EGZERSİZ

FİZYOLOJİSİ
ÖĞR. GÖR. ÖZGÜR DOĞAN
İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ
 ORGANİZMANIN OLUŞUMU

Düzey Örnekler
Organizma İnsan, hayvan

Sistem İskelet, dolaşım,solunum, hareket

Organ Beyin, kalp, akciğer v.b.

Doku Epitel, bağ, kas v.b.

Hücre Kas, sinir, kemik, kan v.b.

Organel Nükleus,ribozom, mitpkondri v.b

Molekül Su, CO2, glikoz v.b.

Atom O2, H, C
 ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

• İnsan organizması bir çok yapısal

organizasyondan meydana gelir.
• Organizasyonlar içerisinde sürekli bir işbirliği
vardır.
• En alt düzeydeki organizasyon kimyasal
organizasyondur.
• Hayatın devamı için bu organizasyona ihtiyaç
vardır.
 ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

• Atom; bir kimyasal elementin en küçük

parçasıdır. Elektron ve protonlara sahiptirler. Canlı
organizmandaki atomlar birbirleri ile kimyasal
bağlanmış bileşikler ya da iyonlar halinde
bulunurlar.
 ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

• Atomların bir araya gelmesi ile molekülleri

oluşturur. Moleküller atomlardan meydana
gelen maddelerdir.
• Atomları bir arada tutan elektriksel güçler,
potansiyel enerji kaynağıdır. Bu kimyasal bağlar
koparılırsa enerji açığa çıkar.
 ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

• Evrende kimyasal maddeler element adı verilen

temel maddelerin karışımı olarak bulunur.
Evrende 105 element vardır.
• 90 element doğal (organik) iken 15 element
yapaydır (inorganik).
• Su, kimyasal olarak ayrışsa hidrojen ve oksijen
elementleri ortaya çıkar.
ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ
 ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

• Bunlardan,
karbonhidrat, lipit,
protein, vitamin ve su
oluşur.
ORGANİZMANIN YAPISAL
DÜZEYİ

Günay ve ark., 2017

 CANLILARIN ORTAK
ÖZELLİKLERİ
1-Kendine özgü organizasyonun olması
2-Metabolizma: Canlılığın devamı metabolizmaya
bağlıdır. İkiye ayrılır:
a-Anabolizma: Basit moleküllerden büyük
moleküllerin yapılmasıdır.
b-Katabolizma: Kompleks moleküllerin
biokimyasal tepkimeleri ile parçalanmasıdır. Katabolik
işlemler sonucunda enerji üretilir.
Enerji oluşumu, yağların korunması, hücrelerin
gelişimi ve yönlenmesi metabolizmaya bağlıdır.
 CANLILARIN ORTAK
ÖZELLİKLERİ
3-Hareket : Organizmanın bir bütün olarak veya bir kısım
organlarının şekil ve pozisyon değiştirme yeteneğidir.
Yürüme, koşma, atlama gibi
4-Uyarılma: Canlının çevresindeki ve vücut içerisindeki
değişikliklere reaksiyon gösterme yeteneğidir.
5-Büyüme: Vücut parçalarının veya tamamının şeklinde
önemli bir değişiklik olmaksızın ölçülerinin veya hacminin
artmasıdır.
6-Üreme: Bir organizmanın ya da bir çift organizmanın yeni
organizmalar meydana getirme işlemidir. Bir canlının bir
başka canlıdan oluştuğudur.
 CANLILARIN ORTAK
ÖZELLİKLERİ
7-Çevreye uyum: Canlılar içinde yaşadığı çevreye uyum
sağlayacak mekanizmalara sahiptirler .Bunların sayesinde
çevre şartlarına uyum gösterirler.
8-Solunum: Besinlerde var olan enerjiyi açığa çıkarmak
için inspirasyonla oksijenin verilmesi.
9-Sindirim: Besinlerin kimyasal olarak basit formlara
ayrılmasıdır.
10-Emilim (Absorbsiyon): Sindirilen besin partiküllerinin
bağırsaklardan emilerek kan dolaşımına geçirilmesidir.
11-Dolaşım: Kan vasıtasıyla moleküllerin vücut içerisinde
taşınmasıdır.
 CANLILARIN ORTAK
ÖZELLİKLERİ

12-Özümleme (asimilasyon):Sindirilen besin

maddelerinin organizmaya göre sentezlenmesidir.

Örneğin: Sindirim sonrası hemen kullanılmayan ihtiyaç

fazlası glikoz, karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen
halinde depo edilir. Depoların alabileceği miktardan fazla
glikoz var ise yağa dönüşerek dokuda depo edilir.
 CANLILARIN ORTAK
ÖZELLİKLERİ

12-Özümleme (asimilasyon):Sindirilen besin

maddelerinin organizmaya göre sentezlenmesidir.

Örneğin: Sindirim sonrası hemen kullanılmayan ihtiyaç

fazlası glikoz, karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen
halinde depo edilir. Depoların alabileceği miktardan fazla
glikoz var ise yağa dönüşerek dokuda depo edilir.
 CANLILIĞIN DEVAMI İÇİN
GEREKLİ FAKTÖRLER
1. Su; vücutta en fazla bulunan kimyasal madde su’dur.
Birçok kimyasal reaksiyon için suya ihtiyaç duyulur.
2. Besinler; enerji sağlanması ve hücre faaliyetleri için
gerekli kimyasal maddelerdir.
3. Oksijen(O2); Besinlerdeki kimyasal enerjinin açığa
çıkarılması için ihtiyaç duyulur.
4. Isı; Metabolik işlemler sonucu açığa çıkan bir enerji
formudur. Reaksiyonların oluşumu içinde ısıya ihtiyaç
duyulur.
5. Basınç; Birim alana uygulanan kuvvettir. Gazların
veya suyun bir yüzeye uyguladığı kuvvettir.
HÜCRE FİZYOLOJİSİ

HÜCRE
 HÜCRE FİZYOLOJİSİ

• Geometrik şekli, küre veya elips olan

canlının en küçük birimidir.
• Oraganizmada hayati fonksiyonların bir
çoğu hücrede oluşmakta ve hastalıkların
pek çoğu da hücreden
kaynaklanmaktadır.
• Hücreyi oluşturan faktörlerin tümüne
protoplazma denir.
 HÜCRE FİZYOLOJİSİ

ÖZELLİKLERİ: Hücreler hem morfolojik (şekilsel)

hem de metabolik olarak çok büyük
farklılıklar gösterirler. Hücreler yaşayan
organizmaların yapısal ve fonksiyonel
birimleridir.
Hücre 4 temel başlıkta incelenir.
1. Plazma
2. Organeller
3. Stoplazma
4. Hücrenin salgı ve depo alanları
 HÜCRE FONKSİYONEL
ÖZELLİKLERİ

• Ortamdan ham materyali alırlar

• Enerji üretirler: Bu enerji iç ortam dengesini
sağlamak ve sentez reaksiyonlarını
yürütmek için gereklidir
• Kendi moleküllerini sentez ederler.
• Organize bir şekilde büyürler.
• Çevreden gelen uyarılara cevap verirler.
• Çoğalırlar.
 HÜCRE YAPISAL ÖZELLİKLERİ

• Kalıtsal bilgiler DNA içinde saklanır. Genetik

kod temelde aynıdır.
• Bilgi DNA dan proteinlere RNA aracılığı ile
geçer.
• Proteinler hücrenin fonksiyon ve yapısını
düzenlerler.
• Bütün hücreler seçici geçirgen bir zar olan
plazma membranı ile çevrilmiştir.
 HÜCRE KİMYASAL YAPISI

Su
Hücrenin %75-90’ı sudur. Hücre içi sıvıya sitoplazma
adı verilir. Fiziksel olarak yarı geçirgen ve içinde
birçok kimyasal madde bulunan sıvı olarak
tanımlanır.
Sitoplazmadaki organik maddeler: protein, yağ,
karbonhidrat, vitamin, enzim ve hormonlar.
İnorganik maddeler: Ca (kalsiyum) K (potasyum)
Mg (magnezyum) N (azot) P(fosfor) Fe (demir) ve
çeşitleri
 HÜCRE KİMYASAL YAPISI

Hücre içi ve Dışı sıvılar: Bir insanın yaklaşık %60 su , %18

protein, %15 yağ ve %7 si Mineraldir.
Ekstraseluler sıvı: Hücre dışı sıvı
İnterselüller sıvı : Hücre içi sıvı
Oksijen (O2) ve Karbondioksit (CO2)
İnorganik bileşikler. Çoğu iyon formunda bulunan asit
baz ve tuzlardır. Hücrede meydana gelen metabolik
reaksiyonları kontrol ederler. Kemik oluşumu, kas kasılması
gibi reaksiyonlarda rol alırlar. Sodyum, kalsiyum,
potasyum, bikarbonat, karbonat, sülfat, (kas kasılmasında
ve sinir sisteminde potasyum ve sodyum önemlidir.)
 HÜCRE KİMYASAL YAPISI

Karbonhidratlar: Hücre yapısının %1’lik bir bölümünü

oluşturur. Enerji kaynağıdır.
 HÜCRE KİMYASAL YAPISI

• Yağlar (lipidler) : Hücre yapısında hayati önem

taşır. suda çözünmezler ya da çok az çözünürler.
• Yapılarını C H O elementleri oluşturur. Ayrıca
yapılarında P N elementleri de bulunabilir.
• İçerdikleri karbon miktarı, oksijene göre daha
fazla olduğundan, yağlar vücutta yakıldığı zaman
karbonhidrat ve proteinlere göre daha çok enerji
verir.
• Yağların yakılması için daha çok oksijene
gereksinim vardır.
• Genellikle enerji ve yapı maddeleri olarak
kullanılırlar.
 HÜCRE KİMYASAL YAPISI

• Proteinler: Aminoasitlerin zincir halinde birbirlerine

bağlanmasından oluşan büyük organik bileşiklerdir.
• Bu zincirde bir amino asitin karboksil grubunun bir
diğerinin amino grubuna bağlanmasıyla oluşan
bağ peptit bağı olarak adlandırılır.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI

• Hücre zarı
• Mitokondri
• Lizozom: sindirim
• Golgi kompleksi: protein
salgılama
• Endoplazmik retikulum:
sentez depo
• Çekirdek
• Ribozom: protein sentezi
• Sentroil: bölünme
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI -
HÜCRE ZARI
• Lipit, protein ve az miktarda karbonhidrattan
oluşmuştur.
• DNA, RNA ve benzeri yaşamsal moleküllerini
dağılmaktan korumalıdır.
• Hücre molekül ya da organellerine zarar
verebilecek yabancı molekülleri uzak
tutmalıdır.
GÖREVLERİ;
• Dış ortamdan korunma,
• Dış ortamla iletişim ve madde alış verişi,
• Biyolojik membranlar bilipit katmandan oluşur,
• Membran yarı geçirgen,
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI –
MİTOKONDRİ

• Mitokondriler eukaryotik hücrelerde

ana enerji üretim merkezleridir. Biri iç
diğeri dış olmak üzere iki membranı
vardır.
• İç membranda çok sayıda
katlanmalar vardır, bu membranın
yüzey alanını genişleterek,
membran bağımlı raksiyonların
daha fazla sayıda olamasını sağlar.
• Mitokondrilerin kendi DNA ve
ribozomları vardır
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI -
LİZOZOM
• Hücreiçi sindirimi sağlamak üzere yaklaşık 40 civarında
enzim içerirler.
• Lizozom membranı lizozomun hücreyi tümüyle sindirmesini
önler.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI –
ENDOPLAZMİK RETİKULUM

• Endoplazmik retikulum lipid,

protein (ribozomlar aracılığı ile) ve
kompleks karbonhidratların yapım
yeridir.
• Endoplazmik retikulum hücredeki
toplam membranların yarısından
fazlasını oluşturur.
• Endoplazmik retikulum iki
membrandan oluşur, iki membran
arasında kalan boşluğa
endoplazmik retikulum lümeni
denir.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI –
GOLGİ KOMPLEKSİ
• Golgi kompleksi hem yapı hem de fonksiyon
yönünden endoplazmik retikulum ile
yakından ilişkilidir.
• Bu organel birbirine paralel bir dizi
membranöz kanaldan oluşur ve salgı yapan
hücrelerde iyi gelişmiştir.
• Golgi kompleksinin fonksiyonu endoplazmik
retikulumda sentezlenen maddelere son
şeklini vermek ve bu maddeleri bir
membranla çevrelemektir.
• Ayrıca hücre zarının yenilenmesi ve
yüzeyinin genişletilmesi görevini de üstlenir.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI –
HÜCRE ÇEKİRDEĞİ (NUKLEUS)
• Nükleus DNA’nın bulunduğu ve DNA’daki
bilginin RNA’ya aktarıldığı yerdir.
• Çift katlı bir membranla sarılmıştır,
Çekirdeğin içini dolduran esas madde
DeoksiriboNükleik Asit ve protein
molekülleridir.
• Bu DNA molekülleri nükleus içinde rastgele
dağılmış olamayıp kromozom denilen
yapılar içinde protein molekülleri ile birlikte
organize olmuşlardır.
• DNA molekülleri hücrede mevcut bütün
proteinlerin nasıl yapılacağının genetik
bilgisini içerirler.
• Özelliklerinin yeni hücre nesillerine
aktarılması da sağlanır.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI -
RİBOZOM

• Ribozomlar proteinlerin sentez edildikleri

yerdir. Protein sentezi için gerekli bilgi
DNA’dadır, bu bilgi RNA ya transfer edilir
ve ribozomlarda RNA’da ki bu bilgiyle
protein yapılır.
• Hücrede binlerce ribozom bulunur.
Ribozomlar ya sitoplazmada serbestçe
yüzerler ya da endoplazmik retikuluma
bağlı olarak bulunur. Ribozomların
membranı yoktur.
 HÜCRENİN FİZİKSEL YAPISI -
DİĞERLERİ

Sentriyoller :Sentriyoller çekirdeğe yakın olarak yer alan bir

çift silindirik yapıdır. Her biri üçerli guruplar halinde dokuz
tübülden oluşmuştur. Sentriyoller hücre bölünmesi sırasında
kromozomların hücre kutuplarına çekilmesini sağlarlar.
Mikrotübüller: Mikrutübüller tübülin denilen alt birimlerden
oluşmuştur. Görevi hücreyi yerinde tutmaktır
Aktin filamentleri : Aktin filamentleri ise hücrenin şeklini
değiştirmesinde görev alırlar.
 HOMEOSTASIS

• İç ortamın dengede tutulmasına denir

(Steady state).

Bunun için gerekli faktörler;

• O2-CO2 yoğunluğu
• Kan volümü
• pH
• Kan glikoz düzeyi
• Madde yoğunluğu
• Vücut ısısı
• v.b.
 HOMEOSTASIS

Negatif Feedback (Geri Bildirim-Besleme) Mekanizması:

Fiziksel veya Kimyasal değişim Reseptörler Sinirsel-Hormonal

(La, ph, O2, CO2 v.b.) (Kas, organ v.b.) Tepki

Fonksiyonel değişim Hedef Organlar

(Kalp atımı, solunum, (kalp, akciğerv.b.
dolaşım v.b.)
 ASİT-BAZ DENGESİ - pH

• Reaksiyonların baskılanması
• Proton verici molekül yada iyonlar asit olarak
tanımlanır.
• Proton alıcı molekül yada iyonlarda baz olarak
tanımlanır.
• Vücuttaki normal asit-baz dengesiyle ilgili asit ve
bazlar zayıf asit ve bazlardır. Bunların en
önemlileri karbonik asit ve bikarbonat bazlarıdır

0. Asit 7,0 nötr 14 baz

 ASİT-BAZ DENGESİ - pH

Hücre Organellerinin Yapısı ve Fonksiyonları

Tortora, 1983
 DOKULAR

Benzer hücrelerin oluşturduğu gruptur. Tüm

kompleks organizmada hücreler bir araya
gelerek organize olurlar ki bu organizasyona
doku denir.

• Epitel Doku: Vücudun , iç organlarının ve

salgı bezlerinin iç ve dış yüzeyini örter.
• Bağ (konnektif) Doku: Organizma ve
organları korur, destekler birbirine bağlar.
• Kas Doku: Hareketi sağlar.
• Sinir Doku: Sinir uyarıları ile aktiviteleri
kontrol eder.
 İNSAN ORGANİZMASINDAKİ
SİSTEMLER
İskelet Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor, Egzersiz ve
Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Günay ve ark., 2017

 İNSAN ORGANİZMASINDAKİ
SİSTEMLER
Kas Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor, Egzersiz ve
Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Potteiger, 2011
 İNSAN ORGANİZMASINDAKİ
SİSTEMLER
Dolaşım Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor, Egzersiz ve
Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Günay ve ark., 2017

Sinir Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor,
Egzersiz ve Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Potteiger, 2011
Endokrin Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor,
Egzersiz ve Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Potteiger, 2011
Solunum Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor,
Egzersiz ve Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Günay ve ark., 2017

Sindirim Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor,
Egzersiz ve Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Günay ve ark., 2017

Boşaltım Sistemi Fonksiyonları ve Atletik Performans, Spor,
Egzersiz ve Fiziksel Aktiviteyle İlişkisi

Günay ve ark., 2017

ozgdogan@gelisim.edu.tr