei enini non esi sanclus, neque oniniiitn, u i O r a .
cula tesianiur, eciemia est
Porro si quis absouat effigiat.ones improbarit , pudendum asserens, lam lurpia deiforniibus sanclissimisque adornatiouibua aifingere siinulacra , satis sit illt reposuisse, duplicem esse sacne illius mysiicae manifesiaiiou e
inodtim.
4

49

i iu.
, , Unuin quiiiem, qui, nl par esl, per similes sa- Q
crarum figurarum imagioea procedil; alterum vero, *
\ qui per dissiiniles efformationes ad omuimodam %b
diseiiuililudinein et discrepaiiliain edingilur. Deni- . " que veticrandam superessentialis Dcitaiis bealilu- diuem, elticidantium eloquioruin mysticae iradilio- \
nes a l i q u a u d o qiiidcm ut Yorbuui c i mentein, el , \
aubsiaiuiam landant, convenicnlem Deo ralionati- , \ ^ , \
laiein atqtie sapientiam ejus declaranies; nec non , \ *
csseniialiier easeniein e x s i M e n l i a m , e i reruin exgi- , \
atenlia? causam v e r a n i , aique i n s t a r lucis ipsara ,
effiuguiit, ei vitam appellant: cujusmodi l i g m e n l a
\
sacra; cuni quidcm tnagis congrua g i n i , m a l e r i a ,
libusque flguris antcccllere quodaininodo v i d e a n \
lur, ailameu velul sic eiiam a divinae gimililudinig
, ,
veritale deficiunl; g i q i i i d e n i cx^edii o m n e m essen- D \ tiam el viiain, ncque ipsain ulla lux exprimit, om .
nigque ralio ac viia ab ejus similitudine incompa
rabiliier d e s c i s c i t . Nomiuiiquain vero dissimilibus
, , \ , \
elucidalionibus ab iisdeui el04|uiis &uperroundialiler
, , ,
cebjbraiur, d u m rllain invisibilem , el inflnitam
, . , , \ ei incomprebensibilem
appellaiii, el ex quibus
* ,
quid est, scd quid non est stguiOcalur. Aiquc
,
8 0

^ I Cor. ?, 7.

I . , 16.

Psal. CXLIV, 15.

Rom. , 55

VARlyE LECTIONES.
lege in nouiinandi casu, conscnsu exemplariuin .
Cb. el D. . " .
* Prcponil Budacua , quod nulli .codices aul alii inierpreies babcni.
addunl , sic, \ .
K1

>

*'
elCb.

DE GCELESTI HIERARCUIA, C A P . II.

Mt

112

tlvai , - buo, u l arbilror, magis ipi proprium e s l ; iiain,

arcana ilia sacerdotalisque iradilio insinuavit.
\ \ (5vere dicimug, eam non ease secuodtim quidqaam
. * \
eorum quae gnnt, licet ejus gupereggeniialeui et h i , , |) ^ \ visibilein ei ineffabilein infimiaiem ignoremtis. Cum
- ergo negationeg in divinis verae, affirmaiioneg vero
incongruaesunt, arcauorum obscnrilati magis pro* , , \ pria esl rerum iiwigibUium per dissimileg elBctiones
* explanaiio : siquidem condecoranl, non dedocorant,
ccelesies adornaiionee sacrae bujuscemodi eloquio,
rum degcripiioneg, dum diseimilibus eas formarum
. " \
flciionibue explauanl; bis ipsis declarantes, u i re , - bus omnibus malerialibus upermundialiler anlecellaiU.Quod vero abaonx aimUiludines magis inein
.

lem noglram erigant, nemo, u l opinor, cordalus
, , ^ coulradicet; 14 * nobilioribua euim formis effiii\ , \ , grndis credibjle est errare aliquoe, qui exisiimeiu
, * , esse naiuras coelesies specie quadam aurea, viros
, \ quoadam niicantes, fulgore dccoros, vealUu splen
dtdo amictos, igiteum quiddam innoxie vibraulea,
. " ei quaeciinqtie aliae ojusinodi formae sonl, quibua
,
tbeologia coelesles memes figuravit. Quod quidein
- ne iis evenial, qui nibil altius, quam illa pulchra
, el speciosa quae appareni, menle complexi suut,
sanciorom ibeologorum gapientia, qua* sursom du<
,
* - cendi \iro habel, ad disftiinililudines absonas sancte
^ , \ Tfl se dejicil, non permitleng id, quod in nobis ttiaieriale e s i , illis indecoris imaginibtig iribaerendo
,
acquiescere; sed ipsa deformilaie figiirarura e x d , ,
Cft

88

8 4

8 8

1 7

89

60

^ tans el slimulans superiorem anunae porlioiiein tan . \ , qiiam nefas s~i'i ,

' "ne iis
" ~quidem,
-'
-rebus terrenig
qui
& valde affixi guut, veriefmile videatur, lain abgurdia
^, , formis aimilia revera esse illa supracocleelia el di , xdrta .
vina, quae in aymbolis com admiralione gpectaulur.
Quin e l boe sciendnm, nihil eonnn qnae evaislnnt pemtus esee boni pariicipalione privalum; cuui,
ui a i l veritaa, loquiorura omnia bona valde .
:

: :

s IV.
3 *
, \ \
, , . , \
' \
,
, , ^(5 ,
\ . , \ \

Eet igilur ex omnibus capcre bonas contomp^tiones; quia el viris inlelligentibqs ac spiritalibus
licet jam diclaa dissimilitudines ex rebus inaierialibu* efToroiare; cnni res spiritales alio ipsas modo
babeam, qtiam rebus sensibilibus aliributae siut.
Siquidem affeclus ira> crealuris irralionalibus ex
inipem passionis ingeneralur, alque omni jrrationalitate plenus est irascibilis eorum motus : aod iu
rcbusspirilalibus alilcr oporletvim irascibilem oou*
aiderare, ut videlicet significet masculara earuiu
raiionem, iinniutabiletnque slaium in deiformibua
islis immobilibusque sedibus flrmaium. Simililer

Gou. i , 5 I .
VARIiE LECTIONES.
M . antiquiasimtis liber, et Sc. .
. .
. \
. Cura pro bic liberbaberel , ea depravatio fecit, ut addiderit Budaeus, u l oralionia
] consiaret.
uiv D. non liabei, nec certe aliquiil aequitnr quod respondeat.
, Cb*
Jb*c verba deennt in Ch. ot quod sequitur. G. sive xal , nec posleriora
venil Scolug.
, . . ' , . Cb. \ , \ D. . el luargine . * D. , . . ,
.
addil Gh. et . . . .
M

8 8

C f

8 T

8 8

8 1

88

S. DIONTSfl AREOPAGITA)

coucupiscenliam in bnilis esse dicimos inconside-

ratam, el a d a l i q u i d maieriale rerum nmtabiliom,
ex i n s i i a p r o p e n s i o n e , vel conauetadine impotenter
ingeniiain nffcctionein, el i r r a t i o D a l e m eorporis
appeiiius pradoininatioiiem, qui lolam animal impellil a d id q u o d sensu concnpiscibileexsistit. Qtiando
i t a q u e disaimilea simililndines rebus spiriialibus aitribuentes, concupiucentiaro ipsia affingemus, divintift amor intelligendus, qai intelleciu rationeque
superiorem nmet immalerialilatefJi, slabileque ett
ae conatans desiderium aoperessenlialiter purse ac
impassibilis contemplalionis et eommunionis veraa
sempUern ac ipiritali*, sabHmissimae purissimav
que claritatis.el infallibili pulcbrilcaeque 15 omistaiis. El impoteniiam accipiamu infractam aniroi

U4

, , \
,
\ ' . "
, ,
,
, \
\ ,
\ , \
, \

\ . \
\ } \
, \
, \
1

contenlionem, qiue a nemine valeat conquassari, \ . ' *\

propler impcrmistum et immutabilein diviiue pnl \ \
cliriiudinis amorem, atque lotalem In id qood vere , , \
appelendum esi, propensiouein. Qnin et iptanmct * \
irraiionalilalemet iiiaensibilitaiem in bruiis qnidem
\ , ,
animanlibus, vel maleriis inanimatis, rationis ac , '
ftensus proprie privaltonem nuncopamus; in imma* \ , \ \
terialibus vero ac apirilalibvs iiaiuris, eminenliam .
ipsarum (uipote supermundialUim) sermonem no-
sirom transeuntem,ac corporalem,ei malerialem, ab , , \ \
incorporearum istarum menlium sensu alienum, , ,
aacro prorsua modo transcendere profltemur. Licet
itaque non incongruas rebus coelestibus, eiiain ex
* vilissimis materix pariibus forma effingere; ctim
el ipsa, eliaro ab eo qai vere pulcher esl exsistens, Q , , , per omnem siii niaierialem dispositionem veeiigia
, \ ,
quaedam inlelleclualia liabeat vcnustalis; fieriqoe \ \ posaii, u l per ea ad immalerialea format primili
vas adducamur, dissiuiiHier, u i dielum est, simililudinet accipiendo, et easdem non eodem nodft
a3 congrue ac proprie spiritales ae sensibilea proprietates disiinguendo.
D

V.
Hacc myrticos tbeologoe non solia coeleaiieiD dia*
poaitionmii explanalionibui, vcrum eiiam i p s i i mel Dei principalibus elucidaiiouibiis riie accomroodasse reperlemut. Et aliquando qtiidem Divinilatcro ipsam luminiboa spcdoaia concelebrani,
quasi Solem Justiiiai P , quasi sldlam malutinam
meoti taeratiuf oborieutem, qnasi lucem apeiie et D
inlelltgibiliier radiantem i ; quandoqoa vero a rebaa uiediie, quasi ignem innoxie niicaniem , quasi
aqnam viialis pleniludinit collatricein, el symbolioe loqiiendo, venlrem aobintrantein , flumiuaque
perpeiim fluenlia acaturientein: noununquam etiam
ab inflmif, qoati fragrans ungaenlum *. qoasi l a pidem angnlareai *. Quin eliain ferSna eara forma
circuindaut, e l leouis ac paolhcrae proprieialem
r

Maladi. , 4. * Apoc. , 16.

, 90

, \ ' 5
. \
,
,
, \ \ ,
, ,
\ , , \

, , . \ ^ ,
\ ^ \ ,
\ , -

Bxod. , *2.

Joaa. , 5g.

* Canu , 9.

Epbcs*

Y A R L E LECTIONES.
||. non babot , nec qnod aeqoitiir, .
^. Cb. D. S. . .
. .
w

. c l Sc. . a( Cb. \

145

DE C i E L E S T I HIERARCHIA, C A P . II. CORDERfl

113

. \ , accommodanl, ti pardum fore aiunl urgtimqae or , \

bum catulig ferocienlero . Addara etiara quod ab $ , ol jecliggiraura omnium abgurdiggimamqoe videtur:
. ol , \ nam el vertnig epeciera ipsain sibi afflnxieae *, d i , vinorum periti iradiderunt. Sic oinnes divina gapienies, e l occultae inepiraiionie interpreiea, a re "
, \ , bus imperfeclis profanisque Sancia ganctorum i n , lemeraio secernunt, nec non disaimilem illam ea , - crara depradicant efficiionem, ut nec imraupdis
** \ divina ainl obvia, nequo atudiotl divinaram 1$
, - figurarum coniemplalores formie isiis lanquam ve - m immorenlur; el ui rea divina cum veriggtmia
. , \ negatiowbus, iunv diversis a rebue inflmtg proprio - ram vesligiorum sltuiliiudinibas celebreolur. Ne * quaquam igitur abgurdutn, ei nalurag illae coBleales,
, , ob diciaa cauaas, dis<Tepanliom disaimililudiiium

gimilitudinibus efformeiii: nam neque nos foruasis
ad indagandum dubilando, ad anagogcm (quajadcce , lestia noe ducil)peraccuralam reruin sacrarum per ^ gcrutalionein venisaemus, nisi not deformiiag expla , naioraeflciionis angelorura perculissel; quaeniiniuie
\ ' ainebal nieiitem noslpam absonis istisefformaiioiii . bus immorari, sed eam excitabal ad omriea materia \ lee afleclioues deserendas, el astuefaciebat saucie
-
ex iia quae apparenl, ad eupermundiales anagogiae
, seu ascensus aspirare. Maec a nobie dicta aint pro* pter inateriales illas ac diggiroileg, qiue in sacria
. eloquiig habenlur, angelorum deline.aiiones : dein, \ , , ceps vero deiioienduiu, quid ipsammel bierarchiatu
! , , Q esse arbitremur, quidque consorles ejus ex ipsa ca ' pianl emoluitjenii. S i l aulem dux verbi Cbrialua
,
(i D i i b i fas sii dicere) meiis, qui universam illaiu
, ) bierarcbicam inepirei eluctdaiionei. Tu vero, fili,
juxla saoclam bierarcbicse noglro iradilionig. gau , * - ctioneni, prout gancta decei, audi quae sacrosancle
, , ^
proierunlur, ipsemel divinug divina doclrina faclua,
\ \ alque ar.imi aecrelo gancia recoudens, Uuquaia
.
UDiiormia, a profana mulUtudine coneerva ; neque
eniin fas esi, o l Eloquia testanlur 7, porcis projioere apiriialiuin margariurura purura illum, ac lucr*
dum pukbriflcumque adoroaluro.

9 1

ADNOTATIONES CORDERII.
Cum primo capiie docuerit, nos per signa aensibilia in gpiriiualium rerum noiiliam devenire; apte
$ani subjungil, reg ccelesles ac divinag in Scripiurig diggiinilibug gignig ac liguria explicari, cuni per propriam simililudinem ac speciem a nobig in hac vita cognosci nequeant.
$ I. A c priinum quidein facil Operig gui distributionein, el quil in pr^aenti I r a c U t u gpeclet, expooil,
et cnute m o n e t , nog per efliclag angelorum formag ad e o r u u i d e u i aniiplicein naluram conlemplandaui
addnci oporiere, u i , cnm Scripiura, verbi gralia, tribuil angelo formani efficlain aquilae, sciainue, per
banc f o r m a t i o n e i D aquilae, qua non gimplicia iiaiurs ged conpogilae egl, noa ad.quid simplex in angelo
iiiiejligeodaai revocari; gcilicet revocaniur ad inielligenduin esse in angelia aciem quamdam acutixaimaiii
gpiriulig e i gublimis per*picientia3 : alque id qiiidem necesse esl scire, ne nobis evenial quod vuigo, irt
e x i g i i m e i n u g forie babere angelog pedes, faciea, alag, et aimiliier in aliig formis efliais, per quag S c r i piura uog ad a s c e n s u r o anagogicum nobig accommodalum invilat.
Poelicig $ancte fictionibus. l l i n c patel omnein iheologiam syinbolicani babere aliquid efBctum, give
iliod ait iu s c r i D o n i b u , sive iu noininibug, sive eiiaui iu formig sensui gubjeclig. Maxiiue vero propriuin
Oeee x i i i , 7. * Pgal. xxi, 7 . 7 Biauh. vn, 6.
V A R I i E LECTIONES.
'

. .

. .

C l i . D. . .

. .

147

14!

S. DIONTSIl A R E O P A G I T J E

rst ibOtogiae symbolic*, qtue iu iis qtue tengu perdpiuniur vergatur, formag ex* animalibns. qtiae cer*
ttunliir, aul ex eonim partibng effingere 17 et induere. Neqne solum e.\ talibiig. sed ex coloribua mnis
geaeris. Quae omnJa verwg Ille ibeologus DionysMiP uno verbo dmna vi$a appellavit, diglinguene ea a pnv
faois ei forluitis rigig. Tribug aulem modis polissimum in prophetis el aliia bealig ibeologia symbolica
dfclarainr, grflicel aut formatione rei cadentis sub gengum visus, aut suh sensum aurium, aut iraualatione verbi gigniflcaniie aliquid spiritale. Vi.le hapc fnsius apud Cypangeioiam, Decad. i , cap. 6.
{ II. NefalUmur, tnonel flgurag illas angelis esee diasimiles; el occurrit aliquorum objeclioni, putaniiuoi nobiliorea iis formas aflingi debuisse el ogiendil, per viles islag figuras non soltim nosirae condilioni, ged etiam angelortnn bonori melius consuliuni egse, 1 dom eacris ei arcanis isiis aenigmalibus
obtegtintnr, non pateat vnlro adiins ad sacram illajm divinarum mentium veriiatem. Maxime vero proprium e i l Iheologia* symbolica?. qua in iig quae sensu perctpiuntiir, versatnr, formag et animalibus qna
rernnnl, aut ex eorom pariibus effingere, et induere, neque solum ex lalibtig, sed ex coloribus oraois
generis, qnae omnla verus ille theologus Dionysiiis c. I De divinit nomimbus uno verbo dhina vi$a appellavit, disiingnens ea a profanh el a foriuitis visis.
Neque no$ humi repentibus imaginum vilitaiibus tenacius affigertmur. Ex his patel, non oporicre nos
bttrere in symbolire efficlig forratg, qnomodocunque effinganlur sive in specie sub sensum cadcnte, aive
in focabolie qux videiilur habere mulium absoni el abstirdi, sed poiius omni slndio ad gublimioreg cogitationeg rccurrendum. Qui enira, inquit Basilius, ad celsiores noiiones ex verbis non ascendit, sed iii
ipgig delineaiionibus corporom, verborum composiiione faclis, residel, audiel ex ftfoyse, Demn esse
ignem * ei a Daniele sapiente ad atias opinioncs delorquebilur : ita tiel, u l aoluui falsas cogiialiones, sed inier ae pngnanies, ex ipsis rebus colligat.
Ibidem. Duplieem este lacrce illiu manifetiationii modum. Ex his efficiiur, inquii Cyparissiota,
Decad. i i , ctp. i,dyplicem ease llieologiam denionsirativam. Unam, qnae affinnauier ei ex eneciis induciltir; alieraut qua? neganier ei privalive. illa quidem ex eimilibus formis eflQciis, h;cc ex dissimilibus.
Hoc kimen in affirmaliva ibeologia cernitur, ipsain eliam per formas facias in Scripiura sacra progredi,
hotiestins lamen quani per ea quae symbolice dicla sunt \a utrbque genere formaiiouum, quas Patres vocartinl , nos dicamne lerrena*, quatenus eisi aliera pars iheologiae, scilicei symbolicai, in verbi
translaiis et adurnbralis pergil, muttiiin lamen absoni et disaentanei iu eie apparel.
{ III. Docet dupllcem esse sacrae illius mysticai manirestalionis modum. Duobus onim modis, inquil
Maxinins, laudalur Deus, aut lanqnam sitnilis omnibus (omnia eniin in ipso comisiunt), atu lanquatii
Hissintilis (nibil 681 eniiu eorum quae sunl). Exponii deinde Dionysiua, quomodo formeiilur isii inodi
nominandi Deuin per gimilia, ui cuin dicilurDeus in Scripiura Verbum, ei mena, el casiera similia : cum
dicil auleiu , id esl concenientem Deo rationalitatem, gignilical, Deuin non dici
ratlonalem (anquam jpariicipeiu raliouis, ged quod sil lotus ipsa per ge gubgigieng ratio. Yide dicia
Observatione 8 et 9. Diesimilia vero roeat ea qu;c per negaiionem de Deo dicuntur, et non quid s i i , sed
qnid non git, declaraut. Vide ibidein supra Obgervat. 8. Haec enim, inqutt Nyssenus, esl nolionig ejus
maxime propria nola, naturam ejus egge gupra ouinein notain notionis degiguairicem. Quare cuin negalionea inapig proprie Deo convenianl quani affirutalioneg, recie coucludil gauctua Diooysius, descripiioneg
illaa mygticag convenientiug ileri per formag di&sirailes, quani per giuiileg; ulpole anagogicae adducltoui
ina^ig aplag, el deceplioni miiiiis obnoxiaa.
Cum ergo negationit in divinii w n r , afrmationtt vero incongtuff ttni. Nota ex divo Thoma io SiK
diglinci. 2 i , qiucsl. 1, anic. 2, quod cum in uomine duo ginl, gcilicet modua significandi, et re* ipsa
signiOcaia, geniper gecundnm alierum poabii reinoveri a Deo,' vel aecundura ulruinqne, ged non posait
amrmari de Deo, niei geeundum allerum lanluin. Cum Uaque ad verilaiem el proprietalein afflruiatipnig
requiraiur, ul lolum affirioeiur, ad proprieiaieiii aulem ueg.aioms guiBcial, gi alteruiu lanlutn desil, ideo
dicit Diouysiiis, quod negaliones girit abgoluie veraa, sed afliriiiationes noniiisi gecuoduin quid. Quia
uiianlum ad gi^nillcatum lanlum, et non quaitlum ad moduoi signiii. andi. Unde bene observat ideio
diviis Tbomag QHctttionibu$ ditpulaiit, quaesi. 7, ariic. 5 , ganciuui Diouysiutn ila dicere negaiiones
in Deo esse verag, ul lameii non aggerat allirmalioneg esse falsag, sed incongruas. Quanlum eniin ad rero
gigtiiiicatam Doo vere iribuiiiilur, qu* iu Deo aliquo modo esi, scd quamuiii ad inouuin qtiein gignificaui,
de Deo negari possuni. Quodlibei eiiim islorunt noininum, secuiidmu uosiruin moduni toucipiendi, 6 i g t i i licat aliqtiam formain deiiiiilam, ei sicDco altribuuntur, 1 el idcade ipgo ncgari poggunt, quia ei
coiivftiiium per iiiodum qui significatur, sive secuiidum quod suut iu iiuelleclu nosiro. Deo eiiim
cooveiiiunl iuodu gubliiuiori. Unde aflirmatio iucoiigrua dicilur, quagi non omniuo ipsi congrueug,
propter diverguiu iiiodiiiu, el idto geciiudum duclriuauj Dionysii, triplitiler isia de Deo enuniiaiilur.
Primo quidcm affirniaiive, ul dicamus, Deus ett tapiens, quia siiuiiruin in ipso 6*1 proioiypon sapieuii
ab ipso fluemis. Quia tamen in ipso csl sapieulia, qualeiu nos concipimus el lioiiiiiiaiiius, poie^i vere
negari, ut dicaiur, Deu$ non etl tapient, scilicei, gecunduin gapieniiam a nobis intellecUin. Hursmn,
quia gapienlia uon negaiur de Deo, quasi ip^e deiiciai a gapieniia, aed qoia guperemitienliug eal in ipso,
quam dicalur aui iuleuigalur; idtw dicendiuu , Deu til supenQpient, sic per triplicein igluui uioduiu
lfquendi, Diooysiug perlecie explicai qualiier ista Deo auribuaniur. Vide capol 2 ei 5 De divinii nominibu$ et cap. 1 My$t. theologias ei observaiiones noairas generales, praegerlimv et .
Ibid. Arcanorum obtcuniaii magit propria e$i rerum tnvitibilium per di$$imilet eflicUones explanalio eic.
liigce conforniiler Hugo de Saucto Victore sic a i i ; Mon soluiu ideo dissimiles liguraliones probabiles s u m ,
uod giiperinundialiuiii excelleiuiae osieuduni; sed ideo eiiaui, quod itosirum aiiimuin uiagig quaiu siinile
guratioiieg a maleriaiibuk c i corporalibus reducuui, neque iu se quiegcere ghiuui. Cuiug tei ratio esi,
quod quadibel res creala, quanluiiicunque perfecta;, iofitiiio quodaiu iiuervallo a D<:o disienl, u l qui illas
absque ulla proponione guperel : quamobrem magig perfecta esl illa de Deo noliiia, qua istiusmodi
omnes perfccuones da Deo uegando, iradil quid Deus bil, quam qua3 illas afllnuaiido per lam exiles
perfechones, couaiur nobis explicare quid su Deus. Cuiii igiiur ad haueiidaiu de Dco cogniiionein negaUvaui, diggimileg liguralioiieg aptiore* sint similibug (eo quod dissunililudo negel, siunlitudo vero aflirmei) ex inciiie gancii Dionysii, ad veram Dei cogiiiiioneiii, qua: in bac viia obseura est, acquirendain,
magis propria el accomuiodaiior esi illa per digsiiuiles tUiciiones expiauatio. Iloc ipsum fusius probaus
bequtuiibub, el Mytiicw ikeologiw *iudio*o, quaai uianum iu bac via, ue cespiict, ponigeus, ogieiidii
n

* Deui. iv.

Dan, x.

Mi

DE CCELESTl M E R A R C H I A , CAP. II. PARAPHR. P A C H T H E R i E .

150

fglitigmodi diesimiles et contrariag loquendi formulag magnam vim habere ad animura nostnim exatininlandiim, n e haereaf i n rebus materialibns ac sensibilibua, sed quanto illas videril magis ataonag, a e
rebog divinis miirag proporlionalaa, lanto promptus sene a formis islis expedial, el lotnm (ransferal ad
Intelligenliam mere spirilalem ac divinam. Neqne vero golum apliores, eed eliam gecuriores este giguittcal
igliusmodi abgonag similitudinpg; giquidem i l l x similUudinea dum quodammodo probabileg videntur, n o n
eine periculo aliquo circa ee occupanl ac deiineni inlellecium noslrum; neque ad id quod spirilale alqua
inlelligibile est, eam libere trangjre permittunl, quo direoie una cuin affeclu illico lendendum eral. Undo
tit nobilioribu*, inquil ganclug Dionygtus, (ormit efingendis credibile ett errare aliquos qui exittiment eue
naturat ccelettet specie quadam aurea, eie., dnm.oimirui aodiunt angelos describi laitquam juvenes aurea,
fulgurea, candidaque veste niicanleg, e t c , perirulura eet ne erreni, istutgmodi quid isi angelis vere inesse
extslimanles. Quod inquil, ne iis eveniut, qui nihil alliut qnam illa puichra et tpeciota quas apparent, mente
compiexi m / , tanctorum tkeologorum tapientia qu<e turtum ducendi vim habet, ad diuimilitudinet absonat
tanclc *e dejicit, non pcrmiltent id quod in nobis mateHale e$t, illit indecoris imaginibut inhairendo acquiet*
cere. Huit igiiur incommodo prudenier occurrii myslica Iheologia pcr Ibrmag illag imperfeeias et iinproprias, absonasque, qu& conlinuo exstimulanl auimum ad sphiulem quac illis subesi inielligenliam indagandam. Dum enim nobtg non satisfacimus isiiusinodi de Deo angelisve autliendo aul concipiendo, simul
iiileiligtmug, nibil rerum sens>ibiliuni rei inielligibilis aique k i v i s i b i l i 9 perfeclioocm represeuiando a^sequi
u l l o m o d o posge, alque adeo omnes bujuscemodi cumparaiioiies ac repraeseniaiioneg ad boc assuiui, u i
oobis potius signiiieent quid non sil, quain quid gil; meniem illico noslram a rebus malerialibug anocare
assuescimus; et ad myglicain ibeologiam oplime n o s comparaiuug, quando res invisibdes el inlcUigibi es
erronee per vigiouem aut Mlelligentiam, ged vere per vigionis inlelltfclioiiisque vaeuiiaieui altingere
conamur; dum poM inoderalam, quae nobis pennissa git, reruui ceeteaiium gcrulaiionem (ubi prae laiila
Incig earum magiiitudnie, i l l i direcle oblueri u i i i i i m e valentes, caligare cceperimus) iuielleciuiu deinuui
Hogiruin obseqnium Dei ac fidei capiivainug, vere boc iiuclligenles tsl seniieiiies, reg isias louge sublitutores ac praaianliores esse, qiiam ul a nobis concipi aui inleUigi ullo modo possinl quid ginl.
Ad plenioreiu primariae drfficultatis, qu;e boc capiie mola egi, resoluiioneiii, 19 gciHcel, ulrnin spirilualia ac divina verius aique convenieniiug degigneniur per negaliva ei diagimilia, quam per aflinnaliva
et nobiliora, tiolanduin bic breviier, el respondeiidum cuin Dionysio Garlhusiano, inuiirum, direcle quidem, et quaolum ex nalura rei, alque ex parte objecii el medii, per affirmaliva et nobiliora, venus,
clarius atque etniueuliug ininiaierialia divina cogiiosci; bd ex parte hnbeciliilaiis ei leHuiiatig ingeuii
uoslri, aique adeo fodirecte, contingere opposiiuiu. Nusira quippe coguiiio ab iniperfectioriuus ad perfe ctiora paolalim procedit, el ad errandum proclivie est : idcirco in primis faciliug capimug quid Deus et
lueutea
deiformes nou sinl, quaiu quid ginl. Uude lib. m De anima dicit Arisioteles, quod simplicium
inieiligeniia geu cognilio per negaiiuiiein ; faciliua eiiim apprehendimus, quod Deua ei augeli sini
exieusive magni aui parvi, Uguraii aul circuiuscripli, colorali aul geuaibiliier lucidi, quam quid sil ilia
ipgorum siniplicilas, aul qualaer tenniiieiur esseniia angeli iu ge aut iu loco, ita quod cuiu giliualiquo
apatio k)ci, uon sit in loio spalio universi.
lnsuper, cum maltise super geustiin ei imaginationem et supercuncta materialia elevarenoo valeam,
iaciJe induci posseul ad exisiiinandiun, quud i>eus el subsiaiiliie separal* sinl quaidain malerialia enlia
gpleiididissiijia el speciusissinia, aul corporea luiuina; ad quod vilanduiii, aptius deacribuulur iiilerdunt
per viliora, quae clarum esl ipsis gubataiilialiler miiiinie couvenire. Cogtiilio laiiieu per afliriiialiva et
diguiora, per similiora ei propinqtiiora in se perieciior esl ac magig disuncia, imo vicinior perfect* noiiUae rei per gpecieiu. Wec obstal quod ganclug Dionygiug lib. De ntytiica theologia doceat, perfeciissimaiu
Dei couleinpiatioiieui iti pra;geuli viia esse illaiu, qua ei uiiiinur tauquaiu prorsus. ignulo, ei iu qua ouiuia
ab ipgo auferuiiiur. Ik>c eteniin comingii ex parle noslri, ei quia boc Lpsum quod vere Deo convenil, ei
q o o d affinuaiive de ipgo coucipiniug, conipelil e i in isiliuituui excelleuiiug atque perfeciiug, quam i n l e l l i gere valeamus. Sicquo illa ab ipso auleriinug ei Regaiuug, n o n siinpliciier ei abgoluie, quatiiuiu ad i d quod
ifi sua uaiura gunl, gcd quo ad uiodiiui quo illa capere pogsumua in bac vila, proul superiug dixiuiua, el
infra eiiaiu libris bequeiuibus ba;c fusius expoueuiur.
IV Ex omnibu* ait bouas conieinplaiioueg eliciendas esse: el gimul explicat, quomodo pagsionea irae,
concupisceniiae etsiiuiles, cuiu de augeiig dicuutur, accipiend* gini.
V. Osieodit nou soluui augeioa, aed etiam Oeuai ipsum iti Scripiuris parliin a rebua nobiligsimis, u i
soleiu; parliui a tuediis, u i igneiu; partim a vilissiinis, ut veniieni, deuoniinari : per ba3C auieiu lero
Cbhatuui inielligii,; ei iu sole alludii ad Malacbiaejcap. iv, 2 ; Sapienli* v, 6 ; Isaiae L X , I, ubi dicilur :
Orieiur vobis Sol juttiiioe ; iu siella altudil ad Nmneroriim cap. xxiv, ubi dicuur : Orietur siella ex Jacob,
Gbrislug scilicel, u l glella ei gol nos illumiiiaii^ el iullamiuaiig, ouinique graiia iauificans, el io coeluiu
deduceiig. ln luce alludii ad Joaunis tj Erai lux vera : vide dicia prxcedenli capile. ln igne alludil ad
Exodi cap. m , ubi Muyses vidu rubum ardeuiein iuiioxio igne, desiguang, Clnisluui Oivinilaiig igue Virgiiieni iiiaireui in coiictjpuone ei uaiiviiaie illuslraiuruin, virginiialis ilore uiiiiime la3so. lu aqua alludil
ad Juamiis cap. vit, 5 7 , ubi Clirislus a i l : Si qui$ tiiit, veniat ad me et bibat, id el, doclriuaiu ei spirituiu
evaugelicuin bauriat; ei flumina, id esl, pluritua copia aqux vivae, id esl, gralia: el doiiorum Spirilu*
aancti, fluent de venire ejui, id est, de corde ei iiieme, qua: quasi veuier esl animae : fluenl, iiiquam,
per acius viriuiuui, operalioueg et eiieclus graiia;, quibus se lauiuin juvei, ged el alius. ln unguealo
^lludit ad Caiuicuruui 1 : Unguentum effusum nomeniuuni. ln lapide, ad Lpbes.n, ^O, ubi Cbrisius anguiaris lapis dicilur, ul qui Ecdesia? siruciuram loiaui cominei ei cuniplerliuir. ln leoue, pardo, urga,
alludil ad Osee c. x m , 7 : El ego ero ei$ quasi lecena, txcnt pardut tn Auyriorum. Occurram eis quusi
ur$a rapiit caiuli*. ln venue alludil ad Pgal. xxi : Ego uuiem $um vermis, prupler caruig bumiliiaieiii, el
e x i o a D i t i o u e i u i u paggioue : quasoiuuia ad ascensuui anagogicuin conducuuu
%

PARAPHRASIS PACHYMERyE<,(8).
1. , 6(
' , i| ,
(8) Vide Scbolia S. Maxiuii, tom. II, cap. 2 .

I. Expedil ulique, meo judicio (dubilanler

accipicns propier securitatein. ?el eliam aQirmau-

S DIONYSII A R E C P A G l T i E

ler, verlum ftecnndam volore*) prininm ex-

ponere, quem aniversa lam lerreatris quain coelestie
Itierarcliiae ecopum arbiiremur (arbitremur
20
autem dixil, pro aua philosopbica vel poliua Deo
amica modesiia); qnidve proftit quaelibel hienrchiarum (sive coelestem dixerie, sive nosirnm) sui i n i liatoribus initi:ili>ve : deitido vero dicendum de
coelcsiibns bierarchiia, jnxta illam, quam de iis in
aacrkft litteris babemus manifestaiionem aique
planaiioncm. De illis auiem loquens, utiiur verbo
; quia de re t>oiia loqtii, bymntta sife taus
boni o s l ; sicnt de re prava verba facere, viluperium esl niali. De aiigclicis iiaque divinigque virititibus verba farere, idem eel atque eas laudarc. Ad
b&c dicendiim , quibus formis sacra Scripuw
coelestes ordines figuranl; et ad qualem siinplici-
laiem per eas forinasqux effingimtur, revocemur:
verbi gralia, nominamus forie aquilam, coinposiuim aliquod dicimtis, mente vero per visus acumen
el excelleniiam ad simplicitalein adduciumr. Quando
eniin quis loqniiur, utinieUigainus, oniniuo aerniones adhibet : cuin auiem id quod dicilur intelleClum fueril, simplex in menle coguiiio ex.*islil;
maximo si simplicia rormxque expertia sint de
quibua loquimiir. Si eniiu rea ensiles Ua per simplicero aliquem concepluiii iiilclligiiuus, quanio
inagis res spiritales? Quaro porro quaerimus, ut ad
ttimplicitalera adducaititir? u i nou accidai nobis,
quod vulgo res eacras profauo roodo inielligetid;
nec 'pulemua coeleales illaa viriuiee muliot pedes
ri inulus facies babcre, el ad pecudam feraruravo C
foruiaa eflbrmaias, vel aquilarum speciem prae se
ferre, atii volucrura plutiieaccniiam, quemadmodim
iu Ezechiele reperitur; et oe cogitemus rotaa
quasdam igneas supra coelum, et sellas ad sedendum accoimiiodatas, aique equos ac saiellites et
qtuecuiique alia a proplielis sacris variis eymboli*
auiil iradita. Etcniui utililer ihcologia similes sacras foiiuas rebus flgurje expcrlibui adbibuil;
pariim quidem, u l inielligendi viriuni noalraruin
liaberel ruiionem ; pariim vero, ul pnopriain nobis
ct coniialuralem ad superna peneirandt viam prsepararct. In quanlum eniui aquilain, v. g., uominal,

152

), ,
\ *
( ,
) \ ,
, * ,
* \
, )
.
\ , ' \ I * \ ,
. \
\ .
, 1\ \
, \
* , ,
\ ,
. " ,
, 0 ,
\ , \
. \ \
, \
; ,
; &
; ,
\ , \
\ ,
, \ ,
\ -

g ^ , \
, \ , \ ,

. 0 \
, *
, \ \
.
, , \
, \
\ \
\ .
duo nobis maxinia prasial : aiquideui nobis ex asiiieliu res ipsas declarat, iisque, quod coimatiirale e s i , scrvat : nam c i ccniendi acmncn ac celeriialuut, adeoque pnucelleniiaiu virtuiuni coele>liuiu
detlaravit, atque iu aliis simililer.
II. llinc concludil quoiuodo oporleal per res D U. , \
\ *
dissimiles ac lerreuas coelesies explicare ; ailque :

Quod ai 21 cui videanlur aacras qnidoiu Aciioues
\ ,
coinpoaiiiouesquf approbandas, quagi non alio quani
, \ '
boc inodo, iia qu:u in se |>erniaiient, el incognila
, \ \ , aU|ue inaspeciabilia exaislunt,cognosci qeaiii,ab * ,
.siirdas auiem cxUliinel fjuscemodi coinposilioncs,
\
uii c l omnein illam rudeui angelicorum nominuiu
. ' ^
adumbraiionem sive scenain. Siquidcin ut in scena
ol , *
ahi guni qui adsuut, aliorum vero persoiias refe , \
ruiil, ita ti bic alia proposila, scd alio modo quam
. \ , ?\ ,
exiislaul, refcruulur. Ac deccre quidcin illc aii
, *./ ,
Ihcologos, cuui ca qux ligura carent cxprimete
#

DE CCELESTl m E R A R C H l A , CKP. H . ~

PARAPHR. PACHYMERiE.

154

- , * volunl, propriis illa cognaliaque eflbrmare, ex iis

rebus qoae aptid nos preiioaissima? sunl, minusqoe
\ ,
, \ - maieriales, verbi graiia, htimaois et non irrationa - limn aique inaniinatarnin rerum figuris : neque
. , maieriales muhiformilaies aupremis illia maxime , \ que simplicibus rebue affingendaa. Hoc enim si fe \ , - ciasent, duo bona presiitissent; cum nos ad prae \ - siautiorem sublimioremque cogiiaiionem erexissent,
ista supermundialia non ila dejecissenl et i i i ,
bonoraaseni. Jatn vero illa sic alienis omnino Bgoris
, , \
$ - describendo, duas res pessimas commttlunl; iinn
. \ quod res divinas conlumeliose iracient; lum quod
, \ \ iiitellecittin noalrum in errorem Inducanl, aacrile, \ , gisque coinpositionibas cogant inb&rere. E l fortassis ctiam aliquis susptcabiiur, rea coelesles ejtisce\ ,
, \ , , roodi exsistere, u l el leones sinl el equi, bouutqne
more laudes inugianl, aique ibidein lurmarum p r x \ , \ \
, \ fecturae, el aviculares priiicipalus exsistanl, aliaque
. aniuialia, maleriaeve aliae viliores, et qtixcunque
, ' , alia, ad absurda, peregrina, passionegque vergen\ lia, dissiiuiles ejusmodi ac percgrinae imagineg co gtlalionibtig objiciuitl. Si quis haec objeceril, el
, , indignelur; veritalis latoen iudagaiio, noalmque
\ inierprelalio atque explicatio in similibus efforma*
, - lionibug reperit, ulrique parii sapieniiam provi . digae, lam nobig, inquam, audiloribus, quaiu illis
, \ de quibua sermo i n s l i l u i l u r : ut neque ipsis injiiria
fiat, neque nos ejusceuiodi fortuig abjectis lenacius
, \ ,
adhaereamus. Quaenam aulem vilior illa sit nia
, \ .
, , Q q dve illud absurduin ac peregrinum, e l paagionibug implexmn, a i l Ezecliiel, a ae visam narraog
\ \ ,
, * ibroui aimiliiudinem, elquasi aimiliiudinem leouis*
, ' \ - Throniig utique vilior inaieria leone, quouiam iile
. . \ aniroa caret, leo vero vivii : peregrinun amem
, \ illud el absurdum passionibusque implexuro esl,
, quoniaro leonia forma vina irascendi 22 aigniflcait
, - vilulique gpecieg, vitn concupiscendi; qua? pagaio , , , nes et quidein vehementes sunt. Non oporiei ilaque
^ \ . illa paiibili modo accipere. Ac primuiu qnidera
, osleudunl, Dei sapienliam ulrisque, tam nobia sci . \ licet quain virtuiibus coelestibua, bac ralione con , tulaiase: oobisjnquam, quooiam aliier isia discere
, non poieramua; illis vero, quippe myalicis, conve , \ niebal sic occulle ei nou aliler explicari. Ad hc
, probal, quomodo rebus ipsis diesimililudo illa el
\ , i i K B q u a l i l a s efligierum m i n i i n e o l f i c i a l . b i q u i l e i i i i n ,
\ \ - j u r e inerito figuraB rebus i n f i g u r a l i s , formaeque
forma c a r e n l i b u s afDngUDiur n o n propier n o s i r a m
' \
, * ^ dunlaxat i i n b e c i l l i i a i e r o , qua n o n valemus imine , diat^ et sine flguris ad s p i r i l a l e a earuin c o n t e m . ptaUones a&surgere, adeoque opus habemua inier, , mediis i i s efformalionibus nobia connaluralibua
yroyrcu propriisqoe, q u a s i d c i r c o sacrae Scripiurae eupor .
n a i u r a l i b u s isiis spectacuua p r a e i e n d o n l ; sed q u o r i a

niaui eiiam id niysiicis Scripioris uiaxime convenil, arcanorum aenigmaia abscoudi, ei occultam illam
vrriiatem vulgo esse inaccessam. Neque euim quivis sanclua eai, neque oiuuium esl coguitio, qutuia iiiodiiui Doii.imis ait ad aposiolos : Vobit daium ett nosu mysttria reyni calQrum
* Matiii. x i i i , I I .

155

S. DlONTSn AREOPAGfTiE

156

| III. Quod ai vero qtifs admiswit qtiidem lalein

i III
per ree nensiles reram spiriiaHtim comprebensio- ,
nem, sed improbel dunlaxal abstirdas isliusmodi , at fortnarum ficlione*, dicens, pudendiiro esse lam
* ,
turpes rebtis deiformibus flguras accommodari; illi
diclmn sufficiai dupliccm eese manifesiandi modnm, *
alieruro quidem ex similibus, alterum vero ex dis- , . \ ,
slinilibns formis efficlum. Ubi observa primum,
'
quid de Deo ntysiica Scriplurarum fraditioues
rovr
enuntieot: quandoqne quidem cx similibtis, ut , \ .
verbuin ac meniein. juxta tllud : Quit novit sentum ; \ , , " *
, \ ' (seu mentem) Domini f el essenliam, juxta illud
,
Ego tum qui sum : ipsam sapienliam, et non
simplicher ratiocinalionem, sed ipsam raijocinatio- , \ \ ,
nem pr&dicant, vere exsistcniem essentiam, cau- samquQ exsislenliai rerum cxlerartim, ei lucem. ei ^ ,
\ viiam, ut in sacris Evangeliis babetur; quae nomina
omnia cuin bonceliora quideni s i n l , perumqiie ,
stiblinnorum, vel sic tamen etiam a vcra eimili- .
tudine procul absunl; siquideni est super bsec om- , , \ ,
nia, cum ulique isla sine comparatione a namra
illa beala deficianl. Qaandoque vero dissimili- \, .
bns declarationibus diviuuin illud Numeri per ne-
g&lionein 23 cclcbraiur, cum inaspeclabile vocalur, .
ei iufinilum, quodque capi non possit; unde non ,
,
quid esl, ecd quid non est significalur. Ex duabtis
iiaque bisce enunliaiionibus, magis propriam de- , *
monsu-at oase illam, quae esi ex rebus dissimilibue. \ , \ ,
Siquidem vfcre novinius Detiin esse aliquid , .
rerum exsisteuliuin, sed igtioramus superessenlia- ^ \ , , lem ejus lermini carentiain, el ininlelligibilitaiem, ,
sive, tit ita dicam, ameniiam; ameiitiam, inquam, \ .
non secuiidiun meniis privaiionein, sed quod ejits KaV ,
cogtiiitonem mens iiulla capial : qnemadmoduiu \ , ,
,
eiiam alia, ut invisibilitas dt inflnilaa ejus, non
privative, sed ncgalive inlelligenda sunt. Gutn ita- , , ,
qne negationes !n divinis verx sinl, affirmalioncs ,
vero absonae, magis propria esl in Us enunliaiio ac .
deinonsiralio per dissimilia. QU;R cum iia sese ba- , \ , \ beani iu Deo, consequeus esi Scripturas sacras , \ , \ ,
honorare polius, et iieqiiaquain aliquo dedecore \ '
afHrere divinas illas dispositiones, per ejusmodi ; " ,
formarum dissimiliuin efliclioiies, bovis, aquihe, , . "

caeierasque quibiis en> innuil supermtindialiler ma
d

leriatis oumibus bisre rebus inrcrioribiis subli- D , \ .

miores exaisiere. Si entm is qtii leonis formain, \ '> ,
\^ ,
nnillosquc pedes alque alas habere dicitnr, eiiam
ralione prxdilus esl, el expers maleria?, quomodo \ ,
\
non eliaiu supermundialiier res basce materiatas,
, \ qu a nobis iuielligunlur, exccdal? Observa qiiam
, ' , ,
ptilclire ralionem dederit, cur aiiiinaliuiu meniio
,
(ial in coeleslibus, sive imaginum eorum. Qtiemadiiiodum eniiti Dens exsisteus in onuiibus, nibil in oin- ,
.
tiibus habet ejusdein secum generis, ideoque nibil
,
rerum oniiiiuin, esl ipsius declaiaiivum; idcirco
. >eiiaiualia inethodode Deo loquiinnr,dicenles, Demu
uon etse boc c l illud, quod per dittimUia voeal: sic \ , \

QOMI.

, 5 4 .

ExoJ. ,

14.

1*7

DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. 11. P A R A P H R . PACHYMEftiE.

f 6*

:, ,
. , \ , \
, \ \
*
, , \ \
1 . "
, ^
, i t a \
,
*, ,
\ , \ t a
. \ -

etiam iq coeleglibng virtotibus omnino recte tbeologi fecenint, dum erodile nulli ordinig ejasdem
illa aeeimilargnl; sed ex seneilibna, qoae vecai
viiia, perleclam gumtinl gimililttdinem, id ad eamra bonorem fecerunt, ut ftcliiia, et non vera,
essei earumdem imilatio. Hiitc vtili prdbare a forliori, dtatimUia similibaa esse apiiora : in oobilioribug enim ac similibus, proclive esl nonnuUoa decipl cum eiiaiir in diggimiltbug aliqui e r r i r i n l , ut.
aopra dixlmue. Exigtimabunt enim, ease natorae
Hlaa spocie qtiadam aurea viroa quosdam mifamee,
e i veslilu splendido induios, aiquo ignetmi quid
vibranlee, non adurendo nec. Isedertdo: naro flammae isiius ignig non babenl vim urendi, sed viviJicandi; et qucunque alia 24 Scriplurae iradtml.
, , Quod ne Hs evenial, qui niiiil allius, quaiu illa
. " \ ,
pulcbra el tpeciog quse apparent, menle complecti
,
poasunl; sublimis illa theologortjm gaptenlia .ad
* \ dissimilitudines e i abaonas imagines se dejicit,
.
permitleug cogilationem nosiram illis indecorig
rftclionibus acqtiiescere, sed eam auimse parlein quae ad alla tendil, ipaa deformilale figuraruni exciiai et aiimidaL, uuquain videlicei clarum sii eiiam iig qui sunt lerrenie rebug valde affixi, res divinag
non esse l a l e e : u l cmn clare cognoverimus eas noo esae tales, verilaiein inquiramus, quoniam
qtiid aliud ab illis sunl. Qtiin et boc scieiidniii, uibil eorum quae sunt omni prorsus boni participationc privalmn esse; qtioniam bona valde, lesiitnonio Scriplur, cuncla coinprobaniur.
4

{ IV.
| IV. Liceai iiaque ex omnibus iis pulchras cou \ ,
leinplaiionet, ac rebus apirilalibus congruentea
\ , elicere, quas e l dissimiles simililodines posatimug
, appeHare; quoitiaro divergo modo illas habent reg
. , \ ^ apiritales, quae alia ralione rebus eensi libnb attri , ,
but* sunl. praesenti eoim, iracundia in inferio \ *
ribug quidem ex impelu passionie eisiglil, et irra ,
lionaHiate pJenus esl ejugcemodi iracundia? molug:
, \
verum in rebus gpiritalibug alio modo iracundratii
\
accipimug, dicentes, illam geveram quarodam eage
nioiionem ralionalem, ac minime mollero muiabi. \ , \
lemve habiium in boni constilutionibus. SimilUcr
, ,
concupigceniia, in irralionalibog quidein inconsi*
*
deralam quamdam paggionem babel ex insilo ple ,
rumqoe molu; quando niiuiruiii ex convolsioniba
*
iialuralibug movemur; vel non raro eliam ex coo ,
'- gueludine : cum videlicel ex assuelis irraiionaJi
polenliae rebus mutabilibug insiiis, corporalia ap , . "
pelitus aniroal impellit ad aliquid sensibile, aique
,
\ , D
secundum inlelligenliam appetibilo.
Quando aiitem conciipiscenliam rebug gpirilalibus
, \
allribuimug, divinua amor cogilaadus rei supra ra*
\
lionem ac menlem immaierialis, aiqtie indeficieu
, \ \ degiderium conlemplaiionis quae pagsiooig experg
. , ' , '
gil, nec non aeiernae omnino ac gpirilalig couimu \ * ,
, \ ,
nionig, illiug purae ciarilaiis; el occulli aique d i \ , ,
vini decohg. Rurgum, inconiineniia in nobig qui\ , \
dem egt quidam impetug, quo in aliquid lumullua \ . rio modo ferimur; in illig vero consiantia esi, qua?
, \ , \ , \
a nemirie infringi possit, propler suom gimpJioeui
\ , \
ac purum, ei in nullo exorbitaniem, aique iinmu, \
tabilem divinac pulcbriludinig amorem, 25
~
\ , . \ lem impeluro in id quod verc amabileexeistil. Dejiuo,
, * irraiionalilatem, et insensibililaieiu, el aiocnliaai,
1

a t l e o

e l i a m

e l

l o U

<39

S. DiONYSII A R E O P A G l T i E

160

rebus irraltonalibus et inanimalia, verbi gralia, , ( , in lapide insensibililalem, privalive dicimus, de ,

spiriialibus vero ac rebua immaierialis, affirtnaltve ,)
seu posiiive. Alque illa quidom, quod eminenliori
, ' modo se nabeani, iia ut noairain superem eloqueii- , \ xaV ,
l i a m , sermonemque transcendant (Iraiisiioriuut
quidem, ut qui a loquenie ad audilorem iransil;
,
corporeum vero, ut qui corporeis instrumentis pro- .
feriur), dicimus seu inetfabilia : illic eniio * 6
s i c , sed corporis experlee, e l ad se invicem
, \
accedendo ac recedendo, oiuni aeroione perspica , ,
cius cogiutiones muluas iuiuenle*, velul inior se , \ . " *
colloquumur per Bilenlium, sertnonem aibi velut
\
invicem coumiunicanles. Sccundum boc iiaqne,
, \
ordinea coelestes sermonia expcrtes dicimus : i n ' * /.
quanlum vero materialem ac peregriuum rebus in- ' , corpoieis sensuin superant, iueensibiles nomina ,
, , \ , \
mus, quippe sensuin excedentes, ac epiriiales.
, \
Concludens a i l : Liceal ilaque nou immeriio eliam
cx dissiinilibus vilissiiiiisque maieria? parlibus otpimagmes eflormare; quandoquidem eiiain bec ina- , \
ceria a veie piikbro Deo exaiai.it, omnemqtie ortia- \ ; tuin suiim specificum oblineal, nonnullaque spiri- .
lalis decoris vesiigia referat : quemadmodum Hi- \
tuiiiia c s l , illumiuare; atque ignis consumere, ac \ . \
penelrare, si similia solum dissimililer e l didor- \
miUtr quoliipliciler sumaiilur : sol euim sensibiles , \ ,
oculos illuminat, el facultalem prebei colores dis- , \ . *0 \
,
ccrnendi; Deus vero vim dat, ip^am animam, et
qua? ea pulcbra sunt, peuetraiidi. Nam q u ea- ^ * \ , cv

deni sunl, eodem modo acclpiunlur, sed secun '

*
" *
dum naluraiem subjecli proprielalem etdelniunlur , .
, e l iiilelligitniur: idcirco enim eliam baec illoruiu
veeligia aen indicia dicumur; uude etiam de dissi- ^* *,
niilibua quotupliciler parlicipanlibug vel parlici- , ,
, ,
pare appareniibua, proverbio diciiur, ecbua vox
.
reparabilis. Quod eiiim eal in visioiie iiuago, siiuilitudtneni quanidam primi exeinplaris referena; boc eai iu audiiu reaonaiilia umililudiuera quamdatn
vocit babena; qtiod iniinirtiiii illud est, quod a aono uliimuin reQeciSlur. Coneidera igilur spirilaiein
Dei pukhriiudmem ac decoreni referre quodaiiiuiodo ralionem quarodam ecbus prorsus singularis e t
occulli; a cujus aoiio, et a cujus pulcliriludioe reaouanli qua3dam, et quaai similiiudines ipsius s o n i ,
licet dissimiliier accipiaiiitir, ad ipsas creaturas deferuiilur.
26
Haitc ob causain divinos illos propbelas
.
reperiniue, coetesics lanluiii virlutes per s i - [> , \
iniles licliones declar.ire, sed ipsammel etiam quan- ,
.
doque diviiiam easemiam. Et aliqoando quidem
ipeam a rebus qua apparenl, magnae xslimalionia, ,
laudant, Unquam solem: ueque id simpliciter, aed ,
, ' ,
lanquam Soleiu jusiiliae, juxia proplictain Malacbiaui * : lanqoam stellain matiiiiuani, sed in
, "
aiiima oriemeiu, juxla inagmim Peirum in catbo ' \ , "
lica Epitola sua diceniem : Donec lucifer oriatur
cordibiu veurii > ei ut lumen, sed sine legu, ,
n.er.lo splendens. juxia Ubul: Ego tum lux muudi c ; \ , *Hr .
alquc illud : Erul lux vera *. Aliquatido vero a rebiis
, , ' \ (uiediucribos, verbi graiia, igtiem, scd iiiuoxie
, , y

M^lach- . 2 .

b- \\ p i .
e

i t

19.

'Li*g. ve!. . EDIT. P A T R I L .

* Joan. f i i i ,

l i . * Jor.n. i , 9 .
d

161

DE CCELESTI H1ERARCBIA, C A P . . P A R A P H R . P A C H Y M E R i E .

\ , \ ^ illuminantem et sine tombueiione, skut in rubo

, , ,
visum : u l aquam, sed quse viialem expleiiooem
, \ , \ saiieiatemque pr*bei, et qua?, ut eymbolice loqtiar,
, , in venlrein, id esl aniiitam, diffluit, el fluvios aue
*
citat enipiione libera effluenles, j u i i a illud : Fln \ , , mina de mlre
ejut flutni aquw vivoe : Noimun ,
qtiaro qnoque bodanl ab itiRtitis terrenisque rebus,
, . \ ul ungMBlnm odoratum, aicut apud Sabmoiieui,
, , - Ungmtntum efu$um nomen tuum : ul lapideiu an, \ , gularein, apud Danieletii. Qoin el formis ferae iUam
. , \ hiduuui, leomim, pantbere, pardi, alqne ursi indi, , *1 ,
gemie, qutmadmoduM iu propbetis reperitur . Ad' \ ol darti pnreierea vermis speciein el appellationem,
, juxia illud : Ego $um vtrmis, et non homo*\ magis , \ , \ qne vertmte apectem hi, qui divina sapiunl, appro .
barunl, propter tjus ex Virgine sine semtne con1

ol \ '
, \ , *
,
, , .
*
, , *
,
* . \ \
, ,
. ol ! ,

B eeptionem, et perfectam boroinia apeciem, perfeclaiuqne naturam qnam ueumpsil.

Sic onnes qui, divina pneatantos taptenua, d i vinte inaplraliones inlerpretanlur, a rebua iinperfeciia ae profanis SancU aanciortim aeceniuiu, ei
disaimilem figararum sacrarum Aciionem probani:
ul nec a profanie rot dtvinae facile cognoscaniur,
neque atodiosi aacrorum coBtemplaiore* aiinulaerorum, talibtis Aguri*, lanqtiam verie, iminorenHtr. Hoe aoiora ab eihnicis oecqMHin : siquidein
Ipei faciebant quasi quaMlam simulacra maoibus
pedibasque desiituta, quaj Atorcoriales scatuae vocabattt, qotppe quod occulle iatos ftimulacrum a l i quod abacondereni: nain qua occulia eraiii, Mer^orio ascribebanl. Fadebant aniem in \te cuiu
o e l i a , lam eoicavitatee, quibas deoruin quos colebant, s i m u l a c r a ieiponebaiii. Apparebani iiaqut
rilesejoaceinodi suuiae Mercrlalea,eed itiim se deo-

* ot
, ,
. , x a l
m m o m a m e D U c o n i i n o b a n t ; atudioei iiaqtie ilbruio
conlenipUtorta , non Ura a i a l i i M isiis quadra , , ,
. \ ih aiieadobanl, q u a m intertoribui aimulacrie. Per
, * \ , b s c itaque eliain divina veris negaiiooibus cele xal - b r a a d a siiiit: elai euini quid ^usceinodi dixerie, u , \ men j u x i a neganletii ibeologiain, illud non est nu. ' men. E l rurgita boc d i c i u i r secundum affirmauteni
I b e o l o g i a n , t e d o o e eimpliciier a c vere, sed p e r af * \ , finiiaiem c u m rebus terrenis a c diversimodie simi ' l i l u d i o i b u s reaonaoiUrum qaodammoilo rerum
* * , * \ c r e a l a r u i u . Sieul enim reaonaniia eai i d quod poai
. D ftomim, seo exili* quidam vocit eibiiua, audilut iobaarel; aic eiiaro rea creaix auui obscura qiue ,
' dam roanifesutio divinas sitperestKniialiiaiie : ai , \ \ quidem noo ex iia rebus quaa in ipsa, aed ex iis q a
\ , \ ab ipaaeuitt, apeciot ejuaceniodi imprimitur. Uliiiiure
aaieai resoaaBtue aea spociea eunt oosira3,compara . ,
\ , lk>M angeRcaruni: quonian iu rebuaquoque nosira \ iibtti, piOporliooe qaadaro, diviiis siiuililadiiies re * \ periuruar; cfjnotiam berbis ac meullis id quod
, \ - protiiei thriuoet inveniauir^tquo io aliia alia difioa
, fmrabUtaqrie. NUiU iiaquo abeurdi eil, cnm eifam

27

Joam v u , 5S.

Ca-H. i , * .

Oaee t m , 7. L PsaJ. x x i , 7.

* F . ' . Siclegil i&ierpret. Eo.

PITTAOL.

8. DIONYSII A R E O P A G l T i E

ftt

I6i

Deo id i a t , gi cootogieg qnoque vlrtutes per ,

ultimag et diggimilea gimilitudiaeg expriinanlur :
, * et boc forte dum nog percaUt propter dilfor , xa\
niititem Aclioaig, qua manifeaiabaalur ac declara .
bauiur, gimui movii ad ejusceaiodi inquigitioaem, non ginendo menteio iiosiram iig, quibus describebaniur, Oguria immorari, aod exciUbat ad illaa reanendag, iuciiabatque at ab big, qu apparebaat,
ad anagogag, give gengug a lerrenie abducente, intenderemus.
Hc de iadugmodi giraintudiaibuggiat dicta. Recte
\
aolein illag angeliformeg, non angelicag appellavil:
. , **
MOU enim angeloruro,gicui ge gunl,imagines depicue *
guut, ged eftormaiiontg renim incorporearum quam- , '
dam gpeciom p r ferunt. Ceiertiai jam deflnieo- .
dum ec doclarandam , quid porro ipsammel bierar- \ ,
ebiam eaae arbitremur; quidve ab ea lucri capianl , * ' bterarcba ex gacria caereiooniis mygteriigque. U l i - . \
nam autem viam glernat Cbrislug, gi milii fag gil
. , (
dicere, meug, appropriando mibi quod commnne
, ,) egt, qui tiniverg gacerdolalig insiiluliouis esi i n - ; !
gpiratio tradUioqne ! Tu vero , iili (loqukur ad , , (< * ,)
Timotheuin), secunduin legig noairae traditionem
( )
(gancia onim aanclig), ipgemet, at gancta decei, ; \ ,
et non lerreoa ralioae audi, explicaiiono re , \
ruin divioarum diviaut faclug; atque arcana menie
quaegancu atinl, a profaaig virie abscondeng, U n - , *
quam nniforroia gimpliciaque, 2 8
verboruro
. " ,
composiirono atque involucris miniiue indigent, kroeiin
uiere. Obaerva autem, u l multiiudini uniformiutom . ,
subjuoxerit: reg eaim gaociae uniAcaul, profanae , ^
vero digtrahani* Non enim aquum est, jnxta sacra
Evangelia, projtcere porcig gpiritalium inargarita- \ .
runi purutn ab omni lerrena commiglione illugirem- ,
que gplendorem. Filium vero vocat apogioluin T i - , * ,
moibeum, vel auod aouigeggel proveciior, velquod Q *
ab eodero rogaius eggel liaec edoeere : giqtiideai Hlt
. . oV
magnasturbaaraceggobanlloniipbilogopbi. Veleliam
,
inuocenliae glodiooog puerog vocabanl, aicut q u i - \ . *
dam veierea hUloria tradideruol, ipwiio ianocentiae
laado celebrera exgtiiigge.

u l

C A P U T III.
Quid l i i hierarchia,

el quanam tjut uitlitat.

icur

,
.

SYNOPSIS CAPITIS.

I. Dtfmit Merarchiam, eamqw trifariam dhidit. II. Espomt quis ssl /Smi twe ueput hierarckuB, et qualU m ea mt
ntbordmatio:jU*im*l otiendU,f>erfecti<mem ejns comUtere in Deihmtaime; e)usque (unctwnes eat*,expiare iUtamtmre.perficere. 111. ExpUcai, qmd mcumbattamtti q$i expianter, Ulumimmtur, perficimitwr, quam iUit qui expieam
iUmmmanl atque perficnoU.
f

si.
Est bierarchia, moo quidem jodicio, aacer ordo, D , * , , \ el goienlia, ei aclio qtue ad deiformilalem, quan, xal
lum Tag egl, actedit, alque iasilig sibi divinilug' , \ illuglratioinbug proportiotie qoadam ad DeS aubve \ bitur iroiUilonem. Porro ea qaae Deum decet, pul. , , cbriludo, ut simplex, u l bona, ut origo peifeclio, ,
nig, nulli oinnino el adraisU diggimililudini, aed , *
pro cigusque meriio cuilibel luinen guum imperii ,
lur, el in sacramenio diviaiggimo, ad immulabl* ^ litatis gtue spcciem iransformando consummal.
.

DE COELESTl HIERARCIIIA. C A P . .

\ , ,
, \ ,
\ ,

, , \
, ,
* \ ,
\ \ , ,
. , ,
,
' , >
, \ , \ ^
.
,
, ,
\ , , \
.
, '
\ .
\ , ,
, \
,
,
> , ^ \ , - Q
,
. ,
, ,
& , \ , , \ , \ * , ,
\ , , ,
,
, .

Scopus igiiur bierarcbia e<U, Dei, quanla ficri

potesi, assimilalio conjunclioqite : quera cum babeat omnis eacrae et scienlbe el operaiiouis ducera,
ad divinissitniiniejns decorein consianler inlnendo,
etimdem qnoad polesl exprimil, itec non divinos
sui t-onsories sacra qitxdam perflcil siroolacra,
gpecuhque clarissima el immaculala quae primilivse luris summaeqne dehalis radium excipianl ;
cujus indilo splendore sacro plena, dcnuo eumdei*
ex divinis legibns, in ea quae aequuntur, sine i n vidia Iranffuiulant. Neque enim fns esl sacria
professoribne, vel 29 inilialis, qnidqiiam prorsus
operari, qtiod sacri sui ordinis sacrosancli* conslilulionibiis repugnel; imo nec iisdem dissemire,
si divinam ejus appclant clariialem, el ad iltaui
saucle, uli decel, aspiciant, ac pro cujusque
sacrartim menlium capacitate traiisformeniur.
Itaqne qui hterarchium riomiual, quamdam oinuino
sacram designal disposiiionem, Dei principalis pulchrilulinis imaginem,ordinibus ecientiisqoe sacroprincipalibus, illtisfraiioim sux mysteria celebranlem, atqne proprio, quanttim fa* esl, principio
conformem. Elenim cujuslibei eoruni qtii sacrum
ordiiiem soniti sunt, in boc siia perfeciio esi, ul ad
divinam, pro capm quisque suo, promovealur imilalionem, quodqtie tlivinius esi onmimn, ipsius eliani
Dei, tit Eloqnia loqtiuniur, oooperator exsislat, d i vinamque in semelipso demonsirct
operaiionem,
qiioad poiesl, elucenlem : quippeciim in boc sil sacrae gubernationis ordo, u l aliqui purgentiir, alii
purgent ; aliqui illuminoiiliir, alii illumiuenl ; quidam perficianuir, nonnulli vero perficianl; modo
cuiqiic suo divina coogruel imilaiio. Diviua siquidem bealitudo, ul^ inore homiiiuin loqnar, expers
esl omnis dissimililudinh, ac pltna Incis seinpilernae, perfecla, nullitis imbga perieclionis, iinindans , illmninans, consummans ; quiniino potiue
ipsamel sacra'mundaiio, et illtiminalio, et cousummalio, supra mundaiionein, enpra lucem, prarperfecla, per se origo perfeclionis, aiqtie oninU quidem sacri ordsnis causa, verumumen ab oiuni re
sacra per excellentiam exccpta.

, , - D
, \
, " ,
,
.

Oporlel igitur, u l arbilror, eoi qm porganior,

puros effici o.nnino, alque omni dissimiliiuditiis
comniisiione Itberari; eos vero qui illuminanttir
divino lumine repleri, ad contemplalivum slaluin
atquevirluiem oaetissimi^ menlis octilis evebendos;
deiiique eos qui peiOciuniur, ab iiuperfeclione
iranslalos, illorum qua? coniuiii i o i i l , sacrorum
perfeciivai ecienliae parliclpes exsisiere. Expiaio-

7 1

TARIiE LECTIONES.
Bud. .
Cli. D. . S . , cui leclioni veleres aslipulantur inlerpreiee. * Cb.
.
Cb. U. .
Cb. aliler legil el disliuguil, .
' C h . . S. el . adjungunt posl , verbum , quod Stolus eiiaiu reddil.
S . .
5 1

T l

19

S. DIONTSII AREOPAGITiC

iiil

108

resporro dceel prantaulia muiidationia alios parlici- ,

pes reddcre propriae paritatia; illuniinaioregantem,

, , \
Mt qui gunl ienles perspicaciores etiin ad percipfondtm ium ad transfuiHtaidttiit riie Jumen ido- \ , \
, nec noti hiculeitier aacro fidgort plenos, ex- ,
, <
vndantem undique lucem in ea dignos dertvare;
,
deitique perfeclores, ceu perflcienlis disciplio* pe ,
rUiasimoe, perttcere Uloa qui perficfendi gunt,
*
gacratigsiina doctrina gcienlia? 30 rerum sacranuii
.
quaa iuspexeruni. Quilibet igiiur hierarcbiae disiin ,
ciionis ordo, pro modulo quUque auo ad divinam
,
adducilar cooperalionein, ea per Dei graliaiu virluieiuque perflciena, quaa gumma* Deiiaii natura- \ ,
liier, gupraqne naturain tnsuni, ei ab eadem sw- \ , \ peressenlialiier acta, nec non ad poaaibilem Dei
, anilcariun menliuui iinilaltonem bierarcbi gunl
detUrala.

ADNOTATIONES

CORDERIU

Ubi genemim ostendii raiioneim qna nobU in coelesliem gpirilualinroqne reram ttgoiiionem devcnieii*
dum s i i , ad bterarchiae transil explicaiionem.
J l . Ac primum quidem, qnid ipsa s i l deflnit, dicens : , ett quidem kierarekia,
^ e i c , eamque disiribuil in ordinem, sotemiam et aelionem ; in ordioe officium, in grieulia diacrelionem,
iu acliotie injiitgieriuin designang ; qnibus iribue quaai partihua, omnis lain angelica quain nosira bierarchia aeu gubcrnandi raliocoiuineiur. Nain, i i l recle Hugo ad bunc locum, aiue ordiue, praesumptio
eel aciio; sine aclione negligeniia est ordo ; sine scieitlia vero, el aclio reprebensibitia, ti ordo inuiilia.
ameiH, seu ordo, btc idem esi quotl seu poieslag, d qua Puulus ad H O I H . X I U , I :
,
. Omnh anima pohetlalxbui tublimioribus iubdita $il; non e$t
emm potettat, nisi Oeo ; qua autein po ettalet tunt, Deo ordinaias tunt. Ubi duo dicil Aposlolus: primo,
poteslalea eaae a Deo; aectindo, eag carere , id est confusione, e l esse apto ordine disiribotaa
trt subordinaias a D o vel aub Deo. Prima iiaquebierardiia eal poteslaa Divinilalis, qu dicitar ; secuuda el media eal angelica, et diciiur , id <*si, adernatio, ad ainiiliiudiiieui priiiia!
jleatalis facla, et sub prima poiestate consliiuia ; leriia el iiliiina esi buinana, ad giiuiliiudineui angec * facia, et sub ea couatiiuta, ei per eam aub prima et supreiua. llisce hierarchiia lolus inuiidu!
^uberualur. Prima Igilur aecundam ei ieriiaio bierarcldam post se consiuuii in augelis bominibus, u l
o coniorioea esaent pariicipalioin* virlutia, ei cooperatrices consoriio potestalig : ei divisit dtina viriulum,
el secunduin divisiones donoruin, disinbuii onicia poiesuium ; e l dedil dona plurim.a, e l inuiias poleslate cone'iluit, el oinnia dona de uno, et oronia ad unum, ei in u u o juxta illod : Dmsioit#i grauarum sunt idem autem Spiritus : ei divishnet mimstrmionum $unl, idem aulem Uominu* :
#1 dm$ione$ operalionum mni, idem vtro Deut, qui operalur vmnia in ommbu$ *, Mam 4S tpao, ei ptr
ipsum, el tpio, et ad ipsuiu lunl omnia .
Lsl hierarchiu lacer ordo, eic. Quxru sancius Tbomas in u Setit., diai. 9, a. I, uinim baec defloilio,
data a Dionybio, s i i coiivenietis. Kespondel: Ciim bierarchia sigutHcei aacruin queuidam principaium,
o n u i i auleui priucipalu requiratur gradus poieatalie et d n i s , iu sacro principaiu oporlere biguaoiodi
sacra eiMj e l divina. ideo wcui i t i aaeculari priucipaiu linis esl, ut subjecia muliiiudo paciflce dispoualur ad booum a priucipe inieuiuiu isicm paiel iu exerciui, qui, secuiiduin Philobopbuiu, ordinalur ad
tomini duci>, sicul ad u i l i i u u m flnein ) : i u oportel inaacro pruicipaluiiueiii easeas&iiiiilaiioiiemad Deum.
Huuc auieui fineiu non poesnHt angeli coiiHequi, titsi per ordinaUiii aciiouem, ad quaio exigiiur ordmata
poleaiat, e l scieulia dirigeiis; ei ideo iu deliuilioiio bierardiius poniiur ordo, iu quo exprumlur gradu*
poleaiaii!>; et tcieniia, sicul dirigcua, ei aclio, sicut ad liueiu iuducena, el Dei $miliiudo
sicul l i u u
iiiioiuu. t u m aiilem Quis ii cauaa causarum, idso deUuilio quae aunulur ex flne, Toruialior e*t iuler
o u i i i e * defliiilionea, et mediuiu deiiionairans eaa; e l ideo illa dosci ipuo, kierarckia ut ad Deum u*Ua*
et nmilttmio, 0J>1 quasi deftnilio, qux eat uiedium deiuoiibtraliouia : harc auieni, kierarckia est ordo, ei
icientia, el actio, ai nibil addalur , est xjeati detuoDblralionis coiiclubio, quia includil essoiiUaha
priiicipia bierarchia : uitde Dioiiy*io eain ex praedicu coiickidit : sed i l i a , quas poaita o*4 bic
miiio capilia, perlecu eai, quia comprebeudii uuainque, Hnio e$i quaai deuiousirauo poailioMO
diderens.
3 1 Noundum auiem, quod ordo dupliciier aumi pobtii, videlicel, veJ aecuiiduin.quod nominat unuin gra*
daui laoiuin, MCQI V. g., qui euni uuiu gradu, dicunlur uoiug ordmig; e i gic ordo eai para bierarebis :
vel gocunduni quod d i u l relaiioueiu quai eal ioier diversoe gradua, u l idaoi aii quod ip*a ordinaiio; et
ak aoeiiur quagi aburacie ; aique hoc modo poniiur iu defiuiUoue bierarcbiai; prkuo auiem uiodo auudlur coucrelive, u i ail ordo ideai qvod unag gradug ordiuaiug.

1 Cor x i i , l.

k Rom. 56

H i Metaphyt. text. i .
V A H I J i LECTIO.NES.

f e

D. .

. .

469

DE O J E L E S T l HlERARCHIA. G A P . 111. P A R A P U R . P A C H Y U E R i E .

170

11. Aisignat scopuin iiierarcbi.e, qui esl Oei, quoad lieri poiesl, assimilaiio, nou solum in virluie.
verumeiiam in gtibernandi polestale. Siquidem dignmn eral, inquil Hugo, ul ilia creaiura diviaa parlicepsexsUiat poleslatis in disposiiioue sua, quae iu siia condilione simililudttiis parlicipalionem acceperai,
i qua sola ad simililudiiiein Coudiiorie sui facia fuerai, sola in sua ordinatione imaginein reiln^rei
illius, Neque lamen parlicepa poiealalis ease poiitissel, nisi prius por graiiain consors fierel virtotia :
neque cum illo posset quod ipse poiesi, nisi prius ex illo esse merereiur quod ipse e i l . Omnipoieiia ergo
Condiior eilranea usurpalione neque perfuncioria appellaliooe gubernator a se iaclorum; sed i n sita sibi virhiie. ei boniiale inolila cuncla lovena ac nuiriens, regen* el disponene ufiiverea, sub se dominantibus bonitalein el vlrlulem, secunduin meiiHuratn pariicipaiionis, minisierii rationein* per or
dines e i gradus mullifariani dispensavil. Quare bene mouei Dionysius maximam in bierarcbia aubordinationem servandam esae, cavetidumque, ne quis supra graduiu ei ordinein siiuin quidqtiain attenlel; sed
cuilibet in gradu urdineqne suo conanduui, u l in se ei aliis diyinam proinoveat imilaiioueni, Deique
cum explando, tum illuauuaudo, luiu perflciondo, cooperalor cxaUlat. Alque istae suni uistriOntioiies lumtnum, desceitdentes iu onmia, quibua ipsa parlicipare datuui esl a Palre luiuinum (qiiew bic
ei , id eal origineiu pei fedionis, ei per se origiuem perfecuoiiis, vocai) ui luceaul et illu*
uiinent; subiecla qtiidein iii eo qudd luceiu, ei in eo quod illuminaul, p r s l a l a .
II. Ut aliqui purgenlur, alii purgent, etc. Occasione btijus looi diapulat sanclui Tbomas ia Sentent.,
dialincl. 9, quast. 4 , a r l . % uirmii umis afigehis a)ium purgei, Ubi bciemlum quod puigatio, quw oel
iu angelis, s i l ab immundilia, sed (ut 5 diciiur) a Uissimifiiudiiiis coiniiiisiione aeu coufusione,
vel a iiescieniia, quod in idem recidil. Coniuaio euiro intellectus esl ex eo quod sit in poienlia respeciu
pluriuin, in quo dissimtlis est a priioo iulelleciu, acilioel divino, cui nulla possibilkas adtiiisceiOT. Per
lomen ergo recentum a Deo niedianle auperiore angelo, 4iberaiur inlelleclus angeli inferlorU abbac dla*
aimililudinie conuisioue, in quantuui lenniiialur ad ununi, cui lanlo forlius inuaerei, quaulo magis elticax eal in medium cogniiionis. Sicut palel iu eo, qui nescit quam parteni contradiciiouis eligal, sed i u veiuo medio probabili, magis ad unain irabitur : sed addiio fnedio deiuonairaiivo, firiualut in iilo. Dieendum ergo cuiu louma supra cslaio, quod aciio uoa poaail esse niai secuiidum exigemiam rei
cujug esi aclio : euin autein bierarcbia perficialur in acienlia, u l %x deliiiilioue paici, oporlol ui aclio
bierarcbica in iraiibfusione scieulias consistal. Uude divus Uiouyaiob, cap. 7, dicit quod purgaiio, illuinioaiio el pei fj>tio, s i l divioa: scieiiiise asbumpiio. Ad scienti^ autein acquistiiouein coiicurrum duo bcilicetexpulhio conirariisau prifaiioiiis, t cohMiuiiuaiio .ejus, aicui lit etiaiu in acquisiiiooe cujuslibei farn . Uuanium ergo ad reiuoiioneiu privalionw, eai purgatio ; quantum ad influeuiiam luniiiii*, eat iklttwin a l i o ; ei quantuui ad cogidlioneui conaeqiienieni, iu quain dirigil luuien, aicul iu uliiiuuiu lerininuin eal
periectio. Vide plura apud S. Tbuuiain biipra cilatuiu, e l iu priuia parie, qu. 108, ubi de augelicis illuiniuationibus fuse dispulal. Iieiu in QuceHionitmt di$pulalis, quaesU 9, De cognllionc angttorum, ariic. 4 , i ,
5, quae babenlur lomo V l l l Operuui ipsius.
III. Exponii, quid ait uiuueria lameorum, qui expiaalur, iUuraiaaolur, porflciuoiur, quam eoruin qul
cxpiaiil, iiluiuiuanl, perliciunt: qtue oiuuia por lumeu flout. Alqae baec esi bierarcbia, quani suiuitius
Mieiarcba secundaio ee iorpaavii, el sub ae coualiiuil doniinari el prxesse ia operibut euis, beenndutu or*
dinea coosiguaios aub uno priucipio c l poiesiaia ana : a qaa oiiuiis poiestoe, ei onmis viriua, ei euiiiia
)ux8piriiuaJiierlucetts,eiUlumitianaomiiia8piriialiter luceuiia.Aique uax esi, iuqiiilHugo, crealurte ralionaiia celaiuido ei aubliiniias el digniias adiuiranda, quod dominari mcruil|iii operibua facioris aui, accepla
viriuie ab ipso, el teuens poteaiaietn cuin ipso. Quae virtus, quoaiam secunduin oieosiiraui Iargiiioirw ct
parlicipaltouia f a r i i mullipliciierque, ad decorem e l pulebrimdiiieiii eorum qaa? Sapieniia oruavitoperuio, ab una virluteet poieataie uua diairibuilur, muhsb viruiies ei poieniates mulus eificiuiaur. Sed uc
nurtuuk uiuUiiudo scbisina generet ac divisioueia, et adversuui e puguel orbie dominaiioiie coniraria,
uuuui priucipiuin esl, ei uioderalor uuua oiuniufu, a quo babenl quod auut, el aub quo uioderaniur quod
possuut, et rereroni ad ipsum otnne quod e O k i a o l ; u i auita inaMai in oiuuibus, e l pax perseverol m
regtio cuucu creaiilis et regeniis ouinia Den
9

32

PARAPHRASIS

P A C H Y M E R i E (8*).

1. In h o c captie h k r a r e l i l a m deftwi, et qoas

1. jI
, \ . \ bujus ttiilUas s i t oalendil. E t i i g k u r , h i q u i l , bierarebia mea. aenicntia saeer ofdo, atque aciooiia, e l
, \ , , ,
\ , . \ operaik. Esl eieniai ordo c t i a m nadiralts n a n i t r i ,
01 p n m u m e i aecondunt. Eni eiiain ordo ex i o u i , \ .
l u i o , q u i p a r t i n quidem corporale q u i d a p e c u t , m
, ,
regiaj diguiialea ; p a r i i m vero q u k l aacmaa, u i aa , 1\ - \ , . c e r d o u l e s c o n s i i i u t i o o e a : quem ordiiiem qeaqo
acienlAam noniinat e l operalkHioiM. Niai e i i i m fer*
* 4 ,
ruAt jam kabiuuUue i g n i i u m a i l , iiequaqwam aaoo
* *
i d , c u i applicaltfr, a d u r e i : s i c etiam sacerdoa sive
* ,
b i c r a r c b a , n b i b a b i l a auperno f a e r i l ilhtndaalue,
.
nequaquam kaoen aliia aiDabii. Gnm euioi i U i u u i *
, \
nans ad UkMDinatiMii reiorator, e l iattians ad i n i i i a , *
luaa, ti docens ad eum qui docetur; i d c i r c o hierar ,

(8') Vide Scholia S. Maximi, lom. U, cap* 3.

PATROL.

GR. .

S. DIONYSU AREOPAGIT/E

171

174

(hia non solum scicutia, sed et opcralio appella- **\ ,

r, u l secundum liabiltim suum opereiur in aliis
"
' . \ iUumioationein. Quapropier eliam ad deiformila-
tem referlur: nam secundum inditas sibi illiistn- ,
tiones, pro captu suo ad Dei imitaiionem adduciior,
. \
dum exlraneos, divinae lucis parlicipes reddit. Quo- , .
niam ergo bierarcbia quamdam Dei formara expri- \
mit, quomodo id iial pandit. Illa quaj Deum decet
pulchritudo ac venustas, ab omni lerrena dissimi- ,
liludine rcmola e s i ; nullam eniin cuin rebus geoilis , , \
participationem babet: tum quoolam simplex est, , \ , \
hac vero omnia composita ex elementis, vel niate- * , \
ria et figura conslant; tum quia bona est, imo ip- , \
stim bonum: bonum autcm omnia appeiunt, sed , \
bonum non appetit aliud a s e : Numeo iiaque d i - ,
vinum indeflciens esl, sed creaiurae sunl egenae ; ^ * iuin eiiain, quia pulchritudo illa principiuin est , \ .
pcrfeclionis, quippe auclrix et origo ejus: omne \
auietn mysieriuin perfeciio esi, in quanium ani- \ \ , \ ,,
loam perticil; at creatura non tanlum non daut \ \ . >
inilium lalis perfeclionis, sed illa? ipss sunt qu , \ , , \ ,
perflciunlur. ldcirco divina pulcbrimdo uequaquam .
iis est pcrmisla; qtioniain esl ipsamei uniforniilas, , , ' et aequaliias, et identitas, quinimo una esl et uiii- * *
ilca, ulpoie simplex el impermisla alque incom-
posita . quod vero difforme esl et hixqitale, atque ^ . \
alterum, et parvuro, et muiabile, id eiiam maieria- , luni esl. Quod iiaqoe unum est, impermislum est , , \ raulliludini;
non lamen ita, ut non pro dignilaie ' \
cuique lumen suumcomraunicet; idcirco enlm etiam _ .

.
- ...

1*.-..
..
'_~

C
,

.
"
dicilur
Deus
appropinquans,
u l qui natura sua procul absil a nobis. Quin el in divinissimo ctim bapli- \ , \
, \ ,
smalis 33
sacerdoiii sacrainento perfeciionem
, . \
iribuit, qua eorum qui inilianiur anima, imroanenti
eiabilique sanclilale informelor alque exomeior. ,
\
Si enim id quod alicujus parliceps exsistil, differai
.
varietve ab eo quod pariicipal, nunquam ilii concordabit. Quaproplcr insurgenles onines motus corporis animique inarqualiiales abrndendx, aique in
unica simplicitale, scu srqualjlate animi persislendum esl ei qui ad Dei consoriium est admiuendti*.
Atque Iiaec esl illa Dei iiniialio ad quam bierarchia pro viribus nililur, quoniam et ipsa sui sltidiosos
luciesuae pariicipes reddii.

l u m

II. | II. Hlnc liierarcbiae uliliiatem flnemque coguosees assnnilalionem esae unionemque cum Deo, j> \ , \
,
quem ei sctenlia? el funciionis suae ducem babet;
ul nimirum particeps fiat illuminaiionum, dum sco- \ *
,
pus ejus ad divinissimum decore.m, lanquam ad
,
primlgenlnm exemplar, apeclal, el secondum ipsum
simiihudiiiuro diviuarum aimulacra fonnat, nec non , \
divinas expriniii imagines, jnxia illud : Ego dixi, , , elxa* .
dtt etlis, el filii Exceisi omnes . Alque immaculaia vlol . \ specula reddit cos, qui ad divina converiunlur: bos \
aulem , id est todales vocal; enim idem , .
quod choru$. ldcircoeiiam dixi^eam Deura acieuliae , \
ac functionis su ducem oblinere: quoniam ab ipso , , \
loiuni esi, et uou ex nosiris merilis. Eienim boc in . \ *
\
ooslris arlibus ac scienliis nequaquam locum babet:
m

Psal. L X X X I ,

G.

DE CCELESTI HIERARCHIA, C A P . 111. PARAPHR. PACHYMERJS.

174

, - nam scienliaruiii quidem prapceplores babemus, setl

operalionum, quarum ipsemet nalurae nioiue
, *
\ , \ quasi dux exsisiii ei audor: in divina verobierarcbia, ei scientia el operaiio a Deo est. Specula gi, .
, * quidem illuminationes rccipiunt, sed per reflexio \ \ nem ad exieriora remttiunl : idem in divinis san , * . clioniboe videre licet, duin suromug sacerdog ab
ipgamet bierarcbia illustrationeiD acceptam
,
, , presbyterog ac diaconos trajicit; qui, luce pleni,
incaeterog eamdem transfundunt; nara idquodmi . nusest a majori benediciiur. Nequc eniin fas eal iis
. qui gacrig initiali gunt, quidquam conira sacras or * , * , , dinaiionea agere, verbi gralia, diacono sacriflcare,
,. " , vel preabyiero conilrmarc. Observa etiini in Aclia
. ' apostolorum, quomodo Philippua uon det Spirilum
, "clum. Sed neque aliter iis asseril suppeiere
- sanciificaliones, quam juxla primiiua iradtlam
, , sanctorum aposlolorum ordinationem; gi modo sa cri splendoris ambianl parlicipaiionem, qua juxta
\ , coelesiium virtuium ordinem transforiuentar: naui
* , ^, et ibi est primuoi ac 34 secundum, ei Deo proxi \ . - mum, Ot reinotum, ita u i ille ordo complecialur
, 0- taiu cueleglia quain lerrestria. Ilaque qui bierar, * , cbiam nominal, nibil dicit aliud quam quae di< ta
, \ , suni guperiurf, erilicet ejus definilionem ac flnem,
, , id esl finem uhimuni, qui et ipse, ceo pars, ad
, deflnUionem spectal; sicul, verbi gratia, si defiuiaa
. , patellam esse vas aliquod ad ciboj ministrandos ac, \, , - corainodalum ; qui Qnis ejue esl. Inslar onius ila . Q <I conjungil, quae sil bierarcbia, el quaenam ejug
ulililag; aitque illum qoi bocdicil, nibiJ aliud d i , \
* \ - cere quam sacrum ordinem. Demum concludendo
\ - dixil, lam coeleslem quam noairain banc divinse
\ , pulcbritudinie ac sancliialig imaginem referre.
\ - nam et baec secundum ordines lucem suam dislrib u i i ; giquidem pro differenlia pra?gianliaqiie ordi, \ , \
\ , , - num etiain sciendi facullaa accoiomodari debel:
, , nam aliug estordo sacerdoiig, aliua epiacopi, alius
* . \ < , , diaconi; el hierarcbicis gcienliis, videlicet exorci, \ * , - gmig expialionibug, mliiatiouibiig illustraiionis
, , \ \ mygieria gacrosancle peragunt. Atque bacienug
. " - babeg qoid sit ordo, gcientia el operalio; reliquug
, \ , eglgcopug, quo Dco, a quo bonum omne dimanat,
assimilalur, ei bic est bierarchia. Siquidem egl cui\ , ,

ue

\ , - D libei eoruiu qui consecranlur isia perfeclio, ut pro

, \ capla suo ad divhtain imilatlonem adducatur, et
quod eglmaximum, uf Dei cooperatorexgiglai, juxia
,
, , - magnum Apogtolum; quoniam ig qui initialur, per
, * preces illuminatoriag illain, quae ex Deo egf, accipit
illuglraiionem, ei in semeiipso dWinae panicipaiio .
\ * nis vim, id esl opera divina, deinonsirare debei;
\ . 0 1 , ol parliro doceiido, parliin iniliando, etsimilia pro vi ( ) rili exercendo erga illos qui insiituendi sunl; illa
. \ - enim sunt opera Dei. Deindeexponit eiiam sigillalini
, ( ) ordinein iniliatiiitim el iniliaiorum. Siquidem illi
. \ - expianl, bi vero expianiur, per insiilutionein videli, , cet diacouoruni, uipole adbuc obuoxii passionibus.
.

175

8. NWTSII ATOOPAGmE

Alqatralii quidefi) iUunuoftnl.idii vero Ul-omtaanUir, {* tfi ) , \ .

per preaetacilicoi pmbyieroram, etpotepaagjonibus
oti j*m s-rpertorei. Aique alti ilem cooieciii| et tlii
cameertftur, ie*quadajinodo deUteaiUiir perjsci-* * * *
afti MHi netkMMin catkecasque t a c t u caruecraiionet, , , " ,
utpot* tata patiMNMim vActtilaiem aeaeeuli. Cuitibc* , 4
taquo USora qui ttunirom tacris aperaattur, di- \ , ,
t f n a eoqipeftet i M i t t t f o ; qpaa\*m ipeemet i>eoe , &,
jMttlor dooendi fnqeoa ofeit; U qtod paiei ex Ytfr- , . *l i Tattatnenta, cumaiV: Adi,/*r**, &nd*uM Dem ,
ium, Dominui unnt e$i ; 3 5
Novo seu Evaii , \ , \ ( 6 \
gelio, vbi Uliimiaai* juxu illud : Epo l%x in wmntum , \ pem;U detficat, juxu illiul : Eg dixi, 4U$$ii$. ), , \ , Jfkfieope raods esi quoiaii diviuamjmttanivr baa - ,
liludinefit, qu non eolum purgat, *t JHuiHt*4, **->
, \ ^.
* c o M u m m a i (qua ipsa operatknes auiU; aiqot tiam operatioBet pomificmB por porikipaUooeq>>
aed eliam ipeanet sl expiatio, et Ulusiratio, et conaecraik); alque joauper qtoque oajwi omiri*
JuerarefeiK. et ab omoi re aacra iooomparabiliier ex*mpta esi.
$ III/ Deind* tradit, qua?uam compeiaul bto qni 11L ,
eacra auacipiant, aique hram qua* cowvenianl ii qui
, \
aajora iradunl. Ac prtoiuni qgidem, qaoad tailiaih . xoftorr
d o t aiiaaet, opoitttt oos, qnj expiantar p e r t m o D d a - ^ ifenm, *b omnj ieaiqiialiuiU roacula libenri; ad
, , boc^aim m oxpiatb, juxta illud :
mt. af
r*k * fuu ^ -
ftpirmpem tUfiHubor*; ooo aMiaw qid i l l u m i n t B t t r , , , ' on ee parie i l l a m l n a f i , sed impieri lumine, ei in , \ fHirU mooiibi oeplii ad prmtoniknm addod coi^
*
; acemodi onirp et iUuoifiaaio, ]xl? , , 6^
iUrad lUmwm ocojoi
( Hev<^i oc(oa fntfoa, * \ *
c*mU*TQ*Q mtrabiiiM lm ; ooi auteira qufi ooaarl
, *
oraouip, en iwporCeciia pe-uacioa rader*, aique per
, < (*),\
Heioilia iMi-aj^acieoiittpariicipea ao apociaioroa
MMiert ; liqttidffo W onoi acieaiia porfecirkaraie ?>
t

e l e x

* * *1
<1 cerwwtor participaUoflom iyr C ^ ^ ^ TTf^ctKDOoroque p t r a n i M e l in tdlo deficere, JnuU
, \ , , illaatf a aiofi ptrfmi, Mcut U Paur wAtr av/tpji*
JUwt, 6 .
TradU delnde qoas conceriiun^eos qui aacfi conie^ .
H M U . Uiiquo oporioi eoa, qaibus cxpiandi muiuie
iocatnbU, uoe U I Q exigna leauique puriuie insiru** , c l M etve, prop^er petrarian puritalia, ex inuuuirr , \
tomrn acceaao inqoia<iaur, et iuuniiiuiiiiaip poiius |, * rv
couMrahaiit quain expeUaJB : aed aflloeiilM qiMdaoi , * \
puriuiii abtuidare, Ua ui ot aUia amden coenmi^ * , \ aiearo vakaai. oa attwem, qqi iHjuniMHdi auttere , \
Cuqgoauir, oina ad dlfioi biminia exeeptio* , \ ) ,
M Q i utm ad cjuadoro simililer iranaAiaiQnein ^ , paraioa caaa, u *viurordoi MUiraai peoilue
* 1 , illnmupi ejalaidaff ploai, iunei) w eat ,
qai illo digiri Aieriei ixaiuAuuiaiii. Eoa w o , qui
,

conueorandi mmua obeuol, nequaqiuui <focel

\ ^)
tinperiie, aed pradeaier Uloi, qui odnsecraodi
, #soni, lamti boni ooramiiaicaiione initiare in U\%i\, .
uitione el oogniiione inystertorum q w cqq , \ *
apexemni: aiquideni iH&pecilo ttorttm Deque ex \ , \
piaiiiibiaa uoque illuaiinanljbue coroptlH, aod oon- *
.
1

Midiua quadrarei infiuiuvus. Nam tei superius posiio loia aubjiciuir periodua.

Deiu. vi, 4.
UU. \ 48.
t

ioau. m , 46.

Psal.

LXXXI,

6.

* Psal. L , 9.

Paal. , 4.

ED. PATIQL

Paal. cxvm, 4$.

177

17S

DE COELESTl HffiRARCHIA, C A F . IV.

xal . gecramibua. Naro alia iata sunt primordialia, et

(- foris peragtintur; 3 6 inepectlo mygteriorum per ,, ) - feclii et perfidentibug congYutt, joxia iltud spons
,
In Camicis ad SpOfisnnt tficemis : Onende mthi /**>
\ , - cienty $onet voxflrratn aunbut mti$*. Poiro quilibet
r g -g * *<, ordo iacor jtnta gfadotrt auam (nam aliug osi pre*
ma ' , ~
tfbyteri , el aliuadiaeftiityaMuclUfr ad ditlnani' 000
, , , *pertrtionem com dftina fftite ttttnteqiie peragendo
, ' iHa, q u s d a l t ^ s o a f sancla?aitperhalartif1lor ei inooii*
cfepiibitifetf fwimr, et abea incoflnprebeftalbili rationc
^ .
flum.etp-fatloHeit), Inquam, niunrfn*tfmi^,ganctifta l

C M i O O e m , d d f l c a i i o n e u i , q o a ? * 1 inriuttoneni

btis, aU

bierarcbtoe angeluYum D6' c b a r i s a i m b r u m , ii&qOe m e d i a n i l

ipsautei d i v i n a b e a l i i u d i u e n o b i * e x l d b e m u r .

.
27

t>

CAPUT

IV.

Quid angeloturn nomen iigiiifiut.

SYNOPSIS C A P l f IS.
. Doeet, D$wn $ua bonUaie se creaturit suis amrrmmces$e, et crealurnt omm Dei partictpet txtlslere. II. AnaeiM
tamen cctteris excellentius Dewn participare, et simul exponil, tmde Angdi nomen acceperint, et qtomoao per eos dwina
nobh reveteutar. Ul. Dectaral, Dtum, m iti leett, nulti nnqmm apptntmt, ted tantutn ntb creata ttiffltjtdihe qt&
Uofimtm. diccbatur: et atmtd docet quomodo irfertoresper ntperiores od.Deum adducantur,el qwBtibelHittwckiavrimoi,
medios ei extremot or,dmes habeal. IV. Ottendit myiierium Incarnatwmi ab AngeUs yrimumamnmltotoBn, ipsimet
Chruto m hacvita degnUimuUa per Angeht reveUtia (uiui.
1.

, , ol, ^,
,
, - ^
,
, ,

, . ,

, -.
- " \
,
,
.
,
,
\ .
, **, * <
,
*
\ ,
. , ,
.

Cum Ipsamet hierarchia quid aii, a nobis recte,

opinor, deOnila git; jam angeiica hierarchia superest celebranda: cujiia etiam sacr in eloquiis efformationes, supermundanis oculis coniuenda, ut
ad quam maxime deiforroero earam aimpliciuiem
per myslicas eflBclioneesubvebarour; nec aon.omiiis
hierarcbic scienuae priocipium, ea qua Deum decei
veneratioite, ac gaeroaanctla graiiaram aclionibus
eelebfemug. PHafum omniarn id dlclu vehioi, etfperegaenlialetb doliaiera per bODilatem canctas re=rorteggeritiatf s u t e i s t e K i faiciorrdo, i n Jaconr produtlgge; est eirim boc omniom caosae gupremaeqoe boiiiiacf propplum,irtadaol coiniaariionem fegvocet;
p r o o t cujugque ca^ptug modasquci poatalat. Quare
reromneg patticlpaotprovidontiatt, ar BefiaibgnpeivjegcniialT omtYiamqiKs causa promananteiri . Deque enitn etfsgnb, irisi reruin essentiai p r i o d p i i q O o
panieipog exsiswrfent. Concta igiiur marrrtfiaia, boc
ipso qdod' goni, ipgam patiicipant; nam essbtfnv>
,esteaquaeifllud^gotmperatDlvinitag': vtfmti
rervWeiHfcg, eniedem gapra ontrretrtviui^e^vlVI*
ficsfe virroth^nt^nsorrties; at quae ^adone gpfri*
mque potterit; super ejift omnem raiionem el totel^
Frgfentianr per se perfect* ac ptaeperrecia; gapiertcfs!
twn^poicsexsfstiinuEiqiietigitur, nattfrag istagesso
prtjximag Dlvmitaii, qnae mtfliipHciter UJaoroarti
ciuaruitL
1

Canl. 11, 14.

V A R L E LECTIONES.
C% non babel. '
. * .
. D. .. .
, S.
. D.Cb.
, S. D. h Pro , . habet iiiendoue. tiic aulcm locug ab Origewe ciialur
bomilia quadam irt Joannem, u i vcl biuc aucloris amiquiiatem agnosca.
M

8 1

179

S. DlONYS;i AREOPAGITAS

yuapropter gancuc cceleslium essentiarum dis-

positioneg, rebus iis quae solummodo exsistunt, e l
sine iisu ralionis vivunt, bumanave tiiunltir r a lione, divini priucipalus munerc ac parlicipatione
anlecellunl. Cum enim se ad imitandum Deum
intelleclualiter componant, aique Dei principalem
giiniliiiidinem eupermundialiter contemplanleg, ad
eamdem speciem suam cupiant efforniare ; jure
merilo uberiore gaudent *jug parlicipalione, quod
sint aggiduse, ac semper ad anteriora, quanlum faa
esl, divini nunquam faliscentis amoris conlenlione
exiendanlur, et primordiales illusiraiioiies immaterialiter liquidoque gugcipianl, alque ad eas coniponanlur, viiamque omnem babeant apiriloalero.
Ha? igitur gunt, quas primario ei muliipliciter
Deum panicipant, et imprimis ac mullis modis ar-
canum Dei manifestani; quamobrem prac caeteris
omnibug per excellentiam angelicum cognomen
nieruerunl, quia ipsse primum a Deo iUuminantur,
et per ipsag nobia noslrae revelaiiones iransmttliintur. Sic igilnr lex, ut divinus Sermo lestalur,
per angelos nobis daia esl : ei illog celebres anie
Jegem, et post legem paires nostrog, angcli ad
Dcum adducebanl *, aul quod agendum erat exponenieg, ei ab errore c i vita profana ad rectam
viam veritatis Iraducenleg ; aut manifestantes gacrotOrdines, aut niysleriorum, quae supra mundnm aimi, abditas visiones, aul divinag qnagdam
rontes
T

180

,
, \ , \
* , . \
, \
, \
,
,
\ \ ,.
\ , \
\ ,
, \
. , \
\ \
, , 6t*
.
, \, '
\
,
, \

,
, ^
.
8 8

prxdiclioneg, lanquam el miniglri expli-

S111.
, \
Si quig vero dicat, quibugdam sanctls immediaie C
Deum ex ge apparitigse, discat eiiam hoc aperte , \
,
ex Scripluris aacrig, ipsum illud, quod Dei esl oc , , oultum, neminem vtdtgge, neque visurum esse,

ged apparuisse ganciis Deinn, ostendentem ge,
euiu decebat, per visa quaedam gacra, ei iis, qui ea , \ , .
videhani, congnienlia . Sermo aulem divinus,
, omni pleuus gapienlia, visum illud quod divinain
,
gimililudinem in illo ipso viso figuram, tanquam
, ".\
iu flgura eonnn qux figiirari nequeunt, ostende*
, ,
bal, ab intiienliuin ad Deum adduclione, jure me
rilo Theopbaniam sen Dei apparitioiiein vocat ; * , ,
.
3 uipoie quae divinam illuminationem videntibus
iinmillai, el aliquid de dtviuig eos sacre doceal. \
. " \
His divinig visis pra*clari illi patres iiostri minigterio aiigelorum iiiiiiabanlur. Annon eliain sa- ^ ,, ) cram illani legislalioncm ab ip*o Deo fuiese Moysi
; ,
tradiUm , divina Scripla iradiderunt ? ut vere
.
nog docercm, divinxeain csseac legig gacrosancta*
1 8

8 8

^ G a l . ,. A c i . , 55. 7 Maiili. , 1 3 ; A c l . x i , 1 5 ; D a n . v n , 1 0 ; Isa. x. I Joan. iv, 14.

Gcn. , 8 ; xvni, 1.
Num. ix.
VARIJE LECTIONES.

* Cb. f). . .
i>. S. . . non Iiabet D.
II. .
Ch.
I>. . , eic. . ; accusandi rasiilcgit; sequilur cnin , quod
*Sci)lus v f i l i t : lHvinot eam csse et sacros chaructcret.
H1

88

8 8

8 8

DE COELESTl HlERARCtHA, GAP. IY.

481

* delineaiionem . Quinimo sapienter eiiam tbeolo , gia docei, eam per angelos ad noa dimanasee,
, quasi id ordo divmae legia ganxerit, ul per supe . \ riora, isia quae inferiora gtini, ad dmnura Nuroeii
addticantur. Etenim noo solum guperioribug infc \ ,
rioribusque meniibug, verum ejjam quallbus, .seu
, * coordinaiis, a gupergubglaoliali rerom omnium
\ \ prirtaordiali ordine lex isla conatiluta esl, ut per
\ , \ - aingulaa bierarcbiaa prhni eggent, ac mediinovisgimique ordiueg ac virtulea, inferioribusque divl*

\
niorcs mygi eesent, ac manudnciorea ad di?i \ .
num acceaaum, et illuairaiiooeni atque commeoionom.
1

iv.
, \ Divintim eiiam bumanilatig Jesu mysterium an , gelia primum paiefaclum esse video, per quos dein' . de ad nos quoque coguiiioirig ejug graiia pervenii.
6
lla diviniesimus ille Gabriel Zachariam quidem
, poniiOcem docuit, quod puer ex ipso praeter spem
' ' - divina graiia nasciiurtig, propbeia forel bumanae
, \ - divinacque Jesu dispensalionis benigne simul ac
* aalubriter mundo apparilurae : Mariam vero eru , divit, quomodo in ipga divinum illud ineffabilig
.
Deiformaiionis inysterium congmntoaretur. AUua
,
quoque angelug Josephum docnil, vere adimpleta
- esse, quse progenilori ejus David divinilus promissa
. " , fueraiit. Alius item pastoribus, quippe jaro golilu
\ , dinis recessu ac tranquilliiaie purgatig, evangeb, \ r a v i t ; cumque Hlo cadeslis exercitus muliiiudo,
\ Q celeberrimum istum collaudalionig bymnum lerri . genistradidit . Quinimo ad sublimisaimas illaa elo , quiorum illustfaiiones mentis obiulum erigamug;
*, \ - aoimadverio enim, ipsummel Jesiun (qui est naiu , ' rarum supra co3lestium aupra naiurai auctor)
, ' ubi ad naluram uoslram sine sui immulatiotie de , ' acendil, eum queui ordinaverai eiegeratque huma ' nilalis ordineio nequaquuin fugere, qutn poiius
\ - bbedienter se submiuere for.iisaDeo Patre per

angelos effeclis ; quorum minieierio, a Palre dispo , \ s i u fllii in jEgyptum recessio ; necoon ejusdem
. ex iEgypio in Judaeam reduclio, Josepho nuntia batur . Quin el pcr angtlos ipsum cerniraus pa ,
lernis legibus 39 gubjecium : omitto enim dicere.
, utpole gcienii,quae gacrosanctis nostris traditronibua
\ D expressa sunl de aitgelo quoque Jesum confirman , te ; ei ut ipgeinet Jesus, pro galulari nosira enien, , "
dalioite, in spiriluum manifestalorionim ordinein
redactus, magni con$ilii Angelus fuerit appella
,
tus : eienim, ut ipse pro nuntii muiiere dicii*
, .
quaicunque audivii a Patre, nota fecil uobia.
d

, f

A c l . 7 ; Galat. m .

Luc. i , 13.

< Ibid.

Matlb. .

Luc.

XXII,

45. l s a . ix, 6 In Septuag.

h

VARIi LECTI0NES.
Gli. .
D. .

f l

Ch. D. .

03

D. .

9 1

Cb. \

S. DIONYSH

184

ADNOTATIONES COKDERIf.
( I. f>rin*tA bierarchia in communi, iransii ad angelicam ceiebrandam, stcundum ilgiiras in S r r U
pltirU expwgsas. AJO primiiin Qtiidem angclog ranerig civainrig anleceltere, ex eo probnt, qitcxl macfg
Deiim participant. Ciim enim Deus vocei omnia ad srii romfnunionem, illa flnnt eidam vooami propiit4*, qitaecnnqne plnribua roodis partieipant, non solum simplicilcr subgtantiam ejti* ei itam, sed
fiiam raUoiiem et sapientiam, ei alia ejus eharismaia gpiritalia secumlitin proporiionem gupremarum
etiant mentium : illae enim quae magis rogniliotiein et gapieniiam parlicipartint, magia Deo appropinqnant; tales autem sunt ordines angelici; quia, ul ait sanclns Maximus, eoriiro aubsiantia stini
, id egt, w w vivem. Angelns nini geeuiidum Damaseeouut , eat anbalantia Intellecitialig, aemper
mobills, arbilrio libera, iitcorporea, Deo minislrans, immortalia. Sutoianiia popitur in hac defluiiione
pro genere, el ponilur ad diflerentiam accidentis. Intelligiltir etinm \m siibslanlia qiialilercunqne compoaria, srilirel ex eo quod esf, el eo quo esl. Intettectuatix tfietiur potios qoam railonalia; qnia raiio ett
vlrtns collativa raus et causati, ei ldi?o eompoeiia : inlellectns *ero ex aua raiioito non babel compositinnem el collationetn, sed el eine inquisilioneei composiiione, et ideo compeiil natone magis simpUci
pro diflereniia, ul esl angelus; raiio aulem eat differenlia natune mimis simplicis, scilicet hominig. Seuiper mobith, non dico de loco ad loeum; sed itiobililas dicit bic iripliceui verlibiliialem in angelo, scilicet
naiinxe, imelligetitia? ei volumaiig. Mobililaiem enim liabet nalurce; quia omne crealum vertibile eat in
rribihim, nisi ntanu omnipotenliae divinae contineatur. Sirniliter angelus babet mobililalem intelligeulia;
quia, licel in angclo non sil vicissitudo intelligeniiae quoad scila in Verbo, cum deiformem habeal i n tellectiim, aecuiidiim Dionysium * : poiesl taineu in eo, qiioad CQgnilioiiein reririn, ia propria ualiira
fese viciasiiudo iuielligentiaj quoad disceuda. boc esl quod dicii sanctua Auguatinus quod oinne
creaium babens iiitelleclmn, inlelligil unum posl aliud. Iiein iu voloniale mobifis esi angelus, quia non
simu! Tult hoc <u illud. Iteni poicst dici aemper mobilis ; motu ditectkmrs. Arbiirio libera. Hoc uon d i c i lur propier deftexioneiti ad boniun indiflfereuler ei ad maluin, sed propler liberam elecliouem eorum
quae voJuerit. Uade angelus bonus semper eligil libere bouuui, el angelus inabis libere et siiie coaclione
eligil malum. Jncorporea. Quia spirilusesl naturae corpor^ae expere. Deo mini$tran$. Ministerium ponitur
bic pro qiiociinque obseqnio : e l eecundum bunc inodum, tnn aasisicntes, quam minislrantee, quam
ctiam dvmoiioa tuiiiisiranl. JmmortaUt. Quia carel maleria e| iorma, e quaruiu regobilione mor gequiiur. Angeli, secundiim laidorum, suut spirilus, naiura quidem muiabiles conditi, sed coiilemplaiioue
iiiimuiabiles iacli, anhno impassibiles, menle rationales, felicitaie securi : jussi mundum regunl, missi
rorpora aerea suimuit, in coeleslibus conimor^iiiur. De iisdein 3. Bernardus aii : Investigemus invesOgabilia. et primo spiriius esse polenles, gloriosoa, bealos, disiinctos in personas, disposila ift digtiiiaiej
ab initio slanles in ordiue suo, imiiiorlaliiaie perpeluos, meiite p 4 i r o s , affectu benignos, religioue pioa,
nnaniiniiate individuos, pacc stcuros, divinis taudibus ei obsequiis deditos. Ilem 111 augelisesi dignilas
creationis, gratia conGnnalionis, amor Creatoris, visio Divhiiialrs. E s l eiiam in angelis l gnperioa
dictiini esl, essetiliae sublililag, taielligeiUiae perspicacitaa, liberi arbilrii facoltas, agililalis velocitag.
Pmmple oinuea obediunL Majoreggine elatione priesunt, tuinoreg aine vilio gubsmii : qui ad exieriora
exemii, ab interiori conieiiiplalioiie non receduni : onineni 40 virtulem inferioruni superiores pariici
paut, non econlra. Qtii excellimi in naiura, pr^ecellunt in graua et in gloria. In eodein ordine creduntur
eti:iru alii aliis esse digniores. Duplkem babcnl viaioneni, gcilicel maiuUHam ei vespertiuaiu. illuiniiiationeg qnag a su|>eriuribug recipiunl, atiig iribuunl.
k

II. hicil eos augetog vocari, quia niuiiiun aiinunlianl, et quoad fieri poiesi, occultum Dei maniTest;ut: el osleudii visiones ac Dei appariiioues, semper inediaiitibus aogelis, reprjeseuiari solere. P e r
ipsos eniin datd lex, Galal. : Lex ordinaia ptr anyeios in manu medtniori; ei Actorum v u : Qui accepinis lcgem iu dupoulione uufclorum. E l auie tegeiu Abrabam el Mauoe, el reliquos; el po*l le^eui
Josepb, et Peiriim, et alios deinceps ad voluntaiem Oei faciendain adduxerunl angeli, Maitbaii n ei
Actonnn , el quid agendum eral nuniiaruni, ul JL-SU ISave, Gedeoni, et aliig: ei ab errore abuuxeruiit
Corneliuni, Arlorum , ei aliog. E l tacros erdinet manifeglaiil, ul Daniel c. vn ; decies ceiileua iuillia
anie coiigpecium Dei ahiantia vidil Kaecbiel eberubiuog c. ; Igaiag berapfiinos, c. v i . Iieiii mysieriorum
mionet, ui Exodi , iu Moyse el rubo; el iu Paulo rapto, Gor. x n , ol io Apocalypii JuaiMitg. A u i
ditinat praduiionts, ul iu Manoe, el aliis.
Multii modis arcanum Dei manifestanl. Putahram raiiooe hujua \oc\ qaiugiionem movei D. Tbomaa in
Quw$t. diiput.y qua?&L I I , ariic. 3, ulrum bouio ub atigelo doceri poaaiu E l rewlvil quod angelus circa
bouiinem dupbcilcr oporelur, ecHicel uno niodo* noslro, ui quando boioini gonsibiliier apparel, vei
corpus assumendo, vel quocuuque alio inodo, ei euiu per locutiouoni sensibilein insiruit, ei sic alaer
airgelus qiiam bomo docel. Alio inodo aibi proprio, gcHicet invisibiliter, el sic cnm angelua sit inediug
imerDeuiii el bominein, mediua qmiquo doccndt modus illi competit, JHforior quidein lieo, ged gupehor
buniinc. Ad cujug evidculiaiu gc*enduui ehl uiter iiitelieciuui ei corporaleiu visum banc esse dideroul i a u i , qiiod vi*ui corpoiaii uiuiiia ejug objccia ajque cogmlu snit obvia, iulelleciui auiem non; sedquatdam slaiim coiispicere poiebt, quaejam vero , itisi ex aliis principiis inspectis. Sic igiiur boiuo igttolorum cogniliouem acupit per liiiiien iuiolleciuale, el per primag concepiioueg pei ae uoias, quae ad
lunifii iutelleciua agenlis coniparaulur, sieui Jiiairuiueuia ad artiiicem.
Uuauiiiui ad ulruiaquo, l>eu bominis scicniia; causa eai tuodu excellenlissimo, quia et ipsam aninaam
inlelleciuali luoiiiie insigiuvit, ei priiuoruni priiicipioriun notitiam illi iinpreSRii, quae suiu quagi qwaedam
&cuiinaria scientiarum, &icul el alii rebus naiuralibug, producendorum OIHIIIUIH etfeciuuiu guiuinales
iudiiki ralioue&. UOIIIO auieui cuui uatura siia alteri boiiiini par sil iu gpecie luiniiiis inlelleciuahs,
nequil diitn esse cauaa scieuliae, luineit illi iiistillaudo vel augeiido, sed laiiium qiiaieiuig scienlia ignolorum per pi incipia per &c nola cau^alur, alleri quodaihtuodu sciendi causa existil, quaai iioiiiiam
priucipioruiii tiauens, scd sicul id qnod in prmcipiig impliciie ei qiiodaunuouo m poieniia conlinebaiiir,
per MgHa quaedani bensilia exieriori seusui osteiiha, io acMitu reduceiis. Augelus vcro cuui a naiura baueai liimeii n.teileciuale perleciius iiomine, ex uiraque parle poicst illi egbO causa gcieudi, inodo lameii
jnleriori qiiam Detis, c i auperion quaiu Uouto. Siquuleiu ex parlc Imninis, licel illud possit dere ui Dcu, poiesi lamen illud jaui iiiluMim conionaie, ao perlcctiUb cognosccndum. Ex parie cliam
9

Lil). , c. 3.

Caile&t. hierarclt. cap. 15.

183

DE COELESTI BIKRARCRIA, CAP. l t . CORDERIl NOTAE.

186

prinripiorum polesi bominem docere. nwi qtmtem ipaoritm prtnclptwrnm notiiiam tradenrio nti Deue facit,
neque ex principiis deductionem concluslonom^sub signis seiiaibilibne proponendo, sed in limaginatione
species aliquos formaitdo, quse ex eorporans orgajii comrooiiono fonaari poeattnt, proul paiei in dormieniibus el menie capiis, qm pro diversitaie pbaniasmaluHi ad capul asceudeiiliuio, dtversa pbamasmata paliuntor. Et boc naodo alteritis spectai eominiaiione fieri poiesi, ut ea quae ipse aiijgelu* scit,
er imagines bujnemodi, ei coi adniisceior, osteiidal, uii divus Augtisliitue ait cap. xn super Genetim ad
itteram. TJnde dieenduni, qttod angelus doceai quidem iulenus ai cum boiitine comparetur, qui lartlum sensibus exterioribus doorinam propouil, sed si cum Deo coaieraiur. qui ineoii btuteR iufuadit.
ejue docirifia exierior repiitatur
$ III. Dicil Deum nuiiquam immediau per se appartiisse, ei occultum Ulud Dei neminem vidisae. Ubi
liota ctim sancio Maximo, quoniodo aaiiclus Diooysina interpreleior quod ait sancttia Jomnes 1 Epist
cap. iv 9 : Dtum nemo vidii unquam. Quia euim gciebal visum esee boimntm io Seripwra, ut Ada iu
poradieo , Abraba? ad quercum ambre et proficisceuli Sodoioam, et Moyst, et aliis, Uicil utmc, occuitum Dei neminem viriisae, neque visurum esse, id esl, id quod est subslaniia ejua. Vel aliius : quld sil
Deus, neiuo coinprehemtere inielltgeiilia, nec exprimere 4 1 "qiiHm pomft, neque poteril. Cum adlem
dkitur iti Scriptura apparuUae, give visua ease sic iuleltkgendum e t l , quod miosquiique uloram proporlioue Qdei babebatur dignus viaioue quadam, quae ilii Deum repre&enubal: per quam visioneui, illuminatioiieiH capiebat cogniiionuiii divinariini, qua? ipsi adveniebatil. Taleiu auiem visionem
vot.it, seu De appamionem ; quia Himirum in ca angelus personam Dei sugiinebat. Induunl enini,
inqiiii Aihanabius m Qutvgiionibus ad Anliecknm , iigurae angeli ad queiuciioque usut Dominus Deus velit, aique ad euin moriuui iib, qui digtu smii, apparenl, ei divina ilik iiiysieria aperiuitt. Ex
liis perspici poiesi, visioiieiti siinililuJiiiem, ei ideui repraesentare. Huc eiiain accedit, quod
por imeitnediob angelos, induiib iiguris ad llei milum, bujitamodi simiKtodincs foririanlur.
Si quis vero dicai quibutdam suneti* immediate Deum upparui$$e elc Hinc dtvus Tboina in n SenUniiaruni, disLiuciioue decima sepiima, anicnlo quarlo, uiovei qua^tionem, utrum gpocieo- eusaionit
visibilie aini lonnatje miuisterio angelorum. llbidua? suul opiuioues. Quidaui enini dicuui, in bocdifferre
luibaioues Novi Tesiumemi ab appariiioidbus Veieris Teslainenii, quod apparitiones Veleris Testamoiili
iacue siiu per aitgelus, ui saucii cotmiiuniler vokiuc; missjoiica ameiii Ciovi TceiamtM! fati& siul imin&diaio per divinaa Personas : quapropier iu iiiia apeciebus, diviuatPersouai aiilti dkuuUir, ti uou aogeii.
Alii vero ecuntra dicunl, uirumque angeloruiii iiiiiiisierio perfecluio esse.
Videauir autein tiirique quoad liquid veruin dicere : siquidem laui in appariiione Veleris Teslamenti,
quam iu misbioie vb>ibiii I i UmeuU, duo couside/airda a l , acilkoi id quod exterius apparet, el
aiiud quod inierius eUicitur, vel Jaciuui signalur, sed uiun divwsuiidde; <yiia ia apparuioue Veteria
Tealameiili illud quod exierius apparet, non referlur ul sigiium ad id quod bilttrine esi, sed ad aliquid
aliud, situl ad siguandani Tiinilaiein, vel aiiquid hujusniodi : uiide iliud quod inieriua esl, nil ealaliud
i|uaui ipsa coguiuo vel tiloiHiiialio aBimai de rebus, quae per srgiia exieriora srgniHcaniar. E l qoia iHuiiiinaiiouea Oiviua^ becnndmu UiOHyiiuw, m IM& per a*gelo* deeceftduiU, iiko iu iHis appanlu>Bibos
acidm est utruuique Riiuiaierio augeloruu, scHkei et illud quod exutriua eai el id qiu>4 miei ius.: ei
ideo nulto niodo eai ibi iuisbio Personae diviiiae, quai fanluni auendiiur secunduiu effecluin inunediaiuiu
Perbonai ipsius. in iuisaione aiiiein visibiii, iHutf quod exterioa apparet, srgiiam esi ejua qood interius
vel lunc vel prius facluiu eal : uiute ml^riua IMHI lawmm puiiiUjr atiqua cugnilio aed aliquio effectue
graiix graiuui lacientis, qui eal immediaie a Pecsona divina, rauonct cujus baec mliu dkitur. Uude iu
missioiie visibili illud quod inleriua eal, itumediaie sine miiiisierio angeloruiu eflecium esi, raiione cujua
Persoua divina luiui dicilur. Quoad id umen quod exieriua eai, angeli ministcTiom babeuu lia sancius
tiregorius Jtbro lerlio Horatinm.
| IV. A U , bomiiium uoairuiu Jeaum Cbristum oiiam perangeloe anaualiaiuw.; ai circa ipsw aiquo
Ipaiuiet mulia, luediaiilibus augel.s, iuisge revelaia. Ubi uota qtubdaui aublfiuea ioquendi formuias Oionysii. Cuni d k i l , per angelum Zacbarix uiaiiileslaluu], puerum ex ipso uasciluruui propbeiaiu lore
' * (iia codex nis. Caiarib, ludiae qnjitu iiuprck&us Mort^i ) iii esa, HumttHat d**w*qU4 J**u aupentmiam*, bemgnt
untul ac talubriur mundo appariiurai, lucaruauotieni Verbi aigmlicai; quia Lteua in camo buuiana opera
divma pairabai, quu: aiibi , id osi, Dei virifia, nuucupat. Ilaque dicoudo jVirilein, perlecium
bouiinem iuisse docei : dkendv divinaur, smiul perfeemto D C U M I . Mana auleui signiucaluuK,
t

dsapxtxor , qmmodo tn diiiuum Uiud

itkegubnii Deilormaiiom mgnerium cwuumtuuretur, dkilur ioruiaiiuii. esge Deum iu uiero Virgwia ac
luairis, eo aeubu quo uiciiur Yerbuui caro lacium eaae. Etpaulo posl ail, Cbrisiuin ipsuiu bunc ordiuem
UOII refugere, id ei oequaquani iiidiguinn repuure, si, C U M * esset DOHIIIMK aiigeforuiu, obedirei luiiten
Ulie. Sic ilaqiie d i i t l bic Uioiiyaius, nvn refugu, bkul dixil Paulus in Jsipi^i. ad JeiwJipp. cap. u : Uui C I M I
m forma Itei ts&ei, id eai, vcru Deus, non rupmam arbtiratut
boc esl, uou repulaviL indiguum, M ,
C U U I ebset alioqum aeqnahs Dco ualura, e u i o n falau sibi viiidicaus diviuiiaiem, s k u i qui alknuiii rapu,
llerei tatneii hoino ; dJLV 6C , qum poliui obedienier se tubmiilii /orrw* Beo Jftur* * unytlo*. effeais : quiu el por aiigelo* ipauiu
ceruiinusp,lernis lcgtbus subjecium.Quia 4 2 iaeius e*l Cbrislu* sub lege, hi<ul aii Apotioius ad G a lalaa iv, ei lex dala esi per aiigelos, au Gai. m , idcitco d k u u r Cbriblus laclus sub lege por aiigelos.
v

,
. Omtlio enim duere, uipoie tcwHi,quai tacm ttoiirt* trudUwnibut expwtti mrnt

ue angeloillo Jetum confirmante. banctus Maxuuus ail, l>iuuy*iuiii siguilicare^ bibi e l Tiiuoibeo , ld esi, sine scripio, iradiuini iuisse hoc uiysierium de angelo coidortaiile; quod quidem posica a
Luca scripiuut eet iu Evangeiio quod Pauluu praukabal, ei ex Paulo didiceral.
* Gcu. 8
9

Gun. xvui, I.

IS7

S.

DIONYSII

PARAPHRASIS
| I. Hierarcliia ipsa oinai ti universa, sive ccelesiem dixeris, sive nostram, recte quidem, u l
cxislimo, quid s i l , pro pbilosopbandi modulo definita, age nunc ang< licam, eamque aolam, ut sese
habet, hierarchiam indagcmiis c l discamus, quod
utiquc in aucioris eorum Dei laudem cedil. Nam sl
eliam ex bominibits cognilio Dei mirificatur, jiixla
illnd : Mirabilis factaett tcitniia tua ex me**; quanto
itiagts, q n * supra principium Oal, divinitae magniflcabitur et cclebrabilur in eo quod de angelis conlemplamur? Verom non aenaibilibus, sed supermiindialibus etinlellectilibosocuTig, ut per mysticag
iinagineain Scripiuris expreggag, ad eorum gimpliciiaiem adducamur. Siquidein audimus in Scriptaria boveg el leonet, aliasque qtiasdam compositioneg, quag duin nienle pervolvimug, secundum
proprium babilura easdcm consideramus : alque
i u quod eentu compositum est, fll mente simplex,
atque bierarchicas disciplinae auclor, ecilicei Deus,
gratiarum aclioiiibug, cxremoniarum Condita>ri
coinpeienlibns, mirabilig pnedicatur. Quemadmodum enim rex verbig regiig, qua: niininim regiae
dignilati compelunt, maguiflcalur; i u quoque namne i l l i , quac riiue aacrot insiiUiii, verbig riiualibua ipsi congrueniibug, gratiaa rereruniur.
Primum autera oinniuui aecundum veriiaiein d i cimug, ne quis virtutaro audiens magniiudinera,
supra crcatnrag eas reputet. Dicimua, inquam,
baa omnet Deum bonitaie, non neeesgitale, condi*
disse : siquidem boc aucioris onDium et soper
omnia Dei bonitaiia propriuro esi, ad sui commn*
nioncmea qus exaistunt iuvilare, juxla capacUatia
cnjugque deOnilionem. Nam ea ralione qua quid
eai, divinum qooque Numen participal; o l si inaiuinaium git, entitaiemgolatnhabet; sin animal, etiatn
ipsam viiam; sin vero etiam parlicepa radonia,
ratiocinaudi et intelligendi. facullaieni; uii in decursu aslraii. Quarcunque igilur exgUtuni, divinam
pardcipani providenilam ex supereiteiitiali Deiiaie
promananlem. 43
enhu > inquit Gregoritig Theologui, bonuro diffundi oporlebat: quoniam
loalum neque gubsi&ieniiam babet, neque exgigieattam; quandoquidem Dei non s i l parlieeps, gecundum habilui privationem appareng, sed nec exemplariier in easentia exatatens. Quouiodo enim quidquam eral, gi reruin meniiam nequaquam participaboi? Exgigteniem aulein vocai hicsanciissiinam
Triiiitatein; quae cuin reruiii crealaruni sil creaIrix, el principiuin, ei cauga, ab iis ipsis quae per
ipgam in lucein prodieruiil, partfcipari dicriur.
Quae iiaque inanimala aunl omnia, cum solom
ginl, parlicipaiil divinuui Numen secunduoi e*se,
quanquam supra itlud esse sit Nuiuen Dei;qua5
vero vivtiui, pranerquam quod pariicipent eniitatero Yim quoque viviflcam ac divinain parlici PaaK cxxxviu, 6.
H i n c

(9) YidcScb. S. Max. t . l l . c . 4.

188

AREOPAGITJE

ACITYMERA:

m.

I. xal
, , ' ,
,
, , ,
, \ \ , S
\ .
\
, *\
' , \
; "* , \
*

. ' \
, \ , > vot
,
,
vot \
, , \ .
, , ,
.

* , * ,
, ,
. ,
,\, ,
%\ ,
, . ,
* \ -
, * , \
* \ ,
\ , .
^ ,
. ,
, '
\
,
, ' ,
. ,
; "
, , \
, \ , *
.

, \,
\ ,
\ ,
*,
, l m\

189

DE COELESTI HIERARCBIA, CAP. IV, PARAPHR. PYCHYMERAE.

1*>

, , \ , ^pant, tameisi liaec qtwquc supra omiiero viiam

, exsielat; quae vero rationalia sunt, uii nos, et spiriialia , gicul aitgeli., compoiea sunt ipsius per ge
, \
. perfeclse sapientiae, siquidem hxc ralio est et i n , - lelleciio D e i , licei simul sit supra raiionem el i n \ , \ telligenliam. Ex his itaqne pracslanliores evadi , , \ \ mug, quoniam spirilalia Deo prorsus appropiiiquanl; siquidem ipsum mulliplitiler parlicipant,
.
tiiui qnod sint lum quod vivant, tum quod raiionalia ftinl alque insnper spiritalia.
$ . Sanclae igiiur coelesiesque dispositioneg gu| . \ ,\
, \ perant ea quae solum sunl inanimaia, atque ea qusa
, \ * - sine raiione vivunt nec non ea quae nobigcum bo , , minibng raiione regnntur: illa siquideui siniplici \ ter, isia dupliciier, aique haec iripliciier diviniim
\ i munus pariicipanl; sed spirilales islae coelestegque
. , * , nalure quadrupliciter ac imikipliciter ejus coin , - poles exsistuut. Iuterim minime, quemadmodum
" , \ , \ nubig uau venil ut et parlibug nobilioribus ap * \ , \ pellemur , et magig proprie ralionis compoies d i , , ' . caniur qtiam vel animalia, vel enlia, ila eliam circa
\ , coelesies illag viriules agilur; gunl iiamque entia,
, el vivunt, et raiione pollenl, et nibilominus gimui
, \ - apirilales nuncupanlur. sicul nobis laudi est,
, gecundum raiionem moveri; ita quoque illig gpiri \
latuer molie, et ad divinaio spectanlibus simililu , , , dinem, iodeque gpirilaleni suam speciem efformare
, \ \ , cupienlibus, divinam iribuit imilationem; qua , propier eliam meriio in pluribug cum eadem com\ ( , \, municant, tanquam exsisieniec, lanquain viventes,
* tanquam raiionales alque insuper lanquain spiri lalee atque assiduae manenlea, el nequaquam dis, , , iractae per diveraam seotenliaro u i i nobis accidit
* , (qui eniro in Deo s u n l , collecii sutil, sicutex divn
* , \, liie Scripiig inieliigimus; quando enim primus ille
), \ \ 44
'P '
eecunduin mundum comiuovendue
. erat dicebal: Vado pitcari*, id eat, diacedo a vo , \ , - bis :quaudo auiemcredebanl ftdelee, elapudDeum
, > erant, Erant, inquit, in unum colleai), el ad anle \ . \ \ riora semper sammo divini c l indeficienlis arooris
\ , \ ,
siudiojjiteiitae. Quig eniin e nobis quaeeivii unquam
\ \ , \ vel desideravil bovinum inotuin accipere, vel ali , \ quam iapidig proprieialein? ged ouioe nnino desi * derium ad superiora ee/ulil. Hoc io angclicis quo*
\, , ) que virtuiibus locum babet, qux semper eiiain gu
periora appelunl, ei primordialeg alque divioas 5Ui
,
cipiunl illuslraliooes, et gecunduoi iUasordinaniur,
, \ <> omnemque vilain guam habeol gpiriialeni: giqui , \ dem eoruin nalura sunl viva qusedain itAeus; i d , - circo eliam, tanquam assiduae quidem, primam ba ' , , ,
bent pariicipationem : in quanlum vero mullas
, , \
babent naturales cominuoicandi faculiaieg, mulii ' - pliciler divini nuininis consorleg fiunt; ideoqae
'
ilerum, prluium ac muUiplicller divinum illud ar , \ ,
canum eouuliant, propier quod et angeli dicunlur:
\ , \
quoniam per jllos divinum illud Dei secretum ma\ , '^ , nifesiatur, ut, quod ai(, quod vivat, qued uiona ait

(,iiC

oruni

J o a n . xxi, 3

191

S. DIONYSH A R E O P A G I T A

19ft

tametftl tnpra illa sine coropantioncsii: vI eiiam, ** ,

quod per illoa ad noa divina volunias deferalur; , \
sie enim et lex per angelos promulgaia est, ut ,
magnus Apostolus lesiaiur : et inclyioe ante legem, , \ ,
*fl7atou * ut Abrabam et Manue caeierosque; ei post legem,
, dU \
Josephum, et Peiruin, reliquoaque Patres oosuoa,
6\, *\ ,
angeli ad divinam volumaieia deduxerunl partira
quid agendum essei edocentes, e l ab errore remo- * ,
ventes, u i i Gorneliam; parlim ad sacroe ordinea \ \ ^
adducenies, uii Danieiem, Ezechielem, ei Isaiam; , \ \ ,
quorum alter quidein mille myriades angelorum aeiames conspexit, alier vero ihronum vidU. et
qtiae Cberubim babebaut, alier vero sedeniem io ibrono et iir cireuiiu Seraphkn aspexii : partim
viaiones mysieribrum, u i Moysi in rubo; partiio eli&m divinas oraedietiofios rerelaotoK nt Manoe ae
Danieli.
| III. Solvit bic objeciionem, dicens : bi auiem
Ifl. ,
quis dixerit quod eiiam siite angelis aliqutbua d i - , vinae faclaa sinl uppariliones, juxla illud : Appa ,- , ,
ruit Dotnmus Abrah<B el: Dixti Detu
adJacobP;

\
diacat et boc evidenier, non ex nobis, sed ex ipsis , * ,
Scripluris, quoinodo hoc quideto, quod est Dei oc- . ,
ctiUunt, nemo v i d i t , neque videbit, secundum ,
EvangelisUm Joannem<i,ei quod ad Moysen diclum . ,
e s i . Divinae vero appariiiones eanctis faclae sunl, ,
non quod ipsemet Deue, u i m se e s l , apparerel ( ), *
(boc enim impossibile est), 4 5 ^ * ** ^ivina illu- , ,
siratione digni habiii ilii qui cernebani], per sacras \ , .
quasdam visiones, ipsis proporlionaiaa, viderint
ea quse viderunl.
B

Ittam itaque visionem, quae dmnam simiHliidt- ^

nem refcrebat, ex iiiluenlium ad d i v i m i m Mamen
addveikMie alque iUu&tratione, aaptommima ibeologia Dei appariiionem vocat, a i p o l e per q o a r a d t viuao illuUralionis inailae visionem, intuentos d i v i o a
quoque alia edocebaoiur. Haa siilein visionea pairea n o s t r i mediasiibu coelealilxia virtaiibua didic e r u A L Nuoquid e n i m eliam a a c r a m legitlationem
ab ipsomet Deo Moygi d a l a r , ex a a c r b Litierie addiaciaiua, ut ooa doeeal Ifoyaes s o c t M i d o n v e r i n l o r a , kanc mmiruai legtsJadonea a l i e r i u s dWimo
aacraique legislalioni* efligurraiionem ease, nempe
ejas quae per Cbristum esi, et d i t i n i Verbl iticaruaiiofieni?

\ , , * , .-
.

^ ,
, *
,
\ ,
-

fttiin ei magiiua ille Pauios hanc per angelos

' xa\ 6 *
tradit, el e a n e i u e Slepbatnui deela- , d ,
xbr r a t , dicens : Qui eccepitti* legem in
diipotilionr
angdomm, et non cuuodiilis ; siqoidefli boc rpea , ' -

lex et ordo legts exigic : nam lex propier ordrriem

facta est. Exigit ilaque tam Icx quanr ordo efvs,

nt posieriora per priora ad dlvinum Numep adducanlur, queniadmodam legam dtsposiliones ferunt, , , *
qeibit* sacerdoles coercenlur. Quod etiam . * \
.
bMfiini babei in virtmibus coslestibus.
\ \ \
Cieniin im > m aobllmiorlbas hiferiotibiie , -n,
que virtaiibiie, triem acilicet supremonmi ordi, , , \ nmii, serapbioa, cbenibim, oi Ihronormn, et triunr
hiitte subfeqiieniiaii, ae trium insuper mferio- vurv, , \
,
rum, cJHscemodi erdhiis aafictionein videre Hceai;
prnmulgaUHii

Gcu. , 7.

Gen. xxxv, 4.

q ioan. i , 18.

E\od. .

' Act. vn, 55;

195

DE O E L E S T l HIERARCHIA, C A P . IV. -

PARAPHR. PACHYMERAE.

vernm ellam m ipslsmet *o\\s asq<ia1ibt, gcitfett

tribtis aotfg, ita ot gint ferdlnea priim, medfi ae
posiremi; tiquidtmi in onraibo* tres, trm,
tros s u m virtuieg, in uiioquoque aulem ordine
jequali, omnes irea sunt; uC lam Ibi qnam hic p r i mum, et medium, t t posireniuiii digooacaiur. Coneniebat ilaque in inferioribus qtioque illuslralionibug, ut per aliog, scilicet per ordines angelicot,
a Deo ad bomines mygteria derivareiilur : quoniatn
eiiam bic divinioreg mygia* iiiferiorum manuddclores exgislunt, ad divinatu coiumunionem ei illuairatlonem.
| IV. Video auiem euam angelos de incarnaiio IV. \
" , nig et hmnanilalig Jesu myaierio primum edocloa
, esse, deinde per b o i ad homines cogniiieni* gratia
* \ deacendit; sie enlm Gobriel ZMbariam docuil,
,
propbetain fore pnenim lllum, qoi oz ipeo pmter
* . gpem
naacerelor. Sod quaUs argtiraenii
8 ;
pbeu ! apparitionii FUii Dei eecandum carnem.
. ,
Vltflem enlni D r i operaUonem vocat Cbriaii 0#
, * ) mifii Incarnationerii, e e c a n d a m qaam, tum Deoa
, \ . - esaet in earno, divina geaait, Detparam vero vir*
, ^
glnem inttruxit, quomodo ie ipsa Iterei ineffabita
. , Dei fonnatioiria myatertoiii. Porro Dei forraalio^
, , % tierii vocat, quod CHIB Deua easei, fermaiug eii i n
, . ntcro caglltglmfe Dei Matrig, quanium bomft
, laetiia egl. Alhig iiem anfolng Joaepbtim doeqil,
- quomodo ia, ql Davidi promisos erac de frucui
\ , v e n i m ejiig eoflocandus in tbrono fpsh, jam
- \ ,
principiym temporafe aooondam cprpus attamorot;
\ , - ^ alife* eUan paaioribut, lanqoam In soliiudine ae
\
quiete vivenlibno, evangeUitvit; cuin quo eiimm
. maUHodo tad&ll* oxerciliti natmn gloriflcarU.

U s c aoiom omnfa probafit, per v i r t u i o e a l t q o M
, \ , .
dtoinas apparklooea i e r i , e4 non imuiodiate, aiciit
qnldam poeel opinari.
' \ * ,
,
, \ , * \
&,\,\
$ , ,
\ , ,
. \
\ ,

\ ,
\ ,

46

Baetenae aermo noater ad ipaotD utqoe SalvaUH

rem progreatw, qooniam et iptemet eupereaaei^
tblta cttteatlum virtutam auctor exsistens, pooiqttam tiainram ooairam immotabiliier asstimpaii,
noquaqttaro rofiigU bumafMn ordinaliojiein, m
acilicai per angelos, ea que ad iptom epeeiaju,
revclentur ae dlfponantur a Doo ac Patro J atqui^
dem Ipeomn opera Jotepl|o aiiittiatiatttr rectasoa
. \ * - 0 Afjplim,
e i ab iEgypto iiertitB ioJud^aiDrikU
\tn * 6 tttts* E l per ingeloa ipeem vtdemug gob lege
* , 6* \ i t i t o i u m : nam per angeloe iotceaaodi iex d a u
, V
eat, aob qaa otiam Ipae facine, per angelog
. , & fecio legig gaociioneiii accipii. Omitio tibi U D
, , \ \ quam acienti, Timoibee, recensere mygteria
ScripiQraram, et de angelo paggionig lempore
Cbrtgloro DoiDioum confortanie : quod eniro in
, Evangelio mafnag Lueag refori, tanquam myaie . " \ , \ riom hig ab apogiolo Paclo traditum esu Unum
" porro i l M etlaio baae aaperal, quod eiitm ipaemel
, \
magai eongilii Angelog ab Iaaia nominatur; quan , \
doqukien eiiam ipse propter noairam aalutem in
" , ordfaom ^coeril eoruw qui mauifeguindi munug
, \ *
obcunt, e i angelorum more dixertt: QuaxunfM

* ,
, '
,
, * * , *

, \ "

195

S. DIONYSIl AKEOPAGlTyE

19

audivi Patre, hicc iocutut iuot *, ei illud : Mani- ,

fetiavi nomen tuum hominibui , ad Paircm diclum:
.
boc siquidein esl maiitfesiaiio.
u

47 C A P U T V .
Quare omnet eaenlifc c&leties conimuni tiomine
angeli vocenlur:

al
.

SYNOPSIS CAP1TIS.

Docet, notnen angeli, proprie ullimo ordini mletlium tpiriiuum conveniat, wperioribtu tamen ordinibus
incongrue aUrilmi; cum el ip$i inferiorum virtulet obtinearu, el eorumdem obire possint funcliones, atque adeo
tiiam nominari possinl: inferioritnu verouli viitutet, tic necnomina luperiorum convenire.
Hc quidem e$t, quanium capimus, angelicai
, ' ,
cloquiis appellalionis cauaa; scrulandum modo

ceuseo, cur iheologi, omnes pariier essemias cce- , '
lestes angelos appellent; ubi auiem ad explanatio- *
nem veiilum fueril aupermundialium ipaarum or-
dinalionum, ordinem angelicum proprie voceut
, euin, qui divinoi coelesiesque ordiuea explendo ,
c l a m l a l : isli vero archangelicas anieponant dispo- * siiiones, et principalus, ac polestales, virtuiesque,
,
et quascunque biece celsiores spiritus agnoscunl , , \ ,
eloquiorum explanaloris tradiliones . AsserlniuB

igilur, secnudum oimient sacram disposilioiieiu, \ . , ,
superiores quoque ordiues, inferioruin quoque , 66agmiimm illumiiiationibut virtulibutque pollere, \
postreiuos veio non ilem superiorum suorum con- \
aorles e*sc. llaque saociisaima illa supremorum C ' .
sgmioa spiriluum, angelos quoquo theologi appel- \
lanl, qiiod el ipsa divinam manifcaienl illuslralio- , * nent. Porro coeleslluui inlelligeiuiarum ordinem .
novissiinum, vel principaluum, vel llirononim,
vel serapbitiorum nomine compellandt ralio nulla , , *
suppeiebal: neque enim praeslanlissimarura virlu- ,
lum illaruin panicepa exsislit, sed sicul ipse divinos ' *
uottros sacerdoiutn prineipcs adducii ad praesiiiu-
las tibi divinilaiis colluslraliones; ila eiiam illse, ,
qnae bos spirilus praeceduni sacratisaiinae virlutes, .
ad dtviiium Nuoien aubriguot disiincliouein illain,
,
q u angelicas adimplel hierarcbias. Nist forie quis
coromunes essc velit angelicaa ouines appellaliones, ,
j u x u coelcstium viriulum omniuin in deiformilate, , \
Deiquo vel remiasiori vel eminentiori lumine com- ^ \ iminicationem. Verum quo disiinciior nobis pro- . ' cedaioralio, aacrosanclas cujusque coeleslis ordi, nis proprictales, quae nobis in eloquiis elucidaUe

ftuM, pura nieiile coDlemplemur.
.
9

10

48 ADNOTATIONES GORDERII.
Angelici nominia et oiBcii ralione aasign&ta, qiiaeril h i c , cur onines coelestea spirilus angclortim
noniiue voceniur, cum id propiium sit ordinis posiremi, utpoie qui ex oiticio ad homines desiinaiiiur,
* Joan. xv,15.

Joan. xvn, 6.

Psal. c u , et Maith. xxv.

VARI^: LECTIONES.

. . D. S. non babeni anicuhim .

lege .
D. .
. .
Cb. , ilaque Srrac. verlil.
Bndttiis corrigil ,'.
Cliart. aud. posi ,
.
. .
w

100

137

DE COELESTI INERARCHIA, C A P . f. PARAPIIR. ; vCHYMER.

198

ad divinas vobmiaies ipsis imimandas, superiores autem illi epiritus Deo aasislere perbibeantur, jnxta
illutl : Millia miUium ministrabnnt ei, et deciet tnillies ceniena millia atshtebant ei *. In qua deecriplione
per atsistentet quidein hi angeli signiflcnli esse videnlur, qui ad exieriora nou exeunl; per minittrante*
vero bt, qni ad exleriora exeundo, non seniper assislunl. Nam cum noveiu sinl ordines angelorum, duo
tanlom, id est angeli ot archangeli, pro eo quod specialiler ex oflicii sui disiribtiiione miitanlur, ex re
ipsa cognomen acceperimt : videlicei nunlii, vero principalcs nuniii d i c i i ; quoniam
et illi'minora. hi vero majora ex minislerii diguiiaie annunliant. Respondel Dionysius, nomen quidem
nngeloruin inferioribus ex officio compefere; sed quia lamen divina mysteria quae ordines inferiores
iiobis exierius enunliatit, a superioribus bauseniul, noiwn angelorum quoque supcrioribus illis spirilibus
esse communicabile : quia licet ad exieriora' nuniianda non exean, ea lamen, quae enimlianda aunt,
tesnper ipsi accipiendo, secundum legeni divina? ordiuaiionis, ad inferiores el se subsequeiiies ordiues
nuntianda traneporiant. A d d i l , superioree inleriorum faculuies ac proprieiaies oinnes, el quidem
perfectius, oblinere; inferiores autein non xque euperiorum virlutes pariicipare,, alque ideo illis
inferiorttm quoque notnen, secus quam bis, euperiornm appellalionem cowpeiere; quaiiquam e l b i
aliqtiando, cum videlicet superiorum proprieiaiem ex officii qualitate suscipiunl, noiuen quoque ipsorum
cjusdem officii exsecuiione assuiiitiQl, uli docel infra cap. 43. Alii auiem puianl, omnes ccelesies
ordines, lam superiores quarn inferiores, pro lempore, et loco, et causa, ad exieriora dirigi, eos Uineii
qui hoc ex ofllcio proprium habenl, specialiier angelos aive ancbangelos cognominari. Nam quod oiunes
aliquando railianlur, Aposlolus insinual ad Hebr. i , 44 : Nonne omnet tunt adminiitratorii tpirilut, in
minitlerium miui propter eot qui hccreditaiem capiunt saluiit ? Quod aulein eliam auperioree quidam
aliquatido non ex ofticio, sed ex causa aliqua peculiari ad exieriora diriganiur, iusinuare tideiur
P&alinista, cum a i t : Qui (acis angeloi luo$, spiritui; ei minittrot fuos, ignem urentem 7. Magis laiiteii
probal Oionysius priorein ralioueiu , quod nirairura superiorea omnes augeli vocenlur; quia el ipsi
angeijcaui proprieialem parlicipaiit in eo, quod, licel ad exleriora nuntianda non exeani, lamen eis qui
posi se sequuutur ordinibus, divinam illummalionera, quara desuper accipiunl, translundendo, ei quasi
uauliaudo inanifesiam; inferiores auiem superiorum proprietaiibus non iia comniuutcare, u l sulliciat
ad deiiouiiiiaiionem. Et couRriuai exemplo nostrae hierarcbiae in qua ponliOci otunes inferiorum
ordinum potesuics et douiinaiiooea couipetuni, infenoribus auieui uou possuiil poniificio tiluio
iusigiiiri.

PARAPHRASIS F LGHTMERiE

(10).

Reponens oa quae dicia sunt, Hajc quidem , i n , , i

quil, quanium quoad nos, et secundum facullateni
' \ ,
noslram dicere l i c e i , catisa angeKcsc denomina . '
lionia. Inquirenduin porro esl, quani ob raiioncin

tbeologi ccelesies omnes vinutes pariler angeloe

appellent; quando autem ad eorum ordinum ina ,
nifeslaiionem declaralionemque veniuiii, proprie
,
\ * angelog vocent ordinem iniimura, qui complet ac
lerrainal ordines eoelesies; qui vero eupra bunc
, ,
* \ , , \ esl, arcbangelorum, ac deinde principaiuum, eu, praque illum poieslatuin ac virluluro, ei quascunque rursum bisce superiores essenliaa agnoscuul
.
Scripiurarum iradiliones.
, , Dubium autera solvit, dicens, quod per omnem
, sacram disiributiooem, secundura trei drdinum
, \
lerniones,49supriores quidemhabeanliiiferiorujn
,
illuslraiioues ac virtutes; sed non e eonira, infe\ , riores cum superioribus jeecundum omnia commu , \ * . nicent : sicut eliam in nobis usu venil. Siquidem
\ bomo rationalis babel onuiino eliam irrationales
\ , , vegeianiesque viriutea, nou lamen hae proprie ut
. sic ratiocinandi vim obiinenl. ldcirco igilur eliam
\ , * supremas quideni easeoiias quaeque eas conso, quuniur, inferiorumalqoe inliinorum nomine ange \
los iheologi appellanl; etcnim eiiam ipsae maoifesiant
.
el enuntiani illuminalioueni D e i , angelos auiem
, , jpsoe, seu ordinem infimum, nulla subesl raiio, vel
\
serapbim vel tbronos appellandi : siquidein illt non

seiundum omnia parlicfpanl borum subUmisa^mas
, ' ,
iilusiraiiones, sed sicui angelorum ordo eos, qui
* Dan.vn, 40. r Psal. c i u , 4.
(10) Yidc Scbolia S. Max. I. II, cap. 5 ,

199

S. WONYSII AREOPAGITiE

00

apud 1109 difini 6unt, addurit ad iiiusiraiiones quaa *

Deo ipsl accepcrunl, aic eiiam naiurae isiae hanc , \
disiributionem, quae videlicei angclicam complet,
: adJucunl. Nisi forte quit eiiam boc dicat, secun- .
dum aliam solulionew, quod novem etiam ordinet
\ * ,
cooiinunem babeant appellaiionem, qnia commu- * ,
neinqtioqoe babeni illustraiionem, et diviaam C O I M - ,
municalionem, tameisi non aequalew, aed reitiis* , \ , '
aioreui preslaolioieiuve; queuiadinodum eliam in
\ *
nostraiibus cygno e i oivi cominuoiier albis easo
\ \ ,
conlingii, quod albedinero commtiniler parlicipent,
, \
licei aecuiidiiui magis ac iniiius. Coeleaies eniui or- \
dinee divioam amiuntiaot illuslralionem eo modo ,
quo eam accipiuni; auscipiunt auiem illam, alii
* , , '
quidetu magis, alii, vero minus. Juxia tllud ilaque, . .
onuot communiler angeli vocari possunt. Veruni,
' . * .
u i senno magis disiinctus a i i , conslderabinuis ea
, ,
qnx iu Scripiuria sacroeancla sunt, eacras inqaatn
proprieiaiea cnjualibei ordinis coelestia.
.

<?.

CAPUT V I .
Qucenam tti prima caletiium ettentiarum diitinclio,
quct media, qua posircma.

,
, ) .

SYNOPSIS CAP1TIS.
I. Voeei, tolum Dtmn exaeU nom qme ad umie ordinc* migslorwn toecUaU. II. Tradit, novem ordinet mgelornm in
lre$ hierurchias eue disttibuto*.

Quantae quidem aint, et qualcs aapercoalesilum (

etaenliaruni dispositiones, ei quo pacio earumdem
aacrl ordines inilientw, solum exacie nosse censeo
dtvinuiQ illum, a quo 50 conseoranlur, princlpaUIUI ; pneierquam quod ei iptis virlutee aique illuatraiiones proprix aini pertpecue ona cura sacra
eua supennundialique ordinatiotie : neque eniin i n telligere valemus supercoelestium istarum mentium
nysteria, et sancuwiioat illarum perfecliones,
niai jlla forie noa acire quia asserat, qo$ illoruin,
9 tfcilicet riie calLenliuni, oiinisierio Diviuhas
ipaa not docuiu Itaque noa quideut nibil moiu proprio dicemus; aed qiue angelka epeciacula sanciis
tbeologU visa fuerint, edoclt, pro viribue expone

Subsumias coelestet onineft ibcologia noven 0

explanaloiiis fiominiboa appellavit: baa dtvlnse
noeier initiator in tret lerntrias disiinxJt diatri
buiionos. Ac primam qoidon a i l eaie ilkam, qvtit
drca Deuin aiaidao voraatur, iHique joytler inba>
rere ac p r a ccterls imrood.alius vntri tradiior :
anciiaalmos eoito tbrooo ,et pluribm oeiiKa alitf

" , \
, * (, & !;
*
\ ,
\
,
,
, * , ,
.

^ ^, , , .

%
6

. \
" \, \

, -

Eaecb. .
VARI^E LECT10NES.

' . S. . . D. , quod verliuni Scolus inlerpretalur.

Upav, iia etiam Scot. . . S. -j.

Ch. I). xaV tijv

201

DE COELESTI HIERARCHIA, C A P . VI. _

mipa , \ -
<?\ ,
" , ^ " .
, \
, "
, " , \

. ,
, \ , \ . * , - > .

PARAPHR. PACHYMERiE.

20*

qe praditog ordinee, cherdbim Hebraico vocabulo

i seraphim appo!laU>g \immediale jnxta Deum
anle alioa eminenii propinquilale localos eage,
sacrormn asseril eloquiorum explanalione comprobari. Hanc igilur ternariam distribulionem, ut
nnam aeqiialemque ac primam revera hierarchiani,
inclylus praeccplor noster memoravii, qua non est
altera Deiformior, primoribusve Diviniialig illustralionibus immediala conjunclione propinquior.
Secundam vero dealgnal illam, qiias poieslalibus,
dominalionibus, virtulibugque completur. Teriiam
denique, eamque coeleslium bierarcbiarom ullimam esse dicU angelorom ei arcbangelorum a i que principatuura dieiributionem*

ADNOTATIONES CORDERII.
5 U Nota sancli Dionysii insignem bumilitatem, dum, aniequam angelicos ordtnes dislincilus expli*
cef, se iis inleliigendis, nedttm explicandisjniparero profllctur; ideoque se nitiil motu proprio diclumin,
ted eaa dumaxai visiones etpogiiuriim, quas ex apostolis aliisque Scripiura sacrae acriptoribus appamisee acceperat. Quomodo autem angeli a nobis in bac viia exacte cognosci nequeani, vide qnas dlcia
sunt in adtiotaiionibug ad caput primnm Cmlaih hierarchim, 2, ubi osiendimits inemeni noeiram non
poese per se apgelos contemplari.
l l . Noia sancturo Dionyeium coelestee gpiritug, , id est substanlias seu eggentfag appellare,
icet per excellenliam, u l qui 4nler cxterag subsiantias primalam obiinent, alibi illos seu v l r tnleg, el geu oporationes vocat. Vide quae supra dicta gunt ad capul terlium, 1, et infra cau.
41. Hog auiem ordineg anfelortiro aii ganctum Paulum, quem giiam praecepiorem vocat, disiribuisse ui
treg bierarchiag, quarum gingulae ires ordines compleciunlur : prima scilicet ibronog, cherubim et gra*
pbim; secunda boiegtaies, dominalioneg ei virluies; tenia angelog, arcliangeiog ei principaius. Ubi ad
vertc ganctum Dionygium in duabus posiremis liierarcliiig ordinem invertigse.
S. Gregorius, lib. u Moral., coelestes bierarctaias nonnihil alioordine recenset, J J l scilicet, in prima
gerapbitn, cberubim et ihronos : quorum primi congideranl Dei bonftatem, gecundi veritalem, terlii a?qui*
tateui. A c i n piimig quidem Deusanial ui cbarilag, in gectindig noscil ut veritag, in lertiis aedel ut aequiias.
lu uiedia ponii domitialioueg, principatas, potesiaieg, quorum primi officia regunt angelorum, gequen*
leg capilibug praesunl populorum, alii da?inoiiuin coerc.nl poleaialem. Iieua iu priinis Deus domiualur
ut niajesUg, in gequenlibug regit ul principalus, in uhimis lueiiir ui salus.
In poatrema bierarcbia collocal virtutes, arcliangelos, angelos: ad quorum priores pertinet miraculoruni operaiio, ad secundos magnorum negotiomiii deuuniiaiio, ad leriios humana? cuglodiae solliciiudo.
ltem io primig Deug operalur ul virius, in secundis revelal ul lux, in leriiig nuniiat u i inspiraus.
Nos auiera assiinilari debemug gerapbim per chariiaiem, eberubimper cognitionein, ibronig per s q u i tatem : item dominationibus, carncm gubjugando; principaiibug, revereuliam majoribus nogiris exbibendo; poieatalibug, icuiaiioiiibug diabolicie resistendo : ilem asgimilari debemua virtuiibus per COUJpagsioiiem, arcbangelis per iusirucliouem, angelis per obsequii exbibilionem.

PARAPHRASIS P A C H Y M E R i E (10*).
| I. *0 , 1* QuanU quidem sint roullitudine, qualegque
conditioue coelesiium digtinctioneg aique ordiuea
ol , \
, \ ' divini, ei quomodo juxla illoa mygleria bierarcbi*
congummeiiiur, golura nosse dico divinum illum
,
. \ iuiliandi principalum qui illos condidil, et omni
- \ initiatioui omnique myslerio principalur; quinimo
, ad b x c , ipgog nogge propriaa viriuteg atque illu, \ , * eiraiioneg, oec uon sacrum guum ordinera,
taiueo aJlerum alleriug : nam ipferioreg ea qua\
,
, * superioruin gunl, omnino nogse nequeunl, sed qtii - libel res guaa novit : idcirco enim dixit, proprias
, , ' virlulea. lmpossibile eniin est ea nos, quae illoruui
guut nogse, nisi loquamur de iis qu.c per ip<>og,
.
Deo revelanle, accepiaius. Omuino auiem illi cum
, \
rea proprias exacte noscunt, rite quoque uobis
.
1

Isa. .
f 0

Ch. D. . .

YARIiE LECTIONES.
11

. S. .

(10*) Yide gcbolia S. Maximi, 1. II, cap 6*

P A T R O L . G R . III

11

S. , Scolug aglipulatur

11

D.

205

6. DlONYSIl AREOPAGITiE

eobmlnillrant iitftwtJOdi Cruditioncm. Nos Uaqne ; * ,

nihil omnino quidem a nobismet ipsi diciinuft : sed \
qns tn angelicis Vwie ac nolionibus sacris llieolo- \ , ,
gj*. cofispecta unt el oota, eadero nos ab illis * , .
cdocli, mraum pro vrrili exponemus.
II. , \
| II. Omnes essentiaa cxBlestes, eoroimpie ordi,

iee, noVem vocaVil tbeologia cognominibus mani

reaiaiivia, et divina mysieria deuuiiiiantibus, eu
, * . ?
angelicls. llas autem in irea ternarios ordioes
digeril inclytus i o i l i a l o r noster, si?e is ail d i - ,
' ), \ , Yimis
flierolbeus, potine ia qui ad lerliuin
; \ , 6
coalum eveclue, ibidera raptus in paradiauin, Ma . \ * \
gnos lnquam Paalus. Ac primum quidem ac
\ \ cirta Deuraexiaieotcro.eiqueproiimeet imtnediaie
, \ unilum, dicil esse ibronos sanctisaimos, et m u l l o , ruin oculoruin, quippecognilionis copia pollenlium;
,
et mullarum alarum, utpote efficaciseimomm et
* *
52 incensonini, quos cberubiin et aeraplnm He {(.
braa lingua vocare olet, cujus cauea in aeqoen \ ^
libue profereiur. Primam hanc dfetributionem
* * ^
circa Demn immediaie collocari, asaerit oraculo
riiin iradiiio : banc etiam inclylus Magister noster
unani ei ejusdem dignitatis eese dicebat, qua non
\ . 6
eai alia disiribulio primigeniis ac divioia illualra, , *
tioDibus alieniior. Secunda vero esf et poteatali* <
bus el dominaiiombus aiqoe virtutibaa; et post
, , \ ;
banc tertia, quae complet angelorum el arcbange , , *
lorum ac principatuum disposilionero. Noiandum
,
aulcm aliquos hac enumeraiione provocaios, iia
* , &, *
primam di&tribulionem ordinare primum tbronos,
G * \
deinde chenihim, ac poslea eeraphim; quocirca
' , \ .
eiiaro inscripiionem seplimi capjtis, atque insuper
,
iriuro horum ordinum doctrinaro, couferendam,
' *
aitiut, cum duobua iaiis lernariit ordinuin sequen *
lium ibl enim illos lursum^eoreiim recensei; hie
, .\ *
autero ndn aic, eed deorsam eursum. Aique altl
\ ,
quidem boc modo, ut prlmo loco serapbim colto, -* \
ceut, deinde cherubim, atque exinde ibronos : ad
,
boc permoii ab Isala dicentc, in circuitu Dei eera * \
pbim coilocari, vel fiottiie ab inscripiionibus octavi
' % ,
ac noni capiiie, dicenies, quod ut saoctus secun- ,
doln ordinem iHonini, sic et liiulum tepiimi capitis f .
inscripeerit ( l i ) . S i quia auiero voluerit ibronosesse , ,. \
siiperlatoe, aciat eiiara seraphim igniios esse, ei
, . "
sursam ferri. Aliter etiaro hi tres ordines unam ^
babent eimnentem propinquiutem. Hic autem iia
. , \
recenseleos, et a ihronis incipti, ul et sic uniiaii
, < (*)
quodamroodo consulal: vel eliam eecundum nosirae
^
cogiiiiionis ei illusiraiionis raiioneui (quoiies enim
(
ab inferloribiie ad superiora iransimus ?), vel secun- \ ),
dtim describendi ac deBnieodi modum ; atcendtndo
enim mohiiudinem in unum comrahimus, sicut , ,
descendendo unum in roolta dividimas. Cum itaque
, .
adjuvei ires in unum Idcirco istiusmodi facit euu , \ *
t

(Il)Tenebrosa inlerprelatio. Melius, ni fallor, ver-

lnrrlur : dicentet tanclum (Dionysium) eumdem ordinem (sitrsuin deorsum) tn tupertcriptione

capUit
uptimi servasif, quem in suptrtcriptione
illorum
(capiium 8 ei 9) iccnus est. E D I T . P A T R O L .

(1) llic locus v a i i c doctua viros cxcrcuil. Aliis

legere plaoel , u l sic ad vemonia Lali.f^

senanm proxime accedalur; afii niliil inutant, sanque verti posse aflirmani: ut cuique liceat hoc
(nempe banc ordiuis conirarieiaieui), pro poiutuo,
corrgerc.

Ii>.

205

DE GQELESTI HIERARCHIA, C A P . VII,

206

nieralioiiem : baciemis autem ordinea quideiu n o -

\, , -

v e m aaaignal, quas i n tres distributioiies dividit, in

, , \ * \

primaro scilicet, ultimaro, e l m e d i a m ; i l a u i etiam

ttes

unam babeaol aupereminentem propioquitateiii.

t .

^CAPUT

, ,
, .

VII.

De ieraphim, cherubim, thronit, deqne ptima

eorum hUrarchia.

SYNOPSIS CAPITIS.
L Docet qyadchernbbfn, teraphxm el throni tignificent. II. Quanta rii prinue hnrarchicB digmtai, contempiandi vit ataue
Uhulruliones exapiat. IV. Quid supremi tlti sptritus agata.

II.
- Hunc aancCarum bierarcliiamiii drdlnem appro*
, * bantes, oinnem coelestium intelligentiarum appel*
.
lalioitem, deifornris ctiilibel earum insiku, proprie*
\
iaiis declaradOnein coutinere profltemur. Ac
, , tanciam qiiidem serapbim appellalionem, Hebraice
* ,
periti aiunl vel incen$o1re$ interpreiari vel calefa^
. cienies; cberubiin vero, copiatH cognitionit, aive
, sapietuice di/fusiotum. Merito igiiur prima illa <*oe , \ * lesiium bierarcbiarum a subliinissimis naiuris
\
administralur, cura boc caeleris ordinem nacia sit
. - sublimiorem, quo in e a m , immediaie Deo aesi \ , \ sientem.primaeve Dei apparhiones ei iniliaiioncs,
,
lanquara in p r o i i m a m , principalius derivaniur.
- \ \
Calefacientes igilur nominantur et ibroni -, ditfasio, \ , , \ .
_ .
.
. . .
^ _ que stplenii per eiplanaioilam deiformium jiua*
\ < C
n.inauoneirt t
perennefli
, \
iqujdem atquo inceesantem eorum circa res divinas
\ ,
\ \ , \ motionero; fervoremque et acumeo, et efferve \ , \ ieentiam inienue ac nunquam iiiiermiswei n u n \ , \, quamve declinanlis motionjs; aubditoaque ad
superna subrigendi, et ad consimilem /ervorem
^ ,
\ , reipsa euscilandi inflaramandique, nec non eoruscanter penilusque conOagranter eos perpurgandl
\ .
iacultatem,
t-abscondi nesciam inexaiinciamque,
, \ , \
, \ eeuiper eodem roodo se habentem, luciforroem, e i
HluiufDandi proprielalem, omnis lenebricos* ob ,
\ " , scuriiaiis expultricem et aboleiricein, nomeo aerapbim luculenier designau Cberubim vero, eorum
\ ,
. \ vim coguoscendi, Deumque contuendi, et exubeu

11

r | i m

den0

, D c a p a c i U l e m l u m i n i s , atque conteroplaudi in
Ipsainei p r i m s v a v i r l u i e d i v m a m v e n u e u i e m , o e c
, x a l , \

non aapienlificae IraduclioiH a r t i f i c i u m , quoad i n -

, \

feriora donalaro eibi aapientiam sine invidia d e r i vant atque IranefuDdunL T h r o n o r u m porro sublimissimorum e l excelsorum nomen d e n o i a l i d quod

\
\ , \ , \ \ ^

ab o m n i terretia buiuilitale eine admislione secretuin e a i , quodque a d auperiora divioo siudio 54

fcriur nec in infimU uHis rebug babilat, sed lotis viribus in eo, qui vere summus e s l , immobiliter
firmiterqae ba?ret, divinumque advenlum sine ulla moUone atque maleria recipil, ac Deum portal,
officioseque ad ea, qua? divina sunt, capicnda propensum c s i .
YARI^E LECTIONES.
H
w

subjiingunt Ch. D. S. P. Sc. .

D. P. S. . * \ . .
Ch. D. . S. Sc. Sar. . C. . " D. .
Ch. \ ^.
l e

19

207

. D I O N T S U A A E O P A G I T J K

*0

I
'
Atquo bac qoideni est nominnin ipsohlm, qeantniD eapere poetamni, inlerpretaiio; qoam auiem
* ,
carttm bierarcbiam esse puiemus, dicendum esi.
.
Omnis enim bierarcbia scopom ex diviua deifor- ^
mitalis imilatione constanter dependere, omnem- , \ qtia funclioaera bierarchicam, in sacrotasiaam
, \
puriaaima; mondaiionii et diviiti Itiminis, perfecti, % , x a l ,
vaeque ecienlifc pariicipalionem alque collailonera
*
dhridl, aatis w p e r q a e jara a nobi diclum exiatimo :
,
noncaulem pro sopremaraito iaiarum menthtm digni- ' ,
cate dlcere desidero,quanam ratione sacer earamordo ,
a Scriptaris explkeiur. Primis isli esslntiis, quae , \ -
post substantiflcuin ipaamm dciprincipnlum colloca* , \ l , e l quasi in veatfbulo cjus tiia^ creatam tirluiem
, "
omuein, lain iimsibilem quaro visibHem iranscen- \ .
dunt, propriam quauidaM ei uniformem bierarcbiam , \
esse existimandum est. Purse siquideiu censenda?,
, *
uou quasi a maculit (duntaxat) impuris colluvioni- , '
busque sinl libera, t d quod In eaa malerialia visa
, \ *
non eadani; sed quod omnino imminuiione omoi* ,
onnique re sacra aibi aubdita celsiores, prae aum- ,
ma puriuie, omnibua eilam, vel m a i i m e doiformi*
but viruitibus, siol anleposita ordinisque sui m o - ^ ,
lam propriuin sequabilemque per atnorem Dei
* , \
cooalaoler lcneant* iuvariatura, neque ullam in
\
deierius agnotcani iimnInulionem,aed iftconcuasam
. ,
aeinper et iramobilem deiformis anae proprieialis
; &
aedem babeanU Conietnplatrices i l e m , non quasl
\
synibolortjiii, q o s vel sensu vel mente percipiantur , *
speciatricea, neqoe varielaie contemplatfonis sa ,
crarum Scripluraram ad Deom etevaue, sed lan \ \ ^
quam oifini cogniliono aimplici aliioris Ivmifiii , , ^*
eipleue, e i conlemplaiione iUius palcbrimdinis , qaa? est effecirix ei o r i g o polchriiadimx, et q u *
aapra subsianliam , e i in tribus tplendel, qna , *
tenua fai est referue 3 commooionia xero Jesu

aiiniliter pardcipea faclae, non qnasi in imaginibos
\
aaocte Informauf, qtue veluli formae in eia deifi , \ ,
eani iiiniliuidio^ni exprimant, sed U n q a a m vero
,
ad eoio appropinquanle* in ipta prima parlicipa .
ttone eogitaiiotiia taroiuum fjo$ deiflcoram ;nec non
, qnod Dettin imitandi raiio, 55 aubliiulssiuio ipafs
,
IIMMIO sit indulta, ei in priraaeva, qoanlum iis l a s
,
esi, poiealia diviuit ejut buiiianisqoe virtalibus
*
comrautjiceni. Simlliier perfecia sunt, non qnasi
,
farielatea istat sacraa resofandi tcieniia aint i l , ' ,
laslraue; sad qttod prima e i praacellente Dei unione
\ ,
atienittr juxia supremam illam (cajoe capaeea
\ ^ '* ,
annl aageli) divinoram opermn disciplinaro : s i q u i \ , ,
dem noti ab aliig qaibusdam sanclig apiriiibus, eed
, \
ab iptamel Difinilale sacrie inilianlor, duiu ad
, ^cbv

1 1

1 1

YARIJE LECTIONES.
. .
D. S. . Cb. , .
non babel Ch. S. . Sc. Sar. , .
!! 9'
.
, Cb. D. 8c.
D . . S. , quam lectiouem Scou expreasii,
Cb* D. D. ^.
1 1

1 1

9 *

DE COELESTI HIERARCHIA, C A P . VIL

,
- & Deom immediaie per virloiem ordinemqoe rebos
.
omnibui tuperioran ftubriguntnr, nec oon in eo
Mmma puritau aonmaque conslantia slabillantur; el pro immaierian ae spirilali decore euo, quaftiaai
fas e t i , ad coDtemplaiioDem promoventur, aique acientiflcii divioonmi operam raliombae, uaquam
prinue Deoque proxiiua, eradiunlur ab ipsomet. iniiiandi principio, emineaU ipodo cooiecraue.
1

UI.
Hoc igltur ibeologi penpieae dectarant, otinfe
rfores quidem coelesUam esse&iiarom ordioes, a
euperioribus divinorom operum scienliam convenienti roodo percipfant; i i vero qai omnibue anfe~
cellunl, ab ipsamet Deilaie summa, nti fat cat,
aacris dlscipUnis Uluetranlar. Qaosdam enim eorom
inirodocant, a superioribus sacrosancte eraditoe,
illum ease Dominom coelesliam virtulom Regemquo
gloriae, qui bumana apecie aisomplat esl in caelom
nonnullos Stem circa ipempinei Jesum haesiunlcs,
divinique ejus pro nobis auscepti operit scieniiam
djscenies, ipsumque Jesam eot pe.r se doceniem, ac
primem ejos sumniani in bomines benigniiatem explicaniein. Ego etiim, inqoit, loquor jutlUiam et
judicium $aluiari$ . Miror auvem, primas etiani
coelesiium essentiarom, lantumque csloris p r x sianies, non secus ac medias, diviDarunn qnoque
illuatraiionum de&iderio limide affici; neque enlm
illae per ae qaaerunt, Cur rubra tunt vaUmenta tuat

ol ,
,

,
* , , .
,
, $ ,
*
,
, ,
, \
, \,
*. " ,
*\ , \
,
\
, ; *

, , C
P
baeailani altonil, dedaraniea
, \ , quidem ee diacendi avidas divinae opcrationis appctere cogniMooem, verum hanc, anie divinam i n
, dultas sibi illualraiionls procesaionero , mininie
, , praevenire. Prima igilur coelosUuro inlelligendanira
** , bierarcbia ab iptomel initiandi principaiu conse - craia, per eam qua in ipsura Immediaie eubrigtlor,
, , eanciiasiniaiD purgationem, pro capiu suo referta
, \ , - copioso lumiiie periiQciiseima* sancliflcationit, pur , , \ - galur, et illuminatur alqoe perflcilur; oronis qui \ dem viltiaiia 56 e x p e n , prinoae vero lucis plena,
\ , prinftvaa cogniiionis alque acieniiae participaiione
, , \ -, perfecia. Compendio denique non abs re dixerioi,
diviiue scienliaj parlicipationem esse purgaiionein
,
oTov , *
el illnipinalionem, atque perfeclionem : dum quidem igooralionera quodammodo expiai por per , ^
|5 , ' \ feclorum myaleriorum scienliam, qux pro aua
* cuique digniiale cooceditur; per divinam vero co , \
gniiionem illuminal, qua etiatn porgal meniem
\, % *
illaro, qoae antea non videral ea, quae niodo illi per
*
sublimiorem illuslrationem elucidanlur, rureomquo
perflcil eodem ipso lumine, per alabilem sciealiaDi
clarissimarum erudiliooum.
8 e d

r i u s

8 e c l u n

iv.
, ' ,
,

Isa.

LXIII,

Atque hic qtiideoi, quantum capio, primnt eti

coalcsiiuna essonliarura ordo, qui io circoilu Dei

1.

V A R L E LECTIONES.
C h . \ . Ciijns leclionis vesligium est in veteri Sc.
translatione.
, , Cli. D. S. C l i . D. S. . Ch. . D. . Cb. D. S. . . Vctercs iranslaiioncs coiiaeniiunt.
>. .
t T

S. DIONYSII AREOPAGITJE

211

112

circtqae Denm immediate consistit, simpliciterqae \ \ , \ \

tl jngiier siernara ejus ambil cognUionem, juxia

aublimiesiinain, q u a in angeli* inesl aeraper, mobi- ,
lero conslilulionem; Ita nt et moltie bealisque per- (, \
frualor contemplationibus, aimplicibusqae et i m , \ ,mediaiit colluatrationibus illumineiur divinoqne , \ *
cibo salurelur; atque illo quidem primaeva diffu, )) * ,
aione copioso unico lameu et in?ariato unificoque, \ .
propter divinge refeciionie unilatem. Quin e l mqlta \ ,
quoqne Dei coneuetudine operumque communica- , ,
tlone dignus est babiius, propter ejng cura illo, \ *
quaqla. polesl exislere, babiiudlnum aclionumque , \
simHilqdijiero probaiissimarum : plurimas quoque * \
res divinas eminenli quadam ralione cognoscii, \ ,
diviiue scientiae cogiiiliomsque, quanluro fasesl,
parlic^pa effeclus; quamobrecn etiam terrigenis ^ . 0 1 , ,
laudet ejiis theologia tradidit, quibus subiimiasimae " *
illioa illuatraiionis eminciitla aacrosancte declara- '
tur. Nonnulli siquidem ex illo ordine, ad aenaum
\ accoromodale loquendo, quasi vox el fremituf aqua- ", , rnm luullaram clamant: Benedicta aloria Domini
6, .
de loco iuo * r alii vero celetwrrimum illud et vene- * ,
ratione plenissimum diviqae laudis canlicum excla- ,
n>inl : Sanctut, tanctut, $anctM$ Dominus Sabaoth, , , \ \
plenaest
oianitUrra
gtoria
tua*.
tjas auleiu aa- ' blimissimas coelesiium inielligemiarura hymnolo- giae, eive lauduro celebraliones, jampridero in iis, , quae de divinis bymnis conecripsiraus, pro faculiato , ,
noatra explanavimu, ibidemque de illis salie so- , , \
perque pro modulo noslro diclum e s l ; ex quibos Q ' , * id, memoriae causa imprxseniiarum repelere auffi- ,
cial, ut primus ilie ordo a divina fffj boniute, quan- \
taiD par $sl, iheologiea illusiraius sclemia^eanidem , ,
deinde, ceu bopeflca bierarcbia, aequeotibui iran \
fcripaerit, i l l o d , u\ compendio dicara, docens, ,
quetoadraodura veneranda, et mperbenedicta, om, * \
niquelaude di^na Divinilas, a deicapacibns iniel- ,
ligenliis, quantum ab iia cognoact ac celebrari

poleat, jure debeal depncdjcari, curo sint quati
\ , de;forme$, divini quidam loci, ut eloqaia lestanlur, \ , \
diviaae requieiis : nec non u l monas uniiasque, 0 ,
qiiaa iribas ibeat Peraonis, a supercoeleatib* naturis ad inflma usque terra per suam benignieaimaiB rea
omwee penelret provideiiiiam, laoquam qiiaeomnis sit essemiae superprincipiale principiuio 64 causa
H X ooo supereaaenlia.liter universa inconiprebepsibUi suo complex.u compfebondal*
r

ADNOTATIONES CORDEBU.
i I. AngeUcis ordinibus in ires bierarchias distribulis, boc capile agil de nominibtia ac propriela4?bna
pnmae liierarcbix, ecilicet serapbim. cberobim, dironorum, retrogrado illoe ordine recensens. Ac p r i niiim quidem eornm nomina imerpreiana ait, seraphim incensoret seu caUfacietUe$ inlerpretan, qaod
igno et amore divino quasi ardeani, el alios saccendai.t : seraph enitn Hebralce signiiicai arderf: ande
c i aerpenlea illi ignili, quos Deus immisil Israeliiis, Numer. x x i , 7, rocanlur uraphitn; cherubiiu vere
copiam cognitionit aeu 4iffn$ionem tapientias: propier qnpd apud Kzecbielem cap. i , pleni ocuiii descaibiintur, ad eornm perspicacUatem inslniiandani : qux et Ihroni allribuil, qoorui nometi subliraem o i n nino slaiom intinuai aupra res omites elevainm, ipsimei sumui Deiiali, non aecua ac sedea aedeDli.
proximuru, immobililate prelerea flrinilalei|U0 pracslauleni.
b

Execb. , 12.

Isa. ,
VARIi LECT10NES.

1 1

uon * . . S. Se. Sar.

1 4

, . S c

213

D E CQELESTI IIIERARCHIA, CAP. VII PARAPIIR. P A C H Y M E R i E .

2t4

| II. Qttanta bujtis bierarcbia dignitas s i l , primnm oatcndft e i ordinis lociqtie labliniiiate, socundo ab
exnnia puriiaie. leriio ex coDteroplandi praecellentia. ot q a rt ipumel Dmnitate euai iramediaie
illuslralioncs accipial. Proprtum enim esi aerapliim, amore Del ardere, el ajios ad ioeendiom divlni
anioris proinovere, et erdinaie diligendi formam iribtiore : ei quia Immediale Deo jangtinlu, idcifoo
principarw ti perfecliiis ipsia eunt ibeophanis, ei ad allud exiraneum amatnin noo diverltini. Cherobim qooque primoei principaliier relocenc radio diviui lominit. eq qood iciuiue primas veritati conjuiipntur. Horum oJficiuin esl promovere alioe ad divinam cognilionem : idcirco pra? caeierie dicumur
ucere, quia pjeniludinem. qaam euscipiunt, aliie inferioribue commutiicando iransfunduni. Throni vefo
dteuntor, eo qnod i n eis qnodammodo Deus sedeai, et iudicia aua deceriiat; quare iu bis praecipoe rducet veciiludo judicii diviui. Hi quoqqo viruiiem Dei, quam tuperne accipiunl, ad iuferiorea
tranafundutil.
| 111. Docet inferioreg epirhut a superioribus, et snpremos ab ipsomet Deo initiari; et simul in exemplo, qaod Jsaias ponil de angelis circa Christi eeconoiniam illustralfs oalendil, quanta cum revetenlia
aapremi illi gpiritus illuslralioneni excipiani; el quomodo per eamdein expieniur, illiiininenlur, perftcianlur. Locus auieui laaia?, quem affert, esl ex cap. L I I I I , i : Quit e$l isU, qui oenii de Edomt e l c , ubi
ictoria Cbrieli de peccaio, inando el daemone, clsi inyslica e i incrueiila fueril, describiiur laineti per
modum victoriaeet cadie cruenlaa. Hinc admiraiiiibtis angelis respondel Cbrtslus, slolam, id e*t vcaieni
sttam, noo *uo saciguine (etai id multi magis aic, qnain lilleraliter, accipiant), sed inimicorum eruore eaae
faedaiaiu. Dicil eiiain ee eogdem virtuie propria euperasae, ac coiiculcasse quasi in lorctilari. Eslque cloria Don absiuiilig isii 11 Regum x u , qiiam auuipsii David de Amnionilis qui legatos violaveraul, dum
euper eoa ferraia carpenU iransire fecit, quibu* disaecareiUur ei cooiererentur. 1 igurale anlem dicilur
U M Cbriatua Teuire de Edom ei Bosra civiute Moabilarum, quasi de bosiium eoorum regione; quia
IdiifHaei, poaieri Esau, el lloabita, posteri L o i acerriini erant bosles Judseorum. Pro responeioiie orgt
ait Cbrigtus, se esse Meesiain, 58 " iualiiiam et ealuieni, quam prouiiaii propugoando e i expugiiaudu
comparavit.
IV. Exponil ex Exechiele et lsaia, qiiomodo prima iila bierarcbia aesiduh Def laudlbut aii intenia
Quanuin auiem i n adoraitdo Deo reverentiam adbibeanl, oslendil ex fiaioue laais, qui c. v i , a i l 8.
vidiase Dominoro specie acilicei aliqua corp<irea qqomodo a prQpbeta i n illo.siaUi viden poiorat, aeder.
lean i n ibrono: el siiper Ibronuin, sive, u i Sepiuaginta babeul, juxia, vel in circuil.u, berapbinos alaloa,
scHicei seqsibili eliam gp^cie : Sex.alas ut\i et $ex alm alteri; duubut vtlabanl faciem eju$, eCduabn* ulabant pede$ ejus, id e s l , $uo$ : nam Hebrxi pronomina recrproca a reciprocis sape non disunguuoi.
f i o n igilur velare dicoaiur faciein vel pedea Dci, quamyis id aliqui veljul, eed pne revereoiia facieiu
ftuam T^labant oi pedes auos, id eat, femora, vel toiam inferjoris partein; sicui cberubiiii ab
Execbiele viei Telabanl corpora sua * ne acilirei quid indecorum Dei Vel propbela videiilia oculis objiceretur. Tropologice aeraphini ibi typum exhibeul bumiiii el prompUB ac caeca obedienli duin lecla
iatie aique ocolis, quasi proprio judicio abnegato, el iufcriori corporis parie lecla, per quain affeciua
designautur, duas alas oxj>edius rcliuenl ad volanduin, id esl divina juasa pcragenda. Vide plura i n
Upuiculo S. Bpiiaveiiiurc de alU terapbim, ubi aitigularum uiysticain expncalioiiein tradil. Et ciamabant
muer ad auerum id eal, alleruis vocibus, aeu ab his euiin sorapbiiiis didicisae Eccleaiani
a l i e n i U vocibus psalmoa decanlare, iradit Daiiiascenua iu opere de , id el Tenancto : el bic
liisinual Diouysius^ dum aii, ab iis banc Deuiu celebrandi formulaiii suqueuiiuus iraiiscripiaiu ease. Hmc
eliaiii Ecclesia in pnefatioiie roisas dicil. beata uraphim. Ubi nola g^enus neuirum quo ei Septuaginui
u i u m u r ; cum tainen eerapbim, uii et cberubii, siiu tcrniijiaiioiiis el geueris masculim, imo cum neulru
geiiere HebraBi careanl. Cujus rei fundameiiluiii videiur esat;, qupd oualuor cberubim ab Eiecbiele s\*\,
bpeciein baberenl aniiiiabuai, ideoquc ab eo cap. i , voceoiur aitiiiialia, el cooaequenter vox isia, uuuc
maaeulino uunc neulro usurpalur, gubiiiiulleclo acilicel vel subiulelleclo D O U I I U O aniuialis. Jaui vera
C"in baec leaiae vUio illi Execbielis s i l persiuiilis, ul eiiau a quibuadam eadeui puieiur, binc Septuagiuu
iurorpreiea, quos sequitur Eccieaia, nomeii cberubim e i serapliiiu genere iieuiro eflerunl. Eiclainaui
aiiieui, Sancttu, mnctut, tancius, ubi quidain putain, Uuin vel CbriaMuu tali modo laaiae appar.emeiii
:, id eet, ter tanaum, a serapiiim appellari : sed alii coiiiiiiun us ei verius leneiii ciiui S. l>ioiivsio, in bac yisione toiiua SS. Trinilaiis iniagmem propbela: objectam fuisse: ei ob Perbonaruiri quideui
xriuiiaieiu, ter eaucluiu, ob eseeuii vero UQiiaieui, siugulariler Douiiuuio Ocuiu vocan. Quod ex ipsoiqel l>aia probaiur : Primo, quiac-,, deo Deus de iiiUieuuV> propbeu quasi deliberana dicit : Quttn
tniitmmJ ei quis ibil nobii t Socundo, quia f ilium spetiutiin bic ab laaia visuiii clare dicit eanclus Joaiiuea
cap. x i i , 41. Sauclus Paulus vero A c i . xxviq, 20, dicil banc iuiseiooeiii faclam eaae a Spjriiu sanclo, ecce
cliire duas peraonas. Sanclus Oauiaaconus vero dicil, etiaai Pairem bic in aolio aedeiiteUi apparuisae; e i
aalU id couiirmat Epislola ad Hcuntiiw, ubi geiieraiim a i l Palreui iiiuliitaiiaiii ohm loculuui por propiieus. Adde quud alioquiu pauca sini in auiiquo Tusiaiucnio de SS. Triniiaie lealiuiouia.

PARAPHRASIS
j I. * tov, \ \
\
. , \,
, ,
* ,
-
. ,
^ Execb. .
(its) Yide scbol. S. Maximi loiu. II, cap. 7.

LCHYMERiE (12).
1. Septiinum caput, quod csl de priiuo ac supreino ordinuro leruioue, aerapbim et cberubim ac
tlironos complectilur. llunc igilur, inquil, celebranles, dicimus, o.mnem cognouiinalioucai ordinum coeleslium secundum no* quidem pronuniiari,
sed in se uniuscujusque auperlatx proprieialis anagogcn conlinere: solum enim localiier ct scn-

213

S. DIONYSU AREOPAGlTiE

210

sibilitereflbrmanUir proptfer noslram imbecilliuiera, a t t a \ , ' .

vefum etiam aensibililer nominamor, qnantum ati- , \
diioa capiL S i
autem dicai, nominnm quoqiie , \
tnlerprelalionem a<l caplum anditus nosiri proferri, \ ( ,
atqoe insuper quid inlelleciuale esse ac 59 eublimius , \
(siqnidem et nomen intelligimus, verbi gralia cale- , )
facienies, quinetiam ejus explicationem, quid signi- ,
ficel calefacienies, recte scimus): et si.quis dixerit , ,
nomen ipsum magis aeneibiliier efferri, quam no- , * minis inlerprelationein; primum quidem scial fa- ,
cilius nomen capi quain ejus raiiones, quoad intel- \ & ,
ligenliam, verbi g r a l i a , facilius esl pronunliare ,
nomen calefacieniet, quam borum explicaiionera . ,
affcrre; alquc bominem nomiuaro faciliua e s t , \
quam ejua definitionem iradero : illud enim sensu , \
obvium, ad boc vero ratiooe ac ioterpretalione *;, ,
opus est. Quid igitnr novum, gi etiaro bic, lam na- , ' |
inino reruai coeleslium qoam nominis explicalione ; \ *
8iib *ensuin auditus cadenle, nibilominus dicinui , *
nos magi* seosibiliier demonsirare aliquid per no- , , \
inen quain per nominis explicaiionem ? Atque hqc , \
quidem primuin. Secundum vero, quod donuo non , *
tanluni inlerprelalloni immoraraur, quasi nihil su- , \
. "
blimius, quod cogitemue, babeamus; verura eliam
ip*am praelerea inlerpretaliouem raonte recondi- , ,
inos, el dum audimoa nominari calefacienies, effl- \ . \
ciendi el illuminaiidi facullalem, quam mente con- ,
, , , &
cipimus, iiitftiprclanmr, ipsamque viin efBciendi
atque illuminandi denuo ad sublimiorem conlem- , , \ .
plaiionein adducimus. Qnapropier recte dicebamue ^ , , quod non eoium seusibililer eflbrmenlur, verum
* x
w A
A
, rAnvA
Ain*tv-nuv
1***
(
,
eiiam seiisibiliter efferauiur. Ac sanctum quidem \ ), \->
nomen aeraphim, ut lingua ferl Hebraeorum, vel . , *
iiicensores signifleal, vel calefacienies, quae uliqne , \ .
.
nomina ei eadein tunt et diversa : cadem quidem, ^^ ^,
quoniam utraque ab igne desumpta, ecilicel i n - , \ , \ \
cendere, ei quasi loium comburere (boc enim de- , * \
clarat verbum , >d esl peneiro, incendo, .
quasi tolum pervadeus) et calefacere. Rursum vero
divcrsa ttint, quoniam aliud est, lolum comburere, , ( )
et alind lantum calcfacere. Nomen aulem cberubira , \
(
signiflcat mullitudinem cogmtionit vel futionem
iQpientioe; quod nimirum multa cognoecant, idque ,)\ , *
sapientor ;et constanier, ei non solum rcperflciali- ler, ac si quis dical quae confiniiala sant in semct- D (. ,
ipsis. Mcriio igilur prima dtstiuciio ab excellen- li&simis esscnliis sancle efficiiiir (hoc cnim insinuat , \
illud aanclilicalur), quoniam ordinem babent om- \ ,
nibus superiorem, u l qui juxla Deum immediaie \ . "
collocaiur (nam anle bunc nullus aliua ordo eat) , ei immobiliier manet, unde eliam in ipsticn lan- ,
quam viciuiseiinum, primilus inilialio seu perfeclio , \ ,
derivaliir. Priinigeniaa atitem apparitionea Dei vo- , \ ,
cat, quod in eie primura Q O operando vim suaro \ , -, .
cxerant: comprehendunl eiiiro divinam illuslrationem, el evadunt aapientes; indeque ipait illu- , \ *
stratio estatque cogniiio. Hinc eiiam sex alasba- ,
' ,
bere perbibenlur, quod valde elevaUt e i i i l : senartus cnim nuiucrua perfcctus csl, quod conslct suis . -

quii

217

D E COELESTI HIERARCHIA, C A P . VII. PARAPHR. PACHYMERJE.

, -
, \ *
, .
,
,
, ( *)
, ,
* '
.
,
,
* , ,
,
, , \
, \ ,

,
* .
, , ,
, (
) ,
,
*
, ,
, * , 6 \ ,
. \ , ,
a

218

parlibue, qctte sont , dimidiam, nempe Irta; terlium, nempe doo; el l e x i u m , nontpe n n o m : trit
autera, et duo, et unam rursum sex sunt. Chorabim aulero multos oculos, Unquam muUtludinem
cogitilionis, babent. Ejuseemodi itaqoe nominibiia
appellantor, eecondtim manirestaiionem ae declarationem babiluum ationim, id est aflectqum iroraanenlium. Nam virtules divinae aecundum babitnm habent deiformilalem, babiias autem eat qnalitas imraanens: ejuscemodi tulem habilus eesendara
tuaio habel secundum graiiam divinam, non aulem
esl u l accidcus in subjeclo, propter eorum imipaterialilaiem el ipcorporeilaiem, iode enim omnie
tam composilio niaierialis, qrtam inforroitaf materiae, exaolal. Quamobrem djeere non possomof,
quod primnro inaliquo alio siatu exieieniea, poaiea
virtuies ejuscemodi acceperinl (boc enim composi*
loruiu eei); neque quod iitformea essont maieri,
postea isiiuamodi viruuibus adornaue s i n l ; aed ab
inilio lales divina gralia crcaue sunl. Qnod claro
patel cura ex ipso S. Dionysio, dicenle sub ftoem
quarli capjli Uierarchice eccleuatticv, isiiusmodi
babilus eaae subelanliales; luio etiaro cx eo quod
is qui cecidit, vjriuiibue abjeclia, ad alium, u l i i a
quis dixerii, Daturse slaluiu aii iraualalus, obacarum scilicel, el invidiae inaliiijequo plenum, alquo
divin etangelicevitaeinstituta conirariom : isiioeroodi eoim aogeiorum habiioa subsianiialis eai,
non secui aique igni* secondum babilum aduaiia

iUque scrophira cxplicamus, quod a i l

ignis aeroper uiobiiis, calidus, sublilii (quouiani
eliam ipsius lapidia poroa peneirai), qui ioferiora
aursum elevat, uli porspicuum fii ex elbalaiionibos, quomodo calore soiis allollanlur : quiftuis i udliiudiiiem appropinquaiilibus ipgenerai, propinqua euiin omoia ignila reddil, peniiue adurii, purgat: qui abecomJi nequil, locifonniiaiem et illuminandi vim iiiexstinciam oblinel, ei procul tene*
bras propellit. Hiece babilibus eopermundiaiiler
prxdili sunA aerapbim : indeiessi eunt e i supra
quam fervenies, at ad Denm inc^asabili aemper motu cienlur inferioresque ordines adducunl, ac
reipea ioscitanl, et ad tonaimilem Q\ fertorem divinumque de&iderium exciunl et iiiforiuant, e l
oumiiio igoiio purgant, alque formani lucis quam ex Deo babcnl, el illuminandi vim qua cxlera ilhiniioant, inabseonsaM el inexstinclaro poasideiU : divioem ewim deaiderium illis ett vice maieris;
el omni obieuebralione auperiorea aunt, u l qtii divino eplendore eunt succensi.
- D Cborubiin aulem fiomiiiati .autil, aecundum
* * , . 1'ionefn nostrae cogtiilionis : siquidcm noliiia noetrt
etiam inielligens esl a se, el exiemain auacipil
' ,
. " discipliuaw. Sicot ennn ignoraiio duplex est, ona
niiniram negaiiva, ut qtiando aliqwid noo cogiioaci, , mus, scimus auiem uos id nou nossc, quam ainv
, ,
* , plicern vocam ignoranliam; alia vero est babiiualis,
, , quando ignoraulea decipimur, et pulamua noe
lelligere neque idipsitm agooacimua quod non acia , ,
, , muijquani idcirco duplicem ignoranliam appeUanl
cuin quod ignorel, tum quod tdip8um uescial ee

ignorare : iic e4iam cognifio duplex, uaa qoidem
, , *
quia cogiioscit, secundum qood cogooscena appeilaiur; alia vero quia discit atque accipil uoliliaiw,
, ,
c

,
,
\ , \ '
, \
( , "
, \ *
, ,\
, ^

N o r a c n

119

8. DIONYSU A R E O P A G I l i t :

ei agnoecii quid prosit, secundam qnod eliam na- . ra dicltur, iusuper cogniiio noeira specnlaliva, , . ^
tit quai superora ae scrolauir: esl eliam coaomu- ,
nieativa, nt quando illarum, qoibua plena e s l , .
acieiillarom disciplinam in alioe, qui ea indigent, \ * \ >
iranafundiu Haec eliam omnia habenl cberubini : ,
jiiielligunl ac conleroplantur divinam claritaten, , cogniiione moventur ad id quod ?ere est amabile, ,
nec non illuelraiionem accipiunl a Deo pcr virtuiet , '
Ipsis anleriorei, et dmriam soruianiar pulcbrilo- , *
d.nem, in virtute nimirum primigeiiia, aecundum , , . ,
quaoi prae caeleris primo loco niia cum ibronis I C
aerapbim banriuiit apparitionem. Hi enim tres or- \, xaV \
diiiea iina qaaedara guni bierarchia, et primigeniam * , \
in omnibus virlulem soriiuntur oinui enim tam \ .
iimsibili qaam vUibili vinule majom eunt primi ' \ \
Ire* iati ordines. Sunl cberubiin eiiam commooica- l i v i , eam, qtta repleti tunl, sapientiieam disiribu- ^. ..
lionein inferioribua ineiillando profusiooe tapionlia s u c
\ xaV
Agcdum, eciam aanetoram et aablimttafmoniiii
. ftique excelgorum ibronorum nomen coneideremue.
, , \
Tlironas aublimif a terrenia dalus, Ibronas sursum
fcrens, el &essoret suos conetanler ac compacte ,
auraum ferri faciens : tlironua est capai illiusquem * ,
ferl, e i reeeplactilum sesaopis sui. Idoin in aanclia .
istie tbrouis considerare 02 Hceal : eximiinlur \ *
,
enim ab omni bumi reptatione, ei ad anteriora
,
uiraum efferaniar, ita u l nulla illos leneat abjecia
IH-opensio vel instinciue, el ad inferiora nutus. , . , \
Verumenlmvero nota quod nosicr Ibronus sursum
* ,
ferri faciat seasorem euum; sancii&aimos auiem
ibronos ab eo quod sorsuro ferantnr denominari, , , *
ei indelicienler in sublimi babilare, et juxla Allia- , \ , \ *
siinum inconcusse collocari, ei divinumillapsuui
eidpere. Verum absque passione bacc intellige, ei . , \ , (
immalerialiier (id esl enim $upermundCaliter) ne )
quit illam ad anteriora viam ease corporalem exi- ,
slimet, ne in iis Deus circumscribi videalur. . \ \ '
deifcri sunt, non subsiamia, ted graila, et mini- , , \
atrorum more prompti ad divinas euaceptionet. . ' .
lilud vero deiferum dixi non aubslanlia, quia el ,
bcatua Basilius cariiem dixii ease deifertfu; aed * ' '
caro Domini secundum aubstantiam, et secundura '
bypotflasin unila ipsi erai Verbo Deo, tanquam quae D
^
,
\ \
ferebat Detim Verbum secundum anionero inseparabilem, proprie ac vere iptiua caro, e l dicta et * ' , ,
cxistens; llironi vero non secandura subslanliam, , ^
aed ecundnm gratiam, ut diclum est, habenies , .
Dcuin in senieiipsis iuefiabili raiione, deiferi uuncupantur.
.
II. H * c quidem, quantuin cffari possumos, e l
pro facultaie nostra, nominum ipsorum eet expla- , * ,
naiio declaratioque : post haec vero dicendum, , >
quam bicrarcbiam el myetagogiam eorum exisii- .
iiiemus. Illud nanique, omiiis niroirum bierarcbis , '
scopiim, aive noairain quie dixerit sive coelestem, , , \ ;
, \
ex Deum iniilanie deiformilate indeclinabililer de ,
pcndtirc, aique ompcin eaccrdotalcm fuuctioaem

DE CCELESTl H I E R A R C H U , CAP. VII, -

PARAPHR. P A C H Y M E R A

Stt

, ( , in haec duo, aeiticot parlieipalionem 61 tranatasionera,dividi (slqnidem p r i m u m parlicjpamq*,acdeto \ .

de iranefundimus, tam A O S qoam angelu Quid vero
, ;
, , - participamuB, autquid liniiafuodifitiiaf omninopuraoi
e l immalerialem expiationem, etve d i v i n u m l u m e n ,
, , - eive perfecirtam myslicainqtie eciemiain : primuoa
' , , eniin expiaimtf, dei nde Uluminaimir, ac tandem acien lia perftciinur alque deiflooinnr; eodem uliqiie molo
, ,
), priimtro expiamoa, deiodo ilkmdnarous, U n d t m q t t *
* aciemiflce. perficimas), sufficienler t$i domonalra*
, ' ttim : nunc auteta oplo digne de rebua protpo \ ( . \ - siiig dieaerere., qoomodo niinittim kicra r c b l a ex aaeris dttiniaqtio l i i t e r i a aobb dtcla
,
, relur. Primie eatentiia, q n posi divNtam iUam
subtUnUfictm *tqoe ereaniein natvram oolloca ,
, { lor, et q u a t i v6*4ibett8<gusd6pQ8Jta auni, omneraqne $ S t u p e r a n l ereaiam iaibtfem e l ioviaHdtent
,
\ naluram, , i n q u a m , d i v i n a m s virtufupi diatribulioni ^ proprUm ot hi omniboe s q o a l o p bie
. ,
\ , , rarefaiam ease puiandum eal. Deinde poull bvjus
, , bienirrhias proprieutea, qoomodo p u r a i a t , quomodo cooiempUUvai, qnooiodo perfocUB, per e i ( .
ceUeniiaia vid^iicet et noii aecmidro boroineip,
*
ut propria naluris Hs bierarcbia a i i . P u r * ilaquo
'
, - aont, n o n eecuoduin b o m i u o m : apud bomioeseaini
puri d i c u i i u i r , vel q u i a macoUi-ot inquinameulia
.
* * expiaU a u n l , vol qui sic m a n o n l a n a t i v l u t e , itt
\ , maierialea jiullae p b a o u s i a a admi&tani. P r i i u a i l a \ que v i r l u i e f noo boc inodo pura^ nominanlur, aed
, u i aublimiorea et excelaiorea oroni dejecUoiie l n . - G qoioanlo, atque omoi iraiiacendeolaU s a c r a q u o p u , - r i u i e aanetiorea, aecunduna subliraistiiuaqa e i i n 1

* , c w p a r a b i l e m pariialen. , sicHU l u x > i l l u m i nantibaa v i r t u l i b u s c p l l o c a i u r , e i noo eal aiia niagis

,
, proprla v i r i u * lucis, ei oon apparet; aic e l i a n bas
. , i n i e r m a x i m e deiforraes v i r i u i e s eupercoUocaolur,
, ( ac perseverani aecunduni hnmoiabililaiera soara,
,) ' quaiu Dei gralia obliiiucruul. Quod aic inloUige,
(, , noo quaaia natura aini iromutabilea (aam i m r a u u b i l i u a aoli Doo a natura compelil), aed quod, prae
,
ingenii ad bonum propensione, ad numen .divinum
.
, - c o n v e r a e , bpc modo permauacrint, h n m u u b i l i t a *
, tem quasi (labilum o b i l i r e i i t c a : ba?c e n i m i l l a r u u
eal iii Beo amando iminuUbUilas. Ex eo iiaquo
\ '
quod Deora l o u l i i e r a m e n i , eirora semper eodein
'
, . ^ roodo se moveniera ordincio teoooi, queio quodaiii
modo iroraulabilem, e l c o n s l a n l e m , et eodem moda
* ,
, , * , h a b o n t : moliooee auiem i l l i s e u n t . iiideaii^oniee i n teHoctioBuiu operaliones; menlea enitn unl quas
\ , * ,
fiimqnani eilent. Vox aoiem , W eai
* *, tfirotfoJty ' '
ecribitur eliam , id tsi
^ , pertmrantHt
eusiiiieHl antem quia noquo saUota * - tuitinentfi;
tem, jieque gravodinero , neque voruginoio babent

, ^ ex eo quod sotBpcr circa idein moveaqioiy oii ^obia
a c c i d i l , Juxla i r i l u m illud : Orhmum varialio <bU .
, , ci$ eu; verura Spas conalanlor qoidero ordioeni
* - aoain terient, 61 i n deterjus ImmiiioUonotii omoino
non a g n o s c u n l ; aed iiicoBCuseam aomper 61 i m t n o bilora deiformie suae proprioiaiia aedem baboot,
,
robus Duliia vilioribua a d m i s l a m , ocquc coo^ cou
. -

225
8. DfONYSU A R E O P A G I T A
m r i d babllu el operatione. Dixit quomodo ptira , xa\ ' , 6
* 6 * ,
ifnt; nouc quomodo coulemplaiiv sint pandil;

, ^
qt-oniam edatn hoc noo aecundum borainem : s i * , .
pttdetn bominibus conlemplaole dicunlur, qoi
inyateria coniuenlur
quae symbolice dicia ,
vel tensibiliter porfocu sunt circa Dearo. Sancti TfJ \
aatem quatdam appariliones Dei babueront, cuin * \ , peraensiiia gymbola, aicul Abrabam eUacob; lum \
, , \ per intelleciilta sicut qaidam e prophelis, qui
d i i i t : Et ecreplena gloria domtu Domini, quas- \ ,
nam enim
gloria iata, mente percipimas. Moa \
, \
s k uliqiie cceleeies virtutes contemplanlur neqqe
\

arieuie aeripturisticaruni coniemplationum ad

diviuum namon addueanlar; sed conlomplaUva
. \
dicunlur, Unquam adimplete lumine aublimiori

per04ea

cttet

* * **

X
iieque unlum seiuibili, venim omni imraiienali
* * W * * ,

,
, cogtiiiione plena?, quod vere ac proprie bonom
\ ,
o s l , divina, fnquam, contemplaiione aanetissinue
,
Trinilalie: ipsiut quoque Jeta commuoioRe gau, , dent, participailone, inqaam, gloriae ac splendoris
, \ *
Christi eorporis; siquidem una cum came Patri

aasidel, u l Filius et Verbum ejiis. Cum aulera util ,
versim hierarcbia dcflniia sil aacer ordo, et scieu*
, ( \
lia, e i operaiio, accedene, quantum faa eat, ad
, doiforimlaiem, nec non, tniilis tibt divioiloe Hlu, )
trationibua, proportione quadaro ad Dei adducla
^ , \
iinitaifoneni conaidera hic illatn hierarchiae partem,
*
qnas esi scientia sive contcmplatio, quomodo ad
, \
deiforniitatom componattir, e i quonain roodo ad
. >
imitanuum Deum addifcalur : utiquo noa in imagi^
^
~
^ ^
nioxnte^
inbu, aacro Diado flclis, propbetaruii more, divi^
,
nam exprimeniibua similiiudinem, ac deifor- ;
iniutem coiiformanlur ( G r x c o , prb ;
, maaculinuin pro feminioo posoil, , ,
Atlicorum more, sicut ), eed d i - , (
cuniur coniemplaiues, lanquam ipsi vere appro- ,
pinquaiiles, eiiie sacris efformalioiaibiis, boc enim ,) , \ esl in primaria pariicipaiione cognitionia, quasi
. \ ,
iramediaie ei ciira symbola simililudioem effigian- . \ , \ lia. Quid enlm illis conferai sapphirus, ei electruro, ' , ' ct quidlibel gencris ejusdem, ad divinae corusca- ,
lionie coiiteinplalionein, cum ejus immediaie par- ,
licipent cogniiioncm? Qnomodo autem cogniiio at- ,
que conlemplalio ad deiformiiatem
assimilat '

TOV

e f

cognoscciiletu? quia contemplana adntiralur, ad- D , , \ ,

mirans desiderat, deaiderana expiatur , eipialus XQX , ,
vero pro condiiione ccelesiium csseniiarum cogno- , , \
scll expiaiionem, et, sicui supra dicliun esi, tl<*\~ . \
forroia eflicitur, e l ad deifonnilaiom aeaimilatur. ' ,
Qoomodo tero etiam ad Dei imiiaiionem adducan- \ , *
tar, (radit. Hoc ipsum vero cliam iis doiiatum cst, , ' \ ipawnqtie pariicipanl, non iu lolum, sed quanlum
,
fas est amicia ejue virtuiibus, 05 Q j u * l * pro- *
plicum coelum obtegunl, conlcmj>lanlil>us
ad
, \ * \ ,
qtia per contemplationes adducunlur, in prioaaeva
scilicel virtme; nam illustralionem aliae per aliat <it ;
'
accipiont a Deo, scd ad Ipsum inleiitiooem e i
0

Ezccb.

XLIII.

5.

D E COELESTl HIERABCHIA, C A P . VII. P A R A F H R . P A C B Y M E R i E .

,
xal . " . \
,
,

, .
* \ -

,
\ \
. , \ ; , ,
, , \ , " \
.
, '
' *
\ *
,
* \ . \

,
\ , \ . \ , *
, ^^
, \ ^*

SSG

eoutempUliaiiete, et ffecluin i u diriguitf c *ft

08 etaent primse, vel in primaefo ac primo
qnaai ordinaio; prim enim ips ordinaiae mi.
SimUiler Uenim, oliam rount iransfundendi *Hutiraiionoro io tnferiores ei in bomiuea miniroe
c u n lavidU vel aJiqua tenacilaie faciuQt, aed ain*
livore 1 luculeiilisMme, ac ai omnes oascnt primai
%\m UluaJratkmem e x c l p i u n i : iaiiussnodi naiuque
egenoo ei dignoe diairibmio, divina quondaiu
dicebalur imilalio; uti eiiaionum diciiur, quod aeeuodun boc amicis Dei viriuiibuft comiuunicenU
Queroadniodum enim ea qtue Deum decet pulcbriiudo lOnnuimTcat secupdtim dignitalent lujnea
suoqi; i u eiiam bas sine invidia plenissimcque iu
eoa qwi merentiir dislribuuni iUusiraiionem. Dot

uroro dicit, quomodo divina* virtiiles perfeci* nomineiUurXamiuque nos perflciamur por periiiaiu
rceolveadj, explanandi acUicet ei eiplicaudi, et adducoiidi xacram varieialem, ftyiubolicoruin videlicet speclaculorum, intiiuiiiouis, divinae virtuiea
Dequaqnam hoc modo ioiliaolur, sed quasi a pritoa,
et neqiuqtaam mediis signia, superemineiHe deiits*
replailur, eecundum iUam ftuiiuaai* acienliaui
operam D e i , quem e i oronis bierarcbia prsecepio*
r o n cieoliai alque operalionia baboi. Quale porro
tqnl diyiiua lcieniix el operationea? expiare, illujpifiara^ perdcore, qoeoiadinodum i n aiigidia dixit,
qoonraiuo4lam ia hominibiia i t u fiunt; verum in
bi per aliam disciplinam iradUur illumiDalio * u
& Q qiie perieciio. vero virtuies suprem oon ab
.
aliie quibttsdani aaacUa apirilibni, &ed ab ipsanel
\ ,
divuulalo sacriainiUaotor, duxnJn ipeamroel ^ \, ^
diaie virtuie ordloe^ue aoo exienduutur;.uoD
, , . eoim ex ordine solona. babeotquod ad Deupa
iendaniur, verum etiam e&viriuie. Hoc eiilm
quod edara Grogorioi Tbeologut a i l ; Nescio uuuio
ex apteodore habeanl ordioem, an ex ordina iplondoreoi j el^nini vinulem habeot soperaiiiinenieitt
ei ordioem emineDiit^irouro et eublimisalroom. E l Sdcirco, qaaleoaa qoidem viriuteni babeni, in eo
qaod omnlno poruin e l Inconeuuooi eel siabiHvntnr, tt uoa oonquaaaantur; boc eniin ett ^
eeo contiaHM, qoaienut V O P O ordinem babeiu aubliiDi&aifliQiii ad iolelieclilem decorem ao cooteiaplaiionem adducuntor. Qaantam 00
aetom fat ei poaaibHe eat feieniiflcas eiraiu diviooratii operutu
raiiooes, unquam prima et qu j u x u Deam sunt, ab ipsomet ioiliaodi priadpio, i d t t l D e o , e m diooiur.

| . \ . D
$ VL Hoc eiiam propbeis pertpicoe dedaranu
, ;
Qoaleboc? quod liiniirara priaii ordines ex Deo
,
immediaie colluatrenUir, inferiorea vero per supe.
riores. Scripiuriaiicaa liaqiie dictorum afferi do,
monsirationos; qood ajiqui quidem ibcologonm

propbeiarum inferiorea introducani a prioribus
, - edocUa, ennr qui bumana epeciead ccelos aseume, * icrcr
balur, diceolibaa cum kiterrogaront: Qnit eti i$ig
- ttz gloflcs ? ftictil in viceaimo teriio psalmo Da
, ,
vid a i t : Dominut virlutum ipie csl rex gloria; atti
* persooae earuip indacutil circa ipaum Doiniiiuiti
, dubiUDlea, acdiscere cupienies mysieriuin dispeti\ aauoBis ttostrae, quod opus Deo compelii; qyoniain
, nosira ditpenaaiio, Dei oporaiio c&iivcre eniui
1

PeaJ. x x u i , 10.

S. 6I0NYSII A R E O P A G l T i E

Dei opera erant qnsecnnqae ad nostram speciabant , *

dispensaifonem. Hinc Isaias a i t : Quit e$t itte qui
.
vetrit ex fcVom ? et: Quare rubra tunt vestimenta
ixo * ? illud ad semelipsaa, hoc ad Cbrislutn Salva- ; \, lra ;
,
torem dixisse; quibws Saivator ipse per ee prima
largilione, et non per aliuno, mauifestal suant hu- \ * ,
luaDam beneficenliam. Ego eniiu, inqtiii, qui /o- \ ' , *
quor juttitiam, el judidum salutarit *. Hacieitog, . , , tanciu8 cum hic inirodncal Viriutes interrogantes, , . * \
non aliquos alios ordines inferiores, sed ipsoemet ,
opremos ac primos qui eiiam Immediale divinas , *
dinriplinas excipiunt. Miror, inquit, quoroodo etiam , \
ipsaa primae ccelestiom e*seniiamm, tantumqoe * , , \
caeierts praeataiiles, divitiarum illustralionuin desi- , \
derto iia revereoler affidantur, ui discant eliam ab , \
Invic6iii ac ai medii ordinis easeul, qoas a eobli- , " ,
, ?
mioribat illuslralionem acdpere debereni. Eteniiu
ntedife, dicebaroue, contemplationem qtiidem et .
, , \
ipsae indeflcienietn ad Deum babeni, propensionemque : quod autem conlemplaniea dubiianl, boc a , ,
ublimioribua addii>cunt, veluli si quis lolo qutdero , ,

cordie afleciu feratur in Regem, de eo aulem quod
videiit dubiiabai aolulionein accipiai a prxfeclo. , ' ,
Idem otnnino eiiaiu bic apparei, ac i Viriutea e$- .
aenl medii ordinis , el videreni quidem asceuden- ,
, \
lem, dubitanlee aulera solnlionetn peierent *b

,
aliis, eecundum ordioera quem divinae Virtuies babeni; rteque eniin illico, inq-iit, Dominum inierro- . &\ ,
ganl iQuare rubra attitl veiiimtnla itia? sed prrus \, *
seciun h s s i u n i attoniue, dicenies: Quit esi isu qui Q ; *
e7eicfnd//</i</om?Admiraii8lartdem Sanclueipse,
; . ,
dubiuin solvii, aiene, declarari quidem ilias discendi

,,
avidaa, et desiderare scire divinam operalionem,
,
, 6
modum, inqtiain, ineffabilem dispedsaiionis, ailanien

^, divinam iodulix sibi illuslralionls proceesionera

mlnime pravenire, quod niinirtim, licet forle p r i - raas ille Vrriiilum lernio haesilarel, jion lamen i l - * \ \
, lico dubitaret circa Dominum, quoniam fulurum
, \
eral, u l iliustraiionit procesius aecundnm ordinein

oblingcret supremis illis tribua ordinibas. Quid
\ . , \
Igiliir mirtim, si (herubim accesserint ad s e r a \, ;
pbiui, vel bi ad Ibronos; ciiro fulurum essel, ut
,
bia prima illustraiiu obiiugerei, atque ita per eos
' \ ' .
cberubiuis. Utquid i g i i u r praevenircnt, ei non seD *, ka\
cuitdum divinain processiotttin illuelrationem ex ;
speciarenl? Absolvii delnde suam quaesiionem.
. ,
Erat anlem bacc, quam pularOmus esse bierarcbiara
.
primarum essentiarum. Prima igilur coeleslium
*
iiiielligeniiarum bierarcbh noti ab alia virlule, aed
, * ,
ab ipsomet iniliandi principaln myslica divinaque
\ illualraiione consecrala gubernalaque, boc ipso
, '
qoo ad primarum islarum meiuium coefestiutn hie ,
rarcbiam eubrigitur.sanciiasima quidem purgaiioue
,
rererla expialur, ei immeuso infiniioque lumine
, ,
denbo replela, i l l u s l r a l u r , perfcclissimaque conse , *
crarione iienim plena, secunduin ordinis conditio .
tcm perflcilur. Hanc enim bierarcbiam supru vo9

' bai.

1.

^ Ibid., 2.

& Ibid., 1.

229

D E OJELESTI HIERAKCIIIA, C A P . . -

, , , \
.
, \
( )
. \ , \
\ ,
. \ ,

. \
, , *
,
, \
\
, \ , , \
, \ , \
, \ ,
\ , \
.
\ ,
, \
\ .
, \

-
. , \,
, * \
, ; \ , \
. ' , \
- , ' .
, , ,
* " , \
^ .
, \
, \ ,
*,
* (
,^ \ *
\
, \
*)
, * \ , *
* \
*
\ . ,
\ \ * , * ,
\ \ ,
. * , * ;
,
-
,
\ .
*
,

PARAPHR. PACHYMERA2.

*30

cabanius expialionem, illuminationem, et perieclioiiem eeu consecratiooem. Est aulem ietiusmodi

prifnarum meniium coelestium bierarcbia, onmis
cuo) vUilatis lum aubjeciionis expera (liquidem
ihroni emineni) ei primae lucis plena, quoniatn censorea appellaniur serapbim; oec B O O primaa
setenll cognHioimque pariiceps, ut ex nomine
paiet cberubini. Yerum enimvero baud proprio
ba?c cuilibet conteniunl, aed omnia singulia secunduin ipsia a Deo datam graiiam. E l propterea primum tbronorum proprielaiein expoatiii, aecundo
loco aerapbinortlm ei poaiea medio loeo cberobiDoruna^ i u o l medius quodammodo ab extreinii
concludaiur* uousque ordo fiat. Quocirea eliam dictlur aablimius eoruro omnis dejeciionia expera, e i
lumen priroum, el scienlia primilua daia; quoiiiani
Ires iaii ordioes in unuin coetint, el U N U qiiidam
perficilnr lernarius, qui in commwii posaidet.elevalioneni, tnpra oiniiem eubmUsionem subliiaitalem primariuin lumea, et primiHif dalam cognitionem. Hbc
igilur modo de primav diaposilioiie
aenlienduiu. e*t, quia tres isii ordines in tiHUiii
coadunanlur, et quae proprie per graiiam iudulu
tunt, i i i coinmuni primarioque posaideDt. Alque
bic ordo primos nuocupalur, oti ex bujua aepiiiiu
capitls inscfipliono videre ticel : prinam eniui
bierarchiam iriuin borum simul ponii. Ecquid, i n qtfil, dico, quod expiarione plena expieiur, el illuMraiione plena illuadnelur, cousecralionequo plena
perflcialur ? Hoc enim exlotisam babet operalionem,
el qnaei imperfecti cujuadam roolua aensum ixgcrit. Vcrum tiunmalim dico, el forie immerito,
id iptum esae appropinquare et coranownicare d i vkia3 acienlia*. Scieiuiam autem voeat baec tria,
scilicei expbiionem, illuminalionftin, perfeclionem; quoniam aecundum habitum, vel poiiua aupra
babUum, ineflabiliier iaia tunt iu Deo. Ipaaiuet i i a que parlicipaiio divinx tcienlias, expiatio esl, et
iiluminaUo aique porfeclio, ignoranitam qoidem
expians noiilia perfectiorun insUlulionum aecnndum ordineiD alalus (nam aiiaa perfeciiorei insiituiionea babenl seraphim, et aliaa aogeli; forlassit
epim perfecliores ac aubliroiorea illuairationes qiiaa
angeli babeiit, easdem eeraphim divina gratia babilualiier conlioeni), illominaus veroea ipia oolkia,
qua expial, virlulem illam, quae prius non cognOacebat ea qu none cogooscil per aublimiorem i l hisiralionem; aique perflciens mrsuin eodcra l u roiiie io scienlia babiluali 8ublirah)rum ei illuslriasiraarum inlelligenliarura. Tu vero conaidera
quomodo ccelcetia virtus cogmlione etexpieturet
illuminetar, in illumiuaiione auiem, quando sccuiidam habittjm illominala fuerit, immuiabiliaqiie et
iofariabilis in ea permanserit, perflcialur. LHquid
aulem habituaii expialiope quoque non perflcilur,
aed tanlura in habiiuali illuminalione ? qttoniani
expiatio quidem purgat ignoranlias el oon ooinie
expialus staiim adsummum penrenii, aed expiaium
illuminaiio superveniens perficii, ea oiniiruiu quae
4

S. DIONYSIl A R E O P A G I T 2 E

252

perfectior esl Uleminalie et illuslratio. Uiiusmodi entin est et illud : In lumine tuo videbimta lumen *,
nerope HI illuminaiione perfeciionem.
| IY. Itec itaque, sccundum meam qnidem spe-
$ IV. , '
ttilalionem ac notiliam loquendo, el ca qtiam et \ , ,
, \ *
BCienliam appellal a propositia circa coelesles virlules rationibus; quoniam babiluali scieiuia res *
,
praeelariesiinas edocelur illa prima ccelcsliuro esaenUariiin disiribuiro, quae in Q9 circuilii Dei ac \ .

circa Deutn immediale consislii. Alque notandtim
quod llieologia dmnis virlnlibo Iribual non ro- ' , ,
. \
ctam, aed in circuiia slatfonem, juxta illud : In
, \ * , \ ,
tircuitu ejta tabernaculum ip$ius . Molum anietn
etiam orbieularein iribuil, et recluin/el obliquum,
ut in cjipiie quarto libri De divinii nominibui i r a - " ,
, \
d i t : orbicularem quidem, quando principio carenlibns ptilchri bouiqtie splendoribus uniunlur, e i ad (& * * ,
, ,
Deuin vergunl: reclum auiem, quando ad inferionim providentiam procedunt, lunc enhn rfecle ad

ca lendunl; obliquuni vero, dum inferioribus cou , \
aulenles, indivuls* tnac hnmanenl identiiaii, circa
\ .
causani idenliiaiis pulchruin ei bonnm incessanier
circunigyranies. Ille eiiim angelorum cirfctiiius, eat \
perpeliia Uei coguiiio, quae perpeiuo rnom circu- \ ,
, *
lariier in eodem eiabiliia est juxla illud Isaix: Et
\ uraphim $i*banl in circuiiu ejnt; 01 proseqtiendo
. **
a i l : Ei duabut ali$ votabant * . Quomodo Ilaque *
\ ;
nant simol et moveiitur? inanifesium uiique, quod
\ ,
iu eodein quideni consislanl, ntoveaniur vero ad
illaiu illtiairationem. Qiiemadmoduin enim univer- . , ,
, \ , \
sum hoc, ut aic dicam.eo ipso diim circulariter mo^
,
velor, pariier perpciuo inobile est, ei iinmobile;
l

immobile quidem, secuiidiiui lotuiii, non enim de

loco ad locum migrai; perpeluo vero mobile, se

cundum partes . ita ccolestein quoque circuiuim
fntclligii; nam ct ipse quoque perpeioo motu stabilitur, ac si fixus nianeret.circa idcm semper conversus, eoque vergcna, quod nunquam flt in molii
reclo. Cuni iiaquc ad divinuin Numen boc inodo
sentper vergai, niulias quidem ei beHlaa videl
comoinplaliones, idque pure secundum babilum
auuih, non aecutidiiro diviuoriim radiorum evibralionem, u i in ae eiml, quandoqtiidem bi quoque
obvelentur, secnndum Scripturat propbeiarutn. Sed
sienl is qui sanoa babei oculoa, soleui pure videt
ointiino sccunduro auum babitum, nullo quantum
el e i parie oculorum ejus iinpediinento inlerve*

^ *
\ * \ \
, , \
6 , ,
\ ' .
\ \
, \ ,
, , %, \ \
. ** <
,
,
, * ,
, *
6

uienle; aed si qiiod obstaculum s i l , id accidil j) \ .

,
ciuissioni radiorum tolis, u l qoa? nequeal plene
oculis ae imraiilere : idem cogiia etiaai in virtati- ,
bus divinis. Atque i u qtiidem pure conlcinplationes , . , , inluetur, illuslraiiir aulcm simplicibus ei immcdtalis coruscalionibug, ti nequaquam raedianlibus ,
. \
eymbolis qux prius vocavilcoinposiiionos. Salialur
porro divino cibo, mullo aiuiol, ei uno : mulio, \ *
70 Mcundum diffusion^m; uiio, quia minime va- \
,
ria esl et unifica comesiio. Comestio autcni cibusquc augclorum, esl illuslratio e l erudilio; si cnim & .
k

PsaL , iO. Psal. , 1 2 .

Isa. v i , 2 .

255

DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. VII. P A R A P H R . PACHYMERJS.

234

; , eliam erudiiio cibus nolrientis appellaiur, juxia

,
Ibeologum magmimque Gregorium , niulto mapie
, , ' , eiiam erudilio cihus erudili dici possit. Quomodo
, , - amein hsec coroeslio minime varia el anifica ? quia
, . simplex est, e l non ex aliis alque altit composila,
. niodo qiiidein forle dulcibns, modo vero non tali, , , bus, sed tota dulcis est, ei bona, el derflca, el 010 \* - nino nesciens veniginem, sicut eiiam ame diceba . ,
mus. Neque vero minori* momenli est, circularem
\ ,
rooium cognosccre. Dicimus itaque quoad inlelle , & , ctuin, quidliboiinlelligere vel u i inielleclus est, vel
. in quanlum babel inielleclum. Qui quidem inlel, , lecius esi, primario inlelligil; qui vero inleileclum
, * babel, soctindario inleliigii. ln quantaro iiaque
, inlelligit u l inlelleclus est, dici possel moveri; in
, - qnanturu vero actu reflexo se recolljgens aemeiip * :, sura inielligit, e l id a quo proflciscitur, circularis
. * J
notus intelligilur. Itaque cum ex Deo volente pro , feclns i i l , circa Dei deniderium el dileclionem, U I I . \ quam eirca centrum, versabitur : non enim uniuu, , inr secunda prioribus, aed quod factum*gt,cuidain
, \* - cboreae comparatur, duin niiniruro ea quse producu
, . sunl, produclores suos complecli cupiunt; soium
, * autem in circuilu congreganlur, atque inde p u l , * ebriludine replenlar. Quod iteque inielligendo ad
, , - i d , a quo prqcesaii, converiitur, circularis niotuo
? inlelligeDliam fnlroducil. Ctibi igilor divinum Nu* * , * men aii ubique, ea quae ubique ipsuin iiiaequaolur,
' . " iptumque eempcr intelligere desiderant, in boc e i \ ^ aullaul, e l cboreas ducunt, ulpole iiiielligendo
, ,
circumgyranlia. Dicitur iuque roens in aomeiipsa
, ease, e l ad se ipsam properare : aique eo quidem
, ' . quod io ae ipsa esi, siatum babel; in qtiatuuut
\ vero ad aemeiipeain properal, moveiur, oolena
,, * eflundi in lerrenas e i aliooaa a ae intelligeolias;
. ilaqae secunduin id qnidem quod se movel, move ,\* lur, eecundum subatanliam auiem siaium, aed non
, molam babet. E s l igfiur eliam in divinis coalegii ^, , buaque menlibus impelue quidam ac oaolus, illud
, , * \ ad divinum Nuniea deatderiiiro, alque ilJa cireupn
\ \ ,
ipsum, lanquam circomcirca ccnlrum, cborea, non
, \ , eecus ac circuli circnro ponclura seu cenlrum a
\ ( , quo dedoclus eaU Enimvero eiiam secundam
),
71
necesaiutero nauiralem rea quaelibel circa
, , , , 0 Deum cboream dacil, duro caugam euara ambit se , ,
cunduni esse. Uoc uiique modo circum Regein om
, , * nium aunl omnia, et propier ip$um auni universa,
, * , ipseque aucior esi onMiiun bonorum. Quando a l i , quia ad Deum vergil, mulia jos communiooe coo, * , . , - perailoneque dignut efilcilur, per eam que cam
* , ipao fleri poleal auindlaiioiiem : cum enim in Deo
* * , babtlus est el operatio, scilicel purilaa e i expialio,
* ,
lumen ei illurainalio , perfeciio et id quod perflcit
, , (quoniro allerum quiilom babilua esl, alierum a u . , tero operalio), mens quoqiie boporum babiiuum
, to\> ooromunione digna redditur, ot et ipsa per grailara
* pura, lux, e i perfecti a i l ; quin e i in partein venii
^", , ,
cooperationis, duin ei ipaa purgai, e i illuminat, et
.
perficil; inulia quoque cognoKR, ied eminwilcr,
P A T R O L . G , IIL

9SS

S. DIONYS!! AREOPAGITiE

el non secundum hominem, et, quoad ficri potest,

diriitao scienlia? cognitionisque pariiccps eftkilur.
Quamobrem qtiod mulia cognoscal, liymnoa qnoque Ibeologta terrigcnis tradidit : nisi enlm credidiseeut, nequaqnam laudes cecinissent, ei nisi seciuiduin euperiorem pariem illuslrali fuissenl, nequaquam vox eoruin aensibililer loqucndo, fuissel
quasi v b i aquarum mullarum, clamanl enim juxta
riiviuisaimuiD Ezecbielera, Benedicia gtoria Domini
de loeo $uo : alque alii cctetarriiuum illud venerationeque pleni&aimum divinae laudis caniicum
proclaniant: Sanctu*, $anctu$ $anclu$ Dominut Sabaoth, pltna e$l omni$ ttrra gloria tua . Ilas aulem
aoblimissimaa coelestiura virlulura bymnologias
t

256

;
\ , ,
\ , \ \
, , ' , ,
,
, * ,
,
, .
, , \ ,
\ , , *
, \
, , \ , \ .
(

jaiiipridem in iraclalu De dhinh hymnit * examiua*

\ ,
vimus
rimna
v n l i m t m n o ibidemque
i l i i r l de
iisaaiia
siiper
nnap.
_..~
,_.
JL..1..

_ .^_
el explicuimus,

'

que pro modulo nosiro diclum e s i : e qnibtia ser,

monibus sufficiat in pneseiiliarum hoc dixiase,
. ,
quod prima dielributio divinuin boc laudam canli, \ *
cuin, quoad fus erat, per illuslratiooem a dfvina bo- ,
i.iiale acceperii, ab ea, inquai, ibcologia seu dfvina
, \ , ,
bonilale, quae eiiani bouifonnis bierarcbia ei ordo
,
exsiaiil. Dicilur enim bierarcbia non lanlum ipse- ,
* ,
mei eorom babiius, et scieniia, et operatio, sed
, , $
etiam ipsamei distribulio : sicui sacerdoliura ipaa$ ,
met digniias, ei qui eam pariicipanl; i u dicimus,

iacerdolium boc ei illud beneficium accepil, et hoe

el illud passum esi. Itaque ordo isiiuginodi ac dis- ; , \ irihulio, ianquam boniformis, ibeologiam bane
jnferioribtis transiniuit : siquidem haec esl bonifor- C .
. ,
mitas, 72

P^riicipes eflQcial.

Transcripsii, inquam, illud explicando, ut slc d i ( cam, per epiiomen et summatim; quod omnino
aequum ei jusiufn sit, ab omnibus Dei capacibus \ , , *
' \ , virlolibus curo eciri, tum decanlari, quoad fieri
- ,
poiesl, ipaam vencrandam, oi supra quam laudandam, omnique laude dignam Dciiatem, ut uno mo- ), ; \
lu per omnia glorificctur : siquidem hi suntdivini
loci Deo convenientes, in quibug requiescit, quem- ,( ) ,
" , \ \
admodum in sagra Scriplura diciliir : Qualem domum adificabith milii ? dicit Dominui; vel qut$ /o- \ \,
citi rcquieiionit mece ? l l a nimirum u l ipse possi- \ . * . *
dcai sancias istas beaiasque naitiras lanquam locos %
capaces tplendoris sui : eicul enim locus capax esl ^ * ,
\
corporis, sic et ipsa3 divini eplendoris. Quomodo
, \ auiera, diceiue Scriptura ubique Deum esse incir *
cumscriptum ( u i cum ait, coeluni esse sedein ejus,
\ , , 4
terram aulein scabellumf; et ilerum : Siatuii cotlu ilatera, et terram pugno ; et rursus, Si a$cen-
dero in cce/m, adet; $i deucendero in infernum, t7- , \
, \ /luc manut tua
pialem locum Ezecbiei Deo exco (>, . " gitavil? Deo digne boc iitlelligilur : dicil enim
eiiam in Evangeliis Doruinu; ; (Ego el Paler) venie- \
ia, il mamionem apud eum faciemut : ita ul* \ \ , \
eiiam Viriuies spiriiualea alque aniinae sancloruin,
1

u l

8 a , i o s

u 0 n i

8 , , i

Exccb. , 12.
* Joa, xiv, 23.
* Deuderatur

Isa. v i , 3.

A c l . v u , 49. Iaai. LX*I, 4.

Isa. XL, 12. * Psal. CXXXTUI, g .

257

DE CCELESTI IIIERARCHIA, C A P . 111.

, \ -
, ,
. xal
\ , , , \ ,
\ , " ,
xal .

23S

merilo Jocus ac requiello Dei nuocupari possinL

more communi desnmpta haec cet loculio. Quin
et illnd quoque prima distributio eoquenli ee boniformiler manifestat, quod nimirum monaa unilasqne quae tribua inest Personii, sit beala sanctissimaque Trinilas, ei unitas, quae optimam stiam providenliam, ab ipsis priinis nalurig coeleslibu in res
omnea usque ad minimam diffundiiac trangmiuil,
i
imperfeclum meum niderunl ocuii /at,
lanquam omnis subslaniiae principiura superprinei*
piale, et super omne principium exsiatens cauea, aique res omnes guporessentialiier conlineng in
comprebensibili coroplexu. Incomprebensibilem autem complexum v o c a l , eminentem omnino conlineoiiarn, et quso a rebus conlenlis auingi oeqoeat : aiquidem divinura Numen cum omnia
circumdct, el oplima sua providenlia contineal, insuper ab omnibus, secundum naturam suanit
superesaenlialiler exemplum est; quia nibil eel eorum quae sunt, eed omnibug igtig incomparabiliter gablimiua. Porro sancla beataque Trinilas inonas etiam est et unilas: monas quidem, uipote
simplex 73 ei incomposiia; unilag au^em, quoniairi etiara ad geipsam naiuraliter u n i l u r , unitquo
omnes aibi propinquanles, juxta quod dictum esl in Evangetiia : Vl $int unum, $icut et no$ unum
tumug .
M X l a

u < 1 :

Depl , ,
, .

CAPUT

VIII.

De dominatiembm, virtutibiu et potuiatibus, tt

media earum hierarchia.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. Bxplicat quid significent dominationet, virtulet ac potestatet; et quanam raiione media ista hierarckia initiehm
em Ulustretur. II. Kxemplo declarat, quomodo iUuslratio superioritw tpirititm ad inferioret derivetur.

II.
\
, , , ,
\ \ ^
,
.

\ , ^ , \ ,
" , , \ , \ , \ ,
, \ '
,
**, \
\ ,
, * ,
^^ , * ,

17

(#

P M I . CXXXVJII, 16.

Modo nobig transeondom esl ad mediam COBIOstium gpiriluum dislinclionera, dominationes ietae
supermundanis oculig, prout poasumug, conleinplando, una c u m potentibus revera epectaeulis d i viiiarum poiealalum atque virlutura : qtuelibet
enim nalurarum appellalio supernarum, Divinitaiii
imilatrices earumdeip deiformes denotat proprielatee. Nomen Itaque quod sanctag designat dominationes, exialiroo declarare absolulum aliqueoi et
ab omni lerrena utilitate liberura ad superna IrangRum, nullaque penilos lyrannica diggimilitudine
ullo modo inclinatam, sed liberaliler aeveram dor
minalioneni, quae omni abjecla eervilute cektor*
omni dejeclione superior, ei ab omni diseimililudioe remola, verique dominatag, necnon principii
dominaiionis jugiier avida, com ipsa ae, tum sibi
subdila ad genuinam cjue simililudineoi, quoad potesi, beneflce tranaforroal; e l ad nihil eorum qu
inaniler apparenl, sed ad id quod vere e&t totaliier
converga, Dominicae semper deiformilalig particeps
extrislil. Sanctarum aulem appellalio virtutum, forlem quamdain et inconcussam d e n o U l virilitaiem,
oiimes deiforniea earum aclioueg reduiidaulem

Joan. xvn, 22.

VARIiE LECTIONES.
Cb. D. S. . .
b ;.
Cb. .
.
1>. . S. . D. S. . .
M

99

91

Cb. D. ' . Cb.

Cb. D. . * .

4 1

S. DIONYSII AREOPAGITJI

239

140

ne qniriqnam admiUant, qoo ipsis insilne diviniius

illuslrationet itntninulae deficianl; qnae maguig vi
ribna ad Dei nKiiiir imilaiionem, neque moliri diviito ignavia sna deesi, eed conslanier ad siiperessenlialcm ac potentiflcam virimem iniuens, nec
non ipsiiiBmet virluiis, quanluni fas esl, cffecta eilutdacrum, ad eamdem qtiidein ceu viriulem principatem, valide convertihir, ad 74 *
<l
posteriora sunt, virtutem iis suppediiando, deiformiler dhnanat. Porro sanclarum nomcn poteslalum, coacqtialem divini* domiiiaiionibus virlulibusque dislribulionem sigqat, et iiiconfasmn divinis
rebue cxcipiendls ordinein, nec non intellectualig
ac guperinundialis potcslatig dispositionem, quae
nequaquam lyranuice in pejug poientix suae viribua

, * *
>,
, ' (& \ ,
\
, \
,
\ ** ,
\ ,
\ \ , \
\ , \
,
* \ ' abutatur, ged el ipsamct animo invicio apie ad d i - , \ * " ,
tina dirigalur, atqoe ae gequeiitia benignissime
promoveal, el ad potenlillcx poieslalis priucipa- , , ,
lutn, quantum fas csl, acccdal, eumdemque, prout , *
valent angeli, praeclarissiinis poicstativae virlulis .
sux funclionibua illuslrot. Diiformibus bisce frela
\proprielalibua, media illa cccleslium iutelligcnlia- , \ nim disposiiio purgatur, el illuininalur atque per- * , ficilur, eo modo quo dicitim esl, divinig illuiUraiio- ,
nibug, por prhnum ordinem bierarcbicuui secundo , \
aibi loco indiiia, perque ipsuiu medium, aecunda
.
uianifegtalioue diffusis.
v e r o

uaB

41

S ii.
Diciam iiaqae noliliam, quse ab uno angelo G
in allcrum derivalur, indiciuni facianius perfcclionie ejug qux eminug procaraia, progressu ac proAisione subobscure ad iiiferiores pervenil. Quemadinoduni enini sacrortitn noslrorum inyslcrioroin
perili, scipsia apparemes divinorum luminum expletiones praesiare censenl i i s , quarum aliqui aliortim interjeclu participes exateloni: similiier exieiiino, angelicorum ordinom, qui prrmi in Deum
extenduntur, imntedialam illusiraiionem perspicaciorem esse participalione illorum qiti per medium
pcrficitntiur. Uanc ob caiuaiii quoque primae inlelligeiitiae^in garerdoiali nostra tradilioiie, perfectivae
ac luciflcac, expialorixque virluics Roniinaniiir eamiu qaac iuferiori ordinis exgisitml; quippc qua per
Hlaa ad superessenliale omnium principiutn subve- D
bantur, alque mygticarum expiaiioiiuin, et illuminaiionum, periecliouumqne, quoad iis fas esl, parlicipea reddantur. Iloc enim universim divina ordinaiione diviniiug slaiiitum, u i qaac secunda suiit,
per piima divinas pariicipenl illuminaliones. Quod
utiqiie muliolies a ibeologig expressum reperias :
iiaiu, cuin divina paternaque clemenlia populum
Ixraeliiicum, coiiversionU ejus ac saluiig ergo, corri-

^
, *
^ , \ . \ \ , , * > *
\
,
. \
*
\ ,
, * \
, \
, ,

.
,
.
\ ^. \
,
, \ , ,
47

VARIiE LECTIONES.
* ('.. *
. . * . . Sc. el Sar. aggenfiiintur. * D. \
.
S. . D. ^., vcluii Sc. eUam iiiicrprelatur.
Cb. D. f
Cbarl. alia lcclio nolalur, :.
. U O H babel.
4

49

141

94*

DE CCELESTl UIERARCHIA. CAP. VIII. CORDERII NOTifi.

\ , puiasei, ultricibtiaque ac cruilelibiis nationibus corrigenclum iradidissci; qttos provitle gubernabal,

\
". $ omni modo ad meiiorem frttgom adduceret, a ca, " , , , ptiviiale 75 1oque liberoe ad pristlnam forlunain
\ ( , , \ benigne revocavU. Theologns qtiidam nomine Z a ) cbariae visu percepii, primonnu qtieimlam, ut opi \ , nor, ex iis qui Deo proximi sunl angclorum (comnuinia enim, uli d i x i , omnibus angelica cognomi, ,
natio est) ab ipso, sicui diclain est, Deo hac ipsa
* ,
, de re verba consolationis percepisae: aUenim au
, \ tem ordinis inferioris angelum, obviam priori, lucis
, - capicnria? ac pariicipanda? causa, pnecedentem, cum
ab eodeui deinde divinum cousi|ium, taiiqtiam a
. , \ sacerdole sumiiio, percepiseei, illud ipsum ex i t n , posilo munere Ibeologum docuisae, fore ul Jero - *
frugifere nwgna bomimiiu luulliliidine i n , , * colerelur. Quidam alius iiein iheologus Ezecbiel,
hoc a Deitate ipsa sopergloriosa, quae cbenibira
\ ,
franscendil *, sacroaancte saocilum aeseril: Israe
. lilicum eiiiin populum c u m , ui diclum eei, cle , - meniia paierna per disciplinam ad frugem tradu, - cerel meliorem, sequilate Deo digna reos ab insonlibut tecerucndos censuil. 41oc priiuus aecundum
. ,
cherubUn doceiur ille, cujus rencs sappbiro pncfyw
\ cincli erant, quique talari vcsie, pomificaius i n , \ signi, ainiciebatur. Caneros exinde angeloe secu ribus armalos, a priori illo divina jnbet ordinatio
, divinuia bac dc re judicium edoeeri : buic siqui , dem prxcepil, ul per niediam Jerusalem iransiret,
, * , Q alqwe sigiium uisouiiuiii virorum fronlibus iniprimcrel; aliis autem a i l : Exite in civiialem post enm
, \
6 ; \ ei percutiUy ti nolile parcere oculis vetlrit; ad omnes
* autem super quos est tignum, ne appropinquelis J*
; , Qutd autem de illo dical quis augelo, qui Datiieli
, * a i l : Eqreuus eti sermo? aut de primo illo, qui
; iguem dc inedio cberubim accepil? vel, qood an , \ gelicam liiculeiiliiis coufinoai dislinciionein, de
, . cberubim ignem ingerenle in maaus ejtis qui slolaai sanciaiu iodulus erat? aul de illo qui Gabrieli

; divinUsiino, cum eura accersisscl, d i x i l : Fac illum
* , inielligere mionem ? aot de oinnibus aliis, quae de
, coelesiium orditie bierarcbiarum prorsus deifuriui
, * , \ a sacris sunt ibeologis compiemorala? ad cujue
- ulique iiiiaginem si sacer bic ordo nosler se coniD potiai, eique, quanlum potest, assimiletur, angeli.

i l , e n i

euin profecio decorem iUum velut in flguris exprimei, foruiaiu inde capiens; ac pereain ad supercsaeniialem omiiia sacri ordinU originein ailolleiur.

7 e ADNOTATIQNES C O R D E R l l .
51. Describil mediaro bierarcbiam quae continet dominaiiones, potestatee atque vimues, e l inyslicam
cqusqiie inlerprelalioriem ac proprietatem expoaii.
Dominationes auleni dicuniur, quia caeleris angelis dominanlur, ei ab ojnni oppressione suni libcr^e,
* Execb. x.

J Exech. ix, 5.

Dan. , 25. * Dan. , 10.

VARIiE LECTIONES.

C h . D. . .
arli* iilum non habet D. ei P. D. .
, . S c * artieulus deesl in . uon babcnt Cb. D. . , D.
n

^-

S. DIONYSH AREOPAGlTiE

%U

ei ntilli inferiori subjicitinlur. Hartim offlciuin est, gectindnnt Dionyshim , timore s m i l i deposito, ia
Deuta moveri, el inceaganler ei famulari: secundnni Gregorium autem officiui earum eei, in bello
apiriiali innlruere, qualiier oporteat praelaiionis offlciuiu exercere, ei qualiter debeanl subdilis dominari.
Virtiitea sunt infaiigabiles ad exsecutionem faciendorum, et robugl ad perceptionero munenim.
Iflaruin oiBcium esl, secundum Dionysium, docere pralaio&, u l facile ei perseverauier, quae ad oflicium
praelationis perlineni, exseqtianiur et ipsius onera suslineanl paueuler: iiein per istaa miracula fiuiil,
et virtus faciendt miracola perfectis concedltur.
Poteataiibua virtuiea adversari eubjeciac sunt, ne mnnda lanlum noceant, quanlum cupiant. Haraai
officiuin eai, aecundum Diouysium, angelos inferiorea, quoad fieri poteat, divinae polenlis conionnare:
ei, aecunduoi Gregoriuin, illos qui in spiriiuali ctriauiine deeudani, coniinuare, e i , ne regnum spiritalo
amiiiant, defendere.
l l . Oaleiidii illustraiionea qao per plures trangfundunlur, eo obacurioree exeigtere in postremis.
jriores aulem angelos a siiperioribu& illuniiuari, probai ex Zacbariae cap. 1, ubi duplici vigione
osiendiiur propbel augelorum lulelariuin Deique in Jerosolymain c l Judseos siudiunt: ei gimul, quoinodo uinie angelus ab aliero, quid Jerosolyinae fuluruin essei, edoceretur, et cap. it videl Zacharias
augeluin cum funiculo mensorio, ul inelialur ieruealetn a Nehetnia el Zorobabele rejedificandam: cum
ex iunuulu exiguo, uipoie convoluto, coiqicerel, limeretque Zacbarias exiguani fore novam Jerusaleui,
inox audil akeruni angeluin praiiiiuenleiit, absque muro Jerusalem habilandam prae muliitudine. Dbi
videiur bic aiigelug superior prioris illius proposilum revocare, qni funiculo dimensorio magoiiudinem
urbis dimenaurua veneral: natn antequam post reduciioneo niuris cingeretur civiiag, Ecclest Ivpum
gerero debebti; quae, posl orbetn a Gbrisio redemptuiu, oinnibus omnino gentibug paiuii. Posierior
ergo angelug priorem iu*truxil, ei lanquam auperior iiiferioreui docuil. Quomodo auiem angeli ab
ipsoiuet Deo unmediaie res aliquas edoceaniur, ostendit ex Ezecbielig cap. i x , ubi jubei Deus augelo,
ut gigoel Tao in frouie eoruiu qui a caede Jerosolyinorum eraui liberaudi; ei aex aliis anpeiis mandal,
u l aigua-iis parcanl, caeierig omnibug inieiTeelig. Iieni ex Dauielis cap. ix, 93, declarat, quomodo ad
propbeuiu niugug ait Gabriel, siguificana non lantum solveiidaiu capiivitatem Juda:aruiii, sed e l loiiua
generis buniaui per Cbrislum, pusl sepiuaginta bebdoiuadas aunorutn. Siuiiliier iieruin ex Ezecbielis
cap. x, ubi jubei Deus viro lineis induto accipere prunag e roedio currus sui cberubim, easque spargore per Jeru&alem, u l boc signo poriendat urbis inccndiuin per Cbaldaeog : el ruraug ex Dauielia , 1,
ubi M>cbael jubet Gabrieleiu exponere Daoieli visioneui. Ex quibug oinoibus locig tuaiiilesie cojligilur,
augeloa auperturea iuferiorea suoa uiulua de rebug, quaa iguorabaui insiruere

P A R A P I I R A S l S t P A C n Y M E H j ; (13).
{I. Traducendus modo eerino cal ad uiediuni I. \ tift
cadestium tiriuluin ordinem. Noa dixit auleiu or .
dinem, sed adornalioueai; quoniam baec ipsa rur- , ,
auui treg ordincg babel. ilaque seu ornatu . ,
pro ordine dicto, et praposiiione
seu per trang- & ,
iluro vel disiinclioiiem denolanle, , id , .
est adornaiwnem aeu dislributionem d i x i l , ordi- , ' \ ,
iiom nimiruiu in tria dislribut;m Yideainus igitur, , , ,
aed gupermuudialibus inlelleclilibusque oculis, . ,
quoad possunius, 77 dominationes ac virlutes ac \ ,
*
poiestaiea. l)uo iuque bi ordiaeg, viriules suni ac
poiestateg, quoniam a viriute notnen acceperuni: ,
. , .
poteslas eiiim iiibil aliud est quam babiius, qui
congruae vobuiUti virlutem coiigruenlem oblinet. , *
Dixi aulem congrucB quoniam qui polens est, possel .
ciiam vrlle impossibilia, sed nou adipisceiur quae *
c u p i i ; atque idcirco ulrorumque possibilia d i x i l . ,
, , ,
speciacula. Non aulem dixil cogitaliones; siqui
\ .
dem cogiiaiio luolus csi aniniai, qui non subsistil:
\
scd speclacula, sive res quae effecium sortiuniur,
,
e i oculia supermundialibus supraquo seiisum, quoad
\ , '
fieri potest, specianlur. Elenim unumquodque co*
, *
gnonien menlium diviitarum, Divinitaiis imitatrices
\ * earuindeia deifonnes demonslral ac gignal pro ,
prielaies. Angelorum autem Deum imilans pro . prielas alia est alius, vcrbi graiia, virluium est
\ >
puiculia, doininalionuin vero liberias; <|ux uliquc
t

(13) Yidc Scbol. S. Maxiiui, tom. II, cap. 8.

U5

DB COELESTI HIERARCBIA, C A P . VIII. PARAPHR. PACHYMERifi,

,
.
\ , \
, \ & \ *. , ,
* \
.

, , , ,
, \ , *
^& \, * , ^
. , \

346

in Deo tadiatinctl sonl et snperlata: siqaidem d i viuom Numon ipeum per te Kberuin, per se poiens
est, communiter auiem omnibue omnia est. Hactenaa amem ut pkirimam ooilibet eorum quld
propriom ab Auctore distribfttura e t l , u i ea qttse
euDt ordinis eorum, secunduin proprielatem suam
conserrareotur. Nomen iiaqne quod eanctaa dealgnat dominalione*, exietimo dedarare abaelulain
aliquem, et ab omni terrOna viliiate libennn ad euperna transitum : idcirco enim liber e s l , quod
nullo proreu* modo quidqoam s i i quo deiineri d i caiur. Cave vero dicas, eum prortut dixisse, quod
partraliier quaiidoque inclineUr : fiullo llaque
roodo lyranuica dhaiinilUudiiie quaplam i n d i n a lur. Modi auiem serviiulia atque iftdiuaiionis auiit,

, - vel limor, vel pudor, vel adulalio, vel egesias, vel

, * \ passio, vel eiiam omoia sinaul, vel aliqua: quaa
' omnia profecto longe abeunl a dominaiionibua, per
\ . qas forlo deierioribua subjicereuuir, vel ietiuauiodi
\ , \ ad aoperna tratisilua iinpedireitir. Haec enira de, * \ . leriora d k i l et materiaHa, ijpraniiicasque iattquaw v , \ litaies secunduiii quas qui modo elaius eat, per
, lioiorem vel quid simile dejiciiitr; ei qui modo.de, . Jecius e s i , ruramn dauis fli per afftctionem:
, \ quoniam hic eiiam ab istiusmodi affectioiie tyran \ ; , nice gubernaiur. laiiuamodi eiiain sunt illa mait \ \ , rialia, ui quae iiunquani in eodetn etalu pcrmauent,
, \ sed semper periuutaniur. Hiace omnibus tyraniricia
. - malerialibus et inanibus inaequalilalibus liberie 78
auni dominatiouee, uipoie incorrupuc, omnique ser. ^ , \ ,
1

\ . \ (
\ , \
, ,
.
, ,
\ \ , \ * ,
& ,
\ ,
.
-
, , . , *
, \ \
,

vilule supertorea. Nec quit luibi dical bic, eos non

babere limorem ac serviiulein Dei : audial enim,
u l non isliuaniodi lunoreni, neque laktiii scrvitulem dicat, sod eain qua? est reruui deteriorum, senaibilium, inqaaiu, el corporearum : illa cnim noa
einunl ea quae vera suul conaiderare. Naiu a quo
quls devicius e s i , ejus ei s< vus factus esi, hanc
eiiam imniinuemem vocat. lucirco eiiam ab oinni
dcjecMone ac subjectione liberac winl, et eximuniur
ab omui inaequafiiate, nc modo quidem forte subliroea aint, modo vero oinnibus sitbjecla. E>esiderani autein veruin doniinaium, ei principiuui
doininalionuin, id est Divinilatem; aiqtie boniformiier aemper non senaetipsas laniuni, verum eiiam
inferiores, oad fieri poiest, semper traneformaut
, - D ad propriam veramque D e i , sive dominaius prin
- dpji, siiniliiudinem el asaimilaiionem. Qbaerva vero,
. - quomodo non appelanl oinnino gradiim sttblimio, \ pein : ambiveraril enim aliqtise primaro disiribu, , , tionem, et affectio eral in eis, aique tyrannic&
V pagsioai aubjecue sunl. Non iia ista>, sed appc , \ \
liint, et quodamroodo obiinenl per dileciionero, do
* minaluDi, ei principii dominaius simililudinem;
, , ^, \ ita ut alias non essenl domiualkNies, nisi boc modo
. erga Gondiiorein suum afBoereniur, iia ut inde sia ,
tutii dominalionis accipianl. Ad uibil aiilom eorum
*
qiion lemere appareni converlunlur, quales siml rcs
,
corporeae el indecorae; sed ad id quod verc e s i ,
| scilicet Deum, atque ila, quaiilum iu eis est, par,
licipcs fiuul deiformilatis ipsiuamcl principii doiair

47

S. DIONYSll A R E O P A G I T A

iiaiionuin, aicut etiam ipsae aint dominatua ac do-

minaliones. Eoruin autem ad euperoa iransilura,
dominaiionero vocai inflexibilem, quaai adulalionis
et criminis exsortem, nulla maieriae tiiillatione i n clinatam. Solvii aulem liic eiiain errorem quemdam pbiloaopborum gentiiiuin, quem religiose
pcratringil : itli enim proprias quasdam virtulet
trea inflexibiles appellabani, quae ex aliia quoquo
tribus prioribus virlulibua in lucem prodieraut,
nou autem a Deo proprie fuiraot procreai: aiuufqne, bas inflcxibiles apirilalibus iis, a quibue produciae fueranl, virtuiibus eubstralas, u i retinerent
quodaiiimodo el subirent, *ac cobiberent prioree
illas, oe in maieriam dilafcrentur; atque boc i n flrmiores eaee its qua? aeipsas produxerunt, quod
debeant aometipsas coniinere, oe labanlur. Haec ^
quidera lanquam in compeodio sunl illorura,
79 -Me auiem sancius aapienter iis omnia contraria iradit : ex Deo emra eas per creationem
productaa aaserii, cujua eliam similiiudinem in domiiiatu tenenl, ipsaa lamen iiiflexibililaleiu erga
oiuuein submissionem raiione dominationis babere
dicit, quasi csedeuies et diasecantee, el non ainenles superare cupidilaiera sensibilium, non taroen
eaa qux pracedunt cobibeutes. Dieil iiaque, quod
01 inflexibilee sint ad inalum, ei domiuaium leneanl ; atque binc precedenlea mioioae excedunt,
ae in inaleriam dilabaniur. Sanciarum auteoi virtuium nomen exi&iimo in comcnuDi significare
masculai quamdaui ei constanlcpi virililalem, r l - ^
gidam, asperaiu, severaiu. Neque vero audiens,
virtuies illae diviuas feuiiueo noinuie nuucupaias,
Biuliebre quid iis ascribae : virilia enim siguificaiio diciioque dc (einiQis virilibus, et virili menle
predilis, aul virili robore pollentibus, enuulialur.
llabent autein viriliutem : ad quid ? oon ad difllcultaies incidenies, irisiiliasque, ut in nobia accidil ; baec enim ueque virluiibus diviuiu conven i u n l : et ab extriuteco movenlur, ut aliler isliusmodi viriliia apparere nequeai, niai difficulias
exoriator. Non iiaque ad basc untuio virililaiem
oblineui, scd ad omuea suas deiformes acliones.
Dixi auiem suas, quia cuilibet sua propria diviua
compelii operatio, Ua u l noo deflcial in ulla aibi

14*

etvot
, \
, , \
, \
* , . , ,
*
, \ *
,
\ ,
, . " , \
, \ ,
,
. ^ \
, , , .
, *
\ , \ *
\ ^ , ^^
. " ; )
\ ,
,
* \ ,
,

. ,
' .
* ,
, .
, \ *
* \
, , * -
\ ,
\ ,
, ' ^ ^ *, \ -.
, \
. ' ,
' ^
\ ,
indila illuslralione suacipieitda, nec ab ea quid- D ' ( ) quam paiialur; qualia esl lapis qui igne non con- ~
sumiiur, qui ignescit quidem, sed non comburi*
, *
tuf ; sic eliam bic, dum polenier ad Deum i m i - '
tandum adducilur, altauien non dejiciiur, oeque , *
.
pna imbecilliuie deifarmem rooium deserii, sed
! , conslanier inluelur in vinulem omni subslantia
superiorem, et ipsaruannel virluiura condiiricem, ,
cjusdenique, quoad iieri poleai, iroago virtulifor- * \
* ,
mis eflicilur. Quemadinodum enim oalura divina
illl virliiiem suppedital, sic el ba3C inferioribus : et ,
aeciinduin quod quidein ipsa viriua e t i , secundum .
*
priinam raiionem, ad diflereniiani earuin qux posl
iptain siml (boc enim esi seu princeps , ( IJ
,
xir(utum) j u x u graliaui sibi a Deo daiaiu babei,
1

* 9

D E C O E L E S T I H I E R A R C I H A , C A P . . P A R A P H R . P A C H T M E R J E .

S3U

, \ *d Deum viriuttim auctorem vabde converta

t: in
in qitanlura
qnaitltira vero eiiam inferiorea ab hac ba , , bent quod vinules siul, vim auam \\\ illas irajicil ac
, , ) \ diairibuil, eeciiDdum divinam prorsus iurfiatio\ . nem. Porro nomen aanciarum poieslaium dcvla , raiivora, exisiiino aigniflcare ordioem prsediciis
\ , \ illisdoobus aequalem, bene ,ordinaluin, decorum
\ , \ 80 et Lncoiifusum circa divinaa illastraiioues :
\ - proprium enim poieaiaiis eat, ea quae inciduni hi
\ * , ordinem dirigere, idque sine leroeriiale ac confu , . \ , giono. Guin enim poiesiag virios t i i aecundum vo , (
lunialem ipsi convenientem (ut inordinale qtrfd et
\ , confuse vel dicai vel agal is qui prseditu* est po sixnCalr ), \ - testale, in quod tolum poient s i l et poiesuicm
, babeal, idque quando nibil Incidit extriiigecus i i n * \ , - pediens poiesutem; tunc olique non est poiealas
blapotetiatcm babeniia, aed temporis, vel forte
*
, \ i n i m i c i , vel i m l i l i a e vel alicujas allerius), hoc in polestalibui eiiam divinis locum babeU Cum enim
, \
baec otnnia ab ipsis aliena gfiii, baboant autem po , \
, ' leaiatem a divina g r a i i a indivisam aique indeO, \ . cieniem, divinas e i i a m illuairaiiooes ordiuaieei
, \ * - i n c o n f u M recipiunl, ac bene dispoaiti suol au* *pi ( , - rilalem ct supermundialem a r b i l r i i liberiaieun \
, ) quoniam seniper a r b i i r i i s u i poiesialem babenl,
, \ * noc modo quidero sic, modo vero aliler aflecti
, ( , - guol. Cum aulem poieslas a l i a quidem legiiMiia
\ , , sil, alia vero tyrannica (iuferi eniio poteaias etiam
Tyrannum non facils
,) , . - tyraonidem , j u x l a illud
, \ COUH),
et quando quidem legilima potesiaa
oblinetur, invieia esi ad bonuin; qtiando aiitetQ
, <*, - illegitima et tyrannica, lunc propria ?i ad maluui
abulilur : facit bic aairclus divisionem poleatalis,
,
ac dicit, virlules sanciaa non lyrannice ad mala
\
* . - virlutibus abuli, sed animo inviclo ad divina leii, , , dere ; quod est proprium poieslails bene ordinai*,
aique adeo eliaiu legiliinae Neque ianlum ipsae ad
\ ,
auperua Iranseunl, veram eUaro inferiora sua boui *
\ . * \ d r a - formiter adducunt (noo enim eal invidia, neqoe lonacitas, neque parcimouia bono), et ad Auelorem
, *
, \ , \ auuin, quem potebtiflcum et polentiae principaium
. vocat (Nlud quidero, quooiam poieslaie condidU
, \
ac creavit; boc vero, quia potesutes regil), quan, , , .
tum fas est, assimilantur. Siquidem ipsarum per^
, \ , \ - D feciio est Dei, quaota fieri poiesl, assimilalio ;
baocque divinam assimilatioiiom, quaoiom liqei
*
, \ ' angelia, accondbnt in soig oroaiiwimis ordiuibos
, * polegtoliv virlulig, gcilicet in virtulibug e l domiiiationibug : bae enim sunl ordinis ejusdem cuin

iig. Siquidem recto meminiiirug, diximus aniea,
, .
quidquid ooiversioi accidit, euilibel u l plurimum gecundum moduro' propriutn dislribui, ot aic ea
qttae sunl ordinia aerveniur; hoc onim propter lucis propriotatem sigiiiflcai eliam vox atctndit.
c

Yel etiam aliier accendii, propier lucig proprieialem : iux enira sursum feiiur, laiiielsi 81
Js
Dhistralio deorsum etiatu tiat. Deiformibus proprieuiibus' inediae distributioids absolaiig, iransil
ad caroro bierarcbiam, id egt, expiationem , illurrtinalionem et perieclionem. Expiatur ilaque, et
illuminaiur atque perflcitur eo modo quo dicturo esl in prima diglribulione, qooniam lara illa quam
ba?c aub divinis esl illuilraiionibus, verum bxc secuudo loco per primaro : illa enim medianie qua)
printn luce perficiiur, gecnodae illuslralioiiis radii irajiciuntur.
II.
II. liaque noiitiam, qtuo a Saebana, ei Da
e

(,

S. DIONYSII A R E O P A G I T J E

*5!

S59

niote, 61 Bxecbiete propbciie, per alium ad alium '^ angetwfl transfuaa dicilur, exemplum faciarous per- , .\ , \ ,
feeiiunia quse eminus procuraia, progressu ac pro- * ^^ ,
fuaione eubobscure ad inferiores pervenii. Obscu- , ^
ram autem peifeciionera dixil, non propier pro- {. *
priain ejus remisftionem, aed propler imbecilliutera ,
recipientium : boc enini signifrcal, Yocando S6- ,
cundaa parice initiaiionfe, i d eat obacurius i n i l i a r l *
socunda. Yerlmram suonim excmpluro snmit ab ,
iis qux apud bominea sunl iuiiiaiionibuB, idque .
nou a eemciipso, sed ab ipslsmel sacrorum peritis , \ /
iniliaioribus nosiris. Quomadmoduin cuiin ilii d i - * , *
cuni, per se apparentos pleniiudinee atque illu- . ' . ( ,
slraltonea (juxU illud, De plenitudine ejut omna
) * cccepimui**) perfectiores ease iis quae per alias divi
1

p a r l i c l p a l i o n f e b a n r i u i H u r (iailiali e u i m , aive,

** , (
ut eic dicam, perfecti stint diviid aposioli ab ipso- , , oi *
*
inel Salvatore noelro iesu Cbrislo ac Deo, ve! a
\ ,
aancio viviflcoque Spirltu tempore Penlecosies;
coiisecrati etlam sanl sumoii eacerdoies peripsos, , *
atUroon perfeclior oihnino est eorum consecratio): , \
*) \ \ ,
queiuadraodutu, iiri)uara, qui iu divinis excellenles
suut, de liis a i u n l ; iia eiiain exislimo liuue aan- , , \ ,
clum diccre, immedialam parlicipalionem primae
dUlribuiionis evideutiorem esseea q a inedian- . \
, \
libtie aliis conferlur, ldcirco eiiam ex saccrdoiali
tradiliono babftnua, primoa sequontiuin perfecio- \ ,
*
m , 61 illuniinaiores, e l expiatores nominari, u l

\ qui ab eis adducantur ad omuiura principiutn, d i .

, \
vinaaquo pamcipenl eipiaiiones, illuminaliones a e ^
J

.
*
^
;
, . . .
V
....
.
C \
coiiaocraiionea: siquidein boc a Deo divima eliam
v * _ ~
*
_* *
- _ *
. . . . .
, ,
ordiuibiia lege staluium est, ul quae secumla suni,
"
.
,
,
.
.
. ,
^
per priroa divioas parlicipenl illuminaliones : ordo
\ . ,
Ooiiu tain coeleslia quara Ujrreslria conlinel. Ser ,
moneui auum, quod seounda 82 medianlibus pri \ , \
mia illuetrenlur, conflrmai a divinia sacrisque pro- \, . plietis, quos et llieologos vocat, u i qui sormonea , ,
Dei uobis annunliani.;Hoc utique, inquit, a ibeolo- *
git expreseuiu reperias, ac priuuiin a Zacbaria : , (
cum enim Dei clemcnlia (nam Dei puiiilio quoque , ,
clementia egl, j u x U illud, paterna eiiam cnrreciio ' \
benignilas o x s i s i i l ; quoniapi instar patria deduxit
, * ,
ac direxil Israel, quandoque quidotn prouiissioiii- * \ *)
btis bouonim, quandoque vero mioit acauppliciis), '
quando, inquam, Dei clementia Israelem erudiens D
, ( Upo^
per capiiviiatem Babylonioruni (boc autem pro *
aacra ejus salule coiitigic; omnis enim salus a
, , \ ,)
Deo sacra e s l , quia lautum corpus aervai, sed
* , *
ciiain animam) ut ad Creatorem ipsum convene- * ?
rei, ullricibus ac feris genlibas Iradidit corrigeo- \ ,
duin ; et u l ad meliorem frugein traduceret, a l i - , , \
quando quidero genlibus tradidit, aliquando vero a
\ \
caplmtate liberavit, et ad pristinam benigne cle- ?
menierque ac magniiice forlunam reduxit; videl ( ,
ille ibeologus Zacbarias quemdani priniorum (ui ) (
exislimo, propicr coruiii qua* dicuulur revcrcn- , \ ,
iiam) angeloruiu (augeloruni, iiiqiiam, propter ) '
coniinuiie uomcn, cuui alioquin ultiums, uon au-
B

6 {

** JUJII. i ,

16.

D E C U E L E S T I H I E R A R C H I A , C A P . VIII. -

*53

PARAPHR. PACHYMERJB.

254

, tem primus ordo angetornm sil), ab ipsomet Deo

discenieiti verba cousolaCionis ; alterum autetit
( ,
hiferloruin angelorum primo isti obviam praece ,
dentetn (forsitan quidem propbetae, forlo vero an ) \
lequam major angelus ad ipaum venissel, praposi
' * , - tione nimirum spatium aliquod denotante) et ad II * - luslralionem capiendam occitrreniem; delndeetiam
, ab ipso divinum consiliut, tanquara a sacerdoie
aummo, perccpisse, jussumque ibeolognm decere,
.
futiifuiii ut frtigifera Jerusalein a magna homiiHini
* , mulliiudine incolenda foret. A U enitn Dei perspi, ,
cacissltnus Zacbarias : levavi ocuiot meo$, et w. , ;
di ; etce vir, et tn manu eju$ funicuiu$ geome '
,
tricus. El dixi ad eum: Quo vadU ? el dlxit ad me :
, Ui meiiar Jeru$aiem videam quanta *it latitu .
, -
J *> ** quanla longiiudo /. ecce angelut,
, * , qui loquebatur in me, $iabai, ei alius angelut grdiebalur in occumm ei. aii ad eum, dicent:
, Cum, loquere ad adoletcentcm illum, dicem:

. \ 0- Frugifera habitabilur Jerutaltm muliiiuditu fyomi * , nnm . E l ba?c quidem verba gunt propbeiae ; to vero
coneidera quomodo dical propbeia : Egresiut e$i ;
4 * .

83 bic auiem vir divinue : Pr&cedebat. Scilo au, . ,

%\6 , tem, quod qui loquilur consolaiorioe aermoue*
inZacbaria, ipse s i l qiii immediale divinain vo
Iunlatem didicit, quemadmodum a i t : re$pond'u
,
Dominus omnipoiem angelo loquenli in me wba
, ,
bona, ei termonct con$otaiorio$ , qito atanle pra>
, ,
, , \ \ . cessil, 8ive egreesus esl alius, ad quetn dixil ilte
t

d o

, \ * Q qul ioquebatur : Carre, e( dic boc e l boc. Quidain

eiiaui alius propbeta Execbiel, a Deilale ipsa, quao
\ ,
cberubim tranacendil , sacroaancie quid siinile
,
sive lalem ordinem sanciiuni a i i : cum enim Israe , ,
Jilicum populuin, ut dictum est, clememia paierna
\ \
, - per disciplinara ad frugem Iraducerei uieliorem,
aequitale Deo digna reos ab inaoulibus seceriiendos
.
censuit. Hoc prirous post cherubim docetur ille

cujua reuee sappbiro prsecincii erant, quique l a ,
lari veete lanquaiu ponlifcx amiciebalur. Habi&ua
* ,
, eniin Ule aacerdoialia est, nec erat punieuiium, &ed
liberanliuiu eos qui salule digni eranl. Caiieros
.
, , deinde w x angelos eecuribua arinaios jubet divina
ordiualio ab eo quipodereni gerebat divinum judicium edoceri: illi eniiu qui poderem ferebal pra>
*
d

, , D cipiebat, ut per mediam ierusaleni iransirel, atque

- 6'gnum darei fronlibus imioceiiliuin : aliis auleiu dicebai : / pow eum, percutiic, noliu

parcere, ad omnes auum super quo$ esi $iguum n$
, , ,
appropinquetii. lllud iiaque, Exile po$t eum, quid
, , .
aliud signiucal, q u a m : Habelote bunc ducem
, ,
reruna agendarum, ut qui meam quoque sciai vo) , ,
luntaiein? Yerba aulem prophets sicbabenl:
\ ; \
ecce tex viri veniebant de via portce $( respi*
(5
eienlii ad aquilonem, uniuuujusque exiermi
nutionii in manu eju$. vir unus in medio eorum
, , venilut vetU talari, zona tapphiri $uper lu:abo
% .
ejnt. Et ingresti sunt, ei tteierunl adhareniet aliari
, , wneo: gtoriu Dei hrael ascendii de cherubiM
' . Zacb. , I. c j a c h . , 13. 4 Execb. x.
%

S. DIONTSII AREOPAGITiE
ne qniilqnam admiUant, qoo ipsis insitne divinitus
illuslrationes imminulae deficiant; quae maguis v i ribos ad Dei tiUiiur imilalionem, neque m o l t H divino ignavia soa deeel, aed conetanier ad aiiperessenualeni ac polenlifieam virtulena imuens, nec
nou ipsiuBinet viriutis, qooiituiii fas esl, cffecta ailuulacruin, ad eamdem quidein ceu viriuiem principatem, valide convertilur, ad 74
Q
posteriora suiit, viriutein its suppediiando, deiformiler dimanai. Porro sanclarum nomcn polestalum, coa?qualem divini* domiiialionibua viriuiibusque distributionera sigqat, et jnconfaemn divinia
rcbue cxcipiendis ordinem, nec non inielleciualie
ac stipertnundialis potestalis dispositionem, quae
neqaaquam lyraimice in pejus poteniia3 suae viribus

140

,
>,
, '
\ ,

, \
, *
\ * ,
\ ,
\ \ , \
, \
,
* \ ' abuiamr, sed et ipsamet animo inttcio apte ad d i - , \ ' ,
tina dirigaiur, atque ae sequeniia Demginssime
pronioveat, el ad poieniilicx poiestaus principa- , , ,
tum, quanlum fas csl, acccdal, eumdemque, prout , *
valent angeli, praeclarissimis polcslativae virlulie .
mx funclionibus illuslret. Dciformibus bisce frela
proprietatibua, media illa cocleslium iutelligeitlia- , \ \ ruin dispostiio purgaiur, el illuininatur atque per- ' , ficitur, eo modo quo dictum esl, divinis illualralio- ,
uibus, pcr prhmini ordinem bierarcbicuui secundo , \
sibi loco indiiia, perque ipsuiu medium, sccutida
.
uiamfesUUoue diffusis.
v e r o

uaB

44

41

Diciam iiaqae noliliam, quae ab uno angelo G

in allcruin derivatur, hidicitini faciamus perfcclionie ejus qua cmiiius procoraia, progressu ac proAisione subobscure ad inferiores pervenil. Quemadinoduni enini aacroruin nostrorum inyslcrioroin
perili, acipsia apparenies divinorum luminum expleliones praestare censenl i i s , quarom aliqui aliom m inlerjectu parliclpes exatstani: sitniliier exiatinio, angelicorum ordinom, qui prhni in Deum
extenduotur, immediaiam illusiratiouem perspicaciorem esse participalione Hlortim qui per medium
pcrficiiintur. llauc ob cautain quoquc primae inlelHgenliseln aarerdolali noslra tradilioiie, peiToclivae
ac lociflcac, expialoriseque virtuics noiuiuanuir eaniiu qux inferiori ordinia exaisiunt; quippcquae per
illas ad stiperessenliale omnium principiuin subve- D
bantur, alque mysticarum expiaiionum, el illuminaiionum, periectionumque, quoad iis fas esl, parlicipe* reddanttir. Iloc enim uuiversim divina ordinationo dhrinhus stalulum, u l quac secuuda suiit,
per prima divinas pariicipeHi illuminaliones. Quod
iilique niulioiies a ibeologis expressum reperias :
itam, cum divina paieruaquc clemenlia populum
laraeliticum, couversionis ejus ac saluiis ergo, corri-

*
,
^ , . '
, , * *
\
\ ,
.

\ , *
, *
, \
, \ , \ 44

47

48

49

.
,
. \ . \
,
, ; \ ,

V A R L E LECTIONES.
' ('.. *
. .
C h . . Sc. el Sar. asaentiuntur.
D. \
.
S. . D. ^., vcluii Sc. etiaui iiilcrprelatur.
Cb. D. ^,
Cbarl. alia lcctio nolalur, .
. babel.
4

4V

4 4

4T

49

DE CCELESTI

tti

I H E R A R C H I A , C A P . 1.

CORDERII

NOTJE.

24*

\ , puissel, ultricibti&que ac cruilelibiis nalionibtis corrigendum tradidissci; ut quos provide gubernab.it,

\
" *. $ omni modo ad meliorem frtigotn adducerel, a c a , " , , , ptiviiaie 75 qoque liberoa ad prislfoam fortunam
\ ( , , \ benigtie revocavii. Tbeologus quidam nomine Z a ) cbariae visu percepii, primoruin qtiemdant, ul opi \ , nor, ex iis qui Dea proxiuii snni angclorum (coinmunig enim, uli d i x i , omnibus angelica cognomi, ,
nalio esi) ab ipso, stcut diciam esl, Deo bac ipsa
,
\ , de re verba consolalionie percepisse: aUerum au , \ tero ordinis inferioris angelum, obviam priori, lucis
, - capicndac ac panicipanda* causa, pr.ecedeniem, cum
ab eodem deinde divitiuin cou&i|ium, tanqtiam a
. , \ sacerdeie stnnrno, percepiseet, illtid ipsunt ex i m , posito rnunere Ibeologum docuUse, fore ui JerOr
* frugifere a magna bominuiti niuliiludine in
, , * colerelur. Quidam alius ilem iheologus Ezecbiel,
\ , boe a Deitate ipsa sopergloriosa, quae cbenibira
franscendii *, sacroaancte sauciium aeserii: Israe . lilicum enim populum c u m , ut dicluin eet, cle , - iwenlia paierna per disciplinam ad frugem Iradu, - cerel iuelioreiu, sequiiate Deo digua reos ab insonlibua teceruciidoa censuit. 4Ioc primus aecundum
. , "
**^ cberublm docelur ille, cujus renes sapphiro pnc \ cincli erant, quique lalari vesie, pontiiicaius i n , eigni, ainiciebalur. Ganeros exinde angelos secu ribus armalos, a priori illo divina jnbel ordinatio
&, divinuin bac dc re judicium edoeeri : huic siquideni prxcepit, ul per lnediam 4erusalem irausirel,
,
, " , alqwe giguum Ltisoiiiiuiii virorum fronlibus impri. \ mcrel; aliis autem a i l : Exite tn chhalem post enm
* ; \ pcwutile, et nolile parcere oculU vetlris; ad omnes
- aulem super quos et signum, ne appropinqueih 7 .
; , Quid autem de illo dicat quis augelo, qui Datiieli
, * ( a i l : Eqrestus e$t sermo? * aut de prtiuo ilto, qui
; \ ignem de medio cberubini accepil? vel, quod an , \ gelicam lucnleiUiiis coiiflnaat dislinciionein, de
, . cberubira ignem ingerente in maaus ejtis qui stolaai sanciam imlolus erat? aul de illo qui Gabrieli

; divinUsiino, cum eum accersissct, d i x i l : Fac illum
* , iMelligere viiionem ? aut de oinuibus aliis, quae de
, coelegiium ordine liierarcbiarum prorsus deiforini
, * , \ a sacris sunt tbeologis compieinorala? ad cujtia
- uliqtie iinaginein si sacer bic ordo nosler se coniD ponal, eique, quanloiu potesl, assimilfitur, angeli.
1

8 i l , e n i

cuui profeclo decorem illum vehit in iiguris exprimet, formaiu inde capiens; ac per euiu ad supereaaeoiialein omnia sacri ordinU origiiiem auolleiur.

76

ADNOTATIONES C O R D E R l i .

5 l . Describil mediam bierarcbiam qnae conlinel dominaiiones, poteatalee atque viruues, e l myslicanv
eijiisque interpreialionem ac proprietaiem exponit.
Oominaliones aoieui dicuniur, quia cxleris angelis dominantur, ei ab ojnni oppressione sunt libcr.ie,
* Execb. x.

J Execb. ix, 5.

Dan. ix, 23. * Dan. v i u , 10.

VARliE

LECTIONES.

C l i . D. . .
arli iiliim non habet D. ei P.
D. ,
, . S c ariiculus deesi iu . uon babcni Gh, D. .
n

81

. . * |\ , Cb

S. DIONYSH AREOPAGlTiE
et ntilli inferiori subjiciunlur. Harum offlciuin est, seftindtini DionysiHm, timore s m i l i deposito, i n
Deuin m o v e r i , e l incesaanler ei famulari: secuiidiim Gregorium auiem officiuui earum eet, in belto
spiritali innlruere, qualiier oporteai praelalionis offlciuiu exercere, ei qualiter debeaot subditis dominari.
Yirwtes eunt infatigabiles ad exsecutionem faciendorum, et robusU ad porceptionem munenim.
Iflaruin oiBcium esl, secunduni Dionysiuin, dooere praelaioa, u l facile ei perseverauier, quae ad oflicium
praelationis pertineni, exsequantur et ipsiue onera suslineanl paiieuter: itein per istas uiiracula fiuiil
ei virtus faciendl miracula perfeciia concedilur.
Poteslaiibus virtuies adversaria? subjectac sunt, ne mnnda lanium noceanl, quanlum cupiunt. Harum
officium eai, aecundum Diouygium, angeloe inferiores, quoad tteri poietl, divinae poienlis conformare:
e i , secunduni Gregoriuin, illos qui io spiriiuali ctrtamine deeudam, coniinuare, et, ne regnuin apirilale
ainiuanl. defendere.
l l . Oaieudii Ulustraliones quo per pliirea transfunduiuur, eo obscariores exeislere in posiretnis.
jriores aulem angelos a superioribu& Hlumiuari, probai ex Zacbarise cap. i , ubi duplici visioiie
osienditur propbelae augelonim lulelariutn Deique in Jerosolymatn c i Juda3os etudiuai: el aiinul, qiminodo uuiia augelus ab allero, quid Jerosolymae fuluruin easei, edocerelur, et cap. it videl Zacharias
angelum curo funiculo mensono, ul metialur ierusaletn a Neheinia el Zorobabele reaediftcandam : cum
ex iunieulo exiguo, utpoie coiivoluio, coujiceret, limerelque Zacbarias exiguaoi fore novam Jeruaaleui,
inox audil alleruni angeluin prainiUeiiteui, absque muro Jerusalem babilandam prae oiuliiludine. U b i
videlur bic angelua auperior prioris illius proposilum revocare, qui funiculo dimensorio magoiiudinem
urbis dimensurus venerat: nain anlequani post reduclioueoi inuris cingerelur civiias, Ecdesiae lypuro
gerero debebti; quse, posl orbeut a Gbrisio redempuiin, oinnibus oiunino gentibua paiuii. Posierior
ergo angelus prioreiu i i M r u x i l , ei lanquam superior iiiferiorein docuit. Quoiuodo auiem angeli ab
ipsomel Deo uniuediale res aliquas edoceamur, oslendit ex Ezecbielis cap. i x , ubi jubel Deus augeio,
ut sigoet Tau in frouie eorum qui a csede Jerosolyinorum eraul liberandi; ei aex aliis an^eiis mandal,
u l eiguaiis parcant, caeteris ouinibus inierfeeiis. Iieni ex Dauielis cap. ix, 23, decUral, quoroodo ad
propbeuui uiiasus tit Gabiiel, significans non lanlura solveiidaiu capiivitaiem Juda:oruni, sed et loliua
generis buuiant per Cbribium, puat aepiuagiula bebdomadas annorura. Simililer iieruin ex Ezecbiehs
cap. x, ubi jubei Deua viro lineis induio accipere prunaa e roedio currus sui cberubim, easque epargtre per Jerusalem, u l boc signo porieudat urbis iuccndiuin per Gbaldaeoa : el rursus ex Daiiielia TIU, 16,
ubi aVcbael jubel Gabrieleui exponere Daoieli visioneui. Ex quibus oinoibus locis uiaiiileaie coiligilur,
augeloa auperiurea iuieriorca suoa uiulua de rebus, quaa iguorabaui iusiruere

PARAPHRASIS PAGIIYMERi (13).

( I . Traducendus modo terino csl ad uiedium I. \ \
cadestiuin viriuluui ordinem. Non dixit auieiu or .
dinem, eed adornationeni; quoitiam baec ipsa rur- , ,
auin Iree ordiucs babeu iiaque seu ornatu . ,
pro ordine diclo, et praposiiione 6tA seu per trans- ^ ,
ituro vel disiinciionem denotante, , id , .
81 adomationem aeu dliiributionem d i x i l , ordi- , \ ,
nem nimiruiu in irla distribuiim. Yideainus igitur, , , \ ,
aed auperinuudialibus inielleciuibusque oculis, \ . ,
quoad possumus, 77 dominationes ac virluies ac \ , \
potestaies. Duo itaque bi ordinea, virtules aunl ac *
potestalee, quoniam a virtute noineo acceperunl; , *
. ,
poiestas eiiim nibil aliud esl quam habiius, qui
coogruae voluniaii virtutem congruentem oblinei. , '
Dixi aulem congruce, quoniam qui polens est, possci .
ciiain vtlle impossibilia, eed nou adipisceiur quae
c u p i l ; atque idcirco ulrommque possibilia d i x i t . * ,
, , ,
spcciacula. Non autem dixil cogitaliones; siqui
.
dem cogilaiio uioius csi aiiimae, qui non subsislil:
\
scd speciacula, sive res quae effecium sortiunlur,
,
e i oculia aupermundialibus supraquo seusam, quoad
\ , *
fieri polest, specianlur. Eieuiui unumquodque co , *
gnomen menlium diviitarum, Divinilalia iniilatricee
\ \ ' earuindeia deiformes demonslral ac sigual pro \ ,
prieiaies. Angelomm autem Deum imilans pro . prieias alia est aJius, fcrbt graiia, vinmum est
1

pulenlia, domiualionum vero liberias; qux uliquc

(13) Yidc Scbol. S. Ilaxiiui, tom. 11, cap. 8.

\ >

DK COELESTI HIERARCBIA, C A P . VIII. PARAPHR. P A C H Y M E R & .

346

, tA i " Do inditiiacii sanl et eaperlata: siqoidem d i . viiiom Numon ipeam per se Kberum, per se poiens
- est, communiter auiem omnibue omnia est* Hac \ , \ teBaa amem ut pkirimuni ooilibet eorum quld
- propriom ab Auctore disiribtttura e t l , ut ea qn
, $\ \ - eunt ordinis eorum, secundum proprielatem auam
*. , , conserraremur. Nomen iiaqne quod sanclaa de * \ slgnat dominationes, exisliaio declarare absehilrjin
. aliquem, el ab omni terrena vilitaie libenitn ad su * perna iransiium : idcirco enim Jiber e s i , quod
, , , , nullo proreuft modo quidquam eil quo deiiueri d i , \ , * caiur. Cave vero dicas, eum prortu$ disisse, quod
\, * - partraliier qiiandoque iiiclinelar : nulto Uaque
& , -> modo tyranuica disaimilkuduie quaplam incltua*. , \ lur. Modi auiem servilulis atquc inclinatioiiis aunt,
, * - limor, vel pudor, adulalio, vel egesias, vel
, * \ pasak), vel eiiam omuia sinaul, vel atiqua: quaa
* - otntiia profecio longe absant a doimnaiionibua, per
\ . qus forlo detenoribua subjicereiiiur, vel i8tiuauiodi
\ , \ ad auperna transitus iinpedireiur. Haec enini de, * \ . tefiora dkit et maleriafia, lyraniiicasque iajequa , \ lilaies aecundtiiu quas qui inodo elauia e*t, per
, , liDiorem vel quid simile dejicilur; ei qui modo.de, . Jecius est, ruraum eiauis fli per afftctionem:
, \ quoniam liic eliam ab ialiusmodi affeciioiie tyran \ ; , nice gubernalur. laiiuamodi eliam sunl illa i n a u * \ , rialia, ut quae nunquatu in eodem statu perraanent,
, sed semper periuutanlur. Hisce omnibus lyraunici*
. - malerialibus et ioanibus iuaequalilalibus liberie 78
. * , , suiil dominaliouee, utpole tucorrupue, omnique ser . \ (
wperiorea. Nec quit niibi dical bic, eos non
\ , \ babere tiniorem ac serviiulein Dei : atidial cnim,
, . , ul non isiiuaniodi tunorem, neqtie tatem scrvita . lem d k a l , sed eam qua? est reruui deteriorum, sen , , aibiliuui, inqaam, ei corporearum : illa cniin noa
\ - sinunt ea quae vera sml considerare. Naui a quo
, \ * , quls devictus e s i , ejus et $f vus factus est, hanc
*> , eiiatn iiiiminueiitem vocal. lucirco eiiam ab omui
\ , dejecMone ac subjectione liberac sunt, e l eximuniur
. * ab omui inaequaliiate, ne modo quidem forie su blimee sint, modo vero omnibus sitbjecUfi. Desi, , * - derant aulein verum donMnalum, et principiuiii
. , * doininationum, id est Divinitatem; a i q u * bonifor, \ \ iniier aeinper noo seraelipsas tanium, veruni eiiaui
,
inferiores, qiioad Oeri poiest, semper iraoeformani
, - D ad propriain veramque D e i , sive doininaius prin.
, - cipii, siinililuclinem et asaimilaiionem. Qbaerva v e r o ,
. - quomodo non appelant oinnino gradiim sublimio, F e i n : ambiverant eniro aliqtiae primaro disiribu, , , \ tionem, et affeciio erat in eis, aique lyrannicab
passiuni subjccl sunU Non iia ista, sed appctuntr, et quodaromodo oblinent per dileciionem, do , * \
miualom, el principii dominaliis similitudinem;

ita ut alias non essenl dominalianes nisi boc m o d o
, \ , ^,
. erga Gondilorem suum aflicereiUtir, ila ut inde sla111 m dominalionis accipianl. Ad niliil a i i i o m e o r u u i
,
quoR temere apparent r.onverluiilur, qualessunl rcs
*
^ , corporex el indecorae; sed ad id quod verc e s i ,
sciHcel Deum, atque ila, quaiiium in eis eat, parlicipcs fiuut deiformilatis ipsiusmcl principii d o u i ,
v i l u l e

47

S. DIONYSll A R E O P A G I T A

naiioniia), sicul etiam ipsae aint dominatua ac do-

minationea. Eoruin antem ad auperna iransituro,
dominationem vocai inflexibilem, quasi adulationis
et criminia exsorlem, nulla maieriae tittllaiione i n clinaiam. Solvii aulem liic etiain errorem quemdaiu pbiloaopborum gentiliuin, quem religiose
pcrairingit : itli enini proprias quasdam virlulea
irea inflexibiles appellabani, quae ex aliis quoque
iribus prioribus virlulibu in lucem prodieraut,
non autem a Deo proprie fucraot procreai: aiuu^
qne, bas inflexibiles apiritalibus iis, a quibus productae fueraut, viriulibus subairaias, u i reiinereut
quodaiiimodo ei subireot, *ac cobiberenl priores
illae, oe in materiam dilafcrenlur; alque boc i n flnuiores esse iis qua? aeiptas produxeruni, quod

, \
, , \
, \
* , . /, ,

, 6 \ *

,
\ ,
, . " , \ .
debeanl somelipsas coniinere, oe labantur. Haec ^ , \ ,
quidcra lanquam in compendio sunl iUorura, , *
79 <* auieio sancius aapienter iis ornnia con- . ^
traria iradit : ex Deo enim eas per creationem
productas aaaerit, cujug eliam similiiudioem iu da- , , , .
, lmnaui lenenl, ipsas tamen inflexibililateiii erga
oiuiiein subniissionem ralione dominalionis habere
dicit, quaai csedcuiea et dissecaulea, el noa sinen- ^ \ , \ ^ , appb*u*
les superare cupidilatem eensibilium, non lainen
eas qua pracedunl cobibeutes. Dicit Uaque, quod . ; &
\ ,
et inflexibiles sint ad inalum, ei doniiuaium le\ ,
neanl ; aique binc pracedetiles minime excedunt,
ae in inaieriam dilabaniur. Sanctarum auieiu vir- * \ ,
,
tuinm uomen exiaiinio io coimnuoi sigoificare
masculaiu quaindam el constanleru virililaiein, r i - ^ .
gidatn, asperam, severam. Neque *iero audiens,
' ' .
viriutea illas diviuas feuiiueo noiniue nuucitpalaa, * , \
Biuliebre quid iis ascribaa : virili enim siguifica, .
lio diciioque dc feinims virilibus, e l viriti menie
,
predilis, aul virili robore polleulibus, eiiuiilialur.
*
llabenl autein viriJiuiem : ad quid ? non ad difli- , , * -
cullaies incidenies, trisiiliasque, ut in nobia acci- \ ,
d i l ; h33C enim ueque virluiibus diviuin conve- \ ,
n i u n l : et ab exlriuseco nioveiilur, ut aliler isiius, * ^ $
modi viriliia apparcre uequeai, niai difficulias
, -*
exorialur. Non iiaque ad baec lanluua viriliuieni
, \ ,
obiinent, eed ad onities suas deiCormes acliones.
. *, ,
Dixi auiem suas, quia cuilibet sua propria divina
\ * * ^
compelit operaiio, i l a u l oon deficiat in ulla aibi
\ ,
indila illuslraiione suscipieuda, nec ab ea quid- D ' ( ) quam paiialur ; qualis est lapia qoi igne non con sumilur, qui ignescil quidem, sed non comburi*
, "
lur ; sic eliain bic, dutii polenier ad Dcum i m i - ' \ \,
tandum adducilur, altauieu uon dejiciiur, oeque
^,
pna imbecilliuie deifarmem moiuro deseril, sed
.
consUoier iniuelur in vinuiem onmi subslaniia
, \
,
superiorem, el ipearumtnel virlutura condilricem,
\
cjusdenique, quoad iieri polesi, imago virtulifor* ,
niis eflicitur. Quemadmodum enim oatura divina
, \
illl virnaem suppeditai, sic el basc inferioribua : et
\ .
seciinduin quod quidetn ipsa virius est, secundum

primam ralionem, ad differeniiau earuin qux post
, ( \ \
ip^aui siiiil (boc enim esi seu princeps
,
xir(utum) j u x u graliaoi sibi a Deo daiaiu babei,
1

*49

DE C G E L E S T l HIERARCIIIA, C A P . PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

S5U

, \ *d Deum virlultim auctorem valide cotmrea

s i t : qttanlura vero eliam inferiores ab hac ba
, , beot quod viriutes sinl, vim auaro iaillas trajicil ac
, , ) \ distribuil, *ecundum divinam prorsua iwilalio\ . \ netn. Porro nomen ganctarum poiesiaiom dcula , raiivoin, exislimo aigniflcare ordioem prsediciis
\ , \ iliis duobua aequalem, bene ,ordioalum, decoram
\ , \
80
inconfusum circa divinas illustrationea :
\ - proprinm eniin poieaiaiis eat, ea quae inciduni hi
- \ * , \ ordinem dirigere, idque sioe lemeriiale ac confu , . \ , eione. Cum enim potestas viriue sii seciinduin vo , ( lunialem ipsi convenieniem (al inordinate quid ei
\ , Tor confuse vel dicat vel agat ia qui pneditua eal poparror ), \ - teatate, in quod aolura polens s i l et poCesuicm
, babeat, idque quaodo ntbil incidil exlritiaecus i m - \ , - pediens poieslaleio; lunc uliqae non est poieaus
* i * U potesuiem babeniit, aed leraporis, vel forte
, \ inimici, vel Irialilia? vel alicujas allerios), boc inpo, \ leslalibin eliam divinia locum babeL Curo enim
, haec otnnia ab ipsia alieea aini, babeant autem po, ' leaiaiem a divina graiia indWisam aique indefl, \ . cieolem, divinas eliam illualrationes ordinateei
, \ ' - inconfuae recipiunt, ac bene dispoaiii auni au* api ( , - rilalem el supermuiidialem arbilrii liberiaiein j
, ) \ qnoniam seniper arbiirii eui poiesialein babent,
, \ - nec modo quidero sic, modo vero aliler aflecii
, ( , - aool. Cum aulem poieslas alia quideui legiiiitta
\ , , - ail, alia vero lyranuica (iuferi enim potesias eiiam
,) , . - tyrannidem , juxla illud ,' Tyrannum non faciU
, cotert), et quando quidem legilima pottwtat
, - oblinelur , invicu esl ad bonura; quando auteio
<#, - illegiUraa et lyrannica, tunc propria vi ad nialum
, abulltar ; facil bic aaitclua divisionem poleataiia,
\ ac dicii, viriuiea sanciae non lyranoice ad mala
* . - virlulibus abuli, sed animo inviclo ad divina lerf, , . dere ; quod eat proprium polestaiis bene ordinai*,
\ , aique adeo etiaiu legilimae. Neque ianlum ipsae ad
* auperua Iranseunl, veruin eiiam ioferiora lua boui \ . . dra- iormiter adducunl (non eoim esl invidia, neqoe te, * naciias, neque parcimoiiia bono), e i ad Aueiorem
, \ , \ um,quera polehlificum e l polentiae principatum
. vocat (Hlud quidero, qaoniam polesUles condidil
, \ ac creavii; boc vero, quia potesiates regit), quati, , , . tum fas eai, assimilaniur. Siquidem ipsaYuui per^
, , - D feclio est Dei, quanla fieri poteal, aasimilatio ;
* \ bancque divinam assimllalionem, quaniom licei
, ' angolii, accendtinl io suis oroalissimis ordiuibiis
, polesUlivai virlulie, scilfcei in virtutibua e l domi nalioiiibus : b s enim suiu ordinis ejusdem cutn
iis. Siquidem recle memininrus, diximus anioa,
, .
quidquid nniversini accidit, euilibet u l plurimum gecandum modura propriutn disiribui, a i eic ea
quae sunt ordlnia servenlur; hoc eoiio propter lucis proprietateiD signiflcal eliam vox acctndit*
Vol eiiam alker accendit, propier lucis proprieialem : lux enira enrsum fertur, laiuelsi 8 1 i
Dlustralio deorsum etiatu iiat. Deiformibus proprieialibus' medije dislributionis absolmis, transtt
ad earam bierarcbiam, id est, expialionem , illuminationem et perfectionem. Expiatur Uaque, et
illuminalur aique perficitur eo modo quo dictum esl i n prima distributione, qooniam (am illa qiiam
baec sub divinis est illuitralionibus, /verum haec secutido loco per priraam : illa enim medianie qua3
prima luce perflcilur, secuodaj illuslra&ioiiis radii trajiciuntur.
| . *
$ 11. liaquc noiitiaui, qiUD a Zacbana, e4 Ua
e l

l l s

SM

S. DIONYSH AREOPAGITiE

niete, 61 Biechiete propbclig, per aliura a d alium " angehtril transluta dicUur, exemplum faciaraus per- , .xa\ , \ -,
- ^
ieciionis qiue eminus procuraia, progressu ac pro*

, $
fustone aubobscure ad ioferiorea pervenil. Obscuram aulem perfeciionera dixil, non propier pro- . 'priam ejus remisaionem, aed propier imbecillilatem ,
rec.pieiu.uiii : boc enini signifkat, vocaiido ee- ,
cundaa parlcs initialionte, id est obacurius initiarl ^secunda. Verborwn suorum excmplum sumil ab ,
iia quac apud bominea aunt inhiaiionibus, idque .
nou a seiiieiipso, aed ab ipslsmel sacrorura peritis * , \ /
initiatoribns nostris. Quemadmodum eiiiin illi d i - * , *
C U B I , per se appareates
pleniludinee atque illu- . . elraliones (Juiia illud, De plenitudine ejus omne$ ( ,
eccepimut**) perfectiores esse iis quae per alias divi- ) *
VW*>* , (
sic dicam, perfecti sunt divinl aposloli ab ipso- , , ol *
*
mei Salvalore noalro Jasu CbrUto ac Deo, vel a

,
aancio viviflcoque Spirilu lcmpore Peiilecosies;

, *
coiiaocrati etlatn sonl lumoii aacerdoies por ipsos,
,
\ \
aiumoti perfeclior omnino esl eorura consecratio):
*) \ \ ,
queniadmodum, iii^nam, qui iu diviuis excellentes
ittiit, de bis a i u n l ; ila eiiain exlsliino bunc san- , , \ , .
ctura dicere, immedialain parlicipatioriem primae
dUtribtU.oi.ts evideniioretn esseea qHSB itiedian- * . *
,
libua aliis confenur. idcirco eiiam ex aaccrdoiali
tradllione babemus, prinios sequenliuii. perfecio- \ ,
*
m , ei illuiuioaiores, et expiatores noniinari, u l
qui ab eis adducantur ad omniuin principium, d i - * . . . . . .
, \
vinasquo parucipent eipiaiiones, illura.nanones a e
J

.
-

.^. boc a Deo divinis eliam C \

coiia6crai.oi.es : aiquidein
, ,
ordinibns lege elalulum esl, u i quae secunda suni,

per priraa div.uas parlicipent illuminationes : ordo
. $ ,
6 n i m tatn cceleslia quam lerrestria contincl. Ser ,
moneiu suum, qood secunda 2 mediauiibus pri- \ , \
mia illuitrenlur, conGrmai a divinii sacrisque pro- *, . pbeiis, quosei ibeologos vocal, u l qui scrnionee , , *
Dei uobis aiinuniiani.;Hoc ulique, Inquit, a ibeolo* \ *
gis expreseuni reperias, ac priinum a Zacbaria : , (
cum eitini Dei clemcnlia (uam Dei punilio quoqne , ,
clementia esi, j u x u illud, palerna eiiam cnrreclk) \
benigniias exsisiit; quonia*n itisiar pairi deduxtt
, * ,
ac direxit Israel, quandoque quideio promissioni- * *)
bua boiiorum, quandoque vero miois acauppliciis), '
quando, inquam, Dei clcmentia israelem erudiens D
, (
per capiiviutem Babyloniorum (hoc aulem pro *
sacra ejus salule c o n l i g i l ; oranis eoim salua a , , ,)
Deo sacra est, quia uiituiD corpus serval, aed
* ,
ciiain animain) ut ad Creaiorem ipsuin converie- * \
rei, ultricibus ac feris genlibus iradidit corrigen- \ ,
dum ; ei u l ad meliorem frugein Iraduceret, a l i - , , \
quando quidero genlibus Iradtdil, aliquando vero a
. *
captivitaic bberavil, e l ad prisiinam benigne cle- |
menierque ac magnifice fortunam reduxii; videt ( ,
ille tbeologas Zacharias queiiidain priniorum (ut ) \ \ (
exiliiiM>, propier foruui qu;c dicutilur revcrcu- , \ ,
iiam) aiigelorum (augcloruiu, iuquain, propler ) *
coiriinuiie tiomen, cuiu alioquin ulliuius, uon au-
naa prtic.pai.ones baariu.rtur (iniiiati eniin, stve,

'

JUJII. i ,

16.

153

DE CGELESTI HIERARCHIA, C A P . VIII. PARAPHR. PACHYMERjE.

354

, lem priinus ordo angetorum ail), ab ipsomet 5>o

diftcef.ie.tt verba coitseJation.s ; alierum autem
( ,
infemrum angeJorum primo isti obviam prace .
) \ dentem (forsilan quidem propbetie, forle vero anleqitam major aitgelus ad ipaum venisseft, prteposi \
( * . - tione nimirom spalium aliquod denoiante) et ad i l \ - luslrationem capiendam occurreniem; deinde etiam
, ab ipso divinum coitsiliuro, tanquaro a sacerdote
eummo, percepisse, jussumque tbeologuro docere,
.,
fuluTuiii ut fmgifera Jeruaalein a magna homimim
' , , , mulliludine incolcnda forel. A U eniin Dei perspi. , ; cacisslinus Zacbarias : Et levavi oculot mto$, et vidi ; ecce vir, et tit manu eju$ funiculu geome
,
iricut. El dixi ad eum : Quo vadis ? et dixil ad me :
, . Ut meiiar Jeruialem, et videam quanla *it latiiu, B do ejus, el quatita longitudo eju$. El ecce angelus,
, * , qui loqnebatur in me, ilabat, et aliui angelut eg^diebalur in occurium . Et ait ad tum, dicen$ :
,
Cum, l loqaere ad adoleicentem illum, dicem:

. * 0- Frugifera habitabitur JerH$al$m multiluditu ffomi , num . E l bsec quidem verba sunt prophef ; tu vero
cotisidera quoroodo dicat propbeia : Egret$u$ e i l ;
6 * .
"
, . , 83 bic auiem t i r d i v i i i u i : Pr&cedebat. Scilo au , lem, quod qui loqaitur consolaiorios aerraotie*
inZacbaria, ipse s i l qtii imroediale divinain vo
lunlalem didicit, quemadmodum a i t : El retpondii
,
Dominus omnipotettt angelo loquenli in meterba
, ,
bona, el sermonet contolatorios , qtto slante pra>
, ,
. , \ . cessii, sive egressus eal alius, ad quem dixil ille
b

" . * * Q qui loquebalur : Curre, el dic boc el boc. Quidatii

\ 6\ , eliam alius propbeia Eiecbiel, a Deilaie ipea, quaa
, cberubim iranscendit , sacroaancie quid aiiuite
, , sive lalem ordinem sanciuiai a i i : cum eniin Israeliiicum populuin, ut dicluin esl, clemeniia paierna
\ *
, - per di&ciplinani ad frugem traducerei ine.iorem,
. aequiiate Deo digna reos ab inaoniibus eeceriteiidoa
censuii. Hoc primus posl cberubim docetur ille

ciijus reuea sappbiro praectncti erani, quique l a ,
lari
veste lauquaiu ponlifcx ainiciebalur. Habiius
,
, eriim ille eacerdotalie esl, nec erai puiueuiiuni, ted
. Jibcraniiutu eos qui salule digni eraul. C*leros
, , deiude sex angelos securibua artnatos jubel divina
ordinalio ab eo qui poderem gerebal divinum judlcium edoceri: illi enhu qui poderero ferebal prae *
d

, ,
xa\ \ *
, , ,
, ' .
, ,
, " ,
\ ; \
^ \

, $, .
,
,
' . t Zacb. , 1. c z h . , 13. d Ezecb. x.
%

a c

cipiebat, per mediam ierusalem iransiret, atque

6'gnum darel in fronlibus iiuioceiilium : aliia auleui dicebai : poht eurn, ei percutite, el noliu
parcere, ad omnet auiem mper quot eil tiguum n$
appropinquetit. lllud iiaque, pott eum, quid
aliud ftigniilcal, q u a m : Habelote bunc duceni
rerum agendarum, u l qui meam quoque sciai voluntaiein ? Verba autem prophetae sic babenl: Et
ecce ux viri veniebanl de via portce excelta; respi*
cienth ad aquilonem, el uniutcujusque exterminulionis tit manu ejut. El vir unus in cornm
vesiilus veite lalari, xona lapphiri $uper iu:nbo
ejut. Et ingressi sunl, steterunl adharenles allari
wneo; ei ghria Dei Israel ascendil de cherubiin

25*
S. D I O N Y S U A R E O P A G I T J E
255
ex$itten$ tuper eo$,ei vocavii virum qui iuduius eral k cav
^
vesle talari, qui habuit $uper Inmbo ejut sonam sap-
phiri. el dixit Dominus ad eum : Tranti tnediam Je- ,
,
rusalem, da iignum super [ronte$ virorum ge *
meniium dolentium $up$r cunciit iniquilalibu$
quas fiunl in medio eju$. UUs dixil, audienie * ,
me: lu ttt civnatem po$t ticm, percMiie, non
parcatis oculii $$, jton 4 mi$ereamini; se- , ytronem jvvenem, el virginem el parvulos, et mulierem inUrficite ad deletionem, super autem omnes - . ptr quo$ ett tignum ue appropinquelis . Quid au-
tem quis dical de illo angelo, qui Danieli ait hoc , , *
ei aoct narrattir euitn in deciina visione Danrelis : , ,
, , ,
Et eccs vir Gabriel, quem vidi in viiione rit princi
p i o , ao/oiw, teiigil me qumi hora tacrificii
, <?
.
^ erudml
. _ _me, tocuius
]
*> , .
lini,
esl mecum, eij *_
dixil,

Danitl nune ggnum lum ui pratberem inlelligertliam. In principio deprecationii lum eg^$su$ esl ; *
,
, ego vem ul annuntiarem libi, quia vir
detideriorum es tu *. Yelitemai, quid dicat aliquis , ,
de Hlo qoi ignem accepil, ui in Ezechiele narratur? ^ , \
ail enim : Et faclum eit, eum prcecepisset ipie vlro , , qui induiug erat stola mncta dicent: Sume ignem .
4 medio rolarum, de medio cherubim: intravit, ,
, .
tt sUtii adkcerent rolit, et extendit cherub manum
, - ,
$uam in medium ignl* exsiitentit in medio chentbim,
;
accepil dedii in manu* ejtu qui induius erai

itotam $artctam, accepil egrtuus ni . Hoc

sancloa bic a i i ordinie angolici raiionem luculen
,
lias conflrmare, quod indoio siolam praeceptum sil C
.
^

fgnem accipere, dumque irel ulignem acciperet,

qaemdam cberubim ei roinistrasee, ignemque ac-
ceptum in noanus ipsi tradidisse. Rursum, quid d i , ,
eal quia de e< qui vocavit divinissiraumGabrielera, ,
s k u i in nona visione Danielis coromemoralur?
, . \
facium $, cum viderem ego Daniil vitwnem, ei
, qumnm intMgenidam, ti ecct in ,
wuo quasi titio viri, audivi vocem viri inter Ubal: , ,
*f vocavit, dixii: Gabricl, fac inlelligerc illum vf * ,
tio*iem; , tUiit juxia Untionem nuam;
: , \
cum venirel ips$ iurbaiut ium, cado h faciem
, '
meam el dixii ad me: inleUigi, fili hominis
; , >
Qtrid vero? dicat quis : etiam casiera, quaB a aa- , ,
cris propbetis dicta sunt de decoro ordine cot- ,
lestium, cui sacer bic ordo nosler bierarchicus,
quoad iieri potesl, assimilalur: siquidem gupe , ,
rioris illius mysiicaj bierarchiae iinilatio quaedam
, ,
ainil qtiae io Ecclesia perficiunlur, ei liaec decoris
*
eorum quadam iunt imagines ; siquidem baec uo- ,
aira bierarcbia per illam efformalur ei ad Deuui
- , . ;
adducitur, qui aopernaluralie ordinis principaius \
esi omnie bierarcbi, omoemque sacrum ordiuem \ ,
institiiil.
* ,
, ,
\ ' ' , \
, , .
Ezecb. , 2.
Dan. ix, 2 t . > Etecb. , 6. ^ DaL v m , 15.
V A R I ^ : LEGTIONES.
ot
%

eimm

lt

DE CCELSSTI HIERARCHIA CAP. IX.

*.

CAPUT

, xal
, xai
.%
.

IX.

prixcipatibns, archangelh angelis, deque uiiimu

eorumdem hierarchia.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. Expoml qmd tigrtificetd principatus. . Quid archangefi ei angeli; et quodttam sil horum bficium. Jtl. Ostendil
non angelu impuUmdum eue, qnod aliqui sub illorum directione tton proficiant: iltot etdm et Denm ex parte sua
nemim detue. .e&emptii probat. IV. Deciarat dhinam erga otnnes promderdiam; et q*o tensx Itrael ptculiariter
pan Dommi dicUu $U.

s i
, 6 , \
.


\ , , \ *
, \
* \ ,
, , ,
*

Reliqua nobia ad coitiemplandum enperest aacrt

illa distincMo, quae angelicae condudil kierarchias
doiformibua principaiibus, arcbangelis el angelii
adornaia. Ac primum quidem pro virili neceaaario
mibi explicandae censeo sacromni eorum nooiinum eigniOcaliones : nomen tiqoidem cceiesliaro
principaiaum signiflcat eorufti, cum sacro quodam
principalibusque Virlutiboe convenientissimo ordine, deiformiter principandi atqite gubernandi
poteslatcm, nec non ad superpriacipalem principalura lolaliier se convertendi, et ad Ipsuni alios
quoque principaliter ducendl, ipsiusqoe principificis formam principatus in seiueiipsls, quanium
fas esl, exprimendi, ejasderaque superessentialero
ordtnandi principaltim, in prineipalium vinuiniu
dieposiiione declarandi facttllaiem.

8H.
C
. " \
, , \ *
, ,
, \ ,
,

, \ * ,
, \ , ,
, \
\
, \
,
, \ , \
,
. 0 1 ,
, -

Sanctorom vcro archangelorom ordo, coeleslibua

quidem istis principaiibue ffqoalia perbibetur. Eat
equidem, nti dixi, una illorum alqoe angelorum
bierarchra, eademque disiinclio; verum cum nulla
sii bierarcbia, q o non primas et medias ullimasque virtulee babeat, sanclus arcbangelorum ordo,
jure quodam bierarcbico commuiii, medielale sua
continet exlremae; eanclissimie enim principaiibus
commnnicat cc aanclis angeiis; illis quidem, quoniam ad anpereesenlialem principaium princiualiter conversus, esl, el ad ipeum, quaniom fas eet
efformalor, nec oon angelie decoro auo atque ordinato, qoi aspeclam ofugil, ducatu unionia aocior
exsistil; his aulem, qtria eiiam ordinis e t l diclato*
r i l , dltinaeque illustralionoe bierarcbice per primas virtoies suscipiens, exiode iis ipsis angelia
easdem benevole annantial, nobiaque per angeloe
manifeslai, pro cujusque illorom, qui divini^ illin
siralionibui afflanttir, 86
*
8cras capact-

VARIiE LECTIONES.
, . , D. , . S. D.

159

S . DIONYSII AREOPAGITiE

lale. lpsi cnim angcli, sicut pradiximus, omnes ,

ccelestiuro inlelligentiarum qrdines complendo ler
minani, u l qui novissime coelesles inter essenlias, \
angelicam sorliti sint proprretatem ; adeoque prae
sttperioribus isiis, hoc rectius a nobis arigeli vo " , \ *
ceniur, quo magia ipsorum bierarchia res eviden- , * .
tiores ac mundanas aiiingal. Siquidem supremam
, , ^, illam, uti diclum esl, dislinciionem, lanquanp se- ,
crelo illi sacratiaaimo primo ordioe propinquam, * , magia abdiie putandum est secundse res sacrag ,
moderari; secundam vero, qnae sanclis dominatio- , \ , \
nibus et viriuiibtts ac poie3taiibus explelur, po- , ,
tesuium et arcbangelorum aiqoe angelorum bie- *, * rarcbfa* praaidere, prima quidem hierarchia ma- , \ , \
nifeslius, sed occaliius sequente : porro principa, ,

trjum, archangelorom alque angelorum ordinem

explanaloriuiu bumania per vices praeesse bierarcbiis, ut boc ordine ad Deum sit ascensue, et conversio communioque alque unio, quae eliam a
Deo omnibui hierarcbiie benevole afflctur, communicationeque quadam inseraiur, cumque decore
sacratisaimo promanel. Hinc tbeologia nosiram
bierarchiam angelis attribuit, cum populi Judaeorum principem appeUet Micbaelein, aliosque gentturo aliarutn : alaiuii enim AUissimue terminoe
gentium, juxta numerum aiigelorum Dei.

* , '
,
\ , , \ *
,
, \ ' . *
,
,

.
Quod a*i quceral aliquis, quare poptdus Hcbrao- C
rum solus ad divinas illuslraliones sil eveclus,
respondendum uiique, reclis angelorum gubernationibus nequaquam imputandum ettf; calerarum
geniium ad faleos deos defectionem, sed eas ipeas
moiibus propriis a recta, quae ad Deum ducebai,
via deflexisse, per amorem proprium, suamque
porvicaciam, et rerurn, quibus divini quidpiam
inesse arbiirabaniur, absurdnm culium. Hoc ipsuro
Hebreorum popuio uau veniase confirmatur : AgnitioniM enim, inquii, Dei repulisti, et post cor tuum
ambula$ti *. Neque enim vita nobii est, cui vis
illala, aul imposila necessilas, nec eorum quae providenlur liberlaie, divini radii illuBlralionie, qu
a providenlia manat, obtundunlur: sed oculorum
meitlis disaimililudo facit, u l exundans paternae D
bonilaiis illuaiMiio vel oninino rassa sit, ei propler eoruoi repugnanliam inutilis; vel ejus pariiclpaliones exsisianl insquales, parvae vel magnae,
obscura vel clarae, cum unus sii ei simplex, eodemque modo temper se 87
b&beai fonialia ille
radiue qui jugiier esi expanaus : p m e n i m cum
Dan. .

,
\ ; ,
\
, '
(5 \
, \ , \ . \

, \, ,
. ,
,
*
, , ,
, ,
, \ \ \ \ \
, ( \ \

k Ose. , 6 .
VARIiE LECTIONES.

in D. locns legihir, \ \ ,
. *>icqiie Sar. reddil. . \ ^ ^

. * , C. *' D. . ,
Cb C. . S. " cottjuiiciio csl . Cli.
. . Scolua in codico suo
babuii, .
M

DE

26!

(XELESTi

IUERARCHIA,

GAP.

IX.

262

caeleris quoque gentibue (e quibus nos emersinma

ad illud divini luminis immensum et exundans pe \ )
lagus, qaod in proinpiu omnibus ad parlicipanduin
,
esl expansum) non alieni quidam dii pr&fuefint,
, '
sed unum ommum principium, el ad iliud angcli,
qui coique naifoni pnefecli erant, seqnaces suoe
,
addocerenl. Coniiderare libet Melcbisedech, ponti, \
flcem illara Deo cbarissimum, qui nequaquam ina
, \ , - nSum deorum, a*d altissimi verique Del sacerdos
foit e neque enim simpliciier Melcliisedecum iheo^
,
logi non solum Dei amicum, sed e i aacerdoiem
\ ,
appellaruni; ut vei sic prudentioribus aperte i u \ \
dicaronl, non modo Spsum ad verum Deum fuSsse
,
cooversmn. verum eiiam aliis ad veram e i eolam svpremamque Deiiaiem provehendie ducem exlilisse*

liv.
\ - fj
, \
, \
, \
\
, \
,
**
, ,
, \ 7 *
\
. \ , , ,
, ,
* \
,
'
* , \
\ , ,
,

,
\
\ . " ,
\ , , , ,
,
' ,
, -
,
, \

' , '
, , .
1

Oan. .

Deui. x x x n , 9.

Hlud qnoqno ponliflcift toae scienliae coraraemorabimus, ut et Pharaoni ab angeto iEgypiiorum

praeside. et Babyloniorum principi a proprio i i i d e m
omnibus prospicienlis alque dominantis p r o v i detiiia potcstasque per visionea 'fueril ioilroaia,
atque geniibus islis veri Dei minislfi, ductorum
insiar fueriut praefecli, ad flguratas illaa angelicas visiones interprelandaa, quae v i r i s aanciis a i i gelorum situilibus, Danieli, inquaro, el Josepho,
ex parle Dei per angelos ante fuerant revelaiae :
unum quippe oronium est principium unaque
providentia. Neque ullo modo ptitandum eal,
quasi Judaeis quidem eorlilo Deue prafuerit, augeli aotem seorsum, vel oequaliier, r e l opposiie,
aul alii eiiam dii caHeris gentibua imperiiarint:
sed hoc eloquinm sano quodani sensu aacro iniel*
ligendiim esl, non quast Deus cum aliis diis angelisve nosiri p a r l i i u i sit gubernationem; alque
Israelilicae geniie principatum, atque ducalum
ipae aorlilus s i l ; sed quod, curo Aliissiroi unica
illa reruin omnium providenlia, cunctoe bominea ad
saiulein angeloruro duclibtis iradiderit promovendos, aolus ferme Israel, prae omnibus, ad veri
Dei notitiain ei illusirationenv fueril conversus.
Iiaque ibeologia, cum populum Israeliiicam se
veri Dei cuhui inancipasse narrai, a i i : Factus
ett par$ Domini ; curo aulem ostendit, eum quo*
que, pari curo caetcris naiionibua jure, eancionim
cuidain angelorum fuisse consignatum, ut ejua
opera unicum iilud rerum omnium priucipium
agnosceret, Michaelera Judako populo pra;fecium
iradil, aperie docens uiiicam esse omnium provideuliam, 88 Q cuoctis simul lam invisiDilibue quam viwbilibus virlulibue supereesenlialiter praestel ; omnes auiem angelos singularum
genlium praefectos, ad illud ipsum principium,
ut proprium, eos, q o i ullro ac spouie aequaniur
deducere.
m

U3d

Dan.
VARIJE LECTIONES.

D.

, Cb. 8..

non esi in D,.
* C b . .
^ ' , D.

, f

D O U habuii Ch,,,

255

. DIONYSU AREOPAGItjE
ADNOTATIONES

2*4

CORDERII.

1. Expticnt nomlna proprietatesque pnncipainum, arcbangelorum el angelornm, qni uliimam consiitnunt liicrarchiam. A c principaius quidem subditis angelis presuni, et eos ad minisleriuni divinum
explendum riispoiiunt. Ad hos peninel secundum Dionysium universale regimen, verbi gratia, utmis
regni, vel geniU, vel regni ad Dei simiLtudinem manudiiclio ; secundmn Gregorium qtioqne, eorum
ininislerium est docere hoinines, exliibere reverentiam unicuique secundum gradum suum. Horuin etiatn
sl promoverc horoinea, ut non proplef ulilliaiem propriam, sed propier soKus Dei amorera et bonorem,
aciant jusliliam.
Arcbangeli vocantur summi nnniii qui summa nuntianl. Hontm oflicium est, secundum DionysioiD,
prophetiaa revelari, ipti quoquc illuminationes quas a snperioribus accipiuni, inferioribus annuniiant, e l
ner eosdem nobis Secundum Gregorium vero murins eorum esl de illis q u * periinenl aJ promotioiiem
fldci, ei pracipuis niystertU, ut de NativitateXbrisli, et aiinilibut, boininea reddere ceriiores, aique da>
monea ab bominrbua removere*
Angeli aunt InccBlestidUpositione uUimi,ei hominibns niagis propinqui. Nomen auiem angeli esl nomen
officii, non iiatura* Isti minora nuntiant* et hornines ad divinam cogniiitfnem ducunt,el u l |uste vivanf., iiiaimant: bi eursumexlendanlurper dileclionem Dei, ei in semeiipsis firmanlur per cuslodiaui sui, ac aob
ao progrediuntur ad auxiliuin proxiraL
II. Gum in qualibet hierarcbia sint tres ordines, scilicet primua, roedius e l uUimtie, osiendil qua
raiione arcbangeli, qui raedii suul iuter angeloi et principalus, uirisque communiceni; angeloa auteui ait
res bumanas moderari
Angeli enim nobis ad cusiodiani depoiati tenent nos sfanies, ne cadamus ; et cadentes nos soblev a n i , u l surgamu* ; nec unquain nos deserunl etiain pcccanies, quin seinper sinl paraii opeiu ferre
ai vt-limus.
Efleclus auiem engelicae onsiodiae muhiplex esi. Primus est, impedimenta boni et occaiiones mali removere; E i o d . xxxiil,2 : Mutam angelum prascursorem, qui ejiciat Jebusaum. Secuudus esi, lentatione* miiigare, Dan. m , 49 : Angelux autem Domvri de$cendii cum Axnria et tociit eju$ in fornacem ; etc
Tertius esl, conlra bostea visibiles adjtivare ; IV Reg* xix, 55 : Angelut Domini pereustit in castris A**friorum, e.tc. Quartus esi, oralioncs nosiras ei elee.mosynas Doo prasetuare, ei pro nobift orare; Tob. x u ,
42 : Quando oreba$ cum lacrymii, e ( c ego obluii orattonem tuam Domino. Quinlus est, viam osleitdere;
Tob. v, 20 : Ego ianum ducam et reducam. Soxius est, in agendis docere ; Zacharia* n , de angelo qui
iiiairuxii eum Sepiimus esi, seipsum ct alia aecreia revelare; Tob. m , 15 : Ego $um Raphael angelut,
eic. Ociavus esl, a peceaiis arcere ; Genes. xix, 1 5 ; Cumqite ettet mane, cogebant eum angeli, dicentes :
Surge, ne tl lu variter ptrea$ in welere cimiati$. Nonus ad fcrvorem excitare ; III Reg , 7 : Surg* ;
grandii tnim llbi retlat via. Decimus est, consoiart; Tob. , 1 3 : Forti animo e$to, tn prozime
ett ut Deo cutttu. Undeciraus, poiesiatee conlrariaa aicere, ne taniuin uocere valeatil, quantuin velleul; Tob. vtu , , ubi ang1us Asn.odajum ligaviu Duodecituus de peccato increpare; Jud.
i i 2 : Dixil angelut populo Uraei: Curkoe feei$li$ t eic.
I III. Reddii rationem, cur, cum angeli booiinuin prsesidea sinl el Ululares, lamen adbuc laro mulue
nauonee infidelea reperianiur, ac pereaul: ei oatendit id ex boniiniun malitia provemre, suaveiu angelorom duciuin aequi noleniium, et ex pravo usu liberiaiis: Deum enim e l angelos ex parie aua ne*
niiui deease, eed Qinnibus, solie iusiar, benelicos suos radioa expaudere, ad quos se *x;geniiliiaiis lenebrit
itei graiia eoieraitae cofiflielur. Hoc etiam probal exemplo Melcbisedechi, qui non aoium e geniibuaad
luuicii veritalis emerail, verum eiiam aliie pneluxil, aique sacerdos saaimos eflfectus , iptiusinei Cbristi ijrpua exsilut.
$ IV.OsieudU, quanu Dei in omnea profidentia non solum Jndgeissed aliiieiiam geiilibus angeli tutelares dau sint, vt probai in Pharaone et Wabuchodonosore, 89 quibus per angeloe ?iaiunea coniigeruiit,
uaa Joaepb aique Daniel ab angelii edocli ipsis explicueruui. siinul exponit iUud Deul. xxxu, 8 :
\uand0 dividebal AUmimut gentes, Hatuit ttrminos populorum juxta numerum angelorum Dei. Par$
autem Domini poputu* ejus Jacob (unuulus heerediiatis ejut : quod non ila iiilelligenduui a i l , quaai Deua
csieras genlea augelia regendaa dederit, eolo Isracle eibi, id eai suac provideniiac e i gubernaiiout
relenio, ul videlicet ipse hroeleiu aine angelis vel angeli reliquas genies regerent quia et Israeli
Micbael praerectus legitur el Ueua oiiines ^entee in Scripiuria powidere ei gubernare rocnioraiur; sed
ita iiiielligeaduia e&t, quod cura Deus omuibas gcnlibus angelo* dederit, u i eorain deciibus ad veriu*
l U luuien perveuircnt, aolua larael reipsa ad veruui converauu s i i .

PARAPHRASIS PAGHYMERiE ( U ) .
{ I. ReHqnuro est, ol eiiam de novissimo trino
ordine dicamua, qui consiaiprincipatibue, arcbangelis e i aogelis, e quibut concinoalur: ac prinium
non abs re fueril,pro firili explicare sacroruin eorum nominuni signiRcaiionea Nomen iuque prindpatoum, dcuTormiter ei ad Dei iuiililodinem,
priucipandi ac guberoandi poietialem declaral.
Jaro vero cum ducatoa euam iu ordine appareai,
cuui ordine, inquam, aacroei isiiusroodiphucipaiibus ac firluiibus coovenieuii, atque aliai eliaai ad
(14) Vide scbol. S. Maxiuii loin. II, cap. 9

I.
, ,
, \ \
*
.

; \
\ ,
\ \ , ;

105

DE GOELESTI HIERAKCIHA, CAP. IX. PAftAPHR. P A C f l Y M E H i E .

*
,
\ oau * ,
\ , , \
, \
^ , \

.
.
\, ,
\ '
.
( I I . \ ^ , (
, , \
, \ , \

\ ,
;) ' ,
\ \
, , ,

. ,
, ,
, \ ,
* \ \
, ,
\ \ .
, \ \
, \ >
. \ ,
, \ '
\
,
,
. ,
\ \ ,
, \ \
, , \
, ,
, \
.
*
' \ *
, \
,
. ,
,
\ . ,

,
,
,

*6(

verum ac auperprincipalem priijcipaiuiu l o u l i i e r

converlantar : sictit eniin lachlus exeistit qui ad sotoin couvertus est, i u quoquo principatus, qui ad
priiicipaluni superprincipaleni inlueotur. Vel eiiam
a l i l c r : Quoniam aliis, archangelp, inquam. *i aogelis, ducea aunl ialiustnodi c-oiiveralotiis, adeoque
ad superprinc ipalem illura ipaum principaium ac
caiftrorutn priiicipaiuum aactorem el condilorem
conformalionii, e l , socundiiiu Apostolum, ad inviiibilia ipiius crealuris iniellecta coniueiitor . Non
possumus aulera nosse aupernaiuraleiii ilhiin omttiuiu ordinum principalum. Appellauiur vero priiicipalus, quod priucipalum illani manifestent,
potenler et babitaaliiereum ad principaleiu l a lem ornaiutn ac atatum obiiuendo.
II. Sancioruin vero arcbangelorum ordo COBleaiibus quldem ieiis principalibut equaii eal
(tiani una eal bierarcbia, ipsorum nempe principatuum, et arcbangelorum, aique ipsoruib eliam
aiigdoram, aique idcirco ad onum ordinem reducuniur. Quid enim aiiud eunl archangeli, qaatu
rdoex principaiibua e l angelis couflains?): ver u m ciim nulla aii bierarebia, q u a non prima*
ei medias e i poetrema* viriuiet babeat, idcirco
arthangdortim ordo tanqoam modietaa, exlremaa
quodaniinodo 90 complecUlur olrarumqiie ooiiimu.
nicaiione. Siquidom comroonicat priucipatibu, quoniam ad aoperessentialem quoque principalum, acilicei Deum, loialiter conversua eat, et ad iptuin
efloriiiaiiuir, sicul etiam prindpatus : ei quoniain
principaios ducendi ei nnificandi viin babetit,
permittenlos ordinea disalpari, angelos eiiara decoro ordine componant: angelie vero etiam coinmunicant; quia eliara sunl ordinis interprelit, cf
per primaa viriutes illusiraiiones accipiunU Eiiam
alio modo medii angelis comiuunicant; qiiODiain
bae divinaa illusiraliooea angelis anouniianl,
el per angeloa nobii maiiiresunt; quamobrem eiiam aecondum boc angelia communicanl,
qiiod angelis ulantur ad noairaa mantfealalionea,
juxia conditionem eorusn qui a Deo illusiraniur.
Ipsi enim angeli, u l eiiani de iis dicamue, omneiii
coelestem ornatnro compleiido ierminant, Unquam
nimirum id quod uliimuro est novissirnuroquo ;
complent enim eliam ibroni, aed laoquain id quod
ptimam eai; et idcirco proprie nomen angelicam
obtinent, ei praBseriim quod boininibua appropinquent, qul et propier illoe divina iinilantur.
Quin et eorum bierarcbia manifesilor est, quia
nobis DOD opoa est iterain aliis ad illuairaiiones
oi nuntia ab i b recipienda: aliaa eniin et ipsi
perquam occulii esaent, nec ultimi ac circummundialea exsisiereni. Nunc aatem cum nuili
splriias wnl iuferioris ordinis quam ipsi, angelorum ordiraein posiremura ac circummundialeiii
exaisiere necesse esl. Exponit aulem saoclus bic,
quomodo dixeril aogelorum hierarcbiam esse manifesiiorem, scilicet ouoad nos : nam supremua
f

Rom. i , 20.
PATBOL. G B . I I I .

2>7

S. DIONYSII AREOPAGITiE

ordo, uipoie secreto Deo appropinquans, magis ,

occulte secundo onlini res sacras subministral : , ,
secnndus vero, qui esl medix bierarcbia?, uHimam
,
bierarchiam moderaiur, manifeslius quidem quatn
' *
primus, occuliiue vero quam sequens; porro ul- . \
timus ordo humanis bierarchiis praeest. C&terum
, .
cum ires ordines sini, illustraUones sibi imiiuo
,
manifestant. Yerumlamen dicendum, qaoinodo ' , \
primus quidem ordinis principaius sequenti simul ,
manifeslalionem infuderii, et non alius per alium, .
et simililer secundus ordo; tertius vero, alius per , \ , \ \
alium nobis infundal illuslraliones. Dicendum ita- \ ,
que, quod in prioribus ordinibus, cum tam dantes quam accipienies angeli sint, in illis secundiim , \ naturam non magnam esse diversiialem, 91
, \
lolies opus sil quodammodo subdividi iUusirationein, * . , \
quo posierioribus caplu facilis evadal. Hic autem, \ ,
cum multiim intersil inter nos e l angelos, idcirco \ ,
alius per alium accipit illuslralionem ac nunlium, * , \
tilifaciliiis ila brevi ad nos perveniat, mdui- .
fesiitisque decrelum Dei nobis declaretur. Idcirco ,
ail bic sanclus, nl hoc ordine ad Deuoi sil ascensus , ,
per contemplaiionem , ei conversio per operaiio- \ , \
uem, et coininunio per illuslralionem , nec non
.
per graliac deiflcationero unio. Ilabemus itaque ocr \ * ,
gradue ascensum ad Deum; ei utsit vicissiin eiiain
\
eecundum ordinero a Deo indiius omnibus bierar,
chiis ad nos processus, per boniiatem commu- , \
nicanter exundans : idcirco eiiam divina Scriplura,
'
angelis ea quae ad nos speciant disiribuil; qaau- ( .
Hoque enim principem populi Judaeoruni vocasse , \ .*
reperilur in Daniele Micbaelem, uti et alios gen-
lium aparum; quandoque vero a i t : Statuii termi- ,
nos gentium Altistimus juxta numerum angelorum .
Deiy ot in secundo canlico Moysis invenitur P .

l t l

(111. Hincsolvitemergeniemaliquam quaeslionem.

Quaeslio auiem b s c e s l -.Qaomodo, inquii, cum boui
angeli geniibus prsefecli sint, solue Israel Deum cognovit, alii aulem ido!isadbserunt?Solulioveroest
ista,quod nimirumcaBterarum geniiumadidola defeclio deceplioque reclis angelorum gubernalionibus
nequaqiiam imputanda sit (observa vero, quomodo
defeciioni rectani gubemaiionem opponii), sed illis
tpsis, quod propriis spontaneisque moiibus a recta, quse ad Dcum ducebat, via pcr atnorem pro 1
prium refraciarium deflexerini, ei per iuaut pervicaciam ad i d ctd divinum quidpiam inesse arbjIrabanlur, colendum desciverinl. Non solum euiiu
ab ea, quae ad Deum docebai, via devianmt, verum etiam jis qtiinoii ernnt dii pro placiio suo culUim divinum iribuerunl. Quod ipsum etiamHebrceoruin populo contigiase meinoralur, quando peccavit
et viiulum conflavil. AgiiUionem euim Dei repulisti
(quando Pimiruma via Dei dcscivii) el posl coriuum
ambulasli(quandoniminimamorepropriopcrvicaciaqueaua divintim cutloin decreverujit iie qui nou craet
dii ) . Neque eniin vila nobis esl, cui vis illala aut
9

Dcnt.

8 scc. Scptung.

1. *
\ , ,
,
, ;
, \ ,
( , ,
), *
,
\
, \
.
,

. " \ <
tovOvt , , \ . (,
)
(,
\
). ,
, "

&;9

DE CGELESTI IJIERARCHIA, CAP. IX. PARAPHR. PACIIYMERiE.

27(.

, -

. "*
,
JIAV
, \ \ \ ,
I
\ ,
' \ \

. ,
, ' ,
\
, , \ , ,
\ \ * -

imposila necessilas, u l brnlis, sed per rationem

Hberiate pradiia : neque tursus dicamus, propier
illani ipsam liberlatetn noslram divinae Provldcnlia? divina Itimiua obiundi. Sed diciorum 92 horum excmplum accipe a luiuine solis : sicul eniin
Sbi videre Hcet, in transpareutibns quidem corpo*
ribus radiorum fleri diaiributionem, eoqtie magfs
vel niiitus, pro subjecii ad lumen excipiendum capacilaic; in crassioribus autem non similiter, sed
aui omnino indistribuie aul obscure; idipsum e(iam
in diviua illuslralione inaqualilas libera? propeusiouis operalur. Suppone etiim, vilam noslram v i sionecn esse spiriiaiem, sed inaequalem, propier arbiirii libertatoro; divina autem bonilalis illustralioneio, unain esae et eamdem, superplenam, et
iiideficienlem, et gimplicem, l eodem aemper
modo se habeniem : tuiic utique visionmn libera
, \,
propensio vel omnino iucoromunicalum reddii ra \ *
, , . dium divinum, iis nimirum qui reluclanlur, pro, \ , >/- \ pter quod omnino radiua non distribuilur; vel d i versas facil parlicipaliones, parvas vel magnas,
^
*, obscuras vel claras. lllud iiaqae parvtim e i magmim, ad quanlilateiu referlur : ei parva esl gra , \ \
\, ' . \ \ lia, forie eruditionis; luagna, propbeliae. Illud atilem, obscuras vel claras, ad qualilalem referlur,
( \ " )
\ quando forle prophelia duobos aliquibus obtingit;
- atque uui quidem plenior, alien vero lenuior. Quiii
eiiam quia cxleris geniibua (e qaibus et nos, qiti
Graeci siiiuiis, emersinius) non alicni quidain etpro, '
^ digiosi pr&fuerunt diiaddiffusumomnibus, qui
perbonilafem ejus parlicipalionem appelunl, divini
\ .
luminie iiifiniliini pelagus, sed esl unus oroniuin
, \
principalus Deus; idcirco ad ipsum qooque angeli,
qui cuique naiioni praefecli eranl, eos qui sequo , $ \
baniur, libere et non coaete addoxerunt. Tesiis esi

, \ Melcbisedec, qui quidem rex Salciu leniporibus
Abrab% e r a l ; verumlanien ex gemibus, el in uiedio
,
geuiium, sacerdos Deo graiisaimus esi agniius :
, ,
uon eoim siinplici modo ipsura Deo cbaruin exsli\ * ,
\ lisse Scriplura3 iraduni, verum etiam sacerdotein
vere exeislenlis D e i ; ila ul omnioo inielleciu prae
ditis significenl, ipanm non soluin Deo cbarum exslitisse, verum et alioe quoque ad Dei amiciliam
adduxisse, quod quiTieri polmsset, si iiniversim et oinuino et apud omnes genies Dei noiilia dcfecissel?
IV. \ y
IV. Illud quoque poniificiaj luae scieuliae coiumemorabo (alloquilur ad Timolbeuin Epbesi epi (\ ) \
* \ - scopuin) quomodo eliam Pharaoni el Nabucbodonosori per angelos, naliouutn pnesides proprios,
, ;
, ' in somnis visioncs sint exbibiue, per quaa onuiiuii
\ 93 provideniiae ac dominationis Dei cura iia iusi* \ uuabaiur : siqttidem bic esk Dominus, et proviaor,
el Deus omniuiu, sicut eliam Pauius mulii* locia
,
declaravit, dicens : Nunqmd est * eiiam gen*
6 ; ral , . '
tiwm? imo geniinm, quoniam unus e$t Deu$ .
, ,
Verum visiones quidem pcr angelos, resoluiiouee
, \ - auiem aliunde, ei non per bos, ila ut Dei fuerinl,
, \ ,
angelisque propinqui, qui soronia dijudicaruiit, ila
. ul a Deo per illos eoruin resoluiio fieret. Josepb

enimeolvil eomnia Pbaraonis suoer iEgypiios, Da
4

* Rom. , 29.

171

S. DIONYSH AREOPAGITJE

i7z

uiel vero Nabucbodonosoris conlra Babylonios. ,

Idcirco, inquam, unus esi oinnium piiiicipalite, . ,
adeoquc una Providenlia. Neque ullo modo putan- , \ . \
dum est, quasi Judaeis quidem sOrtilo Dettsel pro- , \
prieprafuerit,aliisauieni naiionibue pracfuerinl, aut *
angeli modo sibi proprio sine ubordinalione, vel i) ,
aequales Deo vel Deo conlrarii, vel eiiam alii quidain , , \ . \
dii. Quiu eliam quod in Canlico Scriplura d i c i l : Et
, * &
factu$ ett pan Domini populus gju$ Jacob, funic* , iu$ haredUati$ ejut Urael , secundum bunc sen- ', aum accipieudum esl, non quasi Deus imindiun , ' ,
hune nostruin ciiui caeieris diis angolisve diviseril, \ , ' , \
eique quasi aors lsrael assigualua sit. Sed quo- . ; "
niodo? Quod nimirum iptamei aliissima rerum ,
omniuro Providenlia res onines lioiniuum, aaluta- , ...
,
.
_ .
_
,
_

\
,
ribus
quidcm
quoad. ipao*,
ad
Dcum vero
suranm D ,

erlgentibus manudoclioiiibus, angelia suis propriis ,

coiumtserit, ex omnibus aulem Illis gemibus solus \
lsrael ad veri Dei iliuslralioneoicoiiversus ail. Uode . " ,
sacra Scripiara, signiflcans quod seipsum Israelad
,
veri Dei miiiiaierium destioaril: Facius e$t, i n ~ ' , quii, pars Domini. U t autem Herum ostenderet, . , \
quomodo etiam Israel, pariier com caeicris genil-
bue, pcculiari cuidam angelo commiasoa fuerit, per quem ad Dci noiiiiam tradticerelur, si ipse , \ ,
niinirum eiiam vellel, Micbaelem ducein populi *
illius dtcit; aperie binc docens, itnicam este , ,
omtiinm providenliam quae cunclis iam viaibilibus ,
quani invisibilibus prxsit, omnesqne ac singulas ' (

gciilea peculiarem angeluin babuisee, qui eos, qui c ,

ollro ac aponte sequereiitur, ad Deum rerum - ^ ^ , .
n*um principium dirigerei.

* .

UepetUio ei coneluno angelici ordxni$.

rtjc -

SYNOPSIS GAP1TIS.

L Docel, mMvmort* angelo* sublimhri quoque modo illustrari. . /n Uluttratkmibus servari qwoque tubordm
nem. III. Onmu atoe angelos *ive hommes triplicem habere potentkm.
.
Conclusum igilur a nobie, quomodo illa qiiidem D ,
anliquiasinia, qtiae Deo pnealo est, inl^lligenliaruiii iup\ ,
dislribaiio, ab ipsaniet priiuitusiiiiliartte illumina- , ' tione consccrala, immediaie ilii inlendendo, secre- , liori slmul et manifealiori divini principalus illu , \ , \ Slratioiie pnrgetnr et illtiminetur atque perflcialur.
. , , \ Secreliori quidcm, quia spirilaliori magisque eiin- \ * ,
piiftca uniQcaque; mtnifosliori aiiiem, quia p r i - \ \ , \
miliva primilucaque e i uuiversaliori, ipsique (ol, , ".
71

74

Deui. , 9.
VARIifi LECTIONES.
, II ft traii&Litio* Scoii. * in M. nominaiidi casu legimliir isla : ,
ti iiciu : , , \ \ * , e i c ,
cui icclioui irautdaiiu bcon ad lipulami.
. .
1 1

19

274

DE COELESTI HrERARCHIA, C A P . X. CORDERU .

37*

, \ , pote liquidiori) inlimius infusa. Ab bac aulem ul

\ * , iierum secunda pro sua portione, e i a secunda-ter , tia, et a teriia nosler liic sacer ordo, juxla primawe
\ ^ - illius reciae cousikulionis legem, divina prorsua
barmonla congruenliaque ad superoriginalem oni .
nis bonae ordinaiionia originem e l lerminalionem
sacro quodaro ordine proinoveaiur.

J II.
\ \
* , , ,

\
* , \
, \ , \ ,
\ . \
, ,
* \
, " , ,
,
.

Singuli autem ordines snnt eoruro qui praecedunt inlerpreles ac inlernunlii; primi qnidem illi,
moloris aui Dei, caeleri aulem eadem ratione, aiolorum a Deo: adeo eniin illa supereeseniialia re
ruiu omniuro barmonia cuilibel aacro tam rationalium quam epirilaliiiro crealurarum ordini, ratoque duclui consuluil, ut el ipsa singuli bierarcbiia
decoros ordinee atalueril, atque oiunem bierar
cbfam in virtuies prima3, et medias aique postremas dislribulam esse videamus. Quinimo singulaa,
ui proprie dicam, spiriiauni descripiiones iiedem
divinis hannoniis discrevil, propter quod ipsos
eiiara diviiiissimos seraphim ibeologi alterum a%<
alieruni clamaro a t u n l ; qua quidem re, niea aetitemia, mauifeste declaraut, primos pariicipes facere secundos divinarum rerum alque uolionunu
t

* \ ,
' * \
\ \
\ ,
*
, * &
\ ,
, .
, ,
.
9

iloc quoque non immerlio possum addcre, quainlibei ecelestem ei bumanam menlem aeorsum proprios iu se coiiiinere et primos, et medios, e l u l i i mos ordines alque facullaies, 95 <I eodem tnodo,
quo superiores singularum bierarcbiarum illustrationuin proprii ducius, eluceant, quibus anaquaeque raens pro suo caplu quam nitidissimae purgalionis, copiosissimi luminis, absoJoUeqoe perfectionis fli paniceps. Nibil esl enira per ae absoluloquc
perfeclum, aot quod omnino pdrfeclionis non indigeat, nisi quod per se revera perfecimneal, et pnc
perfeciuiii.
U8B

ADNOTATiONES COROERII.
I Ex pratcedenlibua capilibus concludit angdos, quanto enblimiores stint, (anto sublimiori quoque et
secrretiori ralione Hlusirari; eo nimiritm quod Deo propinquiores aint, atque adeo etiam mag U Deum parlicipent, ut infra cap. 5 De divinu nominibu$, el supra cap. i el 8 Coelettit hiernrchiB docet ubt
vide noslras adnoialiones. Tanlum bic observa, quoniodo nos ab angeiis purgemur, illiimitieinur, perliciainur.
Purgant ilaque nos angeli, amovendo phaniasmata quae impediunt illuminaiionem, quam angelus i n i e n d i l facere in nobia ; unde irta reinovent ab aniina, scilicet ignoranliam, e l rnibila phanlasiarum, ac
falsas opiuioties ratioiiiim revelationi contrariaruu. llluiuiiiaiu vero aniinain tripliciler, scilicet ad sens i i i n , u i palet, quando uianifesialur aliquid in assumpio corpore ( e l banc potestaiein eliam diabolus ba* I.:ai. v i .
V A R L E LECTIONES.
, Cb. D. P. Sar.
Bnd. rorrigii in daudi casu . Cb. ei S. habonl . Sar. asttpuialur.
arlindus deesl in Cb. I) S. . . conjmigil cuni . D. ' tzvc4v, eudem stnsu.
77

713

S. IMONYSII AREOPAGIT

276

ilem ad inlellectum, ei talis illHmiuaiio solum pprfccla csl. Noiamlnm rmiem, quod Angelus non
iiluminel inlelleclum cflicieutlo cognitionem iu anima ; qnia polesl iu inlelleclu novam speciem neqne
babilum novi luminis crcare, sed nec inleiilionem; nam iria requiruiilur n l inlellecius nosler aliquid itvlelligal, scilicet species qua cognoseatur, el Imiieii in quo cognoscamr, et inlcnlio qiia jnlellecliis converiaiiir super specicm. lilumiital autem imellecuim nosirwm angelus excilando ac disponendo, et luiueii divinum in nos Iransfutideiido ; facil enim (ul dicmiu esi) in pbanlasia traiisniulaiionem specierunu
ompoiiendo c l dividendo ens secundtim rei exigenliam qiiani vult revelare : Uem irradial lamen itileU
leclus ui super illas, ut moveant iniellecliim nostnim, el sic plura ei subtiliura videri possiini Inmiiie duplicalo, iiem exciiai inieniionem aiiimse moiu nliquo, quo se super ilia pbaniasutaia pfleclal,ab
aliis se ahstrahendo. Periiciunt eiiam, id est, promovciii ud iucdius.
Uirum auieni angelus incendere possit aflecluin biuiiamim, d ippliciier imelligi polest, scilicel vcl efficiendo, velnioveudo, vel exciiandoeladjuvaudo. Priniomodo solus Deiisiuflaiuiiiare poieslaflecliim; seciiiido
modorcs ipsa desiderata aflectnm influiiimal, acilicei alliciendo el movnido ; icrtlo niodo polest angelus aflectuiu noftiruin iucendere. gcilicetexcilaudo ei adjuvando motum ejnscoiigma propostlione. De bis liabeiuus
xeroplum iu natoris; quia primo iuodo iguis accendii ligna, secuudo modo ligua iiicenduni igitem, el
terlio modo is qui ligna igni apponil, igiieiu acceudil. DiQereutia auteni csl tnier iuinwliere cogilalioiiem, el iticendcrc el illuiuinare; quia cogilaliuiieiu iiiiiiiillert, esl intiis creare el facere cogilaliouem;
scd inenuicrc, esl cogiuiioiicui jaiu faclam iuQamware; illunihiare \cro, esl dare rcvelalioneiu de aliquo
occullo inielligibili.
Uic laiiiutu pro pieuiori iuielligenlia isliusmodi angelicae iUuiMiiaitOJiis, noia ex sauclo Tboma, iu
parte priina, quaesu 100, a r l . i , uiiuin augelum alium illiJiuiiiare, in qiiaiitum ei vcriiaieoi qtiam cogiiosc.i, iiiaiiilcslaiu facil; vel conforiaodo ipsius inielleclum, vel ex parie siinililudiuis rei hilelleclx.
CIIIII autem ad inlelligeuduin duo coneurrant, sciJicei virius intellccliva, ei eiimliiudo rei iulelleclae, secuiiduiii bjec duo, unus angelus alleri veriiaiem uolam noiilicare polcsl. Prituo virlulem ejus iniellectivain forlilicaudo. Siciil enim viitus iiuperfeciiorie curporis conforiaiur cx siluali propitiqujiaie corporis
perfeclioris, u l vetbi gratia, miuus calidiim crcscil in calore e i praesenlia inagis calidi : i u virlus iniellcciiva inferioris angeli coufurlaiur ex couveisioite supci ioris augeli ad ipbum. Hoc enira facit iu spirilualibus ordo coiiversioi.is, quod facii iu corporalibus ordo localis propinquilalis. Secuiido auiem unus
angelus inanifesial alteri verilaiem ex paile siunliludiiiis imellucia'. Superior eiiiui augelus iioiiliatu venuilib accipil*in riiiiversali quadain concepiione, ad qnam capiendaiu iulerioris angtili iuiellecius QQ uou
saelaufliciens, sed est ei counaiurale, ui niagis parlicularitcr accipial veriialeiu. Superior vero aiigeius verilaiem quain velociler coucipil quodaiutuodo disliitguit, ut ab inlcriori capi possii, ctsic eaiu cognoscendaiu
ei proponil. Sicul eliam apud uos, qui iii paucis mulia capiunt, mullipliciler illa disltiiguutil, aliurum capaciiati provideulea. E l lioc esi quod saticlus Dionysiui infra cap. 15, 5, ail quaiuiibel easeiiliaui spinlalem, uuiiuuiodi iiilclligeiiliaui, uuaui a diviniore iradiiam acccpil, pro mfcnonb duciu capiuque provida
virrluie dividere ac muluplicare. Vide infra nusiras adnoiaiiune^ ad cap. 12, 2 .
II. Nolal, iu diviiiarum liaducliune illustraiioiium servari suborduiaiioueiii, ila niniirum, ul supremi
illi apirilui ainl ipaiuuiuel Dei iiiiernuiilii, t;i *ic duinceps sequenlea pia;cudeiiauiu angeluruui, u l aupni
cap. S, docail, ei nos ibideni 2 adiioiaviums.
Hujui muiux coiuiuuiiicaiiujiis ei iJluiraiiouis ralionem reddii divus Tbotuas in priuia parte, qussL
10(i a r l , 4. Quia nimiruiu oimies crealune ex divina bouiuie participani, ut botiuiu quod babeni aba
diffuudaoi. Nam de raliuue boni esl quod se aliis coiauiuiiicet. iliuc eiiaiu ageulia coiporalia aimililudiueiu auaiu aliis traduul quantain possual. Alque ideo quanio aliqua ageulia uiagis divinaiu boiiilaleui paritcipaui, lauiio cliam uiagis perfeclionea auaa, quoad possunt, iu alios iraiisfuitderecoiianiur. linde beaius
Peiiue inojiel eoaqui divttiam boniiaieiu per graliam pailicipanl, diceiis : Unutqui$que sicut accepit graiium, in attirulrum illam adminittrantet, mcut boni dupen*ulore$ mulii[ormi$ gratiei Dei . Multo igilur ujagis bS. angeH, qui aunl plcuissiiua parlicipaiione ili\mjd bouiuiia, quidquid a Deo percipiuui, subjeciis iuipariiunlur. Nou recipilur laiueu haec iilumiuaiio ab iuferioribus I U excelleiuer, sicuiesl msupcrioribus, aiqoc
ideo rMiperior^ aeiuper reiuauctil iu aliiori ordiiie, ei perfeciioreui cogmiioiieiu babenl; sicui unauiet eamdiii
ruin pleuiui iuielligii uiagisicr, quaui diacipulus qui ai) eo addiacit. Huic quaiuvis in socielaie aiigeloruiii oui*
uia po<uideantur coiiiiiiuuia; tauieu quxdaiu excelieuuus babemur a quibusdaui quam ab ahifc. IJiiuiuquodque
auieni pecieciiua babeiur kb eo qui polesi iliud coinuiuiiicare, quaiu ab eoqui nou polesl. Sicui peileciiusesi caliduiu quod potesl calefaceie, quaiu quud uou poicsl; ei perfeclius acii qui poiesl docere, quam
qut uou polcsi; ei quuuio perlectius douuiu aliquis coitauuuicure polebt, tauio iu perieclion gradu ei;
bicui iu perfeciiori gradu iiiagisierii cbi, qui poiei docere aliioreu scieiiliam. Et r>ecuuduin banc siuiihliidineiii considurauda esi diverailas grauuuui vei ordutuui augelis, secuiidum diversa utticia e l aciuj.
j 111. Observat quamlibel uieuleiu sive aiigclicauisive buinanani et priniaset uitdiasel uhiuia& poieuiias balieie, quas capaces siul expiaiioms, illubiralionis, aique perfeciionu. Haic vide apud Pacbyiueraut explieata. Quibub adde x divu Tboma, iu priiua paite, quajsl. 10, art. % quod ipau taiio bieiaicb> i^quirai
o r d i u u i i i diverbiuieui, quae quideui diveriiaburdiuuiu becuuduui diversa otlicia et actuacuiisideralur; situl
apudbouiiuo in qualibci civilale SAIUI Uiversi ordiue!,6ucuiiduiii divtrbos aclus. Mam alius esi uido judicain
IIUIII, ei aliua pugnaiilium, el alius iu agriblaboraiiuuiii; el bic de aliis. bed quamvib uiulii sinl uinusciv i u i i s ordiuea, o i u u e a laiueu ad ires reduci p u b M i u i stcunduui quod quaulibel iiiulliludo perfecu babel
prrucipiuui, inediuni. el Uiietu. UnUc ei iu civiiaiibus liiplcx urdo buiuiuuiu rep^niur. Quiuam euuu buul
^upremi, u i opliiiiales; quidam aulciu bunt inliiiu, ul vili plebecula; quidam auieui ^uitl aicdu, u i populus
iiouaralua. bic i g i i u r eliaiu ui qualibei bierarcbia angelica ordiuca diblinguuuiur becuiidum diveisob actui
c l oflicia : ei oiiiuis tbia diversilas ad tria reducilur, bcilicet ad buiuumin, inediuaj el mbuiuui; e l pro^kf
boc aauclu* Uionysius i u quahbfcl Uirarobia pouii treb ordineb.
9

PARAPllRASIS PACUYMElliE (15).

1. Rcpclii hic aauclua ea quje dicia suut, et a i i :
(.oiiclu4iui igiiur a uubis, quumodo ilia quidem au I Pcir. , 10.
\15) Nide Scbui. S. M.tfiiui luui. 11, cap^ 10

1 ^ .^,

.'

" , \

DE C l E L E S T l H l E i U R C H L A , C A P . X . P A R A P H R . P A C H I M E R i E .

( , ) -

# (
)
\
, (
, * , '
,
, \ *

, \ ,
), , ,

. ,
. , , , -
, ,
.

. ,
. \ \ \ ,
.
,, ( ),
, , (
, )
.
, , 4

78

liquUsima ( aecunduiu tempaa, sed eecundum

ordiiiem) omnino dislribuiio earum qiiaicirca Deum
el in circuiiu Dei tfunl inteiligenliarum (juxla illud:
/it circnilu ip$iut labernaculum eJLt*; eUi eliam
super omuem terroinuro e l 97 iiflKatem ait Nuiiien divinum) ab ipsamet prltnilus ioilianle illuininalione et caelerarnni iuiliationum cauaa consecrata
(eo quod non sil alius ordo anle ipsam, sed ipsamel
iinmediale ad eam exlendalur, atlracta quodammodo ab ipsonpet per *e bono, el nalura bouo guod
omnia appeiunt; boceuim esl exiemli; enim
ineffabilie ille radius illucens permitiil ipsam eolitariain el quodamraodo donnilare) purgalur, et
illuminalur aique periiciiqr secreliori simul el inanifesliori divina illustratione. Uade etiam palct,

quod sub ordine uberiorem babeanl illusiralionein.

Si enira ila condiia essel illa distinctio, u l oinuiuo
prima essei, neque purgaiione neque illuuiinalioue
opua baberet, cum iia formaia forel, ut priino ordiue dtgna essel. Secreiiorem autem el niamfesliorem eamdera vocavit ilhisiraiionem, quae uiique
circa idem videnlur quasi esae couiraria. Quod
enim occultuiu esl, non esl manifeblum; el quod
manifeslum, non esi occultura, juxia eumdeui niodum. Eisi eniin etiain couiraria sunl respectu ejusdem, ad aliud laiueu aique aliud inielligunlur. Occuliior quidem esl nobis, quia apirilualior; (spirilales enim sunt et iuferioruiu ordinum Ulustraiiones:)
spiritualior autem est illa priiuae distributiotiis nobisque ignoiior; idcirco eiiam simpliflca (u( quar*
, , . ^ cognoscllur per aliquam e rebus nostris lerre
, |
iiis, quae composiue sunl) quiii el uuiflca. Quamuin
; ^ cnim a materia roens noatra recedit, taiaumdoni ad
, , , unuin lendit, el imniaierialius, ul ha qure dixerit,
, - rein iuteUectilein comprebendit. Ecquid dico io bis,
, , ,
ciiiu id eennui quoque accidal quoad res aeneilcs?
.
siquidem etninus quidpiai.' vid ules, puiamus illud
,
vei animal esse, vel forle lapb! , veJ arborem, vel
, - quid aliud; appropinquaniea vero coguoscimua esse
. animal, el quidem lale aniinal, bouiiueinr verbi gra* lia, et bunc hominein. Sic ptteri primuru outriea
. * viros palres vocani, mairesque femiuas, posiea
, horum cognitio unificalur, agnoscunique vcros
, ^^,
parenles. Vides quomodo seosus unificeiur : ideui
; , * - eiiaui menti accidit, dum ad res inlellecliles acce , dil. Verum binc suboritur necessaria dubilacio.
qui sonaus circa id quod viciuius esl magis uuifice .
lur, roens vero circa reniolius, el quod ipse vocal
^ . occuhius? Ac liceal dicere, illud vere menli pro (
pinquius esse, quod omni niateriali composilione
seosationeque superius est; quoiiiam 9
menli
) ,
meniieque operalionibus esi conformius. Menii enim
sunt reinoiiora, quae sensui quodaminodo subjacenL
,
Secundum banc itaqite propouionem (cum occuliior
iulelligibiliorque sil pritnoruui illusiratio, seqiten*
*'.
iium Uluslrationibus cotuparata) ipsa magi unifica
. ,
esl, adeoque secuuduui nos quidem menteiuquc noi(1

Psal. xvii,

270

S. niONYSII

AREOPAGITJE

*80

siramobecurior et oceollior, simaS tanien illi, qui i l - ^

lustralionem eam excipit, manifeslior; aiqtiidem primigenia prirailucaqne elintegrior est illuslratio quae
ad eam diffundilur. Elsi auteni Ipsa snperplena sit, ailamen prosuacipienlium condilione variaiur: idcirco
enim addidit: Et quasi liqtiidior, ut indicaret subjeciorum diversilaiem, variaiioneui quamdam afferre illustraiioni. Ab hac auiem prima dispositione, iterum
aecumla pro sua portione, et a secunda lenia, ei a
icriia nosira haec hierarcbia, quam non huinaaam
tlico (quoniam et ipsa divina esl, divinasqiie suscipil illuslraliones) ged eam qtiae apud nos bomiuea
divina gralia coiisecratur, Quid porro a prima secunda, et ab hac lerlia, ei ab illa noslra haec accipii ? Quud in sacris omnino dirigaiur. Bona vero

-
, , ,
, .
,
* ,
( '\ ,
) *
.
, \ * ,
* * ;
. , ,
, ,
. i t ,
liierarcliiae expiationem, illuininationem, perfeciio- , \ \
nein, qtiaelibet a Deoper primam accipil. Secundam
, ,
ilaqne a prima in sacris regi, vocai bierarcbice adduci ad superprincipale principium, alque omnia
, ' . ,
rcclas ordinalionis consummaiionein : divinum
*
eiiim Nuincn bona cuncia tenninat, ac defiuit, quia
,
uihil exlra ipsum boni esl, vel dicitur, TCI uuqiiam
,
cogitniur. Fit atilera boc jtixla bene ordinaii ordi, ,
uis priucipaius sanclionem : quia licet ab bis addu, , \ .
camur, aiiamen ab ipao Numiue aceipiunl illitsira , ,
iiones, quod esl priiicipium elcausa omnis ordiuib, \ ,
non laiilum priiui, sed ei secundi. ei leriii, etsi
\ * ,
quis sii alius. Isla enim lex est, u l ila quis dical, .
adduciionia immuiabilis ei bcne ordinau, u i ab ipsa res conserveniur ac perQciantur, eial per alias
qiiasdaiu id in ipsis fial.
II. Manifeslaiorii aolem suni omnes, eiiam ipsi C
\
augeli, sive ordo postreuius; progrediendo eniui de
, *
ipsis angclis solis loquiiur, mudo auteni eliam de
,
iribus ordiuibus. lnlerpreies iiaquc siinl eorum qui
.
*
prxcedunl; uiaiiifeelani cniinper alios volunialein
* , * ,
Dci, qna ipsis a piioribus eral manifesinla, e l hife
. ,
iiermn peralios. Ac priiui qtiidcui inlenniiilii suiil
coO * *
inoloris sui Dei; acquenlrs 99
Q
relii*uos vocai (scilicct ordo secumlus) inlerpreles sunl , ( )
ioruui qui cx Deo moM siim. Habes ilaque ires or-
"
diucs iwlcslium virluliiiii. Taiilum aulem curae fuil
. , $
Imno Dco, stipcressenliali, inquam, concinriitaii et
ordini (principes citim suu* Lacediumonii coiicimia- ( ,
lorcb appellabanl, taiiqiiam quidlibel conciiiuanles ,
ac ordiuanles) niiiversoruin itaque Dco, (qui non )
v e r o

u o s

e l

himplcx conciniialor esl, sed ipbamel concinnilas , ( ,

)
, , \
,
$
. " , ,
* ,

.
, ,
,
, .
, .

^upcrcs?eiiiialis) laiua cura fuil cujitblibcl sacrai

cailcsliuiii oidinalioiiis, ul eiordiiiein liabeaul et
addiu -timicm, nlpcr priores posieriorea adducanlur:
qiioitiam tinicuiquu liierarchia: ires sacros ordincs
coustiluil. Ilabui eiiim prima llironos, cberubiin ct
.serapliiio, ei scqnenies aliaj siiuililcr cxsislunl, l
tli uii^uiinlur iu priiiias c l mcdias ol poslremaa
viiimcb. Ad b;uc < oiibidr.ra, miiiiiiiorein essc illarum
iiMliit)iilioi!Ciii ; qiioiiiam ilcruin iinainquaiiiqiie
li!t!iliaril :r d i b p o s i l i o i i u i i i al"">ive disaibuln/neiii
appellavil; sivtr uiiuiiiqiiiiiiqiie ordiiicm cujuslibcl
i r i u i oi-dinis i i b t i e m n M i g r u e u l i i . s ordiiiiiinaquc disii.i.xil Mo; auicui *aiiilub a-boiii, dciiiunsii.iiio-

281

DE CCELESTI HIERARCHIA, C A P X . P A R A P H R . PACHYMERJS.

j
Cxspov , , \

.
*
, Ipa, \ * .

28*

DfNH muluaiido ex propbelia laaia); quoiiiaui ibi divinitsimi seraphim aller ad alienim clainant incessabilcm illam bymnologiam, Siriptura binc demonatrame, priinoa sequenlibus ibeologicas ipsaa noUoDes communicare. Tbeologicam autem nolionem
ocai liyiDnum ilium, in quo ler Sanclua pronunlialur : eienim tres sancua llyposiaaes in unicam
doininalionem ac Deilaiem toeunles ipsi didicerunt,
e i iios per illos discimus.
| III. \
| III. Ad bxc adtlit eiiam subliliorem demonslra \ , ,
lioitotn bene ordinaue in omiiibus consiiluiionia,
\ * \
ajiqua, quamlibei per ae coelestem ac buinanam
\ \ metiiem peculiares babere prinias roedias ac
\ potlromas virlutes, in ordine ad dictas adduclione
, *
ac manifeslaliones : inlellige expialiouerti, illumi \ , \ naiioiicm ac perfeclionem; sic eiiim eliam propor* tiooe apparem illuslraiiuneh, secuudum quaa quili
\ . " bel, quoad illi fas ac possibile e&t, parliceps fil Dei.
, \ , Quauium enim proprio cuique ordhii coiiipelii,
, \ ,
Uiilutndein eliam de ipeiusmel boni Dei expiaiione,
. \ , \ illuminalionc, ac perfeclioue consequilur. E s l i i a , \ .
qoo Dei quoque expiaiio plus quam purissinia, lu\ ,
ttieoque supra quain plenum, perfeclioque pneper
focta. GIIIII auiem reclae illuslraliones iuliiiiue sinl,
, ^ .
aocuadum 100 unaniquamque illiisiralionem q u * , , * libei uieus cceleslis piimuni expiatur, deinde illu * \ , * airaiar, ac postea perflcilur. Nihii cniin absurdi eal,
, * \ *
al it qui secuuduin quid perfeclus esl, secundum
, altud expiatur; el si secundtiin quid illusiraliia,
, . \ ^ aecundtim idem quideni pcrilcitur, secundum alitid

vero ileriun expialua illumii.aiur; niliil eiiim per
\ . \ ae perfeclum, vcl quod non indigcat pcrfeiiione
, uiti quod per vcre perfecturc, vere praeperieciuni
; \ esi. Alque ila quidem mens coelesiis particulares
\ . " , , * bot ires ordities habct alque viriuies. A l quomodo
* \ , * *
eiiam mens bumaiia \in pradila esl, ciiin exsislat
, ' quoque secuuduin iuolum Dei ? Jieque enim de muii* \ .~ . dania aioiibus noliis sermo esl. Modo dicimug,
" - ouiuem lueulent babere e&scnliam, sccunduin quam
, , - priuium e s l ; deinde etiara virliilem, secunducri
; . " quam poiens esl, poslrenium vero oiieraiionem,
* , aecundum quaui, ea quae sibi propria smit agendo,
, *
pia eal; ha?c eliain iu sequenli capito declarat. Ca>
. leruro iieiiiiiiein omnino, neque propbeiam, neque
* , jiisimn cogaosciinus, qui non opus babeal propria
, ,
cooperaiioito atque oralione, u l appropinquei Deo.
, . " Adverte euim quid dicai is qui ad terliuiu usqne
,
coelum perveiieral; Cacligo corpus meum, in ser
, , vilHiim redigo; ne forte cum aliis prvdicaverim, ipse
, ,
reprobu* e/Uiar . Alqtie bic esi priiuus el mediua
\ ,
ordo : nam casligalio carnis priiuus est, secundus
. , vero aubaciio clTreiiala3 cupiditalia, probitas vero
. , \
poslretuui aique perfecltis. Yel eliain qui a aiinpli cioribue doclrinis, quas iactis polionem Aposioliit
* , ,
vocavil, ad inedias, ei ex bia, ad majores sive per ,
rociorum cibum adduciniur; quod eiiaiu iti Evange, , , - liift Dowiuas signilical ad saucios aposloios dicena:
a 3 t o r . ix, 27.

S . DIONYSII A R E O P A G l T i E

2*4

Jjulla kab$* 9*bi$ dicert, ud non poi$$ti$ porlare . .

modo r.Obaerva quoque.ei placel,sacfoaancli Spirh
\ ;, ,
lus i a aposlolia susceplionem; daina *nim fuit p r i ,
niuin propter signa, deinde vero per insufflaltanein,
\ \ ,
ac terlia vipe in liugui* igneia *ubslaoUaliler, ut ita .
qnig dicat, secunduin niagnum Tbeologum Grego , \ riuui. Hsec autejt esl perfectio. Liceal id quoque
- , aliier consMtTare, ac prirouio qujdem ordinem d i .
r.erc, ad id quod superius eal, exleneionem; me- \ \
diuin vero, ad idem coiiversioomn atque collectio, \ uem; poeiremum vero euin, qui quod demissius esl,
, ,
crigit. Ni$i enim quU amando ad divina exteudalur,
,
ad Ula converietur ac colligeiur, aique adeo

\
cliam non 101 adducclur. Nam uisi cor calcfaclum
.
fuerit ex aatidua circa rein dileciam medilaiione e l couvorsione colleclioncque, non accendeiur igiiie
elevaiionis ac perfecltonis, juxta illud : Catefaetum * eor meum iuira me, et iu meditatione mea ~
arduai ignit : qnod luenli quoque cofcleeii quadrabii.
1

CAPUT X I .

IA'.

C*r omMi cmleite* nalura communi nomine mrtutes coeletlei appellantur.

al , xoiroC
.

SYNOPSIS CAPITIS.

1. f>ocef cadetUi omnes tptritm wm eadem ratioue virtutes, qva angelos vocari. II. Nomen hoc conmxtne wrtaium non
wtroaucere confusionem ordinum ac proprieiatum, sed ticut omnes es$enlia> virluie el couUanl, Ua mc
auidm euentiat, modo vero virtute* energias uuncupari.
f

1.

lii ila deQititii, illud consideraiione dignum.

cur omnea aimul angelicas esseotias, viriules
cadestes appellarc eoleamus*. Neque eoim, in
angelis dicere pos&uitiUg, sanclarum illam virlultiiii ^
nuvisaimam esae dislribuuouetn : atque auperioruin
quidom easetiliaruro disposiliones, sancUm el decoram novissittiarum illustralionem parlicipare,
aocuaquam ultima? primarum. Obeamque causam,
fllesles quidem virlulea onmes, divinos aptriuis
appelUri, aeraphini auiem el llironos alque dondnaliones nullo modo; uovissinue siquidem superioruro proprieutea haud uuiveraiin parlicipanl. A n g<*li ilaque, el ante angolos arcbangeli el principa ac poiesutes, cuin posi virluies a Ibeologia
vollocenlur, frequenler a nobis una cum aliis nalurU aaiiciis, codestes paasim Yirlules appellaniur.

, , *
. ,
\ , , , \
, ^ , ^ ^
- \ ^
, Covcai, \ , \ , \ ,
^
W-. 0 1
, \ \, \
,
'
* * * * .

e l

III.
Venimtainen nogamue, noe, cum cominoni ccb- D , \
testium viclutum notuine in omnibus utimor, con- ,
fuiooero ullaui cujiisquc ordinis proprieialuin inlro- *
dueere; eed quoniam in iria omnea divinae menies
* *
e<ele*U ratione aua divit aunl, in oesenllam vide , , \ liccl, e l ID virtuieni,el in operalionem, cuinomnes,
, , ,
aul aliquaa earum, iiidiscriniinaliin coelestes esaen ,
1 Joan. , l i . * Psal. , 4.
Psal. , L X X I X , C I I .
81

VARI/E LECTIONES.
, l

Alia lcciio 'Olalur Cb. l%\ .

DE CCELESTI IITERARCHIA, C A P . X I . CORDERII N O T J E .

285

,
*
*
, \. , ' ,
.
, '
\
,

, < .
8

286

tias, vel coelesies virlulee appcttamtts, $as, de

quibua sermo est, circuilione describere pntandi
sumua, ex ea qme 102
sihgulis earum inesl easen*
tia, vel virtule. Neque enira fas s i i emineniem
illaro sanclarum virliUtim proprielatem a nobfs
lam rile digeslam, inferioribus naiuris universim
atlribuere, unde incon/usus ille angeliearum dislinclionum ordo perlurbarelur. iuxla enim ralionem
jaui a nobis saepe reddilam, auperioree islae dislinclionee iuferiorum quoque sacras proprieUtes abunde conlinenl, novissimae vero anliquiorum emineniibus islis universilalibus carenl, primilivis islis
illuslralionibus in illas pro cujusque r.aptu pariiliter derivalis.

ADNOTATIONES CORDERII.
1. NotaTidum bic ex Dionysio, quod virlutes in angelis dicantur dnpliciter : quandoque enlm nome*
vinutis uni ordiui approprialiir qui secundurn ipsuin esl medius inediae bierarcbwe, secuuduin vero Grc
gorium, hom. 14, in Evangelia, est supreiuus inihnae bierarcbia?. Alio niodo sumiiur communilcr, sciJicet
pro omnibus cieleslibus spirilibtis, qualenus iiiinirum sunl in participalione virlulis divina?. Hanc dislinclionem secalus divus Tbonias in priina parie, quaesl. i 0 8 artic. 5, ad 1 : c Virlus, inquil, dupliciler
accipi poiest. Uno modo coramuiiiler, secuudum quod esl media inler essenliam el operalionem : et
sic omnes coelesles epirilus, coelesies virluiea nuncupanlur, sicitl el coelestes essentix. Alio modo, semndum quod importal quemdam excessu:ii foniludiuis : et sic est proprium nomen ordinis. Uude
Dionysius cap. 8, dixit nouieu virluluiii signilicare quamdain virilem et inconcussam forliltidinem,
primo quideui ad omnes divinas operaiiones ipsia convenieiilea : secundo ad divina suscipieuda, aique
iia aignifical eaa siue timore aggredi divina quae ad ipsas perliuenl, quod videtur ad forlUudinem aunui
pcrlinerc.
II. Noia, per virtutes et energias aeu operalione*, noii u l in nobis qualitatee aliquaa accideniaria
intelligi, sed u l sanctus Maxhnus ad capol quarlum De divinit naminibus a i i , ipsasmet oiunes ineiilea intellecliles, et inlelirgeiitee, et subsunliac, ei viruues, el euergias eunl : inlelligiinl ciiim ei ipeaj, quia omnes sunl mentes, ei substauiiae, viiaa, a incnle suprema creaiae, imo ei energis illic per se subsistenlcf
giiiu el subslanlia?. Et ad cap.. 7 Gotleilis hierarchice aU idem ataximus, eaae babiius in angelis laii*
quam accidens in subjecio; quod IIOQ solum verum esl in babiiibus itiaierialibus, ul saiictua Tboinaa iu
1 " q*.5 io resp. ad i , inierpreiaius esl, quia hujusmodi babiius, u l idem ail, sunl disposilioiie* ad
rsase nalurale; cujusmodi babilus uon babeul locuin in angelis, quia maleria carent, qnales uui pruprielates qusdain naturalea, qua? in aoimatis el inuiiimalU i*eperiuiiiur, el ad ecundam speciem qualiiatif
periineut, quaB poleuli eiiam oxiuralea dicunlur; nonsoluiu, inquam, in bujusinodi babilibusei acci*
deniibus verum e s l , aed eiiain in babtlibus qui auni qualilaiea et ad priniaiu spectein iu prasdicameula
qualiulis perlioent; quos idem sancius Tbomas dixil exciudi a sanclo Maximo in augelis. Quod quideiu
iia esse, ex Scholtis ejusdein saucii Maximi in eumdeiu Diouysium perspici poleai. Ubi eniin dicit
Diuiirsius, quem divus Tbomas ciiai, in Caeieiti hierarchia cap. 7, esae babilus in angelis deiforinea, id
cbl quibus Ueu aRsiinilaniur, Scboliuiu bis verbis scripail : c ^
c . , ,
. $ "
< . Noia, inqiul, quod divhue polesuiea (augelos dicil) aiiuililudiiieui
ihsi gecuiiduiu babiluin babeiU; ImbiUis aulem eslquatilassubiliael tixa. liiuc igilur paielil, queinadmoUiiiu liberi arbilrii eunl, siquideiu vir(ules Uabeuuecuiiduui habhiw acquisiias. Quod copioaius Aimuoii
Adriauopolilanus docet iu i i * qu,e coulra Origeaeai de resurrociioue scripsil . tiacienus tancius Maxiuiua. Hoe ergo Babilus dicil sanclus Maximus esse tanquain atcidens in subjeclo, sicul iu nobis; el
raiionem reddidil, quia angtli carcm uialeria el ouiui inalerialq cosuposiiione. 103
l>icenduui igitur
esl suinmaiiiu, quouiodo in uobis biul babilus acienlias e i virluluni, lauquam accideulia iu subjecio,
u l sanclus Maxiiuus rccle dixil. Habiius aciemia: iu nobis acquirilur priucipioper coiivcTsioiictn ad pbaulasmaia, qua; sunl in poienliis maierialibus sensuuiu, unde oialeriaiiier el disposiiive, ul ail sanclui
Tbotnas, actus, ex quo babilua gcaeratur, iu poietiliis seiilivia eel. Idcirco corroinpi poiesi in iiilelleciu
babiius ecieniiae per oblivioiiem ex parie nieiuoii^, in qua servaulur pbanlasmau acnailiuju, a quibua
tpecies inlelleclilea ab&irahuulur : et per deceplionem faljwe arguineiilalionis, qua stiadelur coiilrariuiu
ijujj quod prius sciebaiur. Neuiruin auletn boruin in angelo eveuire poiesl, qui uec obliviaci polcsi, ncquedecipi; quia liber ab oiuni materiaper specics reruiii a peo ijidiua el cougeiiiu, quibua babiiualil c r , u l ail eanclus Tbumas, perbtilur, oiiiue iraturas reruin scire poiesl. {^uare bujuMiiodi babilna
eal in eo lale acciden quale iu nobU, u i dixil sancius Maximua, nec ipse angelus hujusuiodi babilu&
uuquam accideiuis subjecium c g l ; sed pulius sic bujusmodi babiius su eo csi, u i virluti caiefacleiidi i u
igne, u l a i i ideiu sauciua Maximu. Siimliler babilus viriuiuw quas per eeusuui capiiuue, ui ail aauclirs
iliadocbua, in libro De per[eciioH< spiriiaii, ld cal per jusiuui iibuin seusuuui, ei earuiii roruin quas ul>
tensus cadunl, quas Isaac Syrus , id esl, exteriorii ordinis vocal, in iiobis Unquaiu
aocideuiia adease ei abe$M poaauai; quia suui niaierialiier in poiemua aciisiiivia, el lanqiiaui iu *ubf

YARIiiL LECTIONE
lcgc .

187

S. DIONYSII AREOPAGlTJE

28*

ieeto in appelilivls, quibus accidil obedire, aui non obedire ratioui. Unde jueii aoditn et aspeotu, el similiter in reliquis dicimur, sicut sanctug Peirus in secunda stia Episfola cap. ti, de sancto L o i dixil : Er.it
tnlm aspeeiu el auditu justu$. E l coniposilio ex subjecto harum virtuliim, et ex ipsis virtiiiibtift, mal<ria~
lie compoailio esi, propier organa corporea. Yirtuies eiiarn illae ordinis inlerioris, quae theologica? d cun*
Idr, fidea, apes, charitas, accidenlia quoque euni in nobis, quia adesse el abessc posstiul, propter carnem quxpoiesl subjci, ct subjici legi spiriitis. Aliudenim est caro, aJiud prudenlia rarnia, qnain
Aposiolua ail legi Dei non esse snbjeclaro . A l angelis non aunt virtuies tanquam qnalitaies muiablles, q u s dicunlur et aunt acridenlia, u l quidem esenl si in angelis maleria essel et compogilio ex
maieria, atcut in nobis; aed potiusquasi naliirae flunl. Sic enim ailsanciua Diadocbus episcopus Pholicfts
in Epiro, quem sanclua Maximua cilare el aeqni solet, in libello aureo quanimdani qiixstiouuiti de anima scparaia, el angelis, quem inscripsit Apocalyptim : \ ,
, , , , I<Usi : natnris incorporeis quodcunque operalio acquirit, boc tanqtiam iialura elTdcilur propler mttltam, u t d i x i ,
aubtiliUUsni. Subiilitalem vocal (, id esl immaieriatitaiem. ProposUuin itaqne fuit aaticio Maximo interpretari quomodo inielligendum essel quod Dionysius dixit, esse atigelis babittis deilormes;
hequis erraret, si suspicareitir esse vinuies angtlorttin, tanquam qualitale* quasdain inuiabile, sicui in
nobig, more accidenliuiu. Ha?c en m quia poesunl adesse ei abegse praeler aubjecli corruplioneni, propric
accideutia dicuniiir, ei sunl.
Illucl etiam itolaiiduin, quod iatoa habilus virlultim in angelis idem sanclos ftfaximus cap. 8, De divini$
nominibus vocal, nos habilUates sive aptitudims inlerpreiamur. Sanctus Thoroas parlicipaliones ilivinas sapieniias el bonitatis esse dicit, cum ait prima parie, qua?sl. 5, arlic. 6, in resp. ad 2, quia ad
auiugendum Deum per inlelleclum e l voltuiiaiem indi^eni parli< ipare aliquid ab exleriori, scilicet saoieuiiant ei bouiiaiem divinam, u l ibidom a i t : c Ideo, lnqtiit, necesse est pouere in eis babiius. > Habi)ilus isios dioii Dionysius cap. 4, De divinis nominibus corrupisse augelos qui eeciderunt, qualenus aberrariint ab operalioiie uabilibiis istie congrueme, quos Judas aposlolus iu Epislola sua dicil non servaese
principium, give, ut velus inierpres verlit, r q r , principatum ; creali enim erant, ut a i l sanclus
Maxiinua, ad opera boua. > Crealioneni eorum vocavit Judas principium. Sic Dionyaius locuui Judas
Liiterpreiattis e s l , ut sancius Maximus observavit. Proplerea qnod Dionysius dixit, corrupigse angtdos suum priiicipium, siitnplum est ex Ezecliiele , cum de diabolo a i l : Corrupta esi uieniia
lua cttm pulchritudine tua. Hacienus de babilibus in angelis, qui commuiii vocabulo quoque, id
esl poientiar a Diouysio voeari soleul, u l aancius Maxiinus cap. 5. De divinis nominibus noiavil, quod per
eos possumus proinpie operari. Dicendum esl nunc dc poieniiis eoruin, quae sic proprie dicuulur, quaseiiani a raiione accideiiliuui ideni sanctus Maximus excludil. Si eiihn, inquit illud esse aliud
in alio, lanquam accidens in subjecto, locum baberei in poienliis angeli, sequeretur, ut non per se viverei angebis, sed per accidens, ei , id esl, poteitas vitalis, per quam vivil, non essel subslanlial i i in angelo, sed accidenlalis, neque per se deilicareier quoadfieri poiesf, si polcniia ilem 104
intellecliva
angeli accidens essel, sicul in nobis, el polius ad subslaniiain angeli perlinerel. Nuac auicm cum polenlia angeli ad viveiidtitn aul ftitelligenduiii sil accidens, sicul in nobis esl accidens,individui quod conseuituniiaieriam, quaeesi principiuin individualionia, ged pqiiusaccidens per se, etpropriuin speciei, quod S.
boinas . i , q. 54, ari. 3 iu lesp. ad %, ad formam perlinereditil, depoteulia angeli loquens non sequiiur, ul
peraccideus vivat, aui peraccidetie bealifieeiur augelus; quia operari perpolenliam propriam quai ad foriiiam
ipsam et rei siibslaiiiiam perlinel, unde , id esi sub$ianitalis a pbilosopbis vocari solel, esl
operari per accidens . quia, ut idein sancliis Maximus cap. 5, De divinis nominibus nolavil, ul anlea dixi,
pliiloeopbi, inquit, proprietaie? ciijusque subslanliae sive vtveulis sive vila carenlis ad praedicameiiliiin
ubiiaiilia5 revocaruni, el boc vocabulo 8 i i b s l a n i i a . ea> comprcbenditnl alioqui non confusis ralionibus
propriitf subsiamiaruiu ei proprieiaiuiu. l l a docie Turrianus ad Cyparissioii Dec. x, cap. 2.
v

PARAPHRASIS P A C H Y M E R J E (IG).
f I. His rite defii.ilis, illud indagaiione dignum, cur I. , ,
omiies simul angelicas essentias, virtules coelesles
appellare soleainus. Neque enini id dicere quis pos- , .
gil, quod de angelis diximus , snperiores iiiiniruui
, , 5
iuiegrc liabere illa qtiac sutu inferiorum, verum
, >
inferiores, licet ex parie, iniegre lainen babere
,
illa, quae superiorum sunt, el idcirco, cuui poslremi
, , *iiil angcli, superiores orancs angcli vocali sunt
, )nontinc iiiferiorum : iia eliam in virlulibus sauclis - \
se rem babere , quod iiimiruiu ulliiua dislribulio \ , aaiiclaroni sil virlulum, alquo idcirco racnics oiuiies
, \ inlegre babcanl C|IIJD illarum sunl, alque inferiori
, \ noniiue virluies appelleulur, serapbim aulcm ei , ,
llironi ac dominaiiones neqnaqiiaui iiuncupenlur ; , \ * poslreina: enim superiorum propru-iaiibus, iuaxiine , , \
lotalibus, el quai ex parlc sunl (nam quod ex R *. ( ,
parle esl, liabeut, velul ad iinum prnc.ipaluin ad- ) . *0
ducla?}, miniiuc coiiiiuimicaiil. Quod cliara in Ec- \ , *
clesij lociim babcl; quoiiiaiu quoque nosira bierar .
b

Roni. , 7.

\lb; \ide i-hol. Mau;ui loin. H.

*ft9

DE CCELESTI IIIERARCIHA, C A P . X I . PARAPIIR. P A C H Y M E R i E .

, \
.
,
, , \
, \ , \
,
*
.

*90

chia coeleslem ordinero imitatur. Nam aacerdos

poleat facere qoaecunque ordines inferiores, scilicel
diaconi e i sequenles , verum non permissum eat
diacono sacerdotuin munia peragere. Mou ilaque
idcirco quia exislimel, omnes angHicas esaeiitiag
virlules appellari, quod forle virlulee uliimi sifit
ordinis; nam angeli, et anle lios archangeli et
principalue, alque insuper in secundo lenurio
poiesiales, po*t virlules a llieologia collocanlor ;
auaincii in commani eliam hi ordines ioferiores,
urlules appellaniur.
II. Dicimus itaque nos , cum comrouoi virluiis
II. , , nomine in omnibu* u i i m i i r , nnllam confuaio*
,
oem ordinis ctijusquam iotroducere, u l verbi
, ,
gratia, modo quidem proprie virtvtes appel
Q
ectindo ordine eecundse
, B leinua 105
* * * sunt, modo voro omnea ordines ecelestea: veniro
boc nomen virlalis esl squivocura ; nam tam ordo
, \
, . propriiia quam in communi omnes ordines ita no * minantar, ulpole aliqua virlule pradiii. CIUII iUque
( , \ - pro aublimi sua ratione in iria dmdaulur, (uam
), sublimia aublimiier ei eupermundalia supramun , , \ , dialiter dielingui debenl) divtdunlar , inquam , d i , . viiia; menies in easeniiam, in vinuiero, et opera, tionem; i u a l , exempli gratia, easenlia quidero sit
*, , naiura ignia, virlua vero vig illuuiinaudi ei urendi,
\ . \ operalio deuique virlulie complenienUim, qtialeeel
\ , illuminare et urere. Cura itaque ftpeiiumero eiiam
* \ , ab saenlia noroen acclpiant, ut quando nientea ?el
* \ ^ apirltas tocalur ,* quandoque etiam ab operalione
. " nomiueulur, ut cutn angeli niiDCupantar: iion iin , , merilo eliain a viriute virlules appdlaniur. Quando
, > igilur omne vel aliquas eanim aioe olla obsorva \ \
lione oaleales eseeotiu vel coeleatea viriuies appel, * * lamus, exisliroaudum est, nos illoa inainuaro ac
, , demonelrare de quibue nobia germo e t t , aecoiidum
, , \ plirasim aliquam abuodaniem : pro eo eoim quod
, * . diceremos angeloe, dicimue coaleaiea eaaentias, vel
, - coeleaies virtutos,ex communi iilorum esseiriia, vel
eiiaiu virlule quse in singulis relucet. Nequaquain
( auloin existiroandum esl, noe rite digeslarum aan ). \ , ciarum viriotum proprieiatem inferioribu* etaentiis
, - atlribuere (supof-posil* uiique sunt auperiores vir . \ tuies inferioribua). Hoc enim dico, ne quis quid
, 0 simile existimet, quasi inferioribua auperiorei coa>
, . \
queinus. Atque binc solvimus illain quaestioneiii
, , * aive doctrioam, quomodo cadeslee ordiuea vulgo
* angeli appelleniur. De euperioribus autem, adeoque
, de ipsie viriuiibus, nullus mibi eermo eat, tameUi
, hae quoque virluies nuncupenlur: ipeae siquidcni
. " Unquam superiorea ea quae aunl in iuferioribus
* - universim babeni, vcrum inferiores neqnaquaui
\ ,
universiro, aed lanium ex parle babent ea qu au , ,
periorum aunl. unde non everlimue banc noetram
* - qualemcunque doclrinam ; nain juxla ralionciu
<56 , quam saepe de bia dedimus, superiores quidem i n
feriorum proprielales habenl,verum eminenler, ui
. cliani quid amplius babeani: postremse aulcm au , \ - perioruin loialiier Boquaquam obtineul, sed por
U

i n

S . DIONYSII AREOPAGIT

391

primilucae illasirationes io inferiores pro

eartiBt captu iraaefimdiuUur. Yidelur auiem quo>
dantmodo liic dicere, secundum dignilaiem angelicaa disposiliones per 106
crealiooem ordinaias
eiee, noo Umen manifesie boc exponil; eupra enitti
praeeedenti capite clnre dicil, earum affeclionem et
iuielligeuliani esse caqsas superiori* ipsarum ordiHts, videlicet quia dixil ipsas expiari, el iiliialrari,
el periici. Licoi ilaque per cuiijecuiram pie dicere,
Deum, affeciionia eorum tuoiu pccvisp, diguos
iptarum ordine* produxisse, ex quibua neino dtxerit, ipaas dilabl p o l u i u e , eo quod affeclum
quemdain ad boiium habuerini per vebemena desiderium. Hoc eat ex sanclo et magno Maximo. A n gelos autcm, id est, poslremos ornaiua, permiail

, \
,
\ , \ . *E<mv ,
, ,
\ ,
,

. \
. ,
, \
* * \
. \
fortassis eliam ad malum converli; dixil enim eos , . ,
circa mundum affici : e qutbua arbilror diabolum
, \ ,
eliain fuisse aniequam corruiseel. Si quidem aliquis perfecliu islis quid noveril discere postulo. Uoc
eiiam esse puto diviniaeimi sapienlissimique Maxiini.

prioia8

CAPUT XII.

'.

Cur hotnmtm aniUtiU$ angeli locentur.

ol
.

SYNOPSIS CAPITIS.

I. Petit, cum inferioret ordines superhrumpcrfeclione* non atlingant, cur Malachin cap. n, 7, sacerdo* dicaiur ang$->
ttu Domini onmipolenlis. 11. Re$i>ondel wjeriores, tic$t ad wquahtalem superiormn perfecliones mmhie aUinnmil
eorum Uimen &imilUndinem imlUmdo exprimere. et officium aimidari, el ideo eiiam nonien parlicipare. 111. Cou/rrtJCf
idexeo, quod lam angeli, quwn lu>mine$ ob etmdem causum quaudoque eiiamdii uppeUottur.
%

5 1.
Caeterumel boca seduliaeloquiorum spirilualium C

conlemplaioribus quaerilur; eienim si quai novis \ "
aiinasiinl, lotaa auperiorum suorum ralioues n i i - , * *
nime atlingunl, quam ob causam nosler anlisles aiigelus Douiini omnipoienlis ab eloquiis denoini- ;
nciur
Bk

III..
Haec autein ralio non adversatiir iis qiitt ante ae" , , flniU sunt: dicinuis eiiim, novissimas anliqtiiorum , \
dieposilioiium iulegraio el einincntem virlulem uon
atlingere; nani parlis eliam pro eaplu euo sont
\
parlicipes, secundum unam omnium concinnam
, \
ccllectamque commumonem. Exempli gratia , san- . ,
ciorura cberubim ordo sapientiae scientiajquc a l - \ ,
lioria esi parliceps, naiurarum auiem illis subdi- ^ *
laruro dislribiitiooes sapienliae quidem et ipsa?
\ \ ,
cognilioniaque compoles exaistunt, verumlamen
, .
dunlaxat parlialia 107

P
inferiorie
\
ordiois. Alque u n i v e i w i qaidein sapienlia3 cogni * \

0 c a

l u

s u 0

e l

Malacb. , 7 , Apoc. .
VARIiC LECT10NES.

* tta iuibobai . el S. Alii coilices Cb. D. . . Interprelcs legerunt.

. Ch. , Cb. ). S. . , 1). S. .

e v

D E COELESTI

HIERARCHIA, C A P . X l l . CORDERII

NOTJE.

\ * , * lioiiiequeparlicipeiuexetglere, communeeatoiMiibu
.
deiformibus intelltgeniiis ; verum conlinenlcr e l
\ \
immediate , primove vel secundo itiferioriqiks
\ gradu, non esl jain commiine, sed proui cuilibcl
,
pro cujusqae caplu fuerit dietribulum lioe ulique
o\ , de otnnibus quoque mentibus divinis qui slatucril,
, * . , , roinime errabil; sicul euim priinae eminenier $a, \ * , crosanclas inferiorum conlineiil proprieiateg, i U
quoque ullimae priorum, licet noti pari, sed inferiori
, \ gradu. Nibil igilur absurdi s i l , u l p u i o , ei iioetri
, , ordinis anlisliiem ibeologia quoque angelum ap.
peitel, ut qui ph> virili parte angelicam etiatn docetido parlicipet proprietatem, atque ad eoruin similitudiuein, quaniuin in bominfbag e s l , per
inlerpretandi niunus accedal.
8

III.
, \
\ , \ '
\ ,
, \
\ * \
, , ,
, ,
, ,
, , .

89

Quinimo reperias , ibeologiam quoque deos appellare coelesles illas tupernasque aubataulias , uli
sancios, qui apud noa gunl, viros Deoque amiciseimos ; cum laioen arcanus ille Dei principalua
iuperesseulialiler omnibtis emineat, u l supra omnia
locaius, nibilquo illi proprie atque ex lulo eimile
rebus vel eaae, vel nominari possit; vertimlameu
quaecunque seu spiritaliuin sea ralionalium creattirarum ad ejus unionem , quanlum v a l e l , integre
converaa fueril, el ad divinas ejus illuelraiiotiea,
qwoad poiest, indesinenter inleuderil, quod pfo virili, ai diclu fas eat, Deum imitelur, diviuo quoque
iioiuine condecoratur.
d

ADNOTATIONES CORDERIl.
| 1. Noia ex P. Goroelio ad locum Malachiae ciialum eepieni raiiones, ob quaa sacerdos dicatur a n gelua Uei.
Prima, quia esl nunlius Dei ad bomines; unde Tigurina v e r i i l : Legatu$ enim est Domini exerciluum.
Sicol enim legaius non aliud quam principis se leganiis voiunlatem aununiiat, eique nibil addere aul
deinere polesl; ita ei sacerdos Dei voluntalem amiuitiial populo, eique nibil addere aul deniere poiesi,
ail sauclua Gbrysosioinus bom. 2, in Episl. ad Rom. Ac viciseim vola populi refert ad Deum. Esl ^rgo laiu
legalus populi ad Deuin, quam Dei ad populum, puia inier uirumque iiiieriiuniiug, mediaior el sequeaie.r,
Secuiida , quia aicut angeli iftinisirant Deo, ila el aacerdoies; unde Cbatdaeus verlri: Quia minuier
e*l coram Domino eiercituum. Deue aulem, inquit Terlulliauug Jib. conlra Judaot, cap^9,eoa vocaro conauevit augelos, quos vlrlutig guae niiuislros pra?fecii.
T e n i a , quia s k u i angeli jugiier assislunt Deo illum collatidantet, ita et sacerdos jugiler orare e l psallere debei, juxla iliud P^ul. cxxxvu : In con$peclu angelorum ptallum itbt.
Quarla, quia angeloruw virtuieii ac purilatem iuiitari debei; undo Isidoms, L>arolbei preabyleri
leviuiein caaiigaug, lib. i , epigl..319, a i i : Sacerdos eiiim DouiUii ommpolemie angetua e a l ; angelug
auieoi risum IMJSCII, Deo cum melu c i pavore minislrans.
108 Qoiww, sacenlos angelus esi conaeorationc divina, qua majorem poieslaiem accepil quain angeli,
at pukhre ac fuse probat sanclus Clnysoslomus in libris De sacerdotio.
S<;xia, quia aiigelorum iria suui muuia, scilicei purgare, illuiniuare, ol perflcere, qu iiem auni munia
acerdoiis.
Septima, qufa anccioruin est perseverare in eanciilale ac sanciificalione, ui a i l Bagilius, boniil. De
Spiritu sanclo; qui eniui in ea perseveraveruiit, facli sunl dieniones ; iia sacerdoti neceaaaria eai peraeveranlia in auo opere et ofticio ; de quibus aurea esi senlealia aancii Gregorii Mazianzcoi in Apol. \:
c Vehtalia, ait, aolisies el propugnaior cum angelorum ciagae atque ordiae e s l , cuin arcbangolig J>euiu
celebrai, ad supenuim allare gacribcia iransiuiiiii, aiiuulquo cuui Cbristo fuogitur sacerdotio, iigineiilttiii
i n s u u r a l , iniaginemque Creatori sislit, el supernum uiuudo opiiicem a g i i , e l , u i quod majus esl,
dirain, Dcu esi, alioaque deos efficit.
| 11. Sanctorum cherubim ordo tapxentix tcienliaque aliiorit eti particeps, e l c Ex boo loco divua Tboroas
pttiua parie, qua*6iiuite 55, ariic. 5, probal angelos, quanlo gupferiorea suiu, lauio per species univeraaliore
liitelligere. c Uoc cniui, iuquil, sunl iu rebu^ aliqua superiora, quo auul uni primo, quod Deub eai, proPiiil. xciv, LXXXI ; Gen. xxxu ; xod v n .
d

V A R l i E LECTIONES.
. .

' , Cb. SP. D. Sc. Sar. Ver.

19

Cb. \ .

S. DfONTSH A R E O P A C r L E

dnqtiiora et similfora. ln Deo aulem tota plenitiulo imelletiualis cognliionis rontinelnr in n n o , ri

icel in etaenlia divina, pcr quam Detw omnia cognosrit. Quae qtiidem inlclligibilia plenitudo in InlolIfrglbilibus creMnris inferiori modo el miiiiis simpliciler reporiliir. Umle oporlei ea qua? Dens cognoscil
per ttnum, inferiorem iiuelleclum cognoscere p#*r mtilla, ei per lanto pltira, quauio inferior fuem i m d lectus. Sic igitur, quanto angeloa fiieril superior, tanio per pauciores species rerum intelligibiliuiu tttaiversitaieiB poierii apprebetidere, aiqtio ideo oporiet ejua fonnaa aeti apeciea esse universafiores, uipote
ad plura se exiendejileft. E l htijug rei aliquod tu nobis cxempliitn babere vidennir. Suiit eniiu quidam
qtii verilatetn inlelligibilem capere non poaaunt, niai eis parliculaliin per ainaula explieelur. fii boc
quidem ex debililalo iiitelleclua eoruiu accidil. A l i i vero qui sunl forlioris inleifaciua, ex paucis m u l u
capore poaauiiL
Verum si sancli Diotiysii locus bic exaciius considerelur, (anlum docel, inferiores angelos pauciora
acire qnam suporiorev; ideoque acientiam eortiin appellavit parlialem respeciu scienliae superiorunu
De speciebus aulom, qoas scbolastici tribuunt angelis, u l priucipiuiu sinl cogniiioui*. Dionvsiut bic
non agit.
f III. Qttimmorgperiai ikologi*mquoqu4dto appeUare, elc. SicPsalm. xciv, d.citur: Quoniam Dtuimmgnm*
Dominu$ ei rex magnus $nper omne* deot, ubi oiiaui angelos inielligil. E l angelua coHuclaior ae Lteuui
appellai, Uen. c. xxxn : NequMqnam, hiquil, Jacob appellabiiur nome* tuutn, ud Uratl: quoniam *t coulrn
Dtum fortn fatifi, qnanio magi* contra homittes prattalebit f
Ibidem : Cli et hanctoi qui apud nos tunt viros. Pgalmo L X X X I : Ego dixi dii etth tt filii ExceUi owwe.
Quod ipseiuet Cbriaius de boniinibus, ad uuos Dei sernio farius est, imerpreteiur Joauuis capile. t U i u
Exodo cap. u : ad Moy*cn Itouiiuus a i l : Ecc* cotutitui u deum Pharaonii.
t

P A R A P B R A S I S P A C H Y M E R i E (17).
1 1 . Reperit bic aanclue, a d i v i n i M i m o Malachia
|
,
quoque notirura potiiificein angelum Doinini e*ee
iKiiiCupauim ; flnia, inquiente, angtlu* Dowini om- 5, " *ipotam$ e$i . CIIIII iiaquo oaietidit inferiorani , .
irtMiriae superiores merito noniiiiari,demon&4rando, qoaitain raiione cteleaies omnea ordinea in communi
,
augeli voeentor; ubi q-iorunidaiJi de ctaaletlibus " ,
virtQlibua opinionem tolf i i , quod eiiam aecuBKhim
,
qiiamdam aliam asquivocam ?iriaieio qua pellenl, , * ,
omnea ordines, tam auperioret, quam iuferiores
, \
viruilet appeUentor; q m r i t bic eiiam , quomodo \ * \ *
noeter ponUfei, com inier eoelesies omnes ordioet ,
poatremu sit, 109
superioria qooque nomiiie vo- , ,
ceiar, alque angdus appelleiur. Quaariiar iuque a
\ . edalis contemplaioribos eacrorum oracuiorunt
, \ quae de rebus intellecliliboe loquunlor,queroadmo* , *
dum in decimo qoario capito apiriioalero praefe- \, ^ .
eiuram vocat, praefecloram rerum apiriiualium. Cur , ,
auteni bic oracula vocat intelleclilia, ibi vero prae*
; \
fecturam spiriulom ? quia, licel oracuia sinl de * * \,
rebue epirilalibat, 0011 lamen recle vocantur spiri .
ialia ?el mootalia ; quoniain non sunl spiritus ae , , \ \
mentea, o l oracula ineme dirigtinltir, Angeloruar
, , .
aulem pnerecturain vocai spSritalem, qula rebue ,
spiriialibus intendit, el mens qua: iuiendU spiritalie \ * \
eai* Qusrilur ilaqae a studiosie oraculorum cou- ,
lempbiloribue, qui omoino illo qood apparet pro- , \ Handtora rimaniur: eiquidem apectaiom sunl qul
\ . \ *
iilud Uotuui quod obvium eat speculantur, aludioai
\
vero eonteinpiaiorea eunl, qui amoroae circa visio- ,
aficionlur, fjutque e l quid atnpliua coguo- C * ,
scettdi desiderio leneuiur. Haec ergo qocslio e a l : S i ea qua oovissiina suul superiorum iolcgraa prvprieuiea minime auingani, quara ob cauaain uoster aaiistet angelu Doniini w . a i u r .
1

Nalacb. II, 7.
(17) VideSchot. S. I h x l m i lom. II, cap. Ix.

DE COELESTl HIERARCHIA CAP. . -

PAR.VPHR. P A C U Y M E R i E .

S98

| . , \ * f U. Solvjt bjc igiiur quaeaioftetti, el dicii b c

ogge oonurarUm i i i q e * ante definita suui. Dicimus
,
fttiio, pofttreriiaa superiorum inifgrag proprieiaies
. ,
uoa obiiuere, eed ex parto, pro virjiim
,
cnptii earuindfin participrs exisiere; quomaii ,
omiieg sub unius suni dominalti, el sectindiiin bunc
* , '
omnos cotttpoiiunliir ac cotijiiiigniiliir* Excmpli gra* \ .
lia, cberubiin pariic p:g guni eapicmiae gnbliiuiorig
, &
alque scieulise, infehorea vero, et ipg sapienttaui
, !
\ \ \ , ! cogntlionetiique pariiclpam, sed respeclu iUorum
pariialem. Alque uuivorsim quidem banc parlici.
* parc. commune esl lani cberiibim qii.im aliis :
verum priiitiius el couliuejuer, vel eiiam secun , , dario ei inferiori gradu, non esl jam commune, sed
,
. " 51 , -- cuilibet, pro cujusque caplu, fuerii dcflniium.
* \ , k Irixii auiem defiuiitim, non faiiim aliquod aui incot \ * viubilem necoesiiaieiu iodicans, queruadmoditiu
molii dicere coiisueverunt; sed limilalam alic|iiaiu
, , .
virluiis, foile uteniig, proporlionem supra quam
* \
nibii oporleat cogilare. IIoc aulem quod de cbeiu-
\ . - biin, e l eie qui sub ipsis gimt, dicluiu esl, ai do
aliis quoque quis dixeril, non errabii. Ouemaiiiuodum euim priiui pleuiftsiiite babcnt ea qtue infe , , .
rioruin
sunl, iia quoque ullroi prioruro, venrni
3, , , \
oo anquali, aed inferiori gradu. Njbil igiiur
, -m 110
nbsurdi sit, ui puio, ai nosier qno|ue puniifcx a n , gelus
dicaiur, o l qui accundum virUilem propriaiti
, , \ angelorum
participel proprieialeui.qu rcs divinas
, , \
iiiierprelalur; in qoo munens perficiiur, adeoquo

. ' ad angelorum iinerpreiandi giiniltiiidiNeui exlendi:

, Q t u i , qnantuiii videlicct bominibus fag esl, tt

qaanlutu a.gelig couipelil. QueiuadiiK>duiii eiiim
. \ * "
augeli
diviuaiu cxponuiil vobinlalem , sic eii;iu
, ,
ponlifices per doctrinaa suas. Quod si eiiam <
.
juxta illud : Qucecunqut fecerunt, qnm docuerunt, boc melius atque perfectum eai.
III. \ III. Quin eiiam reperieg aliud quoddam perquam

suLliine iiomeo (aui angeloa quaiu liomiiies Deo
graliseimos babere, ab ipeo niniirum Deo qui iilig
* siqe comparatione praecellit : oam arcanua ille Dei
, \ , \ , principatus gupereggentialiier omiiibus cminei, gu , praque omuia localus eat, mimineque lalis esi, ut
, x rebus crealis quidpiain ei simile vel csse vel
, . oiiinino dici qneat, protit ea ab inf. rioribus dcnofninari sopponilur, Quoduam veroest nomeii? Eyo
; , ,
* \ . \ D dixi: Du e$U$, fUixExcMu omnes : hoc de bo ,
minibus dictum, ei iiermn liara de aogeiis et djt
bontinibtis : Dtus tuiti in $ynagoga , in me
&8 ,
Q id dkemus
. $ , dio auiem deorum deos dijudieal
de hoc, nisi quod spiritaleg omnea angeli bomines
que ralionales ad unionem cjtis toialiier conversi
,
gint (DUige$ enim, ioquii lex, Denm iota auima
(
, ,
tua et lota mente tua el toiit viribus tuis ),
,
, \ *) ei ad divinas ejug illuslraiionee, quanlum acil cet fieri potest, expanduntor, idquc iiide.i>ineiiier,
, ,
ne contrario aliqoo bonura inlercipialur? lcrmimis
* \ ,
eniin virtutis mnlilia cst, juxla illnd : Omni$ con*
;
u

Psal.

PATIIO*.

6.

* Ibid., I.
GR.

III.

b Deut.

5.
10

S. DlONTSIl AREOPAGITJE

$HMmatiomt tddi / t o m , Uium mandaium tuum

nmit t. Ejutceroodi iiaque divino qwoque noraine
condecoranlur propier dlvinam, si dictu fae eii, pro
vlrili iinilationem; Oeum enim, qoantum homini poaeibHeeai, imitando divinunqaoquenomenmerentur,

5o#

&
xMtzeta VraJij . \
,
, * ,
, \ .

111CAPUT X I I I .

.
AcA &
.

Cur straphim purgatus fui$$e dicatur haia$ pketa.

SYNOPSIS CAPITIS.

I. Qtuerit cur non tn/Smt, sed tvpremi ordinit angelut ludam expiaue dicatur. II. Beswmdet, dici pom probabilmr
non fuitse itrapMnum, ud hoc nomine appellatum, ob modum expiandi per ignem. 111. Re(erl aUeram s*nlentt
i/oa? cerml hunc angelum fuiue quidem ex inferiori ordine, ud expiandi tmma tupremo itii ordmi auribuiue, qu
viriule eju$ expiarcl, $kut v. g. summus ponafex dicitur ordinare per episcopot, et baptitare per tacerdole*, qm
imi potestaie ab ip$o acceplaia [act^. (pum tenlentiim magi$ probat. IV. Detcnbit mkmem l$am. v, ubi vid
u<mmm m tkrono $cdenkm el uraphm tn circuit* ejut et narral quomodo Iutm expiatus tii. et stnguia Mfptic
txpcriU.
t

II.
Agedum Hlod quoqae p r o viribas indagemai, " xa\ ,
cur ad querodain ex tbeologia aerapbim milti me- morelur. Etenim dubilabil aliquis et bagailabit, cur *

non qoispiatn infertoruni angelorum, veruin h qui , *

aiiliquissiiuis oatentiis annuiiieralur, propheiam

expiet
.
9 9

9 1

.
NonnulH quidem, juxla tuperius aasigoalam de
, omnium inielligeotiarum communione definllIooero

aiunt Scripluram miniine nominare qaempiani
\
pritoorum qui Deo praesto sunt ftpirituum ad Iheo- \ ,
logum purgandum adfeniaae, sed aliquem ex iis qai
, *
nobia praefecii suiil angelis, quod sacro Uio purgandi
,
propbeiam inunere fungereiur, per asquivocalionem
,
aeraphim Tocalum esse, propter peccalorum quas Q , \
receosiia eranl per iticeodiuiu oblileralionem, e l * \
expiati ad divinani obedientiam iesuacilalionem;
\,
addunlque Scripivram non aliquem ex iia qui Deo , xc aseident, c o m r o e m o r a a M , aed et virlulibue expia ,
iricibus quae nobU praesuuu
9

9 1

8 III.
Aliug Kem haud admodum Incongruara bojoa
"
quaestionis mihi iradidil aolutionem : aiebat enim,

magnuni illum (quiscunqne landem is fueril) ango
, lum, qui viaionem haoc eiDnxerat, ut propbelam
( ) 3
Uivinie rebus ioatilueret, explaodi inuuua, quod
, , \
sui eral officii in Deum, et posl Deum, ad priinae \
vam illam bierarcbiaiu rcluliase. A c ounquid hatc D . \ ;
oratio vcra esiT Ileferebat eniui qui boc aaaerebai,
" ,
8

9 9

Paal. cxvin, 96.

laa. .
VARIiG LECTIONES.

C b . . ' , . R.
non bal>eiil . . R. Sc.
, I
budai ileiucodcx ; *ed ; coi rexii.
, C l i . , Ch. Sar.
f l

9 1

S.

961

DE COELESTl HiERARCHlA, CAP, XIII,

* , \ qeomodo vis illa, QcL prbtcipajis, cuw ad omuia

, \ , 6
eruauando periiugerei, liberequecuocu periuearei.
, \ eiloui U|in taroen omiiitou inatpoctabili exiaterei,
,
ooa ftolum qoatenos ftiiperetociuialiier oinnlbut
\ *aiitecellit, verum efiant Ui qaanium occolio omnia
, \
provitleuUa) su peneirat 112ope**tiont -eunclia
, * ,
item naturia spirilalibua pro cujuique modulo Ulu ,
COl, dumque aiiiiqitiesiiuie illig spiritibu* lucia suas
* radios immiiiit, per eoidein, ulpote priiuos, iiife , \ * , (
riaribus perquam ordiuate ae ad captum oujutque
\ >, ordinis ac coiitemplaiidi faculuiem diaperlii. Ut
) aotora dicam c l a r i u i , exeioplis u u r faihiliaribm
,
(quae tajnetsi Deo, qui cutclis eminet, lidn iia <>oi*
! *
gniaiU.nobU laroeu planiora tum). aolari, iuquaj,
- radii diffosio raateriam aibi proximam, quippo caa , ^ *' liquMiorero, facilliaie trajicil, e l per e a
, cornacailones *uas clariue succemJit; vereoi ubi io
densiorts allquaa nialerlai incideril, obacuriorem

,
cernUur habere lummis diffueiooem, ob materia*
*
. riuii, qua illumiiiaod ftunt, ad luroen diffujxlen , dum ineptiiuditiein; atque inde s<*u*ini ad boe conIrahitiT, ul vix ollra dislribui jam possiu Eodem
\ *
modo calor ignis magis se diffandit in ea qu ipbiua

fiinl eapaciora, c l ad ejus simililudinem facile ce * \ , - duol, et adducunlur; veruin in naluris illh relu cianiibua conirariisve, vel nuUum atii exile offlcad, ,
laiis ejus igueao veaiigium apparei; qo >dque boe
, \ * , iiiajus esl, in ea qua non aunl ejuadoin gtieris,
per illa quae ipsi jam aeconimodaia sutii so ingerii
. - ila u l primuui, ai ila rea fcral, igoea facial ea qoae
Tacile igneecunt, alque ris adbibilia, aut aquam,

\ aul aliquid aliud eorora quae dittcife ijgneacotii,
eodem niodocalefacjat. Seeiindum banc igilurnaio , ), ' ralis ordiniu raiionem, supernau r diier fon' omnla
. ordinis, cum vistbilis lum invisibilis i:i>lribuiioiii&
, , proprix splendorem illustraiionis pilmordialiier
per infiuxua bealiaaimos supreinjs islis eeaemiis
, \
nianifestat, et per illas rcliquai deiiioeps divinum
, , \
istum radium participani. Hae on m ciim primaa
, * \
, , , Deum agnoscerenl, divinaeque viriuiis ejue deal - derio summo lenereiuar, boceiiam ateecui auni,
, * ui primas ad divmae poiestalis alque acliouit iiuiialionem pro caplu soo pervenirent; eaedenique
* *
iaferiores ad eaindeni unilationem, qiiantuin poi , \ *

9 9

1 9 9

. ' ^
,
, \ , , \
^ * \ ' , * .


1

eeul beoigtie proraoverenl, d i m abaquo invidia in

illas indilae sibi lucie partem derivanl, ipsaaqtie
viciwim iti inieriorea; alquo t|.i i illaiim, priroa
sibi proxtmam ejue quod sibi daium est paritclptsin
facil, slcque per providealiam itt omiifs pio
qoe caplu divina lax distribiiilur. Esi igilur omuiaai
qiua illuslramur iliumiuandi prmcipium Deat quideui oaiura, e i revera proprie ut \neh essefliia
ipgiusque autuaet atpetosllSauctor:exuuiI.uU>
c

VAHIiE LEGTIONES.
* . .
\ , Ch. D.

, 1>. , S. , , . cum . Scolu* lacii, iMprehs harv
, .
, S. . D. Sc. bar. . , D.
,
S . . U .
, S. . D. CH.
, D. Cb. , Ch. , , . ; \ :;, S. bc.
9?

9 9

9 9

19

505

S. DIONYSU AREOPAGITiC

304

auiem Deiqae ittiilatione , qinelibel stsperior ex * ,

parte cttjaalibet fiiferiorfo, ad qnan ejns inienrentri

diviua lamina Irajidaniur. Saprtmam igiuir codc- \ \
ttium iulelligenlianim diaposilionem, casteromn
,
angetonim omnium ess<-iilia jrire raerilo posl "
Deum, oinnis sacroaairctie Dei cogniiioiiia imilalio \ .
ntsque prirwipium esse censent, qnod p*r illas in
omnes ad IIOS usqse Dei principalis illoalraUo dV- , \
riveiur; qoapropter sacram omnem Deiqtie imiia , \
, \
triceui acttontm ad Deum qoideoi u l auctorera
*
referciul, ad primaa aaiem ac deiforroet meatra.
ut primarios effeciores diviooram opermn ac ma - *-<
, , ,
gisiros. Prima ilaque sanctoram angelomm disiri , ,
hmio magia pra retiquis tgneam proprieiaiefn
conlitiei, fitsamque divinas aapientiae communio- , *
7

iiote, *c samiuae dtvinanaa iDtarurailofiaiii s d e n t o $ \

tttam alqse periliaoa, soliiqoo proprieiatee, q o * . ,
patolam ad Deoaa excipkodtm capacilatem indical:

irafertoniaa aulem esaeotiarom diapotilionrs bujua ,
tgoes, saptenlis, scicnlia, ac Dei capacis virtuiis .
pailkipes qoide sonl ei i p s s , sed iuferiori grado, ei cum reapecio ad priores per qaas, a l divinat
iniitaiiools pneformairiees ad deiformilaiem pro caplo auo promoTeotor. Dtciaa iuqne proprieuiez
sacroiancua, qnaroin socamix natone per primag parlicipes effect* sant, i i t ipcia potl Deum, i a n qiiam prxpoiUU sais, aceepus feroal.
S iv.
Aiebat ilaqae qni hxc referebat, vistOBein qoi , *|doaa iOam exbibium etse ibeologo a qoodam

*>roaa, qni nobis pnesunt, aanctonm ac bealomm Q \ , \
angeUmaa, cojot iltaniaatHce manod-KUooe ad \
i p i r i u k a islaaa cooiaraplalk>Dein fnerat eveclos.
, *
qoa aopraoas illas esseouas (qaasi to syaabolis,
( ) \
t sic loquar) vidil infra Dcura e l j u x U Dearc el
\ \ , xaV
circa Devni collocaias, aiqee eaaniam insaper ipsa ^^
rmm Mporioefabiliu-r eaaiueoleaa saporpriocjpakm

vprtkea*, in aaedio $upereaiia<nliuoi virtutaaa su. 6
perpositHiD. Dtdkil ilaqoe ex bisce viskwlbrtt ibeo- , loftjs, Divinitateaa, tetmdom OABOOI tMpenuivra ,
leaa exceHeaiiaru, aitae coaiparatiooe prxsure oaiui
, viaibili et iavbibili v i r t o i i , onilMnqe iosaiper
, exeaipuni csae, tii qwe ne pnmis quidea b i i s oa
acaiiis nilo aaodo aiaaiBs exiaiat: ad luec, ipearo
\ , \ oammioaa esso principioaa et caasan NilitUnuicaBi, , *
1 9

11

11

11

iodtssolobdtsqoe rtroax M o s i o a i s imaaaubik Sr- D , ; \ - ^

, ex qoo o l easenl, e i beae etseai, M ~
,
premx etiam H 4 irtoiea babaisscnl : ipsas
,
leiode detronncs sa^lbaiaaoron serapbie v i r U ,
les doccbatar, q o o n i n sacnim ooaaeo quid igmeaar
deaigaal (17*), de qao mm paolo post dkeaivs, prooi \ poierimBS i o i e r p m a r i , islios igoeae firtailU ad d i - . ( ,
viaaoi fiaulilodiDeai ieipulsttt. Porro coao seoarmm slamm w r i c i i o o U abaoloiaaa fturauraaaoqae ,
m Deuin iu prirnis ac MMrdiu ovissiaaisqoe aaeoti- ,
VARL LLCTIONES.
HOCI c*i D. P. Cb. U?>av, Cb. D Sr. Sar. , . S. . D. C k . Sar.
M.
lautoat babci. xol , qnod sequilur Sc.
, . D. Sor.
, D .
' ., U i
xa\ , D. Cb.
1

19

11

19

(17) W o n n sfUicei lld>ra';co exprtssoai, O W

quod significal, *r4e*tt8, [mlftmtet;* r a d m *r&

505

DE C C E L E S T ! M E R A R C H I A , CAP. .

505

*a\ , bya excilaiMMiei, ncc uon iiinwmerabirea eorum

pides, muliaeqne faciea eanclus ille iheologns v i

derei, utqae alie laro pedum qiiam facierum aspe , \
, * citu arcereniur, aiapque medi* porpetuo moverenlor, ad inielligibilem eorum quae cernebal acien
,
liara adducebalur, explicala illi supromorum spiri
, , luum mullivaga plurimaque cernendi facnliale, t a craqiie eorum reverenua , qoaro upermundialiier

, exhibenl in aubtiinioniai profundiorumque lnyste ' rlorum insolenii ac lemeraria impenetrabilique per . acroiatiooe, nec non oplime digesia Deum iaiiian tiuin aclioDom inceseabili e l altitolanle perpeiua
, rootiooe. Qoin e l divinum illud prasianlissiimiiii que laudia canlicum discebai, angelo qui visionem
. \ , - eflormabatr prout poterat, ipsi ibeologo aacram
, suam acieoliam comfBtinicante. Quin ei boc ipsum
. edocebat, quomodo diviiia clariiatis ac mqpdiiiei
pro cujusque capiu participaiio, quoquo modo
,
- muodift eiiam easet expiationi. Qoae cum praecipuii
de cauaia a Dei principatu in cunclis aacris menli , \ bus auperesa^ntiali quodam secrelo operatur, su * \ premia lamen virlulibug Deoqoe proximis inani , fesiior quodammodo exislil; iisqne magis se ex
ulaival ei insinual; aecundis vero novissiruisve
,
noslris virlulibue hisce epirilalibus, proot quaeqtie

a deiformitate ipsa disiat, ita claram ejus illuaira .
, , lionem ad aecreii sui siiigularem conferi ignoralio , uem. Secundas porrosigillalim per prhnas illusirat,
. el ut auronaaiiiM dicam, primUus ex occullo in apei
tiim dttchur per virlutes primas. Hoc igilur iheo, \ Q Jogus ab angelo, qui ipsom illuslrabat, disrebai,
, , quoniodo cum ipaamet expiaiio, IUIII cacterse Dei
principaleaoperatioiies omnes, per primas eo&eniias
clucecles, in omnea reliquas distribuanlur, j u x u
- cujualibct ad deificas pauicipaiiones eapacitaieoi:
. , quapropler per igoem expiandi proprielatem me . ' rito ipsis eerapbim secundum Deum iribuit. Ne quaquam igilur absurduni sil, 8i ibeologum expiare
* , ( serapbim perbibelur. U l enim Deua, boc ipso quod
), ' omnis expialionia eausa eil, omnes poriUcat, 115
, vel pofioa (ui magif obvio exemplo ular) sictii apud
noa pontiiex, dunvper mioisiros suos aeti sacer ' - doies expiai, illuminaive, ipaemet expiare ei UIu uiuare dicilur quod illi ordinea, quos consecrai,
aacroaaociaa auas in ipsum reierani aciiones : aic
" , \ D
|
iheologum expiabai, propriam
, \ \ - purgandi vim aique scieniiam Deo quideui, ut
, , ' - anciori, serapbim vero, lanquani primicerlo sacro*
6% ' - ruui aniisiiii, allribuii; ac ai dical, cum angelica
* quadatn reverentia euui qui purgabalur iuatiluena:
, \ , Ejus quaa i n 16 meo miuisierio perQcilur expiaiio , \
nia , principtain quidem praBcipuum, et esaenlia

18

18

a n g e

u e

q u o q u e

q u i

YARIiE LECTIONES.
, D.
\ , D. ei Bud. V . . , II. cormple opiuor; ejus lectiouis tamen vesligitim esl in iransialione Scoii, veriii eiiiui, incogmHx. * ,
Cli. D.
, D.
, II. . Cb. Sc. Sar. , D. V.
.
* . .
" , . S. . , Ch. V. .
*' , Cb.
u

11

17

18

99!

S. DIONYSII AREOPAGITifi

primas pritniltfcaa illusiratiooes io inferioree pro , *

eanim captu trarwfimdiuitur* Videiur auiem quo>
dammodo liic dicere, secundum dignilaiem angc-
,
licaa disposiliones per 106
crealiooem ordinaiaa
, eiee, non lamen nmnifesie hoc exponit; eupra enim
praeedenii capiie clare dicil, earum affeclionem et . ,
iiiielligeitiiam esae c a t i m auperiori* ipsarum or- , ,
,
dinis, videlicet quia dixil ipsas expiari, et iiluslrari,
,
ei perlici. Licei iiaque per conjecuiram pie dicere,
Demu, afleciioaU eortim tuola pccvisp, digtioe
iptarum ordine* produxisse, ex quibus nema d i - . *
. ,
xtr\t ipaaa dilabi poluiwe, eo quod affectnm
quemdain ad bonum babuertDi per vebemens desi- , '
deriuin. Hoc est ex sancto et magno Maximo. A n - * -
geloa aulem, id eat, poairemoa ornaiua, permisit .
forlassis eliam ad maium converli; dixit enim eos , . ,
circa iminduni affici : e qutbus arbitror diabolum
, \ ,
etiaui fuisse aniequam corruiseel. Si quidein aliqnis perfeciiug islis quid iioverit discere posiulo. Hoc
eiiam esse puto divinissimi sapieDlissiinique Maxiini,
f

CAPUT .

IB'.

Cur hominttnt amktittt angtli tocenlnr.

tl ol ayyeJot
.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. Peafl, cum inferiore$ ordines tuperiorum per(ectione* non atlingant, cur Malaclm cap. , 7, sacerdos dicatur angetus Domini omnipotentis. II. Respoudel, hijeriores, licgt ad (vqualitaiem superiomm perfecliones mminie auingant,
eorum Umien shnilUudincm imiUtndo exprimerc, et ofpcimi wmuiari, el ideo eliam nomen participare. III. Confi^nuU
idexeo, quod lam angelt, quain liomines ob etandem auuam quaudoque eiiamdii (tppellottur.

5 I.
CaUertim ti boc a eeduliaeloqoiorum spirilualium C
\
contemplaloribus quaerilur; eienim si quac novis
siinastiiU, loUa auperiorum suorum raliones n i i - , *
nime aUingunl, quara ob causam noster anlisies
aiigelus Douiinl omoipoienlis ab eloquiis denoini * ;
nciur
81

Haec anteni ratio non adverealiir iis q u s anle ae 6 , , finita suiU: diclinus enlm, novissimas auliquioriim
,
lisposilioiiunt inlegrain el emincntem virlulem non
atlingere; nam parlis eliam pro caplu auo sunt
*
parlicipes, secundum unam omnium concinnam
,
ccllectamque coinmuiiionem. Exempli gralia , san . ,
ciorum cberubim ordo sapientiae scieiiliaiqiic a l - \ ,
liorie eal particeps, naturariim autem illis subdi- '
taroni disirilwiliones sapientiae quidem et ipsa* \ \ ,
cogiiilioniaque compoles exeislunt, verumlamen
, \ .
dunlaxal parlialia 107
captu suo el inferioria

ordiois. Alque univerain quidetn sapienlia3 cogni * \ D

Malacb. , 7 , Apoc. .
YARIiC LECT10NES.

Jia iiiibcbat II. S. Alii coclices Cli. D. . . Inierpreles legeranl.

. Cb.
, Cb. D. S. . * , D. S. .
8

I>E

COELESTI

H1ERARCHIA, C A P . XII. CORDERII

NOTJE.

, * lioiii6queparlicipeiu exslstere communeestuimiibu*

.
deiformibus iiitelltgenliis; venim eontinenlcr e l

immediate, priniove vel aecundo inferioriqihe
gradu, non esl jain commune, sed proul cuilibcl
,
pro cujusqae caplu fuerit diftlribuium. iioc utique
o( ,
de otnnibus quoque mentibus ditinii qui slalueril,
, ' . , , roiniine errabit; sicul enim primae eminenier sa, \ * ,
crosanctas inferiorum conliiienl proprietatet, i u
quoqtie ultimae priorum, licel non pari, sd infertori
, \ gradu. Nibil igilur absurdi s i l , u l p u l o , Ai noelri
, . ordinis anlistiiem tbeologia quoque angeluiu ap.
pellel, ut qui ph> viriii parte angolicam eiiam doceiido parlicipel proprietatein, aique ad eoruin siinilitudiuein, quaniuin in bominibua e a l , por
inlerpreiandi munus accedat.
87

S III.
, ^ Quiuimo reperiae
tbeologiam quoque deosap , *
pellaro coelestes illas aupernasque subatanlias , uli
,
sancios, qui apud noa sunt, viros Deoque ami - cisatmos ; cum taioen arcaiius ille Dei principatus
, \
supereasenliatiter oinnibus emineat, uleupra oninia
\ - localus, iiibilquo illi proprie aique ex tulo aiiuile
* rebus vel esse, vel noroinari possiL; venimtameii
, , , quaccunque aeu spirilaliuin seu rationaliuni creatu , , rarum ad ejus unionem , quanlum v a l e l , inlegre
, ,
conversa fueril, el ad divinas ejug illuslraiioue*,
, , qwoad potest, indesiuenter iiilenderil, qtiod pto vi.
r i l i , si diclu fas est, Deum iiuilelur, divino quoque

8 9

tioimne cotidecoratur.
ADNOTATIONES

GORDERII.

1. Noia ex P. Coroelio ad locum Malacbiae citaium aepleoi raiiones, ob quaa sacerdos dicalur a n gelu* l)ei.
Priina, quia esl nunlitis Dei ad homtnes; unde Tigurina v e n i l : Legatut enim e$t Domini exercituum.
Siciit enim legams non aliud quam principia se iegaiilis volunlatem antiuntiai, eique iiihil addere am
deinere poleal; ita et sacerdos Dei volunlalein annuniial populo, eique nibil aJdere aut deniere potett,
ail sanclus Chrjsosloinus bom. 2, in Episl. ad Rom. Ac vicissiin vola populi refert ad Deum. Est ^rgo U I M
legatus popuii ad Deiiin, quam Dei ad populum, pula inler ulrumque inlernunlius, mediaior el sequeeier.
Secuuda , quia eicut angcli minislranl Deo, ila el sacerdoles ; unde Cbafdaeus verlK : Quia minutcr
t*l coram Domino exercUuum. Deue auiem, inquit Tertullianus lib. eonlra Jud<eo$ cap,9,eo* vocaro conauevii atigeloa, quos virtuhs suae niiuislros pra?fecii.
Teriia, quia Rkui angeli jugiier assieiunt Deo illum collaudaulej*, ita ei sacerdoe jugiter orare el psallere dcbei, juxia illud Psal. cxxxvu : In conspectu angelorum ptaliam itbt.
Quarla, quia angeloruin virtuiem ac puriialem iuiilari debei; uudo Uldonis, Itorolbei preebyteri
leviuietn casiigans, lib. i , epUl.349, a i i : c Sacerdos eniui Domiai omnipoieutia angelua e a i ; augelnt
auieni risum nescil, Deo cum metti ei pavore niiuistraus.
108 Quiuu sacerdos angelus esi con&ecrationc divina, qua majorem poiesiaiem accepil quam aogeli,
o l pulcbre ae fuse probal sanetue Chiysoslomus in libris De tacerdoiio.
S e x i a , quia augelorum iria suni muuia, scilicei purgare, iUuininare, oi pcrficcre, qua item aani rounia
Mcerdolie.
Sepliina, quia anffcioruin est perseverare in sanclilaie ac sancliflcalione, ui a i l Bagilius, bomil. De
Spiritu saneto; qui eiiiui in ea IIOJI perseveraveruui, facli sunl da^niones; ila sacerdoti necessaria esl peraeTeranlia in auo opere el oflicio ; de quibus aurea esl seiiiealia aaitcii Gregorii Mazianxeni in . \:
t Veriiatia, ait, aotisies et propugnaior cum angeloruin clasae atque ordine e a l , cuin arcbangelia peuiu
celebral, ad 6U|>eriuiiii allare sacribcia iraiiniuiliil, simulque cuup Cbrislo fungilur sa<erdolio, tigiuei>M"ii
iiiaiaarat, iniaginemque Crealori sialit, el supernum uiundo opiiicem a g i i , e i , u i quod majus est,
di< am, Dcus esl, alioaque deos efficit.i
| II. Sauctorum cherubim ordo iapientioe tcienliaque aliiorh est pnriicepi, e t c Ex boc loco dWut Tbomas
pi ima parie, quaj6iiuii 55, arltc. 3, probalaugelos, quanio aupteriores aum, taulo per epecies uiiiverealiorea
bilelligei-e. t Muc cuiui, inquii, suol iu rebu^ aliqua superiora, quo auul uni primo, quod Dua eai, pro*
Pia!. i c i v , L X X X I ; Gcn. xxxu ; xod v u .
t

VARIiE LECTIONES.
. .

' , Ch. SP. D. Sc. Sar. Yer. Cb. \ .

*9S

S. DIONYSn A R E O P A G F L E

rittqtiiora et similiora. Deo atitem toia plenihnlo inlellerfualis cognitionis ronlinelilr in nno , ci
fIrgibilibtis
icet in eisenlia divhia, por quani Deos omnia cognoscii. Quae quidem intelligibilis plenitudo in Inlolcre-uiiris inferiori modo e l iiiinus simpliciler repfrilur. Umle oporlci ea qiue Den cognoscil

per unum, inferiorem iniellectum cognoscere p*r mtilta, et per tanto plura, qiiauio inferaor fueni intellectus. Sic igiiur, quauto angelaa fuerit snperior, tanio per paticiores specres reruni inleltigibilitiin versiiaieia poierit apprebendere, alqne ideo oportel ejus forinae aeu epeciea eese universaliores, uipoie
ad plura se exteiiriejile*. E l liujua rei aliquod iu nobis cxemplum babere vidennir. Siiut eniui quidain
qtii verilalem inlelligibilem capere non poasmit, niei eis pariiculalim per singula explicetur. E l boc
quidem ex debilitaie intellectua eoruiu accidit. Alia vero qui suui forlioris inleltecius, ex paucia m u l u
capore poaauul.
Verum si sancti Diouvgii locus bicexaciius consideretur, tanlum docel, inferiores angelos pauciora
acire qiiam superiore*; ideoque acienliam eoruiii appellavil partialem rcspeciu scientia? superiorwiL
De speciebui aulem, quas scholaslici iribuiiui angelis, u i priticipiuin flim cogniiionia, DionYsiu bic
iion agit.
| III. Qminimo rtperia* iktologiam quoque deo$ appeUare, elc. Sic Psalm. xciv, dicitur: Quontam Dtusmagnus
Dominus et rex magnus tnper omnet deos, ubi oliain angdos inidligil. E l angelus colluclaior ae Deuiu
appellai, Uen. c. xxxu : Nequmquam, inquil, Jacob appellabitur nomen luum, $ed hrael: quoniam t eontrn
Deum fortu fuiiti, qnanlo magu conira homines prvvaiebii f
Ibidciu : Uti el hanctoi qui apud no$ tunt viro$ PsaJmo L X X X I : Ego dixi dii ettii et filii ExceUi .
Quod ipseiuei Cbrisiua de boniiiiibus, ad uuoa Dei sermo facius esi, interpreleiur Joauuis capile. E l i u
Exodo cap. v i i : ad Moy&eo Douiiuus a i l : Ecce constitui it deum Pharaonis.
t

P A R A P H R A S I S P A C H Y M E R i E (17).
1 1 . Reperil bic aanclus , a dmnUsimo llalacbia $
, '
quoque notiniin poiillficein aiigelnm Doinini esee
iHiiicupaium ; Quia, inquiente, augtlu* Dowini om- , " xarroxpdronipotemtt et . Cum ilaque oaiendil inferiorani kcxi . \
notnine siipcriorei mcrilo nontiuari, demooslrando,
qoanam raiioue cteleslea oirniea ordinea communi
,
angdi vocentar; ubi quoruiudain de coaleslibus ,
virlutihus opinionem tolvil, quod etiam socuudum
\ ,
quaindain alian asquivocam vinulem qna pollenl, , ' ,
oinnea ordtnos, iam s u p e r i o m , quam inferiorea, ,
virtalea appollenior; qirasril bic e l i a m , quomodo * '
nooier poniifex, curo inier ooaloalet omnea ordioet ,
poatreroua s i i , 100 wp"Qn qooqoe Domiiie vo- , ,
coior, atque angdua appelleiur. Quaaritur iUque a .
aodulia coniemplatoribus sacrorum oraculorum, , qoa de rebus inlellecUUboa loquunlor,queroadmo< , *
dum in decimo qoarlo eapile apirilualero pnefe- \, <^ .
duram vocal, pnefectnraiD r e r u m spirilualiuin. Gur , ,
auieoi hic oracula vocal intelleculia, ibi vero prae* ;
fectyrem apiriialein ? quia, licet oracula sint de * ,
rebos epirtCalibot, oon lamen recie vocanlur apiri- . \
Ulia vel moDlalia ; quoniam aon sunl ipiritiia ac , , \ \
meiitef, e i oracula inente diriguniur. Angelorum
, , .
aulam pndecturara vocat apSriUlem, qoia rebut ,
apiriulibus inteodlt, el oiens qua inlendil spiritalis *
eai. Quaerilur iiaque a itudiotia oraculoruin con- ,
Itaoiplaloribui, qui omnino illo qnod apparei pro- \ , l^ndiora rinaaniar: iiquideni apecialores sunl qui \ . *
illud Uoluin quod obvium est speculantur, etudiosi

vero conlomplaioreK aunt, qui amorose circa visio- ,
afficianiur, tjusque e l quid ampliua cogno- G * ,
aoendi desiderio leneniur. Haec ergo qocsiio e s l : S i ea q u a oovissiina sunl snperiorum inlegra prt>prieuiea mioime aitiiigant, quara ob causain uosler aotiatet angelus Domiui vocalur.
%

Malach. II, 7.
(17; VideSchol. S. Uaximi lom. II, cap. 1 2 .

DE CGELESTI HIERARCHIA CAT>. . -

Wf

PARAPHR. PACIIYMERiE.

398

| U. SoJvjl bic igilur quaeaiooein, el dicii h c

} II. , " \
ease covirarUuv iia q w anle definila sunl. Diciiuus
,
niin, pofttreaiae superiorum iniegras pruprielales
. ,
u u o obiiuere, eed cx parte, pro virjum
,
CMPIII oaiymdem
participrs exisiere; qiiojrfau*
,
ouines aub unius suni dominalit, et secundiiin bune
* \ ,
* \ . oninos conipoiiunlur ac cotijtiiiguiilitr. Exempli gralia, cbcrubim part:c p;s aunt eapicnjiae snbliiuioris
,
aique
scieuli, inferiores v e r o , et fpsa* sapieiiliaoi
,
, cognitionemque pariiripani, sed respeclu illorum
pariialeui. Atque univursim quidein banc pariici.
parc. commune esl tam cbqrubiin quam aliis :
\
verum primiiua el coiitiiieiiier, vel eiiam secun , , dario et inferiori gradu, non esl jam commtine, sed
,
proiu cuilibei, pro cujusque captu, fueril dcflnilmn.
. , I*
Itixil auieiu definilutn, non laltim aliquod aui inc ,
viiabilem
necoesiialeai indicans, queiuadoiodiKu
fA ^
inolii dicere consueverunl; eed limilalam aliquani
, , .
virimis, forie meniia, proporlioueui supra quam

nihil oporleal cogilare. Hoo auiein quod de dieru
. - biui, l eie qui sub ipsis auat, dicluui est, i de
aliis quoque quis dixeril, non errabil. Ouemait
modusn enim primi pleiiia&ime habcnl ca quue infe , , * .
rioruin suut, Ua q-ioque u l l rai prioruro, veruiu
5, , , *
110
1100 xquali, sed inferiori gradu. Nlbil igjlur
, \
abburdi
s i l , ui puio, si nosier quo.|ue ponttfox a u , *.\ , , - gelue dicaiur, u l qui accunduin virluiern propriaiu
aiigelorum parlicipel proprieialeui, qtue rcs diviuas
, ,
imerpreialur; in quo iuuiiere pcrilciiur, adooquo

ad
angelorum iinerpretandi liniiKiiidiaein exieudi. '
T

, C uir, quaniuiii vulelicel bomiiiibus fas est, t

qnanium a.gdis compelit. Queiiiaduiodaiii enim
. * "
augeli
diviuaiu cxponunl voUinlaleni, sic eii;:iu
, ,
ponlifices
per docirinas suas. Quod %\ ciiain ( p i o
.
jitxia iliud : Quacunqut (eceruni, qnm docueruni, hoe melius aique perfectuiu esi.
III. Quin eiiam reperies aliud qiioddain pei quam
III. \ subliine n o i n e D laui angelos q n a i n boiiiimis Deo
? \
gratisaimos babere, ab ipso niiiiiruin Oeo qui illis
siqe comparaUone praecellii : nani arcanus ille Dei

principaius eupereeeenlialiter omnibus emioei, s u , \ , \ ,
praque o m u i a localug e s l , mimmeque lalis est, m
< ,
, ex rebus creaiis quidpiam ei simile v t l esse vel
oimiino dici queat, prout ea a b inf. rioribus dcno, .
f R t n a r i supponilur. Quodnain veroesi nonen? Eyo
; , ,

* . D
, *
,
. ,

,
(
, ,
,
, )
, \ ,
* ,
;
Psal.

LXXXI,

PATIIOL.

6.

Ibid., I.

GR.

III.

k Deut. M , 5-

dixi: Dii euii, fUii ExcMti omnes : boc de bo minibus dicium, ei itennn liara de aogelis et d j
bontinibos : Dtus itetit tit gynngoga deorum, in me
dio autem cUorum deo$ dijuditui *. Quid diieinus
de hoc, nisi quod spirtales omnes angeli bominesq u e ratiotialea ad unionem ejus lolaliler conversi
sint (Diliges , ioquil lex, * iota auima
, menU tua ioiii viribus tuU ),
e l ad divinas ejua illuslraiiones, qiianium acil cet fleri polest, expandunlur, idquc iiidfeineuier,
ne conlrario aliqoo bonuro intercipiatur ? lerminua
outin virlulis malilia e$t, juxla illnd : Omnit coti{

S. DlONYSIl A R E O P A G I T J E

iummationtt ttrfi /f**m , U/arm mandatum imum **

nhm$ *. Ejuscomodi llaqoe dlvino quoqua noroine
.
condecorantur propter di? inam, t i dictu fae aii, pro } ,
vMllimitationem; Deum enim, qoanlum homiui poa, *
sibile est, imitaudo dmnuroquoqueiwmenmerenlur,
, .

l l l C A P U T XIII.

Cur tiraphim pmrgalus fuUte dicatmr Itaias propheta.

$&
.

SYNOPSIS CAP1TIS.

I. Qtuertl cur non mfimi, ted tuptcm ordinit angelm Itaiam expiatu dicatur. II. Respondel, dici probabUm
non fuiue uraphinum, ted hoc nomme avpellatum, ob modmm exvimdi ptr ignem. III. ke[erl alteram $e*lentmm
cenul hunc angeivm fuiue ouidem inferiori ordine, $ed expiandi muma tuprmo iui ordtni attribuitu, quod
virtule eju* expiaret, $kut v. g. tummus ponttfex dicitur ordinare per epitcopo$ baputaf per tacerdole*, qm
ipsi potesUUeab ipso accepla ia faciuni. qttam s&Henuam magis probat. IV. Detcribu wkmem Isaiw, v, uH t
uommtm m ikr<mo $edenlem, $trapbim in cncuitu ejut, ei narrat quomodo Iteuu expiaha $U. twgula muu
.
y

.
Ageilum illod quoqoe pro viribus indagemai, ,
cur ad quenadain ex tbeologia aerapbim roilli me- \ morelur. Etenim dubilabit aliquis et bagsitabit, cur *

non quispiam inferionira angelorum, verum is qui

, *
aiiiiquistiiuis essenliis annuineralur, prophoian

expiel
.
9 4

9 1

III.
Nonoulli quidero, juxla auperiue assignaiam de
, omniuro inlclligeoliarom coinmuniooe definilioaem

uiuot Scripuiratn mlniine norainare queropiam

priioorum qui Deo praesto tunt spiriluuro ad tbeo ,
loguin purgandum adfenisae, sed aliquem ex iit qui
,
nobie praefecli aunl angelis, quod sacro Ulo pnrgandl
,
propbelam inunere fungcrelur, per asquivocalionera
,
aeraphim vocatum esse, propier peccaiorum qoac Q ,
reconsita erant per iiicendium oblilerationein, e l *
expiali ad divinam obedienliam leeuecitalionem;
,
addunlqae Scripiffram noo aliquem ex iis qui Deo , aseidenl, comioemorasse, sed e i virlulibu expia ,
iricibus qu nobis prxsuui.
9

9 i

111.
Aliua hem haud admoduni Ineongniam bujoa
"
quatttionis mibi iradidil aoiulionom : aiebat enlm,
*
luagniiDi illuiu (qttiacnoqne landem is fueril) aoge
, lom, qui viaionein hanc eiBoxeral, ut propbeiam
( )
divinie rebut ioatiluerel, explandi munua, quod
, ,
sul erat officii in Deum, et poat Deuro, ad priins
vam illam bierarcbiaio reluliaae. Ac ounquid hxc D . ;
oraiio^ vcra e$l? lleferebat eniui qui boc asaerebai,
,
99

9 9

Psal. C X V I I I , 96.

lea. .
V A R I i E LECTIONES.

C b . .
, . .
non babeul . . R. Sc.
, . S.
Budai ilem codcx ; bcd correxii.
, Clt.
, Clt. S a i .
91

9 9

9 1

9 9

301

DE COELESTI HiERAltCHIA, C A K XIU,

, \
, ,
,
,
\ **,
, * ,
,
*
, * , (
>,
) ,
* * /
* *

>

9 9

^,
*
.
[ ,
*
?

* ,
, ,
, * ,

1 9 9

5i

qeoeaodo v i i illa, O c l pri>tcip*Iis, CUIQ ad OUIUM

emauando peniogerei, liberequecuacu permearei,
eiioui U|tn laroen omuibii* iiiaapeclabilit exieteret,
ooo. eolum qoaienus aupermemialiter oinnlbus
atitecdlit, vorum eftam in quaeium oqeolio otnnia
providentte suae peneiral \\2 opertiione : cunclit
item naturis apirilalibus pro cujuique modulo i l l u Cet, tiumque anilquiesimia ilLU spirttibua lncia suas
radios iwutiiiit, per eoailem, utpoie prhuos, iiiferioribus perquatn ordioale ae a d capitim cujusque
ordinia ac conlemplapdi faculiaiem dtaperlit. Ut
aolMB dicam c l a r i u a , exeioplis uiar faibiliaribua
(qua tamelsi Deo, qui cmciisominot,iidu iia <oit
gruanl.nobia lameu planiora tiim). aotori jy iuquam,
radii diffusib maleriain aibi proximam, quippo i
Uwte liquMiorero, fadlhwe

Irajicil, el per eam

coruacaiiones uas clarius succendil; verooi ubi io

deosiorts allquaa m.lerias inciderii, obacuriorem
cernUur habere luitiiuis diffusionem, ob maleria*
nun, quai illuuiinaoda? uitit, ad luroen diffuodondum ineptliudiiiein; aique inde seusiqi ad boc coav
irahittr, ui vix ullra distribui jam posait. Eodena
modo calor igius magis se diffondil ia ea quaa ipuus
stinl eapaciora, c l ad ejus similitudinein fadle cedaot, et adducuntur; verum in naioris illh relucianiibuacoiitrariUve, vel nuUunt atit exile efibacttatis ejus igneaa veetigium apparei; qu>dqtie boc
ntajus eat, io ea quae non sunl ejitsdein go ieris,
per illa quae ipei jam accoiiimodaia sutii so ingerif,

. - Q ' u l primuui, si ila rea feral, igoea fadal ea quae

Tacile ignescunt, alque ris adbibilie, aut aquam,

aut aliquid aliud eoruio quae diflBcife (igneacunt,

eodem modo calefacial. Secundum banc igiluniaie
ralia ordioia raiionem, supernaitr.iliier fon^ otnnU
, *
ordiuis, cum vigibUU iiim invisibilis <Jiiiribuiioiii&
.
proprije splendorem illostraiiouia pitinordialiier
, ,
per influxus bealiiaimoa supremis istls egseniiii
,
manirestat, et per illas rdiquse dducepf divinum
, ,
istum radium participanu Has cn m cum primaa
, *
Deura a^ooscerenl, divinaeque viriutia ejue deai, , ,
derio sumiDo lenerenlor, hoceliaiD aaeecuia suoif
ui primae ad divioae poiealatis alquo aeiiouis h u i , *
* * UUonem pro caplu suo pervenireut; exdetuquo
inferiores ad eaiodem imttationero qiiantum poi^
,
l a

. " '
,
, , ,
$ - * > ' .


9

*eut* beoigue prorooverent, d i m abaqoe invidia in

illas indiiao sibi lucia partem derivant, ip^tBqtie
ki.^siin in inieriores; alque ila s i i i l a i i i u , priroa
sibt proximam ejue quod tibf dalum esl parlkipein
facit, sicque per providealiam in omnrs pio (0,uque capiu di?ina lux distribuitur. Et igilur omii uoi
qua3 illusiramur illumioaDdi prinoipiaiii Deos quldeui oaiura, et revera proprie ut lnds eatoftlia
ipeiusque autuiet atpciosllS*uctor rexiusUtulo

YAHIiE LECTIONES.

, . ; ^;,

bc.

303

S . DIONYSIl AREOPAGITAS

304

ament Deique inillatione , qineirbet stiperior e i Up*C ,

parie cojualibet iriferiorle, ad quam ejitB inlervonle

tliviiii lomina irajtciuntur. Supremam igilur ccele- ' tepav
stium inlelHgcnlianim dispnsitionem, casteromm
,
angetorum omnium ees^niiae, jure meriio posl
Deum, oinnts sacroeancta* Dei cogniiionie imttallo .
ntaqtie p r i n c i p i a m esse censenl q-iod ppr illas in

oiunes ad nos usqoe Dei principalis illuslralio d- ,
rivelur; quapropter sacram omncm Deique imiia ,
tTicem actionem ad Deum quidem u l auclorem
,
referuni, ad p r i m i s autem ac delfonnea inenti a,
*
primarios effeclores divinorum operum ac ma
gisiros. Prima itaque eanciorum angelomm ditlri, , ,
tiniio magit praR reliquis Igneam proprietalem
, ,
conliiiet, fusamque diviiic lapientisa communio , '
uein, ac aummae divinarom illiniralionum adeniiae &
iitum alque periiiam, soliique proprielatetn, q o
. ,
paitriam ad Deuro excSpiendum capacilaiem indical:
trtferiorutn aulera eaaentiaruna disposilionrs hujus ,
igiiae, sapientia, acicnlia, ac Dei capacis viriuiis .
participes quidem eunt et iptae, aed inferiori gradu, et cuin reapeciii ad priores per qvas, o l divinat
imilationis pneformalrices, ad deiformiutero pro caplu suo proraovenlur. Dictas iiaque proprieiaiei
sacrosanctas, quarum secunda nalura per primas participes effecta? sunt, iis ipsia poal Deum, u n qitain prseposilis stiis, accepiat ferant.
7

S IV.
Aiebal ilaqoe qui ha&c referebat, visionem qui , *{dem Ulam exbibitam esae ibeologo a quodaiu
* oonim, qui nobie practunl, Hanclorom ac beatorum Q ,
angelorom, cujua illnminalrice manuductione ad *
gpiritalera istam conlemplalioncm fuerat eveclus,
, '
iu qua auprmrias illas esaenlias (quasi in symbolis,
( )
,
ut tic loquar) f l d i i infra Deum el joxla Deoir. el
^
circa Deum collocaus, alque omnium iiisnper ipsa
ruui auperineffabililer eminentem superprincjpalem
vpriicem, in mediu supereminenlium virtuluro su- . "
, perposiium. Didicii iiaque ex biaee vlsiouibus iheo ,
logas, DiviniiateiD, gecundum onanein supernaiura , lein xccllcniiam, aine comparalione prxetare omui
, m i b i l i et invisibili v i r i u l i , omnibuaque tnsuper

exempiam esae, o i quae ne prtioU quidein isiia ea , scnliis uilo modo eiinilia exietai: ad h x c , ipsam
, '
orooium esse priucipium ei caosam aubsianliflcam,
9

19

19

19

indiasolubiliaque reruoi maosiouii immutabile flr- D , ; roamenlum, ex quo u l essenl, e i bene etsoni, su ,
premae ciiam H 4 virtuies babuissenl : ipaas
,
deinde deirormes sanctiaaimoruni seraphira virlu ,
its docebatur, quorum sacrum nomen quid igiieotr
leaignat (\T) de quo IIOS paulo posi dicemus, proui
poierimu inlerpreiari, istius igneae viriutis ad d i - . ,
vtnatu siuiilitudinein iuipulsus. Porro cum sona,
rum alarum aacne fictiouia abtoluiam summaiuque
,
iti Deuni in primis ac incdiia novissimisque menlit

V A R L f i LLCT10NES.
c * l D. . C l i . , C h . D. Sc. Sar. , . S. . D. C h . Sar.
II.
tantoui habel. , quod e|uiliir Sc.
, . D. Sar.
, l>.
, Cb.
, D. Cb.

19

14

11

11

(17) Nomeii cilicel llebraicc exprcssuin, '^ qnod siguificat, ardente$, (ulgentcs;*

incetUU, iiaceudit. DRACU.

radico

*r&,

305
DE CCELESTI HIERARCHIA, .. XIII.
805
4a\ , excilaiionem, ncc won iuintmertiliiles eorum
ptdes, muUeeqiie faciea sanctue ille Ihfologus v i
derel, uiqoe alis lam pedum qnam facieruro aspe ,
, * c i t * trcereniur, alapque mediae perpeiuo moveren
lor, ad intelligibilein eorum quae cernebal scien ,
liam adducebaiur, explicata illi supremorum epiri
, , laom mullivaga plurimaque cernendi facultale, sa " c raqne eorum revereniia , qiiam Mipermundialiter
, exhibent in aubtiraiorttm profundiorumque myeteriorum iosolenli ac lonieraria impenelrabilique per
. 8i:raiatiooe, nec noo oplime digeaia Deuui ioiiianiiutn actiooom inceeeabili et allitolanie perpeiua

, motione. Qtiin el divinum illud prasiantissirouin que laudi* canlicura discebai, angelo qui visionem
. , - eflbrmabat ? proul poierat, psi ibeologo sacram
g suam scieatiam comA>uoicanie. Qoin el boc ipsum
. edocebat, quomodo divinae clarilatis ac imipdiiiei
pro cujusque captu participaiio, quoquo modo
,
- muodis eiiam esaet eipiationi. Qoae cum prsecipuii
de cauaia a Dei principalu in cunctis eacris menli bus aupereasentiali quodam secrelo operatur, eu,

premia tamen virtulibus Deoqoe proximis mani , fesiior quodanimodo exislit; iisque magiseeex , * ulanai el insinuat; secundia vero novissiniisve

noslris virlutibus hisce spiritalibus, proul quaeque
.
a deiformitale ipsa distat, ita claram ejus illuaira , , liooem ad secreii sui smgularem confert ignoralio , uem. Secundas porroeigillalim per priinas illustrat,
. ti u l suramatiui dicaip, primUus ex occulio in apei*

tum duchur per virlules primas. Hoc igilur ibeo, logus ab angelo, qui ipsani illuslrabal, disiebal,
, , quoiuodo cum ipsaroel expialio, luiu cattera Dei
principaleaoperauooea omnes, per primas eosentias
elucenles, in omiiea reliquaa distribuanlur, j u i l a
- cujualibcl ad deilicas pariicipaliones capacilateui :
. , quapropier per ignem expiandi proprielatem nie . riio ipsis eerapbim secundum Deum iribuii. Ne~
quaquara igiiur absurduni sil, l i tboologum Axpiare
, ( serapbim perbibelur. Ut enim Deus, koc ipso quod
), ' omnis expialionii cauea ail, omnes porilicat, H 5
, vel poiias (ut magie obvio exemplo utar) sicoi apud

nos ponlilex, dttinper minisiros euos seu aacer ' - doies expiat, illuminaive, ipsemet expiare ei illu uinare dicilur, quod iili ordines, quos eonsecrat,
sacroaaociaaauaa in ipaum referant aciionea : aic
, D
^ ^ , , ! expiabal, propriain
, - purgandi vim aique sciontiam Deo quidem, ut
, , ' - auciori, serapbim vero, iaiiquam primicerio saero*
' - ruui antieliti, allribuii; ac si dicai, cum angelica
" quadain revereniia cum qui purgabaiur instiluens:
, , Ejus quai in ifi ineo uiiuisterio perQcitur expiaiio ,
nis , principtttin quidem praecipuum, ei esseaua
11

18

a n g e | | | e q

e q y 8

VARIi LECTIONES.
, D.
, D. ei Rud. V. . , . corniple opiaor; ejus teclionis lamen vealigitim esl in translalione Scoli, veriii eiiim, incognitm.
.
. D. " , D. " , . . C l i . Sc. Sar. , D. V.
,

u t
t>. ^
^
* (; .
^
^
, Cb.
st>

145

V ( U

D t

1 (

S. D I O N T S I !

07

AREOPAGITJE

50
opifexqne atque anctor eel I s , qui primas etiam
. , -tfj
esaemias e l in lueem protulil, e i juxta ee collo
cando continct, aiqne conserval imtiititabiles, la , "
pniiaqiie capertes, et easdem movet ad prmiaa pro
videnlia? sua operalrones parlicipandas; hot enim
\
is qni httc me docuif, seraphim legalronem decla .
rare dixit. Principes aulem sacronim, et post Deum
, , '
dnx, primarum essentiarum ordo, a qtio ego dei- ,
formiter expiare didici, is ipsitM, inquam, eet,
qui per me le expiat, per qnem providemia taae
aciionei ex abdito ad nos produxit i s , qur esl au *
etor et effeclor omnit expiationis. Aiqoe Itaec
. ,
ille quidem nie docebal, tibi autem ipse trxdo;
- * tnae vero inielHgendi discernendrqtie scienttae erit, ,
aui per alteraro drctamm caiisaruro omni ambi ,
guitaiia acruptifo abtolvi, eamque alteri, utpole , , ,
probabifem, et consenianeam ac foite veram, an *
toponere; aut per ie quidcota veriiate cobjunclhw
{> , *
s i l itivenire , aul ab atio discere (Deo scilicet ver- ( (&, *>
biiiu tribiiente, quod et angeli inierpreientar), ),
obisque aiigelorum sludiosis revelare clariorem
( )

(si fleri possil) mihiqne graliorem ontenipfelioitero

(

ADMOTATKXNES COUDERII.
E x boc capUe tancti Dtonysii divus Thomas in prima parie, q. ii%
a n . 2, movet qnaeslionetir
rairum omnes angeli in miuisieriutn initlaniiir, ei iu corpore respondet, angelos inferiores Uiituin utiiii
de lege , snperiorea vcro ex diviua d i s p e n s a t i o i H ' . Jtoc enim', inqutt, babet ordo divins Provi*.
deulia?, eolum in angelia, s e d etiam in toto tiniverso, q u o d inferiora per superiora adiniiiislreiitur:
aed ab boc ordine in rebus corporalibus aliquando ex d i v i n a dispensatione recediiur, propler ordineufc
alJiorem, aecundum videlicei qood expedii ad graiiae mauifesiatioiieiii.
Deierniinal eiiam boc capiie aanctiit Dionysiua quamdam qtiaeeiionem, q n a mota fnil ex iis qi*e c. bv
1 2 , dicia aunt: ubi docet primam bierarcbiam circa 110
Deuin assidtie versari, illique jugiii-r itdia:rere. liora cap. 7, J. 2, aii primas ilias essentias, quasi in vesiibulo ipsius Divinilaiis coltocatas, e i r .
Quibus locis aignibcari videtur, quod semper Deo aaaisUiii, el ad n o s exierius initiautor:
cujus contrariuui videtur docero leaias c . v i , obi dicil uaum de aerapbim missum a d purgaadum
prophetajn.
. . . . . .
1. Proponii quatslionero : qirae ram fundclor in dislinciione muneris aasistendi et mnnsiratid^
milandiiui augelos posse dici divereimode Deo assislere. Ac primo quidero, si a$ti$lere eumalur p n i
laciem Dei eomemptari, aic aesialunt onines boni angeli, qni semper vident tacient Patris qui iu catlm
est (MaUh. IVIII). Seeundo, si auiitere aamatur p r o itnmediaie ttciper* illumwationt* Deo, tic Uiuoin
aaaislum tres primi oruines. Terlio, si ustistere accipiaiur pro appropinquare Dec, et exiraneum ttu ab
txuritu mi$$ione aic assialurtl qualuor priiui ordines. Ministrare veroest nuiiliarepro temporia oppoauuiiiate, vel operari aecundum oHicium; esi eRim miniatertuin nuntii et olBcii.
l l Tradit primain qiiaalionig soluiionoin , acilicei, quod ille. qui purgavil propbelam, fuerit de
k i ) o i i o r i i H i i ordiaibua dicius sorapbini acquivoce, per imiiaiionem ac.iua superiorutu, quia purgavii
per iguein.
\ 111. Ponit gecundam tjolulionero, scilicet quod itle qoi purgavii prophetam, fuerii de primo ordiee;
aed purgaverK niiuialerio, sed aucioriiaio, in quaiilum videlicet iiifertoi angeius yiriule i p a i f
recepla pufgavii propb^iam : el sic reducitur operaiio in ipsum. Conllr.i a l auiein boc persimile vjrluua
diviu universahier in omnia diffosat, tujut illuuiinaiio pervenil in iulelleclualia proporuonaliler,
aecua alqua lux vel calor malerialia, ea corpora quoe iuagis a p i a a d sui busceptionein invenii, magU l l i u luinat aui acceodiU
1 IV. Uuacribil viaionem ei expialiouem Isate propbel*, q u a m ipae de secap. vi narrai, deqna.ila
GregoriuiTbeologua secundo De theologia libco a i l : c Qitid de Uaia e l Execbiele, q u i uierque uiaxinioruui ciiysieriorum speciator fuji, a c de reJiquU propheiib diccre poieris, e i quibus ille quidem Domiuum
Sabaotli nedenlem in ibrouo gloriae vidil, ei buuc a aerapbinia sexaligeris stipalum, laudalum ei oblecuim,
aeque carboue ignia purgaium, ei ad propbeiiam inatructuiD; bic vero vebtculum ex cherubiuis desccib i l , e i super eoa tbrouoiii, et super ibrouuiii brroameniuin, ei eiiiu qui in tirmamenio apparebai,
ti voces quasdaiu ei impeiut, el aciionea : alqtie boc quiden, sive eral visuiu diuruum solia aauciia
aapcciabilo stve nociurua ei vera \iaio, aive iuformauo Aiiuroruin laiiquam pre&enliuin io menie,
f

V A R I J ; LECTIONES.
* ^ S. . D. S c Sa- . . Cb,
6, Ch D. , S. Bod.
eodex:torrexii uuw, , ah$ram w . u i i l Sc. et Sar, ^ fj D O etH in C!i.;videtur legeu1 1

duiu

309

DE COELESTI IHERARCHIA, CAP. XIII. ~ PARAPIIR. PACMYMER^C.

tWe alU tpeciet arcana propbeliae, non possum aflirmarc; Deui propbetartif n o v i i , el quibusialia
contigeruitL
Noia auiein ex P. Cornelio congruas aliquot rationes liujna visionis. Prima, ut per eam quasi consecrareiur propheta et aposlolus. Secunda, a cflelesiibu* spirUibus disceret, quomodo dmna tractanda
sirtl. T e r l i a , ut animaretiir a Deo ad libere arguendam ca?citalem Judaeorom. Qtiaria, ut docerelur
Jiivaterium S S . T r i i i i l a i i a , c l nobis idem adumbraret. Plura vide apud P. Corneliiiui, qui ad capal
texium Isaise banc vUioiieui fuse eiplicat, el siinul illa qua? superius ad caput sexlum el sepiiimim
oolaviome.
PARAPHRASIS PACHYMERAC (18).
. ,
1 Agedum ettain aliam qtiastionein hidage*

mua, quoniain videtur esse diclis conlraria: dixil
, enim aniea, inferiorea a pnccedenlibua, noo auteui
, . " , a eupremia doceri. Observa autem, ut el hsec lunc
, .
quraita, el divereimode soJuia sint. Quaei itur euim,
, 'Hoatav cur ad Iaaiam seraphim mitlalur, et non aliquii ex
, , ordinibus inferioribus, quandoquidein dixerimus,
, ordinate doclrinara iradi per primos inferioribus :
qtiare ergo prophetam expiat is qui supremis or ;
dinibus annuroeralur?
II. ,
II. Aliqui itaque dieunt, iuferiorem angeliim
, * univoce serapbim nominari, secuiidum eamdeui
, , cottitiiunicaiionis ralionem quaiu aniea assignaviroue
,
<l d nimirum iuferiores ea quae au periorum suni parlicipenl, u i i ei superiores ea
,
quae sunt inferiorum; licel hi quidem lolaliler, illi
.
vero lanium etparte ei remiesiori gradu. Quocirca
non dicil oraculum, primorum aliquem serapbiin
, ad propbetam expiandum adveniase, sed qtiemdam
, , - e i inferioribua angelis qui hominibus praestiul,
,
laiiquam expialionis adminisirum, eodeiu cum se*
. rapbim nomiiie vocaluni: serapbim oiiim incentor

vel calefactor inlerprelalur. Cum liaque priiuuui
, , oporieret a peccatis propbelam expiari, ac deiuda
divina edoceri, ia angelus, qui eum expiabai ac
. * reeusciiabal, propter isiiusmodi operationem gern*
* phim vocabalur. Tanquam incensor itaque peccata
,
comburebal, lanquam calefaclor vero ad diviuam
. " obedienliam ipsuro exciiabal. Ecce enim mt, iit,
quil. Quare eiiam ab isio aclu angelus serapbiui
.
C vocatus esi, curo non essei uuua ex priiuo islo

117

ordine, ei qui circa Demn suuu

g III. Quidam alius ilera non admodum incon III. " {
. gruam btijus quajslionis solulioneiu tradidil. Ulud
, aiilem omnino ad comparalionem mediocrila*
, ' , . l U retulil, ac si forie absurdutn quidem, sed nou
, , , valde, ai inediocriier absurdum esset. Non i t a : aed
* neque absurduiu, neque valde absurdum, juxta
, coinmunem loquendi iorinani, quemadmodum ma * - guus iile GregoriusTlieologus in quodam aernionc
. > - suo docel, ul in illo : cNon secundntii jusiificaliones
, noslras, quas fecimus noe; neque euim fecinius;
. , el i l e r u n i : Non ad menmram dai Deu$ tpiritum ,
, D s i c u i in evangelisla Joanne repcrilur. P r o i u l i i i i a que boneslani precaulionetn, quod non abaiuiile
essei, prophelam adductum esse per aliquem uobis praeposiiorum angelorum. Hic auiem angebi

* Is. v i .

Jo . , 51.

(19) Vk!o2kbol S. M a i i i n i , lom. It, cap. 15

311

S . DIONYSH A R E O P A G I T J l

5f5

ttinierat ejnsmodi visioncm : non eniin nudaa res , *

t\ essentias prophelae videbatil, s*d aenigmala sym- -
bolaque ab angelia eflicta. Isie igiiur angelus qni
, \ \
iheologum erudlebal, adduxil bunc ad Deuni, et
, ad pritnam quas poei Deutn eai liierarcltiam, scilicct
'
eeraphim : ita (it ilcruui adducllo esset aitgeli ad \
dncenlis. E l afi saiictus isiam fortassis oraiionem
. ,
esse veram. Quomodo aulem vera it, demonsirai . "
, \, \ ,
explicatido ea qune dixit. Refereliat enim, inquit,
*
ille, quomodo divina tis ad omnia perlrngeiel, el
ad oninia incomprebeiiae ac sine misiione permea- , .
, ,
ret: non enim iia coniinelur ab aliquo, ut alibi
prodeai. H g E i iterum, omnibus esioccul- , ,
( )
tus ob duas has catisas, quod niminun ab oinnibus
auperesaeniialiier exempitie sit, et dissirailis (simile , (
auleui a simili cogDOSciinr); e l oeulle providen- ;) ,
, * tias suas iransfondal (quis enini novit sensuin
Dotnini ?;; u i inciiio emper vigileinus, nescienles .
,
raiiones ejus. et boram qua res quaelibel tilililer

disponciur. Haitc ilaque illuslraiionem eliam spiritalibus essenliis iransiniuit, vorum pfo cujusque , ,

caplu, ei juxia niensuraiu virtuiis eorum qui illain
reciplunt, priinum neitipe priinU, e l per illos infe- ,
rioribus: uli eliam proprio ac seirsibili exeinplo , .
declarai, quod iis qiiideiu qtue dicuntur satia
, , *
congruil, nobis tamen noiuAi est. Propoiie etiim
radiuiu soiarem; bic irajiciiur in primanv maie- . ;
,
rtain perlucidiorem, vilrum, verbi gralfci, per qu#d
clarius affulget. Quouiodo clarius? Nobis vldelicel, ,
luiiitnie facia cousparalione curo priori iMusiraiio- C
, uc, sed cum proporiione visus ad lumen recipietiduin : siquidem lux copiosa visum potiua obluudii* .
ai aii comiiieiisa oculis ae excipientibus. Dis- , ,
tribuilur eliatn inuteriig crassioribus, ei propter *,
inepiiuidiiiem, quairt babent ad illusiraliofietn i f a - , jiciendam, ei obscura fli, eoque sensiin coulrabi- .
&
lur, ul distribui aliis non possil. Accipe et abaiu
ab igtie conlemplalionem. Calor ignie magis s ,
- ,
diflundilin ca qua* ipsius S U H I capaciora, elad ca, , ,
lorem farile ceduul, et adducutiiur : veruin in na
mris illi relucianiibus, ul adamanlis, vel conlra, ,
r i i s , ut aqua\ vel uullum aui exile efficacitaiis
( ,
rju igneae vestigium apparet: quodque lioc majus
esl, ad ea quae suulcoguala, verbi graiia, aquam *)
(nam aqua frigidael bumida esi igiiis vero calidus ) , , .
et siccus), peralia <JIWB llli eunl coguala,vOrbi gralta, , , ,
,
per vas priinum accedit. Priinum autem dixil, nun
qnod intmediaie, sed per ea qu& prima suitl acce-
,
Lu primuin ad a quae non sunl cognala, ad ea
. *
poalinoduui, verbi gralia, calefactemla : primnm
cniin ignila faciendo illa q n * qtioqtio modo ro-
gnaia sunl, per eadem eliam qu non suni cogaa- , ,
la calefacii. Secundum banc ilaque rationem na-
turalem, ea quoque qiue aupra naluram sunl con- ,
aidera: Deus enim oiunia reciae ordifiadonis ordi- . , ,
nitque priiKipatu, illualraiionis suae splendorein

,
primordialiler, luculenia et adiniranda fosione su

preuiia illie roenlibus manifestat, el per illas reli '
, * deinccps iilum radiuni participaiit. Ilx euim
9

DE CCELESTI n i E R A R C H I A , C A P . Xffl. PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

515

514

, \ supreroae cum priniinn auclorem ewitft agnoscepulchritudioigqwe ejusque deaidorio

* * renl,
lonerenlor, hoc eliam aaseent sunl, ut pritnx ad
( ,) divinae potestatis alque aclionia imtialiouera per*
, , - vtsnirenl : gequenles eniiw priiuum per ipsas illu*
, . siralionem accipiunl, quemadmodoifi ipsa a Deo
. - illam accipiunl; quoniaro his eam benigne el abs , que ulla iuvidia eipandiuil (bono enitti itutloinesl
, , invidia, u l Plaio ait), plenia&ime splendorem auum
, iransfundeiitcs, quauivis ipg lanlum, quantuin
* capiunl, accipiunU Qnod etiam reliqvis ad poslre , * , * inas usque usuvenit. E s l igiiur omnium qtue illu , - airaniur illnmtoaiidi principium Deus, natura
, quidero e< revera proprie ul fons lwtie, et per
, lux et aodor omnibus u i el siitt, el ipaum luinen

, -
, ,
, .
* * ,
, , .
,
*
* ' ,
, , .
,
^
*
, , Q
* . ,

,*. , ,
,
, , , (
,)
,
, .
'
, , , -

videanl; ex inaliluio aulem, el secundum gratiinu

Dei imUaiiooeex parto una alieri, prima sequeiUi,
dura por ipaain ad illam transit illuslraiio; iioc
uiique derivandi vocabalo IUUI per meupboraui,
a caualibtis per quos aqua iransil. Porro qtiod
quae sua gunt aganl, et jiicegsaiuer in Denm imeu*
danl, c l in aeroelipsi dcnoo colli antur, illud qildera affeciu, hoc vero aueniione ac reverentia, vocari possii virtua, qu Deum imitaiur. Quin ei ordincin quoque ut alius ii> alio obeervat, juxta illitd,
Vivii in me anima iua, id esi docirina lua, ejuaqtie communicalio. Yerutu quideiu illud e i i n t l i luio aic ae habet, a i non onuiino per accidins ila
aiiqutd vocari posaei; nam accidsna in subjecio

{ IV. ,
( , , *
,)
,
, *
, ,
( ),
| ( )*
^ . (

? . Aiebat ilaque qui hanc soluiiooem Iradido*

rai (puio aulera magnum HieroibettJii fuiwe, veJ t i
quia alioa illi secumJus sil) visiooeui quidew illaiu
xbibilam propbeUa per aliqiiem angeluw, cujiif.
nianuduciioiie ad iaum conieuiplaUonem ftioral
eveetna, in qna supreiqas illaa esaeniias, quaai m
syiubolis, 8x alas babenlea vidil infra Deuiu (quoniam perquam exioiia eral majestaa aedeuiis);
juxia Deum (qula non erant alfi ordineapriuree i i e ^

e * l ; sod illa sunl incompoaila e l maleri experiia.

speciesque iUornin viiae, non sieui iu mal$ria,suiit.
Supremam igilur coalesiium mielligenliarvni ditpoeitioaem reliqiue cotleetes etaenti, bac usque
posl Deum divioau cognitionia iiniialionesqiie sual
priiicipium esae censenl, quod per illaa iu ipaaa
illualraiio derivetur; quapropier eliam oiuwem
acliooem auain, ad Deom quidem ul principeni el
auciorem referuol, deinde vero posi ipsuui ad
pritoaa itlas rnenlea, laoijuain q u * priuic in aemelipais divinas iiutiaiioiies ti exbibeanl e i doceaol.
Caiierum primus ille ordo qui serapbina eei, reliquia magis ae igoeani continet aou eapienli
* - 0 fusioneni, alque ineuper scieolias divjnanim illu
airalionum periliain (icienlia euim ad res aclbilea
, .
referlur) ibronoruinqiie propritlalem, q u iiiinirom paiulam ad Deum inlelligenliam babel, quod
Dei eusceplio el esl el appcllaiur. Ordo qui bowc
fuqaitur isiiusmodi quidem virtules parlicipai, sed inferiori gradu, et I J O cuiu reapeclu ad priores,
per quos, lamjuam divinae imiuiionie priinicerios, ad deirormilaieui pro capUi auo proiHOvoolor;
quare etiam primia illis, laoquam prepoeiiie suis. posl Deum acceptaa feruiit proprieiatea ialaa quaruin partfripea facii suni.

sn

s. DionYsn AKEGPAGIT^E

MO

et eirca Ltetmr, quoniam in circniUi atabant. Quod ainera ordinea illi firmali essenl, detlgnal illos .
*
rga lnferiora esse inflexibitea et immobHos. Ad
hasc r i d i l eminentem verticem ia medio eorttm dc- ,
fuper ftrmalum, ex quorum symbolorum viaioai-
bus didicit, divinum Numen aecundum omitom
supernaiuralem excellentiam, aine comparatfone * ,
autecellere viaibilera omnem et invisibifenn nalo- , ,
ratn; didicit, ab omnibus insuper divinum Numen * , , *
exenipium esse, lanqua-n doininnm a servis, e l * ,
creatorem a creaturia : ei non soiuro aliis, eed ne ,
* ,
priniis quidetn subslaniits aitnile exisiere; tum
quia illud ii> Uirono ordinesque cura ireroore cir- ,
cumstantes vidil, lum quia primos ordines vidil. ; Si itaque dtvinum Nuinen ne priinia quidem aimile ,
exialebat, quid cogitabil qute de tequentibus! Ter- , '
. lio qnoquo didicit, Deuin oinnium esse princlpium
; ,
et canaain, indisaolubilem et immulabilem, ex qua
lam ease qnain bene esse ilHs obtigii. Unde auiem ,
.
l Hlnd dicflTExeo qood oronia ad ipswm spectent,
oiMiiaqoe adettm landanl, nt qni beuigne omnino , *
v k t o r i s praDtniiim iribuat. Quoroode posl con- , ;
lempUuioneiii circa Nirineu divitiam
deiformes ,
deinde virtuiea *c aerapbiin didicit, et non se- ,
ctinduiD ordioem iaia patefacta sunl? At dicere '
Kceai, quod aupereininena gloria sodeitiis ipsum , ,
fccerit illic primuin obintum flgere, ac demde, , ,
*
poslqnam id qnod Domini erat medluin ac miniairoruui divemiiatein didiceral, vinutes aera- . pbira edoctum esae; quoniam virtuiet Ignee aoni c
" ^ *** ,
juxia denomliiitionein sua, uti paulo poai , , .
ble aanctus tradidit el expltaiit caphe 15. D i - |
<Hcit quoqiie aenartim alarum aacram fldionem, *
121
qneinadniodum cliam anta dixerat, mentera .
Ofnttem et primos ei mediot el posiremoa ordinee , Iiabere. Erai itaque ilHc eliatn ialiuamedi Iriplex ,
ordo in snprema ei abaoluia inieolione : aiquidem ,
q u c alae aolulaa apparebani. Quin et careuiia pe- , *
dum, et moltfludo pedum eonim, ac qood duabua , ,
qutdein alie abacondereiit ac legerent pedea euos, , duabus iiem aapeciuiu facierum auarum abdereul, , , duabua vero iuediia aemper moverenlur, haec, i n - ,
quam, ab tpao viaa ad ootiiiam eam addncebartt, (
pcr muliaa quidein faciee.ipxi declaraudo viin mul- ,
Uvagatn plnriinaqiie ccrooodi raculUlem; per ob^
), ,

.
velatiooero veto, eam quam exhibenl reverentiam
iu aubliniioruin profundiorumque inysierioruin
, , *
audacl et inscruiabili invealigalione (subtimiomm
,
, quidein, quia faciei, profundiorum vero, quoniain

pedet leguni) por coniinuam vero motiofiem, a k i
volantis et incessabilia Dei imiialiooie operaiiooes.
, .
Qiiin et laitdis illud canlicum, qood a Deo incipil
,
t t in Deum detinil : Sa*ctu$ $anttui tanctxu ,

.
propheu etlocebalur ab angelo, ipsi ejuaceinodi
;
aacram rioliliain comrounicaule : nam isliqsroodi
. ,
aclenUam ipse priiuua a pnftcesaoiibna aula acci . U
piena, propbets iradebat: ad fcec ipsura edocebai,
%
Dof partkipaiioocm quoquo modo puria expialioni
lsa. v i , 5 .
t

517

DE GOELESTI HlERAftGHIA, C A P . . PARAPHR. PACHYMERjEl

518

csse.
Untle
vero
hoc
doeebai
?
ex
iie
onde
seraphtiu
;
ipsum expiabat. Qui onnu pitros eat aliler mundaro
, ,
poiest, nisi ipte pleiiiiasit muiidiiiei Quumodo
(
. aulem communicatio divinae ftluslraiionia quoquo
, , , niotlo puris esi expialio ? quia non fas eat aJiier
, , divina lucis compoletu fleri, nisL quia paniceps
, sit diviiue cxptalionis, el uiai quoquo modo jaiu a
, paesionum inateriaeque aordibus ait remolu*. Hoc
. , ipao eoim quo propbela compungebaiur ae depk>*
, , * rabal, 86 immundum esse, et jinmuuda labia ba , bere, el ia medio populi iiuraundi babitanv v i d i i
- Doniinum sabaolb; quia ipsi boc diceiili parliaiis
, , ' , qua?dam expiaiio cxisiebat, quocirca eliam parti , cepe fil perfeciioris expiaiionia. Porro bc, exompiis rausis, expialio scilicei eat vel pariicipalio :
*
ueque enim u l iii boininibits, sic c l in rebus incor**
, .
, , poreis et omnino _ apirilalibus iis inenlibus pertt , cilur efliciwrve expiaiio, sed baud shnplici ralioiie
, at per inodum mystica? iniiialionia, iia qu circa
Deum eiitti, primiaque esseiiliis manifealior accidil r

, - boc aulein fli, quia magU se proximis maaifesUL
aecundis vero, vel posiremU, vel eiiam apirita . " libus noairis viribu*, aecuudum 122
cqlwoque
, ordioem quodainmodo coWecia magia ei eontracia
* conapicilur, dum divina illuslratio pro inlervallo
. dibUntiae, qua ad Deuro acceditur, snaiii quodam, , utodo colligit manifeiUiionom ad ipsiosmei inco
, gniiam uniiaiein ac giniplieitaieoi. Igrtolua enlia
, * est Deuj, non propler varielaieji) ratfooinaiioeum
* Q nobis igooiam, ted aecuodutn uuam aljqoa iu
, nobie aimpliciler et abaoluie incomprebonsibilem
, . ignoraiioneni. Secandum boc dicilur ellaiu ioduert
( lumen sicul m l j m e n l u m ,ac si quodammodo lorueu
, , providemia aua cobiberet, ul ab in(orioribua capi
) posaei duiu videlicel smgulig sequeuiiuro illucet per
, -iiuoa, el, si sniiiinalitu dicere oporiei, *x occullo
, luiuea maiiitcataiur eiiam aliis, aed per viitutea
. ' primas. lloc iiaqiie eiiaru propbeta docebauir
, (qoem el ibeotoguin uouiiual, vel u( dociorem r t rum occuliarum, vel ul Dei sermones profereoiem]
* , ab angelo qui ipsum ad lamen boc adducebat, eiim
( ipsammel expiaiionem, tnro oionem divinam opcra ) tionemper ipsaseffici, quandoquidem et por ipaaa
, . baec eoppediienlur aliquibus. Sunl itaque pritn ea , Psenliaeet assiduae, perqoas eliara ipsigisla, secon . " , , ' dum capluro ctijuaque ordinis,a l)eo siippediunlui :
, - atque adeo eliam proprielatem expiandi per igneam
, . quasi aliqtram operationcm (nam ei seraphim aliam
" quoque expiandi raiiooem babeiit) cum boc noroea
, * babeant, merito poat Deum iis auribuii. Nihil ilaqeo
, , absurdi est si serapbim prophetam expiare dicitur.
, Advorte enim ut, dum ab aliis etiam expiamur, a Deo
, taroen expiari dicimur, quod is omuis expiationis
, , * causa siu Vet potiua, ot magie obvk) el nosira bie *
rarcbia exeiuplo ular : quemadmodiim apud nos

poniifex duiu per niinislroe aut diaconoa aul aa ,
cerdoleaexpiaiillumbiatve, ipaeniei dicilur expiare

c l illujiiinarc, quod illi ordinea, quot consceial.
* Pa. ,
0

SI9

S. DIONYSII A R E O P A G I T i E

3i0

suai ad ipaam referant nctinnos; sic angelas quo- , , , {

que qut llreotognm expiabat, snam expiandi acieoliam Deo qaidein u i caNsae ascrfbit, seraphim vero, ,) * etov *
lanquam illi qui primo loco expiationcm excipil ,
" *
et rntiliif, boiioretn iatiim sibi miiiime vindican*,
ei quaai arobilioae aiimeiia (procul enim a difinis $
isliuamodi ambiiio el), aed cum angelica qnodam- . ,
modo rovereulto docens ac dfcejis ad prophoiatn : .
,
Ejitsqna? pormc in teperficiturexpiatiojiis princi ,
phimquideni est Devs, qnem io Ibroiio elevalum
. ' *
cerni*. Hic esi ipsa per ae expiaiio eusscntia expiaiiofiis, I J S utpoie essentia biminis. Hic esl qoi , ,
* ,
primaa etseniias, qtias circa eura vide% produxii,
el juxta ae collocando contfnet, alque conaervat .
ab iminuiaiione el lapsu linmuubilee aulem cogi-
*
laudae sunt aecundnm essentiam, velnl in luimorulitate, in vila, aecundiiin quam eeteiufa noa b a - *
beiii ui sinl Ittmea, e i ad exlraneas aliquas cupidi- .
laies tonvenl nequeaiil. Qood eniin in f)eum ex-
leiidantur, id ex eoruia spiritali pendet liberlaie : , ,
quod autem in boc azmper perseveranl, opis esl *
D e i : omuia enim Dei auxilio opua habenl. Ipse , . '
, ,
qtti eiiam aiios movei ad primas eas providentiae eiue operaiioues participaiidas, quaa pritni or- , ,
:inct auscipitnii, et ad eaedem itermn iransfon- .
dendas : boc eiiiui missionem sea legalionem de- , * , */> clararo dixil, qui hanc aolutionem tradidit. Sod < ,
bic quidem eai expiationi auctor, aciliccl Deus; .
* ,
post Deuin vero ia qui expiaiioui praepoailus e u
1

aerapbim, a quo el ego explare aum edociua. Hic C

itaqtte csl seraphim qtii per tue te expiai per quetu
aoaa operaiiones ex abdiio ad oos Deus ipse produxit, qui esl auctor expiationis. Haec quideni
aancius ille vir nie docuit; libi auiem ipse trado,
Tiraolbce, secundum Imaginem quam jam iradidimus serapbim clangeli; luae auiem scieniiae e r i i ,
atii alieraui dictarum causaruiu adtnillere, el otimi
auibiguilaie liberari, quiii poiios posleriorem. bonorare taiiquaiii probaidlei, vel r le quid magis
affiuo ac coiuiiiodius reperire, vel ab alio rerum
diviuaruiu periio addiscerc, Deo verbum suppedilanle, j u x U jllud : Dominut dabil verbum evangeli%antibu$ \ conciliaiilibus nimirtim et inierceden-

, ,
*
* ,
,
, * , *
, *5, *
> ,
, *
.
, ' ,
* ,
, &, ^ ^

libua divlnis angtdis, per quos oiunis illuslralio ad . " * .

,
iioa traducitur. Atque iierum ttiae erii scieitiia?,
,
dum vel a temeiipao invenis, vel ab aliero discis,

nobia eliam angelorum, si diclu fas s i l , amaloribu,
.
ejuscemodi au.abilem coniemplalionera revelare.
Considera aulem binc pairia bujus modeatiam, quomodo, dum docel, eiiam ex parte diacere cupiai.
Eieuiiu epiritus propbelaruin propbeiU subjiciunlur, aeciindiim illam qu ciincta pervailtl, rectatn a Deo bono ac Salvaiore nobiro slatut.tm ordbiaiionein.
D

P s a l . LXVJI, i * .

54

D E O E L E S T ! H I E R A R C M A , C A P . XIV. GORDERII NO*LE.

.
Tt oimalr*

Stt

" * CAPUT X I V .

Quid t\qw(Uel Hadil** a*$elorum uumeru*,

SYNOPSIS CAPITIS.
E% Tkaddh cap. , 10, doceL, maximum eue angelorum numernm,qxi licel proprk *nid*m non $k mfimtto, ted ittm, major lamen ut ut ab hominibus compreJiendi pouil, toiique Iko cogttilui, ei rerum onutium corporeorum **nterum excedat.
\ , , ,
Equideio el boc spiriiali oommeniaiiorie ilignuni
- cenaeo, u l eloquiorum de angelis tranJilio uiillie*
, xaV , eorum e$ae millja dical, decieaquO JMUUO* dotu
* - millia , suimuos Ulos quoi adkjbemus umeroe,
, xa\ , \ in seipsae glomerando ac ii;uUiplicando quo per
, - bos aperie declararel coelealiun esseotiaruin or . \
dioet a nobia aonumerari non poase. Mulli nanique
\ ,
auut beali supetmundauaruut neolfiam exerciliMV,
xa\
qui inflnnam el conlraciara m a l e r i a l i u i a nosiro' , \
ruin nuuieroruui ratiooein peniuis exceduol, aci ' - leque deliuiutilur a aola ipaorutn auperanmdjali
\ ; \
coelesliquo iiileiligeJiiia scieiUiaqoe, quae illjs abua \
danlisslme concedilur a Dei principali e i inttiiilo-
, 6
rum conscia crealrice aapieulia, qitas euperesten ,
Ualiler OHinium eimul rerum ei priecipiuia, e l
, \ , \
caaaa tubslanliOca, et confinen* virtiif e i cm.
plecleut dcieriuioauo exUUl.
OT

FC

AD30TATI0NES CORDERD.
E x hoc capite eanctas Tliomas prima parte, q. 50, arllc. 5, probat ahgelos, cum longe perfeciforc*
sinl corporaliboa oreaiuria, in tuaxima qoadam m t j l i i t n d i n o e*ee, omttem maieriaHw mMUitarfifioni oxctv
denies. E l hojos rei raiio e4, q-iia, curo perfectio uoiverai s i i illud quod pracipue Oeua ietendit iaa
rrealione rermn, ^uamo aliqtia eunl magfs perfecU, lanto in roajoi i exceseu a Deo crtala aujii. SiciU
aalem in corporibat atieitdUar excetmi* sOeundura tnagoiludinem, fla in rebus fnrorporeia |iol<*8l auendi
excestus secundam inohiludinein. Videmue aoiem corpora i i i c o r r u p i i b t f i a , quse iHier cefpom perfeciiora
auat, quodammodo auie C f H i i p a r a l i o n e quoad m a g n i l o d i n e t n excodero corpora torropUbiUa (mw lola
spbcra a c t i v o r n m ei paasivonnii eal quid niodicuin respeclu corporum coaleaiiuHi). Uode r a i t a i i conao ettt subsuuiiaa innnaterialee excedere secaiiduui mufiiiudiuem fiubsiaDtlaa matorlales, idqoe sine
comparaiioae.
Verojo boc veiba Diooyaii nOn ooncluduni, sed lanliim angelorum muitiuidiiiem nemorari a oobi
iion posse auavis iiunieri mullipbcalione^ qua in rebus curporeia nuiiierandia uli consuevimus, u l ceiilenario, miileiiario, etc. Iloc etiim eiguilicat, cuin a i l : sUrtr al
* , #*\ vx9pei\xvKH xaff
. Mulii nomqut $uni beaii $upermx$idun*rum memium exerciiu$ qui infirmem 44 tounrmMm
umteriahum nourorum nuiHtrorum raliotum penku* excedant, id etU bievem el parvuui uuinerum, quo
ad nuiuerandas rea numur. Non ergo de rebus iiaineraiia, sed de numero ipso loquhur. Concedil lanien,
ipsiauiei aogelig o u i n esae snam iiialiiuidinein, pro kimine siM a Doo com^eMo.
N o u , locuai Danielie cap. vn, 40, ad queui allodit in Vuigata lege : UilU* \%H miilium mi*Utrab*Hi
tt, eideciM milliet ceniena mitlia aaistebani ei. Sepltiagitita : XtJUai , ii eai, udllies inillia, aive
luilito, pula deeiea cenleoa willia, id eai pluriina millia an^eloruui iniiuainibanl Deo, aaeignando nitniruni mnnerum eerluui pro tacerio : , td e , deciea m i l l i e a dom mRtia, nir* cealom
iiiiUiQues, id esi, plurbu ntyiiadoa, aatfiaiebam ei. Terialliaiios con/re Ptaztam J*gi* : Mdtie* C4*tie$
ctuUua millia *9ii$4ebant t , i mllie$ anieua millia apparebumt ei. Undo CvrjJlus JeroiolyuiiUnua, Calechesi 15, ooiai lotfge plures eaae angelorum niyriadea; Danielem lamen bas laiiium aaaignai e, quia
tiiajttfeai nomertiiit, quem boaiines meuie coiicipere posaem, expriuiere ueqaibal. beuans ergo ost, qaaai
dieerei: Plarioii ei quaai iomittierabilea aiigdi awisiebaiil ei, uu kic aodpn euaui D^toyaioft e l boorvai
Oorneliua Daii. v n .
Adverie bic differenliam inier anieiero ot minisirare; qoia afeislere est, faciero Dei coniemplarf j el
src aastiianl ooines boni angcH. lleui atatstere est, iuimediate reclpere Rluininaiioneii a Beo", et btc tanIUUI xaaUiiuil i r a priu>i orduiex. liem aoaisiere cai appropmqtiare Deo, o i exlraitoura eaae ab oxiahua
tuiaaaone; ot *te aaxiaiuui quaiuor p r i u i ordiues. Mitiiairaro voro, eai H u a i i w pro leuiptM^a op|>ojriiiiii
laie, vel eperari aecuuduiu olllciuui. E s l enini iuiuisieriuin uuntii el oRtcii.
r

f Dan.

TU.

V A R L E LECTIONES*
M

, . quod soqnilur 8c.

8tS

s. ;0\$ A R E O P A G I T J ;

PARAPHRASIS P A C H Y M E R ^ (19).
Dignmo cenaei ftpiriiati 'mdagatio-ie, q u * videli-
cet, *Me dicebainos, rebtis apirilalibu* conve*
niat, fel qtiaa epiritali menie coordinoi, ac dirgercit
i d quoit ScriplurU de numero angeloniM Iradilur. Infenimus igiior ei doodecim legioitta angelorum, quas, 4 his pliires, Domtaut a Palre suo
poeait potmlare <, c l in acte toifocare ad insidiatorea repellendoe. E i i f tius ulique bic immerua, ad
Danielie visioiiem coUaloi, quouiaro miJiia miilium,
et decles tnilliea detta ntillia Deo asaUtebanV. Legio
aatem ordo eel coneUns afiquoi (bac voce iMinirtim a verbo teio el cotligo derWata): quem * i ex
ceiitum ootialare dixeiioius, nihil hoc ad lot iniilia
myiiadeaqoe; qainimo si ex mitte collecimn dixoriuitit, nibil hoc adbuc ad dedes mUlies loliea
y

, , 8
, , voepcp
vot
,
,

,
.
, ,
.
{ ,
), ,
,
*
,

juuluplicata. De duodecim quidem JegioDtbua aiius .

aliud forte afferal stiblimius quid ac eapieiitiiif,

juxta graiiam a bono Deo ac Salvaiore uoairo Jesu
Cbriaiu coiiiniuiiicauin; niibi auiem impraesenliaruui, t i oporieal me quoqoe ad baec aliquid addare, vfdclur Scripiura sacra uiagiiie boinaniiatis
ac benovoletilia indicium exbibere. E u i enim undeciiu eram parali succarrere, Peiro quasi duce;
attatneu beiiiguiia* loagni Dei ac Salvaloria noelri
ii-au Chrieli, qiiae ouuiein tuperat oradonem, quodaiumodo effusa perdiiuin quoque sodalem iUura,
cujua adbuc aolliciie curain gerii, iis aaaumerat,
el pro uiioquoque lioratu legioiiem aiigelorum ae
peiern poaae dicil, tum ut eiiam oiagis augelortjm

,
*
,
,
.
, , '

, ,
,
* *
*
iuulliludioeui, ac postulanlis magtiiacenliam 126 , el diviniuiem declararei* Gui eiilm alleri tot uu- .
quam aueciirrerani! De bla quidem aliuseai aerino: ;
bic vero sanctat de raille millibus ot deeiee mille *
decein millibut a i i , Scripturam tacram ac divinam
, *
suiuiuoe illos qui apud no* aunl, numero, millia , ,
videlicel e i dena milli.i, i a aameiipaos glomtrasae
ae mulltplicasae, ac per boc aperte declarasse, coe- ,
lesiium ordiauin coordinalioiiea id eai coeloalium
viriuturo aupposila, a aobia aiiiiumerari non poase* ,
Mobia auiem dixi innumerabiles esse, quoniam licet .
, , ,
nobia ignoii sint, non tamoo omnino naiura iofioili
aunt, sed eorom mulUtudo est deterrainau. Nuper ,
euam quidam e tapienlibug noairis (Psellus ia eral, . *
acienliOco ei logice regula dialeciicorum vtens, ac ( ,
deroonatrana, illa qiua principio viciniora suol, D , , luioora quldom esae eecundum quaniiuiem/sed
laajoren virlutem habere), asserebat, angelos, u l ,
) Deo propioqulores, paucioree ease bominibus, qoi
,
sigillaiim aemper oaacuoiar e l moriuntur, quem *
admodam vkdaliooi qoaque nainenu ad unitatem
^ ^
accedens, wiooff ett remoUori. Verum Didyrous ille
caecas alio qoodaai loco reperilur dicere, uona- .
,
ginia Dovem ovea eeaa aagelos, unam aeiem q u a
< Mattb. xxvi, 53.
(19) Vit e Schol. S. Maximi lo:n. II, cap. U .
r

DE COELEBTl

325

fflERARCHU,

vrtiC , ., - J
. cteftv
, \ '
,
, & , '

, . '
, '
-, , ,

,
,
,
,
,
, ,
, ,
, ,
, *
,
*
.
,
^
, *

" . "*
,
,
.
*
,

1

CAP. XV.

perierai, csse nos liomhics. Muhi otiim teati tuul

exertirus ecalestium virtutmn, qul nostronim
materia appareoliuin iHHnisinaiom formartimve
auartim, lunrmam, Joqvam, et eontractaaa nameroruio rattoaoiu excedanl : non enim lanti est mtaierervm maliiiado, ui omnia potsinl numorari, ei in
iuflniiain annameratio eilendi: nam proptef ejnsceinodi circa naiuertim imbectllitalem exeotSiaian
auitt mcnttine et laiieea, ol numerut proportiooe
quodamaeciutduni virea ooairaa conirahoreiar. Etii
iuquo a aobit ot boauna ioiellig<-aiia aoa defniaoiw, a cordeili lameo intetloeiu oompreboudawlur, noa quidetnraaUicmaiica,ted aoleaier,
g.,
quaatus ait exmitaam cflelesiiuiii nyuaorat t i a
qiiali deiaiaiur iuldligeulia. aciealtaqae, qoas angelU Hlaairl niod* eoucedUar a viian priiscipali toftuUortfn contcia por ao sapientia sapieutia in alitt
creatrico qiue auperesaeniiaUter reram omaiaui *t
priaciptuoi et caaaa, caueranimquo cateiuiarum
viriua ereana et eoaiineiis el compleclcnt deierttiinalio xialit, i u aiminim leruiinet ae defiuiat univorsa, wm lameo eii cnju&quaui lerminu,
vehii puiictum Jinee, vel ul Ilnea saperifcioi, yel
ui auperBcto corporli: bi enim leruiiu) \%y \w
rebaa lermioaiia euat, iioqno ree leraiiaaiaa conilnenl; siquideni noa poieat quidquam intelligi determiuaiom sine termino, Quoclrca eiiara Arieioteie
locam aii teruiiauitt atae contiueniis, iia at oibtl,
cujus leroiiaos eai, eonllnero poesit terwinilm,
sed simiil com ra lernrinaia dicalur lerwinua ti
ipecies quasi leriuinare ac deOuire niaterlain. Sed
ei boe ipaum simul aa eom maieria apparet. O r lerum Deua omuium quideni lermioaiio dirtiqr, ai
per exeolleotiam ei complexini, Uiiquam Gouditor
ei auper omuia exaisteus el creditus. lioc ilaque
niodo Dei via el conUneoa eai ei complotiens: cou*
Unena, provldeaiia; complocieus vero, ot tupra
m ooioea ai eal el pnadicaiur.

IE'.

CAPUT

XV.

al D Qum $inl (orm*tm imagines mrtulum Mmgeikarum,

, rl , ,
quid ignii, qmm kmmana , qui oculi, quat
, ,
nare$, quas aurei, qua ora, quit tactut, quw pal , , , t*iVa
pebrtr, qua , qkce puberla$, qui UenlH,
, , ,
qui kumtri, quw ulnm* qum manut, quod cor,
oi , ,
quod pectut, quod doriam, qui ptdet, qua
,, r/ , ,
quie nudiiat, quod indumentum, quct lucida ,
, , ,
um Mcerdolalh,
quw xtoWB, qum wrga, quar
, tic , ,
**ta, qum tecures, qui funei oeomelrirf, qni
) , , ,
tenli, qvm *ub$$, quod , oaod electrum, qui
, ,
ckori, qui piuuttu, qui colorn divT$orum lapt~

, ,
aum, qum forma Uonii, qum figura bovi$, qum
, , ,
* aquila, qui qui, qua difcrentix
colo*um
, ,
tquinorum, qui jfuvii, qui currtu, qum roia, quod , , xam gmudium dieaiur
tHyttorvm.
> , ol , -, 61 ,
, , .

tA

VAKI/E LECTIONES.
. : .

S. DIONYSIJ A R E O P A G l T i E

328

SYNOPSIS CAPITIS.

I. Angeli rttpectu dhertorumprmncrtt et $ubs*nt. II. In quifm$ et ad quki igm$ m Smptem eeiebre,'ur. 1qni$ pr
prmateu III. Qmd kmmam ferma m azlettitm denotet, ouki lensuum [aauiates. Quid pulyebrx, ri/w, denle* et C<Piertz parte* coiporit; quid pentxe, <nid rmdita$. IV. Quid ve$te$ diversts tigmficent, qtitf tmuB. V. Quid tecure
dirersa inttrumenla. VI. Cur angcti ventis comparaniur, cwr nubibus. VII. Quid <us, electrum t Utpidtt dittiw
Vtll. Qnid formn leom, quid bovi*, quid aquUw, quid eguorum diver$orum quid ixa, quid amcupiscaOuL \\ Qu
fimmmaire4aid&wtenl, quid cmrnu, quid reiarmmrevoiuUonet. De cctleUi guudh.
t

i.
Agerinm dcmcops, t i Kbel, menlif aciem laxan-
fes, anbtimi, qti angetos decebal, conteinplatidi
eoulenlioae ad dmduam ac imilliparlitam molliformis angelicarum effonnationoin diversilaiis taliludinem descendenles, ruratim ab eis, eeu ab imaghiibus, ad CiBleslium nietilinm siinplicilaiem reanlft
lezendo reverlamur. Iltud aiiiem libi
cogiiilum etse veiim, dum sacroaandis mysticarain
qnre formaiitar Iniaginnm seusibtie anagogicis,
eaedein cceteslium quandoque esaemiarum disiribalionea praeeese aacris, aique Herum sobease novissiinseque sacris prxaidere, prinueque subdi, deiri*
qtio, u l diclum eal, cara primae iiim mediae tum
|K>sireroae virluiibiis pollere signiftcaniur, islinsmodi modo explicandl absurdaro nullam raiionem
iiilroduct. Nani eiquidem gubernari afiqoas a prio-

128

ribut diceremue, easque baa Ipsas exinde gaberuare, prioreaqne, qua? novlssimas aacria imbuuni,
iinbui denuo ab illis ipsis quas imbuerunt; utiqne
absurda plane eoufosiouisque plentssima res isla
forei. Sin aulein sacrls ilias el erudire el erudiri
dicimnt, non tamen easdeni aul ab iisriem, e c l
carum singulat inslrui quidero a prioribus, atruere vero posieriorea , baud incongrue qnis
dixerit, aacras illaa qtiae in eloqaiie formantur imaginca, easdein aliquando poese cum primls tum
medlis lum iHlimls virluilbus proprie simul vereqoe
aecommodart. Quare tam illa in anteriora se convertens inteniio, qiiam circtim aemeiipaas consians
volulalio, virtutuinquc custodia propriaruio, n e c
earumdem, per cominuuicantein se inferioribus processum, provid virlutis parlicipalio
^unclis profeclo ccelesiibue iuielligenliis verissin.e
rompeiil, licet quid eminenler alne et oniversim,
aaepe diclum. aliit veroox pane ac r4iiiisse.

, , el ,
, \

, * '

. ,
,
' , ,
,
, , ,
,
,
.
" , ,
*
, ,
. ,
, , *
,
, ,
, '
, .

, (& ,
4 9

^ ,
P
"
xnc
^v , *
^
**
** &
^P^*
^ ( ),
.

511.
Cxierum iniiium aermonie raclendum, e l qoaerendum iu priina mjslicaruin figurarum explanaiione,
qaare iiieologia pra? cet^ris fere tacram iUam
igueam descriptioaem comprobosso reperiaiur,
Siquideoi compenas cam non solora roiae igneaa
formare, vervai etiam igniia qiuadan) aniinalia;
VARIJE

,
, *


.
, ,
" ,
1 1

LECTIONES.

, >. . V. ; . , S. . D. C h . S c
S . ** , . : , S. . ). ,!. lUid.
, I). . . " . S.
. I). Cli 2 n . ifar.

11

DE UJELESTI HIERAftGHlA, CAP. X V .

3*9

5*6

- virosquo ftilgureos, el circum cdblestes ossenlia

, (& - prunarum aecrvos collocare, fluminaqne ingemi
" , fragore flaminigeranlia ; qniuimo Uironos igneos
esee dicil, ipsosque summos seraphtm incensoe ex
, , \ ipso nomino declarai, eisquc proprielalera et aciio * nem ignis iribuit; aique omnino siirsmn ac dcorsutn igneam figuram siogulariler commendai.
.
Quapropler formam igneain sigmdcare censeo, CCR
lestium inlelligenliaruni maximam cum Doo confo

- taiem ' : sancti siquMem tbeologi itiperesseniia, ( ) lem et quae formari nequit essenliam in igno
sxpenuroero describunt, lanquam qui muUae quo .
dammodo visibiles, si dictu fas cet, divinae pro , , ,
, prieialis imagines prac sc ferat. 129 Ignis namquO
, , * , sensilis inest omnibus, ui sic dicam, ac pure cuncia
pervadit, el ab oinnibus excipilur : cunique lOlus
, luceai, simul cst ei occulius, ignotusque matiel
, , per 80, nou adbibiia maieria in quam vira guam
,
exerat : inlolerabilis est ei invisibilis, omnia supe - rai, eaque quibus insedii ad suura iraducit ofli > ** , rium : allerandi vim oblinei, omnibus sibi quoqno
, ,
modo propinquanlibus sul consortium i r a d l i : rcr
, , , ,
noval ooinia calore viiali, ei fulgoribus aperiis
, *
roinat): teneri miscerique non poiesl; secerncndi
, , , - tiin babel, immulabilis cel, sursum ferlur, penc, , ,
trabilis; sublimis, nullam suslinet dejeclioDem;
,
semper mobilis. seipso moveiur, motet alia, coin , prohendcndi vi pollel, comprebendi nequil, non
, . -, egei aitero, clam se amplificat, et in qualibei
, , , , capaci maieria suam indicat majestatem : eflicax
, ' esl, polehs, oranibus invisibiliier praescns : ei nc * ,
gligalnr, non videtur eiisiere; allriio aulem,
.
vclut indagine quadam connaturaliier ac proprie
, aU
subiio rclucel, atque sursuni inconiinenler avolai,
, .
el tn omnibus luculenlissimis sui communionibus
, minime minuium Complures iiem alias quia inve, , , nire poiesi ignts proprielaies, quae quasi sensilcs
, .
diviuae efficacilalis imagines existanl. Quod cuni
ibeologi perspectum babeant, coelcsles essemiae ex igne formaui, declaranlee earum divinam similitudinem, ei, quanlum licel, Dei imiiaiionem.
t

37

IU.
' ,
, ,
, ,
* , '
,
, $
,
.

llumana quoque tllae forma deacribunl, proptcr

inlelligendi celaaque speciandi vires^ formaeque rccliludinein el erectionein, alqae naluralem principaudi regendique praerogativam, et quod bomo
sensu quidera caeterorura comparaiione brutoriim
roinime valeat, omwibos lameo imporet praestami
vi, momie ac raiionabUis scienli^ dominatu, animoque naiura libero e l inticlo*

* Hebr.

.
VARlifi LEGTIONES.

, II. S. P. D.
non esi in D. " participium non babenl M. S. . B. llaqiieBudau*
c o r r c x i i , , u l ad referaiur. Eodem oiodo accipil Pacbymeres, el construii
oin , ul (ial . Canliusianus el Dionysianus codex, i l n u
aniiqune omnes iranslaiiones balicut, c l puiicluin aute . " , D. S. R. ,
U. C b . . , . Ulrumqoe in agendi siguilicaiione Sc. ct Sar. .expomioi. " , S . . Gb. Sc/
Sar. a
" , .
. . . . ,
. .
- P.
. .
D.
Cli^ addit arlictilutu
: ; .;.
11
P A T R O L . Ga.
Ui.
9 9

47

i l

S. DIONTSIl

331

AREOPAGITJE

352

Quiuimo fas sil eiiam ex qualibel, iit arbitror, " * , , corporex noslrsc multiparlilione non incongruas ^
imagineb baurire, quae coeleeies viriuies rcpraesen- , ,
, leni, ut st dicamus, videndi qttidem faculiaies de ,
clarare perspicacissimtm ad divina lumina suspectionem, nec non simplicem ac liquidam minimeque \ , ' ,
rciraganicm, scd agilem, puramque patulamque
divinarum illustrationum sine passione ausce- .
plionem.
,
Olfaotuum vero discernendi vires vim esee. quae
mentem superanlis fragranlice difftisionem, quanium , ,

130
percipii, resque feiidas periie discer, .
n i l , et omntno refugit.
, At aurium virluiee, td quod in eis est particeps
cognilionis, divinamque sciie suscipit inspiratio- .
4

f a s

e s l

nem.

Guslandi autem polentias ipsis esse ciborum spi*

riialium saiielatem, el divinorum aique deliciosoruin rivulorum susceplionem.
Tacliles porro sensaiionea, td quod tn eis res proficuas noxiasve cum ecienlia discernil
Palpebrag et supercilia, id quod intelligemias
notionesque divini aspeciusconeervat.
Pubesceniem attaiem ac juventutem, vim tiulera
quaa aemper vigeu
Dentes, id quod alimenli adbibili perfeclionem
d i v i d l l : qualibet enim esaeDlia spirilaiis uniusmodi
inielligenliam, quam a diviniore iradilam accepil,
pro inferiorU ductu capiuque profida virlute dividil multipiicaique.

Humeros, ulnas ei roantis, faciendi et agendi ac

perpelrandi vim.

, ,
.
, .
,
.
,
,
* ,

",
.
,
, .
* , *; .
,
.
,
,

Gor autem esse symbolum v i l dciformie, qoae

vim vitalem euam deifbrtiuier ift ea qulbue consulil dispertit.
Porro peclus dicamos designare vlrtutem indomabilem, 01 q u s virificaro quodammodo supposkr
cordis dialriboiionem tucalor.
Dorsum aulem, illam vim quae vitalea omnes vir , " /
tules continel.
.
Pedee vero, vim movendi, ccleritaiem et cursum
, ,
aempiterni motus, qno ad divina cienlur; propter *
quod etiam pennaios sancUrum inielligemiarum
pedes Uieologia flnxil. Peona aiquidem declaral ad D . *sublimia ducendi velocitatem, et coelesiis vitsc , , 6
corsum, ad anieriora semper atque celsiora pro- ,
nioveniem, et eupera petcndo, lerrena fugienlem: * ,
pennanim enim levitas deaignat id quod nulla ex
, '
parte lerrenum esi, aed se toto sine admisiione ac
*
gravilale sursum ferlur; nodiias vero caiceommque , , , ,
prrvaiio, virlulem illam abstraclam el expcdilam,
, 6
ei puram ab omni externo additamenio, quae divinae .
iimplicilali, quanluin fas esl, assimilaliir.
4 8

YARIiE
^ , . Sc. .

" subdit Ch. .

LECT10NES.

, . D. Ch.

^ ^ .

DE CCELESTI H Q S A R C H I A , CAP. X V .

335

554

IIV.
** \
,
,
, . ,
*
-'
,
,
, ,
* * ,
* ,
.
,
, ,
" , \ * , )} .

CaMeconi, cooi rarsue simplex illa ei moliiformis

gapienua fradoa queque veelial, 6t qiiaedarh iis vaaa
iradat 131
circuinferenda; ageduur ipea $tfait)
aacra cdetastiam apirituum operiroenU e l intlromenta, proiil possumue, explicemos.
Ac bicidam quidem vestem tgneamque, aignifi*
care arbiliror deiformilalem ex ignU similUudino,
ol vira illuatrandi, propter cceli iranqailtilatem,
nbi luxest, e i qood omaino apiriuliter illuttrat
ei illaalralur; popUficUoa aulem, td quod ad dtviiia
myelicaqne speciacola conducit, lotiioque vitam
consocral.
Zonaa aowm 6886 virtalom cnstodiam leeondarum, earomquo babitum colloclam, qoi in oemotfpso singuUriler couversue, cireoloquo conciiuftO
indUsipabili id6titilal6 aoecinctus ftil.

5 v.
, ,
\ .
,
,
\ , \ .
,
\ , *,


.

, * C
, ,
* , ,
, ,
,
. " ,
.

11

Virgas vero dosignare regiam et dncafem dlgnitatem, rectamqiie rerum divioaram ordtnationem.
Hasua el securea, vim ditarmilia ditidendl, virtotomqae discernore valenlium acttmoB et actifllaiero, atqno efficacitatom.
Goometrica fabriliaqne vaea, ftadandi et aaBftcandi abaolvendlqiie facOlUlem, 6t qufecunqve alia
inforiores adduceodi et convortendi providoBliam
concernunl.
Accidit quoque nonnunqtam, ot inslrameoia
quae ganciia angells affingontur, divfnoram erga
nos Judicioruirt aymbola exisiant, dum alia qcidem
correclricem discipltnaro vipdicemquo jueliliam,
alta vero periculi liboratiooora, vel dieciplinae finem, vel prisiina) felicftaiis rtstituljonein, allojninve munerum, cnm oxiguorom luih magnorum,
Cttin eeniHiom luro iotelleeioaliam adjeclionem
manifoaiani ; noque vero dnbilavit ullo modo mons
perspieax, viaibtlia proprie rebns qoae aapoapm
fugiont acfiommodare*
9

vi.
,

,

,
, . * *

Qaod aulem veoli nomin6iiUir S boe eoram celerem conficiendi rationom iadicat, ad oninia fermc
abeque mora peoatraniem, susqoo deqne i d i r o c i troqoe quaqpavenom permeandi faculutem, quas
inferiora quidem ad superiorem prorooveat sublir*
nnitatom, prima vcro moveat ad providiim 61 coow
maoicantem ae inferioribue illapeum. Poaait oiiam
quis dicere venlosaro illud nomon gpirtius aerii,

Ptom. x x n ; II Reg. xxiv; Apoc. x x ; Arnos v n i ; Zach. m ; Jer. xxiv.

t Dan.vu; Psal. x v ; cnu

VARIiE LECTIONES.
, S. . D. Ch. Sc. non babent P. D. Ch. , S. . D. Sc. *
. U.
logendum .
, D. Cb. Scou . . * ,
D. Ch.al explicalio esi illiiw, ex Maxiiui scholio.
4

S. DIONYSII AREOPAGlTiE

535

coelesiiiiminlelligentiarumdeirormhaioiiulesignaire: , vsev
siquidem et ilii divinac cflicacttatis imago qu&dam
( , inest ac flgura (siculinSJmbolica Theologia, juxta
myslicam quatuor elementorum explicaiionem, 132
pluribus a nobis demonsimtum esi), nempe *, ,
ob vivificam mobililalem veloccmque el insuperabi- ,
lem mealum, nec non inaspcciabile latibulum ino- ?
venlium principiorum ac lerminalionum. Neicit, ^ , ,
, .
cnim inqtiit, vnde veniat, aut quo vadat .
' \ Qain etiam eis iheologia nubis speciem afllngit,
hoc ipso sacras intelligcnlias declarans arcnuo , ,
quodam lumine supermundialiicr repletas, prinitlu-
cam illam apparitionem sine faslu suscipere, aiquc , " luculenter eamdom iu inferiora per remissiofimi ,
illuslraiionem pro illorum capiu Iraosfundere, nec non illat insuper fecundilaie, atquc animandi au- ^ * , ,
gendiquc ac perttcieudi virluie prxslare, propler
, ,
iiitellecluaiis imbris generaltoncm, quaa aubjeclum
, sibi greraium impinguaniibus plqviis ad vilales
.
parliludiiies informat .

VII.
Quod si quoque aeris et electri lapidumque mullicoloram speciem iheologia coclesiibus csseniiis
accommodal : eleclrum quidem, u l quod aurt argeotique fonnam prae se f c r a l ; in auro quidem,
pulredinis experiem c i inconsumptum minuique
ne&ciiim alquc inviolabilem splendorom in argeuio autem lucidam, coeleslcmque clarilatein de* iioiat.

, ,
* ,
, , ,
, ,
, , ,
.

i E r i rero,juxta raiiones assignatas, vel iguis vel

auri species aitribtienda.
Porro lapiduro multicolores spccics, vel in qoaninm alba?, quid lucidum; vel qua rubrae, quid
iguctim; vel qua flava?, quid aureum; vel qua v i rides, juvcnile quidpiain ac vigcns signijkare pu
landx aunt: alque ila sccuudum quamque speciem
qnoque myslicam qoamdam lypicaruin imaginum,
quae ad aupema revocet, reperias expositioncm.
Scd quoniam dc bis salis a nobis pro virili parte
diciuro esae arbilror, ad sacram coeleslium inielli*
geniiarum per besiiarum fonnas expressarum explicatiooem iraoseunduin est.

, ,
, .

, , ,
,
, *

.

*
,
.

51
Ac leonis quidem forroa dectarare puUnda est
vim Ularo priucipalem ac robuatam atque indomabllem, qua istt occultissiino incffabilis diviui principatus arcano pro virili siniiles evadere niiuniur,
spirilalium vestigionim coopenioiie mysiiccque suppresso commeaiu viae, quae ad ipsuin por divinaui
illuslratiouein inducebat *.
Joan. , 8.

Apoc. x.

A|K>C.

, ^, ,
,
, ,
'
.

tv.

VARIiE LECTIONES.
; , .
, D.
, Cb.
Sar. " . (.
, . S. correcluin tamen in boc .

19

, S. . D.

D E CGELESTI

557

H I E K A R C R I A , C A P . XV.

33*;

, , \ ,
** ilta bovis forma earora robuf signat ac

vigorem, idque quo spirilales sulros scindont ac
\ , \ ,
dilalant coeleslibue fecundUque imbribus suscipicn \ .
d U ; c o m u a vero, aervairicem invictaroque viny.
, , , ,
183
At aquilae figura regiam dignitatein, alque
, supera peientem celeremque voluium *, et ad cibuin
, , , ,
qui vires reflciat, capiendum curo agilitatem, tom
\ \
cursam, tam facUitaiero, tum viriulum robuatis
,
videiidi facultatam intenlionibus, libere direcleque
* atquft irrelorle obldendf uberrimo uli luculenloquo
.
radio, qoeni aoldmnus evibrat .
, , * \
Equorum oulem species obedieoiiam designat el
, ,
faciiilatem; ac candidorum qoidem, ingenuilaleo),
, utpole divino quanimaxime lumini cognalam; cae* ,
ruleomiii vero, secreluin illtid abdilum; ruforuiu
, vero, igueum vigorem el efficacitatem; albo deni
que nigroque pilo aspersorum spociea, vim illam
, \ \ denotai, qna iraduce exirema conneciunlur, ei
, *
prima eecundis, acsecunda prinm cooveraini pro.
videque conjunguulur.
**
Verum nisi sernionis modom quaerererous, ein,
gulaa eiiam animalium recensilorum proprietates,
, omneaque corporeas eorum efformalionee, non in,
congroe coeleelibus vlriuiibus per dissiiniles siraili
, . - tadines accommodaremus. Siquidera vim oorutn
, ,
irascibilem ad sptriialem forliludinem, cujus ira
* ,
novUsimum vesligium exislil ; concupisteniiam
\ ,
vero, ad amorein divinum; ac summatim dicendo,

sensus brutorum auimanlium oiues, parlesque
,

muliipUces,
ad immateriales coelesiium
eaaentiaruai
,

'

. ' , ,
.

iulelligenliaa atqoe unifonnes Virldles referremus.

Verum enimvero prudenlibua nori isia lanluni, aed
unius imaginis obscur* mysiica dcclaratio salis
esi, ad eorom quae ejusdem gcoeris sunl explaiialionetu.

IX.
, \
,\ .
\ , *
(& , \
, ** * ,
, \ ^
, ' * ,
, \
\
.
" \ *

, ,

,

>*Ezccb.i.

rApocv.

Apoc.iv.

CoDsiderandam modo quid sibi velint Oumiua,

rolae ac curraa quae cotlestibus essenliis adjuocia
perbibeniur. A c flumina quidem igaea diviiK)s illoo
laucea stgm^eaoi, largifaiinani iUla ac perennein
ioondaikmie copiam 8uppediCaoies viuliaque fecundUaiia aiiores; curroa auU;tn, ooofiBderalain
aequalbuii oeieialefli; tmm vero alatae, et ad aoteriore irremeabtti alqoe irrefiqxo moui lendeniea,
vim angelkao- acliviiaiis redb semper traraite pergentem, qea*pirilalis eojrrdm roUlus oiunis ad viam
iltatn rectain arduamqoo enpermuodialiier dirigilor.
Licct ouam alio sento aoagogico spirilaauuni
rotarum descripiioneia i n t e r p r e u r i : esl enim eis,
ut propheia a i i , nomeo inditum Gelgel , quod
Uebraico eermoiie revoiutiouet 134
reoelatiotu$'

Eaech. i ; Apoc. u i k

Execb. x, a ei 6

VkK\JE LECTIONES.
* D . iu geiicre feminino. ;.
, S. . D . Cb. Sc. \ , D* ,1>.
D. , . Sc. . " . . * . . ?4. Cb.
'. D,
t l

$%

830

& DIONTSn A R E O P A G l T A

que aigaitfcai (19*). Igue enimdivinieqae robe COB-

venioftet qoidem, euts babenrt, quod aempifirno moiu
c i r c i Idera rammuoi feoitum ferseniar; revebtiooea
vero, qiiod oceiilu sicramenu revelool, et hnmil i o r t t qaoaqoo promoveant, subHntesguci ditiiii
iolforle radioi ad inferiores iransfondaiH.
tteRqua nobia de coeleetium diitioctionuro gaudio
reddetida ratio eat: aienim oomiuo iocapacea tunl
patsibilU noaina fbluputia; Deo autem coagaudere
perfaibeoiur, ob ooruin perierant toventtonem,
acilicot aecoBdum deiforfliem fttiaviuiem, quam ex
iltonnn, qui ad Deum coovertuntur, cura salulequ*
percipiunt, et j v x U benigna copiam faaiiti alqee
iiieffabUis delectaiiopU
cojva saepeoumero viri
qooque gancii pariicipes effecii tunl, CUDI in ipaos

divina illtus ac dei6ca lucis fulgor itifluerei.

v

H * c a roe de aacri* itiis fictiooibua dicja ainl,

qtue lieet accuratam earamdeio explanaiionem m i niine aitingant, mullum taoesi, u i opinor, cooferenl lntelligenti* notira^ ne fictls bujaaceoaodi
imaginaiionibot immoremor.
Quod si objeceria, noa noquaquam oroniuiu ex
ordine, qaas Scripiuris coiitineniur, virtutura aul
operaiioouiD iniagioatuve angelicarum feciase menliuoeaa; respoodenoa ld quod rea eai, nos quarurodavi tdperinundialem sdentiam ignorasse, ac polius
doctore ac illuminatore alio dtaceodia i i t indigere;
quaadam vero, quod dictia cqaivalerent, pertranaire , CUIII oraiionia breviiali couauleoies, lum ar^ana, q i c captom noairuiu superaol, silentio bonorauloa.

310
. 01 .
tup^


, ,
,
} .

" *
' &'
, \
tfj , \
,
^,
\ , .

, , , , * .
,
, ,
. *
, .
, '
,

, \
.

ADNOTATIONES C0RDERI1.
1. Antequain diversas formaa, iu lilulo recentiua, quiboa angeli describunlur, mysiiceexplicet, pretoonei, eosdem angeloo retpeciu diveraomiu aliqoaudu praease, acilicei ioferioribus, aliquaudo oiiam sube8e, acilicel auporioribua t u i t .
{ 11. Exponii quid per iguia foruiaiw in Scripturie tignificeuir, et qu siol ignia proprieiales, et qaid
myaiice iushueiii.
Dbi noia ex epistola aanoli Dmnysii ad Titum, aliler eamdera imaginem ignia accipjendam, com de Doe
diciuir, qui intelligeiiliiui auperai; aliier cura de proudeniiia ejua, quaa inleiligenUa percipima, aut de
tsermouibua, ei aliler cum de angelie. Alque illaiu quidem, inquic, iiiiagtnein ignis d Deo diciam, secunduoi cauaaui accipero oportet, aliain aecundum exisleutiaiu, aliain. vero aecundum parlicipaiioneiu: e i
alia aliier, u i eoruui coniemplatio et consiitutio scieiiier lacia prsescribii. Nec etiim oportei fortuito a c
lemere aiiscere aytiliola, aed poiiua explanaro ea couveuienier cauaiu, aul exisienliis, aul polealaiibu*,
aui ordinibua, 135. * u t digniuiibus, q u * omiiia siauis declaraulur. Quonioilo aulem imago ignis c o n venial praeceplia uiviuis, qu-je iu Scripiura vocaniur Paalm. xi,7 : t.loquia Domini igue examinaia ei quomodo angclis, uon ideui seniiuui saiicius Maxiuius et Joaimea Cypariasiolus Dtcud. 6, cap. i , u i obeervai
Turrianua. bancuis Maximua enuu i l a iiiterprelatur Diuuyaiuui, u i
duiu exialeiiiiaiu, id eti quia aic eos fecii Deus, id oat banc eis iudidil. cum eoruin aucior f u i t ;
&ocunduiu vero parlicipaliooem angelis cooveuil, quia sioiiles e&se Deo, qui ignis consumeiia ost, a Deo
iiiqotl aauciua Maximus, acceperuiil, cum per ee eaaeiii secunduui bubslanliam. Joauuea vero Cyparigsioiue
hocuudum exialciiliaui dicil eis conveuire, quod probabiiius videiur, ulcuni subsuiilia siuiuliiiiiiUUidioeBi
Dei acceperiul.' Quia ai priua oporiei esse, eipuslea parlicipare aliud praler quaiu essc, augeli DOU ba~
i)uC per pariicipauouem boc quod eis iribuilur isiis iioiiiiuibus e l liguraliouibua, sed per cxisieuiiaiu ;
quia non fueruul prioaquaui isla parlicipareul, sed polius cuui bia donis creali soiil. Uude Gregoriu*
iNazianxeoua angelutu dicil oaae priuii luiuinia qoauidaiu Auxioneiu et panicipaiioueuu
f

V A R I i E LECTIONES.
* . . , S. . D. Ch. Sc- Sar. , . D. , S
, . D. C b .
T

t e

(19) Mullolies legiiur apud Ezecbivleitt oomeu

SASJI quod unum lantum
coustiiuii verbum.Sepluag. , Vulgau vero L a Ctlgei, vel poliua fialgal

tioa roim reddiderunL Si a radice

deriveuir, ro-

taiionan, revoluiionem signiUcat, ai auicni a radioe

nSa, revelaiionem denotau DRACX.

I>E C G E L E S T I

341

HIERARCIIIA, C A P . XV.

PARAPHR. PACHYMERJE.

3tt

Quomodo auiem angeli ignea Ogiira describanlur, vide apud Danielcni, cap. vu el x, el Ezecbi*tem, cap. ei v u i , et Maubannii ', ei ad pradicta loca consule P . Cortieliuni alioaqtie interpretea, qui bas ilgurae fusius explicani.
J 111. Explical qurd sibi buiuaiia fonna e i mcrabra velinl, quibus angeli dcscribuntur, qiild juvenilie
aetae, eic.
$ IV. Qnid desigDenl vefttes diversa? qnas angelis altribuunt, u l Daniilis x , et Joannis xx, l i , el
A> ciorutn i 10, ubi apparuerunl angeli in vestibus albis, etc. Constriat, qui volel, iiiierpreies ad isla
S cripturje loca.
V . Exponil qtiid signenl diversa insirumenta qu angelis iribuunlur, u l Virgae Psal. xuy, 7 :
V irg* direclionh, virga regni lui; Jeremiae ,' i\ : \irgam vigilaniem ego video; Zacbariae , 1 4 :
prmeidi virgam meam, qrue designanl pmdeniinm regfndi, qtioniant virga esi insigne judicutn ac
regum. Lanceaj vero el sectires suiit vasa iuiciTeclionis; Ezecliiolis ix* 2 : ecce sexviri, elc., ei
uniuKujuique
va* interiiui m manu tjut; Sapieulise v 2 1 : Acuei auicmduram iram in lanceam, etjc.;
II Macbabaeorum i v , 16 : Accipe lancium gludium, e i c ; Job xvi, 14 : Circumdedit me lanceit tuis, eic.
Sigoanl viriulera separamii reprobos ab eleclis, bonum a malo, el discernendi jftter bontuu el boDtini,
e l iM>nuin el melius, el melius ei opttrauin. Iiisirumeuia auiem mensarandi el aediikandi, Ezecbtelia
X L , Apocalypseos xxi, Amoa v n , e i c , sigiiant vii Uichoandi virlulea, promovendi et perliciendi, elc.
Plura, qui volel, interpreles cousulal ad foca bic citala.
{ V I . Declarat cur aiigeli voceutur venli, iiubce, c l similia, Psahn. c m , 4. Prhno, u l designeiur
eofiuu agiliias. Secoudo, cum Deo conrormiiaft: esl eiHm veulus syniboluiu divince operalionis, Actoruin , ; Caulicoruin iv, 1 6 ; IU Regtiui xix, etc. Terlio, quia inagnam babeul ei occultam vhu
operandi, juxia quod de Deo scriplum esl Jub : Si venerit ad me, non vidcbo eum, et i recei9erii non inielligam, ct Joaunis : Spirilus ubi vuli tpirat, et nescit unde vfiuoi. aui guo vadai.
liem Oatiielis vu,
per qualuor ventos iuieliigit sancius Hkronymue quatuor angelos quaiuor regtiorujii praesides: ubi vide P . Cornelium, el ad Ezccbielis cap. i , et x, 4, ubi per nube eiiaui a i i
tymbolice angelos signilicari.
J VU. Explical cur angelis acris, electri lapidumqne diversorum figurse aUribuantur, u l Ezecbielis
l , 7 : Quasi atpeclui asri* candenih; f l cap. X L , 5: Specie* quasi tpecies <xri*. Item Danielie x, 6, et
alibi. Hurbuiu Ezecbielis 1,4 et 7 : Quati ipecia electri; eicap. v m ^ : visio eleciri, etc.
(VIII. Qaid leouuin, bouiu, equoruui, aliarumque besliaruui fonnse pioprielalehque deaiguent. Vide
Ezec-bielis visionea, ei ibideiu mlerpretca consule, qui flguras bas fuse expiicaul.
IX. Quidflumina, Danielis vit, Ecclesiastici xxiv; roup, Ezccfaielis , 10; curnte, IV Reguiu
e i vi, Ezocbieli8 ei ; quid gaudiuin angeloruiu, Luc. xv, eic.
v

136

PARAPHRASi

PACHYMERAS (20).

1. Agedum, deinceps menlem nostram relaxo I. i

( mui a subliraibus et iuiensis cooteniplalioiiibus
, \ (metapbora esi a musica, quae concemuui ftabei et
, \ , \ ), \ remiasuin, el medium et iiUensum) ad dividuaiu
\ - auiem ac uiultiparlilam fornaaruin ficlionuui laii. " \ \ - ludinem desccndamus. Quanium eoiin ad niaieriam
, Swoiav - ei formartiui flctionem deduciniur, lauiumdem co \ , gitalione dividimor; el quanluin ad inlellcclilia
, adducimur, in laulutu el colliguour, duni inens
nostra vacal a rauliilidis islis ac lerrenis senaili. , busque flciionibua. ldcirco deacendemes ad bas
, , - flciionoa, iu iis nequaquara coramorerour, sed i i c , rumper resoluiiooem nieniem revocanies, velui
' ( ab imaginibui ad siinpiieiialem adducamus (isiius modi eniui csl e i illa quae syllogismi rcsolmio vo, ! , calur; u l cuiti reperiiur oralio cotnposila, quam
reaolviinus In proposiiiones, et proposiiiones iu ler , ).
ininos, e quibua niuiiruin cooslabal syllogismus).
',
, - SU auiem boc Ubi aitie uotam, sensus islos ana, ' - gogicos, id esi ioterpretativas explicationes, quibus
, , ea, quae in diciis eyinboiia absurda videnlur, expiaolur, saucias islaa disposiliones exliibere, par ,
liui sacris pracsideules, pariim sacris subjccias,
, ,
lam primas quam medias quam deuique posire ,
mas; idque iieruiu in qtiauiuui illud primum ei me, ,
. - dium el poslreiuum in qualibei disposilionc repe ritur. Nibil iiaque absurdi binc introducilur secuu , - doiu istiusuiodi iiiodiioi cxpouendi : nam si ill.-is
(20) Vide Schol. S. Maxiuii, loin. II, cap. 15.

S. DIOMYSII AREOPAGlTdS

32*

SYNOPSIS CAPITIS.

I Angelirupeciu dmersommjmemtl et tubsunt. II. In quifmtei ad quid iam% mSmpium

eeiebre.w. igni$ proprmateu III. Qmd kmmtma ferma m azlethbtu denotel, gukt den$uum [aautates. Qutit putpebrcc, ri/w, detiles et
4ens parte* corporis;ffutrfpemw, <mid nvditat. IV. Quid ve$ie$ dinerus sigmficent. qu;a tvnce. V. Quid tecures
direna instrumenta. VI. Cur antjclt ventis comparaniur, cur nubibus. VII. Quid w$ electrum tt lapidtt drtwif.
V1II. Qxid forma /wmtj, euid bovi*, quid aooto, quid eauorum dherwnun, quid ixa, quid concupiscentia. IX Quia
fltmina&tvladenotont, quid currn$, quid retorarorevoluliones. J*e cceleMi guudh.
t

.
Agerinm tetaccps, si 1ibel menlte aciem laxan-
, , ,
fes, a atibtimi, qtiae angdos decebal, conteinplatidi
eoiitentioite ad dividuam ac inultiparlilaro ronlli- ,

formie angellcarum effonnationoin dtversilaiU latiitidinem descemlenles, rnranni ab eie, ceti ab ima- , * '

ghiibue, ad cuelestium metiiinm siinplicilatem reanlA
. ,
texendo reverlaniur. Illud auteni libi
,
cogiiitiitn etse veiim, dum sacrosanctis mysticarotn
' qnae formanlor Imaginnm seusibne anagogkis,
eaedeni coriesiitim quandoque esaentianim disiriba- , ,
lionea praeesse sacris, aique Ueruro aobease novis- -,
siinseqoe eacria praeaidere, prinueque subdi, denl* , , ,
,
qne u l diclum est, cnm prlmae ium mediae tum
IMMirem vlrtuiibtis pollere signiftcanlur, isiins- ,
.
modi modo explicaudi absurdant nullam raiioitem
iiitroduci. Nani siquidem gubernari aliquas a prio- *
* , ribue diceremus, easque baa Ipsas exinde gabec- ,
uare, prioreaque, quas novlssimas sacris imbuunl, *
, ,
iinbui denuo ab illis Ipsis quas imbuerunt; ulique
. absurda plane eoiifusionisque plenissima res isia
,
foret. Sin auiein sacris illas el erudire et erudirL
dicimns, non lamen easilem aut ab iisdem, s c l , , *
carum singulai inslrui quidem a pnoribus, i u - ,
siruere vero posieriorftu , baud incongrue qnis , ,
dixerit, aacras illas quie in eloqaiis formanliir ima- * , '
giocs, easdein aliquando poise cutn primfs lum , medlis lom iHlimis virluilbus proprie simul vereqoe .
aecomroodari. Quare laro itla in anteriora se con-
verlens inienUo, quam circum aemeiipsas consians , ,
t

12S

voluuiio, virlutuinquc custodia propriamio, n e c

earuindem, per cominunicantein se inferioribua processum, provida virliius pariicipatio
Hcunciis profeclo ccelesiibus iu.ciligentiis verissime
iompeiii. licet qoid enrinenter alua et universim,
aaq>o dicium. aliia vero parie ac i * i i * e .

Utterum initium aermonie fadendum, e l quaerenduui iu prima myslicaruiD Ogurarum explanaiione,

quare iiieologia pne caHeria fere aacram iliam
igueam descnptioaem comprobasse reperiaiur.
Siquideoi coropenas caro non toiuro rotas igneas
faruftaxe, vervm eliam i g n i u 4iUDdaro animalia;
VARIJE

,
*
* , ^
^
^
*
^
^ ^ ( ),
' ^

^ ^ .

,
, '


.
, ,
" ,
1 1

LECTIONES.

\ , >. .. V. . , S. . D. C h . S r .
S ,r. " , .
: , S. . 1).
Rud. , I). . .
, S .
. >. Cli d r . i>ar.
91

c t

11

S*9

u t UJELESTI HIERAftCHIA, CAP. X V .

5*6

; - virosquo fulgureos, et circiim cdblesies csseiuia

, (& - prunarum accrvos collocaro, flumtoaqiie ingeuti
" , fragore flaminigeraniia ; qninirao tbronos igneos
esee dicit, ipsosque summos aeraphim incensos ex
, , \ ipso nomino declarat, eisquc proprielalera et aciio * nero ignis iribtiit; aique oinnino stirsmn ac dcor . sutn igneam figuram singuiariler commendai.
Quapropler formam igneara sigmdcare censeo, cw * lesiium iulelligeniiarum maximani cura Doo confor - mitatem * : sancli siqirMem iboologi superesseniia, ( ) lem, ei quae formari nequit essenliam , tn igno
sxpenuroero describunt, tanquam qui multae quo .
dammodo visibiles, si dictu fas cst, divinae pro , , ,
, prieiaiis imaginea prcc sc ferat. 129 Ignis namquo
, , * , sensilis inest omnibus, ut sic dicam, ac pure cuncta
R pervadit, et ab omnibus excipilur : cunique lotus
, luceai, simul esi ei occulius, ignotusque manei
, , per 80, nou adbibiia materia in quam vira guam
5 ,
exeral : inlolerabilis esi ei iimsibilis, omnia supe * - rat, eaque quibue iusedii ad suura iraducit offi
,
riiNii : allerandi vim oblinei, omnibus aibi quoqno
* , ,
modo propinqiinnlibus sul consortium i r a d l l : re, , , ,
noval ooinia calore vilali, ei fulgoribus apertis H I I H
, *
roinatteneri
miecerique non potest; secerncndi
, , , - tiin babei, immulabilis cel, sursum ferlur, penc, :, ,
irabilis; sublimis, nullam sustinel dejecliooem;
,
semper mobilis. seipso moveiur, motei alta, com , prohendcndi vi pollel, comprebendi nequil, non
, . ,
egei altero, clam se amplificat, et in qualibei
, , , , capaci maieria suam indicat majestatem : eflicax
, ' esi, polehs, oranibus invisibiliier praescns : ei ne * ,
gligatnr, non videiur exisiere; attriiu autem,
* .
velut indagine quadam connaioraliter ac proprie
, snbito rclucel, aique sursuni inconiinenier avolai,
, .
el in omnibus luculentissimis sui communionibus
, minime minuiuin Gompluree iiem alias quia inve, , , nire poiesi ignis proprielaies, qtue quasi seiisUcs
,
diviuae efficacilalis imagines existanU Quod CUIII
ibeologi perspectum babeanl, ccelcsles essemiae ex igne formaul, declarantee earum ditinam siniilitudinem, et, qitanlum licel, Dei imiiaiionem.
u

37

III.

' ,

, ,
, ,
* ,
,
,
,
.
*Hebr.

Huniana quoque illas forma describunt, propicr

inlelUgendi celsaque speclandi vires^ forniaeque rcctiludinein el erectionein, atqae naluralem principandi regendique praerogaiivam, et quod bomo
sensu quidera caeterorura comparaiione briitorum
roinime valeat, omwibos lameo imperet praestami
vi, moniis ac rationabilis scienli^ dominalu, auimoque naiura libero e l iottclo^

.
VARIiE LECTIONES.

, II. S. P. D. " non esi in D. " participium non babent M. S. P. R. llaqneRud.Tus

rorrexil, , ad referalur. Eodem modo accipil Pacbymcres, el construit
rum , ui (ial . Canbusianus et Dionysianus codex, ii t n u
anliqufe onmes iranslaiioues Uabcut, c l puiicluiii anle . ** , D. S. . ,
" Ch.
- ~. , . Ulrumque , agendi signiiicatione Sc. ct Sar. .expoinint. * ;, "S. . Cb. Sc<
I).
Ch^ addil arliculuni : ; .
Sar. ** , . * iv , D.
11
P A T R O L . GR.
III.
M

37

S. DIONTSIl

331

33i

AREOPAGITJE

Qtitnimo fas s i l eiiam ex qualibel, ut arbitror, " * , , corporex noslrcc multiparlilione non incongruas
imagine* baurire, quae cceleeies vtriules repraesen- , ,
, leni, ut si dicamus, videndi quidem faculiaiea de , ,
clarare perspfcacissimxm ad divina lumina suspeclionem, nec non simplicem ac liqiiidam minimeque , ' ,
rcfraganicm, scd agilem, puramque patulamque
dmnarum illuslrationum aine passione ausce- .
plionem.
,
Oliactuum vero discerneodi vires vim esee. quae
mentem superanlis fragranlise diffusionem, quanium , ,
130
percipii, resque felidaa periie discer, .
n i l , el omnino refugit.
, A l aurium virluiea, id quod in eis est particeps
cognilionis, divinamque sciie auacipit inspiratio- .
nem.

Gustandi auiem potentias ipsis esse ctborum spi*

, rilalium eaiieiatem, et difinorum aique delicioso- ,
Fuin rivulorum susceplionem.
.
Taciiles porro sensaiionea, td quod in eis ree pro , iicuas noxiasve cum acienlia discernit
.
Palpebrag e i supercilia, id quod inlelligentias
,
notionesque divini aapectus conservat.
.
Pubescentem autaiera ac juventuiem, vim tiulera
, qu semper vigel.

Dentes, id quod alimemi adbibili perfeclionem
,
dividit: quaelibet eoim esseniia spirilaRs nnitfsmodi
,
imelligenliam, quam a divimore iradiiam acceph,
pro inferioria ductu capluque profida virlute divi- ,
dit multiplicaique.
^.
Humeros, ulnas ei roanus, faciendi et agendi ac * ,
perpelrandi vim.
, .
* , *.:5.
Gor autem esse symbolum viua deiformis, qoae
vim viialem suam deifbrimier io ea quibue con- ,
.
sulil dtspertit.
,
Ponro pectue dicamos designare virlutem indo
,
mabilem, 6t quae vtrlflcam quodammodo auppotili
.
cordis diatribotionem tucalur.

f a s

e s l

Dorsum autem, iliam vim qu vitales omnes vir ,

lules coDtinet.
.
Pedee vero, vim movendi, cclcritaiem et cursum
, ,
sempiierni motus, qno ad divina cienitir; propter *
quod eiiam ponnalos eanctarum inielligentiarum
pedes Uieologia finxil. Peona siqnidem declaral ad D . sublimia ducendi veloctlaiem, et coeleslis vitsc , ,
cursum, ad anleriora eemper atque celsiora pro- ,
moveniem, et eupera petcndo, lerrena fugienlem: * ,
pennarum enim leviiaa deaignat id quod nulla ex
,
parie lerretium esi, aed se toto sine admisiione ac
*
gravitate eursum fertur; nodilas vero caiceorumque , , , ,
prnralio, virlulem illam abslraclam el expcdilam,
,
el puram ab omnt exlerno additamenlo, quae divinae .
simpliciuiu quaniuin fasest, assirailatnr.
1

V A R L E LECT10NES.

, . Sc. .

" subdit Ch. . " , . 0. Ch.

, .

DE COELESTI BIEBARCRIA, CAP. X V .

* \
\ ,
,
, . ,
.
,
,
, ,
,
* ,
.
,
, ,
" , '
, .

554

CaHecoro, com rarsas simplex itla ei molilforrois

sapienua fiudoe queque vesliat, o i qii&darii iis f a s i
iradal 131
circumforenda; ageduui ipea ^iaip
sacra coefostium gpiriiouro operiroenta et inairomenta, proui possumus, explicemas.
Ac Incidam quidem vesiem tgneamque, aignifU
care arbilror deiformilalem ex ignla sifTtiniudine,
ol vim illustrandi, propter cceli IranqoilHulem,
tibi lux e*t, ei qood omnino epirilaliter ilhiitrat
ei tlltialraiur; poolificlaro antem, idquod ad dlvbia
myeiicaque apaciacula condticit, lolaioqae vilani
consocral.
Zonas aowm esee vinatum cnstodiam fecandaruin, earumqae habitum collecUim, qni in aometfpso singnlariter couvcrsus, ircoloquo concinuo
indi&stpabili identiiate soecinctos ail.

4 4

5 V.
Virgas vero designare regiaro et dacafem digntlalem, reclamqne rerura divinaram ordlnationem.
Hastas el tecurea, vim digahnUia ditidendf, t i r lulumqae discernere valenliuiii actunen et aclivlUiem, alqno efllcacilaiem.
Geomelrica fabrtliaqve vasa* ftadatidi et aaBftcandi abeolvendiqoe facoluiem, et quftcoiupae alia
infertores adduceodl e l convertendi profidenliaoi
concernunl.
Accidit quoque noonanqaam ot instrameDta
qna* sanciie angells affingontur, divinoram erga
nos judiciorum eymbola exisiant, dum alia qcidem
correctricem disciplrnam vipdicemquo jusuliam,
alta vero pericuU liboratiooem, vel discipltn* finem, vel pristinaa feltcitaiis reaiiiationeni, aliojcumve rounerum, enm exiguoram iuin magnoritm,
cuin sensrliom iam iotellecioaliam ad]eclionem
manifeatani ; neque vero dobilavil ulk) modo mens
perspicax, vlaibilia proprie reboa quae aspeoom
fugiont accommodare

, ,
.
,
,
, .'
,
,


.

, * C
, , * , ,
, ,
, *
. ,
.

11

VI.
,
, ,

,
, . *

Qood auiem veoti nomineoUir S boc eoram celcrem conficiendi raiionem iodicat, ad otnnia ferme
aboqoe mora peoelrantem susqae deque uliro c i iroqoe quaqnavertum permeandi faeuluteai, qua}
inferiora quidein ad superiorem proraoveal sublirmitatem, prima vero moveat ad proTiddm el coovmuoicantem ae inferioribua illapeam. Posait etUm
quis dicere venioavra illnd nomen apiriius aerii.

Num. x u i ; II Reg. xxiv; Apoc. x x ; Amos v m ; Zach. m ; Jer. xxiv.

Dan.vii; Psal. x v n ; c n i .

VARIiE LECTIONES.
, S. . D. Ch. Sc. non babent P. D. Ch. , S. . D. Sc. *
. U.
legOndtfm . , D. Cb. Scou . .
,
. Ch.at explicalio esl illiiw, ex Maxiiui scbolio.
4

i T

S. DIONYSII AREOPAGlTiE

535

550

clestiumintellifjentiarumdeiformilatein(leignare:
siquidem et illi divinac cflicaciiatU imago qu.tdam
inest ac figura (stcul inSJmbolica Theologia, juxta
mysticara qualuor elemenlorum explicaiionem,
132
pluribus a nobis demonsinitum esi), nempe
ob vivificam mobililatem veloccmque el insuperabilem meaium, nec non inaspcciabile lalibulum inoveulium principioruin ac terminaiionum. Nescit,

, :
vstv
\ ( , , ,
,

^ , ,

cnini inqtiit, vnde veniat, aut quo vadal

raptQuin eiiam eis iheologia nubis speciem afllngit,

boc ipso sacras intelligcnltas declarans arcnno , ,
quodam lumine supermundialiicr repletas, primilu-
cam illam apparitionem sine faslu suscipere, aiquc ' , luculenter eamdom ia inferiora per remissiorcni ,
illuslraiionem pro illorum caplu iraosiundere, nec non illat insuper fecundilale, atquc aniroandi au- ^ * , ,
gendi<|uc ac perttcieudi virluie procslare, propler
, \ ,
itilelleclualis iinbris generailoiicm, quaa aubjeclum
, sibi gremium impinguaniibiis pluviis ad vilales
.
partiludiiies informat

VII.
Quod 8 quoque aeris et eleclri lapidumque mulucoloram speciem iheologia coclestibus essemiis
accomtnodat : eleclrum quidem, u l quod auii argentique fonnam prae se fcrat; iu auro quSdem,
pulredinis experlem c i inconsumptum minuique
neaciiim alquc inviolabilem splendoroin in argcuio autem lucidam, coeleslcmquc clarilatein de*
uotat.
JErl rero,juxta rationee assignatas, vel ignia vel ^
auri species ailribuenda.
Porro lapidum multicolores specics, vel in quaninm alba?, quid Iucidum; vel qua rubre, quid
igncum; vel qua flava?, qtiid aureum; v e l q u a f i rides, juvcnile quidpiain ac vigeus signi/lcare pulandx s u n t : alqtie ila secundum quamque speciem
quoque myslicam qoaimlam lypicaruiu imaginum,
quae ad auperna revocei, reperias exposilioncm.
Scd quoniam dc bis saiis a nobis pro virili parte
dicium esae arbilror, ad sacram coelestium inielli*
geniiarum per besiiarum fonnas expressarum explicatiooem transeundum est.

, ,
,
, , ,
, ,
, , ,
.
, ,
, .

, , * ,
,
, * *
"
.
'
,
.

VIII.
Ac leonis quidem forroa dcchrare putanda esl D
vim iUam priucipalem ac robuslam atqoe Indomabllem, qua islt occuUissimo incffabilis diviui printipalus arcano pro virili similes evadere niluniur,
sptritalium vesrigionimcooperiioiiemysticcque suppresso commeaiu viae, quae ad ipsum por divlnaui
illuslraliouein iuducebal *.
Joan. , 8.

Apoc. x.

, ^, ,
,
, , "
' .

* Apoc. .
YARliE LECTlOftES.

**); , . * , D. , Cb.
Sar. . .
, . S. correcluin tamen in boc
, f

, S. . D .

537

D E COELESTl HIERARCHIA, C A P . X V .

* , , ,
* Porro tlta bovis fwrma earura robur signat ac

vfgorero, idque quo epirliales striros scindunt ac
, \ , dilalant cceleslibue focundUque imbribua suscipicn .
dis; comua vero, tervatricem invictaroque vim r .
,, , *,
133
aquilae flgura regiam dignilatem, atque
, - supera petentem celeremque volaiuro *,et ad cibuun
, , , , qoi viree reflcial, capiendum ctim agilitatem, tum

curaum, lam facilitaiero, lum virtutum roboalis
,
videndi facultatum intenUooibus, libere d/recleqtie
* atqop. irretorle obliiendf uberrimo uli luculenioquo
.
radio, qoem soldivinua evibrai .
, ,
Equorum outem species obedieotiam deaignat ei
, , facilitatem; ac candidorum quidem, ingenuiialeni,
, ulpole divino quammaxime lumini cognatam; cae* , \
ruleorum vero, secrelum illud abdituin; riiforuiu
* , vero, tgueum vigorem el efficacitatem; albo deni
que ntgroque pilo aspersorum speciea, viin illam
, \ denotal, qua traduce exirema connecionlur, ei
, * prima aecundis, acsecunda primis convcraim pro.
videque conjunguniur.
"*
Verum ntsi aernionis modum quxrerenaus, ein, gulaaeiiam animaliom receneitorum proprietales,
, \ omneaque corporeas eorum eflbrroaliones, non in, congrae coelestibus viriutibus per dissimiles airoili
, . - tadines accommodaremua. Siquidem vim eorutn
, ,
irasctbilem ad spiritaleni fortiludinem, cujus ira
* , novUsimura vesligium existil ; concupistentiaiu
vero, ad aiuorem divinum; ac sitBimatim dicendo,
* ,
sensus brutorum aiiimaniium o*iuea, pariesque

, \ roultiplices, ad immaieriaJes ccelesiiura eaaentiarum
iuielligentiaa aiqoe aoifornea Virtdles referremus.
. ' Yertim enimvero prudeniibos noii isia lantuiu, aed
, vcl uoius imaginis obscura mysiiea declaratio satis
,
est, ad eoram qua ejusdera gcoeris sunl explaua; .
lionem.
M

IX.
Considmiidom modo quid sibi velint flumina,
,
, . rolaa ac *, quae ccelesiibus eseeniiis adjuucia
perbibeolur. A c fluuiina quwJem igeea divii>os ilioo
laticea
sigoi^eaiit, hrgissiinam illia ae perennem
,
ioandaiionie eepiam suppeditaotes, viiaiiaqoe fe^^ ,
, - cuodUafJa aliores; currva autoin, ooofoaderataua
qealbiai ooeleiafatai; mm tero sdai, ec ad ame ** ,
^
riora irremeabiti alqoe irrefiexo moui lendeniea,
,
vim angelicaa. acliviiaiis recib semper traraite per , * ,
geatem, qa*pirilaTis eojrum rqcaitta oionis ad viam
,
iltam rectatn arduamqoe wpormuodiaiiior dirigi
lur.
.
Licet eiiaro alio aenaa aoagogico spiriloalium
*
rotarum descrtptionetn i n i e r p r e u r i : esl enim eis,

ul propheu ait, nomen indilum Gelgtl , quod
, , '
Uebraico
sermoiie revolutiouet 134 revelaUone$ , 4

' Exeeb. .

Apoc. v.

Apoc iv. Eaecb. ; Apoc t i u .

Eiecb. x, 2 ei 6.

V A R L E LECTIOSES.
" D. geiiere feminino. .
, S. . D. Cb.Sc ,
,. " D. , . 3:. .
, . * . . $. C l u
'. D.
1

340
& DlONTSll A R E O P A G l f A

.
01

que aigraittcai (iV).l%nitm emmdivinarqoe robe coi * ^

Teniones qakfeai suufaabeni, quod sempi lonio moiu

circa tdem Minnom ^ versentur; KvelaUboet
w e , qnod occvlu btcranieiiu reveJoni, e| bumi- ,
830

liorfcs qaotqae promoveant, sablintesqae (HWiii

Jttlgoris radiof ad inferiores iransfundaiH,
fUtiqiia nobis de coelestlam dUuoclioDuni gaudio
roddeiiot ratio eai: eienim omoiuo iocapacea tupl
paasibilU noalne volupialis; Deo autem coagaudere
perbibeoiur, ob oorum <jui perieraoi tovenilonen),
acilicet aecandum deiformem suavilalero, quam ex
illorum, qui ad Deum cottvertuDlur, cora salulequ*
pereipiunt, et joxta bonigna copiam totilia aiqoe
iuefabiiia delectaiionU cejua asepeaamero viri
quoqtie aancii particjpes effecli sani, cuoi in ipaoa

dirioae illius ac deiflca hicia fulgor infiuerei.

v

Hapc a ine de sacrix itiis flcUombu* dicja aint

qiue licei accuraiam eanroidem explaoaiionem miniroe attingaDt, mullam taneti, ut opioor, conferenl intelligentia noolrae, oe ficlh hujusceioodi
imaginaiioniba* inimoremur.
Quod ai objeceris, nos noqaaquam omniaiu ex
ordine, qa Scripluris coiitineniur, virtututn aui
operailooani itnagiiiaiiive angelicarum fecUse menikmen; reapoodenoa Id quod ree esi, oos quarurodain fnperinundialem sdentiam ignoraase ac polius
doctore ac illuminatore alio diacendis iis indigere;
quaidam t/ero, quod dictia aquivalereut. pertranaire , euui oraiionia brevitaii conaulenies, Uim ar2 * , qiua caplam noeiruui euperaol, siieotio bonoraulos.
f

( .

-
* *

, \

,
,
\ , .
,
, , ,
.
,
, ,
.
, ,
, \ '
, .
,
, \
.
u

ADNOTATIONES C0RDERI1.
L Antequain divereas forroaa, iu lilulo recenaitas, quibos angeli deseribuoiur, mysliceexpIicet,praemonoi, e o s d e i D angeloe reapeciu diversoruui aliqoaudo praeease, acilicei ioferioribus, aliqaaodo oiiam aubease, acilicel auuerioribus auis.
f 11. Exponii quid per ignis forinara iu Scripturis aignificeuir, fil q u * aiot ignia proprietaiea, ei quid
myalice iiuiiuetit.
Ubi ooia cx epialola tanoli Dtonysii ad Tiiuro, aliier eaindein imagineni ignis accipjondam, cora de Dee
diciUir, qui inlelligeniiaui superal; aliter cum de prowdenliia ejua, quaa iulelligentia peroipimua, am de
aermouibua, elaliler cumde augeiie. Atqueiilaui qubJem, inquil, imaginein ignis dt Deo diciain, secund o n i causaui accipert oportel, aliain aecuoduni existemiaui, aliam vero aecundum parlicipaiionein: e i
alia aiiier, ui e o r u m contemplatio el conaiitutio scienler Jacia pra?acribit. Neo eiiim oponet fonuiio a c
lemere Hiiaoere iy b o l a , eod poliua explanare ea ccuiveuienier causU, aul exisienliis, aul polesuiibue,
aui ordhiibus,
aut digniuiibua, qu oiunia eifftiis deciaraulur. Quotuodo aulem iiuago igui^ C O I I veniat precepli* uiviuia, qu^e in Scripiura vocanlur Paaliu. xi,7 : t.loquia Domini igue examinaia,eiquom o d o angtli, uon ideui senliuui santius Maximua e i Joaiinee Cyparissiolus Dtcad. 6, cap.
ui observai
Turnanu. hancuis Maxiniua euiiu iia interprelatur Diuiiyaiuui, u l eeroionee Dei vocenuir ignei secuivd u i u exiateuliam, id eal, quia sic eos fecil Deus, id tsal banc eis iudidiu cum eoruin auclor f u i l ;
uocuuduui v e r o participaliooem angelis conveuii, quia sioiilea esse Deo, qui ignia coiisumeua esl, a Deo
iiiqoil aanctua Uaxiiiiua, aceeperuiu, cuna per ae esseui secunduiu bubsunliam. Joanuea vero Cypariasloiits
tecuiiduiii exisicnliaiii dicii eis couveuire, quod probabilius videlur, ulcum aubsuuiia &iuiuibiiitilimdioeai
Dei acceperiuU Quia ai priua oporiei esse, eiposlea parlicipare aliud praeier quaiu es&o, augeli non ba^
beut per pariicipaliouuin boc quod eia iribuitur ialls nouiiuibaa e l liguraliouibua, sed per exislenuaiu ;
quia noti fueruoi priasquaui isia parlicipareul, sed polius cuui bis Uonis creaii sunt. Unde Gregoriu*
Naziaoxeoua angeniui dicil etae priuii lumiuU qttamdaui Auxioneiu e i pariidpatioiieui*

135

Y A R I i E LEGTIONES.
. . , S. . D. Cb. Sc- Sar. , . D. , S
, . D. C b .
eT

(19*) Mulloties legiiur apud Ezecbivlem oomeu

Celgel, vel polius Galgal SaSa quod unum Untum
consiiiuii verbum.Sepluag. , Vulgau vcro L a -

ima roim reddiderunu Si a radice + i deriveuir, rotationem, revotulienem sigoilicai, ai aulcm a r a d k a

rbl, revelaUonem deuout. Daica.

341

D CQELESTl HIERARCHIA, CAP. X V . PARAPHR.

3IS

PACHYMERJE.

Quotuodu auicm angeli ignea flgnra describanlur, vide apud Danielem, cap. vu el x, el Ezecbfclem, cap. et V I I I , ei MaUlmini , ei ad pracdicla loca consule P. Cordelium alio&qne interpretoe. qui bas ilgurae fusius explicanl.
| III. Explical qurd sibi humana fonna ei membra velinl, quibus angeli describunlur, quld juvenilia
aeiae, elc.
IV. Quid designenl vefttes dtversa? quas angelis aUribuitiit, ut Daniilis x , et Joannis xx 12, et
ciorum i 40, ubi appari>eruiil angeli in vesiibus albis, cic. Consulai, qui volet, inierpretee ad i&Li
S cripluive loca.
V. Exponil quid signenl diversa inetrumenla quae angclis tribuunlur, u i Virgae Psal. xuv, 7 .
V irga directioni$, virga regni tui; Jeremia? ,' 11 : Virgam vigilantem ego video; Zacbariae , 1 4 :
Elprmcidi
virgam tneam, qnae designanl prudeiniam regfndi, qnoniam virga esi insigne judioutn ac
regum. Lanceai vero el aecures SUIII vasa inierfeclioiiis; Ezechiolis ix* 2 : Et eece texviri, elc., ei
uniutcujusque va* interitus m manu ejus; Sapienliae v 21 : Acuel autem duram iram in lanceam, elp.;
II Machaba?oruiu i v , 16 : Accipe tanctum gtadium, e i c ; Job xvi, 14 : Circumdtdil me lanceis $uit eic.
Siguani viriulem separaruii reprobos ab eleclis, bouuni a malo, e l diecernendi itiler bonmu el bontnii,
cft bonuin el melius, e l melius ei opiirouin. lnsirumenia auiem mensarandi el fediikaudi, Ezecbietis
x x Apocalypseos xxi, Ainos v n , e i c , signanl vim uicboandi virlulea, promovendi el pei liciendi, eic.
Plura, qui volei, litierpreies cousiilal ad loca bic cilala.
f VI. Declaral cur angeli vocenlur venii, nubcs, c l Vmiilia, Psalm. c m , 4. Prtino, ut designeinr
eofinu agiliias. Secnudo, cum Deo conformiias: esl eiitm venlus symbolmu divioae operalionis, Actorum , 2 ; Camicoruni iv, 1 6 ; III Regiiiu xix, etc. Terlio, quia iiiagnam babeiit ei occullain vim
operaudi, juxla quod de Deo scripium esl Jub : Si venerii ad me, non vidcbo tum, et si recetserit, non mieltigam, ct Joannis n i : Spirilu$ ubi vult tpiral, et netcis unde veniQt, aui quo vadat.
Iiem UauielU vn, 2, per qualuor vcnlos iuleltigil sancius Hieronymue quatuor angelos quaiuor regiiorum pr&side*: ubi vide P . Cornelium, el ad Ezccbielis cap. i , el x, 4, ubi per iiube eiiaiu a i i
bymbolice angelos signiticari.
$ VU. Explical cur angelis x r i s , ekctri lapidumque diversorum figurae attribiiaiUur, ut Ezecbielis
l , 7 : Quati uspeciui ari$ candentis; ei cap. X L , 5 : Speciet quasi $pecie$ orh*. Item Danielia x, 6, et
libi. liurbuoi Eiecbielie , 4 ei 7 : Quati tpeciet electri; elcap. v i u 2 : Et visio electri, etc.
(VIII. Qiiid leoiium, bouiu, equoruiu, aliarumque beslianiui formas proprieialet>que deaignenU Vide
Ezethieliu viaiouea, ei ibideiu inlerpretcs consule, qui figuras has fuse explicanl.
| IX. Quid flumina, Danielis vii, Ecclesiasiici xxiv; rota>, Ezcchielis i , 3 10; currus, IV Regum
e i v i , Ezccbielia ei ; quid gaudiuin augeloruni, Luc. xv, eic.
f

136

PARAPURASl

P A C H Y M E R & (20).

$ 1 . Agedum, deinceps inentem poslram relaxo$ I. I

( mus a sublimibus el iutensis cooteniplalioidbus
, \ - (metapbora eet a musica, quae conceniuui Babei ei
, \ , \ ), \ - remissum, et medium et inlensum) ad dividuaia
\ - auiem ac uiultiparlium formaruin Oclionuui laii6. "^> \ \ - ludineui desccndainus. Quanlum eniin ad maieriam
, - oi formaKiu iiclionem deducimur, lantiimdem co \ , gitalione dividlmvr; el qoanlum ad inteJicclilia
, adducimur, iu lauluin el colliguour, duni inens
\ \ nosira vacal a rouliiiidis Utia ac terrenis aensili. , busque flclionibua. Idcirco deacendenies ad bas
, , - flciiooe, iu iis nequaquara commoremur, sed hc , rum per resoluliooem nieuiem revocanioa, velui
* ( ab imaginibus ad simplicilatem adducamus (isuus modi eniin cst e i iila quse ayilogismi rcsolulio vo, , calur; u l cum reperitur oralio composita, quam
, \ ). reaolviious in proposiiiones, el proposiiiones in leriiiinos, e quibua iijioiruin conslabal syllogisraus).
* &,
, ' SU auiem boc tibi ajiie noium, sensus isiosana*, - gogicoa, id esi iolerpreialivas expiicaiiones, quibus
6 , , ea, quae in diclis syinbolis absurda videnlur, expiaoiur, saucias istaa disposiiiones exhibere, par ,
liui sacris prxsideules, pariiiu aacris subjeclas,
, ,
lam primas qtiam medias quam denique posire ,
ma$; idque ileruiu in quaniuui illud primuua el nie, \ ,
. - dium el poslremum in qualibei dispositionc repe ritur. Nibil ilaque absurdi hinc inii-oducilur aecuu , \ - duiu isliusuiodi modum cxponendi : nam si illas
(20) Vide Schol. S. Maxiuii, loro. II, cap. 13.

S. DIONYSH AKEOPAGITyE

515

5(4

ipsas qnx praesunt aliis, his ipsis iterum in sacrls * , subeaso diceromus, vere res absurda ei confusa
. &
videreiur. Sin atitem sacris illas pra?esse et subesse
* ,
diciimis, non lamen easdei, et iisdem, aed quam .
libet earum subesse quidem prioribus, prseesse vero
; ,
l>osterioril>us baud iucongrue quie dixerit, easdem
, ,
elTormaliones, el priniis et inediisel postremis, pro-
pne eiimil ac vcre oiunJno accorornodari posse, Hoc
, , auiem saiicing bic proponit, quia verba faciunis
. , \
cst de coelestiunt onlinuin formafionibos, el non

vult proprio cuiquc ordlni aliam alqtte alinm for- ,
mam afliitgere, scd oinnes siuiplicitcr omnibus,
,
sicul sese habel ralio veriiaiis. Asseril itaque qiiod
,
a.l 137 antcriora exiendanlitr, venimconversive;
. ,
Mquitlem ad antcriora quoque ignis exlendilur, aed , * modo irrationali ac naitirali, nullam babeus con- , '
vorsionem ac liberiatem. Illa igilur ad anteriora
, cvtensio, el circum semclipsas consians Yoltilaiio,
. . ,
vinuiumque cuslodia proprianun (elsi cnim ap ^ ,
pelant stiperiora, non tamen id faciunl ac si vir- (
imum coniempiu propriarum alia quaererent;
, '
quin poiius boc ipso magis proprias virtuies
, ,
amant, quo alias appclunl); lerlio denique inferio
ribus se commitnicaiidi, ei ad eosdeni procedcndi
, ), ,
virlus, coelcstibus quoque omnibus inielligeiiliis , competit, licet aliis quidcm universir.i, ut sxpe
,
diclum est, aliis vcrcTex parle.
, ; , .
t

II. Cum itaque proposilum

expurgarc, id esi eflformaliones

nobis sic flguras

II. el imagines ad
, sublimiorem quemdam scnsum adducere ; age p r a ^ ,
creteris primuin iigurse igsiis expiaiionem raciamus,

quoniain prae reliquis Scriplura divinae materiatcm
, ignis efformationem bonorant. Etenim non solitm
.
roias igneas rcferunl, n l reperiltir in Ezccbiele d i ,
cenie: El spiriius erat in rolis ; verum eiism anU
, ,
Mialia igniia, juxla illod . Cumque ambularent ani- , , ,
malia, ambtilabant pariter ei rot&t; virosquc igneos,

, ,

alqne carbones, juxla iliud : Carbonet succensi sunt

iu idiptum , et fluvios, ac sl quts Graece dical, , id esl flammigeranles, juxta illud :

, ,

, *

,
Et fluvim iynit scoturiebat anle pede$ ejus; e l ite- , ,
nun ibronos igneos, i i l in Ezccbielc i r a d i d i l : et -
, *
iioinen erapbim incemores el calefactoret sonat,
; calor eninvignis proprielas est, c l aclio ejus usiio,
aique omnino

c l deor>um igncani figuram D , , ,

.

quoniam Dem noiier iynis cousument dicitur.
Quin et in igne Deus visus cst, ui cssenlia forma
, ,
carens, et siiperesseniialis, quoniam ignis mulus,
,
si dictu fas sit, divina? proprielalis iinagines prac se
fcrt. Explicai hnnc ignom sensilcm, ut est in om- , ,
. ,
uibus quandoque qoidem ipsomcl iguis, quandoque
vero ignis proprietas, nempe w l o r , per qucm om- , ,
, , *
nia ntoventur: aiunl enim caloreni esse causam

moiua. Non tanlum crgo in aliiu, veruin eliam in
. .
etamcnto maxime conlraiio, scilicel aqua, calorem
, ,
vepcries : quomodo ^niin movcrciur nisi spirilura
* t-jcch. \, ?|. Ibid. J 9 . Psal. x v n , 9 . Deu. ,
eur6um

commendat. Quapropicr formam igneani fortiftcaro

censeo coeleslium iuielugcnliarum deiformilaicin ;
1

545

DE COELKSTI JIIfcRARCHIA, CAP. X V . PARAPIIR. PACUYMERiG.

54G

, haberel, jnxta illucl : Spln/ Domini ferebutur

;

138

9
* Spirilue autero omnino panikxavw . ceps est calorie, per quem et mobilis esl et per oni , " , nia meat, verum impermiste : neque enim ipse,
$, dum cum maieria commiscelur, immutatur, sed
, maleriam in se irangmutaj. ldem quoque perqoam
. , lucidus, cnm maieriam apprebendil; el occultus per
* , se, cnm non adesl maleria. Qiiie enim videl in
- pyrile ignero, niti excutiaior, ct materiam aliquam
, ! - prebendat ? Ne igiiur pole, quomodb eine aliqua
; * maleria scintUte accendanlar: naro et ibi quaedam
; - est materia : colliaua cnim acr inier illa qoae colli , , duntur, Ule quasi roaleria sciiiilllie oxcussie, in quo
- ei ignig soaro efficacilatem manifesiai. Iiitolerabt,
lis esl, ut qui nullam aliam babitudinem habcat ad
, ^ maleriam, nisi ad cofi&umendam eara; juxia quam
, signlOcaiionem dicitur etiam , id est quod
' , cum ea vivi non possit, non qoia contcmptor esi re , ' - rum, sed quia viia abutitnr. Hoc aulem sensu
. " , dici seu inlolerabilem el
, , id est ineontineniem, ex eo roanifestnm,
, . , quod ilerom dicit , seu teneri nesciuui.
. , * Iimslbilis etiam est, quando sine aliqua materia
consideraiur. Per se omnia domat, lanquam a se , *
, melipso praevaleus, et non ab alio rootus; propriissima autem ejus differeotia est calor, ex quo
* '
, etiara in aliis moius fli. Imuiutai alteratque ad suam
. operalionem illa qoibua iosederit: nam el ferrura
, ^^ igniloin oril. Qaoquomodo accedenlibus se coinmu$

uas

. '-
,.'-
,
.
, ' * . , ^
" .
, ,
.
, *
, , ' .
;
.
, .
, * ,
* ,
, , ,
,
,
. ,
^ ,
. ", \
,
, ,
,
^;.
Geii. , 2 .
7

"

I, . Lp.

uicat: id enim quod apponilur pro rattone vicin

vel remoiae propittquitaiis ignescit. Renovat,
quantum calidus e s t : aiquidcm senectus frigida est
ei difliculler movetar. jitvenius vcro calidaest; ei
fervide agil quisquia opera facil juvenilia. Mam
etiaui, eecuoduin hoc, quidqoid in nobia calidum
eal, igiiilura aeu viviilcum dicitur, quia aecundoru
boc juveneacimus. Lucidus esi, eiipsius illuminalio per se abacondi nequil. Neque vero mibi objeceris extrinseca velamma; ipse cnim rurausin ae
lncidus Dianei, eiai imtUes legaiur. Tcneri nequit:
iiam licel iu maleria coniineaiur, non tainen u l
scrvet illam, illique ooiaiur, scd ut ca consutnpia
recedal, impenmalus: ui eaim oiisceri posaii,
cum eo omnia subiganlur, cunctaque con&uraantur? Discerncndi vim babel: aiquidem maleriai
ut ab argeoto pitimbum discernil. Immuiabilis eat, qoalenu* imposeibile eel manenie
gobjecto, boc esi eadein ignia n a i u r a , 139
imilari ipsum in proprietaiibus, vebit eum fteti
roiundum vel anguforem, qitod in lerrestribua
iuveiiire licet; aui aerie proprtetaios adimiiore,
sicui per evaporaiiooein corrnutpl; vel coudeitsari,
vel aicui aquaro mulaUones siisclperc. Sersom fcrtur, *ed ceteriler a l u i n serpens, nullam suslinei
dejeciionn viliuiem. Seinper moveuir, sive aocuudum univcrsi raolura circularcm, sivc quod scmper

Y A l i L E LECT10NES.
.

547

S.

DIONYSU

548

AREOPAGITJE

ibidem moveator maler.am congutuendo, quodaoi-

inodo significaDs i e materiaro aversari, c l cilo volte
ejua vincnlum abrumpere. Seipso movetur : hanc
cnim et unom ad tupera inoJUim fiabct. Movet alia per
calorem suuni, m i supra diximus. Comprebendendi
vi pollct: neqae enim maleriam gubinlrando conttimit, gAd circa illam vereatur el ainplecliitir.
Quod si inquiraa de tis qnae inirinsecifB fgoe l i queecuni, aciio, etiam ibi ex parte aliqueiu coroplexuin exigiere, per quein res subjecia colliqiiescai; aic enim etiain incoinprebengtia diciiur. E u i
cniin interius iu quibusdam rcbus reperi alur, verumtainen el ibi circampleciiiur conjunclam sibi et
quaiu consumil materiam, ei ab ea ndiiime contiuelur. Noti egct allero: neque eniin niiscetur nc-

. ,
.
, \ , . \
, , , ' *

,
, , *
. *
, ,
. *
que confunditur cum aliquo alio elemeulo, uii aqua
, ,
el terra; qitapropter ctiain iu elememis aliqui ipsuin

, aeu in tubttantia iolitarium nuncupa ,
runi. Claro ae ampliflcat: aecundum euim inuhi,
pliceni proportionem augeiur ; neque enim ratio nem, quam babet pra&ambusU materia ad asautnpiam eamdem, eliam babel ignia qui in illa esl, ad . ,
, ignem qui In hac est; ncque ralionem, quaiu babcl
,
assumpia maieria ad uirauique, scilicei ad seipsam
* ,
et ad eam q u * antea continebaiur, eamdem eiiam
ralionem habet ignia qni poslea acceimis eai, ad - * euni qui accensus ex Jitraque diaieria. ldcirco dixii
Utenter, quoniain gi apposiia materia sii exilis, et * ,
valde niulium id quod accensum egl, in capaci raa- *
, , <ic;ia suam indicai majeataiein : gjquidew oinnivorax e s l , c l uulli parcit ; id quod sicciua est cilo C -'
npprcbendil; id quod liumidius esl, sensiin ad &ui , , . TjJ
eusceplionein aplum efficil : calorem coticiliat,

frigus fervefacit; elsiuiplicilerquidlibet est virtuie,
, *>
eat efDcax, polens, oronibus invisibiliier adesi, ag, $
tersug omni r e i ; el dum videiur non esae, ncgli. ,
gilur, terribilis eal ei imolerabilia. Allriiu velul i n , , , ,
dagine quadatn, aubito ui aubjecio connaiuralis ap- .
parei, et rursum inconlinenter avolal, aicui vidcre
. ,
licei sciniillis e ailice 140 cxcuasis. In oimiibus
,
sui communioaibus, calefaciendo, urendo, asirin , ,
gendo, illuminando, cslerisque niinime minuiiur.
,
Coinplures iUjra alias quts iiivenire posset ignis
, ' ,
proprieutes, velul quasdam divinae eflicacitatis
.
iinagines, ad quaa periti renim divinaruin coelcsles virlulea effiogunl, per boc iUaruui deiformilateni a c
difiiiaui, quaiiUim fai, iinilalioncin declaranies, dum ii&dem iinagiuibus, quibus divinum Numeo e x priniunt, in cocleaiibus qiioque virluiibus ulunlur.
J U l . jCur aulom bumauas fonnas iis ascribunt 1 III. ;
proptor vii. inielligendi. Angeli enina toii inentea
. , *
uiil; el quoniatu a Deo illuslranuir, iolelligeodi vi
.
pollenL Qiiin el homines quoque roeiiiem babenl
,
aninis ducem, in qua primum Dei ilioslratio o r i - ,
* *
lur, atque ila apirilalU efficiiur; lum quod homo
(
videndi vires babeal ad anleriora conversas, (qui
,
enim, juxla propbetaiu, non esl gravi eorde
su , ,
l>era speclat, prae ccieria animanubus quae lerram
),
conluciitiir, etrvidcndi vires bumi dcfixas habeni);
^
tum ciiam propicr forni rectiiudiiiem et ereclio ' Psal. iv, 5.

5*1

DE CUELESTl HtERARCfflA, CAP, . VAJUPHR. P A C U Y M E R i E .

550

ot , i Eere.fryjJ tfw * W * ! wpewa wut erecu, rapde

< ethemoQiiiai t Q p o n i a speuani, ui p b m i c ^ i l o w e ,
, ), el Unqaatb opdri muUiplicari perbfronlnr); IIHH
xaV , *
etjam propteir boniliittm iialurajem prtttcipapdi ei
( imperandi ptorogalivam, ui q u l ad imagioetu et ai - ^ luititudmein Dei facli aonl. (de qujbua dicUtir ; Et
), prjftiDl piecibos, el volucribus coeU ) ; tum quod
, , bomp, q o a i o r v i a aeuao quideni caeietorum comp* , raiioue bniioram, mipiuie valeai, omnibQg tanwi
, jmperei pra^tenti vi meiiiie, ac ralionaURis gcko. ,
liae domjuaiu. Hoc auiem i u eo babci, qooniain
' * bomines parum quid de aensa babeul, respeciu
sdiorubi aiiiuialium: bruta enim proraug sonl seo . ' aiis, quo eliam regtininr, cura sinl i r r a t t o n a l i a . In
* , . oobia auiom 40odtcum quid esi seneile: neque #nini
ex oo coustamus, ged ex inielleculi. Id angeiis anlem noqtie i N i i t i m u i i ) quid est gonauum, veriim uo, ; * .
, * - stratia 8 u j i t mdie illoruui ftgura. Quemadinodum
, - igilur an^eli cum non utaiitur its quibus noa aeo * auuin i D s i m i o e u l i s , pluriuaum anteceUuol inlelli, , geiiiiis copia facullalis; sic eiiam bomines loenlia
. , , excelJeniia et raliocinali gcietitia i r r a i i o e a i e m au? peram naluram. Bruta ilaque, quae meiite carem,
, , , merito ettcaciora suni ei celcriora aecunduin $eu ^ , - 808; quomadmodujii et planiac, qiue suot sopsu
doaiiluia), vegetaliva 141
hculla!es, ut aliricei^
, . ,
. ei auciricem et sui aiuiilis generairicem, habeiii
, . efficaciorea. tdcirco enim aiiiinaii mulilaio pai-a
, , abscisaa nequaquam ilerura poteat repullulare;
. plaola) vero, ei para resecu sit, repullulaiio &i
- uberior, ila ut iu his vegelaiiva vi abundet. Pro, - pter bacc Ua4Joe onuiia buinana foruia angeloe depingunl, et propter naturalem animae ingenuila, lem ei arbitrii liberuiem, q o a j e l in aagelis agno.
acunlur.
Quin, licet eiiam ex eiugulis humaois menvbrie
'
. apus iioagiues coeleslibus ordiuibus accomraodare.
. " - primuui e senaibqs. Uude videndi quidem fa , , , culiatea, com perspicaoes sitii, el tenerum, ei l i , , quidum, et nequaquam reluciaiiiem setisum ba - beanl^ declaraot angeioruin perspicaciasiinam ad
, , , diviiia suapeciioiiem, et leneram, liquidaiuque, mi , , niiiieque relragauleiu diviuoruta lumiiium susce, pliiHiem;, quas v e l o x sit ei pura; el expansa ad d i .
vini luiuiiiia exceplionem.
Olfaclus virea signiGcanl fragrames dislribu
liones- excipieitdi facuUaiciu, ei perile disiernciuii
,
* , ea q u a s nou sunl ejusniudi : nunquid enim
- auditeii, quod L)oug aboiniuaiioni babeai iiicensum
; quotf ab indigiiis offeriur? Idem eliatn abominationi
,* .
babonlr ordiiiaiiones coBlesles, el oinoino fugiunl.
Aurea desiguaiit Uivinae ingpiralioids participa
,
lioncm, el ejusdem scieulificam susceptionem : iu *
.
spiraiio euiui auribus digiioscilur. Iiigpiralionem
, autem vocal diviiiam ac spiriialeoi gratiam, uli
* *
eiiam reperilur iu Jobo diccutc: ltupiratio aukm
v i

* Gcu. ,

Omnipotenlii docet me .

* Job x x x i i , 8.

i
35!

S. DlONYSIl b)OPAGITi
55
" ,
Guslus indical ipiritaliom ciborum, scilicei d i vinaram explicaiionum, repleiionem ac saiurila-
tetn, aique inanper divinornm rivnlornm ac po- ,
tionum deliciosaram susceptionem : sicul enim ,
dliua spiritalis est, sic ct poflTs illi proponiona- .
i

lus est.
Tacliles facuhales signant vim dignoscendi qoid
prosit vel quid o b s i l : hoc autein es( in nobis multiplex secundum varias qualilates, u l calidum, ut
frigidum, atqtte iiertim ut aspertim, ut leve; et
rursua, ut durum, ut molle; iterumque ut grave, a l
Jtsve, ei tecundam alias plurimas qualiialea.i
Palpcbras et supercilia visnm consenrant, unde
deaignant ibi custodiam inlelligentianim

6
*
*
, ,
, ,
* .
,
.
ifiutie podesceniia cum viiae tnm 142
viriutia ;
,
eomm f igorein declarat; vila enim eorum iramor- , ,
talis est, et virius stabilis.
.
Denles sigtianl id quod discernil Ultislrationes :
, *
qiiaBlibel enim coeleatinm essemiarum untusmodi
inieUigenuam aibi tradilam, pro inferioris duciu , ,
capluque, provide dislribuit mulltpUcalque.
, .
Humeri declarant id quod similes molus efficil;

ulnae vero Tim operandi, ei manus exsequcndi po- lenttaro.
.
Cor symbolum esi vitae deiformis: aicut eairo
*
ex corde vires corpori disiribuunlur, sic ex bis
italis via in ea qux providenlia regunlur dislri,
builur.
.
Pectora (curo poclus, Grace *0 ( /ot>, id esl ex firmo derivclur, el ad subjccli cordis
,
cusiodiaui formatuai sil) designant vtm iusupera,)
bilem el conservatrice m vilac istiusmodi.
.
Dorsa vero, quia coiiliuciit insilam virtulem,
,
sicut eliam onine onus corpori iinposilum, bumeris
, ,
impoiii dicilur : unde ei poesis universum onus bu- *
meris impoiiit; a i l enim Homerus :

",
1

ab humerU arma deponebanl;

' * iJcrzo

^.

ttlcirco dorsa signiticani id quod virea conlitiet, ii- ^

leriores scilicet ac italcs.
, .
Pedes vim moiricem iiisiiiuant, et cursum scw
piterni moius quo ad divina cienlar: nani idcirco
ciiam a ibeologia pcdcs corum alati fiiiguutur. Ala

siquidem sursuin eteval, e i leve ease deolaral id ^ . ,
quod alalum eel. Divini ilaque illustresquc angeli
ab omiii re lerresiri eiimuniur ac pcrpeitio a<fau,
lcriora ct excdsa promovenlur. Rursura vero illa
.
quaa.in Immeris esl alarum levitas, proprie designal eorum agililatem, q n siue adniislione gravitaiia
<,
promple stireum fertur.
.
Nadilas vero calccorumque privalio virluiem
,
w n m i absiraclam dcitotal, el a rebus infimis ex , pcditam c i libcram, juxla illud : Solce calcea \ , ,
menta de ptdibtu tuu, locus t i i i m , *. $ta$,

, .

mnctui ett i . Nudipes cnim liber csi ao omni exUrinseco iinpcdiuicnio. Spiritus ilaque nudipcdcs

. ! :,

' lliud. ,

) t x o d . , S.

553
DE COELESTl HIERARCIHA, C A P . X V . PARAPHR. P A C H Y M E R J E .
354
, dicuntur, lanquam liberi ab .extrinsoco addiialuenlo, alque ideo expedili gimpliceeqiie, socun,
dum
eam quae divinae simplicitalis dari poleal ai.
militudinem.
IV. Muliiformem porro vocat Dei 143 ^pien$ IV. ,
. liara, juxla magnum apostolum Paalam. Simplex
, . '* auiem et muliifarium videnlur esso duo coniraria.
, , Verutn, dicere licet, simplicem quidera dixisae, m
, - osienderei Deum esse sine compogitione, e l nolla
, * dupliciiate indigere : neque enim discendo Deus
sapiens fit, ted esi reapse sapienlia. Muliiformem
. ,
- vero, quia in mullas cognitionis species, propier
* , eorum qui illuslranlur imbecilliiatem, iransformalur : poniifex cnim magnus esl, qui nostris Infir *
uiilaUbag eompaiiiur; iia u l Dei quidem aapienlia
,
. dicaiur simplex secundum naluram, muliimoda vero
secundum providenliam. Cselerura cum haec quoque
,
natura soa nudos cooperiat, e l qua*daio iis ingtm
, , - menia circumferenda iradai; agedum eiiam i s u
sacra operimenta el instruroenla, proui possumue,
. ,
, - explicemus. Ac lucidam quidem igneaioque vesiem,
u i apud Execbielera et Danielem repericur, arbilror
, ,
, sigtiiftcarc, qualenus nimirura esliguea, deifonaila . lem, juxta islam ignis imaginein de qua egimos , , quaienus vero esl gplendida, et lucidam vim iliu , niinandi. Ciim aulem eiiam veslis poasessio, seu
' supellex qusdam sit quae loluni corpns anibit, unde
eiamictag gu indumenium dicllur; posaee&fonum
, .
aulem et supcllectilium ab alio ad aiiuni baeredita ;
, * ^ les derivcniur, observa quid ganclug bic ad baec
,
- ^ dicat. Ad quid vealig Proplor gorteg et bueredilales
.
cceH, juxla tllud iVenite, benedicli PatrU mei, ; ? *
sidele partUum vobig regnum ab origine mundi*.
* Qiiodnam porro regnum ? Illud ulique dmnum aem :, ptiernumque lumen : antiqtri euim , id esl
, iorrem,appllabam hseredilaiem; unde eiiaro legali,
, et legaurii, gcripiumque legatarium, quod lueredi*
, .
bugdatnr qui jam decimum octavum annum exces * geruni, ut baereditaiig auae adminisiraiionem ac gu. , bernalioitem propler analig perfeciionem adeani.
. Alqoe baee quidem progler veaiem; quio polius
Hpiov ; , veslie propier haec assuroitiir. Propier gplendorem
* * , aulem atque igneara qualilaiem, lotius eiiam veatig
, * , amplitudinem qoasi lucem esae a i l . Qualem l u , * ceni? Qua? nimirum per lolum illusirat, e i per
, , * luui iliastralur : alque illa quidero quae divina na . ,
mra eal inieiligibilker iliuairai; haec vero qoae an , - geiica esl inielligendo ilkisiraiur : inielligibile ei, , quidem ilhid esi quod taielligiiiir, Inielligeng vero
( ,
id quod ilktglraiur et kiteUlgit. Ilaqoe per lotum
, ' illud iltuairat aine u l k parcimonia vel coolraciione,
, ,
144
^
P^
ilbiglralu? elgi, quaolum
) Cag eat, goacipiai (neque enim qood mensuralan?
, , egl eascipil, quia mengnrarie illuatraiur, ged aic di*
,
citur moderauim quid gusciporc, quatenog per lo*
tum illugtralur et quaiiiura capere poiest, acciph):
. nam illud illuglraniig egget, ac ai quia diceret, par
cimoaiaa v d iavidi, q u procal abauot a diviua
f

c l

kMaith.xxv. 51.

100

r 10111111

S. DIONYSlt ARfiOPAfGlTjE

455

586

beaftaquo M M r a ; bo aniem <1 raqrilatii eat \ ,

UMipteiiOiiNiaw Porfo alola aacordotaiis atsumiaiiv , * , * m qxod adtkaeanl boaaieof qui merfnlur ad divina , , , ,

apeciacula mysUriaqra; sicut etiam hic usuvenit
.
actrdoilbiil, per qot boplttaiua, expiaiio, illua m i i o , mano impositio. benodiclioqu* eonforlur, praeierquam eiiam quod toUeomm vita consecrala
eil ac MiieiiAcau^
,
Zonm aoloio, qtiemadmodum bic roembra geotta ,
If* renesqna succinguni, sic el ibi fecundas eoruin
*
virtoles caslodiont: divinos enim eplendores euof
qiiaoi fetus quosdam, cum untis ordo alita, tura ,
mnoe nobis manifestarU; quin et eoHeciam suam , * f t t
Uabitotn ad unom converlunt, aic u l intelleclio eo* , ,
maneat iodivulsa, lametti aliis coromunicelur: *) *,
aiiio laptu enim et cuin docore circumvolviiur,quod fj . ' Hi*m xooae accidtl, u m e u i communiceiur. Qoero- , * , \
adreodiim enim unius eommunicata rvreum manet \, \ .
eadem, c l non excidii, et circum semetipsam revol- ,
vitwr, quando verbi graiia dicitur omu denarius, ct ,
nua cotitenarius, et unns niillenarim; sic et illa , *
divina nolio dum parlicipatur, aimplex k i se manei, , , '
.
non exddit.
. ^, ,
, , " ,
. ,
. .
' ,
, ,
*
.
oi
,
.
, ,
.
Geomeirica vero fabriliaque inslnimeiUa do ,
tlgnant, uti diximiia, perpendicnlum quidem geo- , , ,
inelricum fundandi et diflcandi, juxla illud : , ra
VHU$ alierum eedificat* , atqoe insuper perflciendi *
faculuiem : nou enint diciiur aedificator, qoi fun- , ' dauienlum golum 145
ponit, murum erigit, ged ,
qui domum perfich; domus enim finis esl, flla vero priiKipium duntaxal sunt, e l ad Ouem lendunl; , uullum aiilem principium esl finibue coaevum, ut , , neque carina navi; Utcirco eliam addilur perficiendt D
,
facultatem, el qiueconque alia, inferiore addycendi
,
et couverlendi providentiain eoncernentia, primU
iliis inaiint ei altribuontur.

Aecidit quoqiie noanuuquam, e l isliusmodi io .
atniinenla divinomm erga nos judicioram symbola
exisiant. Ac virga quidero pro correcirice dlsciplina ( ,
* ,
saroilur, a l * cum divinus Aposloloe a i t : In virga
eniam ad vo$ an in charitaU 1 Pro vindicla vero ;
juslUi gladius, falx el eecuris, sicoi eliam in sa- , , ,

cris Evangeliis de flc inuiiliier iocum occopante
refertur. Pro liberiate vero ab iitsidiit hserediiarios .
, , aUqfuniculua, juxla iliud : Funiculu* htcredilatis*. P r t
| V. Virge lymbotum $unt regnt, e i reete,
JuxU illud : Virga directionh, tirga rtgni lui *.
Signiflcani ilaqoe regiam dignitaiem, c l a lerreiia
ervitaie liberuiem. Cum aatem rectum s i i , quod
e i qno signis snis reopondet, ei ex aequo lerminai,
vlrgaruifi reciiiudo declaral eos rooie concla deierminare; nibil coim cuaa eurvitaie altqua perflC
ciuoi.
Haslc o i aecures denolanl vim inaequalia seu malerialia dividendi : dmdtinl enim a malo bonnm.
Mam hasc oal ditctrnendi vjg, q u acuroen babet
dt baaia, et activilatoro efBcaciamque u l eecares.

Psal.

XLIV,

7. 11 Thcss. , . - I Cor.

21. l>cul. x x x n , 9.

D E COELESTI HIERARCHIA, CAP.X V .

57

PARAPHR. PACHIMERJE.

558

. fine vero disciplinac ilerum securis quae mala rese cal, el virga ilerum pro prislitKi felicitalis rcstilulionc, juxta illud : Virga tua, et baculus Itiiif, ip$a
, ,
me consolaia $uut. Pro collalione vero muneram
, .
sensilium quidein ei in ordine ad dantis dignilatem
, exiguorom, n l armatura seu vestis miliiaris, quas
visa esl a Jesu Nave; spirilaliuin vero ao magno ,
, rum, quae plurima variaqne sanciis manifeelaia
. sunl. Neque vero dubilabit tillo modo mens perspi cax, vUibilia proprie rebus quse aspecium fogiiititr
accommodare.
.
$ V I . Qnod autero et venli nominentor, juxla II| . ,
lud : Qui ambulal super ptnnat veniorum P , celerere

, ,

,
.
. ,
,
*
.
,
, .
, ,
.
,

.
,
,
, ,
-g
. ,

,
, .
, ,

^ * , ,
, *

eorum volalum signiflcar, et ad omnia ferme abque tempore peneiranlem. Recle dixit { : nam
Proprium est ac solius Dei. * an
lem dJxtl, nam in sensilibus res fluni tardius ot in
temporepn incorporeis atilem et intelligibilibue,
puncto lemporis et sine mora perflcitur id qudd faciendum est. Est et alia proprielas ventornm, qtiod
quemlibel moium babeant, ei ad quidlibel. Aer
enim recte a Plalone definltur, esse clementtim cui
naturales sinl omnes secandnm locura moiiones.
Ignis siquidero natura sua stirsum movctur, deorsum vero conlra naturam; terra vero et aqua e d i verso : sed aer naiura sua qtiaquaforsum movetur.
Idem eiiam observa in coeleeiibus virluiibus, qti<>niam desuper quideoi deorsum divinnm mandalum
tranaferanl, inferne vero sursum adducant inferio-

l l 0 C

eademque corroborent, ac rurstini moveantur

ad iis providendum. Possel eliarti qtile dicere, 146
ejuacomodi venlorum nomen declararc eoruiii deiformilalem , siquidem et illi divinae efficaciiade
itnagines quaedam Insunl, sicui in alio opere, quod
bodie non exstat, scripto Iradidil. Alqne hic ait
epirilnm movere et vivificare: siquidem boc aerehi
spiramus ad cor refocillandum : et celeriier ei i n continenter et invisibiliier et occube iransil, ejueque prlncipia ac termini roinime noBcuniiir, sicut

r a

, ,

diclum c a t : Spirilui

. * ,
, ,
* ,
* -

venial, uut quo vadat q. H sunt (tnagines D e i ; movei ad saluiem, ?iviOcal eecundum corpue e i spiritum, ctlo ei incontinenter penelral; tinum quoil
enm noo admiuil, esl crasea conscienlia ; occullu

ubi vuit *p\rat, et ne$ci$ unde

- , - R est, juxla illnd : Posuk tenebrm latlbulum suum ;

r

invisibilis est, e l incomprebeflsibilis el aelernus.

Sacra quoque ScripUira nabis proprietatein ao, * \\ gelis affigit, juxta ilbid : Et nutrn $u$cepil eum ab
oculh eorum . Significat aoiem, eos orcullo ac d i . ,
, vino lumine repleri, atque primilucam Dei illuslralionem acoipere; veram banc minime produnl (lux
( ), enim in nube non amiititur), aed Iransfundunl eam
, ad inferiora, u l et baac primam iiluslraliooem ba , . beanl, atque aiiis Imperllant.Quiii et aliler qooquo
pubea dicnntur, propter vim fecundandi^ et vivifi , ,
, , candl, el augendi, ac perfieiendi. frnclos per aquaa
qusee oubibos fandvntur, quibua nimirum tabje^
, ,
ciara teme gremium pluvtas excipiens ad vitalei pro Psal. xxii,.

Pai. cin,3. q Joan. m , 8 . ' Psal. xvu , 1 2 .

A c l . i , 9.

S. DlONYSJl AItEOPAGITA

559

SfiO

vocanl partitndincs. Quemadmodtitn cniin nubes e , .

"
niari aqtiam elicit, e i supra terrx faciem effuitdii,
, ,
jtixia quo<l dicilur : Provoeaiu aquam maris, effun, dit eam *uper omnem faciem lerra ; gic et nienies
l

accipienies noiiliam, iuslar nubium in inferiores

explicanl.

*
,

tb

xdr tb

* , ,
.
VU. Quin eiiant melallonim ac lapidom noml VII. na sanclis augelis Scripiura tribuii. Elecirqm qui . ,
dem, ut quod auri argenlique formam pras se feral
(
(ejusceinodi cnini eleclroin esl), qtiasi in auro iin),
putribilem e l incoiisumpluni ct inviolubilcm spleu, ,
dorcm denotai; quonium aurttni non pulrescil, ncc ,
sordcs cotilraliit, nec rubiginem, maxime in quan 0, ,
lum obryzmn eal. E u i amem argentum mbigiuem
. , *
adiniuai, licet tameii sccuiidum aliam auagogem 1 * fjiis fulgorem accandorcm accipcre (a quo et nomen
(
argenlum oblinei; enim idein dicilur quod
)
cundidum), elbuncad calestcg virtulcs referre. JES
. ,
vero quooiam aliod quidem ignis, aliud vero auri
, , ,
tpeciem p r x sc feri, 147 *d <1 - * g
ad ignfs
, ,
id quod aureum ad auri. proprielaleg referatur.
.
*
Vorro diveri lapidutn coloreg diversas etiam explicaliones babcut : nam albus lucidum gigniiicat, *
ruber igneum, flavus vero aurctini, de quibus anie *
, ,
diclutn est : vcruans vero sive viridis juvenile
, .
quid ac vigorosuui, Unde auiem lioc? a melaphora
nimirum arbortim vcl plantaruin : naro liae verno ;
icniporc pullulanles, ac novuin quodammodo sla- ''
lum induentes, florcnl, ei viridia fotia babcnl: boc C
** ,
eiiim csl vernum; in auiutnno aulein folia, utpote
spnesceniia, quemdain alium colorera a*sumunl. ,
Atque ila gecondum unamquamquo speciem, obviam , . *
quamdam anagogera repcries, quam iinaginum ac ,
.
flgurarum repurgaiionem nominau
} VIII. *
VIII. Sed quoniain de humana primum forma
, loculi gumug, vcoiamug modo etiam ad formarum
.
ferinaruin expltcaiionem. Ac primum quidem illara
leonis conteinplemnr: esl eiiim leo ferarum prio
ceps, ac pcr ae robugiug, et ab aliis indomabilis, ac " ,
pediim guorum vesligia , id est per , caudamsuam oblegil ( aulcm vocatur leonis , (
cauda, quod ea latera sua coneulieng quodammodo , ,
, cor cxcitot ad ea qnae circumstant convellenda).
u0<

n e u m

Non expriroitur aulem gressus ejus in lerra raore D pcl ).

, ^
caeicrorum animaKuni, nccierram eaque quae liurai
, .
sont gpeclai. gl el in angelig suns prlncipalus ac
^
robur ad q u c assurounlur, ct rebug inaterialibug
,
aique extemig edoroarl nequeunl. Et quia illud divinuin arcanum ineflabile esse debel, occulianl et ; ^ ipfti prorstig gpiritalia sua ve&ligia ad iinilationem ,
Dei, j u i l a qood de Deo dicilur : /n mari via iua
, *
ttttmitm tua in aquis mullis, et vetligia tua non Er , cognouentur*. Quemadinodum eniin via in aquis
6 ,
gervaiur, neque vesiigia leonis venaiores lalere
. "
cupieiitis, sic neque Dei. S i itaque id, quod per
, -^
expresgum grcssum dirinx meniea suscipiutil, denuo
, . :
t

Anios. , 8. ' Peal. \\\, 20.

361

DE CCELESTI H I E R A R C R U , CAP . X V . PARAPHR. P A C n \ M E R i B .

562

ol , myslice occuftent, el sic oslenlalionc consorvoni,

quidnam iis esse possii incomprcbeusibiie, el in d i vinis viis invesligibile?
,. Porro bovie fornia, augelorum robur ac vigomn
, ;
signat,
quo epirilales snlcos viriliier, u( sic dicaui,

diiataiil, proprias, iuquam, mciilcs, ad fe<;umlos
, *
divinosque irobrca suscipiendos; cortiua vero ser, , ,
valriceni jimciamque vim declaranl, siquidom bis
,
boves
se defendunt, ac babent til ab aliis superari
*
non possini.
* ;
\ ^-

.
, ( .
,
. ,
,
,
(
)
; .
,
'
, ,
.


- ,
* , *
, ,
. '
, C
* ,
, .

^, *
. ,

* , ,
* .
, , ,
*
, ,
, *
,
0
.

*
( ),
,
,
,
( ,
* ,

), ,
, ,

P A T R O L . G H . III.

148
8
aquil* imagiriem contueamur.
Uefeiam enim digtiitatedi et sublimem volalum eliani
babeul augeli, mi el velociialem. Et sicui aquito,
duiu in subliini volanl, acres sunl, et vigilaiiirs, et
inienUe, facilesque ad prxdam quaercndam (unde
ipsas in sublimi volilanies neque sub arbusiis lalilaus animalculum fiigil); sic c i ips expcditi sutii
ad coiiYenleiilea) sibi ac divinum cibum capiendum. Yeruni aquilae deorsiiiii cxquiruni aliinentuni,
angelis sarsuiii esi cibus potcnliflcus : cinuis
eniin cibus, c i nou solus panis, cor animalis conflrmat. Habem quoque vim, robusiis ociilorum i n teniionibus, irrcflexe coolemplandi uberriuium l a teque ditfuguro radiuni, quein cx se divinus ille sot
evibral : ferunt enim, aqoilas puiios auoa genuinoa
a notbis i u discernere. Si irretorlos oculos in eolem imendunl, genuini babentur; sin secus, u !
noibi el aduhoriiii e nido delurbantur. Eadem ita<jue ratione, qui jusiitiae Soli non valel obtueri, a
logniiione ejus alicnus ac nolbu3 reperiiur; vcrum
ilhe divinai mentes, qux illum irrelorta quauUiti)
faa esl acie contempianiur, genuinae suitc.
Equorum aulem figura signiflcai obedionliaie
et obaejrvaoiiam angelorom, juxia quod dictum e s i :
Qui continet frena inlemeralarum virtutuin.
aiborom quidem candorem denoiat, utpoic divinc
luniiiit maxime affincm ; caeruleorum tero, el quo
dammodo nigrorum, divinum illud arcauum; s i quidem id quod nigrum, ei obscurum est et occultura : nibrorum aulem, cum eiiam ignis rubcr
sil, quid igneum alque adeo efDcax : albo detiique
nigroquc colore coinmisloruin , seu fuscorum fi.
gura, significal id quod extrema vi quadam i r a duce coimeciil, sccundum quam prima posicrioribus providendo, el posieriora primis converlendo
conneclunliir.
Veruin ntdi seruionis modum quxreremus (salielas enim diclionis inimica esl audiloribus), suv
gulas eliam animaliuin proprielates, omnesque cor
poreae corum cffigies, co3le&libue viriulibus proportioae qaadam diciis dissimilibus simililudinibus
accommodaremus (dissimilibus quidem , quoniaiw
imagioea ntateriales muhuin ab iis discrepani;
simililudinibus tamen, juxla cognilam aliegoriam
et conveuientem rebus proposilis anagogea ):
posscmusque dicerc de illoruia iracundia, illam
esse spirilaleoi quamdaui forljludiueii), 149
cuir
ca non simplex s i l virius aiiimx% in eodeiu eeuipcf
A

e l i a m

S. DIONYSIl AREOPAGIfiib

3*4

italu permaheniit alve jaciinda sive trietia inci ,

daiit, u l neqne jucundis rebus dissohatur, neqne
Iristibus dejiciatur, cujus forliiadinis iracundia
. '
quoddam exlrfcmum esi veetigium. Porro dieamus , ,
prtmum, quoroodo iracondia pro fortiludine, e l . ,
non pro alia virlute aliqua accipiaitir. Sciendura
, , ,
ires esse amma? porlionee, ralionalem videlicei,
, ,
irascibilcm el concupiscibilem; el quaiuor eese , \ .
virlules originales, acilicei prudenliam, foriitudi-
nem, lemperantiam e i juaiiliam. Unaqnaeque i i a - !, , que virtus quamlibet animae portionem ornal %t
, '
dirigit, pnidenlia raiionalem, forliludo irascibilem,
. "
lomporanlia concapiscibilem; justiiia vero commu- , ,
,
nis esl omnibua. Quaodo eniin prudemia ralionetn
, .
o r n a l , forihodo autem iracundiam, temperantia
vero concupiscentiam, tonc bomo ex juslilia regi- tur, et juetus dici poseil. Merilo igilur iraciindiain . ,
accipere liceal pro forliludine quae ipsaro ornai. . ,
.
Sic vero ira uliimam vesligiuni est fortiludinis,
quia Sra est qoaedam ebullilio ganguinis circa pne- -
cordia, ex appeiilu vindicla?. Corporea iiaque i r x
,
maieria, eat sanguis qui circa pracordia e s i ; forma
. , ,
vcro splriulis ei incorporea, eal appctiius vindiclai;
irascibilis autem porlio aninue, pars est aninue ei ,
incorporea. Forliludo igitiir, cum habilus eit et , $
v i r l u s , irascibilemque moiom ordinet el ornet, ,
minime Iransferl illum ad aliquain moHitiem, aot . * ,
quasi a nalura abducil: unde etiam sinil illum pro- ,
prieiaie sua uii, verumlamen decenier, ei ui oporiei.
Accipit maleriam, id eel sanguinem praecordialem, g , , ,
vultque efforniare appeliiam quemdara utilem ac de- , , centem, qui ioriiiudine regaiur, ad res irisies despi- , ,
ciendasetjucundai contemnendas, in arduis perdu* ,
rando, paaaionibua moderando, res honealas aemu- ,
fando, res pravae abolendo, vemra boatem propul- . *
saudo, qua? utique omnia, nisi circuni pnecordia
,
tatiguis effervesceret, nequaquam profecio succeesum . ,
reclura soriirentur. Hoc enim el D a v i d a i l : Accendil
,
me ulu$ tuu$ ; e t : Zelut demut lux conudil me *. , '
Ecce iiaque, propoaita materia secundum bsec effor- . !
m a i a , quaedam alia species subinlrat, nempo ap- , '
pclitus vindiclae : ei quod ad fortiladinem dirlgi-
lur, fit iracundia. Sanguinia emm fervorem infor- , ,
mai appetilus, sed in alio quodam dissimili :
B

piopler

q u o d . i r a dicilur exlremum foriiludinis D . ,

, ,
. ,
, , . . *
, ;
-
*
,

,
. ,

vcsiigium, 150
Q > extreinum vocia vestigium, vocel sonum, cum vocis iinem non habeal:
nam vocis liuift est quidplam siguittcare. Eodein
modo bic fervor sanguinis, cum non babeal fineia
propriuin; Jluis atiiem ejua, esl ouine bonum,ut
Arisloleli placet. Ilabuii iiaque Gnem, si a (orlUudine
iorroam acceperii, ei bouesie ad id quod oportcbat,
ei ea quae decebal raiione mola fuerii. Rursum cupidiiateni ad diviuum amorem reducere dabemus.
Diquid aulem non ad temperaniiaro, sicut iracundiam ad foriiiudinem ? quia nimiruoi iracundia
ooii diciiur ad aliquid, neque enim dicilur alicujus
a c

fNal.

LXXVIII ,

8 1

5.

Psal.

LXVIII ,

10\

CCELESTl

HIERARCHIA,

CAP. XV. ~

PARAPRR.

PACHYMERJE.

366

&9 , - * * i iraciindia? unde cum seciindum se git, ad forliludinem tranglala, est quod eufficiat virtuli dt
, .
ad hanc roducaiur; concupisecntia aulem refertor
& ;
ad aliquid amabile, quod et appeiibile diciiur. Qu!
. \ ,
ilaque rem ulilem, appelibilem ei amabilem concu
, ~ piscil, leoiperans dici possil; et qoanto res q b
appetilur sublimior Oxislit, laolo quoque ipse lern *
peranlior. Quid autem divino amore sublimius?
( ),
bac itaqae de his diximus. , simpiiciler loquen , do, possemue omnium animaniiam raiionis exper, ,
tiom et sensus et mulla naembra ad immaieriales
-
illas virtuiea transferre, el ea quae compogha suut

ad uniformRatem siroplicitaiemque tradocere; ed
*
priideniibus non b c golum (qaoniam hsec forte mulia) aaligsunlj verum etiam vel uoiua imaginia
anagoge j quain , seu expurgationem vocant, ut qoae ad unlforoiilatem adducat, et inlelligeiidi facultatem i n maieriali simititudine purifical; vel uniue haque imaginis enucleatio ad cafeierarum quoque explicationem satis egt.
I X . , , } IX. Caeternm consideranda quoque sonl reliqua, quid eibi velinl flomina, rola?, ei currug, qiue
,
. 0 1
coelestibug esseniHs conjunfcta perbibenlur. Ignea
,
proinde flumina divino* rivos declaram, quaa lar ^ ^
guui perennemque Auxura ecelesiibus virlulibus
. , * soppediiant. Cum autem ignis s i l viviOcus, non
, ' ' , quidem i n quanlum ignis est, sed in quantum ca
Udu8 et ftuirilivug exislit, divini quoque rcstus
^.
isiiusmodi aique inundaUones vivificani siimd ac
.
nuiriunl fecunditalera angelorum. Currug signifi * cant eorumdem conjunctionem ac communioncm.
; *
Verumiamen quidni de illis quispiaro id dixcrii,
, , cwji el in nobis hoc appareat? Quin et illud quo , , ,
que symbolum communiomg exislimo, quod duas
, ,
mauus babeanl, et duas nares, et duos oculus, c i
f

* . , duas aures, e l duoa pedee, 151

daplicem tai
dehliuin quam labiorum ordinem, et caelera, neein, gulis immoremor. Roiae auiem, cum pennalae gint c i
,
, " .
ad toteriora gino hiflexione procedani, viriuiein
' , denotaot: nam arliculug ad virluiem referen .
dus el, caeiera vero iniermedia gunt. Viriutem
* ; ,
ilaqae sigOiOcanl viae reciae, et recliiudinem eo ' , rumdem operaiiontg; Quomodo autem eorum via
,
circularig egl, ei recia? Circularig- esl, quoidam in
, *
circuitu ambulabam; rccia vero, quia sine reditu

et gemper ad anieriora jiergebanl, non autem a l i .
quando quidem anirorsum, quandoque vero reirorgum, vcl dexlrorsura vel grnlgtrorgam : idcirco eiiam intellectilis coraxn voJulatio in eamdem viain
reciain arduamque gupermundialher dirigilur.
* D Licot eltcm alio sengu anagogico istitjsmodi ro . - larum descriplionem interpretari. Nomen enim eis,
, , * * ut ait propbeia, Gelgel iinposrlum esl, quod Heliraico aennone revolutiones revelationes que aigni *
- ticai: coelestia cnim revoloiionex guas habeni cb
moiu, quo circum bonum ipsum perpelua conver
,
sione verganlur.; revelationes vero, obscuranun
.
rerum manifeslatione. In quantum enim roue vol , ,
vuutur, inferiora revelaniur, et superiora fiunt i n .
* feriora. Humiliora itaque el inferiora, secundum
cujuslibet horum ad divinum Wunien adducironem,
,
erigunlur, etsublinies illae illustraliones per p r C M
.
demiam remissiorr gradu demitluntur.
c

e l

567

S DIONYSIl ARE0PAG1T

568
,
Evawgcliis ail Dominus: Gauilent angeli snper uuo
Xalpovcir ol
pcccalore pceniUntiam agenie 7. Quodiiam iiaque esl .

catiditim aiigelorum? neque eniin quis dixerit. in
;
angetis liumanain esse passibilein aliquam volcpia- ,
IMU, veltiti afleclione circa corpus facile inulabili
, cousianiem, sed Deo dicunliir congaudere ob eorum
j>crierant iuvcnlioncm, divina sc.ilicet dclecia- , * lione, (|ueniadnioduin in Evangcliis acccpimus. Pro- , ^.
portionaliter ilaque dc angelis uoincti boc (

beii oblectalwnis accipiendutn esi : enim
est spiiitalis quxdam faciHtas iranquillilasque in .
quieie paastanibus vacante. Ponilur auluin efiam
, ' ,
pro iis qni laborare nolunt, scd indrOcrciilcr viveie
vligunl, siguificalque bxc diclio id qtiod facile csl vi inmime laboriosuin: iu angclis autcm iusinuai ' ' .
beatum c l passionc turbuiioiieque vactiuin. Gpngau^ ,
dentilaquc deiformi quadaiu oblcclatioac angcliscon- * !
venicnie, idcirco etiam dixil dciforiui: angcli cnim
, ,
coiu sinl inlcr Deum bominesquc uicdii, rebus qui- . *
tlcm infcrioiibus effigiuitlur, supcrioribus 152
"
, ,
icm insinuantur. Queniadmoduiu igilur eiiam alia
*
tcrrcno quidcm morc dicuutur, sed deiforniiler
, ,
accipiunlur, iia s i l etiam in boc iiomine

scu oblectaiwnis : c>t cniin illis gaudium copiobuni, . '1?( bouo Dco couvenieus, dc salute boininuin ad
,
Deuiu convcrsorum, c l ad boc a divina Providenlia , ^ .
deduclorum. Coniertimini ad me inquil Dominus .
:is qui adbuc sub peccalorum servilute delineiilur, ,
ct contcriar ad voa *. E l hoc esl quod a magiio Paulo . *
ignificatur, Gbristum pro nobjs curo adhuc pecca*
,
lores essetiius, morluum esso. Graiucque sinl infi, ,
uiLR cjus longanimitati ei bonitali, quod non solum .
ncceplam babcat pornitentiam, verum ctiam pro- >, .
vocct c l converial ad pocniieniiam. Elsi iiaquc pas- ' , *
sio sii iu angelis, esi tamen in iisbona affeclio. ,
E l quaiuvis boc nomen a oobis desuinptuiit sil, roa- .
gis lanien cst proprium : cnim raotus ?>,
qtiidam esl cum passionc conjunclus, sed . ^
babiius e t affcciiouis bona?. Rene iiaque affeclos , * !
essc angclos, sigutiicai eos bcnc se babere pcr om-
nia,cl incolunicin eoruui slatutn existere. Gatidiuin
* '
igilur designal iutlTabilcm illum affeclum bouum,
ctijus ctiam sxpenumero panicipes fuerc san&i, |er ovr cl ,
illapsus divinos di\ iiiarum deificaruiuque illusira D * ! , ,
liunuiu : quo sensu ciiain rectc capi posstl sacrum
,
I U U J diciuiu Evaugcii; : Caviti sunt di$cipuli
vi*o
,
Domino *. Noireiiiui tiiuplici ralionc videbant ip . , *.
SU:II uli aliat, sed posl moi lem vivum, e l cx luortuia
posl so.puliiiram, c l cuiu bumaiio decore diviiiis * * quoque dolibus illuslrem. Pulchrc hoc, uii ei alia
,
roinplura a sanclo boc viro sacru ac buWimi modo
, , ,
dispuiaia s u u l ; undo ciiam coiieludeus sermoucs ,
stios a i l : l l x c quidein de his, qux licet ab accu- .
i ala Iraclatione absinl, laineu id cflicienl, uli spero,
, , ,
He abjccie lypis iuimoreuiur, quando dc angolis
t^uidpiam iu Scripturis audicmus. Quod si objicias, , * Rcslai nobis dicendtim de gaudio, juxla quod in

a u

i . u c \ , 10.

:cli. , .

* Joau. x x 20.
f

3*>

DE E C C i E S . BIRARC&,AP. I.

, , . - dilecte TiaKHkee, nos oon omoium, quae in Scri , - plttrii sacro de aogelis d k l a repcriuoUir, mcntio , - neui feciiae; responuViaos idquod rts esl, eorum
* , quse pretermiaiflMis aliqoa eaplmn n o s i m n supe , ; rare, qudrun eiiam scieoliaro noo babemas, sed
,
poiiiu iis addiaceodis aiio Robis doclore opos e s i ;
.
alia Tero jaiw recensilis aeqaipollert, atquo blco
praeteraisitae, t eerrooois modvm aervaremtis, ei ancaoum illud, qood capium iioiiliai;>qoe nosirant
ftigaC aileniio bonometttas.

SANCTI

DIONYSH AREOPAGlTiE
DX

ECGLESIASTICA
Intejrprete BaUhasare

Corderio,

HIERARCHIA
Societatis

Jesu doctorc

theuhgo

153 C A P U T

A .
0
.
^
xafatcc^,
xal .

f.

SYMPRESBYTEROTlllOTHEODiGNYSIl S P R E SBYTER.
Qum i t l cclt*ia$tice! hitrarcki* iradilio, ti qu $
sit ep$ scopus.

SYNOPSIS CAPTTIS.
I. BttUmtticm hkrorekmm detcriptunu monet,$acra religiwtu Christuma mytieria iwn temereprofanU rotv/mida, wii
baptit*ti$ pro cujusque captu ac modulo, c/ertf, qxood fieri potat, expikanda esseab iis quibus in EccUm cvm docendi irnn sacremnHa admmUtrandi mmuu concredihat e*, qm hoc mmtmdo ampU* imitimiur. II. C*m prwri htnro
mgeiicam toerarekum dtscripseriiy aU.mnlram hierarcMam cum iUm amtemire m eo, quod mferiores superierttus ad perfectimem instUiumittr, ci ad Deum edducantwr : differre anlemrahoc,quod iUt,*t shnpticiori ac spiritaliori modo Mutfrtntur; no$ autem. cum aumu corpcrequs cmutenuu, el rebut tpiritaiilms mtneaiate mlendcre mqueamtu. per $en$iles imaahm acfigurasad spiritalet nnlemplationa tubrigamur. unde etiam bwquaiiler Deum yarlicipamus. UI. Definii, qutd tit hierarchia m gencre, et quid ttt hmc noUra hierqrchia, sciticel es$e sacrorum onmium
dispeiwtiionem, cujus prmctpinm tit SS. Trmitas; fhm, mmo eum Deo. IV. Ail, Dewm uan nobis quam mtgetti ctmtcmemem cmiqtte hierarchiam prottdme, Ults quidern magis tpirtiaU**, nobi vero magis moterialem; oatppe r*/*
tub&miia sunl Scripturue ac traditiones, qtur m symbolis et ftgwrisret sacrm nobis vropotutnt. V. OslautU, cur sacrament* no$trw hmerchm tub $gmbolis senwnlibus tradantitr; quia mmirum td ecmdukm mostra* magit congruit, ad
fgmai^ocronoii tfneratianem (acu ne profams conUnmerentxr.
%

" ' ,
,
, /<, -^,

Hierarclirara nostra, sacrorum ftlioruro tacratisstme, Deo inaita? ac diviiwt deittcaeqae scienlia?,
nec non afllatiouis c l pcrfectionis ef$e funcliotKai.

17!

S. DIONYSI! AREOPAGIT

S7S

ex sopermundiaUbus et sacraiisstmis oraculis de-

tnonetrandum nobis est iis qui ex hierarcliicis 154
^.
niytteriis tradilionibusque eacro sont boc nsunere
''
iuiliali. Sed vide ne explodaa Sancta ganciorum,
, vot<|uiu potius arcana Dei revereberis, ac epiritalibns
,
InaspeciabUibusque notionibus celebrabia, inaccesea

quidera profania illa et intacta resenrando, aoln
-
vero aanclie cara tacra quadam, uii fas est, clari ,
taie res aacrat communicando. Sic enira, uli nobit
, , (
tlifinia contemplaioribus iradidit iheologia, eiiaro
ipseuiet Jeaus idiyinitate tranecendene ac superes- ,
setiiialie mena, univers ordinaiionia sacrae, eau- , ,
,) \
cUmoniaeqoe ac divinae fuoclionis principium et
essenUa, viriusque diviniseima) boatis IsUs uobis-
qoe muliopneetanlioribus naiuris manifeslius titmri ,
et iMelligibilibus aftilget, et ad propriam, qooad -
fleri polesl. eaa lacem informat: quin et intento in ,
eura amori nostro, et ad res nos probaa incitanii, ,
freqoeniet admiacel varietates, aique ad uniforroeui
, ,
acdivinam nosvitam instiluens, habitadioem quam- *
daro, et rennn, u i i par est, sacrarum effeclricem ,
divini aacerdolii virtutetn imperiilur; qua ad tacram "
aaeordoiii funciionem accedentes, ipsimel otiam

aapremia istis apirtiibus, sacri illorum status, quan- ,
lum licei, iinilando coostantiam ac firmiiatem, pro- "
pinqniores evadamut, adeoque ad Jeaa quoqoe ,
iieaiam illaro divinamque lucem aspictenlee, sacro,
, ,
qtjoad imueri faa est, riiu speculantet, visionum eUam, j u x u myalicain scieniiam, illustrati cogni- ,

tione, conaecral! ac consecranies, luciformes ac
.
deifki, perfecti ac perfectores evadere poterimua.
9

11

QuUoam ait ergo sacer angelorom e i archangeloram ardo, nec non supermundialimn principa*
luum ao poioautum, virtuluro<jue ac domlnatioiium,
et tbronoram divinaruro aequaliumque ibronb namraram, qua aaaiduo perpeiuoquo circa Deum et
com Deo veraari iheolugla tradii, cberubim illas
Hebrato vocabolo ac serapbim appellans, ea qaae
de sacrls beaiarum ieiarum Dieiitium ordloibus
ac dittincliooibua a nobis conscripla suut, evolvetido comperies; io qutbus elsi non pro rneriio,
pro firili certe nosira, et qqoad sacraiissimaniic
tbeologia Scriplurarum explanavit, sacruro fllaruoi ordincm coocehsbravimua. Illod umeo dtcere
ooceaae ett,qnomodo eum ille, lum omnis qui raodo
a uobts depraedicaiur aacerordo, unam babeai eaoidernqne ln omni aacra aua fuuctione viriuiem, wl
et iptemet aacri ordiois anlislea, pro sni tutus, d i gaiUlit ordioie ratione, divinia 155 inilretor ac Deo
uoialor, aubditoaqoo seot pro cujasquo diguiuio,

, ,
, , , "
, ,

, '/
,

, ,
, ,
, '
". ,
, , '
,
| ,
, * , ,
, ,
, * ,

1

VARIiE LECTIONES.
.
, D. Cb. , . S. . Bud. corrtgii. ,
corrigil . major, , V. minor, . * . .
-, V . (iriiior, C b . .
boc non babenl D. Cb, . S. .
' , D. . S. . S<:., V. uiiiiur et inajor,
C b . P , '.
|

16

1 9

5/5

D E E C C L E S . HlERAIiCH., C A P . L

V<i

xt , - afflal sibi divinilus sacrae dciticalionis pariiripes

reddat; sic tit subdiii superiores quidem scqttantur,

, * , ila tamen ut et ipsi simul inferiores ad anieriora
proraoveanl, qui jam provecli aliis eiiam pro virili
\
docalum
prastent, atque bac divina sacraque ordi \ 2nis consensione, pro moduto quisque suo, verc
.
essenlia sua pulchri, sapieniis ac boni parliceps
exislat.
*' \ ,
Caeterum sublimiores j s t * naiurae ordinesqne,
, , quarum venerandam supra feci mentionem, ei i n \ * *
corporeae sunl, et spiritalis ac superniundialis sacet
* illarum raagistratue existil; noslrum vero cernimus,
,
diversa ab ipsis rallone, sensibilium varietale signo.
' ( -r ruro muliiplicari, quibns sacrosancte ad uniformcm
* , - deiformilalem pro captu noslro, el ad Deuin divi. , , - JJ oatnque virtulem proroovemur. lstae quidem, ulpoto
,
mentes, proul illis fas est inlelligunl; nos vcro $
, . , sensu perceplis imaginibus ad divinas, quaniun*
, ,
possumus, contemplationes sublevamar. E t u l vere
, ' dicaro, unum quidein est, quod omnes qui deifor
mea suni appeiunl, ejus lamen, quod omnioo utmm
.
atque idero est, non unimode parlicipes exisiunt,
aed proul cuilibei pro merito soriem divina truriua
dislribuit.
'
Verum ista in opere de iisquae sub intellccuui

ac seusum cadunt, fusius a nobis enticleata stmi;
* , , modo vero sacrttm nostruro ordinein, ejusdemquc
, , originem et esecniiam, quoad facullas suppelii, ex , - pouere conabor, omniuni sacrorum ordinum priu.
cipium ac consummalionem iuvocans Jesum.

81

111.

" , - Q Est bierarchia seu ordo sacer omnis juxla vene , randam nobis sacrosaiictamtraditionem, univcrsafie
, ,
rerum aacrarum iIII subjeciarum ralio, seu genera> . * lissima eorum, qtue sub ordinem caduni, id esl sa \ * crorum surama, Sacer igitur ordo noster diciiur ci
, * est funclio, universa sacra in se compleciens, qua
, * diviOus ponlifex iniiialus, omniuiu per se rcrum
, . sacralissimarum parliceps exislil, in quanium sa , cerdos suromue appellatur. Sictil enim qui sacrum
ordinera nominavii, omnium simul compendio sa , erorum dixit dispenaaiionem; iia qui sumintim sa , * ce.rdotem appellat, Deo iulime umiuin ac diviuuiii
. plane virum sigoificat, omni sacra cognitione per ,
politum, in quo omnis, quae illi inesi, poleslas sacra
, , consummalur alque cognoscitur. Hujus origo sacri
' , Q principatus fona esl viiae, 15$
easenlia bonilalis,
una reruro omnium causa Trinitas, ex qua per bo, ,
nilalis rednndantiaiQ el ipsum esse, ac bene essc
*, ,
rebus, Huic aulem oronia transcendenfci divinissima:
* "
beatiludini, irinoe unilati, vcre exislenli, modo qui
,
dera nobis incoinprebenao, ipei auiem nolissimo
M

88

V A R L E LECTIONES.
, . S. . corrigil .
, V . minor, D. C h .
, V.
inojor, D. Cb.-P. Sc. Sar.
, Vien. inaj. D. . S. Sc.
S i r . , i:h.
, . Cb. 0 . .; . Sar. * ' , I),
80

1 1

8 8

83

373

S. D l O M S l l

37S

AREOPAGITJE

in fotia qtiidcm csl rationalts (creaiurae) salue, tam

iiostra quam mQiiiium supernariim; veruinlamen
bc salus iia qni salvaulur nonnisi jam deificatis
poiest oblingere. Est autem hac detficalio, Dci
qnaedain. quoad fleri potesl, assimilalio unioquc,
Oinui porru ordini sacro comniuuis scopus est, erga
Itemn ei res divinas conlinua dileciio, quae divinilus
inscritur, el per'ejus unionem consumuiatur, qua>
que hac prior esl. illj adversaiitiunr omnimoda ei
irroverlibilis fuga cognilio rerum qua rrs suul,
sa<-nc voritaiis visio scienliaque, simplicis perfe-

.
, , xaV .
,
\ ,
,
*
,
, , *
,
.
ciiouis fjus qui summe simplex csl clivtii pai liqpalio; frnilio iiiiuiiionis, qua omuera sui cqnlein?
platorcm spiritali modo rclicit dciiitalquc.
y

8 iv.
Dicimus iiaque, Dei principalcm bealitudinem,
qua? natiira Deiias est, principium deificationis, ex
quo i i qui deiflcandi stint dciticanlur, diviua bonilate sacruin ordinem, in salutein el deificalioncui
onutimn, com raljonalium liun spirilaliuui essenltariiin, < uucessiese. Ac snperis qtiidem bealoque oiio
fruenlibus, modo magis immaleriato ac spirtlaliori
( enim cxlrinsccus eos Deus ad diviua movet,
sed iolelligibili ralione, alque inlriiisccus pura
liquidaque illustralione divinissimain iis vohitit^icm irradiando) nobis autem, quod simplictiiH illia
collccliinque pra>slitutn, ex divinittis iradilis eloquiis, pro caplu noslrd, divisibiiiiiui variciaie multilitditiequo signorum donatum esl. Substaiitia cnim
liierarcliiae iiosine sunl diviniius iradila oracula.

, , , ,
,

, .
,, ,
( ,
,
,)

, ,
' .
'
. ,

M^xime vero ista oracula diciinus vciieranda, q i w a C \

safris iio>tris iniliatoribus divino Sphiiu aiDalis, in , ScripUn is sacris librisqiie Iheolugicis iradita nobis
,
sunt; uti et illa quae ab iisdetn viris sanclis subii, , , ,
liori, uoii omnino dissiia ab ordine coelesli itishiua, , lioue, de menlc in meniem, inedianle verbo, corpo- .
reo quidem i l l o , simul (amen immalerialo, sine
, '
sciiptionc, instilulores nosiri sacra quadam Iradu *
, , , .
ciiouc sutii edqcti. Neque vcro isla divino Spiriiu
ufllatortim sairorum prac&uluin monumeula; in sacri ordinis commune bonum, propatul s inieKigenliis.
sed syuibous quibusdani sacris iradncta sunl; noti euim qniliber sacerdos, 157
ueque oimuucit, I U
cloquia tradnnt, scienlia csl.

Neccssario igilur primi sacri oruifiit itoslri moderaiorea, aupersubslanlialis Dci principalus sacro ^
jpsi iiiuiiere pleni, et in posteros illud ipstim derivaium a divina bonilole missi, cum et ipsi, mpole
ilivini, promolionem deificaiionemque posleroruui
aflaiim desiderarenl, seiisibilibtis iiguris supercoelestia, et quod uniiale collccium est varia ciiin di
Mhiciione lum iuuhiludine, noc non in humanis divina, ei tn maieriis immaieriata, aiqiio in nostratibus rebus enpersubitaoltalia, qua scripiis qna
icriptis iiisiimiiouibus, in sacralissimis oracuJis no-

* , ,
. ,

, , > ,
* , , *
,
, ^, '
,
,

V A R I i E LECT10NES.
in dmdi casu , V. minor, C l i . D. S. , . D. C h .
>: ' *,' D. <:.
, 0.
00

. .

577

DE E C C L E S . B I E R A R C l ! . , CAP. 1. -

CORDERH N O T J E .

37g

, - bis tradiderunt: nec id propttr profanos tanlom.

, ' qttibtrc vel ipsa signa tangere nefa s i l , aed quod
, , *
noster, u l dixi, aacra ordtnandi ritus, cum illonnn
,
comparatus,' syrobolicus exislat, sensilibus signis
. '* opue babens, ad diviniorem noslri ex illig ad iiileU
ol
ligibilia sublimationem. Allamen tnanifeslai simiil
,
auut aacerdolalibua signorum raiionos, quae sacrft , oi - rum ellamdum candidaiis explanare nefas, quod
, exploratum sit eacrorum dmuilus tradilorum le , \ '
gislatores, atabilibus alque impennislie ordinum
, disliDCtionibua, cujosqoe merilo accotmnodalis dis . parililras ac aacria parlitionibus sacrtim ordinem
( ), ,
dislribuisse. Quapropier lui eiiara ipaiua sacror
, sancds pactioqibus persaasus (earum enim memi ,
nisae aancluitt) episcopalus quidera ordinem, u l
* caneria praatanliorem, nequaquain alleri couiiitti , nicabid, prxterquain eimillbus deiforiuibus a, . ,
cerdotibus; ipsieque persuadebis u l jtixta riumi
, bierarchicum proftteanlur, saocl^ quidem iauclc
, contreclare, S O U B aHiem deiflca divinis, pcrficienlia
.
perfectionis capacibns, sancliaqpe sauctissiraa cwutnonicare : nampraeter tlia sacroram ordinum roanera, boc qooque diyinam Ubi munus deinandantus*

158

ADNOTATIONES

CORDERI*

1 1 . Noia primo. ftublimea illas loquetidi Connulas, quibus bierarchiam seti sacrum ordtacm noatnun
ilescfibii | i , dicens illuin esse , id esl, Deo seu , , divinm, , deific* fquia per eacramenla, qu funcliones smii ordinis, Hivina? nalura consorles effichnur, medianiecratia saneliftcanle quam conferani), $cienl\(e, , et aflfaiioni$ (sicenim potius
veriendum, qiiam operaiionii, quoqiain sacri ordiues per imidflatioHein e l Spiriiua sancli doiiatioiiein
conferunlur : binc vocanluiy qui apiritu aliqno affiali sifiit, sive bono, u l fil iti ordinibus
cum accipilur Spirltus ganctws, qui lanquam agens pracipqus iper sacerdoies sacramenla conierciiies
operalur sanctiflcalionem; sive maio, u l fU in obsesais, qui a dajiuone oxagilantur, el in quibtis dsemon
poiios agi| qtiam ipsi) perfeUionis sjve conucrationi* w , ctc. Vidc supra in generalibita observalionibus primam, aecuudain et lertiam.
Noia secunde eiiam, quam divina subiiuiiaque nomiqa det Cbrisio, dicene :
, , Jetus divinilaU lran*itndeit$, seu diviniuima tuperetteniialii seu supernaturali*

m e i ; quippe qui oiiinie divinitaiis ac subsianlioe seu nalurx a nobis cciicepubilid dignilatem longc M I -

p e r e l : , , , 6, univeriw OTdinalioms $acrm sunctimoniwque ac divinte fnncl\or)U principium euenlia, virinsque

divini$$imu. Cbriaiua mm qua Deu bomo, esl auctor el caput EccKeske, et iiis(iMitor aacrainenioruni,
quibua vim aanciH}candi indidit, e l in qaibua ui principalia operans, eadem ipseniel operalur, ut docent
Ibcqlogi eum D. Tboma parle
quaesu 64, ajri. 2, Sacraiueiiioruui enim insUiqiio perlinet ad munus
Saeerdolii Cbriati, qui et utpeue e i u i homo operalur inieripreui effeciiiui sacramenii; u\ IHJUS qiiidem,
poiesiaio aoeioriiaiie; ulbomo verq, poieatate exccileutis niiuiaierit. Foleaias auiem auciorilaiia eat ilta qua3
uinnind indepeodens esi, et eo|i Deo conyenii: poiesias yero excellentjae cooeiatii in eo, qupd niininun
CUrisius priuio poiuerii eacramenia insliiuere; aecumlo quod auia naeritie omiiem iia vipi coninleril;
lertio, quod in jus Roroine eQntecreuiur el dicanfur m r a i u e p l a Cbrieii, e l miuiairi tai^uip ejoa vicein
gorant; quarloquod eliaiu abaque aacrauieiuia polcra, graiiaiu couforro. Vide plura apqd djvum ThoMiain auprq ciiaium art 3 .
Woia teriio, quaiu piilcbre vinateinacraionU ordinis doscribat, dicena: Qnin ^ intenlo in eum amori
notiro frequenltt admiicei vaxielaig$, Graect

id e*iaUe>itaU$$eu %$ : iK)n eniin im-

plici ratione aaneiili^iuor u i angeb, sedper diveraaa ca^reinuiiias ei ritus aamiuentqruin, qua? sub signia.
ei syiubolis conleruolur. Additqne, prasier graiiam sauclificaui^m, sacerdoiibus virluteiu quamdam babiiualem aacraiueiili ordinis uropriam OH(crri, qoa dispoitumur ad sacrameiu* aancto atlminislraiida.
Rinc eootirmalur seoleinia Uteoiogoruui i u parie i u q. 6 i , a r u 2, docewtium, praeior graiiatn babiiua*
leui e i vinuiee el doiia, ainguia aacrameitU couferre quoddam auxtliuiu ipeciate, ordinaiiHn ad conse
quendum proprtum illiua aacraiueoli tiueui, i u u i v. g. bapiisiuuft, praeier dotia habilaatia graiiae, cou
foral eiiani apeciale ajtxiliuiu ad couaervandaiu oovam v i u i i i , e i ad aUa sacrameiita fiio aiisctpienda,
poul&riualio ad lidiii proHleiHUiio, eucbariatia ad creaceudum in cbariut^, ordo ad aauraaietiia con^cieoda, vel func^ooes ordiuis cujnaque rite obeuudaa, e i sic de coHorU. mn etiim Mcrame&ia
ordioeociir ad varioa eflecUis ei fuociioiiea, coiiferiuil eiiaio direraa auxilia ad illoe eflecius.
f

J i . N o u , ex eo qood d i c t l : Omna

unum appttuni, */ut tanun quod umum $ non parii

cip*$ exinunt, liquerc, oiunem ddfereoiiaui pariicipatiouum ex diiforouiia pariicipaHiium oxbtere ei

VARME LECTIOiNES.
f

' 19%|<, 0. .

, Cb.

9 3

, D.

379

8. DIONYSII A R E O P A G l T i E

5fcO

couflan, flerique magnas eiparvas parttcipaliones propler diversam babilitatem parliclpantium, n l supra
capilfi nono Cocletiis Hierarchim docuit, et nirstiin infra cap. 2 De divinit nominibu*.
Nota, descriplionem principii el finie bierarchire noslra, qnae, inquit, est B. TrinUas, qna fon* e*t
vitce lam naturalis qunm spirilalis, essenlia bonitalis; quippe cujus essenlia bonitas est increala,
quas creatab boniiali essenliam suppedital: una rerum omnium cauta, scilicet efflciens, ftaalis, exemplaria, qua per bonitatit redundantiam; quia non sibi lanlutn bona esl, aed omnibus bonilatem snam cniumuntcat, etipsum esse ei benc esse rebtis imperlit : Huic autem omnia ttamcendenii dninittimce beatitudini: Deus euim omnia superal iniinite, m cui uihil simile est vel anqnalc. Dicitur auiem
bealiliido, quia bc in ejus fruilione consislit. 159
Trince unitati ulque indmduas Trimlali, vere exiiienti, quippe a se el non ab alio, modo quidetn nobit incomprehcnso, quia caplum omnia creaiura stiperat, ipsi notntimo, utpole qui seipsum solus adacquale cognoscil; tit voiit quidem ett rationalit creaiuroe
$alu$ lam nostra quam menlium $np*rnarum, quanttim enim cst ex se, cupit oinnes ealvos fieri ; vernmb

tamen hase talu* i i i qui mhnntur nonnisi jam deificalit poiett oblingere. Niii enim qui$ renatus fuerit
denuo, uonpolest videre regnum Dei . E$i autem h(cc deificatio, quae scilicel til per graliam sanciiftcan-

lein, Dei qtucdam, quoad fieri potest, astmilatio unioqne, quoniani est qti&dam parlicipalio divinitaiis.

juxla illud : Quolquot aulem receperuni eum, dedit eis polettalem filio* Dti . Omni porro tommnnh
ordini sacro tcopus eit erga Deum et re$ divinas dilectio, quas dmnitus inscrilur, et per ejut unionem
comummatnr; Graeoe csl , divinilus et unilive $acrificata. Charita*
cnlm Dei diffusa e$t in curdibut uosiris per Spiritnm tanctum, qui datu% esl nobii . Quaqxw hnc prior *x(,
illi advirtaniium omnimoda et irreveriibHis fuga, jtixia illud : Tinu Deum, recede malo. Cognitio red

rumqua ni $unt, scilkei idearum, in qiribus bcaii Deo ravelanlc plurima viifem, et quiddiiaiive cogntacuni. Saetas veritatis visio scicniiaqHe, itl esi Dei, qui priuia veritas esl. Simplicit perfectionis, qunc liem perfeciionem includit, el omueiti excluriil iinperfeclionen. Ejus qui tttmme timplex etl, scilicol Dci

divina participatio. Graece est, ,

, id est, uniformis perfectioms divina participutio ejiu, qui quantum fieri poie*t unus ett. Matvii in
t

veraioneuti lerminia jam iu ilieologia tiailatis, illam uuiformcm pcrfeclionem in Dco vocando s l m p l i cem perfccrioucin aicul illam vqlgo jaiu tbeologi appellant. truitio intuilhnu, sivc fruilio i u l u i -

liva, in qua fonnalis bealiludo consislil, qutv omnem tui conlemplatorem

talque.

ipirhali

modo reficil, dcifi-

5 IV. Diclmus itaque, ptincipalem beatiludinem ctc. Ubi nota, tain noslrac quam angclicnc Hicrarcbisc aupreniutii principeiu et caput esse Deum. Unrfe sauclus Tbomas in parie J , qiutrst. 103, a i t i c . i ,
docct, ex pane priucipis, uiiius scilicel Dei, omnes angelos el raiionales crealuras uuius cssc bicrarcbiae; ex parte vero mtdiiludinis ordinata>, diversas exisiere, scilicet unam hom nuin cl tror augcbmiu. Mauifeaiuin esl auteiu, quod lioinines alio modo divinae illiiininationes pci-cipiani quaih angeli :
liam augeli percipiunt eaa intelligibili purilate, bomines vcro sub seusihiliiim similHudiiiu, mi cap. t
ifierarchicd coslesiit declaraium eat; et itleo oporlel bumanain bierarcliiam ab angelica disiingui. Ciir
aulein ei quoiuodo angelicas bierarchiae disiinguaiiiur, diclum libro superiori, prxscriim cap. <
y

aeqq,

Csusrum, an posi diem judicii in ccelie alia sit futura hterarcbia hominum ab angolicia dislincia,
di^pulam llieologi; aed pulcbre ex eanclo Diouysio probai divus Tliomas in it Sem.
dislinct. 9,
qiiassu 4, artic. l . Iioinines angelrcis ordinibus in patria aggregandos. c Sicut enlm, inquii, so babel
posira (jierarchia aive Ecciesia ad coelesteni, ila bierarcbia veieris legis ad nostram. Uudc, sicm
velus bierarcbia erat via iu noslrain, el signiflcabai eam, el propter boc veuienle nova, vclus assumpi-i
eai in illani, i ad ordinea ejua; ila eiiain nosira bierarcbia est via in coelestem, ei signuiu ejtis : dudo
In palria non erii aiia bi^rarcbia bominum ei augelorum, sed una ei eadem, ei howUies iii ordiues augelorum dwiribaenlur(xl).
t

Ibidein. Subiianlia notlrm kierarchi<e sunt divinilus tradita oracula etc.

t

Desumitur hiiic pulchrum ei

ifrefragabile argumeiiluin coiilra nostri tcinporis bxrelicos, qui iradilionibiia ecclesiaslicis piuriuuim
ilerogani, oum iis ttdeiu baberi noluui, nisi iu iis quaeexpressa sunl iu Scripiuris; imperite coiiieiidenles :
Scripmram golani esse veram ttdei ac luorum iiormam ; cum Uineu S i Dionysius Pauli discipulus, t i
apoaioloruiu coa*laneue ac sodalis, hic expresse doceai, iradiiioues aposioiicas e l ecclesiasiicas, qu:u
auiit ecripla?, ejusdem e$se cum vcrbo Dei stripio aucioriialis, el iisdeni, ininus quaiu per
Scripiura Ecclcsiam dirigi oporiere, cum aeque ad aubsiaiUuiu bierarcbia uo&irx periiiicaiu ; quinhuo
quouauiiiiodo nobiliores esse iradiliones, tauquani inagis spiiiiales, el co&lestiuiu bierarcbiaruiu regiiuiiu
cuiilonuiorea. De bis vidc Bellann. . I.
GUIII ait, bierarcbiam uoalrain conveuienter aymbolis geiisilibus ad Deum adduci; confirmat congrutntiaiu inaiiiutioiiia aacrameiiloruiu, E u i enim Deus poluisset spiritalia signa, v. g. cogiiauunem meuiis,
aui iiioiuin vuluitlatis iualiluere ad bomincs sanciificamios, ita iti liotiiini quidpjaiu pje cogiiauli aut cre
utuii per uleiu acluin aaiicliticalio couferrelur, aliud laineii esl magis coiiveiiieiis uaiura; buminuin, ui
cx aensibilibua ad reruiu spiritalium coguilioneni deducalur. tlinc praicipua ralio iusiiiiiiioiiis sacraMieiiloruui iuisae videlur, quia bomiui diilicile esi iiilendere rebus spiriialibua ei disponere ae peifectc
adgraiiaui, el facere opcru eupernaluralia, el nieriioria vilas 33ieniae uude opus fuil ilti subvemre quibuadam cxremouiis
et remediia exlemis, quibuaaine magiio laborc grattaiu ex opere operaio couW|uereiur, alioquiiipauciiisiiiii fuissenl aalvati. Cum iuque ouinift juslilia el santtilicaiio nosira peii*
ucaiex iiierilu Cbribii, qui nobii (aciusvtt $apienlia, juiliiia ianciificutw , oporiebal ui lUa nicriu
uubia cerlo quodam niodo applicaruiiiur : poleram aiiiem coimnodius applicari, quaiu per cxierua
eletueuia ei aacraa cajremoiiias, quae airoul Cbnsli passionem ei mysieria uobis signiUcarenl, u i sacramejiia faciuul; quare Gbrislua ea i n i l i i u i l , ut uobis applicarciur ipsius uteriluai ei ipus sacraiiieiilis
cerlaiu uienlorum auoruui uieusurain aasignavil, qux* iia nobis per sacrainenia applicaniur, ao si noftira
propria eascm, i u ut dical Apostolus, uoa per bapiianiuiu Gbiisuuii iuduere . Hac aulem applicaiiooe
lueritoruui iacta, ex pacto Itei ei iusiitulione Gbrisii conferlur nobis divimuis graiia : uude aacraineuia
Miul causa gratiaf, Uiiquam uuda signa, ad quoruiu exbibilioiicia Ueus coufcrt graiiatu, scd lauquam coniiueiiiia et applicautia uobia preiiuui saiiguiuU Ctiiisli iam etticaciier, ac ai uosiruiii lUud cs*ei
meriluiii MSU p r a i u u i ; ci bicul pccuina rei, bic gi ali<e preiium coiiliueal.
11 Tiui. a , 4.
Joan. m, o.
Joan. i , 12.
Koiu. v, 5. Gor. i , 30. 6 K
i , 4.
f

(21) Yidc cap. 5, iufra, | II.

o m

DE ECCLES. H i E R A R C H . , C A P . 1. P A R A P H R PACHYMERifi.

58t

PARAPHRASfS PAGH YMERJE (22).

<) ^
* ,
, '
,
,
*
, ,, ,
,

. ,
, ,
, * * &.
,
^ ,

Posi ccalestein bierarcbiani Iractateiian) deuoelra

hierarcbia, quam non dixit lerrenam; quia, licei
in terra adminislrelur, scopes lamen el ftais ejue
coeleitu esl, cum ad imiiandum Deum inducai hominem, oon secus ac illa divinas coelesieaque viriuie$, aiquidem principaliler ac proprie expiare, i l luuiioare, perficere, Dei e s i ; secundario aulejn
eliam angelorum, secundum vero (criiam ralioneni
eiiaui ipsonim hominum, qnoniam liaec tria suiii
mqnus bierarcbiaa. Hax dum auperuis quideui
essenliis perflciutiiur, lameisi ain( mysleria, quippe
Dei opera sublimissima, verumiameo quoad illas
non sunl myaieria; quouiam ompes eanclge sunt et
graiia Dei consecraiae, quamvis altera s i l allera
prxstaniior, secanduui raiionem quae illic esl, sive
" , , crdinis sive viriulia; qoee veroapud noa perQciun
, . "
lur, roylsierist sacramema dicuniur, noo onira
* , omnes puri euot, neque eliam iniiiali. Unde in i(lit
, , - omnibu* isia suqt, elai per pariee eiiam expienlur,
* , , el illuminentur aiqoe perflcianlur; apud nos aiHein
non in oronibus, sed in quibugdani, qaemadmodimi

eliam Deue per propbelam a i i , mysierium, seu %$ '
. cretum nttxm mihi * et mtis; meos dicepa, uliqu*
sacordotes vel iniliatos. Propo&ilorum iiaquo capi .
tulorum doctrinam dup|ici modo Iradil, Primuni
$ ,
enicn exponiiur, qupmodo myalerium seu sacr* * raenlum JslQ capile propositum consummelur, ac
. QTov*
deiude
per conieinplalioiiem quamdam illud expli, , ^
, . cat. Yorbi gratia, esl exposiuo ilhietrja4ioais sou
{, baplUmaiis, deinde subsequiiur ejus coniemplaiio;
t

, , '

similiter exposilio 8*crameftli aynaxeos aeu cora-

, ^
, , ;

.

* ,
, , ' ,

munionii, doinde comemplatioejusdem. Cum 16\

epira ei nqs doplici parte coosleraui, viaibili aecunduni
corpus, e i inietleciUi aeeundum aHimam, duplex
est elram apud noa bierarchia, aenailia nimirgni,
propler aymbola quae exbibenlur; et imelleciilis,
propler conleaiplaiionem. Goniemplaiio auleiu esi
immediaia menlis ei exilis sensuum applicatio ad
ea qoae proponuiilur. hliusmodi igilor liierarchia?
aymbo(a, pnfaoie ei ab Ecclesia exiraneis oiysleria
quoqne a u u l : verumlamen cooiemplaiio, Unquaui
euprema cogniljo, quque fide opus habeat, ti.yaierium appellaiur, juxia quod e l Apoatoiua ak :

. *'
, *
,
/ ( ,
. \
,
.
iueiiUjiu eriganl ad reram iptarum, u l in ae suni,
iusiuoontur. Qui qukn ieicSalos esi c l inira saxniin
piari debei ea qaas sunl fidci.
1 1 . * ' , *
, . ,
D

* laa. xxiv, 16, sec. Septuag. in aJiqnot codd.

Myiterium

S
Hierarcbiam noslram, licel po&ira dioatur,
altawen el ipsara \ter se divioaoi esoe, DOU se^ua at
h

i I Cor. xv, 51.

(22^ Vidc Svholia S. Alaximi lora. \\ cap. 1 Ecclo. Hier.

t

9obi$ dico: non omnes quidem obdor-

miei^iu, ud cmnet immutabimur i . AiUmeo symbola lanlMm vocal inysleria, quoad eos ecilicel q u i
pecdum ioiliaii wint, uii dici^u e s t : eorum aulem
auagogaa, appellat conlcmplationoe, quip^e .quje
caiUciuplalionein, licel aliier eilana por ,8ymbola
vclum iogresaue, revelaia facie cum fide CQoleiu-

385

& MONYSn AREOPAGITJ:

SM

corfistcm bierarcfttam.el a Deo insitam, seumbire \ , ,

, ' participaiioneni rcrum illarum divinaram, juxtaquo
\
sacram illatu scientiam el operaiionem, sui parrictpes deifieare aiqtie perficere, ex sacratiisimis \ ?, ' ,
Seripttirts demonstrandam esl; non tamen oronino
omnibus, sed solis Hs, qui pcr tradiiiooes aposto- . Sb , .
lorom iatiusmodi instilnlione digni.sunt hablli. Tu
aatem obsorva, sancie flli, ne ret jnxla novum mo- , (
rem, vel per ordinem doctrtrce (patres enim aunt ),
\
pneceptores) ridicule et irreverenler isiiosmodt
mysteria manifesta facias omnibos profanis, qoi rca ,
\ , %
dtvinas mysticasque risos occasionem facerent;
. \ ,
sed tenerare illas, sicol aeqmim est, silentio. A t s t
qoando eiiam opos sil isthisrootti commonicare, ne , ,
cotnmunicee rudiortbes; sed santtis, idquo iflis sa- \ * ,
croeancte et cum sacra illustratione, minime im- , \ \ morandp lypia , sed ijiatfpectabilia itlusirando : sic
, ,
enim etiaju nobte ad divina conversls, vel diviua
. * ,
concinfniibng coltegis iradita fuerunt. Quin e l ipsemet Deos, qui mcne eai illa divinilale transcett- \ , (
\ \ , dens, qoi omnis sanitimonia? diTinaeqoe operatiouia
TJvr,v , causa exisiii (cum enim lfierarthia scienlia sjt et
operatio, sanctimoniam qoidem ad scienliam referl, )
Df vero 102
operationero ad eflkaciam seu aciio- (
\ , * * ), \
nem) coHestibus virlptibus maoifestius simol e( i n xelligibttius affulget (intdltgimoa eniro el nos, sed , \ \
, ,
non ut tslx) qoas etiam ad proprlam soim Ineeni
\ > ,
inforoial, ot nimirma eliain alios Hlominent, juxta
vtrtotem spiritaliant eft inteffectiliam saaram natu- * .
,
rarum, non aolem secundom virtotem sxhnet ipsivs;
, ,
nam Deua infintta virtuCis esl. Qoin et n o s t m ,
qxae moliae sunt, varietates, et rouhiforraea carna- \ ,
, \ liom desideriorum curae, qnaa pnibibei Doninos,
. ,
ad nniforroem divinamque vitam reducit, nt nirai ,
rm quxrarous primura regnuni Dei, et jastttiam
. *
ejae. Id aotem qoo sic anima dtsponitvr, sacrom
liabitum appenavit, qui t e l tnaxime sacerubtibus \ \
\ ,
est consentaneos. Accipiente* itaque ab tpao virlo
, *
lem, progredimur ad bferarcbiae functionem : e i
lioc modo aanctis angelis approximamos, illorum- , \
qoe ope ad drrinam lucom saspicientea, indeqoe \
aclentia pogniiionis spectacnloram lllostraii ($pecia- ( \ *

pola autem voeat doctrlnas de Deo, q u a non ex
notlo verbonpm xudiiv, r e l sacrarum docirinarum ) , ,
pronunUatioue existunt) evadere polerimu*, ut pa- D , ,
tientes quidem qoai ibt polclira snnt, ponsecrat}, , * , \ *
* , \ *
nempe porl et luciformes, c l perftcli; velut babitu
vero boc oblinemes, atqoe eadeni aliis cororauni- , , *
icare Yalentes, conaecraioree, et lucis operatores ,
.
teti Illaminaiores, et perfectores; bxc tiqoidem
trla annt bierarcbiat partes.
| II. Gom auiero bic sermo duan agnoacai bierarcbias, secoadam pankipationcm dWioiatiin easenliae omiiit hierarcbi* Dei vult Paior bic declarare,
qtild illia contmoiie et qoid propriaro sit, quocirca
d i c i t : Q w qoldem calesiis sii hierarcbia alibi reperies, ubi Iket noo pro digniiate, pro virili tamen
noslra, de UIU disputatare c s i ; in quo Traciata id
uiiuiu d i c i u i a otwrvationc dicimm, quod cum in
v

. 6
,
, ^
, ,
, , *
. ,
: ; , -

585

DE ECCLES. HIERARCH., C A P . I. P A R A P H R . PACHYMERJE.

, \ - ^ omnibue propoeilum sil uobie anliquiorea sequi, lo

libro De Ccrteiti Hierarchia diximus, inier illos Ibro '
nomui ordinem c&teria eese sublimiorem. Yerum
. , cl
, ex his perpendendum, Bum illura recle, et non aerapbim, sablimiorem ordinem aseerere debueri ,
tuus : bic enim ab ullimis disposiiionibu* inci . ' ,
piens, landem in seraphim desivit. Cxteruro, quid .
quid bac de re sit, vincal id quod aniiquiua est.
, ,
Hlud cerie aancius hic affirmat, conitnune essA
- .
omni hierarcbiaBqoodomnis hierarcbia unambabeal
pviini
, * virlnlem. Defluil ilaque bierarcbiam 103
- aecuudum propriam naluram, quoniam alia est ait , \ - geli, e l alia bomiris perfeclio, pariini eiiain sccun*
duifi proporlionem e i ordinem cuique propriuiii:
*
, qaoniam in coelcslibus alia esl soperioris, el alia
. , toferioris' ordinis ctarlludo; in lerrcairibus vero
artius esi episcopi ei aliua ordo preabyierorum. Hie , \ rarcbiam ilaque iniliari, el infcrioribus suis i|isi , tam aibr divinilus illuslralioncm comiminicare,
, - alquo eifam inferioros snperioribus quidem obse. , ' , qui, c l hifcriorum suoruro duces exislere, bacc virtug quaedam e&l cuilibel bierarcbix communis.

( ), Csterum iion coinmune, sed propriom cuilibel bie rarcbia; esi, quod ccelesti* iNa reapeciu noslri H C
rorum incorporearum ei inielligibHiuui (nani re * ' ' ,
, ,- , gpectu Dei ei illas suo( intelligenles); quocirca
. " eiiaw earam bierarcbia iniolligibilis ac supramundialis e x i s i i l : noslra aulem per synibola seoaUia,
, *
, scilicet baplismatis, eynaxeos, communioois, cane . ,
risque variegau muliiplicatur. Quanlum eniio quir
C
, ' *
,
, . '
, -
,
,
. ,

.
, . '
,
' * *
,
( ), R
, *

dducilur ad unuui illud singulare, tanlum accedit

ad inlelleclioneiu : quanlum vero ab eo disccdit, in
tanlum muhiplicalur geu dialrabitur rebus sensibilibus, qpas sentil. Alia iierum eal boruai duorunr
differeolia, quod illi quidem, ut m&iles, Dcura et
divinam vinuiem inieUigaiit, in quanlum scilicei iis
fas intelUgere; nos aulem ex aensibilibus signis,
quas, inquam, in Eccleaia consecrantur, ad Deum
adducamor. Et JII vere dicara, unuin quidera esi
quod omnesappelunt, scilicet quoad scopum duanim
bierarcbiarum , de quo bacteoua a g i l , oiune* uniloruies sitnl qui per spiriialem acliouem uiiiuntur.
Sicul ouiip nos unimur, cum adducimur, sic et
angeli divtoi uniunlur, cum ad divinas nolionear
adducuntur. Cwn enim imum s i l quod appetitur,
non lamen unimode seu eecundum uuum euiu-

demque modum, qui id appelunl, afficiunlur, sed quiltbel aecundum propriatu digniuiem. Verunr
baec alibi dicla s u n t : modo aulem nosirain bierarchiaih, e i ejus causam ac easentiam (quac esi virluy
illa divinissima) exponere cooabor, invocato Salvalote Jeso.
| . ,
. E s l bierarcbia, quemadmodum veneranda*
, noatra iradiiio proponii, ea qiwe universim vldeniui
. - aoi diconiur de propoaiiis aacris rebua. Sbmmani
, eninfseu tammariuin, vocal loiius coinplexionein,
eiciil recapRulalionem dicioius. cuui pauci* ea qiuu
* * anle dicia sunt repelontur; quoniam omnium iti 00
, , , scienliam babebii; cum preabyterorum, tuui dia^
, coooruio 104
caclororuDjquc, unde iiirainioi bio^
, rarcba Dominator, u u colligero licei ex analogitf
. ' (
Doraiai bkrarcbix. Quemadmodum igilur boe no*
1

3. MOHYSIl

XI

AREOPAGITJE

meti de vniverftia et omnibua sacria ordipaiionibus \

dicilur,ita qui hierarcham norainat, virom oroni aacra cognilione pneditom signiiical, in quo omnis q i s
iHi iiiest bierarchia liquido cognoscilur. Nisi euim
ipae peniias et in omnibus peritue exieierei, neque
scienlia etiam bierarchiae operarelur. Nemo igilur
dicat: Ecquie tam perfeclusesl? Non eoim proposuit
btc Paier de boc vel illo bierarcba dicere, sed mplittier de bterarcba, qualie esae debeat sine defeciu: ac
si quU sinipliciter de grammaiico loquene, ea recetiseal quae ad absoluliim grainmalicum requirunlur,
altoquin cbudicarel grammaiica, nUi denconsirare*
lur, qnalle ipsa tandem sit. IIuju* hierarchiae printipium esl eancia ac beata Trittiias, quae vere esi,
solaqde aemeiipsam cognoscil, lanquara babens oolioueiuproprixexistemi.Ilsecaulem tolt ralioneprse-

388

, UpApytjv , ' [. ] .
;
.
; \
, |>,
* \
, *
* ' '
" .
\ ,
, \ ,
.

, . .
* ,
litorum angelorum el hominum salulem, eslque
. "
deificalio aalfandorum. Quemadmodam enim alia
, ,
dicimus a melu sorvari, id eti securiutem adipisci;
, *
e i a ca*de servari, id esi viiam asseqoi; el a morbo
, *
scrvart, id esl sanari : eic eliam in propositia eer \ *
vari *b alieitalione Dei, est adjungi Deo, adeoque
, \
(leiflcaiio. Omnimoda auiem asaimilalio et unio ad
\ , \
Deum, uliqoe lermfnus ac finis esl omnis bierar \ \ ,
c h i s , qtiae ad Deuin est dileciio: q u s et uiiitive
\
consummalur, secundum divinain et nuicain sim \ , '
plicilatem, aecundum quam Deua eat omnimoda
\ (\ * , * , '
dilectio (et non liutc quidem, illi vero non, aed
,
quid unam desidcrabile exiaiens, simui erga se

babel desideria, pro inerito siudioque desideran- .
,
.
% . .
*
,
),
lium, diversa), quique bac prior esl, omnimodus a
.
toutrariis recessus. Nisi enim ab omtii tnateriali
\ ^ ,
vi sordida voluptaie peniliia expiali foerimus, veri
.
booi dileclio non eril in nobis. Quando aaiem a
;
eontrariU discesserimus, tum res ipsae, ut in se
, ,
siinl, uaiurasua cognoscemus; nempo praesenlia
' , \
IIJRC leinporanea esse, quae vero ibi eunl, aeiema, ,
nec decipiemur circa boni apparenliam; siquidfcm
, \
alla non esi noiilia reruin qua res sunt , innc
. *
cnim ad Spsammet veriuiem accedimua, aique uni *
lorinein perfcclionem pariicipainus; Quid porro est
,
uniformilas? Quando niinirum a rebiie biscesensi ' ,
bilibue el aefunmosis ad divlnam 105
simplicita \ . lem adducimur, qui esl cibus bealaa visionis, u l
\ .
quae tiieiricm re inlellecla nuiril, sicul alibi diiimus. Et hsec est in EtangeHis itla divina ac scpermuDdiaHs mensa.
IT. Dicinius itaque, Deunol dedisso bierarcbiam D 5 IV. ,
in salutem et dclficationem eorom qui ejus sunt
\
parlicipes, alque angelis quidem spiritaliori modo
, et magis a ntaietia remoio, nobie autero per sym, * : >bola : siquidero bomines exlrinsecus a crealorae ,
conlemplaiione, verbia doclriuatibus, aliisque sym- , *
bolie eeu signis, veramcognilionem baufianl; an- *,
geli vero inltis secundum spirilalem virtuiem euam
, \
illuslranliir, ac divina voluntaie insigniuntur, id
,
cst ad divinam imilaiionein, rerumqne, qua res , \ , , **suul, notionem efformaniur. Cum eiiitn inielligens
. " ,
quidcin s i l id quod inlelligil, intelligibile vero id
, \ quod inielligimr, cilms autm c l quasi susl^nlaiio
, , n

DE ECCLES. HIERARGH., CAP. I PARAPHR. PAGHfMERiE

390
, iutelligenlis s l l id quod intellrgilur, mcrilo L)eus
cum menles sinl incorporea, ipsemei iiitelligena,
, , ,
. *0 - ei illift, quanluin caperepodsofil* tectus inleiUgibilis, iulus ipeae illuelrat. Quod iUque ipei, tanqnam
,
immaterialee, uniie babeui ac compacte, boc noa
.
. sub diviaorum symbolorum muliiludine aocipimus.
, Symbola porro divisa, vocat doclrinaa Scriptura
muUiformes. Si itaque. u l etiim anle dislmus, es , '
, , xtnlia omnie bierarchia Deue esl, ivonra? tamen
. " * proprig, qna*i proxiina materia, eUnt oracula a
Deo tradita, praeserlim aposiolorum doelrina mnxl , ,
ne venerandae. Quod enim coelesti liierarcbiaj est
, , ,
ipse Dotta, inimaieriaiiter, quoad fteri poiett, ipsi
' ,
anitus eaitique perficiens, boc nostfa biorarcbito
: * , - aunl ScripUire, per quaa ad divinam simplicttaiem
^ adducimur; Qll el iradhioncs illae, quibus institu, , liooe magis a maieria semola, ex sancli Spirilus
inslinciu, apostoli scnsuum Scriptura* cognilioueiR,
, , , , * - alii aliis, seroiooe quidem corporeo, quia per i n . - strumenia corporea locuii suot, magis laroen iro , \ ;, maieriali, quta eermone eok> el non scripto, mjslh
ce (radiderunl. Nequaquam auietn hsec paiulis i n ,
telligouliis iradiderunt, sed in symbolia quibnsdam
.
, sacris, quae niRiirum in Eccleaia sancia celebrau, ,
tur, cum raiionem babeant eo quod apparet aubli , 6
miorena aique diviniarem. Uoc auiero facerunf, et
' t ^ baudquaquam omnibua arcana reveiarunl, quia noii
.
omHis aancius, neque oinnium acienfia e s t :

16 * " t a f inqoii Pominua aposlolie el succeesoribus sanciis, datum $ noue muttetiu rtgni Dti
$ . ' ol ,
| V. Necewario igilur ancik aposioli Ipsimei
( divino munere pleni (per dilecliopem enini deiftcaki
), erani) el ad alios ab ipsa boidtato roissi, quiu et
,
ipai jam dii facti, aweceasoribus rstivsniodi deiika , *
lionei mihiiBe iHvidenles (alietia enina invidia eat
( a Deo^/seftsibilibos inlelleclilia, et materiaiif im), , , maierialia, el bominibua divina; u m acripto quam
, non tcripio iradiderunl, non propier profanoe lan, ( lutu (quid cnim uobiaet illis conimttne, qui ne iyo\, ;) bolia quidem nudta digoi auiK babili?) veruoi
\ eliaio ob aUam raiioneni, quod uMMirum congrueo, , . tcr Hobis acnsu viveaiibus ei eenwlivif hierarcliia
- subminiaireAur. Non enim par esl, ut bi qui 4euau
otv * ,
nudaa ipsas res diviuaa irequement, ei i u * - ^ lelleclualiter iis eonjunganlor; ideirco per aymbola
. (
jassi atimus inHiart. YenmiUmeii ne ipee quidoui
,
aymbolorum raliones omnibus Bitui revelale ac no,
lar, sed viris sanclb, quibua non licel e^s expoiiero
, ,
iis qui adbuc catecbumeni; com scire debeani cou-'

veirieoier uiiicuiqae, secundupi ordinem coelesiein
' .
Btabilein et inconfusum, ad capUim noatrum4iierar , cbiam ipaam ordinaiam esae. Quapropter.eliam iuia
, -
ip$e profeasionibus pereuastia e, ne iltaja alieri
,
iradas, pneierquara lufsiwilibus aanclis; et ab eb>
,
petea cauiionem, ipsos circa divma uloa fore,qtta-
.
leai ipse te circa eadem fore roqepivii, idqua muoev

ris libi irado.

k Marc. i f , .
* Leee . In lcxlu cniin S. Dionysii legitur ; . Negaliooetn legR iniet^'
orcs. EOIT. P A T R O L .

8. tHONtSll AREOl>AGlTiE

CAPUT

II.

B'.

I. De qua i* Uluminatione uu bapttimo peraguntur.

1.

S t N O P S l S CAPITIS.
Prnna parU cmpiti* ostendit, guo ordtoe pervematur ad vilct tanctitniem, et gdomodo baptitmui
qu&dam naHvim
ipiritalii, atque principium operum iupernaturalmm. et simul monet, $oto$ tanctot ad Macramentorum aspeclum
mdmtoauU*. Seeunda parle dcMcrtbn $c4enmem ntum baptizandi, qui ttc habel: 1. Ponafex uxcra promulgm Et
gelxa. II. ReUgionu amalor patriman seu tuiceptorem quceru. quo inslructus ad episoopum adducitur. III. Sic 6
ene tpsumexctpU. IV. Cterum convocal ad agendat Dto gratm, et patrino adductum toiemni /ormula mlerroa
V. Infidditatm deUstantimanum tmpemt, dmtcribijubet. VI. Facta precatione bapuzandu exuitur, et fhml mtum
iionee. VII. Fit loiemnu vrofeuio Mei. et baolixatur. VIII. Ve$U candida amicius Iradilur
mutoonU

Diclam iuque a nobis esl sancle, sacri ordinis ,

bostri scopoin esse Ddi, qooad ejus fieri potesi, as- ' , , ?
aimilalloiieai alquo unionem. Ilanc autem, u l divina
, . ,
Saripla tradunt, maxitric observandorum dilectione ,
Miaodatorudi sacrisque funclionibus duniaxal con- .
sequemur : Qui enim, inquit, diligit me, $ermonem , , ,
menm terrjaat/; et Pater meu* diliget *um, et ad eum . ,
9enUmu$ et mansionem apud eum faciemus . Quod- &, * nam esl igittir inilium sactoeaiitue auguatisshno- .
rura observalionis mandalomm 1 Ea qua? ad cacie- ; "
rorum cum senponum tuin opcrum sacroru n
quam expediiissiine nosiraa animales efforiDat affe- , ^
ciioncs, quacqoe nobis ad euperccelestis oiii fniiito- ,
neiu vfam steroil, aacrosanolai, inqiiam, ac divinis ;
aiuue regeneraiionls noslrae iradiiio. U i euim i n '( ,
ctytus Prasceptor noeter a i l , prima quidetn inentie ^
ad dlvina molio, Dei eai dileciio : sacras vero di-
lectionis io sacroaancla divinorura pr&cepiorum
^ .
observaliODe progrea&oa primus, esl ineffabilissiiaa
divini nostri alalns fabricaiio.
\ *
Cum eiiim divinua bic atatua s i l qoaedam nalivitas diviua, nunqoam sano ioiellexerii, nedom feco^ ,
r i i , quidquam rerum divinitus tiadiiarum, cui ne , . Jpse quidem aialus bic diviniiua afDalus ait. An DOH \ , > ,
e^nobia ( buniano roodo loquimur) exisienlia p r i - , ' ,
muiu opus efii, ut deinde qua nostri fori suoi Ira- , *
etemus, cum quod uullo raodo esi, neque molionem ,
iieque Mibeiauiiam omnino babeai, quod autein ; ' , ,
quoquo pacto esi, ea lantom e l agai et patialur .
l

quae natura eiaiusque snnt sui? Alque hoc quidom, .

\
ui opioor, perspicuuui eat. Caeierum ditioa diviiue

,
|eiieralionii signa conieiiipleniur. AldemOinibi profanus speciaivm venial; neque eoitn debilibus pu- pillia soleirradiaiisobiuori iuluin neqoe nabig supe- , , r iora leniire I I M M K U U U I sii; quandoquidem vera illa le- , ,
gafts biorarchla, Oxiani quidein sacris, Core
veru " ',
so dignioriboa ingcrenleoi, Nadab deuique et Abiud +.
* suis muneribua uon recie fuucios, deiealelur.
Joao. xi?, 5 . U Paralip. x x n , 1 6 - . " Nuro. x v i .
Levii. x , ! , i .

7,

14

, M

V A R L E LECTIONES.
, Cb. , Cb. .; , C h . D.
Cb. .
tbv , Cb, .
, . S. Sar.
n

e e

tavr

593

DE ECCI.ES. W E R A R C H . , C A P . H.
II. .

168

Sacramentum

30
illustralionis,

sive btiinhtni.

,
Sacrorum prapsol, cum omnes sigillalim boniines
, ad Deum assimilatione salvos fieri,el ad a<.oiiionem
, veritalis venire cupiat, pr&dical omnibua ex veris
, |
Evangeliis, Deum ipsum terrigeois propria sua na6 *, - luralique bouiiaie propiiiom, ad nos pro bumanilate
,
summa descendiase, ul sui unione, in morem ignis,
uniia gibi conforinaret, quanlum ad eorum condu, * - ceret deittcationem. Quotquot enim ncepetunt eum,
!

. * ,

dediteh poiettatem /f/toi Dei fieri, hit qui creduni iu

riomine ejus : qui non tangulnibut, nec voiun-

* ,
*

talt carnit, ted naii suni .

m

*
, , ,
,
,
,
,
, ,
* ,
,
.

Quisijiiis autem honim munernm vere supermuudialiuiu sanfcie parliceps esse cupii, accedeua
qaempiam sacrie inUialuio, flagiiat ab eo ad sacroriim praesidem manudud, nec non inlegre caociis
sancliooibus obsequi pollicetur, rogalque, suaecum
admissionts tum lotitis exinde vilae curain suscipere ne recusel. Tum huuc, salulia quideui illiua
sanctecupidum, $od rei celsiiudinem bumanne fragililaii opponderantem, horror illtco anxieiasque
circumdant: verumlamen benevole tandem simul
petiiioni ejas satis se facturum annuil, ipsumque
suscipiena ad tOmmum ducil aacerdoienri.

III.
* , * , C \& auiem cum laHilia, socoa atque humeris
, , ovem, duo$ illos viros exciplens, spiritali priinum
- acttone graliarum, corpofisque adoratione, u n i , , ' - cum, a quo vocanda vocantur, ac salvanda salvan , .
lor beneficura principium veneralur.

.
,
' ,
, ,

*
, ,
* .

Omnein deindo aacrum ordinem, cum ut hominis

saluli cooperenlor alque congaudeant, ttim utdivina3 boniuii gratias aganl, in aacrum locuro cogena,
inilio quidem hymnum aliquem e Scripiuris una
cum unlverso ecclesias clero decantat; quo flnito,
ubl sacrum altare ideoscolaias c$t, ad virum, qiti
praesens est, accedii, et quid petitum venerii sciecilaiur.

v.
, D Tum ipsnm, juxta instnjctfonem fidejtiisoris, i n , , fldelilalein prigiiiiaro, veriqoe boni ignoralionem,
ioau. 1,12.
Y A R L E LECTIONES.
, D. Cb. et , . et , S. * non babeiit . . D. S. Sar. e l Vieu. Cscs.
, . ubi correctuin , eisicverlit Sc. ilem S.
etibdil C h . . * , . Cb. D. Sc. Sar.
, Ch. . , . V . ulcrque. , D. . S. Sar.; ,
, II. Sc.; , Yicn. iuinor.
. .
. .
I # #

PATEOL

G B . III.

13

S. DIONYSII

AREOPAGITJE

396

iioc non viiac spiriialig privalionem del&laniem, , ,

aique saiicia ejus rntercessioiie Dei divinoroinqiie
coiupoicm fleri postuIaDtem, praemonet, integre iili
, '- 169
*d beum accedendam esse, utpole prorsos ,
-"
pcrfecium ei fmmacutattiifi : propositaque divjfte
, vjvcndi norma, nec non Imerrogaio nura ex ea v i cturus ssei, assentienti nianuui capiti imponft, et , ,
, ^;, *
ronsignans eum, saeerdoUbus mandat, ut vfrum
\ .
susccploremque describam.

VI.
Qmbus ascripiis, sacram iufk precalloneni : qua
, *
ona cum ipso ab unifersa COngrcgalione coniplela,
illutn discingil, c l per minislros exuil. Sislens
,
,
cxinde ipsum ad occidenlem prospecianiem, m a - & * nosque veraus illam plagam aversas proirudenleni, ,
terlio Saianam insufDare j n b e l , alque instiper ,
abrenuntialionis verba proferre; eique ter abre- , \ nanlialionis solemiiibus verbis proposiiis, cum eam- \
dew lolies conceplis verbis pronuntiavii, ipsum ad
* , **,
orientem transfert, ct iu coelum iniaeiuem, ma- , ,
nuaqae attotlentein, Cbrisio cuuclisque sacris a Deo ,
.
iradilis eloquiis jubet asseuiire.
10

11

VII.
Quo faclo, trinam illi denuo pracipil profeesio ,
nem, lertioque professuni benedicend recipii, c i - que manntn jmponil. Dqin vero ministri pcirilus , .
eumexuuiil,sacram unclionis oteuin affeninl sacer- , doles. Ponlifex vero irino signaculo inchoans tin- .
ciionera, sacerdoiibus bominem iradil loio corpore ,

inungendum; Ipse aulem ad adoplionia mairem (id esf
fbniem) vadil; cujus aquas poslquain sacrig invo- , \
calionibus sanctificavil, nc non tribus sacraiissi- , tb
, nil unguenli crucis fornia affhsionibus, lolidem
sacri unguenti apposilionibus sacrosancium l>eo ,
afllatorum prophetarum divin& aspirafroitis bym-
num concinendo, consecravii
adduci virum
,
]ubet; ac sacerdote qoopiam e scripto cuin
ipgum lnm susceptorem proclaraante, iniliandns eacerdolam manibus in aquam ducilur ad maoum ,
ponlificis: qui soperne aaiana, ubi sacerdoies se- ,
cuodum aquas, vereus ponliflcem iniliandi nomen D

proclamarunt, tereum immergit, sub lernam islam ,
iinroeraionem alque emersionem tres divinae bea- ,
tiludinia Personas invocando. Tunc exdpicnics ,
eum casieri sacerdoles, iradunt suscepiori seu ad-
.
niiasiODis aociori, et ubi una cum eo initiatum
vesle congrua amicivoruni, rursus illura ad ponii- " ,
*
ilcem ducunt: qui, divinilus sacraio oleo viriim
consignaos, aacroaauciae Eucharisiiae pariicipem de- ,

clarai.
,

.
9

11

V A R L E LECTIONES.
, .
, Ch.
, . , . , .
.
C.h. D. V. .
, Ch. ; , .
, .; , Cb
Sar.; , S. * ) Cb. i i . . S. S a r . , Cb. D. . 8 .
Sui. ' , .
9

10

11

11

11

1 6

DE ECCLES. HIERARCH., C A P . II.

107

59

5 VIII
,
170 ' "
peractis, a suo ad secunda pro ,
gressu, ad rerum ilerum praecipuarum exigilur con , ' - templalionem, ne ullo tempore vel modo quidpiam
p i ,' - a suis instilulis Iraciet alienum, sed assidue per petuoque divini Spirilus ductu a divinis ad divina
.
iransformettir.
8

, e

. ;,

III. Conlemplatio.

, ,
Haec in sacris symbolia divin generalionis ini " , ,
tialio nihil indecori vel profani quin nec scnsiles
, '
figuras continel, sed Deo dignae contemplaiionis
- aeitigmata tn naluralibus ad captum honiinum spe . - , I culis effigiata. (juid enim ei defuisse videamr, d i , - viniori etiam mysteriorum ailenlio suppressa ralio, 0 ne, C U H I divina instilutione saiis probet accedeniis,
, quam sancle operatur, vilae iniegrilatem, el per
, vilam probam ac divinam, tuii?ersx simul malilias
. , perpurgaiionem, naiurali emuadatione aquae cor;
poralius ipsi denuntiei?
U l ilaquesymbolica inilialionumlradiiio nihii hoc
* ,
divinius baberei, nequaquam, u i reor expers csaei
,
, , - - sanclitatis, cnm el recie vivendi disciplinam inlre, ducai, el omnimodam in viiiis iransacla viiae eroun, daiionem, loto corporo aqua penilua perpurgalo,
naiuralUer insimiet.
* .

11

II.
''
, ,
, ,

,
, ,
, , " ,

,
, ' *
, ' >
.

Vcrwn sifbacc quidem radioribus inlroduclio splrilalis, qiwe ei sacramenla sancla aiqtie uniliva,
uii fas esl, a promiscuis dislingtial, el singulis ordinibus accommoflatam concinnel sublimalionem: nos
autem, cum sacris ascensionibus sacramentorum
principia couicmplantcs, sacro eadem afflalu perceperimua, cognoscenuis quorum cbaracierum sint
efligies, el quarum rcrum occullarum imagines
existanl. Ut eoim in Opere De inlelligibilibu* ac $cnsilibus perspicue declaralum e s l , sOnsibilia sacrameula, aimulacra atnti inlelligibilium, ad quae ma"uducuiit ac viam siernunl; inlolligibilia vero; sa. imentororo seiisibiUum principium sunt atque
acientia.

SIH.
" , - D Dicimus itaque, divinae beatiludinia bonilatem,
- eamdem semper e l eodeaa modo se habenlem, benc , ficos tocia suae radios cunclis oculis mentalibus
. abundanier expaudisse; adeoque sponianea
* menie praditorum arbilrii liberlaa sptrilale. lumen
>s

YARIiE LECTIONES.
non habenl P. Cb. D. S. Sc. Sar. et 3 Vien.
, . Scot.

, . S c
, . Sc.; , b. .
, . Ch. D. .
& et doo Vien. , .
, Gb. D. Sar. el duo
Vie.
, . . Sc.
M

19

1 1

11

, {

599

S. DIONYSU A R E O P A G I T J :

A00

deacrat, a natura &ibi inshas Iud excipienda* vires ,

amore pravi praeclodens, pnesenli quidem luei se
ubducii, hac tamen eam minime destituil, ted ? t l ,
conniveiiietn illuininal, atqoe aversanii benigne , * ,
*
prorsus occurrii. 171
Q d mediocri inairucia
videndi facullaie lerniinos iransilierit, radiisqtie v i - sum superanliboa lemere ausa fuerii obiueri, lux , * quideni nibil a se alienuro facici, verum ipsa per- ^,
ieclis imperfecte se ingerens, aliena neuliquaro as- , sequelur, inediocritate porro sua insolenfer super- ,
biens, sua culpa frastrabUur. Benigne tamen, ut ,
dixi, divina lux mentalibui semper oculis palel, . , , ejusderoque praesentis, et ad Deo dignam sui semper communicalionem paratissimae, copiam babere - " ,
cel. Ad bujus imilalioiiem divinus amistes effingi
.
tur, lucidos divinae eruditiouis radioa enper oinnes
luculenicr explicaiis, et te accendentem Dei imita* ,
,
tione illuininandi promptiasinius, nulia ulens objur ,
gatione, vel dira propler priorem defeclionem vel
iiilemperamiam iinprecaiione, aed exemplo Dei, ad , *
se accedeniibus suis aemper illuminaiionibue pon- , liflcaliier afiulgens cum decore aique ordiue, et pro ,
cujtisque ad sacra capacitalis ralione*
.
u

6 1

.
Sed quoniam divinum Nuroen sacne disciplinae
principium exs:stil,qua sancue menles in aui deveuiuni cognhionem; quisquis ad insilura liaturae l a -
meii reeurrerii, principio quidem quis u n d e n Spee
sit videbii, bocque lucis accessione munua eacrum
referel; porro qui propria sua recte irreflexisoculis
couaideraril, abditas qnideni ignOraiionis sui tenebras eliminabil peifeciiseiinae lainen Dei miioniset
pariicipaliouis adbuc exsors, ejusdem desiderio
eponle non afficieiur; aed seiisim primam a propriis ad poliora, ei ex iis ad poliasima, nec non
perfectus jam in ordine, ad priucipalem Dei celsitudinem sacro quodam uiodo evebetur. Hujusce venusli sacrique ordiuis argumentum est, accedenlis
verccundia, rerumque ad se speclaniium coguiiio,
ad suinmum sacerdoiem viae ducem nacia susceplorem. Sic adducturo, divina bealitudo ad sui admiilil comniunicaiionera propriaeque lucis, iristar j)
signi cujusdaui, ipsum participat, Deo iaiimum reddens, ac coiisoriem munerum divinorum, atque ot~
diois sacri; quorum sacra est lessera, gummi sacerdolis accedenli datum aiguaculuiu , nec non
aalularia descriptio aacerdoium, salvandis euin
aggregans, aique sacris iosereiis uionuineiain uua
cuni suscepioreui, unquam aaluliferae aoVveriuiem

'
, * ,
,
, ,
*
,
^^
,
, **
\ , \ \ ,
\ \
. \
, \ ,' ,
.

, ,
,
^
*
. ,
,
,
,
, #

11

1u

YARIAE LECT10NES.
" . .
. .
bunc locutn ila babel . el vcrlil Sc. :
, , . * ,
8. . bc. S i r . lege. V. . , . Sc. el niox pro , .
, . Sc. 1'. , 8. et . babeuL
, . Sc.
. Sar.
cai b. . D . Gb. Sar.
17

11

iOl

m E C C L E S . HIERARCH., C A P . II.

40ft

, ,
illum quidem, amatorem gfncerom ac comi * - lem ductoria divini; hunc vero rainiiue errabunduin
.
divinilus 172
tradilis inslilutionibua sequendis
manuduclorem.
1 1

"' , ,
,
* '
*
,


* * , \
, \

, , ,
, .
\ , . \

. \ (
,
. '' ,
, ,
, \
\ ,
.
,
,
\
* ,
,
' , ' ,
,
\
17

9 9

41

4 1

4 4

Csclerum non licel somme conlraria eimul parlicipare, neque comniunicalionem aliquam cum uno
babenli divisas babere vilas, ai uuius stabilera praeferal participationem; sed exsortem esse decei experiemque omnium uniforroiialis divisionum : id
quod signortiw traJUio aacra innuil, dum accedentem priori quodammodo vita exuens, t l ad exlremos usque affeclus exspolians, nudum et discalcealuro atatuit versus occideniem speciantem, nec non
manuum rejectione tenebricosae malitiae connnunianem abnaentem,atque agnaluni sibi dissiinililudinis
sialum quodaramodo efflaniem, loialesque profileniem deiformiiali adversanlium abrenunlialiones. Sic oranino ipsum affeclus jam experieni exsorlemque Iraducil ad orientem, divinac lucis slalum
iili aspe^tumque, omnimoda malitiae fuga, fore purura anr.unlians; ipsumque sacrosanclis, cum uoo
loiali conspiralione, professionibus oniformem effecium, vere amanter suacipiens. Yerum, ui opinor,
gacrorum peritis principiorum pergpecium est, assiduis ad unum connilendo aspirationibus, atque
tolalibus conlrariorum moriificaiionibus ei abolilionibus, res spirhalee stalua deiformis iinmulabiliUle poliri. Non enim ab omni dunlaxal malitia est
recedendum, sed obdurandum virililer, ei iuiperterrile semper obsisieudum ipsi noxiae remissioui;
nec a sacro est unquam ainore ces*andum, aed conlineuterac perpeluo pro viribus illi insislendum,
ad perfeciiorem divini principalus aublimationem
aancle sewper negoiia sua dirigenti.

SVI.
$ / **
, '
, \
,
' ' ,
,
,
. \ ,
' , 4

47

Honim auiem exaclas ceruis tis qoae poniiflcaliler administranlur imagines : ipse siquidem anlisies deiformis sacram auspicalur unclionem,
quara caeleri exinde sacerdoies consuramanl, ad
tacra per riguram banc ccriainina iniiiaium excilanles sub Chrislo munerario consliluiuni, qui videlicel ul Deus certaminum exhibitor, ut sapiens leguin pra?ceplor, pracmioruin denique viclowbus
convenieniium ut pulcber munerator exsi&lil. Et
quod bis divinius est, cuin in ipsisraet pugilibus
ut bonus exsliteril, sacramenialiler pro illoruin l i -

V A R I i E LECTIONES.
, S. . R. , . " ^, D. Ch.
, S. . .
, . ?5c. ** , . Sc. in conspecium.
* , S. D. Ch. * . "
, . Sc.
, D. Ch.; , . Sc.
* non babenl . Cb'. , .
** ' , . Sar.
, . Sc.
99

44

47

403

S. DIONYSn AREOPAGITiE

bertale alqoe vicioria, mortfe ae corrtiplionis i m periuro debellando, in ceriamina quidera gaudene,
utpole 173
divina, iniitaiua aacendei , legibut autem sapienlia insistet juxtaque illas in?iolale
ceriabit, illustrium praemiorum certa spe fultus,
aub bono ceriaminum exbibilore Domino ac d u ctore conetitutus ; dmniaque iosistendo vesiigiis
ipeiua pugiHum primaiia per probiiaiem, ad i m i tatiooem Dei certaminibus deiQcalioai etis adversanies spiriius atqoe suggesiiones eupplaniando commorieiur Chrislo (id est) mystice loquendo, peccato, per baptismum.
9

404

6 \
,
,
, \ * ,
, '
.
,

, ,
.
44

41

Auento bic animo perpende, sacraroenta quam , ' propriis involuta sint signis. Elenim com in nobis .
mors non s i l , u l qoibusdam placel, snbsiantis '
aboliiio, sed conjunctarum partiuni separatio, ad , ' '* ,
id quod nos lalet abducens, animam quidem, quasi ,
corpore perpetuo pmandam , corpus vero, velut , , bamo abdiium, alia quapiam alieratione corporea, , '
ex bumana speeie externiinandum ; non improprie , ' loialis isia aquae coopertio in moriis atque infor- '
inis sepultura; figuram accipiatur. Sacramentaliier " itaque bapiizaium symbolica disciplina myetice .
docet iribus Hlis in aquam immersionibus ei emer- ionibus divlnam irium dierum ac nocliuui eepul-
,
turae Jesu vilac auciuris mortem iroilari, quaienua
bominibus conceditur ejua i m i u i i o , in q u o , juxta , ,
ntysticam et arcanam Scripturae Iradilionem, priu- C , *

ccps bujus raundi non invenil quidquam.
11

VIII.
Candidis deinde vestimentis induunt initiatum :
virili eniin ac deiformi pravorum afiecluum vacui- taie, nec non intenta in unum animi affectione, , ,
cum id quod ornatu carebal oroalur, lum Id quod , ,
deforme erai pulcbrum efficiiur, dum illusiri om- .
nino vita splendescit. Denique unguenii illa con-
summans unctio ewin qni initiatur odoris suavitaie
perfundit; sacra enim divinae generaiionis iniiia .
lio , ea qoae iniliata eunl divino Spirilui conjungil. , ^ ,Porro illapsum i l l u m , qui spiritalero islam odoris D
suavitatem affert, cuin sil prorsus ineftabilis, spi
riialiter relinquo cognoscendum iis qai secundum
. inentem sancta et deiGca divini Spirilus comnra- ,
nioiie digni sunt babili. Demum oranibus peractis,

cum qui initiatus esl ad sanclissimam Eucbaristiam .
\ocat, ct mysieriorum perQciendi vim babeotium
coiumouionem illi tndit.
V A K L E LEGT10NES.
* , . Sc. " In fuluro , S. . C h . D. . Sar.
' , .

, . c i V. " , . Sc. " praeponunl , S. . . , Sc. Sar., babel C b .
. . " adduiit Cb. I). S. . Scol. Sar. . " , Cb. Sar. , .
, 0

11

DE ECGLES. HIERARCfl., CAP. . CORDERH NOT;E.

405

174

ADNOTATIONES CORDERU.

Noianriuro hoc capol com eequentibns tres partes d i v i d i : quartim prima conlinel inslruciionrm
eorum qu traclantur in mysterio, quod ibi explicalor; secnnda ipsiusmel mysierii riium exhibet;
t e r i i a , quam Contemplationem vocat, tradit ipsius mysierii ac cxretnoniaruin ejus mysticam expo&w
tiofiein.
Circa titulum observa. baplismum vocari , id esl UluHrniionem, cujus appellationia rationem
aequenli capitereddit: , .
Quia, ioquit, primam lucem confert, omniumqiie divinarum illutirationum principium ex$i$tU. Dicilur
eiiam illuminalio, ad Hebr. v i , 4 : Qui umel tunt illuminati. E t a d Hebr. x . 52 : Quibut illuminali

magnum. ceriamen $u$tinuisti$. Mullls ilem aliis nominibus bapiismum appelianl Patres, Nazianzenus
Oralione de baptitmo, ei Clemene Alexandrinus ltb. Padagogi cap. 6 , et a l i i , quos cilal et explicat
Vaeqtiez, lom. U , in Ui p. , disp. 140, cap. I. Nomina ejus polissiina sunt : Lavncrum regenerationis
quia homo corporaliter generaius, per bapiismum regeneralur Gbristo spirilaliier per primaTi graiiam ;
$acramentum /idei, qoia nimirum suscipiiur ad fidem protestandam ; tignaculum, quia imprimil characterem ab infldelibus distinclivum ; unciio, quia animam inimgil gralia; illtuninatio, quia conferi
biroen fldei. Plura qui volel, videat apud Vasquez loco supra ciiaio.
Parle i . Cum enim divinut hic $tatu$, etc. Pulcbre ex hoc loco sanclus Thomas in iv Sent. d i slincU 4, quaesi. I probat, characterem baptiemalem se babere per modum polenliae, dicens : Sicut enitn
cujuslibet exsistenlis in aliqua nauira aunl aliquse operationes proprtse, iia eliam in spiritali vila regeneratL Ubicunque autem sunt operalionos propri, oportet esse principia propria iltarum operaltonura.
Unde sicot in aliis rebus sunt p o l e n i i a 3 naturales ad proprias operaiiones, ita eiiam renati i n vilam
epiritalem babent quasdamj polenlias, secundum qnas possunt Hla opera. Quae poleulix sunl similes
iilie virlulibus, quibus sacramenta efficaciam babent sibi indiiam : quia sicut *acramenU causant
graliam instruirienialiter, i i a recipienles cbaraclerem operaniur divina per minisieriura. Minisler aulem
eat atlul insirumenium ejus cui mimstrai. Unde dicil pbilosopbus, servum esse sicut organuin animalum ; el ideo lam virtus sacrainenli, quam miuisler, quam cbaracter esl in&lrumeiitalis. E l quod
bujusinodi polentia sit characler, paiel, ei quis diligenier consideret verba Dionysii, a quo priina
tradilio cbaracleris nobis advenil. Assignans enioi minislerium rilus cujusdam qui i n primiliva Ecclesia
c r a t , quando adulti bapiizabanlur, Poniifex, h i q u i i , accedcnii ad baptismuro manum imponebal, et
aignabai eum siguo crucis, el praecipiebai eum describi inier nomina Cbrislianorura, ut de caelero ad
divina cum aliis admilterelur ; addiique, quod sic accedeniein ( scilicel ad vilam spiritalem ) divina
bealiludo i n sui panicipaiionem recipial, propriseque Uicis, insiar signi cujusdam, ipsum panicipet,
Deo inlimum reddens, ac consortera rounerum divinorum, aique ordinis s a c r i ; quorum sacra s i l lesaera, s t u n D i i saterdolis accedenli daluin signaculum, eic. Paiei uiique, quod ipse per boc aignum n i bil aliud signiflcel, aut iuiendat, quam illud quod /acil eura participem diviharum opcralionuin. IJnde
boc signuiu uibil aliud e s l , quara qiuedam poleniia ad aclioues bierarchicas, quue eunt adminislraliones et recepiioues sacrameinorum : ei rerum aliarum ad iideles pertinentium, ad quas operaliones
riie exercendas indigei babilu grali , sicut et aliae poieniis babiiibus iudigenl. Plura vide ibidem
apud D. Tbomain arl. 2 , ubi examinai, uiruia dclinilio, qua; altribuilur Dionysio de clforaciere, bene
aaeigneiur, el seqq.
Parie , I. Sacrorum prwtul, etc. Nolandus bic insignis ordo juslificalionfs. Primtis enim
gradus ad conversionem , esi Evangelii predicaiio, quoniam iidee est ex audiiu. Quomodo eirriu
f

credent ei quem non audierunt t Quomodo aulem audieni sine pradicante !

{ 11. Adverle anliquiesimam Ecclesia caeremoniam de adhibendo sponsore in baptismo, quem

vulgo palriiiuin seu susceplorem vocanl, sic dictum , quod eum de manu baplizamis, quasi iu
fidein et curam s u a m , in fide ei moribus erudieuduin suscipial. Hjec auiera obligaiio ipsum
iualrueudi desiuit, ubi baptizaius suflicicnler seinel inslruclus luit. Ua communUer tbeologi i u
., qu%st. 67, arl. 7, eic. Observa ilem bic duodecim caeremonias bapiiarac adbiberi solilas.
Priiua era%, qua baplizandi noiuen suum dabant, ex quo compeienles dicel>*Dlur. Eranl eniin
duo genera caiecbumeiiorum : alierum eorum qui exborlaliones audiebant, nondum lamen peiieranl b^piismuui, et ideo solum dicebauiur auditores seu audieiiies, de quibus vide Gyprianum
episu 17, iib, ; allerum genus erai eorum qui jaro pelieraui bapnsinum , et conipetenies dicebanlur, ei posiquam admisai e r a n l , 175
dicebaniur elecli. Diouysius tauien hic 5 , n o n agit de
bac D o m i n i s inscriptione, sed de illa quae iicbal quando jaui ad baplisuium ipsum adducebanlur.
Secunda caeremonia eral scruiinium seu exainen, cujus luc etiam inemiiiii Dioaysius 4 , duin vU
delicel Pomifex ad virum accedii, ei quid peiilum veneril eciscilalur, elc.
Terlia erat abrenuntiaiio, de qua agic 5 ei 6. Ubi nota, eaui ler fieri coneuevisse.
Q u a r u erai fidei promissio, de qua ibid. agit 6, fiue, ei 7.
Quioia erat siguum crucis in frouie bapiizaudi impresaum, mauuin illi impouendo u i ibidemiradit 7.
b e x u eral eiorcismue, quem bene nolat Yasquez hic a Dionysio 6 , noi> exprimi per i n aufflalionem islain quaiu ipsemet caiecbumenu faciebal, sed imeliigi per precem quam ipse poulifex periicil. N a i n , ut aii Siineou epUcopu Tbessalouicensis iu lib. Ue mg$ierii$ Ecclesia, explicans
caBremonias bapiisini, < secunda oratio exorcismus eat diabolum repellens, eic. *
Seplima erat uuciio, de qua ibidem agil 7.
Ocla?a erai aquai benediciio ei consccialio, de qua ibidem agil 7.
Wona erat Irina mersio sub invocaiione sanclissimae T r i n i i a i i s , ibid. 7, unde confirmaiur,
lempore Dionysii, aique adeo aposioloruin, quoruin ipse coaeianeus fuit, iiou frequeniaiuiu tuisse
bapiismuin iu solius Gbrisii noiuine, ut aliqui volunl, sed seinper requisilam fuisse eipressara
i r i u i n divinarum Personarum invocationem.
Decima, candid veslis imposilio, de qua 8.
Undecima, chrismaiis unctio, ibid. 8.
Duodecima erat , qua poniiiex ipsum eucbaiisto capacem declarabal vel etiam commuiiieabat,
i b i d . 8. Ubi observa, quod, sicui nianiia daiuin i u i i Hebraeis post iransilum uiaiia R u b r l , jaui
Rom. x, 14.

407

S. DIONYSH AREOPACITiE

409

nibnirrsis iEgypliis ; sic enrbarislia post baptismum detnr Clirislianis jnm delelia peccatis, u l per
bat lismum a Hialo emnndemtir, per eucliarisiiam vero in bono coiifirinemnr. Sicut enim manna
|.opnlo isli cibus fnil in solitndine, virlule cujus ad lerram promissionis pervenerunt ;*"sic eu<'h;trislia poptilum Christiannm per nresenlis viire incolatum ad patriam paradisi perducit. Unde
qnoqite viaficum recte nppellattir, quia spirtlales vires suppediiat, ne deftciamus in vi. Quemadmoiluiii eniin filiis Israel a transito marjs Rubri manna non defuit, donec in lerram promissionit
porviMiircnt ;* iia quoque fidelibus per baplisma renalis oon dcficit eucbaristia sub epecie, douec
Deinn in patria facie ad faciem conlemplemur.
Ilas c i alias ra*remonias in baplismo adbiberi *ol*itas, pulchre exponit roystice. Alhinos Flaccus,
Alcuiims in lib. De divini$ offtciit, ubi agit (cle Sabbalo sancti Paschre. P r i i n o , i h q u i l , pnganus m
caiecbumenns liat, accedens ad bap ismiim rmitniiet maligno spiritui el omnibus dainnosis ejus
poinpis: exsufllaliir etiam , nt fugalo diabolo, Cbristo Doinino paretnr iniroilus : exorcizalur, id est
conjuraiiir maligmis spiriius u l exeat, el recedat dans locum vero Domino. Calecbumenus audiens,
seu audiior, salcm accipit, ut pulrida ei fluxa cjus percala sapienlirc sale divino munere niundentur.
Deinde Symboli aposlolici iradilur ei fules, m vacna donius ei prisco habilalore derelicla, flde
orneiur et prapnreiur babitalio Domino. Fitiut scniliitia., ut exploreliir sa?piug, an posl renuniialioiiem Salanae sacra verba datae fidei radicilus corde defixerit. Tangunlur el narc* , ut quandiu spirilum narilnts i r a b a l , in (Ide accepla perdurel. Pectus quoque eo\lem oleo perungilur, ut signo
aaitcla; crncis diabolo claudaiur ingrcssus; signaiitiir e l scapulce , undique inunialur. llem in pe:ioris unclione signaiur iidei lirtniias ei operuiu bonoruro perseveranlia. Deinde S. Trinitatis trina
subversiotic baptizalur. Et rccle bomo, qui ad imagiuem sancUe Trinilalis esl condilus, per i n vocaiioncm sanclue Trinitalis ad eamdem renovamr imaginem ; et qui leriio gradu peccati, id esl
consensu , cecidil iu moriem , teriio elevatur, ui de lonte pcr gratiam surgat ad viiam. Deinde
albis iiiduitur vcsiimenlis , propier graliam regetieraiionis el caelhalcni vitse, el angelici spleitdoris docorem. Tunc sacro cbrismaie capui perungiiur, et imslico legiltir velamine, ul hilelHgat
se diadcma rcgni el sacerdolii dignitalem poriare, jtixia Apostolum : Vo$ ettii genus eleclnm, regale , sacerdotale, offerenles vosnietipsos Deo vivo hostiam sanclain, el Deo placenieut. Sic corporc el sanguine Dominico cotiflrmalur, ul illius s i l capiiis iiieuibruni qui pro eo passus esl et
rcbiirrexU. Novissime per imposilioiiem manus a siiiunio sacerdole el sepiifonnis graiiae Spirilum
a c c i p i l , ui roborelur per Spiriluiu sanclum ad pra:dicandum atiis, qui fuit iu b piisino per graliain vita donalus seicrua.
Parie , l . N o l a , sub iniilnn conleniplationis ipsismel verbis S. Dionysii niauilesle confirniaii doctrinain iheologorum, docnuium, sacranientuni baplismi cx instiluliuiie Chnsii , eeu ex
opere operalo , vhae sanclitalem opcrari; ait enim : 176
^ T^P & ,

(

,
^^, ri}r

, *
, *
.
Quid enim di/iitcse
videaiur, diciniori eiiam myiteriornm
silemio suppreaa
ration*,
cum divina inttilulione
tatis probet
acceJcmis , qnam sancle operalur, vitce integrilaiem , el vilam probam ac divinam unitertce $imul
maliiiaj perpurgutionem
nalurali emundalione
aqmc corporaliut
ipxi denuntiet. Ubi significaiur p r i -

m o , bapiisiiiu/h coiiferre graliam ex insliliuione I)ei, quod ibeologi vocanl opere operato; quia
cx opere boimuis operauiis, scu quia esi opus boiuinis, sed quia est opus Dei instiiulum a
Deo, ei liomiui concessuni ad ejus sanciificationeiii. Secimdo insinuaiur quod liccl aqua babeai,
quamdaiii aiialogiam ad spiriialein eiuiiiidalioueni signilicaiidaiii ; illam lamen esse saiis deiernniiaiain et couipleiam , nisi accederei diviua insiitullo, ex qua liabel quod sanciilicel, quia ex invocaiionc boiiiinum, aul nierilo suscipienlis. Aqua cuiui seu ablulio aecunduiu se esl indelerminaia ad
bor vel illud Kigniiicaiidiitii, el ad buuc vul illiiiu usiiin adbiberi potesl, v. g. ad niuiidiiiein, rerrigeraiioncm , etc. Accedenie auicin furma veiboruui, ex insiitulione (jhristi deicriuiiialur ad significaiidaui
sibliilioneiu aiiima;, siue verbo eijiiu aqua per se nullaui vim babel spirilualiler mundandi; slcul m a leria sine furma babet vim agendi, sed illam cuncipit per toriiiam.
II. Nota cx S. Dionysio, bic quoque confirniaii, iiiieruaiu quaibdain esse forniam sacramcntot

riim , CUIII aii : , ,

,
,
$
* ,
'

-
.
/Vo rero, cum
asceMwnihui
ntcramentorum
principia contemplunie$,
$acro eudem afllatu perceperimus
cognoscemus
quorum characierum ttnt effigiet, el quarum rerum occultarum imagines $$1 Siquidem
tensibilia
tacramenia simulacra tunl ^,
ad qucs manuducunt ac viam tlernunl;
inietligibilia tero s a 1

crameuiorum sensibUium principium $unl atque scieniiu. Quibus vcrbis signiGcat, praeter formam sensibilciu stu exiernam, atiani quamdam es&e lotmain iiilernani, inielligibilem seu spirilalem, respeclu
cujus quidqiiid esl sensibile in sacraineiilo, lam verba quam res, sunl maleria. E l baec fornia iuteriia
t*sl signilicaiio ipsitis sacramenli , el virtus elFccliva c l spiritalis'; lum quia est ex insiilutioue ac deputaliuue divina, lum quia res siguilicata ebt spirilalis. biniiliier virlus operaliva esl jnere spiriialis ,
ipsa bcilicel divina assistcniia iniinie praesens aacraineiiiis, in illis el per illa operans : vel secuuduui a l i o 3 , esl poleitlia obedienlialis , quai esl in rebus ei verbis, esique invisibiiis, cum coitsislal
in quodam ordine creaturx ad Deuttt. llaijue secundum Dionysiuin, omne sacraiueiiluin l a n tuin constiluiiur ex niateiia el forma scnsibili, 6ed etiatn ex naiura seiisibili el fonna spiriiali beu
iiticlhgibili. btcut bomo uon laiitum couslaiex uialeria priuia et 1'orina carnis, ossis , ei ca:lerorum sed
oiiaua ex buc loio scilicel cxcarne, ossc, CKierisque lanquam materia , el anima raiiuuali Uiquam forma, sicui el bomo novus couslat naiura el gralia. Exlernaiii auiein foruiaiu vocai saucius
Augusliuus id quod diciiur, el sonuui Hanbtuiiieuj; iuieruain auiem el apiriialem, vocai id quoil
crcdiiiir, c i vinuiem pcriuaiienlciu.
fSoia ibideiu, bccmidum Dionysium , sacramenlorum principia coruemplanda esae, per bxc i n biiiiians , sacrair.enia nosira latuuin sigmlicaie graliaiu saiictilicaiilciu, sed eliaiu ipsaiu c a u ftuiu Kaiiciificuiionis c l linciii cjus. Ac pmno quideui, siguilicaul cerlo el speciali IUIKIO ipeajti
y

I Pclr. i : , 9.

409

DE

ECCLES.

HIERARCH.,

CAP.

II.

PARAPHR.

PACHYMERJE.

inlcrnam sanciiflcaiionem ammae ; verbi gratfa, baplismus signiflcat graliara per modnm ablutionis
anitiise, ei respectu hujus dieuntur tigna demonstrntiva. Secumlo signiflcant cauaam eflicienfem seu
inerjtoriam, ex qua viin habenl; nain omnis effcclns signiflcai guam canaam, el baec est passto
C h r i s i i , atque ba?c est quodammoilo principalts in sacramentis. Naro non tam inetitula s u n t u l
signiflcenl nos aancliflcari, quatn ut nobis significenl cujue viriule ac merilo eanctiflcemur, ei reapcctu bujus dicunlur iigna commemorativa. Terlio significanl quoque finem bujus sanctiAcalionis ,
qua: vha esi aeterna, ul bapiUmus puriialem illam absoliitnm el omnimodam quae eril in coelis,
ei eiicharisiia (ut cap. I C<Bl$$t\% hierarchiaa docuil) participalionem divinae fruilionis; et respectu
bnjua dicunlor *igna prognostica.
III. Docet, quomodo Deue ex parte aua gratiae lumen omnibus luculenier expandat, illi* tamen
proficiai, qni illud vel non admiUunt vel rejiciunt. Hujus ret exempla babemus in eo qui oculos
C O I I ra lumen clatidil, curo Deus tameu Taciei solem suum oriri supor bonoa et malos P . Item in i l l o ,
qni manum ad largicniem non extendii; quia Deus, qiianinm in se esl, dal omnibus affluenier *L
177
in Hlo, qui domum euam cingii spinis, ne ingrediaiur amicua, ipse vero semper stal ad
osiiiim et pulsat . Vide D.Thomam i , u , q. 112 et 113 et ibidem scholasticos.
S IV. Describit bic ordinem jusliflcalionis in adiritts, ad quam (uti D. Thomas qnoque ipsum secutus
, , quxst. 112, a r l . 5), requirii molum liberi arbilrii non solum quo per deaideriuiti el amorem ani ejus ad jusliiiam accedal, verum etiam quo per odium a peccato recedal. Cum enim justiticalio inipii sit quidam motus, quo bumana mens movettir a sialu peecali ad siaium justiliae; oporlel ui bumana
iiiens ae liabeal ad uinimque exiremorum secundum ntotum liberi a r b i i r i i , sicut se bahel corpus localiier moium ab aliquo movente ad dtios lermiuos motus. Manifesmm esi aulcm in niolu locali corporum,
quod corpus motuin recedal a lermino a quo, el accedat ad lerminum ad quem: unde oporiel, ul meua
bumana, duin juslificaiur, per motum libeii arbilrii recedat a peccaio, ei acccdat ad jusiiiiajn. Recessus
auietn el accessus in molu liberi arbilrii accipitur secumium detesiaiionem et desiderium : dicil enira
t

, l e m

S. Auguslinus, iraci. 46 in Joannem (exponeus illud : Mercenarius

auiem fugii), affectionet noHtas moiu$
animorum sunt, lalitia, animi diffutio; timor animi fuga e$t. Progrederis ammo cum appelU, (ugi$ animo

cum metvii. Oporiet igilur in juslilicalione impii duplicem esse iuoluni libtjri arbiuii, uuum neaipe quo
per desiderium lendal in Deum, el aliuui quo deiesielur peccatuin.
V e i VI. Exponil rayslice veslis deposiiionem, ei cxurcismos, quibus anliqus in peccalis transactae
iUe deposilio insiriualur. Quicunque enini, inquil D. Tbomas, . m , q. 71, a r l . 2, tapienter aliquod
oput [acere preponil, prim remotet impedimenla tui operi$. Unde diciiur: Novaie vobit novale, el nolite
$~rere inper $pinai*. Diabolut autem ho$tis esl humanai salutii, quce homini per baptitmum acquirilur,
et
kabet polesiaiem aliquam in hominem, ex hocipso quod tubdUnr origittali peecalo, vel etiam aclualu
(Jnde
convenientcr anie baptismum expellunlur dwmonet per exorcismos, ne salutem hominis impedianl;
quam
quidem expultionem significat extufflatio. Benedictio aulem cum manut impo$ilion$ prcecludii expulso viam
ne redire possit. Sal auiem in ot mt$tum tl narium el aurium $puto linitio, tignificat receplioucm
doelrince;
fidei quantum ad aure$ et approbalionem qnantum ad naret, et confeisionem quaniuth ad o$. Olei vero
inunclio
tigniftcat apiitudinem
hominis ad pugnandum conira damones; uli 7, hic sauclus Dionysius
f

declarai. Vide plura de bis apud divum Tbomain a r l . supra cilalo el seq.
VII. Explicat myslice quid imiuersio ei emersio designeni. Dispuui autem 8. Tbomas in p. m ,
q . 66, arlic 7 e i g , an imiuersio, eaque triplex, necessaria sil ad bapiismuin; el re&pondel, cum io
intplismo assumalur aqua ad corporis abluiiouein, modo per imineisioiiein, verum eiiam per asperaioneni vel affusionein aquae baptisiiiuin dari po&e , el licile quoque miica vel irina perlui iiuiiiersione.
Ad

baplitmum

eniui per te requiriiur

abluiio aquai, quat e$l de neceuilaie

lionii per accideiu te habel ad sacramenlum.

tacramenti;

modut aulem

ublu-

Unde b. Giegorius llb. , epUl. 41, Leaiidro scribens, a i l :

fieprehensibile etse nulluienu* poiai, infuntem in baptiimuie vel ter vel $emel immergere, quoniam in tribut
merxiombut Personarum Trinitat, ei m una poletl Diviniiaiis tingularitut detignari. hein, unica immertione
iign.ficutur
unitas mortis Chriuu per irinam auiem, ihduum $epuilurat. Lx diver$i$ lamen causii,
ficundum ordinationem tccletice, quandoque tmiiiuiut e%l unu$ modu$> quandoque alius. Quia enima
princhio
uatcentis Ecclence quidam de Trinvute male tentiebani, Chhslum purum hominem es$e auimanle$
nec aici
ftiium
Dei et Deum, niti propier meriium ejut, quod praxipue futl in morte; ideo non baplizabanl in nomine Triniiutis,
ud in commemoraiione morii$ Lhritti, ei una immertione.
Quod reprobaium fuit tit Ecctesia. Unde incan. apottolormn
49, legiiur: Si quit pretbyler aul episcopus non irinam
immenionem
uiuu* mynerii celebret, *ed temet mergai m baptismale {quod dari quibutdum dicitur in morte Domini),
deponatur: non enim nobxt dixtt Domtnut: In morle mea bapiizaie, $ed: In nomine Paint, et fi/it, eiSptt

ruus suncti. Pusiiuodum ob quoruiiidaiii rebapiizanlium riurein, in coucilio Tolelano siaiuium ftiil, u l
beret uua aola iuiiuersio. i>ed cebsantc lali cauaa, comuianiier observalur iu baplisoio trina mersio.

PARAPIIRASIS

178

I.
.
, \ \
* \
.
, * (

9 Mailb. v, 45. <i Jac. i , 5.

PACHYMERiE (25).
P A R S 1. Quodlibet mysierii capul uibua qutbusdam raliotiibus disiribuil. Priiiium quidcui tiaclat
de ipso capiie, quoinodo ei ad quid uobi* prosil *
deinde exponil quoinodo ab bierarcba mysleriuni
consecrciur; lerlio subjungil contemplalionem.
Cuiu haque secundum inferiorem bauc et carnaleni
geoeralionem fieri eoleat, ut priuiuin accipiamua
esse, alque i a deinde quidpiaiu agamus; ideiu

Apoc. , 2 0 . Jer. , 3.

(23) Vidc Scbulia S. Maxinii loiu. U , cap. 8 Ecdes. hxtr

S. DIONYSII AREOPAGITifi

II

4!t

qeoqtie io dWint regoneraltone osn venit: quoeirca xa\ iv tjj ()

primura tractai de divlno bapiiemaie. Diclum eat \ .
itaque, scopam nostrae hierarcbiae esee ad Deom *
assimilaiionem; hanc aatem non aliter licet adipisci *
qoam per Dei dileciionem, n l i divina et evangelica >, eloquia tradunt. Ctim igitur isia dileclio constet \ .

observalione dtvinorum mandaiorum, quaerit eibi
dticent U m sancti operis, ecilicet ad sanclaro d i - , vinorum mandatorum exseculionem, alque reperit , ,
esae alium, praeler illam ex aqua et Spirilu > * .
regeneraiionera. Siquidem dWinua iUe bapUgmua, . \
ad Dei faniiliariiaiem coelestemque hsereditaiem \ principlum est et introduclio. Nisienim, inquit, . ,
quis renatw fueril aqua et Spiritu, non videbit

, \, \ 6

regnum Dei *. Unde homo exierior formatur ad - / meliorem acsalutarem habiiudinero, et ad verbo- \ ,
\ ruin operum^ue Dei instftulionera. Quomodo aatem
divinus baptisrous naturales nostros babitue eou .
affeclus efformal? Uiique vim quamdam formalri- ; " cem inserii figmento nostro, scilicet appolendi, sed , ,
, *
coelqsiia bona; roovendi, sed adomne opus bonutti;
* , ,
ratiocinandi soa cogitand!, sed quae oculus nou
vidit, neque auris audivit; concupiscendi, sed me- \ - ,
l i o r a ; irascendi , sed inimico salutis nostrce, et * ,
, \ . crelera. Prseclare enim dixii inclylua Hierolheus,
priinum el eximiuin meniis moiinn esse Dei dilc- ,
.
ctionem. Hujua auiem dilectionis quasi quoddam
principium est divina nostri fabricalio, qua nimi-
, *
ruia fil per bapiismum , secundum quam divinum
elatum inchoamus : eiquidem ea quae ex semine esl Q '
nostri fabricatio, eisi sit ex condiiore Deo, lamen
, \ naluralis esl, ea vero quas ex bapiismale exsisiii, , '
divina. Neque enim tanguinibus, neque ex volun- . ,
tateviri, nec ex voluntale carm$ .
r

Queuiadmodum

igitur tn naturali naliviiale oportei prlmuin cxsi%iere in 179

rerum natora, ac deinde vicissim, et
agere et pati, boraines qujdero quae sibi sunt propria, bruta vero qua? sunt conducibilia : eic eiiam
io divina baptismi regeneralione oportet primum
Deo exislere , ac dcinde dilectionem ejus operari,
uti caelera quae ad recte vivendom speciant. Ejus
eniro quod nequaquam est, neque moius est; quod
autem quoqno pacio eat,sive quod solum subsislit,
operabitur omoino quae sibi sunt accommoda, ut
taliter aut tale quid exsislal, v. g. homo, qui - D
pliciter in reram naluram prodiil. Quomodo igilur qui necdum operatur qtiidquam, potest eo perenire ut (alis s i t , verbi gralia, jusius, faciendo
jaglitiain; vel talis, aliud quid operando Coeteruui
cuin divini baplismatis syrabola conspecturi simus,
nemo profanus ad rerain dicurum spectaculum
accedat; neque enim debiles oculos habenlibus
loturo eat oblueri radiis quos aol ejaculaiur ( i d
eiiira est, a sole fabricatis) cum eiiam in logis umbrie (quas eiiam hierarcbiam appeltat) Ozias lepra
correptus sit coram Deo adolena iucensum; ei Core
9

Joan. , 5 . * \. inlerior.]
U

Joan. , 13.

*||
,
, \ , ,
* \ $

, \ , \
*
* , ,
\
,
. OJV , ,
, ,
, ; \

, \ \
* \

, ( ,)
, (
,) \ ,
* \ ,
\

413

411

DE EGCLES. H I E R A R C H . , C A P .II. PARAPHR. P A C H Y M E R A .

, , - terra absorptoa est sacrif ipei noo convenicntibua

se ingerens; et Nadab et Abiud, peregrino Igno
.
incomuiu adolenies, eodem quoqae corabasii sunt.
II. MytHriutn.
. *.
I. Hierarcba Deo similia effeclua voleos quo I. , \
\ , \ que salvart omnes, et ad agniliooem venlre verita , , tis, clara voce praedical Evangelia : quomodo n i , , mirum Deas, ex propria molus bonitalo, nobis
\ , \ - semper propiiius exsistens, eousque eliam, u l ad
. \ , \ noa venire ac carnem asatimere dignalus sit.
, - sicut ignis frigidam nigrumque ferrum uniooe sua
* \ . - sibi simile reddii; sic eliam Deus per fldem unila
, gibi similia efficit, secundum cujusque ad deiOcalionem apiitudinem, prout dilectus ille qui in pe
)
* Clore recubuit in divinis Evangeliis declaravii: et
.
J * quidem sacerdos haec et eimilia quotidie pruedicat.
.
U. Porro qui supermuudalium parlicipaiionein
, , - libere a m a l , ei noo ex necessitate aliqua coactus,
, ,
suscepiorem quaerii, ei invenil, persuadet ilii u i ad
bierarcbam se roanuducat: ipse aulem recipil se
, illum seculurum, queroadraodum in lege dictum
. , eal: Secundum omnia vocem Domini \ Hic
, \
primum quidero audiens fidejussionem , el expeu , - dens bioc quidem rei celsiludinem, inde*f80 v e r 0
, \ , bominum mutabiliialein, borret ac refugit, const
. , ( ,
derans rei difficullaiem (observa auiem, quomodo
\ , , $
eliam hic cum fldelis sit, proxiuii saluiem arael,
, \ ,
uii etsacerdos, ad Dei siinililudiiiem) nibiloiuious
,) secundum boni Dei cunclos suscipieulis siiuilitu , ^, dinem , proniitiii se peiiiioni saiisfaciurum, alqua
, \ ' una cuin illo bierarcham adiU
.
1

III. Hic vero cum laelitia viros islos, auscepio III. , ' * rein inquain c l accedenleni, quasi ovem perdilam
,
\ , in buiuerosaccipiena, gratias agii Deo.spirilali simul
\ . el corporali adoraiiooe. Sed quoiuodo e duobus
\ ; eum qui accedil suscipil? quia nimirum fidejuaeor
, quidem ipsuin offeri, ipse vero ecmeiipsum sistit
\ , ac i r a d i l ; ila u l concilialio eliaui s i l ulrorumque,
.
IV. Univcrsum exindeclerura(bos enim sacram
1. (
) ' \ - appellai dispo/uionem) cuin u l cooperenlur, tum
, , \ u l congraiulenlur, couvocat, ei e divinis Scripluris
bymiium aliqueni cauil. NoU aulem, ex omni eacra
. ,
, \ Scripiura posse byiunum seu laudem offerri Deo,
* el non ex solo Psalterio; vel canlicuro forie Maria
, '^ ' sordris Moysis: Caniemut Domino; vel psalmum
* , \ ,
iricesinuim lertium, aul ejua parteni: ad
, . ,
eum, et illuminamini. Et posi baec sacrum allaro
, , oscuiaius egrediiui", ei scisciialur, u l ab eo inlelli " , .
gai, ecquid peiiiuin venial.
V. lpso auiein, juxia praeceptum suscepUrie,
V . , ,

priorera illara ac Dei exsoriem vilam deploranie, ac
, * , - per eum Dei consorlem fieri poatulanle, lesiaiur
, ,
ipsi qualis esse babcal accessio, neinpe tolalie, e l
\ , \
ex lola aniiua, ei omnino perfecla, cuni is ad quem
, *
accedilur, piorsus quoque perfectua sil ei jiimav%

E x o d . x i x , S ; x x i v 3 , 7.
y

413

S. D I O N Y S U A R E O P A G I T J E

416

culalug : innc entm forte non tolaus esset dilectio, , eC i

iciibi gecuiidum quid i a , ad quem acceaslo flt,
\ , . \
<><*8 esset et imraaculalus, quod non vacaret
rcprebensione. Ad liaec vero, poslquam ipsuro i n - \ , \ struxii quomodo vitara agere ac initiiuere debeat, , ,
et inlerrogavit, post aetipulalionem tjus capiti , \ '
mauuin imponil gubdiligque sibi sacerdolibus dia- conieque roandat, u l in aacras labulaa nomina re- , ! \
ferant lam accedeniig quaro susceplorie. Hunc au- . , , 1\
.
tom exislimo esse librura vivenlium.
VI. Complela deinde eoper ipso una cum aliis
oralione, ipsum exuit, onica nimirum, ei non
otnni veste; exinde statueng eum ad occideiitem,
icrjubet insufflare Satanae, et abreituniiaiionem
proflieri.ierelipse 181conieatalus; quoniam boc

VI. , '
, , , \
- ,
\ , \ , \ \
facie. Deinde transferl ad orientetn, Dooque jubet fo . ,
consenlire, proieslalus e i bic Iriplici professione , \
fidenu
.
VII. Ilaciiaque prece facia, minislri plane ipsura
V I I . ,
exuuni, u l sacro oleo imingatur. Dum auteni sacer- , ' .
dolea eum inunguni, Pontifex ad adopiionis ma , \
trem eive baptisterium accedit, ibldemque cum
,
aquam benedixji, aique recltavit eacrum bymnum
,
aancli Spirilua (qui sanctus Spiniue esi divinorum
, (
propbetarum ingpiratio)'Viruiii accipit. Non aotein
,) .
dixil saorum bymnum dmnorum proplieiarum,
,
$ *
iitque enim propbol omnea uuuro atque idcm
eaniicuinjectiarunt. E$l auteni psaltnus vicesimas ' *
, \ . '
Ociavus: Voz Domini aquas, et AUeluia.

Quibus omnibus stiper ipso rile peractis, sacro ^ , ,

oleo inunclum, parlicipem tllum facil immorla \ .
lium myslerioruin. Non oporlet auiera mirari, si
, 4
eancius bic Paier quaedam ab ordine jam in eccte- ,
aiia recepio diversa coinmemorel: verisimile enira

est, baec pro isio lemporis slalu congruisae, nunc
, aolem accuratius fleri.
.
VIII. His absolutia, hierarcha denuo ad primara
V I I I . , \
coniemplaiionero,givemysticam precaiionem, id est,
\ , , 1)
misaae sacriOcinm convenitnr: neque enim decei, ' \
quidquaiu a auia insliluds Iraclel alienum. De- . ,
clarat autem bic aermo, quod episcopos, qui Dei , ,
omnium. personam susiinet, queoiadmoduni Deus \ \ \
in suo illo ono eodemque siaiu semper manens, et , \ , ot*io ipso fixua nuDquani ae deaerena, salulig omnium ,
cau*a, providenlia? euae progressiouibus ad omnia \ ,
boniiaiis illusiraiiones exiendit, omnibuaque p r x , *
sena esl, a aiabiliiaie sua minime discedens, sic
\ ,
etiam episcopue, ad imiuiionem Dei syrabolice, et
,
proul poiesl, in sua stalione, id esi, in ecclesia, ,
siico principalu permaneiis, ad inferiora buruani \ * U i i s providenlia procedit :*ei inferiorum giiborna ,
liooe impleu rursuin ad allare redil, symbolice \ ' ,
declarans, ae infeiioruui providenlia rootum, rebug
\ , \
divinig ibidem peraclis, a divinis gacrameoliu re , \ cens baptizalo collalis, ad divinum insiilulura re-
,
verli, ul appapeat, ipsum a gancto Spirilu daci el
.
roduci.
III. .
182
Contempiafio.
I.
$ |. Uoc iiaque egl sacramcnluDi noslr* regcnera0

ilg
DE E C C L E S . HIERARCH., GAP, . - PARAPHR. P A C H T M E R i E .

lionis,quod,etiamdum
quia
ad
eeneibilem
imagincip
,
ailendit, nequaquamdixeril proianqm autabeonuiu:
, * *
. habci enim eliam indicia snblimiorie coniempia\ \ - liouis. QuiBimo nec omnino a naiuralibua ct bumanis raliooibus abborret : naio eUi qoando a \
, blirois illa coniemplandi ralio silerelur, vel gie la , , men aensibiliier inquiri posset, secundum quid
, aberrare videatur, quouiam accedemis ab omni
, * maliiia emundationem operatur, non in huraan
sapieotiae persuasione, sed ex divinie verbis, naiu,
. " \ - rali aquae eonundatioiie, bunc . Quo etsi nibil
, sublimius baberel (quod non esi) nequaquam otnnis
, * - expers essel aanciiiaiis ; curo propter prob viiae
disciplinam, lum propler naiuralem aquae einunda * * .
lionem.
417

{II.
, \ . , ,
, \ . ,
\ , \ \
,
, fj
\ . '
,
\ ,
\ \
, * ,
, .

(R.Verum sil hac rudioribus inlroduciioquaedam

apiriuli, q u * a promiacuis et profanis disiingual
uniformia. Uniformta aulem vocat divina, .taitqnani snblimia solaque mente comprehensa. A i t
auiem quodammodo ; quia licel non omnea perfecti, sed molli iroperfecli sinl, habenl lamcn eiiara
ipti anagogem quarodam virluli suae congrueniem,
qua dielingaantur ab omnino profanis ei bapttatni
irriaoribus. Cum enim non omnes capiani conleroplaiionea, oporiet no* eiiam inlerpretationes auditoribue accommodare, u l et Ipsi pro modulp tuo
convenienier ad virtulem iiUelligeiiUanim adducantur ; nos ?ero ascensiones sacra* in eordc sialueniee, eognoecamue quorum cbamcieraiu istitt*
modt sint effigies.
{ . * \ ^
lli.Canerum aggrediturooniemplaiionem: ei curo
ostensuni* s i l bierarcbam secundum Dei similiiu ,
diuero omr.ibue aalulem annunliare, incipil dicore
. \ ,
de Deo quae deceoi. Ait itaque, quomodo Dei bo
niias auper omnes raenlales oculos lucie suae radios
, . \
biculenter expandit. Cum ilaque omne quod intcl , lectu p r a B d i i u m eei liberuro sll, si quia intelleciom
,
babens, propler lalero libertalero vel omuino divi , , num lumen deserat, amans pravitatem ; vel corie
, - secundariam illustraiionis lnensuram ipsi daiam
, ,
conieranens, ipsam Iransgredi conelur, utique sub \ ,
irabittir, et indulla aibi mensura raeriie frusira . "
tur, divino lumine in se immutalo permaneiite.
, *
Quemadmodum 183
*
signifi\ , D cat coaplaium esse, sic eliam exci\ . " \
disse a conioriniiaie atque congrueniia. Jnierdum
" - vero eiiam hoc verbom signiflcal auspensum esse;
. *5 bocloco tamen iu priori significatione acceptum
, \ * \
est. Illucel iuque lux ipsi eiiam conniveou, nequo
, deserii; neqae eliain lux quidquam iacil praeler
.
ea quae lucis anni propria, lameui mens imporfecte
, accesaeric. Renigoe igiiur divina lux meoialibue
.
semper oculis palet, liceique bis lucem excipere
\
qiiandocunque voiuerint. Ad bujus siraililudinem
; eiiam piacopus doclrlnae radios expandit tam Ha
, \ , \ qui apii sunt ad eoe excipiendoe, quam us qui non
sunl apti, nullo odio dirave imprecaiione propier
. (*
priorem defeclioncm inieinperaiiliamque uteas.
, H&c auiein dicil piopler ea qux supenus dicia
e n

119

S. DIONYSII

120

AREOPAGITJE

sunt: dixerat entm, duo esse mala intellectu prae- . * ,

ditorum propter propriam liberlalem. Vel enim
, \
deserit qois dmnam liicem, vel sapil supra roodo.
luin siium, el quod uon convenit quaerit.
1V. Rursus, curo divinum numen sit origo reclae
IV. , \ ,
ordinationis sacrae secundum quam etiam angeli
,
aeinet ipsoa noruiit, nec inordinaie prosiliunt ad
,
ea quavnon decent, primum munug ex divina do- ,
cirina qnis consequiinr, quod seipsum noscat, ut , , Jfy <?iliud quod in lege scriplum est scrvel, attende tibi
, \ *
ip$i , quemadmodum eliam Magnus Basilius a i t :
,
Eatenut enim ad proprium nalurce lumen, con ,
,
templationem tcienliamve recurrem, angelos iniita .
tttr, qui $eip$ot notcunl. Porro qui seipsum oculis
,
affeciione vacuis consideraril, profundissima qui , dem ignoralionis loca effugiet, non lamen per se, , \ ,
sed per ducem ac suscepiorem desiderabit divinam
. \
panicipalionem. E l per doclrinam qnidem ad sui \ * \
noliiiatn, devenit per sernelipsum ad soi princi- \
pium ; per hoc aulero, ad id quod illo prius esl, e i
\ * \ .
per illud ad prinium adduccior. Haec signiflcal ac- \
cedemis modestia reveremiaque, el ad susceptorem
, \ ,
accessio, cui utique character imprimilur, tan- \ , quam signum pariis bxrediiaite in Christo, et i n - , .\ scripiio fll ad bonam memoriaro ipsios ac susce-
p i o r i s ; ipsius quidem, tanqtiam veri bonorum
, *
amatoris ; susceploris vero lanquam ducloris m i - , .
nime erranlis.
| V . Deinde dioit de veslium deposiiione. Cum
V . \ . \
1

enim non liceal alicui sunune contrariorum participom exeislere, saniiaiisv. g/eimorbi, el peccaii
ac virlutis, el ignorantiae cognilionisque Dei, diviaaineiiam necesse 184
' habere v i u m qui utraque amplcclilur, proptereaque liberum esse oporleal qui ad alteram vilam transfertur, nullum affccium retinendo prioris v i l ; idcirco qui adduciiur, nudus sisiiiur. Ad ba?c vero, quoniara ab extremis minoribusque prioris v i i a affeclionibus absolvi debei, ad extremos usquo pedea lolius corporis indumeiitis exuitur ; special auiem ad occidentem, obscurum illum locum, et tenebricosara ma4itiam expellit, insiluraque aibi malignitatis babilura
effiat, eumque a corde suo q i c i L Atque hoc modo
miiversali abrenumiaiioite facla ad orieniem Iraducilur, ad Solis jusiiliae o r l u m , e l lolalem ad unum D
converaionem proQieiur : cuin praterea manifeatum eit, injltatuin in coolcntioiits et agone versari
debore, ut immulabililaiem oblineal. Declina eniiu,
inquii, malo, fac bonum * \ ilerum : Beati
immaculali in via qui ambulant 7 . Bonum eniin siare
iietcit, ueque facile esi divinum amorcm cobi8

bere.

{ VI. Vide quomodo olei inunciione inilialus ad

cerumina adducatur, sub Chrisio munerario coneuluiua. Constraclio haecesi per hyperbalon, cerUmina, quidem, utpoie divina, laelus aggredietur.
Imrmedie aoicin, cuni munerarium appcllaveril
* 1 Thn. , 16. ** I Peir. , I I .

,
, , \
\ , \ , \ ,
,
. * , \
\
, \
* \
, , \
, \
, \ . \ ,

, ,
* , \
,
. " , \,
* \ * ,
* ,
* .
VI. "
, ' *
. '
, , .
,

7 PaaL CXVHI, i .

III

DE ECCLES. HIERARCH., CAP. . P A R A P H R . PAGHTMERiC.

4*2
, , , ADominum uoslmm ieeum Cbrigtom t c Deam, o V
, clarai quomodo munerarius, quomodo legifer, qqo , , - modo pulchraram e l immorialium coronarum t U
elargitor, qnotnodo etiam eommHUo sit el veloli
. ,
( t ,) inonclor. Jeaus iiaque Chrialna, tanqoaro Deng*qui , dem (qnod observa diclora contra Nesiorianog)
, - , ^ praemioruin proposiiionem i n s t i l o i i : qui nim so , \ pereminel etpoteiie esl. re praemia proponit: lan , quam sapieng vero leges fert; aapieDtig enim est
, , * - leges ferre, u l * i v. g. hoc modo viucere rontigerit
cerlanleoi, ila qnoqtie coronam consequaiur, eiu
"
aecus,
bravium quoque atiipiscaiur: laoqaatn
, ,
pulcber auiein pulcbra praemia proponit:
,
wwm ocului vidii, neque aurii audivit, nec in cor
\ ,
hominit atcenJit qu<e prceparavit Deus diligentiou*
, : lanquam bonus vero ferl auxilium ei suppe
. , * , '
Uag, ipse enim gl qoi d i c i l : Conftdite, ego vici
, ,
, mundum . Denuo igiiur dicendnm, eum qui secunducn bog snb Cbrisio liiunerario consiiiulus ad d i ,
. ina certamina exulug fuerii, qui Icgielaiorig ga pknujg aaoclionibug adli%seriL, a pulcbro quoqne
pulcbra premia cerlo eongecuturum, el a bouo ad ,
- Primi eniin
, jutimi, roinirae devicium 185
aibleiarum
Jesu
Cbrisll
Domini
uoslri
vesligiis it
-
, msieng, qui sola bouitaie gua cum mortis imperio
d i m i t i m l , aclionee subsianliasque deificaiioni snse
,
adverganles prosterneng, Cbrisio comtnoriitir per
.
triplicem immergionem, q u a triduaoa? sepuluira*
\ , ,
Doaaini figuram referi. Actiones autem vocai, pec .
, oala cupidhatesque lurbulenlag ; gubatanlias vero,
' diemonuin naiuras, quae istiusmodi ageudi vim lia^
.
bent: improbae enim actiones nequaquam propria sua gobalaniia videnlur.
| VII. VII. Coasidera, quoeao, isla sacramenla, quan^ .
tam cum symbolis auig proprieialem habeanl. Cuin
' enim iu nobig more non git omuimoita subslantiae
, \
abolilio, u l l quibusdara placel, qui eliam animam
,
mortalem ease, hominemque penitua ad nibilum
* '
redigi et corrumpi asserebant; sed separalio aniroa
, , a corpore, animam quidem ad id quod nobis obscii( \ , , rnra tst ducens (jtixia quod eliam ille animaj a
,) corpore discesaus ( sem infernut, id esl obtcuru
, ' dicilur) corpos vero vel lerrrs mandana, vcl alia
. quapiam oorporaYi immoiatione abolet. Immuia - i lioneg auiem vocatillag qua in vermea fiuoi, vel
* gimiles in alia aaimalculacorporis iransformalio*

nes; quocirca eiiani totaiis ista aqoae cooperdo
, . \ \
irtiasmodi perpeluaro animae corporisqoe moriem
\ ,
gignificat. Et quoniam iribug diebas ac iribus no ,
ciibus Jeeus qni vila; prineepg esl, in venire lerrae
*
permangit ,^per tres quideni immersioneg, tres no .
ciee.per ires aotem emergiones, trea diea desigtianlur.
VIII. (
VIII. Candidis deinde veslimentig iniiialug indoi ^, \
iiir, propier passionum ac sordium vacuiialem, et
, * cum uiio lumine coosengionem, per quam sordida
\ , (
ei immunda .iniormisquc vila quaai digparuil. NOD
1

i r i

* 1 Cor. , 9.

* Joan. xvi, 5 5 .

423

S. D I O N Y S I I A R E O P A G I T J E

eiiira a i l , eiim, qui omntno formae expere esi, per

bapiismum exornari, et lucU forniam accipere; et
eum, qui iniliatus est, lucU filium domonalrari.
Denique anguenti illa consummans unctio eum qui
ioitlalur odoris guavilate perfundit; unitur enim
per baptismum Spiritui Dei principali cujus uliqne
Spiriiaa adventus ineffabilom quamdani odoris iragrantiam concilial, aecundum quam apostoli Chriali bonus odor appellaniur , quaqn^ divino Spiritu
afflali, ipsique per puritalom conjtutcli, praesenliam
jug aeniiunu Hoc uiique eiiam declaral \SG Hla
auaveolentia quam lingeis exceperunl, douuinque
propheircum quod babuerunt, virlusve curaiioaium ac quodcunque aliud aupra conditionein boroiiiig agebanl.
b

421

, )
, \ ,
.
*
;
^ , ' ,
"
\ ,
.
,
, ,
.

CAPUT III.

I. De iis qua* in perficinntur.

I.

SYNOPSIS CAPITIS.

Prima capiiis parU , tacramtntum venerabilis euchariHxot e$st caterorum iocramentorum cimmnvauuionem,
cateris eynaxin aici atque coromuoioDom, quod iingulari ranone itot Deo conjungat tmiatque.Secunda deic
tnl ritumetordinem,quoantiquihu sacram&Oum eucharistice consecrari iwni , mtibus pratwitilmt el exc
sacrificium fUbatTertxa patte subjwigti conUmplationem, in qua mytlku explical, I. Quid in sacro tibt velmt ta
canixcaeiUcuona; quid panis calicisparticipaiio. II. Invocai venerabile sacrumauiun. l l i . BxponU, quomodo
in u hnnnUatus, u omnibus commxuucei; ei quomodo pontifex Deum imtieiur, inferioribus sacrq mimstrtiHdo.
lacrct Scrxplwrae litrit contuteatur. V. Quomodo pudmi Scrtpmm animum compomml. VI. Qui, qua de ctnu
sacramentxyupectu communione arceanlur: quis ordo inter Ulot. VII. In quo $Ua stH tnwuriias e
menorum ptccalorum, guomodo, exclusu profams, viri tancli tenerabiie sacramenlum iaudent. VIII. Qurd p
(ncutum txgnxhcet. I I . Quid domnumoratid umctorum. X. Quid ablutio digiiorum tacerdoii*. Qutd
vatio venerabuu tacramenA. XI. Describil talatmlale* in quas homo mctdii per ptccutum, quanlu sit Uei in
rando hcmxne brxigmia. XII. Sacrifidum cormmmoraiionem pauionis Chrisli; quis s i l fmis sacra: conuiiu
nkmu XIII. Quid divisio ditfribulio tacramenii huinuet. X I V . Qualiter graHw oqendx poU comamionm> ei c
$acerdo$ u tpwm communUxl atue aitoi. X V . finalii graUarwn aciio.

SeJ enge, quoniam hujus meiiiionem fecimoe, ea C

pneiermisaa nefas &it aliaiu funciionem hierarcbicam prae bac celebrare ; naiu ex inclyli praecepioria ncslri aeoteniia, gacrameotum sacraroenlorura
exaieiii, oporieique sacne ejus descripiiouis Inierpretem aecuodom Scripiurag, ex divina bierarcbi*
caque acienda, per Dei priucipaleui Spirilum ad
sacram ejua adduci contemptalionem.
Priiuum iuqoe illud sancte videamug, qoam ob
cauaam id, quod praecipuig quoquo aliis gacrameii|jg commaoe, et buic per excellenliam prse calerig
aii ailribulum, utglngulariler commuuio et gynaxis
appelleior; cum ununaqoodque aacramenuiin d i iaaiquoque viiaa noalraa ad uaiformem colligat
deiflcaiioiiein, atque delforml diasilorum coagmentalioue cum Ulo aao communicel 187
uniaique.
Dicimna igilar, carHeroruni biefarcbicorura eymbolorain parUcipaliooibug, ex divinia bujua pcrfeciifiaque uMiueribus accedere cousumiqarioueo). Vix
eaiot faa gil ullam bierarchici raunerig obire fuiicaouem, nisi div&nistima E u c l i a r i s l i a , cujusJibet
iuiilo coMecraUonts, Initiandl com illq onoperflciat oontjgnciionfio, diviniiuaqve iradilo coiiumA

'' , ,
,
\ ,.
, , \

\
,
.
,
\ ,
\ ,
, \

. , ;
,

.
,
\
,

19

II Cor. n , 15.
VARIJE LECTIONES
" II. ei Scot. et .

* II. et Sc; .

DE ECCLES. HTERARCH., C A P . IIL

. manlium mysleriorom dono d i v i n a m c o t i f e r a l
comnmnionem. Quare, si quxlibei bierarcbicarum
,
, \ consecrationum imperiecia manot, dum uoslri cum
illo uno commnnioaem unionemque non periicit hoe
, \
* \ i p B o quod non perficiiur, perficiendi vim amiilens;
- finis aulem omuiumeslel caput,uieumqui iniiiatur,
, -J proecipuorum Dei mysterioruin participera efllciat,
jure meriio ponlificalis scientia proprium illi a

rerum veritate nomen adinvenil: iia quoque sacram
\ ,
, \ divinae regeoerationis initiationem, quod primam
, lucem conferat, oroniunique dtvinaruin illuslraiionum principium exislat, exeffeciu vero illusiraliouis
.
nomine cetebramus. Quamvis euitn eliam aliis
\
, * bierarcbicis funciionibus conmiune sit, eos qui
iniiiantur sacras lucis consorles facere; aiumen
\ , \
\ " haec illa esi qua? primnm mihi visum impenivft,
perque iilius lucein principaliorem ad c:etera
. , \ ' quoque sacra conttteiida luracn accipio. liis ila
consiiiutis, consideremus et inlueomur, more
bierarchico, quemlibel exacium sanciissimi liujus
.
sacramcnli rilum el significalionem.
61

II. , .

II. Myslerium synaxeos, seu communionis.

*0 , \
Poniifex precem sacram ad aiiare Itei celebra , ^ , Uirus, ab ejusdeni suffilione iniliuio faciens, UHI4
versum circuii cbori ambiium; donec rursnm ad
, - altare divinum rediens, sacruui iufil psalmormn
, melos, omni ordine ecclesiaslico sacram ipsi psalmodiam succinenle. Per minislros exinde eonse quenler sacrarum Scripiurarum ieclio reciialur;
.
- C <l Hniia, sacro anjbilu arcentur catechumeni, el
\
ctim iis energumeni ac poenilentes, iliis qui divi , \ norum aspeclu el communione digai sunt reiaa\ ,
nenlibus. Porro mioislrorura quidem alii clausis
\ .
lcmpli foribus assistunt, alii vero aliud quidpiara
- quod sit ordinis sui agunl. Qui autem in minisiro, . rum ordine primas lenenl, una cuns sacerdoiibus
divino allari panem sacruiu calicemqoe benedr \ clionis imponuul, ab universa pleuiiudine Ecclc \ , - siae 188
conimuni bymnologia pramiissa. Ad hxo
diviuus ponlifex sacrain peragil precaiiooem, san .
ctainque cunclis pacem apprecaiur; et dum omncs
,
invicem aniplexaniur, myslica sacrorum voluminum
\,
recilaiio fuiilur. Tum lolis aqua uianibus ponlificis
, ^ ac sacerdolum, pontifex divini allaris medio assi>^. \, - D siil, circumslaniibus illum solie minislrorum p r i ,
moribus uoa cum aacerdoiibus. Porro ubi ponlifex
,
sacroaancla Dei munera collaudavit, divinissiuia
.
eonsecral mysleria, quae eliam celebraia sub sym , bolis sacrosancle propositis in aapecluin ducit;
, * 6
exbibiiisque divinoruin operum muneribus ad sa
crosanciam eorumdem communieaiionem cum
, ipserael accedil, lum caeteros invilal. Accepia de , . - nique dalaque divina communione sacrairt desinit
w

ua

VARIAS LECTIONES.
, S. D. Ch. el Bud. ila correxil, , D. Sc.
, . D. Ch. *
, Cb. ei V.; . D. . " , . Sc. Sar
,
!). Sar. , S. . ialerpreies Sc. et Sar., .
, . ,
S. .

P-ATKOL

GR.

III.

427

S. DIONYSn AHEOPAGITiCl

40

graiiarum aclionem populoquo divina tanlam ,

symbola conluente, ipse aemper Spiriln divino,
,
per beaiaa ac gpiriiales conlcmphiionee, biernr ,
cbice ad sacroaancia mysleriorum primordia ht
divini slalus parilaie ducilur.
\ ' *

.
III. !

III. Contemplatio

1
, ,
Ageduro ergo, probe i i l i , posl flguras ordine
sancieque digesias, deiformem primigeniorura ve- \
,
rilalem iis qui adbuc iniiiaulur declarabo, ad
,
eorum animos congrue exciiandos; ne diversa illa
symbolorum eacra eomposilio ipsie insipida (inti- \ lilis) exisiai, si exieriorem lanlum apparaium prae , .
se feral. Ac sacralissima quidem cloquiorum can- \ \
,
lica et leciiones proba? ipsie innuunl vitae diaciplinam, ei qua banc pracedii, omnimodam corrupiae " praviuiis expiaiionem : diviniesima vero unius \ \ cjusdcinque cum panis tum calicis comraunie ae pacifica parlicipalio, divinam iis morum confot- '* , \ milaiem, lanquam connulriiiis, praescribil; nec \
non c n dmnissinue alque ajBcbisymbola mysie- * '
riorum borum eacrosanctam iniroducit comme-
inoraiionem ; cujus etiam ipsemet symboloruro
\ ,
auelor jure merilissimo exorlem facil eum, qni , '
neque sancle ncque animo concordi sacrara aecnro \ ,
coeoam frequenlaral; docens simul aancte Deoque .
conaenianee sinceri ad divina aniroi accessionero, aimililudiuis qupque divinae panicipea efficere sic
accedeoies.
1

Tt

H.
CaHerum bia, q u aditorum veslibolis eleganler C
adpicia rudiorum 189
coniemplationi satis sunl,
reliciis, ab effeciis ad causas progredieroor, doinde
sacram nosiram synaxin, aique consenlaneam rerum spiriialiun., Jesu praducente, conlcmplaiionem
conspicabimur, beatam priinilivorum pulcbritudinem prxclare prorsua evibraniem. Sed iu,jo diviuissimom ac sacrosanclum sacramenlum, circumposiia libi symbolice a?nigmalum operimenia revelans, liquido nobis manifesieria, menlalesque
nosiros oblulus singulari el. aperla luce adiinpleto.

, , \

, *
,
, \ \ > , , . ',
\ , , ,
\ .

TS

5 III.
Sancta iuque nobis penelranda censeo, u l , i n - D " ,
lelligenlia priini aiinulacri spiritaliler detecta,
,

deifonnem ejus pulchriludinem iomeamur, necnon
, anlislilcm divino proreus modo videamus a divino ,
allari ad exiremilaies usque templi cum odoris sua- * 8 0

V A R I ^ LECTIONES.
. Sc. .
, .
, S. . . Sc. " , Cta. D. S. . 8ar. et V i c .
2.
, S. . >. . Sc. Sar.
\ , . Sc.
, C b . S.
I. .
. .
, S. .
, . U. Cb. Sar. ,
\ , . t>c. , Itird. corrigil.
7

71

1W

77

79

tt

OE ECCLES. BlEftARCH., CAP. UI.

ti*

, \ '
vitile prodeumem, adqiio ittud ipeuro porfrciendi
.
" sacri causa feverleiuena. Samraa aiqntdeni illa Dei*
ias, quae beaiiladine cuoclis antecellit, etsi diriua
, \ ^
bcnignitale ad pariicipiim eui saeromm prodeal
, '
commanionem, nequaquam lamen a naturae su
'
alabili firrooque atalu diseedit, sed dum omnihu*
\ qoi divinam similitudinem prae se ferunt pro cu, \ , \
jusqoo capiit cotlucoi, aecum vere raanei, neqoe
*
quidqoaaiab tdenlUale aiia dimovetur; simili ra , , \
lione divinum ilttid aynaxeos sacramenium, qiiam\ ,
via siagulare babeal ac simplex cornpactumque
, \
** , ' prineipiuai, qpod symboloruoi varielale benigne
muHiplieeiur, e i ad omnem Dei principalem eeex , \ ' lendat effiglalioneni; uniformiier lamen ad propriam ee deowo coHigil unilaiem, aique in unofti
.
, \ redigil.eos qui ad se aancle ducnnlur. ParriproreuR

eoquo deiforoii modo divinus pontifex, etsi eingu,
larem divini principatns eui scienliam in eubditos
' , benevole derivet, dum seniginaium sacrnmm variolalibos ulitur; rursus lamen, ceu absoluiue a rebaa
, ,
ioferioribus ac liber, ad prepriom pHncipiunv sauoi
\ { inlogre revertilur, spirilalique sooin uniim introilu
, $
perfeeto, eingulares istas saerameniorum ratkme*
, \
pnra menie ceroil, dum benigni bumaniqiie&ni ad
'
inJerior* progressne fltwwn ditrniorem ad prima
.
facU revereionem.
1

8 8

8%

87

8 8

$ IV.
PBalmorom pqrro aacra modebHio, q a s mysie*
,
riia bierarcbicia fere oinnibus quaei gubglantialis
,
conjungiliir, ab omiiiuro sanclissimo nequaquam
-
\ , erat divelionda; omnie wanxjiie aacre Scripiyr
teitoa vel conditam a Deo Verum eubslautiam ac
,
\ ,' dis|H^5iUo?!em, vel legalem bierarchiam ac polidivini populi dislribu*
\ , tiam, vel bxredilalum 190
, , iiones ac posseseiones, vei sacrorum judicurw regumve sapienlium aique eaoenloluo) divinorum
\
prdQenliam, vel prtscorum virorum in trisiiiuii

, , vari^tald ac mulliplicUaie casuuni inconcussam
loleraotiae pbifosopbiam, aot saplenies rerum ge ,
^, * rendaYnm pi*ccpliones, vel amorum cantfca divi * , - oorom imaginesque divinas, vel praeeagas futuro ntnt prtedicliones, vel viriles Je*o Dei operationes.
, \ D e]aadBiqii discipulorum divinilus iradiia et ad
\ , 0eom imilandum conducenlia viiae insiiiuu do / - ctrfnasque sacras, arcanamve illam mysllcamqiie
visionem discipuli dilecli divinique, aique super, \ \
muiidialem Jesu Iheologiain iis qui diviniialis oa . paces aonl expoaoit, sacrisque cam sacranicnio, \
rum tom ad Dei fornram consequendara apiis i n ,
\ , siiiuiiorHbos conflrmavil. Sacra vero divinoruiu
carminwm descriplio, cui cuncia Dei opera clo , 8 8

8 1

Y A R 1 LECTIONES.
D. S. B.
, . S. Sar.
, t b . . S. Sar. " iwn esl in P. D.
B. Sar.
, S. .
, . .
, D. . Sc.
, . S c . ; , D . ; , .
. . , I). ei V.; ;)^,
^ . , Sc. Sar., ila corrigii Bad. c i Yion. i . " , U.
8)1

8 8

8 8

8 8

87

8 9

90

8 8

431

S. DIONYSII AREOPAGITJE

43

quiaqne celebrare, nec non sacros virorum divino- *

rum cum sermones tum actiones collaudaro propo .
silmn esi, generalem iniroducit rerum dit inarum camum et expoeilionem, dum ad omnia sacri ordiim sacramenia, sive suscipienda eive iradenda, aplum illis aniiuuin afferl qui ipsum divine ac aancte recilani.

Ubi ergo illa qnae ree quasqoe sacraa complecli'

lur liymnoram modulatio aniraae nostn* affectiones,
el ea sacra quae paulo post celcbranda eunt, riie , $
disposuil, divinorumque carminum concentu cum \
ad res divinas, tum ad gemeiipsas muiuaroque cwi- \ , $ \
seosioiiem, ceu unica concordiqae chorea eacro- , , \
ruin coapiavil, ea qua? in spiriiali Psalinorum mo

dulalione concisa sunl et magis obumbrala, per \
plures e i roaniresliorea liguras alque explicaiiones
sacraiissimis scripitirislicarum compositionum le- * .
clionibus dilaianiur. ln his sacrarum rerum con \ ,
teihplaior iiniformem quamdam aique singalarem
' adveriel rnnspiraiionem, ulpole ab uno eodemque
Dei principali spirilu concilalain; unde jure merilo ,
in orbe posl aniiquiorem illam iradiliomem, Teeta- \ , , , ^
roealum novum promulgatur, divino acilicel bio- , rarcbicoque ordine, mea quldem sententia, per , \ boc declaranie, uti Yelus Tesiamenium fulura p r a - ,
dixeril, Novum vero ipsamel divina Jeso opera
cxliibuerit; alque Hlud quidem quasi quibusdam
, \
itnaginibus depinxcril veriiaiein, hoc vero praesco.
lem demonslravii, cum pr&dicliouuta ejue verilatem effecius bujus comprobavil, divinorumqae
roonum opcraiio divina eii sarama.

|VI.
191 Q* Q ^
borum sacramenlorum peniloa
ignari eunl, illi nc imaglnes quidero cernunl, quod
nimiruin impudenter salutarem divinae generalionis disciplinain repudient. Eloquiisqno sacris exitiose prorsus obstrepanl, Via$ tuat tcire no/o.
Porro caiecbumcnos et energumenos, eosque qui
pcenilenlia ducunlur, sacrosanclae bierarchis mos
paliiur qoidem audire sacram psalinodiaro, diviuaniquc sacraruin Scriplurarum recilaiionem; verwu ad ea qu deinceps sequuntur sacrificia speclaculaque ncquaquam bos convocat, eed perfecios perfcclorum oculos. E s l enim deiformis ille
ordo sacer sancue plenus justiiiae, nec non salubriler cuique consenlaueam pro inerilo cujusque rertiin divinarutn tribuil parlicipalionem, et juxta
capium modumque singulorum suo tempore sancte
t oucedit. Ac posiremus quidem ordo caiechuraenis
iribuiUs esi, quod exories sini el igoari omnis hierarcbica? perfectionis, neque dum per divinara nalivilaiera divinura staium asseculi, paternis adbuc
u i

e i n

, , \
* '
. ,
, \ ,

, \
*
,
.
, \
'

.
*


,
, '
, 199

V A R L E LECT10NES.
, . . C h . '* Sc.
/, . Sc. proiessarum. , Cb. D.
S r . S.ir. * if , . ,II. , D.
. subdil . ' , .; .
95

. iicji.

99

99

* , . S c .

108

435

DE EGCLES. HIERARCH., CAP. IU

434

\ eloquiis foveanlur, viviflusqxe formis ad beaiuni

\ *. "
illum, qui ex divina generalionc proficiscilor, vitae
, Juciaque principem progressum efformeniur. Qnem , - admodum iiaque earnales liberi, ei iiuperfecli et
\ , \
iaforroes, obatelricis cura desliluli, anle lempua
\ , \ excidanl, u l abortivi elaboriue, nativhatis ac vilae
, , \ lucUque eisoriem in terram lapsum habiluri sunt:
, neque quisqaam qui recie judicabil id quod ap ( parel iniuendo, dixeril in lucem ipsoe esse ediios,
, * quod aint ab alvi lenebris liberati (dicet enim me ) \ - dicina, perita corporura praeses, lucem vim suam
egerere in illa quae lucis unt capacia); sic sacro \ - rom sapiens diaciplina primum quidem ipsos i n , troduotorio formandi et vivificandi vim babeniium
, eloquioram cibo fovet, obi vero staium eorum d i \ j
regeneralioni aplum absolverit, lum demum
,
\\$ salubriler ordine concedil rerum luciforniium et
, \
perBcienlium commuoicalioneni; nunc vero velul

ab imperfeclis perfecla secernit, cum decoris sa \ .
crorum, lum caiecbumenorum educaiionis ac t i l
curam gerene, juxla deiformem ordinis hierarchici
conslilulionem.
8

n a B

8 VII.
Porro energumenorum turba immunda qnidem
est et ipsa, verumlamen secunduro locum superiorem a calechumenorum extremilale obiluet. Neque enbn penilus profano, divinorumqtie sacramenlorom proreus exorii par el aequale duxerim id
192
Q
aliquam sacralissimorom sacramentorum parlem vcnil, lamelsi conlrariis etiamnum
\ * , illecebris perturbationibusve implicelur; quan. , qnam eiiam ipeie rerum sacraiissimarum aspecius
, , coiomunioque sublrabiltir, et quidem jure meriio.
" \ - Nam si verum sit divinum prorsus virum divino , rum communione dignum, pro suo modulo ad dei , \ fortnitalig fastigiumperfeciissimis perfeclivisquedei , ' flcationibus eveclum, ea quae carnis suni minimc
curalurum cilra nalurae necessiiaieni, idquc, proui
f , * Q8U8 fert, obiler, sed in sublimissima illa quae ipei
competii deiflcalione templum simul Spirilus Dei
, , \ - principalia seciatoremque fulurum, dum simile iu
, \ , \ - aimili fundal collocatque: profeclo quisquis esl
, \ \
ejusmodi, conlrariis nunquam imaginaiionibus ter
roribusque vexabilor, verum irridebit eoa, acce. , D deniesque profligabit ac peraequelur, agelque magis quam palieliir, el pro affeclue sui inipassibili , late aique consianiia atiis quoque aimiliura vexaiio, , , - uum medicum ge praebebiuCaeierum opinor, inio
\ - vero comperium babeo, sincerissiinura sacroruni
, , , ordinum judiciiira censere, prae islis delestabilis , ' \
sima obsidioue teueri eos^qui deiformem vilam de - sereotes, senienliis raoribusque perditis daemoni , \ bua conseniiunl dum ea quidoni qux et vere suin,
\
,
\ . , ,
\
, , \ - C

u o d

l n

VARIiE LECTIONES.
' , P. 1>. Cli. , . S. . , Cli. , S. I! Sar. " :
^ , . Sc. , . 5 . , . . ^c. ' , C b .
4

S. WONYSH AREOPAGlTifi
et iutmortaliter possideulur, aique ternaliier do- & , \
leetant, per extremaro gibique perniciosam demon- ,
liam averaanlur; materialem vero plurtbusque per
. 0 1 *
lurbaiionibus obnoiiam immuialionem, perdiiaa- \
qtie ac corruplrices volupiaies, e l inslabilem, eam-
que alienaro, neque vere exislenlem, aed apparen- ,
lem deleciaiioncm ambiunl ei consecianlur. H i .
ergo priini, et quidem niagis proprie qoain itii, ge- gregaliva minisui voce arceanlur; neque enim fas , \ ,
6il eis cujuslibel alierius rei sacrae parlicipee eta- " ,
dere, praeierquam eloquioruin Dei, quortim magi- - \ ,
slerio ad meliorem frugem convcrli poggim. Nam
gi soperniumiialis illa sacrorutn divinorum celebra- \ (
lio, eiiamduni pcenitentee, lametsi quondam ejug

conipotee, repellil, non nrsi sancliesimo quoqoe
18

1 1

ndmigso; qutn eliam proclamat: Ego ad deiformi- ),

\
laiig culinen propier auam imperfectionem non
assurgenlibusinvisibilisel inconimunicabilig exigto \ . *
(arcei enim ptirissiina vox isla quoque iltos qui re-

bug diviniggimig digne conimunicanlibas conjungi
non pogsunt) adeoque magig eorom, qui paaeioai- ,
,
lus exagitanlur, lurba profana erit, et ab agpeciu
,
Oinmunioneque sacronim 193
auena. Ubi de-
mum divino (emplo sacrisqoe, qoae capacilalem eo-
\ \
nnn guperant, excluei gunl, illi qui nullis adbuc
aacramenilg iniliaii omninoque rudeg exielunl, et *
urn iis apoalal viia? eanctioris, et liis coiiformi- , \
ler illi qui advergariorum terroribug visisque pne \ \ ignavia facile movenlur, quippe qui per consian- , \ ' , ,
, . 01
lem firmamque cum dWinis rebug consensionem
\
necdum deiformis islius slalus babitudinem efflca- C
,
ciamque sint adepii; deinde cum his i i quoque qtii
< onlrariae quidem illi vitae nunlium miserunf, non- ,
duni lamen a visis habitu amoreque divino eoque \ ,
\,
puriggimo purgali sunl, alque secundum ho9 i i , qui
.
omnino unifonnes, et, tiilegis pbrasi mar, non
omnino immaculaii el inconiaminaii sunl. Tum dc- ,
, , ,
niqne sancti gacronun adniinislri gpeciaioresque
, sludiosi, gacraiiggiinain hostiam sacro riiu conluen
teg, generali laudatione coucelebrani beneflcam
\
muniflcumque principium, a quo aalutaria nobig
, \
txbibila gunl sacramcnia, quan sacrosanciam illam
iniliatorum consummant deificalionera. Hunc au- ,
lero hymnum alii laudig canlienm, alii religionis ,
symbolmn appellant, alii denique, mea quidcui ^ \ ,'

senieulia , diviniug bierarcbicam eucharisiiam ,
,
sive sacropnncipaiem graliarum aclionem, ut qua3
, \
divinilus ad uos dimanantia sacra dona cotnplecia > i u r : videlur eniin laudalarum oinniuin dtvinanim
, \ ,
operationum ralio nobis exsliiisse, cum gubslan\ .
liam viUmque nogiram benefice sustenUiido, ac
primilivis pulcbriiiidinibua deifurmem noslri porlionem efformando, aique ad divinioris babilus Ot
auagogcs, qna sursum elevemur, pariemadmiUcndo; lum providc curando, u l ex ingcnita nobis per no

15

18

18

18

VARFiE LECTIONES.
\ . ' , D. V. Cli. S. et V. . .
, clc. Buil.
Riia mai.u cum*xii. Sar.
, Cb.
t~z\ , D. Ch.
Bud. correxil .

. Sr.
:, . D. Cli. Sr. b.jr. , . rorr. legcndum.
Ojio, . D. Sar. el Vieii. miiior.
, l). , .
, .
8

10

19

11

13

18

18

1 8

17

, s

1 ?

437

DE ECCLES. HIERARCII., CAP. III.

438

ttratn ignaviaw muHerum oroiiaie divinorum, proposiiis niuueribus in prislinum sUlum revoccmur,
perfecuique reruin noslralium assumpiione, suarum nos parlicipes efflciat, eaque ratione Del nobis
diviuarumqiie rerum couununioneui brgialur
VIII.
- Iwhunc aulem mod um deiprincipali benigiiitale
, sancte collaudala, cooperlus quidem divinus ille
pauis calixque beoediclionis propooilur : diviois , \ sima vero salalaiio aite osc.ulum, eacrarumque ta ^. bularuru myslica et sopermundialia rocilalio cele6< \ bralur. Non enim possunt ad onum colligi, alque
. unius paciQcaB unionis parlicipea exislere, qui se \ - cum ipai dissident. Nam ei unius contemplatione
,' \ alque cognilione illuatraU, ad uniformem quamdam
conjunclionera redigeretnur, ne " , ac divinam 194
, quaquam in divisas cupidilates dilabi nos palerewur,ex quibus islae roaieriales plenaeque pasaionum
\
. , , adversue aequales existunl inimiciiix. Hanc itaque,
^ , uii reor, aniformem atque indivisam v i l raiionem
, \ sacra ista pacis concilialio sancil, daro simile iu
\ .
siinili collocai, e i divina eingulariaque spectacula
a dividuis secernit.
8 8

IX.
(5 ,
*
\
\
, ,
\, ,
. ,
\

, ' ,
\

. ' ( ) C
\,
,
.\
, , , '
\ ,
,
\
.

8 8

Sacrarum porro tabularuoi quae post pacem adbibelur reciiaiio, depnedicai eos qui sancte vixenini, alque ad probae v i t a perfeclionem constanler
pervenerunl; nos quidera', eorom imiialione, ad
beatissiiDum illum etalum quiolemque deiformeni
adboriando ac manudocendo, illos vero ceu v i veoies cclebrando, quippe u l theologia docet, neqnaqnam mortuos, sed ex morte ad vilam dmnissiroam iranslalos. Adverle amem, ut el sacris memorialibus inseranlur, non qoasi bumano more
nierooriaro divinaro, in ea parte meraori quae
visa recipil, inesee declaret, aod ot qais dixerit pro
Dei digniute, secundum eam quae in Deo eei rerom
perfeclarum ac deiformium preliosam et immutabilem cognilionein. Novit enim, (ut eloquia lestanlur), qut tunt ejut ; el : Pretiota tn cotupeclu
Domini mort sanctorum ejut *, morte sanctorum
pro ancla consummalione accepia. Sed et illud
quoque sancie observa, u l imposilis divino ahari
sacris symbolis quibus Christus significatur ac sumilur, prolirms adsit sanclorum illa descripiiu;
qune individuam eorum conjunclionem unionemque
curo illo supcrraundialem aacramque iosinuau
c

sx.
' , D His aalem eo quo diclum esl rhu celebratis, ad sians coram symbolis sanciissimis pontifex aqua

manus abluit una curo aacerdotuin ordine vene8 8

* II T i m .

Psal. cxv, 15.

VARIiE LECTIONES.

* , . Sc. Sar.
, D. S.
^, Ch. S c
leae

, . ,, D. Ch. B.
, . , D.
, , Cb.
, Ch,
, Ch.
1

8 k

88

88

88

88

87

439

S. DIONYSIi

440

AREOPAGITJE

rando. Nam ffui lolus est (ul eloquia lestanmr) \ . " , ,

non opus liabei alia quam summitalum seu exlre-
uiiialum suaruin loiione , per quam uiique su- , " , *
premam mundiiiaiii fict, ut divinissimo praedilus * , ,
habilu deiforrnilalis, dum ad sequenlia quoque be- ,
nigne proccdii, liber fuiunis sit el expediius, quippe \ , , \
prorsus uniformis, ct ad unum rursus aiiidvc con- ,
^- ,
versus, immaculatam simul ol iniemeratam suam
faciet conversionem, lanqaam qvi dciformitaiis . 0
ua? pleiiitudinem ei integriiaiein servei. Porro sa- , ,
cruro lavacrum, uii diximus, in legali eral bierar- *
.
cbia ; modo auiein poniificis ac sacerdoluro Mla
maiiuutii ablulio illud ipsum insiuual. Eos eiiiin qui
ad piirissiiiiuui accedunl sacrificiuni cxpiatos esse ,
decel 195
exlreinis eliam animae pbantasiis, et ' per simililudinem ipsi, quoad poiesl, appropin- " quare ; clarioribus enim boc modo Dei appariiioui-
bus illusirabunlur, supermundialibus islis coru- , \ acaiiooibus in consiinilis spcciei specula linipidtus * .
\ uberiusque jubar suum evibranlibus. Caelerum
ponliGcis illa saccrdoiumquc ablulio, quae sununis cxlremisque digiiis adbibelur, corain sacrosanclis ,
isiis eymbolis insliluilur, non secus ac coram Cbri- , \
slo, qui occullissiraas quasque cogitaliones iniue- lur; aique ubisuprema illaexpiaiio perspicacissimis
,\ \ **
islis scriilaiionibns, nec non jusiissimis inlegerri-
misque judiciis estabsoluta, luin jam divinis rebus , pouiifex coiijungilur, sanciisque Dei operibus lau- , \ ' .
dalis, divinissiina consecral mysleria, et aepeclum ducit quae celebravit.
1 1

14

|.

Qusenam porro censeamus divina in DOS esse C

opera, deincepa pro virili exponendum e$t. Neqne
enim Inndandis omnibus eufficio, imo ne clare
quidem cognoscendis aliisque.iradendis; qu aulem
a prasolibus divino numiiie afflads conformiier
eloquiis laudantur ac celebraniur, eadem pro moilulo noslro, sacvi ordinis aspiralioni implorata ,
proferemus. Naloram buniaiiarn, ab inilio divinis
1>8 imprudcnlia sua apolialaro, viia passionibus
obnoxia ei lerrae mortis exiius excepii, quippe
perniciosa isla veri boui desertio, sacraque io paradiso legis pracvaricaiio eum qui blande, mulccnlibus et infeslis adtersarii fraudibus illeclus, vitale jugum ixcusseral, propensionibus suis, qua3
divinis bonis adversanlur, dimisil, unde miscre
lernilatem cura mortalitaie coromutavii; ei qui D
originem a corroplibili gcneraiione acceperal, ad

,

, \

,
, , ,
" .
,
, ,
\
*
\ ,
,
* \
, 99

* Joau. , 10.
VARIifi LECTIONES.
Aliler in cod. Cb.
Bnd. acribil. ' .
, . Rc.
,
. ** , Ch. D. esl . el Sc.
, Ch. D. . .
, S . .
, Cli. S. . . * , . , .; Budaens noiavil aliam leclionem , . \
' , Bod.; , D.
, . Sc.
Haec vcrba boc loco non k * f
bcni S. \\ I). Cb. B. Sar. sed pea .
11

99

99

11

19

441

DE ECCLES. HIERARCH , C A P . III.

441

\ - inleritum origiai tvas coaseftCftetvi jiira nertt

> ' \ \ properavil, oec a v i i t divma, q u a ipsour ad
, supera aubrigebat* dilaptug, e i ad exiroma con , . iraria jam prsceps dalus, variig perlurbationtbaf
\ . \ obnoxiam uacius eat immutalionem. Cam vero
, \ \ - eiiaai a recto tramite ad Deum verum loadenie de , fleclerel, alque exidoaia roaleficisque larmia sab , * diius lenerelur, miniine adverth *e non diia oi
- amicte, eed iofesiig boslibqs fuisse oliteeuuim;
quibus eo cmdeliior pro ifloraanilate sua abuieuli,

. baa, in ataiua inlerBocionisque discriroen venerai.

\ Vertun Dei prineipalis bonitatig iofiniia benigoiia
, '- benetole per ee aosiri curam gerere non detthii,
' sed noelromm oraokim vore facia partieepa, abt 196
, \ , qne peccalo , bumilitatiqoo noalr unita,
\ - salvo proprietatum ftuarum giatu, eoque prwrsus
, iiifoufuao et inviolaio, cujoe eiiara nobie, utpote
, \ oongeneis, conaorlioin dedit, noaqoe bonormn aao , rum pariieipea dedaravil, apotiaiica) nimirum
, ' - turb imperio, quod advereum au* babebat, juxta
, , traditionem arcanam, profiigato, non viriboa eea
, prevaleng, sed, gecundunt myaiioom eloquium, in
\ . ' judicto et josiitia. Nosirum vero euiuro e divento
* *
clemenler iinmulavil; nam raends quidem noatras
\ - obscuriiatem beaio divinoqoe lumine replevil, de , \ formiiatemque noelram deiforniibug ornamenUo
illuslratit; antnii autem domkilium cum perfocta
aalule eaaenUse naiuraque nostra, qoai ferme col \ - lapsa eral el concideral, roedUsimis qoiboaqoa paa,
sionibu* alque inquinametilis noxlig liberavil,
\ C mmonslrala nobis gupermundiali anagoge, ac
.
divin v i l x norma, per quam ad sacrag ejag iboi
liiudineg, in quanlum fleri polett, evobamur.
41

CO

JXH.
,

\ " \
; ,
, . ,
\ , ^

, \ .
,
, . , \ , \
\

, ,
! $1 .

4 1

Enimvero qoomodo nobig divtoa isU imilatio

aliier obveniat, nisi tam prajalanllum rocmoria beneflciorum Dei sacerdolalibus prajdkalionibos atqne
mygieriig jugilcr innovelur? Boc ilaque facimut,
eloquia jubent, in ejos commoinorationetn .
Quapropter ditmog quoque praeul sacrie altaribag
ageisions gancia dfvinaquo Jesn opera collaudal,
q u * ex divinisainu noairi providenUa in salulein
generia bumani, sanctigsiml Palrig beneplaciio, in
Spiritu ganeto, ul eloquia tegtaatiir, ronsumroavit.
Porro veneranda spirhallqoo mysterkmim coniemplalione, quam spiriulibee oculls cooe^xil, collan*
data, ad eorumdem gacrosanclam ex divino Insli
lulo procedil consecralionem ; quocirca reverenter
gimul, ei oi ponlrftcem docet, poai acras illas d i vinorum operum laudet, de gacrittcio digniuiem
suam soperanie ge purgat, adCbrialttio priua ex-

Hebr , 15. Luc. , 19.

V A B I ^ LECTIONES.
, Ch. , . S. .
, S. . D. Ch. 3ar. el fien.
. " , . * , Ch. D. S. . , S. .
%f

& ntorwsii

44*

clamamK Tu dixisli : Hoe facite in meam eommc$noraiionem *. Poelulans deindo hoc sacriflcio Dei
iinilalione dignng eflici, ncc non sectindum Cbrisli
imiiitudinein divina celebrare, omninoque pnre
digtribttere, eoeque qul eacrortim fnluri snnl participea mygierioruin, iigdem digne saneleque comminicare, divinissitna illa mysieria celebrat, et
}am couaecraia, atib eymbolis proposilia ritu sacro
vitenda proponil; giquidem operlo individuoque
pane revelalo, e l in muha diviso, siogolarique calice omnibug impertilo, unilatein symbolice tnoliiplicat dietribuitque, sacrotanciuin in i i t
197
wcriScium eoftgummando. Unicuin enim illnd ac
timplex arcanumqoe Jesu Verbum divinisalnmm
per aasQiiipilonem bumaHitalis nosirae, tn aiUonem aimul et aspectnm, aine ulla goi immuialioae, pro aua bonilaie benigiiiuteqne proceagii,
noairiqae secura uniAcain comroiinionein beneflce
exeogilavil, ea quae in nobis buniilia aunt divinigtimig suia vtiteog excellenliis, o i ei noa ipsi, lanquain meiubra corpori, per ejusdein immaculatae ac
dl?iore vilse idenlilatem congruamug, necorruplibilibus necali paggionibug, divinis isiis saniasiinisque uieinbria incongrai viueque incapacca eiiatamvg; <oporiei enlm noe, ai ad corainonionem ejug
aopiramug, diviniaaimam ejus in carne vilaia con(emplari, aique ganciain ipeios iinpeccantiara iini-

444

AREOPAGITJE

, ' *
, , \
, , \
* \ ,
, \
, * ,
\ ,
. \ \
'
\* , \
, '
' , \
,
, ,
\

\ ,
,
, \ *
\
\ * .(<
.

5 1

4,1

undo, ad deiibrmem el imiuaculaium glaium conlenderc; hac namque ratione, proul nobia coogmil
aintiltUdiaefn auam communicabiu

i xiii.
flac ponlifex rebng iia quae aacrlficantur insinuat, dom obtecla monera in aperlum producit,
i^soramque unilalem in plora dividil, ei per SUUH
inam renim disiribuiarum cum suscipienlibug unionem, earumdem consorles reddii eos qui communicant. Describil enira liig genaibiliier dum in agptiCUi! ducit Jesom Cbrislum, gpiritalem noslraoi
veluiainimagine viiam, ex abdiloillo dmniiaiig per
absoluiam ei incoufugain bumaniialig noglrae aggumplionein, benigue nogiram gpeciem induenlem, n l qne ad dividuiuiem noglram gioe sui immuiaiione
cx oniiate naiurali prodeuniem, perque banc beneftcan clementiam, ad gui bononimqoo suorum parlicipauonem genug bumaoum invilanlem, duramodo
divinitainuD ipeiug vilae coiijungamur, pro virili illara
iniitando : nam sic tere congortea Dei divinarumquo rerum pariicipes reddcmur.

* ,
,
, \
'
, .
, '
,
, ,
\ ' ^
* ,
,
\ \
,
,
, \
"
1

Suropu dcnique ac iradita diviulggiror commuuiooe, una cum lolius Ec< lesia aacra plcnUudine

\ ,

Luc. , 19.
VARIJS LECTIONES.
.
, C h . S. . . " , . Sc. , S. .
. > xwX
lego*
, . . U ^ , . Sc.
' , II. Sc. *, Ch. R. . .
' , L
, S. . , C k D. -, . S c
w

1 1

5 1

4U

DE EGCLES. HIERARCH , C A P . 1. CORDERH .

41*

. in gacram desinil gritiarum actlonem. CtHcrum

, \ participalio communicaiiooem, ipsaque perceplio
* mysierioruro corumdem distributionen niygticasn
, aiuecedil; est cium isie gencralig rerum ordoac
\ disiinciio dmnarura, u l prius ipgemei antiaiet
, ' - aacer connuaiiicel, ac donis iis, quae per ipauiu
, \ . \ - caneris divinilus dialribueoda , gaiietur, el
deinda illa iradal aliis. Hinc qui divinis magigie * \ \ - riis prolerve abutuniur, quod iis neque vivondi
. \ raiione, oequ^ giaiu suo respondeunt, ianquam sa \ - crilegi ei a l g sacria exlorres oinnino reputaodi.'
, Uueinadmoduin eniin in corugcaiionibag golaribug
, tenuiores linipidioresque gubslanti, dutn i n * * fluenli in ipeas radio prima? repleua sunt, ouine
5 \ * -^ - lumeo aibi atiperfiisiim in aubsequcnioi aolis vice
- JJ irangfundunl; pari radone, nequaquam debel te, \ \ - mere ducem aese aliis divini luininis offerre, qui
.
DOD eecundmn omnem alatum guoa) deirormi*
roaxime evagerii, divinaque aapiralione aiqoe aeulemia ad id idoneus aii comprobatua.
1

" , ; \ , ' ,
\
. "
, *
.
', ,
. \ , C
. , ,
* $ , \
,.
.
7

In bis omnia ordo gacerdolum bierarchice congregaiua, divinigaiimg niyeieriis perceplig, cum
graiiaruin aolione desinil, agniiig pro captn auo
laudaligque divinorani operuoi beneflciia. Qui enim
rerum divinarura expenes autu e i ignari, neqoaqoam ad graliag agendag converluriiar, quamvis
ex uaiura eua dokia illa diviniagiroa gim omtii graliaruui aclione dignissiina. Caelerum cuni, uli dixi,
divinis iaiis muneribua, propier suaui ad deieriora
propenaionemi atiendere non veliul, inflnilis divinorum beneflclorum gratiig ingrali perraaneni,
Guttate, inquiunl eloquia, et videte *- : qnoiiiaro
qui sacrosancia dmnaruin rerum digciplina i n i lianlur, peroiagnificaa ipsaruni graiiaa agnoscenl,
alque divinicsiniain earum celsiludiiieiii ac magnitiidinem in conimunione sancle congideranleg, gupercoeleatia supreinaj Deitaiis beueficia graii collaudabuiit.

ADN0TAT10NES CORDERU.
Parte hnjng capitis nola, saeramenium eocharislifc vocari , id est saeramentom
eocraiiienlorum, quodiidetn est ac prxsianiissimum gacramenlum : sicul verbi graiia locus gacratiggimus dici solet Sancta tanclorum, el canticmn praeslanlissimum Caniicum caniicorum. Merilo auiem sic
appellalur, tum quia ipsummet Gbrislum Dominum, omnium sacranienlorum instiliilorein ac sanclificatorem, conlinel, a quo caetera sacrameuta omnem aanctiiicandi vim habenl, el virluie cujua operanlur
qoidquid operaniur; lum eiiam quod, u i idem Dionyaiuu a i l , nuliuai fere aacramen&um ordinis bierarcblrti, aeu episcopalig officii, sine hoc gacramcnlo perficialur.
Dnde cum D. Tboina in parle , quaegl.65, a r l . S, diceudum, gimpliciter loquendo, gacramenluro eacbarigliae poii&simuni esae inier alia gacramenta. Quod quidem iripliciier apparet. Primo quidem, ex eo
quodin eo conliiietur; nam in gacramenlo eucbariglise conlinelur ipe Gbrigiug eubstanlialiier, in aliig
autem gacrauieniig coniinetur quaedara virlug ingtruraenlatig a Cbristo pariicipaia. Setnper auiem id
Paal. vxxni, 9
V A R L E LECTIONES.
, S. P. D. Ch.Sc. Sar. el Vien. , . Sc. , S. P* D. Cb. B. Sar.
* /, , Cb." , . . Cli, D. * , S. .
, II. D.
C h . Sc
, . Sc.
451

S . DlOiWSIl AREOPAGITiE

418

O-io I cgt per essenllam, poting est eo qnotl esi per pnriicipathoncm. Secundo hoc apparef ex onlioe
aarrnrocnlorum ad invicem; nam omnia alia sarramenta ordinart videnlur ad boc sacramentum sicul ad
finom; nianifesium cgieniin, quod gacramcnhiin ordinig ordineiur ad eucliarisliae congecraiionem, gacramentiim vero baplismf ordinaltir ad eucbaristi^ receptioncm, in qno eliam perftcilur aliqtiig per conflrmationcm, ul non vereatnr se subtrahere a lall gacramento. Per poenileiiliam etiam el exlremam nnctionem pr.Tparamr bomo ad digne gnmendnm corpns Cbrisii. Mairimonium eliam aallem goa ignificaiione ailingii hoc sacramenlutn, in qtiantum gignifical conjiinciionem Gbriati el Ecclesia* *, cnjns
nniias per sarramentiim eucbamtia figtiratur. Teriio boc apparel ex ritu eacramenlorum;
199
nan fere omuia snrramenla, uli IHoiiysiua ail, in encbaristia consumtnantur. Hinc recens ordinati
rommunicanl,et eliam bapiizali, si sint adulii. Aliorum auiem sacramenlorum ad invicem comparaiio
priieai esse inulitplex; nam in via necessitatis baptismus esl potissimum sacrameniorum; in via atiieiti
perfectionis sacramentum ordinig, medio autem modo se habel sacranienlum conflrmaiionis; sacraraen vero poRnilenti* el exlreinae unclionis siml inferioris.grados a praediciie sacrameniis, quia scilicct
ad viiam Cbrisiianam non per se sed per accidens ordinaiilnr, gcilicet in remedium gupervenieiilig defecing; inler qnw tamen exirema unctio cooiparatur ad pcenilentiam, sicul contirmatio ad baplisraum,
ila scilicei, m poeniieniia sil majorig necessitalis, sed extrema unciio majoris perreclionis.
Parie undecima agit de rilu hiijus gacramenli, give de sacro missse sacriftcio, in quo venerabile sacramenium consecratur alque conficilur. Ubi nola priino, assignari qiiinque poiiasimoro panoe bnjiig sacrificii: prima esl catecbumenoruin iiaque ad oblationero panis el vini; gecunda eel ipsainet oblaiio panis
et v i n i ; lertia est conaecraiio, qua panis et vinum vi verborum Ghrisli in jus corpus e i sanguiiiem
converlunlar;quartaest oblalio corporis et gangtiinia Cbrisli, quinia esl ipsius sacrae bosliae congumpiio,
n\*t rommunio. Non facit autem mentionem fractionis bostiae gnpra calicem, nec utriusque commigiionis, Qtuenam autem ex bis partibus geu acliouibug gpeclent ad essenliam eacriflcH, divergimode geniianl
doctoresin D. Tbomseu. m , quaesl. 83. Gummunior et verior videiurquae lenei, sacrificium poiigsiaiuui
congiaiere in ronsecratione. Primo, quia gacriflcium noelrum offerlur in persona Chrisli; alqui nulla esl
aciio in lola Lilurgia, quae magie flat in pergona Chrigli, quam consecratio, ergo in ea poiissimum conaigtil. Secundo, quia gacrificium noglrum debet repraesenlare gacriflcium crucis, qu repraaentaiio fii
per congccraiioneui dum corpus el ganguig, qnanluro esl ex vi verborum, georgum ponunlur lanquaiu
rorpitg el sanguis viclimae occisse. Quod quoniodo flal, vide docie ac clare explicaluin a Lessio lib. x n
Ih perfeciionibus divinis, cap. 13. Qui aulem plura hac de re desiderat, tegal Gabrielem Yagquez in
p., digpulatione
Noia gecuado, consecralionem non fieri precibiig qnibnsdam, ut quidam Grseci volunt, ged golig verbig
Domini gicul definKiun esl in Florenlino concilio, et Tridentino, gegg. 13, c. 3. Primo, quia Gbriatug
vec. dixil nec dici jussit illag preces, quibus ipsi piiiani confici gacramenluin; nam neque Scripiura eae
babel, nequo traditione constal easo necesgario dicendaa. Nam in lilurgia LaUna, quam communis opioio
tcnel ruisae gancli Peiri ei Gleniemig, liabeniur illae preces, nisi anle rerba Domini, non aaietn
pogl; e i h i liiurgia JEihiopum non reperiunlur. Adde, aliag fore falsa illa verba Gbrisli : lloc est corput
menm, si anle per preces illas praecedenles facia esset consecralio. Secundo, quia cum boc gacrameutuin sil gablimiggimum, non decebai illud (ieri iiisi verbia Dei. Adde, quod si congecralio fleret precibus
Utis, effoclug ejus essel incertus, cum preceg istae non semper exaudiantur. Qnod si exlrema uoclu
flat verbis deprecaloriig, exslai lamen promissio qua promiiiiiur, hanc deprecaliouem exaudiiuiu i r i
gallem quoad effeclum principalem, Jacobi v, nulla auiem lalis exalal promiaaio de precibus islis eucbarigiicig, in quibus ipai ponunt conaecmlioncm. Terlio, quia saccrdos consecrai in persona Ghriati,
auieiu iu persona uiiniglri; ergo in consecraiione non debei uli verbis deprecatohis, boc eniui
tantum egt iuiniglroruni, sed auctorilaiivig, scilicet tanquam Cbrislus, cujug personam sugiiuei. Hmc
fll, ul cum in omnibug aliig gacrameuiis sacerdos loqualar lanquam miuigier Gbrisli, give per moduui
cxerceniis aclum, ul in baplismo, coniirinatione ei poemientia; sive per modum iniperaiuia, ul in ordlne; sive per niodum deprecautig, ut in exireina unciione; in hoc laineu gacrauieiuo non loquaiur
lanquam ininisler Gbrigti, sed quasi ipsemel essci Cbristus; seu, u l Chrysosiouius a i l , Gbrigius pcr
os ejus invisibililer lo<|uilur quod eliam dicil Trideiilitiutn sess. 21, c. 2 .
GoiiArmaiur hoc eliam ex boc loco Dionysii, quia ubi, dinmsis catecbuinenis, e i panis calicisoue
oblaiione facla, dixit ponliOcem gaorani peragere precalionein, el post pacig osculum, el digilorum abiulioneni, et byninologisiiD, tuiu demuin aii ipsum divinissiina cousccrarc mygteria, uiauifeaie posi sacrag
prccea congecraitouem collocans, lauquam a precibus istis disiiuclam.
Ad raiioiiem porro Graecoruni, regpondenduin, illis precibus pcli, non ul Spirtius sanclug giinpliciler
panem eflicial corpus Gbrigii, sed ul gacerdoli cseierisque comniunicanlibug eificiair corpug Gbrigii; id
egl pt l i l iig qui conmiuiiicanl dari graiiaui digne coiumunicaiidi, ui consequi possinl cffectum gacramemi. yui enim manducai indigne, illi uon esi corpug Clirisii, sed veiienuin, nam judiciuui sibi uiauducat . In bunc gengum ipai Graeci regponderunt in coucilio Florentiuo geggioue uliiina.
De caRronioniig miggae vide GuilieJiuuin Durauduiu lib. l v Hahonalis divinorum oficiorum, qui illaa pro*
lixe explicai.
comn)Uni0nein
Parie bujug capiiig, quaecontemplalionem continei, {1, dicil, gacram
e*#p<*cificem
puriicipaiionem, e t c , quia nimirum pacig gyiuboluiu esi, el Cbrislus , qui iu ea guutilur, ei princeps ei
l)eag pacia acdileciionig , cujug, j u x u Psaiiniglaui, Faciunfst in pacelocus iju$; unde, inquii Uionysiiu,
jure mcruxuxmo exoriem facii eum qui neque sauclc neque animo concordi sacram secum ccenam (rcqueniarat.
Hinc coolirinalur caibolica geuieniia quae docel, graviier peccare iliuui qui couiiuunical cuiu coneienlia peccaii mortalig, quoniain cibugesl vivorum, uioriuorura; quia boc gacrauienluiii non c*i
inglituluin in reniissionem peccaloruin, sed ad alimentum spirilaic; ali aulem lantuio poleal, qui v i v i i
apiriuliler. Adde, quod qui cum conscieiilia peccaii iiiortalis accedit, quaiiium ex ae eai, falaam reddu
bujag gacramenli signiflcalionent; giguiiicai euiui, eum qui gumii egge dc corpore Cbrisli iuylico, que
0*1 gocielag sauctoruiu fide ac cbariuie Ghrigio adba:reii2>. Hinc quoque infra 6 ei 7, docol, calecbunieiiog ei cnergtmieiiog cum peccaloribug ab hac sacra coiniuunione lanquaui indigiios arceri.
Gnccig euim iiiurgiis clamabai diaconug: & , id est tancta tancttt, iisque verbia
prolalu, catecbumeiii, energuineni, ei oolorit peccalores peilebaniur, uli eiiaiu- leslalur sancius Cbryg05louin9, bomil. o i , ad populum Auliocbeuum, e l Jugiinug Apoiog. i . lmo uec videre periuiuebaulur
v

200

<w

* Ei>bcs. v. 29.

I Cor. , 20. -fca.i x , 6 .

|| Cor. x u i , 11. p w l . w x v , 3.

/
44

D E E C C L E S . HIERARCH , C A P . III. P A R A P l i h . PACHYMERAE.

450

caftecbnmeni aacram eucbarisliam' ante snsee|rtnm bapligmj garramentinn, ut aperlo tradii S. .

i r a c l . xi iit Joan.. exponens illa Cbrisii verba : Jesut antem non %e credebnt illis. IIIRC dicilur Mhtm
caterhumenorum ilia celehralionis sive gacrificii pars. cniae esl a!> Introitit nsqne ad Offerlftrinm, qiiaiido
calecbumeni emUlebanlur. Hinc conciltom Cartbaginetige iv ail : Nnlliim prohibeai episcnpus sque
a.l miggam eaiechuinenorum, noc haereticmn, nee Judaeum, ecctagiam mgredi. ei tudire verlxiin D e i : >
aiqniricra Evangelium el lectiones rcilabanlur ^neseuiibus caiecbumenig. Unde S. Augugiinus, sennono
357, De fempore, t Ecce, inquil, post geruionem fil misia catecbnmenoniin. Posl ofrerinriuin aulein, et
lempore consecraiionis aul communionie calechiimenie Nliciium erai inieresse divinis.
Nota bic dlfferenliam inter boc aacrametilum el bapiigiHum; qtiia ad bapiUmum, eisi non liceat arcedere cum affecin peccaii raorialis, licet lamen ad ipsum accedere cum conscienlia peecaii morialig. Ideo
enim accedilur ad baplismum, ut peccala mortifera oinnia, etiam ea quorum nobie conscii samiie, deleanlur. Unde baptismas per deiet peccainm mortale, quia ad boc esi insliiuiiis, el in hmic flnem
Roscipilnr. Seous eal de eucbariaiia, quae non ad hoc insiiiuia eat, neque idao rtcipiiur, sed o l graiiam
jam inveniam augeai. h enim qui aceedit ad eacram gynaxim, debei esse in graiia, probabiUUsr
existimare ge esae in gralia.
Hinc ulterins breviler collige effectus venerabilie euctaarietiae. Qoonim primns esl, ex instilnlioue stin
per ee graliam aiigere; secundus per acciden* conferre; iieinpe si abqueiu inveniai siue affectu pecraii
mortalis, qui suflkienum in ae e i aminando adbilmerii diligemiam, aii iamen in aliquo peocalo uccidio;
vel ei quis conscins peccaii, cum dcsil copia conCessarii, et ioslel necessiug commimicandi vel celebrandi/probabiliter aestiinatee conlrilum, cuni tanlum sil aitrilus; lali enim ex opere operaio qnoqtie confcret cralianj jusliftcaliofits. Teriius effectus esl, praeservare a lapeu pe< catoruni, pariim angendo babitum charilalis* unde noe reddit robugliores el propengioreg ad divina; parlim protegondo ab iugidiig, et
minnendo fomilem peccaii; partim pravenieudo nos irwpiraiftnibus sanclis, quibua conira teutaiiones
praemauimur; borum enim omnium auxiborum eiichari&Ka esl cau&a qu necessaria smii ad viiam
spiritalem consemndani. Quarius effecius esi, deleclatto spirilalis; excilai enhn ad la?riiiain spiritus.
Quiniiis, glorioaa reaurreclio corporwn. Gorpiia ettim C l i m i i gtoriesiira; quod iu ea giimiuir , noiiro ciirp<ri junrtiim. relitiquii in eo quasi qupddain semen gtoriosA resurrectioais. Sexiua daaiquo effecius eat,
quod prosil eiiam aliis per modum impetnitionis elsaiiglacuOiiis.
Noia lamen, hos omnes effecCu simul el per tolam viiam iron sirfficienler praestare unicam Eucharislis
snmplioneiti; quare saepius iieranda esl, nli bic infra 12, Diouygiua ait. dicens, bnnc divinam similitudinem, ad quam per gacram communionem efformamur in noUs minhne persev<*rare nisi sacris istig
mysleriis jugiter innoveiur. Idem quoque dicendum de euchariglia qtiaienus esl sacriflckim, quod idcirco
quoiidie in Ecclesia offertur in coinmemoralionero gacrificii crucis, cujug cfiicaeia uobjs ex diviua ineiilntione appiicari debet per aacramenu el per gacrificium iicbariatia?. Elsi eidtnbrigUtt tmiea aui oblalione, qiiaulom esl ex parie giia, et in praeparaiione difina eofisunuiiavit ^enug bauiaottiA, qoia apitd
Dcuin promeruit hominibiie reniiggiouero peccaloruin, jugtiiiam et gloriiicalionem; lamen quolidiaiiuiQ
cucbarisliaB gacriOcium uon gl gupervacatieuju, sed necessarium; quia per illud applicalur nobis poriio
aliqtia virttiifg sacrificii crucis cujugoblaiio ila Oeo gmla fuU et accepia, ui paralug sii omnibiis bominibug propter eam dare peccaiorum 201
remiggionem, iusiiiiam e i viiam xteinain, quibug ejus viriug
per media a Chriato ingiiiuu applicaretur. Alquo boc modo dicilur pcr oblalionem crucis facla esge
remissio omnium peccalorum lolius mundi, gcilicet in praeparalione divini favoris; quia sufliciens pietiu:n a Cbrisio obbiuin esi, ob quod Deug paratug eal omnia mundi peccata remiltere, si illud liomiuibus debiie appiicelur. E l gic uon requinlur uora oblaup, qiia noviim preliuin acquiralur, iieceggaria
lamen esi oblaiio jugig sacriflcii, qua pretiuin crucig Clirisu nobig appliceiur.
Noia iiein ex xn ei xin, aacriflciUJii eucbarietia eese gacrificitiin laudit et honoris ; quia est cxcelleolissiiBHg cullus Oei. Nulla enim re Deum inagia bonorare poggumug, quain digna oblaiioae biijus ga
crillcii, tum qaia egt omtttum dooonim Dei prseslanlissimum, tum quia per lioc proiesiawiur ipamn esse
priiuuin fonleiu galuiig noairaa, el auclorejo bODorum omwiuju gqperuaiuralimn; lum veJ Miaxime, quia
baecaciio est actio Cbrigu ^nquam sacerdotU principalig. Eal eiiam eucharinieum, quia per illnd Ueo
graiias agimug pro omnibug beueficiis ab inilio luutidi collatis, et praecipue redempiione per Cbrisll
iiiortem, el oronibug galulie nosira? prjegidiis, q u z nobig ex ejns tnorie provenf runl. E s l inguper propi*
tiaiorium aeu expiatorium pcccalorum, el impetratorium beneticioruin Dei, ut pulcbre oslendil Lcbsiug
lib. x i i Dc perf. dtviidt, c. 14. Plura, qai volel, congulal gcbolagticog in part. iw, quou>U 85
t

PARAPHRASIS I CHYIlRifi (24).

5, ,
, ( \
,)
, \
, (
; ,) \
,
,
' .
, tva

Age, quoniam bujug gacramenli, scilicet gynaxeog, mentionero fecimus (banc vero etiam coinmunionein vocat, eo quod diguig omnibus mygteria
communicel), quam pra?lerire, aul prae illa aliud
gacramenlum cciebrare, nefag (nam eam inclylus
Ilieroiheug gacraiuenioiii gaeraroenloruai appellavii), oporlel prae caeieiig ipga bierograpliicc, id
esl, gacra quadam descriptione, eoruin quae in ea
peragunlur expressa, ad quamlibet dcinde e\\*s
coniemplalioueui adduci. Et priinum illud quxri-

(24) Vide Scbol. S. Maxiroi loui. II, cap. 5 Eccla. Iiier.

S. DlONYSl!

181

AREOPAGITJE

4W

mu, quart ob cauftam id qood aliis quoque sacra- , \ xorr

memie comiuuno est, huie appropriemr, vocetur- \ , * ,
que proprie communio et syoaxis, cum quodlibel , ,
aacraniencuro, sive bapiiaina eive ordinem dixeris, \
eiiani illud uiique babeat, u i et congregel, 01 ad \ *
coinnuinionen unioueinque inducat: in ouini oam- , * \
que eacraaienlo hasc iniiiaiis conferuntur, v. g. io
, , baptisino, cam boc quoque sacramcntum divisam
, ,
bominis vliani, Sd eal s#cuiarem, el in mulla die *
iraclam, ad uniformem colligit deificaiionem, ac
\
eecundum hoc eiiani synaxis dici possil : ei ruraum, in isiiusniodi colleclione divisorum eaecula- , , ,
riumque moluum ad unutn, scilicei Deum, coimnu- . "

nionem elargilur, aiqoe adco commuiiio non immerito dici poasit. Cur iiaque, prsesens sacramen- ; , luiu ieiitisiuodi noinina proprie sibi viodical? Di- JJ * \
, ciiuua, islorum sacrameuiorum perfeciionero ex
bujua niimeribua exisiere : nam non licel aliquod , ,
sacraruentuiu bierarcbicum periiccre, nisi videlicel , ,
'
diviiiitsima eucbahsiia cum uno, id esl 202
&
coojunclionem opereiur; boc enim eat praecipuuin .
quod in siugulis celebralar. S i ilaque unumquod- * , ,
que sacramenlum, hisce niysteriis frustraium, sit ,
\ ,
imperfectum, et nec proprie eacramentum dicaiur,
iieque cum uno illo communicet copuletve, roerilo ' . eiiam boic aoli propripm hoc nomen synaxeos a i l r i - ,
builur. Syaaxis porro minime intelligenda populi ,
congregatio, prout aliqui uunc lemporis tocein i l - . \
lam accipiuut, aed cuw Deo conjunciio coramunio- * \ \
\, * quo. Ideui quoque quis invenial in diviui baplisiua60

lis aacramenlo : oam licei alia quoque tacramenia C ,

iUuniioent, buic lameo proprie uoiuen boc illaslra
. *
lionis ifnpoeiui-n eat, quod omnium difinarutn illu- , \ >
atratiouuiii priocipium exisiai. Nani oisi quia d i - , '
vino baplismale fueril iuiiiaius, cjtisdeinque illu . ,
iraiiooe digoua a i l babiius, non potesi alterius ,
eujaapiam illuairailonia parliceps exisiere. His ,
diciie, con*idereu>us ipsam hujus saoramenti
.
couaocraiionem, quomodo videlicei mysierium synaxeos c e l e b r e u i r ; d t i u d o wo
couieroplauoneir.
ojut indagomaa.
II. Mytlerium $ytutx$o$.
. .
Hierarcha precem eacram (ilhun iuqoam Inlroi" , tom) ad allare celebrana, el ab ejuadem suCBlione , ( ,)
ioilium faciens, univereum leinpli anibituib cir- \ $ ,
e u i l : exiudo rursum ad divinum allare rediene,
^ * ,
una cutn aliis infil paalmoruni nielos : poatea vero
,>
per teclorca (hoa liiorgos vocal) divinaruui Scri- * (
piurarum, ut Propholiarum, apoaioli el Evangelii
) ,
divini teclio recilalor: qua^finiu, catecbiimeni ar- , , ,
cenlur, el ante bos e n e r g i i n i e n i , qui n i m i r t i m a *
da?nionibu8 iufealanlur, el poenilenles; maiienl an- , ,
iem qui digni aunl. Porro e lilurgia, sdbdiacoui- , \ ,
bue inquaro, alii quidein fores ciisCodinnt, alii vero . , \ aliud quidpiam agunt; qui auiem primarii sunl, , ,
acilicel diaconi, una cuin sacerdoiibus divino allari
* , ,
pauem sacrum, c i caHcem benediclionie imponunl, \
e i d e i i t d e oommimis bymnologia proferlur; habe, \ , \
banl eniiu c i a i n Umi aliquod documeniuiu ac fidei
.

455

DE E C C L E S . HIERARCH., C A P . III. P A R A P H R . PACHYMERA&.

.
, , ,
^- xcurr , . \ , ,
, tt
, ,
, \ ' , ,
*
, ''' \

>

insliiuiionem. Ad baec poiuifex,- aacram perageua

precaiionem, pacem apprecaiur, diceodo scilicei:
Pax omnibu$; dumque iliico ae aaltiiant, Fiene
lalwls recilanlur. E l postquam loil stinl, bicrarcba
sians in medio seleclos illos diacooo* s.ibi babei a>sk
sienies, kymnoque dicio divitmsima 203 coiwecrai
sacrameiiia,* e i sub aspecium ducit ea qu$ celebraia s u M , declarans ea Cbrisii esse symboia,
quoniam posl coeoam accepto pane P , et quae
aequunlur. Iiem : Uoe faeite in meam comme.

,
,
.
, .
, .
,
*

\ , , ,

.

morationem 4. Osiendit autem, id esl, lunc deiecla sancia dona poat precea aiioltit aeu elevai,
decxiero leeia manent iisqiie ad tempus auroplioiiis. Exinde communicai ipse , aliosque i i m t a l ,
Actepla denique dataque coinmunioiio, i a graiiaruui
aciionem desinit. Cuinque plerique divina laiiluin
symbola conlueanior, eo quod sublimiue quid coosiderare nequeaul; ipse lamen bierarcba ad ipeamel protoiypa, eacrum videlicet corpus ae sao
guioein Domini, adducitur, credens, rea propoailae
lo illa eancto ac oiuniflco Spiriiu uiulata esso.

III. .

III Conlemplatio.

1 1 . Ad couiemplationem modo .transiens eorura

% I. \
quae
in synaxi celebrantur, uti in bapii&matis eacr -, \
, - menlo rudiorea adbuc animas per sensilem signorum varieialeni inslituit, sic el bic, ad coimuodaui
*
- eorum qui adhuc perflciofilur et necduui perfer.il
, aunt instruciionem, aimiliier facit, id eai virtuli
. babiiua ipsoruin convenienlem. Variam autem vocai et compoiium, propter symbola. Cuui eniui
. \
, coniemplaiio simplex s i l ei unimoda, meriio sy.n* bpla varietas suul et composiiio : qui eniin aym \ * * bolis inienduni, ooo habeni unilam e l simplicem
, , cogniiioiiein, sed aliua aliter adducit, atque alius
. \ * , \ - aliier ailegoriaa tradit, prout vult. Quimmo suir
nonnulli, qui eymbolis inlueremes, aecuiidum illa
, * * ,
* * \ accipiuni ea q u supra ipsa suut, et falaum opi. * '* naniur; eecundum quam falgJlalem euam dlvHun tar ei muhiplicantur. Hic ilaque Paier a i l : Ne d h
, \ versa illa syDiboloram couipoaitio ineipida existat
* , \ iis qui ioitiantur, ai rerum aeoailiom lanlum eaae
, - videalor : Scripiurarura euim lecliones u i eiiam
* . anagogen non baberent, probae laraen vilae diaci - | pliuam et pravitain inouum expialiouem. Cotuaiu - \
nts aulem unius ejusderoque panis ac calicia par* , licipaiio monini coDrortniiatem prxcipit : uam
,\ . tiani Dominicaa coenae convivium ac conlormila ,
leiu in roeinoriam reducit, qtiam el archiftjmbolam
* ,
vocat, qtiasi primitus communicatam. Symboium
* - * \
enim convivium dicitur, et coena, quodque illic
( , in comn^uno confertur, oiide eiiam symboluui esi
* - id quod dalur, ei asymbolua 204
iraperfeclii
, *) \ seu inuiilis; juxia quod eiiam ipsemel symbolorum
aucior (sive coromunionis scilicet, sire eoram quiB
. \ in commune conferuniur; qjidquid enira iu com*
, mune conferiur, Dei ereaiura esi) jcre merilissinio
, , - exsortcm facil ei excludit Judam, qui non sancie
1

6 8 1

PLuc.

XXII,

19. * lbid.

* iru>c '

4tt

45*

S. DtONYSII AREOPAGITiC

caetiam freqtienlabat. Cnm enitn ipsi myslicam - , .

ncm caliceaiqtte tradiAlftet, mysieWa aoMs diad
,
tfltfdltftt, poslqtfatn Jiufoa. qttod i f i Indtgnns ; ,
teaet, a cna tOTttltaet. Ulqofd itaqoo Judam exsoftem focfi divinorum myeiertorom, ira tamen , ( *
una ctenaflt? U i ottenderet, IMM tatis ftteoorpo- ,) *
\ * , raliier lafitem adesee ac ccmtttnare (neqne enim
boc peHnde eal ati coninitmlonem), aed aecnndum , ^ \
menlett ade&sfe oportei. Quoniam itia, qnae sectin- , \
dttm babfltfm qdasl ex scteutiar fit aecessio, vera
eel, ?d ott irt qaU anim* aic constitutus eit, ot pcr \ .
fidcm ex tffecia atcedal, qood veram facil eon-mumonem
qtiod ulique Jnds deeral, tamelsi f o r .
pore prnsdht erat; aiqne tana etenabat.
| II. Ccterom h * 0 , ot d h i , propter eoa qni ad II. ' , !, huc hnporfecli sunt, et hinc ad ftifbutahaiem con- , templalioirie a s c ^ d ^ e non vatenl, sensibilius dicU aitil, a d conveiiitittem Ipsonim aftimfe eradieitdis
inaiimiimem. Nos aotem ifa qtjse p r a foribua sunl . , ,
rclklie, ad ipsammec conlanplalronem ingredia-
mtir, ab effecitrad causas, id esi, ab iis. qua tist- ,
biliter gertinlor ad ittfistbHta tnysticaqirc, qtne \ ,
\ .
caus* suiil ei exewplaria eorum quae sub gensum
cadtiuu Porro effectua dicuntur, ea quae aliundc . "
causam babeut ut quoquo modo sint. Vel canxas
, \ , 1 ,
dicil eas, qnae quodammodo ad oUimom- bonum , \ , .
speclant, ei qiiarum graiia ac iniutio bos effeclus
' !
idque propier ipsas pericltnua. Sedodiviirf&sininm
\ , \
ac aacrosancluiD sacramenttm! ipsum enim tan ', !
q.iam aniinalurn ailoquilor, idquo meriio, Cnm ^ , ,
eiiam tbeologtis iilo niagnus Gregorius dicat: Sed ,
paar.ba maguum ac sauclum! nosirum enini
; pascba, ot, ei boc sanctum sacramenlum, ipsemel
, .
Domiiios nogler lesiis Chriglua eal, ad qtiem bic saticios seruioiiem babei, ut revelni iuvolucra u n i coque lumine meniem impleat.
III. ? ,
I U l . Primum itaque, quandoqnidem ingreaai
.
auoiue, aimulacrum delegendura est. Simulacra
auiem vocal ioiaginos reram myslicarum sicui ,
eiiain in Jibro De dmnis nominibut id planius acce- .
,
pimus. Priiumn porro borum synaxeos sacrantcnlum appellavil, cujns sensnm, afve id quod per , ,
cuntemplaliouem aigniAcalur, posiulat 205
* P - . \
imri. Cum igilur episcopus sit typiis Dei, videamus ,
quontodo incipial incensuin adolere abaliari usqiie , \
ad eiirendlales lempli, iierumque ad diviuuin al- .
:

la

lare reverialur. liaqne Dei bonius a seiiiotipsa D ' ad omnia quae providenlia regunlur proccilil; scd , ' , , *
,
propter bxc, secunduin essenliam suain, niinquaiii
a propria slalione recedil, ciijtts uiique csscnii;c , ,
arcanuin signiflcai allare illud iiiacceseum, ad quod . episcopus reverlilur. Ad Itunc iiaque moduiu aese
. \ ,
babei synaxeos sacraiiieniuin, quoniam liic duplex
\ \ eel ralio anagoges. Eslque bxc prima. Qtiod, licet
divinum synaxeot tacramenium el uuicnm, c l , simplex, et coropacium babeal principium, inulii ,
plicclur lamen pro symbolorum varieiate; atque , \
' .
uniformiter iierum ex bis ad propriam colligatur
uitiuicin, unilicelque illos qui ad se sancie acce- , ,
dum. Secnnda vero ralio cal, quod divinus poti&i-
, *
fcx, umeisi syuibolia ulalur, ei ab uuica gcicniia,

t ) E E C C L E S . HfERARCH. C A P . . PARAPHR. P A C H Y M E R ^ .

45t

45

\
, , \
, $
,
,

propter subditorum providcniiam, muliipliceiur,

nibilominus, ceu absolulus omnino a symbolorum
mnllitudine, neque rebus sequioribus coinmunicans, ad proprium principium reverlatur, ei ad
tinum spiritalem facieus introiium, cernai spiriia*
liter uniformes sacramenlorum raliones* duin stii
adinferiora progresaus flnem, diviniorero ad prima
facit reversionem.
IV. Dicit bic eiiam, qoid consona psalmodia
S IV. ,
significet.
Observa vero illud , (con. " , \
substantiata), cui eliam ftre addil: neque eniin
*
baec inter se per subsianiiam conjuncla sunt, sed
, , , co quod ad unum omnia scopura perlineani, id est,
ad bominum saluleui, dixil Sllud ,
, , . ^ sca con$ub$tantiata unde slatim subjunxit fere,
diciionia repugnantiaro corrigendo. Paulo aulem
, ,
infra ait unam inspiraiionem, id eat, unani conspi .
, \ raiionem, quod declarat unum finem esse omnium.
, \ Quomodo iuque sacra psalmodia propter mysteria
, dissiderel, et non slatim convenirel, quandoquidem omnia speclent ad unum acopum, unumque
; "
q u i d rerum ad saluiem conducenliuni e x p l a n e n t ?
.
Observa aulem librorum omnium Anliqui Tesla, \ * mcnli quasi compendio commemoralionem. Texlus
, " * itaque qui condiiaro describil subslaniiam, eal
Genesis; qui legalem bierarchiam, eat Leviiicus e l
, .
Deuleronomium; qui h a R r e d i l a l u r a dislribulionee,
, , ',
\ * * esi liber Numerorum; ett et Regum Judicumque
liber. Priacos amem viroa vocai Moysen, Josue
, ,
, \ * - ( Eliam, ei qui aequuntar; d i v i n a vero Ganiica a p *
pellal 206
P&aliem; et imagines, Caniicum canli0 , .
corum, ubi Ghriilus sponsna et Ecclesia gponsa
,
figuratur ;fulurorum praedicliones vocal propbelfas.
, ,
* \ Deinde inlroducil ea quac sunl Novi TesUmenli, ut
homanasJeiuacliones, quas Deus exsisiens, cum in
, , , .
corpore
ersareiar, exercuit; discipulorum Acius
\ - fttque docirinas: recensei enim quae gesscrum aique
docuerunt. Mysticam vero vieionem exislimo vocare
, * .
Apocalypsin divi Joannia evangelislae : porro supranuindialein Ibeologiam, ejtisdem Evangeliam.
V. Haec ulique omnia sacrac paginae cum san( V . ' {
^ * ciis sacramenlis conjunxerunl: uibil enim omnino
lacite celebratur, neque aliler quam pcr divinos
, * \ .
, bymnos ct psalmoa. liaquo paalinorum scopus est
\ , 1 ) laudare Dcum, virosque Deo graloe ad eju&dom
\ , , laudes excitandi, el in iis conveniendi vim habent,
\, - quse, inquii, necessario adbibeiur omnibus iis quae
bierarchice gcmntur, eo quod paaUenlibu* consian ,
icm eorum quae psalluniur memoriam ingenerel,
,
et animales noslras affeciiones congrue disponat
. \ ad mysteria, qua? paulo post annt celebranda.
Quinetiam psalmodise concentum accipe, ad eam
,
\ - quae cum Deo e l ad invicem, el cum aemeiipao esl
. " , \ coocordiam edocendam. Hse ubi peraeia sunl, e i
, \ - bymnologia recie nosiraianimas compoeuii, et veluti unica concordique cborea concordavil iuetfabi , \
( lem illam nosirain spirilalem psahnodiam (qoain
\ \ * , et concieam et obumbraiaro d i c i i : illud quidem
lanquam spiritaloin unicamque, boc vero, tan*
\ -, ,
t

PJTHOL. G R . I I I

15

Jft
S. DIONYSU AREOPAGITAE
*60
qtiam obscuram et aecundum anlraam) pluribus ) , (
imaginibtta explicavil (alia esi enim flgura p*al- , \ *)
modia?, ei alia lectionis): qoare eliam per leclionea
fotiuamodi hyranologia dtlatatur. Rursus in biace .
leclionibue qui ad ensoro ailendil, videbit quo- , '
roodo riie omnia et ut oporlet ordinata siot, idqoe , \ \
secundum inspiratiooem et ineliDCtum diviei vivi- . flciqne Spiritas. Leguntur enim priroum ea qtue , *
aunl Veieris Teaiamentt, defode qua sunt Novi s i - * \
miliier : qeoniam illud qttidero de Ghrialo disae- * \ ,
\
mit, boc yero ipsum exbibuil; atque Hlud^quidem
, , .'
figtiras descripsit, boc vero manifeato verilatem
demonslravii; atque iliud item tbeologia vocarl pos&il seu aerrao de Deo, boc vero aea opns
Dei, qtioniam ipsommei Deum in corpore exbibuit.
{ VI. Qui qridem aacranim barnm leclienuin { VI.
labaramqaespiriuliem p e n i t a s 2 0 7
* ,
ne ipsas qaidem imagines coninentur:. nam octilos
semel ad lumen aaltiiis ofcduserunt, Deoque ipaoa , \ \ vocanli obairepuni: Viaa tuas seire uolo. Tubas
auiem accipil, vel propter apiriiale belluro fldelium .
qiioil habeni com adversario, vel propier illam po- ,
pttli in Sina congregalionem secunduro ordinem
, digniialis; nam ullimi illoram voces ac tubas au- ? '
diebaui. Porro ires ordinea bos, catecbumenorum, \
t i a spirilibus obiessorum, poenilentiumqne, sacra
. ,
quidero aanciio perrcillit audire lecliones, verum , , \
arcet a sequenlibus mysleriis. Quin et ordo aiaius ,
eoriiin secundum juftliiiam deQniius e s t ; aique o l - ,
thuua quidem ordo atlribotua eat catecbuineuis, . \
ulpolenullo adboc aacramento iniiiaiis, et secun- C \
dum Deum necdum perfecie natia. Quemadmodotn
, ,
enim in rebas corporeis accidii, u i imperfectos *
feius et abortus nemo dixerit in lucera eese editoa, , \
eo quod imperfecii malerno ulero exciderint (nam
,
pliysicuR medicutque dlcent, lucem in Hs nihil

oporari, cum a nalura habeat, ut operetar in iis ( \ ,
qw* lucis eunt capacia); eodem modo in spiriialibua ,
80 rt*a babet: caiechuroeni eniin adhuc Eloquiis , \ ) \
iuforinaiiitir, noque dum perfeclam formam acce \ * peruni,sed perfecli ereot, quandodivino bapiismale , \
fuerint regenerati; tonc auiem iis, tanquam lucis , ,
excipieRdae capacibus, diviooram niysteriorum l u - \
inina cellucebunl; nunc Yero arcenlur, bierarcbia
,
aacroruroque ordine l i c providente, ne quibuslibet
* , propalettir, eiiara catecbumenis, qui tempore op \ ,
poriuno, ubi per bapiisma renaseunlur, viiam spi- \ . \
rhalem divinaque luinina recipiunt. Qeare caie- , ,
cbuineiiorum ordo eal poairemns*

, .
.
e X 8 0 r l e e

n n t

VII. Qui voro a spirilibus imtnondis agitantur,

ordinis suiil secundi et anleriorU, id est superioris.
fciquldem b.c ordo lecundue esl a calecbumenie,
ted auperior, quoniaro bi iniiiali sunl et niinime
exsortea sacramenti, ui 111 lametsi ei illis quoque,
qtd corporeis illecebrii aut passionibus perturbaUonibusque irreliti sunt, divina communio subirabiiur; euinque ordinein recie te babere a conirario
coufirraal. Nain si vcruni esi, irtquti, divinum pror9

VII.
\ *
* I \ , , ,
, ,
, \
, \ *

. . \, ,

DE ECGLES. HIERARCH., C A P . . PARAPHR. P A C H Y M E R A .

, Yirum ea q u carnie tuni minime e o r a i u r o m

, , , , c l i r a n a i u n e necoaeiiatem, ut i n c o m e d e n d o , b i , bendo, d o n n i e a d o , et haer. o b i t e r , aed leraptom ae*
* c i a t o r e m q u o spiritaa
P
o m a i a fuiurom;
manifestam est, v i r u m e j u s c c m o d i , atpote Dco
* - u n i i a m , n e q a a q v a m ab imroundo spirile a g i i a n , *: dum; aed potiva i p s o m irrUnrum et aqbacturuin,
* * * ineeclatorumque, i l l a l o r o m q o e potias a l i q a i d q o a m
. ab oo paasnram; q a i a i m o qooque ailiie ao niedicuro
, ( apirilaJem exbibebiu PraMerea c o m p e r i a r a luabeo
a i u c e r i a s i m u m g a c r o r o m o r d i n u m Jadiciom roagia
, * daunoniacoa e x i s t i m a r e illot qni i n e r t i a diffluuni,
- q o a m qui s p i r i l i b u e M c c u m b i i B l ; aiquidem qui
, lalet atint, p r o p i e r t n r p i i s i m a n i v o l o p t a i e m , e i
, . " eam q n c alienis m i n i m e e s l , sed eaee vfdelar, fe * . B l i c i i a l e m , vara bona p r o d e g e r u n l . Aliena aulein v o , , * cat qua ad peccaiocn pertineoi; non e n i m p e c c a t u m
* est qtiid nalurale.Vel aUeoadkit ea qnai m a n d i *oot,
, qaod nnllios proprie ainl propria, sod a)j alitaad alios
, ' . iratifceant;aiii e t i a m q u o d i n hia nequaquam oiunino
poiiU aUnoslra vivendi r a l i o , eed aliam yUam spe * c i e t , c u j u s e t i a u g r a i i a n a t i soiDoa. Cum Uaque b l
magie proprie spiritibos lubJaceaDt, merito a
, * munione e x c l u d a n t u r : neque e n i m eis licei alie . riuecujusquara pariicipes ease, praeierquam lectio , nis Soripiartnun, ot per eaa r e v e r i a n t a r ad ea
, quibna oxcideruou Haec a u i e m o m n i a d i c l a itmt a
. * * v i r o s a o r . i o de iia qui passionibug obuoxii sunt, et
, - adbac m a n e n l impcaoUontes, l a n q u a m ai a inajeri
,
inferena a r g a m e n l a r e l u r . Si enim, i n q u i l , illos qui
, ,
i n ipsa adbuc poeniieniia vefaantur aacroruiD d i ,
v i n o r u m celebraiio ropellat, eo q q o d o m n i n o
.
sancliseimi aint, nequaquam eos a d m i u e o a , p r o c l a , - mando q u o d a m n o d o ae o m o i b u s aua c o r o r o u n i c a , ,
iione indignia i n v i s i b i l e m i n e o m m u n i c a b i l e m q i i e
* *
e x s i s l e r e , m u l l o magia abea a r c e b o n t u r qui a d b u c
, ,
impiBnileniea s u n t . Ubi a u t e m a divino lepapio
, exclosi s u o l c a i e c b i u n e n i , qui n e c d u m aacris h i , tiati sunt, quique passionibus o b n o x i i a u n i , et a
^
d i v i n a v i u d e f e c e r u n i ; a i q u e i n s u p e r e i i a m qui a
spiriiibue v e x a n i a r , et banc poenara s u b e u n i , nee
, , e x c u s a i i o n e m b a b e n t , q u o d ba?c i n v i l i s u s t i n e a n t ,
* * q u o n i a m eenieupeos a p i r l i i b n s i m m u n d i s i r a d i d e , runt, c u m nec i n t e n l i o n e m neque flnniuiem in
* , ]) d i v i n i s o b l i n e a n t . Deinde e u m bia quoque iiJi, quos
* e r r a i o r u m quidero a u o r u m poaniiet, et c o u l r a r i
, ' vilaa n u n i i u m roigerunl, nondura tamen perfecie
, p u r i s u n l , el eecuodum hos i i qui non p m n i n o i m *
m a c u l a i i s u n i ei i n t e m e r a i i , p r o u i i n lege q u o q u e ,
,, , a d e a c r i f i c i u m agnus requirebaior : opinor autem
, , signiQcari Ulos qui s u u t 2 0 9 P w c e r d o l i o ;
. siquidem hi non atani foria, sed eolum, curo non
, asieni a l i a r i , a divino aapeciu a r c e n i u r p e r vela * - mina quae in medio e x p a n d u n l u r . Tum demucQ s a , craliasimi speclatores b o s l i a m c o n i e m p l a n i e s u u i *
- versale q u o d d a m laudis c a n t i c u m c o n c i n u o l , q u o d
, ?el ab universis c a n i l u r , v e l p r o univeraali q u a a i
, gralia offerlur. Hunc byronum a u i e i n , alii qtiideiu
. h y m n o l o g i a m , alil religfonis symbolum a p p e l l a n l :

808

e r

l i

S. DIONYSII AREOPAGITJE

alii vero divinitis, hierarchicam Oucharisliam -

canl, q v x omnem pro omnibos erga tios bonis
graliarum aclionem compleclatnr; contiiret enim
IHa sacra rounera q\ix dmuilus ad nos dimanant,
rceteque pro omtiibtis graliamm aciio ntincBpata
esl, quia quidquid ad salutem noslram speclat,
ofxraia eet. Ettnim primum a bonoDeo condiii, et
prituiajeiim pufcbriludinibus ad deiformiiatem efformati surnu*. Priiuigenia vero vocat ea quae in
divina n a t m conspiciuntnr, quoram homines
pro captu ftHHioqwe suo Deus participcs effecit,
ei in paradtao diviniori ad superna modo subrigebamor: canerom coin linprudeniia nostra bonis
illie excidtssemos, praeparatis bisce bonis ad pri-

464

* ,
.
,

; ,
. ,
, , ( , , , )
, ,
.
xal ,
.

siinum nos sialum revocare minime dubiiavii (prrparaia porro vocat bona i i i a ; quoniam cnm
easenras peecatores, gralia ealvati el ornati spiuus), ei oinuimoda aastimplione, perfecl inquam humaniutia, propriorum nos bonorum panicipes effecit. Hoc esl quod el magnuft Gregorius a i l :
AMXfnptif \$ ut daret id quod est meliu*.
%

| VIII. Nola vero ul suimtialim his complexus l i t VIII. ,

sacram omnem lirmitotogiam secondum quam beni ,
gnitate Dei colhuidala, propositis muneribus co , opertis, aalatalio ac labtdaruin recilalio ftnilur. Ac
, ;
salutalio quidem desigiiat, quomodo ad unum a l i - \ ^. ,
quem statom per aacram comrountonem adducenJi

aiul IIIi qui vel seciun ipsi, vel cum aliis in aliquo
dtssidebanU Nos itaque saluiaiio sibi jnvicem con- . .
jnngi significat. Quomodo auiem secom? Quia nimi- .
riini ipse secom quiliboi unilur, e i ad unum affe- ;
fiamrerlor, verbigratia, fraternam conspirationem. , ,
NUi eiiini ad urmiu quis sese colligal, u l Ulem a l i - . .
qoem affeclum concrpiai, nuoquara ipsum expriiuei. ,
Hacc auiem gerunlur, quasi miniroe decorum s i i , . ,
eos qui in altari congregali conjiingtintur, iteruiu

%

dilabi in diviias cupidilales, e quibna oronino per- C ,

lurbatc coulra naKiram iuiiniciliae aoscilaiuur. ,
Adversus aulem sqoales dicit, id esl borninum ad- .

versus bomines. Illud auieir. 210
^ "
. ,
condum naloram est, etl ad bonum; buinanum
eeim bonura omne est secundum naiarain, srcul * ,
roalum eonlra oaturam. Vel eliam aequaletn vocat .
, .
cjusdem naturas bominein, sive proximum.
} I X . Hanc ilaque conjunclain viiam sahitatio
IX.
saucil, dum siraile in simili tollocal, et divina , , IndmJuaque a dividoia humatdsque secernit.
t l fiic qutdem basque ob cauaas ftt salulaiio; .
labularum vero recilaiio depraedical eoa qui san- 0
ete Yixeninl, eliam viveotes cxcital ad
, ,
ejnsceinodi asniulalionem; non enim sanelos quaai
, "
morluofl babeiniia, aed ut ?henles viiam meliorem
atqoe soinpiicrnam. Accipil autoro boc ex Salo- .
a d

,0(

s t

mone dicente : Jtuti in perpetuum vivunt ; ex

, , a&ra &,

taci*i8 Evangelin : Qui credil in me

, x&r , .
,
. ,
, , ,

mort***

(uerit, vittl .

Non aolum

etiam si
ilaque nos

ftanctorutit metHionem faciinua, veruro eiiara bos

ditiiia) mcmoriai exbibemus. Posl bxc quoque
d i d l qttomodo divina fial commeinoralio : qaod
tfifm i i propbetie dlciiar : Meminisso coram Do
a.gop. , 16. Joan. , 15.
1

DE ECCLES. HIERARCfk, A F . Ht. PARAPHR. P A C H T M E R X

465

VQCIM, i nino, iia imelligendum, qnaai Dti memoria

, - reooverur in pbaoiaeia memoraliva, qood meniibus
, * , *
carni ailigaila, id est aobis, usu venil; acd quod
memoria bt\ recle dicaiur Dei scienlia, qua cogno*
, * ,
scil eos qoi perferii scni, deiformea in se Caclua per
* , viiam vbrlulibos iUaairem^ digoosque habitoa, nt
\ , - porennis eonim memoria seu noiiii* babeatur,
(5*
quemadmoduin divina quoque oracula tesianiur:
* *
Pretioia i* cotupectu Domini m*n umctarum *,
\ * n o n in quanium ituipiiciier more est; 01 aivimai
*
a corpore separalio, ted quatenus dtrini viri
\ , * . in eaoclUaJeconsutnmanUir; aicuteiiauj viociionem
, yretiosam dicimus, oon quod per ae pretiosa a)i.
.
aed quod pro religiotie applicata sit rdigioneiu

pradicanli. Qnin t t boc quoquo sanciorum cum
, Chrislo unionem sigmQcat, quod apposiiia roune, . ribua preiiosia proiinua quoque nomina recilenluiv
| X . His ilaque poraciis, aslaiis coram symboHs
| ,
4 , \ bierarcba i n a i i a s abluil, el ntia com ipso ouinea aa' (. cevdotes. Leclioconslruetionis bejoibyperbatoJeit,
' , - tranagresaione constal, quod nimiruna qai lotas.
, e s l , noa opus babeal aliorum uienibrorum lo \ * ' lione , quara soinmiuium seu oxtremilatum
a qua uliqtio lotione purum babilam conseca*
,
, * ins, ioiinaculaiam faciet ad ueuui coutersionam,
, \ , * uli sacrtun lavacruoi, de quo io lege dictum eet,
* . et bac maniuim lolio decJarat. Hoc enim eal quod
enim lex habebal
, iasinuatur.
. \ lavacru, sic ol hicOloianuum abluiio. Ilic sauetaa
atitem maouum loiionem adducit, quia binc qooque

* \ fturoma exireroitalum expiatio deaignaiur; siquidem
. " manns sunt corporis s u H i a i i t a t e s teo exiremiutea.
, , Idcirco eliain dicil ipeom liborum futuram, id esl
. cxpeditum, ut qui nulla inferiori conversatione et
<|*> , afloclalione delinealor. Exirondeenim aniroa* phan*
, lasiis expiati clarioribus quoque Dei appariiionibna
(\ )
gaudebunl, supermundialibua isus divinisqae cora acalionibos consioiilis speciei apecula, secuiiduna
. ,. grauam, iumen iuum evibraniibus ( dicens
, \ pro , masculiuum pro feminino). Spocula
. , ", autciu appellai sanctorain auimas, utpoio diviiua
^, , ^ lucis capacea, eiad meliorem illam torfem coinpa*
* \ - ratas. Loquena auiem Anice, ut Albeoionsia, ver , , bum boc conalnixil, diceus, coruscatiotoibua spleii , \ . , dorem suum evibranMbua; eodem modo fecit capile aepiimo C<*U$li* kierarchicg, j u x u illud

tt% el Cxlemin cur
; , corain sacris symbolis illa sacerdolum abluMo in&li - luilur ? quia oiminim corain Chrisip, qui occullis , \ * simas quasque biimanas cogitaiionea ioinelur, su , prema illa expiaiio perapicacissimia acroUlionibua,
. exaciissiniigque et iniegerrimia judiciis absolvilur :
( boe e n i m modo bierarcba divinia rebue unilus d n
vinisaima consecrat inysteria. Quaanam aotein din
, \
vinaa in nos operaiiones dicirous (scilicel Jesu
,
Cbrisli Domini noslri tirca nos provideutiaa, quas.
), \
r

Quemadfnodum211

Psal. cxv, 45.

Joan. xiu, 10.

n , 742.

Ueease vidclur pariicola coujuncliva, quam legil inlerprea. Eo.

PATROL.

#1

%. DIONYSIT A R E O P A G I T A

Jn noslri gentrii taluiem, beneplaeiio Patria, in

Spirittt aancto porfecii), da bi consequenler pro v i rili dicamua prout polerimut. Quae vero a divinia
nlerarchis Jocroentani hostiaro sacrifictnlibug oelebrentur, qtfoad poaautuus, proiereroos.
XI. ftatora humana ab inilio ut paradfeo excid i i , morti tradila e s l ; consequ^nler eiiam praevaricatio primum parenleninosirum, divmam volunia-

Atft

* . *
*
, .
#

!. Tt , ,
,
,
letn iransgresaum, decepiionibua erroris, iisquo
,
qoa diviois bonis adveraantur, u l morli et corro- , *
p i i o n i , propriis auis propensionibus tradidil. Quld
*
auiero eal, propriis propeosionibua? Cum scilieel ;
aiaius nosuri originem e lerra ducamus (corpus , ( >
enim noetrum exracooaiai), merito posi iransgres- , ionem flnero qooque
origioliouseBiaaeuB) babe- *, , *
_
mus in terram resohiti, cuni dicium a i t : Terra
^, t l , . *
9 , $ in terfam revtrterii Vei ilaqae pro , -r
pier id quod infertur, apponiiur, 2 1 2 proprKa , proptinsionibui, vcl eiiam liberia ac eponuneis, e i ' .
id quod infertor Reram eodem modo inteliigiiur.
" * \
O b s e m vero quomodo dixerit: v i u qtia ad au- , .
peraa tendebat; enim seu adducew viia , qaoque diciiur ditaoluia el immorigera, quae pra .
vum dactum tequitur; bic auiem signiflcal eam , , ,
qw soperiora q u a r i i , ei ad Dcum conversa esl. , ,
Uinc cum nalura a r e c u ad Deum via aberraret,
imnime advertil, se DOD diii e i amicix, sed infestis , ( ;) boatibos fuiate obaecoiam, qoibus ipsa crudeliter , ,
pro imroaniute sua abulenllbus, (qnid enirn mali
. '
itoo ioiulerunl?) in diacrimea internecionis inci* , *
d e r a i , quod otiain aialue privaiiooera vocai, scili

cei mortem ipiriudem. Yerum Deua neater propter , ,
inAniUrn tuam bonitatodi, per ee nosiri curain ge- ,
rero n o n destiiit; qooniam B i m i r o m Spsummet Dei , (
Terbum ea quae ooeira sunt aasaioene absquo pec* , cato,quippo ainemuulalioue, inanena o m n i n o quod ) ,
erai, nec a proprio sutu defioions (siatum auieiii
'
bic oon aliquam qualilalem iuiniaiioiiieni v o c a l , ( , , '
sed naluralom suam permaooRiiaiii ei i o n s i i i u i i o - , 0
nem) aui nobis c o D e o r t i o n iradidil, nec non virtu- ),
li aposuiics advereue nos imperiiHD dissolvit
* . *
(quain et multitudinem seu lurbam vocal, non om- * .
n i n o propter B u m e r u m , std quod ab illo unico,
,
quique sepra U B U B I esi Deo, quam reinotissime de- .
B

fcceril)

n o B p o t e n l i a d i v i u i f a l i s , s e d i a j u d i o i o e t j>

, ,
jusiitia. Cum cniin propier peccaioni morli iradiii
.
esteaius, inveniue esl ipse Doroinus impeccabilis,
alque jvre meriio morte auporior evaaii. E l sicut ,
ab uiio prkno Adamo ad eronea noxa vetiil, simililer
,
ex anoqooque secondo Adain, Salvatore nostro iesu
,
Cbristo, ad omnes galus transiii. Hinc et naturam
noetram imiuulavit, id quod obscuruin erat hiroioe , .
aditupleng, ei quod ioforme atque indecorum erat oraana, alque corpus anim domicilium ab oroni
apurcilia corrumpenie liberaos ; nobis quoque viam qux ad ipsuoa ducil osleodil, secuudum eam
q n poasibilis cst ejns asiimilalioiiem.
| XII. Cslerum qtiomodo alilcr divina ista i m l } X H .
.alio ikerel, nisi iniiovalis seuiper isliusmodi saa, cli* sacrameulis? Hoc euim, iuqtiil,/oci/ m meam ; Tovzc , , r ^ r
Gen. . 19.

DE E C C L E S . H I E R A R C H , . III. PARAPHR. PACHYMERJE.

. ' , commemorationtm *.
Obeem vero quod hio
sanciut meniem omnun myelica preee cotnpre*
. "
hendat. Deinde divinus lderarcba Salvaioria uo*
, itri Jesti Cbrisii proyidenlias collaudans , quas
, Palria beneplacilo in Spirilu gancto cousumoiavU*
inienlis ociilia spirilalem conluiiug C O I H
, , , lemplaliooem, ad sacroruui gymbolorum , pania
.
acilicei et calicie, cooaecraiionem procedil. Expli, , oans vero quomodo et boc ex divina tradiliont
, *
faciat, *e purgaudo et ad ipeuiu exclainando, ail :
.
, \
Tu enim dixiili: Hoe faciie in meam commemora \ , lionem. Posiulaus deindecutn connuunk>o6 lum
, , \ ejug disiributlone dignua elftci, gub agpeclum
. ducit ea qu$ celebravit, revelang. illuni panem iih
,
divisum, el iu muUa distribuens. Exinde quoquo
* \ - g siogutorem illum calicem omnibug dialribuit,
^ cujidum niodam quemdam mysiieum boc faciena;
, nam uimin ei eimplex Dei Verbuni per incarnado*
* , netn, in composiiionem simul el agpeclutn aioe
. , ulla sui imrouiaiione proceasil, bomllia b&eno*
\ gtra cum divioisgimig gtiU uuieng excellenliis. Sie
* enim et ooa ipai uniniur, ai tanquxm menibra UU
, . ' .- seoundum immaculaiae a.c beaise v i l ideiititatem
,
congruamug : ne idero nobis acoidat, quod membro
, , nioriuo vivo corpori apposito. Quemadmodum e n i i n
illud incongruum omnioo minimequo cohaereua,
, , -r
vilttque expers exaialit; aicet nos, si i u morlui
,
fucrimna, nunquaro yivo Cbristo congruemug :
*, , - oportelenim.nog,gi coromunlonem ejus appelamus
. ad diviois&imani ejua viiaui coliimare, ei *ic per

213

e t

ejua aagioiilationem ad deiformom gialum contendere, proul nobis congruii, gioiilitudine ejua uobio
jommanicala,
( XIII. C X i U . flaec poolifex per ea qua celcbrantur
ineinual, dutn eadein rexelai, ei dividii, ei cow, ,
* ^ - muniooem diglribuit; scnsibiliier eaim in symbolig
, ad vivum exprioiil viiain nosiram epirlialem, Du , ininuiu noairuui Jeauio Cbrisiuin, ex abdilo illo
divino, acilicel i/nroutabilis diviniialis, oniiiiojoda,
, ,
veraque ei perfecu incarnaiiooe ox noslra nalura.
,
, efforiuaium, et ad dividuain, acilicet maierialam
noairam naiuram, immuiabili rauooe ex eo quod
esl natura sua unum, id est ipsamel divinilate pro*
. , ' ,
deuuieio^ e i bumauani Dostranxbumiliiatem ad bo
,
Dorum suorum participaMonooi invitaoiem, duin ,
modo e l noa non inepii videaiiiur ad ejus , quoad
fleri poleat, aimilitudipein.
.
XIV. flierarcba deinde comauinicang, commq( X I V . " , , . - D nionemque dislribuens, desinil in gradarum aciioruem. Primum auiem ipse coromunicat, et gic dia, *
tribuit; oporiel enim primum osee panicipem ac
,
plenuin boaoruui, ac deinde aic dislribuere; pri ' * ^,
. , . mum illominari, ac deiode illuminare. Quocirca
214
ceoaemua Hloi niale agere, qul cum non sint
, ,
docii a Deo, docere pnegumuni. QuemadiDoduin.
. *
euim in aolaribus radiis ac viirig se res babei, u i
, ,
vilra comuave, vol aliae res iranspareotes pfiiHUiu
, , '
luuieq recipianl, ac deiodo gie luroen ad atta iraag^
o u w
x L u c . yxu, 19.

6 . DlONYSIl AREOPAGITJ&

471

inlllanf; gic eiiam in divioo lomine doctoribuaque ,

primmn debet doctor ipse luciformig exsistere, ac , \
deinde ad alios docirina sna illuslrandos accedere. .
Quomodo enim anie d i v i n a m aspiraiionem judi- \ ciumqae fdoneus comprobeiur? Lacedaeraonii vero ;
e-rinde S Q b j e c i a r u m civiuuiro gubematorem - *
seu aplatorem norainabanl, quod gubdiloa ap- ,
larel ui ex lege viverenL Unde eiiam Atbenienses Cflv . "
similiter appellabani eos qui ad bene ( ,
vivendum alios dirigebaiil. Quare eiiam bic - \
.
vocai principem Ecclesiae.
{ X V . Csierum in bis oranis sacrorum adornaiio
X V . -*
(adornationein aulem vocal omnes ordines Eccle- ( -!
siae) diviuissimis mysieriis perceplis, cum g r a i i a - ) \
rum aclione d e s i n i i , graiiaoi hanc agnoscens ei
' , collaudans; quoniam qui eam non agno?erunt, ne- *
q u a q u a m g r a i i a s agunt, quamvis ex nalura sua
, "
dona illa sini oinni g r a i i a r u m aclioue digniseima, . ' ^
Yerum, ut a n l e a d i c e b a m , illi propier suam ad de- , \ .
teriora propensionem nolenles lantis muoeribu , ,
aliendere, inflnitis illis graiiis ingraii permange- ,.
runt. Non eo autero hoc dicil, quod si voluissent, , , '
assecuti fuissent; sed quod ne primam quidem
\ luininis ac doctrina? graliam aiiendere voluerini;
unde quoque fit ut muneribug isiis priveiUur, oia- , \
. , ,
nique alto beneficio ac boni Spiriltis gratia f r u strcnlur. Guitate enim, inquit, et videit . Uude . " \ ,
qui gustanl commanionia bujus magnitudinem coa- , \ **
sideranles, et qtiae consecuii sunl expendenles, , \
.
uicriio eliam a graliis agendig. nunquam desieteru;l.

2 1 5

CAPUT IV

'.

1. * quas in unguenio fiunt ae perficiuntur.

I. , *
.

SYNOPSIS CAPITIS,

Prima parU dicit, unguenH tnytterhm ( ventrabili eucharisliw. Stcvndn porfe detcribit rfocm cim^crawH
sacrum tmguentum. Terlia parU subjtmgil conLemplatumem, in qua myttice expUtnit, I. Quid ssfrt vdti ttnguenu ocv
Uo.U. Aitunguenium, licet profanu iectum atf, sanctis iamen patere. III. Sacrum xmguentoan habcrt ym cariuo*
mandi; ibia&nque exponit, quania $ti tfficaauu cantkorum tptrUalium. IV. Quid unguenU compotiUo tigmpcfU
V. Ostendil guod quanto quis Deo propinijuior ett, tanto eliam suavhu ab ipso afficiamr.\i. Quid agnent leraphv
qui pontifict m amjectiom unguentt assistunl. VII. Quid eorundem multiplices [$ el OICB designtnt. VIII. Cur
cies peditque obuoant. IX. Quid tibi damor umu$ ad alterum. X . Quid eorumdem nomtm ; ef qxotnodo unguentum aetignet, Chrislum in ae invariatum noi $anctificare; el cur imguentum in omni \ consecratum
adhibealur. X I . Cur wguintum in baptismo. XJI. Cur aitarc unguenio ; cur unguentum
mmcvpettur.
}

I. Tanla sunt e i lam praeclara sanctigsimaa gyn- D

axeos speclacuta spirilalia quae noatri eum uno
illo, uli eaepe diximus, communionem alque conjunclionein praecipuo quodam rilu eacro perficiunt;
veruinlamen esl et alia huic coordinaia consecraUo, quam ungufnli myslerium prseceptores noairi
jtppellaiil. Hujus itaque partibug juxla sacrag imagineg ordine p^rspeclis, boc modo per easdem ad
illud ejug unum bicrarchicis conlemplalionibus
ovebeuiur.

I. , \

,
\ '
ol .
,
> .

Paal. xxxiii, 9.
VARIAS LECTIONEa
w , S. B. corrigil , neutrum est in M . ncc iti Sc.

473

474

D2 ECCLES. HIERARCB., C A P . i \ \
H. AfiwTfJpior * *

, ,
\
, , \
. .
,
,

* \
' ,

.
u

7 8

II. Mtjtteritm comacntifmU u*gnt*$i.

Eodem modo quo in aynaxi, Ordtaet eorum qui

minus perfecti sunt, excluduniur, pnetnUsis videlicet, eacra per lotuin lotnpluni eiim odoris fragrantia processione, psaltuorumque aacra uiodula*
tione, et dmnissimorum Eloquiorum protmilgalione. Deinde ponlifex accepto vngtienio ponli HIIHI
supra ditinum alure, duodecim tacrU alis 4>b?t>
lalum, cunciis aanctiesima voe conciooalibtis illud
divinilue afflaiorain proplieiarum canticura afflalionts, completaque auper eo consecraioria preralione, in sanciissimis quibusque rerain aacranda*
rum consecralionibus eodein ulilur ad otnnem
feriue bierarcbicam consecralionem.
216

. .

Contemplatio*

UI

.
* Ipsamel qnidem introdHctoria perfoctira bujus
consecraiionis anagoge per ea quaj divino illo m i , , , - guema coRsecraniur, ut opinor, iiisinual, viris
\
sanciis obvelandam sse menttf eancliiatem aiqve
* 7 , fragranliam; cum divinitus viri sancii jubcanlwr,
' non ad vanam gloriain apparenies arcani Dei ptil . cbras ac fragranies babere ainiililudines. Siquidein
\ aroana Dei decora, quorum suaviias intelleclum
vsvv , \ superat, prorsus sunl intemerala, solisque virfs
,
spiriialibus spirilaliter apparent, quod in ani* . mabus noslris exiganl habere sibi conformes pf r
- virlutem el incorruptibiles itoagines. Incircumscri
, \
plom euim illud virlulis deiformis aiinulacrum rile
, \ - hnitandum esl, o l spiriialis ac fragrans ipsum re . feral pulchriludo, seque formet et effingal ad pul\ , cberrimam ejus imitalionem. l sicut in imagi , nibuseensibilibus, si piclor ad primsevain epeciei*
, consiantor inlendat, nulla re alia visibili disiractus,
, \, ( neque secundum quidpiam divisus, illum ipsura qui
), , depingondus esl (si ita dicere liceat) quodainmodo
replieabit, alque ipsammel vertlalem in siiniiiiudi*
, \ , \
* *nem e i arcbelypum in imagine expriniei, aherum que in altero ciifa aobstanliae differentiam rcforel:
\ \ sic boneati amantibus in menle picloribus, suaveoJeniis e i arcanas pulchriiudinis inieuia cou \
. eiansquO contemplaiio infallibitem indeiinaxiineque
deiformem ifnagtnationem. Merilo ilaquo divhii
\ ^
, piciores, quando mentem soara ad supraessen^
, tialeni Hiam fragrantem ipiritalemque pulchriludi , ' - neni consianier efformani, nullain viruiiem earunv
, , - D quae iis insuut agunt, u l ab bominibus, uli scriptuui,
* \ \, e s l , videanlur; sed sancle in unguenlo divioo,
\ velul in imaginc, sacraiissima quaeque Ecclesia;
\ - mygteria velala conleioplaniur; atque adeo quid,
quid in virlule sacrum ac maxinre deiforme eai
\ ,
iotra meniem auam, quae ad iniaglnetii el simili*
7

78

77

7 8

7a

8 8

1 1

Y A R L f i LECTIONES
, Cb.
, S. . D. Cb.
non esl in S. P. D. Ch. B.
,
S. . . Sar. , . Sc. .
.
, . Sc. ei mox, *
, ei pro , .
, S.
\ oin. II. . S. 1). Sc. Bar#
, .
, .
, . Sc.
7 1

7 1

78

81

88

7 4

77

88

78

88

47*

8. mONTStt AAEOPAGiTJh

luflinem Doi faela ett, rocondoniei, ad primamai * "

duiilaxat speciem alqne intelligeniiam ioiuenlur; . " ,
iieque cnim aolum dissirailia non vident, aed ne a d , *
eorum quidcm aapecium pertrabunluf. Quamohrein, skiit eot( decei, non ea quae temere videntnr, aed , ' , qtue voro jttsta sunfc ac bona diligunt; neque istam
, ' *
apeclaiu gloriam qiue sine ratione vuiga passim
beata predicaiur, aed ioiltaiiooe Dei bonom ma-
luiuve per ae judicantes, divina qnaedan simoiacra ,
.
fluHiisliusfragranliae divinsa, 217 Q
bonum
odorem coniiueo% ad illud. qnod vulga passim io&quaiiler apparet* nupquajQ cooveiilUir, in veritv
euit imaginibua exprimetit veriiaietu.
9

uaB r e r e

.
Age jaro detnceps, quonlaro exteriorem r i i u i 0 ,
, vere pulchrf venustalem agpexiinus, diviniorem
ejus pulchriludinein iiiiueainur, eamqae gublaiis , *
volamffiibiitv per se conicmplemur, clare suum ju- ,
bar illud beatum evibranlero, noaque ilia, qux virio ,
spirilalibug explorau est, odoria fragranlia re*
plcniem. Neque eniro aspeclabilig ungaenli confe-
\
c i i o iis qui pontiOci praetto aunt iocouimunicabilig
, , \
atii inaspectabilis exaisiil, aede diverao, dum a d
, *
ipsos ua>|06 pertendil, ac aislil eam quas vulgi
captum superat contemplaiionem, ab iiadesn reve- ,
renier obtegiior,ei a turba ponllQcio jure secerni- .
tur. Siquideni iUe radius ronira aacraiiasinanim , *,
duro viris divinis, lanqaara intelligenlibug, pure , \
alquo iroinodlate collucel, e l coucepiug eorum api- ,
riulea bono palam imbuil odore, md id quod burai c * , ' ' ,
aerpil nequaquam sitniliier procedil, aod ab ipala, ,
mpote arcania spiritalig rei apocuioriboa, aine ,
* oaiensiooe, no a dUsimillbug qiiibuaque violeiur,

penoatla liiTOlucrif obducitur, quibus, con aacria
aignia, pnaclari ordinea aubdiionuu pro capaciuio .
tua adreasacraa promoveoiur.

I *
, , voiv *

\ \
virtuiig.ul Uierarcbicas coiigummei functioneg; quo ,
circa qooque divini pnect ptores noslri, Uuqumm ejua , dem ordmisel o p e r a i t o D i a c u m aacroaancio gynaxeos
acraa>eiito, iiade.ii imaginibus u i pluriuium, my- D \ Miciaqoe distinclionibug ac sacris yorbia descripae- \ .
ruou Aiqoe poniiflcoai quideoi vjdere liceat eodem
Upa , ^
m o d o a diviojore loco odoria eaaviuiem ad aequeniia loca sacra diffundentein, suoque a d eumdemKo- ,
' U cuin rediiu dooeulen, qoouiodo divioarum reruro
, * ,
participalio, duip in oaiiiibua quidem aacris pro c o
juaqoe meriiig commouicaiar; nibilomijDua in
. \
ncquo imminou, neque loco moia, io divioi fundl
,
proprieuie, iioe ulia gui immuutione, c o n i i i u u
1 igilor, ut dixi, sacrosanclura boc, qood a
inodo laadaior myglerium, ejus o r d i n i s aiquo

aobie

V A R L E LECTIONES.
, . Sc. , . Cb. >. , . " S. . D . Cb. Sc. addiml .
, II.
. , 1\ , S. , . Sc. \
, U .
, I).
, .

e k

177

t> ECCLES. HIKRARCB., C A P . I f .

178

< , Pari rarsue modo eantka Scr$turarmn atqne le , ciiones radlbas adbuc animi* ad vitaleoi adopfio*
\ l x
nem obetetrieanlitr, et eoruin qui a dsroonibi
, \ vexanlur, s a n c U m proraovenl couversionem, pavo * recnque contrarium el pelHcatom abotent eontm q u i
- a dattoue propter Ignaviam arripiunlur, dmn
218
, \ , - nlminira i l l i s , ad illorum capiom, gtatt deiformis
, ac viriulis verlicom propomini; unde fit, u l ipsi
* - poiiug adversb potegtaiibtig terroH sint, atque cajvov, \ teris qooque curandia praOcianlur, ad Dei qtrideni

imitalionem bonis proprits stabiliii, advorsae ati tem lerrorea conlrarios non lanlum efficaciiaiem

obliacntes, verum eliam largienles : iis vero qut
\ \ ex iniqailatibug ad mentem aanclam redierunt, ba * - bham qoemdam sancuim kiferunt, ne iniquilaie
, \ - denuo capianlur; qaibus auiein ad oiitHHodaia p u , \ - ritaiem quidquam deesl, illoa perfecie e x p i a n t ;
.
aanctos vero ad imaginea dtainaa et earuuidcinconiaitom atqoe consoriiuro p r o m o v e B l ; paacnnt itidem eos qui jam plane iaocti aunt, beaiis ac spiriiaUbua gpectacutia eeram uniforoakaiem no illo adimplcnies e l niflcanteg,
7

; \ ,
, , ,
,
" , **,
< \ ; , - C
, \-

, \
' .
,
, , .
,

. * , \
, * ^
\ ,

\ * , ,

,
, \
1

Quid porro? Nunquid eliara pnesens qua* raodocelebralur coosecralio ordines illos qui non plane
mundi snnl, quorom antea meotionem fecimus,
impromigcne dimittit, eo modo quo fit in synaxi, et
io aacria lantum imaginibus cemilur " % ol a aolia
virig iancUssimis io hierarcbicis anagegiig imraediaie conapicitur ac celebralur? Yerum, bacc euiu
a nobia gaepenumero dicia lint, aupervacaneuoi es*t
arbitror iisdem verbis repelere, quin poliua ad ea
qoae eeqaunltir iraneeundo, pontificein videanio*
alis duodecim obvelatum unguenlum eacrum le.neniem, ac puris&imum in eo sacramenliim conae*
cranlero. Dicarous igitur, unguenli compoaitioneiu
coHectionem quamdam eaae fragrantium materiar u m , quaa in 60 affatim suaveolentes conllnel quatitates, cujua qul parlicipea exsislunt, odoris tuavi(aie afflanlur, proporlione fragrantii qua) illia i n esi parlicipaiiouie. Scimus aulem, diviitiesimuw
illum Jesuro suprasubslanliaiilor fragraotem, gpiritalibug distributionibus pariem no^lri apirilaleiu
divina voluptale recreare. Si enim rerum aengibilium guaveolentia n o s l n u n , moda aanus e l reL
odorifcrae debita proportione accommodalug git, faclura beue afficil, ec magna cum voluptate alit
eadem uiique raliooe dicai aliquia, spiriiales nogirag facullales, si nulla malum propengiono
corrupUB fueriot, naiurali quodam judicii vigore^
gecunduio divinae operationig Qiodoa congruaraquo
menlis ad Deum conversiooem, diviui odoria $ua-

Y A R L f i LECTIONES.
, , Sc
, . , Sc. Sar. bunc locifin
i U habel . , \ , itaque vertil Sc. Keficiunt auttm
auotiam taeratiuhne in beati$ invuibiliur,
Olc.
, Ch.
, Cb. U. M.
Hcol verlit, obtutibu$ dmhis.
* Referl inlerpres masculinum ad iemininum . Unde S I I S picio oritur verti poasO : SA>XTTS in imaginilMi* taulum cerniiur, /ii aulem S A N C T I S S I M I S wmtdiai*
co tpiciiur... fio. P A T R O L .
,. , Ch. * x*X , I).
S. /, . Sc- babet . , 1>

I M

419

* . DIONYSIJ AREOFAGITiK

489

vilaie perfuodi, aique eacra quadatn voluplaie et di-

vittisairao alimento satiari. Ipeainot tgiiur ungoenli
mystica couiposiiio, 219
Q
figr*tfoiie reruin infigurabiluim, ipbuinmet Jesum nobii deplngii
esao foniem uberera, e quo divinoruni odoruw. auaviiatee bauriuutur, dum proporiiooibua diviooprincipalibus io menies maxime deiformes dmoissirooe illos spirima infundit, quibua auaviter affeclae,
sacrisque perccplionibus pleaa?, epirilali aJimonia
perfruunlur, dum uaveolenlea iita* disiributfonea
diviiia largiiiooe tpiritalem aniroa? porlionem tab~
Cttlti.

.
, ,
,
* , ' 6 , , ,
* *
*

Exislimo autenv csee pcrspicuum, superioribus

easenliis, utpote diviniortbns, fouialis fragraniiae
diilributioDcm propinqitiorem quodanimodo exsislore, magisque ee illis exprojnere ae dielribuere,
partem eorumdem maxime deiforn.e virluliequo
sptritalia qapacissimam affaiim muodando, ac mul~
lipliciier subeundo; ad inferiores auiem, eiqui non
aeque capaces sunl, supremam illam conteroplaiionem atque cooimtinioneiii reverenter contrabendo,
ejusdem participaiionein, iriftiillalionibue eortini
accommodatia, diviua quadam proporlione derivaro. Ordo iiaque Scrapbim, qui sanclai illas
uobia excelleniioree esseuiias sopra modam superai,
iti alU duodecim aigaificaiur, asians lesii ei prope
ipsum collocatus, bealiasimis ejus coniemplalioni
bus, qoanlum fas eat, vacaua ei spiritalis distribulionia in aanctissimia receplaculi sancte plenus, el,
o i seuaibili niodo dicam, mullum decanlalaui illam
Dei laudem inceaaabili voce proclamans; sacra s i quidem coelesiium spiriiuuin cogniiio et indefessa
e*l,ei dmnum babel amoremindeficienieni; omnique malilia e l oblivione auperior exislit; uadeclauior ille incesaabiJii, meo quidem judicio, deaignat
aeuipiteroam eorum et inimiiubilein, cum omni conlemioiie atque graiiarum acliojie, rerom divinarum
acieiiuam atque cogniiionem.

, , * 0$*.
, , , \ *
, \ , \ * *
* \ ,
,
\ ,
.
\
, $ -,
*, \ , ^
, , ,
, \
, , , *
, \
, *
, , -.
-
.

u a 8 i

1 0

10

11

11

.

Incorporoas quidem proprietates aerapbim a 0
Scripturia aancie aensiiibus flguris quiboa rea intel- '* leclilea oxprimont depictas in cceleadum hierarcbia- ,
rain descriptionibus pneclare, uii puio, speciavi- , , nius, tuieque apirilalibus ooulia exhibuimus; aed , ,
quoniam eliamnum iis qui ponliiici reverenler as- \
bistuht; illam ipaam sublimi&siroam dislinclionem ,
nobU repnesenlant breviier, keruin imraajerialibus , \ "
.
oculis quam maxime deiformem eorum aplendorein
couieuiplemur.
VARIiE LECTIONES.
non babol H sed duntaxat , et mox, , quae omnii reddit Scot.
. \ , . , l>.
, D.
, .
8c.;ulratnque lcclionem Sar. exprcj>bii.
, Cli. S. M. Sc.
" \ , . '
, . Sc.
9

I f

484

ECCLES. H l E I U R C H . . C A P . IV

| VII.
oiv ' \ 2201nQ&it quidem facles eofum multique , , des sigtiiflcanl, nt opinor, vim proprietatemque eo * , rum qua multas divinas cernunl Uluslraliones, bo \ * noramque diviuorum intelligenliam, quae sempilcr , , - no moiu cietur, multaquo peragrat; senas autem
, * , - alas, quas Eloquia comniemorani, non exialimo aa
, \ cniin numerum denotare, ul quibusdam placuil, aed
\ \ ipsas virtuies supremx illius quae circa Deuro vet\ , , \ , salor tssentis seo distlnclionis, pritnas. mediaa, et
. " extremas, esse plane epiriialea ac deiforroes, stiper , - na peiere,peiiiiusquelibera5 exsislere acsupnmun , , \ ,
diales. Ilaiic ob causam sacraiissima Scriplurae sa\ , pienlia, dum alarum figuram dcpingii, ad eoruui
facies, inediaqoe corpora, ac pedes pennas adbibel,
.
ui insinuel, eas penfltus alaUs esse aique omni vi
ad id quod veracilerexsiiiil sursuiu ferri.
1

8 VIII.
, \
, ,


,
. * , , \
.

Quod si faciet pedesque obtegont, medlisquo

tanlum alis volanl, iniellige, lam praesianiem sommaram naiuraram ordinero revereri ea quae altiora
profundioraque sunt, quam ut ialelligendo aasequi
posainl, inediisqite alis rooderaio ad Dei cooleinpUlionero evebi, dum et divinis laacibua viiam suain
subjicil, et ab i i * sancio ad aui noliiiam promovolur.

18

IX.
, C
, ,
. \
;,
*
,
\ .
0

11

11

Qnod aulom Scriplora dicat, Clamabat aher ad

allerum, boc eiUiimo signiiicare, quod divinaruni
suarum isionum et inlWligoniiarum parlieipationem sine invidia aibi muiuo commtinicenl. Quiii
etiam boc memoralu dignum, quod in sacris LiUeris
sanciissimae ill nalurae perquain significaiiler Hebraica voce Serapbira appeUeniur, quod nirainim per
diviuam aemperque mobilem vitam uam igneacant,
c i supra moduro ferveanl.

8 X.
*, oi
S i igitur, ut Hebraicorom nominum fnterpretes
, \ < afflrmanl, diviniasimi illi sefapbim incen$ore$ et c , leftclorti a Scriplura nomineniar, quod id iioroen
, " - fiiaium eorum naturalcni expiimat, utiqoe, jifxla

gymbolicam effigialiofiefn, babenl ungoenli divlni
* - vires illae, quae sursuin agunl ad ipaum exprimen . *fl doni, et ad efficaciores vapores dislribuendos ioci \ tant. Elenim eseeulia illa, cnjus odoris suaviiaa
, \ roenlem superai, ab igneis purissimisqoe menlibua

ad sui manlfeslailonem invitari amal, divinissimaa quc saaa inspiraliones luculeniissiinis dislribulioni. bus imperlilur iis qui sic Hlam aupramundiaiiler
D

V A R L E LECTIONES.
* teribe , i u fien. . " , 8. . Cb. " , Cb D. 8. '* , .
,, S. ^..
. " , S. . Ch.
, . bc.
, . Sc.
/ , . Sc.
i f

11

S. DtONlSU AREOPAGITA

221

invUartinL Neqnaquam igiiur diviuistiirog

, * /
ctBleeiiam essentiaram ordo ignorabal, Jeeirai divi
^
niatiinum ganclificationig. ergo deaceiidiaae; veruro
* , ^^ acfcbat, ipeum, propter dmnam et ineflabtlem bi>- * *\ , *
nitalem suaro, sanele se ad nostra demitiaae, et ab ,. , ,
ipsomel Patre Spiriluque bumano more aancCiflca- , ^
lum cemem, propriuin agnoseebal principiuin in iia * . *
qtise divinilut agebal secundum osaenliam iuvarla- ' ,"
lum. Qaare tradilio sacroruro gymbolorttm, dom di- \ ,
vinom unguentam conaecraiur, eraphira apponit,
, ' *,
Gbriatum denotet ac deseribat, in unWcrsa na- . lune bumaiia noglra agsumpliofte fn ae immalatuin , perinaHsitKe. E l quod divinfus 1 ad omnora rei sa- , " , cra? congecrationem divino tililur unguenlo, maiii* , ,
fegte demonslrana, juxla Scripiuras, eum qui gan .
cliflcandqm eaocllfical, u l qoi aemper aibi ipai gimi- * * V
(
, atque idem s i l !n omni divinas bonignbalis ope- ,
raiione; qnapropler eliam divina regtneraljonif
^. ", , \
domim e l gratia perficiens divinieshm unguenii
concecratfenibus consitmmaUtr. Unde, u i opinor,
, ' etiam in baplisierium expiaiortum tMigQenlura, , \
aspersionibag in crocig formam expreasia, infuudens
{ |
poniifex, mentalibui ocnlis aub aspeclom ponil, ul \ , ad moriem usque Jcsug in craco pro divina noatra
t
,
regeneraiione demersu, divino illo el ioauperabiK
* ^
Q
descensu in morio sua bapiixaioa secundura o r a c u . IV arcanum, antiqua mortis corrupiibilis deje \ .
ttionebenigne vindicarii, el ad divimim aMernuraque slaium innovaril.
M

11

m%

t 0

C T O

IXl
Quin eiiaro ei qul aanciissimo divlnne rege* c
iieralionis eacro iniliaiua eit coneummans illa
wiclio divini Sptrilus iUapgum elargilur, sacra,
iili reor, gymbolonim licUono iK>c sub oculog ponente, quoroodo ab ipso, qui propler noa bumano
iiiore Spiriia DeS principali ganelificalus , eggenUali
dmnilalis gu Oatu invarialo, diviuiggimus ille Spirilug dotielur.

Vfy ^
^ U p
, , , ,
, *
,
, .

J XII.
Uoc Oliam gaocle observa, ut sacralissimo iila lex mygieriorum purisgimig unguenli
aacraUgginii affugionibus divini quoque allaria congocralionem perflciat. El uiique aupracoelealia ac
aupergiibslanlialig baec divina operaiio univeraae
diviniiua nobis praistiiae gancliibalionis iniiiiim et ^
egseoiia virlnsquo perfecliva. Eleuim gi Jeaua, qui
eti alure nosirum divinissimuin diviiia egl divinaruro mentiuni consecralio, in quo secundum
Scripluraiii ganclificali, el mysiice in morftii bolocausii coiicremali, accesauin oblinemns, gupraniunJanis oculig 2 2 2 dmnisgimiiin illud allare

\ ,

,
.
** \ * ,
\
.
,
,
, \ ,
, (
M

V A R L E LECT10NES.
* , D. S. .
non habenl . D. Sc. , Ch. . 5 : . non est in Ch.
S. . , . S(. * liabei D. S. ,
, . , Cb.
^. " , . D. Wi. * , . S. D. Ch. , 5. D. Cli.

* \ , . bc.

91

) ECCLES. BTERARCH., C A P . . CORDERO N O T J k

4*

tnltieamur
(iA
quo
ea
q
n

initianda
tunt,
couse

\ , \ )
cranlur ac ganetificantur) tpsomel ungtieftto divi *
, \ nisaimo ioiliatuju : xanciiOcat enim Mraetipeum
pro nobU aanclisajmus jlle* Jeaiig, noaque omni
, '
* , - replei aancitlate, dum ea quai in eo geruniur per
dtepensalionem, ad noe, veluti a Deo genitos, bene, . ",
, , fico dimaoanU Undo, u l opinor, jtixia sensum liic ' rtrcbicum qui Deo iradiiug est, divini isti tacri
* noatri ordinit duces sanctam hoc unguenli mysio , riwn , id eel conutralionem vocant, qood re
ipta conaecret aique coosuromel; ut ai quig dixerH
,
Dti consecralionem, ulroque aeoaa divinam ejus
. *
perfOctionein pr&dicando. Estenioi Dei cousecratio,
> \
- . cum qtiod propler noo huroaniiug sauciiflcetur, tum
- qood divinilua coucU, quae . co<i*ecranda aunt ipte
, , congecret et aanciiflceU Porro meloa illud gacrtira
propbelanim divinims aJDaioruin, aiunl b i qui
, *
\ * Hebraice norunt, Dei laudem slgaiOeare, give Laudait Dominum. Ciim igilur sacra omois Dti appa
,
riiio aclioque i n diveraa bierarchicorum symbolo
rum compogilione ait deecripia, nequaquam abs re
*
, - fuerii, meminiagO laudationis propbeiarum quam
divinitQg didiceront : docei enim praaclare aimul
.
ac gaucie, divina beoeflcia praecipua latide digoa
eage.

ADNOTATIONES COKDERII.
Noia prtmo, parte prima hujog capiiia, niysleriiim unguenti seu chrigraatia dict coordinatam esee m y gicrio gynaxeoa, quia nonniai Inlra miesanim aolemnia consecrari poleat; in Eccleaia auiem usus obduuii, nt haec consecraik) in quinla feria majorig bebdomada? celebretwycujiii rei rationem ac rUum vide
apod Guillelmutn Durandum in Rationali dmnorum ogUiorum, hb. v i , cap. 74.
Motaaecundo, inEcclesia triplex luncoleuiu consecrari. Primum egt oleum caiocbomeiiorara, fn cujag
exorcismo precipilur diabolo ul recedat a catccbumeno, qui adbuc reputaiur mortuus, quousque noh
e*i bapiizaius. Secundtim est oleuin cbriamalig, quod jam viventes gigniilcat, ei adbibeitfr bapiizalis, et
in coufinnaitonig ordinisaue gacramenlig, aliigque conaecralionibua. Tertium eal oleuro iufinuorum.
quod jam aauciaiig medeiam praeaiat, ei quoniain dolor sequilur xgriiudinem, binc in ejua coaaecraUoue
rogal poniifex igti oleo viriulero iribui, ad evacuanduin oinneg dolores, el omnein aegritudiuem, j u x u

iltud /ucobi v, 14 : Infirmatur quii in vobu t Inducat pre$byiero$ Ecdesi(t> ti ortnt $uper jum,
ungtnia
eum oleoy in nomine Domini : el oralio fidei tahabil tnfirmiim, aUeviabit eum Dominus. tt $i in ptccatit

tit, remitteniur ei. Plura qui volel, de bis consulat Guillelmutn Durandura loco aupra c i U l o , ti libro
Dt dmni$ officiii Alcuiiiuin, e l Amalariuiu divergig iu locis, praj*eriiui in officio quinue feriae m a jorig.
Parie undecima iradil riium benedicendi unguenlum, cui gupparea fere eucbariglise congecratiool
csrerooniae adbibenlur. Unde Cyrillug Uierogolyiiiitauug calecbesi 3, Mymagogi hanc congecraiionein
ila exaggeral, u l eain cuin consecraiioue eucliansiiae conferre videalur, vermn comparaiio accipienda eat
per quamdam simiMludineiu vel proporiionein, qoaliUleni. Quoad aliq .iid tamon hc beoediclid geu
ronsecraiiodignior videri possel, quaienugad eam episcopalisaucioriias 223 ecesgaria egl; i u uiabgque
ilUi iiibil flai iti boc iuyglerio: porlinel eiiim ad polestaiem ordinia epigcopaiig, neque eam babet ex vi
ordiuia gimplex sacerdos. Anvero ponlifexeaiu coniuiiilerepoggilgimplicigacerdoli,digpuiaiura tlieologia
inparie i). Tbonue, quil. 7 i , a r u 3 e U , el probabiliua videUir, nou poese. Vide Suarez, parto i u , q. 72
aru A , disp. 33, gect. 2.
Porro bujus ungueuii geu gacri cbrismalia utus (utibic quoque in flne myslerii docet Dionysiui) valdo
variua egt i n Eccieaia; maximo vero soleiuiiie el eggeniiaiia egi in gacrauieuto c o n l l r i D a l i o i i i a , cujug cal
liuiteria necesaaria, uli D. Tliomag in parie, quaeal. 72, art. 3, el ctrni eo ibeologi doceul. intautibua
qooque el caiecbumenig, pogiquam fueriut b a p i i z a l i , veriek capiiis cbrisuiate inungilur, quam cseremoniajn in primiiiva Eccleaia adbibilaiu fuigae, paiet ex S. Dionyaio gupra cap. n , p^rie n , { 9 ,
eiparle u i 9. Altaria quoque, el caliccg, aliaque vaea sacra, dum boiiedicunlur, diriaoiate iiiuuguiiliir,
cxeiuplo veioiia beucdiciioois, juxla quam alUre, lab^macQlum, ejuaque vaaa ex uaodato Dei ungcbaulur. Lxod. xxx.
(

V A R L f i LECTIONES.
, S. . C h .
varianl exercplaria in gcriplura hujug nominig; nam aliquando babeni , aliquaudo ulrobique iu penullima , quodgemel didumail, el ubiqoe inielligaior.
'
, . S. Cb. 0.
, Gh. Eadein varielaa reperilur fere ubique in bac voc*.
, . Sc. ** , . S. Cb. Sc.
m

%1

487

S. DIONVSII A R E O P A G l T *

Partc , $ I, uli a i l : Nultam virtutem agunl, ut ab hominibui videantur, alludit ad illiid M a t t h a i :

Aitendite ne tuttiliam teHram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eit
eic. Et ad illud : 0m
nia vero opera tua faciunt, ul videanturab hominibtn , de Scribii el Pharisaeis hypocritii loqnena.
Non ila viri sancii, qui soli Deo placere salagtint, et bominibus placere nolunt, juxia illud Panli dhcenlis : Mihi autem pro minimo esi, ut vobi$ judictr, aul ab humanodu ; ei a l i b i : Si adhuc xomixtoxt
plaeerem, tervus Chruti non etteni .
( 4. Dicimui iqilur unguenti ctmpoiitionem, collectionem quamdam e$$e fragrantium maUrlarum , elc.
Uude paiet, cbriama sive ungueniuin boc non esse simplex, sed confeciuin ex pluribus rebus, saliem ex
veieri Ecclesiae aensu el usu, uii ex boc Joeo paiel, ei ex Innocentio III, cap. Pastorallt,
Extra*.
De lacram. non Uerand. ub\ cbrisma distinguit ab oleo limplici benedicto Unde colligiiur, fuisse' misium
baltamo, quod oplimum odorem spiral. flinc Cypriamis senn. De unctione chrtimaits, a i l : c Hodie iu
Ecclesia sacrum cbrisma conllciiur, in quo mistuu) oleo balsamum sacerdolalis tt regias digniiaiU exprim i l unilaiem ; ei sanclus Gregorius papa, cap. in Cantica meminit chrismatis ex oleo et balsaino.
Docuil autein Ecclesiam stiain banc clinematis coiifeclionein in ullimo illo serraone quein ante coBHatn
eiini aposiolis babuil Ghrisius, quando eliam plura alia ad suavem Ecclesise suae giibernalionein fecii e l
dixii, eliainsi uon omnia in parliculari stul liueris commendaia, uti S. Joannes Lvangeliutn suum concludcns lestalur, diccns : bunt autem et alia mulla quce fecit Jetut: quce ti scribanlur per tingula,
nec ipsum arbitror mundum capere potte eot qui tcribendi tunl libroi . Manavil itaque liaec chrisiuaiis
confeclio ex aposiolica iradiuone Clirisiique iiistilutione, ad quem apectavil instilucre esseniiulia sacralueiilorutin Esse auiern cbrisuia iuateriam essenlialiler requUiiani ad sacramentum coiilirmatioai, definilur iu concilio Florenlino et Tridentiuo. Unde illud sacramentum nounanquain a maleria vocalur
cbriuna, vel aacramentuiii cbrismaiis, idque ab aoliquissimis Pairibus.
Ibidem paulo infra, Unguenti, iuquil, myuica compotuio quati in figuralione rtrum infigurabitium ipsummei Je$um nobu depingii, ui qui A c l . , 5 8 , dicilur a Deo fuisse unclus Spirilu
sancip. Uude apud eccles>iaslicos scnplorea unciio significat Spirituin gaociuui, qui proiude apiniaiis
unaio nuucupaiur.
| 10. Ubi a i t : Ad omnem rei tacras contecralionem divino utitur unguenlo, nola varium olim et
IUQUO usiuluui ungendi ruum. Sic Exod. xxix, praecepil l)eus certum inoduin ungendi sacerdoles, qut
compleliisdescribiiur cap, v n i Leviiici, ubi Moyses consecravit Aaronem, fundendo in illuiu uugueulum
quoderai coiuposiiuin ex uiyrrlia, cmiiamoiuo, casia, et oleo olWarum, ut consiat ex Exod. xxx, v. 23 et
30. Effusio auiem unguenli odonferi propria erai pontilicis, ad deuoiandaui graliu* pleniiudinem , S p i h tus c i poiealalia abuiidanliaiu. Ueui moiiebal poiiuUcem luiaericordiue, cujus syiuboluin esl oleum, cbar i u u s , aique alianim virlulum. Sic el iu nova lege episcopi in sua cousecraUoue ungunlur iu capile,
acerduies iu iuanibus, u l paiel ex Poniificali Romano. Propbel* quoque ei reges ungi solent, u i paiei
111 Keg. xix, 16, et 1 Keg. x, quod ciiaiuiium in soleiuui reguui corouaiioue observalur; el palel ex Poniificali Hotuano, ubi lorwula unciioais prxacribiuir.
b

224

PARAPHRASIS P A C B Y M E R i E (25).

Tanta lunt spectacula spirilalia sacra syna-

xeoi. Notaveroquod synaxin solam votiel litur.
gtm, aecundum quaro diviais myalems comiuuuU
eant qul aunt d i g u i ; nam el hinc noiuen accipit,
uon quod populum congregel, u i aliquis pulabit,
aod propler illain cum uno communionera, secundura quam SaWalori Cbrislo, tanquara membra
c a p i l i , coaptamur. Vcruinumen esl et aliud illi
aOine aacraiiieiilum unguenli : nam e l hoc quoque
divina consecraiione onflcilur. Hujus iuque parlibua , aecunduai ordinem cujusque, proul n i iiiiram b c c et illa alque illa conlicitur (quas et
i i u a g i t M * appellat), perspeclis,', sic ad illud ejus
uiitiin, acilicet inielleclile ac apiritale, evebemur.
Miuiuie vero, quandoquidem spirilale illud unum
vocai, aenaibiles iinagiuet appellat paries, utpote
aeuaiblliorea, secuudum quas nostra cognitio dividiior, ei partes qaae circa singula sacramenla
fiuni, ui aupra dicebamus.

* , Y ^ 9^^ ^

*> * ^ ^ \ ,
&> , ,
, '
, .

x a \ .
' ,
, \, (
\ ) , ,
' , .
, \ ,
, *
, \ '
, ,
!

o l

. MytUrium.

II. Uvcxi\pwr.

Sicul dicebamua in l y n a x i , episcopum omuem

eccleaiam, ab a l u r i iuchoaudo et in allaridcaiueado, incensare, et cantica lectioneaque reeiMtfi,

xfl , | , \ ,

Mailb. , 1.

Haiib. , .

> I Cor, , 3

(25) VMe Scbolit 5. Maximi l o m . l l , cap. lEccto.

Gai. , 10.
kitr.

* Joan. , 25.

489

490
DE ECCLES. HIERARCH., CAP IV. - PARAPHR. PACHYHER.f).
ac catechuiiiOnos dlmlul, eodem quoqoe bic modo
isla fiunl Deinde poniifex accipieoe unguenlum,
imponil illud divino aliari, duodeciin aacria aljs
aeu penuis obvelaium, omnibus AUeluia conclainamibus (boc enim vocal Canlicum eancli SpirUos
et aspiralionia propbetarum), compleiaque tuper
eo oraiione, poslea illo uiiiur ad omnem propemoduni bierarcbicam cousecrationein.

\, \ , \ -
\
. ,
, , ^ ,
(

), -^ '
,
.
III.

111.

I. , \

, \
* \
. , \,
, , , ,
*
, \
,
.
, \ \
, > ,
\ , , *
>, ,
, \ \
. " \
, Q
, ( *
\ ,
, ,
) \
\
.
* ,
, . ,
, \
\ , *
,
- D

Contemplalio.

I. Queiuadinodiiin etiam aniea faciebat, et

priuium proponebal inlrodiicloriam auagogen, ad
ii.sliliilionem eorum qni adbnc initianlur, nec ad
subJiiniorem conlempialionem adduci possunt, tic
cliam liic facii. Uaec igiuir, inquit, iivini ungaenli
obvelatio aecundum anagog<n introductoriam, existiino, aignificat Tragrantem omnem menlaleroactiuneiu 225
obvelaudain; siquidem haec aitagoge jubel, minime ad inanem gloriam apparenics
babere frngranlias spirilales, ei occuhi Dei simililudines. Purae enim sunl a gfeculo, solisque viris
spvrtialibus apparent iltae divina* ac fragranies ve
nuaiatea, e l requirunl uniformes hoiniue?, non qui
secuodum carnero vivant, sed qui in recondili*
aniinis incoiruplibiles geranl imagines, dum nimiruiu id qod iuiagineni Dei referl nianet iinmacula*
l u m ; naio virlulis tleifomiis eimulacruin Ulud i n circumacriplum nou aliler babebit, nUi idom rile
e s s e

fueru imilatu*, et ad ipsum spirilalein euam e i

fragrantem pulcbriludtnem effonnarit Sicul eiitm
in sensitibus imaginibue, sl pictor ad priiiuevaiu
speciem constanler inlcndat, nequaquam hinc inde
disiraclus, accurate expriiuel id quod hnilalirr
(boc enim eei illud replicabii; nain faciei aliu.l
sicul illud cilra subsianiix differeiiliam; siquidom
id vere esl aiuinaium, boc vero opus ad vivum
expresauin); gic eiiam picloribus spiriialibus, arcbeiypi ei guavftoleniis pulcliriludinis iulenla conslansque conlemplalio conferet illii iniallibiletn
siniilitudiiiem. Recle igilur pictore> sancli, dum
iiiiagiiiem auam spirilalem non reiroversa facie exprimuol, exiraneam deeeptioneui uitnime ailendent.
Diviiuim iiaque unguenlum obvelalum habebum
lauqtiam imagincm ordioum ecclesiaslicorum, ne
. \ , oiniio opua boiiuni ad inanem bomioum gloriam
oslciuenl; alque ideo quidquid in virlute tacruin
,
, \ * & esl intra meuleni recondenies, juxia cooperium
, \ ungiienlum ad primaevam duniaxal inielligentiam
inlueantur. Neque enim ioaspeciabiles Unlum suul
.
, * * \ , muUilitdini, quam et inaequalcm vocat ac diaeirril , - lem : nam qui sequalea ennl, viriulem tibi muluo
* * comiitunicabuiit, neque sibi inutuo nocebuin, qttoniam uirique diviiiam gloriam secianlur, el
, (
bominuin. Non iiaque dunlaxal inaspcciabiles suul
, ,
;) \ muniliidini, sed ne bi ipai quidem illos vidore vo * " , luol, qiiod illis non congulanl, aed quod n~
\, Ijni ab illis eniolumeiitum aliquod aocipere; unde
, ' , coujieqweiiKir cx se non aroant ea quaB apparcui,
1

PATROL. (in.

III.

16

iM

4f9

S. DIONYSH A R E O P A G I T A

M<l
siiM (cutn pniin ab aliif dissid-anl, quo , ,
rmodo qtweruni appareie, cuin ea qnas appaient
' * *
ftiitl oiunhio?), sed bottiim quoque, quotl a se ipw .
eei, jndlcanlet, sicul tialnra sua se habel, siinulacra qu&dam snnl divinae fragraniia!, id eel ipsins
llei, qui bonmn per se faciens ad oinnes minitne converlilur, id esi 226
niiiine curai, inani gloria doclua,
o qid aiiqiiaudo suscipiuiit ejus decrela : enim aludei gloriam ab boininibus baliere.
J II. Crlerum, inqiiii, cnn introiliicloriain con II. ,
tcinplalioiiein allulerhiiiis, ngedum deinceps divinio, *
,
rem subiiiiiiorciuque ejut pulchritudinem
inmen , mur, ipsamque per se lucem aplrilalem, tubiatn
, .
veluminibut, fontempltmur, ei ipsius fragraniia re,
pleauiur. Seque enim UHguenti coufeciio,
quod a
, ,
liiuliiiiidine videaiur, idcirco eiiaiu bterarcbu*,
\ * *
t l iis qtit cuiu ipso simt, htspectabilis exaisiel: sed
cuiii in bia quidem excellal ejus conlemplalio, ip ,
,
aioicl illam lanquaui preiiosam, ei vulgi capium
cxcedenlcm abscondunl c l a roullUiidtne secernuiii.
.
Sacpc cnim in Jibro divinis neminibut explanavi ,
nins, quid s i i iulelleclile ei q u i d inielligeiis. Hoc
. ,
igtlur ciiam b i c dicii," aauctia jlJia, q u i cpiscopo
,
pnesto s i u i l tauquuiu i m d l e c i i l i l u c i oognalis ( s i , ( \ ,)
quidein diei lucisque /llii siiul) Deuiu IIOD |ier alle , , *
rtus docurinain, sed per seuieiipsum illes iUusJrando
*
tiiyslerium coiitenipUiiouia revclare ; quocirca ip^is , * N011 c i r c i i m j n c c l veluin ui d i v i n o u n g i i e i i U ) , aed
& , ',
revelaia facic, sectiiiduiu AposloIuin, mygleria i<on- * . Aib
leinplaiitur; nuii perfcclis aiilcm opus eai sigtiis.
^ Idcirce ip*i sunl, qui uiigiiciilum sacris alis conie, \ .
guitl, el a m u l i i i u d i n e soceraiiiiiL Episcopos auleiu
, *

Tocal

"-"

s j i c c o l i U o r e a , q t i a a d o q u i i l u m c l i a o i a G n a c i e ^
gctililibtis sic uiuicitpabamur qui p r s n p f i s i t i eranl
^ \ ,

:<b oinuibus, u l de fulurie Deuiu inlerrogaronl, e i

Ihislias pru ipsis offcrrooi ac propiiium rcddcrenl.
' autcin vocal IHIIHIS pericctos in populo;
Is euim ci utos cst, Naque <iiiini, i R q o i t . sic ad
aaceniolos sicul ad iiiiikiludinein obiecluui absroiidUuiu sacramciiluiu procedii, sed ab illia proplor tiiiiiliiudiiieiu occublur, u l el ipsa p r o caplu
suiuque tuoper afiiigmaia surauui adducauir.

, . "
*
. , ,
, * '
,
.

III. E * l igilur liaic sacra consccralio quoque

iiiia fx bierarcbicis ordioibiis aique viriuiibiis,
quapropier ciiam cjusdem raiiouis eslcum synaxcob
htcraiiieuto. Quiii e i bic pomificem quoque videas
ab a l u r i inccusalioucin ordiciiteut, ci ciicuiiicuiido

j III. ,
, \ .
,
, \ ,

eodem rursiiui desiiiouleui, bocce rilu docen-

iem, diviiiaui illam pariioipaiioiicin a d onuies -pnuianajiiein , aecunduiu scuielip^iiu iuimiuulaiu
peruianere, i^qe quidquam a propria ideiuilaie
deaciacere. Siiiiiliior c i i a m psaluiodia: lecdonesquo liunl, qi ct iiuperfeciis
obei^U i c a i U u r ,
el bsesaos^ apirilibus reirabuui, el adversariain
prcaaurain (boe enim vocal jiavorem et Ulecebras
jKicc.iloiuin) repelluul, insiuuaiido ipsis, e i 1110-

\ , ,
, ' |&,
\ '/: .
;) , , \
,
( )
, ,
,
,
IUIII osteiidcinU) ^dvcr^arios auper-andi, ui el a l i i s
*
huiuudo Deuiu meilici cxaiblant; el 11011 lantuin
,
\\m adversua conlrarios pavoreb a c limorein cffica ,
ciiaieiu babeant, veriitn eiiam aliis conversis ac
\ ,
poiiiilcwlibus vim addanl, nc deuuo biibiganlur;
*w auietu, quibus ad omiiiincMlaii) purilaleui a l i - ( ),

227

D E ECCLES. HIERARCU., CAP.IV. - PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

495

494

, 61 * quidchcst (quos nimirnm anlca qtioque laicos appellabatmia) pcrfecie expient, sanclos dcuir-ue pa \ s c a i i l : idcirco eniin communiter et paaliuodi c i
.
Iectiones (IIIHI.
IV. lllud auiem: Quidporro, nunquid ettum
{ IV. , , %
, , omnino purot, inierrogative legondum, ul infera, - , ; , tur, Omnino , profeclo; a i l e i d i n : Quid porrof
, nunqttid etiam lioc saeramenlum, eo modo quo in
, sacrameiUo syuaxcos HIo qui non inutidi sunl dim i u i l , el a soUs otmiiuo sanclis cofispicilur? Ulique
; . ,
* , profeclo. lmproaiiscue auleiu dixit, ac ai d i c e i v l :
. Idcirco d i n i u i l eos qui sunl ntundi, u l mcre
0 ' , ab iis qui puri auni celebreiur. Ilajc saepo a uobis
' , dicla aunt adeoqne aupervacancum esae arbiiror
, iteriim de bis verba facerc, ctiin necdiiin vulcri . , mus quomodo poniifex iiiigueitlum sacrum lerieat
, alis obvelalum. Dicimua ilaqtie uuguenli couiposi - lioncm cx fragraiiliesitnia lualeriis coutponi, eujus
. , qoi pariicipcs exsislunl , pro ratione participa
, , ttonis auavitsimo odore redciuiuur. Jesna iiaquo
. divinissirous, cujus nomen ungiieiitum eflusuiu
(. ] , esi , lanqtiam supernaiiiraliicr rmgrans, aui
, parlicipes divina replet voluptaie, S i enim acu * - ttbUium perceptio fragraniiannu bene afficil. si
, , modo sanuin otfaclum oblweinus, eadeiii mique
raiione dteet aliqiiis, spirilalcs noslras faculiau,
.
atiiniadquo judicamK vlres, divioi odorii auaviiaiem
, , - percipeto, modo sint tacorrupia*. Ilaec iiaquo u n , * gueoii conipoeiiio ipeumitiel infigurabilem nobis
, in figura exbibet Dmidiiitin Cbrialum, suaveolemiae
fonlem, deiformibas awmi$ divinas odocum snav.
C tatea afflaniem, quibue ilba moolea suaviier aflfecU',
fragranli ista spiritali alUnOnta porfruauiur.
1

V . DfeeM vero memtet, toce bac Hniferaoliier

{ V. ,
' , lain de angelis quam de nobli accepla, modo qiio , que differomiam ae&lgiiat, quouiaio quiden illis
, mjiHfpHciter iufundiiur, qood D l n i m m coaleetes
, istae virtulos et propiuqttioret siiit, e i iatiuamodi
- divina S S 8 P^fUcipaiionia capaciOres; boinUiibus
vero ( a H q u a m minue capacibos, ad eomindaiii ca *
. ptuin : id enim est, Proporliont quadam dinribui ( lur. Ordo aulein qui ccelesles viriuiea valde euperai (obaerva vero quouiodo bic serapbiin omnibus
) -j auperiorea d i i a l ) in alla duOvleciui signifioalqr.
.
, , * Vermn bic nou neiuoiposfrci olijicere, non duode , itpo- cim, sed aex abe lanlutii atngtdis Scripluram a i
, . D hibuere, cum niniirnm propheu dicat: Sex alas
, . nm, e/ sex alm uni , duosqne conjiiucloa n<>minei. Supremua igilur iile ordo aaneionini aera pbim, q u i prope l)um collociiwt etrt, Incesaiinier
. ,
iltud difiiue laodi cancicttoi proclamal. Explicaua
, *
* , - vero quid git , eubdil; Uuouiam diviua
cognilio mdefaligabilis eai, e l divinain aiwreiit
*
babel iiidellctenieui, omniquo maiilia e l >Uivioiw
, , .
} aiiperior exaiatit, iia utpne maliiia nuuquam apoui^
ailcai, nequo pcr obUvionem. invtie. Uacle aniefA
cogniiioiii scionliam aHbjuotii: nain aeeuraia c u *)
jualibct rel co^nilio icietiiiam ejne giguii.
1

Cai. ,

' Isa. . .

S . D U m S l l AREOt>AClT,E

4M

{ VI. De sanciis qfttdem serapbim, e l qitOHiodo

VI. ,
in Scripluris efllgiaii spirltitliver expliceiuar, tn
iv
libro De caeletti kierarekia ptrtractavifiiue : aed

quoniain illt quoqite qui juxla pontjficem consi
i U i n l , et unguentuni sauctm* obCegum, eam<fem
, .
dispoeiitonem reprtesenlanl, breviter qiioqne de
Hlis aliquid dicamtw.
| VII. ,
f VII. DWerae quidem factes corwn, ut niMnt
, *, ,
quidem humana, aUeriua vero bovina, ct aheriua
tamig, alteriua aquito, quodque alius aliie* , -ippareat, eorum videndi vim muUipliccm declarat: * -'
omnis eniin visio Ol aliquali vultus deiecttono. . Mulii vero pedes denoiant perpelnm eorum ino-
tum, vimque dtvina? cogniiionis mulin penetrati-
. ; nam qaod niulla norini, Iioc propier pedes
fit. Sctiaruui vero alarura compositionem non exi- , ,
, ( ,
stimo nuiiieruiu demonstrare, quod lire numcnis
, , , , ,
perfecHis sit, ianquam qoi partibua suis consiet
(iria etiim, et dtio, el unuiii, smit ilerom sex, quae ,
fttini dimtdiuin ieriium, el sexuim, ut aliis placuil,
*) . \
quin ei nes ipsi io libro De cate$ti kierarekh id
i u diximus explicari), sed qnod sex i n ires dtiali- , \
t-les dtvidantur. Sinu eiiim i n omnibus quoqno * ,
aiinul coeleetibu* virtuiibus, nti eliant i n qtialibet ,
dispoihione, priitia, et mcdiae, et poalreinae: hac
, . ,
de eatiaa aex ake circumponunlur, ut per dttpllcee
,
alas earumdem ad stipera ducetidi TIS significeior,
, , non eniiti una sofficii. Quin et boc qaoqtte229pr1~
*, ,
mae, ei medtae, e l posireinaa virtiites earum spirita
feaad ipstiin Deum addurf, ei a lerrenis abaolvi test- ^ , *
fiual, uli declarat; no quod ipsa? .
rex alae dieaoiuls sinl, sed qtiod ab btiiui repenii , \ \
bus rebtia abeolvanlur. l l i iiaque divina Scripiura
\ .
l*enils alaUs esse h i t i n u e i , earsum ei dearsttai
el medio iis alaa adbibel.
$ VIII.
$ VIII. Verum ctir luferiores ct tuperiorefi at
, ;
fliccingunur, oiedia? vero extenduuUir?qtiia tiiinifiiHi ordo ille aubliniiora profundioraqiie revorelur, \ ,
, \ ,
dlitniora ininlnte quaerendo, el profundlora non
\' , ,
scmuitdo, media vcro tibi cominensa sectando,
,
auratim fertor, dUinae jualilice vliam tuam subinH* ' .
tem, et stdcuiidfim illani sua dirigeui.
I X . ,
f IX. Quoil aniem alter ad aliertim clamel, no .
itotiiim abundaniein commniiieaiioneni deaignat.
1

J X . CaBierum cum Hebraka qnoque dialecio D . \

iticentore* el catefac etttes iulerprelcnliir, bioc signi- ,

licaiur via illorum aifrtwn atlollendi p^r uitgiteuli
*
spiritalea ditiribiitioiies; M q n i d e m omtiis fragrantia
*
caloTre ignie diesolnia vaperet excilal; nani suprema

illa fragrHQS<|o naltira ab ignitis pnrissiniisquc
,
mtntibtit a<l spiriialis ; aspirationis diflusioiiefn
amat provocarl, iHide eliam illas rt!dil parlicipcs ,
grtiidii tuper uito porcaiore poBnileaiiam agenic. , . *
rv^qnaqoaiu ilaque angob iguorabanl tpium Jctuin

qui saiiclMeai, aUqiiando eivttu, cuin aecuiidiuu
^^^. #
q u o d boino eai bapiimreior, aanciifkaioM etae.
Npla vero verboniiu acctiraiionem quomodo quoqie (5 ,
.
cantis didereniiam lervarii. Naiu lesus, qui til
,
Dcus onmia sanciifiral ul bomo quoque aancliflca-


DE E C C L E S . H I E R A R C H . , C A P . IV. ~~ P A g A P H R . PACIIVMEft:.
i
u
*
f*i

Patre,
et
a
aemeilpto,
qvi*nti*
q
u
o
q
ue
* , , >
tkm

t
i
,
e
l
a
Sftftiti
saneUK,
aeteaillftis
qiioqiie
* **,
, * topUililHM ordbiiboa propriom priocipiMJO, UT e s i
, , \ M c u n r e n SIMHBot qreaiorem Jtaam, q i i o d e i s i xan^
cliScetiir, U n e f c * l i o i sic babetnaiur iuyiitilabi ' , .
liuttem, quoniam faos eiU aucle cuim ttiont
, *
fptnm esso incanuium : verbom oniro seu
. *
roptVaccaWeafjeai, dcftgnat liicariixluiQ. E l sj ta* ,
o
o i i c e l u r , uilqoe aectiftdm biwanlutom aaocti&
calur,
Tdeirto addUnr : E l sanctificalur preuoiaui
, uugueiUaiti q o o d Cbriati Qonitaj syrobotaaa e t i , el
. ,
H H ^ p b i n circuattUuU. D i i i t auietn invanaiuaa^ f d
' ,
qood por omoia nalurae noairae aiinili Taclua osl
, ,
, - xbtque ptceato, vel qood uan tubiterii i n u i a t l o i i e a
vel vklaaltadiRlf obqinbralioneaa aecttndujii d t v i n i .
, B .tftfWtCiifti hvmaoaitt aturaoi asfitn|>H. E l quod
ditiilo930 , ^quod blerarcbia ad omneni aacram
, ; OflOoem^OiietN
OtvkHim ungitoulvm adbibei, iHani . \
teio demonMraiti Jesnin saue|ifcattiiii aauotii ( care. Quaproptcr quoqno gralU baptlttnaiia (bav.
) t a i n eai aocoudiun Denna goneroM^) conaumiuaiur

pooiifico por ifoguoatum in creU (ortuam b t ,
* - pijtrie(AiiMam, d w n spirilaUter exhiboi fpfumnel
uofaeiUiwn s p i r i u l e , sciticejL DouiiDam * d mortem
. ,
wqe demorsum; eiquidetn lavacr^ai bec aaoriom
,
tignilcat, e l tlldai qui i o v i c l o ftuo desOenttt, q w a
.
norte atiporarl DOO poiuii, ln mor\t sua baplixatot
, ; *
auraxil. Arcaimm porro vocai eractdum, qula majU
.
(iuidini cccolla erai r a i i o baplUmalie Cbrisil.
m

S X I .

; ,
| II ,
, ' *

1| . "
,
,
* * ( , '
,
, $
, ^
.
| . ,
.
,
;
, . ,
,

JHfoX *?*
^ , '
' ,
, ,
, '
,
.
%

< Paal L. 21.

| X I . Qulo eiiain tpsimtl baplfzato ttftfoooli

uociio saocli Spirlttis IDaptiol obrgiiur, d o o i boc
modo per ranguoaHi n M U O f l M Spirtfaia aancHta defcenAere eigidficalar. Utiajueiirtiin anlein Clrrialtta
eti, quoniam ab Ipto quoqoo butnanitue, a Spiriln
aancio aanfiiiAcaio Spiriios aanctos lanquam ipilua
Spirilua donalotr. QftOv)adiitaiiiai aaiem tmm h i
#gen0 uUuuilalos babllni audimtta, nOn qealiialea
extHnaeeos per acctdoni *hnmmiito* hi4elufkBii
mulio magU Id Ab Deo cogHabtout; noqoo ftmm
babUom pro qtfalliaio accidojHall aecipianw^ aed
babfiuin ea*enltalWi dlvtuflalii, <** a a t a n l l i f r tt
ae baboai oumla q t e awii boniialls, quadoqNiepi
Ipsa qooqoe deitas bie no* ^al IpaMMi eaaeaiia
Dei, aed appareniia qasdam ipsioa eeaeniis.
| XII Cdfisidera demio aliud, ut eiiarti ipsomnliei alfare dltfttntn preftloao itto ungtteiito eoiaocremw. E a l aotem hc coblentplaiio seMimis li
wpemaiuralia, tt orfgo omnia eaHciiicaiioiria, v4rlogqoe p^rfectiva; qnooiam \pHm quoqne aliare
dlvlnltVimaiii esl Dondime tiOfter Josve Cli?Ute$,
Iu quo omnt* iiiens ttWioa aanctifioator. Tumc enlai,
inqoil B a t i d , imponmm tup*r #Uar*4uui* tlra/ ,
dlvlnas nimiruni montea hitelligens. ^ M m a d m o d i i H i
enim viiulus otfro aancttficibaiur, i u tHam difioaj
meiites, myeiice in boloeauali moretu penliua 00*
crfeinalxs consecrantur Deo, In qoo accotavm babomns; quoniajn ajduclio yiya^rum vicjlimatiim dicUvf

499

S. DI0N\S1I AREOPAGITiE

500

b hi qiio sanctiitcaiilur umversa..Qua ralioue ipftum ; , boc allare per divinum iiugueiituin sanciiflcaliir? , ^
Ulique manifeshim est, quoJsiciii pro nobis bapli- , ,
xaiiir, cum ipae nullo modo sti coinquinauis, sed \ , ,
nos a sordibus mnndaret; 231 neciMiii palilur e l '
moriiur pro nobis, cum ipse peccasaet, eed ul ,
IIO i a peccalia liberaret : *ic nlique eliam sanciificat \
ipse semetipaum pro nobis, uiigiieniiim scilicei a l -
lare; ae deincepa isliusmodi sancliftcatio iransilad . nc, qni ip^i per divinuro baptisnitim aguati siiinus. ,
Quocirca ietiusmodi sancliflcalioiiem el imgueiiti
\ ,
consecralioiiem a re ipsa appellunl; anlea
.
iN.iui diccbaiuus, niysteriuni baptistni el inysleriuin
synaxeos, liic vero iriysierium coiisecralionis un- , ,
guenii. Si itaque diceremus mysierium uugiieiiii, * ,
diccreinus ulique inysterium C b r i s i i , uiiguenlmn
, . \
euiin Chrisius; sed dicimus inysicrium cousecralio- \ ,
, \ * nis iiiiguenli, periiuie ac ei quis dicat inysleriuin
consecralioni* Dei. Cum vero conseeratio lam con- , \
.
sccranlis quam consecraii dicaiur, uiroque aeiisu
, ,
iianc vocem accipiimis , cum pro eo quod buinano
, .
ittore a nobis consecralur, tuin pro eo quod omnia
, qux consccranlitr aanciiOcal. Porro inelos iljud i a . , LTUIII propbelis divina Spirim > inspiralione affla .
lum, scilicct Aileltiia, qui Ucbraice pcrili sunt,
aiuiil signiiicare laudein Dei. Oimii ilaquc consecratione perfeclu, baud abs re 0*1 lucmintsse Dei.
lloc auiem dicil, qtiia Alleluia caiiilur in uiiguenli consccralione.
1

CAPUT V .

E ' .

I. Dt lacromm ordinum consecrationibus.

I. [,
] .

SYNOPSIS CAPIT1S.

Prmia parle hujus capilit o$tendit: . Quam $U hierarchia no&lra bene ordinata. II. Quw til con$ecritio spiritwm aeUslium, et qtiiutis dala tit legulh liientrclria, qua de causa, et ubi dala sii: ailque noslram hierarcldam mediam eue
inter legaiemuc cceieitcm. III. Tres es$e funcilone* hwarchiai, scilicel eapiare, itluminare> per/irere. IV. Ordiuet
inferiorct tuperwritw ad Dewn adduct. V . Pontifkwi e*se prinmm in ordine liierarchico, et ab eo ticram omnem
poiestalem ad mfeiwres dcrhari. VI. Quld sit mmus pontifuwn, sacerdolitm, diaconorum. VII. * m/f
tuti fucultates habere, el (utictiones eorum exirrire posse, conlru. Secunda parte tradU ritwn conucrandx e
scoimm, wcerdulem, diacomnn. Tertia parle proponit conUmpiationem m gua explkal: I. Qiuv sinl cuique ordim
conunuuia, el qtuv particuluria. II Quid tibi velil uccessus ad alUire el qenuflexto. I l l Quid tnmius imposido. IV. Q
cnwh iupuaio. V. Quid nominuni Oromidgalio, et quomodo neino $U ad sacra promovctidus, nisi Deo . V I
Quid mimtet /waii lalutulw. VII. Cur ctipUi pontificis Scripturiu liber iniponatur. VIII. Quid sibi wtit geiiuflexw
iue loi/t, tive uirmque popliiis.
y

II.
ll:uc quidem divinisahna cst nngtionli consecra- D -
l i o : modo lempiis 232
l
divinas istas fuu- " ,
ciioiiea, ipaosiuel aacros ordiues cxponendi, eo- \ ,
rumdeuique disiribuiioncs, aq virtuies, et acliones \ \ , \ '
ntqtie perfecliones, trusque ordinea inajoresqiii aub ,
8 cominenliir, ut odendalur liierarcliiae uoslrae
' deacripiio, quidquid inordiiiatum ei inconiposiluin
, \ atque confusum c a l , milla cum eo misiione facla,
, \ ,
..rgrcgare ei ablegarc, dccorcm vcro alque ordi \ , *
ncin ac uiajeslaiem in proportionibus aanclorum
.
ordimiiH siioriiin cxbiberc. Ac It iplicciii quidem
\
e 8 1

H , s l

44

V A K l i E LECT10NLS
* ^-., 1. .

501

DE ECCLES. IUERAKCH., CAP. V.

* , ^
', , *


,
\ , \ '
.
4 1

omitis bierarcbia? divisioacm in bicrarcbiis iis ,

qitag pridcm celebravinius, congrue satis, uli rcor
exposuhuiis, cum diximus hierarcbicam ralionetu
omiicni divina inysieria seu eatra dividi, ei iu
e<>s qui ea teuent enunliantque aliit, aiqne in eos
qui ab illis iuitianiur.

1

liaque sanclissimae quidem supercoelealinm e*
sentiarum bierarchiie pro consecratioue esl intelli \ ,
genlia illa qnam inaxime a maleria eemoia, qua 83
, ,
Deumque norunl, alque deiformiiaiis iuteger, quan
itisque possibilis est, divinae iimlationis siaius:
, iliuniinalores vero el ad isliusjnodi sacrosanciam
imilalionem dqces sunl primx isloe subslaiuiae qiiae

circa Deum versaniur; bae enim io iiiferiores aa \
cros ordines benigne, pro cujiisqtic capiu, conliuuo
\ .
deifteas scieniias derivam, qiias ipsis itnperlivil per
,
se perlecius ao aapiemiflciis ille divinarum meii' .
liuin divinus principalus. Porro primis islis cssen , \
liis subdiiae dislinctjones, ulpoie quae per illas
.
sancie ad deificam divini priucipalus illuslraiioiiein
\ , '
adducuniur, vocanlur, ei suui vere ordines iiiiiiati.
Secundum illam autcra ccelesiem mundoquc supe, , , riorem blerarcbiam diviniias in nos beuefice sacra ,
lissima sua munera depromens, iis quidem qui iti , ^^
fanles eraiit, ut Scriplura lestalur, legalem iodulsil
, \ , bierarcbiani, sub eiilibus niimruiu voriialem iuia
ginibus aique aimulacrU ; qux ab exeinplaribus
, C plurimum dissidebant, obscurisque aenigmalibus et
.
liguris, quae operiam nec k a facilem dijudicatu in,
lelligemiam babebanl, lumen iis pro|K>rtioualum,

lanquam imbccillioribus oculis, innocue affundena.
,
llujus aiiieiu legalis bierarchiaj mysierium inlrodu \ ciio quaedam iuil ad cullura spiriialem. Duces ejns
cxsliierunl i i qui eacri illius tabernaculi ritum a
, Moyse, primolegis ponliiicuin doctoreac duce, d i
diceranl: qui ad aacruiu illu ubernaculuui insli . *
tationis causa bierarchiatn legis 233
describen?,

ad exemplaris, quod ilii in monte Sina uioiistralum
. fueral, iniaginem et iiniialionem omnia, quaj iu
' ,
lege sancle Hebani, ravocabat. Perflciebauiur auiem
. "
i i , qui a legalibus aignis secinidum caplum SUUIII
\ \
ad perfecliorem disapliuam promovebanlur. Per , fccuorera vero inysierk>rum disciplinain sacra Scri
>'., \
puira noslratn vocal hicrarcbiain, cum hanc illius
, ' \ coitsuinmaUonein aacrumque finein uominal.
.
aulem eadeiu eliaiacaleslis el legalis comiuuiiio ,
ne (|uadam niediae condiiionis suac, qua comuiuiiicai
, \ cxiremis, cum i l b iiiiuiruiii in bpiritaliUis contem*
, \ '
plalionibus, cuui bac vero sensibilium varieiaie s i . ' giionun, per quaa eiiam ad divinum Noiiien addtici "
lur. Porro tripliceui cliam babet sacri ordiuis
, \
dihiribulioitein, quaicuua dividilur in eanclisaiinas
4 4

47

VARIJE LECTfONES.
, . D. Cb.
:, D.
.
, C l i . D. .
> ., .
., . el :0.
, Cli. S>ar.
lcge .
M

4 6

8 0

47

48

41

41

S. DIONYSH A R E O P A G I T A
uiynierionlm taeremoniaf, atqtie !n deiformcs an-
< rorotn adnriifislros, et in illot qui ab liis ad eacra
cuique congrtieutia promoveniur. Quaelibel auiem
iribtts brerarcbia* ooelro parlitionibHs ad legalis

504

* ,
, \
.

ei , q o s noslra bac dhrinior eel* bierarcbia? eimiiitudincm, prinia, el raedta, et eilrema staiuilur,
ciim sancls proporlionia, lum vennailMimas eooque ordini coiigruae, ac runcia connecienifs soctelfli*
virlole lubnixa.

Sanciissima Uaque myaieriorum consecritio primani quidero virtuiem deiformeiii babei, qna proianos sacris expiai; niediam vero, qua eoi qui jam
rxpiali aunl illuminando inilral; poslremam deniciue, e i surouiam prascedenliuni, qna sac.ris iniiiatoe
liroprlarum consecralionuin scieniia coneuminal ac
perttcil. Porro sacrorum minisiroriiin disiinciio
Mrmie priina per tuysleria prbfanos expial; raedia
vero expiatos illiiniinal, poaireina deniquo eaque
<ipreiua eacronira minislrorum vlriuie eos qui
.tviiil lumiiils parlicipes facii aunt, perfecia visauiiu illusiraiionuin scieuiia absolvtt. Eoruin vero
i|u iniliaiiliir vispriina 4sl,qua3 expialur; media
post expiaiioueni, quae illusiralur, el ad quorunidain
>acramenioruin conspeclum adniiititur; posireina
douique, cancrisque divinior, ea quae sacraruin
quaa perclpll illusiraiionum consummanie sciemia
vollusiraiur. Triplex ilaque virtus inysieriorum

, , * , *
,
.

* %,


\


,
*
,
, .

, -
anciae consecraiionis celebrala esl, ciim ex Scri
|.iuris oatenderiinua sacram quidein Dei regenerai oiiem esse simul expiatioiieio ei oplendorein illu- C ,
,
iranlein; tnysieriuin auieni synaxeos et unguei*,
< ogmiiouem esse 234
l
scienliani qua* diviua ' *
pera coneuuimal, por quam sacrosaucle ad divi- \ .
,
fiiini principaluin ei uniflca adduclio e l beaiissima

i i i comiuuuio. Nuuc auiera detaceps exponenda esl

litaUDCiio aacerdotum, quae i n ordinetn expiantem,

uluairanieiii, perficieiiteinque dividilur.
9

a l (

u e

IIV.
Lex quidem hxc est sacrosancia suminas Deitaiis, per prima qu sequoinpr, ad dmntsbitnam
4:jtis luceni adducanior. Annon eensibiles quoque
Hibttanlia* elemeniorum cernimue priinuiu ad ea,
quas ipsis magis cognala sunl, accedere, ac per llla
ieiode eflicaciuiem euam ad alia derivare? Meriio
i^Uur omnis curo inviaibilis lum vieibilis disliniiioiiis iuilium ac eedes ud ooa, qut deiformiores
deilicos suos radios pormiltii pervenire, a l 4|ue per illoa, utpoie limpidiorea spiritus, ei ad parucipandum traducooduiuqae luineu magis idoneos,
liiferioribus pro illorum capacilale, illuceecil, et
i.pparot. lalorum i g i l u r o s l , qui prinii D^um certstini, seqnenlibus aiiio iuvidia, pro modulo cujus-

,

. "

, * '
** ;
,

, '' , ,

, ,
. *

' *
u

VARI/E LECTIONES.
- , . Sc. , .

, . D. Cb.

, S. D. ei Vien.

DE ECCLES.

505

HIERARCH^ CAP.

50

- <1"*
eacroaaiicio pertpecta divhia epectacula
iiisinuarc : docere eliaai ea qu$ bterarcbia propria
'
* ; , auiit, ooruiu esl, qui cun> periicienio sciemia dlvi*
\ - na qugRque eacri eui onlinia jnysieria probe auiil
\ *
edocti, ooatHinioaiaiAque docondi alk>a virttilem

aecepeinot; aacramenia vero pro digiriiale iradere

llloruin e a l , qui sctie atque tniegro aaccrdolalie
iiiiliationts pariicipo* exalauiiii.
4

Poiitiflcitm iiaque divinus onlo prfiiius esl eornfh

^ \ ordinum qui Deom videHl, ideittqiie ei sumfnuf et
uluimig, quippe in quo et abaoUtltir ei exptettir
: ,
omnia Iiierarcbie noslree distinctio. (Jt etdm bfe~
' . * ^ raicbiam omnem videmua in Jesam desmere, gie
, & - unamquainque itt suom divinnm poitriflcfeni,
.
virtus orllnie bierarchici in sacrie omnlbilt disltn , \ ciionibu capitur, ei p i r ouines sacro* online*
-yti
bierarchi q u * ipsi proprla esi myaieri* perOcil;
$
verum buic excellenler pra* caeleris ordfnibua in
- aui miiiisterium divina l*x oflRcla diviniora dlairi*
buil, qua? nimirum auut imagines pr-jfecipu poril , - clentts virlutis D e i , qulbus divimesiftia quatque
\ symbola fcacrasqiie diaiinciiont* oiunes consdniman . tur. Licet enim a eacerdotibua teneratida qua*dain
! , sacramenia coiiflcianiur, nurtqiiaffl lameu sacerdas
' divinam ilfam regeneraiioneirt aiito djviiiissfmo 10
,
uiiguenio consuuuuabit, aeque divio cominuido , >- Q nia niysieria consecrabii, niei conntiunionie aaora
meiila divinissimo 235
fucriiil iniposila,
* ,
quin ne sacerdoa qiiidem e r i t , niai |M>#iliflclls i m .
thitionibiis ad aoriem iitain fitefit promotcis* Qira" ,
propier lex divina hierarcbkorum ordhiom eaiictt*
, *
ficaiionem, ei URgoenti divlui eonsccraiiooom,
, aacramque aharla beneditiioiiem perRclenMbus
,
diviuoruin ponliflcdm tirtutibut ainguUriltfr a u r i .
.
buii.
,

a , l a r i

8 VI.
** * ,
,
, , \
\ .
\
) ,
'
| "

, \ ,
4

Iglkir pooiiflcaiua aeo epiacopaUia ordo^

qiti, eoiiaumuiaole vinma fuluis, perttcieiiiia qoa>
que aacri ordiuis muuia paeemlneuier coiuUiDtual,
alque sacrorum disclpliiiaa lnlerpreiando i r a d i l , o i
edocei qusiiaui ipaia sacre cotupelaiii babimdjiiet
alque virlulet. Sacerdoium aulem ordo, qui illu*
mioal, ad sacra uiysieria cuuiueuda injliaios manuducil divlnoruui ordial poiiiifteutu wbjecuis
cuni quo propria aua celebrai ofllcia , alque i i *
quidem q b facil divina ope^a aauciiasiiuis aignis
l sacrauienlii oetendit, apeclaioresqiie coa qui
accedam effich, ei i i i aaaciorutu iuyslerioruui
sooielaieui counnttuioneiuqua a d m i u i i , sed ad

V A R I J ! LECTIONES.
, S. . Ch.
, Ch. D.
, . D.
, 8 .
' U
, Cb. ^ Cli. , b.
variai in nia verbis scripuira : iti bia li
i.ri, in aliis ^, ei iia jii ahus catibu . UinuOs lucoa noiaic hmguoi esaet.
ita Irgcndam c**,
oeo .
5 7

6 4

507

S. DlOiNYSIl AREOPAGlTiE

508

po.liiiccm rcmillil cos qui dismplir.aut expeuint *.

mysieriortun q n * videnuit. Vennn ordo miuislro , \
i-iun scu diaconorum e s l , qui expial et dissimilia
,
discernil, antcquain ad sacerdolitm sacra venianl;
, a< ccdenles eliam luslrat, ut eos a comrariis immu- , ,
IIOS reddai, alque sacroruin myslerioruni specla \ .
< ulo et coiiiiiiimioue dignos. haque iu sacra Dei "
regeneralione diaconi eum , qui ad illam accedil, ^ ,
anliqua veste exuunt alquo discalceanl, el ad oc- \ , \
culentein abrenuuliandi causa sisiuul, rursiisqiie , , (
iradiicunt ad orientem (siuil eiiiui purgautis ordi- ,)
nis alqrie virlutis) borlautes eos qui accedunl, ut , \ prioris vita iiidutnciila pcnims dcponani; errorisque pristini lenebria pat< faclis docenl oos u l ob- , \ , scuiis rebtis ablegatis , scse iransfernnt ad ea qua? , \ illumiii;iiit. Oiaconortiiii itaqtiit ordo cst expialorius, .
a.l praclara sacerdoium sacra ducons eos qui ex- , \
,
piaii eutii, aique expial iinperfeclos , quos eliam
iovel purgantibiis eloquioruiu illuslralionibus alque
dociriuis; ei pnmcrea prolanos a sacerdolibus a \ , \
, propler quod ponliOcio instiiulo sacris quo- *
\
que foribug prajlic.iiur, ul sigtiificetur, eorum qui
ad sacra vcniutil accessuin oinnimodis lllusiraiio- , >>
,
nibus csae cxpiandum, quandoquidcin ad aspcctuni
cinmiiuiiioneiiique sacroriiin iiuroducendi mnnqs \ \
cxuialoriis virtmibus sil coiuinissuni, a quibus alii, qul ab oimii 236
>acula mundaii s u n i , inlro- , \ ^
.
iiiitiaiitur.
>

VII.
Uenioiietraiiiui csl igiiur poiaificutn qoidem or- Q
dineiii pcriickndi vim habere, ac reipsa pcrlicere;
\ *
saccrJuluiu aiiiem illuiuiuaudi vim babere, atque \ *
Uluiiiinare; ininis rorum vero expiaudi ac discer- \ ,
iiendi facutialem obliuere. Siqiiidem ordo poulifl- , ,
cius periicietidi laiiitun , sed el illumiiiandi
\ , \
aimul alque expiandi vim babei; ac potesias sa- \
ccrdolum, pr&icr illiiminatidi f.tcultateni, expiaudi . ?
quoquc conlinci scieiiliam : verum inferiorcs ad ,
superiorum fuiiclioites iraiisilire iicquaquani pos-
biint, quarc nefas sil eos ad laulain prolerviam * \
dcvenire. Virltiles aulera quae diviniores sunl, pr< ler iacultales proprias inferiorum qtioqite eacras . " \
scicmias perfectione sua coiitinem. Qiiotiiam ta- mcii ecclesiasticx dcscriplioues divinarum imagi- ,
ues sunl actionum, qnod omali disliudique divi- D
\
iiariiiu actionum ordinis cerlas ralasque illuslralioncs in se exbibent, in primas, et modias tiovig- \ ,' ,
, ,
siniacque sacraa fiinclionee alqne ordines in bie \
rarcbicia dislinclionibus sunl distribnUe, quod,
!
uli dixi, divinaruiii aclionuin ordinem aique dis~
, , liiictioiteaii in acmelipsis exhibcnr. Cuni enim illa
ttin ina Dcitas nienies eas, quibus se iit<inual, ,

priiuuiu expiel , ac deiiulc iliuiniuei, aique tlln
7

68

V A R L E LECTIONES.
* . * cavo-., . , . ;
. .
| C h . I).
f

t e

atiipulatur Ch. >. * ,

7

510

DE E C C L E S . tflERARCH.. CAP. V .

509

\ , . stralae itcrmim ad de.formem quamdam pfomoveat

peiTeclionem, recle aacer ordo, qui dHrinie praeeat
i v \ tmaginilitie, in diversos semeiipsiim ordines virlu \ .
tesque dislhtguit; apeirie deu.onslrana, divinas
* \
illas praeeipuas aeiiones in sanclissimis purissimia % \ ,
que ordinibtis consianler diaiincteque ronaisterf
, \ ,
Sed qiioniam sacerdoium ordiuea ac mtinia, T.rlu ,
lesque eonimei actiones provirili exposuimus, sacraiisshnas eliam eofttm consecrationes, quoad
pooauinu*, conaidereniua.
.

. Mysterium

comecralionU

wcrorum

ordinnm,

Poitlifex qoidem qui ad ponlifieiam consecra , \

tioneiii est evecius uiroque genu dexo anle ahare,
,
, g Supra capnt habci Scripluras a Deo Iradilas, ma, \ , \
numque pofitiflcis, atqiie boc modo a pontiOce,
- qui ipsuin coneecrat, sanciistriinis adprecaiiot.tbi)8
. ,
consecratur. Sacenloe vero niroque popltte anie
altare flexo, tn capi.e babet dextram poniiticis, et
, \ , \ bocmodoab illo ponlifice, qui ilhrm'conaecral,
-
saiicifc invocatioiiibiig consecralur. Porro dtacontis
. - 237
&
Aectens anie divtnum allare supra
,
capul babet dexirai pomificis ipsum consecraniia,
, \
el ab eo consecratur iitvocaiionibus ad niinieiroriim
, ' consecraiioneiu accotnmodaiig. Unkuique auleiu
. eoruni signum crucis a coiisecrante pontiAce impri mitur, el singiilig sancla praedicatio pcrfkieneque
, * saluiatio adbibeiur, cunciis pnest.iifibug occleeia0 , \ , siicis, una cum ponlifice consecraiue, coi.galulaiiii , C bus illuui qui aliquein diclorutn ordinum gacro
rutn esi cooptalus.
.

. .

e n o

IU.

Contemplalio.

.
\
Communia quidcm sunl et poulificibos, el aacer
dolibus, el miuislris cum consecranlur, acccssus ad
div.nuiu allare, genuuiu flexio , pouliCciae nianus
, impositio , crucis iinpressio , pnedicalio , pcrficieni
, ,
salulalio ; praecipua vero ei episcopis propria est
\, ^,
\
Scripturarmn snpra capul imposiiio, quod inferio ,
res ordines non bal>enl; sacerdoiibtis auieni utrhia * ,
qne pedis inclinaiio, quo carel consccraiio iiiiui ,
sirorum, minietri enim, ul dicium est, allerum lau , - U luin genu fleclunl.
, .

I
\

.

, \ , \ , \
, , ,
\ \

.
7 1

7 1

liaqne acceasus ille ad diviuum aliare geiiuum

qite flexio insinuat onmibus iis qui sacris ordiiiibus inilianlur, vitam propriain Deo , consecralionia
anclori, penilus subjiciendam, nec non spirilalem
inlegrilalem omnino puram purgalamque alque
iniformem offerendam esse, u t , qnamum Geri pol e s l , digna sit divino lemplo et allari ejus , qui
aancttori ralione dciformes mentes consecrai.

VARL4E LECTIONES
.
, S. P.
r 9

' , Cb. D.
.

71

add. .

7 1

dcsuul b x r in S. c l P.

73

: GuciC-

AWSOPAGITJE
III.
vttffcC
PoaiMcfi atiteni manos Impositio dtatgaa.t hier-
, '/
arcbicam proiKCiioiieiii, qti, lanqeaai tatKlo*
, \
*,. patorno affecla fotei , et slaluei vtrtutemque
,
fiairi ordjiiw imperiilur, adversariasqtie poieuales
(* &
fOOctii ab illis abtgil: siroulque docet, stc oouae\ ,
raies obire aacraa oiuues ordiois fuueitonos l i n ,
qiiani qul siib Deo iilas obeani, queui in oraai re
.
*uartun aclioDtim duceiu babent*

.

Porro aigtuira cructs deaignat omnium simul
,
carnalium cspiditatum cessadooeu), dituiatqoe viiaa
,
imitaiiooeui , dum cunelanler iuiueolur ad L>ei
,
nlein jesu viiam ad crucem uaque jnortetn, cum
eqiiima pronu* ac divina itupeccabiliiaie Irauaa- , \
,
.am, qui pie viveniet, lanqoam sibi ^onforaaes, ad
{ .
imagineut 3 iiptccabiliialia aue Carnai crucia
inaigi.it

IV.
Sacn.m vtro ordloaiienHna et qi M t i o Q \
iur promulgaiiootra poniifox p r o d a n a l , moalerk ^(^ ,
dedaranie, Deo ebaruia aaerorura ordhxft colla- ,
torora iuterpretem etae d i v i r a demfoufc, euanqoe
,
IHMI private graii* eos qni kiitiamur ad eacrum
\ .
ordinetn promovere, sed afflaiu Dei regi in emttibut *
htororcbieie ordi.iatioitibua, Hoc modo lloysea,
,
cumessoi legaliuni collaicr caremawiarani, fra
ireip suum Aawo, quantunms Deo cbarvfn. aacer , oio*
dolibque dignum, uon pijua ad eacerdoialem or- , ,
diiiem proinovit, quam ad id d m i m u i txctlatirs,
,
tub atiinmo conaecratore Doo sacerdoialetn conse*
. ' \
crationem pontiflcaliier cetebraret. Qninniiu diviuus
( \ '
Ute ae priinug ordinis noatri coilator (hoc ettim
)
iiionui tibi Jesoa beuignisaimu in noslri graliatu
, , ' 6
JttStttaptii) non aeiiiot ipae clarHleavii *
nt
-Xi tdr alarn &
Hoquia testantur, sod qui locatat tU ad ettin: Tu . ^ \ ^
0$ $ucerdo$ in attrnum Kcundum ordtnem Mekjki- , ^
udecht.
Qoapropler
etiani ipoo dunt ad
\ *
ordinem aaoordoiis disctpoloa promovebai, tameisi
, \ ,
uA Deiia conaecraiionit auctor exsiaterei, aiimd U - , ^
liien ad sanciiftiimum suum Paireio e l Spiritum
,, ,
J)ei principalem pracipaum sacrosancias consecra- 0 &,
lionis munua referebat, praecipiens discipulis, u l
, * *
eloquia tesiaotur, ab JexoiolymU ne diuederert, )\ . \ \
$cd txtptclarent promiuionem Patrii
quam audi- , \
0ii$ inquU
ptr oi mgum; quim vo$ bapli*abimini ,
Bpintu i a ( o . Quin et princeps apoaloloruiti,
, \ ^
noa cum eoasquili sibi ac poiiiificaii decade,
, * A n i #\ aacrum iHum duodenarium discipolqmra I I U O M ^ , , \ Octou
%

4 1

iiMebr.T.

paal. c n .
f

A c i . , 4.
VARIi LEGTKKNE8.

* , S.
, . Sc.
, D. , Cb.
, S.
:*;, . D. .
, D.
^.* CIL. Paulo poxl pru , , Cb. l>.
f >.^ Cb. D,

76

77

81

7 8

7 9
n

DE ECCI.ES. fllERARCH., C A P . T .
! 6 ;
.
* ,
, \ .
.
*
"
, '
.
divioua poitlifex iiequaqtiafii proprio sxcros
eoedetn iuslhicltt l>ei d.vioiuis celebrare.

514

rum impleuduin congregatu&

stimmai Div}itUaii

elecdonis mutius reverenler ceaait com a l l : 0

Unde quem *leg*ri$*;
euuique quem Hiviiui
8ore designaverat sacro itti doodenario blerarchieo anoroeravit. Cum antem de divina illa
sorle, qnafc diviniias eaper Malihiam cecidil, alii
ab aliis, meo quidem judicio , non rtcle dhreraa
senserint, meara ipse senientiam exponam. tlibi
eniin vidoUir ScripUira soriem appellare divinuin
illtid miimis, quo declarabatur cboro bierarcbico,
qidsnain divino suffragib eleclus e r a l : siquidem
ordiues conferre debei, aed ut decet poiuiAreiii

vi.
& -
.
, , . "
, \ ,
\ * , ,
( ,
* , , \
.
,
, \ ' ,

i
oSv, , \
.
.

\
\ , \ >
, \
, ,
, , , \ * ,
\
' , ,
- ,

, | , , ^ * , \ ,

9 9

Porro illa aalulalio aub finem aacroinui * r dinalioiinin adbibettir, aacri quidplam iiuiuit. Ctiiicti
enim
Q * 1 * 1 saeris ordinibus
qoe qui cmtaecravil poniifox, i u ooMOcraitiw
liitani. GIIOI eoim roens aancia sacroaanclia babilibiis e l virlulibue, divinaque vocaiioiie ac eanclimonia ad sacri ordiuU conaecratiouem penreneril,
aiaabilia exaiaiii xqoalibos sanclieaimiaque ordiuibus, et ad maxime deiformein provocia puU
cbrimdinefii amal o i ipoa rnentea toi almilea o i
ab Hadem satif te redainattir. Ilinc sancta Ula m lua conealulatio IA aacria ordinibtis ceiebratur, qnce
mentium qualium sacroeanciam iitaituial cwatuiin i o n e n , autabilemquo muiuam falitiam, qnippe
qtias deiforaaem niaxiine fooqalalem lotiaa aacci
ordiuia conaervat.

J39

ui

Aiqae hac qaidem, uti d i i i , communia suni a a i tacromm ordimim collatioiii. Habei vero
pouukx peculiarem Ulara aacraiiggjniani Eloqoionim supra capai ftBposiiloiioiii. Cum e u i i n perfoeii*
va qua?qne sacri ordiuis vis alqiie scientia diviina
poutiQcibiia d i v i u o principali ordiittinique origin a l i b o n h a t e ooMcedalitr^ nierilu pouliiicuui capitibua Eloquia divinilus iradila iinponuntur, qtija tvtilineut expouuotque aciie omneoi iboologiain, lieiqne c u m operaiionevi uiiii appariitoneiii, ^ a c r u i M que aermonein ei aciiopem ; trnoqoe verbo, diTipa
o m n i a sacraque opera a c verba, quae a beneflco d i v i n o priucipala sacro noslro o r d i M i indnka, iia il
ponlifex deiformis o m n i s quidem virltit.s lii*rarcbi*
cat plaiie pariiceps exsislat, o a m i u m vero saciopriav
cipalium Eloqukiruiu et operaiionum veri afqm vinitoaquc tradilam seieutiain HOII taiiliiHi per illuslrationeni acceplurus s i l , venun eliaiu in alios
pco cujuaxjve ad res aacraa.capacUaie, iranaCqsMrua,
?ers

A c i . , 24.
V A R L E LECTIONES.

* M . , , snflragatnr Scoi. * ;. Cb. , S. ", Sal. , af

Upwv , Cb*
aubjuugi: , .
" , Cb. i ^ . M.
/, *
n

S. DIONYSll AREOPAGlTiE

516

nec w>n pcrfeclissima qtixqiie lotius ponliflcaliia .

munitt divinissimis scientiis el sublitnissimie anago gis poiiliiicaliter celebralurus. Sacerdoiibus aulero
, ulrkisque pedi* inclinaijo peculiaria est p r * ordine
, *
minisicorum, qui unum lanunn genu flectit, atque
.
boc ittu corporU a pontiftce coni/Ocralur.
t

5 VII!
Ac flectio quhlem deaignat subjeclom afce&itm
JHS qui accedit, et subjicit Deo id quod sancle of ,
ferlur. Quoniam vero ires sniit eacris operaotitim,
. , ,
uli sxpe diximus, drslinclione, qoac per lotidem

sanclitsimo* rilus ac virtules, tribus eorum qui \ \
inilianlur ordinibus praesunl, alque salularem eo- , mm sub divimim jugum promovem acceseum, recle ,ministrorum ordo, ul qui tanlum 240
jcxpian- , , !
di babeat, solnmmodo eorum qut expianlnr acccs-
sutn procuraL, eumque divino alUri sistil; in quo , tv ninvirum tiieniea quae expiatilur wipra mundanain . 0 1
ralionem coiiflccranlur. Sacerdoies vero utrtuuque , '
genu fleciunl, quod i i , qui ab iis aancle promoven , \
% soliim expiraUir, veruin etiam prxclarissi- mis eomm sacrittciis, vila jain anagogice perpur- , \ gaia, ad cottlemplaudi staluin ac verilalom saceido . ,
tnliier perficiantur. Ponlifex antcin iiirumqiie geun
,
fleclens supra capnt habel a Deo Iradilas Scriplu- , r a i , eosque, qtios ministerialis virlus expiavit, e i , \
sacerdolalis functio illuminavil, ad eorum qua? con- ' spexcrunl sacrorum pro modido ciijuaqiie sctenliam , \ ponlificio rauoere provebit, perficilque . eos qul ^ , *
promovctilur, ul pro captu suo loli Deo con&c- .
crtutur.
9 f

ot

9 1

ADMOTATIONES CORDERJl.
Parie prima $ 1 aft bierarcbicam ralionem onmcm in dmna roysleria seu sacra ditidt, et in eoa qni
ea leneiit enimiiantque ali s, aique in eos qui ab illis iniliaolHr. Uude in eupplemento ad 111 panem
S.Tbufiiavquaesl.54, arlfc. i , ittfcrfur, qnod einl quidaw cxercenlea aclioftes bierarcbieas, e l quidaifi r e c i pieitles lanluin, qui suni laici. Unde iiullius aacramenlt dispensalio laicia ex officio conipetit; sed quod
poaamt bvpiizare in casu neceaaiiaiis, ex divina dispensaiione facium eai, ut nulli regeneraiionis e p i r i u lis fccullas deessct.
{ II. Ubi ait : 1h quidem qni infanlet erant atludil ad Epist. ad HebraOi, ubi S. Paulm eoa qui legalia
Moysis acceperani, voeai parvulos * Lex aulciu illa, i n q u i l , ral illuruin captui accoinniodala. rt p e r
uiiibras ac liguras ad Cbrismm adducebM, juxla quod aii Aposlolus: Lexptvdagogus notter fuil iuChri$io .
DuplicUer enim (iiiquit S. Tboioas 4-2 quacal. 98,arlic. ) lioiuinen ordtnabaiad Cbrislum. Uno q u l d e t n
niodo. l e s t i i n o D i i i m Cbristo perbibendo, unde ipse d i c i l : rieceue e$t impUri omnia quas $eripia ftnti t n
lege Motjti; ei prophtiit, et pmlmi* de me ; el ioan. : Si credereti* Moysi, credereih (oniiim ei miki : dt
mt enim Ule $crip$U P. Alio iuodo, pcr moduin cujiisdain dispoailionis; dum relrabens honiines a c u h u
idololalriaj coiicludebat eos SIIB c u l i u uuius Dei, a qtio a a l v a i i d t i m eral gcuus bumatiuni per Chriataiti.
Uiule A D O S I O I H S a i t : Prius auiem quam veniret fide$ tub legs cuttodiebamur COHCIHH iit eamfiumqnm>
revelanaa t r a t i .
Noia auieni Dioiiysium bic diaiinguere triplicem hominnm sialum. Primtis eel veterii legis, secouikis
povae legis, lerlius eti 6 l a l u s g l o r i a ? bivc palruu. Sed sicui p r i i u u s elaius esl H g u r a l i s el iuiporfecina r e ~
apoclii s i a l u s Evangelii, ita bic slalui eat Aguralis e l imperfecius respeclu slaiiia pairia, quu advcnletrte,
Uiii evacuauir.
Ibidem : Perfeciiorem ero mgtlerio7um ditciplinam $acra Scripture noitram vocat kierarchiam, e i c .
Lexeniin uova(!iiquit 0. Tlioma* 1-2,' qusl, l U 7 , a r l . t) comparatur ad velereui, sicul perfecluiB ad
iiiiperfecluiii. Omne auteyi perfeilum adlmplel id quod imperfecio deest; ei aecuiidum boc lex nova adim|del veieretu legeiu, 1 qoamuiu *\ illtul quod vulori k g i ikeral. Plura vido apad aauctuiu Tboamiii
UH c i u i o .
9

llebr. v, 13.

Gal. m , 24.

Luc. xxiv, 44. Joa. v, 46. 4 Gal. , 23.

V A R L E LECTiONES.

91

, S. D. Ch.

99

, 11. , .

W7

DE E C C L E S HIERARCH., t A l . V . -

CORDERII .

518

J IV. Leqn\dem hirc esl tacrotancta tnmmoe Deitalii, *i per prima QUtP tequuninr nd dhiuitthmam
ejms itteem nddueantvr, Ex hc looo sanwii* Tbomas parie, qnaisu 106, art. 5, in corpore, conchnlh,
quod inferiores angeli nmiqtiam illttmlnenl anperiores, s*d semper ab eis iilwniiiemiir Oijws raiio est,
qiiia niminim ordo cominetur stfb ordine, sictii causa coiiiinelur sub cauaa. (Jnde aicui ordiiiaiur cauaa ad
causaiu (scilicet secnnda ad pritnam), ita ordo ad ordinem.
Nolandum ibidem, quod ecclesiastica bierarcbia ccelesiem qntriem bterarcltiam nliqualiter imiteltir, sed
nun perfccle similitudinem PJHS assequalur. Iti ccelesli euim bierarcbia lola raiio ordinis csl ex propinquil a l e ad Deum,et ideo 241

^ propinquiores, sunl ei gradu subltmiores, et seientia clariorcs;

e i propler boc supenores nunquam ab inferioribiis iltmuiiianlur: sed in ecclesiasiica liierarcbia intcrduui
q u i aunl Deo per sanclilateni propinquioree, sunt gradu inflmi el ftcientia eiitiiienies. ei quidam in uuo
ciiam secuudtiin scientiain einineiil, et bi alio deliciunl; el propier boc aupcrlorea ab iuferioribus dootri
pos*tint.
Notn 1, 5 el seqnenlibns a saueto Diouysio describi sacrortim ordinum dislinclioncm et eonimdem
ttnmertnn, differeiiliam elsidiordiwsiiionem, quac a sumino ponlifice descendil. Ha?c aulcm aubordiiialio
conflrmnliir ex Clcmente, in Aportoticii ronsiitutionibu* libro oiiavo, capiie quadragesimo scxlo. Etenim,
inquil, si nou essct aliqna lex po$ita, et aliquod diurimen crdinum* satiierat, uno nomine affecim omnia Ula
miniiteria perficere; verum citm Deo cetnequentiam rerum didicerimut gpiscopii qnidem anignevimus ti
aitribhimui qucc ad principaium sacerdolii periinent, pretbylerit vero quas ud sacerdotium, deinde diaconis
qna; ad miniilrandnm vtritque : ut pure et catte fianl qua ad religionem pertinent. Neque enim fas e*l dhtcotio sacriikium ofterre, aul bapiizare, aut bmediclionem sive parvam sive itiagiiam faccre, neqiie preftbytero ordinaCtonca clericorum iacere. Siquidein non licel ordinem inverlere, e t c . ulibi Clenieiis c l iuc D J O nysius $ 7 laiina prohai. Quare ibidetn rcclc infevl Turrianns, ciini sancii apostoli a Doitiino didicerinl, uC
apoblolica doelriita tesialur, episcopos Osse, eldici , id csl prasides sive principes sacerdotii,
nuila novi itominis n l i o eDicere poiesi, qtiiti sil in Eccletia sacerdoiii princqialus, qni episcopis conveiiil,
et sacArdoluin, qui presbyieri, quibiis episcopi pr.csunl. Ergo Jicel uovalores noelri noiiiiua confundanl ad decipicudum, c l novas ralioues iioiuiuum iiiveuianl, nuiiquam tainej) rcs e l rcruin diflerentiau I U U tare poienint.
Nota 2ibidem tria dtinlaxat muiiia episcopi reienseri, gcilicet ordinura coMailoncm, ungiiemi consecratioiietn el allaris !>enediciioii*in, ctiin in Pontt/icali iiomano aex munera seii oilicia episcopo a u r i b u a n l u r
hte verbis : Epiuopum opi.rtel judicare, interpretari, consecrare, ordinare, offerre ei bapiimre. Voluil n i i i i i n i i i i Dionysius liic duulaxat recensere ea iimiiia episcopi qux iJfi propria suul, ei cum nulloalio ordino
coiiuuunia : naiii inierprelari, offerre el baplizare sacerdotibns qiioque ex oflicio coinpeiii; qctibua in Poniificati quinque inunera assignatilur, cilitei offerre, beneaicere, pnxeitt, prccdicare el baptitare. Plura oe
ins vide apud Vasquez in lerliatn pariem, disp. x5G cap. 40.
Parlesccunda nolauduiti, in eoiisecratione episcopi a Dionyaio Iria reqniri, scilicet impositionem roanug,
imposilionein irbri Evan^eliorum, el fonnani coasecraiionia. Oispulani utein tbeologi, irum iniposUio
i l l a bbri Evangeliurum sil matorta sacramtmii, sicut imposiito manus ponlififis. $ed benO oaiendil
Vasqiicz, quod iicel IIOJC caeremonia a teiiiporc aposloloruiii i n conaecralione e p i ^ q i o r u m adbiberi c o n suevtrit, labien maleiiaiii tousecialioiiis cpiscoporum ease ; quia maieria ab eodeiu adbiberi debel, a
quo pruferri potcsi foriua ul legiiimo mtiiistro; aiqui Jil>er Evangeliorum linponiiur scapulis vel cervtei
-etMsecraiidi ii(;n ab episcopis cuiieccraioribus, sed ab ) ex capeltania, ul dicitur in m b r i c a Pontifica/##, etantiquitus liebai a diacoiiis (al expresse iradit Cleiueue Jib. vm Con$tilutionum in flne capilis l e r tii) qui s u i u iiiiuislri prdinalionis, neque foriuaiii proferre posauut: quare polesl cssc inaieria.
Elquamvis in concilio Cartliagiueiisi iv, can. 2, pracipialiir nt duo cplscopi leneaul librum Evangelidr u m , et reliqui iiiauu> iuiponaut, laniefi C U J H op|K)siium s i i i n uau iu Ecclesia Ruuiana, et Cleniens iradidertt, coidiciuir, plane perhuerc ad esaeiiuaui ordHiaiioiiis, u l liber a b epiat-opU leuc^lur. Maleriaw
auieu a legilimo uiiuisiro d^berc applu-ari iQauifestuiu esi, el quidem abeo a quo torma proferri deol;
u i i bciie ducel Vasqutz cilaius dispuiat. 237, cap. 2, ei diapulat. 458, cap. 4. Quamvis auiem Clenjou
ivco ciialo el Diuiysius Ji c metiiineriiil bujua careinofTrcc, neoier laineii eorum dri;ii etsc inaterbiAi
consecraliuiiis episcopi, aui per illau iradi poleslaiem, aed Hliua memiueruui, sicul el a|iarum *
]

S U f , t

0 0

iiiannn.

Pajle tenia, | V, ubi a i t : Hoc modo Moytes, clc.,alludit ad iilud Exodi xxix 4 : Et Aaron ac * ejtis
applicuhU ud omum tabernuculi tesiimonii. Cumque laverit pottrem cum fiHU SNS> aqua, ittdue* Aarun vetiiwemii $ui$ id eiitinea el lunica, et iuperhumerali ti rationati, quod toiutrmgei beUieo. Et pont* iivrum iu
<Hpite eju$, el luminam lanctum tuper tiuram, ei oleum uucliotii* fuudti tuper capnl tjtu : atq*g hvc ri u
<oHucrabnur etc. Dnde palol auliquus Hlus cunsecrandi bactrdotes.
Ibidem. Eumque quemdivina sort designntcrat, eic. Sic Miiilieroruni rap.xvn,inlel!igimus irilitis Israc!
virgas sHas iu borles dedisse, u l qui elevi e^sel a Dw, sacerdos doclararelwr. bor^amviu eecidil tuper
Aarun ctijos udnisvirga lurgenlibua geintu* ellloiuerai. lla e&iaiu Gedeun diviiiain aoriani ^QliU, diceua :
242
&
lucn per mamm meam hrael %Uut iocumj et, ponam huc vellu$ iauat in areu : ti ro$ iu tolo
vtiUre [ueni, et in omn* terra ticcutts tciutn quod per tnanum meam, ticul locutus *e, liberubit itrael e\t.
Kuilcm modu libru lerlio Regiim, cap.xvm, w>rles per EKani propbetain daiic a o i i i , oogJioaccrcUir
I4UIH ipse an sacerdotea Ba.il esaeut veri Dci propbel, verique sacordoics.
Noiautbiiu sorlea iu iriplici caa geiierc. AlUe enuu aunl divroriaj utquaodo pcr eas inquirUur, qnid
i:nique iribueiidum sh,aive illudsii res possebsa, sive bonur, sive poena, sivcatia fuuctu. Al\x CDiisiiiUriae, ul quandu w>nibus inquirilur divinum coiisilium, iri.aciaiur hi rc dubiu quKI ageNduim. A ^ B O i i l d i vuiatohar, ul quando per e;n> de veiilia iuluri iuquiriior.
2>orlea iuie deiuutil iliicii babeuliir cuju8cuiiqiie kiudein generis sinl, cum quis.acltis biiinanos (al ail
\K Tboiuaa 2-2, qua$i. 95, a r L 8, el opuac. 25 Ue tohibut) pulal aortiri effcclum sunm t>eciiiidiiiu dlspoiUonmdaemoiiuni aul da:iiiunuiii ingesdoneiu i baiceiiim eal suporstitio. Itetti CUIII qub eveuiam ex iocluiia exspecial; q o o d t-si viiium vatMtait*. Iiem cum, eliauwi eventuiu x>pectei a l>eo, laincH abeai ccbtilas : baBcoJUiu ecl leulaiiu Dci. iieui cuui adbibeltir delma reveron ia vcl cum divina oracida
cuiivcrluDiur ad lerreua negulia. Ucub|ue cum quis stne deleciu el peculiari I>c iiistinclu in eleciionibus
ecclesiaslicia borie uiiiur. Aique l w suul qii velaulur in cap. Lcclesia, De touitegiis. Altameii cniu
U.oiiy^lu probaudx valdti auritia,
Actorum primo dtvitiiiu ab apusiolis lnsliiuia;, e l a Doo siugularir
t

iud. vi, 36.

510

S. DIONYSIJ AREOPAGIT.*:

5*0

ter dfo&Ut fuerunt tti Mallhiat eieciione. Iiaque sorie* di vtsoria, qu nec cedunl in injoriam tertii aal
aol Efclesta, oeque ifroganl irrevereiitinm rebus sacrii, ui <lum bsredhas profana datur orlibueac- Jibro RvangeUomm, eic.,liciue sunl naiiira sua. Consulloriae autem el divinalori* nequaqoam,
niai imercedai inspiraiio divinn, vel magna neceasitaie urgente aliter dubiiim dirimi nequii, lunc enim
licerei, praeinissa oraiione, sorte ilJud dirimere. Et s i c S . Augual. in psai. xxx dicit, ories nibil aliud
eaae, quam dubiiaiioiie humaua indiciuui divinae voluiuaiia.
retp.

PARAPHRASIS 1

LCHYMERJE

(26).

{ I. flasc de dhriuo roysiicoqtie unguenlo; c a M e r i i i u

modo lempiis e expoiiendi ipsosmel aacros ordines, ac spriiiiones aeu diairibuiiunea. Uac auiem
eoe ulilur, quia quilibel o r d o ecclesiasiicua separaikn babel ecclesiastica minisieria aorie quodamn i o d o sibi aitribuia, quac praelerire nequil. Virlutes
auieni el aclioitea uno eodeinque aensu accipere l i ceal cum idem valeant : tiquidem dicendi sunl
doclrinaliier expiandi et illuminandi vim t efflcaciam oblinere. Primum enim possumus, ac deinde
agimus. Liceat quoque aliier diaimguere, ac virtutct qiiidcui acciperc pro donis spirilalibtis ac merit i s ; actioues vero pro minisleriis; perfectiories aulem nianifcaliun esl, qtiod in < oiistiuuionibiis sru
ordinalionibus accipieinua. S c cnim in noaira quoque hierarchia quidqutd incomposiliim et inornatitm eet, pure segregabilur, reclus autera ocdo et
ornatus demontlrabiltir. Quoniam vcro in omni bierarrhia triplcx esl disiliictio, aicui pulcbre, u l existiino, jampridem estendimua : siquidem o m i r i s
fiinctio bierarcliica dividilur in ipsas iniiiaiiones et
ntystaa, el eos qui initianlur.

I. \ \ ,
*
.
, . \
' , *
\
. , \ . \,\
\ -
,
\ , . \ \ '
,
\ . "
\ ,
\ , .

, , \ .

II. llaque coleaiis q u i d e i u bierarchia 243 P

lniliaiioiie habel quam maxirae iinmalerialero rerum dmnarum inielligefitiam, quantusque dari
poust, diviiwe imUaiionia stalum ; pro mysiie vero
priinas illaa essentias: ha? enim ad inferiorea d i vina mimera beiiefice derivant; inferiores autem
virimes sunt ilLe q w iniiiauiur ei consecranlur.
Poei coelestein vero illam, noeirain banc bierarchiam divlna bonilaa consliltiens, quaiidoquidem
infaiilea eranius, legalem bierarcbiam indukit, i m becillioribns nosiris ocoSis luinen illis proporlionalum per obscuras quasdam itnagiiies affundemi, qurc
ha dijudicalu facilem inlelligcnliam babebant.
Quoniam vero dixit, o m i i e i i i bicrarcliiaui babcre
initiationem, et myatas, el iniiiaios, ad legaletn
cidlum veniens isliusmodi I r i a d e m oslcndcrc cupil.
lnilialio ilaque huic est, a (ypis a d spirilalem culIIMII traduclio, qiiemadiuoduui eiiamTbeologu ille
Gregorina asseveral : niaiiuductores vero a d banc,
aivd jnyklw uiii, q u i a Moyse, prhno doclorc ac d n clorc, e d o c t i suiil labcruaculimi illud n o o inanu f a clum, eocunduiu quod illain legalein bierarcbiam
describeiis, legalia illa figuras seu iniagiuea appellabat : audivit tmim : Omnia faciet ucundum exem*
ptur quod iibi motulralum ett in monte*. Inittati ve-

II.
, \ , ,


^
\ . * >
, , ^
, \ . , , \
, \ ,
, .
\ , \
\ ,
, \ ,
,
xcu\CBtQ xdr & <
. , \
, \
\ Upov \ ,

Exod. xxv, 40.

(36) Vble Srlndia S . Maximi lom. II, cap. 5 Erdes. hur.

5il

DE ECCLES. niERARGII., CAP. V . PARAPHR. PACHYMEILE.

523

\ , * eranl, qui ab bac ad perfectiorcm disciplinam

\ \ iraducebanlur, quam ci implelionem primse sacram , , que soriem Scriplurx vocant, secundum quod eiiura
' . Dominus adimpletor legis, el non soluior dicilur .
, Quouiadmodum eliam pictor, qui dum uinbra ima \ , * ginis saepe colores addil, dicelur illani adiinplere,
, , \ $ ei nequaquaio solvere. Si vero Paulo credendum est
ad Hebreos scribenli, medium quid inler ccelestem
,
illum et legalem culium noslra esl bierarrbia; qus
.
cum ccelesti quidem communicai, qtiod spiriialibus uUtur coniemplalionibus; cum legali vero, quod ut
illa qtioque sensilibus signis variegelur.
5 III. \
S ' ^ l aulem etiam ipsa tripliccm banc bie, \
rarcbicam disiincliouein, divisa in mysleria, et in
, \ , \ divinorura myslerioruin adininisiros ac sacerdoles,
' .
l e r t i o s illos qui ab bis ad sacra proinovetilur.
. Quslibet aulem borum funclio denuo iripliciler d i * vidilur. lnilialionum itaque prima esl expialio, se * \ cunda , expialoruro illumiiiaiio, et terlia , quae
. , priores complet perfeciio. liem ordo iniiianlium
, , \ . prtmuin expial, dejnde illuminat, ac poslea perftcil;
, , \ diaconi expiani, sacerdolea illuimnanl, 244 P * . gcopi perficiunt. Eorum aulem qui iniliaiitiir,
, primi expianlur per caiecbesin, secundi illuraiuantur per bapiismutn, e i terlii perficiunlur, cum per , \
ieclivain
scienliam accipiunl eoruiu quae in ba ,
plisnio oonspexcrunl, diviiiae eucharisliae pariicipea
,
. cffccli. Triplex ilaque sacramenlorum sacra fuuclio
- celebraiur : nam divinus baptismue ostensus est
n

e t

\ \ - C
expialio el iliuminalio, communionis aulem
pariicipalio el ungueuli niysterioruin uoliones suiti
\ , \ ,
\ , * pci feciivae cogiiiiionU aique scienti, qua sacro . sancle diviua coiumunio celebratur.
5 IV. Nunc auiem de ecclesiasiico ordioe dicen$ IV. \ , \ , , duin esl, qui cum eiiam irifariam, io expialionem,
, \ illumhiaiionein, perfeclionem dividaiur ; lex liaec
, sacrosaiicla esl omuis bierarcbiae, u l per priiua
. " , \ secunda adducanlur. Annon' eliam illud in rebus
\ ; ( seusibilibus et aspeciabilibug videmus? (baec eniui
*) \ , eiemenia vocal) u l in vitro perepicere licel, quod
\ , \ aoleni recipit, alque boc modo illuminal; et in
, igue, qui prius ad uiaieriain, quae facile comburi
poieti, accedil, e i por baoc otiam inioug apias ad
. , euin recipieiiduin ualuras exurit. Idcirco quoque
, ' , \ D omnitt rectae ordinaiionis, sive ecelestem sive no , slraui dixeris, prhicipium ac aedes in primos or , \ dines divinos suoe radios erailtil, alque per bos
.
quoque inferioribus collucet.
V . \ ^
V. Horum primorum est, posterioribus sine
\ . invidia conununicare illa quoruni ipsi sunt parli \ \ , cipes. Itaque divinus ordo poniificum idem esl e l
, pritnus ct supremus, el ullimus : primus, quonian*
, ex eo caeleris quae propria suiu donaniur; ullinius,
. " quouiam in ipsum omnis ecciesiasiicqs ordo desinil
, Quemadmoduui enini bierarcbia omnis in Salvaiore
noslro Jesu Chrislo consuitiinaiur, ut qui primu
, bwrarcba e s l ; sic eliani quudibet bierarcbia ir
* - proprium suum bterarcbam referlur, ui qui
e s s e

Mallb. , 17.
PITROL. GR. Ul

17

623

S. DIONYSII AREOPAGITiE

per onllnes albi eobditos operclur, qnibtis prabuii , \ ftvcp

poiestaiem baec agendi ( enira vocat omnes ( ,
ordines, uti paulo poslexpiicai); aiiameu pracipue )*
, \ ,
poaiiflci, ut ipsemet peragat, ei non per aliorura
minisierium, allribuia eel ungvenli sanctiflcaiio, el ,
, \ ,
altaris conseoraiio, et ecclcsiasiicorum ordinatio,
quae etiam perfeciionis effeclrices imagines divinae \
* \
poiesiatis vocavit : bae enim sunl qua? divinistima
quaeque symbola perflciunl. Nisi enim ait unguentum, . ,
iiisi s i l aliare, nisi ait 245
tummua aacerdoe, , , nibil etiain quod sil rauneris sacerdoialia perficie- . , \
lur. Deinde, ac si quis objiceret, quomodo eiiam , \,
bapiisir*a per aacerdoles conferri poaeit, ait, neque
boc eiiaro perfecle per se sacerdotem operari; nain , ei anlislite opus eril, ut unguento inungal baptixa- . &
loro, siqnidero baec antiqua erat consoetudo. Quo* \ , ;
modo auiein etiam divina communio fiel non exsi- ,
lenie altari? Ubi eril sacerdoa, nisi episcopus ; ,
ipaum ordinaveril! Recle iiaque diximos, iriahaec \ \, \
inysieria virtutet esae porfeciivaa, et singulariier ! , * \
episcopo allribui, id esl parliculariier, et semel , \ .
gitnpliciier, non auleiu secandum quid ac partialiier.
| VI. \ (
| VI. Quoniam divisit eecleslaslicum ordinem in
per6cieniem in ilbtminantem, in expiaotem, raodo , , ,
tradit quid cuiqoe ordini sil proprium. Ordo ilaque .
episcopalia porflciendi vi pollet, ei perficiena et , , \ ,
perfeclua, ac disciplinas, habilusque, ac viriutea
aacrorum conferena. Ordo vero laccrdoium, slve , \ - ,
preebyterorum, Uluminandi miinus obiinol, ad sa- , ,
croruai conspecloro manuducens eos qui iniiianlur, C ,
dttin eacrig quidem ipsa operatur, et per manus \ , \
aacerdotum propria diviniiaiia opera exbibei: ?e- ,
r u n eoa qui divioaruni rerum scientiam adipiscendi
desiderio leuenlur, ad epitcopuro iransmilut. Mini- . ,
airorum ero, id esl diacoiiorum, ordo esi expia- , \
lorius, et discretor booarum et malarum, aive per- \ , ,
eonaruin tive rerum; diacernum eniin oiiatniain * \ peraoitas acoedeadua, quam virtuiea rerum et , ,
qualia booa aiot et qoalia prava. Unde ei ipsi quo- \ . " \
que veiua veaUuieniiiiD deponunt, quod veteria ,
lualiii symboium refert, abluuulquo l sistunt, * \ ,
ei addueuni oum qui ad bapibmum accedii; aiqui- , \ dem ha?c omnia viriuiia et ordinia suoi expiaous. ,
Doceai eoim illot, u i rebua obtcuirit reouoiiauie*, ^ \ . , ,
ad ea quai illutuiiianl adducantur. Adducil itaque , \
. , expialos, expiai imperfecloa, fovel inaiiiutiooibua,
, ,
fcecernU aacroa a profeuia, forea caatodit, Diaconi
euiro IUIIC forea babebam, D U U C vcro eas leoent ,
aubdiacooi. Lex iiaque ecclesiaalica diaconoe fori- . ,
feus pneflcii, iDsipuaiia qualia et quali Aituras s i l ,
ad sacra iniroilus, e l virtutibus iatia cipialricibua, ,
ip*U, iuquam, diacouia ad aacrorum aspecium i u - \ ,
iroduceodi munus comiuiueu*, et per eoedem ad-
miitena illoa quo* ipti sacrorum atpcciu dignoa \ ^, \ , jadkaveriDt.
, * .
\,
246
SaDimatim ?ero omnia repelendo ait, ponUfiteui quidem pcrficere sacerdoieni antem illumi- , ,
y

526
DE ECCLES. HIERARCH., C A P .V . PARAPHR. P A C U Y M E R i E .
&\ , uaie, diaconum vero expiare, ac aegregare fldelem
\ , - ab inftdeli, el dignum ab indigno, quod proprium
. , - esl tubdioconorum. Interim episcopns etiam potesi
, * \ obire munera inferiorum, non lainen sacerdos ea
, $ quae sunt episcqporum ; ex quo significalur, quo . \ modo nemo debeal majora se prasuinere seu aitentare. Caeterum virttiles quidero illa; superiores ea
,
quae inferiorum aunt, babent, et episcopus potesl
'
, omnia. Quoniam tamen ecclesiasiicae deacriptionea
divinarum imagines sunt actionum, in illis ipsis
\ .
quoque
recfus ordo disiinciioque osiendilur. Dem , . -
, , que referi, quomodo haec nostraiia quoque secuii , , , dum ordineiD divinum flant. Quippe cum illa summa
, \ \ Dcius inentea eas quibua ae insiouat, sive angelicas sive bumanaa, primum expiet, doinde illurai , \
nei, atque exiode perflciat, ordo bic eiiam semper
.
eai inviolaius, el in omnibus servaiur, nec unquam
; \
; inverlilur aul in alium Iransrouiaiur. Quomodo enini
illuminabilur is qui non est expiaius? eiquoniodc
' ,
\ * \ - porficieiur qui non est illuminaius? ldcirco cuoi
* , bierarcbia ooslra sciat, isliusmodi ordinem esse
\ . invarialum, seraolipsam diaiinguh io diveraos or"* \ ^, dinee ac virtutes; ei quod polissimum esi, per semetipsam exsequens, Uluiuinandi ei expiandi munua
.
i asieris secundum cujusque ordinem commlsil. Sed quouiam de bia salis dicium esl, age, sacratissiinas
eiiani eomra conaecraliones coosidereinus.
525

II. .
, , , \ Q
,
, \ . \ ,
\ , \
.
, \
\ , \
,
, \
.
\
\, \ ^,
. "
.
D

. .
| I. ,
\
.
, , 0, *
*
\ \
.
| . \
\ , ,

II. Mysterium.

Hierarcha quideni seu episcopus cora ad ordioes

suscipiendos adducilur, utrumque genu fleciens,
supra caput babel divina gacraque Evangelia,
maDum consecranlia, ac sancliasimis precibua consecralur* Sacerdos autem uirumqiie eliam ipse
genu fleclit, ei in capite babeC dexiram conaecranlis, aique ita eiiam ipse sanciiflcantibua precibui
sanctiflcatur. Diaconus vero urium genu flectens,
super capul babei et ipse dexlrara consccraniis, el
consecratur invocalionibus niinislrorum, quae videlicel in eornmdem consecraiione adbiberi solent,
bierarcba quoque precibus extrinaecus annueme.
His iribui iuque commune esl, anie divinum aliarc
ordinari, et forma crocis signari, et nomen recilari, el in fine saluiari. Observa vero quod dica,
247
orones qui in aacrario suni ordioaium aalu*
lare.
. Contemplatio.
I. Aggrediens eorum qui consocranior contemplationem, primum ea quas iribus ordJnibus coinniunia , quaeqoo cuilibet propria aunl, recenset.
Coiurounia igilur sunt, ordinaiio ad divinum altare,
formae cructs signaiio, et noiuinia reciiatio, ei finalis salulaiio. Propria vero eat episcopia sacri Evangelii iroposiiio, sacerdoiibus uiriusque pcdi inclinalio, diaconie alieruirius inflexio.
| II. Dicimus ilaque primum de coroiDoni illa ad
allare sacrum adducliono ac flexione, insitiuari per
boc omoes illoa tonsecralionis auciori Deo ex iniegro viiain siiam consecrare, eaniquc, quoad fierl
potest, couformeiu esse debere sanotisaioio iili a l -

527

S. DIONYSII

AREOPAGITJE

tari, Salvatori scilicet,Chritto ac Domino, qui con- , \ ,

.
aecrai raenies deiformes.
III.
{ III. Manus autem imposiiio partim quidem deeignai divinam proteciionem, quae ad se accedeuies ,
lanquam fllios paierne prolegit; pardm vero docet
\
ila consecraloa, tanquam sub Deo sacram suam
fuiHtionein obire debere. Nam inauus syrabolura est *
\ .
operalionis.
IV. " \
| IV. Porro signum crucis designat omnium carnalium cupidilalum cessalionem, divinarque vil , \
,
imitaiioncro ejus qui ad crucem el moriem venit.
Episcoptis auiera nomeo illius qui ordinalur procla- . $
, niat, quoniam Deo cbarus ordinum collalor tanlum
,
explical divinam eleclionem, quia non favore, aed
a Deo moius, ipsiini elegit. Haec enim promulgaiio, , *
,
manifcstatio etl divinae volunlatis.
.
| V . Hoc modo etiam Icgalis ordinum collalor
V.
Nny&es fratrem suum A a r o n , quamvis eum aciret ,
isio munere dlgnum, nequaquam elegii, donec d i - , , .
vinilus ad boc movereinr. Sed quid illum memoro? \ ; cum ipsemei primus ordinuro collalor ac viviflcaior
Jesns ad Palrem clainel : Pater, clanfica
Filitm
,
fsittitt*, coiiflrmaiionem quodammodo inde acci- , \
pieus, lametsi Deus e&sei ac Dominua, et in vera
, \
gl.iria simiil tnm Patre ei Spiriiu gancio esse 110- . ,
scerciur. Si vero credimus ea quae propbelae loculi
,
saiil, verba esae D d , slcm vere aunl, et a Deo pro- \ \, \ ,
ferttttlur: illud : Tu e$ tacerdos in ateruum , et
tdr , \ , qua? sequnntur, nequaquaro onniitio Davidis esse Q
, \
dicimttt, aed S 4 8 dicium D e i : accipilur aulem
de Paire Filio suo leslimonium perbibenie sacerdo-
lii Ulius aeiorni secuudum ordinem Melcbisedecb. . \ , ,
Et dtscipuloa, Umetsi Deue essot, non a semelipso 4 ' , ' proprie ordinavit, sed promisit se misaurtim iis a .
Patre SpirUum sanctom. Quin et ipsemei priuceps \ \
apoatolorum, onacuro decade discipulorum, quando ,
duodeiiarium iiluin implere volebal, nequaquam a , ' emelipso ordinabai quemcunquo vellel, aed dice- , ' - b a l : Ostendt qmm eiigerit *; et ilium accipiebat ,
>qaem Spirilut aanclus ostenderal, Maubiam i n - . \
, , quara. De dtvina vero aorie in Aclia alii quidem alia
tradideraoi, inlerim lainen non sancie isiiusmodi , sorics acciperemua, quales sa?pe etiam eihnici po- , \ '
T

nebant, sicul apud Homerum jaciebai Gerenius

eques Nestor. Ego auiem dico, sortem fuisse s i goutn aliquod revclatlonis, aul afflationia sanciissimi
Spiriiua, quod cadebai euper eum qui soritebalur.
Unde etiam de Iscariola maxitnus ille Pelrus a i i :
f nobitcum $oriem miniiterii hujtu 7;
qoanquain usilala volgo aors uon fuil adhibita a
Domiuo com aposlolos elegit. Oenique ad proposilum dicimus, episcopum a sanciissimo Spiriiu molum elecliones facere debcre.
J VI. Porro omiies, eiiam ipscmel ordinum collalor, ordinalom saluianl; quoniam cum boc modo
meus aancla, divina vocalionc el ecclcsiasiicis i u Joau. , 1. * Paal. cix, 4

. ,

\ .
" \ \
, "


.
,
.
$ VI. , \ 6 , *
\

A t i . , 24. * Ibid., \ 7.

DE ECCLES. HIERARCH., C A P . VI.

(\ , ftlruoU virlotibuo ad aacerdoiiwn aceedit (61 obocr \ , qood sicul prinum mons divinla dooit iUtmra, \ 6 lur, sic etiam prima cooeecrtliouom auseipU, iai>, ), quam divinura qwddam munue, ei bomioo aubii*
, \ \ * - mius), amabilis exeisiit qualibus, dum a n a l e i
\ ' - amalur : binc enim aqualium illa communicalio
* amabilia moluaque lasiiiia insinualur. Simile emin
aimili gaudei.
.
VII. Impooitur auiem Evangelium illi qui in
VII.
\ episcopum consecralur; quia omnis ipsi poleaias
\ et sdenlia iradiiur, ipsique, Uoquam universse po \ - testaiia bierarcblc ex ioiegro partipipi, Insuni
, quaecunque sacro qoolibet slve verbosive opere
' , \ coBiinenUir; ut qoi oou in aemelipso laulum i l toatraius sit, * etiain aliis isliuamodi dona
.
kirfiatur.
) VIII Quid aotem. sibl vult, quod epiacopua
VIII. ,
, \ : ulramqiie genu fleciens, siioul k i capiie diviuwn
babet Evangelium, sacerdos vero uirumque oiiaui
, ; - geno floctii, veruin diaconug allerum duniaxai?
dico, qtiod cum ires sint virlu , \ Cooiprebensim 249
les perfeciioni servitnies, tcilicel expiane, illaminaiu
, , , * 6
, ei consoinroans, e l diacouus quidem primam b.^eal,
\ , sacerdoa auiein pneter banc , eiiain illuminaniein,
, episcoptia vero una cum bls obtbieai coDSumroaiil e m : iddrco diaeonus, lanquam qoi expianiem ao , *
, \ , lam babci, alierom genu fleciil; sacerdoa vero, uC
qui cum bac eliam Illuntinaotem teneat, utrumque
*
, genu fleciil, denique episcopus fleciit ei ipae utrumque genu, ul qui expiandt el illuminaodi vi pplleal:
- , \ \ , \
, C ad ba?c vero, cum etiam perficiendi vi praediius s i i ,
61 a d i v i o i s E v a n g e l i i t p e r f e c l i o n e r a c o n f c r a l , idcirco
\ .
, , \ ipsi quoque sacrom Evangelium imponiiur. C a : l c , , r u m universiro illa pedum i n c l i n a i i o declarat, qopd
, eui duclores sint, hic q u l d e m ad e i p i a i i o n e m , ilie
\ , ' v e r o a d expialionem s i m o l et illumiiiatioqei, dp, \ .
niquo alius praeierea ad perfecuoQero,aiLatueo s u b j e c i i s i o i D e o , ipeique aubjitiaot euio quem a d d u cuni.

CAPUT V I .

I. Bepl .

I. ht otdiMus qui inilianlur.

SYNOPSIS CAPITIS.

Prima parU capilh dicU. I. Qumam ordines expientur. II. Qumam iUummtntur. III. Quhxm perficiuHtur, inter quo$
sunl tnonachi primi. Seamda parU tradu quo ritu monachi ccnsecrenlur. Terlia parte tubpmgti contemplalionem;
m qua exponit I. Cur monachi non Rexu genitnu , ted $ltmle$ cmuecrentur. II. Qukt sibi veiii eomon remmliulio.
III. 01110 crucis signatio. IV. Quid prtoris vestis deposilio, V . Quid tacra commumo. VI. Expiicut quanam
ralione cmleMet ordhm expientwr.
.
\ \ - D Alque Di quidem sunl sacriordineseoriimqoe dis, \ tribuliones ac virlules el operaliones alque cons '
craliones : iriplex irtodo genue ordinom iniiiamlo .
rum superest exponendum.
*,
Dicimus igitur, ordines illos qui expianlur, esae
VARIiE LECTIONES.
* , . .

531

S. DIQNYSII

AREOPAGITJE

Kii

lurbas illasquse a sacris funclionibns et consecra- * lionibus segreganlur, quanim superins menlionem
, ;
fecimus : qtiorum alius quidem a sacris arcclur,
, ;
quod adbuc a minislris ad vilalem parlum verbis
obstelricanlibtis foveatur alquc efformeuir; aller , ,
vero, quod eiiamnum ad eam, a qua defecil, vitae
sanclimoniam adhorlatoria sermonum bonortim d i - * ,
sciplina revocelur; alius autem, qnod adhuc con- trariis pavoribus ignaviter terrealur, alque potcn- , \ ^fkovvulibus 250
cloquiis corroborelur; alios vero, quod
,
ndbuc ali operibtis perversis ad sacras actiones ira- ,
ducatur; alius, quouV jam iraduclus quidem sit, sed
, nondum constantiani in divinis immiitaliilibu&que
\ .

scienliissil consccutus. II eniin sunt ordinesqui oura
imnislrorum et purgandi vi expianmr, quos ad boc *
minislri sacris suis virlulibus provehunt, ulperfecie ^ purgali, ad illuminanlcm illustrissimorum sacriti-
ciorum coiilemplalionein ei comrouniouem iradu-
caniur.
\

17

96

.
Medius auleni ordo esi is qui sacrorum quorumdam aspectu gaudei, aiquc eorumdein pro modulo
guo in omni purilalc pariiceps exsislil, qui luminis,
accipiendi grada sacerdoium ctiraj csl commissus.
Pcrspicuum est eniin, u l arbilror, hunc ab oront
labe nefaria expialum, ei castam alque immobilem
inenlis susc sedem adcplum, aJ contemplandt ecientiam alque vinuiem sacerdoium opera promoveri,
divinissimisque, quibus illi fas csl , sacraroentis
comrounicare, in quorum coniemplalionibus cominunionibusque onini sacro gaudio replelur, el ad
divinum eorumdem scienlix ainorem per anagogicas virlules pro virili suo subvolat. Hunc crgo sanctae plebis ordinem appello; quippe qui per omnem
cxpialioncm eo pervenerii, sacrosancto praesianlissimoruni sacramenlorum aspectu el coramunione,
quaiitum fas cst, dignus sii babiius.

\
,
.
, , ,
, \
, \
\ ,
* ,
\ ,
, \

.
, , \
, , .
106

III.
Summus vero corum omnium qui pcrficiuntur est
ordo sacer nionachorum, cum el omni piaculo, loia
vi, omniquc aclionum suarnm sancliinonia sil ex- ,
piaius, c l omnis myslcrii, quod qwidem ei fas sil
aspicere, speclalor parlicepsque sit faclm, Iraditusquc perficicnii ponlificuin ordini, cujus divinis
illusirationibus poniificiisque instilulis sacrorum ad
se specianiitini iuys!eriurum consecraiionea eruditns, ab eorunulein sacra scicnlta ad perfeclissimam
pro suo niodulo pcrfeclionem evcbalur. Hinc sanoli
pracceplnres nosiri divinis eos appellationibus aunl
prosoculi; alii quidcm Uierapculas, seu cultoret,
alii vero monacbos, cum a sinccro Dei emulalu

,
, \ , ,
, ,
\ , \
,
\ \

* ,

.
, -

V A R l i E LECTIOISES.

* , . , . * , . , .
/, S. D. ila ciiam Vicnncnsis codcx.
, .
8

, 0

08

, S . .

555

554

DE ECCLES. HIERARCH., CAP. VI.

, tt *,
, \
\ ,
,
\ *
,
,
( ), '
.

aique cuilu, tum ab indhridua et aingolari vila denoroinantes, quippe quse taqctis rerum dividuarom
conjunGiionibus ipsoa ad deiforroem quaiudaro onilaiem Deoqoo gralam perfeciionem adducat: qtia
de cau&a quoque lex tancta perftcienlem eis graliam indulsit, eisqae oonaecranlem quamdam adbibei 251
invocaiionem, non qtrfdem pontiftciam, ea
eoim in eolis sacrU ordinlbus adbibelur, sed conaecratoriam aliquaro, quae a eanctis sacerdoiibaa in
hierarchica inUiadone secando loco adhibelur.
11. Mytterium monattica

. .

conticrationit.

Sacerdoa quidom atal ante aliare, monasiicatn

, . sanclo recitans invocalionem; ia autem qui conse , ralar aUI poat aacerdolem, uec ulrumqne nequc
, , \ eiiam alienim gemi fleciit, nac sapra capul babei
., - Scriplorae a Deo iradiiae, sod lanuim aatat *a<?er ' . doll supra illum myslicam invocalionem prose , , queml. Qua fioiia, sacerdos ad eom accedeos, rogai
, ipsum primum, an omnibus rebus dividuis renun , . Uel, DOD aolum vitts, verum eiiam imagiiiaiionibut.
, - Deinde expooit illi Tilam perfegtieaimam, conle, . slana illuoi debere mediam vivendi raiionem tupe - rare. Q u s ubi omnia U qui inilialur conlineuier
, profeasus e*t, aacerdoa eum aigno crucis consigna*
, , - iuro londei, tres personaa divinae beatiiudinis invo , \ - cando, omnique vesio delracla, eam alia induit, ct
, , \ cuoi aJiia vlria aanclis aataniibus ipaum aalulana,
, , , - pariicipem fadt divinoruin mysterioruuu
.
R

III. ConUmplath.

III. .

Quod neotrum genu itifiectat, neqoe caplli Impo , * \

, ailas habeat diviDitus iradiias Scripluras, sed asai , elat tacerdoli precationem reciianii, declarat, or , * ' - dinis monaaiici non esse, alios dducere, sed penea
$ , - semelipsura maneniem in eoliurio sacroque staiu
, \ , , \ sacerdoiales ordines sequi, eiab iia, lanquam asse * - clam eordm, ad divinam aacrorum qu illom auiogunt acientiain factle traducL
.

, \ D divisanim non eolum vitarum, verum eliam

, cogilalioBum renuiiliaik), perfeclieaimam illaro , - nacborum pbilosophlaro declarat, quae ex onlfico . , ,
rum mandatorum scienlia conflatur. E&l enim, ut
, . dixi, non medii ordinis eortim qui iniliali aunt ba \ - pilsmo, aod ccleioris omnibus ordinibua. Quam \ obrero mulia ex iis, qtta: a medio ordine sine repre, - bensione fluni, monacbis ialis252 singularibua oni
, , \
niuo inlerdicu eunl, qoippe qui cuin ono conjungi
, , , debeant, el cum sacra inouade copulari, o l ad aa4

VARLtt LECTIONES.
, D. P.
, D. , .
, S. . Yariai. perpetno scrjptura
bnjiia vocie, aive itomeii, 1 verbuiii, sive adveruium ait. Somel boc iuielhge, ne longior sim.
1

535

S. DIONYSll A R E O P A G l T i E

JSM

cerdotalem, qnanlum fasesl, vitam eflbrmaru lan- , -fl

quam qui prae caileris initialis, curo lioc ordine in pluriinis conveniunt, niajoremque affinitalem ha- .
btttl.
111.

Signum vero figurae crucia, ut diciuro esi, designat otptiium carnaliuoi desideriorum privaltonem.
Tousura porro capillorum, vitam omnino indical
mrilatenus fucalam, neque figurisfictis ascililiisve,
qutbus inentis defonnilas legalur, calajnistraiam;
sed per seipsam non bumanis ornainenlis, sed singularibus ac unificis virlulibus ad divinam peniins
conformitatem evcciam.

\, *
, f
.
\
, * * , * \ ;
.
8

s .
Prioris autem vestis detraclio, et alterius assum-
plio, signiUcal a media sancta v i u ad perfeciiorem
iraduclionem, eicut in divina illa regeneralione
veslis immulalio declarabal expialae v i i x ad contemplandi el intelligeudi siatum iratismigrationem
el eveciionem. Quod si modo quoque laui sacerdos
quatn aslanies onines viri sancii iniiiaium consaItiteiil, ex hoc sanctam intellige virorum deiforinitini socielaiein, amice sibi mutuo divina cutn laslitia congraiulanlium.

,
, \
, \
\
. \ \
\, ,
,

$ .
Subfinem denique tacerdos inilialum invhal ad
*
praecipuam illam Dei communionem, sancie per hoc , ,
indicans, eum qui iniliaius esl, si vere ad mona- ^ , \ fclictmi illud singularc iostilulum perveneril, non \ ,

soltun eorum quae ad ipsum perlinenl sacrorum spe- ' ,

ciatorcm fore, nec ea duntaxal ratioue qua medius ,
ordo ad sanclisstmorum sacramentorum cotninu *
fiionem accessumm; verum eitam divina illoruin \
quae perccpit sacrainenlorum cognilione frelum, . \
alto modo quain sanclus populus ad divinae commu- , ,
nionis pariicipalionein promoveuduin. Hanc uiique , oh causam, sacris eiiarn ordiuibua, sub flnem eo- rumdcrn sanciissimae consecralionis, divinissimae * encltarisiiac commtinio tradiiur a ponlifice qui illos consecravil; non idcirco soluin, quod diviuorum , * *
percrpiio mysteriorum s i l sumraa quaedam cujusli- '
bi:t bicraniticx pariicipaiionis , vcrnm eiiam, ui 1\
oiiines sacri ordiues ipsius, quod communicalur di- \ .
vinissimi muneris procapiusiioparlicipcs exsislanl, D , \
\ \
ad supc tlcificationis promoiioneni alque perfeclio ,
. ComJusum igilura nobis qiuni sanclae quidem
.
iuiliaiioncs siut expiaiiu, el illuminalio, ei perfe ,
iio ; ntinislri vero sim ordinis expialorii, sacerdo. .
!es 253 illwsiraiilis, poulificcs denique dcifonues,
. *
cniisuiitinaiilis. Ordo autem qui rxpiaiur sacrorum
, a>peclu alqiie coimnunio;ic fr.isiraliir , quod adbuc
7

V A R L E LECTIONES.
" '.--/ /.-,', .
:,'.
* ;.

* \ ,
.

, , ct , D. S. et Vicn.

, Cb. .

557

DE ECCLES. HIERARCH., C A P , VI. CORDERIl NOTiE.

5M

, , expialioni vacel. Ortlo auiera cui gacrorum agpe

cius indulgelur, piug est populus. Onlo anlein
.
perfectua esl singularium monachorum. Ita enim
hierarchia noslra ordinibus a Deo tradUis sancte digosla, conformis eal coelestibus bierarcbiis, dum
deiformes noias aignaque Deura exprimenlia pro viribus conservaL
10

5 vi.
Sed objicies, in coelestibos bierarcliiis non
' ,
( , ordineg qui expieniur (nefas enim ei falsum eai d i , ; cere, coelestera quainpiam disiinctionem esse sccieri obnoxiam); ego vero, nisi a sanciissima pror) , , \
, , sus mente aberrem, omnino affirmariui, ccelestes
esaeniias esse peniius immaculalag, atque gttpra .
, roundiali modo omnem babere puritaiem. Nam si
, q vilhim prolapsa sil, coniimio eiiam a coele sti illa purissimaque divinarum menlium harroouia
. '* \ defecit, ei ad obscuram apostaiicae turbae ruinam
, pertinet. Sancte lamen eiiam faieri liceat, in coele , \ sii hierarcbia, rerum quat bacienus ignoraruni,

illuslralionctn hiferioribus naturis esse quamdaiti
, velui expiationem, qita et ad perfectiorem reruni
,

divinarum scieniiam adducuntur, ei a rerum , qua "
nim bactenus scienlia caruerunt, ignoraiione quo \ '
dammodo purganiur, dum a primis el divinioribua
\ > *, \ eaaeniiia ad sublimtores clarioresque divinaruni
, , - cooiemplalioonm illuslraiionee promovemur: aiqtie
, \ iia in ccelesli bierarchia eliam ordineg sunt qui
, \ illustranlur et qui perficiunlur, sicuiqui purgaiil,
( \ el qui illuelrant, el qui perficiunl; sic ul naiura.
), C quae supremae ac caUerii diviniores, gubordinata
,
aibi aacras ac coelesies adornaiioneg ab omni qui . dem ignoraiione (modis scilicet coeiesiibus islis bie , \ rarcbiis accomroodalis) purgent; impleanlvoro ipsaa
, divinissimis illustralionibus, perficiaulque liqui ,
dissima divioarum inlelligenliarum scienlia. Ele*>
*
nim jairi a nobis dictum e s l , et ab eloquirs divinis
, '
projiunlialum, non easdem esse oiiines cceleslea
, - deecripiiones, neque pares tn onmibus istis sacria
.
dWiuarum Uluslraiionuin scienliis, sed ex Deo q u i dem immediale primas, per illas auiein ruraum ex Deo iiiferiores, pro ipsarum niodulo el caplu lucidissimig divini radii aplendoribus illuuiiuari.
11

11

16

254

ADNOTATIONES

CORDERIi.

Parle prima, I. Dicimus igitur ordinet itlot qui expiantur, elc. Nota, calechuroeoos, peccalores, energumenos ei po&iulenieg, oii supra cap. 3 declaratum est, a saona arceri, donec a diaconia suiliciemer
riierint xpiati. Nam (uli ex boc loco Dionysii docel S. Tbomas, parte , quoesiione 64, arc. 1, ad 1, ei
qiresi. 07, arl. 1 ) , ad diaconos perlinebal munos expiandi, id est, ejicere inimundoa, et fideles dispouere peradnioniiiones, ut a sacerdoiibus deinde iiluminenlur, ac digtie sacramenta suscipiani.
| II. Mediu aulemordo, eic. Inielligil ordinem laicorum, qui bapiisino lamum inhiati sunt : bi enim
medii guul inler caiecbiimeiios qut purganiur ad baplisiftum, el inler communicanles qui perficiunitir.
Hunc auiem ordinem plebis saticta vocal et conlemplaiivae; quia nimiruiu ad contuiluio diviiioruin
symboloruin adinitiiiur, cuin sil ad illuniiiiandum sacerdoiibus comniissus, ut fiat aliquaruui inielligentiaruni pro capiu suo ei dignilale parliceps, quod eiiaiiiiiuni per sacerdoie* in concioiiibut ei cailioticis
iiiaiituliuiiilus fu, quae non dobeul nimis esse subliines, sed ad piae plebis capium accommodatae , ut bic
taitcius bionysius couimendal. Nequeenim omnia plebi propalanda sunl, C U O J necMoyses ncque sepiuag i o u illi arcauae legis iulelligeoliae perili, illam secrelaiu legi iuiclli^emiam iu vuigua profudoriuu
VARIJS LECTlONES.
, S.
oTov non babcnt D 3.
,
" ^, D. .

11

16

, D. P.

11

. $.

559

& MONKSIf A R E O P A G I T A

540

| III Summu* vero iornm omnium qui perficiuntur est ardo $acer manaekorum. Nota, sanctom Dionytianinra dteit ordinom monacboriim esee celsiorem omnibut ofdiniUug, enmdem non conferre cum diaconis,
qtii primi purgant; neque cuin pretbyieris, qni aecundi ei medii ilbiminanl, et mallo minus eum epiacopis, qui tertti el siimmi perftciunt, sed ciim ordinibus eorum qni adhuc ptirgantur, ex qnibus primi sunt
catechometif, nul purgantur ad baptismum per calechesin; gecundt, qni sunt in peccalo, qui 'purgantnr
por doctrinam Scriptura ganctae, ul recedanl a peccalo ; tertii tunl enerpumeni, qui purganlnr exorctamia, n l resUtant forliler diabolo ei lerroribua ejug; quarli sunt publici poenitemcs, qul purganliir, nt
non reverianlur ad peccalum. Hisomnibus ordinibug, qnin ei laicis iis qui sacerdotom doctrinia illuminafttdr, ei aacramenlorttm participalione perflciunlur, perfectior esl ordo monaeboram : quia ut monacbi gunt, ralione ineiiluli monaslici morlui sunl mundo, et carnem suam eum vitiis et concupi$centii$
crtuipserunt : unde laaquam laicis perTectiorea digniorem quoaqe in eccleaia locunk l e n e n l , gcilicet
prope januas lempti, loco proximo poai eos qui aum ordinis ecclesiasiicl, i u i S . Dionysiu&inirainEpisiola
ad Denophilum monachum scribii.
Ibidem. Alii quidem ikerapeutat uu CUUOM, alii xmo monacho*, etc. Noiandam,
monagliae profetsores sive cultore*, a Graecis Patribus quinque potissiinum nominibus appellari soliios, scilicet
, , , , , id esl monacbos, culiorea Dei vel aninne sua ; pugile*
aou exercilaloreg (qua voce Basilius oiitur, et eermonoa aooe De rtbm monauicii appellal asceticoe); aupplicta (eoilicet a pnecipuo monere eortim, qood eet Detim exorare); philosopboa, i u eoa appellat S. Cbryaoeiotnua et Nilua, aui ratioueio dal, eo quod illos decoai conieuiuere res lemporales, ei gapieiiua? loioa
te dedere.
Isidofus lib. Yii Etymol. cap. 15, et Nb. u De ofic. eccles., cap. D$ monac i$ , Ina eoram genera
consliluit, eremitarum iiempe, aoacborelarum ei coenobitarom: ai enim, siGraeca nomina consideremus,
eoedem prorsus eremitas ease atque ahachoreiag comperiemus, unde Uidorug tria genera monacborum
noinioe poiiiis, quam reipsa ei vtae inslituio, dtslinguil. Propterea Cassianus, collai. 18, cap. A , duo
lanUnn genera tonorum mooacborum, videlicet coeuobiiarum ei aoacboretarum, discemil. Eremiia eoiui
ocalur, qui in deaeriie ei aolitudinibus babiians solitarie vivlt; anacborela vero, qui in solitadinetn
atiumve desertum locum digjunclum ac remolum ab hominibus vivendi causa secediL Quare duo laoium
monacboniin tenera consiiiuenda suni, nempo eremiiarum, qui ei iidein propemodura S U D I qui anaoboreia? et coenoDitaruiii. Eremiiae igiiur sunl, uii diximus, qoi solilarie vivuut in moniibus, agrig, aliisve
locia deaeriis; ccaaobil vero, quf in onum locumaeu conveoium aggregati et conjuncii cominttiiiier
v m i n l , acoiiiinuni quaiu prottieniur viia sic appellali.
Porro monachi vocabulera licet prima sua uoiione aoliUrium designei, preindeque idem sit monacbite
qoi eremita vel anacfaoreia, usu urnon et consueludine lailua uaurpari coepit, Ua u i s i l commune erewiUraro oi cCBHobiumai. Nooien aulem boc derivat bic Dionyaiua a v i u iodivisibili el aingulari, qua ad
deiforinera ponadetu cotliguolur: uode inonachj oooien proprio convoait Uils qui viiae contemplatme
S55
dcdiu suni. Alii enim religiosi qui io populo vergantur, et epigcoporum pagioruinque coopitvlatore IHIUI iit concionibut el aacraiueiiloruin adiniiiiairationo, quaiee sual U quog Hendicaalea dicimug et
Pnenioasirateiiaeg, non monacbi, ged re^ulares, a ceria viveiuii aorroa. ouocupaniur,
Parle aecnnda deacribil riliun rooDaancas ooti&ecraUonU ; unde paioi jam inde a lemporibus apoctolorum, quorum digcipulus ei coaetaneus fuii Dionysiug, giaium illum io Eccleaia prlmiiita fuisse celebratuni,<il non quarlodoronm post Gbriglaui natuiu saoulo, quod baereUci coatetiduiii, exordia gunipgiaae,
i panira casu, ut aiuui, partim errore ei pravar imitaUone ccepi&ae; quia poiiug ab ipgooiei Cbriaio
Domiuo, inler alia galuiia monita, eani Titendi focmijdajD suggoguun eaao, qua hoinines faciliua ad
ilam xiernam deveoirenu Nam adolegceoii inlerrogami quid faciondo v i u m aeiernam conaequereiur,
pottquaro praecepiorum obgerVantiam ad id nocoHgariajn dixiggel, ei de eorumdem cugiodia allor uoo
uboraret, ut qui ouiuia a juveuluie gervaverai, addil : Si perfcctut e m , vade, vende qum habt%
da pmupertbus , e i c quibug verbia, j u x u B. Auguslinura, perfeciio GbrtgUau religionia addisciiur.
Hinc leiupore apotloloniiii ccapil reiigio muililudiiie credeulium propagari : ipsoruui enim erat cor
unum, $t atiima una : nec qui$quam eomm, qtue postidtbal, aliqutd suuin $$te dicebat, ted eranl Uii$
vrnui* communia. Quotquot enim po$u$$ore$ agrorum aut domortm eranl, vcndenlet afferebant preiia
nntiN quw tendebant, $t ponebaiu anU pede$ apoitoiorum b. t i i , quig obglrepal, nullam bic prouiUsioiiem aul voluin ioierveniaae, couirariuin guadei obiurgalio S. Peiri ^acia Auauise e l Sapbirae, quod
deiraudagaeiil de prelio agri veuditi, dicebal eniui : Cur untavit Satanas cor luum, mentiri u Spintui
umcto i fraudare de pmio agri ? Non tt mentitu* hominibus, ud Deo Sladinque de ulroque inortia
aupplicium aumptuiu esi. Quod cerlo iieque dixissel Peirus, neque taiu borribili pcRna eoa afiQixiasei
Deug, nist inierpogita ruisaei obligatio. Recie igiiur de iiio ssculo llieroaymug ad locuiu c i u i u i u aii :
Talia primuin credeiitium fuii Ecdegia, quales uuuc monacbog esse videinu*. Salig igiiur verisimile e s l ,
lemporibus apostoloruiu niouaaieria exsliusse: naiu iegiious de S. Mallbdeo, quod in ASibiopia regig
Hliain ; de S. Paulo, quod Tbeclam in Grascia; de S. Gleuieule, quod Domilillam cum pluribus a l i u Deo
cooaeoraruau S. Marlbain quoque scimua iti Gailia monasteria erexiwe; SS. Marcum iiigignia clericorum
collogia Alexaudn* ipaliluigge; alioaque apostoloruiu succeagorea alibi : proui luculcnur ideai de^cribunl, uoa cum caireiuoniig ac ritibua personaruiu locorumquo cons^craiioni adbibori aolilU, pneier
Oionysiuiu, Pbilo Juda:ug, Euiebiua, Rutiuug ei alii, quoa buarez in iracla&u De religione Axor, Medina,
Platua ciUMiu Plura qui voiei de a u i u roligioao, videai apud S. Ibotuaia i - i , quawiiouo 180, e j i u dtfiu comuieutaiorea.
t

PARAPURASIS P A C H Y M E R ^ (27).
| I. Aggressurus mytlerium roonailicae conse-
I.
craliouis, cum eliatn roonacbi uout ordo sinl eorum
, \ xa\ \ * Galat. , 2.

Mallli. x i x , 21.

^ A c l . , 32

Act. , 3.

07) Vide Scbolia S. MaxiiDi, tom. II jtap. 6 Eecles. hiet

DE ECCLES. HIERARCH., C A P . VI. PARAPHR. P A C H V M E R 2 E .

941

54*

\, consecranliir, tres HIos sacros ordines recensel, ecUicelepiscoporum,sacerdolum el diaconorut,

quoruai cuilibel virlus conveniens el operaiio esi atiribata, expiandi, inquam, illuminaoui et pcriiciendi; nisi enim virlule praslareni, nil efficerenl.
Agii eiiam de ordinibus qui consecrantur, ul sunl
isli, qui expianlur, iiluininanlur, perficiunlnr; s i quidem sunietiam calechumenonim, el obsessoruni,
et Impoleniium et poeuitentium l u r b s , sic enim eas
liceai appellare respeclu numeri innoxiortim, quo
niam malom est frequentius, e i bonum rarius. Ve!
poiiua dicendum, quod cum ad Deuin accedentes,
unquam illi uni conjuncios, eiiam uniformes
, merito qui ab uno illo dislaut uirbae aeu multitudines appellenlur, 256
quanloque magis d i -

, , ,
,
\ , , \,
, ,
. \ ,
, , *
\ \ , \
, *
, \ , '
. \ ,

, , 0 \ ^&, -

* ' slanl, lanlo magis multiplicenlur; licet secundum

, , numerum non exlendantur, sed pauci sint et n u , - meralu faciles. Eoruro ilaque qui expianlur ordines
,
dislinguens, caiechumenos quidein ait foveri a
\ diaconis, et ad viulero partum por lavacmm effor * mari; passionibus vero obnoxios revocari a i l per
oraculorum lectionem; eos vero qui conlrariia
(* *
pavoriboa vexaniur, cooflrmari; poenitenles a ma , \ lis reduci, el qui uon omnino puri aunt boc acci
pere, ne in deieriora relabaniiir.Subdisliuguendum
. , ,
ero illud , $ed nondum, et subintelligen\ , dum, per[ecte expiati; sic enim sensus magis inte& .
ger eril.
11. Locnlus vero de ordinibus qui expiantur,
. \ ,
& , - quoe a diaconis foveri dixit, e l ad luminia su&ce1

, \ ^ p t i o n e m p r a p a r a r i , Diodo a g i l de o r d i n e illoruin

,
, \ *
,
*
\ * , , .
, ,
\
, \
, \
' '
. "
, ,

qui illuminaniur, quemel loedium appellat, scilicel

inier expiationem et perfeciionem, e i apeculalivum
vocat, lanquam divina contemplaiione e i aspectu
dignum babiium; inlelligil auiem eos qui io aacro
populo iniegri et irreprebensibiles exsisiunt: hi
eniin expjati accedunl ad ea quae illuminanl*
eoim manifeslum e s i , ordinem illum omni jam
macula expialum, ei meniis moium ab omni perturbalione cohibeniem, d coniemplaiivum babilum adduci, atque ipsismel symbolis, cum conleniplando lum pariicipando comraunicare, el per anagogeu ad divinum eorumdem amorem subvolare.
Quanium eniin symbola explicanlur, et quod arca-

\ ^ .
*ztpl ,
, .
\ *
\ ,
, , \ ,
.

num eat cernilur, lanlutndera eorumdera parliceps

divino quodam e l arcano amore flagral. Dixit de
ordiuibus qui expiantur el qui illuminanlur, quandoquidem posl hos s i l ordo eorum qui perliciunlur.
Mulii auiein raodi auni quibus perflciuuiur : nam
et in bapii&mo aliqui pcrficiuniur, ei in sacrorum
roysieriorum pariicipaiione, et eacrorum ordinum susceplione, et in monasiico siatu, qui suui
omnes sub ordine illorum qui perficiuntur*
111. Curo auiero de aliU aniea egerit, modo
tracial de monaslica consecraiione, quara el sublimiorem vocal, non comparalione illorum sacramentorum quae sola consecratione perficiuniur,
ubi enim essel virlus bapiismads, ubi sacerdoiii
emincns ille stalus, quod baec sublimior dicalur ?

) . \ , \
, \
\,

, . ;

545

S. DIONYSII AREOPAClTiC

Non ilaqoo comparalione Ulorura qai sola conae-

cratione pcrficiuniur tublimior esi, sed respectu
riius 257
expiaiioiiie *t respeciu riloa Uluslraiionia, hacc est suhlimior. Siquidem b s c Unquam
medium, acilicel eoruoi qui illuroioantur, ordinem
transcendeus, tres eiiam in se proprieiaiea conlinet, expiandi, illuminandi et perfi^iendi, sicul est
superius explicatum. Non dico reepeclu personarum
cooseeralarum : nam qui baplismale initiati sunl,
medii sunt ordinis, et para aacne plebia; quibus
eiiam aiulia permiUuniur, nempe iwptias celebrare, miliiare, hujus vilae negoiia iraeure* Qi
ero aacerdoiio ornail tuitf, nec ipai quoque ab
oronibus abslinere ae cessare debent: nam eaccrdolea alios perfieiunt, et hanc ob causam mulia

541

, ,
,
,
, \
||, , ,
, . ,
*
\
, \ ,
, , , .
Ot , * \
\ * ,
agunt. Qui vero monaslicum instilulura aectanlur, { a . omnino morlui esae debent, crueifigendo carneui

cum pasaionibus ei concopiscentiis, ei vitendo so-
lam Deo et sibi ipais : hxc enim e t i totails expia- ,
tio et omnhnoda purilas aclionum propriarum.
\ -
Hoc ulique non d i c o , qoasi viri aaneti scopus eo .
non speclel; sed cum aliud sit , eu int- , *
l i o n , ei aliud , seu perfici ac coneecrari p ' \ ,
(nam iniuari esl sive per expialioaem sive per ( \
illominaiionem, perfici w o eat per solam proprie , \ *dictam perfectionem), prxfert monacboa illis qui )
,
simpliciier iniliali sunl, xpiaiis scilicel et illumi \ , *
naiis; qiioniam et ipsi initiaii sunl prasianliores,
, *
quam calecbuiueni expiaiione, atque insuper illu ,
minaiorum ordinoro praecedonl, quem e l medium
, \, .
oppellat, videlicet laicoruro. Gum vero noroen i n i ,
lialionis qoid UDiversaliua sif quam nomen perfo,
ctionis, idcirco non i i a recto possurous cuin eo
. ''
cooferre aionachorum consecraiionem. Caeicrtim

quoniam monacborum ordo, propler omnhnodaui

, ,
sanctitatem, e i expiaiionem et Hluminationem
, ' \
compleciiiur, osiendimr babere expiaiiooem, por
, qoam euam illumiiiatorum proprieialem oblinot,
, , \
imo eiiam eorum qui in apirilu porficiunlar; IIIu
, ,
minaiorom qoidem,quoniam quanlam faa eat, oronia
, , aciionis aacra per spirilalem eoiitemplationem et
(
communionem pariiceps exsisltl; perfeclorura vero
quia virlules bierarcbicas ampleclens, iiedemque ,
,
exornata, ad tcieniias sacre perfeciionem pro capiu

adducilur : lia ut jure merilo isliusraodi Tivendi D ,

. inttilutum subliine quid babeat, cum in se trea
, ,
iiiilialorum ordiiies compleclatnr. Hinc divlni pra>
,
cepiores nostri divinis nominibus eos bonorarunl,

alii quidem cultores, alii vero monachoa appcllando.
, \
Culloret quidem, ut qui divinum 2 5 8 Numen
,
sincere colcrent; monaehos vero ul qui ad indivi ( (
duam ei singnlarem vilam aspirarenl, quae nimirum
,
Hlos unificei, et uniformem afferal cogniiionein :
), , *
banc eniro mooadem vocai (scienlia eniin unila esl,
sicul ignoranlia esl mulliUido rerum mulia di- .
, , t
vcrsaque dislractarutr.}, unifical auiem qnodam, , , \ , *
modo, dum scilicet sacris rcrum divisarum colle \
ciioiiibuft 6C perficii. Porro divisa hic dicunlur
. " >
ayiubola illa, ui l u n l , cucullus, scapularo, cilicium,

545

DE ECCLES. niERARCH., C A P . VI. PARAPHR. PACHYMERAL.

546

, \ atra vestis, el siinilia, quoruin quodlibel sublimcm

%a\ . babei ei singularem imelligenliam; atqoeboc aibt
\ , T u l t vox illa , seu collectio. Alii vero
diviaa vocant illa quae ad banc vilain speciant, e i

' , colleciionem, perfeclum et omnimodura ab bis re \ cessum. Propter isliusmodi perfectiouem ordo isto
ecclesiastica quoque consecralione dignus esl ba
* (
), bitus, ei precuin invocatione, iia ut non ipsi lan\ , \ tum ae babiiu islo induanl, sed manibus sacerdo. , tuin et iuvocatione divina Uliusmodi consecratio
, celebrettir; non lamen nianibus episcoporuin (nam
boc in aolis sacris ordinaiioaibus ), sed itiauibus
' .
eacerdolum, el secunda posl ecclesiasiicos ordines consecratioue. Iiaque, eecundgm bujus sancii P a iris verba, non debet episcopus dare babiium monaslicum, sed solus sacerdns.
II. .

II. Mysterium.

, ,
,
,
,
,
\

' . *0
, \ , !
\
, , , ,
* ,
, ' \ \ .
, ,

. , ral,
,
\
* \ , *
,
.

Sacerdoa, non episcopus, slal anie divinum a l lare ceiebrans oraiioneni; is aulem qui consecraiur
siat poftl sacerdoiem, nec ulrumque ul sacerdos,
neque alierum, ui diaconus genu fleclii, neque ui
episcopus divinum ac sanclum evangelium supra
caput babel, sed lanlum asial sacerdoli supra ipsum
nysiicain invocaiionem recitanli. Ea vero linila,
sacerdos ad eum accedens rogat ipsum priinum, an
omnibus rebus dhriduis el vilis variis renunliel,
ecilicei merealuris, negoiiis, contraclibus, ei s i milibua; i&em omnibus pbanlasiis seu imaginaiionibus rerum similium, ul ne de iis quidem cogilare,
sed lanquain moriuus, ab iis omnibus penilus ahsliiiere velil. Deinde docel monaslici insiiluti accuralionem, contestans itluni debere mediam v i vendf ralionem superare. Quae ubi omnia is qui
initialur coulinonier professus est, sacerdos emii
veluti jam a negoiiorura tuulliiudine liberum, bigno
crucis consignans londel in nomine Pairis, et F i l i i ,
259
Spiriius s a n c l i ; ei dclraclis vesiiiiientis,
nigra euin vesie induil, el cum aliis viris sanciis
aslanlibus ipsum salutans, participeiu facil divinae
coiumunionis*

. .

III. Conlemplatio.
I. Quandoquidein pedum inclinaiio stibdilani
signMicabat adduclionem, sive pcr uuicam expialionem, sive ptr duas, eam ipsam ei illominalio-

11. ,
, \ *
, ,
.
, ,
*
\ \ ,
,
, ! .
\ \ ,
'.
, , \ ,
, \
,
,
' , \ '

e t

> innuebal vero quod Deo subdili iniliaoles,

ipsimel iuilialionis principi Deo iniliandum adducerent. Hic autein, cnm a nentine adducaiiir, sed
ipse per 80 a inedia vivendi ratione ad subliutiorem ac praeslaniiorem, el a eacro staiu ad sacrom
gialum iranseal, ut bic Paler declarat, ia qui i n i tialur oeulrum geou fleclil, quoniam in sacro solilarioqne ordine consistit. Observa eiiafli aliam
monasiici ordinis deftnilionem, el quid sit
ad . Anlea enim dieebantus, quod cum
quis a dividuis, scilicel saecularibus periurbalionibus, ad colleciionem quamdam el deiformem e n i laiem redigeretur, pcr hoc nomen monachi sorlireiur: nouc aotem aliam quoqoe damus ralionem;
ex eo quod solus per semclipsum adducatur, et per

lie,n

547

S. DIONYSII AREOPAGITJS

54S

se seu iolitarie conaistat post sacerdo- \

lem, tanquam asaecla qoi * d sacrorum scieniiam
. " \
liuroiliter aspiral. Unde dicilur pro~ , \ .
prie de ordine, vero de stalu. Monadicus
, *
nimirum seu aolitarius statue. dicilur, quia solua
, \ , \ , secundum monadem consistil. Mohacbicus seu mo* , .
nasticus ordo quia aimpliciter et uniformiier, et
*
non dupliciter, vel tripliciier, vel muliipliciier i n - \
siituiiur ac gubernaiur. Hoc eiiam illa vestis aira
,
qune circumpomlur significat : siquideni colores .
alii in alios facile mulaniur, e i omnes iu nigrum
sed niger color in alium nunquam rooiarl pole&L
11. *H \
II. DWisarum autem ac saecularium viiarum
atque insuper imaginationum renunlialio perfecti*- , \ ,

sitnam declaral philosophiara : quoniam a dividuia
reeedens, unicis illis Ghrieli Domini mandalis uni- .
ficaiur. Neque enim est medii ordinia initiatoruro, ,
ecilieet illuroinaiorum et sacrorum laicorum : mulia \ *
enim monachi facere probibenlur, quomm faeullas ,
ei poiealaa laicis eai, ut guni, nupiiaa, mililiain el \ *
coromercia frequentare, et eimilia, quae in laico , \ \ , \
> damnaniur. Ubi noia dictum quoddam 26 , . \ titilo conira Lampetiaoos, sive Masalianos, aut , ,
Addphianos, vel, quod idem valet, Marcianistas, , qai trienniom solom tribuunl competenli eanctifl- , , \
cationi, ac posiea permissam exieiiinaot esse om , nem lascmam, cum seusu spoliaii isliusmodi la ,
boreni passione. Verum monacbi p r a caetaris de- . '
bent ad sacerdolalem vivendl raiionem efformari, ,
quippe qui prae caneria iniliatia cum isto ordine ^
iuajorem habeant affioitatem, uli supra diximua, , ,
nequaquara facia coraparaiione cum iniiialis iia ,
qui lupreina conseeratione iuiilali sunt, id eat per-
feclie (perfecli enim auni qoi per bapiismum, qui ( /
per unctionero, qui per conimu-iionem, qui per or- , ,
dinaiiooem aunt consummari) sed cum iis qui i a i - , ),
Uaniur, id esi qui expiantur, doceotur, illuminaulur. , , ,
Quoniam omnis quidem qui perflciiur initiatur, non . " ,
.
omnia auiem qui iniliaiur etiam perflciiur.
$III. Signuui vero ttgurai crucia designat cee III. \, salionem carnalium desideriorum; lonsura, vitam * ,
puram et minime fucaum : a supervacaneis enim
expiauir, ita u i non liceat ascilitium comae orna- , meolum assumere, sed venusiatem maxime deifor- ,
mem, memalera scilicet et unitam.
.
11Y. Vesiea insinuani vivondi rationes : Ula qui IV. *
dem quae deponiiur, priorem iUam laicam, illa vero ,
qtue aasuiniiur, perfeciiorem banc et meliorem: , *
aicui eiiam in baplisroo vesiis Ula pennulaiio de- \*
igoabat ejus, qui per inatttutionem expiaius ftierai,
viiam ad coniemplandi e i illumiaandi ataium ira- \
duci. Orailtonda bic priroa illa calecliumenorura .
denudaiio, aiquidea illa sordiuin exlernorum et *
erroria depotiiionem exbibei, quoclrca flt eminus, * \
et exira sacmm lemplum. Canerum agnosco bic ,
aocietalen iUam ac divinam laeiiUaai per osculuiu .

teu aroplexooi designaura.
.
Y. Sub finein denique coramuuicai i i qui re$ V. *

519

DE ECCLES. W E R A R C H . , C A P . VI. - PARAPHR. PACHYMERiB.

\ ,
( , , ,
)
\ , \ '
. \
, '
,
* , , ' \
,
.
, ,
,
,
,
* ,
,
\ .
\
, '
,
, ' . .
, \ ,.
, *
, ,
* \ , , \
, , , ,

550

ceng iniliatus esl, quoniam mediim) iUom ordinem,

sacri gcilicel popali (quein divinig mysieriie asplciendis conloeniem seu conlemplaniem vocal) exc e d i l : nam et sacra* cogniiionis parliceps exaislit,
el quanlum fas asl, ad eaccrdolalcm ecienliani *ccedil. Quapropler videmus eiiam in aacris ordiiiibus, aiib finem eorumdem sanclissiraai coiuacrationis communionem quoque tradi, non idcirco aolum quod divinorum perceptio mygterioruro ait
summa quaedam cujusllbet bierarcbicae participalionis, verura eliam ut 261
ordinee ipaiua
quod cominunicalur divinissimi munerie pro caplu
8uo pariicipes exaisunt, ad aui ad supera iraduciionem. In hoc autem differl a p r i o r i , quod i d circo dicat eos aacria bia mysieriis communicare.
M c r i

eo quod hc eumma ghU univereoe ipsorom acra

funciionis, ita ut aine sacra isia communione illortim funclio nequeai consumraari; bic auiem a i i ,
commwjionem frequenlari per moduui munerig,
videlicei sacri laboris eorum ac divinae eerviluiig.
Secundum ha^c ilaque mooacbus qui consecratug
est, divinis illis mysleriis communicat, vel u l sacram coromunioneiu babeai per modura summarii
oronium ad se apeclaniium, vel per modum divini
doni percipiai, eo quod isliusmodi viveodi raiioiiem sil amplexug. Coucludit iiaqae, quomodo sacrae caeremoniae sinl eiplalio, ei illuminatio, e i
perfeciio, et ordines; ac diaconorum quidem ordo
gilexpiatorius; sacerdotuni vero illuminaioriua, epi, * ' - Q scoporum auicm perfeclivus; et gini illi
,
qui expianlur : praeler quos eliam divini as|>eciiis
,
e l communionig exsorlea eunl catechumcni; qui
.
vero gacrorum agpeclu fruimiur, gunt popolua, perfecii suiii inonacbi: sic enim bierarcbia nosira, gccundum istinsmodi teroiones, cotdegli coufortui*
esi, quauinm in bomiuibug fieri poiesl, deiformes quasdam notag conservana.
VI. '' , , \ VI. Sed objiciee, quod com ha?c noslra ad
, - bicrarcliiam igtam componalur, debere etiam ibi
* ' * esse ordineg expiattteg, qui uiique non gunl: ne . que enim fag gil dieere coelestem bierarcbiam eese
, sceleri obnoxiam. Ego quidera igtiusmodi gerino \ * \ ,
nibug aggenlior, quoniam omnino puri sont el i n \ \ , \
lemeraii; ei ai qui, nimirum Satanas ei socii ejus,
, \ - praviiato capii sunt, illi ab ordine angelieo exci . - D derunl, el in leiro lapsu permangeninft. A l i l auiem
, \ lempora prxleriti plusquara perfecli verbi, excidt, , \ rol, el imperfecli, ferebaiHf, in propria gignlficatione
, ^ , accipienieg, aique illud expeodente* *, sic
, - inlcrprclanlur dicii bujus ignoratiliam, ei ad bac
. , \, , deinde propriam guam inferunl explicalionem. S i
\ , \, \, quig enim, inquit, praviuie capiue excideral, ei ad
* , , obgcuram ruinam fercbatur; acai, inquiont, dicat:
6 , \ Si quis viiio capiua gk, non admiitei exptaiionem,
, $ aed ad ruinain adduoetur, aicul in Salana coniigii;
. , quasi vero lalig aliquig jam dari possil. Hoc iiaque
* '' \ geogu id accipienlea interprelaniur, diceiitea : Vo * rom nullug eorum pust dsmonum 262
lapattin
, vitio caplug esl unquam : boc cnim nequo ex d i . , , - vina Scriptura cognovimus, neque quigquam c 1*1
* Vertere tnallem : atque de $uo maqinanU*. E D I T . P A T R O L .
f

554

S. D I O N Y S U A R E O P A G I T J E

gft

tribue divina sapicntia conspiouis id dixit. Sic au- , ,

lem ganctua per concessionem hoc a i t ; ac si a l i - \ , \
qiria dical, sanclissimos quidem eos esse ei imnia- \ ,
,
calaios, nec expiationis indigere : sed si demus iu
aliquo eoruiu labem fuisae, plaue ad eonlrarias vir- ,
tutes se conferebat, iia ut reliqo* sine labe eo- . \ , ,
dem modo ee habcanl, e l sirailiter non opus ha- *
beanl expialione. Et ae hoc riicere, maidfeate de- , \ ,
claravit: ad objecitoneiii eoim suam diceiis een- , \ ,
leniiaio, el veram prouunlians, quod niminim , omnino saucti ei immaculaii exsisierent, eubjunxil , ,
illud : Si enim quis, pro : Quod si quit eliam det \
aliquera perversum fuisse, confesuin ex boc cboro , . decidit; quod iia non eel, sed conirarium, quo- , niam oinnino aancti aemper permanserunt, nam a , ,
\ \
aiipposito aberrareni t i boc dicerem. Ne quie igitur
Origeidaiarum pulel, hunc urmonem suae perversae jj -
fitiei aentenliam defendore, secundum Origenem
, .
dkena, semper lapaum, el revocaiionem aique im- \
uiutaironem meniium coelestium exielere, quoniaro
\ * dtcimuR in coeleaiibua virtulibus esae expiationem,

quando ab iis quae iguorabanl ad diviniorera scien .
tiftm evebiiniur atque illuslraulur: nam ab iguo* \ , \
raniia quodammodo expianiur, dum a superioiibua
, * illis divinis essenliis ad clariseimas isias corusca- , \ , \ , tfones adducunlur. llac ralione ibi ordtnes suut
. \
qoi expiaiuur, et perilcitiuiur, qui videlicel infe- , \
riorea s u n l : e l rursuiii, qui expianl, el illuininant, ,
* *
et perOciunt, scilicei superiores. Eienim jam ei a
,
nobis iradilum in libro De cceletii hierarehia, el iu
divina Scriptura pronmuialuni eat, non easdera, , \ ' quoad illumiualioiiea, esso omnes coelesles disposi- C * \
tiones; sed priin quidein immediate a Deo illu.
minaiuur, necuudae vero medianiibus illis, el poateriorea per pnrcedentes; et sic eliam ibi ordo mantt
iiicoiiCusus.
1

63CAPUT V I I .

Z\

I. De m qua fiuni circa defunclos.

I.

SYNOPSIS CAPITIS.

Frima parte hujut capitit Iradil. I. Sanctot hac vita laitos decedere futurce bMitudinh tpe pterm; et eorum eorpor
m resurrectume futura gloriosa. II. Recensrt diversorum errores circa moriuos, auignat rauonem, cur Irule? m
rianlur tt qui male vixertaU. III. In morle tanctorumfideleteiiam laHari. Sectmda parlt describil rilum septliend
mortuo$, stve ecclesiasticoi, UECidaret /$. Tertia parle subjungit conlenxplalionem, in aua I.
Btbi velit pdelium temdtura. II. Quid cantica et lceliones. 111. Cur ad setnUluram admiUuntur ordina qui vacant
viationi, exelusi* tolis catechumenis. IV. Quid sibi velinl prects (mlislilis super defwcto. et cur iltum salulet. V .
les pronimiones facUe tinl defunctis ptis ; et quid tirms Abrahw signi/icet. VI. Cur pro defunctis orelur; et auibta
functit prece$ prosint. VII. Ait antislitcm, Umquam Dei interpreleni, deluncto vromi$$a Deo prmmia addiccre
ibuUm exptical, quam habeai poietlalem ligandi el solvendi. VIII. Cur de\unclus immgatur. IX. Agit de loco tepi
rce;et exponil quid sibi veiil Ula finalis aftusio ungtienli.X. Ail invocationes contecralioms non etse propaUmda
XI. Disputat, cur m[ante$ adlmc ralionit incapaca bapliienlur.

II.
His ila cousiitotis, necessario eiiam dicendnm D , , ,
arbiiror de his quae circa defuncios a nobis sancto
\
fiunl. Ncqiie ciim hoc sacris profanieqnc commune
. \
t8l; sed, sicul diverea esl utrommque vilx fonna,
\ , %
sic duiu ad iuoriem pergunt bi quidem qoi sancUm
- , , |
17

VARIiE LEGTIONES.
,

|, D.

DE ,. HIEK \KCH., C A P . VII.

554
5
, \ vium iraduxertml, ad veras Dei promisstoiies i n tuenles, quanim veriiaiem quodammodo iu resuis
,
reclione jam conspexerunl, cum firma et vera spe,
* ,
\ gaudioqae divinoad morlis terminum, tanquam ad
, flueni ceriaminum proficiscuniur ; qood certo
, , sciant sua omnia, propier futurara euam resur
* - reclionem, in luio fore in illa perfecla anernaque
. \ viia ei beatiiudine. Nam sanciae quidem auinue cur.i
\ \ - in hac vila degenlea adhuc perverli poseini, in
" , regeneratione illa ad staium immulabilem Deoque
\ . maxime conformem iransferentur. Pura vero illa
, - corpora, qnae sanciis animabus copulata cum iis dem siniul e i ambularunt, etdescripia , aiqoe
, una certarunt, pro dmnis sudoribus, in animarum
, - secundom divinam vilam fi rmilale, sibi quoque
propriam resurreciionem sorlieniur : aanctls enim
, animabtts copulaia, quibus in bae vita conjuncla
, faeranl, u i qnae jam Chrisli menibra facla sint,
aique iiumorta . deiformem et incorruptam, 264
* - lem beaiaroque requiem consequeniur. Hinc fii ut
, aanctonim obdormilio s i l in lauilia certisqne
spebus, dum ad certaminum divinorum finom
.
venit.
1

, ^ ,
, * , Q
, , '
. "
,
' , ,
,
. " , " \
,
" ,
^. ''
*
* ' , \ D
,
, ,
, \ ,
,
, ' , . \ ,
, \
11

1 1

Profanorum autem alii qaidem sine ralione lani corpora nostra penilus aboleri; alii veroceneent corporeum boc cum propriis auis animabua
conjugium repadio semel dirimendam, taoquatn
iilis in deiformi Ivila beaiaque requie parum coneenlaneum ; nequaqoani intelligenies, neque scienlia divina erudili, nos jam deiformem in Cbrislo
viiam incboaase. Alii auiem animabua aliorom corpomm conjugia allribuuui, in quo, mea qaidetn
senieniia, quanlum in ipsie esi, injuriam irrogam
corporibas, quae cum divinis animabus eollaborarunl, eademque sacris suis prcenms deCraudanl,
com divinum cursura consammarint. Alii porro,
nescio quo pacio, ad lerrenag cogkationes dilapsi,
dixerunt, prasenti viise similein bealis promissam
esse sanciissimaro bealissimamque sorlem, cibosque viue variabili proprioa iis qai angelis arquales
siint, uefarie applicuerunu Sed absit, ut uiiqiiam
sanctus vir quispiain in isliusmodi errores incidal I
verum illi sancti, qui se lotoe Chrisliforniem sortem percepluros cognoverunl, ubi ad hujoa vitae 0nem accesserint, viam suain ad incorruptioneni,
quasi jaropropinquiorem faclam, inluentes, summi
Dei inunera collaudanl, divinaque volupiaie adimplenliir, non jam amplius porverli meluenles,
sed probe cognoscenles, sc bona parta firmiier perpeiuoquc possessuros. Veruin qui iniquilalibiis ne-

VARTiE LECTIONES.
anliqna
arlicnlns non esl S. P. D. * subjungtinl P. D. C l i . . Scol. sequiliir.
M. libro lectio esl, \ , quain reildit Scot.
f i n dandi casti corrigilur in coilice Sal. & .
lege , -odicilnis cons*iiMitibos. l u eliam edilio Lansellii Parisiis 1015. " , . Sar.
, S. . I>.
;tleiilibus.
, D. Sar.
M

P A T U O L . (JR. I I I .

S65

5. MONYSIl AREOPAGlTiE

ariisque sccleribus snnt cooperi, siquidem ali- (, l i d

quam sacram hauserini insiruclionem, eaqueex
, \
animo pertiiciose abjecla ad corrupirices voluplates ,
epoitie sua devoluli fuerint, cam jam ad viiae Onera *
pervenerint, non jam eis lex divina seque despica- ,
bili* apparebit, scd pernrciosas paesionum saaruro , \
voluptaies aliislonge oculisaspicienles, sanclamque , ,
viiain, qtiam imprudenter neglexernnt, beaiam prae- \ ,
dteanles, miseri el inviii ex hac viia decedunt, pro- 4|
pier vilain suam pessimaro nulla sancia spe fulti. .
9

111.

Quoniam autem in sanctorum obdormilionibua

nibil boruro aocidii, is qni properai ad flnem cerlaiuinum auorum sancia quadam lattilia complelur,
magnaque cum jucundilale sacra regenerationig
iier ingreditur. Propinqni aulem ejus qui defuucus
265
P J
divina? propinquiialis ac morotn similiiudine, beaium ipsum, uti vere est, prdicant, quod ad oplatum vlctoriae bravinm pervenerii, auclorique vicioriae canlica graliarum solvuni, alque sibi similem sorlem oplani; denique
assutnentee ipsum ad aniisiiiem poriant, quasi sacris coronis munerandum ; qui libenler eum siiecipil, caque jusla peragit, quaedivino insliluio exhibenlur iis qui sancle obdormiemnt.
e s l

r 0

,
, \
. 01 ,
, , \ , ,
^ , \
,
\ *
, \ ,
\ *
, \
.

u r e

19

II. Mysterium tupet his qui tancte obdormierual.

II. .
Coacio coeiu sacro, divinus anlisiee, si qnidem C
, cl
in sacns fueral qui obdormivit, anle divinum a l - ,
tare illiim inclinans, infil oraiionem ad Deum el ,
graliaruin acliouein ; sin aulem sanciis monacbia !
sanciove populo annumeralus fueral, ad veneran- duiu sacrariuin anle sacerdotum inlroiium collocal. ",
Prauul deindo peragit ad Deum preeem ei gralia- .
rum actionem ; deiuceps vero diaconi, verissimis *
de restirreciione promissis, quae divinie Scripluris
inaerta aunt, reciialis, iisdein consooa aiqne aequi- \
valenlia Psalmoruro cantica concinunt: tum a r - , \ chidiaconus calecbumenos dimiltii, sanclosque jaro *
defuncios cominemorat, quibus recens viia funciam , \
consiinili commcmoralioiie censet aggregandixn, , *
^ borUlurque omnes, illi ut beatum in Chrisio flnetn
41

peiant; lum accedena divinus anlisles precem * u * D

\ X p t * ^
per eo sacraiissimain peragit, qua flnila, ipseraet
, ' ,
aniislea defuiicium saluiat, et cum illo prasenies

oinnes. Quo peraclo, autiates defunctum oleo pcr , *
iuudil, c l pro oinulbus preee facta, bonoralo loct
. ,
corpus collocai uiia cuin aeqaalibus aliie corporibus
,
saociia.
,
' .
III. .

III. ConlempiaUo
Ilaec quidem ai aapexerint profani, vel a nobis
fieri inaudiverint, profuse. u l exislinio, ridebunt,

II.

!
",^, o l w

V A R l i E LECT10NES.
, S. Srol. Sar. , I). , . , D. , . Sc. arllcnlmit \'
i!on liabenl S. . D.
.
^, . D.
, . , . Sc. uaau^
:. ).

s t

13

51

DE E C C L E * . HfltRARCH., C A P .

, . fe? 4 erroris nostri Ipsos misefebi(ttf.mm 0*o m

, quotl boc m i r e f n o r : nlel e n l m crodidOrini, j o x t a
, * . Seripiorain, non tntetiigent* Nos interim, \nie\H , genliis eomm qotB ^emniar percepiis, pnevUi duee
, , 6
Jesu dicamus, non abs ro praesniem, enm qni d<v
\
ftmeltis eel in cborum ordiois wii 266 Introducere
* , * - aie recondere; nairi aancie dedarai btvraea in re genoratione sorlos laias obientnros, ad qnas hic t l , ' - lam propriam direxerint. Ut poia, si qois hic vJlam
. , \ eoruius $it aanctiaaimani, eamqne duxerit. deifor, \ , roem, In quanlum nempe' Deiim intitati qoif po \ 1881; In fuiuro weculo divino beatoqno otto frne * * , tur ; 8fn reroisaiorem quideio llla deiformi, efmtol
, \
tamfen eanciam vltam qnis egorft, paria ct fpee nr*>
. rtlte sois praemia referet. Ditinna liaque a n l h t
6 , , pro dlvina hac jtistUia grattaa agetns refll t a c r a m
, pefafjt, aique Tenerandam laudal Dei principatttw,
\ *
qnod iniqoom lyrannioomque iraperbim, qoo O M , \ - 008 -emebaimir, extermintHl, e i n o * adjraaliatf**
* .
sda judicia tteOMulorit.
w

JH.
Cantlca porro d i t i n a n i m promiaaiondm ac \t*
clionet explicanl nobia sedea Ulas beailaaimaa, ad
qoas i i , qoi divina perfeciione praftiiti s m i l , promovebuntor; et qu eum, qui eancie vila funcitts
est, excipioni, viventes aotem ad aimllem t i l e fiiiem adhortanlor.

" \
,
&\, \
.
w

J III.
, ! ~ C
,
! , \
,
, ,
,
,
.
"
*
. , \
, ,
,
* ,
, \ \

Caiermn obeenra, qoomqdo noo omnes q u i expialioni vacant ordines pro more jam dimitunlur,
sed soll caiecbameni a aacro cboro arceaniur.
qnod nimiruiB hic ordo aacri omnis invalerii sit
expera, neque fas sit illiquidquam sive parvum,
sive magimm, eorutn quse sancie peraguntur aspicere, quippe qui necdum ejus viriutis parliccpa
exsistai, qua3 aseurgit ad divina contnenda, quani
solummodo iadulget sacra illa regcneralio, q u s
primam lucem conferl. C x l e r i auiero ordines qui
expiantur, jam pridem qaidem 8;icria sunl insliluii,
aed qood siullo io deteriora relapsi aint, cuin ad
anteriora vitae sua raiiones cxlendcre debuissent,
pnecipuis quidero eacris illis divinis, qua*snbsacrosancda aignis laiiiant, inlerdicunlor, et ab eo . ^ rumdem aspectu ac comraunione merito arcenlur ;
, - siqnidcm damnum refenrenl, si iisdeni indignecom ' *
municarenl, e i ad majorem rerum dmnarum sui, \
que coniempiam devenirenL Non incongrue aulem
, adraittunlur ad ea qnse hic gerunlur, ot perepicue
discant el adverlant morlis incerliludinem et tan' *
clorum praemia qux in Scripluris veris celebra , lur, quacque illis eorumque similibus impuris bo ^,
4

VARIiE LECTIONES.
, . Sc. 8ar. e l Vien
, . , S. ,
corHgitur in S.
~ .
~ S~ c
k* ,
S. .
* , . Sc.
", Ch. S.
, S.
, S. , S " , . el Sc. , D. Ch. el Vion. Sie etiam legenl L a a aetliae, Cordcrius ia versioiie Laiina, Pacbymeres in paraphrasi.
m

4 4

989

S. D I O N i S U ARE0PA(?1TA.

mimb- suppticia infiniU iotenUnltir : c quibos

vtiqne specUculis forle fniclum capient, dum cernenl, eom qui eancle obtil minislrorntn predicallofM celebrari, u l vere consorlem 267
etnciorum
qni a ssculo *unt, ipsique rortaaais consimlli desidorio flagrabunl, et mtnisiromm diaciplina docebuntur, qoam vcre beata sil in Cbriaio coDiummaiio.

500

' , * * \ " , xa\

, * .

liv.
Detodo accedena antiates precem sacram anper
,
defunclo p e r a f i l : qua fiuila, ipsemei anlistea e u n * \ ,
a*lulat, ordineqiie deinceps sno omnee qoi adsunu
,
Hogal itaque procatione illa divinam bonilalem, tii .
defuncto p<ccata omnia d i m i u * l , qaae per buma, oV Mam iiiflrnihalem conlracla sunt, eumqae in lucem
, &satictam ac vivonim regionem Irausferal, e l collo- \ \ , ,
aei in ainu Abrabac, lsaac el Jacob, iu loco a quo , , '
dolor e i t m l i l i a gemittttque aufugiunl.
\ .
4

Itec uiique perapicaa, n l arbilror, bealiesima

aaoclorum pra?mia sunt. Ecqiiid enim perfecta Unmortaliiali omui Irielilia carenti, luceque plenitsinueconferri valeat? praMerqttam quod promitsiones
Uias mefiie qualibet sublimiorcs, vol maxime ad captum noslrum accommodalia raikmibus expressa
earomdem lainen appellaiiones a reali ipsarara veritaie plerimura dettciant. Siquidem Scripiura h*
ooniuo vera e s t : Quoniatn oculus non vidk, nec
*nrh audimt, nec in cor kominu asctndil, qum prwparawit Demt dihgtntibut $e * . Sinut auteni, mea
qoidem aentenlia, aant beatorum patriarcbantm CSB- Q
teroromque eancioruro divinissimre bealitsimaeque
quictia aedes, quae viroa omnes deiformes excipiunl
iti 801 iusenescibili bealisaiinaquc consmnma*
tione.

, ,
* .
\ ^& ;
\
,

. * *
" , ,
xapdiar \
. ,
, \
,


19

11

VI.
' ,
ForUseta auteui ita qoidem inqeies recie a nobis
, , dici, dubiure tamen le, cujus rei gralia diviuam
, *
ctomciiiiain aniisles depreceiur, poscens defuncto
,
dari veiiiam peccaloruin , e l qualem deiformibua
\ . viria lucidissimam sorlom. Namsi qoaelibel a divina
* ,
Jottiiia recipiat relribulionem eorum qu in vita
pnateoii aive bene eive male gessil, defuncius au- * ,
tem in bac vita suaa compleril aclionea, quxnaro D
, , '
aulislitisdoprecalio ipstioi ad aliam. Qiiaui in bac
",
viia meriiua cst, quielis reiribuiiouein iransferre
, \ "; ,
potsii? Equidera probe acio, Scripturis cooaeniiens,
, ,
cuilibel pro meriiis sorlem reddendam >see. Con * , ,
clusil ouim , i o q a i i , Dominus apiid ae , el referei
" ,
UHUiqui$qu4
proptia corporii,
proui
gtuil, sive

* Cor. , 9.
VARLE: LECTIONES.

** sic . D. S a r . f t V i c n . pro...tojjivov.
, . S. * , . S. . * *,
11. Si*. , . S. . Sc.
, D. niox Ifge :. lcge, ul e*l S. . S e ,
ftir
v.mi.
, S. ,
,1 , . Sc. , S . .
9 9

9,

, f

8ffl

DE E C C L E S . HIERARCH., CAP. VII

K S

Justoram autem precet

, . bonum, $ive malttm
eiknt in hac vita, nedaro posl mortero, iis eoKs
\ \
, , prodease qui sanctis precibus digni aunt, vorai
iradiliones docent. Nunqaid
, - no8 ^loquioruro 268
. Saul a Samuole adjulus fuil ? aot Hebraorura po ; pulo propheiica precaiio quidquam proiuil? E u
enim ac si quis, sole sanis oculis lucem guani latv
; \ ,
, gienio, solaria lucis parlicepa fferi peiat, eruiis aibi
, oculis: sic e i impossibili ei iuani spe pendet, qnle - qufa sanclororo preces flagiiat, dum ipsis c o D i i a l a , ratesextenninat acliones, divina munera negligeoa,
, ei a clarissimis boheficitqoe Dei mandaiis recedent.
, , \ Hoo a u i e m Scriptims consone aflirmo, peraille*
\ . eese in bac viia gaociorum preces, modo quie s a , , _ \ crorum monerum desiderio incensus, el ad ea ens* , cipienda pie affectos, lenuiialls suae conscius, virutn
, , , \ aliquem aaoctum adeat, ac peiat u i se adjuvet, ae
, - Deom p r o 80 rogel, qua raiione sane maxiniui ex>
, eo referl einolumentum; poiielor enim petilis donla
, ,
dmnissknle, religiosa sua conscienlia, 8aoeiorum
\ , reverentia et laodabili eorum qtue peiit desiderto,
* ei coneentanea ac deifonni affectione ipsi suflragan , - libiis. Eieniin divinis id decrelia subililum est, ut
, - divliia munera i U , qui eorumdem pariictpaiione d i , \ * * , goi suot, eo quo Deum decel ordino disiribuanior
, ab illis qui iisdem disiribuendis sunt prsefecli. Hurtc
\ . iiaqoe sacrlim ordinem si qaie violaverit, et infeiici
, elaiione aeduciua, dignum se putaverit divina fa - miliarhate, sanciosque despexerit, Is corte, siqui *.
dem indignas Deo ac profanas res postulaverit, l n , \ ^ tenioquo caraerii rerum divinarum desiderio ipti
, ^ ronaenianeo propter iinperiiam suam petiiionem ,
, \ per ae nibil eoroin quae peiil impecrabit. De dicla
, , \ - >porrd precaiiooe, qaanfi aolislee super defunclo f a , \ c i i , dlvinorum nosirorum prseceptorwn traduciain
, *
ad nos iradiiionem exponere necesae esl.
. \ , ,
UooGoov

>8

S VII.
,
,

,
\ * ^
,
*
- \,
, .

* , \
, &

Divinoa iuqub 'aniiatea, u l eloqaia lesumtor, I B lorpres eat divlnorem judiciorum; angeltA ONhai
Domioi omnipotemie osi Bei : qnapropter ex Scri*
piuria divinilua tradids^ aceepii, qoomodo i i a , qi
aancie vivonl, pro cujusqoo meriUa diviita cbiriaalmaque vila ab aequissimis irotis laocibes retribuaUir, divina nimirum leineiilia, pro boujtaie aua,
maculas ex bumana fragilitaie coniracua diaaiwu*
lame, quod nemo, ul eloquia tradunl, mundusail a
aorde. Itec itaque promisaa novii antkrtes ex voriasiiuia Scripliiria; quare pelit Hla cowplorf, indolgorique 209
M P ixeriiit aacra pracmia, 4e i s

u i

, e

Cor. v, 10.
Y A R L E LECTIONES.
Sfov, II. . , . . non esi in D. . * , . D. S .
8*.
,
. , . eat ia . Sc. , <;b, " ,
D. * , . Sc.
17

565

S. DIONYSII AREOPAGlTifi

564

iuulqae seraeiipse bemgne coniornians ad imiiatio- , \ * iiem Deift non secus aiiis quara sibi ipsi dona poacena ac graiias; eciena Uem promissionea Dei ease , , * infaliibileg, praesenlibus eliam aperte deciarat, illa
,
qnae ab eo jure sacro postulaniur, prorsus evenlara
i l l b , qui secundnm Deuin viiara consummarinl. E l - . ,
cniin anlisies, cum s i l praecipuus divinae jusiiiiae ,
, \ praeco, nunquam postularei ea quae non essenl Deo
quam gralissima, el juxla promissioncs ejus deifor- . uiiler concedenda. Quamobrem dcfunctis improbis , neqoaquam istiusraodi precatur, non aolum quod ,
iulerprelis officium in hoc violaret, aiquc prasuiit- , pluo&e sibi quidquam mucerum ponlificaliura arroga- , ' \ rel, ab auctore mysieriorum mininie inotus; verurn , \ etiain quod impia peiitione iruslraremr, et a jusiQ , xal ,
0

prorsus eloquio eliam ipae merilo audiens: PetitU, & . "

tl accipilii, quia male petiiit'. Poelulal iiaque \ , * \
sanclus amiste* ea quae aunt divinitus promisaa et
, \ accepu suni Deo, omuinoque largienda; ei affeciura

beirigaiiailg suae clemeniisaimo Deo ac praeseiiubus
\
oiuuiboa aperte declaraos, quxnam bona sancli
adcpiuri eini iositiual. Eodem modo aniistites ha- , ,
beut poiesialeui segregandi, lanquara iuterpreies
divinarum jusiificaiioniiai ; non quod irraiiooaUbus ( ) , '
iuoiibus aapieoiissiiiia divinitas servililer (ul boue-
* .
sle dixerim) obsequaiur, sed quod ipsiuiei spirilu
, , "
inyaieriorum principali, a quo ad inlerprelandum
itiovcmur a Deo, pro merilis judicaios eecernant. , ^
, Axcipiie eiiim, inquil, Spiritum tancium : quorwn
remUeriiii peccata, remiUuntur eis; et quorum ***** 19
reiitiueritU, retema tunl
Quici et ei, qut divinas ,
rovelalionesa eupremo Patre didiceral, in Scripluris , 6
dicilur : Quodcunque ligav$ri$ tuper terram, erit ' "
ligatum ti in caslit; et quodcunque $olveris tu- * ,
" ,
per terram, erit tululum et in c&iit , iia ut
i l l e , oioiiisque ponlifex illi siioilia, juxia reveia- \
liones paiernaruui justificalionaro sibi iodalias, , \ .
quaai interpres ac porliior Deo cbaros adoiiitat. ct , ,
impios excludat. Nequeenim sanclam iliaro Deipro- , ^ \ fcssioneni, ui eloquia lesianlur, raolu proprio, car- , * neve aul sanguine revetanlibus, sed a Deo spirilaji- . ,
ler iUum iiubuenle perdocuis, pronunliaviu Quare \ , \ aanciis anlisliiibus lam segregandi quam aliis aa- ,
c r i i faculuiibus uieadum, proui ipsis divinoruro * ,
auciar inyslerioruoi diviniius 270
inspirarU. Pon- D
P P X ^ *<***<>
lirtces aulem iia caeieria suol observandi iu iia q o
^
"*
*
, \,
.
ui poitiilicee geruiu, tanquaro jpgi a Deo raovcanlur. euim, inqiiil, vo$ , me tpernii^.
B

T X

% VIII.
Sed jara ad ea, qu.e dictam precaiionem aubsequuniar, veuiaraus. Ubi pojiiiiex eam finivii, ipse Jac. .
#

Joan. , 2^.

* Mallb. , 19.

** ^
. ,
i Luc. , 16.

V A R L E LECTIONES,
;, S . " \ ., II. ScoU
^, D. ^ .
* , D. , S. .
, 11. Sc.
, . S c
Tivof*vac, S. . D
" , S. l . D. , .
7

T f

568

DE EGCLES. HIEKARCH., CAP. VII.

, \ o l
* \ .
* .

. ,
coO
,
,
*
*. \ \ *


.
&

81

506

niel defunctutu salutat, ac deinde omnes qui adsuni;

omnibus enim vtris delformibus admoduui gratus
est.ethonore dignus, quiequiadivinain vilaiulransegit. Post salutationem voro poniifex defuuciooleum
affundil. Memineris bic, u i in priina illa regeueralioue sacra anle sancuim baptiamum, post anuquaruoi vesiiuro depositionem, ille qui initialur, inpriuia aancii symboli parlicipalione, aacri chrismalis
oleo inungalur; el bic deriium in fhie oimiium defunclo itidera oleum affundiiur. E l lunc quidem
otei iounciio baptizandum ad sacra certamina- evocabal; nunc auiem affusura oleuin dechrat, euiu
qui defunctus eel iisdejn sacri cerlaiuinibiia exaciis fuDcium oese.

IX.
, - Bls peraclis, pontifex deftincli lorpus honesto
* . loco recondil una cum caeteris ej4isdem ordinis cor - poribus sacris. Si eiiim is qui deiunclns anima s i , mul el corpore sanciam viiam egii, corpus eiiam

una cuin anima sancla simOl in bonore erit ac pre. "
lio, quod sacris sudoribus una cOncerlaveril. Divi , - na ilaque jusliiia aiiimaQ etcorpori condigna prstnia
\
largiiur, lanquam comili ei consorli aive divinaa,
. \ - sive conlrarix viuc. Idcirco eiiam sanctorom sacra
*
funclio divinas ulrique participaliones elargitur;
*
aniui quidem, in purissima conleinplalion* ei re , rum perfectaruni scieniia; corpori vero sacraiis ( , simum tiuguenlum quasi in imagine per sacralisai , \ nia divinas comniuuicalionis synibola lolum bomi , \ nem aancliflcans, e i inlegram aaluiem ejue operaus,
- C nec non denuniiansper uuiversalea lusiraiioues per*
.
feciisatiiiara ei foro reaurrectioneui.

8 X.
TaC , ,
'
* * *
,
, \ \
,

.

Invocaiiones porro coneecr&Jorias nefas eel scriplo inierpreiari, el arcanum earuin sensuui, virlutesque quae in iis Deus operalur, e aecreto in po^
blicuro efferre; aed , u l no&lra sacrosancia iradilio
docet, ubi eas secrelioribus Insiruciionibua hautoria, aique ad habilura sacraUorein alqoe capacioretn iiitelligentiam, divino amore sacrisque actioulbus consuramalus evaseris, divina iuce coliuslralua ad aupremam earum acieuiiam subveheria.

5X1.
, - D Quod aulem infantes quoqoe, qui per a?U, , tera nequeunl inteiligere, divinae 271
regeneraxa\ lionis sanclissimorumque divinas communionis my, , , aleriorum pariicipes fiant, videlur, ut inqais, ho , - minibus profanis noo imraerilo risu dignum, quod
, \ poniifices eoe crudianl qoi nequeunl audire, san *
clasque tradiliooea non inleUigentibua frustra Ira9

VARIiE LECTIONES.
* D.
, D.
varial el bujus vocis scriptnra, aliaa in penullima , aliaa .
, . ' , S.
uoo esl in . S. D. * , . So.

, .
, S.
9 1

8 1

567

S. DIONYSIL AREOPAGITiE

danl; neqne minug ridiculum cst quod alii pro iis

abrentiniiationeg gacragque professiones proniiniieni.
Vcriim oporlei luam sanciain prudemiam
rrntiuibUB indignari, sed religiose ad eorum insiiiniioiiem cum cbariiaie raiionem reddere, et
ohjectiones eomm solvere; alque illud insuper
scciuidum gacram sanciionem addere, quomodo
divtua omnia nequaquam uoslra inlelligenlia comuiensuranda gunt, scd pluriina quae nos lalent causas habere Dco dignas, quas nos quidem ignoremua,
%erom ab ordinibus nobts prestaiilioribus perspicue
ognoscantur. Plurima item laieni supremas illas
Mihlimissiinasque subslanlias, quas soli sapientisei11133 sapienlificxque divinilali nola sunt. Verum~
laiuen bac de re id quoque dictmus, quod deiformeg
praectptores noslri ab anliqua iradilione accepium g
nobis Iranscripserunt. Aiunt enim, quod el veruio
eel, infanlcs, si in lege aacra insiiluanlur, ad santuni auinii siaium pcrveiuuroe esse omni errore
liberos, ,el siue ullo iinpura viuc periculo. Hoc
eniro cum iu mentem venisset divinis noslris inslituloribus, plactiil admitti puero* boc sancto modo,
u l oblali parvuli parenles nalurales filium uni ex
Hdelibus iradant, qui praeclare in divinig rebus
pueritifl erudial, sub cujus deinceps cura sit, lanquam gub Paire divino, sanclxque salutis suscepiore. Hunc iiaque aniislea, sancle promilleniera
ao pueruin ad sanciam vilam iaforiiiaturum, jubei
proflleri abrenuniiaiiones gacragque profeseionee;
tiou eikim, ut itli eubsannaiores aiunl, alium proalio

,
, \ .
\ ,
*
'
*
, xfj *
, *
, ,
,
. ,
^ \
. ,
, ,
,
1

\ , , ,
,
, \
. ,
,

, \ ' ,
\ ^ .

* ,
, , ,
, *
* ,

rebua divinis inibuit; oeque enira gponsor d i c i t : Q | , *

Kgo pro puero abrenunlialioneg facio, sacrasve
' \ * '
prufessionea, aed boc modo puemm aseerit abre- (* ,
iionliare ac profiteri; ae s i d i c a l : Proflleor me boic ,
puero, cum per latem inieUigere aacra poierlt, ,
divinia meis instiiulionibua persuasarum, ut adver- . , , ,
sahis Dunlium omnino remilial, et divina promiaaa
,
profttealor, ei eisolvat. Nihil ergo, ut opinor,
, absurdum est, si ad divinum instiiuium puer addu- , \ , .
ciiur, com ducem ac sponsorem babeai qui eum \
ei divinaruit) reruin ecienlia iinbuat, e i ab adver- , ,
sariig lutom cuslodiat. Porro 274
ponlifex pue- , ,
rum conaortem facit aacrorum mysteriorum, u l in ,
, ois cdocelur, neque agai vilam aliam, quam eam
.
qiuc divioa gemper speclet, ei bujusmodi gancia
communione proficiat, atque in bia sacrum habilum possideat, el a suscepiore deiionni sludioae promovcaiur.
Ula sunt, mi flli, U n U lamque praeclara hierarcbhe D , ', '
,
nostrae spectacula uinformia mibi maiiifeslala, sed
aliia fortasse meniibus perspicacioribus, non solum
, .
basc, veruro eiiaui alia inullo illustriora atque deiformiora perspecla sunl. Quin el tibi quoque, u l opi- \ , ,
uor, clariores divinioreaque pulcbriiudines collu- ,
. , i
cebonl, si iia gradibus, quo dixi, ad sublimiorem

9 7

Y A R I i E LECTIONES.
, . S. D. Sar. ' , S. >. , S. . . Sf.
*., S. , 1). Sar. , Sc.
, . Sc.
, II Jk*.

97

D E EGCLES. HIERARCH., CAP. VII.

PARAPHR. PACHYMERJE.

570

, , radiuro conscendas. Commonica Igilnr > ln tnibi

- perfectioreta illuglrationeiii, meigque oculi eiiiibe
\ * ^
prxslantiores formas, qua? uniug speciem maajig

expriinant: confldo enim, me iis, quae commetno \ .
r a u sunl, ingilag libi divini ignis gcinlillag exeil*
larum.
t

ADNOTATIONES CORDERD.
Mota primo hie amiquom Ecclesiae nium p r o derunctis deprecandi, et eoadem, pro cujusqoe digniiate,
honorifico el sacro loco gepelieudi, el exsequias celebrandi. De btg quoque Aug. in libro De cura agenda
pro mortuis, in eamdem plane cum Dionysio aentemiam : Qut facil, inquii, exaeqaias mortoorum,
ob ainorem illius facit, qui promisil corpora resurrcclura. > Neque eniin coniemnenda gvni el abjiciendacorporadefuucloruin,inaxime fidetium, qaibug lanquam orgauis el vasia ad omnia opera bona ugras
esl Spirilus ganclug. Unde et antiquorum fideliura funera officiosa piciaie curaia sunt el exsequiae celebraix ac sepuliura provisae, ipgique cum viverent, de sepeliendis seu iransferendie eois corporiboa
flliig mandaverunt, et Tobias sepeliendts roortuis Deum promeruiase commendaiur. Ipae Doroinog
tie lertia, resurrecturus, gtoriosas mulierig bonum optis predicit prodicaiidum ; et Joaepb, qui eum
sepelmi mire collaudatur. Ac ideo pro nosiris defunclis ceriare deberaug, quaienus poggini
paritcipes fieri eoruin quos Cbrisios a claualris revocavil inferni. Plura de exsequiis luorluorum
el eoruiu cotninemoraiioue vide apud Alcuinuin in libro De dimnit officiii.
Noia secundo ad paneiu secundam capiiis, sacerdolee alio riiu ac loco qoondam aepeliri aolere
qnam laicoa; uti quoque ex Beda iradil Amalariug lib. De ecclesiailicis officii$ c. 44 : Apene, inquit,
domiotis Beda declarai in exsequiig sancli Cuihberli, quoinodo vealiri oporleal sacerdoiem defumlnra; Ha
enim scribil de ejus exsequiie : Poatquam ergo sanclae memoriae Culbberlua episcopus, peracia coinmnnione, clevaiis oculig et manibug ad Deuni, comniendaua ei animam guain, ei einiiiensspimum, aedenaqiie
*ine ^emitu obiil iu via pairuin, a naviganlibus ad iiisulam noslram delalus, lolo corpore lavalo, capiie
sudario circutndaio, oblaia super pectus sanciuip posiia, vesiimenio sacerdotali Hidulug, in obviam
Chriaii calceaiuentia suis praeparaius in sindoue cereaia itivolutus, aniuiam babeti9 cuin Gbriaio gaedeniem. Non esl dubitatidum, inquil Amalariug, quir. ipse mos eaeei apud Roiuanatn Ecctesiam iti hac
r e , qui apud Anglos fuil praeserlim cura ex illa priinrain episcopum Auguslinum baberent Aoglt Saxonoa,
e i eo leuipore qpo celeberriwa fuit Roiuana Eccleaia, propier aucioriiatem doctissimi ejus episcopi
G r ^ o r i i , e l poaiea ex eadem Ecclesia babueruni arcbiepiscopum Tbeodorum in uiraque lingua
pentissiraum. Plura aui volei videai apud Amalarium loco citaio, el 273
P * soquenli, ubi agilde
ofBciis uioriaoruin, et Rabanum Mauruin lib. it De intiitulionc dtricorum, cap. 44.
Noia ueniOt parie tenia bujug capiiig | X I , Dionysii leaiiiuonio ab aposiolis acceplo confuuri apabaplitaa, qui neganl prodease parvulis bapiisioum, cuuiUmen Oomiiiusdixeril : Sinite parvulo* venire ad m$
taUmm ctt enim regnum cwormm, Marc. x , 14 ; quod quidein Glemena Constitutionum apo$tohcarum lib.
l , cap. 45, de parvulis bapiizaudia interprelaiur, dicens : Baptixate auiem ve$iro$ pueros iafeftl**,
v

c a

*t

eJncaie to% tn aisaplim

et moniiion* Dti: Sinite enim

ait Dominut, pM#roa venire ad m*

M4 pTohibeie to$ L u c . x v i n , 1 6 . Plura de bac re vide apud Yaaquex

capite priiuo.
%

in parteiu m , diapuiai. 1 5 4 ,

P A R A P H R A S I S PACRYMEIUE (28).
1. ,

(
) , *
,
( (
,
,) .
01 \,
, ,
,
\,
, , ,
1

I. His igitar doAnitig, necegsario etiam diceodum de defunciig : neque ealm id commuoe babent
Cbrisiiani (quoe bic gacros vocai) cum exlernig
geniilibug, qui proiaoi gunt: aed sicol ioter vitaiu
eorum muliom ioiereat (ernn iHiquidem aecuoduni
Cbrigiom vivant corpug ;nortiflcando ; h i vero
aecundum caruia concopigceiuiag vilam inbtUoani),
aie fti flnU eorom diveraug* Siqaidem gancii a.d
gpeg fuiurag allendenleg, ad roortis terminum veniunl lanquam ad finom eoruminuro, viriulig coronam receplurl iu loiali saa resurrecliono, scilicel
uua cum corpore : saocts eniin animse cum bio
perverti poesint, in regurrectione immutabilKatem
conscquenlur; corpora vero, quas bic antuiabus
copulau una cum iis mala periulerunt, propriam
qaoque resurreciionem goriientur; animobug guig,

(iS) Yido Scbolia S. Maxind, loin. II, cap. 7 Ecclet. hicr.

'

571

& DIONYSIl AREOPAGITJE

57

quibus In hac vila conjuncla fuerant, reunila ; ,.

( * \ }
asaequenuir aulcm deiforroem gloriam imquam

meuibra Dei.
$II. j II. Profanortim vero alft|ui quideio atne raiione
puiaiu, non aoluin corporum non fuluram resor- ,
recdouein, vemro eliam ipaasmel aniinas peoiiue
aboleri, seu in nibiluro abire; alii vero, bis uliquo . 01 , ,
prudentiorea, ut Plaio, aiunt, corpus quidem post ,
niortem nequaquam subsUiurum, aed nec in aeier- * * . nuin ad subeistentiam soain roversurum. Hoc enim

esi quod dicti . Indiguuni enim ease, aiuui,
u l maleriale corpus animae immalcriali sit cosevom, ^ * 1 ^ .
\ ' ,
aniroam vero solatn esse iminortalein. Idein eliaro
Simonie discipuli asserebant, cogiiaiHes, nec- *
dam edocli a raagno apnsiolo Paulo dicente, pignus , ^ \
et probilionem universalis in 274
corpore fulura
, \
rfesurrectioois Dominum uoslruua Jesura Cbrislum

exsiiiiese; e i quod in ipao modo abscondiia sit ita
. "
Doaira io Deo revelauda in regeueraiione. Alii
( \ ) , \
vero dicebant corpiia tuuc aereuin aniuiia futurum
(ei modo lulurum tii) et non reaurreciurum illad ,
. " , '
ipauin qood niodo gerimus, corporibus quae una
deceriarunt injuriam irrogantes. Alii porro, ncscio ,
quopacio ad lerrenas cogiiaiionea provocaii, scri- .
paeruDt ibi cibos potusqtie sensiles futuros. Insi- , \,
nuari aiunl per boc Pappiara, Hierapolis Asiae epi- , \
scopum, qui divi Joanuia evangelisiae leraporibue .

flomil. Hic euiin Pappias libro quarto Dominicarum
*
tuarum txplanationum scripsii, fore in reaurreclio

no voluplaws qoae percipiuniur ex cibis; iu quod

qoidem dogma poslmoduio Apollinarius credidil.
Quomodo igiiur Apollioarii eruul ecripla ttaiicii
Diouysii, aecundum nugaa aliquorum, quae Apollinarium refoiant ? Sed nenio virorura proborum ad
itiiuamodi absurditales abducetur, verum credeuiea ae Cbrisiiformem soriem adepturos, inuiaiionem
moriis mlniroe formidabunt, probe scientes se bona
paria subiliier possessuros. Peccalores vero eiquidem sarram bauserini iuslituiioiiem, eaque neglecia, ad concupiareiiliae aua sponle devolud siol,
cuin ad viue liiieui perveneriui, non Jam legem
divinam aeque ui prius desptcabilem exisiiroam;
ecd aliia longe oculie, spiritalibus demum et ea qu
illic aunl iniuentibus, ea quae tbi sunt conside-

.
<
,
*; **
*
, , 6
\ , *
.
, ,
, ,
\ , '
, , \ , ,

rauiea, ei quibus bonis exciderint expendentes, D , bcalos quidein praedicanl eoe qui iJla adepii suni, >
uiiaeri auiem ei iuvili ex bac vila deceduni, pro- .
pler viiam auaui pessiinatn, nulla salulis spe fulii.
j 111. Cum ID sauclorum obdorniilionibua nibil
III.
bortim accidal, is quideui qui ad viiae fitiem pro- ,
perai, gaudet se ad sanciam regeneralionero per- ,
venire, defuncli auiem familiares, spirilalee po- , ,
(
liua quani carnales (hoc enim est pro jure divinaa
) propinquilalis) beatam ipeum praedicani, etsimilem
flnom bealissiroum ipai quoqae conseqat exoptani.
Portanl auiem ipsum ad epiacopum, quasi coronts . ,
muoeranduni; bic vem ipsuin excipiena ei jusia * , ,
.
oertolTiu

875

DE EGCLES. HIERARCH., C A P . VII. - P A R A P H R . P A C H Y M E R i E .

574

.
.

275
M^iUnwm.
, !
Episcopus clerum congregans, eiquidom in aacris
\ ,
fueral qut obdormivit, ante divinum altaro ipetim
,
inclinans, infli precaliones el graliarum actiooem:
* ,
precea quidem, super ignoraniiaa defuncli; gra * ,
tiaruro vero aclionem, quia (Chrislu*) moriis ali , *
mulum hebeiavit, aique ita ejus auxilio frelae boni
.
quidpiam agere potuil. Sin autem sanciia mo , nachts sanclove populo aggregatus e r a l , juxla aa. \\1\
crariuna collocat. Iliud aolem, od iacerdotum tn .
gretsum, signiflcal illum coram psalleniiboa jacere
6 ,
debere. Praesul deinde benedictionem pronunilat,
$ *
deiuceps vero diaconi ea q u eonveuiuiil aancte
,
eonciount: Hla euim sunl aequivalenlia et synonyma,
.
quae nimirum congruunt defunclis. Tam archidia ,
c o n u s caiechumenoe d i m i u i l , sancloruroqwe jam
, '
defuncioram nomina recentet, quibus pneseniem
^ ,
defunclum eadem commemoratione aggregare d i .
gnatur, bonalurque oranes, ipsi ut beatutn in

Ghrislo finem peunt. Tum accedens antistee,
, \ , .
precera eacram super defuoclo peragit, eumqae
,
saluiat, et cum ipao caeieri. Poslea affundit ipei
, , sacruro oleum, es imperliens abaolationein, q u *
, '
communit oratio vocaiur, loco bonoraio corpu*
.
collocal ona cum aequalibua aliis corporibus
aanctis.
1

} .
* , *
5|, ,
^
6
,
, .
~
,

, *
. \
$ , , \
, .
$ II. \
,
, * D
.
| . ,
, ,
, * , . *
, ,
, .
, .
, , ,
,
, ,
.
& xirur,

xi-

III.

Contcmplatio.

I. H * c qoldem si aspexerint genliles, vel a

nobis fieri inaudiverinl, profuae ridebuut: nos auiom lucia datorem Jeaum invocanies dioimue riie
presulem euro qui defunctus esl looo digno collocare; nempe illum qui In sacria est, ante altart;
monacbum vero vel laicum, in sacrario. Declarat
eniiu, eecandum hanc vham et qu gesta sunt,
ibi* aortem r e l r i b u i : o l si quis bic deiformis exstiteril, in faluro quoque saeculo in divinis erit deleclaiiouibus; sin bic nonnihil studium remiserit,
pro merilis ibi quoque aortes accipiel. Antiaiet
iuque pro dlvina jusiUia bac, nec non de tyranni
hnperio profligaio gralias a g i l , quodque mora IHW
jain aropliua mors eit, aed vila.
276
i U* P
c^nlica et lectiones expomipi
illas aeiernaa mansiones, quae defunclos quiderji
excipiunt, vWenlea auiem ad similem viiae floein
adbonanlur.
$ IU. Ccieram obserra, qoomodo oon omnoo
qoi expiaiioni vacant ordinea jam d i n i i u i u u r , u l
auni daemonibus obnoxioruin et poeniteniium, aed
soli caiecburoeui; qaoniam hi nirilo gacrameuto
aunt initiaii, et omnia atpecius aacri exfwrtea.
Nulluin aulem e mysieriia noairia parvi faciendaia
esi, quoniam niagua aunl omuia, lieet ad inviceira
collala diversa aiou Maxima enim e l incoroparabilia s u n i , quscunqne difina 80nC. Caeteri autem
ordines, ut euergumeo! e i poafiiieoles, asiant q u i atm tauquain sacraiJieoio kiitiali, verumUimin,
cum imprudenter in mahiin relapei s i n l , a diviiiorom niytieriorum aspeclibus divioaquo comuiirr*
r r o

bOO

S. DIONiSII

mtiribtis giipplicia inflniU intenUntiir : c quibug

liqne specUculis forle fniclum capienl, dum cerneel, eom qni aancle obiil miimlrornm predicaUoftO ceJebrari, vere consorlem 267 eanclonim
qni a geculo sunl, ipgique fortaggig consimili deaiderio flagrabunl, et minislrorum diaciplina docebunlor, qoam vcre beata gii in Cbriaio coDgummaiio.

* , * | ,
, *.
.
M

%T

|!V.
Deiode atcedeng antrgfeg precem gacram anper
,
defunclo peragil: qua fiiiila, ipgomei anlistea eum * \ ,
aluiat, ordhieqno deincepg suo omneg qai adgunU , \
Hogal iiaque procaiione illa divinam boniUlem, u l .
defoncto peccata omaia dimiil*t, quae per .hnma, * ' raain iiifirmitalem c o n l r a c l a giint, eumque lucera
, iMtclam ac vivonim regionem iraugferal, el collo- \ , ,
aei in giuu A b r a b c , lsaac el Jacob, in ioco a quo \ , \ , \
dokor 61 irUlitia gemiinaque aufugium.
\ .

.
Haec uliqne perapicua , a r b i l r o r , bealiggiroa
, , aaoclorum pra?mia gunt. EcqUid cniin perfecta Un- . rnoitaliuti omni Iriglilia carenit, luceque pleniggi \ ((5;
nue conferri valeal? praMerqiiam quod profnigiioueg
\
ieise mcnie qualibet gublimiorcg, ?ol maxime ad ca- ,
plum nogtrum accoromodalig raiionibug expreggae

earnrodemUmen appellationeg a reali ipsarara vo- . r i U l o plarimura dettciant. Siquidem Scriptnra ha?c
" , ,
omnino vera osl : Quoniam ocului non vidk, nec exl xaptlar
aurU amdimt, nec in cor kominu uuxndil, qum prm- . , parawit Deu$ ditigcntibui se . Sinua auleni, mea , \
qoidem gententia, genl bealorum patrtarcbantm c a - Q oi \ ,
terorumque gancloram divinisgimte bealigglmcqae

quiclig gedeg, quse viros omneg deiformeg excipiunt
\
ta gaa iugenegcibili beali&giinaque cotigvmmalioite.
49

11

VI.
ForUsaig auiein i u qnidem inqeies recie a oobis
* ,
dici, dubilare tameii le, cujug roi graiia diviuatn , , demciiliam aulisles depreceiur, poscens defunclo
, *
dari veniam peccalorum , et qualem deifortiiibug
,
virig lucidiggimam gorlom. Narasi qoaelibel a dUina
\ . jttililia recipiat reiribnlionem eorum qua io v i u * ,
prascnli eive bene give ma!e gesgit, defunciug au- " ,
lem bac vila auag coinpleril aelionea, qusenam D
aulislitis clepreeatio ipsiim ad aliam. onam in bac , , *
vlia iiierilog eat, quielis reiribtiliotietn transferre
, poggil? Equidem probe gcio, Scripluris congenlieiig,
, \ "; ,
cuilibei pro meriiis aortem reddendam ^gge. Con- , ,
clueil eniin inquil, Dominug apiid ae , e l referet , , unutquiique propria corporit, prout geuil, *ive
' , \ tia tow
M

* l Cor. , 9.
VARLE: LECTIONES.
gic . D. Sar. el Vicn. ....
, . S:. * , II. S. . ,
. Sc. , . S. . Sc.
, D. Ifge . lcge, ul egl ui S. S c
R-jr * \'. , S.
, D , et , . Sc. , S . .

, v

5ei

OE E C C L E S . HIERARCH., C A P . VII.

, xaxcr. bonum , malum Juatorum aulem preest

eltont in bac viia, nedum post morrtem, iia toKa
, , prodeaae qui sanclis precibus digni auol, ver
traditiones docenl. NuoqeW
, - nos loquiorum 268
. Sanl a Samueto adjulus fuil 7 aut Hebneorura po ; pulo propbelica precalio quidquain proiutlT E w
; \ , eniin ac si quia, aole aania oculis lucem suani lar , gienio, solaria lucis parliceps fteri peial, eruiia albi
, octdia: sic ex iniposaibili et inani spe pendei, qoia - quis sanctorum preces flagitat, dum ipsis connalu , ralesexteraunat acliones, divina munera negligene,
, et a clarissimis beheficisque Dei mandaiis rocedens.
, , \ Hoc auiem Scripiuris consooe afflrmo, peruiilefc
. ease in bac viia aanciorum preces, modo quia 8*
, , \ crorum rnonerum deaiderio incensus, el ad a sm**
, cipiendapie affectus, lenuiuiis suae conseius, viruta
, , , allquem saoclam adeat, ac peiat ot se adjuvot, at
, - l>eam pro ae roget, qua ratione aane maximum ex
, eo refert eiriolumentuin; poiieior enira petilis donia
% * , diviniseimis, religiosa aoa consqienlia, aanciorum
, reverenlia et laudabili eorum qiue petit desidorio,
et coneentanea ac deiformi affeclione ipsi suflragao , - tibiis. Eleniin divinis id decretis stabilitum e$t, ot
, - divina munera i i s , qui eorurodem pariicipalione d i , ^ ,
goi siint, eo quo Deara decet ordine distribuantur
, ab itliax qui iisdem distribuendis aunl pnefecii. flutte
. haque sacrlim ordinera ai quis violaverii, el infoiici
, elalione eeducios, dignum se putaverit divina fa - miliarhale, sajictosque despoxerit, is certo, siqUi *.
dem indignaa Deo ac profanae res postulaveril, i n , ^ tenioquo caruerU rerum divinarum desiderio ipai
, *1 consentaneo propler iinperiiam suani poiiiioueiu ,
, per ao nibil eoroin qua peiil impeirabii. Dc dicia
, , \ - )porrd precadooo, qoam anlislea super defunclo fa,
c i l , divinorum noslrorura praeceptorinn traduciain
, ' - ad noe tradiiioflom exponere necesae e&l.
. , ,
.

1 VII.
,
,
Btw
,
' ^
,

* \,
, .

,
, ,

Divinue iuqtib anllalee, ut eloqela leeunlor, I H lorprea eat divinomm judicioruro; angeltft enhai
Domioi omnipoteoiia 681 Dei : qoapropler ex Scri*
pluria divinilaa tradius^ aceepit, qooinodo i i e , qei
aancle vivonl, pro cujusquo rooriUs divina clariaalmaque vila ab quisaimia ht\% iancibus rotribu*tur, difina idniirum ^lemenlia, pro boultaio aoa,
inactdas ex bumana fragilitale coniracus diaeimulanie, quod nemo, eloquia tradunt, mundusait a
gorde. Ustc iuque promisaa novii aolialeg ex voriasimis Scriptiirfe; quare polil ttla cowpldff, iiidylgdrique 269
M > P ^ i ^ r i n l aaera praamia, aii i e

r e

II Cor. , 10.
V A R L E LECTIONES.
" , . " . , . . "
eai in D. P.
, . D. 3.
8. ,
. * , . w eel iu . Sc. " , t b . ).
D. , . Sc.

4 1

965

564

S. DIONYSU AREOPAGlTifi

mulqoe seraeiipse benigne coniornians ad imitalio- , * \ uem Dei, socus aliis quara sibi ipsi dona poacena ac graiias; sciens iiem promissiones Dei esse , , *
iiifallibilee, prasentibus etiam aperte declarat, illa
,
qnae ab eo jure sacro posiulaiiiur, prorsus eventura
i l l b , qui secundom Deuin viiara consummarint. E t - . ,
,
cniin anlistes, cura s i l praecipuus divinae justiiiae
, praeco, nonquam posluiarei ea quae essent Deo
quam gratissima, et juxla promissioncs ejus deifor- . miler concedenda. Quamobrem defunclis improbis , nequaquam isiiusmodi precaiur, non aolum quod ,
iulerprelig offioiura in hoc violaret, atque praesuni- , ptuo&e sibi quidquam mucerum ponlificalium arroga- , rel, ab auclore n>ysteriorum minime inotus; veruro , etiaio quod impia pelUione frusirareuir, et a juslQ - , , i
prorsus eloquio oiiam ipse merilo audiens: Periiis, ' * . "
H accipilit, quia male petiUi Poelulat iiaque , * \
sanclas amisle* ea quae sunt diviniius promissa, e i
) , accepu aunl Deo, omuiuoque largienda; etaffecium
beiiigoiuiie auas clememissimo Deo ac praesentjbus ^ *

uiunibua aperie declarans, quxnam bona sancti
adcpiuri sinl insiuual. Eodeni modo anlistiies ba- , ,
beut potesiatem segregandi, unquam iuterpreies
diviiiaram juslificatiouum ; non quod irraiionalibus ( ) , *
iuolibus eapienlissiina divinilas serviliier (ul bone-
' .
sie dixerim) obsequatur, sed quod ipsimel spirilu
, ,
uiysteriorum principali, a quo ad inierpretandum
iiiovcutur a Deo, pro meriiis judicaios secernaot. \ , ,
. Acciphe enini, inquil, Spintum tanctum : quorwn
remueriiit peccala, umittuniur e i i ; ei quorum QT****
>

retinuerilU, tettnta sunt . Quin et ei, qui divinas

tfaTK * * l
T?C>
rcvelationes a supremo Patre didiceral, in Scriplurie * ,
dicilur : Quodcunque Higaverii tuper Urram, erii ' "
* ,
ligatum el in coui*; quodcunque tolvens $uper terram, trit iululum in cotli* , ita ut ,
i l l e , oinnisque poniifex illi aiinilis, juxia revela-
liones paiernaruin Jastiticalionum sibi indultas, , .
quaai iuierpres ac poriiior Deo cbaroe aduiiitat. et , ,
impios excludat. Nequeenim sanciam iliaro Dbeipro- , ^ fcssioiiem, ui eloquia leslanlnr, molu proprio, car- , eve aul ganguine revelamibus, eed a Deo epirilaji- . ,
ler illum iiiibuente perdocius, pronunliavil. Quare \ , aanctis aniisiiiibus u m segregandi quam aliis sa- ,
c r i i facullatibus uiendum, prout ipsis diviiioruro * .

11

71

4>

19

auctoriiiy5lerioniiudiviiaiusa70inspiraril P o n - D
ihlces autem iia c%ieria sunt observandi in iis que
ui pomittcea gerum, laiiqoam ipsi a Deo movean^
lur. enim, inquil, vo$ ipernit, me tpernil^

f e v

* **"

^^
"
.

1 0

^ ,

**,

I VIII.
Sed jam ad ea, q u * dictam precationem aubsequunlur, veuiamua. Ubi pomiicx eam flnivii, ipse' Jac. , 3. f Joan. , ^.

Mattb. , 19.

'

,
i U c . , 16.

VARUE LECTIONES,
", S . * ., y . ScoU
, D. , .
, D. , 8. . ' ^, II. Sc.
, . S c
" , S. . D
" , S. I*. D. " ^ , .
7

J t

11

568

DE EGCLES. HIEKARCH., CAP. VII.

, ol
* \ .
.

. ,
"
,
,
* \
\ *


.
8

566

met defunctuiii saiutai, ac delnde omnes qui adsunt;

omnibus enim viris deiforraibi admodutn gratus
esl, olhonore dignus, quisquiadivinain vilam iransegit. Posl saluiationem vero poniifex defuuciooleum
affundii. Meroiueris bic, u l in priina illa regeneralione sacra anie saiicium bapiiemum, post anliquaruoi vesiiuru deposilionem, ille qui iriitialur, inpriina aancli syinboli parlicipatione, aacri chrisiualts
oleo ioungalur; ei bic deibum in fiiie omnium defuncto itidem oleum affuiidilur. Et lunc quidem
oiei inunciio baplizandum ad sacra certamina evocabal; uunc aulem affusum olauin dectarat, euui
qui deiunctus eet iisdem sacria cerlaimnibus exaciis funcium eese.

8IX.
, - peraclis, ponlifex defuncli lorpus honesio
' . loco recondit una cum c&ierie ejusdem ordinis cor - poribus sacris. Si euim is qui defunclus anhna s i , niul ei corpore aanclam viiam egit, corpus eiiam

una cuin anima sancla eiraui in bonore erii ac pre.
lio, quod sacris sudoribus una coiiceriaverit. Divi , - na itaque juslitia anims etcorpori condigna praemia
\
largiiur, laoquam comili el couaorli aive divinae,
. \ - si?e conlrariae viia?. Idcirco eliam sanctorum sacra
* funciio divinae ulrique parlicipationes elargitur;
\ *
anim quidem, in purissima conleinplation* ei re , rum perfeclarum sctemia; corpori vero sacraiia , siiuum unguenlum quasi in imagine per sacralissi , \ iua diviuffi comniuiiicaiionia symbola loium bomi , neni sancliftcans, e l integram aalutem ejua operans,
- C nec nou denunliansper universalee lusiraiiones pct^
.
fecli&siuiam ei fore resurreciioneui.

8 8

81

S x.

, ,
'
* * *
,
,
\ ,

.

Invocaiionea porro conaecratorias nefas eet scriplo inierpreiari, et arcanum earuin senauin, virlutesque quas in iis Deus operalur, e secreto in pp
blicuin efferre; aed , u l noaira sacrosancu tradiiio
docet, ubi eas aecretioribus insiruciionibus baueor U , atque ad habitum sacraliorem atque capaciorein iiiteliigentiam, divino awore aacrisque actionibua consumioalus evaserie, divina luce collusiratus ad supreraam earum aciettliam subveberis.

$ XI
, D
, ,

, , ,
, ,
*

Quod aulem infantes qnoqae, qui per U iem nequeunl inlelligere, divinae 271
regeneralionia sanciissimorumque divinas coinmuoionis niyateriorum parlicipes fianl, videtur, ut inquis, bominibus profanis non imraerilo riau dignum, quod
poniiflces eos erudiant qui nequeunt audire, sanciasque tradiliones noo intelligentibus fruslra tra-

V A R L E LECTIONES.
* * D.
, D.
varial e l bujus vocis scriptiira, alias in penullima , alias .
, . , S. uoo esl in , S. D.
, . S!

, .
, S.

8 1

87

89

88

567

S. OIONYSIL AREOPAGITiE

568

dant; neqne minus ridtculum est quod alii pro iis ,

abrenuniiationet sacrasqne professiones proniiuiieni.
, \ .
Vcrinn oportei luam sanctam prudemiam
\ ,
rrntniibiis indignari, sed religiose ad eoruiii iuali- '
lutionem cum cbariiale raiionem reddere, et '
ohjeciiones eornro solvere; atque illud iiisuper
* \
8'cundum gacram sancltonein addere, qaomodo , } '
divina omnia nequaquam uoslra inleUigeiiiia com- , '
mensuranda sunl, sed plurima quae nos lalent cau- , ,
sas habere Dco dignas, quas nos quidem ignorenius, ,
teruin ab ordinibusnobis prsestanlioribus perspicuo . \ ,
< ugnoscantur. Plurima iletii latenl supremas illas
. , \
hiiblimissiinasque subslanlias, quas soli sapienlisei , ,
iu33 sapieniificaque divinitati noia sunt. Yerum ,
taiuen bac de re id qooque diciinus, quod deiforine
praceplores noslri ab anliqua iradilione accepium g ". , \ , ,
nobis transcripserunt. Aiunt enim, quod el verum
,
csl, infanies, & i lege *aera iusiiluanlur, ad san ,
ntum animi sialum pcrvenluroe esse omni errore
. liberos, ,ei sine ullo iinpure viuc perictdo. Hoc
,
,
enim cum in menlem wnissei divinis nosiris fnsiiluloribus, plactiit admitli puerot boc sancto modo,
u l oblali parvuli parentes nalurales fllium mii ex
, \ ' ,
fldelibus iradanl, qui pracclare in divinis rebus
pueruin erudiat, sub cujus deinceps cura sit, l a n - \ ^ .
quam lub Palre divino, sanclxque salulis susce-
,
plore. Hunc ilaquo anlisles, sancle promillenlem
, \ , ,
ae puerum ad sanclam vitain infortnalurtim, jubet
, '
proflteri abrenuniiaiiones eacrasque profeseiones;
* ,
enim, ut illi subsannaloreaaiunt, alium proalio
rebus di?iois imbuit; neque eniro sponsor d i c i l : Q , *
* \ * '
Ego pro puero abrenuniialiones facio, sacraave
prufeseiones, aod boc modo paenim aseerit abre- * ,
iiunliare ac proflteri; ae a i d i c a l : Proflleormo huic ,
puero, ctim per etalem inteliigere aacra poierit, , \
divinia meis insiiiuiionibus persuasurum, ut adver- . , , ,
,
aariisDuntium omnino remilial, et divina promUsa
\ I, proflieat-tr, ei exsolvat. Nibil ergo, ut opinor,
absurdum est, ai ad divinum inslitulum puer addu- , \ , .
ciiur, com ducem ac aponsorem babeai qai eum
ei divinaruiii reruin sciemia iinbuat, et ab adver- , ,
sariis tutam custodiat. Porro 278 ponlifex pue- , , ! \,
m m consortem facit aacrorum mysteriorum, u l in ,
, cie cdocelur, neque agat viiam aliam, quam eam
.
qux divina seinper gpectet, et hujuamodi sancta
1

91

9 1

i n

9 8

cummunione proflciat, alque in bis sacruin babilum possideat, et a auscepiore deilorini sludioso promovcaiur.
Ula sunl, mi fili, lanla lamque praclara bierarcbhe D , , \ *
,
noslrae apeciacula uniforroia mibi manifestala, sed
* aiiis foriasse menlibus perspicacioribua, non solum
, . \
IIUM:, verum eliam alia mullo Uluelriora aique deiforniiora pcrspecta sitnl. Quin el tibi quoque, u l opi- \ , ,
iior, clariorea divinioresque pulcbriiudines collu- ,
. ,
cebum, si iia gradibus, quos dixi, ad sublimiorem
9

97

V A R I i E LECT10NES.
, . S. D. S i r .
, S.
\ , S.
. Sr.
ar^iv, S.
, U. Sar.
, Sc.
, . Sc.

, ^c.

91

99

99

9 9

97

509

D E E C C L E S . HIERAHCH.,

CAP. VII.*- PARAPHR. PACHYMERJE.

570

, , \ radiuro conscendas. Commanica igitnr

in mibl
perfeckiorein illiietr! ionein, meisque oculis exhibe
* |* , prxstantiores formas, quae unius speciem mafis

exprimanl: confido enim, me iis, quse commemo \ .
rata sunl, iosilaa libi divini ignis ecinlillas excilaturom.

ADNOTATIONES

GORDERH.

Mola primo hie amiqoam Ecclesiae ritom pro delunciU deprecandi, et eoedem, pro cujnsque digmiate,
honoriOco ei sacro loco sepelieudi, et exsequias celebrandi. De bis quoque Aug. in libro D$ cura agenia
pro mortuis , in eamdem plane cum Dionysio senienliam : c Qui facil, iuquit, exaeqoias morluoruiri,
ob amorem illiua facit, qui promisii corpora resurrcclura. * Neque eniin coniemnenda eraiii et abjicienda corpora defuiicioruin,inaxime Qdelium, quibus lanquam organie ei vasis ad omnia opera bona neng
esl Spiriiug sancius. IJnde et aiiUquorum fidelium funera officiosa pictaie curata ajint; et exsequiae celebralx ac sepullura provisae, ipsique cum viverenl, de sepeliendis aea transferendis sois corporiboe
flliis maiidaverunt, et Tobias sepeliendis rooriuis Deum promerniase commendaliir. Ipso Dominog
die lertia, resurrecturus, gloriosa mulieris bonum optig pradicit praedicaudum; et Joaepb, qut eum
aepelivit roire collaudalur. Ac ideo pro nostris defunclie certare debemus, quaienua possint
parlicipes fieri eoruin quos Gbrisms a clauslris revocavit inferni. Plura do exseqoiis iiiortuoium
et eorum cominemoraiione vide apud Alcuinuin in libro De dmni$ officitt.
Noia secundo ad parieiu seciindam capitie, sacerdolea alio ritu ac loco qoondam aepeliri tolere
quam laicos; uli quoque ex Beda iradil Amalarius lib. De eccletiaiticit oficii$ c. 41 : Apene, hiquit,
doiuinus Beda declarai in exsequiis sancii Gulhberli, quoinodo veaiiri oporleal gacerdoiem defuni-luin ; Ha
enim gcribil de ejtis exsequiis : Poalquam ergosancia memoriae Cuibberius episcopus, peracta coinmonione, elevalis oculis et roanibug ad Deum, commendans ei animam suain, ei einitieiie spimum, aedeuaqne
liiie gem.lu obiil in via pauruin, a navigantibus ad iiisuiam noslram delatus, loto corpore lavato, capiie
audario circumdalo, oblaia super pectus sancluiQ posiia, vestimento gacerdotali iiidiiltig, in obviam
Chrieii calceaiiienlia suis praeparaiue in sindoiio cereala iiivolutus, animain babens cuin Cbrisio gadeiuem. eal dubitaudum, inquil Amalarius, quin ipse mos eaael apud Romanain Ecetesiam iti hao
r e , qui apud Angloa f u i l , praeseriim cum ex illa priinwn episcopum AugualiDum babereirt Aoglt Saxoiioa
et eo letupore qiio celeberriina fuil Roiuana Ecclesia, propier aucioriiaiem doclissioii ejue episcopi
Gregorii, oi posiea ex eadeoi Ecclesia babuerum arcbiepiscopum Tbeodoruin in uiraque lingoa
penlissirauni. Plura aui volei videai apud Amalarium loco ciiaio, ei 273 P * saquenti, ubi agilde
officiis moriaoruin, et Rabanom Mauruin lib. n De innitulione cUricorum, cap. 44.
Moia tenio, parte teriia bujua capiiis { X I , Diouysii leeiiiuonio ab aposiolia accepio confuiari apabaptiataa, qui negant prodease parvulia bapiisinuin, cuiuumeu Uoiuiiiusdixerit : Sinite partsuloi icnire ad mt
y

c a

talium e$t enimregnum cmlorum, Marc. x, 14 ; quod quidein

Glemens Constitulionum apouoUcarum lib.

v i , cap. 15, de parvulis baplizaudis inierprelatur, dicens : Baptixale autem vetiroi pueroi infenUa,

educate eo$ in di$ciplinu tt

moniUotu Dei:

Sinile

enitn,

ait Dominut,

1 m prohibeu eo$ Luc. x v u i , 16. Plura de bac re vide apud Vasquex

capilo priuio.
9

PARAPHRASIS

I. ,
\
(
) \ , *
' ,
(
,
,) \ .
\,
, , \
,
* 1\ \,
, * , , ,

puero* venin

od m$

in paneiu , diapuiai. 154,

VCHYMERiE (28).
. Hts igitur deflnitis, necessario eliara dlcen*
dum do defunciis : neque eairaki coromiine babeut
Gbrisiiani (quos bic sacroe vocat) cum oxlernis
geoiiUbus, qui profaoi s a n t : aed atcut ioter vitaui
eorum muiiom iotereat (cwn iHi quidean ae<HiDduiu
Chrisium vivant eorpua knortiQcando ; b l vero
secundum caruis coocopieceniias vilam inbtiioant),
sic OnU eorum diveraua. Siquidem sancti od
spes fuiuras ailendemes, ad mortia terminum veniunt unquam a d finem eortaminum, virtuiis coronam recepluri^ in touli saa resurrectione, scilicet
oua cum eorpore : eancla! eniin animse cum bio
perverli possint, in resurrectione immutabilKaleto
conscquentur; corpora Vero, qux bic animabus
copulaia una cum ua mala perlulerunt, proprtam
qooque resurreclionem eoriientur ; animabus suit,

(28) Yide Scbolia S. afaxind, lom. II, cap. 7 Ecclet. hier.

571

& DIONYSII AREOPAGITJE

571

quibus ln bac vila conjuncta fuerant, reunita ; ,

* \
asfequeniur auicm deiforroera gloriam tanquam
.
menibra Dei.
{ II. Profanorum vero aliqui quidem sine ratione
pulant, non aoluin corporuni non fularam resurrectionem, verum eliara ipsasmel aniinas penitua
aboleri, aeu in nibilum abire; alii vero, bis uliqoe
prudenliores, ut Plaio, aiuut, corpus quidem post
moriem nequaquam subsiiiurum, aed nec in aeiernuin ad subsislentiam guain reversurum. Hoc enim
eal quod dicil . Indignum enim ease, aiuui,
ut maleriale corpus auimae immaleriali sit coaevu.ni,
aiiimam vero solain esse iminorulem. Idera etiain
Simonis diecipuli asserebant, non cogiiaixes, necdum edocti a raagno aposiolo Paulo dicente, pignus

$ U. ,

. , ,
,
* .
^Xti .
\ ' ,
*
, ^ \

el probaiionein universalis in 274

corpore fuiura
resurrectioois Domiuum uostruin Jestim Chrislum
,
exgiitisse; et quod inipso iuodo abscondiia s i l viia

noaira in Deo revelanda in regeneratione. Alii
. "
vero dicebaut corpiia tunc aereum aniuiU fuiurum
( \ ) ,
(si modo tulurum ail) e l non regurreciurum illud ,
ipaum quod modo gerimus, corporibus qu una
. " , '
decertarunt injuriaro irrogantes. Alii porro, nescio , \
qoo pacio ad terrenaa cogiiaiiones provocati, scri- .
paeruol ibi cibos polusque aonsiles fuluros. lnsi, ,
uuari aiunl per boc Pappiam, Hierapolis Aaiae epi, \
scopum, qui divi Joannis evangeiisiae leroporibus
.
llomii. Hic eniin Pappias libro quarto Dominicarum
iuarum cxptanationum scripsil, fore in resurroctio *
ne voiuputes qax percipiunlur ex cibis; in quod Q

qaidem dogma posliuoduio Apolimarius credidil.
,
Oaomodo igitur Apollinarii erunl acripla gancii
Dtouysii, aecuiidum nugas altquorum, quac ApoLii- ; **
narium refmant ? Sed nemo virorum proborum ad *
Uviusmodi absurdiiaies abducelur, verum reden- , ,
tes ee Chriaiiformein sorlem adepluros, uiuiationem , '
nioriis minirae formidabunt, probc scienles se boua .
parta stabiliier possessuros. Peccatores vero siqui- ^ ,
dem sacram hauseriiil inslUuLioiiem, eaquo negle- , cia, ad conciipiaceutiaa sua sponle defoluli giot, ,
cum ad viue lineiu pervenerini, non Jain legeia \ ,
divinam seque ui prius despicabilem exislimani; , aed aliig longe oculia, spirilalibug deraum et ea qu , , ,
illic gunl iniuenlibug, ea quae ibi sunt conside1

ratuea, ei quibug bonis exciderint expendentes, D , bcaios quidetn praedicani eos qui illa adepli gunt, migeri auletn el iuvili ex bac vila decedunt, pro- .
pler viiam auaui pesgiinam, nulla saiulis gpe fulii.
| 111. Cum in gauciorum obdormilionibua nibil
III.
boriim accldai, u quidem qui ad viiae Aiiem pro- ,
peral, gaudet se ad sanctam regenerationem per- ,
venire, defuncli aulein fainiliares, spirilaleg po- , ,
l i u i quam camales (hocenim est pro jure divinaj (
propinquilalis) beatuin ipsuin praedicaai, elsimilem ) finem bealUaimum ipsi quoqoe consequi exoplant. \
Portant aulera ipaum ad epigcopum, quasi coronis \ . \ ,
niuneranduro ; bic ven> ipauin excipiena ei jusia \ * , ,
.
uersolvii.

875

D E ECGLES. HIERARCH., C A P .

_ P A R A P H R . PACHYMERJE.

574

II. .

275
Mytterium.
, (
Episcopu* clerum congregans, aiquidem iit aacria
\ , fuerai qui obdormivit, aote divinum altare ipsum
, inclinans, infll precaiiones et graliarum actionem:
* , preces quidem, auper ignoraniias defuncli; gra * , tiarum vero actionem, quia (Cbrislue) monis ati , - mulum hebeiavii, aique ita ejus auxilie freloi boni
. quidpiam agere poluil. Sin autem sanciis mo , - nachis sanclove populo aggregaius erat, juxta t a . \1 crariuip collocai. Illud auiem, ad tactrdotum tn5 . greuum, signiflcat illum coram psalleniibt jacere
6 , debere. Pneeul deindo benedictiooem pronundat,
$ * deiuceps vero diaconi ea quae conveuiunt sanclo
, - concinunl: illa eiiim sunt squivalentia oi synonyma,
. quae niuiinim congruonl defuoclis. Turo archidia , Bconus caiechumenoe dimiltit, aanctorumqiie jaui
\ , ' deTunciomm nomina recenaet, quibue prsaeniem
^ , \ defunctum eadein commemoratioue aggregare d i . gnalar, boriaturque oranee, ipsi ut beatuin in
- Chrieio finem petant. Tum accedena aniislea,
, \ , . precem aacratn super defunclo peragii, eumque
, saiuiat, et cum ipso cseieri. Poslea affundit ipti
, . , - sacrum oleum, et impertieos absololionein, quas
, ' communis oralio vocauir, loco honoraio corpua

collocat una cuoi aequalibue aliis corporibus
aanctis.
.
.
III. Contemplatio.
} . "
| I. H * c qoidem si aspexerint gentiles, vel t
* , * nobis fieri inaadiverini, profuse ridebunl: nos au, , ^ lem lucia datortm Jesum invocanies dicimus riie
5 praesulem euin qui defnoclus esl loco digno collo , care; nerope illum qui in sacria eat, aole altarni;
, - monachain vero vel laicum, io sacrario. Declarai
. eniui, secundum banc vham et quae geeta aunt,
ibi soriem r e i r i b u i : ot si quie bic deiformia ex , aliierit, io fuiuro quoque sseculo in divinie erit de * leclaiionibus; sin hic oonnihil siudium remiaerit,
, * pro merids ibi quoque sortes accipiet. Antiatea
. iuque pro divina jusiiiia bac, nec non de lyraoni
5 , \ - iraperio profligalo gratias agit, quodque mors uoo
, jain aroplius mors ait, sed viia.
, .
11.
276
i P
caotSca et lecllonca expooom
, illas aeiernaa raansiones, quae defunclos quideip
, D excipiunt, viventes aiitem ad similem v i i fioein
.
adbonanlur.
1

r r 0

5 . ,
, ,
,
, \ . '
, ,
, .
\ , .
, , ,
,
, ,
.
, xi-

S IU. Ccierum observa, qoomodo DOB omneo

qoi expiaiioni vacant ordinea jam dimillantvr, ut
auni daemonibue obnoxiomiD ei pceniieuiium, aed
goli catecbtimeui; qaoniam hi nidlo sacrameiito
euni i n i l i a i i , ei omois aapecios sacri expenot.
Nulloio aulem e myaleriis noairia parvl faciendaiii
esi, quoniam magiia aunt omuia, Iieet ad inviccm
collala diverta aioi. Maxiraa enim et inconiparabilia s u n i , qascunqne divina sont. GaBieri autein
ordines, ut energumeol el poanitentea, asianl q u i dom lauquain sacrameoto Niiliati, verumlanMsn,
cum imprudenier in niahim relapei einl, a diviiKH
roin niybieriorum aspeclibua divinaque coiniiitrr-

576
S. DIONYSII AREOPAGlTiK

rei,

6
niona arcelninlur. Qui enlm indignt manducat tt
. bibii, jaditium #tW manducat et bibit, sicut in
priftta tua ad Corinlhios Apostolus a i i . N O B incoii- \ ,
grue autew adiiiiuunlur ad ea qoae bic geruolur, , \
iil discant moriie incerliiudinem, el prsmia juato- . ,
nim ac peccaiorum puenaa. Adsuni itaque, u l binc \ aliqoid uiilitatia feraut, e l iUoa forle eimiiium dc- ,
aideriuiii e i c i u b i l
S IV. " \ \
$ IV. Deiude traeui etiam de salutaiiooe et
eraitooe : ot oraiio quidem precalio
pro de- \ * \
,
fnnoio, u l conaiituaiiir in ainu palriarcbarum, i n
,
loeo a quo trislilia oinnw abeal.
.
Y . QuemadiDodum enim ab ila qu uobii j u S V. " , ^
cttnda s u a i , u i regno, coena , luce, g|oria, splen- , , , , dore, quae ibi suni bona designaniur, qu ocuius , ,
uon vidil, nec auris a u d m l ; aic eliain qua? ibi . , \ *
moiesta snni, ab bisce molesliis denominaia aunt, lenebrs et atridor denliuin, et dolor, el iriaiiiia, , , \ , \ ,
ei ^ingultua: baec enim aunt analuga aigniflcatio\ , \ *
ues, quae a verilale bonorum ac moleeUarum isla- , \ \
ruiu oumino discrepam. Sinus amera palriarnbarom
.
ca^erorumque aaocloruni aoul bealiaaima man- '
aioues, quae, u l opinor, a aiuuosis maria greiuiia
* \, ,
ac portubua oaviaai polius desuinuniur, q i i a a i a ,
sinu veatium. Quemadmoduiu eniin qui in niaris .
iempealale ver&aiuur, ad marinos einus aticndaiii, , \
in quibus et quieliori aura fnroniur, ei ab agita- , *
liooibus quietcuut; ita quoque qui iu bac v i u \ ( icioposUlibus jaclali suot, in einibus
277
, '
QOAquiesctiBi, modo scilicei e pcrieulii animam ^^ .
suaui viudicarim. Sin vero ainus eliaro a vealibu* \ noairls accipi dixeriiuua, juxia iilud: U l not foveat ,
luus Abrabs, eonveuienier boc quoquo explicari
* \ ,
poasil quod nimirum Abrabam primas ad Dei fto- ! ,
liiiam adducuu a i i , et Deo fainiliaria exaUterit: \
ol quod paier muliarum geniium appellaiua ait, ,
earum scilicei q u x secundum ClirUlum a u a i ; vel , ,
propier pairiarcb* bospiulitaiein, itia facieoiii
in bae v i u , propter quae niundi conditor ac judax .
juaios ccelorum regno houorabit.
| VI. Sed bcc foriasais qoidein satis demonslrata
$ VI. ' *
* U i i , dubilabis lamen de prece anlialitU, quam \
facii pro iia qni In peccatis defuncli s a o i ; quomodo * ,
uiitiirum juaiiiia Doinini aalvaiida sii si exaudilie 0 ,
precibus salvet euiu qui moriuus eat in peccalis.
, .
Efo a a i e m inquii / j u s u m quldem pro. faciia euia
, (
(banc nina relributioiieiii vocai) aoriem quemlibei
) ,
babiiuruitt probe acio, Scripuiris conaeniieoa, et
, aulijangii s u U m lesiiinoaia Scriptur*. Solis aulem \ . "
wiaericordiaa Dei mereDiibue, aive vivis aive do-
ffuiUU, Q O B vero iis qui damnari uieruerunl j u ,
, * \ alorum prodasae, scripta divina docenU Quid enim ,
fcauli profuii Samuel? i quid Judaeia Jereraiaj .
prccaiio couiolUt ad quem dixit OouMime: N* ora
; ^
topul> koc. Kienlai u l ei qui$ aole lucenle, sibl ; *
ipti oiiiioeruena, lueis ejas pariicept fieri peiai; . " , t i impoMibUi ape peudet, quiaquis aanclorum , , !
p r a e t flagiui dumroandau Dei DOQ aervat, oeque
\
F75

871

D E E C C L E S . HIERARCH., C A P . . - P A R A P H R . PACIIYMERiE.

f57S

meniis oculoe apertos habei, et juxta Paalmisiaiit.

,
deficieniee in aaluiare D e i . Ne existimes atttem
,
solem dare lumina sua (qnomodo enim, rum inani ,
mis ail, possil dare mnniis?), sed veluti per mortim
, , . , quamdam ftciionem id dicii. Sicm enim si quis
eupponal solem dicere: Egovaleniibusoculis lumen
, ( , ,
;) dono; postea aliquis laborans oculis d i x e r i i : Da
. " etiam mibi radiom, valeo eoim, dico id buic non
Untum non proftiturum, quin eliain id quod videbai
^
ami U e U eodem etiam modo qui damnari mernit

, peccator affeclus est, cum jusiorum precea efflagiU t , el ipse se non converiii. E i hoc esl quod a
, \ *
Scriptura d i c i l n r : Mulium valei deprecatio ju$ti

, a Spiriiu agilala (29); de juslo enim boc dicilur.
De illo autem, pro quo fit deprecalio, Scripluria
.
quoque conaone dico, peruliles esae sanctortitit
' . preces, dummodo quis eacrorum monerum deeide , , r i o 2 7 8 a c c e n s u s e l * eadem pie sit affectus (pro \ priae enim viiae ad virtulem affeclionem vocavlt habl, , , ludinero, quaeex cujualibet coascientia exaisiit)ad v i , ( rum aliquem juaitim accedens pelat,ulDeum pro se
roget, sibique conciliei, qua rationosatie maiimam
{,
ex eo referel emoluraentam : voii enira compos flei,
cam propler conscienliam religiosam, tum propler
) ,
Banclorum reverenliam, tum propler piae peiiiionis
\ ,
- affecium; boc enim lla convenil, qaoniam bona ad * amavil, eiqossivil. Etenim divinia id decrelie s u b i , \ lilum est, ot eorum pariicipatione dignis, donenlur
per eos qui digni aunt eadem dislribuere.Quemaduio, \ \ *
dum eniln poeiulaniem dijudical.numdono dignussii,
,
. sic etiam precaiiteraecruiabiiur,num et ipae dignua
, - ait u l e illi munus impetrare. Non temere ilaqiie
. ' qui eopit ad divinum consoriitim accedore, et a
Deo oplima quaeque poatulare prohibebiCar, cuiu
, \ ,
\ , \ \ sciat roagnum Aposiolum procipere nt inccstanler
- oremae; aed absurdtim siniul et illtciiuin esse, si
. , qnis, opinione aua seducius, supra aancios sapere
\ velit, et pro rcbea malis precea fundere. Quando
aulein nulla adeal elatio, luiic non refagimug cona^
,
inuiies preces; tnm ut diacamas quse petere debearous, lum vero eliam quomodo preces instiluaimi*.
, \
, \ Fruetramur enim volis, vcl quia neachnus quomodo
\ . " \ , oralio s i l inlendeuda, isla enim esi potlulaiionia
inseiiia; vel quia res indignas poetulamus. Sed d i cel aliquis: Quid opus est inslilalioiie, u l co gnoscamus quacoam sinl indignae poetulalionee et
.
quaenam dignae, Domino dicenle : Petiu prlmum
,
, regnum Det, et ccetera omnia vobt$ ?
Dicimes idcirco muha nobis esse ignota quus sinl
. '' * \
indigna : n a m ctipiditaie decipimur, et peceatis
\ ,
ajepenuinero circNmvenimur, saepenumero c i ^ m
, *
, rogamas, et bona indigne poatulamiia, nescientea,
; , adversa, quac penniffau Dei obveniunt, magia prod " \ * - esse. Quomodo enira larael in iEgypium iracwnig T a s e c l , e i t e m m promisalonia b * r e d i u w d , ntai
,
k

a(

PsaU CXVIII, 123.

Jac. v, 16. - Matlb. v i , 53.

(29) Graece . Vulg. atilaua.

17

&. DIONTSII AREOPAGlTifi

SM

Dof JoupM prec*3 exaudtena, iocol-jmem patri ,

ftliutt oem^Oi^
,
. , \
, , \,
;
| VII. '
279
I
yeniw bis in commani de orailono
<teiia, iieceaaarioeiUm dlceoduin deprecequara sq- , \ \
.
perdofuocto rocltat aniistea. Diviouiigiuit amiaies
ifttorpree eel divioaruw jusliflcationum : idcirco *
entra angetoa Domiid omnipoienlis a eanclo llicbaea
dicitnr, a i qui D d justidcationee annunliet ac ma- , ;
nifoftei. Oidicit ulique x Scriploris, jastia qutdem . ,
jaalo Del judicio lurfdistifoaf diviuaraqoe v i u m
reMribui, divina bonitaie ao benigniiate contracias ,
ex awMoa fragUiuie pnacuiaa dementer diseimu-
lante, cnm neino s i V * t ioqnll, mundiis a_ sorde. *. \, ,
H * c anilaies pronitaa *** i w v i l . Poaltilal Igitur, (*. .
m Hdelioo ex infirtMiuie contractai macuke diaai- ,
mfeftitir, e i aacra* reiribuiiones conferaniur, ai- , moJquo Doom imiundo^ dooa quae aliis conferenda *
ftal Uoquaiii sibl iiuiiilgenda postulaue (boc est , (
eniin Deum i m i u r i , proximtun diiigcre sicut seip- ,
stim), aimut vero eiiara tanqcam interprea Dei sciens ") \
64 aUU maaifestana, lauquam augelus id quod pe- , , iilur, uipoie jnslom, proreos evetHurum significai; ,
neque eniia ai> iuiiio petebat niai quae Deo erant .
quam graiiaeima. Quocirca quidem pro sanctia eic ,
facU, aed pro improbb Infldelibua, sicul eliara in , , ,
progresso eigniicabit, quando dicit, videbilor hoc
profauU probabili risu digoura. Profanis ilaque ba?c , ,
tttiiiiiue apprecalur, non solura quia, gi isla pete- C , rei, iniiuiue boirus iuterpres esaet Spiriiua, ut qui , $,
iila peierel, ad quac ab aoctore niysteriorum divin* , - '
aeiUcet Spiriiu miuime inoveretur; verum oUara ;
quod petitione soa tanquam indigna irustrarelur: , \ . 'boc eiiim indicat vox , sive impia, id eal, ,
indigna. Audiet enlm eiiaro ipse a jnslo eloquio : rsks, .
PeiUU 4 non accipith *, est auiera ba:c senieniia ex . \ ,
Epiaiola Jacobi.Quod ulique dicit, vel quia juele df- , *
cum vol quia a j usio prolainm. Jacobus enim Joblias, , ,.
qraasi juslua, cognominatas esi. Poslulal iiaqoe san- * ciiia anilsiea illa quae omnino danda sunt, ostendeoa , ,
bte, Dco quidem, babitam suum quo Deum imilalur; ' ,
praaeniibus vero, pnemia qoai aancloe manent. Sic . ,
9

eliam bierarcb* babenl firlules segregandi, id cst ry , ,

segregationes, non quod irrationabilibua molibus , V eorutn, ut dkara boneste, divinilas obsequatur, sed , , '
quod ipsimet a Spiritu aancto moii daronaioe se- ,
gregeni. AccipiU enim, inqnit, Spirilum ianctum, * , , ,
qui videlicel vos moveal ad ligaodum et aolveiidum. .
\ * " #
t iloruia iic 280
Douiioua a i t : Qnodcun*
qtu Ufmttrii iuptr urram , e i quse sequunlur, %\, \ *
quoodo divuiig revelalionibua a Paire qui in ccelis , \
al iUoaurabaiar, Ita u l bealo Petro, ei omni post , \ '
Ipaom pociiiOoi, secnndum revdationea ipai coBlilue ,
a Deo facias, ei approbandi ei segregandi poieslas , \ , \ aiu Qnomodo aalem revelalionee ipsi faclae in ca> .
P e t r o

'* Jac. , 5.

Matlb. xvi, 19.

DE EGCLES. HIERARCH., C A P . V f l . - P A R A P H R . PACHYMERJE.

* -
, \ ,
;
, ,
, * sl
&, *
, " , * , \ .
.
, ,
* ,
* (
) *
, , *

qaoqoe poiiliflcibua erunt, lla e l per boseiiani

b*c operentur, nisi per traditionem Otroutuamauccessionera et maDifostationcm? Quanlo cnim revelationes in pluribus rouhiplicantur, lanto magia
maoifesunlur. Elenim sacram illam Dei professio-

nem : Tu et. Christut Filiut Dii vivi, non a emetipso, neqoe a carno et eanguine, sed Deo ipeum
boc doccnte ao movente pronuntiabat. Simililetr
iiaque ponliflres ecdeaiaaticie polesiaiibue uii debenl. Auica est syntaxi* et veiusla conalruclio, qua
proposilionee tccosandl caslbus efferontur; sle
nimiroro, ac ai moveret eos Dena; teeteria autein
ita pontificea observandi sunl (nam e i hoc eodem
modo construitur) tanquam qoi a Deo moveantur :
ad eos enim est sermo Cbristl O o i h i a l : Qui vos

tpernil, tne .

% VIII. * ,
I VIII. Caeierum ad textum redeuntes, dicimut,
, *
finita precalione, omnea defunclom salutare; acce \ . p u s enim et bonore dlgoue esl qtiisquis eaocic v i . xit. Postea pontlfez defunclo oleom affundit. Dixl \ , mos autem in iis quae do illurainalione dicia stiiii,
' quomodo iniliandus prlmum oleo InuDgereiur pott
* , vealiom depositlonero; aic et hlc in fine, et quideni
. - non Imnaerito. Com enim qui ad cerlamina i n , struuntur, inungunlur *, u l i et II qui a cerundo
, ceesani, et sudoroa absiersermii; merito eiiaro in
\ , *
b i a : ibi quidem in principio, is qui cerittraitia susci , pit, hic vero In flne omoiom, tanquam qul a cer .
lando desistil, Inungitur.
$ IX. , | IX. His peraclis, ponlilex defuncli corpue bo .' . neslo loco recondii com aliie corporibus sacria.
\ Cum enim is qui defuocioe esl, anlroa simul et
, - corpore conslans, sanclam vitam egerit, cnr anlma
, , In bonia commoranie coxpus negligerciur, ei fion
; \ bonesie deponereiur? Etenlm a jusio judice condi , , gna retributio anim una cum eorpore donabitur,
, . eive bonoram sivo maloranu Idtirco eiiam sacra
, lez atraque aanciificat, uro corpug quara animani:
* , animain 281 Quidem, in spirilalibus coniempla * tionibut aique scieniia eorum qu celebraniur;
. corpus vero, divino unguento. Qnin el sanctitainils
, syrobolis divinse parlicipationis loiam bomineui
, sanctiQcat, aique loialein ejus, anhnae scilicet e l
, corporia, aalutero operatur, ttec 0 0 bocroodoper \ .
^ fectissimam iili quoque roaurrec&ionein annantiau
. X . Invocaiiones porro ordlnationia uefaa est
, ' ,
inierpreiari, eeu explicando pbblicare, cum my ^
$lica? sinl ei arcana?; non oportet aulem in coni mune efferre virtules Spirilus sancli, quaeper pre . ,
ces ioiliatis conferunlur. Sed tu, tibieasjuxia d i *
vinam tradilionom myetice hauseria, et ad diviuio , rem babitum traduclus fueris, earum quoque eckn
liam hierarchica illustraiione conaequeris, bc
( ) enim eat omoiuin myaterioram princeps acdux.
.
,
X I . ,
X I . Considera eiiam liic quid dical lauctoa

Luc. x, 16.

583

S. DIONYSII AREOPAGITiE

384

Paler de baplismo parvulorum. Illud auiciit, Videtnr ,^ . , ,

quidem, ut ais, manifestuin facil, eum haec et alia

\
sancto Timolheo lanquam inierroganii scripsisae.
xac . Yidebilur iiaque profanis non immeriio m u digrnina , quod infanlea docent, qni necdum pogsunt audire; -
alqne insuper roovebii boc eon ad noslra mysteria ,
explodenda, quod alii pro aliis abrenunliaiiones ac .
profeesiones pronuntieni. Verum non oporiet bie- \
rarcbas ac prudenies indignari illis qui errant, sed , ' , religiose raiionem reddere; nec non addere raliones \ , \ in rebuk nostris quasdatn egse quae noslrara superent ,
intelligeiitiam, quaruin aliqoarum notilia tamen \ \, atigelo* non laiet, quammdam vero eiiam ipsos , .
ftigic, ei toli Deo cognii gunt. Verumiamen in
quauium a praceptoribus noslris accepimus, qut ,
amiqua traditione docli erant, dicimus, infanleg, **
** *
P vtyw * *9 si in lege aacra inslhaanlur, ad aanctum animi s(a- , '
luro ease pervenluros, i u ot donum inlelligant . ,
quod acceperunl. Hoc itaque, illos aliqnando ad \ ,
perfeclam aeiaiem ac glalum perventuroe, com , (
praeeeptoribua oostris ta mentem venissst (ubi n o u , , )
eonelrucliooem Atticaro , pro genilivo - * ,
) placuit admilti pueros; vorumtamen gic,
ui naturales eorom parenlea filiuro fldeli alicoi , ' paedagogo susceplori concredant, a quo in diviuis .
insliluaiur. Ab boc iiaque anlistea exigit profes- , , '
sioncs : non, ul ilti aiuni, aliuin pro alio divinis i m - , ,
btieng, sed promigsionea hujus cxcipiens, leropore
iiimirum opportuno, 282 parvolo buic omoem my- * ,
sierii doctriiiam iribuendam esse; ila ut Ipge propria *
v

8 x 1

t s

ua gponte rebus conlrariig retiunUaturug, ac fidem C **, ,

.
profeggunig alque iusuper re ipsa profeseiones a
guacepiore pro se faciag adimpleturus gii. Nibil \ ,
itaque absurdi e*i, gi batc guper puero peragantur, .
cum ducem ac gpongorem babeal, qui divinis ipsum \ ,
erudiat. Puorum aulem mygteriorum coogortem ,
facic ut in iig raagis educetur, neque ampliug secun- ,
duro caruein vilaio ducat, ged divina conlemplan- .
ten et in iia sub gponsorig disciplina proficiai. Hacc \ \ , ,
Unta uniformia geu divina noslrac hierarcbiac ape- ' \ \ , ,
Clacula mihi manifegtala sunl; ged et libi, ut opi- ,
,
nor, omnino claregceut noslris bisce raiionibus,
\ , quasi gradibug quibugdam, ad gubliroiorem illu .
siralionom ascendenii : banc ei lu roibi cominunica
e i gpiritalibug meis oculis exhibe venusliores illas
pulcbriiudines qu.s coniemplari poieris. Confldo ^
* *
%
enim me nouris bisce KriDonibus insius tibi divi..i
^ " ^ >^) 4 . 0 . emvOn
Ignie (divinx scilicet cogniiionit illuslranlis) scin^ '
liltas suKilaturuin.
D

<

i v

e e i w

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . I.

885

SANCTI

MONYSII AREOPAGIT.E
DE

DIVINIS NOMINIBUS
Inlerprole BaHhasare Corderio, Socretatis Jesu doclore iheologo.

'.
TD

* * C A P U T I.

6.

SYMPRESBYTERO 1 DIONtSlUS
PHESBYTEU.

,
.

Quii libri /, qnds divinit nominibu$ prodiia

tinh

8TNOPSIS CAPITIS.
1. Docet, omnetn ae Deo aoctrinam Scripluri* petendam e%%t et ex rebm $ensibilibn$ non pos$e cogno$ci
guid $ini rti sptriialts, mulio miivi$ Dcum. II. De Deo nihil prcesumendum dicere, niti Scripturti,
tit quibus Deus sui cogttuionem nobis pro captu nostro communicat. III. ilinc infert, arcanum Dei non
iemere scrutandnm esse $ed Scripturis Deum etse landandum; ettimul pandil, quid ipti de Deu
discamus. IV. Tradit^ nomina divina nl plurimum divinis providentm atqne emanaliombns detumi, ei
nes in hae rila Deum in ccnigmnle cogno$cere in ccelit vero clare Deum videri ul in &e , quomodo jam
eum conapere non pottumus, $ed necstatum beaiorum. V. AU tamen, Deum ab omni ti nulla re celebraudum e$$e, per posilionem sciltcel ablaiionem. VI. Deum simui et e$$e.
VII Quo sensu omni nomitte careat omni appelUlur. VIII. Deum non $olum providentiii,
sed eltam ab ajtpnriiioMbus diverumOde nuncupari.
y

II.
NGv b% , - Modo, vi-r beale, posi ibeologicas inforinationcg
, - ad difinorum nominum explicaiionem pro virili ine
6.\
couferain. Sit autem eiiamnum uobis oraculorum
&, - sacra lex proposiia, ut verilaiem oslenJamus eo \ , rura qua de Deo dicunlur, 284
*
t n

99

bilibus humance tapxtniict verbit, sed in ostensione

,0

>

"
\

quam Spiriiue Iheologis inspiravil, q4ia

rcbus ineffabilibus et ignolis modo ineflabili igno*
toquc conjungimur secunduni eam unionero, quai
virtutii

q | Cor. u , 4, cum aliqua in Grafeco lextu S* Dion.

Y A R I i E LEGTIONES.
, . S. . et duo codd. Yien. Lege *
, D. . el aiibiifc
> ,(, .) titesi veiuslo Teslaiuenlo : . h a mtta
cod. Vien. , S. . ct Vic
l # t

PATROI

Gn. III

19

587

S. DIONYSH A R E O P A G I T ^

5S8

vhn omnem ac polenliam noslra? aut ratiocinatio- * \ \ . nis aui intellcclionis excedit. Universe igitur au, \ \
dendum non est, neque dicere, neqtie cogitare quid ,
quain de aupersubstantiali et abdiia deiiaie, praner
. \
ea quae nobis in sacris oraculia suut indicala diviHitus. Nam supernaluralitaiia ipsius indemonsira- \ *, }
, \ 6
bililas, quae supra omnem ratiouein, el meniein,
ct essenliam est, ipsa esl cui supernaluralem scicn- ,
* \, *
liam tribuere noe oportet; lanlum ad inaccessum
illud lmnen aspirando, quanium ae insimiavcrit \ \ . \
divinorura ille radios oraculortim, quo emineiKio ,
ribus islis rerura divioarum splendoribus sobrie * , \
fale quadam ac sanclitale conleinperauiur. Eienim
ai quid sapienUssimae verissimaeque ibeologiac cre- ,
dendum eat, pro singularum captu meniiuin divi- ,
tia revelanlur, gpecianturque, dum auinmq Dei bo- , . "
nilas, jualitia salulari rebus mensuraiis immensi* \ , \
lalem suam divino qoodam decore, quod compre- \ \ ,
liendi nequeat, commenauraC. Sicut enim ea qu ,
\ *
aub inlelligeniiain cadunl per ea q u * sub sctisum

caduut comprehendere et conieii\plari non posati \ ,
IDUB, neque per ea quae typis el signis iuformaniur,
* \ * t 6
ea qtue aimplicia sunt et typis siguaniur, nc , ^ \
que per figuras corporom iucnrporea, qr.ae woqiie
, , \
aetnuui tactus subire, neque flguram ei fonuain
,
capere possunt; eadom plane ratioue verilatis
pra substaniiaa esi illa suprasubeianlialis inflniias, ,
e l eupra mentes illa *upra meiilem unitas; et om- * \ , airzb
, ^ \ *
nibu raltocinaiionibu* inscrirlabile esi illud snpra
\ \ .
raliocinaliooem unum; omnique verbo iueffabile
esl illud supra verbum bonum; uuilas effeclrix universae nnilaiis, e l subslanlia supra aubsianuain,
H m e n s i i o n cadens sub inlelligenliatn, railo non effabriis ralione, iulelNgentia, notniueque vacaos,
nullius rei similUudinem babena: quae quidem causa esl u l oimiia sint, ipsa vero non eet, ut quae
quieacit e&lra onmia quae suul, queuiadfnoduui eliam ipsa de se proprio sciteque baac eflfari potesu

II.
1\ , , tlaX
De bac igiinr, o i diclum est, supersubstamiali ac ;
,
recondiu divinitaie nou esl prae&omendinii dicere,
aed neque cogiiare quidpiam, pnel^r ea qua? nobie ,
* \ \
divinilus eacris sunl eloquiis enuniiala, nam u l
,
ipsa de se 285
^acris liileris benigno iradidit,
,
ejiis quid sit sdeniia et comemplalio, esl oinnibua
inaccessa subslaniiis lanquam ab omnibus auper- , -rj. eteeniialiier excepla. Muhos quoque ibeologog
,
ioveniaa, non niodo illam, quod visum nostnim
caplumque fugtal laudasse; vecum eiiam quod i n - \ \ ,
dagari nequeat et invesiigari, nnllo scilicel ex- ,
.
elaoie veaiigio quod ducal ad ejus eecfeli&simam
infinilalem. Sed neque tamen eoruni quac sont , ' '

quidquam ejus omnino boui eisora exsislil quia

radiuin illum supersabsUDlialem sibi pefseveranter
iosiiuin cuilibet rei congrois illumtaaiiouibus cle- ] > ,
\ \
iiienler atteinperai, necnon ad qaaniain fas esl con, *
leiuplalioiieui ac couiuiuuioneiu similitudineraque
9

VAKIifi LECTIONES.
.. "-, Cb. * , D. , . S , . S% \
, .
,
ei uiox \ . , S. {., .
1

OE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. .

5D*

, satictaa metiles evebit, qnae ad ipenni, quoad possnnt, connilunlur, dummodo aon sublimitis, qtmm
, pro orum capiH di?ina ferl iltustratfo, inaolenfer
* ,
aKquid praesomant, nee in prseceps perverea pre~
**, ' \
petisione labaniur, at consianter el irreflexis oculi
\
ilhrcenti radio obtneantur, nec non ainore NidulUa
, \
sibi coHustraiiooiboe commeneo, cum aacra qna * ,
dain reveromla modeaie sancioqee sursum vo
lent.
5 III.
,

, \ , \ 6, ^& ,
, \
, *
, \ , \$"
, \
,
. ,
\ , \ , , *
,
,
Q
, \ ,
* , \
, \ , \ , \ , \
* ,
, \
, , ,
\ ,
" \
.
11

13

19

Cas ergo divinas lances, qu sanclas omnes ofdinum Jcslium distineiiones moderanlur, i w i u i w
les, awnma* qtiidem divinilaiie arcanum illud,
quod oornem inteHigenliam subslanliamqtie irahscendil, a scruiatione vacuis, sacrisquq mentis veneralionvbus, ineffabilia vere modeslo quodam s i lenlio prosequeuiee, fulgoribtie, qui nobis e sanciU
eloquiie afluJgent, aiiendarous, quorum deinde
luce ad divinos hjmnos exckemur, quibiie super
mundudiler illuminamur, sacrisque laudum canticis formamur ad divina lumiaa, quae in iie ad captum nostrum conceduulur, contuenda, beneficumque principium omnis illustraiionis, prout ipsum
de se in eloqniU expressit collaudandum. U l quod
onmiuin siicauaa et origo, esaentiaque ac vita et
a se dilapsorum revocalio ac resurreciio, divinam
vero in semetipsis imagkiem obliueramium reuovaiio ac reformaiio, nec non impuro motu i H i l a n lium firmamentum, ac slaniium $ecuriias ad ao
lendenlium manuduclio, illeminatorum iHuslralio
perfeclorum prmcipium perflciens, deificaiorum
6iimma divrnilas, simplificaioram siraplicitae, unilorum uniias, omnis principii eupereesenlialiler
superoriginalo princlpium, alque abdili illiue secreii, quoad fas est, beneiica communicalio, et
simpliciler 286 dicen^lo, viia vivenlium, eseeniia
emium, omnisvius el essoiilia priacipium accausa
propler suain bonitaiem, qua el universa producit
u u i n t , ei conimei nc pereanu
r

IV.

, \ D
Ha?c ex Scripiuris divinis didlcimaa; el, at iia
, ,
dicam, omnem fereaacram Scripioram reperies, ad
declaraudum nobis Deum, et ad laudandom eum,
divina nomlna formare secundom divinas boniiatis
, \
emanationes. Hinc in oinni ferme ihcologica t r a "
- clalione divinilatem ipsam sahcte collaadaiam cerHiroiis, ut monadem quidem ac unllalem propier
, \ ,
\ , , sitpemaloralis individui sui simplicilatem, ex qtia,
ceu unifica viriuic, qtiid unam exsislimns, alqiie
, ,
, dividuis nosirie diversiiaiibos superioundane coagiiieniaiis, ad uiooadem quamdam deiformein, ac
, *
,

V A R L E LECTIONES.
* , . D. Cb.
, . , D. ^ , .
* , . habei Cb.
, .
^^, S. .
. CU.
, .
. .
,
11

11

l k

18

11

591

S. DIONYSII AREOPAGlTifi

BM

Dcum Unilaniera uoionem redigimur : ut Trini- ,

Utem vero, propler supereaaeniialis fecundiialis ,
in itiboe personis roanifestaiionem, ex qua pater- *
nilas omnis iii coelo et in ierra esl, et nominaiur : ,
ui rerum vero causam, quod omnia per boniiatem * ,
ejus, reruin efieciriccm, sint prodticu, ut sapien* lem quoquo ac piilcbram, quod res omnes, dum t a ,
naiuram suam servant incorruplain, dWinae omnis * barmoniae sacraque pulcbrhudinis sint plenae: sin- , ' * *4
gulari autem amore bumanum genus coinplecten- ,
tem, quod se nobis vere inlegre iu una persona sua
communicaril, revocans ad se sibique jtingeu bu- , ^ ,
manam humililalem; ex qoa siinplex Jesus ineffa- ,
biti modo consisltl, ac qui apiernne est, lempora- ,
lem sumpsil acccssionem, necnon ad inlima naturse
nostraedcacendil; qui univereum toliua nalura*. or- \ dinem uperessenlialiier iransc.endit; aervatia l a - .
inen proprielalibus suis prorsus inlegris et incon-
iusie. HobC aUaqiiequaelibeldeifica lumina, qnae Scri- ,
pturis consoua sancit nostri precepiores arcana no- * ,
bis inlerprelalione iradidenint, nos qnoqne hauai-
mus : niinc qnidcm pro capiti nosiro, dnm veiami- ,
nibus quibusdam sacris eloquiorum et bierarchica* , \ \
rum tradilioniim benignitas signis sensiiibus res
spiriialcs,subslaniiisque res supersubsianlialee ab- ,
dit, formasque figurasqae rebus forma liguraqoe ca-
rentibo circumdai, nec non sitpemaiuraleni, el quae . *
figuras rcspnit, simplicUalcm dividuorum signo- , ',
*riiin varielaie nuiliiplipt e l efTingii. A l quando
incorruplibiles el iminortales evaseiimus,Christi Q , , , ,
formem bcalissiinamqtie sonem adepti, lam semper (uli scriptum esl) cum Domino erimut
287
" ,
bilis qtiidem ipsiiistnet Dei apparitionis caaliasimis ,
contemplalionibus pleni, cujus lucidissimis splen-
doribua, non sccus ac discipuli in divinissima irans- ,
flguralione, irradiabimur, inlelligibilis vero ejus
iluslraiionis pariicipes secundiim meniem paasio- , uibiis raateriaque careniem, radiorum Jucidisaimo-
rum incognilia beaiissiinisque coruscaiionibua, ad , , &,
diviniorem eupercoeleslium inielligenliarum iraita- vlol , vlol . ,
tionein, uuioiie quadam intelligenliam superante ,
ipsi conjungemur, oam, ut eloquiorum verilas ba- , b e l : AZquales angelis erimut et filii Dei, quando
erimu$ fiiii returrcciionit . Modo aiilem, u l vale- , * mus, ad diviiia capienda signie ulimur, quibus aci- D , licet ad aiinplicem e i unicam illam inlelligibilium ,
speclaculorum veriialein pro captu nostro adduci- ,
inur, ei posl oinnero nosiraro rerum deiformiura ^ ,
inielligeniiam, sedanlea nostraa iniellecliles ope- , , ,
raiioues, in inperessentialem isium radium, quan- , ,
lum fas esl, inlendiiuue, in quo cuncii flnea oro-
niuui cogiiiiionmn ineffibili modo prsexeliierunt
19

9 1

99

99

94

91

99

97

99

11

99

I Tbess. , 16 in lextu tcro Graeco, 17.

Luc. , 3G.

V A R L E LECTIONES.
, D.
, S.
. .
, l>. Cb.

, S. .
S. , .
, Cb.
. .

:*. , D.
C l i .
, .
. .
. "^
19

99

9%

91

99

99

9 9

99

11 91

9 9

99

91

R93

DIYINIS NOMINIBUS, C A P . I.

594

, - quemque nec menle concipere, nec oratione prolo, \ . qui valemus, neque visu quomodolibel inlueri, eo
\, quod sit oronibus exempltis, et eminenler ignoitis,
, \ - u l qui simol omnes omnium cognitionum essenlia*
.
lium, virtulumque lerminaliones superessentialiier
in semeiipso aniiciparit, cunclis ccelesiibus inlclligenliis eminenlior incomprebensa virtuie collocaius.
Elenrm cum noiiones omnea sini eniiiaium, ei ad eniitaies tennineolur, isqui oiuni eniilate sublimioi
est, oainem quoque eflugil cognilioueni.
8 V,
Cxteruca si sermonet omnero cogniiionemque
\ , \
Iranscendat, supraque meniem sil et esseuliam, ut
, \
{, , \ - qui omnia suo ambilu conlineal ac complectalur,
ei aniicipet, quin et ontnem caplum superel, cuui
, , \ ,
neque sub sensuin cadai, neque ejus sit imagtna-
, \
, , , , g tio, nec opinaiio, neque uomeii, ueque serino, oe, , , \ que laclus, ueque noiiiia, quomodo de divinis 110 , lmnibiift a nobis sermo concinnabiiur, cum ditinitaiein illam uii essemia, sic et noiniiie quovis atque
; *' , - appellatioue poiioreio esse declaravenm? Uiique*
, , **, ul dixiinus quando ibeologicas descripiiones expo , , \, suimus, unum illud, ignolum, supra substamiaui,
, , , , , seipso bonuni, quod esl, irinam, iuquain, uniiaieni,
\ gitnul Deum, simul bonura, neque verbis eloqui,
neque cogiiando assequi valetmis; quin et aacra , ,
\ - rum quoque virlulum cum plusquam ignoia illa
praelucidaque bonilate conjuucliones, quas
, \ \ , 288
\ - - angelis couveniuni, sive immissiones, sive susce . - piiones appellaudai *int, ei ineffabiles sunl, el ignouc, solisque illis insunl, qui praeler angelicani
;, ,
( Q cognitiouem, una cum angelis eas acceperunl.Meife
- les iloque deiformes ad angelorum, qiiamum fas
* ) est, iinilaiionem hacce ralione Deo uniia: (siquidem
per omnem tueiiialis operaiioais vacalionein ejus ;,
\ cemodi deificalarum uienlium ad supremuiu Dei
, : lunieii unio exsislii) laudamjpsum propriissime ex
reruin omnium ablaiione, boc ex bealissiiua illa
, , . , cuin Deo unione aupra nalurain vere per illuiniua - lionem erudits, ui Deus qinnium quidem rerum
causa s i l , ipse vero uibil earum exsislat, seJ ab
, , , ,
, \ omnibus sil supeiesscniialiier exempius. Illaiu igilur diviiiam supraquam subslanliam , quodcunquo
\ *
, , , , , esl illa sopraquam essenlia boniiatis, quae supra
, , , , , , bonitalein esi, neque lanquain ralionem aui polcutiam, neque latiquam meiiiern, aut Biibstanliain,
, , , ,
6 , . Q au| viiam laudibus celebrare fas esl ulii qui veri , , \ taiis, quac supra omnem veriiaiem esl, sii studio , - sus : quinimo iaudare earo oporlet, lauquaui ab
,
Qinui babiiu, rooiu, vita, imagiuaiione, opioione,
\ , \ , \
nomine, sermone, cogiialionc, imelligeniia, sub , \ slanlia, slalu, fuudalione, uiiiooe, iine, immensi\ , \ lale, denique ab omnibus quaecunque s u n l , super, \
lale absiraciam. Quoniam vero ut ipsa bonitas, eo
, , - ipso quod est, omnium causa esl, providemia Dei,
\ ,
eoruui qui dii (jicunlur principis, quaa omniuna
\ .
bouorum priocipium esi, ab omnibus efleciis lau^

40

41

4 t

V A R L E LECTIONES.
. ^ ^^. .
haec desunl in S. .
. . additur iu . . , .
%

. . ' , Cb. , I. ' , . " , S.

,

%0

S. DlONYSII AREOPAGITiE

596

d.uida est; quia et circum ipgam suhi omnia,.ei propier ipsam, et ipsa esl anie onmia, ei in ips&
onuiia consislunl, el esse eam producil omnia, et facit u l exsislanl, eamque omnia appetiinl; spiriialia quidem ac raiionalia scienter, hisce inferiora, sensiliter; canera vero vel per motum vilalem, f c l
eubsianlialem, vel babiludinalem apliiudiDeni.
VI.
Hoc igiinr cum scirent Iheologi, Deum laudant
et lanqiiam noniine careniem, ei ab omni nomiiie.
Tanquam nouiine carciitem, ut cum a i u n l , Deum
ipsuin in uua ex tnysticis visionibus symbolicae apparilionis Dei inerepasse eum qui dixerat: Quod
e$i nomen luum < ? el ianquam ab omni divino noinine abducemem, dixisse : Quare interrogat de

el , \
, .
\ **, &

; \
,

meo nomine? et hoc esl admirabile . Annon est

; * * \
boc vcre nomen admirabile, quod esi supra onuie , , )
289
woinen, quoil carel nomine, quod est collo- , caluiu super omne , quod nominatur, tive in , ,
hoc $a>culo, sive irt futuro ? Mullorum vero nonii- ; , iiuin facitmt, ul cutn ipsum Deum introducunl d i - , ,
cenieiu : Ego sum qui $um , viia, lux, Deus, ve- , , \
r i i a s ; el cum sapicnlcs ipsuin Deum omiiiuin effc- ctorein ab omnibus effeclis laudaut, ut bonuin, nt , , , ,
pulchrum, ut sapicntem, u l diloclum, u l Deum , , KOptov ;
deorum, ut Doininum dominoruin, u l Sanctuin
" , , , \
sanclonim, ul aetcrnum, ut eum qui e s l , ut aucio- , , ,
rem sneculorum, ullargiiorem viiae, ut sapietiiiaur, , ,
ui menlem, ui Verbum, ut cognilorcm , ul super- , , lale babenlcui omncs llicsauros emnis scienlia:, ut , ,
poienliaiu, ut poteiuem, ut Regem reguin, auti- , \ \ , quiim dieruin, ut non setiesccnlem ei immulabi, , , ,
lein, ut salulem, ul justiliam, ut sanciificalionem, , \
rcdempiioiiem, ul magniluditie oiuiiia supcrau. ** ,
lem, et ul in aura (enui. Atqui et in meniibus euiu
, \ ,
esse dicunt, ct iu aniinis c l corporibus el in coelo , ,
l in terra, el simul in eodem euiudeiu, in muiido
, , , , ,
circa inunduiii, supcr iniiudum, supraccelesiein,
, , , , , , buprasiibslanliam , soleni, slcllam, ignem, aquam,
, , , \
spiriltim, rorctn, mibeiii, per se lapidem, peiram,
.
omnia qux sunl, el oibil eorum quae suut.
44

44

44

47

49

49

VII.

, \ ^, \ , \
, ,
\ , \ ,
, , , \ ,
, i\ , \
, " , \ ,
, \ , \ , \ , , , ,
, ,
, ; Exod. , U . 7 I Cor. xv, S8.
Epbes. i , 21

Sic igilur ei qui oiuniuoi rerum causa e s l , et

stipra omnia, congruil carerc uoiiiinc, ei congruiitit
rurbus oimiia rerum onmiuni uoiniqa, ul sil petfeclo regiium universilalis reruiu, c l circa ipsuin
sinl oinnia, ex ipso, lanqiiam ex causa, principio
el tine cuncla peuduani, el ipsO s i l , ul ail Scriplura, omnia in omnibusr, vcreque laudelur, u l oinnia
procreans, iucboans, perficiens, conliiiensque, cugiodia ac domiciiium, oademque ad se couveriens,
aique baec conjuncle, invicie, exccllenier; IIOJI eiiim
KOIUIII esi causa coiiliucndi oimiia, viluMpie ac pcrfi Ctionis, ila ul ab bac sola, aul ab alia providcn1

Gen. xxxii, 29. Jud. xiu, 18.

VARIiE LECTIONES.
, D. 4 4 .
f J / v / T i t , . S. I),
4 1

(^^ .
, '

VJ

, S. *..
' ^ilzrj., I).
^ 1>.
%5

5 8

* , .
7

597

DE DIVINIS NOMINIBUS, GAP. i . CORDERIl NOTJE.

59*

\ lia, boniias, quae omne nomen superal, noniineuir;

\ - sed universa simpliciler et incircuinscripie in se
, \ - aiuicipavit perfcciis bouilalis ipsius unicae el oro , \ .
oium effeclricis providcniia, ei ab ouuiibug rebus
aple laudalur, ei uomiuaiur.

5 viii

Siquidem ibeologi non barc soluip divina nomina

\ celebratU, quae a providenliis universalibus auc
,
, , \ parlicularibus, aul ab iis quai proviilenliam capiniu,
' ducuniur, sed ciiam a quibosdam divinis visis, quae
*acris lemplis, aul lorle alibi,
, - aliquando 290
, " \ magistros mysieriornm vel propbetas illtiiiiinartiaj,
* \ - ob inuliipliceni causam et viai nomiiianl bonilalem
, \ , \ - divinam, qu onine nomeii onmemque splendoretji
Miperal, foriuasque ei figurasque bumauas, aut
, , ,
\ , \ , , \ igiieas, aut eleclri inducunl; c l oculos ejus, alque
iires, capillos, facies, manua, scapulas, alas, bra, \ , \ , \ , \
, \ , \ * chia, posleriora, e l pedes laudaui; lum coroiias,
\ , \ , \ - sedes, pocula, el crateras, et quaedam alia ei affi, , \ g u n l , de qoibus iu Syrobotica Ibeologia pro virili
paric diccmus; modo aulem oninibus quas bujus
, , bisliuili sum ex eloquiis diviuis colleclis, iig qu
, \ - dicia suiil quasi regula quam inlucainiir utenies,
, \ , \ ad spiriialia Uei noiniua rcseranda veuiainus; e|,
\ quod in omrii ibeologia !ex semper praecipii, dei formes(iu proprie dicam) coiilemplaliones divina
mente inlueamur; et sacras aures aacris diviiioruqi
,
nominum iulerprelalionibus adliiboairius , sanclie
( ) * \
- sancta, ut divina scripla iradunl, proponentes, a
i n

t k

, , ,
, ** \
, ,
\ ,
.
, ,
, ,
. \
, \ .

profanorum irrisionibus illusionibusque illa vindicemus, quinimo illos ipsos, si qui sinl bomiiie*
isliusmodi, a beJIo, quod bac ex parie cmn Oco
gerunl, revoccnius. Haec libi servanda sunt, opiime Timoibee, juxla sacralissimaai sauclio.nem, ne
rcs divinas coram profanis efferas. aut cvulges.
Mibi amein del Deus, ul 'vinilalis, quac vocaci
nominariqiie non polcsl, m.dia variaque nomina
pro Dei digniiaie celebrem et uon auferai sennonem veruin ab ore mco.

ADNOTATIONES CORDEUII.
Uoio, vir beate, post theologica$ informalionet. Ilinc palet, sancium Dionysium quemdam alium iracta*
tnm edidiase de divinis informalionibus, qui magno sauo Eccleshe danino, ei iheologorum luclu vel i n lercidit, vel cerle alibi inler Turcas vel scbisniaiicoe in teticbris deliiescil. Opliino aulem oidine, posl
divinas infonnauoncs, scribii de divinis nominibus : quoniain mens noslra prius debei diviniius illuslrari
atque iiiforiiiari, antequain de Deo congrue loqui possil. Hinc eiiam b i c , u i in priiua geoerali observatione nolavimus, profnciur se nihil nisi cx Scripluris sacris allaluruni.
Ibidem : Sicut ea quas sub intelligentiam cadunt, elc. Hinc divus Tbomas prinia parte, q. 1 2 , a. 2 , concludil, divinam esseutiam npn per aliquain speciem ex parle divinai esseoiix ab intellectu crealo spici, aed ex parle inlellecliis cieali, aliqua siiniliiudiue conforiaii (lumiiie videlicei gloriaj) apprehendi
e i videri; ul ibidem fusius probal, el scbolasiici dispulant. Iiem q. 8 8 , aru 2 , occasiojie bojus loci qua>
rit uirum inlelleclus noster per cogniiioneni reruin maierialium possii pervenire ad iulelligeMdum subslaiiliaa iiiiiuaieriaies; et resolvit, cum quidditas rei maierialis, quaiu abslrabii inieliectus uosler a nialeria, sil ornutiio altenus ralionis a subslauliis immalerialiuui, posse nos per subsiaulias inaleriales perfecie 291
subsianiias iiiiniaieriales iuteliigere : e l siinul couciliai cuui bac resolulioae
locuin capilis priiui Ve cceletii hierarchia, ubi 5, dicilur, iieri posse, ui mens noslra ad immalerialem illam ccelesiiuin bierarcbiaruia cojiieinplaiioiiem exciteiur, uiai maleriali usa fueril maiiuduciioue.
VARliE LECTONES.
" , D. . S. ;, S, , . D. .
.
, . Sc.
u

, S. .

fy*

S DlONYSil AREOPAGlTiE

600

Licet enim, inquit, ex inaleriatibog aactndcre possimti* ad aliqualem cognitionem rernm inimaleriafiiim,
tainen perfectam : quia itort esl sufliciens comparalio r e n u n malerialinm ad iiv-iiaterinles. Naia
similitudiues, si qnae a materialibus ad iiiimaicrialia inlelligenda accipiunlur, suot imilliiin tiitsimiles, nl
Uionysirie hoc loco doceL
Noiandum hic, qiiomodo^Deus non possit iulelligentia comprebendi. Elenim, Inqull S. Maximug ad hune
locum, 6i quoc incorporeae subslaniia? gunl, el simplices, el inielleciiles , et unilx, non solum uon gubjiriuiilnr sengibua, ui angeli el animae, ut per eos cognosci possinl, sed neqne per sensilia , quae inferiorig
ordinis gwni, cogiiilione eas comprehendere, nec earum esseiitiam gpectare possumns, qnanio magis
uxcellil Deiig, sensus, et sensilia, qui non esl stibsiaitlia, sed supra substanlia; neque gimplcx, bed aupra
quam situplex ; neque inlelleclus, sed supra iiileileclum; neqiie uuilas, ged supra uniiatem; necullo
lennino circiinigcripius, sed inftniiale aua omuibus aoluliis: qui ul inseesl, neque ratione invesligari.nec
intelligi, neque nominari potest. Cuni igiiur audis in Scriplura formam Dei,el speciem, elfacietn, iniellige
|ier auagogcn , id esi elevale el supra corpora, ul Deo digninn est : cum vero unitatem audis, ne tnlellig.tg
quasi varia qusedam ad uuioncu. concurram : non enini de liis nunc a< rmo A l , sed de Dco, qui nec tsi
principiiini numeroruni, neque composilus, ged supra simplices subslanlias uniliis. Unilag eflectrix unU
talis. Poslquam auieiu Oionysiiis ea q u * de Deo sunt, ex omnibus qua in renim nalura smit exemil,
deiuceps gequcns linguae nosirae moduin (non euim supra bunc ferri possunms) ex illis ipsis Deum laudat, e quibug eum exemit : et uniialem vocat sed efleclricem uuitatum, id est simplicium substantianun,
angelorum, ei aiiimaruiti : ei meniem non iiilclleclilein, id est qiia? a nulla meiue inielligitur. Si enim
himile a simili cognogciiur, si nieiie essel, oporierei ul a meulibus cognoscerelar : Al quh notit mentem
Domini ? Esi igitur inens supra inemem, et nomen supra omne IIOIIICU. *it notnen, inquil, meum non
manifestuvi ei$ . Quainobrem omnibus est sine noinine. ncc ens esl. Etenim si ea quae gtint ex nibilo creat, non esl igiiur ex iis quae gunl,~ged gupra ea {quac sunl. Quod si d i c i l : Ego tum qui tum *,
inlellige ul decel, essc acilicel stne priucipio ei giue Itne, quin eliam ingcrtitabilem, el siniiliier in aliig
qux Deo nalura conveniunl. Dicit etiaut Demii vatare ralioue <;l intelligeutin, sicnl iiifra cap. 7, Pauliiiii
iinilalus, sapienliain Dci ralione vacanieni ei slullam vocat, ul excelleiiiiam ejus signifiearet, quod ila
anletellat raliunem noslrani, il a ratione alieua babcalur, iia menlem, ameuiia ei stiillitia pulelur;
sic boc loco, quia cogniiio Dei iuflnilo inlervalto ralionein creatura, ei intelleclum , el nomina quae de
Doo dicuiilur guperai; cum alioqui Deus cx omnibiig ciealum per ralionem invcaligari poggil, el iuielligi
ac noiiiiiiari; dicil lanieu essc oum , et , el , id est , , el
, hoc egt, ratione, ineiue el iiomiiie vacaniein, scilicet propler s.iperlalioiiem gubsiamiae el inUflligciitia;. Sicut lumen excelleng acio-ti oculoruin efliciiur nobig iwiebra; el gouua ilom excellcns seii&uiti
audiiua, surdilag. Vide quae dicla gtinl iu observalionibiis generalibus seplima, ociava, nona. Joaunog
Cyparissioia in prxroedilalione Exposiiionis muteriatce piituuui boc pouii axioroa: Unum esse Deum, iinpariibileui, iiiliniiiiin, experiein coloris, inaspeciabileiii, ex nulla uaiurali repraesenialionc cogniium, qui
iiolioiiem, quaudo aul quouiodo s i l , omiiino repollit; qiiem nullo modo quamvig parle mens capere polesi, msi laiiluin per lidem ex creaiuris ejus quod gii, tion auieiu quid gil. Ad qucin locum P. Turriaiioi
in Scboliis ; Ex nulla, iuquil, uaiurali rcpnpsematioiie cognosciiur Deug, sicul Japig cognascilur per gpecieiiiei siuiiliiudiuem quu: e*i in oculo, quia cst, ul Dionysius ail, id esi oniui specie c a r e i , el
aimililudiue; ipse enim nulliua creaiura; bitiiililndiiieiu babsl, nec babere polesl. Deum ilaque uou coguoaciuius videnies, quod esl coguuicere , sed ex crealuris per raiiotieui, id esl ex
giniiUiudinibug Dei quaj io crealuris ceruuplur, cogiiogcilur Dcus, uon quid s i l , sed quod sit, Cuin auleiu
ail, quod nullo inodo quamvis parle polesl nieng Dcuin capcie msi perlilem, lanliiin quod gil, non quid
SU; ncgai, quin raiione nalurali cognosci possil Dous, quod b l , bi<|iiidem demoiigtrari boc potebt
cx eflcciis ejiia, illud S.p. : magntiudine ennn ipeciei ei creaturas polerit cognoscibibter ereator Aorum videri; sed loquiiur de cogiiilioiie ulliore nece&saria, uijusiiiodi eal fides, juxla illud Sap. :
auit fueril consummaiut inler filio$ hominum, st ab co abjuerit sapteniia luu, Domine, in nihiium compulabilur. ' tine /ide impombile e$l plucere Deo . Ilanc coguilioneui Dei vocai beaiua Basitiug 292
^ *
prebeiiaioiiem imelleclilem per litlem. Sic eniiu aii, edigsereus, i l l u d , Auende libi: Ne in Deo qua?rag
cognitioiiein pcr oculos, ged menii bdeui cominille,, l inielleclileui de Deo coiiiprebcusionein babe.
Gnece dixil . Siinililcr loculus esl g.uiclus Maximus iu priina ceiiluria ibeulogica cap. 8 , aic
ciiim a i t : U ^ u u q u e sual intellecia uomiiiaiiiur, el babenl in geipgis demoiistraL^iUa priucipia coguilionjg. Ueus auiem iioiiiiuauir iuiuueclubaiiobis; sed cxcreatnris, Miquii, inlellectis a nobig goluni ogge
credilur. Cuin ditit, $olum es$e creditur, nou ncgal quin nalurali eiiam raiione ex crealuiis e^ae cogooscamr; sed loquilur dc cognilioue per lideni, quaiu nobia requiril Deus lanquain necebbariani, qoam
quidem ipsc dal oiiiui deiiiouslraiiotie liruiiurem , dc qua Apostolug a i l : Accedenum ad Deum oportel
credere, quia ett et quia remnneruior t$l . Non dixil, oporlei bcire quia esi, lamelsi deiuun&lrari boc el
scin polesi, qma deiiioiiairaUoues onines capere possunl; credere auieiu omneg po^guui, adjavasio
Uco, ci debenl. Piincipia auieui biijug cogiiilionig per Udeui uon gunl deuioiiglrabilia, u i a i l ideiu sanciug
Maxinuis: Quia, iuquil iides tai eorum q u ^ gunl supra meiileui el raiioiieiu. Idcui c. 11 p n i o x
ceuiuriai: c Hes, inquil, oiunes qusecimque sunl inielligeiuia pnug ptrcepias DoiiMuainiig, qu;e in aoipsigbabeiil piiucipia iioliliaium douioiigiiabdia ; al Dciig cogniliib> iiumiiiaiur, quin poliua ex iia
Uiiluiu qua3 inielligeiilia percipiuniur, credilur egge; quaniubiein mbd vorum quae iulelliguiiiur cum eo
quacunque ex paric conlcriur. Omnia eniiu qux iuleiligumur baleal in ae piinupiuiii cogiuiioiiis, quia
vel Mim iu gengibilibug; quorum giinl pbantasaiata, a quibug absuabuulur gpeciei inlelligibdea, quioug
mldieclus iiiioritiaiiie i u i t l i i g i i ; aul guui incorpoiea, q u * iu se bal eM unde comparenlui cum aeugibiIbug, ad quorum pli.mlaainaia, quae sunl iiuagiiics ei biiiiililudiiieg eorum ad auiiuog perveuicuie, ae
converiil iuttllectus, ul aliquid de incorporeis imelligal. Suut aulem giniiliuidnieg' priucipia seulieikii el
inUilligciidi, ui ail gancuig f liuiuag, . i , qu*bi. 84, a i l . 3. Deug auiem tion poiesl sic cuui crcalura geuaibili tomparaii; uude bic iuielli^Uur, aed Uuquaui cauga ei pcr e x c m u u i , u l a i l S. lUouiaa eadein
q. H arl. 7.
UuibMb auiem modis Deus iiicomprehensibilig exsislat, vide apud Lessium, lib. De perfecuonibus diuuu, cap. 2.
11. Ue hac igiiur, elc. Denuo bic inculcal Dionysius, nibit de rebus divinia asseveramlum eaae, nial
quaiiiuui divma Scnptura couliimal. Sic eiiam Pialo iu Ttmtvo, t Ue rebug divinig credenduai, iiiquil,
1

111

* lioiu. xi, 5 i .

* Exod. \i 3.
:

E\od. m , I I .

Hclr. , 0.

Jlbul.

DE DlVfNlS NOHWIBUS; CAP. 1. COHDERII N O T J E .

601

603

Dei Rltis, eliamgi nnilas -affcr&iit ralioneg. > In logibna qnoque iheolngia? in?enta fabotoracnlie confirmari*
Ihidem : Ejus quid $it tcientia ei conltmplaiio ett ommbns inaccessa. Nobis eniro, quandiu giimng extra
palriam, siimma Dei cognilio esl intelligenlia , qua divinam naluram iiondom atiingit. Tantiim vero de
divina cogtiilione congequimur, quanium divinae revelalionia rading per gerenas sanctoruin menteg transmisgus ogienderil; in quibtis sane, lanquam in corporibug diapbanig,. dhrtntim itltira aolem percipimtig,
quem capere in geipso non pogsumus. Quamobrem recle docet ganciqg Dionysiug, nog circa divinamm
rerum contemplationem cerlis quibusdam limilibua eoeroeri. Primo quidem , quia nihil ultra pertingere
poatumas, quam radiug ille offerai. Secundo, quia radius ille in noa*ub mengura descendii; nun quidem oslensurog nobig naluram ipgam dmnam, vel qu.vcunque Deug conspicit in geipgo, vel omnia galleiq
q u * penes Deum angeli coulnentnr; sedpaucWa el inferiora qnaedam, quamvis preliosisgima proculdubio, si cum capieris conferanlar. Terlio, quoniam radiug ille unicuique ge pro giibjecli diintasat capacilaie demoualrai, jnsta quadam ubique pro meriiis diglribulione servala. In quo cene Sol divinua perbide
ae ba!>et ac si gol coeleslig lumen suum gingnlig paggim oculis aliemperaret. Deus ergo se quasi flnilmn
meniibus fioitis offerl. infimiatem inierea guam occulena in geipgo. Denique docet, uniiinquemque circa
d m i m m istiim radiurn ila sibi moderari debere; u l nec per ignaviani ab illius excelientia decidal in deleritig, neque temere per supcrbiam quidquam gtipra virea aueulel.
III. Eat ergo divinat lancet, elc. Docet, id quod in Deo supra egtenltae ei inlelligeuliae limites relucet, non tam peracruiandum quam venerandum esse, ei inemib oculoa, immeusam lianc lucem minime
gugiinenles, ad sacras litteras, tanquam ad coelos quoadam, fleclendos esge, in quibug noinina divina l u cenl quasi stellje oculis noeirig accommodaue : ex quibug gaoe giellig nobis cmicant propriae Dei virlules, ei appellationea, laudegque divina?, non secus ac golig viriuleg in atellig. Unde duo potiggimum conaeqnimur, Primum quidem, quod divinos radios binc baurimug iiostro ingenia congruenles; gecundum,
uod divinomgolem, radioruin ejugmodi foniera, rite laudemus. l n noniinibug auleni appellauonibugque
ivlnig mirabilog lalere vinules, inm ad difina niysleria declaranda , lutn ad mirabilia 293
perpelraiid a Hebrjei omnes exUiimant, el Zoroagler Jambliciigque confirmam. Male tamen et gtiperguiio*e mulii
in amuletig ei prealigiig gacroganciig noininibus abniuultir, de quibug bic nihil allinet dieere.
Ibideoi : Ui quod omnium $il cauta el origo, elc. Gregoriu Nyssenus m Explanatine Canitct canticormm : 4 Omnia, inquil, mira quae in iinfvergoconleiuplaiuur, maieriam divinorura noiniiinm pncbenl,
quibug Deom gapieniem, polenlem, bonuin, ganctum, beaium, aeternum, judicem, sal?atorem ei auig
bajugmodi tiomiiianuis.i E l Dainascenug libro primo De fide ortkodoxa : Deus, inquU, propter ioeffabilein boniiatem vcriuit de nogirig rebus ei nostro inore uominari, ne siiuug funditus nolilia ejug eiperies.
Magnus Basilius libro primo oonira Eunomium : c Uuus, inquit, Doiniiitig cum &il et una gtibstaniia gimlex ei experscomposilionis, aliag aliier se uoiuinal; apiang sibi notninaliones quae noslris cogilationiii8 iqier gedifferujil. Diverga etdin noiulna sibi impooit, ui Buni diverg operaliones aubjecue, eldi?ersa
earuiu ad ea quae Auul babiiudo ; nos vero ex operalionibug Deum nosirum coguosci dieiinug, ad eggenliam lamen ejus appropinquare DOII promiuiiuus. Operationea enim l>ei deacuduHi ad noa; a l esgeoiia
Q U S manet inaccessa.i Gregoriug ilem Nysseimg digpuiaiig contra Euiioiuiuin : Ego, ioquii, quod ex.
Scripiura gant!la didici lidenter pronuulio, euin qui $sl gupra ouine noineu Ueri nobis mulu>rum4iomiauiit
cum ro varietale beueilciurum varie oinmalur. Luiuen eniui dicilur, cuiu califttnein igiioraiuia depellii;
ila, cum immorlaJilalein largitur; via, cum ab erroro ad verilaiem deducil. b\c lurrig ioriiludiuig, et
civitas m i i i i i u , ei TOIIS el peira, ei viiis, ei inedicug, el resurreclio, e l omnibug bujuainodi noiuinibug appellalur.i Kursug idem : Deus quidein egl geciuidum ge id quod demuiu egse crednur; noiiiiiialur auieiu
ab iis qui cuui appellaul non id ipsum quod esi, ( eidm explicari poiesi iiatura ejus) quiu polius ex iis
quae ad tiiaiu uoairain penineiitia operari crediiur, bomoityuiiaa aeu noiuiua qusdatn aequivoca babot.
t Bagilius Magnus; c Naiuraiu inquil, diviuaiu qualeuu* esl, nibil eoruiu que excogilanlur dedaral.
E x bia igitur liquei, fleri nobia Deum iiiulloruui nouiiiiuui, quoiiiaiu muliig beneficiig ejug ad cuglodieiidaro vilam indigomug, iiosque gutuug qui diQicoUalibaa circumplicainur, ei iu eis Deuiu excogiiaii* e l
adinTeniig noimnibug ioiploramug. Quaro bocetiamefflcUur uiauitegluiii, quod licei Ueug ex iuiiuitig ope
raiiouibug inullis iiotninibug aflicialur, qjuaiu lainen naluram babeai, lundiius inieJligeiilia iio^ira uou
aggequaiur. Guin enini duplexsii quajsiio, quod sit Deus, eiquid g i i ; illud quidem, id e&t es^e, ouiuiuo
iuler omneg convenil, quid vero s i i , el qua nalura, solis bcaus iioluui est.
{ IV. ti<ec ex ScripturU didiamu*, e i c , divina nomtna formare tecundum diuna bonhaiit emanatio-.
n*9 elc. Sanclug Thoiuag priiua parie q. 4 3 ait. : c Haic, iiiquil, iioiiiiua Dei, bonug, gapieiig ei gi~
giiilia, quaiuum ad rein gignificaiauiper pnug dicunlur de Deo quaiu de creaiuiig quia a Deo bujugniodi
jpeifeciioueg in crealurag utauaiil, gedquaulmu ad iuipogiiioaem, iuquii, noinhiig iuipcsiia gunl crealuna
quas priug coguosciiiws, gignibcanl euiui buiiilalcm creauui, bonus, el gapicmiaiu creaiaui, aapieiig, elc.
qoe de Doo per eggeuuani convetduni , id eslelaie ol euiiiiouler.
Ibid. a r l . 2, gic imerpi-elalur Dionysiusoi voluorit gigiuQcare, uoiuiua l>ei, bonu$ tapien*, oi alia ejugniodi, iuipoaita quidein e&ge a procebgioiiibug give provideuiiis Dei iu creaiuras iuauaiuibug ged biguiticare ipguiu reruMi pniKipitim qualeuus in ea eai prius bomus, el viia, el gapieolia, et quidem excellealius quaiu a uobig iuielligaiur el bigniUcetur. Abud euim est a qua re impouilur oometi, ei aliud iu qua re
impuiiiiur. Sic nonnua Dei iropo&iu guul a provideuliig, quai alii vocant processus, ad gigiiiticandam
sub&latiUaio Dei, licel non perfecle eaui gigniiiceMl: sicut periecie boc oouieo homo giguilicai gubsiau*
liaui hive eggeuiiaiu bouiinis, qoia quid sit Deug couiprebeudi iuielligenua IIOQ poieai, ul poie*l comipTiheudi quid sil boino; eut caim auiioal raiiouale, qua eal perlocia eaaeuUa bouiinig quaui bomo gigii:'ncai. Imo illud eiiain esi adverienduui, tocabuluin ipsuni emineniia el eminenter, quibug ganciua Thoniaa
iii bulcUtum de iioiuinibug Dei loquiiur, ei quid iu Deo bignilicenl explrcal, ex Dion. guiupbU*e qiu , ul paulo aaie uoiavi, dicere aolol, quod vaiie licol uitcipreuri, tlaie, extuperamer, emincuiur,
txxmity exeeUenier, teparale.
V. Neque nomen, mqne aermo. Quia nimirum nec uno nomine, nec aermone, qui pluribus vocibug
coiiaiai, explican Deug poieal. E l quavi* appeJlaiiooe pouorem d i c i l ; quia uuilu uouiiue ioiuui quod in
ipgo ebi, expoui polesi. lntelh^il auieut jegpectu cujugcunque iuielleciug crieaii naiura sua coub.der a i i , quia uou videt Deum aicoti e s l , ei iia ueque iK>uuue aliquo Deug ei inlegre giguiiicari.
e
il
a,t
no
Ad eumdeiii u.oduui Jusiii.us iu Apoiogia secundapro Chrititunn longea
inep iuiponi non posae, quod ai quia id couleodal, guiuiuas demenuae ebge. Aaziauzeuuggiiijiliier oraiioue
Uricegiuia quar.a quae e*i sccuuda de ibeulogia, rcferl geoleiUiaiu Plaiunig iu Titncoo diceulig, diflicita
Caiti Dcuiu iulclkclu porcipcre, eloqui vero iiupogbil;ilc. Ipso vcro Naziauzuiue buam uobig scmeiataui txf

294 ^> *

603

S . DIONYSH AREOPAGITiE

ponit, dicena, Deom nnllis vorbis explicari posse, niente auiem comprehendi mullo minus. Qnx loca
recle concordat Vasquez, toro. I, in prim. part., disput. 57, i{. 13, arlic. i , cap. 3 : c Nec coniradicil,
inquit, ullo modo Plaloni, qui docuit difficilius esse eloqui Deum, quam percipere; quia boc dicit esae
dimcile, illud vero impossibile. Nazianzenus vero utrumque esse impossibde, ei multo magis Deum compreheudere. Nam Plaio loquebatnr de cognilionc Dei, qualis vialoribus concedilur, obscura, et bac vere
dixil difficile esse percipere absque falsitale Deum, et qu de ipso dicuntur, eloqui vero ipsom eiexplicare exacte sicuti est (id enim significare voluil, cum dixil eioqui) impossibile. > Nazianzenus aoiem d i cit, impossibile esse Deuro explicare non soluin quidditative et aicut est, ged eiiaro omnia quae sub velamine de ipso dici potsent; aemper euim superesl aliquid addendum: at ipsum videre siculi est, quod *#ocal comprehendere, cerle majzis esi impossibile; id enim magis adhuc remolum est a cogniiione viatom m , quam Deum exacte explicare sub velamine el obscuriiale fidei. Contra fero Auguaiinus de alio
modo cognilionis a i i : c Vehus cogiiaiur Deus quam d i u t u r ; sed veriba esl quam cogiiaiur (30). Id auU m intelligitur in viaioribus, qui aliquando plura <de Deo contemplalione coucipiunl quam explicare
queanl; cuni lamen adhuc melitis e i verius in se s i l Deus, quam a nobis cogilalur. llsec tamen
obslant, quo minus, si loquamur ex parie ejua qui nomina aut sermonem de Deo audit, aequa sil illi nomiuum aui sermonis signiflcalio aique cogniiio, quain ipse de Deo babet; nam cognilio audieulis meiiiur
signiilcaiioiieni nominis. Unde aieul beaii proprium de Deo verbum el concepium fonnanl, ila puri vialorca nullo ipeum verbo proprie quid sil siguificare, neque coacepiu meiiiis assequi posstini; uii elegaiuer
Nazianzenus Orationede pdc quae est quadragesiraa nona, sic a i l : c Cerle boc est Deus, quod cum diciiur, non poieal d i c i ; cum aesiimalur, non potesl aesliinari; cum deQiiilur, ipsa definilioDe crebcil.i Dixit
atilem Deuin ipsa dellnitione crescere; quia ficel deiiuiiio dicaiur lerininus rei, quia ea veluli lermiao et
line res c laudiiur, (amen cum Deuin definire el deierminare conieiidimus, ila se babel, ul semper aliqtrid
illius extra maneal; eo quod naiura ejus ab inlelleclu creaio propria virlute coguosci ueqaeai, nec f i a lori saiis explicari, ei deihiitione describi. Vide Uaec fusius apud Vaaquez, loui. i i n I part., dhpuL 57
q. 43, a n . 4, cap. 3, unde b*c coinpeiidio deaunipla suat.
lbidem : llinm igitur, eic. Negai bic Diouysius de Deo, qusecuiique formali aliqua ratione perlinenl ad
proprielates rcruni naiuralium, animarumque ei meiiliuin, vel eiiam entis itlius uuiversi, in quo Plalouici
e*ftcniiam, vilain, iniellectum, collocanl; iiein molum, stalnm, idetiiilalem, diversiiaiein, lauqnam gonera renun ; rursus inlinitalem alque leriuiuuin, velmi priina umnium eleiuenla. Uiiiur eiiam epistola
PJaionia quae d i c i t : cGirca liegeni omnium cuncla s u n l , ipsius gratia omaia, ipse causa esl bouorum
omniuin.i Nota aulem, ad excellentian> causas duo periiuere; priiuum quidem, ut quo prxaianlior cauaa
esl, eo s i l a subdiiorum coiidilioiiibus segregatior; iecunduin vero, ut pro exceileniiae sux gradibus vires
suas aclionesque longiua laliusque diffundai. Quamobrein prima oinniuai causa separaiissima eat ab
omnibus, ei inieriai praesentissiata; inde unum, iiiac bonum a Plalonicis nominaiur. lnde quidem nibil
babet eiraile cum effeclibus alque commuae ; hiitc rursiim agit oaiaia, agii in oimiia conservat assidae.
Deus enim, uii supra docel, oaiaia auipleciiiur, conipleciilur ei aaucipai. Aaiplectitur quidem per excelleotiam potestalis, velui extriasece circuiniusus; coinplectitur auicm, peaes se oatura sua uaice colli*
gena singula, quaulumlibel iater se diversa, aalicipal deaique, quoaiaiii e l aaiequaai sinl possidet ipse
el gradu longe praestanliore quam sinl. Hiuceliaui probal Uioay^iub bonum esse Deo accoaunodalissinium
iiomea, lum raiione principii, quouiam ad ipsuiu boaum ampliseuaa diflubio periiaet; luiu raliuite iiuis,
quia omnia bonuui appelunl.
$ VI. Hoc igitur cum scirent theologi, Deum laudant, etc. Docel qua rauone negari amnia de Deo ac
pariler linnari possim. Coahrmaiur bic seaiealia Meicurii Trismegisti dicealis, Deuin nibil eaae oinuiuia
l Deum esse oniaia; iieui Deuui uullutn babere aoineu, babere omae uoaiea. lta eaiai res oiuoes Ueo
iere pariier sunl, aique non suul, sicul domus ia arcliiiecto, furmae iueutbruruin iu vcgelali seiiiiuariaque iialura, igneus calor iu sole, iu uniiaie uuuieri, lungiiudo liueae iu puucio unde Pyibagorica raiiooe
producilur, lineac in ceiitro circuJari, radii omnea in ceatro solis, in lumiiie verocalores. MeiiloigiturPar-;
inenidet285
Pylbagoricue apud Plaloueui, ouuua de ipso uno rarum principio negat pariier ei aflinuaU
Nola cum D. Tboiua bic, ex quibue Scripiurse locis i s u Dei noiuiiia desunipla aiuU Vtta et vcriuu,
Joannis xiv, 6 : Ego tum , veriias et vtta. Lux, Joau. v u i , 4 2 : Lgo sum lux mundi. Deut, Exodi , 6 :
Ego $um Deu$ pairi$ tui. Bonu*, Lucae , 1 9 : Nemo bonus uiti solus Deu$. Pulcher, Ganui,46 : Ecct
tu pulcher et diieae mi. Suptens, Job , 4 : Sapient corde e$t.Dilectus, Gaui. n , 4b: uilectu$ meu$ miki.
J)eu$ dtorum, Psal. X L I X , 1 : Deui deorum Dominus locuiut ttt. Dominu domiuorum, Apocalypaeos xvn,
14: Dominus dominorum tu. Sanctut sanclorum, Danielis ix, 4: Et ungatur Sancius sanciorum. J&lernu$ Barucb. iv, 7 : ExacerbanU eum qui (ecit vot Deum aternum. Qui e$t, Exod. , 44 : Qui t*i tnUU
me ad voi. Auctor saculorum, Ecclesiasnci xxiv, 44 : Ab inilio et anle tarcuiu, elc. Vila lurgilor, A c l .
xvn, 25 : Cum tps* dei omnibu* viiam et intpiralionem. Sapieniia, 1 Gorintb^ i , 3 0 : Factu* e$i nobis
sapieniia. Meni, laaise xiv, et ad . : Qui$ cognovil tentum Domini ? Graecc esi , id est mentem* Verbum, Osee : Verbum Domini quod (acium esl ad Otee; ei Juei : Verbum Domini quod faelum
e$i ud Joet. similiier in aliis propbeiis ; quod, ul Gyrillus in Commenlariig in 0$ee capui primuui
ail, nibil aliwd signilicai, quam cogaitioueiii iuitirorum iusiar luiuiuia illusliasw meaieiu ejus propbeue
ad quera factum est verbuiu Douiiui, id estaaiicls Tnnilaiis. Quod auteui ejusmodi revelalio uon liugua
ac verbia more nouro lierei in propbelis, docel (inquii ideiu GyriUus ibidem) Paulus cuui a i l : An ixptri
mcntum quairiin eju$ qui in me toquiiur Chrislm / CognUor, II Timolb. , et Oaaielis x m . Superlatt,
eivo exsupeiaiiier,/m6^ni omneg Uietuurot vmutt uicnlw,
Goi. u . Poientia , 1 Gor. i , ubi iiiierpre* airtutem vocat. Poiens, Psal. xxm. Hex regum, Apoc. xix. Anliqum dierum, Danielis vn. iVoit uiutctnti
?sal. c i . Immmubiiit, lsa. i . Satut, Mauu. : Ipu enim iaquit, talvum faciei populum peccatii *
rum; a aaluie eiiim diciiur Deua Salvaior. JtulUia, *ancnficaiio redemplio, 1 Gor. . Magmtudine om*
nia tuptruni, Psal. xciv. Ut i?i aura lenui, 111 Heg. xix. Aiqui el tn menlibu$ tum ette dicunt, Epbes.
^iiieulea euim vocat ibiPaulus corda); et m ammn, bap. vn : Et tit animas, inquil, $ancia$ u transfcrt;
ei in corporibut, I Cor. v i , el 1 Tbess. : Ut iuteger $pirtiu$ ve*ier et anima. et corput $iiuquer$la $erw
iur; boc auietu l l i babitauie Dao in ineaie et aaiuia, ei corpore (incnlein vocai bic Paulus apiriluui), C
IlGorimb. vi : Et inhabitabo iti illi*, aciiicol iu uieulibus, ei aoiiuia, ei corporibus. E l tn c9lo el in urrm
9

e l i a m

II Cor. x i i i , 3.
(30) L i b . VII, Dc Trin., c. 4.

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. 1. CORDERII .

05

606

Jcremia? xxm. Et timnl in eodem eumdem, hoc exponil Dionysiug cap. 9, de magno et parto, et eotlem, etc. Jn mvndo. Joan. . Ctrca mundum, Ecolesiasiict XLIII. Super mundum, lsaiae LXVI. SupraeatU$tem tuprasubttantiam, Pgal. c x u : Stip^r r/oi o/oria ejm. So/em, Malach. iv. Slellam, Apoc. ultinio. Ignem, Deni. . , Joan. vu. Spmium, Joan. iv. Rorem, Osee xiv. Nubem, Oeee yi. P t r
iapidem, , Psal. LXXX. Esae enim fnndamenlum proprie virtwlis el per se, Christo eonvenit
propter divinitatem, quaeuna et eadem esl in iribus Persenis, quae fecit in ipso Christo, siimmo lapidem
a n g u l a r i , mraque unum, eui convenii esse . Petram, I Corinib. x. Est igitur B. Petnis (ut
haereticis nosiri lemporis occurramus) peira Ecclesiae, u l Evangelium tesiaiur * ; non tamen esl nec , id esl per ge lapig, vel per $e petra : neque sic unqiiam in Scripturis vocalur, ut
Christns Deas noster, qui sicestatectf euiXu^, id esiper se fundamentiiRi, praeler quod per se fundamenium
aliud nemo polest ponere, siciit Apostolus ail I Corinihiorum , de hoc enim per ae fundamenlo loquitur.
VII. Sic igitur ei, eic. Docel Deum csse omnia in omnibus. Sie eliam Ptato in Epistolh a i i , onmia a
Deo regenie pendere, lanqnam at> efficiente pariler alque flne. Preeterea in qnarto Legum idem
conOrmat liis verbig : , \ ,
, ^, id esl Deut, tif prisei iradum,
Principium finem media omnium comprehendent, recta via peragit, secundum naiuram omnia circuit.
In Timceo eliam alque Parmenide omnia deducit ab uno. Hinc eiiam Plolinus, Jamblicus, caeierique P l a loniei, quamvis reg, virtutes el eventus differenies in causas quoqne diflerenles proxime referanl, omnea
lamen effecius e l cansas in primam redigunt causam causarmn, unde causae omnes habenl 111 et sini, e l
causae ginl, et sua qua?qtic naluratiier aganl, el certo qtftodam ordine moveanlur. Quin eliain aslrologi
tradunt, per aspecium qiiomdam luna? ad solem vires gummatim congregalag siellarum omniwn baiiriri;
quod niinirum vires omniuio el exsislanl a sole, et in sole consisiant, per lumen usquequaque diflusum
singulig virtules singnlas conrereme. Ilaque non soluni quidquid stellae faciuM,gol qaoque facii, sed eiiam
viriules in slcllis difleremes sunl, quasi sol ipse verbi gratia, 296
Saiurno solis lumen esi ipsa
Salurnia flrrnitas, in Jo7e virtus alrna, in Harle molus efficax, in Venere gralia, in Merciirio agililaa et
induglria, in Luna vividus bumor, in caelerisque similiier eal, cl caelera. Quid ergo mirum, si Deus s i l nominibus emnium appcllandus, cum ipse Deus in essenlia s i l ipsum eagenliae Ormameulum; in vita vero
ftit ipsead universalein molum vigor iniimus ; iu inlelleclu pergpicaoia pariier aique clarilas; in omnibug
denique eummilas cujusque boni 1 Huc speciant qua* Dionysiue de universali Dei aciione e l regno ei proTideniia dispulai. Iia vero universaleel absolulum esl Dei regnum, u( non soliuo omnia in omuibus agal,
sed iftoe quoque excellenier sit in oinnibiis omnia.
Nota verba iala, univerta simpliciter et incircumtcnpte in te anticipavit, Graece, xal
, id est iia in &e omnia aiiticipavit, et omoia esl, ut cum eis
non s i l coagmentatus, neque corporee uniius; hoc esl siinpliciler et incircumscripie oinnia esse in eo,
e i ipsuro ease onuiia, coutra quam aiebat Manichaeus, Deum omnibue corporibus, id esl.ul ita verlamus, con$ub$taniialum. Non enim (iuquil Lessius libro primo De ptrfeciionibus
divinii, cap. 1, 6), sicut mundug complectilur omnem perfeclionem rerum creaiarum pcr diveraaa biii
parliculaa et fonnag, ila Deug per aliquani divergilatem formarum vel parlium conlinei omnia, sed per
unam simplicissimam raiionem suas deilaiig, per quam eal omnia fornialiier vel eminenier. Nam per ralionem gu deiialis non solum csl Deus, sed eiiam esl omnipolenlia, bonilas, et caeiera. Doinde per eam
dein conlinel omne bonum angelorum et bominum, et loliug creaturae non solum exgiglemig, ged eiiam
possrbilis. Pulcbre in banc sentenliam Gregorius Nazianzenug in quodani carmine:
f

i n

* , ' .

omnia permanenl, ad confaiim fettinant

[omnia.
, , ,
Tu omnium fini$, iu nnus oninia, nihil re[.
[rum:
, , , Cum unum
nequt omnia,
[,
\%
;
Qui * / innominabili$,ei omninomiu$?
DiciUir eage omnia, quia omnia in ipso coniineiitur, ila ui sii omnia forraaliler vel einioenter. Dicilur
esae nibil rerum, quia egi gtipra orouia quae a nobis concipi poaguiit. Simili modo dicilur innominabilu et
omninomius; elsi enim plunmis nominibus appelletur, u i a nobis atiqvo niodo concipi poggil, uullum l a nicn nomen nullaque conceplio noalra illum exprimere polesl, proul el 111 seipso. Vide bc fusiuaexposiia aoud Leggiumloco cilaio.
1. Notanduni, divina nomina non solum a providcnliig universalibus aul parlicidaribug, sed eliam
a quibugdain vieis suini. Nomtna aulein qua3 a provideuliis uuivergalibug guinuniur, suni, inquii ganctua
Maximug, Rex, , omnipotent, haec eniii gunl noinina divinx Providentia? in genere. parlicularibus vero provideuliis dicilur Oeu$ , Dominus dominorum, Ilex ngum, non enim oinnea, ged q u i dam dicunlur dii, domini, rcgcg. visis atilem giimi dicil nomina revelaliouum Dei in gyinbolig, qu; aliquando iu lemplig apparuisse gcribii, alludens ad illud vigum lgaia3, c. vi, videlurque dicere Isaiam vidisse
111 lemplo visuin illud de gedenie iu solio, ei de serapbinis supra illnd. Qtix vero deiuceps in Dionysio
b i c gequuntur, dicla sunl de vUume tzecbielis c. 1, et de alia c. x. A i l ai.iem a Scripiurig fre^uOuier l)eo
tribui buinana inembra, ui ocuto*, Pgal, x x x i i : Oculi ejut $ pauperem mpiciuni. Auns/Jacob. .

* Sic gcribiiur isla parlicula, quaudo poslpouilur

guo regiuiini. Cf. Iliud., , 225 e l 4U9, e d . Ernegli,
necnon llenr. Slepliani Thaaurum. Sed paruiu
recte allegai P. Gordcrius versiis gaiicli ibeolugi.
Cannine ' dogmaiicorum,i. II, . 286
ed. Bened., exslaul boc inodo, abg<|ue ulla varia
leclioiie:
\ \ * \' .
\ \ , \ ,
[,
' Epbeg. 11, 20.

* Mallh. xvi, 18.

Sv , * , ,
;
Tibi uni oiiiuia periuaueiu: et ad le cuncla s i [inul festinani.
Et omiiium fiuis es, elunug, c i oiunia, el nib:!
[boruin,
Non umun es, nou oimiia; qui oimiia uabes 110*
[uiiiia, qui le appcllabo,
Qtti aolug appellari nequig?
URAUI

S. DlONYSn AAEOPAGlTiE

0-7

608

Clamor eoruto in aurei Domrti Sabaoth inlrohil. Capillos, Dan. vu : El eapilii capiiis ejus quasi lana
alba. Faeiem, Psal. xxxu : facies Domini tnper facienie* mala. Jfantf*, Job : Manus tuce fecerunt me.
Scaputa*, Psal. i c : Scapulii tuis obumbrabil tibi. Atas, Psal. xvi : Sub umbra alarum luarum proteg*
me. Brachia, P*al. L X X X H H : Brachiutn meum confortabit eum. Potleriora, Exod. XXXIII : Potteriora
mea vi(tcbi$. Pedes, Gen. : Et audierunl vocem Domini deambutanth in paradiso. Coronas, Paal. LXIV :
BenedUet coroncc vnni htnignitalit tu<r. Sede* Psal. LXIXVIII : Thronus tuut Detit tu saculum scrculi.
Calicem, Psal. LXXIY : Calix Domini in manu cjus. Craierem , Prov. u : Miscuit craUrem, apud L X X .
9

297 PARAPHRASIS PACHYMEILE (31).

Praesenten) librum magnus Dionystus scribit ad <
aanctum Tiinolbeum, magni Pauli discipuium, , .
Epbesi episcopum ab ipeo consiiiuiuin. Qui, quod , ' .
tuin in lonia pbilosopboruin haereses pullularent,
",
mulueque dialeciicae argulalionee ei ab illif objice- ,, \
renltir; cuin probe nosael maguum Dionysium noo ,
exlerna ininiis quam divina gacraque sapientia
\ , \
prsedituui, ul qui magni Pauli discipulua exslilcral, , ,
el di\inis Scripiis rouliuni vacaveral, petil ab eo \ , *
proposUa edoceri; quod el fil. Yocal ilaque ipsuin
*
magmis Dionysiua compresbyteruin, id esi coepi. acopnm, sicui semelipsum vocal presbyierum, id , , \
esl episcopum. Sic euiin eiiaro in Actis sancioruin
, . aposiolut nin dcclaralur, ubi magnus Gbrisli aposlo ,
lus Paulus Asiae Ecclesiis nonnulla praescrlbit.

Gum aulem bic iractalus s i l de divinis noimiiibus, .
scienduin, universim ei in omnibus nomina non s i - , ,
gniiicare subslanlias, et quid aliqutd s i l , boc eniiu \ \ ,
cst dcOnitionis, |sed nomen elymologia qnscdam
\ ,
csl ex lis quae rei nominalac adaunt, verbi graiia,
, id csl homo ab , id esl, ab * , drw
quodsursutn tueaiur vel aspiciat, tiomen accipil. , , . , \
, \ iloc igiiur quid sil essc diviui iiuuiinis etiain ipsis. , ( ,
roet angcJis csi inscrutabile. Quod auleiu ex qui, , \ ^busdain ffeciis auis (5eus v. g. bonus, salvator,
) \ ,
quant tbeulngiaui aflirmanlem vocanl)uii ei illam
\ ( ,
qtig ex rcbus noslris sumitur, negantem ibcologiam
, , ), dicuni, (ul quod sit iircomprebeusus, expers foruiu?,
, $ Up<jl *
iniuorlalis) quod ex bisce, inquam,deuominelur, nequaquam ab ipsiussancliiaoniaabhorrel; eniin Q , oaiurain ejus nmlliplicamus, quod fieri po- ^ ,
1

, \ >
,
, \ , \ > . \
, *
.
, , \ '
\ , \ ,
;, . ,
\ ,
, * *
\ ^
.

lesl, sed quemadmodum ex sacris quibusdam quasi

compoailis Dei descriplionibus ad siniplicilalis ejus
auqualem cognilionera promovemur, sic etiam ex
istiusmodi noin'mibu3 et eorumdem usurpaiione, ad
id quod fnnomiuabile esl adduciinur. Uioc si quis
aliquid de Deo dixeril, esi supra id quod dicii;
omni enim nomioabili nomine csl emioeulius. hlcirco bia excogiuia enl a tbeologis loquendi fonnula
|ier prsposilionem el : alque i l a dicilur
Deus supra quaiu bonus, et per se bonus, ct supra
quaro iuGiiilus, ei per. se inflnilua. lllud quidein
diciiur, quoidam supra ea qu;e dicuniur inoomparabililer eiuinet; boc vcro, quia propric et priuiar i o , et non secundum panicipaiiouem 298
babimditiein vel comparalionen est; nam nomen vel corpus vel rem sigitificat, aupra haec aulem divinuca r.umen incoinprehensibdiler ei eminenicr exsislit.
S I. Nuuc autem, beale, secunduiu graliam el D 11. , , \
parlicipalioncin ejus, qai beatus, el nequaquam
, \ \ v c l

(31)

Vid Scbolia S.

MJXIIII.,

tom.

II,

cap. De dicintt nominibu*.

09

l)E DIYINIS NOMINIBUS, C A P . 1. -

, , -
\ .
, \
,
.
, * . ^\

. " , \
,

\, * * $
.
, ,
" \
,

;
'
, * \

\ .
, \ ,
\ ,
, \
,

PARAPHtt. P A C H Y M E I L E .

610

falo mortive aubjeelua e s l , Dei, Timdtheo, p<>8l

ibeologtcaa informaiiones et pneinireduciionoe.
Alius enim anie bunc a eai.cto hoc etaborattis esl
iractattis, elemenlaris eorom qtue de Deo in Scripturis dicia auni, poet quem, secundum ordinem,
presens bic liber esl composilus. Posl illum ilaque
ad divinorum nominum explicalionem irausibo.
*, rd esl explicationem, igilur vocavit
, id eei declaralioHem, ^quod baec divina
nomina qurd proftindiu* coniineant quam id qitod
apparet. Sit auiem eliam hic anle in confesso, nos
eoriim qtue de Deo dicunitir veriiaiem rainhne Iradere, et aelringere bumatiae sapieuti* persuasioni
aiqtto sermoni; uicomprehensibilis enim esl, ei l u per omnia quae exsistunl, i u nt ex liis n i qoam
colligi possit: naro bumana sapioniia ex rebus scn
sibilibus demonalraliones enieudicat. Quod si etiam
dixeris ipsam immediaiain esse proposilionem quae
por 80 credibilis eit, e i ex pariralibos aensibus
menii applicetur, quomodo do iis quae oninem aaperanl essenliam raiiocinari qtiis poteril, niai salleni enmmo meniia vigore per piiram religionem
modo iuexpUcabrli illa valeal aasequi cogitando?
Non stc haqiie veritaiem in bumanaa sapieniiae persuasibililaie iuvesiigamus, sed in osienaione v i r i u lis tbeologoruin, qua rebua inelTabilibas el ignout
spirilali modo conjungimur, boc eium est ineff&btH
et ignoto. Nam si quis aliqitid proferat docendo, e i
discendo cognoscat, oequaquain id curo iis qune de
Deo sunl nolionibus conveniel, nisi spirilales no*

' \ , * Q ** facultaies roborentur divinis ralionibus a Spirilu aauclo niolis, quibus ad lalein ineffabilem con
\ , \ , *
. , \ junctionetn dispoiianluri socuiidiim exccilrnliorciii
ralioualis et intelloctualis tioslrae v i r i u l i s , juxta
. '
qttain aliquld ellari el concipere valcamue, aiqne
, ,
o}>eraliouisuiiiaiieiit,8ecundum quam dicimus vel iii6 ,
lelligiinus. Hoc auleni. esl, quod eimilis stl, nossc s i \
mile. Nostralia iiaqne raiionali melbodo alque scien \ .
lia noscinnis, dicenles, nos initlligeudi vi et opera*
, ,
lione, aecuiidum c<mveiiitntem ejus quod cognosci *
, tur proponiotiein inlelligerc, et quodnmmodo rcbos
Quemadmodum eium
. * ipsis conjungi ei uiwri. 299
*\ , in sensti usuveiiil, i i l luuc aeniiantus, quando sensibili eensiis coiijiiiigiiur, aic eiiam in inlelleciione 8
\ ,
rrs babel; nam eliam iutelligibili inlelleclns uiii ,
lur, quando illtid apprebendii. E l bicc qitidem
, , V
quoad
alia: quoad Deuin vero, cnm nibtl habeamut
,
s

rae

Deo roagia aOJne^quam menlem ac mlionem, rursuiii ea quae baruin polissima sunl el quasi flores, l i * c eiiam
purgata accipiumur, ila ul et mens qnidem qiiodaminodo cognoscat, ralro vero enunliet qa;e supta noe suni.
NibiJ igilur Oiiinino pra^umendum dicere vel co ,
gitare de ea quje supra omnem esseiuiam, lam
\ sensilem qUam iiitelleciualem, eiiam natura aua '
\ , \ abdita esl, Deilate, p w i c r iita qux ex saciis divi, \
nisqtie oracnlia suul uranifeaiala, quibva eiiaut qiro , \ \
dammodo mena noslra ralioque deleetalur; nam e l
*
sermouoinel iulellecltini el eaaeiiliain excedii iniper , * \
essouliaih^lla ejus ignoratio, cui soli xuperesteiKia, . "
lis scienlia Iribueuda esl. Observa vero eiiain
, ^
scicMiiam ignoralioiiis, c l non lautuin coguiiionii:
^: (-

 DlONYSll AHBWAGSTifi

il!

11

ftoo sotom enlin noo caplmo sclte quid Deue s i l ), *

(nara boc est impoaaibUe), sed etitm quid non s i t ; * \ .
scimot tamoa Detun nen otsealiquid reruio exsisten* , \ * ,
ttum. Qaomodo auiem ei qua de caua* aon novimua \ * ; "
id qood exaciae scieaiiee ett in rebue noairist & , \ , !
Quando quid etl scile novirous, tooc eliam quid .
e i l scite Rovimus. St eaim caoaata acimus cur homo ,
41 rationalis, qiiod nimirum raitone ulilnr, cum ( ), , \ clvoi lioc ait medtttm et cauaa, per illud ipeuin niediuro
novimus etiaia causam cur bomo nott s i i irralioua- * . **\ <
lis. Quoniam vero de Deo quid ait darl noiio non , \
potesi, ejas e l i a n qaid non
IgtiorationietcieiiiU ,
\ .
taperaaluralis Deo qooquo tribucnda e i i . Tanlum
trgo ad superiora aatpiciamue, quanlaio ae nobie , \ ( ,
IotiDuaTarit aacrorom ille radtue oractilorum (non
eoim qnanlum poiest, sed quanlum aatia est, Deum , ' ),

ex Scripturit diacimaa) qoo eminenlioribaf ieiit
. \
rertim diviaarom spleodoribuf sobrieiale quadam
ae revorentia coiuemperamur. Etenim ai quid aa-
( ,
ptenliaaiaaa? magni Pauli theologise credendum eat,
(ipaeenim ett qui dicii, aecundum menanram vir- ),
Ittiis cujusque a Deo donari illualrutkmera *) boe , ,
,
diciBH, quoniara pro aingularum capiu mentium
aivt btimananiin,til qitse primaro iHuairaiionem a c - , , ,
cipianl sive angelorum, quoa mentes appellaresolet, , \ ( ,
at qoi omoino eaaeoiialiier mens exsisumt, ei oniiiia

liUlligant 900
vniie q u s a Oeo in ipeos coniinue
derivantur, pro cojusque, inqupro, capiu divina re* * ,
velanlur; non quod Deus iis lumen roaJHS invidoat, . , sed ut in distribuuone diviiue cogniiionis ei arqni . \
iaiom eorvel. Proprium triquidem justiiia? esi, cui
* . que pro merilo roensuram iribuere. luque imroensa

, *
quidem eat Dei cogniito, acd mensuris nobie opua
ett. Nam si absque mensura nobis revelareitir, .
minime servari possemos; sicut neque oculus cor- ,
, \ ,
porejfy si totum soleiu exeipial. Summa iiaque Dei
bonilaa, eive justiiiae decorem, sive noa ipsos ser- ( , \
vare volene, uli Deum decet (naro Deoconvenii sal- ),
vare, et non itmdere) a rebus menauratis e i coin- , ,
preheiiais suain immen&itaietn, ulpote incompre \ .
bensibilem subdocii, dum divina? cognilioni* incom- , ,
prebensibilitalem per proportionem quaoidam i r i - \ , \ ,
buiu Sictueniin inipercepiibilea sunl et iitTisibiloa , *
rtbus acntiiifis iniellecioales, et fictis composilit- \ .
que aimpliees ei incompoeiia)* et per figuras effor- ,
, ,
n a t i t infigurata*,secunduin eamdem railonfm etiam
rea difin iocomprefaenaibiles exsislunl. Si euim res \ \, ,
, * , * ,
timplicea et inttgoratai, licet subsianliaa quaedam
Ini, minima tob aenaum cadunt o l angeli et * ; ,
anlma*, quanio magis Deoa aupereminei, quta non \
* , \
sUianlla aed supra aabidaiitiam et infioiius exsi ,
t U t ; neque mens e i l , aed atipra mentem unius?
*
Oidiaiem vero audiens, ne qttis cegiiet diveraoriim
;
''

quomtndam ad uoiiioeiu concurfum; non enim
, \ ,
4it ulibus modo aermo e*(, aed de Deo prorsui
.
iacooipot4io et aupra ea qu iroivs sabalantiae

, *^
auai aniio. Nam quld nno magis aimplex, et aokie
9

* Eplics. , 7

613

D E

DIVINIS NOMINIBUS,

C A P .

I.

P A R A P H X

614

P A C H Y M E R J E .

, . * subslatHiae esit lamen Dei onHae S&perOroinerHer

, , supra id ipstim eat, et omnibaa menlibuft liiconce
. ,
plibile e*t Hlud unum quod ibi mebtetn sopertL
\, * xa\ \ Hic enim inleHigentta nostra Tariatur, dora demon*
, ^ .
strationes el prtpositionea aliquae excipien*, maltiplicaiur. Quando aulem ex bis colligil conclusionem, ex iis quae proposila sunt comperii nnnm
quiddam aliud conaequi. Ulod autem unuin quod supro mentem eet, non esi tale q o i d , sed inconcepiibile, e l quod raliocinaiio non atlingit: qulppe qaod bonuro e s l , supra ralionem, omni eiiam verbo
ineffVbile eal.
O t e r o m enm oaqaae tunl Dei, a rebtif omnibot

exsisteniibus excepil, lingoae noslra modiiliiai so \ ,
( ), qoeos (nequeenim bunc excedere valemus),ex iis ipaie
, . \ rebua a quibusr Deum excepil, iptum laudat. Et a i i
\ , * , , , *
, ' , \
. , , *
* ;
, \ .
, <, ' \
. *,
,

' , \ .
, - ,
. \ * \

ipaom esso unilatem,aed effeclricem 301

univorae
unitatis, id esl crealorem simpliciuro subsianliarum,
ul angelorum, animarum ; et raenlem, sed non ln
lellectilem, id eat, quaa a milla menie intelligitur.
Si enim eimile a simili cognosciiur, si mens eesei,
oporierel u i a meiiiibua cognosceroiur : al <fni$ cognovit mtntem Domini * ? Est igitur mene supra
mentem, et nomen supra omne iromen. Ei notnen,
inquit, meum non manifettavi ei% ; qtiamobfem
omnibtis esl aine nomine. Quod si dicil ; Ego
tum o*tftrm ,i!tfclligitiir ot decel, esse scilioel slne
principio et sine ffoe, et u l ipaa Diviniias de seipsa
d i c i l : eoli eniro Divinttati ipsi per 86 naiura sua
noia est, e l sota se seiie ac proprle novil. Nemo
enim novit Patrem nM Filius, Filium nisi P a C * . Idero est de eanclo Splritu; nemo enim riovit ea quae eunl Dei, nisi Spirims qui et Deo est .
II. De hac igitur supercsseniiali; nam esscntia
dicflur abesse; ipstnn aulem esse, com produciioitrs aftcojns sensum iitsinuet, non diciiar proprio
essentia, sed siiperessoniialis. De bac igiiur superessentian ac recondiu diviniiale non pnesnmcndam
dicere, lod ne cogitare qoidquam, praeter ea qoaa
aacris sunt eloquiis enumiaia. Narb ut ipsa de se
in Evarigeliis lradidil(quan(To Dominus d l x l l : Nemo
novii Patrem nhi Filiui ; e i : notiiqum mni
ni$i Sptriixt gui , benigne visut
cobibere noetrara pra^posteram ecruiaiioo^m) ejn*
sttemia et conieroplatio owimbasesi iiraccessa substaniits, ntpoie omoia excedena. Mulios ^ooque
tbeologoa Invenias illain non modo inviaibilem In-

, !
.
{ II. \

,
, * . \
\ ,
xt
. \ ( -
,
, ,
),
, .
\
( D comprehensibilemque dixisse (baec eniin Dei laiis
, ost, qoando quis decentec de Deo loquiluir; sicnl
ediverso blaspfaemia, qoaudo quis bidecenler) ve , ,
ram eliara inscruiabilein et fniuvesiigabilem: quo*
) , \
niain arcanom ejus, eatejus iiifiiiifas. non tan .
( tum non cotnprebeiiditur propiWr irifiuitateib (quod
enim terminaiutii esi, Ooiuprebendhur ab ea a quo
' \ *
\, , - lerminalur: Deus aiiiern esi locos oikunum non corporaliter, aed effeclive; nam coeluin et terram et
, \ , \
), - omnia Ipeeimplet), qubiiioo nullura exstat vestl \ - ghim eonim quae ad ejus secreiiasimam influilaieiu
paneiraricil. ttoc aulem dicil, non quasi aliqui qul. , ,
0

* Rnm. x i , 34.
Exod. v i , 3.
Exod Ul, U ,
27. P l Cer. , I I ; Apoc. m , 11.
k

to

Matlb. x i , I I , 17. 1 Cor. , II.

* Mallb. XI,

5 . DlONYSIl A R E O P A G I T J E

dem eo penetrarint, eortiro vero veaii^ia videan- * ,

* l u r ; sed quod neque eo pervenarmi, neque veaiigia
;
aliqaorum appareant; quomodo enim videri poasiut
vesiigia eorum qui non transiveraiii ?
* *
302
' auleui quis nudial banc esseiucompro\
bensibilero non lameo cjus botitias olll omoioo ftst
, '
proraus incommnnicabitia, aed divinom radiuin in
(
semeiipao eiabililer flnnaiuin (neque eniai a pro *) *
prielate sua quidquam recedii) proportionaris ciii
libet rei illualratioifiba* per bouilaiem benigno dis , \
iribulum, secunduni inoduiu e l ordSnem cujuaque
.
natura expandit. Qiiod eidm duiriaxal esi, proprie
,
parlioipai esseiiliaiu in quanuun esl, quod antcin
, * \ ,
vivii, proprie viiara in qitanium v i v l i ; quod ratioue
, .
menieque praedilnm est, proprie id ipsuni in qiiantnin raliotie menteqiie pollet. Qoin eiiara ad quan~ * , *
\, ,
Cum fas est sut conteiiiplalionem, cx qoa cenimunro
, ,
airailitudoque exaibttmi, sanctos angeloa e x c i u i , duin
, \
ad IM>IIUIU illud pro viribus coniiiiunmr, modo nou
subrunius, quam pro eorura capui divina fert illu- \ ,
siralio, insolonler aliquid pncsumanl, nec in p r * - , >
\ ^
ccps perversa propensioue labatilur, sel , qiioad
* \
possmil, consiaitler e l irreflexis oculis illucenU
radio obuieaniur, nec , amore ioduliis sibt coU , ' ,
luairaiiouibua coiumenao CUIII eacra quadam reve- \
) \
reniia niodesle Bancleque stirsum evolcut. Recte
. i r >
addil , id est impQtenter; elsi eiiim
, ,
quispiani tcnlarit, minhnc a&aequilur, sed lanUiu
iniellecius oculis obscuraiis, eiiam a vero tutuit.e , ,
e x t f l i l , non secusac qui iulegrtim solein oculo cor- Q . " ,
porco exciperc conleudii. iloc cuiu divinse viriutci
hisimtare vellenl, cberubiin et aerapbim, facics l o \ \, ,

gunl, declaranies, se non iuhaerere conleiuplatioid
subliuiiori quam ipais coocessa sit. Alque boceal: . \ ,
Deum nemo vidit unquam <i. Unde qui diviita sa- . " ,
piunt, gloriam Doi, non aiileni jpsum.Deum viauiu
.

assiTunt.

111. Uaeergo divinas lances imiianiea (id esl

divinam sequiiaiein seujusiUiain aaluiarein quoniam illusi raiiones secundum moduoi convenieiileiu
llunl), per quaa niroirutn lauces angebca) eliam
viiiuies, sccundum coufeaientes ipsis illuslraliones
gubcruaiiiur; siquideni quod menieoi essonliamque
superat oumiuui qui dii appellantur, angeloriun i o quam et siinclorum, imperaliicis ac reg;nae Trinitalis arcanuui illud incoiiiprebensibile a acrulaiione
vacuis raentis vcoeralionibus, ineffabilia vero modesio quodam silenlio proaequeiilea, fulgoribua,
qui nobis e aanciis Eloquiis affulgeni, aUeoduiuus,
el a Scripluris illuslrali, ad diviuaa laudes, sive d i vina nomina dirigamur. Vcrum non ila dirigimor
303
cfformaiuur, u l irratiooabiliier el iioperile
aequaaiur, ei obecure quodammodo ac siuc luarine,
ed iia ut illa videndo coQimenaa quoqae oobig h i miiia praBbeanturi quibos ioslnicti, priucipiuui et
causam oiuois illoslrationift collaudemue. Quoinodo
auiem aii principium c l causa, ipae Dorainus in sae l

\ loan , 18.

III. , (
\ ,
) '

*
, \
, \ .
D , \ , ^
,
., \ , \ , \ <
. 0J
\ , \ , \ \ ,
|
, \ \
\ ,
* * * ' ^ * ** *
.

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. 1. P A R A P H R . P A C H Y M E R J ) .

617

618

, cris Evangeliis a i l : Ego $um vita ei resurrecti

Vila eorum qui divinam imagiiiem in se abolevc . - m n l ; quod enini interUtis esi corporibnn, Iioc ani , * - mis divinse imaginis abolilio; resurreolio eorum qni
, , \ excideruni. Ad haec vero itnpuro motu nulaniium,
* . ila u l a Dei vesligiis semilisque fere exciderint,
sacnun nrmamenluin, quoniaro nulaiio ista pror , . \
8ii8 impura est; conlraria aulem conlrariis curan '
lur. Ad IISDC slanlium secnrilas: in Deo enim, i n , * . \ qoii David, faciam virtuiem . E l ad se per conlem . *
plaiionem lendeniium manmhiciio; nam ipsis adhuc
, , clamanlibus d i c i l : Ecce adsum. E l posl adductio . nem illuminaiorum illwstraiio, el baeis perfeclo , \ - rum ac principiuin profeclus eoruro, e l dcificTUorum
, \ \ - principium divinilalig. Alque insuper a niateriali
, \ ^ mulliplicilale recedenlium, ac simpliflcalorum siin ' , ,
pliciiae, ei uuilorum, ac proprieunitalem recipien, , \ tium itnilas ; oninie principii principium , aiqne
\ * .
abdili illius per bonitatem couinimiicalio; vila viveiniuin, esseitiia enlium, principium et causa eniium, propier boniiatcni qna et producil ei <onaervai univenta.
S IV. .
IV. Haec ex Scripluris divinis didicimus. E l

omnem reperies iheologorum laudein, Dei nornina

ad divinas operationee referre, non ad ipsius natu, , \ rain, quod id laudi e l inierpreiationi ejus condu
c a l ; imerpretes enim dicunfur, qni ineffabilia niy ^ - sieria symbolice exponum. Ilinc in omnibus ferme
. " divinis Scripluris Deum sancie collaudafum cerni \ nius, ut monadem quidetn et unitaiem , quoniam
, \ \ C monas iucompogiia esl et indiviriua, uniias aulem
\ \ , - unitiva esl, el uniia, ei uniQca, ui reprereiitet Dei
(. - individuilatem. Quod enim mole el quaniiialibus
, \ dislincium esl, boc instar corporis in parles divi * , , \ d i l u r ; quod aoiem pariecarei, id eiiam non appa " . " rcl, quinimo est supra omnem iocorpoieiiaiem. Ca>
, , leruin cum eiiam cogilando Deus voluniale sua
, fecil cuncla subsistere, non lanquain meris aliqua
\ , in cogilaliones divisa multiplicalus fuit, sed poel \ \ quam in se mausilac manetin unilate absque parapti . , tiiione alque divisione, creaiuras omnes ei 304
* \ subsisiere fecil, ei austenial; nain utque modo
. , - operatur
Singulari ergo modo simplificaius est,
. ' , ' , - qtii omnem aimplicilalem indivisim excedit, indc
; , , \ enim nobis unio oblingil. Quomodo auiem unimur.
. cum parlialibus consiemue diversiiatibus, scoiiu , \ - dum quas qnilibel ab aliero diflerl? Sed unafides,ei
, , uttum baplisma , et Clirislus non dividilur, juxia
, \ , \ - magnum Aposlolum.Conjungiiniirilaque in dciformi
unilale, ipsi quoque, prout decel instar Dei sim ,
' \ , plices ei panium expcnes effecli, et ad uniunem
. \ - Ueum imiiautem revocali, id est uniOcamur el unificamus; bocenim esl Deum imitari, juxla quod
, ,
quoniam Ueum
' \ , etiair. paciflci 01 Dei appellanlur
iinilaniur. Iiaque vel mulii iia per paceui uninaur,
\ ,

Joan. x i , 25

' Psal. u x , 13.

Joan. ?, 17.

Epbes. ?, 5 .

AlaUb. v, 9 .

V A R L E LECTIONES.
PlTROL

G R . UL

20

619

S. DIONYSII AREOPAGITifi

vel qui in *e ontie est hocce modo uniiur. Quein- , (

admodum enim in supramundialibus, e l hoc mundo . \ ol

qui videiur inferiora coitversa sunt ad superiora, * , , ), \ \ *
et res corporea sita est in vivanie (siquidem in
,
manu ejus omnesfina , iroo eiiam coeli, tn \
quo enim, inquil , sunt omnia ), sic etiam in pro- , * ,
poeiio nosiro usuveril; nain anima cmnrertiiur ad .
spiriluro, in quo aenstis ac raliocinationes fundan- , \ ^, \
lur, qu.ibus in speculaiione raliones hidagamus; ' ,
quia spirittis novil qtne ainl in bomiue J. Antma
, \
igilurad buoc apiriium conversa, uti el ad sensus qui
,
in ipso sunt, et pcr eos ad corpus, intellectiles ope- . \ ,
rationcs divisas babei in diVersae, ei discrimiuaiim . ,
prodeunles a priinis cogitaiionibus ad aequemea, >
sive bonas, sive malas. Dicit ergo, nos in Deum i n - , \ lendcndo ab unitate illa quid unum indistinciuan tj , , ,
fleri, discrirainibus nostris, qua? muhii panibus ,
consiabant, ex divisione in complexionem coaclis, , ,
ec supermundialiler uniflcalis, id est non sensili sed . , talellecluali modo, cum ab eoruni conjunclione , \
minime abhorreamus, sed uniformiier quid unuin , \
ffectf eimus, sicui e i ipse onum est, queraadmo- , (
dum in aacris Evangeliis testatur *. Rureus Triui- ), (
taiem, ulpote in tribus pereoni* subsisleniem, et ,
propter iocomprehenaibilem paternam procesaioneiu
) .
principio carenlem, ad produclionem Filii et Spi ,
rilue sancli, ex qua omnU paterniias in caslo, id est , ordines coelesles, ei t terra , scilicet spirilalea , , ' .
cogilationes et compleiionee, Moyses enim ,
vocal cognaliones seu affinilates, etl ei nomi
. natur. U l rcrum causam, quoniam etiam omnia ex C , ; ,
Palre per Filium in Spiriiu sancio facu sunl, et ; , '
esseniiam 305
*cceperum, non propier necessi* .
laiem, aed propter booiiatem. U l eapieuiem quoque , , ,
ac pulchram, quoniam omnes crcaiune Dei bonae , ,
valde facla sunl, el suni. Nisi iiaque Crealor eral .
aapiena, quomodo faclas sunt? et nisi orat pulcber, \ ,
quomodo ipt palcbrae suni? in lantum aulem , \
pulcbra? sunt, in qaantum maoenl in naturali or- ( ) '
dine in quo produciae sunl. Perversio aulem, quae ,
conira naturan ei, sive in angelis, sive in animis, ^ ? ^
, \ ,
sive in quibuscuoque corporibus exaistat, pnlchritudiucm destmit, et ab bac deOciendo lurpitudinem ,
' operaiur. Singulari vero aniore humanum genus
coiDplecteniem, quonlam in veritaie una Trinitatis ' )\, 6 persona incaroaia eal, et perfecturo bominem as- ^ , \
. \
suropsit (boc euim denoial vox \) nobisque

se communicavtt, revocans ad se sibique jungens
(
bumanaiTi exinaiiitionem, ex qua humana exinaui)
, (\ ,
lione divinilaie simpkx Jesus esi composilus, el

natura dnplex e x s l i l i l ; ac qui nclernus est lempo * \ *ralem sutnpsit accessionem, acilicel in carne conversaiionero; nec non in natura nosira exatilit se, , \, cundum hypoaiasin ipsi unilus, qiii universum na- ' turse ordioem divinilaie transcendil, immulabiliier
*
ei inconfuse incarnalus. E l qnascuoque aliaa do- ), \ *
clrioas Seripiuris consone, praeceplorum nosiro\ ,
x

* P$al> , 4

I Cor. , 11.

Joan. , 21. Epbes. , 15.

S NOMINIBUS, C A P . I. - P A R A P H R . P A C H Y M E R i E .
m
- rum arcana tradilio in myglerio (hoc enim est
, , , ) nobis indulsil (ubi nota, aposioloa
, , \ * perfeciis per eernionem raulla ir.yateria re?e|ando
, , , tradidisee; quare e l Apostolus ad Thessalonicenses
. acribena ait, oporiere ipaos servare quae audiverant
, tt* urmonem, $ b t Timo , - ibeo dicil, se depositum dedisse in inyalerio) has
, tla\ . et nos quoque bausimus; ounc quidem eiiam b , jua viUB leropore, inielligeniiae nostra viribus ac , . \ - commodale, per velamiaa Scripiurarum u i eum
, . dicilur, Deus quidem, velul ignis, e i tanquain se ; nex, et aicut luctans C U I D Jacob et simiba; augeli
" , \ vero, velui formae ferarom, juvenesque e i caneixe
, , figune. H x c euiiu sum velainfna, quod non ponsi , - uiiis immediato rebua ipsis conjuiigi, adeoque ve, -J laminibus quibusdam epua babeunus, quae aunt
* pnedicia, His itaque bumano more iiobia iuduliis,
, \ - aiqoe insuper Iraditiooibue erudiinur. Ubi uoia>,
, eanctoa quoque mulla uoo acripio didieiase. Quae \ . \ Dam autem est bumanilaa Scriplurarum ? Qtiod
* , - n i m i r u m gecundum diviwam dileciionem, ut res
( ), apiriulis ei incomprebensibiiia, a nobis caperetur,
, , 306 senailibus signis usa eit, Unquam quibuadam
\ velameolis, et res infiguraias figuraril, simplices, que dividuorum aignorum variotato depiuxerit: ut
\ , - quando niudruro Scriplura Deura buinana voce , \ quentem, pedea e i manos faciemque illi circumpo \ , nens, mulliplical et effingii id quod nalura aua
\ \ ( unum eai, per symbola variegans et effonnan*.
), , , - Q nunc qnidem aie; at in resurreciione, quando Cbri , , aliformem flalum consequetnur (boc enim denotai
, vox ) cum Domino erimu$ , u l a i l
, Aposiolus, vieibili quidem ipsiusmei Dfei appariliouo
pleni, quoniam ipsiaa animalae canii, quam assum *
psit, indivuJsa lux ineat, quae luctdiasiinia corusca . ;
. " , liouibus nobis reeplendebil, quemadmoduni apparuit
* - in transfiguralione; inlelligibilie vero illius illu , atralionia pariicipes, quae est eliain supra roenieiii
, , ei secuiidum nieniem uiiio (secundum iiienlem eoim
illain pariicipabiinua) tum perfeclius, quaodo ad
* ,
Deuiu convorai, inde perfecle illuelrabimur, u u i
, \ , - formiier quid unum erimus, a diverailaiibus 110airis quae ex ^oinposhione oriuniur, id eeC a jnun*
* ,
dania eupiditaiibus aensibusque liberaii; boc enim
,
, xai , \ - D est meus impassibilis et immaieriaia. Quomodo
auleiu panicipabirous? jaclibus incognilia radiorura.
, . 01
Quanium eniin accedeiuus, in laniuin nobisinco
guilum e r i l ; el quanlum nos couiemplaiioni vaca , \ *
birous,
taniuin eliam infiuitaiis ejus pelagus dilaia , .
bilur, ad dmniorem angelorum imilalionein, id esi
, \ , \ , \ accuratiorem; sigoificans per boc, quotnodo eliani. , ' num angelis digfia bealorum v i u in Dei laude, et
, ' , \ \ - caritaliuin coiilemptu , eisi uon omnimodo, verse . , \ l u r ; ideoque eiiam bsec i m i u i i o moderaiior esl
* , . \ luin aulem imiialio diviuior exsisiel. Nam, juxla
sacra Evangciia : AZquales angelis erimut, ei filii
,
, Dei , quippe filii resurreciionis appellubiuiur* Uui
ttt

* 11 Tbess. , 14. 1 Tbess. iv, 1G.

Luc. xx, 33.

625

S. DIONYSIT A R E O P A G I T J E

tmim moril Domixi complanlati tnnt, eontortet qno- ,

que gloriw erunt , queitiadmedum eiiain Domlnus .
a i l : Vado ad Pairem ' meom, ei Pairem vetirnfft.
*
Verum ba>c posi reaiirrectfonem : nuoc vero pro- , priie ejmbolU niamar (iii Deo scilicel) ei figurie,
\ ,
ei nominibag. Vemaitaroen in iltis neqtiaqnam
,
ia>rooremor, sed contendamns, quoad po&amtia,

ad eimpJicem et unilam verilalcm. Siwplicem qtd-
tem, quoniam indmaa csl, e l uniformis; nnitatn \ ,
vero, quia siitgularia seu uitica eal. Elsi diversi- ,
* {
mode aymbolis mullipliceltir, poat dmoorum etiam
notiliam angelorum, 307
tranqoillantee ac eiaten- *
teo iniellecliles nosiraa operaiionea cKfino radio, , * .
, ,
qtianlum fas est, ailendimus. Tranquillanfes aufem
eu sislentcs d i x i l , secundum dwae expHcandt ra- .
tionee; vel quod usque ad angelica epeclffcnla sisliimia iiiteHigeniiam, quasi in Deo omnis noiio delicial, u i qui nibil sii eoram qnod monlie neliotie
percipiior, tanlum autem anpra nolionem dtvinus
radius nobis per bOnilatero affulgel; vel tranquU'
UnUt, quaei ad aliquam quae in coufeeso
teu
perspicuam comprobationem, inlelligen iam sisirntea, scilieel circa Dei incomprebeneibiliiatem, quse
intellecius eessalione percipiiur; in quo nimirom
divino radio omues fiiica sunt omnium cognilion u m ; non enim ex parie, scd confcriim, e l einiul
praeftMlilil. E l hinc intelligilur, quomodo apoeiolu*
a i l , in Deo nos esse anle mundi constitutioitem
Sciendum iiaque produciionem univenorum secon-

,
\ ,
, \
, ,
, \ , ,
\ . *
, - ,
, ,
,
\ , \ *
.
. " ,
* ,
\ . " , -

dam causam et principitim ab eo pendere, quaiv Q , \

doqaldeoi ref omnes per ipsunr exeialant, probabi . ,
Hler eiiam e a , cum fulura c r a n l , in ipso quoque
* * ,
aoie constitisse, utpole acienle, el quod producel,
.
tt quando producei, uli dicium est : CUIA omma cognoscai ante illorum generaiionem. Hunc uUqne
radium oequo menie coocipere nec oralione proloqui valemue, neque alio quocunque modo coniueri,
qaod 8il omuibus exemptus, e l omnepi qnideiu noiionis e l essenijx e l virlulis ieraiiiiatioiietn auticiptit, sopra omnes vero coelesles inlelligentias collocelur. E l vide quomodo id probei. Qoooiam cogniliones aliquorum aunl cogniiionoa, verbigralia, r e r u m ; e l si aliqua deftniunlur noia, qtiae e l ip*a
roa sunl. Quod igilur omni eastfuia rebusque omnibua einineniius sl, uiique ab onini quoqur cogniiione eximilur. Sciendum porro, aliudesso es^eoiiain, el aliud v i r l u i e m ; illa euius esl eorum
qnas per se subsislunl, baec vcro eorum qua3 aliia inaunt.
f V . Cum dixissel dmnilaiem omnem esaenliam
V. ei cognilionem anperare, peiil quomodo igilor no- \ ,
nrfnari possil (nomiua enim rerutn subjeciariim ^ ( sunl declaraiiva) el quomodo de divinis nominibiia ) \
a nobis serrao conciunabiiur, s i , uii dicium esl, el , \, ,
omoein aermonem ei omnem iiolionein excedal? \ , \
vt si sit supra nieiiieiu e i essenliam.quomodo meiis , , eam ailinget, aui apprebendet ? Haec cnim ut crea- ; ,
, \ *
trix omnia compleciilor, quia coeluro ei lerrain
\ , *
implel; el coroprebeiidii, in quantum 308
provi * ,
dei, in ipsa eniin omnia consislunl, ei anticipai,
,
qoia raiioaes omnium, vel poiius flnee oinnium
. "
notionum, in ipsa pneexeislnnl. E s l auiem omnibiis
non simpllciler omnino et proprie, sed per se om- , ,
, \ . .
niito, ei per ae proprie, ei per se peniius incoui\ ,
prcbf.nsibilig. Nain quod per se iifiiiilnjn esl, eiiam
iirtni. . 5.

Joan. x v i . * 1 Pcir. , 20.

&S

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . I. -

PARAPHR. PACnYMERiE.

626

\ . Ka\ , per se emitino incottprebeneibile exsiatil: et quale

* \, est aubjeclum, talis etiam est proprielae. Neque
, eliam sub sensum cadit, qooniam non eal eeoaile;
, neque eet iniaginaiio, quae videlicel s i l senailia
. alicujus cnunliativa figuralio, fll enim imaginalk)
; , ex reUqHiis quibosdam ex tensalionibos remanen * ttbug, non babens aolklaa io aliquo iinagines. Quo
, motlo igiiur iroaginalione exprimi poeaii qood
\ \ * cerui neqoii? Neqoe cliam ejus esl opinio,quae
- quaai c i conjectvra aliqea secundum esUmationem
, * , probabiH formari poaait: siqiiidem opinio est ma~
\ , * gis limitata qoam itoagiaalio, eslqae menlis ad
* unem quid applieaiio; quooiam h s c elian aioe
. * raiiocinaiioRe rerum terminoa apprebondit, aicol
; iolelleclua pet simplicem apprebe&eionero com
9

^ ; , , & imaginalio inflnilam o l indelerrainalam babeat

, \ muliitudinem, aed neque eiiam poiest opinio ea
vot , qiue eupra capium auol apprebeodere. Nequ&eUant
, \ , ub nomen c a d i i ; qaomodo eniro uoioinabilur qood
\ . auperat omne noroen? Neque sub seroionem; qtto , modo eiiira qaod iueffabile est entmliari poaail?
, , , , Neqoe eub lacluro, itilelleciilem videJicet, id eat
) , - meuiia : qui eniin iuielligibHibus e i iminaterialibas
rebos ineoie incumbuul,videnlur quodanimodo ipea
. %
. Dngere inlelligendo qoalia eint, noo secus ac son; . aiJia per laclum aeuailem, Deum lameo ue qoideiu
\ > niente cooiingimus. Cum ilaque qualuor animae
\ , \ virtutea, qUae cognoscendi polleni, receRaaerit,
; " , - ecilicel sensuui, imaginaiioneiu, opinionem, inen , \ . lem, addit e l reliquaoi acknliam, scilicei seoieol i a m ; acienlia enim fil per aliquas prxexsisientea
\ , ,
, . \ \ nouoaet.Qajlis auiem Dei natio prxexaiaui?qoare
, \ ; neque aub scienUaoi cadil. Qnomodo iguur nomiaari poasii, et cum iononiinabilia alt, neqiio ulia

, * ' qoiiono coinpellari valeal; neque lanium imioniH
nabilio, eed et sopra omne uomen sit ? Quod enim
.
dicebamua, quaudo Ibeoiogicaa iniormaiiones eipo , (5; \ . nebauus, Iriuam illaro nuilaiena el eimul bouuoi,
' - ei simul fkuin, quid nauira sua &ii neque verbis
309
, oxprimi, neque cogiiando capi posee. E i
dico Deuio toexcogitabileni nobie el iuexplicabilem
. ' \
\ extiatere ? quio ei eoeleslium quoque vinuium di ^ , gnae angelia injione&, secundum quas Deo conjuii , \ ; - gmuur quanluw angelos uniri Deo convenit. Jlai
9

. , * Q aive immisaioiiea eive 8 u s c e p l i o i i 6 8 divinae boniuiis

appelland sinL, ineffabiles el jgnotx exsisluol. Per

* iuMnissioiieni auieui iutoliigenda eal Dei volilio* *
. , indivisim divisa Ln rerum produciaruin uniiaiein,
, , id eai in cujii&libei produciiouein. Verum cum sua, , ceplionee oon eodeio genaa accipianiur quo iniinisaiooea, aiiler inleJligendum eat boc diclum de ao .
gelia praiaeciiiu cum immisaiones e i suscepliones

aDgelorum ad Deum referaniur. luimissio qiiidein
, \
eai, aecanduip quam incumbuni pro aua digniiaie
,
bonitaii Dei; sasceplio vero est ipsa revelaiio diviji^ *
, \
booiutU, qiwe ipsia exhibeiur, Uae iiaque noaso9

VARIiE LECTIONES.

moiio.

627

S. DIONYSfl AREOPAGITJ5

lom nobit Minl ignoUt, uti revera eunt, sed eiiaro

angelis inferioribiis; a solis autem supremie cognosouniur, nipote dignit praeslaniioribas iinitioni*
bnu Hisce divtois uitionibus ad angelorum imitatio
iiem nniiae sont menlee illae deiformes tbeologorum
ac propheiarum, cumque lalia ete unio obtigeril,
miqiie ceasanl eecundum omnem inielleciualem
operalionem; non enim in motione Deiw, sed magis
in silenlio ei quieie divina cognilio instilialnr. E i
qui deiflcaii sunl propler puritalem propriieeime
Deum laudant e i ablaiione, quam et neganlera
Ibeologiam vocanl; qoia non cerpua, non habitus,

6SK

.
,
\ , ,
, , \ , \
,
,
, *
, '
.

* , * ,
.

non virtus, csteraque raiionalia, exeislil, eicul io sequentibus declarai, boc ex ietinsmodi ioeffabili
unione rapernalurafiler illuslraii, ipsum quidem reram omniuro esse causam, nibil auicm earum
exaistere, non lamen quaai niliil omnino penilus exsiatai, sed quod ab omnibus aupereaseittialiter
exemptaa sit. Propriiaaimam porro dicii hanc ex ablaliono ad differeoliam iaihis affimianiis : quid
enim non eit, scimue, sed quid exsialat, ignoramue..
lllam igitor aopraquamesaentiam, elsupraquam \
exeieienliam eupra quam booiutia, quoniam el sttpra
, \ \
bonitatem, et snpra esse, el supra ipeam exaisien- , .
tiain 6xsialii. Haec eidm omnia produciionis signiQ- *
calionera habent, Deue auiem est etipra omnem
^ *
productionem. Deus itaqtie qaid eit neinini illorum
, *
qui vene veritaiis amaiores cxsistunt, pradicare faa , , ,
e s t : neqtie ot ralionem, neque ut viriuiem, neque
*
nt alia, q u x aum receneiia; 310
ost super
, ,
baecomnia, e i per excellcnliam exemptus, ei ab
, ,
. * ntni habilu, el ab omni motu, et ab omnibus qitae
,
circa haec versanlur. Siquidem habilus esl qualitas
* (/. ) ,
immanens, molus autem est id quod opponiiur
q u i e l i ; qnae oppositio in pluribus consieiil: moius * {
*
roim elicil, vila vero baec osiendit efficacia; imaginalio 081 id quod in intelleclu species effbrmat, C *
opinio aulem est persoaaa conjectura, senteniia est
* \
setentiAcua animi babilu, intellecfJo est meniie , \
operaiio, slatio est quidem eiiam quies quae motui ,
opponkur, verumtamen quoque idem esi quod sia. \
bililag, pro qua ex Graecorum uau accipilur. Illi
*
etiitn 8lalUbanl, e l quibusdam rillbas confirmabant . \
eos qui olim apnd eos dii babebaniur. seu
* , ,
iiiik) est tnenlis atlaclus, e l quasi cognilio; termi <* * *
nus, qood non ut para eat in lerminaio, ut lermi- * , \
I I U S lineae eai punclum, et lermiiius letnporis eal
* .
nunc, seu instaus; instans autem esiin lempore, et .
i;on lanquam pare lemporis; nam pars lemporis
\, \ .
tempns exaistiu InQniias estinflniii eoexlensio. Haec
, \ \
ompia non sunl esaenlia, ted circa essemiam v i . dDiilur. Super lianc aulem ipsam esscntiam rursum D ,
, ,
Deiieeminet, e l supra essentiam esl.et aupra Deum.
tyioriam Ipse qaidem estessenlia boniiaiis, ei non , ,
, \
fdpiplici raiione bonilaa; creaia vero omnia quae
\
/unl, etiam ipsioe sui esse canaam babenl Deum
,
in boc ipso esse, quod divinum niimen eminenler
, \
babel Unquam eatentia l>oniUlis, per qoam ullque
bonitatein cliam omnc quod esl produxit. Aique
^ \ , *\
binc folfunlur falu* opieiones eorum qui auai eurrt
,
dicere, insiiam ease Deo natura quadara vim
creandt, sicul ineitum esl araneolis lexere, per so- , *
, ^, - iam cniro bouilaiem inoffjlili voluniaie Dcus pro

639

DE DIVINIS NOMiNIBUS, C A P . I. PARAPIIR. PACHTMERA*.

630

. ; \ dtixilcreaturas. Cuin hacciiaque,quod eiiam inip*o

, \ , \ , \ - sint per suum esee, causa rerum sii Deus, ejus providenlia, ouro nulla s i l causa sublimior a qua lau ,
dari possit, ex effeciis laudanda esl. Quaro ob cau * \ ,
sam ? quia et circom ipsam sunt omnia, lanquam
\ . * \
circum causam, el condiiricem, e l principium, ac
, \ \ , * ei qnis explicationis graiia dicat, sicut circumfe \ \ reniia circuni centrum, el propler banc, lanqnam
finem ante omnium, et ipsa esl ante universa. P r i n . *
, , \ , cipium cnim et flnis omnium esi Deus, verumlamen
, - supereminenlereleffective; siquidemnon cum ipso,
, . sed in ipsocuncla consisiunt; eieo quod Dcus esl,
, , omnium q n o q u e S l l produclio el sitbsistenlia cxsi \ , stit.Huucomitia appeiunt; spirhaliaquidemjutangeli,
et rationalia, ut bomines, per cognitionem divinae
,
, , Providenliae pro captu suo Deam appeiunt. Qu
, vero bie inferiora sunl, scilicet irrationalia, qHortim
irralionalium anima ex elementis el materiali igne
.'& conslai, in spirilu maieriali habent esse; haec so , \ , lum ex eensu compnlaa ad esuriendum ei sitienduin
& \ , roerilo desiderant seneiti modocaraqui prsebeai,
* juxta itlud : Omnia te extpectant, ut de$ Uli$ e$cam
, , iptorum in tempore opportuno . Porro alia, qua*
solum viulein sinesensu molom habent,aicui planiaa
, *
\ , * - ei berbae, quae vitalem spiriium solum consieienlem
babent, el euam essenliam sine sensu, quse uiique
\ * *
frequeolor arescunl, nalurali spirilu privala, quo ad
' ,
. , accrelionom et germinationem impelluntur. Appe6 , * tunt eliain baec divinam Providenliam u l consistant,
, ei floreani, unde eiiam baec assumuntur in Psal.
h

* , * C C X L V H I , ad laudandum Deum propler ipaorum cou* , .

sislentiam. Inanima vero eo quod omnino in se esse
habeanl, vel tale a a l uleesse; hoc enim appellavit snbslanlialem ac babftualem apliludinem; qualU
est lapidis molus deorsum, el ignis sursum, et aqiiae omnem admiltere flguram.
VI. ;
VI. Hoc scienles Ibeologi, quale illud? qoodni \
mirum imposslbile s i l , ex priori aliqua causa no , , \
tioneve Deum collaudare, sed lanium ex effeciis, et
, * tanquam noniine careniem laudanl, quod ab omni , \ bus exeinptiis sit; ei ruraum, ex omni nomine, quod
. ,
eliam omnes effeclus ex bac causa sinl. Innomina , *
bilem quidero, ut iiHibro Judicum reperilur cuidam
, ; inierroganli dicere : Quareinterroga$ nomen meum,
, ,
et hoc est mirabil$ * ? Quomodo mirabile sil expli, jy cans, a i l : Quoniam tuper omne nomen *, el supe , *
rat nomen qiiod nominatur sive m hoc $a*culo,
, \ ,
sive in futuro*. MuUinomiumvero, ul qbsindo eiiam
, * \ ,
ipsum inducunl dicenlem, u i in S i n a : Ego $umqui
, , , ,
$um * ; ei alibi, Viia, lumen, Deus, verilas, sicui
in Evangeliis: Egotumvita verUat ; et rursum:
* \
Ego sum lux mundi ; el in oraculo ad Jacob: Ego
* .
um Dent pairii iui P . E l rursum ipsimel Iheologi
\ \ \
praedicanl ex effectis saBC.darcm : nam Condiloretn
\
eaecutoroni sa&cularem vocanl; saeculare aulem esl
*
id quod saeculi particepa est. Atque Isaias a i l .*
^ . *
Deut iemphernus (seu saecularis) qui creavil terminot
, . ierrai. 312
Bcus autem non esl posierior aaeculo,
a

k Paal. cxtiv, 15. * Jud. i m , 18. * Philtp. , 9.

t Epbcs. i , *i:
6.
Joan. v n i , 12. Geu. xxviu, 13. 4 Isa. X L , 2 8 .
n

Exod , t4.

ioan. xiv,

65t

S. DIONYSII AREOPAGlTiE

ulejus eliam parliceps s i l , sed condilor 8&eculorum. , Senii expenera dicil, secundum illud : autem , * . '
idetn ipte e$, et anni lui non deficient * ; e l ilerum, ,
ut magniiudine oninia superantem; cocluin enim et
\ , *
lcrram implei; el ul iu aura lequi, jtixla quod d|- \ \ ,
ciiur in libris Regum : Sed tibilu$ aurce lenuis, et *
ibi Dominus . Alqui el in menlibus eum esse dt- , . \
cunl, et in aniinis, e l iu corporibus, j u x u illud : , , \ ,
El inhabitabo in illi* inambulabo , et in u n i - ' ,
verso; et eurodein sunul in mondo, u l quando in
\, \ ,
inundo esse dicilur , ei circa mundum, ut quaiulo * ,
in omni, el sqpra piunduin, u l quando ab umverso \ , \
comprehendi posse negaiur; e l aupracoelestem , , \ ,
auprasubeianlialein, juxla illud : Supra cadum glo- \ * \
ria Domiiii; el ilerum solein jusliliae, el similia, el \
lapidem ex roonte abscissum, e| pelram scandali; el

, \
e.i effeclis, omnia que euul, el nibil eorum qiwe .
bunU
VII. Sie igilur ei qui opanium rerum causa esl,
VII.
ei super omnia, congruil carere iiomiiio, in quan , *
lum super oinuia esi, el nihil boruin. Et rursus ei , \ .
congruunt oimiia rerum nomiiia, iu quanlum est , ' ,
c a i i s a omniuni, omniaqae ipsuin pro caplu suo par ,
licipanl, u l s i l perfecie regnuin univeraoruni, d i - , , \ ,
gnilate quidem omnibus anlecellens, et a nemine
\ , \ *
nomen accipiens , providenlia vero complexuque
uo in iilis exsietens, ei ab illis nominaium. Orania .
, ,
enim ab ipso pendent, lanquam a causa qtiidein ei
principio, oiiiuibus es&enliam guppedilanie, lan- . \ ,
, , quam a Qne voro, u i qui illorum egse coutinet. E l
ipse e*l, ut ail Scriplura, omnia in omnibui \ qui Q
^ , cuncla facil subsisiere, lanquam principium ei fi , ' \
nis; non quaai alius quidem iucipial, ipse vero per- .
(icial vel quaai ipse del iuilium, el ad alium re- , \ , \ ,\
inillal, qui perdciat. Ipsemel esl qui conlinel et
. *
cuslodil, quasi domicilium exsistens ei sacrum ba- ,
bilaculuio. E s l haec phraais graecanica; convenil - ( ,
eniro ad se crealuram, diceas : Maneu in me ; el
, . "
iierum : Qui manducat meam earnem, ei bibit meum , ,
mnguinem, in mt tnanel r. Queinadmodum euiui
' .
sumuavelul lempluin ejua, juxia illud : lnaabUobo
.
in illis, et inambulabo : ila eliam ipse doraus no, , \ ,
slra esl. Recle autem stalim subjunxil uniie. Cuni
,
enim dixissel ipsum esse oqania el iu ipso omnia, ue
,
quis exislimarei omnia in Deo acervaliin circum \ , ,
f e r r i , alque inde incorporeas quasdam
divisas * \ , ,
el composilas opiniones incideret, suspicioiiem
, , \ ,
banc c O r r i g e n s ail uui/e, quasi n o n parlilim, el i u
\, \ , \ *

propria unilale, quin polius supra uniiaiein perma , .
i:ens eslomnium domicilium; quin eliam incompre/itnie, id eela ooinjne comprebensus aul circum- ,
, s c r i D i u s : vel potius Jiam esl extra omnia.
* ,
Siquidem iiun unium causa e$t complexiouis oorum
quae simpliciter sunl, vel^ilae vivenlium, vel per- , , , \
' , , feciionis spiriialiuui ae ralionaliuiu eaaeuliaruin,
, , , > ,
quasiextra bas maueai, u l ab bis solis nominelur,
x

<

>

313

Psal. c i , -28.
! l l Reg. x u , 12.
Juan. , 57.
i l Cor, , 16
8

* 11 Cor. , 10. Joan. , 10. Cor. xv, 28. Joan. , i

DE DIVINIS N0M1N1BUS, C A P . I. PARAPHR. PACHYMEfi^E.

33

934

\ c o n l i i i e o e . g. vitu et perfcctio, vel ab alia priMri

' \ \ \ , deiilia . g. crealor cuncla ceriiens, boininurq amalor, omnipolena, etc.; quae noniina paniiii a c a u u ,
, \
, - parlim a providentia desuniunlur; sed quod universa siinpliciler, et iucomposiie, e l indelinile, el in
vicleiii semeiipso non soluin couiineat, verum eiiain
.
amiciparil, boiiiUlibtis ipsius bominum efleciricis
\ ,
provideiiliae. llaec enim est quae vocui ea qvuf noit
, , , , \ .
$mnt tanquam eaquasuni . Congruo igitur viciaaioi quoque ex rebua omiiibus laudalur ac nonibialur lux, aqua, igois, ros, nubes, eie.
VIII. Alqui ibeologi non hxc soluui diviua no VUI. KaV
miua celebranl, quae ab universalibiis reruin pro , , , viaarum provideuiiia duconlur, ul Rex, Creaior,
* * \ Omnipolens; Itaec enira nouiina auul divinai Provi%

, , , \ (tenliae io genere. nimum quae a parlicularibua

, \ * provldemiis suiiiuiilur, u l Deua deorum, el Dominug dominorum, ei Rex regum : ba?c eiiitn uomina
, *
parliculariuiiv aoiil providentinnim, el qtionundam.
,
Non igilur ab bia dunlaxat divina noniiiia laudani,
* \
sed eliam a quibusdam diviuis visia, quae verbi

, ,* graiia, aliquando in sacrfs lemplU symbolice revclaia atiiil, id esl in templis apparuerunl;
* .
, \ eniin geiuiles vocabant deorum auorum delabra.
, , , Nomiuaiil itaque aupraqtiam locidam bonilalem e i
bamaiiaa figuras, aive igneas, sive eleclribaa ej cir*
.
utnponunt, eicut in Ezecbiele reperiiur. E l rtirsu&
, \
biwiaiia niembra referunt, nt in Psaltuis aliiaquo
, 01
* Sffipluris, juxta illud : Ocxli ejta $uper pauperem
respiciunt ; e l iflud : 1* a*re$ Domini Sabaoih ;
*
b

% * C

Nlud : Capilti ejus qua$i lana * ; e l illud : Facic$

\* ^ * Domini tuper factenUi mala ; e l Ulud : Manut iu*
fec8runl me ; el illud : Scapulu tui$ obunbratii

libi <; e l : Sub umbra alarum tuarum proUgg nu*;
'
, \ , et illud : Brachium tuum ervavit $ ; et posle*
riora Domini, quibus Moysea dignus 314
e* ta * \ * "
biius * ; et : Auditrxnt tocem Domini deambulaH .
lis in paradiio . Rursus coronas turcumponuni
, *
\ , juxia illud : Benedic coronm benignitaiii tuas ; t i
* , , sedes, juxia illud : Thronus tuH$,Deus, in KBCUIUIH
, * * iceculi , et calicea, juxia i l l u d : Catix Domini in
, * \ manu eju$ *>; el craleras, jvxta illud : Miuuit cta
. , \ /erem suum ?; de quibos diceiidum in symbolica
, \ ibeologia. Wuoc auiem quae praesenus inalitmi aunt
, \ - coliigenlea, et ea q o * dicta suni quaei regulam propo*
* - itente*, Deum ex tis ernit, el affirmaiive e( ncgalive oomiiiamne. Affirmalive quldem, tanquam cau ,
sain ex effeciis; negative voro, l qui oibH tit eorom
, . \
quae aunl. Ad uVclaralionem 8plrita4mio Del nomhntin
. \ \
veniamus. E l cum in omnt ibeologia nobif let sacnt
, ,
praeciplai, anoie videoda, sancieproferenda,saucu>
, \ *
audienda eaae eacra; sic deiformes conlemplatione
- \
diviua menle ^ntuearaur, et rmras aures aaeHa d n
0, \, vinorum uoiuiouin iinerpretalionibus adhibeainiwv
eloqaia aancta sanciis aurrbus insiillanies ei a pro \ ,
" \ , - fania irrisionibus e l Hbuioiiibus vindicantet, eos,
quoe geniilea illi craaal et caniates, dum audirent,
* ,

Rom. i ? , 47. b psal. x, 5. Jac^ v, 4. d Dan. vn, 9.

sc.J.
Psal^ xvi, 9. Paal. L X X X V I I I . k Exod. xxxin !23.
. 8.
Paal. L X X I V , 8. Prov. u .
k

Psal. x x x i i i , 17. Job x. 8.

1 Gcu. , 8. l'*aJ. L x i v , U -

8
n

P*al.
IK^r*

636

S. DIONYSU

AREOPAGITJB

irridebant. Quinimo, cum qtioddam aaveraus Ueum

bellum cenaeaiur, si rea divinae cuin illusionibus et
despeclibHS atidianttir, ai fleri poasit, eos qui sunt
tales, ab boc cum Deo bello revucemue. Haec jiaqne
l i b i servanda suni, opiime Timoihee : habe enim
Apostolum admortilorem , quomodo non oporieal
incapacibus de rcbas isliusmodi in verilaie verbum
loqui.Mihi aulem det Deus, innominabilis divinilalis noinina divina, quae ex bonis ejua operibus amoiUurVDeo digne eloqui ac recensere. Omnia antero opora Det bona eunl ei propler bonitalera fiuni,
etsi aliqua nobis non sini delecubilia; quoniam in
iis qoibus peccamue jueie punimur; quod uiiqne
est sunimae Det botiilatis, cum ipsa pcena sit beuignilatis.secundum divara Gregorium : et non auferat Doininna sermonem veriiaiis ab ore meo, ud
David rex el prophela canit.

315 C A P U T I I .

636

\ ,
, , .;
. \ ,
* \ ',

. ,
\
,
!
, \ ' ,
\ ' ,
' *
\ ,
, \

, .

'.

De copulala dhiinctaque theologia, quw tit ditina

unio dulinclio.

,
.

SYNOPSIS T.APITIS.
1. Docet, nomen boni, pulchri, veri $apienii$ et timitia, tota TrintlaU (Bqualiler prmdicari, quia re
nalurm, qua* in tribu$ pencnit $, Deo conwniunt; /um altribula eaentialia, ud eilmm
ad * tic prwdicari. 11. llla qu<e in Scripturis de Deo eopulatim, id et*:nt\(e,
prcedicanlur, ditiinquenda; quas dinincte sive pemonaliier dicunlur, confundenda.
III, Expoml qumnam $int illa qum copulalim qmc ium dinincle prcedicenlur. IV. Ail unwnc$ in Deo
tocari atlribula e$ienlialia, dhlincliones vero dici emanaliones; exemplo ob oculoi vonil, quomodo
divinccPenotuB $e lotis sine confuiiow unitw tinl. V . $ divinas sola relatione $ ditlingui, Deum lolum participabilem eise, lolum non participabilem, explical , VI. Occur objeclioni, etottendil exemplo tigilli, Deum $ua inccqualiter pariicipari, ted (
parlicipanlium id evenire. Ei sintul docet, opera Christi non ei&e communia Trmilali, quia ejut IncarnaIto non e$l communit loii Trinilati, ted singularis pertonct . VII. Tradil nos ret divina$ $olum
potterioriex parlicipalionibui cognotcere. VIII. Docet, quomodo Deo sil omnii paiernilat filtaiio;
quomodo ejfeciui sint cauti$ tut timile$ non contra causas effecii*. IX. Quomodo ratio mytteni Inearnafionis omnibus ignoia fwril. X . Ex sancio Hierotheo oslenail, quomodo Jetu divxnitat til omnia in
omnibus. ei supra omnia; quomodo Chrinus naluram noitram $upra naluram pariiciptril. X I . Denm
dici mulliplicari dum re* f/iuenai producil e*m lamen in rebut omnibas unum $$
9

Ipsamel bonilas a aacria Utieria celebratur, lo- C

Uro essenliam divinam, quidquid landem s i l , difinivitse atque explanasee. Qoid enim aliud ex eloquiia sacrie cognoscimus cum ipsummel Deom
tradunl se designando dixisse : Quid inierrogat
bono? nemo bonu$, ni$i $olu$ Deut . Hoc aliis
eiiam locis a nobis expensum demonslraium ^st
omnia nomina divina jDeum decenlia non in parte,
aed in lota et perfecla, el iniegra el plena divinilate a Scripluria sanclis laudari, ei ipsa omnia imparlicipate, abaolule, eine observatione ullius differenlias, universe, ad omnem universilatem ex lolo
perfecUc, et tolius diviriilalie referri. Siquidem, u l
iu ibeologicft informalionibus meminiinas, nisi

\
. \
, "* ;
, \ . , \ ) , , \
, * \
\ , \ \
, \ , ,
, , ,
, \ ..
, , \
M

61

iMatlli.xix,!?.
V A R I i E LECTIONES.
w

^ S. S r . Sar.

614

, S. P. Cb.

^, S. Sc

" ^ S. P.

W7

633

D E DIViNlS NOMINIBUS, C A P . II.

^, \\
qoia de l o U Divinifate dicat hoe dictnro eese, i>
. , \ audoi ille temere nnilatem, qnae aapraquain ufia el
\
simplex est, distrahere ei viiuperare. Dicendum esi
igliur, de loia Deiiale hoc actipi oponere : eieidin
et Verbura ipaom, quod nalora boiiiim eei, a i l ;
. \ &r ' Ego bonu$ *um *, e l qoidam propliela dWino
^udal Spiriiuin bommi E t
, ' mine afflatns 316
ruraiiifi illud : Ego um qui tum *, nisi de tola coo ,
prontuiiiatum, sed eecandtutt
* " , , , cedant divinilato
unam duntaxat "pariein deacriplom conteiiderfnt
\
, qiiomodo illod intelNgeul: ttmc dieii qui est, qui
; \ * erat, venturus , ommpotens ; et illud : Tu
, " awtem idem ipu % ; et illod : SpiritMt uritatis
, , , procrtit * ? oiai dWinilatem lotam dicant esae viiam, quomodo Verum eal saerum
' *
; " \ & verbura quod ait i Sicut $u$citat moriuoi,
, , vivifical, $ic Filiui qu<o$ vuli mifiuit J: el illud :
, , Spirilui qui vivifical * ? QooniaiD quoquo domi \ \ * natura lotiua mundi l o u Divinita* oblinel, de Deo
\ . \ quidem qui Deuro genuU, vel de Deo Fiiio ne dici
\ , , quidein poasii, ut opinor, quol Scriplurae aanct
\ , , \ locis in Palre ei Filio nomen Dominut celobrel u r ; atqui Spiritua qtioque Domioua eel. Pulchruui
,
, - eiiam et sapiens de t o u diviniuie praedioaiur, u i i
et lux, et id quod Betnn efflcii, et cauaa, ei qu - , *
* , * cuHque landeui suni loiius divinitaiis, ad oiiiiiem
divinam laodeni sacra liuene irauafenitil; tum*

, . inatim quidein, cuin d i c u o l : Omnia , fueiua vero, u l cum quidam a i l : Omnia per ip$*m
, *
, \, : Q in facta ntnl * ; e i : /n ipto cunclu consinunl *;
e l : Emiltet Spiriium tuum, creabuntur . E l , ut
, , x a l , , ,
, , \ , , compendio qois dical, ipsuniinet Dei Verbuniait:
" , \ Ego Ptuer unum ** * ; e l : Qim.cunq**
, , , kabBl Paler, nua tunl ; e l : Omni* nua iua $uni
\ , \ omnia l*a una %unt . rorsuni qoa? aunt Pairit
ei sua, Spiritui dlvino principali per, coinuiuuiea . \
, lionem unionemqtie aitribuii, ulpoie divinas opera , }| liones, veueralioiiem, scaldrieniein e l nonqoaiu
. deflcientem cau&am, aiqoe dielribulionem donorum
* | \ , quse bouom deceni. Ac oemrnetn quidena arbiiror
\ - eorum, qui Scripiuris baudquaquani perveraia sunt
, - imbuii, oegaiuruin, omnia quas Deo raliono p*rfecla Deitatis competunt, loti iueeae diviniuti. Cum
, .
igilnr baec impraeeeruiarum quidem breviler e i ex parte, alibi vero, quanlum aaiia el, tacroroiR
eloqoioram leslimonio probaverimos ac dieliuxerimus , quodeunque tandem iniegnim Dei nomeii
explicare aggrediemur, ad lolam divinilatem pertinere puiandum e * l
4

71

, D Si qui* auterii objeceril noa islo modo cootrt

,
diatinctiouem divinilali compelentem, confuaionem
* Malih. xx, 15. Psal. C X L I I , 40. < Exod. , 14. * A p o c . i , 4. Paal. d i , tt. * Joaii. xv, 56.
Rom. , 56. P*al. c u i , 50
Joan. , 21.
Joan. , U.
I Cor. , it. * Joan. i , 5 .
* i o a n . x, 30. Joau. xvi, 15.
Joan. xvn, 10.
b

VARIiE LEGTIONES.
, . D. non habel S. Ch * .
_^
, . D. ** , D. Cb.
"
, V.

, l>. , . , S. .
, S. . , Cb.
"
, U
, D
, subjungii D. quod e gloaaemate irrepsil.
.
, S. P. Sar.
9 1

639

S. DIONYSII A H E O P A G I T J E

640

qnamdain inlroducere, n is, noetro judicio, cjusce- ^ ,

roodi objortioiiiaveriUlemprobare nunquaui poterii. . E i Nam 317
' silqui omnino sacris lillertere , \ *
aislal, a pbiloaophia qtioque noeira proeul admodum
aberit : el niai illi curae sit divina sacrarutn l i l - ,
leramni tapieniia quomodo nobis curae eril ut ;
,
ipstnn ad acieutiam tbeologicam nianudueamus ?
Sin eloquiorum veriiaii ailendat, nos ista quoque regula luceque freti, ad reddendam pro viribua ra- , , , lionem siue tergiversalione properabiinus, diceu- , ,
tes, tbeologiam quidem nonnulla copulattm Ira- '
, '
dere, qiuedam vero dislincie; neque fas esse copulaia disjungere, nec dialincla confundere, sed , Scripluris insislendo pro virili ad divinos eeee * aplendorea aspirandum; quoniam inde divinai ex- , ,
planaliones ceu quaindaoi verilatia regulam pul- 6
cberrimam , accipimus, dum quae ibt eunl re- ,
coodita, uibil addendo, nihil minueodo, nibil per- * venendo , in nobiemelipaia conservare nilimur, .
alque ipat itilerim eloquioram cuslodia coDservainur, nee non ab ilsdera ad eoram observaiores defcndendoa vicea accipiinus,
77

e i

l u l

78

78

& 111.

,

, , ,
, , ,
* ' \
, , , ,
, ,
,
- , , , ,
, .
* ,
"
.

Nomina itaque copulala in unam in tota divinilale, o l in ibeologicis iiiforiitalionibaa prolixe ex

Scripturis sacris deinonsiravimtis, w i n l , eupraquain boiius, aupraquam Deua, supraquam sobs l a m i a , sopraquam vivens, supraquam eapjeus,
c l quaecunque sunl ablaiionis secondum exwjperantiaio; cutu quibua numeranlur ojiuda quae ad ralionem causae perlinenl, bonuin, pulcbruui, exaisletis, C
viviQcum, sapiens, el quaecnnque suulex donis ejua
qnae bouitalem ejug deceni, a quibus orontuin boiiorum cas&a iioniinaiur. Discreia rero sanl Palris
suprasubeiaiiiiale nomen, ei res, el F i l i i , e i Spiriuia
aancii, nulla iu bis iacia reciprocaliooe, nec ulla
prorsus coiumunitaie inlroducta. Eai praaierea diav*
creta ac dialincia, perfecu, sicut in nobit, et i i n imiiabilia Jeau esseniia, e i quaacuuqoe sani mysleria aubsianiialia buniaiiiialig ejus.

8 8

e t

.
Arbilror autero expedire, ut nonnihil aliiua reeu- D
roeodo perfeciissimus ille divinae unionta ac dislinciioais inodus explaoeiur, quo nobis oratio omnis
ila sit aperia, ut varielalem quidem omnem e l obscuritatem repudiet, dislincle auiera ac plaoe, ordineqiie quae propria suni, quoad ejus fieri polest,
defloial. Tbeologicae n o s l r a e iradiliuois auctores (ul
alibi dixi) divinas quidem uniones vocarit abdiiaa
islas collocadones plus quain i u c f f a b i l i s e i eupra
fttOdum ignotse m a i i s i o D i a . qua3 nuaquaiu seae prod i i ; diaiinciiones vero, beueficas Dei emanationea
el manifosuiioues, 318
aisiguantque, Scripiuris
VARIJE

. ,
, ,
,
. ,
,
,
^ ,

, ,
* , ,

LECTIONES.

, D.
, Ch. , C l i .
, S. . Cb.
, S. . D. Cb.
, . & .
, 8.
77

78

81

8 1

11

wu

DE DIYINIS NOMINIBUS, 6 A P , II.

641

642

, - sacris iasialendo, nonnulla diclae unioiM propria.

vicissimque distinettoni, proprias item suas eopu \ *
fetitenea ac disJiiHciionea; verbi gratia, in divina
\ unioiie aeu enpersubsiaiilialitaie, copulalum qui \ ,
, , deui uoilalia principi T r i n i U u ac commuiie est,
* aupereaeenlialie exsistemia, e i supraqu*ui divina
* - diviniiaa, etipraquam bona boniias, summa om , , , , nium ejus qua? supra omnia est loiius proprielalis
ideniilas; uiiilas supra principium unilalis : iuefla , , ,
\ \ , - biliias, roullivocalio, indemonairabiliias, otnnimo, , da inlelligibililas, omniuui posilio, oinidiim ablato,
, , , \ \ aupra oimtein posilioiiein ei ablaiionem, divioarum
, ( personarum in seipsis, si ila loqui fas eel, mulua
\ ), nian&io, e i collocaiio, in loiuin supraquam eopti \, , lala in uniim, et noo confusa in pane ulla : aicat
\ ' to n lawpaduin ( u l exemplis sub sensmn cadonlibus et familiaribus uiar) qtiae aunt in una domo,
, ,
et lola stiul in se lotis vicissim, permiaia, ac
. \ ,
per se exsisiunl perfecie iriier se muluo eigillaiim
,
dlslincla, conjum la in imtini discreie, el discreta
, ,
, , oiijiincfim. Siquidem in domo cerninioe, in qua
ntulce laitipades exs siuul, in uiium quoddani lumen

, cuiiciarum lumiua coaleacere, splendoremque umim
iiidividuuiiique pidferre ; neqile quisquam, ut arbf .
iror, poiest nius iampadis luiiien ab aliarum ex aere cimcia lumina conlinenie aecernere, alqucaltemtn absque altero videre, quod loia loiie sine coulusione coiilemperaia sini.
"
Quinimo si quis uiiam lauipadem educal e doino,
,
sbmil exibil IOIUDI proprium lumen, nibil qnid - <|u*m oaeierorum loiuiiium in seipsa aiinul trabens,
, Q W* aliquid sui illis relmqueps; crai eniin iHonim.
, ,

toiorum ad lola perfecla conjunctio; uiera

, \ - peniiua ei nulla ex parie confusa. idque cum essei
liinieii iu corpore, id est aere, ei ex maierialo igne
, , \
. " \ penderei. Quare eupersubslaolialein illam uiiioncm
longe prastatitioreui dicimus, non modo ii < qua? ii
,
corporibus exeisliinl uniouibua, vcrum eiiam illia
, \
quae In auimabus ipbis meiilibusque conliiigiiiu,
,
, ' \ - quas iucoufusa el siipermuudiali raiione obtioeiii,
, diiui Itimiiia isia dciforniia eupercoelesliaque proporlionaia sibi pariicipalione per unioiieiii quam .
dam omnibuft emineoliorem, ae (oiis loia parlicipaiu.
8

mi

88

81

v.
\ D
Qiiinedam esi in superessonlialibue Dci n o n i i D i b i i f l
, , '
dislinclio, quanon laotum (ul d i x i ) secundum
, ipsain unionem quaelibei praecipuarum personarain
* \ impermisla atque iuconfusa poniiur, verum eliam
.
ea quae supersubslanlialis illiua divinae generaiionis
, s i i u t , i n l e r s e m i i i i m e reciprocaniur. Adeo ul aoliia
, , Paier fons sit in supersubslanliali Deilate, atque

ita Paier n o n sil Filius, neque Filins s i l Paier, sed
. cuique divinaruin Personanun propriae eu laudes
iuviolalae conservenlur. 11 quidem suoi unioiies ei
\ .
disiincliones in illa ineffabili unione et esseniia.

310

88

T A R I i E LECTIONES,
u

* , .
S. xfj ||,

88

, S. . D.

88

, Cb

<U3

S. DIONYSU AREOPAGITiE

Qnod f i rero eitaxn dhrfnt difttlneiio tit etnaitalio * *

bono convcniene divina unionis q u a aupraquam
\,
unlte bonilate Dei muliiplicalur : distinciione qui- ,
dem divina unitae sunt incompreheneibilet \stie , , ,
comrounicationee, anbslanliOcaiionte, viviflcaiiones, , '
aapientiflcationea, aliaque iaiiuamodi omntiira effe- \ ciricia bonjiatis mtonera, secunduro qua ex pariici- . \ \
paiionibua ei parlicipibut laudantor ea quas intparti- -fl ",
cipale parlicipanlur. Et boc eommttne et copulatum
' , \ * et unum est toli divinilaii, parlicipari acilicei ipsam * ab unoquoqufe parlicipantium, el a nullo nulla par- -
te : stcul punctum centri in medio circuli el ab \ *
omnibus lineis reciia, quae sunl in circtdo circum- , \
, \ \ *
nosita* pariicipaiur, et aicui inult flgura aigilii
. \
exprtisae arcbeiypum eigiklom pariicipant, el iu
uuaquaqtte figura sigilK expresaa totum e i idem ai- , ,
gillum eet, e i in milla figura secundum ullam par- .
lem. Vincil autem baec exempla divhiitaiia, quae omniura causa e a l , imparlicipabiliias; qnoniaui
ejua uolla esllactio, neqnealia cuui parltcipamibus misiioms coutmuiiio.
89

91

99

VI.
* \
At dicet aliquis, aigillum in lotis expresaie figuris
noB esse loiura el idera. Yerum bujua rei non sigil- \ .
( \
causa eai (totum etiim eese illud atqae idera
unicuique communical), sed parlicipantium differen- ),

lia, tinius, toiius, ejusderoque primilivs forma? dis * , aimiles reddit efligios : ut si,. verbi gratia, subjccla
eint mottia, fonnatoque faeilia, leviaque et infigii- , \ , \
\ , ,
rata, nec reluclanlia, nec dura, neque fluxa, el in*
coitsiauiia, flguram nitidam ei aperiani, ac perma- C \ \ *
iientem babilura sunt; sin autem aliqtiid dictar* apli- ,
ttidiui defihsrit, ea ulique cauaa eril, cur flgura n i i - \ \
nns expressa *it ei clara, cslcraque accidant qtue , \
.
ex panicipaiidi inepittudine aoleui evenire. Porro
iu beneiica nosiri reparalione munue lioc a Deilaie , * \
diaiioctuin eal, qtiod propier nos *x nobis Verbum, , \ quod supra eubaiaiiliatn eal, inlegrain veramque iKrttram subslauiiain aeaumpseril, 380
eaque gcs- \ .
erii lulerlique, quae bumaiia ipsius aciioiiia praeci- ' ,
pua suol e i aingtdaria. Haec enim nulta raiioue \
cominunia suul Patria ac Spiritus, nisi forle qois , \
dcai, contibi benigui faique humani communitale, , *
ei secundom oianem illain eininenlein atque ineffa- , \ .
bilem divinam operalioiiem, quain, apud nos exsi- \ \ siens, ia qui imiuulabilU erai exercuil, in quanluin ^ , \
.
Dem cl Dei Verbuin. Nos quoqiie aimililer rea divi94

91

99

99

199

naesermooe coujuugere disiiuguoreqiie saiagiiuus , protit ipsiR nimiruin in se vel uniue sunl ?el difliuckc.
5 VII.
Sed barum vnionum ac dtstinclionum quasciinque iu eloquiis raliones Deo consentaneas reperi-

*, \ ,
,

V A R l i E LECTIONES.
^ .
, S. .
, .
, . D. Ch.

,, S. .
\ , . \ , S. D. .
' , . Sar.
,
D. , . S.
, D.
babel D. . \ eai in S. S>c.
bar.
, S. , D. .
, S. .
\ ,
9

99

91

9 9

9 1

i k

9 9

91

99

98

199

99

615

DE DIVINIS NOMLNIBUS. C A P . 11.

646

, mus, inaiitulioiiibiia ibeologicto, seorstfui de sin*

, , , gulie diseerentes, uii [poluimus, eiplicuiinu, par \ , \
lim qiiidem eas vera raiione enodando, oi expo\ \ { nendo, atque ila puruiii ac iranquillum animum
* ,
perquam iucidis eloquioruiu eoniemplaiionibus ad - movendo; pariim vero, ceu tuysticis, ex difina i t a * \ , \ , ditione supra itiielleclus operalionem talendondo.
* , Divina eni m omnia, eiiani illa quae nobis apparueftinl,
\ , solisparlicipaiionibus cognoscuiuur; porro ipsa,cu \ . , juamodi suo principio suaque sede propria exai*
, , , stant, nullua aeiisus auingii, nulla naiura nullaque
<, Xojcy , , cogniiio penetrat. Veluii cum arcanum illud euper ' , csseniiale, vel Deum, vel viiam, yel subslanilani,
, , , - vel lucero, vel Yerbuin appellainua, nibil aliud
* - qoam vel deiflcaa, vel subsianiificas, vel viviBcaa,
, - g vel sapienliflca virtutea inlelligimue, quae ab eo i n
, , ,
nos diniananl; ipsum aulero omnium meolis ope . raiionum cesaaiione conlingimue, cum tiuilain cen, ,
iiamua divinhatis effeciionom, Diillaro vitain , aut
, ,
essefiliam, quae plafie eimilis eit causae i l l i , quae
, , \ \ ctinclis per oDinero excelleniiain aniecellii. R u r , - sum a Scripluris aacria accepimas, Pairem qoi * , ,
dem esae origtnem in dmnis, Jesum vero el Spiit.
luro aanclum, quasi Dei prolem, vel, si diciu iae
1

* i i , quasi germina divina, floreave ac lumina supersubsianliaJia exaiaiere

beatu, neque eloqoi oeque imelligore valenttis.

quonam auieoi pacto eeae ba-

VIII.
' * '
Cttlerum baclenus omnia iniellecios noatri s4u *, \- Q dium eo lendil, u l imelligat, quomodo divinaomnis
paiernilas el flliatio, ex supraentinenii omuiiMi
\ palriarchaiu filiique principaiu, tatn nobia qiiatn
supra coeleslibus virtulibue induha sit, ex qna fii,
, , \ \, \
, oi eiiam dii deorumque filit ac palres glnt ac nomimenlea deiforme, quibua ejuscemodi
- nentor 321
, * , , - paierniias ac Oliaiio apirilaliier conferlur, modo
scilicel incorporeo a maieria segregaio, iniellecti, ,
\ , \ \ lique, quo tamen Spiriius divinus, ut supra omnem
, \ , - quae concipi poteat materis vacuilatein ac deiftailionem consiiluius, eminenlior extisiit, uii, et Paier
.
\ ' Filiusque, ab pmni simili palernftate ac Oliaiiofie
, ,divina eininenter exempii. N O B eniin eal perfecia
ei abaoluta similitodo eorum quae effecla sunt ei cati ,
sariim; qutn potius habenl quidein effecia causa \ '

" , \ & rtim, quoad Aeri polesl, imagine*; ipsae vero caue,e
\ ex effeciis exempue sunt et pro ratione principaiua
6 , * \ - sui supra locats ac fundalae : et u l nosiraiibug
\ - exemplis uiar, voluplales ac dolorea eiDcere dicu .lur, itl hoinines latenlur vel doleani, lairen ipsu
. , nec laelanlur nec doleni; ignis eiiam cum calefa , ,
cial el comburat, non lamen comburi et caleiieri
* , diciiur. E l si quis viiam ipsam vivere aut illuminari
\
lucem dixeril, mea quidem senleniia, non omiiino
.
recte lociuos fuerit, nisi forle haec alio modo dicat, quod nijoiruiii abundaniiua, et secundmn csseiiiiam,
* a quae sont effecluum prius ainl causa?.
V A R L E LEGTIONES.
, . Sc. , S.
non babel D. . est in . ',
8., . Sar. , S. , Sr. , S. , S. . D.
, .
t , S. . D. Sc. Sar. , S. , S. .
, .
, D.
T

fc

11

11

65t

S. D I O N Y S I I

65*

AREOPAGITJE

u t e j u s e l i a m parliceps ail, sed coJtditor e & c u l o r u m . , -

Senii experiena dicit, secundum iliud : autetn

iilem ipte e$, et anni lui non deftcienl ; e l ilerum,
iit magniiudine omnia superantem; cocluin enim et
tcrram implel; el ul in aura lenui, juxla quod djciiur in libris Regtim : Sed tibilug aurce tenuh, et
ibi Dominus . Alqui el in menlibus eum esse d i cnnl, et in aiiimis, el iu corporibus, juxla illud :
inhabitabo in Ulu, inambuiabo , el in i m i verso; et eurodein sunul in mando, u l quando in
inundo e$se dicilur , ei circa mundutn, ut quando
iu omui, el supra numduin, ul quando ab umverso
comprehendi posse negalur; e l eupracoelealem ,
duprasubeianiialein, juxla illud : Supra coRlum gloria Domini; el iterum solem juslitiae, el similia, et
9

lapidem ex monle abscissum, el pelram scandali; el

* effeclis, omnia que suul, el nibil eorum qiue
buni.
VII. Sie igilur ei qui opanium reruin causa esl,
ei super omnia, congruil carere itomiiie, iu quantum super oiiinia esi, el nihil borum. Et rursusei
congruunt oimiia rerum nomiua, ia quanluin est
causa oinniuin, omniaqne ipsum pro caplu suo parlicipaol, u l sil perfecie regnuin univeraoruni, d i gnilate quidein omnibus anlecellens, et a nemine
uomen accipiens , providemia vero complexuque
suo in illis exaistens, ei ab illis nominatum. Omnia
eniui ab ipso pendenl, tanquam a causa quidein ei
principio, omnibus essenliam guppedilanie, l a n quam a Qne vcro, u l qui illoruni eese coutinet. E l

ipse el, ut aii Scriplura, omnia in omnibus , qui

cuncla facil subsisiere, lanquam principium el fi
uis; non quasi alius quideoi iitcipial, ipse vero perliciat vel quasi ipse del iuilium, ei ad aliutn reinillat, qui perticial. Ipsemel esl qui coniinel ei
custodit, quasi domicilium exaislens ei sacrura babiiaculuio. E s l haec phraais graecanica; convenil
eniro ad se crealurain, dicens : Maneu iit me ; et
iierum : Qui manducat meam carnem, ei bibit meum
wnguinem, tit manel r. Queinadmodum enim
eiimua velui lempluin ejus, juxia illud : Inhabitabo
in illis, et inambulabo : ila eliam ipse doraus noglra esl. Becie aulem stalim subjunxil uniie.Cutn
eniro dixisset ipsum esse oqania ei iu ipso ouinia, ue
quis exislimarel omnia in Deo acervalim circuii
ferri, alque inde incorporeas quasdam $*|$divjsas
et composilas opiniones incideret,. suspicionein
banc cOrrigens ail uniu, quasi noiv parlilim, el iu
propria unitaie, quin polius supra uniuiem permanens esiomnium deitiicilium; quin eliam ineomprchente, id e&l a nemine coroprebensus aol circumscriDius: vel potius , Jiam esl extra omnia.
Siquidem uon lanium causa e$l complexiouis oorum
quae simpliciler sunl, vel^ilae viveniium, vel perfeciionis spiriialium ae raiionaliuin eaaentiaruiri,
quasiextra bas maneai, u l ab bis solis nominelur,
v

, * .
, *
\ ,
\ * *
*
, . \
, , \ ,
, *
\, \ ,
* ,
, *
, \ , *
* \
*
, ^
,
.

VII. \
, *
, \ .
, * , \
,
, { , \ ,
, \ *
. *
, * tk,
. \ ,
, , , -

, ' \
.
, \ , \ ,
. ' *
,
* * ,
, . "
, ,
* .
.
, , \ ,
,
',
\ , .
, ,
, , ,
, \ , \
*
, .
,
, \
* ,
, , , \ *
\ * , , , , , ,

* Psat. , 28.
III Reg. , 12. * II Cor. , 10. Joan. , 10. ' Cor. , ^18. Joan. , 4
f Joau. , 57. i l Cor, \ 11>
8

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . I. PARAPHR. PACIIYMER/E.

634

& ; \ * conlinons . g. vita et perfcctio, vel ab alia

* \ \ , \ deiiiia . g. crealor cuncla cemeiis, boiniiiurq atnator, omnipoiena, Otc.; qtrae uottiiiia pariim a caiiaa,
, \
, - parlim a providenlia desuniuiiiur; sedquod univer * sa simpliciier, ei iucomposile, et indeiinile, el in
victein semelipso non soluin couiineat, verum edain
.
aiiliciparit, boiiilalibtis ipsius bominum eOeciricis
,
providentix. Haec enim eat quae vocai ea qu(f nott
, , , , \ .
sunt, ianquam eaqum$uni . Congruo igitur vicisaiui quoque ex rebus omiiibtis laudalur ac noaiiiialur lux, aqna, ignis, ros, iiobes, eie.
VIII. Atqui ibeologi non hacc solum divina no VUI. Ka\
- ntina celebrant, quae ab universalibus rerum pro, , , viaarum providenliia ducunlur, iil Rex, Creator,
* * Omnipolens; baec eitira nouiina suiu divinx Provi , , , dfeMiae i n genere. E l m m u i D qnae a p a r l i c u l a r i b u
providemiis auimuilur, ut Deua deoruiu, el Domi , \ *
nus dominorum, ei Rex regum : ba?c eiiim noroina
, *
, parliculariuia sunl providentianim, el qtionnndam.
Mon igilur ab bia dunlaxal divina n o n i i i i a laudanl,
\ *
*ed e l i a m a quibu&dai diviuis visis* quae verbi

, ,* gralia, aliqtiando in sacris templia symbolice revelala aunl, id esl i n lemplis apparuerunl;
* .
, \ eniin geiuiles vocabani deorum auoriim delubra.
, , , Nominaia iiaque aupraquam liieidain bonilalem e i
bmitauaa flguras, tive igneaa, sive eleclrinaa ej cir*
.
c t M n p o n u n l , sicul in Ezecbiele reperilur. rursu&
, \
biKnaiia nieinbra referuui, ut in Psalniie aliiaquo
, 01
* Sciipliiris, juxla illucl : Oculi tjx
wpiciunt ; e l illud : 1* auret Domini Sabaoik ;
* *
xov * A/ C * illud : CaplUi eju$ quasi lana * ; el illud : FaeU$
Domini zuper facientes maia ; et Hlud : Manut lux
* * 7^
fecerunt me ' ; el Ulud : Scapulii tui* obunbratii
*
libi ; e l : Sub umbra aiarum tuarum prottg* ***>;
*
, , et illud : Brachium luum unavit $ ; e l posleriora Domini, quibus Moyaea dignus 3 1 4 ^
* * "
. biius * ; et : tocem Domini deambuiaHlit in paradiso . Rursus coronas circumponuni,
, *
* , juxla illud : Berudic coronas benignitalii lua ; et
* , , eedes, juxfa illud : Thronus iuui, Deut, in saculutn
, * * taiculi , o i calicee, juxia i l l u d : Catix Dominl tu
, * - manu eju$ ; ei craleras, joxla illud : Miuuil cra . , \ lerem tuum ?; de quibos diceiidum in eymbolica
, ibeologia. Nuoc auiem quaj prsesenlie iusiiiuii aunl
, - colligeiiiee, eiea q a * d i c u eunl quaei rogulani pfopo * - nentes, Beum ex iis c)iiae eunt, el affirmalive el ncgalive nomiiiamus. Alfirmalive quidem, tauquam cau ,
eam exeffeciis; negative vero, l qni nibH tiieorum
, . \
quaesunl. Ad declaralionem &ptritaitatn Dei nomhiuni
. \
veiiiamoa. Et cum in omni ibeoiogia nobia let aacra
, ,
, \ * praeciplat, anoie vbleoda, sancieproferenda,saucto
* \ audienda eaae sacra; sic deifbrfllee coniemplacionOa
divina menle hitueamur, e i m r a s aures aaeris d n
, \, vinorum iioiiiiQuin iirterpretalionibus adhibeamutv
eloquia aancla sanciis auribus insiillanies el a pro ,
\ , - fanis irrisionibue et Hliuionibus vindicanle, eos,
quoe geniilea illi crassl et carnales, dum audireui,
* ,
b

Rom. i ? , 47. b psal. x, 5.

Jac* v, 4. <* Dan. vn, 9.
xc 4 .
Psal. X V I , 9. * PaaL L X V I V I I I . k E <|, i i x m i 3 ,
i. 8.
Paal. L X X I V , 8. I Prov. u .
e

xo

Psal. x x x i i i , 1 7 .
1

Gcu. u i , 8.

' Job x . 8.

PsaJ. L X I , l i .

Paai.

" IKw.

55

S. DlONYSll AREOPAGITiC

irridebint. Quinimo, cum qnoddam auveraus Ueum

belluro cenaeaiur, si res divinae cuin illusionibus et
dospeclibus audianitir, si Heri poasit, eos qui sunt
talee, ab boc cum Deo bello revocemus. Hc ilaque
libi tervanda suul, opiime Timoihee : habes enim
Aposlolum admonitorein, quomodo non oporieat
incapacibtis de rcbos isiiusmodi in veritate verbum
loqui.Mibi auiem det Deus, innominabilis divinitalis nomina divina, quae ex bonis ejus operibus eumuntutVDeo digne eloqui ac recensere. Omnia anlem opera Det bona sunt el propier booitatem fiunt,
e u i aliqna nobis non sint delecubilia; quoniam in
iisquibus peccamus juele punimur; quod ulique
est eummae Dei bouitaiia, cum ipsa po&na sit benigniuti3i8ecundum divara Gregorium : et non auferat Doininus sermonero veriiaiia ab ore meo, uii
David rex et propheta canii.

81 C A P U T I I .

'.

Di copulnta ditlinctaqne theologia, qttce tii divina

unio dislinclio.

656

\ ,
, , .
. \ ,
* \ *,

\ . \ ,
\
,
!
, ' ,
\ ' ,

\ ,
,

, \ .

,
.

SYNOPSIS CAPITIS.
1. Docel, boni, pulchri, veri, $apienii$, timilia, lota TrlmlaU atqualiUr ptadicari, quia ra naiura, quae in inbu$ per$oni$ $, Deo ; tolum aitribula , ud eiioat
ad , tic prwdicari. II. Illa quce tn Scripiutu Deo copulatim, id e*f et*:nii,
prwdicantur, \$%; qum dittincte $ive pertonaluer dicuntur, confundenda.
III. Exponit quasnam $ini illa auas coputaiim qtne item prcedicenlur. IV. Aii, unhne$ in
toeari atlribula , diiltnctiones vero dici emanalionet; ob oculot ponii, quomodo
divin<rPerton(B $e totit tine ( unitm $inl. V . divinai $ola relatione inur % ditiingui, Deum loium participabilem eite , iolum non pariicipabilem, . VI. Oecnrril objeclhni, etotlendil $igilli, tua non inocqualuer pariicipari, sedexdefeclu
pariicipanlium id evenire. iimul docet, opera Chrisii non % communia Trmiiaii, quia ejvt Incarnalio $ communit loli Trinilali, ud $tnqulari$ * Vtrai. VII. Tradil uos rei divinat solum
pariicipalionibut cognoMre.
VIII. Docet, quomodo Deo tii omnis paterniias filiaiio;
qwomodo $int cautis $uit timiUi, non eontra cautce effectii. I X . Quomodo ralio mytiem Incarnalionit omnibm ignola (ueril. X . Ex $ancio Hierotheo o$Unail, quomodo U$u diviniiat l i l omnia tn
omnibui, iupra omnin; quomodo Chriuut naiuram no$iram tupra naluram pariieipariL XI Deum
dici muliiplicari dum re* divenat producil eum lamen in rebm omnibnt unum .
t

Iptamet bonitae a sacrie liiterts celebratur, to- C tam essenliam divinam, quidqaid landem sil, diil \
nivit-so alque explanasse. Quid enim aliud ex elo- . \
qniia aacrie cognosciraus cum ipsuramei Deum
, \ M

Iradunl se designando dixisse : Quid me inierroga$

bono? nemo bonut, nisi tolut Deut %. Hoc aliis

, .

eiiam locia a nobis expensura demonsiraium $1

omnia nomina divina JDeum decenlia non in parte,
aed toia et perfecla, e l inlegra el plena diviniUte a Scripluria sanclis Jaudari, et ipsa omnia imparticipate, abaolule, line obeervalione ullius differentian, univerae, ad omnem universiiatem ex lolo
perfectA, et tolius divinilaiie referri. Siquidem, ut
iu Ibeologicfs informalionibus meminimus, uisi

, , \
' , '\
\ , \ \
, \ , ,
, , ,
, \ .
\ , , \

i M a i l l i . , 17.
V A R I i E LEGTIONES.
9 4

, S. Sc. Sar. , S. . Cb.

^, S. Sc

,\ ) -

" *^ S.

tM

D E WVINIS NOMINIBUS, C A P . It.

53

,^ ^^
qnif de lola Divlnitate dicat hoc diclnro esse, 11
. , audei ille temere nnitalem, qtiae sopraquam uiia et
* \
simplex esi, dfsttrabere et viiuperare. Dicenduui eat
igiiur, de lota DeiiaieAoe actipi oporiere : eteuiin
et Vcrbum ipsUm, quod nalura boniim eat, a i l ;
. , ' Ego bonu$ ntm *, e l qnidam propbela dWiDo Nw , ' mine afflaius 316
^udal Sptrilum bommi . E t
t " , raraitn illtid : Ego $um qui tum <, nisi de lola coo - " , , , cedant divinitate
proiiuiiiialuin, sed tecnndum
\ unam dunlaxat "pariein deacriplum conienderfnc,
, qoooiodo illud inielNgeiit: llmc dicit qui $, qui
; , qui venlunu , omwpotent; ei illud : Tu
, " autem idem ipu $ ; et illud : Spiritu vtrilalit
, ,
qui e$t,qui Patre ptoctdxl * ? E l oisi diviniiaiem 10 * "
lam dicani ease viiam, quoinodo veram esl aacrujn
; " \ & verbiun quod a i l : Sieul Paier mortuo$,
, , viwfical, tic Filiut qno$ vuii vivificol J: el illud :
, , Spiriltti qui vivifical ? Qaoniam qnoque domi \ " naiom Colius mundi lola Diviniias obliuel, de Deo
\ . quidem qui Deutn genuU, vel dfi Deo Filio ne dici
, , quidem poseii, u l opinor, quol Scriplune aanct
\ ,\ , xaV locis in Patre ei Filio nomen Dominut celebre , l u r ; atqui Spirilue quoqcie Dominua cel. Pulcbrum
* , etiam ti sapiens de tota diviniiaie pnredicatur, uii
* , * et )ux, et id quod Deuin effiiit, el causa, ei quas * , * cunque landeiu eoni toiius dlviniuils, ad oiuuem

divinam laudem tacr liilera irausferittil; sum , . roaiim quidem, cuin dicuot: Omnia , fu , * aius vero, ul cum quidam a i l : Omnia ptr iptum
, , ; Q in facia ; e i : ln ipto cunclu conntlumi *;
e i : Emitte$ SpirUum tutm cnabuntur . , ut
, , , , ,
, . , .\ compendio qoia dical, ipsummei Dei Verbum a i l :
" , Ego unum $imu$ * ; e i : Qtmpunqn4
, , , habel , ; e l : Omnta lua $unl,a
\ , \ omnia tua mea tunt *. roraum qtta? aunl Pairta
61 aua, Spiritui divino principali per, coinuiauiea . \
, iionem uidonemqne atlribuii, utpole divinaa opera , tiones, veneraiiotiem, scatuneniein e l nunqoam
. deflcienrem causam, aiqoe dielribulionem donorum
\ , quae bonom decent. Ac nemmem quidem arbiiror
- eorum, qui Scripiuria baudquaquam perverait auiil
, - imbuii, oegaturum, oinnia qua Deo raiiono p^rfecise Deitalis compeiunt, toti iitesse divinitali. Cum
, .
igitiir baec iropra?eenliarum quidem breviter ei ex parte, alibi vero, quaoium aaiis el, tacrorum
eloqoiormn lesiimonio probaverimui ac disiiuxeriiuus , quodeunqoe tandiein iuiegrum Dei nomeu
expiicare aggrediemur, ad loiam diviniutem pertinere pulandum eai.

71

Tt

T e

".
, D S i quia auierii objecerit noe islo modo conira
, dislinciioueni diviuilati compelenlem, confusionem
' Matlh. xx, 45. Psal. C X L I I , 40.
Exoil. 111, 4 i . Apoc. 1, 4. Psal. ti, 48. * Joaa. xv, 26.
* P^al. c m , 50
Joan, , 24. Joan. , U.
I Cor. x i , 4. ' Joan. i , 3 . > Roin. x i , 56.
^ i o a n . x, 50. Joat*. xvi, 45. ' Joan. xvti, 40.
1

VARIiE LECTIONES.

, . D. non bal>el S. Ch .
, . D.
, D. Cb.

, U.
, D.
, . , S. fjv.
, S. . , Cb.
, U .
, D
, subjungii D. quod e glossemaie irropsiu .
, S. . Sar.
n

7,

M M

e f

T I

T t

639

S. DIOIWSII

040

AKEOPAGITJE

quamdain inlroducere, nx is, noslro jndicio, jusce- ,

modi olije<'tHNiis?erilalemprobare nunquani poierii. . Mam 317
- silqui omnino eacris lillerifrre , "
aislat, a pbilosophia quoque noaira procul admoduin
aberii : ei rmi illi curae s i l divina tacrarum l i i , \
ieramm tapientia quomodo nobis curae erit ut ;
ipsuin ad scieiiiiam ibeologicam manuducamus ? ,
Siti eloquiorum verliaii aiiendat, nos isla quoque \ regula luceque freii, ad reddendam pro viribus ra- , , , lionem sine lergiversatione properabimti, dcen- , ,
tee, ibeologiam quidem nounulla copulaitm i r a - * \
dere, qtuedam vero disliucie; neque faa esse copu- , *
Jata disjungere, nec dislincta confundore, sed , Scripiuris insisieiido pro virili ad divinos eaae eplendorea aspirandum; quoniam inde dtvinas ex- , ,
planationes ceu quamdai verilalis regulam pul-
cberrimam , accipiraus, dum quae ibi sunl re- \ ,
coftdila, nlbil addendo, nihil roiiiueiido, nihil per- venendo, in nobisinelipsia conservaro niliiiuir,
.
aique ipai iuterim eloqulorum cuslodia cootervamur, nee non ab iiadem ad eoniro obeenraiom dcfoudoodoa vires actipitnus.
77

e i

l a

i s

(111.
Nomina ilaque copulata in unum io tota divinilale, o i in ibeologicis inforniationibus prolixe ex
Scripturie sacria demonsiravimus, a u n l , aupraquain bonus, aupraquam Deus, supraquaiu robs l a m i a , supraquam vivens, stipraquam eapieus,
el quaecunque auni ablationis secondum exauperauliaio; cum quibus numeranlur onuiia q u s ad ralio
nem causa? perlineul, boiiuro, pulcbruui, exsisiens, C
viviilcum, sapiens, el quaecunque suulex donis ejua
quae bouitalem ejue deceni, a quibus oinniiun boiiorum causa iiomiiiaiur. Discreia rero rant Patria
suprasubeiaiiliale nomen, ei res, el F i l i i , e i Spirjitis
aaiicii, uulla iu bis facia reciprocaiiooe, nec ulla
prorsus communiiale iniroducia. Eai praaierea diacreia ac dieiiucia, perfecu, sicui in nobis, e i i i n mutabilia Jeati esseniia, ei quxcuuqoe aani myaierla aubsianlialia bumauitatia ejus.

,

, , ,
, , ,
* * \
, , . , ,
, ,
, , *+
, , \ ,
, .
* ,
*
.
4

s .
Arbitror autem expedire, ut nonnihil allies resa- D
roendo perfeciissimus ille divinae unioniti ac dislinciioais modus explaoetur, quo nobii oralio oiniiia
iia sii aperta, u i varieiatem quidem omnem el obacuriiaiem repudiet, distincfe auiem ac plane, ordineqiie qua? propria sunl, quoad ejus fleri polest,
deflnial. Tbeologicae noairs iradiiiunis auctorea (ut
alibi dixi) divinas quidem unionea vocant abdilaa
islas collocauones plus quain incffabilis e i supra
niodum ignolae inansionig, quae nusquam eese prod h ; diaiinciiones vero, beneiicas Dei emanaiiones
et manifestaiiones, 318
aseigiiantque, Scripuiri
VARlifi

, ,
\ , , ,
. ,
, *
*
^ ,
*
, ,
\ * , ,

LECTIONES.

, . , Cb. , Cb.
, S. . C b .
*| , S. . D. Cb.
, . S.ol. , 8 . .
77

8 1

DE D1Y1NIS NOMINIBUS, GAP. II.

(Ul

842

(* , - s*cris insislendo, nonnolla diclae propria.

* vicissimque disiinelioni, proprias ilem suai copn - Iniieitea ac disjunciiones; verbi gralia, in divina
unione aeu ftupersubalaiiiialiiaie, copujalum qoi , , \
, , deiu unllaiis principi T r i n i U i i ac coinmuiie eel,
eupereaeenlialis exsistentia, et supraqtiiui divina
- diviniiaa, aupraquam bona boniias, summa otn , , , , nium ejus qu*e supra omnia est loiius proprietaiia
idenlilaa; uiiiias supra principium unilaiie : iueffa , , ,
, - bilhas, muliivocalio, indemonsirabililas, oiunimo, , da iiilelligibililas, omiiiuui poaiiio, oinnium ablalo,
, \ , , \ supra omiiein posilioueiii tl ablaiionem, divinarum
, ( perbonarum in seipsis, ai iia loqui fas eel, mulua
\ ), man&io, el collocaiio, in loiuin supraquaiu copu \, \, laia in ununi, el non confusa in parie ulla : aicul
4>

\ * tomfa* lampaduin ( u l exemplis sub eensum cadentibus et familiaribus utar) qux sunl in uua domo,
, ,
et lola 60111 in se loiis vicissim, permiaia, ac
. \ ,
, per se exsisiunl perfecie inter se niuluo sigitlaiiiti
disiincta, conjum la in imunt discrete, el discrela
, ,
, , loiijuiiclim. Siquidem in domo -cniiimis, in qua
mull;e lampadcs cxs Siunl, in unuui quoddani lumeo
, cuuciariiHi luniiua coalescere, splendoremque unum
iiidividuuinque prdferre ; neqne qiiisquam, ul arbf .
iror, poie*l nius laropadis lumen ab aliariim cx aere cuncia luuiioa conlinenie aecernere, atqucallenini absque allero videre, quod tola lolie siue cotifusioue tonleinperaia 6ini.
' \
Quinimo si quis uiiam lampadem edncal e doino,
, \
^Uunl e x i b l lolum pruprium lumen, nibil qtiid - quain laeierorum luiuinum in aeipsa siinul Irabens,
, Q q aiiquid sui illis relmqueps; crai enim illonini,
, ,
dixi, loloruin ad lola perfecia conjiinclio; niera
, \ - peniius el nulla ex parie confusa, idque cum esaet
liimen in corpore, id esl aere, el ex maicrialo igne
, , \
. " \ penderel. Qiiare siipersubslantialem illam unioncm
longe praesiaiiiiorem dicimus, non niodo ii * qua? i
,
corporibus exsislmii uuioitibuj, vcrwii eiiam illia
, \
, quae in animabus ip*is menlibueque conlinguni,
, * - qtias iiiconfusa el siiperiiiuudbli raiione obiiiiem,
duiii liiiuiiia isia dcifonnia aupercoelestiaque pro ,
porlionala sibi parlicipalione per uuioiiem qiiani*
.
daiu oiiiaibos eminenliorem, so loiis loia parlicipani.

u l

v.
\ - D
Qtiineliam esi in superessenlialibtis Dei nominibua
, , *
dislinctio, quanon tantum (il dixi) secundum 310
, ipsam unionem quaelibel praccipuarum personarain
* * \
impermisla alque inconfusa poniiur, verum eliam
.
ea qtiae stipersubslaniialis illiua diviuae generaiionis
, smil, inier *e miniine reciprocaniur. Adeo u i solua
, ,
Paier fons sit in supersubslanliali Deilaie, aique

ila Pater non sil Filitis, neque Filius s i l Paier, sed
. cuique divinaruin Personanim propriae aua3 laudes
inviolalae consenreniur. H * quidem t>uni unioi>es ei
\ .
disiinctiones in illa ineffabili unione ei esseniia.

T A R l i E LECTIONESu

** , .
S. % .

8 1

, S. . D.

88

, C l i .

S. DIONYSU A R E O P A G l T i E
Qnod ai TClt> elfoo dhrfna dtstinetio ftt einanaiio

bono convciiiens divina uuionie, qiue atipraquam

\ ,
uniie bonilaie Dei muliiplicaiur : dislinciione q u i - ,
dem divina miiiae aunl incompreheiisibiles islas , , ,
comniHfiicaiioiies, subsiantiGcaiion*, ? i vificaiionee, , '
aapieniiflcationes, aliaque isltusmodi omniura efle- \ ctricb bonjlaiis monera, aecundum quse ex parlici- . \
paiionibus el participibus laudanlar ea quae inipartt- ,
cipale parlicipaiilur. Et hoc eommune et copulaluin
" , * et uniim esl toti divinilati, pariicipari scilicet ipsam
*
ab uitoquoqufe parifcipaniium, el a nullo nulla par-
te : aicul punctum cenlri in medio circuli et ab * \
omnibus lioeia rectis, quae sunl in circulo circum- , .
, *
nositae participaiur, e l stcui inultae flgune sigilli
.
xpress arcbeiypuro aigillam parlicipant, el iu
B
unaquaque flgura eigilti expresa a lotum e i idero ei- , , %
gillum esl, et in nulla flgura' aecundum ullam par- .
tenu V i n c i l auiem baec exempla divhthaiis, quse omnium causa tsl, imparlicipabtiius; qnoniam
ejus uutta esllaclio, neqnealia cuin parlicipamibije mieliouig comniunio.

91

VI.
*
At dicel aliquw, sigillum in totis expressia figuris
\ .
non ease lolura et idem. Verum hujus rei noo eigil ( *
loni causa eai (lolum enim aeae illud atque idem
unicuique communical), sed partieipamium differen- ), "

lia, unius, loiius, ejusdemque primiiiv* fonnae dis * , similes reddil eOigioi: ut si,. verbi gralia, aubjecta
sini uoltia, fortnatuque facilia, leviaqne ei iuflgu- , , \
, ,
rata, nec reluctanlia, nec dura, neqtie fluxa, e l incoiisianiia, flgiiram nilidam e i apertam, ac perma- C \ \ *
nenteni babilura siint; sin auleui aliqnid dicias apii- ,
mdiiii cteftjeril, ea ulique cauaa e r i l , cur flgura m i - *
nos expresaa sit el cJara, caetcraque accidant quas ,
.
ex parlicipandi ineptiludine aolent evenire. Porro
in beneiica noatri reparaiioue mupus boc a Deiiate , *
diaiioGtum eei, quod propter nos et nobis Verbain, , \ quod supra subaiamiain esl, inlegrain veratnque
iMrtrram substaiiliam aeaumpserii, 320 eaque ges- .
aerii luteriique, quaa buniauas ipsius aciionia prject- * ,
pua suni e i aingularia. IIsc euim nulla raiione
",
coinmuiiia aunl Palris ac Spiritue, nisi forie qiite
dicat, cottatlii benigtii (aique bumani coromunifate, , *
ei secundoni oianem illain eminentein aique ineffa* , .
bileiu divinam operaliouein, quain, apud nos exsi- Biens, is qui immulabilie e r a l exercuil, in quantuin ^ , \ .
Deus cl Dei Verbmn. Nos quoque similiter res divinas sernione coujungero disiiuguereque saiagiuius proiit ips nimiruin in se vel uniue sunl vel dis*
7

VII.
Sed harurn nniontim ac distinclionuin quaacunqtie iu eloquiis raiiones Deo cotisenianeas reperi-

', \ ,
,

YARIAS LECTIONES,
* .
, S. .
* , .
" , . D. Ch.
, S. .
\ , . , S. D. . ' , . Sar. ,
. , . S. " , D. non babei D. . \ non eai in S. Sc.
5ar. , S. ^, D. P. * , S. .
,
8 4

U$

D E DIVIMS MOMINIBUS. C A P . 11.

l3

, mus, in insiilutionibus tbeologicie, seorstfui de i m , , , gulie disaereiues, uii [poiuimus, explicuiuius, par \ , xaV lim quideiu eae vera raiioiie enodaudo, e l expo * nendo, alque iia puruiu ac iranquillum antouiu
* 61,
perquara lucidis eloquioraiii eoniemplalionibua ad - movendo; parlim vero, ceu mysticis, ex divina i r a . , \ , dilione etipra iitieilectus operaiionem inlendoodo.
* , Di vina eni m omnia, eiiaoi illa quae nobie apparuerunl,
, solis participationibus cognoecuntur; porro ipsa,cu . , juemodi iu suo principio suaquo sede propria exti , , , staui, nullue aensns aliingil, nulla nalura nullaque
, , , cogniiio peueiral. Veluti cum arcanum illud super - ' *, essentiale, vel Deum, vel viiam, yel subelaniiani,
, , , - vel lucero, vel Yerbuin appellamos, nibil aliud
- * - qnam vel detficas, vel uibslantiGcas, vel viviOcu,
1

, - g
, , ,
.
, ,
\ , ,
, , \
, , ,
,

vel sapienlifica* virtules inlelKgimua, qua? ab eo io

nos dimanant; ipsum autem oinnium nieulit oporaiionuro cesaatione comingimus, cum nullam cer
namus divinhatis effeclionera, miltam viiam , a u i
essenliara, quae plane similis gii causas illi quao
cunclis per omtiem excelleniiaua antecellit. Rursum a Scripluris sacrii accepimua, Palrem quidem esae originem in diviois, Jesum vero ei S p h i lum eancium, quaai Dei prolem, vel, si diclu faa
a i i , qtiasi germina divina, floreave ac lumina guperaubsiantiaJia exaiaiere quoiiam auiem paclo sesc babeanl, neque eloqai neque inielligere valemus.

I VIII.
'
Caeierura hacleiius omnis inlellecine noitri
, - Q dium eo tendil, u l imelligal, quoinodo divinaomnis
paternilas el fllialio, ex eupraeniinemi o m u i i M i
\ palriarchalu filiiqiie principaiu, tam nobis quam
supra coelestibus virlalibus induha sit, ex qua fit,
, \, \ ,
, etiam dii deoramque fllii ac paires sinl ac nomi - nenlur 321 mentes deiformes, quibus ejnscemodi
, ' , , - paiernilas ac flliaiio ipiriialiter conferiur, moilo
scilicel incorporeo a materia segregaio, iniellecli, ,
, \ \ lique, quo tamen Spirilus divinue, u i eupra omnent
, , - quae concipi poiesi materiae vacoitaiem ac deific*tionem consiiluius, eminenlior exiisih, uii, ei Paier
.
* ' Filiusque, ab pmnf simili paterntlate ac illiatioiie
, ,divina eminenler exempli. Non e n i i n eai porfecia
, ei absoluta simililudo e o r t i m quae effecla eunl et cati \ ' saruin; qutn poliue habent quidein effecia cauea9

19

11

" , \ rum, quoad Aeri polest, imaginei; ipsae vero cauae

* \ ex effeciis exemplae sunl et pro ratioiie principaiiia
, * \ sui supra localae ac fundaiae : el u l Doalraiibna
\ - exemplis ular, voluplaiea ac dolores efficere dicu... , - lur, I hoinines laHentur vel doleani, biireu ipsw
nec laelaniur nec dolent; ignis eiiain coro calcfa , ,
* , - cial e l comburai, non lamen comburi et caleAeri
diciiur. E l si quis vitam ipsam vivere aut illuminari
\
lucem dixeril, mea quidem senlemia, noii omiiino

recie lociuus fueril, nisi forie haec alio raodo dicat, quod ni*nirum abundaniius, el secundmn csseuiiam,
* a quae sont effeciuum prius aini causac.
D

VARIiE LEGTIONES.
, . Sc. , S.
non babel D. . - esl in . *6,
S-, . Sar. , S. , Sr. , S. , S. . D.
, .
, S. . D. Sc. Sar.
, S.
, S. .
, .
, D.
9

fc

11

1 1

S. DIONYSII A R E O P A C t T * ;

4*

Quineliam, id qnod est omtrium qnrc.de Dco d i -

ciinlur clarissiintim, divina ipsitis Jcsu e nalnra
uoslra formalio, et iucffabilis est eennoiie ornnf,
nullique nola inteliigenlix\ eliatn ipsi anliqtiissimorum angclonmi priinali. Alque eum qitidem viri
rormam et siibstantiani aasumpsissc, myslice arcephnus; sed ignorattir, quomodo ex Virgiuis sanguine alia quain nalurae lege sit offurmaiue, quove
paclo siccis pedtbus, qui corporis tnolcm et maleriae poixlus babereni, liquidani pcranibiilaveril
fltixamque subsiamiam, aliaqne perfeceril qua? supernauiralem Jesu naluram indicanl. Veruin haec a
aobia eiiam alibi saiis explicala, et ab inclylo prae
cepiore nosiro siipra uaiurac modtjiii valde celebraia luitl iu ibcologicis ipsins eleinenlis, quae tlle
pariini a ibeologis s.nictis accepit, parlun etiain e i '
eolerli Scriplurarum imlagatione longo exerciito ac
lenipore comprebendif, pariim eiiain di\iniore qnadatn iiispirationc hausit, isla non di.scetido taiiluiii,
veruni eiiam divina palicnrio asseculua, itec
eonim (si dictu fas sil) compaasiotie, ad iliam qtias
doceri iicquit fidem iuysticatn atque unioiiem i n fonnaius. Atque u l plurima, eaque bealissima,
praeclar illitis nicnlis dotunienla paucis subjiciaIIIUS, bxc de Jcsu in iheologicis elemeulis a ae
colleclis a i i :

* ,
' , \
, \ , \
.
, *
|
, ,
,
*
.
, , ,
,
,
, \
, ,
*
, ,
.
\
,
" .

322 Sancliuimi Merotkei verba ihtologicit e!emenlu.

Cauaa omniiim, e l qujc omnia iinplet, esl Jesn (

di\iuhas quae serval partcs loli <Oiiscnlieiiles; el
neque pars iieque loium est, ei e&l toiiiin et p a r s
qiiaicmisoiiine el lolmn el parlem in eeipsa comprebendil c l suprahabel, e l anlebabel. Perfecia
quidetn esl in imperfeclis lanqnam prtncipnlis
caiiaa perfeclionia; impcriecla ameiii in perfcctis,
tanquani supraqiiani perfecta ei atile perfecia :
forma fonna* effeclrix in iis qnae carenl foriua,
l.iiiquain prtncipalia cauaa foniia); sine forma in
ips.s formis, u i p o i e supra iorinam substanita (otis
stibslanliis iiisisteus impolltile, el ab omni snbsiauiia supra siibslaiuiani abslracta; tola principia
H oidiues deftniena, supra ouine principium e l
omnein ordiiiem collocaia. Reruin est tneusura,
&vculumqite ei supra saeciiluui, ei anie sa?ctiltiiii;
plcua et in iis qtue egenl, in iis qtia? plena MIIII
extiberal; iuuffabilie esl e l inexplicabilis, supr*
Keuauiii, supm vilain, supra subslauliam, siiperna-*
luraliler habei supernaluralilatem , ot eiipersnln
ttauiialiier sobslanliara excedit. Unde, qiioniam

, ,
,
\ , ,
\ ,
, ,
, * ,
\ *
,* , ,
* '* , , ,
,
. \ * \
, \ , \ , *
", , , , ,
,
. " \
, ,
(
)
, jj

VARIJE

18

14

18

17

19

11

99

11

LECTIONES.

* , S.
, >. S.
, S. Sc. ' , S. .
\
, .
, . Sc.
, S.
, . Sc.
.

, . S. .
, . babenl pnelci i. S. D.
19

19

9 1

18

89

91

94

DE DIVINIS NOMOTBUS, C A P . .

, d nostrara uaque naiitram ex bumani generie.

,
amore se deraiait, noelraraque ?ere aubstaiuiam
' \ aaswnpsit, aummuaq-jo Ule Deus appellaiua e&i
, # '
boroo (prorpitiailoni* profeclo i l l ^ suut omneow
**,
imellecium rationomque inpcramis , qiue modo
.
pradicamus), in liia qeoque naluram Mbstaotiartique euperat, quod tion tantu-n sine sui immuiaiiorte naturaeve confueidne nobis seaa commtinicarii,
nibil in xuberanti aua pleniiudloe ex ineffabili exinanitione perpeesoe, v t r e m e l i a m , quod novU
omnibua roagis novora accidil, ea quae naiune nostra aunt, supra naturat ordinem subslandamque,
aopra sobstantise modum parliciparii, noslra omnia ex nobia ei supra noe 6eeHemer babens.

XI.

Sed de his satis; modo sermonis nosiri scopum
^, \
pcosequamur, coramonia onlta divinae dlsitn , , . ^ionis nomlna, proot potsamus, explicando. Aiqae
,
plftpe de onmibus doincope explicemoe, dislin , , ciionem divinaut aaae dicitnos, qaemadmodum d i .
clum eet, benignieaimas Bei emanationes. Dam eoim
, "
rebus omnibqs obertim bonorum omnium coosonia
, ,
ioipertti et infnndit, tum conjoocte 323
qoidem
, \ - diaitogiiiiur, aqtpliaoatar atuem tmico
malliplexquo flt $x uno, uoc ab unhato discedil : u t
, ,
. , puia, qaoniam Deue upereesenlialiler est esseniia,
, ciiDOtasqoe prodetit eaaeniiaa, seciwdom illud
. ** uoum qaod eet muitiplicari diciltir, dum mulueex
se producit enlUales; venimtanaen b i aeipso manoi
, ,
in mullipJicaliooe onos, et in emanatione unluis,
, || , * * atquein dialinctione perfeclae, quod l i t ab6$aeo, **, liisomnibue ftupereasenliabter exemptas, Utn'ak)
' golari producUonc o a i i l i i M i q m m indiminuia suaram indeflclenlium prpfutione commanicalionnm.
. ' , ,
Qulnedam
cum qold uoum ipse eit, omnique parU
, ,
et toli, et nni 6t rouhiludioi, onius aui consortiain
, *** ,
largiatur, u i sle eliam eopra subsiantiani oxal - \ ,
siii unjjs, cam neque pars t U muliitudini, neque
, *
6x
partibus loturo; nam btfc modo non eat quid
, , , ,'
unum, neque eic Boum partioipal, babetve unila , ,
to-ra; sed longe ab b U ftita i-aiione quid uoura o a i ,
, . ,
- supra unom, quod robae pnuai esi, et maltiiudo
iiidlvidaa, inexplebiHa eqperpleniludo, omne onum
* ,
multitudinemque
producene ac perficiene atqae
,
complecteos. ^urtae dum ejue deificienlia d^iiormi
,
pro oojosque virluie p l u m dii fiunt, videinr qui , " ,
1 7

. KaV - jy dom dicilutque uolua Dei divislo manipKcatioqne.

verumiamen ipse ett pnncipium iatiusmodi divinilaiis e l ondnobter Deot, et aoporeasoniialiter unus
,
Deus, iodivisus in dividui& in 86 unua, e l in mul, ,
lis islis neqne raigUii noque rouhiplicaius. Quod
*
cuiii eup6rnaloraltl6r iniollexisset comraunis no * , ^, ( ,, ) 4 sler a^c praecepioris nostri ad divioam illuetralionem ihanoductor, qui maltum in divkiU rebus exer , ,
t

VARLE

JJECTIONES.

, S . T . Sar.
, . Sar. . non babenl S. D. .est , er
pro dcribilnr , n l in Sar. " S. .
, D. . Sar.
. * >
, S.
, S. . varial ad bnnc modum boc verbnm fwpissime: bcos nolaie lotigiim esscl..
, S. Sc. , non habel . D. " \ . * , ). . Sc. Sar.
, S. ** , . *** /. ui supra. *, D.
, , .

1 1

, 7

PATBOI. G F , III.

65i

S. DPONtSn

ftt

AREOPAG1TJ

iialua eat, et tox esl mundi b c in Epislolis -

9

Muniine affialui scribil : Nam itti $uni qui

, * .

dii mulli, domini mulii), nobii unut

,
, *

, exquo omnia, $t $ in ip$o; unut

tlicantur dii,

in cvlo, iive in Urra (tiquidem

Dominui Je$u$ Chrittut, quem omnia, ef not iptum . Eteoiin i n divinis rebus uniones aupe , * ,
ranl disiincUouee, o l antecedunl, nihiloque minus


iamen eliam conjunctan eunl posi unius non abeun $, lem singularemque diaiiociiooem. Has ilaque com , munes unilasque tothis divinitalis distinctiooea,
* , '^
sive beneficaa ewanalionee, ex nominibus divinis,
, qusttlas i n eloquiis declaraqt, pro virili noslra
^ .
parte celebrare oooabkftur; si boc primura, u i i dictum esi, conatituliim fuerit, beoeflcjum omae
324
noroen Dei, cuicunque divinarum Peraonarum impositam fuerit, sise discrtmine i a tota ipsa
divina TrioiUle accipi.

ADNOTATIONES CORDEJUL
Pro exaciiori bojoa capitia inldligeniia, maxiroe j I, vido qutt i n Observalionibaa generalioribtis
dicia soni, obeemiione 5 et *
'
Ubi item 110U, non laoium atiribula esaeotialia 16U Trinitatj competore, veninr rttam noioioa,qoa3 a
rerutn creataram produclione, consertatione ac gubornalione desumpu $unu Oporariones enim, quaa
ad exira Ibeologi vocant, communes sonl aancUssini Triniiaii, alque uni Diyinilaii oainiuta creatrici.
111. fttit tlli CUTOB *it didina tacrarum tapieniia. eic. Hinc bene probal divus Tbomat
prima parte, quaest. 32, arlic. .1, in corpore : niyaieria quxdaiu fldei raiionia tapium oxcededtia, n o n nisi ex Scripturis seu divinis revelationibue cognosci poaae. Qui enim, inqtiii, naiurali rafttoiie Tr|niutem
verbl gratia, probaro nitilur, ie fldei dupliciter derogal. Primo quidem quanitfm ad dignilaietft ipsiut
fldei,- qu in boe conaialii, u i s i i do rebui invfcibiiibas quae buraanam cxeedani raiionem. Unde A p o stolus dicii, fldem ease de non apparenlibus; e t a l i b i : Saptentiam, inqiiil, loquimur iuier {; -

hujut $<eculi, neque prlncipum hujut $a>culi, itd loquimur Dei tapietiliam in mtjaerio^

qum abtcondiia t u
Secundo, quantum ad utiliiatem traheodi alioa ad fldem. Cum eitiin aliquis ad
probandam Bdem inlroducil raiionea quan non sant urgenlfis, in irrioionem cedil iillideliain; creduet
ciiim quod bojusroodi ralionibue innilamur, et propter eas credamue. Qtiae igilur fidei aont, ^ o n aoni
probanda oisi pcr aucloriutea bisqui auctorltatee euscipiunl; apud alioa vero auficii defendore, noa
ei^e impoteibile i d quod fidea praedicat. Ita aanctus Dionyeiiis boc l o c o e l e i eo divoa Tboiuaa.
r

f III. Nola nomina , , id eat $upra-bomim, 4\ipra-Deum, e l c , dicii^c<**/>

, id esl abldtionu Hcundum ex$uptfaniiam, quia tollunl iu Deb boniialem creaiam, o i

iribuuui exsuperaniotn e i auperlalam boniuiem, acilicel increaiam, q u vincii ouiaem coguilioneoi e l

iulolligenilaro. Vide observaiiones 4 el 9 generales.
Mola ibidein, :

ditcrela uro $unt

mbilanliaU nonun rt*. Nomeu Palrie, inquil Turrianua (32), suprasubsiaiUJam dicil, quia in divinlt
non signiftcai nobis nonien Patris aul , aood iti creaturio iDieliigimus, personas ecilicei e i aubaiaiuia eeparataa. liem vero Patiia voca4 eon fpaam subelantiam, quae una esi et eadem iu iribus, aod
retu Patria, rem E i l i i , e i rem Splrilue saocli vocai proprieuias, qu in divtttis Por&onis ordinem o r i ginis sive principii iuier eaa desifenanl; unde nolionalea proprielaiea aive acim dtcuniur, quia sunt
proprie noiiones aivo deeignaiiones personaram, n i proprium P a l m eel geuerare Filiuin, propria. *at
Mativiua F i l i i ex Patre, ei propria Spiriiua aancti pirocesaio ex iino principio Paire el F i l i o ; baec dicanl u r Gnaco , id e|i, re< eive aciu$ *. Kes eniro, quaienus peninei ad relaiioneni, nuniero pluriuin prfedicaiur ra divhiis; sanctug Thomas primaparie, quaesi. 30, artic. 5, ad 5. fai
bit i g i t o r non est reciprocaiio, oeque communius, nec in ipaio D o i u i n i b u s Palria. et F i l i i , e i Spirilsa
sancii, nec in eoruiu rebus, ideal n eoroni aciibus, aive uaibui, onde m a o a n l . Nec eniiii uomeii Pairia
convenit Filio, neque Filii nomen convenil P a l r i ; quia uequo geoerare F i l i i eet, neque geuerari P a t r i i .
Similiter in Spiritu aancio, qui ab ulroque procediL
Eei pracierea obeervaiione dignum, quod bic ait Dionysias, discreu eaae in divinis nooieu P a i r k tt
, id eat rtm, e i nomea r i l i i e i feui; ttem nomen Spirilus sancii et rtnu Cum eniro priua potail
xioiuen Pairib, e i nouieii E i l i i , et nomen Spiriiue eajjcii, eipoalea secundo loco posoit * td esi rm
Pairis, qoa; esigenerare, et rem F i l i i qtix esl geuerari, e l rein Spirilus sancii qua3 esi procodere; pUae
tlocuit id qood taiiclus Tbomas i l i a m t r a d i l , priua ei j>rinupaliu sectmdum modum imeUigoftai
* 1 Cor. , 5 . * I Cor. n , 6.
V A R L E

* .
, .
m

EDIT. PATECL.

) A d cap. , dec. 9, Cypariasioli.

LEGTIONES.

, S D.

* , S. .

D E DJVINIS NOMTNIBUS, C A P .

H.

CORDERII

NOTJE.

654

distijngni byposlaset divinas per relalionee qnam per origines, aclus nolionaies, quos Dionystug
afgnificavit nomine (\nierprts ?ero Diouysii, quem sanclus Tbonias babuit, verlil utum\
sanclus Tbomas u$um ntutavit in aetum et originem); dislinguunlur, inqnam, prius el priucipalitis per
relaiionee qitam per notionales orfgities; quia relationcs constiluuiit personas, cum siut ip&e relalioiuvs
personae suhftistentes, actua vero noiionales, 325
''^
c*m relalionibns, lamen secundtnii
modtira signiflcandi el inlelligendi non personaa, ciitn sint origines earum, sive origo sipniif.elr aclive, ut generatio, qu lauquam actue noiionalis aiiribuiuir Pairi, et spiralio, qua? altribtiititr
Patri el F i l i o ; sive passive, u l naiiviias, aoius aotionalis qai aliribuhor Filip, ei proceasio, Spiritui sanctb. Origines enim secnndum ralionem ittteUigendi extra ea sual quorum etint origines, cutn sit origo,
slcut aii eaiicins Tbomas, via quxdain a re, aui ad rem , ut generaiio aigniflcattir u l via quaedam ad
geailum procedens a generanie. Haqtie res Patris est generare ( eniirt, ut d i x i , rem stgniAcai),
rcs Filii esi geniltim esse, ree SpirUus snneii procedere. Sic Grcghrius in Oraiione prima de Fibo : c t
non habenle, inquit, causam, id esl ex Palre, accedit ree nalirilaiis : de Filio loqtiilur. vocavii, quod Dionygius . Significal eiiam actum, a tverbo , nnde refile
tbeolftgi Lalini aclum vocanl, quod Graeci ; idetn eoim verbum ulnimque significal. Dc
uolavi, <mia non parum referl, wcabula propria alicnjus scienli cailgre.
9

, , c e l

8 , n l

01

r e

Nola ibidcm proxiuia ista verba : Etf prcelerea diicrita ae diitineta, perfecta, iicul )n nobit, immutabiln Jesu eaentia, quatcunque iuni mgttena tubsianfialia hmrnanUatii ejut, ubi naturain biimaiiam \n

Christo perfectam dicit, cojUfa Apoilinarium; qnia babtril corpus praidhum aoima ralionali et inielligenle,
alcnt nos babeimis; immutabi1em conlra alios haereiipos, qnj dixerunl naturam bumanam ab ipso principio unionis viilam eise a divjna, el faciam iilcorrtipiibitein, quod erai negare veriiaiem liumanae naturae, negandp proprielatem ejas. Ilic fuit Julianus Halicarnaaaeue. Kytteria autem tubtlantialia humaniiaiit ejus vocal siure, esnrire, detaiigari, vulnerari, el rcltqua cjusmodi, qua vete passus est Cbrietus,
e i n o n phanlaalfce secandum haereilcoa; quamvis bae passionea naturaiii diviiiam non aliigerunt, cum
esaet alioqui in eadem hypoataai, a qua non differebal iiiei ratione laiitum el cogiiaiione. Uujuainodi
eiiam sunt ambulare super undas *, fngredt pcr januain dausam ad discipulos ^ : baecenim iniracula per
carnem operaiu^ ett Cbriatus aua diviniiaie. < Ex liis nianifestum ftt (inquit Cyparissioius, decadia 9
c 4) quod in Triuitate, quae est aupra eubsianliam, persona ei eubstaniia non euni ideni raiione ei cogiutiorie, sunl iamen re ei sabslanlia. Similiter irea diviiKC peraon iuier ae non discerHuniur re ei 8til~
aiaiilia; sed raiione untura ei cogitaiione; easeuiia ahiui fcarum una esi, sed non esi eartini inler ae
itciprocaiio; idcirco non polest cadere in bas alia opposiiio, nisi eorum quae eunt adalfquid. Aliseenim
oppoiiirones non aseuinunlur sine matcria; oppoaitiones vero in iis qua3 sunt ad aliquid, quodam modo
oouaistdnt aapra inatenam; quia in bac oppoaiiione non dirimilur copulaiio; quia esse eomm ealquor
datn luodo ee habere ad aliquid. > ln quo Cyparissioius omuino consentii cum divo Thoma. Nam q u a Itnus ireePersona? divinae idem re et eiibecamia eunt, aic non dislingutiniur inter se ni&i raiioile lanium
et cogiiaiione, u l affirmat sancius Tboni^s, parte l , quaesu 59, anic. I, ad 1, cum dlcil : Relaiionea ipaai
non diidiignuniur ad invicem secutiduio quod suni idem realiier cum essentia ; felaliones autem ideui
ftohlreum personis. Quaieuus vero relaiiones, qu in divinUeuni per ge aubslsleniea, oppoiiiionem
bkbenl adinvicfeiu, di&iinctae reaNter sunt el personas realiier distinguiinl, elona persona noii Cbtaljia;
boc enini esc quod ail Gyparissibiue cuui docirlua aaucii Tbomac coiiseniiens. Sed earum scilicel perso^
narum non est inter se reciprocaiio, quaieous scificei iu eas cadit relaiiuiium.
IV. Pulcbre deacribiiur iuiiina ei perfeciissima inliabiiatio unius peraoir-e in alia, et e converso;
qiiain Daiiiaacenus libro priino orikodoxai, cap. 1 1 , vocal , id esl, ut scbolaeiici veruiiii,' areum\n4e$s\omm. De quo myaierioi dUpuut Hilarius lib. ., ei sancius Augusiiiiua
De T n n t i . , c. i d t . : Singula, inquii, suul iu siugulia persOiiis, omnia in aingulia, et singula in oiuoibua,
e l omoia iu ouinibus, ei unum omnia. t
Nota auleoi ad bunc locum Diouysii, quia hac Tocabula jtori( , id esl mamh collocaiio,
dfstiuciioneni secum inferre videnlur, et ad IOCUIQ referri (qited enim in aliquo manet, ec collocaiur,
DOII videlur esse idein quod est illud, in quo aliquid manei taiiquam in loco, ei in quo collocaiur); idcirco
/c4rre^liou.ein adbibuit, ioquiens, , si Ua ioqui (as eel. Quoad cxeinplUm aulein luiuiuariaui, non eo ttsus esl Dionysius, u i quidam exiaiiinaruiii, secuudum opiaioiieii) eorum qui iradebam,
Inmea esse subsiantiain corpoream, elnop qualiiaiem. Quod eniiii poiuii Oionysius luiuina laiupadarum
>r ee exUiere, non ad lumuia reuilii, sed ad lainpadas, qnaj per se exisluot, sicui faceset ledai. Itaque
ces ardeiiies, sive lampadaa acconsas. lurainibus unuiu tonjunclia per 86 exisienies, cuui proprieialiboa byposuiicia per ae subsisteniibu*, in lumine suprasubsiantiali Trinitaiis dihcrete unilis ei .uniie
discreiis, coinparai. Nam 3 2 6
^ula lucerni tribus illusiri deattfbules, tres timbro resuluni. Praelerea, si iogeniem labulaui tucernis illis oppunaa, in cujus mediosil furameu, lucernae iree pei iorauiea
illod tria tuiuina tranivereo irajiciunt in oppoaituui. Unde conjiciiuua eiuicanlia liimiua in aere iiivicem
nou cdnfundi, sed quamvis einl coujuncia loco, pura lamen egse, suamque proprietaieiii servare inler sa
dtfGreUiu. Quasi spiriialis enim eorum ualura facil, ut non conjiuisceaulur iuvtcein iu novani coinuiun6iuqu6 formain, sicul sotenl corporea? qualilatea; quanquaui asirolugi puleui, e iiiultis radiis vim Tam aliquaiu procreari, tauien inieriin non comfDisiis. Quod si lumiua, inquil, ob iucorpoream proprieUlem, in corpore lamen existentia, muiius id cousaquuniur, ut et uuiia invicein, et simui discreia intet
86 mirabiliier ese pobsinl, inuiio niagis id habeut, quaj inagis a corporibus lunt separaia, ul ipsius aninus
virlutee aique scieniia?, magis eiiaiir ipsai inler 86 subsuulias animaruiii; magis in&uper iuvicem inleilecMu angebci; iuaxinie ouiiiiuiii Tmriutis diviuae Persona3, ctquaquid6io u m upilatis quam discreiiouis
paiticipaiiuiie quadam singuh deiticeps pro modo suo gradaliui unioueui diacretionemque reporlanl. Et
t

s i

i n

qood sequitbr in Dionysio : Si qui$ unam lampadem domo, iimul ' totum proprium lumen ,
niJiil qurdquam ccelerorum lutninum id $e ipia timul tratuns nec aliquid iut illis relinquent, ad mysiehu
f

liicariutioni^ retulii, uiPacbymeres uotavil, inierpreiaiusque esl illad Joan.xvi : Ego extvi. Eilius
euim facius bouio, qui eral lax quxdaoi humaniiatie accensa lumine divioiialia, uon iraxil aecuiu Patrein,
iitque SpiHiuiii aancium, ncque quidquam proprium divinitaiii itlis reliquit; qutn polrus eamdein lolaiQ
diviiuuiem, qiue in illis esi, lubt, maueus in iiiis* Ad idein iny^ieriuni iqcaruationis reiulil lioc exenjv
pluui Leontiug uiooacbus, aucior eruditisgimua, i n libro queia coulra Nesioriuui ei Eutycheiu scripsi^.
Mailb. xiY.

* Joan. xx.

6>5

S. M O N Y S I l

656

AREOPAGITJE

Docei enim, gfc aabetantiag jroiri poese eine mtgiione, ut bic sine misttora onJonttir qaalhalea luminam,
eliiniiiatur gplendores glellarum, aatvi proprieiaie quanii in quaTi.
V. Ad illa ferba : Ett nntem dinna di*ii*ctio> emanalio Deum dminm fcitfoMtt. De inexplicabiM
(Inqnit lanclns Maximna) Trinitaii emanaiiope osque ad tres pergoaa* pbllogopjhnttir nnqc^ qood Detta
et Paler aine tenipore, conTetdenler D e o e t amaater motug, procesU ad dislinciionero persobanim,
nbsqne imminniione ei pariitione in e lolo manens, proprio ejiia splendore sapraquaro nnite, et sopraquam simpliciier ettiiggo, ut exipierel ianqnam iroago f i y a ; et Spirita eaocto ex Patra yeairaridc
et aupraqnam perenuiier procedente, aicut Dominue docet : f>ei auiem bonitaie causa et origo
ommum i n tribng Pcrsoiti* diyiois mu)tipltcaia e s l . * Ilem GregoriusTbeologu dispotan* conlra ,minm : E i t vero eliani, iitquit, alie modo distinclio divina, emanatio Dei ob nimiam bonjiatam ad nml1'formem creatfonem aapeciabilem, ei non aspoctabilem; secundum qnam (ut boc iiem loco a i l Diony1

eius) , id eat pattidnationibmi

#vart\cipibutlaxdantureaqH(B
impariicipaie participaniur. ittunchcwti iietn ediaserene aanctua Maximut:
c Trinitas, iaqaic , nniverei regina ab iis qua? pariicipare eam posMint participatur non eompreaeaae
neqne pariicipaie. > Idem enim utrumque declarat: pariicipalor enim Dens non.comprehente neqoe
reairiclu*, sed poiius lotus in cujuique participaiione exisiens, el ab omnibus exemptug. E t r a r s a * idem
in Ceniuriit theologicii, ceoiuria 111, c; 7 : Deus, inquii, qui eecnndiim subetanliani non eat parliripabilis, cum vtilt aliter ab iis qui possunl parttcipart, a naiura el gubsianlia suaocculla non recedil; quando
etiam modus Ipse, quo volens partf cipaiur, manet aemper omnibus operiue. > Adbuc idem in iit quas ia
Dogmatica panopH feruniur : < Pariicipabilie ee< Deus secnndum communicationes suae; non participabilis vero, quaienus nibil substanliam ejtu pariicipat, ?el vilam ejus. vel sapienliaui ejaa, aul aliqaid
lalium, quar babet omnla aecundum exceUenliam^ el extmie. >
t Ex bis (inquii Cyparissioius) conslat primo, duplicero ease emanalronem : una est, qaa Dcos el Paler
ad sua manando Filium siiprasHbstantialem el Spintum ganctum, duo aiiius et ejoadem divinilatis io*
mina, imivoce protulii, nullo modo a ee ipao toto egressus, sed potins ad aeipeum molus sine d U u a t i a
intermedia, ex aeternilale in naiuram trinm peraofiarum <lesiit. Aique baec enianaiio mou adivina pertona
in divinag peraonas iivTrinilate ad qoam mola eat, subiliiii, el moiionem increalam exhibuii. Omnia
enira emanaiio, cum fiat causa eorum q o cmanant, tatia esl emanaiio, qualia gunt ea ad q u facu esi
emanatio. Aftera est, qua Deus aeqoifoce molos est ad crealuram, eam in lemport produccndo : at per
illam qnidero inotua est nataraliler.per banc vero vOlunlarie. >
Conslal sccundo, quod in toium Deus el a oobie panicipaiur, e i non participator. Paniclpatur qnidem
aecundmn rationem causas, id est, qualenus omnia ex nibilo producit, u i el simpliciter sint, et b e n e s i n l ;
rursos vero non participaior, secnndum parlicipaiiooero nostram, el secnndum existeniiam. Nec eolm
Deum parlicipamu* sicat speciea parlicipanl genera, et sicui eingularia parlicipant 827
unWeraatia e l
gicut quae subter prima suni, pariidpanl ilta ipea prima. Neque participamus eum secundum exislenUam,
et illam qnam Dionyeius dtcii permialam cominunionem ; u i sl dicamus : Vila sentiens esl pars eubatan*
tia? onimum aensu vivendum; ti: Omnea apeclea ex materia concreiae, secundtim adinistam omniunio*
nem, maieriam ei formam participani; bis eiiim roodia el raiionibus nequaquani a nobls parlicipaior.
Nec rursus est aliquid i n eo quod participator, ti aliquid quod non participatur; absarduro ewm esi, t i
dicauiT, oporiare exisieniiam Dei ex duobua quibusdam dissimilibue conabtere ex participabili acilicet
et non pariicipabili. Vide be fusius apud Cypariseiotum, decade 7, qoae t o u esl de diviuis p a r i i c i p t tionibue.
| VII. Explicalto colligl poiesl ex noubili primo capitie primi.
I^VJII. Alludit Diouysius ad vers. 15 capiiis lenji Epist. ad Epbeaios, deeens Denm omniom eee
Pairem boroinum ei angetortim, quo cemmDni Parenle affitieg suul bomines et angeli. Ipse etiim Paler est
omnium faiuiliarum corporaliura et spiritualium, ac proinde conunHniter ab omnibtie adoraodus el coleudua : videtur aulem honre pluraliiaicm priticipionim ei d^orura Simohie Magi et Valeutiui.
IX. Quomodo modus ei niysierium lucarnationia aupremos etiam angeJos Taiuerii, vide eopra saDclcm
9

Dionyaimn c. 7 Cc$le$ll$ hierarchiv, ei sanetum T l ^ m a i n in EpUt. ad Ephetiot, c. 3, lecl. 4.

N o u bic sub fineni bujus paragrapbi, aancium llieroibeum dici pariiui a ibeologis, pariim^ Scripluramoi
indagaiione, pariim diviniore quadam iiispiralionc dociura non discendo lanium, verum etiam divina patkndo. Tribus enim modis divina percipimus, nempe actione, aul paasione, aut modo quodam niiaio*
Aclioiie quideni praecipue, qiiando ea I K M ab aliis erudiiis, sed raiioni* infeatigalione aasequimur;
paasione vero, cum dlvinilus afiBaii percipimua; miito denique modo, id est partiin paliendo, partim
agendo, ubi doreute alio, aul verbia aul liiteria erudimur. Tunc eiiiin quatenus aliuede rooveniur, quodanimodo patimur, quaieoua auiem proprium ipsi juditium exauienque adbibemus, videuiur ei agere.
Oeierum el aliena disciplina, el inventio propria dmnorum, ad boc velm ad aigiium dunuxal dirigenda
eat, ul Deo aasldue noe pulaanti pciuiue exponamur. Id autero solo in eum aniore perttcimua. Hoc enini
duntaxat ei ad Deom dirigimus oinnia, ei Deo SMbjicimur clam pulsanii; atqae ftUo.ioiipirante, quaai
movenie ageiileqne, gubiio couimovemur, aique ita eompaiiiqur gpiriiuque repl^mur. AjTocAio ytra ^ j i u .
iiiodi paasio nuucupatur, lum qnoniam amaioria egl (amor enitn iransfereng in auuuuu, amabiem knde
paii compellii), lumquia vacaniibug lunc propriis rationie rnieHitfeniiaK|ue aclionibus> divina luce fortnainur, patimurque ibrinaii. Ad baiic uUque lucem aroore aolum fenreiiiiasiino preparamur. Sicut eaim
opacag aspe materias luci invias caior ingena purgal, extenual, pervias luci p.rsbei; aic amaioriea i a
Deura fervor a corporeia periurbaiioojbug ei nebuba purgaug auiinum, quasi aerenum reddil, luciqu<*
diviiue paratum, cum qua ei uiiioiiem arclioreiu iiitelliqeniia, lldem buinaoa gcienlia cerlioreia couaoqtiiintir.
X . Pro intelligenlia verborum HierolbeinoU cum Turriano ad cap. 2 decadis 7 Cypariaaioti : iu
eaaeiiliig reruin buiic ordniem cimgiderari. Priino, principia r e r u i n ; ser.undo, subsUnliaiu; lcruo, apeciem composiii loiius ex fornia prodcieceniem; quario, perfectionein ipsius rei, noa golum quoad speciem, ged quoad propriam operaiionem et finem : luuc oiiiin les esi oiiiiiimode perfecU cum suum fiueiu
aggequiiur ; quinio, rea Tariag, quap singuUe quadam propria perfeciione praediiae aqnlt ei <ordine qaodaui copulaix, loiuin qnoddam perficiuul, u i in uaiferto, el iu boiniue. Hierolbeus ergo docet qttomoiK*

J o a n . .

657

DIVINIS NOMINIBUS, C A P . II. P A R A P H R . PACHYMERJE.

658

divtniUs ChHstt est cauaa in bis omiitbus, incipUque ab extremo, id esi a toto, et remeat in primum, i d
eat in priacipia reruo). Gonservat igiiur, inquit, noiversum et paries auiversi loifi coaseniientee, eteaiu
eo coospipanles; e i ipsa non eat loimn, neque pars, quia scilicei babel perfectionem totius el partis,
sicul lolanv et pare, eed excellentius in iniiaiium. Estque ruraua lotum et pars diviniias Cbristi, iiempe
quia auidqaid perfeciionis e t i in toio et 111 parte, boc ipsa Cbrisii diviaitas prxbabet. Reliqua facilio<a
suot. llbtd vero, tUbHantia lotU tubttanlih in$Utent impollaU, tlgniflcat esse Deuni in omiiibu* aubtlaat i i s , et ab eis pankipari non per adiniaiiojiem, hoc esi, uiiaceri cuin e i a ; tta aaacias Tbonaaa ad
bunc tocunu Couaule iieoa in Observaiioaibus eaeralibua oclataiu el nouain.
t

328

PARAPHRASIS P A C H \ M E f t ( 3 5 ) .

S I. Iloc prataeas caput eat de uaita diaiinclaque

1. \
^ . tbeologja. Caa) enim blc aqacius de diviuis nuaiitii*
, , bus loqiM propoaaerit, divina vero nomina, quse \ dam ia commuai iribas Persoaia diviuis couve, $ * Diant, qoaadaib etiam a a i ex Pereooia illia. in parli colari, i d c i r c o i|la qobfem aoaiiaa qoae i n couuauai
, ' $ diviaa oalurae congruunl, uniiam iascrjbil Ibeolo , , giaro, qua Tero cuUibet persoaa? in parliculari contp e i u a l , diilieiiom. ryraua divioani uniooeiB
,
vocat o c i u l u m et iucomprebooaibiteai diviaas na , (
lura) cognitiooem (nam easoniiam incooiprebeiiei \ )
bilia Triniutia, qoid l i t , nemo cogooecel u n q a a m ) ;

, , * - di?inam ftro diallociiooen, tabsUieuies exiaien-r
liae adoraiidaa, id ost F i l i i quideiu ex Paire splcn ,
, dorem ioeffabilem, aancii vero Spiritus ex Paire
, , incoooeplibUem processionem, divioam l o u u i e * i * * ,
aieiitiam, vel poiius proprie uon exiateoiiam, aed
.
euperexielenlian, sed quoniam omnts exUienlia ex
,
ipsa e s l , ex effectis crealuria existemia n o m i n a i a r ,
, (
Haiic iiaquo divioam lotam exislenliara, id esi u n i
cam et solam Deiialein (sic enino appellare consuq ,)
vii sanct aique solum adorandae Triuitatis
,
ijrilma Peraonis agiiium Deilaiem); b a n c , i n q u a m
,
ipaana per so boaiialem esae, in Evaugeliis nobia'
*
declargito Dominus praedicatur, id eat cum omni

retigiofM ac divinilaie agooscilur; iiam ipseuiei
1 ; Peat Dominms explicando dixilcuidam interroganii:
,
.. Quiams dici* bowmlnemo bonu, m$i ioltu *.
* ,
Verum boc t l i U eliam locia a nobis expotilum,
' \
iauusniodi oomiiia noo p a r l i a l i l e r de o u a ex Per * ^ souis diviaie dici, aed de l o u pleaaque Oeilaie; nec
*
aoa omaia bxc aomiaa couamauia ipsi atlr|bai
, ,
iuiparucipaie, eal aoa paj*iicipata 8ecuudiiut
, * ' , * aliribolioa)eai,sicul ima Persoaa, aed ad unamquaiu , ;
que et ad irea ia comroaai, absolate, id esl sioe
,
ulla roslriciiooe ad aaam Persoaam, vel giue hac
* * , ' ,
ad aliam, sed siae reservaiioae, u i i a d unainquaiu4 * , \ '
qae, wc etiam ad tres i a commuai; et uiiiversim,
, # lamad uoaaiqaamque, quam aniverse ad oimiem
. ,
aniversttateui diviaiuiis referri. Siqaidem, ut alibi
meaiiaioius, qui baec divina noraioa negal esse COIII .
munia, dislrabit omniuo impie uailaiem adoraud
TriailaiU. Diceadum ilaque, Evangeliis vocem
, \ . - 329
i
^oi de tribus divinis Persouis a c c i * xovr\- pieudam esse; aain bonum Yerbum a t l : An oculut
9

, , a m

- Marc. , 48.
153) Vide Scholia S. Maxim., tom. II, cap. 2 divinis nominib.

S. DIONYSII AREOPAGITiE
\uu$ nequitm eil quta
f

ego bonut i w m ? et mrsum

n

apud Davidoni in Psalmts dicenlem reperitur: Spiritui tuv* bontti deducet in viam rectam ; et
0

iiertini, id qnod ad Moysem dictum e s l : Ego $um qui

P* S i id noinmlli uni personse ascribere velmt,
quOmodo intelligent, qosre in Apocalypsi loaonis
evangelisiae de Palre d i c l a ^ u n t : Qui ett, qui eral,
qui ventutm <tl
? de Filio vero in Davide : Tu
tiutem iditn ipu ? de sancio quoque Sptrilu in
$UIH

660

, ; \

, * 7^ td
\
.
\ >,

*0

;
\

Evangelite : Spiritu$ venlalxt qux e$i, qui Patre

, ,

procedit ? observa , qtiomodo liaec dicat usurp a r i ; nunc enim non iia ferlur. Et rtirsum de
viia, nisi bacc de iribus personis dicta siul, quomodo in divinis Evangeliie reperilur, quod, ticut

; \
. \
, ^
^ ,

Pater wtcitat moriuot vhificai, sic Filim quot

, !

vultvivifical

? Et illud : Spirilu* ett qm vibificat ? ,

Quod autem nomen Dominus eiiam commune s i t ,

deDeo quidem qui Dewn genuii, sive Paire, et de
!)eo qui genitus esi, sive Filio, vix dici possit quoties dicaltir. Quin eliam Spiritus sanctus Domjniia
c e t : sinaililer quoque pulcbrum, et sapiens, e i l i i men, e i deifiQinn, et causa. Omnia. inquam, baec
liomina suniniaiim de toia Deilate praedicaniur,
jlixia llltid : Omttia ex Deo tunt* el difljisius eiiam
<!e singulis Pcrsonis, u l cum de Deo quidem Filio
t

d i c i l : Omnia per iptum in ip$o facta tunt 7, et: In

ipto euncta contitiuni*. Hoc eiiim omnea referuut

ad Verbum qbod creat, De Spirilu auiem : Emiitet

xtfl -

; \ ;

"

\ , \
, ,
, ' . '
\ \ ,
\ , \ , , \
.
, *

\ \ ,
*
, *

Spirituni luum , et creabuntur *. E l ul cotupendio

.
*

qitis dfcal, ipsemel Domiuus dixil : Omnia qna

, .

liabet Pater mea unl *>, e t : Utnnia mea lua $unl, eiC , *

tua mea $um*. Verumtamen bac etiam sancijssimo Spirilui pcr commiinicaiionem uiiionemque
allribuii. Quaenam baec? Divinas opcraiiones ,
id esl iniracula, jiixta illud r Si ego iii Spiritu
Dei ejicio damonia*. Veneralionem, juxia illud :

Qui ttero btatphemaverit in Spirilum tancium, non

, *

,,

, , .
. ;
, , -

remittetur ei: Foniem et disiribulionem grauarum, .

, $
juxla Ulud: Accipietii virtulem allo
stipervehienle Spirim sancio. Ac tieminem exisiimo eorum , .

qui Scripluris baudquaquam perverse sunl imbuti,
nogaiurum, quht isliusmodi nomina. lam in com- , ,
\ ,
muiii qiiam in pariiculari, lecundum raiioneiu et

\ , causam insinl omuibus persopis diviuis, ita u l quaelibel sit porlfeclus Ieus, et rursuni otnnes
330 , \ . ,
ires sini unus perfetlus Deus. Cum rgiiur bdec iiiipraesemiarum quidem breviier, aKbi vei-o saiis de- ,
\ (
finita sinl, quodcunque landem inlegrum e i coui*
), ,
mune Dei nomen (excepto scilicct proprio et
.
personali) explicare aggrediemur, iu cojiimuiu
l

accipiendum esl.
II. Si quie autem objecerit nos boc modo confnsionem introducere, e l Deo compeienlein Personarum dislinclionem confundere, quod v. g. nomcn
F i l i i Dei de tota Divitiitate praediccinus, nos pula-

II. ,

,
,

Matili. xx,15. Psal. C X L I I , 10. Exod. , U . q - ' Apoc. , 4. Psal. c i , 28. * J ^ n . , 26.
loan. , 24. * Joan ,64. * I Cor. , 12. 7 Wom. , 3d. Joan. , 3. Psal. c m , 30. * Joan.
* , >. Joau. xvn, 10. ^ Luc. x i , 20. Marc. m , 29.
A c i . i , 8.
f

661

D E D I Y I N I S NOMffllBlJS, CAP* II. PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

60*

*1 elvai nius ipsum non salie probare posee, se nobia baec

, * . eecundom verliaiem objicere. Nam ei lalts sit qui
1 , oranino sacris Litloris resiitat, a pbilosopbia quoipsi
* \ que noslra procnl admodum aberit: et
, cdraa aint Scriptura? eacra, qaomodo nobis curao
( \ ; erit ut Ipsnm ad sciontiam manuducamus ? Sin
, , Eloqoiorum teritatem admkiat, nos Scripturae
\ , , ianquam regolam lucemqae adbibentes, responde - bimus ipsi, quod Iheologia nonnulla quidem nomina
, , , .* tiirite tradat, ul Dtu$, *onm,elsimilia; npnnulla vero
disiincie teu divisim, ut Pater, Filiut, Spiritus, geni , , , tum, ingenUum, procedent; eloefaSsit veluniladie, , ],
Unguere vel dislincia confimdere, sed Seripturis
(,
, $ iosiaieodo, ad divioae eseo illustrationes suspictetv
dnm, qooniam indo divinaa explanaiiottes accipien, *
, - B tes, conamur easdem tanquam caeonem eeu regulam
- observare, nihil addendd, nibll ckmemio, bocpirim
, , proprioro ost regulae; et quod magfs est, dum qui , , dem illas invioKataa cuslodimus, Scriplurarum ipai
, , cusiodia serfamur; dum vefo ita servamur, poionliorea evacfimns ad eaadeui cusiodiendaa.
.
Hf. Nomina igilur unita, scilicet loiius Deiia| . , ?
l
i
s
. T r i n s uniuiis, l i c b l alibi diximas, sanl iupra , , , , , guambonum, el c e i e r a , quibus praepositio $upra
* , oV pra?ponilur, quaa yocat ablaiionjs sec;uodum exsu perantiam; siquideio etiam ablalivnm esi nomcn
\ , \ * immortale c l increalum, sed atcundutii affirmalionera. Ablalivum etiam eat iupraquam bonum;
. *
, ' nou enfm aimpliciler bonom el eapieni, sed supra
, \ - hacc; e i eloe cofnparaUone, el idcirco iperlalive
' \ ^ ablaiiouein coniinent, quibug adnoineranlur piunia
, \ , , quae ad raliooem causs perunonl ; nam bonum,
, , , ei pulehrum, el en$, quoniaiii Deos ea qtix sunt
. p\ilchra, et exeislunt, et bona sqni, suppedilavii, ex
6 , , effeclis baec nomina aortitur; qu suut uniia. Dis , crela vero sunt nomen superesaenifale Patris,
J31 nomen sqperceeentiale F i l i i , nomen sapercs*
, , , eeuliate Spirilus saocti; ex hi enim nuJIa fli reci , procaiio, vel commooicatio. Paier enim Deus, non
lamen Deua aolum Pater; et Filiue Deps, non
\ . iamee Deus aolus Filiue; aimiliier eiiam de sanclo
et viviQco Spiritu. Invenilur edam alia qusedam
, ' ' diaiincla Ibeologia, qoa3 propria eal Doiuino nostro
" - Jesu Ckrisio ac Deo, scilicel perfecia ejus eecun * - D dom nos existenila, eiquideni assumpsil carnein
, , aniuiatam ac intellecios parlrcipem; et immulabilra;
, * , , quod enim erat imiiHilabiliter luawenA, id quod non
, \ ' erai aesurapsit, nerapo iilioe bominia, principii
, , , lcmporisque aubjectioiiem, aliaque quae bumaiia
, \ , , - suni, eaeieraque mysleria iiumanilaiis ejus, eauriem, siiim, laborem, et caelera qua? dicil eesen .

niii

lialia, u l exdudat apparentiain iioagiaariaiB.

| IV. ,

, , ,
, . .
, ,
,
-

I IV. Expedil ulique, nonnibil allius reaumendo

perlectusimum illum divinae unionis ac disiinclionis modom, explanari, quQ nobis oratio s i l aperia,
obscuritalfein quidem fugieus, baec vero, quoad (ieri
poieet, clare definieus. Sacri enim dociore, ut
in aliis eliara dixi, diviuas quidem uniones vocant
noltones illas divinae et incouiprebensibilis esseu-

603

8. DIONYSII A R E O P ^ G l T i E

664

tiae; ipsam antero easeniiaro incomprehensibilis Tri- , *

niialis quid sit nemo ^ognoscel unquam; disliu-
crtones vcro divinas, per se subsisleiues exisientias , ,
venerandas, id est F i l i i quidem ex Patre ineflabi- */ ,
lem splendorem, et sancli Spiriiua ex Paire incon- ,
cepdbilem procesiionem; illas , inquaro, vocant , *
miionea, quoniam idenlkaiem unius nalur .deeto- ,
r a n i ; baa vero distlncliones, quoniam disiinclionem , \ ,
personarum exponunl. Tradmitque isllusmodi viri
<, , ,
sancti, qtiredam esse unionia propria, videlicel bo- , , \
iiilalem, sapienliam, linmorlaliiaiein; atqne ilcm

qnsdani propria disiinctionis, u l Palris quidem, \ .
esse ingenitum; Filii vero, genitum, ei Spiriujs \ , ,
sancti, processionem. Qusedam iiem eonl propriae ^ \
uniialcs, e i quaedaro proprise distinctionos; v. g. , , , *

rommune quidero e&i Filio e l Spirilui aanclo, ex * . , \

Paire esae, propriuao vero, quod ille per generalio- \
n e m , bic per proceisionein. Et rursus, commune * , ,
quidem Palri et Filio, qood Spirilua sancius slt * , Pairis el F i l i i ; proprium vero, quod sit Pairis Spi- \ .
rilus, lanquanj ex Palre procedena; F i l i i vero S p i - \ . ,
riius, lanquam coneubetanUalis ac proprius ipaios, ,
E i bas vocat unionea e i distinctiones di&tinclionls , , pioprias. Deiode dicit, 332 quaenam siul divinee . \ ,
uuiones, sive qux communea sutii eseenlia divbia;, * ,
niniirum supereasenlialis exisientia, el superesaen- * ,
lialis deilas , el eupraquam bona bonhas; quoniaoi . ,
siipra ea, supra qufc Deue esae dlcilur, incompara- ^ . \ *
bililer superior esi; quod assercns, per exuberan- .
tcm negationero d i x i u Ideniitas omnibiw superlor,
ouiiiia superaolifl loliua Dei proprielaiis, scilicel ^ , - ,
boni, el sapienlfe, el l i m i l i u m ; baec euim sunl Dei
^ * ,
proprietas, videlicel pet excessum ad creaiuras. .
Sauper onioem unilaiem quae in rebus est, indivisu* 6 .
" , (
oi simplex, ineffabilis, et muhis vocibus expreesiis; luro quia iunomiuabilis, iiiin quia pro beue- \ ,) , (
liciorurn diversilate diversimode nominaiur. Iguo- ,) ' , ' raiio, e i ex omoi iniellectiKs.; in igooralioiie enim
,
Deus cognoscilur. Ignoralionem aulem non eaui
accipias q u * ex inscilia oritur (nam \\xc anim , .
quxdain est lenebricoaitas) neque eiiam cognoscen- , \ ,
lem (quQiiiaui qu'i incognoscibilis est miuinie co* ,
, , ,
giioaciuir), nam baecquoque species eel cognosciliva,
, .
sed sceuiidum illaiu igooraliQnein, secundum qiiaoi
simplillcali, supra noiiones oiuneroqiiu Dei cogila-
tionem traiidcendeiilea, simplices eflJciraur. Duni
exisiimamua aiilcm nos comprebendisse , eliani
nianemua ambigui, propler siaium unjonis; ei firmiier in unione consistenies, ignoramud nos non
.pcrcepisse, idesl nibil aliud scienies, nos velut
rudes ignoramus. Tamen quae ab ounii crealura
religiose igiioraiiiiir, ignoranius. bac euiin ignoxalione conaliluli, eflictmur foriita ejus quod auie
omnia exsisiii, negligenies quidein fornras ompes ac
noliones, in silenlio auieui scrmone omni praesiauliori consliluli, boc ipso, quod ne boc ipsum, quidem cognoscimus nos ignorare; postmoduni iierum

'
. ,
,
, ,
*
, ,
\ . ,
,
* , * ,
. ,
, .
41

V A R l i E LECTIONES.
41

, D,

665

D E DIYINIS NOMLNIBUS, C A P . II. P A R A P H R . PACHYMER.

666

ol , a irnilo silenffo conversi, e l cognoscenles nb$ ignotfj * ,

rare, abslinemns caeterum ab cjus quod cojgftosci
*, \ *
nequii inquisUione. Rtiratim vero Deus ex oroni
. .
inlfelleclitia dicilur; quoniam ex amicis suis tnuneri,
bus et inielligeoiils *, necnonex creaiurig extisiere
, \ \ cognoacilur, ex iMia qnidetn Salvalor, ex bis vero
, , Crealor. Poeilionein^uiem seu affirmaiionem vocal
. '
exiiletuiam, lauquam ex ipsoDco, qei eslomotain
\, \ existenlia. Philosophi eniin , seu po$inonem, vo ^* <:ani ibrmas illas quae m a t e i t a ioiprimunmr; abJaiionem vero,qiiandoqoalitaieea formis aofeninlur, vet . M i a terra siccitas et graviiaa. iune enitn foriaaait
, ,
aqua 333
* - Deua Igiiur q u i t o e c o m n i a Iranefor , ,
\ , . - mai, ortmlutn est posiiio et ablalio. Omniuiu qtiidein
posiiio, ulqui omnia pooit ei f a c i l , aique uuotistelanl
, fev-tlj , \ disponit; iir ipsd eaim cunela consielinit. E*t au
\ \ , ( * tem omnium ablatlo, u l qui ipsaiumec rernro pdsK
lionem ae creaiionem componit aique concinnai,
, , . , * , \ nec non aufert a rebus |K>siiis qoae illarum naitira
, , , adversanlur. Gum enim In confeaao s l i , ea qu ge , ueraolur omnino eUtm corrumpi, ipse auiem abuii ^ , * danlia bonilatts quorumdam quoque auferai corru , , ptibililaiem, ut angelorom alque animarum; qno . rumdam vero corrupiibiiilaiein iransferal ad incorruptioiiom, ut corpora ooeira in resurreciioue *
\ *
,' , \ , . maniieatam est ipsum riobtt basc exais4enteHi
aupra poeiilonem quoque esao, e i ablationeoi,
\ (, , ,
;* \ cam sii fundainenluin ac radix omnitra, non quoad
. , - locuro, eed quanium ad caosam. flequo ipse eliam
41

er

. " Q esl ablalio ooriiro qnae babei; nam ipse per ae babel immorlaliutem, ei incomprebensibiliUtetn, ec
,
ineognoscibilitaiem, aliaque eimiha; iiotrquasi non
, \
, , sil conirariuf, eed jtixta prcrprieiaicm quamdam
6 , . omuibus ineffabilem : nam exemptus esi ab omni , \ bus, el a nullo cOgnoscilur, vel oninino comprenend i l u r , nt qui sferaetipsum propier inflnUaiem eub , \
ducal. Riirautn &i divinaruin qooque i n se invicem
, ,
personarum mansio ei collocatio; suni eetiD nnum.
,
el dnutn, e i unum , e i tria uOum. Quid autenul est
,
roansio el eollocado, u l illdd : Ego in Patre, ti Pa ,
, * ter m me eU i ' t l i a ellam do Spirittf sancu>
aposiolus ait. Haec mansio iion esl in parie con-'
\ .
, \ , - fusa, sicui sensibfle exeinplum dedaral. Quemadmodum enim ai in aliqua domo Ires terei accen \ ,

[ , * - > datilur, subjectis quidein diverai eruni, aed laroine

uniii sibt invicem toinnfuuicAbunl; neqae quisqdam

poiesl coiumone lumcn diacernere, quodnam sit hu, , \ jUs, ei quod allerius luminaris. Hsbc ubi d i x i l , trans * xal fert serinonem ad myslerium dispensaiionie, et
\ , \ \ evangelicum illud diclum exptanans: Ego Paire
,
exM, et ad Patrem naum vado *, a i t : Ut si qois
\
unam iacem acceusam e domo educi inielligit, nibil
, ,
aliorum luminum secum trabens vel de suo cav
I , ,
teris relinquens, lbmen educlum educilur; sic eiiam
.
intellige in dispensalione Incarnatiouis. Quippe
, Filius a Patre vcuiens, et in boc mundo conr

" Joan. x, 3 8 . * Joan. xvi, ^8.

4 1 4

Maxitn.

Orovxdentm.

VAIUJE

LECTIONES

687

666

& DIONYSII AAEOPAGlTifi

ersatus non eduxii socum Patrem, neque Spiritiiro,

neque quidquani sibi proprium tis reliquil, sed booc
egressum a sui ipsius mansione fecit 3 3 4 indivulsum. Caeterum uniones corponiro quae elemonlaliict cousiderantur, alquo alio quodam modo permisceniur, vir^uiibui et qtjalilaf.ibus pormulantur; eimiliier quoque faculiate* animales auam babeiii
differtmiain; quin et angelorum cum divini illuairaiionibus uuiiionea pro ordinum proprioruin
parie ac propotniono flunl. Divioiiat vero J U B C U B
Triirfiatis, et quidquid ejua est, mjllo dictonim niodo dissecta, aut a ao diveraa, merito cenaeiur eaee
aiipra isias uniones* Suporcollocatur euim unio su>
persubsianlialis non tanium corporeis, veruna eiiam
iis qux in aniniabua, qujn ei in ipsisinel angelis

, \ , \ , - ,
, > , * *
,
' , \
. , ,. ,
\ , , .
,
,
* *
\ , ,

coniinguiU, quas utique divipas unieuee illa lumi- ,
naria supercoelesiia, scilioei angeb, impermiate, fri
confuse, ei supermundialher lota ae loiw obiinefti; . , ' non enim pajrdaliier bis Hlustraito concadiiur,
, ^
aod oninino iniogre, lameiai quoque pro caplu too ^ -
dliniaxal unianlur. Qoeraadniodum sole omnino
\ .
perfecte illucescenle quidlibet pro capiti suo IQIDOD participal, ita eiiatn 1u angelis conttogit, dtim t e cundura proporlionein euam diviiue illiua e l aupereroineiuia unioois participes exalatanl. Ehi eiifcut
dislinctio in dhrinfe, non ea lantum quam prius dixijnus, qood inconfuae io iree Peraonaa Individua simplexque oaiura divina dividaiur verura eliam Patris nolio, ecilicet activa Bei g e w ratio, cuin aliis oon cotmrtauir. Paier eoiro tolua foos est supereeseiuiatis Deitatia, qoalibet <Kviarum Personarum proprietaiis. su laudei religioae cpnaervaoUbua. Ecce eiiani aliaur d i s i i n e l i o D q p
eecundum quajn. Pater ab efleciis F i l i i ot Spirtlus tancti dielinguilur. Ua? quiitem evnl unionee e i dl#linctiones i a illa ineffabili unione naluralh
{ V. Est eiiam aecundum ai am raUonem dfrina Q j V. * ,
dislinctio, illa Del propler abuodanilain bonitalla *
cnianaiio ad raullipHces tam ioviaibilia quara visi- | ^ \ ..
bibs creaiune forroaa. Porro provideoliaa benigid- ^ *
lalesque crealionia, irinae unilali auni conunqpca. ^*
iiaquc, cum audiee disiinciionom, eiiaiimaveria, , \ , ( *itui qiioque Personc alrcui aeorsira compeiere ^ .
creaiionera provideulianive, sed dlslinqliones ap-
pellavit einanaiionei creationia ac providenuae, ,
, '
tanquam effosionoa boiuUlis t beau e i inconfusa
Triniiate disiinctaa, eecundum quaa a parlicipa|i$, , , \
scilicei doins, e l parucipanlibue, scilicei effeciie, , ^ ,,
.
laudaniur ea quae impariicipaie parlicipanlnr. Iin }
pariicipate auiero panicipaiur Ueui, 3 3 5 Q
"
tura sua in iribus eupaistil Personis; siqoideiu boc , '
1

u i

n a

loli divinilali communo esl, omnem ipsam loiam D

a quolibei pariicipanliuin parlicipari, el non in
parie, lameial panicipanlia secundum ptvjpriam
lacullalem eain pardcipenl, quemadoiodum valida
voce excilaia, pnesenies omnes pro faculiaie ana
carodcin percipionl, et vir, et puer, ei bruia : scd
illi quidem valeniius, hi vero remissins, secuuduin
faculutis audiendi elficaciam. Alque communicabUis esl vox, et in se ipsa incommunicabilis manens. \ e l , juxta exempta proposita, sicul liues
recie a circuiofereniia centro circuli incideote*,
illud iniegre pariicipaol, et non ex parie, qooniam
puncium, quod et ceiiirum esi, parte caret; ei s i c ut ea quae expreasa sunl toialiier el non cx paric
aigHJum pariicipant. Dum autero excinpla prof^rl,

, ,.
,

, , , * ' ,
.
{ , .
, ,
!
,
* , *
,
.

* ,
1

660

DE DIVINIS NOMINfBUS, C A P . II. -

PARAPHR. P A C H Y M E & E .

670

'6 tA ^- declaral diviniialis imparticipabililalem Inec ipsa

, < * 8tip0rar0; tjuoniam tieque laclus ejus est, sicul in
ptincio, neque atia qurcvis iirisla communio cuni
,
* * ' panicipante, ui io sigillo; nam ditiniias sectindum
subaianliain non parlicipalur, sed asi parlicipans,
;
iitrqiianiura * x ea sunl omnia et ab ipsa iti suo esse
conlinenlur.
J VI. ,
VI. A l dicet aliquis, sigilbnn in tolis exprfcssis fi gnris >ion esae idem; quandoque enim exacle ex, * ",
pressum eet, quandoque vero mediocriier; aitque
,
sanciua Paler id solvens, magis ea quae dicnmur
\.
confirmare; quoniam sigillum idem est, sed diver
feitaS communicanliurii, unius ac ejn&dem prlmiliva;
* , ,
formae, dissiiniles reddii effigiea : ut si simplicia
\ formaluqiie facilia, vel eiiam mollia, aliiaque figu, \ \, - rie ac forniis carenlia qnse neque dura sini, ne , , - qoe rducianlfa, tu cxsiccala cera; neque iierum
, 4 fluxa, ut cera pne calore liquefacta, nitidam figu, , - ram babilura s u n l ; sin autem aliquid defueril, boe
,' , causa erit vel obscurluiis, t e l falellatis. vel alie . \
rius defeclus, q u g propier inepiiludinem partici ,
paniium accidunl. Obsterva etiam aliam divtnatn
\ , \ dislinciioiicm Verbi incarnati lam in agcitdo quam
\ *
paliendo mirabilia e l obslupenda, quae, in quamum
bomo, ei egit et periulit; bis enim et Paier e i Spi , riltts non comimiiricarunt, nisi forle qnis dixerit,
.
secuudum benignum beneplaciltjm ac voltintatem,
,
ei in divinia siguis Filio cooperando. Nos ttaqire
.
simililer res divinas sermone conjungere distinguer

reque satagimue, prout tere ac naiora sua oniiae

sunlac disiinctau.
VII. ' \

, ,
,
, (
\ ) , \ , ,
*


, ,
. , , - 0

3 3 VII. Sed barum unionUm ac disiinciionum quascunque in sacrie Lilieris ralioneg Deo
cooeenianeas reperirmjs, alibi seorsum explicuiinos, parlim qoidem eae enucleando, ac purmn
iranquillumque animam perquam lucidis Scripiuraryin eoniemplalionibus adinovendo (sic entiii eas
mens sacra explical ei inlerpreialur), partim vero,
ceu mysticis, sopra memis eiiam operationem
n n i l i , eilentio acilicel et iocoinprebensibili inodd
bonoieio xhibenies. Meus enim sacra non alitcr
iis inlendil quam per oinnem cessaiionem moius,
qui ad iuieiligendas rea f a c i i ; boe enim declarai
illud quod d i x i t , supra menlii eperatibnem, id e^t
quando ondique Dei incomprebensibilitate conipre*

, '

\
.
,
, ,
, , ,
, ' ,
, , .
,
< , *

*

bendiler, lunc asaequitur quod quaercbai. Natn

omniadivina nomina el qusecunque nobis apparueront, solia participalionibus cognoscunlur, sccundum qoas impcrraisle Deuin pariicipamug;
nam ex pariicipaiiooibua quse a Deo nobia donanlur, Dci quoqne nomiua compooimua. Porro quaJcs ipsiBinel res dirinaa sint secandum naiuram
suam, omnom meniem el esseniiain excedil; velui
com arcanuni Hlud superessenliale, Deum, Deum nominainus, vel vitam, velaiia, nlbilaliud inlelligimus,
quam vel benignas in nos virtutes, secuiidom quas
deificamur, vel sabslantiiicamur vel viviiicamur^
aiqtie alia simililer. Ipsa vero divioa supraqiiam
cxsisicnlia sic quodammodo laodabilur, quando ab
r

S. DIONYSD A R E O P A G l T i E

671

679

elltcacia omni validissima el inlelligfuie absolula , -jj

euscipiet nos in sancio sileniio, nientem iis quae f| , , ,
illtac promanant donis adjicienles : bsec enini est

cogniiio iit ignoralione, in qna nullam cernimus .
vel deiflcatiooera, vel viiam, vel subsUDliam qu , "
plane aimilis ail caus* i s i i , quae cunctis por oin- , \ , nein excellcntiam aniefeHit. Veneranda aacroque
. ,
pavore digna sunl sancue Triuitatis nooaina; quo- *
niam Pater e&l divinilag fonlalis, Filiua vero san, [. \] .
ctusque Spiriiua sunl qusedaro germina ac florcs,
ac lumipa ggperesteiitialia. Germina quidem, ex
,
Visione olivarum Zacbariae * : lumtna fero, ex
.
Epislola Jacobi fratris Domini i qui d * Palre laaimum mentionero facil. Haec ilaqoe notnlna a
Scripiurie sacris accepimus; qooiian auiem pacio aeae habeani, ifceque eloqui neque mloUigere
valeinoe.
VIII. Cffiierom bactenua omne menlia noslrso S /'
sludium boc epecUt,qoomodo ex bac pateruilateac
,

ftliaiione omnii paiernilas in ccelo 01 in
*

nomineiur; ex qoa fii, u l spiritaliier acdocirinalUer
etiam dii et deorutn paires divini ac eancli v i r i , et , ,
deorom iilii fqui in sacra doclrina proftchinl, ntm-
eupeniur. Quid aulem esl tpiritalitsr t id osl iit- . ;
corporee et iinmaterialiier , ac iniellecloaliier, \ , ,
viris nimiruni sanctis e i aancio qutdeni Spiritu ,
divino, qui ett supra oronem imroalerialiiaiem ac \ [. ] \
* & , dciflcatiouein, diviniiaiem banc ac spfrilalhateni
accipienlibus; ex Palre vero ac Filio, qni per ex- ,
celleuliain omnero paierniialem ac filialionem su- .
, ,
p e r a n i , iaiiustnodi staium pariicipaitubu*. Non
eniro est perfecla eimiUiuda eSeeiis creatis ad , , * '
causas, diviuaa, inquam, peraonas; aed habeat qui- *
deai creaiuras, quoad flcri paiesl, imagiooa D e i ;
ipsa vero causae peokus ab effeclis creatie exem. \ p i x snnl. , lerrenis exomplis ular, voiepla, , lea ac dolores eiBcere dieuutur, u i bemines las*
* ,
tiuitur vel trisienlur, lamen ipsaB voluputea non
. \
dicunlur l a l a r i , nee dolorea trisuntur. ignia
, .
calefacil, el adurii, lamen DOO ealefit nee aduri- , tur. Idcirco etei qnis tilam vivere, et per ae vitara
,
d i i e r i i , e i illuiuiuari id quod per se lumen est, ne- , * ,
quaquam proprie loculug ftierit, aecundam recuin
, \ , ,
veniuiis raiionera: nisi forie haec alio modo dical,
quod niioirum abundaniiug, et socundom esseniiaio, DOO auiem socundum panicipauooem, praa
efleclia baec insint causis.
f IX. Quin eliam quod eet universae tbeologix D IX. ' \ mauifeslissiaium Jesu bumaniUlis mysieriotn (quo? , (
uiam etiam manifeslo ac vere nobiscum commo- \ *)
i)icavii) lamea id ipsum eiiam ineffabile est sermoni , ,
oinui, e l omui menli iuconcepiibile, eiiam primo \ ,
et aniiquiasimo aogelo, ecilicei gublimissimo p r i - .
moque o r d i n i ; hoc euiin Joannei ille Ibeologus in

Apocalypsi de antiqtiioribue iis angelis iradil. A l - . \
que eum quidem carnem assuinpsiese, mystice ac, *
cepimus, sed qoomodo ex virgiueis sariguinibiis
,
alia quain nalurae lege sil effornialus, aliaque omnia
, \
(|uao ad naiurx Jesu expHcalioiiem speciant, quo , ,
modo iu duabus oaiuiis cogniius, ct proui bomi , f

terra337

Zacb. , 3.

* Jac. , 17.

78

D E DIVWIS NOMINIBUS, C A P . tt. P A R A P H R . PACHYMERA).

*
. ^ , ,
\ ;
, ,
* ,
, \
, , !
, ,

, ,
*fj .

, . \ \
,
.

1 6

0 8 1

eupernaluralera habebat cognilionem.

Hanc aulem reruni divinarum erudiiionem *
aeu couuruiorum appellavU. Atque, u l plurimaiaqoe beatissima iHius dociraienia iranseamBS,
paucU inbjiciamus ea qua> de-Domino noslro Jeaa
ChrisU) ac Deo in Theoiogicis tradil.

l n

m e t n e

JlierotheK

{ .
* , , ,
,
. ',
, \
\ ,
* \ , *
* ; /
, ,
,
, ,
, \
, .
,

,
. \ ,
* ,
, -
, , -

674

ncm se gesaeril, et gupca bomtnera opera odiderii.

tonge alteriog et praeelanliorig serraonia rea esl,
quairi nosira ralio aul facullaa ieri. Ad beec Uaqite,
si ineffabilia snnl divina, u l qaa* snbiiliorem habesnt ibeologiam, quid dicet quig de beala Trrailati* ? Verum baec a nobis eliam alibi dicia aiml,
ei ab inclyio pneceptore noslro beato itieroibeo,
P
eanoiramPaularo b*but prsecepiorem; qw* ille, stoe a Scripiuris eacris accoperat, sive ex eanimdem fadagalione fueral contemplauis, et oxerciuo uauque plurimo, sive eiia,m
diviniori aliqua iiiglMiatioae doctus erat, non eoluni
discepa, .ed et patieus divina, ut qui non doctrinaliter per verba doclrinam eorum bauaeral, t*d
divioa illustraiione expressam, e i veluli iosignUam,

X . Deinde vcro ad verbum exponit gcrtplam

quoddam sancli Hieroihei, in quo bealua ilte ait.
osiendendo quomodo et Filius orania in orantbua
cicapiit omnhiw sit, secundum Apostolam; qu6niaro omniuno esi plenitudo ei compago, e l conservai ac astringii parles loio, e i neque pars eai
neque toium, quia his superior eet; *llamen e l
tolam csl, et pars, lanquam conlirtens oniverso,ei
snprahabei rialora, ei antebabet ut causa; et perfecins ert !n imperteclis nobis, ec imperfectaa in
periectis aogelis, lanqiiaro wipraqnam perfectfie, e i
nulJam babena comparaiionem perfectionls ad rtlos;
ei forma rerum informiom, lanquam Crealor ei
principium omnifi forma?, et sine forma regpCfu
lerum informaiaram, utpole supra formam. Sabslaniia cancias snbsianiias pervadens sua provfdemia, e i nalura sua rurews ab omni substantia
exempta ; cimcta pnnCipia ordinesque deflniens, et
supra omne principium ordinemque coliocaius. Et
reruni esi menaura, quoniam io pao utuversa lermiuanlur; et saeculum el sopra saecidum, tanquam

, \ uclor sseculorum ; qnasi perfoctns in imp^rfeclif,

el in petfeclie imperfeciua, qitippe supraquara pe*v
* , . *
feclus; Umqvam pleims io indigenlibug, et sopra . "
, , \ quam plenag in plenig, ei qua&cunque aapra hsrJc
, , , stint iie sragola recenseamus. Hine quoniam eilam
, * > nobiBcafl! in tame et sanguine comrauiiicavii, et
vere substanliam oosiram assumpsit, e l homo
,
, ' , dicUis eel, rursus eliam in iis habet perfecta qnaedam vmtgia dlviniialis; non solutn qeOd dirinilas
, sine idla immalalione 339
nobiscntn commwii' , , * *
caril, nibilqoe a vtliori bnmanitaie passa s i t ; ve, *
ram eiiam, qood novis omnibas maxime
,
esi, in naturalibus noalria eupematuraliaexsliierit, ambulans, aed upra aquam flaxam; comedeng, aed
lot uiHiia saiiaog, omiiia noslra ex nobis et supra nos excellenter babens.
J X h \ XI Sed de bia saiig; modo sermonis noslrl
n

S. DIONYSll AREOPAGITit

67

tcopum piOsequamnr, commtinia ct unita sanciae , xocvA xa\ ,

Trinitalis tioaitna, qua? diviiiae sunt dfetinciiorm, .
uipoie donorum dfcrlnorom quae a Deo dislingqun- , ,
lur, exponenietw E l u l clare definianiua, dlftiiiielio- . , *
netn divinam fcsse dicimus, Deum decentes, u l i , ,
dictura eai, donationea ; dum ensrti rebus omnibua
, ,
b o D o r u m coogortia totpertil, tum uniie qutdfra,id esi
ex unius nalurie proprieiat* in aua munera disiift- , * .
guilur, mtdltplicaia vef6 in beneficia parlicularia, ,
rursum unriqr; quooiaro ex uno Deo oinnia aunt .
bcneflcia. Et dona quidero in emgulis muHiplican- * , l o r , roaneol aulem iii ttno aine egreeaione, .ac ei , ,
iu uno qui esl ilia quig videal; quoniam Deua esl , * *
, *
i t q u i e i t , aed auperesseniialiier: e l producit ea
q u s s u u l ; dumqiie iis iribuit esse, nmltiplicatur is *
quod unum esl \n iiaqnae multa a u n l ; nthilominus ,
lamen i i i isliuamodi ipahlplicaiione manet in ae * ,
quid unum, ei in eingulorum disliiiclionc plenum, ^
qnoniam esl ab omnibus rebtw x^mplum, tam stn- , ( , *\
gulari prdduciione omiriiim (acllkel simuj volendo, ,
et non paulatim ac pcr partes e i m i n u i a fusioae;) *) ,
quia Deus, duni TOA creal, nibil iroroinuit bona sua,
, ,
aod quid unum , ac irloteui unilam dieiri- ,
buil cuiiibel parU aive rowidi, sWe anlmaiie. Mapn * , (*
pars.quadibel quid ^iiumoit eriaro iQti (qitfa lolam ) <{),
6*1 quid jjnum) eliam uni aiomo, ac nmliitqdi,ni
, ,
sive tnultie, quce sunl quid unum ipecie, gfcui .
iinuiU homijnes suni quid -jntiin naUira. Cum itaqite , ,
his impertiat unrtaAem, (kim ea ex priji- ,\ ,
cipalibus eietnendg, quae ipsemet coudidit, compo- ^ ,
u i l , et singula ex compoaiio qu)d upurn JacU; ,
similiier iie-mm quid unain esl, nequaquam crea- , ,
tiouibus in multiiqdinena divjsu*, quemadn\oJum
, ^
uoa eadentqqo ars alicujus, q a a vJripte muita arte
, ,
facia compopens, e i rebua immaierjalibus prefecia, .
rursum in aemettpsa una simplexque iuanot, ciura
, *
iieque pars s i l arie faclorum, jr^eque quid l o i u m ex ; ) ,
iis conflaiura. Quoroodo eniuf ara pars esse posiit , * ;
corum qua arte codswlunt, cuni ipsa singuljs pras- , ,
fcideat? quomodo auiem 340 u>ium ex bia U, ei *
quae prior eat ex poaierioribus, el causa ex eflfeciil \, . ,
c x i s u t ! Uude eiiam conciuditur, Deum uon esse ; ,
iatiuamodi UIMIIH quid qoale in uobis est: nobis
*
erjim id quod unum est, vei lotum vel pars eai; . , Deus autcra eal sopra i i l a ; ncque partieipal de D , $ * ,
u u o ; quoniodo enim ? nam aic il^rum aliud quid- ,
dam unuin prius e r i i , cujua parucepa erji Deua : . ^
quoniam id quod parlicipatar, priua eal iis quae * ,
participant. Neque eiiam qdid uoum gl lanquam
per accidens, vel e l i a i n ut prpprieU^ easenualis;
, * baec eiiira illud unum babel quod esaentia etene; , \
Deua auiem supra egsemiain eat e l gapra ens. His . , *
oimiibus itaque modo longe jublhnjori Deus quid , , ,
unum esl, supra uouia quod esi l n rebug; quiu , \ ,
eiiam rouliiiudo est cuin in optima ^uacque mu*
, ,
neia providenliasque mullipliceiur, niiurme divisus, ,
ped ex integro aingulis obiingai, tainelgi pro facul- . ,
y

late quxque bua ipsuitt parlicipciu. QuociFca

eat

Miexbaustua, et superpleims; si eiijiu dividerelur,

* ,
' * , *

77

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . 11. -

,
* \ ,
, , ,
) . Ra\ , \
,
> , ,
,
, \
, *
UJLV ,
, , .4"
\
,
-

PARAPHR. PACHYMEILE.

impleretur, cura oinne tain anum quim mulliludi*

nem producal, perflciat, et conlineat, niuhis U m
augelie quam homiotbtia ex Ipgiua deiflcalione dlfg
factis, juxta cujoeque dejformem faculiaiem quani
a Deo accipiuru. Hinc itaque, dum quemjibet deifl*
cat, videtur quodammodo diglingui et niuliiplicari
Deus; nihiloroinug Arcbideus unus esl Deus, indi*
vidues in dividuis, uniius in seineiipso supra omnein unionem ;
impermisltis manel muliis, nequo
muliiplicaiur, aicot lunien aoiis dura muhos illumi*
nat, manet uaum, et non raukiplicaiur. Quod cuni
egregie nossei coinmunis. nosler, meqg iuquam et
praiceploris mei magni Hioroibei pracepior, q u i
steui eai doclor mundi, sie et lux mundi, et discipulugjua qui vere lux eel raundi, magnus, inquam,

, * Paulua, divinitoa bacc a i t : El$i sint dii mulli,

, domini wulli secuodum graliam, ut angelj dtoini,
virique gancli; nobii tamen vere unus est Deu$
*

e l Filiug, et Spirilue sanctua, qui gecu-i *

dura indiviga.m et indiatinciam eomrounicaifoneia
^
nominia propria diviuilatig, et dominaiionig, mul, .
l U ae coonmunicai, minime tamen iu partes deiia ,
lym Deiiate di&cigga, aicut aurum in namrooa;
,
neque imiliig diie ejiw diviniiatera coippleniibug,
- .
quetnadniodum mulue species unuin mundum; ged
, *
moliiplicari dlcitur Deus stcundum quamlibet re|
, . '
producendi tolqiHalem, providis 341 procegalbua
* '
rnutj.iplicalus, manet lamen in ae quid unum aba - ,
* , que divigione. Idcjrco ciiain divinig unionea
aoperaat djgiinctioiieg, quse sciljcel uoicect &oliia<*
* |
. \ C rie pecUutar; nop enira nna Deiias et poleslaa ex
mallig con/lala esl, sed ex hujog gipgulariiaie, q u
ib , * in illia eal, muliiiudo coogideralnr. bajc quideni
, ^. '
4iioad diviiia; in ooglrig aulem rebug conirariam

accidil; nulla enim io ipaig proprie est uuilag; sed
\
, - praeexiglenlegelemefKiorum di$tiiiciioues,dum concui^runt o i uniuulur aliag ex coropoaiiione unionea
, ,
, - eQciuai. l n "diviiiia vero et unom pracexiaiit, e l
/ , , , \ pogl illam in bencdcia diglinclioncin, iteruin manet
uouoa e l sopraquam unum. Haa eliam nos conunu .
atea toiiua Deitaiis, et uniiag dislincliones ac beoeficientias e divinis DorainibUg juxla. Scripiuras lau W e conabimur, raodo id anle cogniium gil, quod gi quod DOinen ponatur ^liam cujuslibel Pergonai i n e ppoprietatibaa, v. g. palerniiaiia, filiaiioow, proc&sionis, qaibug ad certam ali^uam coulralii?
iwr, i n lola ipga di?iuilal e ipiendum es*e.
K

tflt

8. WOITCSH AREOPAGITJS

C A P U T III.

Qtue sil vh orationn.et de beato Bierotheo

Ugione conuriptione iheologica.

de re-

-, ',
' '
.
y

SYNOPSIS CAP1TIS.
! , ad Denm accedendum orattonem; non quia Deut nobis aoeaf, ffrf nt no$ Deo ment*
$piritu prcetente$ , /n oraiion* titfm non ianx nobit, quam no$ Dee cogilation* dppropinauaitiuf. 11. Beddit ratwnem, cur pou ianctum RUrotheum ho$ce libroi iheologicoi contcripunl,
iimul
detcnbil laudet Hierothei, quomodo trna cnm Petro Jacebo inlerfuennt obdormitiom tanclluimm
Virajnis Mariie
quidqut ibidem egeririi. III. Declaral, quam tubmiw $$ $criptisqu$
Untiai.
9

Ac prinNim, ai videtnr, perfecltim, e l quod , , , \

omn68 Dei emanaiione roanifesial, boni nonteo
expendamus, invocala Trinitate, qa& boqi princi, pitiin esi, ei bonuro siipOrat, e l optimas quasqoe
, "
aiiae profidenlias explanat. Oporiel eniitf nos p r i - .
miim oralionibus ad ipsam, ut ad boni principiunu,
' , , adduci, ac deinde magis ipei propinquaiites, edo- , " ,
ceri oplima quaeque munera quae penes Ipsam stmt

collocata; nam Ipsa quidem prgesens adest omni* , ^
btts, non autem illi adsunt omnia. Sed cum eam . , ,
.sancds precalionibus, $42
ente tranquiila,
, , {
e l a d divinam unionem accommodala dcprecamur,
, *5
lam demdm nos etiam ei pneientes sumus. Ipsa
* ,
enim nec in loco ila 81, u i usquani absit, vel ex
, , *$.
aliis ad alia migret. Quinimo dicere in omnibua

4 1

41

e l

robua ipsam esae, quid minus est ejiw inftnilale, .

quae excedii et continel universa.
Noa :ipsos
._;

iiaque orationibua ad subliiniorem divinoram be- idgnorumque radiorura conluilum (iomparemus;
,
queniadmodum si lucidissimam caienam ftttmmd
, ,
CCBIO suspensam, el hucusque demistam, manibiia
aliernis iu aniertora protensis coniinenier arfipe, ,
remus, allrahere quidem ipsam videreimir^ re au- ,
lem vera, non illam ipsi deduceremus, ot qiue so- , '
perue e l inferne praesens esser,, aed ipslmet magis . "
ad subUmiores radiorura illuslrium fulgores evebe- , \ -
remur. A u i si^ut si navim ingreasi, rudentes ex
,
pelra quadam ad noe usqiie porreolos auxilii caosa
. , '
leneremus, non ad noa petram, aed nos ipsos re , *
vera navitnque ad peirara iraducereroui. Quemad |. "
modum eiiam rureus, si quis siane navl roariti* D , \
mum sanim impellal, iiequUlquam saxum illud
, Axum el iminobile movebil, aed ae ipae ab illo re ,
polIet*,quantoque vehememhis illud impulcril, lanto
, ,
longius ab eo removebiiur. Quapropter ante onania,
. , \
maxime in ibeologia, ab oraiione auspicandum eat, , , u i ubique e i nusquam prsesentem viriotem
*
allrabainus, eed u l divinis commemorationibus
, '

tnvocaiionibaaque nos ipsos illi dedamua atque
\ uniamus.
.
c

4 4

47

4 9

V A R I i E LECTIONES.
.
, . , S. . , .
, S. .
, . Sc. * .
, D.
41

4 , 4

4 1

4 8

, . S. P . S c .
, S. . D.

44
49

OE DIVINIS NOMINIBUS, G A P . III.

681

Aique hic fortaeae nobia non immerito reddcnda

61 ,
ratio ait, cnr cum eximiue pneceptor noster Hiero
theus tbeologtca principia accurate collegerit, nos,
,
, qtiasi illa non suiBcftrent, ti alios, et hunc prasentem tractalum iheologicom conscripaerimus. Pro
. ,
feeto si consequenler ille orones iractaius iheoto
gicos ordine digestos edere voluisset, et vcl bre ,
vissimis expoeitiooibos lotius tbeologiae summam
,
explanasaet, nunquaro ea noa Insania stoliditasve
" ,
cepiasei, ut illo vel liquidioe vel divinias re tetae
iheologicae nos penelrare posse putaremus; aul

, , - eadem bia repclendo, superfluo cassoque labore nos
vellemua fatigare, tanlaroque amico e i praeccplori
,
noslro iajuriam irrogare, prastaniissimam eju$,
" ,
a quo post divinum Paulum imbuii suinos, scien
tiam et expositionem nobis per plagiam usurpare*
. * mus. 343
ed quoniam ille res divinas vere gra ,
iier explicans, compendio nobie subliles afiqtiot
, ,
definilionea tradidil, q u * in anura mulla cengio, '
merant, jussus sum, una cum collegts meis, qul
,
animabus adbuc rudioribus imbuendis vacant, sub
llles istas ac aingulares conclusiones, in quibus

roaxime apiriialis lanti viri virtus eniluit, sermono
,
, - roagis ad caplum uosirum accooimodato explanare
aique digerere ; quin et ipae tu quoque nog fre . ,
quenter ad boc horlalos es, ipsamque librum ut
,
perquam aublimem nobis remiaisti. Quapropter nos
, ,
* * * qnoque, ceu perfeclorom aeoiliumque senauum ma . gistraro, alieraaque Scripiuraa, qtue diviuitus af , Q flatorum scripla proxirae assequaniur, iia qui sublimiora capiunl illara aisigaamos; nos vero noslri
, ;
similibas ad capuim nosiram rea divina explanabi , ,
, mus. Si eiiiin aolidus cibus perfectorum eat, eo etiam
alios pascere quantaa s i i perfeciionis? Meriio iiaquo
, -
dicimus, ad epirilalium eloquiorum iniuilionem, tt

eublilem eorumdem erudiiionem, virtule senili opua
.
* esse; sermooum vero introductoriorum, ceu inferioris
notae, scienliam ac disciplinam inilianlibus atque

initiatis convenire. Atqui et boc a nobis perquam
, *
, - atudiose observatura est, ne quidquam eorum, qu&
divinus ille praeceptor plano nobis expreasit, ullo
* *
modo altingeremus; ne aecundo eadein repettre , ( ,
mus quae ad Scripiuram aliquam elucidandam ipao
, ,
iradiderat; nam eiiam apud ipsos divino Spiriia
,
, - D plenos antiatites noeiros (cum et nos, u i nosii, et
, ' , - ipse plurhnique sanclorum frairum noslrorum, ad
corpus illud, quod dedii principiuoi viiae, Deotnque
,
susceperai, cooluendum venisaemas; adtrat aulem
,
et frater Domini Jacobus, et Pelrua, suprema i a u
,
alqoe anliquissima summilas ibeologorum, placuis*) ,
seique post coniuitum anlialiiibus oranibns, pro v i , , ,
rili coique sua, inflnlta polentia pnediiain dhrjnsa
,
8 0

9 7

9 9

9 9

6 1

V A R L E LECTIONES.
, . S. . D. Sc. Sar.'
non esl D. . , S. . D. ,
, S. D. Sc. Sar. . ' .
, . . 8 .
^ropomt D. .
, 0. , S. Cb. D. Sc. Sar.

9 9

9 9

P A T R O L . G R lll.

22

S. DIONYSII A R E O P A G I T J E

685

684

mbeeillilaiis bonilatcm collaudare) ipse posl Iheo- ,

logos, u l nosii, caeieris omnibus aacris laudato, \ , \ ,
ribus anlecellebat, tolus excedens, totus 8 dese , .
rens, rerumquc quas laudabal consorliuin paiiens;
;
denique ab omnibus, a quibus audiebalur ae vide \ ,
batur, lam a noiis quam ignolis, divino numine
\
afllatus divinueque plane laudalor censebalur. Sed * quid l i b i , quscnam ibi divinissime dicla sunl, re- .
ferot Eienim, nisi me mei capiat oblivio, memini me rapius divinarum fisiaruro 3 4 4 laudationum parles aliquas abs le accepisse; lanla? libi curae fuit, ne uoquam perfuncturie divina prosc*

quereKis.

111.
Verum ut ista myslica, quippe vulgo non pro'' " , \
mulganda, libique nolissima,missa faciamus; quando ^, , ,
jam lempus eraf, quamplurimis hominibus fidem , \
noslram promulgandi, ei quolquot adduci possent,
' , ad sacram disciplinam noslram altrabendi, non ,
paucos boc in munere doctores sanclos stoperabat
, , ,
cum usu temporis, lum meniis purilale, tum acu- \ ,
inine demonalralionum , cseierisque sacris inslilu- .
tis, adeo u l nunquam tanlo soli conaii simus ob- , ,
tueri. i U enim nobis conscii sumus, imo scimus, " ,
nos rebus divinis inlelligendis minime sufficere,
0 quod ineffabiles sint, ut cognilae essent
. ^ ,
cloquendis. Cum aulem in Iheologica veritale ex- , plananda a virorum divinorum facultaie procu! ,
absimus, eo eliam pra; religionis abundanlia do- ducti iumus, ut de divina pbilosopbianibilvel au- , ,
dire vel loqui prasumeremus, nisi iiiiellexissemus, G .
non esse rerum divinaram, quam assequi possu-
rous, negligendam scientiam. Atque id non solum , \
naluralia menliura desideria, qua amanter semper,
,
quanlum fas est, ad dmnarum rerum conlempla
tionem exciianluT, verum ipsa quoque praesian- , , \ tissima legum divinarum insliluiio persuadel; quae,
* \
ea quae supra nos s u n t , meritaque nosira exce, dunl, el caplum superant curiosius inveatigare ve- . \ lat, ila jubet omnia, quoe permissa nobis ei indulla
, \
sunt, assidue addiscere, benigneque aliis commu- ,
nicare. His ilaquo adducli, neque labore neqtie , fgnavia a licila rerum divinarum scrulaiione de- , \
territi, ne pro modulo noslro illos, quibus subli- ,
miora nobis conlemplandi facullas deesl, admini- , \ culo deslilulos paieremur, ad scribendum animum
,
appulimos, nibil quidem novi afferre prasumenles,
.
sed minuiioribus duntaxat quibusdam singularum parlium observationibus, ea quae a vere HierotJiea
sublili sane compendio iradila sunl, dislinguenles atque explananles.
4

nedum,

3 4 5 ADNOTATIONES

CORDERII.

I. Ac primum, * i videlur* boni nomen expendamus. Occasione hujus l o c i , sancltis Tbomas, prima
pane, qnaest. 5, artic. 2, q u a 3 r i ( , uirum boiium secundurn ralionem sit priug qoam ens. Et ralio dubilandi esl, qtiia o r d o nominum est secundum o r d i n e m rerum per u o m i n a signincalarum, sed Dionysius,
iuquil, itucr alia n o m i n a Deiprius ponit bonum quam ens; ergo bonum scctindum rationem est prius quaro

Y A R I i E LECTIONES.
\ , S. . Sc. Sar. ** \ , . Sc. Sar.
, . quod Sc. exprirait.
^, . Sc.
, subjnngil 0 . c scliolio, opinor.
, S. . Sc.
M

64

e e

91

C85

DE DtTINIS NOMINIBUS, CAP. 111. CORDERII NOTiE.

686

ens. Resolvtl tnmen, ene, cum prins cadat in concpptionem tnlelleclus, qnam hontim. ipso etiam prine
esse eecandum raUonem. E s i enim primnm inteHigibil<\ sicul santis est primum andibilc; quia secundurn
hoc nnuinqiiodqiie cognosriliile est, in qnanhim csl actu, tmdc eiiam prtusesl secundum raiionem.
A d auctoriiAlem autem Dionyeii, et argnmpnhim inde Riimplum, respondet, sanclnm Drouysium divina
nomina assignare aeciindiim quod imporlanl circa Deum liabiludinem catisa?. Bonum atilem, cuni babcal
raiionem appelibilie, iinporial habiludinem cailsa? finnljs, cujus causaliias prima e s l , qnia agens non aglt
niei propler ftnem, el ab ag?nle materia moveiur ad formam, unde finis diciiur causa c a i i K a r u m . gfc
i n cansando bonnm esl prius qnam ens, sicul finis quam forma : et hac ratione, inier nomina divinam
caiisalllatem signiiicanlia, prins ponilur bonum quam eus; vide qnoqne qnxst. l ^ , arlic. 41. Yerum
fticilitis mens Dionysii eic explicari potest, qnod cum Dei nomina seciindnm emanaliones assignel qurc
I>eo raiione bonitaiis iribuuntur, cujus proprius aclu* est. aliis se comratinicare, idcirco primo \occ,
boni nomen intferpreletur. Unde non eeqniiur, noincn boni primam omnimn rationem in Deo siguiflcare.
Ibidem : Opcrtet enim no$ primum orationibut, ctc. Ubi nola primo, per orationem a Deo rernm divinarum notitiam esse impelrandam; qnoniam est generale medium ad omnia dona spiriialia obtinenda.
hst enim , ul sanctns Ghryeostomtift aii(34), instar clnvis cnjusdam, per quam omnes Dei ibesauros POKSUmus aperire, e l ex Hli accipere quidqiiid nobis commoduin videuir ad aeternam ealulem consequendam.
Omnia enim ista oratione certisslme poasuraus impetrare, ut idein sanclns Chryeostomus fuse ac puJchre
ox Scripltiris probat in aureis illis libris De orando Deo. Hic tantum observa iria ad oralionis eflicaciani
stimmopere necessaria. Primum auidcm, perlurbationes sensnum cohibere, qiiae ad corporea longissime a
liviniiaie dislantia, nns delorquent. Secundttm, tanqoam nebalas ab intellectu expellere fallacias e l niarhinamenia imagitiaiionis. Terlium, oniversuin volunlaiis atfeclum, in diversa nunc bona distracium, in
primnm bonum leta prorsus ainoris intenlione converiere : ka enim fcrvor obsecraniis animtim conjnngit Deo, sicutBulpburen? calor copulai lignum flammae, Huc lendil Zoroasticum illud : c Si meniem igneam
nd opus pieialis iutenderis, caducuro quoque corpus inde senrabib.
Nota eecundo, quod Deu$ quidem pratens

adetl omnibut,

non antem illi adtunt

omtiia. Etiamsi enini

Dens omnibns rabus slt iniime praasem, easque siio snbslaulifico inflnxu tangal el conservet, ab illis lamen iion allingilur. Nam (ul bene notnl Lessius [35]) iia pra?sens est loco, sen locali pnesenlia el iiidistaniia cuilibet rei, u l inmen nalurae gradu e l celsiludirte inflnile disiei, in seipsum colleclus, el lirmissime in ana puritaie subsislens, ab omnibus segregaius. Unde sinrml el conjunciissimus cst ei remotissti w s , prasentissimus et secrelissimus, unilissimus seu collectissinnis, el diffusjssinius.El qnauivis inflnilis
inodis per snos ififltixus ad crealuras descendat, manel iamei in sua cclsilUdine et immobili idenliiaie
stabiliier llli aulem per oraiionem conjungimur, duui eum in rebus omuibus praesentem adoramug,
et in Deo universa comemplamur.
Qiiserit aulem divus Tbomaa in primo Sentenlxarum, disiinct. 3 7 , q. 4, arlic. 2 , ubi bunc sancti Diornysii locum citat, uirnm Deussiiin omnibns per poientiatn, prxscniiam ei essenliam, in eanciis pr gral i a m , in Chrisio per esse; et respondet disiinciionem isloruin modoriun partim sumt ex parie creaiurre,
parlim ex panc Dei. Ex parie creaiurae, in quantum diverso modo ordinaiur in Deum, e l conjungitur c i
di?ersiiale rallonis tanium, sed etiain realiter. Cum enim Deus in rebus esse dicalur, secundum
qtiod eisaliquo inodo applicalur, oporlel, nt ubi esl diversus conjunclionis vcl applicaiiouis modus, ibi
a i l diversus modus ee-endi. Conjungitur aulem crealura Deo iripliciier. Primo, secuiidum similitudinem
lanlum, in quanlum videlicet intenitur in creaiura aliqua similiiudo divinse bonilaiis, auiem qnod
auingat ipsiim Deum secundum gub?ianiiam. E l isia coujunctio invenilur in ominbua crealuris diviiiatti
boniiatem assimilantibus : aiqiie ila Deue est in omnibus per essentiam, preseniiatn e l poienliani.
346 Secundo, creatura auingit ad ipsinn Deum eiiam secundum subsianliain suam conaideral u i n , el non tantum eectindum ainuliludinem : el boc esl per operalionem, u l quando abquis fide adba?rei
ipsi primae veritali, eicbaritate ipsi summa: bouilali. iia esi abus inodus, qtio Deus spiriuialiler esi in
sanctis per graliam.
Tcrtio, ereaiura allingU ad ipsum Deam non solum secundum operalionem, sed eliam secundum esae;
non quidem prout esse eat acius essentitt divin (quia creatura non poiesl iransire in naluram divinam),
sed secuiidinn quod esl aclu^ byposiaais sen pet-sona?, in cujua umoiieui creaiura assuinpla esi. E l bic est
inodus quo D6u8 esl in Ghristo per uuionem bypostaiicam.
Ex parle lamen Dei non inveuiiur diversilast rei, sed raiionis tanlum, qnatenus inipso distinguilur esaeniia, virtoe et operatio. Esentia aulem ejns curo sit a^soluU ab oiuni creaiura, esl in creaiura,
nisi iu quanlum applicalur dli per operatioiiem, et secundum boc quod operalur in re, dicilur esse re
per praeaenliam, secundum quod opcrans operaio debei esse aliquo modp pra^setis. E l quia operalio
deserit vinotem diyiuain a qua exit, ideo dicimr esse in re per poieniiain. quia virttis esi ipna essentia, ideo consequiiur, ui eiiam in re sit per esseniiatn.
t

Noia lerlio, ex eo quod gubjungat: Quinimo

dicere in omnibus

rebus iptum

e$$c, quid minu$ est ejut

infinitaie, et exctdit el continet univena, manifesle colligi, Deum non aobiiu esee iu boc iuundo, sed
eiiamexlra mundum per iinmensa spalia ditfusuni; sicul luuien quoddam non sohimlotura occupans munduro, sed extrorsum in omtiem paiittm se absque lermino exleudens : qnod bene probat Lessius lib. u ,
De perfeciionibui divinii, cap. 2 . Sicul eiiim, i n q u i l , coexsisiit non solum duraiiont bujusinodi, sed
eliaui immensie iniervaHis qux sunl exlra muuduiu, nimirum siinul et semel oninia locorum et leuiporum intervalla occupans ei adasquana. Unde sicui anle mundum, nullum polesi signari moineiuuui,
qiianiurovig a principio inundi distans, irt quo sit Ueus; ila exira mundiim nullum polest fingi animo
punctum quantunivisa mundo remoium ei disjuncltim, ubi plenissime cum loiasua inajesiaie, poienda ct
gloria sit Deue. Yide plura apod Lessiuin loco cilaio.
{ IL Pelrus, $uprema itta

aique atuiquiuima

tummita*

iheologorum.

Nola hinc firmissimum a sancii

Dionygii auciorilate argnmeiilum pro primatu Pelri, ei cousequenter Poniifituin Rouianorum e j t i s d e M i

successorum. Describit auieui bic, quoiuodo aposloli cuin aliis discipulis, inler quos ipsc eral cum llielulbeo, imerfiieriiil exaequiis bcaraj viiginis Marise, eamquc diviuis laudibus cclebrariul: vide Baronium,
tom. 1, ad aunuiu Cbristi quadragesimuin otiavum.
(34) Lil). De orando Deo.
(35J Lib. \\Dc per(eciiouibu$

dicinh,

c. 3.

S.

687

DK)NYS1I A R E O P A G I T J E

688

PAKAPHRASIS P A C H Y M E K A : /50).
| I. Primnm, si placel, id qood untversa Dei be- L I. , cl , *>
ncticia roanifeslat, ecilicet bonl nomcn, expenda- ,
, , trnia, invocata sancu Triniiaie, quae omnU.boni
prindpium est, etomnes auae providenliae bettigne ,
cxplanat. Opoiiei itaque noe oralionibus addacios, .
, , xe\
vel poiius appropinquantea, jaxla illud : Accediit
, , "*
o4 mt, et ego aecedam od vo$, dtcit Dominu$,
edoceri ejus munera, tei potius pali magis <?a dum , , \
dtfcSmiie; eienira ipta quldem ade^t omnibue, non , , avtem ipsi adsonlowoia, quaecanqiie videlieel rerem * \ ,
tcrrenarum affectione ti cogitationum periurbadone ,
procul recednni; qoando Tero precalione et iratt- quilla mente idonei evadimng ad divinam umonem,
ttmc ellain nos ipai adtumus. ConflrrnaDi aulem ,
tptam omaibua adeaae, ail: lpsa enim nec in loco ita . , ,
. , ,
etu, vt usqaam absit, ?el ex alii* ad aJia raigreu
Q m eekn in looo
oontinentur; locua enta . ,
lermiime est cjus quod continet conieniuni. Quin-
ma* djoti* ia euubo.rebitt ippatn esae, muluim , '
deficii ab ejus ioflnilaie qoa cuocta complecliiar; ,
DOO enioi laiitum ett in ommbut, veraoi etiam con- . tiraei qniversa; neqne taniam condnec, venim eliam , .
complexiim oranem Infinilam excedit Incambamas ,
iuqti* orationibps, non ot Deam deducanros, sed .
ut ipci potiua ad Deum adducanjur. Et adducU pri- , , '
MMim exemplum gentile ex Homero; pulcherrime ,
utem id rebui divinis accommodai; tradit enim ,
ipte, caieoajn aupeam e coelo dependisso. Sicut ' * ,
etfo cttena sic consiitoia, qqi aenaim temeiipeom . "
a lerra elevana, altornis quidem apprebenakmibuft < ,
vldetar|Ulam calenam ad ae trahere, ipse ?ero po- , ,
liaa io allum lollilur aeniioi aacendendo : sic qui ,
inioote oral, per opera, qiue m&nus vocai, aenaim *
el operando ei precando meiuein eaara applicat ad ,
,
D M B . Sia vero oiao*it, jain in altum adducli, a
catat taivlmas* e**Ut detidimos; nam dum ad- . ', ^
ducimur, eliam Deo adnaerere debemua. Simile est , *
ln navi, at cpgnoscamus meniem aoslram navem .
eate, qtwe vilat bu}ut veatU agiuiar; mare vero ,
liaae viiam mullis lempcauiibui referlam, peiram , ^ *
ero Cbmtum, quem dum apprebendiniue, iocon-
cusal peraanemas, ad ipsum tam vium quam vi- ,
vendi rttionem dirigeniea. Quapropter antc omne , opos, pneserihn ante omuem de Deo jermoiiem, ab . ,
oratiooe incboandam e*l, non ul ad noe aitraharoos 1> , ,
iriaiem iflain, qufe ubique et nusquam praesens
eai (adesi cnim ubique. quia peneirat universa, , ( , ,
nnaquam *#ero adeti, quooiam nuilus locus dignua , , \ tt ejes requieie), sed ui nos ipei exciiemaa Deo- ) ' \
qve conjungamua diviois commemoratloaiboi* et ^in-focatioiiibai*
.
| i l . Aiqae bfe fortaae nobia reddeoda raiio
. " , w
, cor, cum fndytoa Hieroibeus Ibeologica prioci ,
pia eoUegerit, not, qaasi illa uon sufficerent, uli ,
alia opuacula aic ei praeseotem bunc iracuium
,

347eunt,

(36) Yide Scbolia S. Ifaximi, lom. II, cap. 3 d'mn%% nominibus.

6*9

WB DIVINIS NOMINIBUS. C A P . III. -

PARAPIIR. PACIIYMER.E.

iheologicaro conacripeerimiis. Eienim si ille de liis

, enuclealius dtsscrere voluissel, nonquam c i nos
, inaanta stolidiuve cepissel, u i illo doclius noa de
, , diviois loqui posse puiaremus, atque adco bis ea dem repetendo, et amico timal et pneceplori lianc
injuriam facereraus, ut, cera ejus poai B. Paahmi
,
, \ . discipuli fuerimus, ejue scripta nobis per plausurparcmtts; sed quoniam ille gravi' \ giura 348
, - lcr et sciie de bis loqtiens, compendio et somroa , \ tinTdoclrinaa auas iradidit, jnbene nos, alioaque
, \ - nidiorum adbuc aniniorum praeceplores, sigtllatim,
, * qooad iieri potesi, explanare ac dlstinguere com \ * peodiosas illas brcvesque eiiarrationea unilae iilius
ac spiriiualissinuB virlutis; quin el ipse tu qtioqae
*
, freqdenler nos ad boc adborlalus es, e l tibruia
. - ejus nobi* remisisii. Quaproplor nos quoque aaa, , clum Hierolheura, lanquam perfecurum meniiuiii
, , , praeceplorem, perfectfia aaaignamug, e i ipsiu* dicla
, tanquam altcra oracula, secundani divina sacra * ' - que aposioloruro ecripia, aeaiiroamus; uoa vero ao, alri siintlibus imperfeclis res divinas explicabimtts;
. , nobis praceploribus non absimiles diecipulos ba$ , \ beniea. Quaoiaa vero ipse esi perfeclionia, cuia
, eliam alioe solido cibo nulrtat, cum noe etiaro per-'
; , fecli appellf mur, si isiiusmodi solido cibo vesci nobia licueril? Meriio itaqne dicimus, ad ipsam per *e
, \ iniuiiionett, el non revelatam inanifestoremque
, ,
iiiielligeiiiiain, et summariam doclrinam seuili fa *
' . - culiale opus esse, explanaiionom auiem e l explica , lionem nobis u l inferioribus conven.re. Observ&tum
ilaque a uobis, utquaccunque clare a divo Hiero ,
ibeo disiincta sunl ne quidem oinnino aiuagere*
otov
( ) mos, ne quodammodo idem ilcralo dicere vidre mur; qua vero ipse compendiose iradidU (boc euim
, . excipiendum eai) minuiioribua iulelligeniiis oxpla , \ nareiuua; nain boc est qnod quaeriiur, u l in fiue
" oralionis addidiu Nunc vero viri laudes aggrcdieim,
, quanain ralione, ei qualia ab ipao aanciae Deiparaa
, - ubdoriDitionis lempore laudaia sint, osiondil artilU
, * - ciose ipsa loquendi formula, oraiionis ea compoti ( \ ,) liouem effugere, ei a i t : Gum Pairibue illia divino
Spirjiu afflaiia (et nos ipsis adessemus) teuipore ob , dorinilioiiis sancliasimae domioae noslrae Deipara?,

placoiseelque poat conluilum sanciis aniiaiiiibus
, pro virili cuique suo, ioGnila potenlia praMUtam di
vinje imbecilliuiis beniutem collaudare, id eat vo , - lonlariam condescensionem Dei usque ad corpus
, absque peccato, cseieros aacerdotes superabat m a , , gnus Hieroibeua, lolus quodammodo a corpore ab , ductus, lolus exira se posilure in byoanis ac laudl
bus, rerumque quas laudabal coiisorlium paliooa,
. " , ab omnibua laoi nolis quaro ignolia divioo Numiiie
\ afflaioa censebalar.Vcl iuqoe boc dicil, ab omoibua
, , , lam iis qui ipsum 348 noverant, quaui qui uoa no, ' *
verant; vel poiius, non dixit qood noscebaiur, aed
' , D O D cognoscebaiur; aiquideiu ab illis, inquii, no * '
scebalur, qui videlicet noverant eoruro quaa dice,
bantor valorem; cogaoscebaiar auieut ab iilit,
. \ qui isiarum laudum cokiludiuein aiiingcre nou va1

S. DIONYSIl

69!

AREOPAGITJE

lebanl. Videbaiur iiaque divino Numiue afflaius el

illis et his. Illis quidem, lanquam consciis ac scienlibus ipsum esse talem; bis vero, tanquam non i n leiligendbtis quas dicebanlur, atque ideo exisiimabanl, ilht divina quaedam esse quse vulgi captuni
auperarent, el divinis tantum eorumque stmilibus
viris digna forent. Divinarum porro laudum isiaruin pariem aliqoam me abs te audivisse metriiui:
tanlain divinorum curain geris, ut nunquam illa
perfunctorie percurras.
1H. Atque ul mtilta omiilamus quxvulgo atuil

. ,
, * ,
,
,
' .

\ ,
.

III. \
arcana, libique noia, vcl ideo DOla quia arcana p , , niyslfcaque, vel libi noia taiiquam supra vulgus
, ^ \
exsistemi, ac divino, bocimpnrsenliaruindiciinus : , , \
quomodo, cum mullos vellel insiruere, el quolquol ,
polerat ad Dei c u l i u m iradncerc, plurimis modis ,
auperasse plurimos praeceplores sacros, a quibus ,
,
divinus Magisier celebrabaiur, adeo ut nunquam
,
lanto soli C o n a i i gimus oblueri. Agil de illius coroposiiionibiis ac scripiis, unde d i c i l , i l a nobis
, ,
consciiy sunius, qtioniani juxla irilum illud: Notce
it ipsum , ita de nobis seniimus ac si ne divinis ,
fuidem inlelligendis , ue dicam eloquendia, sufll- , , . U6p
ccre possumus. Mulium v e r o a sanciorum virorum
*
babiiu atque scieniia disiamus; quin e o prae nimia
religione adducli sumus, ui de divinis oihil omuino
audire vel loqui auderemus, n o t i lanlum de iis quae , ,
ignoramus , venim eliara de iis qufe exacle nosoi-'C
**
,
,
iims, nisi nobis persuasum es&et, baud aequum esse,
, *
rerum divinarum quam quilibel cuin divina gralia
assequi polesi, scienliam negligere ; uli manifeslum \ . ,
ex eo qui lalentum non expenderat. Quin id
ipsum nobis quoque persuadeni, pulcbrum nerope
csse cum aliis scienliam snam communicare, n a - ,
mralia divinorum angelorum desideria , duin con-
venientem semper divinani conlemplaiionem deai-
,
dcranl; nec non eliam divinarum Scripturarum
ordinatio, dum probibel quidem ea quae supra nos , *
stint curiosius inqwirere, siculi Sapienlia Sirach

,
*
tcrutem 350
Pracipil vcro , ut discainus
ca quae possumus , u l divinus jubel Aposiolus, di~ ^&, .
cens : Et qu<e auditii , hcec commenda fidelibus ,
,
hominibus . Istiusmodi moniiis iuorem geren
les , quoad possibilem divinorum invenlionem
,
animum non despondenies , sed ei illos qui nostro
,
luodulo ac facullate sublimiora capere possunt,
aiixdio deslilui non ferenies, cum aliqui ex bac huuii
,
rcpiante doctrina noslra, sludio ac mediialione sua,
, ,
posseul ad sublimiorem aliquam notiliam ascendere,
, *
iiosipsos ope divina excilaviinus, el animuiu ad S C H ,
betidum appulimus, n i l i i l quidem novi ac pcregrini
afferre el expiicare praesumentes, sed minuiioribus \
duntaxai quaestionibus ea, quse srnnmatiin a sancto ( ,
) ,
divinoquc viro (id est enim, vere ) dicia
.
gunl exponentes , et pluribus plana faciculcs.
huadel: Aliiora te ne qucctiens, et profundiora te ne

* Eccli. , 2 .

- II Tim. , 2.

95

DE MVIHIS N0M1.NIBUS. CAP. IV.

CAPUT IV.

Uepl , , , , ,
xazdr , ,
ir .

Debono, , pulchro, amore, exttati, %elo ; et

quod malumnequt iit, nequ* exenixbui, nequ*
in entibus.

SYNOPSIS CAPITIS.
\. Ducet, bonitatem etse prtmum allribuium, divlna bomtale cuncia comhlere. II. bonUate
angelorum ordinei ac (unciiom;
liem animai earumque fecti/iata; timiliier animata$ ti inanma
las. III. Bonilatem , alque illa ip$a qum non $uni vocdn ut $ini. IV. Bonitatem kanc $
causam quod iint C<BU aique iltorum tnotus; SoUm autent e$$e imaginem dmna> boniiaiii, ad $e cuncta
convertere. V . , cur Detu lumen . VI. Zkum Inmen inlelleclile, et quanta sk ejut
cetlentia vi$. VII. Tradii, quomodo * dicatur pulcher pulchriludo, tinde ac qua ratione %\c ap; quomodo omnium ul cau$a, exhac * putchniudtM
congruenti(E.\\\[. Spiriitn Iriplici molu cUri. IX. lisdem moiibui pro capiusuo notiro* ammos . X . Omniaper pulchtum bonum , omniaque pulchrum bonum appelere. XI. iV* amori$ in Seripiuri* usurpari, iam verborum quam *ignificalionum ralionem habendam
. XII. Scripiuras aliauando nomen amoris nomini dileclionu \, vulguz nomen amoris pirilali$ non capere. XIII. Amonm exstaticum ette . XIV. Quotnodo Deut iil amor dileclio,
amabitit dtUciu* : qualis sii divini amoris eirculut. X V . Ex Hierolheo , quomodo omnis amor
nnitivut. X V I . Diilribuil $ amori*. XVII. Ostendit, quomodo divinui amor , Deum,
in Deum XVIII. Objicii, curdamones non expelant pulchrum bonnm, petitquid $ii malum,
el . X I X . , malum $ bono, qutdqvid * bonum , virluiem aulem vilio coniratiaru X X . Malum qua malum ad nihil ulile ; quidquid existil lecundum boni participalionem,
id quod exiistil; vitia prm se ( quamdam boni tpeciem 351
$ub qua appeluniur; malum purum
mon ex$i$iere $ed bono miuum. X X I . Malum in nbu$, dualiiaiem non principian, ud unila ei bonum pacificum; tualum auiem nec nec in . XXII. In angelit quoque
malnm. XXIII. Quin nec doemonet nalura $ua malos , sed defectum angelicorum bonorum;
auum ^%$ * X X I V . An, quid in animis malum $U, $$. X X V . tn
brutit ait quidem malum . X X V I . in nrum natura. X X V I I . in corporibus. X X V l l l . iVec tu
materia prima. X X I X . Sed privuiionem $ malam. X X X . Exponil, quid $il bonum malum,
el unde. X X X I . Bonorum aii unam, malorum mulias; bono propier bonum
oinnia. X X X I I . Malum ianlum accident; simul iradii, quid lit malum, quid ponil. X X X I I I .
Discutii, quomodo extianie provideniia suul aliqua mala, uttendit provideniiam nuiurat
inviolaias. X X X I V . Ait malum rem aliquam, neque poienliam, $ed <fe/tt/utn. X X X V . Imciiia
peccalum quate stf, quia in peccalo pcena dignum.
9

i.
, ' -
Ago ergo, jam ad ipsum nomen boni progrcdia , oi
mur, quod exeropie ab oipoibus divinilaii supra
, x a l - divinitalem attribuanl Iheologi, vocanies, u l arbi, , , tror, bonilatem ipaam essenliam diviuam, divini* \ ,
tatfs*** originem ; ei quia sic essenlia sua bonue
, , esl Deus, u i tanquam aubstanliale bonum , boniia\ , tera omnia porrigat. Quemadmodum enim sol
, ' ille noster non cogiiaiione aut voluniate, scd eo
- ipso quod est, illuminal universa quae quoquo mo \ ( , do lucis ejue siinl capacla : sic etiam ipsum bonum
- (quod non secus praestal soli quam priroaiva spe ) cies imagini obscurae) ipsamel subslantia s u a , re . - boa omnibus , pro cujusque capiu , lolius boniialis
\ \ \ \ , suye radioe affundil. Hia consliierunl omnes iniel\ \ , \ \ leciiles ac inielligenles substantiae, e i v i n u l e s , et
, - C operaliones; borum vlriule sunl, viiamque babent
, , \ \
sempiternam ei indeflcienlem, ab omui corruplione
, \ , \ ac morle, el maieria generalioneque liber, nec

non ab inslabili fluxaque , qu in diversa diversi ,
mode ferlur pernmlalione semolaj , el tanquam
, \
incorporeaB el immaieriales intelliguntur, el I
, ,
nienles aupennundialiler iiilelligunt, alque pro8

71

VARIifi LECTIONES.
in S. correclum erat, . * scilicel creaim scu parlicipaia*.
^, D.
\ , D. bar.

71

\ , S. , .

T0

S. DIONTSU AREOPAGITJS

prils rerum raiionibus illuslranlur; rursumque in . t>a qoae illia cognaia sont ana manera derivant.
\ ,
ManaioDem quoque a bouitate habenl; quin et
, , ,
earum firmitas h i n c , e i stabiliias, et cooservaiio ,
, ,
bonorumque pabolam pendet; e l dum illam appe \ twit, lam u l aint, qaam ot bene aint, oblinent, nec
*
DOQ i l l i , quantum fae eac, conformaotur, atque
, 85
boni apeciem prae se feruoi, e i , j u x u legis dicia- .
uien, inferiorea auos dooorum ex auuimo bono proluanaoiium participee redduni.
Tt

5H.
IodeilU8ordiiiearapeitnondiilee.352earitinini6r
,
conjunctiones, mutaae susctrptiones, inconfus
, , diatificltones, virtules ialae quibus inferiores addu* g *t
cuniur ad superiores, proYidenUae sup6riorura c i r - , 6ca iuferiores, cujuslibei virtulum auariim conser- ,
vationes, et iromutabilea in aemetipsas revolutionoe, , \\
eadera alque sumraa aommi boni desideria, et , ,
qusecunque alia in traciaiu De proprietatiffut atque
\ , \
ordinibui angelorum a nobis sunt commemorata;

qninimo etiam quae ad coelesietn bierarcblam &pe- \ , cunmiiangelicas lualralionee, gupermandan illu- , ,
miualiones toUosqoe angelic* perfeeiionia con aummalio, ex aniveriali cauga fonlalique bonilaie , ,
proflciecuoiur, ex qoa etlam ipaamet forma boni- , tatis ipais daU e t l coaceseuraque, at laiealem i n
, \
e booiuiem valeani eoaraiare, gintque angeli
^ * ,
elul inierprelet divinl s i l e n l i i , et Unqoam clara

lumina, quse in adyiia lalenlem indlcanu Praelerea C *. *
\ , \ \ " ,
post aacras islas tanetasque meotea, animae quoque

ac qoaelibet animarum bona aunt per bonitalem
illam, q u oiiine bonam guperet; inde provenil, ,
, \ Hlas Intelleclu praditag esse, Yiiarii habere substan , * ,
liatom, corraplionie expertcm, ut esae habeant
\ ,
WD angdis cotninane, poaainlque ad eorum viven\
di raiiooem atpirare, quorum ductu opiimo a d
bonorom omnium aummom bonnm promoveantur, ,
atque ex eodem promaoaniium illuminalionum pro " ,
caplu soo participes evadanl, donique boniforniis, . , ,
quantam poasont, gorttm accipiant, et quaecunque
alia in tractatu De anima gunt a nobie enuroeraia. , , ,
Porro, si de animabua qooque ratione caremibus , ,
; , ,
animalibosve loquendum, quae vel aerem tranant,
n

78

terramve permeant, aut buini replanl, vel in aquls I> ,

, ,
viiam agont, aat ampbibia s u n l , vel sub tcrra
.
recondila, aique in caveroa vivuni, vel quaecunque
\
simpliciier aniraa seosili vilaquo praesiant, hxe
, '
uiique omnia etiam per eamdem bonilatem et animantar, et viviflcantur. Plantx simililer omnes ex
, , '
eodem bono nutritivam moiabilemque v i u m ba .
bent; deniqoe substabtia quxcuuque anima viuque caret, per illud ipsuro bonam e x s i s l i l , a quo
81

et aiatum auuoi subglaniialem obtinuit.

Y A R I i E LEGTIONES.
, . Sc. refectio bonorum. Sar.: d cibu* bonorum*
, S.

, S. . Sc.
.
, . S. . , D. t k . Sar.
, D.
, .
.
, .
, . S.
7 1

7 1

7 1

7 <

8 0

8 1

77

8 1

7 8

DE DtVINIS NOMINIBUS, CAP. IV

H
Qood ai airteni tapra m oiimef sit (ati vere e*i)
El ( 5
) , { * \ bbnwn ipsun, e l quod inform* eet, foraac; e i i i i
ipso tolo id qaod M i b s u n t i a caret, sobeUoiia I
*
' " exeeUettiia; qaod inamree eat, vlia eat praaiantit, \ ekma; el quod meaiie expert e t t , 353 aoprema ett
- , eapletitia, e l qtwcanqoe hi bouo aual, rerum svnt
, \ lnforraiuiu soperemiiieofb efformaiiooU; e i al
, \ dktu faa ait, illud ipsom qood noa esl, illras qaod
, , supra m omnea e i , boni desiderio leneiur, qatu
^.
etiam iu booo vere evperaubalattiiali per omuiuiu
abtaliooem eaat cooteadit.
$

|1V.
* - S e d , qnod in medio praelerlapsam DOS cfTa, geral, ccelesiiam eliam principioruni et gtibtemti ,
Datkmum causa est bonum, ilem subsiantto hujiis
" , , caeleslie qtwe non augetur aeque mimiitor, et penU
, , tua noo varialur, e l iDOtuutu coategiig ctjrricull
, \, , YaaUaaiinl, 000 aonantiutn, ai iia loqai oportet, et
,
ordimin tteilaniro, e l pulcbrtludinitni, et (untiiiaM,
, , etinflxtonum eanrai, e l muliiplicig ctirgag vagaa , tia quoromdam siderom , et duowm himinaritiBt,
, ' ' qoa Scriplura vocat magaa , t i r c u l t o a , e i
, , - eoden, onde profecla suiit, reversioiiit, qaibna
, apud noa dieaet nocies diatiaguajiiur; e l mensea
, ,
atque anni deflmli ipsOs motus tqniporig, et eoruin
. *
qusein tempore aoni, tireuJo confectoe digiingutini,
* ; iiumerant, ordinant et contioem. Qiiid autetn dica , * - lur de ipaomei radio eolta! a summo eniui bono le , nen proflcisciiar, e l fmago botriiatis eat; quam. obrem bomine luminie booum laudatur, faaqvam
- appareal prlinam eteroplar In fmagine. Sicui eoira
, , bmiiua divioitaiia qu supra orania esi, a auprcmia
\, et provectiaaitnis subeUHtila aaquo ad exiremas por, - v a d i l , e l adbdc sopra omuea est, i u at oeqoe aupe, , rioree uai|uo ad illiue excelfeiiliam perlfngam;
, , , , oec inferiores ojua ambiium pertranaeant; qain
, , \ , poiiue omoia qitaa illamiDari poaaunt illuminal, at
, , , * creal, et vitam dai, et coniinei, e i pcrtlcil, et meu , aura eai eoram qua; eunt, el vum, ct nuracrue, e i
&, , \ , drdo, e i coniplexua, et caosa, atque flnis; sic edam
, Ingeos U i e , et lotoa tplendidtis ac aemper lucetia
, ,
aol imago expreata ett divinse boniiatis, qoaieoua
, ,
leDuissiintiai quid iitioa boni i n eo procut reaonal,
, * ei omnia quae eum participare possunl illuslrat, e i
,
luineu babel aupra exlenaom, quod iu univraaui
muuduiii qui cernitur, t a m euperiorein, luiu iofe, riorein, splendore radiorum euorum muliiplicat;

.
et ai quid eum noo participat, non est in causa i i u , beciltiiaa ant tenuitaa iacultalia iUumiitandJ, aed
' ,
poliua rem ipsam uoo esae expeditaia ad pariicipa84

87

88

8 8

G e o . 1, 16.
V A R L f i LEGTIONES.
.
li*git Maximut Scboliaates.
vel , D M . Sc.
, . 8 r .
, .; forlc legcudutn.
non est iu S. . Se. Sat

, l). P.
, S.
M

87

8 8

8 f

8 8

88

S. DIONYSII AREOPAGITiE

700

lionem i n m i n U , qnia non sit Monea ad admilten- 6

duin illud. A c revera 354
c sunl, quae
. ' \ radiuk solis practergreseug, illa q u ullra aunt illu- , \
inlitat, e i nihil esl eoruro quae cerni possunt, quo \ \ , \ , \ ,
non periingat sol Ingenti vi splendoris aul. Quin \ \ , \, ,
eiiaiu ad orlum corporum sub eeneam cadentium , \ ' *
cojifert, et ea movet ad viiam, nutrit, auget, per- , \ ,
Hcit, et purgat, ac renovai; et mensura est ae nu- , \
roerua teropesiatum ac dterum, et omnis nosiri ' . \
timporis : hoc enim esi illud lumen, tameisi lunc , \
noii erat flguralum, quod d i i i t divinug Moyges , ,
dialiiixisge iilud priinum dierum noslrorum t r i - \ , \ ,
duunu Atque ul omnia bonitas ad ge converiit, p r i - , \ {
maque, quae diapersa gunt, colligit, lanquam U D I - ) " , \ ,
Hca diviiiius e l principium uniialig, omniaque , \
ipsam ut principiuin, ut complexum, ut finem ap- ,
petunl; bonqmque iilud est (ut Scriplura sacra
\ , \

leautur) ex quo omuia coneiiteruni, et veluii a

, *
perfecueeima caasa producu sunt, e i in qua con- , \ , \
aisiunt universa, lanquam in fundo cuncta conli- ,
iienle cuatodiia, conieiilaque; et adquodomnia,
, $
tanquam ad flnem quaeque suuro, converlurttir, * ,
quodque appeiuiu universa, gpirkalia quidem r a - .
tioneque uteniia scienier, aensilia vero gengililer; , \
quae autem sensus suni expertia, ionato motu v i - \ ,
talis appetiiionig, et quae vila carent, ae tantum- , , ,
modo e x a i s l u i J l , vi quadam ad solius essentia* par- * \ ,
ticipaiionem propensa auut. Eadem clarissimae gi- , \ .
niilkudinis ratione lux quoque colligit converiitque \ , $,
ad se omnia quae videntur, quae moventur, quae i l - ^ , \ ,
, \ .
lustrantur, quae calescunl, quaeque univergim ra
. \ ,
diisejus perstringuntar; unde seu , noraeu
\
babei, quod omnia faciai , id est omnia servei
, *
salva, et congreget dispersa. Et omnia qu sen tiendi vim babent eum appelunt, vel u i videanl,
vel u i moveaniur, ei illominenlur, e i calescant, ei , \
deuique u i coniineantur et conserventur a luce. .
Non boc dico, ut amiquitas exiatimabal, quod sol sit Deus, et aucior universi, qui Iiunc mandam,
quem cerniinus, proprie gubemel, ged poiius, quod invisibilia Dei, creaixira tnundi, . qua facta
i n u , L a

$**t inteliecla conspiciuntur,

9

$empiurna ouoque } virlut et divinilas

5 V . Veram de bis in symbolica ibeologia. Nunc

' .
auiem inlciiectile boni a luce nomen nobis cele- jy ,
brandum esl., et diceodum quod is qui bonus est, \ ^,
lux inlelleciilie diciiur, quia ouinem roentem supra-

coelestem iroplet lumine intellecltli; omnem
355
auiem ignorantiam et errorem ex omnibus aniinis, , , \
in quibus est, ejicii, et fpsis omnibus lumen sau- ,
oium impertit, eorumque oculos menlales a caii-
gine ex ignoranlia circumfusa repurgai, et liberal, , \ \ *
e i excilat, aique aperii mulia graviiale tenebrarum
\
compreasoa et elausoa : daique prknum quidem
7

Rom. i , 20
VARIiE LECTIONES
\ , D.
, S. . \ , .
non babenl S. . Sc. Sar.
, . , D. , D. , D.
1 1

701

DE

D I V I N I S N O M I N I B U S , CAP.

,
, ,
, \
,
.
98

88

703

IV.

mediocrem splendorem; deinde, tanquam dcguslato

lumine, el oculis jam magis posl degtieiaiionem
lumen appeientibus, magisse impertii, ei copiosiua
fulget; quia dilexerunt niultum ; ac aemper eat
ulterias provehit proportione studii earura ad aeptciendom sursum.

vi.
Lomen igilor inielleclile diciittr illad bo ,
num qaod eat aupra omne luroen, tanquam fotte
,

- radiorum et effusio luminis Inundans oronem
, - mentem supramuudanam, et circummundanam,
, et mundanam ex pleniludine sua illuminans, et to, ,
taa earum faculiatea inlelligendl renovans, et om ,
nes conlinens, quaienus supra omnes tendiiur; et
, omoibus aiitecellena, quatenuf aupra omnes srat,
\ , , atque simpliciler oinnem principatum illuniinandi,
, , \
taoquam princeps luminis, et supraquam tamen in
, \ , 80 coroprebensam babel, et eopraquam habet, *l
prxbabet, alque omnia raiione et menle utentia
, , - congregal, e i in tinum copulat. Eienim sicut igno \ \, \ rancia errantes dirimit; sic adventua luminis con,
,
gregai et copular illuminatoe, perflcilque eos, et
, \
ad id quod vere eal convertil, a multis opinationi , , ,
bbs eos revocans, ac varios aspectus, vel, u i ma , gis proprie d i c a m , varia in onam veram et puram
, .
ac aimplicem cogniiionem contrabit, et uno lumine
1

unifico iroplei.

J VII.
C
Hoc item bonum laudalur a aacris theologis ut
, ,
pulchrum et ut pulcbriiudo, et ut diieciio t\ ut d i , \ - leclum, et quaecunque alia sunt divina nomina,

.
quibus ipse apeciosus decor et effeclor pulcbriiu diois deceuler noininaiur. Pulcbrum aoiem el
* pulcbritodo aunt disiinguenda in causa quae u n i * - versa in uao complexa e s l ; baec enim tn omni, , bui rebus, in pariictpaiionee et in parlicipanlia
dividentes, pulcbrum quidero dicimua, quod pul . cbriiudiuia pariiceps est; pulcbriludinem vero,
, ' ^ participaiioqeui cauwe onuiia pulcbra efficienlis.
, - Ipaum auiein pulcbrum auperesaenliale ptilcbrftudo
, - quidem appellalur, propler illam pulcbriiudinem

quam rebue omnibus pro cujusque modulo com ,
munical, in quaiilum est causa omnis pulcbriiu( ) ^ dinia ao venusiatis, dum 356
rebus omnibua pui . - chriflcaa fonulis sui radij dislribuliones lucis in
, \ , \ ,
morem afllai, oroniaque ad se , td esi vocai
, , (unde e i , idesl pulchritudo, dicitur) ei lola
, , , - iii toiis quasi iu se colligil. Pulcbruio vero voca, , , ,
lur, quod ex oinni parie pulcbrum git el plus quaro
, , * , , pulcbmm, e i laiiquaui semper exsislens, socundum
k

Luc. !, 47.
VARIJE

LECTIONES.

, .
, D.
, D.
, S . P . poslerlos non esl
in |>. P.
* uon babel S. . * , .
, H v S . , D.
, D.
8 8

8 8

188

701

8. DIONYWI AREOPAGITiE

703

eadem e l eodcni modo palcbrum, neque factuin, ^ , '

neque deetruciutn, neque atigeaccna, oeque de- ' * ,
crescens, nec ex pane ana pulclimm, et ex atia
uirpo, neqoe alias quidero pulcbrum aliaa vero .
; ncque ad boc pulchrut, et ad ilhid inconcia-
i m i n ; neqae bic quidem i i a , alibi vero aliier, * .
NCC ut aliia forraosum, aliis vcro deforme; sed ut ,
ipsiim socundum se aique eeiuni imiforme, semper , , , *
ei8'slcnspulcbrum, alqoefoutanain universi palchri
piib britutlinem in seipso eminentcr anticipans, pra> ,
babeusque. ipsa enim natura simplici ac super- , ,
naiuraii pulcbrorum univeraoriun oinnis pulchri- , , (
ludo, et omoe pulcbrum unifonniter aecunduui
causam prarexsisiil. Ex boe ipeo pulchro rebus om- )* , *
iiibiis obtiogiij ut sint eingnla secundura propriam * \ ,
ralionem pulcbra; et propier pulcbrum sunl omnes

congrueolis , et amiciliae, e l communicaiionea; * ,
e i por pulciirura cuucla conjungunlur; alque pnl- .
cbruiu est otunium principiuin, u l cauea efficieiia, ,
e l moveaa, et universa propriae pulcbriludinis , ,
amore continens; e t u l finis omnium, aique id quod

apVelitur Unquani causa flualia (nam pulcbri gra- .
lia cuucia fluni) e i exemplaris, quia secnnduni i l - .
lud omnia definiunlur. Quamobrem idem e t i pui ,
cbruin alqve bonuui, quoniam omnia aecuodiiHi
, , , omiieiii caueam pulcbrum ct booum appeiunl; et , , ,
nibil est iu rerum naiura, quin pulchrura et bonum
" , , partioipet. Audebo edam hoc dicere, id quod non , ,
est, pulcbrum et booum pardcipare; lunc eoim eat ,
ipsuin pulibrum et bonum, quando in Deo laudaiur
\
aupra gubstaiitiam, aufereiido univcrsa. Denique Q
boc unrnn bonum el puicbruin gingulartier est om- , , , niuni mullorum pulchrorum et bonoruni cansa. Ex
, , "
bocreruin omoium gubslantialeg exgisieuli, unio-* ,
aes, disiinctioneg, ideniiiaies, divereitales, foedera
, ,
conlrariorum, rerum unilarum frnpermigtioneg, , , *
providenti superioruro. mutua conaoriia reruiu
,

qux gunt ejti&deiu ordinie, convergtoneg ioferionim
, .
oiuuiumque guimciipsoruai conaervalrices
357
iinmulabileeqae mansiouea ac flrmiiates. E t rursua omnium io omnibos pro cujuaqae proprieuie <
uiuoionef, et congrue&iise, toconfugxque amicitiae, e i cooseiiaioues tioiveraf, oec rerom iu hoc o o i verao coniemperalkmeg, Sndisaolubiieaque complexug, e l oorum q u fiunt perpelua aoccesaiones,
siaius ooines, motugque meniium, auimoruro, corporuro; slaiua enim est oninibug atque roouig
quod oiniii giattt moluqoe superiug exalana , reia quamlibei in propria ratione firuiat, e i ad proprian
dirigit motioueiii.
8

11

1 8

|8

1 8

5 VIII.
Denique divinae menles dlcuntur moveri- circula- D ,
\ riier quidem, dum priiicipio flneque careoiibas
pulcbri booique apleodoribue utiiualor; directe au- * * ,
lein, qnando ad inferiorum providentiaro proce- ,
thint, recie omuia dirigeado; oblique vero, dum * , iiiferioribas conauleoles in eodem a u i u perpeiuo ,
18

V A R I i E LECTIONES.
, D.
' ' , D. S.
, S.
, S.
,
D. Iiem .
, S. . D. ^ , .
, .
aubdil S.
. " -ca: i s D. S. . Sc. Sar. , D.
8

1 8

1 8

1 8

1 1

1 8

18

1 1

18

705

D E DtVtNlS NOMINIBUS, C A P . I V .

JOb

maneal, circnm bonom et ptifebrufj, ejaadem ata

,

tas causam, semper veraanles.

IX.
Aiiiiui autem motus orbicularie est ejns ab ex ,
traiieis in aeroelipeum introiioa, spiriialiumquc
,
, ipsius facullalbm unimoda inflexio, q u s quaai in
, \ circvlo flxum et ab omni errore liberom moium ei
iribuil, et a multit rebus extraneia ipsum convertit
,
ac eoliigit princum ad ae, deinde, qvaai ]ani unioe
, , ,
roodi effoclura, conjunclia uno wodo faculUlibue
,
conjungii, atqae i u demum ad pulcbrom ac bonuui
, ,
nianadtrtrt, quod supra omnia q u tunt e l enuai
, .
et idem, e l sine priocipio et aine fioe esi. Obliqao
*
$ , vero cielur- animus, qoando pro capiu suo notioni " , , boe divinis iUustratur, non apiritali quidem unilo
modo, aed cogjlando et Jiscurrcndo quaai permi . *
ada fluxitque acliooibus. Direcie vero movetor,
, IvtxfJ
", ( , , quondo oon ad seipsam ingreditur, neque siugulari
motu tpi?ilali fertar (nam hic molus cireularia ,
) ,
, - u t d i x i ) , ted ad ea quaipai vicioa sunl progrediutr,
, e l a rebas exiernis, non aecua ac siguie qtiibusdani
variis ac multiplicibua, ad simplieea et aniiaa con .
tenplalionet revocalur.

IX.
,
,
, ; , Q
, ,
" *
&, , $ , ,
. , * , ,
, ,
, , ,
, , , , , , *\
, ,*
, ,
, , , ,
, , , ,
, , , ,
8, , , ,
, , , , D
, . , *
, , \
,
* ,
,
$, ' T O t * ,
, , , ,
, , ,
, * ,
11

19

Danim if iiur i r i u m , pti et aensiliom, in bac reroin u a i v m i t a t e m o t i o o u m ,

siaioumque

ac

firmi-

laioro c a u t a , e l c o o s e r v a i i o et GnU, est b o n u m

i l l u d p n i c b r a m , q o o d eat s o p r a a t a i u m otnnem a c
m o t a m , por q o o d , et e x q u o , et a d quem et cujaa

graUa, a t a t M omnii a c motoa exsUtiu Eieaim e i

i p t o ; e l p e r ipsura, et subatantia, ZSS

om-

uiiiveraa)

naturae

er

n i s * t BMDlie et aoimae,

alque

parviiatet,

magnitndinet,

aaqtuliuies;

o m a i u m , et roram p r o p o r l i o n e s ,

measura?

et c o n c e n l u s , e t

coacreiioftef, l o t a , p a r i e s , o m n e u m i m e l m a l t i ludo, ^oajanctiones

pardum, omnia mulliludiiiia

c o p u l a i i o o e s , perfeclionee (oioruoi,

qnale,

quan-

tum, q u a m m a g n u m a u t p a r v u m , inAniliini, coinp a r a i i o o e t ^ a e p a r a u o n e e ^ a i n i a iaAniias, omnie

flaia,

definiiiones o m n e s , ordiaea, exceUeotiae, e l e m e n t a ,

, o m n i s subeiantia, o m u i a l a c u l i a s siye p o t e s u a , o m n i a a c l i o , omnis b a b i i o s , o m n i s sensos,
i n i e l l i g e n t i a , omnh laciu,

omnis

r a t i o , omnia

oinnis

acienUa, omnle

c o p u l a l i o ; et s t m p i i c i i o r ,

o m n e q o o d o x pulcbroet

bono exaiatii, e i i n p u i -

c b r o et bouo est, e l ad p u k b r n m et b o n u m eanvert i u i r ; o l qwecttaque s u n i e i

fl*t,

propter p u l -

c b r u n i et bonom aunl e i flant, et c o i u u a in ipaum

iBtuoMur,

ot a b ipao

movenlur

ei

conaervan-

l u r , et i a t i u s g r a l i a et p r o p i e r ipeot e i i n i p s o
otnno p r i n c i p i u m exemplare,

finale,

efficien*, for-

m a l o , m a i e r i a i e , e i deniqii6orone'priDcipiuro oiiiaU
9

V A R L E LECTIONES.
tt , D. ? , . ", D.
D.
, D, .
, . " ' , .
anbjnngiint . . D. ' , quod babet Sc., sed prarlerniilliU
.
M . . , D.
, 8 . Sc. * .

1 8

e T

1 1

707

8. DWNYSII AREOPAGITjfc

70*

consemlio, omnis infe; e l , at aimmatim dicam, \ * \

, \ * \
omnia qu unl, ex pulcbro e i bono exsittanl, et
, \ , \ .
omnia quse non sum, in pulchro et bono sunt * u prosubelanlialiler; e l esl omnium principinm so" , , ,
praquam principiale e l finis topraquam perfectua;

,
Qnoniam ex ipto, ti per ip$um, el m ipso, et adip$um
, , \
omnia, aicai ait Scciptura <i. Universis igilur piil, \ \ oV , \
cbrum et bonum desiderabile et aroabile est et -ab , \
univerwe diligilnr; et proptcr ipsiim,et ipsius causa
, \ ,
et inferiora amant superiora, convertendo ae ad e a ;
\
,, \
et quae sunt ejusdem ordinia amanl similia, coramu ' , \
nicando; et majora minora, providendo e i s ; et
\ , \
singula seipsa, conservamlo ee; et omnia, pnl- . ^^
rbnim e l boiium expelendo, faciuni ct volunt,
, \
qu&cunque faciuiU et volunt. Qutn et hoc vere au'

#,
,
'
,,

'
'
1 1

demui dicere, quod ipse qui esi omnturri cansa,

, , ,
propier etceilenliam bonUaiis ombia amat, omnia
xaV
facii, omnia porflclt, omnfa continet, omriia c o n . ,
vcfMil ad we; el esi divinus amor bonus boni pro- ' ,
picr bonum. Ipse enim amor divinus, qui bonitatem
,
in iis quae eunt operatur, quia prius exslitit in

bono wperlaie, non sivti ipeum in se eine foettt nia- .
nore, sed potius movil euni ad operandum aetundum excellentiam irltilia suac omnium rerum dkciricis.
M

XI.
359
Neque vcro nos qntsqnam putet contra
\
Scripturas anctoritaiem amorie nomen cclebrarO.
.
Esienimarattorie alienom, ut optnor, et absnrdum, g , , xa\ " ,
, * \
non vim ipsam institatl altendere, sed verba; ne ,
que boc propriom esi eoram qui rea tfivinas iniel , \
ligere cupiiint, ted tonoa exiles aucapaniur, eos , , \
demque extrinsectra aore tenns adroiltunt, neque
ecire volunt, (jnid bujascemodi dictio signiflcet, e i ; ,
\ '
quonam modo aliis eliam verbfe sequipollentibu8 et
explanaioriis slt exponenda, aed addicti eont ele- , menlia ac lineis qttao inlelligi non poeeunt, gylla- , \ * ,
, \ ,
bisqueet verbis incognitia, quae illorum inielleclum
, ' \
miniroe ferianl, eed exira eircum labra et aures
\ ,
eotnim perstrepunt, quaal non Yiceat qnatoor per
\ ,
bis duo signiilcare, ant simplices lineas per lineas
, rectas, aui maleroum aoliim per pairium, aut aliud
, "
quodlibei per id quod in plurimit oraiionls partibus
9 1

sequivalei: cnm recta ratro doceal, elemenlis, gyl- D * ^

pi?**
<")
labis, diciioniboa, acripiis, verbisque nos u i i pro- , \ ,
\ , \ , \
pter sftnsua, adeo ut cum anima nostra inleUigendi
faculuiibos ferlur in ea q u s inlellecm percipiun- ,
\ ,
tur, tum frusira sensus una cum sensilibus adhi \ \ ,
beaular; aicut etiam virei inielligendi, quando
**, *
aniinaiam deiformia effecta per ignolam onionem,
^
lucis inacceaase radiis exoculatis ^tiaei jactibus to
, ). "
ingerii Quando auiem mens periensilia studet ad
coniemplaliicea illaa inleiligenlias exeiiari, prse1

^ Rom. , 36.
V A R l i E LECTIONES.
, . D. , . Sc. ", D.
\ , .
*,
,
. nluut.
, S. . *D.
, icat
e.lx.alt.\t.
, 8S.
,
, D. * , . Sc, " , .
,

7*9

DE DIVINIS NQMINIBUS, C A P . IV.

71

, - elanlissim omniom gunt perspicacissimie eensuum

, trajectiones, u i apertissimi sermones ac clarisaimje
, , - visiones; quippe, qaando illaqua sensibus objecia
, \ auni miuime liquent, turo otique sensus res eensiles
. roonli porrigere mlnime possqnt. Sed ne haac dl &>, cero videamur, utdivina scripia immuternus, a u diaoi illa qoi nomen amoris criminanlur : Ama i/r
, *
4

. >[\,

lam

: honora eam ut compltciaiur

* ,

. \

4 4

inquit, et custodiet : % illam

9

: e i quaecan*

que alia i n amaloriia de Deo sermoiiibus celebranlur.

XII.
* \
Atqui visum est quibusdam noslris sacramm
, TJ Scrfplurarum Iractaloribus, nomen amoris diviniua
\ esse quara nomen dilectionis. Scribit enim divioue
. \ - Ignaiius : c Meos amor crucifixus esi. E t i n iis
\ q u aditum ad Scripturam prseparant, queiqdam
.
inveniesdedivina Sapientia aieniem, Amator (aeiu$
,
ittm formas illiut . Quare ne propier boc nomen
. \ amoris meinamue; nec ullus de hoc noroine
300
eermo nos inoveai, aut terreat. ihi enim videniur
, \ ,
tbeologi exialimaeso qoidem commune nomen esae
, - amoris et dtleciUmia, sed atiribuisae divinis Scri .
pturis verum amorem proplcr hujusmodi hominum
, ' , lurpem mentis aniicJpationem. Cum eniro verus
, - amor oon a nobia aolum, sed ab ipsis aanclis Scri ,
piuris, ut Deum decel, laudelur, vulgus bominom,
\ \ - cum non .percepisscl illam unifurmiiaiem quam
.
di ,
, C viuum nomen amoris eigniflcal, convenienier aibi
' ,
ad amorem paiibilem et corporeum alque digira
ctum delapsum esl, qui non est verus amor, eed
>. \
iaiago, vel poiios lapsua a vero amore; muliitudo
, \ ,
enim non poiesl cogiiaiione capere illud singulare
* \ divini et unius amoris; qtiamobrera tanquam no , \ ' men, quod vulgo videlur durius, ponitur in divitia
' ' , \ Sapientia, u l vuigua ad cognilionem veri amori*
elovetur et erigatur e i ab ea, quam ilii inessecon . , , cipit, indeceniia libereiur : et in nobis rursus, ubi
' * aRpenumero auquid absurdui/) bominestcrrae affixl
cogilare posaent, ponitur noroen quod honesfws
videiur. CecldU, a i l quidam, dileaio tua in me,
\ * $icut dilectto muliemm : quoniam eacri theologi
. \ \ ^ nomeu diheclionis e l amoris adbibent aecundum
, \ divinas alocuiiones, ut eamdoro vim babeant apnd
, - eos qui divina recle audiuni. Esique boc virluiis.
, \ \
cujusdara unifica3ac collecliv excellenlfirquo con , \
temperanlis, qua3 in pulchro et bono per puichrum
,
et bonum pracxsislii, et ex pulcbro ei bono propier
, - pulehrum et bonum emanat, continetqoe quidem
- aequalia per muluam connexionem, superiora vero
.
ad inferiorum movet provWenliam, inferiora porro
per cooversionem quanadam superioribos inserii.
' Prov. iv, 6, 8. Sap. v m , 2. *II Reg. i , 2 6 .
4

11

V A R L E LECTIONES.

, . Sc.
,
,
. Sc.
, S.
non est in S.
e*i in
ba, S. D. " , S. , ~
D. ~
Sc. * , . ' , D., forie .
P. D.
, S. P.

4 1

46

4 1

S. DIONYSn AREOPAClTiE

711

XIII.
,
, .
,
*
* . \ ,
,
, * ,
, , {j} *
diviao ore a i t : Vho ego, jam non ego, tripit vero i*
me Ckriitut ; lanquam verua amator, et qui ex- , , ,
cesail, ut ipte ait, Deo, el non jaro vitam aaara, , **,
aed amati tanquam vebementer dileciam vivem. . \
Audendum eat hoc etiam pro veritate, dicere quod , \ ,
ipsemet omniirm auctor, pulcbro $61 et bono \ " *
omnittm ainore, propier exceileniiam anmroam , ,
amaloriabonilaiis eiira te per providcmiasomniuui ,
reran exsistit el bonilai* aique ditoctione et anore *
teJaii deliuiiur et obtectatar: ei cem ait aupra
onmia ei ex omnibua exemplaa, ad omnia damiui* *
* lur aecuridum potesittem 8upra8aba laotialem, qoa
cxira ae non egrediendo exit. Hanc ob causam pe- , *
riii rerani divinaram xetolem illum nancupaiit,
qood magno ei benigno renim amore tenealur, , ,
easque ad iptias amalorii detlderii lelura provocct, \ , , 4atqoe adeo senietipce qoodamroodo idolem pne- , .
aiei, al cui ree deaiderabiles aim zelo dtgn, et , \ ,
qai reram, quibue providet, xelo afficiaiur. Deni- ,
qoe onnlno polcbraro esl el bonam, quidquid ama- .
bile eat et aaior, al in pulcbro boooque praecollocaiar, e propter polcbnnn ei boonm est, et fit.
Eit pnaleroa divinas amor exttaiicoft, qai noo
tfnit etae euot eos qui sont aroatores, ted eoran
qooe amant. Atque boe decUrant qaidera laperiora,
qna* Inferioram 6uni, per eommdem provtdenilam;
ci q u ejvsdem generis swit, per mulvam cohav
reniiain; ei inforiora, per divifiiorem ad aoperiora
oonveraioneni. Unde diviaiis Paalns divino ieto
amore captus, ei viritilis exatalic* particepa faclus,

|XIV.
Quidporro Undem slgoificare voioot theologi, C
cum aliquando qaidem Deum vocant amoremei d i lectionem, quandoqae vero amabilera ei dilectum^
Uliiu quidem (scilicel amorie el dilectiODis) aocior,
et lanqoam producior ac geoeralor eat; hoc aulero
(id esl amabilie el dilecius) ipse esl. IIlo quidcro (id
ett aroore et dileclione) movetur, boc auiem (id esl
ataaaabiliael dilectos) movet; quia ae ipte adducil, et eibi addotit, et movef. Hac aaiom raiione
dileclum el aroabilem eom vooaoi, uoqoam pulcbron et bonom; aaiorein vero rursai et diiecUonem, tanquam viro molricem, el iuraain trabeatem ad ae, qui tolua est ipaum per ae pulcbrum el
boDum, et Unquam manireeuUonem sui iptius per
teipsam^ ot benignum processum eximi illios
unionU, et amatoriam moiioDem, simplioem, per
aeroobilem,pcr ae opennieu;, praeexaialentem in
booo, a tx bono in ea quas aual r e d u B d a n i e m , ac
rortQi ad booom revertenteaa. Qoa in re ei Auc et
D

f ol ,
, ; , ,
- .
, *
.
" , *
,
' ,
' ,
' ,
, , , , , ,
, \
. $
, , ,
, , , , ,

GaUi. , .
YARhE

LECT10NES.

, Sc.
, $, . * , RL
itetu babcl S. , . . Sc. " * , S. , . " , .
e t

714

D E D W N I S NOMINIBUS, C A P . IV.

, , xa\ , - p r i n c i p i o se carere Jivinns aroor excellooier Q*U. xal

d i l , tanquam eempileroiM circulus, propter honuitt,
* ex bono, bono, e i ad bonum indecliaabiU o o a ,
vereione circumieaa, eodem, 01 secqDdum idem,
.
procedeaa aeroper, e l nianene, et remeatis. Ifec
etiaai inclyius iiosier in aacrts inUiator divino Spirilu afflaius in amatoriis suia hymnia exposuk, quoe
non abe re fueril commeaiorare, 61 quasi sacrom quoddam caput hnic nosiro, aermoni de amore a l loxere.
M

362

.
, , , ,
, ,
, \ ,
& ,
' ^
.

Bierotkei $ancti$tlml triri verba ex hymnii

amatoriu,

Amorem, sive divinuoi, sive angeUcum, sive s p k

rilalem, animalera, eive naturalem dixerirtiu*,
vim qnamdam eive poieatatem eopuUtHem ctcomniiacentem inlelligarous, superWa quidem moventjem ad providenliara inferiorum ; ea vero qoa> sunt
ijesdem ocdinii, ad moluara comrounicatioaem, e l
novieeime ea quae snut i n f e r i o r a , ad coovertendom
ee ad fonettanttora et praepoeiia.

{ iVl.
Ejutdtm vtrbm e* itidtm k$mni* amaterim*

rar .
, ,
\
, , ^
'.\ ,
,
.
\ ,
\ * xaV
,
,

,

.
8 9

6 1

Quonjam ex uno antores midtos ordinavimws, ordtoe rectnaendo qiiales mundialium et tupormundiaUum a m o n i m noliones ac virlates exsitterenl,
quibus, juxta ralionem asaignaiaip, spiritalium et
injelleclu pncdiiorum ajnorum ordinea diatinctiO"
neaque pnaceKiiul, inler qnoeilUqui seipeis intelle^Ule^ac dtvini, bonU qui i l l k vere sunl amoribua
prsafectt, ei a oobis proprie laudati sunt. llodo ileruro a l i i u s repetoiilea, omnes io anoqi conjurn
clanique aroorem, e i eorum omniam pareaiem colUgamug a i m u l , et conferamaa ex iDullis ; prioiuiB
iu doas eorum auialorias omnino virea coolrabeotes, qaiboa onmibae praeetat et aDteoellit i n coroprebetiaa Ula onanie amoria cansa, qaod etl
omnibue superior, et ad eam p r o cajoaque capla
reram oronium lolalia araor tendal.

| XVII.
& .

Eiwdem ex iudem hymnii ama(orU$>

" , tU D Age vero, bis iterutn k i iinum colleclis, dicamua,

% - onam esse sbnpUcon tirtalom, per moventem

unllivam qoamdain roielionem ex booo ^iaque ad
, '
exirenuim eonim q o exaistonl, e i ab Itlo ruraus
, ' ,
coneeqoeoter per omaia ad bonam, ex eetpsa, |i^r
* ,
aeiptam, i n aeipsa setpsaHi revolvcoieai, e i a d
*
aeipsaiD semper eodom modo reverieolcro.
1

S XVIH.
* \ (

Aiqoi aliqoia objiciat: S l ptrfdiruro et bonlim

omnibus amabile et deslderabile alque dilectuiu sit

LECTIONES.
ab hocloco ad doas uaginaa e i dimidiaUm ante ba verba , ,
eoHiineniur, in impresaia codieibue deerani, babeni uianuscripii, veierea taierpreiea expreasenint.
, .
' , .
\ , . Sc.
, S.
, S.

9 9

e t

9 9

. V i i .

P A T B O L . G R . III.

23

715

S. DIONYSH AREOPAGlTiG

(tcsUlcral ervJm ilUid etiam il quod non exsiatil, ut

dictom eel, et tiiquo modo in ipso ease contendit;
qtiotiiam 363
ipmm eel quod formam rebm for*
ma carentibus tribuit, et ta ipso eiiam id quod
non esi, supra essenliam diciltir, et ei) qnomodo
iurba dxmonum non expetit hoc pulcbrom et 1K>
n u n i , scd aflixa maierix, atque ab illo slatu, quem
angeli boni appetilione obtineni, prolapea, catiaa
eat maloriim ommum taro sibi quam aliis, quae perverli depravarique dicwuur ? aut quoraodo genus
d&montii, ex oiuniiio bono produclum, boni forina carel ? vel quomodo bonum ex bono faclum mtitaium esi? et quid esl quod illud depravavit? et
quidnam eiiarti malum esi t ei ex quo prlncipio
conaiilil ? el quanam in re exsisiit ? et quomodo

\ , ,
*
, '
*)
,
,
' , ;
,
; ,
, ; ,
; ,
; ; ;
,
bonus illud producere voluit ? quomodo item vo- ; , ,
lens poluil ? Qiiod si malum exsisiat ex alia cauaa,
, , ;
quaenam alia rerum causa est, preler bonom ? ;
quomodo vero etiam exelanle Providenlia esl roalum, aui omniao iacium, aut non penilus aublammt
quomodo etiam eorum quae gnnt qaidpiaro pne bono iilud expelil ?
M

xix.
,
H * c fortasse dixerii qui i s u ignorabit, noa autem enm rogabimus, u i aitendai veritaii, idque
primuiD dicere non verebimur: Malum non esse ex ,
bono ; ac ai ex bono est, non esse malnm ; nenue ^* " ,
enim ignis est refrigerare, neque boui fncere non \ , -
bona. Si etiam ea qnae stml, omnia ex bono eunl , .
(nalura enim boni est, producere et conservarei; C 1
, (
mali auiem, cornimpere ac perdere), nibil eorom *
quae eunl ex malo est, ac ne ipsum quidem malum ,) . *
c r i l , siquidem etiam aibi malum esset. Quod nisi ,
iia sit, malatn omnino malum non erit, sed habet . \ , ,
quamdam boni, secundum quam omtiino est, par- , ' \,
i t m . Et ai ea qtia sont pulcbrum bonumque appe- ,
lunl, et qoacunque agunt, propler id quod bonum ,
videtur, faciunl, oninisque reram inlentio cum ,
principium lum flnem bonum spectal (nibil enim, ( , ,
mali naiuram speclando, facit ea quae facil), quo- *) ,
nam pacio erii malwm in rerum natura, vel omnino " exsistat ejuscemodi boni appeiitu desiiiutuin? Eniav- ; , \
vero s'i res omnes ex bono einl, bonumque aii s u - " ,
pra res ipsas, id quod non eei, ]am in bono eel, , * - ,
malum vero nequaquam est; alroquin non est pla- ^ ne maluro, nec id quod non e&t; nibil eniro eril id
, . *
qood omnino non est, nisi secunduin modom
quemdam etipraessentialum in bono esse dicatur. \ .
,
Bonum igiliir erii, el eo quod omnino esl, et eo
, "
qnod 364
multo prius ei superius localuro. Malum auieui nec in iiseal quae aunl, nec in iis , .
quae non sunt, sed eo eiiam quod non eat, remo- ; . ,
, ,
tius est a bono, lanquam aiienum ac minua ena.
" Unde igilur esi malum ? dicet aliquis. S i enim ma9 1

99

71

n o n

VARIifi LECTIONES.
, . sic S. . ... . , S. D. , non est in 8 . .
cr
^ bic in . quaternio deerat,
quem
, D. , S.
. " .
,
{ AvA
pagiiue hinc qualuordecim compleciunkur.
, S.
In S. Sc. deeet boc verbum.
ioYov, S. P.
eT

99

1 9

TT

DE DIVIMS NOMNIBUS, CAP. IV.

7*7

vv . \ - eat, vtrlus et vilium Idem eunl (propor, . done scilicel lotius ad toturo, el p i n i s ad partem),
\ , aut eahero id qaod virluii repagnal non erit ma \ lum. Atqol contraria sunl temperantia ei intem peranlia, joatilia ei injusUtia. Neque vero dico
% illaa esao contrarias, in quanlom prodeont a |
, et Injualo, ot a. lemporante atque iniemperanle;
, " - veraio eliam prius qoam viri probi ab improbo
. 06 , dieorepaniia forie appareat, jam in ipao animo a
' , ,
irlulibus viifa discropant, el a ralione diseident
, , . penurbaliones ; quapropier neceaaarto conceden , * dum esi, malum aliquod esse bono conlrarium.
. " Nequeenim sibi bonum conlrarium eel, eed utab
i , , uno priiicipio unaqne causa profectum comiuu . ntone, ronjunctioue, amiciiiaque gaudet. Neque
, , eitam minus bonum roajori advertalur ; qnia neque
' , . " id quod miiina calidum aut irigidum eat, mag* ca - ; lido frigidove contrariatur. E s l igilur in rerum na tura, ealqoe aliquid, el opponiiur alqne adveraa, tur bono maium. Et eato corruptio sit reruni, non
Umen hoc penitua extgrminat matam e
aa.
tora,aederlt iiludeliam aliquid, el ad rorum conferei genorationem. Annon frequenlor uniua corrupiio allerjns esl generaiio ? Aiqui mabiBi hoc modo ad univerti picniiodinom conducet, ae per se
fadet, u i reram utrfversiue bon sit imporfecu.
1 9

rerura

XX.
Ad haec autem vera raiio reepondebil, malum
,
qua malum nihil eonferre ad esaentiam aut rerum
j ,
generalioneni, aed, quantnm hi ipso eel,
' . *, subalantiara lanlufti depravare alque abolere. S i
^ ? , - ^ qois aalem diierit, noc ipao rernm generatlooi
anbservire, duro allerias corraplione praxtal alieri
, , * j
* , genilurain ; reepondendum olique, non quaienus
. , eorroropit perQcere generationem, quia quatoua<
' , corrumpit malum eel, nam ut sic taniam deatruit
Jj ac depravat, com generatio et easeniia per bonum
* , , fiani: atque adeo malum ex se quidem erit cor .
rupiio, subservil autem generationi per id quod bo \ , num est, adeoque qua malum neque res est, nequo
, rea producit, sed per bonum et res esi ei bonuin,
, , producilqne bona. Quinimo non eril quidem
, , \ idoro eadem 365
P
bouum et inaluui,
, neqoe eadem polenlia sub eadem raiione cor, , \ , rupiio el generaiio, noque ipea vie, aul ipsa
* corruplio; ipsum enim maliiin neque est, nequo
, , rybonum esl, neque generandi y\m babot, neque res.
\ - neque bona facil; bonum auiem quibascunque per - fecte ineet, eadena et porfecia et simplicia atquc
*
integra bona reddit;quae vero minus ipsum parti cipani, imperfecta bona sunt et periuisla, propler
, boni privaiionem. Sed malum penilus non esl, ue , , que bonum neqoe baiieflcuin est; vcrjm id quod
, , magia vel miuns appropinquai bono, pro sua por

reruw

11

e x

a r t e

e l

99

VARIifi LECTIONES.
, S. .
, S. . D. , .
, S. . D.
,
D. , .
" , .
, .
, frequens antem lnijus nominie cuui
artieolo acriplnne varicias in exeinplaribus, in aliis , , e l c , iulegre : in aliia coaciae
, . Semel adbionuiase suificial, cum seneus varietur. * , S. P. 0.
w

f t

>

84

8 1

8 1

704

S. DIONYSII AREOPAGITiE

705

eadem e l eodetu modo palcbrum, neque factum, ^ , \ * *

deetrticiuin, neque augescons, oeque de- * * ,
crescena, nec ex pane una pulcbrtim, et ex alia
.
itirpo neqoe atias quidem pulcbmm aliaa vero
n o n ; neque ad hoc pulcbrvm, e i ad ilhid inconcin- *
i i n m ; neque hic quidem i i a , alibi vero aliier, * .
NCC u l aliis forroosum, aliis vero deforme; aed ut ,
ipsuiii sccundum se, aique aecuiii uiiiforme, semper , , , *
e i s stcns pulcbrum,aiqaefoutanaiu universipulchri
puh hritudinem in seipso eminentcr anlicipans, pra> ,
babeusque. ipsa enim naiura siiuplici ac super- , ,
naiurali pulcbrorum universoruin oiiuiis pulchri- , , (
ludo, e l omne pulcbrum imiformiler secnndiiui
causaoi prxexaiaiit. Ex boe ipeo pulchro rebus oin- ) , *
iMbue obiiogit, ut sint singula aecundum propriam * ) ,
rationem pulcbra; et propier pulcbrum sunl otnnes tj

,
congruenlia?, et amicilKB, et comiuuiiicaiiouea;
ei por puldirum cuncta conjiingiinlur; alque pul- .
cbrum eai oninium principiuin, ut cauea etlcieiis, ,
, ,
c l movens, ei univerea proprise pulcbriludinia

amore cooiinens; et ut finis omuium, aique id quoil

apVetilor lanquam causa UnaJia (iiam pulcbri gra-
lia cuucia fluni) el exemplaria, quia secwiduiu i l - .
,
lud omnia definiuniur. Quamobrem idem eal pul , , , cbruin alque bontini, quoniam omnia aecuodiiHi
oniiieiii cauaam pulcbrum ct bonuiu appeiunl; et , , ,
, , uibil est in renim nalura, quin pulcbrum el bonum
pariioipet. Audebo eiiam boc dicere, id qaod non , ,
esi, putcbrum et boDum pardcipare; tunc eniro eat ,
ipsuin puljcbrum et bonum, quando in Deo laudatur .
eiipra iubsumiam, auferendo tinivcrsa. Denique C
unmn bonum el pulcbrum singulariier est om- , , , iiium mullorom puichrorum et boiiorum caosa. Ex
, ,
boc reruin oraoium sobstaniiales exsisientis, unio- ,
nes, distinctiones, ideniiutes, diveraitales, foedera
, , eonlrariorum, rerom uoilarum itopermisiiones, , , *
provideuti euperioraro. niulua conaonia reruiu
,

qux aunt ejnsdeu) ordinfe, conversiones iuforionim
, .
oiuuiumque auimcdpsorum eonaer?atrices 3 5 7
iinmulabileaque manaionea ac firmitates. Et rursus omnium omoiboe pro cujotqne proprieiaie <
tiiuntonef, e i congrue&iia?, ioconfusaaque amlciiiae, e i conaensionea uoiveraf, oec noii rerum i boc u n i verao conieniperaUones, indiiaolubileaqoe cooiplexua, ti eorum qu fiunt perpetuae succesaiones,
siaius ooines, rootusqne meniiuoi, auimonim, corporum; statu* enim est oninibus atque rooms
quod oimii sutit moluque superius exalans , reiu quamlibei in propria ratiooe firuial, e l ad propriau
dirigil DiotioueiD.
8

11

1 1

1 1

i vm.
Denique divinae menies dicunltir moveri- circula- D ,
|riier quidem, dum priitcipio fineque careniibas
pulcbri booique apleodocfbae ouiuotur; direclo au- * * ,
lein, qnaodo ad infertorom protideaUam proce- ,
diint, recie omuia dtrigendo; oblique voro, duoi * , iuferioribue conauleoles in eodem staiu perpeiuo ,
1

VARIiE L E C T O N E S .
, D. * * , D. S.
, S.
, S. "
D. Iiem mox.
" , S. . D. , . , .
subdil S. . -es: Ss D. S. . Sc. Sar. , D.

11

11

705

DE DWINIS NOMINIBUS, CAP. IV.

**

mantnt, ctrcnm bonom et pilchruai, ejaatJem *

, * .

tos caasara, aemper ga veraaolet.

IX.
Aiiimi autem motos orbicularis est ejns ab ex ,
, traueis in eeroetipeuro introilas, spiritaliumquc
, ipsius facullatbm unimoda inflexio, q u s quaii in
, \ circvlo fixum et ab omni errore liberum moium ei
iribuit, et a mullis rebos extraneis ipaum convertit
,
ac eoiiigit prinwm ad se, deiinle, quasi Jam uniue
, , ,
, \ modi effecium, conjnnctis ano modo facaluiibvs
conjungii, atqae iia demum ad pulcbram ac bonuui
, ,
nianadaoK, quod supra omnia qu aunl e l anooi
, .
et ideni, t\ sine principio ei sine fine est. Obliqao

*5 , vero cielur animas, quando pro captu suo noiiont " , , bue divinis iUualratur, non apiritali quidem unilo
" . * roodo, aed eogilando et discurrendo quaai pcrmi , siis floxiaqoe aclioaibua. Directe tero movetar,
", ( , , qaando DOH ad aeipsiim ingreditur, neque siiigulari
) " , moiu tpiritali feriur (nam bic molaa cireularia e*i,
; - utdixi), sed ad ea quaipai vicina sunl progredilur,
, e l a rebue extarnp, noa secus ac tiguie quibuadam
variie ac multiplicibas, ad siniplieea e l uoiiaa coa .
templalionea revocalur.
1

IX.
,
Ilaram igitar irium, pti et aeneiliom, io bac re , >
rom uiiivertitaie moUonuro, slatuumqoe ac firmiJJOVCOV . ; , Q talam caoea, el comenraiio el finU, ett bonuni
, , illud poichnim, qood est sopra aiaium omnem ac
" * moium, por qood, ei ex quo, el ad quero et cujaa
, , , ,
graiia, atataa omnii ac motua exsUiiu Eieaim e i
. , * , , ipto; el per ipsura, et sobauniia, Z5S
*ta> om , , nU at B M D I U ti aoiraae, alque univera aatane
, , , parviiatet, aaqualitales; magnitndinei, mentura?
, , - omaium, ei ronim proportiouea, et concenlut, et
, , , , % concrettoaea, lota, partet, omne uatin el malti , ,*
lodo, eoajonclioDea partium, orouis multitodinia
, , copalaiiones, perfecliones (otoruoi, qnale, quau, , , , tum, quam magnum aut parvum, JaAniiiiin, coin, , , , parationet, separalionee, omia ioAnitaa, omnie iinia,
, , , , deAniiiones omnea, ordinee, excelleoiia), elemenia,
, , , ,
iormffi, omnia ubetantia, omuie iaculias aiye
, , , , D letuaa, omnis actio, omnia babitug, emais aenaoa,
, , *
omnia ratio, omnla inielligentia, onnis lactua,
, , omnia acieoUa, omnfo copulaiio; et snapikiior,
, omneqood ax polcbroet bono exsisdi, eiinpul * ' ,
cbro et botto esl, ei ad pakbrnm et bonum eeover , . tUor; ol qinecuoqae auul et fi*t, propter pul $, *
chrum tt bonum wnt ei flttnt, el concta in ipaum
* * ' ,
iaiueaiiif, at ab ipao movenlur et conaervan ., ,
lur, el ipaius gratia el propier ipaun ei in ipso
, , , omna principiuro cxemplare, finale, efficiens, for, * , male, maieriale, et deniqiieorone-priDcipiuni^

V A R L E LECTIONES.
, D. , . ^, D.
D.
, D, .
* , .
' , . aabjnnguni . . D. ' , quod liabei Sc., sed pra-termiltii
.
. . , D. , S. Sc.
.
I f

11

707

8 . DWNYSII AREOPAGITiE

70*

consemlk, oritnis infe; et, at aimmatim dicam, \ * \

, * \
omnia qu unl, ex pulcbro e i bono exsirAtini, et
, , \ .
omnia qtiae non smit, ta pulchro e l bono sunt su" O r i , dC , ,
prasubstantialiler; et est omnium principliim
, *
praquam principiale e l finis topraquam perfoclus;
Quoniam ex ip$o, el per ip$um, el IM ipso, el adip$um , , \
omnia, sicot ait Scriptura
Universis igitur puJ- , \ * , \
chrum et bonura desiderabile et amabite est et ab , \
univeraia diligitor; el proptcr ipsiim,et ipsius causa
, ,
et inferiora amant superiora, convertendo ae ad e a ;
\
, \
el quae sunt ejusdem ordinis amanl similia, commu ' ,
nicando; et majora minora, providendo e i s ; et
, \
aingula seipsa, conservando ee; et omnia, pnl- . ^^
rbritm et bonum expelendo, faciuni ct volant,
, \
qnscunque faciuiH et volunt. Qutn et hoc vere au
*

$,
,'
^
,
^
"

1- 7 '
11

demiu dicere, quod ipse qiii esl omntuiri cansa,

, , ,
propler etcellenliam bontlaiis ombia amat, omnia

facit, omnia porflcit, omnfa continei, omhia t o n . ,
vciMil ad we; e l esi diviuus amor bonus boni pro- ' ,
picr bonum. Ipse enlm amor divinns, qni boniiatem
,
in U8 quae sunt operatur, quia prins exsiiiit in

bono tfoperlaie, non smlipdum in ee sine foein ma.
nore, sed potius movit eum ad operandum aecundum exceilentiam virtutis suac omnium rerum effeciricis.
8 4

JXI.
359
Neque vero nos qntsqnam putet conlra

Scripturas auctoriiatem amoria nomen celebrarO.
. "
Bsl enim a raliorie alienam, ut opinor, et abstirdum, g , , ,
, *
vim ipsam institutl auendore, scd verba; ne
,
que boc propriom eel eoram qui rea dlvinas taiel*
,
ligere cuplunt, ed aonos exiles aocopaniur, eos , ,
demque exirinsecira aore tenns admittunt, neque
ecire volunt, hujuscemodi diclio signiflcet, e i " ", ,
'
quonam modo aliis etiam verbis sequipolleniibus et
, explanatoriis alt exponenda, sed addicli sont elemenlis ac lineia qu inielligi non pooeunt, sylla- , ,
, ,
bisqueet verbis incogniiia, quae illorum imellecium
, '
miniroe ferianl, eed extra circwm labra et aares
,
eorum peratrepunt, quaal noa Yiceat quatoor per
,
bts duo signiilcare, ant aimplices lijieas per lineas
rectas, aui matcrnum aolnm per pairium, aat allud , quodlibel per id quod in plurimis oraiionla pariibus , "
sequivalet: ctim recia ralio doceat, elemenlis, gyl- ^
labie, diciionibos, scriptie, verbisque nos utl pro- , ,
, ,
pter sensaa, adeo ut cura anima noetra inteUigendi
faoullaiibus fertur in ea quae inlellecin percipiun- ,
lur, lam fraslra sensus uua com sensilibas adhi- ,
\ ,
beantar; sicut eiiam virea inlelligendi, quando
, '
animaiam deiformia effecta per ignolam nnionem,
lucis inacceaase radiis exoculatis qtiaei jactibus
, >. "
ingeriL Quando auiem men* peraensilia studel ad
contemplaliicea i l l u inlelligenlias exeiiari, prse-

*i Rom. x i , 56.
V A R l i E LEGTIONES.
, r.. D.
,
t/. , . Sc. ", D.
, .
/,
D. , , , S. * , S. * . *>, D.
, . Sc.
, .

7tt

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IV.

74*

, \ -
, ol
, , , \
.
,
,
. & , \,
* ,
, & \

41

4 8

4 4

stanlissima omniom sont perspicacissim sensuum

trajeciiones, ut apertissimi sermones ac olarissimia
vlaiones; quippe, qaando illaqua eensibus objecla
sant miuime liquent, tum miqoe semus res aensile*
monti porrigere roinime possqnt. Sed ne hac di.
cere videamur, ut divina scripla immuiemue, a u diant illa qui nomen amoris criminaniur : Ama
lam inquit, et : illam
: honora eom, tti eomplecialur : ei quaecunque alia i n amaloriis de Deo sermouibus celebranlur.
9

XII.
' \ "
,
\ . \ \
. "
* ,
.

, \ ,
,
.
, ' , \
, ,
\ \
,
, C
' ,

\ \
, \ * ,
\
, \ '
* ' ,

. , , ^
' .
\

\

Atqai visam est quibusdam noslris sacraroto

Scriplurarum Iractaloribus, nomen amoris divinbii
esse quara nomen dileclionie. Scribil enim divinus
Ignatius : Meus amor crucifixua esi. E t \n iis
q u * aditum ad Scripturam prseparant, queiqdam
invenieede divina gapientia aieoiem, Amaior (
$nm formai illiut . Quare ne propier boc aomeii
amoris meluamue; nec ullus de hoc nomine 300
eermo noa moveai, aut lerreat. Mihi enim videniur
tbeologi exialimasse qoidem commuue nonien esse
amoris et dileclionia, sed atiribuisse divinis Scripluris verum amorem propier bujnemodi hominum
lurpem menlis anlicipalionem. Cum eniro verus
ainor non a nobis solum, sed ab ipsis aanciie Scripinris, ut Deum decet, laadetur, vulgus honiinuni,
G u m non percepissct i l l a m uniformiiatem quara d i vimim nomen amorig signiOcal, convenienier aibi
ad amorem paiibilem et corporeum alque diairacium delapsum esl, qui non est verua amor, eed
iaiago, vel poiius lapsua a vero amore; muhiludo
enim nnn poiest cogitaiione capere illud singulare
divini ei unius amoris; quamobrera lanquam nomen, quod vulgo videlur durius, ponitur in diviiia
Sapieniia, u i vuJgus ad cognitionem veri amoria
elevelur et erigaiur ei ab ea, quam ilii inesseconcipit, indeceniia liberetur : e i in nobis rursus, ubi
sepenumero ailquid abaiirduui bominesierrae aflixi
cogilare possent, ponitur nomen quod bonestins
videiur. Cecidil, ait quidam, dileciio tua in me,
ticul dilectto mulitrum * : quoniam eacri theologi
. \ \ ^ nomeu dttectionis et amorie adhibenl aecundum
, \ divinas oiocuiiones, ut eamdera vim babeant apnd
\ , - eos qui divina recle audiunl. Eetque boc vlrlutis
, \ \ cujusdam unificaeae colleclivae excellenlfirqu^ con , \
temperaniia, quae in pulchro et beno per pulcbrum
,
ei bonum praecisisiit, et ex piilcbro et bono propier
, \ - pulcbrum et bonum emanat, coutinetque quiden
- aequalia per muluam connexionem, superiora vero
.
ad inferiorum movet provhlentiam, inferiora porro
per conversionem quaindam superioribus ioscrit.
Prov. , 6, 8. Sap. v i n , 2. *II Reg. i , 2 6 .
41

48

90

9 1

V A R L E LECTIONES.
, S.
non est in S.
*, . Sc.
, . Sc,
, D., forie, .
non esi in
, S. D. * , S. P. D. Sc. *~ , .
S. P. D.
, S. P.
4 1

4 8

9 t

48

48

88

711

S. DIONYSH ARBOPAtiIT

7H

! XIII.
Ett pnelerea divinoi imor txsuticas, qoi non
ftait etse suw eoi qui tant amatores, aed eoron
qaof amant. Alqoo boc declarairt qaidem aaperiora,
qttas inferioram fluiu, per eonimdem providenUanv;
et qua ejuedem genoris aual, per mulvam eobav
reniiam; et inforiora, per divimorem ad aaperiora
oonversionem. Unde divfaua Paalas divino ieio
amoro captin, et Tinolit exstaiica particepe faclus,

\ ,
cTvat ,
,
* \
* \ . ,
,
, * ,
diviao ore a i t : Vivo ego, jam non ego viati vero in
, , CQ
me Chri$tu$ ; taoquam verua amaior, et qui ex- \ , , ,
cesait, ut ipte ait, Oeo et non Jaro vitam eoam, , ,
aed aniati lanquam vebemenler dilectam vivena. . \
Audendum est hoc etiam pro veritate, dicere qaod , \ ,
ipsemet omoiirai aucior, pulchro 361
bono

omnlttm amore, propter excelleniiam aommam , ,
aroatoriebonilaiis eiira ae per proyidcntiat otnnium , \
reran exsistit et boniiai* aiquo dilectione tt atnore * \
veluii ddiiiitur et obfectatnr: et cum tit aupra
omnia ei ex omoibus exempiaa, ad omnia demiui- *
tor secoiidttm potestaiem suprasobsianlialeui, qoa * \ cxtra se non egrediendo exit. Hanc ob causam pe- , ,
riii reram divinaram letoiem illum nuncupaut,
qaod niagno ei benigno rerum amore tenealur, , \ ,
easque ad ip&iot aroaiorii deaiderii zelum provocel, \ , ,
alqao adeo aemetipte quodamroodo xelolem prae- , .
aiet, ut cui rea deaiderabilea sint zelo dtgna), et ot , ,
qai reram, quibus providet, xeio afflciaiur. Deni- ,
que omnlno palcbrom est et booam, quidquid ama- .
bile eat et amor, at in polehro bonoque prascollo*
caler, el propter pulcbruai et boaun est, ei flt.
9

e l

1 4

|XIV.
Quid porro Undem sigoiOcare voiont tbeologi, C
cuw aliquando qaidem Deum vocaot amorem dileciionem, quandoqao vero amabilem et dileciaui.?
llliui quidem (seilicet amoris el dileciiooit) aactor,
et unqoam prodacior ae generaior eai; hoc aolem
(id ett amabilis et dileelus) ipae esL IIlo quidcro (id
eti amore ei dilectiooe) movetor, boc autem (id est
utanubiliaet dileetoa) movet; quia ae ipae adducit, et sibi adducit, et moveC. Hae atttem ralione
diteclum et amabilem eirai vocaot, unquam pulchron et boooro ; amorem vero raraus ei dileclioneaa, tanquam vim raotricein, el aurtom trabealen ad se, qui aolus ett iptum per se pulcbrum et
booum, et lanquam manifeataiioiieai aai iptiua per
seipsam, et ui benignum processum eximia illiui
uniooia, et aroatoriam moiiooero, iimplicem, per ^
ae mobilem, per ae operaniem, pneexaiatentem in
booo, el x bono in ea que soot reduadanteni, ae
rorsoi ad bornin ravertentea^ Qva ia re etfineet

,
, ; , ,
.
, *
.
" , *
,
' ,
' ,
' ,
, , , , , ,
,
. $ , , , 6, , , , ,

Gaiau , 20.
YARLE

LECTIONES.

, II Sc.
, $, .
, , .
iietu babct S.
, . . Sc. " , S. , .
, .
1 1

, %

91

713

714

D E DIWNIS NOMINIBUS, C A P . IV.

, , , - principio se carere divinos amor excelfooier .

d i l , lanqoam gempUerous circutas, prepCer hoaunt,
" bono, in boao, 61 ad boiram iodoclinabiUooa , \
vereione ctrcumieoe, in eodem, 61 &ecandum idom,
\ .
procodens aemper, e l nianene, et reroeans. iftec
etiam incJyiua nosler in aacris iniltalor divino Spirilu afflaias in amaloriis suis byroiiie exposuil, quoa
non abs re fueril coannemorare, e l quasi aacroin quoddam capui huic ooairo aermoni de aoaore a l laxere*
M

I XV.

.

Bierothei $aticti$sinti viri verba ex hymm$

awuUoriu.

362

, , , ,
Amorem, sive dlvinuQi, siye angelicom, sive spi , ,
rilalem, sive anirnalero, sivo naluralom dixeriihua,
, - yim quamdam aive poiesUien copulatHem etcom ,
niiaceniem inlelligamue, superiora quidem movenr
, fem ad providenliara inferiorum ; ea vero qu aunt
'
ejesdem ocdinis, ad muluara communicalionem, et
.
noviasime ea quae stmt inferiora, ad cooveriendora

80 ad ^nesiantiora e i praepoeita.
|XV1.

rar .
, "
, *
, ^
'\ , '
,
. *
,
* ,
, ,
, "
,

.

EjuuUm verbm e% iUdtmfymnitamatertii.

Quonjam ex ono aniore* mujtoft ordinavimtu, ordVne recentondo qtialea mundialium e i saperroundialium a m o n f m noliones ac virlutes exsistereol,
quibus, juxia rationem assignalatp, spiritalium et
iiijelleclu praediiorum. apiorum ordines dittinctio~
Deaque preceHuul, ioler quoailiiqui soipais intelIe^tile^ac divini, bonif qui illfo vereeunl amoribu*
prafecli, el a oobis proprie laudaii tviaL Modo ilerom allius repeieuiea, onuios in unain conjurn
clumquo amorem, e l eorom omaium pareolem colUgaroua simul, et conferamus ex -nudlii ; primuna
iii duas eorum auialoriag oraniiio virea conlrabeolef, quibus onmibos praoeial et aotecellil i n comprebetiaa illa ooanis amoris cauaa, quod sit
omniaoa superior, et ad eam pra cojasque capUi
rcnim omoium tolalia amor lendal.

t XVII.
.

Eiu$dem ex iudem htjmnii amatorU$*

* , ,
D Agevero, b i i iieru^n u p u m ^olleciia, d k a m a t ,
*, - nnam ease impKcom virlalem, -per e moveaiem

iinitivam quamdam misiionoro ex booo 4isque ad
, '
exiretnum eorutt q o exaiatonl, e l ab itto rursua
, '.,
conaeqoeater per omaia ad bouum, ex aeipea, ptr
* ,
aeipsam, i n aoipaa aetptafii revolvootem, e i a d
*
aetpaam semper eodoiD modo reverieBlcm.

5 XVIII.
' (

Atqoi aRqois objidai : Sf pofdimro et bonum

omnibus amabile 61 d6slderabile alquo dileclum s i l

VARIi LECTIONES.
qua? ab bocloco ad doaa paginas 61 dimidlatam anie baec verba , ,
comineniur, i n impressia codieibus deeraiil, babent manuscripli, veierea inierpreiea oxpreatoraot.
, . ,.
\ , . Sc.
, S. ", S. ""
. 61 Vieii.
M

e t

P A T E O L . G R . III.

23

S. DIONTSIl AREOPAGITiC

715

7*6

(dcaidcral enJm UUitl eiiam i>l quod non exaistil, u l

dicturo esl, et atjquo modo in ipso ease contendit;
qtioniam 363
ipsum esl quod formam retxift for*
ma carentibuf iribuii, et iti ipao eiiam id quod
non est, supra essenliam didlur, et e$i), qnomodo
turba dxmonum non expetit hoc pulchrum ei bonum, scd affixa maierix, aique ab illo statu, qiiem
angoli iti boni appelitione oblinent, prolapea, canaa
esl niaiorutii omniitm lam sibi quam aliis, quae perverii depravarique diciinlur ? aul quomodo genus
dxmonunt, ex oiiniino bono productum, boni forina carel ? vel quomodo bonum ex bono factum mutaium esi? ei quid esl quod illud depravavil? et
quidnam eiiarti malutn esi t et cx quo printipio
conslilit ? el quanam in re exsiaiil ? ei quomodo

\ , ,
*
, '
*)
,
\ ,
, ;
,
; ,
, ; ,
; ,
; ; \ ; \
,
bonus illud producere voluil? quomodo ilem vo- ; , ,
lens poluil f Quod si malum exsistal ex alia caaaa, , , ;
quaenam alia rerum cauaa est, praeter bonum ? ;
quomodo vero etiam exatanlo Providentia est malum, aut omniao factum, aul non penitua subtatamf
quomodo etiam eorum quae sont quidpiam pne booo lllud expeiii t

xix.
,
II*c fortasse dixerit qui isla ignorabit, noa aulem eam rogabimtis, u l aitendai veriiaii, idqtie **
primum dicere non verebimur: Malom noo esse ex ,
bono ; ac ai ex bono esl, non esse malom ; itcntie ^
enira ignia esl refrigerare, neque boni fncere tion ,
botta. Si etiam ea quae suiit, omnia ex bono sunl , .
(iiatura eidm boni esl, producere el conservarei; C I , (
mali auiem, corrumpere ac perdere), nibil eorum '
quae tunt ex malo est, ac ne ipaum quidem malum ,) -
erii, eiquidem etiam sibi malum eaaet. Quod nisi " ,
ita ait, malum oronino malum non erii, sed habet . , ,
quamdam boni, secunduro quam omnino est, par- ' , * \,
i t m . E l ei ea quaa sunt puicbrum bonumque appe- \ ,
tuni, et qaaecunque agtint, propier id quod bonura
,
videtur, fadunt, omnisque rerom inienlio com ,
principiam tum flnem boniim epeclal (nibfl enim, ( , ,
rmali naiuram spectando, facil ea quae facil), quo- ) ,
nam pacto erit mabtm in remm natura, vel omnino " fxsiaiai ejuaccmodi boni appeiilu desliiuium ? ; ,
vero s'i res omnes ex bono sini, bonumque tit eu- ,
pru ree ipsas, id quod non est, jam in bono est, , * * ,
malum vero nequaquam est; altoquin non esl pla- ^ * , ne malum, nec id quod non e s l ; nibil enim eril id
. *
qood omnino non e s l , nisi secunduin roodum
quemdam snpraeasentialem in bono eeee dieatur. .
,
Bonum igiinr erit, et eo quod omnino est, et eo
, *
qiiod 364
* mullo priue e i superius localum. Malum auiem nec in iis est quae sunl, nec in iis , .
qos non suni, aed eo eiiam quod non eal, remo- ; .
tius esi a bono, lanquam alieiium ac minus ens. \ , \ ,
" * Uade igilur esi malum ? dicet aliquis. Si eaim ma

71

7 1

n o n

LECTIONES.
, . aic S. . ... . , S. D.
, non esl in S. .
bic in . quaiemio deerat, quoni
, D. , S.
.
.
, .
$ AvA
paginse hinc qualuordecim compleciunkur.
, S.
S. . Sc. deeat boc verbuin.
, S. .
7

7 1

7 1

7 1

7 1

7 <

77

DE DIVIMS NOMINIBUS, CAP. I ? .

vv . - liim non eet, virtas et viiium idem sunl (propor, xal xal . lione ecilioet lolias ad toluro, et pariis ad partem),
, aul saltem id qood virtuti repognat non erit ma \ lum. Alqui conlraria sunt temperantia et intem perantia, joalilia et injuslhia. Neque vero dico
*5
illas esso conirarias, in quantum prodeunt a |usio
, \ et Injuslo, et a. tempcrante atque intemperante ;
, \ erana eliam prius quam viri probi ab improbo
. , discrepantia foria appareat, jaro itt ipgo animo a
* , ,
virtulibus vitia diacrepaitt, et a ralione diseident
, \ , \ . perturbaliones ; quapropier neceeaario conceden , * dum eat, malum aliquod esse bono contrariirm.
. " Nequeenim sibi bonum contrariura eel, sed utab
, , \ ono principk) unaque causa profeciuai comma . * ntone, ronjonclione, amicitiaque gaudet. Neque
, , etiam minus bonum roajori adversatur ; qnia neque
' , \ . id qtiod roinue caliduro aut frigidum esl, magfs ca - ; lido frigidove conlrarialur. E s l igilur in rerum na\ tnra, eslqoe aliquid, ei opponitur atque adverea, \ oV tur bono maluro. Et eslo corrupiio ait rerttni, non
Uraen hoc peniiut extgrmiaat malum e rerum aa.
l a r a , aed e i i l illud etiam aliquid, et ad rennn conferei genorationem. Annon frequenler uniui corrvpiio allerjns eal generalio ? Aiqui maluni boc modo ad universi plcniludinem conducet, ae per so
f a d e l , u l rerom univereius bon ait imporfecta.

XX.
Ad hsec auiem vera raiio respondebit, malum
,
qua roalum nibil conferre ad essentiam aut rorimt
f, ,
generaiionem, sed, quantum in ipeo esi, reruia
' . , *, \ sabslanliaro lantuftt depravare alqoe abolere. S i
% ^ , - ^ quis autem dixeril, boc ipao rernm genorationi
sobaerviro, duro alleriae corrapiione prestat akeri
, , ' fj
genittirain ; reepondendum otique, non quatenus
,
^ . , eorrompil perflcere generationem, quia quatouiK
' , corrumpit malura esl, nam ot aic tanium destruii
ac depraval, cum generatio et essemia per booum
* \ , , fianl: alque adeo malum ex %e quidero erii cor\ . * rupiio, aubservit auiem generaiioni per id quod bo \ \ , num est, adeoquequa roalum neque resest, neque
, re producit, aed per bonum ei res est el bonum,
, * , producilque bona. Quinimo non eril quidem
, , idem eadem 365
P
bonum et inaluui,
, neqae eadero polentia sub eadem raliono cor, , , ruplio et generalio, neque ipsa vig, attt ipsa
* \ corru^lio; ipsum enim maluin neque esl, nequo
, , Q bonuro est, neque generandi vim babel, neque res,
\ - neque bona facit; bonum auiem quibuscunque per - fecte ineai, eadeni et porfecia et simplicia atquc
*
integra bona reddit;quae vero minus ipsoro parli * cipant, imperfecla bona sunt et perniisia, propler
, boui privaiionem. Sed malum penilua non est, ne , , que bonura neqoe beneiicuin est; vorjm id quod
, , magia vel miuns appropinquat boiio, pro sua por88

e x

a r t e

e t

V A R l i E LECTIONES.
, S . P . , S. . D. , .
*' , S. . D.
*
D. , .
, .
* , .
, frequeus auiem bnjus nomiuie cum
aniculo scriplune varicias iti exemplaribus, in aliis , , e i c , iiilegre : in aliis conciae
, , . Semel adbionuisae suffidal, cum seusus varietur. * , S. P. D.
n

88

8 1

8 8

719

& DI0NYS1I A R E O P A G l T i E

liofte bontim e r U ; nam perfecia bonilas, qnae per

omnia diffondil, non eolum ad illas oplimas,
qua? ipsi vicinse snnl, esaeniias dimanal, ed ad
xlreiuas usqoo proiendiiur, aliis quidein ae lota
pmens, aliis auieui inferiori modo, aique aliis
infinio, procapiu scilicet siugulorum. Eoram a u lem qusextiatuni, alia quidem bonum plaoeparticipanl, alia auim eo magis minuave privala aunt;
aha vero tenuioreiii quamdain boni praesentUro
aortiuntur, aliis deqiqne boni ulthnum veaiigiuin
oblingit. Niai.enim bonum pro cujiwque capio aingulia.adesse^uiique auijquiseiuia divinissimaque
csaent, qoae novipsimoruin modo ordinem leneiit,
Qoonam auteiii pacio fieri poierat, u l uqiformiler
qmnia bqnuni participarent,. cum qu^libet ad om-

.
, , ,
\ .
,

. ,
,
;
,

, \ \ * -^
, . \
^ ,
\
* , , ,
nimodara boui pa.rlicjpaiiopem lniniiiie sint accom- ^ , \ , , medaiai.Nuncaniem.baec eai poteuti* boni pra> , ,
. \ , lUans roagniuido, u l ea qtioqoo quae suiil illius o i r
pertia, quin t ipaam eui privaljonem corroboigl, , , \ adipeun .omniuo partjcipaoduin. Qiiod ei. confl- , , \ ,
denliue vecum profems iiceat, il|a eiiam quae iili & \ ^,
\ , \
oonlraria sunt, ejus vi el aunt e l repiignare pes- \
euni; aul poiius, ui sumiitaiiiii dicam, ea quae sunt \ 4 , \ omnia, in qiianiitm stiiil, ei bona et ex bono auiii;
in q u a n i u m auiem bono privala suiil, nequebona ,
auiil, neque exsisiunt. In caeieris nenipe qualilali- , , ,
iiotf, Velui in calore vel frigore, itla quae calefacta , . **' ,
fuerunl supcresae quoque possunl, potlquam calor \ * ea deseruit, piuriinajijue rea exsisiunt cum viiae lum , \, ,
* meiuis experlcs, quin et Ipse Deua, a subatatitia
secreluseuprasubstanlialilcr lamen exsislit. Et sitn- ' \ . \
plieiter io omnibus aliis, sive habiiua amissusiit, ' ,
sive peniius non fuerit, res tamen ipsae suiit, et constare posauui; quod auiem bono proraus priva- \ . \
, ,
l u m esl, id nuaquani ullo pacto306v e l f u i l v e i
, ,
esi, vel eril, vel eese poieei. Yeluii iniemperans,
elai per concupUcentiain irrationabilem bono pri- , ,
. ,
vaius ait, ealeuus laoien non 81, neque quidqoam
ooocnpUcii, sed aiinul boni particeps exsistii ae- , , , cundum exilem quamdam partem amicida) ei con- , . " \
junclionis, Ira eiiam boni pariiceps boc ipso quo^l , '
, '
movelur, cupilque ea quae inala videnlur ad id
quod boni speciein pne se ferl dirigere et conver- , ,
, \ ,
lerc. Quiq et is quoque qui deterriraani vilam exw

9 4

petil, ul qui omninp vilam cupiat, et quidem opli- p , \

tnarn ipsi viaam, eo ipso appolilu, ut vitx appeiitu,
.
qui elopiimam viiain apecut, bpni particeps exsi ,
atit. Denique si bonum peniius sustulcris, neque
, ,
eaaenlia erit, qeque viia, neque appeiiiua, neque
' .
iuoius, neque qoidquam aliud. Iiaque, quod eiiam
, '
eX corrupuone iial generalio, non esl uiaJi vie, aed
\ *
mino.ria boni praeaeniia; sicui inorbus defecma
.
quidem esl consliiulionis, aed universa); nara
, , '
VARIJE

LECTIONES.

non est in D. , . , S. . Sar. , D. P , . S c . , S.

, , S. * , . , D.
, S.
cai S. . Sc. ", sequitur lameu, , omilibua codicibus.

, non esi in P . , u l uec poslcrius iu S.

91

f l

99

721

DE DIVINIS NOMINIBUS, GAP. IV.

, " -
, ,' , , \
, .
, ,
, , ".
, ,
, _

, *
,
, , ' .
,
, \ * ,
,

* " * desil conalitulio, neque morbos subais i o i ; morbas auieat maneiel exafslil, i n quaniual
c i ttaiura babot, e i mlnlmaro cOoeiituUonetn, iii
qit* quodammodo cobsrel. Qupd enfm omiilsboml
expers est, id neque aliquid est, neque io iia qnm
suitl exgiaih; qood auiem mi8tom cst, id propter
bODum eal In rebus, e l in lanlmn io rebas exsisiii,
etett, fn qoanium boni eal parliceps. Quinimo ea
qoae snnt omnia, in lanlura magie ininuave erunt,
in quanium ad boni conaoriium acceduiit; nam
quod ad ipsom slaium atiinet, si ueutiquaro usquamve sit, oec erit quidem, Qnod auteoi' parliin
quidem est, parlim arolem DOQ eat, idqaateiiiisab
oo quod semper eai deflexit, non est; io quanium
vero siaiua eai particeps,' eatemis eai, atque slaius

. . ejus alaiusque privaiio et oblinetur ct coofcervatur.

. Malum eliara quod ex |>arte a bono defecil,
..
neque inler a qoae magis neque imer ea qtr<eiuititii
l>oiia8uiit, erit.QuodaulempariUnquidem bonum, pariiui vero non bonura e s l , id alicui quidem bono
adversatur, B O D lamen ioli bono, adeoque lenetdr aliqua boni commaniooe; alque boc modo boDum
r elSam privaitoni aiaitftn omnino dai per suF comroQniMioivem: oain bono peoitua fexlerihitiaio, oeqiae omniiio quidqaa boiinw eril, neqoe inistuii, neque ipaum malttm. S i enim malum ali
qttoddam booom Imperfecium, propter omniinodam 367
abseiitli lairi hnperfeciuni quara
perfectam bonum aberft; lumque solum eril et apparebil malum, quando aliia quidetn malam est,
4|uibua eat contrarium, ab aliis auiem tanquam boois aegrogaium eai. piequetiiiteaiin eadem ecuudam oadem inier ae io omaibus repugnare. Maium iiaque uoo esi rea allqua.
b o n i

I xxi.
' ' . C
Quin ne rebas quidem inest malum. Mam ei res
, , onmea sint ex bono, omnibbs insil bonum, omnia , que conlineai, malum uii^oo vel non erit in rebus,
, Vel in bono e r i l ; alqui in bono non.eril (neqiie
( *) eoim in igne frfgusest), nec depravari poteriiid
. quodeiiam malum bouum reddii Quod ei e r i l ,
, ; quomodo erii in bono roalumt Si qoidein ex eo
, \
,
eat, absurdum fd esl nec fleri poiosl: Hon enim
, potesi (iii Scriplurae verilas leslalur) arbor 6ona
aotsTv . mato$ frucliit facere ; nec cotra. Si ex oo iion
, \ eal, perapicuum est id profeclura essoab alio \ , alque causa; nam aut ihaluin ex bono erit,
,
aul bonum ex malo; vel ai id fieri non poiesi, ex
\ alio principio et causa eisislel lain bonum quaoi
. , malum. Nulla enim dualiiae princlpiat, aed uuhaa
- , D erii priDCipium omnis dualiiatis. Alqui absurdum
,
qnoque esl, ex tino ei eodem duo proreua cohiraria
, proficisci et exsislere, idemque principium nec eiro*
., , plex, nec unuin esse, sed divisum ac duplex, et sibi
.
ipsi contrarium ac repugnans. Neqife vero duo re , ,
rum principia coniraria, quae sibi muluo et u n i , , ,
verao insinl, pugnare quoque possinl; ai enim hoc
,
delur, ne Dous quidein ipse incoluniTa erit vacuus , qoe moleslia, aiquidem sit aliquid quod euin offen \ *
dal; deindecuncia erunl iiiordmala semperque
, , guanlia; atqui bonuin cum rebus omaibus araici

Mauh, VII, 8 .
V A R l i E LECTIONES.
. .

, 1\

S. DI0NYS4I AREOPAGITJE

liamjongil, irfeoqaenl ipsa pax, pacisqu* coiicl-

lialrix, a iheotogi$ aanclia laudatnr. luque bona
omtiia slbi invicem amic* t o n l e i cpnsooa, lanqoam ab ona vila prOpagata, et ad onuni bunum
eoordioata, placidaqae , alque eimiba, 01 inier ao
affatifia: noo igiinr in Deo. roalum eat ncque malutn esl quid divinuro. Sed nec e i Deo malum est;
aui eoim bonua aon eei, yol bona facit, booaque
prodecil, e i non aliquaqdo quidem et aliqua, a l i quando vero non, ec non omnia; iato eoiip paclo
siatatio in eom cadet atque commutaito euaro
circa id quod omnium diviiiisainitim est, id est caosain. Quod si ?ero in Deo bonum s i i fpaa subslantia, ai permaietur 388
D*u$, aliqnandq
quidem erit, aliquando vero non erit. S i au(em
a

e x

1 ) 0 1 1 0

714

.
, ,
, ,
, , -
, Ivtaov. ''
, ^ ,
, , *
,
, .
,
, .
, , ,
. , ,
, .

parlieipauone bonom habeat, babebil utique tx alio, alque aliaa id iiabebil, alias oon babebll.
Maluoi igitar oec ti Deo, nee io Deo, oeque oranino,neqoe certo lempore.

$ xxu,
Quipi no in angells qoidem inest malam. Sienlm
* .
bonus ngelus divinam enuntiat bonliaiem, id ipauro
exaisieoa ecundoin pariicipationem aecundo ordi- , ,
ne, qood tecundvm causam eal id qwod enuniiaiur * ,
priiao, corle angelua est imago Dei, et arcani l u -
, ,
niinis declaraiio, speculnm puruui, clarissiiouin, , , ,
iutegrum, iromaculalui, inlaminaium, totam in ee , , ( ),
recipiens (si dictu fas esi) pulcbrtladinem booi- ,
iormis deiformiiaiis, liqnidoque (quoad fieri po- ( ,)
tesi) in semetipso resplendere faciens secretissimi
*
ilttua aUeniii bonitaiem, aique adeo oeque angelis , inest nialum; a l qood peccatores puniaot, niali aunC .
Eadem profecio ratione correciore* doiinqueniiuni
,
mali enini, licui el aacerdotes, qui profanuia a my- sleriis divinis arcent.
Atqui
noo mahira est puniri,
.

, &
,
_
,
,
, .

aed supplicii reuui fieri; ulj eliam aliquero a sacris

, ' propier demeriia excludi ininime malum esi, sed , \
, .
sceleriboa coinquinari, ei aacratissimis mysicriis
indigoum reddi, pessimum.

JXXllI.
''
Sed neqae dsemones natura sua mali aunl; nam
, ,
si natura roali foreni, neque ex bono essent, neque
in natura reruin exsistereni, neque eilam ex bonis ,
. , ;
iuuiali, si nalura seniperque mali erant. Deinde,
, * ,
niim sibi mali sunl, an aliis? Si sibi, etiam seipsi
, ; , ,
perimunl; sin aiiis, quoroodo inierimunl, aut quid
; ,
imeriimini? essenliamne, an polenliain, an aciio ,
iiem ? S i essentiam, primum quidem non conlra
naiuram id faciuni; qux eniiii natura sua inierire D .
* ' ,
non possunl, ea non imerimunl, sed ea qua3 cor' ,
ruplioni sunt obnoxia. Deinde ne id quidem omni ,
bus et oraoino malum e s l ; nec vero quidquam eo .
nim quaesunl inierit,qualenus esseulia estet na , ,
tttra, aed defeciu naturalia ordinis, congnieniiae et
, \
composilionis raiio debililalur, cum in eodent elalu
f

VARIJE

TiO , D.

L E C T I O N E S .

7*5

DE DlViNlS NOWNIBIJS, CAP. I V

7M

* , ' manere deberei. Imbecillitas autem aon eel per * - fecia; nam si omnino perfecta foret, e l corruplio, * nem Ipsaro et ubjecitim ejua e medio tolleret,
. Efaa, essetqne lalw corrupiio sui quoque ipsitiginier ; ilaa , ideoque eiiam u i lalis non eaaet ma369
xaV . , luto, eed defictens bonoro; nam quod omuino
, **, * '! , expers boni cst, ne quidem rea erit, eademque r a ( , \ ) lio de eorruplela polentis et actionis. Pralcrea,
' ,
( quomodo daetuonea, qui effecii eunt a Deo, niatl
) * . ' , sunt Bonum eniro booa preferl et siabiliu Verum
, , dicet aliquis, eos malos appellari non eecunduui
quod euiU (ex bono enira aunt, bonamquo sorlili es ; , \ , \ eenliam), aed ex eo quod non sunl, quia non cutto* . , dierunt (ut Eloquia leslaniur) principatum $uum *.
, * In quo enini, dic ainabo, daeraonee depravalos d i . \ , , * cimus, niai quod difina bona velle e i pefficere
, deslileruni! alioquio, si naiura mali easeot daemo , ' , , \ , nes, semper fuiasent mali; aiqui maldt inslabtle
* esi. S i itaque aemper eodeni modo ee tiabent, non
auntmali;nam eodem m o d o semper se babere,
. , proprium est boni. S i auiem non semper mali, ne , , quo naiura mali sunl, *ed defectu angelicoruiu bo, , D o r u m . Neque vero penilus expertes b o n i s o n l ,
quatenus sunt, vivunl, inlelligunt, illisque omnfno
. ' , ; inosl quidam moiua deslderii; pravi autero dicuu, , . ' tur, qoaienus in nalurali aclione sunt imbeeiltes.
, , , \ Depravaiio igiiur eis inalum est, rerumqoe ill.s
, ' . ' convenieniiuro deseriiofrustraiioqoe, atque imper , ' fectio et impoteniia; faculiaiisque in eis perfe \ clionem conservaniis inQrmiias, eiabaciio, ei di . C lapsio. Quid vero praeterea malum io daemombus ?
, , * Furor irraiionalia, concupiacenda deraeos, ima^ij .
naiio pneceps. Verum i a u laraeiai damonibus to*
, * sint, oon lamen omnibue, neque ouinipo eiiam ipsa
. , per se mala sunl. Eienim in aliis animalibu non
* * latioamodi affeclio, sed ejusdera privalio poliut
, , , iuieriiua exsisiit animalium, e l malum ; ipea vero
. "- aflfeclio per euam babitudine:' aerv at, ac consiiluii
* , , , naiuram aoimalia dum Uta habet. Non itaquo ge , , , , no8 daemooum exaisiit malum, quaienus naiiir
, \ euai respondet, sed quaienus repugnai. Neque io , toiD bonuin, quod illis conceasam ost, peniius
, * eversuro e s t ; aed ipaimec a toio bono, quod iis
, . traditum erai, exddeniut. Neque dicimus angelicaa doies, quaa acceperaut, ponilua onquara fuisse
Irorootaias, eed eibmnam iniegras eaae pianeqae eonsptcuas, quamvis eas ip*i miniine cemant, qudd
idendi vires obslrexeriot, quibus bona eua posaertt inlueri. Quare qood sint, et ex bono sunl, ct boni
et pakbrum bonumqoe appetunt, dum ei esse, et vivere, et inlelligere qu sunt desiderant; alqoo
bonoram ipsis coogrueotium privatione, et decllnatione 370
aique prolapsione mali nomlnaniur;
nntque mali secuudam id qtiod non g a n i , domqae id quod non eet appetunt, malum appeiani.
f

S XXIV.
* ; , D Verum auimas quie malas dixent? Siqtti dem idcirco, quod malis provide salubriterque
Jod. 6 .
V A R L f i LECTIONES.
* nou eet in S. . * , .

, . Sc.
9

, D. , D. S. . Sc.

S. DiONYSIl AREOPAGlTiO

727

adaint, jam hoc non malum est, sed , el , , ' , , .

ex bono, malumqoo bonum facienie. Sin dixe " , ,
rimus animas depravari, quo depraveuiur ? niai
bonarom affeciionuin actionumque defeciu, quod- , \
que imbeeitlitale aua devfent el aberrenl a fine. \ ;

Qaiu e l aeretn hunc, qui nobie circuiBfuDdilur,
Inmtnia defeclione alque absentia dfcimut obscu-
. ,
rari, cum lux ipsa aomper lux sit, qure otiain
tenebras illusiral. Quare nec in daeiuouibua, nec , , *

in nofiis i u loalam eai, quasi malamsii rea aliqua,
.
aed u i defeclus e l careulia perfeciionis bonoruia
propriornra.
11

Verum nec in aiiiroalibus brutis malum .

Nam ai furorcm, ei concapiscenliain, caeteraque
qine dicunlur, sed non suul sirapiiciler euapie
uatura mala, auaioleris, leo quidem, foriitudine
superbiaqne deperdita, leo esso desinet; canit
quoque, si blandus flal omnibus, noa erit canig,
cinn vigllare canie proprium s i l , et domesticos
admitlere, exiernosque repellere. Iiaque natone
Incorrupiio nequiquam malum eat, aed ejus corruptio.el imbecilliias, et defeclio cum naturalium
a l l e c l i o D U i n , tum actionum atque virtutum. Qood si
re$ oinnea iu tempore per geiieraiionem auam habeam perfeclionem, iinperfeclio jam nou eril in
uatura universa.

'' .
, , ,
, * >
, *
, ,
\
, . "
,
,
.
, .
11

11

XXVI.
Sed oeque l n lota natura mahim eai. 8 i enim Q '' .
omnes raiiones natiirales aunt a natura uui- ol ,
* * ,
versali, nihiljam esi illi conirariom; aingulari
, . '
Tero nalurae allud quidem seeundum naiuram erir,
* , *
aliud vero non eril secundum naluram. Alii enim
. , aliud eel eonira naturani, quodque buic est nalu ." ,
rale, illi conlra naturam esl. Natura? vero vitium
,
eai, Id quod naiure conlrarium oat, earoque prival
.
guig iiaiuralibus. Non esl jtaqoo naiura roala;
aed boc natura malum est quod eato impotom reddit explendi ea quaa aunt nalura? propna.
19

S XXVH.
Verum nec in corporibus malum esl. Foedi'' .
taa enim et morbus defeclas quidam forraae Osi, ^ *
ordinisque privaiio; illud auteni non usquequa- , '
, ,
que maluio esl, aed minua puichrum; nam ai oranimoda pulcbritudinia el formae ordiniaque resolutio , \ . "
,
llat, ipsura quoque corpua 371 interibit. Quod
,
autem corpus animae non s i l causa raaliliae, vel
* , ,
ex eo consiat, quoniam eiiam sine corpore maliiia
,
poasit alicui adhaerere, u l in dsmonibus patel;
.
aiquideoi id aeque apiriiibua atque aniinabus quam
corporibua malura esl, si iufinnentor, el de boaorura suorum slaui decurbeotur.
1

19

19

VARIi LECTIOISES.
* .
, \ , .
, D. , D. .
.
non eal
in D. S.
, S. \ , , .
, .
arliculus deoal in .
* DOD esi iu .
9

11

19

1 9

11

17

19

19

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. IV.

799

730

XXVIII.
'' . * t -
, , ' -
\ .
,
\ , , ' ; " ,
; ,
- ,
, , \ *
, ,
,
, , , . "
,
. , ;
1

. . .

'

Sed neque trituin i l l u d : c In tnateria mafiiHt,

ut aiunt, quatenus inaieria eai; nain el ipsa
putcbriludinis el ornatus fonnseque fit parlicops.
Si autem aeorsum ab bta suapte nalura mate
ria quatiiaiem nuliain speciemque obtinel, quonam paelo uiaieria quidquam agat, quaenecid iptutn
a se babet, u i paii possii ? Praeterea, qaonam modo
maleria roalum sii ? Si eiiiui tieuliqoani nviquanique esl, neque booum neqoe malam e a i ; sin
vero qiioiDOdocunqiie esl,omniaque q u s aont,ex bono suui; utique etiain ipsa ex bono erii, aique ha
vej bonum malum efficii, vel cerie maluin, quatenus e.t bono etu, bonum erii, nisi forle inalrjm bomim faciat, adeoque bonuni, quatenua ex malo est,
inalum s i l . Vel iierum, duo sunl principia quae
.

'

^:

, \ . ipsamet ab Uno aliquo alio capile dependeut. Jain

; vero si maieriaio ad umversi coiisummaiionenn
; ' ncceaeariam fuisse dicaut, quomodo maieria maltiin
. $ sii? aliud enim est malum eaae, aliod neccssarium.
; Qdonlodo aotem bonu aliqira ex malo gignat ? ant
, , , - quoinodo tiialum ait id quod bono necessariura est t
, , . , nempe roalura boni naturaiu fogil. Quomodo yero
, mftieria naturam gignit ae nuirii, ai roala et ?
malum enim, q^ia parle inalum eat, niliil gignil ant
, ;
. . nutrit, efficilve aut aalvat. Quod si dicani, eaim
; qiiidem ih ammabus malitiain non progignere,
" , ' aed * d maliliam eaa insligare, quonaio modo id
*. , vcmm eril? cura ex iis plurimae bouuin specieni.
, ' A l q u i , quOnam pacio idfieri poluiseel, si ad lualnui
eas materia proreus incliuarei ? Qtnmobietn ma '. ,
lum in animabus 1100 exstsiit ex maioria , eed ex
, ;
ioordinaio quodaiii et peccaole motu* Quod ai dicant, eas omnino sequi maleriam, aique male

riara iliain insiabilem iis eaee necessariam , qui m aetiielipsi consislere oon possuul; quaiiam

ralion'

malutn sit neceswium ? ?el quomodo id quod necesaariuiii esl ah maiuni ?

$ XXIX.
Sed neque dicimus, privationem vi sua booo
'* , , - C
repugnare, nam omnirooila quidem privatio pror
, - , sus impolens esl; pariialls vero non secundum
<P 1 privaiio est vhn liabet, sed eecundnm
' , , ' 372
. quod non est omnimoda privatio. Si eniro sit p r i , , \ vatlo boni parlialis, nonduro malum e s i ; e l sl facia
sit, jam eiiam mali natura diacosait.
.
,0(

XXX.
, ,

. ,
' ,
. , ,
, \ , \$, ;

Sed ui suinroaiim dicam, bonum ex una i u i e graqtte caiiea exsislil, malum auifim ex rouilia
parlialibiieque defeciibus Gognovit Deqs roalum
ut bonuro, et penes ipsum malorum causae vtrttjtea
suni benefica?. Quod ai matum a3iernum al,
creai, el poteal, e i est, ( agii, onde ei b x c oinnia ?

V A R I i E LECTIONES.
, .
non est in M. " , . S c .
"
*$,*, . " babcnt 8. D. jien esl in .

17

'
, S. . D. " iiod

S. DIONYSll AREOPAGlTiE

nnm ex boiio ? an bono ex malo ? an vero uirique ; ;

cx cansa alia ? Omne quod eecundum naiurain eai
; ex definiu causa nasciiur ; malum aulem si carj- ci ,
a sit ac deflnkionis expere non esi gecnndum
,
nutitram; neque euim est in rerum italura, quod
" . *
contra naluram e s l , neque in arte raiio eat iiiecl- , ,
liae. Num ergo anima malorum dbusa sit, aicut , ; '
ignis
g. caloria, alque omnia, quibus appropin- , ,
quai, malitia replot ? an verobona quidera anim.ne , ; \
nalura, ecd in aClionibas euie aliae quidem aic , , \ ;
; *'
alias vero aliter ae babei ? S i naiura sua ataiua
eiiam ejus malus est* unde aiaium habuft t an ex , * ;
cauaa bona q u * effecirix eat rerum omniura ? Sed . ,
si ex ea, quomodo malum esi secuudam eaaeniiam ? ' , , \ Oroues enlm ejus effectus boni sunl. Sin per actio- ; ,
9

nee, nequo boc esl imniutabile ; alioquin unde vir- ,

lutes i l l i , nisi bouiformis facia sii ? Reliquuro esl igiiur, maluni esae debibialem quamdam defedione**que a bono.

s xxxi.
Bonoram cauaa ona eat S l bono malqm
est conlrariuin, maiorura causae multae s u o t ;
non laroeu efficientes etinl malorura ratioues ae
faculiaiea, sed iinpoleniia, i inQrmitae, e i incongrua qusedaro pormistio rerum di&aiinilium. Mala nec
iiumobilia s u n i , oeque aempor eodem modo ae
habeni, sed inQnila et indeterminata, in aiiia alque
aliis, iisque infinilis, diversimode vaganlur. Malorum eiiam omnium principium alque Onis bomim
e * l ; boni enim cauaa suol oinnia, et quae bona sunt

.
, *
, , '
, ,
. \
, ' , , \ ,
.
\
, * \ \
* (\

etqina mala ; quippe cum b * c quoque boni dqaide- C

*

* ')
rio agamus (uemo enim propoaito aibf malo facil
, ,
qua? facit): quapropler neque aubalanUa malum n i - *

.
iiiur, eed eubsianiiae aimuiacro, dum bool e i non
aui Jpsiua gratia gerilur.
%

4 T O 6 ) i l t w v

l 4

i e I

touToG

S XXXH.
Malo atatus irtbuendus est por accidens, et
propier aliud, et non ex proprio principio; nt
quod dum fli, recium quidem etae videaiur,
quia 373 boni gratia fit, revera aulem reclnra
nonsit, qoandoquidem id bonuro opioemur, quod
lionain non esl. Osiensuin eal aliud ease quod expelilur, e l aliad quod agilur. Matum iUque defleciil D
a via preler inionlionera, praier naturam, praeter
cauaam, pneler principium, praier finem, exira
tcrminum, extra volunialera, exira eubatanllam.
Ifalum ergo privaiio ett, e i defectus, el inflrmiiaa,
et inconcinniue, e i error, et fruilralio acopi, p o l briiudinia, vitae, inlelleclus, raiionie, perfeclionis,
fuiidaraenU, caasae; est inierminatum, slerlle,
inera, imbecillum, confusum, diMiinile, inQnituin,
lenebroeom, elatu carei, ipeuraque nullo pacto, ac
nusquam, el nibil exsisiit. Quoinodo ergo malum

, '
, \ * * ,
, ,
, . , \ .
, \ ,
, , \
, \ , ,
, .
\ , \ , ,
, , , , , \ , , , ,
\ , , , \
, , , ,
, \ ,
.
;
1

V A R l i E LECTIONES.
, .
.
w

non esl in .

11

duobus verbis lcgc , . * , .

f

DE W V B U S NOUTNIBUS, CAP. IV.

755

o f o , 6 .
, , \ *, xaV
* ,
\ , xaV ,
; * \
. * ,
8, .
.

9 1

omnino portttftliqifid perroiilioiw) boni ? quod ouim

boni prorsue expers t s l , neque esl qujdqaam, noque quidquam poloeU JElenira &i bonum etc id quod
aat, et appetenUum, el vaMdum, 01 eflteax, qooroodo qnidquam posait i d quod bono cotolrarium esi,
cum et eseeoiia careat, et VQluaiaie *t potentia,
et aciione ? Mon oronibus omriia et oornino eadero
ftecunduro idenx mala aunl. Daunoni malwn eai,
qnod a bona menio tfeflexerit; arimo, quod a r a tione; corpori, qood a nalura.

S XXXM.
Quomodo exstanie Provldentia inala auniomnino!
;
, , , . ftf aluro, qua roaium, ueque res, neqqe in rebue eat.
> Nulla eiiam res Pfoviteiuiam effugil; neqoe enim
, . eal mafum quod non sit admisium bono. Qdod si
nulla rea s i l export boni,malumautem ait defectua
,
, boni, cum nulla rps omnmo prtvata s i l bono, in
rebue omnibtis dlvina qooque Providentia est, nec
, ,
\ - res ulla Providenliam dtvinam effugil; quin eiiam
, iis qui mali evaserunl, ad ipiorum aoi aHorum
, , * , - privaum vel communem utilUaiem, Providentia
. benigne utflnr, proprieque eingulis rebue consulil.
, - Quamobrem varium aormonera pluriuiorum neqna
\ qoam approbanius, qui a i u n l , divinam Providen * . tiam noa vel inviloa ad virlaiem debere impellero;
" , Bam non est Providenti naiuram violaru. Qwa , \ propter tanquam Providenlia, quae nalurae cojusqoe conservalrix ait, libero moiu pra?diiU, l i * , '
Q bere se movenlibus, et universis ac singuiia, modo
quodam universo ac cuilibel proprio prospicil, ih

quaniam eorum, quibua provldeiur, nalura capil
.
vohrerae atqoe otMiigenae providentise beueficia,
quae coiqiie pro capiu suo daoiut.
44

4 1

XXJUY.
, .
374^ U D itftur roaluro esi res aKqoa, ncque ie
, - rebaa maion exsistii. Nusquam enim maftum eai,
6 , * . qiia ntalum; nec qood maluin fit, boca poietUle
, , \ , \
proflciscitor, aedab imbeeilUiaie. Ac dasiooDibat,
- id qoldem quod aunl, ei tx bono eat, et bonum;
,
malum, quod Ulis ex lapau a propriia bonra accidit,
- esl qfusdem aiatus babiuwque moiatio, ei accoita . , ' ^ modaaa ei$ angelie dignx perfeciionU imbeoilliias.
, {", - Expelunl etiam boaum, io qnanlum et ease^ e i
, xivere, el iotelligere desiderani; et in quanldm
,
iioo eipeluot bonum, i d quod non esl expeiuat;
.
atqui non eai boc appeliiua, sed ver appeiiiionis
deieaiio.
99

5 XXXV.

In scientia vero peocantes Scripfnra vocat eoa

qut circa eam, que laiere non poieai, boni cogid-

VAftlifi LECTIONES.
^.
,
.
, .
,.
in . * \ , .
" , .
\ , S. . .0.

9 1

65

755
S. W0NYSI1 A R E O P A C I T ^
736
liouem aulaciionem toibecilles aiinl, qqique sciuul >, \ , jrfj
vohmiateai, e i noa faciuiil; qui audivorunl qui- * ,
doro, sed infirmi sunt in fide ve! operailone botii; , qulneliam aliqui noiunl iuleJligere u l bene faciant,
, , tx perorsioae vol debilitat* valuoUlia. Atque uni- > .
malum, u l a*pe dixiinu*, M r m i l a s e s i e l
* , , ,
irobecUJilas, et defeclui sive sdenlia?, sive Uquidae , ,
cognUioaie, ai?e Odei, sive jaturtt, aWe desidorH, , \ ,
aWe operationls botii. Aiqui dixeck noonemo, i u - . firraiialem mininie auppiiciuiii niereri, $ed diverso
, *
veuia dignam eaae. Si quidein feculus non tuppep
, -
teret, recle ulique id diceretuf; a:u autem ex boito * , ,
posse, quod, juxta Scripiuraw, omuibqs omnino
, , "
convenieniia iargilur, ex bona bonorum proprioruiu ,
lubitudine defecifo, et peiWbfo, et fuga, Tprqla- , , . '*
psioque, laudauda suul. Veroiiifcseclu Iraclalu /
Dt jutio divinoque judicio salj* a hobis pro t i r i l i
, *
suol exposila; quo aacro iraclatu verilaa Elo- ,
quiqrum aopbialica ralioiie, qiiae injusiiiiam -
mendaciutr.qtio Deo impinpuul, lanquamplaiie - ^" ,
pias e i ^loiidas eiisil. Jain vero pro modulo ooalro , ' ,
eatU laudatura esl bontgii, V quaiiluut vere adini-' , ,
raodiim, u l priaclpium et fiuis omiiium, u l rerom
, ,
ouiiiiuin coinplexus, ut iqibraiaas. ires exsislen , ,
tet, causa boooruni Oimiium , m nuliuie roali ,
cauaa, u l providenlia et bonilas abaolula, quxquc
, , pwiiia, lam q u s sunlqoam quai non auiit, auperat,
, ,
et mala, stiique privalionem, bona efflcil, ut omni ,
bua expeteiidum, amandaiu et diiigenduoi, et q u - , > ,
cuMqive alia soperiqribua verax, uti rcor,.oraiio
deiuouslravit.
4

u
u X

375

ABNOTATIONES

COBDEBIL

11 Nola, qood bonitatem vocel eitentiam dhhtatn, dhinitatii ofiginw, ln creainrie acilicei; quia Deiif
eat aurtor diviniutia in cunclis boininibua e i angelia qui Deum iinhantiir, et ei aunUes fiunt, de qufbus
acripliim esi, Ego dixi, dii eitu 7. Uude dmniiujem doilicam ei Doum deifleum frequonier verinnus, quod
Diouyaius el dfcii. Hunc locum aduotana S. Maxinma, cSubaUnuale, inqoii,
bouum vocal fpeiHn Deuw. Et pando post, c Deus, inqoii, bonuni babet non ex accidenii tanqnain qqal i u i e m qwaiudaoi, siciU nos bab^inua viriules; quiuimo subsiaiitia boqi Deus est, alcul luraen est
aubstanUa solis. Ubi adverte , quod liou aiguiilcit laiiien es8e formam aubsUiiiialem toha
(non eniiii8ubeiaiUi'a,sedquariU8 oat lumen), sedquia naiura eolie, qni eslcorpus iumhioeum, n o n c o a afatU sine lumine, dicii eitbsiauihiiii ejua esee, id est con*oqui naturaliler fofoiaiu aubatantialeni
solis; i i c n l calor esi subsianlialis i g n i , id esl naiuraliter cousequeus fonnain wibslaiiualem iguia,
Houc igimr locum iiiierprelans 8. Maximus, Memo, iuquii srtspicelur, jodicaro Dioliyaiuui .40
Deo oumino ad cxemplQin solis; potius sfc inldligeudura e s t : sicot s o l , cum aii atiiid
prftlerquaui lubiea, uoii babet himeii advenliiium et coiijunctum, quod vocatur accidena ; oeqoe laaquaro e i l aniiifal, velui pradilua anima, voloniate benefacieiidi intua lumea a e a p u , e i
in omaia digperiii (poiiua eiiim cpiiira, aeque aniuialua e s i , aeque voliiiiiateui beaefacieadi
babet, caret enim ratione. aec aliuude iumen accipii; sl eaiin bpc ipsufn luiuen, el illummal), ^ic rn
Deo inielligfere oporiei, quod Deua ^cilrcet BOH habei bonuur conjuncluin lauquaiu quahlaieiu quaiudaiu,
fcicul nosiiabeimiavirittlet; quii poiiua aubauiuia ipsiua boui ip^e Deusest, atcul luuiea substaiiiia aolia;
l lauquaiu qui t*i id ipauro bouuui fufsorem bouiuiia in omuia porrigh. Hactenus Haxiittua; qui eain
ail, lumen, quod alioqui q i i a l i U i esi, gubsianliaiu solis ease, more phiTosopborum toquiiur,qui proprie>
iatcm uaturae alicujua ad eam caiegoriain referunl, ad quam nalura iila peninei. Porro sicui aol pcr
ikpiein reruai gradus luiuen u^quequaqoe dilTuudil, neiupe por aiellaa iixas, per plauetas tex eodem
aemper ienore fulgeniea, pcr lunaiu lumine variaiv, per tgiieni, per aerem, pcr aquain ei p e r i e r r a m ;
aimilUer aol ille solis sutuuius Dcus ipaum bonuiii per aepieui gradus beneUcou radios ubique disiribuil
acilicet per angelui, per auiaiaa r^tiuuc pr^dUaa, pcr aniuiaa aeaau viveulea, per aniuiaa vegeules, per
ccelealia corpora, per corpora clcnieuiana, perque iiiaieriain.
Uiceiidttiii Ijuoque ciibi 8. Tliourain parte t, quawt, 19, anic. A^per illa verba i QuemadinodiMO eol
f Paai. L X X X I , 6 .
>

Y A R L E LEGTIONES.
"\, , II.
adderidum, iino resiiluonduin, , ex verslope Corderii. E D . P A T B O L .
,.
' . S. , S.P. * .
^, .
,.
u #

%8

DE DIVINIS N O M W B U S . CAP. IV.

757

-.

CORDERI!

738

flle nnefrr non cftffUatione anl voloniaie, etc.

Dtftnysitim vobiiese excltiriere a Deo flecliouenw
tiittplicfter, a * l Deos
libere *<d neceasarto ra c r e a l a g prodnxigget, g e d elepllonem. a e c i i n d a m
In qnanlnm gcilicei non fanUtm qiiibnsdam civainris boniiatem euanv communicai, ged omnj|>ag, prout
aeillcet eleotio diacruionein ouamdain imporial:
alioquin, ui ibidem beoe p r o b a t D. Tbomaa, fteug,
enm t i l p r i m u m ageoa, per fnielleclura ei voluntaiem cuncia cantare dkendus egi.
$ II Docec, et Deo tanqnam Ibnte b o n i u i i a , omnium r e r u m boniiafetn derivari. Unde S T b o n a e ,
p a r i e i , q t i f t g t . 6, art. 4, foiicliidii, qnpd q u * l i b o l fei riicauirbona bonilate dhrina * i c n l p r i n t o p t f n c i p i o
efltcitnte, exemplarU *l'ftnaR lollna bonrtatig; formaliier Yera dicatur bona jjmilittiriine bonttatig^gibi
Inbaprenle, qua? eet formalig niiinscujiisque bonitas, id e s l : nnlla res dicitur Imna
bonkal* dlvina
q n a m a f o r r o a d e n o m i n a n l e . s i c u l paries d l c i i u r dexter a dexlefa parie a t i i m a l i s ; eed qiwelibel rea dfclturbona a b o n h a t e sibi inhaerento, quae est parifcfpalio qnadatit tiivina bonitaiia. per quam ei qttodama g g l m i l a l n r . Hanc aulem eenicnfiam S. doctor gic probai : Qttanivi* ea quae rdata dictrottlr* posiini
ab extriniwo aliqno, v e l u l i a fnrma, dtriominari (nt in exeinpln proxime a l l a l o ) , ea l a m e n q u * abaoJiile
talta d l c i i Q l n r mqnennt abaliqbo extringeco, Yebiti a forma, detioniinalionem a c c i p e r e . In quo S.doclar
repretandii Plalonis opinionem, quf, teste AHsioiele. f Meiaph l e i l . , ideaa rerum q u a e i apeciea
fooininnes separatag, a q u i b u a indmdua drnomfnareniur. Repreheriditatilem enm,
q u o d ponerei p i l n cipium ad aliqoid primoni, qtiod per g u a m esemiai easei
evbonum, quaUs eei Deua, aed quod d i ceret, rem omnem indivtduam talis aut latift natorae ab e o p r i m o enie, v e b i t i
forma, denoininarL Con*
cadil Tere,denoirtmalionea) absolute ab aHqqo posae provenire, l a n q o a m principio e f f i c i e u t e , aut exetu^lari; quod perindeest ac 1 diceret, posse ease principiiim efficiene et extmplare alicnjua fornie, qnas
nba*rena anbjeclo ipsiim denoihifial. Ideoaeaaril, res onuiea bouas appellapi bouilale sibl iuhaereiHe,
aicul a ronna; a bonilate aulem 376
DeU ^ l
efficfente, exemplari et finfe; vid* baec ftisius apud
Vaaqaex toui. i , in panem i , q. 6, a. 4.
III. Qmod ti atugm gupra owne$ re$ it bonum tpium tic. Doeet hlc bonnra l a t i u * pal^re qnam tw
cmu jd.ipea noD enua&e extendal; q i i q d 0 . Tiiomas p a r i e , qucal. 5, arl. % accttnduin Platooicoa
dicium imerpreiatiir, qui, maieriani a pmaiione uon dif iinguenies, dicebant niajeriaiu ease ens et
cofisequeaier volebani parilcipaiiqnem boid a d p l u r a ae exiendere q u a m participationem eiitis, cum
leria prima b o n i : m parlicipef, u u j a ipeqm a p p e t i i ; nibil enlm appelit nisi sibi , auteinpariicU
pml e O a v C U H i ponauir non ens. V H dic^nduu, i n q u i i , q u o d boiium extenditur ad exiisleniia et n o n e i a i sfettlia n o n aecondaro praedicaiionem, aedsecundum causaliiatiera;, u l p e r non exaislenUa fnldligaiita
non
simplkitor qnae peuiiqsjiqn e u n l , sed ea qn sunl Ui poteniia ei a c i u ; quia b o n u n i babol
ralionem fiDis in qno n o n aolom quieacuni ea quae s u n t m a c f u , aed ad ipsum alkiii ea movenlur quas
io ftcla
eedio polenlia lanlum; ena auiem
imporiai liabiiudinem causae nisi rornialis U n kim t e l iebjwontis, %el exeinplam, citjue causalius noo ae extomlii, atf ea quc auui.iu acliu
Porro, uialiquid s i t bonum, esi o e c e a n e exaisut,. Namsicutin quibuadani rerum essenidaabstraitia
p*r iuieliectura
exsisteniia consideraimi a l i a s proprielaifes, el de lpaia
pfacdicainui; alc e i i a m fin
lelHgero poasomas ralione*n hooitade. el de ipsis eam eunmiare. eiiuiiiiationb enin, qua res a l i q u a
lUciiut ea&e bona, verbviu ealiion siguiilcai exaiateeiiain,
e x t r e i u o r u i D connexionero ; aicui cutn cjeamua : Hoioo e$t a n i m a l . > Caetennn quando dicitur, o d i f f e r r e T e r t i i n a b o q o - q u o d v e r u i n s o l u t i i it
inleJleciu^ bonoiii a u i e m in. rebtis, IIOU est ita accipienduin, quasi bonum eoluin c o n T e u i a t rebua
exslateniibiu; aed ideo dicilur, q i d a veruin, qood eiiam esi paaaip oniis, eouvenil rebui niai per
e^dinem ad intellecium, reboe aulem . c o n v j s n i i b o n u m x eipbis, t a m e i e i solo H i l e l l e c i u raiio etida ei b o n i
dietingujlur. Aliud enhn esl, a l i q u a d i s i i i i f f i i i pt$r iuleliecliun a o l u i u ; a l i u d e a i peraolutii ioudieouim
atiquid ipsis cooveoire, u l l u s i u s explical Vasquex, i u paritsm i , q . 77.

non

qujd,

nam

tati-

modo

non

erta

ma9

ea

non aiuii,

non

ab

eat

sed

| IV. Noia, dum dicit : C&tettium prineipiornm et subterminaiionum cauMtn eue bonnm, non significare
hoc looo OioiiygHim, Ul quidain inlerpreiati a u u i , c o r p o r a ccoleaiia esse principia n g e n i i a eorutu q a a e
ortum et inieritum capiurtl, el dfacenil rea e e c u n d u m eadem corpora. Non loquitur hic de bujuamodl
mncipiis, sed de principiisei leruiinalioiiibus orbiuui coelo^iiuin, q u o s fecilDeus boniiaie sua gioboww,
figura idenreai principiuul ei lermiuus sire Ibiis dixii , id eei
tftmiHaUone$
sed , k l eat mburminationes ul S. Maxhmia obaertavii; t p i i a nioius iorporis globoai
babot |roprie lerminum, aed veluii leniHuuin babet ntoVerl ab aliquo priucipio ad i d e i u lanquam ad lerattiiiuii), verbi gralia, ab oriento ad-euindeiu orieiKem.
Ibideiu p a u l o poalait: Solem eue magmem divince wonitatU, quatenu* unuiitimum-qnid Ulmt^oni in
9 nrecul rtionau Gnece tni , quod Lucrelius p o e t a rouiauus, lib. n, v e r t i l muUe*imum ea
fottiia qua dicilur cenleafinuin, i n i l l e a i i u u i i i . Signilicai hic lehoissrthum jeilrenti . I U l i i q n i , i n q u i t
S. Maximua, m a g u a vociferaiiotie abquid d i c a t , q u i astaul,
bene claiuoreni, et qnod dictum eai,
pertipiuin; qoi autciu diaUot, ininus audiunt; qur vero longo suiH, t c n u w H i i n i m sonutn a l i d i d n t aino eigntlicatiouo voois : ak cogiumdun e i l , ioqoii, d e l u u i b i e sohs, si c u n i difino coiiferaiur, eaae eciNceidifiiuini luinen iniiuKum; el c o n f e r r i cum ibo poase, adiiislar aculiasiiiii ctaiUoris et clafiaouas Y o e i a
ctrai ienubaimo ei obacur4a8Nio sono culbue.
Ibidem: Hoc enim eu Uludlumen, lametsi tune non eral figuratum. S . Tbomag in qtuegi. dUputatlg
toiu. Vlll quaeg|. 4, arlic. %, ad 6, ait, lucem ilinm, qua: legiiurprinio die f a c i a , gocunduui Gregohiiui IZJ)
e i Dionyattun ease luceni aobs, quae ahnul cum substautia hurtnurium, quaieai subjeciuia^jug, fuii u r i a i a
die proitucia gecuoduiu communein iucig nalurain; q u a r t a auleni.dio aliribuiain egae luminaribug doiorlulnalaui iriutem, ad deieriuinaios eifecioe, geuuudum quod videmug a l i o a efier.tug b a b e r e radium aolig
e i alioa radium lunas, et g i c d e aiiis. Et propter boc, i n q u i i , diCil Diotiyeius lucero illam f u i g g e loceui
golia, aed adhuc iuforiueiiii q u a r i i u u i ad boc qtiod j a i u e r a i g u b g i a u i i a gobg, ei b a b e b a l firluleni illuniittalivam in c o o i u i u n i ; ged pogiiuoduiu quarla d i e formaia fuil, quidem forma gubelaiiliaJi, q u x u i
p t i n u d i e babuii, ged gecunoum aliquag condtiioiieg accideutaieg per colbiitotteni deterioiuaue virtoiie,
gectmduiu qood poslinodum d a i a esl ei gpecialig e i deleraiiiiau v i n u g ad eflectus panicularea. fit gecwidom noc i n produclioue b u j u g lucig disuncla esl iux teiiebrtg qtianiubi a d iria. Prituo quidem quanturm
ad causain, gecunduin qood c a o a a huoinis eral in gubstaolia g b l r s , cauga vero teuebraruio in opadtaie
lerne. Secuodo dialiucu e a i q u a n i u r o a d locuio, quia in uno bemigphaerio erat Imuen, et in alio leneb r a . Tertio, quanuuu ad lenipus,
' ^odem bemispbxno gectinduiu u n a i u pariem leinporigoral
lmueo eigecouduuiaiiaui parleiu eiam i c n c b i a ? . Eiboc tai q u o d d i c i i u r : Lucem vocttvit diem, cl tenebra*

I qua

ot

quia377

(37) L i b . u Uoral., c. 9 .

8. DIOIITSn A R E O P A G I T J E

739

740

noctem . Sle
l u i illa nndfque lerram compleclebamr, qata in ono liemiipha?rio erat lamen, 61 in
alio lenebne; nec semper ex una parte erat dles, 61 ex aba nox, 86d in eod6in hemiephario eecoadaai
vnam partem lemporis erat dies 6t 86cnndolt) aliam erat nox.
Ex iif itaque, q u * a Dionysio | IV d i c u euni, palelorone lemen quod ceniUur a Deo Ucivm eaae; 61
aoleni 6at6 muliis modis 61 raiioaiboe imagioem boniiadt Dei. Simiit eilaro demonslraiam 681, qoenudm o d o m , cum Deut dixil primo die Fkt iux
lucem iflias fridui efwe flgnra 6t dlffuaaai eoegit, et la 6 fMfam globi aolir eoalalic, preftatoaa el circailue ei orbea anauoa. Idem oatendit Baailioa in Hexaemero*
61 Pbiloponua libroiv, De mumdi opificio, cap. 16 61 17. Nola rero, nullaro magie quam lumeo 6farre natitram boni. Prirooquid6in, quia tumtn ia genere seneibili purid*hnum eminenllasimumque aopaT61. Secundo, facillin6 omiuum, e l auipliwlme momenioqHe dilatMur. Tertlo, innoxium occurrit omnibut,
atque penelrai, 61 leoiiftimum aique blandissimum est. Quarto, calorem aecuui fert almuifi, omaia foV6nt6ii) 61 generaitfem atqoe movoutera. Quinlo, dunt adesl ineslque cunctis, a nullo inflciiur, nulli m i scelur. Siimliier ipsum bonum loluav rerum ordinem aupereminel, amplissime dilaiaiur, mulcet et allldt
omnia, nihil cogU; ainorem quaai calorem habejlubique comitem, quo singula passim inescamur, bononvqne libenter aaciacunl; ubique rerum ^nelralibns praesenlissimnm, commercfum cum rebua nullura hab6t. Deoique, sicut Ipsuro booiim inseetimabiie es4 alque ineflabile, iia ferrita lumen, boc ejiim nallua
adbuc pbilosopboium dcflnivil: iia u l cum nibil lumine elariua ail, nihil lamen videatur obscuriue; sicut
6t bonum 6t noiissimvm 681 omidum , 61 pariter ignotisaimtim. Quamobrero Jamblicus buc potiremo con*
ftigii, ut lumen aciuro quemdam et Uuaginera p6rpicaani divinae Inlelligenliae nominarei; qaeniadmoduro
etnicana visu radius 6at ipsiua viaua imago. Quemadmoduro auiem, juxia Plaioneiri, aot et oculos generat
61 coloree, oculisque. vim prarbel qua videant, el coloribaa q u a videanlur, et ulrosqoe in unum lumine
conciliani6 conjungii; i u Deue ad inlellecilis oronee resque iniefligfbilee 86 babero potalqr. Alque i u
(fomum excedii haec omnia, qiMntadmodum sol oculoa 61 coloit^ Denique, sicul nihil aJienius esl a luce
divina quam maieria prorsus inforroie, ita nibil a Juce solis remotlua 681 quam l e r r a ; quocirca eorpora,
in qulbui lerrse condilio pre?alei, tanquam luci inepiissima, lumen nullum intus accipiunl; non quia il
tmpol6AS lum6A ad penelrafldum; boc enlm dum non iiluminal iuiua lanam aut foliaro, inierim pineiral
niOHi6Dlo crystallum, alioquln diffidlius penetralu; ila divinum lumeji 6liam io teaebria a n i i n * lac6l, ted
lenebraB ipsuui nun cotiiprebenduiil.
9

V. Summumenim bonum dicitur luttuh inlelleciile. Dispaiat D. Tbomaa parte i qo. 67, a. i ,
9

ulram

lnr proprie in spiHtalibus dicaiur; 61 in corpore respoiidet, quod de aliquo nomin6 dupliciler conT6nil
loqui, tcilicel uito modo se<undura primam ejusi imposiiionem, alio roodo secundum uautn norainis ; i i c il paletjn nomine visiouia, quod primo rmposiiuin esl ad aigniiioandum actam sensus Tisue, S6d propi6r
dig^ital6Di 61 C6rliiudiii6o> bujus sensus, exiensom 6st boc nomen, secuBdum ueuro loqo6QliuiD, ad
jojdnoem cognitiooem alioruin wnauum; et ulierms eliam ad cogpiiipnem inteUeclua, juxta iUad 4 Beaii
mu*4ocoTd4 quoniam ip$i Deum videbunt \ E i siiuiiiier dfcenduin 681 de uomine l u c U ; naro primo q u i d6m,68i insiiluiutn ad gigniflcanduin id quod facii manifes^aiionein in seoau Tieu*; poalmodum aulem
6f tetttuni, ad aigiiiflcandum onui6 illud quod facil manifesiatioDCin secundum quaincunque cognilioitetti.
Si ergo ac6ipialur noiu6n luminie aecundum auaui priuiam iinposilionem, ni6iapboirtC6 in epiriialibu
diciiur, ut Atnbrosius a i i ; gf autero accipiaiur, eecundum quod 681 in.usu loquentium ad omnera roaoifb8UU006IB 6xl6n8Qiii, sic propHc in epiriiabbua dicitur. Vide plura de loc6 apud D. Tbomam in SeiiU*L a diiUnct. 15 quaest. 1, a r l . 5.
I V l l . Boc Uem bonum laudatur pulchrum, 6U?* Nola bic cum D. Tboma, parte i , qnaesl. 5, a r l i c 4 ,
a<!i qtodputchrum 6ibonaiDio8ubJ6ioquiUeni8iniid6m quia super eamdena reiBfundaoiur^scilioet aopor
fortDacn, tproplor bot bonum Uudatur u l pulcbrum, sed ralioae differunt; natn bonuin proprte reepicil
app6i)Uim (esi eidm boaom quod ooinia appeiunt), 61 ideo-hatwt raiionem flnis (nain appeiiiua 681 quaai
quidaai motua ad remj, pulcbruoi autem respicil vira cognoaciiivaiD (pulcbra enim dicuuiur, quae viga
^Ia66nl), aod6 polcbruni in debiu proporiioue eonsislil, quia aenaua deieciaiur in rebua debiie proporiioaati8/8icuiiaeibi aiojilibua; aani eieeoius raiio quasdam est, 61 onlnie Yirtus cognosciiiva. E t q u i a
coguiiio fli per maauaikliooaoi, simUitudo auiem reapicii Ibruiam, pulcbruni proprie perlioeiad raiiouem
cauaas Cariualia.
661
tbideai: Di^iMlaf omnta$4Cumi*momiumcau4ampulchrum
et bonum appefare; quia
moiiia^lCaciHx, qui cum ooiaibua booiuicaj 61 pulcbriiudinem suaai cominuDicai; ei quia fluia
^ n o i i t o i l omuia euiui facu auat, u l diviuam bonilaiem ei oulchriludineui, proui qu*libet possuot, imtI6titar. Eal pnelerea caaaa exeinplaria Deue; quia orooia priusquaui bereut, ei inier ae disliaguereoiar,
ia ipao 6*, ei 86caudum ratiouea et exeuiplaria ouiuiuiu q u * ia se babebai, omnia facu el dieereia
y

378

caaaa

. Ibidem paalo poai : Tu*c> iaqait, e$t ip$um puichrum ti bonum, quando in Dto laudatur $upra aaaaf*-

fMm, aufermdo univerta. Exponii, quando quod ooa 681 panicipai pulcbruio 6i bonum, quando acilicel
aliquia d i c i l : c ttoc oon 681 Deue, nec illud, aed eel aapra b x c ; > boc igiiur non esse.aylalio, inquani,
oaiuium, ei?6 aegalio, pariicipai pulcbrum 61 booom. quaienus Daua diciiur qoo 6886. Polesi eiiaoi diei,
bic B O O 6886 Qiauria, uldici soiei a Diouyaio, quaienus expere esi pulcbne forui.*Poi68i iieni dici, aou
6886 D^altHD, u i 6liaui alias dicluir, 61 boc 6liaui pariicipai buuuin, quia l i i propter aliquid quod pulcaruiu
64 boaum id64ur. Iia ataximug 61 Pacbyaieree.
| VIU 61 tt. Mou 8. Diouysiura in aagelis aliler asafgnara iras inotus quam io anima; dicil 6qioi
n\um circularem angeli 6886 eecundum illuminaiiones pulchri 61 booi, luolum aulem circularem auiuue
aeeaadam plura deleriuioal. Quorum priinum 681, iolroiius aniin* ab exierioribus ad aeipgaut. Socundum
eaiqiuedaiu coavoiuiio viruiium ipsius, por quam anima liberaiur ab errore 61 exierna occupatioiie.
Teruum eal aaio ad ea qua supra 86 uou Similiier etiaiu differeoler describii moiuai reciuro uiriueqoe;
nam reoioni mourm augeli dicii 6886, quaudo ad hiferioribug provideDdum procedU; uotum autem 6 clum aoioic pqoil io duobue. Priuio quideiu io boc quod ad aeip^aip iugredilur, eecundo auteiu jn hoc
qaod ab 6Xl6ri6rkba8 ad aiaipUces couieiuplaiioues revocalur. bed 61 moium obliquuui diveraiiuode m
ulritqu6 deieruiiual; aaui obbquuai albtam iu angelie assigaal ex hoc, quod ioierioribua coneulemea, ia
eoiteui alalu perpeuio oianeal circa Deuiu; obliquuui vero ntolum auimae asaigtiat cx eo, qood auiaia 11
hiuiinetur cogouioaibua difioia aiodo raiibuali 61 discursivo. Und6 divus Tboiuas, parie i , q u m i .
W artic. 6, ad 1, respoodel, beaiinoui cuui angelia quidein inleOeclu gcuerice conveuire, sed ipaaiu
t

* Geo. i , 5.

' Gen. i , 3.

* IfaUb. v, o.

DE DIVINIS NOMflUBUS, C A P . IV. - CORDERTl

741

vim Inietltgendi esse mulio gnblimiorem in angelo quaritJn bomme; et irieo alio modo oporleretaoemottts in homioibug et in angeiis assignare, aecandum qtiod diversimode se babent ad nfiiformiialem. l n lellecit enim angeli babet uniformUalem quoad duo. Priino qaidem, qwia non aequiril infelligibitan veritalem ex varietale rerum compoaiiarum. Secundo, qiria non inielligit veritatem tntelligibilem dfseurgi*e, sed eimplici intuitu. Intelleciug vero animae a aensilibiie rebua accfpii intelligibilem veriiatejn, e i
cnm quodam diacurau ralionia eam intelligit. Et ideo Dionysins motam circnlarem in angelis agsigaac, in
qoanltim uniformiier e l indesinenter absque principio et fine inluentur Denni, gicot molus circularig carens principioet flne uniformiier esl chrca idem cenlrum. In aniina vero, antequam ad iatam uniformitatem pervenial, reqairiiur, m duplex ejns difformUas amoveatur. Primo quidem, illa q u a ex diverailaie rerum externarum exaiglit, p r o u t acilicet exieriora relinquit: et hoc est qnod primum ponit in
moiu circalari animae, introitum ipsUie ab exterioribus ad seipaaui. Secundo debet eliam rerooveri altera
diffonnitag, quae est per diacursam ralionle: et hoc corttigit, secnndtiin quod omnes animae operationet
reducantur ad simplicem coatemplationem intelligibilia veritatig. Et boc esi quod 3 Dionygiug ait, necaasariain esse aniforniem convolulionem intelleclualium ipsins viruilum, ut scilicel, cessanle discorsu, flgator ejue inloilui In conlemplatione unius aimplicis .veriiatig. Et in bac operalione animae non est error,
sicul circa Snteiieclom primopum principiorum gimpbci inluitu cognitorum non erraltir. Isiig praemigglg,
lertio loco ponitur nniformUag angeliformia, quatenos nimirnm, omnibug praetermiggia, in gola Dei cootemplatione peraiglilur, et hoc esl qood Dionysiu dicii. Deinde jam quodammodo uniformem factura
unilia noimode virttilibug uait, atque iia demum ad pulchrum ac boniim manuducii. Woius aulem rectua
io angetia non potest accipi gecundum id quod in congideraodo procedal ab uno ad aliud, ged golum aacandum ordinem num profidends, gecundum ecilicet qaod angehig superior inferiores illuminal per medios. Et hoc eaiquod dicit direcle moveri anpelog, quando ad inferiomm providentiam procedunt, recie
oronia dirigendo. Rectum Tero moium ponil in anima, quaienua ab exierioribua rcbug geugilibug procedit ad iiitelligibilium cogniiioiiem. Obliquimi porro nvotum pouit in angelo, composiiun ex recto e i c i r culari, qualeoug aecundum coNtemplalioneni Dei providel infertoribug; in anima vero poriil moium qWi*
qaom iiaiililer ex recio e l circulari coaipositum, prout gcibcet illumiualionibug divinia raiiodoando
utiiur.
| X . Nota, bic a Dioiiysio perfectione$ totorum intellfgi, qaando ex copulatione pariium exstsiit fertna,
quaeestperfeclio loiiug. Quantum.quam maanum vel% ]$parium
boc quod GraeceitqXixovdicitur, refertur
ad certaoi magnUudiiiein vel panritaiein, u l biciibhuin, iripedalo, bipedale; iltud vero quanlum, give
ad inceriam. loflnilom gilicei poteolia, egi id qnod convenit quaniiiali comioua; gecunduin difiaionera, et
quantilali digcrel* aecundum appoailioiiem. Gomparaiioneg apeciant ad relalionem convenieiilia?, m
idem, sqoale, gimile; geparaiiones ad relaiionem differenlia?, u i divergtim, inaequale, diMimile. Oiniiia
ioQnilag dicitur, quia egt inultiplex iiifiniludo, alia quantltatia, alia materiae priniae, quae non eat deter*
i n i n a i a ad nnam lormam, sed in poieiuta ad inQnitas. Omnig flnis, u l gubstantjae, niotua ad operaiioDem et operationig ac peifectionig. Deflnitiones eliam gunt quidam flueg et l e n H i n a i i o n e s rerumuta^
que ubi eat alfquis finis ex istis, ibS non est inflniiag. Omnit imelligentia, S. Tbouiag legtl io auo i e x l u
otnnig actio, u l siGraece fuieaei & ut .
t

Ibidem pauJo posi : Jpu enim amor divinu$, qui bonitatem in m qua tunt operatur, quia priu$ txitilil tfi bono $uperiate, non iinit ip$um in $e iiiu [attu manere. Graece,

i d verbum, bewficui rerum amor. Hoc in loco S. Maximug mirifice d i c i i , quod bonug araor, qui ante
omnia in booo exstilii, non remansii aine fcelu, ged podug bonum amorena nobig peperii, per quem
pulchram ei bonmn expeiimug. Obeerva biuc diviituin rnotum : ainor eniin bonorura eifeclor niovit
beum ad provideodum nobig e i u l nog coustituerel; u l , cium movereiur, produceret ei non remanerei experg fetug.
{| X I . Doeet n o i n e n amorig eliaro in Scripluris agurpari. Ubi noia ex D. Tborna i n , qusest. 2 6 ,
ariic. , quaiuor nomina inveniri ad idem quodammodo periiueniia, scilicel amor, diteciio, chariiag
e l amicitia. Differunl lamen in boc, quod amicilia gecundum Philosophum (58), est quagi babilog;
ainor a u i e m e l dileclio gignificaniur per moduin aciug ?el paggionia; cbarhag autem ulroque mqdo aceipi poussi, differeiiter lainen gignilicatur aciug per iala i n a ; nam amor quid cominuiiius eet i u i e r a.
Oinnia eniin dileclio v d cbarilae, egt amor, ged non e converso. Addii eniin dileciio supra ainoreni electionein praecedeutein, u i ipsura nouien sonai; unde dilectio non est in concupiscibili, gcd
in volunuie lanlum et est in sola naiora raiionali; cbariia aatom addit supra aiuorero perfectionem quamdam amoris, in quaiiium id quod amaiur, uiagni pretii aegiiaialur, u l ipgum indicau
Quando autem Dionygbig boc loco ait, quod eo inodo ge babeal amor ct dileciio, sicul quaiuor et
bia duo, iuielligeadug e s l , prout anior ti dileciio euut iu appetilu inielleciivo, sic euim aiuor idein
ett quod dilecuo.
| X U . Noia, quod per iaU verba: Et in iit quce aditum ad &criptura$ prceparant, divinain Scripiuraio, u l a i l ganctug M a x i m u 8 , inielligat; uude guinptum est illud Sap. v u i 2 : Factut $um amator
pulcbriludinig illiu$. Ex quo p a t e t , falsuin esse q u o d quidain scripserunt, Pbiloneui esse auciorena
iibri Sapientiae, qui tunc, cuin Diouysiug ha?c ecripgit, noiidum babereiur inier canonicag S c r i p i o r a g : C U I D plane hoc loco Dionyaiug Scripturig divinis numerare videatur, quaa ,
id egl u l verbuni de verbo expriinamus, amtgredientet introduciiones Scripturarum
voeai. rursu*
paulo post Scripturat $acra$ Graece vocal, in quibug noinen ainoria reperUur; reperilur auleui
eiiaiu in Sapieotia, uude idem Dionygiug aucioriial^m produxerat: Sap. vm. Explicaudum vero, quare
Dionygiug librog Salomonig vocavil , quod quidem ex ipgo tuielligere jicet, cum libroa
Seripiurae sanciae Velerig et Novi Tesiaineuli ex gignilicaiione ac nouuione argumenlorum cojusque
l i b r i deaignat in Ecclesiattica
hierarchia,
capiie lertio, de eommunione, ubi a i i inier caeiara : Scri
piarmm exponere, Sapientet rerum gerendarutn prcectptiones, give prascepu de aciiouibus vilae, l i bros morales Salomonig, Proverbioruin, Eccleaiaateg e i Sapientiae, et libruin Sapieniiae Sbrach,
qni Eccleaiaglicug vvcalur, inielligeng; big adjunxil: vel amorum cantica divinorum imagine$qu4 d i tinas, Canlica canlicorum ioleiligeos, qua guui gymbola e i imagineg gcripta ab eodeui Saloiuone.
Quia igilor dlacipliaa gancU beue e i ex virtuie vivendi, qua iu Proverbiis, Eccle^iagie, Sapieoda
balomouig, e i in Eccleeiasiico iradilur, aeceggaria eet ad inleJligendag Scripiurag ganciaa, quas
gui fide uon ioielliguaiur, et fideg ueglecio iiudio virtuiia amiiU gotet (aicut Apoaiolua 1 Tiui.
9

(58) Lib. viii Ethicorum, cap. 5.

S. DIONYSII AREOPAGITifi

743

744

l , 19, e^ripsil): Quam quidem repeiiente* (bonain scilicel conscienliam, qnam dixerat) circa fidem
naubagmMtunt; ei Sapieul. 4 : /n malevolam, i n q u i l , animam non introibit $apientia, neqnt habttabit in eorpore subdito peccath;
Panlus Timolheuin , I Tini. , , admonene, Aitcnde,
i i i q u i l , iibi t dbctrina (pfios eiiim dixil /i6t, qtiod virius docentis et proba Vila i n viam recle
doceadi tanquaxn dux iiilroducal); idclrpo, ul m i l i i qiiidem vtiletur, libros Scripmrae morales, qiios
A x J , lapqiiam dncee percipieiuli Rapieniiam Scppturarum > ld est ( n i totam vim verbi
exprimamuft) ntegredtentet introductionet vocavil dmmis Dionygiu*, Praeclare 380
sutero scripeil
magnua Albauigtna in exjrema pagina l i b r i De Incarnatione Verbi: c Qui tbeologoruiu intelligentiam
conaequi cuplt, debel. priua animaiii abluere aique delefgere, e* per viiae morumqtie snnilitu*
diuctp ipsos a d i r e . ;
Ibijei* NoU Terba isla * seqtiunliir ex II Reg. : Cecidlt dilectio tua in me, iicnt dileeiia mulkrum, esse verba David inoriem Jonatbae deptorantig. Qux b t u l l i ; inquii Tbeodorelui,
reprebeuduql, ctim bic David, ad significandain aworis el cbariialig suae erga Jonaibam vebeuieoliam, similitudijiem ei exempluro auinpserii e\ amore arciiggjmo uxorig e i t i r i , q u i lantne
e*t , u l lex coiijusalie dical : Propler banc relinqutt homo pairem ei mairem, et adhwubit uxoH
um <; fd quod Efcana eliam gjgniftcavil, c u m , iixorem tonsolans, Nonne, i i i q u i t , ego bonu$ sum
libi $upra decemfilio$* ? Itaque u l cqnnubialig conjuiiclio iiniiin eflkil coAJoges, aic eorum qat
vere iuler ae a m a u l , animos charitaa in unum coptilai. Ita Tbeedoretiig.
| XIII. T r a d i l , qtiod ail etiam exstaiicus ainor divinus uui noa giuii amanteg esse euoe, aed
eorum qnoe auiaat, idque exeinplo Pauti probat, q u i , iiiqiitt, exeessit e ge Dep. Ubi obwrvavit
aaoclua Maxinius, quomodo ex hoc loco intelligatur, quodf Apoetolua II Gor. v , 1 3 , a i l , $ive excedimu*
Deo, scilicei intelligilur, ntcut Diouysiu accepii, de aiiiore exatalico P a u l i , quein descriusit in EpiecoU
ad Gafatas, inquiena cap. ,^: Vivo ego jam non ego vitit ver# in mehriiiu$; sic etiam mlellexU locum
P a u l i S . Diadochua in libre De petfectionetpiritati, cap. 44. De eodeiu amore exstatico iiouvtl in eodem loco aancifU Vaxiiuuia, itiLblltgt lllud iu Psal. cxv : Ego dixi in exci$$u meo, id e&l m aniore Dei
exsia|ico.
| XIV. Ubi a i t , Deum vocari amqrem et ditectivnern, iiiterprelamr.Dionyeiui jd quod ail S. Joaooes
iu Epis4.1, cap. tv: Deus charlia$, sive dileclio, ett. E s l enim ipse amtrris ei cbariuUs auctor jet geue ralor, qut bacc qu in ipso eranl pro<Iuxil foras, id esl creaiuras, niolu* scilicei cbariiaie. S l c diclvm
ett ( a i l aauclua Maximua) Deui charUa* e$t uropujr citatura scdicei quaa produxii. Est alioqtd Deua,
ne qoia hoc lotli pntet, absotuie ipaa per se cbariias auperlaia, creala , sed oinniuiii creatrix^
iNoU ibidem, Ueuitt vocari diteciionem tanquam vim moiricem, tt sunum trahenieM adse. Ubi e b seryavit S. Thonias, triplioem efleciuin amofis sive cbaritaiis. Primoa est, quod ainor aite c b a rilaa movet aniauieiii ad operaliooeiu. U i i d e ( u l boc obiier obacrveiar in hafcreiicos, q u i bominem
p e r sobin fideui juatiflcari iraduni) slcut aqua operaiioneni ab igne, acilicet calefaclionein, r e c i p U , ei calettl (operaiio eidm iguis aquam movei), sic ftdos op^raiionem recipii a cbariute, qua
operaiiooe T e l u i l vivilicatur el calefii, e i sine ea rrigot, et, u i a i i B . Jucobus , ntortua ui;
tx
quo fll ut buiuaiuodi
ait qua? in ChrUto vaiet, aicut Apostolua ad Galalas scripsit *, q u a ^
iaqoam, per cbatlUleua movelur, sciiicei erga Deum. becundus euiiu effectus est, qood roovei ad
operatioDem irga a m a l u n i ; uude aic iulclli^eadum e*l qubd idem Aposiolus d i x i l : Qua? per operaMoji^n scilicel cbariutia operaiur, id x*i uiovetur. Passive sulm accipiendurti est vocabuluni
v f aiia a nobie probatum eat, Trtiua effectus, quod amor aeipeum oslendit erga eom
e r g a qoeni e^t. Uwde B. J^cobus, coiiira euiii qui de flde sinja operibns gioriatur, Ottende iu
i i K ) i i i l ,fidewituam tini operibu, el tg* ottendain tibi fidem meatn e& eribu$ Deitide obgervivlt
eiiain idem.S. Tiiomas quioqwo proprieiaie* ainoris bive cbarilatis in bia quae bic ex Oionyslo
recitaiKur. Priuia e s l , progredi ad unieiidum euu qtii dilj^il, CUID eo quem d i l i g i l , el quanio
exceilebtior ainor, laulo excelleullus u i i i t ; uude, quia amor i n Deuiu e s i excellens, excelleuter cum Deo conjungii, e i erga magia conjuiicu major eet. Secuoda proprielaa esi chariiati,
quod f a c i i , u l ia q u i a.uiorem aive cbarilalein habeat, ad euni lendal erga queui habei chariialem ; contra aique facil cogniiio, qiise rem tognium trabit ad cognoficemeu, amor vtro iraliii
aiiiauieiu ad eum queni a u i a i . Terlia proprieiae e a i , esse simphcein motum charitaiis, quia e s i p r i uiua molua. appiiiua; el priuiUm io uuuquoque geoere oporlel u( sU simplex, quia ex eo casiera
in eo genere coiuposiia eiaisiuui. Quaria piOprieias est, csse per se mobileiii, quia iu unoquoque
genere priua eal quod eai per s e , quam quod esl per aliud ; unde In geuere tuouis, appeiemia opunei
ut priiuus ino^ug qui esl a i y p r . s U per se niobilrs. Unde liraor, quia, &i sicui iuoius viuleuiua e\triueeua atcedens, tion e i l iu cbarilaie, siciii aii B . Joannes, geu perfecla chanta* f#ro* cxptllit /imorem > ; qnia c u a r i u s , inpuia esl ab inliiw), ul a i i sauciu9 Tbpiuas procedeiis. ^uima proprieua e a l ,
operari per ae, quod propriuni esi c b a i i l a t i i , in quo a bpo drfleri. Uui eiiiin propier speiii alierius oper
ralur, propier almd operaiur ; q u i auieui \ inquit b. Tlipiua9) ex auiore operaiur, per aeipsuui operakur
i l l u d , uiiquaiii boc wbi^)Iaceat. Praeetai acire quae efliciai cbarilas, elquai siut ejUs prupria , ad cognocendain excellenuaui e l pra^lauiiam ejus aupra fidein aolam., quaia iuerelici vaue j a c l a i i i , non iuielIgeikiea quae dicunu
381 Vucal auieiu amatorium motionem, quta qualeaus ainor ei cbarliasex ipaoDeo niaaaarad creal u r a * , ip&e a u o m l cbariuiig aucior moveii diciiur ; quauuus vera ipse eal auiabilia ei dtligeudoa,
uiovel s% ciel ad auioreoi oiiuua quibus vis aniaudi cunvemciiler ipsifl iusiia esl.
Puicbre bunc locum 8. piouysii expbcat P. Lessiue lib. ix Oe per[eciionibu$ divinU, cap. 2 : c Prioao,
l u q q i l , dicil amorem e$$e vim motncem, lum qtiia Deum movet ui descendai atf crfealuras, eisque aua
bona copuuuiiicet, tuui quia ipsai re* creatas sursum i r a b i l io Deuin. (jiide amor dicilur ,
ld e*l efficten* ex*ta$in; quia ainanieni traugferi a seipso iu amaluui, ueiupe Deuui iu creaiuram, l
freaxucaui ia Ueuui. \ e r u m , e u i auior Deum moveat ad creaiuras, latuen ipsum aiuil ia crealia
rebua quieacere, aed ab illi* reirabii euni uua cuin c^reaiia iu aeipsum, u i creaiura simul.cura ipsu
quieacai iu i p s o ; uaiu UiLuiu bouuiu quod coiiferi rebps cfeaiis, siaiiiii reflectii ei referi ad ae*
ipsuai, qui eai ipauui per ae iKinum ei pukbruai, quod oinnia ad s e a l l i c i t , et poieniisaiuie irabii.
Secuudo drcii, eaae , i c u mam(eUu^ion$m vei per $eip$um quia cuiii Dcua luceiri babitei macceatibileui, i u u l uulli creaiurai per at poseii eese uiaiiifusiui, per aiuoretu egreUilur exlra se, |

unito

< Gca. , 24.

I U i g . i , 8.

Jac. . 17.

f Galat. v, 6.

n >

18.

u a D

1 V >

18.

DE DITINIS NOMINIBIJS, CAP. IV. -

745

CORDERII N O T J l .

716

aic manifesiatnr creaiuris : primo, per creationem : gecnndo, per gubernatiouem ; terlio, per mygierinm Incarnaitonig; qnarto, per docirtnam, illuiniuaironem ei juslificaiionem; quinio, per Itimen
glorise geu gloriftcationem.
Terlio d i c i l , esse proce$$um benignum eximia ItHut unionh , quia amor Dei erga creaiuras est processiig quidam, el veluli germen amoria Dei q u o amal aeipaum; gicitt.amor mediortim esl quaedam
exteneio el veluli surcultis amoris iptiue iinis : et cognitio eflectuum est qaidam proeessus cogniiionis
principiorum. Eximiam illam urifonem, inlelligii amorem i l l n m , quo Deug seipsum ui summuui bonum et pulcbruro amat; hic enim est unio quaedam viialis Dei ad eeipsum.
Qiiarlo dicit, araorem Dei ease motionem amatoriam, quia ainor esi molio qusedam viialis per
seipsnm faciens amare, et amantem transire a seipso in dltecimn. Simplicem, quia amor Dci in s
iinkna et simplicissimag eet, elsi inflnila sint ea ad qnfc procedil. Per $e mobilem, quia amor propoHko
h o n o ei pulcbro per se excilatur. Per te innatam, , qiiia amor diviinis non esl ab allo prodoclug in Deo ani alionde excitaiog ed *x ipsa Dei bouiiaie gponle exorlug. Praexistit haee wotio i n
bono, quia anle omnem creaiuraui bic amor esl in Oeo : ei ex bono in ea quae suni exundat, ei rursus
i n bonuro revertitur, e l c
Idem eequenti captie ex diciii coUigii ocio difini amorla proprietateg. Prlma quod emifttnUftr et o r i finaliier praeexigiat in pulchro ei lx>iio. Secunda, quod ex pulcbro el bono fcyiqnanv fonie prodeai, t
cxistat jam in Deo formaliier. T e n i a , quod immcdiate in pulchriim et bonum se reflectat. Quaria, qtrod
propter pulchrum el bonum exlendat ae et desfcendat ad creaiuras. Quinia, quod creaturag sursqin
r a p i a i , e t ad pulcbram bonumque coDverlat, Sexla, quod divinua amor gii exgtaiicug, quta amanu?rn
xtra ge trahil in amatotu, Sepiiraa, quod ainor divinua ail vig unitita. Ociava , qnod iuoius amoris sit
wbicularig. Vide Iia3c ipga fuaiua apud Lessium lib. ix c i i a i o , cap. 2 el 5.
XVIII et aequentibag usque ad finem fusc disptitat, quid el unde maliiin srt: pro cujug inieiiigentia
notandum hic ex Lessio De perfectionlbut dhinU lib. x m , cap. 1 6 , sanctoe Paires mallliam peccali i o lerdum explicare per privationem b o n i , uon quod debeat inegge ipsi actui peccau, ged quad debeat
inesge bomini operanti, quodque per ipsum peccauim deairuilur ; unde declarani pialitiain peccaij ab
eifeciu, quem causat in aniina, gpobamlo eam bonia quae pogsidebat, vel habere debebat, nempe boaig
habilibus ei funcilonibus , quibug Deo conjungebalur; bic enim effeciugesl nobig noiior quam intringeca
peccati malitia. Quod eidm peccatum privei boininem gralia d i v i u a ; baritaie, ei coiijnncUoae cum
I)eo, aliisque virlulibug et viia aeierna, ei reddal inepium ad bonz% operaiioneg, facjla inielligitur et
inde optime ajsiimatur, quantum inaliliae git in peccaio. Et boc modo inielljgendus est bic Dionysiug
<um a i l : Malum in dvmonibu* et hominibtti t$$e privationem dmnotum donorum, defectum habituum et
operaiionum prolapsionem naluratibu* bonU, id est a bonig iiaturae congentaneig; qitamvie ipge non
u i loqualur de malitia aciua iraugeuuljg, quam de inalo, quod pogtaclnm feiuauet IU gubje^o, qud
manifegte in privalioiubua giium est. Eodera modo Vagq, expooil oiultos alios Paires. ged mulii ex i|)ig
xponi pogguni de privation^, q u * consiglil iu 3 8 2 recesgu a viriute, tel lege dlvina, vei ab ipso
Deo et gtaiu gratite. Yide piura de nalurti malt apud Lesgiuio capile citalo per totam.
| X I X . Malnm non I I M ex bono, eic. Nola aanctum Dionysiuiu inlelbgere quod malqm iian g|t ex
bouo sicut ex cauaa per s e ; n a m j 32 d i c i i , matum egge ex bouo per accideng. Quod auiem maluna
caugam per se babere nequeal, ex S. Diony&io divug Tboinag in Quttsitontbut dispuiaiH, quaesiione at
malo, a r i . 3 , Iriplici raiione oslendil. Primo quidein, quia illud quod per ee caugam babel, eai l o i e n itun a sua caaga (quod enim provenil prier iuieuiioiiena ageniw, noo st iEecuig per se, ted per
accidens >, maJuoi auiero, In quaniitm bujugiuodi, non poiegt esse ip|eM(uj net aliquo modo voliuim
vel degideratum quia omne appelibue babei raiionem boni, cui oppoaUor uialum in quantum bujygmedi. Vndc videmus quod uullus facia( aliquod maluni, nisi inlendeng aliqaad bofium, ut sibi ticto*
t c r ; unde relinauilur, quod nialum non babeal causa per ge. Secundo idem apparet quia oiuiiia efia*
ciug per se babet aliqualiler gioiilitudinem suaj caugae, val secunduui eaindem rauowein, gicui jm
afeolibug univocig; vel 8ecundum deficientein raiionein, gicul in ageuiibug aequivopig, omnig enim
caosa agens agii gecunduin quod aciu eat quod periiuel ad raiioueiu boni. Uude mabitti, quaientig
l a l c , non agsiuiilauir caugaj agenti gecuudum id quod esi ageftg; rellitqoiuir ergo, quod uialam NOA
Jiabeai causam per ae. Tenio idem apparei ex boc quod ouiui* caipa per 88 bab^t ctjiuu
delefv
miuatuin ordineiu ad guaiit eflectom: quod aulem fit aecundum ordin^m iu>n egi maluinj^nam nialum
accidU praelemiuiondo ordinem, unde raalum qua u l e non babei causam per s e ; oponci tamen u l
maliioi aliquo modo cauaam habeat. Manifestum e s l e n i m , quod cum walum non gii aliquid per ae
txiaieng, aed gii aiiquid inbsfeng ut privatio (quae quide e$t defeciug ejue quod egt naiuw iiiegg^,
e i uon iiiest), quod esse mabim uon naturaiiier ingit ei coi ipegl. Si aiiquig defeciug gii alicui rei
tiaiuralis, HOII poleal dici inalum ejug; slcul non tst luaium bojnini uon babere alas nec lapidi
babere visura, quia est secuudum naiuram. Ouiue autem eus, qued non oaturaliter ineai aKcut, debei
babere aliquam caueam ( non enim aqut. v. g. easei calida, nigi ab aliqua cauaa); unde relioquitur, qeod
omne maluin babeai aliquam caugaro, eed per accidena, cum per ae cauaaiu babere non p o s s i l ; orane
attlem quod f s l per aixideug reducilur ad id quod esi per ge. Cuin autem maluin non habaat causam
per ae, uiogieneum egt, resiat, u l solunt bonum babcai cauaam per ge. Wec potegi per ge cauaa boni
esse nigi bouura, cum causa per ae causei sibi gim44e ; relinquimr ergo quod cujugltbet niali bonum git cauaa per acidng. CouUogit quidem eliam maiaoi, qpud aai defeciivvaa buDuin eaae cauaatu roaii; aliauien eo devemenduiti esi, quod prinia caiiga niali bil maluni, sed bonuui. Ei>t
ergo duplex utodua quo litaluiu caugaiur ex bono, gcilicei uno modo bonuiu eai cauga mali, iuquaiiluui esi delicieng; alio modo, in quauium egi per accideng ageug. Paiet iti uumgirtiositate pariue, cujua
cansa esl viriua da4icieng iu gemiite bujua amein dcfaclua causa ulterior ert aliquod prjucipiuitt alierang, quod iududl qualiuiem conirariam qualiiali requigiUe ad bonam geiuinig digpo$iiioijein : cujus
aiieraniis Viriug quaulo fuent perfcciior, lanio banc qualUaieni coMirariaiu uiagia inducit, ei per cotibequeng defecloiu semiuis conseqaeniem. Et sic maluin seminis non cau&aiur e i bono iti quanlum o$t
delicieng, ged eaugaiur ex bone, au quaiiium esl perfocluni, ged per accideiig* Sic eiiam causa corrupiiouig aqiue ett vinog acli?a igiiia; q * quideni per ge aofl iuueuil desiruciiuuem aquae, ged iutrotluciioncin fonna? ignig in niaieriam cui conjungiiur, el gic per accideua lacil jjfuig aquam deaiuere,
Viile ha*c fusiua apud U. Tboiuaiu loco gupra c i u i o , ubi diapuial de malo iu coiumutii.
| XXIII. Sed neque dmmones naiura $uu mali tunt. Q u i a , gecuuduii 1). Thomaa), arte l , qua?s(.
6 5 , art. 4 . cujua naiura ordinaiur iu aliquod bouuio aecuudum comiuuiiem boui raiioneiu, boc ae9

PITBOL. G B . III.

V*

747

S. OIONYSII AREOPAGIT

74*

cuiidiim stiam naluram noo potesl tendere in aliqaod nialum. Manifeslum eat autem, quod qiiatibel
naiura inlelleciualis babeat ordinem in bonurti univereale, qood potest apprehendere, et eal objecium voluulalia; unde cum dsmones sint aubataniitt inielleciualea, nollo modo poisiint b a b e r * I B clinatiouein naluraleni in almuod quodcunque malum, et ideo non possunt e s t e D a i u r a l i t o r m a l i .
Vide haec ipaa fusiua a D. Thoroa d i s p u u u in Quvuionibut
ditpuUitis,
qtuettioot deciaa aexu d
dsmoniboa a r t i c 2.

PARAPHRASIS P A C H T M E R i E (39),

11. Ad illad trgo perfecU dislinctio est appo- $ I. *1 ovr eUr

nenda; siqtiidem illad ape, JuxU usum antiqaum, ^, 6 ,
remoiio qusedam est eorum quae dicia aunt, ei ex- , \ ,
ordium dfcendorum, ae ai dicai: Quae praedicia aunl * *
i u ae babeani; nnodo autem oraiionera converia- (, mu8 ad ipsum nomen boni, quod tbeologi per ex- x|J ,
cellentiam altribuunt diviniiaii, ianquam a qua
, { *
cuncla procedunt, quoniam omnia ex ipsa prodncla
,
sont propier boniiaiem, ipaam Dei soperexiatenUam . 06 '
appellantes bonitaiem, et per e boniutem. Non \ ,
enim Deua aacllitiuin habelbonum aoi peraccidens, , , , *
qoast eeaentia ejne aii quid aliud, e l accideiiUriam
,
babeal bonilatom; sed ipse, cum exialalipsius boni
siibsuniia naturaliier, ad omnes exlendil boniuiia
.
euae fulgorem, boe ipso quo bonua eet. Quemadmo, *
dum enim aol non est a lumine disiincius, neque
, \
aliunde lumen mutuaudo illuioinat (siquidera ipse , ,
lux esi, et boc ipso quo lux est, naluraliier illumi- *
natomnia quaecunque lnmen ejua valeni excipere,
\ ,
ueque raiiocinans, iieque prseeligena; nam st non ; , \
illuminarei, neque etiam aol easei; ecquidaliud \ ,
concipi possil illaniioare niai lux ait? boc euim , \ *
vuli bic aanctus, et non simpliciter aolemesse irra- \ , ^
tiooalem et exsoriem liberlatia, boc enim manife- \ aiuro est, et nibil ad propoeiiuro); sic etiaro illudau- , ^ !) , \
pra aolem bonuiu Deus, qui primxvum eal exemplar ,
reapectu isiiusmodi obscura et absimilis imaginis, .
ipga sua subaiantia qoa bonoa eat, rebus iptia pre , \ . ' ,
cujusque caplu bonilatia aiue radios affuadit. Hac \ .
omnos inlelligibiles ac inlelligentes subetantiae con- C , , 8 ,
sisluut. Aliud auiem esl inielligibile et aliad iuiel- \ ,
ligeos, nam id qood inielligibile eat, esi velot ali- \
nieiilum ejue qood i n t e l l g i t ; quoniam id qtiod , ,
iulelligitur, seu inielligibile, nobilius eel, ei aniea
*
intelligUur, qaam id quod inielligft, id eal inlelli- , - \
gena. Superiores igitur ei Deo vicioi ordines pro- , 1\ \ . ,
prie diceudi euut iniellectiles; inferiorea vero in , , \
lelligentes, u i qoi intelligant superiorea; non ideo , \
umen quod intellectiles dicantur, qui inielligun- , \
lur, ceneendum esi ipsos inieJligere; ipsieuim .
inielliguni, quomaro mentes suntiaubstanlia?.ldeo , ' inieUigunlur quidero, ul materiae eipertes; intelli- \ , \
guut vero res, ut iocorporei e l supermundiales, r a - , \ .
tionibus rerum guperne illustraii, ipsasque myaiice \ , \
384
feriores angelos irajtcienies. Hos autem D , vocai vinutes et opefaliones, non quod non subsi,
siani, sed aubeiaienles sinl ac vivenies, ei potenies,
,
et efficaces Dioiuum proprioruin; a Davide enira d i - . ,
9

a ( i

( 3 9 ) Vide Scliolia S. Mavimt, iora. II, cap. 4 Dedivinis nomin.

Ttt

DE DIVINIS N0MWIB09, CAf

tf. P A R A P H R . PACHYMERAS.

7M

atotv &, \ * , cajattr jM/t*<** rfrtafci.Veleliam aljo modo t l n m i

lovafou, xaA ,
qaad cata aecdma creaiurat apparataaH.
. HQnia virMitoin DeoaiaeosuDUitermt.^oae abeo,4
1 , \ \ . eaaeat, producenda eraol :Operatiooea vero, qtftd
creauir* eliani ad operaiionooi pordocia faork.
,
(\ ), * Propter boace bonitalii radios e U u t i i ipti et viviiui,
* , ei viiam habeiiviiideOcieiitem, t corrupiiooe, et
, , &, aiorie, ei maieria, et generaiione aufii tiberi. Coc\ * ( , rupiio atitera, quae magia laiepaiei roorte, eaunoiio
, \ , { ad id quod noa eet, qna&eliam coropeiit iaanimalift.
; \ Virlate* auleai generaiione sunt sabHmiorei, H O N
\ , *\ quod oon facie aini (ttquidom creaue suiii), *ed
, \ . quod non conaient maieria; isiiusinodi eoim aiiBi,
qua in generaliooe ac oorruplioiie t/ersanttir, q i n , \ ot
, , * * * bus naloria aubjocta, ei quidem iormam gugcipiat.
\ \ . effonnatar, <*ecce allqutd factaesl; i i vero Jorma
privetur, i i aiiquid iaforme, e4 ecoe interitus C M , ' *
, \ , \ - iiiedam enlia, et ad id qiiod noa eal motio. Divhia)
, -- auiem virtuief, eiiain bisee suWiwiores lam cor \ ' rapiionibus quam generaiionibua, quoniam et iio . \ maieriaies gual, e i ab omni fluxa immuiaUone exemplaa. Hoc d k i t , quoniana augeli oliain mutabilea
, * \
croaii
fueruui, aed aecundum aeiiieutiam, noo ae , \
cundum subeUntiam; unde quoad aubsianliam
*
, . * etian suni iiamulabiles. Infcelleclileg iiaquo sunl, i n
, - quanlum incorporei, el tam ab invicem quaia a
nobigaliquo modu cognili; ei ialelligenieg, ia quan , \ , \ ,
tam nienles, e i quoniam supermundialiler inleJli, \
gunt, per illusiralionem rerum raiiones cogaogccn "
les, et non aengiliier, uii D O S , res apprebcndeuies.
\ . 'EatUr
ol ( , $ C Q
<\*oqae non raro rerum raUones iolelUgimue, tamea scieuliflce id babeiuus e i depeodeo. \ ,
ter aaeoso, quo idcirco egemua; nihil enim quod
, \ ,
seasum fugiat cognoscimus, etsi eiiam ejue senaom
\ , .
accipimoa.
A i mentes divinae lupermaadialiier i l l u \
atraatur
raiionibas,
et in meaies cognaiaa iransfua * *
duot; et maask), et flrmitae, et coniemperalio, et
, ,
conservaiio ipsis esi ex boniiaie Oei, quodque stat
*
, \ \ - iaaUr domicilii oujusdara, ac diviaa* arae bonorum
qiue ex Deo sqol. enini veieres aram ap , \ ,
, \ - pellabaat, in qua aacrificia coiisecrabaiiu Dicebant
, ipa.im reruni divina \ , \ eiiaai alio 385
\ ruin flrmitaieni, quam aacrosanciain babebant, et
' jusjuranduro appellabaiit, res auicin coalcstes vocabanl divinaa. Pbilo eiiaiii Judacua, in sermone
\ ^ \

u e d

1 1 0 8

8 e i i s u

\ , D flamnua vhomphma cAera^tw, a i l : Mansio auteni

\ , \ , parlium mundi, cuiu aiel flnoiier, ab auli , \ - quis rectaconjectura noiuinala esl, parle&mundi vo, \ ' , caua fulgorem eolis e i lunae in eitmdem gtalum
regtilulionem, increinentuinque ac imminutionem,
pluviaium efTugioiiem, louilruoruiu ac fulgurura
.
conglitutkmem ac digpensalionem, csieraque quae gecoadum easdem perpeiuo iiunt; nam baec eiiant
geolilegdtviaa aomiaabant,addigliaclionem reruro noslratiom, qu aliig alque aliis de causig fluxaa
gant ac miilabileg. Duinque rureug illae divinum gplendorem appeluni, lam ut eini quaui 111 beue
ainl, ex eadem bonilale obliaent, nec non ipsi boniformiier coufornianlur, et j u x u divinae legis d i c u men, ioferioreg goog donorum istoram pariicipeg efficiunt.
II.

II. Abhac divina bonilale ipsis et gradus guni,

\ \ , ! ,

el ordineg, el ad iuvicem uniones, id est divinug

i P s a l . c u , 20

751

S DIONYSH A R E O P A G I T ^

759

aroor a<f invicero, Qui divious amor, tura sit eiiam . "
unificoa, conjungil ipsag nen acervaiim compor
,
lane, aed amabililer constringeiig. Nam cum res i n , .
leilifibile, ut ei sensibiles, a?quivoce dicanlur, alia
, ,
qoidem sunt unila, ei a.ae niutuo dependeniia,alia
, ,
verodiviaa et coacervala. Ac inielligibilium qvidtm
\ . \
unila sunt, vcluti luiuen, vita, et mundus inlelligU
, , , \ ,
bilis, et siroilia ; aecuudtmi quara unionein etiarn
, *
ordines angelorom sunl utiiii, et a ae mutuo divino
alofo , \ )
aniore dependent; divisa vero et appoaiu suni,
, ,
volul exercitug, et ordo pariicularis angelorom, et
, \ , .
familia et cborug. l n senailibus autem umo eit ani- , , ,
aaal, arbor, mundusbic sensibilie; difialonos vero,
, , ,
grox, populas, chorui, acervug. Veram b * qoidem
. '
sunl unionee angelicarum virtutura ad iovicetn,
, \ ,
babeni auiem eiiaro ntutuag peneiralioneg, alque ^ *&\ .
, , iieruiri dislinctiones incotifaeaa. Muluag quidora
penetrationea, uniones iuielligens ad invlcera,. , '
, naturaletn aliquam dixeria uuioiiem, secandam
,
quanr partea ad toliua alioujas complemtniam aoiantur; 6ed libera est peneiratio, qua ista uoio Dei bo- * \ nitate in ipsia fit: nam res roaleriae^iperlca ei se , \ ,
\ \
mirtuo inconfuse penetrant, e l ritrfurii teceduni, ao
discerflunluT, aiquead bot sunt gradua et ordines . ,
fpsoruin primi e( eecundi. T u ?ero considera,
388 . \
, \
quomodo inconfusionem ponat io diglinctionibug,
Oportebat enir potiua id dictuia in mutuia - . ' ,
\ ,
iralioDibus, ubi etiam confugionia gugpiciodbotitur;
, \ .
g*ed huic occurrit, aggignando gialim etiam dieitnctibnem proprietaiom, oe confugio s i l illa rouiua
\ ; ,
- \
penetraiio. quoniam illico sequiuir dielinclio. Id
diglinciionibus auiem inlellectaiii foigse ihbonfagio* !
, *
nem, declarai ordinig eorum irooiutabiliUs; giqui*
. ,
dem secuodum iaiiu&modi dUtinctionem conaisiunt
,
\ ,
gtadug e l ordinea earum, aecundmii quog priinum
, eatet gecundum. Idcirco quodammodo d i c i t , ttdn
' , &
qbod ae rouiuo penetrani, ei iterem digeemuniur,
\ . \
Imroutari ordinea earum, ire coufugiooem aliquaio

Inieltigaa, aed iierum ipgig eurodem ordinem ma*

,
nere, taroeui ge mutuo penetrem. Hoc iteram egi
' \
bonilalia Dei, quod inferioreg virtuiea ad enperio*
, \ res addocanlur, et rursug guperroreg ioforioribug

, .
ptovideant, u i neque iptas principia atal addaclto*
'

, nia, neqtie h s incooveresglnl ad providenliam; uno

erii.n e duobug deflcieme nibil fieret. Vcrotii divina D R * *

, \ .
boiiilag iia de ipaia digio$uit. Hinc eltaiu auul
, ,
propria cojugqoe virUilia cuslodiae, et immulabileg

^.
circam gemeiipgag convoluiiones. Ne eitgtiroea autem ipsas,qnod potiora desiderent, conlomnerepro- \ , ' , \
pria.Volf uniur autem divinas meniea cireum gemetr
iptas uon volulalione quadam corporea,-ged guper- \ , \ , , .
mondiali et hitellig^nie, e l qoaJi mtM volvi aolei,

dnin ex seipsa ad coaaideraiioncg progrediiur, el ad
. \ \
M i p a a m reveriitur, non vero exira gemeiipsam d i \ \ .
Yulaa abii. Hoc etiam inginuanlroua apud diviauin
fiaecbielem, quae muhog babeul oculos. E x divina
,
quoquo bonitaie exsigtunt isiae circa boni degiderium
btenlilales e i extremiiaieg. Identiiae quidem iniel- ,\ ,,

ligonda, minime deliciens a Deo conjunciio; erirec

O T

a l

<

7S#

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IV. ~- P A R A P H K . P A C B \ M E I \ ^ .

7^1

. Ob \ * m l u a vero iDleUigeatia? araro addqclia, e i aocun

, dum gratiam deiflcaiio proKreaauaet qpeecuaqae
, - alia in peculiari libro De proprielatibus ofdinibm
^# -; angtlorvt a nobis commemorata aunl. Quin et illa
, , * - qna* diximua iq libro./V *1% hitrarchia divmje
\ * * * , - t^tibus ade&se, eiiam ba?c suui ex bonilaie Dei, Qqaa
, , jrero a auat ? AgeliO nimirum lualratiaues, UUimj . , - oaiiooesporfocuones; siquidem et ipsae expianuac:,
. - 4lilluroU>anlur, $t perflciuntur, afoiito boniialis iaf , , i*0!ac ex ipeis quoque boijiformita* dooala<e*i,et
, , ; in aenetipsls^aanifeaunfi arcanafl illambomtateat.
d iUunwjiaat* e i
. ~ SiquldetB et ipsas eipiaot, 387
, porflciunl ea quae palinnliir, duin bax; gaat, et a * ; ttiiesuut arcanuni boajialis Dei. S i ooim ex me
scieniia Dei reirificalur, quauio tua}s. ox angeiiow
. * ,
,
-^ ac divinty virtulibos? Eonoiiaul entaa non ctiro d i \ , l u a l , aed cam ta seoieiipeio inielligual divtauoi
Hlud silentium. ac Incomprebeiwibileai illtismaio,' ^ ,
. j>em cjas qui in advtUet occulto exaialil, jaxta illud*
Potuil ttnebratlaiibMlum $uum tanquani luroinm
* ' \
\, \ \ , quatdam secundaria, qu proposila. attnt adprunom
Ubira spleodorem quoquo nioto iriierprettndon*.
, ,
Pra&ieroa, posl angelos, aninwi qo<H(ue, et quaecun, , , \
, , que aoiiiwrum boga subt, cx bonilate Dei exsistunl;
Ml quod inlWligen^e* einl, Uuqwam qax inielliganl,
\
quO<taint immortales, quod iint, et babeaiil virlu , \
, ieifiilad angelicas vitaa accedant, et per illoaceii
, *\ pfaKepM>res addivinam ipsam boiiiiatem adducau , , iur,^tprocapiu soodivinis iltoslraiioniboe comma-

uepl

, ^ Q nicent, 6t monerU booiformlB paflicipes eiiaUnt,

eicvi in laaia et Ezecbiele aecidit, dutu ili-o quideui
^ &% . ' \
\ \, xaV , , pmeaiu aceepii, blc vero libri capiie refectus e s i ,
, , , ,
el quaxwaqtie alia in peculiaci irattatu De amma a
',
nobie dfeta euiU, Quin et aaimft irrationalet e i oin \ * \ nia b r U l aalmaiiria, ct aeria, ei lerreslHa, et ser, \ , , peuiia, e l aqaaillia, et ajnpbibla, el quae ia caver , nis i e r r degant, omnia b c c per Oei boniulem ei
.
aniniala sanl et tiviflcaia; simlltter elplatfia?, et
qtwelibet iqaaiaaa viieqae xpera sub&lantia, per oaiudetn bonilaleru, llla quidem iiuiriiivaiu ti autlrieem viiam, iutc vero babilum aubalautialem acceperonl.
| . \ ,
) III. Qood si autem Deaa gif eupra omnia, uti
\ , ' \ e i boDum ipaum, ergo prifalioaes iu Deo soat ex, ,
celleolia) posilionum efleclrices, o i exper formae,
, , , expera subslanlia, eipers vllae, experg meulis; qusfe
, D qeldero videntanalgniflcare-aliquidquod noaexaistil,
>/ ( )
tamen Doo, qui aaperesAenualiler omniuin rerum
. \ , \ negatioae exlaiit (nlhil enim eai eorum qua3 eoni)
*}
, ( emineoier intelligunlur. , sl diciu faa sit, tllud
* , ;) ij , ipaom quod noa est, ilHue, quod supra res omnes
, \ , eai, bonL desiderio teaetor ( s i enini id non e s l ,
, \
quomodo desiderat?); uode maoifeslum, pec id
.
quod B O O eat, naaluin InieliexUse, cum noa sit
aliquo modo bonum, u(i in progreasu oraiionis osiemlil; quia iftud 388
malum dici-

c l i a m

lur, propter b o n u m fit.

J IV. ' ,
( div ) \ k Paal. xvii, 12.

| IV, S e d , quod nos effugerat, coeleslium et

mundaoorum (coelum enim mundum vocanl) principiorum ac lerminalionum causa esl Dei boniUs,

75*

S. DIONTSL AREOPAGl fJE

n a n Deos b * c omnla bdtiUalig abundanlia creavit. * \

. "
rrincipia vcro coeleetra e i terminationea intelligenda
Unqoam ex puncto aea ceruro vohinUilg Dei rolunda
cceloram fabricaiio ubaiaiens: circuhris enim figeta ,

ex seipsa indpfong, lo seipsa termiitalur. Ccelestera
vero aobBtaiitiaro oeqoe augeri neque miiiui a i l , ot , , .
perfecie et goffkieoter finwn tirom aggecmatn; ideo- ,
, \ \ que iromuubilem tpsam dixit, ex quo facla eel, noa
perversam; perfeclum auiem esl, qaod nequo au- , ,
geiitr aeqoe minokur. Nota vero, eum dicere, co&- , {. , \
loa iine sirepiia e i absqne aensu mpveri. Hlud autem, quarumdam iUllarum multiplici$ motus quo . ucta
transftrunlur , de planelti d i c i l ; eeoget eniiu illoa
.
solas taoveri. Quid porre dieai quia de aolari radto,
' ;
qui aeoraun ab aliis per se movetur? quonlam ei

'

-----

buic guom loniea e t l ex bac Dei bdoilale, cojug lux , f$

tec imago qusdam e a l ; quamobrem quoqae
,
ne hicia diviaum ittud primum exemplar laudatur,
,
a i ad cajua imaginem lux h * c exbtai. Quemadnio*
.
dum eiiiin baec Dei boiHiaa a tupremig uaqae ad
, (
exiroma pervadit, et aapor ooinia exiaiit (Deus
, ,
eaira i a omnibas ett, ot nibiJ , o i neque
^,
soprema ad iptioi exoelleniiaai pertirtgaot, expers
4*
cnim principii eai, et aibil se Aabet gubliniiug;
>, wiptonequo ioferiova ipghig ambUaro periranaeaoi, id eat
, , aotat
extra ejua coroplexom aini,siquidem iufinitaaeat,et
* *
xlra ipgum aibil eal ioforing; quiu eliam lUa qtia? l u *
*
cia tant capacia secondum mensuram capaeilalig
, ,
ilioraiuat, unde oiiaia Deua diciiur eaae meosura re , * .
ium quod conUaeatet sciat priacipium ei fioemoai* Q , &
fiiom, et sevum, et namerai, ei ordo, o i qui ret conti- * ) ^
.
aetatquedigponii, omaia eaim cem booo ordioecraa*
vU),eicuUque oiiam aol llle auoifoeu dif ine boniu- /
,
lis iroago exiaul. Palchre autem eiaUoaconrigiiquaK
. ' l u i f m conaeataoea de tole d i c u videbauior, dum
,
eum teooiailBODi qoomdam e l tfhiaraai boni illius
aoaum Dotn|nau Qaemadaiodiini oaioa ai qais voci ^^ ,
Cenas e i dauiaas aliqoid dixerit praaaeatoi qui * , ^
dem vaieotibus auribos pnediti Yocem e i aeruio- *
nero audiuai; qoi auiem diaUut, qoanto absuot,
lanio debiliua vocem audiuiit; qui porro longiori
,
spatioremoli sunt, 38ftooecuriasimoai quouidam
, .
aonuni captuni^ ut voceoi qoidem aliqoam obocu
ram audiant^ sed quod proaoniialuai esl uoa i n - , D

tetl&gant. Undo colligere licet laQtnm eaaeaolare D .

lumait, ai cum vero illo i c diviao comparelur, ut , ,
imoreapedo ei inAoiia ati et iocomparabil. Doin- , %1
de d k U , quotiiodo aol Deym referai; quia Deua

omoia quccunque ipshii parUcipaiiouia capacia
, ,
itnt, per aonas iaalUutiofiea aiqiH: aciioaes alia^ve
aliqoaa dtspotiuonea illunriuai, e i luiaea desuper
, '
expansuui babeos, ooloi moodo visibili se suo$que , .
radioa explieat, cuia propler ea qox aoima seitsii- , ' . *
que careai, luoa propler ea qoaa ratiooo et iuiot .
loclo prodila sunU Quemadmodum igiiur, sol
,
seaaibiiig omnia qoaa cemunlbr, illttuiinal, e l . ,
quaKunque lucem ejug aon pariicipaol, pro- ,, ^
pier proiiriaai aaaai opaeiuivtn ejua expenia exgi , ,
sutai; sic eliaio io Iko, CUM ejitg iilumiuai&o ei ,

757

D E DIVENIS NOMINIBUS, C A P . IV. PARAPHR. P A C H T M E R i E .

758

- * & aaiteiiflcatio desupor oxpaoaa s i t , oumes quicuiique

llJominaniar et &aociiacan(ur. Rorsos, wcut

, !,
Deus creai, aic etiam aol ad eenaibilium corpornm
,
\ , generationein coodudt, et vilam IDOVOI , aliaqoe
. fadt, noo tanea lanquam eoram causa libera; ve '
rum Deos scieas frigus esso valdo siorile, modera , - tuin auiem calorem ad genoratiooeiu facere, alque
. , \ , ativpes e l semioa caloris Indigere, sicut eiiam cor~
, ' * pora omala quae vila fruuaiur, ojus rei graiia so
, , leia se i l a babere fecil. Hoc lumen eolis, secuudum
*\ -imagiaom Doi, qui lanqaam creator 61 conservalor
, \
aoiversi ruro ao numeruieiiaiit.eliam mensara esi,
, \ " et auaterus lempeslalum ac dierum e l omnis nostri
, , .
iomporit; quod eiiam primorum dierum iriduum.tani , ctsi uioc non erai flgoraiom, contraclione et inler xal , \ , joctione defloivit,utidivina8 quoque Moyaes declarat,
, , xaV ille onim a i l : E i facta esi dies una, et iierum, eecun , , - da ac d d n d e l e r l i a . Et sicut b o n i u a , tanquam p r i n * d p i u i n e t c a o 8 a , c u D c u q u a e d i a p e r t a s u n t a d 86 c o l l i , \ , , g i t , omalaquo ipsam a p p d t u a l ; et u t p r i o d p i u m , ex
, , ea e a i m o m n i a , o l a i l S c r i p l u r a ; 61 ut c o o i i a e a t e m ,
, i a quo n i m i i t i a i o a u i i a v d u i i i o o m a i l e n e n l i foado
ae fuodameolo cugtodiuolar, et ut flnem, ad quem
, , orooia, quaM ad l e r m i n o m goum non n a t u r a t e m ,
, , * 86d effeclivaro s p e d a n t ; e t c o j u a d e s i d e r i o onuiia
t6nenUtr, qaodltbet o i m i a i r o secuodum p r o p r i u m
.
nauiras o r d i o e m , ut augeli et bomines s c i e n V r ,

ipide
b r u l a a n i m a a l i a seneiliier, slirpee inaiio 390
, , naturae m o l u , vilas vero aeoausque o x p e r l i a gecun , . d u m 68S6, D6B u i ooguoBcaot, aod u l p e r s i s i a n i n a , , ' l a r a l i permanaiooe c o n i e n t a ; eic e i i a m eol ea qnas
, * aub splend0Kiba8 e j u i continentur, ad 66 c o n v e r l i t .
propior quod eiiara appelialur, qood o m n i a
*.
86B congrogare f a d a t , 61 ditporsa congreget,

( , . onHiiaqae ipsoai appetant, viventla quidem u l v i \ d e a n i , siirp68 u t m o f e a n t u r , c s t e r a ut ab ipso con serventur d a m himen ejug appetuni. Non boe dieo
, aecuBdam a n l i q u a m 61 spleadidam fabulam ac B B gacem g e n i i l i u m sermouem (erant e a i m atiquando
, , -
, ', 6tiaia u l r i q u e gooiilea, u l i a ganctorum. ayosioloruui
, AoAia doclaratar) v d certe f a i u a m ; aam faiuutu
, gBBlitea Idera quod aaiiqauai dlcebanl. luque n o n
aecaodom banc Citearo fabulao), I n q u a m , q u o n i a m
.
l

8*4 Deu$ 681 roundum conrvertit; veruro inviiibitia />et, oocundain Apotlolum, creaiura mundi,
fmm fttct* sttnt, intelfata, con$pici*ntur
et divinilas Ipsiua virtoaque aompiterna a sole manlfeauuir.
| V . - u
V. Venun baec io proprio traclalu theologice
<, 0 .
, , , ,
, . " ,
,


, , , , , ,

k

Gen. u

Iloui , 2 0 .

doeevipaimue, modo dicendura de liwe inlelleclili.

Dicilur i U q u e Dooa l u x , sod iulelleclilie, quod
oniuero angelicuro inleliectum iikiminet, omnem
autem ignorantiara e x aniroie, quibua inesl 6 x l e r mifl6l. Obaorva vero, quod in angelis quidem r e c u
conjectura dixeril lacem illuraiuare, in animabu*
vero priuaerroria lenebru ojicere, et turo iHuniinare; oam angeli eum simplicea ac uniformea siui,
61 ab iaitio luds parlicipee exatilerint, coulinua i a *
I6BU0B6 )68 ; BOmfBOS V 6 T 0 , CUIB

duplicea aiai, 61 caraoo) drcumferani, saecularibui

73

S. DIONYSII AftEOPAGITJE

71

ignoranliie erroribusque sunt assueti, non possunl g dv ! . "

aliter illuminari, riisi lenebra depulsae sii:l. Unde \ \ ,
ctim lux naiura sua simul cuin tenebris esee ne , **
queat, idctrco luce aubhiiranie, lenebra fugantur; , \ el qnantum lux ingredltur, tanlutn antina? ipsam
, \ , *
degustanies magis appeiunt; et quanlo tllaa majori
, , ,
desiderio aguniur, lanto magls lux affutgei, quo~ .
niam dilexerunt multuni, juxia sancia Evangelia . , ,
Ncm eniro repenie lux affolget, ne quando caligine offundantur, sicut conlingit iis qui e profundis * \ nebris direclis oculia intueri volont; eedaea- ,
simfjuxta modulum eortnn qui lamen excipiant, ut , '
neque luce nimia infirmiores obruat, neque rursum,
,
propier luminis iuopiam, meritis non respondeai,
eed juxta suscipietitium 391
sursum comuendi , \
capacitatem leropereiur; boc enim esl quod eliam .
superius dixii, Deum esse ordinera et mensuram nostram
J V I . lllud quod supra omne lumen, bouum l u -
VI ,
men dicilur; quia eiiam omuem meniom gupramundanam, scilicel viriulum auperiornm, circummundaoam illam angelicam, id esl eorum qt,
juxia Aposiolura Sn minisierium missi, e l ad
sediftcaiionem et obsequiem ordinali gunl (id enim
etlaiu in libro De cxletti hierarchia tradK) et mundialem, scilicei bumanam x sua pleniiudine illuaiiuat, jtixia divinum apoaiolum et evaageligiam
Juannem P , dkenlera : Et ex pleniiudine eju$ omne$
accepimus. Vel giipraimindanam a l i spirtlalem;
circumniuiidananri, animalem; el taundialem, carnalem. Veletiam aliier, stipramundialem, eam qufe
Ibeologiam docel; cifcummundialem, quac naluralem conieuiplaiionem; mundialem qu practicain

, \ ,
, ,
\ ,
,
(
) , ,
, \
*
"
, . \ ,
*
-
. ,
virtuiem iradit. Beua ileruai lux esl, quia omnea , \
iwiellectu praeditas virUies, cum coelesies tnm no- . ;
stras renovat., Qoomodo autem renovat lumen ? ,
Quooiam videlicel ex proporiione rerum corpo- . \, *
rearum inlelligunlur ea qua? ad anhnum ei inlel* , , *
feclum speclant. Queniadiuodum igilur juvetiiua * \ ,
est, in qua corpua opiiuie funcliones suas obire * , *
valet, seniom vero, in quo non valet, sic eliam ei .
aiiinre ei meniia senium quidem esi, in quo non , # \
polcst exsequi munus auum, juventue vero, in qua
" potest. Dum iiaque mens in erroris el ignoraoiiao , , \ .
teuebris vcraaiur, quodammodo conaeiiescit, et
vires ejus obiorpescunl; verum ubi lux inielligibi- \ * bs affalgel, rcnovatur, e i qu sui muueris sunl , \
exeequi valel. Porro radiua iile lucis iulelligibllis , \ ,
menies omiics couliaet, cum aupra omues esl, ei a D \ , \, \ \
uullo couliiieiur, atqae eaaoeai aiinplicUer illumi. \ ,
nandi facullaiis dominaiuai ac potestaieui com
prebendil, et superbabei, quoniam supra orouia
, (
lumina exisiit; el prababel, quoniam baram crea ),
lor est, ei omnia cottgregal, el in umira copulat.
-
Quomodo aulem lux otunia congregel et in unuiu
\ , copulet, probal ac6tMrario. Sicul eaini ignoraniia
erranies dividil (qoienim Ignoral, io multa dislra- ( ,

bi(ur), aic luniiiiis cognideitisque praesentia colligil
9

fi

Luc. , 47.

Eplies. i v 12. * Jaan. , 16.

f

76!

DE

DlVlNfS

NOMINIBUS.

CAP.

IV.

PARAPHR.

PACIIYMERJE.

7C3

*) - * a quas illurainantur; jnsuper vero etiam converlendi vim babet, dum a mnlla visioue ad id quod
, ,
vere eat coDvertil (quemadmodum lucenie sole ia
. ,
qui videl, ad ipsum priinum converlilur,
392
,
ipsumqne exciplt), et ad unam puram cogniiiouein,
\ ,
videlicel ad Dei notitiain, adducil varia illa visa,
( ), \ ,
quae oiroirum ad mulla aunl disiracta. Caeterum
, \ ,
. , cum visos vem per se subaisteniem postulei, figmenla autem noo eint imagines rerum aliquarum,
\
sed iiuganlur (naro idcirco figmenla noroinaiuur),
.
magis proprie phantasias seu hnngiiiaiioue* vorari nos&e dicil, uipole fabulosas cogilaiiones circa
ecositia; solei enim iinagkiaiio eitam efa quoe non auui, e l i o quorum cognilioneoi vel aspectuni uon
venimus, eflingere.
VII. \
5 VII. Hbc item bonum laudatur etiam ut p u l , , . , ehrum, el ut pulcbritudo, el ul dilcctio, et ut d i \ ,
lecioin. Cxterum cum pulcbrum quidem sil id quod
pariicepa esl pulcbntudinis, pulcbriludo aulem id
,
, , \ ipsum quod pariicipaiur; et dilectum quidein s i l jd
quod pariiceps est dileciionis, dilectio vero id ip' ,
, , \, \ sum quod comniunicaiur, el in nobis baec secun* \ . dum dislinclionem apparenl, quouiam baec sunl
\ habiltig, illa yero babiluaia, dicit, quoniam non
, , * eodem modo se habent, etiam in causa, quac i a
, uno compleclitur uoiversa. Nain in uno ei eodera
. " ei babilus et quae babiluata sunl complecliiur, neque ut babilualura quid, nec ot babitus, sed ut
,
\ ,* ( supra baec exisiens, aliis eliani causa et isliusinodi bonortim. Unde eiiam pulchrimdo diciiur, pro
pler eain pulcbriludinem quam omniuus clargiiur,
) ,
* .' ^ ei quod auclor sit orauis conciuuilalis ac aplendo . ris (pulcbritudo eniin est proporiio meuibrprum
\ , ac parlium cuiu colore florido), vel eiiam quod om, - , nia ad se vocct. et qood semper s i l et nuiiquam
, ( minualur vel augeatur; naro excessuael defeclue
, * inalitias dici non igiioramus. Neque secunduui
) ' ' quid et ex parle pulcbruiii, neque aliquando p u l \ , cbrum, aliquando non, neque ad aliquid pulcbruiu,
. * aul alibi, aul quibusdatn (qujc uiiquo oronia ab isla
, pulchrimdrne omniiio alieua sunl, ubi nostra pu!, * |5, \ cbriludo ex uecessilale isliusinodi delinilioiiibus
, . subjccta sil) sed ut ipsuin accunduin se uniforuio
, 3, sempcr exisieus pulchrum, quouiam neque dividi \ , * lur in babilue ac pulcbrilicas differentias. Noslra
\ enim pulcbriludo disliugiiilur; naiii alia, verbi gra , ' . " - Q
pulcbriludo oculi, el alia pulcbriludo nabi,
, \ , \ , el alia tolius faciei, et alia juanuum. Nec ut aliia
foriuosum, aliia vero oon, sed ubique apparel p u l , '
, , cbruio, e i in omnibos, quod noti babel nosira
, \ putcbritudo; etsi euira in onmiboa esae amel, quopulchra valde, sed non
, * , - uiam eiiam oinnia 393
, unilormiier. Alia esi euiui pulcbriludo solis, et
. , ' alia pulcbritudo lerrae, e i alia aquae, quae varraa
* \ - suut pulchritudiaes, nec ad unum conducuni. Id
- quod aulem vere pulcbriludo uniforinis exsisiU,
. , - subjeclis variegalur, idcirco in se pulcbriludmeni
. , ,
prxbaberc diciiur, quippe quod anle creaiuras
, ' exrslal, ei quidquid pulcbrum esl habeai emincii \ , \ ter, lauquain fons e l principium pulrbrorum oin :.
nium. Eisi euiin mulla pulcbra siut, lamcn ex ipo

l i a

6 8 1

7G5

8. DfONYSII A R E O P A G I T A

pulcbra sunl; in fpea enlin Mpenialurali e l qiiarr *

, ,
causa carei pulchrittidiite, omnif pulchritudo
neque pulcbrtira aecundum eausara praeoxsiitit. ,
Ptdchram auiem anifbrme Beut e s t ; quoniatii non - , ! ,
},
per partidpationem pntcbrittidinis polcber exsistii*
Mt 1o eobjecturo aliqaod qualhaiem dividainr, \ * \ sod ipsemei 01 pulcbrum est et pulchritudo, fisqtte \
- , attperior; qme aniem ab boc per participalionem
pulcbra exaiffuol, in qnalitate aliqna soaui babent .
putchritudinem. Hojns pulcbri causa, eiemenlorum , ,,
connexiones, quae coapiaiiooet vocant, flool, rt ' * *
rumque bene ordfiuatat colligaUonoeperdurani,qu ,
dicuiitur amrcitiae et couiHiuniooef; nriione qttideni ^
pranliiorum adOeum aapirationei, qoemadniddvm \ , alqoe etiam i a ; *
Kccleaia primogeniiorum iu ck>,
terra; in brtilis aoten gregalee aocioiatei, i a f m a - * xaV , nimirvero moteae quaedara quibva coHiganturiym- atv * xa\ ,
paiafse; haric igltttr cum pulcbro imionuif, per par- , ' \ .
ikipatkmem ad ancibrem conversa. Hocto put* 9 xaV ,
cbnim eat oimrfamprinrfpiuiB ot caaueflkiens, et m cattta flnailfa ad qoam lendit omne ttudfom e i , \ \ ,
appeiuug. Pioia omiiitjm, Deus erthn flaia [dfcittr , \ .
tanqtiam oawiia coniinona, e l Vetuti C T M C U i se* ,
nritale cotnplecteng, e* in qnaoiom t$ui caeaa
prodacu M O I onivena, et uuUiue aforfas indigae* . ' , \
nint o i porficerentur. eiiam mediuna dteUar, , ,
veluli ptrdarationem in contiateodo ODcedcfis; e l , .
Anis, qnaienus otnnia (n eju* voluntate termtnan- , \
m r , ad quem eiiam cooYeriuniar. Hanc etfen> . ;

vocat caasatn exempiareni, qoa omhlum ruluroroiu \

praedeftntiioncs i n aefpso pneooocepit, tt etiam , 06 ,
anie prodoctionem, u i Inquit Apoetolas: Oxo* a*> , * . ,
tem prwde$timfvit<\ ec q o a sequurttar. Sfc enim , \ ,
Vireanaus fulara in ipso praesciemer praededuiu . \
, .
dixH per noieam illam praenoiionOni, qoa cuucia
\ , ,
CMmplectitar. Quemadmodain igilur b<num, sic^t
pulebram omota appeiuni; et nibil est 3941n re- \ ,
bus quod bon pulcbri slt particeps iu veri poicbri [ - *
. \ ouvAV
pariicipaiione. Audebii eliam non oeroo dicjere, id
qod non ea4 eitam polcbnim participare. Quomodo ( ,
aoiem dicii participare id quod non eatt Quia elfram *) ,
in Deo Id quod oon eet per omniora ablauooora \ , , \
pradifeuir; a l qoando quia didt, verbi gratia, Deus ' , '
^ ' , '
non eet boc vel lllud, aed aupra ifta. Id ilaque quod
non eet, aivo omnium ablatio, particepa est dif ini ^ 1*, \ , ,
*
pulcbri ac booi in qoantaro diflnam numeo voeatur
. *
IKMI eaae(40). Poaaii etiam maieriam uon eo$ appellare, qualenuaexperaeatpalchna formae. Poaais '
eiiam roaluoi dicere noo esae bonunn in quanium *
. \
etiam bujua pulcbri pariicopt etaiatit; quia per

,
aliquod apparens pulcbrum v t l bonum fiiigitiir;
. ,
oxpreasa vero simililado daC oobla cogiuodamid
quod priug eei. Cum commiscueric bono pnlebr^m , *
(eicui euiin iltud, eic ei boc caneu appetuni), boc, , \
inquit, Ulium omniom etc causa, nimirum uoko, ' ,
iaoui laa tiugulif varieiur, tameo ona aimplexqbe .
t

<iRoro. v i n . 50.
(iO) Scilket boc veJ illud.

DE DIVDQS NOMINIBB& CAP. I*. PAftAMR. PACHTMEILE.

7f%

, , - . permaoet. Skol Jdom ool calefacioaa 6t bpideaa

) %a\ . et vou6m el lemrrn oouplnUio, ei aquam, Ucei
6? diveniiuode pro waleria enbjecla, ex hoc creaui . . farum ojnniara tubaiauUalea exiaiettdse. Polcbre
, - atiiew ita*a(t*i#i u n . ^xiaiemisa eecuudiMB
. - eJpta* saferi^res auot atbtUfiuift; exisieniia enijn
* \ eai, ipaoinui^l esae ,a!iquid, aubataqiia yero eat Id
. , quod quiil t*t, QuopiaiD iiaque 4e croattiris loqui*
, * ixa lor, merUodictioai , aei* gxhtentia, appo*
- * anjt , aea tubstanliaU*. Unionee atJlem
* ) * ' %- dlctiiiitir, nm qitod tAmul vam flto acervadm alt
*. quid atiuni ettdatti, sed qodd Bteui &nl fone U!o ' \ . rtun oi pftoclpiem^^tei ipto prodticta slnt ca qtta
, xotvwviau *obfti*ftmi' itpMidui^ snbtisienliatn, ita irt eiiam
ad dSsMacltowfei tuppiaeUorum appareant. Ideiitiia \ , . B<U* aaftsai ^mm v ^ * e * addoclrtas unilricet
JloMkiMhif ad Der* nU ei etmilitodi ^
aiidanwiioii t ex ipao ainl, tdqne inbav
\ - , , Dtvttaiftatef a o i m sut
partiu qoav
* , itplv -vclxof
aaiNiadicalb dhrina* vobmUli* ad Inferiora
' friuka%AnaV
DiaaimilUtjdiMt ltoro, qaoniam id
. ','"Hr***x*rtm
. , ' qiiod erealor Aferaom 0t4 a eroattre. Focdora aoAl
iteuicMliiBi : c o t o , ,
v

Aoi l o i l a a mtindi e m i e i l o eoneentua.

, R t n u i iMMUrimi impermiailoMt aoni a k u t itt
, , \ - f m H i cemmunitaie, ei cojaeqtt* boniiofs
, , praprieUle; cqnuoiiBi enim eaacniiai ralione oinuea
" , AfaV 3 9 6 Bohf autiMift,. cmiaacujMtque vero proprietat
' , mkufiaa conmiacemuf. lmiDobikM omuium man , , -, * Q , qaidUbel eiiktt per aubeislil ett.
, rarm, onuiiapii io qoolibet conunuBioriea. flloc
, , \ ** corrfgunuur oiiim oEpinkwos dooruro veloruro pbi\ , \ loaopboruai, EaapedoclU ei Auaxagorat. Siqiiidoci
. Empedodea apbasram ab owinaa amichia ei com " . \ mUiMm.0 ootninavil, I U o i quhllibet per ae aAauo
, , diacerad ooqimi, auioqoam pufna flai tl diviaio,
, \ , *- amtiidiiiiiqiuiin oniudaasubeiiUC; Anaxago^aa vero,
\ , , \. Omuda $im%d #raxl, aiobal. AU iuqoe, per ae qoid , . libel aebibtrc, ot oaioia oumibos comoiiiAicare,
\ \ (kto* neqiio a propria oiauiooo deacttcore, ei sic tpbav
, ram exiaiefe: wm lamen rcakm ialer eommtt
, \ , nioa^tn babo*t i u nl verbi graUa eiiain iapaoo,
, , amrum, ei UgMlM, et fermm aioi aiomi quidai%
, , ht , - qui propter parvilaiein mioiiBO vidoaulvr, uli Ana . D xagone pbicail,, qul geoeratioiioin difigumem IMII>r

cupavil; verttfBtaafttii conMHSidcaiU f jriule so^ua-

duoa qualiuieav * qawlamod0 dici poaail, Id

ipauni quodeaiaqwA^riaerew eiiguem, o l a l e r -

ra aquaro, el a cibiscarma, el caelera; i U o l amicilia aU ioooofiua, oi

corapkxui iiidiaaplubUia.

ludeflciemes auleiu aU tae aucceaaiones oomra quai iiuirt; Oeqns etdm mode optriuur . EkAmio^
T

leKet illud dubium ajiter eolvii, dum ail, omnia ab hivicom oriri, oi b^ug corrupAioneoi aUerioa o u e
geoeratiooem, et alleriui corrufMJonein bujus taae geocralionem, ot aie aebjuftgil raiiooeui, ne acilicel
ddleiat geaeraiio. Cum aaietu siaUu ail moiiie omouiia Deua, aupra aUMoneoa el moiioiiem exsiaui
Unquam rem quamlibei iO propria raliooo rmaoa, et mov^nt ad propriam m o U o M m ;

idcirco dtcit,

oinne* tiaiionos acmoiiooee, aive aogelonun dicaa, aive aaieurm, aive corporu, ex ipao aooL
Meolioai igimr statio est, ttrmari in coatoaUoM ad Deom^ eUi dciegeolur e l deacoodaot ad M*>
riora, ul ope indigeoiibus profideauc
f

ioaii v, 17.

eiiam triplex bio m o i u s e s u CirculaHs q i i l d e t n ,

dom c i r c u m semetipsi c o n v e r t u i U u r ; rectus vero,
quaodo ad inferioribus provideridum p r o c e d u n l
Curo eoim quselibet c u r a flnem habeai (eo

quod

r e c l o motu c i e t i l u r oirinino fin^ra habenie) sectiiidom b u n c uioveotur, ei provldendi partes expleirt;

cnm vero in semetipsoa iterum r e v o l v a n l u r , 6cce
i b i Obliqiliis roblug 'subsistit.

7B8

S. DlONYSIl AREOPAGIf

| VIII. Curo tuieiu trijriciier moiug flat, ipsia

VIII. , . ,.
* ,
.
, ( '
,) ,
, \

396Iterum. aoimae aiaiua esi immubilitaa e l

$ I X . \
. ,
laris quideni e s l , quando nieniis conleinplalione
, , \
c i e t u r , et i n seipao f a c m s , e i e x i r i n s e c o e r r o r e
, sensuuin conglomeraiur e l priuiuro i n aeipgum c o , , gilur, ei exinde ad Deura manuducitur. E i hm e$l .
, ,
obltqua roeniie operaiio, quando procedii quidem
, ,
ad ea q u secundum pa*tein ex8islum,capil aulem
, ) \
noiionea uequaquatn intelleclnaliler el unite; boc
,
euim angeloruro eat, qui secundum crebrara mula
tionem aupernas visioneaac illuslrationes intollignnt,
dnm proeorum caplu revelaniur. Auim vero ralio- , ' , ,
duaiione et evogaiione, id esi in particularia divisa, ,
, ,
aique ex comiuuuicaiioiie addiecens inteJligii, iuena
eiftijn ad raiiocinaiiouea (esceodena aliquo nifldo \
dividilur, oi pluribut xeinplariba* aou speciobus
.
iadiget, dum ratio modum inquiril, ut exprimai
,
quod iniellexii. Igitur anima commisiiia e l irans*
cursim operatur, ttiam qiiando intellectuallter i n - .
leliigit, siquidem boc anima proprium eet; qtia- * ,
propter aolura inielligilea quae iranacenduoL C ,
,
imelligilur auleni ab aliquo, ac s i caset eliam iotel~
, ,
ligibilis, cum s i l omniuio iiilelligibiiium poairenio,
. '
n l vel binc etiain iuielligibUia appellelqr; non aecus
, , (
e lesta io inexpIebiJis raaris fundo oonatiiula sen ,)
iibilis est, vel polius ipsaraet aqua.quae supra coe ,
loa exislil. Recio aolom motu aniina cieiqr, quaiido
, * ,
in aemetipsani DOII ingrediiur (boc enim eti circo , * lahler moveri)^ sed progrediendo ea qu circum e l
extra ipsam euni conakterai, rn quae tanquaro iu
, (
ajmbola quaedam direcia, ex his iterura motu recio
, * ,
ad simplicea contemplaiionea adducUor, non raiio * ).' ,
cinando, neque scieiiiiflcam raiiouem iuquirendo,
' qnaai scieniiftce adduceretur : nam aic eiiam rea
/ , divina; scientificae cogniiioni aubjacerenl, el moius

l a b i l i i a s propriae substaniiae. Motus a u l e m c i r c u -

i l l e b a u d r e c i u s , sed oMiquua edaei. Verttm a c r e a * .

tiira muodi inviaibiHa Dei sjmplicibOB ^ei reclis

a p p r e b e n s i o n i b u s , et non

operese, intelteota aont

sopra oiniiem iniellectua operaiionem ae deiiNmstratiouem.

| X. Maruni igiiur iridm inolioitum, acilicel Htenlium e l aniroarum, et ipsarUmuiei iriom m o l i o n u m

qiiae m 518., e l raullo priua, ca*
jutque angeli cft antoase, reiquo eeosilis, maBaioiiatn,
ei Uiionuin, ei firmitalum viciesira etiam caosa
eai Deus. Quoiuodo ailetn mulio prina dtaniioauin
quam motioiwm ? qoia videUcet Id quod manoi praobiahiins 397
qud movetur; nnde eifam
quat divioa bunl, sunl i m m o b i l i a , noalralia auteoi
mobilia soul e i nomiuanlur; quoniam qooque omne
id quod movetur ab iramobili roovetar; et quod
uumobilc cst, non opus babel eo auod uioveiur.
C E T

. ,
,
,
, , ,
, *
; ;
, ' 1
, \
.
\ , /

769

D E B I V J M S NOMINIBUS, C A P

IV.

PARAPHR.

PACHYMERJE.

771)

* * , ^ Quomodo aulem rcs sensibilie tres basce motioocs

, , ,
habet, nisi qnia videlicel elemeqta quidem reclum*
, \ ut ignts auraum, terra deocsum, ttniTersuni auteiu
,
boo cireularem, planeiae xero obliquum n i o i n u i
; babnt, quandoquidem ab Auslro versus Boreatn,
' ,
et victssim a Borea versus Ausirum moveoiur, e l
, , , ad idem puneium denuo revolvoniur? Siquidem ex
, Defr elper Deum eunl omoia, qua/ilumvis nahira sil
, , , ^,
parva, vel magna, velaequalis aliis; e l modo eerio
, . \ definita, corporearam quoque parlitim proporUonea
, , * e l congruenli, biiniorum lemperaiiones, tola,
, , , partes, omne uDum ei Q i u l l i t u d o . E s l autem quid
. , unum secandunt colligationem partium, .ui bomo,
, ;
bos ; el est unum aecHndum lnulliludtnis unionem,
,
wt popaloe, congregalio, grex. Cujuaqne iiein qoa , *** ac quantiias : boe etiim esl quale, eleinenlorum
eommuitioues ac disliocliones. Quemadinoduin enim
. ,
attquid aileri unilur, eie ab ahoro eeporalur; sic
*
ignis aecondum calorem et aeri uniuir e l ab aqua
, ,
, , , segregaiur. Infinilas in magiritadinibus secuHduui
dmeionem, in nuroeris eecundum addilioncin, om , ,
nis flniMnlerpreiaoles aormones omniam, oruim,
, , , ,
muluse excelleoiije, omnis euboUPti:r, et omois ba * '
, , , biiua qui inoa -,-^ vis e i efficacilas, et
Omnis aensiis, et ratio, ei laclus sive. 410110, et
, \ , \ $, \ '
, , -* scieiuia, et omnis unio qua? per igndratiooem rebus
, opiiniis conjungil, e l ohine quod eel, ex ipso, e i in
ipso, ei ad ipeuiu et, ei speciat, e l ab ipao <MMIU+
, ,
, -: neiur, 01 111 ipso exisiit omne principftrui *ive
Oxemplare, eccundum quod id quod i i ; boc an f) , *
;

, * , - ^ lem esl idea, qua3 est inlelleclio per se porfecla.

aetnpiteriia, sempiierni D e i ; sivo ilnale, e i eujus
;
gralia id qiiod tit perflcilur, sivo e/bciens, quod ab
,
effeclu separalum e a i ; sfve formale, quod fli id
,
quod producitur; aive elemeniare- eeu maieriata,
, '
6x cujus subjeclo fii id quod At. E i omnia qua?
,
cunque suni ex bono sunt, ei quaecunque IIOQ annl a pulchro quidem non dnorainanlur, 2qoidem uon babeni siaium, sed in pulcbro s u n i ; diciiur aiilem hoc pulcbrum de omoibas per ablaliooem.
X I . , *
J X I . 89 Hic de ainore scrmoti^nl iniFoducil,
, , *
ac ait * Omnibua igilur pulbhrum 01 desiderabtle et
, , ' ,\ amabile esl propler se et sai cansa, el noa propier
* . . ' aliquid alhid, et non sobim per se onmia ad i o v i , cein amoreid babeni. inferiora quidem amaui
, ^ snperiora, Converiende se ad a ; e l quas gunl ejue*
dein ordinia, ainant sui sitnilia, cum iis commuoi ,
cando: el aoperiora ioferiora, providendo i l l ; et
, ,
, eingula ae ipsa, conserrando s e , e l omnia ad p i d * ^ cbrum et bonum direcla faciunt ac v o l u n l qoa?caHque faciunl ac volunl; el simpliciier, omnia ae
^, ;
, mdtuo et seipsa amanl, et Deus anral omoia, 111
, omnia bona reddal. Quocirca euam divinus amor
e l lionaa esi, et rei botiac ad bonum condoceniia,
, , .
el propler b o n n m ; flt enim ut perflciat, et'comi+
neal, et sanciiflcet. Siquiitem hic amor eiiam Deum
, \
, . ' raovit ad nosiri productionem ac piOvideiUiam, ut
, , etiain agerel ac moveretur, nec sterilis remaoereu
Motandom aulem, non ipsas diciiones, aed vmi
. d
acopi auendcndam esse. Divinc enim bflM: ipse
: ,

8 . DfOPTfSn A R E O P A G I T J E

774

771

ermo expftcat, oo enlm invocama* Ipsn uemen ot * *

jntorif,tttgmdlet;*6qu biK propriam ett eontm voelv , *
\ ret
inai inteUiftere ctpiuiu, *ed sonoe exiles ,
aoretenat admiUtutf, nec oot Uurlnaeetii admissos , .
tpsam animam pemstrare ainimi, neqne acire volutti,
quipodeniihtif etiam dictionibuf, qo* noltum
ierreai sapiuot, tvjt divinas exproatf minime prohi- ,
beri; aed aiofide etanemif tc dkHoniboa el aylb- , '
bia ttntmam non pettetraitlilms, aed eitriitaeeo* ,
ures ferientibut lenactas adbserent; ac ai noii M- ,
ceat quatuer pcr bis duo aignificare, atil aimpttoea " ,
tirieas reciaa. Siraifis etiim, itno eadem auni, aive ' ,
quis eecundum Gretettaes matriim dical, sive ae- , ' , ,
cmiduiT) noa pairiam, 04 aic do casteri*. Ne singtda .
receDteamoa, sctanditm cur rerbis et aenaiba* ota-
mur. Qiiaiido eirim aermonem qai praraiKJaiur, , \
inoveipiie de aeiiaiK aliquo, tum dfctionibuf acri* .
pioris el verbia optis babomnoad qjus, qood dici-<
mr, declaraiionoin. 81 autom anima a aeipu ad , iolelligtbUii moveior; in rcCli* operaiionibos $u* . "
perflui tmti cum seneil.btie tomu*, Mblimia enim
imaginalur. Qtiando autoni doiformia o A c U fuerU '
HevalionibiM paulatifii froidena, alqne per igno* , \
u m tmionein Unellociiooea aiias ia inaccesao lumino , ,
babaerlt, lum eiiam inielligibiles operaiionet swit , . "
operflHS, sicut ei aeotiia, quoniam bis eublimiora ,
cogiial anima jam Deo untia. 3 8 9 QuandO antem ,
menabumi repemia sey terreairia iinaginaiur, el
aoneili aliquo wovori eiuriei, uinc clariorea aermo- * , nes, ei quae to rebus visibiMbui maxime perspicua siint, aeligere oporiei, quippe quando Hla qua aen-
eibea objecla sunt ininime Kqneal, et obseura ox$i- .
lunt, lom uiique teneug ea quaB oecurnioi, oteiiii
porrigere non recie poleronL
XII.
| XII. Sed ne baec dkere videamar ad divinas
Scripturaa iromuiaodae, agedum ex ipaia ScripUiris ,
amoria nonen aaimaoiua. Adducil iglior ia teaiem .
ipeum Salomonem ei magonm lgnatium, el denuo , *
,
8alomonem, cojua eliam vorba divinorum intro ,
duclionea oraculorvm ec umbrai graiia eaae iradii;
ne quid if itur nos infaoclerreat vei periurber, i-
quidem ibeologi commui:e censejit e^ee nomen *
ainoris et dileciiouia; quinotiam DonnuIIi divinius , eaae putani nomen amorU, lanquam occultkis^ aior , (ui eliam magia abaonum. Qnaqlum enira tideluf pov
_ . .
- . . "

,_
~ --_
iudecens el divinis non convenieHS, tamum eat el , occulium, dum qusrimua quoroodo ei quam ob , ,
cauaam sic vocelur. Cum boc ilaque, a l Deum de~ . *
,
cei, a uobis diciuiu aii, vulgua bominum, cuin oon
, * $
capial uniformiiatein aiuaioni iiomhiis divini, vel
aecunduui quam Deus amal oionia, qui eai unicus , , ,
, *
ei simplex; el sopra oimiia amor, neque eai dlvius iu flnes inullos, aed in unum, duoi oinnibas , * *
bene facit; vel secunduin quaiu nos ipsum ama-
inus; nam eiiam bic amor illius uiufonnis esse de- /
, ,
bel, juxta l l l u d : Diligei Dominum Deum luum ex
,
totamente tua ei cx toia anima tua, et ex tolis rirt .
bu* itua% ita u i in aninia nulli alleri aiuori locua
9

Deut. , 5; Mailb. xxn, 57.

r r

774
D E DIT1N1S NOMIWBUS, AF. IV . . P A C H Y M E R J S .
ftk
qttam
amori
divhio.
Hoe
igitiir
divini
aiuorts
,
noipen volgu ROD intelligeas, ad atnorero corpe
. '
imm e l distractaia *c divisum dibpsum est; alius

euim ittod amat, e* aliu* tuiid appeiit aeeundoin
, *4 ,
, . isilusmodi iraarem, qui non esi venii amor, ied
, - uisfit tiimitacnim vet prolapelo ab amore divino
Sicut tttiin a focandi aimulacmm eat ariis gy ,
mnasuca), d n n iuco coloria pulcbritudioem metiii
,
lur, qoan retert ara exercltaodi lculinnria nae , &
dicina conferuaA; hlt etiam i m o r corporeus sinMH
, - , *
lacrutn eal amorie d i v i u i , eum hic eliara airiinain
,
aceeodat, acd ad nihil diligibilo ac etabile, quin
,
potios amoria laptus e t l : tiqutdeni divinos ille
. "
amor proprtoa eat a n h btc aaftem alienti* qt
,
extraneue. Uiidc eiiaot aniinas iialtiraliter el aecon
,
dum
graliam insiium e a i , o i veruna 4 0 Q bonem
*
appetai
et ad fervorero ejui focalesoat, quoniam
, isiiuamodi
calorem ac molum inaeril; verum mena
, ,
, a vero jodieio aberrat, e l per coneopiaceniiam
' , . avertitor, et id quod secundum nalurtm odio ba , bendum est, existimat deaiderandum esse,ei tan , - quam qoid permaneos i d quod transilorium eal
, * ampleciilur, sicul dicium e s l , qoia tanqoam ala - bilem ajnaaml, e l oon lanqoam fugacem. E t bic e*t
, , - divioi amoris bptue, ex impaesibili in paaaibileai
\ , ex dlfino ln corporeuro, ex immaierialt in inale*
rialom; vulgi enim lurba oon capit unicum illud
,
divioi aroorit, ti idcirco, tanquamld quod duriua
, sil el magis exoauin, de Deo poniiar, u i vttlgiia
. - Q bisce In veri amoris cogniliooem addocator, uique
, compeodio ab iatiuamodi falsa opiuione libereliir,
dum inielligil, eiiam exoaum aliai amoria nomeu
,
el
infinaa qiUEqite ipsi Deo competere. Sic eniiu
, , , eliam in CvleHi hierarchi* a i l : c ld quod magis ab . touum esl opportune de Doo dici, eoqoe oiagie quo
, ; , , vilias e x i s l i l ; quoniam binc facile meos abduci(ur
ul cogilet, Deam non esseistjusmodi, sed seconduia
,
sobliraem aliquem aensum sic appeUari.Quis enira
.
* opiiiabilur Deuro panlberain eeao vel loooem ? Lux
, * , aaiem vel ignis ?el spirilus cum de Dep dicunlur,
\ faciliue meoiem aberrare facitint, ne forte quid
, , Dorom sit. Eodem modo eiiam de amore ac dile - clione; in Deo quidem exo&um illud nomen amoria
. poniiur, in nobis auiem, ubi speiiuinero aliquid
D absiirdum boroiiies lerne aiDxi sutpicari poa&eut,
, dileclio dicilur; quod noineii boneslius videlur,
juxta illud quod in primo Regum a Oavide ad Jo, , - nalham diciiur. Curo autem in sacris de Deo ser , monibua a recie eenlieiilibue duo baec nomiiia,ceu
\ , xquipollenlia divinis explauaiiouibos, adbibeauiur,
, el unificam quamdam viriuiem seu copalandi viro
signiflceat,quse in Deo praeexieiit, propier pulclirum
* ei bonuin, o l nimirum qaa ordinie sunt ejusdem,
, velut vKlssiin amaniia ei amala, se muiuo com ^ *
plecianlur; prima vero inferiora raoveanl elameui,
, iis providendo, u i illa aui eimilia efflciant; inieriora
, , vero ad superiora amabiliier affecta convertaniur,
.
ei i l l a , quoad Geri poteat, superioreni statuiu
Tft

cuHseqiiautur.

773

S. DIONYSII AUEOPAGITiE

77

XIM. < - 8 . E s i praelerea divinus amor exataticue; a

, \
se ipsis enim excedere facii. 401
amantes, dum
, * . \
vivunt et movcnlur non i p s l , sed in ipss i i qui
, 6
amaniur. E l hiec declarant illa qua? praedicla sunt,
magis autem mngtius ille Pnnltis, divino faoc amore ,
correplns, aiens : Vivo ego jam non ego vivit vero , ,
, \ * , in me Chrisiut , lanquam verus amatof, et qui
*
cxcessit, ut ipse leslalur, a ee Deo: el rarsiim,
,
veluli vicissim a suprerno Deo provirie amalus,
, , *uam, sed aroati 7ilam ducens, a i l : Tanquam tnorienlet, et ecce vivimUs*. Nam audendum est lioc , .
\
etiam ianqunin verum dicere, qnod ipsemelomniom
Deus, propicr excessum bonitalis, exlra se per rk- ,
rum providenlias xsblat, et in isliusmodi bouilare , \ *,
* ,
aibi quasi complacent; ait euim : Et quid volo niti
tfl aocendatur 1 cum sit ex omnibus exempius, toarapefi; \ \
ad omnia deducitur, nude etiam Zelotem ipaum
appellant, u l qui mulium in divinis rebus amorem ,
oslendat, e l quasi ad sui desiderium excilei;quod- , ,
qne ilta quae ab ipso de&ideranlur ac procuranlur, *
aemulaiiooe digna sint et boiila. Nisi enim lalia es- \ . ,
senl, nequaquam indignaretur quod ab ipao decli- , ,
nent, ei atiig se adjungant. E l universim, nmor . ,
pulchri est; cum enim pulcber sit, amat islius- , $ ,
raodi pulcbrum, el in pulchro manel, el diffiindimr .
Oiieumendo. Siquidem araorca corporuni, cutn re- , , *rum sinl fluxarum, non secua ac verni flores de- ^ \ ,
fluunt; ainores vero divini rerumque riivinarum, ,
, tanquatn permaneniium, ipsl quoque pennanent iu
,
poesessore suo, et pulcbricausa exsisiunl; quoniam
, .
atiior ille osl ad ainaia coiidecoranda oeve maie#

riae colluvie conspurcentur .

XIV. Quamt bic eiiain ulquid ibeotogi aliqiiando qiiidem amorem ac dileciionem quandoque vero amabilem ac diligibilem dicanl. E l resolvcns quaeslionecn, a i t , quod quidem, lanquam
auclor ac genilor amoris divini, anior appelleiur;
In quanium vero ipse esl id quod amattir, amabilis
dicalur; el secundum iltud quidem inoveiur ad alia
amanda, tecundum boc vero movel alia ad amorom
sunm. Vel amabilis diciiur, qufa viiq habei adduceiidi ac roovendi ad ainaloriam in spirilu conJunctionem, id esl quod hujus mediaior e( ipsemet
conciliator s i l anioris, quo a suU creaiuris adamaliir. Dicil aulem babere vim tnovendi ul qui D
eingula moveai secundum propriam rationeni, u l
ad ipsum converlaniirr. Porro nomen iilutf pro^
duciionis aeu prosiiiuliouis*, etsi apud pro/anos
rem iniptiram signiOcel, 402
verunuamen bic dicil inlercessioiiein conciliatricein uiiionis cutu Deo,
ei boc inodo quidem amabilia dicilur; amor vero
rureus ei dileciiu, ianquam vis nioirrx, el sursum
ad se irabeus illud quod eoltim el per se boiiitm
eai, et quod ipae sii manifesiaiio SIII ipsins per aeipsuin, nullo alio medianie, nec aliuude auiore aliquo advenienlc, nisi a se ipso seipsum; tale
enitn esl id quod per se pukbruui esl. Quemad1

V Ga1.ii, 20.

II Cor. , 9.

Luc. , 9

XIV. ,
,
. \ , ,
,
? ,
* $,
. *
, ,

, ,
. ,
.
,
, * \,
,
*
, \ ,
, , , * *
* . "
, * ,

t

777

DE

DIYLNIS N O H t M B U S , C A P . IV. PftftAPHR.

PACHYMERJE.

778

- ei * \ modtiiu eniin roellis dulcedinem amarauft

aiiiiiide raoii quam ab ipta , nee propier alUtd
, ?quam iklam ipeammct dulcedtiteai, quapFopier
| , .
eiiam ineipttcabilis eel daloedo Ulam tgooraQiibu;
,
* * ,
si enim ab aliis qutbaadam ad boc moveroniur,
* , * , * *
ulique e i h aliqnld dkere pteaeinus, uade etiam
, ,
ignoranlee cognoscerent. gfo eogila etiam !u d i * . " vina veraquo dttJcedine amoreiii ex ips* exsfetere c i
, , ipt ara esae araabilem cttm proater ae iuaa per se,
, *
el non propier atiud, paui iaiioemodi uuio ab
( . omnibiis exerapta eai, et simplex, e i ab ipsomel
, ) * \ aroabili mota. Porro dioit amorem bunc divuium
,
principio Aneqiie carere, uipoio ex bono prodeun, $
len), e l ad bonum se coaverUnlem, eeeuadum fi, . guram eireularem (quemadmodatn neqae linea
circnl* cognoscl polael uiide incoeperiP, vel ubi de .
sferk) oienim ipao btoi dcaideriana, ei ad ipauoi
iieram l e n d h ; In ipao vero ett ei manel amor agnalae bonitatie, onmUittqae ad booum hoe aspn
rantium. Deiiufe appouii eiiam lesltmoniuin eorum quae d i e u aimi x dhro Bieroiheo.
f

Hierothei.

| X V .

( X V . Obaarva quaro pra*clare magnus Hiero-

Uieus de laqdabUi aworq dieeerat,

prinium q u i -

,
\ ,
, ,
" >
, *
* ,
,

dom divinum ipsiim atsereos, quoniam Deta ipse

prioaue auotorest aaioris, idque per excellenliam
ei aine causa. S i enim anjor ipse cbariiae eei, uit
praediciam, scripium t l l a u i e m ; Quoniam Deus
ckar\ia$ eti *, id eal aroor omnium unificus, mique
cbarilas Deus e$L Istbinc igitur per lranagreesiooem projjredilur ad angelos, unde ipsain qooque
* - C angelicum U i c i l ubi maximo quis reperial divinum
* *
illUitt araorem u n i u i i s ; nihil enitii apud iptof
,
dis^onum aqt seiliiioeom. Delnde posi angeloo, in , * "Ira to (eUigenlem qtioque amorem cpmmemorat, id eat
* JUrrps? ' "Ira . qiM iaaaxi vijrls divinis Ecckiiae, ad qoos Paolus ait
,
ut idem dicalit 7; et Dominos : Ul $int unum <

Poatca eiiam de aliie bominibns qui amicitia r a ,
tionero 4Q3
babent; Bam amorem qui est secun. .
dum animas rationales, ioielligeolero nominavir,
, , \
aiiimaleni vero vocavit amoreui bruiorum. E x
. \ amatpria hac virioie et volocret gregaiiiu volani,
, - et lorrostria naUiiliaquo conjunguniur. Porro amo
rein naturalem vpcai illum rerum animatarum et
*
senaq careniium,oum aensu carentia etiam proprie
, .
babiladiuaii apiiludiiio Crealorein amenl, pro4

plerea qtiod ab ipeo prodacta a i o l ; nam eecundum oaiqraloqi squio

ejfivertuiiiur.
.
| X V I .
,
, , , ,
( ,
, )
.
(, ,
* \ &
, -

Ejutdtm.
{ X V I . Quouiain uao ac voro araore Dei
multosamores coordinavimua, angelicoe, inlelligentea, animalea, naiorales (siquidein horum aliqoi
moadhilea aoni, aJji vero amorea eupraioondialea,
inter quos inlotiigenUum et InieUiglbiUaro oxc^I*
lani), agedam onenee ad tonimdem Pairom oolleclim reducamve. Nota aoiem, ioialkigemia esao ea
qux Vntelbgaet, inuUigibilia veto ca quae inleillguniur, e i inlelligeotia ab ioieiliglbilibue 4iperari,

s I Joan. , 8 , loctione varia Cr. P. Sabaliervct. Italtaatn.

PATKOL

fln.

111.

mouin) etiapi ipsamet ad Denm

Tphilip. , 2.

* Joan. xvu, 51.

2$

779

S. W 0 N Y S H AREOPAGITJE

7te

nmte eiiam flla q u imelligtiiitur cibua sunl intel- *. $ ^

Hgentlum. Ilaque intelligentia amant inieUigtbilia
, $ ,
pronua cooversive; IiiieHigibilia vero etfam amaat , . intcltigentia, ed proviaive, illis milia cowmuqi*
, - *
cando. In confeteo igitvr eai aroores isliusmodi
. '
attperaro sensilivoa* Qetorum faaec jntelligibilta et ,
intelligenlia ex parlicipaiione veri boni lalia facia
, , .
nnl, ipsi autem amores per ae fntelligibiles, dhrini
" ,
sual. Sicot enim altod ost bonum per parlicipatio* * \
iiem, et aliud bonum simpliciler; sic eiiam aliinl , * ,
est intelligibile alicui, ut quod ab illo inlelligrlur; , , $, (
et aliud quod simpliciier est intelligibile, non u l , ), ,
tempns aut locue (baec enim eiiam intelligtbilia, , , .
rutn non sinl eensibilia), aed quod sil inlelleclus i h -
lelligibilium, ei vivens, et v i u , et operatio. Vires , \ , Uaque amaioriasa mullis amoribus ad duos emninc .
contrabi cupit, tam intelltgtbiles quam intelligen- ^ f A p
tee, quibus omnibus pncstat et antecellil incora- ,
prebcnsibilis illa onmia ainorift causa. Incompre- , ,. , bensibilem vero causam vocal vim creandi; siqui- .
, ,
dem baec eola valet id, qnod effecios materialis et
,
fornralis ei flnalis, dum efficit qaa3 Slli videniur. A d
haitc igiiur incomprebensibilem ei efficienlem can- . "
saitt, iti commodum aniuaciijnsque,. omnium totalis \ ,
,
amor extendilur, loialeni 404 amorem vocatis
illum , qui ex omnlbus pailicularibus amoribus ^. \
otlectns e s i ; Deus auiem toialis ei particula- ,
rin ainor exaisiii, in quaMutn causa est et omni-
|)
bus pncbel aioalorium quodammodo humorem
tjuotnodo Igllur Detia lotum et pars, eino egressti Q * (
aibi praeena ease posiit, ex seminandi raiione pa- ,
tei : quando fcnim semen abgqae inlerruptione *
simul io roalricem decideril, onus qoidam em- (, , ,
bryo formatur; ei vero semen in varias malricis . "
cellulas dividatur, quaellbet para inlegrom forinal
\
embryoocm; e r i i auiein seminis para una nasue, &
aliera oculus, et sic deinceps, omniaque perfe .
c u . Siraile quidpiam considerandam eliam per proporiionem de niente periecta, nam tni efficacia
compleclitur eliam paries : sic eliam Deus tam tolalie quam parlialis amor est.
Ejusdem.
.
XVII. Duas igilur virluies amalorias supra
XVn.
dictas agedum in nnnm colligenles, dicamus unam
, , ,
esse simplicem viriuiem, quae ex semelipsa, et per
, , *
aemeiipsam, et non per allam aliquam viriuiem,
, \ " , *
el in semelipsa movemr : inegressibiliter enim ex D *
aemeiipsa in semelipAam revolviiur usque ad ex- ,
treinUaiem rerum, ei ex hac in semetipsam. Et . \ &
posl hxc exponil sanclus bic quorumdam quxglio- *
uem, eet autera fere loia geniilium e i ManicbaBo- .
rum.
XVIII. \ ,
XVIII. A i l iiaque, nonneminem objicere possc:
(\
Si bonum omnibus esl amabile (nam id ipsum quod
non est illud expeiil, non ens vocans informem ,
roaleriam; idem enim eal bonum alque formificum. . ' T O U
Quemadmodum igitur materia formam, sic id quod , .
non esi Deum expelil. Quinimo quod non est, iu ,
Deo supra esseniiam dicilur, siquidem et quantiiale \ \ , \ , ,
ci fiirina c l figura c a r e l ; ei Detis esi non lerra, , ,
) , ^
,oii :iqua, noii tgnis, seJ supra baec omnia superes

D E M V I N I S N O M I N I B U S , C A * V I T . - ~ PAEAPflR. P A C H Y H E R J E .

181

; < aeoilalfoor), i i foqnaio,.otania tamim appetaatt,

tarba d j m o n a i * illud expoiUt icspl ,
aateni oboervandun circa DOJI taa, vetorfi
, . illod I M eftanon tokini (feforman materiam, veraiu
, * a t i a m e x t o m a n tnrpUadioem appeUatM. Malerta
* , anlem d i d m r aoo eos, oon quod oumiiio aibil alt,
& , \ * laTqTJOd noa #ii altqaid rerain exatsieniinm; slqui.
, , - dem ex non eatibus eiiaui ipea aialeria a Deo pro ducia fuii, sed uon, ut aliqqi opiuabanlur, sitte
* \, forma e l flgura : ideoque 405 "uaieria nou eai
, * principium seoailium, aed poiias eorum coaaple mealnro, e i exlremam quid ac fuodameotum ea>
* - Unm. quod aenslbile tst, I M M #ine maieria etl
| , aed catu sit prautanlius quid nzaloria, romam quo ; quo roodo participat; nunquara igiiur oalcisdeiur
9

, \
,
, , * ,
. * *
, .
,
, ,
; , - , ( ,
;

, *
, , ; , , ; ,

-|

mleri* ftine forma e i qualitalibu : quando e&iut

ftitl ignis aine catore aui lumioo, rel aqua aine f a r e e i huniiditate e l catruleo colore? Idtirco eiiain
d U i -oaleriam ralione concipi, et nou aenau apprehoudi, raec noa improprfa seo iUegiiiroa raiione
coocipi porfatetur : sic eliara quo<l boc aii dictlur,
aod qood illod aoa aU, quippe qoid pejue oronibua.
Eicnim sic eliam da Oao dicimus, verum luoc asaerimas, ipsum qaid onaibus esse melius, idquo
supereeaentiaJiter. S i itaque baec ita ae babeant,
qaomodo torba demonom bonttm non expeiii, aod
a auo staiu prolapaa, tam sibi ipsi quam aliis perveraia malorum oraoium cauaa exsisiit ? Quomodo
autem, cuui producta ail exbono, booi forma carei,
partfcepe exeisieoa ejns qui esaentialiier et noa par-

"

"

> . > ticipattone booot etlT oam q o extrinaecus ejus

deaiderio boua facia aant^ boniiorwia dicuamr, e l
, ,;
uoo reapoe booa, aot qoomodo booa facia, m u u u
, ; *0
esl bqoo nrdoino aopetanie f Ecquid est quod illani
,
mayit ad ar*litiam, vel potiue, quodaam ejos prlti*
*
cipiam) aoqoe eoiin religiotum t i l duo principia
.
autaere, eeeandam Manicbaeos. S l aaiem bonue
> * $
ipaam produxit, quomodo volnit hoc facerc ? vel ai
, , ;
voloit, qnoroodo potuii? Qneinadmodfjm enlm igoia
, ; , *
iiataraleni impolentiam babet ad irigeraciendum, e i
, ;
qutdqaiil flat non refrigerabil; aic eiiam ipsmn per se bonaam raaUiralem impoiembm babel ad facien*
i h i u maluro. Quomodo tero, etiam exetania atque oeoia gobomanio Providentia, qua cuncia io I W Q O
pereeferant. malam esi, vel fii? vel si ooqoam fadum eit, taon e medio aublatum eal? e i quomoda
qaidpfaro relicto bono, malum expetii ?
X I I .
| X I X . Stylum blc circa malum almpliciier et
, ,
D O D circa dsemones exercens, fet> reaolvens qua>
sliones, ait :Malum neque ex bono dkemus produ *
, * cUim esse, aeque ex roalo; aiqufdem non esl ex
bono, quia alias ipsuio quoque uoo easet malum;
, \
* , quemadmodum enim ignia non est refrigerare, aic
ueque boni malum producere. Rursam vero non
.
est ex malo, quoniaia aicul boni 4 O 6 * P ,
dacere ac aervare, aic eiiam mali e*i corrumpere
* .
; ' " ae perdere. Quid igitnr f dicet aliquis. Vel JgUur
, , ' non esi roalam reliquum, ?ei exgisieus habet pariein
aliquam boni, eecundum quam omnino esl. Rorsum
. .
, orilur uirinque qusatio. Si namque aon est 010
, , uiuo malum, virlus et malilia quid iinum enini, uli
in progressu iradii; fti aulem ei, ei ea qii.e ^uui,
?:-::, \ D

r(>

S. MONYSII A R E O P A G I T A

78*

784

oinnia bonom appetnnl; et si qnid fii, vel propter , , , (

bouum fii, vel propter id quod videmr bonum (natn ,
ei ipsamel invidia oriiur propler id qiiod apparet

bonam, ei omnis rerum scopue principiiim ac tinem
) , ,
babeft bonum); eliam maluni, ln qnanlum esi, ba- ;
bebii appelllum ad bonum ; quomodo enim ;
exaislat <>j;isccmodi boni affeclu destitulum ? S i igf- \ , *;
lur rea omnes eiiam ex Deo el in Deo s i n l , eliam
, *
illud ipeuin qood oon esl u i maleria, e l qtt ex
, ablalione de Deo auperessenlialiler pradicanlar,
, , ,
tualum id quod in rebus ponilur, in Deo e r i l , et id
. ,
quod non esl in rcbas, iterum in Deo e r i l . S i auiem
;
nop s i l in Deo, quid landem erii quod extra res , \
ei res esi? cum in confeaso ait Deum osae ex- \, \
ira ea qoae eunt, el exira ea quae non s u n i ; et id , , ,
qood noo eat in bono eupra eubsiantiam dici, noa
* . quod hoc sit vel ilftid, sed supra bacc snpraSubeiaii- \ *
lialHer. Botiura ergo locatum esl aupra id qiiod esl, , ^
c i stipra id quod non e a l ; malum auiem solnm , *) \
aHonutrt est a rebus (nam si essel, booi particeps , \, \
exaisirel),verumeliam a non enlibus remoimn cei, . ,
ei iis ipsis miuus ens est, cura id quod non est * ,
eliam in Deo desuper colloceiur. Concludiiur fla- ,
que, haudquaqnam quidquam esee malam, et ei , , ,
boc sit, indifferentia eruul omnia et laudabilia ; c l , ,
non solum virlus cum malilia eril idcm, tota toli,
el pariialis proportionali, v. g. forliludo pusillani- , ,
miiali, verum etiam id quod virtuii repugtiat vinus .
erii. C&ierum formans syllogisnium bypotbeiicuin,
elidit eequelam, dicens : Conlraria esi teroperanlioB C , frcr xal (disaolulio. Neque vero dico illa sibi repugnare e l ' *)
conlrariari, in quanium ab hotniiiibus ipsts parii- \ \
cipanlur (sic enim propier alias aliquas causas ad- *
versari vidoreniur); verum eiiam antequam exterius , TJ
ae prodant et appareani, mullo prius in ipsamet , , *
aninia cum parie rationali animae dissideni ipsae , , paasiouea, ira,itiquam, et concupiscentia; atquetlla
, .
quidem auriga diciiur, 407
subjugalia,
*
aemper quidem pravertentia, nonnunquam ?ero * ,
, ,
eliam obsequenlia, quando videlicel raiio tenet
. ,
p r i D c i p a l u m . Ex boc iuque C l necessarium, dari

aliqoid bouo conlrarium; ncque eniro bonum sibi
ipsi adveraaiur; omniaenim.bona, ab uno principio * ,
. tinaque causa profecla, unilate gaudeni, el sibi muluo nequaquam adversanlur. Ne quie itaque dixe- ^ , ,
, \ *
tit, roajus bonam ndnori bono rcpugnare; quanli ,
iaU eoim nihil esi conirariam, neque raagis cali * * '
dum minus calido conlrarialur. Sequela iiaque
. , elisa concludilur, maluro exsistere, etopponi booo;
oeque eniui quod malum corrapiio sit rerum, ipsum * &
boc roalom ab easendi eutu eliminal, quin ipsamet
, \ ,
corruplio quandoqoe ad generaiionem facil. Sic . " *}
ofum quidem corrampitur, eed in avem Iransfor , , maiur; ec medolla cerebri bovis in apes, ei equi
, * ,
in respas per cornipliooem iraiismulalur. E r i l i i a .
que et ipeum non solura ens, verura eiiam cum ad generaiionein, tom ad consuniinationem conducct
et per se pnebobil eflectui ut non s i l imperfectum
X X . Poaiqaam dixit, ex isliuaroodi ralionibiia
X X . *
colligi c l essc maJuin, ei ad qoorumdam gcneraiioxa\ slvai , \ \ ,
1

h a e c

v e r 0

783

TM

DIVINIS NOMTNIBUS, C A P . IV. PARAPHR. P A C H T M E R A

, xat , nom facere, tliam opponit ralioncra veriorem, et

, fj , , ait, malum qua luatura ad oullam goneralionom fa , ' , . cere, aed taniuai corrurapere, qaanlom ex ee eai,
, reruin subsistentiam. Si quis auiem dixerit, hoe
ipso generalioni subservir*, quod alleriue corru , , g
, ptio alieriua generaiio exsisial, respondenduui,
in quanium corrumpil dare generaiionem; sed
, ,
corrupiio
quidein corrumpit, s i quid auiem gigni .
litr,
ex
booo
gignitur, et erit malum. Observa enim
, \ , \ .
* * , quod adhuc examinel rationein, e l idcirco d i c a i :
. * , Eslet non esi. Alque adeo malum ex se quideui erit
, , corruplio, subservii autem generaiioui per id quod
, ; bonum esl. E i per se quideni oeque res Osl, neque
res producil; cum enim s i l iiialura, quoinodo
, \ ,
eonsisiai unquam, ei unde babeal exsisien liam, cuui
,
1

, -
, *
, *
.
, , , . \
,
; ' uia
, *
, , ,
' , .
;
,
, * ,

Pnvalio? Per bonum autem el res esl, el booa

producil. Res, inquam , quoniam boc recedenle
illud apparei;bonaveroproducit, quiadum hoccorrumpii subslauliam forinalam, subintroducilur alia
fornia materiae inexsisienlis, ei perbonum furiualionem snscipienlis; pr&seriiin cum obvia eil iu
divinia oraculis ex rerum praecipuarum enumeratione 408
iraditio. Uoc univerguin, inquil, boui
eei, sicut in progressu deuionsirabit. Quomodo
enim id ipsum erii ei bouuin, in quanlum corrumpeado proinovet generaiioneiu, et inalum, in quanlutn corruiupii? neque enioa ejusdein et utiius rei
virlus unica secundum idera ei corrupiio esl et generaiio; quod utiquo coutingil, ai concedamus, ma-

e i l

"**
^ " ^ u i n se non corrujiw
pai, per accideos autem geueraiioneoi exbibeai.
\ - Quooiodo enim molus conirarioruin uua eademque
\ia erii? nara si etiam medicus dicaiur babere vim
*
.sauaiidi,
ei babere viin inorbum couferendi, illud
,
quideiu
per
se, boc auiein per accideua propier.
. " ,
abaeniiam
vel
inadveneuliam; et gubernaloxi non
*:, .
' , , 8olum pr&senii ealuteui uaTia ascribimua , verum
, , eiiam abaenii perdilionem. Quod euim pnesena
* \ bujuscauaam diciinus, inquit Arisloieles, id eliam.
absen conirarii eau8am asaerinras. Sed praeauppo * ,
nilur
in bie vis aliqua, i n i l l o quidein curaadi , in
'
boc autem aervandi, cujus abseoiia conlraria prae, .
s i c l : ac per ae quidem illa liunl aecunduin babi , ,
iuiii,baec vero aecundum phvaiiooem per acciden::
\ ;
ibi
auiem privalio ae habiBt per ae, babiius vero
, ' D
por accidena. Quamani itaque hmc vis s i l , quae se , * cundum privaiionein sub^iaiai, quaB in eodem eit
. , elcorrupiio ei geaeratto? Meque enim corrnpiiooia
, , privalio feeneralio eet, sed generalioais et exaiacetiUa3 privalrocorrupiio e s l ; neque privationia abseii ,
; . ' , \ , tia forma est, sod foruia? absenlia corrapiio ei et
, , privalio. Qoapropier cum etiam roaluiu per ee
, * corrupiio sii, bonum auidtu per se valeal ad geno^
. " raiionem, quoinodo per se corrnpiio sil per ae v i r , , \ tua, ul^ pos^il aliquid facere? Sed sciendam, quod
, cutu pur ae maluin, per 86 iuiiiieneum, per se i o fornie, et se ipso essenlialiler malnui sii, non auiem
. ,
, , * per alierum malura; boc eniui forina 681, 61 qnasi
accidens uialilix. Sicut ilcruin Deus pur se meu*
. \
l u m

v i r t u l e f U

S. DIONYSU AREOPAGITJS

787

788

sura, per se formam tribuens, el per se bonam es- $ seniiale eal, autem in alioro bonum; boc enim Xov . , , ,
accidens. laiud itaqae per maium neque ett,
, .
neque efficax esi, nec apparet in aliqua exsisientia,
, ,
aed in irteptione, in boni privalione. i boc eai, ,
quod roagnns ille tbeologus Gregoriue ait eseo in
. ' ,
boni fuga. Quomodo igitunnalum irrepal, com non *
sit, fusius exponit, ei lolum bono atlribuit. Bonuin

409
ilaqoe quibuacuaque quidem perfecte inest, \ , '
eadem impermista ot iniegra bona reddit; quibaa *
vero minua inest, permieta sunl malo. Malum tamen \ .
uon esl per se sed per boni defectum quaodoqui- * deiu iUa perfecla boniias, qua per omnia ee, diffun,
dit, D O D aolum usque ad coelesies ae divinas viriu- . , ,
les pertingii, sod ad exlremas ueque eiiam lerre- ^^
y

nasque protendilur; quoniam idcirco eliaiu lerra , , dicilur scabelluoi Uei*. Alquealiisqaidemalilerat* , ^&
que aiiler secandum inteniionem ei remitsionem, ex- * ^,
tremie vero aecundum extreinam quasi reaonantiam
adest bonum. Sicuienim diximas, suppone aliquem .
alievociferari, ac vicinum quidein audituque valen- ,
loiu tolam vocem excipere, romoioe auiem pro rata ;
disianiia? por|ione,remoli88imaiii vero obeoorigaiine ,
tanquam reaoDantiam quamdam uliimam vocie ' ,
quodamniodopercipere; niei enim hoc modo bonum ,
participaretur, ulique divinissima oxsisterent, qu . *
novissimorum niodo ordinem lenenl. Quonam nutein
.
pacto oporlebal acqualiier omnia booum parlici- ^, \ , $
pare, cum quadibei ad sequalem boni pariicipaiio- *
oem uon einl accommodaia ? Nunc autem hatc est ,
poienliae boui pneslans inagniludo , quod eiiam sui C *
, *
experlia non aliis, oeque aliler quam per gni p r i valiouero corroboret ad ipsum omnino parlicipan- , ,
dum. Elboc esl,qood quae impoasibHia stinl boini* . , , ,
nibus, possibilia aiut Deo. Quod si confidentiu* ' , ,
dicere liceai, iUa etiam qua? ipsi repugnant, ipsiua- * ' ,
, ' (
inet vi et sunl ei pugnant; siistinet enira peccaiores Deos, imo pturtinos divinis euis voluotalibus
* . ")
repugnantea; et hoc esl quod ipsius judiciis reservaium esl, duro dicimoa, quibus judiciis novil Deus, \ ,
,
boc ftt, el hoc non fil. Quinimo, u i summaliro d i cana, ea quae sunt omnia, in quanium bona sunl, et , ,
. ,
suiit, ei bona ex bono auat; iri quaniam auiem
bono privala sunt, non modo non bona sunt, ted , ,
ne exsisiunl quidem. Hinc intelliges eiiam illod A b - \, . ,
*
dia? propbetae dicUim de peccaioribus : El erunt
tfuati non sinl . Quod eiiam in profanis locum ba- , ,
bei, u l in Uomero, v. g. cum quis loquitur de bo- .
nia qoorum olim particepe exslilit, quibus modo ,
, , privalua eal, it quando fuerim. Unde colliguur
, , omnino malum esse quod owuioo privaiuio eat
. \ , &bono, ui quod nec erai, nec eat, nec esso poiest.
,
Suppone, inquil, bonum eao babiium; 410
*
, , ' ,
licet Deus sit sapersubsUnlialiier e i por so bonum,
, ; '
i essontiale bonuoi, lameii in parlicipibus eiiaui
* \, ^.
bonum est secundum quemdam habilum. Ponit ita. , ,
que aiiquam quidem ntanere in babitu, cliam defin

h.

LX

, .

b Abd. 16.

789

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IV. PARAP11R. &&.

790

, , - cicnie Iiabhu, sicut deflcienle calore igi)is(mancm)

, - calida quae calefacia gunt, el frigore nivis frigida,
, , quse frigefacla sunt. rursum alia eunl, qua; dum
. , aliquos babilua non pariicipanl, lamen tervanlur et
, , ( exsistunl. Quot enim res sunlviiae nienlisqueexper , \ ) * les, auamen sunt, lapides, el siirpes, ei similia?
\ Veni etiam ad ipsum Denm; a snbaiantia exemptus
, \ , esl, ei est supersubstanlialis. simpliciter in aliis
. quideni, vel absente etiam habilu vel non insilo,
csse aliquid et gubatglere poteat; quod vero omni inodo bono privalum esl, lanquam per se roaluin,
. \ ncquaquam exaislere poiesl. Ponit igitur exempli
gralia inlemperantein, qui quatcnug mali parliceps
. - est, oequeest, neque omuino quidquatn concupiscit
. " , (qualis eniro aroor esi, ialia et illa quae amanlur)
, . " giniul laraen seconduin quamdam uniouis et araici - , ,. liae gpeciem boni parliceps exgistil, si non exsisien , * - tis, eallein apparenlis; boc enim est obscurum
. " \ * quoddaoi eorum qux sunl amiciiiae vestigium.
, qi>i iracundia abuiiiur, particepg esse boni dicitur,
, , * , in quanlum inovetur ad corrigenda illa qoae viden
, \ . tur roala. Sie et is qui deterriroam vitam expetit,
" , botii pariiceps exaislil, in quanium cupit vitam op liuiam ipai visam. E l qui malam aggreditur, U
, , quaaltim videtur honum agere, bonum parlicipai,
, Iia ut si omuioo bonuui snstulerig, omoia sustule rift* E l quod ex corruplione Aat generalio, uli supe~
. "* rius dixii, non est mali vis, aed minorig boni viclo*
ria. Sicut eiiam gauitas ordo eal el commeneuraiio
:

, * Q temperiei, morbus vero defectus istiusmodi ordi , nis, verumlamen non universi, ged alicujus : iiam
. si defeclus esset universi ordinis, animal interiret,
, \ , ct morbus oon subsislereL E s l itaque inorbus ab , * * , aeniia sanitaiis, pro slala habens initdmam consii , \ . " lulionem; nisi enioi sanilas aufugeret, inorbug
* non eubeislerel, qui consigtil in defeclu consiiiu , \ tionis, neque ganitag a inorbo superaia abcssei;
, . , nain gic eiiam morbus primum ordinem haberei.
, ' , Verum niorbos esl privaiio saniiaiis, idcirco etiam
, dixil (id est quid minus quaiu sub * sisiens;) giquidem non babel gubgistentiam, sed
, quaai subsistenliam^ll in boc quod absit sanitas;
. aicul tenebraa lucis gubtraclione quodammodo subai , , - stunL Quod haqueoinnino boni exporae&t, non e x i , * D t i i i ; quod auiem boni paniceps esi, secundura bo , . num, el inquanlum booi parliceps est, vel majugvcl
, , * minug quid exgiglil, ei'in rebus eM. Simili modo eliaiq
* \ - iu eo quod dicilur ipgum easo per afllrmaiionem; nam
, - quod nequaquam ugquameal, lamelsi etiam diccre- , lur ipsum esse |>er afflrmaiionem, ncquaquam e r i i ,
, ,
yuod autein panim quideui esl, partim vero non
. . esl, id quatenus ab eo quod vere est decidit, nou
, eai eiiam YQI aliquali modo, et non-eng ipsius su; , peratur alque gervaiur; nam boc eiiam, priusdixii
; quod eiiam privaiioueg roboreigecundum quodoiu . , - niro suiil. Quod Uaque prorsus tnalum esi, uec
, - est quidera : quod antein parlim quidem boiium,
- , pariim vero non botium est, hoc alicui bo 110 adversalur, verumiaujcn suporaiur et cooii-

791

S. DIONYSH AREOPAGIT

7*2

neiur a booo aliquali ejue parUcipalione. Elsi , * *

\
onirci pusillaDlmiUtem aoiem audaciam dixerie,
\ , \
babenji eiiam haec poriionem atiqoam boni, illa
quidem providenliatir et amorem viia*, baec vero ;
slretmilalem e i ad pericela prompliludinem. Bono , .
enim prorsus decedenle, id quod remanet nec om- ' ,
nino honum eril, neque mistum, neqtfe eiiam per
.
8 6 malum; Duo igitiir percurrei. Quomodo enim
.
omnino erll bonam, a quo decessit oninimodum
bonuni? quomodo vero ilerum per se malum eril, cuni omnia qine snnl bonum participenll boc a u lem omniinodeabost a bono. Quod veroneque raisiuin qaid residuum erit in omnimoda boni abaeu M , osiendtt sic dieens : S i demus in omnimoda boni abseniia, malum quod remanel imperfeciuirt
e&se bontim. manebit in ipso residuum aliquod bonum; alqui i n omnimoda boni absenlia, lam qood
pcrfecium quam qnod imperfecium est aberii, quomodo ergo erii hoc imperfeciuni bonum ? lunc eniin
tamum appartiUU rnaium imperfectum bonum, quando non est omnimoda boni abseoiia. Sed id quodett
ejusinodi, quibusdam quidem bonis tanquam inalum adversabitur, ab allis aulem lanquani bonum oximitut; nequeunf enira cadom seeuudtira eadem iiiier eein omnibus pugnare. Non ergoexaiaiil peree tnaltiuu
| X X I . Quin ne quidem est ia rebus, uii de- X X I - '' , nionstrabil per eyllogismum bypolbeticum, 412
* tonjunciione disjuncliva. Sf fcnim i n rebus omnibu* .
aii bonum, inalum vel iu rehus non orit, vel si sit, , ,
iu bono e s l ; sed boc imposaibile est u i sil in bono;
,
ergo sequitur illud prius, qood non sit mabim - ,
rebos. Assumpiam Uaque conflrmal ab exemplo, .
dicens : Neque enira in igne frigus ost, nec depra- , * " \
yatio in eo quod eiiam malum bonum teddit. Quod ,
ei eril, quomodo eril in bocf si quidem ex ipeo . , ;
quodammodo subsistat, absurdum id esl, non cnini
,
potett arbor bona malot fruciut
faeere
, secundum
$
aancia Evangelia, Neqoe etiatn e contra bonum ex &* ,
malo cel, quoniam id absoimro ei impoesibile est. \ \ .
S h i auiem non ex ipso, ex alia profeclo causa sub- , ,
sistel, et ecce duo priircipia et causa. Nulla auiem C \ .

\ .
, \
Manichsoa, qoia dualitas n o n p r r a c i p i a l , u n i i a s
, $ .
autem omnis dualiiatis principium exsi&lit. Hursus \ , \ *
absurduin, ex nno eteodein duocontraria, bonum
, , \
, ' \ ,
c l m a l u m , proficiaei, el principiam non esge.simpi ex sed duptex; stbique v e l conlrariari, in quan- ,
iuni contraria producil; vel immmari, ut aiias qui- ,
dem producal bonom, alta* vero immulalum produ- . ' ,
cai malum. Quod ai vfl unam absurdum hinc se- ; \ ; '
qualur, quid u r i q u e erunt ipsa principia? an r u r - , * \ \ 8U8 duo coniraria? aed id absurdum e s t : neque
, \ \ .
enim sibi m u i u o ineese possunl, neqoe sibiinvicem
rapugnare; nam sic ne Deua quidem ipse incolumia \ , ,
c r i l , el ab iosullu rooleeiiaque liber. Deinde cuncta D * ,
erunt inordinaia pugnanliaquo, cum alia quidem , \
* (
sub boc, alia verosub isto exaislanl: sed boc fieri
nequii, quoniam bonuro atnickiam conciliai, ei Deua *
*) \ ,
pax ipsa celebralur; idcirco eiiam omnia bona
* . " ,
consooa sunt (sicol, mala pariunt divisionem; nam
, id e*l vitium, a , id est vito, sive recedo, ,
(\ \ \), noinen babei) ei ex una viia divina propagala suni,
, .
ei ad unuin bouum teodunl. Non igitar in Deo, nec
, * *
qoid divinmn, nec ex Deo mahim e s t ; vel euini
&:, \ ) ,
uon bonus et sic ex ipso matum esi; vel bona facit
d u a l i U s priucipiat, aed u n i u i quoqne erit princi-

pium dualitaiis. H a c amem omnia dicunKir conira

< M a u b . vii, 18.

D E DIVINIS N O M N I B U S , C A P . I I V .

PARAPIIR.

PACHYMERJE.

794

E l , \ - ^ et sic ex ipso nOn 081. Neque etiaU) aliquando qui

dem bonum prodotet, aliquando rero mahim; eic
,
enim tmitaiiontm pateretur etiam circa id quod om \
iiiom est divlniasimuui, ttilicet eausani. S i t e i o
, , ,
. , \ quid aliud aft Deos, et aftud in ipso boni subsiati, , * ila, utique per accidens in Deo bonum e r i i ; et stc
babens in 80 no\ , , aliquando qoidem 413 ^
, , . taro divinkalie, sciticet bonam, aliqnando vero non
, , , erii, bonum abjiciens. Quod si pariicipel bonum, ex
alio pariicipabil ei aliquando, quandoque veronon participabit, aed mali pariiceps e r i i ; 01 sic bomiifl
quidem participans bonum, non parlicipaos aulem producet matum, quod est absurduni. Noti itaqoo
ex Deo, vel io Deo malum, neqae omnino, neque certo lempore.
X X U . '
XXII. Quin ( angelis quldeto esl malum, ei , g quidein aiigeluS imago Del esl, id ipsum exaietena
, ' - aefciwdum participalionem secondo ordine, quod
, , aeeutidum causam ebi id quod efiuniiatnr primd, ar, - cani luminis dectaratio et speculum ptirfaslfmnn,
\ , veniistatla apecles excipiens, et a malo impolluie
slve boniformiier in aemeiipso rosplendero faclens

. arcani illius silentii boniialem; ergoetiam in angells
, noo esi malum. SHenlium autem quod in adjriia
est, voral divindm illud arcanum; aiquiJem id s i ' ,
, \ - lem res viles propter suam deformiiaiem, rcs vert>
* - pretiosae ac divinse illud silent propier ejus venera, , ' - Uonem, quodqtie non valeani enunliare illa qua in
. '' , \ , - adylie latent, quo mens nulla ponetrat, quaoiomvn
. pura s i i , et propter aanciitateio perspicacittiroa.
Atqui dicet aliqois malos esse angelos quod pu * , - Q niaul. itanc objeclionem sapienlisslme disaolvtt,
primum a sacerdoiibus, qui indignos a divinia
, *
mysleriis arceut; deinde dicii, ne id ipsum qaideni
, , malum esse, punire aliquem, quoniam correctio
*
est, correciio auteiu boiia, neque qui puniunt mali

aanl, dicium est enim : iVon enim tine cau$a gla.
, , dium portal; Dei enxm minitier e i i , in itam
qui male agit . O i e r u i n aolutionein propo .
silae quaesiionis pfosequitiir, ei ait, nec ipsos da?mo ,
, , \ ; nes naiura inalos esse. floc ex pluribus probai:
' ' \,
primum quidem, quomodo alioquin a bonoCrealore
, \ cooditi, el aliud 8inl, quoniam ex bonis muiali?
, ' ,
maiaiiooes enim qua3 aunl secundum alieraiionem,
, . non 8imi secundum substaniiam, sed eecundum
, , ' , ,
qualiiatem, sicut illae qua eunl secundum augmenu

e r i l

zb - ' , D
decremenlum, aecunduin quanlilalem; matalio auiem secunduin subsianliain, generalio .eal,
' , .
vel corrupiio. Cum itaque muiati sinl, oportebat
, \
, . , eos, si secundum substantiam muiali esseni, inier*
ire, el in nibilum abire; sed ecce sunl subalantias
, * ,
immateriales, tameisi serundum alium utodum di * , , ,
' , , ' . cantur non esse, in quanium mali sunl. Tu auiem
, conaidera 414 4 I ^ I ' * "ibiluin abireac
' , ( interire, e l aliud non esse quidpiam. Sicut enim
,) generalio alia quidem simplex e s l , ut secundum
.
subslantiam; alia vero secundum quid est, ut 80
cQiidum alieratioiieni; ua eiiam corruplio, alia est simpliciter, quae secundiim subslantiam; alia vero
secoadum quid, qua? secundum alterationem. Quod itaque corrupiionem alieraiivam subierint, dicuntor notieaee; cum autem illam aecundum substaniiam ignorarint (quoniam iminoriales sutit) non dicuutur inierire ei in nihilum abire.
Rom. x i i i , 4.
t u m

a u l

U0(

U(

795

8. DlONTSnjAREOPAGlTiE

79

I XXIII. Deinde dhldefts hic aaoctue, quaerit:

S 1 1 . $
SS m i l i eunt, sibine mali sunt, an aliis? Si gibi, se- , , ; ,
quilur, illos ae ipaog inlerimere (nam inaltim inieri- * (
mendi viro habei); verum non i u ae rea habel. Sin ) ' ' . " , (
aliit (nirum distinguil). Quid inlerimuntTSubsian- .) ; ; ; ;
tiamneTan polemiam? an actiooem? (lalis difforen- (
, ' *
lia esi inter poteniiam et aeiioaem, qaalis esi inier
babilum ei operaiionem ex babiiu; v. g. poienlia , ,
ignia eat calefactiva, acilo aulera est calefaciio a l i - .) , ,
, ,
cujaa.) S i itaque aubauntiam Inierlmunt, primara
quidem, quandoqaidem illa q o a naiura aaa Incorra- ,
, .
pubilia auni niinime interiniani, eed ea quse natura sua
corruplibilia exjlstant, quae etlaro sine illis debebant ,
interire, nil faciunt conlra uaturam, sed aecundum , *
, ,, ,
naluram rerum. Deinde vero neque boc omnino
malom eatf sed ealenus aolura est malum, qaateoas xa\ , xaV . oSv
iRterilaa, utpoiaiur, ait ante teropus; eqtio o m o i - , ,
bus id malum eat, qnibutdamenim id booum eat, ut , io ferit et sorpooiibua et berbis noxiia. Cum igiiar *
boc solvleset per oppoaitionem, modo solvit eiiam .
per i n s U D d a t n , qood nibil eoram qua soot iotereal * *1 *
i o quantam aabsUntia eat, i u Diroirum ut penitus , \ ^,
aboleaiur et anoihiloUir, eed defecta nataralie ordi- . *
oia debilitatur, ut ita ae babeau Imbecilliias aoiem , ,
kaac nou e*i perfocia corropiio; nam si perfecia fot- , * .
r e l , illis circa quaeconupiio versatur intereuDtibua, \ \ \ *
eiiaro ipaametcornipiiodeocerel Itaque defeclioor-
d i n i s o o n est lale maUim, elve omnino malam, qaad

,

In rebua aon exsistit, sed deflcieos bonum. Eadeaa
\ , '
.
qooque ratio eat de poientia et acdooe; si euhii , inlerirei omnino sobjeclum poteuliae et aclioois, G xa\ , ,
non tolom ipta poieotia et aciio {* god ,
noc ipaa corruptio. Sin tubjectum qnidero terva- . I
\
relur, aed poteoiia aciioque deficereoi, corruplio
415
b * c non eaaet omnioo mata ot qua5 non pe- , *
iriius iuieiimeret, aed solam poteiitiam e i actio- , ,
nem. Quin eiiam aepenumero cctrriipiio booum fo- ,
rot; naro ai poieoiia etaciio bonarura rerum orant, . ,
corrupiio earnm inter roala eat; sin UU eranlma- ,
laruni r e n i m , tum corraptio erat booum, quippe , * ' ,
sinena quidera subjectum, interimens vero malum , .
babilum ei actum. Praeterea demonee, qualenue * *
ex bono Deo oriuodi, neqaaquara m a l i , verumta- ,
men ai quia dixerit eoa maloa, dicam et ego; aed *
,, ,
nou io qaanlura hoc t u n t , sed quatenus boc DOII
sunl, nempe sicut eranl creali. Quouiam procread D
, ' \ auni et ipsi ad orane opua bonum, sed infirmaii
wint, quod non cusiodieriot principatum suutn ac . , , * \
Uluiu in quo creali eraul : in nullo eniro alio , \, *
inaii suni quam in ceeaalione habitua bonorum, et . ,
, quod non operentur bonum, iia ut secundum pro , .
positum mali sinl, et nou secunduro naturam; alio , ( quin eoim faissent aemper mali. Atqui contra ai
) ,
aeuiper mali, nou mali; unde concludilur, quod si
, , .
eecundum naturam mall auni, non eint m a l i ; boc
,
euim ab&oftum : malum auiom quod semper eodoiu
, uiodo ee habet, non eit malum, aiquidem eodem

Jud. .

707

D E DIVINIS N O M I M B U S , C A P . IV.

.' ;
* (& \
*) \
( ' * , ,
*) ,
* , '
.
,
, \ , ' * ,
, ' *
,
, *
,

PARAPUR.

PACHYMERJG.

798

w habere, proprium esl boni; qaonlam i x v

num eel coneervalWum identitalis, sicot malum
desiraclivniii. Quod ei noo semper mali fuerim,
cum reperianlur boni esae creali, aon aool natura
m a l i , eed qaatenus sont et et inlelligunt
participes suni boni, qoam utique vilam eliam appelunt; sed dicuntur mali, qaalenus in naiurali ena
acttone inflrmaulur, ei a rebns sibi convenieiiUboa
deflciuni. Quid vero, dicet aliquU, praelerea malitm
lo daemonibtu? Furor irrationalis (invenitur eniro
eiiam in nobie ira raiionalia, ut contra hosiem e l
peccatum) eiconcupiscentia denien8(siquidein etiam
ia aliis prudens concupiecenlia reperitur : DetideHo detidttavi
e t : Vir deiidtriorum booonira Daniel) ei hnaginatio praecepe, dtJiw illa imaginan-

<I nttnqnam habebonl effectom; est eoim

* , ' etiam imaginaiio minime pracepe, qtia ea quae suni
et fieri possant attingimue. Cum itaque baec ila 86
, babeant, sive quia bona dicat de vlris probis, aive
, , ! roala de demonibuj, in aHia lamen antmalibua
* , - ennt virtuiee consiitotiv, e l nequaquam boruru
babiius, aed ablatto esl interitua; ablata enim Ira ,
cundia, imaginatiooe 416
concupiacentia, nec
*
ipaum
aidmal
e
r
i
t
;
quapropier
haec non eoul mala,
, atque
adoo
eliaro
in
daemouibua
non onaidno mala
, , .
\ * u n i , quippe illoe non inierimentia; non itaqoo
mali sunt m u n d u m naluram, aed io qnanlum

ftunl
boni. Neque bonum, quod illis concesstira e*t,
.
penilus perverauui eei, quasi forie pceniteal Deum

quod iia illos bonorarit, abail; sed ipsimet a toto
, \
*
1
; *
^
* | ^ ' ^ , poienliaa auaa boni v i s . m odio
babenles, juxia id quod de populo laraelilico d i , clura e s l : Oeulo$ elauterunt, $i auribus grevi. , neanando converlantur, et sanem
, , ' ter auditrxni,
eot Idcirco eiiainuuin Saianas Lncifcr oomina; ,
l u r , ei in Evangeliis dicilur : Vidtbam Satanam
, ,
$icui
fulgur d* cxlo eadtnlem *. l n ordinem eniin
. , auum angelicum ac lucirormem iDordinaliouem et
\ *
, \ , inieriliim ex propoailo invexerunl, aicut reperitur
apud Exechielem : Corrnpia *$t tcxentia tua cum
, \
pulchntudint tua id eai luciformis babilua et ange . "
Hcus decor. Quomodo auiem, duin id quod noii esi
, *
, , appelum, malitm appeluui, msi quia Deus veriiae
$, , , eai et 608? qood aulem veriiaii repugnat meoda
. , , 6ium, neque en* 681, siquidem omnino est exlra
, \ ,
Deum, nec iniago verilatie. Cum aul6in pereuadeat

l u r

e l

quibusdain prorsua eeae aliquid, obscurum eril ac

, \ .
Unuererumquoquomodoexsisicnlium
falsum, i d e t l t e r e a c
sia enlibus,

simulacrum;

quocirca eiiam effetlu simulacrum

e s l , et effeclu

realiicr faleum, aiqu6 adeo oiiam effeciu non ens. Queinadmoduro igitur in i a l -

si falsilas

auferaiur, omnem rei subsuntiam

auiert; iia quoque fateiuiia amaos, ul

cbcmonea, amat id quod non esi, el in eo quod est, id eat in veriiale,

non sial. Damones igitur, sicut

ait Domiiias, cum mendaces sint ei mendacii paires, appeiunt id quod non ost, roalumque desideranu

^ XXIV.
, \ ,
* '
, ' ;
<
Lir. xxii, 15.

Dan. ix, to.

X X I V . Transil ad diclas pravas animas, aermouoni iti iie oxercens, an possinl in iis eiiam 86cunduin eubslanliam aliqua esse mala , et a i t : Sed
quis dicai animas 6886 raalas? Eienim vei ex 6 0 ,
quod cum aliis rebua malia verselar, nialum aai-

* Is. , 10. ' Luc. x, 18.

Cap. xxviu, 7.

S. DIONYSII AREOPAOITJE

700

800

iua babebil, vel quod a aemctipsa depravetur : ai* , ' * el , , ,

quklem ex coimraaiioite, ?el ut maia aimili ae
eonjuugil ei accurreua, vel ul bona, qiur forle HH 4, ? ],
prosit, juxla diclum Apostoli: FacJx* ixm tts qui
$ine ltg$ erant, tanquam $itu lege , et haec nooauiH * \ , \
, mala, qtfoiiiai uiraque et provide 417
**touriier fiiini, dum nimirura anima sludei vel malum , eviiare, vel in bonum commuiare. HJud primuui
. \ ,
ilaque, quod tanquam mala cum roalra coeat, pre* ,
videniije quoque ac salulis raliunem habet, srilicet
, , \ ,
apparentis el non omnino verrc; qtioniaui prava
,
aninia c u r a i , u l servetur mabirn in iis quibuacuoi . Ata
congrediiur: boc modo aggredilur qui sancios ab , , ' iuiiio cepit; quia sub bowi specie congrediuir, u l jai- \ ;
nrfrum prosil, el sic noceal. P r a l o r i l hic alteruni,
, ,
quod lanquam raala ssepenumero cum malis con- , grediaiur, inferens boc esse bouum, in quanium
\ ,
iis quae perdiu suni consuliro ac aaluiem afferre , *
cupii, tametai non possU, sed poiiua ipaamet uiali ,
pariicepa reddalur. A d secundum boc lanlura op- , ?' , \ ,
p o u i l : Quod si taoquam bona congredilur ut pro- , ' , ^
8t, etper boc noceai, non jam hoc maluin, sed . ,
bonutn, et ex bono quod eiiain maluin boiium faciL
&, ' ,
Quod ai Don boc, sed alleritin opncedamua, quod ,
himiruui anima depravelur a aemetipea , quaoain ; ,
alia re depravelur, quaro defectioue bonorum? Me- , \
quaquani sane in supposito aliquo malo depravaiur, , ,
aicui exeiupluiu illud de aere habei; neque emm
, * loalufnest aliqua subsianiia, neque poteniia, ne- ' ^
quo aciio, aed defecius e i caxemia perfectiouia:
, ' i U nos qui oieate ac ralioue regimur, invadiiQi * , ' , ,
pa&aiooes per defectura bonorum; o4 idcirco noa
, , 4 W .( eunl ips per 86 malae, iu quaitUim aunl aliqoid, .
sed nia|x aunl, quod sim booo *ed ab illo
deflciaqt.
l

e l

X X V . lo anitualibus aulem bruiis paaaionea

i*ue non lanium non suni mal.e ainpliciier 61 absolute, quin 6iiam, gi iUas abetuleris ab aAimaltbue
quibus iosunl, ne isliusmodi quideiu aniinalia futura sint qualia d k u o l u r ; ita u l , cuin naiuram magis conserveol qtuai iuleriiiuut, nequaquam mala
; aiquidOin naiune interiuis, dt-fectioeai babiliiuiu naluralium 61 aciionuiii alque viriutum. E l
cuiu generalio quidam reoius eigislai, omnisaulem
inolua 8 i l in Uiinpore, el iinperfecii ad perfeclionem, uiique nec iniperfectio conira naiuram e s i ,
8ed in naiura quae exigit suscipere perfeclionera ;
uudc quoque ipsamet imperfeciio non esl otonino
n i h i l , cum noa aii omnino cootra naluram. Hoc
autora dLcit, ul supra diciis sensum adapiel; dixerai enim i b i , quod si aniroa depravaiur, penurbalione depra?alur; perlurbatio aulem non 681 roalum aliquod subsisiene, 86d defectas 418
"
cuilaa bonorum perfectionii; batt auiem imperrectio
681: quod iiaquc imperfectum est, non est contra
naturain, quandoquidem cliaip ex boc nondttm
6x*i8ieine perfectum qoid gignatar. S i igiiar id
e l

I Cor ,

21

v a

X X V . \ . ^
,
,
, \ $u-.
, *
.
. , .
,
,

,
. ,
, I ,
, ' ,
*
,
.
, ,
. ^
\, ,
1

*!

D E DITINIS N0MINIBU8, C A P .
IV. P A R A P H R . PACHVMERiO.
m
, quod imperfectum esl non sit contrt natnram, boc
, , ,
ipto re* e e i , quo secundnm n a t a m n ost. Toiins
, xaV . ilaque oraiionis aensns condudU, aolmam sf iie, 1\ - pravetar, bonorom defeciu depravari, alqae tnal*m B O H ease quld aubsistens; per oppoeitionetn
,
dicens, qnod ai omnibus passiones essent mata.
\ . t x
, , Deinde dal inetatiliain, qood omnibas sinl m a , , !a : nam in brali^ quorumdam natura bisoe cort * , atal, et idctrco polius non maiae sunt. Cstemni
* htne mabot dobiom , qnomodo in rationo uieiilibns
, \ \ , , privalio b o n i , vel saliom imperfooito, iiialum ail,
quando nimirum bonum non promoteier, sed aiti* , \ ma manet imperfecla ; i n brulis auiem, com inca ' , \ paeia afol ratfonit, quotnodo dieemaa p6r boni ab . , \ sewtiatn paeswnee exsistere? Cogemur fiiaqao bic
\ , dicero, quod sinl otiam quadam maU per 86, qn
, , , non orianler ex abaonlla boni. Vel respondema%
. etlamin brntia isiiusmodi passlones, maunt irae et
coucopisceflifae, nullo modo 6886 malas, 86d potiua
\ ,
eorura naturas conatiiuere. S i negelwr Itaque in
* , * , brutis paasioiiee 6886 malaa, dubiam qooque lolli * tur; si etiim non siut mal*e, aupeffluum eril qua>
. \ , * rere num per 86 malse $inl, et IM>D secundom boui
, abteaiiam; osl eiiim enlia aimplititer. Quxrimua
6liam, an atc ao aliter 86 babeal; deoo aolem quod
.
shtipliciter non 681, iatiuainodi qusaiio aupei flua
68l 61 inaipiena.
X X V I . ,
X X V I . Ubi nafom ab angelie, qtrin e l omniiio
, \ ntalum tttam a moatibua 61 animis atque insupor a
, \ , ^ dxioonfbtu r e o m U , nunc ilbtd a robtjs quoqtte
, aliis exctodil, tx primum a oaiura reniitr **<~
. , \,
aali. Ooitiea orgo, inquit, namraram raifonet ac
, '
eamar, aocuftdvoi quaa faeitt aunt et exislont, a d i , * vma axuim -eiuMmt t quam niveraalem vocat,
, . " qtda 6 ipta nmvrsa prooodimt. Uiiivorsain luiem
, .
M M M , vocal omnSa quara Deo creala aiint.NibU
, \, tgitor, inqoit, al in rerum fiaiura qeod uaivcreim
, univereia conlrarklur; qiwd enim alicul rei conlra
\ , ,
DatQmm 681. aHeri eei naiura, boc auleni boiiutn,
-
aiqyidem nalnra priuoipium esc moltis e l q u i e i i s ;
, . ' - ille 08 aul6e 681 ratio ImmobHU ot arsdivlna.
- Sicot igilur iii effeciia artifkialiboe racioMes artia
, ,
r6inan6r6 419
dicimee, 6i aaspooumero ctun ho*
" I , * cernimun, luiram ariem! e i c l a m a n m , id qned
D videaiua admiraolea; s\t eltem io* robos oomibaa
.
naieraiibas creaiioaie r a i i o i m peruianeiK. Q I I O O M H
;
do igitur qoittqoam anivorsa) xaiorat poasil eeae
; ; * . '* oonirarHiQi ? raiiottos creatorartafli ooi coutra; . ' m i i poaaini? Crealorine^ aed lioc uupiiun. AneHd
; ipois? 61 eic nibil unquam sobaUleL A n aUeri cui . , pUtn? 6t 6rii ditcrsum ab ooiTerao crnii qiio pa . " guabil. liaquo I I O B 681 nalmn etiain iti uuivetto.
,
Si quid auiem *licoi aeconduin spoden craiHonif
, 8oc accidat oootrariotn, fd dicilur conlra naturam,
. 61 nOe 86cundum aaturaru aceidero; aieul f. g.
* , aquam lerri aurom, ignom deoreum. Hoc aateui
, fli nalurai privatione, oode non 681 oalura n a i u m ,
.
86d poliua otfonaio naiorae qnid maluin 8l, qud
otiam contra nalurain diciiur.
1

605

& DIONTbll A R E O P A G I T A
m*
I XXVII. Ubl Mtem di&ii oon esao malum i n
| X X V U . tei oox l<m t A saxxov i y
natora, Dtgaf, eiiam, oorporUm* Baltnralibua eaoe , |
DMlonu Sicttlenimpalehrkiidoesl metobrora cam
* ^ \ ** &>
boao colore, symroetria tou .proportio, j i c dtforml- , .
las ett eortundem disprqiorito. Defbrnius iniem
* ci
\ , \
non oamfrio milum est; ai uamtmodi forma
ordinisque reaolutio exsialat, iptnm qooqae eorpui . " ,

interibit. Quod aatera eorpui anima noaailcausa
malilis ticut nonnulli depravaUt opiuioiMi creaio- , , ,
rem critninantur, manifetuim etl ex deinofiibtja, , ' \
,
qui cuin incorporoi einl, roalilia abuiidtnt; mali.
tia eiiim oimiibnf lapsua quidam eai a propriii

bonia.
| XXVIII. , .
{XXVIII. Neqoe materta o*t, ut qnidajn
fabulanlur. Primutn quidetn, quia nanquam repe- ,
rielur informii, eeti omoi formatpqUaia; c u n for- * ,
, \ . 1 '*
ma avlem, m particep* forma, pukbriiudioen
participai ac venttstaiein. Sin vero ipaam ae ,
informen) considereinus, aibil paiieolem aut austi- ,
; ,
uentem, qoomodo maieria mali quidquam agat,
, cum ne i d paii quideni poseit? Qtiod si eiiam Deus, , , *
eam nibil pali potsit, e n n i i facial, per id excedil , ,
nffecius naiurales, eisi caaaa flt, aed efficiens. . ,
Cauaa aaiem naaterlalis, quae efifeedbue connam- , ,
ralie est, nibil unqiiam agii in effectie, nisi pritit
passa t i i informaiionem. B * c antem omoia sauciui ,
bic dicit, quia quidam pbiloeopbi dicebani, ex i r -
, ( ,
raiioualibi anlmae parte maieritt eorporiqoe comwiata, cum ad oam anima adreperei, mala profl- .

ciaci. Rarturo de materia decerui e i argumenC
, ,
tom 420
foraat ex dUitione. Vel itaqtie neutiqaam Quaquftmve t*l, ti neotrora babebil; arjl , , ;
oapiam e r l i : at vero q u c i u n l , ex Deo etiot, el id ' , ,
. , , 6Ipsum, qntppe ex Deo, bonum eti. AUaa autem cum
,
duo ftint, Deut et raaterift, si allerura tjpponatuf
, , *
, alterwn tero roalum, conliogel o i vel bo , ,
mim malum faciat, vel eerte maluin, quaienui ex
, *
bono eet, bonum; vel e dlverao, v l malum boiran
,
eflkiai; tei bonum, qualeniis ex malo est, malura.
. Sl non flal alleriim ex aJtro, aequilor etiaro duo
, , * ,
eeae principia, quod dictu nefaa. tbse vero necet * , .
aario iterum ad unum quid eruni reduceuda, qtiia
, *
principiom eit uniiat, non dualiias. E t hoc quale
, * ,
ctinque tandem sit, eadem iterum diconda eruai;
) , ' , '
Vel enim boBum orit, tt bona omnia qua ex ipea;
, ' . \
vel partim quidem malam pariim vero bonum; et
,
jaoi composilum erit et non simplex, aique adeo
,
neque principium, aed illa principium aunl cx qui* '
biis componiiur, et boc in inflnilum. Quoniam vero
, ,
quidam genliliuro dixerunt propierea COBIU et
, .
astra iioo corrumpi, quia ex puriori maleria pro
ducta sunt, ea tero q u a apud nos sunt ex ubjecta
, ; ,
crasfioriqne maieria, ait bic sanctus, idcirco etiam
,
hac corrunipi, quod non poisini stabiliri, et flrmi \ *
ler ha?rere. Quod ai matertam ad unhrersi consum . ; \
maiiooem necessariam fuigse dicani, quomodo ma ; , teria inalum quid? Nota autem, Arisloieleiu ex by , ,
poibesi dixisse maieriam eese neeesaariam, id est

forma cxsistente neccssario ettara ctiietcre raale4

tftt

D E

D I Y I M S

C A P .

IV.

P A A A P B R .

P A C H Y M E R J E .

8M

riam; licel eiSim lum forma Bcresaria

S*l
qua de cauea, qvJd*/olioc sibi vuli^ maioria vkJelkxH ex tuppothione eeeeftsaria e*4, ficot, auppotiio
qood U aetra, neeetae eat esee ferruro, aliter eoioi
coaatare neqoit: B O B aaiero necetsario fernnn
e x i U i i t , eiveaerra fotura s i l , aive non. Cum autem
Creaior ex mak> maieriam prodacai, ei nox ex
booovel cum, juxia Ulo, maleria foraiaffi expolat, quosiodo maluiu esl quod bonum appetil ?
refngil eniovet repuguat malum bono. Qiiomodo
vero e i i t a i . malnm generandi e l edkieudi vim babet, quaudoquidem dieani, materiam mitrire **<*
toram, noo accua ac maleria combusiioni .apfa
ignem ? S i aoiem dicant, maleriatn quideoi ipaam
matan B O Q faeere, sed, cum s i i bona, babero vitji
, , , aUractivam ad maliim, quomodo boc verum, cum
multa* antm corpori materiaque colligatae bonnin
,
epectent? Hoc auiem non posaeiit, eiquideiii
, ' 421
, \ ex neceesiiate a materia attraberenlur, qoooiaiu id
' , 01BH6 ex animi destinaiione exsislil. Qaod si quia
dicat, niateriam illaa aotmag pellicero quae illi fa , ;
cllo eeduni, aliaa auiem non poaae pellicexe; sicul
, , .
- oitaui iguis illa corpora vicina a r i l , quae naturaJi
* " ( ' fiexibililaie igni ceduiit, aalauiaodram vero nequaquam comburU, alque iia maieria neceeearia sit ad
, \ ,
portrabendum ad malOra illa quse in se non aunt
.
Arniaia; qtiomodo malura est itecefsarium, vel id quod necestarium ost, eal roalum? Quod enira
quaei ex ualura necetaarium est, non e*i malunu AUas eiiain non mious hinc roagia confirmatvr l i berUi;quoniain io noaira poteatato eiium eat, fo nobU ipeia ilabiliri, vel D O O , aed pasaionibus reactlvi ae subjugari.
{ 4. " C 11 Com aoiem Arittoleles ooa cum maie , ria et fonna principium ponal el privalionem, quaa
, , \
lique contraria eat forroas, et ioeti maieriae, ait,
D O lpearo quidero privalionem bono repugnara vl
* sua; nam privatio non lubsistit; quod autetn non
* subiisUt, qualem vira habebitTQuod ai parlialia
. , , aii, ut hoc quiden l i t , aliud vero non f i l , istiua , modi privalio non omnino mala: parliau eniin boui
, - privalione exsieiente, res nondum perfecle mala
\ , \ e t t ; ei duin flt, eatenua dicimue eam fleri, quale , nuabonam subsequitur. Dixil de iis qm
. \ olim aliquando privaU fuerunl, vcro
, de iis quae modo ei in pneaeniiarum privaiioBom
, \ paduntur, ex uiroque declarane, lum quasi sulmi, ,
tlere privationem, qaandn bonum recedii.
.
D
$ X X X . Argiimematur bic conira M.niicbxos,
X X X . " , *
dum oatendii nialum non esse ens; eiei euim
, -
, nondumilabaeresisexsisterel, lamenadpraecautiooem inspiratione accepit qoae errorem illum ever .
tereni. Foruseis eiiara conlra quasdam elbnicas
. , - opinioiics valenl isiiusroodi argumenia. Caeleruiu,
inquit, bonum esi ex una univeraoruin causa (banc
( ),
enim inlegrani causam vocal), malum aulem non
, \
esi aecundum naturam, aed ex multis ac pardcula . ,
ribus boni defeclibas. Ex parlicalaribus autem d i -
x i l , u l lollal universalem; uam loialis deieclu3
. ,
lollil simplicilcr omnem existenliatn. !Son esl I C J I ' , .
que deOnilum quid s i l malum, aed indcfinilum, u l
; , ; l e a %, , .
*W**pT**; ,
, ,
* , . ;
*
\ , \ , ,
; ,
. , *
, ,
\ \
; ,
,
. ,
,

S. D I O N Y S I I

AREOPAGITJE

quod ex mullU exftisQl. Quowodo vero raalum ex

nraliie defotfibiuTiiiai videlioet, quod in quanltiin
deficil boiram, in tatuiroi 422
qeod:Mhiodo exail U l malum; secundum modicum et HI letnpore defecias, aecntiduro roodicum el tn lempore mali oxaiatenlia. Primam ergo- argninenmiii virtMte doo
coiifhtdii, quod bonttm id qnod esi, et ntalum Id
qiiod noa esl, lerrr.inenc. octiidiniur eiiam doa
ex epta minori propositione, boiium videKcel ex
aolo kniivereortim prtncipio rem ease qu eic se bab e i ; boniini ergo res est; et rursus, malom ex
o i o l i i s e i indefinitis defectibos non esfte r e m ; quod
l i c ecbabel, malnra ergo noo est ces. Detls, inquii,
etiatt ea qn ntala dtctmUir iiovii steol bona, iftala
dicens beMa, morbos, qui moreacorrigant, mortoa,
ei similia; reptitantor enim a nobis niato, sunl aetem vires catisft qua? IKHIUOI efflcit; nam per pratHcla pamteiUia e l T>i cognilio acqairilur, p l u i v
bosque pleiatia occasio fait, atque in proplietis
maliiia vocatur. Vel eiiam aliter. Causa mali tn
laaciviendo est concupisceniia; ipaa tamen conci>
plseenlla est fecultaa booi effectrix Taifone qtiidem
uientibiis, u l per ipaara aaraum ad verum bonum
'^endaut; railooe vero privatis, ut ea, qoae adpropritm toam conaemtkmem faciuiu, appelant.
it iuqtie Deus, tWo eliara cognoacil, ac fadt
eiiam malirm, non tjua matum, eed qua bonom:
nihit ergo etfam per se ost malutn : quippo quod
nibil babeai eiiatn booi, imde eitara maloraro

, ,
* , '
.
\,
, .

, ^ ,
, * ,
\ ,
\ . ,
, ,
, , , *
* * '

.
.
* * ,
*
*
, ^,
, , *
* ' ,
\ ,
. ,
. ; I)
, ,
,
;
cauMB virlutes sunt beaeflca?. Quod si malum s l e r * C , .
nuin Tf.st, e i poteat, et a g i l ; nnde ei hsec nam ex
'
bonoTan e divento, cam e l bonam h*c babeat,
*
erunt baee bona ox mato rerum baudqoaquam
; * , *
decei, u l bonum ex malo perikiatar, ergo erii p r i .
mum. Yeram ex bono bona daia, maJum bonom
&\ * ; , ;
redderoit,quoniodo ergo manei adboe laahxm? Yel
^certe; aon eic ao res habet, ted utrique borum,
. . ,
tara bono quam malo, b s c ex alia causa obtlo* *
g u n l ? E i q a s tandem baec sit? et ei eit, quatis ,
eai? lierum, Ibidem b * c eadem qax blc diceu- .
lur. Non ilaque malam per se exsisiil.Caelerum i d , * .
qood ex naiura sequttur, definiium est; definkio ( eai ratio esseullae rerum explicana, et quod quid ), ,

i i deelarans. Omoe igilur quod eat secundnra na
;

luram, definila causa esi, per qaam fli id quod ^ . ,

fit Si itaqoe malom caqsa caret (a nullo eoini pro ,
duciura esl), merilo nec deflniluin eei, cum nulla
*
sit ejasralio quae esseBliara decJaret; peceasartd
, ,
iuque aiahim bou est etiaqi 423
secuudum na- .
taram. S i aulem est contra naiurani, non babebit eilam in namra racionein, sicot nec inscilia ita
arto; Omoe aulemquod oon babei railonein l u naiora, neque est, neque subsiatit, sed dcfecluejus
qiiod aecaodam nataram est, fll contra natiiram.
Pneieroa, aniroa vel oatara mala esl, aicnl ignis
", , , 1|
calidtt8 vel operatiooea cjosproraus et omniaiode
.*
,
mabe guDl. Sed non primuio, nam id quod bonum
, ;
c s i oon facerei id quod natura malum e s t ; ncque
. ,
aecundiini, oodo enim viriuies? aequitar ergo ma . (fcqlaaa noo ease qnid perse aubeieiem, sed boni defo. ' ,
CjilODom. Hic ioloa icnsui csi orailonie. Hic eancius
t

810

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IV P A R A P H R . PACITYMEILE.

; autem dum inlcrrogaodo proponit.oralionem, Num

ergo anima malorum caosa sil? non per divisionein
,
, >\\ ' inierrogavit, Ua ot particula an diejuncllva foerlt,
coni d i x i t : An anima quidem bona; sed illico fn , , *
* , glitit inlerrogationi, e i poioit illad an decltmlorie,
ac ai dlcerei : A n i d l i e e i bona quidem batnra aui , *
\ . mas, fed in operaUoalboe auis aliquando qoidoni
, , , bene, aliqnaodo vero seeat se babet, qood eai, i p aam eeae variabilem. Ponena itaqoe hoc tanquam
, .
ventm, explicaotqoe, primam oppugitat, quod atiin a non ait nalora aoa mala, vel cauta maloram.
| X X X I . , -
| X X X I . A d ha?c, bono malorn esl contrarinm,
, . - boni iiaque causa ona eat, mali voro mulue. Noia
, ?ero non aolum in bono caoeam efficientem p r , , dicari, verat etiam forroalem, et quod quid est
, , dici, sicut etiaro tuperiua dixit, in quaotura eliaai
. deflnUura dicilur. Gnro aulem raali causag forniales
( , asaignare nequeamus (qoia nibil natura sua malum
, est, unde deflniri poasil et proprietale insigniri, et
*) , quod quid est habeat) idcireo non vuh dicere cau * sae formales, aed efflcienlea; b vero tunt, quaa
. , euperius dafectuf particularet nominavlt. Deinde,
ne quii auspiceiur, efficienies baace malorum cau&a*
, * , , cxisiere, viriotes quasdam ae raiionei et iormas,
, ' aecandom quae mala iata insignlanlur, ataerii, non
. esge virtutes, sed iiiipotentiam et incongruam mistto ,
nem rerum diseiinilium.Cam enim subjeclo defectus
, , , aliquls accidit eecundom virtutem,ecce aliqua exo' , .
ritur malitia, ot adboc major, ot adhuc major, idque in
*
infloUum, necanquam maliiia babebit perfectionem.
^ Itecie vero dicilur immenta; nam proportionata
, , * quasdara diaeimilium coiumiatio est qutd proprieu, ( , tibua insignilaro ac deQoitnro, 424
I *deo
* , inaluro, sed bonum; quemadinodum videre est in
sanitate, qu conaistit in coolrariorura bumorum
, , proporiiooe; ae congruentia, quae dicitur unio
. multarum rerum migtarum, et ad diverea gpectan , * tiura, qosa videlicei aecundum naturam aemper eo, " , * . dem modo se babenl sicul definils sunt, pro naiura
, * suae ralione. Non enim uuquam ex acino oliva, sed
* vitis pullulabil; nec ex ossiculo olivae vilis, sed oli ^ * va. Ilala indeftnita sunt, alque in aliis ei aliis infi, * nilis. Quin eiiaro maiomm principiuin ae finis esl
bonum; nam dum nialum facimus, bonum facere
,
* arbilramur; si quid enini faciinus, lionom appelen * ' - ^ les faciinus; si enim videreiiir omnino maliim, nulr
, , .
lug io nobis nd illud essel rootua el appeliiue : quo
circa nialuni qon babei aubsisleniiam, ad quam qois forie speciant operetar, eed quasi quodani
uiodo eubeisleniiam, dam boni et non ipsius causa quid fiu
S X X X I I . Malo sUlus eat per aecidens, et non
X X X I I . ,
per se : ueque enim appetendo malum faciniua id
* * ,
, * , quod facimue, sed appelliuus quidem bonum, faclmue auiera nialum; adeo ut propter bonum iuatum
*
fial. Mirabiliier iiaque ostendit malum nou subei. siere, dum vocat illud privaiionem rerum ordina, \
larum ac naluralium; privaiio aulem per se iniui * ,
ine subsistii, eed cum deberel e l exigeret adesse.
*
non adest : unde etiant privalionein vocai ,
, id est abcrraUonem ei lapsum a dtco>o, ct
, \ ,
26
PATROL.
GR,
LII.
t

a l <

u e

R O f t

S. DIONYSII AREOPACIT^E

41

812

aoopi irnstralionem, pro jaclu a scopo deflcclcntc, \ ,

a jaculanlibus ir.elaphora dcsutnpia. Sicul eniin illi ."
exira scopum jacnlanies aberraiit a decoro; sic et
iios a scopo ei ordine aberranles, vergimus praeler ,
iiaiuram ad irraiionalem el imperfeclam et amen-
lem abolilionem; unde dicil etiam ina!om nibil
oinnino exisiere. Caneriim adversus eos qui diccinl, . ,
nialum pcr se aliquid posse, a i l , malum aiiler uon ' , ,
exisiere, quam in permislione boni, in tanium ac- , ,
cidens, in quanlum dcflcit bonum; quod enitn boni
, -
prursus expers est, neqtie esl quidquam neque quid- ,
quam poiest. eonirario ilaque argumeniatur d i - . "
<cns : Si bonnm esi id quod est el appeiendum, et , , ,
validuin, el efficax; malum, ulpoie enlilate priva- , ,
ium, ba?c nriitime habebil. Deinde malum nonper
. ' ,
ae cxisiere, patei ex eo quod non sil idem in omni- , \
btis, verum cliam aliud in aliis, prout in unoquo- ,
que boiii lapsus exisiil. Deus aulem subordinalio- ,
iicsservavit in 4 2 5 crealione; siquidem mens, se- * , ' *
ciindum qitam divini el prorsus immaleriales spi- , , ,
rilue subsianliam suam sortiuntur, cuin aoima sti- , * ,
Mimior sit, a boniformilale deficiens, in daemoncm \ , ,
evasit; anima vcro, in quantum Intelligens ac ratio- ,
ualis, secundum ralionera agendo nianct in sua * , , ivroprieiaic, scd dum movetur conira raiionem, .
mala fil; corpora dcnique dum contra nalurain moYenlur, ininiine valenl.
' \ XXXIII. Praierea si in caUeris rebns omnibua
. ,
est provideniia, nialtim secuiidum se non e s l ; alias '
im etiam esael providentia mali lanquam enlis;
ed providentia eai iu omnibus; malum igiiur se- * . \
ciindum se non esi. Esl auiem primus modus syl- ,
logismorum hypotbelicorum, probabili proposilione *
probare seqaelam ; in oronibus siquidem rebus c x i - , \ slit provideniia, ct nihil eorum quae sunl omnino , ,
expers eel providenlis, id eat omnimodo bono p r i - . 1J
valum esl. Ecquid dtco in bonis quae fiunt vel exi- ; slvint? quin el malis qua fiunt providentia benigne , tililur ad correciionem sive eoruin qui illa agtint, , , , sive aliorum; quocirca inale d i c u n l , qui aiunl : *
Quare non fecit uos Deus sic, ut vel inviti non p e o , , , ;
ceinus? hoc enim nibil aliud est qnam dicere : *
Quare non amenies nos ei irratiooalee fecil? Si
; enim neccssario ad vinulem duceremur, noqua- '
quain nos noslri rerumque noslrarum compotcs ac
D ' ,
potcntes declarassei, ncque naiuram noslram lutel / , \
ligenlem csse smsseu Aufer enim liberiaiem no ,
iraiit, el neque Dei imago erimus, uec babebimus
, .
aniinas ratioriales el inielligenles, e l nalura nosira
, \ ,
peniliis inleribit. Per ae vero mobilium dixit, pro

liberi arbilrii, suique jaris ac poieelatis exislen , , *
liuin non auiem pro se inoventium, ad disiinclio , nem iinmobilium, u l domorum; vel ab aliis niolo . ,
rum, u l lapidiim dtsscrens enim de virtule
, \ ,
, seu per se mobiles, lauquaoi liberos acce .
pit. Hinc itaque conclndil, malutn non esse ena,
ipsumque gigni eecundum virtutem, sed secun*
dum imbecillilalem.
f

X X X I Y . imiuulalio dxmonum, ab inilio ex

bono cxisieniium, sed non qua malorum, sed qua
i

X X X I V . \
, ' , ' -

813

DE

DIVINIS N O M I N I B U S , G A P . IV.

PARAPHR.

PACHTMERJE.

814

, ^ bonorum et angelironnium, aut idenlitatia angclican

formae est defcclio et imbecillitaa. Dico auiem etiam
.
, , \ , hoe bonum desiderare, in quanium ei ease et vivero
\ * * et intelligere desiderant; ei tx aaaertione conclud i l : Si non deaiderant bonum, desideratit id qood
, *
*
desideriam, mdlam
, 496
, * ' eniro qoibuspiara desidcrium est nou eaaeudi, sed
corrampi; at boc est error veri desiderii.
.
| X X X V . Gttm dixeril, roalaro in unoqooqae ease
| X X X V . , ,
\ , imbeciliiiatem et defectionem boni, bononim sw \ , \ , tem maioruroqoe sit una cognitio, ei liiiic sequaiur,
orone freccatura actionia fieri defeclu isiiusniodi cognitionis; qoomodo subsisiet illud : V * peccanti * , \
! \ , \ buecuio cpgnitione! el illud : Sciens volunlalem
Domim *ui et non faeitnt eam, vapulabii multis ?
,
; ,
*
cogi*ionia defcctu peccatuin fierl
, . poesii. Mirabili sane modo resolvit qua*iiotiom,
, quod niminjiD bic eliam interteniat defeciio quav , \ * dam atque irobecilliua; quoniain illi quoquo inflr , , ( mantur vel circa fldero, ita bt audianl, aed iis quas
* \ dicuoiur firinam lidem non adbibeanl; vel circa
, . - operationem, seeundum deaiderii perversiutem,
, * qaod velit qais non bonum, aed malunj; univertim
' , enim qui facit malum, propter defectum id fach,
, vel cognilioois scilicet doctrinalit, quam vel
ftacpeoumero oblitierare potest, quam etiam su, *
, periua dlxit ex audila ingenerari; vel liquidae eo, * gniiiotrie, quae oimiram ex nalarali mediutione aul
, , illuttratione tioe doctore inbferet; vel fldci, i i a u l
* , qois audial quidem, sed noo perfecle credal ea quaa
n o n

1581

i l 0 c

n o n

e s l

0 0 1 1

i n e 1,01,1

\ - diconlur; vel deaiderii, ut quando quis malo deai , derat et peccai circa deaiderium; ?el oporaiionia
, * \ boji, &ia ut velU qoidem bonam mgere, re aaiem
. , , , qoapiam prsepediaiur, unde etiam binc oritur de . '' . feclui. Alqui dicel aliqois, condooandam eaae inflr*
, - \ milatem, et minime puniendam. Eo in proropiu at
, luiio. Siquidem facultae non euppeieret, recie oti
. ' - que id diceretur; cum auiem ex bono nobit tit
, ' \ - poese, neqoaqnam laudabiiis eel lapsoa eirca bo \ num. Vorara bsec tn tracialo quodaro alio explicui * mus, in qoo (raclato quorumdam capiioaas et ato*
, , lidaa ratkmea impugoavimut; jam vero a nobie ta
* , * lis biidalum eat booum, ut causa esl bonorum
, ( - omnium, et oulliu* mali; u l eet caoea foraia) effrr , ^ clrix ac flnU renim, floU aulom noo naiuralis, sed
) \ , efflciens (lerraiDufl enim tmturolU ett io terminato,
, .
aicut punctvm ln linea); o( qoi eiiam ipsamel mala
bona reddit, et qoi omnibua sit expctendua at amandat el diligendus, ei qoxcanque alia orafto denoii*
tiratit.
C

Lac. xii, 47

S.

DTONTSH

A R E O P A G I T J E

4 1 7 CAPUT V .

816

.
brxocf

Dt ent$ im quo etium de extmpluribus.

9

n*p\ .

STNOPSIS CAPITIS.
I. Docet Deurn, prout I* $e eii, neqttt coanotci neque explicari po$$e; el ottendit, quomodo nmen b&ni lafttft auam nomen enti$. II. Ait sibi propontum et*e, Deum ucundum providentia* teu emanatione*
prcedicare. III. Ea qua Denm magit participant, ei e$u propinquiora. IV. Deum e$$e omnia inommbu*
tminenlir. V. Ex Deo eue antum et tempu$etetemnia
emnia: etgradum enttt e*$e primum seu anliquiuimum .
donnm. VI. Gradmm tntu el re$ omnei e$$eDeo
Deoettiin Deo uniu. VII. / Deo, ianqnam ctnua omnham.
omnia eliam eontraria eue umta. Vill. Deo tpiritut codtiiti et anima* et re$ omnet eradum $uwm t**
$endi obtbiere, tl quidquid habenl; ei Deum wi omnibut e$$e exempte, et confirmal soiU: et timui
txplicai quid tint exemplaria. IX. Doctt, illa, quct in rebu* princtpaliora $unt non eue proprie relalionei,
nee exemplaria, ud exemplata, et Dtum iimplici $ua perfeitione euncta t*urpl$cu. X . Qmomodo Deu* '
rtrum omnium pnncipittm et finii.
%

51.
Modo traaseundum etC * d tbeofogic-JiH nomen g
eutis vere exsislonde* Tanltim aulom commoniabhftur, quanium propoaiti ralio poaiulal;
enim propoeiuim osi, tvbountiam, quae estsvpraquam sobaiauiia , eiplicare quaienus esiaupraqtfftra tubsttnti* (hoc eoim loeflfabilo eai el
rfcnoium, ac penllms expromi noo potest, el ipaan
topulationooi mouiis aoperat) sed potiui, tobstaiilie deiflca;, et qua* otnnis substamis principhiin
rat, ad uoiveraa qoa* tont emanallonoin subaUiitilcam celebrare. Siqaidero iiomen boid de Doo docUrai omn^a emanaiionea aucioris Omnium, et
porrigittir ha?c nominatio Dei a booo lom ad ea qro
auoi, tero ad ea qn non eooi, eatque tupra ea qu
aunt et stipra ea qo non B U D I . Nomen aotem 6Btl$

.
* , ,
, , (^ \
, \ , avrtjv

. ^
, ,
,
. ,
, . \
,
. ,
, ,
ad omnia qvat auhi eiienditur, ac supra eaaenlias ..
ipus embei. Nomen vero viue ad omiita vivenila tendiuir, et aopra v1vi>lia esl. Momkiatlo Del
anpieuiia, porrfgltar ad oronia qu* lntelligoBi q w raiiocinaoior, qm s^outMit^ t aopra
iaii eet.
f

5 II.

Hat igltor Del nominaiiones, qnm proridetUiaaC
l^ei aperiunt, propositum est pnedicare; non ODim *
tractatlo nosira promitiU eaodare et aperire - , , ,
praesteotialem Ipaiuamet sopereaaomialis divini-
lalia boniutein et esaenUam, et vium el aapien- , ** , ,
l i a i D , qiue eopra omiiefD bouiuiem, el diTiniiate, , * ,
ei oaaeotiam, aapieoibm, et vitam io abscon* , ^ ,
diOa, i Eloquit Iradenl, aedom poaaii: 438 ^uia
poiiag provideniKam paiefaclam, bonorom effecui- , , ,
cem, boDiutero excdleoiiaaimam, ot bonorum om- , , , nium cauaam laudlbus celebral; n ens, et viiam , , , ,
et sapieotiam, aubtlanii et vilx efleciricom et , .
caotam, qu sapieoliam iribuii iit quae subsiaD- , ,
tiam et vium, ei meatem el ratioaem, aensiis , *
, , *
panicipani. Non dicil (haec noaira traclalio) aliud
esae booum, et alied eos, aliodque v i i a m , vel aa> D , *
9 1

VARLE LECTIONES.
, S. et Vfien.
. . S c Sar.

, . Sc. ei Vien.

, D.

, >.

817

DE DIYINIS NOMINIBUS, CAP. V.

818

pienliam, neqwe imillaa causaa, et aliaa alioram

- efteclriees divinilaies, aaperiorea et iefertores, aed
\ 6 \ ^ untas Dei oniversas boaas emanaiiones, el noml.
nalionea Del a nobis laudalai; atque unara quidera
etae, quae lotam providtBliam uniut Dei declarat; aliat vero, quas magis ei minua gouerales providentias paiefacioDt*

IH.
Verum dicet aliqoU: Cvm eoi qoan iu, tita ' ,
que quam aapientia laihia paioat, evr entiboi qtti ,
atm vivenlla, wetitibiia vero aensiliva, aiqvo his
, 6 ,
\ , rationalb, el rationafiboa ipai spirilua antecelliiiU,
, \ \ , \ - et circa Deom vcreaatur, illiqoe raagia appropinquant? Aiqoi decobat ea, quae majora Dei nunera
;
, \ " pardcipabaot, caetorii qtoqvo p n w u r e atque
. ' \ - aateeellere. Id otiquo wm dieereinr, ai qnia po , neret m spiritak* e l eaiiute ol v i u carero; ve , rum e o n divini spiritas entitate ada caieri ea~
, , tibaa antecdlMt, exeelleeliaaqve vivanl aliU v i , eniibw, et iateliigant eognoacantque supra aeo , tum ac rationera, e l prai cooctii emibus putebrum
, " et booum appelant partielpeotque, boc ulique vici, \ niores boto tant, quo loeoKoniiiu illad parlicl \ panies, plorea eliam et ampliorea t b Ipeo dotes
, , acceperunt; aicat eliaia rallonalia seositiTis anie , \ . , cellum, qoo uberiori raiione pollent, uli et eensi , , Iha tooau, atqno alia viia. Estquo hoc, ul opinor,
eraiii, illa, quae uoiua iiiAoiiia rouneribus abun
dantis Dei magis participaot, propinquiora quoque
.
C ipei divioioraque exiatere l i t quas bia rebua SMperenlur.

9 9

s IV.
,
QtKHiiam vero etiam de hi* diaaorabnaa, ageduai
, laodeoius bonum, tanqaam vere exffient e l reruin
.
oronium aobatanliai efficiens. Qoi tat, oniversaB
, , eaaeoiia) poaaibilii anperoatoralif eauaa sobsUn, , , , * lialb existii et effeclor enli, oxltteniie, persona?,
* % iabstantisB, natiirae; principiam el Baenaart asecu , loram el Uunporum enuus, ei entinai
, . tenpos eonwi qase eont, eaoeiis qo
, , , , , eonl.generalio qnoqaomodo geniiit. Ex eo qi esl,
, " , I> 429 * v u m , et eobtianiia, el existeotia, e i lem , . ,
pua, et generatio, ei qood gignitur. Esi ea qu
, ' , aant, fn iis qme aani, e i qtua qoocunqoe roodo exi ' ataot, el q o a per ae oslstanl. Deu* enim D O Q
,
quovig modo ett ent, aed aimpliciter el infinile l o - tum etae io se pariter complexua el anticipang;
, , , ,
qoamobreoi eiiam Rox taKk>nim B o m i n a i u r , in
, , qoo et penea qaem cojoxlibei esee et sit et c o n s i e t ,
* ei in quo noc erat, nec Orii, neqoe factum eai, necpie
, , fit, neqoe flei, iroe noc esi; aed ipse esi esae rebua;
, non UDlom ea qtue eont, aed ipaum eaae roruin,
*
ex pneaeiemo enle; ipse enim eslasvua) vorum,
1

esisiens ante omne .

Y A R L E LECTIONES.
, S. .
, S. P . D.
, 8 . aed vitiose, opinor
>. , . Sc. * , . , Yieo.
,&.

. , .
M

91
4 1

8 . DKMfYSlI AREOPAGITJE

8t9

IV.
AUIm ilaquo repoieniee, dicamus, rebas om
nibue et vie, ipsura esse t b eo qui preeistitil exisiere. Atque omne qtrictem svtim ac tempus ex
ipso, omnis vero v i ac lemporie, reique cujusltbet
priucipium ac caaaa ia esl qui prsexisiit; et cunc u ipsum parlicipant, et a nollo entium reclit;
el ipae est ame omnia, et univeraa in ipsa consi l u n l , et simpliciter, si quid quoaiodolibet exifciit,
in ipso praeenle tum est, tum inlelligitar, lani ealvaiur; et ante alias ejus pariicipationes prasopIKHiiiur ipsum ease, et esi ipeum per se eese amiquiut quam 6886 per 86 f i l a m , et per se sapienljam et per 86 simililudtnem divinam, et quaecunqu6 alia participantur ab iis quas suni, anie omuem 8ui pariicipationem participant eese; imo
yero eiiam ipsa eecundum quae sum omnia, quae
ab iie quae sanl parlicipaniur, ipsum per 86 6886
participant; ei nibil est cujug ipsum per 86 eas6
imn eit essenlia 61 atvum. Deus igitiir cum sit, ut
cooaenUDeum eel, omnibus aliis magie principiaIji, ab antiquiore dono suo laudalor ut ens; ai*
quidem prius esse 6t exceltentiue 6886 cum prius
babeat et excellentius babeat, prkis fecit esse quod
eai, ipauni, inquam, per 86 esae, ec per ipsum ornne
quod quomodocunque est, existere fecit. Aiqni
principia eorum qua? sunt, omnia participant eiae,
et euni.oiprincipia sunt, ei primuro suni, et posiea
principia aunt. E l si vis viventium, quatenue vivuQl,
principium dicere per se vitam; e l eimilium, quateous
aimilia 8 U D I , per 8 6 aimilitudinem; et copulaloruni, Q

, \
.
, 6
, \ ,
\ * \ ,
* ,
\ * ,
, ,
, \ *
** * *
,
, ,
,
* '
, , '
* \ ,
.
, ,
* ,
*, , , . ,
, , ,
, .
, ,
, , *
, ,
, ,
, ,
14

quatenue copulala euni, por 8 6 copuhlionem; et

, , ,
ordinatorum, qaalenus ordtnata eunl, per ae ordi- ,
iiationem; 61 similiior ia aliis, quxcunque boc aut
,
illud, aut uirumqiie, aut multa 430
participani, ,
el hoc aut illad, vel utruraque aut inulta sunl par- , .
ticipata, reperies, per se participationes, primum
,
pariicipare 6 8 8 6 , et sic primuin esse quod aimt,
.
deinde bujus aut illius principia esse, et pariicipando esse, oxistere et parlicipari. Si aulem batc
(qnas aliorum principia numeraniur) per participationein ipsius 6 8 8 0 exislant, multo niagis q u ipsa
ilia principia pariicipanl.

i VI.

Primum igltar doaum per 86 6886 curo per 86 illa

eupraquam boniUa producal, roerilo ab amiquiore
e l prima omnium participaliooum taudaiur; et 6ai
6 X Ipsa e i in ipsa ipsom per 86 eese, 61 rerum
principia, et omnia quaicunque sunt, et quae quo- ^
inodociinqoe eunt; idque incomprebense, el copiilaie, 61 eingulariier. Siquidem in unilaie omnig
liumerus unifonniter pneexstilit, babeiqne unitas
in aeipsa eingulariter omnem numeruin; ei oniuis
nuinerus in unum copulatus esi, et in imitate esi,

VARIJE

,
, ,
, \ , ,
\ , \ , ,
.
,
* \
' , -

LECT10JVES.

, . Sc. , Vien.
* , 11. Sc. , S
, . Sc. * , S. * :/, . S c
^2?:>:, S.
u

i?

11

8*1

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . V.

822

, . K a l ) el quanlo lougius ab unilate procedil, lanlo magiti

dividitur el inuliipltcatur. Et in ccnlro omnes l i * \
neae circuli una copulaiione siinul exislunl; ei
, punclum habel omnes recias lineas uniiormiior
' , \ copulatas inler se, c l cum uno principio a quo
*
exierunl, el in ipso cenlro omnino copulalae sunt;
, *
et parura ab eo dislames parum dividuulur, magis
, * , * auiem dislanles magia; e i , u l seinel dicam, quanio

suut cenlro propinquiores, lanio magis cum eo e i
, \ * , tuier se copulaniur; et quanlo magis a ceutro
\ .
disianl, lanio magisei inlerse disiani.
* VII.
Iino el tota uaiura universi rationes uniuscu' \
jusque ualurae una copulalione oon confusa col*
\
, \ - lecta? aunt, el iu anima copulalae sunt uoiformiief
virlutes, qiix omnibus pariibua corporis provideni;
, uon esl igilur absunluiii, ex parvis ei minulis iraa , - ginibus c l exemplis ad cauaam oiiuilum ascendenles,
superraunilanis oculis contemplari orania i n causa
, , omuium,el qu aiinl inier se conlraria, unifonniter
* , ' \ et copulaie; siquidem priiicipium esl rerum, a quo
, , , lam ipsunimel esse, quam omnia quae quomodo , , , , cunque sunt, omne principium, omnis finis, omnis
, , , viia, omnis immorlalitas, omnis sapientia, omnis
, , , , ordo, omnis congruentia, omnis potenlia, omnis
, , , , custodia, omne liriiiameiituin, omnis permansio,
, , ", oinnis inielligcntia, ouinis raiio, omnis sensus,
, , , , omnis babitue, omnis sialus, omnia molus, oionis
, , - Q unio, oumis complexus, omnis 431 amiciiia, onmis
discrepaiuia, omnis dislinciio, omnis definitio, et
*".
canera quxcunque essendo sunl eoiia, universa i n signii.

VIII.
\ \
,
, \ , \
, '
\
,
, \
, , *
* , \ ^
, ,
. \ ,
, \
, ,
, \ ' \
, \ , , . \
,
*
\
71

Aique ex hac ipea omnium causa stinl intelleciilea

ac inielligenies deiformium aiigelorum aiiimariHoque easeulix, ac lolius mundi naiura,eiqiKecmtqii6
vi-1 in aliis exietere, vel per cogiiaiionein essc d i cuutur; denique sanctissiiuae illa? aniiquissim&que
virtutes, quae verae aunl essemiae, ei quodamiuodo
in ipso veslibulo superessentialis Trinitalis consiiluiae, ab ipaaquoque et in ipsa, ei post eas inferiores
inferiori, novjseimxque, quoad angelos quidein uovissimo, quoad nog auiem supermundiali gradu luui
esse lum deifbrmiier esse obtioenl. Animae quoque,
caeteraeque oiunes eniilatea, secundum eamdem r a tionem, tain esse quaui bcne esse babem, el suni
ei bene sunl, dum ab eo qui prius est cum esse tuin
bene csse oblinenl, et in ipso c i sunt c i bene aunl,
el ex ipso incipiunt, ei in ipso conservanlur, el ad
ipsum terminantur. Ac priiuas quiriem ipsius esse
dislribuit prasianlioribus iliis essotuiis. quas aevilernas Scripiurae vocant; ipsum autem csse rerum

VARI>E LECTIONES.
u

, S.

T l

* , D.

11

, Sc.

7 1

\ *, .

S. DIONYSII AREOPAGIT^E

891

tUiiYersnmm nunqiiara deflcil; vernmlamcn illiid

ipsiim essc cst ex eo qui priue est; el Ipsius esi
eseniia, oi non ipse easenlix; et in ipso eat exialenlia, ei ipae exirrtenlia;. atque ipstim habci existcntia, et non ipse habet existeiitiam; el
ipse esi ipsius exislenliae et *6vum, ct priitcipiiim,
et meneura, ciim ante exUienliam 61 enlis ct aevi,
et otunium subslanliOcum prtncipium, 61 niedium
61 flnis exislat. Atque ideo ab Eloquiis qui vere
prxexietit, 86cundnm oinnium eorum q u s sunt
cogiiationem niuliiplicatur, et in eo proprie cetebraiur, erat, et esi, el erit, itero faclum 681, et fit
61 i i e l ; hxc euim omnia gigniflcant iia qui ul Deoin
decel inielliguni, 6886 6iim secundum omnem cogitaiionem supraenbslaniiam, e i esse caueam eorum

, ,
\ * ,
,
\ *
\ , , \ ,
, , \ ,
\ , \ .
, \ ' \
, , , ,
, *
,
. ,
* , *
quae modia omnibus sunt. Elenhn non boc quidem \, ,
6sl, illud vero non e s i ; nec aliquo quidem modo , ,
csl, aliquo vero non e s i ; scd polius omnia esl, ut ,
oiiitiiiim aucior, 61 in 86 ouinia principia, omnee .
omiiiui reruin lerininaiiones continene e l aniici- ,
pans; et eupra omnia esl, utpote ante oninia supra- , , , 6886ntialiier supraquam exietena. Quamobrem oinnia ,
de ipso ei eimul dicunlur, nihilque esi omnium *, 681 ,
omnis flgurae, oranie 432 formx, sine Torma, sine ^
pulchritudino, principia el media ei fiues rerum
* '
eoluie 61 abstracie in aeipso anticipaia babens, et ,
omnibus pure illucens, largieodo ut sini secundum , ,
causam unam e l supraquara copulalam. S i enim sol , , , ,
ille nosler renim aensilium gubstantias ac q u a l i u - , \ , , ,
tca, quanlumvis muliae eini ac diversae, eimul ille, Q , , ,
r.um eil unicu8, eiuniformiierdiffundatlumen suum, , , ,
oiunes renovai, e i nulrii, et servat, 61 perlicil, el , disiinguii, 61 unit, el refovel, et fecundat, el augel, ,
61 itumuiai, ei firuial, 61 producit, et susciiat, et ve- getat; 6t quodlibet ex i i e , modo cuique proprio,
uuius ejusdemque eolie parliceps e x i s i i i , et pluri- ,
morum 86 pariicipanlium causas sol unicue in ee- ,
ipso uniformiter anlicipavit; poiiori ulique ratione
concedenduni est, in ipsiustnei solis ac rorutn ora- .
nium causa , secuiidum unicam supraessenlialem copuiationein, reruin oinnium exeoiplaria praeexeli- , ,
U886, quandoquidein baec ipsasmel esseniiae pro- \ ,
, '
ducal secundum excessuui eaaeuiiae. Exemplaria
vero dicimus eese raiiones in Deo substamiflcas .
reruui 61 uuiio praeexisienies, quaa divinua seruio vocal prxde8nitioD68, 61 divinas aiqne bonns volunlaies, rerutn delluiirices c l effeclrices: aecundum quas qui est supra aubaiaiiiiaoi, omnia quaa
euiii pradeiinivil 61 produxiU

ix
Si aulem vidl Clemeni pbilosophus, ad aliquid D , dici oxemplaria qux suot in rebue principaliora,
, progredilur quidem, cum sic loquilur, non per pro- ,
pria et perfecu e l simplicia nomina ; sed si conce *
damua cliam boc recie dici oporiel memiiiiase
,
t

VARIJE
* Rnbdil .
" , S. D.
61 , . Sc.
S. . D.
19

LECTIONES.

, . Sc.
* , S. .

. . Sc.

**5

D E DIYINIS NOMINIBUS, C A P . V . -

CORDERII

828

, " - Scriplur qus ait : Non ostendi Ula l i b l ot oas

* ' i i l a ; sed ut per proportionem cognUlonis bo*
\ , , rom ad cognoscendam otunium causam, qgoad pos . aomoa, adducamor. Quamobrem oniveraa ipsi entia
" , secunduro unam omnibtie eminenlem coptilationem
, \ aant atiribuenda; quandoquidem dum ab Ipsamet
, \ , \ easentia substaniiflea promanaiiouis ac boniiaiia
, \ eiordiens, per omnia dimanat, ei unfversa per 86 *), , molipsam implel, et in rebna oinnibus deleclauir,
- omnia quidem in se praebabet exceltenlia aimplici * - latia, qnae omnem refugit ditplicitalem; euncta vero
, \ iroilitcr .coiiiinet secumlum plusqnatn simplicem
, \ \ , iiiflniiatem suain , el ab oinnibus aingulariier
participalur, queinadmodtim et v o x , cum una
.
sil e i eadem, a muliis quoque auribos u l uua
percipitur.
9

sx.
. 433 Omnium Igitar prtncipium el flnig, qui ro. , \ bus pneexislil. Principium quidem ut cauea; flnis
, \ \ ero, ut cujus causa, et finis omnium, atque infini . \ , lat omnis inflnUalis et terminationts excellenler,
, , \ eicui opposiiorum. In uno enim, m saepenumero
\ , ' * , \ , dicium esl, omnia quae aunl praebabel, et exislero
\ \ , \ , fecit, pnesent omnibns ubique secundura uiiiim et
\ , ' , \ idero, etsecundnm idem omue; in oroida meaiie ei
\ , , in 86 manens, ei siana e i ae movens, et nequo staus
, , * neque movens J neque principiuui vel floem vel me, . \ dium habens; nec esl in qaopiuin eoruro quasaol,
, ueqoe quidquam eorum e s L E l neque lotaliler ipai
, \ , \ , \ , convenil aliquid arteroaliler exieiemium, aut lemx a l * \ , poraliter subeiaieniium, sed el a teropore, et ab
S T O , ei ab iia quae aoni io T O , et ab iia oiunibue
\ , \ , \
' , ' *. ' C qtue sunt in lempore segregatur; quia ipsum per 86
fevum, et quae sunt, e l roensur reruro, ot qua
.
mensuranlur per ipsum et abipeo. Sed de bis quidem alibi comuiodiui dicelur.

ADNOTATIONES GORDERII.
| I. Mola, cum ait de Deo, quod tpiom eoputatiotum menti$ mperat, id osl, inqnit S. Thomas, eicedil
ipsain copulationem ioieilectut bealorum, qui easenliam Dei videnl per copulalionem aui intelleclus cum
ipsa Dei eaaentia; quamvia eniro videanl iptum Deum, nou lamen e a i t a n U perfectio visionin, quanta esl
perfeciio ipeiua esee divini, et quanu est perfectio visionis qua Deua aeipaum videt.
Ibidem : Porrigilur kac nominatio Dei bono inm ad ea quat $unl tum ad ea quw non sttitf, tt ett wpra ea.
Vocare aolet Diony&iua, ut S. Maximus nouvit, ea qoae sunt, exportia maleriae; quas vero luaieriaro babem,
T o c a i q u s noo unl, propier interiium. Porrigilur etiam nomen boni ad e a quae non sunt; qnia Deut
voeai ea quas non $unt, lanquam ea qum txxJ";parlicipaiio enim boni eal poaae eese, ui aii S. Thomas. Aut
porrigiiur ad ea qua3 noo suni; quia non esae, bonam esl, cura contemplamur illud in Deo, qui esi etipra
omiie quod eai, u i , bonum eat non esse aapientera, sanclum, el alia bujusmodi, qualia in crealuris cognoecimue, quod Deo convenit, a quo baec removeoiur, u i aii S. Tbomaa,, non propier defeclum, aed
ropier exceaauui. A u l eaae supra ea quae suut, et quae uon sunt, aigniucal eaae krco incircumacriptuiu
d eet e886 ubique.
Ibidem : Nominatio Dei sapientia porrigitttr ad omnia qum inUlligunt. Graece . Nomino inlelligeniium compreli6iidii angelos el aiiimas; ei licel animas aoleat Dionysiua vocare , id 681 intelligeules, cum eas dialinguii ab angelie, quos vocare , id eel wUltcctilia, quia babent angoli
m f r a se a quibus iiitelliganiur, ueiupe auiinaa, auimae Tero non babenl; nuuc Umec, u l d i x i , communi

Exod, xxv. Rom. iv, 17.

Y A R L E LECTIONES,
.
, S.
I n c b o a u t J i a M . S . P / S i . Sar.
l

, S. . D. * lcgendumilia Vien.
^
^

b i n c capul aextuai

827

5. DIONYSII

828

AREOPAGITJE

itomine inteltigentes vocat tum nngelos itim animas, quia tnm angeli tum animae fnlellignnl Deiim, ipteltigeiido Deum ad eum se couvcrliinl. Perea vero qiuv raiiocinantur homines vialores inlelligit; aniiua
e n i o i dum in corpore e s l , raliocinari poleel per conversioiiem ad pbaiitasmala, non aulem separala. Per
ca qum untiunt significat aniiualia, qu pariicipanl raiionem, quae sapieoliain Bei in suis a nalura
itifriiis conalibus parlicipant, ul B. Basilius in Hexaemeru docei.
II. Ad illa verba : Non dicil aliud e*$e bonum. et aliud em ; non oliose, i n q i i i l Maxitmis, b>c dirit,
el ul reprebemlal eos pbilosopbos ei Simonem Maguin. qui ponebaul deos ,, id esl opifice*
parlium mundi, majores ei valeiuiores majorwu crealurarum, ei iiitiriniores iiifiriuioruni, secmidtiin gradus
tios descendenies in opiOcio suo usque ad maieriam. Nomen ergo boiti, a i l complecli 434 oiunem
providentiam, rcliqua vero nomina, parles providenlix, iil vitam, snpieniiam, ralionem. Omnia enim
qu;e SIIIII, propler bonilatem Dei producia suul, ut exislanl; ei sunl boua, lamen omnia pariicipant
vilam, vel sapientiam, vel rationem. Gencraliores scilicet providemias vocai quas in pluribus contemplaiiiur, vita pervadl in slirpes ei animaules lum ralionis parltcipes lumnon parlicipes; sapientia vero
ei ratio pautiorum suul : haec enim soltnn iu raiione uienlious cernuuliir.
III. Verum, dicet aliquit, cum ent quam vita, elc. Noia hic cuiu D. Tboina, 4-"2 quaesl. 2, a r l . 5,
quod esse simpliciier acceplum, seeundttm quod iucludil in se omnem perfeclioneui essendi, praeminel
viia, el oim.ibiis perfec(ionibus subsequenlibus ijsic enim ipsum eese prababel in aeomnia bona subseqnenlia; et boc inodo Dionysius loquitur), sed si considerelur ipsuin esse proul parlicipaiur in hac vel
illa reaua cupiiini loiain perfeciionem essendi sed habent esse iuiperieciuin, sicutest esse cujuslibet
r r c a l n r x ; sic inanifestum est, quod ipsum essecum perfeclionesuperaddila siieiuiiieniius. Dnde Dionysius
ibidem dicil, quod vivenlia sini meliora exittlenlibus, et intelligentia viveniibus. Hoc cniiu inleresl inicr
iusas Dei pariicipaliones, el parlicq anles, quod parlicipalioquanlo simplicior esl, laulo nobilior s i l ; parlicipaus vero qiiaiuo ttiajorem liabei composilionem donorum parlicipatorum, lanto nobilius sii : sicul
essc esi nobilitie quam vivere, et vivcre quam imelligere, si iiiiuin sine allero intelligalur (oaiaibus ftiiiiu
ssse praeligeretur) sed quod liabei plura ex his, niebus exislii.
IV. Ad isia verba : Est vere effector exisleniia> perioiue, tub%tant\<g nalurm. noia ex D. Tboma, ea
qtue exibtunt considerari posse el ut singularia, el ui species vel geuus, ei ul n.titira. Verbi gratia, Socraies
esl persoua, botno, animal, species el geiiua, qux poieslate coiiiiueiil singiilaria, quia possunl rogifart i n
singulai ibus; hunianilascstnalura, quae nec aciu neque potestale coulinel hingularia : iiaque hoino secuuduin subsiaiiliam consial ex bumanilaCe quae est bomiois nalura, cujiis parles suiil corpus ei aniiua i u
univcrsali; secunduni exiateiiiiam conslal ex boc corpore e l ex hac anima. Nalura generis vel speciei,
id est universalis, ea laulum actu coulinei qua3 in delinitionein caduni, ut buaianilas quue non conlinei
aclu cames et ossa. qu non cadunl in deiinilionem, sicul conlinel bomo; quia noiio bumiuig absirauil
a b istis, sicut abairaJui n o i i o humanitatis; cunibiet lauien poienlia carnes el ossa, quia polesl cogiiari
* buinaniias in nomine uniTersali qui dettnilur; ppncipia autein individui neque atin, ueque polenlia C O I I iinet; buniaiiitale eiiim esi bomo; sed non est, ueque cogitari potesl esse buuianilate bic bouio. Ad bunc
lOdum ae babeul per se pariicipalio, participaiio, ei ba?c pariicipalio, u l v. g. per se viia, viia, el baec
vita. Per se vila naluraui vilas siguiQcat, jd esl ea qux cadunt in defiuitioneiu 1133. Viia csl univcraale
peciei, ut vita bouiinuin, vila equi : vel uuivcrsale gcneris, ul vila angeli, homiuis, equL sicul Deus
81 aucior per se bomiiiis, id esl bumauiiaus, est, inquaui, causa, ul uaiura bomiuis sii esse aniinal ralionale (iiaec enim coiilinei huiuaiiilas) ei auclor botmitis, el bujus boiuinib; sic causa esl per se viix, et
vilae, et buju8 v i i x . Per se viia esi proprie ei vere ens subsistens, ui bouio, lapis, sicui ueque buuia*
uilas; sed quo aliquid esi, ul per se viia vivens, sicul buinanilaie bomo.
Ibideui : Deus enim non quovis modo est ens, sed timpliciter et infinitftolum esse in %t complexus. Quia
oinnibus dal ease, per sui es^e paniiipaiionein, ei ipse est oninia secundum causam, et suu essc oiniiia
qnx sunl, ei quomodocunque sunt, faciiewfe; sic esl causa proprie absolula, ei iacircuuiscripia. Vido
bac de re fuse ac pulcbre Lesaiuiu lib. 1 De perfectionibu$ divini$, cap. 1.
5 VI. Primum iguur donum per u esie. Diouysius hic aggreasus disserere gcneratim in subsianlia siiupliciier, et in pariicipaiione simpliciier, iractavil et oslendil prius quideui oporlereeiSe subjectuin, quod
quideui dixil, uiiliquiusesse Dci doiium, deinde parlicipalioneui, qux in illosubjeclo facta esi. Proposiia i g i tur esl ad participatioiiem pariicipanlium per se subsiamia; quod perinde est u l si dicaiur substaiiiia
facta ad pariicipaiioneiu; iitsi eniiu j>ubslauliam pariicipareums, peuiius iu rerutit naiura uon es^emua.
Deinccps, ipsi bubelaiiiix faciae ad capiendam pariicipaiioneui alias pariicipaliones proposila? suni.
Ibideiu : Omnia qncecunque tunt, elquoe qiiomodocunque sunt. U l qux sum hi alio sicui accideulia, et
quae sunl poieulia, eiquae aiiul pnvaliuiies, el quafciiou babenl loiuiii esse siiinil, ul niolussunl Dco
iiicompreheiise, in se auieoi flnite : in se uiulla, in Ueo uiiuiii; in se divisa, in Doo copulaia. Sunl iuque
iucomprclieiise, ei coiijuucie, et unice rea onmes quxcuuqiie suul in l)eu; quia suiil ipsa diviua essciiiia
iniOnipreliensJbilis, Paier, Fdius elSpirilua sancius iu unum incoinprebensibililcr uniii. Vide Lebsiuiu
aupr.i ciiaium, el capiie 4 ei 5.
435
^rba ; Jptiys etl e$untia et non ipte enenixcc; el in ipto est exiHentia, st non ipte
in exuientia; utque ipsum habei existentia,et non ipse habei existenltam. Exisientia eniin babcl Deiim, u l
coiibiital ipsa oxibicnlia, sicul quis babel vitam ad sui exisieoliam ; 11011 auiem sic Deii* babel exisieuliam, ut per exisienliain siU Sicut igilur existoutia babei Deum, sic exisleiilia esl Dci, qnia ab ipso inan a i ; ei iit Oeua babei aic exisleuliaui ul per exisienliaiu bii, sic neque Deus e^t ipsius existemix, ut
per eaiu sil.
Ibidem : Atque ideo, inquil, ab eloquiis qui vere procexiitit, secundum omnium eorum auor sunt cogitaiionem muliiplicaiur. ld esl, quidquid cogiielur, ei ad qiiamcuiique rein quis meulcai iniciidal, invcniet
iii ea nulimiciu causae, id esl aucioris Dei. Hoc igiluresl uiullipiicari, cend eum in uiullis causatn. Ex sauclo
Maxiiiioei Pucbymere.
Ibidem : iii eo propne celebratur, erat, et est, etc. Sciliret sicut Dionysius seipsuin explicat, quatenus iiiiulliguiiiur ul Deuui decei, ealenus proprie dicuniur iti Deo el in Deo suni; id osi, i|iiaiciiu&esi, eral,
erii pariicipaut ehse; oiiiuia eniiii secundum causam dicuulur tle Deo, el in Deo suni, el ini<;lliguitur
buprabiibsiaulialiler. Qualenus vero sic accipiuniur, ul cum dicilur, Dcus esl, eral, erit, siguilicciur
L^uiu parlicipare esse, altena suul a Deo. lia Paciiymere*.
Ibidein : Estomnis/igiiru^omnis (ormai, *ine(ormit, sinepulchrUudinc. S, Maxiinus, conlraillud. inqiiil,e<M
onwii figuw opposuit esse wie forma, quij; snpra iiicurporonui et supra vacaiiuneui inalerias, 11011 forutaiUd ad quidquaui coium qu;c sunl; couira iliud omnin lormw scu bpccici opposcil esse $ine pul
v

W o l a

i l , a

ttt

DE D1VLN1S NOMNTBUS. C A P . V. -

CORDEEUI NOT.

830

tkritudine. Sine piilclirUudine dicit, qaia abipso facfa el pulchritiido, ipse vero osl a i t p r a pul< hriltidinein. Auetorilatea vero Scriplunu suat Isaias LIII : Vidimus eum, et non habebat speciem, eic. Hoc de
Cbristo gecuudunt humanilateiii diclum esi, quod m a g i a adbtic declaral quod seqaimr; ud poliua speem
eju$ inhonorata et dtficiens plusquam tn omnibus filiis hominutn; aic enim esl apud L X X . Doilcienlem dixit,
propler mtilatiO|ein eoloria naluralis in pallorein, ex receasu caloris a d iiitiina gaagaiaeae contraheHle,
e l M i p e r f i c i e refrigerata, u l Leonlius Byzantiug notavil scribene conlra qui carneui
ChrUli eorruplibilem fuisee negabaat, a c proinde n o n fuisse in e o passiones naturalea lradebanl. Sed
D i b i l probibei, q o i f t de Cbristo quoqae secandum divinitatoin imelligalur ease gine pulchriludine, qui
erat erealor pulcbriiodinii, ac proinde pulcber sed piusquam pulclier, quod esl esse siue apecie.
Ibidem nola, exemplaria eese rationes in Deo substaniiiicas reruin. Docel auiemeag, vocari praedestinaiiones, el bonae diviaasquo voluataies, rerum deflnitrices ei effeciricee; quia etsi ideae aeciuidum
t i n l U\ tnlellettu, U H i e n quia sine imperio volaulaiis n i h i l operamur, uec exercenl officium ide, idco
v o e a i eas bouaa voluntaies. Clemens autein Alexaudrinus lib. Stromatum aub fiueiii, Alteruai, i n quil, mundum uovit barbara pbilosopbia (sic Cbrislianam pbilosopbiam vocal) ialelligibilem, alleruin
bcnsibilcm, illtim arcbetypuai, buuc iiiiagiiiein ejus qui exeaiplar dicilur. 'Elegantcr quoque Boeliiis
D eotuoluiione lib. , 9, bocexeiaplar deecribil liie verbia :
7 cuncta superno
Duci$ ab exemplo* putchrum pHlcherrinnu ipse
Mundum mente geretu, timilique in imagine formani.
ijuibos constat, idcag proprie ei lurmaliter esae concepius divinoe, quibus Deus res singulat c o n d sicm eas crealurug esi, aui treare poleat. Qu seaiealia etiam esi S. Augustini lib. L X X X I I I QUOJsiionum,q. 46, ubi a i t : SIIIII naaique ideai priucipales forinae qtuedaoi, vel rationea rerum alabilea a i q u e
inccnimulabiles, quae ipsse fbrmaia; noo suat, ac per boc auerna), et semper eodem modo ae babenleg,
quae in divina inlelligenlia coiitinemur; et addit, secunduin eas oinnia creaia forinari. Quae perfccii*g i i u e conveniunl diviaig concepiibus, qui propriesunl i n raenteDei secuiidumquosDeos o m i i i a facil; quia
rea omiies facit lales, aualcs per eoa coocepiua r e p r a s e n i a D l u r , el propier nos rescreataedicuulur inDeo viere, u i ga?pe lestaiur 1). Augusiinus; quia uituiruin concepius Dei, qui unquani vivae imagnies eas exactiaaime repneseiitanl, alque ila quodammodo videniuregse rea ipsa;,suiil propriedicia vila in I)eo. Hi conceplus
eiiara, aecundaiu D. AuguHinum ei Dionysiuat, iu Deo sunlars ei rerum effeclric^, quateousdirigunt voltttiluieni diviuam in reniiu creaiione; etraiione istoruiu comepluuin utunriusinteJligibilie eai in nieniediviiia.
{ IX. Si auiem vult Clemens phUosophus, ad aliquid dici exemplaria qua sunt in rebtu principaliora, pro
greailur quidem, cum tic loquitur, non per propria et perfecla et timplicia nomina. Jd c s l , per ae e a a e , et
per e viia ei per se sapientia, el sianlia, qua? suut priucipia, ei cauwe eorum quas aunl, quae vivunl e i
quae gjpieniia prxdita suui, |K>s&uiil dici proprie exemplarta; quia, quoruin isia auni pruicipia,
436
fiunl ul iniitenUar i l l a ipsa priucipia, ad (iunl ul iuipleaiur iu eie quod divina sapienlia ordiuavii, iti
e s i , (juod eral in idea ei exetiiplari djvino. Nou suni eiiaui porfecla eiemplaria, cum ipaa aliis exeiuplaribus ind*geant. Noo sunl siuiplicia, quia iiuiul guui ad exemplar foruiala (quaj tulgo vocautur exeuipbla) exeuiplaria. Ila divus Tboinas.
Ad locuui aulcia Exodi xxv : JSon ostendit illa tibi, n o t a , illum non esse ad verbum a Dionyaio cilaloiit
sed secuadnm beasuiu. Sic niaiirain apqsiolici dibcipuli a sauclia aposlolis didicerual cilare aliquando
Scripiuraai, sicuf ipsi saucii aposloti iiuerdum faciunl; aic enim a i l Scriplura : In$pice et fac secundum
exempiar quod tibi monstralum eU in monle P. Cuai ail, Intpice, et fae tecundum exetnplar (sive exeaiplar i a , nou eniai fuii u a u m exeaipiar, sed m a l t a ) tibi ostentum in monte, wuie clare dicit, osteodi exeiaplar,
eive exeiiplaria, n o n ad colenuuui illa (boc eaini eral ire posl ca, colere illa, ei babere ea pro diiaj aed
O^Usadi excaiplaria, ad facieudu.a secuaduai illa qu facieuda sunt io laberaaculo ei vasU ejutf, el ia a a cerdolibas, ei eoruin aacrillciis, et iu aliis : L&x enim umbram habebat futurorum bonorum <i, scilicel spi
rilualiuin, quae quideui Oblenga gum Moy*i in spirilu, qaoruiu exeuiplariuai iuiagiaes eram oainia quas
io lege tiebant, gicui ait
idein Diouyaiua in exirema pagiua cap. 4 Ecclesiastica? hierarchiaj.
Quia igiiur Cleineas videbal % id eai upiriluQlia,
oateuga Moysi vocart iu Scripium
Lxodi quae suui ad aliquid, quia referumur ad ioiagiueg (exeniplar eniai dicilur iiuagi*
oia, e l iaiago exemplarig) giinililer Cleuieas quas suoi iu rebus priucipaliora exoiuplaria dici voluii, quae
ad aliquid reieruuiur, ad iiia sciiicei quorum guui priuupia, ui cauaas ad eflecia, el elTecla ad causaa. Si
ic accipil Clemeus, ui plaoc accepisse videiur, wcle accepit; el ic eliam i a u priacipaiiora, qtue excai
plaria \ o c a l creaia auut s i c u t iba gpiricuaiia exeuiplaria osleosa Moysi i n inoute, D O U quidem lanquaii*
exeuiplaria i(ia di\in*, quae guul nicreata el aeiorna, iovisibilia Dei el adorauda, quas gual ipbe i)cua
aiuiplicigoimus sed lanquaiu exeiuplaria creaia, el uieuii Muysig diviaitus iafonuaia, ut secunduia ea
facerei, quas lacere Oeug ei prxcipiebal, quae eranl oiuuia iuiagines leauiler ol obacure aduiubrai illorum exeuiplariuui.
A b i huac lucum a blouygio citalum ex Deuieronomio cap. r guinpiuin esse adnotaveraal; ged uulla
raiioue quadral. Ego Pacliyiaereiu aecuiug guni, qui ad illuai locuia Exodi xxv reiulii, quem dixi ciialmu tse a Dionyaio gecuadaui geusuin, sicul aliquando soltut aposloli el aaucii Palreg. bnuililer cilavit
eiiaai ibidcia Dionysiub locuiu EpisL ad Hoiu. cap. n ilnvisibitia ipsitu creatura mundi, per ea quw (aetu
sunl, intellecla, cotupiciuntur; u l a v i i , iuquam, liuuc locuai accuudum aeasuin, qui ei, ui aii Dionysius,
|ier proponioueoj cogniuoaig creaiurarua adduci aos, quoad possuaius, ad cognosceaduai caugaiu
oiuaiuai. liaque cuai dixii : Inmibilia ipsius (ui boc obiier obbervciur) yideiur plaae Paulus iulellexisso
m a iii Deo exetnplaria ajlcrna, qua: iticus vocaalur, secuaduiu quas ouiuia per tsseuiiaai suaia aiiupli iuiaui cogaoscii, ct fecil oanua laaqaam per pnncipiuai ci causaai Oiuuiuui, ei esi oiuuia u i oiuiiiuiu
iUi*a. Ila Tuiriauus ad Cyf arissioti, dccadia 5, cap. 4.
| X . Oiunium igitur principium et finis, e i c , atque infinita* omnis infinitatU, elc. Sanclus Thomaa a d
a .IIC locuiu: c Ab ipgiu*, iuquii, ailiailaie proiicibCilar omaib inuailas, t l teranaaiio uaquam a tau*a
ig.ip^Taate, ei auperlaia, ei eilectrice oppojiiorum, quia iu e babel oainia. Uude omaia quaedo i>eo
pra;tiicaaiur poasual dc eodem uegari; quia coaveaiual ei u l iuteuiuulur ia rcbug ciealia, oi u i
pii,

V fcioJ xxv, (0.

liobt

, .

8t!

83*

S. DIONISH A R E O P A G I T ^

iotelligantur a nobiset eigniflcantur. Undo licet sit principiuin el flnis, gicut dictnmest, tamen ncqne
liabel principium, neque flneiu, ncque medium, atcul in creaturis iutelligimos : a l Jicei sit praeseus
omnibus elubique, nusqiiam lamen esi, nec in tillo e t i sicul creatara. Sancius Maiimus in cenluria i ,
cap. 7, a i l : c Orane principium et mediutn el flnig usqueqnaque neganl, quin aeciiiidum babiludinem pra?diceniur; Deus autem in universmn omni babiludiue infinite et iufinilum superior cum sit, congeiitanetim est, u l ueque principium, neqne medium, neque flnis sit;neque quidquam ouinino babel
eorum, in quibm nainra seciuidum habitudinein, praedicalio ad aliquid ceroi poiest.
Ibidein : Et neque totaliter ipsi convenit aliqutd aternaliler exUtenlium, aut temporaliter $ubsi$tentium, eic. Univergaliter, hiquil sanctus Thomag, non convenii ei aliquid de numero crealiirarum, aed separaiur per quanidaui eiiiiiieiuiam ; el rurstis :'c Eiiam, inquit, separatur abiis qnae aunt in avo ei in
lempofe r qtiaitidam einineiiliaut. Quod igitur alibi eiiam sanclus Tboma dixil ba,c Dei nomina,
bottut,tapien el giitiilia, aigniflcare eaae ha*c iu Deo einiueoier, ex Dionygio, quem 'interprelaiug eal,
sumpsil.
%

437
PARAPHRAS
1. Modo iranscundum est ad easeniiale nocnen
entia vere existeniis. Quemadmodaro enim vocal nomen boni, sicei , noroen
eoiig, sicul ; ena aulein el esseniia sunl
idem.Caeieruin UnUim admonebiroassermonis bujus
ftcopum non egge, ipsam supraesseniialem eaaeniiam
quatenua guperesseniialis egi, explicare, sed expon r e quideiu omnis gub&tanti principium, cauam, es&eniiam, in quanlum essentiam guperat (qeod enim gupra egsenliam exisiit, quomodo
gecundum se explicari possei?) ged in qoanlum ab
alitg eniibog ab ipsa produclig ad ipgam adducimur:
ipga enhn gecundum se ioeffabilis exiglit, el ipsam
unioaem excedii ; per uuionem inielligeng enlig
unttalem ac deflidtionein, gecundum qtiam eng
esl. Quemadiiiodum enim id quod est, non esl
ununi, ged ex rauliie aique inflniiis defeclibus productum, sic eliam id quod est, onnm esi, io quanlum ena eat ae definitum; gupra qood exiaiit eagentia ilhi anpraeggeniialig, quae unom nominalur,
on*ui principiura numerorum, ged quod omoibog
eniineat, nullisque rebug qtiae pogl ipgum gunt conniimerari possit, qiiiu eiiam propler composhionig vacuiialem atqtifr aimplicilalein. Iiaque, gi
Dernn quoque uouro dixerig, non hoc esgenliacn Dei
explicabii; naiu eggeulia propiie de Deo non dicilur,
quotuain guperesgeniialig eal; quocirca banc ipaacn
unionem extollii. Quemadrooduni igitur de bono dixiwus, divinam boniiaiem geexiendere elad ea qoae
euni,el ad ea qose DOD suul (per ea aciliceiqua? non
gunt, malerialia, materiamque inielUgeoda) vel ea
quae panini quidem gunt, parlim vero non eunl,
non aotem ea quc nullibi ugquam aunt: vel leruo
u l dicium eal a S. Palre, quod id ipsum quod noo
c s i , pulcbrnm sit, quandoquidem in Deo per id
quod guperegaenliale eel, congidereiur.. Quemadmoduni igiiur in omnibus bouilas Dei reiucet, e l
rurgucn liis emioet, gupra eiu quidem quia non
egt quidquan eorum quae gunt; gupra non cng
vero, quia quidquid tale esl informat; sic etiam
essemiale entis nomen ad omnia porrigitur, cum
oronibus egge donet, et gupra Ipga git quia nihil
cgi eorucn qua> suol. At enim binc qutspiam quaeiverit, Quoinodo in bono quidem dicit bonitateoi
9

S P A C H Y M E R i E (4t).
I. \ ; . '
, \
, * \ . ,
, , ,
* ' .
, , , , (
' ;)
\ * . '
, \ \ , . ' ,
\
, , \ ,
, ,
, , , \
\ . , \
,
\ ,
\
. ' \ *
\ , \
( (5 \ )
, ,
* ,
\, \ , ,
. \
, \
, , *
, \ *
\
, , ,
, . ''
* ,
, ,
,
; \ ,
* \ \
, \
, ,
' , , \ -

(41) Vidc Scbolia S. Maxiiui, toiu. 11, cap 5 Dtdivin,

nomin.

S33

D E

DIYINIS

N0MINIBU8,

C A P .

. , ,
\ , .
. \

& , \ , .
\ , \, \ ,
, .
, \ \
, ,
* \ , * ' ,
\
, \ .
6 \ , \
, , \

V. ~

P A K A P H R .

P A C H T M E R J F

4 9 8 pertitfetvj ad ea qum aunt oi ea qtue noa

0-11 i n eole aalem boc non dicit, ed lanium pertingere t d oa q o existtittT Uliqao dicendum,
ena quidem bonom factuin mtoere taepeoumero
BOH eng;
eaira roaieria quoqao non ens d i citur, utiqoe mileria quoqae bonuro videbitur impropria ralioae aceepu et sln* formie iniellecia,
umetsi non per se s i l , utpoio * Doo prodacu, maneatqtje rarsum non ena. Quoraodo auftein eng uon
enli coextondi , et marieat rtiraani uon ena
hoo atiqoe iaipoasibile eeu Secure igitur proponil
bsec saitciuft. Sipnililfr etian nomeo vilae boni Dei
ad omnia viventia extendiiar, et supra baec est,
oii el aapientise ad oinnia ralionalia et ImeHigentia, angelot ioquam et aensilia, id eai ad aniina*
corporeaa exiendilur, e i supra baec enriuel. Scieii , \ , - ^ dutn vero, qoando de angelis e l borainibus solis
.
loquitnr, ipsum angeios vocare inlelligibilee, nosiraa *vero animaa intelligente*; nonc aatem com deDeo sermo est, merilo eliam lam angelos
qoain noe intelligente* appellare, quod eiiam ipai Deuin intelligendo inlellecdoue aiaotur, non
ftectts ac anima? btaaiaiia*. Seoailia vero inlelligee eUam irralioualia ut q u a eitam divinam aapienliam participeat io aais naluralibus propenaionibua, ot in araoea el forraica caufcriaque ommbii*

ciim

| II.
| II. Hae fgilor Dei nominalioiiea, q u * provi \ , - denliaa De! aperiunt e l propoouni ac Riauifatani,
, proposilom eal pnedicare, iiou vero illam quae aopra omnem boeilatem ac deilaiein (nam ei amgell
( \ \
) , bomineaque joali Dii appellanlnr) in abscondilia
aedem poauit, joxla Ulud : in abscomdilo temp$$ta~
* \ ,
' - tit *; atque illud ; Po$uit tcntbr** Utikulum
* 4, , $uum ; eed booiialem illam quae boQorum o n , \ nium rerumque causa exislit, ei viiam qnm vivco* , - lium cauaa eat aapienliamque aapientia largiiri * , ' - cem; quod binc manifetimn fll, dum nna cuoa ef feciu caosam conjangit, u l nirairum ex effecta clare
, ' , , - cauaa demonsireiur; vel eliam demooatratio dici*
. tur non parUculae , sed , ot quando dcmoo*
* , , \ , \ siramas IUIMB oppoaiiionem per eclipsiin. Quoniani
, ' igiiur Deos booum eat, ei ens, e i vita, et sapien*
, , Ua, discimua ex e f e c i i s ; per qaod aiilein batc s k ,
, . IIOD cogDoacimus, quippe qni panlo anle viaua esl
, ( dicere, bonum ease scbjectiim, C I I dxU ease q|uf
, \ , \ quod eai caitaa. E l ita deincOps, ne qui bac occa, \ * sione iroprudentee deciporenlur, noo a l i , a l k d
, * \ - D esse 439
*
^Kud bonum, ei aic de caeieris :
. uua siquidem oronium cauaa, ct oon mulUe; e i una
\ , - deitas quas universa produxil. Perslrlngli aulem
, * , bic Gnecoruin sapienies, e l bsreiicos Siraonia
\ , sectalores, qui asaerunt, deoe niundi fabricaiore
, * \ quanlo inferiorea aoiit, U u i o qooque inflrmiores
. producere creaiuras, etiam usque ad omuium fun. , - dameoinm (id esi) maieriam; nam e i buic pecu , liarem eondilorem asaignaritnt. Inler liaec itaqbe
\ , - unius Dei oomiiu, uomen boiii univerealee Oei pro, * videotiaa dedarat, rel^qua vero particnlarea pro , * videoiit8 manifcalaiti, alia quidem magia ubiversa
, , * s, alia vero magia particylares; siijuidew boiil
9

eM

' Paal. L X X I , 8.

Paal. xvn, 12

S. DIONYSH AREOPAGlTiE

886

nonieii desigftat univeraalom omnino providenllam, , * , quoniam uuiveru per lionilalem prodocla sunl, et , . otietunt; noroen vero vitae parlicularem providen \ ; *
liam dcclarat, aed generaliorem, noa enim omnia
\ , \ ,
vivunl, aapienliae vero adlioc roagis particularem,
* , .
eniro omnia q u vivuni sapiuot. Generaliores auiam voctt e a s , q u a in pluribua c e r n u n U i r ; viia
enim pervenii usque ad planlas, et auimalia rationalia raliooisque expertia; aapieotia auiem el r a tto sanl magis parliculares.
1. ^ ,
|. Dubium binc reeuluns aolvit, cur, cum
nomen ipsiua entls, quam vitae, el vilae, quam sa- ,
, , (
ptenliae latiua paieai (siquidem ens ot universaliua
in omnibus reperilur, vila vero u l magia pardco- , laris in quibusdaro, ei sapientia adhuc in paucio- \ , \ )*
,
ribue) non magls excellant, Deoque viciniora sint
q u * simpliciier existunt, et bia minue qiue vivuni, , \ , \
e l bie iterum minus ea, qoae intelligunt; eed or- * * ,
dine inverso, magie parlicularia, o l iotelligentia, , , \ , circa Deum s u n l et deinceps qoanlura superex- , ^^
pandiiiiUir, lanlo remoiius a Deo exislum. Ma- .
Jora vero munera vocai ea, quas a pluribus cer- , .
nontiir, i|i ens, et vilam. Respondel tiaque, et t o l - , ,
v i i quaestionem dicena, quod si quidem ea, qaa i n - ,
telligonl, eniiute ac vita carerent, e l ea quae v i - , *
viint similiter aubsianliam noii baberent, recte se , , ,
haboret dubilatio; venim cum ea q u a iniellignni ,
ciiam exislant, et vivani vila potiori, e i ioiolligaot ,
aupra sensum ac rationem, ei pras cunctis eniibus ,
partictpenl enlilatem, hoc uliqne bono Deo v i c i - , ,
niorea existunt, quo luculeutiue ipsutn pariicipan- , ,, , *
les, plures etiam ab ipso doies acccperont, ecilicet
,
e l eniiialero, el vitam, et cognilionem, et inteilo * ,
c i o m ; nec iion eiiara dotea umpliores, qtiod hsc , .
omofci pna caneris prastaniiori modo habeant; ' , * cslqoe boo verum, 440 S
Deum magU par , ,
ticipanl ipst quoqoe exiatere viciniores. Qooniam
. .
auiem de his diaaeruimus, agoduro ad propoailum ecopum veuiarous, et de enle vere exiatenle ei a o tiiatum euectrlce verba faciamoa.
IV. * 0 , { IV Qui eei, id eat Deue, aecundum oraeoium
, , ( Moeaimim, est supra ipaummet eate (boc eoiro esi
,) *
$mpra $ub$hntiaM) causa efficiena subsuniiam ;
*
quippe euttsigteniiam ei existeniiam perficiens to , .
tiua ease colleeiive aompli; nibil eoiin est in rebus,
qned OOD inde aauni esae aortiator. Seenndum vtr- cvrauir , ,
tut$m auiem dixit, qnoniam alia quidem prodneta .
, ,
S M C , aiia vero produounlur. Cum iiaque Deus
r

U 3 e

nivcreiim ease i n ae coliectum habeal, lam D

oorum quse exfaiunt. quain qi> rmora sunl, ponil , ,
IHod ucundum wirluiem oocnprehendens eliam en- . "
liiaieni fuiororutn, quia in eo qui vere esiexistunt, , ,
T d poiius eliam praeexiaiaot. E l si enim q u exsii- *
dvrauir, !
liira sunl fuluruin habeanl, laroen apud creatorom
. praBexralant, aeamdam id qaod a Jeremia dicium
eai; l u ut illod ucundnm virtuttm noo ad creaio- , ,
,
ftm referfnduni ait, sed ad creaiuras. Quod ai
aliam alffjiificatloneni virlulia accipiae, quemad^ .
, ;. iniklom dicis, Ignem babero vim calefaciendi, boc
> , , ,
aenao de creaiore iiii^lligi rointoode non pou^st.
, , * ' &
Eat igUur crealor e u i i u i i i , o i quid dico emiialis
rei? quiuituo ipsiasmci cxisieniix e n l i u i i s , sub- , .

>7

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . V . P A R A P H R . P A C H T M E R i E .

831

^3 , sisieutiaD, essemitt, nattira, principhim sxciiloriim.

tanqnam conditor eorum, per eum enim ctiam s#slc ,* *
, cula fccit, ut inquil Apostolus . Enlilns lemporum,
, . "0 siquidem slatuta stiiil in signa, \n anno$, u l a i l
Scripiura ; quoniam lempus solis cursu mensn , * ,
, , ' raltir; el quod nobis lemptis esi, qnod priue el
l<rct, posierius babet, hoc rebus eempiiernis esi aeierni
. \ las. Quod itaque neque erat, nequeeril, sed
, , , , est, babens hoc esse oonsislens, non mutari ineril,
nequo transivisae ex erai in esi, boc eel seterni , \ *
, \ tas. Idcirco enim eliam fflernitas diciiur renini
\ . Deua, quippe non babens principium, neque II , \ , \ nem, neque eral, neque erit, eed solum ease per
\ , \ \ \ peiuum el incircumscripliim** lempus aulem e*l
eorum qine flunt, quoniam ea quae videniur ima \ \
f

, , \ gines eunl eorum q i i * non videntur et inlelligtti

, \ .
tor. sicul aUerntiatem dicimua immulabile
- illam viiam, quae ei simul loia existit, et nulliua
unquam eget, nec omnino deflcii, el in uno ac
, , propUr U D u m couaislil; sic eiiam lempus tnm qoi, dem in eo quod semper 44} est requiescere diei . , . nius, apparere vero, quaudo oportebai quoque ao \ , lem subsistere, ei visibilem naluram prodire. *
que piogressiinn divinae bowiaiis ad eensilia pro , \ ducenda, vocai lempus eorum quse fiupi, quii
. eitam esee rerum ei generaiiontim quae l l u i i l ; quoniam ex ipso moia sunf, ef subsiiieriini omnia
. * , ,
\ quae generalioni subjecla aunt, et quse sub leni, \ , \ - pore fttmt. Ex boc superessenilab ente eiiaro vum
, \ Q
^
"
u s coexlendllor, ct
, , scntia reruro, el ipsummet ens, quod seeunduiu
, * . easentiiim dicitur. Hac quoad superioree nobia d i * vinioresque virtules. E l rursuin qnoad noslratia
\ , quoque, tempus esl per prius el posierius in robua
\ , * genitis mf.nsuralum, ei generatio eorum quae gene , \ , ranibr, ei id ipsum quod gignilur secundum gene , , \ \ ralionem diclum, caeieraque omnia quae in reboa
. \ , divimoribus existtinl, ei quae quocuoqiie mo!o
, \ exisluni, scilicet secundum nos. Ilaec auiem omnia
, \ - aunt aliquo modo enila : non enim esse angeloruin
, \ , et bominum comprehendunt, neque borum ei an , . golorum, sed quodlibel habel propriam suUiaieu*
, liam, eamque limiiaiain; quoniam alia quidem
principium babenl, ttnem non habenl,a(ia vero ei
, * *
e i i s l i l

0 < 1

r e l j

, principium et finem habent. Sunt vero eiiam qua

prtncipium quidem non babent, sed flnem liabenl,
\ ,
\ , uii eliam Magnus Basilius iradil, loquens de divinis
circa muodi providenliani volilionibus, qnae prin, , , ,
cipium quidem non b a b u e n i D l , flnero vero ali(|iias
* *
illarum jam acceperunl, aliquae eiiam babehuiH.
. ,
}; igitiir omnia suni aliquo modo eniia, solus
, *
6 , * auiem Deus non esi aliquo modo ens, sed siinpliciier ei illimtlate : totum enim esae in so com ,
plexus esl, nec incipieoa neque desiuena; quaro
, ,
, , ,
etiam dicitur Rex eaeculorum, quippe qol omnia
.
aaccula et ens otnne compleclilur, ei lemporum decisiOBe, erai, erit, facium esse ac Lfleri subierfugii; siqiridem baec rebus noslralibus, naluroequo
D

llebr. 1, 2. Gcn. 1, U .

8tt

S. DIONYSII ARBOPAGrLfi

810

(kfxie oonreniunt. Qoio q*idera, habet iptsuro est, qtjoniam aopra ipsiiro eat, e l ipeemet esi etae r o
taat; ee eirim eiitia folam a Deo suni, aed eniium q u o q u e ipaa emitag; ipae enim. ett exUtens amt*
$*cuU aecundum Davidem \ fjecukim attculorum, quipp* conliDOtia seinpUernam coextena&oiieor^
iorminiia tilaa wanpUernae, q u i esi aupra i d qupd DOD deflcii.
{ V Alilus Itaqoo repetentet dicamua, r e b m A
| V . a, ,
omadbfas e i v U i p t i t reraiD, iptum esse ab eo qvi \ ' ,
" ,
praBexisut oxiaicre, 4 4 1 boran o n m i a m esi
\ , ,
f rineipiniD ae c a u t a prveexialoo*, omniaqoe i n i p t o

contiaitMl, cuaa a h i n e alia qnae etae parucipando
* ,
a o r t i u aiiBt. 8 e p p o M n i o i b o m i a o m : b k priamai
, , fatbei n l s i t , dekWe fcabet t vivat et t e n l t a t ,
* \ oi rsifodttottfr; et mtoiet iavialbtie* prinmtB eaa*
pojliriparaqt, et t i c vtum c4 aapieoiiara. Haac * , \ . \ *
( . " '
etfcn aecuiidr-m eobcopitam ditulngtraiiuir. $itt
* ,
Ifllor in taobis p t i m a M a l e r i a ^ q u a
, \
coitflamaa, tlc e i i a m i n metilibtjs irteorporeia, irt , , \ ,
star m a t e r i e , c o n c i p i l u r ipaucnmei c u j n t l i b e i r d
\ . ,
eaae per viUe epecietn, et q u a i e n o a ad v i i a m et t a \ *
p i e o i i a m et a d d i v i n a m siiAilttudinein s u b s t a n i i a
9

est. Idcirco dicil, qood ipsum per se ease s i l \ ,

anliquias quaro esae per *e v l l a m e l per ae sapien* , , * , , *
tlam; n o n qrjod in Deo sit iaiiusmodi divisio, si?e , \
aimplkiier, aive ptr conceplum, absii; eed ab boc , .
inteiliganlur haec in ils oronibas qoae per creaiionem ,
.
exialUDi. Merito igitur prae cauerig qtue existondo
Deora participant, Deus Ipseiftet aniiqiiissimum ,
ipaliis enlis principium inlelligiiur. Quare quae in \
effeclis enni aacribit causae, ideoque cuin bac d i - \ \
clionie p o n i l ea quae ponit lanquain de Deo d i c l a : * < ,
t i c u i eiiam ipsatn per ae afiniliuidinein qua Deo , ,
auiuiilatitar meniea i p t i vicina?, quio poiius eiiam , , , .
ea qux partlcipam ea qoae euni, u l esae, moveri, , ,
raiiocinari, ( aimilia. Aique haec, In quantum auni , '
ei apparent in rebue, ipsum eaae pariicipani, ha C ^ ^ ^
>
,
c i eo eiiam ipsa a i n i ; et oul|ucn est ent, quan- , (
lunratia aubaisieui, vel iu aSiero conaideraium (si- *)
qtiSdem eliara entia por accidens aunt q o in akero . , ,
cottaideraniur) cujus eaeenlia non sit ipeumioei per , ,
se esae Dei. Caeterie omnibua, vi(a, iuquam, sapieu- , ,
,
lia, bonhate, anliquiorem babons Deus ab ipeo
, .
esae denominalionem quam sibi ipsi dedil, dicens:
Ego sum qui sum * ; priuium laudalur ab eo quod , ,
sinl res, quod boc ait anliquissimum ejus donuro. , ,
Diximue eoim, osae quidein Dei, quod antiquius eet , - .
viia, sapientia, boniiale, incomprebeosibile e x i - , ,
atere. E x eo autem quod sinl omnia, concladimas, , lanquam ex effeciis, causani esse Deum, quiniiuo . ,
praexisiere, ei superexistere. Niai euiro praeexisie- ,

rel, miuime subsisiereoi illa quae sunl, ai veronon
superexisieret, haudquaquacn u i i virtule osus
fuisaol. Hic Deus in pnedeflnilione ipsiua esse pro- ,
prisa cognilionis universiro oinnia subsisiere fecit: , *
secundum priinum eniin concepium mene 443 ap- . , prebendil ipsum eaao e l eic aliquo modo rea esse , '
coucipit. Uaque simpliciier esse, non aliquo inodo ,
eaae signiflcavii cum dixii, per se esse; u i i ei , ,
deincepa, cum ipsain per se fiiam, ipaain per se .
i < J T t v

Paal. L x x n i , 12.

. , 14.

$41

OE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . P A R A P H R . PACIITMER^E.

842

* , - aimiNiudinoin et cs*era dixii, omuino vitam 6886,

, , - e t s i m p l i c i t e r v i v e r e , neqtiaqoam Vero istjusiflodi
v i u m e x p l i c a v i t . Steul i g i i u r a l i q n a r a i i o n o i n q u a , ,
, \ \ $ lilaiibos n o a i r a i i b u s r v . g . a l b e d i n e , a i g r e d i n e , pri
, , -, raum quaai p e r ee q u a l i i a t e r o a l i q u a m c o n c i p i , , m u s , tpsatomei a c i l i c e l a l b e d i o e m p e r aocidena
, , , auDJoeiis a d v e n i e n l e m , e l a p p a r e r e , e i o p e r a r l j a i
, . Cttin albedo p e r se i n c o r p o r e a c o r p o r i a d v e n i e n s
, i l l u d dealbat, i i a c o n t i p e baec, sed p r o p o r l l o n e
rouheram
d i v i n o r u m , viia, sapienlKe, quai r e r u r a
. , *
, , p r i n c i p i a a p p e l l a v i i . Nosiraenim viue principiiiMi
e l auclor e a i i p a a p e r 86 v i i a , e i sapientiac ipaa
^. xb
&,
6 * , por 86 s a p i e n i i a . Hsec i i a q u e prirauin c o n c i p i u i t M

' , .
, '
"I

'

iut e x a i s i e r e , a c deinde s i c e x s i s i e r e p r i n c i p i a v i v e n i i u m , i p s a , i n q o a m , d i v i n a p e r se v i t a , et quae

.
.
.

,. in
*
Apponil auiem qvatenu$
, ' vunt, sicitt eiiam eits per ee, qualenus snnt,
, ei quatenua eapiunt, ipsa per 86 sapientia principium exsistil, et slc de similibus. Prius enuu
,
dicebamus, Ipsum simililtidifu* vocare, aecun
. ,.
dum quas divina roentes Deum participanl. Ha * ' rum iiaque simiKuidinuin principium esi ipsa
, , , per ae eimililudo, de qua ipso per se Deos gloriaiur;
, , , , uti ei rerum uniiarum, id est nalura sua deflnita , , , rum, 61 nondispersarum : qulibel enim res, secun * ' - dum unain atiquam deflnUioneni, sibi quoque unila
. , , conslal. Horum igilur ilerum principiutn ipsa quae
, , in D e o e t t p e r s c iiniias; lum 61 cacterorum qa>
* ,
cunquc vel vilain, vel notiiiam, vel uirumque par, .
ticipando vivunl, vel aapiqni, vel atraque autplura
b a b e n t , quinitno vel e n i i a siint, v e l i m m o r i a t i a . v e l i n l e l l i g e i U i a , u l in d i v i n i l angelis a c c i d t l ; horum,
i n q u a r o , o m n i u i n p e r se p a n i c i p a l i o n e s repertea, s c l l i c e l ipaam per 86 v i t a m , peree s a p i e n l i a r o , 61 cael e r a i p a a m n e t esse p a r l i c i p a r e 61 In 6886 p e r r o a n e r e ;
in quanium enira 6886 p a r i i c i p a m e l sunt,
ln t a n t u m eiiam ab aliie pariicipanior.
VI. Si auiem illa majora, quae baboiii quoque
J Y l . , ' C
, \, siugula per 86, enliiaieiu parlicipenl, quanto ma gia b c qnae illorum participia unt, facil ipsum
, * , ease viventia, v. g., vel ea,picnlia, per sui pariici ( ) * palionein; et non (ol quispiam imperile sutpicari
, , ; poaset) per 86 el sine alieriue parlicipatione baec
babent? E s l aulem boc argumentum 444 e^ca.
cigsiimim a majori. Cum ilaque Deos priiiioui lioc
, ,
dononi rebus largiaiur, ex ipso quoque prinium
, laudalur, ei exsisiit ex ipao, ipsuinmei esles&e om
nium, et in ipso collccia conlinenlur omnia sccun duni simplicera aliqnam 61 comprebenaivam e l i n ,
comprebcnsam universorum cauaaln : nulla eniin
.
raiioue, vel coitceplu, vel re cominunionem vel

proporlioiiem bab^i Deus cum rebus exsislenlibus.
, , D Exempia aulem quae soquunlur fldem facitint, ea
,
quae sunl omnia ex Deo exsistere, tanquaro cauRa
,
eorum exeisienlise, ciim diversus * i l ab illis, ei in
, , ,
ipso consislam diverso ab illia exsisteiue; siquidom
, & unitas, lanquam causa nuoieroinim, uniformiter,

haudquaquam variegaia, vel alilcr alque aliler iir^
, ,
lellecia, uuiversos naincroe coiiipleriiiur; ei mo*
D

VARIiE LECTIONES.
* Max. rorporea.
PAIROL.

Gn.

III.

57

S. DlONYSIl AREOPAGIT

dium circuli centnira omnes a circomferenila lineag

reclag uniformiler e l simplici airoiliqiie modo continet; punctum enim carel partibus, quomodo ergo
aliter atque aliier lineae recias poseit comprehendere? Mirabili autetn modo posoit exemplura boc
de circulo, u l oeteudat, quomodo uniforuiiler in
Deo tmiversa unianiur, ei quoroodo quae disiant
diatiiiguaniur et in quantum distant, in lanium
etiam disaipetitur. Ad haec, eliam in naiura, creairice uniteraorum, omnes cujuacuoque naiurae r a tlones absque confusione colleciae suni, sicul in
anima uniformiler copulatae sunt providae viriules
ejus, idelicet nuirkiva qua nutrit, aucirjx qua augel id qood aplum esi geoeralioni, sensitiva qua
pneesl aen&ibus, opinativa qua discernit ea quao
senliuntur iinaginativa qua aensibilia imnginatur,
appetiliva qua appetil, e l sic de cseleris : sic etiaui
creandi ralionea omnes speciesque onyiiuin in
crealore suul, manenlque iitconiosae, verumtatnen
in ipso sunt, non lanquain iu loco (ncque enim
ipse in loco esl, nec quae iu ipso) sed babet illasicui 8eipsuni liabei, omnibus quidem simul exaistentibus, disliuclis autem in parle indmsibiliter
Acceplis exemplts a numero et cenlro, a i l , miniiue
absurdum esse, ex similibua imaginibua ad eorum
qune dicla sunt culnien aacendere, rnodo supermundanos oculos adbibeamua. Diximasenim oir.nia
in causa uniie tanquain in uniiale numeros omnes,
ei colleclim, taiiquam in centro lineas rectas, quae
a circumfereniia ducunlur, contineri.

,
; ,
,
, ' ,
.
,
,
, *
, *
, '
, * ,
* ,
* ,
,
,
, , (
, *) *
, ,
.
, ,

,
. , , ,
, .

} VII. Omnia igitur quaecunque es6endi*445

dumsorliunlur, insigniunl illa quae sunt; nisi enini
essci viia, nequaquain viveremus; nisi esseicnstodia, ncquaquam custodireroor; niei essct inolua,
nequaquam moveremur. Omnia iiaque, omnia qnaecnnque essendi gradum obiinent, iusigniunt illa
qits sunt. Dicil aulem illa que sunl, uon substaulias, aed (accidenlia) quae.in subslaniiia cerntiul u r atqne eiiam ex Deo s u n l ; baec auiem extra
corpus consistere neqtieunt, eaque etiam per cogiUiionera sanclus Palcr divisit.
| VH). Alque ex bac omnium causa eiiam
iniellecliles quoad n o s , et intelligenics quoad
Deum, virtules subsisiunl, uti e i anims ei
curpora, ei quae quoquomodo in aliia exsistuni, D
u l color, fonna qualitaa, aliaque quae circa corpua cernuntur, vel per cogtialioiiem esae d i cuntur, u l inlelleciio, sensus, ralio et similia.
llla utique ab bie secernit quoniain i l l a , lametai In aliis eubsiataiit, tameu sensui eubjiciunl u r ; baec auieui nequaquam sensul subjacem,
sed per solam cogilaiionem cognoscuntur. Itaque
rirlutoe illae beaiae, lam primae quam sequenles
ct ultimse quoad illas, non quoad noe; nam
quoad nos omnes aupermandiaJes e u n l , eiiam
|x>>irenia; et printipatus et omnia ex Deo e i in

g VII. , ,
,
, * , . ,
, . "
,
*
,
* .

VIII.
,
, , ,
, , ,
, , )
* , , ,
, .
, , , *
*
, ' .
,
* , ,


,

YARIiE LECTIONES.
"

liax. io indivisibili.

D E MYINIS NOMINIBUS, C A P . V P A R A P H R . P A C H Y M E R i E .

845

8(0

. , 1 Deo sunl; et non tanlatn t b eo n l s i n l , sed eiiain

ut beoe sint, habeni. Atque munera quidem anti, ,
quiora, . g. sublimius esse, seu inimorlale esae,
, \ ,
inielleclilibue -virUilibns concessa sunt, quas ei
* *
aslernas appellavil, m qua? pariicipam tcrnilaiem,
* r a . cum e i Scriplura dicat: Nam qxut ^
* , ; videniur, 7. Ipsani
. , porro eese rerum nunquam deficit; qnando enim
deflcit ipsum esse, jam non esi ens. Yeratnlamen
,
, , , illud ipsuro esae est ex eoqui prius est, quocirca eiiam
csRterarum formarum d i v i n a r u m eMnlelligentiarura,
. *
( , vilae, sapitnti, c i aimiltum ease in Deo quid unoni
, , ). et idem est. Nequaquam tameo Deua esl iu jpaa
exsisfentia; nam exiisiii anie ipaam exsisleiuiani
, , ;
- ^ (quoniam ipsiua esi exsisteniia, oti eliam vila et In ' , - men, et noo ipae est exsisieotia?). Quid autera aibi
vuh, quod ipsnm babeai exsistenua, e l nou ipae
, ,
* . axsistenliam? niei cum,prauer alias istius verbi
, , - habere significaiionea, dicitur aliquid habere id
, * quod ei aecundum babUuin adest; sicol diclmur
, , , babore entitaltm e l vitam, aine quibus ncc esae , , * rnua qtridem, nec quidquam haberemu*: boc aaiem
' hic significalur. Ipsa iuquo exsiitenlia Deam babet,
subaiaiat e l appareal, non ipse illam ba , . 4 4 6
bet ui exaisut; nam ipseinel aevuni esiexsisteuti, ct
.
priocipiuro, e l meneura, et rerum omnium priuci , '
p i u m , et mediom, e l finis. Quidquid enim cogiie , ,
tur, et ad qnanicunque rem quia roeniem inteitdai,
,
inveniet in ea noiionem causae, id esl aucloris Dei.
*
Hoe Igilur est multiplicari, cerni eum in multU
, (
cauaain, et i n quaralibet earum quotieacunque quis
. ,
intendat, et rem ipsam gpeculetur, seinper i n ea re . *'
periei notionem aucloris D e i ; juxla boc eniin se' ,
cundum omnem cogiiaiionem muliiplicatur, eetquo
* ,
principium, el medium,et iinis. Deus ncque erat,ne * 4 , '
que erii babet, secundum Gregorinm eximiuiu ibeo , ,
Kogaro. Sed oeque esl de ipso propriedicilur,eecui> .
dumhunc D. Dionysium, quoniam verbuin e/senaum
, , ,
ingeril,acsi pariicipot exsisieniiam; Detis atitcm non
,
parlicipat exsistenliam, sed ipsamei exsisietuia Dei
; , , , particepe eat, ei in Deo exsisiit, s k m etiain superiiiR
*
diximoa. Quomodo ergo hicaanclusait, quoniain erai,
, ,
et erit, elcaetera qoae niinime propria suni Dei, deDeo
.
proprie pradicanlur? Jpsemet aaiicttis bauc qaajstio , '
nemsolTensait.isiadeDeodicIqualeDiis Deuin decet.
* ]
Ha3C enim omnia eiiam aliena auni a Deo, ei ilerum
.' , ,
id Deo sunt, quaienue pariicipant esae. Omnia enim
, , ,
aecundom cauaacn dicunlur de Deo, ei in eo intelli* , ,
ganlur supraaabalaniialiter; boc enim iia pnedicari
, ;
accundum pbilosopbos, declarat. Ut ergo omiduni
, ,
causa est, etiam esft, e i erat, et fleri, et erit, in se
' ,
omoia conlinei; veruiu simul omnia e i eral, et e r i l
,
et e*t, quod de nullo alio diceiur unquam. Et oon
, * aolucn aflirmaiionea, verura eliam negaiiooea, ma *
gis autem privationee de ipao dicuntur, alque hasc
,
eiroal, velat ipsura esse oinnis formae e i absque
, ,
forina, e l omnia flgurae e l sine figura eeu pulcbri , , tudine : illa qoidero, quia causa esi formanno et
* ,
u

11 Cor. iv, 18.

847

S. DIONYSII AREOPAGITiE

848

Agurartjm omnium; baec vero, qui.i stipra ea omnia

esl, et supra incorporeum, et stipra immaieriah' ,
talem forma specieque carens, principia ei Anes vi
, * ,
media remm circumplecien* : niilhim enim princi- , *
piutn est, fiupra quod non eit Deus incomprebeiise , , ,
e l exemptc; c i nullus finis, posl quem non sit Dena ; .
et nullum medium, in quo non s i l Deus, juxia i l - ,
lud : Ego Detis primus, ei ego post haec; ei pneier ,
fne non est a l i n s ; hoc enim est principium, et finis, , *
ei medium, utique secunihim unatr. ei Mipraquam \
unitain 4 4 7 causam. Licet enim multi sint effe- ,
,
clus el munera ittQntla, lamen stipra omnem turionein liabet unum illnd causa, quas liquido omni- *
bus illucet more solis bujus fccusibili* : si enim ,
b i c , cgm ex Deo subsislat, multas substaniias ac . diveraaa qurdilaies unu* exsisiens uniforniiler illu- ^ \ ,
minei, el, illiiiiiinaiiotie iina et unila permanenie, ,
diversae fiant operatinnes; quanto magis in Deo

quis illud inleliigal, qui lam iliius qnam caeterarum
.
rcrum condiior exsislil? Et ei sol lanlorum operutn

ac mottonum caitsas uniformiler praeacceperri,
unile lotus omnibua affulgens, unicuique commo- ',
dus invenlus; qiianlo magis apud Creatorem exem- , ,
plaria reruin omnium exsistcre concedamus ? Ac
Plato quidein ideas et exemplaria niinis vili el i n - , ( digna Dei raiione accepil; hic Pater vero bac qtii- )
, , *
dem voce usus e s l , sed sensum ejus pie explicavii,
dicens, exemplaria esse raiiones pra?exsislenles, ac
. ,
diviuas voluniaies qua3 definiunt ac faciunl universa
1

(soia enim (Dei) voluniaie omnia consisluiil) quas , . ,

et praedeflnitiones seu praedestinaiiones divus Pait-
lus appellal, dicens : Q K O autem pr<cdetiinavit ho$ ,
vocavit * ; e l alibi : Qui pradeslinavit not in vo- , ,
, ,
tuniaie sua . Quod aulem eiiam substaniias adducai seciindtim egpessiouem a subsiamia, isiius- 0 ,
modi ralionem liabet. Dixerat in Deo esse om- ,
nium rerum exemplaria; deinde ac si quis alia- ,
rum quidera reram rationes in Deo esse dicai, ut-
puia providenliartim ac munerum, inoluuinqiie,
, , &
sicul aposlolica dicla Iradunl; ita u i hinc quidein
prubabilUer colligaiur, predeslinaiiones minisle- ' '
rii ei aposiolalus raiionesque borum esse in Deo, , .
ipsaruin aulem personaruni exemplaria non esse. ' , ,
,
Ac si quis ilaque ieliusmodi opinionis foret, et
a personis aciiones separarel, asseril, creato- D *
rem ipsarummel personarum quoque raliones pe- , ' nes se babere , cura etiaoi subslanlias producal.
. , Siquidem id observare liccl in rebus nosiralibtu , arle faclis, quouiara no* quidem cum subslantiaa
, ,
non prodiicamus, subsianlianuin quoque rationcs apud nos minime babemus; babiiudinuni auiero e i
artis raiiones babere nos nihil velai, secundum quas res arte facia abaolvaiur. Deus vero, cum tam basc
qnam illa producat, nierilo babel ulroruaique ralioues, lam subslaiitiarum quam habiluum.
| IX. Clemens anlem pbilosopbus urbis i l o IX. ' nianac episcopus , ul quldam inierpretes 4 4 8
, , aiuul, opinioneoi quaindam seculus est, quae i r a - ,
. *
dil, eiiani in generaiione rerum sensilium qttasdam
,
csse causas principales. Quemadmodum itaquc in
9

* Apoc. , 13.

Rom. , 5 0 .

Epbes. , 5.

849

. P A R A P H R . PAGIIYMERyE.
850
inlellcctilibtis licei dicere, divinas noliones raiione* esse priiif ipalcs el exemplarit, sic in scnstlibus dixii esse quaedam principaliora cxcmplaria,
v- g ignis Qiaterialis qnalilas aUheria, et fouialium aqiinrum superccelesltes aqune. qtiae quodauimodo uiagis hnmaleriales siinl iuferioribus, in
qnaniiini anber qnidcm ipae in seipso ardetis subsislit, aquae vero supercuilesles sine circtiiuacriptioiie tonveiiienle consiringunlur ae continenltir;
quin polius cum orbicularis ac fluxaa nalurae siitl,
utraqite conditoris ac divina volnnlale coiilineului\
Quoeirca eliam ad aliquid exemplaria esse d i c i i ;
ad ba*c ipsa enim exemplaria, el simplitiier
causaa prhicipalea, u i bic ait, dmiia suiil voluulaiea. Alii vero inlellecillia sensiliuin, el hormii
ilerum sublimiora iuferioruiii exeroptaria Cleiuenlem dicere existimanles, ad istiusmodi opinionis
explicalionem, quid simile addurunl. Suppoue eiiim
lineam cujus superior qiiidem p a r s d a t a s i l rebus
inlellectilibus, inferior vero seiisiiibus; atquc iis
qtiidem quae inler baec primalum lencnt, qua; aiu.i
proprie inlelligibilia, priinam ac superiorcm parlem obligisse, intelleclilibus aulem inferioribus
inferiorei, ei ila cacleris, scciifiduiii lineae dcsoeusuiii. Siquideiii lalis opitiio vull docere oituda nou
esse ejusdeni dignilatis , sed qii&daiu ex sc ntuluo
dependere, velul subjectas specics ab universalibus. E l baec quidem aliqiiorum csl seiitenlia : lotus vero, quaiiitim ex verbis ipsis cunjicio, scnsus
hic esl : quod cuni praeseulia dicant esse rcnuii
spiriialiuin, sicul magiius Aposlulus ea qux sunt
legis umbrain appellavii, ita bic illa bis opponeus
exemplaria vocavic. Idcirco enim dixii eiiam :ul
aliquid, imago videlicel ad excmplar, c l cxemplar
ad imaginem. A i l ilaque bic Palcr, quod si cliain
ille intelleclilia sensilium cxemplaria vocavii (vidc

DE DIVHSIS NOMINIBUS, C A P .

,
, ,
,
, *
,

* \
,
.
*
, ,
, . "
,
,
,
. ,
,
, ,
, ' ,
' , ' . ,
, * ! ,
.
, , , "
,
,
.
,
. , , ,
( , , & ) '
, ,
Ocla , ,
,

, '
8.
, ^


,
,
. '* ,
,
,

, '
, ,
,
, ,

9

Exod. xxv, 40.

enim, inquit, facias secundum

exemplar

qnod

iibi

monsiraium ett ) , ulique suiil iaiuismodi

exemplaria inielleciilia illa , quae eliani ndoramla
sinl ut diviiue voluntales, veruiuilla quoque crcata
s u n l , deque Hs audimus id quod Moyses dc scnsilibus Dei nomine dixil : Nou osiendi libi b:t*c tii
ambulcs posl' ea , sed u l per bc ad id quud vcie
est el creaiorein adducatuur. 449
^
c

U i n

geniiles dixerinl, ideas ease exemplai ia qnaa per

se suiisislunl, bus refutans a i l : Nlsi eniiu idc;<
bas noiioues essent simpliciler ei uuile stqier
expansae, supereminenler el supraquam unili Dei,
uiique Deus coinposilus esael ex cxemplari el scipso, quod duplicilaiem appellavil; omuia igilur
priinac catis ascribcnda sunl. Sed ueqiie, quotl
pariiales c l diversi lemporis sinl effecius , siaiim
suspicandum e s l , essc divisiones q^iasdam per so
snbsisienles , vel cerle proprie inlellecias in Oeo ;
sed nnica est eademque eiuinen univers* unilatis unio; nam secunduiu unam et eauidem non
siiApliciler sitnplicilatcm sed einiiientiam simpli-

S. DIONYSU AREOPAGITiE

851

888

cttatls, oniuia in aeipea aolum coniinet, ve- ,

. , i x
mm ciiam prashabei pradeflnile incboan* pro, \
gresaum suuro tttbeianiificum, ei creaturarum
, *
produciionein a sui ipsiu* ess6, sicut eiiam ipsam
, * ,
ivificationem a sui ipaiug vita, ei consummalionem
\ eua perfeclioue. Dixit autem boc, quoniam om- \ ,
.
M* ex Deo facla suut, atque omnia seipsis proprie,
,
et iu qaantum naturam habeol, Deain parlicipant;
, ' .
si quidem lantnm exaietant, pariicipant divioum
eaee; si cognoscant, divinam cognitionero; si vero
eiiam inlelligant, divinam intelleclionem quas om- , $
, '
nem excedil inlelligenliam. Inchoat aulem a sub~
.
stanlifico progressu, quoniaiu primum inteltigimus
eaae alicujus, 61 deinde sic vel taliier iliud esse. Quapropier isliusmodi progresauro incboavil a
ipsius 6S86; non rim satis esl bonitali, ai circa gemeiipsam propriae vacei conlemplatloni, aod debcbat per plurt beneflcia diffundi ac propagari.
$ X . Per omnia aulem dimanal providentia,
. $ , \
cunclaqao replei osoenlia, el in rebus oinnibus do- , \ \ .
l e c u i u r . floc vero diclt, non quod Deus aifectio- ,
nem habeat gaudii 61 oxaullationis, seJ a nobis ip- , ' *
8ia gaudentibas de operuin noslrorum perfeciioni- , bue, siquidem eecundura raiiooem procedanl, ei ,
liullam incurraut repreheneiouem; boc enira aibi
$ '
qujque vuli illa qu in divioa sacraque Scriplura
, , llar.
addiinr approbaiio : Ecce bona valde**. Quibua
, & ,
congruit e l illud divini Davidis dicenlis : Lmiabl
, & * ,
tur Dominut in operibus tuis ' ; illudque Saloiuo .
nia : Ego eram cui congaudtbat. Eienim o l vox, , *
coin una gil, a mullia quoque auribua, in 86 una , , rureutn perseveraus, non prius ueque poslerius, , , , neque ditisim neque parlialiter, sed integre, sed
, , \ , *
lotaliler et 6 lolo, et siroul e l eodem modo, til C
, , , \
una percipilur; gic 450 e t i a m & e u 9 U l l i c e
'
tegre ab omnibus pariicipaliir, oniuiumque princi- , * ,
piuiu 681, lanquam c a o s a , fiuis u l citfus cauea; * ,
uain orania propler Dcum aunl, verum n o n pro- .
pier nocesailaietu, aod propter bonitalein; 61 fiids . ' ,

o m u i u m 6 a l , u i qui coniinel e i termioal uuiYerea.
Nibil eniin poleetalem ac providenttam ejus effu-
git, 86d in ipso cuncta lerminanlur, et iufiniias ,
, , ,
oranis iofinilalis ac terminationis exsislil; acqua . ' '
l i i e r e o i i o deflciunt lain inOnitas quam terniinalio
;
a diviua inflnitale, 8icut a sole ac coelo qui illa
iutuenlur, vel polius etiam raagis ei excessive at- , . '*
,
que infiniie deficiuul. Veruiu quxnam eei in rebus
. " ,
uosiratibua iidlnius? Si dicai quis maleriam, quae
0

soiupor iransfiguratur alque in aliag alque alias ^ , '

, * .
forinas iransmulalur; aiqui haec ipsa quoque in
,
Dco lerniiiialur, quaniumvis iosubilis 8it 61 imic
l i u i u . E&i itaque Deus iutiuilas eliara inflniiaiis,
, ( ,
non quasi aecundum 86 t r a n s f o r n 6 i a r , sed quod
, )
baoc ex nibilo producau Dicens autem inflniutis

ct teruiinatiooia, ai( sicul oppositorum; uon enim
' ,
baec proprie sicut babilua et privaiio opponuniur
. "
(oportebal 6nim apparere aliquando habhum, s i , ,
qoidem ia erai, ei aic fieri privaUonem), quin poiius
, , ,
opponuntur skut affirmalio ei negaiio, Dicilur

Gcn. i , 51.

Psa!. u n , 51.

853

D E DIVINIS NOMINIBUS, C A P . V . PARAPHR. P A C H T H E R i E .

854

, ,
*
, *
.

*
. ,
* *
81 ,
, .
,
, , .
,
.

enira tecundnm babilum et privalkmem, latelttgilur aatem per affirmationem e i negaiionera. luttnltam namque diciior id qnod non babei finero, non
quod prWalum csi fine; Deus aiquidem in uno id
est uniie, u l aape diclam esi, omnia et pra&habel
ot caoea, el aubalatere facil o l condiior, aique l i militer oronibua e l nbiqae pneeene ei, e l ad omnia
se extendil conierratrice provideniia, in aelpso
manel tanquaro sopra omnia exsiateos, et nullies
egens. Et dicilur, qnia in eo nallum vesti*
gium moutionie cernilar; et rurtum u movent,
qnia res coniinei aiqoe conserval. Et rurauui non
baec eal, sed supra bsec: motio enim, eet acllo inw
perfecta; aiado vero est omDirooda imwobUiiai';
qnai si poal molutp flat, quies appellabitur. Deunt
auiem mali plusquain iniperfecUro aciionem etae,
* , clarum eel;quod vtro eiiam sit supra iroraobilita * , letn, clanim est ex eo qnod otnnia babeal eminetv
ler, et D O D sicut rea aunt et intelliguotur. Etsi nim
.
, Deo valde consona ait omnimoda immobilitas, atlamen ca ipsa emioenier eat et inlelligitur in Deo.
*
. , Rorsum non est ii> ullo eorum qu sont, qula iu
, ' , * 451 omnibus incomprehensibilii exaiatli; nibil
, , , reruro aeviternarum illl conveoil, quia vonx*
. , quoque condilor extisiil; nibil rerum iemporaliuni
, quia temporuin qnoqae creator e a i ; asviiernaa
. , autem vocat virlulee intelleciu p r a d i u i , quoniaui
, ' ' , * evi parlicipet exstolunt, et quia nalara temporia
. priorea annl; quoniam tetnpua a ccali ternaque
, creaiione computalur. Quod auiem ipsi nibil coa
v

* ^ Yeniat, intellige aecundum aubslanliam, e l non

cuodum aliam quampiam inielligeniiatn, . g. gubernaiionia ac constiiulionis, aiquo simllium.

Noia vero binc, id quod principio caret, quoquo
ffiiernum eaao, non tameii omne quod aeternum
eei principio carere. Deos aulem esi ipsamet lerniias, quooiara ejus ease non aolum lempore uoo
meneuratur, aed neque ffiernilale, sed eal ipsaroel
leraius. Ait aulom twecuia inlelligibdiuin, teropora vero senailium meneuraa etse; aiquidem i u lellectllia, lanqoam mensorae subjecu, aaecolo meneuraniur, eisi eodem nomine, qusa mensunn
t a r , et qaod meiisarai, afficiautur. Angeli enim etiam wecula appellantur. Ila eliam in aensilibaa.
qoaB eniin tempore mensurantur, oodem cum lempore nocnine appellanlur, ut moius asiroram e i
solia, et latee viiaa : tempore enlm mensurate tempiira dicuniur, eiquidem tempus o n o m ; roeoauralia vero tempora euni, quae unius hojus lemporis exleosione meoanranlor. H c c iiaque ojuida
per ipaatn, et ab ipao, et i n ipeo sunt.

,
. *
. *
,
, * *
,
,
. *
, * , .

855

S. DIONYSII AHEOPAGITiE

S36

CAPUT VI,

<T.

De vita.

IJepl .
SYN0PSI5 CAPITIS

J . Docet Devm este vitam ex qna omnis vita profidsciiur. II. 111 ruilibei vivtnti naturce congrnam vilam
imperliri. 111. dhina vita quce tupra tilam e$t vivificari ac loveri univena, ttqve adeo %p$am omniqenam vilam prasdicari.
f

1
Nunc laudamla nobis est viia seienia, exqua
per sc vila, e l omnis vlia manai; et a qua vivere

,
' , \ , '
in orania quoquo modo v i l a m pariicipanlia, con venienler ttnicuique, dis&eminaiur. Itaque vila a i - . \ ,
qae iminortaliias iromoruliuin angelorum, ei illa
,
perpetuitaa angelicae viia?, q u * omnem effugil i n \ '
leritum, ex ipsa e i propier ipsam esi et subsisMl; \
qoamobrem aemper vivenies e l imroortales 452 , , *
dictiDtur, et nirsus non immortales, quia non ex , '
se babenl u l imntoriales aiot, e l perpetuo vivanl, aed ex viviflca el otnnis v i i cffecirice el conser- . ,
vairice causa. Et sicul dicebamus de eo qui est,
, ,
esse aevuiu ipsius per ao esse, sic etiam bic * i i a
,
divina esl per se viiae vivificair.x e l effeclrix ; ei , , ,
omnis vila, vilalisqae molio est ex vila quae est ,
aupra omnem viiam, ei omne priDCipium omiiis . \ \
viiae. Ex ipsa eliam anim habent, quod non i n i e r - , ' eant et aniinantia germinaque quod ultimo vita*
* . gradu gaudeaitt. Hac subiracia, jaxla Scriplurant, , , ,
deficii omnie vita, ei ad ipeam denuo conversa,
ruraum viviflcaniur quotquol ab ejua consonio ^ , ,
prae imberillitate desciverant.
.

5 II.

E l l a r g i l u r primuin qnidem per se vilai esse vi, , \ '
u m , ei omni viiae, eicuique viiae csse unaniquam * que apte ad naluram euam : coeleslibus cliain viiis
, , imnialcrialem ac deiformein et imniuiabilem iin , ^ "
inorlalilalem, et molimi sempilernum ab oitini
errore iitflexioncque iiberum, ad ipsani quoque ,
, \
vilam dxnioiiiacam abundanlia bouilalis se extendens; neque euim illa quod 9it, el vha sit ac ma- * , ' \
neal, ab alia causa nisi ab bac balret. Dal insupcr , . hominibus, licel composilia, viiam quae angelicam D , ,
proxiine allingit, et nos aversos etlam exuberaniia
, ,
,
beoignilaiis ad ae converiil revocalque, ei (quod
( ) \ ,
divinius est) nos tolos, animas dico ei conjuncia
,
corpora, ad perfeclam ei imniorlalem viiam irans laiiiram se promiait : id quod auliquitati quidem
,
:onlra naiuram ease videlur, mihi vero et libi ei
.
feritad divina res, el sopra naturam. Supra nalu

VARME LECTIONES.
.
non babotar in S. , . e l Vien. major rod.;al(er habet , el ibdit
.
' , S. .
, . , . Sc. , . , S. Sc. , S.
, .
.. interjiciunl S. c l D. , . . , S. Sc.
Sar. , . Scut.
e t

851

DIVINIS NOMINIBUS,

C A P . V*.

CORDERll

NOTJE

' , rain iioslram dico qtue videlur, non aMwii illam

omnipoteniein v i l divitue; Mtiic enlm u l quae s i l

omnium vitaruiu, ei eartun prjcseritm q u a divi, ,
niores suiil iiaiora, nulla viia esicontra naiuram
" auUupra naiuram. Quamobrem ?esania Simopis
^
ooniradiclorii sermones procui a divino coetu tua , \ .
" , , que gplriiali auima ropeilantur; latebaieniiD ipsnin,
uti p u i o , lamelsi sibi aapiens vidcbaiur, eu?i
,
qui sanac mciuis s i l , evidenti eensus ralione ad
. ^ , jutrice u l i conlra abslruaam omnium causam non
oporiere. Aique boc ei dicendum eat, id eaae oon * .
tra natoram dicere; ei cnim nibil etl contrariom.

i .
Ab ipsa vivificantiir et fovenlur urdversa, tam
. , , animalia quam planue. E i sive apiritalem dixeris,
sive raiionaiem, aive senfiiivam, aive nulritivam e l
, , ,
, , ,
auciricem, sLve qoalemcunquo 453 nndem viiam,
,
vel vilae priiicpiuni, vel viiae essentiara, e i ipaa e i
* .
vivit ei vigei aiipra oninem viiam, e l in ipsa ae
cundum causam uuifornitier preexaisiiu Nain eu , , ,
praquam vilalis ei vhae principialis v i l a , ei omnis
", ,
viiae causa est, adeoque viviflcai e l complet aiquc
, ,
disiinguii viiam, el ex omni vita prsadicanda,
, juxta fecundani viiarum omnitim propagaiionem,
, , ,
unde laaquam omnigena omrtisque vita coucipiiur
. , ac celebratur, e i u i nullius indiga, imo vero vilai
superplena, seipsa vivens, el quasi omnem vilam
1

Q viviflcans, et aupervivens, aive quomodocunque

iiieflabilem illam viiam bumano morc laiidarc qujs
po*ail.

ADNOTATIONES CORDERU.
1. Nutielaudanda nobis etl tita wterna, exqua per $e vita, el omnis vilamanal. Qnid s i l perse vita, colligeexNoiisad IV capitis pracedentig. Quibus haec adde ex sancio Maximo: Quemadmodum oporlet dicer e , quandoque quidem accipiendum esse Demn, cum dicimus per se vilam, et 'alia ejusmodi; quandoqnc
vero borum effeclorem esse. id esi baec rreasse; qtioniam tanquam caosa ille quidem horum c l principMim e l ftupraquam principium vocalur bis itominibus.ea vcro quae ba*c participanl, inde, id esi ex parlicipalis, dicuulur essc, et vivere, et divina esse. Vilae igitur crealioiiem, ei subslanliae creaiionem, ipsaa,
inquam, res fecit Deus. Primum igitur cogilemus rem ipsam, deiude ipsius rei generalem noitonein itiformemus ; v. g. viiam am sobftlauliaii) universe consideralain, ei postea iu parle. Hac auiem jdicii, non
qnasi dical, atteram quidem vilam esse ipsutti Deum, alteram vcro produciam subslanlialcm esse, ei veluii
per ee exsisleniem prxler Deiuii, quam parlicipanl quas vilam parlicipam ; sed polius, sicul ipsesuns esi
inlerpres cap.XI, per se quidem viia, inqnil, el per se poleslas, el per se simililudo, el alia biijusniodi
diciiur Deus, quod ba:c s i l Oeus lanquam priucipialiler eldivine el eiBcienler : baec eniin esl ipse corum
verue fons ; auclor vero esl per se viia? el siiuilium, lanqiiaoi largieus parlicipaie iis quae primum iuicr ea
quae suul bec donum panicipani. Cuncia nainque, ui cujusque naiurae convenit, biijusniodi dona pariic i p a n i : primas quidem ei supreiiiai inler codesies menies cieaiuraB parlicipanl oraecipue; quas vero deinceps, pariicipani infra iltas. Cum auiem Dionysius borum coiiieniplalionem d i l a l a l : c Nec aliam, inquil,
divinilaieni qux viiam parial dicimus, praeier caugaui supraquain divinam oninium quxcuuque vivunt, el
r se viue cauaam. > Quod si eal alia causa vivenlium, nec aJia diviniias quse viuun parial vivenlis, nisi vka supraquam divhia, ei subsianlia aupraquam aubslanlia, el ipsuin singularisaimuin elsplendidissimiioi uuum, el boc csi sola causa oiniiiutn ; evidens esl, quod Uxc qux' primo c i priucipaliler
auui, ei effecla laniuin, nibil eoruui qua? posiea suni, lanquaui cau&a, efliciunl. Idcirco bouus Deua, eoruiu ipsoruiu quai prioia sunl, ellecior d i c i i u r , deinde eoruui qua? uuiverse parlicipanl, ui v i u
ooiniuin viveniiuin ; in parle, u l vila bouiinum, augelorum, eic. Sic demousirai solum Deum fssecaueam oiiiiiiuni, aive pritua dicuuiur. sive uuivorse hive in parle, ei sivc sic parlicipaia dicuulur, sive
participanlia.
VARIiE LECTlOxNES.
^, S. . . Sc.
, . S e .
, .

, . 8. , , . , . Sc.
, . Sc. , S, D. Sc. Sar.

9 9

8. WONYSH AREOFAGITiC

8M

Koia\ aattnt, ot In I 4 adcap. Y Indicavimug, per se vllam esee partlclpaUonem glmpliclter, qnaa
diecingiiiinr a weniibus, a quibas parlicipaiur aecundum rero ; re enim viia et vivena idem gont, aicat
bumaniias gimnliciier et bomo raiione uuium differuni. Qaia afcut humaniiag sola Hla coroprebendil quao
hominem defintunt, et non qnaa nateriam fachiiit individuam, neque bumanitaeaciuaulpotentiaconiinet principia quae individaum reddunt, homo vero continel poieniia ; sic per ge vila illa conlinet qua v i vetitem deflnium, qualenus vivit, Iiaque iit homo formaliler eet bumanitate bomo, sic viveng per ae Tila
vivene. Participatio aulera, secundum extisteniiam, esl vita illa aimpKciter jam recepta in eubjecio
vivente, gicut humaniias secundum exaisleniiai, est in boc hondne qui 4 5 4 exsielit; aola enim t l n golaria exsiatuni in renim iiatura, universaHa vero et abslracla aolum in loenie.
II. Id quod antiquUati quidem eontra naiuram e$se videlur. Anliquitaletn bic vocat sloliam et faluara
opinionem gentilium, ut eanctua Maximus nouium reliquit. Iiaque non anliquis aimpliciier, sed (alttis
anliquis, vigum esse boc dicil.
III. Ab ipta vmfuaniur et foventur univerta, ete. Deue cnim, inquit Legglue, Kbro aexto De perftctionibut dimnii, cap. , non solum viia, aed prima v i u el aelerna viia, el ipsa vita pleniiudo ac nntvergitag, omnis viia origo et conaummalio, priiicipiym e l finig; in quo edam omnia qua3 noo vivnnt
v i u aunl. Jpse enim esi euperviulis eaaentia et Aupereaaenlialis viia, omnem vilalem eiiDgianliam inira
*o emineniigginie et eiroplicissime pradiabene, e i cauealiier coroplectena, et exlra se quamlibel, j u x l a
8iiam gpecieitf, formang, couservang, t perllciena. Ipae esi sua vitalis operatio, (ut sicloquar) n i m i m m
aua intelleciio/STjua amor, gittun gaudium, aua beatilag. x illo gupervilall fonle omnia qiia aliquo
modo viYuiit viiam bauriuiil, et vitaleg facullatea motugqiie arcegguni, alia praesumliores, alia minut
praeslaniea, Juxla gradum cujugque ei ordir.Om ; inde vita omnis ei planlaruni e l animalium, et taominumet d*bnionuin et angeloruin, omnis vila naluralig e i aupernaiuraiig, liujug aaeculi e i f u l u r i , leinporalig et acierna. Denique, aicut ipge eslomnium exgiglenlium esse guperesseniiaie, ita omnium viventin
vila giiperviialig, uti Diouygiug ait. Plura vJde apud divum Tbomam, parte piiina, qiuesllooe 18, arlic. I
et sequeniibue, ubi diapuui de v i u .

P A R A P H R A S I S P A C H Y M E R i E (tt).
1. Incipit de v i l a aeterna Yerba facerc, seilicet
$ ncpc ,
divina. iEiernam autem dieit. non quod panicipei
. ,
leroiiatem (siquidem hxc conimet aetemiiatcg),
, ( \ )
aed s k u i i Deug e i eng dicilor et pluaquam eiig; \ ,
\ * ,
cum quod sit exgistentia plugquaro exaialenda, tum
* , ,
quod non parlicipet eesentiaro, aed ait gupraquara
' * \
csgentia ; gic eliam aeterna est viia ejna, et rurgiim
, . ,
plugquam aelerua. iEterna quidem, quia ipge gibi
\ * ,
oeiernius et perpeluitag exaigtii; Fupraquam tema
vero, quia ipse saxulorum quoque eondilor egt. Ex . \ .
hac vila sempiterna per se vila omniaque viiaeat.
Per se viia iiilelligenda eal in Deo raiio eiem- *
, plaris ipgiug v i t a ; omnisaulem viia, accipienda ea
, ,
qiue eat in angelig, et in bominlbua, atque insuper

in brulls, e i glirpibua; licel enim omnia vivant v i tamque parlicipent, proprio lainen cuique mod* ,
. (pro raHione naiorae au v i l a diggendnaiur. Proprie
*
autem dit$eminuiur giquidem oranibus vivenlig
,
membrig vita agpergiiur, verum non aecundura
,
aliam atqoe aliam vita? partem in alla alqoe alia
, ' ,
corporia parle, aed lota in omnibus, gicul in aemi
ne in tuie folliculig disiribuio, iu unaqaaque parle
omnia vig geminis exaislh inlegra e l perfecia. E x
.
bac vila slerna angelorum viiaest elaubgiglit, qui
,
et iinmorlalea appellamur, el non immoriales;
, * ,
iUud quidem, quia gunt incorruplibiles; bocvero,
respoclu propriae iromortalitalig, quia non per ge , ,
, * ,
liabenl imroortalilalom uli ipsa, scd per illiue
,
acterns a c 4 5 5 ^
parlicipaiionem ; quam
,
et vim conservandi babere dicil, i u ut rebug non
9

v i l i 3 B

aolam vitam conferat, verum eiiam ut pereeverent

conlineat. E l sicut de ente diximus, Deum non lantum ipaiua per aeeggc, Id eal raiionig qua ens crealur, a2vum eese ; sic eliam ralionig ejus, qua viia

,
.
, , *

,'42) Vidc Scbolia S. Maxiioi lom II, cap. 6 De divinis nomin.

86!

DE DIVLNIS NOMINIBUS, C A P . VI. - P A R A P B R . PACHYMEHA2.

809

producllur, caasa exaist.it divina vlla. H a * autem

. - aecundum antiqulorea dicunttir idee per se gubgi . etenlee et creaiori coalernae. Ex bac acierna viia
!
anima? raiionalea iocorruptibiliiaiem babenl, bruia
, ,
omnia vivunl, et plant, quod ultimo viiae gradu
, gaudeanl, gicut aniea diximtig. V i i itaquo bruio .
rum ac planiarum non suiit diriuaa, sed ignis ma , torialig ac spiritug. Humanam auiem vilain vocat
.
David gpiritiim, diceng : Auferc$ iptrilxm eorum,
6 , , * ; e l ; Emiila tpiritum luum, creabun * '
lur \ videlicel in reauaciiatione ac regarreciione.
, , - An/erri aulem posuil pro $eparart declarang, ab
C<dtov . iuiiio quoque gpiriium fuisse daium ; infirmari vero
, , *
dicil in bnjus vitac parlicipalione, quia non domi
* guae, nec a scipsis vilain babeni, aed iusitam a
, ^ Deo.
* , * .
f

II. Quia ilaque viiam ingitam babenl, dum ad

| . " , , * ejug participaiiotiem inflrmanlur, deficiunl, e l dum
, . rursuin converluntur, rurgum viviflcaniur. Itaqne
, pcr ge vila est condilricis atque exemplatfg viue ra , , tio, qux in Deo auerna exsigleog, iribuit egae omni
, , ' - vit, lain vtte simpliciier quain cuilibei viveoiium
* In particulari; aique angelis quidem dal titam tm
* inaierialem ac deiformeiu ; toli enim gunt vita
subgtaoiialee, quae viveudo seiirper et indesinenler
,
#. ' oV moventur. Ad ipgam quoque lurbam daeinoniacam
isiingmodi vilam per bonitaiein xiendii (iinepoc ( )
* nitentia $unt dona Dei *); giquidem vila da>
* , * moiium ab ipgaiuei per ae v i u quoqtio exaiglil ac
conlioelur. Quin et bomintbus, quoram animas cor&.
, poribug couiiiiigue guul, angelifonnem viiaui : r i * buil, quaulum gcilicei fag eat; nog enim, cum me , (3 ' dii gimug iiiler angelieam vilajn ae oaiuralero, ge" * , cunduro liberuin arbilriitm babemus propensionem
, - ad utrauique ; shre melius dicendo, ad angelicam
, vilam compoeiii, gicubi por liberuieoi eliam defleclimas, guperabuiidantia benigoilalig adpristi
, num glaium revocaniur alque couvenimur ; quod . que magig miranduin eat, etiam gecuodum corpua
, ( ad incorrtipUbilem viiatn noe traducturog proquidem genlilium
, *) miltit. Quaj rea 456
, * opiitioni (quaiu veiugiatem appellat, quippe faluani
- el pulidam) eliam credila merilo quagi conlra na * , D luram videalur; illi enim aiunt, egge couira nalu , rain ut maieria ftal iiuiuorialig; nam ium eei tna ; ,
leria, eiiam gecundum naluram goam babet u l in so
, formas iranamuiel, quomodo ergo in gegemper
, * iiiuiiulabilia ei immobilig roanere possil 1 llli i i a , , que iiaturain gequenieg, verosimililer dicunl, omoe
, id quod iiaiura percgriuum ac novum accidii, con ira naturam esse, el ficri nunquam poaae : nos
, , . vcro ad Deum gpeciantea, qui omnia ex nibilo vel
, vcrbo golo ac voluntate gua congigtere fecit, id quod
* , - ipsU conlra naturam videlur, id nos divinumel
, * ,
gupra naturam esse dicimug, et, volente Deo, fleri
, posse. Deo eniin volente quidpiam peregrinvm eeu
P^al. t u i , 29.

* Ibid., 50.

* Rom. x i , 20.

865

S. DIONTSIf

AREOPAGITifl

864

novum fieri, aiinime conlra naiuram ease dicirafus; . *

,
vis enim lfc*c esl nalure, et non naiurae slatus,
,
sed imbccillilas, iia u l demio ad naliiralem statum
redire debeal, si qii.indo vis illa molusque, qui con- ,
ira naluram esl, auferalur. Quod vero supra nalu- .

ram est, sialum liabei ei riaiurae iranslormaiionem,
, . "
ita ul Deo quidein volenle fiat, iniraculo auteni
elian> iu idenlilate sui ordinis perseverei: ila ut , * *
,
iguorelur penilus id quod prius secundum nalurani
*
babere dicebalur. Proprii auicm motiis peregrini
, quidem, el supra eos quos nos babeinus dicendi,
,
sed proprii ac secuiidum naitiram ejus. Elsi enim
,
diealur esse aupra naiuratu, lameo (superituelligi
, ,
debet) nosiram banc quae videtur, el eam quain
prius babuil, non atilem esl supra naturam omiii- .
polenlem ac divinam ; divina? siquidem natura?, ; ;
; ",
qiucesl nalura slalusque vitarum omnium, preser ,
tini diviniorum sive angelicarum, vel eliam corpo , , !
ruiu in resurrectione vivis atiiniabus conjunctoium,
nulla vita esi contra naiuram, vel supra nalurain. *
, ,
Qualis eniin vtia Oeo contra naluram ac violenla
, . 0 1
sit ? qtiae vero aupra naluram ejus?quid cnim el

quale divioam naturam superei? Uude, quando di*
, ,
cimus de Deo, quod hoc sit el boc dicatur supra
6(> .
naiuram, non inleltigimus naluram ejus, a b s i i ! sed

noairam, el cuileraruin rerum omiiium ; ei quaudo
" *
rursutn e conlra dicimus secundum oaluram, non
**
nostram inielligimus reruinque canerarum, sed
ipsitis. Quamobrem contradicloriae Siinonis raiio-
:
nes, conlra doctrinam qua3 ail, corpora

nosira457

rlalilaie donanda, procul repellaulur. Hunc C , ;

auiein arbilrari, ex his conspicuis el bis sensilibus contra incomprehensibilem alque onuiibua obscuraui uuiversorum cau&ain demonslraiioiics praebere posse, vanuni e s t ; quomodo eniin id quod omnerii
eensnm et cogilationem superat everleut ea quae seiisu et cogilatione percipiunlur ? cum autem Deo
niliil s i l comrariuiii, quomodo aliquid erii ei conlra naluram vel violentum ?
III. Cum vero ab ipso vivificeltir id quod v m t ,
111. * ,aive angelus sit sive bomo, sive brutiiiu sive planla,
, , , , et ex ipso vila* oiunis inilium, viiaM|ue subslanlia
) ,
sll, credibile eliam eral et illud resurreclionis, , * quoniani ab ipso ad deuuo vivendum rcsusciiabi. , (*
iuur. Vilae porro principium ait esse animas (per

bas eiiim corpora, qtue ad vilam veuiuiu, vivunl
) * e l iiioveulur), vilas auiein essenliani ipsas per sc
* (
esse animas inlellectilesque virlulos (siquidein bae
, , *)
sunl subslauliales, ei pcr se mobiles alque iimnor- .
,, ,
lales ; hae aulem ex ipsainet divina viia quas esl
* , *
supra oiiiDein vitain, el vivunl corporaque viviil caul, iu qua divina vita licei mullaj sinl vitae, el
. ,
ejusdem nominjs cum nostra, lainen uno modo et
secundum unam viialem causam preexsisluiil. Quare , ,
Deus, tauquam aucior el coiisuminalor vhae itostre, ,
laiiquaro contenlor ei dislribmor, lanquam dispo- , , , ,
. nens differeotias oranis vila?, scilicel imeltacliliuni,
raiionalium, seiisiliiitn, el eoruro quaj augenlur, * ,
, ,
onuiiuin principium exsisiil. Gonsideraiur enim in

omni vila secundum mulliplicein viue generatio , ,
nei ac varielaiein: alia eit enlm angeli, et alia
,
bominis, et alia bruli, el alia p l a n l x ; quocirca
,
njusidcralur ut omnigena divcrsaque, qiiaj unila

DE DIVINIS NOMiNlBUS, C A P . VII.

8G5

SGft

*\ * * einipleique eat. nullius indiga,qninimo superplena ;

, , ,
non euim gatis esl de ca dicere quod non s i l In
diga, aed addenduio, eam esac stipraquain plenam,
.
qnantum vitae boiiiim ab liac in mnlta alia d i i fundiUir, n i qnas est seipsa vivens, e i supervivena, el viviCcaus, vel quocunque alio modo hnmano inefU b i l e o i illam divinamque v i u m laadaro quia poeait.

11.

458 C A P U T V I I .

, , . , .

De iaphniia, , , veriiate, fide.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. , sapienliam Dei e$*e ommt iaptentia* cnatrtom,
$upraqne omnem $apientinm ex$i$tere inveiligabtlem incomprelteniibiietn neque tecundum notlram intelligenliam tneiiendam tite. II. Ex ea Dei tapienlia dieit angeios habere, quod $inl tnUiUctiUt, hominei quod iinl ralionaUi, re$ atiat ignsibUei.
Quasrit imuper, quomodo Deus omnia novil une ultn aclione; quomodo omma coanonctndo anticipei,
el irt $ per sui nulitiam cognoscat; angeli quoque temilia percipiani. III. ,
Deurn, l tti u eti, nobi$ iguoium etse, eumdemque nosci partim notwnem, purtim $ine ,
hnnc notiiiam eue illa diviniorem ac veriorem. I V . Quomodo Dent Verbum tit, quod e$i iitnplex ceriia$ et
fidei fundumenlum.

I*
, , * . Age porro, ipsajn, si placel, veram aHeruamque
vitam, eliam, ut sapienlein, ipsamquc sapieniiam
, ,
celebremtis, imo vero lanquam omnis sapienMa?
,
procreatricem, supraqne oinnem supienliam ei i u .
, telligeniiam eminentem. enhn Dcus lanluin
, , , supraquarto plenus sapiemia exaisiit, et intell g e n l i *
ejus non est numerue, sed eupra omnero rationein
.
el meniem e( sapieniiam collocaiur. idque super6 , , &
.naluraliler inlelligens vir plane divinus, communia
ille noster noslrique praeceptoris aol, Quod, inquil,
, ,
itultum e$t Dei, iapieniiui hominibhi , non so ,
lum quod omnis humaua cogiialio error quidani
* *
* , - ait, si cum divinarum absoluiissimaruiiique inlelligeiuiarum firmitaie etabililaleque compareiur; ve .
* mm etiam quia solemue esl ibeologis, u i in Deo ea
, C qnae aunl privalionis conirario sensu dicaui. Sie
lucem splendidissimam Scriplurae vocant inaspecia*
, . bilem: et qui mulla laudum insiguia nominaque
babet, dicunt ineffabilem et innominabileni; alque
eurO qui oinnibus prsesens eat el ex omnibus inve , nitur, vocaut incomprelieiitmni et invesligabilem.
,
Iloc igilur modo eiiamnom diviiius Apostolus slul . ,
liiiam Doi laudare dicilor, duir. id quod in ea
, ,
rationi contrarium ei absurdum vidciur, ad ineffa ,
* , ,
bilem omnique raiione potiorem veritaletn referl.
^
Vefuin (ul alibi dixi) si more noslro ea quxsupra
* * ,
nog sunt accipiamus. fainiliaribusque nobis sensi , , * ^
bus inbaereamiis, aique divina cuui rebus noslris
, conferamws, fallimor, si secundum id quod deforis
\ ' .
apparet divitiuni Numen et arcanam illam rationem
k

, ' , ' & 459

meliamur; ciim scirc debeauuis. 'oenlem
, qiiidem noslram pollcre vi inlelligendi, qi.a res i n

* I Cor. i , 25.

VARTuE LECTIONES.
., S . P . , S . .
. , Sc. , S. . , S. Sar.
4

, . D.

S. DIONTSII A R E O P A G I T J E

86?

868

tellectiles contuealur, ttmen islam ariofiem, qaa

* ,
rcbus superioribue conjungitiir, naturam ipsiua *
\
longe superare. Sccunduin banc ilaque divina aunl
inielligenda, non more nosiro, aed qualentis noe \ , ipsi tolos a nobis loiis abdicamus, ei toti irane- , , ,
imua in D * u m ; siquidem longe praeslal nos Dei , *
esse quam uosiros; sic enirn divina nobia dari po- , * , xaV
ierunt, si cum Deo ftierimus conjuncti. Hanc igitur
raiioms experiem ei ameniem atque fatuain sapien- .
liam superlaie laudantes, dicamus, omnis meniis '
et raiionis, omnisque aapieiilhe el inldligentiac '
causam csse; et ipsins esse omne cousiliuro, et .
ab ea omnem scientiam el intelligeniiam proficisci, et iu ea omnes Iheeaaroe sapicnti et sdettr
absconditos esee Eteuim conveuienler iis qnae antea dicia sunl, causa supraquam sapiens et
oinitia eciens, per se sapieiiiiaB et lolius sapieniiae universaiis et singularis effeclrix

II. Ex ea inlelleciiles ac inielligentea angclica-

rum mentium virlutes simplices ac bealae babent
intellige.itias, dum non dividuis aut c dividuts,
vel sensibus vel diffiisis rationibus, ratiocinando
divinain colliguni scienliam, nec iisdem comrouniler
adhaeront, sed ab omni maleria pluralilateque purae,
spirilali, a maleria eecrelo alque uniformi modo
ca capiunl, quac io divinis inlelligi possunl; esique
illis vis spirilalis aique operalio impermista, et
immaculaia puritale resplendens, et conspicax d i vinaruro intelligentiaruin, qna3 divisionis ac materiae careniia, nec non deiformi uiiilale ad divinani
el plusquam sapieniem mentem ac rationein, quanlum fleri polesl, per divinam gapieudam eflormatur. Ilinc eiiam atiimas ratiocinandl vim oblinent,
qtue duin per digressus quosdam el per ambagee
rerum investigant veritatem, propter divigara et
omnifidam varictalem non parum ab unilis illia
meniibus deQciuni; sed ubi demum e mullis in
unum sese colligiint, angelicas etiaro, qtianlum
quidem animabns congruit, inlelligentias aemulantur. Quin ei scnsus ipsoa gi quis sapienliai quemdain
sibiluin esse dixerit, nequaquam a vero aberrabit:
nam et daemonuin qnoquo mens, in quantura mens
est, ex ipsa eai; in quaulum vero amensest, et id
quod appeiii nec scit, nec vull assequi, verius a aapiemia defectio dici debet. Sed 460quoniam divina
sapieniia ipsiugmei sapienliae, alque omnie etiaro
iiienlis, raiionia ac genaus priiicipiinn, et causa, ct
procreatrix, et perfeciio, e i tusiodia, et terminatio
dicla e s i ; quomodo ergo Deua ipse aupraquam
sapiens sapiemia, et mens, ei verbuni, el cognitio
praedicaiur? quomodo enhn intelligat quidquam i n telleciiliuin, si non habeat spiriialem aclum? vel
1

\
, , ,
,
, ,
, , , %
* \
, , , , "
, , ,
.

,
, , '
, . '
, ,
' ,
, * ' , , , , , .
* ,
, , ,
* , " , ,
, , *
, , ,
; ,
;
, ;
,
* , ,
11

11

18

Colosa. , 3.
VARLE

LECT10NES.

| , . Sr. , S.
, .
. , , .
Sc. , , . , , S.
, . Sar. , . S c .
, S. . " , S.
, . Sc.
, S. S e .
, S . P . Sc.Sar.
11

1 1

1 1

870

DE DtVINlS NOMINIBUS, CAP. VII.

W9

. - ^ quoroodo percipiat gcnsilia, si gtipra gensum omnem sit coHocalus? atqui Eloquia trariunt Deum
' , '
* **
* oinnia nosse, nibilque divinam effugere cognilio
nero; verum, u l sspenumero t l i x i , divina prout
, '* Deo compelunl accipienda sunl. Nam amonlia e i
, * " . ioaensililas, per excesstnn, non pcr defectum Dco
tribuanlur; sicul eliam raiiomg carenliam ei qui
"
, supra rationem est atiribuimus, et imperfeciionem
, gupraqnam perfeclo ac prajperfccio; el caliginem,
, quae tactum visuroque iugiat, luci inaccessa? accom ' , ' ,
modamus, fecundum quod excellii luceiu gpeciabi, * - lem. Iiaque mens divina comprebendit omnia cogiii , , lione quadam eminenli, qtia secundum ipsammel
. omniuin caasam in se omnium cognilionem anliei, , * , pat, priusqaam angeli fierenl cognoscens angeiog,
, ' , , eosque creans, cacleraque omnia inlus el ab ipso.
, ** - iia dicam, exordio noscens, et in rerum naiu ,
ram proferens; idque arbilror Scripluram signifl care, c u i n a i l : Qui nuvil omnia priusquam Q a n l .
* Non enim ex rebua ipsis rea discens, novii eas d i ,
vina niens, sed ex seipsa el in seipsa, secundum
. , - cauaam omnium gcieiiiiam, et nolionem, et essen*
" , , iiam praebabet, et ante comprebendii, non singulis
, , secundum cujusque speciem intendens, sed secun * dum unicam causae complexionem cuncia sciens et
- conlinens; sicut el lux secundum causam lenebra, rum notionero anlicipai, non aliunde quam ex luco
, ** ,
lenebras noscens. Seipsam igUur divina sapiemia
,
noscens, aclet omnia; matcrialia sine maieria, el
,
indivise divisibilia, el unice mulia, ipso uno omnia
. C ei cognoscens et producens; nain ai secundum
,
unam causam Deus omnibua esse impertil, secun
duiu eamdem unicam causam sciet omnia lanquam
, * ,
ex se exsislentia, ei iu seipso anie pracexsi&leniia, e i
, .
non ex rebus rerum accipiet noiioneni, sed ei ipsis
, ,
singulis ipsarum aliisque aliarum notitiain largi

r. Non babet iiaque Deus peculiarem scientiam
, * gui, aliam vero communem res omnes complecien, , '
lem; ipsa enim ontniurn causa seipsam cognoscens,

nullo 461
modo ea quae ab ipga, el quorum causa
4

1 1

est, ignorabit. Hac igilur Deua res cognogceng, non gcieniia rerum, ged scienlia guiipsiug ipsas novii;
elenixn angelog quoqne Scriptara leslalur ea acire quae in lerra gunl, non aecundum sengus illa cognoscenieg quae gensibilia guot, aed gecondum virluteiu ac naturaro menlia deiformis.
.
,
, , ,
. ,
, (
, ) '
, ,
,

Praeterea qaaerendum egt, quomodo nos Deum

cognogcamug, qui neque sensu pcrcipilur nec intelligentia, et nibil oiunino est ex iis quae gunt. An non
potiog vere dicaiur, quod Deum non cognoscinmg
ex natura ejus (id enim quod natura ejug esl incogniium est, et omnem ralionem ac meniem gupeiai)
ged ex ordine oninium rerum, lanquam ab ipso proposito, e i imaginea quagdaai ac similiiudines exemf

Dan. , 42.
V A R L E LECTIONES.
.
, S.
non babcl S. , . Sc. .
, . Sc. " , b. .
, S. . " , .
, S. , .
1 1

1 1

1 1

S. DIONYSII AREOPAGlTiE

71

pbriumejasdmROramin se babente, ad cognoscen- ,

dum illud guinroum bonnm et oronium bonorani
nem, via e l ordine pro iribus ascendimus in ab- . . ,
* ,
latione et auperlaiione omnium, el in amnium
, , ,
causa. Quocirca Deua in omuibuu cognosciiur, et
, , , ,
separatim ab omnibos; et per coguilionein Deui
, , ,
cognoaciiur ac per ignoralionem; et esl de eo oo
, , *
gnilio, ratio, ei scienlia, et tacins, et eensus, ei
opinio, el cogitalio, et nomen, et alia omnia; ei ne- ,
, ,
que inlelligilur, neque dicilur, neque nominaiur;
nec eei aliquid eorum quae sunt, oec in aliquo eo- , *
rum quae sunl cogooscitur; et in omnibus oinnia ,
e * l , et nibil in ullo; ei ex oinnibua ab omnibus co-
gnoaeitur, et a nullo ex ulla re : uiique de Deo i s u . ,
recie dicimus* i ex omnibus quoque rebus cele- * ,
bralur, sccundum omnium quorum ipse causa est & , , ,
proporiionrti. Eat Uem divinissima Dei noiilia, qiue ,
per nescienliam accipitur, secundum illam, quae eu- , )
pra.inlelJeclum est,iuiionem,quandomens, a rebua
. ,
omolbus recedens, ac deinum semeiipaam deserens,
, *
desoper fulgeolibua radifs unilur, quibus in illo in , ,
scruiabili sapientie profundo collusiraitir. Allainen

(ul dixi)ex iis quoqne ompibus est agnoscenda, quo- ,
niam ipsa, secundum Scripiuram, esl omnium efle-
ctrix , quaeque semper erai cuncta componens , et
.
indissoltibilis rerum omniuro connexjonie ordinisque causa , aemperque fiues praecedeniium cum
principiis aoquenlium conneeiil, onicamque toiius unsversi concordiam el consonantiam concinnal.
B

.
Deua eiiam ralio pradicalur a Scripiuris, non eo- C
quia raiionis 4 6 2
menlis ei sapientiae lar*
giioresl, sed quia causaa oinnium iu se i p s o * uniformiier anlicipavil, e l quia per omnia meai, pervadena, ut ail Scriptura P, usque ad finem oroniuiu:
et polissimum, quia ralio Dei supra omnein simpliciutem aimplex ieel, et ab omnibus sopra omnia,
supra aubslanliaio absolula. Raiio taaec siinplcx eat
ac vere exsiaiens verilas, circa quam, ut ptiram el
infallibilem universorum noiionein, fides divina
versaior, quae esl conaiana fldelium firinaznentuni
fundaus illos in verilaie, atque in ipsis verilaiem,
dum indi&suasibili idenlilate simpltcein verilatis
cognilionem babent rerum credendarum. Nam si
cogniiio res cogniias curo cognoscenlibua anlt, ignoralio vero ignoranli causa esiulaemper mulet, at- que a seipso discrepel, eumqui credit in veriiaie,
juxia Scripturam, nibil a vero fldei fundamenlo dh
movebil, in quo coiiaianliam habebil immobilia
et imiuutabilia identitalis. Probe namque novit
quisquia unitus est veriiali, quam bcue ae ba
beal, quatnvis euui multi ui amenlem arguant;
laiel cniro illos, uii par e s l , eum per verae fidei
veriialem ex errore exceasisse; ipao aulein vcre
novitse, non (ut iili fabulantur) inaauire, sed ab in

e l

Prov.

VIII.

Sap. .

,

, ' , , ,
, ,
,
. .
, , , ,
, ,
,
, ,
.
,
*
, ,
,
, ' ^
^ .
, ^ , , , ,

* , ( " ) ,
u

Sap. v n i .
V A R L E LECTIONES.

" id e$l, sine ulla compoiUione.

t%

, S, I>.

, f

S.

87*

DE DIVINIS NOMINIBIS, C

^ \
.
*
, , ,
,
,
.

874

>. VII. COIiDEIUI NOTJE.

stabili mittabiliqite omnimode crranlig Yarictatis

moliono per gimplicem, circa eadem semper el eo*
dem roodo se habentem, verilatem esse libcraium
Hoc modo primi dlvln gapientire noslri praceptores pro veriiate quotidie moriuntur, lestificanleg,
mi par esl, e l omni sennone et opere singularem
lllamCbristianaa veritatig agnitioncra, omniuin s e
cnm gimpliciggimam tum divinlssimam, imo potiiis
hanc aolaro e*se veram atque aiiicam simplicem Dei
iiotiilatn*

ADNOTATIONES C O R D E R l l .
5 1. Ad locnm P a n l i l Cor. i , 25. vidt num supra dtxiinns In notis ad prlmum caput hujua l i b r l , I.
Scnaii* lHleralis est: Qund ttuttum ett Dei. id *sl quod in Deo et Chrtftto nalo ac pasfro puiant genliles
pbilosopbi stuhum esse, id iapientiut e$t hominibns, id est omnem humaiiam gapienliam exccdit. Ita P .
Cornelius.
Ibiriem: !$tom uniouem, qxui rebut $e $upertoribu$ eonjungttur,

naluram ip$iu$ longe tuperare.

Ubi nola,

iitlelligracUifn fldei, q u a bic in via dirigimor ad rcs divinas pro capw noslro apprelieiidendas, qu;t* etu
donuci Dei et ordinis gupernaturalig. Gur aiilem Deua hujtigifiodi aubliinia el capluin nosinnn excedentia a rtobis credi voluerit, Ires pulcbrag raiione* atfcrt Lessius lib. vi De perfeciionibut
dieinb,
cap. 5.
c Prima esi, inquil, nt captWanfe* intellecium noslrnni in obseqiiiiim fldei, illiitn 463 toium Deo subjicramua; e l aghoecenles imbecillitaiem luemis uoslrje, ac divinae sapienlix alliludinem, Deiun aic bono*
reinus.
Secnnda eal, u i mens no&ira enrsiim erigatnr, et ad divina elevetur; ei enim Deus non proponeret ea
quae capluiii liiimaiiiiro excediini, mens non aiiollereiur gtirsum, aed gradu ei iuiiiiia sorte maneret,
neque ad Dei visjonenidigpoueretnr, fidcs euiai twjpernaiuraliuin inedia esl inler cogniiioneiu nalurakin
et visionen) beaiaiu.
Teriia, quia cum viia acterna sit stq>ra naluram, ea qnoquo qn ad illam ducnrtt debent naluraa
captiim superare; binc tamopere in Scnpiuria douum Jidei coiniuendalur, c i ex divina illusiralioue balieri dicilar.
( I I . Exea intellectiles ac inlelligtniety elc. Hinc divus Tbomas parie prima, quaest. 55, arlic. 2 condu
d i i , angWoe, cuiifi a corporibus sint absiracii, non intelljgereper species a rebtis acceptag, aed per speciea
sibi naiuraliter congenhaa. Sic enim, mquit, oportel inlelligere dislinciioneiu spiriiualium subamniiarfiiii
et ordirtem, sictit esi distinciio el ordo corporalium. Suprema auieui corpora babcui poieiniam in aui
naiira totaliter perfeciam per formaiu; in corporibus auiem iuferioribus polentia maierix noti lolaliler
perficilur per foriuuiiii, sed aocipil nunc i i n a i n nunc a l i a m formam ab aliquo agenie; similiter et iHforiorea
aubsiantic intellecliva?, scilicel a n i i n a B bnniana?, babenl poteiiliam inlelleclivaiu non complelam naturaliler, aed coinpleiur in eis successive, per boc quod accipjunl speciea intelligibdeg a rebiis; poienlia vero
hitellecliva tn aubsiauriisspirilualibussuperioribas, id est in angelis, naiuraliier conipleia est per specica
iniolligibiles connalurales, ad oinnia intelligenda qua? naiyraliier cognoscere possuni. E l b o c e u a m ex ipso
modo essendi liujugniodisubsuriliaruin apparet, subsumiae eiiiui spirilualeg inferiores, scilicei diiiuiae,
babent egge afllue corpori in quaiUum gunt corporum forma?, ei ideo ex Ipgo uiodd esseudi competil eig ut
a corporibua e l per corpora guain perfeclionein imelligibilem consequaiiiur, alioquiu frustra corporibug
u n r r e i i i u F ; subsianliae vero superiores, id esl augcli, sunl a corppfibug lotaliler absoluiae, immalerialiier
el in egge iuielligibiii gubgigteules, el ideo a u a i u porfeciiqiieni iinelligibileai coiisequuutur pcr inielligileni
rffluxufn, quo a Deo species reruin cognilaruui acceperonl gimul cum inlellccluali iialura. Unde idem 0 .
Tbomag ex boc ilem l o c o Dionygii quscat. 58, art. 3, concludil, angelqa qiKCCimque cognoscuui siue cfigcur u apprebeudere, ei coniirmul a pari. Augeli cniiu, iuquil, illuiu gradum tenenl in gubgiatuiig gpirilualibua, qucui corpora cadegiia in siibgianiiig corporeia (unde et coelegles ineiaes a Dionygio ap|>ctUiiiiur). E s l auteiii basc ditlereulia inter r(Ble>lia el lerrena corpora, quod corpora lerrena per iuuialioi i e t u el iiiotum adipigcuutur guain ulUinani perfeciiouein, corpora vero caMesiia ataiiin ex ipga g u a nalura
gHaui uliimaiii |>rftctJoiieui babeui. Sic igiiur inferiores intellecius, scilicet b o i i i i n u i u , per queitidam e i discursum inleliectualig Opei-aiioiiig perfcclioiiem in cognilione veriiatis adipibcujiiur; dum sdlicei
ex H I I O cognilo in aliudcognilum procedunl. S i auieui siatim iii ipga cognilioue priucipii noii higpicereui,
qiiasi noias, omiieg conclugioueg conseqiienles, in cig discursug locum baberel, et boc esi in angelig,
quia glaliui in illig quaj primo naluraliler cugiioscuul, iugpiciunt ouitiia quaicunque in oig cognogci posgiuil; el ideo dicuuiur iulelleciuales, quia eliain apud nosea q t i a 3 S l a i i n i naiuraluer apprebenduiiiur, telligi dkunlur, undo iulelleclug dicilur babilua primoruin priiicipioruin, aitimx vero bumame, quai vcrilalia noiiliaiii per quenidam digcurguiu acquimnl, ralioBaleg vocaiuur. Quod quidem coniingil iu
ei ex demUlale lumiuis imclJecliialU; gi eiiim tyug pleuiludiuem babereiil, aicui aiigeii, bialim i u
primo aapeetu principioruu lolam virluleni eorum couiprebcudei-out, iulueudo quidquid ex eiegyllogixari
Uartenim docet, angclos, bombieg, seusilia, el denique omnia per Dei gapieniiam creaia esee, ct suo
modo gapieuliaiu Dei prasdicare, ul pulcbre maguos Uasiiiiis iu illud PiOverbioruui v u i , 2 i , Domium creu9it mepnncipium xnarum tuur*m. Loquiiur, inquii, de sapienlia iiiundi, qua: apparel, c l voceat fere per ea
qux ceruiiiiliir einillil, quod gcilicei a Doo fjcu n l , el forluilo lanta sapicntia ca qua* eflecla gunl
decorai. U i eiiim CoeU eitarrant gloriam l>et\ etopu$ manuum ejus annuntiat firmameiilum q, eiiarraiit, i u quajn, me vocc guia non sunl voces, ncque sermones. quuium non audianlur vovti eorum: aJ eumdetu ino~
* Paal. xvm,

4.

ParncL.

(. 111.

28

*75

S. DIONYSII A R E O P A G I T A

S75

dum gantquidam sermones gapienlise antiquilug ediiae, qua ante alia in fabricatione mundi cum crealura
fonseininalacsU Haec laeena stium condiiorem et Domiuiim clamat, ul per eam, ad cftftitatidiim eum qui
golug esl sapiene, le referag. Sic eiiam imelligi poiesl hic locus Scriptura, m ecilicct nulii usquam
gjnl homiues, quacnnque lingua el sermone loqiiamur, qui uon audiam et perclpiant, quid dies ei noctes
sua llla composila ei rala muiuae gucceggionig vicissitmline praviicent el declarenl, nempe noliliam Dei.
qui omnia iecii, moderatur et regiu Est aulero constructio 464
erborum idiomaiig Graeci : Non tunt toqutla neque termone* liominum scilicet, qnorum non audiantur, id esl a quibus non audiantur, vocet eornm dieriun scilicel el noctinm. Sic inlellexil Euaebius Caesariensis iq Commeniariie suis erndiliesimis,
;iti nolat Turriaiiua. Ex quibiig liquet qtiod divina sapietilia, c l gcicmia, et mens et Verbom, et inielligontia, ex nihilo creat ipsam iaie paientem el cum creaiura condiiam per se sapientiam, el ea q n
sceiindum ipsam per se sapientiaro gapiunt et oinnem aliaiu gapienliam, qua3 in iis qine sunt
reperilur.
Ibidein : Itnque metu divina eomprehendU omnia cognitione quadam eminenll, qua seeundum ipsammet
omnium causam, in $e omnium cognUionem aniicipat, elc. Coropiebendendo enim, inquit Lesgiua, jesseouam
giiam, boc tpso, ex vi iflius comprebensionis, cognoscil distinciissime el clariseime omnia poaaibilia (sub
quibus eiiam conlinemur omnium possibiliuin complexiones) qiue niinirum ipsa per se facere potest; et illa
coinprebendcndo, coguoscit ulieriugomnia in pariiculari, quae singula illorum facere vel paii possunl. e l in
quibus defirere; rieque hoc solum, ged etiam quid singula in quavis occasione essenl factura, si lalie
talis eccasio daretnr. Neque in his giglit* sed eiiara ciare inluelur, quid reipsa io omnem aeteridutem s i l
cvenliirum, qiibus momeiuis, qtiibit locis, quibue occasionibus, el aliig circumglantiig. Raljo etl quia i n
Deo coghitio abstractiva possibilium, cum sil infiniiee perieciionis et efficacia? in auingendo objecto, boc
ipso quo ob/ecia illa reipaa sunl fulura, flt iitluilio exsistentium ; nec opue eel alia Y I aut conatti. Uada
paiei, oimieiii intuiiuin futnronim esse ex vi comprebengioni* esgenti, nec aiiud requiri quam posilionem objecioruin, tnnc enim cognitio, quaa priua, seu in priori signo rationia, eral abairactiva, iranail i n
ioluiiivam ex vi eus perfeclionis. lUt Leggiu* lib. vi De perfeciiombut diuinit, cap. i , qul baec ex praeaenii
joco Dioivysii conflhnal.
III. Ptccterea quarendum ett quomodo noi Deum eognotcamut; el respondel: Ex ordine omnium rerum,tanquam ab ipto proposito, et imaginet quatdam ac umililudinet exemplarium eju$ divinorum in ttka
bente. Qufccunque enim species (inquil S. Maxiiuiis) el singula? crealurae, a l ordines angeloruro e l omuia
sengilia, imagines suiii ei siiiiiliiudin6s diviiiaruni idearum, id est exemplarium quae sunt ia Deo. Q a * q u i dew exemplaria aeternac Dei h u e l l i g e n l i a 3 smil, per quas ei secundum quas omnia in ipao eraot, qua? uon
eranl nlia ab ipso, ei per eas el secuudutn eas oinnta qua3 prodiixil facta suiit, sicul B . Joaones in Apocalypsi c. i r , ail dixisse illos viginli qualuor euiores : Omnia in ipto erarit, et creata ciin/. De itieis
dicuun est quod eraui; de ituaginibus auiem el sitiiiliiUdiuibiis idearum, id esl exemplariura, quod creata
suni.
lbidem addit, quod ad cognotcendum illud $ummum bonum pro viribus atcendimus in ablatione, 'et in $*
perlatione omnium, ei in omnium cama. Tribus euim modis ascendimus ad cognoscendiiiti Deum ex crealuris. Uno modo, auferendo ei negatiler Unquara non decenlia, quaecunque creata cernuiltur; quia n i l i i l
eorum Deum esse dicimus, aed omnia negainus, aienles, non eat Deusangelus, neque anima, neque ullum
atiittial, aui istud, aut illud, ouodcunque s i i . Alio roodo p^rfeciiones crealurarum, ut viiam, eapieniiani e i
alia bujusmodi removendo a Deo; quia sapieniia Dei oranem sapientiain creatam excedit, ei viia Dei oiu*
nem \iiam et perfecliones reliquae reliquas omnes perfeciiones creaturarum superant. Tertio modo, quaienus oronia suut a Deo creata quoecunque in naiura rerum et universilaie muudi sunL V i d e d i c U
in ObeervaiiODibus generalibus vui e i i x , item Adnoiationes ad t-ap. Ibujus libri.
Ibidem infra per yerba illa, Sempsrquefinetprcecedeniium cum prtncipiii iequenlium connectit, aignificat,
nibil esse iuler crealuras inedium, vacuuro et inane, sed omne esse plenuin creatura; haec eidm est deSniiio eorum quae se languni, qu/Drum lermini suut simul; significat eliam esse conspiralionem quamdam
oiiinintu pariium in uiaTereo, secundum ordinem el proporiionem conTenienlem cxiremum ignis conspirare ei conjungi cum principio aeris, extreroum aeris CUIII bumore aquae, extremum aquaa cum sicco terrac;
ci shniiiier, ascendendo ab eleinemo lerne ad iguera, reperitur similis coujunciio in exireiuie priorutu
cuin pniieipii aeciiiidorutu. Ad euindem iiiodum in tempesiatibus anni, extremum bieniis cuni principio
Teris, exireiuuin veria cum principio astaiis, extreimim aesuus cum principio auiumni, bujusatodi
cunjiinclioiies ac coiiepiratioiia dicuuiur a Dionysio i, quod uuo verbo Latiue exprimi uou
poiest.
IV. Deuteiiam ratio Orasdieatur Scrtplurit. Hunc locum edisserens eanctns Maximos: c Nominalur, inquii, Verbum Dei , est ratio, quia habet omniuro causas in se, rationes eniin omnig nalur
in ipso gunt, lanquam in causa omiiis crealionis; per ipsnm enim omnia . Ideae namque et exempJaria
in ipso, non alia in alio, ged alerna3 nolionea sunt, el rationes facientes omnia.
Ibidem : Uaiio hae timplex e$t ac vere ex$itten$ verilas, ctc. Quomodo aulem ab 465
* verilate In
nog oroiga veriias derivelur, pulcbre iradtt Lessius libro aexlo De perfectionibu$ divinit, cap. 4, dicens:
veritale divina* aapienlias descendii oranis verilas in creaturas, idque dupliciter. Priroo per creatiooem,
quia per sapieniiam condiUe sunl et iormalse ei in conformatione cum iila aapientia el axte divina conaistii ea verilas. rebus transil ultcrius veritas iii noslram cognitionem; quia veritas rerum est *#erilaiift
noslrx cogniiionis niensura et origo. nostra cogniiione transil in noslros affectus et mores quaienot hi
judicio prudeiiUw elnolitiaBdivinielegi8Conformantur;deniqucinnoslros serroones ei scripu, qualenus
aermones sunl gigna conceptuum animi et gcripu sermonum. In his ergo cerniiur solum veluti exireitt um ver i t a t i g a ^ Y ^ ^ . e t i ^ u l u n s quoddam urabralilevestigium. Secundo, degcendil verius a Deo increaiurag
perrcvelalionemet illustralionerodivinara ;haecenira verius non eat hausU ex objecti, geddirecte per i i i fusionem luminia commumcata, hoc modo veriias, fidei et visionis bealae ad nog derivatur.
Vide plura de bac verilaie apud Lessium loco c i i a l o ; item divum TbomaiD i - i , quargiione p r i ana, ariiculo priino, qui ex boc loco Dionygii probat, objectum formale ildei eage ipgaiu priuiam Vcriiaiem.
v

l l

' Joau. t.

DE DIVINI8 N0MIN1BU9, C A P . VII. PARAPHR. PACHYMERJS.

87

P A R A P H R A S i S PACHYMER^E (45).
j 1 . , , >,
,
\ . ,
' *
*
, ,
, \
, .
' ,
, ,
, .
\
, ,
.

8 1 Quooiam dixiinue de bono,de enle,de vita,age.

ipsammet boriam et auemam v i u m Deum ceiebremua
etiaui ut aapientem. Antea enim dixorit, nos a
rebug noairis ea quse eupra nos gunt colligere; Idcirco,quasi se corrigens, a i l : Quin poiiua, tanquam
oninia gapientise quse gcilicet in angelis ei bominibus est caiigam el swpra oronera sapieniiara et composilionem eniinenlem ; nulla enim raiione congriientiave concludiiur, causam etfeclivam alicujiia
siinilein esse effectui. Ex nosira itaque sapieulia
divinam sapienliam per excesgmn ioielligiaiug,

t ex effectis causam, ei non simpliciier cauaam,

ged cauaam efficiemem. Non eniin duntaxal supra*
qnam plenus esl sapienlia, juxla Scripluram, intelligeniiai ejus numemt , verum etiam eupra

, -
, , ,

, , ' \ , ,
,
*
.

,

.
, ,
, ,

omnein Mpieotiain exbrtiL Hoc inlelllgens eliam

maguiis Pauiua, communis ille ineug meique pra*ceptoris Hierotbei sol, quod Hultunt ett Dei *a\nentita esse dixil hominibui nou soluin quod noslm
scieuiia, cuni divina illa quae errare non poteai
oomparaia, error repuletur, verum eiiam quia soiemneesi theologia, per quaindam rerum nosliarum
averaionem ex privalione res divinas per negaiio
nes efltorre,cum res nogine polius ex habilibus oomineiuur : sic enim divlna excelleqlia manifegatur. IIoc etiam alio loco vocavit vira qnamdam euperexcelleiiiig uegaiioois ; nam cum omtiis babilug
per excessum fmminualur reapeclu eorum qua Ibi
suul, idcircoad opposiliooein nosiratiom illa exnegaiione dicunlur. Sic eliam exinanitionem vocant

ir

"

r'~

- -

. Dei incarnaiioriem, tameUi plena fuerU, imo 46

gtipraquam plena, lam sapieutia, quam virluie ae
aalute; quinetiam Dei inflrmliatem, crucis i r o , , pfeum vocant. Hoc igiiur niodo eiiam gluliiliara
, Dei, omocm sapieoiiam et scieiniam excedeniem
, Apoetoiusappellavit,id qtiod nobis ralioui conlra * ' riuin et absonuni videbatur; gcilicet qoomodp Deua
, in carne, vel quomodo corporaliier in cruce passus
. ', , - ail, adduceng ad verilalein, quae omoera euperat
- raiionem; myslerium enim boc sensitiuin demon , stralioiiam raiioiiibug non explanabitur, nisi fldes
* , * pracedai. Sed quod etiani alibi dixit, si vclimue more
, ( noslro ea quae supra noa euni acciperejauiiliaribus
) ' 'gensibug involuU.decipimur; curo gcire oporteat, 110
, D sirum inielleclum babere qtridem viin iotelligcndi
* ,
rea intelleciileg ( siquidein gimplicibug quibugdam
, ,
coHcepiibug et indemongtrabilibug inlelligii) yeruiu
,
iilaa rea imeUeciileg q u sub inielligeudi ejug fa , * culiatem caduni *, reg aulem guperiorea nufiquaio
. apprebendel, uiai per emiiieiilein qoaindam unio , , neni seusiHa inlellecliliaque cuucia alque iuguper
* *
molum proprium exeedal, aique ita radium queiu ' dam divinae cognilioidg accipiai. Uuiooem aulem
* noo, ul 4ta quia dicat, tniglioneni e l conlacluin vo , * ' - c^l, quod ulique eiiaiu diciiar, ut cum io progressu

Pg.

C X L V I , 5.

1 Cor.

1,

25.

(13; Vide Scholia S. Maxiori, lom. 11 cap. 7 Dc divin. nom.

870

S. DIONTSII AREOPAGITJB

880

liic aanctue ail : Quando metu tupernaturalibus , *

radmunita fuerit, sed quoniaro intellecliones infe- ,
riores sunt inielligcnie, et qaando aliqoid inielligi- , ,
, , * l u r , veroeimililer eiiam divisio qusdam unioais
ipskis menlis exislit; dum vero in se ipso manet,
,
iiidtviaus apparei: idcirco unionem vocat ataiuro
* illum quem secundum ae uniius habet, qualiier
.
enim se applical divinae coutemplaiioni indivians, immoius, non inielligens, sed integre,sectindum quamdam
iniremulaniimmobiliiaiero,dum loti limus Oei, etnonnosiri; sic enlm divinum radiutn aiiquia accipiei.
. ,
$ II. Hanc ilaqae sapienliam, qiiae non admiuil
raiionem interpreianiem, nec intelleclura compre- , ,
* ( ,
liendentem, nec sapientiam enuntianlem (hoc eenau
, , ,
eniro vocat irraiionalem, et aroenleio ac slultaro
non per affeciioaem, sed per negatlonem et per , , *)
, ,
cxcesaum, noo propler defectum), per excessum
igilur hanc laudaniea dicimtie, omnis meiiiis e l ra- ,
donisomnUqueaapientiacausam exiaiere, e i ipsiua , -
, * $|
esso omne consiliuio et scieiitiam, juxla illud : Mea
e$t teieutia, meum item cotuilium el tecurUai ; et ,
in ipsa omnei ihetauri 467
& cogni- , .
tionis abicondui * , aecandum magnurn Apostolum. Eieufm aicut aeterna divinaque viia auppediiatrix dicta eai eliam ipsius per se viiaj, e i c&terarum v i - , ,
larum ommum, sic ulique eliam omiiisapiena aa- , ' ,
pienlia ipsius quoque per se sapienliae cauaa, sci- ,
licct per $e sive in ae, ralionis eapienliae creairicis
,
omnisque tapientia? effectrix exisiit, ex qua inlel- . ~
lecliones babeul imelleciiles et inlelligenles viriules
, *
angelorum. Inlciligenlts sunl inferiores respeciu , *
feupenomm, et omnea respeclu Doi : inielleclilea
*
suni superiores respeciu inferiorum, et oranes re- * '
speclu uostri; noseriim duniaxat suraus inleliigen- ' .
tes, quia non babemue aliam iulelUgeiitiam infe- rioreiu per quam inlelligamur.siquidem anima,quse
* *
uos sequiiur, irraiionalis csi e i menlia expers. Ha , ,
beni iiaqueccelesles \irlules inlellecliones non in
' ,
divisibilibua, nos autem iu divisibilibus sensuum , ,
inatruiiicntis. Aliud enim auditus, el aliod visua, , ,
c l slc de aUjs. E l ab bis divisibilibus eensilibus re- *
ruin cognltionoin recipimu*, aut in divisibilibus . ,
qnidem ex parle cogilaiiouibiis, sed a dmstbilibus . , disciplinia aeu iniellectua objectis; boc enim esl * ,
p*r divagationet. Non enim simul diaciplinaa perci- .
pitmi*, sed tempore, ac divlsiro. Inlelligeniea vero , ' natura:, nalla-u io his omnibus communicaiionem
, babentes, una siinpliciqne lutellectione verilaiia co- , , ,
gnUtone illustraiiior. lllud auiem, sub aliquo com *
nivnl eai ejusmodi t nostne cogniiionea a rebos
, ,
diviiit collectae commane quid absirahuni, ei ab ,
illo, lanquam pnccognito, aliud i n cogoiliooem
* addaoitor: quoniatn ipaamet etiam immediata pro- . ' , ,
, ' , ,
potitiouea ac primae spocies, non ali(er oronino
, etiam ad demonstralionem coodqcent, nisi etiam
ipsae ex tensilibut divisibilibusque motiboe ad conn
.
mune quidpiam fuerint revocatae. Sicut enim i n
,
bello, dom fii fuga, eislitur airos, et poel oam alter,
, ,
et terilue, et aic do casteria et aic forio fklorea
x

$ u n t

, 14. Colosa. , 3.

*8t

D E DIVINIS NOMINIBUS, C A P

*
, ' , ;
* , ,
\ ,
, '
,
, $ ,
*

. roepdr , ,
*
' ,
.
;
,
, . ,
, ,
.
. ,
, ,
( '
T7JC ) . , ' ,
, , ,
' ' , ,
,
, * '
, ,
. "
,

, , '
, . ,
,
,
, .

, ,
, , '
. "
, , 0. '
,
,
/, , ,
< ;
, , .
' , ,
,
, , , , , ,
,
, ,
' 1 Cor. , .

. PARAPHR. PAGHYMERJS.

882

evadunl qtri anie succambebant; timiliter ta communi cognitione, divieibiiia tensiliaqiio eoilec'a
coromone quid faciuiiU Nam ex eo qitod malii
freqoeuterad igrwra aliquem accedenles calefacti
siot, eommuni nolilia acceptum est, oinnem igoem
calefaere, qua comftuni nolitia iiiformata ment
noaira, ex ea qnidpiam aliud discit; qood non batoei
locdta Iti angdia : ted ab oroni materiali, fd ett
aensibili dlvisibilium nolionnm muliitudine puri,
uniformiter rea divinas, 468
omnos quldem,
aed quas ooa nosee fas est, per divinam illusirationem intetligunt, qua illustranlur et ad ontlatem
informanlur: in bac enim sita esieorum deiformiias.
Per banc quoque divinam aapionliam eiiam animsc
raliocinandi viro obtinent. Cur aotcm non v,
seu ihulligendi, sed , id esl ratiocinandi vint
dixerit, ex abundanti maoifestum fit; omnia enim
quae hic animae norunl, per fusas raiiones ac demonstraliones, quinimo eliam per aensationes divieibiles percipionl. Intellecttlia vero anima inleltigil, non in quaiHum anima ralionem babet, sed in
quaniura raens est seu intellecius : lunc enhn i n telliglt mens inlelligibilia, quando ei animam e l
semetipsam deserit. Hoc aigniGcal quoqne dmnus
Aposlolus dicene : Animalii homo uon capit ea qum
suttt spirilui
Deficiuol ilaque animae ab unilis
iiiis et angelicia menlibus varietate et divisibilitale
omnigenae cognilionis. Deinde cum eae cognitiones,
quae secundum animas fiunc, in unum conglomerantur (boc enim esi etiam $e et
demotutraiionit) animae quoque angelis sequiparantur. ldcirco considera eiiam ut unite, ut iia quia
dixerit, iutelliganl: quando videlicel alias non per
raiionem, sed per arduum virtulique congruunt b a b i t U D i , quod utiqae prestaiiiius est, ad coguilionis
unilalem pertingnnt; sicut vldere licet ln magnis
ac divinia Pairibus nostris, qui non erndilione,
sed poritale, per virtutem ad maguaa conleipptoliooes divinioreaque, quge bamanutn caplum aupereni, cogniliones pervenerunt. A d baec nequaquam
aberrabit, qui aensua quoque ipsos exlremum quasi
quamdam divinae sapienliae resonanliam appellarit:
nam el ipsi habenl habilum quemdam, qno illa quae
iis snbjiciunluT recipiant el cognoscaot, qoanquam
corporeis iuslrumenlis sensiiivis opus babeant, per
quae anima proepicial. D&mones vero, ift quanluin
et ipsi meniem babent, ex divina sapientia eainciem compararunt; a ratione auiem aversi, nequo
id quod eraut permanentes, prolapaionem a sapienlia polius suslinuerunl. Siquidem mens dxmoniaca ex irralionalitaie ambit el affectal qualitatem Dei, sed nescii quomodo eam assequi
possil; non quod naiura ignorans s i l , sed volunlarie id quod conlra naturam esl eligat. Undc,
in quantum mens daeraonum a ralione deflcil,
nequaquaro sapiens, sed a sapieniia defeciase d i *
n o n

S. DIONTSII AREOPAGlTifi

W3

cewr. 469 Sed Quoniam ditina Sapfenlla omnis ,

\ * ,
raentie et raiionig oir.nUque gensos effecirix ct eal,
,
ei causa diciiur, quomodo ipsemet snpraquam sapions Deos intelligit inlelligibilia genailiave, ctim , \ ,
( \ ,)
nequo inielligente* babeat operationea, et supra
omnem sensum sii collocatua ? AUamen divioa s a - , "'. \
, , , ,
craque Evangelia dicunl: Domine, tu omnia nosii
Dicendum itaqtie, qood dixi gspiug, quod quua per '
privationem de Deo dicunlnr, et contraria, per ex- , ?' ,
cellenliam inielliganlur, u l irraiionale, ameitg, i n - . \ *
lactile, invlsibHe, ila ut divina niens oninia couli- xd>Taxplr * ,
neai, tecundum eminentero quamdam cogniiionem *
oronium noiiiiam anticipando, taoquam causa om- , , niam omoiaqae intrinseee noecens, et non ex alio, , , ' ,
neqne per aliquam aliam praeeisislenlem coguilio- '
nem; et ab ipso initio noscens, non ab iuiiio rerum , '
productanim, sed ab univergali iniiio Deo; quod . 0 ,
cum non satis commode in Deo accipi possit (quo- \ , ,
.
niam Deuasine iniiio esl, et plusquam sine iniiio)
correxii illud addendo: U l ila dicam. Rccte igilur $
etiam magiiug Basilius a i l , qujedam esse qitae qui- , xaV
dem priacipio carenl, sed flncm babent, ut d i v i n ,
illae creaiionit cogilalionea; ab initio eniin, ut iia dicam, apud Creaiorem fuere raliones creaiionis. ,\, , .
,
Kam idcirco dicitur : Qui notti omnia priutquam
fiant***; quorum originem novit, n o n quod ex iisdi- \ '
tcal qualia aint, uii declaravit dicens: Non ex re- ,
bus ipsis rea digcena, neque singulis secundum c u - , ,
. . "
jugque gpeciem intendcng, sed tanquam creaior
guorum operum prababet cognilionem, sciens Q
quando ei quibus modis illa s i i produciurus. Quo- *\ , ,
rum perversio et dcfectio, sive fruelraiio et iixpo- , \ \
tentia, malum iniroducil, privatione ejasquod se- , (
cundum naiuram esi, i d quod contra naiurani est ; , )

introducene. Ad boc enim lucis exemplum aiiulii;
nara hujue privatione lenebra exsistunt, et cauaam , , , \ .
babeat abaentiam naltira lucis, sicut eiiam babiius *
principaliorea aunt prWationibug, e t , ut iia quis , ,
dicai', cautse. Neroo ilaque ex bis ad lam absurdas (\
,) .
aententias abducatur, u l dicat, eiiam malorum iu
aeipso causam babere Doum, eive ipsum eese cau-
sam cur baec producanlur; jam pridemenim osten- , .
dit, neqtie eng, oeque in rebus esee malura. Hoc ,
,
vero etiam declarat exemplum. Sicut enim si quig
, ,
lucem banc visibilem mentia ac ralionig coropoiem
gupponat; deinde rogeinus ipsam, an tenebras co- ,
gnoacal, ipta autem se noase dical, eiiain antequam , .
,
tenebrae 470
nogge, inquam, non per ali , ,
quam experieniiam {quomodo enim lux tenebrag
scireiT nam gi lux gil, non erunt lenebra*), sed nosse ,
dicat tenebrag in quantom lux eat; ideoquc novii, , '
quod gi propriuin lumen coniraxerit, nemo Y i d o - , . *
bit. Ita eiiam Deus per caugam omnium in se co- , *
gnilionem babet, quod experientia eam fcoin- . ,
paraveril (tum enim Deua cognhione poslerior i n - ' , '
venirelur), aut aliqtio lempore noa cognoverit. ; ,
. ,
Noia aulem, lenebraa esso effectura qui ex dcfcclu

e s s e n l

1 Joan. , 20.

Daiikl. , 42.

S85

D E

DIVINIS NOMINIBUS,

VII.

CAP.

PARAPHR. PACHYIIERJE.

886

ol , ' lucis exsislit, qupd eat conlra Mamcb9C03 Ilinc

, probai, secundum unara eamdemque cognitiouera
Deuirt noase e l eeipstiin etomnia, atque adco eiiam
. ' 0
iinraaieriattier maierialia, ot divisa indiviae, m u l ,
taqueunile; aiquidem imroaierialia, et individaa,
, , ,
. et uniu', et simplex est notiiia Dei. Cum dixerinius,
' , Deum in uno, scilicet in una aimplicique creandi
faculiate , diversa condidisae, sic e l tu uno, sive in
;
ona simplicique cognilione, diveraa cognoscil; quinimo etiam largitor est omnia cognitionis, per
quam aliquis e i se e l alia cognoscil. Non ergo Deos aecundum aliam quidem cognilionem seipsutn cognoscet, aocundaro aliamvero creaturas. Cum iiaque ipsa omniuin causa seipaam eiiam a seipsa cognoscal, quaitto roagis cognoscet ea qtiae a se promanant? vefumlamen sui ipsias, el non scieniia
eorum qua sunt. Infert igiiur a m i n o n , angelos eiiam scirc sensibilia, oon per sensue illis inhaerondo, sed per virluiera irauscendentem, iis attendendo. Qui enim coram Gedeonc ignem in eacrificium ex petra ejiciebat, non percepit eum sensu, sicut nos, ignem comburere, sed sublimiori niodo,
et secuodom deiformein suara virluiem. S i iiaque angeli nobifiori roodo quam secundum sensum seneilia cognoscanl, quanlo magis Deus imraaterialiter maierialta ?
1

. , . Ad hac qareril, ,|Uomododicamur nos nosse

, , \
Denm, l ea quae intelleclilia sensiliaqtie superanl
eminenler. Verum ulique dicit, Deum nalura sua
. ,
ignoluui exsislere,sed erealuraruin pulcbritudinem,
, '
generalionis auctorem, id esi eoruin qure producla
, ,
sunt, conditorem , ostendere; siquidem rerum
,
creaiarutn dispositioncs sunt unagines qoadam ac

similiiudinee eorum quaa in Deo sunl exemplarium,
,
ac creandi ralionum, secundum quas omnia qua:
,
exislunl in ipao producia suni; sicut 471
etiam
" iii Apocalypsi Joanuis tbeologi et evangelisia nar ,
ratur, qood omnia eranl et fuerunt; quia eranl
, exemplaria rerumcreataram, quorum iraagfnes sunt
.
creaiurae perfecliones. Io ommbus ergo creaiorts
, *
Oeus cognoscilur. sicut artifex ex Tebus arle factis,
1

* , ,

secundum s o b s U n l i a m vero a b o m n i b u s omnino se-

gregaiusest: atquecuiti hinc sit ignoius, ex iaiitis

modi ignoralione dignoscilur; quinimo ex contra,
riiscognoscilur, diciiurque tain perpositionesquam
. ,
per ablationes. Quamvis euim antea dixerii de Deo,
, , ,
neque tacium esse, neque nolionem, neque ratio ' , nem, neque quidquam aliud; veromtatnen quando
, ,
bsec positiva convenienii modo inlelligimus, etiam
, .
, baec ipsius esae diciinus, ei non ex nobis ad fpsuni
transferri possuni. Iiaque lacius quidem nobis ad
, Deum non esi, sed lactus ipsius ad seipsum dice* * ' ,
, ! - lur, sicui eiiam cognitio nolioqtie; negationes
'. vero eliam in nobis ponentur, quoniam supra omnia ista Deus e s l ; el non polest ex his a nobis hi
,
, , , lelligi. Idcirco eliaui ex omnibus a nobis celebralur
, * secunduin omnium proporlionein, ex enlibus lan - quam ens, ex vivenlibus laiiquaui vivena, ex sapien, , , , tibus tanquaiu sapienlia. Et rurauin est divinis , sima Dei cognifio, quae per ignoraliouem cognosci ,
lur aecuiidum aupramenlalem onionem aique con junclionem, sicui ififert quando, inquiens, mens a
, , ,
rebus recedens, et semetipsam deserens, desoper
. ' ,
fulgenlibus radiis unilur, quibus in illo inscrutabili
^^ ,
fundo colluslraiur; iode videlicet et ibi sic fil i l l u , , ,
slralio, quando ibi manens, omnia e i aeipsam dcse' ,
rens, inde illustraiur. Mens atitem seineiipsam
. ' ,
descril, quando prorsus cessat ab omui pro))rio

887

& DIONYSIl A K E O P A G t T A

rnotu, omtttooqae immobllis eat, m b i ! babona tut , ,

proprlum, neqoo eui compoe exsiaten*, aod penilus
, ,
eat divini illhis arcaui, quod eliam alibi inloriori- \ ,
laiem tppellavit* Nibilotninas etiam gecujidufn

aUam rationem, videlfcel flclionis , u i djtebamog,
,
ex Omnibtig eogueadtur non aohnn vt cauaa pro- .
ducttonlg, verura eiiara conjunttionia eorum* atqne
, \
semperfini prioniro goqueniium principia eonne- \ ,
ciene;; ntrilum enim modium rernt erAatartjfn va- .
ctiuiu, in quo eit aliqna ereatnra; univereuw
, ,
eidm rebtis plenom eat. Eliamsi aerem ilixeris, l a -
mon et ipse crealura e i i s t i i ; secandum hoc eiinm
cooepirartfo in uoiverao dicitur quaai consensio. Sicut iiaqne in animaN conspiratio e s i , cum gumil
e i l i l
viva Omnla membra gpirant, eic
universo coiiaeugio exgistit.
| IV. Motodicit eliam, qnomodo Deus Yerbum
f IV. "
seu ratioceI#>reUir,'non gotara uiiqoe juxta p r a - ,
dicla, qtioniam ex effectia tanqaam cauga cognoaci- ,. (
tur (ipse eitim omnig raiiotiig et gapienlis largilor
^ ) '
1); sed quia causaa rernni omnium in se ipso
habei: raiiouea eniat omnia nature in ipso giiut
,
lanquam in eauaa otnnis ereationig; ideac namqne
et exemplaria nobalia in alio ged cum xleraa* r a - , ,
. ,
tfonegsLat, in ipeo exgJglunt. Dielt aulem ipgnm
Verbom, qnodetlam peir omnia gine impedimento ,
perroeei, omnfaque eiiam ugque ad extrema perva- \ ,
,
d a t , uti etiam ad Hebrcos ait Apegtolue : Vivut
snim setmo ti ifficax *, e i qusB geqtmtilur. Ac p r - . , *
, , *
ertim, quia gupra omoem gftnplicitatem gimplex
eet, et a b omni mateti* libemm, aumpta Biir.iliiu- '
* , ,
dine ex vcrbo nostranun cogilaiionum ; quoniam
, . ,
verburn qtioque nostrum quando noo scribKur, ab

472

omni materia liborum egge constaf. Quomorip veroC

etiamgiinplex, uiique dket aliquii, comex elementis et gyllabia coogiel? Verum noo dicinaug verbuin
quqd proferiur, ged verbum internum, secundtiin
quod eliam raliooaiea dicimur. fijc Deug Verbutn
cum git ipga qdoque veriiag, meriio eiiam cal i n fallibtlig omnium cogniiio. Quid ail auiem cognilio, slaiim gubjungit diqons: Divina fldea, quae eat
conatatia 8deJmm Armameniom, fundang illos in
Vriu(e, aiqao in ipgig veriutera, ita ucfidea vjeriialia qofd onum flat C Q I D credofitibug; non secua
ae in igoc ferrum quid mium fit cum eo, eademquo
opemtur qaae ignig. Idcirco lam fideg quani credenles operari dicilur: giquidcm credeniea simplicem
quamdani cogniiiouem faabent minimt divUam,

, *
; "* , *
, * .
, ,
.
, , , ,
,
,
,

,
.

, ,
,

ininimeque dubiam ; quoniam cognilio reg cogniia*

CQM) cognoeceniibug unit, ignoralio vero ignorami
exgigtil eauga difigioidg; giquidem ignorana mentem babet iocongiaolem, e l in mulia divisam. Eum
iiaquo qut credit in verilate, oibil a fidei domicilio
ac fundaroeiito dimovebiU Qui itaque, juxta Aposiolura r , io tenebrjg ignoraniiaeexgistii errore ipso
flucluang, circumferlur oroni venio nequitiac hoininum, gicul iiU qui in raari lorapftglaie agitanlur, el
exialhnant Gnosticos inganire; sicul eiiam Feslug
Paulo veritaleui prxdicanti aicbat:/mi, PauU .

,
.
.
,
, , , ,

', .

,,

' \

* Jkbr. -, 12. Ephcs. , II.

* Act. , 2 i .

, ,

'

8S9

DE DIVINIS NOM

IBUS, CAP. 11.

800
Cbristiamis
aulem
vere
gnoslico*,
utpoie
tero
Cbp, ,
' , 4lum cegno$eeo8, e i 478 P * iptuin Dei cogntlio . * nem, unam, inqaam, veritaiis cognilionem poaai , \ dena. Untro aulem vocavil fldoin nottram, utpot*
. tifuplicem et iniallibilem verae praidicalionis cogniIkmein babeniem* st quidein exira inumlum po ,
aita, cum mitiimo voraelur in jmindana iniidelium
,
acienlia et errore, aeipaum auiem cogiioscit ao, \
brhim, e l a inaliivoga Hitideliuie liberaium; jdco* \ '
, \ * qiie quolidio pro xeriute moriuniur, non laniutn
, \ usque ad moriem, in diea piopier veriuiom periclilanles, acd eiiam seraper ignoranti* morienies,
, ,
cogniiioBi vero viveuies, e i CluUiiani comprobaii.
- .
r

H'.

CAPCJT V I I I .

, , ', , ar.

polentia juniiia,
t

talute, redtmplione; ubi eiium

4. iiucqualitute.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. , quomodfl Deu$ qui $upra omturh viriutem ac potestatem, etiam virtus au potettm appeiletur.
II. Dictt, Deum virtniem un potestntem nnncupari, eo qnod omnipolent ail, omnii tiriutis ae sialii auctor. III. Ottendit, quomodo divina omnipotentia cnncta pervadnl. IV. Uanc angelis emtrem vtm ae
poU$!atem qua pollertt, imperliri. V. Similiter homine*, animalia, catteraque omnia corroborureei in $tatu
tuo contervure. VI. Demonsiral, $umm<e ttu potenlicc, quod Den$ *emeiii>$uni nepare non pottit. VII. Tradit,
% Den$ etiam juslitia appelltlur eJHtque munus expleai. VIII. Cur Detis reltnqnal in hoc mundo $#
affligl IX. Unde Deut etiam talut nuncupelur ac .
t

i.
'
Q
oi , , , ,
.
,
,
,
.
, ;
' " :

Sed cum divinain veritaiera ac eupraquain aapienlem aapienlian), ut poieatiain quoqqe el jusiiliara iheologi collaudent, nec non ipsam quoque
saluiem ac redempiionera voceni; agedura eiiam
ltaec Dei nomina, quoad posslmus, euiiclccmus.
Quod Deus quidem, deificatiouis princeps, supra
omnem polenuam feraiur, et omnem poieiiiiam,
quomodocunque esi e i excogilaiur, exsuperet, nou
puto ullutn ex iis qui i n Scripluris divinis alli sunl
el ediicali, ignorare ; mullis enim in locis Scriplura
c l doininalionem ipsam esse iradil , e( ab ipsia
supracoelesiibus poientiis separai b Quoinodo i g i lur ibeologi lanquain poienliam laudani, q u s exira
omnem poiemiam posita esiT aui quomodo in ea
uomen polenlisc accipieniua ?
e

, ,
,
,
,
, '
,
, , ,
*
'
M

II Pelr. .

Dicimus igilur, Deum esse poteniiam, ut qul pra>

babei in se ei aupra quam babeiomnem poientiam;
474
oiunis polenliaa aucior, 01 u l omnia tnflexibili el incircumacripia poienlia producens, c i
ut auclor Ipsius esse poicitliac, tam universalis
quam cujusque parlicularis; et u l infiniii-poleus,
non solum omnein poientiain producendo, sed eiiam
supra omnem poteniiam, et supra ipsam per se
polenliam exsislendo; ei quod desupcr possit iunuineiabililer infinilae alias polcnlias producere; e l
e l

u l

Paal. xxui.
VARI^E LECTIONES.

, S. .

5:, S. .

36

, S. .

892

S. DIONYSH A R E O P A G I X E

891

quod iitAnittB infinilo numero productw polcntia

miiqnnm qucanl supraquam itilliiitara poieiuia
cjut polcniificrc cflcclionem liebciare; qiiodque
ineflabilii c i incognoscibilrs c i iucxcogiiabilir s i l
omnia iransccndens ejus poicnlia, quae exuberanlia
poieatatis polentein rcddil infinnitaiein, cujus extrcnios qtioque tcrminos continel pcnelratque, siciit
in i U qua senstim valdc fcriunt videmua, praelucida
lu.niiia bcbcles qiioquc videndi facultates perelringcre; ol ingenlcs aiunt sireprtue audieudi qtioque
sensua, sotio capiendo panjm idoneos, peiioirarc.
Quod ciiini pcniius non audil, jam non est auditus;
itcquc \isns, quod ccruii omniiio.

*
\
,
,

\ ,
\ * ,
\
* \ \
\
.
* **
9 1

.
llaec igiuir polentia Dei inflniti-potens ornnia '
qua; sunl meat el progrcdiiur, nibilque eorum qiue ,
sunt sic omnino nudalum esi, quin aliquam poto- ' ,
, &, ,
aiateni babeal: quin polius poteslatcm babel vel
* , ,
iiiteHtgeiitem vel raliociuantem, vel scniieniem vel
,
viventem, vel propriam substaniiae; el ipsum esse,
.
si fas est dicere, polenliam, habet ut sit ab ipsa
supraessenliali polenlia.

ip*a suni detfonnes angclicorum ordinuni

potcnihe; ex ipsa quoque babenl siaitmi i m - *
niulabilem, nec non omnes snas spiriiales ei i m ,
mortales ac perpctuas raotiones, ipsamque constan- , ^ , iiam bonique appelilum, qui minin non possit, ab , *
itmnensa* bonitatis potcntia recepertint, cujus mu- ,
nere babenl, u i c i poeainl et sint hxc ipsa, sempetv
, ,
quc essc desiderent, ei td ipsum posse desiderare .
acmper possiu:.

Porro indcficicnlis islius polentiae munera in
bomiiies quoque dimananl, et in animalia ct
planlas, lotamq-jc naliiram universi; corroborat
cnim illa, quae uniia sunt, ad mutuam amicitiaro
ac commuuioiicin, c l qua? disliucla suol, u l secundiim suam quoqtic ralionem ac deftnilionein i m |crmista qnoque ol iiicoufusa consislanl; nec uon
universi bnjus ordincs ac direciioncs in bono pro- D
prio conservat, aique immoriale* angelicarom uniaiuin vitas invioiabiles, et eoelestium luminum
475
*idcrunique subsianiias alquc ordines e e m t
imniuiabilcs, srcculaquc ut csso possint indulgel;
icinponim quoquc circumvoluiioiics progrcssibus
quidem dislinguit, rediiibus vcro colligil; c l ignis
ircs incxslincias facit, nec non aquab fluenta pcre u i i a ; acriain qiioquc fusioncm i c r m i n a l , aiquc
lerram supra nibiiuiu iirinal, cjtisquc viviflcos parlus incorruplibilcs cuslodil; quin ct clcincniorum

'
, , ,

; ,


" ,
, , , ,
,
,
*
, (& , ,
' ,


%

VAIjJ.L LEGTIONES.
9 1

, ,

* 3, . * .

* ^, .

11

., S. .

8*3

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. VIII.

& , \ \ ^
,
* \
, \ , \
,
\ ,

\
. \, ,
.
k t

804

iuter se congraentiam alque lemperiem Incoiifusam

iiidivisam senral, aique anima? et corporis nexiim
coniinet, siirpiumque alirieea auclricetqne virea
aasciial; nec oon essenlialea rerum omnium facullaies et indiaaolubilem toiiua univerei tuelur manaionem, quin et Ipsam quoqtie deiflcalionem pra>
aiai, e i virluies ad eam reqtiisitas llt qui deificandi
auni prabet; denique nibll eel in univeraum, quod
omDipotenlia tuiela et conversaiione divinae poieiii\x privaiom s i l . Quod enim tiniverse nullam babol
poiesiaiem, ncc est, nec q.iidquaro e t i , nec eit
fuudilus uJluo ejue trftus.

VI.
\ * A t q n i , inqtiil Elymas magus : S i omnipotena
, ett Deus, qiiomodo a ibcologo veairo aliquid oon
* ; ( posse dicitur? lusimulat auiem divinom Paulum,
, . diceniem, non posse Deum aomeiipsum negare .
, ^ \ - Iloc auiom dom propono, vebemenier nieiiio, ne n i
, aioens videar, qui ludeniluiu puerorum atructuras
arenaceas ei iuflrmas everlere moliar, alque ad
\ \
, \
bujus loci acopum, tanquam qui atlingi neqoeat,
\ * quasi collimando conniiar scnsum ejua ibeologicum
* aiiingere siquidera sui ipsioa negalio, eal a veritaie
, \ prolapsio; veritas auiera eai id quod e a l ; et a ve. , riiaje defeciio, eai ab esscndi aiaiu diraoiio. Si ita , " que vcriias ett id quod esl, negaiio autem veriialift,
, , est ab essendislaiu prolapsio, uiique eaeendi siaiu
, , \ frusirari Deus nequit, neque poiest non eaae; ac
. " G quis dical, non poleai non posae, ei nescire nescit
, - per privalionem. Iloc aapieus tlie non iiilelligeiis,
, , ! aihleias imperiioa iiniiatur, qui gaepemimero iuibe, , \ - cilles aibi adversarios proponuui, el dum videuiur
*** , \ sibi cuin abseniibus illis ioniler in umbra dinticare,
aeremque cassis iclibua conslanier feriuul, exiali ,
mant se ipaos adveraarios scos superasse, seseque
, \ , . Jam vicloret jactiianl, cutn robur eortiin nondum
" , babeant exploratum. Nos aulem ad tbeologum, in
* , - quantum (ieri pole*t, collimando ccllaiidamuaDeum
, \ , pnppotenlem ut omnipoieiilem, ut beatuni, aolum , ' que poteniem, utpote qui poiestaiis
\ , \ principalu ipalmel .xlernitali dominelur, uullaquu
nnquain re fruairaiua; quiuimo, u l qui deauper
,
babeai el prebabeal oronia quae aecundum poiei\ , \
liaro suain sopraeeseniialem exaislunl, otnuibusquo

rebus, tam u i esse possint quam uc sinl, secundum
.
ufflueniiam auperabundanU* poteslatis copiosa fuaioue largtatur.

476 *****

VII.
,
juBliiia antem m r s u s laudalur Deus, quod
, \ , \ , \ omnibus, ut dignum e s i , tribnai ei congnieniem
, \ , \ \ niodum, ei pulcbriludinein, et coiupoeiiionem ordl1

c 1! Tim. , 13.
V A R L E LECTIONES.
' , .
, S,
* .
,. * .
M

:.

v l

. S

S.

DIONYSH AREOPAGITJB

896

nit ct dispoaitionem; ei omnibns disperlial, ei s i n - A gulis ordinea prantittiat, sccundom veram et jatlis*
siroam pfaescHplionein: ei omnibus suae cujusque
aclionis auctor sit. Omnla enim divina justilia ordinat, et deierminal, omnlaque ab omnium mislione
el c o u f u B i o n e libera servana, cuique convettientia
rebus omnibua t r i b u i t , prout cujtisque congrtrit
d l g b i l a l i . Etcnim si baec recle dicimus, i i qui di?inam jusliliam cavillantur, dum minime advcrtunl,
fcnam ipsi injusiiliam manifesto damnant; aiunt
Oiiim, morlalibus debere inesse immortalilatem, et
rebua imperfectis perfeclionetn, iisque qua3 s e i p s i s
moventur aiiunde molam neceasilatem, ac m u i a b t libus.identilalem, el imbecillibus perflciendi poiestatem, itero ea quac temporanea sunt esse perpet u a , ei imOiuiabilia quoa a nalura movcniur, et
temporaiieas Y o l u p i a l e s anernum perduraro, atque
universe i l i a quae aliorum aliis ailribuunt. Sed
sciendura esl, divinaro jusliliam hoc ipso revera
verain esse juattUaro, quod omnibus quae sua auut
iribuai pro merito singulorum, alque naiuram cujugquo io ordine propiio poieiuiaque custodial.

, xaV . ,
, ,
. ,
,
&
, , , ,
,
, ",
,
. ,

,

1 1

f v

VIII.
At d i i c r i l aliquia : Non est Juetiliae, permil* - ,
tcre viros eanclos auxilio destituloa a pessimls
| , ,
q u l b u s q u f t conculcari. Cui respondendum, quod si
0, ouc ,
quidem i l i i , qtios appellae saaclos, lerrena diligunt ,
quae ab amatoribus rerum materialiuni ambiunlur, . *
vcl boc ipso jam a divino amore penitus exciderunt. , &
Neque sane iitleUigo, q u a n a m raiione sancti dici
, '
poasint, qui res vere amandas et divinas c o n l u i n e .
liis a f f i c i u n t , d u m eas rcbus fugiendis et abominan- , ,
dis, quas nefarie inseclantur, minimc praeferurit.
. " Sin aulem ea quae vere sunl amarent, gauderenl
, , ,
tilique, quod voti compotes fieri possinl. Nunquid lunC magis ad angelicas virlutes accedunl, cum , ,
remm divinarutu siudio, qiianluni p o s s u n t , a ma- ; "
lerialium
affectione recedunt, et ad boc viri,
liter excrccmur pericutis quae honeslt caasa sub- ,
cunt? Itaque boc vere dici polest, diviuse jusiiliae
^ ", ,
magis congruere, u l nunquam paiialur p r o b o r o m
, , * virorum virile robur rcrum malerialiuin largiliont- ,
bus enervari atque emolliri; q u i n polius, si qufc id * .
teniaverii, cfivinis auxiliis sulTulios in pracclaro lllo et inconcuseo stalu solidare. nec non persevcrantes
pro meritis reinunerari.

477

IX.
Ha eliam divina juslilia lanqaam omnimn sa- D
liis celebratur, quod propriam cujusque rei puram ab a l i i s essentiana ordiueinque coascrvet ac
lueaiur, nec vora eausa s i l , ut aciionem
qitseqtie suam universa proseqnanlur. Si quis vero
saluteiu laudei, quaienusarebusdeierioribiiscuncta

-
,
" ,
.^. ,

LECTIONES
, S. .
, D.
* , D.
, S.
.

66

56

" * , S . .

897

D E DIYINIS NOMINIWJS, CAP- YIIL

CORDERll

NOTJE.

898

- snlubriier defendii boncnos lanqoam oiwrigen&aa ,

lulia landalorem, admiuemue potematque, u l illam
- priroam onuiium aalutem aiatuat, quas oronia aic
, ' \ i m m n u u et inconcaaaa serval, u l in deieriut non xa\ ^ , quain vergant; ot inexpugnau hiviciaque suis qiiav
xaX , que raiionibus dislincla custodil, oniuem inaequa , \
liialem el alieuani actionem ab universis eliminane.
\ alquo cnjualibei proporliones ila cenflrmans, u l in
, coulrarium neque muiari poseinl neque iranaferri.
, .
Quin et hanc saluieai nequaquam, praler sacne
tbeologiae proposilum iaudare qnis p o a i l , tanqaam
,
qiuc reg omnea, proul cnjusqoe rei qoae servanliir
, - naiura feri, a bonomm suorunf amiaaione l i b e r e i :
, * - unde lb(H)logi quoque illam vocant redemplionem,
* - iu q H a n l u m n o n sinil ea qua vere aonl in iiihilum
ol , \ ' relabi, e l ai quid peccatum sit, ac practer oftlinem
$ - erraturo, ex quo bofiorum suorum aliquod deiri, \ mentuin pasaa sit, perfeciio illico quoque jacluraiu
, \
illam e l imbecillilalem privationetnqiie reaarcil, id
, - quod dceal aupplens, ac palcrne reiniaaionem do6, , - naas, et malo erigens, kno polius itv bono collo, , - cana, aique bonutn quod effitixeral adiiuplona, o r , \ * - dinansque et exomans id quod iiiordiiiatum erai
, e l difforme ila u l redinlegret omnirio et ab omid
, \ , - labe liberei. Hoc quidem de !iis dicium ac de justi , , , l i a qua omnium xqualilaiem dimelitur et deflnil,
. omnetnque iDaequaliiatem, quaa secundum priva , ' Uonem qualilatis iingulorura aumilur, exiermi , - n a t : inaeqoalilalem enim si quis accipial e l lnler, * - preielur differealias, quibus res oranes inler 60
, , distinguantur, bujus eiiam cusloa el conservalrix
, esl jusiitia; cum omnia iu oinnibus 478
permista
, confundi minime paiialur, aed ea qu sunl omiiia
, - cusiodial aecuudain suatn quaeque speciero, in qua
' ,
esae dcbeot*
.
17

ADNOTATIONES C0RDERI1.
1. MuUhemminiocUScrtptura elc.Nutet
Lessius lib. De perfectionibu$ dkinh , cap. I, plosquam
Sepiuaginla locie vocari ommpoUntem. Idem niultis aliis iocis diserie asseritur, u l Mallb. ix : Apud Deum
emnia potsibilia itint; Marc. x : Omnia poaibilia tunl apttd Deurn, e l c ; Luc. n : Non ett impossibile apuu
Dium omne verbum. Hinc in Symbolo, Unquam praecipuuni fidei fundameiuum, articulo primo dicitur :
Cudo in Deum Patrem omnipoientem, e t c , quia praecipua relfgioHis noeira? dogmaia eo uiilintur, v. g
dogma de creaiione mundi, do ejuadem coiiservalione el gubernatione, mysterium lacarnaiionis, Eucbarisiiae, reaurreciionis, visionis beatiflcs, ct similia.
Noianduni iiem ex eodem Le.^io, apud sanclum Dionyaiiiin esse duo nomina quibus explicaiur diviiia
poteitlia, nempe et ; quae eisi abquando pro eodem accipiaiitur, e l aigniliceiit
idem quod omnipoiem, lamen apud Dioitysium aignilicanl diversa, et diveraia terbis explicanda, quoit
iuierpretea, qui ex Graco verterunt, non videniur adveriisse. pra^rie verti debel
omxipotens de quo agil Dionyaius boc capile; yero Otnuitenen$ u( paiei ex Dionyaii declaralione
qttani habei cap. X , iibi agil de boc iioiiiine. E s i auiero iuter b:ec nomioa divina bgec dislinclio, quiwl
heus dicaiur omnipouns, Gntce , qtita ipse est aucior orimia poleniise, ei omnis poicnlia ae
vigor qoi eat iu rebua crealis, ab ipso eat. Secundo, ipae omnta poteat, c i sua poientia omnia produxil, e i
alia sine fino, inflniliea iiifliiilo <uli boccapiie d i t u Diouyaiua) poieal producere. Upde vocal euon , id esl infiniti-pvUntem. Dicilur aulein omniteiunt, aeu , quia^omuia producla r o n i u i e i ei con8iriugil, ue posatut diffluere; ei muiidi parles coiiiiiioi i auo ordine et silu, ne possil earuiu
ordo e l connexio dts&oivi. liaque dicilur ommtpQitni,
tauquatu tuiuiuiu trealor; omniieiuni Vero, U n quam oiniiiuiuconservalor.
llLDicimui
igitur Deum esu potentiam, ut qui prathabet, eic. E x bia (inquit Cypariaaiolu* docade5
t

YARIifi
9 1

, D.

1 1

, 8.

1 1

LECTIONES.
,

, S.

699

S. niONYSH AREOPAGITA)

900

eap. VI) palel, quod potenila Dei poieniia effectrix, qua? omnem exeopemt potenliam, qna? esi unum et
aiipraquam subataniia, qu omnein poioiiUain iti ae praebaboi, ei suprababtl haec omneni poleaialeni,
tam generalem quani parlicularem, el ipaani illam per ae polentiam cogilaliono ab&lractam, ex iis q u a
stint, sectimluiu siiam itiflexibilein et incircmnscriptam poteiiliatn, producll, el facil exsistere; e i e x
ipaa etiianaiione q u a in uuivcrao cerniuir, auppeiil nobis faculua Deum ipauro poienikam nomiuandi.
$ III. H<ec igiiur polemia Dei infiniti-polcns, in omttia quv tunt, meat, elc. Ex bis (inquit ibidem C y parissiotua) poiest quis percipere proprieiates ejua. Cernitur enim queuiadmodum in quaecunque pervadit, e i sl fas eai dicere, ipsuin ease, e i quod eat nmverauui esse, <|uod s i i , poleniiam babet ab ipsa
potenlia quaeeupra siibsianliam esl. Igitur ei eese opus esl poieniia; sed rpsuin esse polenlia eat
verum lanquam in subjecto esl poteniia. Preierea inest proprieias supraquam posse; aiquidem potenlia
supraquani poietis Dei, qui, esiaupraquain subslanlia, iiiclidil nobia intellocium possibilem, u l qui euin
prodtixil et creavil, sit supraquam poiens ad producendum alias poienlias, diversas ab iis quae sunl, inttiiiieiiifliiitae,eiquod infinitje polentiae in inliiiitum producUe, crealionem stipraquam inflnitam poienlificaa
poiemtae ejus retundere minquam poasunt. Si igiiur poteniia osiensa non baberel potentiam has polenlias recipieiidi nuiiqiiam proinilierel Diunyaius, infiniias illaa poleniias. a potenlifica polenlia produciae,
|>68 aciioneiu cjus obiusain reddere. Quare evenit u l poieiuia bouo appropinquel; quia sicut nihil
csl expers boniialis, iia neque poleslalis.
$ IV. Aiqui inquit Elymas, eic. Pulebre osiendil contra Elymam, Deiim seipsutti non posae negare,
posse iueiitiri et siradia, esae impotenliae, sed infiniiae polentia? arguiuemiim. U l i quoquc probai
Tbcodorelus, dialogo lerlio conira Haresti : < Multa, inquit, lalia reperiunlur impo&sibilia esse o m n i |K>ietili l)eo; veruiu boruio qtiidpiam non posse, inGnibe poieniiae siguuiu est, imbecilljialis indic i u m ; posse yero, uiique impoleiilia?, non poienliae. Quomodo boc dicot qtioniam 479
unuiuquodque
coruiii Dei uumtaiein imiuuiabilitaieitiqiie deprsedicat. Bonum, enim uialum fleri nou poase, supereiuincnliam denoiai bonilaiis; el juslura nunquain posse fieri iitjusluro, oec veracero raendaceui, boc i a
vcrilale alque justitia alabiliiaiem aoliditalem^iu; demonsiral. Suuiliier lux vera non poleal lenebreacere,
ncc i * qui esi nonesse; siifliciena eniin babelesse, aique immuiabilis lux ex&islit. Sic ei alia c u n c u
perlusirans, ilbid non po$ie comperies suminain poieiiliam signilicare. Ha quoque in Dco talta non pot*4
divinus Aposloluael iniellexil ei posuil, noiiiiunquam quideiu diceus : Impotstbile est menliri De*m+;
iion iuflrnuim illud imptssibUe, aed valde putena osienuens alibi vero acribens : Negare uipium non potest . Hursus ergo illud non potett iuUniue est deuioiit>ira(ivum poieuii*. Tameisi enini, itiquit,omuet
koininea ipstun negareiil, ipbe beus bst, el a propria excidiluaiura; uaai iucorrupiibile habei ewe, u i i
signiflcal illud : Negare tip$um non potetl. lledundaniiaiu igitur indicai poleulia3 ilfa iu delerius couiiuulalionia impoientia. Hoc iuodo niuUa l)eo suni iiopossibilia, e i quideiu l o i tantaque, quot quauUquo
sunt divinaj tiatura* conlraria.
J V. juitiiia auitm rurms laudatur Deu$, ctc. Non quod ipse sil cognilus jualitia (boc enim, inquii Cyparitsiuius supra cilalus, nequeetfari uequeiiueUigere possumus, sicul tuagiiiludiiiis ejua eai liuis ei inieilectus ejus est numerus), sed cogiioacitur juatilia ex jusiilia qtiam produxit in nobis, nupoucus singulis
rebus ordinein el descripiionem, ei caetera omnis jusiiti poudera. Juauiia enini Dei, qux justa esi, ei juii*
lias diiigil, uniuscujusque eorura qus sunl ordiueni debiiit, ei producii etpoidi secuudtuu propriaiu aciionem
e i secundun supraquara infliiiiam jualiliam suaiu, unicuique jusliUac ab ipao producia; virluieui iudidit,
reddeniero omnibus pro digniiate vei propriam actionem parlium auiuiae vel iuediocriuieio inier p l i u
ei minus, vel appeiilum Ihbaeniein scquahlalein, vel rursus babiluiu prospicieuleiu uiilia in coimnune,
vel scienliam euruin quae sunl tribuenda, ei qua? nun iribueuda, vel neutruui; e l sewel dicaiu, niftiil
reliquil bine bonore ju&lilia? a ae producis, quin polius otnttes capilloa capilis uoslri uumeral, e l paa*erem duoruiu assiui noubiuii iucidere in laqueuiu aine jusiissiuia volutnaie aua' ; e l iujusiiiias nowraa
qua: dicunlur, CQnvincit esse aberraiiones nosiroruiu desiderioruin. Guuctoa vero jusiiiia aua impiei^el
uibil eorum quae sunt, iu re ulla juaia ejus eaiuieei conaervalioue privatum e s i ; uude videtur imbi v a lere illud pervulgaiuin: lnjuriam quidem iacere oinues, uulli ven iujuriatu lieri. Qualeiu auieni aequaliuieio et debituiu juHiiiia retpiciat, et quouiodo bsec iu Deo iocum babeaul, vide iu Leesio bb. u u Ut
perfectionibus divim$ cap. 1 el seqq.
9

PARAPHRASIS P A C H Y M E R ^ (U).
11. Caelerum c u m Ibeologi Deum supraquam sa- I. ** &
picuiein veriiatcui, eiiain virlutein aeu poieutiaio
\ , \ , (
ei juaiiiiam et aaluieni et redempuonem voceni,
, \
age eiiam hxc divina nouiina explicemus, praRsup* , ,
posiio Deuui siue coiupareiione excedere ouiuetn
\
potentiam, qu vel cl vel excogitari polesL Noit
\ . ,
dixil, iuUllectilem, natn ei angeltc* vinules iniel- ( ,
kciiles exaisluntt quibua Deum ease superioreui,
, *)* ,
maoifefluro e t l ; aed eimpUciler, excogiubilem, a c
* "
ai d k a t : Qualemcuoque quis poleniiam cxcogiiare
, \ *
poait, Deua lanieii ipaam aiue comparaliooe exce- \
dit; siqaidera Scrlplura quoque Deum Dominuia
, \ , ,

f iriulum seu potesutura vocaui, j u x u iliud : Do , \, y

< Hebr. , 18.

II T i m . , 13.

' Maltb. , 29.

( U ) Vide Scbolia S. Maxiuii. toui. II, cap. 8 D< divlnli nominibui.

901

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P .

III. PARAPHR. PACHYMER/E.

90*

' I minu$ virtutum ipu ctt Rex glorias ; c l : Dominug

virlutum nobi$c*m, $u*ctptor no$ter Dems Jacub *.
.
9

8 II. Quomodo igilur poieniiam t b omni poien| II.

tia exempia noroinabimus? Dicimus, Deum dici
; ,
6 , firiuicm seu poiestaiein, lanqnaro prvbabenlom
480
conlincnlem omnein poieniiaro, ei. lan, , \
qiiaiu causani oninie potenii, ct producen , ' lom omnia aecundum indecliuabilem virluiem;
- non enim ad virluiem inclinattis creal, sed i m . dxMror , mobilis el inflexibilis exsistens in propria virtule
producit; non eiiim inclinaiur quasi poiena ait in
,
, - aliquo. Vel dixit, id esl a proprio faaligio
niiiiiine desceiideutem, et quasi ipsiusniet ease vir, ,
itiiis causam; quodque s i l infiniiae poientias, non
, ^ solum in virlule oinni' produceuda, verum ctiani
quod sil supra omneru cliaiu ipaaramoi por se vir * ^
luiein, exemplarem, inqitam, virluiis ruiioucin; ei

, quod potens sil plusquam inflnities inOiiitas virmie*
. prodticere, et nunquam vis ejus in iiifltiiiie eiiam
viruuibus cceandis valeai hebeiari,ei quod inexpli*
,
. , cabilte el inexcogilabilis s i l virtuiia ejus exceJlentia. A l quomodo sit iuexplicabilis, aiquideiu non
;
babuil virlutem ut non conciperelur ab aliquo, iriai
,
per poieHliae abundauliain et iuibecilliiatis robora liotieai? Imbecillilateiu aulem vocai materiaiia
, , , bsec el lerreua corpora, qtuc eiiam oxiromi vcsii - gia d i t i l , quod remisse ei pro captu suo diviuatn
. " * - virlulera parlicipent; ot se res babel i i i colicibue
, , , ' el muecia, et aiiniiibus, qiue fciimiilis auia polleul.
. " - Uude eiiam Deus in Jocle de locusta el brucbo et
eruca dicit, Fortiludu mea magiia *. Quod veroeliaiii
, '
, , ad ha?c hiArnia usque Dei virtus periingal, vide
quae secundum sensuin poteniia unt, ut luincn
*
, afpectabiie et ingenies slropiius : siquidem splen . didissiina luniiua usque ad iofirnto quoque oculoa
, pcrlinguot, e l iugeules fragores imbecilles quoqius
* ' $ , audiendi facullales penelrant. Non enim !ux ad
lapidein perliogere dicilur, neque tlliim trepitua
.
aubil, eed illa qiwe visua audiiusque capacia auui
licet ioibecilla.
e l

III.
,
, ,
, ,
, - I
,
,
. '
.

111 Secunduro hanc raiionero ad res onmea

Dei virlua meai, quouiato omnia virtulis sunt capacia, sive apiritalis elangelicae, sive raiioualia e i
bumana?, eive senailis bruioruin, sive viveulia
planiaruni, sive alierius subslantiali* caHeraruni
rerum omiiium; juxta quod quidem adaroaoieiii
dicimus babere banc virluleiu, ul secari nequeai,
aerem vero bujua ipeius iiupuleniiani. Quin el Id
ipsuiu aecunduro se viriuiein ease, eliaiu a firluie
divina exeislil.

| IV.
, , *
, ,
*
* ,
.

IV. Ex lali Infinili potente virHiie angelic*

virluiesexaistiiot, etslaiuin immuUbilemcxieraquo
oninia babenr; bxc eulm iis iribuii ei posne, ei caae,
esl
U3e
v i r w
c i appeiere aemper ease; baec
aiippedtial, u l idipaum posae desiderare atuipcr
posainl.

' PMS

XXIII,

10.

Psal.

XLY

8.

Jool, n , 25.

481

^ ^

003

S. DIONYStl AREOPACITAS

901

J V . Porro indeficientia islina poleatalia munera

S V*
in bomints quoque dimananl, el in animalia, el in \ , , \ ,
planiaa, lotamque naiuram universi. Corroborat .
enim illa qua* tiniia suiit, partea t . g. loiiue cor- ;
, ,
porle, vel eiiam elemenla, quae quMem seciindum
aliqua stbl moluo communicaut, secundum aliqiia .
viro discrepanl quoad talero communionera. Cor- .
roborat eliam qux diatinrta eunl, u i sccandum .
ftnam quodque raiioncm impennUium consisiai. ,
Cuin auiem qtiodlibet babeal ordinem et propriam
directioiiem, baec eiiam roborat, ul in proprio qua> .
que ordine coneervenlur. Corroboral eiiam vitas , ,
immorlales angelicamm uniiattim, scilicel simpli- .
ekum oaiurarom, u i iiiviofabileg couservenlur. , .
Congerval eliam,ordines coelestes immuUbiles. V o ,
rum noli inhlligere iimitulabiliiaieai secunduni j$ .
esse sempUernum, scd secundura immutabilitaiem * ordinia liniversi. Quln e l aaxula, u l esse possint,
indulgei; poiesl enim rebua sempiiernie lempora- . ,
lem quosi molum queindam apaiiumque coexten- ,
dere. Corroboral vero eliam leroporaneos progres- *
aiis, astrorum scilicei moiioues, q u s in quodam . ,
lemporis nunicro per duodeciro diciarum domonitn spaiia eeneim movenmr. Corroborai eliain revolti- . ,
lionee, quae ab aliquo punclo ad idem punclum re-
ciirrtinl. Corroboral quatuor elemenla, ad propriuin . .
qoodque ordiuem naiure conairingena ac continens. ,
Corroborat vivificos lerra? parlus, corroboral ne-
xam animx cum corpore, auscilat vircules anlma- ,
, ,
lea a^l planiain ea?penuncro rovendam et augendajn, el in id ipsum revolvendo easonllales vires C ,
eonfirniat, el ipsamincl jusforuro deificatfonem , .
elargiiur, virlulem ipsis ad boc prsebens. Et u n i - ' , ,
yersim, nibil esi in rcrum naiura, quod non .
oinnipoienlia divinasque virlulis pariiceps extieial.
{ VI. $ VI. E u i conlradical In Aelia Elymas oiagus,
dicens: Si oranipolens Dcue, onodo a veelro , 6 ,
* , ,
tbeologo, Paulo videlicet, dicittir aliqiiid non
; poase ? Cavillatur aulem ipsum diccnlem, non
,
posse Deum aemetipsum negarc. Dum aniein boc
,
propono, vebemeitter meiuo, ne videar puerorum
atruclurain arenaceam el itilirmam opinignare, et
ad bujus loci scnsum, lanqiiam ad scopuro qni a i - ,
lingi nequeal, collimarc. Dico aulein Denru essa .
veritaiein : vcrilas amem ens eal, mendadum veru D *
>
*

482
neque conbisieiuiain nec emiiaiein ba- , .
libi. S i iutqito \eritas negaret aemelipsam, , Bucctiniberet mendacio, e i id quod eai et ex- . .
sistil luiniine essei. Ergo illud non po&ee in Doo ,
canaiiiuluu^eal signum iuOuiiae virlulia; perinde * ,
eaitn esi ac t i dicereior, Deuni noo poase facere . "
aeipaum noneaso Deuiu, Qucmadmodum enim lux, , , ,
in quauium lus e i i , non potesi esae lenebrx: stc el boc imposaibile esi Deo, propier superabundan- .
,
lem veriialem. Sicul igitur Deus uunquam scivii
,

iuscillam, sicut nec uovil iguis non calefaclioaein,

' ,
eic neque potest non possc; qnod sapions illc per
k

* U Tim. , 13.

tt

906
DE DiVWIS NOMINIBUS, C A P . VIII. PARAPHR. P A C H l M E R i f i .
irorJam Elymas duni inielligit, imilaiur pugi
les, qui neque victoriam norunl quomodo compa relur : qui videniur eibt in uinbra cum abseniibus
,
adversariie conccnare, exisiimamque ae illoe eu ,
perare, cum viriutem eortim non babeant eiplo. ,
raum. Nos auiem, ad divi Pauli senauni collitnan ,
tes, collaudaimis Deum lanquam beaturo aolumqne
, , <!>
poieniem, uipole doroinanlero seternitaii, et nulla
* , (
unquam euliiaie fruairaluin (si enim poiemia te , bus iueat omnibua, omniuo is qoi secunduin quid
, 0 ,
impoiens est, uisi pie dicluro hoc interpreiemur
, secimdum quid ab enliiale descivil, ut impnideni
) Elymas tradit) quin poiius non aolum lanquam se , condom rem nullam delicientem, sed etiam ut pra>
,
babenlero ac desuper babentem oninia aecundum
,
virtaiem supereesentialem, et rebua omnibus lar .
* gieniem tam ut esae possint, quaro ut aint eecunduoi aftluenliam virtulis auperabundanlia.

905

VII. " ,
VII. Defluilio juslitiaj eet, virlus cuique iri * , buens pro dtgniiale, vel propria aciio faculialain
, , animae * , vel mediuin inier abiiDdaniiam et iito . piam, vel habilus disiribulivus xqualilatig. Istra* - nodl iiaque deflntlioiiibua rite accomroodat jusk/. , liam divinam. Idcirco euim Deus jastilia dieilur,
' qood omnibus pro diguitate tribuat omnia secun , dum propriaro cujusque nalurae deflnitionein, et
* quod causa exisiai propriae cujuslibet iclionia,
' . - aingula enim disponit divina jusliiia pro cujusque
, , dignilalo. liriquiiaiem iiaque loquuniur, qui diviua
, , jusiiliae conlradicunt, el qui dicuni, morialibua
, , ' ( J inesae debere immortalitaiem, ei rebus imperfeciia
. , perfeclionero, c i caeiera, jie singulis immoremur.
, , ,
Cauaantur enim, cur bomo, coin istiusmodi anitnal
, , sit, corrumpaiur, cur talpa oculis careat, cur lapis
, - uoo sit per $e mobilis, cur universum secundum
* ,
tempeuies483
. curtemporaneae volu , pialeanonsint aeiernae. Sciendum cnl, divinam jusli .
liajn otanibus qua? cuique pro*; i a sunl dUlribuere,
i m r a u l e l u r

| VIII. ''
; ' *
, .
, ,
* |* ' ,
. ' ,
, -,
, ,
*
,
,
*
,
,
4 ,
, -

e l uniuscujusque ordinem virtutemque conaervare.

VIII. Sed dicet aliquis : Cur tiou aticcurrit
sanclis injuria affectis? Dicendum cutit disiinciiotie:
Vel diligunt sancti praeseiilia , vel noii- diligunt.
Si quidcm diligunt, non sunt sancti, u l qui jatn
a divino amore exciderim; quoniara injtirii sunt
>rebus vere amaodis, quae ab ipsis prseferendse
suni, quod, iis neglectis, auienl ca quae noit
suni ainanda. Quod ai vero non diligaui, aed
arneot ea quae vere sunt, oportet potius ipsos laetari, quod i n tenialioues inciderint, uii magiias
Jacobus monet; qnoniam per bas ea quae desiderabilia sunl assequuntur, Umique augolicis viriuiibua
appropinquanl, dum in ioslanliis pro bono, ab affecla maleriali recedunt: i u ut vere dici possU,
illud magis essc proprium divinae jusliliae, ut cos,
qui ad acierna spectare desiderani, non pauatur
per disaolulaw vilaui volupiatibus dccipi, sed po-

Max. vel propria aciione parliuro aniinx.

PATROL.

GR.

III.

29

908

S. DIONYSII ABEOPAGITiE

titift afflicliones snslinere, ut vcl amanlea ungat, , ,

Tel lapsuros suffulciat, nec non ipsos in prsclaro ,
illo et inconcusso 8talu consolidet. Inconcussum . '
autem stalum vocat, inslitulum quod litillationi 6 lerrenonifrt ininime cedil, uec prupier lenlaiionea ,
ad roaterialia flectilur.
.
( I X .
IX. Haec eliam divina juslilia tanquam salus
,

celebratur, quod jusle cujusque nalurae raiiones
eervet, ac causa sit propriae cujusque rei opera- ,
fionis. Propriara auiem operaiionem appellavit mo- .
tum illuru qui cuilibet naturse prophtis esl; neque
enini bomines facerepossunt quse propria sunl an- ,
, . *
gelis, neqtie aqua quae propria sunl igui, el conlra.
Si quis Tero dixerit, Deum sectindum alium quo- , *
que roodum saluiem esse, quod a rebus rieieriori - ^ , (
bus omnia eripiat (deieriora vero vocal, qnae na- ,
lur cujusque aliena simt, vel indigna, vel politis )
ipsammet maieriara informein) bunc nosquoque .
lanquara divinum laudaiorem admiltemus. Hanc
enim salalem omiiium suiuemus, quae omnia sic ^ ,
Smmuiata inconcussaque eervat, ut in deteriua ,
non vergant; et omnem inaequaliialera aique alie- .
nam aclionem eliminai, atque cujuslibet proportio- ,
nes confirniat. Si enim bumor 484 a<lam dese- ,
r a l , jam non e r i l a q u a ; si redundet tamen, ali- , quid erit; quocirca eiiam isiiusmodi salus libera-*
tio vocabilur, quoniam ea qua3 servantur, a pro- ,
priorum bonorum defectione liberanlur, nec in , niltiluifl redigi permitlunlur; et si quid ad pec- Q , caium deflecial, baec ab islinsmodi affectione l i - , ,

berat paierne suffulciens, bonumque resuscilans,
quinimo etiasn, aniequam in malum incidat, in bono , ,
firmans, et defeclum iroplens, et ab omnibus noxis .
absolvene.
'
Hoc quidem de bis dicluin ac de juslilia, secundum quam ulique justiliam omnium aequalilas , '
mensuraiur ac deGnilur; omnisque tiiaeqiialtias, ,
quae secundum privaliooein aequalitalis somilur, . " ,
exierminaiur. Observa aulem, qnalis inaequalilas ,
eliminelur, scilicet quae est secundum privaiio-
nem aequalilalis : esi enim insqualiias eiiam, in ,
omni ioio ad loiiim differeniia, secundum qnam .
qaidlibet a quolibei differl. Talem itaque inaequa- ,
lilalem divina jusiilia cuslodit, el non exlerminal; D ,
non enim simpliciler inaequalilatem exlerminari, ' ,
sed eani quse in singulis exisiit, id est secunduin ,
quam quodlibet eorum quaesunt, baud aequaliter, . '
neque similiier in nalurali idenlitale consistunl, , , ,
permanere dicit. Cum vero eciret duos modos, ,
secundum quos inaequalilas diciiur, duosexponii, ,
et a i l , Deum ealenas dici justiliam, qualeuus om- .
nero aequaliiaiem raensurai, et quaralibet inaequa- ,
liialera exierminai. lnaequaiiiaiem vero inielligii .
eara quas per privalionem aequalilalis accidii, id
, ,
eet redundaotiam. Allerum quoque modum affert
,
inxqoalilalis : novit enim, aliquos, inlelligibiles
et incorporeas formas ei uniiates, hoc eslsimpli- ,
\ , ces subsianiias, acqualiialem et ideniilaleni nomi1

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. IX.

909

910

. , nasse; sensilia vero quae eliam dmsibilfa sunt et

, "
muiabilia, et ab invicem diversa, iiiaequalitatem
, et diversilaleni. Dicit itaque, etsi aliquis banc
, hisequalilatero inlellexeril differeniiam senstlium,
*
nihilominus etiam Peum hujusce inacqualilalia
, ,
cualodero exisiere, duio non permiuii roulraria
.
In unum eonimigceri, e i naluraliier iu cormpiioToem devenire; u i enlm omnia prodaxil, sic etiani Ipsa conserval, ut e l sini sicut in principio fueruni.

^ C A P U T IX.

, , , , ,
, , , .

De magno, parvo, eodem, /, timili,

ituiu, tnoiu, (tqualitate.

diuimiti,

SYNOPSiS CAPITIS.
I. Dicit, Deum in Scrwturis vocari magnum, parvum, eumdem, alium, elc. II. Explieai, quo sensu Deus dicalur magnut. III. Quo $emuparvu$. IV. Quo $en*u idem. V. Quo $$ aliud, el quomodo accipienda til
t* Deo longitudo, taiiludo, profundum. VI. Quo setuu dicatur Deus similis, cum lamen cau$arum od eflectu$ non tit proprie timiliiudo. VII. Quo untu dicaiur diitimilis. VIII. Quo $entu$lare vel tedere. IX. Quo
un$n dicalur moveri, quomodo Deo convenial triplex molut. X . Quo tensu dicalur aqualii.

11.
- Quoniam vcro eiiam magnuin ei parvum atiri * , buiiur omitium auciori, e( idem ec aliud, ei simile
, ,
ei dissimue, e i sialus et moius, agedum quoqne
, * baec divinorum nominum siinulacra, qualenue uobis
patenl, iulueaniur. Magnus quidem Deua in S c r i , , .
, - pluris laudalur, ei in maguiiudine, et in aura te, nui quas divinam insinuet parvilaiem; idem quoque, a l in illo Scripluraruui loco : Tn autem idem
* , ,
' , ipu % ; et alius ac diversus, ul cum inuliaruin
llgiirarum ac -marum ab eadein Scriplura Ongi
, * l u r ; el similis, u l siroilium ac similiiudiitis condi , * tor; ei dissiruilis omnibus, u i cui nou sii similis;
slans etiam ei iroinobilis, ac eedens iu saeculum ;
, , ,
, * el mobilis, u l qui per onmia peneirei; el quxcun que alia divina nomiua bis acquipoileiuia a Scri*
pluris celebranlur.
.
l

H.
, c
,
,
, ,
, ,
,
, *
" ,
,
, ,
.
, , *
,

Ac magnus qoidem Deas appellaiur, secundum

sibi propriam magiiitudinem, q u magnis omiiibus
de se communicai, el omni magnitudini exlrinsecus
superluudilur el supraexpaiidilur, locum oninein
complectens, onviiem numerum xcedens, omneui
iransiliens infinilalem, el juxia supraquam pieniiudinem euam ac niaguificenliatn, fonlalesque
suas distribulioites, quaienus ha* oinnibus inliniu
profusionc communicaue, manenl prorsus iinminulae, et eamdem babent supra quain pleniltidiueni, neque parlicipalioiiibus iiitnuunltir, quiuiino
magis rediuidanl. Hacc inagniiudo et iiifiniia esi,
et quanlilaiis ac numcri cxpers : ei baec est
excellentia secuudum effusiotiem absoluiam ei s u praquam exlensam maguiGcenli;v nou coiaprebensx.

Psal. c i , 28.
VARIiE LECTIONES.

, S. lege.

" .

, 1),

S.

9H

S. DIONYSII AREOPAGITiE

91*

S III.
Parvum vero sive subtile, in ipso dicitur, quod , ' , >
omnem molem et disianliam effugii, et absque i m - \ ,
pedimenio 486 cuncla pervadit. Atqui eliam om- .
niiim elementaris causa est illud parviim; nunquam

enim formam parvi reperies non parlicipalain. Sic .
igiltir in Deo accipieudum esi parvum, ul in oinnia
\ , \ \
ei per omnia expedife means, ei operans, et perva- , \ ,
dens usque ad divisionem animce et spiriius, com-
pagum quoque medullarum, diserelivum concu- , ,
piscenliarum cogitaiionum cordi$ , imo omnium ,
quae sunt, non enim esi creatura ulla invisibilis tit .
contpectu ejus . Hoc parvum esl sine quaniiiate, , \ ,
sine qualitaie, sine inbibilione, infinitum, incir, , , ,
cumecripium, omnia comprehendens, ipsum vero a
.
nullo comprebendi polest.

68

.
, , *
Idem autem ipsnm est supersubalanlialiter aeter , \ \
niun, inconveriibile, secundum eadem in semeiipso
, , *
mancr.e semper, et eodem modo se babens, omnibus aeque prap.sens, aiqtie ipsum per se et in se- ' ,
ipso Onniler et imemerate in pulcherrimis supraessenlialis suae idenlilalis flnibus localum, immu- , , ^, ,
, , , , ,
labile, lapsus expers, permanens, invariabile, noo
permislum, expers maieriae, simplicissimum, non C , , ,
indigens, non augescens, non imminulum, ingeni- , , '
tum, non lanqtiam nondum faclum, aul iinperfe- . , ' %
clum, aul ab boc aul hoc non faclum, neque tan- , \ \ ; \
quain nullo modo exisiens; &ed lanquatn oinnino , \ ' , ' iugeiiiium, et absoluie ingenilum, ei aemper exi- ,
eiens, el per se perfectum, alque idem secundum ,
se, atque a seipso iiniforiniier ei eadetn specie de- , \
, \
terminaium, aique illud idem eiiam omnibug ejus

parlicipandi capacibus affians, et affluentia idenli .
laiis, el causa alia aliis coordinans, et ideulidem
iu semetipso ea quae inter se conlraria sunt superbabens secundum unam alque unicam causam enainenieiii loiius idenlitalis.
7

7S

.
Aliud auiem, quia cimciis providentia sua Deus D
adest, e l propler omnium conservalionem fit omnia
in omnibus, dum in semtlipso propriaque idenlitaie inemananler pnrmanens, et secundum unam
incessantein operaiionem sibi ipsi adhxrens, v i r luie quadam indeficienic setnetipse iradii, ad divinam forniam convcrsis imprmiendam ; varianiin
aiuem Dci, secundum muliiformes visiones, figu-

,
, \
, ' \
' ,
, \
\

, 71

* llebr. , 12.
VARIiE LECTIONES.
, sinc adjectivo , legilur i n D . S . S c . S a r . , S . P . * .
* non habeitl I). S . P . u i IICC verba qua? s c q u u n i u r , \ . A d s i i p i d a u l t i r S v .
S a r . , qua lameii i u Paulo, cujus suitl ba;c vcrba, legimliir ad Hebr. i v . S . disliugiiinil ,
:, .
, , S . D. S a r . ' '
", D.
l e g e ; i l a
Cod, Y i e n . '* S . subjungil .
6 8

7 0

7 3

DE DIYINIS NOMINIBUS, CAP. IX.

13

914

' , . rarum diversitale, quaedam alia ab iis quae visis in ei - sinuatitor, signiflcari pulandum est. Quemadmo, - dum enim si quie coghando aniinam ad corpore
, ' figurae modum ipsain repraseniarel, et rei pariium
^, \ experii paries corporeas affiugeret, alio modo i n
eseenl, inlelli , , ( ea paries, quac illi allribulae 487
^ \ ) , geremu8, proul nimirum convenii ipsius individui , \ taii; et capui quidem inlelligemiam, cervicera vero
, - opinioneio (uipoie mediain inler raiionem aique
\ irraiionabilitaiem) pecius auiem iraiu, ventreni
\ vero cupidiialem, crura denique ac pedes naluram
, \ - dicereinus, islaruin partium nominibus pro facul . \ lalum syinbolis atendo; i u multo sane poiiori ra \ lione, in eo qui orambus eminei, diversiias illa for , (5 - marum aique figurarum, sacris qnibusdam ac Deo
\ , congruis myslicisque explanationibus, anagogice
, esl describenda. E l si iriparlius corporis figuras
\ .
ipsi Deo, qui langi ac flgurari nequil, allribuere
* volueris; divina quidem latitudo dicenda esl, l a \ ,
liseima ad universas res progressio; longitiido au lem, poienlia quae supra orania expandilur; pro, fundum vero, arcanum illud omnibus inaccessum,
,
ejusdemque ignoralio. Verum ne fallamus nosniet - ipsos, dum variis flguris formisque explicandis
, ,
insisihnus, divinarum rerum incorporeas appella\ tiones cura signorum scnsibilium appellaliouibue
.
confundendo, de bis in Symbolica ibeologia disreruimus; nunc aulem divinam diversitatem, ne muiationera quamdam ejus, qui immulabililer
idem eet , sse suspicemur, sed potius inuliiplicationem singularem, et eraanationee simplice ad
omoia

7 8

VI.
, C
Srrailera vero Deum si quis dicat ut eumdem, et
\ ul lotum per lolum sibi unite et imparliabililer s i , ;- nrilem, non est improbandum nomen divinum similit.'
. . ;, , Tbeologi tamen Deum, qui esl supra omnia, qua , .*
lenus ipse e s l , nullius similem esse aiunt, sed
' , ipsum divinam simililudinem dare iis qui ad eum

\
convertunlur, dum eum supra omnem lerrninum
. , ac ralionem pro viribus iaiilanlur. Atque baec est
. diviiiaa siinililudinis vis, u l omnia quae producla
, \
sunl, ad auclorem suum converlai. Ista igilur Dco
similia dicenda sunt, ut ad ejus imaginem ac simi,
liiudinem efficla; non autem Deus iis situilis d i \
cendus est, quia ne quidem bomo esl imagini suae
, ' similis; quoniain quae aequalia sunt, possunl qui, dem sibi invicem esse similia, et ad uiraque po - D tesl ista similiiudo reciprocari,
sint ambo invi .
cem similia secundum principalem speciera simi
litudiuis; in causa vero ad effeclus nequaquam
, ?
admUlemus isliusmodi reciprocaiionem. Neque
, \
enim solis his aul lllis dat 1H . u l similia sint,
, \ sed causa esi cur similia sint omnia, quibuscuiu
7 4

7 7

78

79

V A R l i E LECTIONES.
T e

Sar,

aubdit D. , . . ' , . S. S c
, . Sc. Sar. . , S. Se.
7

80

77

non csl in S. D.

" >. ^. , . D.

m
S. DIONYSII AREOPAGITifi
916
aimitiiudo 488 *** comiminicata, idemqae eet fyvet \ , xaV
etiam ipsiua similitndinis auctor; et quidquid est .'
in omnibos simile, vesligio quodam divinav sintflitadiirig imile e i i a i i t , et eoraradeai conjuoclionero
explet.

S VU.
Sed quoreure haec diconturT Nam et ipsamet
Scripiiira dicil Dedqa esse dissimilem, nullique
conferendum, ut ab omnibaa diversum, e i , quod
magis miranduro est, nihil ei esao simile. Veruralaiuen qequaquam id ejua simililudini repugnat;
nam eadein Deo et aimilia sont et dUaimiJia; similia
qtiidem, secunduiti posaibilem ejue qui participari
neqaic parlicipaiionem;. dissimilia vero, aecandum
effectuum a causit differeniiara iqflnitis prorsoa
parasangia incoraparabiliter disiantem.

\ \ ;
, \
, \ , \
,
.
. \ \ *
* ,
, \ \ \
1

8 1

88

i .
Qoid antem de divioo atalu vel sede dicamus?
Quid, inquaro, alind, praHerquara manere Deum in
seipso, e l in oodera slalu immobili flrme fixum, et
snpraquam faodalum esae atabibter, et eecundum
eadero e i circa idein ipsum ei aimililer operari, et
omnino etse a seipao immutabilem, e i non posae
iransrooveri, et eaae ex loto immobilem, atque baec
qnidero supra subetanliam; ipse enim est oitinis
atatua et seasionis auctor, qul supra aosaionero
omnem ac auiom existit, et in ipso cuucia coneistunt, dum in bonoram suonim eUta ioooncussa
coRservanlar.

xa\ , ,
; ,
,
, , \
\ \ \ .
\ *,
, \ , \
, \ -
,
, ,
.
8 8

IX.
Quid porro, quando iterom Ibeologi Iradtint, Q ,
eum qui immobtlis est ad univeraa procedere ac , , moveri, uonne id-eliam raiione quadam Deo con- ;
grua inieliigendum est? Pie siqaidem pulanduro , , ,
, , ,
est ipaum moveri, non secnndum delaiionem, vel
Immulationem, vel alleraiionem, vel conversionera, , , ,
aut localem molum, vel reciuin, vel orbicuiarem, , , ,
,
vel ex ulrisque constantein, vel iniellecltlem, vel
anlmalem, vel naturalein, sed eecundum quod \ ,
Deu8 omnia in renim naiuralem producii conlinet* ,
qiie, atque omnibus modie rebus omnibus provi- .
' ,
dei, omnibae adesl Uicomprebense omnia loinpleciendo, idque oranibus provideniiae viis ei opera- .
tionibus. Quin e l imroobili* Dei roolus ralionc ,
quadam Deo convenienii possit predicari. Ac re- , -
cius quidem inielligendus de inflexibiliiale e i inde- \
clinabili progressu operationum, eoque, qui ex ipeo
,
list, rerum oinnium ortu; obliquus aulero de illa\ xa\
Tum aiabili progressa ac fecundo etaiu; circulari '
denique de ideniiiaie ac complexione mediorum
.
atque exiremorum quae conlioent aique continenlur, el de illorum, 489 1
^ prodierant, ad
ipsura convcrsione,

87

u a e

\A\i\M

80

LEGTIONES.

\ , S.
, . Sc. non esl in S. D.
praponit .
, quae verba in S . et D., sedilla absmil.
, S . D.
,
.
, D.
, b. Sar.
81

8 1

8 8

8 k

8 1

8 8

DE DWINIS NOMINIBUS, CAP. IX. CORDERD .

917

91

X.
Sl qnia vero in aanctU Scripiaria noroen, qoo
,
, , 0- Dotit noininatur Idem, etqao nominatur jatias, ift
, - nomirie dWino, quo noroinatur quali, acclplat,.
, dicendiira esl Dewn <*ae asqualem, non solwn ut
, - experlem parthim e i qai a recio declinare non
, ' ! ' po&aU, eed ut in omnla et per omnia aeqaaJfter
, * meaniem, et ut per so qualiiatie effeciorenu
, , secundum quam aequaliler operatur similom oat. * , nium per kpaa titcer se incessitm, el pariicipatio , , , , BOm aqualiler panicipantium, u l quodqao eorum
, , , apium feat, ei qoalein Sn omnia pro cujuaque d i , giiiuie dislribuiioneto; e i quaienus oomero aequalilaiem inlelleciileio, inlelligenlem, nlioebianietp
.
aenueniem, aobeianiialem, naUiralem, volunuriam, exeropte e m n i i o inse ipao audclpavii, aecunduin
fiitutem oronia superaolem, omnisqge sequalitatis offoclricem.
r

ft

ADNOTATIONES COflDERIl.

l . Quoniam uro ettam magnum et parvum, eic. Notanda aunl bic loca Scripturae ad q u * allndit
_ icet Magno, ad Paalm. L t x x v : Quoniam magnu$ u , e i Ptalmum C X L V I : Magnut Dominus nbferjn Porao, ad illud Isa. i x : Parvulus naiut esi nobU. Idem, Pgalro. c i ; T n autem idem ip*e n; e i
I Corinlb. x n : Idtm autem Deus qui operaiur omnia in omnibw. Auerum, Joan. xi? : eg* rogabo
Pairem, el alium Paracklum dabit vobii. Slmile, Genet. : Faciamui homintm ad imaginem et timHiludm$m noMram; el P&alm. c i : SimilU faclut lum pelicano. Di$$imiU, 11 Parallp. v i : Nonett tmtlh iui
Deu*. Stan$ Psalm. n x x i : Deut tletit in tgnagoga deorum. &*>*,. Pa*d. i x v m : El udebil Dorxinu$
Btx m mternum. MobU$, Sap. vn : Omnibui mobUibui mobiltor esl $apieniia. lmmobUe, Malacb. M i : Ego
Domimm tl non muior.
H . Ac maguus oatdm >#NI appetlatur, etc. Hic varias. fnqdil Leasius, assfgnat eauaaa- cur Deoe
dicaiur magnup. Primo, quta omuit magniludiuia causa; orania eniiu magna ipsio* largiUooe habeni,
quod magoa sini, a i propier quod unamqiio^lque u4e, illud magis, Secando, quia non aolum magsia omniboa coexiendiiur, sed eiiam exlrinaecus sine termino aupra cipcurofundiuir e i expaodllur, sicut luraen
clrcumfunditur pibe viireaj ad aoteni pendenli. Terlio, q u i a oioneui ambii locum, iuiellrge non soldm
veroo) ( i d eoim eiiam coeliim exiimum vel ejua convexa superficies facit), aed eiiam iDiagioariufn,
qaaniuiuvia inagnos exira coelum locus cogiteiur. Quario, qoia omoem excedil naraerum; nam ei uomeri magni dicunlur. Hanc numerorura magnitudinom exbedit roagniludine poteniiae, eapienlia, bonital i e e l exieiisiouie; piura enlm poiest, plura novii, pluribus aequivaJei, piuribus coexislere e i coexlendi,
ac plora iotra ainum amplitudtiiis sua* adroiliere poiest, quam nuaiero aliquo, quaniamvis magup,
B O S t f i n i coroprebendi. Quioio, quia omnem iransilit iiifliiiUleoj. Kat auiem itiuniua quintaptau Pnroo
io subslantiie, quaienus speciea reruoi excurruot io ieUaitum, a l i s aliit .sino lenniuo perfediofes, slcuC
imiDeri absque leriqino auut alii ajiis majorea; secundo i a magniuidioe; lerdo i u duraiione; quario k i
uunierie; quinlo in quatliaiibus, et in perfeclioae inleusiva. Hanc omnem infinilateni Deut aua magniludiue transii, aese illi veluti cocxiendens et superexlendeD*, eamqoe iutra ae compiectens, ei l o u m
auibiens; coniplectftur enim tn se ei superai omnem dimensionem oiuuero xterokatem, omoem multtludiuein^ omnepi perfectiouem inieniivam, i D i a g i u a b i l e m , e i omoes rerum apeciea eub niuhia generibaa
ftubslantiaruqi et qualiuium in inAuiiuin excurrentes.
S. Gregorius iibron Moralium, capjie 12 : < Deue, inqoit, ipae manet inlra omnia et exira omoia,
ipse supra omuia ct infra oinnia, superior per potentiain, iuferior per suaientaliooero, ekierior per
niajgniiudiiieiD, ioterior per subtiliuusm, 490
sursum regens, deorsum coniinena, exira circumdang,
ioieriue peneiraus; nec a i i a parle superior, a i i a iuferior, aut alia parle exierior, alia interior; aed unut et
ideui, toiua ubique praesideodo suslioeue, e i suaiioeodo praesidene, tircuindando peueiraoa, peneiraudo
eircumdaus. > Piura vide apuJ Lessiuiu libro n De perfeeiionibu$ dioini$ cap. 1.
f 111. Parvwn wto tive tubiile in ipto dicilur. Nqial, noinen parvi de l>eo dielum aibil vile aut a b ieeiuin signiUcare, ut in creaiit, sed parvi proprieutea, v. g. subtiliuiero, peoeirabiUuiem, incomprebensibiliuieui, e i c ; excellenler iii Deo reperiri ine ulla imperfeciioue. Coiittrmat i d ex Aposloio ad
Hobneos i v 1 2 , ubi diciiur senoo, aeu Verbuui D e l , peneirare ad dmuonem animat el *piriiu$;
quoniaui examiuat ei disceroii IOOUIS e i cogitaiionea aiiimae, id esl auimalea
spiriiua, i d esi rationales ac spiriiales; compagum quoque ac medullarum, i d esl inliinas bominis parles pervadit. S. Greforiiit bonu 21 tn Euchielem, per compages, cogilalionea iuvicein nexas, per medulla$ intenlionee accrpit, u i Apoaioiua aeipsuui expiicai i u H e q u e H U b u e . Qukai d i c a i : Omoia oinoiuo imima e i abditisaiuia
novji, exaiuitial, judical, viodicat. cogUalionum cordu, quippe , tcruiam ren*$ el cot
A

* Paal. v u , 40.
V A R L E LECTIONES.
* , &.

919

S. DIONTSII

920

AREOPAGITJE

g IV. Idem autem tptum. Agil liic de immiHabiliiale Dei, de qiia vide pulclire et fage apod Legginm
lib. De perf. divinit,
Ibidem : Jngenitum, non tanqnam nondum factnm, e i c ; ttd tanquam omnino Ingenitum, etc. Yide
Maximnm et Pacbymerem ei divuro Thomam ad hunc lociim. 5. Atbanasius in iis qtiae contra Monophyeitas edidil. c ingeniliim, inqtiit, id eel non creatum, sobig Deos est. Iteincepg diibilans, quomodo
Dionyeio aummo theologo in mentem tenisset, ul Deum dieeret esse gnpra ingeniium, m u l u
ingenita gigniflcavil, id eet non creala.cAlqiii, inquil, quomodo hoc fteri poiest? Nemo riamqtie ingenitus,
nigi solus Deua. Post quae rurgus confutang opinionera Mamchxortiirt, Dionysium Alexandrinum eitai
T e r b i bujus interpretem, cum a i l : Solei exlerna pbiloeophia vocare iiigeniium omnem naluram i u a gpeclabilem; quibug sic vocalis, Deum dixil theologua Dionysius anlecellere. E l S. Epipbanius : c A b
omni, inquil, cansa plane exemptum cst itigeiiiliun. quia nnum est ingtfniium ei venerandum. > Quom o d o autem Ingeniium sit proprietas et noiio Dei Palrie, vide Scliolasticos in pariem, qnaesi. 33,art. 4.
$ V. Afind autem quia cuncth providentia sua adnt, elc. Ponit hic, iiiquit D. Tbomas, duoa modos
quibiis nomen Aliud Deo competil. Primum, quod omnibus provid$nlia sua fit omnia ; eecundum, quod
divereig visionibug quid aliud a rebug visia de Deo insinuetur. Aliler wcem aliud in divinis usorpat
Athanasius iu Dialogo ortlwdcxi et Anomii dkeng:AliucK est aubstantia, et aliud pereona, aliad
et aliud; compositio igftur. * E i se explicans, a i i : Aliud ei aliud d i x i , ut rem aliam e l
aliam, sed ni aliud significante peraona, el aliud subeiantia: aicut granura frumenti diciiur e i eat
aemen, et frticiug, non res alia el alia; ged aliud quid eigniflcat gemen, aliud fruclus. Ubi noia,
quod aliud dicitur significare in divini* gubstamia, et aliud pergona; quia licel unara ei eamdem rem
nnbstantia et persona significeni, aliter lamen earo gigniflcai subsiantia, et atiter persona; et recle
dicilur Grrce , id esl aliud et atiud, ubi bolum est aiiug et aliug roodug signilicandi. Sicet
semen et fructus unam rem signiflcant, granum ecilicet Irumenli; aliud lamen et aliud dicuntor gignificare, non tanqtiam aliam et aliam rem, sed quia aliter gigniflcat illam uoam rem semen, ei aliler
frucina. Semen enim ita signiflcat granum fruinenti, ui imelligamua in eo conttnert seihinaliier aliud
eimile, eemen enim est, h quo esl virtas seminalis ad producenduro aliud simile. Fruclus atnein uoa
fdc sJgnificat granum fmmeiiii, sed esse fruetum alterius site produciura ab alio; sic eiiaro substaniia
oi persona una res sunt, m unam rem eignificnnt, std aliter reiu signiflcal persoiia, scilicei singtilaiiler,
subsianiia vero corommdter. t Quam enim raiiouem babet comimine ad propriura (aii Basilius in epia l o l a ad Terentiuni), banc babei eubsianiia ad personam. Hic igiiur modug diversue siguiftcaodi unatn
alioqui et eamdetn rem, vocalur ab Aibana&ia afiud t aliod; non qufa alia et alia rea s i l , aed quia una
ei eadem res alio ei alio modaaigniflcalun Possunt enhn este oniiw rei plura nomhia, u l uuum nomea
pliirimn renim,
Ibidem : Divina quidem latitudo elc. Alludil ad locnno Apoaloli ad Epbeaios , 18 qai locas conv
modn accipi ^ de Cbristo qua Dens. Lioet enim oimiaa, dimensiones ia Deo unuin sinl, unaque ioi-*
mentitae, siiqtie Deus qtiasi apbaera inlelligibilis carens dimensione, ut explical Ambro&ius, taiuen d i menaiones in Deo dislingoendo, uii in creaiis digiinguuntur, secundum Dionysium, latitudo esl provid^iitia? pmceasus late expansus: 4ongiiudo omnipoloniia se ad omnia exiendena;*pn>/iindam, arcamitn
Dei ignotum. Secundum alioa Patres, longitudo aeierniias, laliludo omnipoiemia, sublimita* est divlna
majeaias, profundunt abyesus judicioram et sapieoti Dei. l u aaoehis Anselinus, D. Tbomas, ei a i i i .
Alios 481
Msu8 Yide apud P. Comeliura in tpiitolam ad Ephesios, P r a reliquis niibl placel explicallo
P . Lessii lib. De perfeeiionibut divinis, cap. 1, i u u l longiludg sit Uei louganimiias, el paiientia, qoa
lot ea?culia eustinuil peccatorea, exspecians eos ad poeiiileuiiam\4aiUudo s i i ejus cbaritas, qua untiiea
gentea, etiam inimicos, complecliiur; tublimitat gloriae celsitudo, quaiu diiigeuiibqa se p r ^ p a m v i i ;
profundum damnado ei niiseriarum abyssue impiis praparaU.
VI. Similtm vtro Deum si quis dicat, elc. Pruuo docel, DOD improbaodum nomen timilit in Deo,
qnaienus aibi ipsi similia esse diciujr, scilicel unile, imparlibililer, quippe outtiia partis, niuialiouis et
alteritatis expers. Simili fere modo loqueodi dicilur virconsuus ei prudens, eibi aeoiper esse suuilis,
quod mores suos secundum Tirlaiem \n omni casu ei eventu sequa raiione skuiliier luodereiur, acilicei
aeqtiam memor in omnibua servare mentem. S^citndo dicii, quod.Jicei aliquo tuodo coiicedatur, quod
creaiura sit eimilis Deo, nullo tamen roodo coucedenduiu sit, quod Deua sit aiiuilis c r e a i u r s ; quia in
bie, Inquil, qus unius eooi ordiois, recipitur mulua aimiliiudo, noo autem in causa el causalo. Uieimii8 enim quod imago $it sindlis b o n i i n i , et e converso. aitiiiliter d i c i poiesl aliquo inodo, qucd
rreatnra sit similis Deo; non tamen quod Deus sil siinilia creaiurae. HincD. Tboiuas, parie i , quaeai. 4,
artic.
quaerit, utrum aliqua qreatura possil etae sioiilie Deo; ei reapoudet, cum Deus ail uuiTereale
agene, ei principium iolius eese, non couienluin in aliqua specie vel genere crealuraa ei siuiilea ease
nop secundum eamdem specificam aul genericam raliouem, sed aecuudum aliqualem aiialogiaiii. Cum
enim omirig effeciua asahnileiur eos c a u a a a , bt quae neceaaario io ae vel iornialiter vel euiiueitier babet
quidquid alteri confert, \kU\$ oninia creatura asaiuiilaiur Deo, iattem quaieuoa eat, iti eiiaiu qualenua
v i t i i , ei omnium perfeciiggime raiionalia, quaa sola ad iioagineiii Dei creaia eai. E u i auieui b c aimilitiido ronsiauit in pariicipalione ejuadtm foruia?, tainen aecuuduui eamdeui raiioneiu, aed ouiuhio
diveraam; nam ease, vivere, gapere, reapeciu Del et crealuras, vel ajquivoca, vel value analoga wiui,
ideoque iu bia esl reciproca similuudo, quia e u i creaiura aii gimihgDeo, Deua laiiien nou esi
similig creaUira, cujua ralio egl, quia creaiura esl facia ad quamdani Dei agbiiuilaiiuiieiu, euiuque iuiilalur, tion tanie couira. Undc reciproca giiuililudo reperitulr in illig golig qua; pjriicipaut iormaui
ejugdein ralionig. Videbaec fuaiug a l). Tboma Jococilaio iu corpore explicata.
V l l . Scriptura dicii Veum e$u diuimilem. Noia cuui D. Tbuuia gupra citalo, cuin aacra Scriplura
dicil aliquid non esee simile Deo, id nun esae conlrariuin aggindlaiioid ad ipguui; adeui enuu aunt
gtmiHa Deo ei diggimilia. Similia qyideuu secuodum quod iiuiiantur ipguin, prout valeiii eum iuiiUri
qui non perfecte imilabilie egu Oiggindlia vero, gecuinium quod deficiuui a gua causa, uuu soluui aecundum suaui inleiiftiouem el remiggtouem, gicul miitus albuui deilcil a niagig albo aed quia nonegl
cofivniieniia ucc secuuduni gpeciein, uec secunduni genug*
{ VIII. Quid gutem dt divino staiu tei udt dicamu*. Mou cum D. Tboma ad buuc locum, Deo tribui
gtaiiuuem i seggioneni iripHciter. Priino quidem, quaiilum ad b o c quod ipge in ge exigtii: Deug eniui
non
ucque sedel lanquani eusieniaius fn aliquo aiiero, gicul uog, gedin eftipso maiiei, quideiu
mobililer, gicui bomo gedel iti sede, a qua poiei reiuoveri; ne<|u< secimduni aiiquam divergilai^iu aui
a se, gicui differt bomo a loct iu quo sedei autgtat, btd gecundmii iimuobileui ideuUUieiu; ueque 119
f

921

DE DIVINIS NOMINIBUS, GAP. IX. PARAPHR. P A C H Y M E I L .

922

m m communi modo. sicut qnrcUbet ree qoodammodo esi in geipga, in quanlum conlineiur infra terminos naturse euse; sed singulariier est stniplex in eeipso. Sicenim sibi ipsi fnnititur, u l a DIIIIO alio dependeat, et ail , et omnibiis eiiperlocatug. Secundo, quoad operationem, ei hoc esl quod dlcii Denm
itcundum eadem id csl secundum eaindem gapienliam, virlutem tt bonilatem et hujuamodi: tt circa
idem iptum, qnanium ad objecium suae operaiionis, quia semper ejng operatio eal circa seipsum, in
qnanlum iiHeUigondo el amando eeomnia operalur; similiter secuiiduiti roodnm operationtim, non
enim debitilatur aul corroboralur in agetido. Tertio, per remolionein omirig passionis v$l transmatalionis ab ipso, cnm a i l : Omnino uip$o immutabilem non $$ traiumoveri ei$e toto immobilem, id esl, qnod non babeat ex seipso aliquain caugam suae jranaiiHitaiiouig, e l qaod non possil ab
aliquo exteriori moveri in conlrarium, sed sit tolaliter immobilis. Aique hoec quidem, inquit, tupra
smbstantiam; qoia nimirum est causa omnis staiionig el seasionis quae in rebus crealis inveniiur, in
quantutu e*i guper omnem sessionem ei siaiionein et omnia glabibuntar in ipao, qui cueiodil ea ne
commoveanlnr a giaiiene, et pennaiieant in propriis bonis.
IX. Pie $iquidem puiandum ett Deum moveri, eic Hunc edigaerena S. Maxhnug : c Deus, inquil,
niovetur aliquo ex istis generibus motus, quin polius motug jmmobilis, et eodcm modo ge haberiiig
vohinias ejng dicitur, qua vult esse &92
Q
emanatio providenliae ad otnnia. Ex b b patei,
Deiiro nulta ex iis naolionibug, quag Dionjrsius ingeniose enumeravii, nioveri, illa tantum excepla, quas
externa est, et qua creaturas per soas divinaa einanalionea produxil, muHiplicatus, et dispertiiua ac
distributus, non quaicnus ipge esl, ged quaieous maneng immobilis ei itopariibilis, ei mulliplicatioiiig
etpors, et eodem priug ei posiea tenore aola volumaie omnia produxit, neque sic a geipso ullo modo
recedens. Quo enim moveretur, qui umnia gubsianiia gua replei? Ituo, inquit Cyparissioiue, gi uua
facies maneal, cujug forma nulla parie el nullo modo varietur, et ponamug niuUas circuro facieg ex
fulgore illiug emicare, videor mibi ex hac lenui imagine ac gimililudine conjecturain de bis facert. AU
hanc moduro recte quis dicai, non disiribui, aut partrtim muliiplicari Deum, sed noa poiing ab eo,
Unquaro aimiliuidineg ei imaglnea exeniplarium ejug diaiiuciog ao variaios egge, et niuliiplicaUonem et
parlilioiiem sabiisae; bujusmodi enim affecUoneg simikitudtnibus, non Deo, conveniuut. S i c a Dionyalo
rerum dmnartim perilissimo, baec qux in Deo apparet discreiio appellaia esi : videtur enim, inquii, et
diciiur uniug Dei diacreiio ei muUiplicaiio; el tamen niblloininag principiuin diviuiiatie supra omueni
naturam nnug Deus imparlibilis in pariilibua 64 gecum ipse copulaiug, et peruiigiionig pluriuui acuiuiliplicaiionis experg.
{ IVl per u aqualitatii tfftclorem $ecmdum quam, etc. I D elementorum ecilicel mislione tergalur
bujusmodi squaliiAs, qu<e si ^ssel, fiereol generaiiones iu iiiuudo. Si enicu aliquod ex eleuienUs exauperet ac redundet, corrompiuir quod generaiur.
Ibideni: Ut quodque aptum e$i eic. Hoc dicil propier aequaliuiem proportioni& givequa) sunl natara
fianl, sive per graiiam; u i iioo omnea qualiier illuininantur a eole, nec OHineg aequaluer aatfciificaiil u r , aed proportioue, u l apii eunt, aut digni babenlur.
( Ibidem: Quatenui omnem wqualitatem, , id egt inlellectilem el intttligeniem, Id eat
aji^elicani. Slc euim vocareaoiei aogeloa \ , quia4iabeni infra s e a quibus inieliigaul u r , ei ipsi inlelliguni, aniraaa aulem noo goloni vocari , id egt iniellectiles, quia non babenl iiifra
ae a quibus intelliganiur, sed dicuniur raiiociaanieg, el eiiain, id egl inlelligentet, sed DOD pro*
prie ut angeli. Sentienlem vero squaliiaiem vocatqua? in auimalibus reperilur; subsiantialem, qu io
sobglaniialibug (ic vocai quae gunl gine geugu ei molu); naluralem, qua3 to naluralibua (illa iiiltiligit,
qua qualentcunque nioiionein baboni; natura enim eat priucipium molus el quieiig); voluntariam, iu
iia qui volunlaie praedili suni, qui volunt juste vivere : juslilia euim eei quaedam aequalilas. Ouioe poiro
geuus a>qualiutig ItabeiDeua aniicipaium iu se ipao sioipliciier, latiquaoi in ideig ei exemplanbus aierui*que suig noiiourbus. l i a sautlug MaxiiDUtf.
%

u x 841n l

e l

PARAPHRASIS PACHYMEK^E (i5).

I. \ ? ^
I. Cum proposila quoqne nomina in Scnptorig
* , * $ , ' ,
, ,
* , , ,
, \
* , *
* ,
iv , Tln ;
* , -
, , ,
,
' , , %Clp.
, \ ,

3.

Psal. C X L V I , 5 .
Oau. , 55.
u

afferaniur : Magnus, juxla illud, Magtlu* Domi*u$

no$ter, et magna virtut eju$ . Parvug, sicui ter^
tio Regum : VoX aurm umuit ibi Deminui P. Idom,
juxta illud : Ego$um non muior*. Alius, quando
aliler alque aliler apparei apud Eiecbielem. Siroilig, qoando Itominem ad guain gimilitudlncm creare
dicilur . DigatmKig, quando dicil in tsaia : Ctit m
astimilastis t U i qui ntbil babeal gimile. S l a n i ,
quaodo ait ad Moysem : Hic ego sieii, auiequaro l u
esses illic. Sedeus, juxia Baruch, cum d i c i t : 7
$ede$ in $\ *, et alibi : Qui tedet supn
cherubiin . Motus, juxta illud : Aicend/Ma cheraoim^. Gum ilaquO baac ln Scnplurig de
Deo reperiaiitur, agedum, etiani igtiusmodi divina
nomina, quoad licel, 493
cottlemplemur. Dictlo-

lUReg.xix, 12. q Matacb.iu,6.

PsaL x v u , 11.

' Gcnes.,2,27.

(45) Vidc Scb. S. Maxim. lom. II, cap. 9 De divin. nomin.

Isai.

XLVI,

5.

*Banicb.irt,

935

S. DIONYSIi AREOPAGITiE

9ti

nem juleni limulicroraro a genlilibui * d veritalem , , Iraduxil; illi enim quati quasdam slattia* ficiebant,

manibqs pedibuaque destUutas, bas autem ,
seu Mercurialet appellabanl, quippe flxas, ouoniam ,
qoadratae erant; vet rerain qaarumdam indicea : , ,
eftim vim serroonis explical, quippe profe- * ,
reos id quod insituni c l internum. Faciebant l u - .
qoe illas concava* porias babeiitee, aiqac in Hlis ,
simolacra coHocabanl deoram qaoa venerabanlur, ,
deforie autero illas claadebant. Vilee ergo appare- . !
banl istiusropdi llercurii, terum inira so ipsoram* ,
mel deorum ornalum continebant. Siroiliier e i bic .
alt, nomina quidem ipsiusmet exislentia ac solius
veri Dei, quae i n Scriptura recensentur, videntur
,
quidero indigna Deo; verum oxplicaia, dignam Deo
, ,
inierpretationem babent, et inlra ae simulacra ,
quxdam dmnasque figuras divinc gloriae continent.
.
II. , ' I . Magnus Deua appeilatur, sed non aherius
comparaiione, aed eecondora aibi propriaro ma- , -
gnUudincm; sicul coelam, u l sic dicam, magnam , , ,
diciuir non reapeoio alieriue c<eli alicujus minoris, ) , ,
t sol lucidus, non d aliquid, aed secuodaro e. , ' .
liaque Deue magnus diciiur, non per alierius colla- ,
tionem, sed propter incomparabilem et vere incom- .
prebensibilem divin roagnitodinia excellenllam.Di- ,
,
cilurergo magnns, tanquatn qui ae omnibus rebua
roagnia communicet; n.bilenim inreboa creatis ne- ,
qiie mole neque virtute magnon, qood non dicaiur ,
niagnumsecundum participaiionom ejua qaiomni ma- , , .
gtiitudini euperfunditur, omneinqoo locnm conlinet,
omnemque numeram excedit. Gum enim magnum C ,
de quaniilate dicatur, Idciroo magniuidino lam , ,
tocum quam nomeraro comprebendit, qiwe suol ,,, *
tpociet quantitatis, magnUudinem quidera pro l i - * ,
nea, superflcie et corpore aumeits; tempua vero , , ,
serroonemque vocalem raissa faciens, illud qoi- .
dem, qaia temporuro est condiior, bunc ero, quia , ,
de ipso aniea verba fecii, in qnaoluin Deus Ver- ' , ' bum appellaiur. Locum itaque comprebendil tan- . *
quain incorporeura, magniiudinem vero numerum- . ,
que, quod Ula quidem in infinitum dividi, bic vero ,
siue lermino augeri poasit. Nam idcirco eiiam ad- ,
dil : Omnem iransiliooe infinilalem. MirabiHier ,
autero ponil, Omnem locum continens, quia locus .
coutinei, non conlinelur, lerminus enira eel conti- * ,
iientis: Deue autein plusquain
Dlusauain 484
&At inQnilus
iientis;
ioflnilus * *
,
exisiil, quia regni ejus IIOD est fini. Quin etiaro
eupra omnem nuroerum exislii; elai enim Deus . " ,
dicalur unus el unum, esi laroen etiam plus quaio , , . "
, *
onum, proprie enim umim connexionem babel ad

mulio* numeros ex ipso exisienlea, et priocipium

est multiludinis. Verum Deus unum dicitiir, quia
bimplex csi, ei individuuin, el iiicomposiium. Qain ,
el sic plus quani uuiiur, et plus quam UOIIID esl; , ,
dicitur enim de ipso : Et scientia ejut non e$t nu- .
merut <. Diciiur edam magnus, aecundum plusqaam plenitudinem ac magniflcenlia suam, quoD

niam footea munerum ipsius ab omnibus participati miuiioe raiouuniur.

* Psal.

CLVI,

5.

9S5

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IX PARAPHR. PACHYMEIUS.

926

| . , | III. Parvam rursas dicitur, tit quod vuUtiti

, " * molem vel dislantiain suscipere poasil, eed oupra
, . bc exislat; et aliter, quia absque impedimento
* cnncia penetrat. Panrum e n i m , ptdncipiuro est
omnfum; quoniam omnta quas increipenUim s u , imiiu, ex panro 1n magnum evadunt, el rureum In
. , decremeoio, ex majorj ad id quod minue eatred. , . * eunt. Elemenium auiein eet id, ex quo eiiam a i i , quid componitur, ei in quod resolviiur. Vel idciroo
, - igiiiir etiam parvum esi elemenlare, vel quia in
. '
niajnri parvum conaiderainr, non aulem magnam
, - iu parvo. Sicul ergo in composilo stmplicia appa, ,
rent, non autem in aimplicibua compoaitom, ei in
*
ayllabis v. g. elementa, non vero syllab* in ele ,
mentis; iia bic, parvum id quod elemeoiare eet
, dicitur, qtioniani ipsum quidein in raajori apparet,
. , *
non autem e contra. Sic dicilur eliam de Deo par ,
vum, propter quod apostolica verba refert, qaibas
demonsiraiur velocilas progressus Dei ad res i n .
corporeas. Quod enim pertingat usque ad diviaio ,
aem aniro et sptriius declaral ipsam quoqae i o *

corporehalem et uniformilalem anima? a Deo d i .
vidi posse. Unde Deus quoque cogitaUone* intelli, ,
git, quojiiam Deus eiiain usque ad intelleclam e i

iiitelleciionem ipsam peoelrai, eicot dicium e s i :
, , Tu inlelUxiiti cogitationei wuai longeJ; quin
, et imer animain ei spiriium, io quo nimlrum spi* - riui aensus babemus siabiliios, per quem eiiam
. , anima aeneiiibua inlendit, et vini babeimis inielli, , ^ gendi spoculaliones. Hunc aulem apiriium gentilet
' .
tapienle* vocani facultatem, et veluti sectiiidam
aniosam aensiiivain aoimae. Ergo aniina b * c seu , , eitiva peoetral osque ad medulias, et veuas, ei ar' ,
leriaa, el ossa, ot tolum corpue, ad 485
4 *
, , - omnia Deua abequo impodimeolo pertingii; aliia
, . qnidem gtatura impertiens, aliis vero se ingbiuang,
, lia ut nulla creatura ait occulia in conspeclu cjug.
, ,* Nola vero circa spiritum, alium esse pradicluia
, * gpirilum, quem eiiam animam gengitivam appel . lamus, et alium esse iilum apiriium, de quo magnus
, Paulus ait : Aataiali* homo nou capU qua* sunl
ipiritus Spirilum enim ibi vocat graliao spiri, , , , - lalem, quam fideles in bapiiamo accipimqs, spiri, , tum forliludinis, suslinenliae, mansueludinie, loii , - D ganiinilalis, inlenlionis ad boouro, juxta quod viri
,
epiritales bominibus animalibua insanire T i d e n l u r ,
|.
qoaniurovis ipsimei a veritale aberrent, uii superius dicebamua.
U

| IV.
*
' ,

.
, ,

,
.
7

Psal.

CZXXTIU,

3.

I Cor. , 14.

J IV. Haec omnia quae Deo inesse dicla sunl,

eupraeubstantialiier dicuntur; unde etiam id ipsum
suprasabalantialiter dicitur, qood in seipso maneat, et secandiira eadem eodemque modo slabilitalem babeat in pulcberrimis lerininis circa ubstantiam apparenlis ideotilatis. Ex lermiiiis auiem
apparet, quod non sit modo quidem idem, a l i quando vero possit in alleritaiem effundt; quoniarn
id frequemcr ex identilate in alteruta mutaiur,

S. D l O i m i l AREOPAGlTiE

928

quoil in terminis idenlilatis non stabilitur. Deus ,

autem idenlitalis lerrmiios coinprebendit, quo- ;
motlo ergo aliud aliquando adniittere possii? , ,

Non dixit aulero pro more loquendi suo, ul in
,
, aliis per exces3tini, ut quod excedal terminos
identilaiis: quoniaiu deficerel ab idenlilaie, el in *
aliud inciderei, si identiutem excederei. Solel iia- ,
que bic Paier in illis excessum noininare, in qui-
bus excessus minime exlerminni illa quaa Deum ,
decervt; in quibus vero lale quid periculi esl, satis \ .
esse puiat sunimam de Deo lestari. Est ilaque Deus , .
iiimuitabilis, ei secundum omnein ir-otum immobilis. ,
Diccns autem ingeniium, cum mullis modisi boc no- ,
men accipialiir, celebriores ejus interpretationes ex- * ,
plical; dicitur enim ingenituin , vel quod necdum , ^ , piv
genilum, sed gignendum esl, ut Sara dixit: Non- * , , *
dum qtiidem mibi naius est ; vel quod imperfe- , ,
, , '
cuimest,sicui turris iit Chalane ; vel ab boc non
* ,
factum, u t : Paulus apotlolui non ab hominibut ;
, , \ , \
Tel i\on boc faclum, sicui : Jusius non U I I U S ex
duodecim; vel id quod peniius nuilo modo esl, u l . \
qu;e flnguul genliies Scyllam et Gbitnaerain, et \ \
*
siinilia. Speciaiim igilurelabsolttle,supra baecomnia
*
ingenitum in Deo diciuir; eniin et 496
eodein
roodo deliiiilur. Uno inodo, propler oinnimodam i n - . ,
comparabililaient divinae ualura?, eodem modo ;pro- {% \ . \
pter iminu.abililalem. vero esl deflui- \ * ,
lain seu demonsiratum, a vcrbo , vei exem- .
ptum el separaium. qiioniam Deus seinper idetn , ,
eieoJem modo se habei, iribuit creaiuris, uiiniden- ,
, .
tiiaie permaneanl. Eodein modo igilur omnia, eiiam
quae non sunl in eadein naiura, iu Deo videalur;
siquidem Deus est eodeui modo, sive siiniliier, rerui oninhim causa.
V . Aliud aulein significare pulandum est;
. * ' eonslruclio enim baec per irajeclionem ad puian-
dum retalioneui habet; quoniam Deus in seipso el
'
propria idenlilaie peruianeiis, providenlia sua fil
,
omnia in omnibos propier omnium saiulem, semei ,
ipsum diversimode iinperiiens ad eorum qui con- .
versi sunt deiiicalionem. Idcircoenim muliimoda quo- *
que dicitur Dei eapienlia; el ipsammei variaruin
,
ligurarum diversilalein signilicare putandum est,
,
quod in propbeiis Deus aliier aique aliier appareai;
,
qtioniam aliud quid est ab eo quod apparel, cum
, .
aqualilcr oinuia sinl ab ipso diversa. Si enim a l i , '
qua ex illis eral formis, ui quid non per illam ap parebal, cum omnino posel comprehendi, licet , * ; per aliam aique aliam? Quemaduiodum enim si -
diviaibilis aniiuaB virluiibus proprias partes corpo ,
reas alfiogeremus, aecunduin indivjsibiliiatem ejue
, illas inielligere deberemus, per quamdam auago
, ,
gein c l allegoriam, mentem quidem dicentes esse
,
caput, quoniam roens esl animae pracipuum alque
* , ,
praesianiissimum, sicul caput corporia; opiniooeni
.,
>ero cervicem, quia sicui cervix media esl inier
, ,
capul rcliquuniquo corpus, sic ct opiuio media est
*
b

Gcn. x v n i .

* Gen. ci . * Gal, , 1.

949

DE

DIVINIS NOMINIBUS,

CAP.

IX.

PARAPHR.

PACHYMERJE.

950

, \ - iter raliouem el irralionabililatem, nleUigentia*.

* , enim lermioos sine ratiocinatione novil; irain voro
- pectus, quoniam vim irascibilem in pectore silam
* , , esse a i u n i ; concupiecenliam vero venlrem, cmn
' \ * per ventrem quoque corporis vis concupiscibilit
- designelur; naturam vero crura pedesque, per haec
, , nimirum naturae constantiam flrmilalemqtie signi , ficando : muko roagis ntique in Deo, rebus omni, , bue eminentiore, eo quo Deum decel modo myslico
, , \ , baec explicare, et id quod considerntur, ab omni
re corporea liberare ei absirahere debeinus. Porro
,
\ iriplicem dislantiam, quae in corporibus proprie es(,
, longiludoei fatiiudo, el profunditas, si quis Deoac, * commodare volueril, ea qua Deum decet497 ratione
- id faciendum est; el inlelligcnda quidem laiiludo, su. ' , - praquam exlensa illa Dei ad res omnes progressio
com in producendo,tum in guberoando, Uun in provi
. " dendo; longiludo vero, poteolia illa qua3 res omnes
, , , soperai; profundiUs vero, arcanum illud quod
comprehendi nequk. Sed vereor ne nos ipeos igno., *
, , remus, ea quae de Deo incorporeo modo inleliigere
, , debemus sensiltum symbolorum explicalionibus
commiscenles. Explicamus igiiur lalitudinem, vel
, ,
, longiludiiiein, vel profundilaleni, vel aliud quidpiam, duro a rebus corporeis illa volumus abstra .
, , bere; et cum aliter eflerre non possimus, rureiim
, , - ad corporea redimus, dum processum dicimus vir ,
tuiem, arcanum, el siinilia, quae ulique eiiani ipsa
, * corporea euut, licel prioribus sublimiora. Yenini
de bis alibi dicium. Modo vero alierilatem de Deo

C dicenies, ne suspicemur Denm in aliud aique aliud
permutari , sed in propria simpliciiaie permaDentem, diversas et oninimodas species creaiune
producere stgnificamus : progressuin enim dicit ipsam veluii luotioneio ei propensionem ad reruai
oianiam creaiionem
. Similem vero Deain si quis dixeril, lan| VI. "
, - quam sibi lotum per toium coufounem, lale no. - men Dci minime aspernandum esU Quoroodo vero
Deus alicui rei siinilis dici possil? quuniam diviua
; ,
Scriplura, tanquam semper eumdein sine muta , , ,
tione, omnibus diesiinileni dicil, u l in illo : Quii
, ; ,
aimt/ti tibi in dii$ DomtM? ac iferum : Cui me
; -
asiimilasth? inquit Dominu$ ; ot rursus : Ego
,
visionet muliipiicavi, el in manibus prophetarum a<, ,
. , D timilatu$ fui ; id est, idem ego mihi ipsi, ul Irenftus dicil in libris Conira hcere$e$. Cuin auleiit
, ' non s i l similis ulli, siiuililudmem ad se conversis
. ;

elargilur. Quomodo? Secundum imilalionem et
, , , ,
viruilem isiarum reruin divinarum quae ralionem
* omnem lermintiinque exceduni, juxta illud : Estole

; el : Estole mitencorde$ licut Paler ve ' Her ccele$li$ Qua? io Ueo quidem proprie el su , '
pra omnem terminuui el ralionem; non enim lan
lum vel tanium in iiio esl misericordia vel perfc. (5 ,
clio, sed hiGniia; in creaiuris vero pro cujusque
,
sludio et faculiale. Haec iiaque qu&e adducla sunl,
, - dicenda sunl Deo simiiia, nou auleui iis siniilis
. dicendus esl Deus; quoniaui nequc bomo similis
1

Psal.

LXXXV,

7.

Isai.

XLVI,

5.

* Ose. x n , 10. Mallb. v, 48.

Luc. vi, oG.

951

S. DIONYSII AREOPAjGITifi

952
est imagini suae, sed imago similis esl homini. S i - ,
quidem in iis quse ejusdem ordinis et aequalia 498 , .
sunt, Petro, verbi gratia, e l Paulo, potest siiuililudo reciprocari, alienitrum alierutri praeferri.
VII
VII. In causa vero ad effectus nequaquam admiliemus isliusmodi reciprocalionem, sed efleclus ",
quidem causis esee similes, causam vero effeciis ,
siinilem neqaaquam dicitnus; quia noo eslsequalis, * , '
sed major est qui dal quam quae panicipant : Oeus .
vero oninium quoad enlitalem similiura causa est, ,
ei ipsius per se similiiudinis effeclor. Solet enim .
bic Paier Deum dicere id quod per se est, ei ejus , , ,
quod per se est oondilorem, el per se vilam, et \ . ,
per se vilae creaiorem. Haec autem dicil, non quod ,

dicat Deum diversam quidem esse vilam, ac diver
sain ab eo vitam essenlialem fuisse productam el , * '
,
quasi subsistenieon in Deo quam pariicipenl ea
qua? vilam panicipanl; sed, sicul seipsum expli- \
cat capiie undecimo, Deus dicilur ipsa vita, aique , , ipsa virtus, atque ipsa similitudo, tanquam hoc * . exislens per moduin principii, e i u l Deus, el ul , ,
,
causa : baec enim ipse reipsa esl. Ipsius auiem
eimilitudinis el similium condiior esl, ul qui re- *
bus donuin boc primario pariicipanlibos, ut id ip- , *
sum participeut, elargitur . eiquidem oronia pro , , , .
capiu suo lalia participani, prima quidem supre- ,
ma, per inoduiu principii, caelera vero consequen- ,
ler inferioii gradu. Non secus vero dicendum est,
Demn quoqtie esse conditorem raliouis exemplaris , .simililudinis, ul qui in se sine principio el uniie ^ 6 .
semper babeat rerura omniuin raiiones prxexis
,
tenies, quas oi prsedefiuitiones superius appella, *
viu llia igiiur omnium similitudo, qua3 esl omnium
.
unilas, per parlicipaiionem primae causae, id est , ovoV
,
quasi vesligio quodain parlicipaiionis, participal
illud quod secundum eadem ei codem modo se ba- , , , .
^,
bet. Hoc iiaque simile, quod secundum eadem el
,
eodem modo se babet, dissimile esi, rerumque
* 3
omnium composilionem respuit, u l i lesialur Scriplura dicens : Non ett $imili$ libi i dii$, . * , ,
Non est ulique boc conlrariuui iis quae dicla sunl, * ,
.
cum dtximus, omnia Deo esse siiuilia, Dcuin aulein
v

non esse ul!i similein; siquidem eadein el similia et dissimilia sunl Deo; iilud quidem sccunduro i u dultam cuiqwe iinitalionem, non eniin perfecla esl imilalio; boc vero, quoniaon effeclus a causis iniiniiis el incoinparabilibus parasangis deficiunl.
VIII. SlaUira ac sedem pro eodcm accipil, re- D VIII. ,
spiciens ad immobilem ideiiiiiaiem ulriusque. S l a - .
lum eniro non 499
ilbnn, quo quis rcclus
fil poslquam in sede fneral iucurvaius, sed inflexi- c/, , *
bilitaletn el iimnulabUilaiem Dci, flrmuiii s u m m

appellavii; sicul eiiam sedere perpetuam et iiicom
prebeusibilera quieiem babere in basi innoniinabili : omnis enhu siatus ac sedis causa esl iis, in ,
quo omnia in bonis propriis cuslodiia cousistuni.
.
IX. " IX. Quando vero etiam niotum reperimus in
Deo diclum, juxla illud : Inclina ccelos, et *% , , , xuraCn&i,
d i c o

Psal. L X X X V , 7.

Psal. x v n , 10.

953

DE DIVINIS NOBflNIBUS, CAP. IX. P A R A P H R . PACHYMER/E.

9SA

* Deo digne roolum accipiemus; oon enim movetur

, eccundum aliquein e sex motibus, de quibus pbifo, , , sopbi agunt, neqtie secunduni generalionem, ne , , que secundam corrnpiionem, neque secondum ac. , , ' crelionem, neque secundum imminutionem, neque
, , , tecundum locum, neque secundum immulaiionem.
6 , , Et rursiim, cuin tnolua iripliciler fiai, vel secundum
. * , lineam reciara, vel secundum circulum, vel ex
, ulrisque oblique, aicul serpena, el in aqnis navis,
. , neque eiiam aecundum bos modos movetur. Sed
. , neque motu iiuelleclili cietur, eicut mens in sc * . ipsam revolviiur, ei in iiilelleciionibus muliiplicatur.
Non etiam moiu animali, quali movetur aniuta duiu
* inielligit et opinaiur. Non nalurali, qualem namra
, - ciet, qkioniam baec eet principium moiua ei quieiis.
\ . - Se^ niolus immobilis, et eodem modo se babentis,
, ditiiur ipstug voluntas circa ea quae sunl, el pro , , * , greaaus providenlia? ipsius ad universa, dum adesl
, omuibus per omrium incomprebensibilero ei ab , solutain et intactilem coraprehensionem. Cum ne . ' gasset isiiusmodi in Dco moliones, maxime vero
corporeas, ul circularem, rectain, et obliquam, de , ,
claral quomodo convenienler Deo, ioielligenda sii
\
, in Deo moiio, seueilivas in universo molionea ana . - gogiee explanans. Ac rectum quidem rooiam iniel, - ligimus io Deo, propter reciiiadinem et inflexibi. ,
lilaiem, et universorum ex ipao procreatiouem;
, per ae enim ei ex tempore creaiio ex ipso existii,

et non per aliqua, quae ad ipsam digponaui, accidit.
. , - Q autem raelius declaratur, si quis ab efieclia
incipteudo speculetur. Nani si quid eorum quaa
,
* * , suni in mentem capis, recta ad auciorem ejus ac, curris, ita ui a causa staiim ad effeclum genera, , * lionis intellectio perlingai. Vcl eiiam aliier, quia
. moium secundura generaiioneui recium esse aiunt,
, dum maieria nempe recta ei per ae formani appelitjquare eliam forma, cujus gralia esee dicilur,
.
qpaai finis sii500 * queni uatura recla currat, ne* , , quaquam aliis atquo aliis se implectens, sed ad id
, , quod maxime proposituni est inluens. Cum itaque
, molns is, qui secundum generaiiooem eel, recia
, , * fiat, auciorem generaliooia, eo quo Deo convenil
' . ' modo, recia moveri dicinius. Slabilem autem pro** gressum ei fecuudum statum diciraus obliquuiii;
1

a(

, - )
molus
Siabilitaiem babei, quoniam
licel inclinare faciat, rur&uiu in eodeiu, eiiam ex
, , ,
, , aeqito, prioribus secundom eadem ei communical
. - quoad boc cuin circulari, et progressum babel,
aecundum quem communicai cum moiu recto. Cuiii
, ,
. , ilaque moiqs rectus in Deo causa generalionis a l . que processionig accepius s i l , accipimus quoque
, " molum obliquum, partiin quidem, lanqiiani iu
idem remeantem, propier consianliaiu; partim
, .
, vero tanquaiQ ex seipso prodeuniem, propier crea .
lurarum fecundiiaiem. Rursum circularem motum
,
diciniiis propier idenliiaiem , ei quod omuia comi .
neat. Nola enim, guperiora conlinere illa q u * i n feriora sunl. Extrema igitur vocal supremas illas virlules Deoque propinquag, medias vero qu ip
aas sequnlur, nferiores denique, naluras omniuin sensilium. Supremae iiaque continent medias,me1211(8

e t

35

S. D I O N Y S H A R E O P A G I T J E

diae vero re$ sensiles. Porro Deue omnia coulinel, sicut circulus omnia qu in ipso sunt, e l ad aelpsum lanquam ad cfeusam cooverlit.
| X . Denique, si quis idem et justum pro a?quali
.
, ( '
accipiat (aiquidem idem sectindum omnia aequale
ac simile esl, et juslitia disiribuit eequalitatem) hoc , ) (5eliam dicendum est, Deum qHalem dfci, non ao- , ,
lum ut paniiim expertem (quod enim aliquid se- , ( ' ,
)
cundutn tolum exscquai, non Iiabet parlem secun ,
dum qiiam vel redumlei, vel deflcial) vertjai etiaro
, ( quasi ex aequo cuncta perradit, et lanquam ipsius,) ' ' mel xqoalilaiis effecior (uti diximus prius ipstus
,
similiiudiiiis) secunduin quain muluatn penetralio,
netn ex aequo procuraf, u l in elemeniis, siquidem
borum mislio ex aeqno fii, et dum in composilis .
, .
pon prepoiulerant, inundi eflicil generaiiones. Si
enim aliqood eleuientum redqndel, id quod geni- ,
,
lum csi eorrumpiiur. Gum vero dicit participationem xqualiter parlicipanlioni, ne cui videalur ** , ,
dicere, quod omnia aequaliter sanclificenlur, et
aequaliier illuinineuiur, semeiipsuro expliciiii, d i - ' ,
cens : Secundum cujusque capacitalem et digni-
laiis aequalitalem. rursus secundum alium
501
,
modum Deus sequalis dicitur, quaienus secunduin
^ , irlulem sequalilaiis effeclricem oronem aequalila, ; * ,
lem anlicipavil, juxla pradefliiitioneih alibi tra ,
dilam; imelleclileni, quae sub sensnm non cadit,
' ,
acilicel 3ngelorum; inielligeniem, quae simplices
,
etlibcras babei tniellecliones, sive meolis secun- , dum se; raiionale.m, quae per rationero et specuia, ,
tionein rerum noiiones suscipil, aniinarum scilicet
,
ralioualium; senlienlem, quae sub sensum cadil,
,
sive parlium muudi, qu dmdunUir in essenlialcs Q ac naturales, id esl in res insensibiles ac prorsus

iramobiles, el eas quao aliqiialem nioiuin habent;
, naturam eniin dufiniunl principium molus el quie , .
l i s ; voluniariam vero arqualiuiem vocanieam quae poiest eligere, quaui quando voluuius, ei ex a r b i trii liberlale recte ordiuamiis, ea qu justa sunl agimus.

CAPUT .

De omnilenenu , antiqno dierum; 4n quo etiam de

ceto seu a>ternilate tcmpore.

, -
.

SYNOPSIS

CAPITIS.

1 Dkit, unde Deu$ dicalur onmitenens. II. $ f i l anliqutti dierum. III. Qmid $U
tempu$, et ceiernila$ $eu cevum, quibu* compeiat.

Sed lempus esi oratione noslra D$um multi- D " , nomium, u l omnitenealem, el ul anliquuiii dierum,
, .
prsedicandi. Ac oiunitenena quidem diciiur, quod
ipse sitomnium sedes, omnia coniinens alque com ,
pleciens, e i cuncia slabiliens, fundans alque con, , , iriitgens, et universum insolubile in scipso p r e - , appa- slans, ei ex se, veluli ex omnitenenle radice, cuncia
, , (
pruducens, aique ad se , lanquam ad fmidum ,
, ,
8 9

YAUI^E LECTIONES.
",.

, S. .
Q

D E WVINIS NOMTNBUS, C A P . .

897

, , ortNiIleneng,Jinlfam convertent, 61 eooiiiieot,

, omidum toder omnicapax omoia eootenu uoa
, praeceHenti connexiono coaimunieng, neque tineas
, \ ea tibi excidere, ae, Unqoain perfecta domo mdlal
,
diapereani. Diciiur aotem oronilenong Deug, ul
, . omnia doittinalu auo tenent, etqui fls qoae gubet { \ , \ oai pneesi immiate, et at omnibue desidertbilit ti
", \ amtbiiis, etcunciia juga voluntaria imponens, oc
, \
dulcea parittritionet ainorig dfvioi ei omftiteneiilis,
, \ et iogolobilig ipsiut booitaiia.
*
, .

u
- 502
Laodabir autem Deut ab antiqtiilaie dlc , , rtmi,quia ipgo est omniuro avum et lempus, anie diea,
, , . ame sevum, anie lempug; et quidcm lempus tt
, , , - diea el lempegtiviiafc appellandua eat ipae, u i Deom
, decel, tanquain qoi onini molu eet iromalabiJis e l
immobilis, et semper moveiur, manetie in aeipso,
,
' , , , el tanquam auctor aevi ei lemporia et dieram.
. Qvamobrem eiiam in sacris mvslicarum vtgionuiii
flngilur;
- appaxitionibus ei anliqaug et novng
' qnorutn prior quidem voterem et eani qui est ab
, * iuUio, J4iuior autem tagenegcibilem gigiufical; aui
mrumque eiun ab iiiilio ad finoni |ier omnia pro * , - gredi declarat: vel, u i divinue noetef prxceptor
, , ait, utruinque oMvinam anliqnilaieio iudical, fiia
, tamen , u i genex id quod primnm est ordine ietu
, - G porig, juvenia aulem, sive novtig, id quod iaa i w
mero est praegUiilios ^ontineat; qaanrdoquidem
unitas, quaquo ei vicina sunl, omuorig Iqogiutf
.
progretais pnegienL
4

III.
Opera pretium antera doco, nt tenkporig et ajvi
, ,
geu aeleruiUlig oaiuram ex Scripturis eacrig addis *
camua; neque enhn oronino ti abgolute aunt ingenila vereque gempilerna, qua^pasgim s&lerna vocajit
, , ,
, * * elln^orrUpta, immoruliaqtie et immulabilia, alque
eodera modo ge babeniia; gicut c u m a i u n l , Eleva*
, , .
* mmi, porHB asternaiet , e i gimilia. Ssepetnuuero
, ' ' eiiam andquiggima quaeque aHfirniiaiis appeltatione
, .' gignificanl, u i cum univeream temporig noairi du - raiionem aeleruiiaiem vocant, quaienus videlicei
, . Dantiquuin esse e i immiitabile , loiumque rerum
gialuia mengurare proprium esi aeiernilatie. Teni $, ,
pug vero appellani id quod mensurat gcnerationem
*
" et corruptionem aique alleralionem, quodque aliag
aliier se baliei; alque ita noa, quos bic tentpug
,
delinit et circumscribit, auerniuieiu congecutufog
. ' esse Scripiura t r a d i i , cum ad ajieroiutcni qu
, -
' , OOD i n i e r i i , sed gemper eodem modo se habei,
1

Peal.

XYIII,

7, 9.
YARlifi

LECTIONES.

* , S. P. Sc.
, . , S. legisee Sc. videtor.
*
, S. P. D. Sc.
S. P. D. Sc. Sar. , D. , . , S c
PATHOL.
GR.
U L
30
f f

959
S. DlONYSll A!lEOPAGIT
940
pervenerhnus. Quin eliam in Scripluris aliquando , \
aevum teroporale et aeternum lempus celobraiur;
. oovatoia
tamelsi scimus , ab ipsis quae magis proprie sunt
*
potius per aevum , quse aulem fiunt, per ,
lempus efferri el declarari. Oporlel igitur uon eim
pliciler arbilrari ea quae aeterna dicuntur , coaeler ,
na esse Deo, qui est ante aeternitatem, eed polius, , , sequenles incorruple Scripluras maxirae veneran. ,
dat, oportel aelerna quidem, et quae in teropore ,
eunt, secuodum modoa in eis notos aecipere; niedia
, , , vero inier ea quae sunt 503
4
A
>* *
*
roeranlur, quaecunqtie parliin a??um e! parlim tem- , " ,
pus parlicipant. Deum autem u l aevum et ut lem- ,
pus celebrare oportel, lanquaoD omoie lemporis et
. ".
v i auclorem, et aniiquum dierum, lanquaro anie lempug, ei eupra teropas, el u l variantem - tempestiviiateset tempora; et rurgus u l ante saecula existeniero, qualenue esl ante axculuio, ei aapra saeculuro, sive avum, ei regnuin ejua regnum omuium saeculorum. Amen.
v

98

e t

u a e

u n l

n u

ADNOTATIONES

CORDERIl.

1. Ac omnitenens qutdem dieitur , Graece , cuius vim vocia ti diflerentiam a

, qtiod sonal omnipoiens, vide supra ui adnoiaiionibus ad capul ociavum, 1.
Ibidem diciiur de Oeo , quod prceett immiste; quia non opus e s i , ut se veluii cum rebue el negoiiit
misceai ad cognoscendum ea, ui lute el cauie gubernei, eicul neceese est bomini, alioqui non poierii
golua sufflcere guberiiationi. Cunetis juga volnntaria imponen$ , id eet appetitus nalurae, ut cuiqne cotivenii, insiloe, tanquam leges imposilas , quibus omnis naiura libenier e i sponie soa p a r e l , ei nolla
resislit, nec obedientiam deirecial. quia bujusmoui appetiuis, el iinpetue insiiiet inclinalionea tendunt
ad auianduin sumniuni bonum, quod varie parltcipant, idcirco ejusmodi incliualioues dicuntur a Dionyeio divinum amorem parlurire, sicuti terra sole lepeia&a fruclus parturit.
| 11. Laudatur Deut ab antiquitale dierum, elc. Quia (tiiquit Lessius, libro iv De perfeciiombut dhrinis,
cap. 2) solus initio caret durationie , eolus nunquain incepit, solue omne lempus ei intenralium dura
tioms occupal et ambil. Hinc vocaiur anliquus dienim apud Oanielein cap. , quouiam , ut Dionysius
bic exponil, ip$e e$i omnium mum et tempu$, anle die$ anU aivum, anlt lemptu ; qood iniellige de otnni
lempore, eiiam compreheiisibili a creaiura. Parum enim esset ipsuin fuisse anto lempus reale, quod
nondum eex annoruin millia complevii, cum etiain angeli plurimia saeculis juxia Palrum quoruindaiu
aenienliam , anlc illud lenipus fuerinl, Dcumque laudaveriiil; sed fuil etiam atiie oinne lempus imaginabile, quanlumvis iliud longum concipialur. Accipe ame munduin condilum lot saecula quol aunl arena
in liiiore maria, Deue jam e r a i ; accipe lolidein oivriades saeculorum , Deue amea erat; bunc immeu8Uin wculorum nuineruni in se tnuliiplica , adbuc Deus inlinitis gaeculis esi amiquior. Dicitur auietu
cmnium * eitemput; quia omne aRvum ex ipaius duradone pendel, el oiune lempua ex ipso fluii,
qni v o el lempori suuui esse tribuit ei conlinuai. Unde cap. 5 idem Dionysius a i t :
, , Ipu e$l cevum avorum, extitlent anle omne astum; el paulo anie :
, , ; Ip$e eit principium el metuura o o rtim, et temporum cntttas ei tntium atvum , quae oiuiiia causaliler intelJigeiida. Otunis vero crealura i n i liuin babel, qaia uun ex subslaniia Dei, sed ex nibilo e a l ; imo, aecuiidum aanctoruni Palrum aeiiletitiam, nec aclerna retro esse poieal. Saucloruiu Palrum auclorilalea bac de re vide apud Leasium loco
c i u t o . Eai ergu Deus aevuiu augelorum qui suul in asvo, quos antea ab v o aeiernos aou aevileru^a
nominaverat, lempus eoium quse suni bubjecia lempori, id esl eqrum omuiuin quas facia suui po^t
coeium, ex tujus iuolu exisiil leuipns, id eat numerus inoiue cceli eecundum prius e i poalerius. A d d i i
aulera , id esl, ui Deum decet. Dicitur eniiu aevuin , sive aa*culum ei lempus, ei dies, *ed
iminuiabililer, quia oinnia qu suui in bis, scllicei in aevo, e l tempore, el die, iiiuUliouero cooveuieoier
naluris suie capiuni; ipsa vero a3vum , el lempora, el diee, quaieuus ajvuin, ei lempora, e l dies s u u t ,
quadam iiuilaltone Oei iuiiiiuubilia auiil. Cuui eniiu oiunia mutaiio iu lempore i i a l , quali leiupore l e m poris muUlio lierel? Vanationcs vero a i m i , veria scilicet, aealalia , auluiiiui, el biemis , quas vocauma
teiiiposlivitales, niutaiiouea quidcm lemporum el dieruui euiit eecuuduui qualilales, uou auieiu leaiporum et dieruni secunduin se, id esl quaieuus lempora el dies sunl.
504
1-- Operm preiium ut temporit et avi nuturam ex Scriptum addiscamui. Noia Scripioms
dicoie Psal. L X X I I I : Tuut esi dic$> et luaeti nox; tu [abricaiu* et auroram et solem , ubi appeJlal e l U u tlal Deuni lauquani lempus et dieui, el cuai dicil iu eodeui Psabuo: ASuatem et ver, tu pla$iHa*ti ea ,
ubi aiiniliter appellulur el laudaiur Deus lanquaui lempesiivitas , qua a Grascia dicilur , MCIII
leiupua dicilur . Monei auieui IIUJC secuuduni niudos iu Scripiuris aolos , sive secuiiduiu acopuiu
bcripiurae inieliigeiida eaae, secunduiii, inquain, nalurani eorum quae dicuulur io Scnpluris asterna a u i
teinporalia. Augeli eniin dicuutur iu Scripiuns lerni (Psal. xxni ; Elevamini, portct aterualu); quia
suui parlicipes x v i ei aiiliquissimi oinniuui creaiiiraruni. Diciiur eliaui ajvuiu , aive aaeculuiu , Gntrve
, exleusio sive duralio ipsa letoporis, ul iilud Mallli. xxviu : U$que ad consummaiionetH Heculi ; e l
PaaJ. LXXVI : Anno$ aslernoi >n meme hubui; el 11 Gor. i v ; Ueu$ hujiu tasculu Periude euiiu e a l , u l
f

V A R L E LECTiONES.
H

1 1

, .

942

DE DtVlNIS NOMINIBUS, CAP. X . GORDERll NOTiE.

941

iuierpres vertfgaet, hujus asvi, sive selernitalia, Graece . Exodi x x i : Erit ei *ervu$ tn mculum, give iu
aelernum. Hanc igitnr vocai Scriplura lemporalem aHernilalem, sicul aptid Panliim diciiur, lempus an<rnuin. II Tim. : Ante tempom $wcularia Graece est , id esi anerna. E l ad Tit. : Ante tempora
$a*c*laria, Graece , id eal aeterna. E l Rom. XYI : Secundum revelationem mytterii temporibu$ wlernis
taciti; idem vocabulum esl Gf%ce, qnod in lioc loco interpres verlil a?iernuin, et in aliis saeculare.
N O D esl alienuin ab boc capiie , ex Tiirriano in Cyparissioli decad. 8 , cap. 3 , explicare, quomodo
iiileUigendtini gil,- quod poulifex Roniantis crwliriil de creaiione angelorum , et ad credendum Galbolicis
roposuit in cap. Firmiter, de eumma Triniiale. Nou enim discrepat Decrelalis ab eo quod bic Irariit
lonysius, imo convenit, cuiii a i l , unuin iiniversoruiu priucipium crealor oinniuin visibilium et invisibilium, qui sua omuipoteiite virluie simul ab iniiio temporis ulramque de nibilo condidil creaiuram ,
gpiriiualem el corporalem, aiigelicam videlicet el mundanam , ei deinde bumanam , quasi cominu nein ex spirilu ei curpore consiitulam. Hacienus Decreialis. Sed dilaiandus esl aliquaulum bic
iocns.
Qiuerit R. Alhanasius in Qumtionibu$ ad Antiochum princtpem, quaesl. 4 : Quando, et quomodo e l
unde facii sint angeli; elrespondet ad quaeslionein : Mec quaudo , nec quomodo facli s i n i , ab bumaua
nalura dici posae, pr.Bierquaiu boc solum, facloa esse Verbo Dei ex nibilo. Quando vero ? a l i i , i n q u i l ,
aiunl primo die, alii aitle primum diein. Greaiog vero esse leeialur , inquii Propbeia , CIHII a i t : Laudate
eum omne$ ungeli ejn; quoniam ip$e dixit, et facta *unt; ipte mandavii, et creata $um . Moysen enim
ait, quia gciebat Judasos esse idololatrias deditos , idcircu uon fecigse serinoneiu de angelis in Genesi, im
eos ceu deos colerenl, ul in vitulo el in aliis idolis poslea feceruut . Qnod ergo ex Scripliiris saticlis
disci poleral, uiramque scilicei crealurain, spiriuialem ei corporalein, simul et ex nibilo esse*a Deo cond i i a m ; Omnia eniitt per iptum faeia $*nl . EiiQui vivit tit ceiernum , ail Eccleaiaslicus , creavil omnia liitiu/p. Uuuinque borum Oecrelalis caibolicae fldei subjecil. Illud vero $imul ab initio temporit, gicut ad
crealorani corporalem, id esl ad munduin qui cernilur, ei quaecunqiie in eo contiueiuur , referri voluii,
quia scriplum e s i : ln principio creavil Deu$ castum ti terram*; eic ad angelicani naluram non necesse
esl, gecundum Scripluram, referri voluisse, quia, ul paulo ante aiebai Athanasius , quando augeii creali
fueriut, buniana uaiora dicere non potest. Sed quia duralionem angclorum, quae esl subjecla lempori, quia est loia siniul ei invariabilU , qu esl ei diciiur in sacris Liueris a3vuin , non possuinu cognoscere, nec aliis manifeslare, uisi per exlensioueni noslri lentporis ex horis, diebus t anuis cotisiaiiteui, quain Scriplura aevuin qiioque aliquaudo vocal, ul Uiouysius nolavii; idcirco pontifex proposuit
ad credeiiduin, siniul ab iniiio lemporis ulramque creaiuram , spiriiualem ei corporalem, condiiam esse.
Noinine iuque leuiporis a*vum et lempus comprebendil ponlifex, iiniiatiis Dionysiuui. Quare non probibet
ba?c Decretalis, quin liceat seolire, quod apostuloruin discipuli , Clemens et Dionysius, quos mulli alii
poaiea eccuu sum, seu&eruiii creaios fuisae augelos aule munduin. De angelis euiiu interprelalur Dionyaius diciuiu esse illud ; Elevamini, cciermlet*; quia autiqiiiini el invariabile, et nietiri aecuiiduiu
ioiuiu esie, pruprielaiem aevi eaae dicil. Quare si vmii anliquius eal lempore , el aevum dicilur, ei est
duralio augcloruin: suul igilur angeli anie leitipus, et anie ea qu sunl in letnpore creati. ldeiti genlU S.
Maxiiuus in priuia ceuluria ibeologica. Si eniia augelos creasgei aule lempug cum quo orius est IUIIH-.
dus, aDliquiua virlute fuissei, esse viriulem; el bonilale anliquius, noa esge bonilaiem, qua3 abaurda
6. Maxiiuu ese videnlur. Sic eiiaiu iiilelligendum esse, quod Epiphaniua, disputaus contra ba*resiiu Pauli
Saiuusaieui, a i l , ease angeloa anie cceluia ei leirani creaios. GUIII plane, inquil, boc dicluiu IIOD gii
113111 , n
jnuUbiUs, quod anie cosluiu ei lerraiu nibil eral ex creatis;
pTtnetpio fecit Deu$ calum et terr a m " , ul priucipiuin sil, el nibil ex crealis ante boc ipgum bit. Uacieuus Epipbauius.
Yeriasimuiu est, anie coelum e i lerram nibil fuiwe ex crealis, gcilicel teiupore (sic enim inlelligendain eai), augeli auleui in aivo creali suiit. /Evuiu enim est luengura eiiruiu qu sunl lempori
subjecu.
idein qaod b&c Decrelalie, dixit priug eynodica epislola Sopbrouii patriarcba) Jerosolyiuiiaiii, miiisa
ad llouoriuiu I, el non ad bergium Goustanliiiopoliiaiiuin, ui Pbolius in gua Bibliotheca leslalur. Recilala fuii bc episiola iu aexu gynodo, in undecirna aciione collocau. Loqueiia ergo de crealione
mundi a Uco facta, sic couUieiur bupbroniua : \ : id e s l : Et omnibm
decrevil principium tcmporis : quia angeli, licei iiuiiiorlales tinl, boc babeul coiuiuuiie cum iis quae gunl
in tempore, quod iacli suul, idcirco lompus eis aUribuil. iluuc plaoe gecuius est ponlifex iu gua DecnHali ei Sopbronius geculus plaue Diouygiuiu queui in eadeui syiiodica cital (ne quis dicai igiioium
/uiaae l)ionyiuiu Sopbronio).
Esse igiiur angelos auie uiunduin huuc corporeum creaios, iradil Dionysiug boc loco, et apoaiolica
Dociriua lib. vui Glemeniig, cap. 12, el eaiu gecutua Gregorius Naziauzenug in sermoue de Naiaii
Ckrini, ei iu aecuiido de Pascha, ei buuc seculus Daiuaacenug lib. u Ue fide orthodoxu. ldeni quuque
docet Magnus Baeiliug iu Hexaetnero el illuiu seculus Pbilopouug lib. l Oe creatione mundi. cap. 8, 9,
1U, ubi alupauealeuuiii, cui conirariuin geiuiebal, refelliu
Uuouiudu vero iuielligeoduin sii creaiuras spiriiuales et corporaleg giinul creaias esse, illas cuin aevo.
baa uin lempore, ui boc quoque non prelereaiuus, explauavii idem Allianasius lib. contra Arium,
iuiueus in illuiu locuui Ecclesiaslici cap. xvm : Qui vivii in ceiernum, creavit omnia $imul. Mibil euiin
ail ex rebug crealis aiile alia gui generig condituiu esse, ged omnia simul uno eodemque iuandaio facu
eage. E l paulo auie oiagig adbuc explicai, cum a i l , uibil esse in rebus creaiig quod ipsuui nnuiai el soluiu,
el priuium anle alia, scilicel sui generis, facium s i i , sed cum ouaiiibus siuiul, , id c*l
cuui oinnibus gui geueris vel ordiuis. c NnUuin enim, inquii, ex aslrig, aul ex niaguia luininaribus iia
apparuil, u l boc priug, iliud posierius iu reruui iiaiuram eiuergerei; sed oiuuia eodem die eodeiuque
jitosu uriuui ceperunl, quauivia aliarab aliig splendore differaiH. Siiuiliier iu quadrupedibug, volucribus,
piacibug, pecoribus, alirpibug. Siiuililer, i n q u i l , Adain , quanquain solus e lerra formalua esl, fuero
uuicu in eo eliaiu luuc ratioueg guccesgionU posieriialisque buiuaui generis. Subjungii deinde : Et ex
crealioue muiidi vigibilis iuvisibilia ejus (augelos dicii) boc eliaui genere operuui, inquil, facla esse
iuitlligiinus, coliigiiuuaque, ue iu illis quideiu quidquam seorsum in genere suo aul prius aul posietius
creauiui esse, ged ouiuia giiiiul qiue ejusdem coudiiionis guni exsiilisse. > Nou eoim gingulag res enu%

505

* Pgal. C X L V I I I .
Geu. , 1.

Exod. xxxu.

* Joan. i , 3.

Eccli. xvui, 1

Geu. , 1.

Psal. x x i u , 7, 9.

943

S. DIONYSU AREOPAGITifJ

94i

meravil Aposlolus, ut in bunc moritim dicerei : Sive angelus qiiigpiatn, sive llironus aliquis, sive dominatio illa, atit illa, aut haec vel illa e i poiestaiibtie, sed univer*os simul, qui ejusdew ordinis erant,
coraprehendit. Sive, in<|uit, throni, me dominatione*, $ive principatut, tt*e potettaies *, eic. HacteiHia
Alhanasius : c Onines iiaque cberubini giniul creali eunl, simul ileiu geraphini, el giroul tbroni, sioitJiier in reliquis ordinibua, quibus, qnod ad crealionem perlinel, non est quidquam pritis aul posieriua,
licei gloria et bonore imer se difleraiu. Sic probal Albanasius contra Ariuin, non e&se Verbuin
creaturam. Alioquio, inquii, necesse erai giinnl cuiii aliis ex ordine virtulnin creareiur,
anie, licet gloria caeteris antecelleret. E i quo riiraus fierel, ut non possel esse primuro el itiilUim
aliorum, ut Ariani volebaiil. Tradebanl enini creatuni esse Verbum, ul per ipsum Deus omnia alia
crearei, quasi non esset de numcro omniutn ; cuni lamen lale principium oiiinium, ait Atbanasius, i u
omnibus couvincereiur, atque iia concludii, diflerre Verbutn subatantia et nalura a cfeaiuris, soluoiquo
ipftuin esse eolius veri Dei hnaginem. Ex quibus paiet angelos antiquiorea esse rebue lemporantfig, u i pote xvilernog, cum aevum tempore aniiquius sit, non esse lainen Deo coauernos, cuiu a:lernilas sua ipsi
propria gii, nec ulli allcri commiinicabilis crealtire. Ex quo tnanifestuni i i l . nibil neque leuiporum, neque
saeculorum, nec quidqiiain eoruiu quae in ipsis leniporibus aut asculig gunl, coauernuin esse lufliiilali
Dei, quae oinuium causa esi, el gtipra otnnia est, ei eujus volunlaie oiunia ex nibilo facia suni, sive a
lempore, sive a saeculo seu aevo ortum duxeritil, Simul etiaiu decens videiur, ut itlae perfeciioueg q u a
Deo maiiant, qiiae a creatuiis , id esl create, parlicipanlur, auliquioreg aint ipso lempore, cum
quo creaturae lempori subjectae illas parliciparuiil. Ilaque ganciiiag ei boniias, cbariiag, v i u , gapieulia e i
alia* perfeUiones Dei ex Deo , id eat eficienitr, sive causaliier parlicipaiae, cceperunl
creari cuiu crealione bomims, ged anliquiua, anie leuipug acilicet, cuio augeli , id esl in ira,
et non coaMerne, Dfcuui laudabant.

506

PARAPHRA*

1 1 . Teioptig est etiam dicendi de omnitenente, e i

quomodo a Daniele Deus antiquus dienim appelletur. Diciiur itaque onmiieneiis a metapbora radicaue ac nativae peirar, in qua fundainentum aedificii
ipsumque^ aedificitira fundatur. Deinde cum dixit
sedem oinnia coniinentem, ne quig opinaretur i p 6um hoc dixisse, quod rebus ipgi* creatis coexialeudo, juxla ralionem pelne in exemplo allaUe, e i
exiriosecus ipsas coutiueal, subdil eliaro sequenles diciiones. Siquidem de peira non diciiur,
quod petra con\ineal, vel fundel, de Deo aulem dicilur, quod s i l causa efliciens, ex qua, ceu radice
efficienle, omnia producuniur, el ad quem, aeu ad
fundum efficienlem ac providum converiunlur. Socunduin unam aulem ewpe/eminenlem coniinentiam
omnia m u n i l ; quoniam onmis processio Dei, give
ad creandom, sive a3 providendum, unica esl ei
simplex, lametsi res creaiae ac provisae diversimode
baec munera participent. Dicitur eiiam alio modo
omnitenens, quia oainibus imperat, et dominatur,
et sufficil polestas ejua omnibus qui ab ipso guberjianlur; quod iu regibus terreois locum non babel,
quoniam viris prafsiaulioribus opua babent ad gu*
bernandum* Quod si vero et ipsi aliquos per se regant, negotiis quodammodo se implicare, el quae ad
eos ftpeclant discere debent, ut secure praesint :
verum Deug omnipoienter dominaiur, et iniitiisle
pncest. Dicilur oninitenens eliam, ut omuibus amabilis ei desiderabilis; quoniam ab ipso omnia volunlaric gubernanlur, ei erga ipsmn divhio ainore
fcruntur, ita ut nulla exislal dissensio, nulla invila
el violeitla iraciio, quapropter omnitenentem dignilalem babere perbibelur; nibil enim babenag exculil, nibil conlravenit, niliil obslat, nibil coactum
succumbil, sed omnia Unquain creaturae quac Crea-

> PAGHYMERifi (46).

g I. \ ,
,
.
^ , '

. ,
,
, ,
, .
,
* ,
,
, , \
, .
,
, , ,
,
.
' ,
, ,
,
,
. ' , ' ,
, . ,
.
* *
,
& ,
,
* , ,
, ,
, * ,

Coloss. i , 16.
(46) VideScb. S. Maxiuii, toin. 11, cap. 10 Ve divin. nomin.

045

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . X . PAKAPHR. PACHYMERyE.

940

. & , torem agnoscanl divinum erga ipsum amorem parturiutiU Yoeabulum auiem lioc a parturieniibos
, otov
acceptum,
declaral quodamtnodo in nobis affectlo , *
. * , ncm iiaitiralem, e l a iiatura nobis insiiain propen , , sionem ac molionem ad Creatorem. Sicui enim
, , terra sole calefacia ad parhudines provocalur; sit
et cor, id quod amabile esl in seipso circuinfefens,
.
amorem parlurit.
507 Antiquus vero diertim celebratur Deus,
| II.
* quia ipse est aevuro angelorum aeviiernorum; bos
- , , eniin aniea auernos dixeral, quod pariicipenl aneiv
. , uilalem, nou vero quod principii expcrtes sint.
- Teinpus atuem eortim qua? sunt aubjecia lempori,
, . id est eorum oiiiniuin quae facia suul poal oeltim,
ex i-ujus molu exislil lempue. Dicitur auieni Deus
, , ^ el lempos, et aevum, et dies co modo quo Deum
* decel, qualenus innnulabilis e s l ; quoniam oinnia
. qtue sunl in bis inulaliouem capitint, ipsa vero,
' , , qiiaiemis lempora el dics suni, iiitimiiaia perma , neul. Nam si secundum easeiiliam niularenlur, cum
omnis mulalio in tempore fiat, deberel eliam mu . talio lemporis in lcmpore lieri, quali autein illo,
non scio; qualenus auiem dies lempus sunt, dixtl

, \ , iisquoquecoinpeierciinimiiabiiilalem. Cum in pro*
. grossu bic sauclus dixeril, leinpus in iuulalione
consistere; boc etiain coiicedendum e e i : siquideiu
' . ,
, acslas ei ver, aultinmus et bieins auiit leinporia
mutalioiies. Sic itaque eliaui Deus, modo Deo con
venienli, seinper moius in seipso permanel. Ter, . \
, , Q lio eliam lanqtiam aucior eoruiu; dicebamus e n i i u
* , anlea, Deuin
... omiiia
.v.>..u dici
, lauquam
i t n n i n m causain
/vmmn ex effe * , clis, Umeui supra oiimia s i l . Qiiare Danieli q u i dem canus apparuil, candidnm babens capuivelul
, \
* , - lanam, rursmu vero juvenia Abrabamo : iliud qui , dem, quod oiunia ex Deo aint, e l posl ipsiiin, eoque
juniora; boc vcro, quod in vigorosa tonslanliquu
, beaiitudiue sit seuii expers; vel per uirumqoe,
, ' cum aenem tum juvenem, signiQcatur, ipsum a
, , principio usque ad linem pcr crealuras omiies pcrvenire; vel lerlio, u i divimis bujus Pairis iniliator

ac prxccplor Hieroliieiis ait, quod ulroqire diviua
, , ' , ejus auliqtiitas indicetur, ila ut per senein quideiu
, id quod anliquuni ei primum est declarelur; per
, . juvenem vero, quouiam sicut in numeris priocipa, , lior quiilem esl unilas, cum sit in iiutiieris recen , ' lior, nuraerus aulem in mullitudiue apparene, proui
, ,
augeiur, posleriorilaiem lemporis obtinet. ldcirco

Dcus quidem, lanquain causa creaiurarutu, prin.
cipii alque uiiiiads ralionem habeus; crealune ve, lanqtiam ab ipso et cauea midliludinis; ipse quidem babebil id quod anliquius esl, crealura
vero i<l quod post principiutn ei poslcrius exisiit.

III.
,
, ,
.

* ;

III. Incipil de ipso lempore el aBlernilale verba

facere, aapientissime securum reddensauditoremiii
religione, 508
dicens nondebereexistiroari ea
quaeaelerna dicunlur, ideoesse Deo coaeierna, qui
esl anle sa?cula. Ea itaque, qu% oinnino et absolnte
ingenita el sempilerna suul in Deo, proprie aelerna
sunt; angcli vero inconuptibiles, aeleriii dicuuiqr,
a c

947

S. DIONYSIl AKEOPAGITjfi

948

juxla illud : Elevamlni, poritc wternale* , quia par- ', ,

licipanl anernilalein, et anliquiores sunt caeleris
\ creaiuris. lnveniiur eniin ba?c ipsa temporis exien- . xa\
sio , seu neculum, dicta, juxta illud : U$que , "
ad consummaiionem toeculi ; et illud : Annos wter- \ " aUlivta , not in mente habui, et meditalus sum *, ei ilerum: \ "
Deus huju$ swculi exccecavit cogilationet eorum J; \
<H a Moyse Deum videnle diciuin : Erii libi $ervu$ "
tn tcBculum *, sive in aeieruum. Ha?c igitur vocat . *
lemporalein aHernilalem : apud Aposloluin vero
dicilur tetnpus aeiernuin , , temporibui mternis alrovioW, .
iaciti b. Dicuulur ilaqne angeli aelernt, lauquam ,
qui proprielalem aelernilatis parlicipent, quae est , \
antiquilas el iintmilabiUla*, et quod secunduiu lo- , \ '
lum ease mensnraiur; sicui eiiam tbeologus Grego- , u

rios a i l , id quod rebus coexlenditur. Temporia .

auiem proprium esi, versari in generaiione ei cor- \ $ \
niptione, coeio eiiim ejusque molui a c c i d i l ; kaque , ,
iierum iminulalis elemenlis lempus quidcm inter- , . \
ibii, aeiernitas vero eril. Unde ei nos, qui modo bic , ,
lempori subjacemiis, quandoqoc eliam incornipli- .
biles eflecii, aelerni erimus. Oporlet iiaque illa quae atoia,
aelerna dicta eiml non simpliciier accipere eliain \
,
sempilerna, sed secunduin diviuum Scripluraruin
, . \
scopum iigurasquein illis nolas; scilicet secunduin
, ,
naiuras rerum subjeciarum sic aUerna dicenda
euiit. Guiu ilaque illa qnse proprieeunt, divina, i n - , \
quam, qux auirt, supra oroneni creaiuram, xvo (
\
sive aelernilali allribuauius, lameisi supra aevum
,
sive anenfuateni sint, illa vero qu fiuni lempore
\ , -)
definiveril, media inler ea quae suul el qtue flmil,
, angelos ei animas d i c i l ; quw quidem partiai aeviim
parlicipanl, ulpote immorialia el ab inlerilu iibera ; C , . .
parlim vero leinpus, quia in generallone ccrnuiilur. Dei autein regnuin aetermnn, vel polius regniim om*
nium saRcuIorum, ipsi gloria. Amen.
B

IA'.

509 CAPUT XI.

De pace quidque sibi velit ipwm per it e$$e, quas ,

, ,
$it per se viia, qucc vis ipsa $ qucc iia

dicuntur.
%

SYNOPSIS CAPITIS.
I. Detcripsil qwcnam $it divina, qu(t> $ omnes coordinat atque conciiiat, quinam $int eju$ .
Quomodo iletn $ilenlium illud ignotum Dei po$sil. M.Quomodo Deus per $ paci$ unitersalit parlicularis pacis aucior cuncia pacifice conciliei, ei.ad omnia perlingai. III. Quomodo pax inter
iol ei lam contraria servetur. IV. Quomodo pax in iis qu<e emper moveniur, . V, iVtAti in nalura
rermn sine pace comislere. VI. Quomodo Deu* dicalur per $ vila, per se sapienitu, e i c , per $e tiue
per le iapientia! auclor. quid sii $ bonittu, $ diviniia*.
%

.
Age jam divinam pacem, u l concilialionis prin- "

cipem , pacilicis laudibus prosequamur ; bccc
, \
euim est quac cuncia conjiiugil, et universorum
\ \
coticordiam ac connexionein gignil ellicilque;
, ^ quare eliam ipsam expulunl univcrsa, u l eonitn
, \
divisam mullitudiiicm ad integram quamdam re" Psa!. xxui, 7, 9.
Tim.

, 9.

UUIII. .

Maltli.
2i.

XXVIII,

iO.

Psal.

LXXVI

* 11 Cor. , 4.

* Exo!. xxi, C

II

949

DE DIYINIS NOMINIBUS, CAP. XI.

950

- . digal unitatem, tlqoe inteslinnm bellura onWerei

* d concordem iodacai commoraiionem. Quin et

* divinae pacia participadone primae virtules conciliairices, et securo ipsae e l inter se, et cum una

, xal ' mundi pace prima conjungunlur; inferioraque
, \ , lum ipsa secom tum inier se conjungunt, lum
, , com uno, eoque perfecio omniom pacia principio
, ' * e l aoctore, qui ad omnia individue cum venit,
, , quasl claustris ac aepiie quibuedam qua divisa
\ , , $ - sunl copulat, omnia delinit, deleroiinat, e l rounil;
, , neque permitlii divisa in inflnilum sine termino
, , \ diffundi, neque ioordinata, el eede carenlia, Deo , que deaiiiuia, suam uniiatem egressa, sibi invicera
confuse misceri. De ipaa igiiur divina pace ac
. ,
silentio, quam sanclus Juetus vocat insonanliam
,
, \ et immobililaiem ad omnem emanaiioitem qua
, , cognoeciiar, quidnam tandem sit, elquomodo Deua
, xaV , quiescal e i sileai, ei qaomodo in se et intra se s i l ,
el totus secum sit supra quaro uniius, et nec in se
,

', \ - g
,
*
, ,
, . '*
, ' , ,
(5 ,
, , .

ingrediens , e l se ipso roulliplicans deseral unio^

nem; quin polins ad omnia egrediiur tolus inlua
raaneus, propier excelleniiam unionia omnia superaniis, neque dicere neque cogilare ulli eorum
qui sunt fae est, neque possibile. Sed cum boe
alioquin eloqui non possimus, nec asaequi
510
inlelligendo , ad ipsara lamen divinam paeem, ut ulira omnia poeitam , sursuin ovecli,
parlicipaliouea ejus, qiiee inieUigunuir e l noininanlur, idque, quantum homines (et noe prresorliin
qul mullis bonia viria imparea eumus) consequi
possumus, ailendamus.

I ii.
\ , G
* ,

, *
,
,
,
.
,
,
.
*

. * , * ^
,
, , ,

. '
, , -

Ac primum quidera boe dicendum e s i , ot cwn

per se pacie, lum universalis ac parlicularia pac i s , effector s i i ipse Deus, e i u l omnia Inler se
muiuo, minime coufusa ipsonun inier se niuiuo
conjunctione, commisceai; qca conjunetione cobaeremia sine divisione el disumia, singula iamen
aecundum propriam specieni pura consistunl, per
coDcreiionem conlrariorum miniine periurbaia,
quooiam exaciam islara unionein ac puriialem
nibil inierrumpit. Unam igitur eamquo simplicero
naiuram pacificse unionis coutemplemur, sibi ipsi
et illis ipsis atqtie invicem omnia copulanlem, noc
non universa complexu qiiodani omnium inconfuso
coniemperaia pariier aique impermisla conservantem. Per banc divinae inentea copulalx, suis
ipwecum inlelligentiis luin rebus intelleclis conjunalque denuo ecanduul ad incogniluiii eomin quae inenii supereiuinent conlaclum. Per bauc
animae, muhigenas suas raiiones conneciendo, ad
quamdain spirilalem puriialem redaciae, procedunl, sibi propria via e i ordine, per immalerialeiu
alque indivigaDi inlelligemiain, ad unionem quam
dam inlelligenlia superioreui. Per banc una ouinium
giiDlur,

V A R l i E LECTIONES.
* ^ , S. D. . Sc. Sar.
S. Sc. Sar.
, V. Sar.
4

, S. . D.

, S.

951

S. DIONYSH A h E O P A G l T i E

952

el indittolubiKs conneiio, jaxta divimm ipeius , *.

congraeatiam, exielil, e l perfecto concentu ac ,
concordia consensionequo coaptalur, dum sine coufosione colligilur, ac sine disaolulione conline , , lur. Inlegriias nimirura perfectae pacis, per simpli- , .
ciseiroam suam roeramque virluds unifica prasen
tiain, ad ea quae aunt omnia perlingit, omnia eon- jungena, et extremia exlrema per media conneclena
, \ ,
aecundum unicam connaiuralem aroiciliam coagu , , ,
l a l a ; quin et aui qnoque vel eilremis lotiua uni- ,
versi lerminis fruendi copiam facil, omnia couao , ciaos unilalibug, ideutilatibus, uuionibus, con- , *
jcregalionibus, dum sciticet divina pax indhrulsa , o l peraislii, et in uno cuncta demonsirat, et ad ooinia
,
perliugil, el a propria nusquain idenlitale rece- '
d i l ; nam ad omnia procedil, suiqne participalio- ' uem omrabus indulgel secuiidum cujusqua pro- .
prietaien, nec nou pacificse redundamia boniiaii* exuberat, 511
l
wanel per exccssum ouionls
lola ad toUm, etiaiu eecundum seipsam totam desuper uniia.
7

$ III.
Sed quomodo, dicet aliquis, omnia pacein
, , ;
appeiunt? cum res plurimae diversilate ac dislin- ;
ciione gaudeant, neque onquam spoMe sua velinl .
quiescere. Alqui si diver&iialem alque distinclio-
uern, qui sic loquiuir, cujiisque rei proprielatem
, \ ,
esse asseral, <: reg n u l l a , (bim i n suo slalu
, ,
permanel, eam perire velil, nos illi miniine ropu- , gnabimus, sed id ipauni quoque pacis dcsideriura
. |
esse slaluemus. Aniaiil euim omnia cum aeiuel , ipsis pacem babere, aiqiie esse conjuncla, nec C .
$e auaque omnia immota ei illssa persieiere. '
esl perfecla iJla pax uniuscujusque proprielalis
,
iropermisua conservalrix , per provideulias suae,
pacis largilrices, omnia inter seipsa et cuni aliis ,
siae scdilioue et confusione cuslodiens , alque
ODinia slabiti ei nusquam dectiuante poienlia ad .
ipsorum pacem iiiurobililaiemque siabiliens.

IV.
Si concta porro quae movenlur, minime
qniescere, sed cieri semper suo motu velint vel is
ipse movendi se appelilus ad divinam illam paceto
imiversalem perlinet, quae ouinia in seipsis ne
elabantur servat, atque omnium eoruro quae I U O - ^
venlur proprielaiem molricemque viiam, ne a semeispsa deeciacal excidalve, cuslodit, ut moia secum pacem babeant, ei eo modo se babentia, quae
sua sunl, peraganu

, ,
,
' ,
, ^ , ,
,
10

v.
Caterum, t i quis divereitalem a pace prolapsionem asserens, coniirmet pacem non esse
omnibua amabilem; respondendum potisaimum,
nibil in nalura rerum exisiere quod omni prorsiis

,
, , ,
* 9

VAUIif: LECT10NES.
10

^, . Sc,
, S. .

* ^, S. .

, D.

, D.

9S3

DE DIVLMS NOMINIBUS, C A P . X I .

J*4

, , , , careat unione; id enira qnod penitus infttabile e l

, . \ - inflnilum; nullaque aede nixum intermiiiaiumque
fingiior, nae illud ipeum per ae nibil eal, nec
,
, aliquo existil. Sin objiciat, eos paci paciaque bo* nis adversari, qni liiibus el furoribus, mulalioni , - buaque et inslabililaiibus delecunlur; verum ei illi
, , quoque obscuris quibtisdara paciflci desiderii ^ - roulacris deiinenlur, duin perturbaiionibus variie
agunlur, quaa imperiie eedare desideranl, et ar. bilraniur se pacein habere, si continuo flueniibua
; ' - volupialibue bauriendia insisianl; et periurbanlur^
, , ,
si rebue iis, a quibus ipsi devicli sunl, fruslrentur.
- Quid porro dicei quie de Gbristi paciflca benigni " ,
tale ? qua docemur, non ulira bellura gerere, sive
, ^
cum nobis ipsis, sive cum proximis, ahre cuin
, angelis, quibus poiius 512
"
coope , <JV
raiidum eai in iis qnae ad Deum spoclant, juxla

ipstas Jesu providenliam, quae omnia in omnibus
,
operalur, pacemque conferl ineffabilem ab selerno
.
predeflniiam, noaque sibi in spirim et per ae iu
80 ipsi Pairi reconciliat. De quibiia donis snpernaturalibtis saiis superque diclum esi iu TheologicU
imttUulionibut, aacra Scriptura uobis leaiiiiiouiuro perbibenle.
11

11

VI.
** ' ,
, ,
, " ,
, ,
, " ' ^
. ,
, ,
, ,
, -* *
,
, * ,


, , , ,
,
. ,
, '
. ,

( ,
, , , ), D

, , ,
,
, "
, , ,

( ) '
, , ,
17

Sed quia alias me per epistolam interrogaed, quid appellem per se esae, per 86 Tiiam,
per se sapieniiam , et lecura ais dubilasse,
quomodo Deum aliquando quidem voco per 86 v i l a m , aliquaiido vero effeclorem per 86 v i i a ; *
ceseariuin esso aHrilraius s u m , boino Dei gaocie,
ab bae dubilalione, quoad poasim, 16 liberaro.
Ac primom quidem, u i nunc repetamus quae milliea
dicla s u n t , non pugnanl aecum dicere, Deum pei
86 poteautem, 6i per 86 v i i a m ; e l dicere, Deuui
orealorem per *e viue, vel per se pacis, vel per ee
polestalis; haec enim diciiur Deus ex iis quaa sunt,
61 inaxime cx iis qiwc priina suni, lanquam cauta
omnium quae sunt; ilia aulera dicilur, Unquam
exislens euprasubslanlialiier supra omnia quae auiit,
61 quae priioo sunl. Quaeris auioiu quid prorsua d i camus per 86 esse, aut pcr se viiam, aut queecunque absolute ei principaliier esse, 61 ex Deo ac
priino creata esse ponimus. Respondemus non esae
boc comorlum, sed recium, ei eimplicem babens
explanaiionem. Non eniio illud per 86 6sse, ubglatitiaro quamdam divinam aut angclicam esae
diciinus, q u sii causa ul sinl onmia qua sunt
(solum euim qui et aupraquam subaianiia, prin*
cipium, et essenlia, et causa 681 u l sini oinoia
q u sunl, et ipsum por se esse), nec aliaiu divioilalem quae vitain pariat, praeterquam vitam aupraquara divinara omuium quaecunquo vivuoi, et ipaius
per 86 viue causam, ponimus; uec u i summaUm

YARIAS LECTiONES.
, D.
, . Sc. Sar.
* .
,
, S. . D. " .
' , csl I)
, S.
, .
, uuo verbo, . D.
prxxedii ia .
. " , . S u
. *' .
11

13

17

951

S. DJONYSII

AREOPAGITJE

931

est imagini suae, sed imago similia est hoinini. S i - ,

quidem in iis quas ejusdem ordinis et aequalia
498 , .
sunt, Pelro, verbi gratia, el Paulo, potest siiuilitudo reciprocari, aherulrum allerutri praeferri.
VII. \
VII. In causa vero ad effectus nequaquam admiuemus isiiusmodi reciprocalionem, sed effeclus ,
quidem causis esee siiniles, causain vero efleciia ,
similem neqaaquam dicimus; qoia non eslaequalis, * , '
eed major est qui dal quam quae pariicipant : Deus .
vero oninium quoad enlitaiem similiura causa est, ,
. \ \
ei ipsius per se similiiudinis effector. Solel enim
bic Paier Deum dicere id quod per ae esl, ei ejus , , ,
quod per ee est oondilorftm, et per se viiam, et . ,
per se vilae creatorem. Haec auiem dicii, non quod ,
\ \
dical Deum diversam quideni esse viiam, ac diver
sain ab eo viiam essenlialem fuisse produclam et , * '
quaei subsisleniem in Deo, quam parlicipenl ea
,
quae vilain panicipanl; sed, sicut seipsum expli-
cal capile undecimo, Deus dicilur ipsa vila, atque , , ipsa virius, alque ipsa similitudo, tanquam boc * . exietens per moduui principii, ei u i Deus, el u l
, ,
causa : baec enim ipse reipsa esl. Ipsius auiem
,
aimililudinis et siroilium condilor csl, ut qui re-
bus donuro boc primario pariicipanlibus, ul id ip- , *
sum parlicipent, elargilur . aiquidem omnia pro , , , .
capiu suo lalia participani, prima quidein supre ,
nia, per moduiu principii, caelera vero consequen- ,
ter iuferiori gradu. Non secus vero dicemlum est,
Oetiin quoque esse condilorem rationis exemplaria
, 7-simililudims, ul qui in se sine principio ei unite ^ 6 .
somper babeal rerum omniuin raltones preexis
,
tenles, quas el pradeflitiliones superius appella, ' *
.
vit. Jlla igiiur omnium sirailitudo, qua3 est oinnium
, ovoV
unilas, per parlicipaiionem prinias causae, id est
,
quasi vesligio quodain parlicipaiionis, parlicipal
, , , .
illud quod secundum eadem ei eodeni inodo se ha ^,
bel. Hoc iiaque simile, quod secundum eadeni el
,
eodem modo se babet, dissimile esl, rerumque
* 9
oronium coinpositionem respuil, u l i lestalur Scri* , ,
plura dicens : Non eit timilit libi in dii$, Domine *.
Non esl uiique boc conlrarium iis quae dicla sunl, * ,
.
cum diximus, omnia Deo esse similia, Dcuin aulein
non esse ul!i similem; siquideni eadem el similia ei dissimilia sunl Deo; illud quideiu sccundum i u dultara cuique iinitationeni, non enim perfecla esl imilalio; boc vero. quoniam effecius a causis iufiniiis ei iiicomparabilibus parasangis deftciunl.
$ VIII. Slalain ac aedem pro eodcm accipil, re- D VIII. ,
.
spiciens ad immobilem ideinitaiem ulriusque. S l a
tum enim non 499
Hluin, quo quis rcclus
), l i l poslquani in sede fncral incurvaiiis, sed inflexi , *
bilitalein el iinmuiabililaieni Dci, Qrmiim siaium

appellavii; sicul eliam sedere perpeluam ei incoiit * 6
prebeiisibilero quielem babere in basi innonnna ,
bili : omnia eniui status ac sedis causa esl iis, ia
quo omnia in bonis propciis cuslodiia consisiuni.
.
IX. " % IX. Quando vero eliam moium reperimus in
Deo diclum, juxta illud : Inclina ccelos, ei detcende , , KXiror , &,
d i C 0

P s a l . L X X X V , 7.

^ l V . i l . , 10.

053

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . IX. PARAPHR. PACH YMER/E.

95A

* D*> digoe rootum accipieraus; non enim movetur

, eccundum aliquein e sex motibus, de quibus pliilo, , , sophi agunt, neque secundum generaiionem, ne , , que secundum cornipiionem, neque secundum ac. \ , \ , * creiionem, neque secundum irominuiiooem, neque
, , , secundum locum, neque secundtim immulaiionem.
, , E i rursum, cuin molua iripliciier flai, vel secundum
. '' , Hneam rectatn, vel secundum circuluni, vel ex
, ulrisque oblique, sicul aerpens, ei in aquia navis,
. , neque eiiam secundum bos modos movetur. Sed
. , neque moiu inieileciili cietar, sicut mens in sc * . ipsara revolvitur, ei in iiitellectionibus mulcipiicatur.
' Non eiiam motu animali, quali movetur aniiua duin
* inielligit et opinaiur. Non nalurali, qualem naiura
, - ciet, quoniaro baec esi principium inoiua et quieiis.
. - Sed motus iiumobilis, ei eodem niodo se habenlis,
ditiiur ipsius volunlas circa ea quae sunl, et pro ,
gressus
providenliae ipsius ad universa, dum adcst
, , ' ,
, omuibus per omnium incomprebeusibilem ei ab , solutain ei inlactilem comprehensionern. Gum negassel isiiusmodi in Dco moliones, maxime vero
. '
, , corporeas, u l circularem, rectain, ei obliquam, declarat quomodo convenienter Deo, inielligenda s i i
*
, In Deo nioiio, seiisilivas in universo nioliones ana . - gogice explanans. Ac rectum quidem motum iiitel, - ligimua io Deo, propier recliiodiuom ei ioflexibi. , lilateni, et universorum ex ipso procreationem;
, per se enim e i ex tempore creaiio ex ipso existii,

ei non per aliqua, quae ad ipsam disponaut accidit.
. , - Hoc auietn melius declaralur, si quis ab efieclia
incipiendo gpeculelur. Nani si quid eoruni quas
,
* , sunt in meiitem capis, recla ad auctorem ejus ac, curris, iia u i a cauaa siaiim ad effectum genera, , * lionis intelleciio perliugal. Vel eiiam aliier, quia
. moium secundum geiieralioneni recium esse aiunt,
, dum niaieria nempe recla el per ae forioam appe ' . l i l ; qtiare eliam forma, cujus gralia esse diciiur,
<Pem uaiura recia currai, ne qpaai flnis sii 500
, , quaquam aliie aique aliis se impleciens, sed ad id
, , quod maxime proposituni esl intuens. Gum iiaque
, molns ia, qui secundum generaiionem eai, recia
, , ' fiat, auciorem generalionts, eo quo Deo convenii
' . ' modo, recia moveri dicimue. Subilem auiem progressum e l recuudum slalum diciraus obliquum;

a d

, - ^ Udis emm molus et slabilitateui babei, quooiam

licct inclinare iaciat, rursuiu in eodein, eiiain ex
, , ,
, , quo, prioribus secundum eadein el communical
. quoad boc cuin circulari, el progressum babel,
eecundum quem coinmunical cum molu recto. Ccitu
, ,
. , ilaque moiqs recius in Deo causa generalionis a i . " que processionis acceptus s i i , accipifnua quoque
, '' molum obliquum , parlim quidem, lanquani iu
, . idem remeantem, propier consianiiam; parlim
, - vero lauquam ex seipao prodeuntem, propier crealuraruiu fecunditaiem. Rursum circularera molum
.
, dicimus propler idenlitalem , el quod omnia conlineai. Nota enim, Supeviora conlinere itla qu& i n .
feriora sunl. Exirema igiiur vocai supremaa illas vinuies Deoque propiuquae, medias vero quas ip
eas sequulur, inferiores deuique, naluras omnium sensilium. Suprema? itaque contineul medias, me-

S. DlONYSIl AREOPACITjfi

935

936

dia vero res sensiies. Porro Deue omnia conlinet, sicui circulus omnia qua? in ipso aunt, et ad eelpsum laiiquam ad cfeuaam converlit.
X . Deniqtte, si quis idem e i justum pro a?quali X .
accipial (siquidem idem seciindum omnia aequale , (
ac slmile esi, el jusiitia disirlbtiil aequalitatem) boc , \ *) eiiam dicendum esi, Deam * q H a l e m dici, non 8 0 - , ,
lum ut parlititn expertem (quod enira aliquid se- , ( ,
cundtim lolum exacqual, non Iiabet parlem secun- *)
,
duin qiiam vel redundei, vel deflcial) venim eliam
quasi ex aequo cnncla perradil, et lanquaro ipsius- , ( mei xqualilalis effecior (uti diximus prius ipsius ,) ' ' siuiilitudiiiis) aecuuduin quaro muiuam penetralio- , *
,
nem ex a?quo proctirat, u l in elemeniis, siquidem
borum mislio ex aequo fil, el dum in compositis .
non preponderant, inundi eflicit generaliones. Si ,
ciiim aliquod eleuieiuum redundei, id quod geni- ,
luin 08t eorrumpilur. Cum vero dicit participa- ,
lionem aequaliler parlicipantium, ne cui videaiur , , *
dicere, quod omnia aequaliier sanctificentur, et .
sequaliter illumiiieitlur, semeiipsum explictiii, d i ' ,
cens : Secundum cujusqoe capaciialem el digni-
taiia aequalitatem. rursus secuudum alium
501
,
modum Deus xqualis dicitur, quatenus secuoduin
^ * , irluiem sequalilalis effcclricem omnem aequalita- , ; * ,
tem aniicipavii, juxta predeflinlioneih alibi i r a - ,
dilam; hiielleciilent, quae sub sensum non cadil, ' * ,
acilicoi angelorum; inielligenlem, quae siraplicea
,
eiliboras babel Iniellectiones, sive mentis secun- * , duro se; raiionalmn, quae per rationem et specula- , ,
tionein renim noiiones euscipii, aniinarum scilicel ,
ralionalium; serilienleiii, quae sub sensum cadit,
,
sive pariium mundi, qufle dividunlur in essenlialcs Q
ac naltirales, id esi in res insensibiles ac prorsus
*
iromobtles, ei eas quas aliqualem iuoiuin babent;
,
naluram enim dcfiuiuni principium molus ei quie , .
Ua; voluntariam vero xqualiialem vocaoieam quae poiesi eligere, quam quando V O I U U J U S , ei ex a r b i trii Jiberiale recte ordiuauius, ea quae jusla suni agiraus.
4

CAPUT .

I'.

Dt ommienente , anliqno dierum; in quo etiam de

< $eu trternitate et tempore.

, *
*" .

SYNOPSIS

CAPITIS.

. /Kcii, unde Deu$ dicatur seu onmiteneni. II. Unde dictui $U antiquui dierum. III. Qmid *ii
Umput, el anernilai $eu cevunu quibui compeiat.

Sed lempus eet oralione noslra D$um mulli- D " , n o m i u i Q , ui omnilenentem, et ul anliquum dierum,
, .
praedicandi. Ac oiuniienena quidem dicitur, quod
ipse silomniuro sedes, omnia coniinens aique com ,
pleciens, el cuncia slabiliens, fundaos alque con, , , ilringens, e l universum insolubile in scipso p r e - * ^^ 8l:iii8, ei exse, veluli ex omnitenenie radice, cuncia
, ,
producens, aique ad se , lanquam ad fiinduiii,
, ,

Y A U I ^ LECTIONES.
,.

, S. .

937

D E DiVTNlS JNOMINIHOS, C A P . X .

93S

, - , omtilieneos, onlTtrsa convortoiu, e| cootinene, nt

\ , Omnium aodor o p i n i c a p u , omoia oonienla na
, praeeelleftil coftnoxioDO commiiaient, aoquo aineea
, e i eibi excidere, ae, tanqaam perfectt domo motal
, dispereaoi. Dieilnr aatom omnilenens Deus, u i
, . omnU d o i n i n a l t i tuo tenens, etqui q a * gubet \ ,
n a i pneesi imraUte, et ot omoibua desiderabllis et
, - araabiUs, etjcuncda juga foluotaria impooena,
\ , \
duleea parturiiioneo ainorte diviai e l oroiiiienenlii,
, - et iosolobilis Ipsiue booiUUa.
\
, .

91

11
- 5 0 9 Laodalur autem Deos ab anliqnilalo dic , \ , rutn,quia ipaoesiomniuro vum et iempus antediea
, , . \ anie sevwn, ante leropue; e i qui^cm lempus et
, , , diet el lempoaiivitai appellandua eet ipae, ut Deam
, decet, Unquain quf omni moiu esl iromoubilis e l
immoWlis, e l semper movetur, marieus in aeipso,
,
' , , , ei tanquaro aiiclor a v i ei temporis et dieram.
. Quamobrem eiiajn in sacris myaiicarum viaionom
" - appariiionibus et anliquus e i novos Qogilur;
' quorum prior quidetu veterem ei eani qui est ab
, * inkio, fuuior autem kiteneacibilem aignifical; am
niruroque eujra ab iuilio ad finom per omnia pro * , - gredi declarai: vel, u l divinua nostef prsceplor
, ait, uiruinque oTvinam antiqniUien) indicat, i l a
tamen , u i aenex id quod primunt est ofdino t*tu
,
, - C poria, juvenia aulem, sive novus, id quod ia H M pov roero eat pnesUnUa lontineat; qoanrdoquideni
ualtas, queqae ei viciaa aunl, oiuuero kmgiu*
.
progreeais pnealenL
t

, ,
*

, , ,
,, * *
', , .

, ' '
, '
, . D
$, ,
*

,
. ' , -
' ,
7

Oper pretium aotem dueo, at temporis 04 ajri

seu aeieruiuiia oaiuram ex Scrlpioris aacria addigcamus; jieqoe enlm oronino et abaoluie eunt ingonila vereque sempiterna, quaypaaaim aelorna vocajit
elincorrfipta, iinmorlaliaque et immuiabllia, alqno
eodero inodo babeniia; sicut cum a i u o t , Elevammi, porta anernale* ,
et aimilia. SspaniHiiero
etiam amiquissinia quaeque aelArnilalis appellatione
significanl, o l cum uuiversam lemporia noalri duraiionetri aetertiitaiein vocanl, quaienua videlicei
auliquuin esae et immuiabile, lolumque rerum
s u i u m menaurare propriuiu esi acieruitalia. Tenipus vero appellaiu id qttod meoaural generatiooem
el corruplionem alque alleralionem, quodque aliaa
aliter se baltei; alque i u n o s , quos bic lempua
dellnii el circutnscribii, eierniiaiem conseculuros
csse Scripiura Iradit, cuni ad elerqiutem quae
non inierit, sed aeuiper eodem modo se habei,
1

Paal. XIIII, 7, 9

V A R I i E LECTIONES.
, S. P . Sc. , . , S. legisae Sc. videtnr.

, S. P . D. Sc.
, S. P . D. Sc. Sar. , D. , . , S c
f

f >

PATHOL. G R . U L

30

S. D I O N Y S U A H E O P A G I T J E

939

940

pemiieriiiuia. Quin eliaro in Scripluris aliquando ,

aevum teroporale et aeternum tetnpus celobraiur;
.
tameisi sciraus , ab ipsis quae magis proprie s u n l ,
*
potius per aevura , quoe autem fiunt, poliua per ,
tempus efferri et declarari. Oportet igitur uoo sim-
pliciler arbitrari ea quse aeterna dicuntur , coaUer ,
na eese Deo, qui est anle aelernitatem , sed potius , , , aequemes incorruple Scripluras maxime veneran. \ ,
dae, oporlet aeterna quidem et quae in lempore xa\ ,
sunt, secundutn modos in eis notos accipere; roedia , , , vero inter ea quae sunt 503
4
fi H- "
*
raeranlur, quaecunque parlim a?vum et parlini tem- , ' ,
pus parlicipanl. Deum aulem ulaevuin et u l tem
,
pus celebrare oporiel, lanquam omnie lemporia el . .
a v i auciorem, el aniiquum dierum, lanquam anie lempus, el supra lempas, et ut varianlem tempestivitateset tempora; e l rursus ut ante saecula existemem, quatenus esl anle i s c u l u m , et supra sascnluro, sire asvum, ei regnuui ejue regnura omuium saeculorum. Amen.
9

e l

u a e

unl

an u

ADNOTATIONES

CORDERII.

I. Ac omnitenent qutdem dicitur, Graece , cuius vim vocie ot differenliam a

, quod sonai omnipoten$ vide stipra in adnotalioniW ad capui ociavum, I.
Ibidem diciiur de Deo , quod praeit immiite; quia noti opns e s i , ut se velmi cum rebua e i negotii
misceai ad legnosceitdum ea, ui luie el cauie gubernei, eicut oecesse est bomini, alioqui uon poierii
aolus sufficere gubemaiioni. Cuncii* juga volnntaria imponent, id eat appetiiua naiurse, ut cuique c o n venii, insiloe, lanquara leges imposiias, quibus omnie naiura libenler e( eponte sua paret, e l nulla
resialii, nec obedieniiam deirecui. E l quia bujusmooi appeiiuis,etimpeiue insiliel inclinaliones lendunt
ad amanduin summuin bonum, quod varie parlicipant, iilcirco ejusmodi inclinaliones dicuniur a Dionyaio divinum aniorem parlurire, siculi lerra sole lepelacta fruclus parluril.
| II. Laudatur Deut ab anliquitale dierum, elc. Quia (iiiqnil Lessius, libro iv De perfeetionibut divinis,
cap. 2) solus initio carel duraiionis , solus nunquain incepit, solua omne lempus ei iniervallum dura
tionis occupai e l ambil. Hinc vocaiur anliquus diemin apud Danielcm cap. , quouiam, ut Dionysius
blc exponii, ipte ett omnium mvum et temput, anu die$ ante aivum, ante tempta; quod inieJHge de oinni
iempore, eiiam comprebeusibili a creaiura. Parum euim essel ipeuui fuisse anle tempus reale, quod
nondum eex annoruin millia complevil, cum etiain angeli pluriinis saeculis , juxta Palrum qaoniindam
senienliam , anlc iiluil lempus fuerini, Dcumque laudaveriiil; sed fuil eiiam anie oiune tempus imaginabile, quanlumvis illud longuni concipialur. Accipe ame mundutn condiluin lol ascula quoi atinl arenaa
in liiiore roaris, Deus jam e r a i ; accipe loiidein niyriades eseculoruiu , Deus amea e r a i ; bmic immenauiii saculorum nuinerum in se mulliplica , adbuc Deiis inlinilis saeculis esi aiiliquior. Dictlur auieui
omnium (evuiu ei tempui; quia omne aefura ex ipaius duraiione pendet, el omne lempua ex ipao fluii,
qui vo el lempoVi SUUIM esse iribuit el conliuuai. Unde cap. 5 idem Dionysius a i l :
, , Ipu t%% atvum ccwrum, ex$i$tPti$ anle omne cevum; e l paulo anie
' , , ; Ipu e$t pnncipium et metnura *vomtii, et temporum enltiat et eniium avum , quae onmia causaliler inleiligeuda. Ouinis vero crealura tium babel, qoia nun ex subsianlia Dei, aed ex nibilo est; imo, secunUuni aanciorum Palrura seiiienliani, nec anerna reiro eaae poieel. Sancloruiu Palrum auclorilalea bac de re vide apud Leaaioui loco
c i u i o . Eal ergo Deus aivuiu aiigeloruiu qui sunl iu asvo, quos antea ab asvo aeiernos sou s e y i l e r i K ^
iiominaverat, lempus eoruin quaa suni bubjecu lempori, id esl eqrum omnium qua? facia guui potu
ccelum, ex cujus iuuiu exisiii leinpus, id eai nuuierus moiiia coeli aecundum priua e l potteriua. A o d u
auiera , id esl, ut Deum dtcei. Dicilur eniiu asvuin , sivo aasculuiii, e i lempue, ei dies, aed
imtnulabililer, quia oinuia quaa suui in bia, acllicel in aevo, ei teinporo, ct die, iiiuUlioiieiu cooveuieoicr
uaiuria suia c a p u m i ; ipsa vero aevum , el tempora, ei dies, quaieuus asvuin, ei lempora, e i dies s u u i ,
quadam iiuilalmne Dei iiiiuiuubilu aunu Guui enim oiiinig muiaiio iu lempore l i a l , quali leinpore l e u i poris mulalio lieret ? Vanaiioucs vero a u n i , veria scilicei, aealalia, auiuuitii, el bieiuis , quaa vocauius
leiupeslivilaiea, iiiulalioiiea quidcm leiuporum el dieruin auui secuuduui qualilales, uou auieui lempurum el d k n i u i aecuiidum ae, id esl quaieuus leiupora el dies suni.
504
1*" Vp
V
ienpon* el wvi nuiuram ex Scripturii addi$camut. Nola ScHpiuras
dkeie Fsal. L X X I I I : Tuu$ e$t die$, et tua e$l nox; tu fabricalu$ et auroram et $olem , ubi appeJlal e i U u dal Deum lanqaani lempus ei dieui, el cum dicil iu eodeui Paabuo: jEnaiem et ver, tu plannaiti ea
ubi similiier appeJlalur el iaudalur l)eus lanqiiaoi teiiipesliviias , quaj a Graecia dicilur , M C U I
tempua dicilur . Mouei auieui bx*c secmiduiii modos in Scrtpturis aolos , sive aecuudum acopuiu
bcriplurae iiuelligouda eaae, secunduiu, iuquaiu, uaiuraiu eorum qu dicunlur in Scripiuria aelerua a u i
tcinporalia. Angeli enim dicuiiiur iu bcripiuns eeierni (Psai. xxm ; Elevamini, porim aternalei); qtiia
stiiii parlicipea aevi el aiiliquiwnni otnniuui crcaiuraruin. Dicuur eliaui asvuui, sive aaecuium , Gratve
, exlenaio sive duralio ipsa leuiporis, u l illud Malili. xxviu : U$que ad comnmmatwnem tttcuti ; e l
Paal. L X X V I : Annos teierno$ >n mente hubui; e l II Gor. i v ; Ueu$ hujiu wcxtti. Periude euiui e a l , u l ai
9

era!

rellum

u l

Y A R L E LEGTiONES.
M

^.

, .

941

DE D1V1N1S NOMLNIBUS, CAP. X . CORDEMI NOTiE.

941

iuierpres verllgget, Iiujus aeri, sive aelernilatis, Grece . Exodi x x i : Erit ei *enu$ m %aculum sivc iu
aetemum. Hanc igilur vocal Scriplura temporalem ajterniialem, sicul apud Pauliiin dic.iiur, tempus aelirnuai. II Tim. : Ante tempora tascularia, Graece esl , id esi anerna. E l ad Tit. : Ante tempora
taeculana, Graece , id esl aelerna. E l Roui. x ? i : Secundum revelationem mynerii temporibus alernii
lacUi; idem vocabulum est Grtece, quod in boc loco inlerpres verlil aeternum, el in aliis saeoulare.
Non est alienuin ab hoc capite , ex Tnrriano in Cyparissiod decad. 8 , cap. 3 , explicare, quomudo
iutelligeiidiim sil, quod poiitifex Romaiius cmlidit de creatione aiigeloruin , ei ad credendmn Galbolicis
roposuil in cap. tirmiter, de ftiimma Triniiale. Nou eniui discrepai Decrelalis ab eo quod bic Iradit
lonysius, imo convenit, cum ait, unuin iiniversorum priucipium , crealor oinniuin visibilium ei invisibilium, qui sua omnipotente virune simul ab iniiio lemporis ulramque de nihilo condidii creaiuram ,
spirilualeiii el corporalem, aiigelicam videlicei c l mundanam , el deinde bumanain, quasi commuitein ex spirilu el curpore cousiilulam. Hacienus Decretalis. Sed diiaiandus est aliquauluiu bic
locus.
Qttjerit B : Athanasius in Qua>$tiombu* ad Anliochum princtpem, quaest. 4 : Quando, eiquomodo, el
unde facii siut angeli; etrespondel ad quaeslioneni: Mec quando , nec quoinodo facii sint, ab humana
nsiura dici posse, pr.Bierquam boc solum, faclo* esse Verbo Dei ex nihilo. Quando vero? a l i i , i n q u i i ,
ainnl primo die, alii aule prinium diein. Greaiog vero esse leaialur , inquii Proplieia , cmii a l t : Laudaie
eum> omne$ ungeliejut; quoniam ip$e dixit, et facla suni; ipu tnandavu , el creata suni . Moysen enim
atii, quia sciebal Judaios esse idololatria dediloe , idcirco fecisse serinoneiu de angelis in Genesi , no
eos i-eu deos colerem, ul iu vitulo el in aliis idolia poslea feceruiit". Quod ergo ex Scripturis saitclis
disci poleral, ulramque scilicet creaiuram, spiriitialeui ei corporalein, siroul ei ex nibilo esae'a Deo cond i u m ; Omnia eiiiin periptum facta $unt . EiiQui vivil in ceternum , ail Ecclesiaslicus , creavil omnia $i~
mul P. Ulruinque borum Decreialis calbolicx fidei stibjecil. lllud vero simui ab initio tempori* , gicm ad
creaioraiii corporalem, id esl ad uiuiidura qui cernilur, ei qnaecunque in eo conlineniur , referri voluii,
qoia scripluro e s l : In principio creavii Deu$ cattum el lerratni; sic ad aiigelicaiu nalurain non uecesse
est, secundum Scripiuram, referri voluisee, quia, ul paulo anle aiebal Alhanasius , quando augeii creali
fueriul, bumaiia nalara dicere non poleei. Sed quia duralionem augcloruin, qnae non esl subjecla tempori, quia esl loia simid ei invariabilU , quas esl ei diciiur in sacris Liueris aeTiim , non possumus cognoscere, nec aliie maiiifeslare, nisi per exlenaioiiem noslri leniporis ex boris, diebus el amiia cotisiaiiteui, quain Scripiura aevum quoqiie aliquaudo vocal, ul Dionygiug uolavii; idcirco ponlifex proposuit
ad credeiidutn, bimul ab iniiio leuiporis ulramque creuluram , spiriiualein el corporaleiu, condilam esse.
Noiuine iiaque teuiporig xvum el lempus comprebendil ponlifex, itniiaiiig Dionysiuin. Quare non prohibei
ba?c Dec-reialig, quin liceai genlire, quod aposiuloruin discipuli, Cleinens 1 Dionysius, quos mulli alii
poaiea accuLi suni, geugeruni creaios fuisae angelos anie iuunduin. Dc angelig eniin iulerprelalur Diooysiug diclum esae illud ; Elevamini, portcv aternale$ ; quia aiiliquum ei invariabile, et meliri secunduiu
totuin esie, proprietalem a3vi esse dicil. Quare si aevnni anlii|uiug eet lempore, el aevum diciiur, ei esl
duralio aiigclorum: suul igiiur angeli anie teuipus, et auie ea quas sunl in leinpore creali. Ideul senlit S.
Maxtmus in prima centuria ibeologica. Si eniiu augeloa creassei anle leuipug cuio quo orlus egi mundua, anliquiug viriuie fui&sel, esse virluiem; el bonitaie auliquius, esse bonilaiein, quse abaurdj
6. Maxiiuo ease videnlur. Sic eiiam iulelligeiiduiu esse, quod Epipbaniug, dispuuns conira bieresiin Pauli
Samusaleni, a i l , esse angelog anie cobluiu ei lerram creatos. Guin plane, inquil, boc dicluui uon gii
ain
nnitabile, quod ante coelum ei lerraiu nibii eral ex creatis;
principio fecit Deus calum el lerram *, ul priucipium sit, el nibil ex crealis aute boc ipgum bii. Bacienus Epipbauiug.
Veriasatiium est, auie coelum e i lerrain nibil fuite ex creaiis, gcilicei u leiupore (sic euim inlelligendaiD esi), augeli auiein in aivo creaii sunU >vuui enim esl inensura eoruiu qua* uou aunl lempori
aubjecu.
ldein quod baec Decrelalis, dixilpriug synodica epislola Sophronii palriarcb Jerosolyiniuiiii, iniHsa
ad lionoriuin l , el non ad bergium Gouslaiilinopoliunuin, ui Pbolius in eua Biblioiheca lesialur. ReciU l a fuii lia^c epislola iu sexia gynodo, el in undecifna aciione collocaia. Loqueng ergo de creaiione
mundi a l>co facla, gic conUieiur Sopbronius : \ : id e a l : Et omnibus
dtcreou principium temporis : quia angeli, licel iiimioriaies siul, boc babetil coiinuune cuin iis quae sunt
iu teuipore quod facii suni, idcirco lempug eis allribuil. Uunc plane secuiug est ponlifex iu gua DecreUli, el Sopbruuiug secuius plaue Diouygiuui, queui i n eadeui gyuodica c i l a l (ne quia dicai igiioium
fuiaae Dionysiuiu Sopbrouio).
Esbe igiiur angeloa auie luunduin bunc corporeum crealos, iradil Dionysiug boc loco, et aposlolica
Dociriaa lib. Clemeuiis, tap. 12, el eam seculua Gregorius Naziauzenug in seriuone de Naiuli
Ckriiti, ei in aecundo de Pascha, el buuc eeculus Damaacenug lib. u De fide otlhodoxu. ldem quoque
ducel Magnus Bagiliua iu Hexaeinero el illuiu seculug Pbdopouus lib. 1 Ue erealione mundi. cap. 8, 9 ,
10, ubi Mopauealeuuiu, cui cotilrariuin seuiiebal, refelliu
Quomudo vero iuieUigeoduin sii creaiuras spiriiuales et corporales siinul creaias esse, illas cum OBVO,
haa cuin lempore, ui boc quoque uon prauereaiuus, explauavil idein Allianaaiug lib. conira Arium,
iuiueus in illuiu locum Ecclesiaslici cap. xviu ; Qui vivit in aHernum, creavil omnia $imul. Nibil enim
a i l ex rebug crealis anie alia aui generia condiiuiu esse, ged oiuuia giinul uuo eodeinque uiandaio facia
ease. E l paulo anie oiagig adbuc explical, cum a i i , uibil ease in rebus crealia quod ipsum uiiuui ei soluiu,
e i priuium aote alia, gcilicet sui generis, facium s i l , sed cum ouinibus gimul, , id csl
cuui oinuibus gui geueris vel ordinis. c Nalluin euim, inquil, ex aslhs aut ex magnis luininaribus iia
apparuit, ui boc pnue, illud posleriug iu reruiu iialuraiu eiuergerei; sed oiuuia eodem die eodeiuque
ju>su oriuui ceperuui, quaiuvia alia>ab aliig splendore differanu Similiier iu quadrupedibug, volucribus,
piacibug, pecoribus, aiirpibug. Simililer, i n q u i i , Adain , quanquam golus e lerra forinaiug es(, fuerc
u m c i i in eo ciiam luac ratioueg successionis poaieriiaiisque bumaui generis, Subjungii deinde ; ex
creaiioue luundi viaibilis iuvisibilia ejus (angelos dicii) boc eliaui genere operuin, inquil, facta essc
iuidtigiinus, colligiiuusque, ue iu iliis quidem quidquam aeorsuin iu geaere suo aui prius aui posieriub
creaiuin eaae, aed oumia siuiul qua? ejugdem coiidiiionis guui exsiitiuse. > Nou enim singulas res enu%

505

i n

Pgal. C X L Y I I I .
Geu. , 1.

Exod. xxxu.

Joao. i , 3.

Eccli. xvm, 1.

q Geo. , 1.

Psal. , 7, 9.

943

S. DI0X\S1I AREOPAGITJS

94i

meravil Apostolus, ut in hunc modtim dicerct : Sive angelug qnigpiam, give tlironos aliquig, sive dominatio Ula aul illa, ant baec vel ilfa x poleslatibiis, sed univenms gimul, qui ejusdem ordinis eranl,
coroprebendit. Sive inquit, throni, sive dotninatione*, $ive principatus, tive ptestate$ *, eic. Haclemia
Albanasius : c Omnea itaque cberubini siimil creaii eunl, simul ilem seraphini, et simul ibroni, eimiJiier in reliquig ordinibua, in qaibus, quod ad crealiouemperlinet, eal quidquam priua aul poftieritia,
licei gloria ei honore inier se differaut. > Sic probal Albanasius ooutra Ariuin, non e&se Verbom
creaturam. Alioquiu, inquii, necesse erai ut giinul ciiiu aliig ex ordhie virluinin crearelur, ai D O I I
ante, licel gloria casteris antecellerel. Ex quo rursug fierel, ut non poaaet ease primum et iiiilium
aliorum, ut Ariani volebant. Tradebant enim crealuni esse Verbum, ul per ipsuiu lleug omnia alia
crearei, quasi non esset de numcro oiuniiim ; cuni lanien lale principium omniuin, ait Aibanasiug, i u
omnibus caiivincereiur, alque iia concbidii, diflerre Verbum subslanUa e i naiura a cteaiuris, golumque
ipauin esse solius veri Dei hnaginem. Ex quibus paiei angelos antiquiorea ease rebua lemporaoiie, u i poie seviiernog, cum aevum lempore aniiquius gil, non esse lainen Deo coxlernos, cuiu aileriiiia sua ipsl
propria sit, nec ulli altcri comiminicabilig creaUir*. Ex quo nianifeslum fit, nibil neque leuiporum, neque
saeculorum, nec quidqtiain eoruiu quae in ipsis temporibus aut saeculis sunl, coselernuin esse iufiniUli
Dei, quae oinuiuin cauaa eal, ei aupra oinnia est, ei cujug volunlaie ouinia ex niliilo facia stint, sive a
lempore, sive a saeculo seu xvo orium duxerim. Simul eiiam deceus videiur, u l ilfce perfecliones qu a
Deo inauant, qiiae a creaiuris , id eal ereate, parlicipaiUur, aiiliquioreg gint ipao lempore, cuiti
quo crealurae leinpori subjeciae illas parliciparuul. Iiaquo sanciiias et boniia, cbaritaa, viia, gapieulia e l
aliae perfeciiones Dei ex Deo , id esl efficienier, sive cauealiier parlicipaiae, coeperiwl
creari cuiri creaiione bomiuig, ged anliquiua, anie lempue acilicei, cuin angeli , id esi in <tw
et noo coaelerne, Dfcuui laudabani.
9

506

PARAPHRAi

{ I. Teiopas esl eliam dicendi de oranitenente, et

qiiomodo a Daniele Deus anliquus diennn appelleiur. Dicitur itaque omniieneug a meiapbora radicaue ac nativae peira?, in qua fundameniuin aedificii
ipsumque. aedificium fundatur. Deinde cum dixil
sedem otnnia coniinenlem, ne quia opinaretur i p 6um boc dixisge, quod rebua ipgin creaiis coexigtendo, juxla ralionem pelne in exemplo allalse, e l
non exirinsecug ipsas conliueal, gubdit eliara sequenleg dictiones. Siquidem de peira nou diciiur,
quod peira con\ineal, vel fundet, de Deo aulem diciiur, quod sit causa efiiciens, ex qua, ceu radice
efGciente, omnia producuniur, ei ad qiiem, teu ad
fundum cfficieniera ac providum converiunlur. Secundum unam auiem gttpereminenlem coniinenliam
omnia m u n i l ; quoniam omnig processio Dei, sive
ad creandun, sive a3 providendum, unica eal et
simplex, tameisi res creatae ac provisa? diversimode
baec munera parlicipent. Dicilur etiam alio modo
omniteneng, quia omnibus imperat, et dominalur,
e l gufficil poiealag ejus ornnibus qui ab ipgo gubernantur; quod in regibus lerrenis lociim non babet,
quoniani virig pra?giaulioribug opus babent ad gu*
bernandum, Quod si vero el ipsi aliquog per ge regaiit, negotiig quodaminodo se iiuplicare, e l qua3 ad
eos speciant discere debent, u i eecure pneaini:
veruiu Deus omnipotenler dominaiur, et iminisle
prxesl. Dicilur oinnilenfens eliani, ut oinuibus aniabilis et desiderabilis; quoniam ab ipso omnia volunlaric gubernanlur, ei erga ipsuin diTino amoie
fcruniur, ita ul nulla exislal dissensio, nulla invila
el violeitla iractio, quapropter omnileneuiem dignilatem habere perbibeiur; nibii enim babenas exculil, nibil conlravenit, nibil obstat, nibil coaclum
auccumbii, sed omnia lanquaui creaiura: quoc Crea1

> P A C H Y M E R i E (46).
S I. \ \ , \
,
.
^ , '

. , tva
,
, ,
, . \
,
! ,
, \ ^
, \ ,
, . ,
\ , , ,
\ , \ \
.
* ,
, \ , \
, \ \
, \
. ' &, ' , \
, . , \
.
*
, ,
,
,
* , ,
, ,
, ,

Coloss. i , 46.

(46) Vide Scb. S.Maxiuii, tom. 11, cap. 10 De divin. nomin.

945

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . X . PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

. , ^
, otov
, *
. ' ,
(, ,
, ,

940

lorem agnoscanl divinum erga ipsuin amorem parluriunt. Vocabulum auiem boc a partorientibos
acceptum, declaral quodammodo in nobia affeciioncm naturalem, et a natiira nobis iiisitain propenaionem ac moiionem ad Grealorem. Sicul enim
terra sole calefacta ad pariiudines provocalur; sie
et cor, id quod amabile esl in aeipso circumferens,
ainorem parturiu

507 $ Antiquus vero dienim celebrattir Deus,

| II.
* quia ipse esl aevnm angelorum aeviiernorum; bos
, , eniin aiitca stieruos dixorai, quod pariicipeni aeier . , uilatem, noii vero quod principii experies sinl.
- Teinpus auiem eoriim quae stiut subjecia tenipori,
, . id esl eoruin oinnium quae facia suul posl loelum,
\ \ ex cujus molu exisiit leinpus. Dicitur aniem Deus
, , ^ et lempas, el aevuin, ei dies co modo quo Deum
* decet, qitalenus inunutabilis e s l ; qtioniatn omnia
qua? suiil in his muUlionem capiunt, ipaa vero,
' , , quatemis lempora et dics suni, iminuiata perma , nent. Nam si &ecuiiduni esseiiiiaiii mulareniur, CUIII
* \ omnis mulalio in tempore Aal, deberel eliam mu . ialio leinporis in tcmpore Ueri, quali aulein illo,
* scio; quatenua auieiu dies leiupus sunl, dixil
, , iisquoque coinpeiercimimiiabiliiatem. CUIII in pro . grcssu bic sanclus dixeril, lempus in mulatione
cousistere; boc eliam concedenduni e s i : siquidem
' . ,
, acsias ei ver, auluninus el bieins suut lemporis
mutaiioues. Sic ilaque eliam Deus, modo Deo convenienli, semper iuolus in seipso permanel. Ter, .
, , Q lio eliam tanquam auclor eoruin; dicebamus eniin
,
anlea, Deum omnia diici lanquam causam ex effe ' , ciis, lanielsi supra oiiiuia s i l . Quare Danieli quidein cauus apparuil, caudidnm babens capulvelui
,
* , - lanam, rursmn vero juvenis Abrabamo : illud quidein, quod omnia ex Deosint, ei posi ipsuui, eoque
,
juniora; boc vero, quod iu vigorosa coiislauliquu
, beaiitudine s i l seuii expers; vel per uirumque,
, ' cum senem lum juvenem, significalur, ipsum a
principio usque ad linem pcr crealuras oinues per , ,
venire; vel terlio, ut diviiws bujus Pairis iniliator

ac preceplor llierotfieus a i l , quod ulroqire divina
, , * , ejus anliqiiilas iiidicelur, ila ul per senem quideiu
, id quod anliquuni ei primum esl declarelur; per
, . juvenem vero, quouiam sicul in nuroeris principa' , , lior quiriem esl unilas, cum sil iu nutneris recen , * Uor, numerus aniem in mulliludiiie apparena, proui
, ,
augelur, posleriorilatein lemporis obiinet. Idcirco

Deus quideiu, tanquain causa creaiuraratu, prin.
i p i i ii|ue unttalis ralionem babeus; crealunp vero, lanqtiam ab ipso et cauea mulliliidinis; ipse quidem babebil id quod anliquius esl, creatursu
vero id quod posl principium ei poslerius exislil.
c

j III.
,
, ,
.

* :

III. Incipit de ipso lempore et aeternhate verba

facere, sapientissime securum reddensauditorem in
religione, 508
acdicens "ondebereexistimari ea
quae aelerna dicuntiir, ideo esse Deo coaeierna, qui
esl ante sarcula. Ea ilaque, qua3 oinniuo e l abgobue
ingenita et sempiierna sunl in Deo, proprie aeicrna
sunt; angcli vero inconupiibiles, scicrni dicuuiur,

935

S. D I O N Y S I I

936

AREOPAGITJE

dix vero rcs sensiies. Porro Deug omnia cooiinet, Bicut circulus omnia quas in ipso sunt, et ad aelptum taiiquam ad cfeusam convertit.
{ X . Deniqite, si quis idem e i justum pro aequali ^ .
, ( \
accipiat (aiquidem idem Beciindum omnia aequale
ac slmile esi, et jusiitia dieiribuil aequalitatem) boc , ) 0etiam dicenduni est, Deum qualem dici, non ao- , ,
luni iit partinm exptsrtem (quod enim aliquid se- , ( ' ,
)
cundum lotum exsequal, non liabet partem secan ,
duin qiiam vel redumlel, vel deflciai) verum etiam
, ( quasi ex aequo cuncla pervadil, et tanquam ipsius,) ' * inel aequalilaiis effecior (uti diximua prius ipsius
,
eiiiiililiidinis) aecunduin quaro muluam peneiralio,
nem ex a?quo procitraf, ul in elemenlis, siquidem
.
borum mistio ex aequo fil, et dum in compoailia
, .
non pnepomlerant, inundi eflicil generaliones. S i
etiim aliquod eleuienium redundei, id quod geni- ,
,
luin cst eorrurapilur. Cum vero dicit participationeni aequaliler parlicipanlium, ne cai videalur * , , *
diccre, quod omnia aeqiialiter sanciificentur, e l .
sequaliter illutiiineiitur, semeiipsum explicuil, d i ' ,
cens : Secundum cujusqiie capaciialem e l digni-
taiia aequalitatem. rursns secundum alium
501
,
modum Deus xqualis dicilur, quaienua secunduut
^ * , virlutem sequalilalis eflcclricem omnem aequalila, ; * ,
tem aniicipavil, juxta praedeflnilionem alibi i r a ,
dilam; iutelleciilem, quae sub sensuin non cadit,
' ,
acilicei sngelorum; inieliigenieui, quae simplices
,
eilibcras babei iniellectiones, sivc menlis secun- * , duni se; raiionalam, quae per rationero et specula, ,
iionein rerwn notiones suscipii, animarum sciltcei
,
ralioualiuin; sentienleiu, quae sub sensum cadil,
,
elve parlium mutidi, qura dividunlur in essenlialcs
ac nalurales, id esi iu res insensibiles ac prorsus
*
Iromobiles, ei eas quai aliqualem moiuin babent;
,
naturatn enhn dofiniuni principiuro moius et quie , .
tis; voluntariam vero xqualiiaiem vocanieam quae >oiest eligere, quam quando voluuiue, ei ex a r b i trii Jiberlale recte ordiuauws, ea quae jusia sunt agimus.

CAPUT .

Dc omnilenenle , antiquo dierum; -in quo etiam de

<tvo $eu (viernitate tcmpore.

, *
,

SYNOPSIS

CAPITIS.

. Dfcif, unde Deu$ dicatur seu onmitenent. II. Unde dictu$ stl antiquui dierum. III. Qmid l i i
tempu$, el ceiernilat $eu cevunu quibut compeiat.

Sed lempus esl oralione nosira D^um mulll- D " , nomiuni, u l oiBoiienenlem, ei u l anliqtium dierum,
, .
praedicandi. Ac oiuniienena quidem dicitur, quod
ipse silomniuro sedes, oninia continens aique coin ,
plectens, e l cuncia alabiliena, fundansalque con, , , elringens, e l uoiversuiu insolubile in seipso p r s -

^ ** stans, ei ex se, veluii ex onmilenenle radice, cuncia

, , (
producens, aique ad se , lanquam ad fuuduni,
, ,

V A H L E LECTIONES.
^,.

, S. .

937

DE DiYINIS JNOMINIBDS, C A P . X .

93ft

, , ortinlieiteaa, oniforsa convortent, eleootiaeos, ot

, omnittii) sedor omaicapax, omnla oooionta
,
pratcelteiiil connexioDO commaaieas, noque aiaeat
, \ ea aibi excidero, ae, unquam perfecta domo mola'.
,
diapereanl. DJcilnr toiom omnilenens Deus, u i
, . omiria dominaln atjo tenena, e i q u i fis q a s gubot , nai pneest immiste, e i ot omnibus desiderabilif et
,
aroabilis, efccuncua juga voluntaria impoaeaa,
\ , \ " duleea parturitionet amorte dhriai e i omaiieneaiia,
, et iosolobilig ipsiua boaiuUt.
\ *
. .

11
5 0 9 Laadalur aulem Deos ab antiquilaie dic , \ , ratn,quia ipee eai omniuro vum e i lempus, anie diea,
, , . \ anio a?Tum, anie lempiis; e i quidcm lempus e l
, , , diet el lempeaiiviiafc. appellandus est ipse, u l Deam
, decet, lanquain qoi omni inolu est iroinuiabiJis e l
, \ immobilis, e l semper rooveiur, maiious in aeipso,
* , , , et tanquam aucior v i ei lemporie t dieram.
. Qtjamobrem eiiajn in sacris mysticarum visionoiii
flogilur;
* - apparilionibug et anliquus et novus
' quorum prior qoidein foierem ei eont qui est ab
inilio, jonior autem tatenescibileni aigaificat; anl
**** ^
nirumquo eiun ab iiddo ad finooi |ier omnia pro*
, - gredi declarat: vel, ut divinus nostef praceptor
, aii, uiruinque divinam aniiqniiaiem indicat, i i a
lamen , irt aenex td quod prirouni est ofdine toin
,
, C poris, juvenift auiem, sive novue, id quod ia m i * *
mero est prttstaiiiitis ionlineat; quandoquidem
unitas, qtueque ei viciita auui, ouworia kmgiua
.
progreseis pneaienL
9

S III
Operapretium aotero doco, at teo-iporis o i m\\
, , \
seu aeieruiutia naiuram ex Scripiuris saeria addig
camus; iieque enrnt oronino et abaoluie sunC ingenila vereque sempiterna, qua^pasaim a^leroa locajit
, , ,
el itKorrupU, Immoruliaque et immutabilia, aique
*
eodero inode se babenria; sicut cum a i u n t , EUva, , .
ei fcimilia. Saspenamero
* mmi, porias asiernaUi ,
, ' ' etiam aqiiquissima qoa?que aeterniiaiie appeltatione
, ' significant, u l cum oniversaio lemporia nostri du - raiionetri aeteruiuiem vocant, quaienua videlicei
, . Dauiiquuin esse el immutabile, lolumque reruia
s u i i i m nienaarare propriuiu esl aeieniilatie. Teai $, ,
pua vero appellant id qaod meosurat generationein
*
el corruptionem aique alleralionem, quodque aliaa

, aliter se hal>el; atque i u nos, quos bic tempii*
deilnii et circumscribit, aeiernilaieia conseculiitoa
. ' esse Scripiura I r a d i l , cuni ad lerqiutcm qu
, *
" , noo interit, sed seinper eodem modo ae habei,
1

Paal. XIIII, 7, 9.

Y A R I i E LECTIONES.
, S. P. Sc.
, .
, S. legisae Sc. videlur.

, S. P. D. Sc.
, S. P. D. Sc. Sar.
, D.
, . , S c
91

9 9

9 5

PiTHOL.

GR. IIL

9 9

f >

99

97

30

939
S. DIONYSll A U E O P A G I T ^
940
pervenerimug. Quin eliam in Scripturis aliquando ,
i v u m teroporale et aHernum tempug celftbraiur;
.
tamelsi scimus , ab ipsis quae magig proprie s u n l ,
*
polius per aevum , quoe autem fiunt, polius per ,
tempus efferri et declarari. Oporlet igilur iion sim
pliciler arbilrari ea quae aeterna dicuntur , coaeter ,
na esse Deo, qui est anle aeternitatem, aed polius , , , eequentes incorruple Scripluras maxime veneran. ,
dae, oporlel selerna quidem, ei quae in lempore ,
sunt, secundum modos in eis notos accipere; roedia , , , vero inter ea quae sunt 503
<I *
~
*
raeranlur, quaecunque parlim a?vum et parlini leni, ' " ,
pus parlicipanl. Deum aulem ut vum e i u l tem- ,
pus celebrare oporiei, lanquaro omnis temporis ei
. ".
a v i auciorem, e l aniiquum dierum, tanquam anie lempug, ei supra lempos, ei u l varianlem tempestiviutesel teinpora; e l rursug u l ame g&cula existemem, quaienug esl anie aaeculuin, et supra saaculuro, giie avuu), ei regnuui ejus regnum omuium gaeculorum. Amen.
e l

ua5

n u

ADNOTATIONES

GORDERII.

1. Ac omnitenen$ qutdem dicitur, Graece , cuius vim vocis ti differenliam a

, quod sonat omnipolens, vide gupra in adnolalionibus ad capul ociavum, | I.
Ibidem diciiur de Deo , quod prceett immiste; quia opus e s i , u l ge velmi cum rebua et negotiis
miaceal ad lognogcendum ea, ui luie et came gubernei, etciii necegge est bomini, alioqui non poterii
solus sufflcere gubernationi. Cuneih juga voluntaria impomns , id esl appetiiug nalurae, u l cuique eonvenil, insiioe, lanquam leges imposiiag, quibug omnis naiura libenler el eponie gua paret, el nulla
reaiglil, nec obediemiam deirecial. E l quia bujusmoo; appeliltig, el iinpeioe insiiiet inclinaliooes lendunt
ad amanduin summuiii bonum, quod varie parlicipant, idcirco ejusmodi incliualioues dicunlur a Dionyaio divinum amorem pariurire, sicuii terra sole lepdacta fruclus parlurit.
| II. Laudaiur Deus ab antiquitale dietum, elc. Quia (inquil Lessius, libro iv De perfeetionibus divinis,
cap. 2) solus inilio caret durationig , solus nunquam incepii, solug omne lempus ei inlervalbim dura
tionis occupal et ambil. Hinc vocaiur anliquug dieriiin apud Daiiielem cap. , quoniam, u l Dionysius
bic exponil, ipte e$l omnium vvum et tempus, anU dies, ante a>vum ante tempus ; quod intellige de oinni
tenipore, eiiam coinpreheiisibili a creaiura Parum euim essel ipgum fuisse ante lempug reale, quod
nondum eex annorum tnillia complevil, cum etiain angeli plurimis s#culis , juxta Palrum quorumdam
aenieuliam , anle illud lempus fuerinl, Deunique laudaveriul; ged fuii eiiam ame onine tempus i m a g i iiabile, quaniumvia illud longuni concipiaiur. Accipe aiue munduin condilum tol saecula quol sunt arenas
in liliore marig, Deug jam e r a i ; accipe loiidem niyriades saeculorum , Deug amea e r a i ; bunc i m m e i i guui sa-culorutn nuinerum in se mulliplicu , adbuc Deiig inlinitis saeculis esl aiiliquior. Dicilur auieui
omnium astuin et lempus; quia omiie avum ex ipsiug duraiione pendel, el orane tempug ex ipao fluit,
qui evo el lempori giiuui esse tribuit ei conliiiuau Unde cap. 5 ideui Dionysius a i i :
, , Ipse ett asvum (rwrum exthiem anle omne avum; e l paulo anie :
* , , ; Ip$e e$t principium et numura c v o tum et temporum enlttat et enltum anutn , qu omiiia causaliler iiileiligenda. Ouinis vero creaiura i u i lium babel, qaia IIUD ex subslanlia Dei, sed ex nibilo e s l ; imo, secundum sanclorum Palruro seuienliam, nec acierna relro esse poiest. Sancloruiu Palrum aucloriialea bac de re vide apud Lessium l o c o
ciialo. Eal ergo Deus SBVUIU angeloruiu qui guul iu asvo, quos antea ab asvo aeiemos gou sevilerim*
nominaverat, leinpus eoruut quas suut bubjecla lempori, id esl eqrum oimduin qua3 facia suni p o ^ l
coeluin, ex tujus iuuiu exiglil lempus, id ett nuuierus moliig coeli gecuudum priug et poeleriua. A o d u
aulem , id esl, ut Deum decei. Diciiur eniiu asvuui, sive 8ajculuiii, ei lenipus, ei dies, aed
initnalabiiiler, quia omnia quaa suiit in bia, gcllicel in aevo, e i teinpore, et d i e , muUlioiiem cooveuienier
ualurig suis c a p u m i ; ipsa vcro aevum , el lempora, el dies, quaieuus asvuin, ei lempora, e i dies s u u i ,
quadam iiuilalmue Dei iiuuiuubiiia auia. Cuui enim oninis mutaiio in leinpore l i a l , quali lempore l e n i porig niuUlio lieret? Vanaiioucs vero a u n i , veria acilicel, aeslalie , auluiiiiii, el liiemis , quaa vocaiuus
ieiiipeslivitaies, muUlioueg quidcin teiupoium el dieruni auut aecuuduiu qualiuteg, uou auieui l e a i p o rum et dkrum gecundum ae, id esl quaieuus leuipora el dies sunl.
504
- * Vp< VTeiium ut lemporis et avi nuiuram ex Scripturi$ addi$camut. Noia S c r i p i u r a s
diceie Fsal. L X X I I I : Tuu$ esi die$ ei tua est nox; lu fabricatu* es auroram et solem , ubi appellal e i l a u dal Deum laoquani lempus ei dieui, el cum dicil in eodem Paaiuio: jEstatem et ver, tu ptasmasti ea ,
ubi similiier appellalur el laudalur Deus lanquaoi leiupeaiiviUg , quaj a Graecis dicitur ^ i c u i
leinpus dicilur . Monei auiem ba, c sectiiiduiu modou in Scripiuiis uoloa , sive secuuduui acopuiu
bcnpiurae iiueliigoiida eaae, secundum, iuquaiii, ualuraiu eorom quas dicuniur in Scripiuria aelema u u i
icinporalia. Angeli enim dicuuiur iu bcriplung aiienii (Paal. x x m : Elevamini, porlm a>ternale$)i q u i a
suui parlicipea aevi el auliquissiuii ouiniuiu cicaiuraruiii. Dicnur eliam asvuui, sive saeculuui , Grarxe
, extenaio sive duralio ipsa leuiporig, u l illud Malili. x x v u i : Utque ad consummatwnem $wculi ; e l
Paal. L X X V I : Annot <elerno$ m meiue hubui; el II Gor. i v ; Ueus huju* uecuti. 1'eriude euiui e a l , u i ai
t

ll

ra!

V A R L E LECTiONES.
M

, e

, .

DE DIVINIS NOMINIBUS, CAP. X . GORDEMl NOTiE.

941

iulerpres vertiggel, liujus aevi sive aelernilatis, Grace . Exodi x x i : Erit ei *ervu$ tn %ceulum sivc in
gienium. Hanc igiltir vocal Scriplura leinporalem ajleniiiatem, sicul apud Paulum riiciiur, tempus aeli-rDum. 11 Tim. : Anie tempora $tccularia, Graece esl , iij esi anerna. Et ad T i l . : Ante tempora
ugeularia, Grsece , id est aeterna. E l Rom. x ? i : Secundum revelationem mytteni temporibus aiernis
taeiti; idem vocabulum esl Grtece, quod in lioc loco interpres veriit a?lernum, et in aliis saeculare.
Non est alienuin ab hoc capite , ex Turriano in Cyparisgioli decad. 8 , cap. 3 , explicare , qtiomodo
iiiielligeiidiim sil, quod poutifex Romanus crtuliitil de crealione angelorum , ei ad credendtim Calliolicis
proposuil ID cap. Firmiter, de amiima Triiiilaie. Non enim discrepal Decrelalis ab eo quod bic Iradit
Dionysius, imo convenit, cum ait, unum universorum priiicipium , crealor oinnitiin visibiliuin ei iiivisibiliuin, qui sua omtiipoieiite virlute simul ab iuiiio lemporis utramque de nihilo condidii crealuram ,
spirilualein el corporalem, angelicam videlicei et mundanam , ei deinde bumanain, quasi cominuiiem ex spirilu et curpore conslilulam. Hacienus Decreialis. Sed diiaiaudua est aliquauluui bic
locns.
Qiueril B . Alhanasius in Qua>$tionibu* ad Antiochum princtpem, quaest. 4 : Quando, eiquomodo, e i
unde facii sinl angeli; etrespondel ad quaeslioueiii: Mec quando , nec quomodo facli sint, ab bumaua
naiura dici posae, preierquatu hoc soluin, faclo* esse Verbo Dei ex nihilo. Quatido vero? a l i i , i n q u i i ,
aiunl primo die, alii aule primiim diein. Greaios vero esse lealalur , inquii Propbeia , cuiu a i i : Laudate
cum omne$ ungeli ejut; quoniam ip$e dixit, et facla sunt; ipu mandavii, el creata suni*. Moysen entui
ail, quia gciebat Judanra esse idololatria dedilos , idcirco fecisse eerinonem de angelis in Genesi , ne
eoe ceu deos colereui, ul in vilulo el in aliis idolia poslea fecerunt . Quod ergo ex, Scripturis sanclis
disci poierai, ulramque sciltcei creatiiram, gpiriuialem et corporalem, siroul ei ex nibilo esse'a Deo condiiam; Omnia euiiii per ip$um facta $unt . EiiQui vivii trt anernum , ail Eccleaiaslicus , creavil omnia simut p. Uirumque horuin Decretalis caiholicae fidei subjecil. lllud vero timul ab initio tempori* , sicui ad
crealaraiu corporalem, id esl ad imiiidura qui cernilur, ei quaecunque in eo conliuenlur , referri voluit,
quia scripluin e s i : In principio creavil Deus coa'um el lerrami; sic ad aiigelicam naliirain non necesse
eal, secundum Scripturain, referri voluisse, quia, ul paulo anle aiebal Aihauasius , quando angeii creaii
ruerinl, bumana naiara dicere non polesl. Sed quia duralionem angclorum, quae non esl subjecla lempori, quia es( toia aimul el invariabilU , qu esl ei dicitur in aacris Lilteris ae?um , non possuniug cognuscere, nec aliis inaiiifesiare, nisi per exlensionem noslri lemporis ex horis, diebua el amiia cousiaiilein, qnain Scripiura aevum quoqiie aliquando vocal, ui Dionygius notavii; idcirco ponlifex proposuit
ad credeudutn, bimul ab inilio leinporia ulramque crealuram , gpiritualein et corporaleiu, condilam esse.
Noiniue ilaque lemporig xvum el lempus comptebendil ponlifcx, iiniiatiis Dionysium. Quare prohibei
baec Decreulig, quin liceai genlire, quod apogiulorum discipuli, Cleinens ftl Diojiysius, quos mulli alii
poeiea accuii guui, geugeruiti creaios fuisae angelos ante iuuiiduin. De angelig eiiim iiilerprelalur Dionysiua dicium ese illud : Elevamini, porHt a:ternulet ; quia aiiliqutim ei invariabile, et nieiiri eecuiiduiu
toium esie, proprielaiem aevi ease dicil. Quare bi U B V U I I I anliquiua eat leiupore, el aevum dicilur, et est
duralio angelorum: suul igilur angeli aiue lempiig, et auie ea quae aunl io leinpore creali. Ideni senlil S.
Maxiuiug iu priuta cenluria ibeologica. Si eiiim angeloa creasgel aule lenipus cuio quo ortus esl luun-.
dua, antiquiug vii luie fui&sei, ease vinuiem; el bouilaie auliquius, esae bonilaleio, quai abaurda
5. Maxiiuu ease videniur. Sic eliaiu inlelligeiidum esse, quod Epiphnniug, dispuuns contra bwresim Pauli
Saiuosaleni, a i l , uon ease aigelog anie cobluiu ei lerraui creaios. Gum plane, inquit, boc ditluni non s i i
uain

fnulabile, quod aute coelum ei lerrani nibil eral ex crealis;

principio fecil Deus cctlum et ferram *, ul priucipiuin s i l , el nibil ex crealis anle boc ipguui u. Hactenus Epipbanius.
Vehasiuiuiu est, anie coelum e i lerrain nibil fuie ex crealis, gcilicei n teiupore (sic euim inlelligendain eei), augeli auieui in aivo creaii suul. >vuui enim est iiiengura eoruui quaj guul ieoipori
aubjecia.
ldein quod baec Decrelalis, dixil prius synodica epislola Sophronii palriarcliae Jero6olymiiani, miHsa
ad Uonoriuui l , et oon ad bergium Gouglaiilinopoliutiuin, ui Pbolius in eua Biblioiheca leslalur. ReciU l a fuii liaec episiola iu sexia synodo, el in undecirua aciioue collocau. Loqueua ergo de creaiioue
muudi a Deo facU, sic conUieiur Sopbroniua : \ : id e a i : Et omnibui
decrevil principium temporis : quia angeli, licei inmiorlaies siul, boc baiienl comiiiuiie C U I I I iis quai suui
iu teuipore, quod facli suiii, idcirco lempug eia aiiribuil. Uunc plane secuiog est pomifex in gua Decrtrtali, ei SopUronius secuius plaue Diouygiuui, queui in eadeui syuodica c i i a l (ne quis dicai ignoiuiii
ioiaae Dionysiutu Sopbrouio).
Esse igiiur augelos auie tuunduin bunc corporeum crealog, iradil Dionygiug hoc loco, et aposiolica
Docirina lib. Clemeniis, cap. 12, el eam seculug Gregorius Nazianzenug in senuoiie de Naiuli
Ckriiti, ei in aecuudo de Pascha, ei buuc gecuius Damaacenug lib. n De fide ofthodoxu. ldem quoque
docei Magnus Bagiiiug iu Hexaemero ei illuiu seculug Pbdopouus lib. De crealione mundi. cap. 8, 9 ,
10, ubi Mopsueaienuui, cui conirahuin eeiniebat, refellit.
Quoiuodo vero iiiielligeoduio aii creaiurag spiriiuales et corporalea siinul creaias esse, illas cum aevo,
bar cuin lempore, ui boc quoque uou pra?iereaiuus, explauavil ideni Allianasius lib. contra Arium,
iiuueus in illuiu locuui Ectlesiaslici cap. xviu : Qui vivit in alernum, creavii omnia simuU Nibil eniin
a i i ex rebug crealis anie alia aui genehs cuudiiuiii esse, sed omuia siinui uuo eodeinque inandaio facu
esae. E l pauio auie oiagis adbuc explicat, cum a i l , nibil esse in rebus creaiis quod ipsum iiiiuin el soluui,
e i priuiuiu aoie alia, aciiicel sui geuerig, facium eii, sed cum oinnibus simut, , id tbi
cuui oinuibus sui geuerig vel ordiuig. c Nallum eniiu, inquii, ex aslris aul ex niagnig luininaribus iia
apparuit, u l boc priug, illud posierius iu reruiu naiuram eiuergerei; sed ouiuia eodem die eodeuique
ju*su orium ceperuul, quauivia aba>ab aliis splendore differaui. Similiier iu quadrupedibug, volucribus,
piacibug, pecoribus, aiirpibug. Simililer, i n q u i l , Adauo, quanquain aolus e lerra iormaius esl, fuerc
u u i e i i in eo eliam luuc ratioueg succesgiouia posieriialiaque bumaui generis, Subjungii deinde : Et ex
creaiioue muudi visibilis iuvisibilia ejus (augelog dicii) boc eliaui genere operum, inquii, facla essc
iuidligitnus, colligiiuusque, ne iu iliis quidem quidquam seorsuin iu genere suo aui prius aui posiermb
creaiuin ease, aed ouiiiia aiiuul qux ejusdem cuudiiiouis auni exsiitibse. > Nou enira singulas res enu%

505

Psal. C X L Y I I I .
Geu. , 1

Exod. xxxu.

Joao. i , 3.

Eccli. xvm, 1.

q Geo. , 1.

Psal. , 7, 9.

S. DIONYSII AREOPAGIT42

943

9ii

meravil Apostolus, ut in bunc moritim dicerct : Sive angelus quiapiam, sive llironns aliquis, eive dominatio illa, aut illa, ant baec vel ilfa ex poiestalibtis, sed univemos simiil, qui ejiisdetn ordinis erant,
compreheiidit. Sive, inquit, throni, itvr dominatione*, tive principalut, ttee pie$tates *, eic. HacleiHia
Albanasius : c Omnes itaque cbembini siiiuil creali ftunt, simul ilem seraphini, et eimul tbroni, simiJiier in reliquis o r d i n i b t i B , in qaibus, qtiod ad creationem perlinel, non esl quidquam prius aul posierius,
licei gloria et honore inier se differant. > Sic probai Atbanaaiua conlra Ariuin, non ease Verbum
creaiuram. t Alioquin, inqiiit, necesse erat u i siinld cum atiis ex ordiite virUilnm crearelur, el
anie, licel gloria cseteris aniecelleret. x quo rtirsus fierel, ut non posset esse primum et iiiiliiiin
aliorum, ut Ariani volebant. Tradebant enim crealum esse Verbum, m per ipsum Deus omnta alia
crearei, quasi non essei de numcro omniiiin ; cimi tamen lale principium otnnium, ait Albanasius, i u
orenibus convinceretur. alque ita concludit, diflerre Verbum substantia et naiura a cfealaris, solamque
ipfttiin esse solius veri Dei imaginem. Ex quibua palet angelos antiqtiioree esse rebua lemporaDtfis u l poie xviiernos, cum a?vum lempore aniiquius sit, n o n esse lanien Deo coaeternos, cum aiteriiiias sua ipi
propria sit, uec ulli allcri comniunicabilis crealur*. Ex quo manifeslum lit, uibil neque teuiponim, neque
saeculoruin, nec quidqiiam eoruiu quae in ipsis lemporibua aut saeculis simt, coanernuin esse inUuiUli
Dei, quas oinnium causa esl, ei sttpra omnia est, ei eujus volunlaie oniDia ex nibilo facia sum, sive a
lempore, sive a saeeulo seu scvo orlum duxerini, Siinul etiam decens videtur, ut illse perfeciioiies q u a
Deo luanant, qux a creaiuris , id est crtate parlicipantur, anliquiores sinl lempore, ctitu
quo creaiurae leinpori subjectae illas parlicipartiiil. Iiaque sanctila* ei boniias, charilas, vlla, aapieutia e l
alia? perfetliu-ies Dei ex Deo , id esl efficieuier, sive causaliter pariicipaue, n o n cceperuul
creari cum creaiiono bominis, sed anliquiua, atite teuipue acilicet, cuin aiigeli , id esl in cevu
e l non coaeleroe, D6uui iaudabaiu.
%

506

PARAPHRAS

11. Teiopus esl etiam dicendi de ommteuente, e l

quoroodo a Daniele Deus antiquus dierom appelleiur. Dicitur itaque omniienene a meiapbora radicatiB ac naiivae petra?, in qua fundatnenium aedificii
ipsumque. aedificiura fiindatur. Deinde cum dixil
sedem oinnia coniinenlem, ne quia opinaretur i p sum boc dixisse, quod rebus crealis coexiatendo, juxia raiionem peine iu exemplo ailaUc, e l
non exirinsecus ipsas coniiiieat, subdit eliain sequentes dicliones. Siquidem de peira non dititur,
quod pelra con\ineal vel ftindet, de Deo auiem dicittir, quod s i l causa efficiens, ex qtia, ceu radice
efficienle, omnia producuniur, ei ad quem, teu ad
futiduni eflicientera ac providum convertunlur. Secundum unam auiem aupe/eminenlem conlinenliam
omnia munit; quoniam omuis processio Dei, sive
ad creandum, sive a3 providendura, unica esl e i
aimplex, lameisi res creatae ac provisaa diversimode
baec munera pariicipent. Dicitur eiiam alio modo
omuiienens, quia oamibus iinperat, et dominaiur,
et sufficil potcstas ejus omnibus qui ab ipso gubernantur; quod in regibus lerrenis locum non habet,
quoniam viris pr^siaulioribiis opus babent ad gubernandum* Quod si veroet ipsi aliquos per ae regant, negotiis quodammodo se iinplicare, e l quae ad
eos speclaut discere debenl, u l gecure praesinl:
verum Deus omnipoienier dominaiur, et imiuisle
pracesl. Dicilur oninilenfens etiam, ut oinnibus amabilis et desiderabilis; quoniam ab ipso omnia volunlariu gubernanlur, e i erga ipsum divino amote
fcrunlur, ita ul nulla exislat dissensio, nulla invila
el viulenia Iractio, qtiapropter omnileneniera dignilalem babere perbibelur; nibil eniro habenas exc u l i l , nibii conlravenil, idbil obslat, nibil coactuiu
succumbil, sed omnia lanquatn creaiura quac Creot

5 P A C H Y M E R i E (46).
S I. \ \ ,
6 ,
.
, '
\
. ,
,
, , \
, \ . \
,
\ ,
, \
, \ , \
, .
,
\ , , ,
\ , \
.
\ ' ,
, \ , \
, \ \
,
. \ ' , * , \
\ , . , \ !
. \
\ *
, \ ,
, \
,
, ,
, ,
, ,

* Coloss. i , 16.
(46) VideScb. S.Maxiuii, lom. 11, cap. 10 De divin. nomin.

945

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . . PARAPHR. P A C H T M E R i E .

940

. , lorem agnoscanl divinum erga ipsum amorem parturiuuU Yoeabulum autem boc a parlurieniibos
,
, \ * accepium, declarai qiiodannnodo in nobis affeclio \ . ' , ncm naiuralem, el a natiira nobis insitam propen , , \ aionem ac motionem ad Creatorem. Sicui eniin
, , terra sole calefacla ad pariiudines provocaiur; sie
ei cor, id quod amabile est in seipso circumfefens,
.
amorem parlurii.
507 * Antiqtiua vero dierum celebratur Deus,
quia ipse esl aivuro angelorum aevilernorum; Iios
eniin aiitca aeieruos dixcral, quod pariicipem aeietv
nilalem, noti vero quod principii experies aint.
Tempus amem eorum qu sunt aubjecia lempori,
itl est eorum oiiiniuui quae facia suul posi oelum,
ex cujus molu exisiit teinpus. Diciiur auieni Deus
et tempos, el aevum, el dies co modo quo Deum
decet, qiiatenus immutabilis e s l ; quoniain oinnia
quac sunl in bis inuladonem capiuut, ipsa vero,
quatemis lempora et dics sunt, immuiaia permanenl. Nain si secuiiduni easeuliam mularenlur, cum
omnis niutaiio in tempore flal, deberel eliam mulalio lemporis in lcmpore lieri, quali aulem illo,
non scio; qualenus auiem dies lempus sunl, dixil
Hs quoquecoinpeiere imnniiabililalem. CUIII in progrcssu bic sauclus dixerit, lempus in iuulatione
consistere; boc eliam coucedendum e s i : siquidem
scslas el ver, aulunmus el biems sunt lemporis
inulalioues. Sic ilaque etiaui Deus, modo Deo convenienli, semper moius in aeipso permanel. Terlio eiiani lanquam auctor eoruin; dicebamus enim
anlea, Deuiu oiiiuia dici lauquain cauaam ex effeclis. lameUi supra omnia s i l . Quare Danieli q u i dem canus apparuil, caudidnm babens capuivelul
lanam, rursnin vero juvenia Abrabamo : illud quidem, quodoiiinia ex Deoaint, el posl ipsum, eoque
jtiuiora; boc vcro, quod in vigorosa tonstaiiliquo
beaiitudine s i l senii expers; vel per uiruuique,
cuiu senem lum juvenem, signiOcalur, ipsum a
principio usque ad iinem per creaturas omnes pervenire; vel lerlio, ul diviims bujus Pairis iniliaior
ac praceplor Hierolfieus ait, quod ulroque divina
ejus auliqnitas indicelur, ila ul per senein quideiu
id quod anliquuni ei prinuim esl declarelur; per
juvenem vero, quoniani sicul in numeris principalior quidem esl unilas, cum sit in iiumeris recenlior, numerus auiem in mulliludiue apparens, proui
augelur, posieriorilaiein lemporis obiinet. Idcirco
Dcus quidem, lanquain causa creaiuraruiii, principii alque uuitaiis rationem habens; crealura? ve, taitquam ab ipso et causa multiludiiiis; ipse quidem babebil id quod auliquiue est, creatura
vero i<l qiiod post principiuin elposicrius exisiil.

} II.
*
, ,
. ,
, .
\
, ,
{
.
* , ,
,
\
.
* \
, ,
.
* . \ ,
,

, .
, \ ,
,
* , \
,
' , \ ,

, \
,
, ,

, , \ ' ,
,
, .
' , ,
, '
, ,

.

III.
,
, ,
.

* : .'. :

III. Incipil de ipso lempore et aeternilate verba

facere, sapienttssime securum reddensaudiiorem in
religione, 508
ac dicens nondebereexisiimari ea
quae aelerna dicunltir, ideo esse Deo coaeterna, qui
esl anle sa?cula. Ea itaque, quae oinnino e l absolute
iugenila el sempiierna sunt in Deo, proprie aeierna
sunt; angcli vero incorniplibiles, a?icmi dicumqr,

935

S. DIONYSII

AREOPAGITJE

936

diae vero res eensiles. Porro Deue omnia cominet, sicut circulus omnia <jua? in ipso sunt, et a d aelpsum lariquam ad cfeutam convertit.
| X . Denique, si quis idem et jualum pro a?quali .
, (
accipiat (aiquidem idem sectindum omnia sequale
ac slmile esl, et jusiitia disirlbuii aequalilatem) hoc , \ -) etiam dicendum est, Deum a?qtialera dici, non *o- , ,
luni u l partium expertem (quod enim aliquid se- , ( ,
cundum lolum exacqual, non liabet parlem secun- *)
duin qtiam vel redomlei, vet deflciat) verura eiiam ,
quasi ex aequo cuncla pervadil, et lanquam ipaius- , ( mel xqualilalis effecior (uti diximus priiis ipstus ,) * siniilitudinis) secunduin quaro muluam penetralio- ,
,
nem ex aequo proctirai, ui in eleineniis, siquidem
liorum mislio ex aeqno fii, et dum in composiiia .
non prapomlerant, mundi eflicit generaiiones. Si , .
enim aliquod eteiiienlum redqndel, id quod geni- ,
,
itiui csi eorrumpilur. Cum vero dicit participa
llonem aequaliler parlicipanlium, ne cui videaiur ^ , , *
diccre, quod omnia aequaliter sanclificeniur, et * .
aequaliter illuinineiiiur, semetipsum explicuii, d i * ,
cens : Secundum cujusque capacitalem ct digni-
taiia aequalitatem. rursus secundum alium
501
,
modum Deus sequalis dicilur, quaienua secunduin
( , irluiem aequalilalis effcclricein omnem xqualila- , ; ,
fem aniicipavit, juxia pradefinitionem alibi i r a - ,
dilam; iuiellectileni, quae sub seiisom non cadit, * ,
acilicel angelorum; inielligenlein, quae simplices ,
eilibcras babcl iiuelleciiones, sive mentis secun- , dum se; rationalem, qu per rationem et specula- , ,
lionem rertim noiiones suscipit, animarum scilicet ,
r a d o i K i l i u m ; senliealen, quae sub sensum cadit,
,
aive parrium miindi, qufc dividunlur in essenlialcs Q ac naturales, id est iu res insensibiles ac prorsus

iramobtJes, et eas qtia aliqualeai moiuiii habenl;
, uaturam eniin dcfiniuni principium molus et quie , .
tis; voluniariam vero arqualiialem vocanieam quse poiest eligere, quaui quando voluwus, ei ex arbi*
trii liberlale recle ordiuauius, ea qu jusla sunl agiraus.

CAPUT .

De omnilenenU , anliqno dierum; 4n quo etiam de

<evo teu aiernilate ei iempore.

,
.

SYNOPSIS

CAPITIS.

I. /Kcil, unde Deut dicatur onmilenen*. II. Undedictu* i t l anliquut dierum. III. Quid iil
temput, ceurnHat $eu cevum* quibus compeiai.

51.
Sed lempus esi oratione nostra D$um muhi- D " , nomium, u l omnitenenlem, et u l anliqiium dierum,
, .
praedicandi. Ac oinniienetis quidem dicilur, quod
ipse silomnium sedes, omnia coniinens aique com? ,
pleclens, et cuncia stabiliens, fundans aique con, , , alringens, e l utdversum insolubile in seipso pne- ( ^ {^^
stans, el ex se, veluli ex omniienenie radice, cuncia , ,
producens, aique ad se , lanquam ad ftiiidum ,
, , *

, D.

, S. .

LECTIONES.

DE MV1NI& JNOMWIfiDS, C A P . .

957

958

, , ortHiileneae, enivarsa conwtoitt, et eoolioeot, at

, om-utm seder Ofnnicapax, omoia eooienu oma
,
pnMeilettti connexiooo communienf, neque linena
^ ,
ei sibi excidere, ne, Unqaim perfocu domo molal
,
dUpereanL Oicitur aaiem omnilenens Deus, ui
, .
omitia doniinaia suo tenens, etqui tfs qaae gubot { ,
oat prseesi immiate, et nt omnibus desiderabili* ei
, amabilis, efccunciia juga voluntaria iinpooena, oc
,
dtrices parturitionet amoris divioi el omiftiieiieiilis,
, - el ioaolabilis ipsius booiuiit.
*
, .
1

u
502
Laadatur auiem Deos ab antiquilate dle , , rutn,quia ipse esi omnium a? um el lempus, ante diea,
, , . anio aevum, anlo tempus; ei quldcm lempus et
, , , diea ei iempeativiiafc. appellandus eat ipae, ul Deoitt
,
decei, lanquain qui onioi motu eet iromaubilis el
,
immobilis, ei eempor moveiur, manous in aeipso,
' , , , et tanquan* auclor vi ei lemporis et dierani.
.
Qoamobrem eiiam in sacris myaticarum Tisionum
" - apparitionibus ei antiquus ei novus fingilur;
* quorum prior quideiu veterem et euni qui esl ab
, * iuiiio, jonior autem Hieeneacibilera aigoucal; ani
utrtimquo eiun ab inilio ad fineni per omnia pro - , - gredi doclarai: vel, ut divinus nostef praeceplor
,
ait, uiruinque ^ivinam anliquiuiem iudicai, iia
,
taroen , ui eenex id quod primiint esi ordine t*iii
, - C poris, juveni* auiem, alve novue, id quod ia IMI *
mero est presUiilia* onliaeat; qoandoquidem
unttaa, quequo ei vieina suni, ouwori* kmgiua
.
progretsis pnesiofiL

$ III.
, ,
*

, , ,
, * *
, , .

, ' '
, '
, . D
$, ,
*

,
. ' , *
" ,

Oper pretiam antem dnco, nt temporis et wr\

seu aeleruiiatia oaturam ex Scriplurls aacrig addiscamua; neque entm omnino ti absoluie suot ingoniia vereque sempiterna, qua*pa&*im auerna locajit
ellncorrupU, luifnorlaliaque et immulabilia, alque
eodera modo se babentia; sicut cura aiunt, Elevamini, porHB mernaUt , et similia. SepetiiHiiero
etiam aniiquissima quaeque aetarnitatia appellatione
significant, u l cum universam temporis aoalri d u ralionetfi aetertiltaiem vocant, quatenue videlicei
aniiquum esse e l immtiiabile, lolumque rerum
s u i u m mensurare propriuiu eai aeiernitalie. Teoipus vero appellant id qaod mensurat generakiooem
et corruplionem aique alieralionem, quodque alia*
aliter se babei; atque ita uos, quos btc lempua
deflnitel circumseribit, aeierniiatem consecuturos
esse Scripiura i r a d t l , cum ad eierQiutem q u
non i n i e r i i , sed semper eodem modo ae habet,
1

Paal. xxiii, 7, 9.
YAIUJE

LECTIONES.

, S. P. Sc.
, . , S. legisee Sc. videtnr.
*
, . . D. Sc.
, S. . D. Sc. Sar. , D. , . , S c
f a

PATROL. G R . U L

30

930
S. DIONYSII AliEOPAGlTif)
940
pervenerimue. Quin etiam in Scripluris aliquando ,
aevum teroporale et auernum lempus celobraiur;
.
tametsi acimus , ab ipsis quae magis proprie sunt,
*
poiius per avum , quae autero fiunt, polius per ,
tempus efferri el declarari. Oporlet igilur iion sim-
pliciler arbitrari ea quae aeterna dicunlur , coaHer ,
na esse Deo, qui est anie aeiernitatcm, aed potiua, , , aequentes incorrupte Scripiuras maxime veneran. ,
daa, oporlel aelerna quidem, et qnse in lempore ,
sunt, aocundum modoa in eis notos accipere; roedia , , , ero inter ea quae sunt 5 0 3 Q
^
*
*
roeraniur, qtnecunque parlim a?vum et pariim tem- , ' " ,
pus parlicipanl. Deum aulem u l aevuin et ut lem- ,
pus celebrare oporiel, lanquam oranie temporie el . .
a v i auctorem, e l antiquum dierum, lanquam anie lempus, et supra lempas, et ut varianlem tempestiviutesel teinpora; eft rureus u l ante asecula exisieuiem, quaienua est anie axculuin, et eupra saecalum, eWe &Tum, e i regnum ejua regnum oranium sseculorum. Amen.
e t

U2e

u n l

n u

ADNOTATIONES

CORDERII.

1. Ac omnitenen* qutdem dicitur, Graece , cuius vim vocis tt differentiam

, quod aonat omnipoiem, vide supra in adnoialionibus ad capul octavum, 1.
lbidem diciiur de Deo , quod priee$t immiiU; qida nou opns e s i , ut ae velmi cum rebue et negoliis
misceal ad cognoscendum ea, ul mte ei caute giibernet, sicut necesse est homini, alioqai noa poierii
solus sufficere gubernalioni. Cuneiis juga volnniaria imponen* , id eel appetiius naturae, u l cuique e o n renil, insiios, lanquam leges imposilas, quibus omnie naiura libemer c l sponie sua parei, et nulla
resistit, nec obedientiam detrecial. Et quia bujtiamod; appeliius, elimpelua insiiiet inclinaliones lendunt
ad aiuandum sumniuui bonum, quod varie parlicipant, idcirco ejusmodi inclinatioues dicunlur a Dionygio divlnum amorem pariurire, siculi lerra sole lepdacia fruclus parlurit.
| 11. Laudatur Deut ab anliquilate dierum elc. Quia (iiiquit Lessius, libro iv De perfectiombus divinis,
cap. 2) solus inilio carel durationis , solns nunqtiain incepil, solus umne lempus el iniervallum dura
lioitis occupat e l anibit. Hinc vocalur aniiquus dienim apud Danieteiii cap. vn , quoniam , ut Dionysitis
blc exponil, ip$e esl omnium wvum et temput, anu dies, anle a>vum anU tempus; qood intellige do o m n i
lempore, eiiam compreheusibili a creatura. Parura enim essel ipaum fuisse anio tempus reale quod
nondum ex annorum inillia complevil, cum etiain angeli plurimis saeculis , juxia Palrum qooroindaiu
aenieuliain , anlc illud lempus fuerini, Dcumque laudaveriiil; sed fuil eliam ante omne tempua iiuaginabile, quaniumvis illud longum coucipiatur. Accipe ame rounduin condilum lot aaectila quol suiit areoas
in littore maris, Deus jam e r a i ; accipe loiidem myriades saeculorum , Deus amea c r a l ; bunc immen8Uin sa?culorutn nuineruui in se multipfica, adbuc Deiie iniiiiitia saeculis est auliqitior. Dictlur auietu
omnium ( F W I M . eijemput; quia omne avum ex ipsiua duradone pendei, ei omne leiiipua ex ipso fluii,
qui evo et lempori auuui esse tribuit e l continuai. Unde cap. 5 ideui Dionystus a i l :
, , lpu e$t onum ww>rum ez*istens ante omne wtum; e i paulo anie :
, , ; Ip$eett principium metuura iroorum, et temporum enlita* et enlium atvum , quae omiiia causaliler iiilelligenda. Oiunia vero crealura i n i tium babei, qaia nun ex subsianiia Dei, sed ex nibilo est; tmo, aecuiidum aancioruni Palruro seuieiiliain, nec sterua reiro esse poiesl. Sanctoruiu Pairum auctoritatea bac de re vide apud Lessium l o c o
c i u i o . Eat ergo Deus asvuiu augeloruiii qui suut a;vo, quoe aniea ab aevo aiernoe aea gevileriios
nominaveral, leuipus eorum quae suui bubjecu lempori, id esl eoruro oiiimura quae facia uul p o s i
cceluin, ex tujus iuoiu exisiii leuipus, id eat nunierua iuoiiia coeli secuudum prius e i potlerius. A o d u
aulem , id esl, ui Deum decei. Diciiur eniiu ajvuin , sive aa;culum e i lempue, ei dies, aed
iminulabililer, qnia omnia quae sunl in bis, scllicel in aevo, ei lmpore, e l die, iiiulaUoiiem convejjicoicr
ualurie suis capiuot; ipsa vero aevum , el lempora, el dies, quuteuus ajvum, ei lempora, e i diea s u a i
quadam iiuilaliune Dei iiuuiuubilu auul. Guui eniin oiunis muiaiio iu lempore (iat, quali leuipore l c u i pori muUlio llerel? Variatipuca vero a u n i , veria scilicet, aealalis , auluuiui, ti biemis , quaa vocaiima
leiiipesiivilaies, niulaiiouea quidcm lemporuni e l dierum auul aecuudum qualilatea, uou auiem l e a i p o rum el dteruoi aecuiiduin ae, id esl quaieuus leinpora el dies suni.
5 0 4 l * Op*
preuum ut Umportt el wvi nuturam ex Scripturit addi$camu$. Nola Scripturas
dicore Fsal. L X X I I I : Tuu* esl dies, et tua ett nox; tu fabricalus e* auroram et tolem , ubi appellal ei U u dat Deuni lanquam lempus ei diem , el CUIII dicil iu eodeai Paaliuo: ASuaiem et w r , pianna*ti ea
ubi siimliier appellalur e l laudalur Deus tanquaui lempeaiiviUs , quai a Graecis dicilur , ^ i c u i
leuipus dicilur . Mouei auieui bajc secunduin uiodos iu Scripiuria notos , aive eecuuduiu acopuiu
Scripiurae inieliigeuda eaae, eecuiidum, iuquaiu, naluraiu eorum quas dicunlur in Scripturis tenia a u i
lomporalia. Angeli enim dicunlur iu bcripiuria asierui (Paal. x x m : Elevamini, poria (BlernaUi); q u U
auiil parlicipes aevi e l anliquisaiuii omoiuin cicauiraruin. Diciiur etiaiu aevuui, atve culuui, Gratve
, extensio sive duralio ipa leuiporis, u l illud Matlli. xxviu : Utqxu ad cotuummaiionem iteculi ; c i
Paui. L X X V I : Aunos osierno* m meiue hubui; el 11 Gor. i v : Ucui huju* utculu Periude euiui eai , u i a i
y

l a

rai

V A R L E LECTiONES.
.
s

, f

, .

DE DIYINIS NOMINIBUS, CAP. X . C O R D E M l 2.

941

941

interprea verllgget, liujus ae?i, sive selernilalia, Gnece . Exodi x x i : Erii ei xervus m %<eculum aivc iu
aelemum. Hanc igittir vocai Scripiura leinporalem aelerniiaiem, sicul apud Paulutn riiciiur, tempus aeur%

D u m . II Tim. : Ante tempora taBcularia, Graece esl , id esi anerna. E l ad T i l . : Ante lempora
ntcularia, Graece , id esl aHerna. E l Rom. x v i : Secundum revetationem mysterii temporibus wternii

taciti; idem vocabulum est Grtece, qnod in lioc loco iiiterpres verlii a?iernum, et in aliis sa?cu!are.
Non esl alienutn ab boc capiie , ex Turriano in Cyparisgioli decad. 8 , cap. 3 , explicare , quomodo
iiiteUigeiidoiu ail, quod pontifex Romaniis crwliriil de crealione angeloruin , et ad credendum Galboticis
roposuit iu cap. Firtniier, de sinnnia Triniiale. Non enim discrepat Decrelalis ab eo quod bic lrariit
lonysius, imo convenit, cuin ait, unum iiniversorum principiuin , crealor oinnbim visibilium et iuvisibiliuin, qui gua omiiipotente virmie simul ab inilio temporis ulramque de nibilo condidit creaiuram ,
spirtuialem ei corporalem, angeticam videlicei et mundanam , el deinde humanain, quasi commiinein ex spiriiu et corpore conslilulam. Hacienus Decreialis. Sed dUaiandus est aliquaulum bic
locug.
Qnaerit B . Alhanasius in Qtmettionibut ad Antiochum princwem, quaest. 4 : Quando, etquomodo, e l
unde facli siut angeli; etrespondel ad quaeslionem; Wec quando , nec quomodo facti s i n i , ab humana
natura dici posse, urelerquaiu hoc solum, facio* esse Verbo Dei ex nihilo. Quando vero ? a l i i , i n q u i i ,
aiunl primo die, alti aitle prinium diein. Greaiog vero esse leelaiur , inquil Propbeia , cimi a i l : Laudaie

tum, omne$ ungeli ejut; quoniam ipte dixit, et facta sutil; ipu mandavu , et ereata $um . Moysen eniiai
m

h , quia aciebal Judasos esse idoiolatria dedilos , idcirco non fecisse sertnonem de angelis in uenesi, itu
eos ceu deos colereni, ul in vicnlo el in aliis idolis poslea feceruut . Quod ergo ex Scripturis sanclis
disci poieral, utramque scilicei crealurain, spiriitialem et corporalem, siroul et ex nibilo esse'a Deo con11

d i u n i ; Omnia eiiiin periptum faeia $unt . El:Qui vivil in anernum , ait Eccleaiaslicus , creaml omnia $i-

mulv. Uirumque boruui Decreialis calbolica? fidei gubjecil. Illud vero simul ab initio temporis sicul ad
crealurani corporalein, id esl ad inundum qui cernilur, ei qnaecunque in eo contiiieniur , referri voluii,
quia gcriptum e s l : In principio creavit Deu$ cctium l lerram*; sic ad angelicai iiaturain non uecesgo
egl, secundum Scripluram, rcferri voluisse, quia, ul paulo anle aiebal Alhanasius , quaudo angeii creaii
rueriut, huinana ualara dicere non polesu Sed quia duralionein aiigclorutn, quae esl subjecla lempori, quia esl lota simu! el invariabilU , quae est ei diciiur iu gacris Lilierig sevuin , non possumus cognosiere, nec aliis inanifeblare, nisi per exlengioiieiu noslri tentporig ex horis, diebus el amiig cousianleiii, quain Scripiura aevum quoque aliquando vocal, u i Diouysiug notavii; idcirco ponlifex proposuit
ad credendtim, biinul ab iniiio lemporis ulramque crealuiam , spiriiualem el corporaleiu, condiiam esse.
Noinine ilaque lemporis sevum et lempus comprebendil ponlifex, imhatiig Dionysiuuu Quare non probibet
b * c Deciv.lalig, quin iiceai senliie, quod aposiuloruin discipuli , Gleiuens et Dionyaiug, quos mulli alii
pueiea gccuii sunl, geuaerum creaioa fuisse augelos anie niuiiduin. De angelig eniin inlerprelalur Dionysiua dicluai esse illud ; Etevamini, portw tcternaiet ; quia aiitiqiium el invartabile, et meiiri gecunduiu
toium esie, pruprielalem aevi egge dicil. Quare si aevaiii anliqaius eat lempore, ei aevum diciiur, ei est
duralio augeloruiu: guul igilur angeli auie teiupua, et anie ea quae sunl leinpore creati. ldeui genlil S.
Maxiuiug in priuia ceuturia tbeologiea. Si enini augelog creasgei aule lempus cuiu quo orius est luundus, anliquiug viriuie fuissei, esse virluiein; el boiiitaie auliquius, esse boiiilatein, qua) absurdj
8 . Maxiiui ese videiilur. Sic eiiaiu inlelligeiiduiu esse, quod Epiphaniua, dihpulaus conira bairesiiu Panli
Saiuosaieni, a i l , ease angelos anie coeluiu ei terram creaios. Gum plane, inquit, boc diclum non gii
naulabile, quod aiiie OOBIUUI et. terraiu ntbil eral ex crealis; 505 1 1 3 1 , 1 * pnncipio fecii Deu$ calum el lerram*, ul priucipium gil, ei nibil ex crealis anle boc ipsum bii. Hacienus Epipbauius.
Yeriasiuiuiu est, anie coelum e i lerram nibti iuiwc ex crealis, gcilicel n leiupore (sic euim inlelligendam eei), augeii aulem in aivo creali suul. >vuui enim est luenaura eciruiii quas JIOII suul lempori
gubjecla.
ldem quod baec Decrelalis, dixitprius gynodica epistola Sophronii palriarcba? Jerusolyuiiiaui, miftsa
d Hoiioriuiu I, el oon ad bergium Couglaulinopoliiaiiuin, ul Pbolius in gua Biblioiheca leslalur. ReciU i a fuil ba3c episiola iu gexu gynodo, el in undecima aciione collocau. Loqueng ergo de crealione
muudi a Oco facla, sic couliielur Sopbrooiug : \ : id est: El ommbui
decrevti principium lemporit: quia angeli, licei imuiorialeg biul, boc baueut coiuiuuiie cuin iis quae sunl
i u leuipore, quud facli guul, idcirco lempus eis altribuiu Hunc plane aeculug est poniifex in sua Decrelali, ei Sopbronius seculus plaue Diouysiuuj, queui i n eadeui gyuodica c i l a l (ue quis dicai ignoluin
iuigge Uionyhiuiii Sopbrouio).
Esbt igiiur augeiog auie uiuiidum huuc corporeum creaios, tradit Dtonygiug boc loco, et aposlolica
Doclrina lib. viu Glemeniig, cap. \i el eaui geculug Gregorius Naziauzenug in seriuone de Naiuii
Ckristi, ei in aecuudo de Pascha, el buuc seculus Dainaacenug lib. u Ue fide ofihodoxu. ldeni quoque
docei Magnus Bagdiug iu Hexaemero ei illuiu seculug Pbilopouus lib. Ue creaiione mundi.. cap. 8, 9,
i U , ubi Mopsuealeuuiii, cui conlrariuin semiebal, refelliU
Quomudo vero iuielligendum gii creaiuras spiriluales et corporaleg simul crealag esse, illas cum aevo,
hab cuin lerapore, ui boc quoque uon pra?iereaiuus, explanavil idem Alltanasiug lib. contra Arium,
iuiueug in illuui locuui Ecclesiaslici cap. xvm : Qui vivil in celcrnum, creatil omnia *imul. Nibil eniiu
a i l ex rebug crealig anie aiia gui generis condiiuiu esse, ged otuida simul uuo eodeinque tuandalo facia
eeae. Eipauio auie oiagis adbuc explicai, cum a i l , uibil eage in rebus crealigquod ipsum unuui el solum,
e i priuiuiu anie alia, gciiicet aui generis, facium s i i , sed cum oinnibug simul, , id cbl
cum oinuibus gui geueria vei ordiuig. Nalluin eniin, inquit, ex aslri^ aut ex magnis iuiniuahbug i u
apparuit, u l boc pnub, illud posierius iu rerum uaiuraui eiuergerei; sed ouiuia eodein die eodeuique
j u b b u orium ceperuni, quaiuvi aiia>ab aliis splendore differani* Shniliier iu quadrupedibug, volucribus,
piacibu, pecoribus, ulirpibus. Siuiililer, i n q u i l , Adaio , quanquain golus e lerra lormalus esl, fuero
u m c t i in eo eliam lunc ratioueg guccesgionis pogieriiaiigque buiuaui geiterig. Subjungil deinde : Et ex
crealioue uiuudi vigibilig iovisibilia ejus (angelos dicii) boc eiia:u genere operuin, iiiqnil, facia essc
iiiidligiiaus, coKigiiiiu&que, ne iu illis quidem qutdquam georsuui iu geuere soo aui prius aul posierius
creaiuin esse, ged oiuuia giiuul qua? ejuadem coudiiionis guui exslilibbe. > Nou eoim sinpulas res enut

Paal.

CXLVIII.

Exod. xxxu.

Joan. , 3.

Eccli. xvin, 1.

q Geu. i , 1.

Psal. , 7 9
f

943

94i

S. DIONYSII AREOPAGIT42

m e r a v i l Apostolus, ut in htinc modtim dicerct : Sive angelug quigpiam, eive tbronus aliquig, sive dominatio illa, aul illa, aut baec vel tlfa ex poiestaiibns, ged uuiverflo* gimiil, qui ejngdein ordinis e r a n t ,
comprehendit. Sive, inquit, throni, tive dominatione*, $ive principalut, w poiettaiet *, etc. HacteiHia
Albanasius : c Omnes itaque chembini gimul creati aunt, siniul i l e m geraphini, et eimul Ibroni, s i m i Jiier in reliquis ordinibug, in qoibus, quod ad crealioneirrperlinet, non esl quidquam prius atil poftlerius,
liccl gloria et boiiore inier se differant. > Sic probal Albanaaius conlra Ariuin, non ease Verbuin
creaiuram. t Alioquiu, inquil, necease erai ui siinul cuni attis ex ordiite irlutnin crearetur, el
ante, licel gloria cseteris anieceileret. x quo rtirgug fierel, ut non possel ease primuro et iitiliuin
aliorum, u t Ariani volebanl. Tradehaiu enim creaium esse Verbun, ut per ipsuiu Deus o m n i a a l i a
crearel, quasi non esset de numcro oinnium ; cuni lanien lale principium omniuin, ait Albanasius, in
orenibus convincerelur, alque ila coucbidil, diflerre Verbum subatantia et nalura a cfealuris, aotumque
ipautn esse eolius veri Dei iinaginem. Ex quibua paiel angelos anliquiore* esse rebua leiuporaoiig, u i pole aeviiernog, ctim aevum lempore aniiquiug sit, uon esse laiuen Deo coaslernos, cum a-lernilag sua ipsl
propria sit, nec ulli allcri comumnicabilis crealur*. Ex quo iuanifeslum i i l , n i b i l nequc teuiporum, neque
gaeculoruiu, nec quidqiiain eoruiu quae in ipsis leniporibua aut gsecutig sunl, coauernuin este iufliiilali
Dei, quae oninium causa esl, ei supra oinnia esi, ei eujus volunlaie ouinia ex nibilo facta suoi, sive a
lenipore, stve a saeculo seu scvo orium duxeritit, Siiuul eiiam deceas videlur, u l illse perfeciiones quaa a
Deo luananl, quae a creaturis , id esl creau, parlicipanlur, auliquioreg sinl ipso lempore, cum
quo crealurae leinpori subiectae illag parliciparunl. Ilaque ganciilag boniiag, cbaritas v i u , gapieutia e l
aliae perfec.tiune& Dei ex l)eo , id esl efficieuier, sive cauealiter pariicipaue, ccepertiul
creari cuiu creaiione lioiniuis, sed anliquius, auie leinpug acilicei, cuin augeli , id esi in orw,
e l non coanerne, D6uui iaudabam.

506

PARAPHRAS

11. Teinpus est etiam dicendi de omnilenente, e l

quoroodo a Daniele Deus anliquus diertim appetleiur. Dicitur itaque omnitenens a metapbora r a d i caue ac naiivae petra?, in qua fundamenium aedificii
ipsumque. aedificiura fiindatur. Deinde cum dixit
sedem omnta coniineniem, ne quis opinaretur i p sum hoc dixisse, quod rebus ipsia crealis coexiglendo, juxta raiionem pelne in exeiriplo ailaUc, e l
non exirlnsecug ipsas conlineat, aubdit etiaro ge*
quenleg dictiones. Siquidem de petra non diciiur,
quod peira con\ineal vel fundel, de Deo aulem dicitur, quod s i l causa efficiens, ex qua ceu radice
efficienie, oninia producuniur, ei ad qtiem, teu ad
fundum efficientem ac providum converlunlur. Secundum unam aulem gnpe/eminenlem conlineniiam
omnia m u n i l ; quoniam oniuig processio Dei, sive
ad creandum, sive a3 providendum, unica egl e i
simptex, tamelsi res creatx ac provisae diversiraode
baec munera parlicipent. Dicitur eiiam alio modo
omnileneng, quia oainibua imperat, et domitiaiur,
et suCQcil potcstas ejus omnibua qui ab ipso gubernautur; quod in regibus lerrenis locum non babel,
quoniam viris pwgiautioribug opus babenl ad g u bernandum. Quod si vero et ipsi aliquog per ge regant, negotiig quodaromodo se iinplicare, e l qua ad
eos gpeclaut discere debenl, ut gecure praesint:
verum Deus omnipoienier dominaiur, et iminisle
pncegl. Dicilur omnilenens etiam,ul omuibus a m a bilis et desiderabilts; quoniam ab ipso omnia volunlaric gubernanlur, e l erga ipgum divino amote
fcrunlur, ita u l nulla exislat dissensio, nulla invila
e l violenta iraciio, quapropter omnileneniero d i g n i l a l e m babere perbibelur; nibil eniro babenas excutif, nibil conlravenil, n i h i l obslal, nibil coactum
succumbii, sed omnia tanquatn creaiura? quac Creat

5 PACHYMERJE

(46).

S I. \ \ ,
,
.
, '

. ,
,
, ,
, .
, ,
, (5
, ,
, .
,
, , ,
,
.
' ,
, ,
,
,
. ' , * : ,
, . ,
.
* *
, ,
,
,
* , ,
, ,
, ,

' Coloss. i , 16.

(46) YideScb. S. Maxiuii, toin. 11, cap. 10 De divin. nomin.

945

DE

DIVINIS NOMINIBUS,

CAP.

X.

PAKAPHR.

PACHYMERJE.

940

. , lorem agnoscanl divinum erga ipsuin amorem parluriunt. Yoeabulum auiem lioc a parlurienlibos
,
accepium,
declarat qttodaminodo in nobis affeciio , '
. ' , ncm naiuralem, et a naliira uobis iusiiain propen , , aionem ac molionem ad Creatorem. Sicut enim
, , t w a aole calefacia ad paritudioes provocaiur; *ie
el cor, id quod amabile est in aeipso circumierens,

amorem parlurit.
507
Antiquua vero dierum celebratur Deus,
| II.
* quia ipse esl ajvum angelorum aeviternorum; bos
, , euiin anlca xleruos dixerai, quod pariicipeni s i e r . , nilateai, noii vcro quod principii experies sint.
- Tempus amem eortim quae sunt aubjecia lempori,
, . id est eorum oiuniuui qux facla suol poal loelum,
ex cujus molu exisiit letnpus. Dicitur auieni Deus
, , ^ et tempos, el aeviim, e l dics eo modo quo Deum
* decel, qiiatenus iinmutabilis e s l ; quoniain oinnia
. qtia$ suul in his mulaliouem capimtt, ipsa vero,
* , , quatcmis leinpora e l dics suni, iiiiinuiaia perma , nent. Nam si secuudum essentiam mularenlur, ciini
* \ oninia mulaiio in lempore fial, deberel eliam mu . talio lemporis in tcmpore lieri, quali aulein illo,
* * scio; quatenus auieiu dies tempus sunt, dixil
, , iisquoquecompeiercimiunlabililaiem. Cuiu in pro . grcssu bic sauclus dixerii, leinpus in iuulaiione
cousistere ; buc etiam coiicedendum c s i : siquidetu
' . \ ,
* " , acstaa ei ver, auliimuus et bieins sunt lemporia
iitutalioues. Sic ilaque eliani Deus, modo Deo convenienli, semper iuotus in seipso permanct. Ter, .
, , Q lio eliam lanqiiam aucior eoruiu; dicebamus enim
* ,
anlea, Deum omiiia diici lauquam catisam ex effeeiis, lamelsi supra omnia s i l . Qtiare Danieli q u i \ * ,
dem canus apparuil, candidnm babens capuivelul
,
' , - lanain, rursum vero juvenis Abrabaino : illud quidem, quotl oiunia ex Deo aint, e l posl ipsmii, eoque
,
* juuiora; boc vero, quod in vigorosa lonslaiHique
, beaiitudiue sit senii expers; vel per ulrumque,
, ' cuiu senem lum juvenetn, signiOcalur, ipsum a
, ,
principio usque ad linein per creaturas ouines per *
venire; vel leilio, ul diviniia bujus Pairis iniliator
, ac prxccplor Hierolfieiis ait, quod ulroque divina
, * , ejus auliqoilas indicelur, ila ui per sencm quidem
, id quod auliquum ei primum esl declareiur; per
, . juveneui vero, quouiam sicul in numeris principa*
' , , D lior quidem esl unitas, cum s i l in numeris recen , ' lior, numerus aulem in mulliludine apparens, proui
, ,
augelur, poslerioritaiein lemporis obiinel. Idcirco

Dcus quidem, lanquain causa creaiuraruiu, prin.
cipii alque uniialis rationem habens; creatune ve, lanquam ab ipso et cauea miiltiltiditiis; ipse quidmn babebil id quod anliquius est, creaiura
vero id quod post principium eipostcrius exislil.
j III.
,
, ,
.

.* :

III. Incipit de ipso lempore et aBlerniiaie verba

facere, sapienlissimt* securum reddensauditorem in
religione, 508
dicens nondebereexislimari ea
quaB aelerna dicuniur, ideo esse Deo coaeierna, qui
esl anle sa?cula. Ea itaque, qnse oinnino el abeolule
iugenita el senipiterna suut in Deo, proprie aeicrna
sunt; angcli vero incorrupiibiles, seicrni dicuniqr,
a c

947

94*

S. DIONYSII AKEOPAGITjfS

juxla illud : Eleiamini, porttc wternale$ ,quia par- ', + ativrtoi,

licipanl aMernilalem, et aoiiquiores aunt caeieris
creaturis. lnveniiur enim liaec ipsa temporis exien- .
sio , seu twculum, dicia, juxta illud : Vtqu*
, "
tt

ad cotuummationem

icceuli ; et illud : Anno$ (vter-

"

no$ in mente habui, medilatus tum * , et iterum:

\ *

Deut hujut

usculi

exccecavit cogitalionet

eorum 7;

<H a Moyse Deum videnle dicimn : ErU tibi tervut

"
tit sacuium *, eive in anermim. Hwc igilur vocat .
lemporalem aUerniialem : apud Aposlolum vero

dicilur tempus anernum , ei, temporibus asternis *, * &.

,
laciti . Dicunlur itaqne angeli aHerni, lanquam
qni proprielaicm aeterniialis participenl, quae est , \
anliquilas ei immuiabilitas, et qiiod eectindmu to- , ' *
lum ease mensuraiur; sicui etiam theologus Grego- \ , rius ait, id quod rebus coexlendilur. TemporU .
auiem proprium esi, versari tn generaiione et cor- $ *
ruptione, coelo eiitm ejusque motui a c c i d i l ; ilaque * \ , ,
iterum iminulalis elementis tempus quideni imer- , .
ibil, auernitas vero erit. Unde ei nos, qui modo bic , ,
lempori subjacemtis, qoandoque etiatn incorrupli- .
biles effecti, aelerni erimus. Oporiet iiaque ilia quae ,
aelerna dicla aiinl non simpliciler accipere eliam

sempiierna, sed secundum divinum Scriplurariiin
,
scopum ligurasque in illis nolas; scilicel secunduin , .
naturaa rerum siibjeciarum sic aUerna dicenda
, ,
a u i i l . Gum ilaque itla quae propriesunt, divina, i n , *
q u a m , quae gunt, supra omneni creaturam, xvo (
aive aelernilali altribuamus, lameisi supra aevum

ai?e a?terittiaLem sint, illa veroqua? Quiii lempore
,
definiverii, media inler ea quae sum el quae fluiil,
, *)
aitgelos et a n i m a s d i c i l ; quai quidein parlim aevuni
, parlicipanl, ulpote immorlalia el ab iulerilu libera ; G , . .
pariim vero lempus, quia iu generaliooe cernuiilur. Dei auletn regnum aeiernum, vel polius regnum o m iiium satculorum, ipsi gloria. Amen.
b

509 CAPUT X I .

IA\

pace quidque sibi velit ipium per te $$ quas

sit per $ vila, quce ipsa , qucc /
dicuntur.
f

, l

,
,

.

SYNOPSIS CAPIT1S.
I. Deuripsit quwnam sit divina, qu<e % omnes coordinat atque conciliai, quinam sint ; e/fectu*.
Quomodo ilem tilenliuin illud ignotum Dei
postil. W.Quomodo Deni per te paci, unirxrsalis et parlicularit
pacis auctor cuncta pacipce conciliel
et ad omnia pvrlingat. 111. Quomodo pax inler
tot el lam conlraria $. IV. Quomodo pax in iis q\i<c eemper moveniur, . V . ISihil
mnafra
rerxun sitie pace comislere. VI. Quomodo Deus dicalur per <e vita per $e iapienliu,
.
per $e t t l i r ,
$ lapienim aucior. quid $ii te bonilas, per u
diviniias.
%

.
Age jam divinam pacem, u l concilialionis prin- D "
cipem , pacilicis laudibus prosequamur ; haiC
euiin est quae cuncla coujinigil, et universorum
,
coucordiam ac connexionem gignil ellicilque;
*
quare eliain ipsam expclunt univcrsa, u l eonnn
, ^ divisam mulliludiiicm ad integraui quamdam re- ,
Psa!. , 7, 9. * Malib. , 20.
Tim.

i , 9.

UOIH. xvi. 25.

* Psal.

LXXVI

6.

r II Cor. , 4.

* E x o l . xxi, C

11

949

D E DIVINIS NOMINIBUS, CAP. XI.

950

. digai uniialem , aiqne inteslinoro belluiti anWerst

ad coocordeni tnducat commorationem. Quin et

\ divinae pacia participaiione primae virtolea coo , cilialrices, el eecoro ipsa? et inter ae, ei cum una
, ' mundi pace prinaa conjungunlur; inferioraque
, \ , lum ipsa secum tum inier se conjungunt, tum
, , - cum uno, eoque perfeclo oraniura pacis principio
et auctore, qut ad omnia individue cuua venit,
,
, , quaai clausiris ac aeptis quibusdam quae divisa
, \ , $ - atrot copulat, omnia definit, delerminal, et munit;
\ , , neque permittil divisa in Inflnilum eine lermino
, , diffundi, neque inordinata, et sede carenlia, Deo , que desiiluia, suam unitatem egressa, sibi invicem
confuse raisceri. De ipsa tgiiur divina pace ac
. \ ,
silentio, quam sanctus Juslus vocat insonanliam
- ,
et immobililaiem ad omnem emanatioiiem qua
,
, , cognoscilur, quidnam tandem sit, ei quomodo Deug
, , qniescal et sileai, et quomodo in se el inlra se s i i ,
ei loius secuio sii supra quara unitus, et nec in se
, \
190

", - ingrediens , et se ipso muhiplicans deserat unio , \

nem; quin polius ad omnia egrediiur lolus inlus
* maneue, propier excellenliam unionis omnia su*
, ,
peraniis, neque dicere neque cogitare ulli eorum
, . ''
qui aunt fas esl, neque possibile. Sed cum boe
\ , ' - alioquin eloqui non poesiiuus, nec assequi
, ,
510
intelligendo , ad ipsam tamen divinam pa \ ,
cem, ut ulira omnia posilam , sursum evecli,
, \ - parlicipaliones ejue, quae iiitelliguniiir el nominan , .
tur, idque, quantum bominea (et nos pnesertim
qui muliis bonis viris iropares auroua) censequi
possumus, atlendamus.

H.
\ , C Ac primum quidem boc dicendiHii e s l , ot cwn
' , per se pacis, itim universalis ac parlicularis pac i s , eflecior sii ipseDetis, e i ut omnia Interge

, ' muiuo, minime coufusa ipsonim inter se niuluo
, conjunclione, commisceai; qra conjunetione cobse , renlia sine divisione el disunlia, s i n g u l a tamen
, secundum propriain speciem pura consistunt, per
.
concreiionein conirariorum minhne periurbaia,
- q u o D t a m exactam istam unionein ac puriiatem
,
nibil inlerrumpit. Unain i g i l u r eamque simplicem
, naiuram pacifioae unionis coiilemplemur, sibi ipsi
. el illis ipsis a l q u e invicem o m n i a copulantem, nac
*
non universa complexu quodam o m n i u m inconfuso
contemperala pariler atque impermista conser - vanlem. Per banc divinae inenles copulalae, suis
.' , - ipsaecum inlelligentiis tiun rebue intelleclia coiijun *
gtiDtur, alque denuo scanduni ad incognilum eo, , ,
ruin qua? menli supereminenl conlaclum. Per banc

animae, mulligenas suas raliones connectendo, ad
. ' qiiamdam spirilalem puriiaiem redacia3, proce dunt, sibi propria via e l ordine, per iiumalerialeia
/ , alque indivisaoi iulelligeniiam, ad uuioncm quaiu , dani inielligeniia superioreui. Per banc una omniuin
4

VARIiE LECTIONES.
^ , S. D. . Stf. Sar.
Sc. bar.
, p. Sar.
4

, S. . D.

* , S.

51

S. DiONYSlI A h E O P A G l T i E

952

e l ioditfolubilis COnnexio, juxla divinam ipgius , .

,
congrueBiiam exisiit, et perfecto coneeniu ac
coneordia consensioneque coaptaiur, dum siue \
coiifasione colligitur, ac aine disaoluiione conline- , ,
lur. lnlegrilas nimirum perfecUe pacis, per simpli- ,
ciesimam euaro meramque virtulis uniltae pncsea- * \
tiam, ad ea quae aunt omnia perlingit, omnia con- \ , \ ,
jungens, et exlremis extreina per medta conneclens
aecuoduro unicam connaiuralem amiciiiam coagu- , , ,
lata; quin et sui quoque vel exlremis toiius uni- , \
versi leriuinis fruendi copiam facil, omnia conso- , , \
cians uniutibus, identilatibus, unionibus, con , o l gregalionibus, dum scilicet divina pax indivulsa
,
persistii, et in uno cuncla demonsirat, ei ad omnia
penhigit, ei a propria nusquain ideniitale rece- \ ' d i l ; nam ad omnia procedil, suique parlkipalro- ^ iiem omr.ibus indulgei secundum cujusqua pro- .
prieiaien, nec non paciftca? redundantia boniialia exuberai, 5 H atque manel per exccssum nmonia
loia ad totam, eiiam aecunduin seipsam totam desuper unila.
f

III.
Sed quomodo, dicet aliquis, omnia pacem
appeiunt? cum res plurimae diversilate ac disiinciione gaudeanl, neque unquam spojite sua veliul
qoiescere. Alqui si diversiiaiem aique distiuctiotiem, qui sic loquiiur, cujusque rei proprielatem
esse asseral, cum res nulla, <bim in suo slaiu
permanet, eam perire velit, nos illi niinime ropugnabiuius, sed id ipaum quoquo pacis dcsiderium
esse statuemus. Amaiii euim ooinia cum semelipsis pacem babere, atque esse conjtmcia, nec G
ee auaque ouinia inimoia ei illaesa persisiere. Et
est perfecla illa pax uniuscujusque proprielalis
impermisiae conservalrix, per provideiitta* suas,
pacis largitrices, omnia inter seipsa et cum aliia
sioe seditione e l confusione cusiodiens , atque
omuia glabift ei nuaquam decliiianie poienlia ad
ipsorum pacem iiuo obiliuiemque aiabiliens.

, , ;
;
.

, \ ,
, ,
,
. $
,
.
'
,

,
.

IV.
Si cuncia porro quae moventur, minime
, qniescere, sed cieri semper suo moiu velint vel is
,
ipse inovendi se appelitus ad divinam iilam paceui
,
titiiversalem periinet, qnae oninia in eeipsis ne
' , elabantur aerval, aique omnium eorum quse roo-
veniur proprieuiem moiricemque viiam, ne a se- ,
melipsa deaciscat excidalve, custodil, ut mota ae , ,
cutn pacem habeant, et eo modo ae babenlia, quae .
sua suni, peraganu
10

.
Csierum, qais diversHatero a pace prolapsionem asserens, confirmet pacem non esse
omiiibua amabilem; respondendum polissimum,
nibil in nalura rerum exiaiere quod onini prorsus

,
,
, ,
%

Y A R l i E LECTIONES.
10

,, . S c .
, S. .

* , S. .

, D.

, D .

953

5*4

DE DIVLMS NOMINIBUS, C A P . X I .

, , , , \
6v , .
,
, \ \
*
, , ,
^
.
; * , , ,
* " ,
, ^

careat itoione; id enira qnod peniiua inalabile et

infinituin; nultaque aede nixum iniermiuaiumque
fingitur, n illud ipaum per 86 niliil esl, nec
aliqao exislit. Sin objicial, eos pact pacisque bonis adveraari, qui litibua et furoribus, luutalionibosque el instabililalibus deleclantur; verum et illi
quoque obscuria quibusdam paciflci desiderii aimulacris deiinenlur, duin penorbationibus variis
agunlar, quas imperiie sedare deaiderant, et arbilramur e pacem babere, si conlinuo Ouenlibos
voluptaiibus bauriendig insisianl; et perlurbanlur%
si rebua iis, a quibus ipsi devicli aunl, fruslreniur.
Quid porro dicet quis de Chrisli paciflca benigniUte ? qua docemur, non ulira beUuro gerere, sive
cum nubis ipsis, eive cum proximis, sive cum
, angelig, quibus polius 5 1 2 "> virili coope ,
randum eai in iig quae ad Deum spectant, jtixla

ipsias Jesu provideotiam, quae omnia in omnibas

,
operalar, pacemqae conferl ineffabilem ab aiemo
.
prsedeflnharo, noaque sibi in epiriiu el per ge iu
86 ipsi Patri reconciliat. De quibug donis giipernaturalibiig aaiig guperque dictum eat iu Tkeologicu
in$tUutionibu$ gacra Scriptura uobU teaiiiuouiaro perbibeiile.
11

19

14

i VI.
"* ' ,
Sed quia alias me per epiatolam interro , ,
gaftii, quid appellem per ae 6886, per ae viiam,
, * ,
per ee sapieniiam , et tecum ais dubitasee,
,
quomodo Deum aliquando quidem voco per ge v i ,
l a i n , aliquaiido vero effectorem per ge vilae; iie*
, * ^ ceggarium egso atbiiraius sum, botuo Dei tancte,
. ) , ab bae dubiiaiione, quoad poasiin, le liberare.
, , Ac primum quidem, m nunc repetamus quae milliee
, , dicia gunt, non pugnnnl eecum dicere, Denm pei
,
se poieguiem, el per ge v i t a m ; et dicere, Deum
,
oreatorem per te vitae, vel per se pacis, vel per ae
, ,
poteauiis; haec enim dicilur Deus ex iis q u s sunl,


el inaiime cx iis qua; priina aunt, lanquam cauaa
, , , , oronium quae s u n l ; ilia auiem diciiur, lanquam
, exislens euprasubsiautialiler gupra omnia quae eanl,
. , ei quae priioo stint. Quaeris auicui quid prorsus d i , ' camus per ge esse, aut pcr se viiam, aut qtuecun . , que absohite c l principaliier esse, e l ex Deo ac

pritno creata esse ponimus. Respondemug non e&ae
( ,
boc coniorium, sed recium, ei simplicera baben*
, , , ), D explanationem. Non enim illud per se esse, eub
slanliam quamdain divinam aul angelicain esse
, , , diciinus, quae fril causa ul eint onmia qiu sunl
, (solum enira qui et aiipraqiiam subsiantia, prin , "
cipium, et essenlia, ei causa est u i sini omnia
- quie sunl, et ipsum pcr se ease), nec aliaiu divioi, , ,
laiem quae vilam partat, praelerquara viiam supra () '
qoam divinaro omniuin quaecunque vivuni, et ipgiua
, , ,
per se viise causara, pouiiuus; nec u l eamioalioi
1

19

99

9 1

19

WMJE LECTiONES.
, D.
, . Sc. Sar.
* .
.
, S. . D.
.
' , csl b
* , S.
, .

, unoverbo, . D.
praxedii ia .
.
, . S u
.
1 1

19

19

1J

19

17

11

99

19

9 1

99

955

S. DIONYSII AREOPAGIT/E

958

dicam, alins cansas principales rerum, el creantea , ,

n per se exisientes quas quidam et deos rerum

ei efleciores esse lemere eOuiiveront, quos vere
, et proprie dicere (qmppe cum non essenl) nec ipsi
nec oorum paircs ac niajores sciveruiil: quin po- , ,
^, \ \ , ,
lios per se esse, ei per se vilam, ei per se divini , .
iaiem principaliier quidem ei divine ei efficienter
*
unum omnium principium et causam, supraquam
principium et supraqnam subslaniia esse d i - , *
, **
cimus : ut autem in donis suis pariicipalur
. ;
513 Deu8 t provideniiae, a Deo, qui in ae iion
parlicipalor, mananles , drcimus per se 8ub- , slantioe effeciionera, per ae vmflcalionem, per se deificaiionem; quorum parlicipationem qttae, ut ,

cutqne convenit, liabent, subslanliam babenlia, et

viventia, el divina sunl, e l dicunlur, ei similiier in , ,

aliis. Qtiamobrem bonus ille et ipsorum quae prima
sinit auctor esse diciiur, deinde eorum quae gene- * , -
ralim et universe illa parlicipant, posiea eorum
itov, " quae in parie. Sed quid aitinet de bis dicere?
, , ,
eiquidem nonnulli 6X nostris divinis magislris eiiam
,
ip*iti8 per ee bonitatis oc deiialis constiiuiivam
?j ,
vucani supraquam bonam et supraquam divinam
pcr se boniiaiem ac divinitaiem, dicentes esse bo- ,
niflcum et deiflcum donutn a Deo profectara, et ' .
per ae pulchriiudinem, per so pulcbriflcam fusionem, et universalem puicbriiudinem, et particulaivra pulcbritudinem, et universe putchra, et in parte pulcbra, et quaecnnque alia eodem modo
dicla stint, et dicenlur, quae declaraut providenttas et bonilales ab iis quae in rerum itaiura euni
pariicipaias, a Dco, qui esl exlra sui panicipaiionein, larga effueione dimananiea ae profluenies;
ul qui esl causa omuiuir., perfecie s i i ulira omnia; 61 qui subtrtaniiam e i naluram exsuperui,
ex ouiui parlo ot in universuni oranibus, cujuscunque eubslanii* 61 nalurx eint, auiecellat.
B

ADNOTATIONES GORDERIl.
1. Agejam divinam pacem, ut conciliationit principem, eic. Occasione hujus capitis divua Tbomas 2 - 2 ,
qtissl. 2 9 , art. 1, peiil utruin pax idem sit quod concordia; e.l in corporo respondet quod pax includat
concordiam, iltique aliquid addai. Utide ubicunqne esl pax, ibi est concordia, non laiuen ttbicunque
esl coucordia, ibi esi pax, ai noiuen pacis proprie sumaiur. Goucordia enim proprie eumpta esi a d
alierum, in qtiaulitin scilicet diversoniin cordium voluniates simul in unum consensum coiiveniiml. C o n liugil vero oliam unius bominis cor lendere in diversa, tdque dupliciter. Uno quidein modo secuudum
diversas poieulias appelilivae, sicul appeiitus sensitivus pleruiuque lendit comrarium ralioiiaiis
appeiitus, juxla illud : Caro concupiuii adver$u$ spiriium ; alio modo, in quaiiluni una et eadem vis
appelitiva in diversa appeiibilia tendil, qua? siiuul asscqui non poleal, unde uecesse esl esse repugnanliam moluuiu appeliius. Quare iuiio liorum iiioluuin est qiiidem de raiione pacis, non lanieu d e
ratione concordia:; unde concurdia imporlai unionein appeiiiuuin diversoruin appetenliutu, pax auieiu
supra bauc unionem imporiai eliaiu appelilunm ejus>leiii appelentis uuioiiem.
Ibid.: De ipsa igiiur aivina pace ac vlenlio, eic. Obi nota ciun D. Thoina, divinae paci silenliom
adjungi, quia uigiiuui perlurbaix pacis solel esse slrcpime et clamor. A i l aiiieai pacem bauc a sancto
qiiodani, Jush> uoniiiie, iiisonaiiliam seu iuetTabiJiiaieiu Dui nuucupari; quia ecilicet ueque noa Deum
effari possiiiiiiis, iieque ips6 sic se cffamr unbis, ul nos ipsuin aecuudum quod esl perfecle cognoecere
possiiuus. Adjmigil eiiani paci iiumobiliialem Dei ad omiicin processum qui a uobis cognoscilur ; quanivis eiiitu proceaere dicalur secunduin quod suam siiiiiliiuJinein 5 1 4
diffundii, U m e u \p%%
secuiiduin onmem bujuamodi processum scu eiuaiiaiionem in seipso iiuiuubilia manei, uli S. Dionysiu
CaUsiis hierarcfiicc, cap. i , 2, quoque docuii. Rccie auiem quies, iminobilitas ei siieiiliuui paci c o n juiigiiiilur; quia ^a qu;i pacem babent, boc ipso quieiem aliquam babere vidciilor.
f III. Sed quomodo, dicet aliquit, elc. Movei bic dubilalioiiem, quoinodo dici possinl ouinia pacetn
desidenire, cum lania appeliluuiu dissensio. Hauc eamdeiu qua?8iionein ex Dionysio movei divua T b o jnas 2-2, quaist. 29, ariicul. 2, el cuin eodem in corpore respoudel, ex boc ipsu quod boioo aliquid
c

i n

r e s

Gal.,t. v, 17.
V A R L E LECTIONES.

* ftsl in S. D.
/.
* .

* csl iu D. / babcwl S. P. Sar.

7

**

9S7

DE DIVDNIS NOMINIBUS, CAP. X I . C O R D E R l l NOTyE.

958

nppeik, consequens eese, ipeum appelere ejns qnod appetil asseculionem, et per couaeqnenft, remolionrm eomm qn nasecutionem impedire possunl. Poiest autem impediri aaseculio boni deaiderali pcr contrarium appelitnm vel sui ipsius vel atterius; el utrumqne tollitur per paceni, siciil supra dicituu e*l, ei
'deo nereage est m omne appetene appetat pacem; in quanlnm scilicet omne appeiens nppetil iranqnille
?l sine impe^imenio perveitire ad id qnod appelil, in quo consisiit ralio pacis. Unde illi ftiiam qui bella
qu^rtiiil el dissensiones, non desiderant nisi pacem, quam se habere non exislimaiU. Ut eniiii dictuiu
e*l { I, non esi pnx ti quis cum alio concordel contra id qnod ipse magis vellei. E l ideo lioiuines qiueriini lianc concordiam rtimpere bellando, lanqnain defectuin pacie babenlem, ut ad pacem perveuiaiil,
in qua nibil eorum voliiutali repugnet; el propter hoc omnea bellanles quaerunt per l>ella ad pacem
aliquam pervenire perfeciiorem quam prius babebanl. Porro cum pax conaistai in quieiaiioue et unione
appetiius; sicul appeiiius potesl esae simpliciler boni, vel boni apparentis, ila eiiam pax potest esse vel
vera, vel apparens. Vera quidein pax non polest esse niai circa appetituin veri boni (quia omne maluni,
eisi eecutidum atiquid appareat bonum, unde ex aliqua parie appeihum quieiel, babet lainen mulloe
defecttis, ex quibits appeiitus reroanet inquietiis el perlnrbatur); nnde pax vera non polest ease nisi in
bonia, et bonorum; pax atitem qua? malortim e s l , esl pax apparena, ei non vera. Unde dicitur Sapienl. xiv, 2 2 : l n magno vlvenltt intciemiv bello, tol et tam magn* mulu pacem appellant. Cum igilur
vera pax sit nisi de bono, sicul duplii iter babeiur verum bonuin, acilkel perfecle el imperfecte,
ita euani esi dupltx pax vera. Una quidein perfccia, quae conaistit in perfecta fruilione sumini boni,
per qnam omties appetilu* uniunltir, quieiaii in uno: ei btc esl ulliimis linis creaiiine ralionalis, secundum illud Psaliui CXLVII, 4 4 : Qui posuii finet tuo$ pacem. Alia vero esl pax imperfecta, quae babctur
in hoc mundo; quia, elsi priocipalis aiiiuiae niolus quiescal Deo, aunt laineii alia repuguaiilia iulua
ei exira quae banc pacom periurbanL
liaque, u l ex i U quae boc capiie expostia sunt, breviler divinae pacift proprieUtes Cyparissioli verbia
ex decade 5, cnp. 8, colligamus. Est quidem, inquil, pax divina, quas diversa neclil in uuuin (dicla eat
enim congregalrix el colligatrix illoruni eiiain qua? iiiaxime diversi generis et nalura suni), mulla in
lenipcraiuentum eoinniiacens, confuse twque permisle, sed senraut in singttlib univeraitaies in unum
iuenlis siinplicein concepium reducit. U l cuin albiiiii, v. g. el iiigrniii cseterasque species colorU iu
uiium coiiceptuni simpliceni eoloris mens reducil, universiiatem generis in eis serval; ueque eniiu oouvenienlU in universiiale generia confundii species; neque diversilas apecici tolltt couveniemiani iu
universilale, sed Iiaec consensio el coiiceulus a pace divina proflciscilur.
Deiude baec diviua pax veluti iinioiieiu niultipliciuin ei diveraarum vocum et eonornm instar conceiilua
el sjmpbonia) pulcberriiue coiilich, nibd ex gravi aut acuio demutana , aed (mliua iqaneui seciiiidum
Daturaiu siue conrusione aplaiam, u l iii^cnereiur copulalio, supraquam cogitari polesl, amaloriia q u i buKlain illecebris, vel uescio quid divimiis dicam, in uuioneui redacia. Ex quibus fil nianifeslunt, quod
pax, e l magniiudo, ei parviias, el slaiio, el moius, el ideui csse, et diversuin esse, el similein, el
dissimilsni luec oinnia uua pax sunl in Deo. ldcirco el bic et aliasclare dicium el deiuonslratuui esl a
Diony&io, alia tl comraha, oiuitia eodeiu modo ei uiiiie, et nulla duplicalione iu Deo esse; lauieu ab ipso
producia variala esse, ab ipsis enianaiioidbiis diversiuiem nacia.
Eai igiiur Deus, ui prius deiiioiisiraium est, siciit aubsiautia, quam neque verbia exprimere, nec
eloqui, nec coguoscere possuinus, sic eliam diviua ejus pax; prelerea sapiemia ejus e l vila ejus, ei
qtiaecunqiie alia absoluia, el qiwcunqiie tiunc iu ipaa videnlur seoundum coulrarielalein efifeni. Lau*
lauius auleui banc secuiidum pariicipalioncs ejus imeliecias ei iiomiiialas; td esl, laudamus ab tis qua)
produxil, qua? sub inlelligeniiain cadunl, ei quui sub SLMUUIIJ, quibua uos ex iia qua; videniur inatrucli,
ad cogiiaiioiiom magno.ruiu donorum ejua doduciiiiur, ip&as per ae priuiuiu acllooes aniiuo veraaules :
ut ai quis priinuin creaiuraiu vei uiuudi labricaiu ipsain per t>e cogitet, velui aclioueiii Dei e i iiiolum
inliiens, dciude aeruioiieui ad producia el creala referat. Couseiiuens auieiu aocum idem Dionysius,
515
'

uunc, noiiiina pouil cuui adjuiiciioue deUuieme, por ae viiai, e i c , quse, quia
biipra explicala suul, repeliinus.
{ VI. Quid appellem per se e**e, elc. Vido qua auperius cap. 5, 4, in aduotalionibu8 dicta sunt.
IIic lanlum observa cum Turriaiio ad CypariaeioUe, decad. 8, cap. 5, quam iugeuiuse, qu Plalo iu
Timcco el Parmenide scripsil de speciebu* sive ideis iugeuilU, ei aiiie inleriiu bparuii iminuuibdiuti*,
natura coosisleiittbua, laiiquain efleciricibug reruui biiigularium, Dionysiua bic correxorii, c l imdiixeiit
ad yeruiu dogma de priueipiis, quai catisas per 8e exihlaui, nequo bim iacia, aod qua: babcani
in nobis e8i>e Uiiluni imelttgibile ei iminulabile a Deo inauaiis, aiuique veluii foiina? quaidam iuielligibiies, ralione laiiltun a rebus ipsis separalai. Quod etiim esl aitigulare, poalcrius el uiielligeiiiia,
quod iHielligi uon poieal sine prionbus, qiiai suul quidquid esl 8pec*e, ct apeciee ip*x quas a shiguianbus
parlicipanlur, el prius ebe babenl becuiidum uoiiuiiem. euiiii eaeel bic bomo in iioiioiie, iusi bomo
bpecie* ejus prius baberei ebse iiuelligibile; neque boiuo dicereiur oaao aecuiidum uolioiieiii, nibi priits
litiinaiiha* baberel ease inielligibile; iimc eiiiui coiaiiiel quod quid esl speciei bomiuts. Siiuiliter in reliqui. Non esset baec viia in uoUoiie aul baic &iuiilitudo nisi ej>el vita ei simililudo utiivcrae coiiaider a t a ; uec ista essei, uUi easci prius eecuiiuuui iioiioiieiu quod quid esi ipsius viiae el aiiuililudiiaa, qua
vocaiur viia simpliciter e l hiiiiiiuudo simpliciier, aive per ao viia ei per e sinnliludo.
Dicilur autem Deus supra ipsuni per ae e*se, quaieuus bcilicei a uobia cogilaii polesl. Sicul diciiur
eliain Deus esae supra Ueuiii, , u i a i l Diouysius, td e*i secuuuuiii uoairaiu cogiiiliououi ;
supra Deum , iiiquam, per pariicipatio.iem, queai in crcaiuns c o g i i o s c i n u i 8 , sicul scripluui e s l : tgo
dixi ; Dii e$li* ; hic eiiam est bouus supra bouiiaitiiii, quai a uobit i n cieaturis cognoaci poleftU llaque
proprie et per ao essw de creatura dicuur ei de Deo, sca a:qaivoco, ui bouue, ei Ueus.
S . Maximu in Cemurut ilieotogtas, ceul. i , cap. 4, 5 , t>. lSon esi, inquil, Ueus aubsianlia, quae siiupliciler aui quodain uiudo diciiur, ubi el pimcjpium e&i: ueqtie pole^ia^ ui poleaiau, qua? snnpliciter
a u l quodaiii uiodo dicilur, ubi et inediume&i; uec opus u l opus, quud Mmpliciler aut quodain niodo
dicilur, ubi ei linis est moliis ip ius subaiauua: setuiniuiu poleiiiiaiu priu^ coguaUe, sed idein ipse eal
e l subslantise efleclor ei aiipra bubsiaiiliam , tUcciorque puieulias c l aupra poleuiiaiii, lirniilat alquu
vis, el hiutiorialis iaculias oiuiiis eilicienlKu, ei, u l bicvuei' dicam, priacipii, luedii ei liuis aiiclor.
IIbi iioia ex l u r i i a u o tupra vtlulu, *ubsuuiiaiu aiuipliciter, csse bubs.auiiaai abslracie couaideralaui,
s

c u l

i h

a l i i s

i l a

6 1

* Psal. LXXXI, H.

S. DIONYSIl

959

AREOPAGITJE

960

u dicUur per se subatatuia, solom continens in noiione sua qi33 ad essemiam substanlia? periinetit.
anc D Q t i o i i e i u primum mi- informamus, poslea noitonem unifcrsalem, noliotieni, iiiquam, snbstanttae
uon abslracte cogilalae, sed uaiverse, nt esl stibstantia commtitiis, qua? ralione differl a siibstanlialiute
absiracia, sicut humaniias ab bomine. Posiea consideramus aubslantiam communem secunduoi siiqpilas
apecies. H x c uibstantia communie, et etiam singularig, non simpliciler, sed quodam i n o d o stibsiantia
e a l ; quia aubsianlia conuiuinis cal per parlicipaliouem per se stibslanlise, e l panicularis substaiuia per
participatiouem utriusque, commtiuis scilicet ei per ee subslaniise. In liujusniodi ergo subsiamia, sive
aimpliciier, aive qnodaiii iuodo, principium est moius : Deus auiem si priitcipiuiii, quod babel
babiludinem ad id cujus principiuin e s i , imo est priiicipimn supra priiicipitim, onini babiluduie solulum. Similfler poleniia siinpliciler, eal potentia abslracie consideraia, quae dicilur per se poiemia, quac
e t ipsa essenlia potenlia, eujus per s polenliae parlicipatione eel polenlia coinimuiis, et ob banc
cauaam esl, qiiodain niodo polentia. Sitnililer polentia pariicularis eslquodam D i o d o poteii'ia, quia eat
pr participaiionem poiemias communis, el per ae polenlia:. Iltijiiaiiiodi poieulia, e r v e simpliciler sive
a l i q u o m o u o , esl media inier subst-tniiam el opus qnod l i i per m o i u i u subsiantiae. Non eniin fleri poieai
o p u s , nisi sil polenlia efliciendi illud. Opus aimpliciler, esl opus per se e l absiracie considerattuu, i d
csi ipsa essemia operis. Opos qtiodaiu inodo, esl opua ipsutn iiniverse consideraiuni, quod est per parlicipiuioiieut operis siiupliciier, quod dicitur per se opus; aui opus particulare, quod el pcr pariicipalioriein opens uuiveraalis, e t per s e operis. In bujusmodi opere, aive eiiupliciier s i v e aliquo u i o d o ,
tinis ehl, aanilas, quomodocuiique conaidereiur, aive absiracie ei per *e, eive coiiimiiiiiier el i m l verse, sive s i l in parlieulart, finis est medicalioiiis, qui esl iiiolus tnedenhs, prius cogilalus secuiidum
polenliain quam sanilas, qua: potesl liori pcr iiieoichiaiit, uisi prius cogiielur poteiilia ad sanaudiiiii,
Deua auiem n e q u e linis eal neqiie niedium, qmienus baec in iis qua? sunt ad aliquid nuiueranlur, quae
aimul eaae cogilanlur: cum iniiuiio aulcui niuil tiiiiluui esae cogiuri polo*l. Couiereiida guul bax cuni
U6 quae iu Aduot. ad cap. 5 , dicta suut.
5 1 6 PARAPIIRASIS PACIIYMER^E ( 4 7 ) .
$ I. Age vero etiam pacem , q u a j onmis coiici-
I. *1
liaiionia causa exisiit, collaudeniua; ipsa esleteniui
qu omnia coiijungil, quatenus divisaiu illormu , 06 6
muUiiudinem in uuum, boc esl in unura illius
\
deaiderium, colligil; hoc eiiim iulegram unttaieiu
.
appellat. Ipsa eal qtue bujus universi ez diversaruin
nalurarum eiemeiuis conleiuperalain compageui
\ constituil : bincqae iuiestinum bellum appeliavil
, ,
qiialiiatuiu ipsis contrarieutein, caloris scilicel , \ ,
conlra frigus, bumidi conlra siccun, ei similiuiii
.
alioruni, quae ad unius mundi ceinpleiDenluiu . uniunlur. Religiose auiem hic genlilium rationes
, \ \ solvit. Cum enim mulli iuler illos dissideanl, atque
,
alii quidetn onioia cx conlrarieiale belloque c x i - \
i l e r e C o n l e n d a n l , alii vero e x aiiiicitia e i consen ,
eione , ita 01 ab iliis quidem dicalur coutenlio , ,
creandi principium exslilisse, ab his vero ainicilia; . \ Paior bic, eorum raiiones rile moderando, Deum
,
uuiversi conditorem consiiluit. Licei eliam aliler
. , <,
accipere bolium inteslinum, pro eo quod esl naiu , *
raliter inler res incorporeaa el maieriale* : Caro

wim, inquil, concuphcif advertu* spirilum, et - , '
riiu$ advenut carnem . E l tale belluiu divbia pax \ ,
ad uniooem reducil, secunduui quain aiiliquissiiui , ,
illi ordines coelesles , cum aecum ipsi et iuier se ( , ' *)
conjungunlur, luin ad uiiuin perfeciissiinuiii pacis
,
principium adducuntur; quod cum iudividue (11011 , 1 enin) ex parle aliqua, aed iulegre) univerais ad- , venit, quasi clauslria qqibusdam seu veclibus 0111 , nia commuiiit, neque perniillit-divisa iiiQniluui
, ,
ei inierminatuni, quasi ad pukbrilndinis fonuae- C . ,
q u e carenliaiu diffundi, quain exierni sapieiiles

uiateriam appellabanl, banc iuOuilam dicenles,
. ,

ulpole inlerminalam el hiformein. Cum ilaque

Deas ait formae pulchritudinisque crealor, merilo
Gal. ,

,
,

17.

(47) Vide Scb. S. Maxiiui 0111. II, cap. II

De divinis nomin.

DE DIYINIS NUM NIBUS, GAP. X l . - P A R A P H K . PACHYMEftiE.

961

, * \ id quod a Oeo deatituliiin esi, informe fil et eipen

pulcbritudttiis. Do hac igitur divina pace quid
( , * tandero t it, dicere refugil; quooiam hauc etiaoi i i l
f I J V
Actis Juains, quem ei Joeen noininabanl
, ,
vocal, qtdppe aileniem et occuliam; tt iiumo *
biliutem quidem, eed abomni moiu coguoacibilein;
,
bac enim eat qtia informal et niovet omnia, lola
. \
, etiim sibi loli superunitur; et cum semetip&am singulis paciflcia proccasionibus muliiplieal, ouiiquam
' ,
517 l&ineii unicam illam suam simpliciialeiii de , aoiil. De bac iiaque neque dicere, neque cogitare
, ,
quidquam fcs est velpossibile; aed banc lanquaro in
.
ae ignoiani enarrantes, inlellecliles ejns pariicipaiioiiea in Scripluris recensilae, quoad bouiinibua
vel ptiiius nobis aliia inferioribus , possibile e s l , coneidereinus.
1 1 . , i II. Prinium ilaqoe dicimua divinam illam
pacera ineflabilem ipsius per se pncia esae efleclri
cem, juxta raliones superiua allaias de ipsa vila.
, '
Toiam auiem cujusque pacein vocat univentaitt,
\ . "
quatenua oinnia , quae naiuria divisa sunl, con , * , \
cilianlur, e i ad unum desideriuip excilantur;
uniuacujusque vero, qualenue qtiisq.ie unitalem
' , ' ,
auam servans, ntinime diffiuii ad corrupiionem e i
,
ioleriium, qtise euperius vocavil infinitoiii el inier,
roinatuim Nota vero, tota quidem dici ad invicem
.
babere conjunctionero , unum vero, ad seipsum
,
unilatem; aique unum quidem conlemporaluiu non
, ,
diffondi in infiniUim, tota vero commisia manere i i i , , , confusa. Si enim,inquil, eiiain elemenia ad invieein
. \ , ,
connexionem elmisiionem indiviileam habent, aila f

4^- ~ ~ . . . ~ ~ . .
r

, ' ^
, , , ,
.
, , \
. \
,
, ,
, , \ * , , .

*' """"

men borum qualilales euas exlremilaies, . g. calorem, siccltatein, e l caelera, iiiiniine deperdunt in
diversarum specierum leroperaiione.qua in univerao
conspicitur. Temperatioiiem auiem buc loco inlclligere oponei, non eam quae in bumidie fli, coniiiiisiioneni,qiia! el subjecta corrunipii; sed coospiralionein : e i uiiiua ab allero dependenliain, quaa
in qompage cusiodil ea qu aubtutil. lntelligeuius
iiaque unain quamdam simplicem quasi ualuram
pacit iu omnibub consideratain, oiuuia aibi ipsi,
et omnia inler ae, atque oinnia secuin ipsis coiijungeuiem, nec non tmniisia et coDiemper&la
conaervanlem; itnmista, propria cujusque qualitate;
coniemperata, ad iiiviccm miatiorie. Per banc d i * , - ^ vinae nieniee uniuntur cuio suig Uaellectionibuss,
, . "
tuin rebua inlelleclia : imelligunl euim et Keipsas,
1 superiores, atque inauper hiferiora. Quando iia
, ,
que quae sua siint, curani, et aeineiipaas inlelli *
gunt, propriie iioelleclionibus uniuntur; quantlo
, .
vero superiora vel inferiora iutelliguiii, lunc rebiia
,
inlellectis conjunguntur. Quod eniiD inielligit, per
, .
cogniiionem rei cognils conjuugiiur; sicul eliaiu
( ,
ignoratiadividilur. non comprehendens id quod igno ' ,
ravit.Porroposihasce unioues(quae nonXblitisaenl,
),
nisi iutelligens secum ipse quodammodo, vel certe
.
51S
cuin rebus inlellectis pacem inbissel) ad
,
iguotum illum divinumque conlacium adducitur.

Rursuin in aainiis uosiris repcrire licei indivbluam
*
' Act. i 23.

S. DlONYSll AREOPAGITifi

963

964

ct imniaierialem cognilioneni, quando oinnigenas ,

raiiocinaiiones ad unam spiriudem puritaiem eolli- ,
,
gunt; tnnc enim ad nnioiiem quoque intellectu
euperiorem, pro capiu stro, via quadam ordine , ,
perlingonl, per hanc ipsam videlicet naturam pa- , , '
cit tuia quaedam el iiidiesolubitis elementorum omnium connexio exislit, collecta quidero incon- ,
fuse, quia licet sibi niuluo cominisceanlur, aimul .
tamen eorumdem qualiiates exiremitatee auas m i -
nime perdunt; commisla vero indivulse quia ex . "
liac elemenloruin mislione una quaedam natura , , , ,
perficiiur. Ilaec eniin esi pax, quae exirema exire- , .
mis per inedia coimectit. Extrema vero dicit, i n - ," ,
termedia. elemenla, lerram, aerem, aquam, ei ,
aeibera, quafc sunl eiiam secundum omnia conlra- , ,
ria. Medift autem, inler terram acilicet et aerem, .
,
aqua< quae cuni lerra quidem communicai rigore,
, ,
cum aere vero liumidiiaie : et rursum inter aquam
, ,
et aelhera medius esl aer, qui cum aqua quidem
comtnonical humidilate, cuin aelhere vero calore. ,
Haec eiiaiu exlreinis univerai fiiiibus, qui sum i n - ,
aniincs subslantiae, in quibus nullus motus accre-
. *
lionis aut nulriiionis aul aliorum consideratur,
amiciliam imperiit, omniaque germana reddil el , ,
cognaia, iu quamum ex Deo omnia ei ad Deum
converluntur: sic eniin etiatn Aposlobis amiqiio * ,
diclo ustia eal, /pitui enim et genu$ $umu$ f. Dicit , aulem causain secunduni quara omoia sunt co, .
guata, hitelleclilia videlicei unitalibus, id esl ae , cunduro idquod in ipsis quid uiium etsimplex est, _ , ,

el secundum inimoruliiatie idendlaiem; aensilia
, ' ,
ex diversis elemeniis, auiiionibue, aeu coinmisiionibus, ac lalium misliouum colleciionibus. Divina
, ' .
giquideni pax in uno e i eodem omnia denionslrat;
,
perlingil eniin ad oinnia, eeque pro cujusque capiu

ac dignitate rcbtfs oiunibus coinmunicai; mauei vero, per excellenliam unionis et pacia, tota seciiin
toia, secundum loiam supraqoam uuila. Siquidem quod supraquam unila, sit ipsa sibi sectmdum ee loiaro eadein exisiii.
III. | III. Hic quoruindam quodammodo quseslionem
, , , ,
inseril dicenlium : Quoinodo otnnia paceiu appe [ ;
tani, cum aliqua sinl qtiae divisione et inimiciiia
,
gaudeanl? E l nuuc quidem claro dicii, quae stnl
, qtise diversilale deleclenlur, in dbuinclione vero
. ,
519
fusius diriinel. Trtplicem ilaque ralionein affert, ac primam quidein a d i n i u i l , se- D , ,
, ,
cmidaiii vero tanquam impossibilera r e j i c i l , l e r liam denique moderaiur. Si igilur, inquil, cujus- . ,
que rei proprielatem quis dical, secunduui qiiam
, ' , ,
boc quidem ignis, illud vero aqua, e l aliud aliud
, ,
quid exiaiU, u l aliam naluram babens, istiusmodi
, ,

diverailalem ego quoqiie admitU), quam dico
*
disiinclionein, sed potius uiiionem el consisienliam
cujusque in slatu *uo : nihil cnim eoruin qtiae snul
, .
cupit perdere id quod e s i ; volual enim omnia cuni
hemeiipsis pacetn babere, aU|ue proprieias cujubque poiius cuslos esl naiune.
t

, i a ? c

A c l . , 28.

965

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . X I . - PARAPIIR. PACHYMERjfi.

966

IV. ,
IV. quid dico hxc de illis quae non moven* , ' lur, aed sine deditione atque in quicle atitil, coiu
' , id eiiam locuiu habe.it in iis quae quocunque itiolu
, , cientur, n i in aole videre quis possil, veJ in p a n i ' " , \ bus cceli, vel in aliis quae facile muianiiir, aique in
^ ; , alia aique alia verguni; sicui eiiam in fulgure se
, res babet, quod exicmpore dcorsum movelur, et
, , - iierum sursum; vel iu mari, modo quidcm procel, \ loso, modo vero tranquillo, iia ut eiiam ipsainel
alterna inotio non consliiual diflerenliam et d i , , versiiaieir., sed naiurae idenliiaiein demotisirct,

quippo nalura rei isliusiuodi motum et vicissiludi , uem pro pace aua exigenie, el IUIII eiiam mobilein
, suam viiam iromoiam cousmanle, proui ejus ua*
.
luia fert.
$ V. , V Si vero alteram raiionem afferal, conflr - mans, diversitaiein exiatere per omniraodain a pace
, oi - prolapsionem, eicul Manichsei dicebanl, materiaiu
, babere per ee eubsisteniem insiabiliialem et cir , , cumferenUam, ei iiifinilaiem ei inlerinioavioneiD,
'
aciat uulluin ens esse, quod sic inaieria maneai,
, et pcr ae aub&isiat; neque id eliam in rebus repe . - r i r i , cum ipsa eiiam iiua sil ex creaiuris illis qn
, informanlur. Si iiaque non ail informala, aicul rea
, \ ' , - caeterae, neque etiam certe, dum infonijis manel,
, ; rea s i l , ne per se subsisuu; quomodo dicemus i d
, quod lale eai babere pacem ? Quod si leriium
, , dical, aliquos ese qui bono adversaolur, l conlenliouibus et iris gaudeani, dico eiiam illot ob
* , Q ecuria quibuadam dileclionis simulacris conliiieri;
?, - * paasionibus eniw agilali, eaaque per ignoraniiam
, , quaai bouae eedare volenies, pacem appetere videu\ tur, dum passionibus impiuie frui deaiderant, c l
, - arbitraniur 86 paceui babere, si coniinuo flueuti. bus passiouibus repleaniur, ab iUdein aemper
exagiiari. Quid porro drcal quis de paj*
, ' , 520
, , , CUriali, qua beUuin oimie dissolulum e e i , ut
, uou aolum neque nobiacuin, neque rum iuvicem,
neque cuin angelit bellum babcaiuua, verum eiiam
, ' , ipsis angelis cooperemur, eumdem cutn ipeis Deo
, \ - culiura et adoralionein exbibentee, qua uiique pace
coiiciliavii noasibi, et P a i r i , etSpirilui sancio, de
.
quibus eliam alibi saiis dictum est.
VI. Hic eliam iiiiroducii, ei explical, quomodo
| VI. ,
, , > inielligat Deum esse por ao vilam, et per 86 viia*
\ , \ - condiiorem, et eiinilia, quandoquidein id eiiam in
, \ \ . Epislolis posueril, e l aatictus Timoibeus de boc
\ , dubiiaril. A i l ilaque non pugnare secuni, ditero
\ , Deuin ease pr se vhaui, ei per 86 vii condiio , , r c m ; dicitur eiiioi Ueus, eiiam ex rebus lanquaiii
. effecluum causa, et maxime ex iis qua3 priiuo loco
, 8 u n l . Exislimo auiein ipsum per ea qwae priuK) loco
\
auni, iuiellexissc naluraa supramundialee, quipie '
, , , \ .
primo loco liquidoque divina tounera participaulca,
, y l vilaiu, iniiuorlalilaUjin, ei reliqua. luque Deus,
, - qui ex rebus, Unquam causa ex effecus, appellaiur,
, secundura boc eiiaui dici posail ipsius per se viiio
. , . condilor e l aacior, ex effeclu per se viue. Quid
" ,
vero 8 i l bajc per 86 v i u , i u prosequena a i i :

6?

968

S. DIONTSU A R E O P A G l T i E

Quando antem dlcUtir Done per se v i u , suprt j ; \

. ,
omnem nahiraia dicitur, id est eliam opra angeloe
. ' '
omnemqoe eotatantiara spiritalem. Ex uiu) auieni
exeniplo vila?, noa e l U m d e eimtlibus similiter co-
, ,
fjlare oportei. Qiiemadmoduw igitur iti aliis effectia reporimus, Deum eiiam ex his dlcluin, et ror- , , &
" ,
ajtira supra bsec existere, Ignem et sopra ignem,
. , , ,
menlem e l aupra mentem, spiriium 64 eupra epiri ;
l u m , eic etiam, per se v i u diciiur lanquam ex
* ;
effeclu, et supia ipeam: Quid vero, inquies, e t i
* , ,
lisec per se vita, ciijiis effecior et causa Deus est?
nom est res per ae eubeistens, eiiam eecundura ae * ,
contiderala? Noti hoc dicimus; IIOU enini esl aliqna ( ,
ubataiiiia, alve divina aive angelica, illud per se , ,
).
esne causa essentia? omniuin, vel per ae viia, qua
vivenlia vi*mt (eoluoi enim is, qui est aiibstanlia ,
, ,
igprasubataniialig, principium ei cauaa est ut sint
oninia quac suni, e l ipsiim ease). Non itaquedicere , .
licei, principalee quasdam ease remm caosas et
' ,
eaaeoiiaa coiidiirice8 queinadmodum gentiles mul- , , , * U>8 deoa effuiiverunt, quoa nec ipsi nequo palres
, eorom eciverutit. Caelerum haec dicimua princi . pialiterquidem et cauaalHer ipsum Detnn esse per
,
ae ena, per 86 vitaii,- per se deitaiem : rarsum
(
521
partldpaie largiena, inqiiafti viituiee
, )
provideniialea. Cuin enhn Dette tmpaiticipabitis ei

participabiKsslt, impariictpabilfe quidem aeeundum
, ,
oaaeBtiam (idbil nim eorum qua? auftl Maentiae ipsiue * .
particepa exialH # quidem secmidum propriam
, , *
naluram exisiit eupra ea qme suni) pariicipabiNs
. ,
vero secundum araicae ejus parlicipaliOires ac die- , ,
tribuUones, quaienas res 01111168 ipwiin parlicipanl, , '
et per ipsom eonsialuiu. Nam id qaod non existii
. ,
ejus parttcept, iioque esi, neque erit, nequeerat;
{, ,
qvocrrca e m participal per ae ene, non ipsam , ' .
oavsaro entilalia fcetim ipsam soilicet essetuiain,
,
aod dlstributtonem ipeiiis per ee entia, secundma
, qiatn eiiam Deus participabilis exiaiSl. Pariicipai , * '
Item id^uod vhrif, per 86 vllam, non fpsam divf- ' .
nam easeniiam, tedipeam qofe i n ipaoest per
,
v l u m , divinam, inqnam, diltributionem, per quarn
. ^ ,
eiiaid parlicipalor Deus. Haec prius etiam forma.8 *
e l exemplaria el praedeflniiiotiea appollabal, non
*
cooiirman Platonicain doctriiram, atifeii; aed sensu
, , y

T r 0

pio accipimis iUa quae ab ipso viliiet et iodigne Deo

dicta erant. Horum effector Dcos ewe dicitur, u i
qui baec in 86 habeat. Deiirtfe eiiain univerta hrec
condidie86 pftrbibotur por cssfcniias, quae sectindum
proc688ionem ab ipso subauntialiter subsisiunl;
toia 860 universa dicens, que omnino perfecie
participanl et esseuliara, ei viiam, et aanctiflcaiionem, et omoia, angelicac viriutes. Tenio etiam
ea qn6xpari6 sunt; quaedam enim participant soiam entiuiem,quacdamet emiiatein et vitam, quaedam 6tiam enthaiem et v i u m 61 sapienliam; suprem * enim virlulee omnium sunt participes. Sed quid
auinet de bis dicere, cum praecepior noster divus
Hierolbeos dicai Deum effeciorem deiiaiis, quem
etiam per 86 pulcbritudiucxn ei uuiversam pulchri-

. * *
, ,
.*
.
, I
,
, ,
; ,
'
*

, '
'
,
.

Mf

D E DIVINIS NOMINIBCS, C A P . X H .

Mdinem dico, e i pulcbriludioom ex parte;

inatqeatHer

97

non quod idem lotura a i l , oi ex parte, sed ab i i * , qui

cjos manera parddp*tt, ipuuerum auctor

denonilnaliir; e i qui tecondum dlYiutialetti

iaafMlicipabtlia esi, tocandvm berea nunerum effuaionef partkipal*i\ ut penpkee rerum oiiiniiuti
aoOor

omineai,

omnHiiii aeciodum qoauttanqoe subuaniiam et naturaa subaistejilibae, dam w -

teadaiti mu*era pariktpauir, qui aeeutidmu etgoaliam e*quaq<iain partkipari poteai.

'.
J W AWov , ,
, ftffotr o W .
v

5 2 CAPDT X I I .

D* Sancto $m*ctBrum, Repe rtum, Domino domi***ti*m. Oeo dtorum.

SYNOPSIS GAPlTiS.
I

P w i i i eopifi*
1Jirtii*iitm. H . ExpHc* ouid UMeiHmt, +*id renum> f*id dombmlU, 9*U
deitm* fi$mficiui.\\l. Uumom umu kmt mmim* 4* Df prmdictiuur. IV. Quo u*$u etiam Micalur

Uem* um Sami** * * * .

II.
' ,
Qaoniam vero ea qoas <te hie dteenda tflmt , , , *
nein pulo, coiigruum aceepeninl, ie qut infl , " ,
nha kabet nomina modo irobis eitam Uudaftdus esl
,
y i Sanotua taiictoruin, Rex fegom, t l e r ' \ ,
quw regnins ei u l i r a , et ul Domimia dominoran,
^ \ . 0, Deua deorun. P r l t m m ilaquo diceodum, qtiid
, ,
saRcliiaiotn IfNMm e u e centeamoa, qtild rcgimni,
t t , ,
quid dominalionem, quid deiUiem , c i quid S C T I f

piuna signare velint per illoram omaiatt gemiua-

lionftn.

s
Sanctila* igitur ( u t more notiro loqoar) est, ab
( * ,)
omni acelere libera, et omnino perfocu et omui ex
,
parte immaculau puritaa. Regnom anlem e s i ,
. ,
oouiU lermioiac mundi, e l legia ei ordinie distri , * .
bniio. Domiualio v e r o DOH m i t w r B i n U n i a m ex ,

eetlentra, verum eliam otmiium decomm ac bono , rum compleia potteuio esi, ei vcra et inconcoaat
* , ;.ftrmiU8; qnajpropier dondnai roee de , .
rivato norolne, idem ett qnod i r m a i i o , firmameit , |um etfirmiim, ac firinaiia aeu raiiucana. DeiUs
, ,
a u i e m idem osi atqne omuWiin conspicax p r o v i \
dentia, omnlfena bomiate cuacia eirciNiiapicieiig

continentque, e i soipsa eomplens aique transilieDS

nniversa quse ipsius providenua irumilur.
9 1

111.

6 Hce iuqoe omoia de eanaa ilta Iranscendentali

, ,
abaotuie praedicanda s u u l , addoudumque, ip&aoi
, ,
esse aupra eminenlem sanclitalem, aique domioa, *
liouem, e i regnum ooiniuro auprenuim, tiniplicieai{ mamqwe deilaum; siquidem tx ipsa shigularitcr
- e i uberiim emauavii alque dtffusa esl oinuh roera
9, - perfeclio lotius sinccrx puriutis, ei oninia rorum
*\9\> , , di&posiiio alque disliuciio, qiu?. inconciiiniialeni
, e i iiixqualilatem ac di&propwrlionew ealcriui

VARIi LECTIONES.
, .
PATHOL. G R . Nl.

, D .

, S. , D .
31

71

5. DIONYSH AREOPAGITJE

97S

n a l , e l ad bene ordinatam identiiaiem ac reciilu- \ , \ **

dincm informat ac conlinel illa quae jam digna
'
fuenint ejus participalione; 523
<P" eiiaui
,
, \ ,
est perfecia, et omnia omnium quae pulcLra suni

posses6io e i omnie dmna providenlia, q u a con .
lemplaiur ei conservat ea quibua consulit, eeqtie
benigne effert, ad iormandam in eis qui ad ipsuiu
converluntur diviuiiatem.
n

IV.
.
Quoniam auiem onivereoruro aoctor remm omnium plenissimu* est, accundum tinam, quae om- ,
, " , * , '
nibus antecellii, excelleniiain Sancius aanclorum
, ,
liominatur, uli e i caetera secundum supra quam
exuberantem cauaam, et eximiam prsecelleniiam, . '
, , , , ,
u l ei quis d i x e r i i : Quanto praestanl sancla, vel d i *
*
v i n a , vel dominantia, vel regia iis quas non suui
Ulia, et rureua ipsae per ee pariicipationes partici-
p a n t i b u s l a n l o est omnibus gubliraior, qai est gu- ,
pra omnia, et oronium parllcipaotiuin et participa- . , ,
, lionum auctor imparticipabilig. Sancios vero, et
, ' ,
reges, domioosque, ac deos Scripturae appellant
,
priocipaliores in unoquoque
ordineg, quorum

opera dum inferiores Dei rounera parlicipanl, eo *
ruindem disiribulioDum aimplicitaiem in suis dig
liuetionibos multiplicanl; boruro autem varieta .
teoi primi ordinea protide ac divine ad unUalem
suani contrabuni.
,

ADNOTATIONES CORDERH.
{ 1. Quoniam vero ea qua de hit dicenaa erani, elc. S. Tbomas ad bunc locttm: Poslquam, inquit,
jiysius exposuii d i v i n a nomina per quae siguiAcaiur emanaiio perfectionum a Deo in creaioras, bic e*>
ponit nomina Dei quae dceignanl reruni gubernalioneni. In qua quidein gubernalioiie gutti quaiuor au*ix~
detida : Primo quidem divina? coguiiionis providentia, ad q u a m pertinet nomen deilaiis; aecondo,
poleaias exgequeudi g a p i e i i l i a ? diviuae ordinalionetu, ad quam perlinel nonien dominaiionis; teriio, ipga
exseculio gtibernalionis, ad q u a m pertiuei nomeu regis; quarlo, gubernalionU effectug, qui est muodilia
ab omni iuordinatioiie, ei ad boc pertinei nomen sancliuiig. De Iiis aculeCyparissiotus (48): < S a n c l i u s
i n q u i l , el dominatug, e l r e g n u m , ei diviniiag, absoluie quidein iti Deo diclae, ailenlium ejus sunt beauiin.
ei aupra subsianiiam, exira Deum vero proprieiales accipium ad crealuram gpectanteg. Alque illa q o i dem (id esi sanciitas) liberatio est ab omni scelere e l uiacuia; dominalus Orioiutem veram el a p r o l a psioue liberain exbibei; regiium est distribatio otnnis regute, ei ornamenli, e l juris, e t o r d i u U ; d i v i u i u s
vero provideutia omnia conieinplaut.
11. SanctiHn igitur, eic. Deua (ut docie notal Lessius lib. v m De perfeciionibut divinii) ganclus
rilur inullis modis, polisaimuoi q i i i i i q n e . Primo radicaliler, quia essentia divina eal prima radix e i o r i g l n a l i s fons omiils sanclilalis ei puriiaiis.
Secundo objective, quia esl objectum omnis sanctilaiis; omnis enim sanciilas sila est in amore et
conjunciione
Deo. Quare eiiain esl mensura loiius ei ipsius sanciitaiis, unde iiimiruiu a a n c i i u a
suam apecieiu e i modum accipii; sauciiias enim esl puritas. Sicui auiem impuriias nascitur ex c o n u c t u
inferioruin, ut cum facics aul vestis lulo aspergilur, vei cum anima per affecium inferioribug inordinaie
inhaeret; iia puriias oriiur ex coniaclu superioruin, cum afleciua ad sublimiora e l nobiliora assurgii, tt
iis iuhaeret. Supremum auiem oniniuiu e l simplicissimuui ei purissiinuui esl Dcug; unde sumina p a r i u a
consislit in adbassione cuin Deo. liaque cum summa purius gitsauctiias, Deus esl raiio objectiva e i m e n aura sanclilaiis.
Teriio dicitur sanctus exemplariier, vel in modum r e g u l a B , quia per legem xleroam est regula
o D i u i b sanclitalis; conformaiio eniin afleclus cuin lege aeierna esl vera sanclitas.
Quario lormaliler; aanclilas enim formaliler esl purilas affocius; purilaa aiiiem affecias est amor D e i
quia esl adbaesio Giun eo quod esl purissimura et uobili&siniuui. Quare cuiu Deus %\i ainor sui, ipae hac
ralione foruialiier esl sua sanctilas; et quia S J aiuat iuliqiie, quauluui i i i m i r u m esi amabilis, ideo q u o 9

GUII

524

(18) Decad. v, cap. 9 .

YARIiE LECTIONES.
** , .

* ., .

* ^, . .

, S.

973

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . i l l . P A R A P H R . PACIIYMEILE.

!T*

que infiniie sanctus eet. Similiier quia niliil onmino amat nisi propler seipsum, ideo eiiam in amore
omnium creaiararum aancins est.
Qtiinlo dicilur sanctus eminenler et caoaaliter, tanquam fons et principinm onmis sanclilalia et purilatit in crealtiris; principtum, inmiam, cfliciens, formale, exeniplareei iltiale. Vide h;re fusins apud
tiesfium loco cilato, et tbidem cap. 4, quodnaro sit discrimen sanciiuiis divinae el creaiuraru;* De dominio ilem Dei ide ibidem, libram deciimim, qui est de hoc argumenlo.
Diciiur aoiem Deut deorum , eornra dico de quibus scriplum est : Ego dixi: Dii etih*. Dens entm est
qui illot eancliftcal, e l facil deoa per pariicipalionem. iJnde divina; personse a Dionysio et a Pairibtis
ocanlur , idest deifica; e l Spirilus eanclus vocalur , bocest Spiritus supra
deos quoe scilicet saiiciittcando facit deoa, eive in coelo sive in terra , u l alibi etiam indicatum est, ef
ex generalibus obaervalionibus colligilur.
| III. Hac iiaque omnia de cauta tlla tranuendeniali absolule proedicanda. Ex bis (inquit Cyparissio*
lns) eflkitur manifesioin, aliaro qnidem significalionem prae se ferre ea nomina qu.v de Dco dietintur ad
aliquid; aliam vero, qiiae secunduin exsuperalione-n *eu transcendentiam eOeriintiir; alque illa qnidem
aliquando supervacua es*e et oiiosa perfeclo opere; haec vero, qtise secundnni exsuperalionem cininlialnr,
seinper eodem modo excellenliam declarare. E l probal exemplo fabricaiionis universi. Septimo enim die,
inquit, requievU ab omnibut operibut mit * ; quare cessavil a creatione coeli, solis, slirpium, aninianl i u m , e l , ut unirerse dicam, ab UHiverso opere quod patraral. Propter opus enim dicius est iunc Deiis
fabricator miindi. Est igitur semper fabricator mundi Deus, sed laoquam jain fabricatio muiidi desierit;
eicut e i crealor, qui nou semper creai; ei aU ridendum apius, qui non seinpet* ridet: haec autem esl,
qoia soluin est, causa e l effeclor Deus (inflniiis enim ei immensis intervallis effecior effeciis anieccllii).
Cum igilur Dionysius excellenliam in his osiendil, in duas paries divisit, in sancla, et non aancla ; e l i i i
pcr se parlicipaliones, el in parlicipanlia. Et quanlo, inquit, ea qtiae aunl iis quac suni antecelluiu,
e l parlicipaiionet parlicipaniibns; lanto Deua aniecellil aancii et non sauciis, e i pcr se pariicipatiouib*s et parlicipaniibus. Excelleniia igiiur Dei aeque pervadit in pariicipanlia ei per s* participaliones;
t in aancia aul divina, aui doininaiiiia, aul regia, ei in ea quae non sunl talia. S i auiem Deus aeque
ulraque excellit,quam ralioneni produclionis habebflnl quae tunl sancia, ei quae parlicipani, eamdein
habebnnl sancla, ei per ae participaiiooea. Quod si iUa crealiirae Dei, e l hvc igilur sunt creatanra
Dei. Apparenl lauien bic eiiani proprielatee; illa euim (scilrcet participantia ei participalioiies) proplcr
liiiem, cujua causa perfecta sunt, e l eorum proprielas est dici ad aliquid, aliqno modo &e habere; boruni
auieui (id esl quae secunduin excclieniiam dicuiitur) proprieus e s i , ex aequo esae infra Deuui cuin illit
quae participaiil, e i suul per ae participaliones, baec eiiiiu e i illa facta eunl.
v

PARAPHKASIS

P A C H 1 M E R . (A9).

I. '' \ ,
I. Sed quooiam ciiam de bis satls, uil arbilror,
, , , \ dicium eal, iaqui inflnila poiesl, alque adco eliam
tta \ , " , inflnita nomina babet, nobia quoque celebrandiis
, ianqnam Sanclus sanctornm, et Rex regiini, prout
^, \ in primo Moysis canlico canilur, el stcnl Dominus
, \ . dominorum, e i Dcus deoruni. Ac primum dicen
, *
duro sine geminalione, quid ail qnidlibei eorum;
\ ' , \ - ac deinde , quid sibi velint divinx Scripturje ista
, " , \ nomina duplicantea, sivc Sanclug sanclorum, et
, \ .
Dominus dominoruin, et similia.
J II. ' ,
525 I U. ilaquc, aeu aanclilas, loquen , do secundum cxteraain nominis ciymologiam, ex
, \ privaiivaei voce , id esi impuritas, quasi ! , , , el gemino lotigiim aspiraium coaSescente,
. - , q . d. id quod ononi labc seu imptirilale
, \ , \ ^ privatnm c s l . Regnnm vero eal omnis ordinis,
\ . , \ omnis forinac et omnis constilutionis ac reciiludi , , nis dislribntio. Domiuatio autem cuni dupliciler
\ , quie dominetur, quod vel iralis non succumbal, vel
, - quod meliora recipial, seo possideal, sancius bic
* \ - secuiicliitn ponit, quod illnd prins nimis Iiumile sit
. ,
pro Deo; quamobrem etiam , sive domi\ , \ -
natio, , quatenus poiesialem siguifi\ ,
c a l , denoiuinatur; vcro, scn diviniia$,
- , id esl a videndo, el ohservando, ac pro , \ videndo; vel , id est a circiitn .
eundo, c l nndiquc coulinendo universa, in ac
oinnia provideniiac miineribus frucnlia adimplens. Qnoniam oinnia, juxia sncras el divinas Scnpluras in
manu ejus sita siint
*

Paal. L X X X I ,

6.

Gen. n ,

2.

(W) Vide Scliolia S . M a x i m i lom. II, p. 12 De diviri* nomin.

91$

S, DIONYSIl AREOPAGITiE

076

IM. Ilaec qiidem in Deo absolute laudaoda R L

sunl, id est quidem secundum allqaid, tecvn- , , ,
dum aliqutd vero non, vcl tauquam ad aliquid aliud , ,
relalow, sed aecunduro simpiicem sensum, id est .
proprie. Sicul eiiim magnus dicilur de Deo illimi- , (, \ ,
tale, et aine comparatione, ac relaiione, aic ulique \ .
eiiain haec nomina. Neque vero solam al>solute pro- , ' , ,
fercnda siiui, aed eiiam sccoiiduiii excelleiiiiam, \ , \ , *
dieendo, aupra quam sauctiias, et plus quam re-
gnutii, el plna quain Doniinua, et plus qotm Deua; \
a quidero e i ipaamel simplicissinia dmnilaie, o m -
nit pura et indopendena raiio cum ganclitaiis tom ,
regni ffectibas tribuitui*, banc enim vocat rernm , ,
,
dispositioiiem, scilicet omnium, et ditfiribuiionem,
quae oiiineui inordinationem extermitiai, c l ad riie , ordinaiani identUaiem adducil illa quae digna suul * w ' ,
.
tjus participalione; unde merito una dicitar, tiqaidem ba3C eat unilas, idemilaiis, inquaio, ei arquali- ,
,
U i i s . Hasc est cauaa conspiraiionis, et coiiacnsionit
et salulis univeraorum, uniialis ralio, quae aecun- ,
, * duro e a d e m e l eodero modo ee babei. La?lantem
.
vero dixil, give gaudentem i n operibug s u i s , juxla
illud Psalmi dictum: Lmtabitur Dominut in operibu*
inii *. Rursum ex bac simplicissima divinilate edaiu 526 doininaiio exiaiil; banc enim dixit mii- .
vcrsam esae oimiium bouorum possessioneni. Haec
.
est benigna providenua, quae semeiiptam benigiie
4mpertil, a d eoniui qui a d ipaam converlunlur d e i iicationem.
IV.
{ 1 Y / C u m aulem sit r e r u m O m n i u m superplena Q
, (
eounduin uuam emitieiilem excellctiliain (neque
e i i i m niuliae sunt Deo excellemiae, sed u n a , ,
illaque emiuena), diciiur Sauclug sanciorum, e l Rex *) " , .
regum. A i l onim, quantum differl naiura pura e l
,
causa a qualilalo et effeclu (boc e n i m est ilbid
, (
quod est, respeciti illius quod proprie esi) ei )
-quanlum illud quod parlicipatur ab eo quod parti- , 6
cipai, lanium differi Deus, duin baec dicilur, ab Ks quae i l l a pariicipaiione babenl; oinuia enim ex
,
Deo tunt, aolua aiitem Deua ex nullo. Religioae au- .
tem ac pie cxponU illa, quae a quibusdaiu de d e o - ,
T u m mulliludiue d i c U putabaniur, ex co quod au , * direnl dicl mullos d e o $ , juxta illud : Deu$ deorum .
Dominut loeutug e*l i.Praceplorea eniiu qui virtule *
pnesiaul, virlulem anima unita colleclaiu babeul, , docendo auiem virmiea aliia conimuiiicauies, ae- ,
cunduoi diverailatem nuUitudjnU eoniui qui do- , . *
coniur, eiiain virlutem habeiil roulliplicaiam. Iloc
Uaio eonaiderandam in Jordinibua iucorporeia; ba-e *
uuque Dei propria suni; e l sicul ex cratere exube,
,
raule viciMa quidem vasa prinia replenlur, deiude
,
ipaa etiam exuberaulia in alia vaaa difTuiidumvr, e i

pr\> mulikudiue ac diveraiiate suscipiooiium effusa
diairibuuntur ac uaulliplicaiUur; sic craeaiori qua- *

daiu raiioue abuudanliam diaiributionis douorum
.
diviuoruni, per primas^digposilioiies in omnts dia . tribolata esse cogilandum eai. Siquidom B

Paal. c i n , 51.

P s a l . x u x , 1.

*77

47*

D E DIYINIS NOMIXIBUS, CAP. XIII.

ccov , \
* &
.
. *
,
.

, \ ,

lus electioms appellatus est . Notandum veru,

qood comraiinicalionem in Beo dieat esse iiiuneniu
q u * ex Deo s n n l , dittributionem vero primoruin
in ea quae aeqmiiiur. Priortiiii ilaque disiribniiooia
aimpliciialein posieriora mulllplicant; quanlum
eoiin difforunt ea quse participanl, in laatum etiam
nmiiera iata muhiformia apparent. Ipsam vero poeieriorum varfctateiti primae isue ad ouam wiitatem provide conirabunt; et in quanluro fit adduclio, tanium eiiam rnratis occurrit uokaii diviua
eomwomcaiionis.

CAPUT X I I I .

Uspl

XBASIOV

Dt ptrfeclo et uno.

SYNOPSIS

CAPITIS.

L Docet, quo $en$u Deu$ dUatur perfectui. 11. Quo $etuu dicatur wnu$; ei thnul ostendit unitatem in lekus
omnibui reperiri. III. UnitaU sublatm, intenre omnia, et ex uno Deo omnia exutere; et auomodo Deu$
$it luudandus ut , et S8. TrmiUu $it emineniitiima unitas. IV. Pontf operli concltuionem.
527

\ . * ,
, * \

, \ .
, *
* , *
,
,
,
*,

.
,
, ,

41

SI.
Atqoe ista de bit dieta aint. Cauerura, si placol.
ad id quod poiisaimum est sernioiiem iransferarout:
eieniin tbeolof ia rerum omnium aoctori cum omnia
luni simal omnia iribuil, oi ipswn ut perfeciuiu et
m unutti laudai. Perfecius iUquo *tt, non Untum
aeipso perfecios, e i per se a aeipso uniformiier deimime, toiusquo aecundum se loloro perfioclisaiuiua; venira e l i a n u l supraquam perfecivs, tecundoni omniuui exceetum; aiqiie oronem quidem i n finilalem definions, aopra oroiiem vero finen expautuit, el t nullo comprebentus aui contenuia, eed
ad oaaiiia pariter c l supra omnia indeficienlibua
largiiionibas et iiunqnam finiendia operationibus
perdigena. Perfeetut item diciler, ut qui nulltiin

- ^ acdpial increraemum, aetnperque perfecius s l l , nee

, *
uiinui potait, ernnia in aeipso prebabeua, et exube raiis ana eteademiiiceaeabili et aopraquam plena et
.
imiuiiMiibili largilione, per quamomnia perfocu perttcit.elonumquodque cougrua sibi perfeaione adimplet

8H.
" , Unue auiero, quia eat omnia unice soamdum ex ,
cellentiom UDMIS unilalis et omniom cauta, non
-
amiltendo auam unitatem; nlbil enim illiug uniua
, * ,
expert est, aed quemadroodura omnia nuroem par , , ,
ilcipai unitaiem, aique unna binariua denariusque
dicilar, et dimidium unum unaque teriia docina : , " , " , que; aimiliier eiiam oinuia et quaelibei pariicula
pariiceps esi unius, ei hoc Ipao quo quid unum
*
atinl, eiiam omnia sunt qinscunque smU. Neque
, "
, * i> vero unum illud, qiiod esl OBMiiura causa, uouin
41

A c i . i x , 15.
V A R I i E LECTIONES

s'ic correetum in D. Sar. . * , . * , S.

non esl in S. D.
:, Cb.
, Cb. D. " , D.
, D.

V i

979

S. DIONYSlt AREOPAGlTiE

qnid e*l es pluribns, sed qnod ante OOIHO unum

oiniiemque iitiiliiiudinem, unum muhitudiiietnque delluit : neque eniin oiiqnani nitrititudo
expers est uoius, sed ea qiue sunl mutta partibus,
rwul quid utiutn toto; ei q u siint niufta accideiilibus, 5 2 8
qid unum subjecio; et qu:e sunt
nitilia infniero vfel virlutibus, suni quid spec i c ; ei quae sunl niulta speciebus, auiit quid iniiiin
g6uerc; el qtue simt tuulla processionibus, auot
quid uiium principio; neque qtildquam Osi iri rerum naiura, quod uun secumlum aliquid partfclpel uiiuiii io illo, quod per oionia unicuin esi, e l
oiuuia, eliain, lola univcrsa e l oppoaila, unice

,
* %
:
-
* '
,
,
,
. *
, ,
*
* , .
.
anticipavit. Ac aioe uno quidem erit ipuliiiudo, sed siue niuliiMidine eril uiintii, sicnl e i u n i las anie omoem mimorum miriliplicaUun; et si qif.a omiiibus omrtia q u unita suui auppoaueril,
omnia eruot in loio quid UUHIII.
fiunl

S .
lllud praaierea screndum, u i eecundom uniuscu- " , *
jusqtie speoiem praconceplain utiiri dicaniur ea
, *
quae untia aunt, aitqne unum omnium quasi elemeniuin; ct si sustoleris uniiatem, neque lotali- , , ,
tas, iieque parlicula, noque aliud quidpiaui iu re- * I *
biia e r i t ; ouinia eoini in se unuin uniforniiter an- .
, , ,
lieipaut e i complecluniur. Hac iiaquo raiione
Scriplura totutn Deum, laaquam oHiaium cau- , , >
aain, sub unius appelladono laudat; aique boc * , cfrib
modo untis eat Deus ei Pater, oi unus Domioua ,
Jesut Cbristus, atque unus ideiuque Spiritus, per ', fj ,
aupraquani abundantem loliu* divinso uniutis i p - , .
'
divisibiliiaiem, iu qua omnia onice sunt conjun, ' , , ,
c l a , et aupraquam unila, ei praexialenlia eupra
, , , sobaiaiiiiam Quapropier eiiam ad ipsain omnia
1

r-

juie inerito referunlur, eique altribuunlur, a qua,

qua, et per quam, in q u a , et ad qua^ni
ouinia auni, <ei compoiiuniur, ei maneni, et continentur, et coraplenuir, e l converiuiuur : neque
qdidqaam repeiiea eoram qu sunl, quod non ex
uno ilk), socunduiii quod oinuis divioilaa supraesMitUautor nooiinalar, c l sit id quod esl, el perficUtur ac conserveiur. Oportei itaquo e i nos, a
u

multis ad unum virtute divina: uniialis conversos,

siugulariier laudare lotam el iiiiam divinilalein,

Miiutn, quod eal oinniuiu causa, anle otiuie unum

luulliludineiD, et pariem ei lotuni, liniiionein

el

, *
, ' ,
, . ,

,
, ,
, ,
, ,
,
**, ,
, , ,
, ,
, .

ei infinilionem, (Inem et ififluitaleiii, omnia qoa)

siiDt ei ipsum ease determinai; ei oiniiiuiu et toloruui omoium, et simul auie omnia el supra D , , , , , ,
oinnia eiiam unice causaiu, el quod supra ipsum
u i i u i n , est i J quod eal el ipsuin unum deiermi- . ,
nat, aiqtiidem quod eat uiium, 5 2 9
*
. ,
aunumeraiur; numerus eiiim parliceps essemia?
, ,
eai. Qood auieui est UDUIII snpra aubstantiain, et
, ,
i l s

s u i , t

57

VARIiE LECTIONES.
, . * , .
, D. * , D. , D .
, S. . 0 . , D. " , Ch. D. "
?;, D. " \ >. ,
: , .
babei D.

8 7

D E

DIVINIS

NOMINIBUS, G A P . XIIL

.
",
, ,
. , ,
, , ,
, -

* , , *
. * ,
, ,
*
, "

,

085

qwod est tintim , 01 omnem numerum deflnil, i p aum est uuiue, el numeri, e l omids rei priit
cipturo ei catlsa , 6 i numerus ei Ordo. Quauiobrein et tiiiilas quae laudatiir, e l Trinitas qti
est divinilas aupra omnia, non esi uniias, neqne
Triniias a eobie aut alio qaopiam eorum quac suut cogoila; eed ut quod iu ipsa esi supraquam )n uuuin copulatom e l fecundilaienv Dei rere laudemus, trinoni
61 uniiro Deum nommamua illum, qui aupra omne noiiiou esU Nulla auiem unitaa vcl trinilaa, neqtie nuiuerus, nec unitaa vel ftcunditas, nccaliud quidpiant eo*
rom qiue euni, aul cortim qtiae alicui exietenliuio sunl
eognlu, oxplicat arcanam illod onraem rationem e i
lueniom superaos eupordeitaiis, snperoasontiaHier
supra omnia suporexistonUs; hujug neque noiuen

. nequo raiionem est aaaignare, aed iiiaccesauin om , nibus eininet. Quio nec ipsum quideiu iioinon bo ,
nilaiia ei tanquaro aplom accommodamus, seddeai, - , derio aliquid iniOlligondi 61 dieeudi de itaiura ilfci
, , ' arcaoa ei iiieffabili, qaod esi oninium uombiuni
, " maxime venerabile ipsi primom consecranius : in
.
quo quidem cum iboologit convenhnua, sed ab
ipsa rerum veriiale inoUtim deficimua. Qttamcbrom ipsi quoque ageeosuro illura per negaUonee pnetulerunt, u l qai animtm a cognalis rebus avocans, ad omnes dftinas inlelligeniiat viain aleraal, quibus excipkor id quod oinni nomine oiyidqii6 raiiooe ac cogniiione sublimius exisiil, noaqne Deo Undein conjungH, quantutn uiiniraui C U I I I
ex nostra, tutn ex ipeiua parle fieri poieet.

I iv.
C
,
, (
) *

' * ,
, ,
, . ",
, *

,
,
. ,
.
, D
, , ,
,
^^ * * ,
* ,
, .

YARIiE

llaec nos dirina nomina, qu& raiione Imelligutitur, congeeia pro viribua oxplicuimus, nou eolum
nonaaliapro eorum meriio congruo (boc enita etiam
angeii v e r o dixeriut), sed tieque paribua laudibua,
quibue ab angelis celebrantur; siqbidom pra?alanli8eimi quoque ibeologi uoalri vel novissimis eiiam angclis coduni; verum etiam ibeologis eommquo aseeclis nequaquam auppares, a nosiria qooquo aequa*
libua in boc laodum genere superamur. Iiaquo,
siquidera recle i s U dicia aliii, et in diviiiorum noD H B U I U explanaiione pro modulo nosiro verum seiisuiB altigerimus, I B bonorum omniuin cauaain id loUira referendom 661, ut quae primum 530
ceudi q u a m bene dicendi facultalem dederiu Ac ai
quid eorum qnx bis aequivalenl, sit prxlerroissum,
id iiftdem quoquo ralioidbus a nobis ad hunc modum supplendum e r i l . Sin vero baec vel m i i t u s recla
vel imperfecla sunt, et a veritale vel OBinino vel ex
parte aberravimus, eril bunianitalis tu corrigere
BOII a p o B i o ignoraniem, raiionesque auggerere d i scere ciipieuii, ei ex se insaflicienli opera ferre, curareque u o l e n l c m segiMiare, aique a l i a qmdem a te
excogiiaia, a l i a v e r o ab a l i i s u i u l u a t a , caBloroquia
l

LECTIONES.

, D.
, , D. Variat baec conjunclio, nam alias , alias scribilur, eodem
sensu, aeincl mouuisse salis videlur. , D. Sc. Sar. ilaque scribendiim futi.

, . D. Sc. , ). " , . S. D. Sc. Sar. , Cb.

* , S. , S. . Sc. , . .
Sar. pudiortus babcl.
. * ' , , S. bar.
9 9

0 9

6 1

67

9*3

S. DIONYSIl

omnia ex ipao bono arcepla, in noi quoque donvare.

Ncque le pigeat aiiiictiin hoece lieneflcio aflfcere;
rernit e n i m , u l i neque not i|isi quidquam rationuro
hierarcbicaniin nobia concreililaruro intra notmetipaoa coHtiiiuimas, veruai illjg omnino parag cum
vobit ttim caneria viria aancli*, parliin iradidlmug,
parlim adliuc tradeinus, pro dicendi noslra e l aliom m intelligetidi faculiaie, in re nnlla iraditkmera
violantca, nisi forte vel ad eloquendutn ?cl ad intelI gendtiin imbecillioret exsltliniua. Sed nax quidem,
Deo placei, sic babcanl, et dicla a i n l ; sitque
quod ad not pertinet, hic ftuis nomiiiibos Dei quas
mens excogitavit; ad ayniboUcain vero ibeologiatn
Deo dure iransibo.

EOPAGITE

* $ , .

,
\ , , , *
. ' ,
, , " *
; '
* ,
, .
1

ADNOTATIONES CORDERII.
| 1. Perfectvs itaque #, elc. Pulchre, nti aolei, ae perepictie Dei perrectionem ex boe capite Lcssins
probai lib. , De perfeahntbu* divm$ cap. 2, dicens, Diotiy&ium bic afferre qualuor raiioneg, cur Dcug
dicatur perfeciug.
Prima, quia est , Id eai per $e perfectus, <jno signiflcatur illum non accepiste perfectiotiem ab
alio, eive u i a causa eflkienlo sive u i a causa fonnali, siciit tti in orealuris, aed habore onineni perfectiottero a tola airopliciasima essentia ana; unde ipsiug perfcciio cniurgil ex accumulaiione tmiltarotn r e rum, ticut iu creaiuri*, quarum nulJa dici po(e*l , sed ex una re gitiiplicissioia, quse ipseuiel est,
et ita per ee, eeetindiini omne genus perfcciiouU, esl per/ocUsaimus.
Secuuda, qnia est , id est **ptrperfectu$, hoc eat omni perfecliono conceplibili superior et e x cdlotitior; nibil enim a ftHsiiie crcala lam maguu:<a laro eximium ei excellens, poieal cogilari, quiu Deus
iiifiniiiea s i l excellenlior et uiajor. Hoc denolalur illa voce .
Tertia, quia uon poiesi auaeri vel uiinui, uiiquam orooia *uiiicipaia ti praecepu per anaiu easoniiain i n
te contioein.
Quarta, quia ita plenas et eoperplenue est omnibas bonis, ut veluii fong iooxbaosius exuberet e l redundet perpeiua et incessabili largilione donorum in omnes res creaiae.
Unde patei, l>euui dici perfectum, quia eal aucior ouinia perfeclionis naluralis et eupernaluralis in r e bus outmbus, a auiumiset ipsi vtciniseimig uaque ad exlretuag, a priuia subslanlia separala utque ad iuttinam maieriaui, ei ipaiiig radiuin perlingere ad ooiuia, idquo non scmcl laiuom, aed aaaidue ei indetinenler. Non eniiu aalis est Deum aua tioiia seiml, sive uiaieriae, aivo graiiae, sive glorias, infudiese, aed baoc
mfiisiuneiu el largilioiiem debere esse coiilinuani el iiidesitieiileui; alioqniu oiunia moinenlo evanescereut. Neque aobiiii quia eat auctor u i causa efficiens, aedeiiam 5 3 1 "* ^ exemplarei iiiensunt ouiuia
perfeclioiiia. ln rebua eniiu creatiadicilur aliquid porfeciuiii in uatura, quia est couiiuonauiii eooexeniplar i , aecunduiu quod est condiluiu in loli specie; sicul in ariefaclia id est perfecniii, qiiod exacie reapoudel
concepmi el regulis arlis; unde ipauin exempUr eat per se ei originaiiier perfeciuui, abaque reap^cui a d
aliud, laiiqoam priiua perfecliouia regula. Juque ipse perfectua dicilur, e l laiiquaiu foiu ex quo oiuuU
perfedio nalurat in oiuiiia, qiias aiiqoo iiiodo euiii, luaiiai, e l Uiiquaiu niouaura, x cujue cotuinotistooo
lpaa perfeciionii ralio pendel.
Hinc ex eodeiu Leaaio cap. I, collige quadruplex diacriuteu iuler perfeclioncin Dei et ereatura* eilain
excelloiillasiiuae Primum, qood l>eii uun haboai perfeclioiioiii ei excelbiiiliaiii auaiu ab alio, sod a se U u liim, ipse eidin t%i primus acius, prima perfeciio, e l priiauui bonuiu imlepewkfos ab onmi alio, fowa iuexbaublnt ouiuit boniol oiHiiia petieciioiiia; crealura veroouiueui auaiu porftctioiteui e l iMHiiiaiem habei a
Deo. S k u l in rebus corporeia aol baboi luuaeu a seipao, id est uou ab alio aliquo corporo, gieUae vero b a boiit luuien a tole.
tliiicsequtiuralienmi discrimon, quod porfocilo Dei s i i prorsus iHimitala et invtiiia, creatune vero l i m l laU ttl aatricta ad ceriam epecieoi. Cuiu euiiu porfeclio diviua iion ait ab alio, babei a qoo limiieCur
aul iiieusiiraiii accipul; ac proiqdo ueceaae eal iuaiiere illiiuilaUui in ainplitudiiie aui coiiceplna; crealyrae
vero perfeclio cum sit a Lteo, limiialur aocuiidiim uioduiii quem ei iuipouil diviua aapieulia, aicul ouiuia
opora arlia uieiiburam el moduiii et teriiiiiium accipiuulab arle qpilici.
TeriiuMi, quod Deua oiiuieiii porfectioiieni suain Uabeal per aiinpliceni siiain esaeniiani, nulla alia forwa
vel modo roali atccdeiite; scciu iu creaiuria* rtulia cuiiu crealura babet oiuiieui perfociioiieui per auaui
easeiiiiaui, aed opua eai iiiliiiiiis propeiuodiiiu furiiii elpeiTeciiouibug acctasoriis, ui perfecia il nt paiel
iu augelis, quoruiu tainen uaiiira iuler subaiaiiliaa creaus eai simpliciasiiua el perfectusinia : u l euiui
otiiiliatM poit:niiaa et apecioa iulolligibilts, opug tat lUi.s pluritnu babilibua et illuairaliouibug, e i aclibua
luiu intelkciu* uim voluuuiig, ui perfecii siul.
Iliuc go<|iiilur quarium dibcrimtii, quod divina peifectio non poaeil unquain augeri vel m i n u i : cum eniiu
aclu habeal ouiiitm perfeclioiicin po8ibileni, uulla ei liri poiool acceasio; el cuiu baboal illam per eaenliaiu et a ae, polesl ei ulla lieri dciraciio. Oporici ouiiii ipsmu easeniiaiii guaiu aiuillere, u i vel
hiiuiuiuiii quid suaj porieclioiiia deaeral; crealunv vero peiieciio poiesl el aiue line augeri, el uaque iu u i bilum iiuuuiiui. Poaaeul eliam augtli e l uoiiiiue beali, l)eo i u dispoueiue, creacere gme lenuiuo iu cUrir
u i o viaionis diviuas t l auiurc bealilko,
eiiaiu ouxitc boauni suuin ami.lcro.
f

YARIiE t E C T I O N E S .
, D.

1 9

, CJi.

DE DIVINIS NOMINIBUS, C A P . 1111. -

PARAPHR. PACHYMERiE

9S6

( H. ,17 tauient, quia e$t omnia Jtfe*,6lc. Hinc CyparUaiolu, cfecado x, Tboologi maieriot deceiq
c.tpitibm c mclndit. Prinio : Non o p o r l e r e qoserere in Triiiitale, qnae aupra snbttantEim eal, babilve ei d l s p o a i t i o n e t ; neqiie eaae aliqua c i r r a tpsam qiue &ubttanliato ejua eompleanL Socundo: Non e**e eiiam
aceirftaiia qiiaeplani qtue aubsuaiiia cjut exaislant; oec diffortntias aubsunliales iu ipea bildligi, alquidctn e l i n incorporeia, quaj ab ipaa producta aunl, non oportet quaenere differeniiam aubalanti*, ei e n e r gfce, itcqtji*, unquam aliiid ab alio, isia ut exaietanl accidere. Tertio, quod iri nnitate, qtitt supra aubstaiiliam eal, nouait quaerenda ubique differenlia catiaa?, et eauaam babeniia, ubi e x seipsa dicilur exsialere; et
a b i ex aeipta prodit a n a energia sive operatio; e l ubi ex aeipaa, ei por aeipsam, a d aerptain remeau Qoarto, quod IU unitato Trmitaiii oporieat q u x r o r e aliud subtUaiuiam, e i aliud energiain sivo operatioaem; neqtia tegi homouymia verbi energia, iiec exitlimare^ion idem eaae in ea subelantiam e i energiam.
riitto, quod in uniiaio, quae aupra subslaniiam e e l , non oporteat qnaerere onorgiam per aesine subslanu d perae exgitteniem; neque cogiiare aimu! aliud quid cum ipea unilate, neque a b ea ditiioguero
suam enerciam. Sexlo, quod 1N unilaio TrHiitalia aon oporleal quaxero aliud aubalaniiam et alind booilalera, necaliud forraain el aliud eubstauliam, nec aliud vilain vei aapienuain vel v i r l u i e i n , aliud veroaubaiani!auiJU6dem. Soplimo, non iiem quaerendum aliud eaae cogiiltiouein 6jue, vel cbariiaieiM ejus, vel
pelebHlodtnam ejus, vel immorialiiaieiu ejue, ei alia ejuemodi, aliud vero singulareni ejus subsiaiuiattt et
exaieteotiam suprequain diviitaiii.Tfolavo, quod i n u n i i a l e aupra subetantiam oporteai q u s r e r e , quia
hajc eai omnia, idcirco mulia cjua aae; c l diversa omnia; eai eiiim ea omnia ipsa divitia 61 beata ejua
ttbelaiitia, quae babet omiiia, non a l alia i n alio, sed aine babiiadine et colfecte, u i l i i l babeus duplex, e l
atipra oiniie uiium. Nouo, quod itf u R i l a i e , qua* aupra avbsiantiaiu 681, neqne principium ejua reperire l i ceal oeque DMxlitaui, iieque fliiem ; neque sil aliquid lotum, quia iu uuoquoque eorum q u iiilelligunlur
lota ei s o l a ; ueque aii aliquid eonun quae suul, quia ipaa eat o i u n i a ; oeque l i e e a i uno uoioiue eam
coiitplecti. 9eciiDo qu<xl t i i i i U a Triiiiialia a u p r a oiunem
eubslanliam s i l e i t u p r a oiiiiiem u i i i l a l e i u
ei irbihaicm nobis cogidlam; et quod neque aubaUMitia uec ufiitas, ueque Irinitae ab ullo coguiia, nec
i a t t n i U j , aul iu mulii* u u u i e r a U . Vide baec apud Cypariftkiotuiu p e r deceui c a p k a fuuiua deducta,
et ex Patribua a c Scripluris comprobaia. Comule etiaui 0 . Tboioaui, parie i qua^u 5 De timpticitan
Dei.
} III. Nulta *miem uniiat wet inniiat, e l c , explkal arcomum illud. Noia eum alanuele Calecba in llbro
Dt TrtmtuU, iiiiagiues, quaa Palrea excogiiarunt ad aaaiiuilauduiu eae uieunque T r i o i i a t i . Gregorius Naxmiixeuus cam oculo foniia ei fonle, fluvio coiuparal; ilein cuiu foie, radio, lumine; ilem cum meiilo,
, id est coiieideralione, aiiimo, in quibua uon el divisio vel aeclio; iieui cum iriplici aole el uua
Jumiiiia comiaiatiune. Gregorius Nyasenus iu lib. Ue Trintiale faaec iria dicil esse in iiobi$ quae aunt
, , c aleua, inquii, panl raiioiiein ralio niovct uieiiloiii, e l nequemeiia sine mlioiie eet, nequo
raiio siiie iiieute; imililer aiue apiriiu, qui eat iu nobis, UOD eril ex iiienle. Uax-, iuquu, atinl
asqualia, el separari a ae iiivicem uou poasunt. bic, i u q u i i , iulelligeuduiu eai in Triuiiaie. A l i i cuiu ,
Huvio e l lacu; cum igne, flainiua et lumine. Cyrillua euin radice, raiiio ol fruciu; ideiu cuui digiio, uialio e l b r a c b i o ; e l aiiaa cum rosa, flore ei odore. lo his omuibu reperiunlur quasdam iiiaeparabilia a 80
iituluo, qu aasttinuiitur, ad declaraiidum uicuuque eaae irea peraoiiaa iuaeparabiles, proprioutibua diel i u c t a a , et uoiua subsiamiae, iia ut ab alk) auiuaUir , id esi itueparabtoia* poraouaruui, ab
a i i o , id eat coniubiianiialilat.

5J2

PARAPHRASIS I
1. * ,
\ \ ;. ;
\ ' ,
* ,
. , ;
. ,
, * ,
' ,
' *
, , ,

.
* ,
. ", ,
* ,
. ,
'
' , ( * '
, ' ,
, , '
* , ),

CHYMERJ (50).
{ I. Trauait ad caput lllud, quod poiisaiinuin eel
de perfecto et uno. Quoiuodo vero polisaimuuiT
quotiiaiu afiars quidem Dei denoniiiialionea de una ro
quapiain aeorsum dicebanior, perfeciio vero copnl a i u r ; quoaiam cauaa omniuiu pnadicaiur, nullo
effectu dellcienle, qtii non ab hac deiiomiuetur : ubi
auiem nibildeflcil, perfectio jainoiDiduoexsisiil. E t
ruraum simul omnia d k i l u r , ei non boc quideui
priua, alterum' vero poaterius; Vel boe quidom
magia, alierum vero iuinua; vel hoc quideio leuipore longiori, et poraeverantiua, iilud vero brevieri
et obiier; omnia eniio ajqualiler ab ipso d i s u n l ,
sive aagehim dixeria, 8ive fonnicam, aicut osquaiiler
abinlliiito dtflauimille et decera. Iiaque non potest
ab aliquo effecui cauaa dici, vel ai ab aliquo eliam
ab omnibus. Uude ai simul omnia dicaniur de Dco,
jait) apparei eliani illud unuiu : nii enim quo ad
boc unilae illa endneret, utique siinul etiam rebus
omnibiis non conveuirei. Cuin iiaque Deus perfeeiuv
dicaiur, non solum latiqtiam uniformiier a se et pcr
ae dcflnilus (baec eniin esl porfecli d6flniiio : Quod
a 86 ipao, el non exlrinaccus , 61 perae, ei non per
accidene. uniformiler, eive, o l boc inodo quia ac*

(50) Vido Scboua S. 11 aximi lom. 11, cap. 13, De divinis nomin.

987

S. DlONYSll A R E O P A G I T A

cfpiat, stinilieer et jdentito defloitor .quinimo, lan- ,

^,
quatu pltig q u a m
perfeclura,
aecunduin
533
,

reUoaem, to difints nourinibaa a s e i g n a t a m , q u o niam^s effedia a o c t o r d e n o m i n a i a r , q u a m v i s e i i a m , .
.
gnpra i l l o s s i t , e f p e r exceg&uiu n o m i n e i o r plue
quain bonns, pbig q u a m cseeinia. Ga?terum ab e i - * ,.
,
fectuum r e r o m q u e perfectioue Deus q u o q o e g o p r a quam perfectugpraedicatur : ipee e n i n i sui ipaius et * b V
J|uia et loeaa e u , nihilque aupra Deum extendUur, ( )
qttin e t i a m iptomet infinila definil. Nam fcecula
, *
quas s o i i t i n f l n i l a (neque e n i m flnom babenl) i p s e , *
nietitiflniu magnliudine cxcedeuerauliiplicisua i n *
fluiute c o m p l e c H l M r r e t o m n e m viiam l e n n i i i i exper ^ .
l e m , u t i n intellecffUbus: non e n i m bis v i l a t e r o i i i m i u r
iii boiniuibua, sed i-umortalo* c r e a i i s u n t , Deus vero i n superseiertia p r o p r i a l e r u t l a t e lermiutiur.
111. Aiiter e l i a i a perfectus dicitur, U n q u a m
J II.
neque l a c t u g neqoe i m m i n u t u s ; oeque enitn a a
*
gtiienlam DOC d i m i t i u l i o u e n i a d m i u i t q o o d e l i a m per, ' .
feciionig e a t i n eo qtiud p e r f e c t i o a e m b a b e t . l i e m ,
,
q u i a O m n i a quaer perfecta sunt perflcit secunduro
.
iiiiam incegganiein e i e a m d e m elargitionero. Quod

l u i q a e uuice et non divige perAcit et noa minuilur,
.
pleiHiro e r i l e l i p r a q u a m p l e n u m . UIMIIU v o r o d i , ' ,
c i i u r , quoniam aecdndom o n u m quid onmia unila
' *
cuat caugae, e i baec r u r g u n i oinnibng gecuNdum unitfD
, *
o i n i n e i ; n i b i l e u i i n e s l i n rebug q u o d uniug noo ftit
,
p a r i l c e p g , sed g i c o l o m n i g n u m e r u s parlicfyat o n i , ,
l a l e o i , e l u n u a binariug dcnariusquc d i c i l u r ; ot g|
, , * ,
partig m e m i u e r i s , dices u n a m d i i n i d i a i n , et u n a m
, *
t e r t i a m , et uiiain d e c i i u a i o , e i gic d e i n c e p s , i i a
,
eiiaui omnia, et ouinig parg omiiium, parlicipant ^ ,
iiiUQi; el hoc ipso quo esi uuum illud, omuia guni *, . ,
4icui hoc ipso quo eat unitas, ouinea ouoieri exgi- , , *
* l u n l , eiboc unum non efttunum mullorum. Deas ,
eoiin unug est, gicuii e i gimplex, e i iudivisus, el .
expers differoiuiae gpecifle ab oranibus afleciio- '. ,
nibug et accideiktibug alienug. Hoc ipsum porro *
uuuiu aliud sivo majug give minug effugit, illud , eniiu gupra haec exsieiil, aique iosuper u i princi- * ,
piuui, lam ipsam uniialem quam multitudinem defi- ,
l t i l : io Deo eniin gunt omnes unug lam qui ante , , '
fuerunl qttaia qni fuluri sunt; non enira ibi aliud .
quidem praeteriium, aliud vero fuiurum, cujus par- , , ,
tlcipaiione l a u IHIUIII hoc multa definiat, licei d i - *
vmiinode, el wec eai ullug modog, aecuodum quem , -

, , ,
multa non in uno comprebuudanlur. Quae enim
uiul1
ia 534 suut panibug, gunt unuro loto, u i corpus; . '
quae mulla aanl accidenlibug gnnt ununi subjecio, , , , ,, ,
* owul booio; ei quae tuulla sunl iium^ro, sicut Pelrug
^>*
el Paulus, s u n i unuiu specie, uierque enim boino
eai. Quae porro e i i a m multa suut viriuiibug, verbt ,
. ,
gralia, carbo, lux, flaiuina, suni unum foroia; ignig
,
eniui omnia : et quae mulia guni proceggionibug,
, ei cotisiliig vel operibus, gunt unum causa, unug
. ,
6iiiui ex quo consilia vel opera, ei nibil esl iu rebug quod non aliquo modo paniceps sit unius. , 6
Uuuiu dico illud, quod oronia participanl, quoil S6- . , *\
* , ocav
citndum omnia c i integre tinitate sua oinnia eiiam
^,
l o i a , oiHDia eiiain coniraria coniplcclilur. Quoinodo

......

989

DE DIVINIS NOMUSIBTJS, C A P . XIII. P A R A P B R . P A C H T M E i L E .

, , aulem ofiuni boc onima cotttplexum git, poalea d h

, , . cetor quando praecoiiceptini illud onura denMMaglra*
, btt. CaHerum oaiala dicunlur, quando speeies
. \ tv , ei parteg t diffcreutix wiius accipiutttur; toiuiu
.
vcro, quaado partes collecie uiuim iiKegrum efli \ . ciunt, verbi gratia, bominem, paries bominig cor * , \ pores, v d partes ejug e&seitiiao, u i rationalo ei , isle. Rttrgnm, onmia etiam contraria, verbi grathi
- , * quodlibel eleuieiitiim aeorsnm. E i rargum In eodein
coitUoria, qtiando in atiqoo gobjeoioconftpiciualur;
, - emitia euiar conirarii* eletueatig conslUounlur.
, \ .
Hlud aulem, , aliqmU $upponat, in aUia
qnldeiii gecmiduni bypolboain eive suppogitioaem aecipitor; .etiam io tig quas re ipsa non exigtant,
setl ratione floguutur; hic voro BOD gic accipieoduai e r t , sed boc vorbo meuiia applicaudum
propter creatiouis ex uao Doo ideolitatew, et qela loiuui in partibos consideratur, et parles in
4*tO.

} . , ^ | III. Superiug quidem dixit, anum aolkipare

, , , auiverta; modo atilem illucl coaftrraaag a i l : Niaf
, enim prio* iniejligalur uniiag, verbi graiia, gpectog
, , , bominum , sive naitrra, nomo dixerii, homioee i n * ter ge conjunclos esae gectiadiiin eamdein uaiura)
raiiooein. Dfciinug ilaque, tlla qirae conjuneui eonl,
. *
. uuiri gecuoduni cujugque apociem prsconceptam.
, \ * rursum, gpeoieg et uiulta ad unum genus redueia,degeribuut uuum eleroeniuui aliquod, e i p?ia ,
ctpium illius genotia cujug gpecies exsisluHl; verbi
, , ,
. , gfatia equi, bovea, bomineg, ad uitutn quodainniodo
aoiinal rodocumor. Hoc auleiu dicil, noa quod illa
, ,
* , ABte roolta eoogtituatoi , ut Plalo assereba*, ideaiu,
i a q u a n ; ged quod i u multig, eiiam posl molia, po ,
tiugquiiconcipieiig, ex 635 unum aliquod iiml , , g torum deatealoruui coinpouai; nogier eniiu couce pltig duin mtitla unaiu colligrt uaturaiu, quod
, uiiqtie Ol post m u l l a , lurii igliugmodi unam uatu , rain quasi uuiUm apprebendii, e i banc ila poai
. juulia coniraeiain coacipit pro muliw, ianqua:n
, , , uiultorura conslitulivaiit et complexivam. S i ilaque
uiiuui tollauir, oequo loluiu, neque parg exsisiei,
* ,
quae ulique eiiam uuiie denoiuinaiur; bis aulem
. ,
' - gublaiia, uuila ree exgieleU Uuuni ergo esi oinu&a
, uuiforuiiier, id esi geconduoi uiiam e i eamdein r a , ' - tiouem; ueqoe eniia aliter loiuiu e i aliier parg
quid unuui dicilur, neqtie aliler boc et aliler illud
, ,
, , anlicipavil, ged ne quie binc opiuarelur ideam
* . quamdain anle m u l u , adyMl comprchendit, quod
qaodauimodo illud unuui non eecundum se, sed i a
, ,
1

, D
*
coacipialur. Cuin ilaque unuin omoia
, coiupleciaiur, ouiniuui verocreaior s i l Deus, e i ex
0 , omnibug elfeclie ut cauaa uomUieiur, lueriioeliam
, , uniug iiomine celebralur, quod eiiam ex apoglo lico diclo probal, oiaiiiuo, propior uniialig indivi , gibililalein, unuui etiaai hidivisum el oumia iu Deo
, coutineri gecundum iuiagineui unius; quoniaiu
.- '
omnu eliain in ip&o couiineuiur, veruuiiameii

lanquam iu elemento et naiura, in Deo vero lau dC
quamcausa efiicieoie, ei euiinenler. Voculttauiem

a qua tt qua referri debcui ad $unt et cmpo, ' .
nuntur; quam vero et in qua, ad matunt ei con
, , tineniur; e l ad quam ad comphniur et cimcirffoifui,
l l , u i l i

991

S. DlONYSll AREOPAGITiG

39*

eui Paler singillatim e l timul V6rba collocaril. Ne- , ( *

qoe quidquam reperies, quod in uoo eiiam $it ) , , '
,
id ett (sie eoim per byperbalon conalrui de. , '
bel) 61 porficiaiur, 61 conservelur, in quanium

unum e l divinitaa euperessenlialiter, sirul eiiam in
aliia noniinalnr. Non absoluie vero ofnai uno, se- , \

randtim quod Deut unne el unum ouocupalur; boc
, ,
eiiim uno aolo rea extislunl, el oporlel eliam nos
idctrco a lauliie, eliani divisia cognitionibus, ad , ,
'
iuiiiro, quod ouinium causa osl, convoni quod
. eiiaqi anle omne unum esi, acilicel anie omnem
,
naiuram, ei ania onutein nudtiludinem, scilicet
, ,
ouinemaingillaiiin; boc eidro unum neqne parvutn,
* ,
neque inediocre voealur. Quiu eliam, ai audandum
s i l iteque pulcbrun), neque boaum : ha$c enini quo- , .
dammodo affecliones sunl, et habiludines, el acci- demia, ipatiin vero boc unum eliaio aopra bc in
, ( *)
telligilur; affeclionea vcro, ul parvuio 53$
me*
, ,
diocre, eiiani cum a J i i i , aou dependeuler ab aliis,
* . ''
inlelligunlur. Ergo UDUIII illud aiinplex el expers , * *
iiffeciienuni, neqtielanquaiu geiius reruiu poaenduui
, ,
(genera enim oinidno dividuiitnr in speciea) oeque
, ,
puncu-m, neque proprio mooaa, MU onim con, , ,
nexionem babenl uro aequeniibus; hoc auieaa est
, implieissjinuii). Sed neque illod unum ena aliquod
, , ,
tUtuendum e a i , aed eoliutn principitun, quouiam
* ,
id quod esl, esaeniia esl, a verbo ease, Deua aulem

aupraessenlialis eat, et aupra idquodeal; quocirca
,
eliam supra oninem tcrmioum, e l upra omiiem
.
iiiflniuiero e i s i s i i t , et illud ipeum 68*6 dettnii, e| " , *
uoice catitt e$t, id est emiuenter el inimilabiljfer, ^ lam Ofiiaium rerum quam lolorum ontniuni, scili,
cet iniegrorum; et timul etiani anie otpnia ei au. ,
pra oouiia laiiquara causa. Ne ilaque illud uimul
, *
quibusdani contrarium videaiur iis qiwe a divina
.
Scriplura dicia suui, quod qualibel die hoc et illud
, ,
creaveril ei produxeril. Simul d i x i l , aecuiiduoi vir- , *
Milem creaioris; polerat eiiaiu in uiomeiilo leiu- , -
poria omnia producere, queniadinodum quoque iua
giiut Cbrysoeiomut de bac re setilil. E l sopra ip- .
*uui unam fteus esl, ut qui tupra omaia eminel, e l * *
oiune ent quid uiiuin deflail; nam id quod eal .
uauni, numeri manifeslaiioneui babei, cuiu olicul
, , ,
n*i appouilur. Ergo unuio io rebua, id est creatu*
,
ris, poeiltiin, ecuoduui nuineri raiioneui ponilur; JQ , , *
* * , *
e i kkirco quod imuiu esl, ad nuiaoraui speciare
d k i t , aiv6 id quod aub ntmieraui cadit, unuoa esi per *
oppotiliouem duorum vel trium. Talia auiem nume- , .
, , -.
rus omnino aliqiiam aubsianiiam parlicipai; unuin

auieo) aupersubalantiale socunduui se qaoquo s'un , rtjf 8$
' ,
pUcisiJmum exsigiii. MirabiJiler iiaque nuaierorum
.
laluram invesliganf subdil, divinilaiem, q t t om
iiia superat, sive iwonas aive Iriaa praediceiur,
,
Jieque Dioiiadem q u a nionadsm, neque lriadeio
q u a iriadem , neque a nobis, noque ab aliis *
, ,
|x* namoros cognosci, sod aupra oomein mefileni
.
45l 6J ae 61 nomiNari Deuia: dicendo etiiui qitod noo
,
est, inlelligftiius quid sit Deaa. Ne igiiur simpiiciler audias illud, ncque monas neque i r i a s , sed i l - , *
v

c i

195

D E DIVHSIS NOMINIBUS, C A P . XIII -

PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

994

.
: tu fonstmo C Q I Q seu voce
, ) - copnila, termo enini non volt condemoare qwe ila
, , pro coofetao baoentur, sed Denm etse iiiinveatiga* - bilero docel. lllud itaque : Swpra qnam umtum ait
; eigtiificari ex r.omine J37
uniiatis, diviuaiu veni
, , \ fecuuditaiem ex noiuine irinilatis; ut eiiiui a<U
; \ oranda iueffabilioni personarum nianifestatio re, praeaenurelur, nnmerui excogiiatug est, sicui divi
; Daailius et Gregoriua aiunt. Palrein antein fecuii , dttiu appellavit, lanquam adoraadi Filii genilorcro,
\ , ei aiiiiul cum ipso adorandi Spirilua ttancli foniem,
, \ ac priacipitim et caugam. Feciinditag aulem uui \ . ,
Uave, aot aliud aliquod noraen, bominibua aui
, \ eiiaw ipsiamet intelleclilibug virtuiibut iioimn ,
, ' noa posset clare exbibere Dei abscondita prout
. ,
sual. Quomodo enim Detaa, qui nibil rerum est,
, \ , \ , ,
aed supra res omues, ex realiqua iioiuen accipere
, ,
possit ? E i quid dico de aliis nominibug, cmii etiam
,
ipauiumct augualissimuro noroeo boniutia non s i i
*
proprie Deo proprium? Tbeologi eniiu, u i aliquid
. omnino intelligerciil ei de Deo dicerent, ipsius de
aiderio correpii, nomen boniiatia Deo iroposueruai,
, ( *)
quainvis proprie Deos s i i aiipra bonilaieiu, ei au , ' pra esseiiliaiu. vero, aive negatlonea
, ei privalionee, In Deo uoa gimpliciler a ibeologig
,
dicuoiur; non enim aicul dicuuiur ila inielligun Nvr
tur, aed raodo iranscendentali coaaideranlur. Nam
,
iimnorialis, el iuvisibilis, et nuUiug indigua, el ai .
utilia, nemo, qui corapog sit eapienliae, roodo vul

gari accipiet, aed a rebug quas gignificantur recedens, ad laciias et diviniores cogiuiiones, guscipiet; proptcr quod eliara inielleclilet Dei denominaliooee demcepg recio ipsag appellaU Nain anima
ufet corporeia omnibug gengibog el rebug mundanig se abdicaril (bas enim familiares vocat), ianlain
parisainiae Dei cogiiiiioni, quanlum nattira humanse licet, conjungitur, giciit Apoglolus insinuat, d i ceng : Et tic semper cum Domino ertmai ; et ilerum : Videmui nunc *1 tii anigmM,
tunc autem facie ad facitm videbimtti .
I I V . , Q 1 W . Haec nos divina nouiina, quoad l i c u i l , ex, , , plicuiroug, videlicet non giiblimiug, ged gecnndum
, liltoram bumiliug iradidimug nou aolum angelis,
, aam infimus eliam hortim major esl omnibus E c * cleaiae ibcologis; non aoluro iheologis, inquit, coii , , godalibaa etqoasi diacipulig, el asceiig, qui wilicel
, , - divinas iltugiraiioneg exerciiio, e i non per visioueg,
' , ' accepeniat, ut aposloli. Non soluni Iiaque hia aim*
pliciug et bamilius diximug, T e r u m etiam ipgiginet
, *
, * cqaalibug noslris. Hacc vero, e l qoae sequuoiur, u l
. - gancinm decel, bicPalerdixiigiudio modeauaa. Ita . ", que, 5 3 8 Itddero recte qoid coojecimus, gratia
git Beo bonorum omnium auctori, qni dedit u l d i ,
, ceremus, e i beae diceremug. S i quid itaquo recte
. , - diximug, vel adhuc docemug, et si quid eorum, qoaj
n

g i

,, D his aqtrivalenl, nominiim divinoruni iu Scripturig

, - reperiatur, oporiet etiaro haee secundum easdem
. , explicandi ralioneg subinteJligere. Sin vero baec
, minug recle ae habeani, atque adeo a veritaio vel
omnino vel ex parte aberravimug, eril bumanitatig
, ,
tuae, divine Tiraotbee, corrigere non gponie igiio , , , raiilem,cldiscere cupientem, eiinflrmiuiem mea
B

1 Tbogg. iv, 16.

I Cor. , P i .

993

S. DIONTSll

AREOPAGITJE

adjuvare, carareque nolentem segrotare. Atqne , . \

item lux Iiumanitaiis erit, ea qox a le ipso babes,
vel ab allcro didicisii, omnia aulem a Deo accepi- , * , *
s l i , in nos eliam derivarc. Neque pigeat ex parte ,
eli3m hoc nos beneficio aflicere, cmn et nos ai quid , ..
\ ,\ ,
cognovimus, non inlra nos continnimus, vemm
, *
eiiam communicavimus, et communicabimua,
proot babemus et profcrre possumus, ac vos , \ , ,
audire. Hoc enim proprium esi humanitalis, , ul !n nulla re sanciorum tradilionem violenias , . '
nlti forte vel ad intelligendum ve! ad eloquen- ,
dum irobecilliores exsisiiinus. Sed ba-c quidem, , * ,
. ' , u i Deo placet, sic babeanl, et dicla ainf, quae a
nobis dicenda erant. Modo vero flnis sit bujna , ,
operis, ei ad aliud transeamus. Obsenra autein, * .
ipsum dicere Symbolieam iheologiam, quae bacienus , * . uon prouiit. Quod si velis differentiam uosse tlieo- , ,
.
logicse mformatioins et symbolicaj (heologiae, lege
caput terlium sernionis De mytlka theologia, de quo ,
, Jftfvsrr*eiiam nos, Deo danle, suo tempore dicemus.
, , , .

D E HYSTICA THEOLOGIA , C A P . I.

90

SANCTI

DIONYSH AREOPAGlTiE
M Y S T I C A THEOLOGIA
AD TIHOTHEDM
interprete Balthasare Corderio, Societatis Jesu doctore theologo.

'.

C A P U T I.

Quanam sil divina caligo.

SYNOPSIS CAPITIS.
I. Invoeata SS. , , ad mgtikam conimplaiiomm,
no$tfi remmque omnium abdicatioM
aiturgendum este. II. quomodo in divinh procedendum $U affirmatiom negaiionu. III. Qut*
ii tt prolixa Uuologia. Qnct sfem caiigo $ii quomodo ad ingrediendum.
f

539
\ , \ ,
,
,
\ , , ,
\ , - I*
, , \
. \ ,
, \ , \
" , \ \ ,
\ \ , \ ,
, \ * \
71

7 t

VARLE
71

, ila Cyparistiolus.

71

i I.

Trinilaa eupernaturalis, e l stipraquam divina et

etipraquam bona theoeopbbe Chrieiianprum preses,
dirigenos ad mysliconiro oraculorara plus quam i n demonslrabile, el plusquam htcensetaummum fasiigiuro, tibi simpticia, etabsolula, el iramoiabilia ibcologias mysieria, aperionlur in caligine plos quain l u ceniesilentii arcana docenlis, qua obsctirilatetenebricosiesima plusqoaoi clarissime euperlucet, et in
omniinoda inlangibililale atque inviaibililate, praepulcbris aplendoribos menlea oculis captas superadimplet. 540 Hsec quidem mea sinl vola; tu vero,
chare Timolbee, in myslicis conlemplaiiouibus,
inteuta exercilaiione, et eensus relinque, el inlellectaalca operationcs, et senaibilia, e i intelligibilia
omnia, et ea quae sont et quae non sanl universa,
u l ad unionein ejus, qui supra essenliam ei ecicii-

LECTIONES.

* ^ , Cb.

S. DlONYSIl AREOPAGITiE

9W

106
liain esl, qtianlum fas eaf indemoiistrabililer as-
wirga*; siquideiu por liberam et abaolulaia ,. e l po , raoi tui ipaius a rebus omnibiis avocalkmout, ad , .
aupernaturaleui illuin caliginis divinx radium, df iraclis oaiidbus et a canciia etpedlu, eveheria.
v

ftec auicro vide, ne quis audiat rudioram; iatoa

dico, qni rebus (naturalibos) adbaereacant, et itlbil
ulira naiuralia supernamraliier esae hnagiaaalor,
quiniino arbitrtntur stia coguilione nosse eoni, qui
posuit tentbra* iaiiMum
$u*m p. Quod ffi aupra
caplum borum sini dWiiiorum myslcriorum inetflulioncs; quid dixerit qute de iilis qoi magis rudee
suiil, qui eumtnaro caueani oiuniuni, ex i i i qwe in ]j
nalura rerum eitrcma sunl designant nihilqve
aiunt eam aniecellare uapiii multarniu formaruin
iuiagiaibui, quaa t * i finguot, cain oporUret ia oa,
ot oninium cauta, omrtef eniium aflirinaiione* ataluero ac de ea afflnoarc; quin illas ipsas oninet de
ea niagis proprie negare, tanqoaro snpra oinnia superexsisienie, nec exislimare itegationee affirroationibus esae conirarias, sed ipaam mulio prtorera et
iiperiorero privaiionibug csse aupra omneui et
ablaiionem, et positionem.
v

, , , * '
.
,
,
*
,

, ' *>* ,
, *
, ,

;
u

Hi.
, llac uiiqne raiione divue Bartholomseus ait e l
copiotam ease ibeologiam , et minimam , alque
Evangelium aroplom e l niagnum, e i rnrsua couci- Q , .
, s u n . Illud, u l mHii videiwr, eximie inlelligens, quod
beuigoa oniiifem catua ait et rauliiloqua, et brevi- , loqua aioiul alque anlltaa aermooie, uipole cojus ,
ncque diclio nequo inlelligenlia s i t , quia ttmctrs , creatis aaperaeteniialiier wporeminei, et absqne ope- , , rimeaiis ac vere otieadiiar solis iia, qui cnncta qitr
iaipura, quxque pura sunl, perirauseunl, omneii- , que oainiuni ganciorum fastigioram aacentiin , " ,
tranacendaat, et oinnia dhrioa lumina, el tonoa, e i ,
aermoaes coelcsiet rcHoqouiU, tifiucaligiaom ab- , ,
, . 6
sorbeutar, ubi ^ere eit, alcul all Scriatara, qai
esl vlira omnla. Mon a i n temere divtau* Moyst*
expfari primuta ipse jabetor, ac defode a iwn c x - , ,
piaiis aegregari, e i poti oronoai expialioaem 541 audit mulliaonaa l a f t a i , tenritqoe m u l u luniHta, D , ,
' *
puroa ac mulilpKces radtoa jacenlia: potiaaodum a

uiultiiudlne aeparalur, ti cvia dtectia aacerdotibae ,
ad auinmiim fastigium divinomm ascenauum pev- .
^
tiagii^. Sed bacienua nondom verutor com ipto
()
.
Deo, nec eum videi (inaapecubilla eniai est), sed

locuio ubi e i e t i l H o c aoicm exislimo aigidlieafe,
diviniaeiuia el summa eorum qux cernntiiurel i n -
tell.guntur, raliones quaadam esae qnae objiciam
n

11

1 4

Psal.

XVII.

12.

q Exoi. xix.

* Exod. .
VARIiE

LECTIONES.

\, Cb. ' , D> ' , S.

J

' * '* **, S. .

S. .
, S . D. S<:. .
u

6 c l a

1 9

, S. , D. "*
, S. .
.

81

001

D E M t S T I C A T H E O L O G U i C A P . I. - CORDERII N O T i E .

.'

,
\
, , '
* , \
\ ,
, \
,
, ,
, ,

9 9

IWfc

> jrienli illa. qnas awii subjecia e i , qoi anivcrai* autecellH; quibtla prseseniia ipsius, qoae omnem cogitaiionofii mentit vincil dedaratur, inalaiens lanquaro in veaiigiia suromis inielleciibilibus brorum
jos aaficiitaimoniBi; ae tuoc ab iis ipsis qtia? videnmr, ei ab i i a q u c vfdeot, absolmas et eipedim*,
in catiginein vere myelicam incognoscibiliUlis i n greditur, in qua omnes ecicnliflcas apprebenaiones
excludit, et in omnfmode iniaciili et invisibili haerei, loioa exsiatena ipsiue qui est jiltra Omnia; neque
iillina, neqae auua, nequo alierius, cum eo nuiem

q i i oal peniias inrognoacibilia, per vacationtm omnis cogiiilionis, secimdum metiorem panew copubins, et eo ipso quod nibil cognoecit, aupra meotem cognosceoa.

ADNOTATIONES COADERIl.
Cum tbeologia myntica (iH Isajroges cap. 1 1 , ostendimiia) ait ordiuia itipernaturalis, e i nalnralem c a plom peniu iranscendentia, S. Dionvsius sacroaancle, uti par st, ad eamdeoi ao coinparai per oraliuneni, et saociiwim.-c Triiiitali* invocationem; aciebal qulppe vir aancliesimuB, lueologias bujus diaciplinam
marie conaluve proprio minlme atqtfiri, neduui uadi posse; ee<l suinmo ac auigufari aupremi NfiHiiiiie
beneflcio acceptam referri, alque ex ejusdein instinciu atque inspiratioue iraciari. aoliaque lanli doni catacibua coniiminicari debere. Quapropter non, aicul in aliis ibeologtae pariibua fleri assolet, .siinplicjler
nmen aJiqutd, quo illustreiiir, expostulai; aed illam ipaammet Uieologiai Ipaius inyatica! ffraiiam j n a ximeqoo insignem prsroffalivain, qtia ad supreimiin ejt apjcero perducalur. Id enini d}acriii|ii{i inierretlit inler ha.nc el alias ibeologicas discipliiiae, quod in aliis miniine necesaariutn slt eorum quae trac t a n t u r experimeninm> seu ipea possessio, t e d tanlum lomen aliqiMKi,quo inlellectut iiaiuram proprieialeaqae objecii auo modo agnoscai ac peracriiieinr ; at myeiica llieologia, Ipaa intra ae.objecuuu auum
inlime coinpleciimr, Deiim videlicel, alque bilima cum Deo uiiioiie &ubsiaiil ac completur, qu pura el
ardenti in Deuin conver&ione obliuelur, quam uon niai divina graiia pne^iaro (KiieOt. Hauc orgo cum Doo
coftjimciionom in ipso biijus librr limine atbi apprecalur, noc uon precando siiniil buic operi prasfalur.
Ubi obaenranduni esl, deprecatoriam baucce prjbfationeiu, lolius bujiia Illaella opiloineu conipiecii, ei sub
becuram esse, proiii r e i obacurx immain decet. Ca^ieruiu quas bic obaeuro tiriciba i n d i t a t , l o i a
deinceps Hbello ironnibil fweius extaudU, acque pariiculariua expooit*
Recie antem observat Pacbyivreros pnBfaliunculam banc precaioriain, nt inmyaliro iiVBtilulo est, inodo
mystico termtmaqae myelicia etse compesilaui, neuipe ex verbie coiopoeilw por , quai quasi |>ropri;c
qua?dam myslic iboologia; formobe c u i s i i t i i i . Unde eiaiim in eiordk) SS. Tfinilaloui iuvocana, oon q n i d
ipaa s4t, aed quid^ion a i l , vel poiius aupra Q I U C ui exponii, diaoua ;
ff4i8 * TrinUai $uprtMuur*li$ eic. Aoui TriuiU^eui vocart supecnaturalera, qnasi ail supra
naiuram Dei, cum illi esaeniiale ei maxime naiurale s i l , eaee fecMdaMi, e l miaw eaiudeiuqne in tribu
diatiuciia personis exsialere; scd dicilur aupentaiuralis resjtecki HQsVri ei angeloruni, ouinisque subslambu
creaiae, quia nuHis natune viribus ailiugi, nec ex ulla nolione. i>a|uraMier aine Dei revekiUou^ cognoaci
ullo modo poiesi, m i S. Tbomaa parie u, quaesL
arlicul I, ei soq.doeet. Similiier d k i i u r $upraquam
Hivina, supraquam bona, id eal wipra dtviuilaietn elaupra bimiutem quovia creaio inielleclii conceplibilem. Dicitur anlem SS. Trliiilat Uuotopkios Chrittianorum pr*e* quia aoli Cbrisliani mysteritnp T r i n i tatis alque individuae oniiaiis agnoacunt per fl.leiii, ei veiieraiiiur pcr religiooem, quaa divina prorwis
sapieaiia esl, e l viia sterna, de qua Cbrislus ipee uicil ttmtc m autem vila vterna, ui cognotcuni te, lum Deum verum, ei quem mUitti Jesum Chruium . Jiuuc quidew boc Gbrigiiani aseequunlur iy fide,
quasi hi aemine, poslnioduin auieiu in^loria, tauqtiam iii frucMi quo beali plcue aatlaiuur. Puicbre ad
hoc proposiiuui Gregoriue llieologiis in Oraliooe Ue eonUiiiuudU epucopis, < S i , iiiquit, coueequi posseiu,
u l hic perfectam auiveraoruin scienliaiii babereiu, quid mibi reUquum easei ? quid sperareiu? Uegnuui
coaloruia plaiie, dicnira e#. Arbilrox aoieiu, HUMI oJiud.em boc, qiiatn adjpisci uwod pumsiuiuui ei perfeclieftiinuiii e s 4 r Perfocdu auieiu ex omiiibus qtue aunl, cogmlio Dei eal. Sed ba.ic quidem pariim ieneaiiHis pariim vero pergainua ut comprebeiidauius, quaudio aopor lerrani suuius; parlhu iu fniurum
rcserveraws, u i illiuc buiic frucium laborte baboamua, )qieiidoroiii scilicei lotiua aancLe TriniUtis, qqicuiiqy eel, et qnulU, quaiiiua, si fas esi dicere. * Haiic ergo saaciain Trimutoin invocana ai( : Uirige
nos ad mguiconmi oracutorwn plmquwn indtmonural>ile ei pliuqnam luceru, ac tummum fasiigium. Morilnaaiie dmiiam peiii direcliouein, cum t u y u c a Uieologia s i l ordinit iiuluram iraasceiideulia, ulpote ud
qyaiD uon buiuana iudualria, aod aola Aligjialioue diviiia porveuiiur. Igilur non wUntis neque currentis, %td
mserenti* esl Dei . At(|ue adeo perquaui docle vocal plutquam indeMonrtrabiU, et plutquam Itcent iitgkam jua; aiquideoi uuila raiiociHalioue aui deiiioii*ln*iioiie (qu;e, aecuuduin pbilosoplHiiu aciouliaiu
p a r n ) tu ejus iiotioiieni AieveuiUir, seil aolo lidei luiuuie siipernaluruli, aut peculiah rovolalioiio. Quare
sanciaiu Trinilaieiii (qice mysiic* ibeoJogiui smiuiium eal fabiigitiiu) signilicanier Gratcp
appeliai, quia quid ipaa aii, IIOII eoliun i u el iiidemouslrabilu ei igiiouiia, sicul nus inielligere poabuiuu*
itt crealuria aliqaid ease igiiolMiii, ued eal pbisqtiaMi iiidoinoiiblrauiUi, supra quam ignoluiiii; quia
pu^umu uaiuraliler vnjeie Dcuiii, uec ex ullis crealurit pouaomus baurire ullaui cogniuouein, quae m j *

Joau. XVII, 5 .

* Rom. , '.
VARliE

, S P. D. S r.
PATKot. Gti .

4 T

, Cb.

LECTIOJNES.
, 8.

;, .
32

1005

S. MONTSIl AREOPAGf-TiE

04

giArinm sancfiiftims* Trinilatfo nobia doclaret, cum econlra onrnis cogntlio, qtiam liabcmtift ex crealtiri*,
videaiur poltiis ogieiidere, hoc niygteriuni esae impossibile. Qnare eisi boc mygierhim non sit cenlra rauonem, (ul aliqui falto d i x c n u i l ; quia quidqtiid verilali contrarbliir, non debet dici ralio, sed e r r o r ; )
esi lamen supra omnem ralionem natiiralem, iia m, seclusa revelalioiie, nunqnam possit nohig, lanquam
positive probabile, venire in menlem, biic mysteriiitn esse poseibile, quia nibil est unde cnm cognitioiieiu
poasiinus coitcipere, uti paaaim llteologi in paric i , qtia?*i. 52, docenl* Simul tasnen recie dicilur hoc inygierium supraquam luans; quia ubi luui<*n raiionis ca?ctililel deflcil, ibi lumen Hdei acutiii* rutilat credendo, qiinm quslibet logica vel maihemaiica raiiocinaiio deoionsiratido, quippe lunicii snpernalurale
atque infailibile, auod falli nou poie>t nec fallere; un.ie Ucel nullan pariai evidemiaiii, hab<*i U I I H * I I
ceriUudinem qitalibei evidenlia itiajoreui. Poasmii lia?c ctiauide illa revelaiione nccipi, qiue clariialem
babeal ex revelanie, ubi $implicia et ab$olula tJ 31 ca qua? iiudc sicnti gunl, sine s Y i n l i o l i c i s iniegutnentis, el siuc parabolis, ac sine verbis, quce expiicalione iudigenl, imelligiiniiir c i vitieiilur, Deo aperieuie
mysieria, qu?e aic osteuaa el revelata, possunl postea s e r m o n e exproini, sicul S. Paitlu* Dionygii i n sliiuior, de biijiigutodi vigiotte ac revelalionc inysierioruui simplici el absolula, id est nuda el aperta, reiitoiht symbolig et verbia explicatione indigeiilibua, iu rapiu illo auo scripsil: Quas non Hcet. inquii, ho>
mini loqui ; ad boc eiiim videlur Dionyaiug relulisse q u o d bi dixil, in caligine flutquam lucentt tHentii
arcana docentis. tialigiiiein vocavil, qu Pauliu, ^, id esl arcana; haec etnm obsctirUsiuta, ei qiue
cxpltcari poasttiil (gicul neque videri poiesi caligo, iieque quas caligine obtecla siini) vidii, et coguovii Paulua in lucc clarissima? revelalioiiig sin ullis gymbofig. iilud eliain observaiiduui esl (ne qu t mierpreialioiiem teuiere reprebeiidal, quod verliinus, aperiunlnr in catigine) male legi in excmplaiibtis bacteIIUH eilitis , id esl teguntur, cuui melius repercrii Turrianus nosier in ext?mplari ms. qtiod
Cyparissiuiua babuit, , id eal deugunlur. Cin eliam leilioni aaiipulaiur *. exemplar Csraareuin. Posaii eliaui iucougriie ptr culigiuein inlelligi fldes, qu.e eat tperandarum tubttaniia
rsrum,
argumenium uon appafentium*. SiquiJem in illa, propter 543
obscuritaiem ejus, iuaiii tit ctdigine,
aed prepier superitaluraleni quam ex diviito le^iimoiiio pariicipai ctirliUidiueiH, supraquam ltu$nie aupra
muiieui naiiiralem deiuoiislraiioiiom, tilcmium, qihxldam rcperittir arcanas seu uiyaucK docirina^ qiias
non eel in ptr$ua$ibtlitfu humaiue tupitmut oerbu< ted in oiumione $p rtiu$ el viitutit ut fide* notlra non
$u in wpientia hoininum, $ed virlute l)ei * Qua in obtcurilale unebrico$nima propler incvidmitiaui
rerum credeiidaruiii, ptut quam clariwme, propter evideniiaui credibililaih, quaiu pariiiul uorae l i d e i ;
tupertucet s-upra otuuem scieiiiittcaiu duiiiuiisiraiiunem, propler diviiiam revelui onjni, cui asseusiis lldei
iiuiiiediate-iiiiitliiur, ei exinde cerliliidiiieui sorlilur (utpole aiiperuaiiiraleui) qnalibel iialurali ecieiitia
magie iw/alhbilein. El inoinnimedu iniungibiluatt. atque inviiibililuie niyslerioruui omiieiii tacliiiii el Tituui
iliugttMilium pra?pulckri$ 4pletidoribu$ liniuiiis diviu:. mcniii ocuiit capta$ id esl, sectiiiiiuin Aposudum,
vi cuplimatem redigtnie* omnem witUectum in ob$equium ChrutiY. Snperadimplet omni guudio ei pace in
credtndo *7 arl posatnl comprelunden cum omnibu$ lanciii, qme ul luutudo ei iunguudo, 4 $ublimitu*, ei
profundum : ictre eliam luptremineniem tcieniioi clariiuiem Lkrini, ul impieaatur i * omnem pleniiwUntm
Dei*. Uac quidem, inquil, wea *ml vota, hoc esl quod oplo, quod deaidero. Deinceps TiHiolbeuiu ad
nylicam conteinplalioueui iiWorinans a i l : Tu tero, chare Timothee, in mynicii reriun diviuaruiu aiqiie
< u}leliuiti contemptaliombui, non begni el reiuist>a aed diligeuti el inienia txtrcitalione le excola* o p o r i e i :
e l ideo relinqnt, qHi, titpoie auifnales, noti capiuutea quae i u u l aptrilua^; et inuiltctuale* optranoiiei, scilicel, qua iiiielleclim agena a rebua aensibilibus ab^iractis speciebus, in iuieUeciu patienie n a uralUer efformai; ei uiutbilia ouinium acHauam objecla, el imelligibitia om*ia principia cieiiiiaruiu
naluraliuiu ac ral>ociiialiouuiu ei ea qumtuni, id eat rerum estentiaa, quas quod invahabilea aint a pbiloiopbia proprie dicmiiur esse; el eaquw non iuirt unmna, id esl omiiea rea lenaporalce, qua prupier
lonliiiuam uiuiatjoiieui dicebamur a pbilosopbia uuu eeae. lil ad unionem, qtue per cbarilaieiu tti e l gra~
4iaiu tjui qui supra eiHtttiam e$t, u l auclor eaeeulia*, qualibei conceplibiii a uobis e^euiia guLlhuior, e i
aupra oMiuein naiionem iioUonis designairiceiu exaUieiis, quantumper graiiaiu fat
per udem, indsmouMtrabilUer btrie nolione ulla naiurals supeniaturaliier a**urgat. Naiu lidea, cui uulla deiuoiisiraiio yei u a *
lurali noiio auffragalur, primue gradua eal quo asceiidiutu* ad cbariuiem, qua CUIII t>eo conjutigiuiur i
tinimur. Slqmiaem per Itberum, id esi ^oluniariaiii, ei ab*olutam id eai nulli crealurae adbasreaceiileni,
t pnfum, id eai siiiceram, lt ipitw, aitimar scdicel ei atfectioiiuiti corporis, rebus omnibu* crealis, sie
ensilibua sivc iui<dlecidibua. avocalionem, Gmce, id eaiperexeUbiuiseuox^eaauHiquaimlaiuainoria, ti lucniis abalraclioneiu alqueoiuuium abnegalioueio, nd $*per*al*ruUm itium, ad queui naluralb
oimiia hiluiltti obsnqx;scit, catigini* dmnot radium ubi per liueiu Deua apprebemlilur, el per Uikcliouetu
auiuias iiiiiiur, d*iracli$ omnibu$ u n i sensuuni quaui ratiocinaiiouuiu amuagibua #1 cunctit iu^Nsdimealia xp*duu% eteherit, ei auugogice subliuiaberig.
Ubi i i o u , qiiOHio<io d k a i , id c i l indewonitrabiliter absque uolioiw iialiiraU ad diriitam
niiHiiietn aasurgeudum eie. INoii euiiu curioac iuquireiiduui esl, nei: Ueinoiutrari paical quoiiKido ual
iata cogttitio tuyaiica: ibtoLogia per copulalioueiii cuoi Oeo, relicla oiuni alia cognitioiio reruai, id quod
Paulua apostuluv sigiiiltamt, cam dixiide tlla ua cutu Deo copulalioiie, in qua iuysieria ilia arcana v i d i i :
Sive in corpon, tive extra corpu*, netcio; Oeu$ $cii . rSeti;io, inquil, id esl curiose luquiro, iiee t k inotiairare valeo, satu-iuibi -eal vidiel audiasu arcana illa verba, eic. Leasius iaPinilaiwut libri iU
perfeciiombu* aitinit, aii Dio.^yiMiim k i c agere de modo illo couiemplaiidi, iu quo conajderaua accumie
perfectiombai divima, quaitnu^ ad coriaui epecieiu limiuiai, ac iuler tw diaiiuciae oAeruuiiir, tueua Mtaurgil ad ahquKJ eubbmivg ni iiNfitibittiiii, onuiibua isiia iiiliiiiie praislanluis, Ulique igiiolo iuodo c couieaai*
plaiioua el amore eoajiiqgU. 41eiseaiiu ad IJUIIC locuiu, pcr caligiNeiu itileiiigil 1>< aub raiione lucia m creauu ei iiuccetaibUi* iu amma: esaenliaui illapsum, qui ipgaiu Uia inacceasibdi luce perfutidal aique
absorbeat; vti cerle illaui suprtMiaui coiijwtcliouem, qua aniuia supra oiunea poieutiaa seuailivas ei ioieileciualee, nupra otwiC8 atfiiaa ai weutia opemlkmes iunueuiaie i i i b x r t l IHo per miiiuatu tranafuaioiHStti
(ul ila l(H|iiar; e*aeiiiia* Dei, qua lux m u u i u esl, e&deuiiaai aiiimai.; per quaiu iHiidruiu peiiati HKNIO
aiiima Dci uetlei cou*iiliialur aui etiaiu Deus amiiia! u u a i u r . Calighieiii auiciu fucal uuphci oe causa :
i'rima, qtiod Ovuiu calixiiieiu inhabitare Scriplura perliucal. Nubu et caligo tn circuit* e)n$*; e i a l i b i :
t

11 Cr. x i i , 4.
l l f b . , 1.
b 1 cur. , 14. * II t o r . x n , 5.
T

I Cor. , 4. 7 \ Cor. x, 5.
Psal. xcvi, i .

liotu. xv, 15.

tpiics. , U ,

DE MYSTICA THEOLOGIA, C A P . l . - C O R D E I U l 0).

4005

4006

Powil tenrbraM ialibulum $unm . Quin el Chnldaicae, jE-ypiiacae, et Pylbagorica* llieologise myslicae aludiosis Dius quoqne caligo esl et habemr qnod ullag icaebrae in se admillal (Deut enim /ax gf et
Unebra* in eo mm tunt ulla * :) sed polius quia suapte nalura lux esl inflnila el inaccessibilis. Hoc, ut
observnt Cregolbis noeter, lib. Myttagogi^^ab cap. 9, eaprentee otnnitim temportim sacri et profaai
viderani, qui clarigftimo leslimoaio sirul professi, nimium qaantum isee difficite Deum invenire, m ex
Plalone proilit Lactantius lib. 1ntitut. cap. 8, indicarl aufem in vulguset explicari niilla raliotie posse.
Qnod HebruVi signilicare rnpienips, nomea Dei aiunt esse , , fnexplicabile, dici et
nominari non poeee, a qnibns opinor capienlea jfigyptii, prim tpein Denm siiura iiuacupavere Amun qttem
Grneci Laiiuiqne dicunl Ammonem, qimd nomeu ait Manetbos aigaificare occultum sive oeculiationem.
Hinc Sailne inter illo< sapieritia ininine celcbrati, in propylaeo lempli Minervae nobilem illam inscriplioneiu
posueraal : Meum peplum mmo unqnam mortalium detexit. Jitstintis Martyr Adhortnlione ad gentet, ait
Armonom pbilosopbnm ea causa Detim noininasae , prortu* occultum. Unde facitim, ul omnes
nnnrii Paires cirnVD. Dainasceno lib. i , De fide, cap. 15, coitimuni auimoruin consenaione Deum vocent
, ineomprehentibilem.
Secunda raiio esl, qaod unio hiiiasmodi cognilionis seu mlellcoiionis (qnac Dionysio lux est) ia s e i p s a
expers *it, tilpotc snpra omnem aOiriiiationein ei negalionem exsisloae, IUHI omneia ogniiionem, lum in
WMISII ntni \n intellectu impediens, pro eo lcmpore quo esl, uli in flne capiiis luijus ducei. Vocat tanien
, plutqunm lucentem, ne qnis exisliinei ineram ease obscnrilaieia, sed revera polius lucem
maxiamtn, siipersplen lidam, i d esl-qua? maximo, el supra quaai cogilari possil spteadore aiiimani i m pleai; qiinp; lamen lux ob nimitim sui spiendoreui menlis aciem ac liunen bebetei alque obscuivt; non seCM* ar snlia gplendnr pupillis imbecillioribus Itimen-vistimqiie anfcri, quin el nocltae ocaiig nox esl, et
ealigo. Dcus eaim cum lux perfeclissima git, ubi ampliue et efficacius se mettli nosirae expatidiiatqncapei^
i l , m:>gis iimdem prippoienli splendorc suo offuscat el obstupefacil, ut ullra nit videal, juxla illud : J f i rabitis factn t$t tcientia tua ex me confortata e$t et non poiero ad eam *.
Aliain rniionem afferl Marsilius Ficinus, vulique caliginem dici, quatenjs animos per negalionea quasdam huciiftque processit, negando videlicel Deum esse banc aiil islam, aul i l l a ; n rein; lumen vero voeari,
q n l a nori liier de Deo, quain ila negando perspicuam coiiaequimur verilaiem. E l buic proposito locuin
iNalmi pjusdein non incougrue accotuinodal: Sicul lenebrce eju$ ita et lumen ejut, et nox lanauam die$
illnminabilur h.
Ex bis ommhtis (inqnit ibidem Hersenlius) apparet, quam apie S. Diouyeius eum sumiiia luce lenebras
ronjtinxcrit. Non euim lanlum caliginem eeu obscurilaieiu dicere debuii, nec tanlum lucem maximam,
quia boriim nnico non satis hujus divini gradus proprielaiem expressissoi, quaprupler ulruinqiie debuit
ropulare. Mox atitera ubi consiiiiiii Deum hoc modo mystice iu aniiuain illapsuin, vel ipsain cuui Deo, qui
inaccessibilis lux eat, conjtinclionem, siipremam caliginem nnncupari, qnod faculiales cogniiioui dediiaa
MC obfnacarel ei obtenebrarel, u l nil coiicipere nil eloqui possent. Earodein , caliainem jUntii vocat, quod quasi silenlium quoddam in aninii faculiaiibus efficial. Quin eiiain posset reapecCu sui
ipsius ealigo silentu nuncupari; quod nimiruin unio basc, ut ab omni cognitione, loculione, moiuque libera
e s l ita aummam pacem ac profnndum bileniiuin in ae babeat. Denique silenlium diciiur, quia dinnem a i firmaUonern ei negationem longe mullomque tranacendii. Me aulem silenlium istud olioaum aui inane
eaae videretur, lucemque obfuscando, nil lucis suscipere aut conferre puureiur, , arcanorum
mtjMtam, vocai composil niaxime efficaci, quod lam in acliva quam in paasiva significalione auini poleai.
Naro ei n>yslea dicilor cutu qui s a c r i a inilialur, et a r c a n a 8 a c r a suacipit ac servai, lum eiiam iaqui aacra
iradit, -dicit, ac rcvelal ut . Dtro inodo accipias, praetlaruiii seusuiti reddil. Si euiiia paasive
aunqaeris, silenlium islnd arcanoruiu myelam esae dicit, quaieitua anima ad illud gjkntium redacta,
ipsuin per se arcanum divinum in se suscipil; (qua rationeProclus, in suis ad Plaloais Tbeologiatn coiuineii*
t a r i i s , conlemplationem illusiral comparalione mysUrum qui religiosis arcanis seii sacri iiiiiuntur.) S i
T e r o aciive accipias, qui sensus omnibiis inierpreiibus placuil, eigHibcai aileniium islud eeae rerum uiy*
aiicarum vcluii doclorein, iniliatoreni ac pxdagogum. Naui in alio Ibeologiai genere bomo divinitua i f u p t ralna gacrorum iniiialor exeisiil % in boc vero mystico, divinuruin oraculorum docior ac rector est diviuum
eilentium, aive Ipse Deus GUIII sumroa pace et silemio aniroae coiijuncius. Deinde in aliis tbeologicia i n aiitulionibus aliud esl doctor, aliud id quod docelur; bic vero Deu ipse el doeei ei doceiur; docel, inquani,
proui ae atiim patefacii et coiijungli; doceiur auiem alque agiiosciiur per ipsam aniuiae cum d i f i u a eaeniia unionem aeu conjunciionem, de qua regiue Paaliea a i l : Gutlale et videte guoniam tuatti e$i DomiHUM i . Non dixii, Yideieei gusiaie, quou iu alio coiiteinplaiionis genere dicendum ral, io q u v guetus seu
affeeius spirilualis a cognilione
o r i l u r : sed guttate ei videie, q u i a ab i p s o De, proul in t>eipo eai,
gustu ei experimenio mysiica coniemplaiio exsorgii. Caetemm, adverie cum eodem Herseiuio (exquo bajc
a t l u l i ) S. l)i(MysiuiTi, boc silentiuin arcans loquela? aeu inierioris doclrinje, cujua ipsemet aolua Deus
aiicior s i l , miinuie expers esee osienderel, siguilicanter , id esl arcana aocen$, appellassc.
Plura de conlemplalione Dei iu caligine qui volel, videaiapud Joaiiueui de Jesu Maria in libello De my9iica iheologia, el apud Thoinam de Jeau lib. Divitue oraiioni$ cap. 2 ei 5, KubroGbiuiu, qm
, proui SpirUua auggerebal imriiice, ilUm in Operibiig gujg explicat.
Mirum autetn qtiid hic de caligine iila subiuferl ganclua Dionysiujj, quod m obtcurhaie tenebricotmma
piusguam elamsime mperluceat, el in omnimoda intangibililate atque invitibUiiale, prcepuichrxt $plendonbu$
uuntes ocnlii capiat tuperadimpteat. Hoc pulcbre, uii caeicra, sic explicai Hergeutiug, ut
, tencbrico$i$$ima opposilum s i l , ptutquam clariaimum : et , invmbdUalt*
, prcepulchri iplendoret rcgpondeaiu. Splcndores aulem ipsam d i v i n a i n essemiaiii ejiig*
demque propneiaies iitierpreiaiur, quae sub raiioue lucis in anunam illabuulur, eamquo illuglraui; vel
e t i a m apsius diviuas eaeeitiia?, aive diviuaruin persouarum scipsis cogniiionem, qiiantuni ad oiuiiia
cognosci poggunl, uhniruni perlecia cum ipsiug uuioiie. Splendorei auieiii pulcbriltidnug nomiiie aibcil,
ea raiione qua Plalouici (quoruin priiuag Diouysiug nosier inerilo sibi viuilicai, ulpole Plalonis laa
lum aeciaior accuratiggimug, sed Qirisiiaiiissunug eniendaior) pulchri nondue eplendorcm a c luauifeela
lioneni inielliguuL Apiiggiiue igilur Dionysiua boc loco divims gplendoribug, qui suui ipsaeiiiel e^geulHU
diviiia3 proprietate^, pulcbriuiuiuia uomeu i r i b u i i ; quippe i l l i g , seu ipsoruiu in animaiii Iransfugione
aique uuioae Ueus jpge, qaod C i i suiuiauia bouuui, prx-uianlissiaio iaodu cogaoscilur. Prapulchroi auteai
t

545

Psal, XVII, 12.

I Joan. i , 5.

' Psal. cxxxvui, 6.

lbid., 12.

Pal. xxxuu 9.

S. DIONTSn AREOPAGlTyE

1007

ten $*perptnchro$ vocal. quin <1i\vinis nil pulrhrius a u t aniabiHtig concipi potost. Ubi notnndtiui. qttod non
itpleiidore, ged tplendoribut riixerii, qiria scilicei Detis uno Renere pnlcliritiidini* *plendnris a n l mnft srbi ronjuncins tmplet. **d nnillo et vnrio, utoole q t i i omnig pulrhriliiiUnis fons, nbygstift et pfoiiilndo est. Hinc in Paalmis, Pulehritudo, Innnil, agri mecum e*t scilicet varia et mulkiplex. UnoYwbo,
ftiiima
eif. Deo w n i i a . fnfinilis quae in ipa^ gimt pulcbriindinihiis ac splendoribug ^onjnngihir. itjsisqne
illiistratnr, nmatnr, implfttnr. iia ul evadai deiforrnis, ac Sft*6 in lucis htafcesgibilis rndios immittat, mi
doc*t cap. 2 De divin. nominibns. Non dixil antfm. sunorilliislral, snd tuperadtmplet ; n a m iUiisinuiono*
n n i r i e m div4na. s i divinornm biminum in menlem d i f f i i M o n e s qiurlibei i l l t i m i n a n t quidem, et ornanf,
*t adauflrtnl. gftd extra bnno atatnm et erndum non implonl; oliirg enim Dei est animant sui rapacem i m ptore. ITndfr non Iftm^re inTerre Iireat^ npfrctn isttim menfi seu mvslicum fasiigium, proxime accedere
id *tniiinibealoritm, in qoo Deng ita sanciorttm eril pleniludo, ni etiam, lesle Apostolo, fulurus sii omni*
in fimnibut1.
O l e n i m nt nnig gfo Deo i m p l o r i , p r i m i i m nt gemelipsiim nnl* omni pximniat necvgse e e l :
aiquidem liberam el absntitfam (ut S. Dionyain* ait) el puram aui ipsius a rebns omnihns avoralitnem, a d minernahiraietn illnm r:li<riins d i v i n n p inrtium. defraclia omnibu*, pt a cunctfc qiijs evebiinr. Sic
enim ( u t in Speculo telernm $alutit cap. 8. piibdtre Rfitbrncbiiis ain supreina qtiidem ariimat n o * l r a
porlio, ntinquam n n n pmila e r i l ad receptionfMn Dci, iquidem s i i p r o r s t i s nuda, * l fnrmi* *<MI imaarinibns vacna. in simnt setnper prin<*ipiiim inlnens nc nrnpendene. ulpoiA ajtcrnum nc vividnm D* i specnbim, ciiju essenliain ac prnprietaies i n s jujrUer reprsRSftntae. Hahel hinc anlinae nostrpe snhginniia i r e
quadnm propri*>tales, qu.p tam*n naium unnm sunt. Prima sciljoet propneias esl esseniialis et imajrimim expers iniditas, qua nos Palri, e j n q n e divin.e na-lura? similes el u n l t i s u m u * . Allera proprielas,
rmio superior a n i n m dici potesl, qu.i | clariiaiis specnlnm, in qtio nos Dei Filium, iricrnam vrniaiem
Fiisctpimiis; ei in cUrifatft qiiidem simHes ei anmng, in susceptinne aulem unnm cnm eo siimus. Teiiiam
proprie+atem srintillam anima^ a p p e l l a t q p . T est anfmse nalnralis q u . T d a m inlrorsus m snam orieinom
proppnslo^ 1n qua noa Spiritum snnrhim, Del rhariiaiem R i w c i p i m n s ; el in ppnpenione qitidem sancio
Kpirilul similes mnniis, in iiacepiione twnem nnne cum Deo piriliia, etitnusamor ffficimur. Tres iel*pr.vprielalea, . u n a afqite indivisa auimae siibslanlin, SIIH! vttalc f n n d n m , et origo virium supremarum.
aiitem similimdo, isfreqne proprieiaie** ex n a t n r a in nobis omnibus insunt; Red peccnlores, in proprio
ipsorum fnndo, ob iliomm crasailudiriein lateiit. Quantnbrem al regnum Pei intra- nos latens, aebliie
n i q i i e experiri v^limus, foris et intits vila virtuosa et bene orriinala pmpdhi simus oponet, Cbnsltimqne
In vera cbariiaie modis omnibus scctemnr, i(a nt gralia^ chnritas, irmiefj. in supremam nosiri parfm, ii qua vivb rlgnaique Deus, nos eveliere alqiie elovare queanl. Eam enim, qu D P H S eat beaiimdiiicm, nulla 5^6
q " e ^rte, neqtuv striitilifate YH arnmlne. lumine nadimli ahsque Dei gratia c o n lcmplari vel aetmre valcmns. Atque bac d e causa Deiui omnipotens snprcmas aniifue virea a d sni capcsksendnm siiiiilUndiiiem (pula graliam el dona sua) romHdh, qaibits nos snpra naluram iiblevaimir ac retioiraiiiiir, eique pcr cbarilatem ac virltueg aimilfa elficimnr. Porro per supermloralem b a i i c q u a m per graliain elvtrtules arquiriiniis Dei eimilitudinem. memorla nostra in jmaginibus vacuam nudiialem, i n t e l teclns in simplicem \erilatcm 61 Yohmlns in divinam airollltnp Hbertatcm : gicque demum Deo per g r a liam etviriuteg siiniles evadimug, ei gupra similiftidinem Hli felicissime nnimiir.
II. Hcec auiem vide ne quis audiat rvtdiorunu scilirel orurn qnf religionig Cliristianas vel tnytticyj
fbeoiogia? mysieriis nondmn stint i n t t i a t i . hto* dieo qui rebut nnturnlibu$ adh<ere$c*nt maieriaMbo p e immersi, el uihil ultra natnralia, in qimrum nottliam per genafbilia perveniiur, snperua4uraUter es*t
maginantur, utpoie carenies fidei lainitie, fine qao res ordiitem n a i n r g R (ran^etidenleg capi neqneum.
Quinimo c i i m aboudeul iu sensu suo, arbUrantnr tua cognitione, quatn ex creatiirig penipiunt, nonemm.
H C i l i c e i Deitm, qui potuit tenebrat iatibulum $u*m
eo q<io<l ejns rtntura millo me<lio crealo eogmieri
ullo modb possit, procsertim qualenus irhiug in persoins. el unns iu gidmlaniia est. Qnod $i tupra capimm
borxtm scilicel pbilosopbomm, qui apud gcnliles habebaninr sapientos, tint divinornm mytteriorum insiilHlwne$, qn;p p e r s o l a m fide;i apprebenditntnr ex i i s q u x a Deo revetala; el e Scnpiuria gacrig, e t apogiolkis iradilionibiig accepla smit, quid dixerit quis de illis profanig bominibtis, qui maqis rudet tunt.
qtiales siint ididolairx el vtilgi plebecula, qui tummam crmsam omnium, scilicet Deum universi condilorem, ex iit quv in nalura rerum extrema $unt, v. g. ex rcluis nialerialibus ac sensibilibne, detignant o i
degcribum Deum, ei rebus islis abjectig allriluiiiul diviiiiiatom ; nihilque aiutu eam antecellere impii*
multarum fermarHto imaginibut, qunt ipti fitigunt qtiilibel pro sua phaolasia diversimode Denm efllngcmes. Cum oporlereC tn \ stilicei divinilate, ul omnium cautn, quoe omnium *atisalocum pcifeciienee
emineiiter el 6 u p e r e i n i n e n t e r conlinet, ulpole iransceiidentaliter exeinpta, ponere et afirware, eo w i m i r i : m inodo, quo Deum dece, ctituiltando d e ipso, omne$ entium affirmatione$ dicendo verbi gratia, Deus
eal v i t a , Deus eal boniias, elc. quin en$ ip$as ontnet de ea magit jproprie ntgare, dkendo v. g. Deua nen
tsi v i l a , e s l eapientia, e i c . ; qualia videlicel n o g menleconcipiinus a n l imaginamnr, Hnquam super*
extistcnie mpra omnia qua? exsielunt, fel in inultecitim creatum cadere possunl. Sec txittimare negalione*
affirmationibus etu contraria$ qitia n o n eaden, eoilemque modo afflrmanlur el negantur; ted ipsmm
multo prioremet superiorem privationibus. Qnia eiim Deug sil acttis purus, essenlialiler exsislens, el oiuneg
himplicee perlecliones essenlialier conlitieng, aiiquo per se cau*a rerum omiiium, q i t o o u n q u 6 n a o d o
coiicepiibiliuiii; ejtis quidem privatio ntilla vcre concipi potest, et quarumcunqiie rerum e i i a m possibtliuin privalionea, ul vere coucipianliir, n o n nisi ipao posteriores concipi poseunl. Etu tupra cmuem
nblationem, id esi negaltonem; ei po$itionem i d esl afllrmalionem, ulpole omneni conceplibitem p e r l e *
cliouem quai d e aliquo aflirmati vel negari possh, se ipso aiilictpans praeliabeusque, idque modo iuftHilieg perfectiori quaiu ab ulla crealura excogitari; heduin cxplicari valeal.
Noundum bic primo CUIII Uersenlio, CbngUanU veteribus hoc inprinais cura? hiisse, ui nibil arcanor u m uoairae religionia noiidum bapiixatis revelaienl el ut ipse Glirisius prcecipit, IH>H prujicorenl
margariiaa anie porcos, neque dareni gancuim canibtis . Qnod adeo sacros;iiicieubgarvabanl,ulnegiippliciis
quidem exquisilUaimis adduci poiuerini^ui quidpiun inysteriorum lidei geiiiilium /udicibag deiegerenl
U6 scilicel iiondum iniliaiU proposila profanarenlor ac vilescereat, aut risui expoiiereulur. Qnare i n i r u u t
itiiuiiue videri debei si S. D.onysius in arcanis bisce myiiic-e iheologiae, quas GbrUlianae religionls veluit
apex suiil, gilcniiiiiu pliisquam llarpocraiicuiu aui PyOiHgorictim indical, cum eliain in aliis T l ^ e o U ^ i *
%

n ( v

k Psa\. X L I X , I I .

* .. i , 5 5 .

Pa:il. x v n , 12.

Maiib. v n C.
r

1009

DE MYSTICA TIIEOLOC1A, C A P . I. CORDERII NOTMS.

1010

enae Hbris id obaixe commendel, u l Ecclesiat. /lier., cnp. \ c i 2 ; De divinit m>m., cap. 1, et passim a l i b i ,
quod non laiilmn a Christianorum discipliaa bauserat, vcrutn oiiam cx Platoaicoruia insiitub) acceperai
quibus pro piaculo babebaltir, Tbeolngiac arcana profanis propalari, ut in Epislolis suis Plalo bis in< ulcal.
Huc qaoqiie speclal aymbolum illutl Pylliagore apud Jamblicbum : Dexteram non cnivii facile injiciai, iil
esl (ul in Symbolit Jamblicbus cxplicat) non probatit el initiali* mytteria ne delegas. Naia, ul rccie bserval Maximus Tyrius, ea esl Immanai tnentis iaiprudeatfa, nl qaa* aperla sual eLproiiipta, laimis vcuerelur; qiix vero siinl abslmsa cum admiralione accipial. Hinc non iinprobnbiltler aliqui conjioiiiiu
ralionein, cur bxc scripla S. Dionysii parum cogniia antiqiiis; quod nimiruiii ipsemct illa occuliari
voluerit, el solis Ecclesix auiislilibus coiuiuuaicari, uli iu fmecap. 1 Ecclesial. Iiier., Tiinotbco comiaendal, e l alibi insinual.
Noiandmn secnndo cnni Maximo, qnid sil posilio, qnid sit ablaiio. Denm , 547
biqiift, omnia esse ut
Denm decet, positio est; ei uibil eoruiu esse ut stipra subslantiair. esl, iiogatio. Utrumque propric dicilur
in Dei ainpliiudhie^ . Dens esl vita, Deua esl boaitag, posilio et aflinuaiio e s l ; DtMis imn csl vila,
csl boaiias, negalio vera csi, quia eslsupra hacc quae nos per viiam el bonilaiem inielligiiaus. Negalioucs
auiein in Dcu aflirmaiioiiibiis prftfereiidas essc, superius docail Dicmysius cap. 2 Cxle$t. hier., ubt ctiam
vide uosiras Adnolalioaus. Ad coulinualioiieia auiem eoruin qitae ibi dicla suni, juvai inielligi-re otiid
ganclns Maximus in ccnluria 2 Theol. oap. 39, bac de re seatial. Qui pbilosopbalar, inqiiti, de l)eo
aiendo, Yerbum facit cariiem, diuii aot polesi aliunde, quani ex iis quac cerntaius e l coiilreciamus,
Diiiun cognosccre tauquaiu causaai; qui vcni aegaaler, auferendo pbUosopbalur, Verbum facil spmluni,
mpoie quod eral iti pnacipio, et erai apud Deuiii*;<:iim qui esi eupraquani iucognilus, ex nulla peaitua
re eariim qu.e cognosci pos$iiul, recle cogiioaceas. Hinc lil perspicuuni, quod inagis proprimn s i l piiilosophari de Deo per iiegaliones quaiu per aUiihiationes, quaieuus alierutn facil Yerbuia spirilniH, allermn
facii Yerbuin carnem. Ac ibeologia quidem aftirnians vim babel comparandi, et figurandi, ac conjec l a n d i ; et lioc lanluiu probai, scilicet Deum esse, ex iis quae ab ipao facia s i m l ; ibcologia vero negans
demoiiblral Deumesse supra unuiia, acverilaiein maxiiiie assequilur, qui dicit esse l)eumquidquafii
eorum quae sunl, sed esse auprasubslaniiam, c i supra ouiiiia. Prjeterea, ut supra Dionysius docuii, negaliones in Dco stiul coniiariai arQrinaiioiiibua : uec eniai quod aftirmalio ariirniat, boc'ipsuiii uegalio
negal. Quiiiimo sicui afflrmatio nofi pouil quid sit Dcus, sic neque negaiio tollil quid sil .Deus. Q U I M I
eiiiin pouii, quomodo lollal ? Denique aeqnc assequiiur subsiauiiam Dei luni aHinuaUo, liuii
iifgaiio ; lioc soluui differuni, quod propius acc^dat ad veritaiem qui dicil, Dcus ebi boc quod nos
exisliiiiamiis aul coucipimiis, quippe quid hifiniliis peiiectius, idque in ordine irauscendeuiali ac superuaiurati, quam ab ullo inlellcciu coucipi aui cogilaii possh.
$ 111. Huc uiique raiione D. Bartholonuvui (uude coiligiiur S. Barlholomxum aliqua ciiam tbeologica
acripsisse, uii ei alius apouiolos verusnnile esl, de rcbiis ac quaisiionibus divinis per epigiola: pio occasioue interrogaiu, de libdem verbi salieiu scriplo icbpondisse, c l subliniissima, quas ex ipso Deo baubcrani oiacula, tradidibse, quas aliquandiu, uli soleiil cpisiolai, assei vabauiur, ei Caibolicis coiumuiiicabaulur; sud posluiodiiiu leinporuiu injuriis iulercideriia) : uii cl copiotam et*e tkeologiam, j d esl fusam,
parle vidcl.cel ex crcaturis ul eflecti3, uiiquaiu a posienore, tiiaiutil pbilosophi, iu crealoris ac causa;
p r i m x iioiiliam devenilur, qua: qusedam pans esl ibcolugia; duiiionsirautis, vei cerie qua parle sytnbolica
e>i, quaB lesie D.ouysio cap. aeq. louge fiisissmia cxs:slii : ei minimam, id csl brevissiaiaia, qua parte
niii.il uai mysiica esi, ibiueia Dioiiysiiis explical; vel cerie quia Deue a priori iadeaioaslrabilis esl, ut
caieas. Atque Evangelium umplum el magnum, scilicet propler rerain quas conliael arnpliludineai 81
graadilaleia, et rurtus concisum &eu coulracluta, i d eal (ut cgo quidem imerpreLor) aole quidem exignuai, seasu auteia ei perfectiuae iuaxiuiuta. Unde Apostolas appellai Verbum abbrevialuai, uipote
coaliacns brevibsiiauai lidei ei dileclio.iis prajceptuin, quud pro cuaciis siauosai legis cjeremouiis succesM l . lia Aiiseluius e l OEcuaienius. V t l quia coaiiaet Vcrbum iacaraatuai, ad buiuiais asque aaiurani
abbreviaiuai ei cxinaniiuu, quod salva^ lecil reliquias Israel. ILud, ui mihi videiut, eximte inietligeus;
quod benigna vmmum cuusa sil el muttiloqua : quaieaus videlicel creando oiuaia senjeupsuia laulns atouis iiianilesiai. Oiaitia aaiuque suo taodo dicuia : Quoniam ipse fecit no$ ei non ipti nos i . Aiquc boc
niado creaturai siinl quasi quaedan vox Dei qua oaiaia pulcbra leslaitlur ipsuui pulcherrimuai, dulcia
uulci&iiiaum, subliaiia aliibiaiuia pura punssiinuin, Junia lurlissimuiii, el sic de aliis : El breviloqna
$imul. Quaieaus aiiaiiuai tiao YeFbo dicii oiuuia. Jp$e enim dixii et faaa tunl ipse tnandavU, el creata
suui . Atque nullius sennouis, quo iiiiairaia a nubis uilelligi pussil quid s i l , uipote cujm neque dictio, quu;
iilaia quid bii expriaiere pobsi , neque inttliigeuiiu
qua valeal coaiprebeadi; qma cunciis creatu, uua
simplici raiiuiie, bed $upere*tentiuluer, id cai supcnialuraliier, $uperemmel; ita ui quaaiuams iaidlecius
creaiur iu suo geaere perlicialur, uuaquaia ad quiddiiauvaai l)ei cogailioaeiu, nec ad saaclissiica: T n niiaii ullaia nuiioaeia ex qua cogaobci possil, perveiilurus s i i , aiac lutiuue ordiuis superaaluralis bive
i^ralia*, sive glona;. Et ubtque opeiimenlis, i d esl siae syaibolis, de quibus cap. 1 Coettst. hierarck., ei
alibi saepins beraiu luil. Ac cere ostenaiiur, quidcia iniuiiiye, aul latie ad lacieia, quad solius palri c
Sbl aed per ialelleclileai aliqaaia aobiratliuacui, svlii iu, qui cuuctu qum impurv, scilicei aialeiialia,
qiwque purce *uut, id csi spirilalia et iiuelleciilia, penrunteuni, illis iniiiiuie iiauiOiaado, vmneir.que om
mum sanciorum, fatiigiorum uscentum iransieuUuni. liuelJigil illas siipreiauruia spiriiuuia suuimitales,
quas cap. 1 Cccleti. luerurch., ull. ; et aliui, verine* appcllai, Grajce , Et ommo divina lumimt,
colullllti
bcilicei qualia Aloysi rabo *, ia
W * populo Ibraelnicu *, Moybi in aioale Siiiai^,- Eltaj
c u n u igueo , ;l qualc ia Cbris.i naiiviiaie paslores circuaifulsil , el aiagos in Beiblehein deduxil >,
c l biiailia. buiius, qiules iueruai duia Moyses erai cuin Uuaiiao ia moiilu Siaai, ileia qaales dcscribil
Lzccbiei i , 24 : Audieuum, mquil, ioiium uiurum, qua$i tonum uquarum mullarum, quasi bOnum sublimu
Ot'i cum untbuiureni, quutt tunus erai muUiiudims, nt *ouus cuitroruin, el similes. El tertnonet cmle$ie$
telinquuut, qaaies v. g. fueruai Doiaiui ad N o e c l a u ubos paires VeieiibTestamenli Abrabaai, lsaac c i
Jacuu , e l c , iicm ad Muyseai , p r a b S L M i i m ia uioale Siuai ; c i ad piopbelas u l Samuuleai , c x l c ius>quc. El incaliyinein ubsorbentur, bCiliccl illam ib)siuaai, do qua bupra, 1, c l cap. seq. cajab ligura
9

548

11

Jaan.
1. r R'va. ix, 28. P*:d. xcix, 3.
Hsal. , 9. Exod. m, 2.
* Ktod. xix, 18.
IV R:ig. , 11. * Luc. n , 9. > Maub. , 1.
Exod. xix, U\.
Gen xv, 1.
E x o l . , 1; \ m , ).
E\od. ,. I R*g. , i .
r

Exod. , 21.
V I I I , 15.

S. DlONTslI AREOPAGIT.fi

IOU

^ r n i nu1*ft, qna\ toqnwile Dftndno cnm M*y\ roonlom Sinai op*ri<b.if . ner# *rf, iicitt nH Scrfpfwnt, Pgal. x c n , : ffyhe caligo f eircnitn eju*; et Exod. x x * 2< : Afot/v* accettit ad raliqinem in
qna erat Den* 0 e%\ nllra ommn\ gfillrel ereaia. Non enim iemere divinn ' Moqut expiari primnm tpt*
]*betut 9t deinde *on expinti re.Qreqnri. Exodl enim x i x legilnr. qno pacio Dena, q u i in caligme i l e *: erat, prawperit populnm ganrtificnri el lavari : in q w inlelligere promptum
ipfttim pn
csrtftrU lotnm t exptMnnt ad i r n n f p m arcfggi***, Kt pont omnem evpintionem, andif tnutihona$ tubn$,
rermtque multa Ittmina. puro$ nc mtitiipliret radwt jacienlia. Haec v i d * Exod. XIT ei xx, f.isius descripla.
Poumodnm mnltltvdint tepnratur n cwm electi* tacerdotibnt, uno qnidom ain plurihiis; nnm cum Aaron
legilar congCPndigse. Ad nummnm fattigium dhinorum aictntunm prrtingit, po*lquam gciliroi poptilo lerminog in ntonle p n r f l x e r a i , nltra qnossine periculo aseendere non notrat, q t t o l nnn m e l oapax t a n l r
ptirilaiia, neqtte d i v i n : * Incift radio* t> propmqno snstinere pogget. Std hactenn* nonditm vmatnr cum ipto
Deo. ffoc enim ndhnc gymbntira *ranl, t l nd fongreggiim T>ei disponebanf. Nec ewm mdeu e r i l i c e i u l i n
** rtt (inaspertnbili enm ett) gciliifM omni inielleclui rreaio. Itiminft glorias nondnm e f c v a i o . I V n g entm,
tfnqititGi^orittftTheologiift)(5l)e*t
lumen gtimmitm el inaoces*nm, quod noqne nienieromprohendi, neqtie
oratione e x p r i m i potegl. Sed locttm nbi strttt, gnPcet aliqnid creattim tn qno Deiig rptttreat. Sirut ftiiim
In palria Deng est qnaai gpeeuttim in qivo reln^enl creatnra, slc in v i a e cnnvergo rrealnnp nnni p<culum, in qnn Crealor vtdelur; utide Aposiohig, Videmut. inquil, ntnic p^r tptculum, el m anigmate* U\em:
Inrhibitia Dti, ptr ea qntt factn
intellrcia connpitinntur
Hoe auttm exittimo $ignifieare, dhiniuma tl $nmm* rorum qncc cfrnnnlnr htelligutiinr,
ratHm*
minndam e*e, qua ittbjiciant mtntl t/, qn<r *nnt tnbjtcta eiqoi uniwrth anterellit : qnib*t pr*r*entla
tpiiai, qutromntm togiwionem memit tinat. dettarntur in*i$ten$ tnnquam in vwigiit tvmmit iniellectiHbui
ioeorum ejn sanciintfmorum. Haec verhonim prawdeiuium (nl H
TW* notnt florg*MUiiig) anagogirnm
gensiim inginiiat. SciPcet, oa q u r m i r a . guldimia. ti nn uaiial l>eu* operatur give m sensum ca<lanl
fn inteReciiim, pma gigna. fmracula, nni ndrarnlo^g apparitionet. i v v e l a l H i i i M , e i c . e w raiionw q n a a dam rongrttug aeii argumenta accommodam ad gignificandiint, quol OiMtg iNic, ubi ista fttint, certam
hab<a| prrgentiam; siqnidem nt ee peculkiriier praMeniem egse alicitbi deiaonglret, m i r a qia*dm ec
prapfer ngnm Hlic nperalur. Sif in pneseotft propogitn, ni Deug in nmnie ge habilare tMmelitig dfmoostrafrt el populiig inlelligerei a Deo ipeo g^ mandaia Fegig accipere, nutwg ol fidiubia ei fumiiin prfti* emlgit, titbaa gravigonag a u d k i voluil; qiiiiiimo gub certa gperJe et flgura gelectis rirlg sese pjierocit. Hia
Itaque omnibng tanqnam i n exempio afhitis sauctng Dionyging inginual, Deum copniionem prorgns * m n r m Iranarendere, ideoqne gnpra cognilinnem rnnnem i u m gengibilem i i i m inieUwitiatem quaeri debere
ab iig qitl ad mygtira Iheologiae apirem fouletidiinl; r t f i i qnid in i n f r r i o r i b H g n n n l e m p b l i o n i g gradibns
a a n c i H m el iniigitalnm feoerit. m *nnf ipslug appariiioneg ant revetaiioneg, pa^uliarem quidem Oei prseftentfam et advenlum denoiari iiilelfignnt, ipsum tamen ut in ge esi Deiitu miuime videri gcianl, mitppe
qni ha?c oinnia nuiFrnm e x c r i H . l i n q u r q u i prodigia a Deq effecla videnl, aitt qtii emn gnbcerlis f o n n i g
atil inleHeciiKilibiK ant gensilibng gild apparemem intuentnr, non ipgtim propriw v i d f n t . Reil l a n l n m lornm
wbi certa ralione habitat. A d bunc ighitr inoduni, rnquit Gregoriug tbeologiis (52) de Deo pbiloeopbabe
rig, gig licet Moyees, el Dous Pbarnouig i ; licel usqiie ad teriinm coelum, u i Paulits , pervcidag, el a u diag arcana verba; lioet gupra iilos ad glalinn et ordinem aliquein angFlorum aul arcbangelorum a s c e n dag. Quamvis enim * rocleale I nliquid gup#rceeleft'p, mnlto pxreUenlinre najtira, quatn nog git, e l
f>eo propinqiiiug, el qn*gi locn^ejns; magia lamen di&taln Deo, e l a perfecla^jus iiiHlisretiiia, quam n o g t m m
hanc naiuram composilam, e l b u u i i l e n i , (iidcarsum i n c l i n a t a m anieoellal. Unde sulnlil: At tttne ab iit qum
ridniHtr, gcilicel specnus et a^nigmaiibug, ei ab ii$ qua vident s c i l i c e t raentibits et intelNgenliig, per m e n lig abslracttonem abtoluivi et expedit*%, sine noiione, in caliginem wre mytticam incognosctbilitatit
inqndiatr. in qua omne$ $eien'ifica* npprehmtientt excl\tdti per omnliim rerum cognogcibtlitim negalion e m , giue proprla (curiS bvc balien ncqueat) noiione, boc laiilum iulelligendoel fatendo, Deuin i n f l i i i l i e s ,
qiiam ab nllacreatiira eoncipi po^gli, esseperfecliorem, necab tdlo bominmn vel angelornm peniiiig co^uoaci
posse (gcilicel naturafher proul iu e e . l per propriuni coicepuim). Et sie in omnimode inlaclili ti t i t r w bili hcrrtt, per antorem qui ainniilein in amaimn transferl, exsisteus lotus iptiutquiest uttra omnia,scilicet
P i propier pleoam abuegaliohem. ei a rebus omnibus abglraclionero, neque uiliui neqne suut nequt
aUtrims, Cnm eo autem e$l penitut incogtto*cibilis per vocationem omnis cognitiom*, tecuudum WKliorm
p*rtem copulatut, et eo ipta quod nihil cognoseit, tupra mentem cognotcent, Id eat per amoretn exglatictim
lolHg abgarptua in Denm. ubi gnpra meiiiem, el sermonem, et raiionein perficimr, Atque hajc conjuiiclio
rem Deo gopra mentein (inqnii Gypariggiolug dec. 2, cap. 10) est ingredi per uegcieutiain perfectam in
Rlud iiiflnitnm incainprebeiisuni aique iinnieiignin peJagns naitira* divina^, ubi omiMg naltira defaligala
sigtk ge, et ulieriug progredi audel, aiqpe a divino quodain odore, e l quadam a corpore <*l a creataris
avocalione, i n laiidabilcm e i beaium giaimn transferiur, golum adiuirabiliua q i i a m d i c i , s6d quam
iiileltigi poesit a b iis qui uunquaiii giaimn bunc experli suni.
E x praedictis collige p r i m o , ex citatione gancli Uaribolouiati aalig idoneiim pro l i b r * koc sanclo Dionygio Areopagiia? vindicaudo argttmenlnm qai bic digerie, tui e l alibi, divinorum nomiiiiim cap. %
f

5eH1

leglelur el profilealur, ge m u h a s a b aposlolorum ore et orando batisisse sementias. Nec

nm

morari debel (inquil llergeitiiug) quod qiiidam noslro a vo viri erudhiggimi, l i b r o r u m boruin aucloreiu
apoftioloruin lempore niulio posttriore faciani, aiidtiaiiique, prob dolor! lantonnn operum gi-hpiarein,
aliorum omnium (gi canonicog excipias) veratissinntni, iHodeaiKsiimiin ac aaticliggiiiiiim, ut ipaa ejiu.
ecripla abuiidC tftslauiar, lurpissiini meudacii labe iDfaniare qnasi librig guig coninetidatioiieni fraude e l
hnpogtura conciliare voluerit; qtii laoteu guo pondere aique pragianiia kiudeni et comineiidaliuiieni
poaaui;l apud ojuueg uon adipigci. Ua ameiu affeoti auinua, u i ampNiis credamtta Dioujgio ge apoaioloi
t vidigse e i audivigg^ clarc proiilcnti, quam aliia omiiibiis in coKirarimn obslrepentibus.
Gollige ^ecundo ex eadem gaucli Baribolomaai genteiitia, ul explicai Margiliua Ficinug, meutein cirea
I V u m ireg giibire gradii. Prirwo aiquidem verbig pluriinig nliliir, secundo pancig, t e r l i a iiultia. Ac plit
rimig qtiidenr verbU miiur, u b i qnascuuqiie occurrunt, de Deo affirmai alque iiegal, paribu* quidetu v t r Exod. xix.

& I C o r . x m , 12.

(51) la Oial. De btipinttio.

( o i l Orat. i Ue theologia.
%

R o m . i , 20.

Exod. YII, I.

U C o r . x n , 2.

4015

DE MYSTIGA

THE0L0GIA,

CAP.

f.

1014

PAUAPHU. PACHTMEKJE

bia, ged ratiotte diverga. Paucig vero verbig agil ubi dcf Deo loqitilnr, ftiib ca raiione qua refertnr ad
creaiurae, e l creamra? ad ipsua?, nli flt in Jibro De dioinii nominib$. Nullig denique Terbit n l i l n r , quando
ulierfag res crealag ad Ddiim non referl, neqne vicUsim Deutit ad ipaas, aed lanquaai tteta creaia omnia, et relationeg oninea ad creaia, in seipso transcendat, nib I de Deo affirmat alque negai, aed rcligioso
sihemio Denni, ul par eat, colii. Tunc denium a i l sanciug Dlonysiug menlem omnem oumum mnctomm
fauigiorum atcentum irameendendo in caliginem absorberi, ubi Margiliu* Ficinog per /fctftafff-seu e*en * * , imelligtl nalurag ad unitatem redaolaa, aed eaadem univergim congideraiag* quag ireg eaae a i l ;
acilicel corporatem, animalem, inieliectualeai, qiiarum cogifalioueiii et afleclmn debeal anima plurimum
superare, ipgnm in geipgo bonum adiuveniat. Heraenliug vero magig mygliee, p e r tancia caeumina
dicit inielllgi eminenlioreg divia contoropiatioeig ac viiaa gpirhalis gradttt, quibug eompelal nomen ganctitaiU, eo quod bauc eflkiani aul cerle adaugeanu Et idclrao a i l gaaclum Dionyaiuia $*t*iorum fastigiorum aseentum nomiaasse, quia iiimjruin io rebug gratiae ac diviiue conlcmplationig quasi gradibua asceadendum, et quidem gemper agcendendiitn esl.jnxia illud : Bealnt tir CHJHM est uuxilium abt te *$cen$ioHe*
in corde dhpo$uii . E l , Juslorttm $emita quati lux $pUnden$ procedii, ei crueil u$que ad perfeclam ditm .
Caeterain bos diviuae coaiemplaiioiiia gradug, oinaegque vilai inieriorig aclua ac perfecttoiiee anima cott
templatrlx irangceudere debel, ui ad myslicaia ei perfeciam cum Deo coiniiiuiiicalioueiu pervenial. IH
gensus git : Qualetnfuiique anima difinarum rerum coguiiioiiein coaaectna fuerii, qualeiuciiiiqiie ptsrfedioiiig inierioris giaium alugerit, debet lainen louge muliumque gupra ba&evehi, u l l>eo iiilime ei gupra
menlem conjungaiur.
In >ia aulem qua? ganciog Dionygiua gubjungi t de Moyae io aubem ingreego reclc noiat llerseiilius, iLgtoriaiu
illant non lanquani exeaiplum praiiiigaoriiiii afferri luon eiiim Scriplura uarrat in catigiueiu illam inyslicaiu,
de qua boc libro gerttip est, Moygem iiigregguui faigge, aiH qaod idem e*l, Deo gtipereggeitlialiier fuisse
coajuacluin; ged laticuin nubem, q u c monleni operue.rai, aubiigge, in qua Doig babiUsae dtciiur) aed
lanqoam allegoriain piilcberriiuani e l appoeitiggimain iig quae tracianlur illugtraudig recengeri. Ac priiuiim
uidem |ier purgaiioaem illam 550 Hoygig degignal animain, quae ad v i i itiierioris apiceiu lendii,
ebere primum peccato mori, carnte pravoa moius vineere, bigque omnibug purgari quaaium in ga egi.
Gradum autem hunc qui Yiiae gpirUalig priroua eal, ei in quo niaxima nioriitioaiioiji iwcuuibeiiduui, viri
spiriules Yilam geu Yiam purgaiivaui vocanl; quaui Pylbagorici priaam etquaai prxcipuaui pbitasopbiaa
euae parleai slatuerunl. Per lumina auteia ei $onoi via illuuiiaativa inieltigiiur, ia qua l)ej ei diviaaruai
itrutn coaieiaplalioaH)us exereeatur aniui gpiritales, inulligqae Imninibua ac sonig revelationuai atque
iliusLraiioiiuin a Deo excepiU ada4igeniur, mullig YerbU iaielieeiaaUbue ad Deuui euiUgis, ei viciiiai
iuuUit a Deo imiuiggig in via Dei progrediuaiar^el paulatlaa a multi$ tegregantur, dum a crealaruia rerum noa golum iatelligentia, sed aiulio aiagig affeciu s^junguuiur aiqae geceduat. Quod auteui Moy>es
eum ulectii sacerdoitbm mentem ascendat, $olu$que caiigintm ingredwtur, insinuai, paucorum egge a d
inyalica fasiigia consocadere, giqutdein omneg e plebe purgaii quideai aual, et oauieg hOailuui buccinai
audiveruai, el fulgura viderual, paucis tainen coacessuai fuii ia aionleia aaceudere, Deuuique iatueri.
Sic plurea quoque in Yia purgaliva degoal, pauciorea vero ia illuuiiuaiiva, paucissiim veru ad uaiiivaai
enreaiunl. Moyaea enim solu* (ui babelur E i o d i cap. xx) acceagii ad caligiaeni ia qua erat Deug, qitaai
^ isioriani saacuis Diooyiiug accominodal aiygiico ibeologo, qui gemola e l veluii a teigo relicta iaielled u a l i coguiliooe, io uivjgiicaB unionig giuuin recipilur, ubi eei perfecla caiigo iguoraiioata, qu in cipaa
auliaai iniclleciaaleai iucem aul cogniliouem aduiillU et vere, oiy^iica eol, quia ialiiaa ei occulla, gic
ut nulla aieng raiioaeiaejus vateai coaiprehendere.
f

PARAPHRASIS PAGHYMEILE (55).

^
& ,
|) ^ \
8 , , \
, \
, \
, ' , .
, . \
\ , '
,
, * > ,
.
^
| . 72
,
, ,
; ,
1 Pdul.

Lxxxin,

6. Prov.

iv,

DIYUS quidem Dionygius, libro guo ditinis nominibut praaaigeral illum De 'heologich informationibttt, ceu pracviuai agpectuin eoruiu qiix gparaiin
in Scripiura de Deo dicla s u n i ; subjtuixerat vero
libruin De igmbolica thcologia, io quo docueral,
qua3iiam a seasilibag ad divina Iraaslationes easent,
etc quae gcripia De theologicii informationibu*, ac
Divinii nomiuibus prolixiora eraut, ob cauaaai,
quaia in lcrlio capite mtjitica theologia Iradii,
posl iHog iiaque iraclalus, buac aagpicaiug est.
Neaio igiiur libruia illani De tymbolica iheologiu,
ad quem, posl illum De divinU nominibus, se iraiisire dicil, exislimel bunc esse De myttica iheologia,
aed poat illuin aciai islum a gaacto Palre coiapogiluai fuisse, qui cuai modo noa reperiatur, bic De
mystica theologia boc loco stibjutigiinr.
11.Cuai Dtmysticaihe&logia,aboaini iaqtiamgy:
bolo noinineqac absolula, et omaium iatelleclilium
absolutioae, oaniiunique cogUalioauin cegsatioao
ccllecla, diclurus esgei, quam in aliis quoqne ab
M

18.

(55) YideScbolia S Maxiin. tom. II, cap. 1 Ai^>/. tktiil.

1015

6. DiONYSU AREOPAGITjB

MU

tellectdi motioiie ctseaUonom appellafli, idcirco art- * \ *

leqoam verba faciat,adhibet precalionm,atqMe aau ,,
etain invoral Trinitalem, dicena : Trinjiaa, et aupra
\ ; ,
pauinesse,etaupra quamDeumetse,eiplu*quam
\ , \ ,
5 5 1 l*neni etse babeaa; siquideni id vim babet f * * produetionis, scilieel esee; ilbid vero efflcacia?, sci , ,
licel fteue, aliud vero babiludiais, scilicei bonus; , , , ',
q a uiique naturam Dei nullo modo declarani.
.
llinc* vero dtoere liceal, quod dum de mysiica
,
tbeologia verba facere insliitieril, et propter boc
, , \
pclieril illumiaari, baae ipsam precaiionein myslico
compoNal. Non eaiai dixii, qntd *it Tria*, sed iUa , .
quibus esl superior. Hacc ciiiin est myslica ibeolo- , , ,
gia, q u * ueque seusaiio ost, neque ratio, neqi* . , , ,
mentis molio, iieque operalio, neque babiius, ne- * Axpcfef
que quod quidquain reruiu uQStraiiiiin explicare , \ ,'*
|K>ssit; i e d perfccia meiiiis ceasaiions circa
, & ,
ipsain iiiuroiiiaii, cegiiosoemik eam sse eupra o m \ ,
ida qua merts inielligit; e i cum ' myaticuih quid ei
, \ ,
incffabile conlineat, secundtim boc SOIMIII serwo- ,
nes de iUa emnt, ei ihcologta Tooabitiir, q u o n b i n
. b , ,
bocde Deo dicitiir qnod ei( supra oiania. Tu ila- ^ ,
que, sancla Trinila, d i r i n a sapiemiae i u G h r i - , ,
siianis prasses, qvae iucnUm rtgis ut eongrne de ,
divrnfseealiat, ct non aapiai *tipervaaaa; dfrige , \ *
, \ ^, .
noe ad gupremum \erliceai, quo riil aublionus e x \ , \ >cogitari poiesi, qui supraquain igaoluf, et sppraquain Iticidns e i supra otnneni cognitiotiis nega- . " ,
lioneni,ei Iutuiuis afliraialionem extialit. Quoniam, ' \ , *
, ,
licel igupia sil isiinamodi sublimhas, non Unieu
qiiasiiiullu modo sit,sed tanquam exeistat qttidem, * , \ *
Kcd ex aoquo ciiam omhe Iuincn viucat, fd esl oai- , \ *
\ ,
nem cogaiiionem el oinnein ignoraiionem; boc
, \ * euiin esl sopraquam lucens, aique ilem supraquam

ignoiiim. In quo uliqiie verlice, aimplicia, el uniforir.ia c l absolula, videlicet ea qune sine symbolis, , $
iil u l sinl, exaiitun:, naii latucn paralmlice myeie- \
,
ria secunduiu anpraquam lucidaiu occulli uiysticique ailentii caligiuein velantur, in bac uiique c a - \ \
ligiue tencbricosUaiina, propler mysierium el ar- , ,
caiiuto M p r a q u a m lucenl ea qiia: aupraquam l u - \ ,
\ cidieuinia a u n l , propier iuliiiiiaiein donorum ac
, '
provideiiliaruai et beneflcloruin Dei, cx qnibua

\
Mipraquara lucct jllud Dei secrciissiinuiu , e i U r

c i u n , vitumquf fugiejUibn* aupraquam ptdcbris j> , '

. , ful^oribua e i splemloribua menlcs oculia careulta
implei quaa alio motlo intdtortim oculoruiu eaae , ? \ , .
dicil, angelicas acilicet divinasque virUitea:.
, \ . '
rniin aeniililMis ociilia plcua3 auiit, ed earuiu
^ u i i a viva quapdain IUCMS eal, id esl oculus perapi- ,
cacissimus, quae ei oculia carere 5 5 2 ceiigeiiiur, ; \ ,
propter iuaccesam illam caligineui sileiilii diviui. , , .

In quauliim ilaquc Ueua iuvisibili* eat, in lauuiiii

liam nicutet baec oculU careul. QuemaJmodum
, ^
tnim ipee iavisibilie exsisleas, 6iaial onbieai pul :, ;
cUriludiuem Cl de^ideriuni excedil, c l aoa idcirco
;Dod aoa videalur, despicUur, sed iu quaaluat d e - * , , gideralur, pulchritudinibus adiaiplcl. Sic eiiain
>:. V* Zl arafk
mcnies oculis carenlcs respcclu ^plcnduris earuui

DE l i y S T I C A TIIEOLOGIA, CAP, 1. -

PARAPHR. PACHYMERiE.

1018

, , \ ^ capdUui) excedeulig, alio modo multig oculis iustru. . , \ ctav laiupiam muUiati* quoad cogtuiioneg earum; oa ,
dein capiui aecominodaia, diviuas evpeiiuu il|u ,
slralioucs; nto ideirco qnod eag non assequaniur,
. , & , etiai|i coniemounl, aed quod eas desidcreni, p u l ,
chrUudMribu*/ repleiitur. lllud auiem ne
. '
secundum taeuim aeiigileip aceipias, sed secao, , daiu imeUectifainu qax esl noiio. liaque iu ,
uclUi gcii igaoto ei Uia?peciabi|i, non tisiii desi ( -J,
dcriiiii) reruoi oplabiliiiw, sed |K>lius exsuaciiai,
,
iinde ctiaro palpjiriUidinibiis adiinplel* Tu vero,
* 4| bope Timoibee tavgiicis speciaculU iolende, I
, vcl gjc divtoas rea u i i deiei, pcnctrea. Queinad * )
modum eiiiui si cui fiiuc, uf, sic dicam, grave
. ,
poudua alkjjioiLatlrabenduiu, iuiejilus csae, nec
. *, qnidquam allraciivx faculiaiis interim remiUcre
, \ ,
debel (nani juid remiscrit, rursusab iuitio ut
, \
viree coliigai ei ipieudai u^ceese est, ei si l i o . . - rum reiuHiat, demio ad priiicipium redfbit, el
, nibil recie peraget quoniain vel parva remigiio
, \ *
lotum deslru.il); sic eitaui accipe in divina per, ,
gcruUlione, quara e l exercitaiionera vocat. Eo, \ usque auiem eensus r^Iiiique, quoniam supraseu . , ' 6 u i u ; el iulelieclioiie*, quia stipra intelleclunt:
, \ ' .
otuniayie aeuailia inielleciiliaquesjrmbob, Lani qiua
,
non sunl quam quaesuui, ex oppoaiio ipaa. Naui gen, , , - silia vocabant ea qiqe non auoi, ul quae omnem niu , ,
tuiionem pariicjpant, et non suni geiuper eodeia
, ' \
modo; inlellecidia vero ea qiia3 aoni, utpoio iu
, , Q idcnlllate perinanentia, e l penes u n i o D e i n iilain

nniiain c l iudivisam ac divinam quodammodo i i i . ,
lelleciionem. Haec ftnim est unio, seainduni quan
, ,
inena uiuhir, ei adducilur ad atiquid intelligeii ,
dum. Siue noliqne assiirge; verumtamen nemo
, exislimel,' quod ^iue notioue dicam, te forte lan \ , ,
qtiaiii rea divinas nduitue atseculum, eas igno
raturum, alium vcn> quempiam illas Inlelleclu \ , \
r i i i n ; aed divina supra oninem essentiara e l 110 .
tiouem exsislere, aique at>aoluie omnlbus ign>ia

esse. 553
L*iberuni vero excfeseum dicii, reoostum ab omni affcclione. Nullam ergo babcns affeclioMein, ne quidem ad temelipsum, nec aliam ad aliquara creaturaiir, el ieiiietip.su ab oiiitiibua
abslrahens, et ab oinuibng absolulug, u i nibil eiiam gymboloriiin iuferioruni e l gensiliuili relineau unde puteris conOrmari; neque eliam retincaris ab aliquo slmiTuiii, le ad lalia ^lendo, aic demum ad divina? incomprebensibititalig radium adducerlg.
II. \ D S ' Nola autem bic etiam dical
,
cos, qui alioquin etiam eunl cxgorleg mysierioruni, ied rebus adbuc gensilibus (uvobiti giini,
, \
ncque iinagiuanlur, Dfcuin quidquam csse gupra
,
ea qua? exgislunl, qili vidclicei iu oominc quidciu
, Cbrigli credunl, sd peiTectiorem taineii noiiliaui
non aggurguut; vero vocal idololalrag,
omuiutu proreug iuysleriorum exsories. A i l ilaque:
. \ * "
Vide ne quig eorum inygtcrla h * c audial; natn
*
, si illi qni non suul inslmcti, nihil gubtimiug inia*
giuari possint, sed cxislimeni Islltismodi ease
, \ ,
l>eum, qualem ipsi conciperc posgtiift, qiri secuii ,
duta Scripturnni posuit lenebras iatibulum t:um \
, {

a;A.

w t i , 12.

1010

S. DI0NISI1 AflEOPAGITifi,

id e*t qui k i eubllmiseima tgnoralioite abeconsna

est; quid dical quit dc Hsquiniagis profem stwil,
et idololalr* exeistunlf Cuin vero dicii supra boe
ette divinas inyslagogias, non ideo*dicit quoddiina ibrle supra bos qtridem sint, non ainlanlem
opra arioa; eietiim dd novi erat, stquidem ipal,
cum rudea esaent, ea on capereutt Non eniin
d i i i l : Sitprt borum cognitionem, eed: Supra
Ipaos; ac si dioaret: Nondom scinut Deum ease
aupra id qood possoni intelligere; qtriu el hoe
eoruin capmro eicedit, el arbitraniur scra nottone
ae Deam notse, duplici laboranles ignoranito,
scHicet ecundum alTeclufn, e i divina ignoraiUea,
el qood ignorenl nescietttes Qtfid Igilor diccmua
tfe profanis, qui Deuit. e* rebus iit&tiig, ectlicet
fai...aUt ..laterii ei fonme deaeribunl? Opor-

*0

* , \ ; ,
, ,
,
> xaV , \,
, ; ,
, ' , \ ,
,
* \
, .
, ,
, , \
.
, .

*
. ^ P ^ C ; '
,
lcl eiUm ipsi omnein rerum poaitionem atlri, ,
buere, aicut in tfbro De dimni$ nominikui iradi * \
diimts, qiiotiiam ex oimiibtis divinum Numeo 110*
, .
minatiif, (anquam cauaa cx effeciis; e i omnia
,
Ipsi allribuenda, tanquam exai&leiili aupra omnia.
* \ I)
No* enim axtoma coniradiclioida ibi locum ha, \ ,
bet, slcul b i c : quoniam bic in re omni vel afBrnia, * \ lio eel vel negatio, ti ei affirmatio vera s i t , ne \ galio fatsa etl, vel coulra; ibi vero lam affirma*
.
tio quam 554 ncgatio vera esi, aecuudum seii , \ ,
aua dictos. Cum vero Deus s i l snpra omnem tum
, \ , ,
ablatiotiem lum poslljonetn, e l aopra id quod non

st, et supra id quod cst, ei supra cogoilionem et . aupra ignoralionem, mulio magia e*l aiipra privatio- C ^ ^
^
, <> . .
nes, vel upra positionea. Nam qui (ollit posilionein, , , *
deflnilum quid lotlii, ei forie meps ad quid atiud , *
delabedir, cxistimans, cum illadpon esse.l, boc, vcl 6 \ , '
aliud; el si oronia quie lollat, occurret iiJi quod , ,
idno non esi; qui vero loJIit privalionein, i n IiUin .
qidbiie meiis non polest concipere aliquain habiiu- \ * ,
dfnem, omnino praobet auspicanduni, illud esse , *
aliquid incomprebenatbile quod dico. Ecce positio, ^, \ *
quooiam praxUco deDeolumeu ; aliquis vero n<gal . \
illud, quia Deus non esi lumen : euspicor illum esse . ,
quidaliad a lumine; negaleliam illud, ei ad alitid
dilabor; at ntgetomnia, eiiamnibil omniiio cogi- , (
tabo. Vcni eiiam ad privalionem. Ecce d i d i priva )* ^
Uonein, quoniam aummue verlex ignoiua est:
^ ^
^
iiegalquisignotiiro, noa polest inleilcclus confir \
mari quod noius sil (hoc eaiin in conceptibus coin . \ munibus eai manifeelum) concipilur itaque quasi
ail allqnid, quod sh non soltim ajjpra notioneiu, ve- , .
edaiii gupra ignoralionem;
el ex bia Deo incomprehensibiiitas aliribuilur. Idcirco ctiara bic
Paier ianquam quid praeaiantius p o n i l , Oemn e&se ac diei supra privaiimies, vel supra po*U
lioues.
v

T V W T t V f

{ III. Deiode iradilionem quamdam non scrtptam

sancli Barlbolomai apostoli ponil, dicenlis, mulUmeaae Ibeologiam ei perexiguam, et Evangelium
ea^e latum et magnum. Reliquuro exislimo bic
rtiam ailentio aiippreasum; oportebat euiiii hic iieruindicere anguslum el parvum, el atbilror hoc
silentio eappresstiin, vel ab ip&omct saucto Bartboloinxo, quando earo aeiilciuiam proferebai, ?el

. \
,
\ , \
\ . , ,

\ , ,
, \ ,
, \,

1021

1 0

D E M i S T l C A THEOLOGIA, C A P . I. P A R A P H R . P A C H Y M E R . E .

. modo abboc P a l r e , propier ipsiat rei diggirailitu ; \ diuem. Quomodo eniin angugtttm sit, quod loium
; niundiim capil? et qwoinodo parvum i d , qiiod
, , ' . "
niagnoin pietatia mysierium complecCilnr? Hoc
\ . - utique factumVel, u i i pulo, propter religioneiu.
, ln quibugdain vcro itcrum reperimr conciauin.
, , Prioreni auietn periodum bic sancitis explicane,
, , \
ait, til mibi vjdeitir, quasi divinitg Aposlolue illud
, intelligeng, ba?c d i x e r i l ; quoniam omtiium cauaa
.
muhis eiiam verbis opag babei, et nullo ei brevi
, verbo dicilur; caret enim verbo el conceplu pro , - pria*n ejug tialuram explicaiiie 555

auiem gcribhuf cum acceniu in amepenuliima,

nam ciint arcenlu in petiultima ett
, "
mulla diaui, vero nuthit verbU indigen$: - s i c u i e i i a m a c c e u l u i n a i U o p e n u l i i i u a , e a t q u i primo p a r i l u r , vero
in p c n u l l i m a , t t i u l i e r quae primo paril, u l i c l i a m I f o i H e n i g d e c l a r a l
9

xplr eldvla .

, , , ,
,

, ,
,
, ,
.
\
, ,
;,
, . "
,

Hxnc primum parien* Clntjre, priu$ tmcia partm$.

um ilaque dixigget, quod neque germonem baberrt neque conceptum, HJ explicang a i l , IMMI
qiiaei ntilio modo gii, eed quod gnpraeggeniialiier
omnibug aiilecelial l solig iis appareat, qnseriNi*
cta, quse impura, quaeqoe pura auiit, pcriransewrt,
ei qui oarnem verlicem iraiigcendutU, omirfaque
hinrina, rd est omnein nottonem, oinnegqiw sona
ac gemiones, eorum videlicel qa? cle Deo in ScrU
plurig dicta gunt, reltoqau&t. Vocai amem bos
ccelesleg, lanquam non gecondmn bumanaaa lerrenatiique inieUigeiiiiain, eed gecundiim divinani iuspirationeiD, et dtctog e l tradilea e l divina i)la iguoralionig caligine involuiog, bi eai ig qui omnibog

, \ .

wperior exsislit. Observa vero, quomodo d i x i i : l i t

qui lam iinpiira quain pora perlrangeunl; qnomam
illsw ctiam q u a * apud nog pura gunt, cam difbia itta
pwrilaie comparata, immunda repulanlur, juxla
quod dicuim esl : Qmnii juttiiia hominii qua$i
pannnt menttruaHB , c u m divina oajnino juaiilra eomparata, cujus noo est numerug. Obaerva
heni SHud : Qui omnein Terlicem trangcanduni,
cum geiigiUuin l u i u inlelleciilium, n o n golum qvodainiiiodo reg ipaat, T o r u m etiam earuni gununilaleg.
Summilaleg eidm veleregappellabam id qood in qualibei ggcBtia purisgiroum extigtU, ex quo agaido geu
roiiiliienier eggetitia dependeai. S k aaimae vartex
geo aumiuitag egt mena, e l amorift, qyi supernoriim
degiderio guccendhur; e l noslras bierarclihv, id

,
, , , -J
, .
* \ , *
\
, .

, , ,
. ' -
* *
. ' \
, ,
, \ .

\ D quod proxime inleiidil immalerialilaiein. Sic r u r aum in geitiilibiig, ignig, id quod lucidiseimwiii; et
, \
aquae, id quod teimiuiiuum eai, ei catera propor , \ . tioie sua. Horlalur iiaque hic sermo, ganaorum
\ , \
quoque feriicum ascensuin guperare, et aic Uicum
.
apprebendere iu qno esl Deus, id quod eliam Moysi
, . *
, acudil. Nola ordinein eorum qua: Moysi cooligeruiil, priusquain diguug eat babitiig in c a l i , ,
ginem ingredi. Primuin enim expiatug fuil, el sic
\ . ,
ab aliig segregalus. 556
$, ( ),
07^ :, tubae a'idivisset, el divina luniiua vidisset, segre , , i m

U a i . LXi?, .

1 , i i e

10x5

S . DIONTSn A R E O P l G I T i E

gainr, el cum sacerdolibus conslituitur; el in divi-

nam caliginem immersus, Deum quidem videt
(Deum enim nemo vviil unquam "), sed k>cum in
quo s l H e r a l : uiide sigMiicatur, eorum quae i n t e l l i guiilur et vHentur summilaies, esse raliones quasdam bypoibeiicas eonim qiue in Oeo sunt. Hypollieiicas vero ralioneg vocaleng q u rea degcribunf,
el qnasi coniemplaudas praehenl, quaa aii esse Deo
suhjeclas, id esl inielligi inesse ipsi: ex iis eniin
docemur, ipsum rebus omnibua esse praegeniem,
iranseundo, sed providendo. Spiritales vero
vertices vocai cadegieg ei intelleciileg essenliaa
quae circa Deum gunl, qnas ei locos sanciissimoa
apfiellavh, quibus supereinbiei, et a quibug absoluius est
secunduin nibil omnino ipsis
asaimilaius.
~" 1 "* * "
| * WIIHM">UH
Moyseg itaque comemplaius locum ubi Deus gieterat,
t

1024

.
,
, ,
* ,
, , ,
.
\ , , \
, \ \ , .
, \ ,
, , ,
,
, ' \ ,

'

** , p\ , ,

, \
\ .
\ ,
,
( \
), *
, ,
\

,

lumque ab iis quae videnlur absolutug, id esl ab

omiiibus sensililms et ospcciabilibus, id esl omnibus
ralionaubus, iiilelleclilibus/inquam, ti intelligentibus
ssculiis, et cum bU eiiam ab animabug noslrig
libcralug, postea in caliginem ingressus est, hoc
esl, in Dei ignorationem; uli cmn oinnis cognitio*
nis subsidia exelusisset, fuii in obscura menle,
qua3 videri neqtiit, Dei, gupra omncs inlelligendi
f.iculiales consiiluti, lalique modo conjunclus ignoralioiri et cessalioni. Non dico propria? ineniis circa ipsum cessationi, neque eliam alteriug cessal i o n i , nec seipsum, nec qiiidquam aliud inlelligendo (boc enim merum olium slupidilasque inen
i.s csi), sed secundum potiorem mentis poriionein c *
^ ' " *
*

, ,
isli ignolo peniius unilu, omnis cognitiouis cessationein oblinendo, sponte scilicet convenicmerque ,
, \
doaerendo oiiuiem noiionem, quse exlrinsecus aflusa
, ,
quodammodo confundil polius magisque obesi

quain prosil, cum aiue nolioiie omnia itovii. Nun. ,
quid vero etiam bte simile quid ob*cure fil.quando

volumus quideui aliquid mcnce volulare, sed &rpe ; ,
iiumero ab aliquo iuierpellamur, qnasi in meniein

,
quidpiam revocare volenle,ei nos biuc indignamiir
\ ,
quod nos lurbel, e l obscuram illam, quam menli
^.
iinpresseramus, iinaginalionem peasumdel. Quid

enim meng aliud lunc velii, quam in caueraruni
* , &
esaalione rermn, circa id quod ci proposiiuni esl,
\ , \ *
vacare? Circa ealiginem porro nola, Hebraicum
babere aravhel, quod Aquila quidcm alque Theo- . , .
seu caligiMm interprelaii suni, cum Septuaginia couvenicnies : Syinmacliiis
, id esl, nebulam. Hebraeus vero dicit araphei esse noinen firniamenli in quod Moyses pcrveuii;
dicuiii eidm esse seplem firmamenla, qux eliain coelos vocanl, quorum ctiam sigillalim nouiina
rccciiseiii. liic sanclus vero caliginem inieUexil ignoraiionein seu notionis vacuiiaioni.
9 1

doiionJ57

Joan. i , 18.
VARL
* Max. aytx^zL

llax. iuiaclili.

LECTIONES.

DE MTSTiCA THEOLOGIA, C A P , U. -

4038

CORDERll NOTiE.

B'.

CAPUT

,
air/, .

II.

Qnomodo oportent eliam *niri ac lauda re[*rre

omniuin auciort, qui ai $upr*t omuia.
r

SYNOPSIS CAPITIS.
Ovtat in dhinam catigiiiem intromitli, et $ine notione De*m cogpoicere, mod fil potitsimum per omnium
ablationem, qum non nmt Deus, imUando tculptore$ qui per materiw ablationem itatuam dedolant; el ttmuiosfeudU */, per ablaiione*, contrario modo procedatur quam per poitione$ uu affirmationes*
t

-,
, \ ' ,
\
* \
,
,
, -

' . 4 \ ,
* * *
, , \
AVA \ , *
. \ , , ,
, \
, . .
1

in bac aijpraquam hicente catigine verean

exoplamua, et per vieioois coguiiionisque ncgationem videre el cogrtoscere id quod supra %isioneiu
cognilionemque exs *tit, boc ipsoqitod IIOIM idcmufc
iieqne cogiioacimiie : boc enim eat vcre videre tt
rogfioscere, ei aqpra easeotialem attperitaitiraliier
laudare per oinnhiin rtrum ablaiionem, non aecia
ac qui siabtato uaiifain dedolanf, auferenie* oronio
quae circumpoftiia claram formse lalentis visionefu
impediebant, ablatione sola geituinam ejua occtd~
taui piilchritudiucm niaiiifeslani. Oporiet aotem,
ut exteiirao, ablaiiones cojitrario uiodo, quain p>aiiionea celebrare; siquideni iilas a priinis incipieniee, ei per media et exirema deecendemes
ponebamus; bic tero ab exlremig ad priina ascelidenieg, oinnla removcmus, u l reveiaie cognogcn
mus illato incogrtoscibilitalem, qure ab omnibus,
qiiQmm cognitio esi, in rebue oinnibus obiegitur;
el supranatnralem illam caliginem intueamur, quue
ab omni, quod in rebusest, lumine occulUur.

558 ADNOTATIONES

CORDKRII.

No$ infiac tupraqnam tucentt caligine. Nugqtiarti magis, ait sanclns Maximas, declarat Diouyshig, oiiid
t l t per neacreniiam cognoscere Deum, qtiam hoc eap. 2 Myuicw ihtoiogiat, et in Episiola quinia ad Uorotbeam, ubi vide quid aduotaverimug, ut in Ejjistolan* ad Caiuin, quae ejugdeiB-egt argumeiiti.
Hic lantum nola, boc essp aub di?iiiam caligiiiem ingredKnon videndo el neaciendo videre et cogno*
acere, qiiod est eupra visionem el cognilionem; videre, hiquani, e l cogno.^cere bdti ipso quod non videinns neque cognosciinus. Sic in Episiola ad Dorolheum, illam caliginem in q i i a m iiigressiia esl Moyae
iit inonie in E x o d o P , interpreiainr Dionysius myslice. esse neecientiain isiaui qna dicit Deuiu cogiKiaci,
IHI m in illa caligine s i l , qni babeiur dignus, u l vere videal el cognoscal Deuin hoc ipso quod,
videl n e q u e cognoscii, boc ipsum cognoscens qnod est supra o m n i a inielleclilia el seiigilia. Uivina itaque
caligo, a i l Dionyius, csl Ubid b i u i e i i iiiaccessuiii, iu quo habitare Deos dicitur, iuvisibile quidem, propier cxsuperaiiiem clariiatem; inaccessuin, propier iiimiain et supra ualurain ilbiiiiinaiioiieiii. In bac
caligine mysiir.a id esl in bac illuminaiione, interpreuiur, u l paulo anie dixi, ease euro qui
videndo'el iteseiendo, videl vere et cogno^il Deinn. Ad iiilelligendura id q u o d diciuin esl. quomodo s c i licet caligo sii illuminalio, ei n e s e i e n i i a coguiiio,sume, inquit S.Maximus, exeuipluiu ab oculo corporis.
Quod e n i i n elDcit absentia lumhiis, scilicei vacaiionein scnsus ociilorum, hoceiDcil intend/sre iixe aciem
oculorum adversus solis radios uieridie; siquidem ut in teuebris, sic eiiam in niniia Juce ocnli caliganl,
u l Pelro et aliie apostolis (n m o n t e Tbabor usu veuii iu celebri illa Clirisli UansOgnrationt;, u b i lumen
illud, quaudo apparuit i n facie Gbrisii, ei b i i m a n i s c n s u s facukalein v i c i l , figurabat aposioiis moduni
myglicas lli^ologias aecumium negaiionein, u l CUIII Dcum dicimus inliiihuiii, incoinpreheiisiiiii, am
soprabonun. a u l suprasapicuieui , id esl mperlaie, qnae negaiione declaramur; tu quo
quidein l l i e o l o g i a s modo Dmmlas esl S f c u u d i i u i substauiiaiii iueflabilis, ct plusquaoi iucogniia, iiullum
peiiilue, ne tiudum qnidei vesligiiun posl e reliuqnejia, nec uiio mode noiioiiem sni, quid s i t , ulb
periiitiieus. Quia quou iucrealuui cbt, a creaiura coiuprebeiidi non poiesl; aec a iiniiis pernosci, qnod
c-at ialiuiluiii. Ex bujtiaiuodi symbolU qna3 auul M j p r a set*S4iiu (iuqutl S. Maxiuius iu speculalioue X'^
t

Exod. xxiv.
\ A R L E LECTIONES.
, 0. , S.

, C b . *> ^ D

:.^ S,
>

8. DIONYSlI AREOPAGITiE

1011

-ral m i ! * % q n a \ loqnente Domino nim MoyM-. monlom Sinai opor|*bl . t w f , iicut nit Scriptnra, Paal. xcii, 6 : N*h*$ tt ealigo in eircuitu eju*; et Exod. x x 2 ! : Noy*e* accetnit ad ratiqintm in
qna emt Dent Qui #cf ultrn omnia\ grilirei creafa. tmm /tmert dhxnn Moqut expiarl prmnm ipte
jnbelur. <rc aVmaV *<m txpiaii* teqreqnri. Exodf enim xix legilnr. p a c l o Dfttig, qui calfgin* ile** erat, prareperit populnm sanrlificnri el Invari : in quo inlelltgre promptum , ipfttim prs
caqertg lotnm et c x p t a t n n t ad tr#wftm afceastoft, J?i r o i l omnem tvpintionem, andit multhona$ tubm,
cermtque multa lnmina. puro* ae miltiptirt* radiot jacientia. Haec vid* Exod. xix <l xx, fuftiiis descripta.
Pottmodnm mvliltvdine epnrtihtr w enm electin sficerdctibni* uno qitidom a u i pluribns; i w m c u m Aaron
b-gilnr congcendisse. Ad tummnm fattigium dmnorum a*c*n$uum ptrringit, pottqtiam g c i l i m l popnlo l e r roinog in roonte prnpflxerai, nltra qnnggine periculo agcendere n o n notrai, q u o l non eenet capax l a n l r
purifniig, neqtte divln.i lucig radio* *> p r o p i n q n o giigttuere poggel. Std hactenu* nondum vmatnr cum ip$o
Deo. Hac enim n d h n c gymboltr* * r a n l * l nd mngressum Dei disponeban!. Nec ewm rideU gfilicet nt iw
(inatpectabUh enim ett) *cHi<*t omni intellecMi creaio. lumine gloria; nondum eiovnlo. De.ne enim,
'inqiiitGregoriitTheologiift)f5f )e*l lnmen snmmumet inaocesanm, q n o d noquc meniewvmprph-rii, neqtte
oratione expriini poicgt. Sed loettm nbi tteth. gnUcet aliqnid crealni in qno Deng n-bireat. Rirul
in patria Deng est qnagi gnpeulum tn qno relu^enl rrealura-, slc i n via e convereo rreaiunp smit sppcuInm. i n qno Creator videlur; nnde Apo^ioius, Videmut. iitquil, nutic per sptculum, el in antigmale* Mem:
Jnvhibiffa Dei, per ea q*<w facln stmt* intellecta contpieiuntur
Hoe auttm exiitimo tigni/lcare, diviniuima el tnmma fomw qttoe ctrnntttur inieltiguHinr,
rntHinn
n*n*dam etxe, q*t* tubjiciont mtnti illa q*<r *nnt $nbj'cta eiqui nnivrtn atiUfellit : qnibus pr*r*tntla
tptftff. qitfromntm toqlwionem memi$ tinat, deetarntur inniitem, tanqnnm in wnigih twmmi$ intellectilibui
loeorum efn* $anctit*imorum* Hxc verhonim prawdeiuium (iil r* r\* not-H IIorgiiliug) anagiigirnm
aengum lnsinuat. Sril cet, ea q u r mira. gublimia, ei non usjial lUsug operatur gWe in jwnRim cadanf^
f n inlelteeiiim, pnla gigna. miracula, nnl ndrarulo*<ig apparttionee. revHalmui-g, elc
raiioneg qnaa
dam r o n g r H ^ a nen argnmenta accommedaia ad aignincandnni, quod DIMIS itlta, ubi i s l a fliml, cc-rtam
habeat pra-genliam; giquidem ut *e peniltariter pra?geiiiem esse alicttbi den>ons!rei, nti**a qnanlam ec
pra*ter ugnm Hlic operamr. Sir in pra?sent< propogitn, nt Deng in nmiUe ae babiiare Innielitig demoaslraM, et nopnliig inietligeret a Deo ipgo gA mandaia ?egig accipere, nulws ct fulndiia ei fuminn prfna emialt, Mibag gravigonag atidiri votuil; quinimo gub cerfa gpecie ei flgnra selecti? ririft ese paiefocil. 111
4taqe omnibng lanqnam in ftxempio nlhitis saiiclug Dionysing inginual, Deum cotrni k>nem prorgas m irm tranacfndere, ideoqne g u p r a cognilionem omnetn tiim gengibilem i n m inleUpctuatem qnaeri denere
abiig q i t i ad inystira theologi apirem fonteiiritint; vcsi q n i d in i n f o r i o r i b H g oonlempblionii gradibnt
g a n c i H m et inugilatum fecerit, ul g i i n l ipslng apparitioneg atii revefaiioiieg, pruliarem quidem Dei pneMntfam et advenluin denoiari iiUpltigaiit, i p s n i n tamen n t in ge e s i Deuin mhiime videri gcianl, quippe
qni ha?c omnia niiilrnm excpdH. Itaque qui prodigia a Deo effecla vident, attl qni *tuit gnb cerlis fofinSt
anl imeHecmnlibu^ ant settsilihus g i l d apparenfem inliieninr, non ipsum p r o p r i t * vident. ed laiilnm \oc*m
ubi certa ratione habitai. Ad bunc igifiir tnoduni, mquil Gregnriug tbeologiig (52), de Deo pbilaeopbalie
rit, gig licet Moyges, et Deus Pharnonig &; licet usque ad terlium ccelum, u l Paiilm **, pervciiiag, et audiag arcana verna; liret gupra iflog ad glaliiui ei ordinein alif|iiem angelonim aul arcbaagelonim aseendas. QiiamvU enim o n r e cocleafe el nliquid gupercfieleg ^, n n d l o exceUetHiore namra, qiiam no g'tt et
fleo propinqniiiit, el qinai l o c i i ^ e j u g ; magis tamen distatn Deo, el a perfecln'jtis iiil llisreiiti:i, quam noairnni
hanc naiuram compogitam.el l n i m i l e n i , <i dearsnm tnclinatam aulecellal. Unde subilil: Al lunc ab m
ndtnHtr, gcilicel epecnus et a?tiigmaiibug, ei ab iis quct vident, scilicei raentibifs ei inieliigenliig, per menIig abslractionem abtolutvi et expedit*% sine noiione. in caliginem tere mytlicam incogno$ctbililatit
iff*diiur. in qua omnet stien'ifica* apprehiuisn** excludti, per omnhmi rerum copnoscibilmm negationem, gine proprla ( c u d i b.^c lialteri nuqueal) noiione, buc lamiim iiuelligendoel fatendo, Deum *
qiiam ab ulla orcaliira eoncipi po*$ii, esse perfecliorem, nec ab u l l o bominiim vel angeloruin pcniiug coyuosci
pogfw (scilioel na4tiraii(er protil iu e e l , per propriuin co'icepium). Et tic in omnimode ininclili el tnvi$ibili hfrrtt, per amorem qui ainanlem i n a t T t a l m n Iranaferl, enisten totus iptiu$ quiett ultra omnia,soilicet
propier pleoam sui abuegaliniiem. *l a rebus omuibus abglraclionem, neque utliu$ neque tuut ntqu*
altttin*. Cum eo autem e$t penitut incognoicibilis, per vocalionem omnit cogniliomt, tecuudum mtiiorcm
p*rtem coputatui, et eo ip$o qnod nihil cognouil, supra menlem cognoicen, id est per amorem exsuticnm
IOIMS abgarplug in Dettm. ubi gnpra meniem, el germonem, et raiionein perflciliir. Aique hxe conjuiiclio
fttm Deo supra menlem ( u i q u i l Gypariggiolng dec. 2, cap. 40) est iiigredi per nescieutiain perfeciam i n
illud iiiflniliim incoinprelienguni aique imnieugiiin pelagus naiura? divhias, ubi omtvig tialura defaligala
aJgllt $e el ullerius progre<li n o n audel, aiqye a diviuo qiiodam odore, et quadam a corpote et a creatarifl.
atocatione, i n laudabilcm et beatum siaiam iraiigfermr, golum admirabiliug qiiaiu dici, aed quam
lnfHligi poggit ab iis qui uunquam siattiai bunc experli .
praediclig collige primo, ex citaiione g a i i c i i UariboIoinaN gatis idoneiim pro libm> Uoc gaiido Dionysio Areopagilaj \iiidicando argnnientiiin, ut qai bic diaerie, tui et alibi, diviiiortim nouiiiiuni eap. %
5 el II lestetur el profitealnr, ge muliag ab apogtolorum ore et oraculo baugisge gemeniiag. Nec no*
morari debel (inquil Hereeniiue) quod quidain noslro a:vn viri erudititfgimi, librorum liorum auctoreiu
apogloloruin tempore mutio posftTioren facianu .nidtianiqne, p r o b dolort lanlonim operuiu g i T i p i o r e i n ,
aliorum o u i u i u m (gi caDonicog excipias) veracissimnni, iiiodestrgmnniiii ac eanctissintuin, u l ipaa ejiu
cripla abundf* teglaulur, lurpissiini meudacii labe infam.re quasi lilirie suis coiiimendatiouem fraude e l
hnpoelura conciliare voltierit; qui laoien guo pondere aique prasiamia kiudem et c o m i u e H d a i b u i e n i
pogaui:! apud oinueg uon adipisci. Iia aiiieni affeoii gtimua, ui aiiipfitis credamna Dioujgto ge apoaloloa
c l vidigge ei audivis^e clarc prolilciiu, qiuin aliia omuibtig in c o K l m r i u i n obsirepenlibus.
Collige jecuudo ex eadem gancli Bartbolomaai gentemia, ul exphcal Marsiliui Fieinus, nientein cirea
IVaiu ireg giibire gradiig. Primo giquidem verbig plurituig iililur, secundo paucig, lerlia ntilh*. Ac p * i f
riiuig qtiidenr verbis uiiiur, ubi qiiascuuque occurruul, dc Deo afOrinai alque egal paribu* quidotn t e r f

* Exod. xix.

& I Cur. x i u , \%

^ l ) l a O r a l . De bnpiismo.
( & l Orat. i Ue tlieatogia.
t

h Rora. i , ^O.

Exod. , I.

11 C o r * x n , 2.

1015

E E MYSTIGA TUEOLOGIA, CAP. I. PAUAPHH. PACHYMEIijfi

10U

bia, ged ralione diversa. Paucie tero verbig agto ubi tler Deo loqititnr, *uh ca ratione qua refertur ad
ereaturae, el crealura? ad ipgwn, uli fli in libro De dhinit nomimbm. Ntillis deniqnc verbit ulilnr quando
iilterius res creatag *d Dsum non referi, neque vicigeim Deiim ad ipgag, aad lanquaiu Devs creaia 0111nia, c l relalionea omnes ad oreaia, in eeipso irangcendat, nib 1 de Deo affirmat alque negat, aed rcligiogo
gitentio Deuni, ul par eat, cottt. Tunc deniinn a i l sancius Dionysius mentem omntm omnium tanctornm
fmtfigiorum aicentum tranuendendo in caliginem abtorberi, ubi Margtliu* Ficinus per /ktftfj* teu caeu~
Mtft^ inielligii naturag ad uniiatein reduclas, ged eandem univereim congideraiag* quag irea eaee a i t ;
acilicet corporalem, animalem, inieilecltialom, qiiarum cogilalioiiem e l aflecitun debeai asima pltirimum
tnperare, ipsum in geipgo bonum adinvenial. Hergenlitig vero magig myglicc, per sancia caeumin*
d i c i l inlelligi eminentiorea diviii conteinplatiofiig ac viua gpirrtalis gradut, quibus eoinpelai nomen anctitaiig, eo qood bane efficiant aut certe adattgeant. E l idclrao aii aaiiciuin- Dionysiuiu ianctorum (attigioram auemnm nominagge, quia iiimiruin in rebus gralise ac divinaB conlciupiatioiiig quagi gradibug aacendendum, et quidem gemper agcendendinn e$t. juxia illud : Bealui vir cuju ett auxiiium abt te atcen*ioe$
in corde dhpotuil l . , Jutlorttm umiia qua$i Inx $plendex* procedii, crescit u$qut ad perfectam diem
Caueruin boa diviita? coiiieiiiplaiionig gradug, oinuegque viue inieriorig aclug ac perfeciionea anima cetitemplatrix transceudere debet, u i ad myglicam ei perfeclam cuiu Deo coiniiiuiiicatioiicui pervetiiat. Ut
gensUg sit : Qualeuicunque anima dWiuaruiii rerum cognitioiieiii coiigeciiia fuerii, qualeiuciiiique perfeciionig inierioris glaium atligeril, debet uinen louge muliumque aupra bcevebi u i Deo imime ei gupra
ineiiiem coojungaiur.
In H3autem qtue ganciug Dionygiugaubjirngii de Moyae in iiubem ingregso recio noiai Ilergeiiiiug, blgtoriuiu
illam non tanquani exeinplum pramtggoruiii afferriinon cniin Scriplura n a r r a l iu caligiueiu illam inysiicaiu,
de qua boc libro geritiD e*l, Moyaeiu ingregsum fiugge, aiH qaod idem el, Deo gupereggenlialiier fuisge
conjuiictum; ged tautuin itubem, quae mouieiii operuerau aubiigga, in qua Daia babitagae dicitvr) aed
lanqoam allegoriam pulclierrhuam el appotitigsimain iig qus tracianlur illugirandia recenaeri. Ac priiiiuin
quidem per purgaiionem illam 5 5 0 Moygig, deaignat aoimain, quaa ad v i l x iiiierioris apicem leudii,
debere primuin peccato inori, canna pravoa moius vineere, bigque oiunibiM purgari quanluin in ge egu
Gradum autem hunc qui
gpirttalig priroui esi, et in quo Daxime Biorlilicatioui ittcuiiibeuduiii, viri
spiriialcs viiam geti f i a m purgaiivaiii vocaul; q u a u i Pylbagorici p r i i n a n i etquaai praecipuaui pbilosopbiaa
suae parieui glatuerunt. Per lumina auieiu ei scmof, via jlluuiiuaiiva inlelKgiiur, iu qua Dej e l divinaruin
reruin cmtieiuplalioiribus exereeulur aniui gpirilalea, inuUigque luiiiiiiibua ac sonis reTcIaiionum atque
illugtraiiouuin a Deo excepiU adajjgentur, mullig verbU UiielieeiiiaUbug ad Deuui euiUgig, ei viciulm
iitullit a Deo imiuiuig in *#ia Dei progrediuniur^ei paulalun a multit $egregantur duui a crealaruiu rerum goluin mleUigeulia, sed iiiulto magig affeciu scgunguuiur aique seceduut. Quod auteiu Moy>eg
CUM utectit MCtrdotibut montem atcendat, $otu$qu* caiiginem ingrediatur, insinuai, paucorum eaae ad
mygiica fastigia couscciidere, giquidem omneg e plebe purgali quidem gunl, et onuieg *omUitii bucctuw
audivemttt, el fulgura videruul, paucig tauieu c o H c e a s u u i f u i t i u iiiouleiii aacendere, Deumque i u l u e r i .
Sie plurea quoque in via purgativa degonl, paucioreg vcro in illuuiiuaiiva, paucibgimi vero ad uuiiivam
uenremuiit. Moyaes enim gulug (ul babetur Exodi cap. xx) acceagii ad caligiueiu iu q u a erai Deug, q n a u i
biaioriam sauciug Diooysiag accuiDinodat mygUco ibeologo, q u i seiuou e l veluii a lergo relicta i u i e l l e otuali coguiiione, in uiYJilics unionig sinum recipilur, ubi egl perfecla caligo iguoraiioiiia, q u i n gcipaa
iiuUai iuielleciiialeiii lucem aul cogDiiionem aduiiuii el vere, my^lica e^l, quia iuiiiiia ei ucculia, aic
iM nulla tueug raiioueuLejug taleal coiupreheiidere.
t

PARAPHRASIS

P A C H Y M E I L E (55).

Upot
6
\

, , \
,
, \
, ' ,
.
, . \
, *
, 7
, * > ,
.

| .
,
, ,
\ ; ,
%

Paal. L x x x i n ,

6.

Divug quidem Dionygiug, libro guo De ditinii N O miHibut praiiuigeral illum De 'heologich informationibu$, ceu prxvium aspeciuin eorum qtias gpargiin
in Scripiura de Deo d i c u sunt^ gubjunxerai vero
librum symbolica theologia, \n quo docuerat,
quasnam a seiisilibus ad divina translationes essenl,
e i c , quae gcripla De iheologicit informationibut, ac
Divini* nomiuibui prolixiora erant, ob caiigam,
quam in tcriio capile De mtjutca theologia tradi(,
posl iHos iiaque iractalus, buuc auspicaius est.
Nemo igimr libruni illitm tymbolica ^\
ad quem, post illum De divinit nominibui, se iransire dicil, exisliinel bunc egge De mystica theologia,
aed poai illutn aciat istum a gaiiclo Patre compoaitutit fuigse, qui cum iuodo nou re|>eria(ur, hic De
mytiica theologia boc loco siibjuiigiiur.
Cutn Demyslicatheologia,zbomm iuquamsy.i bolo iioininequc absoluta, ei onniium iniellecliliuai
absolulioue, oiuiiiumque cogilalionuin cegsationo
ccllecla, diclurus esse^, quatn in aliis quoque ab i n -

P r o v . ?, 18.

(55) YideScbolia S Maxim. tom. II, cap. 1 iit/i/. iktol.

1015

8. DIONYSII AREOPAGIT^E

101

tetlectili motioiie cesaailonatii appel!atU,idcirco aa- " & \

leqoaiu verba faciat, adbibet precalionem, atqtie gaw
,
ctain invorai Tirhtiiatem, dicena: Trtaitas, et supra
,
psum ease, et gupra quani Deum esae, el plua quain
\ , ,
5 5 1 bonum esge babeng; giqnidera id \\w. habet * " prodneitonis, scilicel esae; illud vero efDcacia?, gci , ,
licet fteus, alhid vero babiludimg, ecilictl bonus; , ** , , ,
qtia* uiique uaiuram Dei nullo modo declaraiu.
.
l l i n c vero discere liceat, quod dum de mysiica ,
Ibeologia verba facere insliiueril, ei propier boc
, , \
pclierit illuminari, bane ipgam precaiionem mystice
r.ompoNat. Mon eiiim dixii, q*id eit Trias, sed iUa , .
quibug esl guperior. H x c ciiim ost utyslica ibeolo- , , ,
gia, qiue neque seusaiio esi, neque raiio, neqiie , , ,
menlis molio, neque operaiio, neque babiius, ne- *
que quod qnidquam reriiin iiosiraliiim explicare \ , posail; ted perfccia iuentis jceggaiione circa
,
ipaam iliuminaii, cognoscemw* eain ease gitpra om- \ ,
ida quse merts intelligit; ct Com myaiicum quid et
, \ &
iiicffabile coniineal* secundu boc BOIMIU scrwo- \ ,
nes de illa emnt, ei ilieologta rooabitiir, quonbin
. , ,
bocde Deo diciiur qiiod s i l gupra oninia. ila^ ,
que, aancla Triiiilag dWina eapieiuis i u C b r i - , , \
stianis prxsea, qaae utenum rtgig u l congrao de , \
, \
divhrfg genlial, et non sapial gaperva&trca; dffige
, ,
not ad aupremum >eru'cem, qao liil gubliniiu ex , \
cogilart poieei, qui siipraquajn ignotuf, et supraquain luctdns c i aupra mnneni cognitionis nega- . " \ ,
lionem,ei luniiuis affirmaiionetn exaigiil. Quoniam, ' \ , *
, ,
licet igupia sii isiiusiuodi sublimiiaa, non umeu
, \
quasi-nulio modo sit,sed tanquaro exgisiat qnidein,
hcd ex aoquo eiiam omtie lumcn vincat, id esl om- , \ * .
ncm coguilioiieni el oiiineiu ignoralioiiem; boc \ ,
, \ euiin est gupraquani luceus, aiquc ileiu stipraquam

ignoitim. In quo uliipie veriice, aimplicia, el uniJurmia ct absoluta, videlicel ea quae glne syinbolis, \ ,
i;l u l 8inl, exgUtunl, iioti lawcii parabolice mygie- \
\ ,
i ia gecunduiu gupraquaiu lucidaiu occulii mysticique ileiaii caligineiu velantur, iu bac uiique ca* \
ligiuo tencbricogisaima propler mysierium el ar- , ,
cauuin gopraquam lucenl ea q i u : gupraquam l u - \ \ ,
\ cidigsima aunl, propAer infiiiiiaietn donorum ac
, *
provideiUiamai et beneficioruui Dei, ex quibtig
Mipraquam lucot illud Dei gecrciissimuiu, ei u - \
1

cium, viguiaqtie fagiefUibut gMpraquam pidcbrig ry , *

. , fulgoribua e i aplcndoribua nienlcg oculig careuitg
iinplet quas alio iuo<k> inuliqrum oculormu caae , , .
dicil, angelicag acilicol divinaique virluieg:.
ruim gensililHig ocnlig plciue auui, sed earuin ^a- , \ .
, \
aUMilia viva quapdam iue:is eal, i d eal ocnlug perapicacigsimus, quae ei oculig carere 5 5 2 ceiigeuinr, ; \ ,
proptcr inacceggaui illam caliginein aileiiiii diviui. , , .
\
In quaiiluiu ilaquc beug iuvigibilia egl, in tantum

eiiam nicuieg bacc oculii carenl. Qiiemadmoduiii

, ^ obcsiav
cnim ipae iiivisibilie exsisiens, simul onlneui pul
, ;
cUriludiuem el dc^idcrium excedil, e.l idcirro
* \
ijDod videalur, dcspicilur, sed iu quaulum dc, , gideralur, pulcbriludiuibus adimplci. Sic eiiam
:. ara^it;
mcntcs oculia carenlcs respcctu t-pkiidorig earuui

DE IIJSTICA THEOLOGIA, CAP, 1. -

PARAPHR. PACHYMERiE.

1018

, . , \ capim exccdenlis, alio Diodo mullis oculie instru. . , \ ctav Unquam rauUi&ria? qtioad coguiitone earum; * ,
deiA capiui accomiHOdataa, diviuas expeiiuit il|u , \
eiraUouee; neo ideirco quod eas non assequantur,
. , etiaoi coniemounl, aed qtiod eas. desidcreni, p u l ,
cbriluduiibuft repJeiiiur. Iilud auiem ne
. '
secunduro laeuim sejiaUeiu accipias, aed secuo,
daiit Mileii^clilctA quae est nolio. llaque iu |u , \ - laclili acu igooto e l iimpeciabili, non tisltl deai ( ,
dcripm rerutji oplabilitiro, sed polius exMiKiiat,
,
iiode ctiam pulcJiriUidinibiis adimplei. Tu vero,
> * \ {| bouo TUnotboe tqygiicis gpeciaculig inlende^ ut
, \ \ vcl d c diyfoaa rue uti derei, pcnclres. Queinad )
modum enim si eui ftiiic, u i sic dicam, grave
, piiudut aliqiioiLatiraliendum, imeiiius csae, iioc
. 4> , qmdquam atlractivas facullatie interhn remillere
, \ , * \ debei (naiii s i ' remiscril, rursusab iailio ut
\ , \ virea colligai ei iplendal itfceese esi, el si
, . - * um r e m i i u i , denno ad priiicipium redibit, ei
, . nibil recie pcraget quoniaui vel parva remiggio
, \ \ *
totum destruii); sic eiiam accipe in divina per, ,
scputaiiooe, quaro e l exercilaiionem vocat. Eo, \ usque autein eeiisus rpliiique, quoniam suprasen* . , '
SUIII ; iiUellectioiie*, quia supra intelleclum:
, \ ' . oiuuiayieaeii^ilia inlelleciiliaquesJrtnboU, lam qiue
^* ,
non sunl qyani qnassuut, ex oppoaiio Ipaa. Nam aeu, , , '- silia vocabanl ea quas non auul, u i qua3 omnem mu* , ,
laiionem pariicjpant, el non sunt seiuper eodeia
, * \
inodo; iulelLectilia vero ea qtiae sonl, utpolo iu
, , Q identllale permaiienlia, el penes uuioDein iriaiu
"
* " c l indivisam
- " ac' divinain
" " " "quodamravodo
' " "*'
uniiam
iin
. ,
tellectioneoi. Ua3C e.nim esl unio, aecjjndum qnan
, ,
uiens uiijHir, e l adducilur ad aliquid inlelligeii ,' \
dum. Sine nolione asstirge; verumlamen uemo
, cxisliinel,' quod sine notione dicam, te forte lan \ , ,
quaiii rea diviuae imidme assecntum, eas igno
ralurum, aliutn vcro quempiam illas inielleciu ,
r i i i n ; sed divina supra omnem esseiiliam e l no .
lionem exsistere, atque abaoluie omnibus ignoia
esse. 5 5 3 LJberuni vero eicessum dicil, reoessiim ab omni affcclione. Nidtam ergo babens afffcliouem, rie quidein ad leineiipsufn, nec aliam ad aliquam creaturaiir, cl lemeiipsuin ab oiiuiibiii
abslrabens, ei ab oinuibns absolulue, u i oibil eiiam sjmbolortiiu iuferiormu et seiisilium relineas unde puteris coitOrmari; neque cliam retincaris ab uliqtio stmitiuiii, le ad lalia couv^rlendo , sic deinum ad diviiia? incomprebensibililalis radiuiu adduceris.

,:,

11. \ D
,
, \
,
, \ * . "
*
,
, ,
,
, ) t

w t i , 12.

II. Nola autem bic eliam dical

cos, qui alioquin cliani siiut cxeories niysierioruin, sed rebus adbuc aensilibus Iiivoluti suni
ncque iinaginantur, Dteiuh quidqnain csse eupra
ea qua3 exsistuut, qiit videlicet in nominc qiiidein
Cbritlt credunl, cd pcrrectiorem tameii noiiliam
non assurguut; vero vocal idololalrag,
oiiiiiiutu proraus iuysleriorum exsorles. Ait ita^ue:
Vide ne qnis eoruui mygicHa bauc atidiai; nam
si illi qui nou sunl instnicli, n i h i l siibliiniut inifW
giuari possiut, sed exislimeni tsliiismodl ecse
Deuin, quafem tpsi couciperc possinft, qiri lecundum Scriptumm pomU lenebra lalibulum
$uum\
9

lOtQ

0*0

S. DIONYSIl AREOPAGITJi,

id 641 qui k> eeblimlgsbwa ignoralioue abaconaea * esl; quid dicat quig d* Hsq.dniagie profani gtifil, , \ ; ,
et idololaine exsisiunt? CUIII vero dicil snpra hos \ , ,
esae divinaa uiygfagogiag, non ideo*d'ieit quoddi- ,
* \ , ,
vina fbrto supra bos quldem sint, lion ainiaotem
, ; ,
upra arios; elenira quid novi eral, giquidem ipei,
, ' , ,
cum rudea esaenl, ea non caperenit eniin
, d i x i l : Supra borum cogiiitioiiero, s e d : Supra
* \
Ipaosi ac gt diceret: Nondom aciaiit Deum easo
, \ .
aupra i d qood possani intelligere; quin e i hoc
, ,
eorum captum eicedii, el arbiiraniur aoa noitone
,
Deom noase, dnplici laborantes ignoramla,
.
fcHicet gecundum affecium, e l divina igiioranlcs,
, .
et qood ignoreni nescienies Quid igiior dicemua
tfe prof.ni.. qui Deum ex rebus inlW.s, wilicet _ *****
*
X
i.a.iu.ti, ma.erii ei form deKfibuntt OporOpor;. '.
,
i c l eitam ipgi oinnein reruro poailioneni a l l r i , ,
buere, aicut in Ifbro De divinii nominibui iradi * \
dimtta, qtiofiiatn ex ontttibua divinum Numen 110, .
minatii/, (anqoam cauaa cx effeciis; et omnia
,
fpei atlribuenda, tanquam exsislenli aupra oinitia.
* \
No* enim axioma eontradiclioiiis ibi locum ba, \ ,
let, gicat b i c : qunitiam bic in re omni vel aflhnia, * \ lio eai vel negalio, et ai affirmalio vera s i i , ne \ gaVio falaa est, Tel coiitra; ibi vero lam aiHrma . \
tio quam 554 negaiio.yera est, aecandum *ei> \, \ , \
giu diclos. Guin vero Deus sit supra omnemx:uin
, \ , ,
ablaliotiem ium posilionem, et eopra id quod non
ast, et supra id quod esl, el eupra cognilionem et
. aupra ig.ioralionem, mullo aiagt* est gupra privaiio- C
,
nes, vcl npra positiones. Nam qui lollil positionein, \ , , *
deflnilura quid lollil, el forie meps ad quid aliud , delabetur, exisiimans, cum illiid.uon essc^l, hoc, vcl \ , '
aliud; ei si omnia quis tollat, occurret iili quod oni- , ,
idno non esi; qui vero lollit privationem, i i i b U i n . ,
quibug metia non polest concipere aliquain habiiu- \ * ,
Nnem, otniiino praebet suspicanduip, illud esse ,
aliquid iiicomprehensibile quod dico. Ecce positio, 3, \ *
quooiam pra?dico de Deo lumeu ; aliquis vero -gal \ . * \
illud, quia Deue non esl lumen : euspicor illum esse . ,
quid aliud a lumine; negaleliam iilud, el ad aliud
dilabor; i negetomnta, eliam nibil omnino cogi- , (
labo. Vcni eliam ad privationem. Ecce dicii prira
)* }
p g l >

1 6

lionem, quoniam sumniue verlex ignoius e s l : ^ , ,

iiegalquisignolum, non potest inlelleclus confir \
mari quod noiueait (hoc eaim iu conceptibus com . \ munibus esl maoifeelum) concipitur ilaque quasi
ail allquid. quod sil non solum sjipra notionem, ve- , ,
mm eiiam Mipra ignorationem; tl ex hia Deo iucomprebenaibiliiae aiiribuitur. Idcirco etiaro bic
Patcr Unquam quid praeaianlius p o o i l , Oeum esse ac diei gupra privaliones, * e l gupra posU
tioiiea.

5 111 Deinde iraditionem qiiamdam non gcriplam

gancli Darlbolomaai apoeioli ponit, dicentis, mulUniesae lbo!ogiam ei perexiguatn, el Evangeliiuii
ea^e latum et magnum. Rcliquuni exigiimo bic
f tiam gileiiilo gtqipreaatini; opuriebai eiiim hic iierumdicere angugium et parvum, el arbitror boc
ailcnlio gdppressuin, vel ab ipsomct gaucto BarIbolouisco, qnando cam seiiicutiani proferebat vel

. \
,
,
. , ,
* ,
\ , ,
, \ ,
p , \,

1021

DE M i S T l C A THEOLOGIA, CAP. I. P A R A P H R . PACHYMER.

10

. niodo ab hoc P a i r e , propler ipsius rei diggituiiilu ; \ diuem. Quomodo eniin angugtttm ait qnod loiuin
; munduiii capiif et qwoinodo parvum i d . quod
., ' . "
niagnom pietatia mysieritim complectitur? Hoc
6 \ . - uiique factunTefi, uti pulo, propier religioneiu.
, \ In quibusdam vero itcrnm reperilur coitciauin.
, , Prioreui autefn periodnm bic aanctug explirang,
, , \ a i l , u i mibi videiur, quasi divinus illud
, \ \ inlelligens, ba?c d i x e r i l ; qnoniam omuiuih causa
. niultia eiiam verbig opog babei, el nullo el breu
, verbo dicilor; caret euiin verbo ct conceplu pro , - priam ejus tialuram explicanie 555

auieni scribhur cum acceniu i n amepenullima,

* nam ciiin accenlu in pettullima ett
, \
multa dietug, vero wvltii verbU indiv

gen$: -sicui eiiam acceutti iti aiHt-pentdiiiua, eal qui priino paritur, vero
ib penultiiua, mulier quae primo parii, uli cliam -II0iHems declarat :
* xplv .
& Nnnc primum pariens Cinyre, prixa tmcia perim.
Cum itaque dixiaaet, quod tteque germoneni ba , , , , berst neque conceptum, id explicant a i l , non
, \ quagi nnHo modo ait, eed quod iopraeseeniialiier
\ oinnibtig anlecellai,ti solis iie appareat, qnaecun , \ , \ cia, quse impura, quseque pura aunt, pcriraDSeHnt
, ei qut oavnem verlicem traiiacendant, omniaque
, , \ luniiiia, id esl omnein notioiiem, oinnegque sona
ac gerniones, eorum videlicei q r e de Deo in SerU
.
\ piuris dicia stntt, relmquubt. Vocai autem bos
, , \ coalesleg, tanquam non secondtK buRianaw lerrenamqiie bilelligeiiiiain, sed gecunduin divhiani iuspi, \
, . " raiioneoa, et dicioa ei tradiles et diiina illa iguo, \ raliouis caligine invohilog, bi eai is qui omnibos
9

, \ auperior exsislit. Observa vero, qiiomodo d i x i l : l i t

, qui lam mtpura qiiain pura pertranseunl; qomam
, illa.ciiaiii quae apud nos pura aunt, cam difina itta
, ,
puritaie compurala, immunda repuUntar, juxta
, . quod dicuim egl : Omtiii juttiiia hominis qua$i
' \ , \ " vannus menttruatw , cum drvina onjDino juaii \
lta eomparata, cujus neo eal iiumerus. Obeenra
, .
hem iliud : Qui omnem tenicem iranaeeiidiint,
- cum gensiliuu^ IUIII intelleiiUum non aolnm qo#, , ,
daminodo rea ipsas, verum etiain earuni tununiialea.
. * ^^ * \ SumniiUtee enim veleresappellabaul id qood in quali * \ '
bei estcntia purissiroum exslglit, ex qilo aeaidii aeu
. ' \ rouiiiieiiiereseeiitiadependeai.sk animai vertex
, , \
geu gunuuilag esl meua, e l auiorU, qi supernormn
, .
desiderio succendhur; e l nostrac bierarcliia:, id
\ Q quod proxime inleiidil immalerialilateni. ic r u r auni tn aeitaUibag, iguig, id qued lucklisgiitittin; et
, \
, \ \ . - aqus, id qiiod leimigAimuiti eai, e l cslera proportioie sua. Horlatur iiaque hic sermo, ganaoruiu
\ , \
qiioque veriicuni ascensuin guperare, et aic U>cnm
.
apprebendere iti quo esl Deug, id quod eliam Moysi
, . '
, \ actidit. Nota ordinetu eorum qua: Moysi conligerutil, priusquam diguua eat babilug in c a l i , , \
ginem ingredi. Primuin enim expiatus fuil, el sic
\ . ,
e n i m u n a e u n l 1#,
ab aliia gegregalus.
$, ( ),
tubas
audmssei,
c
l
divina
lumiua
vidissei, aegre * :,

556

igai. LXir 6.

S. DIONTSn AAEOPlGITifi

1025

1024

gaiur, el cum saeerdolibus consliluilur; e l i n divi-

uatn caliginem immersus, Dcum qtitdem videl .
(Deum euim nemo vviii unquam ), sed k>cum in ,
quo sleleral: unde signiiicatur, eoruin quse intelli- , ,
gmilur et vHenlur summiiaies, esse raliones quas- * ,
dam bypolbeiicas eorum quae in Deo sunt. Hypo- , , ,
llieiicas vero raliones vocateas quae rea dcscribuni, .
el quasi conlemplaudas praebenl, quaa aii esse Deo \ , \ , \
subjectas, id esl intelligi inesse ipsi: ex iis eniin , \ ducemitr, ipsum rebus oinnibu* ease praeeeniem, \ , Iranseundo, sed providendo. Spiritales vero ..
vertices vocai caolesie* el intcllecliles essmuias , \ ,
quae circa Deum sunl. quas ei locos sanciissimos , , ,
apfellavil qtiibus superemuiei, ei a quibus abso- ,
littiis esl, secunduin nihil orauino ipsis assimilatus. , ' ,
4

*. .......

.......

vr.u.i.uu

HoysesitaquecoiilemplaiuslocumubiDeussleterat,
* *
, \ lumque ab iis quae videnlnr absoluius, id esl ab
omnibus sensililms et aspcctabilibus, id esl omnibus , ,
ralionaubus, inlelleclilibus,inquam, el inlelligentibus
sseuliis, et cuni bis etiam ab animabus noslris ,
\ .
lib<ralus, pnstea in caligiuem ingressus est, hoc
\ ,
eal, in Dei ignoraiionem; ulii cuin omnis cognitio*
,
nis subsidia exclusisset, fuil in obscura menle,
(
quae videri nequit, Dei, supra omnes inieiligendi
f culiales consiiluli, lalique modo conjuncuis igno- ), *
ralioui el cessalioui. Non dico propriae ineulis cir- , ,
ca ipsum cessaiioni, neque eliain aiterius cessa- \
lioni, nec seipsum, nec quidquam aliud inlclli-
gendo (boc enim merum oiium slupiditasque men* ,
s C8l) sed secundum poiiorem menlis poriioneiu C
^ '
^*
, ,
isli igaolo penilus unilue, omuis cogniliouis cessalionftin oblineudo, sponle scilicet conveiricnierqiie ,
, \
dceerendo omnem nolioneni, qiia? exlrinsecus afliisa
quodammodo coiifuiidil polius magisque obesi , ,
qnatn prosit, cum eine nolione omnia uovit. Nun-
quid vero eliam bte simile quidob*cure fii,quando . ,
voluinus qiiidem aliquid mcnie volulare, sed sa^pe-
\ *, ,
numero ab aliquo iiiierpellamur, quasi in meniem
quidpiain revocare volenle,ei nos binc iudignaiiiur ,
\ , quod nos lurbel, el obscuram illani, quam menli
* **
&
impresserainus, imagiiialioueni peasumdel. Quid

emm mens aliud tunc velii, quam in canerarum
, &
lessalione rermn, circa id quod ci propositum esl,
\ , \ *
vacare? Circa caliginem porro nola, Hebraicum
liaberc araphel, quod Aquila qiiidcm atque Theo- . , .
dolion 5 5 7 seu ealiginem inlerprelali aunl, ciim Sepmaginta conveiiionlee : Syinmacbus t c r o
, id esl, nebulam. Hebraeua vero dicit araphel esse nomen firmamenli in qod Moyses perveuii;
dicuui eniiii esse seplem Ormanienla, qnae eliani coelos vocanl, quorum ctiam sigillaiim nouiina
rcccusem. Hic sanclus vero caliginem imellexil ignoraiionein seu noiionis vaciiiutoni.

91

1 1

Joan. , 18.
VARLE
* MQX. ava^*L

Max. iniailili.

LECTIONES.

OE MTSTtCA THEOLOGIA, C A P , U . C O R D L M l .

B'.

CAPUT

,
/, .

II.

Qnomodo oporteat etinm uniri ac lauda teftrre^

omninm aucton, qui eii sxpr* oinnia.
r

SYNOPSfS CAPITIS.
Optat in dhinam catiginem intromitti, et sine notione Deum cognoicere, mtod fil potiuimum per omnium
ablationem, qua non tunt Deus. imitando iculplorei, qui per materiw ailationem ttatuum dedolani; el i t mulosttwtit ul, per ablaiioim, eontrario modo procedatur quam per po*itiotu$ uu afirmatione$*
-,
, \ * ,

* \
,
,
, -
,
' . & , ,
"
, ,
\ ,
%, \ , , ,
,
, .
1

558

in bac gapraquam hicente cafigine veraan

exoplamtjg, el per vieioois coguilJonisque ncgationem videre et cognoscere id quod supra ifgioneni
cognitionemque exg *tit, boc ipso quod iioiMidi-mtt*
neqtie cognoaciiiiue : boc enim est vcre videre e i
cogfioscere, et tttpra easeotialem guperoaniraliter
laudare per omntam rcrum ablaiionem, nou eeci
ac qui aiatiiatn iiati?ain dedolant, auferenies omnio
quae circumpoftita claram formae latentfg vtsionefu
impediebaiit, ablacione sola geitutoam ejua occtdtaui piilchritudiucm niaiiifeslanl. Oporiet auiem,
ut exislimo, ablaiiones conirario inodo, quam pogiiione* celebrare; siquidem iilas a priinig incipieiiies, et per media et extrema deecendemes
ponebamus; bic lero ab extremie ad priina aacelideiites, oinnia remoYcmus, ut revelaie cognoacn
mus illato incogrtoscibililalem, q u a ab omnibtia,
quorum cognilio esl, in rebug oinnibus obiegilur;
el supranainralem illam caliginem intueamuis quu*
ab otoni, quod in rebus est, lumine occulijur.

ADNOTATIONES CORDERII.

No$ Inliac tupraqnam tucenU caligine. Nusqnarti magrs, ait gancltig Maximua, declarat Dionysros, qtiiil
i l t per nescienliam cognoscere Deam, quam hoc eap. 2 kytika ituoiogiat, et tif Epislola quinu ad 'faoroibeuro, ubi vide qulfl adiiotaverimug, u i in EpisloUm ad Caium, quce ejusdeiaest argiimenti.
ffic lanlum nola, boc esa? ub divitiam caligiiiei iiigredi^non videndo el neaciendo videre el cogiio.
scere, qiiod eet g-ipra vieronem el cognilionem; videre, hiquam, el cogno^cere < ipso quod non vldeinus neque cognosciinus. Sic in Epislola ad Dorolbeuni, illam caligineiu in qnam iiigressus esl Moyae
l n moiiie in ExmloP, inierpreialnr Dionysius mysiice, esae neacienliain isiaui qua dicit Detim coguoaci,
IHI nt in illa caligine s i l , qui babeiur dignus, ut vere videat el cognoscal Deum hoc ipso quod,
videi noque cognoscil, boc ipsum cognoscens quod est supra omnia intelleclilia el seii.silia. Divina itaqne
raligo, a i l Diouyius, cst ilbid bimen iiiaccessiim, in quo habiiare Deos dicilur, invisibile quidem, propler cxsuperaiiiem clariiateju; iitaccessum, propier iiimiain et supra naluram illuiiiinalioiieiii. ln bac
caligine myslica, id est in bac illuitiiuatioiie, inlerpreialur, u l pauio anie dixi, esse euro qui nou
videi>do'el neseieudo, videl vere el cognotcit Deuuu Ad inlelligeiiduni id quod diciuin esi. quomodo s c i *
licel caligo s i l illuminalio, ei negeienlia cogniiio, sume, inquit S. Maximus, exeuiplum ab oculo corporis.
Quod emin eiDcil absentia lumhiis, scUicet vacaiiouein gcngus oculoruiii, boceiDcil inteudere iixe acietu
oculomin adversug so!is radios uieridie; siquidtm ut in teuebris, gic eliam nimia luce oculi caligani,
u l Pelro el aliie apostolig \n monle Tbabor u8u veuii iu celebri illa Clirfsii iransOgnrauone, ubi lumen
ill-td, quando apparuil in facie Cbrisli, el biimani gonsus facullalem vicit, figurabal apogiolig modum
myglicas Ibeologias aecunduin iiegaituiiein, ul cuin Dcum dicimus iiiliniiuiii, iiicoinpi-ebeiihiiiu, am
soprabonum . aul gupragapiciiieiu , id egl wpertate, quae negaiione declaraaiur; quo
quidein llieologia: modo Divitiiins eai gf.cuudiiiu subsUiniain iueflfabilis, ct plusquani iucogniia, iiuUum
peiirlus, ne iiudum quideiu vesligimn posi ge reruiqiieiia, nec uiJo inode noiioaem sui, quid git, ulh
peniiiiieug. Quia quou incicatuui cbl, a creaiura cotuprebeiidi non poiest; nec a iiniiis pernosci, quod
cai iiiliuilum. Ex bujugiuodi symbolU qu auul supra setiftum (iiiqua S. Muxiuius iu speciilalioue x ^
Exod. x x i v ,
V A R L E LECTlOiNES.
, D. , S.

, C b .

:.;,

1027

S. DIONYSH AREOPAGITiE

1028

Doum, qui toara rarioiiem ei meiiteni csi, asse lantum credtmus; q m l vero, ei qtiomodo, ac quale,
etitbi. el quamlo, prqrgng gpeculari amlenuig, nec ititHligere p>ssumis, tieque cogilare patimtir.
Modmn vero tbeologi affirmantis, qune ex creatiiris Dftitu laudat, ul cum riicimug Detim bniinm,
gapienlent, jiistnm, eigniftcanles operatioueg el providenlias ejns, vesiimruia randida symbolice signilicabanl. Haec eiiiin eraul gynibola cn-aluraram, qn.*e Kertindutit ideas d vinas farla? s i n ' , e t ymbil. verbortini ScripUir gancUe, qtdbus res divinas significaia, vehiii iinlula stinl qtue luiic fuerunl aanctit
apoatolis faria d i l i i i i r i a , aperia, ei clara, e l absqne ullo aMtigmau lorlimsp. ei symbolica inuiuliratione
intellecl*; ac verbum Dei in ipsis abdilum palefccerunl, qiiando T f e c i a i n Doi cc>gtihi>n m accepen o i
t t ab affeciine muiidi el oarnis libernti fttmi, et in vere myglirog ibeologos evagermiL H.vc. aulem
mystica coguiiio eai proxima viaioni Dei aspeclabtli, quae Gra?ec v o r a u i r , fiiiuriiiit
reservatur, C H I H videbiinug oculis meiilis divinitaleiu, p c r cnrpus CbiisU gloriosuu oculis glorfi *a U
vigtitn : litoe euim videbiimia euui sicnli e s U u t bealus Joannes ait t, uhi Mjitiificat. vi e daiu esne
iu fuluro eaaeiiiiaiii D d oculis corporefg, sed til a i l Tbeodoretus iu Comtiieiitarti* in E p s i . II ad Corinibio< cap. , nalura divina, qua* sub aspechim non cadil, ueque cerni poleai, liuic per biimaml 1 m
Cliripii diviit-a lumiiier.ircumfueam, elaplendenlemjacieiilemqueradioa c c m e i H r q i i a i i l u i n licei, scilicet onilo
nienlis. Quod videlur signiflcaase Paulus cuin ail : Qui dixil de tenebrh lumen $plendeicen, tpse itlnxlt iti
cordibut noflrif, ad illuminationem icientia; claritali* Dei in facie Ckritii Je$u*. \ est qui ulim lumintS
n a i u i a i n gnlo verbo effecil, diceug : Fiai lux; is etiam gno luiiiine meines uosiraa iUiimiiiavii, u l DiH
gtoriain per Cbrisium pergpiceifinug. Hujusmo:li est viio de qua S. Tbomag . i , quiesl. 12, art. 5,
ari , CIIIII a*i, ex perguicuiiaie iiiittleclug, el refulgentia diviuae ilarilaii* in corporibug gloriflcaiis, d i vtnam p n w n l i a m slatnn cogtiogci.
Non tecni ac qui ttatumm nniivam dedolal. Coin dixerii, Denm pcr oinniuin ablnlionem celebranditro
alqno rogiw*f*eiid-im, apla sitniliiuiliiie retn illuglral, et exeinplo guuuaiii iie^antem hanc tbeologiatn c l a ritisime eaplical. Qiieiiiadinodum (59
scuiplor, inquil, a u i sianiariiig, guliug maierie circumpogiue
reiluntlanttg ablaiione geniiiiiuiii ellicit simulat n i n i ; ita ibeologia inyaiica rea creaias oiunea qoaequai
l)eo circuuipogil auiii, ab eo removeudo el neganilo, ipgum quodaiuinodo nobig in geiuetipso nuduiu
exliibet. Siiuili fere exemplo iigua Maximug Tyrnig Plalonicae secUe pbilogopbug, Serut. 1 D$ Deo:
t

, \ 6 otov . Quomodo, iuquil, qui$

postH tptum explicaref Ne cogilet enim magmiudinem, vel colorem, rel figuram, tel aliam qnamp.am m*Uriaf affectionem; ted ticut amalor, ti corput aliquod pulchrum exiiteret, cujns atptclum multw varurqm*
vestei eripennt, tis illud esutrel ui ciare iniueri potul, $ic etiamnum tu exue amictum hunc, et cogiiaiiou*
dstrahe quidquid oculot moralur, tt quod rettabit, videbit id iptnm quule detideras. Ilisce quoque videlur
coneentire dugma llebreorum inGabala, ubi Paulus Hicciug, libro iv De cctletti agricuUura, gic aii : Deua
letragraininaloii liaud tuiquam nisi regali loga bellicove paludaiueiiio operlus se geiillbu prodil, baud
secug ac inler mortaleg rex guia agiare adeggcque duiibus aiqne miiiistris solet: corivenmi vero lgrael
til imer vernaculos ianiiliaresque, uisi auiiciibug inlerioribua iuduiug, depogiia irabea reg hque loga
oftcruir, ei apparel, non lamen inleclug proraua el denudaiug; asi ganclig virig inonarchigque Igmel
nudu. quovig rejecto cognomiiie (veiuti conjitgis ainplexibus inliaereii>) aglal, elquieacil, quod iunuii i l l u d :
Et tpontabo l$ mihi in umpiUrnum ; el declaral illud: Extpoiiuvi me lunica mea quomodo induar
ilia ? elc. Quod privilegium luyalicis ibcologis p r x csierig gingulare eat, u l Dettg sese ip^U magig i a u i i liarem e i quagi nuduin exbibeaU
Oportet autem, ul exiitimo, ablatiomt conlrario modo, etc. Tradit differenliam procedendi mygticaa
theologiaj ab aliig gcieiiliig iheologicis, quod niniirum bae, ilum varia do Deo i r a d u n l e i affirmani, ?. g.
bonilaleiu, Terilatem, gapieniiaui, poiemiam el ORiera atlribula Detiiu quodamiiiodo oniare ac veaiire
videanlur, t conaeuueuier obiegere ac velarejeconira veromystica ibeologia omniaha*c de Deo (gcilicei
gccuDtlum nosiruin imperiectuiu conctptendi el loquendi modnm) ncgando et aofereiido, mulio veriut e i
clartug nobig in genielipgo Deuin exbibere censenda giu Unda quemaduiodum niygiiooa ibeologog glaluariig comparavit, qui per materix ablalionem glaluag guag dedolanl; i u qtioque caHeri ibeologi, q u i
de Deo varia affimundo ibeologizant, immerilo picioribug el plastig, qui guas iuiagitea coloruio
vcl gypgi adjeclioue floriuaiil asaimdari possent.
9

P A R A P H R A S I S P A C H Y M E R i E (54).
Cum didicerimus de di?ina caligine in qnain Moy-
gea iitlroivil, eitque ba?c cessatio menlis aique
ignoralio quaedam coguilio, opianiua eliam in illa
vergari. Porro in hac diviiia caligine vergari, eal
gpeeiug privatione. ei sine nolione cernere alque
cognotccre id quod aspeclum nolionemque trangcondil, id ipsuin nequevidendo neque cognoacendo.
Saepc autem dixirous, quantum meua operamr, aut in quantuni uovetur ac cognogcit, Demn
coguoaci; ged quanluro potiua non videt neque
coguotcil ab omui molu absoluU, ipaique aecanduin
% f Joan. , 2.

' II Cor. , 6.

Geu. , 3.

\
, (
,) ,
,
'
\ , . , ,
\ ,
, , ,
\
9

Ose. , 19. Cant. , .

(54) Vide Scbolia S. Maximi. toiu. II, cap. 2 Mytt.

thiol.

PARAPHR. PACHYMERJE.
1050
DE MYSTiCA THEOLOGIA, C A P . II.

opiimam
sui
partem
onila,
stalum
quodauimodo
el
. \ \
immobilitalem
obttoei>s,
dum
ab
ipso
illusiralur.

Nunquid eniin etiam bic i n jioaira viaioue boc ob
, \ , \
acure
quodaunnodo 560 fli, quamlo, aliqtio deai , ,
derio
praeocctipali, el id ipaum viilere geslienlen,
\ ,
re
desbferata
jam praaenie, illico noetra viaio in
* , {; - tpaa colhgilur, non paiiialiier eed loialiter intrnia,
atque adeo iinmota ? Qujii tliam sspeoumero non , \ \ .
nulli manu sua oculos oUlruunt, videndi viin quo \ ,
dammodo excitantee. Unde eliam exslasta ei aliipores, idsi quod niens exlrinsecua deflcieus, in se, ,
nietipsam
tou couveniiur.el parliatae inlellcciionea
; \
deaerens,
loialiler quieacii, hi rcm amaiam tiita
.
translala? unde eiiam boiuo videiur loius exira ae
, * .
posiius. Scieudum euim, ineqlem tiniverai Uiijiii
, , sienliiudhiera pne se ferre. Siqitidetn univerniu ae , \ * cundum partes movelur in eo quod nuuc Ol, ila u l
g. pare illa sil iu Occidenle, qiuc antea iu Orien
\ , * \
te,
et alia a l i b i ; el aic de oinnlbaa parlihus, ae ,
cunduin
quas uiique moveri quoqiie coelum dteitnr,
, .
quoiuara
aecuiidum se lolutu immobile iiianet iu
\ ,
, . aeipso, lanquain iu proprio lococouveraum. Idckrco
eliam dicebamus ineiUeio, partialibtia iiiielioclio * , '
nibut
aeposilis, loiabler qtiieactre. Cum boc ilaquo
, \
in rebus noslris tic ae habeat, quid dixerit quia de
; \
diviua fela pulcbriliidine, quam neceffaii noc uieu , ,
\ . te concipere quisqtiam poiesi ? Lege eiiam snper
hac re epiiiolam btyua eancli ad Doroibouni u i
. , * ,
aliquo modo tibi declarelur, quas ei qiialie cogot , \
tio sii isia iguoraiio. Illud eidm iion Tidere, vera
. ;
C
esl
videre; ei isluri ignorare, vere eal nosee. alque
.
lla
saprasubalanlialem
cougrue pro aua aupraaub' , alaniiaJitaie collaudare. Quomodo hoc ? ex omuiuin
, \ \ ablacione. Cum enhn nou poaaiinua qtiidpiain po * , silive pro ejua digidiaie d l ^ r e , eo quod ex omnU
bus rebits niliil quod ipsi afflue ait excogilare ? a , * . , leamus, celebramus ipauni ex oinuiuiu ajjlaliooe,
, , ideiuque f^eiuiua quod aculpiorea, qui naiivam a l i , \ qnain aialuain dedolant, qui superflua aufereudo,
laienlem in Ipea formani nianifeatant. GemiiiaiH
", '
eiiim
staluam vocai, quae fii in maieria uon de , .
aecla,
ui
in lapide adbuc imegro, in quo quis acul . '
pal
aliquod
animalculuii), u l declaral Euripides
\ \ , " ' AHdrooieda , dioens : Ex lapidtii propria naluTQU forma connantibus mun*, doclm simulacrum
, \
manu$
nam seu per se forma. "
lam siatuaiD, vocal forinaui petrse naluralein. Quin
, . ,
eliain qtiando quis parlem arboris < onsisleiilis e l
/3 , florentia
inaculpseril, slenl dicit llomeroe
561
, .
tlyasem
feciese,
qiiaudo
i
u
arbore
consiiiuii
et
.
sciilpeU leclum uaturaleni. Alii vero pretioeoa la \ \
pides vocanl eimulacra, quaodo vhlelicet amara*
, , , , \ .
gilus
ab oronl roaieria terresirl circumjaceiileex , ,
purgaitii,
exbibet , id est tea
, ,
spleiididum ornaineiilum. Magis aulem id ad pro*
.
poaiium speclal, quam prina; siqiddem poaiiionea
\ , 1029

9 T

V A R L f i LECTIONLS.
.

Andromacbc.

mi

S. OIONTSI! &1

fctf

tnnt, qtw proprie dc Deo dlctiniiir id quod eet, u l *x*t , & '
, &. /
, vivens, bix
caetera Ahtallones vero quae
b l a Deo attata negatutir, verbi gratia, qnodDeus
,
non sit corpiis, anima, neqiioquiiiqiiam eoruin
, ,
quae cognoacuntur vel cadttiti stib noilonem, De . \
isliusmodi ilaqne positionibus et ablalionibus hic , \ ' ;\ ,
Pater agcns, reperit iin quaindam inesse opposhio- \ ,
nem, quando ipsuui ex hia celebraines, Dcum de- ,
claramiis. Eienim caoi pogitioneg quidem in libro
\ \ ,
DedmiAt nomlnibut, pnedfcabaimis, a prituie i n , \
cipienios, et per iuedia iraiigeumeg, ad exirema ,
descendeiido illas ponobanmg. Primum de ente dia- \
sereniea ac deinde de bono, ac postea de viia, ac
, \ .
deinccps per caetera qurc medianl, ad exlrema
, , , * \
descendebamus, de Doiiiino e l de Rege, e i de An
, , , , liquo dlertim, eUimilibus verba facientes. In abla- ^, , , ' .
tiouibiis vero fli eoiiirarimn, dum ab exlreniie ad
\ \
priircipaJiora asceusus fuciotido removemug id quod
,
poaietius eat, atque etiam ipsummel primnm, d i -
cenles: Non inebrialur, non dicittir, non inlelligi- lurj ei n i r s u m : Non corpus, non elememum, non
,
aiiiina, non ancelus, non vila, non cns, scd supra
. ,
bajc omnia Deus esl. E i sic sine revelaiione ad
, \ ,
omnimodam ignoratioiiem dcvenienlcs, cogiioaei\ ,
iiiii8 quodatnmodo iliam fiotiiiam in ignoralione ;
, ,
banc enhu iguoraliofieiii a i i ab omiiibua qua? no , \
ecuulur, in omnibng rebns circnravolvi, et cati- ,.
gitif m ease ab omni luimne in rebiis omnibua abs- ,
coiifafii. Hoc vero fil, qubd eorum quae sunl cogni ,\ ,.
lioaes, e l qiiiB de Dco grnit posilioneg, non deie ,
,
gani id quod igtiolum esl Del, nec in lucem addncaul, aed potias conlegatii, ted occultenl, cum mcus * , \
ibi non habeatubi se flgal, ncc quidquam unde al.- ,
qnid inielligi poswl apprebendal, sed polms in co- *
, ,
gitalionea minhno convenientet incidat, quouian
, \
baiidquaquam flrina esl, el sensilia staiim prauer.
volal. Porro luinen in relms esi aliud opinaudtitn, qtiamqno noscimlur res iit quantnui ressunl, ,
,
sicul eliain in 562
srqtteiitibtis reperimns. Hoc
.
ila((iie luinen qnod in rebua esl, talisquo reruin
1

cogniiio, potitre Deum OCCHIU. Maluralia eniiu rerum noiiiia non lanlum proilesl ad lbeidogiam
quaniiiiii noceal, diiin id quod sujrra naluram eei, ad ea qi83 sibi propria winl, etiam secuiidiim naiu*
ram addnijit. Sed quoiiiodo positienos- quidein a priiuis ad ullimas, negaliones vero ab uitimis ad
primas slaiHamus, ipse Paler in sequenil capiie docebil.

CAPUT III.

Qum iinl afflrmamet locutionei, qua yante$.

* .

SYNOPSIS CAPITIS.
AU $ in theologieis informationibu* explicuiite iita qum tpectant ad Deum irinum et unum; ia Divims eer
noiiituibus egiiu di aUributitauibu$ in Scripiura Deui nominalur; in Symbolica deniqne Thcologia
fi /ura* iliat un$iU$, quce metapliorice de Deo enunixaniur, explanaite : bt timul rationem reddii, cur t*
u/iw libtis prolixior(uer.t quam tn My&lica tbeologia. TradU in (irtr modum formandi de $
tugaliotu*.
In Ibeoktgicis qvidein informaliouibua ea qu?e D
[xsv ~
%flit niaulis ibeologix maxiine propria siiul, cele*

1)E MYSTICA THEOLOGIA, A P . . L O R B E R U .

IU35

1054

, , b r a T i r a u a . ; qooroodo d i v i n a b o n a q u e n a t u r a u n i c u
, ' * dicalur, quomodo irina; qtuenam gecundtiid illam
- paiernilae dicatur, et quaenam iiliatio, quidve velit
\ sibi il)a divina Spirilus denominaiio : quomodo e&
, \ immaieriali e i indmduo bono, cordialia ista bonl, \ , tatia luniina pullulariui, el in ipso, et in seipsig, et
in ae niutuo co&terna propagationi mansionc nus 6 - qiiam digrediendo perroanserint: quomodo Jeaus,
\ aupersubsianlialjs, bumana* naiuro vertiailbue eub*
slantialus sit, et quaecunque alia a Scripluris eipo*
. , giia in tbeologicts informaiionibus celebravimug*
In libro aotem De divims nominibus, qiioroodobo*
, ,
\ , \ nus nomineior, quomodo ens, quomodo viia ei ga*
, pieniia et virlug, et quaecunque alia spiritalera Dci
concernunt appellationem ; in Symbolica ?ero thto*
\, , \ , togia, qu&nam noroina divina e rebiia aensibilibua
translaia sinl, qua?que diyioae formae, quae figur,
, , \ ,
qme
loembra, 563 <l * instrumenla , quae divina
, , \ ,
\ , , \ \, loca, qui ornatua, qui forores, quae iriaiitix el ira?,
, , quaenara ebrietatea et crapube, quae jur*n)eiiia,quae
malediciioueg, qui goimii, quae evigilaliones, et

quolquot
allae suni symbolicee efQgiaiionis Dei ga*
. , \ c r formaiiones ac figuraiione*. Arbhror etiaiu le
, deprebendigae, quomodo exirema sint prolixiora
prioribus; decebalenim iuforinaiiones ibtolpgicag,

. et divinorum nominum explanaiionem minus ver , bosa esse Symbolica tkevlogia. Quanto enbn ad al
\ tiora coDtendimus, tanto magis sermones nostrl
rerum iotelleciilium aspeciibusconirahuriiur; s i o
, ,

eiiam modo, dum caliginem illam, qux jniel

l A A i n m onrtAvitt
Sn/M.linmni>
k M . : U * . .
tectuni
saperai, ingrediemur,
non
in brevilmjuentiam duntaxai, verum etiam in silentium perfe*
c t u m , et inielligenliaB defeciionem incideraus. A l que iu ilJis quidem a supremo ad inlima derivana
oratio, pro raengura descensug ad proporuonaiani
laiiiudinem exiendebalur ; nunc vero ab inferioribus ad id quod eupremum erainet, ascendens j u xta modum ascensionis coni a b i i u r , et posl oranem ascensum peniiug obrautescet, aique ineffabili (Deo) tola conjungeiur. Sed quorsum (ifwjuies
a primo poeitiones divinag gtaiueoles, divinam illam ablaiionem ab exiremis augpicamur? Quia niminim, cum i d , quod gupra otnnem positionem est,
gtatuebamus ab eo quod ipsi magis cognatutn est,
fundameiitum affirmaodi ponendum e r a i ; verum
cum id (ollimug quod sopra omnera eal ablationem, ab iis quoque quae nmxime distani removcri
debebat; noone Deug magis esi vila et bonitag, quam aer aul iapia ? magigque non crapulatur
et D O D irascilur, qaam noo dicatur aul intelligaiur?

xa\ . - Q
.__ . . . .
r
*. *
... \ 1

, ,
, ,
, \ ,
\ * . U ,
,
;
,
,
* , . \
\ ; \ , \ $,
;
D

ADNOTATIONES CORDERII.
In tkeohgicu qnidem infprmationibui, elc. Ex boc capHe patet (quod observaiione generali 11 <?t
12 probavimug) gancium Dionvgiuni accuraie omneg' toiius scholaslicac tbeologia? pnrteg iradid 8 e
Nam Ql bic gignifical, in theo!ogici$ informationibu*, quag appellal, luculeitler e i ample
c

VARIiE LECtlONES.
* lla legendam. \n S. P . et Sc. prseponunliir hroc verba, , .
*
, S. , Cb. D. \ \ , S. ^/, D. ,
, S.J D. uiraque leclio uotalur. , Cb. , Cb.
1 0 0

PATROL

GR.

111

S. DIONTSU

AREOPAGITJE

divintm naturam eura omnibng allributie esseniialibus explicuk, et quidqmd scholastfci fusiesimii
commefrtarvs, de Deo ano et trino, et divinis proceesionihus, et personarnm inter se opposiiionibos,
disiinc'ionibu$qne, et earum in ee invicem circuminsessione proltoe riispntant : quibns * i is qnem de
angelieie propnetalibu* gcripserat, et Ccele$ti$ hierarchias liber aajtingal-ir, primam divi Thomne partem luculeniiseime a Dionyiio cognosces anie descriptam. Prima v e r o secnmhe', ubi poiissimnm de
aclibue bnmanis, et eorumdero bonitate ac malilia, vitiisque et pecoaiis agitur, m a g n u m babuit fundamentiim in capile quarto De divini$ nominibut, ubi fusissime 564
Dtonysiue disputat de nalura
bonitatis et malilhe, majora skie dubio ad illam I b e o l o g i a e pariem a i i b s i d i a allaumis, nisi libri
anima, et De intellectualibu$ et $entilibus, lemporuni injuriis intercidissenl. Ad iractalum atilem de
legibus h a u d dubinra q u i n liber ejus De legali hierarchia pbirimnm conlnlieset qui pariter noit reperitur. Secunda q u o q u e secuadae, ubi de jure et juslilia dispulatur, aliquod saliem b a b e t fundameiitnm in capite oclavo De dhinit nominibu$, nbi agil de jusltlia ; majus sane s u b s i d i u m acceplura ex
libro Dionysii De jutto divinoque judicio, n i a i simililer maxfmo Ecclesiae damno inlercidissel.
traclatus De gratia et virlutibu$ tfieologich e diversis Dionysii locis m a g n n m lumen accipii.
Terlia denique pars, ubi agit de divini Verbi lncarnaiione, similiier tota u l hoc loco Dionysiui
teslatur, fuit ab ipso accurate pertraciata in Hbro Divinarum inttitulionum, in quo ait se scrip8isse
quomodo JesuM, qui erat tupra substunliam , humance nalura veriiatem substanthmque tusceverit. Traclatiis aulero $aeramenii$ quam accuralissime distinctisgimeque in Ecclesiattica hierarehia videltir
expositus. Neque vero illam quae in Scripuiris explicandis versalur iheolo^iae pariem neglexit; nnni
d i c i t ee Symbolicam theologiam, eamqtie caeieris fusius conscripsisse, quae in Scripluris iuterprelandis
tota fuisee videtur: adeo ut eiiam haec iheologiae pars quse Scripluris explicandis vacat, ab hoc
aanclo cumulaiiseime tradila fuerit. Et sane si i l l a quae maximo iheologorum detrimento inlercU
derunt, Opera Dionyaii exsiilissent, nemo praeier eum in scholia aucior fuissei praelegendua cuin ex
ipso utpote fonie, piirior iheologia profluxissei.
Ea qum affirmanti* theologuB. Vide capitis praecedentis adnotationea el in observalioiiibus gcneralibus 8j et 9 ubi naturaro el difterentiam affirmantis el neganlis Iheologiae explicyiinus. Pro iniellicentia autem eorum qu hic breviier aliingit d e divinae naiurse unitate, et personarum disiinciione, et earamdem circuminsessione, consule caput secundum De divinit nominibut. et noslras
Ibidem adnotationes, ubi divinae processiones et mutux in se invicem circumiRsessiouea explicanlur, et
qon Jesu quoqne propria sinl ac subsiantialia.
In symbotica vero Uieologiu. Consuie inferius Epislolam i x , quse est ad T i t u m , et ibideiu nosiras
adnotaliones, ubi exponunlur illa quae ad symbolicam theologiam speclant.
Quanto enim ad altiora contendimus, etc. Rationem I r a d i t cur pro raiione ascensua ad Deura cogniiio noetra contrabalur. Quia nitnirum quanio magis ipsi Deo appruptnquamus, lanio quoqna
magis ad unilaleiu ejus accedimus; unde consequens e.st, ut cognilio eliam nosua comrabaiur ac
eimplificetur, non eecus ac lineae; qiia? quanio a circumfereuiia ad ccntrum m a g i s appropinquant, u n t o
pioque contrabunlor, donec, in i p s o poncto convenientcs, o m n e m prorsus extensionem amittuni, et
oier se et curo punclo quid unum indivisibile l l u n l ; sicut econira quo ptus a cenlro disceduni, eo
magie e x p a n d u D l u r , alque ab invicem discernunlur. Hinc fit ut myslica ibeologia, d u m reruin omniuiu
dividuarum, aive eensilium eive inlellectiHura, cogailionem d e s e r e n s aique iranscendens, ad ceulrum
suuni, qui Deuaeat, conlendit acper?enil landem in o m n i m o d a m et , per oiniiia sermonis et naturalis intelli^eniia3 dereclionera, incidat, i n caligine mysiica i p s i Oeo iiaime conjuacia.
flic noiandum eat, posilionera, uti ei ablationem, aliam esse simplicein , aliam esse bypolbeiicam.
Posilio simplex e a l , cura d i c i m u e verbi gratia , Deus est vita, boniiag, el caeiera. Hypoibetica vero
eal cum aflirmalioni adjungimus comparaiionem, ut in fiue hujas capilie facil Dionysius, d i c e i i s .
Magis est Deu$ vitaquam lapit, el magn bonitat qumn ignit. Ablalio aulem siinplex sive negaiio e s l ,
u t , Deus non esl lapis, noti irasciiur, el s i m i l i a . Hypolbeiica , u i : Magis n o n e s t Deus ebrius, q u a m
non est sermdne eiplicatus. Supra ulrumque genus posiiionis et ablaiionis esl Deus. In pcsiiionibua
bypolhcticik, quaemagis Deo conveniunt, i l i a sortiunlur illud magis, ut : Magis esi Deua viia quaiu
aer. Gonira vero in iblaiionibus quae reiuoiiora euni a Deo, recipiuot raagis, u t ; Magis noo ira&ciiur
Deus, quani nou inieiligiiur.
9

565

PARAPHRASl

In Ibeologicis quidera informalionibog affirmalivoe tbeologiae cclebraia suol videlicet quomodo

git unica divina nalura, qaam recenliores appellant; quomodo trina, quam seu tribus subsisienliis subeislere perbibemus;
quae sinl proprietates personarum, et quid pai&niu a ac filiaiio aigntflcem; et quae s i l sanclificalrix
eaoclissinii Spirilus virtus el divinum nomen; et
quomodo dicaiur: Eructavit cor meum verbum bonum ; ei quoroodo de adorando Spiritu dicium
s i t : Qui ex Patre procedil: et quoinodo in Palre,
et in eeipsis, et io se mniuo Filius et Spiriius sanctus siot aeierne ei indivuise et inseparabililer iu
T

^PsaL

XLIV,

PACHYMERiE (55).
7 \ , ,
, *
, ,
, \ , \
\ , \ , , \
* *0
\ \ \
\
\ .
, -

1.

(55) Vide Scholia S. Maximi tora. , c a p . 3 Mytt,

theoh

1037

DE MYSTICA THEOLOGfA, C A P . 1IL PARAPHR. (]/.

1038

, \ , \ , \ I mansione sint egressa. libro autcm divim*

, \ .
nominibui, quomodo rursum vocelur Deus affirma, , \ live ei ens, et vita, et sapienlia, et virius. Et rur , sum in Symbolica Iheologia, quae sint rerum aensi " , \ lium tranelationes, et qua3 formae, quae prophel
, , \ , \ convenienier Deo attribuunt; et quales sint flgura
, \ , , \ , corporisque membra, quae faciea scilicet, el aures,
' , ei manus, ei peoVs, el qualia insirtnneiiia, et cav
\ . tera, ne siugula recenseamus, quac uliqne*oinnia ex
, ^& , negatione dici debenl de Deo. Potes ilaque cogno , . scere quomodo quae a Deo magis remota sunt q o a
, \ , utique extrema dicil, verbosiora sini. Quanto enim
, \ . magia a Deo aliena suni, eique dissautanea, ianio
pluribue verbis opus babent ut explicemar, quomodd
in Dco iiilelliganlur. Idcirco theologica: informaiio , - I net secundum iractatum divinis nominibu$ bre , - viores sont Symbolica Theologia, quoniam in iis af, \ , , , , iirmando dicebamtis, in Theologici$ quidera informa , \ *
tionibui, Deuro esee unum, Tririilaiem esse Pa, , , , *
lrem et Filinm, el Spirilum sancium : in libro vera
, \ \ , divinis nomimbut, Deum esse ens, viiam, sa, , , , , pienliam, virlulem : in Symbolica vero thtologia
(, ,
cum de syrobolU, Gguris, partibus, inslrtimeiili.%
, \ , - crapulta, propcnsionibus, somnis vigiliisquc i r a * ciei, qua3 uiiqae oninia negative dici debeni, lan , - quam a Deo alieoa et rcmola, merilo qu sunt
, , ejuscemodi pluribus verbie explicari debcbani*.
. quandoquidem quanto inagis propria de Deo dici , mus, illique magig asseniiraur 568
appropio .
\ quamus, taoto etiam magia aermoucs nostri rerum
. \ \ \ inlelleciilium aspectibus conirabunlur. ConspecUis
. \ autera rerum intelleciiliuni vocavit conlemplaiio \ , nes, immateriali illarnm simplicitali congrucntee*
, \ Posuit auiem , pro ! id
. , est contrahuntur. Quod aiitem dicil, eliam nunc in
, \ mysiica ibeologia omuino flet. Etenim in supra , , \ - menlalem illain Deoque propriam caligioein iininer, . ,
ei, non soluni breviloqui evademus, vcrum eiiam
, oronimodain eermonis el intelleclionie vacuilalem
, repei iemas. vero dicit, non poese eermoiio
* , reprj&seulare illa qua? supra sernionem s u m : et
^, . , , id quod inleiligi nequil, ef quod nullus
intdligere polesl, cum menlem superel. Aique ibi
\ , quidem, scilicet io libro De divinit nominibut, a
\ , summo ad proporlionaiam muliitudinein scruio di \ - ' lalabaiur: nam ens, cum proprium sil Deo, brevi loqueniiam babebal; Anliquu* vero dierum, vel
. ,
aliud quid remolius, merito muhia verbis iudige, ,
bai. Nunc vero ab iuferioribus el multis composi tionibus ac symboli*, ad unicum eisummum ascen; , \
dens, meriio juxla lnodum ascensionis conlrabe , ,
tur; idque in tantum, ul post ascensum, ad ouini , , , modum eilenlium redigendua sit, aique ineffabilt
, , , , , . Deo lotus conjungcndus, eum venerando silcnlio
\ bonorando, qui potxit teiubra* latibulum $uum *.
* , \ Yerum petes cur a primis posiuones divinas sla*
, \ , , \ lucnles, divinas illas ablaliones ab exlremis auspiv

* Piat. x r n , 12.

10

S. DIONTSH AREOPAGITiE

1040

cemur. Dicimtis, nos in positionibus quidem osos .

easeenuntiativa, td est deliuitiva ei quasi demon- , \ ,
slrativa affirmaiione, Deum esse, vitam esse, , . \
bonitalem esse, vel aerem, vel lapidem, vel ignem, , * vel spiriium, vel similia. Priora ulique Deo roagis
, vtql, , .
propria sunl, magiaque uaturalia; siquideqi magis , \ .
, \.
Tita est q u a m aer, et magis Deus quain lapis, et
, ,
luagis bonitas quam ignis, e l magis eapientia quam
spirilus. Hoc ilaque esi fncboare a primis in posilio- , \ , \
nibus, quoniam magis inlelligunlur in Deo prima
quam poslrema. In abtaiionibus vero conlra boc .
modo : Non Inebrialur Deus, non irascitur, non drci- , * ,
tur, non inlelligitur. Illud: Non inebriaiur, esl ulli- . "
\ , \
muro,[esl enim eiiam boininum. Non intelligilur ?ero
, \
proprium et primum. Illud itaque Deom sermone
non eflerri. et menie non concipi, magis proprium ^ *
, . ,
est Deo quatn non crapulari, neque irasci:
567
aiquidfm baec eliaro boniinibus prppria sunt, aique , \ .
idciroo ullima. Et stmilfler incipimiis, ab extreiyis \ ,
, ,
abtationis, v. gr. Magia Deus non inebriatur quara
non dicainr,ei roagis non irasctiur quaro Don mleU \ ,
ligatur. Quemadmodum igilur in posiiionlbus quae * . , \ ;
propria sunt adniiuebani uiagis, et magis diceba- , \
mus Deum q u a m aerem; ei magis bonum qnam
9

ol spiriiuin, ila bic e l i a i D extrema magis habeul,

, ;
quoniam eiiam abatraciive dicimus, verbi g r a i i a
' Magis non crapulaiur quam non inielligatur, et
oetera. Grapula aulero eat copioea el vehementis-C - siuia ebrieut, veluii , id csl ,
* , .
seu eaput, , quatietu, plurimumque movens : auiem non est, quaecunque ira, scd
permanens. Ubi auiem aer dicius esi, ei ubi lapis? Lapis quidem a Davide 7, sicut etiam Dominus de
seipeo explicat, aiens: Nunquid legistis in Scripturi*
fwclus fl caput anguli

: Lapidem quem reprobawrunt tBdificanles, kie

? K l iierum ab Apostolo: autem erat Chrittus . Aer vero

juxta quod

dictum est in librls Regum: Et ecce aura Unuit* ibi Dominu$ .

b

'.

CAPUT I V .
Quod nihil rerum tentibilium $it , qut omnit rA
$en$Uis iecundum txulUntiam *1 auclor.

"Ott
.

STNOPSIS CAPITIS.
Exempla ponit neganti$ iheologice, et oilendit quomodo nihil Dto competat.

Dicimosergo, cauaam omnium, etquaeeupra o m - D , ,

n!a est, nec esaenlia;, nec vitae, nec rationis, nec , , , ,
meniis expertem ease, neque corpus exaistere, ne- , * ,
qae figuram, neque qualiuiein aul quantilatem aul , , ,
nVolem babere, neque in loco esse, neque videri, \, ,
neque lactifm seiiailem babere, neque seniire, nec * , ,
labsensum cadere, neo inordinalionem admiltere \ , aut perturbationem a passionibus roatertalibu8 ex- * , (
ciiaum, nec imbeciUem esse ei seosilibus casibus , ,
obnoxium; neque lucie indigum exaistere, neque , , , ,
(&, , ,
mutationecn aut corruplionem, neque fluxum, neque
.
quidquam suni,vel esse, vel babere.

7 Psal. cxvii, 82.

Luc. xx, 17.

I Cor. . 4. b Reir.
VARIiE

o l i a lectio in D. nolalur, .

LECTIONES.

l l X t

12.

1041

DE MTSTICA THEOLOGIA, C A P . IV. CORDERIl N O T J E .

1041

568

ADNOTATIONLS CORDERU.

D\c\mn$ ergo eautam ommum. Cum omnia de Deo negatiinis ait, ne qni ex istiusmodi negalionfbtift
in errorem indiicalur, pnlando Deum nihil egge, anl imaginarinm aliquod flgmenuim exsis?ere pruden*
ter pramisit ipgtim eese causam omnium, non quidem fonnaliter effeclug uos, sed eminenter et transttndenier ebg continente-n, Unde cum formaliier et secnndum modum concipiendi notrnm omnia de
Deo negat, vtilt inleliigi Doum hta omnia e^ninenter, el gupra captum nostrum, non divisiin aiil parlialiter, sed tinitim et unifersim simpHcissima raitone, renim omnium conceptibilium perfectionea ac
rationpft, supra omnem perfeciionetn ac ralioaem conceplibileni complecli. Neaniem ilaque theologiam
inciptens, ne qnis ob negationes infra ponendas Deum inanem, roortuum, irralioiialem aiit amentem imaginaretur, ait enm causam omnbim exgistere, et supra omnia, neqiie essentiae, neqiie viue, nec raiionis,
nec meniis expertem esse, uhi dum Deum esseniia, vila, radone ac menie carere negal, baec ipsa de
eodem plusqnam excellenter et stiperesecnlialiter affirmal.
Nota quod, Ucet nibit eornm qua* sub sensum cadunt, divinee natnrae nlpote gimplictgsim purisglma?que conieniant, nec occullum illud Det manifeslent, non male lamensummos iheotogos de Deo pbilosophari ex rebus gengibilibug ei creatuHs, acilicet a posieriori. Quoniam posteriora Dei ipsre crealura
gnnt, et earnin ralinnes. juxia ilbid : magnUudine enim ipeciei et crealurce poterit cognouibiliter creotor horum videri . Confirmat hoc Gregoriug Ibeotogus in aecunda oratione de ibeologia. Gurrebam quidetn, inqtiit, tanquam Demn cognilione comprehensuriis, atque ita a^cendi in monlem et diviei nubem
in cam ingregsue. pancis inlerjmis, Cum panltiltim, inqnit. prospexisiem, non vidi primam et aeternam naturam, qnne gibi, id est Trinitati nola est, <U quania intra primuin velum manet, et a cberubinis
rontegtiur, sed illam, qtirc extrema est, el ad nos pervadit, qoae est (quautum inielligo) ainplUudo illa\
vr\,m David ait/magnlflcentia, qnae in creaturis el iisquaeab ipso effecta gunt et gubernanliir, cernHur.
H * c enim sunt posteriora Dei, atiae po*l eum sunl ipsius indicia; eicut eolis nmbnc et Smagines in aquis,
qna? infirmis oculis solem ulcunque oetendunl; siquidem impossibile est solem intueri adversum, cujua
radiis acies octdortim vincitur.
Et magnus Atbanasius velui percnnctando ait in qaaRftt. ad Antiochnm principem : Gum Deus sit i n rorporeus, et flj>ura careaf, quae landem posteriora ejus vidit Moyses? Deinde solvens quaestionem ,
Credimns, inquil, ante saBCula et ante cunctas creattirag esse Deiim (ouim solum, increalum. Ex quo
fit ut posieriora Dei sint c r e a l u r a 3 , et earum rationes, quas cum vidissei, exposuit, inquiens: /n principio creatii Deus ecelurn el lerram .
Ilem Gregorins Nyssenus in libro De vita Moysii : Gloria, inquit, increata, natura scilioet divina,
nmnino esi, secnndum se ineffabilie, el quac comprehendi non potest, neque videri. Nibil enim qood esl
ipstim boc per se nudum, potest inlelligentia uquide comprebendi, aut oculis corporis ullo modo cerni,
increatum enim est; qnod autem est inrreatum, nullus potest ocults corporis cernere, quamvis Moysea
aii, quamvis Pauluit, qui in lenium coelnm ascendit, quamvis angelus eit qui Deum videl. Ex quibua clare
innoiescil valentis^mos eiiam ibeologos non idira crealuram progredi iti iis quibus Deum v i d e n i ; sed
potius ipsaui crealuram, et qune in natura ejus in&unl, considerare. Quod s i , inqnil Cyparissioius, ad
nunc modum et bac via el ratione de Deo disserunt, necessario sequimr theologiam, quse in negalione
ersatur, longe praestantiorem csse, et ad coniemplalionem magis idoneani ea Ibeologia qux io afflrmatione ccruilur. Unde Dionysius hoc el seqnenti capite omnia de Deo negai.
Neque corpni exsiitere. Nam Joannis ivdicitur Deum esse spirilum, ex qiio GhriMus inferl, eum spiritnaliier adoranduin esse, nec indigere templis corporeis ; ex quo paiel eum spiritum ibi proprie sumere
et prout dislinguitur a corpore. Hinc S. Thomas, parte ad i , docet Deuin tion esse corpus; quia cuui
corpus sit spirilu Imp6rfecliu9, Deus, qui esl ens perfeciissiinuni, non potest esse corpus, ged spiritns.
Maniclinei olim et quidam alii haerelici, dicti Vadiani sive Audiani, dixerunl Deum eese corporeum el humana foraia, ob quaedam loca Scriplnrs, in quibus Deus dicilur babere bracbium, difxitos, pedr^, e l c .
aiqiie i l l u d : Faciamut hominem ad imaginem et similUudinem nostram , de corpore iiiieHigebant. Sed
bae raiiones nullin momenti aunt; nam locug ille aperie de anima intelHgiiur, et alia loca Scriptura
nieiapborice inlelligenda sunt.
Neque figuram neque formam, e t c , habere. Ex quibns (inquil Cypanssioius dec. 10, cap. 9) ftt maavfestom, quod in unilate Triniiatis neque reperitur priiicipiutn, 569 "eque mediuin, neque flnis. S i
qais vero aiiquid horum quaBrat, mulia reperientur, el unilas. Principium eniin et medium, ct ttnis,
eonim plane suniquae dividi posauni, uuius vero individua est. Similiier quod habel prinetpiutn, e t m e dium, el finera, toium aliquid est ex bis coagmentaiuin; quod autero sic esi lolum, ex pariibug etiani
est tolum; partes aulem mulla?, igilur totum ex mullig. Unitas vero experg pariium est, ei iion ex mut
tis, aul ex partibus tolum. Prselerea, quod neque principium, neque Gnein babei, neque lermiuum inulroque
h a b e l : el idcircoinfluila esiunitas. Bifariam enim, inquil, cum iuflnilum contemplamur, scilicet gecunduin
pnncipiuni tt finein, quod non est ex bis, el esi gupra hiec, iiifiQilum appellaium est. Sed neque forinam
babel, yel llguram, vel speciem, vei colorem, diviua uniias. Sic eniin Magnus Basiliug libro quario
^ : S i , i n q u i i , Filiug vere esl iuiago Palris, omnia aulein iinago vel subslaiilia;, vel forma?, vel figura?, vel speciei, vel coloris imago esi,Deug auiem in nullohorum es(, sed in sola subsianlia.
Filius igiiur, cum gii imago substanliae, sequilur, ut sii , id est ejusdeni subilaniia3 Palrig; ei
relinquilur u l sit unitas expers formaB, et ligur, el speciei, elculoris. Experg igiiur esl forma?, quia
idem esi fonna el gubstantia Dei. Uoc eniin ab omnibus theologig concessum egl. Si igilur in ^ola
gubaiaiuia est Deus, nonigiiur in forma circa subsianliaui; hac enini fonna non est sola substautia.
E s i eliam sine Jigura, quia demoiiglralmn esl non habere medium; si auiem non babet medium, ueque
rotundi, neque recii particeps e s l ; quia ubi non est medium, nec exlrema squaliiera medio diiUabunt,
qnod quidem in rolundia evenil; neque rursug ab exirenio ad exlreinum a*quaiiier procedil iinea, quod
quidem in rectis reperiiur. Si auieui nec boc, nec illud; caret igiiur flgura unilas divina.-Esi praelerea
expers speciei, quia species conliiieDiur in generibus; uniias vero divina, nec eat in alio, nec in se.
alio .quidein si esset, evenirel ei perinde ac si iu medio easet compiebeusa, quod in circuli cenlro contingil : demonstralum vero est, non babere eam parles , neque liguiam; uou est igilur in alio, iiuo iwe
in se; alioqui ideiu ctiain quod cirtulo, ei accidereU si ipsa se coaiplecierelur ei couliuerei. NOD eniui
t

<- Sap, x i i i , 5.

Gen. i , 1.

* Gen. i , 26

1045

S, DIONISII AREOPAGITA

1044

pofesi etae aliqold in aeipso, quin * aeipso coniineattir. Elsl enim fona ex se, et ipse seipsnm coniiuri;
tamen fteri non potest, ut idem eondoeai et a ae contineatur. Si antem ah alio continetar, boc eti
qttod dicebamas ad flgorag pertinere. Caret eliara colore, quta eal gebttantia qim non eai in subjecio.
Qoomodo recipiet colores, qom non poteti cadere sub agpeciuin, qtii eotorea diecernit ? Sicul ergo noa
eat hsec omnia divtaa uitiiaa, sic neqoe habel universiuiem vel ontvereom, qood partes recipiat arlioqui
incidei turumvi* eorum quae diximtia. Onmis enim oraiio, vel effferivr wnivcrse in onfrerais, ant in uaiTersis univerge, ged pariicnlarlier, ui a i l Diouygius cap. 44 Ue diwinu nomimbu$.
Kequt in loce ene. Hoc enioi proprium esl cerporum et rerom circeniacrtpiarmn, Deva aatem incorporeus est, ct nullo lerroino circuniacriplog, qoare nec ipse est in loco neqne q u * io ipeo guni laiiqiiam
in foco suni aed babei ea ui eeipauro babens, ei in eie etgistens, onMtbo* q o t d e a aimul exsistendbug, el
k) impartfbili in ipso exgif lenlJboi, disUnclis vero in impartibili ititpftrtibiliier.
. Ifeque videri, eic. Divinus Diodocbnl et silentil roagisier, in hbello D* $piritm*li perfectitue: Netno,
Jnquii, cuiu aeiisuw uieotia a u d i l , tperel videre oculis gloriam Dei. Sentire enii eaaa dixirom gosio quodatn. qui expromi non potest, difinae coDsoladoni, cum quia antirtaai poTgaveril, non atitero apparere
ei aliauid eorom quae gub aapectom c a d u n l : aiquidem nunc per tidem, ei non per gpettem anibulamua,
aicnl Apoatolus aii
S h u i iguur eoruin qul eerlant (56) vel lumen, vel figura qeepiam, vel aliqnid ad
aifnilitiidinem ignig appareat, ue amirioclainur bujusinodi viaam ; esl enim iallaeia iiiimici manifosU.
Qeae qnidem res multos fefellil, qui propier igoorantjani a Tia veritalie maie deflexereiu. B. Cbrjraoaiemns hi oraiione De incomprehetuo : Quod iii Doo eit tncomprebeiigBtJi, non ak no acimus, eicul
Mbe poleataieg, qaae lanio inagig gciunl, quanio mondiorea, ei aapiettliorea, e l pergpicaciorea, quatn
buaaana naiura suot. Accretio eoim Jiapieoiias accreiioaem reveretiiiae ereat, stcui id quod ex radiia
solis poteel aapeciof ferre. Non sic cernit caecus, aicui qui videl : ad eomdeiu moduiu quod esl
in Deo incomprebeiiaiiui, non sic boa ut i l l i , cognoacinus. Quanluiu enim interesi iuier cascutu et t i dnnieni lamum lniereai inter Aoa ei illoe. Et ruraus ideni bi iiadeui : lili igiiur angtli aspecuia
leguin, hi vero alioqtri bouiines conteodunl iniendcre oculoe impudenier in gloiiam iiiexplicabiMm. ftuis eos non defleai? quis non lugeal banc vecordiara ei exlreiuam dementlaiil Et iieruin ideui,
v

cnm explanat illud : Vidimu$ gtoriam eju gloriam quati unigeniU Paln
%

. Moo

inquit, vidtatemua,

uisi per corpus nobia aasuelum, et nobicura allum, uobie apparuisset. adbuc iu hoinilia 15 in /oannem ; S i Deum nemo vidit unquam
quid igiiur, iitquit, reepondebimus graiidiloquo Uaia;, cum a i l :
h

Uominum udemtem tuper tolium exceUum et elecaium i el Joauni, qui ei tealiiHOnium pra>
Iic& CMID uiixtiae dixit auando vidii gloriam eju$
Quid EzecbietF? eiquidem i|^e etiam vidil eum aedeutem anper cborubiui Quid Danieli? CUIII a u : Antiqun* dterum udu * . Uuid Moysi? qui d i x i l : 0$Vidi 570
v

icmde mihi faeiem tuam , ut iciam u * Jacob auieui binc uomeu accepil, eognotaiuaiaa U r a a l i d ett
Videtu Deum . Quid rgilur ail Joauiiea : Deum mmo vidit unquam ? ? Ltqaei oiiiada illa ad condeaceaiouem pertiuuiaae. Quta eniia fuiuruni e r a i , ui Filiua Dei bi vera carue a p p a w e i , ai&uelaciebal eot
a priocipio Deus in gioria Dei videnda, qQantum ab eia videri pelerau UUMI enitu l i i Deus, uoir a#tuui propbeiae, aed uec angeli, nec arcbangeli viderunl; solua Vilhia ei Spirtiua aancuia eum videal.
Quomodo nini otmda naiura creata, videre poierimon creaiuiH? Wam ai poleaiaUa iacuiporeas, quam-fis c r e a t s , visionein claraiu peniiua capere nou posaumus ( e i hoc saepeouoiero lu augelia demoosua
mullo magis subsiauiue non creai. idcirco Paulus a i l : Qutm nultu$ kominuM ndit, ad ntc
wdtte pouti q. E l <te Filio dicit, eaae aspeclabilem uou aoluin bomimbug, aed et superis poiesiailbtts . Poslquaui enim paulo post dixil Patilu, Manifeitalm e$i in carm; aabjuoxil: Apparuit angtlti*.
Ilaque tunc yiaus est angelie, quando cameui ioduil. Sed quouiodo U U D C dicil : Nf comemnaiii nnum *x>
9

H$ pu$HU$. Dico enim vobis, quta anyeti eorutn $emper vident fuciem Pairii m i i , guii/tcaiu

en l Quid i g H
x

lur? Facieimielbabet Ikus,

in coebs circiiniscripina e a t ? Quid ergo e&t quoddiciiur; aicul cimi a i c i l : Beait mundo corde, quoniam tpit Dtum videbunt . ASpectuin luenlis, quem kabere poterimu, e l
iiAtionepi de l>eo d i c i i : aic ei in angelis inierpreuiiduin e*i, propier piuram ipaorum ei vigdauteui
ualuram, nibil aliud quatn Ueuiu semper cogiians.
Ubi iioia, cum Paires dicuui uulbnu creaturaiu videre Deuin poaae, iotelligendoa eaae de naturali,
vel de cuiupreheiisiva visione, ei quid s i i . E u i au&eiu anie iucaruaUooeui quoque videbaiur Ueua ab
angelia, ei apparebai e i s , taiueii quia cuiu IQ uiuudo apparuii per caraem, IUUC iUis ipsia angelie e x ceileuliua appaniii, ei fwusesl; idcirco Scripiura luuc dixil, , 1d e*l upparuu tl m u s eet angelia
qiuttdo cariitiiu induil. Tuuc euim perleclius ei diviaius cuguoverunt ilia quae auut Dei propria, u o u i Ulcu, jugiiliain, uiisericordiaui, aapieuiiam, polemiaui e i alia quae iu mysierio Lucaruaiiouis ac reparatiuius buiuaus maxiuie eluxeruiit.
u

PARAPURASIS PACHYMERJ2 (57).

Omniura causa ei gupra omnia Deua eat. HaBC
iiaque uec cggeoiiae, neque viia? neque raiioiiis,
neque tueniia experg exgiaiit; gradaiim vero ei secundum ordinem, ab exlreroig incipieng, ad sublimiora congcendit, quoniam esl ibeologia negativa.
Magis enim Dcus est non eipers gubslantiae, quam
uou expera roenfia; plures n i m i n i m concesserini
t

xa\ .
, ^, , *
* \
, \ , .
, * ?, , *

Cor. , 7
Joan. , 14. * Ibid. 18. * lsa. , 1. * Joan. xn, 41. Kaecb. x, 1.
T i i , 9.
Exod. xxxni, 13.
Gen. xxxn, 28. Juan. i , 18. 4 1 Tiui. vi, 16.
1 Tim. .
sn 16.
Mailb. , 10. Malib. v, 8.
f

56) Certamen iftteltigit, quo certamug rnm iVge carnLs.

57) Vide Scbolia S. Naxiiuj loin. II, cap. 4 Mytt. iheol.

Dao.
I Tim.

1645

DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. V

46

, quod noiveit sebelanli* expers, quam qood noi all

xaV 6tA
, . '
6 6 ,
' ,
, , ,
. '
, , * , * , *
, .
, , ,
, , *
.
, ' , , \
\
.
,
,
n

m e n i i t expers, aiqoidem , id $ c a r a M

tubelaniia, crassiorem babet ImproporOooem,

vero, sea meBlif expers, iobtUioroei; t t $dcirco iliitis negationen faciliu admittettt, qoam b*ijtia Meceaaario avtem hk Paler per ista pnenmaiil
auditetem, ne in seqoentibue neptionibue, quando
dicH : JNeque corpaa eai, neque boc, aequo Htad,
exitliaaeiit Deum omnioo non eate Sed iu his quiden ipfttm rapponit etae : cum antm dicere*, **qxe c$%entia canrw, osaeolaani aig uiicabat;
tita 5 7 1 , vilam declarabai; irrmiionalm $$u, rationetii demonslrabat; fMotu *aimttm ex$*$Ur$ neniem manifetlabat. In Mf ilaquo
aupponena ipaum este, ia Ka qu* aeqmiiiior, eum
f

rr-

"

, xa\ - dicit corpua, ti caelera, aeconduni nibil qo

exatsiiiot, eaae, aed aapra subeuoiiaw eate inainua, , \ , \ , xal
. * * - v l i ; quod enta nea eat, id easeniia carei. E i rur , \ eom id qood non corpoe, $ed sopra omnera aiiana
. , , substanliam exsislit, id et eei, et aopra subsunliam
, * &* * est.Cum yero dkit: Neque corpus est, lollit etiam ea
' * , ' quascirca corpus eani; aiquidem ei figara, ei forma,
( \ ), *. ei qantitate,cl qaaJitate,ei inole earet. Sed nequo
, ' - in loco eai;omne eoini qood circoroscribilur, id
. , eai in loco, qoooiaDi loeos eat lermimu coniioeuiis.
Deva aulemqai abique presens est, et implei omnta,
.
, , a Bulh) cooiinelar, aedneqae videmr^neque lactuio
habet, quia neqne aenaibilit exsiitit (aenaas eniai
.
, ckca ea versantur qu senliuuiur) neqae eenliiur;

xa\ . - ^
\ \
. ^ ^
,

. ,
^ iort, ' , , , ,
,

neque eoiro aoniile quid esl oeque sensaa babei.

Neqoe paseionibua lurbalar, n e q u e e x iiupoteniia
eneilibue pataionibus obnoxiua eat. Neque ipai
opua esi lamine, neque iroroaUlar, noqufr cornimptiur : iiomuUbilU enim et kninorialis axaieiii. Mo*
dhrtsionomftobit,duro tres peraona v i i e prtneipea per propriam luam Mbtiatentiani ei aubaiaiunt^ ei inieiligonliir. Neqae privaiioneiu : s a m
bona qiue Oeo insant,
e*jpraquaai plena sunt ei
9

naiuralia. Neque fluxuro eusiinet^ siquidem ainefluxuanigenitum Yerbum ex Paire gignilur, ei aanelua ille Spirilus sine passiooe ex Paire procedit. Neque quidqaam aliud reraw aenaibilium vel esl
yel babeu Dicil quidem illud est propler ea quasper ae subsislual altpJDUii, aer, lapis; iliud vero kabn,
propier jam declaraias corporeae qualiiatea.
t

E'.

" rwv *
.

5 7 2

CAPUT V .

Quod nihit rtrum inlelUctilium iit qui omnii rn

inidUctUis Hcundum txcelUtUiam m auclor.

SYNOPSIS CAPiTIS.
Ihut, Deum nihil $ eorum qua; nos cognotcimus; % %% tupra onwia isla qxmcunque> quomodocnwpu
nobis concipi intelligenlia pencipi po$$unl.
, ,
* , , , *
\, *
, , ,
8

VARLE
, S. P. Sc.

Rursus aulem aecendenlee dicimas, quod nec

anima sit, naque mens, nec ituaginationem, vel opiuionem, vel ralionero, vel iBtelligeDtiam b a b e a l ;
neque sermo esl, neque inlclligeiilia; neque dici-

LECTIONES.

S . DlQNYStl A R E O P A G I T J E

047

4<US

tir,vel inlelligUiiF; neqaenumeruseet, nequeordo, , , , *

neque magnttudo, neque parvilae, neqee seqnalilas,
* , ,
iieque simiJiiudo neque disehnililudo; neqoe elat,
, , *
neque moveiur, ittque quiescit, neqoe babet poiefw* , * ,
liam ; nec est potentia, neque luroen, neque vivlt,
, , neqae vita est, neque subslanlia eat, neqee racututjr, * , *
neque tempus, nec est ejus laclio inieUeclMia, ne- , * , , ,
que scienlia, neqne rverilas est, neque regiraro, no- , *
que sapieniia, nec unum , nec unilas, neqoe divi, , )
nilas,*neque bonitas, neqae spiritus est, at nos fpirittim cognoscimoa; nec esl fllialio, neque pa~ , \*
temil.ig, nec aljud quidquara eoram, q u nobie,
*
ulti eoruro qui sant, cogaila sunl; neqneali * , ,
quid eoram quae non sunl, neque qua* aunl; neque
* \, * quaa soiu eam cogDOSCtint quatenas eal, pcc ipsa
, * ,
cognoscit qjae gunt qualenus aunl; nec esl illi r a - & * *
lio , necfoa iiomen, neqae cogniiio ; neqae lenebra
, ,
oal, neqtie lumen, nec error, neqne veriias; ncc eat
* \ \ \ ejua in ttoiversum posilio, neo] ablaiio; imo ciim
\ ,
eorunv qua? ipsam gurtl, posiliones et ablatio ?
ites facimus, ipsam neque ponimua, neque tollimue;
\ .
qiiia sjjpra omnem posiiionem ealperfecia;
singularis omnium cauga;
gtfpra omncra
exauperairo omnium simpiiciier absiracta, el ulira oinnia.
v

ei

573

et

ablatiootm

ADNOTATIONES CORDERII.

Promeliori bomm intelligentla, constdenda strot in Generalioribus obeervationibue, oclava et nona

qnse cx Lessio noiavimus ; apud quem etiam tide capul secundum, libro primo De perfectionibus dhinU,
vbi agit de Dei incomprebeosibiliiaie
Nec anima t*f, utque men$. Per animam tanqoam per partem boroinis principalem, deaignat boroinem;
per mentem veroangelum inlelligit, qui dfiniluvo , id'egl men* vtva, acilicel ob intefligendi pnecellenliam prae cseteris creaiuris. Uude a pbilosophis angeli ' inulligentia ritincupanlur. Vult i l a que dicerc Deum neque bomiriem esse neque augftlum, atque adeo negue imaginationem vel opinionsm,
vel raiwncm^el inltUigtntiam habere, qui sunl qualuor gradoa cognjlionis. Alque biter illos inflmus quidom
esl imaginaUo, quae est renim eensoi subjeciarum sensibilis e l inlema repraeaentatio. flanc sequilnr, e i io ea
fundamentum babel opinio, quae est atsensio debilis animae raiionis, probabililaie quidem nixa, sed noo
oranino expere forroidinis, Terlium locuin tenei raiio, id esi ecieniia, q u raliocinatione aea demonstralione orilur. Quartuia denique et eupreiiium gradum obtiuet mens aen intelligenlia, quas esi pnra ei
simplex rerum contemplalio; qualis angelorutn propria est, et de speciali quadam Dei graiia in spiriloalibiis oiiibusdam virie ac my^Ucis ibeologis quandoqiie roperilur. Hos igilur omnes cognoscendi modps
Jiic a Deo removet, qui oinnino alia raiione iutelligit qutdquid inielligh, acilicet seipso, nullo interve*
nienU. acta a te dieiincto, ut verbo dicam, inconiprehenae. Hinc neque urmo , qao ecilicei botntoes
loquiuilur, neque inlelligentia, quali uluniur augeli; neque dicitur, tel inieUigilur, quippe innominabilis et
inintelligfbiiis, u l sa?pe dictum esi. Pulchre Synesius hymno quarto de Dep trino ei imo, Deum Palrem
Invocani, ail, , ^ , el Arnobius libro primo, De quo, inquil, nibil dici e l exprimi
morialium potis esi aigiiificalione verborum, qui u l iulelligaris, lacendum est; aique u l por iimbraro le
|H>ssii erraos invesiigare suspicio, nihil esl omnino mciiiendum. Mon eat minnn, $\ i^noraris; niajoris
admiraiionis esi, si sciaris. Quin et argule Auguslinus libro primo Oe doeirina christtana capile quinto
ei 8exto-: Diximusne, inquil, aliuuid el sonuhuus aliuuid diguum Deo? lmo vero me nihil aliud qoam direre voluisse eentio. Si auleori dixi, now esi boc qiiod dicere volui. Hoc unde scio, nisi auia l)eus ineff.ibilis csl ? Quod aulem a me diclum est, si ineffabile cssei? a i per boc ne ineffabilis quideio dicendus esi
Deus, quia ei boc cum dicitur, aliquid dicimr; e l Ot nescio q u pugna verborum; quoniam si illud est
inelTabile quod dtci non potegl, non est ineflabile qood vel ineffabile dici poiesi; quae pugna ferborum
ailciitto cavenda potius, quain voce paranda esi.
Pieque numeru* e$t. Quia per ae onilas, et solus vera unitas, a qua omnia numeriis, cum sit supra numeniin. Neque ordo, cuio hic sit inler diversa, Deus amem perfeclissime tiuus el idero Deue, ita u l nec
in personia divinis sit ullUh ordo digriilatis, sed lauluiii originia el proceasionis. Neque magniludo, neque
parvita$, neque asqualitat, rieque simililudQ, neqye $tal, neque motelur, neque quie$cit. De bisce siuguhs
consule capui nonum D* divini$ nominibu$, el ibidem nostras adnotatjones. Neque habet potfotiam. neque
ett potentia. Vide de his quae dicia sunl capiie oclavoet decimo De divini* nominibu*. Neque lumen, ncque vita est;\U\e ibidem caput aextum. fiieque substanlia e$i; vide ibidem capul quiaiiiiD. Neque tarcutum, neqne iempu$; vide ibidem capul decimuiu. Neque esl eju$ taciio inlelleclitii, neque icieniia, neqni
veritat ett; vide ibidem capui septiiiium. Neque regnum; vide ibidein capul duodeciimun. fleque sapimtia; \n\a ibictem capul sexiiiin. fiec tmvm, Mcuniiat;
vide ibidcm capul terlium decimuin.
Neque diviniias, neque boniias. De bia vide De dicinis nominibm czpy\l duodecimum ei qiiarliun.
Nota, inquil sanclus Haxiiiius,quud iieque diviuiias KuOiLiiiUa esl Dei (scilicei prout a iiobu coocipiYAR1A& L t C T l O S E S .
-^, S.

DE MT8TICA T H E O L O G B , CAP. Y. CORPERH N d l J t .

1049

1080

mr) glrM n*c nnnm ftUqnid eorom qo dicla i i m l , iieqoe coirlrarionHii e i t ; quaro nibil iptoram est
Non eniro smu h * c gtibgtanlia, sed tloria circa eatii. Non dixfl gloria <n eo, qn ett increata, id eat ipia
eageatia, aed circa eum gunl, qu ab eo creata tunt ex quibus a nobis gloriilcaUir et laudalar. Sic et
Gregoriug tbeologoa germone leriio Theologia soa? dixil, qood neqae diviniug, nec ingenimra, neqae pa*
tepniiae aobftaatiam Uei gignifieent, soilicet ut noa dWinitatom cognoecimua. Cognoscimue enim diviniUtem creatam In iis, qui per participalionem dii dicunlur, aive angeli aive bomines slnt. Hnjnemodi
574
aalm dWinius ereau nec est, neque aigniflcai diviiiitatem Del, qnae essentia subttanlia ejus
est; sed potfus dWiniias, bonitag, gapienlia, et eaetera, ut noa cogooecimus igta, gloria sunt circa Deam,
qoa ab hif qu ab eo creata giint, aloriflcalor ei celebramr.
9

Obserra pnelerea, quod neque spiriiu$ est, l not tpiritwm eogno$dmu$; neqn$filiatfae$t, neqtn pe/#r*J-

fo, gci.Hcel ut nos Patrem etFiUum cognoscimtjg. Illud enim, ut no$ cognotdmw, in omni negalione superioraio arcipe. Dedaral auiem, quod dici aolel aecunditm noetratn cognilionem.
- Neque (inquit Cypariggiotug) ta moveal hoc caput, ul puies bunc divinum auelorem aliqaid bJaspbeme
dicere* Ppopositom enim est el demenstrare, Deuno nihileorum esae qnae eunl sed esse gupra ornnia.
Eieiiim ei ipse omnia produxit, quomodo potest agge aliquid eonina qua3 gunit Dixit aulem, qaod nec ea
q u aunt, cognoscant Deum catigam omnium; a i non cognoscere Denm, inlerkus plane eat. Vernm glalim
Id expoauit, qood dix6rat cum subjunxit : Quatenus h$* **t; qnod perindo est ae j | dicalur : Nihi! cx iit
qnae tunt, cognoacit Deum, adaequate eeu comprebensiva; dictum $nim ttt: Nemo novtt FUium ftfif r

ter negue Ptarem qui$ novii nUi Filim

9

Rur&iim subjiingu magnug Dionysiua, et a i l : Ifemo eognoacil PIHom quatepu e$t, nec ipe Dena eo*
ffijttit ca aua tunt quatenui $uru id est (ul explicat Cyparlssiotua) non noWt inlendere meniem aectindom eenrom, ad ea quae fensilia sitnt'; nec ad subetanliaa qoalenus subetanli eonU Hoc enim noa conenit Deo, qni >n cognoscii alia qnatenus sunl bi eeipsis, aed in ae Ipao, id *ai in sny easeniia, in qna
o m n c a speciea reram aunt compreheneai, ei mulio excellentiua In eo quatn in ae ipsis int. Noa enim
qui homtnea sumns, ea qua Rensu percipiuDUir aul aspeclu, aat gnslo, aot laciu, inteHigfmus qald
e i n t : ea vero qtiae eub inielligeniiam cadant, ant per discipllnatn, cum ex magistro dlscimoH, aot per
docirinam, cum nostro eiodfo ei indusiria sine magisiro docerour; ant ptr illuminaiionem, cam Deos revelat, cognoecimus: Deas aul^m nullo modo ex istis novit ea quaa eunt, sed poiius ex selpso cognhionera
omnium babeu Hoc enim insinuat Scriptara com a i l : Qui nom omnia anttquamfiereni*. Qood quidem
declarat, non aecundom rationem produciioois eonm tiOTigae ea Deum, aecunduiu aensara aat inlelligentiam; aed potius supra omitein seneum et intelligentiam, in e tantum inttiens.
Itera Gregoriua theologu loco tupra eilalo. Qua sunl, ittqoil, id eat ereatur; non possonl supra natoram suani ferri InteJligendo. Gonsenunee igitur, cum in sa mlntntur, divinam naturam ignoruii aecnndom illud quod (pea etl. Sic igitor difina nalura iq ae ipsaro intoens, non nofit in se esae ereaturat
eectindum ratiooem subeianli eoruno, qufa fpaa divina essenria eal propria raiio subslaniia* cojusque
ereaiuras in infinilum perfeciior, qaam propria ratio mbstaaifce in Kpaa creaiura. Hoc enim stgntficavit
cum d i x i t : Quatenu* tunt: siquidero esl supra oirtnia quai aooc, et ipsum 6 S M aupra tobatafitiaiii habeii aliier eiiim nemo dicai ignorara Deum crealuras suas.
Ex quibus flt manifcalum quod unitat aupra aubttanliam ab omnibue abatraeta eel el supra omnla
e*t. lmmenais enlro meiianrii, et qu conferri non poatum, eaua, aopra efleolus locanior et exiraonlur,
e i ab eia ab&unt, ut aaepe diclum esL Qoomodo anioi creaiur ei facu ct qtuecunqtae vocabolo entium
eigoiflcantur, ponferri poaennt cum naloraqu ulira orooia ealT Unde eonvcnienter sibl causa omnioin,
tH>nest nfioin eorum qua? tunt, non dico quscunque aliquis Bumeraveril, eed al qoia cpgllalione fingerel,
e i ad illa quaa ultra ascuia aunt, refageret, opiniones essent railonis apod nos inaniier quidem ad illa,
qua3 ulira omnia aunl, proflciecentts; laoium vero a re disiantis quanturo simulacrum a Teritate, et do
luut ab eo qui eaai fabricavit, et uoibra ab iis quat sunt ei per aeexaisiunt. Non dnim fleri poiesl, ut qaae
fluiu sunl, perlranseaot quod infiiiiluin eal; quamvis rnens moltas inOnilales reperiat, et secura repatet, nibilominus ab intiniiate ?era excidii, ei Unquam cum umbra pugnare convincilur, alirecians;
eicut qai lenebris crassisiiuu involuti aunl ei in iii ruuat.Obbanc cauaain ibeologiam aeoundum negationem in niuhig valeiitiorem ease iheologia affirmafHe, demongtratnm e s i ; non quidem quod iheologia
ex neganiibug magis Deum asaequaiur ei atiiagai (ex quo enioa ulraqoe aberrai a conjeclura de Deo)
sed quod Uieologia negaug plug profiieatur negcire, el boc ipso verior sil. Hanc euim golam inquit gattcius Maxiiuug, habel Deug veraro cognilionem, non cogoosci. bia patei Deuin esae tupra omnem afirBiaUoneiu et oegationeui; ei nog goluiu ignoraado perfecie el oou vidaodo cogaoacere eum el de eo
pbilosopbari.
Ex oiunibug igitur, qoaa haclenus d i c u gunt, conalat, ibeolegiaro mygUcam 575
ignorationem Dei,
qui perfecie bic in ?ia neque cugnoact neque videri polest, pjertiuere; aique adeo non lam eeae pacleio
ibeologiait quam gupra tUeoIogiam, quippe qua? gupra ineoiera et germonero ao ralionem perliciatur.
Uanc ergo cogallionein gupra inenleui vocant orooes ilii praeclari ac divini ? i r i qui, u l mihi vUleiur, ex
eo quod illam experii s u n i , noinen ei indideruiU. Gonjunciio eoim cum Deo supra m e n i e m , eg( uigr*di
per iguoraiiiiaui perfectain in illud iuunituin, el quod comprebendi non poiest, et in peiagus immeoguiu
jialiirae ejus, ubi omnis Jialura defaligala sigtil se ei ulleriua progredi audel, quod a divino quodam
odore, ei quadam a corpore el a creaiuris avocaiione, in laudabileia ei bealuna giatum, noa soiuiu admirabiliug quan> dici possil, sed quain inlelligi, aliquando reatiiuit; conjunciio ergo hc cum Deo upra meuieiu, et fcujusmodi divina ex^ugis, cura g i i eupra gpeciem llieologia, a sancta Dionygio recie
wyaica geu arcana iheologia nominator. DiotiYsius Garibusianus, qui dociiasimog g i u i u l el piissiraog
sancium Dionygium edidit Cominenuriog, epilogi loco puichraui movel quaestioneua, quae digna v i a a
f u i i ui bic ex eodem ad loiius Operis compleiueutum adjicerelur, cuio iis q u s bacienus explicaia guul,
UJnsiralioneiu aliquaui afferre posse videalur.
%

a d

QUiST10 MYSTICA.
An men$ humana t n vitione ac conlemplaiione mytiicce theologxce videat teu inlelligat vere el *
ipiummei Deum. Quod *t ua, an videat ipsum inluihce, an aburaciive : alqne iniuper, an katwul de Deo
concepium duiindum ac proprium, vel quiddUathnm, an tolum confusum ac generalem.

4juod iu couieinplaiioiie lam ibeologiic ailirmaiivse, scu proprie diclae (de qua iracial sarclus
alalilu \i 27.
* Dau. xni it
9

nYsing

Hbro oe MnU

8. DIONYSIl AREOPAGITA!

4061

nomkibut) qoam tneologia negativae sea mysiicae f d c qtta fem i n b * c libro Zfc

wp(i<4 Ifao/offia aeinm esl) Deua *ere et obiectite iniellfgalur, boc nwxlo vbteiar p r o b a r i poat6.

PrintMit, qnia irr errni intetliotione *ctuatl reaii e i vera, est alfqood vcrum et reale objectum; aed
vtraqa* i a u Dfei cognit$o ssi * e r a realia, ei actuaJis intelfectio Dei; ergo habet v * m m et reale objecfoiD drca a o d T e r s a t u r , 61 cul inflgi&ur a c iniendll; alioonin essei apprefaeiiaio r a n a , phanlagtica e l
favota. floe ergo objecintn reale ?el eet n a creatum, aut increattifif. S: aii increatum, babei propocf
titm; ffin creaitint, onwea illae cogfiitionet seo contetnplationea gunt faleae/cum ena crealum p r o
prte dicaiwr, pnedicewr aut veriBcetur de gup* rbeatitshno infinilae exceltontiae Deo. Praetetei, fom verbi gratfa dico Deua eal ena omnifarie perfecturo, seu perfeclionaliter infinilom,
Dffig est acios pitrtie, Deua est uimersorum creater; iaia at consimilee proposilionca tnnl verai atave
caiholttae* a c proprie dtrue; noti meiaphoric*, a o l svmbolic seu tranglaime. In omnibtig antem M t
apprentodo aeiernjm et increatum objecium de q o o aolo verificantur, e i illod aliquo moda inteiligo e l
atiioaeo; ergo tinind intneor, caui igttid intelligere ait mentalher intueri. Utidd 61 dUlinctum a c ppop r i u m de b o c objecio conceptum apprebendo, formo a c babeoqiii d e a l i o Btdlo 6ri0caitir, ti a d Dei
antialia peninei, in q n o nullum esi aocideua.
fciimuler in proposiiionibus mysticae tbeologia. c u m dico, Deus n o n est e n s nee s e * n e c t s t e n t i ,
n*c tivens, nec Ttia; item, Deua est unue nee unitag, nec trinuenec irfniiaa, nec gapieng nec g a pfoitia, nec tlrtug neqtw omnipoiena, nec verus nec veriue elc., tn bujugmodt propoaiuoniboa negaii i s reJleqaimr ac supponilur aeu praeeupponilur poaiiio et afllrroatio aliqua, seniaaque positivus, utpuia
avpergioHosisaimne tl sapereeaeoiialisaiaiua, Deutest ent et etae atque essemia^ e4 Deua ac Deiuav
m n e et n n i u e , I r i n n t 0( Trinitas, vS?ena 61 v i u , sapient a c gapiemia, scilicet i q n n i t e tobliinius, perfeciiue ac gloriotius qaam capere valemus : i i a uc nibU boram intedigarous, coocipiamus^ a u t iulueaw r eecundttin tiaturam et modimi qtio 1n Deo aunt, e i ei conveniuni, e l aunl qood ipee ejL; quia n i b i l
liornm inlflHgimue qniddilatiye seo ut ov4 e<i aut a priori, aut in aeipso, aed iaiUum ex euie effeelK
baa, et Sn illis, et quantum ad auia e$t p u u a poatertori. A i u m e a ipeum eog increalam esl objeciuro
appfebwisionnm et contemplationum iMiusmodL
In fontrarium vero bujug a r p i i l u r Primum Si ip pnefaiig eognHiootbQg Deog ail iqimediatom p r o x i nmmqiieobjecium, iminedjale inspiciemug ac cognocemug SJQeum quiddiiaiive et Intoebimnr easentiam jug o t In aeipaa eat, quod fieri n o o pogge expregae docei gancuis Dionygiug it* Ephtola md COHM,
9

dkeena : t>i qui$ vidiitt Deum, inUiUxii id quod vidit, no* ipsum vidit, $ed *iiq**d eorum qnm

tpfnm, id e$i atiquid dhinerum efectuum. Quod ipgum etiam iaboc libro Myglicae iheologise amrmau Setf
e l Joanneg Damagcenua libro primo, cap. 4, aggerii: c Quaecungoe dicimua de Deo afOrreaiive, non s a toram ejug, sedea quaB guni circa naiuram ejng osiendoni. Uerum : c Qporiet, i*quit, quodlibel evrnm q o de Deo dicuntnr non qiiid ipge eai gecondnm gubgianiiam gigniicare, ged qubfnoc eet, oaUndere^aot habiiudinem quamdam, aut aliquid eorum a quibug geparalar e i dialiegeilur ant aliquid
eorani qiue congeqaoniur, naluram aat operationem.
Praierea (ut in guperioribug frequenler oalengum eg| e l nominatim in flne capitig p r i m i MijtiU*
IkemtogU* perrecliggiina Dei coniemplalio secundum S. Dionygium, iu praeseoti eai i l i a qua conjangiHMir ei Unqiiam profgee incogniK), n o n ergo ipsum objecUve cognowiroug.
?erum bis deoito contrariari videDUir qua^dam verba ganciorum Palrura aliomm u l S. Gregorii qut
ln libro Dtalagotum a i t : Anioue videnli Creaioreni, angusta egt omidg creatura. Quamlibet eniai parum
de lnce Crealoris aepexeril, brete ftt ei omne quod creaium eat; quia ipge luce ttiiimae vigiooig nieoiig
laxalor giuus, tanlomqne expanditnr bi Deo u i aaperior exaigut muudo. S. Hieronymag ilem i n Beanlm gna fatelur ae gaepiuf per bebdomadag rapium fuifge, iucrealamque lucem, i d eg(4psam goperbeailaghnam Trimiaiem, coospexigge. Etmul&i saoctorum mulioiiet i n bac v i i a rapii f u e r t n U i D divkiag gloiiaa
Dei et in abyggum lucig i m m e n g * absorpti. Uode 61 glorioaug Paler Bernardug io Epistola ad f r a i m *
Mont* Dei juxta gublimem guam experientiam gcripgil: < Quidquid in via bac de T i a i o n e 61 cogQilioaa
AdeKbua imparliler, gpeculum eat ti iiigma, tantum dtgUng a visione fuiura 61 cogniiione, qttantoin
a ?erfiaC6 digtal (ldt* ombra a iuce, tempug ab aeteniitale; niai d u m aliquando quod de Deo in libro
v

btb legilur : Qui abscondit luctm in manibus, etprascipit ei ut rursu* urtatur, et annutuiat d$ e
quod poueuio ejut $U ti ad eam pottit ateendere J. Elecio etenim et dilecto Dei, aliqvando lumeh q u o
9

palet eilaiel ad tenenli arbilrium ut

per
inardescat auimug ad pogseaaiooem
aterni lurainis plenam, ba?rediuiemque gloriosam beaiiiicaB vigionig. Gui ut abquatenus iunoiescal, i d
quod 6i d66gi, nonnunquam quaai pertrangieng gratia perstringit genBwm amanlig, et eripit eum gibi, e l
rapit ia dieiu qui esieine iamultu a d gaudia sileo^ii, 61 pro modulo s u o ad momeriluio, a d punctum i d
ipavro ogtendens ei videnduro giculi egi. Interioi etiara eflicil ipguiu iu idipgum, ul gil ei ipse pro modulo
gicut illud eet.
Ampliug banc difficuUatem tangit Joannes de Geraon in traclalu guo Dt mystica theoloyia : c S i d i v i D u m inquiens, Dionygium edoctum a congcio gecreiorum coelesliuni Paulo, placet ingpicere u b i Ue
mygtlca diggeruit iheologia cum expositoribus suis, invenimus eum tenere modum avertendi 66 a pbanlagmatibug corporeis, u l abnegatis omnibus qua3 vel genliri possuiu vel* iraaginari, give inlelligi, ferat
g6*gpirilug per amorem iu divinaoi caligincm, ubi ineflabiliter et eupermentaliier Deug cognogciiur. D a t
6X6mpluoi de guiuaeiico sculplore, q u i ex ligno a u i lapide abradens format agalma pulcberriinum, h o c
6at gimulacrum, per golam ablalionem. Conformiler epirilus removeng o m o i a par abnegationein quae
bic po|t6gi cognoscere, quae euam utique becum gerunl imperfeclionem, vel potentialiiaitg, Y C ! dependeoiiae, vel privaliooig, rei muubililatis, invenil omuibug bis ablatig U n d e m pulcberrimum Dei agahiia,
id en nolitiam rei actualiseimae gioe poieulialitaie, gupremas sine depeudeuiia, perfeciae
purae s i n e
privmiooe, neceagaris sine rautaiione.
Catteruni an noiiiia illa sil soiuui experimentalis in aflFeclu gupremo deiiaii per a m a c e m unito, an vero
pofibit dici etiam iiiieileclualis, non quidem intuiliva, ged abslracliva, e l uon goium connolalita, e e d
ab^olula, cousideratioue el iiiquisilioue digoissiinuai.
Mobei uiraque pars auog elevalissimog defensores. Sunt enim, qui exponenlea ganctom Dionysium
pduiiun leneni; suoi itein alii, qui ullra prsediclam experimenulem seu expenu)eui?livaiu d* Deo n o i i *

dam

Dei oaienditur, gicul lumen claugom i q mantbug, quod

boc q i i d d quagi in irangcursu geu puncio v i d e r e permitlitur,

iob xxxYi, 52, 53.

1055

DE ITSTKTA THEOLOCIA, CAP. Y. CORDERD .

1QU

tiajB, dtcaiU etiam haberi possft intelleclWam per conceptu m prepriaro abaofotom eattdivint, q m a i v i a
mom toloKtvom, si iroperfecii* ab ipo.reato?eaiur ai abgitabaiur. Idem 4e tUa de boaiUUe* degaptealia
tfe potenlla, ti coatimtlitoapnedicatli perfecHonalibae dieant.
Ad seemidam banc parleva flecti fideiair aanctos AagostiaDe ptarUma fodt, pranerlioi ia libro tk Trfttlioatf, daceag aoc modo noa ferri ia bootont abiolutuni. Saaciag qaoqfte Bonaventura in aoo UimrmrU
capile aexlo Idemtaginual.Unde T i d e i a r , qaod, abalracta ab ipao e$ae oroni poteaiiaUtale, depeadeMia,
pivalioae, 5 7 7
!'
t *perf^iione ac finilale, resuhei eoneepins Dei absolotmi ae propriug.
Adveriendum aoteaa, quod (uti idem a i | i n scripto Quani) abalractio i s u poggk totroodi* couUuipre,
moi modks ta?eaimr dMmiliiado Primo eaim contingil digaimilitudo, d w n (orraa patlicipatur gecuoa n eaautem rationeai apeciei, sed noo aecundum evaideai modum aeu gradum perfociionig u i i n dtjobug
qvofiuo unna eat aJbior alio. Secaodo, dam forma pariicipatar geeundiim eamdem geaeris ratiooeaa, BOB
a p e e i e i , at inlar d*iog eok>ratoa qooruai aaag sii atbus, aliua airar. Terifio adaoe niaor e*H siaHHndo
d n aliqna coaveftioBi ingeaere, aed ia analogia, u l eat airailitodo coloria ad , i n boc q i i o d
irvmqiie a i i aift, akqtie oVflcicng-eai owmg gimiliiudocreaOiraa ad Oeuni.
Inauper quidaai (m n a b b i Moaea ei Arieeaaa) dixerunt, quod perfeciionea creatBranMB BOB coBfoaiant
Deo adsi dapJkiier u l puia aegative et cautaliier. Ac aegative quidem p r i m o , 4 reoiovcBdaoi prWatioitem seo deloctom oppoeiMim, ui cum dicimug Detuu gapietHera, a d iaaaeadaai qood in oo aon sil ingjpiealiae
aaJttm. Secoad, proaiex negatJone relioqBilur aoa confeaailor aliqaid: ui exbocqood quiadicitor iuiaaaUrialis relinqtJUur quod iU iuielligens \ aique i u aecBJMhu btoa bttjiJtaaodi oomiMOeo auribuuokir
nMgia ad renioveBduBi qoana ad pooendum qNidquam io eo. Caiiaaliter vero aea per modum caoaaitialit
9

o m n

e l

c**?6ftittBt Deo; primo aecBBdMni quod eatttat perfociioBoa i o eroaturia Ua o i dhuir bonas a c aapiena
9

q o b aapienliam ae boniuieftt rebu iuiuadil; aocBBdo quia ad modufli c r e a u n e so habet iia ui dicaimr
v o l e o a ac piita qooniain i n caugaodo iaaur Yoleolis ae ptiae babeu fticut e i i a m dicimo* e u m i r a l B B i .
i j o x u isum poaiuoaem, omnta q u dicomur de Doo ei creaiuria, dicuulur de i i a pnro cqoivoeo^ ei
nlla aimiliivdo eat creatura> ad croaioren ex boc q u o d creatura Yoceiur Aapieos juau pia etc qood
e t i a m expresae aeaerii Avieeuna.
Al bia o b j k i i M r , quod aimiii modo Deos poaaet dlei lapie ei lignvm; qoia e a l cata horain; nec sic ex
9

cognitione creamraruoi doceretnur in Yonrtti Dei cofniiieneoi \ oec Yidareiur id qood Doaiiaws

olixil: Fmcumui kommim ed imMgimim ti $imUiiu4inem mouvam *. fiood iiem ia Execbiele b a b e i B r :

chirub stfiieriM $miUludim% i>#t . Omnis quoqoe eAstius diciiur parlicipaia autt caqaai siaaitiiBdo.
Yeromiannon buic opiuioni coucordare videiur, quod eoper mytiicatB ibeoiogiam acribil Atbertu*, d i cefta: Peva BOB babei abqaod eouauiane q u o d a i l in ipao el c r e a m r i a , Bequc ut apeciea JieqMe ul gciiiia
n<qe nt analogiae principitiiu; aed est ibi uniam inuuikmia.coiBBjaaiits qtta C F O B U inUaaiMr ureaiorefla
m qnenAt; e l b*e BOB e s i c o u i n v D i U a . Propicr qood etiani BOB eai vera afiqua apu| prsdiealio tera
deDeo. > QBBS verba ioepie aooara Tideotiir Diai lorsilmB auaaai pnadicaiiooom v e r a m pro prasdkatioM
preprio dieia*
9

Eai etiaaa alia poailk), qnateBa perieelioBea maiorahim attitio Deo pnaemioeBlar, idqoe quoad i r i a .

PrlmOf quanium ad universalilateai; qoia i o Deo aoDl oiunea perleciiOBes adunaUe. Secundo qttaiMnni
Bd pkiuidiBeni; quia fio Deo aBBl tdio linfiniu perieciioiie. Tcrtio, quoad almpliciuietii el uaiiBteaa;
9

qaB enim in creaHiris a t m i diveru ac mlu Deo ittBi UOBBI. ^tmt esi doctriBB aBoetoruBi D M B J S U ei
9

AoaebBi, aejplttr>iim aliorum q n o t dociorea praKipai^ sanotue Tbouiai, Alexaoder, sauelua BoBavoulura,
Hkliardtta Peirua Agiditis, ei aiii nohi aoqaantiir, ei nriiouabiHor quoque Yideiur. Yerttmiaaieu SoMiit,
i acriplo SBO Super pnaaaai $etuemUrum leuei, qood conceptoa eoiia til onivocuf el cotuoHinia Deo tt
creatttria, aique ifa eut vnivoce pnedicemr de eia; aegat lanieii* Deuai eaae aliqoo pnedicauieflto.
Aliqtii vero dieoul, quod in prdicaranu> e x a i t U i , ui FranciKas do Maronie, t q o i MooiiBaiista diconiur.
I>eiiiqae Guilielwue Parieieaau hi Dttinati tuo de Trittiitu, et Auliaiodoreusis in Summa toa, Hetirictta
e l i a n i de GaHdavo iu Suinma gua, el ia QuodUktHcii tuefliur, Deum in prodicauieBto eaae* JIOC aliqoid
d e ipeo et c^eaturis dici uaivoee aed aoalogioe lantQm. Qux posiiia uon aolum eai Yerior, sod eiiam eoogineniior iBttnitae auperiueomparabili ei eupeteaeentiali aiajeglati d i v i B t cooforuiior beaUaaimi Biouf*u docomeuus, q u i Deom ia iibria auii lam Itaiuoiiter gupersubaiaiiiiaJeai, sunereasentialeui aapermagnuot raper&apmilem, et proraua iaeflbbUem lacogiioscibil^u^ iiidennibikin, illiiiiiiabiieoi uoiBinat.
81 auiem esaet iu pradicameaio b&beret geausol differeiitiau), ex quibua poaaet cogiioaei deacribi aeu
debairi ac aoliican.
Tia ratioauiu D. Tboaiae injioc fnndatur, qttod Dimiruin cognitio Aal per formam aeo apeciem
aiaiililodiaeui cogniti, idque dapiiciter. Priino, per propriaui foruiaiu seu ipeciem, juxia illud pbHosopbi ;
c Lapis DOB eai in a n i m a , ted epecie* ejua Secondo, p^r formaiu aliertus aindlia sibi, ut causa per ainiliiadioemeffeciag gui eibemo performaai BIWB ioiagioig. Porro.per propriam lormam 5 7 8 abqoidduplfciler Tidetur : Priroo, pet formain q u esl ipgamei reg, queiuadmoduui Deug ogooacii ae per auam e a aenliatn, gimiiilcr angelag pcr propriam eggeuiiam cogtiogdi s e i p g u m ; gecuodo, per fonnaiu qnas eg$ a
re ipga, ahre ah abgirtfcta a re ipaa, oi quando Torma geu raieiligibilis speciea esi iiuuiaienaltor q a a n i
ipsa rea, ul gpeclea iapidia abgtraciaa lapide; aive gii iaipresaa iatelligeuu.ab iutollecto ui duiu reg iulellecu gimplicior egl quam gpeciegojag gicut gecundum Aviceuaaai imeHecibg bumaaug cogwogcii gubaiaiiimg geparalag per iuipresgiqjiem earum in ipsam.
Goui iiaque Deum ia bac viu aou cogno&cainug nUi per suoa effeclug, qui a pleaa reprasgeauiioae
divinaj eaaeuliae deiiciunt neque adasquaui po&ealiain creatortg ( ab adiquatioue ac perfecU
reprasgeuiatiqne omniporeniiai qus digiani a^que deacigcuoi peuktis ia iinuiengum) QOII poggumiia Deum
in via cognoacere daro fn ge ei ioimediave, aeu quaolom ad quid esi, ged aoluat a pogteriori; el quia e$t.
VortttniaiueD iu b a c cogaiiione Oei quia ett, eai eiiam gradaa el o r d o , iia ut unag gic cognoecenUum
Deum, eogiiotcat eum uiuiio perfectiua el clarius quam aliug; causa namque ex suo eflfectu unio perfecuug cognoscitur, quanio per effeciam pleniug appfeheadiltir babitudo c a u g ad auum effectuut. Porro
basc babillido ia effectu u o u perungente ad adaBqualionem caustt euaj, atieudilur peuea i r i a ; vldelicei
quoad progreggum eflectug a cauga, et gecuiiduui boe quod effeciug conae^uiiur plug de aiuiitUifdiiie guai
caugae, aique secundum id quod deficil a perfecia ejua congocuuoiie. Alque ila uieiig buuiaua ifipliciler
proucii iu coguiUouo Oei ex effectibug eju*. Priaio, gecaodum quod ptjriecuug coguoseiiur efficacia |>ei
ad produceudiuii; aecuado prout nobiliorum effeciuum uoacUur esae cauaa (cuai eaim caaaau auquaui
9

Gea i, 26. * Ezecb. xxvm 12

9

1055

8. DIONYSII A B E O P A G t T A

105
Dei gimilitodlnem gerant, emineniiora, qoae illi sirailiora gtinl, excellenliam ejns magfe commendant)
tcrlio, prout cognosciiur, tnagis elongaius ac eroinens a cunctis creatig, ei ab onintbus quaerespleadeiu
ei sant in iHis. Unde in D?mi$ *omimbu$ sanctus Dionysiua ait,cognogci Deuro ex omnium caugalitate,
et excessu el remoiione. boc deroum cognilionis profeclu maxime juvaluf mens humana, dum eatu>
rale lumen ipsius conforlatur gupernaturali lumine udei, ac doni gapientiae, et intellecltis, ac no?a illu>
gtralionesuperaa, quae per inenlis puritatem, et probam cotiversaironem acquirunlur; per quas o m n l i
mens in conleiuplatione supra se elevatur. in quanlum cognoscii Deum ease supra omne quod apprebeiidil. Yerumiamea quia ad ejus etaenliam videudam perlingere nequil, dicilur ih seipsa qoasi reflecti ab
illius luroine superexcellenii, juxta iilud Geneseos: Vidi Deum facie ad faeiem ; quocirca seribil
sanciue Gregorius : Yisus aniui duiu in Deum intendiiur, immensilaiis illiua coruscaiioae reverberaiur.
Ex bis cerium censetur, quod in cognilione Dei per propriam speciem atqae esseniiam ipae auparpr^sianlissimus Deus a beatigclare el objeclive, qaidditatiye et intuiiive cognoscaiur; non lameo giaaplieiler coaiprebeasive, id egl non u m clare ac plene, srcut ex n a i u r a eua cogiioscibilis est. Eteniin
gictil infiaitae esl aciualitatig, enlitalfa ac perfeclionig, ita et infinit cognoscibiiiiaiis; sicque aibi ftoli
comprebeagibilig c i cognilus egl, a qua comprehensione omties beati inliaiie deficiunl; ailaaien plenarie
coiiieiilaatur et quielaiuur, quoniam videnl illuui aicuti e g l et tota i l l o r u u i naiuralis capacilas i i n pleia est, ei snperiuipleia. Hinc et comprehensores vocaniur.
At T e r o in conlemplaiiorie Dei in praesenii vila, per ailirmaliva de ipso proprie non metapborice d i c U
de quibus in libro De drnni* nomimbui agitur) cognoscilur Deus niodo praiaia, quia est; a i i a u i e n ob! eciife ei iinmediai*v ita ut sil niedium per quod in raiione objecli, sit taiueii inediuni per quod i n
raiioae speciri inieiligibilis; quia per formas siaiiliiudinesque crealas, ei non clare in geipgo cogumciUir
Ua ipsius esseniia stt quod et quo id eet objecium el gpecieg per quaro.
Jn contemplaiione aulein seu visione myglicas ibeologta:, qua Deus per omuium ablationem ei abnega.!onem cognogciiur, clariue el gubliiuiua uoacitur ei videuir, quaai in couleiaplatione praedicia per a f l i r ihaiiones, ideo ei objective, lameu quid gf, sed quia a l , aliamen per appropinqualionein graudeiu
ad notiliam quiddiialis. Gxierum in bac conleinplatioue dicilur apex nieuiis ei iiiielligeatia vertex Deo
uniri tauquam omnino ignolo, el in oinuimoda caligine versari nibilque peniiug de ilio cognoscere, DOQ
quod ab iilius inspectione omniinode vacel Cprdeseriim cuui i s u sit allissima, clarissima, perfeclissiaia,
Ac profundissima DeiUlis contemplatio, cognilio, ei visio buic viiae poasibilis ul ipsemei m a a u u a Dionygius, ei exposilores ipsius leslauiur), atd quia in bac couiemplaliva, el sapienliosissima ac fervenliasima unionc cuin Deo niena acutiasirae et Umpidiaaime conspieit, quam superincomprebeusibibs, e i wiperspJendidiasiraiis, ei superluroinosissiinus, i superpulcberrimue, ei stiperaniabilissjmus, e l auperffaudio8isiuiusail ipseOominus Deusoumipoioiia.QliiUtiieiisuft.aique 5 7 9 Q
inuuiteetHidicibiliiera pTena
illius coguitione eibeatiOca ejus fruilione ac vUione faciali, immcuiaie ac clare iiiluitiva dieiei, deliciav
ei occuiubal. Ideo pi^ae admiralioqe el aiuore deftcil et defluii a aeipaa, gaudiose quoque ac dulciier abaor*
lieiur, obdormil, ei quiescit in auperdrleciissiiuo Deo, crealore, saivaiorc ac niiseraiore, iiuo et bupergraiiosisigimo guo gpoogo, lolius bealiiudiaig s u a soperpiisaimo fonie, oiunipuleiiliggiiua el libemlig&uua
cauga.
flec refert, ganclum Thomam (58) in bujug qusgiioiiig deierminatione, gicul el alibi g p e , atlirniare, iiitell^ciuiu u o g l r u m imelligere uon posge nigi gpecuUndo pbaaiagiuata. ( c lulclleciua, eniui
b i q u i i , uogier geciiuduui glatuui v i babei babiludiueiu deteriniiialam ad pbanlagmaia, quooiam
^oiuparaiur ad ea gicul vigug ad coloreg; pbaulagmau a u i e m ab exlerioribus forinia abairabuuiur
idcirco non poiesl Deum in boc giatu per essenliam ipsius cognoscere, uec per aliquam gpeciein gpiriialem qua? ail Dei siiailiiudo, propier ipgiug iuielleclug counaluralilateiD ad pbauiaginala. ) Naiu
idein ganciug doclor alibi congrueniiua auirmat ac beue prubal in &umma contra gentiin
aiiiinaoi
raiioualem a d b u c roanentem in corpore, quaulum ad vireg auag inorganicas, iiiiniaierialeg i n l e l i e c i i v a g , gupreuiag super corpug esee elevaiain et per ae gubsisiere, oec quoad lotuui guuoi e*ge
toinprehenwaui a corpore. Mec eniin poleuiias ejug suut uobiliorea aut elevaiiores quaui gua e&aeuiia
( u i Proclug ingolubililer p r o b a l ) ; ergo vires illae guperiorea jaui actualae gcieiilia couipeiuii et
iuieUigibili foima, agere queuul ex gua natura gine couimuiiioue et couveraione ad corporale pbaalasma, ei abaque adiuliticulo v i r i u i u geugilivarum, coiu uiodus ageudi gequaiur uioduiu esaeudi e i
prophelag acliouig naluram ageiilig*
P r x i e r e a , si istud negelor, polerit naturali ralione ostendi Immorlalilag animse (cujos oppogiluiu ganctug Tbomag satpius gcripsti). Nain. el philosophus (59) libro De anima dicit;
S i auiaia
raliuoalig in bac viia nou babei aliquam operalioiiem Jiberaua, propriam ac geparataua a corpore,
uou poiest exira corpug subgielere: ai auiein babei aciiouem bujuguiodi, polcsl a corpore geparari,
Quod bi dixerig, quod geparaia babeal abuui modum ggendi, ergo ei operaudi; jaui urauppouig
quud resiai probandum. Adde quod in ipga gcieulia rei> ei inltiiigibili gpeciei ejus, lujficieuicr reluceai naiura objecti eitiaui pnriug <;l illiuiiiatiua quam gi species illa ad pbaulagiuaia relorqueaiur;
ergo per gpecieui iUam punug c e r u i i , quod ei expenuieiOo uoceiur in big qui uueidum omuiuo
abairaliuulur a corpore,
Neque bia obsui quod ganctug Dionysius cap. i CwUnis hierarckia dicat fieri noo poste o l aliter
divino-principalis tlle Radiug jiobia iHucescat, nisi gacroruui v a r i e i a i e operiinenioruui aoagogice
obveiaiua nouig quoque paierna provideulia couiiatursiiuer ac prupne sit accouuuodalug ; quia lioc
iiiieUigenduai egl q u a a l u a i ad p r i m a i a inleliecius iniorniaUoneuj j u x u quod pbilogopbus a i l :
lalelligeaiein oporiel pbanugniau speculari. > Sed baec locuai auaiine b a b e n i in uiygiica conieatplauone, ad q u a i a cap I
bujus libri Tiuioibeuoi inslilueng a i i : Tu vero ckare Ttmoike*
t

u a m

area myuica tpectacula tntensa exercilaixone

ei lemut relinque
ei intellectuales operaiioues,
ei *cuttbitia ei mUltoaibilia
\ ti ea quoc $unt. ei qum non turu omnia
ut ad unionem ejui qui
**pra omnem euentiam ei noiion&n eti quanium [a$ esl indemoMtrubUUer
a$$urgas. Nuiu l*i tpnut
9

Gciu xxxii, 30.

1 Joan. , 2.

/58) S. Tbonias tuper Doeiium, proposil. 45.

Arigioielea.

9l

1057

DE MTSTICA THEOLOGIA, C A P . Y. PARAPHR. P A C H Y M E R i E .

1058

et r rum omnium Ubero et abtotulo excetsu, dd lupernaturalem dmnce caligtnh radium, ab omnibut
ubttracln* et abtoluiui, pure eveherU. Quo quiii clarius , quid eemenUoeiue a sanclo doclore dici
p o n i i l ? Gerte qni phantasmata* gpectriattir, haoilquaquam pnre ac penitus omnem gtngurn et gengibilia universa deseril aul trao&ceiidil. Ausmen in inyslica illa contemplatione minime sufficii gen
gilia relinquere, nisi ei inlelligibilia omnia deserantiir, el res oniaeg creatnc, opcraUonesque propria, et tpse qui coniemplatur, ne semetipgum quidem iniueaiur. Quicl eaiai in Isla coutempla*
tione conferre poesenl pbanUaroata , quando jam apex ipse metilig, soli increatae luci inienlus,
el per ibeorica fciaiiiia per sapienliac radium, per hupreasionea deiiicag eidem inlirae esi unttiig ?
ftarsus eodem capile a i l , de bona omnium cauga, quod ipsa omnibus tupere$$enlialUer tuperemineat, iitqnc tolit abiqne vtlamine vereque tffulgeat, qut et impura omnia, et puru ptriranseunt,
tx omnem omnium tanctorum cacuminum aseen$um tran$c$ndunt, et omnia dfaina lumina ei sonot,
vtrbaque cctleitia qnati tergo reltnquupt, et caligmem abwrbenlur. Quod si Igitur in bac contemplaiione oporiei eiiain angelicaa pbrisaimas nieates trangcendere, quomodo iiou magie vilia et
mjlerialia isla plianlaamala?
Pneierea, ai aine ptaantasihale neqoil mene bumana quidquam cognoscere, quoroodo vera sunt
quat de anagogica ac pure meniali contemplaiione, et aiipema lllagiraiioue saiicii locuti gunt ei
gcripeeruiu? Cur beattig David csalerig pneferlur propbetis, qui imaginarias vigiones eortiii s u o i ,
quod ipse atiagogicQ et pure immaterialiier eine pbaiitasmatuiii velamenio divina previderit my*te~
r l a , e i aacra 580 coguoverU arcana? Incerta, inquit, tt oeculia $apienii<e lua mamfesiaUi mihi * .
Aodi iierura qnidipse tle se dicat: Spiritui, inqoU, Domini tocntus e*t me et termo ejus per linguam meam. Sicui lux aurorcc orienle sole, mant abtqut, nubibm rulilai, $t ticut pluttit aerminai
kerba de frta .
Quod si diiertnt, mentem humanam non illuminari immediate a menie angeliea ltice immaterlali
aed lucem illani uniri pbauiasmaii et prouc iu lllo relacet a meuie buntaua coiiapich A l c o n i r a ,
nonne mene humana simplex, immaierialis ac deiformia. capacior esl direclaa e i immediaue lucia
aneelicae, quam uiaieriale pbaniaama?
Ad iilud aulem quod euperius ex sancto Dionysio ei Damasceno diclum fuft, netnpe illa quae
de Deo ei creaiuris praedicaitiur, ipsum Deom deaiguaro, sed aliquid eoruni quje aunt circa
ipsain , et quid non e s l ; 4la videtur inteUigendum, quud iiimiruin signilicenl Oemn pure ac
den^ prout esl in scipso, sed proul in suje relucel effectibus; seu secundura quod cognosciiur ex
iadem, non quod signiQcent quid crealum recio, quamvis denoieni tale quiif in obliquo; et
[uod apiius uegentur de Deo secundum quod uos ea coucipere poesumus. Allamen inagna eal difereolia nouiinain divinorom ; el quamvis qiiatdam designenl ileum scundgra modum propritiin sibi^
non tamen talia iniellipimus qnoad siguiflcaia, nisi quaulum ad quia non quoad qutd. Ex quibua riie
iutelleclis, superiora objecla far.ile solvi possunl.
Deoique ai coguitio tuiuiiiva dicaiur, qua res in seipsa et quoad saam quidditatem eognosciHir
mentaliierque videiur , dicendum est, nos Deum in boc saeculo nori posso inluitive coguoscere.
Quod si vero inluiiio laxius sniiiatur p r o co^nilione qua aliquid quomodocunque objective agu>
acitur quoad eesemialia sua seu propria s i b i , quatuvU non ciare ac distincte accuuduin quod j
seipso e s i ; posset etiam d i c i , auod n u bac cognoscamus Oeum eiiam inluiiive, scilicet quoad
quia e$t non aulcm quoad quid ttt niai vaide obscure et imperfecte. Nibiloininus eiiain disiinciam aliquo modo de beo babeinua cogniiiojiem, iia ut muha de ipso cogtioscamug qua: ei eoli
coDveiiiuut, terbi graiia quod ait esse elus increaimn, indcpetideua puruin, perfecium , et
caeiera, quamvis iguoremos qaid boc aii. llinc in Comoteiiiariia ad librum Boetii Oe Trinitate
eanctus Tbonias faieiur, de nulla re pos$e aciri an s i i nisi aliquo niodo acialur de ea ouid s i l
aul perfecie aul confuse, secunduni pbilosoplium in principio Physicorum.
Ex bis quoque apparet dicendum, quod u l i r a , el praner notiiiam l)el experimcntalem afiecti*
?am c l mysiicam, baberi eiiain possit aiiqaa de Deo noiitia iuietlectualis loyaiica abslractiva
abaolula, j u x u moduiu praediciuui, absirabeude ipauro ease ab onuii proraus imperCeciione accipiendoque illud cum omnimoda excelleniia, nobiliiaie ei perfeciioue, ac perfeciioiiali inliiiiute ;
queuaaduioduui eliani Alpborabus el Avempul.be dixerunt, quod inlellectus nosier cognoscendo quidailatee sensibiliuiu ac liiaierialium aubsiaiiuarum, abslractigsinie cognoecerct quiddilaiem subslaiilia)
eeparatae; quoruoi lameu opinio fail oiuuiiio vera, qitia ex u l i eeii&ibiliuni abetraclis^iuiar cectiittone, dun sciretur propria el uliiina differenlia cuju*cunque separal eubsUntiat, queuiadmouuin eliain ex pnedicia Deitaiis abblraciiva coiilemplalioue agnobceretur quiddaas esse divini.
Poslreino palere videtur ex d i c l i s , quomodo Deua dieaiur iiiiioiiiioabilis, ineffabiiis, iudcsignab i l i s , quia videlicet nullo noinine exprimi potesi, qtio clare ac pleiie Snsiiiuari aique UtleUigi
possil quid tit, et qualiier iu aeipso sil e n s , etc. Nibilouiinus iiinumerabilia nouiina tfuul ipsius
quas ipsum aliquo modo , iaio ei variia modis de^ignaat; quxdaai perfeciing , quaedaui luiaus perlecle. Quod vero in libro De cautit as&eriiur, priaiaai causam aon narrari nisi per causas secuadag, non esl iDielligeadum, quasi nomitia secundaruin caasaruni proprie el univoce conveaianl
cauaa? pntnae; sed quod sicut cogaoscilur per causaa secuudas^ oaiui illaruiu iuiperfeciioud laudem exclusa, sic noininelur per ea, veruuiiamen per exceiieatiaui iuQuUam.
t

f
?

581

PARAPHRASIS P A G U Y M E R i E (60)

; , -
Gam primum quidem privationes explicasatit,
, ,
deinde vero postlionea rcruin sensibilium, diceado:
, \ * \
Nefjue eubsianli^ esl expers, el ca>lcra privaiiva ;
, , \ aique iierum dicendo : Neque corpus, et caeiera
* Psal. L , 8.

II Reg. xxiu, 2.

(61!) YMe Scholia S. Maxinii lom. II, cap. 5

J/iy*'. theoi.

S. DIONYSU AREOPAGITJS

1089

1060

posiliva ; nunc eliam demonglrat inieUeclilia, d i - \ , , , .

cendo: Neque auima, ncque mens. Verum nec ha- , \ \ bet illa, quoniam eliam ibi de ratione ac mente , , , * \
meniioneoi fecii, dicena : Neqge raiionis neque . ' ,
mentit expers; el ca3teroquin eiiam ibi inlellecti- ,
lia demonstrat. Sed scilo ibi iUa quae lalia sunl, ,
seneilia esse : neque enim declaral raiionem abso- \ , ,
luiam, vel inentem a seusilibus eeparaiam; ged . '
rationis mentisque carenliam, aiiimalia nimirum ,
gensilia, ralione menteque privaia; verum bacc , \ * dicit, neque aniinam esse, neque quidquam illorum
, \ ,
qua? aninue porliones idque secundum ordinem \ * , \
parlicipanl, u i neque babeai iinaginatioiiem solani , * ,
irraiioiialem et dtsbilem illam formam quam etiam ,
bruta habenl; neque opiuionem, obscuram illam
, . f

coguiiiouem quae nod raliocinatur, quani babent ea T

^

qu uiuntttr raiione; neqiie ralionera, id est cogi- , \ , \
iationeoi et scieniiain, neque intellectiooem seu , , . \
, \ ,
roeniii operaiionero, quae poiiggima para animaeesL
Posiea derival sermonem ad ipgag nudas virlotes \ * ; \
sine illig qui ea* habent, ei aii : Neque gerino est .
proiaiitius, neque jmelleciio, sive loculio imeroa. ,
Atque iierum adbue adducil raiionem, alque ex , \ ,
bis Deum eximit, ailque : Ulquid baec uiemoro? . *.
neque ipaa raiio, neque iulelleclio vaiet Deum con- . * *
, cipere. Poei k&c omnia enumerai qua? in nubis
videnlur, aed sunt incorporea, alque adeo iniel- ,
leclilia, hacienus lamea in gubjcctig eonspecia. ,
Inielleclilis porro taciug, est meniig cognilio. S i c - , * \ \
ut eniin taclus sensilis, csl sensaiio, qoia lunc gen- \ \ *
timus, quando taclus sensilium a sentieulibus sive C seiitu percipiiur; giqtiidem eiiam nobis emitius , a)X
. ' \
igni assidenlibug, dummodo caleflamus, quidam
contaciug diciiur exsistere. in olfactu cseierisque , \ \ ,
. , ,
eliam idem accidil; nequeenim gimpliciler conlaciug corporeug Ot dum corpora conjungunlor, sed * '
dum in sensitibug ex<?itant geosaiioneni. Sicul ila- * que baec, inqiiam, ge 582 babeni in lactu sensili. , * \
gic ciiam cogiia in laclu inieliecliii sive cognilione. \, \ \ .
\ , .
Neque vero veriias est, neque gapienlia, tameui
\ *
Dominug d i c a l : Ego tum verilas ; el dlvug Paulns

apoglolug : Chrisius Dei virius, Dei sapientia ;
quia ipsa per ge veriiaa, el per sc sapieniia esi, ei * \ , \
gupra noglram \erilalem et gapientiam. Alilcr . \ ,
,
eliam, quia nec hacc Dei subslanliani gigiiiflc-am.
Clmim autem el uuilag ab invicem diflerunt; giqui- ^ ,
dem unuin gigniGcal gubjectum, unilas vcro ip- \ , -
gainroei qualiiaiem; sicut albura e l albedo, bonum &
el bouilag. Neque vero diviuitas gubgianlia esl Dei,
qiietitadmoduin neque bouilas; neque spirilus esi, \ \ \
, .
lamcUi in divinis Evangeliis audiainug : Spirilus
til Deus k ; el rurguiii : Spiritu* verilalU; ged sicui , ,
nos gcire ail beala illa gauclaqiie noiniua persona- , \ , \ .
\
ruin gancligsiinae Trinilalis; boc eniin bic eiiam
accipe, e l in oiuui uegaiiouc, proul videlicei nos , ,
, $ .
iulelligiuiug, give gccundum nossram iiilelligendi
facultatem. Non euimea jam eiiumerata ut boniias, *
e t

' Joan. , 6.

I Cor. , 2 i . * Joan. , 21.

1061

1063
D E MYSTICA XHEOLOGIA, G A P . V . PARAPHR. PAGUYIIERiE.
i diviniiag, et caciera, gabgtantia sunt Dei, sed gkoria ctrca ipaum. Sic eiiam Gregorius ilieologus '
bro lertio suse dixil, quod nequediviniiag
neque ingenitum, neque paterniia* aubslantiam
Dei signiAcent. Neque te boc moveat turbelve
quod dicai Deum non nosse enlilalcs quatenas *ut
entitaieg; proposiium enim est huic aanclo demonstrare, Deiim nibil es&e eorum quae guot, neque tamen quidquam esse eorum quae non eunl. Kl
autera. Neque eorum qua? non gunt, per exceggum
poauii; qhsedam enini sunt non entia; ac si dice
rerous, quod non s i l aliquid eorum qtiae non sunt,
et boc modo s i l niliil eorum quae s u n l ; elenim si
ipse omnia produxit, quomodo polesi esse aliquid
eorum quae sunl? Dicit ilaque, quod nec ea qua
sunl, cognoscanl Deum causam omnium; veriim
slalim idem expoiuit, dicens : Quaienus ipse e s l :
quod perinde est ac si dicatur : Nibil ex iis quaa
gunl, cogiioscit Deum quatenug eat, id eal gubglantiam ejug quse gnpra gubglanliam est, et quae inlelligi non potegt : vel ejug exgislenliatn; dictum eat
e n i m : Nemo novit Filium, niiiPater: neque Patrem
qui$ novit,niii Fitiut * Alque e conlrario subjungit
bic Paier,atqueail: Neroo eognovit Deoro qoalenug
esl, nec ipse Deug cognogcit ea qua sunl qualenug
guni; id cst, non novit iniendere Dieiiiem gectiiidum
583
sengura ad ea quae guul gensilia, uec ad subgianliag qualenug gubslanlia? s u n l ; boc eniin non
convenit Deo. Nog enimqui bominea guraug, ea quae
genau percipitinlur, aui agpeclu aul gusialu aul
taclu imelltgimug quid giol; ea vero qua gub
inielligenliam cadunl, aul per disciplimttn, aut
doclrinam, aui per illuimnationem cognosciimis.
Deug auieui nullo modo ex isiie novil ea quae sunt,
ged poiiug ex seipgo cogniijonem gibi congruam babet; boc enim insinual Scripiura, cuin a i t : Qui
novU omma antequam fienni *, gcilicel noo secundum raiioiiem generalionig rerum novil ea Deug,
quod est sensibililcr, sed secundum alium inlelligendi moduin. Angeli vero illa cognoscuni gcienter
et immaterialiter, non sensiliier, ut nos. Sic u i i que etiam Deus absque coinparatione el transceu
denlaliier, non aulcm cum gubglanliig comparaiu
reg novit. CaUerum ea quae aunt, noh noveruut
Deum in quantura Deug esl, quoniam non posgunt
gupra naturam guaro ferri intelligendo. Gonseniauee
igilur cum se intueniur, divinam naturam igiiorani
gecundum iilud quod ipsa est. Sie igitur divina
nalura in seipsam inlucns, non novit in se egge
creaturas, gecundum raiiouem substaniiic earum,
giqnidem eal gupra omnia quae sunl, ei ipgum esse
guprasubstaniiam babet. rursum guperius qui
dem d i x i i : Neque lux, neque veritas; nunc veco :
Neque tenebrae, neque lux, neqne error, neque
verilag. Et dicere liceat, primum quidem, cuui
lumen dicit, ipsum loqui de luniine absolulo, sive
de subgiautiig angelicis, et egse veritatem earuiu

*
, , . ,
*
, ,
, * ,\
- ,
; ,
* , * , ,
, \
\ *
* , ,
, ,
, , \
fj , fj
* , , *
. 01
6 , * ,
, ,
.
' ,
*
, ,
,
\ , ' .
\ , . \
,
, .
.
,
. \ ,

, \,
. \
, , , ,
, , .
, ,
, \ ,

, '
, .
, , ,
,
, \
* ,
,
* , \
\ , .
,
, ; .
, , *
,
* , , ,
* , , , .

i Mullli. x i , 27.

Dan. xut, 42.

1065

S. IHONYSIl AREOPAGIT^E

ioG4

per te abaolulam, non auiem esse verilaiem men- * * \ daciia opposilam, qtura in Deo negat, quoniam su- , ,
pra iela exemplua esu Hic autem d i c i l : Nec corum
, quae ad aliquid, mngis aulem eorum quae secundum , (
priyalionem et babiluij) exstslunt; u i qnod ex tene- , \ )*
bria in lumen iton s i l eominutatus, quasi ex lumine \ ,
quod U n l u u i esl virtale, mulalua eil in lumen
, \ quod aciu esl Uimen; neque rursuiu ex errore exsi \, * \
stat, scilicel ex veriiate virluali, in veriiaiem ac-
lualem comiPUtatas; baecenim omnfa Ipso * *
riora aunt; et lumen, e i verius ipsiue provideotia
, \ \ .
lucenl. Neqae penims ejus es\ positio, ut s i l vel vila, viel veritae, vel quidqiiam aliud eorum qnae sunf.
Neqna ruraum omnimoda ablaiio, ut nullo modo qoidquam s i l ; sed earum quae posi 584 i p *
sont,
actlicel creaiurarum, etiam posiliones et ablaiiones facUini; posiiiones quidem, veluti v i i a i n , verilalein,
ens; ablaiiones vero, veJoli non vilam, non vtritaiem, non ens. Haec ilaque qtis post ipsum sunl, et *M>neulce ei aufereules, Deura ipsura neque ponimus,8ive ex ipsis subiiantiam ejus noscimus, neque a u i c r i inae omtiino, ut qui perfecie incomprehensibilis exsiftlil (qnod enim perfeele et incomprebenaibilt:,
et spero et conalum excedil), verum imagines quasdam ex iis quse circa ipsum sunt concinantes,
obacurom quemdani veriiaiis concepium componimus, quandoquidem sh supra omnem eiiam positionem,
Unquaat exempia rerum omnitim catisa, el gupra oninem ablationem collocaia, cum secnndum nullam
rerum ablaiiooem Deus cognoscaiur; siquidem ab omulbua abaclulus, eliam eopra otunia exsisiit.

l i m

EWSTOLiE.

W*

.
SANCTI

DIONYSII AREOPAGITiE
EPISTOLiE.
Interprete Baltbasare Corderio, Societalis Jesu doctore Iheologo.

A
FAlQ

585 EPISTOLA I

CAIO

MONACRO.

SYNOPSIS CAPITIS.
tocet, illtm De% ienoraUonem, qmm in libro D$ raystica iheeltgia suprm omnem cogmtionem c+mmen4a*
non prhaline $ea smperktie intelligendam eue. El simul otlenau, omnem notiUam, auam per coQnitionem
de Deo habemus, ex cteaturU acetpi.
, TVnebra; abolenUir lumtoe, et prasertim copiose
* ,
himiiie; ignoralioneaa aboleatcognitioiiet, prscter*
. , 4im amplaecogniiiones. Ha3Cupcrtalo el nonprivau , ler accipiens, plusquam tere enunlia, quod sui pos*, ,
sesseres verum luraeD, ei rerain cognilionem, k l e i
*
igneratio iila quae est aecundum Deum ; t lenebra?
< , ejus aupereminentes omni quoque lumini occulun . , - tur, omnem abeconduni cegnUionem. Et si quis,
xtv , ,
l>eo, cogfiovil id quod vidit, neqaaquam ipauni
*

vidk, sed aliquid rebtis ejus quae existuM t eo 11 ,

gnoacuntnr; 4pse aulem supra meniem et sub.slan , , *
tiam consianter manens, per banc iptamcognitio
.
nis et essenu* negaiionem el supra substantiain

exislit, et supra meolem cognoscilur. EtiHa perfe.
ciissiroa in bouam partem ignoralio, ooiiiia est ejus
qui est supra orania qnae in oogidiionein cadunt.

586

ADNOTATIONES GORDERIU

Et m>it privtnler. Ne id sectnidum eensum cooimunem intelligendum esse eitspiceris, qnod eteut ienebraa lumine solvuniiir, <?l mulio iumine maxirae solvuniur; aut siout ignorantia , quaeest tenebrse qna>
riam, cognitionc iollitur, ei inulia eognilione maxiine lollkur; sic ignorantia de Deo gimilis ail ignorantiaj per ioeciliam. Imo quo magie quis illuminalur ta cognUione Dei, et quo magis cognilioiiem colligii
eorutn quae suni, id esl inlelleclilium et inieHigentium , angelortim, inquam, el animarum, eo magia a*cendena et alliorem cogniiionem, coguoscet, boc ipsum , non posae scilicel comprebendi, ei ignorari luuiciieese, ei cogniliooem supra oiunia cognita. Non igilur secundum privationem dicitur igoorari Deu&
Y A R L E LECTIONES.
", S. P . e l Vien.
.
PATROL. G R . III.

11

, D . S c .

1 1

non babet S. D. Sc. Sar. " . 94

S. DiONTSII *

1067

4068

sed secnnduin Sdpeiialioiiein cogniiionis; non enini sic ignoramus, quasi alius aiiquig sriat, siqtndem 1100
alio scienie.nos ignoraiuus, lanquam qui non didicerimus, quod esset ignorare privanier, ftive &t
undum privationem; sed ignoramiis quod ab ornni creaiura ignoralur et omni crealura supra quam
ignotum esl, quod esl ignorare superlale.
Si quity t\io Deo, cognotit id quod vidit, nequaquam ipsum vidit, elc. Ila qnoqne Chrysostormis in lioniiua
De Eutropio, qiiaudo iiivenlus exlra Ecclesiam absiraclus e l absorplu fuil, c Neiuo, inquil, vidil idqnod
Deusesl.i Non igiter, cum Deus videiur, apparel quod esl, sed quod poteai videre is cui apparei; non
iuulans subsianliam siiam, sed aspecluiii ftgura inflarmans pro varietale rerum siibjeclanim
llinc Cyparissioius decade 2, cap. 5, ait, quod neque iniegram de Deo cogilalionem babere in lioc ar.ulo possuuius; aut pereain plene.de Deo pbiloiopbari; neque per aliam quainlibet a uobis iuformalam
noiioncm. EiGregonus ibeologus in secunda nralioiie Be Uieotogia : Ju&lificatns, inqiiii, eai ex fldeniagnus pairiarcha Abrabam ei sacrifical sacrrtklum novum ei inaudilum , ac filfius niagni sacriflcii hnaginein. Deum vero non ut Detun vidii, sed ei lanquam bumini cibuin apposuM" ; et laudalua est qaod i a n iii vcneralionis adbibuil, quanlum inielligenliacontprebendit. Ibidem ciim de lacob iiieminia&el : E l l u rtalur, inquil, cum Deo lanquaiu cum houiine , quaectiuque isia esl Dei cmu bomine lucta , forlas*is
n u m a n a viriulis cuni divina couiparalio. Hursus in eodem loco : Quomodo Manoem judicem prws, el Poiruin discipulum puslea, non es uiiraius? illuui quidem, quia nec aspecluin Dei typo ei iinagme inforniaii
passus e s l : unde illud, Periimus, inquil, uxor, viditDiis D e u m ' ; laoquain non poasini homlnea iinagiJiem Dei In sensus noiione efllclani e i infonnalam capere nediiiii naturam ejus; nunc vero, quia C b r i simn quem cernebat, i n naviculam non recipiebat, et ob eam causaiu ilfoirr diiiiiitebat P , Et Gregorius
Nyesenus : (juoinodo, inquii, reperiatur quein nihil eorum qua* noiescunt deelarai? Non Toriua, nou color, non circiiimcripiio, uon figura, non quanlilas, non qualilas, non locue, non rnojeetuca, non siuiilitudo, nou proporlio, quin semperest extra oiiinem viam comprebendendi. Unde Gyparia*ioliis i b i dein, cap. 6, concludit, quod Deus neque ex repraesentalioiienaiurali coguoscitur, uec qtiidquam ex inlelligeolibus aui imelleclis, ut ex substaulia ejus licealde eo pbilosopbari. D. alaxiiuus priitio capile ex Theol o g i c i s " : Unus, inquil, Deusaiue principio, inconiprebeosibilts, toiam v i i n . u t ait, habens per loiuiu
iioiioiiem quando ei quomodo sil.penitus repeIlen&**,ulpote nulli eoruin qui eunl ex represenlaiione naiul ali cognilus. E l nir&us ideiu : Omnis, iuqnil, imelligenUa bicul iu subsiaiuia oinnino pouiiur, u l quaJiia,
sic eliam circa substaBliam quali:ate affeclam babel molioneiti; eiiiiu aliquid ex loto suluiuui e i
siuqilex per ae exiaiena paieai ipsani inielligentiaoi auscipere, quia non esl soluia e l aiiuplex; Deus auteiti
m t i i uiroque borum oiunino aimplex sil, e i substamia scilicet aoluia ab eo qaod st iu subjecio, e i i u tclligeulia iion habensellum prorsua aubjecium; efficitur, ut ueque ail ex iis qui uiielliguni, neque quae
inlclligunlur, quippe quae supra gubslauliam e l intcuigentiaiii siu Adbuc ideui cap. i l priiuae centuria::
, Res oiuues quajcunqne snul, inlelligenlia prius perceptaa, nomiiiamua, qua in seipsis babenl piiocipia
nolitiar.iiu deiuouslfabilia; ai Deus non cognilus noininatur, quiu poliua ex iie taolum, quai iulolligeiilia
IHircipiunlur, credilur esse, quaniobrein mbil eorum quae intelligumur, cuui eo quacuuque ex parie conleriur. Unde coucludilur, oiagis propriain tbeologiaira esse uuae veraaiur in iieganiibus quatu q u x iu
aienlibut quaiiqnani a;quo iniervallo aiubae isiae ibeologia? a Dto abaiul. Eat eniiu Deus aupra oaiuein
negaiionem et afliriiialioiieui quae s i l coguiiio ejus, adeoque, juxia Dionytiuui verior esi tbeologia tuyFiica, nibil videlicei de eo coguoscere aul philooopbari, aed polius tie&cienler e l aine ouuii iuleliigeulia eoruiu qua: inielligeiilia percipiuuiur, cum eo conjiingi et copulari.
587
perfectiaima in bonam pauem ignoraiio. Jguoratiotieui vocal nou quideui itiscienliam, qiian
esi quaidam lenebra: auiuix; sed relicia omui cogiialione rerum exieruaruiu, el uimii iuielligetiiia a proposilo alieua, uuiri iu quodani aileulio secunduiii uieliorein parieiu cum Deo iguolo quid aii, quid csi au
jcr oiiiiiein cogniliojienj, el nibil aliud corfiioscendo e i conleinplando, snpra luenteiu cognocere et couleuiplari, u l Diouysius in Myttica thcoloqia, cap. 1, iradii. ilajc. iguoraiio vocau eei Exodi xix, caligo
quam dicilur fdoyses iiigresaue, u i b. Maxiuius notavil. Haac uuiotieiu opial Dioiiyaiu Tiuioibeo i u
priucipio Mysiica? Ibeologiac, uude uielius eaui Iicei iuteiligere.
1

Vide Schol. S. Maxlmi et Paraphr. Pachym. in Epulola

EPISTOLA
EIDEM

CAIO

I, tom. II.

'.

II

TQ AYTQ

UONACHO.

SYNOPSIS E P l S T O L i E .
Explieat quo $en$u dicatur Deus e$$e supraprincipium
divinilatis
el creata!.

et bomtalu,

scilicet

participal*

Quoinodo qni e*l aupra ouinia, eliam supra priu-

\ iaii
cip.umdiviniiaiis euapi-aprincipium boniialis exsi\ ; \
>? Si diviuilalein e l bonilaieia inlelligas, reiu
; \
ipsam dcificiet boniflci doni, et inituiiabileui hui- , xaV "**!
0

Gen. , 6.

Gen. , 5.

Gen. , 2 i . J J .
U

(611 Cenluria 1, cap. 1.

(ift) Ccmuria % cap. t
: L E C T I O N E S .

non esl in D.

" , S.

. a^. Luc. , 8 .

1070

KPISTOLA III.

1069

, ' . \
\ ,
, \
\ , \ \
* ' ,
\ , \
' ..
1

17

lalionem biipraquam Dei el stipraqttam boni , w curidom quaro deiflcamur et boni efficimur. Eienim
cam boc etiam principium ait deiflcationis ae bonibcalronis eorum qui deiflcantur ei boni efficiuntur,
qui eet omids principii supra qiiam principium,
etiam sic dicla divinitale ac bonitaie, tanquam principium dtvinilatia, el principium bonitatis snperior
exsistil; in quanlumUiimiUbilisetincompreheneus,
aufcecellil imilaltonibtis el comprebensionibiis, e i eia
qui iimlaiUur el participes iiant.

ADNOTATIONES CORDERll.
Supra principium ShintialU, etc. Scilicel in crealuris, qnia Deus eet anctor divinilatis i n sanclis borainibus ei angelU, qni Deiim imitanlur, el eis eiiniles fiunt, de quibus seriplum e s t : Rgo dixi, dii enis ei
filii Exeelsi omnes . Eodetn sensu cap. 11, Dedivinis nominibu*, 6, stib flnem ait Deum auclorein esae
per se bonilalis et per 8 6 divinilalis. Vocani aulem ( inqiiit ) per 8 bonilalem , e l pt$r ae
divmiutem , '!onum a Deo profectuin, quod bonos et deos facil. Nerope lauquain principium, participans principitim oiuniuin reram, quod non poiest parlicipare, neque in se pariicipari, quia noh
poiestftori pars alicujus, quod esi solus Deua; ei tauquam principiuin imparticipatuin, quia est formale
f>rint:'q>ium pari.cipaiiiibus in suo genere; ul per ae bonitas, prhicipiiun fonnale bonia non re, sed raiione fteparalum a bonis, qui pariicipatione boniiaiis creatae dicuniur ei aunt formaliier boni. shniliier
in reliquia hiijusmodi principiis, aecundam uuiuscujusque principii naliirani e i ordiuem. Vide adimluliones ad cap. 6 ei 11 De divini* twminibut.
Nola bic ipsam iroiiatienem Dei, vecari deiflcationem , quia non deiftcamnr fiisi imilando Deum. DeiPcaiio aulem ipsa quae dici soletper se deiOcalio esi donuiu Dei , ei principiuiu nosira deilicaiionia, a
Oeo donalmn nobis. 588
Deus i^iiaar est supra hitjusniodi priiicipium formale diviuilalie deiflca, qua
lanqaam dono Dci botii ellicimur ab eo. boc deiliuationis priucipio S. Maximus iu disputaiioae conlra
Pyrrliuw : Sicul, iuquil, inflaininatto iuflainiuaiiiiir el iiiQammanleia secuin iuferl, ei refrigeratio refrigeraium e l rerrigeranieni, el visio visuin ei videniem, el iuielligentia iuielleciaiii rera ei inielligenlem (noiienim poieel babiludoaiae kabiiis dici aul intelligi) aic, ut eousequens e e l , deiflcatio deiQcaiuiH et deiHcanlein secuui iuducil. ldem : Oporiebal, ut vere dicain, euin qui est aucior eoruin qtne aecundum naluram sunl, esseeiiam auciorem deificalionis secunduin graiiam. Idem iieruin : Deiuonsiravi, inquii, divinaiii poieiKiam, qwe supra stibftUttliam eai, efflcere deiiicalionein eorum qui aecuuduui graiiain deilicali
auul. Nuununquaiu eliaiu laiius sutnilur deilicalio, u l a Gre^orio Ibeologo in oralione poblquam faciuseai
pre&byier : Soliludinera, inqtiil* inaxiuie omuiuin ainplexus sum, et ianquam adjutriccm el parcnleia d i i u i ascensus; e i deiflcam veheuienier adudralus auui.
f

Vide SchoL S. Maximi et Parapku

Paehym. tJt Eputol. % lonu 11.

, .
ip

AYTQ

EPISTOLA

19-

EIDEM

III.

CAJO.

SYNOPSIS EP1ST0L.
Qmid $ignificet vox , seu repeule, e\ quam vim habeat de incarnalicne pronunUata.
\ ' , \
* * . \
,
,
' . \
, , , \ * \ ,
' ,
\ ,
.
fl

^ Psal.

LXXXI,

Repeuie est, qaod praeier spem, et ex eo qtmd

bucaeque obscurum erat, profertor in lucem.
C b r b l i auiem buinaniiaie, arbilror boc eiiam serluooem divinam voluisse iaainvare, ex abdilo suprasubstanliajem illuro in conspeclum nostrum bninanitue subatanliaium prodiiase. Aitaroen occuiins
liam estpost ipaam manifesiationera; aui,ui divinioe dtcam, in ipsa manifeslaiione : eieniin boc Jesu
inyalerium occuliuro esi, nec ullo sermone vel inieileclu expressum; quinimo dum profertur, arcaiium; e i dum intetligiiar, iguolum manet.

6.
VARIiE LECTIONES.

\ (, D.
, . , Cb. * balx* D.
, Cb. D. ,
, S. D. Cb.
. " ), S.

17

1 1

S. DIONYSII A R E O P A G I T J E

1071

407t

ADNOTATIONES CORDERII.

Nola primo, hie alludi ad illud Malachiae cap. , i : Ecce ego mittn angtinm meum et prvparabii mm
anU (aciem meam. Et $tatim veniel ad lemplum $uum Dominator, quem vo$ , et angelu* tettamentl
qnem ro* vuUU. Ubi agii de advenlu Cbrisli, el Joanne ejus praecursorc. Loci faiijus explicalionem vide
apud Cornelium.
Nola secundo, Clirisli .mralerium hic eliam occiillum dici, posl ejus declaTntionem; qiiia at snpernatorale uon inlelligilur, ged gelom credilur.Fa>* autem ett argumentum non apparentium (Rebr. , 1).
Umle in hoc mysterio, oli et in aliis stipcritaluralibu., non esi quaerendum quomodo et qnare, nl bene
motiel S. Juslhiiia Mariyr in oralione De recia confessione. Evideng, inquil argumeulum esl perfidia dicere de Deo : Quomodo? Quomodo coeli effector est? quomodo leme? qnomodo maris aerisque ei stirpium et animaiititim otnniuin et iui ipsius? Qi omnia diligenter de Deo qnaris, plane dices, omnia pro*
dtixisse poientia stta. Num igilur poientta Dei aderat secuiidnm accideng fis qnae fiebant, an secundum
ubslanliaiii? Si gecunduni >ccideng, 588
derai quideni illis quasi eggent anlequam fferent; tiqtiidem
accidens non est secundum naturain per se, sed in aliquibus pritie gobjeclig xisiit. At si hoc ridicnlum
gi, relinquilur, poleniiam Dei omnibus adesse secundum subetanliam. Nuniigitur, quia poieniia Dei omnibug
quae fiuiti secunduin subsumiam aderai, dtbil ampliug templum ipsutn in quo fuil, babebat? Habel hot
dubilalioiiem, el iltud habel: el fldes est ulrivsque dubilalionis golutio. Ibidem : Dic igilur, quomodo
Verbum caro facluiit coeloa non dereliquil? Sane dicelis, quod inanens Deus tie faclus est. Rursus ergo
dicite nobis, quomodo maheng facius esl ? Si enim mansil quod erat, quomodo factua esl quod non eral?
Sin auiem facius est qtiod non eral, quomodo inansit quod eral? Oubiiim babes de golutioue, babe eiiam
dubium de modo utiionig. At crcdis qnod manens factiig e s l ; crede eliain adesae obique secuuduiu gubsumiam Yerbum c i prascipuo quodam niodo ease in leoiplo suo.
f

Vid* Schol. S. Maximi $t Parapkr. Pjtchym. in Episloi. 3, /oro. //.

'.

E P I S T O I A IV
EIDEM

CAIO

TQ AYTQ

MONACBO.
SYNOPSIS

EPISTOLJ:.

Quod Chrittui tt verus homo fuerit et simul $upernaturali ratione naturam humanam aisumpttrit Deu$
homo.
, , ,
Quomodo, inqtiis, Jetus, cum gil omuibug gupe ;
rior, caeterlR bominibue gubglanlialiier aggregatug
egl ? Non ulique ul auclor boniinum, boc loco bomo , '
diciiur, ged in quanlum esl revera bomo, eecun- ' .
*
dum lolaiu homicig gubaunliam. Nog aulem Jesum
( ,
non bumanUue definimug neque enim ille horoo
), '
tanlum est (quia nequaquam guprasubsianlialis
exaigierct, si solus bomo forei); sed revera boino 3
praecipuo quodain homioaro amore caplug gupra .
"
liomiues, e l gecundum bomines, ex bominiim subslantia, cum gupra gubglanliam exaisterel, gubgtan- \ , * \
tiam asaumpsit. Yeruratamen eupragubslanlialitaie , , \
supra modum pleoog esl, ul qui seinper gtipra sub- . \
, \ ,
gtanliam eit, abundamia qaadam gupragubsiantia / , \ *
litaiig; eiiam ad gubaianiiain vere veniens gupra
, *
substaniiam gubslanlialus est ei supra bomiouin
condilionem gessil ea qua? gunt liominis. Quod de- . , ,
; ' , ,
claral et Yirgo qoae supra naiuram parit: et aqua
profluens, quac pedom ex maieria lerraque cou- \ \ ,
crelorum gravilaiem susiinet, neqae cedit; ged

, ., ,
virluie giipernaiurali, aiue diffusione subsistit.
Quid vero ca?tera, quaevalde n m l u , quis uiemoret? , ' * , iu quae ai divinus quispiam intueatur, supra men- C ,
. \ ,
tem eiiam coguoscel ea quas de bumanilaie Jeau
, ** ,
affirtnantur, exceltenlig quoque negationig virtutero
coniiuere. 580 N a m u l summaiim dicamug, ne * ,
.
bomo quidem erat, non quod non esset bomo, sed
9

%%

YARIJE
15

, S.

t%

. /.

LECTIONES.

* , S.

>, 1. , S.

Sc.

EPISTOLA V .

1075

071

qood ex hominibus ualua, bommet tonge superaret, el etipra bominem vere homo faclue s i l . Cstie
rum divina non quaDeaa pairabal, neqne buinaoa qaaieoue bomo gerebal; sed quaienus erat Deae
et bomo, novam quamdam nobiscum conversando dei-virilem operatlonem exhibebat.

ADNOTATIONES CORDERH.
Nota primo, Christam non sic bominem dlci, sicet in Divims nominlbus Deum ocavil lucem, vilain,
aapientiam, etc., qtiia eat auclor lucis, v i t a , etc.; eed proprie et aubstanlialifer horoinem vocari,
propier subslaniialem nalurae bumans in peraona Verbi unionero. Dequa vide D.Thomam in part.
qasttt. 2, art. 5.
Neta aecundo, Cbrislura a Dlonysio dici homlnem nprasabauntialem aive snpranataraleni, qnia
ubeistenlia divina unioqae hyposiatjca, qua humana ejua nalura lermimlur et subsUlil, omnem nalurae ordinem irantcendil. Unde Cbrislua quoque magia proprie , id esl Deu*-komo> dicitur,
qiiam bomo.
Nola lertio, qnod acliones qnoque Chrieli, dignitatis eunl plus auam homan !mo angelics, q n i a
annt anppoeili divini. et merilo ejna opera non humana aed , id est Dei viritia nnncapanlur.
De quibus in Actis sexlae eynodi <pcnmenicae sic babetur : Uiriusque nalura? turaroque operationem sci*
raoe, naiuralem dico ex etibstaniialem, et congruair. erne dmaione ex utraque, substaniia et nattira,
prodeunlem, aecunduro operaiianem el qualitatem naturaliler insiiam; eleimul neque partibilem nrque
conlusaoi allemtrius subsianiia operatiooem conjuncle indurtam, hoc facil differeniiam operaiionum in
Cbrieio, aicut et differentiam naturarum. Ubi observa cum Turriano, quod dicai $ine divisione, scilicel
peraoo. Non enim propter differpnliam aubsianliarum divinae ei humana?, divisus esl Cbrislus,
pcliu* idem esl perfecius Deus 6t perfeelus bomoi Ruraus sini divisione, quia operatio d m n * nalura,
esl operalio Iriiiin peraonaruro, q u a r u m uiiilas essentiae (oi eel in synodo eexta, actione 11) uon poteei
partiri, nec alieri unitati^copulari, sed polius singularis 6st, el extra omnem numeram. Ilem, operationem alterulriu* subuantiaf conjunclm inductam dicit; quia sic operabalur uiraqne naiura quod propriuiu
c r a l , ut allera abmd operaretur convenienter sibi, el ut se decebal. Sive eniin opcraiiones esseul Deo
conveaientee, a l miraculorum, caro operabalur; ut cum polestale divina remitlebat peccata, et ore dicebai: Remiitunlur itat ptccaia tua*; et potestale divioa resliiuebai visum, el m a n u e i spulo linibal
oeuloa^: aive operauonea humaDae nalorae conveiiirent; u l eiiire, esurire, faligari*. Vexbuni operabalur
riuiiiendo ei voleado; ive operaiionea eeseoi roistae, id eel parliui divinae, pariim bumanae, bocesi
convenienies ei bomiui, n l ambulare auper mare ; ambulare enim bomini coiiveniebat, non depriroi
ambntaudo super uure, Deum decebat; q u s operalionee, uti supra diximua a Dionysto <U*
contur, id eai aiuml divinaa e l baniana).

Vidg Schol. S. Maximi $t Paroph. Paekgm. in EpUtola A iom. //.

f

'.

EPISTOLA V

DOROTHEO

MINISTRO.

SYNOPSIS E P l S T O L i E .
Explicat qid sit caligo dhina, d* qua $git libro De myallca theologia.
\ 6 , 0( .
* , \
** ,
\ , , ,
,
,
, \ * '\ , ,
. " \
,
\ *

Malth. , 5. Luc. xvni, 42. t j o a .

Paal Gxxxvui, 6.

>

6.

Divina caligo lux etl inaccessa, qoarn itibabiupe

Deus perhibetur Et cum quidem s i l inaspectabilia,59lproplerexab6rant6in8up6rnaturali8laipini8
effusiooem, adbanc perlingil, quiaqois Deuni uosse
ac videre m e r u i l , eoque ip*o quo neque videl neqoe cognoscit, in illo vere, qui visionein 61 cogaiUonem euperal, exislit boc ipearo eciens, eum in
omnibus, U i u sensilibus quam imelleciilibus,
exisiere, ei cum Propbeta proniintians : MirabilU
facta est tcienlia tua ex me, conforlata e$t et non
potero ad eamJ. Quemadmoduin etiam divus Paulus Deum cognovisse dicitur, quando illum supra
omo6m scieuliain 61 in&elliganliam exieiere cogno9

tt

Joan. xtx. Maub. xiv, i 5 . * 1 . , 16.

V A R L E LECTIONES.
1 7

, S. Sc. " .' , D. S. .

' , Cb. D. S.

1075

S. DIONYSU A R E O P A G l T i C

076

v i l : qnocrrea effam viag ejns ininvcsligabilea esse ,

, \
nsserfl, el inscrtriabili judicia illitis, et inenarra , \
lnlia doua ejus *, el paiem ipgiug omnem aeneiim
, , \ *
exsnperare; qtiippe ut qui invenerat eum qni eat
supra omnia, et stipra meniem agnoverat, eum qni
,
remm omnium atictor est, rebns qnoque omnibus .
auperiorem esee.
ADNOTATIONES C 0 R D E R I L
Divina eatigo e$t innceena* elc. Allndit S. Dienyglug ad ilbid 1 ad Timoib. YI, 46, nbi de Deo dif i l : Qui lucem inhabital inaccettibilem. guem tivlltu hominum vidit. sed ne$ vidert potett, icilicet ]uxla lcs
Rem ordinaiam a Deo in bac viia, aut viribus natura?.. Vide S. Thomam . , qusegt. 2 , art. i et aeq;
llem quae de divina caligine dicla sunl primo ei secundo capite Mytiicm theologias, et in Adnolationt
biia ibidcm.
Dicilnr autem dfrina caligo lux innccessa scilicei viribug naturaR, quia nimimm Beug neqoe ex r*prspgfntaitone naliirali cognoscilur, nec est quidquam ex intelligenlibiie aul tnlelleciis, u i e x snbgiaulia
ejns lireat de eo pbilosopbari. Repracscntatio enim naluraKs in mente sive inleUeclu esl, qu oritim et
priuciphim ducil ex phaniasmnlibus rei sub senfttim cadenlig, cum q n a Deue nullo modo poiest eompa<rari, u l intellectus convergiig ad pbaniasmaia possit aliqno niodo Deum cognoscere, gicnt poiosl afias
aiibslaniias alioqni inrorporeas. Omnia enim qua? intelliqiinlur, babent in se principtum cognitioni%
qnia vel sunl )n ^ensilibua, qtiftrum guni plianlasmala, a quibus abstrabuntiir epecies intelligibileg q n i lm* intdtcettts informatug Inivlligil; aul stinl incorporea, quae in &e babenl unde comparenlur cum genritihug, ad qnortim phatiiasmata, qua* aunt imagines et similiiudinea eorum, ad animos perrerienleg, ae
ronvtrlit inlelleclus nt aliquid de incorporeis inielligal. Sunl auterq siroililndinee principia semiendi et
inlclligendi, u( ail S. Tbomas . i . q. 84, art. 3 . Deus aulem non potesl sic cum ereatiira sensibili o m parnri, unde non sic intelligitur, sed lanquam causa per oxcessum, ui ail S. Tbomag eadem qnaeslione
84, a r l . 7, vel per revelalionem snpernaluralem, sive fidei, <juas obscura est; sive qaae evidemiam gimul babet in atiestante, et perfeclissima est, quse in hac vua haberi potest. Et in ulraque Deus tan<|tiam raligioe et inaccessa luce cognoscilar,qna?omnem superal demonslralionem, in qua videlioel mene
imsira *me ulla nolione, et absque omni inielligenlia eorum qua3 nalurali inlelligentia percipttinlur,
cmn Deo conjungitur ei copulalur.
Est igitur hsec lux inacceua, quia, ut a i l Gregorius Iheologus lib. De theologia, tandem Ocoe
sii substanlia et natura, nemo hominum unquam reperit, neque reperire queal. E l rorsa ibidem : S a tomon, inquil, qui fuil sapientior cunclis hominibus, qui ante euro el post euni fuerunt; cui fuit lalitudo
rordis donum Dei, el afflueniia contemplaiionis copiosior arena maris; quanlo plus scrulatur profundum, lanto magis aeslual, et flnem quemdam facit aapientise invenire quantum eflugeral. Paulus auteu
cmiainr qtridem asaequi non dico naturam Dci (boc enim oronibus modis fleri non potesl) sed judicia
/anium Dci. U"la vero non polesl reperire exilnm, nec um giaoum asceusus sigtat, nec uDi dein4
niriosiias 592 mentis; duni semper aliquid subapparet ejus quod relinquimr (o rem miseram! ut
mibi similiier eveniat) attipore oraiionem circumscribii: et divilias D e i , aiqne profundum banc rei.t
vocai; ronnteiurque judicia Dei comprehendi non posse^; eadem fere atque David loquens , qui nunc
nuidem iudicia Dei vocat abyssum mullam , cujus fundum mensura ant sensu non Itoei comprenendere.
Aliquando vero dicil, admirabilem faclam esse cognitionem cx seipso, ei ex sui formatione. E l adbuc
idem in eodcm libro : Qcia expelit quidem omnis naiura primam causam; comprcbendere vero noo
I oieftt. propier cansas quas dixi : laboran* desiderio ei veluii auxia, ei damtium poiens lerre,
'cundarn navigaiionem suscipii, ul inlueatur ecilicet in ea quae cernunlui*; el aliquid ex eis faciai
Pftim, male docta. Quid enim quod sub aspeclum cadit, eo qui aspicii , altius et Deo gimiliug e s l , u i
bic celal, illud colatur?
S. Gregoriug Nyssenus in Vita Moysis : Non poteri* videre fadem meam, non'enim'videbit homofacUm
rneam , et vivet*. Hoc autem non dicii Scripiora, qnasi Deus s i i cauaa morlig (quoiuedo enim faciea
fieri unquam poieai causa monis eis qui appropinquaverum?) ged quia Deug eal nalura vitae aufior. Propriiiin auiem signum divinse nalurae asi esse celsiug omni gigno. Qui igilur aliquid eorum
quae cogitoscuniur, Deum eese arbiiratur, tanquam ab eo qui vere est, male deflexus ad id quod cooipndieiigioue ficlaB coghaiionia esse axigiimaliir, viiam non habet. Qui enim egt auclor eorumqaae suni,
ig esl vera v i l a ; bie auiern cognogci iion poiesl (gcilicei quid gil). Quia igiiur cogniiionem vincii naiura cffecirix vilae, sic expleiur Moysi desiderium per id quod fecii, ul manerei cupidiias inexplebilia.
Mcm in explanalione illius beaiiludinig : Beoii mundo corde, quoniam ip$i Deum videbuut*. Qtit cor
sm:in, inquil, ab onmi affectione lurbida emtindavii, propria pukhriludine imaginem diviiue nalune
perspicii. Mensura enim perspicienliae Dei, qnae a le capi poiesl, in le egt. Igilur qtd se ipse videt, in
e quod degiderai videi, aique ila niundus curde eflicitur beaiug, cum intueiig in auam mundiliero, in
imagine gua videl exemplar. Haec cordis wundiiies ad uiyaticani conlemplaiiouem prorgug oeceasaria
esl, nec sine illa ulli ad divinain caligineni adilus paltt.
Ex his liquel, quod Deug nec naiurali rcprspsemalione cognosci ab ullo unquam posgiU Fogil enim
onmihus ntodis cogiiiiiunem, quamio aul quointtio gii, nec esl eorum quse inielligunl, aut eoruin quaa
intelligunlur. Esi enim subsianiia , quae subjeciuin ease non potesl; el nolio quae nulla raUooa aubjft^iuiii babeu bi quo igiiur id fundaiuui cognoscei,, quod non poiegi prorsus recipere subjeclum ad DOlionein ? Hecie igiiur c&i imnieiisilas sitpra &ubslanl'iain, el mns omnibus cogilalionibus iucogiubilis;
<;uin poiius inens non cadeij> bub inlelligenliam, c l ratio ine.iabilis nobis, idque proplcr superlalioueiu
siiJislaiiliaD cl inlelligenli*.
c

Vide Sckol. S. Maximi el Parnphr. Pachym. in Epistol. 5, lom.

\U)m. , 5 5 .
llaitb. v, 8.
7

Pbil. i v ,

7.

i> Rom. , 35.

'

II.

Psal. xxxv

7.

* Exod. xxxin , 2 0 ,

EPISTOLA VII.

1077

<.
SQZIUATPQ

I07S

EPISTOLA V I .
SOSIPATRO

SACERDOTL

SYNOPSfS EPISTOLJE.
Suadet Sotfyatro, ul no* tam im faUn

opinionibus arguendis, quam in veriUUe ttabilienda

occupet.

, , ,
' ,
* \ \
\ , \
. ,
, , ,
. , \ *
' ,
,
.

Noli boc putare victoriam, venerande Sotlpaier,

quod in eam religtonem vel opiDionem taveheiis,
qusa non booa videatur; peqae enim, si illam recte
coarguaa, coniinuo Soeipalri res bene habent;
potest eniro ura te quam alios, inter roulu falta et
apparenlia unura illud e l occultu^i et verum lalere. Neque enim ut quid rulilum non s i l , Jam
continuo album e a l ; neqoe, s i quis non eqaua, neceesario est bomo. Sle iuque, si me audies, Tacho;
desistet quldem advereue alios dieere, sed omnino
ita pro Teriute dicet, et ea qos dkuniur refelU
non valeant.

ADNOTATIONES COHDERII.
Nola prudemi&simum Dionysii consUium pro iis qui agont cnm hserelicii, com quibus non tat contenliose arguendum, quia id paruio ulile eal, juxta illad ad Tiium , 0 : Cont$nlxon$% et pugn*i legU
deviia.tuni enim inuiile$. Prodesi autem proferreac slabilire veriutera , qaa cogniia, errores non tecus
ac lenebtae ia luce ovanescant.
Yide SehtL S. Maximi et Paraphr. Paehym. in EpUtol. 6 , tom. II.

EPISTOLA VII

DOAYKAPng .

POLYCARPOANTISTITI.

STNOPSIS E P l S T O L i G .
L Docet advertu$ infidele$ non e$$e contentiosiui agendum, $ed veritatem stabiliendam, qua itabilUc
fal$ita$ per $e corruit. II. Convitia infidelium parum e$e euranda, tt in iptot retorquenda. Et timul
argumenia tuggeril Polyearpo quibiu contra Apollophanem uti debeal, pranerlim prodigiota eciipsi
quam Apollophanet una cum Diongtio $pectavit tempore crucifixionU Chritti. III Ex iptiusmet confuiione ottendit ip$um hta eclipri convictunu
f

i
ofta
Equidem baud tcio roe adversus genlilea aol alloa
, , - inveclum, ratus viris probia esse saiis, si ipsam in
' \ - verilalem e l agnoscere et proferre possinl,
, (. , ,
proot revera se babet. Ubi enim quidquid esi lege
, \ - G vcrilalis demonstratum fueril, clareque consliterii,
, , \ - quidquid aliler ee babel, acveritalem simolal, ar , \ guelur eliam aliud ease ab eo quod verc est, e l
, \ , poliug esse diasimile et apparens, quaro revera
" , exialena. Supervacaoeum igilur esl, ut h qui de
monairai veriuiem, adversus hos aut illos dimi>^ - c e i ; quilibel enim affirmat se habere regium nu. < misma, e l fortassis habet parlicu!a3 cujusdam vera?
,
fallacem aliquam imagineni; quam si confulaveris,
\ \ . alius ilerum atque alius de eadem dimicabil. \%
11

11

V A R L E LECTIONES.
11

:, . . Sc. S.ir,

::'., S .

* non c*l in b.

: i , S.

S. DIONTSH A R E O P A G l T i E
si vera ralio rite fuerft stabibta, cateriaque omni-
fcus irrefragabifo persisial, quidqnid cum ea non
eodein modfc per omnia se babet, id ipsum per se,
insiiperaMII ejas qnod oronino veram esl slabilitaie, dejicitur. Hoc itaque cam, mea quidem aenteniia, probe nossem, miuime dedi operam ut
adversus genliles aliosve dicerem, sed mibt aatia
est, si mihi donel Deos, ut de veritate primura
qtiidem recie eeiuiaoi, ac deinde scile eloquar et
oporiet.

tcso

' * , )
, -
, ' ~
.
, , ,
" *
, \ t
, *.

9 -

Tu aatem a i s , sophisiam Apollopbanero o)e

convleiari, ae parricidam apptHare, ut qui genli- \ ,
linm dicire, advereua ipeos non sincere ular. .
594
Alqui noa illi verius objicere possemus, ,
geitliles ilios, adversus divina divkiis sacrilegfr \ ,
abuii, duin per Dei sapienliara, divinae religionis .
eulium abolere moliuntur. Neque vero hic de \ ,
muUitudinis opinione loqaor, quae poelarum ficdo- \ ,
nibus luaieriaKter tenaciierque ariba?reus, creaturse ,
poiius quam creatori famukuur; verum etianr,
ipsemet Apollophaue divinis adtersus divina ne- ,
farie niitur; nam per hanc ipsam rcruin seienliam, , ,
,
qua3 ab ipso rccle pbilosophia dicihir, el a divo
Panlo sapiemia Dei aominatuf *, ad rerum Ipsa- \
ram scienlisque Utitisauctorero, veroa phMosopbo* .
atcendere oportebal, Ae ne preler insiilulum *
{, , .
meam, aliorum poiios qiiam ipshis sentenliaro a
rerUatedeOeclere convincam, scire debebat Apotlo- ^ Av^ lens e89et
n i h i l unquam celeslis
\ ,
pbanea, eam sapiens
<
ordinis mofeus immuiari uilo modo poiuisse, \ , \ sine instinetu aucloris sui, a quo c i u l essel a o , , \ cepil, et eojua potentia conaervator, qui, gecun- , .
dHin Scripiurra teslimomam , cuncta perficii ac , \
rRiitat. Cur igilar non colii eum, quem liiuc quo- , qtie cogtiovimus veraciier esse omnium Beura, ad- ^ ; * ' \
niirando ejus, a quo cuncia aubsislunl, admirabi- , ,
lem poieatalera? Qtiandoquidem ab ipso sol et \ , \
liina, potentia elaiaque mirabili, simul cum hac
,
rerura univereitate, ad oinnimodam immobiliiatem
redaela s i n i , nee non ad iniegri diei spaiium, \u
, \
iiadcm universa signis constilerint; vel, quod am plius est, eiiam cuaclis orbibus primariis, qui cxleros complexo ano continent, more suo gyranli- D , ,
bus, e* quae illorum complexn continebaniur, non \ una in orbem tipcumlala auit; quin et alius qui- , dam diea continuaiione fere iripla longior effecius,
5l loiis viglmi horis, uoWersum aequali omnina ,
leroporis apalio, motu eonlrario supraquam ad-
mirandis relrogyralionibus retrogressom ac rever , \
sum s i l : vel ipse aol ki cursu auo, quinqneformem
r

' I Cor. , 7 .
V A R L E LECTJONES.
, , D. S. * , D. , .
?mii est Sn D. S. P. , ' \ \ \ U.
u

17

, e

* * st iu S. .

EPISTOLA H.

to*t

, \ - tstiim raotiim ad decem horas conlracturo, detiuo

gradu reirogftdo, aliis item decem lioris novam
. \ \
, - quamdam semilam ineundo, reperieril; quod u l i , \ , que Babylonios jure meriio coustcrnavit, < e l eos
Execbiae tanquaro Deo suppari similive, atque bo \ .
minibos prsesianiiori, sine pugna sobegil. Omitlo
,
qn in JSgyplo magnifice gesia auiil, atque alia
, \ qoaedam signa, qua? alibi dmnilns patrata aunt;
. '* haec tanlom roemoro quae anul obvia cadestiaquc,
* . ei per univereum orbem ab omnibus celebrala.
* \ Sed oinnino dicel Apollophanes, tsla roiniine vcra
sacris Pera ; , ease; allamen Id vel roaxiine 595
'" \ , rum roonumenlis celebraiur, alque etiamiitim
- magi iriplicis Mkhri, sive eolis, memoriaui recolunl.
Yerum illi Hceai sive per igtiorantiam, eive pcr
( )*
^ insciiiam, islis fidem derogare; sed dic i l l i : Quid

. senda de illa solis defeciione, quae accidil in cruce
\ * , aaluiari ? Tune enim ambo juxta Hebopolim prnc - sentes simul et astanlea, mirabifi raiione soli l i i natn coineidere cernebamna (nequo tameu lempua
, ,
eoiijtinctionis erai), ipsamque rursus, aub borain
, \ \
nonam vespertinam, diameiro soli opposilo super \ , '
naturaliler resiilui. Quin eliam in momoriam illi
.
revoca quiddam aliud; scil enim, quomodo vide \
rimue illum lunae occursum ab orienie coepisse,
, ,
et usque ad solia exlremiutetn pervenitae, ac liim

deinuin reeilii&se, et rureum, non ex eadem parte occuntum illura et recesaum exstilisse, sed ex adTerao diameiri. ista suni, quas lane aupra naturam omnino contigerunl, et a solo reruin onmiuin coudiiure Chrisio fieri posaunl, qui facli magna ac siopenda quorum noo esl nuuierus.
41

4 4

.
, , , , , G
Hasc, ai fas e s i , ei dicilo, tuque Apollophaitea
',
\
rafelle ai poiee, idque adverauui ine, qui tunc pne , , \ aens una lecum adfui, el aimul aspexi, et observavi
, \ . \ omnia cum adroiratiooe* Deuiqne tune nescio quo
, ' , ,
spirilu aCDatus, in divinationem quoque Apollopba\ , , *
nes prorupil, et ad me conversus : Isias, inquiebat,
, , . praclare Dionysi, dmnarum suui viciaailudiuej
' .
rcrain. Haec a nobis Unquain per epiatolam dicia
\ , \ sinl ealia. Poiea porro ipse supplere qua; deaiiiii,
, el ad Deuni p*rfecl* virum adducere, inuhia aano
, \ in rebas eapienlem; neque forusse dedignabilar
manpuele ac bumiliter discere plusquam eapienieiu
.
rcligionis nosirae veriuiem.
4 1

ADNOTATIOiNES CORDERII.
I. Nota, epislolam h a n c s c r i p t a m sanclo Potycarpo, Smyrnai In Asia episcopo, saticli Joannis
discipulo, cujus exslal Epislola ad Pbilippenses. Iluic itaque saucius Dionysiiis moduin
prKftribit agemii CIJIII Apolopbane philosopho, ei argumenta suggeril, quibut, ulpoie pbiiosopbui,
niaxiiiie D i i l a r e i u r caplcndus el suaviler itiduiendus ad fidem caiholicam auiplectoudam.
| " - . dtvo Paulo sainenlia Dei nominatur. Scilicel Epist. I ad Corimh. cap. n , 7. ubi ail Loquimur
Det MyHnttam tn myueno, qua abtcondita esl, e i c . , vocal autem sapienliam in iLysierio, aive niyatcrii,
scilicel magm dbus e l arcani consitii de redempiioiie bominiim per Cbrislum.
eon*tilu*U ^
- I>an. n , 2 1 : Mutai tempora $l alaUt, tramfert regna atqnt
#ivangelila3

UW

p t u r a t

l e $ l i m o n i u m

VARIjfi LEGTIONES.
M

ri

t - ^
D

*, S.

" , D. - , .

\ , &

S. DiONTSII AREOPAGlTAi

1067

seri secundiim superlaiioticin coguilionis; non enim sic ignoramos, quasi alius aiiquis sriat, siqindem IIOD
alio scienie.noe ignoramus, lauquain qui non didicerimus, quod esaet ignorare privanlctr, sive se
undum privalionem; sed ignoraiims quod ab omni creatura ignoratur et omni crealurae supra quam
ignolum esi, quod esl ignorare siiperlate.
Si quii, vi$o Deo eognotit id quod mdit, nequaquam ip$um vidit. elc. Ila qnoqne Cbrysostomtie in liomilia
J)e Eulropio, quando inventua exlra Erclesiam abalractus el absorplu fiiil, c Neiuo, itiquit, vidh id qtiod
Deusest.i Non igiter, cum Deua videlur, apparet quod esl, sed quod polesi videre is cui apparel; non
ututans substanliam s u a m , sed aapecluui Agura inforuians pro varietate rerum subjeclariim
Hinc Cyparissioius decade 2, cap. 5, ail, qnod neque iniegram de Deo cogilalionem babere in hoc sav
culo possuinue; aut pereain plenede Deo pbilo&opbari; neque per a l i a m quainlibei a nobis informalam
iioiionem. EiGregonus ibeologus in secmida -atione De Uieotogia : Jualiiicatns, inquii, eei ex flde magnus pairiarcha Abrabam ei sacrifical sacrrtklum nnviim ei inaudiium, ac filfius niagni sacrificii i m a g ! ~
nein. Deum vero non ut Deum vidil, sed ei lanqiiam bumini cibiiin apposuH ; et laudalua esi qaod l a n iii veneralionia adbibuil, quanlum intelligeniia comprebendil. Ibidem cinn de lacob iueiuinisset : E l lui latur, inquit, cum Deo lanquaiu cum bouiine , quaectinque isia e*l Dei cmu boinine lucta > forlasis
nunianae viriulie cuni divina coinparaiio. Itursus in eodem loco: Quomodo Manoeni judicem prins, e l Petruin discipulum poslea, es ndraius? illuiu quidem, quia nec aspecium Dei typo ei iinagine informaii
passus e s l : unde illud, Periituus, inquil, uxor, vidiioiis D e u m ; laoquain > poasiel homlnea iinagineni Dei in sensus noiione eflletani e l informaiani capere nediiin naluram ejus; nunc vero, quia C b r i sluin quem cernebat, in navrculam non recipjebat, et ob eam c a u s a i u illom dimiilebal P , Gregoriu
Nysaenus : (juomodo, inquii, reperialur q u e m nihil eoruro qua? noieacuni decIarat?Non fonua, non l o r , non circnuiscripiio, uon figura, n o n quanlilas, n o n qualilas, non locus, non onnjeciUEi, n o n s i m i l i ludo, nou proporlio, quin semperesl extra oiiuiem v i a m coinprebendendi. Uude Gyparia*iottis i b l dem, cap. 6, conclndil, quod Deus neque ex repraesenialionenaturali coguosciiur, uec quidquam ex inlelligeolibus aui iiitelleciis, ut ex substamia ejus liceatde eo pbilosopbari. D. alaxiiuus priiue capile ex Theol o g i c i s : Unus, inquit, Deus aiue principio, inconiprelieasibiJis , lotani v i i n , .ut ait, babens per loiuiu
noiioiiem quando et quomodo sil,peniius repelIen&*%utpote nulli eoruin qui sunl ex represenlaiione n a i u tali cognilua. Et rursua ideiu : Oinnis, inquil, inielligeulia bicul in subsiautia oinnino pouiiur, u l qualilas,
hicetiam circa subslaaliam qualiiaie affectam babel molionein; nun enim aliquid ex tolo suluium , i
himplex per ae existena paieai ipsani inlelligeniiam suscipere, quia non esl soluta e l simplex; Dtui a u i e m
< uui in uiroque borum oninino ahnplex sil, e i sabstaulia scilicet aolula ab eo quod e&l iu subjeclo, e i i u telligenlia uon habenselluiu prorsua aubjectuui; eflicilur, u l neque eil ex iis qui mielliguni, ueque quas
mlciliguiilur, quippe quae supra fubslauliam el inlciugenliam s i i . Adbuc ideui cap. i l prinwe centuha*:
, Res oiunes quajcunqne suut, iniclligeiilia prius perceptaa, nomiiiamus, quai in seipsis babeul piiocipia
nutiliar.Jiu demouslfabilia; a l Deus non cognilus iiomioalur, quiu polius ex iis laoiuni, quai inlclligeiilia
Ittrcipiuniur, creditur eese, quaniobrein mbil eorum quae iiitelligiimur, cuui eo quacunque ex pane coulerlur. Unde concludilur, niagia propriam Ibeologiam esse uuae veraalnr in ueganiibus q u a m quac iu
aienlibut quaiiqnam a;quo intervallo aiubae isiae ibeologi* a Deo abainl. Eai enim Deus aupra ouiiieiu
negaiionem el afliruialioiiciu qua* s i l coguiiio ejus, adeoque, juxta Diouyiiuiii verior esi ibeologia luystiea, nihil videlicei de eo coguoscere aul philooopbari, aed poliug ue&ciuiiler el aine uiniii iulelligeulia eorum quu; iiitelligenlia percipiunlur, cum eo coiijuugi etcopulart.
587
ptrfatiuima in bonam parum ignoratio. Jguorationem tocai quideui iuscieiiliam, q a
e s i quaidam lenebrai auinix; sed relicla omui cogiiaiione r e r u u i ^xieruaruiu, e l oimii iulelligeulia a propusilo alieua, uiuri iu quodam aileiilio aecundum uieliorein parieiu cuiu Deo iguolo quid aii, quid c s i aujicr oinneiu cognilictiieni, el nibil aliud coguoscendo e i couleinplando, snpra tueiiiem cognocere e l c o u leinplari, u l Dionysius in Myttica thcoloqia, cap. 1, iradiu ila$c. iguoralio vocala eei Exodi xix, caligo,
in q u a m dicilar Moyses iugresaus, u i b . Maximus nolavit. Hanc uuiotieiu o p u i Dioiiyaiua Tiiuotbeo iu
priucipto Mysiica ibeologix, uude uielius eaui licei iutelligere.
t

41

Vide Schol. S. Maxlmi et Paraphr. Pachym. in Epulola

l tom. II.
t

EPISTOLA II.
EIDEM

'.

CAIO HOXACHO.

TQ AYTQ

SYNOPSIS E P l S T O L i E .
Explical quo $en*u dicatur Deus e$$e wpraprincipium
divinitatis
el creatas.

el bomtatis, $cilic*t

pariicipaHt

Quomodci qni tsi aupra onmia, eliam supra prin-

\ \
cip.umdivinilalis etsuprapriucipiuui bgnilatis exsi\ ; \
>? Si divinilalein e l bonilaleia inlelligae, reiii
\
ipsain dcifici e l boniflci doni, e l iniuiiiabilem i m i - , \ ( xotl

14

Gftn. , 6.

Geu. , 5.

Gen. xxxn, 2 i . J J .
U

(61) Geuturia I, cap. I.

(<&) Ccmuria 2 cap. 2
f

V A I U ^ : LECTIONES.
14

non esl i u D .

1 1

, S.

&

u c #

Y f

1069

KPISTOLA III.

1070

, ' . \ Ulionem supraquam Dei el supraqttam boni ,

cundum quam deiflcamur et boni efficimnr. Eteniiu
\ , com boc etiam principium art deiflcalionis ae boni , \
bcatronis eorum qui detftcantar et boni efficiunlur,
xa\ , xa\ \
qui est omnis principii supra quam principitiut,
* ' ,
etiam sic dicla divinitate ac bonitate, tanquam prin xa\ , \
cipium divinilalis, et principium boniutis superior
.,
exsislil; in qaanlum inimilabilisel incoinpreheneiis,
antecellil imilaltofiibas el comprdieiisionibus, e i eis
qni iimlanlur el participes iiont.
1 4

17

1 9

ADNOTATIONES CORDERIl.
Supra principtum diiintialis, elc. Scilicei in crealuris, quia Deus est anctor diviailatis i n sanclis boininibns ei nngelU, qni Deuni imitanlur, et eis similes fiunt, de quibus acriplum e s i : Ego dixi, dii e$tis ei
fHix Excelii omnes . Eodetn sensu cap. \i, De divinh nominibu*, 6, sub flnem ait Deum auctorem esae
per se boniiatia et per ee divinilalis. Vocaiu aulem ( inquit ) per $e bonilalem , et pt$r ae
d i v m i u i e i i i , lonuni a Deo profeciuin, quod bonos el doos facil. Nerape tanquam principium, participans principium omnium rerum, quod non polegi parlicipare, neque in ee participari, quia non
polestfleri pars aliciijus, quod eal aolus Deus; Uiiquam principiuin imparlicipaluin, quia esl formale
f>rincipium parl.cipnnlibu* in suo genere; ul per se boniias, prhicipium fonnale bonis non re, sed raiione aeparatuio a bonie, qui pariicipatione boniuiis creatae dicuniur et sum formaliier boni. similiier
in reiiquie bujasmodi principiis, secundom uuiuscujusque principii oauiram e i ordinem. Vide aduoialiones ad cap. 6 el 11 De divinis nominibus.
Noia bic ipsam iraiiatienem Dei, vecari deiiicationem , quia non deiftcamur tiisi imilanda Deum. Deifcatio auiem ipsa quae dici solet per ae deiflcalio esl donuiu Dei , ei principiuui nosine deiticalionis, a
Oeo donalmn nobia. 588
^
*& * e*t supra bitjusnioili priucipiuin formale diviiiilaiis deiflcai, qua
latiquam dono D d boni ellicimur ab eo. I>e boc deilicaiioitis priucipio S. Maxiinus in dispulaiione comra
Pyrrbum : Sicui, iuquil, inflaiiunaiio iullainiiiaCMiii el iiiflaminaiilem secuin iufert, et refrigeratio refrigcralum e l refrigeranieni, et visio visum et videiiiem, el iuielligeiitia iiilelleciam rem el inielligenlem (
eniin poieet babiludoeine babilie dici aul inlelligi) sic, u l cousequens e e l , deiGcalio deificaium et deiticanleui secuui inducil. ldem : Oponebat, ui vere dicam, euin qui esl aucior eoruin qiue secubdum naiuram suut, *sse eiiam aucloretn deificaiiouis secundutn graiiain. Idem ilerum : Deiuonsiravi, inquil, diviuam poieiMiam, qnae aupra subalauiiam eai, efficere deilicaiionem eorum qui aecuuduui graliam deilicati
auni. Nuununqua4U eliam ialius aaniilur deilicalio, u l a Gr^gorio Ibeologo in oralioue poalquaui factus etu
presbyier: SoJiludinera, inquil, uiaxiuie omuioin amplexus auui, et lanquam adjutricciu el parcnieia d i Tiiii aacensus; e l deiflcam veheuieuler adtidraiua auui.
t

U S

Vide Sckol. S. Maximi et Paraphu

Pachgm. in EpUiol. % lom. 11.

1 .
3Hp

EPISTOLA

AYTQ

EIDEM

III

CAIO.

SYNOPSIS EPISTOLuE.

Qmid tignificel vox , *eu repeute, e% quam vim habeat de incarnaticne pronuntxata.
\ " , \
* . \
, \
, ' ". xaV
, , , \ * \ , \ \
: ,
\ ^ , \ .
19

Psal.

LXXXI,

Repente est, qood pneier spem, et ex eo quod

bucnsque obscurum e r a l , profertor in lucem. l u
Cbrbti auiem bumaniiale, arbilror boc eiiarn serluooem divinum voluisse iasimiare, ex arbdilo snprasubstanliajem ilium conspcclum nostrum buinanitus subalanliatam prodiiase. Altaroen occuilus
liam est posi ipeam manifesialionera; a u l , u l diviniue dtcam, in tpsa roaiiifeslaiione : eieniin boc Jesu
wyslerium occulium esl, nec ullo sermone vel inlelleclu expressum; quinimo dum profertur, arcaiium; e l dum intetligiiur, iguotuin inanet.

6.
VARIiE

LECTIONES.

\ (, D.
, . , Cb.
, Cb. D. ,
, 5. D. Cb.
.
1 9

17

91

11

iion balx* D. S.
), S.

19

S . DIONTSII A R E O P A G I T J E

1071

4071

ADNOTATIONES GORDERII.

Nola primo, hic altadi ad illiitl Malachi cap. t u 4 : Ecce ego mtiu angeium menm $t pnrparakii *
antt faciem meam. Et italmvemel ad templum $uum Dominator, quem 90$ qnmriiu, et angelu* tetlnmenti
quan vo* vulih. Ubi agii de adveiilu Chrisli, ei Joanne ejus praecursorc. f.oci hiijus explicaltonem vide
aptid Gorneliiim.
Nola secundo, Chrisli .nmteriam hic eii.tm occnllnm dici. post ejus declaTntionem; quia ot snpematorale tion inlelligitiir, aed seltira crcdilur.fnfc* auletn tti argumentum non apparentium (Hebr. , 1).
Uude in hoc myslerio, oli et in aliis anpcrualuralihus, uon esl qtnerendutn quomotlo et qtiare, n l bene
mouet S. Jusliiiiis Marlyr in oratione De recia confei$ione. Evidens, inquil argumeiilum esl perfidiac d i cere de Deo : Quomodo? Quomodo coeli effeclor esi ? quomodo leme? qnomodo maris aerisqtie et s l i r pium et animaiilium otnnium et lui ipsius? Qul oimiia diligeiiter de Deo qtueris, plaite dicea, omnia proditxisse poientta siia. Num igilur potentia Dei aderat secuiidiim accidens iis qnae tiebant, an secnndnm
ubslaniiam ? Si aecundani 'accidens, 589
aderat quidem
quaai eseent anlequam fferenl; eiquidem
accidens non est secundum naluram per se, eed in aliquibus pritia eubjeclie exisiit. At si hoc ridiculum
si, relinquilur, poteiiiiamDeiomnibusadesse secundiim gtibslanUam.Niini'igiliir,qtiia poieniia Deiomnibua
quae iiuni secundutn substaiiliam aderat, riihil amplius lemplum ipsum in quo fuil, babebat? Habei boc
diibilaiionem, el illud babel: et fides esl iilnvaqiie dubilationis solutio. Ibidem : Dic igitur, quomodo
Verbutn caro factiim coeloa non dereliquil? Sane dicelis, quod inanens Deus aie factua esl. Rursus ergo
dicile iiobtft, quomodo mahens facius esl ? Si eniin inansil quod eral, quomodo faclus esl quod non eral?
Sin auiem faclus est quod non erat quomodo maosil quod eral? Dubiuin babes de solulioue, babe etiam
dubiuin de niodo unionia. crcdis quod manens facius e s l ; crede eliam adesse ubique secuudutu tubaiatiiiani Verbum c l prascipuo quodaiu modo esse in lemplo suo.
t

Vidi Sckol. S. Maximi it Paraphr. Pachym. in Epuiol. 3, t<m. II.

'.

EPISTOIA IV
EIDEM

CAIO

7 p AYTQ

MONACBO.
SYNOPSIS

EPISTOLfi.

Qnod CkrUtut et veru$ komo fuerit et simul smpernaturali ratiom naturam humanam atsumpurit Dem$
homo.
Quomodo, inquis, Jesus, cum sit omuibus rior, canerfa bominibue subslanlialiler aggregatus
c s t ! Non nlique ul auclor hondnnm, boc loco bomo
dicitur, sed i n quanlum esl retera borao, secondum lolaiu bominis subalantiam. Nos aulem Jesom
non baroanilut deflniroits, neque enim ille horoo
fanlum esl (quia nequaquam snprasubslaniialis
exaislerct, si eolus bomo foret); sed revera homo 3
praecipuo quodain bomtoom amore captue supra
boraiues, et secundum bomines, ex bomiiium substantia, cum supra aubslanuam exaisieret, subatantiamastumpsii. Veruratamen euprasubsianlialitale
supra modam plenas est, u i qui seinper gnpra subaianliam sit, abundaniia qnadam suprasubsuntia liiaiis; etiam ad subsianiiam vere veniens supra
subaiauiiam eubslantialus e s l , c i supra bominuin
condilionem goaail ea qua? sunt bomiuis. Quod declarai e l Virgo quae sopra naluraro parit: et aqua
profluens, quac pedom ex maleria lerraque concreiorum graviiaiem susiinet, oeque cedit; aed
virluie supernaturali aiiie diffusione subsisiil.
Quid vero ca?iera, quaevalde m u l u , quis memorel?
111 qtiae si divinos quispiam inluealor, supra men-C
t

tem eiiam cognoscel ea qna de bumanilate Jesu

afflrinantur, excellenlie quoque negationis viiiutera
ain
coniinere.
suinmaiim dicamus, ne
bomo quidem erat, non quod non esset bomo, sed

590^ >

u l

YARIiE
15

, S.

t%

. .

, , ,
;
, *
' .
. *
( ,
), '
.
"
\ , \
, , \
. \
, ,
\ , \ , '
. , ,
; ' , ,
\ \ , " ,
, ., ,
, ' " , ,
. ,
, * ,
' ,
.
11

LECTIONES.

" , S.

9 i

>, Cb. , S. Sc

EPISTOLA V .

1075

1071

quod ex hominibus uatus, homines longe superaret, eC eupra bominem vere homo faclua til* Carteram divina non quaDens patrabat, naqne buuuoa qoaieoue hopio gerebal; sed quaieous erat Deoa
ei bomo novam quamdam nobiscum conversando dei-virilem operatlonem exhibebat.
9

ADNOTATIONES CORDERII.
Mota primo, Cbristam non sle bominem cfici sicet io Divims nominlbu* Deum ocavii Iticem, viiain,
gapientiaro e l c . , quia eat aiiclor lucia, vitae, etc.; sed proprie et stibstanlialifer horoinem vocari,
propter eubsianiialem natura bumans in persona Verbi anionem. Dequa vide D.Tbomam in part.
qoa?at. * , art. 5.
Noia secundo, CbriRtura a Dionyaio dici homlnem supraeabfttantialem eive snpranaiaraleni, qnta
tubaislentia divina unioque hypogtatjca, qua bnmana ejua natura termimtur e l subsUtii. omnem nalurae ordinem irantcendit. TJnde Cbrislua qaoque magi proprie , id eel Deu$-komo, dicitur,
qtiam hoioo.
NoU l e n i o , qnod aclionet quoque Chrieli, dignilatls eunt phu ouam bomanae !mo angelics, qnia
annt snppoeiii dWini. et merito ejus opera non humana eed , id est Dei virilia ntincupanlnr.
De quibue in Aclis acxl eynodi atctimenica sic babelur : Utriusque natura? turaroqae operationem sci*
moe, naiuratoro dico e l siibstanlialem, et congruam eine divisione ex ulraque, aubstaniia e l natura,
prodeunlem, aecundum operationem el qualilatem naluraliler insiiam; et simul neque parlibilein neque
conlusam allerulrina substamia operatiooem conjuncte iuduclam, boc facit differenliam operaiionum in
Chriaio, sicul el differeniiam nalurarum. Ubi observa cum Torriano, quod dical $ine divitione, gcilicei
peraon. Non enSra. propier differpntiam subsuntiarura divin et bumana?, divisus esl Cbrislus, qniu
potiiia idem est perfeclua Deua et perfectus bomo; Rursus $in$ divitione, quia operaiio d i v i n * naiurae,
e&l operaiio iriuin peraonarwn, quarum unilaa esseutiae (ol esl in eynodo sexta, aclione If) uon poteel
partiri, DOC alteri unilali ^opulari, sed potius ainaularis esl, et exlra omnero numeram. Ilem, operaiionem allerulriui $H9*tauUat conjunclas inductam dicit; quia sic operabatur uiraqne nalura quod propriuiu
erai, allera almul operaretur convenienier sibi, et u l se decebaL Sive eniin operaiiones esseut Deo
conveaientea, a l wiraculorum, caro operabaliir; u l cura poiealate divina remitlebat peccau, el ore dicebai: RemUtuntur liat peceata tua *; el poiesiale divina realiiuebal vLsum ei manu ei spuio linibat
o c u l o a : aive operationea humanae nalerae convenirent; ui siiire, eeurire, faiigari*. Verbum operabaiur
periuitlendo et volendo; aive operaiionea easent roistae, id eai parliin divinae, pariim bumanae, boc esi
Deo convenieniee el horoini, n l ambulare auper mare ; ambulare enim bomiui couveniebal, non depriroi
ambotaudo anper nure, Deura decebat; qua operaiionea, utt eapra diximua a Dionysto <Ucontur, id eai aimal divina el buoimoa)*
t

Vid$ Schol. S. Maximi ti Paraph. Pathyn. tn Epiuola i fm> 1L

9

'.

EPISTOLA V .

AElTOYPrg.

DOROTHEO

MINISTRO.

STNOPSIS E P I S T O U E .
Explicat quid gU caligo dirina, d* qua $git libro De myatlca tbeologia.
\ , Diviua caligo lux esi inacceasa, qoam mbabiure
. \ Deua perbibetur . Et curo quidem siL inaspecubi * , \ lia,59lpropterexQberantemeuperaalorali8luqainia
** , effasionem, adbanc perlingit, quiaqois Deum uosae
\ ac videre m e r u i l , eoque ipao quo ncique videi ne, ^, ,
qne cognoacit, in illo vere, qui viaionein e l cogui \ ,
tionem auperai exisiit hoc ipeara scieiis, eum in
, \
omnibus, taiu Bensilibus quam iiuelleciilibus,
\ , \ * 'exislere, el cum Propbeia prouuntians : MtrabilU
<\ *, , facia eit icieniia tua ex me, conforlala eit, et non
. " \ potero ad eamJ. Quemadmoduin ellam divus Pau ,
lus Deum cognovieae dicitur, quaudo illum supra
\ * \ - omneai scieuliain e l inlelligentiam exisiere cognox

Halib. , 5. Luc. XVIII, 42.

Psal cxxxviu, 6.

Joan. , 6. Joan. xix. Maub. xiv, 25. * 1 . , 16.

V A R L E LECTIONES.

17

, S. Sc. " .' , D. S. . * , Cb. D. S.

1075

S. DIONYSII AREOPAGlTiC
1076

,
\

v i t : qnocrrea effcvm vias ejns tnirwcsligabtles esse

nsserfl, el inscrtrlabilia judicia illitis, el inenarra- , \
, \
lnlia dona ejus *, et pacem ipgiug omnem aenetim
, , \
exsnperare; qnippe ut qui invenerat eum qui est
supra omnia, et siipra menlem agnoverat, eum qni
,
reruni omnium atictor eal, rebos qnoque omnibug
.
attperiorem esae.
ADNOTATIONES C 0 R D E R I L
Divina caiigo ett tnaceena, elc. Mtadit S. Dienysius ad ilbid I ad Timoib. v i , 40, nbi de Deo dif i l : Qui Ittcem inhabitai inacce$*ibilem, qutm nvllm hominum vidit, sed nee vidtrt potett, scilicet juxia !c*
Rem ordinaiam a Deo in hac viia, aut viribns natnra?.. Vide S. Thomam . , quaest. S, ari. I et aetf.
Ilem qnse de divina caligine dicla gitnl piimo el secundo capite Mysiicoe theologias, et in AdnolationU
bue ibidem.
Dicilnr aiitero divina caligo lux innccessa ficilicei viribas naturaR, quia nimirom Detis neqoe ex r*prapgfntaiione natnrali cognosciiur, nec est quidquam ex intelligenlibve aul inieileciis, utex subatanlia
ejus lireat de eo pbilosopbari. Reprageiilatio enim naiuratis in mente eive inlelJeelu esl, qns ormm et
principhim ducil ex phamasmalibus rei sub senftum cadentig, cum qn Deug itullo modo poiesl compa<rari, nt intellectus convergng ad pbantasmata possit aliqno modo Deum cognoscere, sicnl poiosi alias
atibgtaniias alioqni inrorporeas. Omnia enim quae inielliquntur, babenl in se principtum cogniiionis.
qnia vel sunl )n *ensi)il>ug, quonim eunl pdantagmala, a quibus abstrabanliir species intelligibiles qitU
bus intdtcf lus informatog intrlligit; aui stinl incorporea, qu in se babenl tinde comparentur cum senpitibtig, ad quortim phatitnsmata, q u * atint imagineg et gimililudineg eorum, ad animoe pervementes, se
ronv>rlit inielleclng nl aliquid de incorporeis inlelligal. Sunt anient siraililttdines principSa seniiendi et
intclligendi, ut ail S. Tbomas . i . q. 84, art. 5. Deus aulem non poiest sic cum ereattira sensibili comparnri, unde non sic inlelligilur, sed lanquam cansa per oxeessnm, ul ail S. Thomas eadem quaesiione
84, a r i . 7, vei per revelationem siipernaturalem, sive fidei, <juas oliscura est; sive qaae evideniiam simtil babet in aiiealanle, et perfeclissima est, qtise in hac vila haberi potest. Et in itlraque Deiis taniuam raligine el inaccessa luce cognosciiar,qua? omnem siiperat demonstrationcm, in qua videlioei mene
uostra eine ulla nolione, et absque omni inielligentia eorum qua3 nalurali inlelligentia percipiunlur,
cmn Deo conjnngiiur et copulalur.
Est igiiur haec lux inacceua, quia, ut ail Gregorius tbeologus lib. De theologia, qnid tandem Ocoe
sii substanlia et natura, nemo hominum unquam reperit, neque reperire queal. Et rorsaa ibidem : Satomon, inquil, qui fuit sapienlior cunclis hominibus, qui ante eum el post euni fuerunt; cui fuit latiludo
cordis donum Dei, et aiuueniia conleniplaiionis copiosior arena maris; quanlo plus scrulatur profundum, lanto magis sesluat, el finem quemdam facil aapienlise inyenire qoantura effugerau Paulus autem
cmiamr quidem asaequi non dico naturam Dci (hoc enim otnnibus modis iiert non potesl) sed judicta
ianlum Dei* U"ia vero non poleat reperire exitnm, nec utoi graoam ascensus sisiat, nec uDi oeMna*
ruriosiias 592 menlie; dum semper aliquid aubapparet ejus quod relinquiiur (o rem iniseram! ut
mibi similiier eveniat) etnpore oraiionem circumscribii: el divilias D e i , alque profundum banc rei.tr
vocai; confiieuirque judicia Dei comprehendi non posse ; eadem iereatqne David Ioquens , qui nunc
nuidem judicia Dei vocat abyssum muhani, oujus fundum mengura ant sensu non lioei comprenendere.
Aliqunndo vero <tie\l admirabilem faclam esse cognilionem cx seipgo, el ex sui ibrmatione. Et adbuc
ftlem in eodem libro ; Qcia expelil quidem omnis naiura primam causam; coinprebendere vero D O R
joiest, propt^r causas quaa dixi : laborana desiderio ei veluii anxia, el damnuin tion poiens lerre,
roundam navigaiionem suscipii, ul ioluealur acilicet in ea quae c e r B u n l u r ; el aliquid ex eis faciai
Deum, male docta. Quid enim quod sub aspeclum cadii, eo qui aspicit , aliius et Deo similius e s l , u i
bic celat, illud colaturt
S. Gregoriug Nyssenus in Vita Moyus ; Non poterit videre faeiem tneam, non'enim'videbit homofacUm
tneam , et vivei*. Hoc aolem non dicii Scripiora, qnasi Deus ail canaa morlig (quomedo eoim facies
Tiiac fieri unquam poiegl causa morlis eis qui appropiiiquaveruiu?) ged quia Deus eel nalora ? i t a aufior. Proprium auiem gignum divinse naluiae asl esse celsiug omni gigno. Qui igilur aliquid eorura
quae cognogcuntiir, Deum esse arbi(ratur lanquam ab eo qui vere esl, male deflexug ad id quod cooiprdiengioue ficlas cogiialionis e&ee axigiimalur, vitam non habet. Qtii enim egt auclor earumquae suni,
i.s esl veia v i l a ; bie auiern cognogci non polesl (scilicet quid sii). Quia igitur cognitionem vincit naiura efleclrix viia?, sic expleiur Moysi desideiium per id quod fecil, ul manerel cupidiias inexplebilia*
Mrin in explanatione illius bealiludiiiig : Beoii mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt*. Qui cor
s u i M t i , inquit, ab onuii afleclione lurbida eniundavii, in propria pukhriludine imaginem divinse naluraB
perspicii. Metisura enini perspicienliae Dei, quae a le capi poieal, in le eel. Igilur qui se ipse videi, iu
5e quod degiderat videt, aique ila mundug corde eflicitur beaiiig, cum intueaa in suam nundiliem, iu
imagiue gua videi exemplar. H*c cordis mundiiies ad uiyalicani contemplaliouem prorsug necessaria
esl, nec sine illa ulli ad divinam caliginem aditus paleu
Ex his liquei, quod Deug uec naturali ropr^seniaiione cognosci ab ullo unquam possil. Fugit enim
munibus ntodis cognilioiieui, quando aui quomoo s i l , nec esl eorum quse intelligunl, aui eoruin quaa
iiitelligunlur. Esi enim subslanlia , quae subjecium esse non polesl; ei nolio quae nulla raiione subi i ^ i m i i babel. Ui que igiuir id fuudaiuui cognoscei, quod non poiesi prorsus recipere subjeclum ad nolionein ? Hecle ig&iur osi iinineiisilas supra subslaniiam, el mens oinnibus cogitalionibus incogilabilis;
(;uii; poiius inens n o i i cadeiib bub inlelligenliam, c i raiio inettabilis nobis, idque proplor superlalioueui
sii'isiaiiiiai cl ifileliigenlix,
b

Vide Schol. S. Maximi ei Paraphr. Pachym. in Epittol. 5, tom.

* Rom. x i , 55.
llaitb. v> 8.

Phil. i v ,

7.

i> Kom. x i , 53.

IL

Psal. xxxv

7.

* Exod. xxxm , 20L

EPISTOLA VII.

1077

1078

<.

EPISTOLA VI.
SOSIPATRO

SACERDOTI.

SYNOPSIS EP1STOLE.
Suadet Sotipatro, ut no* tam i* faUit

opinionibus arguendU, quam tn veriUU

occupet.

, , ,
' ,
* \ \
\ , \
. ,
, * , ,
. , \ *
' ,
,
.

593

HabUienda se

boc putare vicloriam, venerande Soaipaier,

qtiod in eara religionem vel opimonem toveheris,
qu noo bona videatur; neque entm, si iilaro recte
coarguaa, conlinuo Sosipatri res bene habent;
poteet eniro ura te quam alios, inlef mulu falaa et
apparentia unum illud e l occuUura et terum lalere. Neque enim ut quid rulilum non s i t , Jam
continoo album eat; neqoe, si quia non eqoua, uecetaario est bomo. Slc itaque, si me aodies, faciio;
desiatet qutdem adveraus alioe dieere, aed omnino
i u pro yeriute dices, ut e i ea qtue dkunlur refetli
noo valeant.

ADNOTATIONES CORDERII.

N o u prudenlissiimim Dionysii consUium pro iis qui agont com hseretlcif, cam quibas non ett conCentiose arguendum, quia id parum ulile esl, juxla illud ad Titum , 9 : Cont$*iione$ et pvgn** legU
dtvita, $unt enim inuiile*. Prodesi amem proferreac aubilire reritatero, qua cogniu , errores uon aecus
ac lenebrae ia luce evanescunt.
Yide SchoL S. Maximi et Paraphr. Pachgm. in Eputol. 6, tom. 17.

.
DOAYKAPng

EPISTOLA V I I .

POLYCARPOANTISTITI.

SYNOPSIS E P l S T O L i E .
i. Docet, adver$u$ Infidelet non e$%e contentionut agendum, $ed veritatem ttabiliendam, qua ttabilitc
faUitai per se corruit. II. ConviHa infidelium parum e$*s curanda, et tit ip$o$ relorquenda. Et simnl
argumenia suggeril Polycarpo quibus eontra Apqllophanem uti debeat, praaertim aprodigiosa eelip$i
quam Apollophanes una cum Diong$io ipectavit tempore crucifixionu ChrittL 111. Ex ip$iu$met confe*iiotu oitendti ipsum isla eclipti convictum.
9

H

Equidembaud scio me adversus gentilea aol alloa
, , - inveclum, ratus viris probia esse satia, ai ipsam in
' \ \ - veritalem el agnoscere et proferre possinl,
, (. , , proot revera se habet. Ubi enim qoidqutd esi lege
, - G veritalis demonstralum fueril, clareque consiiterit,
, , \ - qoidquid aliter se babel, acverilalera simolal, ar , \ guelor eiiam aliud esse ab eo quod verc esl, et
, \ , \ poliu* esse dissimile et apparena, quam revera
. " , exielens. Supervacaneum igilur esl, ut qui de * monstrat verilalem, adversug hos aut illos dimi - c e i ; quilibei enim aflDrmat se babere regium n u . xaV ^ misma, ei foriassis habet parliculs cujusdam vera?
* " ,
fallacem aliquam imagineni; qoam si confutaveris,
\ \ . alius ilerum alque alius de eadem dimicabit. A&

11

V A R L E LECTIONES.
1 1

:, . . S c . Sar,

* :, S .

, f

non c s l i n b,

A3

: i ,

S.

S. DIONYSU A R E O P A G l T i E

*3

tC80

si vera ralio rite faerft stabitita, cxterisqueoroni- ' * ,

U8 irrefragabifie persisial, qaidqnid cum ea non
,
eodem modb per omnia se babet, id ipsum per se,
, ' msnperabtli ejas quod omnina veram est siabili
.
tale, dejicilur. Hoc ilaque cnni, niea quidem aen , , ,
teniia, probe Dossero, miniroe dedi operam ut
*
adversus gentiles aiiosve dicerem, se<l mihi salis , !
esi, si mihi donet Deus, ut de veritate primura
, *.
quidem recie seiitiain, ac deinde scile eloquar vi
oportei.
4

Tu aotem ais sophiaiam Apollopbanero me
convlciari, ae parricidam appeHare, iti qui genll \ ,
lium dicire, adversua ipeos non aincere ular. .
594
Alqi nos illi verius objicere possemus, & ,
genliles iUos adversus divina divtaie aacrilegfr
\ ,
abuii, doin per Dei sapieniiara, divioae religionis .
culium abolere maliuntur. Neque vero bic de \ ,
muUiludinis opinione loqoor, qux poelaium fictio- \ ,
Nibus luateriaNter lenacilerque adbaerens, creatursa ,
potius quam creaiori famufelar; verum etiam
\
ipsemet Apollophaue divinis adversus divina ne ,
farie o l i l u r ; nam pcr hanc ipsam reruin scieoltam, , ,
qn ab ipso rccie pbilosophia dieitur, el a divo
, )
Panlo aapieniia Dei nominalur *, ad rerum ipsa- \
rom acientiaeque UUusaociorem, veros phUosopboa . \
aacendere oportebat, Ae ne prater insiiiuium

meum, aliortim polius quam ipshis aenlenliam a
^, , .
rerilatedefleclere conviucam, scire debebat Apotlo- ^ ' \ ,
pbaties, eum sapiens esset, aihil unquam coalesiia
erdinis ac motais immutari ullo roodo poluisse, \ ^, \ aine insiinetn auctoris sui, a quo e i u i esset ac- , , \ cepii, et cojua potentia conaemiur, qui, secun- , .
dHin Scripiurae tesiimomnm , cuncta perficil ae , \
mulai. Cur igitar non cotii eum, quem liiuc quo- , que cognovimus veraciier eese omnlum Deum, ad- ; * ' \
nrirando ejus, a quo cuncia subsislunt, admirabi- , ,
Jem pdieaiaiem? Qnaodoquidem ab ipso sol et \ ,
litna, potentia staiuque mirabili, simul cum ba^
,. ,
reruro universitate, ad omnimodam immobiliUHetn

redaela siiH, nec npo ad inlegri diei spatium, iu
, \
iisdcro umversa signis coostiterinl; vel, quod amplius est eiiam cimctis orbibas primariis, qui cae- r

9 1

leroa complexa suo conlinenl, more suo gyranli- D , \ ,

bus, ea quae illorum complexu contioebaniur, non
\ una in orbem eicumlala siiii; quin et alius qui- dam dies conlinuatione fere tripla Songior effeclua,
, * >i loiis viginii boris, untversum aequali omnina ,
lemporis apalio, motu contrario supraquam ad
mirandis retrogyraiionibua relrogressom ac rever * xal
sam s i l : vel ipse sol Sn cursu suo, quinqncformem
, \
f

I Cor. n , 7.
VARIiE LECTIONES.

, , D. S.
, .
, . " W *
>mii esl : D. S. .
, S.
\ \ \ , U
u

** DOII & iu S. .

18

EPISTOLA .

tO*f

, \ \ - ietnm rooliim ad decem horas contractum, denuo

. \ \ grado retrogfado, aliis iiem decem horia novam
, - qoamdam aemitam hietindo, reperierii; quod u i i eos
, \ , que Babylonios jure meriio consicrnavii,
Exechiae lanquaro Deo atippari similive, alqtie ho \ .
, minibae praesiantiori, sine pugna subegit. Omitlo
qn in iEgypio magniflce gesia aunt atque alia
, \ qoaedam aigna, qua? alibi dmnilns patrala suot;
. * baec lantum memoro quae ennl obvia cadtssiiaque,
* . et per aniveraum orbein ab omnibus celebraia.
\ Sed oronino dicel Apollophanes, iela minime vcra
eacris Per*a ; , esse; atiamen id vel maxtine 595
\ , mra moDumeniis celebraiur, aique etianinnm
- inagi iriplicia Miibri, eive solis, memoriaiii recolunl.
( )* Yerura illi liceal sive per ignoraniiam, aive pcr
insciliam, istis fldero derogare; sed dic i l l i : Quid

. sends de illa solis defeciione, quae accidii in cruce
& \ * , \ aaluiari f Tunc enim ambo juxia Hetiopolhn prav
- sentes situul et astanief, mirabifi raiione soli l i i , \ , natn coincidere cernebamus (nequc lamea tempus
, \ \ coiijunclionis eral), ipsamque rursus, aub bonwi
nonam vespertinam, diameiro soli oppoiito super \ , '
Daiuraliier reaiilui. Quin eliam in tncmoriam illi
.
revoca quiddam aliud; acil enini, quoinodo vide \
rimue illom lunaa occursum ab oriente coepisse,
, ,
ei usque ad solis extremiutein pervenisse, ac turu
.

deinuin reeilii&se, e i rursuro, non ex eadem parie occuntum illum ei recessum exslilisse, sed ex a d rerso diametri. Isla eunl, quae lune aupra naturam omnino contigerunl, e i a solo rerum onmiuin coudhore Chrisio fieri possunt, qui faclt magna ac siopeDda quorom noo esi nuiuerus.

.
, , , , *, G
Haec, ai fas e s i , ei dicilo, tuque Apollophaoet
,
\
rafelle i i poles, idque adver*uui ine, qui tunc pne\ , \ , \ - sens una lecum adfui, el sinitd aspexi, el observavi
, \ . omnia cum admiraiiooe. Deuique tune oescio quo
, * , , spirilu afllalus, in divinaiionem quoque Apollopha\ , , *
nes prorupit, et ad me conversus : Isias, inquiebai,
, , . praclare Dionysi, divinarum sum viciaaiiudiued
' . rcruin. Ha3C a nobis lanquam per epialolam dicta
\ , sinl salis. Poiea porro ipse supplere qua; desuut,
, ei ad Deutu perfecto virum adducere, iitultia aaiio
, \ in rebua sapientem; iteque foriaase dedignabiiur
Dianueie ac bumiliier discere plusquam sapienteiia
.
rcligionis ooslrae verilaiem.
4

ADNOTATIONES CORDERII.
| I. Nola, epislolam hanc scriptam sanclo Polycarpo, Smyrnai tn Asia episcopo, sancli Joannia
evangelistaB discipulo, cujus exsUt Epistola ad Pbibppenses. Iluic ilaque saneius Dtonysiu inodum
prajatTibil agemii cimi Apol opbane philosopho, ei arguinenia auggerit, quibus, ulpoie pbilosopbui.
iiiaxime pulareiur capicndus , el suaviler indurendus ad (idein caiholicam amplecuiiidam.
| II. divo Pauto $a]ninlia Dei riominatur. Scilicel Episl. 1 ad Corinth. cap. u , 7, ubi ail Lcquimur
vet wpuntiam tn myuerio, qua abicondita * u , e i c . , vocal auteiu sapienliam in c y s i e r i o , aive niyalcrii
acilicet magm dlius e l arcani consilii de redeaipiione bomioiiin per CbrUtuni.
Qui iecundum ScHpiurat le$iimonium. Dao. u , 21 : Muial tempora $1 ctlaU$ transferl regna alqne
r

V A R I ^ LECTIONES.
4 1

, D

* , S.

, D, - , .

" , ^

1071

S. D10NYSII AREOPAGlTiE
ADNOTATIONES CORDERII.

Nola primo, hic alluiii a<l illtid Malacbiae cap. , 1 : Ecce ego mltto angti^m menm $t pr<rparabii viam
anti fadem nteam. Et itatim veniel ad templum $uum Dominator, quem vo$ quatritii, et angeltu te$lamenll
quem vo* vultii. Ubi agil de advenlu Cbrisli, et Joanne ejus praecursorc. I^oci htijus explicaUonem vide
apud Corrtelitini.
Nota secundo, Chrisli .myeierium hic eliam occnltum dici, post ejtis declaTationem; qiiia ut snpernatarale non inlelligiiur, sed leliim crediiur.Fta> auiem e$t argumentum non apparentium (Rebr. 11, 4).
Unde iu boc myslerio, oti e l iu aliis aupcriialuralihii*, uon esl qusrenduin quomodo et qtiare, nt bene
mouei S. Jiisliiiiis Martyr in onitione De recia confe$rion*. Evidens, inquil argiimeiitnm est perfidiac dkcere dft Deo : Quouiodo? Quomodo coeli effactor esi? quomodo lerrae? quomodo maris aerisque e i alirpium et aiiimamiiim omnium et lui ipsius? Qiit omnia diligeuter de Deo qnaeris, plane dicfta, omnia prodttxisse poieniia sua. Num ighur poientia Dei aderal secniidiim accidens ils quae iiebanl, an secnndnm
subsianliam? Si secunduni accidens, 5g9
aderat qtddem iKis quasi easent anlequam flerent; eiqiiidem
accideus non esl secundum nalurain per se, eed iti altqiiibus priua subjeclis exisiit. At si hoc ridiculum
si, reiinquilnr,poleniiamDeiomnibusadessesccundtim subftianliant.Nuni igtlur,quia poieniiaOeioninibue
ouae finni secundum substaiiliam aderal, riihii amplius templuiii ipsuin in quo fuii, babebal? Habei hoc
dtibilaliouein, e l illud babet: el fides est titrivsque dubitatiouie soluiio. Ibidem : Dic igilur, quomodo
Verbum caro faclum coelo non dereliquil? Sane dicelis, quod manens Deus sie faclus esl. Rursua ergo
diciie nobia, quomodo mahens faclus eel ? Si enim inausil quod eral, quomodo faclus esi quod non erai?
Sin auiem factus est quod non erat, quomodo mansil quod eralf Dubiuin babes de solutioue, babe eiiam
dubium de modo . crcdis quod manens facms e s l ; crede eiiain adesse nblque aecuiidum subsiatitiam Verbum e l pracipuo quodam niodo esae in teoiplo suo.
f

Vidi Sckol. S. Uaximi 41 Paraphr. Pjiehgm. tn Epitlol. 3, tom. 11.

'.

EPISTOLA IV.
EIDEM

CAIO

7Q AYTQ rAig

UONACBO.

SYNOPSIS EPISTOLJ:.

Quod Ckrhtnt el veriu homo fuerit $t timul supemalurali

homo.
Quomodo, inquis, Jeaus, cum sit orouibus aoperior, caeierfe bominibus giibeUntialiier aggregatus
est Non utique ut auclor hominum, boc loco bomo
dicitur, sed in quanlom esi revera bomo, secundum lolam horoinia subalamiam, Noa auiem Jesom
Non bumaniiua definiroua, neque enim ille horoo
lanliim est (quia nequaquam suprasubsianlialie
exsieterct, si solus borao forei); sed revera bomo 3
prsecipuo quodam bominam amore caplus supra
boraiiies, et secundum bominea, ex bomiuum subslanlia, cum supra subslanUam exsislerel, subalantiam asaumpsil. Verumtamen 6upra8ubslaniialilate
supra moduro plenus est, u i qui semper aupra aubsianliam sit, abundautia qoadam suprasobilantia *
liialis; eiiam ad substamiain Tere veniena supra
subslaniiam substantiatus e s l , c l supra bominuin
condhionem geaail ea qua? sunt homiuis. Quod declaral ei Virgo q o supra naiuraro parit: el aqua
profluens, quac pedom ex materia terraque coneretorum gravilaiem suslinct, neque cedit; aed
virlute aupernaiurali, aine diffusione subsistil.
Quid rero ca?iera, quai talde m u l u , quis uiemorel ?
iu quae si divinus quispiam intuealur, supra men- C
tem eiiam cognoscei ea qua? de bumanitaie ieau
affirinanlur, excellenlis quoque negalionia virlutcra
conlinere. 590 ^ a m , u l summaiim dicaiuus, ne
bomo quidem eral, non quod non essel bomo, sed
VARIJE

, S,

. .

ratione naturam humamm Mttnmpt^rit Deu$

, , ,
;
, *
* .
*
( ,
), * \
.

\ ?, *
, , \
. \
, ,
, \ , * . , ,
; * , ,
\ \ , .
, ., ,
, * , , \
. \ ,
, ,
' ,
.

%k

LECTIONES.

" , S.

, Cb. , S. Sf

EPISTOLA V .

1075

1071

qood ex bominibus uains, bomtnea tonge superarel, et supra bominem vere homo factua t i l . GaHornm divina non quaDeus pairabal, neqne huinaaa qoaieoue boino gerebal; ted quaienus eral Deoa
ei bomo, novam quamdam nobiscum conver&ando dei-virilem operalionem eihibebal.

ADNOTATIONES CORDEtUI.
Nota primo, Cbrislom non sie bominem d1ci fievt in Dhimt nominibu* Deum vocavil liieem, vilain,
apienliaro, etc., qnia e*t anclor lucis, v i t a , e l c . ; ted proprie ti snbgtanlialiier hominem voeari,
propter subslaniialem naturae bumanc ln peraona Yerbi unionem. De qua vide 0 . Tbomam in part.
qoa?*t. 2, art. 5.
Nott secnndo, Cbrialum a Dionysio dici homtnem auprasabsunlialem sive snpranntaralem , qnia
abaislenlia divina unioque hypostatjca, qua bumana ejus natura lermimtur et snbsUlii, oronem nalune ordinem iranacendil. Undc Cbrislue qaoque magis proprie , id eal Deu$-komo dicilur,
qnam homo.
Nota teriio, qnod actiones quoque Christi, dignilatia eunl plus quam huroanae Imo angelic, qnia
gnnt anppoeilf ctiyini e l merito ejns opera non humana aed , id est Dei viritia nnncnpanlur.
De quibue in Aclis eexUe gynodi (pcumenicae sie babelur : Ulriusquc natura? uimroque operatiopem sci*
mua, naiurafom dico e l eubstatUialem, et congruair. sine divieione ex ulraque, aubslanlia et natura,
prodeunlem, aectradum operalianem et qualitaiem naluraliler insitam; el simnl neque pariibilein noque
lonfusam allenilrins subitaniia operaliooem conjuncte iudurlam, hoc facil differeiiiiam operadonum in
Cbrieift, fticnt et differentiam naiurarom. Ubi obaerva cum Turriano, quod dical $ine dmtione, ecilicei
peraon. Non enim propter differpnliaai subeuntiarum divinae el humana?, divisus eet Cbriatue. qtiin
peliua idew esl perfeclus Deus et perfeclus homo; Rursus tins divisione, quia operatio divinae naiura?,
e&l operalio Irium peraonarum, quariim uniias easeniia (ul eai in aynodo aexla, actione i i ) uon polest
partiri, nec alieri unitaticopulari, sttd polios ainffularia esl, e l exlra oinnem numeram. Ilem, optratiort*m alt$rulriui tub$tautiaf conjunelat inductam dicit; quia fcic operabalur uiraqne nalura quod proprimu
erat, a i allera aViiitd operareiur convenienler aibi, el u i ae decebal. Sive eniin operaiiones esseul Deo
convenientts, u l miracnlorum, caro operabalur; ul cum poie&iale divina remillebat peccala, et ore di
cebai: Rtmiituntur tibipeccaia / * * ; el poieeiale divina restiiuebal vLsum, ei manu ex spulo linibal
o c u l o a : tive uperaliooea bumans natorae conYenirenl; ui siiire, eaurire, faligari . Yerbuni operabaiur
periuitiendo el voleado; ai?e operaiionea eeaeoi misiae id eat partiin divin, pariim bumanae, boc esi
Deo eonvenienlea el bomini, o l ambulare super mare ; ambulare enim bomiui coiiveniebat, non deprimi
ambotaudo aqper nure, Deuin decebai; qu operaliooea uli supra diximus a Dionysio di
eontar, id e*t aimul divin el buoiaoa).
v

Vid$ Schol. S. Maximi el Paraph. Pachgm. in EpUtola 4, tom. II.

'

EPISTOLA V

DOROTHEO

MINISTRO.

SYNOPSIS EPISTOLiE.
Explxcat quid sii caligo ditina, <U qua sgit Ubro De mytlica Ibeologia.
O \ , Diviua caligo lux e t l inaccesaa, qoam mbabitare
* 6 . \ Deue perhibelur Et cum quidem sit ioaspecubi , \ li8,591propterexuberaDlemsupernaluraliluoiinie
, effttsiooem, adbanc perlingit, quiaqois Deum nosse
\ ac videre m e r u i l , eoque ip*o quo neque videi ne, ^, ,
que cognoscil, in illo vere, qui viaionein ei cogui \ , lionem tuperat, exisiil boc ipsam sciena, euni iu
, \
omnibue, laiu sensilibus quam iiuelleciilibus,
\ , \ * 'exi&lere, el cum Propbeta pronunlians : MirabilU
^ } , ,
facta e$t tcienlia tua ex me eonfortata
et non
. \ potero ad eamJ. Quemadmoduin eliam divus Pau ,
lua Deuro cognovisae dicilur, quaudo illum supra
\ \ - omiiem scienliam e l inlelligenliam exisiere cognof

* Matib. i x , 5. Luc. xvm, 42. < Joan. ix, 6. Joan. xix. l l a l i b . xiv, 25. * 1 . , .
' Paal cxxxvui, 6.
Y A R L E LEGTIONES.
1 7

, S. Sc.

.' ^o'JJo, D. S. .

' , Gb. B . S .

1075
S. DIONYSH A R E O P A G I T J E
i076
v i t : qnocrrea eFram vias eJHs ininvcsiigabiles esse 66 , \
, \
aggerfl, ei inscnrlabili jndicia illitis, el inenarra , \
lulia doua ejus , el pacem ipaius omnem seneum
, , \
exsnperare*; quippe ut qui invenerat fiiim qni eal
stipra omnia, el supra mentem agnoverat, eum qtit
,
rerum omnium auctor est rebos quoque omnibus .
atiperiorem esae.
9

ADNOTATIONES CORDER1F.
Ditina caligolnx e$t innccetta, elc. Alladil S. Dienyshig ad Hliid I ad Timoih. v i , 16*, nbi de Deo d i f k : Qui lucem inhabitat inacceitibilem, quem nvlhu hominum vidit. $ed nes videre potett, ecilicet juxta \o
f&m ordinaiam a Deo in bac viia, aut viribus natnra?. Vide S. Thomam . , quxst. 2 , arL 1 et aeq.
iiem qtise de divina caligine dicta sttni primo ei secundo capile Mytticae thcologice, el in AdnolationU
bue ibidcm.
IHciiur autem dhina caligo lux inaccesta scilicel viribus nalur, qnia niminim Itais neqoe ex r*prapsentatione nalurali coeno&cifnr, nec esl quidqtiam ex intelligenlibne aul inlelleciia, m ex snbstaulia
ejus liceal de eo pbilosopbari. Reprascnlaiio enim nainraHs in mente sive inlelleclu eel, quae orium ct
priiicipium ducil ex pbantasmalibus rei sub senftnm carfenlis, cutn qn Deus tiullo modo poiest compa*rari, ul intellectus converaus ad pbantasmata possit aliquo niodo Deuro rognoscere, sicat poiesi alias
aubstanliaa alioqui inrorporeas. Omnia enlm quae imelfiqiinlur, babenl in se principtom cognttionts.,
qnia ve) sunl }n sensiMbus, qiierum sunl pbantasmala, a quibus abslrabunlur species inlelligibileg q u i ln* inttttcf lus informaUis iniUigit; aui sunt incorporea, quae in se babenl unde comparentur cum senpilibtis, ad qtiorum pbanmsmata, qnae winl imagines et similitudinea eorum, ad animos perrenienles, ae
r o n w i i t intelleclus ut aliquid de ineorporeis inielligat. Sunl auieiq simililndines principia seniiendi e l
imclligendi, u l ait S. Tbomas . i . q. 84, art. 5. Deus aulem non poiest sic cum ereainra sensibrli comparnri, unde non sic inlelligilur, sed lanqtiam nausa per cxccssum, ul ait S. Thomas eadem qusestione
S4, a r l . 7, vel per revelalionem supernaturalem, feive fidei, (jua? ol>6eura e s i ; ei?e qttx evideniiam s i mul habet in aiieslanie, el perfeclissima est, quae iu hac vna haberi poiest. Et in ulraque Deus l a n <iuam caligine el inaccessa luce cognosciiur.qu omnem guperal demonsirationcm, in qua videlioet mens
nosira 6ine ulla nolione , et absque omni intelligenlia eorum quae naturali intelligentia percipiuntur,
cnm Deo conjongiiur et copulaiur.
Est igilur haec lux inacceua, quia, u l a i l Gregorius theologus lib. De theoloqia, quid tandem Ocos
sii substanlia et natura, ncmo hominum unquam reperit, neque reperire queal. Et rursua ibidero : Sav
tomon, inquii, qui fuii sapientior cunclis hominibus, qui ante euin el posl eum fuerunt; cui fuil laiiiudo
cordis donum Dei, c l aiuiicnlia conlemplationis copiosior arena maris; quanlo plus scrulaiur profundum, lanto magis aestual, el flnem quemdam facil sapienliae iiivenire quanlura effugeral. Paulus aulent
cotiattir qiiidem aeaequi non dico uaturam Dci (hoc enim oronibus modis fieri non potesl) sed judicia
;an(um Dei- Uuta vero non potest reperire exitum, nec UDI graaum ascensns si$lai, nec uDi desin:a
mriosiias 592
mentis; dum semper aliquid aubapparei ejus quod relinquiiur (o reni miseram! tii
mibi similiier eveniat) alnpore oraiionem circutnscribil: et divilias D e i , atque profundura banc rei.tr
Tocal; ronfileuirque judicia Dei comprehendi non posse ; eadem fereatque David Ioquens , qtii nunc
rjiiidem iudicfa Dei vocat abyssum muliam , cujus fundum mensura aot sensu non lioei comprenendere.
Aliqnando vero dicil, admirabilem faclam esse cognitionem cx seipso, el ex sui formatione. E l adbuc
fdem in eodem libro : Qcia expelii quidcm omnis naiura primam causam; comprcbendere vero non
foiest, propter causas qiias dixi : laborans desiderio , el veluii anxia, ei damnuin poiens ierre,
rcundam navigaiionem gtiscipii, ut inluealur scilicel in ea quse cernunlur; ei aliquid ex eis faciat
Dcum, male docla. Quid enim quod sub aepeclum cadil, eo qui aspicil , allius et Deo siinilius e s l , u i
bic celat, illud colatur?
S. Gregorius Nyssenug in Vita Moytis ; Non poierit videre faciem meam, nonenim'videbit homofaciem
rneam , et vivet*. Hoc autem non dicit Scripiora, qnasi Deus s i l causa mortis (quoiuedo enim iacies
Tiiac fieri unqiiam poiesl causa monis eis qui appropinquaveruni?) aed quia Deus eal nalura vitae a u fior. Proprium aotem signum divina? naiurae asl esse celsius omni signo. Qui igilur aUquid eorum
qux cognoscuntiir, Deum eese arbiiratur, tanquam ab eo qui vere est, male deilexus ad id quod cotuprebensione ficlai cogitaiionis esee exislimalur, viiam non habet. Qui enim esl auclor eoramqua* guni,
ig esl vera v i l a ; bie auiem cognosci non potesl (gcilicei quid si(). Quia igilur cognilionem vincil n a ura eflcctrix v i i x , sic expleiur Moysi desideiiuui per id quod fecil, ul manerel cupiditas inexplebilia.
Mcin in explanalione illius bealiludiiiis : Beoii mundo corde, quoniam ip$i Deum videbunt*. Qui cor
sut:iii, inquit, ab onuii afleclione lurbida emundavil, in propria pukbriludine imaginem diviiwe nalurae
perspicii. Mensura enim perspicienliae Dei, quae a le capi poiesl, in te est. Igilur qni se ipse videl, iu
5e quod deftideral videi, aique iia mundus corde efiiciiur beams, cum intueiie in suam rouiidiliero, iu
imagine sua videi exemplar. Wa;c cordis inuudiiies ad uiy&ticani coniemplaliouem proraua oecessaria
es(, noc sine Hla ulli ad divinam caliginem adilus palei.
Ex bis liquel, quod Deus nec naiurali repr^seiuaiione cognosci ab ullo unquam possiu Fugil enim
omiiibus ntodis cogiiiiioneiii, quamio aiu quuin^ilo s i l , nee est eorum quae inielbguul, aui eoruin quai
inlelligunlur. Esi enim subslaniia , quae subjeciuin ease non potesl; el nolio quae nulla raiiooe aubjii^iuni babet. U\ que igiiur id fundaiuui cognoscei, quod poiesi prorsus recipere aubjecluni ad DOtionem ? liecle igiiur c&i iinniensilas supra subsianiiain, el niens oimubus cogitalionibua incogilabilis;
, poiius inens nori cadens bub inlelligeniiam, c i raiio inefiabilis nobis, idque proplcr supeilalioueiu
snbsiataix ct i-ilelligenlix,
b

Vide Schol. S. Maximi ei Paraphr, Pachym. in Epistol. 5, lom. 11.

* R<im. x i , 55.
Nalih. v, 8.

Pbil. i v ,

7.

t hon. , 53.

'

Psal. xxxv

7.

d xod. x x x i n , 20.

EPISTOLA VII.

1077

1078

<.

EPISTOLA VI.
SOSIPATRO

SACERDOTI.

SYNOPSIS EP1STOUB.
Suadet Sosipatro, ut lam in faUU

opinionibut arguendis, quam in teriUU

oecupet.

, , ,
' ,
* \ \
\ , \
. ,
, , ,
. , \ *
' ,
",
.

588

staMUenda se

Noli hoc putare vicloriam, venerande Soslpaier,

qtiod in eam religionem vel opinioDem tnveberis,
qoa noa bona videaiur; neque enim, ai iilam recte
coarguas, conlinuo Soaipairi res bane habenl;
poteil eniro lam te qoam alios, inter mulla falaa et
apparentia unum illud e l occuUaw et verum lalerc. Neque eoim ot quid ruliluro non s i t , |am
continuo albom e a i ; neqoe, si quis non cquus, ueceaaario esl bomo. Sle ilaque, ei me audies, faciio;
desiitet quldem adveraua allos dicere, sed omnino
i u pro veriiate dicea, t a l ea q u * dfeuniur refeili
noo valeant.

ADNOTATIONES CORDERII.

N o u prudeniiseimuni Dionysii consiliom pro iie qoi agunt com h a r e l i c U , com quibus oon ett conlentioae arguendum, quia id parum ulile eat, juxla illad ad Tiium , 0 : Conteniionu et pugn*$ lepi
d$viia $nnt enhn inuMe$. Prodeai auiem proferreac subilire veriutera , qua cognila, errores uon eecus
ac lenebtae ia luce cvaneacunL
9

Vide SchoL S. Maximi tt Parapkr. Pachgm. in EpUtoi. 6, tom. //.

Z\
DOAYKAPng

EPISTOIA VII.

POLYCARPOANTISTITI.

SYNOPSIS EPISTOLAS.
1. Docet, advertut infideles non *$*$ contentioriut agindum, ted tnritatim ttabiliendam, qua stabiliic
faUitas per se corruet. II. ConviHa infidelium parum e$pe euranda, et in ip$ot relorquenda. El iimul
argumenia suggtril Polyearpo quibut contra Apqllophanem uli debeat, prcesertim aprodigiota eclipii,
qnam Apollopkanes nna eum Diongtto tpectavit umpore crucifixiom* Christi. III. Ex ipsiuimct con[e$iione ottendit ipium itta eclipsi convictunu

, , ' \ \ , . , ,
, \ - G
, , \ , "
, \ , \
. " ,
*
?. \
" ,
\ \ .

Equidemhaud scio rae adversus genlilea aal alfoe

invecuim, ratus viris probia esse satis, si ipsaro in
86 verilaiem 61 agnoscere ct proferre possinl,
prout revera ae babet. Ubi enim quidquid esi lege
vcritaiis demonslraOim fueril, clareque conslileril,
qaidquid aliter se babel, acverilatem simulal, arguetur eliam aliud esse ab eo quod vere esl, e l
potius esse dissimile et appare.ns, quam revera
exielena. Supervacaneum igilur esl ut ie qui demorwlrai verilaiem, adversut bos aul illos dimic e i ; quilibel enim affirmat se babere regium n u misma, el forlassis habel parlicula; cujusdarn verne
fallacem aliquam imaginem; quam si confulaveris,
alius iterura atque alius de eadem dimicabil. A l
f

V A R L E LECTIONES.
:, . . S c . S a r ,

" ?:, S .

" iion c s l i n D.

" si ,

S.

*73

S. DIONTSl! A R E O P A G l T i E

tC80

sl vera ralio rite fnerit stabilita, caDleriaqueorani- ' " , )

kus irrefragabilYS persistat, qnidquid cum ea n o n

eodem modb per omnia se babet, id ipsum per se,
msuperabtli ejos quod omnino veram est stabilitate, dejiciiur. Hoc iiaqtie cora, ntea quidem aentcntia, probe Dossero, miniroe dedi operam ut
adversue geniiles aftosve dicerem, aed mibi salis
esl, si mihi donei Deus, u l de veritace primum
quidem recte sentiam, ac deinde scite eloquar <K
oportel.

,
, '
.
, , ,
*
, !
, *.

5 IITu aotem ais , sophistam ApoUopbanero me

'convlciari, ae parricidam appeHare, iti qoi genll \ , ,
lium dicire, adversua ipeos non sincere ular. \ .
594
Alqni nos illi vcrius objicere possemus, ^ ,
genliles iUos , adversus divina divtoie sacrilege* \ , abuii, dom per Dei sapieniiam, divinae religionis
( .
culium abolere maliuntur. Neque vero hic de \ ,
muUUudinis opinione loquor, qua poetainm flctio- ,
Mibus niateriaKter tenaciterque adba?rens, creaturaa ,
poiius qtiam creatari famufelar; verum etiam
\
ipsemet Apollophanet divinis adversus divina ne ,
farie ulitur; nam pcr hanc ipsam rcrum scieolhm, , ,
qu ab ipso rccie pliilosophia dicilur, et a divo , }
Panlo sapieniia Dei Bominatuf *, ad rerum ipsa- \
rom scientiaeque iltius auclorem, veros phUosopbo . \ ?
aaceodere oportebat, Ae ne pracier insiitulura

meum, aliorum polius quam ipsKis aenlenliam a
^, ', .
YeritaMeflectere conviiicam, scire debebai ApoHo
\ ,
pbanes, com sapiens essei, aihil unquam coalesiia
erdinia ac motais immulari ullo modo poluisse, \ ^, \ aine inslinela aucloris aui, a quo et ut essel ac- , , \ cepil, el cujua poienlia conaervaiur, qui, secun- , .
dmn Scripiurae tesiimomnm , cuncta perficit ae , \
nGutat. Cur igitur non coKl eum, quem litnc quo- , que cognoviinus veracker eese oronium Deuui, ad- ^ ; * ' \
nrirando ejus, a quo cuncia subsislunl, admirabi- , ,
\ , \
lem poteaiaiera? Qnandoquideai ab ipso aol el
litna, potcnlia slaiaque mirabili, simul cum U&c
^ ,
reruro universiUle, ad omnimodam immobililaiem

redaela siiH, nee npn ad iniegri diei spaiium, iit
, * \
iisdcm universa signia coQstfterinl; vel, quod amplius est eiiam cimclis orbibus primariis, qui cae- leros complexu suo coniinenl, more suo gyranli- D , \ ,
xa\ bus, ea quae illorum coraplexu conlioebaniur, DOII
una in orbem eicumlata siiii; quin et alius qui- , * dam dies conlinualionc fere tripla Songior effecius,
loiis viginii boris, uoiversuiD aequali omnina ,
lemporis apaiio, motu eontrario supraquam ad
mirandis relrogyrationibus reirogressom ac rever , \
sam s i l : vel ipee sol bi cursu suo quinqucformem
r

* I Cor. n , 7.
: LECTIONES.
, , D. S. * , D.
, . " *
>mn esl ir; D. S. .
, S.
\ \ \ ^
* nati tn iu S. .
u

19

EPISTOLA .

mt

' , \ \ - ietum rooliim ad decem horae contraclum, denuo

. \ \ grado retrogrado, aliis item decem lioria novam
, - quamdam eemiiam iueiindo, reperierii; quo<l u i i , \ , que Babylonioa jure merito conslcrnavii.-et eos
Exechiae (anquaro Deo suppari similive, atque bo \ \ .
, minibus prsesianliori, sine pugna subegit. Omilto
qii in gypio magnifice gesia auni, aique alia
, \ qoaedam signa, qua? alibi diviniitis patrala auni;
. ' baec tanlum memoro qoae snnl obvia cadesiiaque,
* . el per universum orbem ab omnibus celebraia.
* \ Sed oronino dicel Apollophanes, ista ininiine vcra
sacris Pera ; , etse; allaraen id vet maiiine 595
\ , rnm monumends celebraiur, aique etiamnnm
- uagi iriplicis Miihri, sive aolie, memoriaiii recolunl.
( ) Verura illi liceai eive per igtiorantiam, sive pcr
iiiacitiani, islis fidem derogare; sed dic i l l i : Quid

. senue de illa solis defcclione, quae accidil in cnice
& \ * , \ taluiari ? Tunc enim ambo juxla HeHopolhn prav
- sentes siitiul ei astanles, mirabifi ratione solt l i i , \ , nain coincidere cernebamus (nequc lamea tempas
eortjunclionls erat), ipsamque rursus, aub boram
,
nooam vespertinam, dianieiro soli oppoiilo super \ , *
naiuraliter restilui. Quin eliam in incnioriatii illi
.
\ revoca quiddam aliud; acil enini, quoiuodo viderimus illam lun occureum ab oriente coepisee,
, \ ,
et usque ad solia exlremilalein pervenUee, ac lum
,

deinuin reailiiaae, e i rursum, non ex eadetn parle occtiraum illum ei receasum exstitisse, sed ex adTerao diaineiri. laia sunl, quae lunc supra oaturam omnino conligerunt, ei a solo rerum onmiuin coudiiore Cbrisio Oeri poseuni, qui faclt magna ac atopeoda quorom noa eat nuuierus.

i m.

, , , , , G
Haec, ai fas et, ei dicito, tnque Apollophaitea
, \
rafelle f i poles, idque adverfiuui ine, qui lunc pne\ , \ , \ - aens una leeam adiui, et ainud aspexi, el observavi
, \ . \ omiiia cum adrairaiione. Deuique lune nescio quo
, ' , , spirilu affiatus, in divinalionem qiioque Apollopba\ , , nes prompil, et ad me conver6u$ : Isias, inquiebat,
, , . 0 pneclare Dionysi, divinarum suni viciaaiiudine^
' .
reruro. Haec a nobis lanquatn per epialolan dicta
\ , \ sinl salis. Poies porro ipse supplere quje desuul,
, et ad Deuni perfecle virum adducere, uiuliis eano
, \ in rebus sapienlem; iteque foriaase dedignabiiur
niansueie ac humiliter discere plusquam sapienteiu
.
rcligionis oosirae verilaiem.
4

ADNOTATIONES CORDERIL
I I. Nola, epislolam hanc scripiam eanclo Polycarpo, Smyrn tn Asia episcopo, sancli Joannia
evangelislie disripulo, cujus exslal Epistola ad Pbibppeuses. lluic itaque aaucius Dioiiysim modum
praitcribit agemli cuiii Apolophane philosopho, ei argumenia suggeril, quibua, ulpote pbilosopbus.
niaxime putapeiur capiendus , el suaviier iudurendus ad ride: caiholicam ampleciiMidam.
5 II. dtto Panio tapieniia Dei riominatur. Sciliccl Episl. I ad Corhilh. cap. 11, 7, ubi ait Loquimur
De\1 taptentiam in myaferio, qua abtcondita g$t e i c . , vocal auleni sapienliain in n.ysierio, eive myatcrii
scilicel magm dltus el arcani consilii de redeuipiioiie bominum per CbrUluni.
Qui tecundum Scnpiurat lenimonium. Dan. 11, 21 : Mutat tempora et alaUi, tramferl regna atqne
9

VARI LECTIONES.
^

4 1

, D. .

, S.

" , D, ^ , .

" ^

10*3

S. DIONYSII AREOPACITiE

10*4

Stquidem a $ tol , elc. Alltidil ad illnd Josiie , 1 2 : Twn* loculut e$l Jotue Domino tn die
qua iradidil Amorrkmum in cotupectu filiorum Itrael, dixitque coram eit: Sol contra Gabaon ne movearis,
et luna contw vallem Aialon : tteierunique 596
* '
* donec vlcitceretur se gtn$ de inimicis $uis.
Docte ae fiise de hoc prodigio vide Serarium ad locum Josoe ciialum.
Atque aiiu$ edafn dies, eic. Hoc miracubim contigil sub Ezecbia rege Jada, uti habetnr lib. IV Reg.
x x 41 : lnvocavit itaque haiat propheia Dominum, et reduxit umbrom per lineat, qutbut jam de$cenderat
in korotogio Aekax retronum decem gradibus; unde facta esldies ariificialis ista iriplo ferelongior, quki
boo contigil sub occasum eolis, ut Scriplura i u d i c a t a t q u e adeo die fereexpleio, quando retrogrado
hinere iicnim rediit ad primum gradum seti notam borariam diei arliflcialte, per loiidem horae; aiqtio
inde denno decem dlei horas usque aul occasum peregit; quo miraculo percolsus rex, Babyloniorum a bello
dealilit, el Ezecbi munera n i i s i i , a i ioco cilalo in quarlo Regum sequiiur.
Triplici$ Miihri, tive $oli$, clc. Hinc constai, S. Dionyaium in Persicis qtioqtte Annalibus et Babyloniorum bistoriie fuiss* versalum, eorumdemqtie liiignrc haud ignarum; eiquidein Persicp vocabulo Mtthri
uiilnr, quo Perem c l Babylonii aolem (ut veius Scholium babei) significauL De boc iia Sirabo lib.
, \ , ;
. ^ \ , . ld esi i Persce nee staluas nee ara$ erigunt sacrificant
9tTO tn loeo exceUo, coslum Jovem putantet. Quinetiam colvnt sotem, auem Mithram vocanl. qnia
dies lempore Execliioo ferein niora aeu duratioue triplicaia fuit, ideo a u , Persas tripliciaseu triplicali
eoiie memoriam celebraase. Quod autem Pcrsa? soli sacrificeiil, eliam Herodotus a i l , aliiqtie mulii.
Qitod solem vocent MiLliram, dissemit quidem Herodolus, qui sic Veuereiu a Persis vocari scribit
(nisi quis et differre pulet), sed pluiimi alii afiseniiunfur, inier quoe Hesychius :
. . ld est, Mitliras tol apud Pena$; Milhres
primu$ apud Penas dtus.
Eramus tunc ambo juxta Hdiopolim, elc. Describil bic prodigiosam illam eclipsim q u * conungit
Cbrislo de cruce pendciile, qtiam una cum Apollopbaiie Dionyains speciaveral Heliopoli (quas c i v i u e e r a l
if-gytjai, olim cuiiui solis dedicata). Hujus eiiain memiidl Pblegon, queni ciial Pbiloponus lib. n l)t
tnundi creatione, cap. 21, bia verbis : , , \ \
, . Ail eittm, tccundo ducente$imct seeundas Olympiadu
factam fuisse maxhnam lolis deleclionem omnhtm quce unqttam prius innotu$rant, el kora diei texta nociem
ex4(itit$e, Ua ut etiam uellte tnccelo apparerent. Sed c l evangelisla, quorum Udes longe aupra oinneni
bisloriam eal, defeclioida bujus metiiionem faciunl. Marci xv, 5 3 ; Et facta hora sexta, tenebras [acia
$unl per lotam terram, utque in koram nonam, et Lucae , 4 4 : Erat auiem fere kora sexla, et
tenebrat factas mnt in universam terram ttsque in horam nonam, el obncuraius est sol. Sauclus auleni
Dionysius liujus defeclionis oculatus lesiia, el accuraiua observalor, caeieris exaclius, uipole philoaopbue,
tjus moduni describit , quem tide inlerius explicaiuui el schemaic illualraiuin iii Noiaiiooibas ad cap. 1
VIHB sancli Dionyiii per Pelrum Ilalloix.
( III. Denique tunc nescio quo $piritu afllatUK, elc. Viso boc solis deliquio Dionysius, adhuc elbiifcus,
dixisse fertur : Aul Auctor naiurce patitur, aul mundi machina diaolvctur* Similia quoque Apollopbaiieiii
luiic dixisse aul cogilasse, bic iiiainuat Uionysius
0

e t

l u n a

Vid$ Sckol. S. Maximi et Parapkr. Packym. in Epntol. 7, lom. //.

EPISTOLA

VIII.

'.

DEMOPHILO
MONACUO.
De propria operatiom et clementia.

}.
" .

SYNOPSIS EPlSTOLyE.
S I. Ostendit prcecipuoi Dei amicot Moyscm
Davidem, Jobum, Abelem, Joupkum , mansuetudimis lamdt
claruute; ei tii ip$omet Chrhio prce cwteru vinulibus vel maxime cltmentiam el matuuetudinem emicuisse. Vnde conirario Demophilo $uam exprobrat immanilatem, quod pamtenlem tacerdole abtolutum immaniter iraciaaet , ti in sacerdotem quoque lemerarie debacckalui 597
/*tef, eo quod
paeuitentem abtoitittei; ei exempiii eorum qui ob similem temeritatem punili [uerani, eum deterrtt.
II. Proponit Demophili objeciionem, quam probabiliier posse facere tideretur, eamque etidit. 111. Otiendit nequaquam convenire ut inferiores, qualit eral Demopkiiut, $uperioret suo$ increpent. IV.' Docet
ordinem et tubordinationem ubique servandam eae eique Chritii boni ac mamuelitsimi pauorii exempfum
ob oculos ponit. V. Dicil Chrisii maniuetudinem poiiut imitandam tue, quam Elia ulum;
ei Umul
vitendii quat tit mantuetorum et crudelium rtlribulio. V I . Rem lotatn confirmal visione mirabili tancii
Carpi, quam dctcribil.
9

II.
Ilebracorum historiae Iradunl, generose Demo- R \, pbile, sanclum illum eliam Moysem proplermagnam
, \
suam iiiansueludiriem Dei couspeclu dignum fuissc
.
judicAtum. Ac si qnaodo ipsum divina visione fru- ,
ttralum scribuol, non prius eum a Deo, quam a
.

VARIiE LECT10NES.
* , C. D. S.

IIOD Cbl in Ch. D. S. .

EPISTOLA VIII

4085

1086

, \
* . "
,
*
* , \
,
. ' \ \
'
,
\ , \
. \
, \ \
, \ ,
, ^
, * ,
, ,
,
; , \ \
* , \ \ 0 , . \
, \ . \ .
\ ",
\
. \ *
, ,
, "
49

5 1

mapsuetudine excluditnl. Ipsi srilicct infto!esc<*iiti

adinodum, et divinis consiliis reloctanii iralmii
aseemnl furore Dominnm. Ubi vero decretis illi a
Deo dignilalibug illustrem praedicant, a prceeminente benigni Dei imitaiione commeudalus; crat
eidm admodum mansuelus, atque ideo Dei famiilus
nancupalur, caelerieque propheiis dignior ad v i dendum Denm. Quinimo cum advcrsus euin et
Aaronem de ponliAcalti ac genlis principaiu impiideniea aliqui proterve dimicarent, omni aane bonoris ac primaiue ambiiione celsior, ei qui a Deo
eligeretur, populi praefeciuram deferebal *. Caeierum ubi in ipsum conjurassent, prislinaque exprobrando minas inlenlassenl, jamque fere impetum
feciisent, tum demum mansueitia tlle bonum qni dem Deum ealutem advocabat, magna vero conalaniia atugulariqtie modeslia contestatus esl, se
ineonlem eaae calamitaium omnium quse snbdiiis
obvenissenl; quippe noverat, ei qnl bono Deo fairdliariler ulilur, pro virjbus conandum, m eidem,
quanluro poiest fteri, simillimiis evadal, sibique
bonorum operum conscius exisiat. Quid pqrro David illum Dei progeniiorem, amicum Deo reddidit'
Ncinpe quod esset bonus, el in bostea betiignus:
Inveni, inquit ille prsebenignus benignilalis amalor, bominem secundtim cor meuin
Quinimo benigua lege aancitum erat, u i jumentorum quoqiie
inimici cura gererelur i . Job eliam, ot innocenliae
tenax, justificatus est * Atque Josepb insidialores

,
x\ \ * ,
I * , \
. ''
, ,
,
\ , \
\ ,
\ \ ,
* '
\ * \

, \
.
91

fralres non esl ullus , Abelque simpliciler, nec

quidquam suspicans, comilalus esi frairicidam ..
Omnes denique ibeologia bonos prsedicat, qui n e que mala praesagiunl, ncque simulant, *ed ne
aliorum quidem 598
malilia bonum deserunt,
sed e diverso deiformiier pravia betiefacientes,
magnaroque benigniiatis sua oopiam in eos effundeniee, benigne illoe ad simile quoque provocant.
CaHerum ad altiora coniendamut, sanctorum mansuetudines virorum alque amicorum horofiiibiM
angelorum benignilatesomSllenles.quomodo sducel
illi geniibus misereantur, ac pro ipsis diviwe
bouilati preces offerani , perniciosasque ac perdilaa lurbaa increpem ; ac malis quidem nostris
condoleanl P , aaluli vero eoruro qai ad bona c o n !

\ , D sunt congralulentur %; et quajcunque alia de

beneficis angelis Iheologia iradit ; sed penilns
, \ ,
benigni ac prebenigni GbrUii beneficos radios
\ \ ,
tranqiiillo animo suscipiertles, ab iisdem ad divinas
\ ; , ejus benettcenliae luculenter addvcamnr. Annon
ineffabilis incomprebensibilisque bonilalis, quod ea
, \ , \ \ \ quae sunt, esse facial, eaque omnia ad esse produr

Nuiii. xvi. k Psal. LX&XVIII, 2 1 . * Exod. xxm, 4. * Job i , 8; x u i , 7.

8.
Zarh. .
Apoc. . Dau. x.
Luc. xv.
* Tob. viu ei i x .

G c n . L , 20. Gen.

V A R I J : LEC7IONES.
.
, D. alia lectio nolalur in D. .
, ,
. poslreina duo verba njii habui D. Cb. " , . .
" , D. .
*
legendnm ilaque lab*nt opiiui codie>.
> , S. . , S.
>, I). S. . , I).
' , D. S. CU.
, U. >. .
, D.
w

8 1

59

C l

f087

S. DIONYSII AREOPAGITyE.

xerit , conctaque veiil sibi semper esse siroilia, ** , \ * pro cujusqne caplu comniunicare? Quid quod
; ,
a te deflcienles amore proseqnatur, conlendatqne ,
ac roget, ne dedignenhir amores *; qain et deli- , \ , .
ciosos ipsos ac lemere provocante susiiuet, atque \ ,
ipsemel excusat, eoque magis se recipit iHos c u - , \ , \ ,
raiurum, ipsisque Jara adliuc distantibae, aiinul ,
tamen advenianlibus occurrit et obviat, toitisque . , \
lotos aropleclena osculalur, neque de pristinis eos , \ , arguil, sed diligit praesentia, fealumque diem agil, , \ .
ac convocal amicos, videlicei bonoa, u l sit omnhim , , \ laetanliam habitatio . Porro Deuiophilua, ei si qnis
, \ ;
abua bonis adversalur, jure merko corripiiar,
' \ '
bonaque doceiur ut emendeiur. Quomodo enim, , \ inquit, non oportebat eum qui bonus est, de eorum
, \
qui perierant saluie, nec non eorum qui defuoeu ,
erant vUa laelari Siquidem etiam in faumeros , \
tollit vixdum ab crrore conversum, et bonos an- . ,
gelos ad bctitiain excitai, qitin e i ingratis benl- , \ ,
gmis exieiit, et oriri facil $ol$m suum tuper bonot \ , ' '
et malos alque ipeam suam animam pro profugia , \
pooii * Tu vero, u i luae litierae declaranl, acciden- , ,
lem sacerdoti, illam quem impiam ac peccatorem \ " dicie, nescio quomodo per le pnaseoa repulerie; , , \
I U Q I Ule quidem deprecabatur et fatebaUir ae ad roa- * \ , c , > ,
lorum medicinam adveuisee; to autera, oibil verilua, \ ,
bonuro insuper sacerdolem cum qaadam insolenlia , , \ conviciaius e s , quod miseratus easet peeniteatie, , \ , alque inipium juslilicassel; ac U n d e m , ,
, \

inqoiens tacerdoii, 589

similibua coolra (J . , *
fas in adyia irrupisli, ac Sancta sancuiram c o n l a
, \
mifiaati, et scribis nobis te eancta, cum violanda ,
essent, a u m m a c u r a providenliaque aervasse, eaque ,
bacienus ilUbata cuslodire. Nunc ergo audi qo- . \
s t r a m aenlentiam : Nefas est sacerdotem a te d i - \ \ ,
gnioribus minislris, luive ordinia monacbia cor- $ r i p i , q u a n l u m Y i s in d i v i n a impiua videatur, %t . '
eiiamei quid alitid vetilum egisse convincaiur. ; \
Nam si dislinclionis ordinisque confusio, divinis- , , ,
ftiiuarum coiisiiiuiionum legumque . Iransgresaio \ \
e s i ; nulla cerie raiio esi propierOeum iraditura ,
diviniius ordinein inierverlendi. Neque enim in se , ,
Deus divisas esl, alioquio quouiodo slabit regnuin , ' .
ejus r ? E i ai Dei oel judicium, ut Eloquia lesUn- " \ \ $; \
c

l u i

lur *, sacerdotes aulem angeli suot *, e i poet an- ^

listiles dmnorum iiitcrpreiee judicioruni, ab iis
ordine, proul (e decel, mcdianlibus miuisiris, dum
eril opportunum, divina disce, per quoa eiiam, ut
monachus eases, babuisli. An vero noo id ipsum
sacra signa proclamanl? neque enim aimpliciier
Sancla saocioruoi ab ouiuibua segregata aunt;
Joan. , 2
Mallh. . Luc. .
, 18; liom. , 16. Malacb. , 7.
1

"

, ,

\ ,
' \ . , \

M a u h . , 3. * Joan. , 11. J Malth. XJI, i 5

Isau

VARIJE LECTIONES.
, S. * , D. S. P. , S.
, S. . * \
, t h . D. .
, S.
, S. P.
. ' , S.
, S .
: , D. S.
M

7 1

70

7 1

10*9

E H S T O L A VIII.

tooo

* - w w n ad b c proxime accedit rdo pontificnm.

. " - deinde diaiinctio aacerdotiint, quo* deinceps miniftlrorum gradea aeqolior; ordinaiia autem roona ,
" \ chis adjlorum postea snnt aaeignata*, juxla qaai
eiiaro iaitiantur e i aalaot, non ad cuatodiam ea
\ \
rumdem, aed ut agnoacani U i n ae qnam ordinem
, \
, snum magis poptrio p r e aacerdotibue propinquare.
\ , - Unde sacrormn sacer ordinis principaiua, renim
, \ , \ - eos divinarvm participes reddi sancte tlatuit, aliia
, ' , videlicet, qui iis interiores snnl, earumdem ad , , - minisirationein cedens; illi siqaideai qui aymbolice
, atmper divintun aliare circumslant, inloenlor et
* \ audiuni dhrina clare aibi revelaU, procedentetquc
\ , benevole ad ea quae sual extra divina velamenla,
, , morigeris religiosia, sacroqae popalo, * l iie qui
, parganlar, ordinibua, aacra myeteria pro meritia
, \ pandunt; q u a profeclo riie immatulala l a n d i a
. \ aervata sunt, donec ipae tyrannice in ea irrupiati,
et Sancta sanctorum vel invHa tibi publicari coegie, * t i , et habere te jacias o l cusiodire aacra, cum ea
, neque videria, neqne a u d i e r i s , neque quidqoam
' , ( habeas eorum q u taeerdotem decent, aiquidem
) \ - ne veriutem quidem Scriptteraram noati , cttm
eaa qootidie verbia impugnes ad anbvenioiwn
; , ,
\ , \ audienlium. Eienim ei qoit gemilem prindpaUNn
demandamm ueor . \ , , a rege aibi nequaquaro 000
parei,
j
o
r
e
roerito
ponireuir.
Quid s i , prineipe
, * \ . qumripiam vel abaolveoia vel damnanie, quispiam
' , ; ex astaiilibas subditU pneearoerel l a u m a Domino
4

Ta

19

; , - retractare, nedam dicam proculcmre

; ' ac de principatn detorbare visua essei? Tu autem,
, \ bomo, i u temerarius es in iis qoae clejaieuiia
, \ benignique (Dei) sunt, e i poniiliciain ipsias inali , - iuiuiu ailingunl. Atque bxc quidem dicenda esaenl,
, \ si quis, cam majora merilis auia aUenUrei, a^qua
. \ , Umen sibi afferre vidcrelur; nain neque boc c u i \ , quam fas eu Quid enim abeurdi Oziaa gesait, ciiin
.. \ - incensum Deo o b l u l i t ? Quid Saul, dum sacriflca , \ *, Tit * ? Quid truculenli daemonea, cum Jesum Dei
* \ Filiam verlssime pratdkarunl ? Verum in ibeolo*
, \, gia ejiciendus omnis qui aliena speciat, seil qutlibet ordiiiis sui luinisleriis vacabit , aoluaque
, , , \, LhUovr
lifex in anno scmel ad Sancta sanctorufn introibii,
, , \,
, , . \ idque cum omni quaro le\ pracribil ponlificali
, , D purilatc . Sacerdolee vero SaucU circumlegunl,
verum leviLae ne sancla quidem ailingnnt, ne
* ,
morlaniur . Et iraitis fuit furore Dominua ob Oifaa
, ,
, , dx temerilalem , Hariaque leprosa fit, legislatori le . " , gem ponere conala : et in fllioe Scevae iDaiUeranl
, ' . dxmonia k, *i: Non mittebam ot dicit, ipu

1 1

19

14

II ParaL xx?i, 9. I Reg. , 4 0 ; xv, \i. * Marc. , I*. 1 Cor. , 13. f Levil. x v i ,
; Hebr. ix, 7. Num. iv, 2. * II Paral. xxvi, 19. Nuin. x u , 10. * A c i . xix, U .
k

VARIifi LECTIONES.
, S. . , D. , S .
,
D. , . , h . . non esl in C l i . D.
, Cb. "
, S. . .
eat I). , Cb. D. S. " ', D. ,
4. ' -.
, D. S. ,
legeudum .
tion esi S. . D.
n

1 9

1 1

ft

B l

1091

S. DIONYSIl AREOPAGlT.

1091

curfebani; ti non loqvebar ad eos, el ipsi pro- *? , \ pkeiabant*; et, Iropiue qui mihi immolat vilulum, ,
sicui qui occidii canem **. Alque, ut siinpliciter .
dicam, non loleral legum violatores perfecla Dei jusillia, dicentibusque i l l i s : /n nomine tuo tirtuus
multtu fecimus, reaptndei: Neteio vo$ recedite me omna operarii imquitaiit Nefas ilaque,
ati sacra tesiantur eioquia, ea etiam quae jusia eunt, non secundum dignilatem exscqui*. Oporiei
auieni unumquenique sibi ipsi atiendere, ne se ailiora profundioraqne sapial, soluinque iuiendai
iis quae ipskis meriiis fuerint coordinata P .
1

i ii.
QuiJ i g i l o r , iirqtrfs, non oportet sacerdotes,
, , ,
qui vel imptevel perperan. aliquid facere depre , , hensi fuerint, corrigi, solisqire iicebil glorianliboe
!
lege per pravartcaltonem legis Deum inhono ; \
rare
el qiromode sacerdoles Dei sum interpre
; tes ? qo eniin pacto divinas poputo virtuies ,
eminliant, cum earuradem vim igrtorenl? vel quo- ; roodo iduminabunl qui sutil obteoebrali? quave
; ,
ralione divinum Spiritum impertientur, qui neqee \ aifectiv neque verilate Spiriluro sanclum credidc- ; *
riinl ' ? Ad haec libi ipse respondebo : Neqne , ,601
raimicus Deroopfailiia e s l , neque pa- $ \ \
liar. a Satana circumveniri. Eienim quilitot
circa Deum veranlium ordo, deiformior est eo * xaV xaV
qui magie dislat; nec non lucidiora aiinul wint ac \ . \ lucalenliora, q u * v e r Irjci magis appropinquant.
, Nolim autera loco snmas propinquilatem, aed , . ex capacilate recipiendi Deuro Quod ei itaque ta- ,
cerdoluiii ordo iliuslrandi vim habet, profecto - \ nitus abhorrei a eacerdatom ordiae ac facullate,
* . \ ^
quisquis illuetrandi vi caret; multoque magis is ,
qoi necdum illuslratue est. A c mihi quidera nimis \
lemerariua videlur hujusmodi, si sacerdoialia slbi
, \ ,
vittdicet, neque melu neque pudore a divinia fapra , \ digniUlem soam conseclandis arceatur, pulclque
' , \ 4
ea latere Deom,'quonim eibi ipte cons^iua a i l ; e l ( ae Deum fallere exifUmai qoem falso nomioe ap- *) \ .
peUaHt Patrem, audelque acelealaa blaspheraiae
, , ,
auaa (neqoe enim precea dlierkn) in divinis my- , , xa\ \
ateriis Chriatiformiter proDQnliare. Non esl istc .
sacerdos, D O D eal, aed inimlciie, dolosua, illusor s o i , et lupua in Dorainicom gregem ovlna pelle
armataa
17

c n i m

IIL
At Demopbilo faa noo est (sta corrigere. Nam
' .
al diviDtie aermo jusia juste prosequi jubetQuale

vero prosequi, esl unicuique quod suura est pro ( ,
merilis reddere),jusle illod onmibus proseqoenduro, ]> * *) non praeter suaro dignilatem aut ordinem; nam et , * \
angelis justom eslolBcia secunddoi merita tribui,
\ ' ,
ac definiri, non tamen a nobia, Demophile, aed
, , ,
per eos nobis ex Deo, e l ipsis ab angelis euperio , \ ribue. A c simpliciter loquendo, in omnibue rebae
Ka\ ,
,

Jer. xxni, II.

lsai. L X V I , 3. Mallh. vn, 23.
Rom. n , 23. * AcU xix, 2. Mallb. v n , 15.
1

I Reg. xv, 23.

Rom. x i , 20; x n , 5.

V A R L E LECTIONES.
" , S . .
, S. . , C.
' , \ , S
M

IX

1 1

uon eal in S .

1 1

>&

EPISTOLA VIII.

1093

^ "
' \
\ tv
* * * . * ,
\ ' , \
, " . >
, \ ,
\ ( \, \ ,
, \ ,
, , ,
\
, \
, \ \
, \ , \ ;


*
\ * \ \ *
\ * *
, , , \
\ ,
.

1094

per primas aecundie, a w c u qalaaimaqee omniutn

providenlia, cuique j u s u pro m e r i t i B tribuiinlor,
ul nimirom i i qui a Deo ordinati sunt prseeides
alionim, inferioribus quoque snbdilisque suis pro
ineritis disiribuani. Demopbilus itaque aermoni ac
furori concupiaceniiasque eiiae, sicul decei, moduin
stataat, neque ordinem violet, sed raiio auperior
inferioribua domiiietar. Nam s i , cum in foro videmua famulum domino, seaiori adolescenialara, sive
eiiam filitim patri maledicere, shnulque impeui
faclo plagas inferre, pietalem violare viderotir, nial
accurrenies, prseetaniioribus opem ierre aiedearaus,
quanlumiibel illi forlaese prtas ioiulerim injiiriain;
cor non erubeacimus, qui raUonertiab ira et poncitpiscemia violari, ei a tradilo ejbi divinitue principalu dejici videmus atque negligimiu, aique ialra
notmelipsoe, 602
impiam iujustamque temeritalem ac sedilionem contusionomque exciumtia?
Meriio aane divmus nosier legifer, Eectoia? Dei
praGci probibei eum qui antea doinui um IMNI
bene p r s f u i t " qui enim aeiptum regere novii,
e t A l l e r a m reget; qoi allerum, eliam domum; qui
dornum, eilara civitaiem ; el qni civliaiem, eliam
geniem; atqne, u i soromaliqr dicam, juxla vocem
Yeriiatrls, qu| in modico fldelis est, eiiam 4n multa
fldelis e r i t ; et qui in raodico iufideJia, ei tn OMIIIO
qooqoe toftdelii erit .
1

, \ , \ (* Ipie ergo cupiditali ac faron, ratlonique uti paf

* , \ , \ ett, eua cuique muuia prseecribe, tibl inlerim da*
coni, ei his aacerdoles, pneeules yero lacerdoiibue,
, ,
, alque presulibus apoaloli, eueceaaoresque apoalo., - lorum. si quis forte eliam inler illos a decoro
, , aberrarit, is a saoctis sui ordipia corrigator, sic
\ ,* ncque ordo ordini permiscebilur, verum iii ordine
. - quiequeaao ei offido versabiiur. Aiqoe bc q u i ' \ $ . dem libi a nobis d i c u eunl, ut el fcias et facias
, ^, \ quas lui sonl monerie. Porro de illa in T i r o m ( u t
, * "
aia) impium ac perdiium immaniuie, nescio qtio
fleiu plangam coniritionem dileciissinii mei, ctijus
' ^; \ ,
oeilicet cullorem te arbilraria a nobis constUutiun
, \
ette, Tiisi eerle illios samml boni calior et, pra ' , \
fecto et a nobis, omoino e l a> omni nosira re , \ , ' - D ligionis cullu alienua i\s neceaaeett; libique jam
, \,
Deos aliiu quaerendaaesi, alque alif aacerdoie,
.
ot. apud Hlos effererre poiiua quam imiierie, vadas \ ,
que amica? Ubi cradeliiaiii minieter im^lacabilia.
\ ' ;
Scilicel nos ipei plane aancii ei perlteii sumoi, i
, ,
divinse clemenlia? niioime egcmue. Nunquid duplici
, - peccalo (ul oracula loquuntur) Impiurum noore de, \ ,
lioquimas, drnn oescienlesia qno offendimae, oos , ;
roelipeos iosuper justificamus, pulamusqoe nos v i , , \ dere, cum roinime videamue t Obsiupoit ccelum
7

I Tim. u , 2.

* Tllv i . Luc. xvi, 10.

Y A R L E LECTIONES.

, S.
>, D.
e i

" , S.

, S. P.

., S. P.

f T

oCx ;, D

ttW5

S. DlONTSn AREOPAGITiE

I0J6

*oper hoc, e l exhorrui ego mihique ipei vix eredo. ^ . \ ,

llludque tibi cerUim * i i , n b i luas Ipse liiteras ! ,, ,
legissem (quas irtinam vidttsem nunquam) netn* . \ ,
fane ullto argutnemia de te 4d mihi
p m u a - \
\
,
sissei, ift crederetn Demophituin non arbitrari Deitm
super einnia (iaomnes) bonum et btnignum esae, * \
!
slbiqne puiare O d inieerantis aul aalvanlU gratia
opas esse; qiiinimo tacerdotes degradare, , , \
qui niernerant pro sita benigtiilale ptebis ignoran- . *
\ ,
tiaa tolerare, probe cognoeceiiles, quoiilam et \pm
, ^
circumdali auni infirmilate. A l divino-priiicipaiis
iUe pontifei loiif aliam viam 003 iiigreasua e s i , idque cum, sacra leataitiur eloquia, gegregatus . \
esael a peccatorlbus *, et boc exiinia erga se d i - ,
lectionis argumentuni etaluit, si ejits mansue-
liasima giibertiatione pascamai . Alque neqnain
tnm appellal, qui eonsenro suo debiiuia ininime \ .
\
dinuserat , neque in parieni aaiietn iuduliae aibi
largiMiuMe beiiigiiiuiie sibi veitire peroiiseral; ,
Jueieque eam proprtla conleiiium eate jubet, qtiod \ , et milii eiiam Dainophilo meiuere necease esi. <) .
,
Quippe suU etiam ocdeoribue Cbriatua pasaiou
\ , ,
lempore veniani a Patre precabalur , diacipuloa
* ' , , ;
vero increpabal, qnod persequenles Saroariuiioa iiupieiaiis crudeliler condemnari peti?fe84nt * Hoc utique milliee ia impudenli i e U . pittola lua
incuicatar, dnm uaque deque repeiis, le le ipeum, sed Deum ulium esae. Veruni dic amabo*
per iualiiiain euin qui stimntt bonus esl vindtcag ?
9

99

1 9 9

IV.

Absil, non habmu* poniifktmqui cimpati non C

, pouit iu/irmitalibut vmtrn , ted et innocens iniae- , \
ricoff est. Non , clamabit * ; atqui
. ,
ipse milis eal, imo sp** e$t propitiatio pro peccaiis
, \ \
nostrh: Nequaquam itaque probabimua ininime . "
xelandos coitaiut tuot, eiiamai milties Pbinoem t , *
Ueliam jaciiies: naec enim iesn, a diacipulia man-
aueii adbac beoigneque spiritus ciperiibus, au- ,
dienii minime placuerunt. Qum e i noster quoque . \ \
divinissimus Prajceplor in iiiaiisueludiite docel eos
qui Dei docirhiae advereautnr
: doceri quippe
, ignaros decet, non suppliciis affici; quemadmodum
,
et caecoa roiniroe cruciamus, sed mantt ducimus. , \ . \
Contra vero lu viro respirare in lucem incboami . \ \ colapbuui impingendo o b s l i l i s l i , accedentemque
(\ , auinnia verecundia, lemerarie repulisli lllum, quein D ! (
(quod horrore dignura esl) CbriaUie in moniibua
!) , , \
errabundum fugienlcmque revocat> vixque reper , \, ,
Uim in nnmeroa toilil
Me, quaaao, U m male no- \ \ .
bis iptis coosulamot, jieque giadium in nosmelipeos
, ,
f

L u c . i x , 54.
* Hebr, , 26. 7 Jomn. , U ; Luc. , 6. * Matlb. x v m , 54. lLuc. xxiii, 54.
licbr. ,U 13. * Mailb. x i i , 19 ; Isa. XLII, 2. 1 Joau. u , 2.
' 1 1ini. i , 10. 9 L u c xv, 5.
b

V A R L E LECTIONES.
.
non est in D.
\ , D.
, Gh. D. , D.
, S.
, Ch. Finis eel senlenlias, puncluinquo tubjicienduro, u l post n o u
interrogaiidi, ei aialiro aequacur . Stc babeol boui codicea.
, S.
, .
99

t M
4

EPISTOLA VIII.
1098
1097
. - impellainus : siquidcm qui alios injuriis violare vel
conira fovere beneficiis niluniur, si forte qiue vo , ,
, - luerini, facere ncquiverini, eibi tamen aut maliliani, secundum proposilum sutim, aut bonitatcm
,
conaciecuni,adeoque vel viruuibus divinis, Tel fero
, .
\ \ , cibus passionibue implebunlor. Atque illi quidem
\ \ sancioruin angelorum secialores ac comiiea et bic
, \ - c l ibi cumomni pace,alque a malis omnibus libcrtaie, in sempiterno saectrio beaiiesimam illam re , \ \
quiem
bxredilabunl, 604
quodque maxtmum e&l
",
boiiorumotnnium, cutu Deo sempererunl; bi vero,
\ ,
qui a divina simul ac sua pace decidunt, com htc,lum
\ \
posi moriem cum alrocibus islis daewonibus Ituuri
.
sunl. Quamobrem nobis summo sludio curandum
\ \ est, u l bono Deo adbaereamus, semperque cum Do , \
9

19

19

11

'

,
. >, \ \* , " .
19

*> crserour, et non cum tualia jusiissirao Dei

judicio segregemur, aique ex nobis ipsis poenas
debilas subeamus, quod ego naxime omoiam liroeo,
malorumque omnium exsors ease percupio. Quod
si placei, divinam quoque eancli ctijusdam viri vi
sionem memorabo : neque vero rideaa, vera enim
dicam.

mill

s
, , , , .

,
, \
,
* ,
,
, \
, , * ,
, \
, \
, \ *
' , '
, , , ,
, ( *)
, ( '
), , ,
\ , '
, \ ,
, , \ . \
19

19

Cnm aliquando in Gretam veniesem, sanctus

Garpoa me boapilio excepit, vir, si quis alitia, ob
insignem inenlig puriuiem, ad Dei coolemplationeoi aptissimus. Neque enim aacros myslerioruui
rilus auspicabalur, nisi priug ipsi inier praeparatorias oraiionee aacra quaedam e i propiiia visio apparuisaet. Ipsum ergo (uti referebai) infldelis quiapiain conttialaverat aliquando, .tristUiaeque causa
erat, quod ille ab Ecclesia queindam ad infldeliialis errorem aeduxisset ; cum adbuc celebritatia
qnae ab bilariiaie nomen accepit, dies agerenlur.
Ac pro ulrisque benevole Deus fuissei exorandu
itt auxilio salutari allerum quidem ab errore couverierel, alterum vero boniuie superarel; neque
dcs siendum fuissel ab eoruin per lolam vilain admonilione, donec landem bodie vel sic ad divinam
cogoitionem promoverenlur, inmque demum iltis
quae ambigua videbanlur ei obscura, palescerent,
ei ab iis quae p/aeier raliouem temerarie commiseranl, resipiscere legiihna verilate cogerenlur; nescio quo pacto, cuni id illi anlea uunquam evenisset, lunc vebememi quadam indignalione ei amariiudine coucepia obdormierat (vesper enim erai);
circa mediam vero noctem, quo leinpore ad divinos
bymnos evigilare consueverai, experrecius quideni
surgit, cum somnos parum quietos crebroque in
terruplos, nec absque perturbatione cepissei; siaii
lamen ad divina cotloquia , non saiis religios
irisiabaiur, gravilerque lerebat, iotquum es^e di
1

VARIiE LECTIONES.
, D.
lege , ul babel D.
, S. P. D.
\ , S. .
D. "", in D. S. legitur. * , S. P.
, D. P.
. " ,
C b . . \ , S.
priiu vcrbum non csi in D. P.;in S. glosseina eat poslerioru,
, Cb. S. P .
9

19

19

11

19

19

t 9

P I T R O J , . Ga

III.

35

1099

8.

DIONYSH

1100

AREOPAGITJE

coos impios adhuc bominos, rectasque Domint vias penrerientea vivere. E l hacc dicens, precabatur
.
Deuni ut simul amborum vitam fulgelro qaopiam , ,
inimisericorditer abrumperet. His dicds, repente , ,
ae vidisse referebat doinum, in qua consiatebat,
, primiim conquassatam a summo 605 erlico bifa- " \ (
riamqne divisam, et queindam ante se ingends - )
ininis rogunt, eumque (sub dio enim jam iocue illo *
Tidebaiur) e coelo ad se osque delatum ; ccelum , \ \
auiem ipsum aperiom, e l in coeli cardino Joautu
,
Snnumeris illi bumana specic angelis aslanlibus. . &,
Aique ista qaidem stirsum conspoxisso, miratum- . ,
que fuisse. Porro deorsum respectando Carptis ae \
v.disse asserebat, ipsum quoque pavimeulum instar ^, ,
vaslae cujusdam tenebricosissiraaquevoroginis dif- ,
Qssum, illosque viros quos diria dovoverat, ante se , , ad 08 vorftgiiiis tremenies slare, ae miserabiles, tanquam jam jamque prae pedum lubricitaio colla- , \
psuros : inferne aulem e voragino aorpentos emer- ,
gere cornebat, circa lam labiles illorum podos, , ,
modo quidem in gyrum acios, ei implicttos simul , , perirahenles, modo quoqae denlibus e l caudis i n - , ,
cendenics ac demulcenies, omnibusque modia eos in *
voraginom praccipilos daro naolienles : fuisao auiem ,
et viros quo&dam i n medio, qul adversus eoa una ,
cum serpeniibus impclum facorent,oxagilandouna, \ *
et impellendo atque foriendo; visos auiem esse , , ,
* viros illos lapsui appropinquare, pariim quidem
. ,
invitos, partim vero sponte, a malo iia sensimco, *
aclos ot simul poreuasos. Koferebat auiem Garpas,
80, dum inferiora rospicoret, fuisso delectalum, C , ,
auporiora negligendo; cum voro graviier el indigoe x o l , \ . \ ,
ferrel illos necdum cooidisao, alque ad banc rem
sacpo fruslra incubutsset, indignaium iis ei iropre- ,
calum 0880. Et cum vix landom rovocalis ad s u - , , ,
peroa lunihiibus, vidissot quidem denao sicul prias ,
coelum, Jesum vero, miseralam quod fiebal, desu- , ,
per coelesti ihrono doscondisse, atquo ad ipsos , accodomom bonigoam iis manum porrexisse, an- * \
gelosque una opem conforenios, aliorum virorum ,
ex allera parte retiiioisse, Jesumquc ipsi Carpo ' * x a l
dixisse : Manu jam exiensa percule mc, siquidoin ,
adhuc paralus 8um denuo pro boroinibus salvandis , .
paii, illodque libonlissime, ne deinum alii bominos

pocconu Gaeierum considora, num libi oxpodiat

1 1

banc isliusiuodi bialus ol cum serpenlibus mansio- ^ xal ncni Dei ac bonorum clomondssimorumque ange.
lorum consorlio pra^ferre. IIa3Ciuol, qux ego cum
,
audiorim vora oaae credo.
606 AONOTATIONES CORDERII.
%\.RebrieorumUhioria,eiz.
Alludii ad Num. oap. x u , 3 , nbi do mansnetudino Moyafslogilar : Erai
iloytet vir miii$$imu$ tnper omnet hominet qui morabaniur in terra. Alqae idoo, inqait, Doi faniulus uancupalur, ca;ierisque propbetis dignior ad vidonduiu Deum, uli ibidom Scriptura subjungil ver. 6 : Si quti
fuerii inier vos propheia Domini, in vitione apparebo ei vel iomnium loquar ad illum. non tatis $emu
meus Moysts, qui in omni domo mea fideliuimus e$t: ore enim ad loquor ei, cl palam, ti non p$r amgmata et figuTat Dominum videt.
YARLE LECTONES.
non osl In S. .
, D. S. P . , S.
, D. S.
tt
, S.
f

e t

1101

EPISTOLA VIII.

Quinimo eum adversut eiim et Aaronem, etc. A g i l liic de rcbellione Core, Dathan ei Abiron, quaj
dcscribilur Num. xvi. Quod autem Dionyaius ait Moysem conleslalum se insontem esse calamiiarum
omninm qoae subdtlie evenissent, non legitur in Scriplura; quare verosimile est ipsum boc ex secreliofibos quibuadam, qoi apud sacenlotcs asscrvabaniur, Mosaica legis libria bansisse.
Qute porro Datxd, eic. Exempla mansaeludinie David obvia sunt in libro primo Regum, praescrtim
capiie viceaimo quarto, iibi Sauli ipsum ad moriem quaerenii, j a m aibi in manus iradito, nihil nocuil,
sed ab eo maoum abaiinuil. Ob quani raansueludinem dictus est vir aecundurn cor Dei, 1 Reg. x v i , 1 3 ;
Psal. L X X X T i n , 2 1 ; Act. x m , 22.
Quinimo sancitum eraU Sctiicet Exodi x x m , 4 : Si occurrerh bovi inimici tui, aut asino erranti, reduc
ad enrn, e l c De Job auiem *ide librom ejus per lolum, verae patienliae et mansuetudinis exemplum v i Tiim. Hieloriara vero Josepb, ei paiientiam ac mansueiudinem Ipeiua, tide Genes. x x x v n ; de Abel vero
Gsnea. iv. Porro de angelorum benignitaie exeropla exstant in fibro CaUettit hierarchlw, canii. 5 6, 7,
ei alibi pasairo; Cbrieli aulem benignitalis plenum esi Evangeliam. Alludil aulem bic poiiesimum ad parabolam filii prodigi, Lucae xv, 61 ad praeceptum de diligendis inimicis, Hallb.
44.
Tu rero accidentem gacerdoti, etc. Unde colligere licet, aalubrero et religiosam bumiltunt accusationum
coofesBionomque diaciplinam jam inde a temporibus aposioloruin fqisae a Cbrisiiania frequenlataio, ad
tadentium ereclionem, el jusiificaltonem peccantium.
Et $i Dei e$t judicium. Juxla illud Isai* xxx, 18 : Deus judicii Domiuui. Et Pauli ad Aom. n , 2 : Sci~
mui enim quoniam judiautn Dei est.
Saeerdotes autem angeli sunt. MalachUe n 7 : Labia emtn tacerdotiz cuttodiunt ulemiam, el Ugem re->
quirenl ex ore ejus, quta Angtlus Domini exerciUum ett. Vide hac de re capul 12 CmUstU hierarchiat.
Ordinatis autem monackii, elc. Rilum monaslicae consecralionis, et in quo gradu Ecclesiae monacbi
sint, vide superiiis iti lib. De Eccles. hier., cap. 6, et ibidem nostras Adnotaliones, et Scholia sancti Maximi.
Quid abwrdi Oxias gessit? Alludil ad cap. xxyi, 19, lib. II Paralip., ubi Ozias l c p r a percussus leghur.
De superba vero Sauha prapsumpiione babelur I Reg. x u i , 14, ob quaai a Deo rejeclus fuit. De cbeniouilNis aoiera iesum praedicantibns legilur Marci 11.
Solusque poniiUx in anno semel ad SancU tanciorum introibil. Habetur boc Levilici cap. xvi, 2, ubi
et officiuin ejua describilur; uii sacerdotum ac leviiaruro, Nuraeromro cap. i ? . Maria vero s o r o r Moysis
lepra percotiiar, Num. cap. , 10. De fiUis autem Scevae aoliqaum babet scbolium, eos, cum matius
imponendi poieaiatem non baberenl* exorciimie imprecauooibusqae temerarie abusos, proiinus iutaiase dsmonia.
II. Quilibft eirea Deum venantium ordo deiformior e$t eo qui magis distal. Idero doc6i cap. 7 Cwle$Ushierarchiat 1% ubi priroae hierarchiai deiroriniutom ac digniiaieoi colligil ex ejuftdom cum Deo viciu i u i e , et immediaiiori llltrslralioue. Capiie aulem 4, dicil oalarae isUs ease proximas diviuiiaii, quae
wuliipUciler illam participarant.
Quod $i Uaque $acerdcium ordo illustrandi nm habtt. Vide cap. 5 EccU$ia$tic<B hierarehice^ parte i
5, 6 et 7, ubi deoiouslratam est, poniiflcam quidom ordinem perficiendi vim babere, ac reipsa perflc e r e ; sacerdolum aulem, Hlaminandi ?im babore, alque illumiiure; mioialrorum vero, 86u diaconoruin,
expiaodi ac diacoroeudi faculUlem oblinere.
I 111; Nam divinu* urmo justa juste proHaui jubet. Alludit ad Dealeronomii cap. x v i , 20, nbi d i c i l o r :
Jusleqmod juttum e$i peruquerU, ad quem focum Simeon in Calena 65 Palrum Grecorum jn Lucain
cap. i , n . 7 : c Gum bouum, iuquil, non sit bonom* si non Oai bene.
Menlo dhinus noiter Ugifer, etc. Iniell^U sanclum Pauluiu, scribentcm ad Timolheum , Epist. i ,
Cap. I U , 2, ubi episcopi condiiiouea deecribit dicens: Oporlet episcopum ineprehtn$ibilem esse, eic.
IV. Vel dupiici peccato, impiorum more delinquimus. AUudit ad Jeremiae cap. , 13 : Duo mala
\tc\t populus rneus, 6tc., 61 55 : El dixisli: absque peccaio, et innocens ego sum et propterea aoeriatmr (uror tuut me. Ecce ego judicio coutendam tecum, eo quod dixerit: Non peecavi.
Si ovet ejus mansuetiuima gubernatione pauamus. Alludit a d Joarinie c a p . x x i , 15, 607
ubi Cbrislus
Irina imerrogalione Peiri dtlectionem exploral, 61 B i n g u l i s ejus responsia subjungii: tutce agnot meot,
puue otet meat.
Atque tuquam eum appellat, etc. Parabolam hanc de conservo vide apud sanclum Matibxam cap. x v i n , 25.
Qqod a u l e m Gbrislus pro auis occisoribua r o g a r i i , uarrat sancius Lucas cap. x x i n 5 4 . Qui eliam cap. ix,
55 scribil Cbrisluiu increpasse discipulos, cuiu Yellenl deleri Samariiaoos, quod Cbrisluin suscipere
iftolttieseni.
| V. Non habemui pontifieem, etc. Est Apostoli ad Hebraos iv, 7, obi illos a d flduciaro consequenda?
Teuise boruiur. illud auieni : Non.contendet, neque clamabil esl Matlbaei , 19, ex loco Isaiae X L I I , 2.
lllod 6 t lp$e e$t propiliatio pro peccaii* nostrit, est ex 1 Epislola Joannia cap. n , ' 2 .
Etiam $i miilie* Phineen el Eliam jactilet. De Pbiuee zelo babetur Nuiueroruni cap. xxv, 7. 1)6 Heli?
legitur III Regum, xvut, 40, jussisse qiiadriiigenlos et quinquaginla vanos sacerJoies o c c i d i ; 61 de
ulroque \iber 1 Machaba^rum, cap. , 5 4 , ail : Phineei pater notter zeiando zelum Dei, accepii tesia
mentum tacerdolii ceterni; v. 58 : Elia$ dum telat zelum legis, receplus est tn casiuin. bancius vero
Paulus Dionysii praecepior, lanquam doctor Novi Tesuinenti quod in lege chariiaiM fundaiuro ett, II
ad Timoibeuin, u , 24 : Setvum autem Domini, inquil, non oponet liligare, ud maiuuetum esse ad omnes,
docibiiem, palieniem, cum luodesiia corripienieni eot qui resisiunt veriiaii.
| VI. Cum aliquando in Cretam veni$$em tanclus Carput, etc. Ilic esl Garpds, cujus B . Paulus memiuit in II Episl. ad Timotbeuin, cap. iv, 13, dicens : Penulam, quam reliqui T~9udc apud Curpum,
tenieni affer iecum, et librot, maxime autem membranas.
Neque enim taeroi mysieriontm ritus, etc. Ubi noia, olim, priusquam ad a l t a r e 86 cooferrent sacerdot6i, aoliios fuiase cerias rilu quodaiu pio adhibere precaiioiies pracparaioriae, quae dicebanlur
; ubi iuierpres Pacbymeres vocein baoc pulal e vetusio uiore duciam. Nam , iuquii,
preces 6as dixere Atbenienses, quae una cum bostiis nuplias praecurrebanl. euiiu vocabaui
, boc 681 nuplias. Nuiic igilur cuiu lioatia s i l oflerenda, qua uulla luajor aut saDclior cogiuh
poi68i, quaeqoe eponauui deducere debel a d animarum bonum ei sioguiarein feiiciiaieui; saue opporluua?
luerint , et noonuIUe precaiiooes quibus aacerdoles 86 pareat a d sacriiicauduiu.
CumqMt ceUbntalii, quw ab hilaniale nomen accepit. iliUiria auliqui dieni asqiiiuoclii r e m i colenlee
appcliaruQt, Ui ioquil llacrobius, U6tu|6 O C U Y U U I Kaleudas Aprilia, quo l i l ^quuiuciiuiu vcruuui, quu
V

1103

S. DIOMYSIl AKEOPAGIT/E

primum tempore sol diem longiorera nocie protendit. De bia roeminil Flavius Vopiscus in Aureliano.
Cirea mediam rero noclem, eic. Unde collige, morem faisee jam inde a primis Eoclesiae tomporibos.
IU aacerdoies de nocte ad orandum surgerent. Carpus etiim epi&copus Crela?, apoaiolorum audiior,
circa mediam uoctein, ut hic S. Dtonysius memoral, vigilare solebal , ad divitiot hymnot e et religiose Deo concinendos. 5. Ghrysosiornus in cap. Itaue nominal
, sacra pervigilia, diem, inquil, eum nocte ccpulantia. Quae a roedia nocle incboafa ftiisse, ibldero
bis verbis signifieat: Omne* tomni tyrannidem gentro$a contentione tuperanlet, , medio
noclit usque ad tucem persiterabant. Id e fouie apostolico inanasse, dicit perapicue S. Maximus bunc
locuui exponens, quem ?ide in Scboliia.
v

Vide Schol. S. Maximi et Paraphr. Pachym. in Epitt. 8, tom. //.

EPISTOLA IX

'.

EPISCOPO
Roganti per epislolam qum U domui tapienlia
crater, et quisnam cibut eju$ ac poiut.

TITQ '
i* , -
, ,
, .

SYNOPSIS

EPISTOLJE.

\.Ottettdit> $ymboitcam theotogiam rudioribui el ignaris multa$ abtnrdas imagtnei alque cogUalione$ *
genevare; et hac occa$ione exempli causa ditena tymbola exponil, qnat in Scripturis reperiuntur. Deindt
llieologiam dividh in my$ticam ac demon$traniem el quee cujusque partet $int exponii. II. Docet, ym~
bola amrsa divenimode ene explicanda; et timul declarat, quomodo igni$ de Deo el angelis accipien
dut sit. Item quid eic.a de$tgnet. III. Exponil, quid craier myaice significet. IV. Qnid cibut tolidut et
iiquidus detignet. V. Quid Uem Dei ebnetas, quidqu$ discubiim beatorum in cadit. V I . Quid Dei tomnus
et evigilatio.
t

5 I.
Sanclus qoidem Timolbeus, oplime Tite, nescio ai
, , quidpiaiu 606 symbolorum Iheologicorain a me "
iradilorum nou audierif; quoniam in Symbolica theo- * * logia distincte ipsi exposuimus, quaecunquie in
oraculi prodigiosa pluriinis visa de Deo enunlian- \ ,
lur. Gravis etenim absurdi speciem animis rudiori- \ bus imprimunt Paires illi qui arcanam tradunt sa- , ^
pienliam, dum divinam illam mysticam el pro- , \ fanis inaccessam verilaiem eub arcanis quibusdam
\
audacioribus aenigmalibus propouunl. Quapropter
\ . \
etiam in divinis mysleriis quandoque verbia ipsis \
vix credimus, dum illa dunlaxal per agnala syra-
boia senfiilia conspicimua. Yerum bis amoris, ipsa . '
seipsis nuda puraque intuenda sunl; sic enim
*
conlemplanies venerabimur fonlem viiae, in aeipsum
cffusum, et in seipso consialenlem videnles, et C , \ ' ,
unam quamdam poieslalem simplicem, per se mo- , , , ,
bilem, per se agentem, seipsam non deserentem,
, sed nolionem nolionum omnium, ac aemper se per , \ seipsam c o n t e m p l a n i e m . Censuimus igilur lum . \ ' ipsi, inm alirs, quoad Geri poierat, expooendas esse
, " ,
oranis generis forraas, s y m b o l i c a B illius quoe de Deo
\ *
est sacra effigiaiionis; liujus enim exteriora, quam
pleha sunl i n c r e d i b i l i s el commentilii monslri ? v. g.
; \
dum in suprasubslanliaii Dei generalione, uterum
,
Dei corporee generaniem efDngil , el cor bominis
\
eruclans verbum in aerem effusum * el spirilum ex ore spiranlera describit , ac sinus deigenos F i - , , T

^ Psal. , 3.

Psal. x n v , .

Psal. , C.
V A R L E LECTIONES.

* , S. .

, T

ooo csl in D.

, D. S. P.

, Sw

1105

EPISTOLA

IX.

1106

,
, ,
, , \
, , \ , , ,
. \
, , ,
, , , , ,
, , , \
, \ , \ , \ *
,
, ,
\ , ,

lium Dei compleclcntes, in moduin corporis collaudal, aul in modum slirpis bxc ipsa dcpingil, ei arbores quasdam, et surculos, e l flores atque radices
proponit; aut fonies aquis mananies, aul Jucigcnae
aplendorum fecundilalcs, aul quasdam alias supernaluralessacras rerum diviuaruiii explanatorias descriptiones. In spiriulibus autem Dei providenliis, vel
donis vel manifeslalionibus, vel virtutibus, aul proprieiatibus, aut staiibus, aul mansionibus, auleniaiialionibos, aul secrctiouibus, aul unionibtis forniam
viri Deo e l ferarum, aliorumquc animaniiuiu et slirpium alque lapiduin muUiformilaiem ailingil; quin
eliam ornatus muliebres, ei barbaras armaturas II
circumpouil: ei iiglinam conflaloriamque ariem, tanquain opifici cuipiam mechanico auribuii; et equos
\ - ipsi,etcurrus,eieedessupponil, etconvivia quaedain
, , \ epulis instrucia apparal, aiqtie bibeiilenmebrtum,
, , . et dormilurienlein ac crapulanlem cxhibei. Quid
, , aliinei diccre iras, dolores, varia jurameuta, poeni, , , ,
tenlias 609
nialediciiones, iras inveieratas et
muhiplices, e l obliquas raiiones frusirandi promie, , * - siones; iiein illam in Genesi cuiu giganlibus pugnam, in qua dicilur Deus robusiis illis viris proplcr
; melum insidiatus, cum alioquin, non ut alios lae, , '
, ' derent, aed ut se incolumea servarent, illud aediii;, ' \ cium molili essent: e l concilium illud cetdo ad
decipiendum Acbab fabricatum ; et illas Canlico \
ruin veluli corporeas ei merelricias i l l e c c b r a s " :
\ ,
ei quaecunque aiia aacra signa i n Deo audaci fi
clione formai, poientia occullis; mulliplicaia el par
1

e l

, \ lata aimplicibi aique individuis Cguraliva et iiiulliformia, Ggura formaque experlibus obducens;
, , \
\ * quoruro pulchriludinein ioius lalenlem si quis i n lueri possii, reperiel omnia mysiica ei divina e i
,
mullo lumine ibeologico repleia. Neque vero exisli , \
memus signa formaruw apparemlum aua laniuin

cauaa et raiione eiBcla esse, sed polius inicgu ,) , ^ \ menta esse scienliae arcauae, ei vulgo boininum
, ,* occultse, u l ea quae sanctistima suiu, non sim profania iacilia ad intelligendum; sed laulum vere
* tudioeis sanctilaiis aperiaiiiur, ulpoie cxpcdiiis
, ;
ab orani puerili cogilatione in sacris symbolis, ei
,
& , qui acie menlis et iogenii facujlale ad coniemplan, , \ , \ - dum idonea, verilaiein siinplicem, et supra uaiuC

. " \ ^ ram ayiubolorum collocalam, assequi possinl. Cael a i n i m 1/1 i l v A r l i k n f l n t i A O I i l n t i l A C C A I

teruni
boc advcrlendum esi, duplicein esae tradiliooem iheologorura, unam quidem arcanain el
myeiicam, alleraui vero apertam et inanifesliorein;
iUam quidem iymbolicain e l ad mysteria perlinentem, hanc vero pbilosopbicam ac deiuousiranteiu; estque arcanuin cum aperio connexum. Alquo
hoc quidein fidem facil, ei asiriiigil verilaieci eor u m q u x dicuiilur, illud vero efficil e i in Deo, iis

%.

i.
_V t>
_.. _ T . .
_ ... \ 1
...

, ^ ,
\
, \ ,
\ ^ ^^. \
,
$ . \

* IH Reg. xxxi.

*> Canl. iv el v.
WMJE LECTIONES

* , I). S. .
, 8. .
Ai

* ;, .

J f

^., S. I*

;;^;.

*' -'.';

DIONYSn

S.

A R E O P A G I T J E

40$6

*uper hoc, et exhorral ego, uihiqtfte ipsi Y i x c r e d o . . Kal tl

,
Illudqae tibi cerium * i t , nfei Uus ipM Htteras ! , , ,
legissem (quas ulinam vidissem nunquam) neino , ,
eane utlia argumeniis de te 44 ndhi persoa- \
\
,
sissei, ut erederein Demopbilutn non arbitrari Deitm
auper oinnia (tatmines) bonara evbenlgnum esse,

slbique putare Dei miseraniis aui aalvaiilia gralia
, \ *,
noti opns eeee; quiiiimo sacerdoies degradare,
qui nierueranl pro sua benignluie plebls ignoran* . ''
* ,
tias tolerare, probe cognoecenies, quoniam ei ipsri
, >, \
ciroumdali sunl in&rmilate. A l divino-priitcipatis
Ule ponlifet ioiige aliam viani 003 higreesua esi* . \
idque cum, n i eacra leataiiiur eloquia, tegregaiua

,
eaaet a peccatoribus , et hoc exiinras erga ae d i lecdonie argameiituni ftaluit, ei ejiis mansue-
liaaima giibertialtone pascamna 7. Alque neqtiam ,
sum appelfal, qui eonservo suo debitum- ininime \ .
\
dimiserat, neque in partetn aaiiein itidulta aibi
UrgiMime benigniuds sibi veiiire pertniserat; ,
jtutequ* enm proprtla conleutum ease jubet, quod \ , \ ei mibi eiiam Damophilo meiuere ueeease eai. .
,
Qutppe euU eliam ocdeoribue Cbrislus passiouie
\ , ,
leinpore veniam a Paire precabalur , diacipulos
* , , ;
vero increpabat, qnod pereeqaeates ae Samaritaiioa iiupieiaiia crudeliler condemnari petivisttnl >, Iloc utique millies in impudenli iatt . eptstola iua
incuieauir, ilmn usque deque repeiis, le le ipeum sed Deum ulluiu esse. Verum dic araabo,
per maliiiain eum qui aifinmo boaua eat vindicas t
A

99

1 9 9

iv.

Abstt, UOH kabemui pomifktmqui timpati

C non
, fouit infirmitatibus noilris , led et innocons inbe , \
ricort ett. Non contendet, neqne elamabil ; .
atqui
, \
ipto mitis eal, imo tpu t$l propitiatio pro peccali*
, \ \
no/m .Nequaquam Uaque probabimus ininime . "
xeUndos coiiaius.laoa, eltamai miliies Phirieem tt
, '
lleliaro jaeiites: baec enim iesu, a diacipulis man- *
sueii adbne bonigneque apiriiua expertibus, au- ,
dienti miniine placuerunt. Quhi et noster quoqtie . \ \
diviidasimus Praeceplor in maiisuetudiiic docel eos
qui Dei doctriuas advereaulur
: doceri qulppe
, ignaros deeet, non suppliciis affici; qfjemadmoduro
, \
et caecos minime cruciamus, sed manii ducimus. , \ .
Conira vero l u viro reepirare in lucera incboanii . \ \ colaphum iropingendo o b s l i l i s l i , accedenlemqiie
(& , \ *
amnma verecundia, lemerario repulialt tlluin, quem D 1 (
(quod borrore dignum eei) Cbrisiut Sn moniibua !) , , \ 6
rrabundum fugieniemqoe revocat, vixque reper , \, ,
UIUI in humeros loilil
Ne, qusso, uro male no- \ .
bts ipaii cootalamnf, Jieque gladium in nosmetipaos
, \ ,

> Hebr. , 26. J Joan. , U ; Luc. , 6. ' Mailh. , 54. Luc. , 5.

L o c . , 54.
Hcbr. IT, 15. * Mallh. x u , 19 ; l s a . XLII, 2. I Joau. u , 2 . ' 1 l i m . i , 10.
L u c xv, 5.
b

V A R L E

LECTIONES.

.
non est in D.
\ , D.
xa\ , Gh. D. , D.
, S.
, Cb. Finis esl tentenli. punctuinque eiibjicienduro, ut post nola
inierrngaiidi, ei aiatiro aequaiar . Sic babeol boui codices.
, S.
&*
, .
9 9

1 9 9
4

1098
E P I S T 0 1 A
Vlil.
1097
. - impellainua : siqnidcm qui alios injuriis violare vel
conira fovere
beneficiis
nittiniur, si forte quae vo , ,
*
*
, - lueriiTl, facere ncquiverini, sibi tainen aul lualiliam, secundum proposilum sutim, aut bonitatem
,
comciecuni,adeoque vel virtuiibus divinis, ?el fero
, .
cibus passionibu8 implebunlor. Alque illi qutdetn
\ ,
sanctorum angelorum secialores ac comites et bic
\
, - c l ibi cumomni pace,alque a roalis omnibus libcrtaie, in seropilerno &ecu1o beaiissimam illam re ,
quiem
bxrediiabunl, 604
quodque maxiiuum e&i
,

boiiorumomniuni, cum Deo sempererunl; bi vero,
\ ,
qui a divina simul ac sua pace decidunt, com hic,tum
*
post moriem cam airocibus isiis daewonibus fuiuri
.
sunl.
Quamobrem nobis summo sludio curandum
, est,
ut
bono Deo adbsreamos, semperque cum Do , \
1

19

11

11

19

14

, ' \
. , ' , .
19

J> ersemur, et non cum uialia justissinio Dei

judicio sogregemur, atque ex oobis ipsis poenas
debilas subeamus, quod ego naxime omoiam liroeo,
malorumque omnium exsors esse percapio. Qaod
si placei, divinam quoque sancli cujusdam viri vi aionem mcmorabo : neque vero rideas, vera enim
dicam.

mil|

S
, , , , .

,
,
,
,
,
* , \
, , * ,
, \
,
, *
' , '
, \ , , ,
, ( *)
, ( '
), , ,
\ , *
, \ ,
, , \ . \
19

1 9

,0

Cum aliquando in Gretam veniesem, sanctus

Garpua roe boapilio excepit, vir, ei quis aliue, ob
insignem menlis purilatem, ad Dei cooleroplalioneai aptisaimus. Neque enim aacros mysleriorum
rilus auspicabalor, nisi prius ipsi inter praeparalorias oraiionee sacra quaedam e l propitia visio apparuisset. Ipsum ergo (uli referebai) inQdelis quiepiam contfisUvcrat aliquando, .tristitiaeque causa
erat, quod ille ab Ecclesia queindam ad infldelilalis errorem seduxisset ; cum adbuc celebritaiia
qnae ab bilarhate nomen accepil, dies agerentnr.
Ac pro ulrisquc benevole Deus fuisset exorandu*
ut auxilio salutari allerum quidem ab errore converierei, alterum vero bonilaie superarei; neque
dcssieodum fuisset ab eoruin per lotam vilain ad
monilione, donec landem bodie vel sic ad diviuam
cognitionem promoverentur, lumque demum illie
quae ambigua videbantur et obscura, palescereut,
ei ab iis quae praner raiionem lemerarie couimiseranl, resipiscere legilhna verilate cogerenlur; nescio quo paclo, cum id illi anlea uunquani evenisset, IUDC vebememi quadam indignaiionc ei ama*
ritudfnc concepta obdormieral (vesper enim erat);
circa uiediam vero noclem, quo lempore ad divinos
hymnos evigilare conaueverat, experrecius quideni
surgit, cum soainos parum quietos crebroque iu
lerruplos, nec absque perturbaiione cepissei; stau
lameu ad divina colloquia , non salis religios
irisiabatur, graviierque lerebat, iniquum es*e di
1

YARIiE LECTIONES.
, D.
lcge , i i l babel D.
,' S. P. D.
\ , S. .
D. "", in D. S. legilur.
, S. P.
, D. P.
. " ,
Cli. ).
, S.
priui rerbuui non esi in D. P.;in S. glosseina esl posieriuru^
, Gb. S. P .
9

19

1 4

19

18

11

19

PiTRoii. Ga I I I .

35

1099

8. D I O N Y S I I

AREOPAGITJE

1100

cens impios adhac bomincs, rectasqae Domini vias perverientes vivere. Et hxc dicens, precabaiur
.
Deum ut simol amborum vilam fulgetro qaopiam
, ,
immisericorditer abrumperct. His diciit, repente , ,
se vidisse refcrebat doimim, in qua consistebat,
, primiim conquassatam a summo 605 verlice bifa " (
riamque divisam, et queindam ante se ingentis lu- )
miiiis rogum, euraque (sub dio enim jaro locus illo *
videbaiur) e coelo ad se usque delatum ; ccelum
, \ \
autero ipsura apertom, e i in coeli cardine Jeauni
, *
innumeris illi bumana specie angelie aslanlibus. . , \
Aique ista quidem sursum conspexissc , miraium- . , \
que fuisse. Porro deorsum respectando Carpns se \
v.disse asserebat, ipsum quoque pavimeutum instar ^, ,
vaslae cujusdam lenebricosissima?que voraginis dif- ,
Ossum, illosque viros quos dirie devoverat, ante ae , , ad 09 voreginis tremenies slare, ae miserabiles,
,
tanquam jam jamque prae pedum lubricitate collapsuros : inferne auiem e voragine serpenles emer- " ,
gere cernebal, circa lam labiles illorum pcdes, tv, ,
", , inodo qoidem in gyrum actos, et implicitos simul
, ,
pertrabenles, modo quoque dentibus ei caodis i n cendenics ac demulcenies, omnibusque modia eos *
,
voragioem praccipiies dare molientes : fuisae autcm
ei viros quosdam jn medio, qui adversus eoa una , x a l
cum serpeniibus impciuni facerenl,exagiundouna, \ *
et impellendo atque ferieodo; visos autem esso , , ,
* \ viros illos lapsui appropinquare, partim quidem
. ,
invitos, partim vero sponte, a malo iia sensimxo, *
actoa ei simul perauasos* Keferebai auiem Garpns,
s e , dum inferiora rcspiceret, fulsae delectalom, C , ,
auperiora negligendo; cum voro gravitcr e l indigoo x o l , \ \ Bu ,
ferrel illos necduin ceeidisse, alque ad baoc rem
saipe frosira incubuisset, iodignaturo iis ei irapre- ,
catum esae. E i cam ?ix Undem revocaiis ad u- , , ,
perna luniinibus, vidisaet quidem denuo sicul prius ,
coelum, Jesum vero, miseratom quod flebal, desu- , \ ,
per ccelesli ihrono desceodisse, atque ad ipsos , accedeniem beniguam iis manum porrexisse, an- ,
* ,
gelosque una opem conferenies, aherum virorum
* * \
ex allera parte relinoisse, Jesumque ipsi Carpo
dixisse : Manu jam exieiisa percule mc, siquidein , \
auhuc paratus aum denuo pro borainibus salvandis , .
paii, illudque libcnlissime, ne deinum alii bomines " \

peccenU Gaeieruni considera, num tibi expediat

banc isliusniodi hialus ei cum serpenlibus mansio- ^ \ ncni Dei ac bonorum clemenlissimorunique ange- .
lorum consortio praeferre. Ilaec tiunt, q u x ego cum
,
audierim vera essecredo.
006 ADN0TAT10NES CORDERII.

IXMebrmorumUhlonce^id. AHudii ad Num. cap. x n , 5 , nbi de mansuctudine Moyafs logilar : rm

Moy$e$ rtr miti$$imut znper omnes hominet qui morabaniur in terra. Alqae ideo, inquii, Dei
cupalitr, caHerisqiie propbetis dignior ad vidcnduin Deum, uli ibidem Scriptura sabjungil ver. 6 : Si qmU

fueril inler vot propheia Domini, in visione apparebo tf, vel somnium loquar ad illum. At n
meus Moyses, qui in omni domo meafidelittimute$t: ore enim ad os loquor ei, et palam, el non
gmata elfigurasDominum videl.
oon et la S. .
5, S .

YARiAE L E C T O N E S .
, D. S. P . , S.

, D. S.

ttot

EPISTOLA

viu.

no*

Quinimo eum advenut eiim et Aaronem, eie. A g i i liic de rebellione Core, Dathan ei Abiron, qu
dcscribitur Num. X M . Quod aulem Dionysiu* ait Moysem conleslalum se insontem esse calamiiatum
omiiiom qua* subditis evenissent, non legitor in Scriptiira; quare verdsimile est ipsum boc ex secreiiofi*
bus quibusdam, qoi apud sacerdotcs asservabantur, Mosaica legis libria hansisse.
Quid porro Datid, eic. Exempla manaaeludinia David obvia sunt in libro prlmo Regum, praeseriim
capiie vicesimo quarto, iibi Sauli ipsum ad morlem quaerenli, jam sibi in roanus iradito, nihil nocuit,
sed ab eo manum absiinuil. Ob quam maosoetudinem diclus est vir eecundum cor Dei, 1 Reg. xvi, 1 3 ;
Psal. L X X X T I I I , 2 1 ; A c l . x m , 22.
Quinimo sanciium eraU Sctlicet Exodi x x n i , 4 : Si occurrerii bovi inimici tui, aut asino erranti, redue
ad erjfif, e l c l)e Job antem vide libmm ejus per lolum, verae palienliae et mansueiudinis exemplnm v i um. Hieloriara rero Josepb, ei pattentiam ac mansueiudinem Ipeius, vide Genes. xxxvit; de Abel vero
Gsnes. iv. Porro de angelorum benignitate exeropla exstant In libro Caslestii hierarchlm, capil. 5, 6, 7,
et alibi pasaim; Cbrieli aulera benignitatis plenum esl Evangeliom. Alluriit aotem bic poiiesimum adparabolam filii prodigi, Lucae x ? et ad praeceplum de diligendia inimicis* Malth. v, 44.
Tu rero accidentem tacerdoli, clc. Unde coliigere licel, salubrom et religiosam humilium accusalionum
roofessionumque diaciplinam jam inde a lemporibus aposloloruin fqisee a Cbrislianis frequenlatain, ad
cadentium erecliouem, el jusiiflcaiionem peccaniitim.
Et Dei e$t judicium. Juxia illud Isaie xxx, 18 : Deus judicii Dominus. Pauli ad Rom. u , 2 : &~
mn$ enim quoniam judiaum Dei est.
Sacerdoie* autem angeli sunt. Malachbe n , 7 : Labia enim sacerdotis custodiunt tcienliam, et Ugem re^
quirent ex ore ejus, qutd Angelus Domini exercituum e$t. Vide hac de re capot 12 CtoUtlU Merarchice.
Ordinatit antem mouachii, etc. Rilom monaslicae consecraiionis, el in quo gradu Ecclesiae monacbi
sint, Tide superius iu lib. De EccUs. hier., cap. 6, et ibidem nostras Adnolaliones, et Scholia saucli Maximi.
Quid abwrdi Oxias gessit? Aliudil ad cap. xxvi, 19, lib. II Paralip., ubi Ozias lcpra percnssua legitur.
De superba vero Saulia prapsttmptione bubelnr 1 Heg. x m , 14, ob quaai a Deo rejeclus fuit. Dc dxnioiiiluis auiem Jeeum praedicantibus legilur Marci , 11.
Solusque poniifex tn anno semel ad SancU sanctorum mtroibiL Habetur boc Levilici cap. xvi, 2 ubi
e.i officiuin ejus describilur; oii sacerdoiom ac levUarum, Muroerorum cap. . Maria vero soror Moysis
lepra percotiiur, Mum. cap. , 10. De fiUis autera Scevae aoiiquuiu habel scbolium, eos, cum mauus
imponendi potealaiem non babereol< exorciemis imprecaiionibusqoe temerarie abusos, protinua iufafiase dsmonia.
I U . Quilibet circa Deum vertanlium ordo deiformior ett eo qui magis dhtal. Idcro docet cap. 7 Calestiskierarchiatf 1% ubi priraae bierarcbi deifbrinilalem ac diguiiatem colligil ex ejuadeiQ cum Deo viciuilate, et imaiedialion illifstratioue. Capiie aulem 4, dicit oaloraa i s u s ease proximas diviuiiaii, quae
oiuliipliciter iUam participaront.
Quod st Uaque tacerdoium ordo illustrandi wim habet Yid6 cap. 5 EccluiatticcB hierarehw parle i
| 5, 6 ei 7, ubi deoioualratam est, poniificam qoidem ordinem perficiendi vim babere, ac reipsa perflc e r e ; sacerdolum anlem, illominandi vim babere, atqoe illuminare; minisirorum vero, aeu diaconoruin,
t3piaodi ac disceroeddi facultaiem obiinere.
I 111: Nam dmnu* urmo jusla juste prosequi jubei. Alludit ad Deateronomii cap. x v i , 20, abi d i c i l u r :
Juslequod juttum e$t persequem, ad quem locum Simeon in Catena 65 Palruni Grecorum in Lucam
cap. i , n . 7 : c Gum bonum, iuquit, non sii bonom, si non Oat bene.
Meriio iane dhinus noner ligifer, etc. Ioielbgil sanciam Pauluio, scribenlem ad Timoiheum , Epist. i ,
eap. 2 ubi episcopi condiiioiiea deacribit dicens: Oportei episcopum ineprehtn$ibilem ase, eic.
5 1Y. Vel duplici peceato, impiorum more delinquimus. AllodiC ad Jeremiae cap. , 15 : Duo mata
jecit populus meu$, e l c , et ?. 55 : dixttli : abtque peccalo, et innocens ego itim, et propterea aoerm$ur furoT iun$ me. Ecce ego judieio coutendam lecum eo quod dixeris : Non peccavi.
Si oves ejus mansuetUsima gubernatione pascamut. Alludit ad Joannia cap. x x i , 15, 607
*>i Gbrislus
irina inierrogalioue Petri dtleetionem explorai, ei abigulis ejus responsis subjungii: tutce agnos nuot,
pasce oves mcas.
Atque tuquam eum appellat, elc. Parabolam banc de conservo vide apud sanclum MaUbxum cap. x v m , 25.
Quod auteoi Gbristus pro suis occisoribua rogaril, narral sancios Lucas cap. x x i u 5 4 . Qui eliam cap. ix,
55 scribit Cbriatum increpasae disdpulos, ctitu vellenl deleri Samarilanos, quod Cbristum suscipere
uoloieseni.
} V. Non habemut pontificem, etc. Est Apostoli ad Hebraeos I T , 7, obi illos ad fldociam consequenda?
euise boriatur. lllud auieoi : aon, coniendet, neque clamabit, est Matlbaei x n , 19, ex loco Jsaiae X L I I , 2.
Illad "#ero : Ipte e$t propiliatio pro peccati* noitris, esl ex 1 Epislola Joannis cap. u , 2.
Eiiam st tnillies Pkineen el Eltam jactite$. De Pbiuee zeio babetur Nuiuerorum cap. xxv, 7. I)e Heli?
legiiur 111 Regum, xvm, 40, jus&isse quadriiigeiiloa et quinquaginia vatioe sacerJoies o c c i d i ; et de
ulroque liber 1 Macbabawrum, cap. n , 5 4 , ait : Phinees paier noster zetando zelum Dei accepii tesiamuntum saeerdolii ceterni; v. 58 : Elias dutn telat zelum legi$ receptut e$t in casium. bauclus vero
Paulu Dionysii praecepior, tanquam doctor Novi Tesuinenti qood in lege charnaii^ rundaium est, II
a d Tiiuoibeuin, n , 24 : Servuin autem Domini, inquil, non oponet liiigare, sed mansuelum ess* ad omnes,
docibilem, palieniem, cum luodesiia corripieniem eo$ qui resistunt veriiaii.
| \ l . Cum aliquando in Cretam veniuem, sanclus Carpu$ etc. Ilic est Carpus, cujus B . Paulus memiuit in 11 Episi. ad Tiinolbeuiu, cap. iv, 13, dicens : Penulam, quam retiqui T~9udc apud Curpum,
venxtni affer tecum, et libros, maxime aulem membrana$.
Neque enim sacroi mysieriorum ritus, eic. Ubi noia, olim, priusquam ad ahare se conferrent sacerdotea, soliioa fuisse ceriaa rilu quodaui pio adhibere precaiioiies pracparaiorias, quae dicebanlur Xuai; ubi iuierpres Pacbymeres vocem banc putal e veluaio uiore duciain. Nain , inquii,
preces eas dixere Albenienses, quae uua cum boaiiis nuptias praecurrebaui. euim vocabaui
, boc esl nuplias. Nonc igilur cum bostia s i l oflerenda, qua nulla major aul sanctior cogiuh
fpoieai, quaeqoe aponauui deducere debet ad aniuiarum bonuui ei siogularein feiicitaieui; *ane opporluua?
l u e r i n l , et noniiulbe precaiiooes quibus aacerdoles se pareat ad sacriiicauduui.
Cmmque celebrilalis, quw ab hilantale uomen accepil. Hdaria auliqui dieiu asquiiioclii rerni colenlea
appellaruat, u i inquii nacrobius uetupe O C U Y U U I Kaleudaa Aprilis, quo b l ^quuiociimu veruuui, quo
t

1103

S. DIOMYSIl AHEOPAGIT/E

10

primum lempore sol diem longiorem nocie protendit. De bie roeminil Fiavius Yopiscus in Aareliano.
Circa mediam vero noctem, elc. Unde collige, morem ftiisee jam inde a primis Ecclesiae tcmporibn
IU aacerdoies de nocte ad orandum surgerenl. Carpus eiiim, episcopus Creia?, apoeiolorum audiior,
circa mediam noclein, u l hic S. Dionysius memoral, vigilare solebal , ad dhiiiot hymnos e ei religiose Deo concinendos. 5. Chrysostomus tn cap. y Isaue nominat
, sacra pervigilia, diem, inquil, eum nocte ccpulantia. Quae a media nocle inchoafa fnisse, ib
bis verbis signiiicat: Omnet $omni tyrannidem gentrota contenlione tuperantes,
nocln utque ad lucem pemverabant. Id e fonie aposiolico uiauasse, dicit perspicue S. Maximut bu
locuui exponens, quera ?ide in Scholiis.
Vide Schol. S. Maximi et Paraphr. Pachym. in Epitt. 8, tom* II.

EPISTOLA IX

TITQ '
1 EPISCOPO
' * *\ -
Roganti per epittolam qucs sit domu$ iapientia,
, ,
qui$ crater, el quisnam cibus ejus ac poiu*.
, .
%

SYNOPSIS

EPISTOLJE.

\.0ttetidit> tymbolicam theologiam rudioribus et ignatu multas absnrdas imagtnes atque

genevare; et hac occa$ione exempli cauta diverta tymbola exponit, quce in Scripturis r
ilieologiam dividit in mytticam ae demonttranlem, et quce cujutque partes $int exponi
bola diversa divertimode etu explicanda; et iimul declarat, quomodo ignis d$ Deo an
dus sit. Item quid e$ca de$ignet. 111. Exponil, quid craur mystice iigmHcel. I V . Quid c
liquiduz dcsignet. V . Quid ilem Dei ebrietas, quidqm discubitus beatorum in cadis. V I . Q
ei evigilaiio.
5 I.
, , Sancius qnidem Timotbeus, optimeTite, neacio ai
quidpiaiu 608
eymbolorum iheologicorara a me "
' tradilorutn nou audieril; quoniam in Symbolica theologia distincte ipsi exposuimus, qusecunqufe in
oraculi prodigiosa plurimis visa de Deo enuiiiian- .
lur. Gravis elenim absurdi speciem anirois rudiori- \
bus imprimtinl Paires UH qui arcanam iradunt sa- , ^
pienliam, dum divinam illaro myslicam et pro- , * fanis inaccessam verilatem sub arcanis quibusdam
\
audacioribus aenigmaiibus proponunt. Quapropier
\ . eliam in divinis mysleriis quandoque verbia ipsis

vix credimus, dum illa duntaxal per agnaia sym-
bola senailia conspicimue. Yerum bis amoris, ipsa . *
in seipsis nuda puraque inluenda s u n l ; sic enim
\ *
contemplanies venerabimur fonlem viiae, in seipsum
cffusuii), et in seipso consiatenlem videntes, et C , ,
unam quamdam poieeiaiem simplicem, per se mo- , , ,
bilem, per se agentem, seipsam non deserentem, ,
sed nolionem noiionum omuium, ac semper se per , \ seipsam contemplantem. Censuimus igilur lum . ' ipsi, inm alin, quoad Geri poieral, exponendas esse ,

oranis genieris formas, symbolicae illius qtise de Deo \ *
eei sacrae effigiationis; bujus enim exteriora, quam

pleha sunt incredibilis el commenlilii monslri ? v. g. \ ; \
dum in suprasubstanlialt Dei generatione, ulerum
,
Dei corporee generaniem eflingii , c l cor bominis
,
eruclans verbum in aerem effusum *, el spirilum

cx ore epiranlero describii , ac sinus deigenos F i ,

^ Psal. cix, 3.

Psal. x n v , 1.

* Psal. x x x n , C.
V A R L E LECTIONES.

, S. .

esi in D.

, D. S. .

Jjjuv, 5 i

1105

EP1ST0LA IX.

1106

,
, ,
, , \
, , \ , , ,
. \
, , ,
, , , , ,
, , , \
, \ , ,
^ *
,
\ , \ ,
* , \ ,

lium Dei compleclcnles, in moduro corporis collaudal, aul in modum siirpis bxc ipsa dcpingil, el arbores quasdam, e i surculos, el flores atque radices
proponit; aut fonles aquis mananies, aul lucigcnaa
splendorum fectindilalcs, aut quasdam aiias supernaturalessacrasrerum diviuarum explanatorias descriptiones. In splrtialibus autem Dei providenliis, vel
donis vel manifeslalionibus, vel virlulibus, aut proprietalibus, ant staiibus, aul mansionibus, aut emanaiionibus, aul secreiionibus, aul unionibtis fornian
viri Deo et ferarum, aliorumque animaiuium et siirpium atque lapidum multiformiiaiem aflmgii; quiu
eliam ornalus muliebres, ei barbaras arniaiuras illi
circumpotiil: et flglinam conflaloriamque ariem, tanquam opiiici cuipiam roechanico aiiribuii; el equos
\ * - ipsi,etcurrus,eisedessupponil,clconvivia quxdam
epulis instrucia apparal, aique bibentemeiebrhtni,
, , \ , , \ . et dormilurieulem ac crapulanteiu exhibcl. Quid
, , atiinel diccre iras, dolores, varia juranieuta, poenitemias 609
maledicliones , iras inveieratas et
, , , ,
mulliplices, e l obliquas raiiones frustrandi promia, , ' - siones; item illam in Genesi cum gigaulibus pu - gnaro, in qua dicilur Deus robusiis illie viris proplcr
melum insidialus, cum aitoquin, non ut alios lae, , '
derenl,
aed ut se incolumes servarenl, illud a d i i i , , ' \ cium molili essent: el concilium illud in cetdo ad
decipietidum Acbab fabricatum *; et illas Canlico * \
, ruin veluli corporeas et merelricias illeccbras :
ei quxctinque alia sacra signa i n Deo audaci ficlioue format, poieutia occuliis; mukiplicaia et par*

1

3 1

e l

, \ liia aimplicibus aique individuis Oguraliva e i mul , \ , . liforraia, Ggura formaque experiibus obducens;
* qooruro pulchriludinein inlus lalentciu si quis inlueri possit, reperiei oninia mysiica e i divina ei
,
mullo lumine tbeologico repleia. Meque vero existi\ , \
signa formaruin apparemlum aua lanluin

;> , - causa et ratioue efficla esse, sed polius inicgu
^ \ menia esse scientiae arcauae, ei vulgo bomiiium
^ * occultse, u i ea quae sanctiKima suni, non sim profanis iacilia ad inlelligendum; sed taiitum vere
, ; sludioeis sanciilaiis apeiianlur, ulpote expcdilis
,\ ab orooi puerili cogilalione in sacris symbolis, c i
, \ qui acie menlis et iogenii facujiale ad coniemplan, , , dum idonea, verilaiem siuiplicem, et supra uaiu . " \ ^ ram aymboloram collocatam, assequi possint. Ca>
lerum boc
esl, duplicein essc iradi , * advcrlendum
'
tionem
ibeologorum,
unam
quidein arcanani et
, ^ ,
mysticam, alieraui vero apertam et manifebiiorem;
* \
iUain quidem symbolicani el ad mysteria perli\ , ,
nentem, banc vero philosopbicam ae deuioiistran\ ^ ^^.
leiu; eslque arcanum cum aperio connexum. AU|uo
,
boc quidem fidem facil, ei aslriugii verilaieci eo 6. rumquaa dicuntur, illud vero cflicit el in Deo, iis
. \
C

memu

IH Reg. xxxi.

* Caiu. iv el v.
YAUIiE LECTIONES

l>.

* , I). S. .
^, S . .
,

* ;, S.

J s

I*

^^;^/.

^' . ' ;

1107

S. DlONYSll

AREOPAGITJE

q u * docenlor, inslilolionilxis firroal. Alqui nec

in aanciisstmis mysieriis sancti magialri sive no
eiraesiveMosaicae disciplinae a symboIU Deo convenienlibue, abslinuerant; quin poiius viderooe angelos omni sanclilale plenos, per aeniginala res
divinas mysUce promere, et Jesam in parabolis, de
divinis loqai, ac deifica sacraioeiHa per lypicum
mensa apparatum tradere. Par enim erai, o l non
solom Sancla sanclorum servarentur volgo intemer a t a , sed u l ipsa vita hnmana, qaac individua
simul e l dividua e s i , Iiicetn divitiae cogniiionis
coavenienler sibi caperel; et ea parg animae quae
9 patiendi necessilaie libera est, siroplicibas e i
intimis divinarom imaginum speciebus conteinpland i i deslinarettir, illa vero quae passionibus sub-

1108
, ' ,

,,
-
,
** ,

. \ ,
,


\ ,
\ ,
\
* , \ \ ,
jecla eal, u l n a l u r x g l O ^ius onvenil, corareiur ,
sirouJ, e* in divinissima* rea per typica symbola,
, \ , \ e i i ariidcioae abdocia prolenderelur, u l cui isliua ,
modi integuroenia cognata s i n l , qoemadmodum

declarant, eliara q u i , audila aperta ibeologia sine
.
iovolucria, effingunt in at lypum quemdam, qui illoe ad pnedicUe tbeologise inteJligentiam manodocat
9 1

9 9

8H.

Quin et ipaioa quoque mondi aspectabilis fabrica

\
iuviaibiliboa DeS obducta est, sicul Paulus et vera
, >
raiio lesUlur. Quamobrero eiiam iheologi alia qtii \ . \
Jero civiliier legaliterque considerant, alia vero
, pore et intemerate; aique illa quidem buraano
, \ )
medioque modo, ba?c autem aupramundiali ac per- , .
fecto. Atque inierdum quidem ex appareniibus le ,
gibus, inierdum vero ex occullis oraculis, proul Q \ \
subjeclis rebas aacris. raentibusqoo et animis cong r u i l ; omnis enim eermo, qui iliis ubiqtie propo- , 6
\
silusesl, nonexilem aliqaam bisloriaiu, sed vivificam contineiperfectionem. Qnare etiam nos opor- \ , \ \
, *
tet, oinieta populari de his opinione, ipsamel sacra
signa, sacra, uli par esl, raiione penetrare, neque , \ ,
\ , \
eadem inhonorare, cum naitva aint e i expressa re-
^
rum diviuarum aimulacra, nec non iniagines per \ " ,
epieuae arcanorum et eupranaluralium spcclaculom i n . Etenim non aolum suprasubsianltalia, et i n - , ,
tellectilia, et siinpliciler divina lumina syrobolis figuralis varieganlur, ut cum suprasubslantialls Deus ,

ignia dicitur , et quae inicllecln percipiunlur Elo quia Dei ignea , aed praeterea eliara divini ordines
angelomm, qoi aimulsani iniellecliles et inielligen- D , \ . \

tes,vahi$ formieac rouUiplici specie, ot igneis fi " *
guris depinguniur. Aliierque eanidem iuiaginetn
" *
ignis accipere oportet, cum de Deo dicilur qui i n \ . * ,
lelligeniiam suporai; aliler com de providenliis
' , , \ ,
cjua, qaae inlelligcmia percipimas, aui deaermoni
'
IMIS; et aliter cqm de angelis. Alqne illam quidem
iniaginein ignis do Deo diclain, secondam causain .

> pcut. IT.

Psal. XVII, 31.

V A R L E LECT10NES.

. " , S. * , D. , .
* , S.
, S. " , . S. S. *' . Cb.
* 5, Ch
" 5;, S. .
/. S.

; , I. : ;%
' 3* '. , S. . ?,*., on cst Cb.

110

1110

EPISTOLA IX.

ptiv, ,
, , ,
,
. * ,
' *
. ,
, \
, ,
, ,
, , ,
reoovat, et vilalera illit affectum
Isiiiiam perfectioiiemqae conciliat

donai,

accipere oporlel; aliam secandum exsislenttaui,

aliam vero aecundum parlicipationem; et alia alller, o l eoniro coniemplaiio et conaiitutio scienter
faclapraetcrIbil.Nec enim oporiel fortoitoac lemere
ini5ceresymbola,sedpolias explanare ea convenienler causis aut exsislentiis, aut potetlalibus, aul ordinibus, aut dignitatibus, quac omnia sigpJs declaranlur. Caeiemm ne episiolse modum excedamos,
jam ad ipaam propositam a nobis qiueeiionem veniatmis. Dicimas ilaque, omnem escam vim hab$rc
perficiendi illos quos nutrit, dum imperfecluro eorum e i indigentiam replet, ei inflrmilatem 6 1 1
cural, vitaroque senrat, et rcQorescere facit ao
gimpliciterque triatiliam et iroperfeciionem abigit, atque

8 III.

, ,
,
,


, ,

. , ,
\ \
. \ ,
, \
, . C
\ olxov ,
, ,
,
,
,
, ,
,
' , ' *
,
, , \
,
,
*
,
, \ ' , \
\ , \ , ,
'
, ,
.
M

1 1

14

19

Qaamobrem recle eupraquam apiens jnxla ac

benigna sapienlia in eloquiis divinis perbibetur
craierem myslicaaa proponere, ac aacram ejas polionem propinare, priue lamen ciboe solidos apponere, atque elata voce omnes ejus indigoe benevole
inviUre. Duplicero ergo escam divina sapieniia proponil, eciltcet unam solidamatque durabilcm, aliam
vero liquidam ac fusilem in cratere propinal, qu&
beneflcas ejus provldentias designant. Crater igilur
cum s i l rotundus et aperius, symbolum est gcneralis providenii&qaac priucipio Qoeque caret, atque
otnnia conlinet penetratque. Sed quoniam dum ad
omnia procedit, in aemeiipsa quoque manet, iniiuobill, a qua nuoquam excidit, identitate formala,
crater etiam cooslanter immotus persisiebai. Dicilur autem saptenlia ibi domura aediflcare, i n qua
cibos solidos, ctpocula, craleremque proponil, ut
omnibos divioa rito conferentibus pcrspicuum s i l ,
eum, cujus est providentia, perfeclaro eaae causaui,
ut sinl ct bene sint omnia, eumque ad untveraa
periingere, c i in omnibus exsistere, atque omnia
conlinere, rursusque euinden , cum s i t i n se exccllenier, nibil in ulla re, ulla ex parte eaae, sed secrctum es36 ab omnibus, cum in se ipao eodem xteroque modo sit, persleique et maneal, atque se;nper idem slt, eodemque niodo se babeat, nec ullu
modo ae ipse deseral, neque sedcm suara immobilemque mantionem, ei quasi larein relinquai, sed
in ea omnia perfeciaque providcntis su oiunera
perficiat, et procedat adomnia, e i i o se mancai; et
Inaiaiat semper ac movealur; eiuequeinsisiaitiequc
moveatur; sed ac f i quis dical, ut qui aciiones swn
providenliaa in perseveranlia, et persoverantiam in
providenlia connaturaliter aimul ac supra naluram
babeat.

IV.
, ;

Veruro quianam solidus cibus, et quis liqui<luj

est? hos enim betdgna aapienlialargiri simul et pro

VARIi LECTIONES.
* ,. * non babct D. , S. . Cb. D.
*. " ,). , D. S. , S.

i v

, I). S . P . " *
.

III!
S. DIONYSIl A R E O P A G I T J E
1112
videre pradicatur. Arbiiror ilaque, solidom illnm . ,
cibum iniellectilis
ac perseveranlis
.^
- perfeciionis et
* \ \
idenlitaiis signuro prae se ferre, quo spiritales ieli
, ' \ sensus secundtim constantem ac poiissimam ct sin \
gulareni illara indmduam scienliam divina partici- ,
pant, quot dmnissiinus quoqoe Paulus solidi vere ,
cibi a sapienlia accepli pariicipes facit. Liquidum
. ,
vero cibom signiticare doctrioam illam profusam,
\ ,
quae dum 612
P * oronia vagalur, simul eliam per
\ ,
varia illa muliipliciaque signa ad simplicem e i con- \
slantetn Dei cognilionem, cos qoos nulril, per ac
.
commodalaai cujusque eaplui botiilatem manuducil. \ ,
Hanc ob cauaam eloquia illa divina spirilaliaque, et
, \ ,
rori,et aquae, e i lacli, el vino ac melli merito as&i- , , milanlur, quia vmficandi acfecundandi u i in aqua,
, \ ,
c l ad incremeulum perduccndi u l in lacie, ei re \ *
crcandi ut in vino, purgandique simul ac conser-
vandi v l io melle vim babenl: ista nimirom divina
, \
saptemia donat suis asaeclis, dura reduodantium et \ .
indeficientium deliciarum suaruoi affluenliam eis
* \ prebet, et adboc supereffluiL Istud nempe veraci, \ , \
ler eal ^ p u l a r i : et, idcirco ul vivjftcana simul et
.
parvulos uulriens, renovansque ac perliciens celebratur.
;

8 V.
Nempejuxla banc sacram couvivii expositionem
etiam ipsemel bonorum omnium auctor Deus inebriari dictiur, propler plenissimam, et, quae omnem
iQtelligeniiam superal, divinae epulaiionis, v e l , Q
magis proprie loquendo, bonae babiiudinis LVi perfcctissimam e l ineffabtlem imtnensitatem. Sicut
enim ea qua3 apud nos est ebrieias, in deieriorcm
partem capitur,jesique immodica repletio, propter
quani meole aensuquo desuiuimur; sic in Deo si
ineliorem in partem capiamr ebrielas, nibil aliud
esi imelligenda, quam plenissiina bonorum omnium
iminensitas, quae dum emanat, in ipso socundum
oaueam pnecxsislii. Quin el ipsum sensos excessum,
j u i ebrielaiem couritatur, accipereoportel pro i s U
Dei prsecelleniia quae exsuperat omnem sensum,
perquamab inlelligemii ratione secemilur, cum
it aupra id quod iitlelligil c l intelligiiur, iinosupra
ld quod esi. E i cum simpliciler Deus bonis oniuibus
quas suni, inebriatus esse dicitur, ouiniaque exce- D
dere, uipoie qui eis omnibus, tolius hnroensiuiis
sus praecellentia supraquam plenus s i t , e i exlra
omnia, et supra omnia sursum babitet: bisce 1
quendi rationibus inducti,

sanclorum

etiam in

regnoDei convivia, eodem modo accipieums. Transiens cnijii, Jinquit, ipse rex, faciel eos discurabere, et minislrabil eisP; quae ulique declaranl cominuiieiu quanulain ei concordein sanclorum in divi-

, \
, ,
\ . * *
\ ,
\ *
\
''
.
,
, , \ ,
, \
,
\ ,
, \ \
* ,
1

. ,
, \
\

, \
" , \
, \
\

Luc. , 5 7 .
V A R l i E LECTlOiNES.
" , D
** , D. . * , Ch. /.. S. , S. rco-c^41
ffav,
, Ch ** , D . w aha leciio nolaiur in D./. *
^ ) * S.

1113

EPISTOLA IX.

, , * bonis eocielalem, el Erclesiam primogenito, \ , rum qui coiwcripli sunt in coelis, e l spiritua juslo , \ - rnni bonis omnibus esee conaummatns, bonorum , '
que omnium plenos. Porro discubiium illum puta
,
mua significare requiem ex mullis laboribus, e l vi
, ,
tam i n v i o i a i a m , 613
convewallonemque divinam
, - lumine ac regione vivorum, omni sacra jucundl
\ ^lale plenam, el omnigenonim bealonimqne dono.
r u m abiindanlem elargilionem, qua oinni gaudio
replentur, Jesu eo exhUarante, e l i o menea collocanle, ei ipsis miuisiranle, e i seternam quielem
iargienie, ac perfecla bona tribuente atque iufundente.

VI.
, ,
t Postulabis ulique, probe ecio, explicari libi ce , \ lebrem Hluni Dei soiuiium el evigilaiionein; cuin\ ,
que dixerituus, dlvinoro quidem somnum esse id

quod in Deo arcaiium esiel incommunicabile rebus
, - quae Providentia gtibernanlur ; evigilaiiouem
, ' vero ease ipsius Providentiae aUentionem circa eos
. - qui disciplinae vel *aluits indigi sunt illico ad alia
, ,
signa Iheologica iranaibis. llaque stipervacancuui
, \ rali eadein iisdem.de rebus repelendo alia videri
, dicere, aimulque nobis couscii quod vobis, uli
, , , srquuin erat, morem gessimus, epislolse qoidem b;c
\ - fiuem facimus, cum plura pulem nos persolvisse,
. - quain l i l l e r i i luis deberemos. Symboltcam porro
, ' tbeologiam noslram lotam milliinus, i n qaa una
\ - cuin domo sapientiae colamoas scptem explieatas
, \ , reperies, et solidum ejos cibum, in b06liaa panesqae
xaV , C divisum, preterea, quae aii vini mislio, quae iietn
, ,
crapula ex Dei ebrielaie proveniens, el ea ipsa etiam
,
quae modo reiulimus, ibidem fusius invenies per. , , - i r a c i a l a . E s l enim, u l opinor, opiima syinbolicarom
, \ invcntrix ibeologiarum, alque sacris sanclaruoi
.
Scripiurarum iradilionibus ac veriuiibus convc7

niens.

ADNOTATIONES CORDERII.
I.NotaiPacbyraeres,Tilumhunceamdemessead quem S. aposiolus Paulus epiaiolaui scripsii, qucm
Creiae prefecerai episcopum.
Osiendii,symbola rudioribus absurdaa imagines ingenerare. Sic qooque oiagnusBasilius, Qui, inquil.
ad ceuiores iioliones ex verbisnon ascendii, sed in ipsis delineailonibus corporum verborum composiiioue
lacus residet, audiel ex Ifoyse, Deum esse igncm,ei a Daniele sapienie ad alias opiniones deiorquebiiur;
ita liei, ul non solum falsaa cognilionea, aed inler se pugnaiiies ex tpsis rebua colligal. Otiam enim, inquii

Dionytius, exiertgra ejus (scibcei symbolica llieologiae) plena $unt incredibilis et commeniilii mon$tri ?Tale
est.uterus Dei Peal. cix, 3 : Ex uiero ante luciferum genui te. Cor bominiseructans, Psal. x u v , 2 : Eructavit
ror meum ^erbHmbonum. Spirilusex ore spirans, Psal. x x x u , 6 : Spiritu orit tjut omnh virtu* eorum. Simia
Uei, JOan. I, A&lfUlUt,
OUt est itl sitlU Palrii. In liift m mihi vulAlnr ihpnlncria mvQlira oPnAmlinnia

voui*r*inewuquam ex uieroeisinu; ei processionis Spmlus sancu ex f i i i o , lanquaniexore

f a t n s , ac proinde proceesionis ex Paire e i Filio. Myslicum vero diciturel eei, quod legilur vel Oguraiioue
rei,vel iranslalioiie verbi.El^arboree,Prov. m , 1 8 : Lignum wlrtf,elc.,et Apoc. ,7: Vineemi dabo edere de
ugno. b l surcu i.Oen. X L I X lExgermine, fUi mi, a$cendUti. Ia. u n l : A$cendet ticul virgultum. flores,
9

aique radices, Isa. , 1: Egredietur virga de radict Jesu, eiflo$ elc. FoiUca, i e r . , 13 : Dereliquerunl (oniem
9

e y x a f c l Psal. xxxv \Q Apud te ui [ons viia. Splendoree, u l apud Paulom Hebr. i , 3, de Filio : Qui cum
v/v*T.
P ?
*.
xxx, i t : Sicut aquiia provocant ad volandum, eic, el Exodi
x i x , . uuomodo portavenm 614
**V" *$ oQuilarum, elc. lllud quoque ad provideoiiam perlinei,
pumre scilicet impios; Ose., x m , 8 : Occurram eis ua$i ur$a taptu caiulii, elc. Doua ejus, Paal. cxuv,
:

v i d e n l

V A R l i E LECTIONES.

1115

MONYSII

1116

AREOPAGITJE

16 : Apent t* * , ete. Offenrionee, at com in fignra hominis apparebat atuiqole, a i ia Gen., cap.
. et in specie columbse Spiriius sanctns. Ant potesiafes, utoculiqui habeni potetlalem videndi ne
qoid in bonis aul in malis lateal P s i l . x x x m , 16 : Oculi Domni $kper justot. Pedes, qui habent poteslatem ambnlandi. ad ferendnin anxiliam aot pnniendtim, Gen. m , 8 : Etcvm audiuent wocem Ihminj
Dei deamb*ta*ti$ in paraduo. Siir.iliier in nominibut altanim parlium corporis. Aut proprielales, ut in
propheia Amos cap. v u , adamas vocalnr Deiia, quod significat non posse paii Deiim, neqne domari. Et
ignie, Dent. iv. qaia habet vim consnmendi habilus pravos. Aut statns, qtiod signat immutabilem ease
Dei natnram. A u l mansiones, quod signal ejos immobilitatem. Uirumque aipniflcat lapie fundamenlalis,
Isa. X X T I I I . Aut emanationea, quodsignat commnnicaiionero divinae bonilalis, qti myslica aignifieatur,
rum Deos dicitur Ulium ei /foi, propter communicaiionem odoris, ut Ganl. , 1 : Eqo flot campi, et lilium contfallium. Aut aecretiones. Qua inquit Apostolue, II Cor. vi, 14, participatio juuitia eum iniquitate? qua $oeietnt luci ad tenebrat? qum eonventio CkrUti ad Belialf Hanc secrelionem eWe separatienem
quam Dens facit, significat Scriptara mystice, cum in ea ignie etiam dicitur : b&c coim proprielas ineat
igtii, esae discrelivum, separal cnim plurobum ab argenlo, et cinerem a carbone. Uniones, qood uuial
aeciira Dens creatnrae, el ad ee convertal, mysiicesignificalnr cum dicitnr Deas lapis angularis, Epbes. ,
forma *W\.ui: Anliquus dierum tedit,O*n. v n , 9 . Imo varias fignras ferarum, nileonis, leaenae, pardi, uret,
Oae.xin, aliornmqne animanlinm,ulJoan.I,52: Vfdidescendenlemqnaticolumbam;etslirpium, Isa. L i n , 2 :
Auendetiient virgutlum; et Joan.xv, 1: Ego $um vilis vera.Qain eiiam ornatua muliebrea, qualis apudleaiam,
cap. , ei Ezech. xvi, quibns describiiur omne gemi* divinae Providenliae, qua Deuspopulum auumcirciinisepsil, el qna eum ntidavit; et illtid Psal. X L I V , 10 : 1n testitu deaurato circumdaia varietMte, e l c ,
et barbane armaiiira, Peal. X L I V , 4 : Accingcre gladio. Figulina et cooflaloria significant bax myelice iu
Deo provideniiam reformantem ac reflngenlem, aut vim e l facultalem aecernendi el repargandi, lea.
xxix, 6 4 ; Jerem. i x ; Malacb. m . EquL Equi Dci significanl mystice in oralione Habac.ni, aaoctos apoeioloe : Qui atcendet* inquit, tuper equot fnoi, et quadngm tuw talvatio. Equi, iuqiiil Cyrillua eo loco,
apostoli et evangelisttt aunt omnibus niodis divina volunlali aubjecti, et frenis pareniei, ad onine munus celeres ac prompii Gbrislum pro auriga habenles, ex quibos fuil Paulus de quo ipae Gbriitaa ait Actornm ix, 15 : Vatelectioni* mihiest hic, ut portet nomen meum coram gentibus. E l equilalu*
luua salus. Currebanl enim, non fruslra, sed ut servarenl cifitaies et regiones. Hacienaa Cyrillue. C u r msangeli sunt, qups ininodum currus Scripttira figural, proptercommunionem ordinum qui t a n t ejuadem hierarchiae, u l a i t idcin Dionysius in cxtremo capiie Coeietdt hierarchia>. Psal. L X V I I , 18 : Curra* Dei
Heeem miilibut multipler, millia larlanlium. Sedes, per basDei judicium significatur, Dan. v n . Gonvivia,
Lnc. , u l ctim vitulus occididir in redilii filii luxuriosi, et Luc. x x u , 50 : Vt edatit $4 bibatis $up*i
mensam meam, elc. Somnna el crapula, Psal. L X X V I I , 65 : Exciiatut e$t lanquam dormieni, tanquam poient
crapnlatut tfino. Iras, Exodi xv, 7 : Misitti iram tvam, e t c ; ct Psal. , 1: Domine, ne t* furore /MO, e l c
Dolorea, Judic. x , 16 : Doluit $uper mi$erit$ eorum. Varia juramcnta, Gen. x x n , 16 : Per memetip$um jurrt, e l c ; laa. X L T ; Psal. xci?, 1 1 : Juravi inira mea; Ezech. xvm, 1: Vivo ego, dieit Dominus, elc.
l e r . X L I V , 26 : Juraviinnomine meo magno. Poeniienlia?, Gen. v i 6 : PanituU tum quod hominem fea$$el
el de Saul, I Reg. . Maledictiones, Malach. , 2 : Maledicam benedtetionibut vetlris; Habac. , 14 :
Maledixi $eeptri$ eju$. Inc inveieraUe, Jer. X L I Y , 21 : Hornm recordatus ett Dominu*, e t c , ei Exod. xx,
5 : Ego etrm DomitiHt Deu$ tuus fortis, xetotet, visitant iniquitatem patrum in fitiot, e l c ; Gen. xi.ii,
:
En sanguh tju$ exquirilur. Quasi e c m n s iram usque ad illud tempiis. Muluplices et obliquae ralionea
fmstrandi promissionea. Frusiralionea promissionum vocal bic, cum ea quaa promissa non yidenlar ad exiiuin pcrducia, quaienus sensui apparei. Sunt lamen secundum perfectam inieHigentiam spiriios,
ul quod promissam fuil Jacob, Gen. xxvu, 29 : Esto dominu$frairumtuorutu, implelum eal in CbrUlo
ex scmine ejns; aicut proroissiones facta3 Abrabx de possessione lerrae, ei benediclioue geniium, et facl
David el Salomoni dc regni perpetuilalc. Obllquas ergo vocal hujusmodi raliones frusirandi promisftiones, qtiia fucruni direcie ad eos relata?, qui frustrali vidcnlur; sed ad Christnni, cujue Ipti figura
erant. Cum giganlibus pugna. Insidialus diciiur Dcus, id esl cepisse consilium in illos, quasi meiuerel,
m docerel nos sic, ul quainvis injuria afficiamur, et simos poleiaiores, apologiis Umen inuluia ulamur,
excosemusqiie nos apnd cos qui injuriis nos afliciunt. Ecct inquil Geu. x i , 6 : f/ntca eif poputu$ el unum
labium omnibut cceperuntque hoe facere, neque demlent cogUationibu$Q\$$uit donec
eatopereccmpl**ML
Veuite igitur, de$cendamu$, et confundamiu ibi linguam eorum id e u neiuo qucralur quod divUionem banc
faciam, quia eniro non recie usi suni , id esl uno labio, oportel lacere u i uUniur , id
esi divereiiate labii. Sic igiiur incium Deus flguravil, hoc quod dixi myatice docerei, Et conciliuoa
illud : llla ficlio pereonarum, qus scripU est in lib. III Reg. c. x x n , 20. Oei inlerroganiia in Ulo concilio : Quit decipiet Aehab regem? E l epiriiua mali stantis coram Deo in terra, ei respondentie : Ego 4*
cipiam i//am, e i c , illa inqiiam Hctio personarum, docel myslice, spirilum fallaci* uli iropiia et t c d e raiis bominibua lanquani iusiruinentis, et per cos proiniuere falao vicioriam, idque permitsu Dei fteri;
quia cuic probibere poaail, oon probibel, quia indignua ail cualodia et defeuaione qui decipUur, u i lane
Acbab.
9

Nequ* uro exi$tiwiemut tigna formarum apparentium IIM tantum camta efictaetu; Id est, nt slc inieU
ligantur, ut exirinsecus aecuudum litieraui nudain appareu Mou euiiu fic accipienda tunt aed polius aecundum aensusquos tymbola inius babent alte recouditos.
Ibidera pauloposl: Ettque Mrcanum tive mytticum cum tumbolo implicatum. Esi enim (ul ait S. Itaxi*
roue) in syinbolo lanqnam uinbra lecla veriias, u i in pascba Mosaieo verum paacha sicut acriplum esi
I Cor. v, 7 : Pauka nottrum immolatut etl Ckrutu*. Huc pcrlinel illud ad Galat. iv, 22 : Abrakam duos
filiot kabuit, t l c . ; ba?c enim euni duo Testameuia; ei illud I Gor. x, 4 : bibebanl a*lem di tpiri(ati e*nuquenle eot, peira; ptlra autem erat Ckrisiut, el similia. Quod aotem iymbolum verli cum Turriauo,
iulerpreUlloiicm S. Maximi seculus, Dionysius vocal ^<5, id est, non taciiun sive dietum; quia
quod mysiice laiet in symbolo eal ^, id esi areanum ei tacvum. luque biysteria quaa in eywbolis iigniiicaulur, sunl ^ ^ , id eat occulta inleilecl* tn tymboUB.
ldem dectarant e'iom qut audita aperta tkeologia e$*qunl in u lypnm quemdam, clc. Exempltim alt
qaod scrtpiuiii estMu Jercin. c. x n i , de iis qux apcrte dixit Dominu* sine idlo typo aul intcgumeoio,
qtioiuodo populum Israol aibi adjunxiasel, ei quouiodo propter peccata essel punicndiia. de lumbari, in
quo laiiquam in lypo cfliclo vultiU ,ut Jcrcinias suppliciuin dc populo lerael eiiincnduin, Ct auani ctim ilki
|M>pulo coiijuiiciioneui magia adbuc iulclligcrci meliusquc aliis exponcrei. Vidc Jcrcinlac cap. \ttu
9

EPISTOLAI.

Illg

4 : Surge tt vade d EuphraUm, elc. Freqeeniia sonl isttosmodl exempla io Propbeiis da aperta theologia, e i de lypis ad eam adbibiiis,
i II. Q*'* # if>"** quoque mumdi a*pectabUU f**rte, qaodammodo ayroboloram vicem tenet, u i uolavii S. Maximus. Et ip$m werita$ tetlalur. Cbrisiora dicit, qui !n Evangelio mulla, qtiae ad theologiam
apertam et demonairantem peuineni, per syinbola e l parabolas loqoebalur. Unde Nicodemo dixit, ut
Pachymeres obserravil Joan. tn> 1 2 : Si terrenm dixi votfa, *f non creditis, quomodo, it dixero vabi$ eale*iia
credeiU f 1H perinde sll boc, u l roihi qmdem videinr, ac s i diceret: S i coelesiia ei dWina dixi vobis per
tyciibola corporea, e l nalora? vesiras cognaia e i fajniliaria, ct non credilis, u l credendo inlelligalis; qnotuodo, si dixero vobia cceleatia absque istis Iraagir.tbus vobie notis, credetia ? Docuerat enioi Dominus
Nicodemum exemplo venli de operatiooe occulia, et spiriluali creaioraro ex aqua e l Spiritu aancio re
geocranle. Ubi vocem tanlum audimua : Ego u bapiito im nomitu Palri* et Filii, et Spirit*$ $a*cti sed
uoinodo opereiur, aul unde incipial, et ubi deainai neacimoa; aui in vento, qui est, ut a i l Dioovsiue cap.
5 Cvlenit hierorchia, imago e i lypua divinae operalionis, propier proprieuiee venli, qoas ibideui D.ouysius iiolavil, ubi eliam locuiri Evangelii citat ! Spirtius ubi vult tpirat q. Ibidem iiifra : Dtus igni$
dtcUur et eloquia Dei igtua, et ordines angelorum, elc* Qnomodo iinago igois convenial praeceplia diviuie,
et qaomodo aitgelis, vidb qnae noiaviinut ad cap. 13 L<Blesti$ hierarchim. Ignis aulem eiiam dicilur de
provideniiis, u i Lucaa x n , 4 9 : Ignem veni mitlere in tcrratu. E l de serinonibas Jer. x x m , 29 : Nunqvid

urmo*e$ mei non tttnt quu$i igni$?

Vide Schol. S. Maximi el Paraphr. Pachym. i Episiol.^ tom. IL

.
10

EPISTOIA

BEOAOrg, ^

,
.

JOANNI

THEOLOGO.

GELISTJE

LANTl.

'

APOSTOIOET

LVSULA

EfAfc
EXSU-

SYNOPSIS E P l S T O L i E .

Beato Joanni apottole et evangelitfat Ckritli ditcipulo diUcto, in Painto i*$ula ex$nl*uti propkeiice pnerftc
celerem ab exsilio liberalionem, ei ndilum t* Atiam ubi exemplo i o plunmis profuturu* n l .
9

Upav , 7, \
. ,
\ \ . ! , \
, \ '
, \ \ ; '
\ *
;
, '
* \
,
\, ,
,

, ,
\ , \ , \
, ,
* \
.
,
, , 4*
, , \
, \ .

Saluto le sanctam animaro, dilecle, quoniam

id mihi pra caeteria tecum licei familiariua. Salve
616
vere dilecle, et perqnam dilecie i l l i , qul
vere ainandas, e l expeiendus, et diligendus esu
Qaid miram si Chrialus vera loquiiur, e l iuiqut
discipulose civiiaiibusexpelluiit, aibi ipsi qoaa iuerenior irlbuenles, duiu a viris sanciis scelesli se
s^greganl aique recedunl? Revera q u * yidcntur
uianifeatae sunl iroaginea eorum quae oon videnlur;
neque enim in aaeculie veniuris auclor eril Dcus
jusurum a se separaiionum, sed i l l i ipai qui se a
Deo proraua aeqiieslrarani; aical ecoiura jam alios
eliam cum Deo bic conjuoctos aapicirous, quod
amando veritaiein, ab omni rerain materialiuiii affectu procul recedant e l a malis oronibua liberati,
diviao prpreua amore pacem omniuro bonorain e l
eanctilalein cpnseclentur, e l in pnesejnli vila? futura v i i x primiiias praelibent, inier bomioes angelico roore cooversantea, cum omni irapquillilaie
animi, ac Dei benediclione ae bonilaie cxlerisque
donia. Equidero haud i i a deniens suin, ut arbiirer
voa quidquam p a l i ; imo vero passiones eorporis
hac ex parte tanium sendre credo, ut easdem sensu
tenus percipialis. Gaeterum eos qui vos injuriis afficiant, ei perperain se aolem Evangelii exterroinare posse pataot, jare roerilo reprebendens, oplo
a i abslineanl ab iis qux conlra aemelipaos delinquunt, e i ad booum convertanlur, c l ad se vos
aliiciendo, lumiuia pariicipes exsistaot. Nos aulem

1 Joan. , 8 .
V A R L E LECTICNES.
* xx- /.:, S.

1119

S. DIONYSII AREOPAGITi

1120

c. divereo nihil lucidissimo Joannis radio privabit; ,

praeseoliarum quidem fruituros menioria tl re\ ,
novalionc verissimx Iheologiae luae; p a u l o vero
( , \ ,) p o s t (ausim dicere, licel conAdenlius) vobis ipsis

. \
conjungendos. Ulique snni flde dignus, quando
, \ \ ,
praecogniia libi a Deo, el disco, el refero le nimi \ , \
rum ex Palnii ergaslulo liberalum i r i , et in Asiam
, \ reversunim, ubi pratbebis exempla bemgnum Deum
, \ ,
iinilandi, eaque posieris relinquee.
70

ADNOTATIONES CORDERII.
Bealum Joannem $anetam animam a p p e l l a l , o b praerogativam virginitatts, quoc per exceltenliam, i a n clita$ vocari solel; et dilectum, u l qni passiin in Scripluris nuncupelur Dhcipultu qnem diligebat Je$M.
Ubi auiem a i l : Quid mirum si Chmlus vera loquilur, e l c , allndit Maub. xxui, el Lucae x x i , obi agit
de perseculionibus quac discipulis imminebanla lyraimis ei nnprobis honiinibus, qui dum sancios persequuitiiir, fpsi sibi, non snuciis uocenl, dum ab ipsis se segregaut, et sanclae conversaiioiiis ei divinae
illuslralionis fniclu privani.
perperam $e solem Evangeln. Nola, q u o m o d o , s a n c t t i M Joannem Evangeliatam mincupel
, id est Evangelii tolem, cui eliam allribuit , radios claritsima luce fulgenie*. Apoeioli enim inajora quaedatn h i i i i i n a r i a sunt, in quibns veluli procreandis ornandisque Deus mirabileni
joiemiae suse vim osiendil. Nam cum in inundi constiluiioiie, luminare unum inajus divine fuisset m o ilus el sethereos deinde globos magna luminiun varieiate exornavissei, posi cursum perenmum saeculorum, Ecclesiam suain aggressus, u l n o v u i n coelum inusilalo ariiOcio distinguerei, zodiacum effecit
roirabilem; iu quo non taurum, arielein, aul leonem posuit, aut reliquas duodecim numero signiferi
orbis imngines, sed duodecim aposlolos, u l loiidein soles, aurea luce fonnosos, jubare plenissimo radiantcs. De quibus prscchre Arnobius in Pgal.LTiii;Ctt/f, inquil, facii suni apotloli, habeniet in $e Satemjusliel merila t modum siellarum, pro varietale, diverso spiendore radiantia. Inier bos nlique S. Joaunes
apostolus ei evangelista duplici virginilalis ei singularis diteclionis praerogaiiva praeemiuebal. Sic e i D.
Paulum gentium dociorem, auum et Hierothei pracepiorein aiiclus Uionysius (63) ob excelieniem s a pieniiam , eommunem $olem appellai.
Te nimirum ex Patmi ergattulo. Ait sibi divinitus esse revelatum, ipsum redilunim ab cxsilio, u l ii.
Asia , Dei imitationet periicerei. Unde collige aposlolos per omnes oras lerraruui
vnllu, serinonibus, il caslissimu; vilus religiooe , imitationem Dei circuuilulisse.

Vi<U Schol. S. Maximt et Paraphr. Pachym. in Eputol. 10, lom.

II.

(63) Divin. nomin. cap. 7.

V A R L E LECTIONES.
.

, S.

EPISTOIA X I .
(Spuria.)
(Opp. S. Dionytii ed. Venet, 1755, tom. II, p. 99.)

DIOKYS1U8 APOLLOPHANI philoSOpHo.

Jamjam ad le, cordit mei amor (61) sermonem dirigo, et muliat meat curai tollicitudinesque iua emua
o/tm tusceplat, tibi in memoriam redigo. Nempe lenet, quam miii el benevoto animo tuam iltam in tttott.
lameiti levibut ex cauti$ periinaciam redarguerim, uiqne ittat vana$ quibut illudebarit, opinione$ insimularerim. Nunc aulem tummam divince erga ie benigniiatis moderalionem, quanio possum maximo a/fcci*
renerans, tibi salubriter resipitcenii, pan animai mece, eongraiulor. Quin et t t i , quat olim aspernabare,
nune jnvat le ajfari; et quorum priut re$pueba$ nolitiam, ea tnodo rursut incuteare. Sape enim libi ei quidem accuraie exvosui (65), {qttod et Moytet liiieri$ prodidil) hominem Deo primilus e limo facium , et
tnxndi peccaia dilnrio expiata* et comecuiu Umportbu$ ipsum Moyten, amicitia cum Deo copulalum, multa
in jEgypio ei in AZgypii egrestione, ipsiu$ Dei eau$a ei virlule pairasse prodigia; neque ip$um modo $ed
alhs quoque deincept divinot vaies similia non raro edidiste, qui et Deum e virgine naiuram
kunMnam
iHicepturum mulio anie pmnoverant. Quibut mihi non semel, sed $a?piu$ re$ponditii non modo it nescire
an hffc vera euenl, $ed etiam quit UU Moy$e$, et albus aterne fuerii, peniiut ignorare. Evangelium euiem
Jesu Chritii, qui esi Deut lotiut nuije$lalis , (quod mtum vocabas) retpuere, Panlum vero mundi circunun*bulonem el verbitalorem ierrenis ad catletiia detocantem nolle reciper*. Denique iu me quoaue, qutui
religionit jura degener abdicassem, inque nefaria tacrilegia prwcepi$sem, reprehendeni horiabfe,
ut ea quibus inniubar deditcerem ; aul saliem, aliena mi$ta facietu, saiit haberem mea reiinere, neu dimms
numinibut ei pairiU inuilutis derogarem. Po$ieaquam tsero tuperna iux paterna gloriae tuper mentU tu*
Unebrat splendoris $ui radiot $ua voluniate deiM$ii 9mhl iniimo eordi meo infudit, ul plenum pietalit *egotium tibi memorarem; nempe quo modo nobi$ Heliopoli degentibus (eram lum annos circiter viginii qui*t

* Gco. i i 7.
y

* r a l . xxvrn, 3,
S

1121

EPISTOLA X L

1122

aue natu$ et tu mihi ferme cocrvut) die quadam sexta, et hora item fere texta, tol horribiliter, subeunte
iuna, obtcuratut fnerit (non quod Dem, ted quod Dei oput (66) tn vera ip$iu$ lucis occubilu lucere non
quberii), tumque ex te percunctalus *tm, quid tibi, vir prudenti$time, super hoc videretur, tu aulem ejusmodi retpon$um dederis, quod menli peniiut iufixum, nulla prorsut oblhione, nulla vel mortit imagine dilabi possit.Cum enim lotus orbii letra tenebrarum caUqine uniformiter obductu$ fui$$et acjam repurgari $oli$
globut el renite$eere accepis*et lum atsumpta Philippi Aridm regula, el coniemplatit casli orbibut deprehendimu$ quod erat auoque aiiai nolistimum, non potuisse id lempori* defeciionem sotis evenire : deinde obtervavintm, tunam ab orienle solem subivisu, ejusque radiot ob$irvxi$$e> donec totum occuterct, quw tamen atiat
ab occideute soliia esset occurrere; quin illam quoqut nciavimus, eum ad exlrema solis pervenitset, ejutque
univeuum orbem obtexi$set tum retro orienUtn ver$u$ recurrisse, quamvis id es$el lempus, quod nee lunat
prwsenliam, nec tolit concursum poMluturcl. Ego iaitur, mulliplicis erudilhnit tacrarinm, lanti mysteri
netciui cum euent, $ic te alloquebar: Quid tibi tult hoc rei, docirmm $peculum Apollophanes ? Jmoitta
hla portenla ecquorumuam libi mytteriorum videntur indicia ? Tu autem ore dUino maqu quam humanm
woci$ sermone, c Bm $unt bone Dionyti, inquiebas, divinarum rerum mutaliones. Denique, eum diem
annumqueadnotauem, el tempuiiltudcum eo quod Paulus mihi quondamab ore $uo pendenli annumia*
reral $igni$ conclamanlibu$ concordare utuitsem, tum ei veritaii manus derfi, et me faUUatu nexibus expedii. Quam proinde veritatem, et mirifice pradico, el iibi ingero, qua ett vila et via et lux vera quae illumimt
omiiem hominem venientcin in hunc munduin . Cui et (u tandem, ut tere $apiens cettisli. Nam ceuisti
Vf/of, cum motlem abdicasti. Et optime tane deinceps feceris, si eidem venlati prorsut adhaseri*; Ua
QHtdem nobii arcliu$ conjungere. Illud enim, illud ot nobiseum po$ihae eril cujut tptendore verborum
inentii meie pentringent aciem, sotUut erat, accersilii hinc inde coloribun, et fucato eloquentiai nilore in/imos pecloris notlri recessu* pertenlare hno et nonnultii interdum maledicentia! aculeit nos acriu$ fodicare.
Quare quemadmodum antehac, ut tute fatebart, dactrina! Chrisliana> saerarumque liilerarum quamvis
sapida cognitio tibi non sapiebat, sed cum ad eam tel degutiandam tantum accedcret, mentis luas palaio
reiilient, ae velut dedignans in peciore tuo sedem ponere resitiebat : ita modo pottquam cor intelligen* ac
providum es naciut, tete ad tuperna erige, neque pro iisquce non $unl ea qua vere sunt dimitte; adeoquo.
eonira eos qui le ad falsa provocavewu tanlo in posterum eslo periinacior, quanio lu nobit, cum ad
veriiatem votit omnibu* invitaremui, exstitisii pervicacior. Sic enim ego in Domino Jetu (qui e$i ette meeum
ei vitere) laclut dehine moriar, quandoquidem el lu in eo vivas.
9

P E T R l LANSSELII N O T J E .
(64) Jamjam ad te eordit amar elc. IIU eancii aliquando incidisse, eed nunc eamdem inlercidisse.
Dionysii EpietolaadApollophanera jamCbrialianum
Accedit, quad lara argumenlam ipsiua Epislolae,
rudiore stylo primitus e Graco in Latinum converaa quam siyli Gra?ci teatigia (quae magie io rudi verf u i i , ut quidem repraesentaitir ab Hilduino abbaie,
sione noiari possunt et solent, quam in poliliore)
iu Vita S . Diony$ii{a) oclingenlie ante annis scrispirituro et oraiiooem spirent sancli Dionysii (b).
pia. Etslylas vix Latious, ac oe v\x quidem arguit
(65) Smpe enim tibi et quidem aeeuraU exposui,
e Gracco esse versara.
etc. Haec indicanl frequenles Dionysii cum ApolloExemplum aatem Graecum venisse videiur i n phaue congressiones el dispuialiones, u i i et illa
manus S. afaximi, sed posiea amiasum, cum ad quae posl subdit: Quibus mihi non t&mti $ed scephu
Epislolam Dionysii 10, quae est ad Joannem, ila re$pondi$ii elc.
acribal: ,
(66) Non quod Deus ted quod Dei opu$ Clc. E s l
, ' , Dionysii ad Apollopbanem occupalio, qua occurrit
*a\ . Supponamus autem, inquit,
taciUe objeclioni, quam movere poluissel Apollolanctum Dionytium quando hta propler Domini
phanes,diceos,exlraordinarium soliset lunaeoccurcrucem prodigia conspexit, fuit$e viginti quinque aum cura densis lenebris, vocari divinarum reram
annorum quemadmodum me adhuc legi$*e arbiiror. " mulaliones; quia scilicel eol ei luna dii sinl et b a S i c i l l e . Guro autem id diserie in bac ad Appollo- beaniur; ideoque eorum prodigiosas rauiaiiones
pbaneni Episiola expresaum reperialur, et alibi
rerum esse divinarum convereiones. De quojam
nusquam credibile esi Maximum in eam Epislolam
egi inilio capilis iusiug.
9

* Joan. i , 9.
la) Patrologice Laimce t. CVI, col. 55.
(o) A!Uer omoioo plerique seatiuni editores Operum S. Diooysii. Vide Proiegomena, col. 56. EDIT. PATD.

1115

S. D l O N l S l l AnEOPAGIT/k

112*

L I T U R G I A SANCTI DIONYSII
A T H E N A R O M EPISCOPI (1).
lUturgiarum Orienlalhmi Culleclh opera et Audio EusebiiIRBNAVDOTU ParWni, edit eecooda, Francfurti ad Mo3nam, 18*7, t. II, p. 901.)
A cramentoram viviftcaiHium, per pontificem coelePrimuiH Oratio anle Pacem.
Sacerdot. Domine Deus qui es simplet, noti stetnJesum Gbrisiam unigenilam Filiam lunm, per
compositus abscondiuisquc in essentia snblimi, quera et cum quo le decetgloria et honor.
Deus Paier a qno nomen habel omnis paiemiias
Populus. Amen.
qua? in coelo esl et in lerra, Principium divitdutia,
Sacerdot. Exgistens esaentialiter e i ab s l e r n o ,
eoru:n qui natnra divinae pariicipanl, el petfecior cujus naiara incomprebensibilis est qui prope e s ,
eorum qui perfeciionem consequuntur : bonos - el prasens omnibas, absqae alla snblimitaiis idac
per omuijt bona pulcberque supra omn\\ pulcbra :
mautione: cujus boniuiem appetit et desiderat
tranquillilas pacifica, pax, concordia ei BtVio o m - quodcimque exstslil; inlelligibiles quidem e l inlelnium auimorum. Compone disaidia quas nos invicem
leclu pracdits crealurse, inielliglbiliier, scnsu vero
d f r i d o r l , c l rcduc caad unionem cbaritalif,qu* a l i - pnediue, sensibiliicr. Qui cum unus sis essenliaii*
quam easenlise IIKC sublitois simililudinem babeat. Et
(er, Umen ades nobiscom e l inier nos, in hac
eicul nnua essiiper omnia, fac nos , perunani- bora, qoa ad bxc mysleria toa sancta vocasti e i i d miuiem bonae mentis, ut airoplices, e l non difisi i n - doxisti n o s : et staiidl coram sabUini Throno roa\euiamur coram le in lempore boc myslerii pera- jestalis luae dignos fecieli, atqae iracundi *asa
pendi: utque per amplexus chariialia, e l nexos dile-
minitlerii tui manibus nostris impuris. Aufer
ctiotiis, spirilualiler unum sinius, tam nobifcmn ipsi*,
tilem nobis, Domine, veatem iniquiiads qua
quaui ad iuvicem, per pacem illam laam OIDRU panilcii samus, u l a ieso filio Josedek sacerdofe
caniein, per grauam et misericordiam amoremque
magno reeliraeoU sordida absiulisli : e i p i e u i e
erga homines unigenhi F i l i i t u i , per qvem 61 curo
alque joatiiia exoma nos, eical iliuro TeslimeDlo
quo le decci gloria, booor d ioiperium cam Spirilu
glorix oroaeti; ut le aold Unquam tegumeoio In
tuo aanclissiino.
duii, e i eicul lempla coronata gloria exsisieniet, te
Populus. Amen.
absque TeJamine Tideamus, nienie diviniiua i l k i 9

Sacerdot. Pax.

strala,et ad mensam regni tni epulemur, dum koc

Popului. E l cum epirila loo.
sacriflcio coram nobis proposito cotnmunicaioies
Dieconut. Del paceua unusquisque*
perfraeroar, et referemus ilbi glortam et laudcau
Populut. Omnes
Populm. Amen.
Diaconus. PoaU
DiaconuM. Siemus decenier.
Populu$. Goram le Domine.
Populus. Misericordiae Dei.
Sacerdos. Dator saoeiiiaiis e l largitor omnis booi Q
S*cerdo$. Cbarilas.
Domine, qui omuem creaiuram ratiODalem taactiPopuiut. E t cum spirilu luo.
laie quae a le esl, sanctificae : saucliflca per SpiriSacerdo*. Sorsum corda.
lum luam sanclara, nos servoe iuoa, qui inclinaPopului. Habenias aQ Dominiiin.
iitnr coram le : libera nos ab omniboa passionibof
Sacerdo*. Gratias agamus Domino.
fterolibus peccaii, ab invidia, dolo, deceptloQe
Populut. Dignura et jusium esL
odio, inimiciiiis, ei ab eo qni eadem operalar, o i
Sactrdot inclinaiut. Vere euim meotis, ermoniii
mereamur sancte perQcere ininieieriom borum sa> el cogiuuouis Tiresexcedil celebratio beueflcioroai
(1) AreopagiUiQ hic Jacobila? inidliganl, qnem
eliam Arabice Bauionti, Paulinum vocant
Pauli diaeipulum. Ejus eniui libros pro genuinis
babenl ei niajorcs eonini Monopbyshx, qui aub
Jusiiniano, anno 1. C. 552, Coiislaiiunopuli de fide
rollaiioiieiii cuiu oribodoxis babuenml, illoruin
primi leslimoniis nsi sunl, quod a viris doctisaimig
dudum fuit obsemlum (), ln variis Cullecianeis
seiitenuaruin ex antiqnig Pairibus, ad opinionie ^
suae derensionero, exsiant ex cjusinodi l i bris : et ea rauone, Dionysius iuter EiMilesiae Duciores \o Diplycbis freqoenter numeralur, Alqne iila
vcrisioiilis cauaa esi, cur ejiia nomine Liiurgiatu
swgi brem conipotuierinl, quod m u l u ad * a cros ritus speclanua baascriul ex libris de Eccle9

(a) Mor. De ucr. ord. 2,

siastica hierarchia; nara quanium ad disdplioam

eucbariaticam speclal, vix unquain illoniro meni*
neruol. Eodem uondoe edita est in Missali Cbal*
daico LUurgia, sed quae prxier tiiulum c u m iU
coinmuue lubil habel, cuui in MUsali tribuainr
Dionyaio Barsalibi episcopo Aniideuo Jacobiue fa*
niosiisimo, de quo dicetur iii obserratioiiiba i d
eauidem Lilurgiain, et passiin alibi dicimn esl, cuau
iiiius lesiiinoniis in loto boc opere saspissiine u i a umr. Ncque ullui eet ambigniuii locua, aut suapicioni de iucuria librarioruiu : cuni iu iisdem codicibut uiraque Liturgia saepe reperialur. lo isia vcro
patica occurrant qux aliquam cxplicaiionem dcsidereot.

1. Launo'\ De iuotm Dionifi.

1116

LITURGIA.

1115

Cuoram Domfne, naque sufficianl omnia ora oien-

v

tes omnes, el lingua, ad le, ut dignara esl, glorifi.

candum. Verbo enim loo facii SUDI c a l i , et spiriiu
oris lui omntt virlules supera : luminaria omnia
quae in firmaroento auot, aol et luna, mare elarida
el qnaecomqae in eis tual. Quje yocem oon babent,
sileniiis gais: qtue sermone prsedila suM, vocibos,
aermonibus el hymnU perpelao libi benedicanl;
qiiia tu ea natora bonua, ei aupra oranes laodes, in
esseniia tua iocomprebensibililer exaislens.
EUvans vocem. laudal crealura baec visibilis
ct senau prstdila, Doroine, n l eiiam illa imellecloalis, et supra aeneuum eondiiionem poeiu. Calum
ei lerra le glorificanl, marc et aer te praedicanl;
eol in cursa suo te laudat: luna in molalionibua
suis te veneratar: lurmae arcbangeIoram el agmina
v

EUvant vocem. Qui coiicepius, formalus et conflguratus a Spirilu sancto, e i ex sattguine virgineo
Virginis eanctae Gcnitricis Dei Hariae nalue est
quidem bomo, e l ex corpore ejuadem puro e i saoelissimo,princep8 ilae, eascipiensque dmniuceiu
in carne, conser?alis nalurae lege e i proprietatibus,
sed roodo sopra naluram; agnitnsque est Deus i n
Spiritu, et homo in carne. Atque in quanium erat
Verbum aote sxcula, ex le ut Deo dignum cral, nalus eel, el virlulibus alque miraculis, qualia opificl
omnium conveoiebant, talem se esse leslatus eat:
lum eiiaon quod sanaiionem absolutam, salulemqne perfectam uni?erso generi bumano largilus
esl. In fine aulem el consummaliooe dispcnsatiooie
su, propier nos, et anle crucem auaro 5 a l u l a r e m
9

P Pnem in manua suas purae el sancias, et

aspexil ad le Deus Paler gralias agens f benedixit t,sancliflcavit f
fregii, dedilque discipulit
suis aposiolis sanclis, dicens: Accipilc el manducale ex o, el credile quod corpus meom esi (2),
illud ipsum quod pro vobie et pro mullis frangilur
ei datnr, ad expialiooem deliclorttm, rendssioueui
peccatorum e i Tiiam xleroam.
Populu*. Amen.

l c c e

angelorum, viriules illae mundo ei meniis facullaie

sablimiores, benediclionea ad regionem luam mittont. Radii lucis excellentU el abscondiue, aaoctiQcaiioties glorlae luac demittuni; pnncipatus et ordinesle cuin jubilo laudant; potesiates ei dominalionea te veneranUir; virtules, ihroni et aedes
Inaccesaibiles le exalUnt, aplendorca locis aUemae,
gpecula sine macola, eubtflanliae aancis, eusceptriSacerdos. Eodem autem modo e l super calicaoa
ces sapieuti iublirois, praa omnibos acruUlrkea
tobifiialis ab oronibus abscondiue, molibos prae- quem miscuil e l aqaa, graiias egil f , benetlarie tooonim inimilabilinm, Yocibusque dignis d i x i t f , eaDClificaril f , d dedil iiadem diacipulie
suis et aposlolis saiiclis, dieens : Accipile bibite
erealora rationali : cberubim mallioculi, quoram
ex eo vos omnes, ei credite quod bic esl sanguia
nolus aobtilisaimi le benedictml: aeraphim |nmcus Testamenli Nori, qui pro tobie ei pro mullia
*itm*ii aex alis implexis, pleoique plumis, te sanclificant, illi ipsi qui alis suis faeiet auas legunt, effuodhur et .dator ad expiauonem delictoruu:, rendssionem peccatorum, et viiam a?iernam.
pemiisque pedea suos relanl, el undeqnaque TolanPopulut* Amen.
lea c l plaudentes alis alier ad alierum non aduSacerdot. Ipse eliam prxceptam toli ccetal et
raniur ab igoe too devorante, cantus suavee, el ab
congregalioni fideliam per eosdem aposiolos aaaOmni materia puroe, xquali omnium coosooaniia
eanuot, tibi gloriam xtemaro reiereotes, uuo clos dedit, diccns: Hoc facite in mei memonaoi,
quotiesconque mandQcabiiispanem bancel misium
hymno Deo digoo dainanies c l diceules.
quod in boe calice esl bibelis, et boc conriviuui
Populu$. Sanctus, Sancios Saoctus,
SaeerUot inclinatus. Sanclos es, Deue Paler oroni- cekbrabilis, morlis mex commciiioraliooero agcua
donec veniam.
poiens, opifex el creaior omnis creature inTieibilis
Populut. Mortis toae,Domine memoriam agimus.
ei risibdis, aiqae sensibiltt. Saoctue es, Deoa oni*
Saeerdou. Praeccplo igiiur Dooiinico luo obaegeoiibs Filiog, virlus et sapieotia Palrie, Domineet
qoenlea, comineinora tiooein mortis et returreclioSaWator ooater Jeso Christe. Sanctue es, Dene Spiriius sancie, perfector et sanctiOcator sanctorum. ms luas per sacrificiom boc perpeloo celcbranles in
Triotlas gaocta et indiTisa, coosubetantialis, aequa- D myslerio: exepeclamiia qooque adveDlnm taom teliaque gloria?: cojos roisericordia erga genos nocundum, renovalionein generia npslri, et Yivificastrum effusisaima est. sanctat es el sanctificaoe
lionem mortaliiatie noatra?. Non eciro simpliciter,
omnia : qui m>n reliqaisli illud ipeom geoos DO- aed cum gloria Deo digoa, in Spirita ineffabili leratruiD in exsilio ex paradiso, cmn ioterea omni pebribililer adveDies, e i super tbrooum excel&am macau* geaere easei impliciium aed illi manifeslatua Jesiatia lu aedens agnitionem regiae poiesuiia
tuaeab omaibos creaue, et iaciia exiges; altiooeaies p^r T e r b u m qood coram mando egeslaiem pasqae imaginU i u , ab ifs qvi p e r malas paasionea
som est : ipeum vero (geous bamanam) aceepii
(Deos) Yerbum , in omnibns ipei assimilalue, eam cornipeniot, joste facies. Sacrificiom boc,
illic celebraluro, Ubi oamnieiiioraaios Doaiiae, el
exceplo peccato, ut praparatam eam efHceret ad
aanctilatem, disposiiuoique ad coovifiom hoc TWH passiones qnaa p r o nobia anstinaiali i a erace. Propiiioe esio boue et amator hoarinaam, in hora
flcam.
t

(2) Ista vex addila vcrbis Ghrisii iam iii forma

pauis, qnain in allera calicis coosecracdi, nuUum
in vetustis Graecis L>iurgiis cxemplam babet, a l ne*

qae in Alexandrinie, sed taolam i a oa aui alicra

Syriacia.

1127

S. DIONTSII AREOPAGITiE

1128

peccatorum ti vilam ternam ea guscipieuiibug*

Poputut. Amen.
Sacerdo*. Secundum aaiem Iradilionem el oom
mendationem divinam eorunt, qui epectaiores fuerunlmyeteriorum taorum,el ioterpreiea mirabilium
luorum, eucbarialiam banc offerimus coram le
Domine, ei per eam coinmeraoramus charitatetn mam
erga nos, universamque diapensationem anigeniii
tui in hoc mundo, ut tu etiam recorderis per eam,
inisericordiae tibi congenitae ei naturalis, quae bora
qoacuuque super creaturas luas diffundilur, ti nos
eripias ab ira iniquia reservata, ti a euppliciia operaoiium nequiiiam, el a cradeli iinpugiiaiione dav
luonum, qul oppugnanl animas noslran, cuui biuc
exibiraus : nosque dignoa elficias regno luo, ei b a bitaculis eorum, qui servaverunl pnccepta tua, et
Sacerdot indinatu* dicit Orationem InvocalionU
referemus libi gloriam ei graliaram aclionem, eic.
Spirilu* tanctu
Populu$. Amen.
invoco, Deua P a l e r : niiserere nostri, et ablue
per graliam luain, immundiiiam operum raeoruin
Sacerdot inclinatut. Verbi luis non mendacibus,
malorum dele, per niisericordiam luam, quae odio
docirinisque veracissimie luis dixisii, Domine, tnaxidigna comroisL Elenim oon extendo ad te cum ti mum esae gaudium in ccelo ct in lerra super uno
ducia maiiua meas; neque eiiini possum in coeluro
peccalore poBniteniiam agente. Laetare Jgiiur nunc,
aspicere, propter mulliludinem iniquiiaium meaDomine, in conversione servoram luoram, qui corum, et spurciiiam faciDoram meorum. Sed in berarale bic coneislunt; adjunge eliainexsuUaiioueui
nignilaie, graiia et longanimilaie lua, animuro
de nobia, animabus piorum et juslorum, Patrum,
confirmans, Spiriiuro luum sanctum peio, u l roitiaa
Palriarcbarum, PropheUrum, Apoatolorum, Praedieum super me, tl super has oblaliooes proposilae,
ealorum, Evangelislarum, llartyrum, Confessoruiu,
popaluinque tuum fideleni.
xelatorum cullus dlvini, beneficoruro, eleeroosyna*
Sacerdot. Exaudi me, Domioe.
facienliam, eorum qui neccssilalibus pauperum
Populus. Kyrie eleison, Kyrie eleison, Kyrie elel- Q communicant et ab emnibus, una laudatio git boson.
tMe coram le, ad aiure hoc aaDCtom e l in Jerusalem coeleeti.
Saeerdot. Per illapsum aulem, et obumbrationem
suam (4), cfficiat panem quidem iattim f corpus
Elevant vocem. E l propter hacc alque alia ejus?um tt vitam praestans aniroabus noslris, f corpus
modi slabiliatur Ecclesia lua eancia, quae esl a Daalutare, t corpus ccelesie : corpas safrans animas
nibiie uequc ad fineslerra, conservelurque in trane l corpora nostra, .corpua Dondni Dei ei Salvatorie
quilliiale et pace, docirinisque evangelicis. et
iioslri Jesu Cbrisii, ad remissionem peccaiorum, et
apostolicis , per anlisiites divinos recie dispensanvitam auernam, illud suscipieniibus.
tee verbum veritalis, ti insiruentes dogroalibua
vera religionis : per sacerdoles sanctos, qui atnPopulus. Ameti.
pleclanlur verbam viue, et prseclare ae gerunl iu
Sacerdoi. E l mistum cum in boc ealice esi eflidispensandis mysteriis luis coelestibua : per d i a eiat f sanguinem T i v u m el vitam praesiane animaconos niodeslo8 perficientes tnioisieriuni purum et
bus nostrum omnioin, f eanguinem saluiarem, f
regale absque macula : per fideles eroe, qui OCCUT
eangainem coelesiem, sanguinent salvantem animas
pamur operibus el actibus Cliristiano dignis; per
nosiras el corpora, sanguinem Domini Dei ei
Salvaloris noslri Jesu Cbristi, ad remissioneiu ^ cboreas virginura ulriusque sexus, raorlificalioneni
i!la plena limoris, el trepidallonis, xOngregatioui
huic adoraniium te, et omnibus filiis Ecclesiae
sancl redemptae sanguine preiioso tuo. Depellantur carbones ignis ab illis qui lincli eunl aanguine
luo, e l signaii Sacramentis tuis (3), in nomine iuo
sancto, YCIUI olim flamma Babylonica, a paeris domua Hananl. Neque enim alios prseler le norimue,
Deus, neque in alio spem babemut ealulis consequendae, si quidem auxilialor, et salvalor generis
noslri lu es. eapropler sapiens Ecclesia iaa,per
ora ti lingnas onuihim nosirum deprecaiur te et
per (e, el tecum Palrera luuni. dicens:
Populus. Miscrere.
Sacerdos. Noa qiioque.
Diaconut. Quain limenda est haec bora.
9

(3) Ora lidelium per eucbaristiae susceplionem

lingi sanguine Chrisli, ul posles doinorum Israelilici populi iu iEgyplo lincios sangnine agni Pascbalis.communis est Orieutalium doclrina, quam
tuse explicat Seveiuscpiscopus Ascbinoiiin/inopere
dc Agno Pascbali el Euchariftlia. Idem legilur in
variis oralionibus, pracseriim illis qua? ilicunltir
posi communiouem, ad gratiarum actionem. S i gnaii sacramenlis didinlur Christiani per baplisinum, permyroo seu chrisinaiis impressionem,ci
per eucharisuam. Ea loculione nibil in isiis ofilciis frequeniius.
(4) De vocibus qu in bac oraiione usurpamur
ab Orienlalibus, dicimn est fusius in noiis ad bunc
locum Lilurgias Basilii Copiica; ().
(a) Vide S. Basilii Opera edtUonis nwlm

(b) Hcra 2 in Hexaem,

EWT. PATB.

qua voce Graci poiissimum uti solent, expriinunt

Syri per eam quam illap$um veriimus : qua eiiam
uiunlur, dum mirabilem adventum Spiriius aancli
supervenientis in B. Yirgincm, in Incarnatioois
mysicrio, exprimunt. Aiiera vox HebraicaB originia
esl, legiiurque iniiio Geneseos eo loco : Spiritut
Domini ferebatur tuper aquas, lanquam incubans et

fovens, geniialemque vim immiliens: quam exposilionein ab Epbremo acceplam laudavii el ampfexus
est Basilius (b). His igilur verbis signilicanl Orienlales vinutem coelilus nrissam, qua) in dona pr>posiu mirabililer operetur, ut in creaiiouis iuitio
et Iticarualione factum eat: nam ulraque coroparalionc, ndraculum quolidie in eucbaristia fleri soliluin explicant, ei iisdem verbia uiuniur.

LITURGIA.

*9

1150

Tivificam unigeiiitt Filii tui in membris suis cir-

Elevam rocem. Et qtiando qtiidem poles omtiia.

coetibus illorum dileciorum, e l domesiicoruni tnocttwferentes. Atque hinc uno agmine mitiamur
rurn adjunge infirmilalem noslram, Domine: conomnes ad Ecclesiam illam Jerusatem, pritnogenigregalioni
beatse, parti buie divinae, ut per eoa
torum descriptorum in coelie, alque illic spiritualisuscipiantur
oblaliones
et orallonea noalraa coram
ler glorificemus ic, Deus Paier, ei utiigeniium F i tbrono excelso majeslalis tua? eo quod imbellet tt
lium luum, e l Spiriiom lirom sancimn.
inlirmi eumua, indigentesqtie flducia apud le N i Populut* Amen.
mirum peccatw nosirum et justilia nosira nibil
Sacerdog inclinaM. Adjuva auttm, Domine, eos
aubi, ad pelague effusum et imtnenaum miserk-or omites qui adjuvanl Ecctesiam luaiii aanclam vod i Uiae. ln corda igiuir singulorum perspiciene
tia, dccimis, ministerro el oblalionibus : aique
illos eliam qui posttriant oralimies tenuiiaUs no* teiribaltones bonas peiitionum fttiarum untautqiie
miue, n l in omnibus ei in slngulis adoreuir e i lausira\ da illis finem poslulatiouuin ipsordin, Domiiie
demr majesias lua ei unigeniti F i l i i tul.
amator boiitimim.
Popului. Amen.
Sacerdos etevan* vacem. Miile aulem curam perfeciam, salaiemqiie pleiiam, oinnibua Hlis qui coram
S4cerdo$ 1neUnam> Menwnlo, Domin? omniilin
gerunt patiperuni, qui alimenla prabeut orphaitis epiacoporum , doclomm et pnesulitm Ecclesi* lnaj
aanctae eornm qui a Jacobo (5) aposlolo, episcopo
c i vidtiift, visiiamque infirmoa c l afflicloet Relribue
ei martyre ueque ad bodternum diem, placqeruui
Hlie, bic quidem abtindaniiain e l boiia, illic Vero
el placont libi.
deticias incorruplibiles, quia lu Doinkius es ulriusElevan* voeem. Insere nobis, Domine, fidem eortim
tfue taecnti, Bt largiior i i u i n e n s s B mercedis, libique
verara,
el xelum eorum pro rera reiigione, c h a r i u coovenil beneflceulia, lain bic quam illic* et uiiige*
item eorara sineeram, ei nulli defcclui obnoxiam,
ntio Filio UH).
mores eorum inculpabiles : ut tesligiis eoruoa i n Popttlut. Ataffi,
baurenlea, parlicipes mercedis eomui inius, et coSacerdts inclinatu*. f ram regam cotnprime,
ronariiro vicloriye, qux illia paralae sont in regno
Rex regum, Airorem mililum compesce; bella el
luo cadeaii illicquo slmul cum illi* canaiuua libi
seditionas aufer, faeium baeretitorum dejice, el
eeiiienlias ajuslitia loa coiiira nos pronuiuialas, gloriam mdeiiwnim, ei unigenito Filio loo.
Populut. Amen*
siiperel aiwor erga lioiuines luua, ei converUt iti
9

ft

luanaueludiiieni beittgiiimis lusc.

Sacerdos inclinatut. Memento, Domine omitium

Eltvant vocem. TrauquilliiiUejn e l pacem quse a Q defunclorum qui decubuerunl cum ape lua, in flde
lc e&l, concede lerrae ei omnibus babitaioribus ejus
vera : prieseriini tero e i nominaiira, patrum, fravisila eain per beneilcia lua, ei curara misericorIruin, ntagislroruinque nosirorum, corporaliinn
diae tuae, per bonam ei temperaiam aeris coustilu- aui spirilualium, ei coruni pro quibus el quorum
lionem, fruciuuin uberlalem, frugumque abtindan- gralia, oblalio haec sancta oblala esL
liaiu, varielaiemque (lorum. Prxserva eam ab
Elnan* vocem. Adjuoge, Domine nomina Hh>rum
onmibus plagis furoris, et ab insultibus iniquis ini*
cuin iiominibus aanciorum luorum in habitatione
iliicurum, tam spiriiualiuro quain sensibiiiura, ul beaia eorum qui fesluin aguot et lauanlur in l e ;
absiiie ulia passioniim noxa, perpeiuos bymnos
JIOII revocans illis memoriaro peccalorum suoruin,
gloriae canamus libi, el unigeuito Filio luo.
neque commemorans ipsis quo insipiefiier egenint;
Populut. A:nen.
quia millus esl carni alligatus, et innocens corain
Sacerdot inclinaim. Ad aliare lioc, el ad illud
le : unus enim laniummodo super terram fisus est
CiKlo aublimius, memoria bona sit illis omnibus qui
absqoe peccato, Jesus Gbrislus unigemlus Filiua
ex mundo libi placueruut. Proecipue Tero sanciae
luus : einiplex qui ad coinposilioiiein venii (6), per
Geiiilricia D e i , Joamiis nuntii, Baptietse ei pra>
quem itos quoque iuisericurdias consequendac gpein
eursoris, Pelri el Pauli, toiiusque coetus aposlolo- D habemue.
rum, Slepliaui qnoque, ei universai lurbaB marPopulus. Quiuem praesia.
lyrura, el eorum omnium, qui anle eos, cum iliia,
Sacerdot inclinatut. Peccaia nostra ei lllorUin
ei posl eos placueruiu, e l placcni libi.
volunlaria, scienier ei ignoranler cuuiiiii^aa re:nii9

(5) Sntnptum id cx Graca Jacobi Lilurgia Hierotolymhaiifle Ecclesiae propria, quae fundaia a J a cobo fratre Doinini, auccesioueiii fidei et Gatbedra;
ad eum meriio releiebal, neque proprie ad Anliocbenam Ecclesiani a Pelro lundaiam pertinebal*
Sed cum eain Lilurgiam in vicina Pafceslina celebrcin ad se transtulisseiil, banc formulam retinuer i i u l : e l e a quoque, ui alibi nolatum esl, Jacobilui
abusi sunt. Iia eiiiui denouiinaiionem quam a J a cubo Baradaio sive Zanzalo eos accepisse, Gr^eoi
anclores, iiiiiius qiiam Orienlales Melcbilae ei
N-sioriaui lesiantur, ad Aposloluni referuul.
{ii) Ujec vcrba magis rbelorice quatii ibeologice
PATBOL. GR.

III.

dicta, minus recle Jacobilarum opinionein cxplicanl. Nec enim cotnposilioiiem agiiogcuul, iusi
qualis esl illa quaa in symbolo Albanasii diclo, iia^
betur. Sicut anima ralionalis el caro unut e$t homo,
UaDeut el homo unuteil Chri$tus, qtia couiparaiio,
qiiauivis a nonnulis Palribus usurpala, Eacundo ei
aliis non placuil. Sed dum unam iialuram proliieulnr, iia confuaiunem mietioiieinqne excludunt, m
cotnpositio proprie dicia nulla s i l , nisi quateini
kummac periecUtquc simplicitali l)ei oppoiiitnr,
qiiam uou babel bomo assuinplus ex Virgiii<>, cui
Verbuiu caro iacluin dum uuiluiucsl, iti quaiiidaiu
coiiipositioiieui veuit.

1131

S. DIONTSH

1131

LITURGIA.

tens propiiius esio, Domine, amalor lioininum. , vila gloriosa 61 absque fine in babilaculo tpiriluali
Elevant vocem. E l praesia nobie flnera pacificum, discambaintis etad mensam regni lui epulemur 6t
exituoi c a n mieericordia : atque stemus ioculpaii
referemus tibl gloriam 1 laudem.
ad dexteratn, el com facie revelau ei fiducia, cPopulut. Ainen.
curramua ad erlum anigeniii FSIii l u i , ei ad maniSacerths. Pax.
fcstatioeem ejoa secondara et glortosam de coelo;
Popuius. E i com spirilu
audiamoeqoe ab 60 vocera illam beatam quara beaSacerdoi. Graiia Dei sit, elc.
lis in flne prontmtiabit benedicti Palrit mei, caPopului. El cum spiriUi mo.
peuiie hwreditalem regni catfe$tit u l in boc aicut
Diaconuu Coic liroore
61 in omnibus gloriflcetur 4 laudelur nomen luam
Sacerdoi. Sancla aanclis.
maxiroe vtnerandura.
PopulM. Unua Paler eanctaa.
Poputus. Ui.
Dimconu*. Slemtia deeeiiler.
Sacerdot. Pax.
Populut. Goran) le*
Populu$. E l cum spiritu luo.
Sacerdot. Gratfas habemtta libi, Domfn^el gralo
Sacerdo$ frangit kostiam, et dicU Orationm, cnte animo agnoscimua benignjtatem loam, quod ex a i Paier noster.
bilo eduxisii noe ad id quod siroae, el domeeiicos
Paler omnium 6t principium qaod esl guper
iHiosque aacramentortim tnorum fecisti nos m i orania lux aelenia et fons luci*, quae iilaminat nUterUunqoe boc religloeiiin comniendasii nobfa
omnes naiaras ratione praedilas, qui vocae ex puU
atqae mensa b i c spirilaali nos dignoa feciati. GonTtte inopem, et de siercore erigis pauperem, ei noa a6rra in nobie Domine depositam mystortonim
jaclatos, rejectos et inttrroos ad libarlatem et do- tuomiu divinomm, ut secundum morea angHteie a l *
niesiicam filiorum tuorum dignitatem vocaaii, per miles, vitam ineliiuamus, el perOciaroiu coram i e
FiHtim tuuin dilecium : prasia nobia ut filii sancli
ot cami ei inscparabiles aimoa per MsceplSoiiem
eclioe cognemiae non indigni appareamus coram
eanctoruin luorum, pericieniea volontalein laam
le, oraoe quoque imnisterium nosiram, secanduro
magnam et perfectaro paracique inveniamur a d
mores inculpaloe perflciamue, ei cam puriuie aui illam nllimam, ei ad atanduin corarn
roa, inleHectus mundiiia, divinaqoe roeote quamajeauie lua, dignique efBciamar rolupiaie regni
cuuque bora inyocemus te Deuin Patrera emnipoU i , per graiiam mlsericordiam ei ainorem erga
iMitem sanctum et ccelestero creiuua el dicaraue,
bomines unigeniii FUii toi, per quem 6 t CQDI qeo l a
Pater noaier qui es in coelis.
decel gloria, boaor, etc
Populu$. Sanctiflcetur nomen (uum, etc.
<
Populut. Amen.
Sactrdot.Uber* servoaet Olios luos, Doroine, ab
Saeerdot. Pax.
omnibaa lenlationibus difficilllmls e l quae virea euPopulus. Et cum spirilu luo.
perent: el ab ouioibos doloribus qui corpori
Diaconut. Posi.
noatro rel atiimae damnura inforre possunt.
Populus. Gorain te, Domina.
Cuatodi noe almul a malo et ab ejua potesiaie antSacerdoi. Christe Rex gloriae, et Paler futurl
versa, e l a lecbnis ejus pernicioais, quia lu Rex
eaeculi, acrificium eancium, Ponlifex cceleslls :
omniom es ei Ubi gtoriam referioias.
A^nus Dei, qui tollis peccatom mandi, parce pecPcpulu$. Amen.
catis populi tui, et dimilte insipienlias gregis t u i .
Sacerdos. P a i .
Gonserva nos per coramunionem aacramentoniic
Populus. Et cuin apiritu tuo.
luorum, ab omni peccaio, sive verbo ?el cogiuDiaconut. Anle.
lione aui opere perflciaiar, quodqoe a tua faPopuluu Coram le, Domine.
miliarhate domestica, procol noe faciat, u l cueloSacerdoi. Agpice, Domine, populuin tuuin fldelem,
diantur corpora noslra per corpus tuum el reoqui coram 16 inolinaiasesl, e( exapeciai donum tuum
Tenlur animae nostna per sacramenta lua, e i b e ei intaetur depositoin sacrameiuurum unigeniii
nedictio uia, Dominc, s i l in loto noslro bomine i n tui Detia Patar. Ne auferas a nobia graliam luam,
leriori el exieriori gloriflcerisqae l a nobb 61
61 nc repellas ooa a ministerio tuo et a participapropier nos detieraque lua requieacat suptt D M ,
lione sacranieniorum uionim, aed praepara noe, ui
ei Patrls lui b^nedicti, ei Spirilus lui saacikaitut.
puri e i absque macula, diguique boc coimvio s i Populut. Ameo.
inua, uique cora conecieniia inculpaia, semper
9

fruamur corpore et sanguine ejus preiioso, 61 \a

Diaconui. Benedic, DomSae.

1135

ONOMASTICUM BIONTSIANUM.

1134

BALTHASARIS CORDERH
SOC. JESU TBEOLOGl

ONOMASTICUM
/*

DIONYSIANUM

quo vcrba *t nomina, singulmrem aHauam formaixontm ac significationem habentia,

explicanlur^

ipsos excaicarunt, et summi boni aspecln privavennit.

', innoxie. Cttl. IHer. eap. 2, b, nbi
, boniformn, id eal figara b o i i i ineiht&innat, coelestis Hlnie ignia flammas fniuune no- giiilus. Div. . cap. 4, 22.
xias esae aed saluiaree; nec eouiba*liva, aed vivN
, bene/fcum *e\[iceibon\ operativnm,
flcaa.
qualia auni Dei dona illa spiritoalia grauarQm,qua9
*, fnvttiat/tfoa. Accipilnr pr* negaiione noe poienles reddtint a d b o n u n i operaridum, quae
iittaiiionla, Mysl. Theol. cap. 2, abi ilocet quomodo p r o p r i e ei signiflcanler appellanlur,
Deiie nobis inviiibilie non per visionem posiiivam, cum qood summl botii effecms sunl, tain quod ad
*ed per negalionem visionta, hoc ett mygiica bonuro agendum vires auppedilenl.
caligiite, conspiciendus f i l . Sicul enim infinilatein
*, benefice. E c d . Uier. cap. 4 , p. 3 ,
iioqper teriutnwn, aed per lcrmini negaiioiiem; 12.
aie iuvisibilitatem DOII per v4sum aed per visug
, naiura bonu, 86U qui natu$ eU ex
ueffatiouein proprie coocipimns ei explicaimis.
bono. Div. Nom. cap. 2. 1.
, boni pnncipium, principattu bonita", tlmulaerun^ Mlatu*. Nyst. Tbeol. cap
fia. OiY. Noin. cap \ { 1.
2. Gracus interprea explical ' , boui-principaU$ prowidem- \ , id eal 4mn* id quoquis exsnltat et
tfca, id eei a qua bonvm omne proHciacitur ac d 6 - gaudel, quaei deriv6tur ab , id eal exrivatur. Div. Nom. cap. I , J 5 .
tutto, glorior, lator.
', bentfice. Secundum etynudogiam
*,#/ imHathone. Div.Nom.
focis eaael bonidanter. Per boc vocabulnm signi- cap. 1, j 5 .
ficauter exprimit nalurani grati? ac divin* illu , Saneia tanetorum. Sic appellaha8trationi8, qitod ex nullis noslrie oieriite, &ed ex liir io Yeieri Teaiaineiiio locus iiiterior Ubernaculi
aolias boui Dei inonere liberaliier nobis (tooelur. obi arca aaservabalur, eratque locus i s i e velu seC t t l . ilier. cap. 1, | 4. Yide ibidem Adnoiationea paraina a reliquo lenipto quod sanetmm vocabaiar,
el obeemtionem generalem. Vertii boe veca- aolique poaliflci ad Saiicla aanctoruin , idque in
baliim Scotus cplhnsac large; Sarracenas, bonitatit a n n o e e m e l duuiaxai accedere licebai, idque dobidono;
VercellemU, per dutributionem boniiaiU;
l i 8 8368 6 l 6 x p i a l i o n i b i i 8 pranroisais, qua* iu
AaibrosiiM, benigna iargition* ; Perioniue, conceuu
Levilico cap. xn deacribunlur, de qnibus vide Cormc mutun tki; Gallus, en nou$ domuuu u$ bient.
neliuin 61 Boirfreriuin D o a l r u i n ^ ad dicium Jocuio.
Malui uno verbo benefice; siquidem bonum donom, Saucius auiem Dionjsius, episL 8, J 1, appellai
benefleiuui appeUjiiiui, uti e i juadem largiiereiu, Sancta tanclorum, locuin in lemplo arae roaximas
beiieUcoiti.
proximum, u b i aaaenraiur Cbrisius, qui estSau, boniformi*. Div. Nom. cap. 3 , ubi clU8 a a D C l o r u m , in veoerabili ttucbarisiia. Uic Joiiigetoa docei eaae , cx ipaa veluli boni- cua non adibalur niai ab epiacopo, sacerdoiibug el
laie ttctoa, e i exceileiui quadatn ralioue bouos diaoouia, 8 6 u iniiiiatris, e i eral a e p i u s quibusdam
aammi boni imiiaiorea, qui inunera cuui iideriori- caocelJis. Proxime bos cancellos erai locus cuboba* eommunicenl, qus a maguo ei auperelflueuie min 8 6 0 monacboruiu; pesi reliquus populus.
bonoruin omniuio Oceano perceperuut.
*, $anctifica$io. Eccl. Ilier. cap. 4, p. 3
, bonifex 86ti bonificut e l boni epera- { 12. Alii scrjbuiit . Suidas vero dyicrtfUa^
thm$. Div. N o n . cap. 4 , 110, ubi diviiiuin aiuurem
uiciique ideiu efse quod , ,
sic appellal, eo quod in uobia uuiue bouuiu ope- , id e&l MnetiinoMa,
, religio, aeu cuireiur.
lu* uiviuua,
, oono comtnienler, it\ ai diclu faa
^, taur uriptor. Sumilur per excdait, bonidecenitr, roriualuni ex voce , id eal leniiaui proeo qui iibmin aliqueui Scripturas aacne
* * * * , el verbo , dec#/,conwai/.Cuui auieiu coiiipoauil. Ecclis. Hierarcb. cap. 2, { 3, 4 .
luaximo dceai couveoiai bouo ease cotuiuuiii.
"; , Sanctu$ tanctorum. Sic Dcus nocalivuin aui, pulcbre docel, diviuam illuslraUoueui, mioaiurDe d i v i n . noiniHib. cap. 12, 1 e l 2 , '
, id 681 mi decet, btni , a pleniseima ei exuberauie
*e muuipltcari. Coekiu Hierar. cap. 1 ( 2.
prasauulia qua geuua OIUII6 purUalie excelbi.
*, bonivitipum id el quod bonum
, $anctuai. Vide ibidein, ubi baiicdediiil
coDieutplaiur ei spocui. Div. Nom. cap. 4 , 25, 6886 \ , \
ubi aii <toinou68 pravoa evasiwe, 60 quod - , tetiere omni liberam, perftt

, id esl bonmuva* vires obnrux*-

fim diftiii oiutiiuoi a aunimoboooaua culpaprolapai

111 8686 conira Deuoi slolide erigenies, propriam gloriana perperam quaercuiea, glohaiu quaj
e i Ueo erai, auiiseruul, c i cousequeiiter seuici9

ctamqne, ac omui tx paru iHconiaminalam

puraaum. Nullus 6 u i u i naevus aui iniohua viUorum laltea

iu beaiissiuiaw Ulain naluraui cadera poiegi, u i

quas 6 i l au oiniil viliuui reruin conlagioue d i ^ i u
ouiui kiinpliciuie puriaaiiua, oinui graiia el poi9

BALTHASARIS CORDERII

1455

cbrtludine aflluens, lola in perfoctissimo et felicissimo statu glorioea, lola sacrosancia, sic u l nihil
sancliua dici aul flngi qiieat. Vult auiem ille san*
climonix Pater, u i omnia qua* propius ad Hfom
acceduni, eximia quoque snnctitate polleant. Unde
S. Dionysius, Ecclesiastic Hterarcbiae cap. 2, accedenies ad Deum prope, jubet hominem exuere,
el lolos esse divinos , alque (ut verbo ejns ular)
vi divini spirilus agilaotis et moveniis,
, divinit ad divina se iransferre.
', curvo rostro. Grcecus interpres
* emin idem esl quod ,
id esl curvum, obliquum, auiem esl labium,
et in avibus roitrum. Coelesl. Hterarcb. cap. 2, 1,
ubi per vocem illam inlelligit f.iciein aqmlae apud
Ececbielein cap. i , vers.7. t iguraiu Evangeliisancii
Joaonis qui per aquilam denoiatur in visione illa
niyslica, per angeluni propbelae reprasenlaia.
, tpiendor, fulgor. Mysl. Tbeol. cap. 4,
, indemonslrabUHat, incogno$cibiUtas>
Est proprie negalio cognilionis quae per deinon*
stralionem ac raiiocinaliouem accipilur.
" ignolum indcmoniirabile. enim
Arisloleli proprie esi screniia per deiiioiislrutioiicm
accepia. iiinc divina dicunlur , qnia de
iis non esi demonstratio, sed fldes qna? nou paril
ecieniiam. l)e divin. nominib. cap. 1, 1.
, indemonstrabilUer, id esi absque demonslraiione quae scieuliam paril. Ibidciu , et
Myst theol.cap. 4. Ubi vide noslras adiiotaLioiien,
, Dei frater. Sic vocai S. Jacobtim
qui fraier Domini diclus e s l , scilicel Clirisli, de
quo Aposlcdus ad Galaias cap. i , v. 19, a i l ; Alium
uuiem apotiolorum vidi neminem, nisi Jacobum /mtrem Domini. Hic etiain S. Dionysio vUus fuil jin
cxsequiis Deipara3> uii scribil Diviu. Noui. cap. 5,
t

, fratrictda* Sic vocal Caio. EpisU

vin, | |, ulpoie qui priuius boimcida fuil, el quidein frairis, uti babelur Geuesis i v , vers. 8 , ad
quod alludit S. Dibnysius loco siq>ra cilato.
, inexcogifabitt, id esl qtiod cogitalione percipi nequit. Divin. Nomiu. cap. 1, 1.
, proprie vocaniur myslena, quai verbis aperla, occullus sensus babem. Ita Uuiuitlianus
lib. v i u , cap* 2,
, indocibilt, id est quod non docetur
inagislerio buinaiio, sed sublimiori mod(>,per saucli
Spiriius iiispiralioneiii atcipilur; quah* est wybltca llieologia. Divin. Nouiiii. cap. l 9. Vide laagugeu iiosiram ad Mysi. TiieoL cap. a.
, firmum, robusium, vulidum, (orie. Divim
Nom. cap. 4, 15.
, tmpotenlia, imbecillilat. Dtv. Noin.
cap. 4, 25.
, inMccessum. Sic per excellenliam vocabaiur bancluiii sanctoruiu. Ordiuarie auieiu locus
quilibcl sancius qui vulgo patet. Eccl. Uier.
cap. 3, p. 5, 2.
, semper mobilit, sive qui perpetuo
movelur. Goelesii liierarc. cap. 45, { 9. Stc apud
propbelas ait uugelos vocari iuyslicas roias propler -, id esl perennem et continnum motum, quo circa bonuin voivuulur, quaiuobreib eiiam cutn abb piugi solcnt.
, aquiltt figuru, quid myslice, vide
Goel. Hier. cap. 45, 8.
" , viia cureiu. De div. nomiuib. cap. 4,
I 32.
, illegiiime, temere, itlicite, nefarie. De
divinis nomitiibu cap. 2 , ^ 1 . Graicus inlerpres
.
, cerlaminum inHilutio, scilicet spirilalium adversus uiuiiduiii , cariiem el diabuluiu*
kiieiligilur per boc eliaiu vita Evangelica, qnaj cerlameu qiioddam spiniaic aai. auieui sen
t

4136

munerarittt voralur Glirisliis. qui nobis cerlamen

boc spiriule instiluil, ejusdem nobis dux e e l , ei
renjtineralor vinceniiuro. Eccles. Hicrar. cap. 2,
parle 5, 6, ubi vocaieum ,
ceriaminit et propotiiionis prccmiorvm e/fectorem,
eumdemque au u l sapieniem ejus legem tulisse;
ut pulcbrum, digna pramia iis qui vicerinl consiituisse; denique ut bonuin, in numeto atbleiarum
fuisse, et cum iis sancte coiitra mortis el COTTQptionis vim roburque dimicasse. In sacra auiem uneiione docebaniur iniiiali, evocari se ad ceriamina^
et uuicuique esse faciendum ul summi Agonotbeue
legibus iiuperiisque obsecundet, iuagno animo divinoruin pugdum dueem el princiuem unciionis imilclur, , , tpe
prceclarorum pratmiorum frelus el corroboralu$. Hoc
poniilices el miiiislri caireinoniaruin lilurgi C i i r i slianis uovis iifculcabam, e l bravii in oiuiietii parlem magniiici alque rcgii osleniaiione, ad luclaui
ei conieiilioiieiu erigebant.
, ludo nugor. De divinis noroinibus eap.
8, { 6. Ilinc lusut. Gnecus iuterpres , , , iu eaialiquid compiulum,
ludricum, tub$ullorium.
, sensatio $en$u*. De divin. nominib.
cap. 4, 19.
, lemt/e, $ensibile, sive id quod sense
percopubile esi sive quod sensu praedilnin exsislil.
De divinis nomiuibus cap. 4, g 11, elBajpe alibi.
, ccvum, tcecutum, quomodo de Oeo dicaiur,
vide Do divinia nominibus cap. 10, 5, el ibidem
Adnoiaiiones, ubi explicaiur quooiodo augelia cuiupeiai, eic.
*> innocenlia. $impliciias. Epieu vtn, 1
Grecus iuierpres , benignims*
, indecorum, id eai babens ulluiu
decorciu vel pulcbriiudinem. De divtui iioiuiiiibua
cap. 4, 32. Gracus inlerpre deforme.
, irrepreheMibilUer, *me noiu. Etxl.
Hicr. cap. 6, p. 5, g 2.
' % jugiter, inde$inenier abtque ce$tatione. Goel. ilier. cap. 8, l . G i x c u b inierprea
, incestanter.
, inconcuMSum comtans, quod inininie nuiai.Eccl. llier. cap.5, parie 5, gi.Graecus
iiiierpres , , , esltHquatt

$aiuiii

firmuin, Habite.

, imnuiculatum* Ectl. Hier. cap. 5,

parle 5, 19, el l)e diviuis noiuiuibus cap. 4 ,
, irreflexe id esi recla, nusquam decli^
iiaudo aui ubiiquaudo. De d i v H i i a uoiuiuibus cap.
2, i 4.
incommumcabile, id est quod coniluunicari nequil. Diviu. Mouiinib. cap 4, 2.
, dittoluiio, inUmptranlia, luoricitas.
Diviu. JNoin. cap. 4, g 49.
, iiifrricm, ditiolntui. lbid.
, purum. Graecus ialerprea ,
, , , id Mpurum, dUuctaum
per[eciutn, itlibalum. Divio. Moudn cap. 4, g 22.
, mpex verlex, summiia$ caeumtn, futtigium. Accipilur auleui a l)iouyio pro eo quod
qualibel in re summuui el praslauiissiiiiuin exsUiiu
6ic cap. 4 Gcelesiis Hieraicliia:, g 3 , ea qua?
coelesiibus suprema a u u i , vocal
, id esl caHetUnm aptcet httrarckturum. Ueui cap. 5, De uiviuis iiouiinibus ?ocal
S. Pelrum , id esl verlUem
*eu columen iheologorum tive upotivlorum, ei cap. 1
Mysticai Theologiaj peiil a Deo dingi
, id est ad
my&licorum lupremum apicem vruculorum. Hmc
cuntemplalricis vilae duciores id qnod iu auiiua
nieiilcque purissiumuiesl, lueuiis apicem appellauu
^uin t:l Proclus lib. 1, IU Tbculugiaiu Pluloiiicaui
tap. 3, id quod in atiitua prjjstaMii^nuuui *:x ibUl,
9

113

JNOMASTICUM D l O N Y S U N f l M .

1137

relurens. DicUur proprie de radils luminaribns ac

visnalibus, qui quanlo a sole aul candeh el ocnlo
, muttn. eonnexio. mutmis complexH,
remotiores sunt, lanlo qnoqtie pro proporlione
evhfrrcnlia mniua. $eri*M rervm inter $e conntxarum,
dlsianlia? remissfores sunt, donec landem eilremiim
compnqo. Divin. Nomin. cap. 4, J 12.
spha?np aclivilalis sua? allingeniee, ulierius plane
' , alteralirnm, id est alterandi e l imevaneftcunt. C O P I . Hierar. cap. 8. $ 1.
mntand! vim babens. Coeleslis hierarchiae cap. 15,
', profanut, non Iniliatut. Ecrl. Hierar.
cap. 5, p. 3, 6. Gnecns inierpres,
I*
', alienus episcopns, id est alle- , expers rerwn mytticarum.
', uteheot, vindico, defendo. Episl. ,
norttm inspfciaior, seu curator, cnnoaiia alienamm
rerum. Cftinpoaiia **t tox ab , id est / 51.
', rvdis taerorum impethnt, id eef, qiii
tw*, , id esl inspfctator. Arcipilnr anlem
nnndum sacris inilialus, ant doclrina Ghriatiaua
pro eo, qui oum in gni* erraiie sibi ignoscat, a
nn commissa graviiar persequitur. Episi. v m , inihuiiis eat, qui exners esi myaieriomm, et ab iia
excludilur. Mysr. Tbeol. cap. 1. I 2 ubi vrde
j 1. in flne.
Adnotaliones noslras, el Scbolra S. Maximi.
, irrotionttbilitat, id eal quod ralione
', amphibium, sett ancipiti rt/, id Ml^
atlingi neqnit. el omnem giiperat raiioeinandi caquod tatn in aqua quam in aere vivii. Divin. Nom.
parilalem. Div. Nomin. cap. 1, 1. Accmilur ilem
pro irraiionalilate et carentia ralionit. CiwL Hier. cap. 4, 2. Vide tbiitem Scbolia S. Maximr.
, anagoge, id esl sensns nracidonim
ap. 2. 4.
, ratione carem. De divinia noniiuibus myslicus ac recondiins, qui nos in coehim mftditando eubvehit, pmpe<pie Dcnm ad roelesiia cer
cap. 4. 9 32.
nenda comemplanlibus praebeU Coel. Ilier. cap 4,
, integrum, non mulUatum. Div. Nom.
ei alibi s-vpe.
cap. 4. $ 2 2 .
, anagogice, id esl atirsum agcndo
, Htmu*. invfolatus. De divinis nominibu* fnp. 8, $ 5 . Graeens iuterpree , &pti tmpellendo, e t a lerreni ad coeteslia I r a d H , , id eat conlumelm, nexm, ma- cendo. Hinc sensas ScriptnraR anagogicut appoHaiur,
q i i i coeleste quidpiam insinual. Gcalest. Wrer. cap. 1,
/ exfifr*,
, ffaorftvitni, sen parfwf moriactii. 2 et pa9sim alibi.
, sutceptor, aeti sponsor ac firiejtisaor
Ecctesiaglicse Hiernrchiae cap. 3 , parte 3 , 6.
bapiizandi. Eccl. Hier. cap. 2 , p. 2 , 8 5. Yiile
Graecng interpres . Ilegycbiug*
,, , id eal puer tnortuus, ibidem nosiras Adnolaliones, el Scholia S. Maximl
deejus oilicio el obligalione.
immatnrus, ejeclio mw/teru.
', ebullient seu refervescem. Coel. Hierar.
, tnlactvm; quod non polesl commune
ftcri, nec a quovts laiigi. Ecclea. bierar. cap, 1, ^ap- 7, 1, a verbo , ebullio, scaturio,
, rctuseitare, el quodaiiimodo ignem
1 , ubi gcribti ad Tiniolheum, quas ad fidem
ac relfgionftin perlinent, teneat , nec aliis eeu calorem viialeni revocare. Proprie enim est
ignem jam condilum ac sopitum suscilare. Goel.
pasgim evtilgei, praeserlim illa myelica qua? in libris
Hierar. cap, 7, J 1.
suig Iractat.
', anagogici tensus explicaHo, a verbo
*, impaukipale,
Bivin. Nomin. cap 2, , ld sl ttpnrgo^ expiico. Graecus
i
llilerpres, , , ,
', bnpartizipatio, id est quod a nullo , id est paiefaclio, dectaratio, resolutio,
parlieipalur. Div. Nom. cap. 2, 5.
diuinelio. Ccel. Hier. cap. 15, j 1. Sigftifical etiaiu
(, uverum give riaidum, scilicet in
solaris eclipseos repurgationem, dum videlicel luna
lionam partem. GrsecusinlerpresaxoXaxeuTov, - eiib sole iransiens nobis lumen solis, q u o d obscu, id eel ceden* adulalioni, quod incliraveral, realiMdt* Sic S. Dionysiiis voeem illain
nori nequl/, scilicet ad id qnod deceat. Cad. accipit in Epi&iela ad Polycarpuni, ubi admirandum
Nier. cap. 2, $ 4, et cap. 8, 1. Yide ibidem Scbolia
aolis deliquium, quod Gbrisio de- cruce [eiideuie
6. Maximi.
conligii, desrribit.
^, indiminulum, id eal minime mulihim,
, inHtuibilila$* sen$uum priwtio ac
*ed iniegrnm. Bivin. Nominib. cap. 1 , | 2 . Sic $lupor. Gad. Hier. cap. 2, &4.
Bionysius EcctesiasL hierarcbi cap. 3 , partc 3,
^ cauta carent, q u e m nulia eausa anleit,
ait pontiftcem, atque adeo omnes qui populo i n - nullaui caiiaam agnoscen.s. Divin. Nomm. cap. 4
litucndo, c i a viiiis revocando operam dant, cuni
52. Signiflcai eiiam innoccnleai, uuljius culpa^
d alios erudieRdos ab aris et detoii asimi quiele reuin, crimine vacanlem.
qnaei foras prodieriiit, redire eonlinuo debere ad
, renovaltQ. Divin. Nominib. cap. 1,
ea qnsc muneris sunl propria, qiweque ad iniimam
animi sancuialcm perlinent, idque , hoc 3
esl, nullain re imtninuk>*, nulla jaclura facia pielaiis
', dapvirdicabile, commendabile. gpiaique virtulis, nulla poUuli vitiorum labe ac sor- eiol. V I I I , 1.
dibns, neve ardore piae menlis ulla ralione debili, depradica, commendo. Ibidem.
lato; ne duoi aliis prodesse cupiual, sibi nocuis&e
', repoluiio. Cm\. HieiVcap. 15, J 9 , a
videantur.
^, i d f s l replico, revolvo,iutt*m volvo.
* impartibUitog, id eet qwod partibus
, enodare, explicare. Div. Noraiidb.
carel, adeoqae in iilas dividi oequii. Diviiu Nom.
cap. 2, S 7.
cap. 1, ^ 4 .
', invariabUu,
immutabilis. Divin.
*{, imperliie id esl non perparles, iteqii* Moin. cap. 2 , | 6 . Grxcus imerpree: \
parlicipale, aed toialiijer, inlegre. Uivin. Noiuiuib. , . Qui semper idem ett,
cap. 2, 8 i.
admUlem mulationem.
, wcitthud9, ticaria ulat\o retaliatio,
, proporiio, proprietat, similitudo, commufaiio. Episl. v n , 3 .
paratio, elc. Eccl. Hier. cap. 3 p. 3, 6 ,
, informabilUat, infigurakilitas. Divin.
, impeccantia id esl summa viino
fiom. cap. 1, 1.
piirilas, ao omni peccalo aliena, qualis erat Gbriaii,
', ipfigntabitt, id est qtiod per nullam 1>. Virginis, el quorumdam sanclonim. Eccl. Uier.
formam vel figuraiu expruni potest. Coel. Hier. cap. cap. 5, p. 3, 4, quod Perionius el Lansselius ver15. J 2.
lunt peccandi privaiionem. Sed verius iu Gbrislo
", fubobscuratum , id est lcuuiub eral nou lanluai privalio pcccali, scd po&itiva imvocal , \ ., ,
1(1 e* menf* apictm. et ut niunt, ip*um florem.
%

1130

mo

BALTHASARIS CORDERfl

ppeeabiliia, c l absoluta impotenlia peccandh,

propier unioneui byposiaticaro, u l doeeol Ibeologi.
, reformatio. Div. Nom. eap i ,
S 5.
, tuspuiamut , aea a$piremut cl9

Ifcei eum anmii nulu ac propensione :

enira eomponiiur quasi ex , id est tur$um ot
, id esi nicto, ennuo, rspieio, Graecas ioler9

?iishniat

>re*. metgo

$ur$um oculot at$ollo.

igitur S. Dionysius, ad res divinas ex

iniima aniiui propent4o4ie atiendendum esse; haec
rmm propensioel prompiiludo voluniads, luulluro
ronfert ad eas faciUua eapieiidas. CoeL llier* cap. 1,
{ 2. Hinc.
- *n$p$ctio id est ad euperna aspiratio. Casl. Hierar. cap. 15, 5, ubi exponil angelorttin
9

, exhibeo, demtmtro, mawfuto. Eccl.

Hicr. cap. 5, . 1, g 1.
, intactite, id eal qaod tansi ant palpari
nequil. Mjstic. Tbeolog. cap.. 1, ( 1. Hoc de i i R i o n e
mystica dicit, qas, ut aupra sensum el intellectum
est, aic et lacttim cdm aensHiftiiii Vam iiiifHectualem in se nan habei; vel de Deo intimt in animam illapso, qaod eodem recidit.
, iniattiih, $en$um taelus e/fugient Gntc\t$

inlerprea, , , -

, impatpabili$ iniangibih$ qul poteu *

9

treciari. Div. Nom. c a p . l , { 1 .

, viriformatio. pi&4. ix, { 1. Com
poaituin ex nomine , w>, 1 verbo ,

(ormo* finao.

, ttr fnc/iu, seu virtVla. Epitl. , Gnecua inlerpres, , id esl proprie

majorennit, qui jam inler wiro$ anHumeraiur; s!ve

adoleaceoa, qui |am tuielae uae permiitebamr, qui

Roiuanis virileui etiaro togam suinpsitae dicabarttem quod iiiiniis proprie verlil Perionius, t/#rtslur.
$hnam dwinorum luminum auensionem; qtiem boc
, indefident. Caleaiie Hierarch. eap
itiodo corrigii Lausseliua, clcriuimam veruu dwina
15, {
iumim (cogiiiii(Hiis) $tupeciionem. Scolus, ad divina
, *ine o$ientatiotu id esl abaqna
iuminaria ciariaimnm reipectum.
, renw>ativum+ id esl renovandi vim faslu, absqae pompael |aclaulia. Coaleal. Hierarcb.
cap. 15. Signiflcai eliaui %ecrttt vel arcane : nam
babetis. Coelest. Hier. cap- 15, | 2.
ideni quoque eai quod uertia pando^
,. aulenu$ scilicec in seusu S. P a u l ^ qui
', inegretsibite, id esl quod forafr DOQ
ad ameriora ae exiendens iiiieUiril perlecibm, magis eubliinia, raagis ardua, etc. itec eniro vis&igui- eoiauat, ueqiie ae prodit. Ditio. Noiniu. cap. 2,
Ikaiionia buic voci inest. Graecits taierurea expliS
c a l : , , \ , id est ", vemtui. Qiud nysiice designei, vide Geal.
trannm tursum, ad propotitum uopum. Coel. Hier.
Hier. cap. 15, 0 / et ibidew Adttolalione* ac
eap. 15, 1.
Scliolia.
, patalum, apertum, a verbo
, txpedU$ alne Lropediinenia, naUo
auoiualo , paudo, aperio. Ccel. Hierarciu conipede remorauie. GoelesU llierarcb. cap 15,
eap. 15, $ 3.
J8.
, repleo. Divin. Nomiuib. cap. 4 ,
, $$, acilicei qood flecli neqiiU
50.
ad id quod deteriua etu Sic ait aiigelorum ainorea
, id esl $implificat, cilicet cum relaesse \ , id eal ieeii aelioue quapiam ad s u r s u u i , ac si coinpoeiium ail ex
uium et contlant deiiderium. Gttlesl. Mierarcli
, id eai $ur$um et , id esi umplifico :
c 2, { 4.
d^rivaiuro eniui eal ab , quod eat
, id eat bona /We, eitra tdtnm figmentimpUx. Lexicograpbi \ itiler
tum. Graecus iaierpres, , ,
prelaiilur expamdo, explico, proul verlil Laitase , id est accuraie, ditigenter, stficienter;
lius; aed S. Dionysius iDauifeaie accipti pro <it- quando niniiruni sit aliquid nou pbrCuuciorie, net
pii/ica, utl palel ex i i l u l o et cap. 1 Ciel. Uierar.,
iranalalive, sed exacie, e i enixe, ac lolo opere. l u
I, ubi vide Adoelaliooes noelras.
Budaeus io Adnouuonlbue.
$i$to remoror impedio; ileoi relro', inefficacia. Udiur boe vocabulo dm
gra for, relrougo. Episi. v n , j 2.
eo qui doiiiiiaa babct paasioiies, ila u l ampliua non
, explicalio a verbo , *a> noceant. Eccles. Hier. cap. 5* p. 3, 4.
/. Gnecua iiuerpre* , , declaruiio*
' immulabilis, co*$tans qui OOD esi
Coel. ilier. cap. 15, % 1.
variabilis. E c d . Hier. cap. 1,11,
, expUco, expono aperio* D i f . Nom.
, irrefuiabiU, id esl quod tioufuiarl
cap. 2, 7 .
non poiesi, aui redargui, vl cooviuci. Epiet. TI
'^, ewocaiio, aeu uoiuinia pronuntiaiia, ei vu, 5 1. lleiu apud 'Ibucydidem, ideui el quod
quu ordmandi ciiauiur e i evocanlur, erdiue quia> nullis mleiie arguiuemis, iiullam babeus deuiousiri*
que suo, e l respoudeul: Admm. Eccl. Hierar.
lionein.
cap. 5, p. 2, in line, e l . , ( 1. Yide S. Maxi,^//, id est quod peruiu, ibidem.
scruuudo i i i v e t i i r i aui iiileiiigi nou poiesL l>if.
', tine prittctpio, id eal, quod non babet . cap. 1, 2.
principiuiii. Div. Nom. cap. 4, J 8
'', ini*ve$tigabile id est qood inve, Mtuctio. L c c l , hierar. cap. 7, p. 5, siigalio aequt nou poie.l. De diriuia uouiia.
.
cap. 1 , ^ 2 .
. Hoc Lexicograpbi expoiiunl mina, $erenu$ id est iMinime tarbalus,
ciier, imp4nose exiense; aic exunsionem
aui coufuaua, aui iuuicaiua Diviu. Mouiia. cap. 2,
iulerprelaulur, quaai ab , id e*l extendo
*l*90 , acilicei cuii relauoue quadaiu ad ea q u a
, perupicntiuimam ad dhina lumina $u$pectio9

aurftum ttuiu : b c eiiim sifiuiiicalita vis iu8i

composilis cuin pru^posiiiuiie , u l maiiiiealum
eal iu vocibus , eic. Uude ad
bauc vocU bujue vim exprituendaiii,
verio: Ad tupera not revocando *tmpiipcai. Cceleal. Hier. cap. 1, { 1 e i 2 . Vide ibideui
Auuouiiouea lueaa. Voceiu bauc verlil bcolus
r*tiuu4H* Saimccuug *uscilatite Aaibrosiua, vi
t

iufHiionu

pra>cipua

Periouius excitando,

uii ai

, irretfuabili$ imvcrtibitU,
9

id e*t

qui uou relrogradilur, nec retpicit relro. C&L

Uierarc. cap. 15, 9. Gr<ecus iulerpres, ,
id esl incnriosut.

, homlnit efformaiio. Qtrid myslice

In angcba tlesiguet, vide GarteaU Hierarc. cap. 15,
, in (ortna hominit, id eal spccie
huiuaiia depiciua, u l i angeli solent pingi specio*
forina juveuili. Coetcst. Hierarcbiae cap. 15, i 5.
', hommvUctnUr, i d esl u i bo-

ONOMASTICUH DIONYSIANUM.

1141

minem decet, bumaaitus, bamtiie. CoeL llier.

cap. 7, 3.
, QIIO.7 aomiiii eelfrum / , geu
naturale. Myslic. Tbeol. cap. 3, ubi pulcbre a i l
1
, iupenubtlantialem Jesum kumauat naiurm
ttritatibnt subnantiahtm
hoc esi connalurales

bomini proprieiatea vere assumpsieee.

, intiabile, incon$Un$ (nudamento ca9

tuns. Div. Noni. c 4, J 32

, ininte(tigibilUai id est qtiod orouem
superal itiielligeodi capacUatem. Div. Noraiu. cap.
4 { 1
, im*Ulligibili$ Sbld. Aliag orduiarie gi9

gniftcat sMiltum, gioltdum ac imprudenlein.

|, ixocuialut, c*ren$ ocitiU. Div. Nom.

, diuimib. Quid io Deo, vide Dhrin.

Nora. cap. 9, g 7.
, dUimUitude-. De divin. nomin. cap.

, rttroactio, relrogradalio. E p i -

8lol. vu, | 2.
, reluetor, r$pugno resiilo. Episl. ,
%

s *

1142

lii acientia Sic Ccel. Hier. c. 14, vocat , infimfrvm

consciam
creatricem
sapienliam,
vel, ai dictu fas ail* inflwliiciam
tapuntificentiam;
quod vertil Sarraceniie, infinite
cognilionii
iitpientificationem;
Anibroeius, tmmenue ctorem ieienticB atgue sapientia:
fontem; minus recie
Perionius, tapieniia
cftctricem,
omiltil enim p r i roam pariem; e l l^anaaelius, infiniHB
cogniiiontt
OrtHciptum
noo enim i d loium exprimil quod est
9

InGraeco.
, infiuitipoteni. Divin. Nomiiu
cap. 8, 5 5.
, mfinitum. Div. Nom. c. 4,110.
, infinUarnm facierum id esi
9

iiinumerae faciea babeoa. Eccl. ilierar. cap. 4,

p. 3. | 7.
, diumH$, acilicet quod non refert id CUJUI imago esL Ccalesii Hlerarcb. eap. 2, 2 .
, aptrte, qnod niminim symbolia
et flguris minirae relalur. Coeleai. Hierarch.cap. 2,

i 4. Perioidua verlit, ptrspicut

- Seotoe,
circumvouie;
Sarracenna, non eircumvelate;
Ambroius^

abique

ullo

velamitu.

, ineomprekenwlbile,
Id esl quod
ccmpr^nendi nequit, neque leneri. Coelesl. Hierar.
c. 13, i 2.
, ciiati

per tubam,

id est *

, oeulU contramii, eonlru asptcere.

invitaii, neque admisai ad aacra, aique adeo penitue ignari inysleriorum; inteUigit enim boininea
profanos, qui ad aacra non iufiiauiur neque admiltuntur. Alludil ad tubas vel caippauas, quibus s i giium dari aolet Ghristiauia futuri sacri, ad quod
iuba3 vel caiupanae aonilo invJiaalur. Eccl. tlier.
cap. 3, par. 5, $ 6, ubi verlit Perionius, omnino

&

ignari;
Scolus, %non circumtnbicinahtes;
Sarracenus, qui qnidem
buccinat
non *en$eruul;
Aiubrosius, qni omnino rudet suni; Gallus. ceux-ia qui

, reluetant, refractarium.
iap. *, 6.

Nomiu.

, obtneri, obtutum directe obvcrtere.

EccL llier. cao. 2, . 1, in flne. Uiv. Nom. cap. 3,

$ 3. Graecus inierprea \ , anmkilalio. ccl. Hierarc. cap. 3,
3, j 11, composilutu ex privativa, ,

e*i *ubtianlia.

, tanapiYenttr, ibie mapictoM, con/i

Epiat. , { 1
, turtum habitatu. Dicilur proprie
de eo qupd aemotuio est, c i abslrusum aul obacariim. Divin. Mouiinib. cap. 4, 1. Suidas iuierprelalur,
d*ii/*r, M c a r e .

, id esl t* $ummo natus, vel iurtum ex*i*Un$.

, anomius seu anonymu$ id esi sine

DOtuiite. Sic Deuiu vocal, quia quid aii, millo uouiine expriini poiest. Divi. Noiu. cap. 1, ( 5, vide
ibidem Adiiotaiiones.
, in unum copulat. Grxcus interprea \ expouil , ," id
ei coacervata, adunata. D i u i boc de aole, qui iude
Grace dicilur. Diviu. Moiu. cap. 4, 4, ubi
viile Adnoialioncg ei Scbolia S. Maxiini.
inmibile. Mysi. Tbeol. c. 1, 1.
*, infinita$ quae defmiri nequil, oec ullie
liuitltuus circuinscribitur. GoeleaL Hier. cap, 2,
| 3. Div.Noin. c. 1, 1.
, exuo, teu spolio vesiibus. Eccl.
Uer. cap. 2,jp. 2, 16.
9

, unuere rennntiare, dwrere

9

re-

n'oni

du loui point

toulu

enlendte

puflier;

Lansse*

lius, quibut nihil omnino apostolorum

tuba
iunotuit.
, \ncircum%peclum
seu
ineotuideratum.
Coeiesi. Hier. c 2, 4.
, sibilus ultimuM oni ubi ecbo quasi
desiuii. Giel. Hier. c. 2, 4.
, timplificaitcut,
ab ,
id esi $impiex biuc uuionein auiinaacuui Deovocal
%

, id est iimptificativaiu

unionem

niens euiin nostra i i i tsta cuiu Deo conjiiiiciioiie a

dislractionibus ac dividuis ituagioaliombus absoluta, quodaintoodo sioipliflcaiur, cum per beali^*
iiiiiam illaiu uniooem siiupliciSMiuis Dei perfeclionibus coniuiunicai aupra ouiuem uiuliipiicitaiein,
siiuplici Ueo loM per auioreui auperuaturalciu
aiiupliciter inhacreue. Gcel. ilier. cap. 1, 2 .
, detcribere. Dicilur pioprie,
cuni nomiiia in cauloguni referuiilur, ut i i i
Ecclesia, duiu bapiizaudi e l ordiuaudi aduoUulur.
Eccl. rlier. c. 2, p. 2, 0.
, anithum

dttpondcn$

exanimaiu*.

Div. Noni. c. 3, 3.
, defictM
id quod noo aascquitur nequu
alliugil perfeciioneiu rei propositaj. ttel. Hicr. c. 2,
1 3 . Hiuc ailcap. 12, 2 . " \

9

fugere. Goeleal. llier. cap. 2, ( 3 , Diviu. Nouiiu.

ap. 2, $ 3.
[, dtdignor. Epjst. VIJ, . 3.
flovitsimu*
aniiquwrum
, paiutnt, mimuie obvolu(us aul , ,
diipQtiiiouum
inlegram
tl tmineniem
virtuUm
non
leciua. Eccl. Hier. c. 1, 4.
, $ine uurvatione, id esi sine ob- aianyere. Quod veriit Periouius : Totam alqu*
su^enorum ordinum
vim inferioret
reservalio;ie ullius difTerentiaj, per qiiam conlraba- iummum
Scotu : Ab univertali
el
tuperpomu
tur a u l deloruiinelur ad quidpiam pariicuiaie aul quirere;
mojorum
onmmum
viriuie
reiiuqttuntur
uiiitri;
apeciule. Div. XSoiti. cap. 2, j . 1.
bairaceuus : TotuUm tl $uperpo$itam
dignioruin
, fttllux. EpUu , ( 1.
, pra*9Hmpiuo*u* comum<i* pro- ornatuum virlutem non hubeni pottremi; Laiuk>eliug ;
ordinum
virtute
tervus, id csi iu^olenicr uiiquid ulieuuiu supra totuti ei eminenti iuptrwrum
poHremos
abe$te.
virea. Div.Nom. c. 1, 2 .
, intolttco. artoganter w$ aero.
, ugrego,
separo.
EccJ. Hierar.
Epjal. , 51.
"
cap. 5, . 1, I.
, miuor cumminor^ minmi inleuto. E p i , labori cedens, faiigatu$. Diviit Noui.
atid. , $ 1.
c 3,3.
, infinitas. Div. Noui. cap, 4, J 10.
, mliHUiiciui, sive iuliuila prsedi9

1127

S. DIONTSII AREOPAGIT/E

i!la plena limoris, el irepidaiionis, longregationt

huic adoraniium ie e l omnibus flliis Ecclesiae
sanctae redemplae sanguine preiioso luo. Depellanlur carbones ignis ab illis qui tincti eunl aanguine
lao, elsignati Sacramentis tuis (5), in nomine tuo
tancto, velut olim flanima Babylonica, a pueris domus fhnania. Neque enim alioa praeter te novimus,
Deus, neque in alio spem babemua salulis conseqoendae, si qnidem auxiliaior, et salvalor generis
noslri tu es. eapropler aaptens Ecclesia tua, per
ora et linguas omiiium nostrum deprecaiur le, et
per (e, et tecum Palrera luum. dicens:
Populu$. Mieerere.
Sacerdo$. Nos quoque.
Diaconu$. Quam limenda esl haec bora
9

1128

peccaloruin et vilam seternam ea suscipieiiiibug*

Populut. Amen.
Sacerdoi. Secundum autem traditionein et oom
mendaiionem diTinaro eorum, qui spectaioree fuermitmysteriorum tuorum,et inlerpreieg mirabilium
tuorum, eucharisliaro banc offerimos coram le
Domine, ei per eam cohimemoramue charitalem luam
erga nos, universaroque dispensaiionem onigeniii
lut in hoc mundo, u l tu etiam recorderia per eam,
udsericordiae tibi congenitx et naturalis, quae bora
quacunque super creaturas tuas diffundiltir, e l oos
eripias ab ira iniquis reservala, ei a suppliciis operanlium nequiiiam, el a crudeli impugnaiione da>
luonum, qul oppugnanl animaa noslraa, cum biuc
exibimus : nosque dignos elficias regno luo, ei ba-

Sacerdot inclinatux dicit Orationem Jnvocalionit * M u c u l l i eorum, qai servaverunt pracepia tua, et
Spiriiut tancii.
referemue libi gloriara el craliarom actionem, eic.

intoco, Deue P a l e r : niiserere nostri, ei ablue

per graliain luam, immundiliam operum meorum
malorum dele, per niisericordiam luam, quae odio
digna comroisi. Etenim non extendo ad te curo U
ducia mamis meas; neque euini possum in coelum
aspicere, propier multitudinero iniguilaium mearum, el spurcitiara facinorum meoruin. Sed in benignitate, gralia et longanimitaie lua, aniroum
coufirroans, Spiriiura lunm sanclum peio u i mitias
eum super nte, et euper bas oblationes propostlag,
populumque tuum fidelem.
Sacerdos. Exaudi me, Domioe.
Populus. Kyrie eleiaon, Kyrie eleison, Kyrie elei- Q

Populut. Amen.
Sacerdo$ inclinatui. Verbia luis non mendacibug,
docirinisque veracissimieluis dixisii, Domine, maxixnum esse gaudium in ccelo et in terra super uno
peccalore poBniieoliam agente. Laelare igilur nunc,
Domine, in conversione servorum inortim, qui coramle bic consistunt; adjunge etiamexsuUaiiouem
de nobis, aniraabus pioram el juglorum, Palrum,
Patriarcharuin, Prophetarum, Apostolorum Praedicatorum, Evangelistarum, Martyrum, Gonfeasoruni,
xelaiorum cullug dfvini, beneficorum, eleeraosynas
facientium, eorum qui necessilatibus pauperutu
coanmunicant, et ab emnibue, ana laudatio ail boSOD.
tMe coram le, ad aliare boc aanctom et in Jerusalem coelesli.
Saeerdos. Per illapsum aolem, et obumbraiionem
auam (4), cfficial panem quidem isttim f corpue viEUvant vocem. E l propter bsec alque alia ejusum et viiam praestans aniroabus noslris, f corpua
niodi slabilialur Ecclesia lua sancia, quae est a figaluiare, t corpus coelesie : corpas salvans animas nibiie ueque ad fineslerra, conservelurque iu trane l corpoia nogtra, .corpus Domlni Dei ei Salvaiorie
quillitaie el pace, doctrinisqne evangelicis, el
nosiri Jesu Chrisii, ad remissionem peccaioriim, et
apostolicis , per anlisliies divinoa recle dispensanvitam auernam, illud suscipienlibus.
les verbum veritalis ti instruenies dogmaiibus
Populut. Ameu.
Tene religionia : per sacerdotes sanctos, qai atnplecluniur verbara v i i ^ , et pr^clare se gerunl ia
Saeerdos. E i roisium cum in boc calice est efficial t sanguinem vivuni ei vitam praesiang anima- dispensandis mysleriia luis coelestibus : per diaconos inodesloe, perficientea minisierium pururo et
bue nostrum omnium, f sangutnem saluiarem, f
regale absque macula : per bdeles veros, qui occu^
eangainem ccelesiem, sanguinem galvaniem animas
paniur operibus el aciibut Clirisliano dignis; per
nosiras et corpora, sanguinem Domini Dei ei
Salvatoris noslri Jesu Cbristi, ad remissionero ^ cboreae virginum utriusque sexns, moriificalioneni
t

(3) Ora iideliurn per cucbarisliaB susceplionem

lingi sanguine Chrisli, ul postes domoruin lsraeliitci populi iu iOgyplo lincios sangnioe agni Pascbalis.communis est Orietitalium doclrina, quam
tu.se explical Scveruscpiscopus Asclnnonin, in opere
dc Agno Pascbali el Eucharislia. Idem legilur in
variis oralionibus, prscseriiin illis qua? dicunlur
posl communionem, ad graiiarum actionein. S i gnali sacramenlis didinlur Cliristiani per baplismum permyroD seu chrisinatis impressioiierc,ci
per eucharisuam. Ea loculione nibil in isiis ofilciis frequeniiiis.
(4) De yocibus qua3 in bac oraiione usurpantur
ab Orienlalibus, diciuin est fusius in notis ad bunc
locuin Lilurgias Basilii Coplicie ().
9

la) Vide S. Basilii Opera editionis nostra)

(0) Hcm 2 in Uexaem,

EDIT. P A T B .

qua voce Graci poiiasimum iiti solent, exprimunt

Syri per eam quam iliaptum vertimus : qua etiam
uiunlur, dum niirabilem adventum Spirilus sancti
supervenientis in B. Yirgincm, in incamalionis
myslerio, exprimunl. Aliera voiHebraicae originis
csl, legiiurque iniiio Geneseos eo loco : Spiritus
Domini (erebalur super aquas, lanquam incubans et

fovens, genilalemque vim immitiens: quam exposilionem ab Epbremo acceptam laudavii et amplexus
est Basilius (b). His igilur verbis signilicant Orienlales virlucein coelitus imssam, qua) in dona p r j posiu mirabiliier operetur, ul in creaiiouis inilio
ei Incariialione faclum est: nam ulraque comparalione, ndraculum quolidie in eucbarisiia Qeri soliluin explicant. et iisdem verbia uiumur.

11*9

1130

LITURGIA.

vivifican unigeniti Fitii lui in memhris suis cir-

cumferentes. Atque binc uno agmine miiiamur
omnei ad Ecclesiam illam Jerusalem, pritnogenitornm deacriplorum in ccelia, atque lllte gpiritualiler gtoriflcemug te, Deus Paier, et utiigeniium F i lium luum, ei Spiritom Urom ganciain.
Poputus. Amen.
Sacerdot inclinatui. Adjuva autfcm, Domine* eos
omiies qut adjuvanl Eccleslam luam aanclam votie, dccimis, minislerro et oblaiionibua : atque
lllos eliam qui posiutanl oraliones tetttiiiaus no*
sirae, da illis finem posiulalionuiii ipsorum, Doinine
amalor boiuiniim.
Secerdo$ eievan* votem. Mitlc auiem curam per*
feciam, saUHemque pletiam, omnibus Hiis qui corain
gernnt paupernni, qui alimenla praebenl orpbauis
el vidnie, visilonique iiifirmog ct affliclosw Relribue
filie, bic quidem abumlantiam el boiia, iilic Vero
deticias incorruplibiles, quia Ui Domkius es ulriugque eaecnli, 61 largilor iiiiideiisaa marcedig, libique
eonTenii beneflceiilia, laiu bic quam i!lic> et unige*nrto Filio itu>.
Poputuik Ameti.
Socerdet inclinatos, !r*m regum comprime,
Rex regum, furorem mitiliun tOjnpegce; bella el
sediiiones auier, faeium Juemitoriini deji^e, tt
seiiieulias ajusltiia lua contra os proiiuniiataa,
etiperei anior erga bomines uiug, et convertal in
uianaueiiidiiiefii beniguiiaiis lu.
Elivans vocem. Traiiquiliiiaiein et pacem quoe a Q

Elevan* vocem. E l qtiando quidem poies oumia.

coetibus illorum dilectornm, el domesiicorum morum adjunge inflrtnilatem noatram, Domme : congregationi illt bealse, parii buie divinae, ut per eoa
BUscipiantur oblationes el orauonea noalraa cotttn
throno excelso majeglalig tua? eo quod imbellet et
inflrmi sumus, indlgeniesque flducia apud 16. N u
mirum peccatum nofttrum et justitia nostra aailail
sunt, ad pelague effusuin et iminensum misericord i luae. In corda igiuir singulorum pergpicieng*
relribaliones bonas peiiiionnm stiarum unicuique
mhle, ut iti omnibus et in singulis adorelttr ei lati*
demr majesias tua ei unigeniii Filii tui.
PopulttM* Amen.
Sucerdo* incllnaiut* Menwnlo> Domine> omnitlin
epigcoporum, doctoriim et praesulum Ecclesia? luaj
eanctae eortim qui a Jacobo (5) aposlolo, episcopo
et marlyrc usque ad hodternum diem, placqeriiut
el placent libi.
Elevant totem. Insere nobis, Domine, fidem eomm
verara, el selum eorum pro vera reiigione, charitavtm eorura sinceram, et nulU defeclui obnoxiam,
mores eoruro iuculpabiles : ut vesiigiis eorum inhairenieet participes mercedis eoraui eimus, ei coranarum victoriye, quae iliia paratae suni In regno
luo cadesii : illicquo simul cum illis canaiuua tlbi
gloriam mdeaineiitein, ei uaigenito Filk> tuo.
Populvi. Amen*
Sacerdo$ inclinatut. Memento Domine omrtium
defunciorum qui decubuerum cum ape tua, in fide

te esi,concede terrae ei omuibus babitaioriboe ejus,

vera ; pneseriim vero ei iioininaiim, patrum, fratisila eam per beneflcia ttia et curam misericor- truin, magistroruinque iiosirorum, corporalimn
dia? iuae, per bonam ei lempcratam aeris cousiiiu- aut spirilualiuui, el eorum pro quibus et quorum
tionem, frucluuin uberlaiem, frugumque abundan- gralia, oblalio hxc sancla oblala est.
liani, varielaiemque florum. Prxserva eam ab
Elevans votem. Adjunge, Domioe, nomina illoruni
oiimibug plagis furoris, ei ab insultibus iuiquis in cuin iioiiiinibus sanctorum luorura in habilaiione
iicorum, tam spirilualiuro quam sensibilium, ut
beoia eoruui qui festuin agunl et laeianiur iu le;
absque ulla passiontim noxa, perpeiuos bymnos
revoeans iliie memoriam peccaloruni suoruiii,
gloriae canamus libi, el iinigeuilo Filio luo.
neque comineoiorana ipsia quo inaipienler egeruul;
Popului. A:nen.
quia millus esl carni alligalus, et innocens coraiu
Sacerdoi inclinaiut. Ad allare boc, el ad illtid
le : unus euim tantammodo euper terram visus esl
Cfielo aubliinius, memoria bona s i l illis omnibus qui
absque peccato, Jesus Gbrislus unigeiiltug Filius
ex nmndo libi pJacueruul. Proecipue tero sanclae
luuft : simplex qui ad cotiipoaiiioiiem venil (6), per
Geuilricis Dei, ioaimia nuntii, Bapiista3 el pra>- queui itos quoque uiiserlcurdiai consequendae gpem
etirsoris, Petri ei Pauli, toiiusque coelus aposiolo- D habeuius.
rum Stepbani quoque, et uuiversaj lurbae raarPopulut. Quiaiem praesta.
lyrum, ei eorum omnium, qui anie eos, cuin illis,
Sacerdoi inclinatui. Peccala nosira ei illortlin
et post eog placueruni, et placcnt libi.
voluniaria, gcieuler el ignoranier cuuuiiiMa reiuiiv

(3) Siimplam id ex Graeca Jacobi Litwrgia Hierogolyroilaiifle Ecclesiae propria, quae fundala a J a cobo fraire Doinini, guccessioiieni fidei ei Gathedrx
ad eum meriio releiebat, nequeproprie ad Antiocbenam Ecclesiam a Petro iuudalam perliuebat.
Sed cura eam Lilurgiam in vicina Palxsuna celebrein ad se iranstulissenl, hanc formulam reiinuen i u l : el ea quoque, ut alibi nolalum est, Jacobimj
abuai gum. Ua eiiiin denouiinaiionetu quam a Jacubo Baradato sive Zanzalo eos accepisse, Gra3ci
auclorea, uon niinus quaiii Orienlales Melcbilac el
Nttioriani leaiantur, ad Aposlulum referuuL
(0) liaec verba magis rbelorice quatn ibeologice
PATROL. GR.

III.

dicta, minus recte Jacobilarum opinionem cxplicant. Nec

euim composilionein

agtiugcuul, iitsi

qualig egl illa quae in symbolo Albaua&ii dicto, tiabelur. Sicut anima rationalis el caro unus ett homo,
UaDeutet homo unuiett Chrtilut, qtiai comparatio,
quauivia a nonnulis Patribus usurpala, Facuudo ei
aliis non placuil. Seddum unam iialuraiii proliienliir, iia confugionem migiioiieinque excludum,
composilio proprie dicla uulla sil, uisi quaienus
perlecLtquc siinplicilali l)ei oppointur,
quaui liabel bomo assumplus ex Virgims vu\
Verbuin caro facluui dum uniluiu csl, iu quaiudaiM
coiupositioueiii venii.

S. DI0NTSI1

1131

LITURGIA.

lena, propKius esto, Domiiie, amalor hoininum. , vila glorioaa el absque fine i babilaculo spirilaali
Elevans vocem. E l pnesta nobie flnem pacificuro, diacumbamtis, etad oiensam regni lui epulemur,et
exilum C W B misericordia ; uique atemua ioculpaii
referemus libi gloriam I laudem.
ad dexteram, el cnm facie revelaia et fiducia, ocPopulut. Amew.
curramua ad rlura unigenili F i l i i l u i , et ad maniSacerdot. Paz.
fcatatiofiem ejus aecnndam et gloriosam de coelo;
Populus. E i cum apirilu Uio.
audiamoaque ab d toeem illam beatam, quam beaSacerdoM. Gratia Dei s i l etc.
tis in flne pronmiiiabil, benedicii Palrit mei, eaPopultu. Ec c u m e p i r i i a t v o .
peuiu hwreditatem regni cauetth, ut in boc sicut
Diaconus. Cum tiroore
et in omnibus glorificelur e i laudelur noinen tuuiD
Sacerdo*. Sancla aanctia*
mazime vtnerandum.
Populm. Unua Paier eandin.
Populut. Ut.
Di*wnu$. Sleimia deceiilcr*
Sacerdot. Pax.
Populut. Coran) te,
Populut. Et cum spiritu tuo.
Sacerdoi, Gratias babemna tibi Domine^et grato
animo agnoaciroos beDigniutero loam, quod ex B i Sacerdos frangit ho$Uam et dicil Oraiionem, ottfe
Pater noaler.
bilo eduxisii noa ad id quod simus, el domesiicos
Pater omnium et principium qood esi anper fdiosque aacrameniortim tnorum fecfeli nos, m i omnia, luz aHerna et fone lucia, quaV illuminat nisleriymque boc religkwnm commendasti nobia
omnes naturas rallone prxditae, qui vocas ex pul* atque mensa bac aplriluali noa dignog iecisii. Goninopem, et de atercore erigis pauperem, et noa serva in nobie, Domine deposiium mysiertorum
jaclatos, rejectos et infirmos ad libertatem et do- luoruin divinomm, u l secundum morea angHkis t i *
niesiicain Cliorum tuorum dignitalem Tocasii, per milea, viiam insliiuamus, el perflciaroiu coram l e
Filiutn tuuro dilectum : praeata nobia ut filii sancli ut cauti ei inecparabiles aimaa per weceptionein
et boc cognemiae non indigni appareamos cortm aanctorum tuorum, perlcfentes Yolantatero toam
te orone quoque nunisterium nostram secundura
magnam et ptrfeclam, paratique inveniamur ad
nores incalpatos perQciawns, et cum puritaie aui illaro nUiroaro ad atandum corarn
inae, inlelleclns mundiiia, divinaqae meole, qua- majeaiale lua dignique efUciaroor volupiaie regni
cunque bora invocemus ie Deuin Patrera orooipotwi, per graiiara, misericordiam el amorem erga
leuiem, aanctam et coelestera oreinus et dicaraue, bomines unigeniii Filii u i i , per quem et cuni qo 16
Pater noater qui ea in coelis.
decet gloria, hoaor, etc.
Populut. Sancliflcetnr nomen luum, etc.
Populut. Amen.
Sacerdot.hiber* aervoeei fliioe tuoa, Doraine, ab
Saeerdoi. Pax.
omnibua lentaiionibus difficillimis et quae vires euPopulu$. E l cum spirilu luo.
perent: ei ab omnibua doloribua qul corpori
Diaconui* Post.
noairo ?el animaa danonum interre possunl.
Populut. Gorain le, Domine.
Cuatodi nOB slotul a malo et ab ejus polestaie oniSacerdot. Cbrisie Rex gloriae, ei Paler ruiarl
versa, el a lecbnis ejus perniciosis, quia lu Rex
saaculi, sacriflcium eancluro, Poutifex coeleslis :
omnium es, ei tibi gtoriaro referimus.
A^nue Dei, qui tollis peccaimn inundi, parce pecPopului. Amen.
catis populi tui, ct dimitte insipientias gregis t u i .
Sncerdos. Pax.
Gonserva nos per coramunionem sacraroentoniic
Populus. Et cuin aplriiu tuo.
luorum, ab omni peccaio, sive verbo ?el cogitaIHaconui. Ante.
tiooe aul opere perficiatur, quodqae a tua faPopulut. Coram te, Domine.
miliaritaie domesiica, procul noa faciat, at casloSacerdog. Aspice, Domine, populum tuum fldelem,
diantur corpora noaira per eorpus luum, el reuoqui coram te inolinaiusest, et exspectal donuni tuum
ventur animae nosine per sacramenia l u a e l beet intueiur depoaitum Mcranieniorum unigetiiii
nediciio lua, Domine, sil in loto noslro hoinine i n l u i , Deue Patar. Ne auferaa a nobia graiiam iuam
leriori et exieriori, gloriflcerisque in nobit ec
ei ne repellas noa a minislerio luo, ei a pariicipa- propier nos, dexieraque lua requieacat soper noa,
tione sacrantentorum luorum, sed p r a p a r a nos u i
et Pairia lui benedicii. et SpirUus lui aanctUaluii.
puri 61 abaque macula, dignique boc oonvivio s i Populut. Ameo.
inua, utque cum conacieniia inculpaia, seroper
Diaconui. Benedic, Domiae*
fruamur corpore et sauguine ejus preiioso, et i n
y

ONOMASTICOM BIONYSIANUM.

1135

1134

BALTHASARIS CORDERU
SOC JESU TBEOLOGl

ONOMASTICUM DIONYSIANUM
/

quo verba st nomina, sUigulirem aHauam formmtiontm ac significaiionem habentia,

expticanlur^

, innoxie. Cl. IHer. cap. 2, b, nbi

tngianat, coeleglig Hlrug Igntg flammag miuime nolias 6 9 8 6 , aed saluiares; nec coiirbali?as, ted ? i v l
ftca*.

, intfiiibilitai. Accipitar pr* n e g a t i a n e

i i t t o i t i o n l a . MysL Theol. cap. 2, abi docei quomoilo
ttetia i i d b i s i n v i g i b i l i g non per visionem p o g i i i v a m ,

*ed per negalionem visionrs, hoc eat iti tnrglica

couapiciendug ail. Sicul cnim inflnilatem
ifonper termiiiutii, sed per tcrmini negalionem;
aic Wisibiiitaleifi DOII p e r vtaum, ted per viaua
D O f f a t i o u e m proprie coocipimua ei explicamtig.
, boni principium, prmcipattu bomtatis. Div. Som. cap \ ( I.
, boni-princrpalit protride*ti* id eel a qua bontni orone proliciacitur ac d 6 rivaiar. Div. Nom. tap. 1,(5.
, bene/Ue. Sectindum etymologiani
focia eaael bonidanter. Per boc vocabulnm gigiiificauter exprimit D a l u r a m gralitt ac ilivias illuairatJonis , qtiod ex nullfe noslrig oieriiig, 86d ex
foliug booi Dei inunere liberaliier nobis doeelur.
Gcel. ilier. cap. ! | I. Vide ibidem Adnotalioneg
el obeenrationem generalein. Vertil b o e V 6 c a Iwlum Scotug op/inu ac large; Sarracenug, bonitaiii
dono; Vercelleiigig, per duiributionem bonilatU;
Ambroaiue, benigna largitione; Pcrioniug, couceuu
mc miuure D*i; GalJut, en ttota donnani us bUtu.
Malui uno verbo benefice; giquidem b o n u r o donam,
beneficiuui ppetlaiiiii*, uli el jugUeni iarghereiu,
beiieUcntii.
, boniformU. Div. Nom. cap. 3, ubi
a n g e i o a docei eaae , ex ipt* veluli bonicaligine,

ipsos e x f J D c a r u n t , ei s u m m i l>oni agpecin privaverunt.

'6, bnniformtt, u\ eei figura boiii itigignitug. Div. Nom. cap. 4, ( 22
', benefiaum *c\i\celboni operaiivnm,
qnalia gunl Dei dona illa apiritualia grauarnm,qH
nos pol6iileg reddunl ad bonuni operaodum, qua?
proprie el gigniflcanler appellaniur,
cum quod guifiml boni eflectiig suul, tuin quod ad
bonum agendum vires guppedilent.
, benefice. Ecci, Hier. cap. 4, p. 3 ,
%

I **

', natura bonu* g6U qta natu* eu ex

bono. Div. Nom. c a p . 2. (.
, timulaerutu, siaiu*. Mjrst. Tbeol. cap.
2. Gnacug inlerpree explical ' \ , id eal omn* id quoyuii extttltat tt
gaudel, quagi derivelur ab , id esl ex$u!to glorior, lceior.
',^^ imitutbne. Div. JVom.
cap. 4 , 8 5.
, Sancta tnneiorum. Sic appellabaInr io Veieri Teglaiueiiio W>cug iuterior labernaculi
ubi arca agservabalur, eraique locug i s i o velu separtina a reliquo lempW quod iancium vocabauir,
8 o l i q u 6 poalifici a d Sancla aaacioruin , idque in
annogemei duulaxai accedere licebal, idque dobilig c a 3 r e i o o u i i s el expialionibtig praraiagig, quae lu
Levilico cajp. do*cribooluf, de qnibug vide Coriielium 61 Bonfrerium noilrum^ ad dictum locuin.
Sauciug auiem Dionysiug, epiel. 8, | I, appellai
Sancia $auclorum locuin in lemplo arae maxiiua*
proximuro, ubi aggervaiur Cbhaiug, qui esiSauciug gaocloruro, in venerabili Eucbarisiia. Uic locuaDon adibaiur niai ab epigcopo, aacerdotibug el
laie ttciog
ei exceileiili quadain raiioue b o n o s ,
diaoonia, 8 6 u miiiiglris, 61 e r a i gepiug quibugdam
aamnri boni imiuioreg qoi iuunera euiu inferioricancellig. Proxime bog cancellos erai locus culiobu* communicenl quse a maguo et guperelOueuie
ruin 8 6 0 uonacboruui; posl reliquu^ popuiug.
booorum omniam Oceano perceperunl.
, $anctifica$io. Eccl. Ilier. cap. 4, .
, bonifex a e u bonificu$ el boni opero- S 12. Alii scrjbunl . Suidas vero dywreia^
livus. Div. Nom. oap. 4, { 10, ubi diviuuin aiuurem t l i c i l q i i 6 ideiu eas6 quud , ,
aic a p p e l l a i , eo quud iu nobia uuiue bonuiu ope- , id eai MnciimoniA, puritat, religto, geu c u l reiar.
tux iiviuua.
, bono comtnienter, ? e l gi dictu fag
^, taur uriptor. Sumilur per excdg i t , b0*id$ce*ter, f o n u a l u q a ex voce , id eal
leuuaui proeo qui librum a l i q t i 6 u i Scripiur aacne
Mim, el verbo , dctt conx**u.ian\ a u i e m
coinpoguiL Eccu. Hierarcb. cap. 2,13, 4.
m a x i m o deceat ei couveoiai bouo eaae c o m m u n i .
; , Sancttu tanclorum. Sic Deua nocaiivum gui, pulcbre dooei, dWiuaio illugiraiionein,
mioaiurfk divin* noiniHib. cap. 12, 1 e l 2 , *
6 , id 661 mi dtcH, beni- , a pieniggima ei exubemuus
ne muUiptitari. CoeleaU Mierar. cap. I, | 2.
prasauuiia qua geuua omne purtuiig excelbu
, $anctua$. Yida i b i d 6 i n , ubi baucdediiil
', bonmiivum, id t*l quou bonuro
conteiiiplaliir ei g p 6 C l a t . Uif. Nom. cap. 4, | 2 5 , 6gge \ , \
ubi ait doaioneg pravoa e v a g a g g 6 6 0 q u o d - , tcetere omni liberam, per(ec$amgue ac omni ex paru ineoniaminatam puraa , id 681 bonhniw vires oburuxeum. Nullua 6 i i i u i narvu aui miniiua viUorum Ial>e8
fim dttitt mutiiuoi a s u o i m o b O D O a u a culpa prolapsi
iu bealisaiuiaiu illain naluraiu cadera poiegt, ui
WHiit 8686 c o o i r a D6am stolide e r i g e o i e g , el prop r i a m gloriaio ptrperaiu quacrciue*, gloriaiu qua: qiias gil aii omni viliuui reruin conlagioue i l i g * i u ,
u u i u i kJinpliciiaie puriggima, oinui gralia el paiex Deo erai, auiigeruui, ei cougequenter semeit

1455

BALTHASARIS CORDERIl

1136

cbriludine affluens, tota in perfeciissimo e l felicissimo slalu gloriosa, lola sacrosancla, sic ut nibil
sanclius dici aul fingi queat. Vuli aulem jlle san*
climoniae Pater, u i omnia qua: prophis ad iltum
accedunl, eximia quoque sanclilaie pulleani. Unde
S. DionysiuB, Ecclesiasiieae Hierarchix cap. 2, aceedenies ad Deitm prope, jubet bominem exuere,
et lotos esse divinos , atque ( u l verbo ejua ular)
vi divini spirilus agilaulis el moveniis,
, divinis ad dwna se iransferre.
', curvo rostro. Grsecus interpree
* eniin iiletn esl qnod ,
id esl cunum, obtiquum, auiem esl tabium,
et in avibus roilrum. Coelesl. Hierarcb. cap. 2, 1,
ubi per vocem illam iuielligil f.iciem aqiulae apud
Eaecbielein cap. i , vera.7. Eiguraiu Evangeliisancii
Joaonisqui per aquilam denoiatur in visione illa
iuyslica, per angeltim propbela? repraenlaia
, spUndor
Mysl. Theol. cap. i ,

muntratiut vocalur Gbrislus, qui nobis certameii

boc spirilale Instiluit, ejusdem nobis dux e s l , el
remuneraior vincentium. Eccles. Hicrar. cnp. 2,
parle 3, 6, ubi vocaieum ,
ceriaminit et propoiiiionii pramiorum effeciorem,
eumdemque au ui sapieniem ejns legem lulisse;
ul pulcbrtim, digua praeniia iis qui vtcerinl consltiiibae; denique ut bonum, in numel-o atbleiarum
fuisse, ei cum iis sancle conlra morlis el conraptioois vim roburque dimicasse. In sacra autem unciione docebaniur iniiiali, evocari se ad ceriamina^
ei uuicuique esse faciendum ul summi Agonolbeta*
legibus iiuperiisqne obsecundel, inaguo animo divinoruin pugdum ducem el princiuent unctionis imilelur, , , />*
prarclarorum prasmiorum (retus ei corroboralui. Hoc
poniilices ei iuinisiri casreinouiamm liturgi C l i r i sliauis novis iiteulcabanl, et bravii iu ouiiietii parleoi niaguifici aique regii osieniatioue, ad Juclam
ei coiiieiiliunein erigebanl.
', ludo, nugor. De divinis noroinibus cap.
', indemonilrabilitai , incogno$cibUita$*
Est proprie negatio cognilionis quae per demou* 8, 6. Ilinc , lusu$ Gracus imerpres , , , id esialiquid comptulum,
straiionem ac raiiocinaliouem accipiiur.
ignolum,mdemonttrabile. euim Ludricum. tubmltorium.
, sentatio $entui. De divin. nomintb.
Arisloleli proprie est acreniia per demonslruliouetii
accepia. Hinc divina dicunliir , qnia de cap. 4, 1U.
, $en$ile tensibile, sive id quod sense
iis non eei demonstralio, sed fldes qua? nuu parit
percopnbile esi sive quud sensu prasdilmu exsialii.
ecieniiam. l)e divin. nomiuib. cap. 1, 1.
, indemontlrabiliter, id esl absqne de- l)e divinia noiniuibut cap. 4, g 11, eig*pe alibi.
, ccvum, iwculum, quomodo de l)eo dicaiur,
monsiratione quas scieuliam paril. Ibidfiu , et
Mysi tlieol. cap. 4. Ubi vide n o e l m aduoiaiiones. videDo divinia nomiuibus cap. 10, 5, el ibidem
', Oei fraier. Sic vocai S. Jacobum, Adnouiioues, ubi explkamr quomodo angelia coiuqui fraier Doiuini diclus e s i , acilicel Glirisli, de peiat, eic.
quo Aposkdue ad Galalas cap. i , v. 19, a i l : Alium
', innocentia. $impticita$. Epiau , 1
uuiem apoHoiorum vidi neminem, niii Jacobum (ru- Gracus inierpres , benignuuu
irem Domini. Hic etiain S. Dionysio visus fuil |in
', indecorum , id esi uou liabens ulluiu
cxsequiis Deiparae* uii scribit Diviu. Noui. cap. 5, decorem vel pulcbriiudineuu De divinis noiniiiibua
cap. 4, 32. Gracus inierpres , deformt*
', irreprehetnibililcr, *tne noiu. Eecl.
, fratricida* Sic vocal Cain. Epiel.
vin, 1, uipote qui priiuus bomicida fuil, el qui- Hier. cap. b\ p. 3, g 2.
' jugtier, indesinenter, abtque cetdem fiairie, uti babelur Genesis , vers. 8 , ad
tttlione. Coel. llier. cap. 8 , ( l.Giaitub iuierprea
quod alludit S. Dibnysius loco siq>ra cilalo.
', inexcogitabUt, id esl quod cogila- , incestanter.
*, inconcu9tum conttant, quod mitione percipi nequil. Diviii. Woiuin. cap. 1, 1 .
, proprie vocamur myslena, quaj ven- ninie nuiaufccci. Hier. c a p . 3 , parie3, g4.Grascug
bis aperta, occullus stiisus babeuu Ua Uuiulilianus iulerpres , , , m esiiw^MiiJ$aiuiit firmuiH stabite.
lib. , cap* 2,
', immuculatum. Ectl. Hier. cap. 5,
' indoctbilt, id est quod non docelur
inagisterio bumaito, sed subliiuiori niodu, per sancli parle o, 10, et De diviuig iiomiuibus cap. 4 ,
Spiiilus iiispiraiioiiem aecipilur; quali* esi my- i
bltca ibeologia. Divin. Nuiuiii. cap. 2, 9. Vide l&a*, irreflext, id esi recia, nusquam decli*
gocen iioairam ad Mysi. TbeoK cap. a.
uando aui ubiiquaudo. De divmig nouiiuibus cau.
, firmum, robusium, vulidum, (orte. Divim 2, 1.
Nom. cap. 4, 15.
', incommumcabile, id esl quod coiu', tmpotentia, imbecillitai. Div. Nom. luuuicari nequil. Diviu. rHoimnib. cap 1, 2.
cap. 4, 25.
, dissoluiio, inlempnraMia, luvricUa*.
', wecceuum. Sic per excellenliam voca- Divin. ^ll. cap. 4, g 19.
baiur baucluiu saiiclurum. Ordinahe auiem locus
, lubmui, dit$olulu$. Ibid.
quilibcl sanclus qm vulgo palei. Eccl. Uier.
, puruin. Graecus lulei pres ,
cap. 3, p. 3, 2 .
, , , id t*/purum dilucidttm,
, temper mobilii, eive qui perpetuo per[ecium illibalum. Divin. tNomin cap. 4, g 2 i .
inovelur. Ooelcstis llierarc cap. 15, 9. bic apud
*, mpex, verlex, tummuat cutumtn, /apropbeias a i l augelos vocari mysiicas roias pro- ttigium. Accipilur auteui a Dionygio pro eo quud
pier , id esl perennem el coniiqualibel iu re sunmiuiii el piaeslanlisiiiiuuiD exsi^iiu
nuum molum, quo circa bonuin volvuulur, quaiu- 6ic cap. 1 Ccelesiis Hierarchia:, { 3, ea qua; iii
obreib eiiam cum ali* pingi solcnt.
coelesiibus suprema s u u l , vocal
' , aquilit figuru, quid myslice, vide , id esi cctlestinm apues hterarcktaGoel. Hier. tap. 15, 8.
rum. Ileui cap. 3 , De uiviuis uoiuiiiibug, vocal
, viia curein. De div. noimnib. cap. 4, S. Pelrum , id eal veriicem
i 32.
*eu columen theologorum ttve upoilvlorum, ei cap. 1
', itlegitimc, temere, illicile, nefarie. De alysiicai Tlieologiaj peiii a Deo dingi \
divinis iiuiainibua cap. 2 , jj 1, Guecus imerpre* , id eai ad
.
mysiicorum tupremum apicem uraculorum. Hiiic
, certaminum instUuiio, scilicei spiri- cuiiieinplalricis viiae duciure* id quod iu auuua
lalium a d v c i b U u muiiduui , carnem el diabuluin* ineiiieque purissimuuiesl, lueuiis apicem appellauU
kiielligilur per boc eliaui viia Evaugelica, qua: cer- Uuiu
Proclus lib. i , ui Ibcologuiu Plaiouicaiu
lauieu quoddaiu spiriialc est. a u i e i n seti
t a p . 3, id quod in atiUna prjusiaMii^imuin <:&>iUI,

jflOMASTlCUM DIONYSIANUM.

1137

4138

vocal ,\ ., ,
id ea menti* apicetn, et, ttf niunt, iptum florem.

relurens. Diciiur proprie de radiis lnmfaaribns ac

visnalibus, qui quanlo a eole aul candeh ei ocnto
, mn/n/. connexw. mvttiHi eomplexn*, remolinres s u n l , tanlo qnoqne pro proporlione
enhirrentia mmua, wri/ rernm inter $e eonnexarum
disianlia* remissbires sunt, donec tandem extremum
compnqo. Ditin. Nomin. cap. 4 , } 12.
epha?np activUalia suae atlingenies, ullerius plane
, alteralirum, ideftt allerandi et im- evaneaeunl. COPI. Hierar. cap. 8. J I .
', profnnui, non 1nitiatu$. Ecrl. Hicrar.
mniandi viiu babcng. Coelestis bierarcbis cap. 1 5 ,
cap. 3 , p. 5 , 6 . Gnecus interprea,
5*
%

', alienui tpncoyut, id esi allenornm ingpeeinif,geu curator. mriostig alienarom

rerom. Cfnnpoeii* <*l vox ab , id est H/IVN
w**, , ict est inspeclalor. Accipitur atilem
pro eo, qtii rum in guis erraiig gihi ignoscat, aliormn commissa graviiar pergequitur. Episi. v m ,
1. in fine.
, irratiottnbitita$ id est quod ralione
altingi nequit. e l omttem superat raiiorinanrii caparilalem. Div. Nomin cap. I, 4 . Accipihir item
pro irrtriionatitate el carentia rationis. C C H L Hier.

, experg rerum my$tieartm.

', ulchcot, vindico, deftndo. Epist. viif,
, rudis, tncrorum imperJtm, U\ eet, qni

nondum sacris initiaftiR, ant doclrina Gbrialiatia

iitihutus est, qut exoera esl myslerionim, et ab a
fxcludilnr. Mysf. Tbeol. cap. 1 . ( 2 , ubi vrde
Adnotationes nosiras. el Scbolia S. Maximi.
', amphibium, seii ancipiti vita, id eai,

qnod lam in aqua quam in aere vivit. Divin. Nom.

cap. 4 , 2 . Vide ibidem Scbolia S. MaximL
anagoge, id est aensua oraculomm
top. 2, 4.
, ratione carent. De dtvinis nominibiie myslicas ac recondilus, qni noe in ccebim medU
lando eiibvebit, pmpeqne Dcuin ad roeleaiia cer~
tap. 4 . $ 3 2 .
nenda conlemplantibus praebet. Coel. Ilier. cap. 4 ,
, integrum, non mutilatum. Div. Nom.
et alibi gippe.
cap. 4 , 5 2 2 .
, anagogice, Sd est aitrsnm agfnilo
, ff/jrsfti, invhlatut. De divinis uomieeu impellendo, e l a lerreni ad coelestia kadnnibti* f;>p. 8 . $ 5. Graecne interpreg ,
cendo. Hmc sensas Scriplttr anagagicu* nppoHalur,
, , id egt contumelite, wejcer, mcqni
coelesie quidpiam insinual. Ccdesl. Hrer. cap. 4 ,
mf/r exntr*.
2 el pa9sim alibi.
', ab&rlivum, sen perJus mortntu.
, $Hiceptnr aeu aponsor ac fidejnsaor
Ecclesiaslicae Hierarchiae c a p . 3 , parie 3 , 6 .
bapHzandi. Eccl. Hier. cap. 2 , p. 2 , J 3 . Yide
Graecng interpreg . Ilegycbiits,
ibidem nosiras Adnolalioues, ei St-bolia S. Maximl
,, , id eal puer mortuut,
de ejus officio el obligntionft.
immalurus, ejeclio mutierii.
', ebullient seu refervetcem. Coel. Hierar.
, inlacUm ; quod non poiegl commune
e r i , nec a qiiovts laiigi. Ercfea. bierar. c a p . 1, C*P- 7 , 1, a verbo , ibultio, iealurio,
', retuscitare, el quodainmodo ignem
( 1 , ubi scribii ad Timolheum, ui qux ad fidem
ac religionem perlinent, teneat , nec aliis eeu calorem viialem revocare. Proprie enim est
pasgim evidget, praeaerlim illa myetica quae in libris ignem jam condilum ac sopilum suscilare. Coel.
Hierar. c a p . 7 , 1.
suig Iractat.
', nnagogUi senwt explkatio, a verbo
, mporikipate. Bivin. Nomin. cap> 2,
, fd e&i repurgo, explico. Graecug
5
Ijilerpres, , , , ^, bnparHcipaiio, id esl quod a nullo , id esl palefactio , declaratio, retolutio,
partieipalur. Div. Nom. cap. 2 , 5 .
distinctio. Coel. Hier. cap. 15, $ 1. SigniAcal eliaiu
, teverum sive rigidum, gcilirel in
solaris eclipgeog repurgaiioneHi, dum videlicel luna
fconam partem. Graecusinterpres , - etib so!e iraRsiens nnbig lumen solis, quod obseu, !d eel eedens adulalioni, quod incliraveral, regliluit. Sic S. Dionysius vocem illam
rtari nfquit, acilicel ad id qnod non deceal. Geel.
accipil in Episieki ad Polycarpuni, ubi adinirandum
Nier. cap. 2,1 4 , et cap. 8, 1. Yide ibidem Sebolia
golig deliquium, quod Chrislo de> cruce i>eiidciile
6. Maximi.
coniigic, degrribit.
|, indiminutum, id egl minime mutihim,
, inHtuibilitai, $en$uum priwtio ec
ed integmm. Divin. Nominib. cap. 4 , J 2 . Sic
iiupor. C(v\. Ilier. cap. 2 , . 4 .
JVionysioa Ecclesiast. bierarcbia cap. 3 , parle 3 ,
^ cauMa carent, quem nulia canga anleil,
ail poniiftcem, alque adeo omnes qui populo i n nullam caiigam agnogcens. Divin. Noinm. cap. 4 ,
atituendo, c i a tiiiie revocando operam dant, com
| 3 2 . Significal eiiain innoccnlem, uuljiug cuipa)
ad alios erudieRdos ab aria et detoii aeimi quieie
qiiasi foras predierint, redire eonllnuo debere ad reum, crimine vacanlem.
, TtnovatiQ. Diyiu. Nominib. cap. 4 ,
ea quao muneris sunt propria, qiwcque ad iniimam
S
animi ganciitalem perlinenl, idque , boc
', dqptcrdicabile, comwendabile. E p i esl, nutlain re immmutoi, nulla jactura facia pielatis
nique virtulis, nulla poHuti vitiorum labe ac sor- glol. , 1.
, depradica, commetulo. Ibidem
dibua, neve ardore piae mentis ulla ratione debili*, rtvoluiio, Ca.'l. H i e i . cap. 15, 9 , a
lato; ne dum aliis prodesae cupiual, sibi nocuisse
^, i d f g l replico, revolvo,mtsum volvo.
videantur.
, enodare, explicare. Div. Nomiwb.
( impartibilitat, id eai quod partibus
cap. 2 , 5 7 .
carei, adeoque in illas dividi oequil. Divin, ISoin.
cap. 1, ^ 4 .
, invariabihi, immutabilis. Divin.
*{, imptrtite, ideel non per partes, imqna
Noin. cap. 2 , $ 6 . Graecos iuterpreg: \
panicipale, aed Lolaliter, inlegre. Divin. Noiuiuib. , . Qui $emper idem ttt,
%

cap. 2 , 8 4H
, viciuiiudg,

mutatio. Episl. v n , 3 .

tdcaria ulalio

, informabiliiai,

relaliatio,

infigurakililQi. D i v i n .

INum. cap. 1, 1.
;, ipfiguvabit^ id est qod per nullam
foruiani vel figuraiu expruni poiest. Goel. Hier. cap.
15.8 2.

', fubobseuratum, id esl lcuuius

admitleni mulationem.
,., proprielas, iimilUudo, com-

paratio, elc. Eccl. Hier. cap. 3 , p. 3 , ^6,

. *, impeccantia, id eat gumma viinj
urilag, ab oinni peccalo aliena, qualig eral Gbrigti,
Virginis, el quoruindam sancionim. Eccl. Hier.
cap. 5 , p. 3 , 4 , quod Periotiiug ei Langgeliug verlunl peccandi privationem. Sed verjug in Cbrisio
eral nou lanluiu privalio pcccaii, scd positiva i m -

4139

BALTHASARIS C0RDER11

ppieabuiiaa, et absohtia impolantia peccandt-,

jropier niooem bypoaiaiicam , u i doeent Ibeologi.
, reformntio. Div. Noon cap* 1,
S 5.
, attpuiamui, ae a$piremus actlicei eum ankni nuiu ac propensione :
enim eomponiiur quasi ex , id est , et
, id esl nicio, a*B#tat# r$$picio, Grecu* iolerpre* , , #tfur<jo, itfrtiim OCK/OI aUollo.
Insiiiiiat igilur S. Diony&ius, ad res divinas ex
iftiima antuii propenajoiie aiiendendam esse; hc
4'iMm propeusio el proiupiitudo vobiniaiis, luutiura
ronien ad eas faciliua eapiendaa. Coel. Ilier* cap. I
| 3. Hinc.
*\ tmptcito id est ad euperna aapiralio. Cad. Hierar. cap. 15, 3, ubi exponii angelorum
, pertpitatistimam ad dhina lumina $*specliouem >{[ uiinits proprie verlit Perionius, clariitimam divinwrum luminum auentionem; quem boc
modo corrigii L.aiisseliua, elcriuimam ver$u* dwina
lumin* (cogiiitioiiis) u$peciionem. ScolU8,ad divina
Uminaria clariaimum reipectum.
', renetativum* id esl repovandi viin
liabens. CoelesL Hier. cap. 1 5 , 1 2 .
, autenui, sciiicei ia een&u S. Pauft, qul
ad ameriora aa extendens inleUiai prleclbira, iuagis ubliinia, raagis ardua, eic. Ifeec eniro viasiguiikaiiouis huic voci inest. Gnecna mierurea e i p l i c a l : . , , id 6st irormai, $ur$um, ad propotitum tcopum. Ccel. Hier.
cap. 15, J 1.
', patulum, apertum, a verbo
aiiomalo , paudo, aperio. GOJI. HierarcU.
ap. 15, g 3.
, repleo. Diviu. Noaiiidb. cap. 4 ,
30.
, id ea! iimplificat, acilicel cum relalioiie quapiam ad sursuui, ac si coinpoeiluui ail cx
, id eat Munum, et , id esi iimplifco :
dqrivaiuro enim eel ab , quod eat
nmplcx. Lexicograpbi \ inler*
prelautur expando, explico, prout vertil Lausseiius; aed S. Dtouyaius iuaiiife*i6 accipii pro n m plifico, uii palei ex uiulo ei cap. 1 Coel. Hierar.,
| 1, ubi vide 'Adoeuiiooes noelras.
' iisto, r$moror imptdio; ilem refrogru for, retrougo. Epiai. v n , $ 2.
', explicalio, a vefbo ^ ia>
plito. Gnecus imerpres , , Uecluruito*
Coel. Ilier. cap. 15, % 1.
^, explico, expono, aperio* Div. Noin
cap. 2, 7 .
' ^ , ettocaiio, seu uouilnia pronuoliaxia,
quu ordmandi citaulur e i evocanlur, erdiite quiaque suo, e l re*poudiit: Ad*um. Eccl. flierar.
cap. 5, p. 2, in l i i i e , e i p. 3 , | 1. Vide S. MaxiIUIIIII, ibidem.
, $ine pnnnpia, id esi, quod noo babet
priiicipiuiu. l>iv. Nom. cap. 4, ( 8.
, $u*ctto. L c c l , hierar. cap. 7, p. 3,
iu liiMi.
; Hoc Lexicograpbi expouunl m t M ttcer, imp4rio$e
extenu; aic extentionem
iiilerprclanlur, quasi ab , id eal extendo,
elwQ, acilicet cuiu relauuue quadaiu ad ea q u a
aurauHi sunt : baec eiiim eieuilicaiiva vie ineai
compoailis cuin prurpusiiioue , niaiiifesUim
eal vocibus' , eic. Uude ad
bauc vocis bujus vim exprititendaiii,
verio: Ad tupera no$ revacando im. Cculeal. Hier. cap. 1, $ 1 e i 2 . Vide ibideui
Auuouiiuiiea uieaa. Vucem iiauc verlil bcoiua
rstiutum, Samiceiius **icitative
Auibrosiua, vi
iswmioMi prafcipMe, Periouius txcUando uii t l
Lau^seliua.
%

fHO

', exhibeo, dem+mtro, tnanif$*to. EecL

Ilicr. cap. 5, p. 1, 1.
, intaetile, id est quod lanei aa( palpari
nequii. Mjslic. Tbeolog. cap. 1, 1. HOC de nnione
mystica dicit, qtiae, n l aupra sensum e i inlelleclunt
est, ic et lactum cum senaRlviiin tum iineHeclualem \n ae nen babei; vel de Deo inliina in aniuiam illapao, quod eodem recidit.
', %niaetUU $ensum tactui e/fugien* Grwcn*
Inlerprea, , , , impalpabilit, itttangibiltg, qui poteti *
trectari. Div. Nora. c a p . l , { 1.
', viriformatio. piat , 1. Coiav
poaiiam ex nomiue , w > , at verbo ,
formo, finao.
, fncttu, sea virilh. Epist. i v , Grav
cus inlerpree, , id esl proprie
mafarennu, qui jam tnler viroi annumerotur; ilve
adoteeceoa, qui jaro luiebe sus permiiiebaiiMr, q u l
Romanis virilem etiam logam suinpsiaae dicabar9

lur.

', indeiiciens. Ccaleeiie Hlerarcb. eap.

15, { ^
', ***** oitettietiont, id esl abaqoa
fasiu, abeque pompa et |aclauiia. Ccelesi. Hierarcb.
<ap. 15. SigniOcai eiiaui tecttte, vel arcane : uani
idem quoque esi quod ucrtta p*nd*
', tnegretiibilc, id eai quod fora&noo
eoiauai, neqiie prodil. Divin. Noiniu. cap. t
9

", vesia*. Qiiid mystice deaignel, vide Gal.

Hier. cap. 15, $ 0, e l ibidtni Adnolalionet 4
Scbolia.
',^//#, sine bnpedimenio, nallo
compede reuiorauie. Gcaleal llierarcb. cap. 15,
J8.
, tonstaui, acilicet qnod flecii neqtit
ad id quod deteritie eaU Sic a i i angelortim amoraaB
esse \ , id eal iecli n#*
teium et conUant deiiderium. Goelest. ilierarck.
c. % | 4.
, id est bana /Sa*#, eitra mUmm fiqww*tum. Graecus iqierpres, ,
, id est accurate, diiigenier, ittfficienter;
quando niiMirum s i i aiiquid non pferfuiictorie, nec
tran&laiive, aed exacie, et enixe, ac lolo opere. Ila
fiudaeua io Adnouiionibue.
, inefficactm. Uiilur hoe vocakula d#
eo qui doutilas habcl paasiuues, ila ut auipiiua noa
noceanl. Eccles. Hicr. cap. 5, p. 3 , $ 4.
', immutabUis, co*$lan$ qui oon ett
variabilis. Eccl. flier. cap. 1, $ 1
, irrefuiabUe, id eel quod eoufuuri
non poiesi, aui redargui, vel eoovinci. Epiat* v i
61 vu, J 1. Ilem apud 1 bucydideaa, id6in eal quod
nullia nileiia arguuientia, nullaui babeusdeuioiiairat

iion6iH.

,^, id t&t qood perscruuudo iiiveuiri aul iulelligi poieau l>if.

floin. cap. 1, | i .
'', ininve*tigabile id ett quod inv6Siigalio acqui nou poie.l. 1) diviuia uowiu.
cap. 1, *
, aerenaia, id est mioirae lurbalas,
aui couiuaua, aui iuuricaiua* Diviu. Moiuio* cap. 1*
9

, irremiabilu, irrevertibilu, Ld eai

qui uou reirogradilur, D6C retpicii relro. God*
tlierare. cap. 15, J 9. Graxus i u l e r p m , ,
id esl tKCMrfotiti.

', hominxt efformaiio. Quid mystice

in augclia desiguei, vide Ga?lcL Hierarc. cap. 15
$3.
, in [orma kominii, id eai specie
bumaua iepiciua, u l i augeli soieut pingi S I H X H M
furma juveuili. COelcsl. llierarcbiae cap. 15, $ 3.
', hominvUcenier, id esi u l bu-

ONOMASTICUM DIONYSIANUM.

1141

decet,
cap. 7, 5.

minem

bumaaitus,

Coel. llier.

buuMUie*

1142

tus acientia Sic Cael. Hier. c. 14, vocat -

, infixifrittn consciam creatricem

, Quod komini nalitmm es/, seu mpienltam, vel, si diclu fae ait, infimtitciam iapien-

nalurale. Mysiic. Tbeol. cap. 5, ubi pulchre a i l

, iupertubitantiulem Jetum humauat naiurm

tificentiam; quod vertil Sarracenus, infinite cogni-

tionii iapiextificationem; Aotbroaius, immtnuz etorem *eieniiv atqxe utpienttce fontem; minua recie

Perionius, $apiemiat e/ectricem, omiiiii enim p r i mam partem; e l l*anaeeliue, infinita eognilionu
, itutabile, inconstens, fundamento ca- principtum, noo enim i d loiuni exprimit quod est
iiiGraeco.
M J U . Div. Noni. c. 4, | 32,
, infinhipoteni* Divin. Nomiiu
, imntelligibilitas, id est qaod omucm
svperai iuttlligeodi capacilatem. Di?. Noraiu. cap. cap. 8, 5 5.
, infinitum. Div. Nom. c. 4 , 40.
4 1
, imxUlVtg\bUi$ Sbid. Alias ordiiiarie si- infinitarum facitrnm, id esl
iuniraieras faeiea babeoa. Eccl. tiierar. cap. 4 ,
gniftcai siulturo, steTidum ac imprudenletn.
, exocuialu* cmrens oculu. Div. Nom. p . 5, I 7.
, dmimil$
ecilicet quod non reC 4. $
, diuimile. Quid io Deo, vide Divin. fen id cujna imago esL Coalesii Hierarcb. eap. 2, j 2*
, aperte, quod nimiram symboiis
Noro. cap. 9, 7.
, dtotmtltfiid. De divin. nomin. cap. ei flguria rainirae velator. Ccelest. Hierarcb.cap. 2,
veritutibxt subnanliatum m * b o c e s l connalurales
boinini proprieiaies vere asaumpaiaae.
9

, rttroactlo,

relrogradaiio. E p i -

alol. vii, | 2.
, relnctor repugno, reshlo. Episl.
9

YIII,

14
, reluetant, refracterium. I)i?. Nombi.
4p. 2, 6.
, obtueri, obtutum direcle obterlere.

EccL llier. caD. 2, . I , in flue. Div. Nom. cap. 3,

4 3. Grecus inierprea , oculis conlramii, contra aspicere.

, annikilalio. Eccl. Hierarc. eap. 3,

. 3, 11, compotiiuui ex privaiiva, ,

I el >ubtianlia.

, tJMiuptVfiJ*r, itwe itfipictoflt, con/i

deit/tr, acure. Episi. vm, $ 1
, $ur$um hdbiians. Dicilur proprie
de eo quod aeinoium est, ei abstruaum aut obscnriim. Diviti. Nominib. cap. 4, I. Suidaa iulerpreialur,

i 4 . Perioniua verlit, ptTtpicut

! ute;

Scotua, circumto-

Sarraceuus, non circumvelate; Ambroaius

ab$que uilo velamin*.

, ixcomprektxsibile, i d est quod

ccmpninendi uequit, oeque leoeri. Coelesu Hierar.
c. 15, 5 2.

, cUati per tubam i d est non

9

invltaii, neque admissi ad aacra, aiqae adeo penitus ignari inysleriorum; inleliigit enim boiniuea
proianos, qui ad eacra non iuviiauiur neque admiltumur. Alludii ad lubas vel campauas, quibus s i giium dari aolel Chrialiauis futuri eacri, ad quod
tubae vel caiupanas sonila invJtaaiur. Eccl. Uier.
cap. 3 , par. 3, 6, ubi verlil Perionius, omnino
ignari; Scolus, ifian circumlubicinantes; Sarrace-

nus, qui qnidem buceina$ non tetueruul; Aiubro*

sius, qui omnino rudet tuni; Gallus, ceux-id qui
11*0111 du loul point touln eniendre putyier; Lanase^
liu8,9ftiaiif nihii omnino aposiolorum tuba innoluit.
', incircum$pectum seu incomide9

ratum. Coelest. flier. c. 2, 4 .

, id est tit nmmo nalu$ vel turtum ex*i, iibilut ultimu* $<mi, ubi ecbo quasi
, anomlui seu anonymu$ id eai siue desinii. Giel. Hier. c. 2, { 4
DOiuiue. Sic Deuiu vocat, quia quid ail, iiullo no, iimplificattcu$, ab ,
iuiue exprimi polest. Divi.i. . cap. 1, 5, vide idesi $impUx biuc unioiiein auiin&cuui Deovocat
ibidem Adiiotaiioues.
, id esl iimpUficalivam unhnem ;
, in unum copulat. Grxcus inler- mens eniin iiostra iu tala cuiu Deo coujunciioiie a
prea 6 doJUr\ expomt , , id d i s t r a c t i o n i b u s ac dividuis iiuagioaiiouibua abso*
e*i coacervata, adunata. Dicil boc de aole, qui mde lula, quodaiDinodo eioiplificaiur, cuui per b e a l i e Grace dicilur. Diviu. Moiu. cap. 4 , $ 4 , ubi eiiiiam illaiu uniooeni siuiplicis^imia Dei perfeciiovide Adnoiadonea et Scbolia S. Maximi.
n i b u s coinumiiical aupra ouiuem u i u l i i p i i c i i a i e m ,
, inmibde. Myi. Tbeol. c. 1, | 1.
eiiuplici Deo iola per auioreui aupemaiuralciu
, infinilat, quae deliuiri nequil, oec ulJie aiuiuliciler inliasreua. Gcel. ilier. cap* 1, 2.
liuiiliuus circuinscribiiur. Goeleal. Hier. cap. 2,
, dttcribere. Dicilur id p r o p r i c ,
$ h Div. Nom. c. 1, { 1 .
c u m noiuiiiA in cataloguin refcrtiiilur, u i
, eXuo *eu spolio vesiibus. Eccl. Eccleaia, duiu baplizaudi e l orJiuaudi aduoUnlur.
U.ei. cap. 2,j>. 2, 16.
EcL Iher. c . 2, p. 2, $ 0.
9

, renuere rennntiare, dwrere re9

fugtre. Goeleal. IJier. cap. 2, \ 5, Diviu. Nuuiiu.

cap. 2, 3.
|, dedignor. Epjst. vu, J 3.
, patuin*, mhiiuic ubvolu(us aut
lecUi*. Eccl. Hier. . 1, $ 4 .
, sine u$ervatione id esl sine obaervalio.ie ulliu^ differeuliaj, pr qtiaai (onlrabatur aui deteruiiaelur ad quitipiain particulaie aul
api|ciale. Div. . cap. 2, 1.
, futlax. Episl. vn, ( 1.
, prQ*iumpiuom coniumu*
pr.ottrvtu,
id esi iiiaolenicr aiiquid alituiaiu gupra
vire*. Div.Nom. c. 1, 2 .
, intolt>co anoganter me gero.
Epjal. , | I .
*
', minor cumminojr mim$ imetito. Epiitid. , 1.
, mfmiiat. Div. Nuui. cap. 4 , $ 10.
', infinaiicm,
sive iuliuila praidi9

, animum

dctpondens,

exanitualu*.

Div. ISoiii. c. 3, $ 3.
, defiaetu, id quod noo asscquilur nequu
alliugil perleciioneiu rei propusilas. CieT. Hier. c2,
1 3 . lliuc ailcap. 12, i . "

, . flovii*ima$ antufuwrum

diipQtiiwuum integram ek <mineniem vhlulem non

aiungere. Quod veriil Periouius : Tvtum aiqu*

$ummam $u^eriorxm ordinum vim in[enore$ rtquirtre; Scolu* : Ab univcnali

et tuperposiia
mojorum ornmuutn viriuie reliuquuntur
uumi;
bairaceuus : TotuUin ti *uperpo*itam digniorum
ornaiuum virtuteiH nou hubeni pottreini; Laiiik>elius :
totuli el eminenli $upcrivrum ordinum virtuie
postremoi abette.
9

, ugrego, tepuro. Eccl, Hierar.

5, . 1, 51
, labori cedent, farigmui. Diviit Noui.
c 3,.
cap.

iULTIIASAHIS CORDEIUI

IU3

1144

, tonsura. Eccies. Hier. cap. 6, p. 5, , ul Alhenienaea , qui ad beiie

| 3, u b i a i l in cotisecratione inonactiorum fieri ei prxclare vivendum alios dirigefeni.
^* mtilitet. Eccles. llierar. cap. 2, p.
, capillorum ton$urqm eamque aignilicare viiaui \ , ptiram
3, 8 0
t

candidam, nutlo liiio

et nrtfficio fucatam, impe-

ilhnenlis oinhibiis nudam et spoliaiam, e l in qqa

libera meiis, fcl undique expoliia e dumicilio caj>i>
lis Deuin apectet, atuue ad illuui siudio ardenii e i
lionestissitno conieudai.
, torivio, seu altribulio munerum,
quae singillaiitii uiiicuique, el qtiasi foriqito liert
solet, id esi vices fungeudi oQicii atiribuUe. Yoca^
tione$ vulgo appellaui. Bccles. Uicrajr. cap. 5, . 1,
S I. Ubi vide Scbdlia S. alaximi.
, ablego, exharedgu Eccl. Ilicr. cap. 5,
p. 1, S *
, propeniio, Seu iiiclinnlw. Gcel. tjier,
cap. 2, g 4.

,^, latibulWt Mysiicas Tbeologla cap. 1,

^", ca/* />rio, repeilo. Epist. vliv,
*^.6, (fccirfo corruo. acilfcet iinpingendu in aliquod offcndicUlom. De div. nominib.
t*P- *, $ 2 .
, / , , esotManiia, ftiv.
Hom. iap. 4, j 2 4 .
", ubtoluie, id 6sl alqe reatriclioue.
|)iv. ftoni. cap. 2, S 1.
, eSpiwitone*, sive llla qnae ex,rcesa suiil, v. g. a sigitlo, u i sunl trignaiuru?. I*:
oui. cap. 2, 6.
, cluudo, occiudo* Diviti. Noinin. eap, 4,
8 23
terminatio, sfeu limilatio, u l dnin
C^rlia liniitibus et lerminis, qoidpiani delliiilur ac
circumscribilur; euiqi urminut eal. Gudest.
Hier. cap. 15,
, arceo, prohjbeo, exctudo. Eccl. llier.
tap 3, p. 5, 7.
, abrenuntiatio, gctlicet qjc (U Salanac
in btipiisitio et exortisiuis. Lccl. llier. cap. i ,
p.2, 8 .
, rudem seij tJtconctfpm. Gcel. Hier.
caj. 2, 2 . \ide ibidejn Scbolia Maxiini.
, negatiu, sea senleniia qu; per negationem efferiur, u i v. g. cuiti dicilqr: Deus
non e*t lapi$ eic. Gr.tcus iqierpres explical
, , , id est sermo

'^, con$lanter, stabituer, vixjlitet*

llier. cap. 15, 1.

(M.

, primaya fortnatio, s^a fomiaprimi-

liva. Cudesl. llier. eap. 2 , 8 4. Divlit. Nomiii. cap.

2, 8 6.
, forma priinigenia* Ec^lea. Hierar.
cap. 5, p. 3..
, ptincipivm cxemplure;
, finale; , efliciens; formale;
, elentiiuare seu materiale. Uiviu* Nbiu.
cap. 4. 8 10.
^, ponii^caius

priucipalt

iaierdo-

tium. Episl. , 1.
, miWtX ptiucept. Coel. Ui6hir.
cap. 2 . 8 f
, prmum lymbolum. Sic Tocal
ven. aacraiaeiiiuni, quod inler &ymbo(a geu aacrametiiu primaluiu leueat. Eccl. llierar. cap. 3 ,
p. \ 8
,, priwa* collector, prinMp* *ynagogce. Oiv. Mom. cap. 4, 8 4

, principtum lucii. Sic Deuni pairem

apptlial, qui priucipiiun esl omiiis lucia. Vox
coinposila el ex , id esl principium: 61
, id est lux. Gcelesliis Uierarcbiae cap. 1, | 2.
vide ibidem Adnouiione e l observaiionem geoeraiein v u .
^ $copo carent, id est vaguro, orroneuui, iiiconsideniuiin. Div. Moni. cap. 4, 52,
, infigura(fiU id es4 q u o d per *
9

guraiii aViquam repr<csenlari n e q u i u Gdal. Hierar.

cap. 2, 8 2 , Uiv. Nora. cap. 1, 8
, invomprehetmbilii. Vide S . Maximuro
in Scboliia ad cap. 7 Cctilest. Hierarcb.. 4, iu
lioe.
, improportio. Divin. Noui. cfcp. 4,
8 52.
, mpermhtio. De divin. noiniaib. cap.
4, S 7.
, impermitium. Eccles. lli^rarcb.
cap. 1, 8 5.
, inqu\eluit\, id 691 quud nullain babet coiisisitiuliam, aui slaluin lixuui, sed seuipar
muiai e l varialur. 1)6 > IHomiHib. cap, 2 ,

, iine ftne id eel quod noo balnsl

flnem. Div. Mom. cap. 4, 8.
, frititrut>o abemtio. Divbi. Nomiii.
6ap. 4. 8 34.
, obicurum, id 681 quod \ieug aive
^ (, esi (fU(B $ant ttegantei iheoinlelleciualiis sive aensiiivua peneirare mm valei.
logiw, ei quai ajfirmQnte$.
, iwpruvidum. De divin. nomioib. Uiv. rSom. cap. 4, 8 i i *
, arbiini libertai, give potesia* per 56
cap. 4, 8 ^
eligendi quidpiaiu. Ecclea llierarcb. cap, 2 , p. 5,
, tninime egtnum. Coel. llier. cap. 15j 8 3.
S
, immateriati* seu expers maleriae, ex
', inacciuum id esl ad quod accedi
privanie pariicula, quae uegai id quod posi se re11011 potesl. Uiv. . cap. 4t S
jinquil, e l , id est mattria. Sumilur auleiu uro
\ , tactiUi facullales. Quid my- re hpiiilali, quod spiriius quaiu maxiine a maleria
sticc deeigneul, %ide tceiesi. Uierar. tap. 15, el ouioi maleriali concreiione segregaius
Uiuc
85
hieuiis oculus, auibqs spirilalia coiilemplaiuur,
^ ^, tlabttiltr. Ccalest. Hier. cap. 1, 2. , vocat. GiSle&i. (lierarcb. cap. 1, 2 .
Grajcub iplcrpres , ,
, per ifi operant. Div. Muui. cap. 4,
U esl cvngrutiiter, vel $olide /irmtier.
8 14.
, arqtnti(ormi$ i d esl argenli ep6, tptamel bonHai, sive per se bocitiiu babens. Goei. tlier* cap. 15, 7
n i u s , quaa esseQtia sua lalis eal, e l 11011 ab alio
, cnrrut. Uuid mysiice, Vide Ccel. Hier. \el p i r pariicipaiiQiiem, ut ttiiil creatae boniuiea
cap. \\ 8 8.
b o m i u u a i et angeluruni. Divin. . cap. 2
', concinnalor, qut otnnl^ cQjicinno et
pulcliru ordiiie dispouil. Eccl. Hier. cap. 3 , p. 3,
, ptru sanclilai. Div. Noin. c. 12,
8 14. lia proprie(oi ait S. Maxiinu) vocal Ap*
; epi$coput$ Eccit- S
, per se vita id est noa ab alio vilam
bue principiM, ad coiisueludinem Lacedairaoniohabcus uii nus, ^ d i bc c i pcr 80. Divin. .
IUIII aliudens, qui prefeclos urbtuiii noumiabaiii
ntyaiivut, neguiio at\cuju$ de aliguo. UuiQ oppoui-

lur , quae esl afirmatio alicujus de aliqup. Cdslesi. Hiorarcb. cap. 2, 3 , Myslkae 1>e<d.
cap. 3^ 11 bi docei ,

ONOMASTICUI

1145

cap. 2, % 8. Ykte etiam eap. 8 , ei ibidem Adndlaliones nostras, el Scbolia sancti Maxinii.
, p#r * putehrificut, Divin. Nom.
cap. H , 8 6.
, per *t tV/oriaiicm, id eal per
ae polens aliquid redi^fere iu guani poteglatein.
Coel. Uieir. cap. 45, 2.
, per u par(icipatio. Divin. Noniin.
eap. 5, 8 5.
, ptt $e timilitudo. Ditin. Nomin.
tap. 5, | 5.
,, p$r te tapieniia. Divin. Nomiit. cap,

DIONYSIANUM.

114*

Quid mygtiee deaipieoi, vide Ccel. Hier. eap. 15,

' , /. Qiiid ait myslica caligo, vide

Mysl. Tbeol. cap. 4 t l % ei Epial. e i v, et ihidem Adnotaiioneg noelras, e l Scholia 8. l i a x i m i ,
Vocat aulem S. Dtooytins , id esi
caliginem incog*o$cibUilatis, quia in geipga nullam
inlelleclualein luceei aut cognitionem a d m i l l i l ;
were auiem my$t\cam appellai, quia intiroa egl, e i
occulta illa coojiinciio, u l nuila meng ejug raiionem compraheitdere poagil. S i vero Deum per caliginem iuieltigag (ul revera ialeiligi poleal), is qnldem caligo igifoacibiliialk dicilur, qtiod u l in geipao egi, a nulla creata meuie in bac vila cognogci
7, per w iupenubmntiak. Ditln,
vaieat.
Nom. cap. 5, 8
, no/to, noiitia, iciiniia, Proprie in rigore
, wautam, quasi pef ae Baltmi. M/gt.
philosophico accipilur pro acieiiiia per gyllogtgiuum
Ibeol. cap. 2.
&, per $e /itx, id esi non ab alio bicem ac deinooglralioneni ratiocinando acquigiia. Biyal.
Tbedl. c. 4, 8 2 et 3. Yide ibidem Adnouiiones
accipien*, eed a tt ei per se talis. DWin Mora.
qlSchoIia Maximi.
cap. i , 8 8 .
, scicutifica apprthensio. Mygt.
, ablatio, seu ite$fio. De div. noaalTheol, cap. 1,55, ubi ^ , Perio*
nibue cap. 2, 8 4. Mam celebral io MysUca Ibeo*
logia, cap. 2, tibi oniuia de Deo negal; vbi vide niaa ei Ambroaiug veriuul cogniihnU tl tcittuia
pratidia; Margiliug, cognitoriai ptrceplionet; noexetnpla ablalionig.
glra, 9c%nlifica$ apprehen$ione$ id eal nouooea
", inefabile, quod eflari et cxplicari
pmneg, aui conceptuu qui aniino acicniiam et conequit, e l
^, |*// ter, Dhr. Nom. cap. 1, guliionetn ingererc poggunt.
^5, (ecundan$ geu fecundaitdi vim ha'^ comecro, rfoifay. Ecdesiagl. ttierar. bens. Coeh llier. cap. {5, 5 8.
^, fecundui, atnuali*. Ibidem,
cap. i , | 4.
, fecundtta*. De diviuiu nombiibug
, definire. Div. Nom, cap, 4, 8 7.
,to/tynra/Mm,ideel labula rata, t u i cap. 1,8
liibiltluin ioaculpUim eai aui inacripluui. Dtv. Noui.
, exercilatio. Per meiapboram ab exerW . 2,8 6,
ciliig pahegiricia, quae a nudis fid>aiil. D i t . hoai.
, f!emera!iMfit quod polluore aul vio- cap. 2, 8
re iwfag eat; qualia gunt roygteria qua* propa*
, nudttas. Quid myglicc gignificcl, vidt
ri tton poauitil. Ecele*. Uierar. cap, i 1.
CCBL flier. cap. 45, j 3.
t

, ucundaria apparuio*4 td eatremiggiore illusiraiione, et quagi luce rcfracla.

Quanio eniin illugtraiio per pturea iransit atque
protenditur, boc remitsior Ul et luiuug luculenu
iti iuferioribus, e i a primiluca irradiaiione raagis
digiantibug, uti pulcbre osleiidil S. Diouysius
COPI. Uier. cap. 7 el 8 ei 15,8 0,
, criminor, traduco. Divin. Nomlo. cap.
t

, proUndtlat. Quid in Deo git, tide Div.

tiom- cap. 9, $ 5.
, gravttat, den$ita$. Hinc oxoV
vocal de**iia/ro fineArartiiii, Diviu. Moinin,
cap. 4, 8 5.
, Rex regum. Quomodo Deug,
tide DiTin. Nom. cap. 12, 8 5.
, tiipiihif, profanus. Epiat. i x .
, patpebra!. Quid myglice deaignenl, vide
Cgel. Hier. cap. 15, 8 3.
. abw* forma. Quid myglice, vjde cap.
15 De coelesL bierarch, 8 8,
, expeiendum, rfeitd*ra*t7*. l)i?. Nom.
cap. 4, 6 52.
, breviloquns , aire brevi eermoq*
exposiius. Mysi. ibeol. cap. i , 8 5, ubi ex geiiteulia S. Barlbolomxi docet, quod bpna omnium
causa, giTe Deus, gil \ , id esl quod exprimalnr uftiUo geriuoiie
vel concepiu, ei pauco aique eiiam qullo, de quo
vide Adnoiationes nosirae ad diclum loiuiu, e l
Scbolia S. Maxiiui.
. brSvitus,

bug cap. 4;

Unu\lat. De divlnis nQmini-

, antmo*ila* $uperbia. Div. Nom. cap. 4

8 25.

, Urrenu$ (erreitrit. Episl. iv.

9

, appropinquo. De difinig

Domiiiibug

cap. 4, 8 50.
, geruralipttm, id etl generandi vim
babens. Div. Noin. c. 4, $ 20.
\ , guitandi
(aetiltatet.
Quid
mvlice de^iguem, vidti Coelesi. liieiarcb. cap.
15, 8 5.
, geometrica uutrumenta*

4,

, itrideo, iinnio, inanem ioniium

td:

Div. Nnn. cap. 4, 8 t l ,

, diviihum, l d egl divideiidi vim
habeiig. Ccel. Hier. cap. 15, 8 5,
, dininc(um, e i
, diuincle, non confuu. Div. Noui.
cap. 2, 8 2 .
, adornarm, geu odvnrano, a veriw
, id esi orno, ordino. Hittc aanclug Dionygiug cesie&leg bierarcbiag et ordtneg angelorutu
vocal ; , qnod videlicet pulcberriinu ordiiie a Itai urdmaue sinl aique adornaia?, Cceleat. Hieraixh. cap. 2 , 8 * Eaiiideiii ob
cauaam S. PionY^ius Eccles. Hierarcb. cap. 2 ,
Clerui* vocat (cpdv , iacrum ernalum,
pulcbriludiiiem, ordinetu gpectogtttn, panibua guig
apium et <MICIMIIIIII ; at quasi inglruclum I paralum exerciium iutelligaiuug, ei cagironiin aciem
ordiuaiaui, quadralo veiuli aamiiit gradieutein.
Sici/l euiiu ia mililia vahi ordiueg gunl, gnidugque pugoanUam, quoruui alii suiti inferioree et
reguuiur, alioruin auieui uulu e l tmparl beiUca rea adininiairauiHf; gic iu bac miliUa clericalus ei Eccleabe beiUiatg axpediiione wuiiliier
(ieri videmug.
, dUiinctio. Div. Mout. c 4, | 7 .
^ , di*ct*mndi
iire$.
C<x*U
Hier. cap. 15, 8 3.
, tx oppo$t49. a^lem diameWf "**.

BALTUASAIUS GORDERIl

1147

rectam flgnram, qua longistime paiet, ex scquo

aecaiig aique diractieng. Epiel. v n , 8 2. Gracug
lnterpreg exponil,
, id est fine tuque ad finnH' $cundum iatitudinem dUtaniia.
, permeaftviim, id 68t qnod permeandi baoel facidtaletn, a verbo
, id eel (rajieio, inruveho, tran$fundo.
Graecua inierpres expbnil
, , , id esi Irajicit,
transmeut irantfonuat. Ccelesl. Hierar. cap. 15,
S 8.
, ditpenum, dmipalum,
diitractum. Div. Nom. c. 4, $ 4.
, ptrtpicacitiimum, vel maxime perspiciiiiiti, ditucidissimum. Gr#ctiuhilerpreeexponilOia, , , , id esi manifestlssitiium, puriggimura, gplendidisaimum, clarum. Goatesi. Bierarch. cap.15.
5.
, excellenier. exime. DWio. Nom. e.
4, 8 12.
, diffutum, e*i late patens, explieatnm. Sauctua Dionysius ,
id est diffusat tacrat dUciplinas, inlelligit ilias quae
16 explicaut ftla quae succincte et breviier, per
ulernam diusirationeiu aui dmoant revelaiionem
Intellecta guni. Goelest. Hieratth. cap. 1, $ 3. Vide
Ibidem Scbolia sancli Maximi.
, fusi*$ prolixiui. Ecclea. Hierar.
cap. 1.
, bene digetiutn, bene ditHnelum,
bene ordinatum. Div. Nom. c. 5, { 2
, jutint. Div. . c. 4, $ 10
, junitia. Quid sii, ei quae ejos munia,
vkle Divin. Nomiii. cap. 8, J 9 , ubi ex profeeao
agil de hac virlule.
, haita. Quid deaigneut, vide CcBlesl. Hier.
.15,15.
, efficax, id egt efficiendi vini babens,
a verbo , id eet facio, quod verbum eimul
connoiat aliquani iorlitudinem ei efficaciam in ex|H?diie exsequeudo id quod fll. Hiuc
Graecus iuierpres exponil , ,
, id esl efficaciter, operunter, pracliee, quae
oiiiuia counoiajil etfecluui acljoui coujunciuin, ita
ut aclio iuiuiiiie Irrita aii. Gudeal. Hier. cap. 15,
|2.
, virtut, potentia. Sumliur edam pro ordiue angelico aecundx hierarcbiae, et pro parte
bierarcbica. Cuelesu Hierar. cap. 3 , 8 1 e l cap.
8 el 11. Ubi vide Adnulatiouea et Scbolia aancli
Maximi. Videeliain Diviu. Noinin. cap. 8, 8 U 2 ,
Nola S. Dionysium, Gcel. Hierar. cap. 10, 8 5, docere quandibel coeleaiein ti bumanam meuleiu in
ae cumiiiere
, id csl prima$ el tiudia$ et uUimat virtme
geu iacullates. Gap. 11 auleu* dicii oninea diviuaa
uientes io tria dividi, acdicel ,
, , id esi in $ubtta*iiam et in vf>luiem, et in uclionem, lioc est ad earum perfeclioneiii requiri isia iria, iuier quaj bic esl ordo, ut
priino sil ipaa uatura aeu ubataiiiia; secundo, virlus seu poiesus agendi; leriio, ipsa aclio. Quare
(ui bene in &uis docuuieiilU aduoui Ualluix nuaier)
non imendlt ibi S. Diouysius alFerre divisionem
geueiis iu buas species, aui aliam simileu^ aed
trfuiuui diviaioneuielordiiieui rerum ueceasariaruiiu
, poUnlificui, aeu qui poteniem facil
ad aliquid agenduiu. Sic Dcuiii vocat
\ , \ ei $upere$$enliulem ae
pvtetai/icutH vinulem. Goeleal. ilierarcb. cau. 8,
*.
, poUnlia nominatio. Divio. Nom.
rap. 8, 8 1
, biformii, id eat duas formas babeus.
Diviu. . c. 4, 8 21.
9

1148

, abturditat, indectntia. Ojvin. Nooa. c.

4, $ ^
, duntu, abturdius. Divin. Komia.
cap. 4, 8 12.

, cordiale, quod est k i corde. llyatice

Tbeol. c a p . 3.
, mundialis, id eal q t i in mabdo esi.
P i ? . Noin. c. 1, 8 0.
, udety teuio. Quid io Deo. vid a>W. Nom.
cap. 9, 8 8.
, gemilh principatut. RpiaL , ( 1
, imagoy fipnentum. Divin. JSool. c. 4,
812.
, furmifUuw^Xd etl quod fonnam IribuiL
Div. Noin. c. 4, 8 18.
, forma, ipecies. BivJo. Nomtn. cap. 4, ( 10.
, de$criptio, sciliaet per imaginea vc4
figiiras. Goel. liier. c. 15, 8 0.
, . Quid de Ueo, vide Di?ln. Nom.
%

, iiUroduciio. Eccles. Hierap. cap. 2,

p. 5, 8 1
, introducuxrie. Eccl. ttiepar. cap. 2,
p. 1 , | 2 .
,^.^.. ^ p , i , 8.1.
, Dei expreuivum* Ouvlii. Nomiu, c
% 8 7.
, oublicare, evulgare, areanm pr*
dere. Episl. v m , j 1.
', dilap$io. Div. Nooa t. 4, 8 12*
, exceuu$ aciltcei iuanUa, diiin prla
amoris vebemenda, e i iotellecius intenlioae q u b
uau sentQum deslilaKor, rei amaix caniempkiione
abaorpius, uii contemplalivU asepe accidit.
Spirilalia. aulem viias ecripiorea exsuaim dellfiiuat
aniroae absiraclioitem a poleauia aeiiaidvia, e i alaquando etiam inleilectualibus, seu earumdem tuipeosJQoero, divinaJ grati v i , qua anima maxiiiiia
lumiBibus, 86 divinarum reruin cognkiOMibas i l laeiraiur. Yide Divin. Nomiji. cap. 4, { 13^ e l
cap. 1 Ifyslic. Tbeolog. 6t Lbidem Adnotaiiouea
61 Scbolia S. Maximi.
", ex$taticui id est exsiaakn fktiaot
aui palieos. Divin. Mom. c. 4, f 13.
,./ expreua, v. g. iigiiaiura f*
gilli. Uiv. Noin. c. 2, 8 5.
, pate[acio manifetto, tnarro* U l i l u r
aulem fere boc verbo Dionysiut, cuiu de myaiica
aliqua manireauiliofie agiiur, aive per sjLDibola.
p e r inieUeciiieiu ixradiaiioiiero arcaui quidpiam
cognoacilur, quod amea ignotum ei occultum erai,
61 buiiiaiuiin capium naiuralom e*cedebau Gcal.
Uierar. cap. 1, 5 2, 61 cap. 5, obi angeloa vocai
virlutea divinorum intertmmias alque
interpretct, cujua viri sapienliam docie e x p u u e D g
B. Maximug, divinilue in huiic roodum prouunliai :
Angeli gacrog bomioeg aiiolluni \
, ad cognitot tibi divinos tplemuoTC*. Quod non uiodo capiendum egl de fldei arcatiig,
iu quibus gapienler iuielligendig jutanl maxioi6
religioiiis anlisuies, e l , n l ait idem S. Haxiiuug,
, padagogi iii morem tJi$lruunt ei veluli uianu ducuiil; verura eiiani illud
ipsuin beneticium ad oionium ordUium bouiuieg
referenduiu egl, quibus ui lolelares prafccli gunU
, exptanatio, geu tnanifeuaiio* Viile
gupra verbum , a quo derivalur, e l Scbo*
lia S. Maxiaii in Coelesi. ttierarch. cap^2, 8 1
, explanatione. Diviu. Noui. cap. 1,
4
, liberaliter id eal ut liberom
decet. GuH. Hier. c. 8, 8 1*
, obtiquum. Qnid in Deo, vide Div.
Nom. c. 9, 8 9.
, oblique. Div. Nom. c. 4, 8 9*
9

0NOMAST1CUM IHONYSiANUM.

1449

1150

indulgentia dlscmterent, dmiqne Feferretii

pellat, tum qnla per d i v i n a m iospiralioiHtm et Spi- In Deuin, et felicistima niono fterenl tioiplidariius taneli utaslralicmem dictaia ei eoiigcripta e*l, imi.
latn quia menlem hominum ilkiiniaial e l illtigtral,
, unU** amulatiltr. Eccl. Hierar. c. 5,
4le rebug divtnig Htafn Ingtrnen, et de agendis ac p- , I A
omtliftndia ferodleng. Coei. Hier. cap. 1, l n utalo.
", i*urc itmwUeio. W V I D . N o i e i n eap.
Tide ibid. Adaolaliooet.
4,112
, defectio. Div. Nom. e . 4 , 20.
, i*qtre*$ a rerbo , tiid##
, poMtoiwfiti, aeu vllioftis pagskmfbug hnereo. C*\*ih Hierarcb* c . 2 , 1 2 . Vide Ibidem
implicatua et addietug. Socnilar eithn in maUm Scbolia S. UaximL
partem, . g. de affetflionibtis irraUooalibus ei i n , ittsidfo, inkmreo. Ccateal. Rierardu
ordinaita b o m i p e m dedecenlitrag, e l divitMB ac oatav cap. 2, { 2.
rali teftt ad?eraaniibos. CQfcteal. Hierar. eap 2, | 4
, kr$iti*** Implicatu*, acilteel qui
, inettuor. Ccel. Hier. c 15,12.
adba?rescil alicui rei. Myslic* Thtolog. eap. l , | 2.
, $imilUudo. Proprie dicilur de iniema
, uniformi*. Ecle* Hiertrcb. cap. 2 ,
aitmlluittfoe, vtrfa. g. apiriluati, qnali* 481 anima p. 3, | 5 .
ad Deum, quae iulrinaecua in menua apiee maxiiua
uuific*
Gomponitnr ex ,
reineet, pneaertim fraiias donii aeparnauiralibus; id etXunum. ti , est /ado. Slgnilcanier
qiiat aitnibiudo ad Deuin cum inlog frcumfemur, aic vocai divinam illuatraiionein et grallam, cui
jaulchre nuutupaiur. (MtH. Uierar cap. q i M B d a m dlviuitua via inaita eai horoiuem cura Deo
2, 1 3 ; 4)ivi, Nomin. cap. 2, J 8.
coiijunffendi et unificandi. CcaJeat. Hicrarcb. cap. 1,
, aimtiu. Div. . c. 2, J 7.
5 1 ei 2. Vide ibidem Adnolaiionea.
, imuglare. Dicilur propne,cum exor^ unitas. Drvi. Noro. c 2, t 4 .
clsia daemonew coujurat. Eccl. Hier. c. 2, p. 2 ,
, agiiU ntox. CodeaL Hierar. cap. 15,
|8.
, anam. Quomodo de Deo dicalur, vide Di?
, unh ai/. Divin. Nomio. cap. 1, | l
tain. c. 13,$2.
, mpurum 4xucrabUe opponiuir , ubi docel not rebos Ineffabiliboa ei igdolift onxlo
Id esi paro, aeu miMido, vide Mysiic Tbeol, cap. 1, ineflabili Ignoloque. coiijungi ,
| 3 . Ubi noia
jmrn reg intellectualeg accipi, ' \
uipoie ab omnlcorruplibilis maieriae foce expur , tecundum eam uniomm prmita*ti$utmam qum wim omnem ac p*tentlem notirm aut
gaiaa; per impura vero res eorrvpitooi obuoxiaa.
aut iniellectiom$ excedit. QuedPd, iAcerrmum, ld eai maxiuie de*o- ratiocinalionii,
riouius vertit, ait/ow, qua tenmm no*tr*m nuuaiabile. E c d . Hir. c. 3, p, 5, $ 7.
temqu4 et aaiontm mullum tuptrat; Scotua c i Saf, iwpnmo, tawfce, f**liifo. Ept- racenua, tecundum meliorm nottrm ralie-neMU #t
afol. , 11.
intdUctHaUi virtutU # tptrmkonU Unionmn. Hac
" 1{;, eoncinne, congrtunter id esl eovero uoione aamiiium perfectionis graduni acqul*
efftita vroportiote. Ecdeg. Hierar. cap. 5, p. 3,13; riinos, nam per eain in num, a quo egreaai suniua,
Div. N o m . c 1, | 2.
regredimur, uti pUlcbre docet sanctut Dionytiiis
, prtHcipium unitatii, aeu untyrindpatui,
Myslic Theolog. cap. 1, J 3 in fioe. Huc speOftl
m qno uiiiiirum oiuuis uuilaa proftciscitur. i)i*in. UHiatre Hlud dogma Pythagorieoruin : Oputtere koNoiuin. cap. 2, $ 4 , ubi vocal Deuni wUnem unmm [Un; quod si philoaopbka eCGbri, mmmem U mpra pfia^plmn aiii- aiiana alonil raiioue explicart) lieeai, dieonda eal
falia.
duplex esae aniroa) uidtas; butaana aeilioet, q r a
, lntimtia*, fonnalom ab , quod eat illi propria eal, quaniqoe i p o m eaae aniaiai ea4eiiiiw, conjunetum auiem ctim vece idem s i - liam deflnivii Proelua; uipoie qu iaa se, aot fagniQcat quod intima u*iia$ qu rebua apiriulibiif culuium aut operaiionum diaiinciioaem noo admilCUID priuiU cougruk, quorum spleodor omnis ab l a t ; e i divina, quaio Apostolus unilaieui spiriUu
l a l u i eal, e i oiaxjiue uuite tcmt ei gaudeau unilaia cuiu Deo eaae d i x i l : Qui adhatrei Deo ioquit, untu
ftc fimpliciiaie. Ccalast. lllerarcb. cap. 1, J 2. Vido $piritui e$t, intellige uiysiice, auaniqoa Cbriauii
ibidetn Scbolia aaucti Maxiud.
Domioug, KHttm neceamrimm. vocavil, eamdeuique
, aoltdu, p4,Uns. Div. N o . cap. 4, raig apud Paireiu exopuvii, quasi ttieruavquaia
32.
cum Palrebabei, uiUialU buiiairicera. Joati. .
, affiatio, ei quati Imerna auaedam tpi, unUioum, id esl uuiuudi viui babcut
riius iuoperatio, sive a bono apirim Ula exsUut, Divbi. Noiniu. cap. 4, 6
eive* malo. Unde a demoite obseaai vocaulur
, cximium tiupendum. EpigloL *in 11.
. Eccles, Wierar. cap. 1, { 1. Abquaudo
, ubUo reptnu. Coal. llier . 15,12.
cliam augdo vocai , id t4 operatione$ Yide vim bi^ua vocit expbcaiaui in epUu , d
aeilicel apiriiualea ei ipaam hierarcbian dettujl eaae Caiuoi, e l ibidem conaule uoairag Adnotatioiies ti
, , \ , id eel ordiium, Scboha S. Maxiiai.
taeniiam ei optrationem. Vide de bia cap. 3 (M.
, depende**. Divla. Noroin. cap. 4 .
Uittrar. ( 4 , el ibiit, AdiioiaUonea aa bcbolia 5 | 28.
Maxiuii.
, htbilut, oatui. Eccle*. Hierar. cap. 4,
, divinu$ dtvimo numin* afflalmi, qualis
p. 3. ia.
^
rio eal quilibel mvaiicua ibeologus, duni cuui
, d i i a t t r , excido, txorbito. Difbu
aulo excedite aa Deo, et a aeweiipao rebusque Nom. cap. 4,112.
omuibus exirinaecia amoius, per amorein et ade , ecptofert
cluoi loiua eal in Deo, et IKsua in ipao; quod vox Sancta 34*ctorum 14 arcaiia gacra profanig pro
11U gigiuiicanier insinual Caelesl* ttierar. cap. 2, palaro, acaeereupt*dere. Proprie giguificai,exir*
8 5 iu liiie e l paaaim alibi.
cborum tmlitre. Sacra autem golent in choro Ira, nmtut, collectui. Sic monacboa vocabai, clari,loco a commuiii populo gegregaio. Qui iuque
Vtpoie qui a diviioo vilae gcnere el lurbulenlo di- illa profanii evalgal, quagi exlra cboruin CMIII tig
vii, euui SUIQIII couiplwebanUir, cujus proprium gallat el cotttemeni. Minug proprie veriunl, Scoail , u*um /ieri, ei coiiteiidere, quatiuiui lua, Saucia wncionm reveneruri; Perioniua, enu**
faa eal, , ad diHnMm uuueUm. tiare; Sarraceuua, a r e termnum $uum mUlsre,
Uoc euuu speciabaul uuuui, u i ab owuibua otuudi Eccl. Hier. cap. 1, { 1.
reDus exuereui ae, el a corporia itcui obacquio c i
, pfUiUi/Uui, id cgl polenliaai OMft, ittuttratt*. Hoc modo Scriphiram ap-

BALTOASAKIS GORDERU

H5i

11

ferendi vim babena. Derivalur ab , id *gl

, aliud. Quomodo de Deo dicaUir , vide
potenli* teii factlltas. CUel. Ilierar. cnp. 8 4. Ibi- Dtvin. Nom. cap. 9, 5.
, divenhut. EccL llierar. c a p . 4 , 1.
deui eatlem significalione voral Deiim , i d est potentifixai p*leudti$ ptin- Pivin. Nom. cap. 4, 7.
, concinnitat, 6owo proportio. Divin.
cipalum.
K I M H . cap. 4, 7.
:, yrodat qm> Rem asceitdliur
, /*tcar/, id eal quod faeile fonditur.
E i c l . Ilier. rap. 7, p. 3, } uliimo.
Div. .
, refrotftrfo.-Eprst. v n , $ 2 .
, iniegtiiat wia; btne viundi ratio. Ece.I.
, twrecirix di$ciptina id
esl qura torrigendi vira babet. Coel. Uiarar. cau, tlieraT. ciip. 2, p. 3, 1.
, reeiuineum , r^cye *cn>im. Divi.
I
Nom. eap. 4, 14.
(acfa*. Oivin. Nom. c. 4, & 10.
, m<ug oxdo^ W r i n . Momin. cap.
, *Herrkt kupt*. Divln. ftotti. cap, 4 ,
8, 5 .

I*
^, concinnita^ pulchtr ofMtui. Gcoletl.
,
ia.wco> fipial, v n i , 4.
., ccquabMia$, atMtgt<a* Episl. , flierar. cap. 15, |4, el iu E c c l e g i a K . Hicrarcb.
9

, eleganten nerum ajvinarum 4e-

I *

tcriplionem vocat id qnotl S. Ignatius in Epiai. ad

, (tquabiiiter, man$ttete benigne. Epist. Smyrnenses , id esl probntn ac decetrtcm

k

concKphctniia. Qtiid myslice s i l , vide

Cftd. Hlerar. cap. 45, 8.
&, afffrentt\a. Coefesl, Qierar. cap. 45,19%
* tttMiui. Accipit saepe per excelleufiam pto propria gtfenlia bterarciiicti, deflniena
bierarcbicain esse $cieniiam. Vide cap. 3 Coelest.
Uierarcb. ( 1, el ibidem S. Maxiimim. p r i iuis aulem ponlificibus atiribuil
icientiam petfeclam, et pernciendi vim hubentem , <St atias , Deo iradiiam, ne
quis puiel ouine geiiqg. scieiiliaruni, eiiaui curioaarum atque immiiixiii eoa couvenire. Quaie
iiiagRtjta Pionysiag, cum tccles, Ilierir. cap. i ,
hierarcliam seu ponlificerq describit, noii illuiu
e*se vuH de scbola rbetoreui' iiiiit geoiuelriae peri, fabcliaruui opificeui pwlatu, a*trologum aut luugicum , ged ail es*e vinim divino afflaluiii iiuuiine, ipguuique dmmim
, qui omni $acra tcwuia *u
pratdiim.
, icuntifice, uiu. EccJ. HieraF.
cap. 5, p. 4, $4
, convcrwum, Ul 481 converiemli
vim babtiiig. Div. Nom. c. 4, 6.
', tont*r*tt*. Difin. N O I I M U . cap.
4, I 40.
, conversio. Divin. Noniin. cap. 4
12.
, conjuto, cotupiro. t>pi*loU
vni,|4.
, derivare* Cadeal. Hierarcb. cap.
5, i*S
, d^nemina/io. DJvin. Nomitt. cap>
4 4 0 .
, amo. Divin. Nomiii. oap. 4, 11.
' , rubeu* coitr. Quid Hiynlicc
vUle Ccalegt. Hierar. cap 15, J 7 .
, amor, e l quae gil vis ac aigndlcalto bujug
roclg, et au idcm gii qttod 4 gqu diteciiu, vide
Divin. Nomin. cap. 4 , 11 e l 1 2 ; ibtdem Sdiolia
S. MaaUni, ei ParapbniMHi Paebyinene, uee upn
P. Pelnim Halloix, qui iuuio II, in quasalioiie %, i k
Operibue S. DionyeH, sub i M d i i r a i , pulcbre nolavit i s u verba : \ ,
& *^ W eai: tcribit auiem dttmttg lgnaliu$: Mem amor crua(ixu$ est, cum ab
aliquo tnacglne adnolau faiswni, iri lexlmii i r repsiggq. Siiie Ulig eniin senaug congial, ioio ptenior egt, el cessal dillktiliag quas objicilur exiude,
quoit, dum basc scriberel S, Dioiiydidg, lionduiu
lgnatii epislolae, aul scripia exsiarenU
, amatorie, amabHiter. Epigl, TUI,
, ve$tis tgnea. Qtid in aiigclig
deb guei, vrde Cceieal. Hierar. cap. 45, 4.
. Gra*cug iuterpres, , ,
, id c s l convivtum , jucundtiai , gaudlum , a
verlK> , epuior. Coeicst. Uierarcb. cap.
' \
k

ordtnem iu Eccleuia titiuciipai. A l g ^^*

concinrtanx et decoram honfisiatcm, unde m a g n a qudam rebus divinis pulcbciludo et niajegtag concllialur. Atque boc esi quod S. Paulug, 1 Corintb.
xiv, inculcal, dam a i l : (bmwa
honene el secundutn ordinem Rant in vobi$.
v

ftibil enim (ut in eum locum a i l S. Glirysogionius)

gic sedii^cat, ^ ui apim Qfnnium ordo,

pulcbriludiuig e l decuri opifei

oriini ex parte composiiae.

et iuaigiie meulig

, reverenlia , tenerado, utigio. Dfrtn.

Noiti. cap. 3, 3.
, facitc factu. Coelest. Uierarcb. c a p .
15, 8 .
, bene * Eccles. Hierar. cap. 4 , p.
2, obi Orienlig Ecclesia* consecrandi unguenlum describens, a i l fleri ab bierarcba , odora{am lu$trationem , et eqmuein $atro uugueiiio guaviggJmi odorig in onyii fere pouliiicio mupere (uisse uaum in eoruiu saiicliftsiuio
riiu quai congecraiiiur,. Gujug rei royeiqriuui lauua
ibideui in Gooieuipladorie declaral.
, 6oa affeciio. cap. 45, 9.
, betie oidinaium. Ecclea. llierar. cap.
5, p. 1 , 5 1 .

, (iguralu [acile. Divin. rfomiu. cap.

%9

0.
, grattflrutn QtfiQ * ^>^, Vouerabilo tmcrauiemuiu ajiarig^ quod giiuul e*l tacrilicluin ad DCQ ^raUag
illud exliibeudag ingiilul u i u ; quaprupier cum gunuiia graiiarum actioua
freqiienuuduui^ uii S. Uioiiyaiiig Ecclea. Oierarcb.
Cap. 3, p. 2 el p. 3, sub liiieui, puicbre docei.
, convivium. Quid myalice, fide Epial.
. 5.
, ^ongru^nlia concinniUtes. Difiu,
. cap. 4, 8 7.
, deixdtrium appelUut. Graecus inlet>
pres .
9

; dmdtro , cupio concupisco. Div. NoU

9

cap. 4, $ 18. 19.

'^ ,
H:ixt>iiiug id eal pquibiU.
Graecds inierpres , ^,
compryieHttbili.
Coelesl. Hierar. cap. 1, 2, el c. 3, 1.
K

, pratt*

gubeiuator. djrector, itupccivr.

Mysi. 'liieui, c. 1, $ 1.

, *e7ug, cemulalio, fervent oiwor. Divin. .

ap.
w

, zelotct* mnulalor, {erifeni amaiar. Div.

Nomvn. cap. 4, 43. Hoc uonien expetidedg 8. Dionysius, aii, vocari Peufii u i magno et beniguo in ea q u * gdnt amore praediium, ul eimidefu
quoque zeiuni giudiuiuque exciianieiii auialorii
ipaiug desiderii, qao divini botmiieg c l Nutuiiiig iu
lerra vitam iinitanles arderc soleul.
, valde amabile, id c6i quod fcrvetiU

ONOMASTICUM BH)NYS1ANUM.

1153

1154

5 , e i Mysiicaj Tlieolog. cap. Hu?c vox lam vigionem, quain rem ipsani qnas videlur, signiflcau N o u
auieiu in doclrina Dionysii iria penera speolaculoriiin, njiniruiii bymbolica, imelljgibilia et mysiica.
Symbolica aatil similhaUines ex corporeis deeumpUe, quibus divina modo nobig accommodato expriiiiimiiir, ei ad gymbolicam iheologiam pertineni.
Inielltgibilia gtiiit, qiiae menli iiQgirae objecia g w u ,
61 iiiielleciuaii couceplione apprehendoiitur, u i
bealisaiflMB Vlrgiuis ( \
. Nam , ut d i x i , gonal id quod etf guni diyinai bypoiypoged et divina nomina, de quiprincipium vit<t; alqiii Cbriaiug esl viia ( u l se ipse bug vide capui 1, De divlnig nominibus, c i ibidem
appdtavit Joaunis x i v : Ego *um via, verita* et vi~ nogiraa Adiiolationcs. Myglica gunl divina ipga,
ta) e l i Deipara esl illi principiuui generaiionig, qu;e oranium negalioue cognogcuntur, iino 61 gii
er ncgaiionem , iiitima cum ipeis unione apprecerie eiiam dlci potest principium vita. Div Nom.
enduniur; de quibus vide cap, 1 Myeiica i b e o c. 3 | 2 , e l c. 6,3.
, mta. De bac vide capui singolana Divin, logiae, et ibidein noslras Adnolationee.
, Dei tirilii optratio. Haec esl
Nom. c. 6.
propria Obnaiu Episi. iv. Vide ibidein Adnoiaiio, zonm. Quid gpiriiualiter desigoenl ?ide
uea, 6i Scbolia S. waxinii.
Gcel: Hier. cap. 15, g 4,
, Dt+principaltu, v d principium diviwt*, mvificum, viviparum. Dlvin. Noinin.
f t i , i u divinilaiem gulet appellare , quippe a qua
c a p . , 7.
, vtte dalor. Eccles. Hierarcb. cap. 2 * nobis 61 angeiig paniclpatio queedam diviuitaiig
per graliam vel gloriatQ commuoicalur. toel^ Hier.
p. 3 7 .
, vivificare. De divioig noiuifu cap. 2>. cap 1 ei 2.
, divlno-yrindpalii. Formatiir ex Voci 1
baa ei , i requetiler auieiu
Oiouygiu^
, vivificum. Coal Hier. cap. 15, 9.
bac voce uliiur, ad coutcpiuam auoruin aubliiuha, vt//* i^nif, id esi qui viveiilibu* leiu gigtiilicamr explieandam, et, muwerum divhiomoiiiiii gubiiiiuigirai, e l vilatn coiiservai; per ruip excelleiiliam deinouglrandaui. ^ic diviiiaiu
qiietn gigfcitfcanier exprimil calorem viulein queiu illugtralioneiu vocal , ideglraafiim
pulcbre vocai . CcelesL llier. dirino-principalem, hjm quia a bao probciscilur,
cap. 15,12
el ad eoiudetn noa aubrigil; luin quia praecipuutu

quoddani Dei doQiiui e a l , ei prqraus divinum,.

, vube$ctni wtat, quid fnyaiice quippe nog ad Deum adligeus, el reddens noa d i vmog% Coeleei. Ilierar. cap. 1, | 2.
deeiguel, viue Ccet. Hier. cau. 15, | 3.
, illeeebru* Eccl. Hier. cap. 3, p . 5, 7
, dilectus. Hoc nouiine Dionygiug
, [undativum, id t^t ftutdauui vim
5. Joauiieiu galulal (Episi. x, quam ad Hliiiu gcribil) ut refricet e i in luemoriam dilecliont* ejug , babeug. Ccel. Hier. cap* 15, ] 5.
, naimia$ divtna, sic appellal baplfqua illura Cbmius prosequebalur, ei qua ipse u;
delectabaiur, ul se vocarel ditcijntlum quem aiii- gmuui quo Chribio reiiastiiuur. Eccl. Hierar. cap.
gebal Je$u$ , Joannis Xxl, 7. 2, . 1, i l 6 i p . S | I.
, Deum gencrani* Deigenui. Div. Nom.
ducate, regale, id esl duxeudi ac
m e i i d i babeus poieataieui, Coeleat. Hiurar. cap. capv 2, 8 1, c l 7, ubi a i l Fdiuiu ei Spiriiuto sanciuiu eshe ; ,
15, j 5.
, eltctri $peciesi quid oiyslica, * beigenat dnJniiaiit, si ita di*
cendum sii germiua Deo oriunda. Sectiuduiu boc
Yide Ccel. ttier. cap. 15, 7.
, iolarit jucius, geu golig evibraiio, currige imsirani vergioiieiii, qux tniuu^ proprie iit
na radiu auus irajicit. Coeleel. Hieraicb* cap* lexiu hic habei: Quuti iHi prolem, ti %i dici* fa$ $it
quaii uermina divina.
3, { 8.
&, Dei iuiceplivum, give Dei conceptacu", /, quem sic appellalum a i l Diouyaius
De di uoiiiiiiibus cap. 4, 4 : " /IUM. Hecie sic Oionysias appellal corpus Ueipanc*
Virginig, eo quod' Deum 111 uiero couceperil ei gc , \ ^* id esl qnod
omnia iervei $aiva, el congregel dnptriu. Ubi vide glaverii. De tiivini iiounnibug cap. 3, 2.
, Deiformuat* CcalesU Hiciar. cap. 8,
pulcbraro descriplionein solis ejusdeinque pulcbriludiine aique uliliuiid, 61 auagogicaju ^u^Uiuu t\*
S *
plicaiioiiem.
, Dei[ormi$> Coinpositum ex , id e;
" , soi Exmngetxi : eic S Dcuty ei , id eal forma geu $pecie$. Haec auieni
Joannein appellai epiaiola x. Primo propter tiari- Ltei forma eai ipsamei graiia habiiualis, par quaiu
laieui pjus pnedicaliune et comprobaiione; ae^ Deo conioruiauiur, et supernaiuralis aniiaa: funna.
cuiido ex apiriiu proplieiico, quo praesciebal eum exsislil, ul pagsim ibeologi apud 1). ThomaiD 1-2.
ecriplurum uovum Evangelium, per quod inler Fiequens esl bujug vocabuli usus apud S. Dioayevangtdisus, u i sol quidani, eimuerei, ei tenebras, siuiu Coel. llier. cap. 1, 5, ei paggbii alibi.
quae de CbrUli eraul divimuie aiuiulque iionuul, Deo eleclut, give dmno judicio dstilorum niybierioruiu in aliis evangelisus caligiuein, gnatus. EpibU v m , 8 *
tua luce disipare( Vide ibideiu nobiras AdiioU, Deo uftlatus. Eccles. IKerar* cap. 2,
lioiieb.
p. 2, 8
' , iole fabricatum aeu productum*
, iermo de Dee. Eccl. Hierar. iap. 1, 1,
Sic radioa aoiarea vocai ;. Eccl.
el pasaiui alibi. Hoc auleui .6 ibeulugias p i r
llierar. cap. 2, . 1, 1.
', Melioyoli*, id eal civilat Solis. Urba excclleiiiiam priiiiuiu coiupelit gacrig Evangelu,
csl i E g y p i i , epui. , $ 2. Vide ibideiu Aduuia- qua? iion laiiluui de Deo, aed ipsiusiiiel Uei, scilitei
Cbrisli, geriuo sunl. Proxiiuu* pogi euiu germo esi
lioiiea t l Scbolia S. Hiixiuii.
eorum, qui Chiigluin propier ejug erga buiuanuiii
;, uuUe. Uiv iNoui. cap. 2, 1.
getiua aiuureui videruni, el ipsi a6riiiaii6g ejus auUiveruul. Posl bog, qui illog pruuoa ei gecund.>g

HcniKMies expooueruui, el deiiicepg cougeuiii guiu;

, vhiOf inluitio. Myslica? Tiicol. cap. 2.
, tpectucmuw. tictJos llicrar. cap. - , p. duiuiiiodo qiue iraduui, cum acpiein gynodig c&eu
uieDkU coiiseuliaul, ita ul uibil umplius inieilig 111,
ainore et a>roulationa digoum est. Divin. Nomin*
cap. 4, $ 13.
, /. Diviuam providentiajn ac gnbernallonein vocal , id eal /*nc* dtafnapnncipatet, quia nimirqni Deus omuia tacil in poodere et roeqsura. Div. Nomin. c 1, $ 3.
, vham imtian* caod vtt<B principium
* . l i a . S . Dtonygiug meriio appellai gacruiti corv

t155

BALTHASA1 COftDERil

fN*qne qublqnam delrahanl, qood dlrig exeecrauo 1, ei paggiin allbi. Yide ibidem Adhotaiidnet
nibug vetitiun esl.
no4lrug.
Noia autem veieret lkeohiam proprie voca*s*
, Dtum deeetn. Be dlvinig nominibea
mysterinm Trinilalig (alrm cttonomUm tiiyel*riam
rap.2. 8 i , 2.
Inrarnaiionig, de gno loro vide vocabidum 01, Deivisfo. Epigt. . I .
). Sancttt* Dionygius De divin, nomin. oap.
, Dei~ti$bnLt 2d e*t 6um videns. S i c
4. dnplicem lb*>logiam agnoscil, nempe
orat ordinem poniiflenin, e l eoe quibna rompedt
\ , id est conjunctam el daerOam.
mytteria intneri. E>c1. flier. cap. 5. p. 4. | 5.
Conjunctan seu unilam vocat eam. rnioa esl ea
^, dtvina initiiutio. Eccl. Hier. c 2,
qiue in Deo indfatineta aant, totfqne Trinitati CAIT- P . 3 , 8 I.
mnnia, coniempiari; ejnsmodii gunt eg*eptia dWina,
, totu$ dtornm. Qoomodo aie dieaiur
divina? pnipriefalte eeii atlribtita, opera omnia ad
Deng veniff, vide Divin. Nom. rap. 12, ^>
x/r, qtue toii Triqilati conveninnt. Dbtcreinni
, divinum otlentum eeu porf^ihiat.
m o , q n digrreta et diafinria in Deo gpeculatur
Epigf. v i i . | 2.
ac celebnt: qualia guitl divinae byposla*ee, proce*, dhina tapientin. Myglle. Tbeolog.
aiofiea personarum, auributa nalionalia, et qpa- cap. I, 8 l t tic appeliai mygiicam tneologianf. q n
mnqae divJnas aficujng peraonse propria gnnt. Sic. coarnilio egt rerjnm altiRsimarom per aliigg^mai
Mystlc. Tbeolog. cap. 3, vocal principia: qiiam {nre meriio divinam appeJlat. P i i
, id 'si Spiritus iancli theologiam, ea q u
miim, qtiia a Deo eat, uipote Spfrilng aancti doejog peraonc propria aont* Porro Iheologiam ror- n a m ; deinde, qnia circa ftefcim pnecipae vergalur;
giig dividii in , id eat afirmantem, xa\ denSone, quia gcientis B c i , qua seipwm cognoecit,
, id e*t neaanUm, gciiicel Mcondiim de- 6t acieniiae bealornm aubaliernaiur.
pliremViam qtia in Dei cognilinnem penrenhnr, de
,dWlag, *en dmnitnt. Nola crnn Hergwfillo
qaibpg vide gaig locia in l i b . De diviiu nomin. et vocem hanc in Dionysii Tbeologia qaadrapHccm
MygL Tbeol. eap. 5,4, 3.
habere arceptionem. Prlma egt, qoa, tii babel De
, tkeotogut, give qnf de Deo rebngqtie divinig nominibiis cap. 11, aaniiiar , xa\
divinig diaaerit. Hoc itomen compe- xa\ , id esl principaliltr, et ditnme,
l i l S. loanni evangeliglse : ad qnem eat eptst. x . et catualiter, ut ipgam gcilicet divfaam essenliam
v*oc*l qnoqoe abaolute aie apogtoloa etf propbeUg
gigniflcat. Serunda, qna accipilnr , id eat
Yeterit Tealameitii C a l . HIVT. cap. 10, et aHbi.
parlicipanier fteii commutticabititer. Et boc modo
, Dei tw//. m\. Hierar. eap. 13, duplicem babel aigniffcalionem ; aliqnando enim
pro deiflcalionig principio, quod ipge
aen dtilaiem iptam vocat. qiiam Inter
, lctan. Cori. Ilfor. cap. 3, 2.
. Idem adverbialiier. Eccl. Hier. m p . , id esl Dei qui im
5 p. 3,1 3. Hanc aiuero diviiue menlia imitalio* teipso imttarliapabilU e$t provi$oria$ vtrtute* coJV>nem vidge Palrea in virtntibiig collocant, non ta- c a l ; aliquaudo pro ipga deilalis participalionf,
men omnibug, ged iig maxiroe, q u praeatanti qua- geit pro ipga deificalione, qu fil in angelig ei aain
dam magirilndine excellentiaque sanl mirabite*; n i ciig. Deniquft earo accipil qna divinnm nomen l i b .
De divin. nomin. cap. 12, nno pacto ab eo deflniin amore erga Deum. Eal enim opifex mirabllia
amor, qui aniroorum commatationem e i tranafor- tor 1j , Deitas e$$
matfenem acila et poienter macbinaiur. Praeclare omnia coniemplam providenlia. Vide de hia ibidem
Scbolia S. Maximi. ei noglrag adnoUtioneg.
Synegiiia epigiol. : ^, .
Imilmliu, famUUriieiU et emicuiw conciliutio t$t
, deificus, vel cui deiftcandi Hs iaetf.
ei congbinnal amanlem illi queni imliatur. 8 . Dio- Aut eiiam pa&give pro eo quod a Deoflt.SKe
nygiug, Cadeat, Bter. cap. 3 , illam Dei imitaiiunem, Cbrigli virtnlea Tocanlnr , atpole a
de qua loquimur, ppgiuiu esae vuli in ulo anima- peraona Dei facta. Ccal. Hierar. cap. 7, 8
^
rum el gdula boininuin qiuerenda. Alii (deniqne
vocalur D*i optrtUio e\ , qui diwillam Dei imitatioiiem ad cutimoniam rereruul. nit operatur, * vero ig qni corpua Chri
Hinc MeilMMlitis apod Pbotium diciam vull ease ali congecral, quod opng priocipaliter esl Cbrlali
ApSsvCav, virginitatem, qnagi , onius ac Del, qui per gaeerdolem seu minitlrnm gacrig
aiil aUerbig liueroUe commiitatione, ut qua3 gola
operatnr, dum in peraona Dei ac Cbrigii aarrat
illiim, qui tirginiUlig inlemerata coniiiiel mygie- eonaecratiords verba pronnniiai, qiwe iDfaltibileiii
ria. , Dec auimilat.
ex L>ei ingiiluiione atque operaiione cffertom aorUuotur ab aulhenlico minigtro, ciim debiia inieav
^, dmn\lu$ tradiium. Sic iraditionea
llone prolaU. Hinc dicli aacerdoiea, ti a
divinag, appf Hal, quoa EctU
Mier. cap. I , atquiparat, e i (aii.ium non pnefert S. Gregorio Naxianxeno orat. 1, , id
Scripturia aacrit. lietn Ecclea. Hierar. cap. 2, eal dtoi (acientes. Qid aliag anoque a i l , oraL 2 3 ,
ae ad aram , McrtM mnu$
U f t.
. , Deipater. EpUl. , $ 1. Sic f(>eat deifieantii obire. Ila S. Ambrogiug sacerdoutim
Deificam profeisionem nancupavii; et S. Diooygios,
Ihvidem, propler Gbrigioni qui gccundniii carnem
Mt ex Davide. Cum auteiu Ghrigiug aii Deug, e i Eccl. Hler. cap. 1, hierarcbiam nogiram voeai
David progenitor pater ChrUli, uiique, pro- , deoi eficuniim. inodo, iiiquil ganpler idiomahim ih Chrialo conimuuicatioiieiii, Da- clua Maximug, quod eoa qui in arce religionig aevid dicilur paler Dei. Unde geqtritur, quod gl David dent, et pieutein moderaiitur, ad Dei giiniliwtHpater bei focoiur propicr Cliritlam ex ejue semiiie ueui evehal, e i beac Numinlg conimunionem, vmui eiiam quod in Gbrigiianig ,
deKcenileiilaiii, mullo magig Mariam vocandam ease
mairem Dei, uipote revera , propier eaitf- deot efficit. Sic eliain S . DUmygiug Diviy. Nomiiu
cap. , , divina luminn, alque, ut
dem Cbriglam, non reinoie u i i ex Davide, ged
lia loquar, dei/ica iiuncupal
proxiiue ei coujnRCliggitne virgfoeo gno tanguiett
, doctri*a$ sanetorum^ ut ait S. Maxinius.
procreatum.
, IM/brwelio, aeo ionnaiio q u *fila Qtiod, inqnii, loinen cogniiioitig efficiaui, eoaqoe
divinog reddaul, qui proditae ab illia gapieulias p a Deo. Divin. Nomiii. cap. 2, J 8 ubi gic viicat ipgiirt
,
bumauae uaiurae Jeau Ui virghdg utero fonuaiio- ruerint.
, Dei appariiio. Cail. Hierar. cap. i ,
Dem.
, Dtificunt, composiliim ex , id eal 8 3. Uuid per banc inlelligaiur, vule ibideiu uoDtui, ti , id el facio. Freipiena e*l isiins- airag Adiioialionea el Scbolia S. Maximi.
, Dtiferum. Quid pvr boc giguiicelur,
uiodivoiiipogiliuninugiigDioiiysbi. Coel. Ilier. rap. i ,
9

ONOMASTICUM tHONYftlANUM.

1157

*1de S. Maxitmun Kn Seholiit t d cap. 7 Ceateau

immolantu^ mc coliocaiitiif. Kceletiiaticat Hierar.
eap. 5, p. 2.
llterarch., 11
, Deo ptentatum 01?. Nom.cap. 2, 17.
I
, Deo unctus. De divin. noinia. cap.
, propria eftrmtio. Epiu. )a U *
3,12.
^ cultorti, s^licel sacronim. Sic fo- tido.
, $teki{ua$ firmiun.Detignai slaim Ar*
c a l moiiacfaos Eccl. Hierarch. cap. 6, p. t, | 5.
, oficiou^ minitiratorie. G u L Hier. moiu ei incoiicusauiii, solide TuitdaUim o i iffnmniabilem, quaHt esi reruin etoleatfiiitt, Graei-ot itOercap. 7, 8 1.
pret exponil , , i d esl /^,
, Famului,. E p i s u Y U I , 11.
, po7io, affimtuh, c*nclm$U>. MytL Theo- ucurUai. Cttl. Bier. cap. 2 , | 4. bedea. Uiorair.
ca^. 4, f I.
log. c a p . 2.
, legi$UtU> acilicei de re tacra aen , ptaretn $nem.
, *ubMseiecm ai?c ab alio in rebm
caeremouiis aacria, in qoo differt a , qtiat
laiiof t w i e i , * l a d poliiict ae estendft. Coe. Hierar. MCria dirtgi. Goaleat. Hierar. cnp. ,45 14 C pa*simaUbi.
cap. 4, ( 3. Vlde ibidena Seboila S. Maximi.
1, hierarcha, ptinetpi $*crorum. Roia
*(,4*<^ De divin. bomio. cap. 2,
aancunu Uioiiysium KppeUar aolore p r i | 4, ei Mjrai. Tbeol. cap. 3.
, comemfiator, sea sptttrifttor rertini mario qaidem Gbriauiiu, deinde S. Paulum ac eseleros aposlol<yg,el posi bos, pmitilleee, pairiarcbaa,
d i v j n a r o m . Hoc uomine intelligit lllos, qo> posl
a r c b i e p i s c o p o ^ nieiropt4iUMKM e i epi&*|M quon
cauechunienea cem profana lorba dhniaaot, infereliare , , -. , evse pdaaont 4psi aacrtfieio raiaea?, quibtii saer*
, . 8acerdot>a vero
hostia oslendilnr. Ecde*. ifierar. cap. 5, p. 5, e l
vocal , , *
cap. 5, . 1, 80
, couiempiaiio. Hoc oomine iitscribil ler-diacdnoa vero, , , *
viampariem capHnm librt De ecclealasika bierar- subdiacooos vero, mouacboe^d^nique
, poa| qtipa poiiU populum Gliricbia, ubi mysliee expouil ritus sacmiiieoloruiii.
, deificatio, stilicet <{um per gratiai flt, atiAiram | bae ai Mibarnatio eccleeiaslicaB
quam dlvma) coworiet naiane efflchuur, Defim bierarchisp.
, , sea mcer pnnapattu.
duimua, e l fiitf Uei noiniiiaraur guiuiie. Hani
e * l auiem, quam S. Dionyslos vocai - enim ideiu etl quod *ucfnm *ero primcipai**.
toyov id e t i nrtis properihnuiam deifica- Accipitur aulem fere pro orUuie quodaui **cx*,
aeq auborditiaiioue io reboa tacria, J U ut iaaiiiinei
ffojtem, dum, c i m naiura BOQ valesniwa, affeclu et
httbilu diviiti-*i quaai dii efflcwuar. Coalesl. Hier. ei qnasi aiiuui coimotel.a|iprioitiiu erga 4 b i ubuV
cap. 1, | 3. Hunc aatew Ecelea* Hierar. cap. 4, lot prarialionem, eX aubdiloriiui erga aibi prla4ua
noalr bterarcbia* tcopfcra auiuit, ut popiillce eubjediotieiii, duin gradu aique otrdine iiiraxiorjea a
ouiuee in divini* myaidiiis perAciaolor, \- upertoribna ad Deuui per Uivina muoia pcouiuv^i, et diwinum vUm gtmu coa*a|uanlttr, ef pn* iur, irti saBcma Dioiryaju* fuaim expouu Gela%u
lerea lllis quibus ipei <prastani> , ao- Hierarcb. cap. h ei Ecdea. ilierar. cap. 1 , e i p a ^
c*am ditnnUatem, Itoc eet divio nieiuit eiuriiiio- iin alibi.
, $*urdo$* E o d . H i e n 3, p 2
dinem, qine in ipii divfuUua inesl, pro eua euiqtie
', tacra deurijHio*
* ^^
digoUale iropertianu luferioraiii attleiu inuuut a i que partes esae niooei, prassuntiatiuiot iUoa iqui, cui aynoiiyuiiiu eal. U B L Uier. cap. 2, 8
, sacra wr/>e, aive eorwndeiu r e c l u i i *
ki dtea profloere, ei eaae ducea alioryiu ad pmeaia*
bilieaiiiium viue uioduoi, et beal meniia Miydao- Eccl. Uierar. cap. 3, 8 2.
', tacer jchpior t e l aanNOctiMior, D i ? .
dinenu
, ($rmfcrmilo ld esl deacriptio iera- . cap. 4, 8 12.
, $ucerdoctQr qui iiimimiu aarra u i f
ruin quibu Scripuira uiiiur, u i puia i u l&xecbiele
gleria coofert aul axplicau 3ic per excelieuiuti*
cap. 4, Goel. fttierar. cap. 2, | 4.
, divinu* conumftiaiot, Gnacya iiuer* vocal aposloloa. De div uoiuin. cap. 2, 8 3.
, rncra fictio, ex %
pres, , l d eat choraguM eu
qui ekvrum ducH qui dime canit. Apud profauuaet , id eal/info* Sio auiem vocai iy..biia
auiem ,.eal aalutio e l pompa qu B.iccbo a i liguraa, quibus res opirtinlw aduuibiaulur, e i a<|
exbibebaiur. Verum bioc p^ocul ^ prvfaui: pru- capiuiu uoairuui itobia repncaeuUnUir,. dum praeter
id quod aenaibua exbibeoi, aliquid arcanam ipiei*
prie per boc vocabulum kiielligil b. Lhouy&iua d i iigemJum DnebenU GoalpaU Hierar. c. 2, 11.
vimiiu contemplaloreiBff ctqua l o U jubitaiioesl in
, fUlion* quadam tacrtu hfsom% verDeo, in quo eji meiu, iiuo etlaui cur e i caru e^M l u o L GoHeal tlierar. cap. 2, J 4. Ecciea. Uie- l i l , wcn et (orinaliUr; barraceiiits, /rarcb* c a p . l \ I, ubi ; , ver- lione*; Laiiseeliug, s&craet arcana (Utiom. CosloaU
l a B l : Scoius, dtu$nli9U atolia ; Aiubroflua, nobi*Hier. cap. 2, 8 1
$uis ilmdwtit cultonttu; Sarraceiios, ditinorw
, locroiancte, dlicet u l aacfa decti.
ckarum agmiibxu nobU; Gailua now dire $*$Eccl. tiujr. cap. 4 | 4
comoru; Perloniui, oai# ^ata dMni$n$ Ulusttmi , wtorum perfector, aes tmcnM**mu$; Lauaseliiie, nebii iat rtbms dmnit colUgi$.
iialor i d eat qui luitiai aacrii, vel aacra aduiiiilSed uiagia placel, > nobi$ dhnnit wntemplulortbu$
alrai. Ecctaiia-. Uierar. cap. 4, 8 ^ Vide. ibideui
di?ini aciiicei upirUat ibiaao aique m i r o perciij, Scbolia 6. Maxiinu tbrisluiu auiciu ?ocai
i bpihuia tApcii iQuaio pleuis.
, ^rimum PomiifctM $1 i*iti<Uor$M owi*
qeem Terlultbiiua appelUl aauA^a
, nuiritivum, id est uuirieudi viin ha^ num mcToruin,
licuM PoHttfictm
D*i ', eliminaiortm kumambcn*. Diviu* Noui. cap. 4 , 8 23.
,^/tpto, c*reM0nia cnliu$
DH. EpiiU. v i . irum K%acularum i $acrifieiorum mirnarum A*ft, vtdgita, ceiebria, nota a vcrbo it'm. S. Dioiiyaiua quoque prseclare Ecclea. Ihur.
cap. 4, aacraoi eucbarjbiiaiu uouiiiiai
, 9nlgo, enmlgQ. Epiai/vii, 8 2.
, deltci*M$ delicun se kwtHi. EpisL , quippe priticipeui parleiu p i H i l i U n i O i u u ^
ria ei aacrorum, qua? uiaxuuaiu perHcteiidi viiu
Ylll, 8 1
babei, quae pluhniuui ad gaucliuiooiaiu tntliicetH
, vi$ tratcibUiu Qaid oiystice eil, vide
daui poteat, ei aacra ouujia d o n a , qiui) fiTiaiilua ad
Cusl. liier. eap. 45, f 8.
U08 perveuiuai, iu e uua cooipiecnuir.
, Utre quo , id esl bostia?
9

BALTHASARIS COUDERII

4159

1460

^, rtcle $ee{um id esl directum, sequale. , tancto gtiudio completur, el cum magna VOIIHt

Cud. Hier. cap. 45, 9.

, Hilariornm dxerum, Epist. ,
{ 6 . ifbi nola Hilaria fidase fesla Cybeta iualri
deum coiiaecraia., de qmbus vide noslrasAdiioiaiionea, el S. Maximum in Scholiis ad pradictum et
* Dueirntn llalloix in Notationibus ad cap. 8
Y i t S. Dionyeii, lom. II.
, impreitio, dcilicel huafiinaria, id esl
ioiago inierior in pliaiilnsift per iinaginalionein
iutpreeaa e i expreaea. Ecclea. Hierar. cap. 4, p. 3,
8 1. Graecus , , id eal imagxna#

lia,

reprxunlalio.

" , ^uoiiiffi forma. Quid myslice,

viik* GotJ. Hier. cap. 15, | 8.
^, (equilibre, seu wquivaleni, Eccles*
llier. <. 7, 5> I 5*
, *quaUia$. De div. nomiH. c. 4, 10.
, **ptaf t*. Quid in angelis sigfyiftuel,
vide apudS. tta*imum in Scbolfis ad cap. 7, <:<BJ.
Niorarchi 5 . Quoniodo flal, vide Ccel. llterarcht
c :ip. 13, f 4, ei ibideiti Pachymerem.
, expiatonu, qui expiandi babot pol^slaiem. Sicappellat diacouoa* quibue compelebil
ex oflkio, caietbismis el exorci*um disponere el
exptare populum profaaain, eumqu* deinde iradere sacerdolibtis ilfumiiiandum. Quapropler diacoHaius ordiueqi vocal , id eel ordinetn expiatorium, Eccl. Hier. c. 5, . 1, $ 8.
, mbigere, tubjkere. Epial. , | 2.
, matum. i>iitl sil, e l unde, viite cap. 4 De
divinis noiiiitiibas, 18, usquc ad linein pulcbre ac
fuse dtapuialum.
, depravo. Div. Noim cap. 4, 48.
, pulchrificum* Ste Dei vocai *
, puicnrilieam venustaiem, aru tlecoreui, cujus neiupe amor uos ornat el pulcbros
ac decuros facil. Cod. l l i e r cap. 2, 4.
, putchriiudo. ha Graere dicia (ut tradil
Diouysius Div. Momin. c. 4)*
, Ml tmniaad seipsam vocan.Quomodoa4iteiii
ihto hoc iionien coiupeiai, vide fueius ioco ciiaio
S. Dioiiy&ium.
, eaiami$iro id est fuco et menlilo
colore adorno. Eccl Hier. cap. b\ p. 3, { 3.
, COT. Oiiid mysiice siguiiicel, vide Goel.
llier. cap. 15, % 3, ei ibid. 8. Maxinium.
, inftriora, ignobiliora. l)iv, Noin.
caii. 4, 8 7.
, vorago, absorplie. Eccl. Ilier. cap. 4
t

p. 3, 8 10, ub! pro dejeaioHf,

leg voragine: &-

eimn legeraui pru *

.
, affirmatio, sive proposilio alliruuiliva*
Yide *.
, afirmare, atiribnete. Mysi. Tbeol.
cap. 1,8 2. Grascus Snierpres expoiiit , id e J tnuntMlio uliCHjus de aliquo.

, calechumem,qut pcr sacrae inati

luliuiieu disponunlur ad bapiianii euscopliiHieiu.
Lccl. llier. cap. 2, 3 e i 4 .
, motn, uono. Qwd in Deo, vide Div.
. cau. 9, 9.
, inclytut, UlvHri*. Graecus inlerpres,
, celebrit viriuie. Div. . cap. 3.
, hwrediiutU eont\gnatio MC dicta,
quod aorlibui assiguari soleaU Eccl. Hier. cap. 3 ,
p. 5 , 8
, obdormitio. Accipilur pro morie. Eccl.
Hierar. cap. 7, p. 4, prajserlim pie defiiitctoruiii,
quorum niors ineriio assiinilalHr aomno placidissiIIIO, aancua virU exoplando. Mam vir pius, ii.quit
ibbleui S. Diouysiu, qui ad eximiium quas: a<iuin
suuruin certaumiuiu venil, %

plaie viam secundi orius, id esi resiirrectionis greditur. Addit illiui propioqnos e l familiart>g
ejus morle beatum ipsuui praxlicare, quod
, ad laurealuin Iriuiiipbalemqiie i i nein oplaliasime perveneril Duci auiein ab illis
corpos ad pium locum, alque ad hierarcbicain
\ , quasi ad ianciarum cotonarum donaiionem.

, communio. Sic per excellenliam a p pellal eucbarisiiae eacraiuenlum, quas est sublimiasiuia conimunio, qua Ghriaius ac Ueus nobis modo
pertectisgituo couiuiuuicaiur. Ecdes. llterar. cap.
3, . 1.
, cnlmen, fatiigium. M y s u c . Tbeolog. cap.

19

, erater poculum. Quid myslite, vide

Episl. ix, 8 5.
, abdilum, occnhum. , abdita dit>inita$. Divin. M(IHI. eap. 4 , \ 1. peua eiiiin
in sacris LilterU dicilur occullus aique abacondilus, e l I Tim. v i , 11 : Luceni babitare inacceasibikiun et Psal. XYII, 14 : Posuiase lenebras lalibulum
auuio; eumdemque ipsuiu Moysi el prophelis aeae
nube, vekiii aipario (ccUim usiendere conauevisae;
ul inlelligainua, lio.niamM geiieri vix concedi u l
acieni nieniia in eas leiiebras e l inacceesam luiem
inteiidat. llinc Pacbymeres animadvenil Dionys i u u i Areopagiiam, Epil. cxi, pro Deo ponere el di\iniuteui appellare solere ,
quod iiiliil ait abscoiidiium (magis ei reuiotuui a
cognilioiie. Unde lacuun u l omues aancii Paire*
CAim divo llaiuasceno. Dtfl<llib. i cap. 13, com auiiuuruin consensioue Deuui voceut
t

, qui comprehtndi ncquili

K f , secreiio
sciJicei inyslica seu spirilalia, qat Deus ei angeli, resque ouuies mere epitiules ac aupenialurales, ab iuudieciu uosuo svctrD u n l u r , el quodainmudo abeconduuliir,
ul per
propriuiu coocepiuui a uobis concipi valeani.
Coel. llier. cap. 4 5 , iu iine. De arcana islu *ecrelione vide cap. 1 Mysl. Tbeol. e i ibideiu i>* Maxiuiuuif el iiosiras Adiiolatiouee.
, arcana docen*. Hinc adjective
, urcatie doclum* M y a . Tbeol. cap. 4,
f

, circuiariier, orbicularUer. D i r . Nom.

cap. 4, 8 S.
, Dominu$ dominorunu Quouiodo.
Deue, vnle Uiv. Noui. cap. 12, 8 2, 3.
, principatus iu domimtionu. Sic Deuiu
appeUal, qtfti eai Uomiiius (kMtiinautiuiu. Gosl. lik-r.
cap. 8, 1, vidc ibid. Scfeol. B. Max.

, tninUtewim. 8ic per exceUenliam

vecaHir unsea. Epial. , 8 1
, minitter %acrorum. Sic appellal aacerdoiet qiii sacria operaiuur, e i diacom qui aacris HiiHisiranU E c d . liicr. tap. 3 , parl. 2 , e i cap.
5, p. 1, 8 6 , Uonii forma. Quid mysiictf, vide
C(.el. Hier. cap. 15, 8
, aiuut ctkr. Quid inysiice, vide
G<l. Ilier. tap* 15, 8 7.
, quies mium. E c d . Hierar* cap 1, 8 4*
Sigiulical eliaui b^rediiaiem e i eorleui, a verbo
derivjltnn.
, lapidum mulikolo*
rum npeck$. uid uiygiie vidc CoeleaL Uierar.
cap* 13, 8 7.
, tloqMorum,
aeu 9Wulornm
id esl Scripluraru^ii. Has eiiim per excelleiiliaui paaaim
apptilial, Cajlesh llier. c. 1, 8 2, el alibi, qu.ipp
quod aiut vtjra wrba Di, ei quai rea diviitas nulua
cxplicauL Yide observaiioneni generaleni 1. A i i
aultui cjus qux apud uos cst hicrarcbi* gubaiaa)y

ONOMASTICUM

1161

1162

MONYSIANUM.

, reroco retrorgum voco. Epls:. \,

tiam cese , Eloquia divinhus iradita, boc csi, u l sancii Pafres explicanl,
^, trunsfignratio, transformatio, U\v
, dhinarum Scriplura^om. c.ip. 1, $ 4.
rnm verissimatn coguiiwnem, viilc Eccl. Ilierar. o.
, lanyitudo. Quid iu Dco sit, vide Div.
4. Undeeiiam Divin. Noiuiu. cap. 2 , meriio laiidai
NO-II. cap. 9 , 3.
iu prrovpiora sno llierollieo
, nwlrin, id esl nialcmiim solmn. f)iv.
epsuvav, Divhiorum voluminum cvn*i. cap. 4, II.
dfrationem et indagationem teriam ac diligenicm;
, Miikra* id vsl *ol. Pcrsicum est vocabuiu\ qua\ inqnil, iiiiclligciida ,
luiti. Episi. VII, 2 . Yide iltidrin Athiot:ilioiic s vl
*\ ', multani cxcrcitationem et diulurnum
Scbolia S. Maxinii, c l llalloix in I^olaiionittsnm atiulerat. Quem locmn illustrans S. Maximus,
i>is ad capiil Vit;e S. Diouysii.
Noia, inquit, maxinie convenire saccrdmibiis, 0-, parvum. Qno inotio de Dco tliralur, vidc
, dhinam Scripitmim conientplnri. Ilhic a primis Ecclesise leiiiporibus fuil con- Dlv. cap. 9 , 3 .
, solilanus. Qnod nulcm s i l insiiiulum
s l i l u l i i m , nl i coiisecraiionibus episcopoTiii,
niotiasiJiMitn, vidc Eccl. Ilicr. c. G, vi ibid. S.Maxicoruin capilibus imponcreiiiur , Deo data Oracula, u l iradil S. Dionyfiius, inuiii c i noshas Adnoiaiioncs.
, solilarie. Div. Nom. rap. 5, J| C.
Eccl. Ilierar. c. 5, p. 2 ei , 7 , quac S. Maxiinus
/ maiisio. Div. . cap, 4, 7.
ei Pacliymeres tancta Evaugelia iiilerprclaiilur.
, totilaria mausio. I)iv. . c. 2 , 5.
lla:c aniisiiloe suininia in capiiibus ad muudi insli, unimodus, id esl qui ntininic \arius
tulionem geeiare debem.
, queruloms, conleniiosut. Epist. v n i , est, sed ecidcm modo seinper se babcl. Div. Mouu
cap. 4, G.

, c/formatio scu formarum cflictio,
, verbum, termo, ratio* Divin. Nom. oap. 4,
d rcbutj spiriialibus i-orporalcs aOiiiguit 10, c l cap. 7 , 4, et alibi.
, conciciuri, criminari. Episl. vu,'2. Uir, el sub furinis scitsilibus proponuiiliir. Cad.
llicr. cap. 2 , 1.
, obliqna capiione$ verborum.
, divina doclrina, scilicel inyslica c l arcaGracus iulcrpres exponil, , ,
, id esi torluota, curva, qucc na, quu: pcr divinam inspiratitniem, sine liiiiiiauo
magiiiiciio percipilur, in iuieriore aiiiiuu: recessti,
directe inielliguidur. Epist. ix, 1.
bivc, S. Dionysius a i i , ^ , id csl in abdiio mcntis.' Dcrivalnr a vcrbo

, id csl doceo, insiiluo, initio, sciiiccl spiriia , ubsletricmilia oracula. Sic vocat l i l t T , uli jam dicluui esl. CuulOsl. Ilicr. cap. 2 , g o ,
caicchesiit sen <lo< irinani Clirisliaiiam, qua caie- iu liue, el passim alibi. liinc S. l)iunysiu> viros sacbumeiti a diaconis iiisiiiucbaiiiur, qni inslar ob- cros, c i in spiiilu illuininaius, appeliui^
sletriciim illos fovebanl, ct ad baplisinum c i spi- solcl, tili tconlra profauus vocai , id c*l
ritalem in Gbrislo nalivilalem dispoucb;uil. Eccl. hdcrx doclrina: acsucrorum exsorlcs. Grajcus iutcr'. c. 5 , . , cl c. 0, . 1, 1.
prcs exponii: , , , id cst
, coruscutio, tplendor. Eccl. Hier. dUciplina, catechesis, icienliu.
cap 5, p . 3 , 1 0 .
, bourium, vel imigiendi viiii liabeus ad
, tmignum, quo modo de l)eo dicaiar, vide
insiar boum. Coel. llicr. cap. !s, 2 .
Div. . cai*. 9 , 1 et 2 .
, n.yncria doceo, tucris inilio, ad , muynificeniia, scu mugna operaiio. cra deduco. Ccul. Ilicr. cap. o. j l .
Episi. VII, | 2 .
, docirina mynitriorum, Graxtis i n , parlibile. id esl qnod parles Ipbef, c i
lcrpres: , , \ ,
in ea* dividj |H>iest. Div. Nom. c. 1, i . S. Maxi- , , , id cm
IIIIIS in Eccl. Ilier. c. 3 : bissipauics auimiim piuin,
mysiertvrum mlducUo, doctnna, et communio; \ H ,
ci iurbanies alfcciiuites scile vocavil ,
docirinw nacrm Ueductio, ei uriicipatio, scilicel t u dividcndi \ im babcnies, quaj proinuc cum bcaiissi- vina. E c i l . llicrar. cap. 1, 1, Aiysl. Tbeol. cap. 1,
ltiam CUIII Dco eonjiiuciioiieiii faiiiiliariialeiuquc
2 , ubie; iaut vide Auiiol. el Schoiia S. &laxiun
impedianl. cotiauisque divinos relunduiii, vel eo
, wysterium, hucrumenium, eiper c * iuaxiiiie iiuminc ic^eliei.da; sunl litfcicmtaqtic vicellenliaui Eucbuhslia. Eccl. Uier. c. 5 .
ris sacris.
, mysieriosum. Div. . c. 2 , 9 .
, in medio voluus. Vidc Siliolia S.
, conmveo, niclo. Dicilur de m qui
Maximi ad cap. 7 Cuel. ilicr. 3 .
b r o e m ac debilcm visum bubeul. E c d . llier.
^, CQmmumcaiio, trauilio. Diviit. Nom.
cap. 2 , p. 3, 3.
<: 4, 7, etCail. llier. c 7, ubi ail essc raluin iticobgi* axiouia, iu pulcliorrimis illis ordiiiibus sa
cnrum spiriiuuui esse conlimiani ? , parlicipatioiieni uivini luiui, HOOUS, juveni*. Divin. Nomiii. cap. 1 0 , Jj 2 ,
nis, cjusdcinque Iradiiioiicnu E l primos quidiiin
tibi bcue iioi.il uo^icr . V. lciius Ualloix, prajio
oiiiiiiumque suprciuits hcrapbiuos ei cberubinos,
niiiiJaui CSM? bigjiicalioiicm juvenu; alque adeo
qui t>eo liuiliuii suial, , nitllitis iiilcrvcntu
iila vwba : \ , ibidciu
e \pM baurire priiuas illusliaiioncs aiqnc
v c r U i , ei cuiuis cl juccnii jutguur. Mcl.us cahn <i
irratliaiiuues Nuiuinis sempilcrni, e l niyslicaiu arpouiiur scjii el cauojuvcnis quaiu novu>.
caiiainque reruiu iiilelligeuiiam capere, quam de, $ptriluli$, xnteUecliiu. Uiv. . c. . i ,
imle ordinc niirilico iu ii.fcnoros coniniunicoiil. Sic i 1, ubi vitlc bclioiia S. Maxiim.
UIIIIIIIIO iu Ecclesia: giiberiialionc diviuu Provideii, tpiritulUas, mlellectuulilus, tn;elli<jtbtliiia l O i i s i i l u i l , ut quidaui c scni anaiioruni kuygietas. Uiv. Lunii. cap. 4, 9,
rioiuni el coeteaiium iciuiii cogiiilioue praMaulcb,
. i '!u,^;::m* Div. Noiuiii. cap. i , J 10, ol
atquc a Uco pro gradua sui raiionc illiiniiiiali, qtii
ulibi.
ictudc ualulaieui illam bciciiliuiii atiislradcrcm, uii
', a:i>1:iijt;i!ii.
Qua: aulcm diflcrctilia s i i
docvi Eccl. Ilicr. cap. 1.
inlcr .: c i v i . v ^ - , VHJC apud S. dl.ixiiuuiii iu
, parnciputivum, communicutivum, id eap. \ i)c lnviiiis ., $ 1.
e*l quud alioa s>ui pariirtpou lacicndi \iiu babci
, mcns. Aci-ipii 6. l>ionysiits pro atig^lu
CtKlcsi. Uierat'. cap. 4, l .
i|ii".s p-i? II&I /'-:. ivi es>i uiiiiilc$ a;tpvli;ii. Vi.ic tu?
%

i i l H O L . t i n , 111.

37

116

BALTHASAR1S CORDERII

1163

, injnrior, afficio conlumelia. Episiola

*ire Adnfttaliones ad c. 1 C O P I . Ilicr. el ibidcm
, 1.
Scholia S. Maximi, 2.
, ea qn<v sunt. Sic appcllat rerum essen, dorsum.
Qtiid mysiice siginftcet, vide
tias, et rea coelesles mere ac spirilalcs, alque i m Cutl. IJicr. cap. 15, 5.
mulabiles; uli econlra , u\ est #a quce nom
sunt, vocal res sublunares el itiulabilva, eo quod
, /tow* ro/or. Quid myslicc s i l ,
iitillum staium esseudi firinum babeaul, aed conlivide Cud. llier. cap. 15, 7 .
iino deliciaul et iiiiniuiejiltir. alyst. Tbeol. c. 1,

1. Vide ibidem Adnolatioiies el Se. S. Maximi.

*Ovxov,0rari/?lem OMiM. DeDiv. . cap. 2,
, enlifxcaior es*entialor eadeni fornialione qua , creaior, Div. Nom. c. 5, 4
l '
Alia leciio , eutiiat, sicul , qualiiu$.
", molet. Mysl. Tlieol. cap. 4.
Sod haic secuuda leclio videtur iuagis genuina.
", vior [aciivum, id cst viani pra?paQnare quod in lexlu legilur ,
ratitli vim liabens. Ccel. Hier. c. 15, 3.
', dtnte*. Quid mysiice designetil, w.le , tempornm essenlialor et nvculum
eorum qu<u $uni legeiulum polius , e l verC(el. Hicr. cap. 15, 5.
loiiduin letnporum euiUat, el entium (rrum.
, wdipcativum
id est acdificamli
", e$senter, id csl realiler, vere, revern,
viin babtiiis. Coel. Hier, cap. 15, 5.
reapse. Diviu. Nom. c. 4, $ 12, et passiiu altbi.
, dispensatio. lia S. IHonysius passim
, penetraiirum, id esl quod ciio peneappcllare sIl inysleriuii) liicarualioois, vocabulo
cx eo iranslate siitnplo, quod Clinsitia uiiusin ulral i a l , ei quidlibel peivadiL CoelesU llierar. cap. 15,
<|iie iialuta Fiiius Dei ct idem lilms bomniis, ad i n - *
siar boni palris-lamilias bene ac sapienlcr domuni
, armificalie, id est armornm fabricael doiuesiica oiuiita guheruaulis, laiiqiiam lidelis,
lio. EpUu , 1.
Aposlolus.aii, Ilcbr. , in loia domo sua, quae
, uppetitus. Div. . c.4, 19.
dotnus suinus nos, el gcnus buiiiaiium per pecca, rectitineum, recie dticripium.
Cuiii aiiiissum, el peccalis veudiiuin, sunima miseDiv. Noui. c. 4, II.
i icordia, el sapieniia ac juslilia per passioneui el
, de/inire, Episl. ix, ( 2 .
moricin recup. ravii el redeuiil, reslilueits illud, e(
", de/inuio. l),v. iNom. c. 4, 5 10.
qiiidem xbuudaiiiiu*, in prislinam gloriam, in quam
^, uertfor, tr.eluo. Div. . c. 8, G.
a priucipio iu Adatu uittllos iilios, sicul ApOblolus
, odorabile. Qtiid oiloralus n.yslice
ad Hebiaios seripsii (c. n), adduxeral.
dcsignei, vidc Coel. Hi r. c. 15, 5.
, dispensutorte. E c i l . Hier. c. 4, p. 3,
, emeulia, mbtianlia, nmura pro bis Iribua
12.
entiii passiin a sancio Oiuny^io ei pbhosopliis acci,, semita. Coel. Hier. c. 15, 9.
piltir, exccilenter aiilem pro suhslaiuiis s p i i i u l i *
, ioialuer imcgre. Div. Mom. c. 2, C.
bus, ul angelii, qtios nUerduiti propicr excellcn, pemlus concremaiuui. lnicliigil
UbSiniuui subslautiai gradutn siue addilo
de ii.ybli:u concreiiiaiione per aiuorc.ii. Eccl. llicr.
iiuncupal, scilicet ' . S%piu$ lanieii addii
c. 4, p. 3, 12.
vocein , id esi sptrtiaie seu mlellecliie$ ut
, wiuliia*. De Div. . c. 2, 10
Coelesi. liicr. c. 2, 4, el passiiu alibi.
, imbrn generalio seu sucunda c l ge, ei.enine principaiut, vel principiuui.
nerans pluviaui. Coelusi. liier. c. 15, 0. Elcgauier
t)iv. Nmii. c. 5, 1.
iuagntis Job in pbysiologiae arcams ibeolugus,
-., tuostantificui, enlificus. Sic vocat
c. xxxviu, 28 : Quts f i l , iuquil, pluvice putei\ vtl Deum , id esl caunim subslaniifiquis genuit $iiUa$ roris ? Respondereul niuiidi &a- cum. Coel. tlier. c. 14.
pienics Jovem essc, qneiu ea causa iioiumuverc
, eaenliuri, id est esseniiam scu subGrau i \ , Lalini p/ui>ium,cui bacra
siuiiliani accipere. My.si. Theol. c. 3, ubi u u u u r
iaciebant ludi, uram cxblruebum Albeuieuses, et
quoil
liouiaiii, ulTurtulliajius Apulug. r e l e r l : Aqutli, id esi tuperetsenituli* Jesus humanat acin nnmolibani. E l quidciu emii ipsuui quem di*eturte vcritalibut es&emwtui eti. Dbi noia quod
re Solcrcm Juvem, babilum quoque fuise
Jesus dicalur ac iaclus sil esse quuddam iiovuui,
, pluviai iurguorem ei iuoderalorein, pruuil
niuiiruiii caro seu buiuo. Eodem bensu S. AugusliAiiiuiKjeus lib. xv. Sed illus iinpiaj vaiulalis coarnus scrm. 25, De lempore, Supiemia^ mqitu, quas
guil Jercttiias c. xiv, 2 i , dicen: iSuuquid sunl in
de Ueo genita etl, dignaia esl eliatu inter hominet
tculptdibu* geniium qni pluanl? Ebl iguur vcri pocreuri. Jesus auieiu novuui e&se lacius e^l, nou
luiiiibbimique rHuiuiiiis ba.ere buiiiiuuiu ei perielauliiiii buuiaiue uaiura: veriiaie, sod veriUlibus;
CIIIIII iiubribdoiiiiiiaiuin. lliuc ipseapud Jobc.xxvm,
buc esl lauluiu absuinendo naiuraiu buiuaiiaiu
2U, diciiur pouere piuvits leyem, el c. xxvui, 8, /<sed ouines ualura noslrai verilaies, puia propriegare uquas tii nubibus tuis.
laies, subjectiuueai, passibililateni, iiiurlaUlaieiu,
, wquipoilent, vquivulens, Div. .
elalias iiaiura? coudilioiies ei iiiliruiilates. C a i c cap.
li.
IUIII uli prajlur c;elera ad islum lucuiu bcne uoiai
., unitvrmis. E i c L llier. t. G, p. 3, 5.
licibejilius, lripliceiu anliibesim valde iiisigucui
", biiuiie.
^mu Oco, vuie Div. .
Diouysius msiiiual. P i i i n a , qui superebueimalia
i-ap. 9, 0.
est csscniiaiur, id esl qui oiune eus, aeu
', similtiudo. Dc Div. . c. 4, 7 .
ebse buperui, ens l i l , et iuier eniia consiiuiiiur*
'., nuuli [onnu ex^re^um. Cuilobt.
bccunUa, uou per iigiiram atii spcciuieu ualtirus
11;ci. cap. 2, 3.
biimaiiu: essculiaitis ebl, sed ipsaiumei naiuiai l i u , caUmenturia, id e*l quae ejusdeiii
maiiaj veriuteni; uec lauiuui veriiaiem, sed veriraiiums eiurtiims ^uiil. L)c Div. Moiu. cap. 4, 10. Uics uiiiiics seu conuiliuucs. Terlia, qui eweuiwui
*, ejusdtm ordttu*. C L I . Ilier. cap. 0 , ^ i . oinueiii cxiedii, esaeuiiam eliaiu angcli^ iideno*, confvruntus murum. Lccl. l l i c i a i .
rem byposiulice sibi conjunxil.
cap. o, p. 5, 1.
, tsientialiier. De Div. Nom. c. 2, | 8 .
^;, conscinio, qua niuiimm plures i, essemicc nominatio. Div. . cap.
IIIUI IUCIII sapiunl ac ^eiitiunl. Lcl. llicr. cap. 3,
5,5.
p. ;>, $
,
, supercilia. Quid my*licc ilesigneui, Vtde
^, anitensio
, vouceHius,
Eccl. llier.
('. . c p i 5 , 3.
,cap. , i. o, g i>.
t

!)

ONOMASTICUM DfONYSIANUM.

65

", lattx, rivtdiii, aquteductui. Coeleat. llier.

c a p . 15, 9.

, Antiquvi dtetum. Qno inodo de

De< dicaiur, vide Dlv. . cap. 1 9 , 2 .
, regeneratio. Eccl. llierar. cap. 7 ,
1,1 .
, omni/ticwf, id est oiniiiuo lucens. Div.
Nom. cap. 4, 2 3 .
, cmmno 6onm, opfimicm. Div. Nom,
cap.3, 1 .
, omntno $anctxs$imxa, id est omiiiimi snnciis&iiiios. Eccl. Hier. cao. 4, p. 4, g 1 2 .
, omnium causa. Div.Nom.c. 2, J 5.
, omni(ormi$. Div. Noin. c. 5, .
, omrxi laude dignum. Coel. Uier. cap.
*
, tacrosancte, id esl oninino sancle,
pmrsus eacre. Cad. llier. c. 8, 2 .
, valde celebre, tolemne. Eccl. Hier.
rap. 4, p. 3. 12.
, omnino sapiens. Div. Nom. c. 1, 1.
, * figura. Div. . c. 5, 8.
, loto corpore. Eccl. llier. cap. 2 , p. 2 ,
, omnitenens, id est qui omnia in
sua poieslaie lenci, oiiiiiiaque complecliiur. Div.
Nom. c. 2, 1, el c. 1 0 , ubi paculiariier de lioc
agil. bcne observal . P. Peirus Halluix, vocem
illam duo babere diversa atgnificata.
Prius esl omniienem, a teneo, allerum esi
ommpoiens, a domiuor, potexit *t*w. Quaic
secuudo ioco . pro omniteuent, legendum omni.oisns, el panlo infra pro ommteneniii, emnxpoieiui*,
qnia ibi agit de dominatu el gubcruaiiuiie Dei.
, exemplaria. Quid sinl, vide Uiv.
Nom. cap. 5, 9.
, extmplaris cau$a. Div.
Nom. cap. 4, 7 .
, tradUio gucerdolum. Coel.
Hier. c. 2 , id esl prufecla a satris boininibiis d i sciplina, qua; juxla onjineiu a capiie in iuieriora
deducilur. Deus cniin iu suniiiio liierarcba, el lotius bicrarcbix ecclesiasiicae printipe, oraculum
veriiaiis, e l auguslum religiotii* ac iucis funleni
constituii, ut arcanorum iuyslerioriim cogui Jo, Udehjue excgesis, c l tbeologia: ctarus splundor, ab eo
velul per mullus orbiuiu cailcsiium giobus ad iiiium
UMjue defluai.
, operimenta. "Sic vocat symbola
quiiius res gpinluales quudaniuiodo oblegtuilur el
obvelaulur. Coel. ilier. cap. 1, 2 . Yide ibideiu S.
Maxiir.i Scbolia.
, digredior, deflcclo.Vp. vu, 2 .
, pervenio. Ue Div. Noui. cap. 4 ,

825.

, detiiluium, desertum. Div. Nom.

cap. 4,' 18.
, $ub$istentia scu *ub$!anti<e timulacrum, vel subsiuntxai iiflxniiat. Div. . cap. 4,
51, tibi de maJo a i l :
, . Neque iubilanuu malum
niiitur, $ed kubsiantia! timulacro. Penonius verlii :
iVun colnvret malum, ted minut quam consiot et cohcuret. Scolus : Neque subslanliam habel malum, sed
contra subslantiam. Saracemis : Ntque subtitlentiam
hubet malum $ed privationem tubslutuia;, Marsilius:
Neque tubstanliam habei malum, sed praler tubtlantxam exsi$iens> subslantxa nuitur alientx. Lansselius : Pion subsxslii malum, ted subsnure videlur.
Uoc auiem vull licere quod iualuni uou sit bul>siauiia, scd liabcal falsaiu aliquam subslanliae appateiiiiam, el ia lanluin aliquid exsisiere videalur,
qiiaiitum in eo fallax aliquod boai biuiulacruiu
upparei, propier quod illud agiinus.
y

i1S4

, adiacere, adharere. Div. Nonu

cap. I 2 7 .
, parricida sive palricida. E p i s t . v u ,
, patrfa. Div. Nom. cnp. 4, 11.
, patre molrt?, conqwsilum ex
el , id psl ex pattr el moveo. Siguilicaolcr boc vocabuluui roitjiingit ^,
id esi CIIIII ilhtsiratione, ul prhnordialein ejus originem insinnel a D<*o Patrc prolictsci. Coei. Hier.
cap. 7 , 1. Yide ibid. Adnot.
, Palribut traditat
illustrationet, iiilelltgit S.Tiptnr.is sacras, quas apofiloli el evaugelisiae (quos Palres appellal)uobia iradideruni. Vox aiilem compiMiilur
ex , id esl pater el , id esl lrado
trantcribo, scilicei posieris, ad quos relalioiiem ali>
quam insinuat. Ca l. Hier. c. 1, 2 .
, tecurti. Quid uiyslice designeni, vide
%

CORI. Hier. cap. 1 5 . 5 .

, quxnqui[orme> quitxquimodum.Ep\s\.
vii, 1.
, tenninm.
Div. Noin. c. 4, 1 0 .
, comprehen*um circumpiexxxm,
ui cuin amplexu quidpiain comphcliuiiir ac conli*
neniiiB. Coel. l l i c r . c. 7 , iu flne.
, circamuxidxalit, id esi qui circumcirca iiiuiiduiu esl, eumque couipleciilur. Div.Nom.
c a p . l , 6.
, comprehentivxm, id cet quod COIHirebendeudi vi pollei, et facile aliquid c.ipii. Coel.
lier.cap. 15, 2 .
, ambitns. Eccl. Hier. c. 3 . p. 2 .
, circxim/ingo, seu affingo. Ulilnr hac
voee in Kpirilalibus rebus, cuui per symbola corporalia describiiulur. Coel. Hier. cap. 15, 6.
, humilitas, acilicet in pejorem partein
acccpla, abjeciione, e l liuuii repiaiione, ac vitiosa ad rcs (errenas propensioue. Cael. Hier. c. 7 ,
1 . Ubi in angelis aii^iibil esse
, terrente hmxxililuth aul propensioiiis ad inaiiiuui reriim abjeclioneui, sed potius , intpetu$ in sublime tendem, vis animi seinp^r ad Ueuui
el divina properaults. E l S. olaxiinus in c. 1 5 Coel
llier. a i l augelos pennaiis effingi pcdibus, proplcr
iinpeium qno iu Deuui aique in sublimia feruiuur,
e l , quod xiullum
habeant cum terrenii rebus commercium, a quibiu
libera eoruiu mens atque solula ba:rel iu ccelcfilibtis.
, vallo, $epio, circumdo. Div. .
cap.4, 11.
, circumeo. Div. Noin. c. 4, 9.
, fvntulis diviuiias. Sic appellaj
Deiim Palreni, eo quoil sil origo el quasi fons Eilii
ac Spihlus sancli. l)iv. No:u. c. 2 , 7.
, ialuudo. Quid iu Deo, vide Div. Noin.
cap. 9 , 5 .
, spiritxt-mofum, id esl a sancto
Spiriiu iiispiralum. Div. Noin. c. 1, 1.
, pedes Quid n.ystice significeul, vitle Conl.
Hicr. rap. 15, 3.
, varia (ormalio. Episi. ix, 1.
, muUe$imum. Div. Nuiu. c. 4. 4.
, vutgutum, iritum, celttre. Div.
Nom. cap. 4, 28.
, mullimolxo, id esl mulliplex moiio.
Div. . cap. 4, 4.
, multxloquus, id esl mulli sermonis.
Mysl. Tbeol. c. 1, 3 , ubi in Scboliis animadveriit
S. Maximus, noineu illud, acceuiu in peiiultiina,
siguilicare enm qui niulia d i c u ; in aiiiepenuUiiiia
veio, qui uiuliis verbis iodigei u l iiilclligatur seu
exprimaiur.
, mullxpfirlilxo, id est dislinelio miiltamiii pariium, seu pfuribus conslans pariibus. Ccel
llicr. cap. 1 5 , 3 .
t

4167

l i M / n i A S . l R I S CORDF.Rll

, ntHtliformatio,
sftii
multi(ormiia$
scilicei t l i i H i augeli ei res spirilab* variis syiubolis
et figuris ad capmm iioslnnii iu Scripluris dcscribiinlur. Coel. Hier. c. "2, 2.
, multiplex pa$$h. Episl. , I.
, mulitfarins, id esi iniiliuiii variegaius, titiiliiforniif, Coel. Ilier. c. 15, 4.
, multum actiiare, cnriote inanirere. Diiiltir proprie de iis qui muliis rebns ad so
gpecUhlibus leuierc cse immisceiit. Dtv. Nom.
cap. 5, 3.
, muliifncins, id e s l niulias liabens
faci^s. Ccel. Ilier. cap 2, 1.
, mulium deeamaium, id e>l celebcrriiiiuin. Ciel. Hier. c. 4, 4; ilem c 7. 4.
, muliilucum, id esl imillnm luceus,
inulta luce p r a H l i i n i n . Ccel. Uier. cap. 18, 8.
, mullicolor, iil esl babcns imiltos
colores. Coclesl. Ilierarcliia? cap. 2, 1, ei cap. l 5 ,
7.
%

;, mulmm di/fusus. Mysl. Tlieul. cap. 1,

, muliinominatio. Diviu. Nom. cap. 1
, multinomiu, id esl mulloruin nomiiiiiiii. Sic heuiii vocal ab effeciibus ipsi u l o.ausw
aUmmtis. Dc Div. Nom.c. 1, 6. Vide ibideui Adiiotal*H)in*s et Scbolia S. Maxiiui.
, fluvii. Quid mysiice, vide Coel. Ilier. cap.
15, 8.
, [aclurire, id esl opus partuiiiv,
r l ad upciaiidum se applfcare. Div. . cap. 4,
10.
, mitUas, mansueludo. Epist. , 1.
, presbyier. A o c i p i l sanctns Dionysius pru epibtopo, ttbi sc el TiiiiciUieimi vocal , u l palel ex librorum s u o n m i i t w r t p l i o i i c
(jius saitcio Timolbeo dedicat. Vide Scboiia saucii
M.iximi cap. 1 Cadesl. 11'temtrcb'uB.
, producitvu, prodiicendi vim babenh. Div. LN.IIII. cap. 4, 14.
, producior, aucior, qui prima aliciijus
m iHnuaiiioiila jacit. J)c divmis LNoiiiinib. cap. 4 ,
6 U.
, prwdefimtum. Ccel. Hier. cap.
*2, 2.
, prwvia inlroductio. Divio. Noinizi.
eap.4, $ 12.
, prtclnibent, aniicipato habeus. Divm.
. vnp. 2, 10.
, prwcolloco, prajacio (undamentum.
l)iv. Noin. <ap. 4, 15.
^, piaicello. I)e Divtuis Nuiniuibtis,cap.
4, j 10.
, provlsivum, providciidi viiu babeus.
G H . Ilier. cap. 15, 3.
, prociiive. Div. Nom. c. 4, 10.
, providentiu. liiv. Moiuin. cap. 4, 7, et
9

1168

, a/fabili*.
Divin. Nomin. cap. 4 ,
21.
, placidus, pacatus. Divin. Noinin. cap.

, ftngo, simulo. Episl. , 1.

, prxlaiura, praspotitura. Episi. , 1.
, materialis, seu rebus inaierialibug ac
lcrreuis addiclua; pratpositio enim ibi designal aiTcclnm et propensioiiem quainaaui babilna*
lam ac radicalam crga malcriam c l res terrenas
viliosc indinaiain, qnalis esi in bominibus carnalibus; cui opponiliir , quod vide suo loco. CotL
llicr. c. 2, 4.
, prwperlectu, id esl ante perlcciua.
Div. Nom. cap. 2, 10.
, praparatoria oratio, qu:t* a<ilicei sacn missiv ofllcio prasiuilli solcl. Episiula
viii, 6. Vide ibidoin Adnolalioncs el Scbolia S.
Maxiini.
, primilus operans. Coeieslis Bierar.
cap. 7, I.
, praextittem. Divin. Nomin. cap. 4 ,
10.
, praexiisto. Div. Nom. cap. 4, 12,
c l cap. 5, 0 .
, , primduca, prima appnrilio. huelligit illam illustralioiteiii, qtiam seraplnni
<H siipre.ma bierarcliia hiiiuediale a Divinilale a c Qipiuul iuferioribus coiuuiuuicaudam. Cul. Hier.
cap. 15, 6.
, /. Quid mystice, vide Coel. tlier. cap.
15, 5.
, plunutcenlia. Coel. Ilier. c. 2, 1.
, lubulai, scibccl sacra\ in quas Tiiielic I
saiicloniiu nomiiia referri solenl, ei iu e c d c M *
rvab tinur, alque iu sacro recensebaiiiur. E c c l .
Ilier. c?p. 3, p. 2.
, ignii. Ejus qnaliiaies et inysticas significniiuiieh vide descnplas Coelcblis l l i c r . cap. 1 3 ,
2.

', virga. Quid debignet, vide C a l c s i . l l i e r .

cap. i 5 , 5.
, sunviiai, id esl suavis ei iraiiquill^
jucuuuaque alTeciio, qualis esi spiriitialiuiu delicianiiu quain uiiteinplalivi experiu.aur. Q B I . H i o raicbiui cap. 15, 9 Giatcus iulerprea expoihl , , id csl dexteriiateM,
(uciltla-

, silentium. My.sl. Tlieol. c. 1, I. Ubi iie

eilciittiim islud inysliciiiii oiioium el iuaiie esso
videaiur, biceiiique ubfuscaudo nil I I I C U susciperc
aui conicrre exislimareiiir, , id esi
urcatwrnm mytium vocal, tumpobilo ei maxiiiic
, provisa, seu qnae provideniia regiiiuur. l'cr boc Itoniiiies iuleiligil, sic illos c i r - ellicaci iioiuine, quod quidein in activa el paMiva
ciiu.srribuiis, ul scianl, , ul quidam impri ima- siguilicaiione duuti poleai, dc quu vide uu*lra Acliiouiiones ad pntdiclum lucuiii, ubi eliaiu cx\*hginaiiliir, faio, neque soric vel furmilo iiiuuditm
niuir, quam necessano in my^iicie nilemiuiii. Vide
^ u b e n i a r i , aed singulari Dei provideulia, praeseriim
ilem Div. Nom. cap. 11, l , alque ibidem uoalraa
liouiiucs, quibus iiiuliipltciier Deus provtdei et uppcdilal omiiia ucces-aria e l coiuiuccniia aJ salu- Adiiol:iiiA|ics, e i Scbolia 6. Maxiuii.
, cum umbra pugnure. Div. Nomin.
i c i i i . CUDI. llicr. ca|i. iu tiiulo, ei 2.
, prwe*entiu. Dc Divnus Nomiiiib. cap. cap. 8, .
, parvilas* Div. Noin. c. 4 , 10.
b, 8
, mpienitu. De bac vide capul biiigulan!
, imolenlia, pratumptuo$ita$. Episiolr.
Div. lNoin. tap. 0.
, i i.
, mpicutiie datrix. Div. Nom. c. 5 , 2 .
, praceps. De divinis Nominibus, cap. 4,
^, lapUHtxum
douam.
Divin. .<.
20.
rap. i , 7.
, convieior, lacetto. EpUlola ,
?, sapieniiftco, snpientem facio. Iliiic S
, utpientijictHw. IMv. iiom. c. 2, 15.
, supplere. Epislola v u , 3.
1 '/:;ro;, tupuu i t um. l l u d . U U T . C . , 1.
1:), uiwttw, uj^him. i>n. N.tm. v.%p. ,^,
r

1169

ONOMASTICDM

, sapienlificus. E c c l . l l i c r . cnp. 5 , p a r .
1,

1*.

1170

DIONYSIANUM.

p r a c l ^ a aigna sonsibilia gralia spiritalis, q i i a m , c t

C l i r i s t i i i i s l i l u l i o u c rjasdemqne i n o p ( T a i i o n < ' r i i c
sasripieiiiibiis c o n f e r m i l . P e r c x c e l l c m i a a i a u i c i u
a saacio Dionysio l i b . D c c c c l . hier. c. c i 7, a t qnc a l i b i , p c r syiuboluin absoluie posiluni i a i e l l i g i u i r veuerabilis E a c b a r i s l i a i a a c r a n i e a l i i i i i , n l poie quod c x i e r i s e x c e l l e i t i i a s , non solum g r a i i a m
significel alque c o u l i n c a i conferaique, v c r u m r t i a n i
i p s i i i a i a e l auciofeai grati;t? C b r i s l a m J e s u i n , veriua
Deinn ac boiniaem
comprebendai.
, commense, proporiionale. D i v . N o a i .
c. 1, .
, comvabsio, coaffectio. D i v . N o m . c .
f

, $() statio. Q u i d i n D c o , vide D i v i a .

. cap. 9 . 8 .
, critciformh, sive i n formam c r u c i s .
E . : c l . l l i e r . c . 2 , p . 2 , 7, e l c . 6 , . , 5. S a c r o r u m omniutn ordinuiii c o n s e c r a l i o , a i l doclns
e ccvlo D i o n y s i u s , perfcciioiiem e i coloplioiiem a c c i p i L ultimum a ?, signo crucU;
cujus m y s i e r i a a i deinde e x p o u i l , ailque significare
o i n n i u m siatul corporis c u p i d i i a l u m c e s s a i i o n e m ,
d i v i n a q u c viiae i m i i a l i o i i e m , quae conslanler Jesu
v i l a m i m u e a l u r , q u i ad cruceni e l m o r l e m usqiie,
a i a e ullo peccalo se d e m i s i l . Neque modo consii' , simul chcumago. E p i s l . v m , 2
c r a i i o n e s o r d i n t i m , sed itulliiui plauc gacratiicnliim
, completive. C a d e s l . l h c r . c.
e s t , quod g r a l i a m , v i i u e i robar a c c i p i a l ab
liot: signo, u l aris caereinoaiisqiie devoli, ad boc
1>, comitor, comjredior. E p i s i . , I.
l c c i i a Dco v i d e a i i l u r , u l c r u c e a i ad coiuihiiiie
, uslat, udmhcet, colligit. Gra:ciib i n n i i i i n boiimii circMuiferant. I i a i n s a c r a m c i i l o ba
lerpres , , ?, cokcludit, coujunp i i s a i i \it confirmalioais a d b i b i l u i n Juisse i i n g i i e u gil, uirit. hnle , id e s l coileclim, cvnl u m , prodit ideai sanclus D i o u y s i u s ,
junctim. E c c l . I l i e r . cap. 1, 1 c l 4 .
:, spanionibusin figuram crucit perfeclis.
, connuturuliier. G r x c u s iaierprcs , sotidus abus. Quid i u y s i i c e , vide
, , ijaai synonynia s a i i l , c i idcai S J e p - s i . i x , .
g u i l i c a u l . C c c l . H : e r . c 1, $ 2 . 1'erioaitis v e r i i i .
, privclio. Quid s i t , c i u n d c c x s i s l a l , vide
apie ; Lausselius, ad naturam accomnwdule.
D i v . . cap. 4 , 2 0 .
, consonum, consenlicns. D . v i a . M o i n . c .
, peciut. Q u i d iuystice s i g n i i i c c l , vide Cocl.
2, 10.
U i c r . r a p . 15, 5 .
, collectio. ' . E i K : b a i i s l i : v s a , elemenium. D i v . N o i n . cap 4 , 1 0 .
c r a a i e m u i a s i c d i c l u m , quod c a u i Dco c o l l i g a i ,
1'erile a i l S . Aiabrusius l i b . Ilexaem. cap. 4 ,
uinncs i l l a d digue saniealcs m C b r i s i o s i a i u l a d u , quai uos elementa dicimus , iiOwiiiuaiu
IICI. E c c l e s . 11 r a r . c. 5, p a r . I, tindc illant p u l c b r c
fiiisse a Graecis, quod sibi couveuianl e i c o i t d n a n l .
S i n n p s i t b o c , o p i u o r , a niagno B a s i l i o , q u i c u m v o c a l , ,
cuitvivium qnod mentem aiai, ei Ueum eficial. Ulem
b o a i . 4 , i u l l e x a e i n c r o u , m u n d i purles e x p o n e r c l ,
a i l E i i c b a r i b l i a u i ellicere , divinum
q i i a i a aplo i u l e r se o r d i a e ct p u l c b r o sociemtir, ex
eo d u c i m i i e*se noaieii , elementi, d<>- morum $.mili<udincm, , u l itiler IM>S
qtii biaiul v i v a i i l , eadcaiquc inousa i r t i i i i i l u r . F i l
c e i . E s l eiiim ideui quud , concino,
a u i c m i a ea, , , uniformis dciconsentio, quod orbis quidaiu e i v e l u l i c b o r e a i i a l
ficatio, id o s l l)ei siiiulilnclo a n i a i u i a culligeas c l
ex oumibus i u l e r ae ordiue s l r u c t i s e l sibi l o n c i reda ons in aua.ti, c l conjaug^ab Dc<.
n e u l i b u s eleinenlis. l i a e l i a m 1'yibagoias apud J u , conjunctio, co^uialio. D i v . Noa>. c a p .
s t i i i u i a i n a r i y r e i a ii A i l b o r l a i i o i . e ad Graicob, p r i a 10.
c i p i a uiiivei*siialis aiebal esbe e l e u i e i i l a , e c o i i , copviate. D i v . . c . 5 , U .
c e u l i i bartaoniaqne a u i u e i o r u m cumpubiUi e l bpe. couvotulionet. Div. N o a i . c. 4 , ^ 2 .
ciosishiaia s y i u a i e i r i a .
, suinmuiim. D i v . N u i a . c . 4, >.
/, elementaiio, eUmenlaris insiitutio,
^ , cumes. Ecclcb.abl. H i e r a r . c a p . 2 ,
id esi rudinieiilaria el inilialis doclrina, per nielapar. , $ 4.
phuraia ab c l e m e i i l i s , quae p r i i K - i p i a s u u l e l l u a i e ., compendiose, breviter. D i v . M o i u .
r i a a a i v e r s i . D i v . . c . 2 , 9 .
cap. , 5.
, concapituluiio, summa, c o m , cohwrentia, complexio. D i v . . c a p .
pendium\ u l c u i a l i i d i c l o r u m suimuaria c a p i l u l a l i o .
* , 15.
L c d . I l i c r . c a p . I, 5 .
, causa continens. D i v i n . N D I H . C.
|>, conumperatio, ex , i d c s l l i m u / ,
4, 10.
e i , i d eei misceo, vci , qnod e*l *6 , conchum, tuccinclnm, compeniyo. Vouat auleai s t n c i u s Uiony&ius
diosnm. M y b i . T b e o l . c . 1, 5.
, i d e s l aaagugicain s>eu s u b l i i a a i i i c u i
, contrilio. E p i b l . VJII, 4, ul>i sic peocoiilempcralionem
bive cOaiatistioncai , qtiando
c a l m i i a p p c l l a l u r , q n u n i i u i r i i i i i uianulus U c a i u meiis nusira u r c b u s i a f c r i o r i b u s a b s l r a c l a , ccup b i h i m quodainuiodu c o a i r i v e r a l e i c o n l u d c r a i ,
lesiibas ac d i v i n i s cuaieaiplaliuaibus i a Dcaai l u i a
buloque per ejus siiporbiaia e i elaiioueai c o i u i a s u a b s o r b e l u r , iilique p c r p u r i s s i u n m i a l l e c l u m b c a periores suos a l l i x i l . Iia sjcpe a c c i p i l a r cunlriiio
libsime c u n i c a i p e r a l a r , e sc excedeas Deo. Cuul.
i a proplielis, c i a l i b i . P r o v c r o . x v i , 18 : ConiritioI l i e r . c a p . 1, 2 .
nem pracedii mperbia, et unie ruinam exalluiur spi , symbolica llieolvgia. Qwx c l
rilut; qaa s c i i t e a l i a recle q n a d r a l i u Detnopliiqualis s i l , colliges ex M y s i . ibeot. c . 5 , e i c p i s i .
l u a i , q i i c m sauciiis Dtonysius de claiiuae r c d a r g u i l .
i x , ad T i i u a i . T r a c i a l u s ille S . LMonysii i m e r c i d i u
, *ignuculum, sigiilum. E c c L i l i e r . c a p .
, symbultce, i d e s l per signa et ligu6, . , .
ras : s i c eiiim uubis i n u r t a l i b u s , q u i ex seiibilibus
, corporea specie. E c c l . l l i e r . c a p .
aiguib' c u g i i i l i u i i e i a b a u r i i u i i s , res uimalenalcs ac
2 , p a r . 5 , 7.
bpiriiaics cungruealer p i u p u u u i i l u i - . CcjuleM. l i i c r .
, corpori cenvenient, id c s l c o r p o cap.1, 2 .
r e i H , corporalib, a u l modo c o r p o r e o . 1). ,
, symbolum, i d c s l signuin c x l e n i u a i
c. 4 . 12.
e l beasibile r c i s p i n i a l i s c l i u s e n M b i l i s . Graicus
v, taluiare, i d e s l salvandi v i m babens.
iiuerpres e x p o n i i : . D i v . . c . 4 , 2 8 .
, ,
, saluiurner, ialubriter. D i v . N o n i . c a p .
^ \ , \ ; id ebi : Seu*t24.
bde qutd pro intelliyibdi acceptutn, t . gr. pru immainriuii uc diiiiw cibo, ).am$ et vinum. T a l i a s y i u ,/ijmperrtiiifii. Div. N o m . C. i , I d .
boJa s u n l c i i a u i lcgis ' s a c r a u i c n l a , qu s u n l
, latijhKtni. Ibidem.
J

1171

BALTHASARIS CORDERH

, ordinis prccfectura. Sic appellat Divinitaiein, quae principium esl omnis ordinis, a quo
videlicet omnis cum coeleslis luin ecclesiasiici ordinis alque ordinationis ralio insliuita fuil. Coel.
Ilier. cap. 8 , 2, ei c. 9, 1, c. 10, 1, e l alibi.
, ordo. Div. Nom. c. 4 , 10, tibi Deum
voc.it , qnod res oinncs * , cum ordine bono procreavit, til noiat ibidem sancius Maximis. Quod forie a saucio Paulo doclore suo dirii i l , t|iii gravilcr sapienierque inonuil, quae a Deo
etint, ordinata esse; in quo eine dubio iu divinia
rebus ordinem collocavil, quasi rerum quae a Deo
aunl, propria noia s i l ordo.
, per te mobile id est quod a seipso
moveiur. Quontodo boc angelis compelal, vide S
Haxiiuiiiii in Scboliis, ad c. 7 Cflel. Hier. 2.
, idem. Quouiodo de Deo dicaiur, vide
Div. Noin. cnp. 9, 4.
, identitas. Div. Nom. c. 2, 4.
, celeriter volan*. Coelesi. llier. cap.
15, 8.
, fabrilia intlrumenla. Quid myItredesigiieni, videCoel. Hicr. cap. 15, 5 .
, perfectum. Quouiodo de Deo dicalur,
vide Div. . c. 13, 1.
, perfeciiwutn, id est perficiendi vim
babent. Div. Nom. c. 4, 6 .
, perficio, sen perfeclum reddo, sciIn-ei per sacras iniliaiiones aui inepiraUunes, quas
loc verbuin connoiai et insinual. Coel. llier. cap.
10, ( 1 , ilalibipassiin.
, perfecliva operaiio. Coelest. Hicr.
cap. 7, 3.
, perficiens, perftelum reddens. Sic
proprie vocalur epiecopus, cujus ordo esl perfecliviig, ei slalus perfeciionis, ac proinde nuncupaliir
a Dionysio , qnippe cui compelit
ioi*eeias ordinandi, e l perleciissimas funciiones
bierarcbic. obeundi. er. Eccl. c. 5, par. 1, 6 ei 7.
llierarcb;c iiaque sive episcopi , perfe< lores e l perfecii vocanttir, quod iuodu ipsi
perrectioiieui in alios derivare debeaiu, eed iu
priiiii ipsi curare debeant, periiciaiilur.
aulem sive peitici (ut a i l S. Maximus) nibil
esi aliud, nisi ferri in perfeciionein viun sanct*
aique laudabilis, * , yer profectum
in bonam vtiam; ei subdii eus qui profuciu perliciunlur, ,deot omnino evadere.
, iniUuiio primitiva, id esl priinxva
iitsiituiio iiiyslerioriini. bcolus vertil, perfeclionis
principium ; Sarracetms, perfecttonis principalus ;
(jallus, principe de loute cirimonie; Vercelleusis,
sancta ordinatio Dei, qua e&i principium perfectieuis; Perioniiis, prima sacrorum mysteriorum insiituiio. Coel. llier. cap. 1, 5.
, id esl primuut initiam, sciltcel sacris.
Foruiaiur ex , quod esl initiatio, scu riiui
miliaiidi ac consecraiidi : undo eai primiliva rituum sacrorum insittmio. S i c auicai ipuiuinet Deuin appellal a quo oiunis bauclilicaiiu, el.per rilus ac ca?remonias sacras Dewn
eoleudi ao celebrandi ralio profluxit; quippe iu
pniuis ab origiue mundi bomiiiibua inodum quo
culi velli;t, inspiravil ac prauscripsii. Casl. llier. c.
I , j 3 . Hinc Deuiu qnoque vocal ,
id eai iptam per $e originem perfeciionis, scu bacraj
i.iitialiouis. Ccelest. Hier. cap. 3, 2 , e l , id est initiandi principatnm , aive priiicipium.
ouel. Hier. cap. 7, % 5.
, iucramenium. Ecclesias:ica. HierarcMae
cap. 3, p. i .
, comsecratio , sacrementi confectio.
Eccl. Hicr. cap. 5, . 1, 1.
%

117*

, finali* causa. Div. Nom. c. 4, 7.

, portenlota narratio. Eptsl. i x , 1.
, pumbii*. De Divhiia Nctuinibua cap*

,<:0**0, itl e$t qtii adducil ad lempcraniiam. Div. Nom. c. 4, 22.

, pertpicMUi, conspicuui,

claruz,

dilucidng.

Div. Nom. cap. 4, 11.

, triplico. Epist. VII, 2.
, iriplex. Ibid.
. Ur-$ub$i$tens, id esl in iribiis
persouis v d nbiistenliis subsisiens. Sic Deus appcllaiur propier Personanun innilaiem, qnod x o cabulum a?qiiivaleti verbo Lalino efle ri noquit.
Ccel. Hier. c. 7, 1. Signiiicanter uniiatem naiticii 111 Personariim Iriniiaie designaua, ail
\ , id est quod nto*
nas sit et unilag

qitw iribus intst personit.

, kirsntut, crinitut. Cuel. Hier. c . 2 , | 1 .

, rold\ Qnid n.yslice, vide C<el. Hier. cap.
15, 8.
, figurate, seu lyporum efformalio,
nl res spirilales per symbola sensibilia designautur. Ccel. Hier. cap. 15, J 2.

, liquidus cibu$. Quid mystice, vide

Episl. ix, 4.
, adoptatio, scilicel in filium. Eccles.
Hier. c. 2, p. 2, 7, ubi foiitcin baplisipalem voc^ii
.
, cantatorie, id eal per bymiios sacros. Div. . c. 1, | 4.
, cantut sacer. Eccles. Hier. c 3, p .
2 e l 5 , 5. Sic appelht piuni Ecctesi* camiiin,
qtieiu ait , Mimaiet affecliones,
ui fulililer gealiemes e i ralioni toulrarias, , eple et toncmnt componere. E * t
eniiu illa vis religiosi eaulus, nt, per auree *e*e
placide in aniinum iiiaiiiHane, lurbulentos, si q u i
sinl, molus suuima a?qtiabiliiale coiupoiiau c .
4. aliam ndbuc ponil ejua ytililalem, quod eflk-ial
, cum dimnis cbnunuo*
nem.
", exthtenlia, mbilarttia. Div. Nom. cap.
2, 2.
, tuverbonHs. Div. Notn. c. 2, J 4 ,
ubi vocal Deum , supraquam bouam bonitatem
, $uperbonUat id esl bonitas bonilatem Oiinieiu supcrans. l>iv. Nom. c. 1, 5.
, super ignotnm, iupraqjtam imtt\nonsirubile. Div. . c. 1, J 4 ; c. 2, 3, et Mysu
tlieol. c. 1, 1 ubi male boc Pcriuuius v e r u i ,
ignoiitsimum ; tinpbabis eiiiiti esl in pra?posilioiie
9

^, superineffabilt. Div. . cap. 2,

5.
^, luperineffabUiUr, id esl uiodo
plusqnaiii inetlabili. Div. . c. 1, { 4.
, superprincipialis, id esl qui snpra
priiicipiiim esl. Frequculer hoc vocabulo ulilur S .
Uiouysius, Oeum passmi vucans
, id esl mifrprhiapiale
principium. U K I . i l i o r .
c. 7, 4, iu line, et alibi spe.
', iranicetidentia,
quae prae cxleris
eupergrediuiilur el aiiieeelhiiiU Coel. llier. cap. 3 ,
S 1
*, suptrgloriosu*. Coelesl. Hierar. cap.
, superlaudandum, id esi quod s u irai uiiinein laiiaem t t celebraiioueiu. Caele&i.
ier. cap. 7, 4.
, $*perhaben$, id est sublimiori modo
conliiieub, u l puia eiuineuier. Div. xNom. cap. 2,
5 10.
, tuperunUum, id esl |iiisquam irni*
t u u , ^eii sumiiie uiiuiii. Div. Nom. cap. 2, 4.
'', supru DettiH, scibccl parlicipaium ;

1173

ONOMASflCUM

qualee mni argcli el homines jusii, qui a Smpturis

ciii niincnpanliir, proptcr graliam qna pariicipcs
liunl diviiHiatis. Dhr. Noin. c. 2, S 2. Vide eiiaiu
c. i Myat. Theol. el Episl. , ad Cuium, et i b i dein Adiiolaliones noslrag, ei Scholia Maximi.
, $urracollocalum
luperfimalum.
Div. Nm. cap. 2, 10.
, tuperpnlchruk, prcepxlchrttm id est
niagisqiiam piilc.liruiii. Div. Noin. c. 4, 7.
, prccpulckcr id esl pliisqtiara pulcher. Myst Tbeol. cap. 1, 1.
$upermundiali$
seu gupranmndatiiia, ex . id esi vpra, , id eai mundug.
Sigiiiflcauier hac voce mitur S. Dionygiug, ad atiiinutn iioslruin a miindaiiis rebus avocaudum, et ad
cudegtia gubrigenduni. Cudesl. H k r . cap. 1 , ( 3
Dlv. Nom. c. 1, 6.
, Perionius veriil divinitu$: Ambrogiug, divine ae nude; Lansaelius, modo sublimiori
ac nude; magis ad verbum vcrto $upermundialiler
iil <*i inodo supra IIUIIC iiiuiiduui elevalo. Coel. liier.
c.l, |3.
, $uptrlucen*. Mysl. Tbeol. cap. 1,
9

, supercoeletth, id esl qiii aupra

coabnn exsiblil, eoque sublimior esl. Div. Noin. cap.
, tupereuenliale, iu; ernaturale. Div.
. c. 1, 1. Sic appelfal Diviuitale.ii , qnae osnncni uaiuraiein capuuu creamrae excedil. Eadem
ralioue Mysl. Tbeol. cap. 3 , dicitur
, Ui propier aHeriiam prucesaionem, qua illi a
Paire generaute eaaa divimiin coiiiniutiicalur, quod
cst gupcreaaentiale, id e*i oroni esse stiperiiig, ul
dixiuiua; Uim eliani raiionc procsiftni8 leuiporaiig, qua buuianilaii natura ilivina per Verbi bypoalaghn coiiiiuuoicaiur, al<|Ue iiilime coujuiigiltu'.
, superiubstanlialiiai.
Div. .
cap. t, | 5.
, $*perei$e*tia(iler. Coel. Hier. c. 7,
4, iii line, ei passiiu alibi. Atcipii eiiatn sape pro
MperHaturalitfr,
tuperiubttuuiialiter. Vide vocabuIIIIII .
, excelUntia, emineniia. Div. Noiw. cap.

DIONYSIANUM.

1174

, iupernaiuruliier, exiniie. D'v. Nonu

cap. 2, 9.
, pralucidui, id estsiipftrlncena.pliisquani lucidiig. Mysl. TbeoL cap. 1, $ 1.
, suptrexsiitens, *. Divin. Nom.
cap. 5, 8.
, SMptfmomjM<, id esl qui est gupra
OIDIIH noiiteii. Div. . cap. 1, 7 .
", somnus. QUHI myslicc, vidc Epislol. ix,

, inferiera. id esl quaB cxterig subjecia siinl. Coelesl. Hier. c a p . 5, eialibi.

', pratcepiio intiitulw, proposilio. Eccl.
Hior. c. 3, 4. Slgniiical eiiam pigntis.
, genuflexio. Eccl. llier. cap. 5, 2.
, informmioneu Sic inscripsil li
l i r i i i n , quem scripseral de Deo irino ei essen-,
lialibus atlributia. aiilem esl idem
niiod delineatio, SLMI rei licujus iiirormaiio. a i i l iuformala descriplio. Dtv. Nom. cap. 1, 1 Yideibidotn S. Maximum el cap. 3 Myslic. Tbeol , ubi describil qnae in islo iraciaiu coiiliuebautur.
, interpret, explanalor divinorum judiciornm. fcccl. Ilier. cap. 7, 7.
, ttibmisse remit$e id esl nudo inferiori. DW. . cap. 4, 20.
", gubmiuio, scilicet in pejorem parieni
accepla pro vi.iosa propengione ad id quod lerrei i i P M et abjecluin esi. Coel. Hicr. c. 7, | 1. Vide
ibid<Mii Scholia sancli M i x h n i .
, tubtuure. Divin. Nomin. cap. 4, |
9

, deficie*t decte$ctnt imminuem. Div.

. cap. 4, | 7. Gra3Cuginierprea, %, , iu egl definiens.
, corrupiio. Div. Nom. cap. 4, 19.
, corruptivum* id esl quod corniptioneiu affen. Eccles. Hierarcb. cap. 3 , | 1.
, boni amans. Epigt. , 1.
, umor principuiu$ id esi ainbilus cjusdcm. Ibitlem.
+uove.xilvie$ntendere acu amare conteiaiones.
7J10.
Eptsi. , 1.
, tupereminenler, iuperexcelleuter.
, ambiiio, amor honorum. Ep. , 1 1 .
Div. NIIMI. <..4, g 7.
, exundan$ exuberans, tedundam. Gr;i , inpcrplcnus, exuberant. Dif. Noiu.
rns inlerpre*, , ;, pervecap. 2, 8 1.
uieusnM pertingeni.
, imperadimpleo. Myslicas Tbeolog
, cutlodia, prauidium, con>ervatio, defensio.
c. i . S i .
, cu$todio proeuTio* Div. Noin. c. 2, 2.
, $upertapitnt id est plusqoam sa, con*ervativutn. Graecirg iiiierure,
piens, el omiieni trealam aapicniiain iraiisceitdeu*.
, cuttodiendi vim babent. Ccelest. llier.
Ihvin. Noiuiu. cap. 2, 2, ei cap. 4, $ 1,2, 3.
cap. 15, 1 .
, tuperper(eclus id est pluaqiiaiu pcr, contervativum, id ast congervandi
feciu, ci oimieiii conlinens ac superaua pcrfeciiovim babeng. Div. . c. 4, 25, ubl beue noiat P.
neui. I>iv. . cap. 2, 10.
llalloix, ablaia imica lillera, legendum polius , iuperiora. Div. Nom. c. 4, 7 .
, vim lairundi habent; agit eiihn ibi $ Dio, iuperextentum tue. liiv. Nom.
nysiug de canuni proprietale ac natura, quibug macap. 4, 0.
gi"g propritiiu est latrare, quain vigilare aul custo, tuperexsiilemia, iupersubttantia,
dire. Nam aine vi latrandi, ul ibideiu iiinuil Dioid el quo.i exgi^ieiniani elgubslauliaiii auperal.
JSic Deuui vocai, , IU- nysius, proprie eril canig ; at sine aptitudine
ad cugiodieiidiioi, potcsl esse canis. Nec eiiim illa
pra fnaaitfiKiMin iumiiafis aoniiafem aperanlis ; Peaptitudo esi propria caui, ul ouint. eouv^nieus, el
rioiiiug venil, esuuiiam bouitali$ sed boc salis
soli.
expriiuil id qnod e s i i n Graico ; Laiiggeliug, tatii tfua! boniiaiem omnemsuperat exti$tentiamquas
, naturale. Div. Nom. e. 4, 15.
omnem exiisieniiamvincit. Magig ad verbum Scoius,
, Uluminatorius ordo. Sic t o r a l
tu^erbotutulu supercuenlium. Div. . cap. 1,
ordineiu gacerdoiuui, quibitg coinpelii coucionibiis
popiilum illuminare, igiioraiiliam depellendo, el pur
, tuperpUndidu$ id 81 qui plusquaiu virtnles ad cceluiu iis viain demonstraiido. Ecl.
spltfiitki. Div. . cap. 1, 8.
Hier. cnp. 5, . 1, 6.
* , *uperlucidi$mmn. Mysl. Tbeo, UUminator, qui lumen afferl. Ecclea.
log. c*p. 1, 1.
Hicr. cap. 5, . 1, 2.
, maxhne iupernalurale. Epiblula
;, Ulnminaiio. Sic appellal baptismuni,
V J I . | 2.
qi:o gpiriUilncr edimur in liicem. EccL llier. c. 2,
, supcrnutnralii. Div. . c. 1, $ 4.
1>. 1 $ 1. ubi vidc S. Maxiiuuui, et noslra^ Adi*ola9

1175

R E R U M E T Y E R R O R I J M .

Viones. Quid i n angclis, v i d c Coalesi. l l i o r . cap. 7,

, auvijnrmts, i i l e s l anri sprricrn pr;c

sc ferens. C i c l . Iliei*. cap. 2, 3 , c l cap. 1 5 , 7.
, conflatorinni, in qno n i m i r u m a u rtim perpurgari s o l e l . E p i s l . , 1.

, lucis generaiio. Epist. i x , 1.

, luciformii. Vide , ubi babes
similiiitn derivaiioueni. Cocl. II c r . c. 2, 3.
, i d c s l illustrationis,
sen lucipariliom ; e s t enim composilum cx voce , i d est /n.r
et verbo 'faivoj, id csiflppr<?a. E s l cuiin i l l n s l r a l i o
divinae ciijusdaiu lueis apparilio, f|tiam a l i l c r
vocal e i , i d e s l lucis donalioueui.
Coel. I l i e r . c a p . 1, 1 c l 2.

, lumitiis fusio. D i v . N o m . cap. i , 0.

, lucis noiuen, i|uando i i i i u i i iuii Oeus
v o c a l u r l u x . D i v . N o m . cap. 4, 5 .

1176

, psalmorum tncra modulatia.

E c c l . I l i e r . c . 3 , p. 3 , 4 . Dicitur essc
, inslar cs$eiiti(v, omnibiis fero p o n i i f i n i s iys l e r i i s , boc c s l , ut inierpreinr, i i a p r o p r i a m sac r a r i i m cssc funcliotiiiiii, qua? publica l u c c l i u n l ,
ct a l i l n r g i s o b c i i n i u r , t u absque illa v c l platie
nulla vel v i x ulla exerceatur, uhi c l i a i n
, sacrosanclas odns, caniinn EcclcsiaB appHlat.
, meniilo nomine. E p i s i o l . , j 2.

, animce direclio seu tpiritalU

insiiin-

, <uri$ species. Qniil i n angclis n i y s l i - tio. E i d . l l i e r . c. 2 , p. 5 , 2. Signilieal e l i a m a n j c e d e s i g n c l . V i d e C c e l . U i c r . c. 15, 7.

IIKC o b l e c l a i i o n c m ,
solaiiuui ac
recrcalioncm;
, huniipetiim, i I c s l ubjectnm, leirci l c m anima* c v o t a l i o n e i u ; i l c i u iiecroinauliani seu
WIIWI, quod liumi s e r p i i , c l l i i i m u i i i a c i c i T c n a p c . i l ,
vaiicinamli g e n u s , quo tnagicis
iiicaiilalioiiibus
iisque aflicUur. D i v . xSom. c . 4 , 1 2 . Cifcl. U i e i . c .
niiiiua? ab infcris evoranttir. Sod b x c profaua apnd
profanos vide lexicographos.
2, 2, ei d i b i .
, gaudium. Q u i d m y s l i c e , vide COBI. l l i c r .
, animale. D i v i n . N o m i n u m c a p . 4 , 1 4 .
cap. 15. 8.

:, insignio. M y a i . T l i c o l . cap. 1, 2.
, liiutus, vurago. K p i s l . v u i , 6
, /. Q n i d m y s l i c e signiriceiit, vidc
Conl. I l i c r . c . 15, 3 . Grjecus i n i e r p r c s e x p o i i i t :
, mamuiuctw. Coel. U i e r . cap. 1, 2,
, ^, , j d e s i maitus cubiii, bra5. Div. N u m . cap. 2, 2.
chia, scd iiiiiius proprie.
, manus. Quid myslice s i g n i f i c e m , vidc
C U B I . . c a p . 1 5 , 5.
*!, humeri. Q u i d niystice dcsigtteui, v i d e C o e l .
I l i e r . c a p , 15, 3 .
, r i r i d i i cofur. Quid myslico, vide
"ilv, qui esl scilicet a s c , ahsolute, i i n p a n i c i dv\. Ilier. cap. 15, 7.
p a i e , scmper a c i u , e i c . Nonion boc Dcus ipse sibi
, res, tubstuiitia.
D i v i u . M o m . cap. 2, 2 .
i m p o s u i l , duin Mtiyscs ipsuui de iMMniiic i n l e r r o V i d c ibidcm A d i i o t a l i o n e s , u b i explicatur quid noc
g a r e l , E x o d . m , 14. De quo vide D i v . N o i n . c a p .
iiomen in divinis significel.
5 , e i ibideiu A d i i u l a l i o i i e s noslras, et S c b o l i a b .
, benignilas, clemeniia. E p i s l . , i n
Maxiini.
lil.
, simililer, eodem modo. D i v . N o m . cap.
, Chri$tiformi* i . l e s l C b r i s l o confori n i i . E c c l . l l i e r . cap. 7, . 1, 2.
J 7.
, tempns. Q u i d , ci quu modo dc Deo d i c a , aures. Quid niyslice d e s i g n e n l , vidc Coe).
l n r , vide D i v . N o m . c . 10, t e i 3 .
l l i o r . cap. 15, 3 .
f

INDEX RERUM
NOTATU

DIGNIORUM

QU7E I N O P E R I B U S S. D I O N Y S I I

CONTINENTUR

Revocalur Lector ad numero crassiores textui intermittot.

A R E L mansaetndlne commend&b Iis, 598.

Ablalio el posilioquoluplex sit, 564. Abl.ilionosct positiones quomodo celebrandae sinl in Deo, 557, 506.
/ sinus quid sil, 267, 276.
Acliones Cliristi sunl indivisre, 590. In acliorribus
Chrisli quid diviniiati, vel humanitali eompelerel, ibid.
Aclus notionales quid sint in divinis, 52 i. (Juid in (Jivinis per , ^ . inielligalur, 321. Lbi in divinis inlcrccdit
dislinclio realis, ubi lantum ratioms, 325.
^Adulli DOII slne rootu liberi arbilrii jusliGcanlur,

Arr quid rst, 145.

iKris, elcctri lapidumquc diversorum figurre cur angelis ailribnanliir, 152.
i*:ierniias quid sit, 500, 501. iElcrnitas quomodo dicaltir de Deo, l\01
/Evum quid est, 502 et seq.
AfHrmaUones in divinis incontxru sunt, 17, 18. Vor
nirmaiiones res spiriiales ct iiobilioifs in^lii:s cugno%* nntur cx iialura roi, 19.

undc derlvelur, 5 2 5 .
A l * seryphim quidsunl, 114.
Aliud. Quomo(li) aliud elaliud io Deo locum hibeal,
490, 496.
Altaris inunclio quid donolot, 150.
Amoris iiomen in Scripiuris colcbralur, 3.'i0. Amoris
nomen In Scripluris nomiui dileciiorus praefrrlur, 3o9.
Vulgus sensnale non capit nomen amoris sjdrilalis, oGO.
Amor est exlaticus, 5C0, 580. Aiiwr est zclotcs, 5<l.
Anioris divini circulus, 561, 402. Amor vim cou uugendi
habct, 402. Amoris distributio qua? sit, 562, 40.". Amnr
divinus cx Doo, per Uoum, in Deum rcyolviiur, 5(3.
Amor est,boniilcus. 379. Amor, dileclio, cbarllas, amicitia quomodo ditrerunl, 379, 399. Amoris quinque sunt
proprietales, 577. Anioris divini octo proprieiales, 382.
Amor corporcus est verus amor, o99. Per amorem
Ueo coiijunRimur in ca!ij:inc myslica, 549.
An^eli quid pra?slcnl iis quos cuslodiunt, 88. EflTcctns
angelicai cusiodia?. 88. Angeli qualcs c l eomm subonlinalio, 90. Lndo provenit qiiod omncs hi)ininos, cuin baboanl migolos lulolarps,nou sinl probi, 91. Angcli subli:5 subliimori mudo iihttlrautur, 91. Uniiics laio aa-

INDEX R E B I M VERBORUM.

1177

g e l i quam bomines Iriplict facultalc pollent, 94. Aneli

quoniodo IIOS purgani, illuminant, perficiunt, 95. Angelus quornodo i w e n d i l aflectum noslrum, 95. Angeli quomodo se mutuo illuminant, 95. Angeli quomodo c l quandosint creali, 504. C u r M o i s e s non rccenseat eorum
creationem,50l-. Dnde est inangclis lanlacomrauidcatio,
96. Ordinum diversitas, 96. Angeli suprcmi simpMciores
et claras habeat illuslratlones, 97. Aogeli a quibus e x pienturet quos expient, 100. Per angeloe mysteria fldei
sirot revelaia, 95. Angeli superiores obire possuot funcliooes inferiorum, non contra, 47. Angeli quinam sunt
miuislranles et qui assistenles, 48. Omncs spirilus cocleslesangeli dicuittur et quare, 48. Angcli sensllia intelloctiliter noscunt, 461, 463. Aogeli quomodosintvirlutes
e l operationes, 584 Quomodo siul iucorruptibfles, 584.
Ouomodo muiabiles, 584. Quae sunt unita et quae divisa
i u angilis,585. tn angeiisquae slt volutatio, 586. Ange*orum erga homines benigtdlas, 398. Angeli inferiores
a superioribus, suprerai a Deo iniiianiur, 55. Supremorum in illustralione recipieoda revereniia, 55. Supremi
quomodo expienlur, illustrentur et perfMantur, 55. Quid
supremi aganl, 56. Augeli an ct quomodo se muluo purent, 51. Unde proveniat quod aiigeli lanto numero s i n l .
14. Angcli superiores possunt quidquid iiiferiores, non
eonira, 104. Primis angelis qoomodo sequeniium functlones altribiiantur, l l S . A n g e l i sunt innumerabiies,124.
Angeli quomodo sunt immulabiles et quomodo moventur, 63, Quomodo conlemplantur, ibid. tn angelis expial i o , illuminalio et perfectio quid, 6 8 . In angelis quid
motus circularis, reclus et obliquus, 69.Angelorum cibus
qualis, 70. In angciis quid esi motus et slatus, ibid. A n geli Deum solum et seipsos noscunt, 51. Distribulio oruinum angelicorum, 58. Quis ordo dignilalis inter illos
52. Angeli cxccdunl numerum rerum corporearum, 124.
Angeli ciir dissimi.ibus formis describnniur, 17. Angeii
qui vocaotur, 86. Angeli sunl nostri recLores, wid.
Ouotl aliqut non proftciant, 1<1 nonest imputandum angpl i s ncc Deo, ibia. Angeli qulnam miltuntur, 115. Angelt
venlis comparaotur, 131,145. Nubibus, 132, 146. Atigcli
ei bomines quomodo tlluminenUir, 390. Angeli sunlieviteroi, nooDeo coseterni, 505. Angeli stint quidem mulli,
sed non iofinili, 126.Angeli respertu diversorumprssont
et subsant, 128. Angeli inferiores non in totura participant superiorum facultates, 106. Angeli cur dicmilur anUstiles bominuro, 107. Angeli et bomines quo sensu dii
dcuntur, 108. Angeli superiores habent species univertiliores, ibid. Angeli et lllonira substantia quare in Scriplura per symbola et corporeas fiffuras depinffantur, 45.
Passiones quomodo in angelis intelligeudae, 14. Angeli
cwteris excellentius Deum pariicipant, 37, 39. Angeli
unde oomen babeant, ibid ,40. Per angelos divina revelantur, 37. Quomodo infenores per superiores ad Deum
adducaniur, 38. P e r angelos mysierium Christi nobis est
nuitlialuro, ifrid.,2, 41. De Cbrislo mulla per angelos
nunliata, 38. Angelus quid est, 39. Angelus tripliciter
mobilis, ibid. Aogelica elogla, ibid. Angeli quomodo doceant homines, 40. Angelt superiores noo illurainant
kiferiores. In augelis non est confusio funclionura, 136.
Angelas fuisse ante mundum qui senliant, 504
Anima est a rebus creatis evacuanda, 545. Tres anlm s proprieiates ad Deum recipieodum, ibid. Anima et
epirilus quid sint. 494. A d animam quomodo virtutes
corpore siol referenda?, 496. Anima quomodo et qoalia
possit intelligere sine acluali reflexione ad phanta387 ' ^ '
^
^ participant bonilatem ,

1178

Itapiismus dal Initium sanctitati, 167. Bltns collationfe

b:iplisnd, U">8 Candidatus religionis patrinum querit,
17 4. Kjus ofliciura, iWd.,179. Baplizaturo quld fleri soleal
a saecrdoto, 178. ltaplizandus abjurare debol infldelitatrm, 168. Insufilationis et abrenuntialionis ritus, 169.
Professionis rilus, ibid. lUlus antiquus baplizandi solemuiier, ibid. Rius bic est sanclus, 170. Daptismi ca?remnnia? siguiflcant expialionem, t^fd.,174. HiVrarcba omnibus lumen baplismi paratus est imperiiri, 171. Quid
traduclio adOrientem dcsignel c l unctio, 172. Quid nquao
irnracrsio e t c m e r s l o , ibid. Quid candldum YcatiraenLum
et unctio tlnalis, 173. BapUsmusquibns nominibus appelletur, 174. Qualiler sc habcat, ibtd. Qualis miidster ejus,
ibid. Baptismus Imprimil characterem ex D. Dtonysio,
174. Caereinoniae quas i n baplismo adhibcri solcnt. ibid.
175. Coramunio dari soiila post baptisnium, 175. Raptismosex opere operato graliam, ibid. e i qualts
immersio ad baplismura sit necessaria, 177. Sarcrdos
quomodobaplizandum cxcipiat, 180. Uaplismus sub convenieotibus signis inslitulus, 181. Bapiizatusad ccrtamen
ItisliLuilur, 184. Baplismus cur illuslralio dicalur, 187.
liaplismus parvulortim quid sit, 281.
^BAB-rnoLOAiiEus ( S . ) , qusedam theologica ecripslt,
7

Beali Deum proprie cognoscunt ct eloquuntur, DOU

viaiores, 204.
lienignilas D e i in hornine restituendo, 237.
Bonum.BooilaH. Bonum enie prius inlcndimr,544,375.
Bonum quomodo appetal id quod non osl, 404. Inler bonum e i lumen qnre sit aflinitas, 577 Bonum e l pulchmm
quomodo diflerant, ibid. Bonum quid et malum unde,
376. Bonorum causa una, malorum mulUe, 572. boito
e l proptcr bonum suul omnia, ibid. Bonum esl quidquld
esi, 363. Dontim pro cujusqiie caplu singiilis adosi, o65.
lioiium est parili.um, 367. Boni nomen laiius paletquam
nomcn etiils, 427. Itonl laus est de rc bona loqui, 20.
Boni una est causn, mali aulem mnlla3, 423. Boni nomen
P l similla de loia Trinilale a?qualilcr praKlicanlur, 315.
Bonjtas est primura J)ei attributum, 551. Bonitate l)<i
omnia conslsluut, 531, 375,589. bonitate est ordinatiJ
an^elorum, 351. Similiter eorum luitcliones, 352. Suul
anima? earumijuo facultites, ibid. Similiter animalia et
iiiauimata, ibid. Bonum esl super omnla, et vocal oiiam
qua3 non sunt ut slnl, 552. Bonum e s l causa quod sint
c l i e l rootus eorum, 553. Est e l causa luminis e l rerum
omnium, ibid. Booum esl congregalivum e l ad sc omnia
couverlit, 354. Nihil est exsors bonitalis, 141. E x omnibus aliquid boni colllgendum, ibid. Ronitas quid sit p*r
se, 515. fionilas quomodo est Dei esserilia, 375. Bonum
et verum quid difleranr, 376,
Bovis furma quid declaret, 132, 147.

faligo divfna quid sit, 591. Caligo roystlca simul est l o cidissima, 544. (^ligo e i arcaoa quid, 542. Callglnem
iitgredi quid s i l , 558. Caligomystica iit ex lucis abuudanUa, ibid.
Cantica sacra et lectiones quld desitrnent, 189. Canii*
corum epirilualium qoa3 sit eDlcacilas, 217.
CARPCS (S.)quissit, 607.
Calecbumeols quld andire licitum et videre prohibltum, 207.
Causa quid sit, 204. Caus principales qnx>oain sint.
451. <ausa3ad eireclum non est siiuilitudo, 498.
Anlistes ut inlerpres D c i promissa praemia defonctis
Cbaritas est qnasi anima virtutum ca?terarum, 579.
postul t, 268.
Cherubtm quid signilicat, 53,55, 59.
A I O L L O P H A N E S ex prodigils in coclo visis ad Deum adCBMSTUS. P e r Christum accessum habemos ad Deum,
joci debuit, 594. CoDvincitur prupria sua confessione,
15 Christus se angelis clare in gloria, nobis obscure per
5)5.
symbola communicat, 154. Chrislus babuilomnia propria
Aposto'i orbfs soles et zodiaci splrilualia signa,
humanilalis, 525. Cbrlslus humanam naturam superna616.
turaliler parliclpavit, 322. Chrislus dicilur scu
Appariiio Dei quid est in Scriphira, 45. Apparitioncs
wTcxiTp., 295. Christus est lux vera, 4. Cltrislus quoVeleris c i Novi Testamenti qui diirerunt, 41.
tnodo parabolis e l s.vmbulis usus sit, 615. Chrislo divina
Aquilae forma quid designet, 133, 148. Aquilina forma
et sublimia danlor, 157. Christus quoraodo sancllflcalus.
quare nngelis in Scripturis atlnbuaiur, 11, l o .
229. Chrislo mulLa per an^elos nunliala, 38,41. Chrislue
Arcbaugeli niiid sunt 8 0 , 89. Archaii{?eli dicunlur
niagni consilii Angelus, ibtd. Cbristi mansuetudo potius
summi nuDiii, 88. Horum oflicium quale, tbid.
imilanda quam zelus E l i * , 603. QUSB s i l mausuetorum tt
:*4. Per Afio^vquid inlelligeiidum s i l , 214.
crudelium rethbulio, 604. Christi quanla sit mansoetudo
ALlributa de Deo Iripliciler dicunlur, 18. Auribtita
benignitas, 598, 603. Giristo grala est mxnsuetudo.
essenlialia sed oliam cmanaliofies ad extrade lola T r i n i 606. Cum Christo cerlandum et moriendum est, 185.
taie prodicantur, 316.
( hristns est verus homo, 589. Chrislns esl Deus bomo,
Assistcrc quid sit, 113. Assistere et minislrare qui dif- 609. Chrislus est plus quara homo, ibid. Chrisli operalioIsmnl, 125.
es quales siol, 590.
Aures quid sinl in angelis, 141.
Circumincessio divinarum pcrsouarum cxemplo eensi i declaratur, 333.
C.o^Diiio. l u coijuiliouc iutellecluolium duo couslJe
l a

A n i m 3 e

1 1 0 1 0

1179

INDEX R E R U M VERBORUM.

randa, 6. fegnilio nnslra est mode sub yelamine et symbolo, 505. Cognillonis qualuor sant gradus, 573. Cognltionis qualuor sunl inslrumeuta, 304. Qualls sH cognilio
Dei per abnegaUonem, 576 A n et qjialfs de Deo haberi
possil cognUio abstracliva absoluta per conceptum propriura, ibki. Cogiiiiio cogniti fit per formam, 577. Cogojtio noslra jn quo erret, 466. Praeter cognllionem expcrimentalem dari potest myslica abslraciiva, et qualis illa
sit, 580.
Commenioratio sanctorum quid sit, 194,200.
Coramunio. Sacra communio quid sit, 252. Communio
divina dtdlur KucnarisMa, 11. Sacra conimuolo ejusque
flidsac stoiilcalio, 196.
Coficupwcentia quld esl, 14. Coacupiscentla quid
angelis, 135.
Confessioikis antiquus gsns, 606.
CoDsecratio quibus v>rbis flal, 201. Coosecratio et elevatio quid sit, 195, 212.
CoDtemplalio. A d contemplationera myslicam nostri
lpsorum et reruin omnium abdicaUone aasurgitur,
540.
Crater quld mystice significet, 611.
Creatura Deo Iripliciler conjungilur,345. Creatura omids esl ouasi ecbo Dei, 25. Creatura est similis Deo non
Deus crealure, 491. Oealurse omnes quo seosu siroul
rrat siDt 505. Creatur sunl speculum Dei, 548. Crealur Deum manifeslant Unquani vesligia ejns, ibid. E x
crealurarurn coulemplalioue quomodo ad Deum sitassurgendum, 548.

1180

lus, ibid. Dees cognosriUir qaod non qoid sft, ibid. Deo
non bilelligendus sed credendus, 292. Quarn de Oeo l i
h a c vtta uotiliam habeamus, ibid. E x quibus rebus ve
operalionibus Deus in Schptura nominetur, 293. D e u
cum s i t super o m n e n o m e n sit m u l t o r u m n o m i D u m , ibid
Deus ueque n o m i n e oequesermone explicari potest,t6icl
Deum inlellectu pcrclpere diflicile, eloqui 1mposs4bUe
294. Deus verius cogi(atiir quam d i d U i r , tbid. lieus q u o
modo 8ft omoia iri omuibus et nibil omniuro, ibid.,z95
SD2. Deus unde nominetur, 297. Deus incoraprehensibf
llsquomodo cognosci debeat, 298 Deusquid sit et qoic
n o u sit nesciiur, 284, 509. Oeiissni coffnitioDem ad capa
citatem nostram accommodat,302 454.l)eus incognUus e
eine nomine, 501. Quod Deos stt inscratabtlb, ibid. A<
D e i notitiam reverenler eet teudendum, 302. Deus quaiit
slt roonas, 503. Quod a Deo sit omnis palernitas, 304
520, 536. Deus singulariter est borainum amati r. 505. I r
Deo quomodo sinl omnia anlequam selpsis, 307. Deuj
auper omnia e l 1n Deo omnia,fbrf. Deasesi inimaginabilis, 508. Beus est iiiexcogUabilis, ibid. Deu* io sHealk
magis coffnoedlar, 509. De Deo nihil praxlicati poiesi
proprie, toid Deus laudandus est e x effeclis, 510. D e u i E
v

qoocnodo o m u l a a p p e U D t , 311.
Deus q u o m o d o sit inuomiu;ibi!is,

ibid. Quoroodo mulUnomtus, ibid. Deus e s l oajoia et i o omnibus, 511 D e u i

ae toto participabllls e t nou partitipabilfe, 526. Deas d i cilur muliiplicari cum multas res producit, Deusquomodo i n rebus omnibus s i t u o u s , 523,539. In Deo est du)lex emanalio, ecllicet ad intra et extra, 526. Deus quaiiffnoraUone cognoscalur, 532. Deos quooiodo dicalui
D
muTliplKiri i o donis suis, 338. Deus est extra oniversa,
342. Deus cur lumen appellelur, 3^4. Deus est lomer
Daemones qnomodo corruperint habttus angellcrs, 103.
interectibile, e l ejus prastanlia ac ris, KS5. Deos dldtuc
Demones non expelunt bonum et pulchrum, 362. Daemopulcber et pulchritudo, ibid. Lode e l qua ratioue s i c apncs nori sunt natura sua mali, 569, 382. Daemones roall
aunt per defeclum angelicorum bonorum, 571. Demones pelletur, 554, 592 Deos antidpat r e r u m o m n i u m puU
chriiudinem
ut causa, 356. Deus quomodo s i l amatcr e l
non perdiderunl virei oaturales, ibid.
amabills, dilectio e l dileclus, 561, 401. Dens soli c o m David eat mansueludtoe imignis, 597, 606.
paratur, 575. Deus est agens liberum, ibid. Deoe qooDeitas quid sit, ibid. Deiflcatio quid siU 587.
modo bonus sit, 385. Deus quomodo sUrerum prindpiura.
DCMOPIIILUS exprobratur ob suam Immanilalera, 598.
mediom et fiuis, 395. Deum quomodo participet 4d quod
Demopbili inclemenlia exaggeraiur erga paurilentem,
tion est, 594. Deus qaomodo sit lotalis e l partialis amor,
599. Demophilus lemerarie se a.ionnn pffldo Ingessit,
404.
Deus u t i u se est explicarl non polest, 427. Proposi600. Deterrelur exemplis, ibid. Demophifl objectio protum est Wonyelo Deum s e c n n d u m pro\1dcntias seu e m a poaitur, eeque sohilur, 601. Nou oonvenit Demophilo ut
nationesprasdicare, toW.436. Deum qoa3 magis p a r t i c i uperloree mcrepet, ibid. Demophili duplex peccalum,
ant suat e i p r o p i D q n i o r a , 428. Deus e t l omoia i n omol602. Ejus mala a l l i o , 603.
U8 eminenter, ibUt ^438,429. E x Deo est evum, tempue
Deu* a samrois, mediis et iDfimfo rebus in Soriptura
etomnta, 440. l u lieo u t causa o m n i u m , o m n i a eliair
iKNninatur, 15. Deus duobus modis laudalar, 17. l)eus
contraria
s u n t u n i t a , 430. Deo spiritus c o d e s l e s e t anl
quomodo dicitur ralionalia, ibid. Quae est verissiroa Del
m e et res omnes radnm suom esseodi abtinent, 431.
notto, ibid. De Deo attrlbuU trfpliciter dicuntur, 18.
Deus quibus evmbolis exprioriaUir, i n Scriptura, 26. Deus est in omnibus exempte, Und. Deue soll oompara-'
tur, 432. Deus simplici saa perfectione cuncla complecd
Deas nemioi deesl ex parte sua, 87, 88. Deos origo boni
Uir, ibid. Deus est rerum omoium phncipium et finls,
et pulcbri, 52. Deus quomodo bomini sdentiam iufundal,
435. Superat visionem bealiQcam, tbid. Deos esl e m
40. Deus quomodo visus et noo YISUS, ibid. Deus quomodo ee cuiltbet roi communlcet, 42. Quomodo res qua> eimpliciter, 434. Deus In re anitri ialelligilur, 435. Quo
modo Oeus et Christus eioe s p e d e e l forroa, ibid. i l e a
libet Deum particfpet, 43. Coelesles spiritus roaxime
Deumpartidpani, itnd. Dciapparltio quidest ip Scripta- o m n e priodpiom e l fiuls e t infinilas, 436. Deus quo aeasu dicatur unum bomim, e t c , 457. D e i nomioa sunt a
ra, 45. Dei volunlas per angelos inlimatur, 44. Deus soprovidemiis, 458. Dena quomodo sit ipsuni per se esac
Jas eminenter e l exacte novit qua? ad oranes angelorum
et origo omiiis esse, 441,442. Ex Deo quallier qua*libet
ordines spectant? 49. Deus caput bierarchic, 159. Deus
res
exsistant, 445. De Deo quomodo dicator eral est,eril
ex parte sua omnibos preslo est ad salalem, 176. Beus
et quomodo n o n , 446. De Deoquomodo dicaotur opposigratiam soam omoibus expaiidit, 170. D e i dona omoibus
t a , 450. Deus est viia ex qoa omols viia proflcisciUir,
expensa instar solis, 182. Deus omulbus pruvfdet eecuo451. Cuilibet viventi eongruam vitam impertitur, 432.
dum quod competil eorum natur, 6. Deus aroat tranDeus est vitaprtma et supervilalls, 454. Quomodo estTib
quilhtatem, 9. Deus per bonitatem se communicat creaaBterna, ibid. Deus q u o m o d o omuia n o r i t slne a c i i o n e ,
luris, 25. Deum creaturs quomodo partidpant, 26.
460 II la q u a sunt negationis Deo per excessum tribuua
Qnanlo qois Deo propioquior taoto suavfns ex ipso aflicitur, ibid Deus q u o m o d o o m n i a cognosceodo antidpet,
tur. 219. Deus in se immutatus se aliis communicat, 189.
Deus i a silenlio maxime cognoscilur, 336. Deus est om- ibid. Deus In seipso novtt omnla, t'Md.,464, 469. D e i u !
4n se est, est oobis incognllus, 465. Dens eognosdtur pei
nioni ablatio, 333. In Deo qua? sit posilk), 532. Deus excogtdtiouem et iKnorallonemv 461, 464,470. Deusonde
cedilomiiem iatelli^entiam, 283. De Deo nihil dicendum
nisi x Scrlpturis, xbxd. Deus se nobis pro captu nostro dicalur ralio, 461. Deus cur per fidem nos dirigil, 462
communlcaL, 284. Arcanam Dei aon scrulandum est, sed beus est origo omnis sapienti^, 465.
ex Scripturis ad Dei laudes mens excitanda, ibid. QuDeus unde dfcatur verbum, 472. Quomodo Deus q o i es
nam ex Scripturis de Deo discamus, 285, 299. Deus mo- tupra omoem p o l e u t b m , voc^lur polenlia, 473. Deus d i
do cognoscitur in 83Digmale, io coelo aulem Cacie ad i a - cilur potentia ex eoquod s i l oraBipoleos, e i omiiis pntcciem, 286.
stalis auctor, ibid.Deus quomodo seipsum n e g a r e noo potesl, 475. Deas unde dicatur j u s i l l i a , 476. Lur Deas reDeus roodo a nobis condpi non potesl ot 1n se est, 287.
lioquat sanctop affligi, ibid. Lnde dicatur sahis, 477. Und<
Deus non solum non capitnr, sed oec stalus beatorum
redemplk),
ibid.,X)eus quo sensu dicatur d i s s i m i l i s , 488
In bac t i l a , 288. Deus proprie Iaudalur per omnium negationem, ibid. Deus a oulla et ab ornni re est celebran- Quo sensu dicatur stare vel sedere, ibid., 491,499. QIM
sensu dicator moveri, 488, 491. Deo qnumodo coDvenia
dus, ibid. Deus didlur simul
et ICOJU^KK, ibid.
Uiplex motos, 488. Quo sensu D us dicatar cqaalis, 489
Deus qoomodo omni nomine careal; et omni nomine ap441,500. Magnus, 489, 495. Qao sensu parvum d e Dec
pellelur, 289. Deusnon solum a provideoliis sed eliam ab
dicatur, 490,494. loDeoquid longltudo, laliludo, profanapparitionibus diversimode nomlnaiur, ibid. Deus non
dum, 490, 499. Deus est sibi similis, e l quo sensti eimtt
per impressam sed expressam spedem. videlur, 290.
dicatur, 491,499. Deue quomodo est unus, 495,528. Quo.
l>euscur etquomodo sit incomprehensibilis, 291. Deus
uoiDodo8it, inlelligitet sapiat, imd.Quomodode Deo pra< modo dicatnr t d e m , 495, 500. Deu* unde dicalur omnV
teoeus, 501, 506. Unde dicatur Antiquus d i e r a m . 901.
icentur iiegatioaes, tirid. Dcus solusoobis per fidem oo~

1182

INDEX R E R U U VERBORUM.

1181

807 Deus qoomodo est anie tempos ct aevum, 5 3. Dous

uomodo dicatur per se vila ct anclor p e r se vilae, 5 1 2 ,
19. Deus quomoao esl supra rerum csscntias, 515. Deus
quo sensu neqtie finis neque medium sit, ibid. Deus qno
sensu dicatur Sanctus sanclorum, 5 2 5 l quot modis d l eitur saucluft. ibid. l)e Deo dbsolute dicuulur, 5 2 5 . Deus
i.to sensa dicalur perfeclus, 527. E x uno sunl omnia,
J 2 8 . Deus quomodo t i t laudaodus ut unaa, 529. Deus
quomodo dlcatur
530. Quomodo, *, ibid.
!)oiis assidue omnla suo mQuxu perficit, et est auctor omnis perfecttonis, 550. In Deo non est habtlas et
diepositio neque accldeiis vel dtfferenlia causs vel causaII aut energla), elc., 531. ID Deo quomodo omnia unum
sjnt, 535. Deus esi oecultus, 546. Deus est a n i m p l e n i tudo, 645. Deus est supra affirmaiiones e l negallooes,
546, 553. De Deo qaomodo omnia afllrmanda et neganda,
546. Deus quomodo muIUloqutis c l breviloqaus, 547.
Deus diversimode diversis sese exbibet, 559. Deum nosse p e r ablationem quid sit, 560. Deus ulbil eal seosibile,
567. IJeus est causa omnlum emitienter, 568. Deus cognoscltur a posteriori ex rebus seosibilibus, ibid. Deus
non est corpm sed spiritos, 568. Jo DeoneqnepriDcipfum
eat neque mediom neque finis, 569. Non est i n loco,
tirtd. Est invisibllis omnt ocuio. Deus esl incompreneneibitts, ibid. Deus quomodo a se solo visus sit et videatur,
570. Deus quo sensu oullo modo vkleri poesil secuftdum
Patres, 570. Deos nihii e s l eorum q u c nos cogooscimus,
sed est snpra omnia ista qusecunque quomodocnnque a
nobis concipi vel iiiielligenlia percipi possunt, 566,571,
etc. Deus est ineflabilto e l iiiinlelliglbilig, 573. Deus lo
tloite dislat ab omnibus iis quae de 4pso concipere possninas. 574. Deus non polest cognosci i n hac vita quiddiU l i v e , 578, 586. bealis clare e i quldditative sed non
comprebensive cognoscUur, ibid. Deus quomodo i n hac
Ylta eognoscalur per aftinnativa et negatlva, 578. Deus
quoroodo i u Itac vita cognosci possit intuilive aut uon
poasit, 980. Deus quomodo innomiuabilis, ibid. Quoraodo res cognoscat e l igiioret, 585. Deus quomodo s i l non
eas, 582. Deus Intelligeolia compreheodi nou polest,
585. Deura blc repraese.niat io bac vita, ibid. Deus esl
prlncipium divinitatis et bonlUUs, 587, 588. l)eus adest
omnibos secundum substaiilfam, 588. Deus nullis natur
Tiribos ut in se est, cognoscibilis est, 591. Deus quomodo
eognoscator sine nolioue p r o p r i a , ibid. Deum nemo cogiioscere polest quid sit, tbid. Deujn nosse omnis natora
cooatur prout potesj, 592. Deus est supra omola q u
iutelrtgunt et qoas iotelliguntur, ibid.
Diaconoium munus quid sit, 255. Rilos aos coDsecrandi,
2S6.
Diee xx bnris sob Ezecbiele, 596.
DionYsius(S.)cur post sanctum Hierotbenm scripserit,
543, 548. S. Dtonysii de Hieroiheo laodabile testimonium, 345. S. Dionysius cum Hierolheo, Peiro et Jacobo
uid egcriut circa corpus Delpar defuucL-e, ftfrf.,549.
[umilis S. Dionystt de se opinto, 344,350. Symbola q u
afTert unde desumpserit, 19. Mndestia S. Dionysii in l o quendo, taid.,60. S. Dloaysius cur libros Salotooois introduclorios vocet, 579. S. Dlonysius quid io iheologicis
i D S l U u U o n i b u s traclarit, 56^. Quid in libro De divini* totmnibMS, tfrtd.,565, 566, elc. Quid in symbolica iheologla,
tV/id. Cur i n aliis librissit prolixior quam iu Mytlica
'fheologia, 5 6 5 . S. Dionysius orooes theologia* partes
accurale tradidit, ibid. S. Dionysii prudentissiroum cooeilium, qood non supervacancis refuUtionibus OOD sit
Inhasrendum, 567. S. Dionysius quomodo celebret i n
Deo rerum omnium negationes, 570.
Discubilus quid sit in coelis, 6 1 2 .
WssimiUtudo quot mcdis conliogit, 5 7 7 .
Divioa tribus modls parlicipanlur 523. Dlvluitas quid
sitjper ae, 513.
Doctrioa myslica qoalls sit, 545. A d myiticam doctrinam qoomodo perveniatur, ibid.
Dominalio quid s i l , 5 2 2 , 523. Donilnationes quid s l gnlficant, 7 3 .
D j a l i U s potesl esse p r i n c i p l u m , 4 l 2 . Dualilas uoa
priDcipiat, aed unilas, 367.

Ebrielas D c i quld myslice signlflcet, 612.

Eclipsis qualis contigeril lempore crucifixloois, 395,
596.
ElToctus quld slt, 204. Effeclus suol slmiles causis,oon
cootra, 5 2 1 .
Emanaliones sunt totl Tiio1tat1communes,534.
Euergumeoi sunt tapuri, 191,207.
Ens bono prius cognoscitur, 345. Knseetantlquissiraum
Dei donum, 419, 444. Gradus eolis et res omoea sunt a
Deo et Dco uuiUe, 430. Enlis coucepius est uulvocus

respcclu Dci etcrcatnra? Recundnm Scottim, i W . , 577.

KnuutUliouum veriias nou peudet arerum exsislenlia,
376.
Kpiscopu Denm imilalar ex oOlcio, 205. Eplscopi quale* 111 olllcio, 226.
Equorum diversorum forma' quid desigaet, 155, 149.
Esca quid mystice signiflcet, 610.
Esse e s l praestanlius vila, 434.
Eucharislia est cseterorum sacrarocnloruin consummalio, et pra? cateris syuaxisdicflur atque communio, 186,
198,201. Aitus consecrandi svnaxim, 187, 202. Precalio
ad venerabile sacramenlum,189.Veaerabile sacramcnUim
immutatum permaneiis se humintbus comrounical, ibid.
Qui et qualiier a vencrabili sacrsimento arceaniur, c t
quis ordo inler illos, 191. Exclusis profanls quonio<lo
ftaitcti venerabile sacramenlum laudenl, 193. Eucharistia
cur praecipuum sacramentum, 98. A d Eucbarisliarn pure
acccdeodum, 201. Eutiiarislia ciir sa?piu? sunienda, 200.
Eucharistia quale sacrilicium, 201. tilectus Encharislia?,
ibid. Qualtler accedendum ad Kucharistiam, 204.
Kvangelium qua ratione sit magnuiu et parvuin.
iUif^ quid significet, 588
Kxeraplaria quid sini, 432*445.
Expialio precedere debeldivinam lUurolnallonem, 548.
ExsisteoU unlones et aimtlia quid sint, 594. ExsistcnUa, persona; substanUa et nalura quomodo diHerauC
434.
Exsufllatio quid sit, 184.
KxlremiULuui abluUo quid s i l . 194, 211.

F
Fideles qot male vixerunt cor iristes emorianlur, 264.
Fideles Ia3lantur i n morle sanclorum, ibid.
Fides lucel supra rationem, 542. Fldes estcaltgo qua>dam, 543.
F i g u r e qolbus res spiritales describuntur sonl ipsis
dissimiles, 12. Figura? dissiroiles maffis mentem noslram
abslrabunt a rebus matertallbus, 18. Sont eecuriorca specioeis, ibid. Figurae absoD nos adducunt ad coeletiuni
conleroplatiooem, 18.
F i l i u s e l Spiritos sanctos annt lumen de luroine, 6.
Fluipjoa, rotJB, currus quid designent, 133,134,150.
Forma bumaua in coclestibus quid dcnotai,129, 140.

Gaadium angeloram quale, 155,151.

Genuflexio quid signcl, 248.
Gratlanim actio post coinmuuionero, 197. Cur sacenlos
prlus seip<um coinmuuicat qaam alios, ibid. 213. Fiualis
graliarum actio. 198.
Gustus quid denotat in angells, 141.

Habilos, motus, vita, Iroaginatio, opinio, sentenlia, i n telleclio, slalio, quies quid sint, 310. Habitus in angelis
qtiales sant, 102. Habitus quomodo sunl in nobis, 103.
Hierarcbia quld est, 6,28, 32. Noslra hierarcbia est ad
slmtliludiiiem coelestis, 10. Hierarcbia noslra partim sensibilis pal, partim spirltalis, 161. In bierarcbia sunl dt~
versi gradus,16i. Hierarcbia qualis esse debeat, 164. Hierarcbia ad quid a Deo e s l instilula 165. Hierarchia ooslra
dirigilur oraculis dlurnis,ftto\ Hierarchia noslra i n quibus
convenitet differt ab an^elica, 154,159. Hterarchia qtiid
sit in genere, 163, 228. 0 u i d hferarchla nostra, ibid. fcjus
principium saoctlssima Triaftas, 155, 159. Hierarcbic
quis scopus slt, 156, 139. Deus U m nobis nuaro angeiis
convenientem cuique bierarchiam dedit, 15o. Hierarchiae
oostrap subslinlia est verbum Dei, ibvl. Hierarchiae io8lra3 sacraroenia cur i n symbolis eensibilibus tradanliir,
157.Hierarchia? noslr symbola sacerdotibue palenl,tMd.
Hierarchiffi cuique sacra pro merilis coflDmunicaniur,iM.
Hierarcbia noslra quarasit bcne ordinala, 251. Legalis
bierarcbia quibus data sit, 252. A d quid et ubl data,i6id.
Hierarcbia nostra est raedia inter legalem et coilestcm.
255, 243. Tres sunt bierarcbis funcliones, 235. Hierarcbia iriplex est, 242. Qu1d est legalis, 243. Io bferarcbia
qoalis subordioatio, 244. Rilus coiisecraodi bierarchias,
246. KtcjBremonie, 247. Hierarchia? scopus quls,28. P e r fectio bierarchia? i n quo consistit, 29. gucnam ejus fuoctiones, Hnd. Hierarchia Iriplex est, 30. Qualis subordinatto iu bierarchils, ibid. ExpeodilurdeflniUo hierarchia?,
ibid. Hierarchia potesUlem a Deo accepLam benigne
dislribuit io utilitatem alioruro, 31. Hlerarcbla qmHnodo
Deum imitelur, 54. Hierarcbia media quoroodo iuiileuir,
74. Hierarchic coelestes sunt pora*, 63. Hiemrchiwsubordinallo quatis, 98. lola bicrarcbia servatur subordi*
t

1181

liSDEX R E R U M V E R B O R U M .

1183

nalio, 45. Hierarchia Dco similis vult omnes salvos fieri,

179. Hierarchia semper Deo junctus, 181. Hierarchla habet ordines priinos, medios e l exlrcmos, 58. In hierarchia ecclcsiaslica superiores possunl ab iiiferioribusilluiniuari, 240 Prinue hierarcnis q u dignitas, 54. Proprietates et officia, 55. Est niaxime perfecta, ibid. T e r liae liierarchise oflieia et proprieLates, ibid. 88.
Hierothei exslasis, 548.
Hilaria sunt festa laelitia, 604, 607.
Homo quomodo De.o unificetur, 504. Homines non ita
pollent sensibus uL brula,2l5.Hominumstatus triplex,240.
Hymnologia euetaarislica quid s i l , 209. Hymnologia
Sanctus quid est, 114.

576. Lnx spirilafis qualis sit, 577 . Lux quid primario

significel, ibid.

Malom quid s i l et unde, 563,581. Malum noo est ex

bono, 363, 382. Malum et bouum contrariantur sicut
virius et vilium,564. Malum qua malum ad nihil < st u:ile,
ibid. Malum qua malum peuitus non esl, 565. ftlalum
exsistll piirum, sed bono mislum, 366. Malum uon est in
rebus, 567, Malum nec ex Deu est, nec in Deo, ibid. Malum non ost eliam in angelis. 368. An et quid sit maluni
in animis, 570. Maluiu noo est in brulis, ibid. Ncc in n a lura et corporibus, ibid. Neque In matcria malum est,
571. Neque privalio est per se'niala, ibid. Malum est p e r
I
accidens, 572. Malum quid et quid possit, ibid. Quomodo
Ideas quid sint, 445. De ideis sentcntia Plalonica a
exstan^e providentia sint mala, 573. Malum non e s l res,
Dionysio correcla, 515.
nec potestas, sed dereclio,374. f.!alum non est in angclis,
Ignis i n quibus e l ad qnid in Scripturis celebrelur,
413. Uirum sit iu daBmonibus, 41 i . Malum non est in a n i 128, 157. Ignis proprielatcs qu, 128, 158. Ignis quoinopiis, 416. Nc^ue in brulis, 417. Neque in lota nalura,
do de Deo et angclis accipiendus, 610.
418. Ncque eliara in corporibus, 419. Maium est per acIgnoratio etcognilio duplex, 7.
cidcns, 424. Mala quomodo siot producla, 405. V a r i
Iiluminare est opus hierarchisu, 29. Quomodo id coraobiecliones circa malum, ibid. Malum qua malum ad
petat Deo, ibid.
iiihil esl ulile, 407. Malum quomodo rebus admisceatur,
lllnslratio quomodo transfundalur exemplo declaralur,
408. Malumsub specie boni appelilur, 410. Mali odeniut
71. lllistrationes quomodo diflundanlur ab angelis, 76.
probos, 616. Mateha non esl malum, 419.
Illuslraiio nos unitet simpiiflcat, 7. llluslrationes S c r i Alelcbiscdech fuil vere Dei saccrdos, ibfd.,87.
*liraR quales sinl et quomodo excipienda?, 8. llluslralio
Mens humana ad cooleslium et spirilualium contenideilicalio dicta a S Dionysio, 10. Uluslraliones remolioplalionom
non nisi per malcrialia ei corporalia assurgere
res, quomodo sunl obscuriores, 112. llluslralio omnis i n potest,
1, 5, 4, 5 et soq. (juando phantasiis dislracla p e r
ferbrnm supremo ordini post Denm altribuilur, 115.
Sfripturam sacram colligatur, 5. Oua? ejus sit contemplallli.slraliones, quomodo a superioribns angelis ad infetiva saiietas, 9. Ejus ad diviua alleetus est qusedam quasi
riorcs transmillaiitur, 81. IilusLralio divina, vid. Scriptufamcs, 10. Mens quomodo a t^rrenis ad coelestia assiirgit,
ra sacra.
2, 6. mcns bumana iu eontemplalione mystica? IbeoImmersio e l emersio trina quid signiflcout, 185.
^. vidcal Deum vere c l objeclive, e l si videal aninlinmissio Del e l susceplio quid siul, 309.
tuiiive an abstraclive cuiitrovertilur, 575, 576. M c n s
Impolcnlia quid est, 15.
bominis in cognitione Dei ex efTectibus lripliciU*r p o r i i Incarnalionis myslerium esl ineflabile, 537. Incarnacitnr, 578. Apex mciuis, quoinodo in Deo utiiatur, 580.
tioids modus omnibus est ignoLus, 321.
Montem inlcndere et laxare quid sit, 136. Menlcs siqira.
Infanles ratiouis impoles bapiizanlur, 271.
mundana?, circummundanne c l mundann* qua? sinl, 305.
Iiifidelium convicia parum curanda, e l in ipsos retorMiwis circa Deum ires subit gradus, 549. Weulium motus
qi:ciida, 593.
Iriplex, 555.
Ingenitum quid est et qnotuplex, 490.
Molalla quid sint in angelis, 146.
lniliantium e l iniliaiorum quaHiam sunt partes, 35.
Minisirare quid sit, 116.
Inscitiae peccalum quid s i l , 574.
Missae qua? sint parles, et qua? cssentialcs, 199. Miasa
In-ellectile et inlelligens quomodo difTerant, 383. Incalechumcnorum qualis, 200.
lelligibile ct intelligens quid sit, 143.
Milhra quid sit Persis, 656.
Iniclleetus crcalus nunquam pcr se potest Deum perMooaclios consecrandi ritus, 251, 258. Monachi c u r
focte intelligere, 551. Qu requiruolur ut intellectus
stanles consecrentur, 251 Reiiunliatio eorum quid s i nostcr inlelligat, 95.
gnat, ibid. Crucis signatio quid signat, 252. Vcslis prioris
lulcltigentia angellca, qui dliTcral ab humana, 465,
doposilio quid sigoat, ibid. Monachomm ordo quis s i i ,
467. Qusnara sint iotelligontia, et q u Inlelleciilia, 437.
S54. Monaclii quibus noniiidbus ?occnlur,f6td.,257. Q n o l
Invocationes consecraloriae non sunt propalauds, 270.
sinlgcnera eoruin, ibid. Anliquitas roonaslici ordinis,
Ira quid est, 14. Ira atlribuitur augelis, 133.
255. Quid proprium sit monacborum, 2*57, 559. Nomen
Irralionalilasquid est, 15.
monaetii undc desumptum et cjuid insinuet, ibid. Ca?rcIsaias quo sensu expiatus fuit a sc.raphim, 111,114,
monfa? monaslicne consecmLionis quid insinueoi, 260.
116. Isaia? visio qua vidit chonibim et seranhim in cirMortuus. Circa morluos vnrii errores, 264, 272. Ritns
cuiti' Dei, 113. Isaias quid didicil ab angelo, 120.
sopcliendi morluos, tara ecclesiasiicos quam laicos, 265,
lsraei quomodo pars Domini diclus, 87, 88.
27").
Molus triplex i n angolis ot anima, et in ulrisque distin/Iio, 578. Molus animi qualis s i l , 598. Molus seiisiJesvi quomodo sit omnia in ornnibus, 338. Jcsu divilium qualis sit, ibid. Moius Iriplex quomodo couveuial
iiilas, quomodo s i l omnia in omnibus e i super omuia, 522.
Deo,4i58, 489.
Joauues (S.) est discipuius dilectus, 6 1 5 , 610. S.
Moyses a mansuetudine commcndalnr,601, 610. Moysis
Joarnics Evangelii sol, ibid.
In nionlem caligiuosum ascensus, quid myslice iosinuel,
Job fuil mansuetils, 607.
549, 5>5.
Joseph mansuetudine insignis, ibid.
Mundilies cordis necessaria contemplanli,592.
Juslorum e l peccalorum inortis disparitas qusenam sit,
Mimdus. Anle mundum qno sor.su niliil fiterit, 505.
27
Mvstcria Cbrisiiaiia3 religionis solis bapiizalis revelanda, 129,161, 166. l n mysloriis supcrnaluraiibus uou est
qu.orondom quomodo vel quare, 588. Mysiica profanis
niiniiue communicanda, 540, 546.
4 uiKJe derivetur, 588.
(

Latcnrnm ordo quis, 254. Laicis non sunt revelanda

ali mysleria, ibid. Lalcis nullum ecclesiaslicum luinislorium ex oflicio compciit, 210.
Legio quid csl ct unde ducta, 81.
l.coriis forma quid dcnolet, 132,147, ibid.
T.ex vetus eral parvulorum, 240.
I.ibri imposiiio quid sigucl, 248. L i b r i Velcris Testamonti quid sunl, 205.
I.ocus Dei qiialis, 72.
l.ongiltido, laliludo ct profundum quid sit lu Dco,
4-Mi, 496.
i cii omnia renoval, 391. Lumina divina quaj siint,
5i7.
U r sulh quu scnsu Jiiulut |rinia di.* adhu. i:dViaiis,

Natura divina nullum nomen declarat, 293.

Negaliones de Deo verius pra?dicaniur, 13,178. In d i vinis voraB.snnt, ibid. Magis n i c n i e m huinanam elevant,
ibid. Nogationes in Deo uon siuit corilraria; aflirnialionibus, 550. Quid sit negatio e l positio, ilid. Magis spirl
luales in l)eo negationes et veriores, 549. Ncgaiiones e
dissimililudines nos magis elevaul, 23.
Nornon quid signiticel, 297. Cur nomina latins patonllai
non sigtiiiiccril substaniias pra^st nliores, 419. Nemina
cllvina plerumque cx emanationibus sumunlur, 286. N o mina Dei providenlialia quae sint, 315.
Nosse sine notione quid sit, 552. Oivluissirua D e i not i t i i tsl por igiioraliouom, 461.
.\m!i!as q\:id bit, 150.

4185

R E R U M ET V E R R O R U M .

Oculi mulli chcrubim quid signanl, 60. Qualcs sunt

c o n i m babilus, ibid.
Odoratos quid in angells, 141.
Omnipotcnlia Dei cuncta pervadit, 474. Kx Ipsa sont
vtrlutes angelorum, ibid. E x ipsa homines et aidmalia
vim suam habent, ibid. Hac cuocta subsistunt et conaervatitur, ibid.
Opus quid sit per sa et universale et parlfculare, 515.
Opera Cbrisll oon eunt communia Trinilati, 519.
Oratioestmediura ad omuiadona spirilualia obtinenda,
515. Iu oratione quaepetenda sant et q u , 278. Oral i o nos ad Deum elevat, 541, 346. Iu oratione non tam
Dcum nobts, quam noe Deo appropinquamus, 512.
Orbium ca>lestium sublerminationes quid elnt, 576.
Ordo dupliciter accipitur, 51. Q u slnt cuique ordini
commania, q u pirUcmarla. 257. Accessus ad altare et
genuflexio qold signeol, ibid* Qald maaas irapositio,
ibid. Quid crucis siffuatio, ibid. Quid nominum promulgatio, 238. Nemoad sacra promoveodus nisi a Dco elecus, ibid. Quid sibi veltt finalis salatatio, 238. Cor capiU
onlilicis Scriplur liber imponalur, 239. Quid genuexk) unius vel ulriusque poplilb, ibtd. Quinam ordines
expieolur, 249. Quis ordo illumtnetur, 250. Quis ordo
;rftciatur. ibid. Ordines ioferiores a superioiibus ad
eum adducuntur, 234. Coelestibus ordinibus quaenam
s i o l expiationes, 253. Novera ordlnes angelorum in ires
liicrarchias distribuuntur, 50. Ordo angelorum securidum
Oregorium, 51. MoraUler quomodu angelis assimilamur,

R
C

ibid.

Osculum pacfs quid slt, 193, 209.

Ozi et Saulis punllio, 606. Item Bfaris sororis Moysis
et filiorum Scev, ibid.

Palpebre, cilla, deoles, e l caHer parles corporis quid

s i n i , 130,141.
Panis e l calicls parUtipatio quM deslgnet, 188.
nvfo*6p{ et v t o ^ T * i f quld s&nt, et q u eorum dlfferculia, 478, 505.
Passlones quo sensu spirilalibue tribuunlur, 21.
Pater io dfviuis est lumen oiiginale, 6. Pater luminum quls, et cur sic dictus, 7.
Paulus (S.) est comraunis sol, 616.
Pax divina quid sit, 509, 514. Pax dlvina cuncta coordinal, 510 Pax divina ad omnia pertingtt, ibid., 517. Pax
inter tot et coulraria, quomodo servetur. 511. Pax in iis
q u e semper movenlur, quomodo repcnalar, tMd-,518.
Sioe pace uihil i a rebus consistere polest. tbid. Pax et
coucordia in quo differant, 515. Pax, silenlium et immobiliias in Deo, quid slnt, 514. Paccm quomodo omuia deshlereot, ibid. PropLer paceni belfe liuuL, ibid. Pax vera
ct apparens q u e s i l , ibid.
Peccatnm. In peccalo qoid s i l poena dignom, 458. P e c calores impuriores dsemouiacis, 192,208.
Penua quid sit, 150.
Person divina?, qoomodo se tolis xfiae confusione
uniln; et unum sint, 518. Persooae divin suut dislinctao
sula ralione, ibid.
Perfeclionis Dei e l crealuraram quadruplex esi dtscrimen, 531. Perfectio Dci cur s i l llilmUata, tairf. Quoniodo
sll i n Deo, 552., Per sirapliceni essenUam babel Dcus
omnem perfectionetn , 5ol. Perferliones creaturarum
ttomodnconvenlanl Deo negative, 577. Causallier, ibid.
praeeminenler, ibid. Qt.ibus gradibus atl perfectioneni
pcrveuitur. 17l.Quibus r c u u n i i a D d u n i sit ad pcrfeclionem
aspiranli, 172.
V e t r uoDien Chrislo, e l Pelro diverslmode altribuilur, 295.
Pnantasroa ad primam Intellectus inrormaUonem t a n tum naturaliter requiritur, 580. Mystica contemplatio
transcendit pbantasinata, 581 Sine pbanlasmalibug David
et alii sancu diviua sunl coulemplau. ibid.
Pontilcx nosler cur Aogelus apnellalor, 108. Pontifrx
et primus in ordlne blerarcbico, 234. A b eo omiiis sacra
poUsta<i i n inferiores derivatur, ibid. Ponliflcum muDua
quale, 235. Eos coasecrandi rilus, 256.
Papulus iion est capax mvstlcae lucis, 518.
Poieolia quid stt siniplicller et quolupiex, 555.
PoiesUtes quid SJgiriftcanl, 74.
I*rces quibns prosint, 268, 277. Preces cur pro defbiictis flaul, 267, 276.
Prosbyler qiiid esl, 62.
Principatus quid siginflcant, 85.
Privaiio est pcr se ina a,37l. Privationcs quomodu
siiii ii) l)co, 591. Privalb IH n r s l m a l a , 121.
Prolair a s.wri. arcrudi, 179.

1186

Providenlia D c i in omnos, 87. Providcnlia I)et por

omoia diinanat, 449. Providentia scrvat naturax rnrura
inviolaUs, 573. Providcnlla in omnibus eluccl,42K P r o v i dentia? generalcsqaassnnt, clquse particulares, 295.
Psalmodia quid s l i , 205.
PuIchritudo,pulchnim. E x pulchnlodioe divina sontom*
nes ooogrueniia), 556. P e r piilchrum et bouuni omoia
sunt et conseryaulur, 161. rulcbrum et bonum omnia
appeluot, 558.

Q
Qoantom quid ait, 578:

R
quld sH 1D angelis, 151.
Regnumquid sit, 445, 523.
Renuntiatio quid s i l , 181.
Res crealae obscure Deum manifeslant, 27. Res sacro
animum colligunt, profana? distr..hunt,28. Res dhinae non
secundum noslram inlelligenliam sunt metienda*, 458. Hrs
splrilales In matcrialibus adunibrata?, 2. Bes divirt ex
solis parlicipalionlbus cognoscunlur, 320. P e r res sensibiles, spiritales cogoosci possunl, 284^ 291. Res i n l e l l c c l i l e s quomodo de Deo ne^enlur, 581. Res creaLB
quomodo Deum enuntient, 463.
ResurrecLio. Po^t resurrecliouem erit clara D c i visio,
306.

Rota? quid deeignent, 155, 154. Rularum revolutiones,

ibid.

S
Sacerdoe qualis esse debeat, 32. Sacerdotes non dobenl a minislris aut lalcis judicari, 599. Sacerdos quis
dignc sit, 605. Sacerdotes sunt angeli, 606. Sacerdolum
maiius quid stt, 235. Kilus consccrandi sacerdulcm,236.
Sacerdolibust quaj sit dala potestas ligaudl et soheodi,
269.
Sacra, sacraroentuin. Sacra antiquitus valde arcana
servabantur, 546. Sacramenli dislribulio <|uid insinuet,
197. Sacrameoli quae fonna exterua ct interua, 176. S a cramenla quamm rcrum sunl signa, ibid. Sacramenla
ca?tera referunlur ad KucbarisUam, 198. Sr.craraenlorum
inter se collalio, 199. Sacramenla non nisi a dignis sunt
tracunda, 158. Sacramenta suntsigua scDsiiia gratias s p i -

rilalis, 170.

Sacrilicium i n memoriam Cbrlsll passi, 196.

Salutatlo quid aigniuiet, 218.
Sanclitas. Saoctiucaiio Sanclus. Sanclilas quo scnsu
de Deo praedicettir, 522. Sancli mulU sunt a Deo rapU,
576. Sauctl qualem de Deo accipiant c n g n i l i o i i e i D , ibid.
Sancti ex hac vita lali deceduat, 263. Sanclorum corpota
gluriosa resurgcnt, ibid. Sauclis defunrtis quanla sunl
promissa, 267. Sanclitas quid s i i , 522, 523. Saoclilas acquiritur observatione roandatorum, 167. Quo ordlne ad
sanclitalem pervenllur, ibid. Saocliflcatiouis noslraa ordo
quis sit, 178. Interior, ibid.
Sapientia D e i in roysterio qum sit, 772. E x sapicnlia
Dei babent atiffeli, quod sinL Inlellecliles, 459. A b b a c
anima* sunt rallonales, ibid. Sapieniia Dei est oronis sapienlia supraque omnem sapieoliam exsislitinvesUgabiliH
et incompi eheusiblus, 458. Sapieotla dlvfoa quo seiiKu
mobilfs dicalur, 3. Sapientia Dei cur moltifaria, 145. S a plentia Dei quo seosu dicatur slulta, 465. SupieoUa D c i
esl per cxcessum, 466.
Scriptura sacra ad Deum nos elevat 1. Cognllioncm
cttlesiem nobis siippedilal, 2. Sensus ejus esl mulliplex.
2. Scopus ejus simplex unio cum l)eo, 2. Oclesiia ad
captum noslrum in Scripturis exprcssa, 5.
bcriplura a sancio Diouysio illuslratio appellalur, 3 .
Est lumen, ibid. Scriplura) menlcm pbanlasiia disiraclam
colliglt, 4. Scriplura symbolica) vcriUs scrutanda, ibht.
Yerus ejus seusus abslraclo a materlalibus inlelleclu
coocipiendus est, 40. Nunquam est sine suo sonsu l i u e rah, ibid. (Jui ipse ut pote a Spiritu sanclo primario i n teotua, semper tdem est, 5. Leclio Scrlpturaa aulinuni
comDonit, 4. Scriptura aple melapboris utitvr, iitid.
Scnplura cur re spirilualcs coiporaliler describat, 5. l n
Scripturis cur slnl aymbola, ib\d. Scriplura cur pcr rea
viles sublime* represoniei, 12. Deum a summis, mcdita
et infimlsdenominat, 15. ScriptunB mystlca suot dtiplicis
generls, 22. Scripluro ieciiones quid sunt, 189. Sacra
Scriptur llbromtn argumeula quas suot, ibid. Psairoi et
Scrlptur animos cooi|>onuiit.
Sccures ct diversa iuslnimenta qufd sunl, 131.135-111.
Scnsmim facnlttles quid siut, 1^9, 111. Scusus i*st
quasi sibilus quidnm di\in,T ^piculia*, 265.
?

1187

1NDEX R E R U M ET VEUBORUM.

Sepultora quid inslnuet, 265. In sepulturis cur non

dimitUntur nisi catecbumeni, 266. Canlica et lectiones
quid desiguent, ibid. Quid sibi velint preces autistiiie
super defunclo, 267. Quidsalutalio, ibid. C u r p r o morluis
preces Uant, ibid. Cur defunclus inuugilur, 270, 280. S e puliura3 locus quis sit,tMd.
Serapbim quid siguiBcat, 53, 331. Seraphim myslice
quid, 58. Cur dicatur beala Seraphim iu ueuiro generc,
ibid. Serapbim qui pondfid asstslttnt iu confectione unguenti, quid signent, 220, 228. Quid facies eorum, et
quid alae designent, ibid. Cur fedes et pedes obieganl,
ibid. Quid clamor alterius ad allerum desigtiant, 220.
Quid eorumdem nominis iuterpreUtio, et quomodo u u guentum designet, ibid
Sigillum non es< eausa inaequalis partidpationis, sed
maleria subjecta, 519. Uude provenial inaxpialis repraesenUUo sfgilli, 555.
Silenliiim myslicum quid sit, 544.
Sol unde Graece fn<* dictus eit, 589. Solis ulilitas et
eflicacia qua? sit, ibid. Sol esl imago dfvtn boniUtis,353.
Soi omnia illuminat et perficit, ibtd. Sol est imago divina
bonitaiis, 576. Sol sislilur a Josue, 595.
Somnus Dei et evigilalio quid sit, 615.
Sorles SUHI in Iriptici geuere, 242. Quae llciUe et 1111d l , ibid. Quid siul, 248.
Spirttus coelestes triplici molu movenlur, 557. S i m i liler et animi noslri, ibtd. Spiritus cuelestes dividuntur
ioesseutiam. virtutem et operaiionem, 102. Spirilus culestesquomodoexpienlur,cum sint omnino puri,261.Spiri*
tuum supernoruradivisio, 105. In spiritalibusordinale proeedcndum, 185. Ineipiendum a sui consideratione, ihid.
Spirtalia sunt spirilaliler consideranda. 42.
S l a l u c Mercuriales quales sunt, 26, 49fi.
Subordinalio uhlque servanda, 602.
Subslaniiaquid siisimpliciter, universeelspedatim,5l5.
Symbotum quid sit, 203. Symbola diversa quid significenl, 608, 613. Symbola aliler atque aliter explicauda
suul, 610. Symbolis oon debemus baarere, 17. Syinbola
qua? afferunlur a sancto Dionysio unde deaumpta, 19.
Ouomodo sunt expllcanda, 20. Symbola nobis sunl apliora, 22.

Tactns quid slt in angelb, 141.

Tenipus quid sit, 501, 504. Terapas quomodo dicatur
de Dco et creaturis, 588.
Testaroentum Novum quld s i l , 190.
Tbeologia symboiica quibus lictionibus utitur, 16. Quali8est,17.Theologia demonslraliva duplex,ifcid.Theo)ogia
myslica quid sit, 551. Tbeologiara affirmanlera deslgnanl
Christi vesliraema, 558. Theologia m^stica staluarlo comparalur, ibid. Tbeologia mystica qui dillertab alils,559.
Tbeologia roagna et parva quid sil, 554. Tbeologia quid
ait unita et dislincla, 328. Theologia syrabolica rudioribus rebus absurdas imagines ingerit, 608. Tbeologia qoae
sit fusa.quae brevis,547.Theologia duplex, scilicet mysdca etphilosophica, 609. Mystieae ibeologi pneslaiitlSj
574. Mystic theologiaequ* sint proprietales, 544. Mvsticse iheologi spleudores quales smt, 545. Myslica tbeologia nou disdlur, sed iuspiralur, 542. Animua ad eam
per orationcro preparalur, 541. A d niyslicam ibeologiam
sola Dei gtatia veiutur, 542, 543.
Tbeopb nia quid est, 38.
Throni quid aenotanl, 53. Thronorum proprietates, 61.
Timotheos quls fueril, 297.
Tfadiliones apostolica? e i ecdesiaslic non scripta
ejusdem sunl auciorilaiis cum verbo D e i soriplo, 159.
Tradilionibus multa sunt accepla, 505.
Traasflguratio Chrisli fuit symbolum mysUcae conlemplationis, 558.

ngg

Trinftas ( S S ) eat eminentlsslraa anitas et Incognoerlbilis, 529. In Trinitate quid sit circumtucesslo, 325. 8 S .
TriniULis invocatio, 539. SS. Trinilas quo sensa dicalur
supernaluralis, 542. Quomodo sit supra divinitatem et
boailatem, ibia. Cur sit prasses Christianorura, Und. P e r fecta coffnitio T r i n l u t i s est v i u bcala, ibid. Cogoillo
S S . TrinTlalis est supernaluralis, ibid. 0a? copulalim et
quae discrete in Triullate dicautur, 517,330.,

Doclioqaid slt, 185.

l n g u e n t i myslerium Eucharistla? afflne, 215, 224. R i tus uugueotumconsecrandi,223. Ungueiiti obvelalio quid
insinuet, 216, 224. UngueDtura profanis lecluro, sandia
pateI,217.Unguenlum babel vim consummaudi, ibid. U u guenti compositio quid significet, 218. Unguentum desitnat Christum in se invariatum nos sancliticare, 221,227.
tingueoium i u omui fere consecratiooe adbibetur, ibid.
Unguentum cur baplismo adhibeatur, 221. Uoguenlo
cur allare consecrelur, ibid. Lnguentum cur *att4
appellelur, 222. l i n g u e u l u r a quaiido coasecrelur, ilnu.
Ijoguentara seu cbrismaaquuei quomodo beoedK-eDdum,
ibia Ejusdem usus et materia, 223. quo inslituU ejus
consecraiio, ibid. Unguenli aiHisio super defuncUim quhl
dcsignet 270.
Unio in caligine quid sU, 543. A d divinam unlonera
quomodo sine unione venialur, ibid. Luio Dei esl supra
afllrmationem e l negationem, 544. Unto lerminus et
inslansquid sint,506.Qualiairansrendenda sunl ad mysticara uDtonem coosequeudam, 549. Unio cum Deo i u quo
s i i s i t a , 164. Uniones io Deo vocanlur allribula esseotialla, dislinclioties vero nouiiaa ab emanatiooibus d e sumpla, 517.
Uoilas quaiis Deo coropelal, 300, 303. UoiLas in reboa
omnibus r^peritur, 528. Uoitate sublata omuia l a t e r eunt. Unus et uidlas qui dilTerunt, 554. liuum est p r i u dpium muliorum, 534.
Luiversalia quid sint, 515.
?

V
Verbum D e i cst siraplex veritas e l fldel fundamenlum,
462. Verboruni non tam est babeuda ratio quam significatioiium, 359.
Yerilas (juomodo ad nos descendat ex Deo, 464. Y e r i tate slabilita falsitae per se corruil, 593.
Yestes diversae quid significent, 121,145, 144. Y e s t i m n
deposilio significat vitiorum abjeclionem, 185.
Yirgaequid sint, 151,135.
Yirlus sacramentl ordiois describilur, 158, Y l r t o t i a
Dooien dupliciter angelis cnnvenit, 102. Yirtuies e t
energiajquid i n angelis, ibid. Ylrlutes quld designant,
73.
Visio nostra qui differl a visione angelorum, 569. VIsiones propbetica? quales fuerint, 570.
Yisus corporeus qui ditfert a visu ioteHectuali, 40. V I stis quid deuoletin angelis, 141.
Y i l a divina vivificantur et foventur unlversa, 454, 4 5 5 .
Quid s i l perse >1ta. cujus Deus effector didtur, 452.
Yltia prae se ferunt quamdam boni speclem sub q u a
appeluntur, 366.

Z;icharias sacerdos audiit ex Gabriele angelo pra?cursorem Chrisli ex se giguendum, 38. Zachanas prophela
videt angelum cum fuuiculo mensorio ut metiatur J e r n salem a Nehemia et Zurobabele reaedilicandam, 76, 82.
Z A I U S et visio mirabilis sancli Carpi,604. Zelus P b l n e e a
eiElia?, 607.
ZOD33 quid sint, 131, 144.

1189

ORDO

KERUM

QUJE

IN

HOC

CONTINENTUR.

1190

ORDO RERUBE
QVM

IN HOC C O N T I N E N T U R

PROLEGOMENA.
Dissertalio D. L e Nonrry de operibas S. Dionysii Areopagiias.
CAPOT PBIMCM. Analysis omnium S . Dionjsii operum.
9
CAP. II. Exponitur sutus qtueslionis, et qua mclhodo trartabilur.
13
CAP. III. L t n i m qoidam scriptores anle Collatlonpm
Constantinopolttanam ha?c opera Dionysio attribuerint. 14
CAP. IY. Palmarium Areopagiticorum argumentom,
ex conslanii uodecim sasculorum traditione deprompLum,
propoidlur.
15
CAP. V . Responsiones Antiaroopagiticornm, et pra*.
clpua eorum adversus banc Iradiliouem argumeuta discutiuntur.
17
CAP. VI. Aliud Antiareopagiticorum argumentum, ex
Easebii et Rieronymi stlentfo prlitum, examinatur 20
CAP. Y U . De iis scriptoribus qui post publicala
Opera Dionysli, ea dubia ant adulleriua esse pulaverunt.
22
CAP. VIII. Argumenta ex Ipsis auctoris Operibus
desfimpla expenduulur; ac primum argumenta Areopagflicnruin.
21
CAP. IX. ArgumcDla Antiareopagiticorum examinaiitur; ot primura quidem, iude duclum quod libri T i motheo inscribaotiir.
25
CAP. X. Examinatur secundaro argumentum, ex
libris e l scriplortbus sacris qui ab auclore noslro cilanlur
desumplum.
28
(UP. XI. Tertium argumeiilum, ex citata sancli
Ignaiii, episcopi Anliocbeni, auclorilate pelitura.
29
CAP. X l l . Quartum argumenium, ex allorura opelibus alque opinlonibus ab auctore nosiro citalis deduelum.
52
CAP. XIII. Quiotura argiimenluni, ex citatis ab auciore noslro tradilionibus pptitum.
3t
CAP. XIV. Sextum arguinoiilum, ex iis qua? de
sanctissimo Trinilalis mystp.no persuuisque divwis auclur
uosler tradidit, desuroptum.
55
CAP X V . Sextum argumentum, ex iis q u anctor
D o s l e r de monacbis eorumque volis ac solenmi professiuiie
memorat, eltcltum.
38
CAP. X V I . Arguroentum septimum, ex ca?remoniis
ritibusque sacris, quos auclor nosler recensuit, depromptum.
40
CAP. XVII. Argumentum octavura, ex aucloris slylo
petUum.
42
CAP. XVIII. De lerioribus quorumdam AnUareopagilicorum argumentis, et posleris Areopagiticoriim probaiiontbus; an bic auctor mendacii accusaudus, et scripta
ejus sint mlracidfs cohwnestata.
44
CAP. XIX,Quo lempore baec scripta secundom A n l i a rcopagiticorum senteuuam in lucem prodierint.
46
CAP. X X . D O borumOpenim utililale,etaliis e}usdem
auctoris deperditis lucubratiouibus.
50
CAP. X X I . De edilionibus et tersinnibns eorumdem
Operum, ac variis in ea scboliis et observationibus.
51
CAP. XXII. N o v quaedam observationes.
35
Disscrlatio pravia F r . J . P. Bern M. de Rubeis ordinis
prjedicaiorum in YeneLain Operuin quae Areopagitica
uicutiLtir editlonem.
CAPUT PRIMOM. Operum AreopagUicorum editio A n tuerpieusis : quid in ea praeslilum. Posterior alia Parisieosis edilio. ijtsimirus Oudinus nolalus.
57
CAP. 11. Parisieiutctn ediiionem exprimit nova editio
Yeneta, Graeco lextu Operum Areopagiticorum, Scholiorumque proesertim, col alo cum codlce bibliothec S.
Marci. Opuscula aucla. Yaria3 quae feruatur de Operum
auetorc opiniones.
60
CAP. U l . Scholia in Opera Areopagitica scrkpsH non
solum Maximus, sed anle ipsum JoannesScytbopoliianus.
edilis confusa prostant. Nourrius nolatus. Sebolia
Joannis Scythupolilani in codicibtis mss. alicubi aropliora.
Jodicia queis alia seoeriii ab aliis possuul. Quis fucril
Joanues Scytbopolitamis.
63

CAP. IV. Editonim Scholiorum nonnolla Germano

palriarcb tribuil codex mss. Veneta? Marcian biblloihecaa : qnae omnia indicantur. Animadversationes : conjecturas de Germano patriarcba inveclo pro Maximo. Qtiis
ille fuerit Germaims patnarcba. Alia quse feruntui apud
bibliograpbos iu Opus Areopagilicuni Scbolia, receasentur.
70
. V . Lalinae, qua? feruntur Operis Areopagitici,
Vcrsiones recensenlur. Loci ctijusdam de Divinis noiniiiibus Lalina versio apud sancLum Thomam Aquiualeusom
sincerior ac nilidior quam caeleris.
72
Typographus studioso leclori.
75
MonitumeditioiiiParisiensianni MDCXLlYpneflxum. 75
Corderii observalioues euerales pro faciliori iulelligentia S. Dionysii.
Obsenratio prima. Tota doctrina S. Dionysii innilitur
verbo Dei. Subslantia nostra3 hierarcbiaB verbum D e i .
Descriplio Scriptura? et Iraditiouum.
77
Obsenatio II. Cur S. Dionvsius, et quam magnfflce
dc Scriptura loqualur. Quibus nominibtis Scripturas appellel. Quibus nominibusapostolrs compellet.
79
Observatio III. Quadruplex de Deo pbilosophandi
raik>.
80
Ob-ervatlo IV. Quam vim babeant -composila ex
Ui .
80
Obscrvatio V . Quod signiflcent eomposita ex ^i-.i.
Nomioa divina nue sensu Deo prswJicet.
s l l ea tr,pi pra?dieaii. Non solum secundum causam dici.
81
Obsorvalio VI. Qtiornodu Deus s i l per se vfla et
auclor per se vije e l c
Hi
Observatio VII. 0dd signent composila ex
83
Observalio VIII. Diunysium omnfa de Deo allirmare
et iierum uegare. Quomodo omida de Deoaflirmcntur 83
Observalio IX. Perfectiones Oci dupliciier consideraiitur. QuomodoDeiisdeuominelur sapirns.juslus, e c. 84
Observalio X. Nomina communia quo sensu priusde
Doo, ct prius de crealuris dicantur. Nomina suut rebua
postoriora. Nomina ab bomine inventa.
K6
Observalio XI. S. Dionyshis primus auclor Iheologi
soliolastic. Principki tbeolrgica ex prima pchudo I>i(>ny?ii doprompta. Omnc douum a Dco esse, ete.
88
ObsprvaMo XII.
90
Isagoge BallbasarisCorderii adroysticam ibeologiam S .
Dionysii Areopagito.
CAPUT PIHXUM. Ouid per mysikam tbeologfam i n l e l lig-alur.
95
CAP. 11. Qiife sit dpflnltio mystlcie theologia?.
96
CAP. III. Quod sit principmm mysticai theologi. 98
. IV. Qtds sit iinis mystice ibeologi.-p.
99
CAP. V. QuaBiiain prarequirantur ad myslicam ihcologiam.
101
Cap. VI. Quaralione ad mystlcam Ibeoogiam acrr
dcndum s i l .
102
CAP. VII. Quomodo mirabilis illa mysllca? iheolotfl
onio in anlma pcrficialur.
105
Proirmium Georgil PacbimeraB i n opera S. Dionysil
Areopagita?.
107
Epigrammala varia in S. Dionysii opera.
115
S. IJIONYSIIOPERA.
D E C O E L E S T l HIERARCHIA.
CAPCT PRIMUM. Sympresbytero Timotheo Dionvsiuj
presbyter. Divinaro omnem illustraiionem, secuiidum
boiiilaiem diversimode ad ea qua? providrinia rogiintur
emananlem, mancre simplicem; neque boc soluin, venirn
ctiam uniGcare ea qua3 illuslrantur.
119
CAP. II. Quod apte ros divinaa alque coclestes dlssi
milibus otiam signis cxplicenlur.
135
CAP. 111. Quid sil bierarchia, et qos3nam ejus utililas.
163
CAP. IV. Quid angelorom nomen slgniflcet.
178
CAP. V. Quare otnnes essend calestes commiuii
norninp angeli voceiilnr.
195
C.AP. VI. Quapfiam sit. prima ccolesUum cssenlianio
distinctio, qua? inedia, qua? poslrema.
199
CAP. Y l l . DC serapbim, cberublcn ct tbronis, deque
?

1191

ORDO RERUM Q l \ E IN IIOC CONTINENTUR.

pnma coriim liicrarcliia.

205
C A P . VJII. I)e dominationibus, virtulibus c t potoaiatibus, ct de modia earum hierarcliia.
257
C A P . IX. De prinripaUbus, archangeus et angclis,
dcque ultima eorumdem hierarchia.
258
(!AP. X . Ropclitio e i conclusio atigelici ordinis. 271
CAP. XI. Cur omties ctvlesles nalura communi nomine virlutes calestes appellantur.
2H3
C A P . XII. Cur liorniuum antislUes aogeli voccnlur.
291
C A P . XIII. Cur a scrjphim pnrgalus fuisse dicatur
Isaias prophela.
500
CAP X I V . Quid signlficet tradilus angelorum numerus.
522
C A P . X Y . Qua3 sint formaUe imagines virUitum angelicarum, quid ignis, q u liumana spccies, qui oculi,
qusenares, qua3aurcs,quora,qui$ taclus, quse palpcbr.e,
quje superrtlia, q u pubertas, qui dcnies, qui humori,
qti<6 ulnae, q u s inanus, quod cor, quod pcclus, quod dorsum, qui pedes, quae a l , quae nudilas, quod iudutnenlum,
quaj lucida vo.stls, quae sacordolalis, quae zona?, quac \lrg , quae hasle, q u secures, qui funcs geometrici, qui
vcnlt, qu?e nubes, quod aes, quod elcrtrum, qui chori,
qui plausus, qui coiores diversorum Iapidum, qua? funua
lcotiis, q u flgura bovis, qua3 spccies aquila?, qui equi.
q u diflerenti colornm cquinorum , qui fluvii, qui
curru?, quae rotaa, quodnam gaudium dicalur aiigeloriiui.
5*26
DF, ECCI.ESIASTICA 1IIERARCHIA.
('.' P H i i i i M. Sympresbytcro Timolhoo Dionysb:
prcsbyler. 0 * s i l ccclesiaslicai bierarcbi* iradiiio,
e l quis s i l ejus sropus.
5G9
CAP. II. D c iis qua? i n illuminalionc scu baptismo
peragutilur.
591
C A P . III. D c tisqtia? ln synaxi pprfieinntur.
423
C A P . IV. De iisquae in ungucnlo iiuuL ac perfiduntor.
. V . D c sicrormn ordinum consecralionibus. 499
C A P . V I . De ordinibus qui iniilaiitur.
529
,. VII. De iis quas llunt circa deftinctos.
551
1)E DIVINIS N O M I M B U S .
C A P U T rniiit M. Sympresbytcro Timoihco Dionysiin
presbylcr. Quis libri linis, c l q u e d c diviuis noaiiuibus
prodita sint.

586
C A P . II. De copulata distinclaque theologia, c l qn.i?
s i l divina unio e i disliixlio.
6o5
. III. Q u 8 i t vis oralionis r t dc bcalo l l i c r o lliro, de religionc c U O i i s o r i p t i o i i o Iheologica.
679
C A P . IV. Debono, iuce, pulcbro, aniore, extasi, zcU;
ot qtiod malum ncque ens s i l , uoquc cx enlibus, ucqun
in ciilibus.
691
i\
V . Dc cnte, 1o quoeliam dc cxcmpiaribus.
,. VI. I)c vila.
8.*5
. V I I . De sapienlia, menlc, rallono, vcrilale,
flde.
8.5
C A P . V I I I . D e potentia,justitia,salulo,rcdomptiuiie;
ubi rtiam dc Inaxpialitalc.
890
IX. Dc mngno, parvo, codcm, alio, simili, dissi.i.i i , slalu, wolu, aqual1lalc.
910
. X. Dc tiniiiilciictitr, Auliquo i l i c n m i ; in quo
riiain !c asvo, sou actrniilale ol lempore
9.V>
*.
XI. De pacc, quidqnc sild vrllt i|si!ni pM sk9m

1193

rss<, q:LT s i l pcr sc \ ita, qiuc vis ipsa pcr sc, ct qua? n a
dicuntur.
917
. XII. Dc Sancto sanc-orum, Rpgc regum, Ikv
miuo dominantium, Dco dcorum.
970
C A P . XIII. De perfocto ct uno.
977
1)K MYSTICA THI-ULOCIA.
C A P U T pnmcM. Qufiiiani sit divina calign.
997
. II.
Quomodo oporteat oliam uinri, ac UIKJPS
referro. omnium auctori, qui cst snpcr u m n i a .
1020
C A P . III. Uua3 sinl aliirmauics de l)co loculionc5
quaB negautos.
105
I U P . IV. Quod nihil rcrum sensibilium s i l ia, qui
omnis rei scusids sccunduin cxcclleuliam esl aucior
IU59

C A P . V . Quod nihil reriim intcllectiliom s i l ts qui

omnis rci intellcclilis secundum cxcellcnliam esl auclor
1045
E P I S T O L i E S. DIONYSII.
KPISTOLA PRIMA. Caio monaclto. Docrl Hlain D c i
fgiioralioueni,qnam in libro Demy$tica theoiogia stiprfl
oniiiem cogniUoucm commendal, HOII privalive scd $upcrlali* inlelligondam csse. Kt sioiul osleitdit, (uuuts
noLiiiam, quam pcr cognitionem de Deo liabcmus, ex
CToaluhs accipf.
1065
EPIIT. II. Kidcm Calo monacho. Explic-.l qno
soiisu dicatur Dcus rsse supraprincipium dninitalis e t
bonitalis, scilicet parlicipaUe e i crcala?.
1067
EPIST. III Kiilcm Calo. Quid signifirot vo\ H^^.
scu rcpenle, e l quam vini habeai de incarnalione piuuun^
tiala.
1969
EPIST. IV. Eidcm Caio mouaclio. Quod Dirisms
et vcnis nomo fucrii, ol simul supt ruaturali ratiouc n a luram huniaiiam assumpsrrit Dcus hoiuo.
1071
EPIST. V . Domlbco miulstro Kxpural jui.l s u
oaligo divina, do qua ogit libro Pe myslica ilieoioqvi. 1075
E N S T . VI. Sosipalio saccrdoii. Stiadcl inwipalro
11 nuii lam in falsis opinionibus arguendis, quaru in V I T U
lalc stabilionda se occupel.
1077
EPISI. VII. I'okcarpoantiliti. I. D w o l , ndvrrsus
infldrlcs non ossn cuntcnliosiiis agcndum, s e d veriiatcm
s l a b l i o i i d a i n , qua sUd)ilita,

falsilas

pcr se corruol. II.

r.onvilia iiilidetium parum osse c u r a m l a , ct in ipriie r c (orqucnda. E l Minul argumonla suggerit Tolycarpo quibuS
ccmlra ApoHuplianoiii u l i d r b e a i , praBsertim a pixxligin$a

cchpsi, quam Apollopliniies una runi Dion.vsio spcclaxit

lcinporc r m c i i i \ i t i i s r . l i r i s i i . 111 K i i p s i u s u i c l t o u i f S M n n e

osie A\U ipsuni isia edipsi couvictum.

1077
EPIST. M l l . Dcniophuo mouacbo.
D c propHa
oporalionc c l clcmcnlia.
1095
EPIST. IX Tiio cpiscopo. Rogonii per opisUdaw
(\\VM sit doimis Rapioiili;e quis cralcr, c l quisiuin c i l w s
ejns ac |K>1US ros^tidct.
110S
KPIST. X. Joanni ibeoloiro, aposlolo ct pvangolisia*,
in Palnio i u s u l a oxsulanti.Proplifiico prcedfoil Mftrom
ab rxsilio lilieralioiiem, et rcdi.um in Asiam, ubi excmpio
suo piiiriuiis profulurus sit.
1117
t

EPIST. M . A i M d l o p h a i i i p h i b i w p h o . (Spnria.)

l . l T I I U i l A S. l>ion\siI Alliriiarum 'piscopi.

( I N O M A S T K X M i l l i l N Y S I A . M M R. ( o n b r i i .

mualu d i g u i u r u n i quac iu oporibus S

nvsii roiiliiiortlur.

F I N I S 1 T E K T I I

. ! i p * L . Ii.nr:. a.. * .'.'.

1119

1123
1155
hie1175

BR60.M5 1857 t.3

Migne, Jacques Paul, 1800-1875.
Patrologia cursus completus.
Series graeca.
00000353313
3853313

CIRCULATES

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the worlds books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http://books.google.com/