NN NVERSTES SANAT VE TASARIM DERGS Inonu University Journal of Art and Design ISSN: 1309-9876 E-ISSN: 1309-9884 Cilt/Vol.

2 Say/No. 6 (2012): 305-321 Yllk zel Say/ Annual Special Issue

MZK ETMNDE MGELERN KULLANIMIa

Turan SAER1, Ali AYHAN1*
1

nn niversitesi, Gzel Sanatlar ve Tasarm Fakltesi, Mzik Blm, 44280 Malatya

ZET
Bu almada, grsel ve iitsel imgelerin mzik eitiminde kullanmnn elde edilecek olan baar dzeylerine ynelik etkisi incelenmitir. Gelien teknolojiyi her geen gn daha hzl takip etmemiz gereken amzda mzik eitiminde kullanlan yntem ve tekniklerinde buna paralel olarak gelitirilmesi gerekmektedir. mgelerin aktif olarak kullanlmasn salayacak eitim-retim materyallerinin hazrlanmas, mzik eitiminde yeni bir yntem olarak dnlmtr. Bu amala, okul arklarna, imgesel destekli animasyonlar, videolar hazrlanmtr. Yaplan bu retim materyalleri ile zellikle de ark szlerinin imgesel olarak desteklenmesi yoluyla, arklarn hatrlanma dzeylerinde nemli bir art gzlenmitir. lkretim birinci kademe dzeyinde hazrlanan animasyon ve videolarda, arklara ait grsel ve iitsel imgeler, Flash CS5, iMovie, Photoshop CS5, Finale 2011, Logic Studio gibi programlar ile tasarlanarak bir araya getirilmitir. Multimedya uygulamalarnn kullanld bu almada imgelerin mzik eitiminde kullanlmasnn baar dzeylerine olumlu bir etkisi olduu tespit edilmitir. Anahtar Kelimeler: Mzik eitimi, imge, animasyon, video

USE OF IMAGES IN MUSIC EDUCATION ABSTRACT

In this study, the effects of using visual and audial images for music education on the success level were investigated. In such an age that makes us catch up with the advancing technology, the methods and techniques for musical training must be improved concordantly. Development of teaching materials to use the images actively was considered to be a new method in music education. For this purpose, some image-assisted animations and videos were designed into the school songs. The level of remembering the songs was observed to enhance due to these teaching materials, esp. the image-assisted song lyrics. Visual and audial images of the songs in the animations and videos for primary school level were all designed and combined via such software programs as Flash CS5, iMovie, Photoshop CS5, Finale 2011, Logic Studio. In this study which includes the use of multimedia applications, using images for musical training was found to have a positive impact on the levels of success. Keywords: Music education, image, animation, video

1. GR
Mzik eitiminin ilkretim andaki rencilere sunu yntemlerinin temel talarndan birisi okul arklardr. rencilerin sanat eitimde nemli bir yer tutan olan okul arklarnn, zellikle szleri dikkate alndnda, eitim amal kullanlan okul arklar yoluyla, istenilen her trl bilgi rahatlkla rencilere retilebilmektedir. Gnmzde teknolojik imknlarn doru bir ekilde kullanlmas yoluyla bu amaca ynelik bir eitim-retim metodu gelitirilip ilkretim dzeyinde rahatlkla uygulanabilir. arklardaki mziksel yap, gnmzde kullanlan birok eitim-retim metodu ile rahatlkla retilmektedir. Bu almada, nemle zerinde durulan konu imgesel bir yntem gelitirilerek ark szlerinin aklda kalcln artrmaktr. Mziklerinin teknolojik ortamda mzik programlar yoluyla zenginletirerek ilgi ekicilii arttrlan, szlerinin de imgesel olarak desteklenmesiyle birlikte animasyona dntrlen okul arklar retiminde elde edilen baarya olumlu bir etkisi olacaktr. Eitim-retim

Bu makale imge kullanmnn okul arklarnn retimindeki baarya etkisi isimli doktora tezinden faydalanlarak hazrlanlmtr.

* Yazma yaplacak yazar: ali.ayhan@inonu.edu.tr Makale metni 07.11.2012 tarihinde dergiye ulam, 30.11.2012 tarihinde basm karar alnmtr.

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

baar dzeyi aratrmalarnda yaplan incelemeler gstermektedir ki yaratclktan uzak hibir sistem baarya ulaamaz. Hangi alanda olursa olsun, etkin bir renmenin gerekleebilmesi iin retilecek konularn zenle ilenerek retimi kolay hale getirmesi gerekmektedir. Bunu yapabilmek iinde mutlaka yaratc bir dnce gcyle yola kmak gerekmektedir. Yaratc dnme gc ile ilenen her materyal eitim-retim malzemesi olarak etkili bir ekilde kullanldnda elde edilen baar grafiklerinde her zaman olumlu bir art gzlenmitir. Mzik eitiminde de baar dzeylerini arttrabilmenin en nemli yolu -sistematik bir ekilde, teknolojinin verdii imknlar doru bir biimde kullanarak- yaratc dnce nda almaktan gemektedir. 1.1. Aratrmann Denencesi (Hipotezi): mgelerin aktif olarak kullanmnn, okul arklarnn retimindeki baar dzeylerinde olumlu etkileri vardr. 1.2. Ama Bu almada amalanan, imgelerin kullanm yoluyla oluturulacak animasyon-videolarla yeni bir mzik retim metodunun, hedef kitlelerin baar dzeylerini ne derecede gelitireceini tespit etmek ve mmkn olduu derecede ste tamaktr. Mzik retiminde uygulanan eitim-retim metotlarnn, gnmz teknolojisini takip edebilmesi ve etkin olarak kullanabilmesi; yaratc yntemlere ak olmas; her ya grubuna, her kltr seviyesine gre deikenlik gstermesi gerekir. Yaratclk ve grsellii etkin olarak kullanan bir eitim-retim yntemi ile istenilen hedef, baar dzeylerine daha ksa yoldan ulalacaktr. 1.3. nem Teknolojinin imknlarnn yerinde, tutarl ve planl bir ekilde kullanlmas halinde eitim-retim etkinliklerinin kalitesinin artaca tartlmaz bir gerek olduu gnmz dnyasnda, okul arklar eitiminde farkl bir mekanizma gelitirme gereini ortaya karmaktadr. Bu alma ile konularna gre imgelerin tespit edilip, imgesel olarak desteklenerek retimi yaplacak olan okul arklarnn renciler tarafndan renilmesinde ne gibi farkllklarn ortaya kabilecei belirlenecektir. Yine alma ile mzik retimine getirecei farkl yaklamlar ile almann sonucunda elde edilen bilgi ve birikimlerin mzik eitiminin her alanna uygulanmasyla birlikte ulalmak istenen baar dzeyleri asndan nem tamaktadr. 1.4. Varsaymlar Bu aratrmada; Belirlenen aratrma ynteminin aratrmann amacna, konusuna ve hipotezin gereklemesine uygun olduu, Veri toplamak iin kullanlan ara ve tekniklerin, aratrma iin gerekli bilgilere ulamay salayacak nitelikte olduu, Veri toplamada faydalanlacak renci gruplarnn aratrmada kullanlacak yntem ve tekniklerin uygulanmasnda doru bir rneklem grubu oluturaca ve okul arklarnn imge kullanm yoluyla anlaml retimi konusunda evreni temsil ettii,

temel varsaymlarndan hareket edilmitir. 1.5. Snrllklar Bu aratrma; Milli Eitim Bakanl mfredatndan seilmi olan 12 okul arks 4. Snf rencilerinden seilen 120 (60 deney grubu+60 kontrol grubu) renci ile snrldr.

306

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

1.6. Tanmlar Mzik: Mzik, duygu, dnce, tasarm ve izlenimleri, belirli bir ama ve yntemle, belirli bir gzellik anlayna gre birletirilmi seslerle ileyip anlatan bir btndr. Mzik Eitimi: Mzik eitimi, temelde, bir mziksel davran kazandrma veya bir mziksel davran deiiklii oluturma srecidir. mge: nsan bilincinden bamsz olarak var olan nesnelerin/nesnel gereklerin zihnimize yanssdr. Okul arklar: Okul andaki rencilerde, mziksel davran kazandrma-deiiklii oluturma srecinde, etkili bir rol oynayan szl ve szsz eitli ark formlarndan oluan mzik eserleridir.

2. KURAMSAL BLGLER VE LGL ARATIRMALAR

2.1. Kuramsal Bilgiler mgelem Gnaya gre bir baka nesneye benzeyen "kavram" olarak imge, temelde bir gstergedir. mgede rnekseme nemlidir. mge; rnekseme yoluyla gerek dnyadaki bir nesneyi belirten biimlerin sz konusu edildii bir gsterge trdr. mge, gerek nesneyi daha duyarl ya da daha gzel ve etkili bir biimde belirterek gerei gsterge olarak yeniden oluturur(Gnay, 2008: 6). mgenin bu anlamda kavranabilmesi iin verilebilecek en basit rnek fotoraftr. Fotoraftaki yansma bir imgedir (Gnay, 2008: 7). Fotoraftan hareketle dnlebilir ki grsel olarak alglanan imgeler nesnelerin birebir benzerini ya da ok yakn anmsatr ekildeki hallerini ifade eden yanlsamalardr. Fotoraf dnda grsel imgelere rnek verilecek olunursa herhangi bir nesneye ait olan bir izim(desen), karikatrize edilmi bir resim dnlebilir. ocuk resimlerine bakldnda grlr ki izilen bir da, genelde gen formundadr, aalar dz bir ubuun zerine yerletirilmi kocaman bir yeil elma gibidir. Ama bu resimde izdiklerin nedir diye ocuklara sorulduunda alnan cevap da ve aa olacaktr. nk izilen resimdeki ekiller ocuun zihnindeki aa ve da imgeleridir. Bu noktadan hareketle dnlebilir ki imgeler zamanla yerini baka imgelere terk edebilir. Yetikin bir bireyin alglayarak izdii bir imge bir ocuun imgesiyle ayn zellii tamamaktadr. Gnayn bahsettii rnekseme konusu burada devreye girmektedir. ocuk arklarndaki szlere ait imgelerin rneksenmesi az nce sz edilen ya fark gz nnde bulundurularak yaplmaldr. Bu gz ard edildii takdirde ocuun zihninde var olan imgelerin dnda, daha yksek dzeyde imgeler kullanldnda istenilen kavrama dzeyine ulalamayabilir. Yap olarak ya da uzlama olarak bir imge her zaman belirli bir btn gsterir(Gnay, 2008: 7). Okul arklarnda kullanlacak olan imgeler konuyu en iyi dzeyde ifade edecek bir biimde btn gstermeyi hedefleyerek seilmeli ve ekillendirilmelidir. Mzik Eitimi ve mgelem Gemiten gnmze tarih srecine bakldnda toplumsal olaylarn alar ap alar kapatt grlmektedir. Akp giden zaman ierisinde net bir ekilde grlr ki toplumlarda sanat alannda da deiimlerin, yeniliklerin, etkisi vardr. Ne denli geleneklere bal olunursa olunsun, tarih boyunca yenilikler sanat ynlendirilmitir (Ersoy, 2002: 20). Bu ynlendirmeler dorultusunda dnlebilir ki gnmz dnyasnda ki sanat eitiminde de yenilenmesi gereken noktalar tespit etmek gereklidir. Mzik eitimi alannda, okul arklar zerine yaplan bu almada, okul arklar retimi baar dzeylerinin daha yeni bir yaklamla arttrlmas iin imgesel desteklerden faydalanmas yolu seilmitir. Yaptn z ile mziksel biimi arasndaki balanty bulup ortaya karmak dinleyiciye den bir grevdir (Ersoy, 2002: 139) vurgulamasn yapan Ersoyun bu tespiti zerine okul arklarnn z elerinden birisi olan ark szlerinin, imgesel olarak desteklenerek dinleyicinin fark etme dzeylerini arttrmak gereklidir. Yaptn z esi olan szlerin vurgulanmas yan sra mzik alanndaki bilgisayar yazlmlarnn kullanm yoluyla da mziksel biim zenginletirilerek iitsel imgelerin fark edili dzeylerinde de nemli bir art salanabilir. Bu ekilde zengin bir mziksel alt yapy, grsel olarak desteklenmi olan szlerle bir araya bilgisayar ekrannda bir araya getirerek mzik eitimine yeni bir yaklam getirilmi olacaktr.

307

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

mge ve Tasarm mgeler hayatmza pek ok ekilde girmektedir. Okunulan kitap, anlatlan bir yk, karmza kan bir reklam afii ve daha birok ekilde srekli olarak karmzdalar. Bilgisayar teknolojilerinin gelimesi ile grntleme ve paylam tekniklerinin olanaklar artmtr. Grntler, artk zerlerinde kolaylkla allabilen materyaller haline gelmilerdir (Okudan, 2003: 2). Bu teknolojik donanmlarn kullanmnn kurallar tasarm ilkeleri dhilinde olmaldr. Ancak bu ekilde imgelerin kullanm yoluyla okul arklarnda retilmek istenilen amalara uygun bir animasyon hazrlanabilir. Okul arklarna yaplacak olan animasyonlar, tasarm ilkeleri dorultusunda hazrlanmak zorundadr. Aksi halde anlam kargaasnn meydana gelebilecei dnlmelidir. Alg dzeylerini etkileyerek zihinde kavram oluturmas beklenen animasyonlardan ancak bu ekilde verim alnabilir. Becer(1997) tasarm yzeyindeki grsel unsurlar yle tarif etmitir: Grsel unsurlar, tasarm yzeyleri iinde ve birbirleri arasnda tasarm ilkeleri dorultusunda bir ilikiye girerler: 1. Grsel unsurlarn kenar ve eksenleri ayn hizaya getirilebilir ya da sraya konabilir. 2. Grsel unsurlar gze bir hareket kazandrrlar. 3. Tasarm yzeyi iinde birbirine yakn unsurlar kendi aralarnda bir ilikiye girerek gruplar olutururlar. Bylelikle okuyucu hangi baln hangi illstrasyona ait olduunu rahatlkla alglar. 4. Benzer boyutlara, biimlere, renklere, tonlara, ynlere ya da dokulara sahip grsel unsurlar da birbirleri arasnda anlama dayal balantlar kurarlar. 5. Grsel unsurlar arasnda kurulacak bu tr ilikiler, tasarm iinde btnletirici bir rol oynar. Ama bazen de bu birletiricilik okuyucudan beklenir ve iletiim srecine bizzat katlmas istenir: Tasarmc grsel unsurlar yle bir konumda yerletirir ki, okuyucu balanty ilk bakta fark edemez, paralar akl yrterek birletirebilir. mgelerin bu be aamal sistem ile tasarmlanmas yoluyla okul arklarnda ki szlerinde alglanmas ve arklarn szlerindeki anlamlara ait paralar birletirmesi daha kolay olacaktr. mgesel tasarm olarak da ifadelendirebileceimiz bu sistematik yaklam mzik eitimi alannda yeni bir yntem olarak kullanlabilir. mge ve Mzik Teknolojisinin Mzik Eitiminde Kullanm Bal bana bir bilim dal haline gelen Mzik Teknolojisi alannda yaplan almalar her geen gn artmaktadr. Sanal ses ktphanelerinin kullanm ile sadece bir bilgisayar ve midi klavye yardmyla hemen her algnn elimizin altnda olduu bu ada mzik eitimi de yeni bir dneme girmitir. Genel olarak nota yazm, besteleme, kulak eitimi, ses kayt stdyosu gibi balklar altnda toplanan mzik teknolojisi biliminin etkin olarak kullanm yoluyla aratrma konusu olan okul arklarna zengin bir alt yap hazrlanabilir. Bu yolla sadelikten uzak fakat anlalrl en st dzeyde olan bir elie sahip olacak okul arklarnn kulak eitimi yoluyla eitiminde -hedef gruplardaki alglama olumlu etkileneceinden- byk kazanmlar salanacaktr. Mzik teknolojisinin sunduu bu imknlar okul arklarnn retiminde phesiz olumlu bir etkide bulunacaktr. Fakat daha ncede bahsedildii gibi okul arklarnda bir dier nemli konu ark szlerinin doru bir ekilde rencilere kavratlabilmesidir. Bunun kolaylkla yaplabilmesi iinde; gnmz bilgisayar teknolojisinin bizlere sunduu imknlardan ve ark szlerine ait imgelerden faydalanlarak oluturulacak anlaml btnlerin, mzik teknolojisi biliminin de katklaryla oluturulacak zengin bir mziksel alt yap ile birletirilmesi gereklidir. Tm bunlarn birleimi, okul arklarnn imge kullanm yoluyla anlaml retilebilmesi iin animasyon teknolojisinin mzik eitiminde kullanlabilirliini n plana getirmektedir. Flash CS5 programnda, Okul arklarnn mzik programlaryla zenginletirilmi alt yaps, Okul arklarnn szlerine ait grsel imgeler,

animasyon haline dntrlerek imgesel ve mziksel destekli bir eitim-retim yntemi olarak kullanlabilir. Bu yolla okul arklarnda retilmesi amalanan ierik daha etkili bir ekilde retilebilir.

308

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

mgelerin grsel ve iitsel olarak aktif bir ekilde n plana karlmasn ve eitimdeki baarnn salamak zere okul arklarna hazrlanacak olan retim materyalleri hazrlanrken dikkat edilmesi gereken en nemli unsurlar unlardr: arklarda yer alan ve retilmesi hedeflenen konularn doru bir ekilde tespit edilmesi. arklarda tespiti yaplan konulara nceden hazrlanm olan imge ktphanesinden doru ve kullanlabilir imgelerin seilmesi. Okul arklarna ok sesli bir elik tasarlanmas. Okul arksna tasarlanan ok sesli eliin uygun bir mzik programnda sanal enstrmanlar kullanlarak seslendirilerek animasyon programlarnda kullanlabilir bir ses dosyas formatna dntrlmesi. Son olarak toplanan, hazrlanan grsel ve iitsel imgelerin uygun bir animasyon-video tasarm program yardmyla bir araya getirilerek retim materyaline dntrlmesi.

Bu maddelerden ilkinde; okul arklarnn konularna gre tespit edilen imgeler, arky betimlemesi asndan video(avi, mpg, mov, mp4 vb.) ve resim(jpg, tiff, gif, png vb.) formatndaki dosya biimlerinden seilecektir. mgelerin video ya da resim formatnda olmas arky en iyi ekilde temsil edecek grntlerin doru analiz edilmesine baldr. Yine son maddede yer alan aklamada seilen imgelerin animasyona dntrlecei programn doru seimi ile ilgilidir. zellikle bu seimin doru yaplmas ortaya kacak olan retim materyalinin kalitesini ve ie yararln dorudan etkileyecektir. Genel olarak arknn konusu ile ilgili zengin bir grsel-iitsel bir imge ktphanesine sahip olmak iin en nemli ksm gibi grnrken, bunlarn uygun bir ekilde bir araya getirilerek ilenmesi iin doru programn kullanlmamas durumunda bu zenginlik yeterince ie yaramayacaktr. Okul arklarna hazrlanacak olan retim materyalleri hazrlanrken ounlukla resim formatndaki imgeler kullanlacaksa animasyon tasarm programlarnn kullanlmas byk bir avantaj kazandrabilir. zellikle seilen resimlere ve simgesel olan her eye (yaz, daire, kare, izgi, vb.) rahatlkla her hareketin verilebildii animasyon programlarnda mziksel imgelerinde kullanlabilirlii ile olduka kullanl bir tasarm stdyosuna sahip bir durumda olunmaktadr. Programlarda yer alan zellikleri yerli yerinde kullanmak kullancnn hayal gcyle doru orantldr. Animasyon tasarlarken dikkat edilmesi gereken en nemli nokta ite budur denilebilir. Seilen imgelere gerekli yerde doru hareketin verilebilmesidir. rnein, arknn szleri gnein douundan bahsederken gnein douunu ilk olarak zihnimizde canlandrarak animasyon ortamnda nasl bir hareketle bunu imgeleyebileceimizi daha rahat belirleyebiliriz. Yine bir baka rnekte uan kulardan bahsederken tek bir kuun hareketinden yola klarak zihinde canlandrlan uu hareketleri imgeleri animasyonda bir araya getirilmelidir. Bu iki rnekten yola klarak izilen rotada zihinsel imgelere ait tasarm gcn kullanmann animasyon tasarlamann en temel prensiplerinden biri olduu sylenebilir. Yani animasyon tasarlanrken ilk hareketi zihnimizde dnerek bilgisayar ortamna daha rahat karmlar salayabiliriz. Okul arklarna hazrlanacak olan retim materyalleri hazrlanrken eer video formatndaki grsel imgelerden faydalanacaksak yine yukarda bahsedilen zihinsel tasarmlarn yaplmadan etkili bir materyalin retilemeyecei dnlebilir. Buradan hareketle video format ile tasarmlar yaparken de dikkat edilecek birka nokta yer almaktadr. Bunlardan birisi nasl iyi bir animasyon yapmak iin gerekli programn belli bal zelliklerinin bilinmesi gerekiyorsa video dzenleme yazlmlar hakknda da gerekli n bilgiye ve kullanabilmek iin gerekli beceriye sahip olunmas gerekmektedir. Animasyon programlarnda zgrce her imgeye gereken hareketi verebilirken, video formatndaki dosyalarla alrken tam anlamyla ayn zgrle sahip olamayabiliriz. nk videolar zaten resim karelerinin sralanmasyla oluan kendine zg bir yapya sahiptir. Burada nemli olan bu zgn yapdaki imgelerin doru bir ekilde bir araya getirilerek yeni bir zgnle sahip olan bir okul arks imgelemine dntrebilmektir. Bunu yaparken dikkat edilecek noktalar u ekilde sralanabilir. lk olarak okul arklarnn szlerine dair imgelerin video formatndaki dosyalarda tespitinin yaplarak bir araya getirilmesi, Bu aamadan sonra seilen videolarn ieriinde, ses dosyalar varsa bunlarn silinerek videonun sessiz bir hale getirilmesi, Okul arklarna hazrlanm olan mziksel imgelerin ritmik yapsyla okul arklarnn szel alt yaps arasndaki senkronize yapya uygun olarak videolarn krplmas, Doru bir kurgu ile mziksel alt yapnn, video dosyalarnn ve video dosyalar zerine ark szlerinin de eklenmesi gerekmektedir.

Mziksel-iitsel imge tasarmlar konusunda da zerinde durulacak birka nokta bulunmaktadr. arklar iitsel olarak gl bir yapya dntrrken ilk yaplmas gereken arknn konusuna dikkat etmekle ie balamak olmaldr. 309

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

Konusuna gre ok sesli yaplara dntrlen arklar incelemek buna faydal olacaktr. rnein mar formunda bestelenmi bir okul arks ok seslendirilirken gl ve srkleyici bir ritmik yap n plana kmaktadr. Gl akorlarla da desteklenen bir marn ok sesli yaps dinleyici zerinde ne kadar etkileyici bir yapya sahipse, ninni olarak bestelenmi ve ok seslendirilmi bir arknn da bir o kadar dinleyici zerinde etkili olduu gz nne alnmaldr. Bu iki rnekten hareketle, arklarn ritmik yapsndaki zellikleri n planda tutulmas gereklilii ortaya kmaktadr. Ritmik yap sonrasnda ki ilk aamada ise doru mzik yazlmlarnda arknn konusuna uygun lirik yada cokulu bir sese sahip olan alglarn kullanlmasdr. rnek olarak Tuna nehri akmam diyor, etrafm ykmam diyor szlerinin yer ald bir ark ile Gelin iek derelim, yollarna serelim szlerinin yer ald bir baka arkya sanal enstrman ktphanelerinden alg seerken ayn enstrmanlarn kullanlmas arklarn ieriine uygun olmayabilir. Bu konuda alg seimine rnek verecek olursak ilk msralara bakr flemeli alglarn arlkta olduu bir alg topluluu cokulu bir elik salayabilirken ikinci rnekteki arkya ise tahta flemeliler grubundan yumuak bir ses tonuna sahip bir alg ve piyano elii uygun olabilir. Okul arklarna elik hazrlanrken zerinde dnlmesi bir nemli konuda arklarn melodisinin arkya hazrlanan elie oranla geri planda kalmamasdr. Bunu yapabilmenin en ksa yollarndan birisi de elik partisinin dnda rahatlkla duyulabilecek bir algy solo partisi olarak semekten gemektedir. Solo partinin-melodinin daha rahat alglanabilmesi iin kullanlacak yntemlerden bir dieri de bu partinin bir oktav yukardan seslendirilmesini salamaktr. Mzik yazlmlar sayesinde rahatlkla yaplabilen bu oktav deiimleri ile elik partisinin daha rahat duyulabilmesi salanmaktadr. Bir dier nemli konuda okul arklarnda ki ses snrlarnn mzik yazlmlar ile rahatlkla uygun aralklara ekilebilmesi durumudur. Ses snr ya grubuna gre yksek olan bir arkya hazrlanm olan elikler mzik yazlmlarnda kolaylkla uygun bir ses aralna transpose yoluyla ekilebilmektedir. Tm bunlarn bir arada etkin olarak yaplabildii mzik teknolojisi alannda kullanlmakta olan eitli mzik yazlmlarn kullanarak oluturulan mziksel imgeler bireyler zerinde gerek okul arklarnda gerekse de dier mzik formlarnda olumlu etkiler brakmaktadr. Gnmzde teknolojinin her anlamda iinde yaamak zorunluluunun doduu bu ortamda mzik bilimi ve dolaysyla mzik eitimi de gitgide daha fazla dijital ortama tanmaktadr. Bu imknlarn dorultusunda mziksel imgelerin teknolojik bir zeminde zenginletirilerek grsel imgelerle birletirilmesi aa ayak uydurmak konusunda mzik eitiminde atlan nemli admlardan birisi olacaktr. 2.2. lgili Aratrmalar Yurt Dnda Yaplan Aratrmalar Lu and Yin(2006), Image and Imagination in Perception of Music, isimli almalarnda iitsel ve grsel imgenin birbirlerine katklarnn aa karlarak mzik algsnda imgelerin ne gibi etkileri olduuna k tutulmutur. Makalede mzik, kavramsal olarak melodik bir sanat; dinleme, dnce ve zevk olmak zere alanda incelenmitir. Fizyolojik bir uyarcdan alnan tepki iitme organn harekete geirdii, bu uyarm aamasnda hayal gcnn psikolojik uzayda harekete getii ve bylelikle zihinde ses ve grnt olumaya balad anlatlmtr. Webb (2006), Re viewing listening: Clip culture and cross modal learning in the music classroom isimli makalesinde, DVD lerden ve Youtube gibi video paylam sitelerinden elde edilebilen grsel materyallerle oluturulan arivin mevcut snflarda yararlanlabilirliine dair apraz-modal bir yaklamn avantajlar anlatlmaktadr. Yine makalede, Mzik her zaman grnt ve seslerden oluan bir olaydr. Bununla birlikte, ses kayt teknolojilerinin ilerlemesi, canl prodksiyonlara elik eden grsel olgulardaki tecrbelerin artarak ortaya kmasn salamtr. Gnmzde internet alar ve mobil grsel teknolojilerinin artt, mzik DVDlerinin, mzik videolarnn elik ettii DVDlerin ve iTunes gibi sitelerden indirilebilen mzik videolarnn da bu oluuma katkda bulunduu anlatlmaktadr. Bu yollarla olumakta olan klip kltrnn apraz-modal bir yaklamla eitimde kullanlabilirliine dair almalarn rneklendii makalede, snflarda klip kltr ibirliiyle ortaya kan mzikal renme emalarndan bahsedilmektedir. Snflarda kliplerin kullanlarak apraz modal bir renme yntemi gelitirilmeye allmtr. Bu anlamda ilk olarak kliplerin hangi yollarla internet zerinde dolatna dair bilgiler verilmitir. zellikle sosyal paylam sitelerinde kliplerin paylam, mail, bloglarda paylam ya da anlk mesajlamalar yoluyla olduuna dikkat ekilmitir. Bu anlamda video yoluyla bilgilerin aktarm sz konusudur. Finney and Burnard (2007), Music education with digital technology isimli kitabnda Bilgi ve letiim Teknolojisinin geldii notann mzik eitiminin seyrine ne gibi olumlu etkilerde bulunduuna dair tespitlerde bulunmutur. Geleneksel yntemlerle eitim vermenin, an gereksinimlerini karlayamayacan vurgulayan yazar gelien teknolojik ilerlemelerin, eitimde kullanlmas konusunun altn nemle izmitir. Mzik alannda teknolojik gelimelerin 310

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

ilerlediinden bahseden yazar bu teknolojik imknlarn kullanlarak etkili bir eitim sistematiinin oluturulmas konusunda nerilerde bulunmutur. Watson (2005), Picture This, isimli makalesinde ses dzenleme yazlmlarnn gsterim deerlendirme ve motivasyon asndan muhteem bir ara olduundan bahsetmektedir. Mzik eitim mfredatnn teknoloji alannda birok kullanm alan vardr. Fakat baz uygulamalarn aktif bir ekilde kullanlabilmesi iin kiisel aba ve yeteneklere sahip olunmas gereklidir. lk balarda zorluklar yaanacak olan bu programlarn ilerleyen zamanlarda renildiinde olduka faydal olduklarnn farkna varlaca anlatlmaktadr. Bir resmin bin kelimeye bedel olduundan bahseden yazar makalenin ilerleyen ksmlarnda ses dalgalarnn grnmyle ilgili yapm olduu almalardan bahsetmektedir. Frankel (2007), Film Scoring in the Music Classroom almasnda modern mzik yazlmlarnn en heyecan verici taraflarndan birisinin videolarla mziklerin birletirilmesine salanan olanak olmasndan bahsetmektedir. Bu amala kullanlan bilgisayar yazlmlarnn tantmn yaparak bu programlarn nasl kullanldna dair bilgiler vermektedir. Fein (2004), Teaching Song Form adl almasnda ses dzenleme yazlm, Powerpoint yazlm ve biraz planlama ile bir arky elenceli ve yaratc bir ekilde retebilmenin mmkn olduundan bahsetmektedir. Dijital ses yazlmlar renmede yeniliki bir yol gsterir. almada bir bilgisayar ya da midi laboratuarnda bir ses yazlm, bir kulaklk yardmyla hazrlanacak olan projelerle etkili bir renmeyi salayacak materyallerin hazrlanabileceinden bahsedilmektedir. Bu yolla yaplacak almalarn rencilerin ilgisini ekecei ve mzikte bu gibi almalar yapmaktan zevk alabileceklerinden bahsetmektedir. Trkiyede Yaplan Aratrmalar Oskay (2004), Sanat Eitiminde mge ve mgenin Yeri isimli yksek lisans tezinde imge, duyum, alg, sanat ve imge, eitimde imge, sanat eitiminde imge, bilgi toplumunda imgenin insan yaantsna etkileri konu balklarn kuramsal olarak ele almtr. mge ve masal, imge ve oyun, imge ve drama, imge ve teknoloji, evrenin imge oluumuna etkileri konusunda da incelemelerde bulunmutur. Aratrmada, ocuun eitiminde yaratc imgelem gcne yeterince yer verilmedii dnlerek, sanat eitiminde imgeye ve ona bal srelere ne kadar yer verilmesi gerektii aratrlarak aklanmaya allmtr. Aratrma tarama modelindedir, imgenin anlam, tarihsel deiimi, eitimde ve sanat eitiminde imgenin geliim sreci ile imgeyle balantl olarak duyum, alg, imgelem, simge... gibi kavramlar da aklanm ve ocukta yaratc imgenin geliiminin oyunla, teknolojiyle, evreyle ilikileri de aratrlarak yorumlar yaplmtr. Akbaytogan (2006), Gnmzde mge ve Farkndalk isimli yksek lisans tezinde aadaki konular zerinde almtr: mgeler, kendi kltrmzn kontrolsz deiiminin ve geliiminin belgeleridir. Ne var ki, gnmzde imgeleri anlamak iin ncelikle bu deiimi anlamak gerekir. Bunun iinse belli bir farkndala ulamak arttr. Bu deiimin, bu yeniden retimin her yn ile doasn, sebep ve sonularn, kullanlan ara ve yntemleri incelemek; ulamay hedeflediimiz farkndalk durumu iin yardmc olacaktr. te bu yolda ncelikle en basit haliyle imgeyi tanmlamak ve incelemekte olduumuz gncel versiyonunun ne olduuna bir aklk getirmek gerekir. Sorun, gnmzde her yn ile karmza kan "tasarlanan imgelerin", kltr-benlik zerindeki yansmalarnn doasn anlamaktadr. yle ki gnmzde benlik mi imgeyi, imge mi benlii biimlendirir belirsizdir. Burada bahsettiimiz bir imgenin iinin boaltlmas ve ii bo imgelerin bir araya getirilip onlardan yeni bir ierik yaratlmasdr. Gnmzde tasarlanan imgelere dair farkndal gerekli klan da tam olarak budur. Bu yolda, "tasarlanan imgeler" birok farkl ve ilikili ynden ele alnmtr. ncelikle, imgelere dair tarih ve sanat tarihi ierisinden iktidar ve ekonomik kayglarla retilmi rnekleri incelenmitir, imgenin hangi trlerinin tarih iinde ne zaman bozuma uratlmaya baland irdelenmi, ardndan da gnmzde bu bozuma dair rnek ve kantlar aranmtr. te bu noktada da karmza medya ve mecralar kar. Fotorafn, teknoloji ve ihtiyalar dorultusunda urad deiimin devamnda medya ve her trl mecra retimi imgeler, sunduklar muhteem olanaklar anlamak bir yana, onlar anlamak ve kontrol edebilmek iin bir farkndal da mecbur klar. Aksi takdirde, her gn daha fazla reklamn ve markalarn malzemesi haline gelen imgeler, sonunda onlar yaratanlar da kendilerine benzetecek, ilerini boaltacaktr. Yazar almasnda imge tasarm, sanatn tasarlanan imgesi, simlasyonlar ve alg, alg ve grme eitimi zerine bilgiler vermitir.

311

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

3. MATERYAL VE YNTEM
Bu blmde, aratrmann modeli ve deseni, evren ve rneklemi, veri toplama aralar ve gelitirilmesi, verilerin toplanmas, toplanan verilerin zmlenmesinde kullanlan istatistiksel yntem ve teknikler ayrntl olarak aklanmtr. Aratrmann Modeli Aratrmada, n test - son test kontrol gruplu deneme modeli kullanlmtr. Aratrma, okul arklarnn, imgesel yntemlerle retimine dayanan ders ileme modelinin, rencilerin mziksel renme dzeylerinin geliimine olan etkisinin saptanmasn amalamas sebebiyle betimsel niteliktedir. Aratrmada uygulama yaplacak deney ve kontrol gruplarnn toplam says n=120 olarak belirlenmitir. Bu saynn deney ve kontrol gruplarna gre dalm Tablo 1. de grlmektedir. Tablo 1. Deney ve Kontrol Gruplarnn Oluturulmas Gruplarn Oluturulmas Deney Grubu Kontrol Grubu Toplam n 60 60 120

Uygulamann banda yaplacak olan ntest ve uygulama sonunda yaplacak olan Sontest ile deney ve kontrol gruplar arasnda bamsz deikenle ilgili oluan davran deiiklikleri llecektir. Aratrmada bamsz deiken mge Kullanm ile Okul arklarnn retimi, baml deiken ise renci baarsdr. Aratrmann deneysel deseni tablo 2de verilmitir. Tablo 2. Aratrmann Deneysel Deseni Deney ntest Deerlendirme lei 6 hafta uygulanacak olan mge Destekli Okul arklar retimi Sontest Deerlendirme lei Kontrol ntest Deerlendirme lei 6 hafta uygulanacak olan Geleneksel Yntemlerle Okul arklar retimi Sontest Deerlendirme lei

Deneysel Uygulama Srecine Hazrlk Deney gruplarnda uygulanacak olan okul arklarnn retimindeki baar dzeylerini arttrmak amacyla okul arklarna ait olan ve alglamada kolaylk salamas dnlen imgeler belirlenmitir. Okul arklarnn mziklerinin gelitirilip daha dikkat ekici hale getirilmesi amacyla tm okul arklar ok seslendirilerek elikler yaplmtr. Bu yaplan elikler Mzik Teknolojisi alannda kullanlmakta olan Finale, ve Logic Pro programlaryla ilenerek mziksel adan zenginletirilerek deney gruplarnda kullanlmtr. Ayrca kontrol gruplarnda kullanlmak zere her arkya ait elikli mziklerin MP3 dosyalar hazrlanmtr. Bylelikle arklarn grsel imgelerinin yannda iitsel imgelerinin de tasarm aamas tamamlanmtr. Deney gruplarnda uygulanmak zere her bir okul arks iin Flash CS5, animasyon ve iMovie video dzenleme program ile daha nce belirlenmi olan grsel ve iitsel imgeler bir araya getirilerek animasyonlar-videolar hazrlanmtr.

312

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

Deneysel Uygulama Sreci Deneysel uygulama sreci 6 hafta srecek ekilde ve her hafta 2 okul arks retilecek ekilde planlanmtr. arklardaki baar dzeylerini tespit etmek amacyla da hazrlanm olan uygulama ncesi ve sonras bilisel baar testleri kullanlmtr. Uygulama srecinde kontrol gruplarnda geleneksel yntemler kullanlmtr. Okul arklar retilirken kontrol gruplarnda her arkya ait MP3 dosyas dinletilmitir. arklara ait melodiler dijital ortam, szler ise retmen yardmyla seslendirilmitir. retim sonucunda her arkya ait bilisel lme formlar rencilere datlarak MP3 dosyas bilgisayarda almaya devam ederken arklara ait szlerin ilgili formlara yazlmas istenmitir. Bylelikle kontrol gruplarndaki sre tamamlanmtr. Deney gruplarnda ise imgelere dayal bir retim sistemi uygulanmtr. Bu amala her bir ark iin grsellerden, elikli hale getirilmi mziklerden ve ekranda alt-st yaz eklinde konumlandrlm ark szlerinden oluan videoanimasyon hazrlanmtr. Uygulama srasnda projeksiyon yardmyla rencilere arklarn izletilmesi esnasnda arknn szleri ayn zamanda retmen tarafndan tekrar edilmitir. Bylelikle arklara ait szleri hem iitsel hem de grsel olarak grmelerinin yan sra szler yoluyla alglanmas istenen ierie ait bilgilerde imgesel bir ekilde tasarlanarak bir arada sunulmutur. Bu sre sonrasnda deney gruplarna zel olarak hazrlanan video ve animasyon grntlerinde kesitlerinde yer ald bilisel lme formlaryla lme aamasna geilmitir. lme aamasnda projeksiyon perdesinde arklara ait olan animasyon gsterime tek farkla devam etmitir. lme arklara ait olan szlerin alt-st yaz eklinde ekranda yer almad video-animasyonlar ile yaplmtr. Aratrmada deneysel uygulama srecinde 12 okul arksnda da ayn yntem uygulanmtr. ntest ve sontest uygulamalarnda Yalanc ve Postac arklar kullanlmtr. lk ve son hafta gerekleen bu testler dnda arada kalan drt haftalk srete Bal Avcs, Krlara Doru, Gkyz, Dostluk, retmenim, Ilgaz, Gzel Anadolu, Cumhuriyet, zmir Mar ve Anadolu arklar deneysel sreci pekitirmek amac ile uygulanmtr. Evren ve rneklem Aratrmann evrenini ilkretim drdnc snf rencileri, rneklemini ise seilen lkretim Okullarnn 4.snf rencileri oluturmaktadr. Aratrmann rneklem grubunu Malatya li, Ali Rza Aydos, Emine Nezihe Parlak, ehit Astemen Feyzullah Taknsoy ve Gazi lkretim Okullar oluturmaktadr. rneklemi oluturan gruplarn okullara gre dalmlar Tablo 3.de gsterilmektedir. Tablo 3. rneklemi oluturan gruplarn okullara gre dalmlar Okullar Ali Rza Aydos lkretim Okulu Emine Nezihe Parlak lkretim Okulu ehit Astemen Feyzullah Taknsoy lkretim Okulu Gazi lkretim Okulu Genel Toplam Veri Toplama Aralar ve Gelitirilmeleri Aratrmada veri toplama arac olarak, ntest Sontest Deerlendirme lei, Uzman Gr Alma Formu(lme Arac), Uzman Gr Alma Formu(Ders Konular), mge Destekli Okul arklar retiminde Kullanlan Bilisel lme Formlar, 313 Gruplar Kontrol Deney Kontrol Deney Kontrol Deney Kontrol Deney n 15 15 15 15 15 15 15 15 Toplam 30 30 30 30 120

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

renci Kiisel Bilgi Toplama Formu rnei kullanlmtr.

Veri toplama aralarnn gelitirilmesi aamasnda ncelikle, aratrmann temellendirilmesi ve belirlenen amalara ulaabilmesi iin konuyla ilgili literatr(tez, makale, bildiri, kitap, bilimsel aratrma, internet ortam, vb.) incelenerek aralarn kavramsal yaps ve ana erevesi belirlenmitir. Buradan hareketle 12 okul arksnn anlamsal yapsn temel alacak ekilde gelitirilerek uygulamaya hazr hale getirilmitir. Verilerin Toplanmas Aratrmada drt ayr okulda deney ve kontrol gruplar ile 6 hafta srecek deneysel bir alma yaplmtr. rencilere ilk olarak kiisel bilgi toplama formu uygulanarak cinsiyet, ya, anne eitim dzeyi gibi demografik deikenlere ait bilgiler toplanmtr. Uygulanan eitim-retim srecinde, okul arklarnn bilisel hedef davranlarna ilikin verileri toplamak iin hazrlanm olan bilisel lme formlar kullanlmtr. Bu formlardan elde edilen veriler ntest-sontest deerlendirme lei ile puanlandrlarak zmlenmeye hazr hale getirilmitir. Verilerin zmlenmesi Deneysel sre sonucunda elde edilen verilerin analizi iin SPSS 17.0 (The Statistical Packet for The Social Sciences) paket programndan yararlanlmtr. Normal dalm zellii gsteren rneklem gruplarnn ntest-sontest uygulamalarndan aldklar puanlarn farkllap farkllamadn belirlemek zere paired t testi kullanlmtr.

4. BULGULAR VE YORUMLAR
Aratrmann bu blmnde, kontrol ve deney gruplarnda yalanc ve postac arklar ntest ve sontestlerde alnan paired t ve One-Way Anova testi sonularnn oluturduu tablolardaki veriler aratrmann dayand hipotezlere gre aklanmtr. rneklem Gruplarnda ntest-Sontest Uygulamas Sonrasnda Elde Edilen Puanlarn t- Testi Sonular Aadaki tablolarda rneklem gruplarnda ntest-sontest uygulamas sonrasnda elde edilen puanlarn t- testi sonular grlmektedir. Tablo 4. Ali Rza Aydos lkretim Okulu Yalanc arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
40.08 41.02

S 14.86 11.21

sd 14

t -.184

p .857

Tablo 4. de, Yalanc arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Yalanc arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= -.184, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 40.08, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 41,02 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir.

314

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

Tablo 5. Ali Rza Aydos lkretim Okulu Yalanc arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
52.32 64.01

S 15.83 12.71

sd 14

t -2.277

p .039*

Tablo 5. de,, Yalanc arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Yalanc arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -2.277, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 52.32 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 64,01 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir. Tablo 6. Ali Rza Aydos lkretim Okulu Postac arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
59.43 64.33

S 11.35 15.51

sd 14

t -.778

p .450

Tablo 6. da, Postac arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Postac arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= -.778, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 59.43, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 64,33 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir. Tablo 7. Ali Rza Aydos lkretim Okulu Postac arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
64.63 87.67

S 7.81 11.39

sd 14

t -5.84

p .000*

Tablo 7. de, Postac arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Postac arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -5.84, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 64.63 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 87,67 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir.

315

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

Tablo 8. Emine Nezihe Parlak lkretim Okulu Yalanc arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
52.79 50.20

S 8.76 15.64

sd 14

t .468

p .647

Tablo 8. de, Yalanc arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Yalanc arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= -.468, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 52.79, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 50,20 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir. Tablo 9. Emine Nezihe Parlak lkretim Okulu Yalanc arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
59.06 73.95

S 10.30 15.34

sd 14

t -2.789

p .014*

Tablo 9. da, Yalanc arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Yalanc arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -2.789, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 59.06 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 73,95 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir. Tablo 10. Emine Nezihe Parlak lkretim Okulu Postac arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
50.33 40.00

S 17.21 16.33

sd 14

t 1.816

p .091

Tablo 10. da, Postac arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Postac arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= 1.816, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 50.33, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 40,00 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir.

316

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

Tablo 11. Emine Nezihe Parlak lkretim Okulu Postac arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
26.53 81.33

S 6.85 17.24

sd 14

t -11.978

p .000*

Tablo 11. de, Postac arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Postac arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -11.978, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 26.53 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 81.33 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir. Tablo 12. Gazi lkretim Okulu Yalanc arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
43.13 50.81

S 15.49 14.55

sd 14

t -1.268

p .225

Tablo 12. de, Yalanc arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Yalanc arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= -1.268, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 43.13, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 50,81 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir. Tablo 13. Gazi lkretim Okulu Yalanc arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
47.61 71.92

S 15.34 13.37

sd 14

t -3.856

p .002*

Tablo 13. de, Yalanc arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Yalanc arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -3.856, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 47.61 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 71,92 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir.

317

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

Tablo 14. Gazi lkretim Okulu Postac arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
67.83 68.33

S 25.51 22.25

sd 14

t -.051

p .960

Tablo 14. de, Postac arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Postac arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= -.051, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 67.83, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 68,33 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir. Tablo 15. Gazi lkretim Okulu Postac arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
74.17 86.67

S 15.05 12.28

sd 14

t -2.161

p .048*

Tablo 15. de, Postac arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Postac arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -2.161, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 74.17 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 86.67 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir. Tablo 16. Feyzullah Taknsoy lkretim Okulu Yalanc arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
47.77 39.76

S 19.82 13.37

sd 14

t 1.279

p .222

Tablo 16. da, Yalanc arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Yalanc arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= 1.279, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 47.77, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 39,76 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir.

318

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

Tablo 17. Feyzullah Taknsoy lkretim Okulu Yalanc arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Yalanc) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
57.89 74.91

S 20.12 16.69

sd 14

t -2.372

p .033*

Tablo 17. de, Yalanc arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Yalanc arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -2.372, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 57.89 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 74,91 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir. Tablo 18. Feyzullah Taknsoy lkretim Okulu Postac arks ntest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol ntest Deney ntest N 15 15

X
55.33 52.33

S 18.70 25.06

sd 14

t .449

p .661

Tablo 18. de, Postac arksnda deney ve kontrol gruplarnda yaplan geleneksel okul arklar retimi uygulamasnda Postac arks ntest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunamamtr. t(14)= .449, p>.05. Kontrol grubu ortalama puanlar

X = 55.33, deney grubu ortalama puanlar

ise X = 52,33 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retiminde baar dzeylerinde anlaml bir fark elde edilmediini gsterir. Tablo 19. Feyzullah Taknsoy lkretim Okulu Postac arks Sontest Ortalama Puanlarn t-Testi Sonular lm (Postac) Kontrol Sontest Deney Sontest N 15 15

X
70.17 84.67

S 18.38 12.424

sd 14

t -2.707

p .017*

Tablo 19. da, Postac arksnda kontrol grubunda yaplan geleneksel okul arklar retimi ve deney grubunda yaplan imge destekli okul arklar uygulamasnda Postac arks sontest sonularndan elde edilen lmlere bakldnda kontrol ve deney gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Bu fark deney grubu lehinedir. t(14)= -2.707, p<.05. Kontrol grubu ortalama puanlar X = 70.17 iken deney grubu ortalama puanlar ise X = 84.67 olarak llmtr. Bu bulgular, geleneksel okul arklar retimi ve imge destekli okul arklar retimi baar dzeyleri arasnda anlaml bir fark olutuunu gsterir.

319

Ayhan ve Saer

Sanat ve Tasarm Dergisi

5. SONU VE NERLER
Bu blmde aratrma sonucunda elde edilen veriler dorultusunda ortaya kan sonular aklanm ve bu sonulara bal nerilerde bulunulmutur. 5.1. Sonular Drt ilkretim okulunda yaplan deneysel uygulama sonrasnda u sonular elde edilmitir. 1. Kontrol ve deney gruplarnda yaplan ntest ve sontest sonularna gre rencilerin, ark szlerini hatrlama ve okul arklarn renme davranlarnda farkllk meydana gelmitir. Bu farkllk deney grubu lehinedir. 2. Drt ilkretim okulunda yaplan deneysel uygulamann ntest ve sontest sonularna bakldnda kontrol ve deney gruplar arasndaki farkllamann drt okulda da deney grubu lehine olduu grlmektedir. 3. Bu iki sonutan yola klarak sylenebilir ki mgelerin aktif olarak kullanmnn, okul arklarnn retimindeki baarya dzeylerinde olumlu etkileri hipotezi geerlidir. 4. Okul arklarnn retiminde imgesel yntemlerin kullanlmas yoluyla retimi yaplan arklarn daha ksa srede ve etkili bir ekilde renilmektedir. Bu sonu deney gruplarnda yaplan uygulamalar sonucunda tespit edilmitir. 5.2. neriler 1. Okul arklar retiminde istenilen baar dzeylerinin arttrlabilmesi iin, arklarn ieriindeki grsel imgelerin doru olarak tespitinin yaplmas ve arklarn mziinin de ok seslendirilerek oluturulacak ses imgelerinin, bilgisayar ortamnda doru programlar yardmyla doru tekniklerle animasyon ve videolara dntrlmesi yeni bir retim yntemi olarak dnlebilir. 2. Geleneksel yntemlerle yaplan okul arklar retimine, imgesel yntemlerle yaplan eitim srecinde zaman kazanma asndan bakldnda az zamanda daha etkili ve retici bir eitim verebilmek amacyla imgesel yntem tercih edilebilir. 3. Okul arklarnn eitsel ierine ynelik anlamlar dnldnde imgelerin alglamaya olan olumlu etkisi ile arklarn daha etkili bir eitim arac olarak kullanlmas salanabilir. 4. Her geen gn teknoloji alannda tann biraz daha yukarya ykseldii gereinden hareket ederek gelien teknolojiyi takip etmenin nemi de artmaktadr. Gelien teknolojiyi mzik eitiminde okula arklarnda etkili bir ekilde kullanabilmek elde edilen baarnn seviyesini ykseltecektir. 5. Okul arklarna eitsel videolar hazrlanrken ark ierisindeki imgelerin doru bir ekilde saptanp buna gre hareket edildiinde anlam btnln salayacak bir materyal ortaya kacaktr. Aksi halde arky tam olarak temsil edemeyecek imgelerin kullanld bir videoda elde edilecek sonular tatmin edici dzeyde olmayabilir. 6. Animasyon eklinde hazrlanacak olan imgesel materyallerde tasarm plan en nemli adm oluturmaktadr. Bu nedenle okul arklarnn yine video eklindeki materyaller hazrlanrken imge seimindeki titizliin tekrar burada da sz konusudur. mge seiminin doru bir ekilde tamamlanmasndan sonra asl nemli olan tasarm aamasna geilmelidir. arknn sz ve ezgi btnlne senkronize bir ekilde elik edecek bir animasyon yapabilmek iin saniye saniye okul arklarna hakim olunmas gerekmektedir. Ancak bu ekilde gerek anlamda eitsel bir animasyon tasarlanabilir. Bu hkimiyetin salanmas sonrasnda geriye kalan tek ey hayal gcnn snrlarn zorlama becerisidir. Bu yaplrken okul arksnn hitap ettii hedef grubun alg seviyelerini doru bir ekilde dnp ona gre tasarmlar yapmak gereklidir. 7. Video ve animasyonlar tasarlanrken okul arklarna ait szlerin ekranda gsterimi sz konusudur. Bu yaplrken szler ne ok n planda nede geride kalmaldr. Grsel bir imge ile szel bir imge bir arada kullanlrken dikkat edilmesi gereken bu imgelerin birbirleriyle uyum ierisinde kullanlarak tasarmn yaplmasdr. zellikle grsel imgelerin zerinde yazlacak olan szel imgelerin uyumlu renklerden olumas alglamay kolaylatracaktr.

320

Mzik Eitiminde mgelerin Kullanm

8. Okul arklarna video ve animasyonlar hazrlanrken arklara ait mziklerin zenginletirilmesi amacyla eliklendirilmesi nem tamaktadr. ok sesli bir yapya brndrlen okul arklar mziklerinin bilgisayar ortamndaki mzik yazlmlar yoluyla sanal enstrmanlara aldrlarak, video ve animasyon programlarnn destekledii ses dosyalar biimine dntrlmesi ve bu grsel materyallerde alt yap olarak kullanlmas da nem tamaktadr. 9. Teknolojinin gelimekte olduu bu bilim anda mzik eitiminde etkili bir sisteminde uygulanmas gereklilii bilinmektedir. Bu sisteme her geen gn bir yenilik eklenmektedir. Bu yeniliklere okul arklar asndan bakldnda zellikle ilkretim dzeyinde olan rencilerin mzik yoluyla eitiminde yer alan arklarnn imgeler yoluyla daha etkili bir ekilde kullanmn salamak amacyla elektronik ortamda ilenmeleri ve e-kitap ekline dntrlmesi gerekmektedir. Bunun yaplabilmesi rencilerin arklar daha ksa yoldan renerek zamandan kazanm salamalarna olanak salayacaktr. Ayn zamanda arklarla verilmek istenen eitsel mesajlarnda imgesel yntemlerle daha etkili alglanmas salanacandan, kavrama srelerinde de ksalmalar gzlenecektir. Mziksel alt yaplar gl bir ekilde hazrlanacak olan okul arklar mziksel elerinde daha etkin bir ekilde duyumunu salayacak olduundan geleneksel yntemlerden daha da etkili bir mzik eitimi sreci salanm olacaktr. Bylelikle tm bunlarn birleimi sonucu dijital ortamda oluturulacak olan imgesel okul arklar kitab ile etkili bir eitim materyali gelitirilmi olacaktr.

KAYNAKLAR
Akbaytogan, K. 2006. Gnmzde mge ve Farkndalk, Yksek Lisans Tezi, stanbul. Becer, E. 1997. letiim ve Grafik Tasarm, Ankara. Ersoy, A. 2002. Sanat Kavramlarna Giri, stanbul. Finney, J. (Editor); Burnard, P. (Editor) 2007. Music Education with Digital Technology: Education and Digital Technology, London, GBR: Continuum International Publishing,. p 12. Fein, M. 2004. Teaching Song Form, Music .Education Technology, November / December. Frankel, J. 2007. Film Scoring in the Music Classroom, Music .Education Technology, November / December. Gnay, V. D. 2008. Grsel Okuryazarlk ve mgenin Adlandrlmas, Sleyman Demirel niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Hakemli Dergisi, ART-E. Lu, X, Yin, Y. 2006. Image and Imagination In Perception Of Music, Alma Mater Studiorum University of Bologna, August 22-26. Okudan, A. 2003. Mekansal mge ve Grnt, Yksek Lisans Tezi, stanbul. Oskay, Y. 2004. Sanat Eitiminde mge Ve mgenin Yeri, Yksek Lisans Tezi, Eskiehir. Watson, S. 2005. Picture This, Music .Education Technology, November / December. Webb, M. 2010. Re viewing listening: 'Clip culture' and cross-modal learning in the music classroom International Journal of Music Education 2010 28: 313.

321