PELAJARAN 15 JENIS-JENIS TEKS BERFORMAT 1.

0 Pengenalan Dalam tajuk ini, pelajar akan mempelajari jenis-jenis teks berformat iaitu surat rasmi, laporan, wawancara dan kertas kerja. Hasil Pem ela!a"an Pada akhir pengajian ini, pelajar akan: 2.1 Memahami maksud teks berformat. 2.2 Mengetahui ciri-ciri teks berformat. 2. Mampu menghasilkan jenis-jenis teks berformat. Sena"ai Ta!$% .1 !urat rasmi .2 "aporan . #ertas kerja Is'ila( $.1 %eks %eks ialah kata-kata asli pengarangn&a dan bukan terjemahan, ulasan, atau ringkasan daripada &ang asaln&a. $.2 'ormat 'ormat ialah bentuk dan rupa serta ukuran tertentu sesebuah naskhah &ang dicetak. (erformat bermakna mengikut sesuatu format. !urat rasmi !urat &ang bukan bersifat peribadi.

2.0

#.0

&.0

$.

$.$

"apor "apor ialah mengadu atau memberitahu sesuatu kepada pihak lain. "aporan ialah sesuatu &ang dilaporkan, seperti maklumat tentang
1

kedudukan sesuatu kedudukan. Pelaporan ialah perihal melaporkan sesuatu. $.) #ertas kerja Makalah bertulis &ang mengandungi perbincangan tentang sesuatu persoalan dan cadangan-cadangan tertentu. +awancara !oal jawab antara wartawan dan sebagain&a dengan orang &ang terkemuka dan &ang seumpama dengann&a untuk mendapatkan keterangan atau pandangan, untuk disiarkan.

$.*

5.0

Ta!$% 5.1 S$"a' Rasmi

).1.1 Persembahan %erdapat dua jenis surat kiriman iaitu surat tak rasmi dan surat rasmi. !urat tak rasmi ialah surat peribadi &ang ditujukan kepada seseorang &ang bukan untuk tujuan-tujuan rasmi. !urat jenis ini tidak mempun&ai format-format tertentu. !urat rasmi pula ialah surat &ang dikirimkan kepada pihak-pihak tertentu &ang bersifat rasmi. !urat-surat jenis ini mempun&ai formatformat tertentu &ang perlu dipatuhi. ,ntara contoh surat rasmi ialah surat memohon kerja, surat kepada orang yang berpangkat, surat jemputan kepada seseorang dan &ang seumpama dengann&a. !urat rasmi mempun&ai persediaan &ang lengkap, susunan &ang kemas, bahasa &ang baik dan menarik, kandungan surat &ang ringkat dan tepat. F)"ma' S$"a' Rasmi
2

,da tiga format surat rasmi iaitu: 1. 'ormat surat rasmi berdasarkan S$"a' Pe%eliling Ja a'an Pe"*ana Men'e"i+ iai'$ S$"a' Pe%eliling Am Bil. , 'a($n 1-,0 e"'a"i%( 1 O%') e" 1-,0. %ujuann&a ialah supa&a terdapat keseragaman pada semua kementerian dan agensi kerajaan. 'ormat jenis ini sesuai digunakan untuk berurusan dengan agensi-agensi kerajaan. 2. 'ormat surat rasmi berdasarkan S$"a' Pe%eliling Lem aga Pe.e"i%saan Kemen'e"ian Pen*i*i%an Mala/sia+ iai'$ Pe%eliling Am Bil. 1 'a($n 1-,0 e"'a"i%( 22 Jan$a"i 1-,0 &ang diubah suai berdasarkan format tersebut untuk tujuan peperiksaan. 'ormat jenis ini digunakan untuk tujuan peperiksaan di sekolah. . 'ormat surat rasmi seperti format surat kedua dengan tambahan ciri salinan %e.a*a pada bahagian akhir surat. 'ormat jenis ini digunakan oleh pelajar-pelajar pusat pengajian tinggi untuk tujuan peperiksaan atau untuk urusan surat mes&uarat dalam pentadbiran. 1i"i-1i"i S$"a' Rasmi abcdefghijkl,lamat pengirim .arisan panjang melintang /ama dan alamat penerima %arikh Perkataan menghadapkan surat #epala surat 0 perkara Pendahuluan 1si surat Penutup Pengakuan tanggungjawab %andatangan /ama pengirim 2huruf besar3

(a) _________________________ _________________________ _________________________ (b) _________________________________________________________ ___ (c) _________________________ _________________________ (d) _________________________ (e) _________________________ (f) _________________________ (g) _________________________ (h) _________________________ (i) _________________________ (j) _________________________ (k) _________________________ (l) ( )

).1.2 ,kti3iti .unakan email anda untuk mengirim satu surat rasmi kepada manamana badan awam untuk memohon derma. 5.2 La.)"an

).2.1 Persembahan "aporan ialah maklumat tentang sesuatu kedudukan sama ada tentang masalah yang dihadapi dan sebagainya yang dilaporkan. "aporan juga merujuk kepada suatu ken&ataan formal hasil daripada sesuatu pen&elidikan, atau sebarang maklumat lengkap tentang sesuatu hal &ang disampaikan oleh sekumpulan pen&elidik.
4

1i"i-1i"i la.)"an 1. Mempunyai struktur dan gaya yang formal (erbanding dengan bentuk-bentuk komunikasi tulisan &ang lain, laporan mempun&ai bentuk &ang lebih formal. "aporan biasan&a mempun&ai format khas seperti mempun&ai tajuk, muka surat, bahagian pengenalan ringkas, senarai kandungan atau isi, senarai cadangan, penutup dan lampiran. 2. Pembentangan yang berilustrasi (iasan&a sesuatu laporan mempun&ai gambar rajah, graf, carta dan sebagain&a. %ujuan ilustrasi ini adalah untuk membantu menjelaskan lagi sesuatu hujah, maklumat, atau penerangan supa&a lebih mudah difahami oleh pembaca. 3. Pernyataan pendapat (iasan&a penulis laporan akan membuat kesimpulan mereka sendiri dalam laporan-laporan &ang disediakan. #esimpulan ini dibuat setelah menilai, mengkaji dan mengupas bukti-bukti &ang dikemukakan. 4. Mengandungi maklumat berguna untuk orang ramai "aporan disediakan untuk memberi maklumat kepada pembacan&a. Maklumat-maklumat tersebut adalah aspek &ang berguna kepada orang ramai atau pihak-pihak tertentu. F)"ma' La.)"an 1. Judul muka surat Pada bahagian ini terdapat nama penulis, organisasi dan rujukan, tajuk laporan tersebut, tarikh dikeluarkan laporan, nama atau rujukan orang &ang menjadi sasaran laporan. 2. Ringkasan
5

"aporan &ang panjang memerlukan ringkasan. 4ingkasan ialah gambaran umum tentang keseluruhan laporan. "atar belakang kajian, kerja pen&elidikan, kesimpulan utama dan cadangan din&atakan dengan ringkas. 3. enarai kandungan !enarai kandungan diperlukan untuk memudahkan pembaca melihat perkara-perkara penting dalam keseluruhan laporan. Pada laporanlaporan &ang panjang, senarai kandungan ini amat berguna untuk pembaca memilih terus aspek-aspek &ang mereka ingin lihat dahulu. 4. Pengenalan (ahagian pengenalan mengandungi latar belakang sejarah hingga kepada penghasilan laporan tersebut. 1ni termasuklah rujukan, ringkasan kaedah-kaedah pen&elidikan, dan penghargaan kepada sumber-sumber maklumat. !. "ujahan 5ujahan ialah huraian untuk menyokong laporan. 5ujahan disampaikan dengan bersandarkan bukti-bukti dan maklumat &ang diperolehi. #ekuatan hujah akan me&akinkan pembaca terhadap laporan &ang diberikan. #. $esimpulan #esimpulan adalah bahagian penting sesuatu laporan. 1ni kerana kesimpulan mengandungi keputusan penulis tentang tajuk laporann&a. "aporan perlu me&akinkan supa&a pembaca dapat mengikuti perbincangan &ang seterusn&a. %. &adangan 6adangan ialah pandangan penulis tentang perkara-perkara &ang wajar dilakukan berdasarkan laporan &ang telah diberikan. '. (ampiran
6

"ampiran ialah bahagian untuk mengemukakan bukti)bukti tambahan kepada laporan berkenaan. 1ni termasuklah laporan teknikal &ang tidak sesuai untuk dimasukkan dalam bahagian isi laporan. *. Rujukan atau bibliografi "aporan perlu men&atakan sumber bahan-bahan kajian &ang diperolehi. !umber-sumber tersebut din&atakan dengan jelas supa&a pembaca boleh mencarin&a untuk mendapatkan bahan-bahan tambahan. (ibliografi ialah senarai ba+aan tambahan. 1,. -losari .losari ialah penerangan ringkas tentang istilah)istilah teknikal dalam laporan yang dirasakan kurang difahami oleh orang kebanyakan. Jenis-Jenis La.)"an %erdapat sekurang-kurangn&a empat jenis laporan iaitu laporan pemerian atau penyelidikan, laporan penyelesaian masalah, laporan penilaian dan laporan analisis. 1. (aporan pemerian . penyelidikan "aporan pemerian memberikan gambaran tentang sesuatu hal, objek atau seseorang dengan tujuan supa&a pembaca dapat menafsirkan sesuatu &ang digambarkan itu dengan jelas. "aporan pemerian tidak bersifat kha&alan atau rekaan semata-mata. 1nilah aspek &ang membe7akan laporan dengan karangan naratif. "aporan jenis ini memerlukan penggambaran &ang jelas dan lengkap tentang sesuatu aspek tanpa melibatkan aspek emosi atau pandangan peribadi penulis. 'akta-fakta &ang din&atakan adalah jelas dan tepat. (ahasa &ang digunakan untuk men&ampaikan dapatan-dapatan adalah ringkas dan mudah. "aporan adalah berdasarkan pengkajian dan penelitian rapi penulis.
7

2. (aporan penyelesaian masalah %ujuan laporan jenis ini adalah untuk menyediakan suatu ran+angan yang boleh digunakan untuk menyelesaikan sesuatu masalah yang dihadapi oleh pihak)pihak tertentu atau organisasi tertentu. "aporan jenis ini memerlukan da&a fakir &ang kreatif, kritis serta penaakulan &ang mendalam. 1ni kerana tanpa ciri-ciri ini, masalah &ang dihadapi itu tidak akan dapat diselesaikan. !elalun&a laporan jenis ini juga akan men&ediakan beberapa strategi untuk pen&elesaian masalah. 3. (aporan penilaian "aporan penilaian berfungsi untuk menilai sesuatu. (iasan&a, laporan jenis ini digunakan untuk menilai prestasi kerja seseorang atau sekumpulan orang atau mungkin juga sesebuah organisasi. "aporan jenis ini perlu dibuat dengan tepat dan bersifat objektif. !esuatu keputusan &ang bakal dibuat adalah bergantung kepada laporan &ang diberikan itu. 4. (aporan analisis "aporan analisis bertujuan untuk menganalisa sesuatu perkara sebelum sebarang keputusan diambil tentangn&a. "aporan jenis ini juga memerlukan penelitian secara terperinci terhadap sesuatu perkara. ).2.2 ,kti3iti 6ari maklumat-maklumat di internet dan sediakan sebuah laporan tentang kesan pencemaran udara di #uala "umpur. 5.# Ke"'as Ke"!a

). .1 Persembahan #ertas kerja ialah sebuah hasil penulisan oleh indi/idu atau pihak tertentu untuk disampaikan kepada orang ramai dalam sesuatu bengkel atau seminar.
8

1i"i-1i"i %e"'as %e"!a #ertas kerja mengandungi perkara-perkara berikut: 1. %ajuk 2. 4asional . 8bjektif $. 9angka masa &ang diperlukan ). #umpulan sasaran *. ,ndaian-andaian halangan &ang mungkin timbul :. !umber kewangan ;. Penubuhan jawatankuasa <. 9adual tugas 1=.Pelaksanaann&a Pan*$an $m$m meng(asil%an %e"'as %e"!a 1. 0ajuk %ajuk sesebuah kertas kerja akan menggambarkan isi kandungann&a. 8leh itu, tajuk kertas kerja adalah bergantung kepada tujuan kertas kerja itu dibuat. 2. 1ama penulis atau institusi Penulis ialah orang yang menghasilkan kertas kerja. Mereka mempun&ai hak cipta terhadap hasil kerja tersebut. 8leh itu maklumat tentang mereka perlulah tepat dan jelas. /ama mereka ditulis dengan nama penuh mengikut ejaan dalam kad pengenalan atau passport antarabangsa. /ama institusi atau tempat kajian juga perlu din&atakan. 3. 2bstrak ,bstrak ialah ringkasan kepada kertas kerja. (ahagian ini memberi gambaran umum tentang kertas kerja tersebut secara keseluruhan. ,bstrak turut memberitahu tujuan kertas kerja itu disediakan. (ahagian abstrak ini ditulis tidak melebihi 2== patah kata.
9

4. Pengenalan (ahagian pengenalan memberi penerangan tentang sesuatu tajuk secara keseluruhan namun ringkas. ,pa &ang akan dibincangkan juga din&atakan dalam bahagian pengenalan ini. !. 3bjektif 8bjektif ialah tujuan atau matlamat yang ingin di+apai oleh penghasilan kertas kerja tersebut. Melalui bahagian objektif ini, pembaca atau pendengar akan dapat memahami idea penulis atau apa &ang ingin dicapai oleh penulis. #. Petikan Petikan ialah sedutan semula sesuatu maklumat dari sumber)sumber lain. ,pabila melakukan petikan, perkataan dan susunan a&at &ang asal akan dikekalkan tanpa sebarang pindaan. !etiap petikan akan disertakan dengan sumber asal petikan itu diperolehi. %. enarai rujukan (ahagian ini ialah bahagian yang mengandungi senarai sumber) sumber rujukan. !etiap sumber rujukan din&atakan dengan jelas supa&a pembaca boleh merujuk kepadan&a sekiran&a mereka mahu. !enarai rujukan juga bertujuan untuk memberi penghargaan kepada pemilik sumber &ang asal itu. 6ontoh rujukan ialah buku teks, tesis, kertas kerja, akhbar, majalah, jernal, manuskrip lama, hasil wawancara dan sebagain&a.

'. &ara menaip #ertas kerja ditaip pada kertas bersai7 ,$. (ahagian kiri dikosongkan pada jarak dua in+i setengah manakala pada bahagian kanan dikosongkan pada jarak satu in+i setengah. (ahagian atas dan bawah
10

pula dikosongkan pada jarak satu in+i setengah. !etiap jadual, carta, rajah atau lakaran perlu diberikan nombor dan tajuk. ). .2 ,kti3iti !ila cari contoh-contoh kertas kerja dalam bahasa Mela&u di internet tentang tajuk 1Mala&sia.

2.0

Ring%asan *.1 !urat tak rasmi ialah surat peribadi &ang ditujukan kepada seseorang &ang bukan untuk tujuan-tujuan rasmi. !urat jenis ini tidak mempun&ai format-format tertentu. *.2 !urat rasmi pula ialah surat &ang dikirimkan kepada pihak-pihak tertentu &ang bersifat rasmi. !urat-surat jenis ini mempun&ai formatformat tertentu &ang perlu dipatuhi. *. !urat rasmi mempun&ai persediaan &ang lengkap, susunan &ang kemas, bahasa &ang baik dan menarik, kandungan surat &ang ringkat dan tepat. *.$ %iga format surat rasmi adalah format berdasarkan !urat Pekeliling 9abatan Perdana Menteri, format surat rasmi mengikut !urat Pekeliling "embaga Peperiksaan #ementerian Pendidikan Mala&sia, dan format surat rasmi seperti format surat kedua dengan tambahan ciri salinan %e.a*a pada bahagian akhir surat. *.) ,ntara ciri surat rasmi ialah terdapat alamat pengirim, grisan panjang melintang, nama dan alamat penerima, tarikh, perkataan menghadapkan surat, kpala surat 0 perkara, pendahuluan, isi surat, penutup, pengakuan tanggungjawab, tandatangan dan nama pengirim 2huruf besar-. *.* "aporan ialah maklumat tentang sesuatu kedudukan sama ada tentang masalah &ang dihadapi dan sebagain&a &ang dilaporkan. *.: ,ntara cirri laporan ialah mempun&ai struktur dan ga&a &ang formal, pembentangan &ang berilustrasi, pern&ataan pendapat, dan mengandungi maklumat berguna untuk orang ramai.

11

*.;

*.< *.1=

*.11

*.12

*.1 *.1$ *.1) *.1*

*.1:

*.1;

Dari segi format, sesebuah laporan mempun&ai judul muka surat, ringkasan, senarai kandungan, pengenalan, hujahan, kesimpulan, lampiran, rujukan atau bibliografi, dan glosari. %erdapat tiga jenis laporan iaitu laporan pemerian atau pen&elidikan, laporan pen&elesaian masalah, laporan analisis, dan laporan penilaian. #ertas kerja ialah sebuah hasil penulisan oleh indi3idu atau pihak tertentu untuk disampaikan kepada orang ramai dalam sesuatu bengkel atau seminar. !etiap kertas kerja mempun&ai tajuk, rasional, objektif, jangka masa &ang diperlukan, kumpulan sasaran, andaian-andaian halangan &ang mungkin timbul, sumber kewangan, penubuhan jawatankuasa, jadual tugas, dan plaksanaann&a. >ntuk menghasilkan sebuah kertas kerja perlu terdapat tajuk iaitu &ang menggambarkan isi kandungann&a. %ajuk kertas kerja adalah bergantung kepada tujuan kertas kerja itu dibuat. Perkara lain &ang perlu ada pada kertas kerja ialah nama penulis atau institusi &ang diwakilin&a, abstrak iaitu ringkasan kepada kertas kerja. (ahagian pengenalan pada kertas kerja memberi penerangan tentang sesuatu tajuk secara keseluruhan namun ringkas. 8bjektif pula ialah tujuan atau matlamat &ang ingin dicapai oleh penghasilan kertas kerja tersebut. Petikan juga perlu ada dalam kertas kerja. Perkataan dan susunan a&at &ang asal akan dikekalkan tanpa sebarang pindaan dalam sesebuah petikan. !enarai rujukan ialah bahagian ini ialah bahagian &ang mengandungi senarai sumber-sumber rujukan. !etiap sumber rujukan din&atakan dengan jelas supa&a pembaca boleh merujuk kepadan&a sekiran&a mereka mahu. #ertas kerja ditaip pada kertas bersai7 ,$. !etiap jadual, carta, rajah atau lakaran perlu diberikan nombor dan tajuk.

0.0

La'i(an Ken*i"i

12

1. An*a iala( se'ia$sa(a se $a( .e"sa'$an *i se%)la(. Se*ia%an sa'$ s$"a' "asmi %e.a*a .enge'$a se%)la( $n'$% mem)()n %e ena"an menga*alan la3a'an %e Taman Nega"a. Ja3a.an 14 Persatuan 6atur, !ekolah Menengah (atang #ali, 9alan #emboja, ) $:; (atang #ali, !?",/.84 Pengetua, !ekolah Menengah (atang #ali, 9alan #emboja, ) $:; (atang #ali, !?",/.84 %uan, MEMOHON KEBENARAN 5NT5K BELAJAR KE TAMAN NE7ARA MELA6AT SAMBIL

Dimaklumkan bahawa 9awatankuasa Persatuan 6atur, !ekolah Menengah (atang #ali telah mengadakan mes&uarat pada 2 8gos 2=1=. Mes&uarat tersebut telah mengambil keputusan akan menganjurkan satu lawatan sambil belajar ke %aman /egara. "awatan itu akan diadakan pada bulan /o3ember kelak dengan s&arat mendapat persetujuan daripada pihak pengetua sekolah terlebih dahulu. 2. (erikut adalah butiran tentang lawatan tersebut. 2a- %empat lawatan 2b- %ujuan lawatan : 2c- %empoh lawatan : %aman /egara >ntuk mengkaji hidupan liar : !eminggu
13

2d- (a&aran : 2e- Peserta 2f- Makanan : 2g- .uru Penasihat :

4M1) seorang : ) orang pelajar Disediakan oleh pihak penganjur 6ikgu ,minah

. !atu mes&uarat khas akan diadakan untuk membincangkan perkara tersebut dengan lebih lanjut setelah mendapat kebenaran daripada pihak tuan. $. Diharapkan permohonan ini mendapat pertimbangan &ang sewajarn&a daripada pihak tuan demi meningkatkan lagi pengetahuan praktikal para pelajar persatuan ini. !ekian sahaja dan disudahi dengan ucapan terima kasih. @ang benar,

2,5M,D (1/ #,M," ,(>!etiausaha Persatuan 6atur, !ekolah Menengah (atang #ali.

14