İNSÜLİNLER ve

ORAL ANTİDİYABETİK
İLAÇLAR
Dr. Öğr. Üyesi Gülay Sezer
Erciyes Ünv. Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji
Anabilim Dalı
Mart 2021
O Amaç: Dönem III öğrencilerine diyabet tedavisinde
kullnaılan insülin preparatları ve oral antidiyabetik
ilaçlar hakkında bilgi sunmak,

O Hedefler: Ders sonunda dönem III öğrencileri

insülinleri ve oral antidiyabetik ilaçları sınıflandırıp
genel farmakolojik özelliklerini sayar.

2
 Pankreas hormonları;

Pankreas sindirim kanalına

enzim salgılayan ekzokrin bir bez
ve kana hormon salgılayan
endokrin bir organ olarak işlev
görür.

Pankreas adacıklarda;
O 1.Glukagon (alfa hücreleri) % 20
O 2.İnsülin (beta hücreleri) %75
O 3.Somatostatin (delta hücreleri) % 5
O 4.Pankreatik polipeptid (F hücreleri) < % 2 sentezlenir.

3
 İnsülin
O A ve B olmak üzere iki peptid zincirden oluşur.
O β hücrelerinin ribozomlarında önce pre-proinsülin
şeklinde sentezlenir, ER’da proinsülin halini alır.
O Proinsülin golgi aparatında proteazların etkisi ile C
peptid segmentini kaybeder, insülin ve çinko iyonu ile
veziküllerde depolanır.

4
O İnsülin, parsiyel ekzositozla hücreden salgılanır.
Beraberinde Zn+2 ve ekimolar miktarda C peptidi
salgılanır. Normalde % 95 insülin, % 5 proinsülin.

 Pankreastan salgılandıktan sonra KC’den

ilk geçişte yaklaşık % 50’si yıkılır.
 Plazma t1/2; 5-6 dak.
 Karaciğer, böbrek, çizgili kaslarda ve
diğer hedef yapılarda yıkılır.
 Dışarıdan uygulanan insulinin % 60 ı
böbreklerde yıkılır.
5
 İnsülinin salınımı;
O Glukoz GLUT-2 (glukoz transporter 2) aracılığıyla β-
hücreleri içine girer, glukokinaz enzimi ile yıkılır ve
hücre içinde ATP düzeyi yükselir.
O Bu durum ATP-bağımlı K+ kanallarını kapatarak
depolarizasyona neden olur.
O Depolarizasyon membrandaki voltaj- bağımlı kalsiyum
kanallarını açarak, hücre içine Ca++ girişiyle insülinin
veziküllerden salgılanmasını arttırır.

GLUT-2; pankreas-β hücre, karaciğer ve barsak epitel hücrelerinde,

GLUT-4; çizgili kas, yağ, miyokard gibi dokularda bulunur.
6
7
O İnsulin reseptörleri glikoprotein yapıda, hücre dışı 2 α-alt
birim ve hücre membranına saplanmış 2 β-alt birimden
oluşur. α-ve β-alt birimler disülfid bağlarıyla bağlıdır,
O İnsülinin α-alt birimine bağlanması, tirozin kinaz
etkinliğini stimüle eder ve β alt biriminin
otofosforilizasyonuna neden olur.

İnsülin’in Metabolizması;
O İnternalizasyon yoluyla hücre
içine alınır ve lizozomal enzimler
tarafından parçalanır.

8
 İnsülin salınımını arttıran faktörler:
1. Karbonhidratlar (glukoz, fruktoz, mannoz):
Besin öğeleri içinde β hücrelerinin en duyarlı olduğu
glukozdur. Glukoza en duyarlı taşıyıcı GLUT-4’dür (lipositler,
kas, iskelet kaslarında… bulunur).
2. Amino asidler: En güçlü stimülan etkili L-arjinindir.
3. Yağ asitleri
4. Glukagon
5. Barsak hormonları: Gastrik inhibitör polipeptit (GIP),
glukagon-benzeri peptid-1 (GLP-1), gastrin, sekretin,
kolesistokinin gibi hormonlar.
6. Vagal uyarı
7. β2-adrenerjik uyarı
9
 İnsülin salınımını azaltan faktörler
1. Somatostatin: Hem insülin hem de glukagon salınımını
inhibe eder,
2. α2-adrenerjik uyarı:
3. Bazı ilaçlar: β-blokörler,

10
O İnsülinin salınımı bifaziktir:
O - Önce hızlı ve kısa süren bir salınım (→depo insülin)
ve sonra salınım hızı azalır.
O Daha sonra daha uzun süreli yeniden salınım
gerçekleşir (→yeni sentezlenen insülin).

11
i.v. glukoz infüzyonu ve insülin salınımı

12
O İnsülin; anabolik bir hormondur, plazma karbonhidrat,
yağ ve protein düzeyi düşer;
O Bağırsaklardan emilen glukoz kaslarda ve karaciğerde
depo edilir.
O Karaciğer ve yağ dokusu hücrelerinde trigliserit sentez
ve birikimini artırır (lipojenez).
O Protein sentezini artırıp (anabolizan) yıkımını azaltır
(antikatabolizan).
O Diabetes Mellitus (DM) insülin yokluğu, eksikliği
veya periferik etkisizliği sonucu ortaya çıkan kronik
hiperglisemik bir metabolizma hastalığıdır.

13
 DM sınıflandırması:
O 1-Tip I DM (=İnsüline bağımlı DM, juvenil tip, genç)
insülin kullanmak zorundadırlar,
O 2-Tip II DM (=İnsüline bağımlı olmayan DM, erişkin tip).

İNSÜLİN PREPARATLARI
O Tip 1 diyabetikler,
O Gebe diyabetikler ve
O Diyet ve/veya oral antidiyabetik ile kontrol altına
alınamayan Tip 2 diyabetiklerde endikedir.

14
 İNSÜLİNİN ELDE EDİLDİĞİ KAYNAKLAR
O 1-Hayvan kaynaklı insülinler (Domuz, sığır)
O 2-İnsan insülinleri;
- DNA rekombinasyon teknolojisi
- Yarı sentetik

O İnsulin preparatlarında insülin miktarı "uluslararası

ünite”dir.
O 1 ünite insülin ‘Aç bırakılmış 2 kg ağırlığındaki
tavşanda glisemiyi 120 mg/dl’den 45 mg/dl’ye düşüren
insülin miktarıdır’.
15
o İnsülin, oral yoldan kullanılmaz.
o S.c, i.m, i.v veya inhale! kullanılabilen preparatlar vardır.
O - Yalnızca s.c kullanılanlar (Hızlı etkili insülinler, orta ve
uzun etkili insülinler)
O - İ.v. ve i.m kullanılanlar (Kısa etkili kristalize insülin)
O - İnhale insülin; (Afrezza) FDA itarafından 2014’de
onaylandı. Etkisi 12-15 dak dan başlayıp ∼2 saat kadar
sürer. Kronik AC hastalığı olanlarda bronkospazma neden
oluyor.

O Rutin tedavide kalem veya injektör aracılığıyla s.c. injekte

edilir.
O 1 ml’inde 100 Ü insülin bulunur.
16
 İNSÜLİN TÜRLERİ
A- Hızlı etkili insülin analogları
O -Lispro (Humalog), -Aspart (Novorapid), Glulisin (Apidra)
B- Kısa etkili insülinler
- Kristalize insülin = regüler (Humulin R, Actrapid flakon, kartuş)
C- Orta etkili insülinler
O - NPH insülin =izofan, lente (Humulin N, Insulatard HM penfill,
flakon)
D- Uzun etkili insülinler
O - İnsülin Glarjin (Lantus)
O - Insulin Detemir (Levemir)
O - İnsülin Dekludek (Tresiba) - İnsülin degludek+insülin aspart
(Ryzodeg Flextouch)
-Karışım insülinler
O -% 70 NPH + % 30 Kristalize,
O -% 75 NPH + % 25 Lispro (Humalog mix25)
O -% 70 NPH + % 30 Aspart (Novomix30) 17
İnsülin analogları

18
Fizyolojik insülin salınımı bolus ve bazal;
Bolus insülin; Kısa ve hızlı etkili insülinler ile,
Bazal insülin; NPH insülin, insülin glarjin ve insülin
detemir gibi orta ve uzun etki süreleri insülinler ile.
19
 1. Hızlı etkili insülinler:
Üç çeşidi vardır.
a. İnsülin lispro: Humalog
b. İnsülin aspart: NovoRapid
c. İnsülin glulisin: Apidra

O Etki çabuk başlar (5-15 dk.), 1 saatte pik yapar ve kısa

sürer (3-5 saat), yemek öncesinde (5-15 dak) veya
yemek arasında kullanılabilirler.
O S.C yoldan kullanılırlar.
O Hipoglisemi biraz daha az görülür.

20
 2- Kısa etkili insülin:
Regüler insülin (=Kristalize insülin):
O Etkisi 30 dak-1 saat içinde başlar, 2-4 saatte pik yapar
ve etkisi 4-6 saat sürer.
O Genellikle s.c. yoldan uygulanır.
O Acil durumlarda i.v. yolla uygulanır; i.v. uygulamaya
uygun tek insülin preparatıdır.

O Yemeklerden 30-45 dak (s.c.) önce uygulamak gerekir.

O İ.v. İnfüzyonu; ketoasidoz, perioperatif periyod,
gebelik ve doğum süresince ve yoğun bakım
durumlarında yararlı olabilir.
21
O 3-Orta etkili insülin: NPH (Nötral Protamin Hagedorn)
insülin (izofan), lente ve semilente insülin ve ayrıca
insülin kombinasyonları.
O NPH insülin (izofan); doğal insülinin çinko ve protamin
ile yaptığı kompleks.
O Etkisi 2-4 saatten başlar, 4-8 saatte pik yapar, etki süresi
12-16 saattir.
O NPH insülin yemekten 20-30 dak önce kullanılır.
O Orta etkili insülinler ya kahvaltıdan önce 1 kere ya da
günde 2 kez kullanılırlar.

22
 Hazır karışım analoglar:
O Orta etkili % 70 NPH + % 30 kısa etkili kristalize
regüler insülin kombinasyonları; Mixtard 30 HM ve
Humulin M 70/30.
O Etkileri 1-2 satten başlar,
Yemekten 30 dak. önce uygulanır.
O Hızlı etkili insülinleri % 25, % 30 veya % 50 oranında
saf ve geri kalanı protaminlenmiş olarak içeren karışım
insülinler vardır;
Humalog mix25, Humalog mix50, Novomix30
Etkileri 5-15 dak. dan başlar 10-16 saat sürer.

23
O 4- Uzun etkili (bazal) insülin analogları:
O Etki yavaş başlar (1-2 saat) ve uzun sürer (18-24 saat).
Kanda devamlı aynı seviyede bulunur (piksiz).
O Günde bir kez (gerektiğinde 2 kez) kullanılır.
İki çeşidi vardır;
O a. İnsülin glarjin: Lantus
O b. İnsülin detemir: Levemir
Yemeklerden bağımsız kullanılabilir.

O Bazal insülin analogları olan insülin glarjin ve insülin detemir

normal fizyolojik bazal insülin sekresyonunu NPH’a göre daha
iyi taklit ederler.
24
O Yeni bazal insülin;
O İnsülin degludek
O İnsülin degludek + insülin aspart (Ryzodeg
Flextouch 100 U/ml sc inj. hazır kalem)
O Etki süresi 42 saati aşabilir.

O Glarjin U 300: 36 saate kadar etkili.

25
26
 İnsülinin Yan Etkileri
O Hipoglisemi: En sık görülen yan etkidir.
O Allerjik Reaksiyon: Hayvansal kaynaklı olanlarda
alerjik reaksiyonlar daha sık,
O Kilo artışı,
O Ödem,
O Lipodistrofiler: Enjeksiyon bölgesinde cilt altı yağ
dokusunun erimesine neden olduğundan enjeksiyon
yeri sık sık değiştirilmelidir; Lipoatrofİ veya
lipohipertrofi
 Gebelikte insülin glarjin, glulisin, inhale insülin C
grubu, diğer insülinler B grubudur.
27
 Şafak Fenomeni:
O İnsülin tedavisi altındaki tip I ve tip II
diyabetlilerde sabah erken saatlerde ortaya
çıkan geçici hiperglisemi durumudur.
O İnsuline karşı dokuların duyarlılığının sabah
saatlerinde (saat 5-8) azalması olayıdır.
O İnsüline bağlı bir yan tesir değildir.
O Tedavi için akşam insülin dozu artırılır.

28
O İnsülin İğne uçları 1 kez kullanılmalıdır.
O Uygulama bölgesine masaj yapılmaz.
O Kanama, kızarıklık ya da morarma varsa aynı
yere enjeksiyon yapılmamalı.
O İnsülinin daha etkili olması, cildin yağ ve kas
dokusunun sağlıklı kalması için enjeksiyon bölgelerini
sürekli değiştirmek gerekir.
O İnsülin kol, bacak, karın veya kalça bölgesine
yapılabilir.
O Günde tek sefer veya 2, 3 kez insülin;
O Sürekli cilt altı insülin verilmesi (pompa tedavisi) CSII
(Continuous subcutaneus insulin infusion)
29
ORAL ANTİDİYABETİK
İLAÇLAR

30
 Tip II DM de genel olarak;
 İnsülin sekresyonunu arttırma /
 İnsüline duyarlılığı arttırma /
 Karbonhidrat absorpsiyonunu azaltma yoluyla etki
gösterirler.
İdeal bir antidiyabetik ajan;
O Plazma glukozu değerlerini normal aralığa çekmeli,
O Yan etkileri az olmalı,
O Mikro ve makrovasküler komplikasyon gelişimini de
engellemelidir.
O Bu ilaçların avantaj ve dezavantajları gözetilerek, tek
başına ya da kombinasyonlar halinde kullanılabilir.
31
32
 Oral Antidiyabetik İlaçlar
A. İnsülin direncini azaltan ilaçlar (=İnsülin duyarlılığını artıranlar)
O - Biguanid (Metformin)
O - Tiazolidindionlar = Glitazonlar (Pioglitazon)
B. İnsülin salgılatıcılar (= sekretogoglar )
O - Sülfonilüreler (Glimeprid, Glipizid, Glibenklamid, Gliklazid)
O - Glinidler = Meglitinidler (Repaglinid, Nateglinid)
C. Glukozun emilimini yavaşlatan ilaçlar
O -Alfa glukozidaz inhibitörleri (Akarboz)
D. Amilin Analoğu (Pramlintid)
E. İnkretin temelli ilaçlar
O - Glukagon benzeri peptid-1 reseptör agonistleri (GLP-1 Analogları)
(Exenatid, liraglutid…)
O - Dipeptidil peptidaz-4 inhibitörleri (DPP4-İnhibitörleri; Sitagliptin,
Vildagliptin)
O F. SGLT-2 İnhibitörleri (Dapagliflozin,
Canagliflozin) 33
 A- İnsülin direncini azaltan ilaçlar
(İnsülin duyarlılığını artıranlar):
1-Biguanid:
O Metformin (Glukofen, Matofin, Glucophage, Glifor, Diaformin
850 mg, 1000 mg tablet): 
O Tip 2 DM tanısı alan kişilere yaşam biçimi değişimi ile
birlikte ilk kullanılacak ilaç metformindir; 850 mg ve
1000 mg'lık tabletleri vardır.
O Kilo aldırmaz hatta kaybettirir, şişman hastalarda
tercih edilir.
O Normal kişilerde hipoglisemi yapmaz.
O Genellikle sabah-akşam tok karna günde 2 kez alınır.
34
Biguanidler için 3 etki mekanizması ileri sürülmüştür:
O 1. Periferik dokularda insülin etkinliğini post reseptör
düzeyinde arttırırlar; glukoz utilizasyonu↑,
İnsülin reseptörünün kinaz aktivitesini ve GLUT-4’ü ↑.

O 2. İnce barsaklardan glukoz absorpsiyonunu azaltırlar,

O 3. KC’de glukoneogenezi azaltarak hepatik glukoz

üretimi azalır.
 Sulfonilürelerden farklı olarak hipoglisemi
yapmazlar.
35
O Pediatrik (10 yaş üstü) Tip 2 diyabette metformin
FDA onaylıdır.
O Polikistik over sendromunda (PKOS) da kullanılır.

 Diyare, ağızda metalik tad başlıca yan etkilerdir. Gaz,

şişkinlik gibi yan etkiler genellikle geçicidir.
 B12 vitamin eksikliği oluşturabilir.
 En ciddi yan etki laktik asidoz; Fenformin ile fazla.
O Böbrek ve KC yetmezliğinde kullanılmamalıdır.
O Ketonüriye neden olabilir.

O Metformin gebelik kategorisi B.

36
Metformin Kombinasyonları
O Glitazonlarla
O İnsülinle
O Sülfonilürelerle
O Glinidlerle
O α-Glukozidaz İnhibitörleri ile
O DPP-4 inh.lerle
O GLP-1 analogları ile
O SGLT-2 Reseptör blokörleri ile

37
O 2. Tiazolidindionlar: 
O Pioglitazon (Glifix 30 mg tb, Glifix Plus 15/850 mg Tablet;
pioglitazon + metformin) ve Rosiglitazon (Avandia tb, Rosette tb, Rosvel tb,
Rosenda tb) Troglitazon
O İnsülinin hedef hücrelerdeki PPAR-gama (peroksizom proliferatör
aktive edici reseptör-gama) reseptörlerini aktive ederler. GLUT-
4’lerin sentezini arttırarak, yağ ve çizgili kas hücrelerinde
glukoz girişini arttırırlar.
O İnsülin salgılanmasını artırmazlar, hipoglisemi yapmazlar.
O Pioglitazon yemekten bağımsız olarak günde 1 kez alınır.
O CYP3A4 enzimini indükler.

 Troglitazon hepatotoksik etkisinden dolayı piyasadan çekilmiştir, diğerlerinde bu

etki azdır.
 Rosiglitazon içeren ilaçlar koroner kalp hastalığı açısından riskli olduğu için
piyasadan çekilmiştir.
38
O Yan etki: Kilo artışı, ödem, postmenopozal kadınlarda
ve ayrıca erkeklerde osteoporotik kırık riskinde artış
başlıca yan etkilerdir.
O Su-tuz retansiyonu yaptığından KKY’de
kontrendikedir.

O Gebelik kategorisi C.

39
 B. İnsülin Salgılatıcılar:
O Bu grupta pankreasın β hücrelerinden insülin salınımını
arttıran glinidler ile sülfonilüreler bulunur.

O 1. Glinidler: Kısa etkili insülin salgılatıcı ajanlardır.

O Repaglinid (Novonorm 0.5, 1, 2 mg tb)
O Nateglinid (Starlix 120, 180 mg 84 tb, Incuria tb)
O ATP’ye duyarlı K+ kanallarını kapatarak insülin
salınımını arttırırlar.
O Hızlı absorbe edilirler, t 1/2 çok kısadır; etki hızlı başlar
ve kısa sürer.

40
O Diyet ve egzersizle yeterince kontrol altına
alınamayan tip 2 DM de kullanılır.
O Özellikle post-prandiyal hiperglisemide etkilidirler.
O Yemek sonrası glukoz düzeyini kontrol altına almak
için günde 3 kez yemeklerden hemen önce alınırlar.
O En önemli yan etkileri hipoglisemi; fakat bu etki
SÜ’de olduğu kadar belirgin değildir.
O Kilo aldırıcı etkileri ise SÜ ile benzerdir.
O Gebelik kategorisi C'dir.

41
O 2- Sülfonilüreler:
Birinci kuşak sülfonilüreler;
Tolbutamid, klorpropamid, tolazamid ve asetohekzamid
İkinci kuşak sülfonilüreler;
1966’dan sonra tedaviye girmiş, 1. kuşaktakilere göre
daha güçlü hipoglisemik etkilidir.
 Glimeprid (Amaryl 1- 4 mg tb, Diameprid tb),
 Gliklazid (Betanorm tablet, Diamicron MR; 30 ve 60 mg),
 Glibenklamid =Gliburid (Dianorm 30 mg tablet),
 Glipizid (Glucotral XL 5 ve 10 mg).

42
O Sülfonilüreler pankreas β hücrelerinde; ATP bağımlı-
K+kanallarını kanal üzerinde bulunan sülfonilüre
reseptörlerine (SUR) bağlanarak (K+ çıkışı↓) insülin
salınımını arttırırlar.
Sülfonilüreler yalnızca birinci faz (erken) insülin
salgısına etkilidirler;
O Kronik uygulamada hedef hücrelerde insülin
duyarlılığını da arttırırlar.

43
O Klorpropamid: En uzun etkilisidir. ADH salgısını
artırdığından diabetes insipidus tedavisinde kullanılır.
Böbreklerden değişmeden atılır.
O Tolbutamid ve klorpropamid: Disülfiram-benzeri
etki yapabilirler.

O Gliburid (=Glibenklamid)
O Gliklazid
O Glipizid
O Glimeprid

44
O Yemekten önce alınırlar. Genelde günde 1 ya da 2 kez

O En sık yan tesir GİS (bulantı, kusma, diyare) ile

ilgilidir.
O Hipoglisemi, belirgin kilo alımı (obez hastalarda
biguanidler kullanılır) ve nadir olarak alerjik
reaksiyonlar görülebilir. Kardiyotoksik etkiler
görülebilir.
O Karaciğer ve böbrek yetmezliğinde kullanılmazlar.
O Teratojeniktirler.

45
O SÜ -------- Biguanid kıyaslaması
O Serum glukagon düzeyini ↓, normal kişilerde de
hipoglisemi yaparlar.
O Dokularda laktat kullanımını artırdıklarından laktat
düzeyini ↓(biguanidler ise laktat düzeyini ↑),
O Antilipolitik etkilidirler (biguanidler ise
lipolitiktirler).

O Tip 2 DM tedavisinde sülfonilüreler monoterapi veya

diğer tüm oral antidiyabetiklerle (Glinidler dışında) ve
insülin ile kombine olarak kullanılabilir.
46
O Sülfonilüreler plazma albüminine yüksek oranda
bağlandıklarından Aspirin, alkol, anabolik steroidler,
kloramfenikol, dikumarol, propranolol gibi ilaçlarla
etkileşme söz konusudur ve hipoglisemik etkileri
artabilir.

O Monoaminooksidaz inhibitörleri (MAO inh.)

sülfonilürelerin eliminasyonunu inhibe ederek
etkinliklerini artırırlar.

47
 C. Glukozun emilimini yavaşlatan ilaçlar
O α- Glukozidaz İnhibitörleri
O Miglitol (Migdia 50 mg 100 efervesan tablet)
O Akarboz (Glucobay 50 mg tb)
O Guar Sakızı
O α-glukozidaz enzimi intestinal duvarda bulunur ve
nişasta gibi polisakkaritleri, sukroz gibi disakkaritleri
ve glukoz, fruktoz gibi monosakkaritleri parçalayarak
karbonhidratların emilimini kolaylaştırır.
O Yemeğin başında alınır.

48
O Sık görülen yan etki flatulans, diyare, karın
ağrısıdır.

O KC enzimlerinde orta derecede yükselme ve

nadir olarak demir eksikliği anemisi, B12
vitamini veya folik asit eksikliğine bağlı anemi
vakaları bildirilmiştir.

49
O D- Amilin Analoğu
O Amilin hormonu pankreastan insülinle birlikte
salıverilir. Gastrik boşalmayı geciktirir, iştahı azaltır.
O Ayrıca amilin glukagon seviyesini baskılar.
O Pramlintid: Sentetik amilin analoğudur.

O Tip 1 ve tip 2 DM'de s.c. yoldan kullanılır.

50
 E-İnkretin Temelli Tedaviler
O Glukozun oral yolla alımını takiben plazma insülin
düzeyindeki artışın parenteral glukoz infüzyonuna
göre 2–3 kat fazla olması inkretin etki olarak
adlandırılır.
O Glukozun oral yolla alımından sonra β hücresinden
insülin salgılanmasını artıran bağırsak kaynaklı
faktörlere “inkretinler” adı verilir; GIP ve GLP-1

51
O Bunlardan GIP (Gastrik inhibitör polipeptid: glukoz
dependent insulinotropik peptid) duodenumdan salınır,
O GLP-1 (Glukagon like peptid-1) ise ileumdan
salgılanır.
O GLP-1 aktivitesi bloke edildiğinde glukozun uyardığı
insülin salınımının azaldığı, inkretin etkisinin yaklaşık
% 50’i azaldığı görülmüştür. Postprandial glukoz
artışının önlenmesinde gastrik boşalmanın
yavaşlamasının etkili olduğu düşünülmüştür.
O GLP-1……iştah!

52
O GLP-1’in yarı ömrü 1–2 dakika, GIP’in 2–3
dakikadır. İnkretinler hızlı bir şekilde dipeptidil
peptidaz-4 (DPP-4) enzimi tarafından yıkılırlar.

O GLP-1 potansiyel etkisini pankreas β hücresinde

göstermektedir. Alfa hücresinde glukoz bağımlı
glukagon salınımını baskılamaktadır.

53
 GLP-1 agonistleri:
Eksenatid, Liraglutid; S.c. olarak uygulanırlar.
O Kısa etkili GLP-1 analogları; Eksenatid,
Liksisenatid
O Uzun etkili GLP-1 analogları; Albiglutid,
Dulaglutid, Exenatid-LAR, Liraglutid
O Semaglutid; Oral ve sc
Exendin-4 molekülü bir tür
sürüngen olan Gilia monster’in
tükürüğünden elde edilmiştir.
Exendin-4’ün aminoasit dizilimi
değiştirilerek GLP1 reseptör
agonisti Eksenatid sentezlenmiştir.

54
O Eksenatid (Byetta 5-10 mcg/20-40 mcl hazır
injeksiyon kalemi):

O DPP-4 enzimine karşı daha dirençlidir.

O Her kalem 30 günlük, günde 2 kez enjeksiyona yetecek
şekilde 60 doz içerir.
O Gebelik kategorisi C

O Liraglutid (Saxenda 6 mg/ml inj) günde tek doz

şeklinde uygulanır.

O Albiglutid: Haftada 1 kez uygulanır.

55
O Eksenatid;
O a) BMİ tedavi başlangıcında 35 kg/m2’nin
üzerinde olan ve tedavi öncesi anamnezde akut
pankreatit geçirilme öyküsü bulunmayan tip 2
diyabet hastalarında; Metformin ve/veya
sülfonilürelerin maksimum tolere edilebilir
dozlarında yeterli glisemik kontrol sağlanamamış
hastalarda kombinasyon şeklinde,
O b) Metformin ve/veya pioglitazon ile kombine ya
da tek başına bazal insülin ile yeterli glisemik
kontrol sağlanamamış hastalarda bazal insüline
ek olarak kullanılabilir.
56
O DPP-4 inhibitörleri; DPP-4 enzimini inhibe
ederek dolaşımda inkretin hormonlarının metabolize
olmasına engel olurlar; GLP-1’in etki süresini
uzatırlar.
O DPP-4’ün inhibe edilmesi prandial insülin
sekresyonunu artırırken, glukagon sekresyonunu
baskılar. T2DM’li hastalarda postprandial glukoz
düzeylerini azaltırlar.
O DPP-4 inhibitörlerinin etkisini gösterebilmesi için
azda olsa insülin salınımının olması gerekir.

57
DPP4 inhibitörleri:
O Sitagliptin (Januvia 100 mg tb, Janumet 50/1000 mg
56 film kaplı tablet=Sitagliptin+Metformin),
Vildagliptin (Galvus 50 mg tb), Saksagliptin,
Linagliptin, Alogliptin;
 Oral uygulanırlar, Günde tek doz (vildagliptin günde 2
kez)
O Linagliptin, büyük oranda safra ve bağırsaklar yoluyla
değişmeden atılır.
O Sitagliptin çoğu değişmeden renal yolla atılır, renal
yetmezliği olan hastalarda hipoglisemi riskini
arttırmaktadır.
58
O GLP-1’in iştah ve gıda alımı üzerine etkili; GLP-1
agonistlerinin kilo verdirici etkileri vardır.
O Buna karşın DPP-4 inhibitörlerinin kilo üzerindeki
etkisi nötraldir.
O Monoterapi veya kombine tedavilerde birlikte
kullanılabilirler.

O Glukoza bağımlı etki gösterdikleri için hipoglisemiye

sebep olmazlar.
O Bununla beraber, sekretogoglar (sülfonilüre, glinid) ve
insüline ilave olarak kullanıldıklarında hipoglisemi
görülebilir; doz azaltılmalıdır.
59
O GLP-1 agonistleri ile DPP-4 inhibitörlerinin, yaşlı
(≥75 yaş), çocuk, gebe, emzirme dönemindeki
güvenliliğine ilişkin yeterli veri bulunmamaktadır.

O Gebelik ve emzirme döneminde inkretin bazlı

terapi önerilmiyor!

60
 GLP-1 Agonistleri Yan etkileri:
O Bulantı, kusma (Bulantı tedavisinin başlangıcında görülür ve
genelde geçicidir).
O Diyare
O Başağrısı
O Akut pankreatit?
O Tiroid meduller Ca?

61
DPP-4 inhibitörlerinin Yan Etkileri;
O Başağrısı
O Nazofarenjit
O Üst solunum yolu enfeksiyonu
O Akut pankreatit?
O Allerjik reaksiyon
O Anjioödem

O GLP-1 Agonistleri ve DPP-4 inihibitörlerinin

özelliklede uzun süre kullanımında, pankreatit ve
pankreas kanseri oluşturma potansiyeli endişe
yaratmaktadır.
62
 HbA1c düşürme beklentisi
Metformin % 1-2
DPP-4 % 0,5-0,8
Glitazon % 0.5-1.4
SÜ % 1-2
GLP-1 % 0,5-1
İnsülin limitsiz
Yaşam tarzı % 1-3

63
 F. SGLT-2 İnhibitorleri
(Sodyum glukoz ko-transporter tip 2 İnh.)
Böbrekte glukozun geri emilimi % 90 proksimal tübülden olur;
SGLT2. Tip 2 DM’de glukoz reabsorpsiyonu artar.
Dapagliflozin (FORZİGA 10 mg tablet)
O Proksimal nefronda, glukoz geri emiliminden sorumlu taşıyıcı olan
SGLT2’yi inhibe ederek, böbrekten glukoz geri emilimini azaltır.
O Glukozüri artar.
O Sabahları tek doz kullanılır.
Canagliflozin
Diyabetiklerde kan şekerini düşürürken kan basıncını, kiloyu ve
albuminüriyi de azaltır.
Yan Etkileri: Genitouriner enfeksiyonlar, poliuri, volüm deplesyonu,
akut böbrek hasarı, diyabetik ketoasidoz riskinde artış,
hipotansiyon, hipoglisemi. 64
65
66
TEŞEKKÜRLER

67