Konparazio perpausak

Hitz egitean, ditzakegu

Hitz kontzeptuak. Eta hain zuzen egiterakoan, eta ere, sarri pareka mailakatu

nozioak
erabiltzen daitezkeen nozioak

mailaka
neurtu, eta eta

ditugu

nozioak

horretarako,

mailakatzeko

parekatzeko, erabili ohi ditugu konparazio perpausak. Esaterako, pertsona bat modu askotakoa izan daiteke: alaia, ona, tristea, gaiztoa, urduria. Baina ezaugarri horiek zehaztu nahi baditugu, kualitate horiek guztiak mailakatu egin daitezke: BEREZIKI alaia, OSO ona, gaiztoEGIa, BIZIKI urduria . Horrez gain, bi lagunen izaera ezberdina, antzekoa edo berdina izan daiteke, eta beraz, izaera mota horiek ere konparatu egin daitezke: Garoa Martin baino alaiAGOa da, Sara BEZAIN langilea da Maddi. Konparazio perpausak adberbio, adjektibo edo izen sintagma baten osagai izaten dira. Hau da, adjektibo eta aditzondoek hartzen dituzten maila-aditzondoek (hain, oso, aski) edo izen sintagmek hartzen dituzten zenbatzaileek (asko, zenbait, bost) izan ohi duten zeregin edo funtzioa izaten dute konparazio perpausek. Hori dela eta, hurrengo adibideetan zeregin berbera errepikatzen da, dela maila aditzondo baten bidez ( oso!), dela konparazio perpaus osoaren bidez. Horregatik diogu perpaus konparatiboak izen sintagmaren, adjektibo sintagmaren edo adberbio sintagmaren osagaiak direla. "aite OSO neska jatorra da. #$igo na! BEZAIN langilea da. %ure alaba nirea BAINO azkarrAGOa da. Konparazio perpausetan, maila-hitz edo zenbatzaileekin ez bezala ( oso ederra), konparazio-morfemek beste perpaus bat behar dute erkaketa egiteko, adibideetan ikusten den gisan. &ste zuen bezain laster iritsi zen mendira. ('dberbio sintagma) 'uzo hau hango hura baino t(iroagoa da. ('djektibo sintagma) )ire amonak zureak (dituen) adina urte ditu. (#zen sintagma) Horrenbestez, konparazio perpausak izen sintagmaren, adjektibo sintagmaren eta adberbio sintagmaren osagai izaten dira, eta beraz, sintagma horien barnean agertuko dira. *erpaus nagusiko osagai baten osagarriak dira (osagaia da perpausaren zatia+ osagarria zati hori osatzen duen elementu bat). Baina zuzenean perpaus nagusiaren osagai ere izan daitezke. Hori gertatzen da esaterako, BE%',' eta '-#)' morfemak dituzten perpausetan. )ire lagunak ez daki zureak dakien A"INA. "addik t!ikitan BEZA#A hitz egiten du. Bi adibide horietan, konparazio perpausak perpaus nagusien atalak dira zuzenean. .hart gaitezen, atal horien ordez beste atal bat sor dezakegula inolako arazorik gabe:

)ire

lagunak

ez

daki noiz den

etorriko

"addik leihotik hitz egiten du

#kus ditzagun orain ondoko beste adibideok: )ire lagunak ez daki zureak dakien A"INA t!iste. "addik t!ikitan bere ahiz$ak hitz egiten zuen BEZA#Ako keinuekin hitz egiten du. Bi adibide horietan, ordea, perpaus nagusiko osagai batean t(ertatuta daude konparazio perpausak: t!iste eta keinu sintagmetan, alegia. Beraz, kasu honetan, konparazio perpausak sintagma horien buruaren ( t!iste, keinu) osagarriak dira, eta ez perpaus nagusiaren atalak. Eta sintagma horiek (burua / konparazio perpaus osagarria) perpaus nagusiaren osagaiak dira.

Konparazio perpaus motak

Konparazio perpausetan berdintasunari edo desberdintasunari errepara dakioke. Esan nahi da, konparazioak egiten ditugunean, bi kontu bata bestearen parean jartzean, haien artean dagoen berdintasunean edo desberdintasunean ohartzen gara. Horregatik diogu perpausak berdintasunezkoak edo desberdintasunezkoak izan daitezkeela. Hori da lehenbiziko sailkapen nagusia. Baina, bestalde, berdintasunezko edo desberdintasunezko konparazioa mailaz ari garela, hor graduak ere bereiz daitezke: ez da gauza bera handi(eago!, handiago!, askoz ere handiago! edo handiena! izatea. Konparazioan zenbatasuna edo modua ere hartzen da, horregatik, kontuan. Berdintasuna erabiltzen morfemak. markatzeko adina, bezain,bezala eta -esberdintasuna adierazteko, horien antzeko morfemak ere

ditugu.

berriz, baino%agobezalako

-esberdintasuna

adieraztean gehiago eta gut!iagozenbatzaileak

erabil daitezke zenbatasuna bereizteko.

Gutxiagotasunezko konparazioen arazoa

.rdea, maila konparatzerakoan gut(iagotasunezko konparaziorik ezin da egin euskaraz.
%ure autoa nirea baino garestiagoa da. 0 %ure autoa nirea baino gut(iago garestiagoa da.

'ditzondo edo izenondo baten mailaz ari garenean sortzen da arazoa. #zan ere, halakoetan, desberdintasuna gehiagotasunezkoa dela besterik ezin dugu esan. Hots, pentsa dezagun bi idazle bereziki onak ezagutzen ditugula. Bat bestea baino hobea (hobea1 on / AGO) dela esan dezakegu, hori pentsatzen badugu. 2ehiagotasuna adierazten dugu horrela. Baina gehiagotasuna adierazi beharrean gut(iagotasuna adierazi nahi badudu arazoak ditugu: nola esango dugu ez bat bestea baino hobea dela, baizik ez dela bestea bezain ona, edo bestea bezain t(arra3 )ola adierazi hori %AGO maila hitza erabiliz3 Holakoetan, gut(iagotasuna adierazi nahi denean bi bide hauek ditu euskarak: berdintasuna ukatzea edo kontrako adiera duen beste adjektibo edo adberbio bat erabiltzea, antonimo bat, alegia. %eharkako bidea da hau (bat bestea bezain ona ez dela adierazteko t!arragoa dela esan daiteke, baina orduan konparazioa t!ar izenondoaren gainean egiten dugu, eta ez jatorrizko on izendoan oinarrituz. Horregatik diogu zeharkako bidea dela. Hemen ditugu bi bideak, adibidea aldatuz:
)ire autoa ez da zurea bezain garestia.

%ure autoa nirea baino merkeagoa da. Hori du euskarak biderik arruntena. Baina batzuetan ezin du saihetsi kontua, eta zeharkako bide horren bitartez nekez adieraz dezake behar den zehaztasunez erakutsian utzi nahi den konparazio maila. %ientzietan, esaterako, sarri aipatu izan da halako egiturak behar direla, zehaztasunaren mintzatzekotan, eta zeharkako bideek ez dutela lekurik, zehaztasuna erabat galdurik geratzen baita. 'dibidez, bi pobre elkarren artean erkatu nahi baditugu, bistan da ezin esan dela hain pobrea ez den! lagun horretaz ari garela, bestea baino aberatsagoa! dela. Hori zehaztasunez adierazteko, zehar bideak erabili gabe, bada gut(iagotasunezko konparatiboen adibide bat edo beste literaturan. Holako moldeak hartzen dituzte: 2ure semea ez dago ongi burutik, baina batzuetan gut(iago nahasia du beste batzuetan
baino

)ahi bada, goiko adibidea ekarririk berriz ere hona, hau esan daiteke, hain ona ez den idazleaz: "artin gut(iago ona da *eru baino 4uperlatiboarekin ere aurkitzen dira holako arazoak. Eta irtenbide hau ikusten da noizbehinka:

5ainkoak

batzutan

hautatzen

dituela,

munduaren zuhurren

arabera gutien direlakoak.

zuhur direnak,

ahalkaraztekotzat

(,arregu6, &esta'en (aharre)o eta berri)o historioa)

Beraz, holako zerbait:

Konkistatzaileek artean &rtsuko *edro zen gut(ien t(arrena

7argas ,losaren liburuen artean azkenekoa da gut(ien onena ,ehenbiziko adibidean konkistatzaile guztiak t(arrak zirela ari gara presuposatzen, eta bigarrenean 7argas ,losaren liburu guztiak onak direla. Beharbada ez da egia ez bata ez bestea, baina hemen kontua ez da hori, baizik nolako egiturak erabiltzen ditugun euskaraz holakoak adierazi nahi ditugunean. Bestalde, 8gut!ienik / adjektiboa / -E)9 esamoldea ere erabil daiteke, baina ez da ohikoena: #rtenbide gut(ienik t(arrena izan daiteke hori (#bon 4arasola, Euskara Batuaren A*eak) -ena den, badirudi egokiena dela holakoak ezinbestekoak direnean bakarrik erabiltzea, ez baitu usu erabili hori euskarak bere historian, eta mintzatzen garenean ere aski bazterrekoak baitira.

Perpausen arteko konparazio motak

*erpaus batean mailaka daitekeen osagai bat (adjektibo sintagma, adberbio sintagma) edo zenbatu daitekeen izen sintagma bat dugunean, beste perpaus bat har daiteke erreferentzia gisa konparazioa egiteko. *erpaus nagusiko osagai horren inguruan egingo da konparazioa, maila edo kantitatea jarriz, eta maila hori zehazteko, beste perpaus bat erabiliko da. %er zerekin alderatzen den kontuan hartuz, "'#,' %E)B';'4&)', ".-&' BE:-#);'4&)'z

eta

-E4BE:-#);'4&)'z

gain,

eta

ere konpara daitezke.

Maila konparazioa
#kus dezagun zeri deitzen diogun maila konparazioa. .ndoko adibide hauetan edertasun, gogortasun eta handitasun maila konparatzen ditugu. Konparatzen diren bi gaiak zenbateraino diren polit, gogor eta handiak, hori da konparazioaren gaia.
Elgoibar Eibar baino politagoa da. ;(irrindularitza futbola bezain gogorra da.

)ire et(ea zurea bezain handia da.

Zenbatasunezko konparazioa

Konparazio gaia kantitatea ere izaten ahal da: iturri batek beste iturri batek baino ur gehiago, edo gut(iago eman dezake+ liburu batek beste

batek baino orrialde gehiago edo gut(iago izan dezake, irudi gehiago edo gut(iago+ et(e batean haurride gehiago edo gut(iago bizi daitezke+ jatet(e batean beste batean baino bazkari gehiago edo gut(iago eman dezakete. Hori zehaztu nahi dugu azken batean: zenbat ur gehiago, zenbatorrialde gehiago, zenbat haurride gehiago,zenbat bazkari gehiago, eta abar. "irenek 'rant(ak baino ur gehiago edan du. %ure liburuak nireak baino orrialde gehiago ditu. 2oiko kaleko iturriak ur gehiago ematen du #parragirre kalekoak baino .hart gaitezen, dena den, konparazio morfema izenaren (edo konparagaiaren) ezkerrean nahiz eskuinean joan daiteke, ezkerrean joatea baldin bada arruntena ere (euskalki kontua da): herri honetan beste herri hartan baino et(e gehiago dago herri honetan beste herri hartan baino gehiago et(e dago

Modu konparazioa

Bezala morfemaren bidez egiten da hemen konparazioa, horrenbestez, ).,' galderari erantzunez, modua da konparazioaren gaia. "artinek atzo egin zuen bezala egingo dute bihar gainerakoek. Et(ean bezala inon ez. Bezala morfemarekin aditzondoak osatuko ditugu beti. -ena den bezain maila konparazio morfema dagokion izenondo edo aditzondoari erantsiz, modua graduatu ahal izango dugu. "artinek nik bezala egiten du lan. (nola3) "artinek nik bezain ondo egiten du kantu. (zenbateraino ondo3) Bezala morfemak berdintasuna adierazten du beti baina desberdintasuna adierazteko, berdintasuna uka daiteke, ezpartikula erabiliz. "artinek nik ez bezala egiten du lan. Holako konparazioak egiteko adina morfema ere erabiltzen dugu. -ena den, adina morfema izen sintagma baten osagai izan daiteke (adina diru), baina aditzondo bat ere osa dezake zuzenean berak bakarrik (adina). 'rant(ak "addik adina diru dauka. (#zen sintagma: zenbat diru3) 'rant(ak "addik adina daki. ('ditzondoa: zenbat3)

Konparazioaren egitura
Osagaiak
Konparazio egituretan osagai hauek biltzen dira: bi atal eta kuantifikatzailea. Konparazioan bi perpaus elkartzen ditugu beti: bigarrenean kuantifikazioa edo maila ezartzen da, eta lehenbizikoan erreferentzia-puntua edo araua. Bi atal hauek egitura paraleloa izaten dute. A (konparazio perpausa) + B (perpaus nagusia)

erreferentzia puntua edo araua

kuantifikazioa

A (erreferentzia puntua) Miren baino zurea baino

'mets "iren baino azkarragoa da. )ire et(ea zurea baino handiagoa da.

B (perpaus nagusia) azkarragoa da Amets handiagoa da nire etxea

B atalean kuantifikazioa ezartzen da, eta horretarako, azkar+handi adjektiboei % ago maila-hizkia ezarri zaie, goiko adibideetan. ' eta B atalek egitura paraleloa izan ohi dutela esan dugu, baina gerta liteke erreferentzia puntua ez aipatzea, eta testuinguruak argitzea informazio hori: )ire liburua zuk erosi duzun hori baino berriagoa da. )ire liburua berriagoa da %iur nago, nire et(ea handiagoa da. ,ehenbiziko adibidean erreferentzia puntua agerian dago: zuk erosi duzun ,liburuhori. Eta horrekin konparatuz erabakitzen dugu nire liburua berriagoa dela. 'ldiz, ondoko bietan ez dugu erreferentzia puntua agerian uzten, eta testu inguruak argitzen digu guztia. Erreferentzia puntua agertzen denean, konparazio perpausak, mendekoak alegia, % ,e-n menderagailua hartzen du aditzean (zenbaitek -e)' atzizkia erabiltzen duten arren, badirudi erabilera hori aski bazterrekoa dela, eta gramatikaren ikuspuntutik aski eztabaidagarria). 'ditza isil daiteke, ordea.
%uk egiten duzun baino hobeto egiten du )a(arik dantzan.

33%uk egiten duzuna baino hobeto egiten du )a(arik dantzan. %uk baino hobeto egiten du )a(arik dantzan. Konparazio perpausetan maila-hizkia eta konparazio morfema izaten ditugu: bezain, bezala eta halakoetan zenbatzailea eta perpaus t(ertatua lotzen dituen elementua hitz bakar batean ageri dira (bez.hain, bez.hala). auto hori ez da zurea bezain handia %uk egin duzun bezala egingo dugu guk ere baino%ago eta halako egituretan, berriz, bi elementuak ez daude bat eginik. 'uto hori nirea bezain handia da. 'uto hori nirea baino handiagoa da. (erreferentzia puntua ezkerrean+ perpaus t(ertatua ezkerrean) *erpaus nagusiko kuantifikatzailea izen sintagma, adjektibo sintagma edo adberbio sintagma baten osagaia izango da. "aila-hitzak dagokien maila- edo zenbatzailesintagmako buru izango dira. Horrela, ikus dezagun adibide hau:

(armanki idazten du

*erpaus horretan !ar'anki adberbio sintagma ageri da. Eta adberbio sintagma horrek konparazio perpaus bat hartzen ahal du osagai gisa:
<beti pentsatu izan dudan bezain= (armanki idazten du

"endeko perpausean dago konparazio morfema ( bezain, aldi berean maila hizkia), perpaus t(ertatuaren buru dena. Eta horrek guztiak, hau da, perpaus t(ertatuak gehi !ar'anki adberbioak, adberbio sintagma osatzen du: <beti pentsatu izan dudan bezain (armanki= Eta holako egitura guztietan antzeko analisia egin daiteke: jende gut(ik idatzi du zuk idatzi duzun adina gutun egunkarietan Kasu horretan <zuk idatzi duzun adina= perpausa gutun izenaren osagaia da, eta guztiak izen sintagma osatzen du: <<zuk idatzi duzun adina gutun= Hau da, hainbeste gutun esango bagenu bezala. Konparazio

perpausak hainbeste zenbatzaileak betetzen duen paper bera betetzen du. -esberdintasunezko konparazioan baino (konparazio morfema) alde batetik eta % ago (maila hizkia) bestetik agertzen dira. Beraz, konparazio morfemak zubi lana egiten du+ konparazio sintagmaren burua da, eta sintagma konparatibo hori perpaus nagusiko osagai baten osagai bihurtzen du. %ure anaia zu joan zinen baino dotoreago hurbildu zen ezkontzara. "endeko perpausa: <zu joan zinen= "aila sintagma: <zu joan zinen baino dotoreago= Hori maila sintagma da, eta adjektibo sintagma (egia esan, adberbio sintagmatzat ere har daiteke kasu honetan). Baina konparazio sintagmak Hala adberbio sintagma garbi bat ere osa dezake

zuzednean. egiten ez duenean.

gertatzen

da bezalamorfemarekin,

baita adina kuantifikatzailearekin ere, izen sintagma baten determinatzaile lana %uk atzo abestu zenuen bezala abestu du gaur 'nttonek. %uk (duzun) adina gose du 'nttonek. "endeko perpausa: <%uk atzo abestu zenuen= 'dberbio sintagma, nola galderari erantzuten diona (perpaus t(ertatua /

konparazio morfema>adberbioa): <%uk atzo abestu zenuen bezala= Konparazio morfemak Berdintasunezko konparazioa adina, adinbat, beste, bezainbat, Desberdintasunezko konparazioa baino-ago

bezain Kantitatea konparatzeko: bezain %enbatasuna konparatzeko: adina, bezainbat, beste

Egiturazko baldintzak

Konparazioak bi erreferentzia puntu eskatzen ditu eta biak parekoak eta paraleloak izaten dira. )ik et(ean ? liburu ditut. ? hori modu askotara zehaztu daiteke: )ik et(ean liburu asko ditut. )ik et(ean badut nahiko liburu. Konparazio-egitura ere erabil dezakegu, hartuta: 'hizpak adina liburu ditut et(ean. "irenek baino liburu gut(iago ditut et(ean. Konparazioaren gaia maila, kantitatea edo modua izaten da. 2oiko horretan zenbatasunezko konparazio bat sortu dugu, liburu kopurua konparatzen baita egitura horietan. Egituraren aldetik, konparazio perpausa #zen 4intagmaren osagaia da: #4 (* (ahizpak dituen adina) liburu)) Konparazio perpausak %E)B'; galderari erantzuten dio: zenbat liburu ditut et!ean/ Esan dugu bi perpausek egitura paraleloa izan behar dutela konparazioa bideratu ahal izateko. A B aditza C etxean etxean kanpoko! beste erreferentzia puntu bat

Perpaus txertatua Ahizpak X liburu ditu Perpaus nagusia Nik X liburu ditut

*erpaus nagusiko osagaiak bere horretan gordetzen dira, eta perpaus t(ertatuko beste batzuk ezabatu egiten dira: nahitaez batzuk, eta aukeran beste batzuk. Hau(e izango litzateke perpaus elkartuaren egitura: Perpaus elkartuaren egitura Ahizpak (duen) adina liburu ditut etxean Ahizpak (duen) Ahizpak (duen) adina Ahizpak (duen) adina liburu Perpaus txertatua Zenbatzaile sintagma Izen sintagma

Kontrastean dauden osagaiek agertu behar dute, hau da, gure adibidean nik+zuk osagaiak. 2auza bera gertatzen da maila konparazioan:
'ioraren ahotsa t(oriaren kanta bezain alaia da.

Perpaus txertatua Txoriaren kanta X alaia da Perpaus nagusia Aioraren ahotsa X alaia da Konparatu nahi dugunaren arabera, egitura bat edo beste sortuko dugu. Kontrastean jartzea da konparatzea. Beraz, bi perpaus paralelo horietan zenbait osagai errepikatu egiten dira, eta, halakoetan, perpaus t(ertatukoak isilean uzten dira. .sagaiak errepikatzen ez badira, kontrastean jarri behar dira eta beraz, perpaus t(ertatukoak ere agerian egongo dira. 2oian jarritakoak baino egitura konple(uagoak ere izan daitezke, jakina:
'maiak gaur gasolio asko bota dio autoari.

*erpaus nagusiaren araberakoa da egitura osoa: 'maiak gaur autoari bota dion adina gasolio bota diot nik nire furgonetari. 'maiak gaur (bota dion) adina gasolio bota nion nik nire furgonetari atzo. 'maiak (bota dion) adina gasolio bota nion nik nire furgonetari atzo. 2auza bera gertatzen da adjektiboekin ere: 'utoa motoa bezain azkarra da. 'utoa garesti bezain azkarra da. Bi esaldi horien esanahia zeharo ezberdina da, perpaus nagusia berbera izan arren bietan. 'utoa ? azkarra da. 2asolioaren garestitasun maila da konparazioaren gaia, alegia, gasolioa zenbateraino den garesti. ,ehenengo adibidean hau ulertzen dugu: "otoa ? azkarra da. 'utoaren azkartasuna motoaren azkartasunarekin konparatu dugu. Bigarren adibidean, berriz, hau(e daukagu perpaus t(ertatuan: 'utoa ? garestia da. Beraz, autoaren azkartasuna garestitasunarekin alderatzen dugu. 'zkartasun maila eta garestitasun maila konparatzen ditugu. Egituraz paraleloak dira bi horiek, baina esanahi ezberdina dute. 4intagmaren buruak adierazten du konparazioa zertaz egiten den. Buru hori adjektibo bat, aditzondo bat edo izen bat izango da. Bi perpausetan adjektibo,

aditzondo edo izen beraren mailaz edo kantitateaz ari bagara, agertuko.
0 )ik furgonetari 'maiak autoari (bota dion)

perpaus

t(ertatuan

ez

da

elementu

hori

horrenbeste gasolio adina gasolio bota diot.

0 )ik furgonetari 'maiak autoari (bota dion) gasolio adina gasolio bota diot. )ik furgonetari 'maiak autoari (bota dion) @ adina gasolio bota diot. *erpaus delako. erlatiboetan Bietan gasolio gertatzen kantitateaz den ari fenomeno garenez, jarri bera perpaus agerian. da: horrenbeste t(ertatuan .rdea, ezin gasolio osagaiak isilean geratu behar du, sintagmaren buruan adina gasolio ageri dugu horrenbeste gasolio bezalako sintagmarik batean

gasolioaz ari bagara eta bestean premia kopuruaz ari bagara, zenbatzailea isilean geratuko da, baina $re'ia izena ez. )ik furgonetari 'maiak autoarentzat premia (duen) adina gasolio bota diot. *erpaus t(ertatuko gainerako osagaiak, kontrastean jarri nahi ditugunak badira, agerian utziko ditugu, aditza bera barne. Hala ere, aditza kontrasteduna izan ez arren aditzera eman daiteke. "aila konparazioa predikatuzko perpausetan agertzen da batez ere: 0A B

da1 modukoetan. 'utoa motoa bezain azkarra da. *erpaus t(ertatuek ere egitura hori izaten dute. 'ditzondoak daudenean, aditzaren inguruan agertzen dira: A B etorri da. #ker urduri etorri da. Erreferentziatzat hartzen den perpausak ere egitura hori izaten du.
#ker (ni @(etorri naizen) bezain) urduri etorri da.

Hau(e da mendeko perpausaren egitura: ()i ? urduri etorri naiz). Beste hau(e da perpaus nagusiarena: #ker ? urduri etorri da. Egitura paraleloak dira beraz. -ena den, adjektiboa #4ren barnean ageri da askotan: %uhaitz handia da hura. Hemen ere konparazioa ezar daiteke:

*inu hau bezain handia da zuhaitz hura.

Hau(e da perpaus horren egitura:

(*inu hau ? handia da -e) bezain) handia da zuhaitz hura.

4intagma absolutibo hori inesiboan ere eman daiteke. *inu hau bezain zuhaitz handi batean eraiki zuen et(et(oa "arkelek. 'zpian dagoen konparazio perpausa berbera da: (*inu hau ? handia da) Hortaz hau(e da egitura: (*inu hau ? handia da -e) bezain) zuhaitz handi batean eraiki zuen et(et(oa "arkelek. Bi perpausak honelakoak dira: *inu hau ? handia da. %uhaitz ? handi batean eraiki zuen et(et(oa "arkelek. Bigarren perpaus horretan (zuhaitza ? handia (izan)) dagoela onartzen badugu, paralelotasuna egon egongo da. Honela ere eman daiteke: *inu hau bezain handia den zuhaitz batean eraiki zuen et(et(oa "arkelek. *erpaus hori ere erabat zuzena da. 'urrekoak baino zehatzago betetzen du gainera paralelotasuna: perpaus erlatiboa hartzen badugu kontuan, hau(e da berriz ere egitura:
%uhaitz hura (pinu hau ? handia den bezain) handia da.

*aralelotasuna gorde arren, egitura anbiguoak gertatzen dira batzuetan:

"iren bezain zuhaitz handi batean eseri zen "arkel.

Hau(e izango litzateke interpretazio arruntena:

("iren ? handia da -e) bezain) zuhaitz handi batean eseri zen "arkel.

("#ren bezain handia den zuhaitz batean eseri zen "arkel.) Baina beste interpretazio hau ere zuzena da: ("irenek ? zuhaitz handian eraiki du -e) bezain) zuhaitz handi batean eseri zen "arkel. (Biak zuhaitz handi batean eseri ziren.) Horrek esan nahi du, honelako egiturak anbiguoak izan daitezkeela. Bestalde, zein da perpaus honen interpretazio zuzena3

%u bezain lagun jatorrekin ibiltzen da mutil hori.

.hikoena hau dela dirudi:

mutil hori. (%u ? jatorra zara -e) bezain) lagun jatorrekin ibiltzen da

(1 %u bezain jatorrak diren lagunekin ibiltzen da mutil hori.) Baina beste hau ere izan liteke: (%u ? lagun jatorreki ibiltzen zara -e) bezain) lagun jatorrekin ibiltzen da mutil hori. (1 %u ibiltzen zaren bezain lagun alaiekin ibiltzen da mutil hori) -esberdintasunezko konparazioan ere gauza bera gertatzen da:
%u baino dantzari trebeagoak ez ditut asko ezagutu.

*erpaus horrek interpretazio bakarra du: (%u ? dantzari trebea zara -e) baino) dantzari trebeagoak ez ditut asko ezagutu. Eman dezagun perpaus t(ertatuko sintagma absolutibo hori beste kasu batean: %u baino dantzari trebeagoekin aritu nahiko nuke aurrerantzean. Hori ere zuzena da, eta beste honen baliokidea izango litzateke: %u baino trebeagoak diren dantzariekin aritu nahiko nuke aurrerantzean. 'dibide horretan ez dago anbiguotasunerako lekurik konparazio perpausaren subjektua (zu) eta perpaus nagusikoa (nik) kasu desberdinean doazelako. Biak absolutiboan joanez gero gerta liteke anbiguotasuna. %u baino dantzari trebeagoekin aritzen nintzen (ni). - %u baino trebeagoak ziren dantzariekin aritzen nintzen. - %u zaren baino trebeagoak ziren dantzariekin aritzen nintzen. .raingoak baino liburu hobeak idatzi zituen gaztetan #rigoienek. - .raingoak baino hobeak ziren liburuak idatzi zituen gaztetan #rigoienek. - .raingoak diren baino liburu hobeak idatzi zituen gaztetan #rigoienek. Hala ere, argi dago zein baldintzatan gertatzen den anbiguotasuna eta gehienetan testuinguruak emango digu anbiguotasuna hausteko bidea. "endeko perpauseko aditza gordez gero gainera hautsi egiten da angiguotasuna. "iren eser zen bezain zuhaitz handi batean eseri zen "arkel. %u ibiltzen zaren bezain lagun alaiekin ibiltzen da mutil hori.

Taxu orokorra
da konparazio

Hau(e

perpausen

it(ura

orokorra,

berdintasunezko

eta

desberdintasunezko konparazioa den bereizita:

 Berdintasuna: "aila: 'dj4>'db4 adjektiboa>adberbioa)= %enbatasuna:

"artin bezain lotia da Klara. "artin bezain pozik etortzen da Klara.

<A(aditza

/ %en)

/ bezain /

#4 <A(aditza / %en) / bezain / izena / adjektiboa (A)=

Eskolan gut(i dira 'uritz den bezain mutiko azkarra.

(bezain

gut!i ere

izan

daiteke,

gut(itasun

maila

konparatzeko. Ez, ordea, asko: 0oso asko, 0hain asko) #4 <A(aditza / %en) / adina/adinbat/beste/bezainbat / izena= 'dj4
4arak beste marrazki ekarri ditu 'nerrek.

'dbs <A(aditza / %en) / adina/adinbat/beste/bezainbat=

'mona zahar batek beste hitz egiten du 2arazik.

<A(aditza

/%

en / adinako/adinbateko/besteko/bezainbateko (izena)= "odua:

Harriak adinako elur-malutak erori ziren.

("oduzko

konparazioa

beti

da

berdintasunezkoa.

-esberdintasuna adierazteko, maila konparaziora jo behar da, edo ezeztapenera (ez bezala) -esberdintasuna: %enbatasuna: #4 <A(aditza / %en) / baino / izena / (gehi->gut(i-)ago=
2uk espero genuen baino auto gehiago pilatu dira aparkalekuan.

'db4 <A(aditza / %en / bezala=

'zkenean nik espero nuen bezala joan dira oporrak.

'dj4 <A(aditza / %en) bezalako= (izena)A

#kerren irribarrea bezalakoa da bere semearena.

"aila: 'dj4 <A(aditza / %en) / baino / adjektiboa / ago(a =

'tzo baino alaiago zaude gaur.

'db4 <A(aditza / %en) / baino / adberbioa / ago=

%u (iritsi zinen) baino beranduago iritsi zen "artin.

#4 <A(aditza / %en) / baino / izena / adjektiboa / agoa=

"arkel baino mutil azkarragoa da Eneko. "aiderrek baino arropa politagoa dauka 'raitzek.

'db4 <A(aditza / %en) / baino / (gehi->gut(i-)ago=

Konparazio kategoria
(adina, bezainbat)

&ste genuen baino gut(iago balio du et(e horrek.

mor!emen

gramatika

Kantitatezko konparazio perpausetan agertzen diren morfemak zenbatzaileak (zenbait, ha'aika) dira. %enbatzaile hauek, ordea, osagarri gisa perpaus bat eramaten dute ezkerretara. "aila konparatiboak, berriz, ( hain, aski) maila-hitzak dira (bezain, baino%ago). Batean hitz bakarra da, bestea morfema hautsia! da. "ailahitz horiek ere perpaus bat da, eramaten modu ere modu perpaus dute bat ezkerrean. eramaten bi "odu konparazioetan bezala erabiltzen antzekoen Beraz, horrela eta antzekoek ez. zenbatzaile, maila-hitz eta aditzondoetan multzo daude: postpositiboak eta burujabeak. Bi multzo horien arteko aldea da konparazio morfemek osagarri bat gobernatzen dutela eta zenbatzaile eta maila-adberbioek ez dutela osagarririk behar. Postpositiboak Zenbatzaileak !aila"#itzak Buru abeak aditzondoa, honela, horrela eta du, honela,

parekoa. Bezala morfemak

adina, adinbat, bezainbat, bezainbeste, beste asko, hainbeste, zenbait, bost bezain, baino-ago hain, aski, oso honela, horrela, hala, ongi

!odu aditzondoak bezala, legez

Hau da, adina, bezain, bezala eta antzeko konparazio morfemak postpositiboak dira, perpaus bat behar dute ondoan+ zenbait, hainbat, oso eta antzekoak, berriz, burujabeak dira, ez dute perpausik gobernatzen.
Eskatzen didazun '-#)' sagardo ezin dizut eman.

0 '-#)' sagardo ezin dizut eman. ,iburu hori ez da nik uste BE%'#) polita. 0 ,iburu hori ez da BE%'#) polita. Bezala aditzondoa da, honela bezala. Baina honelak ez du perpausik onartzen ezkerretara, eta bezalak nahitaezkoa du: 'mak BE%',' sukaldatzen duzu. 0 BE%',' sukaldatzen du duzu. Beste morfema batzuek bietara joka dezakete: hainbatek, esaterako. Ez badahainbat zenbatzaile soiltzat eta a,d-inbat konparazio-zenbatzailetzat hartzen dela, lan honetan bezala. H'#)B'; ikasi beharko zenik ez nuen uste. 0 %uk behar duzun '-#)B'; ez du beste inork ikasten. Konparazio perpausaren ardatza konparazio morfema bera da. Baina desberdintasunezko konparazioan izan ezik, konparazio morfema horrek barnean darama maila-hitza, zenbatzailea edo modu-adberbioa. Horrenbestez, konparazio

egitura osoa zenbatzaile kategoriakoa, maila adberbio kategoriakoa eta modu adberbio kategoriakoa (bezalarekin esaterako) izan daiteke batzuetan. #zan ere, perpausaren burua konparazio morfema bada, egitura osoa morfema horren kategoria berekoa izango da. Ez dugu (uste genuen '-#)') lan izan azkenean. (zenbatzailea) 2ure autoa ez da (nahi BE%'#)) azkar iritsi. (maila adberbioa) 2ure seme-alabak ez dira (gu bizi ginen BE%',') bizi. (modu adberbioa) (Euskal Herrian BE%'#)B';) mendi ez du beste inon ikusi. (zenbatzailea)

Konparazio perpausa eta mugatzailea

t(ertatuta. Horrenbestez, konparazio

%enbatasunezko konparatiboa izen sintagma mugagabe batean joaten da egitura osoa zenbatzaile zehaztugabeen multzokoa izango da.
)ik adina go(oki dituzue zuek poltsa horretan.

'urreikusi baino ikus-entzule gehiago izan dira emanaldian. "aila konparatiboek adjektiboen jokabide orokorra dute mugatzaileari dagokionez. 'nder zu bezain kirolaria da. ,asterketa irabaztea bezain zail(a) da amaitzea. Hala ere, -ago morfema daramaten konparatiboek mugagabea ere onartzen dute, izen predikatu gisa doazenean: "aite zu baino lirainago da. "aite zu baino lirainagoa da.

"e#/"e#$ % konparazio mor!ema

Konparazio morfemaren ezkerretara ageri den perpauseko aditzak, agerian badago, -en atzizkia eskatzen du, ez du -a mugatzailea behar. Beraz -a atzizkirik gabekoa da forma jatorra: A-en bainoA, A-en adinaA, A-en bezalaA, A-en bezainA Hizkera arruntean A-ena bainoA eta antzekoak zabaltzen ari dira baina forma hori ez da egokia. Hala ere, bizkaiera zaharreko testuetan A-ena legez erabat arrunta da eta egungo zenbaitetan ere ageri da. 2uk geure zordunai parketan deutsaguna legez. (5. *. Betolaza, "o)trina 2hristiana) 2ehiago dio dakiena baino. *erpaus horiek -a gabe emango lituzkete idazle gehienek: $arketan deutsagun legez, dakien bainoA -ena den, -ena forma erabat zuzena da konparatiboaren barnean erlatibodun izen sintagma absolutiboa baldin badugu:


)ik oparitu nizuna baino hobea da telebista hau.

()ik oparitu nizun (telebista den) baino hobea da telebista hau.

Horregatik, bi hauek esanahi erabat ezberdina dute:

4agar hau ez da nahi nuen bezain freskoa baina erosi egingo dut.

egingo dut.

4agar hau ez da nahi nuena bezain freskoa baina erosi

,ehenengo adibidean sagar 3reskoagoa nahi izan arren, erosi egingo dudala esaten dut+ bigarrengoan, berriz, beste sagar bat nahi nuen, freskoagoa zena, baina azkenean hori(e bera hartuko dut. ,ehenbizikoan sagar bakarraz ari gara+ bigarrengoan, berriz, bi sagar dira. Horregatik ez dira nahasi behar bi egiturak. %enbait esapidetan -ena / baino jarri behar da, erlatibo argia dutelako azpian: 'skotan, lanean ikasten dena hobea da, eskolan ikasten dena baino. Baina gehiago ageri denean, ez dago horren argi: #rakasleak bere hitza bete du, eta ikasleei agindu ziena baino gehiago eman die azkenean. Agindu zien hura baino gehiago interpreta daiteke adibide horretan, baina -en / baino egitura ere erabil daiteke. #rakasleak bere hitza bete du, eta ikasleei agindu zien baino gehiago eman die azkenean. %enbaitetan egiturak nahasi egiten dira, eta nahaste hori zilegi da 8baino gehiago>gut(iago9, egitura desberdina izan arren, esanahi bera izaten baitute askotan: Behar duena baino gehiago jaten du zure umeak. Behar duen baino gehiago jaten du zure umeak. Bi egitura ezberdin dira: (? behar du)en baino gehiago jaten du zure umeak. (Behar duena ? da)en baino gehiago jaten du zure umeak. Esanahia berbera da, eta zenbatasunaz aritzeko biak dira zilegi, gehiago tartean denean. Bestelako adjektibo batzuekin ere, erlatibo gisa interpreta badaitezke, zilegi izango dira. 'ditzondoekin ez da horren egokia. 2arai batean egingo nukeena baino hobeto egingo nuke orain. 'dibide horretan ezin da erlatibo gisa ulertu. Aipatu dugun nahastearen harira, gaur egun zenbait esamolde ere bide beretik datozela pentsa liteke. Arauaren arabera, baino-k aditz jokatuzko perpausa behar badu, barnean erlatibo jokatugabea dutela ulertu behar dira 'urreikusitakoa baino lehenago gertatu da hori.

Eskertuko nizuke orain arte egindakoa baino lan gehiago egitea. 'urreikusitako hura baino lehenago gertatu da hori. Eskertuko nizuke orain arte egindako lana baino gehiago egitea.

!igarren perpausean ez dago arazorik bi moldeak ulertzeko. "ehenengoan, ordea, ez da horren erraza. #orrelako esamoldeak ez dira oso jatorrak, eta hauek dira forma egokienak
'urreikusi zen baino lehenago gertatu da hori.

Eskertuko nizuke orain arte egin duzun baino lan gehiago egitea.

Konparazio perpausa eta zenbatzailea

'djektiboak izen sintagmaren barnean joan ohi dira, eta adjektibodun izen sintagmek zenbatzaileak har ditzateke.
Bi panpin t(iki erosi ditut.

Bertso hunkigarri bat idatzi zidan #kerrek. 'djektibo horiek maila-hitzak ere har ditzakete. *anpin handiagoak erosi behar zenituen. Bertso hunkigarriago bat idatzi behar zidan #kerrek. Hala ere, maila-hitza eta zenbatzailea ezin dira sintagma berean joan. 0 Hain bertso hunkigarri bat idatziko zidanik ez nuen uste. 0 .so bertso hunkigarri bat idatzi zidan #kerrek. 4intagma horiek aposizio gisa, bi sintagmatan zatituz eman litezke:
Hain bertso hunkigarria idatziko zidanik ez nuen uste.

Bertso bat oso hunkigarria idatzi zidan. Bertso bat idatzi zidan, oso hunkigarria. 'razo hori are nabarmenagoa da maila-hitz soilaren ordez konparazio perpaus osoa daukagunean: %ureak bezain panpin t(ikiak erosiko ditut. %ureak baino panpin handiagoak erosiko ditut. 0 %ureak bezain bi panpin t(iki erosiko ditut. 0 %ureak baino bi panpin handiago erosiko ditut. .rdena aldatuz, honela eman ditzakegu: Bi panpin erosiko ditut, zureak bezain t(ikiak. Bi panpin erosiko ditut, zureak baino handiagoak. Konparazio perpausa erlatibo baten barnean ere eman daiteke: %ureak bezain t(ikiak diren bi panpin erosiko ditut.

 %ureak baino handiagoak diren bi panpin erosiko ditut.

Konparazio mor!emaren ezkerretara ager daitezkeen osagaiak

Konparazio perpausa perpaus t(ertatua dela esan dugu. 4arritan, ordea, perpaus horren arrasto batzuk ez dira azaleratzen, erabat laburtua agertzen delako. *erpaus nagusiak eta t(ertatuak egitura paraleloa dutenez, kontrastean jarri behar diren osagaiak gordetzen dira perpaus t(ertatuan. Hortaz, konparazio morfemaren ezkerretara perpaus t(ertatuaren osagai bat edo gehiago ager daitezke, dagokion kasu marka edo postposizioa hartuta. 'ditz eta guztiko perpaus bat ere ager daiteke inoiz.

$ditz eta guztiko perpausa

)ik uste nuen baino errazagoa izan zen azterketa. )ahi genuen bezainbat jan genuen afari hartan. ste izan, nahi izan eta antzekoekin aditzaren bigarren osagaia ( izan) ezabatu egiten da. )ik uste baino errazagoa izan zen azterketa. )ahi bezainbat jan genuen afari hartan. 'dizki perifrastikoaren laguntzailea ere ezaba daiteke batzuetan. 'dibide honetan, esaterako, mendeko perpauseko aditz laguntzailea ezabatuta dago: #rabazten bezainbat diru gastatzen du. 'ditz nagusia partizipio eran ere ager daiteke, bezalarekin, nahiz baino lehen eta bezain lasterekin: 'mak esan bezala garbitzen baduzu, t(ukun geratuko zaizu alkandora. ,ana gut(itu adina poza handitzen zitzaion langileari. #rakasleak esan baino lehen erantzun zuen "aitek. #rakasleak esan bezain laster erantzun zuen "aitek. 'tera bezainbat diru sartu du kontuan.

Perpaus murriztua

Konparazio morfemaren osagarria perpausa dela onartu arren, perpaus hori erabat murriztuta ageri ohi da: aditza ezabatuta eta perpaus nagusiko osagaien kide diren gainerako osagaiak ere ez dira agerian egongo. Horregatik,adina, bezain eta halakoen ezkerretara oso elementu gut(i agertzen dira. Herri horretan ez dago inor ',K';E'K adina diru duenik. %& bezain zoriontsua naiz ni. Krisian gaude eta ez dago ,EHE) adina gogo parrandarako. *erpaus horiek murriztuta daude, eta bi arrazoi nagusi daude hori ondorioztatzeko: batetik, aditza sartuz ez perpausek ez dute gramatikaltasunik galtzen. Herri honetan ez dago inor ',K';E'K duen adina diru duenik. %& zaren bezain zoriontsua naiz ni.

 Krisian gaude eta ez dago ,EHE) izaten zen adina gogo parrandarako. Bestetik, perpaus murriztu horretatik agerian gelditzen diren osagai horien morfologia da: azpiko! perpausean lekokiekeen kasu marka gordetzen baitute: 'lkateak adina diru ('lkateak ergatiboan) "endian adina elur (mendian inesiboan) .sagai bat baino gehiago ere ager daiteke, zein bere kasu markarekin. *erpaus honetan, esaterako, nork eta zer ageri dira: #nork ez du behin ere bere et(ea maite izan guk gure borda t(ikia adina. (guk, gure borda
t(ikia)

)ik bihotzean maitasun adinbat ez dago mundu osoan. (nik, maitasun) Hala ere, bigarren perpaus horretan arau bat urratu da: mendeko perpauseko aditza gehienetan ezkutuan egoten dela esan dugu, baina adibide horretan bi perpausetako aditzak ezberdinak direla dirudi eta beraz ez litzateke mendeko aditza isilarazi behar. Hala ere hori(e gertatu da. 'ditza isildu gabe honela behar luke: )ik bihotzean dudan maitasun adinbat ez dago mundu osoan. Zenbait arau orokor -$orfema hauek perpausa eskatzen dute ezkerretara -%erpaus nagusiak eta mendekoak egitura paraleloa izaten dute -%erpaus hauetan hutsune bat nahitaezkoa da zenbatzaileari edo maila-hitzari eta hori kokatuta dagoen sintagmari dagokiona -&ainerako osagaiak agertzea aukerakoa da gehienetan. 'so gutxi agertzen dira normalean, kontrastean daudenak bakarrik -Aditza ageri bada, -en morfema eramango du

Osagaien ordena
Konparazio morfema hauek postpositiboak direla esan dugu. Horrez gain, perpaus konparatiboa ere dagokion sintagmaren ezkerretara kokatzen da. Horrenbestez, perpaus konparatiboa adjektibo, aditzondo edo izenaren ezkerretara joango da, konparazio morfema eskuinean duela.
#rribarre adina negar eragin didazu.

Elgoibar baino handiagoa da Eibar. Euskaraz bezain ongi hitz egiten du ingelesez. Bainorekin, ordea, hurrenkera hori hautsi egin daiteke. ,an hau errazagoa da zuk uste duzun baino. (,an hau zuk uste duzun baino errazagoa da)

Konparazio morfemaren eta dagokion sintagmaren artean beste osagairen bat ere sar daiteke gainera.
Euskara baino gaztelania gogokoago izan dezake zure lagunak.

Honela ere eman daiteke perpaus hori:

Euskara baino gogokoago izan dezake zure lagunak gaztelania.

2aztelania euskara baino gogokoago izan dezake zure lagunak. 2aztelania gogokoago izan dezake zure lagunak euskara baino. ,au adibide hauetan hainbat hurrenker jaso dira: bigarren eta hirugarren adibideetan gaztelania mintzagaia perpaus osoaren aurrean edo atzean doa+ lehen eta laugarren adibidean, berriz, euskara baino perpaus konparatibo murriztua lekuz aldatuta ageri da. Adinarekin ere ohiko ordena aldatu egin daiteke:
)egar eragin didazu, irribarre adina.

#rribarre adina negar eragin didazu. (hau izango litzateke ordena arruntena) Bezainekin ez dago halako askatasunik ordenean: )ire arazoak ez dira "aialenenak bezain garrantzitsuak 'itorrentzat. 0 )ire arazoak ez dira garrantzitsuak 'itorrentzat "aialenenak bezain. Bestalde, perpaus konparatiboa izen sintagmaren barneko adjektibo bati dagokionean, adjektiboak perpaus konparatiboa beregana! dezake, egitura osoa izenaren eta determinatzailearen artean ezarriz: Hala
*irinioetako mendi ezin azal bezain eder hura. 5aki ezin esan bezain gozoa.

ere,

halako

perpaus

konparatiboak

adberbio

sintagmetan eta izen predikatuetan erabiltzen ditugu batez ere. %enbatzaileak ageri direnean ere antzeko zerbait gertatzen da (ikus konparazio perpausa eta zenbatzailea)

&uperlatiboa
.rain arte konparatiboaz aritu gara. *erpaus konparatiboak maila-hitzaren edo zenbatzailearen lekua bete dezakete. Konparazioa berdintasunezkoa eta desberdintasunezkoa izan liteke. Berdintasuna adierazteko hainmorfema erabiltzen dugu erreferentzia-puntua aipatu nahi ez dugunean. Erreferentzia puntua eman nahi dugunean, berriz, bezain:
2ure et(ea ez da hain handia.

2ure et(ea ez da zurea bezain handia.

-esberdintasuna adierazteko, berriz, -ago atzizkia erabiltzen dugu. Halakoetan erreferentzia puntua jaso nahi badugu, bainodun perpaus bat erantsiko diogu -agodun adjektibo edo adberbio konparatiboari: Elgoibarko plaza handiagoa da. Elgoibarko plaza Eibarkoa baino handiagoa da. -ago atzizkiaren parean -en (-egi) atzizkia ere badaukagu, eta -ago atzizkia onartzen duten hitz guztiek onartzen dute. Bizikleta hori da handiena. %u zara berritsuena. 4oineko hori da diru gehien balio duena. -en atzizkia duten adjektibo eta aditzondo horiek superlatiboan daude. "aila adierazten dute, maila gorena.

&uperlatibo erlatiboa
2ramatiketan bi superlatibo bereizi ohi dira: $uperlatiboa Absolutua oso handia, polit-polita, ikaragarri garestia %rlatiboa handiena, politena, garestiena 4uperlatibo absolutuan zerbaiten tasuna! maila gorenekoa dela esaten da, beste erreferentziarik hartu gabe. 4uperlatibo erlatiboan, berriz, beste zerbaitekin alderatzen dugu tasun hori. Esparru bat finkatzen dugu eta esparru horretan zerbait handiena, $olitena, garestiena dela esaten dugu. Horregatik dute egitura hauek zerikusia konparatiboarekin. ;aldeko azkarrena 'itzol da. Beste guztiak baino azkarragoa da 'itzol. ,ehenengo adibidean, 'itzolen azkartasuna taldeko kideei erreferentzia eginez aipatzen dugu hemen, haiekin konparatuz. Bigarren adibidean, konparazio berdintsua egin dugu, baina oraingoan taldeko kide guztiekin alderatu dugu. Konparazioa antzekoa da bietan, baina forman aldea dago: lehenengo adibidean adjektiboa maila superlatiboan jarri dugu+ bigarren adibidean, berriz, maila konparatiboan. 4inta(ian ere aldea dago bien artean: konparazioan erreferentzia puntua kontuan hartzen ez bada, perpaus bakuna izango dugu: 'itzol azkarragoa da. -ago-rekin, -egi-rekin eta -en-ekin ere egin litezke halakoak: 'itzol azkarregia da. 'itzol azkarrena da. Baina konparatiboan maila zehaztu nahi badugu, beste perpaus bat har dezakegu erreferentzia gisa, eta egitura konparatiboak sortu:

 berriz,

'itzol azkarragoa da ,'2&)'K B'#).. E4') %#2&;E) B'#). azkarragoa da 'itzol.

,ehenengoan

lagunak! dira erreferentzia: bigarrengoan,

haiek esandakoa!. -egi atzizkia duen adjektibo bat

erabiltzen badugu, adjektibo horren maila ez dugu beste ezerekin harremanetan jartzen, helburu perpaus batekin edo destinatiboan doan sintagma batekin ez bada.
4oineko hori garestiegia da niretzat.

4oineko hori garestiegia da nik erosteko. 4uperlatiboan ere zehatz daiteke gorentasun hori zein esparrutan gertatzen den: .rdenagailu hori dendako garestiena da. .rdenagailu hori nik inoiz ikusi dudan garestiena da. .rdenagailu hori aurten kaleratu den garestiena da. ,ehenengoan denda! da erreferentzia+ bigarrengoan nik inoiz ikusi ditudan ordenagailuak!+ eta hirugarren adibidean aurten kaleratu diren ordenagailu

guztiak! hartzen dira kontuan, garestiena zein den esateko. Beraz, superlatibo erlatiboak zerbaitekin du erlazioa, konparazio esparru bat du. Konparazio esparru hori -ko atzizkidun sintagma baten bidez (dendako) edo perpaus erlatibo baten bidez (nik inoiz ikusi dudan, aurten kaleratu duten) adierazten da. Horrez gain, superlatiboan doan sintagma horrek izen sintagma partitibo bat ere eraman dezake ezkerrean.
Hori da dendako ordenagailurik garestiena. Hori da nik inoiz ikusi ddudan ordenagailurik garestiena. Hori da aurten kaleratu duten ordenagailurik garestiena.

4uperlatiboaren ezkerrean doan perpaus hori erlatiboa da, eta ez egitura konparatiboetan ageri dena bezala, konparazio morfema bati loturik datorren perpaus t(ertatu berezi bat:
*ello inon den irakaslerik zorrotzena da.

)ik inoiz ikusi ditudan pertsonarik adeitsuenak Euskal Herrian daude. Inon den eta ikusi ditudan ohiko perpaus erlatiboak dira, eta beraz, ezin dugu, esaterako, aditza isilarazi. *erpaus konparatiboetan bai, ordea. 0 *ello inon irakaslerik zorrotzena da. 0 )ik inoiz ikusi pertsonarik adeitsuenak Euskal Herrian daude. *ello zu (zaren) baino irakasle zorrotzagoa da. Euskal Herrian (dauden) baino pertsona adeitsuagorik ez dut inon ikusi. Beraz, -ago, -en eta -egi atzizkiak ditugunean, egiturak ezberdinak dira: ?anpaina garestiagoa da (beste edari asko baino). (Konparazio perpausa)

?anpaina ez da (merkatuan dagoen) edari garestiena. (*erpaus erlatiboa) ?anpaina garestiegia da (egunero edateko). (Helburu perpausa)

$'ala ( erre!erentzia esparru

4uperlatibo erlatiboetan esparru bati egin behar zaio erreferentzia baina ahala! ere izan liteke erreferentzia esparrua: ahalik eta, ahal den, hainbat, albaitA
Eman zure ingurukoei ahalik eta maitasun gehien beti. ,andare horiek albait gut(ien ureztatu behar dira neguan.

"esedez eskatzen dizut, alde egizu hemendik hainbat arinen.

&uperlatiboa eta mugatzailea

'tal honetan bi kasu bereiziko ditugu: izen sintagmak eta adjektibo sintagmak batetik+ eta aditzondoak bestetik. 4uperlatiboa izen sintagma bat edo izen predikatu bat denean, sintagma horrekin mugatzailea behar du. 5ostailurik zaharrena hartu dut. Herriko eraikinik zaharrenean egokitu dute kultura-et(ea. ,andare hori da dendan dagoen koloretsuena. 4uperlatiboa aditzondo bat denean sortzen da arazoa: mugatzailearekin ager daiteke (-ena), mugatzailerik gabe (-en) baita partitiboarekin ere (enik). 'maitu ezazu albait azkarren lana. "aitasun horrek eramaten nau zurekiko gauzak ahalik eta hobekienik egitera. #kasitakoa gogoratuz ahal dugun zuzenena idazten saiatzen gara beti. 2auza bera gertatzen da dugunean: 'uto hori dago berrien>berriena>berrienik. 'maia janzten da hobekien>hobekienik>hobekiena. 'dibide horiek erakusten dute aditzondo bati superlatiboa eranstean -en, -ena eta -enik hirurak ageri direla. Hala ere, badirudi ahalik eta ahal den ageri direnean, mugatzailearekin (-ena) edo partitiboan (-enik) erabiltzea izan dela ohikoena orain arte, orain -en nagusitzen ari bada ere. Albait eta ainbat-ekin, berriz, -en da ohikoena. ahal! gabe ere, superlatiboan aditzondo bat jartzen

&uperlatiboa eta konparatiboa

2ure inguruko erdaretan askoz gertuago daude konparatiboa eta superlatiboa, euskaraz baino. Euskaraz ongi bereiz daitezke t!ikiagoa eta t!ikiena, bai formaz eta bai esanahiz. Hala ere, erdaren eraginez edo, perpaus erlatiboa tartean denean nahasteak sortzen dira. Eros ezazu gertuago dagoena.

 Eros ezazu gertuen(a) dagoena. Bi horiek esanahi erabat ezberdina dute eta ezin dira bata bestearen ordez erabili. ,ehenengo perpausa konparatiboa da, eta zerbait beste zerbait baino urrutiago dagoela ulertu behar dugu. Horregatik, jakintzat ematen dena nekeza gertatzen delako edo, batzuetan konparazioaren bi parteak adieraztea eskatzen da. Eros ezazu baloi urdina baino gertuago dagoena. Eros ezazu beste horiek baino gertuago dagoena. Bigarren perpausa, berriz, superlatiboa da, superlatibo erlatiboa. -enetan gertuen dagoenaz ari garela erabil ulertu behar dugu hor. Horregatik hain berriz, zuzen, artikulu konparatiboarekin liteke bat zenbatzailea. 4uperlatiboa,

soilarekin joaten da: Eros ezazu gertuago dagoen bat. Eros ezazu gertuen(a) dagoena.

Konparazio perpausen ereduak

Konparazio perpausetan bi eredu nagusi daude: eredu arrunta eta eredu erromanikoa. .rain arte aztertu ditugun konparazio egitura gehienak eredu arruntaren arabera sortutakoak izan dira eta orain eredu erromanikoari egingo diogu tartea.

Eredu arrunta
Hau(e da konparazio perpausen egitura arrunta: (perpausa + konparazio morfema )bezain/adina/baino*+ + ,adjektiboa-izen sintagma-adizlaguna.
'nder (den) bezain jatorra da "ikel. "addik (jan duen) adina pizza jan du 2arazik. Haizea (etorri den) baino azkarrago etorri da )erea.

Konparazioa Berdintasuna maila bezai n zenbatasuna modua maila Desberdintasuna zenbatasuna modua

adina, beste, bezainbat bezala, legez baino-ago baino gehiago/gutxiago ez bezala

Eredu erromanikoa
Konparazio perpausak eredu erromanikoari jarraituz ere osa daitezke, hau da, jatorriz galde hitzak diren elementuak erabiliz. Halakoetan nola izaten da galde hitz erabiliena. Berdintasunezko konparazioa adierazten dute perpaus hauek eta zenbatasuna, maila eta modua konparatzeko erabil daitezke. Egiturari dagokionez, perpaus nagusian ezartzen da kuantifikatzailea (hainbat+hain+halako) eta mendekoan konparazioaren erreferentzia puntua: %ure ama hain jator da, nola eder.

'dibide horretan, jatortasun mailarekin konparatzen da edertasun maila. 4ain hori zenbat den jakiteko aurrekaria perpaus t(ertatuak ematen digu, nola osagaiaz hasten denak. *erpaus konparatibo arrunten informazioa ematen dute, baina ta(ua aldatzen da, erreferentzia gisa hartzen den perpausa perpaus nagusiaren ondoren ematen da: eredu arrunta: 8 ' (erreferentzia puntua) - B (perpaus nagusia) 9 eredu erromanikoa: 8 B (perpaus nagusia) - ' (erreferentzia puntua) 9 2oiko adibidean perpaus t(ertatua murriztu egin dugu, baina gainerako konparatiboekin bezala, aditza eta beste zenbait osagai ere ager daitezke. 'ditza jartzen badugu, marka egokiz hornitu behar dugu, bait- aurrizkiaz edo -en atzizkiaz. Bait- aurrizkia ekialdeko euskalkietan erabiltzen da gehiago, -en atzizkia, berriz, mendebaldekoetan: Ez dago guretzat gauza lagungarriagorik nola den lagun baten aholkuak entzutea. Erakundeek arreta gehiago emango baliote, ez litzateke euskara hain ahul nola gaur egun
baitago.

Zenbatasunezko konparazioa

<hainbatA nolaA bait%+%en=: 'rratsaldean korrika egin zutenei eman zieten hainbat animo nola goizetik egin zutenei. Baldin egin balute euskaraz haur horiek, nola egin duten gaztelaniaz, orain hobeto
moldatuko ziratekeen.

'dibide honetan perpaus t(ertatuak ez du aditzik, eta beraz, bait- aurrizkia ere ez da ageri: 'rratsaldean abesten ari zirenei eman zieten hainbat aupada nola goizetik abestu zutenei. 'rratsaldean
abesten ari zirenei eman zieten hainbat aupada nola eman baitzieten

goizetik abestu zutenei.

'rratsaldean abesten ari zirenei eman zieten goizetik abestu zutenei adina aupada. (eredu
arrunta)

<ez

hainbesteAnolaA=: hainbeste eta nola biak

agertu

arren,

desberdintasunezko konparazioa bideratzen dute hemen, baino areago-ren tankerakoa.


Ez hainbeste nere fisikoa nola ondo

forma neurtzeko

pasatzeko, hartu nuen parte horretan. lasterketa

*erpaus hori nekez eman daiteke adinakonparazio morfemarekin, perpausen bi egiatasuna

konparatzen da, eta egitura berezia du: <ez hainbeste ? nola B= 1 <? baino areago B= )ere
forma fisikoa baino ondo

neurtzeko gehiago,

pasatzeko hartu nuen parte horretan. lasterketa

Maila konparazioa
maila utz adierazten buruan eta daiteke, du perpaus da. eta ondorennola perpaus aditza isilean t(ertatuaren ere joango

4ainA<nolaAbait%+%en=: hain elementuak nagusian, *erpaus t(ertatuko

halakoetan,

adizkiarekin batera joan ohi den bait- aurrizkia edo -en atzizkia ere isilean geratuko dira. "artin ez zen hain aberatsa izan behin ere, nola baitzen alkate izan zen garaian. "unduan ez dago hain gauza ederrik, nola maite duzun pertsona ondoan izatea. Hain ziren pilotan onak esku ezkerraz, nola eskuinaz. 4alakonola: perpaus nagusiko kuantifikatzailea halako ere izan liteke. "arkelek ez zuen halako maitasunik jaso, nola unibertsitatean egon zen denboran. Bezalako erabiliz ere eman liteke egitura hau: )eskalaguna izan zuen garaian bezalako zoriontasunik ez zuen inoiz izan bere bizi osoan. Berdinnola: hauetan berdintasunezko konparazioa eraikitzen denez, 8hain/adjektiboa9 osagaiaren ordez, berdin adjektiboa ere erabil daiteke. 'le(ek berdin korrika egin lezake, berdin igeri, nola profesional onenak. Zein ,eta-: nolaren ordez erabil daiteke. ,iburu hori ez da hain erakargarria ikasleak motibatzeko, zein-eta aspertu eta gogaitzeko.

Ez du ezerk hainbeste animatzen #ker, zein-eta gogora ekartzeak espet(etik atera berri dela.

Modu konparazioa

A4ala556nolabait%+%en=
#nork ezin du zure atsekabea hala arindu, nola zerorrek.

2ure gurasoek inoiz ez dute sakelakoa hala erabili, nola egungo gazteekC

Ez dago pertsonarik hala lan egiten duenik, nola zuk egiten baituzu. 7 nola 2aztaroko urte guztiek ihes egin digute, nola haizeak esku artetik. 4alanola, banakaritza adierazteko: juntaduraz Egitura hau dute: hala ? nola B. Eman diezadala jainkoak lasaitasuna, hala burukoa nola bihotzekoa. 'dibide hauetan esaterako, biak daude, juntadura eta halanola: 2erra garaian denak egon ziren gosez, hala zaharrak nola gazteak. "ikel beti egoten da pozik, hala kanpoan nola barnean. %uzen jokatzen saiatzen gara gu beti, hala lagunekin zein da lagun ez direnekin. eratutako esamoldeen antzekoak dira korrelazio hauek eta ez da gauza handirik konparatzen.

Korrelazioak

4alanola eman beharrean, nolahala ere eman daiteke: "art(el beti dabil pozik, nola egunean hala gauean. )ik ondo pasatzeko gogoa daukat, nola mendian hala parrandan. Nola galde hitza da berez, hala, berriz, galde-hitz horren korrelatiboa. Beste elementu batzuekin ere osa daitezke horrelako korrelazioak: nolako-halako, zenbat-hainbat, non-han, nor-huraA Korrelazioetan, galde-hitz baten bidez ematen zaio sarrera perpausari eta horrekin korrelazioan jartzen da bigarrena, galde-hitzari dagokion anaforikoaren bidez. ,ehen aztertu ditugun konparazio perpausetan ez bezala, korrelazio hauetan, nolak galde hitz izaten jarraitzen du,zenbatek eta nonek bezala. ,ehen perpausean zehargaldera it(urako perpaus bat ematen da eta ondoren anafora batekin hasten da perpausa. )ola bizi, hala hil. 'mak nola niri hala erakutsi diet nik neure seme-alabei. Korrelazioa oso baliabide orokorra da hizkuntzan eta era askotako erlatiboak sortzeko erabiltzen dugu: zer *an, hura izanA Konparaziora ekarrita, korrelazioak moduzkoak erabiltzen edo dugu+ zenbatasunezkoak izaten dira. "oduzkoetan nolagalde "aila hitza zenbatasunezkoetan, izaten lortzen berriz, zenbat. direnez, konparazioa maila

adierazteko, zenbatenaz edozenbat aurkituko ditugu, baina normalean honelako konparazioak konparazioaren berdintasunezkoak antzeko zerbait berdintasunezko da nolako,a-%halako,a- korrelazioan.

Bestalde, konparazioa mailaka daiteke, baita korrelazioan ere: zenbat eta gehiago irabazi, hainbat eta gehiago nahi duguA Beraz, lau korrelazio mota aztertuko ditugu atal honetan: "odu konparaziozko korrelazioak a. 6nolabait%8 hala )ola hitz egiten baitzidan niri amak gaztetan, hala egiten diet nik orain seme-alabei. )orberak nola egiten baituen lan gaztetan, hala egiten du gero ere zahartzean. 4aguak nola harrapatzen baitzuen gazta, hala harrapatzen zuen katuak sagua. b. bezalahala 'mak niri hitz egiten zidan bezala, (hala) egiten diet nik orain seme-alabei. )orberak lan gaztetan egiten duen bezala, (hala) egiten du gero ere zahartzean. 4aguak gazta harrapatzen zuen bezala, (hala) harrapatzen zuen katuak sagua. %enbatasunezko korrelazioak 6zenbathainbat8: korrelazio honetan bi kantitate konparatzen dira: %enbat irakurtzen duzuen, hainbat ikasiko duzue. %enbat aldiz entrenatzen duzun, hainbat hobeto amaituko duzu lasterketa. %enbat buru, hainbat aburu. "aila konparaziozko korrelazioak 6Zenbate,na-zbait%8 hainbate,na-z: bi adjektiboren edo aditzondoren mailak korrelazioan jartzeko, zenbatzailea erabiltzen dugu. %enbatenaz hitz egiten baitu ingelesez, hainbatenaz hartzen du hizkuntza horrekiko
trebetasuna.

"ailaren

zenbatasunezko

korrelazioak:

egitura

hauetan

-ago-ren

zenbatekoak jartzen dira korrelazioan. Hau da, konparazioa ezartzen dute, baina horiei kuantifikazioa gaineratuta. ' B baino -ago dela esateaz gain, -ago baten maila aldatu ahala bestearena ere aldatzen dela adierazten dugu: zenbat %ago, hainbat %ago. -esberdintasuna zenbatekoa den esaten da, eta bi zenbatekoak korrelazioan jartzen dira. Zenbat %ago adierazten duten bi perpaus parekatzen dira, bien zenbatekoak korrelazioan jarriz. %enbatasunaz ari garenez zenbat galde-hitza esamolde guztietan agertuko da: zenbat eta-ago {-en/bait-} {hainbat/orduan} -ago Bi prozesu edo egoera konparatzen dira: %enbat eta gehiago ezagutzen dudan, orduan eta gehiago gustatzen zait. %enbat eta diru gehiago irabazi, orduan eta gehiago nahi izaten dugu. %enbat eta gehiago lagundu, okerrago.

Korrelazio hauen lehen atalean aditza osorik eman daiteke (lehen adibidean bezala), baina baita laguntzailerik gabe ere (bigarren adibidean bezala), eta inongo aditzik gabe ere (hirugarren adibidean bezala). 'ditzaren aspektuari gagozkiola, adizki jokatua darabilgunean forma ez perfektuak behar dira+ aditz laguntzailerik gabeko formak ematen ditugunean, berriz, partizipioa eskatzen du egiturak. Hala ere, partizipio horrek ez du perfektu baliorik aspektuaren aldetik. 2ainera, aditza laguntzailearekin ematen denean, -en edo bait- menderagailua sartu behar da. 2ainerako korrelazioetan bezala, zehargalderaren tankerako egituren aurrean gaudela erakusten du horrek. a. Zenbat ,eta-%agohainbat%ago %enbat eta gehiago jan, hainbat eta handiagoa izango da zure gosea. %enbat eta gut(iago saiatu, hainbat eta zailagoa izango da azterketa gainditzea. b. Zenbat erebait%hainbatenaz%%ago %enbat ere handia baita gure ezjakintasuna gai horretan, hainbatenaz handiagoa da gure
jakinmina.

D. Zenbate,na-z%agohainbate,na-z%ago %enbatenaz egarria handiago, hainbatenaz edaria gozoago. "arrubiak zenbatenaz helduago, hainbatenaz dira zaporetsuago. #kasgaia zenbatenaz korapilatsuago, eta hainbatenaz interesgarriago. ( eta juntagailua bi
perpausen artean)

d. 4ainbatenaz%agozenbatenaz%ago:

egitura

hauetan

ezin

da etajuntagailua erabili. "aila zenbatzen ari garenez, korrelazioaren bi zatietan -ago konparatiboaren marka agertzen da normalean, baina gerta liteke gabe ere ematea. Hainbatenaz gozoago mintzo zaio emaztea senarrari, zenbatenaz maiteminduago
sentitzen da gizonezkoa.

Hainbatenaz gorago jaurtitzen du baloia atezainak, zenbatenaz gorago egiten dute jauzi
jokalariek.

Hainbatenaz haur gehiago elkartu, zenbatenaz aberasten da jolasa. e. %ago ,eta-%ago Eguzkia gorago, beroa handiago. #rakasleak debekatzenago, eta ikasleek oihukatuago. f. Gero,ago- ,eta-%ago: egitura honetan adierazten dugu denborak aurrera egin ahala zerbait ?-ago dela, hau da, korrelazioan jartzen dugun lehen kontua denbora da. 2eroago eta hobeto hitz egingo duzu ingelesez. 2eroago eta ederrago dago zure alaba. Konparazio hauek denbora adierazten dute, horregatik ez dira zuzenak denborajoko hori ez duten gero-dun perpausak:

 3 2ero eta barrurago, eta ilunago dago et(ea. %enbat eta barrurago, orduan eta ilunago dago et(ea. 2ero eta aberatsagoa, eta zekenagoa da gizakia. %enbat eta aberatsagoa, hainbat zekenagoa da gizakia.