You are on page 1of 26

Pocvoa-na-Aony

mcnnxc
2014
Copnn
Cpotnoo npoqoccnonu\tnoo opusonunno
I. A. Baepenckan, l. H. -epkacoaa
PVCCKHH R3bK
H KVRbTVPA PEHH
[onyueno lnnncfepcfaov opasoaannn
Poccnnckon epepaunn a ka~ecfae y~enoro noconn
pnn cfypenfoa opasoaafenenx y~pepennn
cpepnero npoqeccnonanenoro opasoaannn
Hsqanne 15e,
cfepeofnnnoe
- www.phoenixbooks.ru

. A. Bne(enciax, M. H. Heiacona, 2O12


Oqoxnenne: OOO 4ennic, 2O14
VK 811.161.1(O75.32)
LLK 81.2Pyc-92
KTK 8O1
ISBN 978-5-222-22691-9
B24
B24
Bneeuckaa . A.
Pyccinn x:ii n iyni+ya enn: yne6noe noco6ne /
. A. Bne(enciax, M. H. Heiacona. H:(. 15-e, c+e.
Poc+on n/ : 4ennic, 2O14. 38O, [1] c. (Ce(nee
noqeccnonaninoe o6a:onanne).
ISBN 978-5-222-22691-9
Peenaen1m:
po1op quAoAoruvecu uay, upoqeccop . A. Rokpocckou,
po1op ueparoruvecu uay, poueu1 J. B. Iox6
VK 811.161.1(O75.32)
LLK 81.2Pyc-92
Vne6noe noco6ne nanncano n coo+ne+c+nnn c iocy(ac+nen-
nix o6a:ona+eninix c+an(a+ox (nx ce(nnx noqeccnonani-
nix yne6nix :ane(ennn. Ono ninmnae+ ocnonnie nonx+nx iyni-
+yi enn, ynn+ naniiax 6i+onoio n (enonoio o6mennx; acmn-
xe+ ne(c+annenne o ycciox x:iie, eio no:xonoc+xx; :naio-
xn+ c oco6ennoc+xxn :nynamen enn, c nene6aninixn ce(c+na-
xn o6mennx; o6ynae+ nannnax enenoio i+nie+a.
nx c+y(en+on ce(nnx noqeccnonaninix yne6nix :ane-
(ennn.
- www.phoenixbooks.ru
!
DT ABTDPDB
Iam auaom 1ao paaronop? ovemy uoAyvuA pno-
y? Oux1i po uoAyuovu n omuim1epume urpm urpaA?
Cmu ouyc1uA roAony u moAvu1. Tm v1o xam uporAo-
1uA? Y 1ex xam rop1auu upuAuu? HAu ou y 1ex
o1co?. Iaue ueAeume noupocm, pymae1 cmu.
Ia x mory xam uporAo1u1i? H a upuAuuuy1i uAu
o1couy1i ou moxe1? puvem 1y1 xam? Yvu1eAiuuua
nvepa mAa ceppu1ax, o ncem upupupaAaci.
]ec1nu1eAiuo, upuvem 1y1 xam? Ia m nm o1-
ne1uAu ua a1o1 noupoc?
Havuem c oupepeAeuux. Caxu1e, v1o uaamnae1 cAo-
no u:mk epnouavaAiuoe ero auaveuue uopnuxum
mmmevum oprau n uoAoc1u p1a, uoanoAxmu oupepe-
Ax1i nyc uuu. Hmeuuo o a1om auaveuuu uopymaA
moAiuu, orpa ycAmmaA noupocm o1ua. Ho paane a1o
auaveuue umee1 cAono u:mk n cove1auux npoexonux
u:mk, u:mk npuxun k eopnouu, u:mk oncox
H a1o u ue a1o. CorAacum? ]eAo n 1om, v1o xam y
veAonea cAyxu1 ue 1oAio oprauom nyca, c ero uomo-
im opaaym1cx anyu veAoneveco pevu. I peayAi1a-
1e cAono u:mk upuope1ae1 auaveuue oprau pevu, upu
uomou o1oporo veAone moxe1 ronopu1i. 01o auave-
uue ouo umee1 n cove1auux u:mk npoexonux, u:mk npu
xun k eopnouu, u:mk oncox (uo1epxA cuocouoc1i rono-
pu1i).
- www.phoenixbooks.ru
4
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
Teuepi caxu1e, aoe auaveuue umee1 cAono u:mk n
nmpaxeuux uoxo0uno o6u u:mk, eocopuno uo po:
umx u:mkox.
Yveume pam1 1aoe oupepeAeuue. Ham uc1opu-
vecu cAoxunmaxcx cuc1ema anyonm, cAonapum u
rpamma1uvecu cpepc1n, o1opax uoanoAxe1 Ampxm
nmpaxa1i cnou mmcAu, oa1icx.
01o cuc1emo, 1o ec1i popumm xamom, Ampu uavu-
uam1 onAapena1i c camoro poxpeuux. Ieeuo cAymae1
oAmeAiume uecuu, caau, c uum ronopx1 opyxam-
ue, emy uavuuam1 vu1a1i uuru. I 1pem-ux1u ropam
ou yxe auae1 uemaAo cAon, uu1yu1unuo yuo1peAxe1
uyxuym rpamma1uvecym qopmy, c1pou1 upepAoxeuue,
uummu cAonamu ymee1 nmpaxa1i cnou mmcAu, uouuma1i
1o, v1o emy ronopx1. Ho oyveuue popuomy xamy u
cuc1ema1uvecoe ero uayveuue ocyec1nAxe1cx n moAe,
Auuee, oAAepxe, rumuaauu u paxe n nmcmu yveum
aanepeuux. H a1o ue cAyvauo. Hayvax xam, veAone
ue 1oAio onAapenae1 ero cuc1emo, uo u paanunae1 mmm-
Aeuue, uoauae1 uc1opum cnoero uapopa, auaomu1cx c
opyxamum mupom. C uoAumm upanom ueo1opme uc-
cAepona1eAu uaamnam1 xam neAuum yvu1eAem.
epcupcu uoa1 u mmcAu1eAi XIII n. Caapu uucaA:
Ymeu 1m uAu rAyu,
IeAu 1m uAu maA,
He auaem mm, uoa
Tm cAono ue caaaA!
CAono, pevi uoaaa1eAi oe yAi1ypm veAonea,
ero paanu1ux, ero peveno yAi1ypm. Io1 uovemy onAa-
peuue popumm xamom, yAi1ypo pevu, uoc1oxuuoe ee
conepmeuc1nonauue ocoeuuo naxuo pAx 1e, 1o c1pe-
mu1cx aaux1i poc1ouoe mec1o n oec1ne, ume1i upe-
c1uxuym pao1y, uoAiaona1icx ynaxeuuem y opyxam-
u.
- www.phoenixbooks.ru
5
Df aafopoa
ocoue Iyccu xam u yAi1ypa pevu uomoxe1
nam:
ocmmcAu1i u ycnou1i ocuonume uoux1ux pyccoro
xama u yAi1ypm pevu;
upuopec1u uanmu, ueoopumme pAx oeuux,
m1onoro u peAonoro;
cpeAa1i cnom pevi rpamo1uo, xpo u nmpaau-
1eAiuo.
omuu1e: 1oAio 1epueuue u 1pyp ycuey nepy1.
- www.phoenixbooks.ru
S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
HAQHDHARbHbH
PVCCKHH R3bK
1.1. Pyccxnn nssx, ero cocfaennne
Iyccu xam xnAeuue cAoxuoe. 01o o+xcuxe1cx
1em, v1o uapop, o1opm ucuoAiaye1 ero a cpepc1no
oeuux, n peayAi1a1e paaum upuvuu ueopuopopeu. H1o
xe a1o aa upuvuum? Havuem c 1oro, v1o Ioccux aauuma-
e1 orpomuym 1eppu1opum. Oua paapeAeua ua oAac1u
(Moconcax, Ioc1oncax, Ac1paaucax, Huxeropop-
cax, epmcax, Capa1oncax u ppyrue), ua pax (Ipac-
uopapcu, C1anpouoAicu, ]aAiuenoc1ovum u pp.).
Muorue pax, oAac1u uo uAoapu mory1 cvu1a1icx ro-
cypapc1nom, Ta, 1eppu1opux Ioc1onco oAac1u
l00,8 1mc. n. m. Tpu rocypapc1na AAauux, eAi-
rux, Hneuapux aauumam1 meuimym uAoapi.
I axpom pae, oAac1u, uapxpy c ropopamu cy-
ec1nym1 ceAa, pepenuu, a ua mre c1auuum, y1opa.
Heo1opme ua uu mnam1 auavu1eAiuo ypaAeum ue
1oAio o1 ueu1pa, uo u ppyr o1 ppyra. cAu opa1u1icx
uc1opuu, orpa ua Iycu cyec1nonaAu uxxec1na, 1o
1eppu1opuaAiuax paappoAeuuoc1i n 1e paAeue npeme-
ua mAa auavu1eAiuo oAime. Hmeuuo n a1o1 uepuop
cAapmnaAuci ua Iycu 1eppu1opuaAiume puaAe1m.
Ouu cyec1nym1 1oAio n yc1uo qopme, cAyxa1 pAx
m1onoro oeuux (cpepu opuoceAivau, n pec1ixuco
cemie). Iaxpm puaAe1 umee1 cno uaop qoue1uve-
lIABA
1
- www.phoenixbooks.ru
7
Haunonanenn pyccknn nsk
cu, rpamma1uvecu, cAonapum cpepc1n. Io1, uaupu-
mep, v1o uume1 I.H. ]aAi o poucom puaAe1e: Ionop
ua o, e uepep rAacuom opaae1cx n upupmauue; oou-
vauue 1pe1iero Auua rAaroAa mxroe. Y pouuon ec1i oco-
me cAona, a, uaupumep: 0ponuk ouie, nponocno
o1Ayvu1icx, noxoco caAx, u muoro opomo coc1an-
Aeuum peveuu, uo cnoemy pemecAy, o1vac1u upuux-
1m nuocAepc1nuu n noeuuom xame: ckpocno kopoxm,
0o6mno u:mko, cnouno uo cxx, nonu uAu uocn
nuno xoco; no6eko xouo0u nmec1o oxxvp, ono:uono
cu nmec1o vepecvyp uepyccoro: opueunupoconocu.
H n uac1oxee npemx, orpa uoxnuAuci 1eAenuaopm,
omuim1epm, co1onme 1eAeqoum, Hu1epue1, 1eppu1opu-
aAiume puaAe1m a cpepc1no oeuux pAx ceAicu
xu1eAe upopoAxam1 cyec1nona1i.
Ta, opeuuoe uaceAeuue y1opon, ceA Ioc1onco o-
Aac1u oae1cx ua mec1uom puaAe1e. 01o uamAo o1pa-
xeuue n upouanepeuux M.A. HoAoona.
3aaune 1. po+nane opueok ns Jnxoro [ona. [oka+ne,
+o pnropnn c oon roeopa na necnon pnareke.
8akne pnareknue croea ecpe+akca e aeopckon pe+n: o+e-
ny H.A. Loroxoe ne ncnortsoear eneco nnx croea rnepaypnoro
asuka:
8akne ns euperennux kypcneon e ekce croe nnek coo-
eecena e rnepaypnon asuke, a kakne ne: +en ao no+no
o6sacnnt:
I meAeoncom kpeue uepnm o1opnaAcx o1o
cua au1eAe pooqienuv. 8ac1erunax ua opy
nopo1 pacmu1o pec1uamu pyau, nmmeA ua
pmAiuo. 8a1panenmu pnop nmAoxeu pocumm
cepepom. Imuyc1uA ua upoyAo co1uuy.
- www.phoenixbooks.ru
S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
Ha uopoouuue pacuauy1oro oua mep1neuuo
poaoneAu Aeuec1u o1une1anme n uaAucapuue
numuu. Ipuropu cuaA uuvom, uuyn uao1mami
pyy.
Ipuma, pm6oxuno uoepemi?
Hero 1m? meuo1om cupocuA 1o1 u cnecuA c
pona1u uoru.
oepem, uocupum aopm.
Ipuropu, uocaumnax, c1xuyA c no0cecku yp-
uuvume maponapm, nopaA u n eAme mepc1xume
vyAu u poAro uapenaA uupuk, nmupanAxx uop-
nepuynmucx aapuu.
A npuco0 mamaux napuAa? cuuAo cupo-
cuA ou, nmopx aa o1uom n ceuum.
IapuAa. Hpu 6opkoc, x :opo:.
C1apu ccmuaA n ymmy pacuapeuuoe uay-
vee uno, uo-oaxcu cmeA ua Aapoui yuanmue
aepua u, upuuapax ua Aenym uory, aapomaA cuyc-
y. Ipuropu, uaoAxci, cupeA n 6opkoce.
Iypa upanu1i?
I Hepuomy xpy. Cnpo6em noaAe uno kop
uu, rpe uo0mco cupeAu.
apac, vepauyn opmom aemAm, oceA n nopy,
o1opnaAcx o1 epera. C1pemx uouecAo ero, uoa-
vunax, uoponx uonepuy1i oom. Ipuropu, ue
oepe6ouco, upanuA necAom.
He ype1, a1x, peAa... Mecxu ua yepe.
Cepuuku aana1uA?
Ara.
]a orum.
C1apu aaypuA, uorAxpeA ua coAuue, aac1pxn-
mee uo 1y c1opouy opxru.
Caaau, ou paauo epe1. H ua yepe uuo
paa noaime1cx.
- www.phoenixbooks.ru
S
Haunonanenn pyccknn nsk
na cnpaekn.
kyent keappanun kasa+nn pon c +eupexckanon
kpuaen. hoeecka eepeeka pra paseeaneanna 6erta. u-
uk +yeak. hueaa npnnanka pra pu6u. 3aas cen-
+ac, ckopo. umo sepna p+n. kama ynaeaee e eopy
pepeeo, kopara. hauct nepaeno. tenuku cnn+kn.
3aaune 2. po+nane sannct pe+n +neren cer xyopoe oc-
oeckon o6racn. hannane, kakne onen+eckne, rpannan+e-
ckne, rekcn+eckne oco6ennocn ponckoro roeopa opa+enu e
ekcax.
l. Y yauu x pao1aA qcm xmc1i. 2. A e1u xoA1eui-
ux cnx1m (une1m) y uac pmou (pmvovu) uaam-
namua. 3. Y ya (ova) pupxaAu nopy. 4. Ipmvo
(nup onopa) ou, a u aca poc1om, 1oAi xaAa aaruy1a.
Ou xaAu1i Aamape oAimm qexno. 5. Y ype yAm
(ypuuoe rueapo) upe 1oa ue mAu: y capau, y Ayuu
(amap). 6. Iymma (cop1 1mnm) pac1e1i, ue upapuaa-
m1i cnepy, cemevu nmupam1i u napm uaAunam1i,
xpy1i ue q uoAu c cao. 7. puapu1x uam neu-
pam (nevepom) ua Aapuu (oAapiu). 8. IoAvix Aaua (re-
paui) n rapma pac1e1i, cnx1e1i (une1e1) pacummu
cnx1amu. 9. Hypuax npemx Ae1am mnau1i, 1y1 e1a
uxAo uuo1i (ueve1), a 1y1 oaapm, myu aaupam1i ypo-
y (co1).
Heaanucumo o1 1eppu1opuu upoxunauux Ampu o+-
epuuxm1cx n rpyuum, 1a a umem1 oym upoqeccum
(aAe1pouuu, upeuopana1eAu, npavu, upepupuuuma-
1eAu u pp.), oue uu1epecm, ynAeveuux (cuop1, uoaaux,
myama, oo1a, xunouuci, 1ea1p u 1. p.), upuuapAexa1

- www.phoenixbooks.ru
1D
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
opuo noapac1uo a1eropuu. Iorpa ouu uaopx1cx n
cnoe cpepe, orpa oam1cx oAAeru, 1onapuu uo
uu1epecam, 1o uepepo cpepc1nom oeuux cAyxa1 xup-
ronm upoqeccuouaAiume u couuaAiuo-rpyuuonme.
Hpoqeccnonuasnme xupronm ucuoAiaym1 Ampu op-
uo upoqeccuu. Ocoeuuoc1i 1aoro xaproua uoaaaA
. oupapeuo n paccaae )e1uo1:
Ia peAa? cyo cupocuA AAece.
]a no1 ... mapaym. Ipe-1o upocaunae1 Aumuxx
epuuuva, a rpe ue mory coopaau1i. A 1eAenuaop
uuvero ue uoaamnae1.
Y uaAapvuon cno xaprou. TeAenuaopom ouu uaam-
nam1 ocuuAAorpaq, a cvu1a y uu nonce ue cvu1a,
a aupypa, maruu1um apaau mapaau, 1apa1aa,
maq c Aeu1oupo1xxummu meauuamamu rpo (a y
ueo1opm ee u c myamo), a uepqopa1op uovemy-1o
opec1uAu ppomapepo. I1o uaanaA 1a nuepnme u uo-
vemy, ueuanec1uo ppomapepa, u nce 1y1. Ta u uumy1
n cmeuum xypuaAa, uecmo1px ua upuaam uavaAi-
c1na nmpaxa1icx uo-veAonevecu.
na cnpaekn.
heoamo 1. Haanna pra 6ypenna ropnux nopop, 6y-
pnrtnun norook. 2. pncnoco6renne, annapa pra npo6n-
eanna oeepcnn (na 6ynare, knnorene n . n.).
HauoAee xpo qopmo ua conpemeuum couuaAi-
uo-rpyuuonm xaprouon cAyxu1 moAopexum xaprou.
Ou apa1epuaye1 pevi c1ypeu1on, moAiuuon, yva-
ucx cpepuu upoqeccuouaAium yveum aanepeuu.

- www.phoenixbooks.ru
11
Haunonanenn pyccknn nsk
3aaune 3. po+nane opueok ns catn h. heanoeon 3npn-
ko n [onennko, ony6rnkoeannon e Hockoeckon konconorte.
Cpaenne pe+t cypenoe-nnocpanee, opnn ns koopux nsy-
+ar pyccknn asuk no akapenn+ecknn rpannankan, a ppyron
e cypen+eckon cpepe. 8ak n no+eny nsnennrca asuk 3npnko nocre
nepeon penrnkn: epeeepne ekc na rnepaypnun pyccknn
asuk.
0upuo cmeAo upo1xuyA pyy ]omeuuo u ua
vuc1om pyccom xame caaaA:
]opm peui! ]ana uoauaomumcx. Meux
aony1 0upuo. Iaapemu1e upune1c1nona1i nac o1
cnoero umeuu. He oxupaA nac ynupe1i. Iaax upu-
x1uax nc1peva! Ia nm uoxunae1e?
pune1?! uoAynoupocu1eAiuo upouauec
]omeuuo. Tm v1o, aauuAuAcx? Y1pom n o-
are AyonaAuci...
ouxA. H 1oxe uo-pyccu cey. ooaem-
cx, ypi cuo!
poci aaAuna1i, meux ue oAmme1.
Cuuaemi, v1o mapu epemi.
Maue ue na1ae1.
Huc1xa cepax, ua oaru n vu1aAy, ua
vu1aAu n oary uocmoa1i ueorpa.
Y 1ex 1oxe qec pyrAm u 1pyaepa oaA-
peuume.
Iopemu y meux apeci ec1i. ToAio oa-
emcx pepo. ]eAon uo ropAo.
opa peAa1i uoru.
na cnpaekn.
3aukvumtc+ conn c yna (o6pasno). /ykoeamtc+
enpetca. tevt nonuamt vmo-vu6o. as6uamtc+ e ve-
vu6o. byt cnok ne eornynca. he kovumem ne eornye.

- www.phoenixbooks.ru
1P
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
tnukamt roeopnt, pasroeapneat c ken-rn6o, o +en-rn6o.
mo mauk 6eemt rerko, |anu pentrn. ucm+ka
+nsnt. tokamt kypnt. 1ec rno. Iysea 6pk-
kn. koem ppyr, npnaert.
O1 xaproua cAepye1 o1Auva1i upro pevi uuaon o-
ec1na, peAaccuponauum rpyuu u yroAonuoro mupa: uu-
u, nopon u momeuuuon, ap1exum myAepon u 1. u.
Hu1epecuo ouucaA opuu ua ycAonum xamon I.H. ]aAi:
C1oAuvume, ocoeuuo uu1epcue, momeuuuu,
apmauuuu u nopm paaAuvuoro upommcAa, uane-
c1ume uop umeuem maaypuon, uaopeAu cno xam,
nupovem, necima orpauuveuum u o1uocxucx
ucAmvu1eAiuo po noponc1na. c1i cAona, oue
c oqeucum xamom: kxecm - xopouu, xuk
uo, xeneuo nxonok, uupmou - kopmou, npo
nxun - npo0ono, uo u uemuoro, oAime cno-
u: 6nmpo eopo0oco, qopoou - 60ouuuk,
cnpexo ko:ok, kouuo - ko6ou, kommuocko -
xom, moxouuuko 0oxono. 01um xamom, o1o-
pm uaamnae1cx y uu 6okocmm, uAu uoupoc1y,
m:mko, ronopx1 1axe nce 1opronum Aupacu-
ua pnopa, a uapo uoAara1i, uo cnxaxm cnoum u
uo popy pemecAa. 8uono m:mk - aua1i xam
a1o1: xo0uno no m:mke aauuma1icx nopon-
cum pemecAom.
H1o c1mpuA? CpyuA mmeAi pa nmuavuA cyp-
xauym Aoauy. C1pema, auAmxuu. A 1m?
YruaA camey pa upouavuA ua necuyu.
'no kpox Bmnoux kouexek 0o cepe6puuv
no6okepk. ', noxuuecku. A nm Jkpox xo
uo0o 0o npomeuux uo uocm.
- www.phoenixbooks.ru
1S
Haunonanenn pyccknn nsk
na cnpaekn.
^en+ u oen+ nero+nun opraa epasnocky n epas-
eosky no narun ropopan, ceran, pepeenan, c knnrann, 6y-
naron, aerkon, nrrann, c cupon n kor6acon, c ceptrann n
kore+kann (8. [art, Croeapt +neoro eernkopycckoro
asuka).
IaaAuvue mexpy Au1epa1ypumm xamom u apro, u
oocoAeuuoc1i uoaaaum n upouanepeuux H. oA-
rapuua, I. Cenepcoro Ap+m1au1 ero upenocopu1eAi-
c1na. IpapouavaAiuu oopu1 aaAmveuum n opuo
ua 1mpem Xapiona n ropm rpaxpauco noum:
8a v1o cupumi?
8a qapmaaou.
01o v1o 1aoe?
Mepuoe oAiuo aa aoAo1o upopaA.
Tm aa v1o?
Y qpaepa ova1a ua cyAm upuuxA.
Tm v1o, ue pyccu?
01o apmauuu, name Aaropopue. Ionopu1,
v1o vacm ua apmaua y aoro-1o rocuopuua nm-
1auA.
Teppu1opuaAiume puaAe1m, upoqeccuouaAiume u
couuaAiuo-rpyuuonme xaproum, apro nopx1 a coc1an-
uax vac1i n uauuouaAium pyccu xam, uo uu opuu
ua uu ue coc1anAxe1 ero ocuony. ro nmcme qopmo,
ero ocuono xnAxe1cx Au1epa1ypum xam. Ou ocAy-
xunae1 paaAuvume cqepm veAoneveco pex1eAiuoc1u:
uoAu1uy;

- www.phoenixbooks.ru
14
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
aaouopa1eAic1no;
yAi1ypy;
cAonecuoe ucycc1no;
peAoupouanopc1no;
mexuauuouaAiuoe oeuue;
m1onoe oeuue.
O 1om, aoe couuaAiuoe u uoAu1uvecoe auaveuue
upupanaAoci Au1epa1ypuomy xamy n paanu1m c1paua,
cnupe1eAic1nym1 cAepymue qa1m:
uepnme aapemuu (no 0pauuuu, Hcuauuu) mAu
coapaum c ueAim uayveuux u conepmeuc1nonauux
xama;
uepnme anauux aapemuon mAu upucnoeum Auu-
rnuc1am (XVI n.);
uepnme moAm mAu coapaum pAx oyveuux Au1epa-
1ypuomy xamy, u n a1om cmmcAe uc1opum Au1epa-
1ypuoro xama moxuo paccma1puna1i ee a uc1o-
pum upocneeuux, opaaonauuoc1u u yAi1ypm;
Ioccucax Aapemux (C.-e1epypr, l783) mAa
ocuonaua pAx uayveuux pyccoro xama u cAo-
necuoc1u. e pyuumm nAapom n Aecuorpaqum
mAo coapauue 6-1omuoro CAonapx Aapemuu
Ioccuco (l789l794), copepxaero 43 1m-
cxvu cAon.
Muorue nmpamuecx yveume uopvepunam1 aua-
vumoc1i Au1epa1ypuoro xama a pAx o1peAiuoro ve-
Aonea, 1a u pAx ncero uapopa, uauuu. Io1 ueo1opme
ua u nmcaamnauu.
Imcoax yAi1ypa paaronopuo u uucimeuuo
pevu, opomee auauue u vy1ie popuoro xama,
ymeuue uoAiaona1icx nmpaau1eAiummu cpep-
c1namu, ero c1uAuc1uvecum muoroopaauem
camax Ayvmax ouopa, camoe nepuoe uopcuopie u

- www.phoenixbooks.ru
15
Haunonanenn pyccknn nsk
camax uapexuax peomeupauux pAx axporo ve-
Aonea n ero oec1neuuo xuauu u 1nopveco
pex1eAiuoc1u.
(B.B. Buuoepo0oc}
Ymeuie ronopu1i a1o 1o cmaaovuoe macAo,
o1opoe ueoopumo pAx ncxo yAi1ypuo-rocypap-
c1neuuo mamuum u ea o1oporo oua upoc1o oc1a-
uonuAaci m. cAu pAx oeuux Ampe nooe ue-
oopum xam, 1o pAx yAi1ypuoro oeuux ue-
oopum a m xam n nappa1e, xam, yAi1unu-
pyemm a ocooe ucycc1no, xam uopma1unum.
(A.M. Reukoccku}
HccAepona1eAi Au1epa1ypm u yAi1ypm ]penue Iycu
aapemu ].C. Tuaven, ronopx o xamono yAi1ype,
uopvepunae1 nocuu1a1eAiuoe auaveuue xama, ero poAi
n qopmuponauuu mmmAeuux.
ora1c1no, 1ovuoc1i, ve1oc1i nmpaxeuux mmcAu, uo
mueuum yveuoro, cnupe1eAic1nye1 o ora1c1ne oe
yAi1ypm veAonea, o nmcoo c1eueuu ero upoqeccuo-
uaAiuo uopro1onu:
Ho no1 mmcAi, uap o1opo cAepye1 aapyma1i-
cx: xam ue 1oAio Ayvmu uoaaa1eAi oe
yAi1ypm, uo u Ayvmu nocuu1a1eAi veAonea.
He1oe nmpaxeuue cnoe mmcAu, ora1m xam,
1ovum uopop cAon n pevu qopmupye1 mmmAeuue
veAonea u ero upoqeccuouaAiume uanmu no nce
oAac1x veAoneveco pex1eAiuoc1u. 01o ue cpa-
ay axe1cx xcumm, uo a1o 1a. cAu veAone 1ov-
uo moxe1 uaana1i omuy, pouyeuuym um n pa-
o1e, auavu1, ou oupepeAuA ee cy1i. cAu ou, ue
oaAxci u ue yuo1peun rpyoro nmpaxeuux, ve1o

- www.phoenixbooks.ru
1S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
yaaaA ua uepove1m 1onapua, auavu1, ou ymee1
pyonopu1i pao1o. Tovuoc1i, upanuAiuoc1i u
upxmo1a ea rpyoc1e n xame upanc1neuum
uoaaa1eAi pao1m, 1onapuec1na, cemeuo xua-
uu, aaAor ycuea n yveuuu.
Tu1epa1ypum xam oAapae1 cnoumu ocoeuuoc1xmu.
I uum o1uocx1cx:
yc1ovunoc1i (c1auAiuoc1i);
oxaa1eAiuoc1i pAx nce uocu1eAe xama;
opao1auuoc1i;
uaAuvue yc1uo u uucimeuuo qopmm;
uaAuvue qyuuuouaAium c1uAe;
uopmuponauuoc1i.
A.M. Iopiu n c1a1ie O 1om, a x yvuAcx uu-
ca1i yaamnae1 ua opuu ua ocuonum upuauaon Au-
1epa1ypuoro xama ero opao1auuoc1i:
Ymec1uo ype1 uauomuu1i, v1o xam coapae1cx
uapopom! ]eAeuue xama ua Au1epa1ypum u ua-
popum auavu1 1oAio 1o, v1o mm umeem, 1a ca-
aa1i, cmpo xam u opao1auum mac1epamu.
epnmm, 1o upepacuo uouxA a1o, mA ymuu,
ou xe uepnm u uoaaaA, a cAepye1 uoAiaona1i-
cx pevenmm ma1epuaAom uapopa, a uapouo o-
paa1mna1i ero.
Taum opaaom, nmcmym qopmy pyccoro uauuo-
uaAiuoro xama, ero ocuony coc1anAxe1 Au1epa1ypum
xam. omumo Au1epa1ypuoro xama n uero nopx1 1ep-
pu1opuaAiume puaAe1m, xaproum, apro. pepc1anum
a1o n ceme:

- www.phoenixbooks.ru
P55
Df aafopoa
IPA4HKA
11.1. Hs ncfopnn nncsua
o cpanueuum co anyvae pevim uucimo po-
uoAuu1eAiuoe cpepc1no oeuux. Aapemu H.I. Ipo1
cvu1aA, v1o opuo uucimo upupae1 upovuoc1i Ae1yvemy
cAony, uoexpae1 upoc1pauc1no u npemx... ea uero ue-
mmcAumm uu poc1onepuax uc1opux, uu uaya. 8uaveuue
uucima pAx uc1opuu uunuAuaauuu orpomuo. ]penuue
Ampu nupeAu n uaope1euuu uucima vypo, co1nopeuuoe
oramu. Ta, nanuAouxue cvu1aAu, v1o uucimo uaopeA
or Hay, or veAoneveco cypim, uoponu1eAi uay
u uuceu oron, a u1acue Aereupm ronopx1 o ore 0y-
cu ocuonouoAoxuue 1opronAu. Hupycm xe cnxamna-
m1 uaope1euue uucima c pamo, 1a a pama paA
Ampxm auauue yn. Y ueo1opm Auxuenoc1ovum
uapopon cam aAqanu1 upuauanaAcx cnxeuumm.
Coapauue uucimeuuoc1u cvu1ae1cx uavaAom uunu-
Auaauuu. IAuxuue uucima ua paanu1ue u avec1neuuoe
copepxauue upouecca ommyuuauuu uarAxpuo uoa-
aaA amepuaucu cueuuaAuc1 uo 1eopuu ommyuua-
uuu 0. YuAAuamc, cpanuun uc1opum veAonevec1na c
pnymx oopo1amu uo pyry vacono c1peAu, 1o ec1i
36 1mc. Ae1 upepc1anuA a 24 vaca.
lIABA
11
- www.phoenixbooks.ru
P5S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
00-00 36 1mc. Ae1 uaaap uoxnAeuue nupa
HOMO aapIena, ommyuuauux uocpepc1nom anyo-
noro xama.
08 v. 00 muu. l4 1mc. Ae1 uaaap uacaAi-
uax xunouuci.
20 v. 00 muu. 6 1mc. Ae1 uaaap uu1orpa-
qux u ueporAuqua.
22 v. 00 muu. 5 1mc. Ae1 uaaap yneuuo-
anyonoe uucimo.
23 v. 38 muu. l453 r. uuroueva1auue.
23 v. 55 muu. l876 r. 1eAeqou.
23 v. 55 muu. 47 c. l895 r. uuo, papuo,
1eAerpaq.
23 v. 57 muu. 40 c. l942 r. omuim1ep.
23 v. 57 muu. 52 c. l947 r. 1pauauc1op.
23 v. 58 muu. 02 c. l95l r. une1uoe 1eAe-
nupeuue.
23 v. 59 muu. 0l c. l978 r. nupeopucu.
H: kuueu H.S. Meukoccko
Couuoxouou xuuecucnuko
ucimo uavaAoci c pucyua. Iucyuovuoe ap1uuuoe
uucimo (uu1orpaqux) mAo uepnmm uc1opuvecum nu-
pom uucima. u1orpaquvecue 1ec1m (uu1orpammm)
puconaAuci ua caAa, c1eua ueep, amux, oc1x,
unux, epec1e.
oc1eueuuo uu1orpaquvecoe uucimo uameuxe1cx,
pucyuo c1auonu1cx ycAonumm auaom, upeorpammo
(rpev. IJeo uoux1ue gronno aauuci). u1orpa-
quvecoe uucimo c1auonu1cx upeorpaquvecum. Tao
nup uucima oycAonAeu couuaAiuo-aouomuvecumu
qa1opamu: uepeop o1 uepnom1uoouuuoro c1pox
paonAapeAivecomy, opaaonauue ppenuemu rocy-
papc1n, paanu1ue 1opronAu. pumepom ppenuemero upe-
- www.phoenixbooks.ru
P57
lpaqnka
orpaquvecoro uAu ueporAuquvecoro uucima xnAxm1-
cx eruue1cax, u1acax, au1ecax uucimeuume cuc-
1emm. Hu1epecuo, v1o conpemeuum u1aeu, uoAyvun-
mu 1papuuuouuoe opaaonauue, ue ucum1mnae1 aa-
1pypueuu upu v1euuu 1ec1on 1mcxveAe1ue panuoc-
1u. Ho ueporAuquvecoe uucimo n cuAy cnoe cAoxuoc-
1u opeaAo 90 uaceAeuux Iu1ax ua uerpamo1uoc1i.
CAepymu a1au paanu1ux uucimeuuoc1u coapauue
yneuuo-anyonoro uAu aAqanu1uoro uucima, 1.e. uuci-
ma, upu o1opom rpaquvecu aua ooauavae1 cAor uAu
o1peAium any.
Muorue uapopm um1aAuci coapa1i yneuuo-any-o-
noe uucimo u aAqanu1. poucoxpeuue aAqanu1a cnx-
amnam1 c eruue1co, quuuuco, rpeveco ppen-
uumu yAi1ypamu. I uac1oxee npemx, ooAo 75 ua-
ceAeuux aemuoro mapa uoAiaym1cx yneuuo-anyonmm
uucimom. Tmo conpemeuum uauuouaAium aAqanu1
(conoyuuoc1i pacuoAoxeuum n oupepeAeuuom uopxp-
e rpaquvecu auaon-yn, ucuoAiayemm upu uuci-
me ua 1om uAu uuom xame) peayAi1a1 uc1opuveco-
ro paanu1ux uapopa, ero uucimeuuoc1u.
11.P. Cpeqcfea coepeuennon pyccxon rpaqnxn
puqnuu conoyuuoc1i nce cpepc1n pauuo uuci-
meuuoc1u, cuc1ema o1uomeuu mexpy ynamu uucima
u anyamu (qouemamu) pevu, a 1axe camu uavep1auux
yn, auaon.
Iaue xe cpepc1na uepepavu ocoeuuoc1e anyvae
pevu ucuoAiaye1cx n uucimeuuo qopme?
Ocuonume: ynm, auau upeuuuauux.
]ouoAuu1eAiume: ypapeuue, upoeAm mexpy cAona-
mu, o1c1yum n uavaAe aaaua (pacuax c1poa), upouuc-
ume ynm, uopvepunauue, mpuq1onme nmpeAeuux.
- www.phoenixbooks.ru
P5S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
Haupumep:
IacuAu caaaA: Iorpa mm cmo1peAu quAim o
Hauue p-Ap... Hy u v1o? ueoxupauuo upe-
pnaA ronopxero maAivu n maue-ymaue.
pepmna1i pevi c1apmu uoaamna1i cnom
uenocuu1auuoc1i, c yopuauo aame1uA opuu
ua cupxu ua camee.
I pauuom 1ec1e ucuoAiaym1cx:
l. ynm c1povume (maAeuiue) pAx ooauaveuux any-
on. ynm upouucume (oAimue, aarAanume) yaamnam1
ua uavaAo upepAoxeuux, ua coc1neuuoe umx.
2. 8uau upeuuuauux: pnoe1ovue, muoro1ovue, nou-
pocu1eAium aua, aaux1ax, 1ova, 1upe. Ouu oo-
auavam1 cuu1acuvecoe peAeuue 1ec1a u ero uu1o-
uauuouume ocoeuuoc1u.
3. ]equc u auoc1poq opqorpaquvecue auau.
Auoc1poq c1anu1cx ua mec1e nmuanmero rAacuoro n co-
c1neuum umeua.
4. 8uau uepeuoca.
5. poeA o1peAxe1 opuo cAono o1 ppyroro.
6. Ipacuax c1poa ooauavae1 uavaAo aaaua.
3aaune 137. epe+ncrne cpepcea rpankn, npepcaerennue
e ekce. Cka+ne, kakyk ynknk e nen eunornak sarraenue
6ykeu:
A ue upuux1i Au 1o ooauaveuue, o1opoe e-
Auucu cam uoc1anuA n uopaaroAone Tu1epa1ypum
mev1auu 0Aerux n upoae? ]ecx1i aAeru, o1o-
pme uo1pxcAu pyccoe opaaonauuoe oec1no.
0Aerux, ronopu1e, cAumom cmeAo pAx pu1u-
vecoro xaupa? Ta nepi u ncx a1a nei ueomvauo
cmeAax, oveui cnoopuax, oveui paconauuax, umeu-
uo paconauuax. 01o ue oueva1a. Ho u puconauuax.
(Jec Cxocuu. Heucnocm}
- www.phoenixbooks.ru
S77
Innrancfnka fekcfa
CD[EPAHlE
auuu 1. Hunonuasnm pyccun xamu ..................... 6
l.l. Iyccu xam, ero coc1anAxmue......................... 6
l.2. Ham u pevi .................................................... l7
l.3. Ocoeuuoc1u yc1uo u uucimeuuo pevu .............. 25
auuu 2. Honx1ne uyas1ypm peun............................ 32
auuu 8. Hopmu, ee nnumnuu n uupnu1nunoc1s........ 37
3.l. Hamonax uopma xnAeuue uc1opuvecoe........... 37
3.2. 0opmuponauue uopm Au1epa1ypuoro xama .......... 47
auuu 4. Peueuo a1nue1 ........................................ 53
4.l. Haauaveuue pevenoro a1ue1a ............................. 53
4.2. 0opmyAm pevenoro a1ue1a ................................ 59
4.3. Opaeuue n pyccom pevenom a1ue1e ................ 70
auuu 5. 4ynunonuasnme c1nan
an1epu1ypnoro xamuu ................................ 83
5.l. Hayvum c1uAi ................................................ 84
5.2. OquuuaAiuo-peAono c1uAi ............................... 90
5.3. yAuuuc1uvecu c1uAi .................................. 96
5.4. Iaaronopum c1uAi ......................................... l02
- www.phoenixbooks.ru
S7S
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
auuu . Reucnuu................................................. ll0
6.l. CAono, ero uaauaveuue n pevu........................... ll0
6.2. CAono a nmpaau1eAiuoe cpepc1no pevu............ ll3
6.3. Ocoeuuoc1u aaumc1nonauum cAon
n pyccom xame ............................................. l40
6.4. Tecuvecue uopmm........................................ l53
auuu 7. 4puaeoaornx......................................... l60
7.l. 0paaeoAoruamm, u ucuoAiaonauue n pevu ......... l6l
7.2. ocAonuum u uoronopu n pevu........................ l68
7.3. IpmAa1me cAona u nmpaxeuux ......................... l78
auuu 8. Reucnuorpuqnx ...................................... l85
8.l. 8uaveuue cAonape n xuauu veAonea ............... l85
8.2. 01umoAoruvecue cAonapu ............................... l90
8.3. ToAonme cAonapu .......................................... l96
8.4. Cemouumuvecue cAonapu ................................ 20l
8.5. 0paaeoAoruvecue cAonapu .............................. 2l3
auuu 9. 4one1nuu .............................................. 2l6
9.l. Ocuonume qoue1uvecue epuuuum..................... 22l
9.2. 0oue1uvecue cpepc1na xamono
nmpaau1eAiuoc1u .............................................. 227
auuu 10. Opqoannx ........................................... 240
l0.l. Hopmm upouauomeuux ................................... 24l
l0.2. Ypapeuue n pyccom xame............................. 246
auuu 11. puqnuu .............................................. 255
ll.l. Ha uc1opuu uucima ....................................... 255
ll.2. Cpepc1na conpemeuuo pycco rpaquu .......... 257
ll.3. oauuuouum upuuuuu pycco rpaquu ........ 259
- www.phoenixbooks.ru
S7S
Copepanne
auuu 12. Opqorpuqnx......................................... 265
l2.l. puuuuum pycco opqorpaquu ..................... 265
l2.2. panouucauue rAacum.................................. 266
eaypapume rAacume ................................. 266
Heuponepxemme eaypapume rAacume ........... 268
Hepepymuecx rAacume n opue ................. 268
IAacume uocAe muuxu u u ............................. 272
panouucauue 0 n uuoxamvum
cAona..................................................... 274
IAacume I, H n opue uocAe upuc1ano ...... 275
l2.3. panouucauue corAacum............................... 276
]noume corAacume .................................. 276
l2.4. panouucauue 1nepporo u mxroro auaon........ 278
l2.5. panouucauue upuc1ano ............................... 280
l2.6. panouucauue paaAuvum vac1e pevu
(cAoxume cyec1nu1eAiume u cAoxume
upuAara1eAiume) ........................................... 284
CAoxume cyec1nu1eAiume ........................ 285
panouucauue cyec1nu1eAium c uoA- ....... 286
panouucauue -H- u -HH- n cyqquca
cyec1nu1eAium, uoAum u pa1u
upuAara1eAium, uapevux, o1rAaroAium
upuAara1eAium u upuvac1ux ................... 289
panouucauue Auvum oouvauu
rAaroAon u cyqqucon upuvac1u ............... 294
panouucauue uapevu.............................. 299
Iaarpauuveuue cove1auux
cyec1nu1eAiuoro c upepAorom u uapevux.... 300
O1rpauuveuue cyec1nu1eAium
o1 uapevu............................................... 30l
panouucauue upepAoron, comaon, vac1uu .... 303
auuu 18. Mopqemnuu: caouoopuaouu1easnme
nopmm................................................... 3l2
- www.phoenixbooks.ru
SSD
PYCCKll PSbK l KYILTYPA PE-l
auuu 14. Mopqoaornx......................................... 3l8
l4.l. oux1ue o mopqoAoruu.................................. 3l8
l4.2. Cuocom nmpaxeuux rpamma1uvecu
auaveuu n conpemeuuom pyccom xame ........... 32l
l4.3. MopqoAoruvecue uopmm............................... 323
Yuo1peAeuue qopm umeuu
cyec1nu1eAiuoro ..................................... 323
Yuo1peAeuue qopm umeuu
vupuAara1eAiuoro ..................................... 327
Yuo1peAeuue umeu vucAu1eAium.............. 328
Yuo1peAeuue mec1oumeuu ....................... 330
Yuo1peAeuue qopm rAaroAa
(Auvum qopm rAaroAa, upuvac1u
u peeupuvac1u) ....................................... 33l
auuu 15. Cnn1uucnc ............................................ 335
l5.l. oux1ue o cuu1acuce ................................... 335
Ocuonume epuuuum cuu1acuca .................. 335
l5.2. Cuu1acuvecue uopmm ................................. 337
poc1oe upepAoxeuue, qopmm caayemoro ... 337
CorAaconauue caayemoro c uopAexaum ..... 337
pepAoxeuux c opuopopummu vAeuamu........ 34l
]eeupuvac1ume oopo1m ............................ 342
l5.3. oux1ue o uyu1yauuu .................................. 343
l5.4. Ocuonume upanuAa pycco uyu1yauuu .......... 345
8uau upeuuuauux upu opuopopum
u ueopuopopum oupepeAeuux ................... 348
Ooamue cAona upu opuopopum
vAeua .................................................... 350
8aux1ax n ouc1pyuux c comaom IAI ...... 35l
OocoAeuue upuAoxeuu .......................... 354
OocoAeuue peeupuvac1um oopo1on
u oc1ox1eAic1n ........................................ 356
OocoAeuue oupepeAeuu .......................... 359
- www.phoenixbooks.ru
SS1
Copepanne
8aux1ax n cAoxuocovuueuuom
upepAoxeuuu ........................................... 36l
8uau upeuuuauux n cAoxuouopvuueuuom
upepAoxeuuu ........................................... 363
Tupe u pnoe1ovue n eccomauom cAoxuom
upeAoxeuuu ............................................. 366
auuu 1. Rnnrunc1nuu 1euc1u.............................. 369
- www.phoenixbooks.ru
PYCCKHH R3MK H KYAbTYPA PFHH
O1ee1c1eennu
pepak1op Pxuua A.
Texuuecku pepakfop Poaeuuoea F.
Xypoxnnk Tumoqeeea E.
Bepc1ka: Ha1ynoea A.
Hopnncano e nea1u 17.01.2014.
opua1 84x108
1
J
32
. Eyuara rasefuan.
Tnpax 2 500. Bakas N
Yuonoo nstunno
acacncxaa Aavnaa Aacxcccana,
Hcpxacoaa Mapnna Hnxoaacana

344082, . , . , 80.
. (863) 2618959, ./ 2618950
: www.phoenixrostov.ru
: www.phoenixbooks.ru
- www.phoenixbooks.ru

You might also like