T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES
MAKNA MHENDSL BLM










BANDLI LETM SSTEMLERNDEK TANBUR
MLNDE OLUAN GERLMELERN ANALZ





BTRME PROJES


Ik DURSUN


Projeyi Yneten
Do. Dr. Mehmet ZOR




MAYIS, 2005
ZMR

TEEKKR









Bitirme projem srasnda deerli yardmlarn esirgemeyen danman hocam DO. Dr.
Mehmet ZOR a , Makina Yksek Mhendisi Ula Ersin KLEKC ye ve desteklerinden
dolay aileme teekkr ederim.

Ik DURSUN

























ZET


Bandl iletim sistemlerindeki tahrik tanburu, malzeme nakledilirken band zerine gelen
eki kuvvetleri ile zorlanr. alma esnasnda bir sre sonra eki kuvvetlerinin meydana
getirdii gerilmeler sonucu tahrik tanburunda anma ve milde krlmalar grlmektedir.
Modern bir fabrikada, tama ve ileme ilemleri kompleksinde alan bir bandl ileticinin
duruu, tm retimin durmas anlamna geldii iin bu gerilmelerin incelenmesi ve daha
dk gerilmeler etkisinde tanbur ve milin tasarlanmas nemlidir.
Bu almada endstride geni kullanm alan olan Lastik Bandl letim Sistemlerinin
tahrik tanburu ve milinin Ansys 8.0 program kullanlarak gerilme analizi yaplmtr.

almann ilk blmnde Lastik Bandl letim Sistemlerine deinilmi ve alma
prensibi incelenmitir.

kinci blmde tahrik tanburu ve mili zerinde durulmu, alma esnasnda maruz
kaldklar eki kuvvetleri hesaplanmtr.Tahrik tanburu ve milinin ayrca gerilmeleri
azaltacak olan modelin modellenmesi yaplmtr.

almann son blmnde ise bilgisayar ortamnda elde edilen gerilme analizlerinin
sonular incelenmi ve deerlendirme yaplarak iyiletirme almas iin tasarm nerisinde
bulunulmutur.








BLM BR
GR



1.1 Giri

Bugn endstride iletme ekonomisine en fazla etki eden faktrlerden biri malzeme
iletimidir. Bandl konveyrler, srekli malzeme iletiminde bir ok uygulama alanlar iinde
en verimli sistemi olutururlar. Eriilebilen yksek tama kapaasitesi, uzun mesafelere yk
tama yetenei, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarm, hafif yap, gvenilir
iletme gibi zellikler bandl konveyrleri en ok kullanlan transport makinas durumuna
getirmitir. Tanan malzeme slak veya kuru olduu gibi taneli para halinde de olabilir.

Lastik bandl iletim sistemlerinde sonsuz hareketli bir band malzemeyi yatay veya eimli
olarak yukarya veya aaya nakleder. Bandn grevi, iletilecek malzemeyi ykleme
yerinden boaltma yerine tamaktr. Bu grevi yerine getirebilmek iin band, amaca uygun
bir makina konstrksiyonu zerine yerletirilmitir. Bu sistemde, biri tahrik sistemi ile
irtibatl tahrik tanburu dieri gerdirme sistemine balanm olan bir yndeitirme tanburu
vardr. elik konstrksiyon , st band hattn tayan tayc makaralar ve alt band hattn
tayan geri dn makaralarn tamaktadr.



2 5 1 6 8




7 4 3

ekil 1.1 Bandl ileticinin ematik olarak grn
1-) letim band 2-) Tahrik tamburu 3-) Gerdirme istasyonu 4-) Yn deitirme tamburu
5-) Tayc makaralar 6-) Yan yn verme makaralar 7-) Temizleme elemanlar 8-)Besleme

Bandl konveyrlerin malzeme naklinde salad avantajlar u rnekle aklanabilir :
M.. 2800 yllarnda ina edilen Gize piramidinin inaatnda yaklak olarak 100 000 ii
30 yl almtr.Bu piramidin hacmi kadar toprak ( 2 600 000 m
3
) bugn 3 m. geniliinde
bir bandl konveyrle 130 saatte ( 20 000 t/h ) tanabilirdi ( s. 2). [ 1 ]

1.1.1.Bandl letim Sistemlerinin Balca Kullanm Yerleri



ekil 1.2 Bandl iletim sistemlerinin kullanld yerlere rnekler

Maden ocaklar
Cevher hazrlama tesisleri
Dkmhanelerde kum hazrlama tesisleri
Termik santraller
Liman ykleme ve boaltma tesisleri
Byk inaat tesisleri
Beton hazrlama tesisleri
Kimya, kat, imento ve eker sanayinde
Tahl silolarnda
Gda sanayinde











BLM K
TAHRK TANBURU- ML, YKLERN
HESAPLANMASI VE MODELLEME



2.1. Tahrik Tanburu Ve Mili

Bir bandl konveyr genel olarak eitli grev yklenmi tanburlarn arasnda gerilmi
olarak hareket eden bir bandtan meydana gelmektedir.Banda hareket veren tanbura tahrik
tanburu ad verilir.Bir bandtaki tahrik tanburlarnn says bir veya daha fazla olabilir.










ekil 2.1 Tahrik tanburunun enine kesit resmi









ekil 2.2 Tahrik tanburu ve band ile malzeme iletimi



2.2. Tahrik Tanburuna Gelen eki Kuvvetlerinin Hesaplanmas

Bandl iletim sistemleri tahrik ve iletim tipine gre snflandrlrlar:
a) Batan tahrik ile yatay iletim
b) Batan tahrik ile yukar doru iletim
c) Batan tahrik ile aa doru iletim
d) Sondan tahrik ile yatay iletim
e) Sondan tahrik ile yukar doru iletim
f) Sondan tahrik ile aa doru iletim

Banda gelen dolaysyla tanbura gelen eki kuvvetlerinin hesaplanmas bu
snflandrmalara gre deiir. Bu almada hesaplamalarda esas alnan sistem, batan tahrik
ile yukar doru iletimdir.

T
1

T
f


T
wo
T

wu
T
2

T
g




T
4
T
g

T
2

T
2


T
2
T
wu
Tahrik Tanburu
T
3




ekil 2.3 Batan tahrik ile yukar doru iletimde band dolaysyla tanbur zerine gelen
eki kuvvetlerinin dalm

2.2.1. Hesaplamada Kullanlan Semboller

T
1
= Tahrik tanburunda gergin banda gelen ekme kuvveti
T
2
= Tahrik tanburunda gevek banda gelen ekme kuvveti
T
3
= Yndeitirme tanburunda banda gelen ekme kuvveti
T
4
= Yndeitirme tanburunda dier koldaki banda gelen ekme kuvveti
P = evre kuvveti
T
wo
= st hatta almas gereken yk direnci
T
wu
= Alt hatta almas gereken yk direnci
T
f
= letim malnn direnci
T
g
= Bandn direnci
G
g
= Bandn metredeki arl
G
f
= letim malnn metredeki arl
G
ro
= st hattaki makaralarn metredeki arl
G
ru
= Alt hattaki makaralarn metredeki arl
H = letim yaplan ykseklik
L = Tanbur merkezleri arasndaki uzaklk
c = letim uzunluuna bal katsay
f = Makaralarn srtnme direnci
= Srtnme katsays
= Sarm as
= letim bandnn yatayla yapt a

2.2.2 Hesaplama in Toplanan Veriler

= 0,35 ( Kuru, profilli lastik ) ( Tablo 2.1 )
= 180
L = 20 m.
G
g
= 1,5 kg/m ( EP 125 1000 ) ( Tablo 2.2. )
G
f
= 30 kg/m
= 25
G
ro
= 26,4 kg/m ( Band genilii = 1000 mm. , makaralarn ap = 89 mm. , makaralarn
genilikleri = 380 mm. Arlk = 24 kg. ) ( Tablo 2.4 )
st hatta 22 tane tayc makara olduu iin toplam arlk = 22 x 24 = 528 kg.
Metredeki arlk = 528 : 20 = 26,4 kg
G
ru
=

5,6 kg/m ( Geri dn istasyonu genilii (L) = 1250 mm Arlk = 14 kg. )
( Tablo 2.4. )
Alt hatta 8 tane geri dn istasyonu olduu iin toplam arlk = 8 x 14 = 112 kg.
Metredeki arlk = 112 : 20 = 5,6 kg.
H = 8,45 m.
c = 3,2 (iletim uzunluu (L) = 20 m ) ( Tablo 2.3. )
f = 0,025

Tablo 2.1. Band ekme kuvveti T
1
hesab iin [ 1 + 1 : ( e

1 ) ] faktrnn deerleri ve
katsays :

TEK TANBURLU TAHRK

Sarm as ()
Tanbur st yzeyi


Srtnme
katsays
()

180

190

200

210
plak ya ve pislenmi 0,10 3,7 3,55 3,41 3,28
Ok eklinde profilli lastik ,
ya ve pislenmi
0,25
0,30
1,83
1,64
1,77
1,59
1,71
1,54
1,67
1,50
Parlak, kuru,ok eklinde
profilli lastik,
Keramik, ya ve pislenmi

0,35

1,50

1,46

1,42

1,38
Lastik, kuru
Tahta, kuru
Doku, kuru
0,40
0,45
1,40 1,36 1,33 1,30
Ok eklinde profilli keramik,
ya
0,50 1,26 1,23 1,21 1,19
Keramik, kuru 0,55 1,22 1,19 1,17 1,15

















Tablo 2.2. letim band arl (G
g
)
DOKU KALTES AIRLIKLAR
(KG/M)
KALINLIKLAR
(MM/KAT)
B 50/20 1,4 1,2
BZ 60/30 1,5 1,4
BZ 80/35 2,0 1,6
Z 90/40 1,5 1,2
EP 100/40 1,4 1,0
EP 125/50 1,5 1,1
EP 160/65 1,7 1,3
EP 200/80 2,0 1,5
EP 250/80 2,2 1,7
EP 315/80 2,5 2,0
EP 400/100 2,8 2,2
EP 500/100 3,1 2,5
EP 630/100 3,4 2,81
EP 125/50 1,6 1,4
EP 160/65 1,8 1,5
EP 200/80 2,1 1,6
EP 250/80

2,3 1,7


















Tablo 2.3. DIN 22101 e gre iletim uzunluuna bal olarak C katsays
















3.2
















20
Tablo 2.4. makaral ukur band lleri


































2.2.3. Toplanan Veriler Dorultusunda Kuvvetlerin Hesaplanmas

-) T
wo
= c x f x L x [ (G
g
+ G
f
) cos + G
ro
]
T
wo
= 3,2 x 0,025 x 20 x [ (1,5 + 30) x cos 25 + 26,4 ] x 9,81 = 862,475 N

-) T
wu
= c x f x L x (G
g
x

cos + G
ru
)
T
wu
= 3,2 x 0,025 x 20 x (1,5 x cos 25 + 5,6 ) x 9,81 = 109,236 N

-) T
f
= H x G
f

T
f
= 8,45 x 30 x 9,81 = 2486,835 N

-) T
g
= H x G
g

T
g
= 8,45 x 1,5 x 9,81 = 124,342 N

-) P = T
wo
+ T
wu
+ T
f
P = 862,475 + 109,236 + 2486,835 = 3458,546 N

-) T
1
= P x [ 1 + 1 : ( e

1 ) ]
T
1
= 3458,546 x [ 1 + 1 : ( e
0,35x3,14
1 ) ] = 5187,82 N ( =180 = 3,14 rd)

-) T
2
= T
1
P
T
2
= 5187,82 3458,546 = 1729,273 N

-) T
3
= T
2
- T
g
+ T
wu
T
3
= 1729,273 124,342 + 109,236 = 1714,167 N

-) T
4
= T
3
= 1714,167 N










2.3.Tahik Tanburunun Modellenmesi

2.3.1. ANSYS 8.0 le Modelin Oluturulmas

Ansys 8.0 sonlu elemanlar metodunu kullanarak analiz yapan bir paket programdr.Bu
programdaki btn ilemler Mechanical Utility Men den girilerek yaplabilecei gibi
ekranda grlen dier pencerelerden de kolaylkla yaplabilir. Main Men den para
modellenmesi, zdrlmesi ve sonularn incelenmesi ilemleri yaplr.nput Menden
komut girilerek de ilemler gererkletirilebilir. Toolbar penceresinden, yaptmz ilemleri
kayt edebilir, bir nceki paray arabiliriz.Pan Zoom Rotate penceresinde ise
ekrandaki modeli eitli a ve ynlerde izleyebiliriz.

Ansys de para modellenmesine geilmeden nce allacak yap structural olarak
seilir. Preferences > Structural

Bu ilemden sonra parann XY ekseninde 3 boyutlu modellenmesine geildi. Ansys de
bir paray modellemek iin nce Keypoint ( KP ) atamak gerekir. KP atamadan iki boyutlu
model yapmak iimizi zorlatrr.Tekrar ayn para zerinde almamz gerekirse KP ler
bize yardmc olur.

Preprocessor > Modeling > Create > Keypoints > In active CS ; ile mil iin gerekli KP
ler parann teknik resminden alnarak atand. Bu KP lerden geen izgiler aadaki
komutlar ile oluturuldu.Bu ilem sonunda milin iki boyutlu grn oluturuldu.
Preprocessor > Modeling > Create > Lines > Lines > Straight Line

Ayn komutlar takip edilerek tanbur sac, mile balant saclar, ve destek saclar
oluturuldu. Teknik resimdeki radious verilmesi gereken izgiler yapld.
Preprocessor > Modeling > Create > Lines > Line Fillet







ekil 2.4 Key Pointlerden geen izgiler

izgilerin snrlad alanlar aadaki komutlar ile oluturuldu.
Preprocessor > Modeling > Create > Areas > Arbitrary > By lines









ekil 2.5 Mil ve tanburun iki boyutlu alan grnm

Preprocessor > Modeling > Operate > Booleans > Add > Areas ; komutlar verildikten
sonra A
1
, A
4
, A
2
, A
3
alanlar seilerek milin btn olarak olumas salanr.

Modelin tanbur sac ve destek saclar mile balant saclarna ; tanbur sac ve destek
saclar mile kaynakla birletirildiinden bunlar arasnda glue komutu kullanlmaldr.
Preprocessor > Modeling > Operate > Booleans > Glue > Areas

Alanlardan hacim elde etmek iin:
Preprocessor > Modeling > Operate > Extrude > Areas > About Axis ; ile alan Sweep
Areas About Axis mensnde btn alanlar seilip ( pick all ) OK denildikten sonra ekranda
ekseni oluturacak noktalar belirlendi ve alan mende OK denildi. stenilen dndrme
as 360
0
olarak girildi.










1
X
Y
Z

ekil 2.6 ANSYS 8.0 da boyutlu tanbur ve mili modeli

2.3.2. ANSYS 8.0 le Modelin Malzeme zelliklerinin Tanmlanmas

Analiz yaplmas iin gerekli olan element tipinin belirlenmesi gerekmektedir.
Preprocessor > Element Type > Add / Edit / Delete > Add ; komutu ile kan pencereden
Solid > 10 Node 92 i seilir.

Preprocessor > Material Props > Material Models > Structural > Linear > Elastic >
Isotropic ; komutu ile alan pencereye standartlarda belirlenen malzemenin Elastisite
Modul ve Poisson oran girilir.
E = 210 000 N / mm
2
; v = 0.3

2.3.3. ANSYS 8.0 le Modelin MESH ( A rgs ) in Yaplmas

Modellemesi tamamlanan ve malzeme zellikleri girilen tanbur ve milinin analizi
yaplmadan nce MESH ( a rgs ) yaplmas gerekir :
Preprocessor > Meshing > Mesh Tool > Mesh > Volumes > Free > Pick All
Bylece tanbur ve mili modeli elemanlara blnm ve analize hazr hale gelmitir.



















ekil 2.7 ANSYS 8.0 da boyutlu tanbur ve milinin MESH ekli

Gerek sonulara daha yakn sonulara ulaabilmek iin dm saylar, ayn zamanda
eleman saylar nemlidir. ekil 2.7 deki elemanlara ayrlm modelde kullanlan tetrahedral
elemanda 10 dm olduu gz nne alnrsa keskin kelerin olduu blgelerde
(gerilmelerin max olduu blge) yeterli bir seviyede hassasiyetin saland dnlebilir.

2.3.4. Kuvvetlerin Ve Snr artlarnn Uygulanmas

Mil rulmanlarn takld blgede dnd iin snr art uygulanmadan nce tanbur ve
milin X ynnde dnmesi salanmaldr:
Preprocessor > Element type > Add DOF komutu ile kan pencerede ROT Y, ROT X,
ROT Y seilir.

Solution > Define Loads > Apply > Structural > Displacement > On Nodes komutu ile
rulmanlarn bulunduu blgedeki yzey nodlar seilir. Apply komutu ile alan pencereden
UX, UY, UZ, ROTY, ROT Z seilerek milin X ynnde dnmesine izin verilecek ekilde
snrlandrlr. Ayrca milin motor balantsnn olduu kama yuvas blgesi dnmeye kar
diren gsterecei iin bu blgede d yzeydeki nodlara All Dof snr art uygular.
Solution > Define Loads > Apply > Structural > Force/Momment > On Nodes ; komutu
ile para zerine kuvvet uygulanan blgeler seilerek hesaplama ile elde edilen kuvvetler
girilir.


















ekil 2.8 Modelin snr artlar ve kuvvetlerin uygulanm ekli

Snr artlar belirlenen ve kuvvetleri uygulanan modelin zm aadaki komutla
yaplmaktadr :
Solution > Solve > Current LS

2.3.5. Tanbur Ve Milinin ANSYS 8.0 da Sonularnn Alnmas

Modellenen, a rgs yaplan, kuvvetleri ve snr artlar girilen parann analiz
sonular bu blmde ekranda gzlemlenebilir.

General Postproc > Plot Results > Contour Plot > Nodal solution ; komutu ile ekrana
gelen pencereden istenen zmler elde edilebilir.

Elde edilen sonulara gre gerilmeleri azaltmak iin yeni model gelitirilerek analizler
tekrar yaplmtr. Her iki modelin sonular sonu ve deerlendirme blmnde verilmitir.

2.4. Tanbur Ve Milinin yiletirme almalar in Bilezik Tasarm

Mevcut olan tanbur ve milinin boyutlar deitirilmeden mil ile destek sacnn olduu
yere koniklii destek sacnn devam eklinde olan boyu 85 mm. olan bilezik modellenmitir.
Burda tasarma yn veren dnce ani kesit deiimlerini azaltp tanbur ve milinde oluan
gerilmeleri drmektir.



ekil 2.9 Bilezik modeli
























ekil 2.10 Bilezikli tanbur ve mili modeli
BLM
SONU VE DEERLENDRME



3.1 Sonu












































ekil 3.1 Bileziksiz modelin Von- Misses gerilme dalm















































ekil 3.2 Bilezikli modelin Von- Misses gerilme dalm







































ekil 3.3 Bileziksiz model milinin Von-Misses gerilme dalm




ekil 3.4 Bilezikli model milinin Von-Misses gerilme dalm

























ekil 3.5 Bileziksiz modelin tanbur sacnn Von-Misses gerilme dalm



































ekil 3.6 Bilezikli modelin tanbur sacnn Von-Misses gerilme dalm

ekil 3.7 Bileziksiz modelin balant saclarnn Von-Misses gerilme dalm



































ekil 3.8 Bilezikli modelin balant saclarnn Von-Misses gerilme dalm


































ekil 3.9 Bileziksiz modelin tahrie yakn balant sacnn Von-Misses gerilme dalm




































ekil 3.10 Bilezikli modelin tahrie yakn balant sacnn Von-Misses gerilme dalm

























ekil 3.11 Bileziksiz modelin tahrie uzak balant sacnn Von-Misses gerilme dalm


































ekil 3.12 Bilezikli modelin tahrie uzak balant sacnn Von-Misses gerilme dalm


































ekil 3.13 Bileziksiz modelin d destek sacnn Von-Misses gerilme dalm



































ekil 3.14 Bilezikli modelin d destek saclarnn Von-Misses gerilme dalm



































ekil 3.15 Bileziksiz modelin tahrie yakn d destek sacnn Von-Misses gerilme dalm

































ekil 3.16 Bilezikli modelin tahrie yakn d destek sacnn Von-Misses gerilme dalm

























ekil 3.17 Bileziksiz modelin tahrie uzak d destek sacnn Von-Misses gerilme dalm

















ekil 3.18 Bilezikli modelin tahrie uzak d destek sacnn Von-Misses gerilme dalm
Bileziksiz modelin mildeki Von Misses gerilme sonularna gre gerilmeler kesit
deiiminin olduu blgelerde ayrca destek saclarnn mil zerine birletii blgede
younlamtr.

Bilezikli modelin analizine gre ; bilezikler gerilmeleri zerine alarak sistemi
rahatlatmtr. Bileziklerin ayr incelenmesinde gerilmeleri zerine ald saplanmtr.
Maximum gerilmelerin olutuu mildeki gerilmeler azalmtr. Tanbur , destek saclar ve
balant saclarndaki gerilmeler azalmtr.


3.2. Deerlendirmeler

1- ) Gerekte incelenen sistem dinamik bir sistemdir. Milin krlma hadisesi yorulma
olay sonucu ortaya kacaktr. Yaplan analizde ise sistem statik halde kabul edilmitir.
Fakat statik adan sistemde ortaya kan gerilmeler yorulmaya etki eden gerilmelerdir. Bu
gerilmelerin azaltlmas ile tm sistemin yorulma mr arttrlacaktr.

2- ) Gerilmelerin azaltlmas iin gerilme ylmalarnn olduu blgelerde gerilme akn
rahatlatmak gerekir. Gerilmelerin drlmesi ancak mmkn olan yerlerde ani kesit
deiikliklerinin azaltlmas ile mmkn olacaktr.Yaplan analizlerde en byk gerilmeler
kesit deiiminin olduu blgelerde kmtr. yiletirme almasnda uygun bir geometrik
dzenlemenin gerilmeleri drecei gz nne alnarak bilezik tasarm yaplmtr. Analiz
sonularnda gerilmelerin dt tespit edilmitir.
















KAYNAKLAR



a) Prof.Dr.Mustafa DEMRSOY, Transpot Teknii ( letim Makinalar ) , cilt 2, 3. bask,
Birsen Yaynevi
b) [1] Yk. Mh. Ergn AIK, Bantl Konveyrler Hesap Ve Konstrksiyon Esaslar,
T.M.M.O.B. Makina Mhendisleri Odas Yayn No : 98
c) A.SPIVAKOVSKY ve V.DYACHKOV, Gtrcler (Konveyrler), ngilizceden
eviren : Mak.Yk. Mh. A. Mnir CERT, T.M.M.O.B. Makina Mhendisleri Odas
Yayn