FİZYOLOJİYE GİRİŞ ve

HOMEOSTAZ
HASAN KAZDAĞLI
 FİZYOLOJİ NEDİR?

 FİZYOLOJİ; Vücut fonksiyonlarını inceleyen ve bir canlının

canlı olma özelliğini devam ettirmede rol oynayan bütün
yaşamsal fonksiyonların ne olduğunu ve nasıl işlediğini
açıklayan bilim dalıdır. Fizyolojiyle ilgilenen bilim insanlarına
"fizyolog" denir.
Bu dönem işleyeceğimiz konular:
1. Giriş ve Homeostaz
2. Hücreler ve Dokular
3. Kas Sistemi
4. Sinir Sistemi
5. Duyular
6. Dolaşım Sistemi
7. Kan ve İmmün Sistem
8. Solunum Sistemi
9. Boşaltım Sistemi
10. Sindirim Sistemi
11. Endokrin Sistemi
12. Üreme Sistemi
CANLILARIN ORTAK ÖZELLIKLERI
1. Organizasyon/otoregülasyon: kendi canlılığını düzenleme
2. İrritabilite (uyarılabilirlik): çevreden gelen uyaranları
cevaplama
3. Kontraktilite (kasılabilirlik): hareket edebilme
4. Beslenme: sindirme, öğütme, emme ve özümseme
5. Metabolizma ve büyüme: besinlerdeki enerjiyi kimyasal
enerjiye dönüştürme ve basitten karmaşığa yapılanma
6. Respirasyon (solunum): besinlerin oksidasyonu için O2
kullanma ve CO2 atma
7. Ekskresyon (Boşaltma): artık ürünleri uzaklaştırma
8. Reprodüksiyon (üreme):
CANLILIK NASIL DEVAM EDER?
Neden su içeriz?

Peki başka nelere ihtiyacımız var?

 Su

 Besin (karbonhidrat, lipid(yağ), protein)

 Oksijen

 Basınç
HOMEOSTAZ
 Homeostaz

 İnsan vücudunun sıvı içeriği yaklaşık olarak toplam vücut

ağırlığının %56’sını oluşturmaktadır. Bu sıvı 2 bölümde yer
alır: hücreiçi (intraselüler) ve hücrelerarası (ekstraselüler).
 Homeostaz
 Hücreler içlerinde bulundukları ekstraselüler sıvı ile madde
alışverişi yaparlar. Atıklarını bu sıvının içerisine boşaltırlar,
aynı şekilde besin maddelerini de bu sıvıdan temin ederler. Bu
nedenle ekstraselüler sıvı atık maddelerin birikmesi ve besin
maddelerinin tükenmesi tehlikesi söz konusudur. Atıkların
birikmesi ve besin maddelerinin tükenmesini önlemek amacıyla
vücuttaki farklı organ sistemleri birbirlerini tamamlayacak
şekilde iş bölümü yaparak hücreler arası sıvının kimyasal ya da
fiziksel özelliklerini dinamik bir dengede tutmaya çalışırlar.
 İşte bu dinamik dengeye homeostaz denir.
Bu denge nasıl korunuyor?

Negatif Geribildirim Mekanizması

Pozitif Geribildirim Mekanizması

 Negatif Geribildirim (Feedback)
Mekanizması
 Homeostazı kontrol eden çoğu mekanizma negatif geribildirim
mekanizmasıdır. Bu sistemlerde net etki başlangıçtaki uyarıyı azaltmak,
etkilerini azaltmak, etkinliğini yavaşlatmak veya tümüyle durdurmaktır.
 Normal kan glikoz seviyesi: 90-100 mg/dl
 İki dilim baklava yersem ne olur?
 Pankreas tarafından insülin salgılanır ve kan glikoz seviyesi normale döner.
 Peki pankreastan salgılanmaya başlayan insülinin salgılanması nasıl
durdurulur?
 Pozitif Geribildirim
(Feedback) Mekanizması
 Vücutta daha az sıklıkla gerçekleşir. Pozitif geribildirimde yanıtın sonucu
başlangıçtaki uyaranı şiddetlendirir; böylece etkinlik artmış olur.

 Pozitif geribildirim mekanizmaları genellikle sürekli düzenleme

gerektirmeyen geçici, sık olmayan olayları kontrol ederler. Tipik olarak
kendi-kendini uyaran ve çığ gibi patlayıcı tarzda bir dizi olaya neden olurlar.
En sık karşılaşılan örnek doğumdur. Oksitosin hormonunun salgılanması ile
sıklığı ve şiddeti sürekli çığ gibi artan doğum sancıları meydana gelir.
Sistemlerin Homeoastazise Katkıları
Dolaşım Sistemi besin maddeleri, oksijen ve metabolizma
ürünlerini gerekli yerlere taşıma görevini üstlenir.
Solunum sistemi vücut sıvılarında oksijen ile karbondioksit
basınçlarını ve pH’yı sabit tutmaya yönelir.
Boşaltım sistemi metabolizma artıklarını uzaklaştırıp yine pH’nın
düzenlenmesi ile ilgili görev alır. Homeostazın en önemli organıdır. Su,
elektrolit, pH düzenlenmesi ve metabolik artıkların vücuttan atılmasından
sorumludur.
 Sindirim sistemini özelleşmiş organlar ile ağızdan alınan besinlerin kana
dahil edilebilecek şekle dönüşmesini sağlar. Yani hücrelere besin maddesini
sağlayan sistemdir.
 İskelet sistemini oluşturan kemikler vücut bölümlerinin desteklenmesini ve
korunmasını sağlar ayrıca kalsiyum gibi bazı iyonları depolayarak
homeostaza katkıda bulunur.
 İskelet kasları vücudun hareketliliği dolayısıyla canlılığın devamı için
gereklidir. Kaslar aynı zamanda en fazla ısı üreten organlardır. Gerekli ısı
enerjisini sağlayarak homeostaza katkıda bulunurlar.
 Deri ve bağ dokuları vücudu dış ortamdan korur ve vücut sıcaklığının
düzenlenmesinde görev alırlar.
 İmmün Sistem vücudu yabancı istilacılara ve kanserleşmiş hücrelere karşı
korur.
 Sinir Sistemi vücudun iki kontrol sisteminden biridir. Çok hızlı yanıt
gereken durumlarda vücut aktivitelerini kontrol eder.
 Endokrin sistem diğer temel kontrol sistemidir. Genellikle, endokrin sistemin
hormon-salgılayan bezleri hız yerine süreklilik gerektiren durumları
düzenlerler.
 Üreme sistemi homeostaz için gerekli değildir ve bu nedenle de bireyin
yaşamını sürdürmesi için de gerekli değildir. Ancak türün devamlılığı için
gereklidir.
 Homeostazda Bozulma ve
Hastalıklar
 Vücuttaki sistemlerden biri veya birden fazlası normal işlevini
göremez hale gelirse homeostaz bozulur (diyabet) ve tüm
hücreler bundan etkilenir çünkü artık uygun bir iç (ekstraselüler)
ortam söz konusu değildir.
 Bazı patolojik durumlarda normal negatif geribildirim
mekanizmaları yerine, yıkıcı pozitif geribildirim mekanizmaları
egemen olmaya başlar. Kalp yetmezliğinin bazı yönleri bu olayla
açıklanabilmektedir. Homeostazdaki bozulma çok ciddi
olduğunda yaşamla bağdaşlaşmıyorsa, sonucu daima ölüm
olmaktadır.
 Homeostazda Bozulma ve
Hastalıklar
 Yaşlanma ile birlikte vücut hücreleri ve organları iç ve dış
çevreyi algılamada ve vücudun kontrol sistemlerini yerine
getirmede daha az etkin olmaya başlarlar ve bu da birey için
daha fazla hastalık riski anlamına gelmektedir.
 ÖZETLERSEK…

FİZYOLOJİ NEDİR?

CANLILARIN ORTAK ÖZELLIKLERİ NELERDİR?

HOMEOSTAZ NEDİR?
BU DENGE NASIL KORUNUYOR?