Dr.

Zafer SEZER
1
Amaç:
Dönem III öğrencilerini oksitosik ve tokolitik
ilaçlar hakkında bilgilendirmek.

Hedefler:
Dönem III öğrencileri dersin sonunda;
Oksitosik ve tokolitik ilaçları
sınıflandırabilecek.
Bu ilaçların endikasyonlarını,
Yan tesirlerini ,
Kontrendikasyonlarını sayabilecek.

2
 Oksitosin
 Ergot alkaloidleri
Ergonovin(ergometrin)
Metilergonovin
 Prostaglandinler
 Hipertonik solüsyonlar

3
Oksitosik ilaçlar;
o Doğum eylemini başlatmak için
o Doğumdan sonra uterusun büzülmesini, plasentanın
atılmasını hızlandırmak ve postpartum kanamayı
önlemek için
o Bazı durumlarda tıbbi aborsiyon yapmak için
o Uterus kontraksiyonları zayıflamışsa onları
güçlendirmek için bazen doğum sırasında da kullanılır

4
 Arka hipofizde, hipotalamusun supraoptik ve
paraventriküler çekirdeklerindeki magnaselüler
nöronların aksonlarının ucundan salgılanır.
 Over luteal hc.,endometrium, plasentada var )

 Yapıca vazopressine (ADH) benzer

 kendine özgü reseptörleri =OT reseptör

(uterus, meme bezi, böbrek ve ön hipofizde)

 Ayrıca vazopressin (VP) V1 ve V2 reseptörlerini

aktive ederek oluşturur.

5
Artıran Fizyolojik Kimyasal etkenler
etkenler Salgılanmayı artıranlar
Östradiol
Anjiotensin
• Doğum
Kolesistokinin
• Ağrı VİP
• Dehidratasyon NA
• Bulantı Salgılanmayı azaltanlar
• Hipovolemi Etil alkol
Narkotik analjezikler
• Doyma
Atriyal natriüretik horm.
Relaksin

6
 Uterus
OT myometriyumun kontraksiyon gücünü ve
sıklığını artırır.
 Ufak dozlarda verildiğinde kontraksiyondan
sonra gevşemeyi engellemez.

 Yüksek dozlarda verildiğinde gevşemeyi

engeller ve tonusu artırır; böylece kontraktür
oluşturabilir.

Ortamda yeterli miktarda östrojen yoksa OT

uterus düz kası üzerine etkisizdir.

7
 Meme bezi
Meme bezinin salgı yapan epitel hücrelerinden
oluşan alveollerinin (asinusların) çevresindeki
miyoepiteliyal hücreler OT tarafından kasılır ve
alveoler içindeki basıncı artırır ve sütün
duktuslara ve ve sinüslara geçmesini sağlar.

• Sinüsler içindeki süt hafif bir emme ile kolayca

dışarı atılır.

• OT alveoller hücrelerin süt salgılama

fonksiyonunu etkilemez.

8
 Kardiyovasküler sistem üzerine ektileri
– Vazodilatör etki ile KB(kan basıncı) düşürür ve refleks
taşikardi

– Çok yüksek dozlarda verilen OT başlangıçta KB da kısa

süren düşme (kendine özgü reseptörler aracılığı ile) ve
sonra yüksek dozlarda daha uzun süren bir yükselme (VP
reseptörlerini aktive etmesi) yapar.

– OT’nin damar düz kaslarını gevşetmesiyle oluşan Vd

otonomik blokör ilaçlar tarafından bloke edilemez.

Damar dışındaki yapıların düz kaslarını gevşetmez

9
 Antidiüretik etki

• ADH’ya oranla zayıf antidiüretik etki gösterir.

• Ufak dozlarda uygulanan OT’nin antidiüretik

etkinliği belirgin olmaz. Bu etki böbrek toplayıcı
kanallarındaki V2 reseptörleri aktive etmesine
bağlıdır.

10
 Oksitosin preparatları
• Sentez suretiyle veya kasaplık hayvanların arka
hipofizinden elde edilir.
Türkiye de sadece OT injeksiyonluk solüsyonu
pazarlanmıştır.
• 5 İÜ/ml OT (Synpitan ampul )

• Doğum eylemi sırasında uterusu stimüle etmek için

veya doğum sonu kanamasını durdurmak için İ.V. yolla
5 ünite ve İ.M. 5-10 ünite verilir.
 t1/2 si 13 dk dır.

11
 Diğer bir alternatif İ. V. İnfüzyonla 5-10 ünite
%5’lik glukoz solüsyonu içine ilave edilir.
 Oksitosin burun spreyi
 Oksitosin sitrat ve dezaminooksitosin: sublingual

uygulanan 100 Ü’lik tabletler halinde bulunur.

ATOSİBAN (Tractocile flakon)

 Oksitosin reseptör antagonisti komplikasyonsuz

prematür doğum eylemini inhibisyonu için tıbbi

kullanıma girmiştir

12
OKSİTOSİN;
 en önemli kullanılış alanı gebelerde

doğumun başlatılmasında ve idamesinde

kullanılır.

 Bebek doğduktan sonra plasentanın

çıkmasını kolaylaştırmak ve kanamayı
azaltmak için.
Böyle durumlarda uzun etkili Ergonovin ve
metilergonovin Oksitosine tercih edilir.

13
Oksitosin Yan tesirleri ve kontraendikasyonları

• Doğum indüksiyonunda aşırı dozda OT uterus ve

serviksin yırtılmasına, serviks çevresindeki
dokuların zedelenmesine ve hematoma ve ayrıca
fötusta asfiksiye neden olur.

• Yüksek dozlarda ve özellikle fazla miktarda sıvı ile OT

verilmesi su zehirlenmesine de neden olur.

• bulantı ve kusma yapabilir.

14
• belirgin hipotansiyon,
yüksek dozlarda ise belirgin hipertansiyon
• Sezaryen operasyonu geçirenlerde uterus
rüptürü yapacağından kullanılmamalıdır.
• OT ile indüksiyon sonucu doğan bebeklerde
neonatal sarılık sık görülür.
. Sinüs bradikardisi, çeşitli aritmiler ve nadiren
fetus ölümüne neden olabilir.

15
 ergonovin (ergometrin)
 metilergonovin

• Bütün bu ergot alkaloidlerinin oksitosik etkisi

vardır.

– 5-HT1 reseptörleri üzerine parsiyel agonist

– Alfa adrenerjik reseptörler üzerine zayıf agonistik

etki ve antidopaminerjik etki gösterir.

16
17
 Uterus üzerine etkileri
• Ergot alkaloidleri
ufak dozlarda uterusun spontan kontraksiyonlarının
gücünü ve/veya sıklığını artırır, kontraksiyondan sonra
yeterli derecede gevşemeye olanak verir.

doz yükseltildiğinde gevşeme tam olmaz ve bu nedenle

uterusun tonusu artar. Aşırı dozda verildiklerinde uterus
düz kasında kontraktür oluştururlar ve ritmik kasılma
olanağı kalmaz.

18
 Gebelik, miyometriyumu ergot alkaloidlerine
duyarlılığını artırır
 doğum eyleminin üçüncü döneminde plasentanın

atılmasını çabuklaştırmak, kanamayı azaltmak oksitosine

tercih edilir.
 Eylemin birinci ve ikinci döneminde uygulanmamalıdırlar
 Doğum sonrası uterusun involüsyonunu hızlandırmak için
kullanılır.
 Ergot alkaloidler doğum eyleminin başlatılması
(oksitosin) veya terapötik aborsiyon (prostaglandinler)
için kullanılmazlar.

19
Yan tesirleri ve kontraendikasyonları
• Toksisiteleri düşüktür
• Ergonovin ve metilergonovin karaciğer yetmezliğinde
düşük dozlarda kullanılmalı veya kullanılmamalıdırlar.
• Periferik damar hastalığı ve koroner kalp
yetmezliğinde kontraendikedir.
• Sepsisli hastalarda ergot alkaloidlerinin damar
endotelini zedeleyici etkisi artar; bu nedenle puerperal
sepsis oluşturduğundan bu ilaç kullanılmamalıdır
• Hastaya aynı zamanda sempatomimetik vazopressor
ilaçlar veriliyorsa ergonovin ve metilergonovin kan
basıncını tehlikeli derecede yükseltir. Böyle
karışımlardan kaçınma gerekir.
20
21
 Vücutta her yerde oluşan ve çok çeşitli
etkileri olan endojen bir maddedir.
 Prostoglandin E2
 Prostoglandin F2α ile bunların türevleri

güçlü oksitosik etki oluştururlar

 PG’lerin uterus kontraksiyonlarını

güçlendiren ve sıklaştıran dozları ile uterusta
kontraktür oluşturan dozları arasındaki aralık
(güvenlik aralığı) oksitosinkine göre daha
dardır.

22
 Gebelik boyunca uterus PG’ne duyarlı fakat
oksitosine karşı oldukça duyarsız olup Bu nedenle
gebeliğin sonunda doğum eyleminin indüklenmesi
dışında gebelik süresi boyunca oksitosik ilaç
kullanılarak yapılacak girişimlerde PG oksitosine tercih
edilir.

 gebelik süresi boyunca PG, oksitosine tercih edilir.

 Gebeliğin sonunda spontan doğum eylemini

indüklemek için genellikle OT tercih edilir

23
 PG’lerin Oksitosine üstünlükleri
• Serviksi yumuşatırlar ve servikal kanalın
genişlemesi kolaylaştırılır.
• OT’nin aksine neonatal sarılık insidansını artırmaz.
• Su ve tuz retansiyonu yapmazlar: Bu olay
böbrek hastalığı, hipertansiyon ve eklampsi
bulunan gebelerde OT için önemli bir sakınca
oluşturur.
• OT ile PG’nin birlikte kullanılmasına gerek
yoktur. Her ikisi de tek başlarına güçlü oksitosik
etki oluştururlar.

24
 Prostaglandin Preparatları (PG)

• Dinoproston (PGE2)
• Dinoprost trometamin (PGF2α)
• Karboprost trometamin (PGF2α türevi)

• Gemeprost (PGE1 türevi)

• Sulproston trometamin (PGF2α türevi)

 Mizoprostol (PGE1 türevi)

25
Dinoproston (PGE2)

(PROPESS ovül 10 mg)

Hiperstimülasyon riski
12 saat boyunca tek doz

Vajinal jel 

26
Mizoprostol (PGE1 türevi) :
• anti-enflamatuar ilaçların (NSAID) kullanımına bağlı oluşan peptik ülserin
önlenmesinde ve tedavisinde kullanılmak için geliştirilmiştir.

•Medikal abortusta kulanılır.

Yan etkiler: Misoprostolun yan etkileri diğer prostaglandinlerde olduğu gibi

ishal, kusma, baş ağrısı, yorgunluk.

Gebelik kategorisi X

27
PG Kullanılışları:
• Terapötik aborsiyon

• Doğum eyleminin indüklenmesinden veya ilk

trimesterde yapılan aspirasyonla boşaltma
işleminden önce serviksin olgunlaştırılmasında.

• Geç fötal ölüm durumunda uterusun

boşaltılması ve uterus atonisine bağlı primer
postpartum kanamanın kontrol altına
alınması

28
PG Yan tesirleri
• Sistemik uygulandığında mide barsak kanalının

motilitesinin artma ve bulantı, kusma , diyare.

• Cilte kızarma, baş ağrısı ve baş dönmesi yapabilir

• Ateş ve lökosit sayısında artma olabilir

• Ekstraamniyonik, intraservikal veya intravajinal

uygulandıklarında PG lerin yan tesir insidansı düşük

• intraamniyonik ve İ.V. İnfüzyonla verildiklerinde yan

tesir yüksektir.
29
PG Kontraendikasyonları
• Vajinal doğum veya uzun süren uterus
kontraksiyonları tehlikeli ise kontraendikedir
(daha önce sezaryen yapılmış ise)
• Göz içi basıncını yükselttikleri için
glokomlu hastalarda kontraendikedir
• Dinoprost ve Karboprost bronşiyal astımlılarda
kontraendikedir
• Aktif kalp hastalığı ve böbrek ve KC
yetmezliği olanlarda PG ler kullanılmamalıdır.

30
• Transabdominal amniyosentez yöntemiyle
amniyon kesesi içine hipertonik solüsyon
injeksiyonu, ozmotik etkisiyle fötüsü
öldürür ve plasentayı bozar:
sonuçta aborsiyona neden olur.

Tercih edilmeyen yöntem...

31
32
Uterus kasında gevşeme yapan droglardır.

Erken doğum eylemini sona erdirirler.

33
34
2. Magnezyum sülfat (Magnezyum sülfat)

3. Kalsiyum kanal blokerleri (Verapamil(İsoptin),

diltiazem(Diltizem), nifedipin(Adalat),nicardipin…)

 Kardiyak yan etkiler, hipotansiyon, taşikardi…

 Magnezyum sülfat etkinliği tartışmalı..

35
4. Prostaglandin sentez inhibitorleri
(aspirin,indometazin, naproksen,ketoprofen)

Platelet fonksiyonlarını inhibe ettikleri ve duktus

arteriozis kapanmasını indükledikleri için term
dönemdeki gebelikte kullanılmaz.
En önemli yan etkisi olan duktus arteriozusda daralma
32 hf dan önce %5-10 iken, sonrasında %50’lere
çıkmaktadır.

36
5. Alkol (Etanol)
6. Nitrik oksit donoru: Nitrogliserin, Gliseril
trinitrat
7. Progesteron ve deriveleri
8.Yeni ilaçlar:
Potasyum kanal açıcıları: Minoksidil
Oksitosin reseptor antagonisti: Atosiban

37
38