ORAL VE ENJEKTABL KONTRASEPTFLER

SEMA BAER 156 BURAK BER 187

TARHE
1960

da ilk doum kontrol hap Enovid (10 mg noretinodrel, 150 mcg mestranol) 1964 de ilk kez tamamen kimyasal sentezle bir progestin olan norgestrel retildi. 1980 den sonra yeni progestinler gestoden, desogestrel, norgestimate kullanma girdi.

ETK MEKANZMASI

Ovlasyonun inhbisyonu: Bu olaydan sorumlu olan esas komponent estrojendir. KOKler primer olarak gonadotropin salnmn basklarlar; bylece folikl olgunlamas, preovulatuar luteinizan hormon art ve ovlasyon engellenir. Serviksin mukus salgs zerine etki: Siklusun folikler dnemininde projestin ieren kombinasyon verilmesi, estrojenin serviks mukus salgsn artrc etkisini inhibe eder. Endometriyum zerine etki: Kombinasyon tipi preparatlar alanlarda projestin, estrojenin endometriyum zerindeki proliferasyon yapc etkisini inhibe eder. Fallop borular zerine etki: Projestinler fallop borularnn motilitesini azaltrlar.
3

ETKNL

KUSURSUZ KULLANIMDA

%99.9
4

Brakldktan sonraki gebelik oranlar 6 ay iinde %83, 1 yl iinde %94 olarak saptanmtr

KULLANIM KURALLARI
21 tabletlik hap ise 7 gn ara ver 24 tabletlik hap ise 4 gn ara ver 28 tabletlik ise hi ara verme

KNC PAKETE BALA

KOK KULLANMAYA BALAMA

Kadn

adetinin ilk 5 gn iindeyse: Hemen balanr.(Ek yntem gerekmez.) Kadn adetinin 6-28. gnlerinde ve gebe olmadndan emin ise KOK balanr + 7 gn ek yntem kullanr.

KOK KULLANMAYA BALAMA

Doum

sonras: emziriyorsa, 6 aydan sonra Doum sonras: emzirmiyorsa, 21. gnden sonra Dk sonras: lk 7 gn iindeyse; Hemen balanr

KULLANILMASI UNUTULURSA !!!

1 hap unutulduunda; Hatrlaynca hemen al o gnn hapn normal zamannda al 2 hap unutulduunda lk 2 hafta inde; 2 gn st ste 2 hap alnr. 1 hafta ek yntem kullanlmaldr. 3. Haftada;Yeni bir pakete balanmaldr. 1 hafta ek yntem kullanlmaldr. 3 Hap unutulduunda; Yeni bir pakete balanmaldr. 1 hafta ek yntem kullanlmaldr.

OKS ZLEM
lk

izleme 3 ay iinde yaplmaldr Srekli hap kullanan kadnlarn her 6-12 ayda bir kontrol amac ile klinie bavurmalar gerekir lk kez veya yllk kontrol iin geldiinde:

Kan basnc, kilosu llmeli Yan etki veya sorunlar olup olmad renilmeli Sigara iiyorsa skl sorulmal Uzun sreli kulland ilalar sorulmal
10

OLUMLU YNLER
Son

derece etkilidir Adet kanamalar ksa ,hafif,dzenli olur Adet ncesi gerginlik ve adet arlar azalr

Menartan menopoza kadar her yata kullanlabilir

Btn

yan etkileri ok iyi incelenmitir. Dourganlk hemen geri dner

11

OLUMSUZ YNLER
Her

gn alnmaldr. Ruhsal deiikliklere neden olabilir. Baz ilalarla etkileebilir. Kan basncn ykseltebilir. Sigara ienlerde dolam bozukluuna neden olabilir. HIV/AIDS dahil CYBH dan korumaz. Kilo art olabilir.
12

YAN ETKLER
Mide

bulants Memelerde dolgunluk hissi Adet aras kanamalar (birinci ayda %30, ikinci ayda %10, nc ayda %1 olacaktr. ) Amenore Kilo art Akne Ba dnmesi veya Ba ars Laktasyonun inhibisyonu
13

DKKAT !
iddetli

karn ars iddetli gs ars, nefes darl iddetli ba ars Ba dnmesi Kuvvet yada his kayb iddetli bacak yada uyluk ars Ani grme kayb yada bulank grme Konuma bozukluu Deri ve sklereda sarlk varsa salk kuruluuna mutlaka bavurulmal.
14

KME NERLR
Ar

adet kanamas nedeniyle ANEMK olanlar Dzensiz adet kanamas olanlar D gebelik yks olanlar Adet arlar adet ncesi gerginlii olanlar Fonksiyonel over kisti olanlar yi huylu meme hastal

15

KIMLER KULLANMAMALDR
Gebelik

kukusu olanlar Emziren anneler ilk 6 ay Meme ca kukusu veya meme ca olanlar 35 ya st ,gnde 20 den fazla sigara ienler Nrolojik bulgu veren migren

16

KIMLER KULLANMAMALDR 2
Mevcut

yada geirilmi iskemik kalp hastal Semptomatik kalp hastal, Hipertansiyon Vaskler komplikasyonlu Diabet Akut karacier hastal Karacier tmrleri Uzun sre hareketsiz kalmak (ameliyat vb) Tromboemboli hastalk yks (mevcut,geirilmi)
17

KOMBNE OC LERN TROMBOEMBOL RSK

Normal

populasyonda 1/10 000 OC kullananlarda 3/10 000 III. jenerasyon progestinli OC lerde 4,5/10 000 Gebelikte 6/10 000

18

KOMBINE ORAL KONTRASEPTIFLERIN

KONTRASEPSIYON DNDAKI YARARLAR
Siklus reglasyonu Dismenorede azalma Premenstrel sendromda azalma Perimenopozal semptomlarda azalma Menstrel migrenin engellenmesi Kemik mineral younluunda art Over ve endometriyum kanseri riskinde azalma Akne ve hirsutizmde azalma Benign meme hastal riskinde azalma olasl Kolorektal kanser riskinde azalma olasl

19

ENDOMETRIUM CA
Koruyucu

etki 12 ay KOK kullanm %50 orannda azaltr En yksek etki 3 yl KOK kullannca 15 yl koruyuculuu srer

20

OVER CA
Koruyucu

etki KOK kullananlarda % 40 daha azdr En az 3 6 ay kullanmak gerekir 3 yllk kullanmdan sonra risk azalr 10 yl ve daha uzun sre kok kullananda risk %80 azalr

21

LA ETKILEIMLERI
Oral kontraseptifler ierdikleri estrojen nedeniyle kann phtlama eilimini artrdklarndan, oral antikoaglanlara duyarl azaltrlar Barbitratlar, rifampin ve baz antiepileptik ilalar, estrojen ykmn artrarak oral kontraseptiflerin etkinliini azaltrlar. Uzun sre ampisilin, tetrasiklin gibi geni spektrumlu antibiyotik alanlarda bu ilalarn barsakta hidrolizi ve reabsorpsiyonunu azalr. Oral kontraseptifler, glukokortikoidlerin ve trisiklik antidepresanlarn inaktivasyonunu yavalatabilirler.

22

Kontraseptif baarszla neden olabilecek ilalar

Oral kontraseptif etkisini artrabilecek

KOKlerin klirensini azaltt ilalar

Karbamazepin
Rifampisin Fenobarbital Fenitoin

Asetaminofen
Eritromisin Flukonazol Fluvoksamin

Amitriptilin
mipramin Fenitoin Siklosporin

Topiramat
Primidon Griseofulvin

Nefazadon
C vitamini Teofilin

Diazepam
Selegilin

23

KOMBINE ORAL KONTRASEPTIFLER

Yntem Kimler Kullanabilir?
Etkin biimde

Olumlu Ynleri
Etkinlii yksektir Kullanm kolaydr Cinsel ilkiden

Olumsuz Ynleri
Her gn hap

Durum

Sentetik strojen ve progesteron ieren haplar

Etki mekanizmas
Ovlasyonu

basklamas Servikal mukusun kalnlamas

korunmak isteyen kadnlar Doumdan sonra emzirmeyen kadnlar 3-4 hafta gemi olan ya da 6 ay gemi olup emzirenler Dk sonras Anemi yks olanlar Dismenoresi olanlar Dzensiz adetleri olanlar Ektopik gebelik yks olanlar yi huylu over kisti yks olanlar yi huylu meme hastalklar

bamszdr Yntem brakldnda dourganlk hemen geri dner

Salk yararlar
Adetlerin dzenli hale gelmesini salar Anemiyi azaltr Adet ncesi gerginlii azaltr Over kisti oluumunu azaltr Ektopik gebelii nler yi huylu meme hastal riskini azaltr

alnmasnn hatrlanmas gerekir Bulant- kusma Kilo art Gslerde gerginlik ilk 3 ay grlebilir Baz kiilerde ruhsal deiiklikler olabilir Kan basncn ykseltebilir Sigara ien kadnlarda dolam bozukluklarna neden olabilir.

Gebelik phesi Meme Ca yks Tromboembolik hastalk yks Genital organ kanserleri Kalp hastal yks Karacier hastal Emziren kadnlar 35 ya st ve gnde 15ten fazla sigara ienler Son 3 ayda anormal vajinal kanamas olanlar Migren tr iddetli ba arlar olanlar Hipertansiyon

24

KOMBINE ORAL KONTRASEPTIFLER :

Desolett tab. Ginera tab. Minulet tab. Lo- Femenal tab. Lo- Ovral tab. Microgynon tab. Miranova tab. Yasmin tab.

Anovlar tab. Ovral tab. Ovulen tab. Eugynon tab. Lyndiol tab.

25

26

POSTKOITAL KONTRASEPTIFLER

27

POSTKOITAL KONTRASEPTIFLER
Korunmasz

koitusu takiben ilk 72 saat iinde (12-24 saat iinde daha etkili) yksek doz strojen veya strojen/progesteron kombinasyonu ieren preparatlar verilir. En nemli yan etkisi bulant ve kusmadr.Bu nedenle sklkla antiemetik ilalarla birlikte verilir.

28

ETKI MEKANIZMAS
Ovulasyonun

engellenmesi veya

geciktirilmesi Endometriumda asenkron gelime Sperm penetrayonunun ve tubal motilitenin deimesi

29

HORMONAL NELER (ENJEKTE EDLEN KONTRASEPTFLER)

30

ENJEKTE EDLEN KONTRASEPTFLER

Kombine

Enjekte edilen kontraseptifler * Mesigyna * Cyclofem Progestin eren Enjekte edilen kontraseptifler * Depo Provera * Noristerat
31

32

ETK MEKANZMASI
Ovlasyonu

basklar. Servikal mukusu kalnlatrarak sperm geiini engeller. Endometriyum inaktif hale gelir
Etkinlii

% 99.9 dur.
33

KOMBINE ENJEKTABL YNTEMLERIN KULLANM KURALLAR

Dzenli

olarak, 4 haftada bir kez aylk enjeksiyon uygulanr. Enjeksiyon tarihini 7 gnden fazla gemi ise ve gebe olmadndan emin ise enjeksiyon yaplabilir +7 gn sre ile ek yntem kullanlmaldr.

34

UYGULAMA ZAMANI
Menstruasyon srasnda 1-7.gnler Dkten sonra hemen yada ilk 7gn iinde Doumdan sonra emziriyorsa 6. Aydan sonra emzirmiyorsa 3-4. haftadan itibaren lk enjeksiyondan 10-15 gn sonra menstruasyon olacaktr. kinci ve daha sonraki enjeksiyonlar adet kanamasna baklmakszn 30 3 gn sonra yaplacaktr

35

UYGULAMA YER
st

kol (deltoid kasa) veya Kaladan (gluteal kasa) M olarak yaplr. Zamannda ve dzenli olarak her ay yaplmaldr. Enjeksiyon yeri kesinlikle ovuturulmaz

36

ENJEKTE EDILEN KONTRASEPTIFLERDE ZLEM

Kullancya

tekrar ziyareti iin enjeksiyonun tr, enjeksiyonun yapld tarih ve bir sonraki enjeksiyon tarihi bulunan izlem kart verilir Yeniden geldiinde

Kan basnc, kilosu llmeli Sigara iiyorsa skl Yan etkiler ve sorunlar olup olmad sorulmal Yntemden memnun mu? renilmeli Ve bir sonraki uygulama zaman kullancya bildirilip, izlem kartna ilenmeli
37

OLUMLU YNLER
ok

etkilidir Uygulamas kolaydr leri yataki kadnlarda kullanabilir Pelvik enfeksiyonu ve over kanserine kar koruyucudur Ektobik gebelii ve demir eksiklii anemisini nler Fertilite hemen geri dner
38

OLUMSUZ YNLER
Kanama

dzeninde aksama olabilir. Kullanm brakldnda adet gecikmesi olabilir. Cinsel hastalklara kar koruyucu deildir. strojene bal komplikasyon asndan risk grubunda olan kadnlar kullanamaz. Kilo art olabilir.

39

YAN ETKLER
Kilo

art Ba ars ba dnmesi Memelerde gerginlik Sinirlilik, mide bulants ve halsizlik (ikayetler ilaca altka azalr.)

40

KMLER N UYGUNDUR
Her

yataki kadn kullanabilir. imanlar Endometriyum kanseri olanlar Over kanseri Mevcut yada geirilmi PH

41

ENJEKTE EDILEN KOMBINE KONTRASEPTIFLER

Yntem Kimler Kullanabilir? Olumlu ynleri Olumsuz ynleri Zamanlama

Uzun sreli ve geri dnl strojen ve progestin ieren gebelikten koruyucu ineler

Uzun

Etki mekanizmas
Ovlasyonun

basklanmas Servikal mukusun kalnlamas Endometriyumda implantasyonun olmamas

Mesigyna

srerli ve etkili korunma isteyenler Gnlk kullanm gerektirmeyen yntem isteyenler Doumdan sonra emzirmeyen ve 3-4 hafta gemi olanlar ya da 6 ay gemi olup emzirmeyi srdrenler Dk sonras dnemdeki kadnlar Ektopik gebelik yks olanlar

Etkinlii

yksektir Uygulanmas kolaydr Cinsel ilikiden bamszdr Yalnz progestin ieren enjekte edilen kontraseptiflere gre dourganlk daha abuk geri dner Ucuzdur

Enjeksiyonlar

iin ayda bir klinie gelinmesi gerekir Kilo artna neden olabilir Dzensiz kanama/ lekelenme tarznda menstrel deiikliklere neden olabilir lk 3 ay bulant, ba ars, gslerde gerginlik olabilir Baz kiilerde ruhsal deiikliklere neden olabilir Kan basncn ykseltebilir

lk enjeksiyonlar menstrel periyodun ilk 5 gnnde yaplmaldr Bylece kadnn gebe olmadndan emin olunur Doum sonras : emziriyorsa bebek 6 aylk olana kadar ertelenmelidir Emzirmeyen kadnlarda 3-4 hafta iinde balanabilir Dk sonras: hemen veya ilk 7 gn iinde uygulanr

42

YALNIZ PROGESTN EREN ENJEKTE EDLEN KONTRASEPTFLER

43

44

PROGESTN EREN ENJEKTABL

DEPO

PROVERA: 150 mg Depo medroksiprogesteron asetat (DMPA) (3 ayda bir) mg norethisteron enantate

NORSTERAT:200

(NET-EN) (2 ayda bir)

45

OLUMLU YNLER
Son

derece etkilidir. Uygulanmas kolaydr. leri yataki kadnlar tarafndan da kullanlr. Cinsel ilikiyi etkilemez. Emzirmeyi etkilemez. PH ve over kanserine kar koruyucudur. Ektobik gebelii nler.
46

OLUMSUZ YNLER
Adet

dzensizliine neden olabilir. Kullanm brakldnda bazen adet gecikmesi olabilir. Kilo artna neden olabilir. CYBH lara kar koruyucu deildir. Uygulama iin klinie gelmesi gerekir.

47

YAN ETKLER
Adet

dzeninde aksama (adet dzensizlii, lekelenme,amenore) Ba ars Kilo alma (1-2 kilodan fazla olmaz.) Memelerde gerginlik ve hassasiyet Miza deiiklii

48

KMLER N UYGUNDUR
Uzun

sre korunmak isteyenler Kolay kullanm arzulayanlar strojen ieren preparatlar kullanamayanlar Emziren anneler Menopoza yakn yata olan kadnlar

49

KMLER N UYGUN DELDR

Gebelik

veya gebelik kukusu Aktif karacier hastal Aktif trombo embolik hastal olanlar Nedeni bilinmeyen vajinal kanamalar Mevcut meme kanseri

50

DEPO PROVERA

DKKAT !
Ar adet kanamas (normalin 2 kat) Adetler arasnda 7 gnden uzun sren kanamalar Dzenli periyotlardan sonra geciken kanama ok iddetli ba ars, grmede bulanklk Karn alt blgesinde iddetli ar

51

YALNZ PROGESTIN EREN ENJEKTE EDILEN KONTRASEPTIFLER

Yntem Kimler kullanabilir?
Uzun

Olumlu Ynleri

Olumsuz Ynleri

Zamanlama

Yalnz progestin ieren gebelikten koruyucu ineler

Etki mekanizmas
Ovlasyonun

basklanmas Servikal mukusun kalnlamas Endometriyumun incelmesi Tbal motilitenin deimesi

Depo Provera:3

sreli ve etkili korunma isteyenler Gnlk kullanm gerektirmeyen yntem isteyenler Dk sonras Yan etki nedeni ile strojen ieren yntem kullanamayanlar Doumdan sonra emzirmeyen ve 3-4 hafta gemi olanlar veya 6 hafta gemi olup emzirmeyi srdrenler

Etkinlii

ayda bir enjekte edilen 150 mg. Depo medroksiprogesteron asetat(DMPA)

yksektir Hemen etkilidir Salk riski azdr 35 ya st kadnlar kullanabilir Cinsel ilikiden bamszdr Ucuzdur Salk yararlar Adet kanamalar azalr Adetle ilgili kramp ve arlar azalr Anemiyi dzeltebilir yi huylu meme hastalklar azalr

Yntem

brakldnda dourganla dn 10 ay kadar gecikebilir Enjeksiyonlar iin klinie gelmek gerekir Kilo artna neden olabilir Dzensiz kanama, lekelenme Amenore Nadiren de ar kanama gibi adet deiikliklerine neden olabilir

ilk enjeksiyon menstrel periyodun ilk 5 gnnde yaplmal Gebelik olmadndan emin olunduunda menstrel periyodun herhangi bir gnnde uygulanabilir Doum sonras: emziriyorsa; 6 haftadan sonra Emzirmiyorsa 3-4 hafta sonra yaplmal Gebe kalmak isredii zaman, birka ay nceden kontraseptif enjeksiyonlarn braklmas gerekir.

52

53