BIDANG KUASA WALI DALAM PERNIKAHAN

Oleh : Ghafani Awang Teh Pengertian Wali Dan Tertibnya Susunan Wali Wali Mujbir Pere !uan "an#a Per$a%&inan Ba&a% U ur A#a$a% Wali 'asi$ Sa% Menja#i Wali( Tia#a Persetujuan Antara Wali )ang Se#arjat Wali Ha$i Atau Wali Raja Sebab*Sebab Mengguna$an Wali Ha$i Pertama: Tidak Ada Wali Nasab Kedua: Anak Tidak Sah Taraf Atau Anak Angkat Ketiga: Wali Yang Ada Tidak Cukup Syarat. Keempat: Wali Aqrab enunaikan !a"i Atau #$rah Kelima: Wali %nggan Wali Bera#a "au% Atau G%aib Wa$ala% Wali +Wali Me&a$il$an Ke!a#a ,rang LainPen#a%uluan &erkahwinan adalah a$anah Allah swt. #ntuk $enye$purnakan a$anah Allah itu ia $e$erlukan li$a rukun iaitu: '. Cal(n sua$i ). Cal(n isteri *. Wali +. ,ua (rang saksi -. Sighah i"ab qabul .ika kekurangan salah satu rukun itu $aka perkahwinan itu tidak sah. Salah satu isu penting yang sering ti$bul dan $en"adi bahan perbualan dala$ $asyarakat kita ialah bidang kuasa wali. Terdapat kes/kes seperti kahwin lari0 akad nikah dua kali0 kahwin paksa0 bapa tidak $e$benarkan anaknya berkahwin dengan pe$uda pilihan anak0 bapa angkat bertindak sebagai wali kepada anak angkatnya dan sebagainya0 di $ana se$uanya berkisar $engenai bidang kuasa wali. &ers(alan yang ti$bul ialah apakah bidang kuasa wali yang sebenarnya untuk $enye$purna dan $e$uliakan a$anah Allah swt itu.

Pengertian Wali Dan Tertibnya Wali bererti te$an karib0 pe$i$pin0 pelindung atau pen(l(ng yang terdiri daripada ahli waris lelaki yang terdekat kepada pengantin pere$puan. Wali ini $erupakan salah satu rukun dala$ perkahwinan. ,alil/dalil yang $enun"ukkan a$at $ustahaknya wali ialah: 1ir$an Allah swt: "Janganlah kamu menghalang mereka berkahwin kembali dengan bekas suami mereka apabila telah terdapat kerelaan antara mereka dengan cara yang makruf" 2 Al/3aqarah : )*)4 "Dan janganlah kamu kahwinkan perempuan-perempuan kamu dengan lelaki musyrik (kafir) hingga meereka beriman". 2 Al/3aqarah : )))4 ,ari hadith Nabi saw: "Dari Abi Musa r.a. Rasulullah saw bersabda: "Tidak ada nikah melainkan dengan adanya wali". 25iwayat Al/6ha$sah dan An/Nasa7i4 Oleh kerana wali $erupakan salah satu syarat sah nikah $aka bukan se$ua (rang b(leh $en"adi wali. Syarat/syarat sah $en"adi wali ialah: '. ). *. +. -. :. 8sla$ 3aligh 2sekurang/kurangnya sudah beru$ur '- tahun4. 3erakal / Orang gila0 $abuk dan (rang yang sangat b(d(h tidak sah $en"adi wali. 9elaki / Orang pere$puan tidak sah $en"adi wali. Adil erdeka

anakala (rang buta atau bisu pula adalah diharuskan $en"adi wali kerana ia b(leh $eni$bang dan $e$ikirkan $engenai s(al kufu dan hal/hal kepentingan kepada wanita0 selagi ia b(leh $e$aha$i isyarat serta tulisan dan ia $e$enuhi starat/syarat sah $en"adi wali. Susunan Wali Susunan wali $engikut tertib alah: '. ). *. +. 3apa kandung ,atuk sebelah bapa ke atas Saudara lelaki seibu/sebapa Saudara lelaki sebapa

-. :. ;. <. =.

Anak saudara lelaki seibu/sebapa Anak saudara lelaki sebapa 3apa saudara sebelah bapa seibu/sebapa 3apa saudara sebelah bapa sebapa Anak lelaki bapa saudara sebelah bapa seibu/sebapa ke bawah

'>. Anak lelaki bapa saudara sebelah bapa sebapa ke bawah ''. 3apa saudara seibu/sebapa '). 3apa saudara bapa sebapa '*. Anak lelaki bapa saudara seibu/sebapa '+. Anak lelaki bapa saudara sebapa ke bawah '-. 3apa saudara datuk seibu/sebapa ':. 3apa saudara datuk sebapa ';. Anak lelaki bapa saudara datuk seibu/sebapa ke bawah '<. Anak lelaki bapa saudara datuk sebapa ke bawah '=. uktiq 2tuan kepada ha$ba pere$puan yang dibebaskan4.

)>. Sekalian asabah kepada se(rang $uktiq )'. 5a"a?Sultan. Sekiranya wali perta$a tidak ada0 hendaklah dia$bil wali yang kedua dan "ika wali kedua tidak ada hendaklah dia$bil wali ketiga dan begitulah seterusnya. engikut tertib wali0 bapa hendaklah $en"adi wali bagi se$ua perkahwinan anaknya. ,an "ika bapa tidak ada kerana $eninggal dunia $aka hak wali berpindah kepada datuk pengantin pere$puan itu@ dan "ika datuk "uga $eninggal dunia $aka hak wali itu berpindah kepada saudara lelaki seibu/sebapa kepada pengantin pere$puan dan begitulah bidang kuasa wali $engikut tertib susunannya. Sekiranya pengantin pere$puan itu tidak $e$punyai wali $aka ia akan dinikahkan seAara wali haki$. 5asulullah saw bersabda: "Maka Sultanlah yang menjadi wali bagi sesiapa yang tidak mempunyai wali". 25iwayat At/Tir$iBi dan Abu ,aud4 ,ala$ kes 8s$ail bin Abdul a"id lawan Aris 1adilah dan 8nsun bt Abdul a"id 2'==>0 .ld. C0 880 .!4 di ahka$ah Syariah0 6uala 6angsar0 &erak0 Yang Arif !aki$ A$ran bin Satar telah $e$utuskan perkahwinan yang diwalikan (leh wali ab7ad sedangkan wali aqrab $asih ada $aka perkahwinan itu tidak sah. !ali Ab"ad : wali yang jauh perhubungannya dengan pengantin perempuan mengikut susunan

wali#. !ali A$rab : !ali yang paling dekat hubungannya dengan pengantin perempuan mengikut susunan wali#. 1akta kesnya adalah seperti berikut: &engantin pere$puan telah berkahwin dengan se(rang pe$uda pada :hb ei0 '=;+ di 6a$pung 6andang !ilir0 6(ta 9a$a 6anan0 &erak. Wali yang bertindak kepada pere$puan tersebut ialah saudara lelakinya kerana bapa pere$puan itu telah $eninggal dunia. &engantin pere$puan itu sebenarnya "uga $asih $e$punyai datuk yang $asih hidup dengan segar dan waras yang tinggal di 3t. <0 3atu 9aut0 6uala 9angat0 Selang(r. ,atuk itu tidak diberitahu $engenai perkahwinan AuAunya itu. 6es ini telah dibawa ke ahka$ah dan telah diputuskan perkahwinan itu tidak sah atau batal dengan alasan: '. Saudara lelaki pada pengantin pere$puan itu tidak ada bidang kuasa wali kerana wali aqrab iaitu datuk pere$puan itu $asih ada. ). Akal fikiran datuk itu $asih waras $aka hak kelayakan wali $asih tidak hilang. 3erdasarkan analisa kes tersebut0 sepatutnya pengantin pere$puan itu $enghubungi datuknya bagi $ewalikan perkahwinannya. .ika datuknya itu tidak dapat hadir0 $aka datuknya b(leh $ewakilkan 2wakalah wali4 kepada (rang lain0 untuk $enikahkan AuAunya itu. Wali Mujbir Wali $u"bir ertinya wali yang $e$punyai bidang kuasa $engahwinkan anak atau AuAu pere$puan yang $asih perawan atau dara tanpa $e$inta iBin pere$puan itu terlebih dahulu. enurut aBhab Shafi7e0 wali $u"bir itu terdiri daripada bapa0 datuk dan seterusnya sa$pai ke atas. anakala wali/wali lain seperti saudara lelaki kandung sebapa0 bapa saudara dan sebagainya bukan wali $u"bir iaitu tidak ada bidang kuasa $e$aksa pere$puan berkahwin. ,alilnya ialah: "Perempuan janda lebih berhak pada dirinya daripada walinya dan perempuan perawan atau dara dikahwinkan %leh bapanya". 25iwayat ,arul/Dutni4 !adith ini $enun"ukkan bapa atau datuk $engahwinkan anak pere$puan yang perawan tanpa $e$inta iBin anak pere$puan itu terlebih dahulu adalah sah. ,ala$ kes Syed Abdullah Al/Shatiri lawan Syarifah Sal$ah 2'=-=0 .ld. 80 880 .!40 ketika $enya$paikan keputusan 9e$baga 5ayuan ahka$ah Syariah Singapura0 Yang Arif !aki$ Ah$ad bin 8brahi$ $enyatakan0 $engikut aBhab Shafi7e0 apabila se(rang anak dara dikahwinkan (leh bapanya tanpa $inta iBin anak dara itu terlebih dahulu0 $aka adalah sah perkahwinan itu. 1akta kes itu adalah seperti berikut: Se(rang bapa Syed Abdullah Al/Shatiri $engahwinkan anak daranya Syarifah Sal$ah dengan Syed 8dr(s bin Sagg(f Al/.(fri tanpa iBin anak dara itu. 3apa itu bertindak sebagai wali dan ia sendiri $enikahkan perkahwinan itu. Anak pere$puan itu enggan $eneri$a sua$i pilihan bapanya. Anak pere$puan itu $e$bawa kes itu ke ahka$ah Syariah. ahka$ah Syariah Singapura telah $engeluarkan perintah bahawa perkahwinan itu tidak sah berdasarkan hadith:

Pertama: 5asululah saw bersabda: "&anganlah kahwinkan sese%rang perempuan yang tidak anak dara janda# sehingga kamu mendapat kuasanya terhadap perkahwinnan itu dan janganlah kahwinkan se%rang anak dara sehingga dipinta i'innya". 25iwayat Al/3ukhari4 Kedua: 5asulullah saw bersabda: "Sese%rang yang bukan anak dara mempunyai hak yang lebih besar mengenai dirinya daripada penjaganya. Persetujuan se%rang anak dara haruslah dipinta berkenaan dengan sesuatu mengenai dirinya dan diam membisu pada haknya itu adalah bererti memberikan persetujuan". 25iwayat usli$4 3apa telah $e$buat rayuan kepada 9e$baga 5ayuan ahka$ah Syariah Singapura bahawa ia $engahwinkan anak dara pere$puannya tanpa iBin pere$puan itu atas bidang kuasanya sebagai wali $u"bir. enurut Ah$ad 8brahi$ ketika $enya$paikan keputusan 9e$baga 5ayuan ahka$ah Syariah Singapura itu $enyatakan: E!adith/hadith yang $en"adi alasan ahka$ah Syariah Singapura itu sebenarnya dipertikaikan (leh ula$a $engenai $akna E$e$inta iBin anak daraE yang terdapat dala$ hadith/hadith yang diriwayatkan (leh Al/3ukhari dan usli$. enurut 8$a$ alik0 8$a$ Shafi7e0 8$a$ Ah$ad dan ula$a/ula$a dala$ aBhab Syafi7e seperti 8$a$ Nawawi0 $aksud E$e$inta iBin anak daraE adalah sunat bagi wali $u"bir $e$inta iBin terlebih dahulu daripada pengantin pere$puan seperti $ana dengan $aksud hadith yang dieriwayatkan (leh ,arul/DutniE. Selan"utnya Ah$ad 8brahi$ $e$etik pandangan aBhab Syafi7e seperti$ana yang terdapat dala$ kitab inha" Talibin0 karangan 8$a$ Nawawi: "Sese%rang bapa b%leh mengikut kehendaknya mengahwinkan anak perempuannya tanpa meminta i'innya( tidak kira berapa umurnya dengan syarat anak itu masih anak dara. !alau bagaimanapun adalah sunat berunding dengannya mengenai bakal suaminya itu) dan i'in rasminya ke atas perkahwinan itu adalah perlu jika dia telah kehilangan daranya. Manakala sese%rang bapa mengahwinkan anak perempuan sewaktu anak itu masih di bawah umur( maka anak perempuan itu tidaklah b%leh diserahkan kepada suaminya sebelum dia men*apai umur akil baligh. &ika berlaku kegagalan pada pihak bapanya( maka bapa kepada bapanya datuknya sebelah bapa# hendaklah menjalankan semua kuasanya. Kehilangan dara menghapuskan hak mengahwinkan anak perempuan tanpa i'innya( dan tidaklah ada perbe'aan di dalam aspek ini bahawa kehilangan dara antara yang disebabkan %leh persetubuhan yang halal dengan yang diakibatkan %leh persetubuhan haram. Sebaliknya hak itu tetap tidak terjejas jika kehilangan itu berlaku tanpa persentuhan badaniah( umpamanya akibat terjatuh ke atas tanah". 6etika $enya$paikan keputusan 9e$baga 5ayuan itu "uga Ah$ad 8brahi$ $eru"uk kepada buku E (ha$ed 9aw Of 8nheritanAe0 arriage And 5ight Of W($enE (leh Syeikh Abdul 6adir bin uha$$ad Al/ akkawi $enyatakan : Sese(rang bapa atau datuk $engahwinkan se(rang anak dara tanpa persetu"uan anak dara itu adalah sah dengan syarat:

'. .anganlah hendaknya terdapat antara anak dara itu dengan bapanya atau datuknya yang $engahwinkannya itu apa/apa sifat per$usuhan yang nyata dan tidak pula terlindung daripada pengetahuan (rang/(rang di te$pat anak dara itu berada. ). Si sua$i itu hendaklah sa$a tarafnya 2sekufu4 dengan anak dara itu. *. Si sua$i itu hendaklah $a$pu $e$bayar $as kahwin. +. .anganlah hendaknya terdapat sifat per$usuhan baik di luar $ahupun di dala$ antara anak dara itu dengan si sua$i. -. 3apa atau datuk itu tidak b(leh $engahwinkan anak daranya dengan $as kahwin yang terkurang $enurut nilai $ata wang negara itu. 3erdasarkan alasan/alasan di atas0 9e$baga 5ayuan ahka$ah Syariah Singapura berpendapat bahawa perkahwinan yang dian"urkan (leh wali $u"bir tanpa iBin pere$puan itu adalah sah. aka keputusan ahka$ah Syariah yang terdahulu itu telah dibatalkan. Pere !uan "an#a Wali u"bir atau wali/wali yang lain tidak b(leh $engahwinkan pere$puan "anda keAuali hendaklah $endapat iBin pere$puan itu terlebih dahulu. 5asulullah saw telah bersabda: "Dari Abu +urairah r.a. Rasulullah saw bersabda( "Perempuan janda diajak bermusyawarah tentang urusan dirinya( kemudian jika ia diam( maka itulah i'innya( tetapi jika ia men%lak maka tiada paksa ke atasnya". 25iwayat Al/6ha$sah keAuali 8bnu a"ah4 ,ala$ hadith yang lain0 5asulullah saw telah $enyatakan: "Dari Khansa" binti Khadam( bahawasanya bapa Khansa" telah mengahwinkan dia( sedang ia perempuan janda( lalu ia tidak suka demikian itu. Kemudian ia datang kepada Rasulullah. ,alu Rasulullah men%lak perkahwinan itu". 25iwayat Al/3ukhari dan Ah$ad4 8ni ber$akna pere$puan "anda $e$punyai bidang kuasa $en(lak perkahwinan yang dibuat tanpa kebenarannya iaitu ia b(leh $enfasakhkan perkahwinan itu di ahka$ah Syariah. Per$a%&inan Ba&a% U ur enurut aBhab %$pat bahawa dala$ 8sla$ tidak ada larangan had u$ur untuk berkahwin. 8ni ber$akna kanak/kanak keAil b(leh berkahwin. ,aripada Siti Aisyah r.a.0 "-ahawasanya .abi saw telah mengahwini Aisyah sedang ia berumur enam tahun dan Aisyah tinggal bersama .abi semasa ia berumur sembilan tahun".. 25iwayat Al/3ukhari dan usli$4 !adith ini $enun"ukkan bahawa dala$ 8sla$ tiada had u$ur larangan berkahwin. Walau bagai$anapun $enurut Seksyen <0 Akta #ndang/#ndang 6eluarga 8sla$ Wilayah &ersekutuan '=<+ $enyatakan:

"Tiada sesuatu perkahwinan b%leh diakadnikahkan atau dida/tarkan di bawah Akta ini jika lelaki itu berumur kurang daripada lapan belas tahun atau perempuan itu berumur kurang daripada enam belas tahun ke*uali jika +akim Syariah telah memberi kebenarannya se*ara bertulis dalam hal keadaan tertentu". enurut Seksyen tersebut perkahwinan kanak/kanak di bawah u$ur hendaklah terlebih dahulu $endapat kelulusan dari ahka$ah Syariah. &eruntukan Seksyen tersebut bukanlah berlawanan dengan pendapat aBhab %$pat. Sebenarnya kebenaran dari ahka$ah itu bertu"uan $e$beri peluang kepada ahka$ah untuk $enyelidiki gadis itu dari segi latar belakang0 keadaan fiBikal0 ke$a$puan untuk beru$ahtangga dan $en"aga kepentingan kanak/kanak itu. A#a$a% Wali 'asi$ Sa% Menja#i Wali( engikut pendapat aBhab Syafi7e dan !a$bali0 wali fasik tidak b(leh atau tidak sah $en"adi wali nikah. 8ni berdasarkan sebuah hadith dari 8bnu Abbas bahawa 5asulullah saw bersabda0 "Tidak sah nikah melainkan wali yang adil dan ada saksi yang adil". 25iwayat Ah$ad4 Yang di$aksudkan dengan adil ialah sese(rang itu berpegang kuat 2istiqa$ah4 kepada a"aran 8sla$0 $enunaikan kewa"iban aga$a0 $enAegah dirinya $elakukan d(sa/d(sa besar seperti berBina0 $inu$ arak0 $enderhaka kepada kedua/dua ibu bapa dan sebagainya serta berusaha tidak $elakukan d(sa/d(sa keAil. Wali bersifat adil disyaratkan kerana ia dianggap bertanggung"awab dari segi kehendak aga$a ketika $e$buat penilaian bakal sua$i bagi kepentingan dan $aslahat pere$puan yang hendak berkahwin itu. anakala wali fasik pula0 ia sendiri sudah tidak bertanggung"awab ke atas dirinya apatah lagi hendak bertanggung"awab kepada (rang lain. #ntuk $enentukan sese(rang wali itu bersifat adil atau fasik adalah $e$adai dilihat dari segi Bahir atau luaran saha"a ataupun $e$adai wali itu $astur iaitu kefasikannya tidak diketahui kerana untuk $enilai kefasikan seAara batin adalah susah. Walau bagai$anapun "ikalau Sultan atau 5a"a itu fasik yang $en"adi wali bagi pere$puan yang tidak $e$punyai wali $aka kewalian itu tetap sah kerana kesahihannya dia$bilkira dari segi keperluan terhadap wali 5a"a. Sebenarnya sebahagian besar ula$a/ula$a utaakhirin dala$ aBhab Syafi7e seperti 8$a$ Al/ GhaBali0 pendapat pilihan 8$a$ Nawawi dan sebagainya0 telah $engeluarkan fatwa bahawa sah wali fasik $en"adi wali0 selepas beristighfar. 8$a$ Al/GhaBali dala$ kitab 8hya7 #lu$uddin telah $engingatkan bahawa sese(rang wali harus $e$erhati dan $eneliti kelakuan geraklaku Aal(n sua$i0 "angan sa$pai $engahwini saudara pere$puan dengan se(rang lelaki yang buruk budi pekertinya atau le$ah aga$anya ataupun yang tidak sekufu dengan kedudukannya. Sekiranya ia $engahwinkan puterinya dengan se(rang lelaki yang Bali$ atau fasik atau yang le$ah aga$anya atau pe$inu$ arak0 $aka ia telah $elanggar perintah aga$anya dan ketika itu ia akan terdedah kepada ke$urkaan Allah swt0 kerana ia telah $enAuaikan pers(alan silaturrahi$ 2perhubungan tali kerabat4 dan telah $e$ilih "alan yang salah.

Selan"utnya Al/GhaBali $enAeritakan se(rang ayah telah datang $e$inta nasihat kepada Al/ !asan0 6atanya: "Telah banyak %rang yang datang meminang puteriku( tetapi aku tidak tahu dengan siapa yang harusku kahwinkan dia". 3erkata Al/!asan: "Kahwinkan puterimu itu dengan %rang yang banyak ta$wanya kepada Allah. Andaikata suaminya men*intainya kelak pasti ia akan dimuliakan. Tetapi jika suaminya memben*inya maka tiada dianiayainya". Tia#a Persetujuan Antara Wali )ang Se#arjat Wali sedar"at ialah wali/wali yang $e$punyai bidang kuasa yang setaraf atau sa$a. isalnya bagi pengantin pere$puan yang sudah tidak ada lagi bapa dan datuk0 $aka (rang yang berhak $en"adi wali $engikut tertib ialah saudara lelaki seibu/sebapa kepada pengantin pere$puan itu. &ers(alan yang ti$bul ialah saudara lelaki seibu/sebapa kepada pengantin pere$puan itu ra$ai. Siapa yang berhak $en"adi waliF engikut 8sla$ kalau se$ua wali sedar"at itu bersependapat dan redha dengan bakal sua$i pilihan pere$puan itu $aka salah se(rang b(leh $en"adi wali. Yang afdhalnya ialah terdiri daripada (rang yang tahu hal/hal aga$a atau ali$. Satu isu lagi $engenai wali sedar"at ialah "ika sebahagian wali sedar"at setu"u bakal sua$i itu $anakala sebahagian yang lain $enentang bakal sua$i pilihan pengantin pere$puan itu. Siapa berhak $en"adi wali dala$ kes seperti di atasF enurut .u$hur 1uqqaha 2 aBhab Syafi7e0 aliki dan !a$bali4 "ika perkahwinan itu dilakukan "uga (leh wali sedar"at yang redha dengan bakal sua$i pilihan pengantin pere$puan0 $aka wali sedar"at yang $enentang itu berhak "uga $enfasakhkan perkahwinan di ahka$ah Syariah "ika wali yang $enentang itu ada alasan syarak. ,ala$ kes tiada persefaha$an antara wali/wali sedar"at ini0 $aka pengantin pere$puan hendaklah $e$buat aduan di ahka$ah Syariah atas na$a wali enggan di $ana ahka$ah akan $e$buat keputusan yang adil. Wali Ha$i Atau Wali Raja

Wali haki$ ialah Sultan atau 5a"a yang beraga$a 8sla$ yang bertindak sebagai wali kepada pengantin pere$puan yang tidak $e$punyai wali. Oleh kerana Sultan atau 5a"a ini sibuk dengan tugas/tugas negara $aka ia $enyerahkannya kepada 6adhi/6adhi atau &endaftar/ &endaftar Nikah untuk bertindak sebagai wali haki$. ,ala$ Akta #ndang/#ndang 6eluarga 8sla$ Wilayah &ersekutuan0 Seksyen ) 2'4 Wali !aki$ ditakrifkan sebagai wali yang ditauliahkan (leh Yang ,i&ertuan Ag(ng dala$ hal Wilayah &ersekutuan0 &ulau &inang0 Sabah dan Sarawak atau (leh 5a"a dala$ hal sesuatu negeri lain untuk $engahwinkan pere$puan yang tidak $e$punyai wali dari nasab. Sebab*Sebab Mengguna$an Wali Ha$i Pertama: Tidak Ada Wali Nasab

3agi pengantin pere$puan yang tidak $e$punyai wali nasab seperti saudara baru di $ana tidak ada saudara/$aranya yang $e$eluk 8sla$ atau pere$puan yang tidak $e$punyai wali langsung $engikut tertib wali atau anak luar nikah $aka wali haki$lah yang $en"adi wali dala$ perkahwinannya. 5asulullah saw bersabda: "Sultanlah menjadi wali bagi perempuan yang tidak mempunyai wali". 25iwayat Al/6ha$sah4 3agi pengantin pere$puan yang tidak $e$punyai wali $aka wali haki$lah yang akan $engahwinkan pengantin pere$puan itu. Kedua: Anak Tidak Sah Taraf Atau Anak Angkat Anak tidak sah taraf atau anak luar nikah ialah anak yang lahir atau terbentuk sebelu$ diadakan perkahwinan yang sah. C(nt(hnya0 "ika sepasang lelaki dan pere$puan bersekedudukan sa$a ada la$a atau seke"ap ke$udian $engandung $aka anak yang dikandung itu dianggap anak tidak sah taraf walaupun anak itu lahir dala$ perkahwinan yang sah. 8ni ber$akna benih/benih kandungan yang ter"adi sebelu$ kahwin dan dilahirkan dala$ te$p(h perkahwinan0 $aka anakitu tetap dianggap anak tidak sah taraf. Oleh yang de$ikian0 "ika anak yang tidak sah taraf itu pere$puan dan ia $ahu berkahwin di ke$udian hari0 $aka walinya ialah wali haki$. 3egitu "uga anak angkat. .ika anak angkat itu berasal dari anak tidak sah taraf0 $aka walinya adalah wali haki$ kerana anak itu dianggap tidak $e$punyai wali nasab. Sekiranya anak angkat itu berasal dari bapa yang sah atau keluarga yang sah0 $aka walinya ialah berdasarkan susunan atau tertib wali yang ada0 bukannya bapa angkat. Oleh itu para ibu bapa atau bapa angkat hendaklah berhati/hati tentang anak yang tidak sah taraf ini0 "angan $enye$bunyikan keaaan sebenar. Ketiga: Wali Yang Ada Tidak Cukup Syarat. ,ala$ 8sla$0 kalau wali aqrab tidak $e$punyai Aukup syarat untuk $en"adi wali seperti gila0 tidak sa$pai u$ur dan sebagainya $aka bidang kuasa wali itu berpindah kepada wali ab7ad $engikut tertib wali. Sekiranya satu/satunya wali yang ada itu "uga tidak Aukup syarat tidak ada lagi wali yang lain $aka bidang kuasa wali itu berpindah kepada wali haki$. Keempat: Wali Aqrab enunaikan !a"i Atau #$rah

,ala$ kitab inha" Talibin dala$ bab Nikah $enyatakan "ika wali aqrab $enunaikan ha"i atau u$rah $aka hak walinya terluAut dan hak wali itu "uga tidak berpindah kepada wali ab7ad0 tetapi hak wali itu berpindah kepada wali haki$. ,e$ikian "uga sekiranya wali aqrab itu $e$buat wakalah wali sebelu$ $e$buat ha"i atau u$rah atau se$asa ihra$ $aka wakalah wali itu tidak sah. 5asulullah saw bersabda: "0rang yang ihram haji atau umrah tidak b%leh mengahwinkan %rang dan juga tidak b%leh berkahwin". 25iwayat usli$4

Oleh yang de$ikian0 "ika sese(rang pere$puan yang hendak berkahwin0 hendaklah $enunggu sehingga wali itu pulang dari ekah atau dengan $enggunakan wali haki$. Kelima: Wali %nggan &ara 1uqaha sependapat bahawa wali tidak b(leh enggan untuk $enikahkan pere$puan yang dala$ kewaliannya0 tidak b(leh $enyakitinya atau $elarangnya berkahwin walhal pilihan pere$puan itu $e$enuhi kehendak syarak. ,iriwayatkan dari a7qil bin Yasar0 ia berkata: "Saya mempunyai saudara perempuan . 1a dipinang %le se%rang pemuda yang mempunyai pertalian darah dengan saya. Saya kahwinkan perempuan itu dengan pemuda tersebut( kemudian di*eraikan dengan talak yang b%leh dirujuk. Perempuan itu ditinggalkan sampai habis eddahnya. Tidak berapa lama kemudian( pemuda itu datang lagi untuk meminang( maka saya jawab:"Demi Allah( saya tidak akan mengahwinkan engkau dengan dia selama2lamanya". Peristiwa ini disampaikan kepda .abi saw. -erhubung dengan peristiwa ini( Allah swt menurunkan ayat Al23uran : "Apabila kamu mentalak isteri-isterimu, lalu habis masa eddahnya, maka janganlah kamu (para wali) menghalangi mereka kahwin dengan bakal suaminya". Al2-a$arah : 454# Kemudian Ma"$il berkata: "Kemudian saya membayar ki/arah sumpah dan perempuan itu saya kahwinkan dengan lelaki berkenaan". 25iwayat Al/3ukhari dan Abu ,aud4 ,ala$ sebuah hadith yang lain dinyatakan: "Ada tiga perkara yang tidak b%leh ditanggungkan iaitu: s%lat bila telah datang waktunya( jena'ah bila telah terlantar dan wanita janda yang telah bertemu j%d%hnya". 25iwayat At/Tir$iBi dan !aki$4 Oleh yang de$ikian0 perbuatan wali $enghalang atau enggan $enikahkan wanita tanpa ada alasan syarak adalah dilarang dan dianggap satu tindakan yang Bali$ kepada wanita itu. enurut .u$hur 1uqaha 2Syafi7e0 aliki dan !a$bali4 apabila wali aqrab enggan $enikahkan pengantin pere$puan0 $aka wali haki$lah yang $enikahkannya. 5asulullah saw bersabda: "Kalau wali2wali itu enggan maka Sultan atau hakim menjadi wali bagi perempuan yang tidak mempunyai wali". 25iwayat Abu ,aud dan At/Tir$iBi4 ,ala$ kes ABiBah bte at lawan at bin Salleh 2'=;:0 .ld. 880 8 .!4 $engenai wali enggan di ahka$ah 6adhi &erlis0 Yang Arif 6adhi ah$((d bin 9ebai an 2pada $asa itu4 $e$utuskan0 pere$puan itu berhak $endapat wali 5a"a atau haki$ untuk berkahwin dengan ans(r bin 8sa dengan $as kahwin dan belan"a yang tidak ditetapkan. 1akta kes itu adalah seperti berikut: Se(rang pere$puan telah $enuntut di ahka$ah 6adhi supaya ia dikahwinkan dengan ans(r bin 8sa seAara wali haki$ kerana bapanya enggan $ewalikannya dala$ perkahwinan itu dengan $as kahwin sebanyak 5 <>.>> dan hantaran 5 )>).>> tunai. &ihak bakal sua$i telah $enAuba beberapa kali untuk $e$inang pere$puan tetapi dihalang (leh bapa dengan alasan ETunggulah dulu sehingga anak pere$puannya $endapat peker"aanE. 3akal

sua$i itu beker"a sebagai &e$bantu Audit. 6adhi ketika $e$utuskan kes itu $enyatakan : E3erdasarkan kepada huku$ syarak0 apabila sese(rang wali itu tidak $ahu $ewalikan nikah anaknya kerana enggan atau berselisihfaha$0 $aka b(lehlah dinikahkan pere$puan itu dengan wali haki$ atau wali 5a"a dengan alasan: Pertama: ,aripada Aisyah r.a. Nabi saw bersabda: "&ika mereka berselisih ( maka Sultan atau Rajalah wali bagi %rang yang tidak ada wali". 25iwayat Abu ,aud0 Ah$ad dan At/Tir$iBi4 Kedua: 5asulullah saw bersabda: "Kalau datang kepadamu lelaki beragama dan berakhlak baik( maka nikahkanlah ia. &ika kamu tidak melakukannya nes*aya akan terjadi /itnah dan ker%sakan yang besar". 25iwayat At/Tir$iBi4 8ni ber$akna wali yang enggan $enikahkan sese(rang pere$puan tanpa alasan $unasabah $engikut syarak0 $aka hak wali itu berpindah kepada wali haki$. Wali Bera#a "au% Atau G%aib Sering ti$bul dala$ $asyarakat kita0 wali aqrab kepada pengantin pere$puan berada "auh atau ghaib. 8ni $eni$bulkan $asalah kepada pengantin pere$puan iaitu siapa yang berhak $en"adi waliF. engikut aBhab Syafi7e0 kalau wali aqrab ghaib atau berada "auh dan tiada walinya $aka yang $en"adi wali ialah wali haki$ di negerinya0 bukan wali ab7ad. 8ni berdasarkan wali yang ghaib atau berada "auh itu pada prinsipnya tetap berhak $en"adi wali tetapi kerana sukar $elaksanakan perwaliannya0 $aka haknya diganti (leh wali haki$. &ers(alan yang t$bul ialah apakah ukuran yang dikatakan "auh ituF enurut aBhab Syafi7e0 ukuran "auh itu ialah dua $arhalah yang $engharuskan se$bahyang qasar iaitu per"alanan unta sehari se$ala$ di padang pasir. 3erdasarkan halangan dan kesukaran per"alanan itulah $aka wali haki$ $enga$bil alih tugas wali aqrab yang berada "auh itu. engikut ukuran sekarang0 dua $arhalah itu adalah se"auh =' k$. 6alau pada $asa dahulu per"alanan dua $arhalah ialah se"auh satu hari satu $ala$ per"alanan unta0 $aka pada $asa sekarang per"alanan dua $arhalah itu hanya b(leh sa$pai dala$ te$p(h beberapa "a$ saha"a0 bahkan "arak per"alanan di antara benua dan lautan se(lah/(lah seperti dala$ satu daerah saha"a. Oleh sebab itu0 ula$a sekarang berpendapat bila wali aqrab berada "auh atau ghaib $eskipun te$pat tinggalnya di %r(pah atau A$erika0 hendaklah wali aqrab itu dihubungi $elalui surat supaya ia $ewakilkan hak kewaliannya kepada (rang lain untuk $engahwinkan pengantin pere$puan atau $enunggu kepulangannya 2"ika ia $ahu pulang segera4 kerana perhubungan sekarang a$at $udah dan Aepat.

Sekiranya wali aqrab itu ghaib atau berada "auh dan tiadak diketahui langsung ala$atnya $aka barulah hak kewalian itu berpindah kepada wali haki$. ,ala$ kes !ashi$ bin at 8sa lawan 1ati$ah bte Ah$ad 2'=;;0 .ld. 8880 8 .!40 Yang Arif 6adhi 3esar 6edah0 Syeikh 8s$ail bin !". O$ar 2pada $asa itu4 $e$utuskan perkahwinan kahwin lari yang dibuat di &ekan Sia$0 &adang 3esar0 Thailand itu tidak sah. 1akta kesnya adalah seperti berikut: 6edua/dua pasangan itu warganegara alaysia. &engantin pere$puan tinggal bersa$a bapanya 2wali4 di 3atu -0 .alan Sanglang0 6edah. &engantin pere$puan dan pasangannya telah berkahwin lari di 6a$pung &ekan Sia$0 &adang 3esar0 Thailand. Seke$balinya ke 6edah pasangan itu $ahu $endaftarkan parkahwinannya. &er$(h(nan itu dibuat di ahka$ah Syariah Al(r Setar0 6edah. 6etika $enya$paikan keputusan per$(h(nan pendaftaran perkahwiann itu0 Yang Arif 6adhi 3esar $e$utuskan: "Perkahwinan pasangan itu tidak sah pada hukum syarak keranan jarak di antara tempat wali berada pada masa itu dengan tempat akad nikah yang dibuat di Kampung Pekan Siam itu tidak sampai dua marhalah dan perempuan itu diperintahkna supaya bereddah". Sebagai penga"aran dari keputusan ahka$ah itu0 $aka adalah $ustahak $ana/$ana perkahwiann yang hendak dibuat di luar kariah0 daerah dan negeri hendaklah terlebih dahulu $eru"uk kepada &e"abat kadhi yang berdekatan dengan te$pat tinggal. Wa$ala% Wali +Wali Me&a$il$an Ke!a#a ,rang Lain,ala$ 8sla$0 terdapat satu prinsip #ndang/#ndang 8sla$ yang $enyatakan: "Tiap2tiap sesuatu yang b%leh sese%rang melaksanakan dengan sendirinya( b%lehlah ia mewakilkan sesuatu itu kepada %rang lain". enurut prinsip tersebut0 telah sepakat 1uqaha bahawa setiap akad yang dapat dilakukan (leh sese(rang yang $e$punyai bidang kuasa0 $aka akad itu b(leh "uga ia $ewakilkan kepada (rang lain $isalnya dala$ akad nikah0 "ualbeli0 Aerai0 sewa $enyewa0 tuntutan hak dan akad yang lain. ,ala$ hal akad nikah ini0 apabila sese(rang wali aqrab itu berada "auh0 tidak dapat hadir pada $a"lis akad nikah atau wali itu b(leh hadir tetapi ia tidak $a$pu untuk $en"alankan akad nikah itu0 $aka wali itu b(lehlah $ewakilkan kepada (rang lain yang $e$punyai kelayakan syar7ie. 3egitu "uga bagi bakal sua$i. 6alau ia tidak dapat hadir pada $a"lis akad nikah kerana ia sedang bela"ar di luar negeri0 $aka ia b(lehlah $ewakilkan kepada (rang lain yang $e$punyai kelayakan syar7ie bagi $eneri$a i"ab 2$en"awab4 nikah itu. Walau bagai$anapun bagi pere$puan 2bakal isteri4 ia tidak ada bidang kuasa $ewakilkan kepada (rang lain untuk $egahwinkannya kerana haknya ada di tangan walinya. enurut .u$hur 1uqaha0 syarat/syarat sah (rang yang b(leh $en"adi wakil wali ialah: '. 9elaki ). 3aligh *. erdeka

+. 8sla$ -. 3erakal 2akal tidak le$ah4 :. Wakalah itu tidak b(leh dibuat se$asa (rang yang $e$beri wakil itu $enunaikan ihra$ ha"i atau u$rah. Orang yang $eneri$a wakil hendaklah $elaksanakan wakalah itu dengan sendirinya sesuai dengan yang ditentukan se$asa $e$buat wakalah itu kerana (rang yang $eneri$a wakil tidak b(leh $ewakilkan pula kepada (rang lain keAuali dengan iBin $e$beri wakil atau bila diserahkan urusan itu kepada wakil sendiri seperti kata pe$beri wakil: ETerserahlah kepada engkau 2(rang yang $eneri$a wakil4 $elaksanakan perwakilan itu0 engkau sendiri atau (rang lainE. aka ketika itu0 b(leh wakil berwakil pula kepada (rang lain untuk $elaksanakan wakalah itu. Wakil wa"ib $elaksanakan wakalah $enurut apa yang telah ditentukan (leh (rang yang $e$beri wakil. isalnya se(rang berwakil kepadanya untuk $engahwinkan pere$puan itu dengan si A0 $aka wa"iblah kahwinkan pere$puan itu dengan si A. 6alau wakil itu $engahwinkan pee$puan itu dengan si 30 $aka perkahwinan itu tidak sah. engikut a$alan di alaysia0 selalunya wakalah wali dibuat di hadapan 6adhi atau &endaftar &erkahwinan dengan disaksikan (leh dua (rang saksi. Sebelu$ $elakukan walkalah wali0 adalah $ustahak wali itu $engka"i latar belakang (rang yang hendak $enerei$a wakil itu. Penutu! ,e$ikianlah bidang kuasa wali adalah a$at penting dala$ perkahwinan kerana ia $enentukan sah atau tidak sesuatu perkahwinan. Oleh itu0 setiap ibu bapa dan pengantin pere$puan sebelu$ $elakukan sesuatu perkahwinan hendaklah $eye$ak dahulu siapa yang berhak $en"adi wali $engikut tertib dan susunan wali. Sekiranya para ibu bapa dan pen"aga tidak $engetahui tentang wali $aka hendaklah $eru"uk kepada $ana/$ana &e"abat 6adhi0 8$a$ atau (rang ali$ untuk $endapat pen"elasan