KATILARDA DFZYON KATSAYISI

Kat yapsna bal olmayan difzyon

Gazlarn katlarda molekller difzyon katsaylar yerine katlarn
geirgenliinin (permeability) verilmesi daha yaygndr.
Geirgenlik (P
m
) : 1 mm kalnlndaki bir katnn 1 cm
2
sinden 1
cm-Hg lk basn fark altnda saniyede geen cm
3
olarak gaz
(N..A daki ; 0 C ve 1 atm) miktardr. Bu geirgenlik
deerinden difzyon katsays hesaplanr. Bunun iin, difzyon
katsaysnn konsantrasyona bal olmad ve ktlesel
hareketlerin ihmal edilebilecek deerde olduu yatkn halde
difzyonu hesaplamak iin 1.Fick kanunu kullanlabilinir yani;
z
C C D
dz
dC
D N
A A AB
A
AB A
) (
2 1

= =
Z
2
-Z
1
= Z = L
Eer gazn znrl S (m
3
gaz/m
3
kat .atm) ise kat
iinde Ann konsatrasyonu (kmol A/m
3
kat);
C
A
=(S m3 gaz / m3 kat-atm) [1 / (22.4 m3/kmol)] p
A
(atm)
C
A
= Sp
A
/22.14 (kmol A/ m
3
kat) olur.
C
A1
= Sp
A1
/22.14 ; C
A2
= Sp
A2
/22.14 olur.




) ( 4 . 22
) (
1 2
2 1
z z
p p S D
N
A A AB
A

=
Burada P
m
=D
AB
S [m
3
znen (N..A)/s.m
2
.(atm/m)]
Katlarda difzyon geni bir scaklk aralnda Arhenius
bantsna tabi olmaktadr.
D
AB
= D
0
e
-E/RT
Burada;
D
0
: Bir sabit
E : Aktivasyon enerjisidir (cal/mol).
Kat yapsna bal olan difzyon (Gzenekli katlar)
Svlarn katlarda difzyonu

A
1 2
Z
C C
D N
A A
AB A
2 1

=
t
c
c :katnn boluk hacmi kesri
t:Tortuozite(dolum boluluk
faktr)
AB AB
D D
t
c
=
Gazlarn katlarda (gzenekli) difzyonunda 3 tip difzyon
mekanizmas vardr.
KNUDSEN DFZYONU
Ortalama serbest yol :
Gzenek ap : d >>d ise;

A

d
E
Etkin (efektif) dif. katsays
D
A,K
= 97 a ( T / M
A
)
1/2
(m
2
/sn)


D
A,K
= 48.5 d ( T / M
A
)
1/2
(m
2
/sn)

a

gzenek yarap

(m)


d gzenek ap (m)
D
A,K
: Knudsen diffzivitesi
T Scaklk ( K) ; M
A
: Ann molekl arl (g/mol)
a = ( 2c ) / ( S
B
) = 2V
P
/ S ; Burada
c: Porozite,
B
: Yn (Bulk) younluk (kg/m
3
),
S : Kat yzey alan(m
2
/kg)
V
P
: Kat partiklde spesifik gzenek hacmi (m
3
/kg)
D
AK,E
= ( c / t ) D
A,K
(Etkin Knudsen dif. Kat.)

Buna gre L boyunda bir gzenek iin ak, yatkn halde;
) (
2 1
, ,
, A A
K A
A
K A
A
K A A
y y
RTL
P D
dz
dP
RT
D
dz
dC
D N = = =
................(*)
N
Kn
= / d Knudsen says
N
Kn
> 10 olduu hallerde etkin.
Gzenekli bir kat iinden EMZD durumunda;
(1 / D
A,E
) = ( 1/ D
AK,E
) + ( 1/ D
AB,E
)
D
AB,E
= ( c / t ) D
AB
MOLEKLER (BAST) DFZYON
d >> ise N
KN
<1/100 Molekl-molekl arpmas nemli

A

d
) (
B A A
A AB
A
N N y
dz
dy
RT
P D
N + + =
o = 1+ (N
B
/ N
A
)
dz
dp
RT y
D
dz
dy
RT y
P D
N
A
A
AB A
A
AB
A
) 1 ( ) 1 ( o o
=

=
( )
) 1 (
1
1
2
A
A AB
A
y
y
Ln
RTL
D
N
o
o
o

=
...................(**)
GE BLGES TAINIMI
10>N
KN
>0.01 ise, Hem molekl - molekl ,hemde molekl - eper
arpmas olur.

A

d
Z
2
-Z
1
=L
(*) denkleminden dp
A
nn zlp bunun gzenek kesit alan (A)
ile arplmasyla elde edilir.
-(dp
A
)
K
(A) = N
A
(RT/D
A,K
) dz A (cidar arpmas)
molekl-molekl arpmas iin (**) denkleminden;
- (dp
A
)
M
A = N
A
(RT/D
AB
) (1-oy
A
) dz A
Toplam olarak;
-(dp
A
) A = N
A
(RT/D
A,K
) dz A + N
A
(RT/D
AB
) (1-oy
A
) dz A

dzenlenirse
RTdz
Pdy
D D y
N
A
K A AB A
A
(
(

+
=
,
/ 1 / ) 1 (
1
o
Benzer ifade B bileeni iin yazlr. Bu ifade dk basnlarda
Knudsen denklemini, yksek basnlarda ise molekler basit
difzyon denklemini verir.
Bunu gstermek iin steki denklemin pay ve paydas D
A,K
ile
arplr ve dzenlenirse;
z = 0 da y
A
= y
A1

z = L de y
A
= y
A2
snr artlarnda integrasyon yaplrsa
yatkn halde;
|
|
.
|

\
|
+
+
=
K A AB A
K A AB A
AB
A
D D y
D D y
Ln
RTL
P D
N
, 1
, 2
/ 1
/ 1
o
o
o
Denklemlerden de grlecei zere D
A,K
deeri basntan
bamsz D
AB
ise 1/P ile orantldr. Dolaysyla
( D
A,K
/ D
AB
) o P
Dk basnlarda ; (D
A,K
/D
AB
) << 1 olur ve knudsen difzyonu
denklemi ( * ) elde olunur.
Yksek basnlarda ; (D
A,K
/D
AB
) >>1 olacandan molekler
difzyon ( ** ) denklemi elde olunur.

RTdz
Pdy
D
D D y
N
A
K A
AB K A A
A ,
,
1 / ) 1 (
1
+
=
o