PENDAHULUAN

Secara umumnya, tidak semua keputusan atau perintah yang diputuskan oleh hakim dalam sesuatu kes itu memuaskan hati pihak-pihak. Walaupun Hakim Syarie telah berusaha sebaik yang mungkin untuk menegakkan keadilan, mungkin masih membuat kesilapan di dalam penghakimannya seperti berlaku kekhilafan fakta, kekhilafan undang-undang, kesilapan teknikal, dan sebab lain. Demi menegakkan keadilan, undang-undang memberikan hak kepada pihak-pihak untuk merayu keputusan tersebut kepada mahkamah lebih tinggi untuk memutuskan atau mendengar rayuan yang dikemukakan bagi menjamin pihak-pihak yang bertikai. Selain daripada hak untuk merayu, pihak-pihak yang bertikai juga berhak memohon kes tersebut untuk disemak oleh mahkamah atasan. Hak semakan ini tidak digalakkan jika kes tersebut masih ada peluang merayu.

KONSEP RAYUAN DAN APLIKASINYA DI DALAM MAHKAMAH SYARIAH

Di dalam sistem perundangan Islam, bidang kuasa Mahkamah Syariah disebut sebagai al-!ilayah , yakni hak dan juga kuasa untuk mendengar dan memutuskan kes ". Sekiranya Mahkamah Syariah tidak mempunyai bidang kuasa ini, maka mahkamah tidak boleh membuat sebarang keputusan terhadap mana-mana perbicaraan#.

Di Malaysia, $erlembagaan $ersekutuan memperuntukkan di dalam Senarai #, %adual Sembilan, memberikan kuasa perundangan kepada negeri mentadbirkan &ndang-&ndang Islam dan semua hal-eh!al Islam di negeri masing-masing. Di ba!ah kuasa $erlembagaan $ersekutuan ini juga, pihak berkuasa negeri me!ujudkan 'nakmen $entadbiran Islam (egeri, dan di ba!ah enakmen inilah Mahkamah Syariah ditubuhkan ). Di samping itu juga, di ba!ah enakmen inilah diperuntukkan bidang kuasa dan juga pega!ai-pega!ai mahkamah yang akan mengendalikannya*. $entadbiran mahkamah ini juga telah diasingkan daripada pentadbiran agama Islam negeri dimana pentadbiran mahkamah ini dikendalikan oleh %abatan +ehakiman Syariah (egeri-negeri. Di ba!ah jabatan ini terbentuknya mahkamah-mahkamah yang diketuai oleh ,ang -mat -rif +etua Hakim Syarie (egeri masing-masing ..

Siti Shamsiah /inti Md Supi. 0 Bidang Kuasa Mahkamah Syariah Di Malaysia: Satu Pengenalan Ringkas 1. http233!!!.ikim.go4.my3inde5.php3en3artikel36"7.-bidang-kuasa-mahkamah-syariah-di-malaysia-satupengenalan-ringkas. 2 Ibid. 3 Ibid 4 Ibid 5 Ibid

Bidangkuasa Rayuan Mahkamah Syariah

Mahkamah Syariah mempunyai beberapa bidangkuasa dalam menegendalikan kes-kes di mahkamah. (amun, salah satu bidangkuasa Mahkamah Syariah ialah bidangkuasa rayuan. &ndang-undang Syariah di Malaysia memberikan kuasa kepada Mahkamah Syariah untuk mendengar kes-kes rayuan syariah di Mahkamah 8. /idangkuasa rayuan dalam kes-kes mal Mahkamah Syariah diperuntukkan di ba!ah Seksyen 8) 9": 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;), dimana rayuan boleh dibuat kepada Mahkamah <inggi Syariah daripada apa-apa keputusan sesuatu Mahkamah =endah Syariah62 (a) dalam bidang kuasa jenayahnya, oleh pendak!a atau oleh orang yang telah disabitkan, dan rayuan itu boleh dibuat terhadap pembebasan, sabitan atau hukuman atau mana-mana satu daripadanya> dan (b) dalam bidang kuasa malnya 9i: oleh mana-mana orang yang terkilan dengan keputusan itu, jika amaun yang dituntut itu tidak kurang daripada satu ribu ringgit> 9ii: dalam semua kes yang melibatkan apa-apa keputusan mengenai taraf diri, oleh mana-mana orang yang terkilan dengan keputusan itu> dan 9iii: dalam semua kes yang berhubungan dengan nafkah orang-orang tanggungan, oleh mana-mana orang yang terkilan dengan keputusan itu, tetapi tiada rayuan boleh dibuat terhadap keputusan yang telah dibuat dengan persetujuan> dan

Mohd (a?ri bin Haji -bdul =ahman. #;"). Undang-undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah: Prinsi dan !malan" #egeri Sembilan2 +arya +reatif =esources. h."@7. 7 Seksyen 8) 9": 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;)

(c) dalam apa-apa kes lain, jika Mahkamah <inggi Syariah memberikan kebenaran untuk merayu. Selain itu, Seksyen 8) 9#: 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) dalam mana-mana rayuan, Mahkamah <inggi Syariah boleh2 9a: dalam perkara jenayah, menolak rayuan, mensabitkan dan menghukum pihak yang merayu, memerintahkan Mahkamah perbicaraan memanggil pembelaan atau membuat siasatan lanjut, menambah atau meminda bentuk hukuman,

memerintahkan perbicaraan semula, atau meminda atau mengakaskan mana-mana perintah Mahkamah perbicaraan>dan

9b: dalam perkara mal, mengesahkan, mengakaskan atau mengubah keputusan Mahkamah perbicaraan, menjalankan mana-mana kuasa yang boleh dijalankan oleh Mahkamah perbicaraan, membuat apa-apa perintah yang sepatutnya dibuat oleh Mahkamah perbicaraan, atau memerintahkan perbicaraan semula.

Di samping itu, bidangkuasa Mahkamah =ayuan Syariah diperuntukkan di dalam Seksyen 86 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) dimana peruntukkan tersebut menyebut Mahkamah =ayuan Syariah hendaklah mempunyai bidang kuasa untuk mendengar dan memutuskan apa-apa rayuan terhadap apa-apa keputusan yang dibuat oleh Mahkamah <inggi Syariah dalam menjalankan bidang kuasa asalnya 7. -pabila suatu rayuan daripada sesuatu keputusan Mahkamah =ayuan Syariah telah diputuskan oleh Mahkamah <inggi Syariah, Mahkamah =ayuan Syariah boleh atas permohonan mana-mana pihak memberikan kebenaran untuk diputuskan olehnya sendiri apa-apa persoalan undang-undang
8

Seksyen 86 9": 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;)

berkepentingan a!am yang telah timbul dalam penjalanan rayuan itu dan yang keputusannya oleh Mahkamah <inggi Syariah telah menyentuh keputusan rayuan itu @. -pabila kebenaran telah diberikan oleh Mahkamah =ayuan Syariah, ia hendaklah mendengar dan memutuskan persoalan yang dibenarkan dirujukkan bagi keputusannya dan membuat apa-apa perintah yang boleh dibuat oleh Mahkamah <inggi Syariah, dan yang difikirkannya adil bagi pemberesan rayuan itu";.

Sebelum sesuatu rayuan di perdengarkan di dalam mahkamah atasan, seseorang hakim mahkamah atasan mesti memastikan beberapa perkara"". $ertama, hakim mempunyai bidangkuasa untuk membicarakan kes itu sebelum mendengar kes rayuan tersebut "#. +edua, perayu telah mematuhi masa yang dibenarkan untuk merayu dan jika tidak, adakah kebenaran merayu diluar tempoh telah diperolehi atau tidak. 9rujuk Seksyen 8* 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;):"). +etiga, rayuan tersebut tidak menyalahi kehendak seksyen iaitu hanya rayuan yg mmpunyai amaun yg dipertikai melebihi =M "k boleh di rayu "*. +eempat, tiada rayuan boleh dibuat terhadap keputusan yang telah dipersetujui bersama antara pihak-pihak".

Secara ringkasnya, prosedur rayuan secara terperinci ada diperuntukkan di ba!ah Seksyen ")7-"*8 'nakmen <atacara Mal mahkamah Syariah bagi memudahkan pengamal undang-undang mempraktikannya"8.
9

Seksyen 86 9#: 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) Seksyen 86 9): 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) 11 Mohd (a?ri bin Haji -bdul =ahman. #;"). Undang-undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah: Prinsi dan !malan. (egeri Sembilan2 +arya +reatif =esources. h."@7. 12 Ibid. h."@@. 13 Ibid 14 Seksyen 8) 9": 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) 15 Ibid 16 Ibid
10

Tata ara Rayuan Di Mahkamah Syariah

Di Malaysia, Mahkamah Syariah mempunyai ) peringkat iaitu Mahkamah =endah Syariah, Mahkamah <inggi Syariah dan Mahkamah =ayuan Syariah. Sesuatu rayuan terhadap keputusan Mahkamah =endah Syariah mestilah di kemukakan ke Mahkamah <inggi Syariah "6 dan rayuan terhadap keputusan Mahkamah <inggi Syariah hendaklah dibuat kepada Mahkamah =ayuan Syariah"7. $erayu yang hendak merayu terhadap sebahagian atau keseluruhan kes terhadap keputusan Mahkamah =endah Syariah kepada Mahkamah <inggi Syariah atau jika perayu tidak berpuashati dengan sesuatu keputusan bolehlah memfailkan satu (otis =ayuan 9/orang MS#@:"@. Di Mahkamah Syariah, terdapat # cara untuk memfailkan rayuan jika seseorang itu tidak berpuashati dengan keputusan Mahkamah, iaitu#;2 9i: 9ii: Melalui peguam, atau Difailkan sendiri oleh perayu

!"

RAYUAN MELALUI PE#UAM $eguam Syarie harus mematuhi tatacara-tatacara yang ditetapkan +egagalan tidak

mematuhi prosiding yang ditetapkan boleh menyebabkan sesuatu kes yang dirayu itu ditolak. #"
17 18

Seksyen 8) 9": dan 9#: 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) Seksyen 86 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) 19 Mohd (a?ri bin Haji -bdul =ahman. #;"). Undang-undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah: Prinsi dan !malan" (egeri Sembilan2 +arya +reatif =esources. h.#;;. 20 Ibid. 21 Ibid.

!$ M%n&ai'kan N(tis Rayuan Seseorang perayu boleh merayu terhadap keseluruhan atau mana-mana bahagian daripada sesuatu keputusan.## %ika perayu di!akili oleh peguam, rayuan hendaklah dibuat dengan memberikan (otis =ayuan dalam /orang MS #@ dan (otis =ayuan tersebut hendaklah difailkan dalam masa empat belas hari dari hari keputusan di mahkamah bicara iaitu diumumkan, dan perayu di dalam notis rayuan tersebut hendaklah menyatakan sama ada ia ingin merayu keseluruhan atau sebahagian sahaja dari keputusan itu dan bahagian yang mana, keputusan itu dirayukan.#) %ika keputusan mahkamah bicara itu telah luput, iaitu telah melepasi tempoh "* hari dari tarikh keputusan itu dikeluarkan, satu kebenaran merayu dari kes tersebut hendaklah diperoleh terlebih dahulu.#* %ika tempoh rayuan tersebut telah luput, $endaftar Mahkamah Syariah atau Hakim Syarie hendaklah meneliti (otis =ayuan tersebut di mana (otis =ayuan boleh diterima dengan syarat disertakan salinan perintah melanjutkan tempoh merayu. #. Di peringkat pendaftaran, $endaftar Mahkamah Syariah 9 +etua $endaftar Mahkamah <inggi Syariah : hendaklah menyemak dan memastikan perkara-perkara berikut dipatuhi terlebih dahulu sebelum kes tersebut dikemukakan kepada Hakim Syarie yang mendengar rayuan kes tersebut untuk sebutan 2 a: -lamat penyampaian perayu yang lengkap dan boleh dihubungi b: (ama seperti di dalam kad pengenalan, atau sepertimana yang direkodkan se!aktu pendaftaran di mahkamah bicara 9 Mahkamah <inggi Syariah atau Mahkamah =endah Syariah : c: $erintah bertulis bagi kes-kes yang memerlukan kebenaran merayu d: Wakalah peguam Syarie
22 23

Sek. ")@9): 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) Sek. ")@9*: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) 24 Aihat Sek. 8) dan 86 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) 25 Aihat Sek. 8*9#: 'nakmen $entadbiran -gama Islam 9(egeri Selangor: #;;) dan Sek. #)7 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;)

+ebiasaannya $endaftar Mahkamah <inggi Syariah akan mengembalikan (otis =ayuan tersebut kepada perayu sekiranya perkara-perkara yang dinyatakan tadi tidak dilengkapkan dan diserahkan kembali kepada $endaftar setelah diperbetulkan. Mahkamah bicara yang mana keputusannya dirayu, hendaklah, apabila menerima notis rayuan itu dan setelah dibayar fi yang ditetapkan, membekalkan kepada perayu salinan diperakui bagi nota-nota keterangan dan penghakiman. #8 /agaimanapun, /iro /antuan Buaman Malaysia 9 sekarang %abatan /antuan Buaman: atau panel-panel peguamnya yang mengendalikan kes bagi pihak /iro 9 %abatan : /antuan Buaman dalah tidak dikenakan sebarang fi. $engecualian bayaran fi bagi %abatan /antuan Buaman Malaysia ini ada diperuntukkan di dalam -rahan -malan (o . <ahun #;;#.#6 -lasan penghakiman yang lengkap hendaklah disediakan oleh Hakim /icara dalam tempoh enam minggu dari tarikh (otis =ayuan difailkan #7. -pabila salinan diperakui sah bagi nota-nota keterangan dan alasan penghakiman telah disiapkan, mahkamah hendaklah memberitahu perayu dalam /orang MS ); untuk diserahkan kepada perayu secara +ediri dan satu afida4it penyampaian hendaklah dibuat. Contoh /orang MS ); ialah seperti di muka surat sebelah.#@ Dalam tempoh empat belas hari dari penerimaan pemberitahuan baha!a Salinan Diperakui bagi (ota +eterangan Dan $enghakiman Sudah Siap, perayu hendaklah, melainkan jika diperintahkan selainnya oleh Mahkamah.); a: Mendepositkan di mahkamah yang terhadap keputusannya rayuan itu dibuat sejumlah !ang yang pada pendapat $endaftar dapat menampung kos menyediakan bilangan salinan yang mencukupi bagi rekod rayuan untuk
26 27

Aihat Sek. ")@9.: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) Aihat -rahan -malan (o . <ahun #;;#. -rahan tersebut menyebut2 $ tiada seberang %i Mahkamah b&leh dikenakanke ke atas kes-kes yang di%ailkan &leh ihak Bir& Bantuan 'uaman Malaysia atau anel- anel eguamnya yang mengendalikan kes bagi ihak Bir& Bantuan 'uaman $ 28 Aihat -rahan -malan (o. 7 <ahun #;;# 29 Aihat Sek. ")@98: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) 30 Aihat Sek. ")@ 96: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;)

kegunaan mahkamah yang mendengar rayuan dan pihak-pihak dalam rayuan itu> dan b: Menyerah simpan di mahkmah yang terhadap keputusannya rayuan itu dibuat sejumlah !ang sebagaimana yang diarahkan oleh mahkamah sebagai jaminan kos rayuan.

$endaftar hendaklah menyimpan (otis =ayuan tersebut ke dalam fail kes, dan (otis =ayuan tersebut hendaklah disampaikan oleh perayu dalam masa yang dihadkan bagi pemfailan rayuan kepada semua pihak yang terlibat dengan rayuan itu atau kepada peguam Syarie mereka masing-masing.)" $enyampaian (otis =ayuan tersebut meskipun tidak dinyatakan secara jelas tempoh masa namun proses penyampaian tersebut adalah mendatori yang mesti dilaksanakan kepada pihak-pihak bagi tujuan mengetahui dan mendapat maklum baha!a keputusan yang telah dibuat telah dirayu ke mahkamah yang lebih tinggi. Dalam kes !mrina Rusyada binti M&hamad Sa%ir l(n" M&hamad Shukri bin )smail *+ $anel =ayuan Mahkamah =ayuan Syariah (egeri <erengganu telah mengulas seksyen tersebut adalah ")@97: 'nakmen Mahkamah Syariah 9<erengganu: #;;" dengan merujuk perkataan ,hendaklah- atau ,shall- di ba!ah seksyen tersebut adalah bermaksud proses penyampaian itu adalah satu prosedur mendatori yang mesti dilaksanakn dan disempurnakan sebagaimana juga proses penyampaian yang lain kecuali dibenarkan oleh mahkamah. )$ Rayuan Ba'as -pabila (otis =ayuan telah disampaikan kepada responden, responden hendaklah dalam masa tujuh hari dari tarikh penyampaian (otis =ayuan itu memfailkan di mahkamah yang mendengar rayuan dan menyampaikan kepada perayu satu (otis =ayuan balas 9jika ada:

31 32

Aihat Sek. ")@97: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) 9#;";: %H);3#,"68

dalam boring MS )" tentang cadangannya untuk mengemukakan hujah pada pendengaran rayuan itu baha!a keputusan yang dirayukan itu patut diubah.)) *$ P%rayu M%ng%mukakan A'asan Rayuan $erayu hendaklah mengemukakan alasan rayuan dalam lima salinan kepada $endaftar mahkamah kepada mahkamah yang mendengar rayuan dalam masa empat belas hari dari tarikh penerimaan pemberitahuan baha!a Salinan Diperakui bagi (ota +eterangan Dan $enghakiman Sudah Siap dari $endaftar mahkamah.)* <iap-tiap alasan rayuan hendaklah mengandungi pernyataan ringkas isi penghakiman yang dirayukan dan hendaklah mengandungi butir-butir yang jelas tentang undang-undang atau fakta-fakta mengenai rayuan itu dibuat dan perayu adalah terikat kepada isu yang dibangkitkan dalam alasan rayuan dan tidak boleh untuk membangkitkan isu-isu lain melainkan dengan i?in mahkamah.). +$ M%ny%diakan R%k(d Rayuan -pabila perayu yang di!akili oleh peguam Syarie telah memenuhi kehendak-kehendak Seksyen ")@ dan "*" 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah, iaitu melaksanakan (otis =ayuan dan -lasan =ayuan, perayu kemudiannya hendaklah menyediakan salinan =ekod =ayuan yang dikehendaki.)8 =ekod itu hendaklah mengandungi salinan-salinan seperti yang berikut2 a: $liding> b: (ota +eterangan> c: Hujah kedua belah pihak> d: -lasan penghakiman>
33 34

Sek. "*; 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;). Sek. "*" 9": 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;). 35 Sek. "*" 9#: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;). 36 Sek. "*# 9": 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;).

e: (otis rayuan> f: -lasan rayuan> g: Semua ekshibit dokumentar> h: Senarai ekshibit bukan dokumentar jika ada yang diserah simpan di Mahkamah> i: $erintah3 $erintah penggantungan keputusan 9jika ada:

=ekod-rekod rayuan ini hendaklah disediakan sendiri oleh perayu jika perayu di!akili oleh peguam. /agaimanapun jika perayu tidak di!akili oleh peguam, tugas untuk menyediakan rekod-rekod rayuan ini menjadi tanggungja!ab mahkamah bicara iaitu mahkamah yang akan mendengar kes rayuan tersebut.)6 $erayu hendaklah memfailkan salinan rekod rayuan di mahkamah yang mendengar rayuan tersebut dalam masa enam minggu selepas penerimaan pemberitahuan daripada Mahkamah yang terhadap keputusan rayuannya itu dibuat yang menyatakan baha!a salinan diperakui bagi nota-nota keterangan dan alasan-alasan penghakiman sudah siap. )7 Salinan rekod rayuan itu mestilah disediakan sekurang-kurangnya dua salinan jika kes tersebut dirayu ke Mahkamah <inggi Syariah manakala lima salinan diperlukan jika kes dirayu ke Mahkamah =ayuan Syariah. =ekod =ayuan tersebut hendaklah disiapkan dalam salinan yang mencukupi seperti mana yang diarahkan oleh pihak Mahkamah. Seksyen "*# 9#: '<CMMS serta -rahan -malan (o ". <ahun #;;* telah menggariskan baha!a setiap =ekod =ayuan hendaklah diberi nombor muka surat secara berturutan. $ada peringkat ini pihak pendaftaran hendaklah memberikan nombor daftar kes rayuan tersebut berdasarkan kod kes yang telah ditetapkan.)@ Setelah pihak Mahkamah menetapkan tarikh pendengaran kes rayuan tersebut dan perayu hendaklah dalam tempoh yang dihadkan itu memfailkan rekod itu dan menyampaikan
37

Mohd (ad?ri /in Haji -bdul =ahman Ibrahim. Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah: Prinsi Dan !malan. #;"). +uala Aumpur. M3S #;8 38 Seksyen "*# 9#: 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) 39 Mohd (ad?ri /in Haji -bdul =ahman Ibrahim. Undang-Undang Tatacara Mal Mahkamah Syariah: Prinsi Dan !malan. #;"). +uala Aumpur. M3S #;8

satu salinan kepada setiap pihak yang telah menerima (otis =ayuan sebelum ini. *; $erayu hendaklah mengemukakan satu affida4it penyampaian atau perintah penyampaian di luar bidangkuasa sebagai bukti penyampaian kepada pihak-pihak telah di sempurnakan.*" P%nggunaan K(d ,arna Da'am P%ny%diaan R%k(d Rayuan -rahan -malan (o. 8 <ahun #;"# telah menetapkan penggunaan kod !arna dalam penyediaan =ekod =ayuan di Mahkamah Syariah. $enggunaan kod !arna ini adalah bertujuan untuk memudahkan $anel Hakim Mahkamah =ayuan Syariah dan Hakim Mahkamah <inggi Syariah untuk meneliti dan menyemak =ekod =ayuan secara selaras seluruh negara. Ia bagi membe?akan atau sebagai kertas pemisah antara =ekod =ayuan Mahkamah =ayuan Syariah dan Mahkamah <inggi Syariah.*# /erikut ialah beberapa contoh penggunaan kod !arna kertas pemisah =ekod =ayuan yang digunakan di Mahkamah =ayuan Syariah serta Mahkamah <inggi Syariah2*) MAHKAMAH RAYUAN SYARIAH D D D D Merah2 =ekod =ayuan Mal Merah %ambu2 =ekod =ayuan %enayah /iru2 Ikatan Etoriti $erayu 9Mal F %enayah: &ngu Muda2 Ikatan Etoriti $encelah

MAHKAMAH TIN##I SYARIAH D

40 41

Hijau Muda2 =ekod =ayuan Mal

Seksyen "*# 9): 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) Ibid. 42 Ibid. 43 Sila lihat Aampiran.

D D D

+uning2 =ekod =ayuan %enayah /iru2 Hujah $erayu3Ikatan Etoriti 9Mal3%enayah3Garaid: &ngu Muda2 Ikatan Etoriti $encelah

P%ny%diaan Ind%ks Da'am R%k(d Rayuan Selain penggunaan kod !arna bagi kertas pemisah, penyediaan indeks juga perlu diberi perhatian ketika memfailkan =ekod =ayuan. $enyediaan indeks dalam kandungan =ekod =ayuan dan Ikatan Etoriti perayu dan responden adalah di!ajibkan. $erayu dan responden mestilah menyediakan penandaan pada ikatan otoriti di bahagian tepi bagi tujuan memudahkan rujukan dalam perbicaraan dan pengurusan kes rayuan. Contoh indeks dan bentuk format disediakan dalam Aampiran " dan # -rahan -malan (o. 6 <ahun #;"#.**

-$ P%nd%ngaran K%s Rayuan

<arikh pendengaran kes rayuan biasanya ditetapkan dalam tempoh #" hari selepas =ekod =ayuan yang lengkap diterima mahkamah. Selepas itu, pendaftar akan mengarahkan peguam $erayu memfailkan kronologi kes bersama dengan ringkasan penghujahan bertulis 9tidak le!at dari "* hari sebelum tarikh pendengaran rayuan: dan ia hendaklah difailkan kepada $endaftar Mahkamah <inggi Syariah atau +etua $endaftar Mahakamah =ayuan Syariah. $erkara ini boleh dirujuk dalam -rahan -malan (o."# <ahun #;;).

&ndang-undang tidak menetapkan secara terperinci berkenaan tempoh masa bagi proses pendengaran rayuan. (amun begitu, proses pendengaran rayuan hendaklah dijalankan

44

Sila lihat Aampiran.

dalam tempoh masa yang munasabah bagi mengelakkan ke?aliman, pemba?iran dan penganiayaan pada pihak-pihak.

Merujuk kepada kes #&&ranita bte Kamaruddin l(n .aei/ bin 0e& !hmad,*. rayuan =esponden bagi mendapatkan hak jagaan anak telah tertangguh selama 8 tahun atas sebab yang tidak dapat dipastikan. Maka dengan itu, $anel =ayuan, Mohd -?mi +amaruddin menyentuh kekesalannya akibat kele!atan kes tersebut> $kami berhara kes rayuan mengenai hadhanah hendaklah dikemukakan dengan sece at mungkin su aya tidak timbul masalah yang tidak dikehendaki se erti dalam kes ini""1

<erdapat beberapa peringkat bagi tatacara pendengaran kes rayuan iaitu> i ii iii Mendengar hujah-hujah perayu Mendengar hujah-hujah balas responden> dan Mendengar hujah balas perayu.

Seterusnya, mahkamah akan memberikan penghakiman selepas mendengar semua hujah pihak-pihak. +es boleh ditangguhkan sekiranya mahkamah berpendapat satu tarikh lain untuk memberikan untuk memberikan penghakiman. Menurut -rahan -malan (o."" tahun #;;*, +etua $endaftar atau $endaftar Mahkamah yang mendengar rayuan perlu memaklumkan secara bertulis keputusan kes rayuan kepada mahkamah baha!a keputusannya dirayu dalam masa 6 hari dari tarikh keputusan dikeluarkan. )" RAYUAN TANPA MELALUI PE#UAM

45

H#;;6I * ShA= @6

Seksyen "*)9": 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9(egeri Selangor: #;;) meperuntukkan baha!a jika perayu tidak di!akili oleh peguam Syarie atau mahkamah yang mendengar rayuan itu telah membenarkan perayu merayu sebagai orang miskin, mahkamah hendaklah menyediakan bilangan salinan rekod yang dikehendaki dan =ekod =ayuan itu hendaklah mengandungi salinan dokumen-dokumen yang disebut dalam Seksyen "*#9":, iaitu sehingga perayu memfailkan -lasan =ayuan.

/ayaran kos penyediaan -lasan $enghakiman dan (ota +eterangan bolehlah diambil daripada perayu kecuali perayu adalah orang yang telah dibenarkan oleh mahkamah untuk mendak!a sebagai Erang Miskin. Diingatkan baha!a mahkamah bicara perlu menyediakan lima salinan =ekod =ayuan untuk rayuan ke Mahkamah <inggi Syariah dan tujuh salinan =ekod =ayuan jika rayuan itu dibuat ke Mahkamah =ayuan Syariah.

Seksyen "*)9#: '<MMS telah menyebut baha!a =ekod =ayuan perlu disampaikan oleh mahkamah bicara kepada perayu notis dalam borang MS )# iaitu notis pemakluman kepada perayu satu (otis =ekod =ayuan Sudah Siap. +emudian, bayaran deposit bagi menampung kes penyedian =ekod =ayuan dan bayaran jaminan kes rayuan diambil, dan seperti di dalam Seksyen ")@96:, pengecualian diberikan kepada perayu yang telah dibenarkan oleh mahkamah untuk mendak!a dirinya sebagai Erang Miskin.

Menurut seksyen "*) 9): '<MMS, -tas permintaan perayu dan, jika deposit tidak mencukupi apabila dibayar oleh perayu sejumlah !ang tambahan yang mencukupi untuk membayar kos bagi menyediakan =ekod =ayuan, $endaftar hendaklah>

9a:

Membekalkan perayu dengan suatu salinan rekod rayuan dan salinan tambahan yang

mencukupi untuk dirinya dan juga untuk menyampaikan kepada responden, dan 9b: Menghantar kepada mahkamah yang mendengar rayuan itu salinan-salinan selebihnya

rekod itu.

Aangkah selanjutnya, mahkamah bolehlah menetapkan tarikh sebutan dan pendengaran kes rayuan. $emfailan kronologi kes dan ringkasan penghujahan tidaklah dikecualikan dan hendaklah difailkan oleh perayu !alaupun perayu tidak di!akili oleh peguam. $roses yang sama akan dilalui perayu pada peringkat pendengaran kes rayuan. Merujuk kepada Seksyen "*. '<MMS, alasan penghakiman mestilah dibuat oleh mahkamah secara bertulis.

K%.utusan Rayuan Seksyen "*8 'nakmen <atacara Mal Mahkamah Syariah 9Wilayah $ersekutuan: memperuntukkan baha!a apabila rayuan telah diputuskan, mahkamah yang mendengar rayuan hendaklah memberitahu keputusannya kepada mahkamah bicara. Mahkamah bicara hendaklah melaksanakan perintah itu sebagaimana yang dikehendaki oleh 'nakmen. Tata ara P%n('akan K%s Rayuan Ma' yang Tidak M%ngikut Aturan /agi kes-kes yang dirayu tetapi tidak mengikut tatacara yang ditetapkan, kes rayuan tersebut bolehlah dibatalkan. <atacara penolakan kes rayuan mal yang tidak mengikut aturan tersebut ada dimuatkan di dalam -rahan -malan (o. "# <ahun #;;*. -ntara lain tatacara penolakan bagi kes rayuan yang tidak mengikut aturan tersebut ialah> ". Mahkamah boleh membatalkan sesuatu kes rayuan yang mana rekodnya tidak dihantar seperti mana yang diperuntukkan di dalam yang berkaitan setelah tamatnya tempoh yang ditetapkan di dalam &ndang-&ndang berkenaan.

#. Mahkamah hendaklah mengeluarkan notis tunjuk sebab mengapa kes rayuan ini tidak boleh dibatalkan dalam masa ); hari dari tarikh penerimaan notis. ). %ika sesuatu notis tunjuk sebab tidak dija!ab dalam masa yang ditetapkan, perayu hendaklah disifatkan sebagai tidak berminat meneruskan rayuan dan $endaftar hendaklah memanjangkan fail kes rayuan tersebut kepada Hakim yang mendengar rayuan untuk mendapatkan perintah pembatalan. *. $endaftar setelah mendapat perintah itu, hendaklah memanjangkannya kepada pihak-pihak yang terlibat. P%nggantungan .%'aksanaan s%m%ntara m%nanti rayuan -pabila sesuatu (otis =ayuan difailkan, $endaftar atau $enolong $endaftar hendaklah memberitahu Hakim dengan serta merta mengenai perkara-perkara berikut2 9a: $ermohonan bagi mendapat kebenaran untuk merayu kepada mahkamah yang lebih tinggi> atau 9b: $ermohonan bagi mendapatkan penangguhan prosiding atau perlaksanaan sementara menanti rayuan didengar. $ermohonan hendaklah didengar pada hari yang sama permohonan itu diterima atau pada hari bekerja yang berikutnya.*8 $emfailan suatu (otis =ayuan tidaklah berkuat kuasa sebagai penggantungan pelaksanaan secara automatik, bagaimanapun, atas permohonan pemohon dan apabila ada sebab yang mencukupi mahkamah boleh menggantung pelaksanaan atas apa-apa terma sebagaimana yang difikirkan patut.*6 %ika permohonan menggantung pelaksanaan perintah itu ditolak oleh hakim bicara, perayu boleh merayu terhadap penolakan permohonan itu kepada mahkamah yang lebih tinggi.

46 47

-rahan -malan (o. "; <ahun #;;# Ham?ah bin Jainuddin l!n (oraini binti -bdul =ashid 9#;;.: %H IK3II, #"6

Di dalam kes 2am/ah bin 3ainuddin 4 #&raini binti !bdul Rashid56, ,- Hakim Mahkamah <inggi Syariah Ipoh telah menolak permohonan penggantungan pelaksanaan perintah yang melibatkan nafkah diri dan pembayaran !ang kepada = dalam tempoh satu bulan dari tarikh perintah dikeluarkan atas alasan ianya tidak munasabah dan sebab-sebab yang tidak mencukupi serta tidak mengemukakan alasan-alasan teristime!a bagi membolehkan perintah tersebut digantung. Mahkamah =ayuan (egeri $erak kemudiannya telah memutuskan baha!a penggantungan perintah itu adalah dibenarkan dan rayuan diterima dengan alasan sesuatu permohonan penggantungan boleh dibenarkan oleh Hakim dengan alasan hanya mengemukakan sebab-sebab yang mencukupi dan bukan atas alasan-alasan yang teristime!a yang memerlukan beban bukti yang tinggi kepada perayu. $anel hakim M= juga merujuk kepada keputusan kes di Mahkamah Si4il, See Te&( 'uan 7 8rs 4 Kian 9&& 2&lding SB 7 * 8rs yang mana penangguhan pelaksanaan perintah telah dibenarkan supaya dapat melihat kepada skop yang lebih luas dan realistik demi keadilan pihak-pihak. Walaupun Mahkamah boleh menggantung pelaksanaan perintah sementara menanti keputusan kes rayuan, tetapi penggantungan tersebut tidaklah berlaku secara automatik sebaik saja kes dirayu. Satu permohonan hendaklah dikemukakan kepada mahkamah terlebih dahulu. -rahan -malan (o. "; <ahun #;;* menyebut2 $:bersetu;u dan mengesahkan untuk menerima akai arahan amalan berhubung

tegahan ke ada 2akim dari ada terus menggantung elaksanaan erintah kes Mal sementara menunggu rayuan tan a ada erm&h&nan dari ada ihak- ihak"1 Dalam kes Dat&- 2a;i <an 2alim 4 #ik 3ainab #ik Ma;id 7 Se&rang =agi ,*@ ,HM<S Wilayah $ersekutuan telah membenarkan permohonan pemohon melalui penjaga ad litemnya, Datin =uhinda L (ina binti Muhammad untuk menggantung perlaksanaan perintah dalam kes mal yang diputuskan sebelum itu oleh M<S ekoran daripada pemohon yang tidak berpuas hati dan telah memfailkan rayuan ke Mahkamah =ayuan Syariah. Menurut ,- HM<S, memfailkan notis =ayuan ke Mahkamah =ayuan Syariah sudah memadai untuk

48 49

Ibid 9#;;@: %H #73#, #@.

menggantung perlaksanaan perintah. Semasa memutuskan kes tersebut, ,- HM<S telah memakai prinsip yang sama seperti yang diputuskan dalam kes 2am/ah bin 3ainuddin. Selain dari perlu mengemukakan permohonan, tidak semua perintah pelaksanaan itu boleh digantung. +es-kes tertentu yang melibatkan perintah seperti nafkah, upah menyusu, tempat tinggal, hadhanah dan serah anak yang belum mumaiyi? kepada ibu adalah tidak dibenarkan pelaksanaan perintahnya digantung oleh mahkamah !alaupun ada permohonan dibuat. -rahan -malan (o." <ahun #;;. memperuntukkan2 $""telah bersetu;u dan mengesahkan untuk menerima akai !rahan !malan mengenai Perayu membuat rayuan dengan alasan tidak ber uas hati dengan ke utusan Mahkamah yang dirayu dalam kes Mal> menurut 2ukum Syarak adalah memadai untuk menggantung elaksanaan erintah> sementara menunggu ke utusan rayuan dan ru;ukan hendaklah dibuat ke ada mana-mana kes yang telah di utuskan &leh Mahkamah yang lebih tinggi kecuali dalam kes-kes na%kah> u ah menyusu> tem at tinggal> hadhanah dan serah anak yang belum mumaiyi/ ke ada ibu"1 =ingkasan yang boleh diambil ialah penggantungan pelaksanaan perintah adalah memadai dengan rayuan atas alasan tidak berpuas hati dengan keputusan mahkamah. /agaimanapun, kes-kes berikut adalah dikecualikan dari penggantungan2 ". (afkah> #. &pah menyusu> ). <empat tinggal> *. Hadhanah> dan .. Serah anak yang belum mumaiyi? kepada ibu. /agaimanapun, di dalam satu kes di Mahkamah <inggi Syariah Seremban, iaitu kes .ai/ah .a/lina binti R&sli 4 !mirul !/i/an bin !bdul Rahim,.; ,- HM<S memutuskan baha!a penggantungan pelaksanaan perintah yang melibatkan hak hadhanah boleh digantung. ,- HM<S berpendapat, -rahan -malan (o " <ahun #;;. adalah sebagai satu panduan dan
50

+es Mal (o. ;.";;-;8*-;#8@-#;;7

ianya tidaklah bertentangan dengan kehendak peruntukan 'nakmen <atacara Mal. (amun, ianya tidak boleh dibaca secara ketat hingga menyekat mahkamah untuk menjalankan keadilan. Dalam kes tersebut, Mahkamah <inggi Syariah telah membenarkan pelaksanaan penggantungan perintah hadhanah terhadap dua orang anak kecil yang berumur "thn 6bln dan "; bln yang diberikan secara bergilir selang seminggu kepada pemohon dan responden dengan alasan penggantungan tersebut adalah perlu demi kebajikan anak-anak tersebut memandangkan umur anak yang masih kecil dan masih menyusu adalah tidak sesuai untuk berpindah jagaannya selain dari ibunya !alaupun dalam jangka masa yang singkat. +eputusan kes Gai?ah Ga?lina ini disahkan oleh kes Shari%ah Badariah binti Mari 4 0usran bin 2a;i 2ussain?@. Dalam kes ini Mahkamah =ayuan Syariah Selangor memutuskan baha!a HM<S Shah -lam telah silap apabila memutuskan perintah hadhanah tidak boleh digantung secara mutlak. ,- Hakim /icara perlu mempertimbangkan apakah alasan-alasan yang diberikan untuk menggantung perintah hadhanah tersebut adalah mencukupi. %ika alasan mencukupi, mahkamah bicara sepatutnya boleh membenarkan penggantungan, tetapi jika sebaliknya, permohonan tersebut patut ditolak.

51

9#;"#: %H )*3#, #*6