Duhani dhe t rinjt

Pse njerzit pin duhan?

Shum njerz pohojn se duhani i bn m t zgjuar dhe se e prmirson koncentrimin e
tyre. T tjer pohojn se duhani i qetson, sidomos kur ndjehen t friksuar ose jan nn
stres. sht rnd t kuptohet se si cigaret n t njejtn koh mund edhe t'i qetsojn
njerzit por edhe t'i mbajn t zgjuar, ose pse njerzit kthehen kah cigaret kur ndjehen t
knaqur, kur kan dshir t qetsohen ose t koncentrohen. Kjo mund t sqarohet nse
dihet se n tymin e cigareve gjenden rreth 4000 materie t ndryshme kimike. Disa nga kto
substanca shkaktojn lirimin e sedativve natyral ose stimulansve n tru, t cilt ndikojn
n sjelljen e njeriut.

A shkakton pirja e duhanit varsi?
Duhanpirsit bhen t varur n tre mnyra t ndryshme. Ata mund t pin nga shprehia, si
prgjigje ndaj disa ndjenjave ose t jen t varur fizik nga nikotina q gjendet n tymin e
cigareve.

Njerzit q pin duhan nga shprehia, m s shumti pin n situata t caktuara. Kta njerz
pin mekanikisht, duke mos qen t vetdijshm pr kt dhe pa nevoj t vrtet pr
cigare.
T tjer pin m shum kur jan nn stress, kur jan t hidhruar, t padisponuar ose pin
nga bezdia. Nevoja e tyre pr cigare sht e shkaktuar nga nevoja pr prkrahje emotive.
Pjesa m e madhe me vshtirsi heqin dor nga duhani pasi q bhen fizikisht t varur nga
nikotina. Varsia nga nikotina fillon ather kur duhani pihet rregullisht.
sht e mundshme t jeni t varur n njrn apo n t gjitha mnyrat t treguara m lart.
Sa m gjat q pihet, sa m shum cigare pihen n dit, aq m e vshtir sht heqja dor.

Pse t rinjt fillojn t pin duhan?
Shumica e njerzve fillojn me duhanin n vitet e adoleshencs dhe bhen duhanpirs t
rregullt si t rritur. Hulumtimet sugjerojn se shum pak njerz e kan filluar duhanin si t
rritur. Pse t rinjt fillojn t pin duhan kur ekzistojn aq shum informata pr efektin e
dmshm t duhanit n orgnizm? Mendohet se t rinjt jan t trhequr nga fotografia e
cila lidhet me duhanin. Industria e duhanit ka krijuar fotografi se pirja duhan sht kull, e
sofistikuar, dhe seksipile. T rinjt zakonisht fillojn pr shkak t imixhit social, t cilin ata
duan ta prezantojn para t tjerve. sht e besueshme q t rinjt do t fillojn t pin
duhan nse shokt e tyre pin ose nse vuajn nga ndjenja e nnmimit. N disa shoqri,
duhani sht shum prezent.

Pse duhet ndrprer me duhanin?
Sot, n vendet e zhvilluara duhani shihet si nj sjellje anti-sociale, e cila sht retrograde
dhe e dnuar n vende publike.

Duhani shkakton q flokve dhe robave tuaja t'ju vij era e keqe. Ju shkakton er t keqe
nga goja.
I ngjyros dhmbt dhe gishtat e tuaj me ngjyr t verdh.
Ndikon q lkura juaj t plaket para kohe.
Duhani ndikon n shqisat tuaja pr shije dhe er, duke i br m pak t ndjeshme.
Duhani mundet vrtet ta dmtoj organizmin. Ai sht shkaku m i shpesht pr kancerin
e mushkrive, fytit dhe gojs.
Pr dhjet her e zmadhon rrezikun e vdekjes, i shkaktuar nga pika n tru/zemr.
Duhanpirsit vuajn shpesh nga bronkiti dhe nga emfizema (smundje tek t cilat materiet
kimike t cigareve shtresohen n mushkrit dhe shkaktojn vshtirsi n frymmarrje).
Nuk sht e domosdoshme t keni bronkit ose emfizem q t'i ndjeni efektet e duhanit n
frymmarrjen. Provoni t notoni , t luani futboll ose aerobik, nse pini duhan frymmarrja
gjat ushtrimit do t jet e vshtirsuar.
Nse pini duhan pr nj koh t gjat, mund t fitoni smundje t quajtur smundje
vaskulare periferike. Kjo smundje nnkupton ngushtim t enve t gjakut me zvoglim t
qarkullimit t gjakut n duar n dhe kmb dhe paraqitje t gangrens me amputim t
ekstremiteteve.
Meshkujt duhanpirs kan numr m t vogl t spermatozoidve dhe m shum
spermatozoid abnormal, n krahasim me ata q nuk pin.
Femrat duhanpirse kan m shum probleme pr t mbetur shtatzn n krahasim me ata
q nuk pin dhe kan prqindje m t madhe t abortuseve spontane gjat shtatznsis.
Tek grat shtatzn duhani mund ta dmtoj frytin.
Pirja e duhanit n siprfaqet ku rrijn fmijt do t thot q edhe fmijt pin duhan n
mnyr pasive. Ata fmij ftohen m shpesh, fitojn m shpesh inflamacion t veshit dhe
smundje respiratore, si sht astma.
Pas ndrprerjes s duhanit organizmi regjenerohet shpejt:

Nikotina e lshon organizmin pas dy orsh, ndrsa substancat tjera kimike si sht
monooksidi i karbonit humben nga gjaku tek pas 12 orsh. Produktet ansore nga nikotina
zhduken pas dy ditsh.
Gjat dy muajve t ardhshm, prmirsohet qarkullimi i gjakut n duar dhe n kmb,
ndrsa mushkrit fillojn t riprtrihen gjat tre muajve t ardhshm.
Prmirsohet shqisa e t nuhaturit dhe e shijes, lkura e humb ngjyrn e prhimt ndrsa
organizmi lirohet nga era e duhanit.
Njri nga shkaqet pr shkak t cilve duhet t hiqni dor sht ana financiare-do t kurseni.
Cigaret jan t shtrenjta. Llogaritni se sa ju kushton pr nj vit. Me ato para mund t
paguani nj pushim t shklqyer, ose t bleni nj stereo sistem t bukur.

'ndodh nse e zvogloj pirjen e duhanit?
Nuk ekziston nivel i sigurt i pirjes s duhanit dhe n realitet kjo nuk funksionon. sht
treguar se njerzit q e kan zvogluar numrin e cigareve thithin m shum tym nga secila
cigare, e thithin m thell dhe e mbajn m gjat n mushkri. Kjo n fakt do t thot se
ata pranojn sasi t njejt t nikotins dhe t substancave kimike, nga m numr i vogl
cigaresh. E njjta gj ndodh edhe nse e ndryshoni brendin duke kaluar n brend me
prmbajtje m t ult t nikotins (variante ultralajt).

Si mund t heq dor nga duhani?
Askush nuk thot se heqja dor nga duhani sht gj e leht, sidomos nse keni pir
rregullisht, pr nj koh t gjat. Sigurisht do t duhet t ballafaqoheni me uri pr cigare
sidomos n situata t caktuara, edhe pr shkak t varsis nga nikotina. Megjithat,
njerzit pr do dit me sukses heqin dor nga duhani.

Prgatituni t paktn disa dit m par. Zgjidheni ditn kur do t ndrpritni, dhe i hidhni t
gjitha cigaret q i keni n shtpi nj nat m par. Informoni antart tjer t familjes se
keni vendosur t hiqni dor nga duhani n ditn e caktuar dhe planifikoni si t veproni q t'i
zbutni krizat e uris pr cigare, t cilat sidoqoft do t'i ndjeni ditt e para. Duhet t dini se
do kriz zgjat rreth 3-5 minuta, dhe nse arrini t mos ndizni cigare, kta kriza do t
humbasin.
Si t'i kundrviheni nevojs urgjente pr cigare derisa t kaloj kriza? Ndihmon nse merrni
frym thell, kjo u angazhon t mos mendoni pr cigaret. Pini sasi t mdha t ujit, kjo do
t'ju freskoj dhe do t'ju angazhoj, derisa t kaloj kriza. Bni dika tjetr, q do t'ua
trheq vmendjen dhe do t'ju mbaj m larg nga cigaret, por largojeni ushqimin, pasi q
ai sjell rreziqe tjera.
Mbahuni m larg nga njerzit q pin duhan dhe mos shkoni n vende ku pihet duhani
(kafene, pabe, bare dhe klube nate). Shpesh njerzit m vshtir heqin dor nga duhani n
qoft se pijn alkool.
Largojeni shprehin e cila ju shtyn t pini duhan. Pr shembull dilni t shtitni pas ushqimit,
ose telefoni nga telefon tjetr ku nuk mund t pini duhan.
Heqja dor nga duhani nuk sht e leht dhe nuk ka sukses secili gjat orvatjes s par. Si
duket shumics s njerzve u nevojiten m shum orvatje para se t ken sukses n
qllimin e tyre dhe secila orvatje e ardhshme sht m e leht. Ndonjher mund t'ia lejoni
vetes t provoni srish, nse jeni n aheng dhe pini 1-2 cigare. Mos pini srish ditn e
ardhshme ose pas ahengut.

Si t ballafaqohem me simptomat e apstinencs?
sht e besueshme q nj koh pas ndrprerjes do t ndjeheni keq, pasi q organizmi juaj
vuan pr shkak t varsis nga nikotina. Nse organizmi i cili sht i msuar t ket
koncentracione t larta t substancave kimike n gjak, dhe prnjher mbetet pa ta , do t
ndjeni nj seri t simptomave fizike. Bhet fjal pr nj varsi t nj lloji, si sht varsia
nga heroina dhe alkooli.