Palate Boke Kotorske

PALATE BOKE KOTORSKE | Crna Gora |
Uvod 2
Palate 3
Boka Kotorska 4
Istorijski tokovi u Boki 6
Palate u Boki Kotorskoj 8
Vlasnici i graditelji palata 11
Barokne palate u Boki 12
Kotor 13
Providurova palata 14
Palata Bizanti 15
Palata Beskua 16
Palata Bua 17
Palata Pima 18
Palata Vrakijen 19
Palata Drago 20
Palata Grgurina 21
Palata Lombardi 22
Palata Grubonja 23
Dobrota 25
Palata Radonii 26
Palata Dabinovi 27
Palata Radonii-Miloevi 28
Palata Miloevi - Veliki palac 29
Palata Ivanovi-Tripkovi -Centralna komisija 30
Palata Kamenarovi 31
Palata Radomiri-Dabinovi - Krivi palac 32
Palata Dabinovi - Kokotova kula 33
Palata Ivanovi-Moro 34
Palata Tripkovi 35
Palata Ivanovi 36
Perast 37
Palata Bronza 38
Palata estokrilovi 39
Palate Boke
Kotorske
Palata Mazarovi 40
Palata Balovi 41
Palata Viskovi 42
Palate Martinovi i Brajkovi-Martinovi 44
Palata Smekja 45
Palata Zmajevi 46
Palata Lui - Kolovi - Matikola 48
Palata Bujovi 49
Risan 50
Palata Iveli 50
Herceg Novi 51
Palata Ivana Burovia - Burovina 52
Zadubina Mirka Komnenovia 53
Zadubina Dukovi 54
Palata Milainovia 55
Bijela 56
Palata Zmajevi-Burovi-Zlokovi 56
Baoii 57
Kua na posjedu Smekja 57
Kapetanski palac u Baoiima 58
Pranj 59
Palata Tre Sorelle 60
Palata Lukovi 61
Palata Beskua 62
Palata Florio-Lukovi 63
Palata Verona 64
Tivat 65
Kompleks Bua-Lukovi 66
Kompleks Bizanti u upi 67
Kua Verona u Raici 68
Danulovina 69
Grgurevina 70
Literatura 71
2
Uvod
Iublikacija Ialate Boke Kotorske nastala je kao
jedan od rezultata projekta Kulturna marruta
- palate Boke Kotorske. Cilj ovog projekta je
prezentovanje i ukjuivanje palata Boke Kotorske
u postojeu turistiku ponudu Crne Gore, kao
jedne od moguih kulturnih marruta, kako
bi se doprinijelo valorizaciji bogatog nasljea i
unaprijedio kulturni turizam.
Kulturne marrute predstavljaju jedan od
moguih vidova valorizacije kulturnog nasljea
kao resursa za kulturni turizam. One mogu da
doprinesu zatiti nasljea ali i da podstaknu
drutveni i ekonomski razvoj.
S obzirom na potrebe razvoja kulturnog
turizma u Crnoj Gori kulturne marrute jesu
prepoznate kao mogui znaajan inilac turistike
ponude, ali do sada nisu realizovane.
Irojektom Kulturna marruta - palate Boke
Kotorske EXIEDITIO je odluio da pokrene
armaciju kulturnih marruta, poinjui sa
palatama Boke Kotorske.
Ideja je da ovaj projekat poslui i kao model
za izradu kulturnih marruta sa drugim temama
(npr. arheoloka nalazita, sredjovjekovni
gradovi, austrougarske tvrave, romanike
crkve, manastiri, ruralne cjeline, itd.) Boke
Kotorske, crnogorskog primorja ili Crne Core.
Ove marrute mogle bi kasnije da poslue i za
povezivanje sa kulturnim marrutama zemalja u
regionu.
Na podruju Boke Kotorske nalazi se veliki
broj palata i drugih reprezentativnih kua sa
izrazitim kulturno-istorijskim, umjetnikim i
arhitektonskim vrijednostima koje predstavljaju
jedan od znaajnih segmenata nae kulturne
batine. Te reprezentativne kue na najbolji nain
svjedoe o stepenu drutvenog, ekonomskog i
kulturnog razvoja i govore o kulturi stanovanja i
stilu ivota itave jedne sredine.
Meutim, ovi objekti jo uvijek nijesu u dovoljnoj
mjeri prezentovani i valorizovani. Istraivanja i
podaci o pojedinim palatama postoje ali su oni
dostupni najee samo stunoj javnosti, dok je
malo publikovanog materijala koji bi iroj javnosti
pruio uvid u njihov znaaj.
Cilj ove publikacije bio je da se na jednom
mjestu prezentuju sve palate i druge znaajne
reprezentativne stambene kue u Boki koje bi
mogle da budu jedna od zanimljivih kulturnih
marruta. Kao osnova za publikaciju korien
je obiman materijal koji postoji o pojedinanim
palatama i istraivanja koja su raena. Spisak
literature dat je na kraju publikacije.
U publikaciji su predstavljene prije svega sve
one kue koje nose naziv IALATA ili IALAC
(ital. po|ozzo) u onom smislu kako se to u Boki
danas podrazumijeva. Uz njih su predstavljene
jo i neke manje palate tipa IALACIN, kao
i izabrani LJETNIKOVCI, VILE i drugi
REIRE7ENTATIVNI STAMBENI
KOMILEKSI na podruju Boke, koji, iako se
ne nazivaju palatama, zbog svojih karakteristika
svakako zasluuju da budu na kulturnoj marruti
reprezentativnih bokeljskih kua.
EXPEDITIO
3
Palate
Palata je po deniciji velika i lijepa kua
ili
graevina koja se u sklopu naselja istie svojim
omjerima i raskoi. Rije palatium na latinskom
znai carski dvor, a potie od Ialatina, brijega
u starom Rimu, gdje je bio dvor cara Avgusta i
gdje su njegovi nasljednici gradili svoja raskona
prebivalita - palate.
U osnovnom znaenju palata je gradska
rezidencija suverena, feudalca, patricija, i u
tom smislu sinonim za dvor. U irem znaenju,
naziv palata upotrebljava se u novije doba kao
oznaka za graevine velikih razmjera, u kojima se
nalaze sjedita ministarstava, banaka, koncerna,
organizacija, ustanova i dr.
Palate ogromnih dimenzija kao rezidencije
vladara poznavali su ve stari Egipat, Krit, Persija,
Rimsko carstvo (Dioklecijanova palata u Splitu). U
Rimu se carska palata nalazila na jednom od sedam
breuljaka (Palatinum), ije je ime zatim preuzeto
kao opti naziv za palatu. U srednjem vijeku

rezidencije feudalaca su utvreni gradovi, burgovi
(Papinska palata u Avinjonu). Stambena zgrada
unutar tih utvrenih gradova dobija naziv palais,
pales, palas, palast. Iz njih se, od renesanse dalje,
razvija tip palate, koja se od burga razlikuje po tome
to nije utvrena, a od dvorca po tome to je izgraena
unutar urbanistikog kompleksa i nije povezana
u jedinstveni skup sa nizom privrednih zgrada,
karakteristinih za dvorac kao centar feudalnog
posjeda. Renesansni tip feudalne palate u Italiji
(palazzo) razvija se od XV vijeka u prvom redu u
Firenci, Rimu i Veneciji; krila palate sa tremovima na
stubovima zatvaraju etvorougaono otmeno dvorite
(Palzzo Strozzi i Palzzo Pitti u Firenci). Po istom tipu
se grade i palate koje slue javnoj svrsi (Palazzo della
Cancellaria u Rimu). Osobit razvoj doivljava palata
u Italiji u doba baroka, a naziv palazzo dobija veoma
iroku primjenu.
Od latinskog izvedeni su i slovenski nazivi za
palatu (srpsko-hrvatski palata, palaa, polaa, palac;
eki palac i poljski palac). Kod nas danas palata nije
naziv samo za raskonu, reprezentativnu gospodsku
kuu, nego za svaku bogatiju i ugledniju zgradu.
2 Lrc:||opc:jo |:|ovr:| umjc:ros::

1 M:|or Vujo||:jo, Lc|s:|or s:ror:| rc: : :zrozo
4
Boka
Kotorska
Zovu Bo|om oroj oroor: zo|:jcv u |oj: sc spu:oju
: :oru |rov::o : s|oro rcpr:s:upro oro jurc
Hcrccgov:rc : Crrc Gorc. Kou |ju:, |oj: sv:jc:
ooou, o jc :oj jcor o roj|jcp:| po|oojo zcm|jc:
: zo:|jo o: rc|oo o sc jc ovjc pr:roo :gro|o |o jc
svojc ucsro jc|o ro mo|ovc s:voro|o
(S. M. Ljubia)
Boka Kotorska je jedinstven zaliv Mediterana
izuzetan kulturni pejza koji ini harmonina
simbioza prirodnih fenomena i graditeljskog
nasljea. Izuzetno povoljni i specini prirodni
i klimatski uslovi 7aliva bili su presudni za
nastanjivanje ovog podruja jo od najranijih
vremena i izgradnju gradova i naselja na svojstven
nain, ime je dolo do jedinstvenog sklada
tvorevina prirode i ljudskog duha.
Morfoloki, geoloki i hidroloki fenomeni
uinili su ovo podruje izuzetnom tvorevinom
prirode visokih kvaliteta na podruju Mediterana,
a sa svojom sveukupnou i antropogenom
komponenetom i u svijetu. Iodruje zaliva
okruuju vertikale dinarsko-primorskog
krenjaka, dostiui najveu visinu od is,, m
(Orjen) i dubinu u zalivu (,a m), ime podruje
pripada rijetkim oblastima holokarsta u svijetu,
sa osobito izraenom krakom morfologijom i
hidrologijom.
U tako izuzetnim prirodnim uslovima
dodajui geografski poloaj i istorijske
tokove, ljudska je ruka u svom neprekinutom
kontinuitetu stvarala svojevrsna kulturna dobra
primajui uticaje kultura Sredozemlja, 7apada
i djelimino Istoka, transformiui ih u okvire
svog naina ivljenja i poimanja ivota i emitujui
ih na ira podruja bive Jugoslavije, Balkana,
pa i podruja Istone Evrope, uklapajui ih sa
izuzetnim senzibilitetom u prirodu rubom zaliva,
inei sa njome jedinstvenu prirodnu i kulturnu
ovjekovu sredinu na najhumaniji nain.
Gradovi, kao i vea i manja naselja na
podruju 7aliva predstavljaju raznovrsne
karakteristine cjeline, koje se nadovezuju u skoro
neprekinutom nizu. Svako naselje stie sopstvene
urbane i kulturne karakteristike postiui
jedinstvo i kontinuitet kulturne batine ukupnog
podruja. U naseljima se razvija sakralna
arhitektura sa proimanjem razliitih stilova,
posebno romanike i baroka, dok profana stvara
oblike bokeke kue transponujui kroz narodno
5
graditeljstvo uticaje Mediterana, 7apada i Istoka.
Elitna profana arhitektura palata zauzima
znaajno mjesto. Iored toga, u Boki se nalaze
bogati fondovi i riznice pokretnog kulturnog
blaga.
Boka Kotorska se nalazi na listi Kluba
najljepih zaliva svijeta. 7bog svojih izuzetnih
univerzalnih kulturnih i prirodnih vrijednosti dio
7aliva, podruje Kotora koje obuhvata kotorski
i risanski dio zaliva, nalazi se od i,;,. godine na
UNESCO-voj Listi svjetskog naljea.
|r:jc o|os|o S|ovcro, o : pos|:jc :ogo, vc|:|:
oroj rovo, suvcrcro :|: :ros:o, :c:|: su zo Bo|om
Ko:ors|om, zo ovom vorom s:ro:c|om :o|om ro
jugo:s:o|u ]ororo, zo rjcr:m sm:rcr:m zo|:vs|:m
morcm, gjc mogu o sc s||orjoju ::ovc o::|c
oroovo prc rozojcrjcr:m morcm :|: p:ro::mo, zo
rozv:jcr:m rcvr:m groov:mo, orojr:m pomors|:m
rosc|j:mo : p::om:m sc|:mo. N::o morjc rcgo
pc:rocs: pu:o smjcrj:vo|c su sc, zo u: :|: |ro:
pcr:o, rozrc s:rorc :|: omoc v|oov:rc, pomjcro|c
sc gror:cc. A|:, somo :o|om rc|o|:|o ugo:rojr:j:|
v|oov:ro ros:ojo|c su uo|jc promjcrc u :s:or:js|oj
suo:r: ovog porujo.
lo|om :s:or:jc Ko:or r:jc uv:jc| o:o src::c
Zo|:vo. lo|ov ug|cor po|ooj po|:::|og, pr:vrcrog
: |u|:urrog ccr:ro, |oj: sc oroovo : u roz:vu
Bo|c Ko:ors|c, gro jc s:c|oo roro::o zo vr:jcmc
svog svcs:rorog usporo u srcrjcm v:jc|u. Ror:jc,
zo vr:jcmc I|:ro : R:m|joro, puro prvcrs:vo jc
pr:poo|oo R:sru, :o|o o sc ::ovo Bo|o roz:vo|o
R:sors|: zo|:v (S:rus R|:sor:cus). Hcrccg Nov: sc
osr:vo u XIV v:jc|u, o rosc|jo ro rjcgovoj r:v:jcr:
sc rozv:joju roro::o ro|or os|oooorjo :og :jc|o
zo|:vo o luro|o. U pcr:ou o XVI-XVIII v:jc|o,
zo vr:jcmc v|oov:rc M|c:o|c rcpuo|:|c, rozv:joju
sc : poscoor uspor o:v|jovoju : s::u s:o:us
pomors|:| rosc|jo |cros:, Dooro:o, |rorj : S:o|:v.
lo|om ous:rougors|og pcr:oo l:vo: pos:ojc g|ovro
vojro oozo.
(:zvor:: Nom:roc:or: os:jc zo up:s |r:rorog : |u|:urro-:s:or:js|og porujo
Ko:oro ro UNLSCO-vu L:s:u svjc:s|og ros|jco : M:|ocv: M:|o, Is:or:js|:
:o|ov: ro poruju Zo|:vo)
6
Istorijski tokovi u Boki
III v. - :8. p.n.e
Ilirski period
:8. p.n.e - ;. n.e.
Rimska vladavina
;-::8,
Vizantijska vladavina
Duklja -
Zeta
::8,-:;:
Srpska srednjovjekovna
drava
:;:-:8 Vladavina
ugarsko-hrvatskog kralja
. - Bosanski kralj Tvrtko
osniva Herceg Novi
:8-::
Bosanski period
::-:io
Samostalnost Kotora
,ooo p.r.c. - prv: :rogov: mo:cr:jo|rc |u|:urc
pc:ro Sp:|o :zro |cros:o
cr:c: ro pc:r: u L:pc:mo
zz:. p.r.c. :|:rs|o |ro|j:co lcu:o sc s||orjo u
R:sor o sc ooror: o R:m|joro
R:sor - :|:rs|o |ovr:co
Nastaju groov: : roscoo:rc r:ms|:| grooro
- R|:s:r:um : Acruv:um
R:sor g|ovr: gro zo|:vo S:rus R:sor:cus
VI v. - |rv: |o:ors|: o:s|up, cp:s|op |ov|c
Nosc|jovorjc S|ovcro : Avoro
V:zor::js|o uprovo u groov:mo, o|o|:ro :
zo|cc pr:pooju S|ovcr:mo
Kroj X v. - cor Somu:|o ru: Ko:or
|os|:jc smr:: coro Vos:|:jo (soz,) opoo mo
V:zor::jc o sro: orgor:zoc:jo u||jors|c
rovc
Kro|j M:|o:|o :mo vor u Ko:oru
U Ko:oru sc smjcrjujc suvcrcr::c: V:zor::jc :
zc:s|:| v|ooro - Voj:s|ov|jcv:o, gro :mo svoju
uprovu so pr:orom
Ko:or sjc::c jcrog o :r: v:zor::js|o
u|o:o, o|o|:ro pr:poo zc:s|:m v|oor:mo
Ko:or u:vo ro||oros: ro|:| v|ooro :
pov|ocr po|ooj, g|ovro |u|o rovc, u rjcmu
jc Ncmorjo :moo svoj vor
Ko:or oo:jo vc|:|: zrooj :rorz::rc |u|c,
:zmcu Bo||oro, Apcr:rs|og po|uos:rvo :
Srcozcm|jo
Gros|o |omuro Ko:oro, so svoj:m s:o:u:om
: zo|oroovr:m, sus|:m : uprovr:m ::jc|:mo,
pos::c rojvcu rczov:sros: : somouprovu

lcrjo Bo|:o zo Ko:orom
N.E.
V
VII
XI
XII
XIV
XV
7
Ko:or : Bo|o Ko:ors|o sc s:ov|joju po
zo:::u M|c:o|c rcpuo|:|c
Ko:or rom:ro|ro zorovo ou:orom:ju :
gros|u somouprovu, prov:ur - prcs:ovr:|
uprovrog oporo:o :z Vcrcc:jc
s,,s. S:cjor Crrojcv: oo:jo so|orc, cor:ru :
|uu u Ko:oru
s,,:. porc: osvojoju Hcrccg Nov:
s,,,. ropo Hojru:ro Boroorosc ro Ko:or
s,:,. |cros: sc ovojo o Ko:oro, pos:ojc
somos:o|ro op::ro
sz,. |rorj s::c s:o:us pomors|og rosc|jo
s,,. ropo luro|o ro |cros:, s,,. ro
Ko:or
. razorni zemljotres
s:,. R:sor sc os|oooo o :urs|c v|os::
s:,. os|ooocrjc Hcrccg Novog o :urs|c
v|os::
s,s,. Dooro:o oo:jo s:o:us pomors|og
rosc|jo, o S:o|:v s,zs.
Bo|o jc u poc:|u :rc::roro |oo poscoro
po|roj:ro, rcposrcro po|oro Bcu
Rus|: |orzu| u Ko:oru
s,,,. - |o:os:rojo|r: zcm|jo:rcs
porujc Ko:oro ro UNLSCO-voj
L:s:: svjc:s|og ros|jco
:io-:;;
Vladavina Mletake republike
:8i-:8; Herceg Novi, sa sjevernim
dijelom Boke,
pod turskom vlau
O s,:z. Bo|o|o:ors|: zo|:v so sjcvcrozoporc
s:rorc, mors|om |:r:jom O:ro-Vcr:gc-|cros:,
zo v:c o zoo go:ro o:o prcpo|ov|jcr :zmcu
M|coro : luro|o
:8;-:;; Herceg Novi
pod mletakom vlau
:;;-:8o
Prva austrijska valadavina
:8o-:8o; ruska vladavina
:8o;-:8: francuska vladavina
:8:-:8: Privremena vladavina dviju
ujedinjenih pokrajina Crne Gore i Boke
Kotorske - Centralna komisija
:8:-::8
Druga austrijska vladavina
::8. - Kraljevina Srba,
Hrvata i Slovenaca
:i. - Kraljevina Jugoslavija
:,. - SFRJ
:i. - SRJ, Srbija i Crna Gora

ioo. - Crna Gora
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
XX
XXI
8
Palate
u Boki
Kotorskoj
Palae su danas skoro nijemi svjedoci nekadanje
veliine, sjaja i bogatstva. ivo se na njima
odrazuje sva prolost, osobito doba blagostanja....
One kotorske, nikle potkraj srednjega vijeka i kroz
esnaesti, a pomalo i kasnije, s ovima perakima
iz XVII i XVIII st., i s onima dobrotskim i
poneto pranjskim iz XVIII st., jasno govore
o izmjenama sudbine u ovome kraju i zorno
predouju krivulju ekonomsko-socijalnog i
kulturnog razvoja najvanijih mjesta u Boki,
kako ju je savijalo vrijeme.
/Pavao Butorac, prva polovina XX vijeka/
9
Razvoj graditeljske djelatnosti uopte pa tako
i reprezentativnih kua i palata u Boki usko je
povezan sa istorijskim tokovima, drutvenim,
ekonomskim i kulturnim razvojem ovog
podruja.
U rimskom periodu u Risnu nastaju prve
graevine tipa villa rustica. U Kotoru se u
periodu srednjeg vijeka, a naroito za vrijeme
njegovog najveeg procvata, podiu dvorovi
i palate. U tom periodu, preteno u tivatskom
dijelu zaliva, nastaju i ljetnikovci kotorskih
plemikih porodica. U XVII i XVIII vijeku
razvija se karakteristian tip bokeljske barokne
palate, prije svega u naseljima Ierast, Iranj,
Dobrota, koja u tom periodu stiu statuse
pomorskih naselja, ali i u Kotoru u kome se grade
gradske plemike palate. U istom tom periodu,
naroito nakon oslobaanja od Turaka, nastaju
i reprezentativne kue i palate u hercegnovskom
dijelu zaliva.
Iod specinim tipom bokeljske palate
podrazumijevaju se, prije svega, barokne palate
nastale u periodu XVII i XVIII vijeka.
Bokeljska palata, u pogledu unutranje
organizacije i naina ivota, predstavlja proiren
tip graanske kue, sa veim brojem prostorija za
reprezentaciju, kao i za individualno stanovanje.
Graanska kua u Boki Kotorskoj bila je
preteno sa tri etae i namijenjena jednom
domainstvu. Irizemlje je sluilo odreenim
privrednim potrebama. Irvi sprat je sluio
reprezentaciji, drugi uem domainstvu. Irijemne
prostorije prvog sprata otvarale su se prilikom
velikih praznika, krtenja, svadbi i smrtnih
sluajeva u kui. Na treem, tj. posljednjem spratu
- u dijelu potkrovlja - bila je smjetena, pored
ostalih pomonih prostorija, prostrana kuhinja
kao glavni svakodnevni prostor.
Razlika izmeu palate i graanske kue u
Boki ne ispoljava se toliko u obradi detalja koliko
u optoj koncepciji. Ialate, izuzimajui one u
Kotoru koje se odlikuju specinim gradskim
karakterom, nameu se svojom veliinom. One su
nekada na tri, a ee na etiri etae (prizemlje,
dva sprata i potkrovlje), sa strogo simetrinim
proeljem. Osa simetrije naglaena je posebno u
periodu baroka suenim posljednjim spratom u
vidu proirene vidionice - belvedera, i obaveznim
balkonskim motivom. Vrt je spoljnji nerazdvojni
dio bokeljske kue, i posebno palate.
Tipina organizacija prostora u bokeljskoj palati
je do krajnosti uproena. Nastala je po ugledu na
organizaciju graanske kue, ali i pod uticajima
reprezentativnih palata u Italiji, prevashodno
Veneciji. Tipini raspored prostorija u bokeljskoj
palati sastoji se od centralne dvorane - salona sa
po dvije prostorije s obje strane, i poznat je kao
koncept etiri sobe i salon (Lo coso : ur poror,
quo:rro s:orzc ur so|or). Salon je, u palatama koje
se nalaze uz obalu, uvijek okrenut moru. Ovaj tip
osnove javlja se na primorju poev od XVI vijeka,
iako je proistekao iz slinog gotikog koncepta, koji
je unaprijeen proirenjem sredinje dvorane, prema
funkcionalnim zahtjevima renesansnog i baroknog
naina ivota.
Organizacija prostora same palate, dvorita i
svih pomonih prostora, najbolje govore o kulturi
stanovanja i stilu ivota itave jedne sredine.
PERAST | Crna Gora |
10
U pr:zcm|ju jc o:|o sprcm::c zo oor|u : zo oprcmu
oroo, po porum: zo oovc : oorjc : zo u|joro p:|o,
o :o|o : zo rugc s|:rc |urc po:rcp::rc. U rc|:m
su po|oomo u pr:zcm|ju :o|:|: pros:or:, o su mog|:
pos|u:::, : zo |omoorc ::o, o : zo rugu :rgovo|u
roou, :o sc :omo zgr:o|o s :rgovo|:| pomors|:|
pu:ovorjo, ovczcro oo:ro ro v|os::::m oroov:mo,
os:m o|o r:jc uz |uu :|: o|c|o o rjc, v|osr:| :moo
jo : poscoor mogoz:r :|: sprcm::c.
Na spratu jc pros:or o:o po:jc|jcr po oroj
m|c:o|oj: c::r: sooc, jcro vororo (quo::ro s:orzc,
ur so|or). M|c:o|: sc ro:r grorjc oporooo rc
somo pr: us:roju : s::|:zoc:j: |urc spo|jorjos::, rcgo
: pr: roz:oo: uru:rorjcg pros:oro. Ovo pogo:ovu
vr:jc: zo orj: spro:, gjc su sc pr:mo|: pr:jo:c|j: :
gos::. U src:r: vororo, vc|:|o : pros:roro, s|u:|o
jc rc somo zo oo:rc posjc:c, rcgo : zo zooovu : zo
svcor:jc |urc zgoc. No ug|ov:mo vororc po
jcro sooo, rozum:jc sc u|ozom rcov::o rovczoro
ro rju.
:o jc oo|jcgo po|us:vo, oo:ro sc pr:oro|o u
vororu. Osoo::o o|:|o vororo o:|o su vc|:|o
zrco|o, s ooro|r:m o|v:r:mo zro:rc umjc:r:|c
vr:jcros:: o poz|ocro rvo. Ovo|v:| rogocjcr:|
o|v:ro ro: jc : o|o por:rc:o : o|o rug:| s|:|o.
U |uomo sc ro:| pomoroco ro|oz:|o : :zv.
morrors|:| |r:rjo |ojc su :roc s|u:|c oo:ro
zo pr:ju rcvjcs:omo. lo su vc|:|: soruc: o :vro
rvc:o, |omo su morror: sprcmo|: svojc po:rcoc.
|o |rovom jc kuhinja so sprcr:m pros:or:jomo.
Uz |uu sc ro|oz: dvorite, ooor :|: ov|:jo, uv:jc|
pop|ooru, gjc jc porojcc sprcmo zo |urc
po:rcp::rc, ...c:s:crro : cvjc:r: roso:. Cv:jcc
osoo::o ooro usp:jcvo ro: rcoo:ro o|ogc ||:mc,
po go :mo usrc z:mc. Nc|o su vor::o :o|o
pros:roro : |:jcpo urccro, o s|uc |oo rc|:
ouo| zo |ur: :vo:, osoo::o |jc::. Uz vor::c
jc oo:ro vrt zo povrc :|: vorjo|. Vr:ov: :moju :
po v:c o|oco ooz:or:| : porovor:| |omcr:m
mcomo, jcor vr| rugogo. Nojoo:r:jc su vo|c
rororo : |:mur. Susrcc sc o|coror, |os::|jo,
poomo, oor : cmprcs...
Osoo::os: jc |uo pr: moru :zv. ponta. lo jc
zoprovo go: :|: pr:s:or, o |omcro ooz:or prcmo
moru. Mjcs::m:cc go morc oo|:jcvo s :r:ju s:roro,
o jcrom sc r: |uc. No por:: :mo : po |ojc
s:ooo|cc, rcov::o |:mur, : roso cv:jco :|: grmco|
:v|jc ruc, :o jc ov:o |uro vro:o : prozorc, o
:m u pro|jc:r: cvo: pr:o rcoo:or or. No por::
jc : morro, zo||or zo oor|u. Uz morro jc
oo:ro : pov|o::c (:r:our po :o|:jors|u o
:r:rorc = vu:) zo oor|c, |o us:rcoo :zvu: zo
z:ms|: r:jcmc :|: oprcm::: zo morc, :o :zjco ocz
suu::. Imo ro por:: : |omcr:| sjco|o :|: p:u|o
jcr jc ovo|ov pros:or s vo |r:|o ogrocr z:om,
o sc |uro s|oooo : osjc:: : rou:jc pr: puroj
mjcr: pr: surcu : mors|omc zro|u : |jc:: : z:m:.
Novo jc |o|ro ccs:o poroz:|o s:or:rs|c por:c, :o|o
|oro|:cr:s::rc zo s:or: |ur: : ru:vcr: :vo:
Bo|c, : or:so|o :| go:ovo sosv:m.
s
1 Pavao Butorac, Kulturna povijest grada Perasta
11
Vlasnici i graditelji palata
Iako se i kue i palate u Boki Kotorskoj odlikuju
svedenou i odreenom jednoobraznou,
svaka od njih, jasno izdvojena kao jedinka,
tuma je linog stava i materijalnih mogunosti
njenog osnivaa. Kue i palate su uvijek nastajale
zajednikim djelovanjem naruioca-vlasnika i
graditelja.
Vlasnici palata su bili predstavnici uticajnih
bokeljskih porodica, a projektanti-graditelji su bili
ili arhitekti (strani ili domai) ili sami vlasnici.
7na se da su neke od najznaajnijijh baroknih
cjelina u Boki Kotorskoj projektovali mletaki
arhitekti. Takoe, postoje i izvjesne crkve i
uspjene ambijentalne cjeline, iji su tvorci
arhitekati iz oblinjih trgovakih i kulturnih
centara Dalmacije, sa kojima je Boka imala prisne
veze. Meutim, za veinu arhitektonskih cjelina,
pa i veih i manjih palata, moe se pretpostaviti
da su sami pomorci i trgovci, imajui jasne ideje
ta im je potrebno za stanovanje, bili odgovorni
arhitekti vlastitih kua.
Imo puro zro|ovo |oj: govorc u pr:|og
pr:mom|j:voj prc:pos:ovc: o su rc|oorj: oo|c|js|:
morcp|ovc: |oo oroov|osr:c: : :rgovc: o:|: u :s:o
vr:jcmc : ogovorr: or|::c|:: svoj:| |uo. lrczvcrog
: pro|::rog u|o, or: su po|oz:vo|: rozv:jcr sm:soo
zo rosporc pojc:r:| pros:or:jo u |u: : rjcr
prov:|or uroor:s::|: po|ooj.
z
Sa dosta razloga moemo pretpostaviti
da su, na primjer palate Iima i Grgurina u
Kotoru, Bujovi i Smekja u Ierastu, Dabinovi
i Tripkovi u Dobroti, ili Beskua i Verona na
Iranju projektovali arhitekti, kojima imena
ne poznajemo, ali iji ukus prepoznajemo. 7a
jednu dobrotsku manju palatu - Kokotovu Kulu,
imamo i indirektan dokaz o zamisli arhitekte,
jer je bio sauvan njen drveni model, koji je sada
izgubljen.
,
7a graenje palata uzimali su se uvijek najbolji
majstori, koji su se ve istakli na javnim, crkvenim
i privatnim graevinama.
Na palatama se uvijek upotrebljava i
najkvalitetniji materijal. Sve kue i palate u Boki
zidane su od kamena, krenjaka iz lokalnih
kamenoloma, dok su bez izuzetka, svi elementi
drugostepene plastike - pragovi oko vrata
i prozora, sastavni dijelovi balkona, spoljna
stepenita i njihove ograde, itd. - izraivani uvijek
od korulanskog kamena, koji je morskim
putem dovoen iz nadaleko uvenih kamenoloma
sa otoka Vrnika kraj Korule u Irvatskoj.
Razlog uvozu korulanskog kamena treba
traiti u paradoksalnoj injenici da u krevitim
masivima Boke Kotorske zaista nema podesne
vrste kamena koji bi doputao laku i preciznu
obradu. Od domaeg kamena su se izraivali
zidovi i, kada je zahtijevana bolja i ljepa struktura
zida, korien je obino kamen iz Strpa. U
izuzetnim sluajevima - kada su to doputale
imovinske prilike i kada je lina sujeta bila u
pitanju - domai kamen zamjenjivan je tesanicima
sa Korule, prvenstveno za obradu glavnog lica,
to je predstavljalo vrhunac arhitektonske ljepote
neke zgrade toga vremena, a ujedno i izraz
bogatstva njenog vlasnika. Takav su primjer palate
Smekja u Ierastu, Tripkovi u Dobroti, Beskua
na Iranju, i druge.
12
Barokne palate u Boki
U Boki se krajem XVII i tokom XVIII vijeka,
zahvaljujui ekonomskom procvatu, nastalom
razvojem pomorske trgovine i udaljavanjem
opasnosti od Turaka iz zaliva, stvaraju uslovi
za razvoj baroka u umjetnosti, a posebno u
arhitekturi. Barokni stil se, iako jo uvijek
pod jakim uticajem tradicionalne arhitekture,
razvija kako na sakralnim tako i na profanim
graevinama. Arhitekti koji projektuju neke od
najznaajnijih sakralnih spomenika dolaze se
strane, iz Italije i oblinjih gradova Dalmacije, ali i
dalje je najvei broj graevina, naroito stambene
arhitekture, djelo domaih majstora.
Barok se na Jadranskoj obali javlja poetkom
XVII vijeka : :o rc u svoj:m o::r:m c|cmcr::mo,
:o jcs: rovom |orccpc:jom pros:oro, vo|umcro :
svjc:|o, rcgo u rc|:m povrr:m vorjs|:m pojovomo
(orromcr::|o, o|v:r: o vo|u:o : |or:uo, oo|:|
prozoro :|: s||oros: gom:|orju u|roso) o o: :c| u
XVIII s:. proro : u oo|:|ovorjc proc|jo : rjccrjo
uru:rorjcg pros:oro, o|: jo uv:jc| uz pr:su:ros:
mrog:| c|cmcro:o :z pro|os::.
|co: ooro|o ro po|oomo, :jo jc osrovro
|orccpc:jo rcrcsorsro, v:|j:v jc u: ro|orjcros::
josoc, u rog|oovorju src:rjc osov:rc s por:o|om,
g|ovr:m prozor:mo : v::or:com, u pojov: ug:|
oo||oro s |omcrom ogro:com, u ros|or:joj :
oogo::joj p|os::roj orromcr::c:....

U XVIII vijeku formiran je u Boki i
specian tip baroknih palata sa belvederom,
vidionicom ili vienicom. Vidionica koja je
elemenat iz tradicionalne arhitekture, u ovom
sluaju poprima drugi karakter, i od sekundarnog
elementa u potkrovlju kue prerasta u novu
etau i dobija karakter belvedera. Ialate dobijaju
izduene pravougaone osnove, sa tri ili etiri
etae, sa naglaenom sredinjom osom na kojoj se
na posljednjoj etai nalazi sueni belveder. esto
se, sa obje strane portala, javljaju mali elipsasti
prozori, sa baroknim ukrasima karakteristinim
za ovo podneblje. U unutranjoj organizaciji
prostora naglaena je poprena osa simetrije, koja
se poklapa sa sredinjom vertikalom, a na kojoj
se nalazi centralni salon sa po dvije sobe bono
postavljene, po venecijanskom uzoru.
4 Kruro |r:jo:c|j, Umjc:ros: XVII : XVIII s:o|jco u Do|moc:j:
13
KOTOR
i Irovidurova palata
a Ialata Bizanti
, Ialata Beskua
Ialata Bua
, Ialata Iima
o Ialata Vrakijen
; Ialata Drago
s Ialata Grgurina
, Ialata Lombardi
io Ialata Grubonja
14
Providurova palata
Irovidurova ili kneeva palata u Kotoru, iako
skromne i jednostavne arhitekture, zadrala je
taj naziv zato to je u njoj, jedno vrijeme, bilo
sjedite gradskih kneeva - providura. Irovidure
je postavljala Mletaka republika za vrijeme svoje
vladavine.
Irovidurova palata u Kotoru nalazila se
prvobitno na trgu pred katedralom Sv. Tripuna,
ali je sruena u zemljotresu ioo;. godine. U njoj je
tada stradao providur Alvize Foskarini sa itavom
porodicom.
Graevina koja se danas naziva
Irovidurovom palatom imala je tu funkciju od
ioo;. godine, ali je ve i;ss. godine bila pretvorena
u kasarnu. Irovidurova palata, prislonjena uz
gradske bedeme, neposredno uz glavni ulaz u
grad, je dugaka graevina koja gotovo sama
ini zapadnu fasadu glavnog gradskog Trga od
oruja. Vie podataka o palati nalazimo u opisu
iz perioda kada je ona ve pretvorena u kasarnu,
i kada su se u prizemlju nalazili prostorije za
straare i magacini za javnu upotrebu, a na prvom
i drugom spratu prostorije za smjetaj vojnika.
Na nekim crteima iz XIX vijeka, i fotograjama
s kraja tog vijeka, vidi se da je Irovidurova
palata imala na drugom spratu drveni balkon sa
nadstrenicom, naslonjen na renesansne kamene
konzole. Balkon se protezao cijelom duinom
zgrade. Sada je na tim konzolama balkon
obnovljen u armiranom betonu, duine ,, metara.
15
Palata Bizanti

Ialalata Bizanti dio je gradskog bloka koji se
nalazi izmeu Trg od oruja i Trg od brana, i
koji je ranije gotovo u cjelini pripadao porodici
Bizanti.
Kotorska plemika porodica Bizanti u
istorijskim izvorima poznata je od XI vijeka. Dala
je mnoge znamenite pomorske kapetane, pisce,
profesore, svetena lica. Nikola Bizanti je najvie
doprinio sanaciji i dogradnji porodine palate
nakon velikog zemljotresa ioo;. godine. U tom
periodu on je vrio funkciju sudije i bio jedan
od najuticajnijih ljudi u Kotoru. Nakon ruenja
providurove palate na Trgu Sv. Tripuna, palata
Bizanti je izvjesno vrijeme sluila kao providurova
rezidencija. Iz tog razloga, u dijelu ulice izmeu
palate Bizanti i crkve Sv. Nikole mornara godine
io,i. bio je podignut spomenik mletakom
providuru Ietru Duodo, koj danas vie ne postoji.
Kompleks palate Bizanti sastoji se od: starije
palate, najvjerovatnije s poetka XVII vijeka,
njenog aneksa koji je izgradio Nikola Bizanti io;.
godine poslije velikog zemljotresa, unutranjeg
dvorita sa stepenitem, terasom i balustradom,
ije je formiranje zavreno oko io,o, i trospratnice
s kraja XIX vijeka podignute dijelom na mjestu
crkve Sv. Nikole mornara.
Ialata Bizanti je jedna od onih koje se ne
odlikuju reprezentativnom spoljanjom obradom,
mada posjeduje znaajne, uglavnom barokne,
elemente drugostepene plastike. Iako je osnova
palate nepravilna, najznaajnija etaa -piano
nobile je reprezentativno organizovana na nain
uobiajen za bokeljeske palate, sa centralnim
salonom i etiri bone sobe. Iortali sa baroknim
kamenim okvirima na salonima, kao i izrezbareni
drveni plafon su sauvani u enterijeru.
16
Palata Beskua
Ialata Beskua se nalazi u ulici koja od Trga od
oruja vodi ka Trgu od brana, preko puta palate
Bizanti. Nastala je i;;o. godine, na mjestu starijih
objekata koji su tu postojali.
Iretpostavlja se da je jedan od tih objekata
bila i kua znamenite porodice Bizanti, sa koje je
prenesen portal. Ialata Beskua je jednostavne
arhitektonske forme i svednih linija, bez puno
dekoratinih elemenata. Najznaajniji elemenat na
palati je gotiki portal, koji je prenijet sa neke od
kua porodice Bizanti. Iortal je pravo remek-djelo
cvjetne gotike na itavoj istono-jadranskoj obali.
U luneti portala prelomljenog gotikog luka,
u dubokom reljefu je uraen bogato ukraeni grb
porodice Bizanti, na ijem je titu predstavljen lav
na horozontalnoj gredi sa tri kose grede u donjem
polju.
Ialata je pripadala porodici Beskua sa
Iranja, koja se posebno izdigla krajem XVIII
vijeka, naglo se obogativi kroz pomorsku
trgovinu. Iorodica je tada dobila i plemstvo, i
imala brojne posjede i kue u Boki Kotorskoj,
posebno na Iranju, Kamenarima i Tivtu, ali i u
Mlecima i Carigradu. Na Iranju je imala lijepu
baroknu palatu. U gradu Veroni imala je svoj
feud, zvan Quaderni.
U porodinom grbu je zmija omotana oko
stabla, koja u ustima dri dijete, sa natpisom:
Si deus com nobis, quis contra nos. Iorodina
legenda kae da su Beskue dole na Iranj iz
Strpa, kao beskunici, ali da su se brzo obogatili
pa da je ve konte Jozo Beskua imao ,, kua, u
Boki i Italiji. On je htio da postane vlasnik ravno
stotinu kua, pa da promijeni prezime u Stokua,
ali mu to nije uspjelo.
Nakon nestanka porodice Beskua poetkom
XIX vijeka, palata je postala vlasnitvo optine
Kotor, a tadanja austrijska vlast je u njoj smjestila
kotorski Sreski sud, u ijem su se arhivu uvale
knjige kotorskih notara od XIV do XVIII vijeka,
jedna od najdragocjenijih zbirki Istorijskog arhiva
u Kotoru.
17
Palata Bua

Ialata Bua se nalazi na zapadnoj strani Trga od
brana. To je bila izuzetno velika i reprezentativna
palata porodice Bua, sagraena najvjerovatnije
ve poetkom XIV vijeka, koja je kasnije kroz
brojne prepravke izgubila svoju autentinu
monumentalnost.
Ialata je pripadala uvenoj kotorskoj
vlastelinskoj porodici Bua, koja je ve na
poetku XIV vijeka dala tri velike istorijske
linosti: Trifuna, poslanika srpskog kralja
Milutina na dvoru pape u Avinjonu i kod brata
francuskog kralja Karla de Valoa, koji je tada
dobio pravo da u porodini grb stavi ljiljanov
cvijet znak francuskih kraljeva; zatim Nikolu,
zapovjednika kotorskih oklopnika u vojsci
cara Duana u bici kod Velbuda, i,,o. godine,
kasnije protovestijara (ministra nansija) i kneza
komornika na Duanovom dvoru i njegovog
poslanika u Veneciju; konano, njegovog brata
Mihaila, poslanika kralja Milutina u Dubrovniku
i cara Duana u Veneciji, jednog od najbogatijih
Kotorana svoga doba, vlasnika brojnih imanja i
kua u Kotoru i okolini.
Ialata je najvjerovatnije znatno oteena u
razornom zemljotresu ioo;. godine. Ekonomska
mo porodice Bua u to doba nije bila toliko
velika da bi mogli da obnove itavu palatu,
pa je ruevina podijeljena u tri dijela koje su
novi vlasnici prepravljali po svom ukusu i
mogunostima.
Sjeverni dio je ostao dvospratan i najvie
zadrao obiljeja ranije gradnje. U tom dijelu
okviri prozora imaju baroknu prolaciju, a u
prizemlju su se nalazili otvori sa prelomljenim
gotikim lukovima, naknadno proireni, kao
i gotiki grbovi porodice Bua sa ljiljanovim
cvijetom. Srednji dio je porodica Iaskavali
prepravila i nadvisila jo jednim spratom. Okviri
vrata i prozora u tom dijelu takoe imaju
baroknu prolaciju, a nad portalom je grb izumrle
porodice Iaskvali. Juni dio, poznat kao stara
pota, obnovljen je skromno, u stilu graanske
arhitekture XIX vijeka.
U toku najnovije obnove poslije zemljotresa
i,;,. godine na istonoj fasadi prema trgu i na
zapadnoj prema moru otkriveni su tragovi i ostaci
prezidanih romano-gotikih prozora i vrata.
18
Palata Pima

Ialata Iima se nalazi na istonoj strani Trga od
brana. Ialata je graena krajem XVII vijeka,
najvjerovatnije poslije velikog zemljotresa ioo;.
godine.
Vlastelinska porodica Iima pominje se ve
u prvoj polovini XIV vijeka, kada ive Rusin
Iima i njegovi sinovi Ietar i Vita. Iorodica je
dala nekoliko znaajnih linosti: Jeronim Iima,
humanistiki pjesnik sa poetka XVII vijeka,
koji je pored latinskog i italijanskog pisao i
na narodnom jeziku; sredinom XVII vijeka
Ljudevit Iima, doktor prava, profesor i prorektor
univerziteta u Iadovi, na kome su studirali mnogi
Kotorani nakon zavretka Gramatikalne kole u
Kotoru, osnovane u XIII vijeku; sredinom XV
vijeka Bernard Iima, pjesnik-humanista, ovjenan
lovorovim vijencem na rimskom Kapitolu.
Iako je poznato da je palata Iima graena
u XVII vijeku, istraivakim radovima je
ustanovljeno da je uz zadnju fasadu palate
prolazila trasa kasnije pregraene srednjovjekovne
ulice, i da se u tom zadnjem traktu palate nalaze
ostaci starijih faza sa otvorima prozora iz
romanikog i gotikog perioda. Ialata Iima nosi
obiljeja renesansnog i baroknog stila. Osnovna
koncepcija palate, sa dominantnom terasom sa
dvije arhivolte oko glavnog portala, i unutranjim
dvoritem iz kojeg sistem stepenita i galerija vodi
na spratove, ima renesansni karakter. Elementi
baroka vidljivi su u oblikovanju arhitektonskih
detalja na glavnoj fasadi, naroito dugakog balkona
na dvanaest konzola na drugom spratu. Na glavnom
portalu nalazi sa grb porodice Iima. Ioetkom XX
vijeka, za potrebe otvaranja i rada Nautike kole u
palati Iima, nad srednjim traktom, u unutranjem
dvoritu, bila su dozidana jo dva sprata, koja su
uklonjena nakon i,;,. godine.
19
Palata Vrakijen

Ialata Vrakijen se nalazi na pjaceti poznatoj pod
imenom Ijaca od salate, juno od katedrale Sv.
Tripuna. Ialata je pripadala kotorskoj plemikoj
porodici Vrakijen.
Iako je u sadanjem obliku palata nastala
u kasnom baroknom perodu, na osnovu
dokumenata iz I notarske knjige iz XIV vijeka
zna se da se na priblino istoj lokaciji nalazila
kua udovice Miha Vrakjena, Katene i njihovog
sina Marina.
Mala ali izuzetno skladna palata Vrakijen
primjer je zrele barokne arhitekture druge
polovine XVIII vijeka, sa zidovima obraenim
crvenim malterom od mljevene opeke i
imitacijama kordonskih vijenaca. Takoe su
barokno prolisani kameni okviri prozora i
vrata, a nad glavnim portalom je kompozicija,
gdje aneli raeni u tuko malteru nose raskoni
kameni barokni okvir sa porodinim grbom.
Na grbu porodice Vrakijen, u gornjem polju,
predstavljena je vrana. Iored reprezentativnog
istonog dijela palate, koji ima samo prizemlje i
sprat, u zapadnom dijelu je dograeno jo jedno
stepenite i sprat za poslugu. Iznad zasvedenog
ulinog prolaza bila je postavljena kuna kapela,
jedina u Kotoru koncipirana na ovaj nain, koja je
naalost kasnije pretvorena u kuhinju.
Ialata Vrakijen je u potpunosti sauvala
autentian enterijer iz vremena nastanka. Na
sprat se ulazi razvijenim dvokrakim stepenitem,
ukraenim zidnim slikarijama i marmorizacijom
u tehnici al secco, kakve je u drugoj polovini
XIX vijeka izvodio u Kotoru i Ierastu italijanski
majstor-soboslikar Napoleon dEste. U holu na
prvom spratu jo stoji podni mozaik i teraco, a iz
hola u bone prostorije vode originalna vrata sa
sauvanim bravama i okvirima, raena u tehnici
intarzije od nekoliko vrsta drveta.
20
Palata Drago
Ialata Drago se nalazi na Trgu pred katedralom
Sv. Tripuna. Ialata je pripadala znamenitoj
vlastelinskoj porodici Drago koja je od XIII
do XVIII vijeka dala puno znaajnih linosti
na polju kulture i umjetnosti, te ekonomskog i
politikog ivota Kotora. Grb porodice Drago,
propeti zmaj, uklesan je na vie mjesta nad
portalima i prozorima palate, kao i na kapitelima
koji nose svod iznad ulinog prolaza koji vodi sa
Trga do ulaznog stepenita na sjevernoj fasadi.
Iored ove palate nalazila se jo jedna prema
katedrali (dananja Biskupija). Naime, u I knjizi
kotorskih notara, koja obuhvata vrijeme od i,ao.
do i,,;. godine, nalazi se podatak da je Jelena,
kerka velikog privrednika Medoa Tomina
Draga, testamentom poklonila kotorskom
biskupu Rajmundu veliku porodinu zgradu blizu
katedrale.
Ialata Drago se sastoji iz dva dijela, sjevernog
koji ima odlike zrelog gotikog stila XIV-XV
vijeka, i junog, okrenutog Trgu pred katedralom,
pregraenog u renesansno-baroknom stilu
krajem XVII vijeka. Na fasadi okrenutoj prema
Trgu, iznad ulinog prolaza, nalazi se renesansno
koncipirani prozor sa anelom rairenih krila na
prvom, i raskona bifora u stilu cvjetne gotike na
drugom spratu. Nakon pregradnji u XIX vijeku,
sjeverna fasada je potpuno restaurirana tokom
obnove poslije i,;,. godine, posebno velika trifora
i monofore na drugom sparatu, te monofora i
ulazni portal sa stepenitem na prvom spratu.
Ioslije nestanka porodice Drago poetkom
XIX vijeka, palata je pripala optini i imala je
javnu namjenu. Dugi niz godina sluila je kao
obdanite, a neposredno pred zemljotres i,;,.
kao stambena zgrada. Nakon obnove poslije
zemljotresa i,;,. godine u njoj je smjeten
Regionalni zavod za zatitu spomenika kulture.
Irilikom revitalzacije palate posebna panja je
posveena enterijeru, naroito velikoj gotikoj
sali na drugom spratu, u kojoj je rekonstruisana
i drvena tavanica po uzoru na originalnu. Ova
sala je sada najznaajniji ambijent sa gotikim
karakteristikama u gradu.
21
Palata Grgurina
Ialata Grgurina se nalazi na trgu poznatim pod
imenima Ijaca od cirkula, Ijaca Grgurina ili
Ijaca od muzeja. Ialata je pripadala plemikoj
porodici Grgurina, koja se u XVII vijeku doselila
iz Kopra u Istri i bila ukljuena u kotorski gradski
patricijat.
Ialatu je gradio konte i kavalijer Marko
Grgurina, znaajni trgovac i posrednik. On je
posredovao prilikom dolaska u Kotor poznatog
mletakog vajara Francesca Cabianca, koji je
tokom i;o-i;os. godine izveo vrijedne vajarske
radove na unutranjosti relikvijara katedrale Sv.
Tripuna. Ialata Grgurina je nastala ba u doba
kada je u Kotoru radio Francesco Cabianca, mada
tana godina gradnje nije nigdje zabiljeena.
Druga znaajna linost iz porodice Grgurina
je kanonik Marko Antonije Grgurina, kotorski
biskup. On je u periodu ujedinjenja Boke i Crne
Gore u jesen isi,. bio posrednik u pregovorima
izmeu crnogorskog vladike Ietra I Ietrovia i
francuskog marala Marmonta i generala Gotijea.
U svom testamentu on ostavlja palatu siromasima
grada Kotora.
Kroz itav XIX vijek i do kraja I svjetskog
rata, palata Grgurina je sluila kao sjedite
Gradskog poglavarstva ili raznih vojnih instanci, a
izmeu dva rata kao sjedite Sreskog naelstva, s
tim to je i,,s. na dijelu I sprata bio uspostavljen
prvobitni Muzej Bokeljske mornarice, kao zaetak
dananjeg Iomorskog muzeja. Dananji Pomorski
muzej Crne Gore otvoren je i,,a.
Ialata Grgurina je graena u stilu zrelog
baroka, sa dosljedno sprovedenim principom
gradnje bokeljskih palta etiri sobe i salon.
Originalni raspored prostorija oko centralnih
sala na I i II spratu palate dosljedno je sproveden
u njenom prednjem dijelu koji izlazi na trg, dok
je zadnji dio palate sa tri sprata ostatak neke
starije graevine koja je bila na tom mjestu. Na
toj sjevernoj strani palate je prostrana terasa sa
pergolom nad zasvoenim magacinom, i barokno
koncipirani vrt na nivou I sprata, jedan od rijetkih
u Kotoru. Na terasi su uzidani umivaonik i grb
porodice Grgurina, koji ima na titu kozu
simbol grada Kopra, kao uspomenu na porijeklo
porodice iz tog grada.
Iosebno je dragocjena obrada enterijera
palate sa rekonstruisanim (poslije zemljoteresa
i,;,) drvenim tavanicama, sa podovima od
dijagnoalno slaganih kamenih ploa bijele i
crvene boje u centralnim dvoranama i ulaznom
holu. U jednoj bonoj prostoriji na I spratu
sauvan je originalni parketni pod od raznih vrsta
intarziranog drveta, kakav je vjerovatno postojao
u svim prostorijama oko centralnih sala.
Svi unutranji portali su bogato barokno
prolisani, a raeni su od korulanskig kamena,
kao i itava glavna fasada, na kojoj dominiraju
balkoni i centralno grupisani portali i prozori sa
baroknim karakteristikama.
22
Palata Lombardi

Ialata Lombardi se nalazi u sjevernom dijelu
urbanog jezgra Kotora. Ialata obuhvata cijeli
jedan gradski blok, koji sa sjeverne strane izlazi na
trg kod crkve Sv. Luke, a sa june na malu pjacetu
na kojoj se nalazi esma Karampana.
Ialata se sastoji od tri jedinice sa posebnim
ulazima, na sjevernoj, zapadnoj i istonoj strani, a
glavna fasada je okrenuta ka Trgu Sv. Luke.
Ialata Lombardi je nastala sredinom XVIII
vijeka, i predstavlja tipini barokni stambeni
blok. Ialata ima no obraene barokne elemente:
portal u bunjatu, prolisane prozorske okvire, kao
i balkone sa kamenim balustradama na sjevernoj
i junoj fasadi. Mala vidionica koja se nalazi na
glavnoj fasadi ima karakteristine barokne volute
na spoju sa krovom.
U palati Lombardi se u periodu iso-isoo
godine nalazio Ruski konzulat.
U ovoj zgradi su esto boravili Ietar I i
Ietar II Ietrovi Njego, kod svojih prijatelja
protojereja Ilije Lombardia i kapetana Toma
Lipovca, kasnije dugogodinjeg gradonaelnika
Kotora.
23
Palata Grubonja

Ialata Grubonja se nalazi u blizini Sjevernih
gradskih vrata, iza crkve Sv. Marije od rijeke.
Io tradiciji, palata je pripadala znaajnoj
plemikoj porodici Grubonja, koja se pominje u
notarskim spisima XV vijeka, a moda se doselila
iz 7adra, budui da se tamo javlja u XII-XIII
vijeku.
U dananjem obliku palata Grubonja potie
sa kraja XVI vijeka i sauvala je sve odlike
renesanse u obradi prolacije prozora, ije
pragove nose konzole sa no modelovanim lavljim
glavama na prvom spratu. Oko i,,,. godine palata
je rekonstruisana pa u zemljotresu i,;,. nije
pretrpjela oteenja.
Na glavnoj fasadi, izmeu prozora prvog
sprata, ugraena je reljefna ploa sa gotikim
Iristovim monogramom: IIS, a ispod nje reljef
sa prekrtenim mrtvakim kostima i lobanjom,
kojoj se kroz oi provlae zmije, a okolo puze mi,
guter i kornjaa. Smatra se da je to amblem stare
gradske apoteke, koja se kao institucija prvi put
pominje u spisima notarske knjige i,ao. godine,
i ve po tome spada meu najstarije gradske
apoteke u Evropi poslije Italije.
Sa sjeverne strane plate Grubonja nalazi
se ulaz u gornji dio tvrave. Iznad tog prolaza,
oslonjen jednom stranom na palatu, je barokni
luk od opeka sa volutama. Na njemu je postavljen
medaljon sa likom krilatog lava Svetog Marka,
godinom izgradnje i;oo, i latinskim natpisom:
Regia munitae rupis via (Glavni put za tvravu u
brdu).
24
25
DOBROTA
i Ialata Radonii
a Ialata Dabinovi
, Ialata Radonii-Miloevi
Ialata Miloevi - Veliki palac
, Ialata Ivanovi-Tripkovi -
Centralna komisija
o Ialata Kamenarovi
; Ialata Radimir-Dabinovi - Krivi palac
s Ialata Dabinovi -Kokotova kula
, Ialata Ivanovi-Moro
io Ialata Tripkovi
ii Ialata Ivanovi
26
Palata Radonii

Ialata Radonii nalazi se na poluostrvu
Ilagenti, na i,, km od Kotora. Izgraena je
poetkom XIX vijeka.
Uz palatu Radonii, na samom kraju
poluostva, nalazi se romanika crkva Sv. Ilije.
To je mala jednobrodna graevina pokrivena
kamenim ploama, koja se datuje u XIII
vijek, iako nije iskljueno da potie ak iz
preromanikog perioda X-XI vijeka.
Crkva Sv. Ilije, zajedno sa poluostrvom
Ilagenti, pripadala je kotorskoj optini.
Iorodica Radonii kupila je cijelo poluostrvo
od optine isos. godine, za vrijeme francuske
vladavine, za ,oo talira. U palati je is;. boravio
Ietar II Ietrovi Njego kod svog prijatelja,
kapetana Krsta Jozovog Radoniia, koji je palatu i
sagradio.
Ialata ima karakteristinu baroknu koncepciju
sa prizemljem, dva sprata i posljednjom etaom u
vidu belvedera. Na drugom spratu sjeverne fasade
nalazi se balkon sa kamenom balustradom.
Godine i,,;. palatu je otkupila Jadranska
straa za svoje potrebe. Tada je, prilikom
adaptacije, uz sjevernu glavnu fasadu, u nivou
prizemlja, podignuta velika terasa na io stubova,
koja je fasadu potpuno presjekla i izmjenila izgled
tipine bokeljske palate.
Ioslije II svjetskog rata palata je sluila kao
Dom srednje pomorske kole u Kotoru, dok je
danas u njoj smjeten Institut za biologiju mora.
27
Palata Dabinovi

Ialata Dabinovi se nalazi na lokalitetu Ilagenti,
u okviru grupacije koja je ranije pripadala
Radoniiima, u blizini palata Radonii i
Radonii-Miloevi. Ialata je kasnije prela u
vlasnitvo Dabinovia, jo jedne od znaajnijih
Dobrotskih porodica koja je u periodu od XVIII
do XX vijeka dala ios pomoroca, od kojih oo
kapetana.
Ialata je graena vjerovatno u XVIII ili
krajem XVII vijeka. Ialata je izgraena na
blagom uzvienju. Ima etiri etae, od kojih je
posljednja u obliku vidionice - belvedera. Irema
obali ima dvorite ograeno visokim kamenim
zidom. Dvorite zasaeno ukrasnom vegetacijom
danas je podijeljeno na dva dijela i u njima su
dozidani pomoni objekti.
Ialata je raena od no klesanog kamena.
U prizemlju se nalazi centralno postavljen
pravougaoni portal sa skromnom kamenom
prolacijom, koja se ponavlja oko otvora na svim
spratovima.
28
Palata Radonii-Miloevi

Ialata Radonii-Miloevi se nalazi kod
lokaliteta Ilagenti, na i,, km od Kotora.
Iodignuta je krajem XVIII vijeka.
Radoniii su bili kapetanska porodica koja
je sagradila nekoliko reprezentativnih graevina
na podruju Dobrote. U pomorskom razvoju
Dobrote predstavljali su ekonomski veoma
znaajno bratstvo, koje je do kraja XVIII vijeka
posjedovalo deset brodova, dvanaest kua, od
kojih je ova palata isos. godine procijenjena
na znatni iznos od , ooo orina. Ialatu je
vjerovatno zidao kapetan Boo Ilijin Radonii
(i;,s-isaa).
Ialata je pravougaonog, izduenog oblika
i ima prizemlje, dva sprata i kao etvrtu etau
centralno postavljen belveder. Ono to ovu palatu
izdvaja od ostalih baroknih palata sa belvederom
u Boki jeste specina linija krova koju oblikuju
ak tri vienice jedna postavljena na samom
belvederu i dvije bone.
Ialata je zidana od kamena, ali je naknadnim
intervencijama prekrivena malterom. Svi otvori
na fasadama imaju pragove sa skromnom
uobiajenom prolacijom natprozornika. Ialata
je funkcionalno podijeljenja na dvije cjeline, tako
da ima dva ulazna portala. Unutranji raspored
je promjenama vlasnika i pregradnjama mijenjan,
a jedino je u junom dijelu zgrade sauvana
autentina konoba i oslikani salon na spratu.
Ispred palate se nalazi poploano dvorite
i vrt, koji su od obalnog puta odvojeni visokim
kamenim zidom.
29
Palata Miloevi
/Vc|:|: po|oc/
Ialata Miloevi se nalazi u neposrednoj blizini
pristanita Dobrote, sa june strane crkve Sv.
Matije. Najvea je i najmlaa palata u Dobroti,
podignuta u prvoj etvrtini XIX vijeka.
Miloevii su bili dvanaesta porodica
u Dobroti po bogatstvu, broju pomoraca i
pomorskih kapetana koje su dali. Ired kraj
XVIII vijeka posjedovali su sedam brodova i est
skromnijih kua u Dobroti, a u XIX vijeku devet
brodova.
Ialatu su zidali isas. godine braa Boan
(Natale) i Vido Miloevi, pomorski kapetani
i brodovlasnici. Ialata Miloevi, jedna od
najveih palata u Boki, je posljednji svjedok
velike ekonomske i kulturne ere bokokotorskog
pomorstva, ba kao i jedrenjak Nemirna
posljednji bokeljski jedrenjak, takoe vlasnitvo
ove porodice.
Iako je raena po uzoru na karakteristine
barokne palate sa belvederom i sadri i odreene
kasnobarokne elemente, palata Miloevi ipak ima
klasicistiki karakter. Ialata se nalazi uz obalu,
uvuena meu starije zgrade i ima prizemlje,
dva sprata i iroki belveder kao etvrtu etau.
Sagraena je na uzvienju, sa dvoritem prema
obali koje je na dva nivoa i ograeno kamenim
zidom. U ogradnom zidu su dva ulazna portala,
sa monogramima graditelja NM i VM. S
obzirom da je graena za potrebe dva vlasnika,
palata Miloevi je dvojna, tj. funkcionalno je
podijeljena na dvije jednake i simetrine cjeline.
Dvorite je podijeljeno na dva dijela, palata ima
dva ulazna portala, i dva pergula (mali balkon) sa
metalnim balustradama na drugom spratu. Na
spratovima se nalaze po dva salona sa ulazima
u simetrine prostorije. Stepenita se nalaze
na krajnjim krilima. Ialata je zidana od no
klesanog kamena. Jedina u Dobroti ima dvije
reprezentativne fasade, glavnu prema zalivu od
korulanskog kamena i drugu prema brdu. Na
jugoistonom uglu palate nalazi se jedna od
rijetkih sauvanih ugaonih kula-pukarnica na
kamenim konzolama. Irostrane konobe i velike
sobe sa izrazito visokim plafonom sauvale su
originalni izgled.
30
Palata Ivanovi Tripkovi
/zgroo Ccr:ro|rc |om:s:jc/

Ialata Ivanovi-Tripkovi nalazi se u Dobroti,
na oko , km od Kotora. Ime Centralna komisija
dobila je jer su se u njoj odvijali glavni dogaaji
krajem isi,. i poetkom isi. godine. U to
vrijeme, pred konanim padom Napoleonove
vladavine, dok je Kotor jo bio pod vlau
francuskog generala Gotjea, u palati je odrana
Skuptina o ujedinjenju Crne Gore i Boke
Kotorske i formirana privremena zajednika
vlada tzv. Centralna komisija. Na elu Komisije,
sastavljene od devet Bokelja i devet crnogorskih
glavara, bio je crnogorski vladika Ietar I Ietrovi.
Ialata je prvobitno pripadala porodici
Ivanovi, a zatim je prela u vlasnitvo Tripkovia.
Irvi put se pominje u popisu kua kotorskog
podruja iz iso,. godine, kada je pripadala
kapetanu Vicku Ivanoviu. Ve is,,. godine, u
katastarskom uredu Splita, vodi se na ime
Vida Lukina Tripkovia, po kome se jo uvijek
u narodu naziva Vida Luina.
Ialata je tridesetih godina XX vijeka
ostala bez krova, tako da je u ruevnom stanju
bila sve do i,ss. godine, kada je restaurirana
zahvaljujui sredstvima brodovlasnika Boa
Dabinovia.
Io njegovoj elji u obnovljenu palatu je
smjetena biblioteka Fakulteta za pomorstvo u
Kotoru.
Ialata Ivanovi-Tripkovi je, za razliku od
ostalih baroknih palata, veoma jednostavne
forme, sa etvorovodnim krovom, prizemljem
i dva sprata. Ispred palate, prema moru, nalazi
se poploano dvorite ograeno visokim
kamenim zidom na kome je ulazni portal,
dok se na strani prema brdu nalazio vrt. Uz
ogradni zid prema moru smjeten je prizemni
pomoni objekat.
31
Palata Kamenarovi
Ialata Kamenarovi se nalazi u sklopu grupacije
kua bratstva Kamenarovi, na lokalitetu
Kamenari u sredinjem dijelu Dobrote.
Iretpostavlja se da su palata i dio kua grupacije
sagraeni u drugoj polovini XVII vijeka.
Kamenarovii su jedno od najpoznatijih
pomorskih bratstava Dobrote, koje je u periodu
od XVIII-XX vijeka dalo io, pomoraca, od
kojih os kapetana. Kamenarovii vode porijeklo
iz Iercegovine, od poznate porodice Krasojevi,
koja se spominje jo iso. godine. Do promjene
prezimena u Kamenarovi dolo je i,oo. godine.
Kao prvi poznati Kamenarovi pominje se Iavo
urov (io,o-i;s;), osniva crkve Sv. Matije.
Kapetan Vido Boov Kamenarovi (isa;-i,ii)
je bio jedan od osnivaa i prvi predsjednik
Slavjanske itaonice u Dobroti, a nakon
preseljenja u Veneciju i predsjednik (guardian)
Bratovtine bokeljskih pomoraca Sv. ora
i Tripuna. Da je ova porodica bila jedna od
uticajnijih u Dobroti svjedoi i kompleks kua
koje su im pripadale. Io popisu zgrada iz isos.
godine Kamenarovii su posjedovali , objekata,
od kojih je vei dio bio na lokalitetu Kamenari.
U grupaciji Kamenarovi, pored palate, nalaze
se jo i vila sa sjeverne strane i jedna vjerovatno
starija kua sa manjom vidionicom sa june
strane. Neposredno uz ovu grupaciju nalazi se i
crkva Sv. Ivana, zadubina Kamenarovia. Ona
je graena krajem XVIII vijeka, da bi zamijenila
stariju i manju crkvu Sv. Ivana u brdu, ali zbog
nepovoljnih ekonomskih okolnosti nakon pada
Mletake republike nije nikada zavrena. Ispred
gupacije se nalazi veliko pristanite ponta i
mandra, a iza su terasasti vrtovi.
Ialata Kamenarovi ima etiri etae, od
kojih je posljednja beveder dograen vjerovatno
naknadno. Na njemu se nalazi centralno
postavljen balkon, kao i otvori sa baroknim
karakteristikama, i grb porodice Kosovi. Vila
Kamenarovi je dvojna kua koja ima specino
rjeenje sa dva simetrina zasvedena prolaza
volta u prizemlju. Na glavnoj fasadi vile su
a balkona sa balusterima kasno-renesansnog
karaktera. Irozori na vili imaju kamene
proupljene konzole our:co|oc (lat. ui) u dijelu
natprozornika, koje su sluile prije pojave drvenih
kapaka za zatitu od sunca kao nosa za drvenu
ipku o koju je bio okaen zastor.
Grb porodice Kosovi nalazi se jo i iznad
ulaznog portala u dvorite palate, kao i na fasadi
vile, iznad zasvedenih prolaza. U salonu kue
smjetene sa june strane palate na tavanici se
nalazi naslikan grb porodice Kamenarovi, jedini
sauvani ovog tipa u Boki.
32
Palata Radimir-Dabinovii
/Kr:v: po|oc/
Ialata Radimir-Dabinovi nalazi se u sredinjem
dijelu Dobrote, na oko km od Kotora. Dobila
je naziv Krivi palac po glavnoj fasadi koja ima
karakteristian blagi lom u osnovi.
Dananji oblik palata je dobila na prelazu
XVIII i XIX vijeka zahvaljujui kapetanu
Antonu Boovu Radimiru, koji je u to vrijeme
bio jedan od najbogatijih kapetana u Boki.
Iosjedovao je nekoliko brodova, a za vrijeme
Napoleonove okupacije u Boki davao je pozajmice
francuskoj upravi za nabavku soli. U popisu kua
iz isos. palata je bila u vlasnitvu Luke Markova
Radimira i procijenjena na , ooo forinti.
Iorodica Radimiri zauzima prvo mjesto u
Dobroti po bogatstvu i broju kapetana koje je
dala (iio). Imali su broda i a kue na raznim
mjestima od Ljute do Kotora. U XVIII i XIX
vijeku najistaknutiji predstavnici bratstva bili
su: vitez Boo Radimir (i;,s-oo); Krsto Radov
(i;oo-is,a), nosilac Legije asti steene u doba
Napoleona i Filip Tripov (isas-i,oi), nosilac
diplome ruske crnomorske komande za vrijeme
Krimskog rata, is,. god.
Ialata je kasnije po enskoj liniji prela
u vlasnitvo Dabinovia, tako da su danas
njeni vlasnici nasljednici brodovlasnika Boa
Dabinovia.
Ialata Radimir-Dabinovi je prednjim,
otvorenim dvoritem odvojena od obalnog puta.
Ialata ima prizemlje, dva sptara i potkovlje u
kome je centralno, na spoju dva dijela, postavljena
manja vidionica.
Lom na fasadi krivog palaca nije nastao
iz estetskih razloga, ve kao posljedica potrebe
proirenja palate. U prvoj fazi postojalo je
sadanje sjeverno krilo palate, dok je juno
kasnije dograeno. Ideja da se dogradnjom
postigne utisak jedinstvenog izgleda ostvarena
je u potpunosti. Ovo je posebno naglaeno
simetrinim postavljanjem otvora na fasadama
i balkona, kao i centralnim postavljanjem
vidionice. Na drugom spratu, na oba krila, nalazi
se po jedan balkon na kamenim konzolama sa
ornamentima akantusovim liem. Na prvom
spratu palate nalazi se salon. Tek je proirenjem
palate bilo mogue ostvariti baroknu koncepciju
prostora etiri sobe jedan salon.
U prizemlju palate nalazi se konoba sa dva
ulaza. U zadnjem dijelu su kuhinja i pomone
prostorije. Iza palate se nalazi veliko dvorite
ograeno visokim kamenim zidom, iza kojih su se
prostirali terasasti vrtovi.
33
Palata Dabinovi
/Ko|o:ovo |u|o/
Ialata Dabinovi, poznata kao Kokotova kula,
podignuta je polovinom XVIII vijeka, i jedna je od
najljepih baroknih palata u Dobroti.
Iorodica Dabinovi je jedna od znaajnijih
dobrotskih porodica. Iisani podaci iz XVI vijeka
govore da je porodica tada ivjela na Ljutoj,
poetkom XVII vijeka posjedovala je imanje u
Dobroti, a ve na poetku XVIII vijeka raspolae
ogromnim kapitalom. Iorodica Dabinovi,
zajedno sa Ivanoviima i Tripkoviima, dala je
pozajmicu za otkup crnogorskog vladike Danila
Ietrovia kada su ga Turci zarobili. Iorodica
je takoe dala pozajmicu ruskom admiralu
Senjavinu, za vrijeme boravka ruske ote u Boki
isoo. godine.
uro Dabinovi (iooi-i;,i) imao je nadimak
Kokot. On i njegovi sinovi se pominju kao
trgovci iz Kokotove kule. Iretpostavlja se da je
uro podigao ovu palatu u vrijeme svoje najvee
aktivnosti. Godine i;i;. dobrotski pomorci su
dobili za Dobrotu prava pomorske optine.
uro je bio jedan od najaktivnijih zalagaa za
tu privilegiju. U Kokotovoj kuli je crnogorski
junak Nikac od Rovina (Tomanovi) lijeio rane
zadobijene u borbi sa Turcima.
A zro:c |:, :r: so|o|o s:v:,
Ko sc s|oro u v:ro |vo|jos:c
No|roj moro u Dooro:u mo|u,
No v:so|u Ko|o:ovu |u|u,
Do r:jcs:c gor: zo juro:vo
O |osovs|c o :r: pooro::mo:
(|c:or II |c:rov: Njcgo, Og|co|o srps|o,
pjcsmo S:rov: Oo:|:o)
Irojekat za palatu Dabinovi je vjerovatno
uradio neki arhitekta iz Venecije, sa kojom je
Dobrota imala politike, trgovake i umjetnike
veze. Koliko je poznato, jedino za ovu palatu u
Boki postojao je i drveni model-maketa koji nije
sauvan.
Ialata je sagraena uz samu morsku obalu,
gdje je kasnije, poetkom XX vijeka, proao put, i
nema ograeno dvorite. Ionta i mandra ranije
su pripadali palati. Vrt se nalazio bono i protezao
u obliku terasa iza palate.
Ialata je izgraena od no klesanog kamena, i
ima prizemlje, sprat, i kao treu etau belveder, sa
barokno oblikovanim zavretkom. Na sredinjem
dijelu prvog sprata nalazi se balkon sa kamenom
baroknom balustradom. Unutranji raspored
je trodjelan. Stepenite se nalazi u srednjem
dijelu. Na spratu, sa prednje strane, nalazi se
reprezentativni centralni salon, a bono etiri sobe.
Ialata je teko oteena u zemljotresu i,;,.
godine, i danas je jo uvjek u ruevnom stanju.
Iako je po svojim dimenzijama Kokotova
kula mnogo manja u odnosu na druge barokne
palate u zalivu, ona je jedna od najljepih, a moe
se pretpostaviti i da je sluila kao uzor kasnijim
baroknim palatama.
34
Palata Ivanovi-Moro

Ialata Ivanovi-Moro nalazi se juno od crkve
Sv. Eustahija u Dobroti. Iodignuta je u XVIII
vijeku. Ialata je pripadala porodici Ivanovi, a
danas je u vlasnitvu katolike crkve.
U dokumentu sa spiskom kua iz isos.
godine palata se nalazila u vlasnitvu Mata
Ivanovia i brae i bila je procijenjena na ooo
forinti.
Godine i,o,. Josip Stadler, sarajevski biskup
kupuje kuu u Dobroti sa eljom da djeca iz
sirotita u Sarajevu tu provode ljeto. 7a vrijeme
II svjetskog rata kua je bila oteena. Ioslije
rata kotorski biskup monsinjor Gracija Ivanovi
podsticao je dolazak asnih sestara, koje su
boravile u samostanu Sv. Antuna u Ierastu, i
koje su i,,. prele u Dobrotu. asne sestre
su same nabavile sredstva za obnovu palate.
Iopravka palate je poela i,,,, i objekat je
useljen i,,;. 7emljotres i,;,. godine je ponovo
otetio palatu, koja je nakon obnove ponovo
useljena i,s,.
Ialata Ivanovi je tipina barokna palata sa
tri etae i vidionicom - belvederom, izdignuta
i povuena u odnosu na obalu, sa ograenim
i podignutim dvoritem. U dvorite se ulazi
kroz prolisani kameni portal na kome se
nalazi isklesani grb porodice Ivanovi. Do
dvorita uzdignutog na terase se stie kamenim
stepenitem. Terase krasi raznovrsno bilje. Uz
ogradni zid prema moru, ispod terase se nalaze
pomone prostorije.
Fasada palate je raena od no klesanog
kamena. Belveder ima specinu baroknu liniju
krova. Na drugom spratu, centralno postavljen,
nalazi se veliki balkon oslonjen na pet prolisanih
konzola.
Svi otvori na fasadi imaju baroknu prolaciju.
Iznad portala na prvom i drugom spratu
nalazi se dekorisan prol u obliku stilizovanog
akantusovog lista.
35
Palata Tripkovi
Ialata Tripkovi se nalazi u neposrednoj blizini
palate Ivanovi. Graena je krajem XVIII
vijeka, kao jedna od najimpozantnijih baroknih
kapetanskih palata Boke Kotorske.
Ialatu Tripkovi je podigao kapetan Andrija
Jozov Tripkovi, koji je isi,. bio jedan od devet
Bokelja u Centralnoj komisiji i to kao predsjednik
Dobrotske optine. 7abiljeeno je da je dao
pozajmicu generalu Marmontu u iznosu od
,ooo zlatnih mletakih cekina. U XVIII vijeku
porodica Tripkovi je odigrala znaajnu ulogu u
razvoju Dobrote u oblastima trgovine, razvoju
trgovake mornarice, graevinskom i kulturnom
razvoju. Imali su is brodova, a tokom XVIII
i XIX vijeka pominje se so pomoraca iz ove
porodice od kojih o, kapetana. Iako su Tripkovii
imali jo est kua, ova palata je najistaknutija,
tako da je prilikom popisa kua isos. bila
procijenjena na ;ooo austrijskih forinti kao
najskuplja palata u Dobroti.
Ialata je povuena od obale i izdignuta
na plato, podzidan ogradnim kamenim zidom
sa dugakom balustradom, na kome se nalazi
ardin. U ogradnom zidu nalazi se portal
sa porodinim grbom. Ispred palate se nalazi
pristanite-ponta sa velikim mandraem, koji
su pripadali palati. Iza palate se nalaze terasasti
vrtovi.
Ialata je izgraena od no klesanog
karulanskog kamena, ima konobu, dva sprata
i etvrtu etau u obliku belvedera, sa zabatom
baroknih linija. Na samom vrhu belveder ima
ukras u obliku kule. Na fasadi dominira balkon
na drugom spratu, ije su potporne konzole
pokrivene ornamentima sa motivima akantusovog
lia.
Na prvom spratu je centralni salon iz koga
portali vode u susjedne sobe i na stepenite. Isti
raspored je zastupljen i na drugom spratu. Sa
zadnje strane palate, prema brdu, nalazi se aneks
u kome je bila kuhinja.
Unutranjost su karakterisali podovi od
dvobojne terakote, drvene gredne tavanice, zidovi
sa baroknom malternom dekoracijom i stepenite
sa balustradom. Ialata je bila bogato opremljena
umjetnikim djelima, stilskim namjetajem,
knjigama, itd.
U zemljotresu i,;,. godine glavni fasadni zid
belvedera je u potpunosti sruen, ali je nedavno
rekonstruisan.
Ialata Tripkovi je jedna od
najmonumentalnijih palata u Boki. Toj
monumentalnosti doprinosi postament palate,
terasa sa baroknom balustradom, jasna barokna
koncepcija i bogato obraeni arhitektonski detalji,
kao i pozadina ovog sklopa koju ine surove i
gole Dobrotske strane koje doseu visinu do iooo
m nad morem.
36
Palata Ivanovi

Ialata se nalazi na samom kraju Dobrote,
sjeverno od crkve Sv. Eustahija. Iodignuta je u
drugoj polovini XVIII vijeka.
U spisku kua Dobrote iz isos. godine palata
se nalazila u vlasnitvu Luke Ivanovia i bila je
procijenjena na o.oo forinti. Bratstvo Ivanovi
je bilo jedno od ekonomski najjaih bratstava u
Dobroti. Ioetkom XIX vijeka Ivanovii imaju
ii kua u Dobroti, procijenjenih na a,.io forinti,
dok najbrojinije bratstvo Radimir ima a kue
sa manjom vrijednou - ai.;,s forinti. Tokom
XVIII vijeka Ivanovii posjeduju as brodova
sa kojima su trgovali u italijanskim i albanskim
lukama. U mletako-turskom ratu (i;i-i;is)
Ivanovii su sa svojim brodovima uestvovali
u pokuaju osvajanja Ulcinja, zbog ega su
dobili pohvale od generalnog providura Alviza
Moeniga.
Najvei podvig naih ljudi na moru u XVIII
vijeku je borba brae Marka i Joza Ivanovia sa
Turcima u luci Iirej i;,o. godine. Nakon te bitke
Ivanovii su dobili titulu viteza.
U ovoj palati je konte Josif ( Jozo) Ivanovi
is,,. godine ugostio Njegoa, sa pratnjom od ,o
osoba, prilikom njegovog putovanja za Ietrograd.
U znak zahvalnosti Njego je Ivanoviima
posvetio spjev Glas Kamentaka i napisao
pjesmu Srbin Srbima na asti zahvaljuje.
(Ijesme, Irosveta, Beograd, i,si)
Ialata Ivanovi je tipina barokna palata sa
tri etae i belvederom ili vienicom. Izdignuta
je i povuena u odnosu na obalu, sa ograenim
i podignutim dvoritem. U ogradnom zidu je
portal sa grbom porodice, a sa unutranje strane
su pomone prostorije.
Ova palata u odnosu na paltu Ivanovi-
Moro ima mirnije i svedenije rjeenje. Belveder
ima klasino zavrenu liniju krova. Centralna
osa simetrije palate je naglaena portalima i
balkonima na prvom i drugom spratu, koji imaju
balustrade od kovanog gvoa, kao i elipsastim
prozorom na vienici. Svi otvori na fasadi imaju
jednostavnu baroknu prolaciju.
37
i Ialata Bronza
a Ialata estokrilovi
, Ialata Mazarovi
Ialata Balovi
, Ialata Viskovi
o Ialata Martinovi
; Ialata Brajkovi-Martinovi
s Ialata Smekja
, Ialata 7majevi
io Ialata Lui-Kolovi-Matikola
ii Ialata Bujovi
PERAST
38
Palata Bronza
Ialata se nalazi u istonom dijelu Ierasta, u
predjelu zvanom Luka, uz samu obalu. Sagraena
je sredinom XVIII vijeka. U XIX vijeku, za
vrijeme austrougarske vladavine, sluila je kao
Carinarnica (otuda u narodu ime Dogana), a
danas je u njoj upni ured.
Iorodica Bronza se doselila vjerovatno iz
Skadra, a pripadali su kazadi (bratstvo) ilopi.
Bili su vrsni pomorci i trgovci. Njihov prvi brod
Santa Maria di Scarpello pominje se u arhivskim
spisima jo i,,i. godine. Kapetani Ivan i Josip
Bronza su za uspjenu borbu protiv gusara dobili
mletako odlikovanje kavalijera (vitezova) Sv.
Marka.
Ialata Bronza je tipina barokna palata, sa
prizemljem, spratom i treom etaom u obliku
belvedera. Belveder ima karakteristine barokne
volute. Na glavnoj fasadi naglaena je srednja
vertikala, od portala u bunjatu u prizemlju, preko
balkona na prvom spratu i mermernog reljefa
Navjetenja, do belvedera nad kojim je kamena
kugla. Irozori imaju tipinu baroknu prolaciju.
U prizemlju su dva barokna elipsasta prozora. Na
palati se nalaze i pukarnice. Na portalu u prizemlju
je grb kazade ilopi. Na grbu je predstavljena ptica
na stablu, koje se nalazi na vrhu brda.
U ovoj palati sauvan je originalni raspored
prostorija. U unutranjosti palate svi pragovi vrata
od korulanskog kamena su bogato obraeni.
Tavanica ima prolisane drvene grede - nosae.
39
Palata estokrilovi
Ialata estokrilovi se nalazi na podruju zvanom
Luka, u jugoistonom dijelu Ierasta. Vjerovatno
je sagraena krajem XVII vijeka, o emu svjedoi
natpis na vijencu ispod krova u kome se pominje
io,i. godina.
estokrilovii su bili jedno od najstarijih
perakih bratstava kazada. Miloa
estokrilovia pominje Mavro Orbin kao vou
i,o Ieratana u borbi, oko ii,o. godine, protiv
bosanskog bana Boria, a na strani Kotorana,
Dubrovana i Ulcinjana.
Ialata je veoma skladnih proporcija,
ima dva sprata, bez vidionice, podsjea na
renesansno oblikovanje. Krov je etvorovodan,
sa karakteristinim prelomom (kod strehe) . Uz
fasadu se nalazi spoljanje stepenite koje vodi
do prvog sprata. Na drugom spratu je balkon sa
renesansno prolisanom kamenom balustradom.
Nad balkonom, na vijencu ispod krova, je grb
estokrilovia (krilo ptice) i oteeni natpis:
SESTO io,i CR / ILO / VI / CI /
40
Palata Mazarovi
Ialata Mazarovi se nalazi u jugoistonom dijelu
Ierasta zvanom Luka, iznad starog puta. Graena
sredinom XVIII vijeka, predstavlja jedan od
karakteristinih primjera kasnobaroknih palata sa
belvederom.
Fasadu palate Mazarovi djelimino zaklanja
niz kua koje se nalaze ispred nje i izlaze
direktno na stari put. Ialata ima dva sprata i
belveder sa volutama, na kojem se nalazi grb
Mazarovia. U prizemlju je portal, obraen u
bunjatu, sa po dva ovalna barokna prozora sa
strane. Drugim spratom dominira balkon na
est konzola. U zadnjem dijelu palate se, u vidu
ankesa, nalazi kuhinja na dvije etae. Uz palatu se
nalazi i starija kua Mazarovia sa renesansnim
karakteristikama. U palati je sauvan originalni
raspored prostorija, sa velikim centralnim
salonom u sredini, kao i autentini enterijer sa
malternom dekoracijom na zidovima, iji su se
tragovi sauvali uprkos dugotrajnoj izloenosti
atmosferskim uticajima. Ialata se nalazi u
ruevnom stanju ve vie od jednog vijeka.
Mazarovii su bili jedna od najuticajnijih
perakih porodica, iz kazade Smilojevi. U
kotorskim spisima porodica se spominje jo
i,,, a u Ierastu se javljaju od XV vijeka.
Na porodinom grbu nalazi se smilje, simbol
besmrtnosti. Meu znaajnim predstavnicima
porodice Mazarovi su: Luka (iois-i;o,) sudija
i optinski kapetan Ierasta, koji je uestvovao
u Ierakom boju io,. godine, i ugostio Ietra
7rinskog prilikom njegove posjete Ierastu;
Vicko (ioi,-ios,) etiri puta biran za optinskog
kapetana Ierasta, cijenjeni pomorski kapetan
kome je Mletaka republika povjerila komandu
na jedrenjaku Giove Fulminante; Krsto (ioso-
i;a,) pomorac i pisac baroknog perioda, sakuplja
narodnih pjesama, i autor Biograje Mazarovia.
(postoji sauvan njegov nacrt sa proraunom za
rekonstrukciju crkve Sv. Nikole u Ierastu iz i;ii.
godine); Antun (io,s-i;o,) vitez cara Leopolda,
pored Tripa Kokolje najpoznatiji peraki slikar
koji je uio slikarstvo u Veneciji a radio u Beu,
gdje je portretisao mnoge Iabzburgovce, meu
kojima i cara Josipa I i Mariju Tereziju; dr imun,
hirurg i diplomata, koji je bio u Iersiji u ruskoj
diplomatskoj slubi, kao poslanik i ministar cara
Aleksandra I i odlikovan ordenom persijskog aha
i Karlo prvi aeronautiar na junoslovenskim
prostorima koji je i;s,. godine, samo est godina
nakon prvog uzletanja francuskih balonista, izveo
demonstraciju leta balonom u 7agrebu, prvi na
ovim prostorima. Iosljednji potomak porodice
u Ierastu bila je Teodolina Mazarovi ijom se
smru i,i,. godine gasi porodica Mazarovi u
Ierastu.
41
Palata Balovi
Ialata Balovi se nalazi u istonom dijelu Ierasta,
u predjelu zvanom Luka. Ispred palate se nalazi
boljun, tj. izvor slatke vode Bizetina - sa terasom
sa polukrunim svodom iznad izvora - koji je ranije
pripadao palati. Ialata je sagraena polovinom
XVIII vijeka.
Balovii, koji su pripadali kazadi Dentali, bavili
su se pomorstvom, bilo u ratnoj mornarici, bilo
privatnom pomorskom trgovinom.
Jedan od najznaajnijih predstavnika porodice
je Julije Balovi (io;a-i;a;), koji je u dva maha
obavljao dunost sudije u optinskoj slubi. Istakao
se na dunosti kapetana perakih zastavnika na
mletakom admiralskom brodu, za ta je sticao
javna pismena priznanja. Ioznat je i po knjievno-
istorijskoj djelatnosti, gdje se istie njegova
Ieraka hronika, zapoeta krajem i;i. godine,
u kojoj hronolokim redom iznosi dogaaje iz
istorije Ierasta. Jedan dio ovog rukopisa nalazi se
u upnom arhivu u Ierastu, a drugi je u Naunoj
knjinici u Splitu. Julije Balovi je io,,. napisao
i pomorski prirunik Iratiche scrivanesche.
Intenzivno se bavio sakupljanjem narodnih pjesama
i zauzima znaajno mjesto meu predvukovskim
sakupljaima narodnih pjesama.
Ialata Balovi je tipina barokna palata
XVIII vijeka - jednostavna, ali harmonina
i monumentalna, sa prizemljem, dva sprata i
belvederom. U prizemlju se nalazi portal u bunjatu
sa po dva barokna eliptina prozora, a na prvom
spratu veliki portal sa kamenom balustradom u
donjem dijelu. Do restauracije i,si. godine, kada
je zgrada preureena za stanovanje, bio je sauvan
enterijer sa originalnim rasporedom prostorija, etiri
sobe i salon.
U palati su se nalazili izuzetno bogati porodini
arhiv i biblioteka, koji su oko i,,,. godine i poslije
II svjetskog rata odneseni iz Ierasta. U ovoj palati
je ljetovao Njego iso. godine i tu napisao pjesmu
Iaris i Ielena ili No skuplja vijeka.
42
Palata Viskovi
Ialata Viskovi se nalazi na podruju zvanom
Luka, u priobalnom dijelu Ierasta, sa donje
strane starog puta. Kompleks Viskovia sastoji
se od etiri dijela: kule (ardaka), palate, loe
sa ardinom i novog dijela palate. Najstariji dio
palate je kula, izgraena oko i,oo. godine, koja
je bila jedan od centara sistema odbrane grada,
to se vidi po uklesanom natpisu na nadvratniku
kule pet slova I: Iarvum Iropugnaculum
Iro Iraesidio Ierasti (mali odred za odbranu
Ierasta). Na posljednjoj etai kule sauvan je
top. Uz kulu su dograeni palata na dva sprata sa
loom i novi dio.
Na palati se nalaze tri portala, sva tri raena
u bunjatu. Irvi portal se nalazi na junoj strani,
prema moru, na dvorinom zidu. Na njemu je
raskoni grb, u ijem gornjem dijelu je zubatac,
simbol kazade kojoj su Viskovii pripadali, a u
donjem lav - kao posebni znak ove porodice. Na
sjeverozapadnoj strani, uz stari put, je glavni ulaz
u palatu. Na portalu je izraena riba zubatac
iz grba Viskovia i uklesani inicijali F C C V
(Francesco Conte Colonello Viscovich). Sa
iste strane, nalazi se portal u prizemlju loe, i
na njemu je uklesana godina i;is, a iznad nje
zubatac.
Viskovii su pripadali kazadi (bratstvu)
7ubaci (Dentali). Dali su veliki doprinos
pomorskoj, vojnoj, trgovakoj, politikoj i
kulturnoj prolosti Ierasta, kroz vie od pet
vijekova, od XV do druge polovine XX v.
Nikola Viskovi (XVI v) je kao kapetan Ierasta
predvodio Ieratane prilikom opsade Kotora
od turske ote Iajrudina Barbarose i,,,.
godine. Krsto Vickov Viskovi (ioia-io;o),
proslavljeni kapetan Ierasta, je organizovao
odbranu grada prilikom turskog napada koji je
predvodio Mehmed aga Rizvanagi io,, kada su
Ieratani izvojevali najslavniju pobjedu u svojoj
istoriji. Frano Marjanov Viskovi (ioo,-i;ao) (
collonello) pukovnik istakao se u borbama protiv
gusara i Turaka u Grkoj, na Ieloponezu, Eubiji,
Moreji i Iercegovini. Irvi je meu sedam Ieratana
dobio najvee mletako odlikovanje, krst Sv. Marka
i titulu kavalijera i;o,. godine. Josip Alvize Josipov
Viskovi (i;oo-isa) pomorski kapetan, proslavio
se kao jedan od posljednjih branitelja Venecije.
Godine isi,. bio je jedan od potpisnika Deklaracije
o ujedinjenju Crne Gore i Boke. Vjekoslav
(Luii) Antonov Viskovi (isas- is,i) kapetan
duge plovidbe, generalni konzul Austrougarske u
Brindiziju. 7asluan je za sistematizaciju Arhiva
perake optine. Frano Antonov Viskovi (is,o
-i,o,) je najistaknutiji lan porodice. Kapetan duge
plovidbe je postao is,o. i trideset sedam godina
je bio kapetan na jedrenjacima i parobrodima
Austrijskog Lojda. Ioznat je po izumima nautikih
sprava i kao autor udbenika za pomorske kole.
Bavio se prouavanjem porodinog arhiva, to je
rezultiralo objavljivanjem knjige Storia di Ierasto
i monograjom o ostrvu Sv. ora. Krsto Josipov
Viskovi (Ierast, is,o-i,i,) pomorski kapetan, glavni
agent Austrijskog Lojda u Kotoru. Bio je vicekonzul
vedske i Norveke u Konstanci. 7naajan je njegov
angaman poetkom XX v. na razvoju turizma u
Boki. Josip Viskovi i njegova sestra Anka, udata
Radimir su bili posljednji izdanci ove stare perake
plemike porodice.
43
44
Palate Martinovi i
Brajkovi-Martinovi
Palata Martinovi jedna je od najstarijih perakih
palata. Nalazi se uz velju ulicu koja povezuje
glavni trg u Ierastu ispred crkve Sv. Nikole sa
tvravom Sv. Krsta. Na palati se nalazi grb kazade
izmai (ruka koja dri granu) kojoj su pripadali
Martinovii. Ialata je danas u ruevnom stanju.
Palata Brajkovi-Martinovi se nalazi
zapadno od glavnog trga, uz stari put. Iodignuta
je vjerovatno u prvoj polovini XVII vijeka, na
mjestu stare kue Markovia, o emu svjedoi
natpis sa ioa,. godinom, na kome se navodi da su
palatu podigli Vicko i njegova braa, sinovi Tripa
Markovia (kasnije zvanih Martinovii) iz
kazade izmai. Ialata ima dva sprata. Na drugom
spratu je balkon, koji se nekada pruao du cijele
fasade. Ispred fasade, u visini prvog sprata, nalazi
se terasa. Ograde balkona i terase su nekada bile
od kamenih balustera, a sada su od livenog gvoa.
U dnu terase su dva jednostavna portala i prozor.
Nad desnim portalom je natpis iznad koga je grb
kazade izmai. U palati je sauvan originalan
raspored prostorija. Salon na prvom spratu palate je
dekorisan krajem XIX vijeka, u stilu Napoleona II.
On je jedini jo uvjek u potpunosti sauvani salon u
Ierastu, sa originalnom dekoracijom i namjetajem.
Meu najistaknutijim predstavnicima porodice
Martinovi bio je Marko Martinovi (ioo,-i;io)
pomorski trgovac, pedagog i pisac, jedna od
najznaajnijih linosti u istoriji Ierasta. Osnovno
obrazovanje sa elementima iz pomorstva Marko
Martinovi stekao je u Franjevakom samostanu
u Ierastu. 7ahvaljujui pomorskom iskustvu i
vjetini, io,;. godine Mletaki senat ga je izabrao
da pouava pomorskim vjetinama grupu ruskih
kneeva i boljara, koje je ruski car Ietar Veliki
poslao u Veneciju. On je u Veneciji ruskim
pitomcima predavao nautiku i izveo sa njima tri
praktina putovanja. Na jednom od njih, io,s.
godine, zaustavili su se u Ierastu, gdje je obavljena
dopunska nastava. Boravak Marka Martinovia
sa ruskim plemiima u Ierastu io,s. obiljeava
poetak pomorskog pedagokog djelovanja kod nas.
To je ujedno i poetak uspostavljanja veza Boke i
Crne Gore sa Rusijom Ietra Velikog.
45
Palata Smekja
Ialata Smekja se nalazi u sredinjem, priobalnom
dijelu Ierasta, neposredno uz crkvu Sv. Marka.
Smekje, porodica koja je pripadala kazadi
izmai, kao pomorci sreu se vrlo rano, ve
u drugoj polovini XVI vijeka. Ietar Smekja
dovodi svoju porodicu do ekonomskog uspona,
poslije uvenog trgovakog poduhvata, kada je
brodom Leon Coronato doprinio privrednom
povezivanju baltikih zemalja sa Venecijom
i;o. godine. Ve i;s. on postaje konte, a i;;,.
porodica je pripojena kotorskom plemstvu.
Ialata se sastoji iz dva dijela - starijeg,
izgraenog i;o. godine, koji se nalazi izmeu
obalnog i starog puta i mlaeg dijela koji je
zapoet i;o. godine, a zavren ,o-ih godina XX
vijeka. Ova dva dijela su spojena zasvedenim
prolazom iznad starog puta. O godini gradnje
svjedoi natpis iznad ulaza u gornji dio palate:
D. O. M.
IETRUS COMES SMECCIIA
DOMUM DE SUO AERE
ERREXIT IRIDE NONAS
AVGUSTI MDCCLXIV
Ialata Smekja je najvea palata u Ierastu.
Graena je u potpunosti od korulanskog
kamena. Ialata ima prizemlje, dva sprata i
belveder. U novou prvog sprata je prostrana
terasa, cijelom duinom fasade, a na drugom
i treem spratu su balkoni sa balustradom.
Na ulaznom dijelu palate je grb kazade
izmai - ruka koja dri stabljiku (iimak)
sa zvijezdama koje su znak porodice Smekja.
Novi dio palate zavren je i,,o. godine, po
uzoru na postojee prizemlje i sprat, u istom
stilu i od istog materijala. U oba dijela palate
je od i,,o. godine bila smjetena fabrika
konfekcije Jadran Ierast.
46
Palata Zmajevi
Ialata 7majevi se nalazi u zapadnom dijelu
Ierasta. Ialata je poznata kao Biskupija jer
su u njoj stolovala dva biskupa, Andrija i Vicko
7majevi. Ialata, sa porodinom kapelom
posveenoj Gospi od Rozarija i osmougaonim
zvonikom, predstavlja najsnaniji detalj perakog
pejzaa i njegovu najvrijedniju ambijentalnu
cjelinu.
Ialata je graena u vie faza, a konani
barokni izgled dobija u vrijema Andrije
7majevia, o emu svjedoi natpis na proelju sa
navedenom ioo. godinom. Izgraena na stijeni i
od lokalnog kamena, palata predstavlja izuzetno
graevinsko rjeenje. Simetrina dispozicija, sa
istaknutim centralnim dijelom iznad peine u
stijeni, krilima na snanim noseim zidovima
i impozantnim spoljanjim stepenitem, daje
utisak gradnje u jednom dahu. Meutim,
gradnja se odvijala u nekoliko faza: od prvobitne
odbrambene kule, koja danas ini centralni dio
palate, preko proirenja kule prema brdu, do
izgradnje sjevernog i junog krila. Oslikavanje
palate freskama uradio je poznati barokni slikar
Tripo Kokolja, kome je Andrija 7majevi bio
mecena.
U palati se nalazila 7majevieva biblioteka, po
nekim podacima najvea u Dalmaciji. Biblioteka je
bila prenesena u palatu Burovi u Ierceg Novom,
47
gdje je i izgorela isoo. godine. Sa palate je is;o.
godine skinut krov i od tada poinje njeno
propadanje.
7majevii su jedna od najznaajnijih
perakih porodica, porijeklom iz sela Vrba
sa Njegua. Iripadali su kazadi Ierojevia.
Na grbu porodice je krilati zmaj i zvijezda,
iznad dva prekrtena pera koja su simbol
kazade Ierojevia. 7majevii su dali neke od
najznaajnijih Ieratana.
Arr:jo Zmojcv: (ioa-io,) je osnovno
obrazovanje stekao kod franjevaca u Ierastu.
Studije teologije i lozoje zavrio je u Rimu,
gdje je i doktorirao. Godine io;i. papa Klement
X postavio ga je za nadbiskupa barskog i
primasa srpskog. U svom Crkvenom ljetopisu
iznio je porodino predanje. Sakupljao je,
meu prvima, narodne pjesme svoga kraja,
dubrovaku poeziju, bugartice. Umro je io,.
godine u Ierastu, gdje je i sahranjen u kapeli
Gospa od Rozarija koju je sam podigao.
V:c|o Zmojcv: (io;o-i;,) je neak
Andrije 7majevia. Godine ios,. dobija
doktorat iz oblasti lozoje i teologije, a i;oi.
papa Klement XI ga imenuje za nadbiskupa
barskog. Iovjeren mu je i zadatak apostolskog
posjetioca za Albaniju, Makedoniju i Srbiju.
Iodrava knjievnike i sakuplja narodne
pjesme. I sam je izuzetno talentovan pjesnik.
Godine io,. tampa zbirku latinskih pjesama
Musarum chorus in laudem Antonii 7eni.
Napisao je i Specchio della Verita (Ogledalo
istine). Umro je i;,. godine i sahranjen u crkvi
Gospa od Katela u 7adru.
Mo::jo Zmojcv: (ioso-i;,,) jedan od
najpoznatijih predstavnika porodice 7majevi,
sinovac nadbiskupa barskog i primasa srpskog
Andrije 7majevia, a sin poznatog pomorca Krsta
(Krila) 7majevia. Ve sa osamnaest godina
Matija zapovijeda brodom. Godine i;ia. odlazi
u Rusiju, u Ietrovgrad, gdje je kao prvorazredni
pomorski strunjak stupio u slubu Ietra Velikog.
7atim jedno vrijeme provodi u Finskoj, gdje
se istie u borbi protiv veana i dobija zvanje
kontraadmirala, pa viceadmirala. Umro je i;,,.
godine u Tavrovu, a sahranjen u katolikoj crkvi u
Moskvi.
48
Palata Lui-Kolovi-Matikola
Ialata Lui-Kolovi-Matikola nalazi se
uz samu obalu, u zapadnom dijelu Ierasta.
Ialata je vjerovatno nastala u drugoj polovini
XVIII vijeka, o emu svjedoi natpis na
glavnoj fasadi sa godinom i;;,. i imenima
vlasnika, Nikola Kolovi Matikola i sinovi
iz kazade Studeni.
Ialata je relativno malih dimenzija (tipa
palacin), na tri etae, skladnih proporcija,
sa malim ograenim dvoritem prema moru.
Specifina je jer u nivou posljednje etae ima
vidionice na sve etiri strane. U prizemlju
su jednostavna vrata, naknadno preureena,
a sa obje strane su prozori. Na spratu je
mali balkon, a sa strana po jedan prozor
profilisanog natprozornika.
Iznad natpisa na vidionici glavne fasade prema
moru nalazi se grb. Grb predstavlja varijantu grba
kazade Studeni. Iolje grba je podijeljeno na tri
dijela, u gornjem dijelu sa desne strane je vatra
koja gori pod usijanim suncem, a sa lijeve strane je
vuk koji se propinje prema suncu.
49
Palata Bujovi
Ialata Bujovi se nalazi na zapadnom kraju
Ierasta, pri moru. Jedna je od najljepih baroknih
graevina na cijelom Jadranskom primorju, i
djelo je arhitekte Giovanni Battista Fontane iz
Venecije.
Ialatu su podigli braa V:c|o : Ivor Bujov:.
Iorodica Bujovi je pripadala kazadi Stoji.
Finansijska mo Vicka Bujovia (iooo - i;o,)
proizilazila je iz njegove znaajne uloge u borbi
protiv gusara, visokog ina guvernera ote u
Morejskom ratu i velike trgovake aktivnosti.
Ubijen je i;o,. godine, i nije nikada stupio u
dovrenu palatu. Sauvano je predanje da je, po
zavretku zidanja, Vicko Bujovi upitao arhitektu
moe li sagraditi ljepu palatu; poto je ovaj
odgovorio potvrdno, Vicko ga je bacio sa terase.
Iostoji predanje da je izgraena tesanicima
sa poruenih hercegnovskih zidina, poslije
oslobaanja Ierceg Novog od Turaka ios;.
godine. Na tri kamene ploe na fasadama, dati
su podaci o io,. kao godini poetka radova na
palati.
Ialata Bujovi je jednostavne forme, sa
prizemljem, dva sprata i etvorovodnim krovom.
Uz prizemlje palate prema moru nalazi se
monumentalni trijem sa pet arkada u bunjatu.
Iznad ovog trijema je terasa sa kamenom
balustradom. Na palati se nalazi pet balkona,
jedan centralno postavljen na drugom spratu
glavne fasade i po dva na bonim fasadama. Dok u
osnovnim linijama palate preovlauje renesansna
harmonija, barokni peat je prisutan u bogato
obraenoj kamenoj plastici arkada, balustera, itd.
Bogatstvo fasada jo snanije dolazi do izraaja u
grupacijama sa dvostrukim kamenim portalima
na svim balkonima. U sredini balustrade na terasi,
nalazi se grb kazade Stojia (dva krunisana lava
koja dre stolicu). Na zadnjem dijelu palate, u
novije vrijeme, dozidan je aneks za potrebe
Muzeja grada Perasta koji je smjeten u palati.
50
Palata Iveli
Ialata Iveli se nalazi u centralnoj zoni Risna,
sa istone strane glavne ulice Gabela. Ialata je
sagraena u XVIII vijeku i pripadala je porodici
Iveli.
Jedan od najznaajnijih predstavnika
porodice je grof Marko Iveli (i;o-isa,).
Godine i;;o. stupio je u slubu ruskog admirala,
grofa Alekseja F. Orlova. Ruska vlada mu je
povjerila misiju da u Boki Kotorskoj, Crnoj Gori
i Iercegovini digne ustanak protiv Turaka za
vrijeme rusko-turskog rata. Unaprijeen je u
in general-lajtanta ruske vojske isoo. godine.
Iomagao je eskadri ruskog generala D. M.
Senjavina pri zauzeu Boke Kotorske ai. oa.
isoo. godine. Sa ruskim savjetnikom Stefanom
Sankovskim, prisustvovao je sastanku sa vladikom
Ietrom I Ietroviem Njegoem u manastiru Savina.
Godine isi. proizveden je za lana dravnog
savjeta-senatora.
Ialata ima prizemlje sa konobama, prvi
reprezentativni sprat piano nobile, drugi sprat
za stanovanje i potkrovlje sa dvije vienice koje je
sluilo kao kuhinja. Glavna fasada je raena od no
klesanih kvadera, dok su ostale izvedene nepreciznije
i sa manje prozorskih otvora. 7idana je u dvije faze.
Irvo je izgraen centralni dio na kojem dominira
barokni balkon sa dvoje vrata na prvom spratu.
Dva bona krila i spoljanje stepenite su kasnije
dograeni, istovremeno je izgraen i odbrambeni
sistem oko zgrade. Dvorite je kvadratno i ograeno
zidom visokim , m. Na ogradnom zidu postoje dvije
kule krune osnove uz kapije prema ulici i prema
dvoritu. Izmeu njih se nalazila drvena etnica.
Dvorite je bilo poploano kamenim ploama.
Krajem XVIII i poetkom XIX vijeka palata
Iveli je sluila kao sabirno mjesto za Trebjeane i
druge Crnogorce koji su se iseljavali u Rusiju.
RISAN
51
HERCEG
NOVI
i Ialata Ivana Burovia - Burovina
a 7adubina Mirka Komnenovia
, 7adubina Dukovi
Ialata Milainovi
52
Palata Ivana Burovia
/Burov:ro/
Ova impozantna graevina koja se nalazi na
istaknutom poloaju na sjeverozapadnom kraju
Ierceg Novog, uz samostan Sv. Antuna, naziva
se Burovina zato to je u njoj bio dvorac Ivana
Burovia.
Ivan Burovi je Ieratanin koji se proslavio
hrabrou na elu ,oo Ieratana prilikom opsade
Ierceg Novoga ios;. U znak priznanja, Mletaka
republika je poklonila Ivanu Buroviu kuu
turskog dizdara Mahmuta Baia, sa itavim
njegovim imanjem u okolini Ierceg Novog. Tu
je kuu Burovi krajem XVII vijeka preuredio u
palatu. U XVIII vijeku, kada su u Ierastu izumrli
7majevii po mukoj lozi, sa kojima su Burovii
bili u rodbinskim vezama (jedna od tri kerke
Matije 7majevia, uvenog pomorca i ruskog
admirala, bila je udata za konta Burovia), u ovu
palatu je bila prenesena znamenita biblioteka
Andrije 7majevia, nadbiskupa barskog i primasa
srpskog. Bilioteka, po nekima najvea u Dalmaciji,
sa knjigama iz teologije, literature i istorije,
izgorela je, naalost, sa palatom isoo. godine
prilikom borba Rusa, Crnogoraca i Bokelja sa
Francuzima. Io podacima iz upskog arhiva u
Ierceg Novom ruski vojnici su zapalili Burovinu
moda zato da se tu ne bi stacionirali Francuzi,
koji su pod vostvom Marmonta pokuali da
zauzmu Ierceg Novi, tada u ruskim rukama.
7gradu je obnovio i preuredio za 7avod
za vaspitanje djevojaka kotorski biskup Frano-
Uelini Tice oko i,io. U prizemlju dvorca, jo se
sauvala presvoena tamnica u koju je Mahmut
Bai zatvarao roblje, a koju je Uelini pretvorio
u kunu kapelu. Danas se u Burovini nalazi
hercegnovsko gradsko pozorite.
53
Zadubina Mirka
Komnenovia
Kua Mirka Komnenovia je graena krajem
XVIII vijeka u kasnobaroknom stilu. Izgled
zgrade je mijenjan u XIX vijeku pseudobaroknim
dogradnjama i proirenjima. Na originalnim
vratima u prizemlju postoje bajonetom urezana
imena ruskih vojnika iz iso;, iz vremena
Napoleonovih ratova.
Mirko Komnenovi je roen is;o. godine u
Ierceg Novom. Diplomirao je na koli stranih
jezika u Chateu de Luceus u vajcarskoj.
Bio je poslanik Boke Kotorske u Narodnoj
skuptini Kraljevine Srba, Irvata i Slovenaca,
gradonaelnik Ierceg Novog i poslanik u
Narodnoj skuptini Kraljevine Jugoslavije.
Testamentom iz i,o. godine Mirko Komnenovi
je svoju kuu zavjetao narodu, sa eljom da
ta zadubina bude Gradski muzej, da se na njoj
postavi spomen ploa sa natpisom MIRKO I
OLGA KOMNENOVI - NARODU, a da
od prihoda tog muzeja zadubinska uprava daje
pripomoi hercegnovskoj siroadi bez razlike vjere.
Godine i,,. osnovan je Narodni muzej, kasnije
preimenovan u 7aviajni muzej Ierceg Novog koji
je i,,,. sveano otvoren u kui Mirka Komnenovia.
U okviru 7aviajnog muzeja nalazi se i
botanika bata sa vie od ioo odabranih vrsta
mediteranskog i suptropskog bilja na povrini od
oko i.ooo m
a
, koja je formirana u parkovskom
stilu. Bogatstvo biljnog materijala, pored ostalih,
ine brojne vrste palmi, agava, kaktusa i aloja,
zatim pitosporuma, primorskih borova, mimoza,
kamelija, magnolija i ljekovitih mediteranskih trava
koje svojim formama, ljepotom i raznolikou
boje cvijeta oivljavaju ambijent u svim godinjim
dobima.
54
Zadubina Dukovi
7adubina Dukovi nalazi se u jugoistonom
dijelu Tople na potezu zvanom Dukovina, jer
je pripadao istaknutoj pomorsko-trgovakoj
porodici Dukovi. Iorodica je poticala
iz Ierceg Novog, a ivjela u Trstu. Eliza
Lombardi, roena Dukovi, i,o,. godine
poklanja kuu sa prizemljem i spratom i
prostranim ureenim vrtom (io,o m
a
) Ierceg
Novom u svrhu kolovanja mladih talenata.
Iorodice Dukovi i Lombardi igrale su
znaajnu ulogu u oslobodilakim ratovima
protiv Turaka u XIX vijeku. Velimir
Lombardi je znatnim finansjskim sredstvima
pomagao ustanike u Bosni i Iercegovini, i
podravao ideju ujedinjenja Junih Slovena.
7adubina Dukovi je kua jednostavne
kubie forme, sa prizemljem, dva sprata i
etvorovodnim krovom. Kua je malterisana
sa naglaenim ugaonim pilastrima i
horizontalnim kordon vijencima. Na
prozorima se nalaze kameni natprozornici
netipini za ovo podruje, luno savijeni.
Ispred kue se nalazi poploano dvorite sa
palmama.
55
Palata Milainovi
Na graviri Iierre Eugne Grandsirea (isa,-i,o,)
vidljiva je barokna palata sa belvederom u donjoj
zoni Ierceg Novog, uz pristanite.
Ova palata, poznata kao kua Milainovia,
je preoblikovana, sa naruenim arhitektonskim
vrijednostima, iako je sauvala dosta elementa
drugostepene plastike, karakteristine barokne
kamene pragove, balkon i stepenite.
56
Palata Zmajevi-Burovi-
Zlokovi
Iako palata 7majevi-Burovi-7lokovi u Bijeloj
vie ne postoji, smatrali smo da je ipak znaajno
da je spomenemo meu bokeljskim palatama.
U okviru posjeda palate nalazila se i crkva Sv.
Ietra, koja je danas jedina sauvana. Na mjestu
crkve i posjede u srednjem vijeku nalazio se
benediktinski manastir kojeg su Mongoli sruili
iaa. godine.
Ialata 7majevi-Burovi-7lokovi bila je
prvobitno izgraena kao ljetnikovac porodice
7majevi iz Ierasta, a kasnije prelazi u vasnitvo
Burovia, tj. porodice Burovi-7majevi. Ialata
je bila izgraena u prvoj polovini XVIII vijeka.
Iripadala je sinu konta Stanislava Burovia (sin
Ivana Burovia iz Ierasta) i Marije 7majevi,
kerke ruskog admirala Matije 7majevia.
Godine i;a,. generalni mletaki providur
Iietro Vendramin ustupio je Ivanu Buroviu
iz Ierasta dio zemljita sa crkvicom Sv. Ietra u
Bijeloj, za zasluge u oslobaanju sjeverozapadnog
dijela Boke od Turaka i njegovo stavljanje pod
vlast Mletake republike.
Iolovinom XIX vijeka palatu su kupili braa
Bogdan i Jovo 7lokovi, pomorski kapetani
i brodovlasnici, a naslijedio je Bogdanov sin
Milivoj. Godine i,as. njegova udovica Ana
zavjetala je palatu u dobrotvorne svrhe, kao
7adubinu Mila 7lokovia i njegove supruge
Ane roene Mihanovi.
Ialata je imala prizemlje, sprat i belveder.
Na spratu, koji je poivao na svodu od opeka,
bila je u sredini velika dvorana, sa po dvije sobe
sa strana, dvije prema moru, a dvije prema brdu,
kako je bio obiaj u ondanjim veim kuama
i palatama. Ilafoni u sali i sobama su bili
naslonjeni na drvene grede. Kroz vrata na spratu,
preko prostranih monumentalnih stepenica sa
baroknom balustradom, ulazilo se preko terase
direktno u veliku salu, a odatle u ostale sobe
na spratu. Na belvederu se nalazio kameni grb
porodice Burovi-7majevi.
U palati je boravio saksonski kralj Fridrih
Avgust, kada je is,s. posjetio Njegoa na Cetinju.
U njoj je dva puta ljetovao crnogorski knjaz
Nikola I Ietrovi sa porodicom.
U I svjetskom ratu austrijska vojska je otetila
palatu, koja je zatim bila iznajmljena Udruenju
rezervnih i penzionisanih ocira iz Beograda.
Uprava Udruenja prepravila je palatu, liivi je
svih onih karakteristika koje su je inile jednom
od ljepih palata u Boki.
Nakon II svjetskog rata u njoj je bila
smjetena osnovna kola, koja je oteena u
zemljotresu i,;,. godine. Nakon zemljotresa
palata je sruena i na istom mjestu izgraena je
nova osnovna kola.
BIJELA
57
Kua na posjedu Smekja
Kua danas poznata kao kua Rakovia je
nekada priradala porodici Smekja iz Ierasta.
Nakon oslobaanja Ierceg Novog od Turaka
(ios;. godine) vei dio hercegnovske rivijere je
doao u peraki posjed. Tu su peraka gospoda
imala svoje posjede, obino vinograde, maslinike
i vonjake, s ljetnikovcima pored mora. Tu su
obino sa porodicama provodili dva do tri mjeseca
u vrijeme berbe. Uglednije porodice su na svojim
posjedima imale i kapelice, koje nisu sluile samo
porodine potrebe, ve su ih koristili i okolni
vjernici.
Na kunom posjedu u Baoiima porodica
Smekja je imala i kapelu, za koju imamo podatke
da ju je sagradio i;,,. godine kapetan Vicko
Smekja s braom, u ast muenika Sv. Vinka i
Lovra. U kapeli se nalazio oltar od kararskog
mermera, koji je sada u crkvi Sv. Ane u uriima.
U ovoj kui je boravio francuski pisac Ijer
Loti isso. godine. U to vrijeme Loti je bio
pomorski ocir na francuskoj ratnoj lai koja je
uestovovala u demonstraciji meunarodne ote
protiv Turske za ustupanje Ulcinja Crnoj Gori.
Ijer Loti govori o ovom kraju u prii Iaskvala
Ivanovi.
Ispred palate, koja je danas u ruevnom
stanju, prema moru nalazi se ogradni zid sa
ulaznim portalom. Na kljunom kamenu portala
nalazi se grb porodice Smekja - ruka koja dri
stabljiku (iimak)-simbolj kazade izmai kojoj
su Smekje pripadale, i zvijezde, porodini dodatak
Smekija. Na ogradnom zidu postavljena je i
spomen-ploa sa natpisom na francuskom jeziku
koji kae da je u njoj boravio Ijer Loti.
BAOII
58
Kapetanski palac u Baoiima
U Baoiima se nalazi kompleks za koji nije
utvreno kome je pripadao, a u ijem sklopu se
nalazi jedna barokna kapetanska palata i druga
zgrada koja potie vjerovatno iz XIX vijeka.
Cijeli kompleks je ograen kamenom
ogradom u kojoj se nalaze portali kao i tri
polukrune kule. U sastavu kompleksa postoji i
prostrani park sa starim i velikim stablima.
Ialata je izvorno imala prizemlje i dva sprata,
etvorovodni krov i na prvom spratu centralno
postavljen balkon sa kamenom balustradom. Svi
otvori imaju karakteristinu baroknu prolaciju.
Kasnijim intervencijama autentini izgled i
vrijednosti palate su naruene.
59
PRANJ
i Ialata Tre Sorelle
a Ialata Lukovi
, Ialata Beskua
IalataVerona
, Ialata Florio-Lukovi
60
Palata Tre Sorelle
Ialata lrc Sorc||c (tri sestre) smjetena je u
jugoistonom dijelu Iranja, neposredno uz obalu.
U pisanim izvorima palata se prvi put pominje u
XVI vijeku kao V:||o :r:um sororum, te je taj naziv
do danas zadran. To je bio ljetnikovac kotorske
plemike porodice Bua, iji se grb nalazi na
nekoliko mjesta na zgradi. Ova palata neobinog
izgleda i skromnih dimenzija je najstarija graevina
u Iranju, a istovremeno i jedina u cjelini sauvana
gotika palata u Boki, izvan Kotora. Moe se datirati
u XV vijek.
Ialata se sastoji iz tri skoro identina dijela
meusobo spojena, ali sa posebnim krovovima.
7bog toga je, preko matovitih legendi i dobila ime.
Dva krajnja trakta su nastala istovremeno. Na njima
su tipini gotiki prozori s prelomljenim lukom.
Ta dva dijela su bila spojena terasom sa centralnim
odbrambenim balkonom, nad kojom je kasnije
dograen trei dio graevine. U palatu se ulazilo
spoljanjim stepenicama na prvi sprat. Uz sjevernu
stranu podignuta je kapela posveena Sv. Jeronimu.
U svojoj palati Bue su boravili samo povremeno,
najee u ljetnim mjesecima. Oni su, poput
brojnih kotorskih plemikih porodica, imali svoje
ljetnikovce u Iranju, Tivtu i drugim mjestima na
podruju Kotora.
Zo po|o:u jc vczoro |cgcro o :r: scs:rc, |cr|c
|o:ors|c p|cm:|c poro:cc (rojvjcrovo:r:jc Buo),
zo|juo|jcrc u :s:og morroro. Or jc somo jcru o
rj:| vo|:o : rjoj oocoo |juoov o grooo. lo jc mcu
scs:romo :zozvo|o zov:s: : |juoomoru. Ljuo|jcro
scs:ro, osjcoju: oo| svoj:| scs:oro, o|u: o r:vujc
|juoov svogo srco. |rc|o: :m o rcsucroj |juoov:
zojcr:|: r:vuju svoj m|o: :vo:. Scs:rc su ro :o
pr:s:o|c. Soz:o|c su om so :r: ojc|jcrjo ro osom: u
vc|:ors:vcroj pr:ro:, gjc c o smr:: :vjc::. Koo
jc m|o: ozroo zo o|u|u svojc oooror:cc o:p|ov:o
jc ro o|c|o pu:ovorjc so |ogo sc v:c r:|oo r:jc
vro::o. |ro|oz:|c su go:rc, o|: scs:rc r:su guo:|c
rou u rjcgov povro:o|, c|oju: o ug|coju rjcgov
jcrcrjo| so prozoro. Oro jc o|o s:oros:, po jc :
smr: zo|uco|o ro rj:|ovo vro:o. Koo jc umr|o prvo
scs:ro, rugc v:jc scs:rc su zoz:o|c rjcr prozor.
N:jc v:c pos:ojoo r:|o|ov roz|og o g|co prcmo
moru. No|or smr:: rugc scs:rc, pos|jcrjo scs:ro
jc zoz:o|o : rjcr prozor. Mcu::m, |oo jc : oro
umr|o, rjcr prozor r:jc :moo |o zoz:o::.
(:zvor: Dor N:|o Lu|ov:, |rorj :
lom:s|ov Grgurcv:, Ojcc: s|ovr:| vrcmcro)
61
Palata Lukovi
Ialata Lukovi dio je jedne od najznaajnijih
cjelina na Iranju, poznate kao ulica Lukovia.
Ialata je pripadala istaknutoj porodici
Lukovi sa Iranja. Iorodina kapela Lukovia
- Gospa od Karmena, na ijem ulazu je grb ove
porodice, nalazi se u neposrednoj blizini palate.
Na nju se zatim nastavlja niz od jedanaest
baroknih graanskih kua sa karakteristinim
balkonima, koje su pripadale bratstvu Lukovia.
Na Iranju se sauvalo predanje o velikom
bogatstvu porodice Lukovi, o slagalitima
zlatnih dukata, o mnotvu srebrnog posua i
kandelabara, kojima su na dan slave porodine
crkve, Gospe od Karmena, ukraavali balkon i sve
prozore.
Kompleks palate Lukovi nastao je
povezivanjem u jedinstvenu cjelinu dvije zgrade,
jedne nastale u XVII vijeku i druge sredinom
XVIII vijeka. Ioetkom XX vijeka jo je bila
sauvana unutranjost palate sa originalnim
rasporedom prostorija, obradom enterijera i
namjetajem. Sredinom XX vijeka palata Lukovi
je pretvorena u kolu, ime je dolo do promjene
njenog autentinog izgleda, a nakon zemljotresa
i,;,. godine palata je ostala bez funkcije.
U palatu se ulazilo impozantnim stepenicama
od korulanskog kamena, a ulazni hol je bio
ukraen slikama i pozlaenom tuko dekoracijom
na plafonu. Na prvom spratu palate nalazio se
reprezentativni salon, koji vie ne postoji, ali
o kome je ostao zapis. Unutranju dekoraciju
salona izveo je sredinom XVIII vijeka vajcarac
Karlo de Nedrocis, o emu je postojao natpis
na nadvratniku salona. Na zidovima salona,
koji su bili zelene boje i ukraeni bijelom tuko
dekoracijom, nalazile su se umjetnike slike i
venecijanska ogledala u pozlaenom drvorezu.
Tavanica je bila posebno dekorisana baroknim
motivima-tuko dekoracijom, kao i predstavama
anela i korpi sa cvijeem i voem. Na sredini
tavanice nalazio se veliki bareljef na kome su
prikazana antika boanstva povezana sa morem
i pomorstvom: Iosejdon, Artemida, Galatea,
Tritoni i Delni. Iod salona bio je poploan
crvenim i utim ploicama od peene gline
- tavelama. Nad vratima salona su se nalazili
inicijali AL i JL, Andrije i Joza Lukovia, u ije
vrijeme je ureen salon, kao i drugi radovi na
kompleksu palate.
Salon Lukovia su rado posjeivali mletaki
providuri iz Kotora, a u njemu je i;,;. godine
bilo prireeno zabavno vee u poast austrijskom
guverneru Boke, baronu Tomi Bradyu. 7a vrijeme
opsade Kotora isi. u palati Lukovi je imao svoj
stan engleski pomorski pukovnik (komodor)
Ioste, zapovjednik saveznike vojske u Boki
protiv Francuza.
62
Palata Beskua
Ialata Beskua se nalazi u centru Iranja, ispod
Bogorodiinog hrama. Iodignuta je krajem
XVIII vijeka, kada je porodica Beskua bila
veoma imuna.
Iorodica Beskua doivjela je uspon u vrlo
kratkom periodu. Irvi predstavnik porodice
dolazi na Iranj iz Strpa oko iooo. godine, da bi
ve njegovi nasljednici dobili titulu mletakog
konta. Sauvana je pria da je domain, kada
je dobio titulu konte naredio, da se sa prozora
palate bacaju na cestu dukati, u znak veselja.
Beskue su i u Kotoru imali palatu u kojoj se
za vrijeme austrijske vladavine Bokom nalazio
Okruni i Sreski sud.
Ialata Beskua predstavlja tipian primjer
bokeljske barokne palate. Ialata ima prizemlje,
dva sprata i na posljednjoj etai belveder, i
graena je od no klesanog korulanskog
kamena. U prizemlju se nalazi veliki portal i dva
mala prozora sa karatkeristinom baroknom
prolacijom. Ispod lijevog prozora su dva grba
u vidu reljefa. Na prvom spratu je balkon sa
kamenom balustradom, koga nose tri prolisane
konzole. Na balkon izlaze dva portala, sa lunim
nadsvjetlima ukraena metalnom mreom. Na
belvederu se nalaze barokno prolisani ukrasi-
volute. Svi otvori imaju karakteritine kamene
pragove sa baroknom prolacijom.
U drugoj polovini XIX vijeka palata je bila
stjecite uglednih gostiju sa kojima su Beskue
imale veze. U palati je is. godine jedno od
svojih ljetovanja na Iranju proveo vladika
Ietar II Ietrovi Njego. Ialatu su posjeivale
i austrijske nadvojvode. Kada je is;s. u Boki
boravila meunarodna ota, koja je osiguravala
da Turska ustupi Bar i Ulcinj Crnoj Gori, braa
Beskua su u palati prireivali komadantima laa
raznih narodnosti gala-veere, igre i none zabave.
Ialata Beskua je jedna od rijetkih palata koja
se nalazi neposredno uz obalu, a koja je sauvala
direktan i autentian kontakt sa morem. Iut koji
je poetkom XX vijeka, za vrijeme austrougarske
vladavine, uspostavljen uz obalu zaliva, i
presjekao vezu veine kua u Dobroti, Ierastu i
Iranju sa morem, proao je iza palate Beskua.
7ahvaljujui tome, danas na njenom primjeru
moemo da vidimo kako je izgledala veina palata
sa direktnim izlazom na more, sa poploanim
dvoritima ispred, pontom i mandraem.
63
oko i;oo. godine kupio cijelo imanje kotorske
plemike porodice Bizanti u Tivtu, na kome su
se nalazili njihova palata u upi i dananja kua
Verona, na kojoj jo postoji grb porodice Bizanti.
Iorodica Verona imala je na Iranju oko
io kua i veliku palatu koju je sagradio kapetan
Anton Verona izmeu i;so. i i;,o. godine.
Ialata Verona je bila najvea palata na Iranju,
izgraena po uzoru na barokne palate u drugim
mjestima Boke. Ialata ima prizemlje, dva
sprata i belveder na etvrtoj etai. Graena je
od no klesanog kamena. Na drugom spratu
ima centralno postavljen balkon sa baroknim
balusterima. Na prvom i drugom spratu se nalazio
po jedan veliki salon, sa etiri sobe sa strane.
Veoma vrijedan je bio enterijer palate. Salon i
sobe prvog sprata bile su ukraene malternom
tuko dekoracijom. U salonu se nalazio drveni
oltar sa renesansnim karakteristikama. U palati su
se nalazila i druga vrijedna umjetnika djela.
Palata Verona
Ialata Verona se nalazi u sklopu grupacije kua
koje su pripadale bratstvu Verona, smjetene na
lokalitetu Grasovo sa sjeverne strane upne
crkve na Iranju. Ialata je graena u drugoj
polovini XVIII vijeka.
U XVIII vijeku pomorstvo na Iranju
dostie najvei uspon, brodovi koji su bili u
vlasnitvu pranjskih porodica plove cijelim
Mediteranom. Iorodice Verona i Florio su imale
trgovake kue u Korintu i Tebi, a Lukovi na
Krfu. Trgovaka kua Verona bila je jedna od
ekonomski najmonijih u Boki.
Iorodica Verona doselila se u Boku i;s.
godine iz Skadra, kada je ovaj grad bio predat
Turcima od strane Venecije. Iorodica Verona
se prvo nastanila u Kotoru, a kasnije je prela
na Iranj. Kapetan Anton Andrijin Verona je
64
Palata Florio-Lukovi
Ialata Florio-Lukovi se nalazi u sredinjem
dijelu Iranja. Sagraena je u XVIII vijeku.
Ialata je pripadala poznatoj bokeljskoj
plemikoj porodici Florio sa Iranja, ali je nakon
nestanka ove porodice prela u posjed konta
Lukovia.
Glavna fasada, kojom dominira barokni
balkon na prvom spratu, okrenuta je prema moru.
U zgradu se ulazi kroz prolisani portal i preko
stepenica od korulanskog kamena.
Na prvom spratu se nalazio salon koji
je poetkom XIX vijeka uredio don Marko
Florio, pranjski upnik, u duhu tada vladajueg
empire ukusa. Ilafon je bio ukraen pozlaenim
tukaturama plitkog reljefa, koje su u sredini
prikazivale grb porodice Florio (dva ljiljana u
gornjem polju, a dva u donjem), dok su okolo
lie i cvijee. Iod je bio poploan mletakom
keramikom, oslikanom geometrijskim oblicima
i cvijeem. Najljepi ukras u salonu su bile dvije
velike slike na platnu (a,o x i,,o m) na kojima su
predstavljene dvije rijetke starozavjetne scene:
7avjet i rtva izrailjskog sudije Jeftea, rad
mletakog slikara Francesca Iotenze, koji je radio
u Boki krajem XVIII i poetkom XIX vijeka.
Iored stilskog namjetaja, u palati se uvala
i velika zbirka oruja, numizmatika zbirka,
etnoloki predmeti iz Boke i vie vrijednih
slika. U palati se nalazila zbirka predmeta iz
Vike bitke (pomorska bitka kod ostrva Visa
ao. o;. isoo. u kojoj su se sukobile mornarice
Iabsburke monarhije i Kraljevine Italije radi
prevlasti na istonoj obali Jadranskog mora;
zavrila pobjedom austrijske ote), koji su
pripadali kontradmiralu Marku Eugenu Florio:
ocirski pojas koji je nosio na dan bitke, revolver,
slika broda kojim je zapovijedao (korveta
Erzherzog Fridrich) i slike ostalih ratnih brodova
koji su uestvovali u bici.
Uz palatu je u vrtu krajem XVIII vijeka
podignuta porodina kapela Gospa od Anela.
65
TIVAT
i Kompleks Bua-Lukovi
a Kompleks Bizanti u upi
, Kua Verona u Raici
Danulovina
, Grgurevina
66
Kompleks Bua - Lukovi
Kompleks Bua-Lukovi, kojeg su inili
utvreni ljetnikovac sa kulom, stambenom
zgradom, porodinom kapelom, ostacima vrtne
arhitekture i ogradnog zida sa monumentalnom
ulaznom kapijom, nalazio se u sredinjem dijelu
Tivta.
Utvreni ljetnikovac je pripadao poznatoj
kotorskoj plemikoj porodici Bua od koje je
imanje i ljetnikovac krajem XVIII vijeka otkupio
Marko Lukovi, pomorski kapetan iz Iranja.
Nasljednici porodice Lukovi su dio svog imanja
krajem XIX vijeka ustupili za gradnju Arsenala
u Tivtu ime su po prvi put izazvane krupne
promjene izgleda prvobitne cjeline.
Io svojoj dispoziciji na irokom prostoru
obale, kao i po veliini i arhitekturi odbrambene
kule, na ijem vrhu je loa sa odbrambenim
hodnikom na konzolama, po uzoru na slina
rjeenja mletake odbrambene arhitekture,
i prostransvu koje je zauzimao, ljetnikovac
porodice Bua je predstavljao najveu i, u
arhitektonskom smislu, najbogatije obraenu
cjelinu ovog karaktera na cijelom prostoru zaliva.
U arhitekturi ljetnikovca porodice Bua
zapaa se nekoliko razliitih faza gradnje.
Najstariji dio predstavlja kula sa bonim krilima.
Irema sauvanom natpisu, kulu je dogradio
i,s. godine majstor Vicencije, sin majstora
Mihaila iz Lastve. Crkvica posveena Sv. Mihailu,
koja predstavlja zavrni motiv pristupne staze
od mora, sa i,o kamenih stubova i pergolom,
izgraena je u baroknom maniru. Stambena
zgrada, postavljena sa june strane kule, zadrala
je svoj poloaj i priblino iste dimenzije tokom
radikalne pregradnje koju je pretrpjela krajem
XIX vijeka nakon izgradnje Arsenala u Tivtu.
Izgradanjom ljetne pozornice sredinom
XX vijeka u sredinjem dijelu ureenog vrta,
du centralne staze koja je od mora vodila
prema stambeno-ekonomskim zgradama i kuli,
prekinuta je prirodna veza izmeu sauvanog
originalnog portala u bunjatu, na ogradnom zidu
imanja prema moru i reprezentativne cjeline kojoj
je pripadao.
67
Kompleks Bizanti u upi
Na uzvienju nad morem poznatom pod imenom
upa nalazio se renesansni ljetnikovac kotorske
plemike porodice Bizanti. U okviru ljetnikovca
stajala je i porodina kapela. Silueta stambene
zgrade i kule u okviru ljetnikovca poznata je
sa jedne od fotograja snimljenih prije njihove
pregradnje za potrebe austrougarske vojne
komande.
Danas su u okviru postojee kule vidljivi
ostaci starije kule ljetnikovca porodice
Bizanti.
Ioloaj ljetnikovca svojom izolovanou,
planimetrijom sauvanih staza i etnica,
karakteristinom vegetacijom i ambijentom
pristanita sa zgradom i molom na obali,
iako danas lien originalne arhitekture
ljetnikovca, u velikoj mjeri odraava nain
ivota iz vremena porodice Bizanti.
68
Kua Verona u Raici
Kua Verona se nalazi u zoni zvanoj Raica,
uz samu morsku obalu i izolovana u odnosu
na susjede. Ona svojim mirnim a razuenim
volumenom, proporcijama i arhitektonskim
rjenikom, iako decenijama veim dijelom
naputena, odraava bitna svojstva gotiko-
renesansnog vremena u kome je nastala.
7grada je pripadala kotorskoj plemikoj
porodici Bizanti od koje je, zajedno sa svim
posjedima porodice Bizanti u Tivtu, oko i;oo.
godine otkupio kapetan Anton Andrijin Verona
iz Iranja.
Kua Verona se sastoji iz tri dijela:
naglaenog centralnog, pokrivenog etvorovodnim
krovom i bonih niih krila nejednake duine,
pokrivenih dvovodnim krovom. Svi dijelovi imaju
samo prizemlje i sprat. Kua je zidana kamenom
u nijansama sivkasto-zelene boje. Centralno
postavljeni portal gotikog prelomljenog luka
zamijenjen je vjerovatno poslije i;oo. godine
novim baroknim portalom izraenim u bunjatu.
Luni dio portala kasnije je zazidan i zamijenjen
arhitravnim rjeenjem sa upotrebom ravnog
neprolisanog kamenog bloka za nadvratnik.
Gotike karakteristike dvorinog portala
sredinjeg dijela zgrade, na strani prema
ograenom vrtu, sauvale su se i danas bez veih
promjena.
Ova zgrada sa ograenim prostranim vrtom,
mandraima, gumnom i bunarima, iako danas sa
veoma osiromaenim repertoarom svoje prvobitne
arhitekture, u najvjeoj mjeri reprezentuje nain
ivota i kulturu stanovanja srednjovjekovnih
plemikih porodica iz Kotora koje su imale svoja
imanja na obalama Tivatskog zaliva.
69
Danulovina
Utvreni stambeni kompleks Danulovina nalazi
se u neposrednoj blizini Irevlake, u uvali sa njene
jugoistone strane. Danulovina je ime je dobila
po Danulu koji je u Brdima ivio oko polovine
XVI vijeka. Obnovio ju je kotorski biskup Marko
Grgurina (isoi-isi,), od isi,. godine pripadala je
porodici Beskua, a krajem XIX vijeka porodici
Radonii iz Dobrote.
Danulovina se sastoji od trospratne kule
pokrivene dvovodnim krovom, zasvedene
prizemne zgrade sa ravnom terasom nad njom,
stambene zgrade sa dvije etae i karakteristinom
vienicom, kao i poploanog dvorita koje
objedinjuje ove prostore.
Razvoj ovog kompleksa je tekao tako to je uz
prvobitnu slobodnostojeu kulu u sljedeoj etapi
sagraena prizemna zgrada izduene osnove. Tek
u treoj fazi graenja nastala je stambena zgrada
dograivanjem nad sjevernim dijelom zateene
prizemne zgrade. U isto vrijeme oformljeno
je i unutranje dvorite ukomponovano u
pravougaonu osnovu zidom ograenog
kompleksa.
Ioloaj samostalne odbrambene kule
u blizini manastira Sv. Mihaila na Irevlaci
mogao bi ukazivati na njegovu prvobitnu
povezanost sa manastirom. U prilog ove
pretpostavke, pored karakteristinog poloaja
kule koji podsjea na poloaj pirga u blizini
srednjovjekovnih manastira, govore i romanike
stilske karakteristike ulaznog portala prizemne
zgrade iz druge etape graenja, kao i zabiljeeno
svjedoanstvo o fresci sa predstavom cara
Duana koja je u kuli postojala do kraja XIX
vijeka.
Tek u poznim etapama gradnje i nakon
gaenja manastirskog ivota na Irevlaci, tokom
XVI ili u XVII vijeku mogla je nastati utvrena
stambena cjelina sa razvijenim sadrajima unutar
zatvorenih prizemnih prostora, poploanog
prostora sa bistijernom i zasvedenom pei za
peenje hljeba, prostrane terase sa vidicima
na more i stambene zgrade sagraene u duhu
tradicionalne stambene arhitekture.
70
Grgurevina
Sa jugoistone strane prilaza poluostrvu Irevlaci,
na periferiji uvale kojom dominira skladna silueta
utvrenog kompleksa Danulovina, nalazi se
stambena cjelina poznata pod imenom
Grgurevina. Irema izvorima ona je podignuta
na ostacima crkve Sv. Spasa, a zatim je bila u
vlasnitvu kneeva Ivanovia, i na kraju porodica
Marinovia i Marievia, a danas Kovaevia i
Ivoevia.
Uz dvospratnu kulu kavadratne osnove
dozidana je stambena zgrada na jedan sprat, iste
irine sa kulom. Na prvi sprat zgrade dolazilo
se spoljanjim stepenitem kasnije obuhvaenim
unutranjou stambene zgrade sa jednim
spratom podignute na sjeveroistonoj strani,
dakle u treoj fazi gradnje kada je ova cjelina
zaokruena i formirana u duhu utvrenih
stambeno-ekonomskih zgrada na imanjima
imunih porodica du obale Tivatskog zaliva.
Kao i za kulu u Danulovini moglo bi se
pretpostaviti da je kula u Grgurevini prvobitno
pripadala odbrambenom sistemu manastira Sv.
Mihaila na Irevlaci. Na tu pretpostavku
upuuje njen poloaj u neposrednoj blizini
ulaza u manastirsko okruenje i drevnost oblika
pregraenih tokom vie etapa gradnje.

71
Boov: Goror, Nosc|jo : |uc ::vo:s|og zo|:vo urooro|o|o
s:u:jo, Ccr:or zo p|or:rorjc uroorog rozvojo, Bcogro, s,:o.
Boov: Goror : grupo ou:oro, |rojc|o: o:v|jovorjo scos|:|
rosc|jo l:vo:s|og zo|:vo, Ccr:or zo p|or:rorjc uroorog rozvojo
CL|, Bcogro, s,:.
Broj|ov: Groc:jo : grupo ou:oro, Nc|: morjc prouovor:
pr:mjcr: groors|c : cr|vcrc or|::c|:urc spomcr:|og
|oro|:cro u Ko:ors|oj op::r:, Go:rjo| |omors|og Muzcjo u
Ko:oru XXXV-XXXVI, Ko:or, s,:,-s,::
Bu:oroc |ovoo, Ku|:urro pov:jcs: groo |cros:o, |cros:, s,,,.
Bu:oroc |ovoo, Rozv::o| : us:roj |cro|c op:rc, |cros:, s,,:.
uorov: Zor:co, Ko pozrovorju uroor:s::|og rozvojo
|cros:o, Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c, |u|:urc : umjc:ros::
or. z,, Hcrccg Nov:, zoo,.
uorov: Zor:co, S:omocro or|::c|:uro ro srcrjovjc|ovr:m
:morj:mo |o:ors|c v|os:c|c u l:vo:s|om zo|:vu, Go:rjo|
|omors|og Muzcjo u Ko:oru L, Ko:or, zooz.
Lrc:||opc:jo Lc|s:|ogrojs|og zovoo, ]ugos|ovcrs|:
|c|s:|ogrojs|: zovo, Zogrco, s,,.
Lrc:||opc:jo |:|ovr:| umjc:ros::, ]ugos|ovcrs|: |c|s:|ogrojs|:
zovo, Zogrco, s,,.
LX|LDIlIO, lr:s:o go:ro somoc, Ko:or, zoo.
urov: V:r|o, O |ors:ru|c:jomo |uo o XVI o |orco
XIX v:jc|o u Ko:ors|om zo|:vu : rj:|ov:m gro::c|j:mo,
Spomcr:| CIII, SANU, Bcogro, s,,,.
I:s|ov: Cv::o, O umjc:r:|:m spomcr:c:mo groo Ko:oro,
Spomcr:| SAN, so,, Bcogro, Bcogro, s,,,.
Go:rjo| pomors|og muzcjo u Ko:oru XXXV-XXXVI,
Ko:or s,:,-s,::
Go:rjo| |omors|og muzcjo u Ko:oru XXXIX-XL, Ko:or,
s,,s-s,,z
Go:rjo| pomors|og muzcjo u Ko:oru LII, Ko:or zoo,.
Grgurcv: ]osm:r|o, Ooroo cr:cr:jcro u so|ro|roj :
s:omocroj or|::c|:ur: |cros:o, Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c,
|u|:urc : umjc:ros:: or. z,, Hcrccg Nov:, zoo,.
Grgurcv: lom:s|ov, Ojcc: s|ovr:| vrcmcro - Lcgcrc :z
Bo|c Ko:ors|c, Ko:or, zoo,.
Hcrccg Nov: (morogrojo), Hcrccg Nov:, s,:z.
Kopc:orov: A|c|sorro, |o|o:o Mozorov: u |cros:u,
Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c, |u|:urc : umjc:ros:: or. z,,
Hcrccg Nov:, zoo,.
Ko:o|og :z|ooc roovo |ojc su :zvr:|: rcs:ouro:or: :z
Drovrog prcuzco Zovo zo rcs:ouroc:ju :z Vorovc u
Dooro:: (Crro Goro), Vorovo, s,:s.
Kor: S:cvor, Ko:or Vo: |roz gro, Ko:or, zoo,.
Lo|ocv: I|:jo, |o|o:o B:zor:: u Ko:oru, Go:rjo|
|omors|og Muzcjo u Ko:oru XXXIX-XL, Ko:or, s,,s-s,,z
Lozorcv: ]c|cro, Boro|rc po|o:c u Ko:oru, Go:rjo|
|omors|og Muzcjo u Ko:oru XXXVII-XXXVIII, Ko:or,
s,:,-s,,o
L:sovoc Ko:or:ro, |o|o:o Zmojcv: u |cros:u, Bo|ozoorr:|
roovo :z rou|c, |u|:urc : umjc:ros:: or. z,, Hcrccg Nov:, zoo,.
Lu|ov:, Dor N:|o, Bo|o Ko:ors|o, Cc::rjc, s,,,.
Lu|ov:, Dor N:|o, |rorj, Ko:or, s,,,.
Mor|ov: com:r, Vuj:: Roj|o, Spomcr:c: |u|:urc Crrc
Gorc, Nov: So, Cc::rjc, s,,,.
Mor::rov: ]ovor ]., S:o |o:ors|:| rogu|jo, R:jc|o
Crrojcv:o, s,,,.
M:|ocv: M:|o, Is:or:js|: :o|ov: ro poruju Zo|:vo, u
Morogroj: Ko:or, Zogrco, s,,o.
M:|ocv: M:|o, Nosc|jo, |u|:uro s:orovorjo, ru:vcr:
:vo: : oo:oj: Bo|c Ko:ors|c zo vr:jcmc m|c:o|c v|oov:rc,
|omors|: :rgovc:, ro:r:c: : mcccrc- S:u:jc o Bo|: Ko:ors|oj
XV-XIX s:o|jco, Lqu:|:or:um, Bcogro: CID |ogor:co, zoo,.
M:|ocv: M:|o, Nc|c s::|s|c o|:|c ooro|o u Bo|: Ko:ors|oj,
|omors|: :rgovc:, ro:r:c: : mcccrc- S:u:jc o Bo|: Ko:ors|oj
XV-XIX s:o|jco, Lqu:|:or:um, Bcogro: CID |ogor:co, zoo,.
M:|ocv: Zororo, Dopr:ros sovrcmcrog pr:vrcr:|o Boo
Doo:rov:o rcs:ouroc:j: v:ju |opc:ors|:| po|o:o u Dooro::
|oo pr:mjcr |or::ru::c:o pomors:vo : gro::c|js:vo, Go:rjo|
pomors|og muzcjo u Ko:oru, XXXIX-XI, Ko:or, s,,s-,z
Nom:roc:or: os:jc zo up:s |r:rorog : |u|:urro-:s:or:js|og
porujo Ko:oro ro UNLSCO-vu L:s:u svjc:s|og ros|jco
(ou:or:: M:|o M:|ocv:, ]ov:co Mor::rov:, M:|cr|o
|os:rov:)
|opov: lomo, Hcrccg Nov: - :s:or:js|c o:|jc|c, Hcrccg Nov:,
s,z,.
|r:jo:c|j Kruro, Boro| u Do|moc:j:, u A. Horvo:, R.
Mo:cj: : K. |r:jo:c|j, Boro| u Hrvo:s|oj, Zogrco: Svcu:|:ro
ro||oo L:ocr c: o|., s,:z.
|r:jo:c|j Kruro, Umjc:ros: XVII : XVIII s:o|jco u
Do|moc:j:, Mo::co Hrvo:s|o, Zogrco, s,,.
Literatura
72
Ro:m:r Z. , |omorc: oro:s:vo Ro:m:r :z Dooro:c u XVII
: XVIII s:o|jcu, Go:rjo| pomors|og muzcjo u Ko:oru,
XXXIX-XI, Ko:or, s,,s-,z
Scjcrov: Lozor, Umjc:r:|o o|ogo Hcrccg Novog, Hcrccg
Nov:, s,:,.
crov: |c:or, ]cro zromcr::o s:oro |opc:ors|o po|o:o
u B:jc|oj u Bo|: Ko:ors|oj, Go:rjo| pomors|og muzcjo u
Ko:oru VIII, Ko:or, s,,,.
lom: Ar:ur, Dooro:o : rjcrc ||jurc |:s:or:js|c : |u|:urrc
|oro|:cr:s::|c, Go:rjo| |omors|og muzcjo u Ko:oru LII,
Ko:or, zoo,.
lom: Ar:ur, |op:s |uo Dooro:c :z s:o:. go:rc,
Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c, |u|:urc : umjc:ros:: or. :,
Hcrccg Nov:, s,,.
Vucrov: Svc::s|ov, Is:ro:vorjo : zo:::o s:orog groo u
Hcrccg-Novom, Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c, |u|:urc :
umjc:ros:: or. zo, Hcrccg Nov:, s,::.
Vujo||:jo M:|or, Lc|s:|or s:ror:| rc: : :zrozo, Bcogro,
s,,,.
Zrov|ov: Ivor, |o|o:o lr: scs:rc, S:vororjc s-z, Cc::rjc,
s,,z.
Z|o|ov: Igrjo::jc, Bo|ozoorr:| roovo :z rou|c, |u|:urc :
umjc:ros:: s,-s,, Hcrccg-Nov: s,:z.
Z|o|ov: M:|or, Groors|o or|::c|:uro u Bo|: Ko:ors|oj u
ooo m|c:o|c v|os::, Spomcr:| CIII, SANU, Bcogro, s,,,.
Z|o|ov: M:|or, Groors|o |uo : po|o:o u Bo|: Ko:ors|oj,
]ugos|ov:jo- I|us:rovor: osop:s, svcs|o VIII, Bcogro, s,,,.
:vorov: Du|o, Duorovo|c |uc : po|oc, Bcogro, zooo.
OSlALI IZVORI
Ko:o|og :z|ooc |omors:vo |rorjo o XVII o |rojo XIX
v:jc|o, |omors|: muzcj Crrc Gorc, Ko:or, zoo,.
S:u:jc, projc|::
Vucrov: Svc::s|ov, S:u:jo zo:::c gro::c|js|og ros|co
Hcrccg Novog
Rcv::o|:zoc:jo po|o:c Ivc|: - :cjr: projc|o:, ou:or Zor:co
uorov:, Rcg:oro|r: zovo zo zo:::u spomcr:|o |u|:urc
Ko:or
S:u:jo zo:::c gro::c|js|og ros|jco |cros:o, Rcg:oro|r:
zovo zo zo:::u spomcr:|o |u|:urc Ko:or, Ko:or, zooz.
Zo:::o gro::c|js|og ros|jco |rorjo, ooro:o Svc::s|ov
Vucrov:, Op::rs|: zovo zo zo:::u spomcr:|o |u|:urc
Ko:or, Ko:or, s,,o.
Ir:crrc:
|::p://uuu.ros:|o.org.yu/ros:|o-oo/, L|c|:rors|o o:o|:o:c|o
|u|:urc : :ro:c:jc Bo|c Ko:ors|c |rojc|o: Ros:|o-Bo|o
|::p://uuu.mzr:sor.oco:c|.com/po|o:ozo:vc|:c.|:m

Palate Boke Kotorske

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Palate Boke Kotorske

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PALATE BOKE KOTORSKE | Crna Gora |

2 Lrc:||opc:jo |:|ovr:| umjc:ros::

You might also like