AP TG 1st-4th Quarter

i
2

Patnubay ng Guro
Bikol

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na
inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at
pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat
namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na
mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng
Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

ii

Araling Panlipunan Ikalawang Baitang
Patnubay ng Guro sa Bikol
Unang Edisyon, 2013
ISBN: ____________

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing
ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito
ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi
ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi
inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang
karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph. D.

Inilimbag sa Pilipinas ng _____________
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)
Office Address: 2
nd
Floor, Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
Mga Bumuo ng Patnubay ng Guro
Mga Konsultant: Dir. Orfelina O. Tuy, ARD Diosdado M. San Antonio,
Regida N. Vibar-EED, Corazon Fatima Silerio-NEAP Bikol,
Grace Rabelas-EED
Mga Manunulat:
Q1 AngelynDalma-Talavera
San Vicente Elem. School, Ligao City Division
Q2 Rosalie Perez-Romano
Pamplona Central School, Camarines Sur Division
Q3 Analiza B. Boboyo
Daet Elem. School, Camarines Norte
Q4 Diana Barandon Britanico
Baao Central School, Camarines Sur Division
Nag-edit: Eduardo C. Laureles-EPS
Gumuhit ng mga Larawan: Tony Basilla, Deo Moreno, at Leo Vic Albano
Naglayout/Encoder: Maribelle Rafallo-Lita

iii

Paunang Salita
Sa araling ito ay malilinang ang kaalaman,
konsepto at kaisipan sa sariling papel sa
komunidad na siyang tutugon sa pangunahing
pangangailangan ng bawat bawat batang
Bikolano.

Ang pagtatalakay ng bawat aralin sa
asignaturang ito ay masusing pinag-aralan at
tiniyak na ang mga Gawain ay naayon sa
kakayahan ng bawat mag-aaral.

Nahahati ito sa apat nay unit:

I Pagkilala sa Komunidad
II - Kapaligiran, Pinagmulan at Pamumuhay ng
Komunidad
III Buhay Komunidad: Hanapbuhay at
Pamumuno
IV Pagiging Bahagi ng Komunidad

Inaasahan na ang bawat mag-aaral ay
makilalang lubusan ang ibat ibang komunidad na
nakapaligid sa kanya, saan at anong uri ng
pamumuhay meron ang mga ito at higit sa lahat
ang pagiging bahagi ng kanyang komunidad na
kinabibilangan.

Mga may Akda

iv

v

Talaan ng Nilalaman

Yunit I Pagkilala sa Komunidad
Leksyon
1
2
3
4

5
6

7
8
9
Ang Komunidad
Ang Bumubuo ng Komunidad
Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad
Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad
sa Sariling Pamilya ..
Modelong Komunidad .
Kinabibilangan at Kahalagahan ng Komunidad
Impormasyon ng Komunidad .
Grap ng Komunidad
Sagisag sa Komunidad ..........
Pang-Yunit na Pagsusulit ...
2
7
15

22
25
27
32
40
43
45

Yunit II Kapaligiran, Pinagmulan at Pamumuhay
ng Komunidad

47
Leksyon
1 Mga Mahahalagang Lugar sa Komunidad ... 48
2 Pagtukoy sa kinalalagyan ng Mahahalagang Lugar
sa Komunidad ..

56
3 Paggawa ng Payak na Mapa mula sa Sariling
Tahanan o Paaralan

71
4 Mga anyong Lupa at Anyong Tubig .. 82
5 Mga Anyong Lupa at Tubig sa Kinabibilangang
Komunidad

93
6 Dalawang Uri ng Panahon (Tag-ulan at Tag-init) ... 102
7 Mga Kalamidad at Epekto nito sa Komunidad 112
8 Paglahok sa Disaster Drill .. 118
9 Pagpapatuloy at Pagbabago ng Kapaligiran
Noon at Ngayon ..

122
10

11
12
13

14
Mahahalagang Impormasyon Tungkol
sa Komunidad ..
Mga Pagdiriwang .
Pinagmulan at Kasaysayan ng Komunidad .
Paggawa ng Timeline at Salaysay Tungkol sa
Mahahalagang Pangyayari sa Sariling Komunidad
Pagpapatuloy at Pagbabago sa Komunidad ...
Pang-Yunit na Pagsusulit ..

130
135
146

152
157
167
vi

Yunit III Buhay-Komunidad: Hanapbuhay at Pamumuno 170
Leksyon
1 Ang Likas na Yaman ... 171
2 Uri ng Likas Yaman . 174
3 Likas Yaman na Nagmumula sa Yaman Mula
sa Anyong Lupa ...

176
4 Likas Yaman na Nagmumula sa Yamang Mula
sa Anyong Tubig ..

179
5 Produkto ng Komunidad . 182
6 Likas Yaman ng Komunidad .. 185
7 Halaga ng Hanapbuhay .. 189
8 Uri ng Hanapbuhay sa Kapaligiran (Panahon,
Lokasyon, at Likas Yaman)

193
9 Epekto ng Kapaligiran sa Uri ng Hanapbuhay
at Pinagkukunan Yaman sa Komunidad ..

197
10 Epekto ng Pagkakaroon o Kawalan ng Hanapbuhay 204
11
12

13
14
15
16

17
18

19
Simpleng Badyet ng Pamilya .
Pag-uugnay ng Hanapbuhay sa Pangangailangan
ng Pamilya
Mga Pinuno sa Komunidad
Mga Katangian ng Isang Pinuno ...
Tungkulin ng mga Pinuno ng Komunidad
Mga Taong Nag-Ambag sa Kapakanan at Kaunlaran
ng Komunidad ..
Mga Taong Tumutulong sa Komunidad ...
Mga Katangian ng mga Naglilingkod sa Komunidad
Halimbawa ng Maganda at di-Magandang ..
Pamumuno sa Komunidad .
210

216
220
225
229

233
241

244
248

Yunit IV

Pagiging Bahagi ng Komunidad

253
Leksyon
1 Mga Serbisyo ng Komunidad . 254
2 Ang Aking Karapatan .. 265
3 Nilalaman ng Bawat Karapatan . 270
4 Pagpapatupad at Hindi Pagpapatupad ng Karapatan 276
5 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad ng mga
Karapatan sa Tao at Komunidad ..

281
6 Sariling Pananagutan . 286
7 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad sa Tungkulin 292
vii

8
9

10

11
12
13
14
15
16
17
Mga Alituntunin sa Komunidad .
Mga Halimbawa ng Pagsunod at Paglabag
sa mga Alituntunin ...
Mga Gawaing Nagpapakita ng Pagtutulungan
at Pakikipagkapwa ...
Pagtutulungan ng Babae at Lalaki
Paglahok sa mga Gawaing Pangkomunidad ..
Mga Huwarang Kasapi ng Komunidad .
Mga Huwarang Pilipino sa Larangan ng Sining
at Isports
Jesse Robredo: Huwarang Pilipino ..
Ang Aking Pangarap
297

303

311
315
320
324
327
331
334
339

viii

1

2

Pangkalahatang Ideya ng Aralin

Ang Yunit 1 ay tumatatalakay sa komunidad at sa mga bumubuo rito

Ang mga mag-aaral ay inaasahang matutukoy ang kahulugan ng
komunidad, makikilala ang mga bumubuo rito, maiisa-isa ang tungkulin ng bawat
kasapi at maisasaisip at puso ang kahalagahan ng pagiging bahagi ng isang
komunidad.

Leksyon 1 - Ang Komunidad
Layunin
Nabibigyang kahulugan ang salitang komunidad
Nailalarawan ang isang komunidad sa pamamagitan ng pagguhit at iba pang
malikhaing paraan

Pagpapahalaga: Pangangalaga sa komunidad
Kagamitan: awit, picture puzzle
Tema: Tao, Lipunan at Kapaligiran
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 1

A. Panimulang Gawain

B. Pagganyak
Itanong:
Saang lugar ka nakatira?
Sain ka nakaistar?

C. Panlinang na Gawain
1. Paglalahad
Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 1

Ipaawit sa mga bata: Komunidad (Tune: Sitsiritsit)

Yunit 1
Pagkilala sa Komunidad
3

Komunidad

Dito sa amin, presko ang hangin
Ilog, dagat, malinis na baybayin
Berdeng bundok magandang tanawin
Bata, matanda masayahin

Simbahan, palengke, panaderya
Paaralan at saka plasa
May doktorsa klinika
Kaya komunidad ay masaya

2. Pagtatalakay
Itanong
1. Ano-anong lugar ang nabanggit sa awit na Komunidad?
Ano an mga lugar an nabanggit sa kantang Komunidad?

2. Sino-sino kaya ang nakatira sa mga lugar na ito?
Sairisay daw an nakaistar sa mga lugar na ini?

3. Lahat ba ng tao sa lugar ay magkakamag-anak? Bakit?
Gabos daw na tawo sa lugar magparartidaryos? Tano?

4. Sino-sino pa ang nakatira sa inyong komunidad?
Siriisay pa an nakaistar sa saindong komunidad?

5. Kagaya ba ng inilalarawan sa awit ang inyong lugar? Paano ito
nagkakapareho? Nagkakaiba?

Awiton: Komunidad (Tuno: Sitsiritsit)

Digdi samuya, presko an duros
Salog, dagat, dangan baybayon
berdeng bukid magayon na tanawon
aki, gurang maorogmahon.

Simbahan, saudan, panaderya
Eskwelahan saka plasa
May doktor sa klinika,
Kaya komunidad mi maogma

4

Arog man daw kan yaon sa kanta an saindong lugar na pinag-iistaran?
Pano ini nagkakapareho? Nagkakaiba?

6. Masaya ba sa inyong komunidad? Bakit? Ilarawan pa ang inyong
komunidad.
Maogma daw sa saindong komunidad? Tano? Iladawan pa ini.

Sabihin
Ang komunidad ay isang lugar o pook na tinitirhan ng mga tao. Dito
sila namumuhay at nakikisalamuha sa bawat isa. Ang bawat tao rito ay
may ibat-ibang pamilyang kinabibilangan. Sa isang komunidad
makikita ang ilang lugar kagaya ng paaralan, simbahan o mosque,
palengke at sentrong-pangkalusugan.

Itaram
An komunidad sarong lugar na iniistaran kan mga tawo. Digdi sinda
namumuhay dangan nakikiiba sa lambang saro. An lambang tawo
igwang pamilya kinaayonan dangan grupo nin tawong pinakikiibahan.
Sa komunidad may mahihiling na mga lugar arog kan eskwelahan,
simbahan, saudan, dangan sentrong pang-salud.

3. Paglalahat
1. Ano ang tawag sa lugar kung saan magkasamang naninirahan ang
ibat- ibang mga tao (magkakamag-anak man o hindi)?
Ano an apod sa lugar kun sain magkairibahan na nakaistar an
manlain- lain na tawo (magpartidaryos man o dai)?

2. Paano mo ipinapakita ang pagpapahalaga sa iyong komunidad?
Papano mo ipinapahiling an pagtao nin importansya saimong
komunidad?

4. Paglalapat

a. Pangkatang Gawain
Pangkatin ang mga bata sa tatlo. Mabilisang sabihin ang mga
pamantayan sa pangkatang gawain. Ibahagi sa klase ang natapos
na gawain pagkaraan ng 5 minuto.

Pangkat 1: Ilarawan ang nais ninyong makita sa inyong komunidad sa
pamamagitan ng pagguhit nito.

Pangkat 2: Jumbled Letters (ayusin ang mga titik upang mabuo ang
salitang KOMUNIDAD.) Ipapaliwanag sa kanila ang kahulugan ng
komunidad na kanilang natutunan.

5

Pangkat 3: Picture Puzzle (sabihin sa klase kung ano ang larawang
nabuo) Ipalarawan sa kanila ang isang komunidad.

b. Isahang Gawain

1. Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 2

Direksyon: Idrowing an kun tama an konsepto sa komunidad
dangan kun sala.

_____ 1. Komunidad an apod sa lugar na pinag-iistaran kan mga tawo.

_____ 2. Aki, gurang, lalaki dangan babaye igwang komunidad na
kinaaayunan.

_____ 3. Lambang saro importante sa komunidad.

_____ 4. An pamilya bako parte kan komunidad.

_____ 5. An komunidad lugar na pig-iistaran kan manlain-lain na
pamilya.

LM Leksyon 1 Gibohon 1
Bilang Sagot
1.
2.
3.
4.
5.


Panuto: Iguhit ang sariling komunidad. Gawin ito sa AP notebook.
Direksyon: Idrowing an sadiring komunidad.Gibohon ini sa AP
notebook.

6

D. Pangwakas na Gawain
Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon3
Pagtataya

Panuto: Iguhit ang kung tama ang sinsabi at kung mali ang
pangungusap.

_____ 1. Ang komunidad ay isang lugar na may ibat-ibang taong
naninirahan at nakikisalamuha sa bawat isa.
An komunidad sarong lugar na may manlain-lain na tawong
nakaistar dangan nakikiiba sa lambing saro.

_____ 2. Para sa pamilya lang ang komunidad.
Para sa pamilya sana an komunidad.

_____ 3. Bawat komunidad ay may taong naninirahan.
Lambang komunidad may tawong nakaistar.

_____ 4. May makikitang mga lugar sa komunidad kagaya ng paaralan at
simbahan.
May mahihiling sa komunidad na mga lugar arog kan
eskwelahan saka simbahan.

_____ 5. Ang bawat bata ay may komunidad na kinabibilangan.
An lambang aki may komunidad na kinaayonan.

LM Leksyon 1 Gibohon4
Bilang Sagot
1.
2.
3.
4.
5.

E. Takdang-Aralin

a. Iguhit ang larawan ng iyong sariling komunidad.

7

Leksyon 2 - Ang Bumubuo ng Komunidad

Layunin:
Natutukoy ang mga bumubuo ng komunidad.

Pagpapahalaga: Nasisiyahan sa sariling komunidad
Kagamitan: larawan, kuwento, tsart
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan 2 p. 1


Balik-aral

a. Ano ang komunidad?
Ano an komunidad?

B. Pagganyak

Itanong:

May mga kapitbahay ba kayo? Mapapangalanan mo ba ang iba sa kanila?
May mga kataraid man kamo? Ngaranan dawn indo an iba sa sainda.

Ang komunidad ay binubuo ng mga tao magkakamag-anak man
o hindi ngunit nakikisalamuha sa bawat isa.
An komunidad binibilog mga tawo magparartidaryos man o dai
alagad nakikiiiba sa lambang saro.

Tandaan
8

1. Paglalahad
Ipakita ang mga larawan ng mga komunidad.
Ipahiling an mga ritrato nin mga komunidad.

Itanong
1. Ano ang mga lugar na nakikita sa larawan?
Ano an mga lugar na nahiling sa ritrato?
2. Sa mga larawang ipinakita, saan nakatira ang iyong mag-anak?
Sino-sino pa ang nakatira rito?
Sa mga lugar na ipinahiling, sain nakaistar an saimong pamilya?
Siisay pa an mga nakaistar digdi?
9

3. Ano ang pagkakaiba ng mga komunidad na ipinakita ko sa inyo?
Ano an pagkakaiba kan mga komunidad na ipinahiling ko saindo?
4. Ano naman ang pagkakatulad ng mga komunidad na ipinakita sa inyo?
Ano man an pagkakapareho kan mga komunidad na ipinahiling ko
saindo?

2. Pagtatalakay

Lakbay Aral:
Maghahanda ang guro ng ibat-ibang larawan ng pamilya na nakatira
sa ibat-ibang lugar. Ang bawat larawan ay lalapatan ng isang maikling
kuwento na isasalaysay ng guro sa gaganaping lakbay-aral ng mga
bata. Ang bawat larawan ay nakadikit lamang sa loob lang silid-aralan.
(Sa guro: dagdagan ang mga larawan ayon sa komunidad na
kinabibilangan mo.)
Sabihin
Mga bata magkakaroon tayo ng isang lakbay-aral: Maghanda tayo at
puntahan natin ang ibat-ibang lugar na malapit sa ating paaralan.
Itaram
Mga aki magkakaigwa kita nin sarong lakbay-adal: Maghanda kita saka
dumanan ta an malain-lain na lugar na harani sa satuyang eskwelahan.)
Unang Larawan

Ito ang pamilya ni Mang Lito at Aling Mira. Sila ay nakatira sa harap ng
pamilihan. Ang mga anak nila ay sina Jose, Julio, at Jessica. Tuwing Linggo,
maagang nagtitinda ang buong pamilya sa pamilihan. Makikita din sa pamilihan
ang maraming taong nagtitinda at namimili.
(Ini an pamilya ni Mang Lito saka Aling Mira. Nakaistar sinda sa
atubangan kan saudan. An mga aki ninda sinda Jose, Julio saka Jessica.
Lambang Domingo, atab na nagtitinda an bilog na pamilya sa saudan. Mahihiling
din sa saudan an dakol na tawong nagtitinda dangan namamakal.)
10

Ikalawang Larawan

Ito ang bahay ng punong-guro na si Gng Ana Cruz. Makikita ito sa harap
ng simbahan. Kapitbahay niya sina Dr. Rene Reyes ang doktor sa klinika at si
G. Mapa ang dyanitor sa paaralan.
(Ini an harong kanprincipal na si Misis Ana Cruz. Mahihiling ini sa
hampangan kan simbahan. Kataid niya si Dr. Rene Reyes an doktor sa klinika
saka si G. Mapa an dyanitor sa eskwelahan.)

Ikatlong Larawan

Ito ang tahanan ng kambal na sina Ana at Nena. Malapit sa ilog ang
kanilang bahay. Kapit-bahay nila ang mga kaklase at mga kaibigang sina James,
Jorge at Jesper. Tuwing Sabado at Linggo silang lahat ay naliligo sa ilog.
Nakatira sila sa Barangay Dalisdis.
(Ini an harong kan kambal na si Ana saka Nena. Harani sa salog an
saindang harong. Kataid-harong ninda an mga kaklase saka mga amigong sinda
James, Jorge saka Jesper. Lambang Sabado saka Dominggo nagkakarigos
sinda sa salog. Nakaistar sinda sa Barangay Dalisdis. )

11

Ikaapat na Larawan

Ito ang bahay ng mag-asawang Dolor at Luis. Nakatira sila sa may
bundok. May mga kapit-bahay din sila dito. Barangay Masagana ang pangalan
ng lugar nila. Si Kapitan Mario ang pinuno ng Barangay Masagana.
(Ini an harong kan mag-agom na Dolor saka Luis. Nakaistar sinda sa may
bulod. Igwa man sindang kataraid na harong digdi. Barangay Mauswag an
pangaran kan lugar ninda. Si Kapitan Mario an kapitan kan Barangay Mauswag.)

Ikalimang Larawan

Nakatira si Lolo Ambo at Lola Emerata sa likod ng paaralan. Nakikita nila
araw-araw ang masisipag na guro, ang principal, mga mag-aaral at marami pang
taong tumutulong sa paaralan.
(Nakaistar si Lolo Ambo saka Lola Emerata sa likudan kan eskwelahan.
Nahihiling ninda aroaldaw an mahihigos na paratukdo, principal, mga eskwela
saka dakol pang tawo na nagtatabang sa eskwelahan.)
Pagtatalakay
a. Ano-anong uri ng komunidad ang ating nailarawan?
Ano-anong klase nin komunidad an satuyang nahiling?
12

b. May mga tao bang nakatira, namumuhay o nakikisalamuha dito?
Igwa daw nin mga tawo na nakaistar, namumuhay o nakikiiba digdi?

c. Sino ang bumubuo sa mga komunidad na ating pinuntahan sa lakbay-
aral?
Siirisay an yaon sa komunidad na satuyang dinumanan?

d. Mahalaga ang mga tao sa pagbuo ng isang komunidad? Bakit?
Importante daw an tawo sa pagbilog nin sarong komunidad? Tano?

e. Maituturing bang komunidad ang isang lugar kung walang nakatira
rito? Bakit?
Maapod daw na komunidad an sarong lugar kun wara digding
nakaistar? Tano?
3. Paglalahat

Sino-sino ang bumubuo sa komunidad?
Siisay an nagbibilog kan sarong komunidad?

4. Paglalapat

Aramon Ta!
Panuto: Punuan ang mga guhit sa ibaba.
Direksyon: Panuan an mga patlang sa ibaba.

Pagtataya


Ako si ___________________________________________
Nakaistar kami sa _________________________________
An mga midbid ko na nakaistar man sa samong komunidad sinda
___________________________________________________

13

Panuto: Piliin sa kahon ang tinutukoy na komunidad sa bawat
pangungusap. Isulat ang sagot sa guhit.

Direksyon: Pilion sa kahon an sinasabing komunidad sa lambang
pangungusap. Isurat an simbag sa patlang.

1. Araw-araw magkakasama sa lahat ng gawain. ___________ ang
nagbibigay ng pagmamahal, pangangailangan at gabay sa mga
anak.
Aroaldaw na magkairibahan sa gabos na ginigibo. _______ an
nagtatao nin pagpadaba, pangangaipo dangan giya sa mga aki.

2. Sa _____________ nabibili ang malilinis na pagkain at lahat ng
pangangailangan ng tao sa komunidad.
Sa __________ nababakal an malinig na pagkakan dangan gabos
na pangangaipo nin tawo sa komunidad.

3. Masayang nag-aaral sa ______________ ang mga bata. Kaalaman
at kakayahan ay nalilinang dito.
Maogmang nag-aadal sa _________ an mga aki. Dakul na
kaaraman an nanunudan digdi.

4. Gamot at bitamina ibinibigay sa __________________ para mga
tao ay masigla at malusog.
Bulong dangan bitamina itinatao kan ________ tanganing mga
tawo maging makusog saka marhay an salud.

5. Pumupunta sa _______________ para makinig sa misa at
magdasal.
Nagduduman sa __________ tanganing magdangog nin misa
dangan magpangadyi.

Bilang Sagot
1. Pamilya
2. Pamilihan
3. Paaralan
4. Sentrong -Pangkalusugan
5. Simbahan

simbahan pamilya paaralan
pamilihan sentrong pangkalusugan
14


b.Panuto:Lagyan ng tsek ang kahon ng iyong sagot.
Sitwasyon Oo Hindi
1. Ang komunidad ay kinabibilangan lang ng
isang mag-anak.
(An komunidad kinaayonan nin sarong
pamilya.)

2. Ang komunidad ay ang pangkat ng taong
naninirahan sa isang lugar.
(An komunidad grupo nin mga tawong
nakaistar sa sarong lugar.)

3. Bahagi ng komunidad ang mga taong
nagpupunta sa paaralan, simbahan, at
palengke.
(Parte nin komunidad an mga tawo na
nagduduman sa eskwelahan, simbahan
saka saudan.)

4. Mahalaga ang pamilya sa isang komunidad
(Importante an pamilya sa sarong
komunidad).

5. Ang sentrongpangkalusugan ay bahagi din
ng komunidad
(An sentrongpangsalud parte man kan
komunidad.)

Pagtataya
Bilang Sagot
1. Hindi
2. Oo
3. Oo
4. Oo
5. Oo

15

E. Takdang-Aralin

Maglista ng mga pangalan na kilala mo sa iyong komunidad. Isulat ito sa
tsart.
Maglista nin mga pangaran kan kamidbid mo sa saimong komunidad.
Isurat ini sa tsart.

Sakong Kamidbid sa Komunidad
Pamilya Eskwelahan Barangay Saudan Simbahan Sentrong-
pangsalud

Leksyon 3 - Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad

Layunin
Naipapaliwanag ang papel, tungkulin at gawain ng mga bumubuo ng
komunidad.

Pagpapahalaga: Pagiging magalang at masunurin
Kagamitan: graphic organizer, tula, larawan, kuwento
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan 2 p.1

Balik-aral
Sino ang bumubuo sa isang komunidad?
Siirisay an nagbibilog sa sarong komunidad?

B. Pagganyak
Sa pagpasok ninyo ngayong umaga, sino-sino ang mga taong
nakatulong sa inyo upang maayos kayong makarating sa paaralan?

Ang komunidad ay lugar kung saan nakatira ang mga tao at
magkakasamang namumuhay
An komunidad sarong lugar kung sain magkairibang nakaistar
o namumuhay an mga tawo.

Tandaan
16

Sa paglaog ngunyan na aga, siirisay ang mga tawong nakatabang
saindo tanganing makaabot kamo sa eskwelahan nin matanos?

1. Paglalahad
Laro:
Laro: Oo o Hindi

Paraan:
1. Maglalagay ng dalawang upuan sa unahan ng silid-aralan. Isang
upuan para sa Oo at ang isa sa Hindi.
2. Magbibigay ng sitwasyon ang guro at tatakbo ang mga bata sa
tamang sagot.
3. Ang mga batang mali ang sagot, mauupo na at ang matitira ang
panalo sa laro.
Mga Sitwasyon
Ang ama at ina ang nagbibigay ng pangangailangan ng pamilya.
An ama dangan ina nagtatao kan mga pangangaipo nin pamilya.

Ang guro ay tumutulong para matututo ang mga bata sa
pagbibilang, pagbabasa at pagsusulat.
An paratukdo an nagtatabang na makanuod an mga aki sa
pagbilang, pagbasa dangan pagsurat.

Pagkain, damit, bahay dapat ibinibigay ng barangay sa bawat
pamilya.
Pagkakan, bado, harong dapat itinatao kan barangay sa lambang
pamilya.

Ang anak ang dapat maghanap-buhay para sa mga magulang.
An aki an dapat na maghanap nin trabaho para sa mga magurang.

Ang dyanitor, librarian ay nakakatulong sa pagkakaroon ng
maruming paaralan ng mga bata.
An dyanitor, librarian an nakakatabang sa pagkakaigwa nin
mahating eskwelahan kan mga aki.

Magpasalamat sa mga magulang sa ibinibigay na pagkain, damit at
tirahan.
17

Magpasalamat sa mga magurang sa itinataong pagkakan, bado
saka istaran.

Natutunan ng mga bata ang mabuting asal sa paaralan.
Nanunudan kan mga aki an marhay na ugali sa eskwelahan..

Ang paaralan ay lugar ng pagkatuto sa lahat ng bata.
An eskwelahan an lugar na nakakanuod an gabos na aki.

Makinig sa mga salita ng Diyos na binabahagi ng pari, pastor at
katekista.
Magdangog sa mga tataramon nin Diyos na itinatao kan padi,
pastor dangan katekista.

Klinika o botika ng barangay ay nagbibigay ng bitamina sa mga
bata at matatanda sa lugar.
Klinika o botika kan barangay an nagtatao nin bitamina sa mga aki
dangan gurang sa lugar.

Igalang ang mga tao sa komunidad.
Galangan an mga tawo sa komunidad

Itanong
1. Sa ating ginawang laro, sino-sino ang nabanggit na nagbibigay ng
serbisyo sa komunidad? Paano nila ginagawa ang kanilang
tungkulin?
Sa satuyang kawat siisay an mga nabanggit na nagtatao nin serbisyo sa
komunidad? Pano ninda ginigibo an saindang papel sa komunidad?
2. Alin sa mga nabanggit ang maaari mong maging papel o tungkulin?
Arin sa mga nabanggit an pwede mo man pwede saka dapat gibohon?
2 . Pagtatalakay

Ipakita/Ipasuri ang bawat larawan. Ipatukoy sa mga bata ang
tungkuling ginagampanan ng mga tao sa bawat larawan.

18

Sa bawat larawan itanong ang sumusunod:
a. Sino o sino-sino ang ipinapakita sa larawan?
Siirisay an ipinapahiling sa ritrato?

b. Ano ang tungkuling kanyang/kanilang ginagampanan?
Ano an katungdan na saindang ginigibo?

c. Paano sila nakatutulong sa komunidad?
Pano sinda nakakatabang sa komunidad?

Pagkatapos talakayin ang bawat larawan itanong sa mga bata:
Ano naman ang papel na iyong ginampanan sa inyong komunidad?
Nagagawa mo ba ito ng mahusay? Paano ito nakatutulong?
Ano an ginigibo mo para sa saindong komunidad? Nagigibo mo daw ini
nin tanos? Pano ini nakakatabang?

19

3. Paglalahat

Sino-sino ang bumubuo sa komunidad? Ano ang kanilang tungkulin at
papel sa dito? Paano sila nakatutulong?
Siisay an nagbibilog kan komunidad? Ano an saindang piggigibo para
sa komunidad? Pano sinda nakakatabang?

4. Paglalapat
Pangkatang Gawain

1. Hatiin sa limang pangkat ang mga mag- aaral.

2. Ipabigay ang pamantayan sa pangkatang paggawa.

3. Bigyan ng task card ang bawat pangkat.

4. Mag-ulat pagkatapos ng paggawa.

Pangkat 1 Pagsasadula ng tungkulin ng pamilya

Pangkat 2 Pagsasadula ng tungkulin ng paaralan (guro,
mag-aaral)

Pangkat 3 Pagsasadula ng mga tungkulin sa mga tao sa
Pamilihan/kalsada (tindero, tindera, mamimili, pulis)

Pangkat 4 Pagsasadula ng mga tungkulin ng sentrong
Pangkalusugan (nars, doctor)

Pangkat 5 Pagsasadula ng mga tungkulin ng Simbahan (pari,
pastor/ministro)

Pagtataya
Pilion an letra kan tamang simbag sa AP Notebook.
1. Nagtatabang sa pagpakarahay kan salud kan mga tawo sa
komunidad
a. doktor
b. magurang
c. paratukdo
d. gabos na nasabi

20

2. An nagrereparo saka nagtatao nin mga kaipuhan kan aki.
a. magurang
b. bisita
c. pulis
d. paratukdo

3. Nagtatabang na makabasa an mga eskwela saka maipahiling an
mga talent ninda.
a. padi
b. paratukdo
c. kusinera
d. kapitan

4. Nagbabakal nin mga bado saka pagkakan nin pamilya.
a. magurang
b. tanod
c. mgaparatukdo
d. tawo

5. Nangangataman sa ispiritwal na pangangaipo kan mga tawo
a. mga magurang
b. tugang
c. simbahan
d. gabos sa komunidad

Bilang Sagot
1. a
2. a
3. b
4. a
5. c

E. Takdang-Aralin
Itanong sa mga magulang kung ano ang tungkulin ng bawat isa sa
pamilya. Ilista ito at ibahagi ito sa klase.

21

Tungkulin ng mga magulang sa bawat pamilya na palakihin ang
mga anak na mabuting tao at magkaroon ng magandang ugali sa
pakikipagkapwa-tao.
Tungkulin ng paaralan at ng mga guro na turuan ng mga
kaalaman, magagandang asal at hasain ang mga kakayahan ng mga
bata.
Tungkulin ng barangay at ang mga naumumuno rito kagaya ng
punong-barangay at mga konsehal na magbigyan ng paglilingkod at
pangangalaga ang mga tao at mga pag-aari ng barangay.
Tungkulin ng mga tao sa pamilihan na magtinda at magbenta
ng mga produkto at magbigay ng serbisyo na kinakailangan ng mga
tao sa komunidad.
Tungkulin ng mga pari, pastor o ministro sa mga simbahan na
magturo ng mga salita ng Diyos at gabayan ang lahat ng tao sa buhay
ispiritwal.
Tungkulin ng sentrong-pangkalusugan na binubuo ng mga
doktor, nars, dentista na mapangalagaan ang kalusugan ng mga
mamamayan.
(Obligasyon kan mga magurang na padakulaon an mga aki na
maray na tawo saka igwang maray na makipagkapwa tawo.
Obligasyon kan eskwelahan, kan mga paratukdo na tukduan
nin mga kaaraman, marhay na pag-uugali saka makultibar an mga
talento kan mga aki.
Obligasyon kan nin barangay saka mga namamayo kaini na
mapaglingkudan saka mapangatamanan an mga tawo saka
propriedad kan baranggay.
Obligasyon kan sentrongpangsalud kaiba an mga doctor,
nars, dentista na pangatamanan an salud kan lambang
namamanwaan.
Obligasyon kan mga tawo sa saudan na magpabakal kan mga
produkto saka magserbisyo sa mga parabakal kan komunidad.
Obligasyon kan simbahan, an mga padi, pastor o ministro na
magtukdo nin mga tataramon nin Diyos saka giyahan an buhay
ispritwal kan mga tawo.)

Tandaan
22

Leksyon 4 Tungkulin ng Bumubuo ng Komunidad sa Sarili
at Pamilya

Layunin
Naiuugnay ang papel, tungkulin at gawain ng mga bumubuo ng
komunidad sa sarili at sariling pamilya.

Pagpapahalaga: Pagiging masunurin at magalang
Kagamitan: larawan
Tema: Tao, Kapaligiran at Lipunan
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan 2 p. 1

Balik-Aral

B. Panlinang na Gawain

1. Paglalahad

(Magpakita ng larawan ng isang sunog at larawan sa loob ng silid ng
isang ospital)
Ano ang kaganapan sa larawan?
Sino-sino ang kailangan upang makatulong?
Paano sila makatutulong?

Ano an pangyayari sa ritrato?
Siisay an kaipuhan tanganing makatabang?
Pano sinda makakatabang?

2. Pagtatalakay

Itanong:
1. Ano ang mangyayari kung ang mga serbisyo mula sa inyong
komunidad ay hindi ibinibigay?
Ano an mangyayari kun an mga serbisyo hali sa saindong
komunidad dai naitatao?

Halimbawa:
a. Walang bumbero kapag may sunog.
b. Walang tubero, barado at sira ang gripo.
c. Walang pulis may nag-aaway sa malapit sa bahay mo.
23

d. Walang tsuper, mahuhuli kana sa pupuntahan mo.
e. Walang dentista, masakit at sira ang mga ngipin mo.
f. Walang basurero, marumi at mabaho na ang lugar mo.
g. Walang karpintero, sira na ang bahay mo.
h. Walang doktor, inaapoy kana ng lagnat.
i. Walang mananahi, sira na ang mga damit mo.

2. Bakit mahalagang gampanan ng bawat kasapi ng komunidad
ang kanilang tungkulin?
Tano ta kaipuhan na gibohon kan lambing parte kan komunidad
an saiyang mga obligasyon?

3. Paano mo ginagawa ang iyong tungkulin sa komunidad?
Pano mo man ginigibo an saimong mga dapat gibohon sa
saindong komunidad?

4. Paano mo naman pinahahalagahan ang ginagawa ng bawat
kasapi ng inyong komunidad?
Pano mo man tinatawan nin halaga an piggigibo kan mga tawo
sa saindong komunidad?

3. Paglalahat

Paano nakakatulong sa bawat isa at bawat pamilya ang pagtupad ng
bawat kasapi ng komunidad sa kanilang mga tungkulin?

Pano nakakatabang sa lambang saro saka sa lambang pamilya an
paggibo kan kada miyembro nin komunidad kan saindang mga
obligasyon saka gibohon?

4. Paglalapat
Panuto: Pillin sa kahon ang tamang sagot:

______ 1. Tumutulong sa pag-aayos ng trapiko at itinatawid ang mga
bata sa kalsada.
______ 2. Nagbibigay ng masasarap na tinapay sa araw-araw.
______ 3. Gumagawa ng mga bahay, gusali at mga kasangkapan.
______ 4. Tumutulong sa pag-apula ng sunog.
______ 5. Naglilinis at nagaayos ng mga ngipin.
dentista pulis karpintero bumbero panadero
24

C. Pangwakas na Gawain
1. Pagtataya
Direksyon: Basahin ang mga pangungusap sa ibaba. Isulat ang letra
ng tamang sagot sa AP notebook.
1. Binibigyan ng sapat na edukasyon ang bawat bata. Bawat bata ay
pinapalahok sa lahat ng gawain at talakayan sa paaralan.
a. pari b. guro c. ina d. tindera
2. Malinis at ligas na pagkain sa mamamayan ipinagbibili niya.
Tamang presyo at tamang sukli sa mamimili naibibigay pa.
a. pulis b. nars c. doktor d. tindera
3. Pangunahing pangangailangan ibinibigay sa mga anak.
Itinataguyod para mapalaki sila ng maayos.
a. magulang b. bumbero c. katekista d. paaralan
4. Nagbabantay sa lugar para maging mapayapa, ligtas, tahimik at
maayos.
a. Kura paruko b. pulis c. guro d. mananahi
5. Nangangalaga sa kalusugan ng mga tao. Binibigyan ng gamot,
bitamina at tinuturuan para mapanatiling ligtas ang kanilang lugar.
a. panadero b. tanod c. doktor d. basurero
Bilang Sagot
1. b
2. d
3. a
4. b
5. c
25

D. Takdang Aralin
Magdala ng alinman sa sumusunod na kagamitan: papel, karton, clay,
pangkulay, pandikit, gunting.

Leksyon 5 Modelong Komunidad (Pangwakas ng Gawain)

Layunin:
Nakakalikha ng modelong komunidad mula sa papel, karton, clay, blocks
at iba pang gamit.
Nasasabi ang pagkakapareho at pagkakaiba ng nagawang modelong
komunidad sa nagawa ng mga kamag-aral.

Pagpapahalaga: Pagmamalaki sa modelo ng sariling komunidad
Kagamitan: papel, pandikit, gunting, karton, lapis, krayola, clay, blocks,
kuwento, larawan
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p.2

Ipahanda sa mga mag-aaral ang dala-dala nilang mga kagamitan.
Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo o apat.
Magbalik aral ukol sa komunidad at sa mga bumubuo rito.

Ibigay ang sumusunod na panuto:
1. Pumili ng isang modelong komunidad na nais ninyo

Ang bawat komunidad ay mayroong mahalagang
tungkulin na may kaugnayan sa bawat bata o pamilya. Ang mga
ito ang pagbibigay serbisyo at produkto na kailangan sa araw-
araw ng bawat bata o pamilya.
An komunidad igwang importanteng obligasyon para sa
lambang aki o pamilya. Ini an nagtataong serbisyong saka
produkto na kaipuhan kan lambang aki o pamilya.
Tandaan
26

2. Gamit ang mga dala-dalang kagamitan magtulungan sa paggawa
ng modelong komunidad na nais ninyo.
3. Ipakita sa klase ang nabuong modelo.

Itanong:
Ano ang modelong komunidad para sa inyo? Bakit?
Anong modelong komunidad para sa indo? Tano?

Ano ang pagkakapareho at pagkakaiba ng nabuo ninyong modelo sa
nagawa ng iba?
Ano an pagkakapareho saka pagkakaiba kan nahaman nindo sa
nahaman na modelo kan iba?

3. Paglalahat

a. Paano ninyo naipapakita ang isang modelong komunidad?
Papano nindo naipapahiling an sarong modelong komunidad?

Pangwakas na Gawain

1. Pagtataya
Markahan ang nagawang modelo gamit ang rubric.

Pamantayan Puntos
Maliwanag na naipapakita ang modelong
komunidad.
5
Katamtamang naipakita ang modelong
komunidad.
4
May kaunting kamalian sa pagpapakita ng
modelong komunidad
3
Malaki ang kakulangan sa pagpapakita ng
modelong komunidad
2
Mali at kulang ang pagpapakita ng modelong
komunidad
1
Nakuhang Puntos

D. Takdang-Aralin
Gumawa ng isang portfolio ng mga komunidad na naipakita.
27

Leksyon 6 Kinabibilangan at Kahalagahan ng Komunidad

Mga Layunin
Nasasabi na ang bawat bata ay may kinabibilangang komunidad.
Naipapaliwanag ang kahalagahan ng komunidad.

Pagpapahalaga: Pagiging magalang
Naipagmamalaki ang sariling komunidad
Napapahalagahan ang sariling komunidad
Kagamitan: kuwento, graphic organizer, configuration clues, larawan
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p.2


1. Pagganyak
Ipakita ang larawan.

Ano ang nasa larawan? Ano ang ginagawa nila?
Ano an nahihiling mo sa ritrato? Ano an piggigibo ninda?

Sabihin:
Ang mga bata sa larawan at ang mga batang kagaya ninyo ay bahagi rin
ng komunidad.
An mga aki arog kan nasa ritratto saka mga arog nindo parte man kan
komunidad?

28


1. Paglalahad

Ipakita ang bawat larawan. Ipatukoy kung ano ang ginagawa ng
mga bata.

29

Itanong:
Ano ang ginagawa ng mga bata sa larawan?
Ano ang ipinapakita sa larawan na nagpapahiwatig na kabilang
ang mga bata sa komunidad?
Ano ang papel na ginagampanan ng mga bata sa komunidad?
Bilang isang bata, paano mo pinahahalagahan ang iyong pagiging
bahagi ng iyong komunidad?

Ano an piggigibo kan mga aki sa ritrato?
Ano an ipinahihiling sa ritrato na nagsasabi na an mga aki igwa nin
komunidad na naiibahan?
Ano an papel kan mga kaakian sa komunidad?
Bilang sarong aki, pano mo pigtatawan nin importansya an
saimong pagiging parte kan saimong komunidad?

2. Paglalahat
Ano ang komunidad na kinabibilangan mo?
Ano ang masasabi mo ukol sa mga bata at sa komunidad?
Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mga bata ng komunidad
na kinabibilangan?

Ano an komunidad ka naiibahan mo?
Ano an masasabi mo manungod sa mga aki saka an komunidad?
Ano an importansya kan pagkakaigwa nin komunidad na
naiibahan?

3. Paglalapat

Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat. Ibigay ang
pamantayan sa paggawa. Magpakita ng isang role play na
nagpapakita na ang mga bata ay may kinabibilangang
komunidad.

Halimbawa:
Tumutulong sa mga gawaing bahay.

Nakikiisa sa tree planting sa barangay.

Sumasali sa mga palatuntunan sa paaralan.

Tumutulong sa mga ginagawa sa simbahan.

Mamili ng mga gamit mo sa eskwela.
30


Komunidad ng Pamilya Ko!
Gawin sa AP Notebook.

Direksyon: Bakatin ang mga daliri sa papel. Isulat sa bawat bahagi ang
pangalan ng miyembro ng pamilyang kinabibilangan mo. Ibahagi at
ipakilala ang pamilya sa klase.


Isulat ang pangalan ng bahagi ng komunidad sa kahon na
kinabibilangan ng bata.

1. nag-aalaga sa lugar para sa tahimik
at payapang tirahan ng isang bata.

2. - nagtuturo magbilang, magsulat,
bumasa, at naglilinang sa kakayahan
ng isang bata.

3. gumagabay sa bata sa buhay
ispiritwal.

4. - mag-anak na sama-sama at
nagtutulungan para mabigay ang
mga pangangailangan.

5.
- - - nagbibigay ng mga produkto at
pagkain sa lahat ng tao

31

Bilang Sagot
1. barangay
2. paaralan
3. simbahan
4. pamilya
5. pamilihan

Ipagawa LM Leksyon 6 Gibohon 3


Pilion an letra kan tamang simbag. Isurat an simbag sa AP notebook.
1. An mga minasunod miyembro kan komunidad kan pamilya pwera
sa saro.
a. ama b. ina c. paratukdo d. mga aki

2. Maogma an paratukdo sa pagiya sa mga aki sa ________.
a. eskwelahan b. simbahan c. saudan d. ospital

3. An _____ nagtatao nin pangangataman sa salud kan mga aki sa
komunidad.
a. saudan b.sentrong -pangsalud. c. pamilya d. simbahan

4. An nagtatao nin serbisyo para sa mga aki tanganing mabakal an
mga panginot na kaipuhan sa aroaldaw.
a. simbahan b. eskwelahan c. saudan d. pamilya

5. Komunidad kan aki na nangangataman sa katrangkiluhan saka
katanusan kan saiyang lugar.
a. simbahan b. Barangay c. pamilya d. saudan

32

Bilang Sagot
1. c
2. a
3. b
4. c
5. b

D. Takdang-Aralin
Iguhit ang kinabibilangang komunidad. Gumawa ng maikling
kuwento tungkol dito.

Leksyon 7 - Impormasyon ng Komunidad

Mga Layunin
Nakakakuha ng impormasyon tungkol sa komunidad sa pamamagitan ng
interbyu, pagbasa ng simpleng talata, pakikinig ng salaysay.

Nasasabi ang mga batayang impormasyon sa komunidad tulad ng
pangalan ng lugar, dami ng tao, pinuno, wikang sinasalita at mga
grupong etniko at iba pa.

Ang isang bata ay mayroon kinabibilangan komunidad. Ang
mga komunidad na ito ay kinabibilangan ng mga tao, ng pamilya,
paaralan, barangay, pamilihan, simbahan at sentrong-
pangkalusugan. Bawat komunidad ay mahalaga dahil ito ang
tumutulong sa paglaki ng isang bata.
An sarong aki may kinaayonan na komunidad. Ang mga
komunidad na ini kinabibilangan nin mga tawo, an pamilya,
eskwelahan, barangay, saudan, simbahan saka sentrong-pangsalud.
Lambang komunidad importante ta ini an nagtatabang sa pagdakula
kan sarong aki.

Tandaan
33

Nakapagtatala at nakapupuno ng impormasyon sa information sheet o
graphic organizer.

Nakabubuo at nakapagsasabi ng paglalahat tungkol sa nakalap na
impormasyon ukol sa komunidad.

Pagpapahalaga:
Pagiging magalang at matiyaga sa pag-alam ng mga batayang
impormasyon ng komunidad
Kagamitan: TV Board, diyaryo, video clips, tsart, talata, larawan, kuwento,
concept map

1. Pagganyak

Nakinig o nanood ba kayo ng balita?
Nagdangog o nakadalan kamo nin bareta?

Ano ang impormasyong nalaman ninyo?
Ano an impormasyon na naaraman nindo?


1. Pagtatalakay
Mag-Interbyu Tayo!
Sabihin
Mahanda tayo mga bata. Pupuntahan natin si Kapitan sa Barangay Hall.
Kukuha tayo ng impormasyon tungkol sa ating lugar. Isulat ang mga
gabay na tanong na gagamitin sa interbyu.
Itanong

a. Ano ang buong pangalan ng ating lugar?
Ano an bilog na pangaran kan satuyang lugar?

b. Hango saan ang pangalan ng ating lugar?
Hale sain an pangaran kan satuyang lugar?

c. Ilang taon na ang lugar na ito?
Pirang taon na an lugar na ini?

34

Pangalan
ng
Komunidad
d. Sino-sino ang unang taong nanirahan sa lugar natin?
Sairisay an mga inot na tawong nagiristar sa lugar ta?

e. Ilan ang pamilyang nakatira sa ating lugar?
Pira an pamilyang nakaistar sa satuyang lugar?

f. Ano-ano ang hanap-buhay ng mga tao sa komunidad?
Ano an mga hanapbuhay kan mga tawo sa satuyang lugar?

g. Ano-ano ang mga makikita o pook pasyalan sa ating komunidad?
Ano an mga mahihiling o pasyaran sa satuyang komunidad?

h. Ano-anong mga gusali ang makikita sa komunidad?
Ano an mga establisimento an mahihiling sa mga komunidad?

i. Ilarawan ang mga taong naninirahan sa komunidad?
Iladawan an mga taong nakaistar sa komunidad?

j. Ilan ang mga babae at ang lalaking nakatira sa barangay?
Pira an mga babayi dangan an mga lalaking nakaistar sa barangay?

k. Ilan ang nag-aaral na mga bata mula sa komunidad na ito?

m. Saan-saan ang bata nag-aaral?
Sain-sain nag-aadal an mga aki?

n. Sino-sino ang mga opisyal ng barangay?
Sairisay an mga opisyal kan barangay?

o. Ano-ano o ang ginagamit na salita sa lugar na ito?
Ano an mga ginamit na tataramon sa lugar na ini?
Gumawa ng tsart o graphic organizer ukol sa nakuhang impormasyon
at iulat ito sa klase.
dami ng tao
mga hanapbuhay
mga pinuno o opisyal
wikang sinasalita
mga grupong etniko

35

Itanong
a. Ano-anong impormasyon ang inyong nalaman at naitala?
Ano an mga impormasyon an saindong naaraman saka naisurat?

b. Bakit mahalagang malaman ninyo ang lahat ng impormasyon sa
inyong komunidad ng barangay?
Tano ta importanteng maaraman nindo gabos an impormasyon sa
saindong komunidad nin barangay?

c. Maliban sa mga opisyal o kapitan ng barangay, sino pa ang
makapagbibigay ng impormasyon ng barangay?
Pwera sa mga opisyal o kapitan kan barangay, sairisay pa an
makakapagtataong impormasyon manungod sa barangay?

d. Ano pa ang iba pang pamamaraan upang para malaman ang lahat ng
impormasyon ukol sa komunidad?
Ano pa an mga paagi o ginigibo tanganing maaraman an mga
impormasyon manungod sa komunidad?
Magbasa Tayo!
Basahin ng guro ang talata tungkol sa isang komunidad. Punan ang
information sheet. Sagutan ang mga kasunod na tanong.

(Sa Guro: Gumawa ng talata para sa gawaing ito para malaman ng
mga bata ang mga impormasyon na mayroon ang komunidad na
mayroon kayo.

Ang Bayan ng Ligao City
Ang Ligao ay isa sa mga siyudad sa probinsya ng Albay.
Mayroon itong 104,914 kabuuang populasyon mula sa census
noong 2010. Naging siyudad ito noong March 24, 2001 sa bisa ng
R.A.9008 na nilagdaan ng Pangulong Gloria Macapagal Arroyo
noong Pebrero 21, 2001.
Ang Ligao ay may kabuuang 24,640 hektarya ng lupain.
Binubuo ito ng 55 barangay, 11 sa urban, 41 sa rural at tatlo sa
coastal.
Ang populasyon ng Ligao ay may ibat-ibang pag-uugali at
kultura dahil sa lokasyon ng lugar. Kakaibang dayalekto mayroon
ang lugar dahil sa bigkas, baybay at kahulugan ng salita dito.

36

Information Sheet
Pangalan ng Lungsod/Bayan: _______________________
Lalawigan: _________________________
Populasyon: _______________________
Bilang ng Barangay: ________Urban ______ Rural _____Coastal _____

Pagsagot sa mga tanong:
1. Anong lugar ang pinag-usapan sa talata?
Anong lugar an pinag-uulayan sa talata?

2. Ano-anong impormasyon ang nalaman sa talata?
Ano an impormasyon na nakua digdi?

3. Anong paraan ang ginamit para mabigay ang impormasyon sa
komunidad?
Ano an mga paagi para makakua o magtao nin impormasyon
manungod sa komunidad?
Sabihin:
Maraming impormasyon ang isang komunidad. Malalaman ito sa
pamamagitan ng iba ibang paraan kagaya nang pagbabasa ng
talata, pakikinig sa isang salaysay o sa pag- iinterbyu.
Itaram:
Dakul na impormasyon an sarong komunidad.Maaraman ini sa
manlain-lain na paagi arog nin pagbabasa nin sarong talata,
pagdangog sa sarong salaysay o sa pag-interbyu.
Ang lugar mo ay may paaralan, barangay hall, simbahan,
palengke, munisipyo at maraming iba pa. Ang lugar na ito ay
may pangalan.

An lugar mo igwang ekswelahan, barangay hall, simbahan, saudan,
munisipyo saka dakul na iba pa. An lugar na ini igwang pangaran.

a. Ano ang pangalan ng lugar mo?
Ano an pangaran kan lugar mo?

b. Hango saan ang pangalan ng lugar?
Hale sain an pangaran kan lugar?
37

Bawat bumubuo ng komunidad ay may kinikilang pinuno o mga
opisyal. Sa barangay ay may kapitan, sa paaralan ang principal,
sa munisipyo ay ang mayor, sa simbahan ay ang kura paroko.
Lambang komunidad igwang pamayo. Sa komunidad nin barangay
yaon si kapitan, sa eskwelahan igwang principal, sa munisipyo
may mayor, dangan sa simbahan may Kura Paroko.
a. Sino ang mga pinunong kilala mo sa barangay? paaralan?
simbahan? Sabihin ang pangalan nila.
Sairisay an pamayong midbid mo sabarangay? eskwelahan?
sa simbahan? Itaram an pangaran ninda.
b. Ano ano ang ginagawa ng mga pinuno sa komunidad?
Ano an mga ginigibo kan mga pamayo nin komunidad?
b. May pinuno din ba sa klase niyo? Sabihin ang pangalan.
Igwa man daw pamayo an klase nindo? Itaram an pangaran.

Ang bawat tao sa komunidad ay may pinagmulang grupo ng tao.
Ang tawag dito ay pangkat etniko. Ang pangkat ng mga tao na
naninirahan sa Bikol ay tinatawag na Bikolano. Matagpuan sila
samga probinsya ng Camarines Norte, Camarines Sur, Albay,
Sorsogon , Albay, Catanduanes at Hilagang bahagi ng Masbate.

An lambang tawo sa komunidad may ginikanan na grupo. An apod
digdi pangkat etniko. An grupo nin mga tawo na nakaistar sa Bikol
inaapod na Bikolano. Makukua ini sa mga probinsya kan
Camarines Norte, Camarines Sur, Albay, Sorsogon, Catanduanes
dangan hilaga na parte kan Masbate.
Itanong:
a. Saang probinsiya ka ng Bikol nakatira?
Saing probinsiya ka kan Bikol ka nakaistar?

b. Masasabi mo bang ikaw ay isang Bikolano?
Masasabi mo daw na ika sarong Bikolano?

Ang mga Bikolano ay may wikang sinasalita na tinatawag na Bikol.
Bikol ang pangunahing wika o salita ng rehiyon. Bawat bayan sa
Bikol ay may mga dayalektong sinusulat o binibigkas.

An mga Bikolano igwang tataramon na an apod Bikol. An Bikol an
naginginot na tataramon sa rehiyon. Lambang banwaan sa Bikol
may mga diyalektong sinusurat o tinataram.

a. Ano ang wikang ginagamit ninyo sa pagsasalita?
Ano an tataramon na piggagamit nindo sa pagtataram?

38

Ang bumubuo ng komunidad ay mga taong naninirahan. May
bilang sa dami ng lalaki, babae, mga batang nag-aaral, mga hindi
nag-aaral, mga nagtatrabaho at walang trabaho

3. Paglalahat
Ano-ano ang paraan para makakuha ng impormasyon sa isang
komunidad?
Ano an paagi tanganing makakua nin impormasyon sa sarong
komunidad?

Ano-anong batayang impormasyon ang nalaman mo sa
komunidad?
Anong basehang impormasyon an naaraman sa komunidad?

4. Paglalapat
Isulat ang mga impormasyon tungkol sa komunidad mo.
Pangalan ng
Lugar
Lokasyon Pangalan ng
paaralan na
makikita dito
Mga
hanapbuhay
sa lugar
Bilang ng
nakatira dito

1. Pagtataya
Idrowing an kun tama saka kung sala

_____ 1. Bawat impormasyon ng komunidad dapat matutunan ng mga
mag-aaral.
Lambang impormasyon kan komunidad dapat maaraman kan
mga eskwela.

_____ 2. Ituro ang impormasyon ng komunidad sa pamamagitan ng isang
aralin gamit ang isang kuwento o salaysay.
Itukdo an impormasyon kan komunidad sa paagi nin sarong
pag-aadal gamit an istorya o salaysay.

39

_____ 3. Ang pag-interbyu, pakikinig sa kuwento, talata, salaysay ay mga
paraan para malaman ang mga impormasyon ng
komunidad.
An pag-interbyu, pagdangog sa storya, talata, salaysay mga
paagi tanganing maaraman an mga impormasyon sa
komunidad.

_____ 4. Ikahiya ang mga impormasyon ng iyong komunidad.
Ikasupog an mga impormasyon kan saimong komunidad.

_____ 5. Huwag pakialaman ang mga impormasyon sa komunidad.
Dai makiaram sa mga impormasyon sa komunidad.

Direksyon: Pilion an letra kan tamang simbag.

1. An apod sa grupong-etnikong na kinaaayonan mo kun ika nakaistar sa
Bikol?
a. Cebuano b. Bikolano c. Ivatan d. Ilokano

2. Sisay an pamayo kan komunidad na naggiya sa espiritwal na aspeto
kan sarong tawo?
a. Kura Paroko b. Prinsipal c. Kapitan d. paratukdo

3. Tataramon na ginagamit sa pakikipag-ulay sa kaklase o sa kapwa.
a. Ingles b. Tagalog c. Bikol d. Hiligaynon

4. Sain ka nakaistar? (Isurat an pangaran kan lugar) ______________

5. Sain ka nag-aadal? (Isurat an pangaran kan eskwelahan) _________

Bilang Sagot
1.
2.
3.
4.
5.
40

D. Takdang-Aralin

Gibohon sa Harong

Direksyon: Punuan an patlang tanganing mabilog an panunumpa sa
sadiri para sa komunidad. Gibohon ini gamit an sadiring wika na
tinataram.

Ako si __________________________. Nakaistar sa
____________________________________. Nag-aadal ako sa
____________________________. Nangangako ako natatabang
sa pagsasabi kan mga impormasyon sa komunidad ko. Bilang
sarong Bikolano ipinagoorgolyo kong ini an _______________ ko.

Leksyon 8 - Grap ng Komunidad
Layunin
Nailalarawan ang dami ng tao sa komunidad sa pamamagitan ng
simpleng grap.
Pagpapahalaga: Pagkilala at Pagpapahalaga sa bawat tao sa komunidad
Kagamitan: laro, grap, survey ng bumubuo sa komunidad, larawan

Ipakita ang isang grap
Sabihin: Ito ay grap na kumakatawan sa bilang ng mga tao sa
Barangay Maligaya. Bawat tao ay kumakatawan sa isang daang tao.

Ito naman ay grap ng dami ng tao sa Barangay Masinag.

Aling barangay ang mas maraming dami ng tao?
Aring barangay an igwang mas dakul na bilang nin mga tawo?
41


Leksyon 8 Gawain 1

Count Me!

Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Magsagawa ng isang surbey sa
klase ukol sa sumusunod:

Pangkat 1 Kasarian (Lalaki at babae)

Pangkat 2 Edad

Pangkat 3 Buwan ng kapanganakan
a. Gumawa ng grap mula sa ginawang count me!
Gabayan ng guro ang bawat pangkat sa paggawa ng grap

Pangkat 1 Pie Graph
Pangkat 2 Bar Graph
Pangkat 3 Column Graph

Ano ang ipinapakita ng bawat grap?
Ano an ipinapahiling kan kada grap?

Sa unang grap alin ang mas marami? Paano ito ipinakita sag rap?
Sa inot nag rap siisay an mas dakul? Pano ini ipinahiling sa grap?

(Itanong rin ito para sa mga susunod na ginawang grap)

Leksyon 8 Gawain 2
Pag-aralan ang susunod na impormasyon tungkol sa komunidad.
Barangay Silang
Kabuuang Bilang ng mga Tao: 4,852
Bilang ng mga Babae: 2,568
Bilang ng mga Lalaki: 1,752
Bilang ng mga Bata (0 - 17 taong gulang): 532
Gumawa ng grap ukol sa impormasyong ibinigay.
Ano ang ipinakita ng grap?
Ano an ipinahiling kan grap?
42

Alin ang may pinakamaraming bilang sa komunidad?
Arin an igwang pinakadakul na bilang sa komunidad?

Alin ang pinakakaunting bilang sa komunidad?
Arin an pinakadiit na bilang sa komunidad?

Paano ito ipinakita sa grap?
Pano ini ipinahiling sa grap?


Anong paraan ang ginawa para maipakita ang dami ng tao sa komunidad
na kinabibilangan mo?
Gumawa ng grap. Nasa tsart ang bilang ng tao sa Paaralan ng Mabolo.

Leksyon 8 Gawain 3
Babae lalaki Guro Magulang Diyanitor Guwar
diya
Nars Katekista
165 159 16 124 3 2 2 10

D. Takdang-Aralin
Gawin ang grap ng bilang ng tao sa inyong komunidad.

Ang bawat komunidad mayroong bilang o dami ng mga tao. Ito
ay mailalarawan sa pamamagitan ng isang grap.
An lambang komunidad igwang numero o dakol nin mga tawo.
Mailaladawan ini sa paagi kan sarong grap.
Tandaan
43

Leksyon 9 Sagisag ng Komunidad

Mga Layunin
Nabibigyan ng kahulugan ang salitang sagisag.
Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng sagisag o simbolong nakikita
sa kapaligiran.
Nakapagsusuri ng mga simbolo o salitang ginagamit bilang sagisag
ng komunidad.
Naipaliliwanag ang ibig sabihin ng mga simbolo ng kinabibilangang
komunidad.
Nakagagawa ng scrapbook, album o collage ng komunidad na
nagpapakita ng mga katangian at batayang impormasyon.

Pagpapahalaga: Paggalang sa mga sagisag o simbolo ng komunidad
Kagamitan: mga larawan ng sagisag ng komunidad

1. Balik-aral
Magpakita ng grap na nagpapakita ng dami ng tao sa komunidad at
itanong ang mga mahahalagang impormasyong nakapaloob
dito.

2. Pagganyak
Tanaw Pasyal: Ipakita ang mga bahagi ng paaralan kung saan
makikita ang watawat.
Itanong: Ano sagisag ang nakikita ninyo sa loob ng ating paaralan?


1. Paglalahad

Bukod sa paaralan, saan-saan pa ninyo nakikita ang watawat?
Ano ang sinasagisag ng ating watawat?

Magpakita ng larawan ng ilang mga sagisag ng bansa (watawat,
narra, agila, sampagita) Kilalanin ang mga nasa larawan.

Bakit kaya ito tinawag na pambansang sagisag?
Tano kaya ta pig-apud ining pambansang simbolo?

Ano kaya ang sinasagisag ng bawat isa?
Ano kaya an pigsisimbolo kan lambang saro?

44

Makikita ba ito sa ating komunidad?
Nahihiling daw ini sa satuyang komunidad?

Ano ang mga nakikita mo sa ating komunidad na sagisag ng ating
bansa?
Ano an mga nahihiling mo sa komunidad na sagisag kan satuyang
nasyon?

Sabihin:

Mayroon tayong makikitang mga sagisag sa ating komunidad. Ito
ay kumakatawan sa mga katangian at kultura ng mga tao rito.

Ang nara at agila ay sumasagisag sa katatagan at lakas ng lahing
Pilipino.
Ang sampaguita naman ay sumasagisag sa kalinisan at
kababaang-loob.

Gawain 1
Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo.
Direksyon:
Maglista ng mga katangian ng mga naninirahan sa ating
komunidad.
Pumili ng bagay na makikita sa ating komunidad na
maaaring maging sagisag ng mga katangiang ito.
Iguhit ito at ipakita sa buong klase pagkatapos. Ipaliwanag
kung bakit ito ang napiling sagisag.

2. Pagtatalakay

Ano-ano ang inyong iginuhit na sagisag?
Anu-ano an saindong pigdrowing na mga sagisag?

Bakit ito ang inyong napili?
Tano ta ini an saindong napili?

Kumakatawan o sumasagisag ba ito sa mga katangian ng
mga tao sa inyong komunidad? Bakit?
Nagsisimbolo man daw ini kan karahayan kan mga tawo sa
saindong komunidad? Tano?

3. Paglalahat
Ano ang ibig sabihin ng sagisag? Ano ang kinakatawan nito?
Ano an gustong sabihon kan sagisag? Ano an pigpapakahulugan
kaini?
45


Isahang Gawain
Maglista ng taglay mong mga katangian. Mag-isip ng isang bagay
na maaring magsagisag sa iyo. Iguhit ito. Ipakita sa katabi at ibahagi ang
dahilan kung bakit ito ang napili mong sagisag.
Pangkatang Gawain
Bumuo ng apat na pangkat. Gamit ang mga bagay na indigenous
gumawa ng isang album o collage ng sagisag ng inyong komunidad.
Sumulat ng maikling talata na nagpapaliwanag ng kahulugan ng sagisag
na ito

D. Takdang-Aralin
Sa tulong ng mga magulang at kapatid gumuhit na sagisag para sa
inyong pamilya.

Pang Yunit na Pagsusulit
Panuto: Piliin ang tamang sagot. Isulat ang sagot sa AP notebook.

1. Anong komunidad ang nagbibigay kaalaman para sa wastong
pangangalaga sa kalusugan ng bawat isa?
a. Pamilihan c. Sentrong Pangkalusugan
b. Simbahan d. Pamilya

2. Sino ang nagtuturo ng lahat ng kaalaman at humahasa sa lahat ng
kakayahan ng mga bata?
a. Pari b. Negosyante c. Guro d. Dyanitor
3. Ano ang tawag sa lugar na may mga pangkat ng taong nakatira?
a. Parke b. Simbolo c. Komunidad d. Pamilihan

Ang mga sagisag ay bagay na kumakatawan sa saloobin,
katangian o mga mithiin ng mga tao sa isang komunidad.
An mga sagisag bagay na nagrerepresentar kan nasasaboot,
karahayan o kakundian man saka mga pinagmamawot kan mga tawo sa
sarong komunidad.

Tandaan
46

4. Ang barangay ay pinamumunuan ng isang ____________.
a. guro b. mayor c. tanod d. kapitan
5. Anong bahagi ng komunidad ang nagbibigay proteksyon para magkaroon
ng isang ligtas na tirahan ang isang bata?
a. barangay b. simbahan c. pamilya d. paaralan
6. Ano ang nagagawa sa komunidad ng simbahan?
a. Magturo ng pagbasa at matematika.
b. Magtapon ng basura.
c. Gumabay sa buhay pananampalataya ng mga tao.
d. Maglako ng mga paninda.

7. Ang pangkat-etniko kung nakatira sa Bikol?
a. Hiligaynon b. Waray c. Bikolano d. Kapampangan

8. Sila ay nakatira sa isang bahay.
a. pari b. pamilya c. pamilihan d. guro

Panuto: Isulat ang Tama o Mali sa patlang.
_____ 9. Tungkulin ng pamilya na ipamigay ang mga anak.
_____ 10. Nakakakuha ng impormasyon tungkol sa komunidad mula sa
pakikinig ng salaysay o pagbabasa ng talata.
_____ 11. Ang mga bata ay hindi kabilang sa komunidad.
_____ 12. Ang isang lugar ay may mga sagisag na nagpapakilala sa mga
katangian at mithiin ng isang komunidad.
_____ 13. Mahalagang malaman ng bawat bata ang pangalan at
pinagmulan ng lugar na kinabibilangan.
Panuto: Isulat sa patlang ang sagot.
______ 14. Binubuo ng ama, ina at anak.
______ 15. Pagkuha ng impormasyon mula sa pakikipag-usap sa pinuno
ng barangay.
______ 16. Nangangalaga sa mga taong maysakit.
______ 17. Namumuno sa paaralan.
______ 18. Wikang ginagamit mo sa pagsasalita.
19 - 20 Gumuhit ng sagisag ng inyong komunidad.

47

48


Sa ikalawang yunit ay tatalakayin ang mahahalagang lugar, istruktura,
palatandaan sa komunidad, kapaligiran, konsepto ng pagpapatuloy at
pagbabago, at pinagmulan ng komunidad. Maipakikita ng mga mag-aaral ang
kaalaman tungkol sa mahahalagang impormasyon sa komunidad na kanyang
kinabibilangan.

Leksyon 1- Mga Mahahalagang Lugar sa Komunidad

Layunin:
Natutukoy ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog,
palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad gamit ang payak na mapa.
Pagpapahalaga:
Pagsunod sa panuto
Pagkamaginoo
Kagamitan: Larawan ng mga sumusunod:
-pook-pasyalan, komunidad, simbahan, munisipyo,
pamilihan, ospital, bahay,sentrong pangkalusugan, paaralan,
himpilan ng pulis, palaruan
-puzzle
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p.3

A. Panimulang Gawain:

1. Balik-Aral

Ipabuo ang picture puzzle ng komunidad.
Ipagawa sa LM Leksyon 1, Gibohon 1

Yunit 2
Kapaligiran, Pinagmulan at
Pamumuhay ng Komunidad
49

Itanong:

Ano ang larawang inyong nabuo?
(Ano an ritratong nabilog nindo?)

Sabihin:

Ito ay larawan ng komunidad. Dito nakatira ang pangkat ng mga tao. Makikita
dito ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, at palatandaan.
(Ini ritrato nin komunidad. Digdi nakaistar an grupo nin mga tao. Mahihiling digdi
an mga importanteng lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan.)

2. Pagganyak
Magpakita ng larawan ng pook-pasyalan o parke.

50

Itanong:

Ano-ano ang nakikita mo sa larawan?
(Ano-ano an nahihiling mo sa ritrato?)

Nakapunta ka na ba sa ganitong pook?
( Nakaabot ka na man sa arog kaining lugar?)

Ano ang ginawa mo pagpunta dito?
(Ano an ginibo mo kan makaabot digdi?)

Sino ang hindi pa nakapunta sa ganitong pook?
(Siisay an dai pa nakaabot sa arog kaining lugar?)

Sabihin:
Ito ay larawan ng pook-pasyalan o parke. Isa lamang ito sa mga
mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, at palatandaan sa komunidad.
(Ini ritrato nin lugar-pasyaran o parke. Saro lang ini sa mga importanteng
lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan sa komunidad.)

Balikan ang puzzle.

Itanong:

Nakikita ba ninyo ang larawan ng parke sa nabuo ninyong puzzle ng
komunidad?
(Nahihiling nindo an ritrato kan parke o lugar-pasyaran sa nabilog
nindong puzzle kan komunidad?)

B. Panlinang na Gawain:

1. Paglalahad

Sabihin:

Pinag-aralan na natin ang tungkol sa komunidad.Ngayon naman ay pag-
aaralan natin ang mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog,
palatandaan at pook-pasyalan na matatagpuan dito.
( Inadalan ta na an tungkol sa komunidad. Aadalan ta ngunyan an mga
importanteng lugar, istruktura, monumento, dangan tandaan sa
komunidad.)

51

2. Pagtalakay
Itanong:
May alam pa ba kayong mahahalagang lugar o palatandaan sa isang
komunidad bukod sa pook-pasyalan?
(Ano pa an aram nindong mga importanteng lugar o tandaan sa sarong
komunidad pwera sa lugar na pasyaran?)

Ipasuri ang puzzle na nabuo at isa-isang ipasabi sa mga bata ang iba
pang mahahalagang lugar o palatandaan sa isang komunidad bukod sa
pook-pasyalan.

Gumamit ng larawan ng parke, simbahan, munisipyo, palengke,
ospital, himpilan ng pulis at sentrong pangkalusugan, mga bahay, at
paaralan.

Itanong:
Ano ang tawag sa mga lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-
pasyalan sa komunidad na nakikita mo sa larawan?
(Ano an apod sa mga lugar, istruktura, monumento, tandaan saka lugar
na pasyaran na nahihiling mo sa ritrato?

Ano-ano ang ginagawa natin dito?
(Ano-ano an ginigibo ta digdi?)

Sairisay an nahihiling ta digdi?
(Sino-sino ang nakikita natin dito?)

Talakayin ang iba pang mahahalagang impormasyon tungkol dito.

52

3. Paglalahat
Ano-ano ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-
pasyalan sa komunidad?
(Ano-ano an mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan dangan
pasyaran sa komunidad?)

4. Paglalapat
a. Pangkatang-Gawain

Laro: Unahan Tayo
Pangkatin sa lima ang mga mag-aaral.

Balik-aralan nang mabilisan ang mga pamantayan sa paggawa.

Ibigay ang panuto.

Sabihin:
Bumuo ng isang mahabang linya ang bawat pangkat. Ang nasa unahang
bata sa bawat linya ay mag-uunahan sa pagtukoy ng pangalan ng larawan
ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-
pasyalan sa komunidad na ipakikita ko. Ang kasapi ng pangkat na unang
nakasagot ang hahakbang ng isa paunahan kasunod ang iba pang
kasapi. Ang pangkat na naunang makarating sa katapusang guhit ang
siyang panalo.

(Maggibo nin halabang linya an kada grupo. An nasa inutan na aki sa
kada linya mairinutan sa pagpangaran kan mga ritrato nin mahahalagang
lugar, istruktura, monumento, tandaan saka mga pasyaran sa komunidad
na ipapahiling ko. An kabali kan grupo nindo na inot nakasimbag an
malakad nin saro painutan kasunod an iba pang kagrupo. An arin man na
grupo na mainot makaabot sa katapusan na linya an gana.)
53

Itanong:
Ano-anong mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at
pook- pasyalan sa komunidad ang napangalanan natin sa paglalaro?
(Ano-anong mahahalagang lugar, istruktura, monumento, tandaan
dangan lugar-pasyaran sa komunidad an napangaranan ta sa
pagkawat?)

b. Isahang-Gawain

1. Isa-isang tatawagin ang mga bata upang tukuyin kung ano ang nasa
larawan na mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at
pook-pasyalan sa komunidad na ipakikita ng guro.

Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 3.

A. Tukuyin ang angkop na larawan ng mahahalagang lugar, istruktura,
bantayog, palatandaan at pook-pasyalan na matagpuan sa ating sariling
komunidad. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.

A B

___1. simbahan a.

___2. palengke b.

___3. pook-pasyalan c.

___4. sentrong pangkalusugan d.

___5. munisipyo e.

54

2. Ipagawa ang LM Leksyon1, Gibohon 4.

Pakulayan sa mga mag-aaral ang larawan ng mga mahahalagang lugar,
istruktura, bantayog, palatandaan at pook-pasyalan sa komunidad.

C. Pangwakas na Gawain:
1. Pagtataya
Tukuyin kung ano ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at
pook- pasyalan sa komunidad na nasa larawan. Piliin sa kahon ang angkop na
pangalan nito at isulat sa patlang.

___________ _______________ _______________
paaralan simbahan munisipyo
pamilihan palaruan pook-pasyalan
himpilan ng pulis sentrong pangkalusugan
55

_____________ _______________ ________________

________________ ________________
Key to Correction:
1. sentrong pangkalusugan 6. munisipyo
2. himpilan ng pulis 7. simbahan
3. pook-pasyalan 8. paaralan
4. pamilihan
5. palaruan

2. Takdang-Aralin

Gumupit ng larawan ng mga mahahalagang lugar, istruktura, bantayog,
palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad. Idikit sa AP notebook. Maghanda
upang mapangalanan ang mga ito.

Talakayin ang mga kaisipan.

May mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at
pook- pasyalan sa komunidad. Ilan sa mga halimbawa nito ang
paaralan, simbahan, munisipyo, sentrong pangkalusugan,
himpilan ng pulis, pamilihan, palaruan at pook- pasyalan.

Tandaan
56

Leksyon 2 - Pagtukoy sa Kinalalagyan ng Mahahalagang Lugar
sa Komunidad

Layunin:
Natutukoy ang kinalalagyan o lokasyon ng mga mahahalagang lugar na
matatagpuan sa sariling komunidad kaugnay sa lokasyon ng sariling tahanan o
paaralan gamit ang mga pangunahing direksiyon na silangan, kanluran, hilaga at
timog.
Pagpapahalaga: Pakikibahagi sa pagsasagawa ng pangkatang-gawain.
Kagamitan: Mga larawan ng:
Pook-pasyalan, simbahan,munisipyo,sentrong pangkalusugan,bahay,
estasyon ng tren, at mga lugar sa sariling komunidad,.ospital,
compass rose, opisina ng punong-guro, klinika, kantina, silid-aralan,
palikuran, silid aklatan, ilog, kabundukan, kabahayan
, -graphic organizers, plaskard at mapa
Awit: Pumalakpak Tayo, Sinulat ni: Rosalie Perez-Romano

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p. 3
Katangiang Pilipino, Batayang Aklat sa Makabayan p.128-137


1. Balik Aral
Tumawag ng mga bata upang ipakita ang larawan ng mga mahahalagang lugar,
istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan sa komunidad na idinikit sa
AP notebook at ipatukoy ang pangalan nito.

2. Pagganyak

Ilagay ang mga larawan ng pook-pasyalan, simbahan, munisipyo, pamilihan,
ospital, himpilan ng pulis , sentrong pangkalusugan, at paaralan na makikita sa
sariling komunidad sa ilalim ng upuan ng mga mag-aaral bago magsimula ang
klase.

Siguruhin na bawat hanay o mesa ay mayroong upuan na may larawan upang
may kinatawan ang bawat pangkat.
Isa-isang sabihin ang mga sumusunod na panuto
1. Tumingin ang lahat sa ilalim ng upuan.
( Maghiling an gabos sa irarom kan tukawan.)
2. Ang lahat na may makukuhang larawan ay pumila sa unahan.
Isa-isa ninyong ipakita ito sa mga kamag-aral upang pangalanan.
57

( An gabos na may makukuang ritrato magduman sa inutan. Saro-saro
nindong ipahiling ini sa mga kaeskwela tanganing pangaranan.)

3. Idikit ito sa pisara pagkatapos.
(Idukot ini sa pisara pagkatapos.)

Itanong:
Ano- ano ang tawag sa mga larawang nakadikit sa pisara?
(Ano-ano an apod sa mga ritratong nakadukot sa pisara?)

Mayroon ba nito sa ating komunidad?
(Igwa man daw kaini sa satuyang komunidad?)

Malapit ba ito sa ating tahanan?
(Harani daw ini sa satuyang harong?)

Malapit ba ito sa ating paaralan?
(Harani daw ini sa satuyang eskwelahan?)

1. Paglalahad
Alamin natin ngayon ang mahahalagang lugar, istruktura, bantayog,
palatandaan at pook-pasyalan sa ating sariling komunidad kaugnay sa lokasyon
ng sariling tahanan at paaralan.
(Aramon ta ngonian an mahahalagang lugar, istruktura,monumento, tandaan
dangan pasyaran sa satuyang sadiring komunidad hali sa sadiring harong
dangan eskwelahan.)
Ituro sa mga bata ang awiting Pumalakpak Tayo sa tono ng Kumusta Ka.
Ipagawa sa LM Leksyon 2, Gibohon1

Ipaawit nang may kilos.

Mag Upak Kita
Sinurat ni: Rosalie P. Romano

Mag upak kita
Madya nang mag-ogma
Iupak sa atubangan mga kamot
Iupak man sa likod.
Mag-upak sa tuo
Mag-upak man sa wala
Mag-upak sa atubangan saka
likuran.
Patuo dangan pawala.
Pumalakpak Tayo
Sinulat ni:Rosalie P. Romano

Pumalakpak tayo
Halinang magsaya
Ipalakpak sa harap mga kamay
Ipalakpak din sa likod.
Palakpak sa kanan
Palakpak sa kaliwa
Palakpak sa harap at sa likod
Pakanan at pakaliwa.

58

Itanong:
Saang panig papunta ang ginawa mong pagpalakpak?
(Sain na parte paduman an ginibo mong pag-upak?)

2. Pagtalakay

Gumamit ng larawan ng paaralan, pamilihan, palaruan, simbahan, munisipyo at
sentrong pangkalusugan.

Ano-ano ang tawag sa mga larawang ito?
Ano-ano an apod sa mga ritratong ini?

Ilagay sa sahig ang mga larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog,
palatandaan at pook-pasyalan na matatagpuan sa sariling komunidad batay sa
lokasyon o kinalalagyan ng tahanan ng guro. Siguruhing lahat nang bata ay
tatayo sa bahaging ibaba ng mga larawan.

Itanong:
Saang panig makikita ang paaralan?
(Sain na parte mahihiling an eskwelahan?)

Saang panig makikita ang pamilihan?
(Sain na parte mahihiling an saudan?)

Saang panig makikita ang palaruan?
(Sain na parte mahihiling an lugar na kawatan?)

Saang panig makikita ang simbahan?
(Sain na parte mahihiling an simbahan?)

Saang panig makikita ang munisipyo?
(Sain na parte mahihiling an munisipyo?)

Saang panig makikita ang Sentrong Pangkalusugan?
(Sain na parte mahihiling an Health Center?)

Sabihin:
Mayroon pang ibang tawag sa direksiyon o lokasyon bukod sa harapan,
likuran, kaliwa at kanan. Ito ay tinatawag na mga pangunahing direksiyon.
(Igwa pang ibang apod sa direksiyon o lokasyon pwera sa atubangan,
likudan, tuo dangan wala. Ini inaapod na mga nanginginot na direksiyon.)

59

Ipagawa sa mga mag-aaral
1. Tumayo nang tuwid.
2. Idipa ang inyong mga braso.
3. Ituro ang kanang braso kung saan sumisikat ang araw.
Sabihin:
Kung ang kanang braso mo ay nakaturo kung saan sumisikat ang araw,
ito ay nakaturo sa SILANGAN. Ang kaliwang kamay mo naman ay nakaturo sa
KANLURAN kung saan lumulubog ang araw. Ang HILAGA ay nasa dakong
harapan mo samantalang nasa dakong likuran mo naman ang TIMOG.
Tumawag ng ilang bata upang mailagay ang mga plaskard na may nakasulat na
ibat-ibang direksiyon sa angkop na kahon. Ipatukoy ang pangalan ng mga
larawan ng mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook-
pasyalan sa sariling tahanan gamit ang apat na pangunahing direksiyon.

A. Gamitin ang payak na mapa sa pagtukoy ng kinalalagyan o lokasyon ng
mga larawan sa komunidad kaugnay sa lokasyon ng tahanan. Gumamit
ng larawan ng munisipyo, bahay, simbahan, estasyon ng tren.

60

Itanong:
Ano ang larawang nasa hilagang bahagi?
(Ano an ritratong nasa hilaga na parte?)

Ano ang larawang nasa timog na bahagi?
(Ano an ritratong nasa timog na parte?)

Ano ang larawang nasa silangang bahagi?
(Ano an ritratong nasa silangan na parte?)

Ano ang larawang nasa kanlurang bahagi?
(Ano an ritratong nasa kanluran na parte?)

Gumamit ng iba pang larawan para sa pagsasanay

B. Gamitin ang payak na mapa sa pagtukoy ng kinalalagyan o lokasyon ng
mga larawan sa komunidad kaugnay sa lokasyon ng paaralan.Gumamit
ng larawan ng sentrong pangkalusugan, simbahan, paaralan at estasyon
ng tren.

H
S
K
T
61

Itanong:

Ano ang nasa hilagang bahagi?
(Ano an nasa hilaga na parte?)

Ano ang nasa timog na bahagi?
(Ano an nasa timog na parte?)

Ano ang nasa silangang bahagi?
(Ano an nasa silangan na parte?)

Ano ang nasa kanlurang bahagi?
(Ano an nasa kanluran na parte?)

Gumamit ng iba pang larawan para sa pagsasanay

H
T
S
T
62

3. Paglalahat

Paano natin malalaman ang kinalalagyan o lokasyon ng mga mahahalagang
lugar mula sa ating sariling tahanan at paaralan?

(Papano ta maaaraman an kinamumugtakan o lokasyon nin mga mahahalagang
lugar puon sa satuyang sadiring istaran na harong dangan sa eskwelahan?)

Ano-ano ang pangunahing direksiyon?
(Ano-ano an nanginginot na direksiyon?)

4. Paglalapat


Pangkatin sa tatlo ang mga bata.

Ipasabi nang mabilisan ang mga pamantayan sa pagsasagawa ng
pangkatang-gawain.

Bigyan ng task card ang bawat pangkat.

Pangkat 1
Isulat sa kahon ang angkop na pangalan ng mga pangunahing direksiyon ayon
sa lokasyon nito.sa komunidad mula sa ating tahanan.

(Isurat sa kahon an tamang pangaran kan mga nanginginot na direksiyon base
sa lokasyon kaini sa komunidad puon sa satuyang sadiring harong.)

63

Hayaan silang pumili ng isang kasapi na kakatawan sa kanilang pangkat upang
iulat kung ano-ano ang angkop na pangalan ng mga pangunahing direksiyon
ayon sa lokasyon nito sa komunidad mula sa sariling tahanan.

Pangkat 2

Isulat sa kahon ang angkop na pangalan ng mahahalagang lugar, istruktura,
komunidad mula sa ating paaralan.

(Isurat sa kahon an tamang pangaran kan mga mahahalagang lugar, istruktura,
monumento, tandaan dangan lugar na pasyaran na mahihiling sa satuyang
sadiring komunidad puon sa satuyang eskwelahan.)

iulat kung ano-ano ang pangalan ng lugar sa komunidad na nasa hilaga, timog,
kanluran, at silangan ng paaralan.

64

Pangkat 3

Iguhit sa kahon ang angkop na larawan ng mahahalagang lugar, istruktura,
komunidad mula sa ating paaralan.

(Idrowing sa kahon an tamang ritrato kan mga mahahalagang lugar, istruktura,
monumento, tandaan dangan lugar na pasyaran na mahihiling sa satuyang
sadiring komunidad puon sa satuyang eskwelahan.)

iulat kung ano-ano ang mga lugar sa komunidad na nasa hilaga, timog,
kanluran, at silangan ng paaralan.

Pag-uulat ng bawat pangkat.

b. Isahang Gawain
1. Ipagawa ang LM Leksyon 2, Gibohon 2
Kaya mo bang matukoy ang kinalalagyan ng mga bahagi ng ating
paaralan batay sa ibat-ibang direksiyon gamit ang compass rose?
( Kaya mo daw masabi an kinamumugtakan kan mga parte kan satuyang
eskuwelahan base sa iba-ibang direksiyon gamit an compass rose?)

65

Piliin sa kahon ang tamang sagot at isulat sa puwang.

Silangan Timog
Kanluran Hilaga

Sa ______________ makikita ang silid-aralan.
(Sa _____________ mahihiling an klasrum.)

Sa ______________ makikita ang kantina.
(Sa _____________ mahihiling an kantina.)

Sa ______________makikita ang Tanggapan ng Punong-guro.
(Sa ______________ mahihiling an opisina kan principal.)

Sa ______________ makikita ang klinika?
(Sa ______________ mahihiling an klinika.)

Kantina
T
K
H
S
66


Kaya mo bang maiguhit ang mga bagay sa silid-aralan batay sa kinalalagyan
nito ayon sa ibat-ibang direksiyon?

(Kaya mo daw maidrowing an mga bagay sa klasrum base sa kinamumugtakan
kaini sa iba-ibang direksiyon?)

Itanong:
Ano ang nasa silangan ng silid-aralan?_____________
(Ano an nasa silangan kan klasrum?) _____________
Ano ang nasa kanluran ng silid-aralan?_____________
(Ano an nasa kanluran kan klasrum?) _____________

Ano ang nasa timog ng silid-aralan? _____________
(Ano an nasa silangan kan klasrum?) _____________
Ano ang nasa hilaga ng silid-aralan? _____________
(Ano an nasa hilaga kan klasrum? ) _____________


67

Iguhit sa kahon ang angkop na larawan ng mga lugar sa komunidad mula sa
iyong sariling tahanan batay sa mga pangunahing direksiyon.
(Idrowing sa kahon an tamang pangaran kan mga nanginginot na direksiyon
base sa lokasyon kaini sa komunidad puon sa saindong sadiring harong.)

68


a. Pagtataya

1. Pag-aralan ang larawan.

Isulat ang titik ng tamang sagot.

_____1. Ano ang nasa hilaga ng bahay?
a.munisipyo b. simbahan c. pook-pasyalan

____2. Ano ang nasa silangan ng bahay?
a.pamilihan b. simbahan c. munisipyo

____3. Ano ang nasa timog ng bahay?
a.simbahan b. munisipyo c. pook-pasyalan

69

Pag-aralan ang larawan.

_____4. Ano ang nasa silangang bahagi ng paaralan?
a. munisipyo b.palengke c. pook-pasyalan

____ 5. Ano ang nasa kanlurang bahagi ng paaralan?
a.palengke b. sentrong pangkalusugan c. munisipyo

70

.

Piliin ang sagot sa kahon at isulat sa sagutang papel.

6. Saang direksiyon makikita ang paaralan?

7. Saang direksiyon makikita ang simbahan?

8. Saang direksiyon makikita ang bahay?

9. Saang direksiyon makikita ang munisipyo?

Key to Correction:

1 b 6 Kanluran
2 a 7 Hilaga
3 c 8 Timog
4 c 9 Silangan
5 a
Hilaga Silangan
Timog Kanluran
71

b. Takdang-Aralin:
b.1.Ipagawa ang LM Leksyon 2 Gibohon 6
___1. Nakatayo si Ray paharap sa lugar na sinisikatan ng araw.
Saang direksiyon sumisikat ang araw?
a. Hilaga b. Silangan c. Timog

___2. Ang bahay nina Angelie ay nasa may nilulubugan ng araw.
Saang direksiyon lumulubog ang araw?
a. Timog b.Silangan c. Kanluran

___3. Si Nicol ay kasalukuyang naglalaro sa lugar na katapat ng
TIMOG.
Anong direksiyon ang katapat ng TIMOG?
a. Hilaga b. Kanluran c. Silangan

___4. Ano ang tawag sa kanluran,silangan,hilaga at timog?
a. pangunahing kulay b.pangunahing direksiyon c. simbolo


Leksyon 3 - Paggawa ng Payak na Mapa mula
sa Sariling Tahanan o Paaralan
Layunin:
a. Nakagagawa ng payak na mapa ng komunidad mula sa sariling
tahanan o paaralan na nagpapakita ng mga mahahalagang lugar at
istruktura.
b. Nakasusulat ng maikling salaysay tungkol sa komunidad batay sa
payak na mapang nabuo.

Ang kinalalagyan o lokasyon ng mga mahahalagang lugar sa
komunidad mula sa ating sariling tahanan at paaralan ay
madaling malalaman gamit ang mga pangunahing direksiyon na
hilaga, timog, silangan at kanluran batay sa payak na mapa.

Tandaan
72

c. Nailalarawan ang katangiang pisikal ng sariling komunidad.
Pagpapahalaga:
Kalinisan sa paggawa
Kagamitan: Mga larawan ng:
parke,simbahan,munisipyo,sentrong pangkalusugan,bahay,
estasyon ng tren,ospital, compass rose, opisina ng punong-
guro, klinika, kantina, silid-aralan, palikuran, silid aklatan, ilog,
kabundukan, kabahayan
, -graphic organizers, plaskard at mapa
Katangiang Pilipino, Batayang Aklat sa Makabayan
p.128-137

1. Balik Aral
Direksiyon Ko, Hulaan mo

Pahulaan sa mga mag-aaral ang kinalalagyan o lokasyon ng mga
mahahalagang lugar, istruktura, bantayog, palatandaan at pook- pasyalan
na matatagpuan sa sariling komunidad mula sa sariling tahanan at
paaralan sa pamamagitan ng paglundag papunta sa kinalalagyan nito.

Sabihin:
Mula sa aming bahay ay matatagpuan ang pamilihan sa
hilaga na bahagi nito.
(Hali sa samuyang harong mahihiling an saudan sa hilaga na parte kaini.)

Mula sa aming bahay ay matatagpuan ang simbahan sa
kanlurang panig nito.
(Hali sa samuyang harong mahihiling an simbahan sa kanluran na parte
kaini.)

Mula sa aming paaralan ay matatagpuan ang sentrong pangkalusugan
sa silangang panig nito.
(Hali sa samuyang eskwelahan mahihiling an health center sa silangan
na parte kaini.)

Mula sa aming paaralan ay matatagpuan ang estasyon ng tren sa timog
na bahagi nito.
(Hali sa samuyang eskwelahan mahihiling an estasyon kan tren sa timog
na parte kaini.)

73

Hikayatin ang ilang bata na magbigay din ng bugtong na gaya ng mga
nauna batay sa lokasyon ng kanilang sariling tahanan at paaralan.
2. Pagganyak

Magpakita ng mapa.

Itanong:

Ano-ano ang nakikita ninyo dito?
(Ano-ano an nahihiling nindo digdi?)

Alam ba ninyo kung ano ito?
(Aram mo daw kun ano ini?)

Ano ang mapa?
(Ano an mapa?)

Nasubukan mo na bang gumamit nito?
(Napurbaran mo na an paggamit kaini?)

Bakit kaya mahalaga ang paggamit nito?
(Tano/Nata daw mahalaga an paggamit kaini?)

1. Paglalahad

Sabihin:
Ngayong araw ay aalamin natin ang mahahalagang impormasyon
tungkol sa mapa pati na ang paggawa nito.

2. Pagtalakay
Sabihin:
Gamit ang mapa at mga pananda dito ay madaling tukuyin ang
kinalalagyan ng mga mahahalagang lugar sa komunidad.
(Gamit an mapa dangan mga pananda digdi, madaling makua an
kinamumugtakan kan mga mahahalagang lugar sa komunidad.)

Binubuo ito ng ibat-ibang bahagi. Ito ay ang titulo, pananda,
compass rose at iskala.
(Ini may iba-ibang parte. An titulo, pananda, compass rose dangan
iskala.)

74

Magpakita ng payak na mapa at ituro ang bawat bahagi nito.
Pananda:
ilog

kabundukan

kabahayan

simbahan

Barangay Patong

Itanong:
Mayroon ka pa bang ibang alam na paraan o kagamitan upang mas
mapadali ang pagtukoy ng kinalalagyan ng isang lugar?
(May iba ka pa daw aram na paagi o kagamitan tanganing mas mapadali
an pag-aram kan kinamumugtakan nin sarong lugar?)

Simbahan
Ilog
Kabundukan
Kabahayan
Barangay
Patong
75

Sabihin:
Ngayong alam mo na ang mahahalagang impormasyon tungkol sa mapa
ay pag-aaralan naman natin ang paggawa nito mula sa sariling tirahan at
paaralan.
A. Ipakita ng guro ang mapa ng Barangay Lunad.

Pag-aralan ito:

Mga Pananda:

Itanong:
Saang direksiyon makikita ang palengke?
(Sain na direksiyon mahihiling an saudan?)

Saang direksiyon makikita ang simbahan?
(Sain na direksiyon mahihiling an simbahan?)

Saang direksiyon makikita ang bahay?
(Sain na direksiyon mahihiling an harong?)

Saang direksiyon makikita ang munisipyo?
(Sain na direksiyon mahihiling an munisipyo?)

Ano- ano ang panandang ginamit sa bawat lugar na ipinakita sa
mapa?
(Ano-ano an panandang ginamit sa kada lugar na ipinahiling sa mapa?

- Simbahan
- Palengke
- Bahay
- Munisipyo

Barangay Lunad
H
K
T
S
Munisipyo

Simbahan
Palengke Bahay
76

3. Paglalahat

Ano ang nakatulong upang madali mong mabasa ang mga impormasyon sa
mapa?
(Ano an nakatabang tanganing madali mong mabasa an mga impormasyon sa
mapa?)

Ano-ano ang bahagi ng mapa?
(Ano-ano an parte kan mapa?)

4. Paglalapat


Pangkatin ang mga bata sa lima.

Mabilisang ipabigay ang mga pamantayan sa paggawa.

Ibigay ang panuto.

Sabihin:
Sundin ang panuto na ibibigay ko.
1. Kumuha ng lapis at sulatang papel.
2. Gumuhit ng bahay sa gitna ng papel.
3. Sa dakong silangan ay gumuhit ng krus.
4. Sa dakong hilaga ay gumuhit bahay.
5. Sa dakong timog ay gumuhit ng bote ng gamot.
6. sa dakong kanluran ay gumuhit ng siso.

Ipadikit sa pisara ang nagawa ng bawat pangkat. Hayaan silang pumili ng isang
kinatawan na siyang mag-uulat.

Itanong:
Saang dako makikita ang krus?
(Sain na parte mahihiling an krus?)

Saang dako makikita ang bahay?
(Sain na parte mahihiling an harong?)

Saang dako makikita ang bote ng gamot?
(Sain na parte mahihiling an bote kan bulong?)
Saang dako makikita ang siso?
(Sain na parte mahihiling an siso?)

77

Ipakita sa mga bata ang kahulugan ng mga panandang ginamit dito.
Pananda:
simbahan
tahanan
botika

palaruan

Itanong:
Ano ang panandang ginamit sa simbahan?
(Ano an panandang ginamit sa simbahan?)
Ano ang panandang ginamit sa tahanan?
(Ano an panandang ginamit sa istaran?)

Ano ang panandang ginamit sa palaruan?
(Ano an panandang ginamit sa lugar na kawatan?)

Ano ang panandang ginamit sa botika?
(Ano an panandang ginamit sa botika?)

Ano ang tawag dito sa nagawa ninyo?
(Ano an apod digdi sa nagibo nindo?)

b. Isahang Gawain
Sabihin:
Habang nakapikit ay isipin mo ang mga bagay na nasa loob ng ating silid-
aralan at ang direksiyon o lokasyon nito mula sa iyong kinauupuan. Bawat
tanong ay mag- uunahan kayo sa pagtayo para sagutin ito. Ang pinaka
unang tumayo ang tatawagin ko. Kapag tama ang sagot ay saka pa
lamang siya pwedeng dumilat.

78

Halimbawa ng mga kalagayang sasabihin.

Saang direksiyon matatagpuan ang pisara?
(Sain na direksiyon mahihiling an pisara?)
Saang direksiyon matatagpuan ang mesa ng guro?
(Sain na direksiyon mahihiling an lamesa kan paratukdo?)
Saang direksiyon matatagpuan ang lalagyan ng aklat?
(Sain na direksiyon mahihiling an laagan libro?)

Ulit-ulitin ang proseso na babanggitin ang iba pang bagay sa loob ng
silid-aralan.
Ang simbahan ay nasa Hilaga
Ang palengke ay nasa Silangan
Ang bahay ay nasa Timog
Ang munisipyo ay nasa Kanluran

Barangay Poblacion

Mga Pananda:

- simbahan

- palengke
- bahay
- munisipyo

H
K
T
S
79

3. Ipagawa sa mga mag-aaral sa LM Leksyon 3, Gibohon 2.
Iguhit ang angkop na pananda sa angkop na lokasyon ayon sa direksiyon
upang makagawa ng payak na mapa.
Mga Pananda:
-paaralan

-palaruan
-bahay

-ospital
Ang ospital ay nasa silangan.
(An ospital nasa silangan.)

Ang palaruan ay nasa hilaga.
(An parke nasa hilaga.)

Ang paaralan ay nasa timog.
(An eskwelahan nasa timog.)

Ang bahay ay nasa kanluran.
(An harong nasa kanluran.)
Itanong:
Ano ang nasa timog?
(Ano an nasa timog?)

Ano ang nasa hilaga?
(Ano an nasa hilaga?)

Ano ang nasa kanluran?
(Ano an nasa kanluran?)

Ano ang nasa silangan?
(Ano an nasa silangan?)
Ano ang nakatulong upang mas mabilis at madaling maintindihan ang
mapang ginawa mo?

O
80

(Ano an nakakatabang tanganing mas marikas dangan madaling
maintindihan an mapang ginibo mo?

4. Ipagawa sa mga mag-aaral sa LM Leksyon 3, Gibohon 3.
-Pag-aralan ang larawan. Iguhit ang angkop na pananda sa angkop na
lokasyon ayon sa direksiyon upang makagawa ng payak na mapa.

1. Silid-aralan-kanluran.
2. Palikuran - hilaga.
3. Klinika- timog
4. Tanggapan ng Punong-guro-silangan
.
Mga Pananda:
-Klinika

-Palikuran
-Silid-aralan

-Tanggapang ng Punong-guro

Ipalarawan ang katangiang pisikal nito sa pamamagitan ng pagsasabi ng
lokasyon ng mahahalagang istruktura, bantayog, palatandaan at pook-
pasyalan.

Talakayin ang lokasyon ng bawat bahagi ng paaralan sa mapa.

a. Pagtataya

Ipagawa sa mga mag-aaral sa LM Leksyon 3, Gibohon 4

H
K
T
S

H
81

Pag-aralan ang mapa ng Barangay Concepcion.
Gawin sa AP notebook.

l. Ano ang matatagpuan sa TIMOG?
a. paaralan b. parke c. bahay

2. Ano ang matatagpuan sa SILANGAN?
a. paaralan b. pook-pasyalan c. bahay

3. Ano ang matatagpuan sa KANLURAN?
a. ospital b. palengke c. himpilan ng pulis

4.Ano ang matatagpuan sa HILAGA?
a. ospital b. parke c. bahay

5. Ano-ano ang pangunahing direksiyon?
a. silangan, kanluran, timog, pananda
b. timog, silangan, kanluran, hilaga
c. simbolo, kanluran, iskala, timog

Key to Correction:

1 c
2 b
3 c
4 a
5 b
82

b. Takdang Aralin
Ipagawa sa mga mag-aaral sa LM Leksyon 3, Gibohon 5.
Gumawa ng maikling salaysay tungkol sa komunidad batay sa payak na mapang
nabuo.

Leksyon 4 - Mga Anyong Lupa at Anyong Tubig

Layunin:
1. Natutukoy at nailalarawan ang ibat-ibang mga anyong lupa at
anyong tubig.
2. Natutukoy ang mga kulay sa mapa na sumisimbolo sa kalupaan at
katubigan.
Pagpapahalaga: Pangangalaga sa mga anyong lupa at anyong tubig.
Kagamitan: Mga larawan ng: kapatagan, lambak, talampas, burol, bundok,
bulubundukin, bulkan, pulo, latian, baybayain, dagat, ilog, karagatan,
golpo, look, lawa, talon, ilog, kipot
-puzzle, concept map, graphic organizers, symantic web, venn
diagram at plaskard
Chant: Anyong Tubig
Ni:Rosalie Perez-Romano
p.43-65


1. Balik Aral

Itanong:
Ano ang mapa?
Ano-ano ang pantulong sa paggawa nito upang madaling matukoy ang
mga bahagi?


1. Paglalahad

83

Sabihin:
Aalamin natin ang mga anyong lupa at anyong tubig.
(Aaramon ta ngonian an mga kadagaan dangan katubigan).

2. Pagganyak
Magpakita ng mapa ng Pilipinas. na nagpapakita ng mga katubigan at
kalupaan.

Sabihin:
Ito ang mapa ng Pilipinas. Ang bughaw na bahagi ay kumakatawan sa
katubigan na matatagpuan sa bansa samantalang ang ibang kulay ay
kumakatawan sa kalupaan.

Itanong:
Aling bahagi ang malaki? Katubigan o kalupaan?

2.Pagtalakay

1. Pangkatang ipabuo ang puzzle ng mga anyong lupa.na kapatagan,
lambak, talampas,burol, bundok, bulubundukin, latian, bulkan, baybayin
at pulo.

2. Ipasabi nang mabilisan ang mga pamantayan sa pangkatang
gawain.

3. Ibigay ang panuto.
-. Pagtulungang buuin ang puzzle.
- Pumalakpak ng tatlo kung tapos na sa iniatang na gawain.

Hayaang magsagawa ng Gallery Walk ang mga bata upang makita
nang malapitan ang mga nabuong larawan.

Kapatagan
Lambak Talampas
Burol Bundok Bulubundukin
84

Pag-usapan ang mga nabuong larawan sa puzzle.
Itanong:
Sino sainyo ang nakakita na ng mga nasa larawan?
(Siisay saindo an nakahiling na kan mga nasa ritrato?)

Saan ninyo kadalasang nakikita ang mga ito?
(Sain kamo pirming nakakahiling kan mga ini?)

Sabihin:

Ang kapatagan ay anyong lupa na patag o pantay. Dito matatagpuan ang
malalaking taniman.

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng larawan ng kapatagan?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin kapatagan?)
Ipadikit ang larawan sa pisara.Ilagay ito sa itaas ng plaskard na may
pangalang kapatagan.
Magpabigay ng iba pang katangian ng kapatagan.

Sabihin:
Ang lambak naman ay patag na lupa sa pagitan ng dalawang bundok

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng lambak?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin lambak?)
Ipadikit ang larawan sa pisara. Ilagay ito sa itaas ng plaskard na may
pangalang lambak.
Magpabigay ng iba pang katangian ng lambak.

Sabihin:
Ang talampas ay isang patag na lupa sa ibabaw ng bundok.

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng talampas?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin talampas?)
pangalang talampas.
Magpabigay ng iba pang katangian ng talampas.

Sabihin:
Ang burol ay anyong lupa na mas mababa kaysa bundok at talampas.

85

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng burol?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin bulod?)
pangalang burol.
Magpabigay ng iba pang katangian ng burol.

Sabihin:
Ang bundok ay anyong lupa na higit na mataas kaysa burol.

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng bundok?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin bukid?)
pangalang bundok.
Magpabigay ng iba pang katangian ng bundok.

Sabihin:
Ang bulubundukin ang magkakarugtong na hanay ng mga bundok.

Itanong:
Aling pangkat ang nakabuo ng bulubundukin?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin bulubundukin?)
pangalang bulubundukin.
Magpabigay ng iba pang katangian ng bulubundukin.

Sabihin:
Ang latian ay anyong lupa na malapit sa tubig o dagat. Lagi itong basa
at may tumutubong mga halaman katulad ng nipa.

Itanong:
Alin aling pangkat ang nakabuo ng latian?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin latian?)
pangalang latian.
Magpabigay ng iba pang katangian ng latian.

Sabihin:
Ang bulkan ay isa ring mataas na anyong lupa. Isa itong bundok na
may bunganga sa tuktok.

86

Itanong:
Alin aling pangkat ang nakabuo ng bulkan?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin bulkan?)
pangalang bulkan.
Magpabigay ng iba pang katangian ng bulkan.

Sabihin:
Ang baybayin ay anyong lupang nasa tabing-dagat.Dahil isang
kapuluan ang Pilipinas, mahaba ang baybayin nito.

Itanong:
Alin aling pangkat ang nakabuo ng baybayin?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin baybayin?)
pangalang baybayin
Magpabigay ng iba pang katangian ng baybayin.

Sabihin:
Ang pulo ay anyong lupa na napapaligiran ng tubig.

Itanong:
Alin aling pangkat ang nakabuo ng pulo?
(Arin na grupo an nakabilog nin ritrato nin pulo?)
pangalang pulo
Magpabigay ng iba pang katangian ng pulo.

Ano ang tawag sa mga tinalakay natin?
(Ano an apod sa mga inadalan ta?)

Sabihin: Ang tawag sa lahat na larawang nabuo ninyo ay anyong lupa.

b. Ipagawa ang LM Leksyon 4, Gibohon 1.

Ano ang unang pumapasok sa isip mo kapag naririnig ang salitang tubig?
(Ano an naglalaog sa isip mo kun nadadangog an tataraon na tubig?
87

Isulat sa concept map.

Ipagawa ang LM Leksyon 4, Gibohon 2
Pagbigkas ng chant.

Tubig
Anyong Tubig
Sinulat ni: RosaliePerez-Romano

May alam ba kayo na mga anyong
tubig?
Tubig, tubig mga anyong tubig
Karagatan, golpo halimbawa nito
Karagatan? golpo? Halimbawa nito?
Ooookaragatan,
golpo..halimbawa nito.
Dagat at look ay kasama rin nito.
Kasama rin nito?
Oooodagat at look kasama pa
nito.
Mga anyong tubig iyong pakaingatan.

Katubigan
Sinurat ni: RosaliePerez-
Romano
May aram daw kamo na mga
katubigan?
Tubig, tubig mga katubigan
Kadagatan, golpo halimbawa
kaini
Kadagatan? golpo? Halimbawa
kaini?
Iyoiyokadagatan,
golpo..halimbawa kaini.
Dagat dangan look kaibahan
man kaini.
Kaibahan man kaini?
Iyoiyodagat dangan look
kaibahan pa kaini.
Mga katubigan simong
pangatamanan.

88

Itanong:
Ano-ano ang nabanggit na anyong tubig sa chant?
(Ano-ano an nabanggit na katubigan sa chant?)

Magpakita ng larawan ng karagatan, dagat, golpo, talon, lawa, kipot, look at ilog.
Hayaang maglibot ang mga bata upang pagmasdan ang mga larawan.
Sabihin:
Alamin natin kung ano ang tawag sa mga anyong tubig na ito.
(Aramon ta an apod sa mga katubigan na ini.)

Ang karagatan ay ang pinakamalawak na anyong tubig.
Itanong: Alin ang tinutukoy na larawan?

Ang dagat naman ay ang anyong tubig na mas maliit kaysa karagatan.

Bahagi ng karagatan ang golpo. Nasa bukana ito ng dagat.

Ang look ay bahagi ng dagat na pasok sa baybayin.

Ang talon ay bahagi ng ilog o sapa na mabilis na bumabagsak mula sa
mataas na lugar.

Ang lawa ay katubigan na napapaligiran ng lupa.

Makitid na anyong tubig ang kipot.
Itanong: Alin ang tinutukoy na larawan.

Ang ilog ay anyong tubig na umaagos o dumadaloy mula sa kabundukan
patungo sa dagat. Matabang ang tubig dito.

89

Itanong: Ano ang tawag sa lahat nang nabanggit?
(Ano an apod sa gabos na nabanggit?)

Sabihin: Ang tawag sa lahat na nabanggit ay anyong tubig.
(An apod sa gabos na nabanggit katubigan.)
3. Paglalahat
Ano-ano ang mga anyong lupa?
Paano mo ilalarawan ang mga ito?
Ano-ano ang mga anyong tubig?
Paano mo ilalarawan ang mga ito?
Anong kulay sa mapa ang sumisimbolo sa kalupaan? Katubigan?
4. Paglalapat


Mag-unahan Tayo

-Pangkatin ang mga bata sa dalawa (babae at lalaki).
-Mabilisang ipalahad ang mga pamantayan sa paggawa
-Ipasagot ng tama o mali ang mga kalagayan sa tatawaging kinatawan ng
pangkat.
-Ang may pinakamaraming nakuhang puntos sa tamang sagot ang siyang
panalo.
Mga halimbawa ng kalagayang sasabihin ng guro:
Ang lupa ay makikita kahit saang dako ng bansa.
Ang lupa ay lahat lamang patag saan mang dako.
Kapag sinabing kapatagan ay mataas ang bahagi ng lupa.
Sa kapatagan matatagpuan ang malawak na sakahan at taniman.
Ayon sa ipinakikita sa mapa, mas maliit ang lugar na nasasakop ng
katubigan sa Pilipinas.
Ang mga anyong tubig ay puro lang mababa.
Ang bulkan ay halimbawa ng anyong tubig
Ang talon ay anyong tubig na nagmumula sa mataas na lugar.
90

Ang kulay bughaw ay sumisimbolo ng katubigan sa mapa.
Ang pulo ay anyong lupa na napapaligiran ng tubig.
b. Isahang Gawain
Pair Switch

Ipagawa ang LM Leksyon 4, Gibohon 3,
Itanong:

Ano-ano ang mga anyong lupa na napag-aralan natin?
(Ano-ano an mga kadagaan na inadalan ta?)

,

1. ________ 2. ________ 3. ________

4. ______________

karagatan
dagat golpo look
a. anyong tubig na mas maliit kaysa karagatan
b. pinakamalawak na anyong tubig
c. bahagi ng dagat na pasok sa baybayin
d. nasa bukana ito ng dagat.
d.

91

Itanong:
Ano-ano ang mga anyong tubig na napag-aralan natin?
(Ano-ano ang mga katubigan na inadalan ta?)
May naitutulong kaya ito sa atin? Sa paanong paraan?
(May naitatabang daw ini satuya? Sa papanong paagi?)

Dapat bang pangalagaan ang mga ito? Bakit?
(Dapat daw pangatamanan an mga ini? Tano/Nata?)

Paano mo ito mapangangalagaan?
(Papano mo ini mapapangatamanan?)

Ipagawa ito sa AP notebook.

Piliin sa kahon ang tamang paglalarawan sa mga katubigan.

Katubigan Paglaladawan
1. kipot
2. lawa
3. ilog
4. talon
5. karagatan

bahagi ng ilog na mabilis na bumubuhos ang tubig
galing sa mataas na lugar
anyong tubig na napapaligiran ng lupa
makipot na anyong tubig
pinakamalawak na anyong tubig
92

a. Pagtataya
A. Piliin at isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.

1. Ang _______ ay patag na lupa sa pagitan ng dalawang bundok.
2. Ang _________ay anyong lupa na patag at pantay. Dito makikita
ang malalawak na taniman.
3. Ang __________ay anyong lupa na mas mababa kaysa bundok.
4. Ang _______ang pinakamalawak na anyong tubig.
5. Ang ________ay anyong tubig na dumadaloy mula sa itaas ng
kabundukan papunta sa dagat. Matabang ang tubig dito.

B. Isurat kung TAMA o MALI.

______1. Ang lawa ay isang anyong tubig na napaliligiran ng
lupa.

______2. Ang baybayin ay isang anyong lupa na mas mataas
kaysa burol.

______3. Ang bulkan ay isang mataas na anyong lupa na may
butas sa tuktok.

______4. Ang kulay asul sa mapa ay kumakatawan sa katubigan.

______5. Ang pagtapon ng basura sa ilog isang paraan ng
pangangalaga dito.

Key to Correction:
A. 1 lambak B.1 TAMA
2 kapatagan 2 MALI
3 burol 3 TAMA
4 karagatan 4 TAMA
5 talon 5 MALI

Karagatan Lambak Ilog
Talon Kapatagan Burol

93

b. Takdang-Aralin
Gumuhit ng mga anyong lupa at anyong tubig. Kulayan ng bughaw ang
katubigan.

Leksyon 5 - Mga Anyong Lupa at Tubig sa Kinabibilangang
Komunidad
Layunin:
1. Naiisa-isa ang mga anyong lupa at anyong tubig na matatagpuan sa
kinabibilangang komunidad.
2. Nailalarawan ang mga anyong lupa at anyong tubig na matatagpuan sa
kinabibilangang komunidad.
3. Nakaguguhit ng payak na mapang nagpapakita ng anyong lupa at anyong
tubig na matatagpuan sa kinabibilangang komunidad.
4. Naikukumpara ang sariling komunidad sa komunidad ng mga kaklase.
Pagpapahalaga:Pangangalaga sa mga anyong lupa at tubig
Kagamitan: larawan ng mga anyong tubig at anyong lupa na makikita sa
komunidad


Ang kapatagan, lambak, talampas, burol, bundok, bulubundukin,
bulkan, pulo, baybayin at latian ay mga halimbawa ng anyong
lupa.
Ang dagat, golpo, look, karagatan, talon, kipot, lawa, at ilog ay
mga halimbawa ng anyong tubig.
An kulay bughaw sa mapa ay sumisimbolo sa katubigan ng
Pilipinas
Ang ibang kulay naman ay sumisimbolo sa kalupaan ng Pilipinas.
.
Tandaan
94

1. Balik Aral
Ano-ano ang mga anyong tubig at anyong lupa?
2. Pagganyak
Mayroon din bang mga anyong tubig at anyong lupa na matatagpuan sa inyong
sariling komunidad?

Mga Anyong Lupa
Sinulat ni: Rosalie Perez-Romano
Isang hapon, naisipan ni Aling Tita na pumunta sa kumare niya
kasama ang bunsong anak na si Pinky.
Habang nasa daan sila ay nagtanong si Pinky, Nanay ano po ang
tawag sa mataas na anyong lupang iyon?
Iyon ay bundok, ang pinakamataas na anyong lupa
Eh ano naman po ang tawag sa dinadaanan nating ito, patag na lupa
na nasa pagitan ng dalawang mataas na anyong lupa.
Lambak ang tawag dito. Ang mataas at patag na lupa namang iyon ay
talampas. Ang dikit-dikit na bundok na iyon ay bulubundukin.
Samantalang ang anyong lupa na iyon na mas maliit kaysa bundok ay
burol. Iyan ay halimbawa ng mga anyong lupa, paliwanag ni Aling
Tita.
Eh ang Bulkan Mayon, anyong lupa din ba iyon?
Aba oo bulkan ang tawag sa anyong lupa na nagbubuga ng apoy,
usok, abo at lava.
Iba-iba po pala ang mga anyong lupa, Nanay.
OoPinky, ayan natatanaw ko na ang kapatagan. Diyan itinatayo ang
kabahayan na siyang kinatitirikan ng bahay ng ninang mo, maraming
bahay diyan dahil iyan ay isang patag at malawak na lupa.
Magkahawak-kamay na nagmadali sa paglakad ang mag-ina.

95

1. Paglalahad
Sabihin:
Aalamin natin ang mga anyong tubig at anyong lupa na matatagpuan sa
ating sariling komunidad.
Mga Kadagaan
Sinurat ni: Rosalie Perez-Romano
Sarong hapon, naisipan ni Tiyang Tita na magduman sa saiyang
madihon kaiba an nguhod na aki na si Pinky.
Mantang nasa dalan sinda, naghapot si Pinky, Nanay ano po an apod sa
halangkaw na kadagaan na idto?
Bukid idto, an pinakahalangkaw na kadagaan
Ah ano man po an apod sa inaagihan tang ini, patag na daga na nasa
tahaw nin duwang halangkaw na kadagaan.
Lambak an apod digdi. An halangkaw na daga man na idto inaapod na
talampas. An dukot-dukot na bukid na idto kabubuludan. Samantalang
an kadagaan na idto na mas sadit kaysa bukid inaapod na burol. Iyan
halimbawa nin mga kadagaan, paliwanag ni Tiyang Tita.
Eh an Bulkan Mayon, kadagaan man po idto?
Ay iyo bulkan an apod sa kadagaan na nagbubuga nin kalayo, asu,
abo saka lava.
Iba-iba po palan an mga kadagaan, Nanay.
Iyo Pinky, uyan natatanaw ko na ang kapatagan. Diyan ipigtutugdok an
kaharungan na iyong kinamumugtakan kan harong ni ninang mo, dakul
harong diyan ta iyan sarong patag saka mahiwas na daga.
Kaputan nin kamot na naghidali sa paglakaw an mag-ina.

96

2. Pakikinig sa Kwento


-Ipabigay ang mga pamantayan sa pakikinig ng kwento.
-Titigil ang guro paminsan-minsan at itatanong sa mga bata kung ano sa palagay
nila ang susunod na mangyayari.

Itanong:
Sino ang kasama ni Aling Tita?
(Siisay an kaiba ni Tiyang Tita?)

Saan sila pupunta?
(Sain sinda maduman?)

Ano-anong anyong lupa ang nabanggit sa kwento?
(Ano-anong kadagaan an nabanggit sa istorya?)

Paano ito inilarawan?
(Papano ini ilinadawan?)

Kung ikaw si Pinky, ano ang mararamdaman mo sa nakitang kagandahan
ng paligid? Bakit?
(Kun ika si Pinky, ano an mamamatian mo sa nahiling na kagayunan kan
palibot? Tano/Nata?)

Itanong:
May alam ba kayong halimbawa ng mga anyong lupa na matatagpuan sa
ibat-ibang bahagi ng bansa?
(May aram man kamong halimbawa kan mga kadagaan na makukua sa
iba-ibang parte kan satuyang nasyon?)

(Pag-usapan ang mga halimbawa nito na matatagpuan sa aklat.)
Pinag-aralan na natin ang mga anyong lupa na matatagpuan sa
komunidad.Pag-aaralan natin ngayon ang mga anyong lupa na
matatagpuan sa ating sariling komunidad.

97

Ipaisa-isa sa mga bata ang anyong lupa na matatagpuan sa sariling
komunidad o lugar na tinitirhan.
Ipalarawan ito sa kanila.
2b. (Magpakita ng mga larawan ang guro.)

Tatayo at papalakpak nang tatlo ang mga mag-aaral kung ito ay anyong
tubig. Mananatiling nakaupo at ituturo pababa ang dalawang hinlalaki
kung hindi.
(Matindog saka maupak nin tulo an mga aki kun an ritrato katubigan.
Matukaw lang asin itutukdo pababa an tangurangan kun bako.)

-Ang batang nakatukoy sa pangalan ng anyong tubig ang siyang
magdidikit sa pisara ng larawan na napili.
(An aking makasabi kan pangaran kan katubigan an madukot sa pisara
kan ritrato na napili.)

1. Pagtalakay
Itanong:
Ano-ano ang mga anyong lupa na matatagpuan sa inyong
sariling komunidad o lugar na tinitirhan?
(Ano-ano an mga kadagaan na mahihiling sa satuyang sadiring
komunidad o lugar na iniistaran?)

Paano natin ito mapangangalagaan?
(Papano ta ini mapapangatamanan?)

Lambak Talon
Kapatagan Golpo
Kipot
Lawa
Look Dagat
Latian
Baybayin
Ilog
Karagatan

98

Ano kaya ang mangyayari kung hindi natin papangalagaan ang mga
anyong lupa?
(Ano daw an mangyayari kun dai ta papangatamanan an mga kadagaan?)

Bilang bata, ano ang gagawin mo kung nakakita ka ng mga naninira ng
mga anyong lupa?
Bilang aki ano an giGibohon mo kun nakahiling ka nin nanraraot kan mga
kadagaan?

Itanong:
Ano-ano ang mga anyong tubig sa ating komunidad?
(Ano-ano an mga katubigan na mahihiling sa satuyang komunidad?)

Paano natin mapangangalagaan ang mga anyong tubig?
(Papano ta mapangangatamanan an mga katubigan?)
May alam ba kayong halimbawa ng mga anyong tubig matatagpuan
sa ibat-ibang bahagi ng bansa?
(May aram man kamong halimbawa kan mga katubigan na makukua
sa iba-ibang parte kan satuyang nasyon?)

(Pag-usapan ang mga halimbawa nito na matatagpuan sa aklat.)
Ano ang mangyayari kung hindi natin ito pangangalagaan?
(Ano an mangyayari kun dai ta ini papangatamaan?)

2. Paglalahat

a. Ano-ano ang mga anyong lupa at anyong tubig sa ating
komunidad?

b. .Paano natin ito mapangangalagaan?

3. Paglalapat

Lights, Camera...Action!
Piping palabas na magpapakita ng pangangalaga sa mga anyong lupa
at anyong tubig.
Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima.
Ilahad ang panuto.
99

b. Isahang Gawain

Gumuhit ng isang anyong lupa na matatagpuan sa sariling komunidad at
isulat sa puwang ang paraan ng pangangalaga dito.

Itanong:
Paano mo mapangangalagaan ang mga anyong lupa?
(Papano mo mapangangatamanan an mga kadagaan?)

2. Ipagawa sa LM Leksyon 5 Gibohon 3

Gumuhit ng isang anyong tubig na matatagpuan sa sariling komunidad at
isulat sa puwang ang paraan ng pangangalaga dito.

Itanong:
Paano mo mapangangalagaan ang mga anyong tubig?
(Papano mo mapangangatamanan an mga katubigan?)

3. Bigyan ang ilang bata ng mga larawan ng anyong lupa at tubig.
(Tawan an nagkapirang aki nin ritrato kan mga kadagaan dangan
katubigan.)

Hayaan silang idikit ito sa pisara batay sa direksiyong sasabihin ng guro.
(Ipadukot ini sa pisara base sa direksiyon na sasabihon kan paratukdo.)

Halimbawa:
Idikit ang larawan ng kapatagan sa kanluran.
(Idukot an ritrato kan kapatagan sa kanluran.)

Idikit ang larawan ng bundok sa hilaga.
(Idukot an ritrato kan bukid sa hilaga.)

Idikit ang larawan ng talampas sa timog.
(Idukot an ritrato kan talampas sa timog.)

Idikit ang larawan ng lambak sa silangan.
(Idukot an ritrato kan lambak sa silangan.)

Pag-usapan ang kinalalagyan ng mga anyong lupa batay sa
kinalalagyan nito.
100

(Pag-urulayan an kinamumugtakan kan mga kadagaan base sa
lokasyon kan mga ini.)

4. Ipagawa sa LM Leksyon 5 Gibohon 4

Gumuhit ng payak na mapa upang maipakita ang mga anyong lupa at
anyong tubig na matatagpuan sa sariling komunidad.Gumamit ng mga
pananda.

Itanong:
Paano nakakatulong ang mapa sa pagtukoy ng kinalalagyan o lokasyon ng
mga anyong lupa at anyong tubig sa sariling komunidad?
Anong anyong lupa ang nasa timog?
Anong anyong lupa ang nasa kanluran?
Anong anyong lupa ang nasa hilaga?
Anong anyong lupa ang nasa silangan?
Anong anyong tubig ang nasa timog?
Anong anyong tubig ang nasa kanluran?
Anong anyong tubig ang nasa hilaga?
Anong anyong tubig ang nasa silangan?


Ipabasa at ipasipi ang kwento sa mga mag-aaral. Pabilugan ang pangalan
ng bagay na nakatulong upang madaling matunton ni Ray kung saang
gawi sa komunidad matatagpuan ang lokasyon ng burol na gusto niyang
puntahan.

Itanong:

Ano-ano ang mga dapat isaalang-alang sa paggawa ng mapa?
(Ano-ano an mga dapat giromdomon sa paggibo nin mapa?)

Paano nakakatulong ang mapa upang matukoy ang kinalalagyan o
lokasyon ng mga anyong tubig na matatagpuan sa ating sariling
komunidad?
(Papano nakakatabang an mapa tanganing masabi an kinamumugtakan o
lokasyon kan mga katubigan na mahihiling sa sadiring komunidad?)

101

5. Ipagawa sa LM Leksyon 5, Gibohon 6
Magtanong sa kaklase tungkol sa kanyang sariling komunidad.
Ihambing ito sa iyong sariling komunidad. Isulat sa mga kahon.

Itanong:
Pare-pareho ba ang komunidad ng bawat isa sa atin? Bakit?

1. Pagtataya
Iguhit ang mga anyong lupa at anyong tubig na matatagpuan sa ating
komunidad.

2. Takdang Aralin:


a.Gumuhit ng payak na mapa na magpapakita ng mga anyong lupa at
anyong tubig sa komunidad

b.Basahin ang kuwentong mga anyong lupa.


Komunidad ng Kaklase Sariling Komunidad
May mga anyong lupa at anyong tubig na matatagpuan sa ating
sariling komunidad o lugar na tinitirhan. Ang mga ito ay
mahalaga kaya dapat nating pangalagaan.
Ang mapa ay ginagamit upang madaling matukoy ang
kinalalagyan o lokasyon ng mga anyong lupa at anyong tubig na
matatagpuan sa ating sariling komunidad.

Tandaan
102

Leksyon 6 - Dalawang Uri ng Panahon
(Tag-ulan at Tag-init)
Layunin:
1.Nasasabi ang ibat-ibang uri ng panahong nararanasan sa komunidad
(tag-ulan at tag-init).

2.Nakabubuo ng simpleng ulat ukol sa kalagayan ng
panahon (halimbawa: balita o patalastas sa radio o TV.

Pagpapahalaga: Pagkamasunurin
Kagamitan: Mga larawan ng uri ng panahon
-ulat panahon
-Tugma: Ulan, Ulan
Adapted
-Kwento:Tayo nang Mamasyal ni: Rosalie Perez-Romano

1. Balik Aral

-Papangalanan ang mga anyong lupa at anyong tubig sa sariling
komunidad

.Itanong:
-Saang bahagi ito ng komunidad matatagpuan?

2. Pagganyak

Ipabigkas ang tugma: sa tono ng Rain, Rain, Go Away

Ulan, Ulan
Adapted
Ulan, ulan,
Tumila ka at akoy maglalaro pa.
Ulan, ulan
Bumalik ka, kapag akoy
natapos na.

Uran, Uran
Adapted

Uran, uran,
Magpundo ka ta ako makawat
pa.
Uran, uran
Bumalik ka, pag ako natapos na.

103

Itanong:
Ano ang nangyari habang naglalaro ang bata?
(Ano an nangyari mantang nagkakawat an aki?)

Ano ang sinabi niya sa ulan?
(Ano an sinabi niya sa uran?)

1. Paglalahad

Ipasagot ang concept map
1. Pasagutan ang LM Leksyon 6 Gibohon 1

Ano ang unang pumapasok sa isip mo kapag naririnig mo ang salitang
tag-ulan?
(Ano an inot na naglalaog sa isip mo pag nadadangog mo an
tataramon na tag-uran?)

Ano ang unang pumapasok sa isip mo kapag naririnig ang salitang tag-
init?
(Ano an inot na naglalaog sa isip mo pag nadadangog an tataramon
na tag-init?)

tag-
ulan
tag-init
104

Pakikinig sa kwento.
Tayo nang Mamasyal

Tayo nang Mamasyal

Sabado ng umaga, nagkayayaang mamasyal ang
magkakaibigang Dana, Donna at Raiza.
Habang naglalakad ay naramdaman nila ang matinding sikat
ng araw na sumusunog sa kanilang balat. Habang papalayo ay lalong
tumitindi ang init na kanilang nararamdaman.
Sumilong muna tayo sa punong iyon, sabi ni Raiza. Sa
kanilang tinatayuan ay parang may mahinang hangin na dumadampi
sa kanilang mga pisngi. Lumakas nang lumakas ang hangin.
Samantalang sa di kalayuan ay natatanaw nila ang napakainit na
sikat ng araw. Walang ano-anoy umihip uli ang malakas na hangin.
Lumakas nang lumakas ang hangin.
Ay! Uulan yata, sabi ni Donna.
Oo nga mabuti pa ay umuwi na tayo, sagot ni Dana.Bigla ay
naramdaman nila ang madalang na patak ng ulan.
Bilisan natinayan na ang malakas na ulan, ang sabay-
sabay na wika ng tatlo.
105

Itanong:
Sino-sino ang namasyal?
(Sairisay an nagpasyar?)

Ano ang naramdaman nila sa sikat ng araw?
(Ano an namatian ninda sa sirang kan saldang?)

Ano ang naramdaman nila sa mahinang ihip ng hangin? Nang lumakas
ito?
(Ano an namatian ninda sa maluyang huyop kan duros? Kan magkusog
ini?)

Ano ang sunod na nangyari?
(Ano an sunod na nangyari?)

Ano ang ginawa nila nang lumakas ang ulan?
(Ano an ginibo ninda pagkusog kan uran?)

Madya nang Magpasyar
Sinurat ni: Rosalie Perez-Romano

Sabado nin aga, nagka-aralukan na magpasyar an mag-aramigang
sinda Dana, Donna at Raiza.
Habang naglalakaw, namati ninda an grabeng init kan saldang na
garo nagsusulo sa saindang mga kublit. Habang paparayo, lalong nag-iinit
an panahon.
Magsirong muna kita sa kahoy na ito, sabi ni Raiza. Sa saindang
tinitindugan, may garo maluyang huyop nin duros na nagdampi sa
saindang mga pisngi. Nagkusog na maray an duros. Samantalang sa dai
karayuan natatanaw ninda an mainiton na sirang kan saldang. Mayong
ano-ano, biglang nagkusog an duros. Nagkusog na maray an duros.
Ay! Mauran garo, sabi ni Donna.
Iyo ngani maray pa magpuli na kita, simbag ni Dana.Biglang
namati ninda an manaro-saro na turo kan uran.
Rikasan tauyan na an makusog na uran, an sarabay na sabi kan
tulo.
106

Gagawin mo rin ba ang ginawa nila na pagtakbo nang mabilis nang
lumakas ang ulan? Bakit?
(GiGibohon mo man daw an ginibo ninda na pagdalagan nin marikas kan
magkusog an uran? Tano/Nata?)

2. Pagtalakay
Sabihin:
Mayroon tayong dalawang uri ng panahong nararanasan sa komunidad (tag-ulan
at tag-init). Nakakaapekto ito sa ating mga pang araw-araw na gawain.
(Igwa kita nin duwang klase nin panahon sa komunidad (tag-uran dangan tag-
init). Nakakaapekto ini sa satuyang pang aroaldaw na Gibohon.)

Magkunwaring isang tagapagbigay ng patalastas sa radyo at iparinig sa mag-
aaral ang isang paalala.

Paalala sa Darating na Bagyo
Pinapaalalahanan po ang lahat naming tagapakinig na mag-ingat
sa darating na bagyo. Ang mga nakatira sa mabababang lugar ay
pinapakiusapang magsilikas at pumunta sa mataas na lugar
upang maiwasan ang sakuna.
Isang paalala hatid sainyo ng himpilang ito.
Pagiromdom sa Maabot na Bagyo
Pinapagirumdom po sa gabos ming paradangog na maglikay sa
maabot na bagyo. Ang mga nakaistar sa harababang lugar
pinapakiulayan na maglipat dangan magduman sa halangkaw na
lugar tanganing maibitaran an disgrasya.
Sarong pagiromdom hatod saindo kan istasyon na ini.

107

Itanong:
Tungkol saan ang patalastas sa radyo na narinig ninyo?
(Manunungod sain an pagiromdom sa radyo na nadangog nindo?)

Anong uri ng panahon ang ipinahihiwatig nito?
(Anong klase nin panahon an ipinapaabot kaini?)

Ano daw ang dapat gawin ng mga nakatira sa mabababang lugar? Bakit?
(Ano daa an dapat gibohon kan mga nakaistar sa harababang lugar?
Tano/Nata?)

Ikaw, susundin mo ba ang sinasabi ng paalala? Bakit?
(Ika, susunudon mo daw an sinasabi sa pagiromdom? Tano/Nata?)

Maliban sa babala sa radyo, sa papaanong paraan pa tayo maaaring makarinig
o makakita ng mga balita tungkol sa kalagayan ng panahon?.
(Pwera sa mga pagirumdom sa radyo, sa papanong paagi pa kita pwedeng
makadangog o makahiling nin mga pagirumdom manunungod sa panahon?)


Magkunwaring isang reporter sa telebisyon at ibigay ang ulat panahon.

Ulat Panahon
2 minuto

Maulan na Panahon
Magandang araw po sainyong lahat minamahal naming mga
tagapakinig. Narito ang ating ulat tungkol sa kalagayan ng panahon sa
oras na ito. Ngayon po ay araw ng(pangalan ng kasalukuyang araw),
taon(kasalukuyang taon).

Ang araw ay sumikat kaninang (oras) at lulubog mamayang (oras).
Madilim ang ulap sa kalangitan. Malakas po ang buhos ng ulan sa mga
panahong ito at sinasabayan ng manaka-nakang pagkidlat at pagkulog.
Magkakaroon po tayo ng maulang panahon sa buong maghapon dulot
ng nagbabadyang pagpasok ng isang bagyo sa kalupaan ng Pilipinas.
Pinapayuhang mag-ingat at maghanda ang lahat.

Ito po ang inyong tagapagbalita (sabihin ang iyong pangaran) , salamat.
108

Itanong:
Tungkol saan ang ulat?
(Manunungod sain an bareta?)

Anong araw at taon ngayon?
(Anong aldaw saka taon ngonian?)

Anong oras sumikat ang araw?
(Anong oras nagsirang an saldang?)

Anong oras lulubog ang araw?
(Anong oras masulnop an saldang?)

Paano inilarawan ng tagapagbalita ang panahon?
(Papano ilinadawan kan tagapagbareta an panahon?)

Ano ang pangkalahatang kalagayan ng panahon sa buong maghapon?
(Ano an magiging kamugtakan kan panahon sa bilog na maghapon?)

Naunawaan mo ba ang mensaheng ibig iparating ng tagapagbalita?
(Naintindihan mo daw an mensaheng gustong ipaabot kan nagbabareta?)

Bareta sa Panahon
2 minuto
Mauran na Panahon
Diyos maray na aldaw po saindo gabos mga tugang. Uya an satuyang
pagbabareta tungkol sa kamugtakan kan panahon sa oras na ito.
Ngonian po aldaw nin (ngaran kan aldaw), taon (anong taon ngonian).

An saldang nagsirang kasubagong (oras) dangan masulnop atyan na
(oras).
Madiklom an panganuron sa kalangitan. Makusog po an pagbulos kan
uran sa mga panahon na ini dangan sinasabayan nin kikilat saka
daguldol.Magkakaigwa po kita nin mauran na panahon sa interong
maghapon dulot kan nagbabadya na paglaog nin sarong raot nin
panahon sa kadagaan kan Pilipinas. Pinapagiromdom na maglikay
dangan mag andam an gabos.

Ini po an saindong tagapagbareta (sabihon an saimong pangaran) ,
salamat.

109

Sabihin:
May ibat-ibang paraan ng paghahatid ng ulat o patalastas tungkol sa
panahon. Mahalaga na kumpleto ang detalye nito upang maintindihan ng
mga tagapakinig o nanonood ang nais iparating na mensahe ng
tagapagbalita.
Mga gabay na tanong sa pag-uulat tungkol sa panahon.
Tungkol saan ang balita?
(Manunungod sain an bareta?)

Anong araw ngayon?
(Anong aldaw ngonian?)

Anong oras sumikat ang araw?
(Anong oras nagsirang an saldang?)

Anong oras lulubog ang araw?
(Anong oras masulnop an saldang?)

Ano ang pangkalahatang kalagayan ng panahon sa buong maghapon?
(Ano an magiging kamugtakan kan panahon sa bilog na maghapon?)

Itanong:
Ano-ano ang dapat tandaan at isaalang alang sa pagbibigay ng ulat
panahon?
(Ano-ano an dapat tandaan sa pagtatao nin bareta manunungod sa
panahon?)

3. Paglalahat:
Ano-ano ang dalawang uri ng panahon?
Sa paanong paraan tayo nakapaghahatid ng balita?
4. Paglalapat:
a. Pangkatang- Gawain:

110

Gawain ng bawat pangkat:
Unang Pangkat: Ipakita ang mga gawain kung tag-ulan
Ikalawang Pangkat: Ipakita ang mga gawain kung tag-init
Ikatlong Pangkat: Ilista ang mga kinakain kung tag-ulan at tag-init
Ikaapat na Pangkat: Iguhit ang mga kasuotan kung tag-ulan
Ikalimang Pangkat: Iguhit ang mga kasuotan kung tag-init.
Papiliin ang bawat pangkat ng isang kinatawan na mag-uulat.
c. Isahang Gawain

1. Ipagawa sa LM Leksyon 6, Gibohon 5

Ano ang paborito mong gawain kung maulan? Kung mainit?
(Ano an paborito mong Gibohon kun mauran? Kun mainit?)

Ano ang gawaing nagagawa mo maulan man o mainit?
(Ano an Gibohon na nagigibo mo mauran man o mainit?)

Punan ang Venn Diagram

Itanong:

Ano-ano ang mga gawaing nagagawa mo kung tag-ulan lamang?
(Ano-ano an mga Gibohon na nagigibo mo kun tag-uran lang?)

Ano-ano ang mga gawaing nagagawa mo kung tag-init lamang?
(Ano-ano an mga Gibohon na nagigibo mo kun tag-init lang?)

Ano ano ang mga gawaing nagagawa mo tag-init man o tag-ulan?
(Ano-ano an mga Gibohon na nagigibo mo tag-init man o tag-uran?)
Maulan Mainit
111

2.Pasagutan sa mga mag-aaral sa LM Leksyon 6, Gibohon 3

Gumawa ng simpleng balita tungkol sa kalagayan ng panahon.
(Gumibo nin bareta manunungod sa kamugtakan kan panahon.)

3. Pangwakas na Gawain:

a. Pagtataya

Ipasulat sa AP notebook.
Key to Correction:

1

2

3

4

5

b.Takdang Aralin:
a. Basahin at pag-aralan ang kuwento, balita at paalala.
b. Gumupit ng larawan na nagpapakita ng dalawang uri ng panahon.
Idikit sa AP notebook.

112

Leksyon 7 - Mga Kalamidad at Epekto nito sa Komunidad

Layunin:
a. Natutukoy ang natural na kalamidad o sakunang naganap sa komunidad.
b. Nakukuha ang impormasyon tungkol sa epekto ng kalamidad sa
kalagayan ng mga anyong lupa at tubig at sa tao.
Pagpapahalaga: Pagkamaingat
Kagamitan: Ulat Panahon, mga larawan ng natural na kalamidad at
sakunang naganap sa komunidad.

1. Balik Aral
Ano-ano ang dalawang uri ng panahon?

Anong uri ng balita ang ginawa natin upang maiparating ang kalagayan ng
panahon?

2. Pagganyak:
Ano ang paghahandang ginagawa mo kapag may bagyo?

Papano ka tumatawid sa kalsada?

1. Paglalahad
Aalamin natin ang mga uri ng kalamidad at epekto nito sa anyong lupa, tubig at
sa tao.

Pagpaparinig ng ulat panahon.

Tumawag ng ilang bata upang iparinig ang ulat sa lahat.

Mayroon tayong dalawang uri ng panahong nararanasan sa
komunidad ( tag-ulan at tag-init). Nakakaapekto ito sa ating mga
pang araw-araw na gawain.

Tandaan
113

Itanong:
Tungkol saan ang napakinggan nating ulat?
(Tungkol sain an nadangog tang bareta?)

Ano ang pangalan ng bagyo?
(Ano an pangaran kan bagyo?)

Nasaan na daw ito ngayon?
(Hain na daa ini?)

Bakit pinag-iingat pa rin ang mga tao kahit paalis na ang bagyo?
(Tano/Nata ta pinapag-andam pa man giraray an mga tawo maski pahali
na an bagyo?)
Ulat Panahon
2 minuto
Bagyong Pablo
Ang bagyong Pablo ay humina na at tinatayang nasa Timog na bahagi ng
Basco, Batanes sa kasalukuyan. Bukas ay inaasahang lalabas na ito sa
kalupaang sakop ng Pilipinas subalit tayo ay makakaranas pa rin ng
manaka-nakang pag-ulan at pag kidlat. Pinag-iingat ang lahat para sa
maaaring biglaang pagtaas ng tubig dulot ng walang tigil na pag-ulan
noong mga nakaraang araw.
Ito po si weather reporter (pangalan) nagsasabing walang mas
gagaling pang solusyon sa pag-iingat.

Bareta sa Panahon
2 minuto
Bagyong Pablo
An bagyong Pablo nagluya na saka kinakarkulo na nasa Timog na parte
kan Basco, Batanes sa ngonian. Saaga inaasahang maluwas na ini sa
kadagaang sakop kan Pilipinas pero kita makakadanas pa man giraray
nin paminsan -minsan na pag-uran saka pagkidlat. Pinapag- andam an
gabos sa pwedeng biglaan na paglangkaw kan tubig dulot mayong
pundong pag-uran kan mga nakaaging aldaw.
Ini po si weather reporter (pangaran) nagsasabing, mayong mas
marahay pang solusyon sa paglikay.

114

2. Pagtalakay

Sabihin:
Ang bagyo ay isang halimbawa ng natural na kalamidad sa komunidad. Ito
ay dulot ng pagpapalit ng panahon sa paligid gawa ng kalikasan.
(An bagyo sarong halimbawa nin natural na kalamidad sa komunidad. Ini
dulot kan pagsurusangli nin panahon sa satuyang kapalibutan.)

Mayroon ding mga sakuna na nagaganap sa komunidad. Ito ay dulot ng
kawalang-ingat o kaya ay maling paggamit ng tao sa ating mga likas na
yaman.
(Igwa man mga aksidenteng nangyayari sa komunidad. Ini dulot kan
kawaran nin pag-iingat o kaya salang paggamit kan tawo sa satuyang
mga likas na yaman.)
Ipabuo ang puzzle: (Pangkatan)

Ano ang nabuong larawan ng iyong pangkat?
Ano an nabilog na ritrato kan saimong grupo?

3. Paglalahat

Gamit ang mga nabuong larawan ng iyong pangkat sa puzzle ay masasabi mo
ba kung iyan ay natural na kalamidad o kaya ay sakunang naganap sa
komunidad?
(Gamit an nabilog na ritrato kan saimong grupo sa puzzle, masasabi mo daw kun
iyan natural na kalamidad o kaya aksidenteng nangyari sa komunidad?)

115

Magbigay ng iba pang halimbawa ng natural na kalamidad at sakunang naganap
sa komunidad.
(Magtao nin iba pang halimbawa nin natural na kalamidad dangan aksidenteng
nangyari sa komunidad.)

Ano kaya ang epekto nito sa mga anyong lupa? Tubig? Tao?
(Ano daw an epekto kaini sa mga kadagaan? Katubigan? Tawo?)

4. Paglalapat

a. Pangkatang-Gawain: Lights, Camera...Action!
Piping palabas
Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat.
Gawain ng bawat pangkat.
Unang Pangkat: bumabagyo
Ikalawang Pangkat: may epidemya sa sakit
Ikatlong Pangkat: may nagbanggaang sasakyan
Ikaapat na Pangkat: sumasabog ang bulkan
Itanong:
Ano ang ipinakita ng inyong pangkat?
(Ano an ipinahiling kan saimong grupo?)

Alin sa mga ipinakita ninyo ang natural na kalamidad?
(Arin sa mga ipinahiling nindo an natural na kalamidad?)

Alin sa mga ipinakita ninyo ang sakunang nangyari sa komunidad?
(Arin sa mga ipinahiling nindo an aksidenteng nangyari sa komunidad?)

Bakit nasabi mo na ito ay natural na kalamidad?
(Tano/Nata ta nasabi mo na ini natural na kalamidad?)

Bakit nasabi mo na ito ay sakunang nangyari sa komunidad?
(Tano/Nata ta nasabi mo na ini aksidenteng nangyari sa komunidad?)

116

b. Isahang Gawain


Gawin sa Activity Sheet

2. Bilugan kung ang larawan nagpapakita ng natural na kalamidad at ikahon
kung sakunang nagaganap sa komunidad.
3.

4. Basahin ang salaysay:

Epekto ng Kalamidad
Sinulat ni: Rosalie Perez- Romano

Malaki ang nagagawang epekto ng kalamidad sa mga anyong lupa,
anyong tubig at maging sa tao. Ang bagyo ay nagdudulot kadalasan ng
pagbaha. Nadudumihan ang tubig na nagiging sanhi ng pagkakasakit ng
mga tao at pati na rin ang pagkamatay ng mga isda sa ilog at dagat. Ang
mga basura na ating itinapon ay ibinabalik din sa atin ng baha.Napuputol
ang mga puno na siyang pinagkukunan ng ikabubuhay ng mga tao pati na
rin ng mga hayop sa kagubatan at pagkasira ng mga pananim. Marami
pang kalamidad ang pwede nating maranasan na sana ay maiiwasan natin
kung matututo tayong gamitin nang tama ang mga yamang bigay ng Diyos.
117

Itanong:
Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga anyong tubig?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga katubigan?)

Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga anyong lupa?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga kadagaan?)

Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga tao?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga tawo?)

Papaano kaya natin ito maiiwasan?
(Papano ta daw ini maiibitaran?)

1. Pagtataya

Sagutan ang Symantic Web tungkol sa mga epekto ng kalamidad na nabanggit
sa salaysay.
2.Takdang-Aralin

Magdikit sa AP notebook ng larawan na nagpapakita ng natural na kalamidad at
sakunang nagaganap sa komunidad.
Epekto nin Kalamidad
Sinurat ni: Rosalie Perez- Romano

Dakula an nagiging epekto kan kalamidad sa mga kadagaan,
katubigan saka sa tawo. An bagyo nagdudulot pirmi nin pagbaha.
Naaatian an tubig na nagiging dahilan kan pagkakahelang kan mga
tawo pati na man an pagkagadan kan mga sira sa salog dangan
dagat. An mga basura na satuyang inaapon ibinabalik man giraray
satuya kan baha. Napuputol an mga kahoy sa kadlagan na iyong
pigkukuanan ikabubuhay kan mga tawo pati na man mga hayop sa
kadlagan dangan pagkaraot kan mga pananom. Kadakol pang
kalamidad an pwede tang mamatian na pwede ta man kuta nang
maibitaran kun makakanood kitang gamiton nin tama an mga yaman
na itinao kan Diyos.
118

Leksyon 8 - Paglahok sa Disaster Drill
Layunin:
Nakalalahok sa mga disaster drill ng paaralan.

Pagpapahalaga:
Pagkamaingat
Pagsunod sa panuto

Kagamitan:
video clips, word maze, mga larawan


1. Balik-Aral:
Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga anyong tubig?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga katubigan?)

Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga anyong lupa?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga kadagaan?)

Ano-ano ang epekto ng kalamidad sa mga tao?
(Ano-ano an epekto kan kalamidad sa mga tawo?)

3. Pagganyak
Maghanda ang guro ng apat na envelope na may lamang ginupit na mga titik na
bubuo sa salitang Disaster Drill

Ang mga halimbawa ng natural na kalamidad ay bagyo, lindol,
baha, pagputok ng bulkan. Ang mga halimbawa naman ng sakunang
nagaganap sa komunidad ay banggaan ng sasakyan, epidemya sa
sakit at nakawan,
Ang kalamidad ay nakakasira sa mga anyong lupa at anyong
tubig. Nakakaapekto din ito sa kalusugan ng mga tao.

Tandaan
119

Ipagawa nang pangkatan
Ipabuo ang Word Maze sa tulong ng larawan at ng kalagayang ito.

Ginagawa ito ng mga tao upang paghandaan ang mga maaaring dumating na
kalamidad.
Itanong:

Ano ang salitang inyong nabuo?
(Anong tataramon an nabilog nindo?)

Ano ang ginagawa ng mga mag-aaral at guro sa larawan?
(Ano an ginigibo kan mga aki dangan paratukdo sa ritrato?)

Nakagawa na ba kayo nito?
(Nakagibo na man kamo kaini?)

Bakit kaya ginagawa ito?
(Tano/Nata daw ta ginigibo ini?)

1. Paglalahad

Gumamit ng video na nagpapakita ng mga batang nagsasagawa ng Disaster
Drill (earthquake drill).
Kung walang video clip ay maaaring gumamit na lamang ng
mga larawan

120

2. Pagtalakay
Ano ang ipinakita ng mga bata sa video clip/larawan?
(Ano an ipinahiling kan mga aki sa video clip/ritrato?)

Paano sila kumilos papunta sa ligtas na lugar?
(Papano sinda naghiro pasiring sa lugar na dai sinda makukulugan?)

Mayroon bang nasaktan sa pagsasagawa ng kilos?
(Igwa daw nakulugan sa paggibo kan hiro?)

May alam pa ba kayong ibang paghahanda na ginagawang ganito?
(May aram man kamo na iba pang paghahanda na ginigibong arog kaini?)

Ano-ano pang kalamidad o sakuna ang dapat nating paghandaan?
(Ano-ano pang kalamidad o aksidente an dapat tang paghandaan?)

Ano kaya ang mangyayari kung kulang sa kaalamang ganito ang mga tao sa
oras ng kalamidad?
(Ano daw an mangyayari kun kulang sa kaaraman na arog kaini an mga tawo sa
oras nin kalamidad?)

3. Paglalahat
Ano ang tawag sa paghahandang ginagawa ng mga tao upang maiwasan ang
kapahamakan sa oras ng sakuna?
(Ano an apod sa pag-andam na ginigibo kan mga tawo tanganing maibitaran an
disgrasya sa oras nin kalamidad?)

Sa paanong paraan ito dapat ginagawa?
(Sa papanong paagi ini dapat ginigibo?)

4. Paglalapat
Paggamit ng larawan ng mga batang nagsasagawa ng disaster drill at hayaang
mapag-sunud sunod ang larawan ayon sa dapat nilang gawin sa pagsasagawa
nito..
1. Children performing the dock, cover, and hold (nakaupo ang mga bata,
na nakatakip sa ulo ang dalawang kamay at nakatago sa ilalim ng mesa).
2. Mga bata na nakatakip ang dalawang kamay sa ulo habang nakalinya na
naglalakad papunta sa ligtas na lugar kasunod ang guro.
121

3. Mga bata na wala nang takip na kamay sa ulo at nakalinya sa ligtas na
lugar habang binibilang ng guro bilang paghahanda sa pag-uulat sa
Punong-guro.
4. Mga bata na pangkat-pangkat nang nakalinya habang nakaupo sa ligtas
na lugar samantalang ang mga guro ay nakatayo sa likuran ng bawat
hanay at nagmamasid.

(To the teacher: Pls. provide picture for the situation given above)
b. Isahang Gawain


Ipasulat sa AP notebook

1. Pagtataya
Ilahad ang mga pamantayan sa pagsasagawa ng kilos.

Ipagawa ang disaster (earthquake) drill.

Pag-usapan ang ginawang gawain.

Itanong:

Ano ang ginagawa upang matuto ang lahat lalong-lalo na ang mga bata tungkol
sa wastong pag-iingat kung may kalamidad?
(Ano an ginigibo tanganing makanuod an gabos lalong-lalo na an mga aki sa
tamang paglikay kun may kalamidad?)

Paano dapat ginagawa ang disaster drill upang walang masaktan?
(Papano dapat ginigibo an disaster drill tanganing mayong makulugan?)

2. Takdang Aralin:


Gumupit ng larawan o gumuhit ng mga dapat gawin sa pagsasagawa ng disaster
drill.


122

Leksyon 9 - Pagpapatuloy at Pagbabago ng Kapaligiran Noon
at Ngayon

Layunin:
1. Nakasusuri ng pagkakaiba ng kalagayan ng mga anyong lupa at tubig
ngayon at noon.

2. Nakapupuno ng graphic organizer na nagpapakita ng pagpapatuloy at
pagbabago ng kapaligiran.

Pagpapahalaga: Pangangalaga sa mga anyong lupa at anyong tubig.

Kagamitan: larawan na nagpapakita ng mga anyong lupa at tubig noon at
ngayon
-venn diagram
Kwento: Mga Pagbabago

p.52-53, 59-65

1. Balik Aral
Itanong:

Ano-ano ang halimbawa ng anyong lupa?
(Ano-ano an halimbawa nin kadagaan?)

Ano-ano ang halimbawa ng anyong tubig?
(Ano-ano an halimbawa nin katubigan?)

Ang wastong kaalaman sa pagsasagawa ng disaster drill ay
malaki ang naitutulong upang maiwasan ang sakuna kung may
kalamidad.

Tandaan
123

2. Pagganyak

Gallery Walk

Ipakita ang larawan ng mga anyong lupa at tubig noon.
Ipapansin ang ayos nito.


1. Paglalahad
Pag-aaralan natin ngayon ang pagkakaiba ng mga anyong lupa at anyong tubig
noon at ngayon.
Gumamit ng larawan ng kabundukan noon (punong puno ng malalaking puno at
halaman).at larawan ng kabundukan ngayon (nakakalbo na ito at maraming putol
na puno).
Paghambingin gamit ang venn diagram.
Ilista sa gitna ang pagkakapareho ng kabundukan noon at ngayon.
Kabundukan Noon Kabundukan Ngayon

Ano-ano ang pagkakaiba ng mga kabundukan ngayon at noon?
(Ano-ano an pagkakaiba kan mga kabukidan ngonian dangan kaidto?)

Ano-ano ang pagkakapareho ng mga kabundukan ngayon at noon?
(Ano-ano an pagkakapareho kan mga kabukidan ngonian dangan kaidto?)

Gawin ang kaparehong gawain gamit ang larawan ng ilog noon at ngayon.
Pakikinig ng Kuwento.
Madaliang ipabigay ang pamantayan sa pakikinig ng kwento.

124

Mga Pagbabago
Sinulat ni: Rosalie Perez- Romano
Narinig ko ang masayang pagtugtog ng banda. Iyan ang hudyat na
masaya sila sa aking pagdating. Kabi-kabilaang kumustahan,
nakabibinging halakhakan.
Maligayang pagbabalikVicky, kiming pagbati ni Venus.
Maraming salamat, kaibigan. Gusto ko sanang pumunta sa baybayin na
madalas nating puntahan noon. Maaari bang samahan ninyo ako ni
Beth?, pakiusap ko sa dalawa.
Napakaraming mga pagbabago, mga katagang namutawi sa aking
labi habang pinagmamasdan ang dinadaanan naming latian na dati ay
punong-puno ng halaman at mayayabong na nipa. Ibang-iba na ito sa dati.
Ang lambak naman na natatanaw mula sa aming kinatatayuan ay punong-
puno na ng magagandang halaman na tila napapalamutian ng makukulay
na paru-paro.
Isa iyan sa mga proyekto ni Mayor. Maraming turista ang
dumarayo para makita ang lugar na iyan, paliwanag ni Beth. Sa kabila ng
malinis na baybayin ay natanaw namin si Alma na hindi maalis ang
pagkakabuhol ng tali ng bangka.
Gusto ninyong sumama sa kabilang pulo? Pista doon kaya dadayo
kami para magsimba, masayang sabi nito.
Iyan ang hindi nabago, ang kabaitan at pagka reliyoso ng mga tao
dito.
Masaya akong nagpaalam kay Nanay para sumama sa mga kaibigan ko.

Mga Pagbabago
Sinurat ni: Rosalie Perez- Romano

Nadangog ko an maogmang pagtugtog kan banda. Iyan tanda na
maogma sinda sa sakuyang pag-abot. Kurumustahan, nakakabungog na
ngirisihan.
Maogmang pagbabalik Vicky, nasusupog na sabi kan ni Venus.
Salamat na maray, kaamiga. Aram mo, gusto ko kutana magduman sa
baybayon na pirmi ta kaidtong pigdudumanan. Pwede daw nindo akong
ibanan ni Beth?, pakiulay ko sa duwa.
Dakulon pagbabago, mga tataramon na nagluwas sa
sakuyang ngabil mantang pighihiling an inaagihan ming latian na dati
pano-pano nin mararambong na tinanom saka nipa. Ibahon na ini sa dati.
An lambak man na natatanaw hali sa tinitindugan mi pano-pano nin
magagayon na tinanom na garo nasasamnuhan nin makokolor na
kulibangbang.

125

Itanong:
Ano-anong pagbabago ang nabanggit sa kuwento?
(Ano-anong pagbabago an nabanggit sa istorya?)

May kabutihan kayang naidulot ang mga pagbabagong ito?Bakit?
(May karahayan daw na naidulot an mga pagbabagong ito? Tano/Nata?)

Kung ikaw si Vicky, ano ang mararamdaman mo sa pagbabago na nakita mo?
Bakit?
(Kun ika si Vicky, ano an mamamatian mo sa mga pagbabago na nahiling mo?
Tano/Nata?)

3. Paglalahat
Itanong:
Ano ang kalagayan ng anyong lupa noon at ngayon?
(Ano an kamugtakan kan mga kadagaan kaidto dangan ngonian?)

Ano ang kalagayan ng anyong tubig noon at ngayon?
(Ano an kamugtakan kan mga katubigan kaidto dangan ngonian?)

Ano- ano ang kabutihang naidudulot kan mga pagbabagong ito?
(Ano-ano an karahayan na naitatao kan mga pagbabagong ini?

Ano-ano ang hindi nakakabuting dulot ng mga pagbabagong ito?
(Ano-ano an dai nakakarahay na dulot kan mga pagbabagong ini?)

4. Paglalapat

Saro iyan sa mga proyekto ni Mayor. Dakulon digdi an
nagdadarayong turista para mahiling lang an lugar na iyan,paliwanag ni
Beth. Sa balyo kan malinig na baybayon, natanaw mi si Alma na dai
nahuhubad an pagkaka bugkos kan lubid baruto.
Gusto nindong mag-iba sa balyong isla? Pista duman kaya
madayo kami para magsimba, maogmang sabi niya.
Iyan an dai nagbago, an kabootan dangan pagkarelihiyoso kan
mga tao digdi.
Maogma akong nagpaaram ki Nanay para mag iba sa mga kaamiga
ko.

126

Mabilisang ipalahad ang mga pamantayan sa pangkatang gawain.
Ibigay ang panuto.
Unang Pangkat: Ipakita sa pamamagitan ng dula-dulaan ang
pagdating ng pangunahing tauhan sa kuwento.
Ikalawang Pangkat: Ilista ang mga bagay sa kuwento na
nagsasaad ng pagbabago.

Ikatlong Pangkat: Iguhit ang ilan sa mga pagbabagong naganap
sa kwento na nagustuhan ninyo.

Ikaapat na pangkat:Ipakita sa pamamagitan ng piping palabas ang
pamamasyal ng magkakaibigan sa kwento.

Pag-uulat ng bawat pangkat.
b. Isahang Gawain
Ipagawa sa mga bata.
Ilalarawan ng guro ang anyo ng mga anyong lupa.
TPR Body-mga anyong lupa noon.
1. Tumakbo sa malawak at malinis na kapatagan.
2. Dahan-dahang umakyat sa mataas at may malalagong puno na
kabundukan.
3. Kumakandirit na maglakad sa talampas na may pagkarami-raming
matatabang hayop na nanginginain.
4.Magpadausdos sa burol na sariwang sariwa ang hangin.
5.Magkunwaring lumilipad palipat-lipat sa mga bulubundukin.

TPR Body- Kunwa-kunwariang pamamasyal sa mga anyong lupa
ngayon.
1. Lumakad nang maayos sa malawak na sementadong kapatagan.
2. Maingat na umakyat sa mataas ngunit nakakalbo nang kabundukan.
3. Tanawin ang talampas na kulay abo na halos ang damo at may
iilang nanginginaing hayop.
4. Akyatin ang mga bulubundukin na may mangilan-ngilan na lamang
na mga hayop at magagandang ligaw na halaman.
5. Tingnan ang bulkan na hindi na masyadong perpekto ang hugis
kono sa tuktok nito dahil sa sunod-sunod na pagsabog.
127

Itanong:
Mayroon bang pagkakaiba sa kalagayan ng mga anyong lupa at anyong
tubig noon at ngayon?
(Igwa daw pagbabago an kamugtakan kan mga kadagaan dangan
katubigan kaidto kumpara ngonian?)

Ano-ano ang naidudulot ng mga pagbabagong ito?
(Ano-ano an naidudulot kan mga pagbabagong ini?)


Punan ng hinihinging impormasyon ayon sa kalagayan sa mga anyong
lupa.
Anyong Lupa Noon Ngayon


Punan ng hinihinging impormasyon ayon sa kalagayan. sa mga anyong tubig
Anyong Tubig Noon Ngayon

Punan ang tsart ng mga impormasyon tungkol sa patuloy na pagbabago ng
kapaligiran na nakakabuti at hindi nakakabuti.


128

Anyong Lupa
Hindi Nakakabuti Nakakabuti
Anyong
Tubig
Hindi
Nakakabuti
Nakakabuti
129

1. Pagtataya

Isulat ang TAMA kung tama ang sagot at MALI kung mali ang sagot.
1.Iba ang kalagayan ng anyong lupa noon at ngayon.
2. Pareho lang ang kalagayan ng anyong tubig noon at ngayon
3. Pareho lang ang kalagayan ng anyong lupa noon at ngayon
4. Iba ang kalagayan ng anyong tubig noon at ngayon.
5. Patuloy ang pagbabago ng ating kapaligiran.
Key to Correction:
1 TAMA
2 MALI
3 MALI
4 TAMA
5 TAMA

2.Takdang-Aralin:
Gumuhit ng pagkakaiba ng kalagayan ng mga anyong lupa at tubig ngayon at
noon.

Mayroong pagkakaiba ng kalagayan ng mga anyong lupa at
tubig noon at ngayon tulad ng ayos at mga nakukuhang produkto
dito.

Tandaan
130

Leksyon 10 - Mahahalagang Impormasyon Tungkol
sa komunidad
Layunin:
a. Nakapagsasaliksik at nakapagsasalaysay ng pinagmulan ng
pangalan ng komunidad.

b. Nasasabi kung bakit kinikilala ang mga makasaysayang sagisag,
istruktura, bantayog at bagay na matatagpuan sa komunidad.

c. Nabibigyang halaga ang mga makasaysayang sagisag, istruktura,
bantayog, at bagay na matatagpuan sa komunidad.

d. Nakasusulat ng talata nang may 1-3 pangungusap ukol sa
pinagmulan ng pangalan ng komunidad.

e. Naitatala ang mga makasaysayang sagisag, iskultura, bantayog at
bagay na matatagpuan sa komunidad.

Pagpapahalaga: Napapahalagahan ang pinagmulan at pamumuhay sa
komunidad.
Kagamitan: mga larawan ng sagisag, istruktura, bantayog, at mga bagay na
matatagpuan sa komunidad
Graphic Organizer

1. Balik Aral
Ano-ano ang pagkakaiba ng kalagayan ng mga anyong lupa at anyong tubig
noon at ngayon?
(Ano-ano an pagkakaiba kan kamugtakan kan mga kadagaan dangan katubigan
kaidto kumpara ngonian?)

2. Pagganyak
Itanong:
Ano ang pangalan ng ating komunidad?
Tumawag ng ilang bata para isulat ito sa pisara. Gabayan sa pagsulat
nang wasto ang baybay nito.

131

1. Paglalahad
Pag-aaralan natin ang mahalagang impormasyon tungkol sa
pinagmulan ng pangalan ng komunidad at mga bagay na matatagpuan
dito.

Magimbita ng isang matanda nang kasapi ng komunidad para siyang
magkuwento sa mga bata.

Ipakilala ang panauhin
Mabilisang ipabigay ang mga pamantayan sa pakikinig.
Pakikinig ng kwento
Bigyan ng pagkakataon ang mga batang malayang magtanong sa
panauhin ng mga impormasyong gusto pa nilang malaman tungkol sa
pinagmulan ng pangalan ng komunidad.
Talakayin ang mga impormasyong natutunan sa panauhin.
Magsasagawa ng dugtungan upang maikuwento muli ang pinagmulan
ng pangalan ng komunidad.
2. Pagtalakay
Itanong:
(Ano an pangaran kan satuyang komunidad?)

Saan nagmula ang pangalan nito?
(Sain naghali an pangaran kaini?)

May alam ka pa bang ibang kwento tungkol sa pinagmulan ng ating
komunidad?
(May aram ka pa daw na ibang istorya manunungod sa pinunan kan
satuyang komunidad?)

Bakit mahalaga na malaman natin ang pinagmulan ng pangalan ng ating
komunidad?
(Tano/Nata ta mahalaga na maaraman ta an hinalean kan pangaran
kan satuyang komunidad?)

132

Ano-ano ang mga makasaysayang sagisag, istruktura, bantayog at bagay
na matatagpuan sa ating komunidad?
(Ano-ano an mga makasaysayan na sagisag, istruktura, monumento
dangan bagay na makukua sa satuyang komunidad?)

Bakit kinikilala ang mga bagay na ito?
(Tano/Nata binibisto an mga bagay na ini?)

Paano mo ito bibigyan ng halaga?
(Papano mo ini tatawan nin halaga?)

Pag-usapan ang mahahalagang impormasyon tungkol sa kwento ng
panauhin.

3. Paglalahat

Itanong:
(Ano an pangaran kan satuyang komunidad?)

Saan nagmula ang pangalan nito?
( Sain naghali an pangaran kaini?)

Ano-ano ang mga makasaysayang sagisag, istruktura, bantayog at bagay
na matatagpuan sa ating komunidad?
(Ano-ano an mga makasaysayan na sagisag, istruktura, monumento
dangan bagay na makukua sa satuyang komunidad?)

4. Paglalapat
a. Pangkatang-Gawain:
Pangkatin sa apat ang mga bata.
Mabilisang ipalahad ang mga pamantayan sa pangkatang gawain.
Ibigay ang panuto.
Gawain ng bawat pangkat:Maaaring magtanong sa panauhin bilang
bahagi ng pasasaliksik tungkol sa kuwento ng komunidad.

Unang Pangkat - Isulat ang mahahalagang impormasyon tungkol
sa pinagmulan ng pangalan ng komunidad.

Ikalawang Pangkat Sumulat ng talata ng may 1-3 pangungusap ukol
sa pinagmulan ng pangalan ng komunidad.

133

Ikatlong Pangkat - Itala ang mga makasaysayang sagisag, istruktura,
bantayog at bagay na matatagpuan sa komunidad.

Ikaapat na Pangkat - Sabihin kung bakit kinikilala ang makasaysayang
sagisag, istruktura bantayog at bagay na matatagpuan
sa komunidad

Pumili ng isang kinatawan para sa pag-uulat ng bawat pangkat.

Itanong:
(Ano ang pangalan ng ating komunidad?)

Ano-ano ang mahalagang impormasyon tungkol sa pinagmulan ng
pangalan ng ating komunidad?
(Ano-ano ang mahalagang impormasyon manunungod sa pinunan kan
pangaran kan satuyang komunidad?)

Ano-ano ang mga naItala ninyong mga makasaysayang sagisag,
istruktura, bantayog at bagay na matatagpuan sa komunidad?
(Ano-ano an mga nailista nindong mga makasaysayan na sagisag,
istruktura, monumento, dangan bagay na makukua sa komunidad?)

a. Isahang Gawain:


Sumulat ng talata ng may 1-3 pangungusap ukol sa pinagmulan ng
pangalan ng komunidad.
Isulat sa AP notebook


Isulat sa kahon ang mga makasaysayang sagisag, istruktura,
bantayog at bagay na matatagpuan sa komunidad.

134

Itanong:

Ano-ano ang mga makasaysayang simbolo, istruktura, bantayog at bagay
na matatagpuan sa komunidad?
(Ano-ano an mga makasaysayan na simbolo, istruktura, monumento
dangan bagay na mahihiling sa komunidad?)

Saang direksiyon ito sa komunidad matatagpuan?
(Sain na direksiyon ini sa komunidad mahihiling?)

Papano natin mapangangalagaan ang mga makasaysayang sagisag,
istruktura, bantayog at bagay na matatagpuan sa komunidad?
(Papano ta mapangangatamanan an mga makasaysayan na simbolo,
istruktura, monumento dangan bagay na mahihiling sa komunidad?)

1. Pagtataya:

Sumulat ng talata na may 1-3 pangungusap ukol sa pinagmulan ng pangalan ng
inyong komunidad.

Makasaysayang
sagisag,iskultura, bantayog
at bagay sa komunidad
135

2. Takdang Aralin:
1. Magsaliksik sa kilala mong matanda sa ninyong kapitbahay tungkol sa alam
niyang impormasyon tungkol sa pinagmulan ng pangalan ng inyong komunidad.
Isulat sa 1- 3 pangungusap at maghanda upang maisalaysay ito.
2. Gumuhit ng mga makasaysayang simbolo, istruktura, bantayog at bagay na
matatagpuan sa komunidad.Maghanda upang masabi kung bakit kinikilala ang
mga bagay na ito.

Pagtalakay sa kaisipan.

Leksyon 11- Mga Pagdiriwang
Layunin:

1. Natutukoy ang ibat-ibang pagdiriwang ng komunidad.

2. Naipaliliwanag ang mga dahilan at kahalagahan ng mga pagdiriwang.

3. Nailalarawan ang mga gawain o paraan ng pagdiriwang.

4. Nasasabi kung paano nakikibahagi ang pamilya o paaralan sa pagdaraos
ng mga pagdiriwang.

Pagpapahalaga: Pagpapahalaga at pakikilahok sa mga pagdiriwang.
Kagamitan: mga larawan ng mga pagdiriwang pansibiko at panrelihiyon.
plaskard at venn diagram
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p.4-5
p.175-183

Mayroong kuwento tungkol sa pinagmulan ang pangalan ng
ating komunidad.Kailangan nating malaman ito at itala ang mga
makasaysayang sagisag, istruktura, bantayog at bagay na
matatagpuan dito gaya ng plasa, munisipyo, ospital, paaralan at iba
pa para sa kaalaman ng lahat at ng mga susunod pang salin lahi.

Tandaan
136

1. Balik Aral
Itanong:

Ano ang pinagmulan ng inyong komunidad?

Ano-ano ang makasaysayang sagisag, istruktura, bantayog at bagay na
matatagpuan dito?

2. Pagganyak

Itanong:
Ano ang mga ideya na naiisip mo sa salitang pagdiriwang?
(Ano an mga ideya na naiisip mo sa tataramon na selebrasyon?)
Talakayin ang sagot ng mga bata.
1. Paglalahad

Pag-aaralan natin ang ibat-ibang pagdiriwang sa komunidad.
Ipakita ang larawan ng ibat-ibang pagdiriwang (Pasko, Hariraya Puasa,
Pista, Bagong Taon, kuwaresma at Kaarawan).
Ano ang ginagawa ng mga nasa larawan?
(Ano an ginigibo kan mga nasa ritrato?)

Bakit kaya nila ito ginagawa?
(Tano/Nata daw ninda ini ginigibo?)

Ano kaya ang nararamdaman nila sa kanilang ginagawa?
(Ano daw an namatian ninda sa saindang ginigibo?)

Kaya mo bang masabi kung ano-anong pagdiriwang ito?
(Kaya mo daw masabi kun ano-ano an selebrasyon na ini?)

2. Pagtalakay
Gumamit ng larawan ng bawat pagdiriwang
Sabihin:
Ito ang mga Pagdiriwang Panrelihiyon.
137

1. Ang Pasko ay ipinagdiriwang ng mga Kristiyano tuwing ika-25 ng
Disyembre taon-taon bilang pag-alala sa pagsilang ni Hesukristo.
Itanong:
Paano ipinagdiriwang ang Pasko?
(Papano ipigseselebrar an Pasko?)

Sabihin:
2. Ang Hariraya Puasa o Eidl Fitr ay ipinagdiriwang ng mga Muslim
bilang pagtatapos ng Ramadan. Ito ang kanilang araw ng pasasalamat.
Mahalaga ang araw na ito sa kanila dahil ito ay itnuturing na araw na
pagkakasundo at pagpapakita ng pagmamahal sa mga kapwa nila
Muslim. Nagtitipon-tipon sila sa Masjid o Mosque suot ang magagara
nilang mga damit upang magdasal. Pagkatapos nito ay nagkakaroon ng
salo-salo ang magkakamag-anak at magkakaibigan.
Itanong:
Paano ipinagdiriwang ng mga Muslim ang Hariraya Puasa o Eidl Fitr?
(Papano ipigseselebrar kan mga Muslim an Hariraya Puasa o Eidl
Fitr?)

Sabihin:
3. Ang Kuwaresma ay isang pagdiriwang ng mga Kristiyano. Ito ay 40 na
araw na paghahanda para sa Linggo ng Muling Pagkabuhay ni
Hesukristo. Ang Ash Wednesday ay ang simula ng Kuwaresma. Sa
panahon ng kuwaresma ay inaalala ng mga Kristiyano ang paghihirap,
pagkamatay, at muling pagkabuhay ni Hesukristo. Semana Santa o Mahal
na Araw ang tawag sa huling linggo ng kuwaresma.
Itanong:
Paano inaalala ng mga Kristiyano ang Kuwaresma?
(Papano ginigiromdom kan mga Kristiyano an Kuwaresma?)
Sabihin:
4. Ang Bagong Taon ay sinasalubong sa hatinggabi ng ika-31 ng
Disyembre. Pinaniniwalaaan na kailangang masaya, masigla at maingay
ang pagsalubong dito.Ito ay panahon upang magkasama-sama at
magkabuklod-buklod ang mga kasapi ng pamilya.

138

Itanong:

Paano ipinagdiriwang ang Bagong Taon?
(Papano ipigseselebrar an Bagong Taon?)

Ano-ano ang paniniwala sa pagdiriwang ng Bagong Taon?
(Ano-ano an mga pagtubod kun Bagong Taon?)

Itanong

Paano ninyo ipinagdiriwang ang Pista?
(Papano nindo ipigseselebrar an Pista?)

Bakit ito ipinagdiriwang?
(Tano/Nata ini ipigseselebrar?)

Paano ang pagdiriwang ng Kaarawan?
(Papano ipigseselebrar an Komplianyo?)

(Tano/Nata ta ini ipigseselebrar?)

Ano ang tawag sa lahat nang pagdiriwang na ito?
(Ano an apod sa gabos na mga selebrasyon na ini?)

Ano ang dahilan at kahalagahan ng mga pagdiriwang na ito?
(Ano an dahilan dangan kahalagahan kan mga selebrasyon na ini?)

Ipalagay sa ibaba ng larawan ang angkop na pangalan ng pagdiriwang.

Idikit sa kahon ang tamang larawan ng mga pagdiriwang.

a. To the teacher: Please let the children bring pictures for the following
celebrations:

Pista

Hariraya
Puasa
Pasko
Bagong
Taon

Komplianyo

Kuwaresma

139

b. Ang mga Pagdiriwang Pansibiko ay may kinalaman sa pagpapahalaga
ng mga Pilipino sa mga bayani ng bayan.

Sabihin:
1. Ang People Power ay ipinagdiriwang ng mga Pilipino tuwing ika-25 ng
Pebrero. Ginagawa ito bilang pag-alala sa kabayanihang ipinakita ng mga
Pilipino sa EDSA People Power noong 1986.

Itanong:
Ano ang ipinagdiriwang tuwing ika-25 ng Pebrero?
(Ano an ipigseselebrar kada ika-25 kan Pebrero?)

(Tano/Nata ini ipigseselebrar?)

Sabihin:
2. Ang Araw ng Kagitingan ay ipinagdiriwang tuwing ika-9 ng Abril.
Inaalala sa araw na ito ang matatapang na sundalong Pilipino at
Amerikano an nakipaglaban sa mga Hapones noong panahon ng
digmaan.

Itanong:
Ano ang ipinagdiriwang tuwing ika-9 ng Abril?
(Ano an ipigseselebrar kada ika-9 kan Abril?)

(Tano ini ta ipigseselebrar?)
Sabihin:
3. Tuwing huling Linggo ng Agosto ay ipinagdiriwang ang Araw ng mga
Bayani.
Ito ay bilang pag-alala sa mga bayaning Pilipino na nakipaglaban upang
ipagtanggol ang kalayaan ng Pilipinas.

Itanong:
Ano ang ipinagdiriwang tuwing huling Linggo ng Agosto?
(Ano an ipigseselebrar kada ultimong Domingo kan Agosto?
Bakit ito ipinagdiriwang?)

140

Sabihin:
4. Ang Araw ni Bonifacio ay ipinagdiriwang tuwing ika-30 ng Nobyembre
sabay sa kanyang kaarawan. Si Andres Bonifacio ang nagtatag ng lihim
na kilusan ng mga Pilipino noong panahon ng mga Espaol na kilala sa
tawag ng Katipunan.

Itanong:
Ano ang ipinagdiriwang tuwing ika-30 ng Nobyembre?
(Ano an ipigseselebrar kada ika-30 kan Nobyembre?)

Sabihin:
5. Ang Araw ni Rizal ay ipinagdiriwang tuwing ika-30 ng Disyembre. Ito
ay bilang paggunita sa pagkamatay ni Dr. Jose P. Rizal noong 1896 sa
Bagumbayan na ngayon ay tanyag sa tawag na Luneta.

Itanong:
Ano ang ipinagdiriwang tuwing ika-30 ng Disyembre?
(Ano an ipigseselebrar kada ika-30 kan Disyembre?)


Paano ito ipinagdiriwang?
(Papano ini ipigseselebrar?)

Sabihin:
6. Ang Araw ng Paggawa ay ipinagdiriwang tuwing unang araw ng Mayo
upang pahalagahan ang lahat na manggagawang Pilipino. Sa araw ding
ito pinararangalan ang mga natatanging manggagawa na may naitutulong
sa kabutihan ng pamayanan.

Ano ang ipinagdiriwang tuwing unang araw na Mayo?
(Ano an ipigseselebrar kada inot na aldaw kan Mayo?)

141

Sabihin:
7. Ang Araw ng Kalayaan ay ipinagdiriwang ng mga Pilipino tuwing ika-
12 ng Hunyo. Sa petsang ito inihayag ni Heneral Emilio Aguinaldo ang
kalayaan ng Pilipinas mula sa pananakop ng mga Espaol. Ito ay ginawa
sa kaniyang mansiyon sa Kawit, Cavite,
Noong 1898. Noong araw ding iyon unang iwinagayway ang pambansang
watawat at ipinatugtog ang pambansang awit ng Pilipinas.

Itanong:

Ano ang ipinagdiriwang tuwing ika-12 ng Hunyo?
(Ano an ipigseselebrar kada ika-12 kan Hunyo?)



Ipalagay sa ibaba ng larawan ang angkop na pangalan ng pagdiriwang.

Itanong:
Bakit mahalaga ang mga pagdiriwang na ito?
(Tano/Nata mahalaga an mga selebrasyon na ini?)

c. Ito ang iba pang mga pagdiriwang.

Sabihin:
1. Ang Buwan ng Wika sa buwan ng Agosto. Ito ay bilang pagkilala ng
mga Pilipino sa pagpili ni dating Pangulon Manuel Luis Quezon sa isabg
wika na magiging wikang pambansa na malaki ang ngaitulong upang
magkaunawaan ang mga Pilipino.

Itanong:

Ano ang ipinagdiriwang tuwing buwan ng Agosto?
(Ano an ipigseselebrar kada bulan nin Agosto?)

142

(Papano ini ipigseselebrar?

Sabihin:
2. Ang Buwan ng Pagpapahalaga sa mga Pangkulturang Pamayanan
ng Pilipinas ay ipinagdiriwang tuwing Oktubre bilang pagpapahalaga sa
mga pangkulturang grupo sa Pilipinas o minority groups. Kabilang dito
ang mga Itneg,Gaddang, Maranao,at Aeta na nakatira sa higit na
malalayong lugar na rural. Kaunti lamang ang kanilang bilang kung kaya
may mga programa ang pamahalaan at iba pang pangkat ng mga tao
upang sila ay tulungan at pangalagaan.

Itanong:

Ano ang ipinagdiriwang tuwing buwan ng Oktubre?
(Ano an ipigseselebrar kada bulan nin Oktubre?)


Paano pinangangalagaan ang mga pangkulturang grupo sa Pilipinas?
(Papano pinapangatamanan an mga pangkulturang grupo sa Pilipinas?)

3. Paglalahat
Ano-ano ang mga pagdiriwang na ginagawa natin?
(Ano-ano an mga selebrasyon na ginigibo ta?)

Bakit mahalaga ang mga pagdiriwang na ito?
(Tano/Nata mahalaga an mga selebrasyon na ini?)

Ano-ano ang dapat nating gawin kung may pagdiriwang?
(Ano- ano an mga dapat tang gibohon kun may mga selebrasyon?)


Ipasulat sa tamang bilog ang mga paraan ng pakikibahagi ng pamilya at
paaralan sa pagdaraos ng mga pagdiriwang. Sa gitnang bilog naman ay
ang ginagawang pareho ng pamilya at paaralan sa pagsagawa ng mga
pagdiriwang?

143

Itanong:

Paano nakikibahagi ang inyong pamilya sa pagdaraos ng mga
pagdiriwang?
(Papano nakikiiba an saindong pamilya sa paggibo kan mga
selebrasyon?)

Paano nakikibahagi ang paaralan sa pagdaraos ng mga pagdiriwang?
(Papano nakikiiba an eskwelahan sa paggibo kan mga selebrasyon?)

Ano-ano ang ginagawa ng pamilya at paaralan na magkapareho sa
pagsagawa ng mga pagdiriwang?
(Ano-ano an ginigibo na magkapareho nin pamilya dangan eskwelahan sa
paggibo kan mga selebrasyon?)

4. Paglalapat
1. Pangkatang-Gawain: Piping Palabas


Mabilisang ipalahad ang mga pamantayan sa paggawa.

Ibigay ang panuto.

Gawain ng bawat pangkat: Ipakita ang gawain ng pamilya o paaralan sa
pagdiriwang ng:

Unang Pangkat -Pasko
Ikalawang Pangkat -People Power
Ikatlong Pangkat -Araw ni Rizal
Ikaapat na Pangkat -Buwan ng Wika
Paaralan
Pamilya
144

Ikalimang Pangkat -Kuwaresma
Itanong:
Ano ang pagdiriwang na ipinakita ninyo?
(Ano an selebrasyon na ipinahiling nindo?)

Bakit ka nakikilahok sa pagdiriwang nito?
(Tano/Nata ka nagbabali sa pag selebrar kaini?)

Papano mo ginagawa ito?
(Papano mo ginigibo ini?)


Isulat ang titik ng tamang sagot

Isulat sa AP notebook.
To the teacher: Please provide pictures.
A B

1. Buwan ng Wika a. a.

2. People Power b.

3. Araw ni Bonifacio c.

4. Kuwaresma d.

5. Araw ng Kalayaan e.

Floral Offering sa bantayog sa Araw ni
Bonifacio
Misa sa pag-alala ng People Power
Nagpapasyon
Flag Raising sa balkonahe sa Cawit,Cavite
sa Araw ng Kalayaan
Palatuntunan sa Paaralan para sa Buwan
ng Wika
145

Key to Correction:
1 e
2 c
3 a
4 b
5 d



Key to Correction:
1 TAMA
2 SALA
3 TAMA
4 SALA
5 TAMA


Key to Correction:
1

2

3

4

5

Itanong:
Paano nakikilahok ang inyong pamilya sa mga pagdiriwang?
(Papano nakikiiba an saindong pamilya sa mga selebrasyon?)

Paano nakikilahok ang paaralan sa mga pagdiriwang?
(Papano nakikiiba an eskwelahan sa mga selebrasyon?)

146

Takdang Aralin:

Gumupit ng larawan ng mga pagdiriwang. Isulat sa ibaba ang pangalan nito.

Leksyon 12 - Pinagmulan at Kasaysayan ng Komunidad

Layunin:
1. Nakapakikinig ng kwento ng nakatatandang miyembro ng komunidad
tungkol sa pinagmulan at buhay ng komunidad simula nang mabuo ito
hanggang sa kasalukuyan.

2. Natutukoy ang pagbabagong naganap sa komunidad at mga bagay na
nanatili batay sa narinig na kwento.

3. Nailalahad ang mga mahahalagang pangyayari sa komunidad batay sa
narinig na kuwento.

4. Nakasusulat ng 1-3 pangungusap tungkol sa isang mahalagang
pangyayari sa komunidad.
Pagpapahalaga: Kabutihang naidudulot ng pagbabago

Ang mga Pagdiriwang Panrelihiyon ay ang Pasko, Hariraya Puasa o
Eidl Fitr, Kuwaresma, Bagong Taon,Pista at Kaarawan.
Ang mga Pagdiriwang Pansibiko ay ang People Power, Araw ng
Kagitingan, Araw ni Bonifacio, Araw ni Rizal, Araw ng Paggawa at
Araw ng Kalayaan.
Ang iba pang pagdiriwang ay Buwan ng Wika at Buwan ng
pagpapahalaga sa mga Pangkulturang Pamayanan ng Pilipinas.
Nakikibahagi ang pamilya at paaralan sa pagdaraos ng mga
pagdiriwang. Ito ay paraan ng pagkakaisa ng mga tao.

Tandaan
147

Kagamitan: larawan na nagpapakita ng mga mahahalagang pangyayari
sa komunidad
-puzzle, graphic organizer, KWL chart,
at plaskard
Awit: Komunidad
Isinalin sa Filipino at Binicol ni: Rosalie Perez-Romano

1. Balik Aral
Itanong:
Ano-ano ang mga pagdiriwang Panrelihiyon?
Ano-ano ang mga pagdiriwang Pansibiko?
Ano-ano ang iba pang pagdiriwang?
Paano natin ito ginagawa?
2. Pagganyak
Ipaawit: Sa tono ng Its I who build Community

Itanong:
Sino ang bumubuo ng komunidad?
Maghanda ang guro ng puzzle ng sariling komunidad bago magsimula
ang aralin.
Ipabuo ang puzzle ng sariling komunidad.
Komunidad
Isinalin sa Filipino
ni:Rosalie P. Romano
Ako ako.
Ang bumubuo ng komunidad .(3X)
Ang bumubuo ng komunidad.
La,la,la.

La,la,la,la,la,la
La,la,la,la,la
La,la,la,la,la,la
La,la,la,la, (2X)

Palitan ang ako ng ikaw
Palitan ang ikaw ng tayo
Palitan ang tayo ng ako, ikaw,
tayo.

Komunidad
Binicol ni:Rosalie P. Romano

Akoako
An nagbibilog kan komunidad
(3X)
An nagbibilog kan komunidad.
La,la,la.

La,la,la,la,la,la
La,la,la,la,la
La,la,la,la,la,la
La,la,la,la, (2X)
Sanglian an ako nin ika
Sanglian an ika nin kita
Sanglian an kita nin ako, ika, kita.

148

Itanong:
Ano ang nabuo ninyong larawan?
(Ano an nabilog nindong ritrato?)

Ano-ano ang nakikita ninyo sa larawan?
(Ano-ano an nahihiling nindo sa ritrato?)

Sino-sino ang mga nakatira dito?
(Sairisay an mga nakaistar digdi?)

(Ano ang pangaran kan satuyang komunidad?)

Saang direksiyon ng ating komunidad makikita ang inyong bahay?
(Sain na direksiyon kan satuyang komunidad mahihiling an saindong
harong?)

Sabihin:
Ito ang larawan ng ating komunidad. Dito tayo naninirahan kasama ng iba
pang kasapi ng ating pamilya at iba pang mag-anak na namumuhay dito.
Itanong:
Alam mo ba kung ano ang pinagmulan ng ating komunidad?
(Aram mo daw kun ano an pinunan kan satuyang komunidad?)

Ipasulat sa AP notebook


1. Paglalahad

Sabihin:

Napag-aralan na natin kung saan galing ang pangalan ng ating
komunidad.
Aalamin natin ngayon ang kuwento tungkol sa pinagmulan ng ating
komunidad.
(Inadalan ta na an hinalian kan pangaran kan satuyang komunidad.
Aaramon ta ngonian an istorya manunungod sa pinunan kan satuyang
komunidad.)

149

Pakikinig sa Kuwento

Tawagin at ipakilala ang isang nakatatandang miyembro ng komunidad
upang magkuwento ng pinagmulam nito.
(Apudon dangan ipabisto an sarong gurang na miyembro kan komunidad
tanganing mag istorya kan pinunan kaini.)

2. Pagtalakay
Pag-usapan ang pinagmulan ng inyong komunidad depende sa
kuwentong nakapaloob dito.mula noon hanggang sa kasalukuyan.
Itanong:

Ano ang pinagmulan ng ating komunidad?
(Ano an pinunan kan satuyang komunidad?)

Ano-ano ang pagbabagong naganap sa ating komunidad mula noon
batay sa kuwento?
(Ano-ano an pagbabagong nangyari sa satuyang komunidad puon kaidto
base sa istorya?)

Ano-ano ang mga mahahalagang pangyayari sa ating komunidad?
(Ano-ano an mga mahahalagang pangyayari sa satuyang komunidad?)

Ano-ano ang bagay na nanatili sa ating komunidad?
(Ano-ano an bagay na dai nabago sa satuyang komunidad?)

Ano ang naramdaman mo nang marinig ang kuwento?
(Ano an namatian mo kan madangog mo an istorya?)


3. Paglalahat

Ano-anong mahahalagang impormasyon ang natutunan mo tungkol sa
pinagmulan at kasaysayan ng ating sariling komunidad?
(Ano-anong importanteng impormasyon an nanudan mo manunungod sa
pinunan dangan istorya kan satuyang sadiring komunidad?)

Bakit mahalaga na malaman mo ang mga impormasyong ito?
(Tano/Nata ta mahalaga na maaraman mo an mga impormasyon na ini?)
4. Paglalapat
1. Pangkatang Gawain

150

Pangkatang-Gawain: Pagsasadula ng mahahalagang pangyayari sa
sariling komunidad.
Unang Pangkat - Pagdiriwang ng Pista
Ikalawang Pangkat - Anibersaryo ng Komunidad
Ikatlong Pangkat - Pagdiriwang na sa komunidad lamang ginagawa na
dinadayo ng taga ibang lugar.
Ikaapat na Pangkat - Ground Breaking Ceremony ng Munisipyo

Itanong:

Ano-ano ang mahahalagang pangyayari sa ating sariling komunidad?
(Ano-ano an importanteng pangyayari sa satuyang komunidad?)

Nakikilahok ka ba dito?
(Nagbabali ka man digdi?)

Ano ang nararamdaman mo kapag nakikibahagi sa mahahalagang
pangyayari sa ating sariling komunidad?
(Ano an namamatian mo sa pagbali sa mga importanteng pangyayari sa
satuyang komunidad?)

2. Isahang Gawain

a. Ipagawa ang LM Leksyon 12, Gibohon 4

b. Ipagawa ang LM Leksyon 12, Gibohon 5

Itanong:
Ano-ano ang mga mahahalagang pangyayari sa ating sariling komunidad?
(Ano-ano an mga importanteng pangyayari sa satuyang komunidad?)
151

c. Ipasulat sa pangungusap ang tungkol sa isang mahalagang
pangyayaring ito sa strips ng cartolina.

Ipasunod-sunod ang mga naganap tungkol sa mahalagang pangyayari sa
sariling komunidad gamit ang mga pangungusap na isinulat sa strips ng
cartolina.
Ipabasa sa mga bata at ipaliwanag.
Gawin ang pagsasanay sa iba pang kaganapan sa komunidad gaya ng
pista, anibersaryo ng komunidad, pasinaya sa mahahalagang istruktura
dito, mga pagdiriwang dito na wala sa ibang lugar.
1. Pagtataya


Sumulat ng 1-3 pangungusap tungkol sa isang mahalagang pangyayari sa
sariling komunidad.
Itanong:
Nagawa mo ba nang maayos ang iyong gawain?
(Nagibo mo daw nin pakaray an saimong gibo?)

Rubric Scoring:
Pamantayan Puntos
Binubuo ito ng tatlong pangungusap, kumpleto ang mga
impormasyon tungkol sa mahalagang pangyayari sa sariling
komunidad at malinis ang pagkakagawa.

5
Binubuo ito ng tatlong pangungusap, may kulang ang mga

4
Binubuo ito ng dalawang pangungusap lamang, may kulang ang
mga impormasyon tungkol sa mahalagang pangyayari sa sariling

3
Binubuo ito ng dalawang pangungusap lamang, may kulang ang
mga impormasyon tungkol sa mahalagang pangyayari sa sariling
komunidad at hindi gaanong malinis ang pagkakagawa.

2
Binubuo ito ng isang pangungusap lamang, may kulang ang mga
komunidad at hindi gaanong malinis ang pagkakagawa.

1
Nakuhang Puntos
152

Takdang Aralin:

Ilista ang mga mahahalagang pangyayari na nagbabago at hindi nagbabago sa
inyong komunidad.


Leksyon 13 - Paggawa ng Timeline at Salaysay Tungkol
sa Mahahalagang Pangyayari sa Sariling Komunidad

Layunin:
a. Naisasaayos ang mga pagbabagong naganap sa komunidad ayon
sa pagkakasunud-sunod na pangyayari ng mga ito.
b. Nakagagawa ng timeline ng mga pagbabago at mahahalagang
pangyayari sa komunidad.
c. Nakagagawa ng maikling salaysay ayon sa nabuong timeline.
Pagpapahalaga: Kabutihang naidudulot ng pagbabago
Kagamitan: larawan na nagpapakita ng mga mahahalagang pangyayari
sa komunidad
-puzzle, graphic organizer, KWL chart,
timeline, at plaskard
Awit: Komunidad
Isinalin sa Filipino at Binicol ni: Rosalie Perez-Romano

1. Balik Aral

Mahalaga na malaman at maunawaan natin ang pinagmulan at
kasaysayan ng ating sariling komunidad upang maibahagi ito sa iba at
sa susunod pang salin lahi.

Tandaan
153

Itanong:
Ano-ano ang mga pagbabago at mahahalagang pangyayari sa iyong
komunidad?
(Ano-ano an mga pagbabago saka mahahalagang pangyayari sa saimong
komunidad?)

2. Pagganyak
Ano ang nararamdaman mo sa mga pangyayaring nagaganap sa iyong
komunidad?
Ano-ano ang naidudulot ng mga pagbabagong ito?
1. Paglalahad
Sabihin:
mahahalagang pangyayari sa komunidad at pagsulat ng salaysay tungkol
dito.
2. Ipakita ang timeline ng mga pagbabago at mahahalagang pangyayari
sa komunidad ng Pag-asa.

Itanong:

Ano ang pinakaunang mahalagang pangyayari sa komunidad ng Pag-
asa?
(Ano an pinakainot na mahalagang pangyayari sa komunidad kan Pag-
asa?)

Ano ang ikalawang mahalagang pangyayari sa komunidad?
(Ano an ikaduwang mahalagang pangyayari sa komunidad?)
Ano ang ikatlong mahalagang pangyayari sa komunidad?
(Ano an ikatulong mahalagang pangyayari sa komunidad?)

Pinangalanan
itong Pag-asa
Itinayo ang
munisipyo
Nagkaroon ng
unang paaralan
154

2. Pagtalakay
May mga mahahalagang pangyayari/pagbabago sa ating komunidad.
Kaya mo bang ilista ang mga ito?

Ipalista ang mga pagbabago at mahahalagang pangyayari sa sariling
komunidad.

Gabayan ang mga mag-aaral na makagawa ng salaysay tungkol dito sa
pamamagitan ng dugtungan.

Talakayin ang nagawa.

Itanong:

Nasabi ba natin nang kumpleto ang mga pagbabago at mahahalagang
pangyayari sa sariling komunidad base sa timeline?
(Nasabi ta daw nin kumpleto an mga pagbabago dangan importanteng
pangyayari sa sadiring komunidad base sa timeline?)

Nagawa ba natin nang malinis ang salaysay?
(Nagibo ta daw nin malinig an salaysay?)

Mga Mahahalagang Pangyayari/Pagbabago sa Sariling
Komunidad.

155

Itanong:
Kaya mo na bang makagawa ng timeline ng mga pagbabago at
mahahalagang pangyayari sa ating sariling komunidad mula sa listahang
ito?
(Kaya mo na man daw makagibo nin timeline kan mga pagbabago saka
mahahalagang pangyayari sa satuyang sadiring komunidad hali sa
listahan na ini?)

3. Paglalahat
Ano-ano ang mga mahahalagang pangyayari o pagbabago sa
komunidad?
(Ano-ano an mga mahahalagang pangyayari o pagbabago sa
komunidad?)
Sa paanong paraan mo maipapakita ang mga pagbabagong ito?
(Sa papanong paagi mo pwedeng maipahiling an mga pagbabagong
ini?)

4. Paglalapat
Pangkatang Pagsasagawa ng Timeline ng mga Pagbabago at
Mahahalagang Pangyayari sa Sariling Komunidad.
Ibigay ang panuto.
Gumawa ng timeline ng mga pagbabago at mahahalagang pangyayari sa
sariling komunidad.

Gumawa ng maikling salaysay tungkol dito.
Pumili ng lider, tagalista, at taga-ulat sa inyong pangkat.
Pangkatang pag-uulat ng ginawa.
Itanong:
Alin ang pinakaunang pangyayari?
(Arin an pinakainot na pangyayari?)

156

Alin ang sumunod na pangyayari?
(Arin an ikaduwang pangyayari?)

Alin ang pinakahuling pangyayari?
(Arin an pinakahuring pangyayari?)

b. Isahang Gawain
Gumawa ng timeline ng mga pagbabago at mahahalagang pangyayari sa
sariling komunidad.
Gamitin ang AP notebook.

1. Pagtataya

Ilista sa kahon ang tatlong pagbabago at mahahalagang pangyayari sa
sariling komunidad ayon sa tamang pagkasunud-sunod.

2. Takdang Aralin

Gumawa ng maikling sanaysay tungkol sa pagbabagong nagaganap sa
komunidad.

157

Leksyon 14 - Pagpapatuloy at Pagbabago sa Komunidad

Layunin:
1. Naisasakategorya ang mga pagbabago (uri ng transportasyon,
pananamit, libangan,bilang ng populasyon, atbp.) at nailalarawan ang
mga pagbabagong ito sa pamamagitan ng pagsulat ng maikling salaysay,
paggawa ng grap, at o pagguhit.
2. Nakabubuo ng maikling salaysay tungkol sa mga bagay na hindi nagbago
sa komunidad (hal., pangalan, pagkain, gusali o istruktura).
3. Nakabubuo ng paglalahat tungkol sa pagpapatuloy at pagbabago sa
komunidad.
Pagpapahalaga: Naidudulot na kabutihan ng pagpapatuloy at
pagbabago sa komunidad.
Kagamitan: mga larawan at tunay na bagay
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide Araling Panlipunan II p.5-6

1. Balik-Aral

Ano ang nakakatulong upang madaling matandaan ang mga pagbabago
at mahalagang pangyayari sa komunidad?
Pag-usapan ang timeline ng pagbabago sa komunidad.

2. Pagganyak

Gumamit ng larawan ng mga uri ng transportasyon.

Ang paggawa ng timeline ay nakakatulong upang madaling
matandaan ang mga pagbabago at mahalagang pangyayari sa
komunidad.
Maaari rin itong magsilbing basehan sa paggawa ng salaysay
tungkol sa pagbabago at mahahalagang pangyayari sa
komunidad.

Tandaan
158

Itanong:
Ano-ano ang mga nasa larawan?
(Ano-ano an mga nasa ritrato?)

Ano ang napansin ninyo sa itsura ng mga larawang ito?
(Ano an narisa nindo sa itsura kan mga ritratong ini?)

Gawin ang kaparehong gawain sa uri ng pananamit gamit ang mga
larawan o tunay na bagay.
Ano-ano ang mga nakikita ninyo?
(Ano-ano an mga nahihiling nindo?)

Ano ang napansin ninyo sa itsura ng mga damit na ito?
(Ano an narisa nindo sa itsura kan mga bado na ini?)


1. Paglalahad
Sabihin:
Pag-aaralan natin ngayon ang mga bagay na nagbabago at hindi
nagbabago sa komunidad.

2. Pagtalakay
Itanong:
Ano-ano ang mga bagay na nagbabago at hindi nagbabago sa
komunidad?
Gumamit ng larawan o tunay na bagay
a. Ipaayos ang pagkakasunod-sunod mula noon hanggang sa kasalukuyan.
1. Uri ng Transportasyon:
To the teacherr: Please use pictures that show transition of development
of vehicles.

2. Uri ng Pananamit:
To the teacher: Please use pictures that show transition in
of mode of dressing for boys from the past to the present.

To the teacher: Please use pictures that show transition in
of mode of dressing for girls from the past to the present.
159

b. Ano ang paborito mong laro?
(Ano an paborito mong kawat?)

Paano ito nilalaro?
(Papano an pagkawat kaini?)

Ito pa rin ba hanggang ngayon ang paborito mong laro? Bakit oo o hindi
na?
(Ini pa daw hanggang ngonian an paborito mong kawat? Tano/Nata iyo
o dai?)

Ano ang naidudulot ng pagbabago ng libangan?
(Ano an naidudulot kan pagbabago nin libangan?)

Ano rin ang naidudulot ng hindi pagbabago ng libangan?
(Ano man an naidudulot kan dai pagbabago nin libangan?)

Mayroon ka pa bang ibang alam na nagdudulot ng pagbabago?
(Igwa ka pa daw ibang aram na nagdudulot nin pagbabago?)

c. Gumamit ng larawan.

Itanong:
Ano ang masasabi mo sa dalawang larawan?
(Ano an masasabi mo sa duwang ritrato?)

Ilan pa lang ang anak ng mag-asawa noon?
(Pira pa sana an aki kan mag- agom kaidto?)

Ilan na ang anak nila ngayon?
(Pira na an aki ninda ngonian?)

Ano kaya ang nagawa ng pagbabagong ito sa bilang ng kasapi ng
kanilang pamilya sa kanilang pamumuhay? Bakit?
160

(Ano daw an naidulot kan pagbabagong ini sa bilang kan miyembro
kan pamilya sa pagbuhay ninda? Tano/Nata?)

May kabutihan bang naidudulot ang pagbabago sa bilang ng kasapi ng
mag-anak sa kanilang pamumuhay? Bakit?
(May karahayan daw na naidudulot an pagbabago kan bilang kan
miyembro kan pamilya sa saindang pagbuhay? Tano/Nata?)

Gumamit ng magkakapares na larawan na nagpapakita ng pagbabago sa
komunidad.

Itanong:
Masasabi mo ba ang mga bagay na nagbago sa larawan? Kalagayan?
(Masasabi mo daw an mga bagay na nagbago sa ritrato?Sitwasyon?)

Ano ang naidulot ng pagbabagong ito?
(Ano an naidudulot kan pagbabagong ini?)

3. Paglalahat
Ano-ano ang naidudulot ng pagbabago?
(Ano-ano an naitatao kan pagbabago?)

Komunidad na kaunti ang bahay Komunidad na maraming bahay
Malinis na komunidad Maruming komunidad
Masayahing batang lalaki Masayahing binata
161

4. Paglalapat

a. Pangkatang Gawain: Komunidad Namin Noon, Komunidad Namin
Ngayon
Pangkatin ang mga bata sa tatlo.
Ibigay ang panuto.
Gawain ng bawat pangkat
Unang Pangkat - Gumawa ng grap upang ipakita ang mga
kabahayan sa inyong komunidad noon at ngayon.
Isulat ang mga sumusunod na impormasyon sa angkop na bahagi ng grap at
ipakita ang mga kabahayan sa sariling komunidad noon at ngayon. Gamitin
ang panandang bahay upang mailarawan ito.
Pamagat: Kabahayan sa Aming Komunidad
Pamagat sa unang kolum: Kabahayan sa Komunidad Namin Noon
Pamagat sa ikalawang kolum: Kabahayan sa Komunidad Namin Ngayon
______________________________
(Pamagat)

Ikalawang Pangkat - Isalaysay ang nangyari sa pamumuhay ng mga tao
sa inyong pamayanan noon at ngayon.
Isulat ang Pamagat: Pamumuhay Namin sa Komunidad Noon at Ngayon
162

Buuin ang nilalaman nito sa pamamagitan ng pagsagot sa mga
sumusunod na tanong:
1. Paano namumuhay ang mga tao sa inyong pamayanan noon?
2. Ano ang hanapbuhay ng mga tao?
3. Ano ang kanilang mga pinagkakaabalahang gawin?
4. Paano namumuhay ang mga tao sa inyong pamayanan ngayon?
5. Ano ang hanapbuhay ng mga tao?
6. Ano ang kanilang mga pinagkakaabalahang gawin?
7. Paano mo ihahambing ang pamumuhay sa inyong komunidad noon at
ngayon?

Ikatlong Pangkat - Iguhit ang inyong komunidad noon at ngayon.
Isulat ang Pamagat: Larawan ng Aming Komunidad Noon at Ngayon sa
kahon sa itaas.
Pamagat ng unang larawan: Larawan ng Aming Komunidad Noon.

__________________________________
(Pamagat)

163

Pamagat ng ikalawang larawan: Larawan ng Aming Komunidad Ngayon.

Hayaan silang pumili ng kinatawan ng bawat pangkat na mag-uulat ng
kanilang ginawa.
Itanong:
Nailarawan ba ng inyong pangkat ang pagbabago sa komunidad sa
pamamagitan ng isang salaysay?
(Nailadawan daw kan saindong grupo an pagbabago sa komunidad sa
paagi kan sarong salaysay?)

pamamagitan ng grap?
paagi kan grap?)

pamamagitan ng pagguhit?
paagi kan pagdrowing?)

2. Isahang Gawain

Itanong:
Ano-ano ang mga naidudulot ng pagbabago sa uri ng transportasyon ?
(Ano-ano an mga naidudulot kan pagbabago sa klase kan
transportasyon?)

164

Ano-ano ang mga naidudulot ng pagbabago sa uri ng ating pananamit?
(Ano-ano an mga naidudulot kan pagbabago sa klase kan satuyang
pagbado?)

May kabutihan kayang naidudulot ang patuloy na pagbabagong ito?
May karahayan daw na nadudulot an padagos na pagbabagong ini?

Ano kaya ang mangyayari kung walang pagbabago sa transportasyon at
sa ating pananamit?
(Ano daw an mangyayari kun mayong pagbabago sa transportasyon saka
sa satuyang pagbado?)

Ano ang masasabi mo sa mga pagbabagong naganap sa ating
transportasyon? Ilarawan.
(Ano ang masasabi mo sa mga pagbabagong nangyari sa satuyang
transportasyon? IIladawan.)

Ano ang masasabi mo sa mga pagbabagong naganap sa ating paraan ng
pananamit? Ilarawan.
(Ano ang masasabi mo sa mga pagbabagong nangyari sa satuyang paagi
nin pagbado? Iladawan.)

1. Pag-usapan din ang mga kabutihan ng patuloy na pagbabago sa
komunidad


Idrowing ang kung nakakatuwa ang naidudulot ng pagbabago. Idrowing
naman ang kung hindi nakakatuwa ang naidudulot ng pagbabago.

1. Dalawa pa lang ang anak noon nina Ginoo at Ginang Perez, pero ngayon
ay sampu na.kaya nahihirapan sila sa kanilang pamumuhay.

2. Mahilig makipaglaro ng taguan si Pepeng noong bata pa siya pero ngayon
ay marunong na rin siyang maglaro ng basketbol.
.

3. Masayahin si Lita noong bata pa ngunit nang lumaki ay malungkutin na
siya.

165

4. Mahirap ang pamumuhay noon nina Mang Erning pero ngayon ay hindi
na.

5. Masipag na bata si Nene noon pero ngayon ay hindi na.

Magpagawa ng salaysay gamit ang larawan ng Bikol Express na isa pang
kilalang pagkain ng mga Bikolano. Punan ng kinakailangang impormasyon ang
mga patlang.

Itanong:

Ano ang bagay na hindi nagbabago na nabanggit sa salaysay?
(Ano an bagay na dai nagbabago na nasambit sa salaysay?)

Ano ang lasa nito kapag naluto?
(Ano an lasa kaini pag naluto?)

Paborito pa rin ba ito ng mga Bikolano ngayon? Bakit?
(Paborito pa man daw ini kan mga Bikolano ngonian? Tano/Nata?)

Mga Bikolano lang ba ang nasasarapang kumain nito? Bakit?
(Mga Bikolano lang daw an nasisiraman kaini? Tano/Nata?)

Ano-ano ang mga bagay na hindi nagbabago sa komunidad bukod sa
pagkain?
(Ano-ano an mga bagay na dai nagbabago sa pwera sa komunidad pwera
sa kakanon?)

1. Pagtataya

Ilarawan ang pagbabago ng bilang ng taong nakatira sa komunidad noon at
ngayon sa pamamagitan ng salaysay, grap, at pagguhit dito.

166

Rubric Scoring:
Pamantayan Puntos
Nagawa ang iniatang na gawain na kumpleto sa bahagi,
naibigay ang kinakailangang impormasyon upang
maunawaan ito, at malinis ang pagkakagawa.

5
Nagawa ang iniatang na gawain na may kulang na isang
bahagi, naibigay ang kinakailangang impormasyon upang
maunawaan ito, at malinis ang pagkakagawa.

4
Nagawa ang iniatang na gawain na may isang kulang na
bahagi, may isang kulang sa naibigay na kinakailangang
impormasyon upang maunawaan ito pero malinis ang
pagkakagawa.

3
Nagawa ang iniatang na gawain na may isang kulang na
impormasyon upang maunawaan ito at hindi gaanong malinis
ang pagkakagawa.

2
Nagawa ang iniatang na gawain na may dalawang kulang na
impormasyon upang maunawaan ito at hindi gaanong malinis
ang pagkakagawa.

1
Nakuhang Puntos

Gumawa ng salaysay tungkol sa pagbabagong naganap sainyong komunidad.


May mga mahahalagang pangyayari na nagbabago sa
komunidad tulad ng bilang ng naninirahan, transportasyon,
pananamit at pamumuhay ng mga tao. Mayroon ding nananatili
tulad ng pangalan, lokasyon, pagkain at mga produktong nakukuha
dito.
Maaring ilarawan ito sa pamamagitan ng salaysay, grap o
pagguhit dito.

Tandaan
167

Pang Yunit na Pagsusulit
Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
A. Pag-aralan ang mapa.

________1. Ano ang larawang nasa timog na bahagi?
a. Munisipyo b. estasyon kan tren c. harong

________2. Saang direksiyon makukuha ang paaralan?
a. Kanluran b. Silangan c.Hilaga

________3. Ano ang tawag sa simbolong ito?
a. Compass Rose b.burak c. mapa

________4. Ito ay patag na larawan ng isang lugar.
a. Mapa b.globo c. pananda

________5. Ano ang kulay sa mapa na sumisimbolo sa katubigan?
a. Pula b. asul c. puti
________6. Alin ang halimbawa ng mga anyong lupa?
a. Lambak b.talon c. kipot

________7. Anong anyong tubig ang napapaligiran ng lupa?
a. Ilog b. talampas c. lawa
________8. Ano ang uri ng panahon kung palaging umuulan?
a. tag-init b. tag-uran c. tag-lipot
S
bahay

K
munisipyo
T
estasyon ng tren
H
paaralan
168

________9. Ano ang gagawin mo kung may mga pagdiriwang?
a. mabali b. dai makikiaram c. maturog lang

________10. Ano ang ipinagdiriwang bilang pag-alala sa
matatapang na sundalong Pilipino at Amerikano na
nakipaglaban sa mga hapones noong panahon ng
digmaan?
a.People Power
b. Araw ng Kagitingan
c.Araw ng Kalayaan

B. Isulat sa puwang ang TAMA o MALI.
________1. Ang apat na pangunahing direksiyon ay hilaga, timog,
silangan at kanluran.

________2. Ang golpo, look at kipot ay mga halimbawa ng anyong
lupa.

________3. Kailangan nating pangalagaan ang mga anyong tubig.

________4. Ang pamilya at paaralan ay nakikibahagi sa mga
pagdiriwang.

________5. May mga pagbabagong nagaganap sa komunidad at
mga bagay na nananatili.
C. Isulat sa puwang ang tamang sagot.
_______1. Saang direksiyon sumisikat ang araw?

_______2. Ito ay anyong lupa na patag o pantay.

_______3. Ito ay uri ng panahong mainit ang sikat ng araw at hindi
umuulan.

_______4. Magbigay ng isang makasaysayang pook na
matatagpuan sa inyong komunidad.

_______5. Magbigay ng isang bagay na hindi nagbabago sa
komunidad.
169

Key to Correction:
A. 1 b B.1 TAMA C.1
Silangan

2 c 2 MALI 2
Kapatagan

3 a 3 TAMA 3
tag-init

4 a 4 TAMA 4
Plasa

5 b 5 TAMA 5
Istruktura

6 a

7 c Tanggapin ang iba
pang sagot sa C.
bilang 4 at 5.

8 b

9 a

10 b

170

171

Pangkalahatang Ideya ng Aralin:

Sa ikatlong yunit ay tatalakayin ang buhay-komunidad pati na ang
hanapbuhay at pamumuno dito.Maipakikita ng bawat mag-aaral ang kamalayan,
pag-unawa at pagpapahalaga sa kinabibilangang komunidad.

Leksyon -1 Ang Likas Yaman

Layunin
Nabibibigay ng kahuluganang salitang likas yaman.
Pagpapahalaga: Pangangalaga sa mga likas yaman
Kagamitan:graphic organizer, semantic web, strips ng papel
Tema : Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
Batayang Aklat: Katangiang Pilipino, pahina 43-79


1. Pagganyak
Hatiin ang klase sa tatlo.
Ipabuo ang word puzzle ng salitang LIKAS YAMAN.

1. Paglalahad
Gawin ang semantic web. Ano ang pumapasok sa inyong isip kapag naririnig
ninyo ang salitang likas yaman?

Yunit 3
Buhay-Komunidad:
Hanapbuhay at Pamumuno
172

2. Pagtatalakay
Mamasyal Tayo!
Lumabas sa silid-aralan. Ilista ang mga likas yaman na nakikita.
Itanong
a. Ano ang mga nakita ninyong likas yaman?
Ano an mga nahiling nindong likas yaman?

b. Bakit kaya ito tinawag na likas yaman?
Tano kaya ini pig-apod na likas yaman?

c. Nakakatulong ba ito sa atin? Paano?
Nakakatabang daw ini sa satuya? Pano?

Picture Box!

Magpakita ng ibat ibang larawan at ipatukoy sa mga bata kung alin ang
likas yaman.

Itanong
a. Alin ang natukoy ninyong likas yaman?
Arin an nahiling nindong likas yaman?
b. Bakit natukoy ninyo ito bilang likas yaman?
Tano ta nasabi nindong likas yaman ini?

3. Paglalahat

Ano ang likas yaman?
Ano an likas yaman?

4. Paglalapat

Pangkatin ang mga mag-aaral sa dalawa.
Ibigay ang pamantayan sa paggawa.

Pangkat 1: Gumuhit ng mga Likas Yaman sa sariling lugar.
Pangkat 2: Gumuwa ng tula tungkol sa Likas Yaman na nakita

Itanong
1. Ano ang mga likas yaman na iginuhit ng unang pangkat?
Ano an mga likas yaman na ipigdrowing kan inot na grupo?

2. Anong likas yaman ang nabanggit sa tula ng ikalawang pangkat?
Anong likas yaman an nabanggit sa tula kan ikaduwang grupo?
173

3. Paano mo maipapaliwanag ang kahulugan ng salitang likas yaman?
Papano mo maipapaliwanag an kahulugan kan tataramon na likas
yaman?

b. Isahang Gawain

Basahin ang bawat salita. Bilugan ang mga salitang likas yaman.

bundok telebisyon palayan

Ilog dagat barko

Lupa pera pananim

c. Pangwakas na Gawain


1. Pagtataya

Gamit ang graphic organizer , isulat ang kahulugan ng likas yaman.

2. Takdang Aralin
Iguhit ang mga likas yaman na makikita saiyong kapaligiran.

Likas
Yaman
Ang likas yaman ang nagpapaganda sa komunidad.

An likas yaman an nagpapagayon sa komunidad.

174

Leksyon 2 Uri ng Likas Yaman

Layunin: Natutukoy ang ibat-ibang uri ng likas yaman (yamang lupa at
yamang tubig).

Pagpapahalaga: Ipinagmamalaki ang mga likas yaman

Kagamitan: mga larawan

Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

Sanggunian : K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 6

1. Balik-aral

Ano ang likas yaman? Magbigay ng halimbawa.
Ano an likas yaman? Magtao nin halimbawa?

2. Pagganyak
Ano ang makukuha ninyo sa lupa o sa tubig?

1. Paglalahad

Magpakita ng larawan ng bundok at dagat

Itanong

a. Anong likas yaman ang nakikita mo sa larawan?
Anong likas yaman an nahiling mo sa ritrato?

b. Ano kaya ang mga makukuha natin sa likas yaman na ito?
Ano daw an mga makukua mo sa likas yaman na ini?

2. Pagtatalakay

a. Ipagawa ang LM Leksyon 2 Gibohon 1
Ipakita ang mga larawan ng likas yaman na matatagpuan sa lupa at
tubig.

Itanong
a. Anong likas yaman ang nakita mo sa mga larawan? Saan ito
matatagpuan?
Anong likas yaman an nahiling mo sa mga ritrato?Sain ini makukua?
175

b. Ano ang pakinabang ng mga likas yaman na ito?
Ano an pakinabang kan mga likas yaman na ini?

c. Paano natin ito mapangangalagaan?
Pano ta ini mapangangatamanan?

b. Laro:Aksyon Ko, Hulaan Mo
TPR- Body
Paraan ng Laro:
Iaksyon ng guro ang gagawing paglalarawan sa mga likas yaman.
Ipagaya sa mga mag-aaral ang aksyon ng guro at pahulaan sa mga bata.

3. Paglalahat
Ano ang mga likas yaman ng lupa?
Ano an mga likas yaman kan daga?

Ano ang mga likas yaman ng tubig?
Ano man an mga likas yaman kan tubig?

Paglalapat
Ibigay ang pamantayan sa pagawa.

Pangkat 1:Iguhit ang mga likas yaman ng lupa
Pangkat 2 :Iguhit ang mga likas yaman ng tubig
Ipakita ito sa klase

1. Pagtataya
Ilista an mga likas yaman sa tubig dangan sa daga.

Tubig Daga

2. Takdang Aralin
Ilista ang mga likas yamang tubig at lupa sa inyong komunidad.

176

Leksyon 3 Likas Yaman na Nagmumula sa Yamang
Mula sa Anyong Lupa

Layunin: Naiuulat ang mga likas yamang nagmumula sa anyong lupa

Pagpapahalaga: Pagkilala at pagpapahalaga sa likas yaman ng lupa

Kagamitan: mga larawan, graphic organizer



Panimulang Gawain
Balik-aral
Ano-ano ang likas yaman na makikita sa lugar?

1. Pagganyak
Iguhit sa graphic organizer ang mga likas yamang nagmumula sa
lupa.

likas
yaman
galing sa
lupa

Mayroon tayong mga likas yaman ng lupa at tubig.
Igwa kitang mga likas yaman kan daga dangan tubig.

Tandaan
177

A. Panlinang na Gawain
1. Paglalahad
a. Bugtungan Tayo!
Pahulaan sa mga bata ang mga bugtong na tutukoy sa likas
yamang lupa.

1. Ako ang pinakamataas na anyong lupa.
Higit akong mataas sa burol. Sino ako?
Ako an pinakahalangkaw na kadagaan.
Mas halangkaw ako sa burol. Siisay ako?

2. Patag na lupa ako
Sa pagitan ng mga bundok ako makikita. Sino ako?
Patag na daga ako.
Sa tahaw kan mga bundok ako mahihiling. Siisay ako?

3. Ako ay patag at pantay.
Daanan ng sasakyan pati na mga tao. Sino ako?
Ako patagdangan pantay.
Agihan kan mga sakayan dangan kan mga tao. Siisayako?

4. Ako ay isang bundok na may bunganga sa tuktok.Sino
ako?
Ako sarong bundok na may labot sa ituktok. Siisay ako?

5. Lupa sa tabing dagat. Sigay, kabibe at iba pa sa akin makikita. Sino
ako?
Daga sa gilid kan dagat. Buskay, kabibe dangan iba pa sakuya
mahihiling. Siisay ako?

Itanong
a. Ano ang mga nabanggit na likas yamang lupa?
Ano an mga nasambit na likas yaman kan daga?

b. Ano pang likas yamang lupa ang alam ninyo? Sabihin.
Ano pang likas yaman kan daga an aram nindo? Sabihon.

c. Ano-ano ang makukuha natin sa mga likas yamang lupa na ito?
Ano- ano an makukua ta sa mga likas yaman kan daga na ini?

2. Pagtatalakay

Pangkatin ang klase sa walo.
178

Ibigay ang pamantayan sa paggawa.
Bawat pangkat ay bigyan ng larawan ng likas yamang lupa.
Ilista sa manila paper ang mga makukuha sa likas yamang lupa na nakatalaga
sa grupo.
Iulat ng lider ang magagawang output ng pangkat makalipas ang labinglimang
minuto.

Pangkat 1: Baybayin
Pangkat 2: Bundok
Pangkat 3: Bulubundukin
Pangkat 4: Talampas
Pangkat 5: Lambak
Pangkat 6: Kapatagan
Pangkat 7: Burol
Pangkat 8: Bulkan
Pag-usapan at talakayin ang ginawa ng mga bata.

Itanong
1. Ano-anong likas yamang lupa ang ating naiulat?
Ano-anong likas yaman kan daga an satuyang naiulat?

2. Ano-anong likas yaman ang makukuha dito?
Ano-anong likas yaman an makukua digdi?

3. Paano nakatutulong ang mga likas yaman mula sa mga anyong lupa sa
atin?
Pano nakakatabang an mga likas yaman kan daga sa satuya?

4. Paano naman natin mapangangalagaan ang mga likas yaman ng mga
anyong lupa?
Pano ta mapangangatamanan an mga likas yaman kan daga?

3. Paglalahat

Ano ang mga likas yaman na matatagpuan sa mga anyong lupa?
Ano an mga likas yaman na makukua sa mga anyong lupa?

4. Paglalapat

B. Pangwakas na Gawain
Ipagawa ang LM Leksyo 3 Gibohon 4
1. Pagtataya
Ilista ang mga likas yamang galing sa lupa at ang mga yaman na
makukuha dito.
179

2. Takdang Aralin
Ipadrowing ang mga likas yamang makukuha sa lupa .Gawin sa AP notebook.

Leksyon 4 Likas Yaman na Nagmumula sa Yamang
Mula sa Anyong Tubig

Layunin: Naiuulat ang mga likas yamang nagmumula sa anyong tubig
Pagpapahalaga: Pagkilala at pagpapahalaga sa likas yaman ng tubig
Tema:Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa

1. Balik-aral
Ano-ano ang likas yaman na matatagpuan sa anyong lupa?
Ano-ano an likas yaman na makukua sa anyong lupa?

2. Pagganyak
Umawit tayo:

Itanong
1. Ano-anong yamang tubig ang nabanggit sa awitin?
Ano-anong yaman kan tubig an nasambit sa kanta?

2. Anong likas yamang tubig ang nabanggit dito?
Anong likas na yaman kan tubig an nasambit digdi?

3. Ano-ano pa ang mga makukuha natin sa likas yamang tubig?
Tono: Mga Ginawa ng Diyos
Ang mga isda na lumalangoy
Sa dagat, ilog at karagatan
Sa look , lawa, kipot at talon
Ang mga isda ay lumalangoy
Langoy dito, langoy doon.

Tono: Mga Ginibo nin Dyos
An mga sira na naglalangoy
Sa dagat, ilog.. sa karagatan
Sa look , lawa, kipot at talon
An mga sira nagrara langoy
Langoy digdi, langoy duman.

Mayroon tayong mga likas yaman ng lupa.
Igwa kitang mga likas yaman na makukua sa daga.

Tandaan
180

Ano-ano pa an makukua ta sa likas yaman na tubig?

1. Paglalahad
Ipaguhit sa mga mag-aaral ang larawan ng mga likas yamang nakukuha sa
tubig sa graphic organizer.

2. Pagtalakay

a. Ano-anong likas yamang nakukuha sa tubig ang nasa larawan?
Ano-anong likas na yaman na nakukua sa tubig an nasa ritrato?

Ano ang naitutulong nito sa mga tao?
Ano an naitatabang kaini sa mga tawo?

Paano natin mapangangalagaan ang mga yaman sa tubig?
Pano ta mapangangatamanan an mga yaman sa tubig?

b. Umawit Tayo:
Tong, tong, tong, tong pakitong-kitong
Alimango sa dagat
malaki at masarap!
Kay hirap hulihin
sapagkat nangangagat.
Tong, tong, tong, tong pakitong-kitong.
Itanong

1. Ano ang likas yaman ang nabanggit sa awit?
Ano an likas yaman na nasambit sa kanta?

2. Ano daw ang makukuha natin sa likas yamang ito?
Ano daw an makukua ta sa mga likas yaman na ini?

larawan mula
sa likas
yamang tubig
181

3. Paglalahat
Ano-ano ang mga likas yaman na makukuha sa mga anyong tubig?
Ano-ano an mga likas yaman na makukua sa anyong tubig?

4. Paglalapat


Bawat pangkat ay bigyan ng larawan ng likas yamang tubig . Ilista sa
manila paper ang mga makukuha sa likas yamang tubig na nakatalaga
sa grupo.
Iulat ng lider ang magagawang output ng pangkat makalipas ang
labinglimang minuto.

Pangkat 1: Karagatan
Pangkat 2: Dagat
Pangkat: 3 Ilog
Pangkat 4: look
Pangkat 5: talon
Pangkat 6: kipot
Pangkat 7: golpo
Pangkat 8: lawa

b. Isahang Gawain

Idrowing an kahon kun an nakukua sa likas yaman na tubig dangan
kun nakukua sa likas yaman na daga.

1.buskay

2.santol

3.bangus

4.graba

5.troso


182

1. Pagtataya

Ilista ang mga likas yamang galing sa tubig at ang mga yaman na makukuha
dito.

2. Takdang Aralin
Gumawa ng isang album ng mga likas yaman mula sa tubig. Gumawa ng
maikling tugma o kuwento mula dito.

Leksyon 5 - Produkto ng Komunidad

Layunin
Naiisa-isaang mga produkto ng komunidad at natutukoy kung alin ang
galing sa likas yaman ng komunidad.

Pagpapahalaga: pangangalaga sa likas yaman
Tema :Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
Sanggunian:Batayang Aklat: Katangiang Pilipino, pp 43-79
K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipuna n 2 p.6
Panimulang Gawain

1. Balik-aral
Ipakita ang mga larawan ng likas yaman na galing sa lupa at tubig. Magpakita ng
larawan ng bakal at chromite, mga gulay, mga isda, ibat ibang shells, troso,
damuhan, palay, abaka, tabako atbp.(Note sa guro: dagdagan ang mga
larawan).

Mayroon tayong mga likas yaman na mukukuha satubig.
Igwa kitang mga likas yaman na nakukua sa tubig.

Tandaan
183

Idikit sa concept map kung saannagmula ang likas yaman.

Itanong

1. Anong mga produkto ang nasa larawan? Sabihin kung galing ito sa
yamang lupa o yamang tubig.

Anong mga produkto an nasa ritrato?Sabihon kun an yaman hale sa
daga o yaman hale tubig?

2. Alin sa mga ito ang mayroon sa inyong komunidad?
Arin sa mga ini an igwa sa saindong komunidad?

Panlinang na Gawain
1. Paglalahad
Magpakita ang guro ng ilang produktong matatagpuan sa komunidad.

Sabihin: Ito ay mga yaman ng ating lugar. Ito ay mga produktong sagana sa atin.
Ini mga yaman kan satuyang lugar. Ini mga produktong dakul sa satuya.

2. Pagtatalakay
Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat (4). Bigyan ang bawat pangkat ng mga
metacard at pansulat.
Ipasulat sa metacard ang iba pang mga produkto na matatagpuan sa ating
komunidad.
Pangkat 1 at 2 - mga produdkto galing sa yaman lupa
Pangkat 3 & 4 mga parodukto galing sa yaman tubig

Idikit ito sa pisara.

Itanong

1. Ano ang mga natukoy ninyong produkto na matatagpuan sa ating
komunidad?
Sa saindong ginibo, ano an mga produkto na makukua sa satuyang
komunidad?

Likas Yaman
Tubig
Lupa
184

2. Sagana ba ito sa ating komunidad? Bakit?
Dakul kaya kaini sa satuyang komunidad? Tano?

3. Paano kaya ito nakatutulong sa mga tao sa ating komunidad?
Pano kaya ini nakakatabang sa mga tawo sa satuyang komunidad?

3. Paglalahat
Ano ano ang mga produkto na nagmumula sa ating komunidad?

4. Paglalapat
Pangkatin ang mga bata sa tatlo
Gawin ang mga nakatatalagang gawain para sa pangkat.

Pangkat 1: Maglista ng mga produkto na nakikita sa komunidad.
Pangkat 2: Mag-interbyu sa guro o sa principal at alamin ang mga
produkto na mayroon ang komunidad.
Pangka 3: Iguhit ang mga produkto na nakikita sa komunidad.

Iulat ang natapos na gawain at pag-usapan ito.

b. Isahang Gawain
Minibook ng Produkto ng Komunidad!
Gamit ang AP notebook , iguhit ang mga produkto na makikita sa
komunidad.

1. Pagtataya
Iguhit sa graphic organizer ang mga produkto sa komunidad.

produkto
sa
komunidad
185

2. Takdang Aralin
Gumawa ng listahan ng mga produkto sa komunidad.

Leksyon 6 - Likas Yaman ng Komunidad

Layunin: Nabibigyang halaga ang mga likas yamang nagpapakilala sa
komunidad sa pamamagitan ng paggawa ng makulay na poster o
komersyal (TV o radyo) na nagpapakilala at naipapagmalaki ang mga
ito.

Pagpapahalaga: Pagkilala sa Komunidad

Kagamitan: mga larawan, realya


Sanggunian : K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 6

1. Balik-aral
Balik-aralan ang mga likas yaman ng tubig at lupa at ang mga
produktong nagagawa mula dito a matatagpuan sa komunidad.
2. Pagganyak
Paano mo ibebenta ang mga likas yaman n gating komunidad?


1. Paglalahad

Magpakita ng halimbawa ng isinulat na komersyal sa radyo
Ipabasa ito sa mga bata.

May mga produktong hali sa likas yaman na daga sa
satuyang komunidad. Ini an satuyang bakalon.

Tandaan
186

Tumawag ng ilang pares ng bata upang iparinig ang pag-uusap ng magkumare.

2. Pagtatalakay

Itanong
a. Ano ang produktong nais bilhin?
Ano an produktong boot bakalon?

b. Ano ang inirekomenda ng kumare? Bakit?
Ano an pigrekomenda kan madihon? Tano?
c. Nakumbinsi kaya ang kumare ng bumili ng sala set na gawa sa kawayan?
Bakit?
Nakumbinsi kaya an madihon na magbakal nin sala set na gibo sa
kawayan?

d. Kaya ba ninyong gumawa din ng sariling komersyal para TV o radyo?
Kaya daw nindong maggibo man nin sadiring komersyal para TV o
radyo?

Sabihin:
Ang komersyal sa TV o radyo ay pamamaraan upang kumbinsihin ang
mga tao na bilhin o tangkilikin ang isang produkto. Ito ay maaring ipakita
sa tv o dyaryo o iparinig sa radio.
Mare, saan ka pupunta?
Bibili ako ng sala set
mare, darating kasi bukas
ang mga magulang ko
galing sa probinsya.
Kung ganoon ay bamboo craft na
ang bilhin mo. Tiyak na
magugustuhan nila ito. Alam mo
ba, magaganda at matitibay ang
mga ito ngunit muralang ang
presyo.

Talaga mare?Saan ba
iyon mabibili?
Sa diversion road malapit sa
ospital. Hindi ka magsisisi mare
dahil talagang magaganda at
matibay ang mga bamboo craft
nilang tinda.
Maraming salamat
maremabuti na lang at
nagkita tayo.
187

An komersyal sarong paagi nin pagkumbinsi sa mga tawo na bakalun o
gamiton an sarong produkto. Ini pwedeng ipahiling sa tv o dyaryo o
ipadangog sa radio.

3. Paglalahat
Paano maipapakilala at mabibigyan ng halaga ang likas yaman ng
komunidad?

4. Paglalapat

Pangkatang Gawain
Pangkatin ang mga mag-aaral sa dalawa.
Sundin ang bawat direksyon na ipinapagawa sa bawat pangat.

Pangkat 1: Gumawa ng poster ng mga likas yaman ng komunidad.
Pangkat 2 : Gumawa ng komersyal ng mga likas komunidad.

Ipakita ang ginawang poster at isadula ang komersayal pagkatapos ng
sampung minuto.

Itanong

1. Bakit ganito ang iginuhit ninyong poster? Ano ang nais ninyong ipakita?
Tano ta arug kaini an ginibo nindong poster? Ano an gusto nindong
ipaabot?

2. Paano naipakikita ang pagpapahalaga sa mga likas yaman na
matatagpuan sa inyong komunidad?
Pano pa nindo naipahihiling an pagtao nin importansya sa mga likas
yaman na yaon sa saindong komunidad?

2. Isahang Gawain
Gumawa ng poster ng likas yaman ng komunidad.

1. Pagtataya
Lights, Camera, Action!

Hatiin sa apat na grupo ang klase.
Ipabigay ang pamantayansa paggawa
Papiliin ng produktong gagawan ng komersyal ang bawat pangkat. Bigyan
sila ng sapat na panahon na buuin ang kanilang komersyal bago ito
ipakita sa klase.
188

Scoring Rubric:
Pamantayan Puntos
Napakahusay ang komersyal sa pagpakilala ng
likas yaman ng komunidad.................................

5
Katamtamangkomersyal sa pagpakilala ng likas
yaman ng komunidad. ........................................

4
May kaunting kamalian sa pagpapakilala ng likas
yaman ng komunidad...........................................

3
Malaki ang kakulangan sa pagpapakilala ng likas
yaman ng bansa...................................................

2
Mali at kulang ang pagpapakilala ng likas yaman ng
bansa...............................................................

1

Nakuhang Puntos ...............................................

B. Gumawa ng poster ng likas yaman ng komunidad.

Takdang-Aralin
Makinig sa radyo o manood sa telebisyon at maglista ng komersyal tungkol sa
produkto na gawa mula sa likas na yaman ng ating komunidad.

Makakagawa tayo ng poster mula sa mga produktong gawa sa
likas yaman ng tubig at lupa sa ating komunidad.

Makakagibo kita nin poster o komersyal na hali sa mga
produktong gibo sa likas yaman na tubig dnagan daga sa
satuyang komunidad.

Tandaan
189

Leksyon 7 - Halaga ng Hanapbuhay

Layunin
1. Nabigbigyang halaga ang salitang hanapbuhay.
2. Natutukoy ang mga hanap-buhay ng mga tao sa komunidad.
Pagpapahalaga: Pahalagahan ang mga hanapbuhay sa komunidad
Kagamitan:
Sanggunian:Batayang Aklat sa Katangiang Pilipino 2, pp.88-106
K to 12 Curriculum Guide sa Araling Panlipunan 2 p. 6

A. Panlinang na Gawain
Pagganyak

Ipabuo ang picture puzzle ng mga sumusunod na larawan. Gawin ito ng
pangkatan.

Itanong
1. Ano ang mga nabuo ninyong larawan?
Ano an nabilog nindong ritrato?

2. Ano ang kanilang ginagawa?
Ano an saindang ginigibo?

Sabihin: Ang ginagawa ng bawat tao sa larawan ay nagpapakita ng
kanilang hanapbuhay.

An mga ritrato kan mga tawo nagpapahiling kan saindang hanapbuhay?

3. Ano pa ang ibang hanapbuhay na alam ninyo?
Ano pa an ibang hanapbuhay na aram nindo?

4. Mahalaga ba sa kanila ang paghahanapbuhay? Bakit?
Importante daw an pagtatrabaho? Tano/Nata?

190

1.Paglalahad

Itanong
1. Sino ang nasa larawan?
2. Ano ang hanap-buhay ng lalaki na nasa larawan?
3. Ang mga magulang mo may hanapbuhay din ba? Sabihin kung ano ito.

2. Pagtatalakay
Magbugtungan Tayo!

1. Hawak koy lagari, martilyo at pako
Maghapong nagpupokpok, upang bahay mo ay matapos .Sino ako?
Kapot ko lagadi, martilyo dangan pako.
Maghapon nagpupokpok, tanganing harong mo matapo. Siisay ako?

2. Maghapong nag-aararo, si Kalabaw ang katulong ko. Sino ako?
Maghapon nag-aarado, si Karabaw an katabang ko. Siisay ako?

3. Ako ang nanghuhuli ng mga isda, na sa mesa ninyo ay inihahanda.
Sino ako?
Ako an nagdadakop nin mga sira, na sa lamesa nindo
ipighahanda. Siisay ako?

4. Tinapay na kinakain mo, minamasa at niluluto ko. Sino ako?
Tinapay na kinakakan mo, minamasa dangan niluluto ko. Siisay
ako?

5. Damit na suot mo ang tumatahi ay ako, mapunit man ito
susulsihan ko. Sino ako?
Bado na sulot mo an nagtatahi ako, mapakit man ini susursihon ko.
Siisay ako?

191

Itanong
1. Ano ang mga hanapbuhay ang nabanggit sa bugtungan?
2. Magbigay pa ng bugtong na tumutukoy sa hanapbuhay.
3. Bakit mahalaga ang hanapbuhay?

3. Paglalahat
Bakit mahalaga ang hanapbuhay?
Ano-ano ang hanap-buhay?

4. Paglalapat
Isahang Gawain

Pillin sa kahon ang angkop na salita tungkol sa mga hanapbuhay sa
komunidad.

_____1. Ako ang tagahatid ng mga tao mula sa isang lugar patungo
sa isang lugar.
Ako an tagahatod kan mga tao hali sa sarong lugar pasiring sa
sarong lugar.

_____2. Ako ang nagtuturo sa mga bata para sumulat, bumilang at
bumasa.
Ako an nagtutukdo sa mga aki tanganing makanood sumurat,
bumilang dangan bumasa.

_____3. Ako ang gumagawa ng sapatos mo, masira man ito tiyak na
aayusin ko.
Ako an naggigibo kan sapatos mo, maraot man ini siguradong
papakarayon ko.

_____4. Akoy agad darating kung masunugan kayo. Sa pagsumpit
ng tubig asentado ako.
Ako tulos maabot kun masuluan kamo. Sa pagsumpit nin tubig
asintado ako.

_____5. Buhol buhol na trapiko inaayos ko, masasamang loob hinuhuli ko.
Mga nagsusurusuan na awto pinapakaray ko, mararaot na tao
dinadakop ko.
bumbero tsuper pulis

sapatero guro
192

Itanong
Ano ang mga nabanggit na hanapbuhay? Binabayaran kaya sila sa
kanilang ginagawa? Para saan ang ibinabayad na ito sa kanila?

Ano an mga nangaranan na hanapbuhay? Pigbabayadan kaya sinda
sa saindang ginigibo? Para sain an kabayadan na ini?

Paano nakatutulong ang pagkakaroon ng hanapbuhay ng isang tao
sa kanyang sarili?
Pano nakatatabang sa sarong tawo an pagkakaigwa nin
hanapbuhay?

Nakatutulong rin ba ang hanapbuhay ng isang tao sa iba? Bakit?
Nakakatabang man daw sa iba an hanapbuhay kan sarong tawo?
Tano?


1. Pagtataya
Piliin ang titik ng tamang sagot.

______1. Araw araw na pumapasok sa paaralan. Gamit ay ibat-iba na para
ituro sa bata.
______2. Hawak niya araro at kasama pa si Kalakihan. Buong araw-siya ay
nagbubungkal.
______3. Tulay, gusali at mga kalsada siya ang gumagawa.
______4. Araw-araw na nasa kalsada para maghatid ng mga pasahero niya.
______5. Pito at batuta dala niya. Nagtatrapiko sa kalsada at hinuhuli niya ang
mga magnanakaw at nagdudroga.

2. Takdang- Aralin
Sumulat ng limang pangalan ng taong kilala mo. Isulat din kung ano ang
hanapbuhay nila.
Magsurat nin limang pangaran nin tawong midbid mo. Isurat man kun ano
an saindang hanapbuhay.

193

Leksyon 8 - Uri ng Hanapbuhay sa Kapaligiran
(Panahon, Lokasyon, at Likas Yaman)

Layunin
Naiuugnay ang uri ng hanapbuhay sa kapaligiran( panahon, lokasyon,
likas yaman)

Pagpapahalaga: Pagpapahalaga sa Hanapbuhay

Kagamitan:

Tema: Kultura, Pagkakakilanlan at Pakabansa


1. Balik-aral
Isulat sa AP notebook ang mga hanapbuhay na mayroon sa komunidad.

2. Pagganyak
Ano ang ginagawang hanapbuhay tuwing mainit?tuwing umuulan? Bakit?

1. Paglalahad
Alamin Natin!

Ang trabaho ay ginagawa ng mga tao sa komunidad upang
mapagkunan ng pera para sa pag-araw-araw na pangangailangan.
May iba-ibang trabaho ana mga tao sa komunidad.

An trabaho ginigibo nin mga tawo sa komunidad tanganing
mapagkuanan nin kwarta para sa saindang pangaroaldaw na
pangangaipo. May manlain-lain na trabaho ang mga tawo sa
komunidad.

Tandaan
194

Ito si Mang Atoy. Siya ay nakatira mapalit sa palayan.

2. Pagtatalakay
Sabihin
Siya si Mang Atoy. Panahon ng tag-init. Panahon rin upang anihin ang
mga tanim niyang palay. Tag-ulan naman kung siya ay nagtatanim.

Sabihon
Siya si Mang Atoy. Panahon nin tag-init. Panahon man para anihun an
mga tanom niyang paroy. Kun tag-uran siya nagtatanom.

Itanong
Ano ang hanapbuhay ni Mang Atoy? Ano ang kanyang mga gawain kung
tag-ulan? tag-init? Bakit?

Ihapot
Ano an hanapbuhay ni Mang Atoy? Ano an saiyang ginigibo kun tag-uran?
Kun tag-init? Tano?
Magpakita ng larawan ng isang mama na nagtitinda ng pamaypay.
Sabihin
Siya naman si Mang Tonyo. Nagtitinda siya ng pamaypay sa tabi ng
simbahan.

Sabihon
Siya man si Mang Tonyo. Nagtitinda siya nin kayab sa gilid kan simbahan

Itanong
Ano ang hanapbuhay ni Mang Tonyo? Anong panahon kaya niya
ginagawa ang kanyang hanapbuhay? Bakit? Kung tag-ulan, ano kaya sa
palagay ninyo ang kanyang itinitinda?
Ihapot
Ano an hanapbuhay ni Mang Tonyo? Anong panahon kaya siya nagtitinda
nin kayab? Tano? Kun tag-uran, ano kaya an saiyang itinitinda?

195

Magpakita ng larawan ng mangingisda.
Sabihin: Siya si Mang Rodel. Ang kanyang pamilya ay nakatira sa tabing
dagat.

Sabihon
Siya si Mang Rodel. An saiyang pamilya nakaistar harani sa dagat.

Itanong
Ano ang hanapbuhay ni Mang Rodel? Bakit kaya pangingisda ang
kanyang hanapbuhay?

Ihapot
Ano an hanapbuhay ni Mang Rodel? Tano kaya ta pagsira an saiyang
hanapbuhay?

Magpakita ng larawan ng isang mangangahoy.

Sabihin
Siya si Mang Mario. Nakatira siya sa gubat. Namumulot siya ng malilit na
sanga ng kahoy at ipinagbibili ito bilang panggatong.

Sabihon
Siya si Mang Mario. Nakaistar siya sa kadlagan. Namumurot siya nin
saradit na sanga nin kahoy saka ipinapabakal ini bilang panggatong.

Itanong
Ano ang hanapbuhay ni Mang Mario? Bakit kaya pangangahoy ang
kanyang hanapbuhay?

Ihapot
Ano an hanapbuhay ni Mang Mario? Tano kaya ta pangangahoy an
saiyang hanapbuhay?

Ano pa ang ibang hanapbuhay ng mga tao sa tag-ulan? tag-init?
Ano an iba pang hanapbuhay nin mga tawo sa tag-uran? tag-init?
Ano kaya ang hanapbuhay ng mga tao na nakatira sa tabing ilog o dagat?
Sa gubat at bundok? Sa kapatagan? Sa lungsod?
Ano kaya an hanapbuhay nin mga tawo na nakaistar sa gilid kan salog o
dagat? Sa kadlagan o bulod? Sa kahiwasan? Sa banwaan o siyudad?
Sa anong uri ng panahon nila mas nagagampanan ang kanilang
hanapbuhay?
Sa anong klase nin panahon ninda mas nagagampanan an saindang
trabaho?
196

May pagkakaiba ba ang hanapbuhay ng mga tao sa ibat ibang panahon at
okasyon? Ano ang kaugnayan ng panahon at lokasyon sa hanapbuhay ng
mga tao?

May pagkakaiba daw an hanapbuhay nin mga tawo sa manlaenlaen na
panahon saka lokasyon? Ano an koneksyon kan panahon saka lokasyon
sa hanapbuhay nin tawo?

3. Paglalahat
Anong uri ng hanap-buhay kong ang kapaligira ay may ibat - ibang
lokasyon at likas na yaman?

4. Paglalapat
Pangkatang Gawain
Sabihin ang pamantayan sa paggawa. Hatiin sa dalawa ang klase.

Pangkat

Pangkat 2

a. Isahang Gawain

hanapbuha
y kun
mauran
hanapbuhay
kun mainit
197

Magsurat nin tigtulong hanapbuhay nin mga tawo sa iba ibang panahon saka
lokasyon.

Tag-ulan Tag-araw Tabing-
ilog
Tabing-
dagat
Bundok Kapatagan Lungsod

Ilista ang hanapbuhay kan siamong pamilya.
Punuan an tsart.

Tag-ulan Tag-araw Tabing-
ilog
Tabing-
dagat
Bundok Kapatagan Lungsod

Leksyon 9 - Epekto ng Kapaligiran sa Uri ng Hanapbuhay
at Pinagkukunan Yaman sa Komunidad

Layunin:
Nahihinuha ang epekto ng kapaligiran at pinagkukunang yaman sa
komunidad.
Pagpapahalaga : Kasipagan
Mga taong may ibat-ibang hanapbuhay-magsasaka, angingisda,
minero, nag oopisina
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan for Grade 2,
p.6

1. Balik-aral

Ano-ano ang ibat-ibang hanapbuhay ng mga tao?
(Ano-ano an iba-ibang trabaho nin mga tawo?)
2.Pagganyak:

Magpakita ng larawan ng mga taong ang hanapbuhay ay kapareho ng
hanapbuhay sa sariling lugar.

Itanong: Ano-ano ang uri ng hanapbuhay ng mga tao dito sa atin?
Bakit kaya ito ang kanilang hanapbuhay?
(Ano-ano an klase kan trabaho kan mga tawo igdi satuya?
Tano/Nata daw ta ini an klase kan saindang trabaho?)
198


1. Paglalahad

Aalamin natin ngayon ang epekto ng kapaligiran at pinagkukunang
yaman sa komunidad.

Magpakita ng larawan ng ibat-ibang uri na kapaligiran gaya ng
malapit sa dagat, palayan, minahan at lungsod.

Itanong
Anong uri ng kapaligiran mayroon sila
(Anong klase nin kapaligiran igwa sinda?)

Ano-ano ang hanapbuhay ng mga tao sa larawan?
(Ano-ano an trabaho kan mga tawo sa ritrato?)

2. Pagtalakay

Sabihin: Alamin natin ang hanapbuhay ng mga tao sa mga komunidad na ito.

Gumamit ng larawan sa pagpapaliwanag.

a. Larawan ng nagsasaka

Itanong:
Saan malapit ang tinitirhan ng mga taong ito?
Ano ang kanilang pinagkukunan ng yaman?
Ano ang hanapbuhay ng mga tao sa lugar na ito?
Bakit kaya ito ang napili nilang hanapbuhay?

b. Larawan ng nangingisda
Itanong:

c. Larawan ng nagmimina
Itanong:

199

d. Larawan ng nagoopisina at iba pang hanapbuhay sa lungsod
Itanong:

Itanong:

Bukod sa mga nabanggit, ano pa ang pwede nilang mapagkunan ng
ikabubuhay base sa kapaligiran ng kanilang komunidad?

Paano nila ginagampanan ang kanilang mga gawain?

Ano ang masasabi ninyo sa ugaling ipinakikita nila sa kanilang
paggawa?

3. Paglalahat
Ano ang kinalaman ng kapaligiran sa uri ng hanapbuhay ng mga tao
sa komunidad?
(Ano an relasyon kan kapalibutan sa klase kan trabaho kan mga tawo
sa komunidad?)
4. Paglalapat
1. Hatiin sa apat na pangkat ang mga mag-aaral
2. Ipabigay ang pamantayan sa paggawa
3. Bigyan ng task card ang bawat pangkat
Piping palabas na magpapakita ng hanapbuhay ng mga tao na
nakatira sa ibat -ibang uri ng kapaligiran.
Gawain ng bawat pangkat
Pangkat 1-nakatira malapit sa palayan at taniman
Pangkat 2-nakatira malapit sa dagat
Pangkat 3-nakatira malapit sa minahan
Pangkat 4-nakatira sa lungsod

200

Pumili ng isang kinatawan ng pangkat na mag-uulat tungkol sa
kanilang ipinakita.

Mga gabay na tanong sa pag-uulat:
Saan nakatira ang mga tao sa inyong pangkat?
(Sain nakaistar an mga tawo sa saindong grupo?)

Ano ang naging hanapbuhay ng mga tao sa lugar na iyon?
(Ano an naging hanapbuhay kan mga tawo sa lugar na idto?)

Bakit kaya iyon ang napili nilang hanapbuhay?
(Tano/Nata daw tai to an napili nindang hanapbuhay?)

b. Isahang Gawain

Bugtong ko, Sagutin mo.
Piliin sa kahon ang sagot sa mga bugtong.

1. Tirahan ko ay malapit sa dagat.
Gawain ko ay maglayag.
Lambat, bangka at sagwan aking gamit.
Sino ako?________________________

(Istaran ko harani sa dagat.
An gibo ko magduman sa lawod.
Hikot, baruto dangan sagwan an gamit ko.
Siisay ako?_______________________)

2. Tirahan ko ay malapit sa minahan.
Gawain ko ay maghanap ng mineral na mapapakinabangan.
Ilaw at mga kagamitang panghukay aking gamit.
Sino ako?_________________________

(Istaran ko harani sa minahan.
An gibo ko maghanap mineral na mapapakinabangan.
Ilaw dangan mga kagamitan na pangkalot an gamit ko.
Siisay ako?________________________)

3. Tirahan ko ay nasa lungsod.
Gawain ko ay sa opisina.
Pansulat, papel, telepono at compyuter aking gamit.
Sino ako?_________________________
magsasaka nagmimina mangingisda
nagtatrabaho sa opisina nagtitinda
201

(Istaran ko sa siyudad.
Gibo ko sa opisina.
Pansurat, papel, telepono dangan kompyuter gamit ko.
Siisay ako?_________________________)

4. Tirahan ko ay malapit sa palayan at taniman.
Gawain ko ay magbungkal ng lupa at magtanim
Gamit ko ay araro at kalabaw aking katulong.
Sino ako?___________________________

(Istaran ko harani sa uma dangan tanuman.
Gibo ko mag-gudak nin daga dangan magtanom.
Gamit ko arado dangan karabaw katabang ko.
Siisay ako?___________________________)

5. Tirahan ko ay malapit sa dagat.
Gumagawa ako ng pulseras at palamuti gawa sa kabibe.
Gamit ko ay bilao para paglagyan sa pagtitinda ng aking ginawa.
Sino ako?_______________________________.

(Istaran ko harani sa dagat.
Naggigibo ako nin purselas dangan dekorasyon na gibo sa
buskay.
Gamit ko nigo tanganing laagan sa pagtinda kan sakuyang
ginibo.
Siisay ako? _____________________________ )

Ipagawa sa LM Leksyon 9 Gibohon 2.

Isulat sa puwang ang titik ng angkop na hanapbuhay sa kapaligiran ng
komunidad.

202

_____1. a.pagsasaka

_____2 b.pagmimina

_____3. c.pagtitinda

_____4 d.pagtatrabaho sa opisina

_____5 e.pagtitinda


Nakatira
malapit sa
dagat
Nakatira sa lugar na
maraming makukuha para
gawing panindang kakanin
Nakatira
malapit sa
minahan
Nakatira sa
lungsod
Nakatira
malapit sa
palayan
203

A. Pagtataya
Isulat ang TAMA o MALI sa patlang.
_____1. Ang karaniwang hanapbuhay ng mga taong nakatira sa malapit sa
dagat ay pangingisda.
_____2. Ang karaniwang hanapbuhay ng mga taong nakatira sa lungsod at
nakatapos sa pag-aaral ay pagsasaka.
_____3. Ang karaniwang hanapbuhay ng mga taong nakatira sa malapit sa
minahan ay pangingisda.
_____4. Ang karaniwang hanapbuhay ng mga taong nakatira malapit sa
maraming mapagkukunan ng magagawang produkto para ibenta ay
pagtitinda.
_____5. May epekto ang kapaligiran sa uri ng hanapbuhay at
pinagkukunang yaman sa komunidad.

Key to Correction:
1 TAMA

2 MALI

3 MALI

4 TAMA

5 TAMA

B. Takdang Aralin

Gumupit ng larawan mga komunidad na may ibat-ibang uri ng kapaligiran.
Isulat sa ibaba nito ang maaring maging hanapbuhay ng mga taong titira dito.

204

Leksyon 10 - Epekto ng Pagkakaroon o Kawalan ng
Hanapbuhay
Layunin
a. Nakapakikinig o nakababasa ng kwento tungkol sa karanasan ng
isang taong may hanapbuhay.
b. Nakasasagot ng tanong kaugnay sa salaysay.
c. Natatalakay ang epekto ng hanapbuhay o kawalan ng hanapbuhay
sa pamilya at komunidad
Pagpapahalaga: Kasipagan
Kagamitan:
Larawan ng mga sumusunod:
Mga taong may ibat-ibang hanapbuhay-magsasaka, mangingisda, minero,
nag oopisina
Kwento: Ang Magandang Regalo, Sinulat ni: Annaliza Boboyo
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan for Grade 2, p.6-7


1. Balik-aral

Ano ang epekto ng kapaligiran sa uri ng hanapbuhay at
pinagkukunang yaman ng mga tao sa komunidad?
(Ano an epekto kan kapalibutan sa klase kan trabaho dangan
pinagkukuanan nin yaman kan mga tawo sa komunidad?)

2. Pagganyak

Gumamit ng larawan ng dalawang pamilya. Ang isa ay may hanapbuhay
ang mga magulang at ang isa naman ay wala.

Ipahambing ang sa palagay nila ay tinatamasa o uri ng pamumuhay ng
unang pamilya kumpara sa isa.
Ang kapaligiran ay nakakaapekto sa uri ng hanapbuhay o
pinagkukunang yaman sa komunidad. Ang nakatira sa malapit sa
palayan karamihan ay nagsasaka. Ang malapit sa dagat ay
nangingisda. Ang malapit sa minahan ay nagmimina at ang
nakatira sa lungsod, karamihan ay nag oopisina, nagtuturo,
nanggagamot, gumagawa ng mga gusali at iba pa.

Tandaan
205


1. Paglalahad

Aalamin natin ngayon ang epekto ng hanapbuhay o kawalan ng
hanapbuhay sa pamilya at komunidad.

Pakikinig ng kwento tungkol sa karanasan ng isang taong may
hanapbuhay.

Ang Magandang Regalo
Sinulat Ni: Annaliza Boboyo

Sampung taon nang nagtuturo si Gng. Abad sa isang paaralan sa
bayan ng Daet. Masaya siya sa kanyang buhay. May dalawa siyang
anak at mabait na asawang si Dino na isang pulis. Araw-araw siyang
masigla at tila hindi tumatanda sa edad niyang apatnapung taong
gulang. Lahat ng gusto niyang bilhin at gawin sa buhay ay nagagawa
niya. Ito ay dahil may maayos siyang hanapbuhay. Kung anong
mayroon siya ay ibinabahagi niya ito sa kanyang kapwa. Iyon ang
nakakapagpasaya sa kanya.

Labis siyang natuwa nang may magulang na lumapit at sobra ang
pasasalamat sa kanya dahil sa tulong na nagawa niya sa anak nito.
Iyon pala ang batang inililibre niya sa pamasahe at binigyan ng
pagkain para makakuha ng eksamin na nakapasa at naging iskolar.
Lagi din siyang nagbibigay ng tulong sa mga kasamahang may sakit
o kayay may kamag-anak na namatay. Tumutulong din siya sa isang
bahay-ampunan.

Tuwing Biyernes ay nagpapakain siya nang libre sa kanyang
mga mag-aaral. Sinasadya niya ring magbaon ng sobra para may
maibibigay siya sa eskwela niya na walang baon at nagugutom. Ayon
sa kanya ay ibinabahagi lang niya sa kanyang kapwa ang mga
biyayang kanyang natanggap mula sa Diyos. Binigyan siya ng
Maykapal ng magandang trabaho na siyang itinuturing niya na isang
magandang regalo.

206

Sino si Gng. Abad?
(Siisay si Misis Abad?)

Ano-ano ang mga karanasan niya kaugnay sa kanyang hanapbuhay?
(Ano-ano an mga experiensiya niya manunungod sa saiyang trabaho?)

Bakit masaya ang kanyang buhay?
(Tano /Nata maogma an saiyang buhay?)

Ano-ano ang nagagawa niya?
(Ano an mga nagigibo niya?)

Kung ikaw si Gng. Abad, magiging masaya rin kaya ang buhay mo?
Bakit?
(Kun ika si Misis Abad, magiging maogma man daw kaya an buhay mo?
Nata /Tano?)

2. Pagtalakay
Kung sakali na si Gng. Abad ay walang hanapbuhay, magagawa pa
kaya niya ang mga ito?
(Kun halimbawa na mayong trabaho si Misis Abad, magigibo pa kaya
niya an mga ini?)
An Magayon na Regalo
Sinurat Ni: Annaliza Boboyo

Sampulong taon ng nagtutukdo sa Misis Abad sa sarong eskwelahan sa
banwaan nin Daet. May duwa siyang aki dangan maboot na agom na si Dindo na
saro man na pulis. Aroaldaw siya na maogma dangan garo dae naggugurang sa
edad na kwarenta. Gabos na gusto niyang bakalon dangan Gibohon sa buhay
nagigibo niya. Ini dahil sa igwa siyang marhay na trabaho. Kun ano an igwa saiya
ipigheheras niya sa kapwa. Ini an nagpapaogma saiya.

Labi-labi an saiyang kaogmahan kan may magurang na nagrani dangan
sobra an pasasalamat huli sa tabang na naginibo niya sa aki kaini. Ito palan si
aki na inilibre niya sa pamasahe dangan tinawan nin kakanon tanganing makakua
nin eksamin na nakapasar asin naging iskolar. Pirmi man siyang nagtatao nin
tabang sa mga kairibang may helang o kaya may partidaryo na nagadan.
Nagtatao man siya nin tabang sa sarong ampunan.

Kada Biyernes nagpapakakan siya nin libre sa mga eskwela niya. Pigtutuyo
niya man na pasobrahan an balon tanganing itagama sa mga aki na mayong
balon dangan nagugutom. Segun saiya, maogma siya na ipigheheras man sa iba
an mga grasya na naririsibi niya sa Kagurangnan. Tinawan siya kan Diyos nin
magayon na trabaho na itinuturing niyang sarong magayon na regalo.

207

Itanong:

Ano kaya ang mararamdaman niya sa kawalan ng hanapbuhay?
( Ano daw an mamamatian niya sa kawaran nin trabaho?)

Ano lang kaya ang mga nagagawa niya?
(Ano lang daw an mga nagigibo niya?)

Ano kaya ang hindi niya nagagawa na kaya niyang gawin kung may
hanapbuhay siya?
(Ano daw an dae niya nagigibo na kaya niyang gibohon kun may trabaho
siya?)

Ano kaya ang uri ng kanilang pamumuhay?
(Ano daw an klase kan saindang pamumuhay?)

Ano ang kahalagahan ng hanapbuhay?
(Ano an importansya nin trabaho?)

Sa katapusan ng kwento, saan niya inihalintulad ang kanyang
hanapbuhay?
(Sa katapusan kan istorya sain niya ipinareho an saiyang trabaho?)

Ano ang natutunan mo sa kuwento?
(Ano an nanudan mo sa istorya?)

Ano ang dapat gawin upang huwag mawalan ng hanapbuhay?
(Ano an dapat Gibohon tanganing dai mawaran nin trabaho?)

Sabihin:

Sa panahon ngayon na sobrang mahal ng bilihin ay mahalaga ang
pagkakaroon ng hanapbuhay upang matugunan ang mga
pangangailangan ng pamilya.

Kapag may hanapbuhay ang mga pamilya at maunlad ang pamumuhay
ay maunlad din ang komunidad.

3. Paglalahat
Ano ang kinalaman ng pagkakaroon ng hanapbuhay ng mga tao sa
pamilya?
(Ano an relasyon kan pagkakaigwa nin trabaho kan mga tawo sa
pamilya?)
Ano ang kinalaman ng hanapbuhay ng mga tao sa komunidad?
(Ano an relasyon kan pagkakaigwa nin trabaho kan mga tawo sa
komunidad?)
208

4. Paglalapat

Pangkat 1 - Piping palabas na magpapakita ng pamumuhay ng
pamilya ni Gng. Abad na may hanapbuhay.
Pangkat 2 - Piping palabas na magpapakita ng pamumuhay ng
pamilya ni Gng. Abad kung wala siyang hanapbuhay.
Pangkat 3 - Ilista ang mga nagagawa ni Gng Abad dahil siya ay
may hanapbuhay.
Pangkat 4 - Ilista ang mga hindi magagawa ni Gng Abad kung siya
ay walang hanapbuhay.

Pumili ng isang kinatawan ng pangkat na mag-uulat ng kanilang
ginawa.

b. Isahang Gawain
Punan ang tsart.

Epekto ng Hanapbuhay sa Pamilya Epekto ng Kawalan ng Hanapuhay
sa Pamilya


Punan ang tsart.
Epekto ng Hanabuhay sa
Komunidad
Epekto sa Komunidad ng Kawalan
ng Hanapbuhay ng mga Tao


209


A. Pagtataya
Isulat ang ( / ) sa patlang kung umaayon ka at ( X ) kung hindi ka umaayon sa
mga tinalakay na kalagayan.
_____1. Masaya, komportable at maayos ang pamumuhay ng mag-anak
kung may hanapbuhay dahil natutugunan ang kanilang mga
pangangailangan.
(Maogma, komportable dangan matiwasay an pamumuhay kan
pamilya kun may trabaho ta naitatao an saindang mga pangangaipo.)

_____2. Nabibili lahat ang mga pangangailangan ng mag-anak kung walang
hanapbuhay sa pamilya.
(Nababakal gabos an mga pangangaipo kan pamilya kun mayong may
trabaho sa mga miyembro kaini.)
_____3. Hindi komportable ang pamumuhay ng mag-anak kung walang
hanapbuhay dahil hindi natutugunan ang lahat nilang
pangangailangan.
(Bakong komportable an pamumuhay kan pamilya kun may trabaho ta
dai naitatao an gabos nindang pangangaipo.)
_____4. Maunlad ang komunidad kung walang hanapbuhay ang mga
pamilyang nakatira dito.
(Progresibo an komunidad kun mayong trabaho an mga pamilyang
nakaistar digdi.)
_____5. Maunlad ang komunidad kung may mga hanapbuhay ang mga taong
nakatira dito.
(Progresibo an komunidad kun may mga trabaho an mga tawong
nakaistar digdi.)

Key to Correction:
1
2 X
3
4 X
5
B. Takdang Aralin

210

1. Punan ang tsart ng mga impormasyon tungkol sa inyong sariling komunidad.

Kalagayan ng Hanapbuhay ng mga
Pamilya
Epekto ng Hanapbuhay ng Pamilya
sa Komunidad

2. Basahin ang kuwentong Ang Magandang Regalo.

Leksyon 11 - Simpleng Badyet ng Pamilya

Layunin
a. Naitatala ang mga batayang pangangailangan ng pamilya.
b. Nabibigyang kahulugan ang salitang badyet.
c. Nakagagawa ng simpleng badyet ng pamilya para sa isang araw base
sa talaan ng mga pangangailangan.

Pagpapahalaga: Pagkamatipid
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan for Grade 2, p.7

Maunlad, matiwasay at masaya ang pamumuhay ng
pamilya kapag may hanapbuhay dahil natutugunan ang kanilang
mga pangangailangan. Maunlad din ang komunidad kung may
hanapbuhay ang mga taong nakatira dito.
Nahihirapan ang mag-anak na matugunan ang kanilang
mga pangangailangan kung walang hanapbuhay ang pamilya.
Hindi mo maituturing na maunlad ang komunidad sa ganitong
kalagayan.

Tandaan
211

1. Balik-aral
Talakayin ang sagot sa takdang aralin

Itanong
a. Ano ang mga hanapbuhay sainyong komunidad?
(Ano an mga trabaho sa saindong komunidad?)

b. Ano ang mga naibibigay ng trabaho sainyo?
( Ano an naitatao kan trabaho sa saindo?)

c. Ano ang epekto nito sainyong pamilya at komunidad?
(Ano an epekto kaini sa saindong pamilya dangan komunidad?)

2. Pagganyak:

Itanong

a. Ano-ano ang iyong mga pangangailangan?
(Ano-ano an saimong pangangaipo?)

b. Ano ang ginagawa mo upang makuha ang mga pangangailangang
ito?
(Ano an ginigibo mo tanganing makua an mga pangangaipong ini?)

c. Ano-ano naman ang pangangailangan ng inyong pamilya sa araw-
araw?
(Ano-ano man an pangangaipo kan saindong pamilya sa aroaldaw?)



1. Paglalahad

Aalamin natin ngayon ang paggawa ng simpleng pagbabadyet ng mga

2. Magpakita ng larawan ng ibat-ibang pangangailangan.

Ipapili ang mga pangunahing pangangailangan ng pamilya pagkain,
kasuotan at tirahan).

212

Sabihin:
Ang bawat mag-anak ay mayroong pangangailangan sa pagkain,
kasuotan at tirahan. Kailangang matuto tayong magbadyet nang maayos
upang mapagkasya ang kinikita ng mag-anak.

Ang badyet ay ang nakalaang pera na dapat gastahin. Kailangan ang
matalinong pagbabadyet upang mapagkasya ito sa mga
pangangailangan.

Itanong:
Ano ang ibig sabihin ng badyet?
(Ano an gustong sabihon kan badyet?)

Ibigay ang kalagayan.

Ang mag-anak na De Leon ay may apat na kasapi. Nagtatalaga sila ng
(P 800.00) walong daang piso para sa pang araw-araw na badyet sa
kanilang mga pangangailangan.

Tingnan natin kung paano nila pinagkakasya ang perang nakalaan para
sa kanilang mga pangangailangan sa isang araw.


Magkano ang kabuuang badyet ng mag-anak sa isang araw?
(Gurano gabos an badyet kan pamilya sa sarong aldaw?)

Magkano ang inilaan nila sa pagkain?
(Gurano an itinagama ninda para sa kakanon?)

Magkano ang inilaan nila sa kasuotan?
(Gurano an itinagama ninda para sa bado?)

Magkano ang inilaan nila sa tirahan?
(Gurano an itinagama ninda para sa istaran?)

Badyet sa Araw ng Lunes ng Mag-Anak na De Leon
Pagkain P 350.00
Kasuotan 200.00
Tirahan (upa sa bahay/1 araw) 100.00
Iba pang Pangangailangan 150.00
Kabuuan P 800.00
213

Magkano ang inilaan nila sa iba pang pangangailangan?
(Gurano an itinagama para sa iba pang pangangaipo?)
Sabihin:

Sa panahon ngayon na sobrang mahal ng bilihin ay mahalaga ang
kaalaman sa tamang pagbabadyet upang maayos na matugunan ang
mga pangangailangan at magkasya ang perang nakalaan sa mga pang
araw-araw na gastusin ng mag-anak.
.

3. Paglalahat

Kaya mo na bang makagawa ng badyet para sa isang araw na
pangangailangan ng inyong pamilya?
(Kaya mo daw makagibo nin badyet para sa sarong aldaw na
pangangaipo kan saindong pamilya?)

Paano ang paggawa nito?
(Papano an paggibo kaini?)

4. Paglalapat
Gumawa ng badyet sa isang araw.
Pangkat 1- Badyet ng Mag-Anak na Perez sa mga pangunahing
kailangan sa isang araw sa halagang P 2 000.00
Pangkat 2- Badyet ng Mag-Anak na Enciso sa mga pangunahing
Pangkat 3- Badyet ng Mag-Anak na Gabarda sa mga pangunahing
Pangkat 4- Badyet ng Mag-Anak na Baynosa sa mga pangunahing

Pumili ng isang kinatawan ng pangkat na mag-uulat ng kanilang ginawa.
214

b. Isahang Gawain

Punan ang tsart.

Gumawa ng badyet para sa mga pangangailangan ng pamilya Atienza sa loob
ng isang araw sa halagang P 1300.00.

Piliin ang mga impormasyong kailangan

1. Pagkain-P 400.00
2. Kasuotan-P 250.00
3. Tirahan-P 150.00
4. Iba pang pangangailangan-P 500.00

Badyet sa Isang Araw ng Mag-Anak na Atienza

Kabuuan


A. Pagtataya
Pag-aralan ang tsart:

Piliin sa tsart ang tamang sagot at isulat sa puwang:
1. Magkano ang inilaan ng mag-anak sa pagkain?____________________
(Gurano an itinagama kan pamilya sa kakanon?)
2. Magkano ang inilaan ng mag-anak sa kasuotan?___________________
(Gurano an itinagama para sa bado?)
Badyet sa Isang Araw ng Mag-Anak na Bimeda
Pagkain P 400.00
Kasuotan 300.00
Tirahan (upa sa bahay/1 araw) 100.00
Iba pang Pangangailangan 700.00

Kabuuan P 1 500.00
215

3. Anong pangangailangan ng mag-anak ang nilaanan nila ng
pinakamababang halaga sa isang araw?_________________________
(Anong pangangaipo kan pamilya an tinagamahan ninda nin pinakahababang
kantidad sa sarong aldaw?)
4. Anong pangangailangan ng mag-anak ang nilaanan
nila ng pinakamataas na halaga?_______________________________
(Anong pangangaipo kan pamilya an tinagamahan ninda nin
pinakahalangkaw na halaga?)
5. Magkano ang kabuuang halaga ng badyet sa gastusin ng mag-anak sa
isang araw?______________________
(Gurano an bilog na kantidad kan badyet sa gastuson kan pamilya sa
sarong aldaw?)
Key to Correction:
1 P 800.00
2 P 400.00
3 Tirahan
4 Pagkain
5 P 1 500.00
B. Takdang Aralin

Punan ang tsart ng mga impormasyon tungkol sa badyet ng inyong mag-anak sa
isang araw.


Badyet sa Isang Araw ng Mag-Anak na ____________
Pagkain
Kasuotan
Tirahan
Iba pang Pangangailangan

Kabuuan

May badyet na nakalaan ang mag-anak sa bawat araw.
Mahalaga ang kaalaman sa tamang pagbabadyet upang maayos
na matugunan ang mga pangangailangan at magkasya ang perang
nakalaan sa mga pang araw-araw na gastusin ng mag-anak.

Tandaan
216

Leksyon 12 - Pag-ugnay ng Hanapbuhay sa
Pangangailangan ng Pamilya
Layunin
a. Naiuugnay ang hanapbuhay sa pangangailangan ng pamilya.
b. Nakabubuo ng paglalahat tungkol sa kahalagahan ng hanapbuhay.
Pagpapahalaga: Pagkamatiyaga
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan for Grade 2, p.7

1. Balik-aral
Pagtalakay sa paghahanda sa takdang aralin.

Itanong:
Paano nagbadyet ang pamilya upang matugunan ang kanilang mga
pangangailangan?
Papano nagbadyet an pamilya tanganing maitao an saindang mga
pangangaipo?

Nagkasya ba sa kanilang pangangailangan ang perang nakabadyet sa
isang araw?
(Nagkasya daw sa saindang pangangaipo an kuwartang nakabadyet
sa sarong aldaw?)

2. Pagganyak

Dapat bang gumasta nang sobra sa perang nakabadyet para sa mga
pangangailangan? Bakit?
(Dapat daw gumastos nin sobra sa kuwartang nakabadyet para sa mga
pangangaipo? Tano/Nata?)


1. Paglalahad

Aalamin natin ngayon ang kaugnayan ng hanapbuhay sa

2. Magpakita ng larawan ng mga pangangailangan ng pamilya.

Itanong:
Lahat bang pamilya ay may kakayahang makabili ng mga iyan? Bakit?
(Gabos daw na pamilya may kakayahan na makabakal kan mga iyan?
Tano/Nata?)

217

Makakabili ka ba ng mga pangangailangan ng pamilya kung wala kang
hanapbuhay?
(Makakabakal ka daw kan mga pangangaipo kan pamilya kun mayo kang
trabaho?)

Sabihin:
Ang bawat mag-anak ay mayroong pangangailangan sa araw-araw.
Mahalaga na mayroon tayong hanapbuhay upang matugunan ang ating
mga pangangailangan.

Itanong:
Dapat bang gumasta nang sobra sa perang ating kinikita? Bakit?
(Dapat daw gumastos nin sobra sa kuwartang nakukua ta? Tano/Nata?)

Ano ang dapat gawin para magkasya ang badyet sa mga
pangangailangan ng mag-anak bukod sa tamang pagbabadyet?
(Ano an dapat Gibohon tanganing magkasya an badyet sa mga
pangangaipo kan pamilya pwera sa tamang pagbadyet?)

Dapat bang bumili ng mga bagay na hindi naman kailangang masyado?
Bakit?
(Dapat daw magbakal nin mga bagay na dai man kaipuhan na marhay?
Tano/Nata?)

Ibigay ang mga kalagayan.


Magkano ang dating kabuuang badyet ng mag-anak na Rivera sa isang
araw?
(Gurano an dating bilog na badyet kan pamilya Rivera sa sarong aldaw?)
Magkano na lamang ang badyet nila sa isang araw nang mawalan ng
hanapbuhay si G. Rivera?
(Gurano na lang an badyet ninda sa sarong aldaw kan mawaran nin
trabaho si Mr. Rivera?)

Ang mag-anak na Rivera ay may limang kasapi. Nagtatalaga sila ng
(P 1000.00) isang libong piso para sa pang araw-araw na badyet sa
kanilang mga pangangailangan. Nawalan ng hanapbuhay si G. Rivera
kung kaya nagtipid sila at nagkasya na lamang sa (P 100.00) badyet sa
isang araw.

218

Nakasasapat pa kaya ito sa kanila? Bakit?
(Kasya pa daw ini sainda? Tano/Nata?)

Makakabili pa kaya sila ng ibang pangangailangan?
(Makakabakal pa daw sinda nin ibang pangangaipo?)

Ano kaya ang mararamdaman ng mga kasapi ng pamilya?
(Ano daw an namamatian kan mga miyembro kan pamilya?)

Sabihin:
Sa panahon ngayon na sobrang mahal ng bilihin ay mahalaga na may
hanapbuhay ang pamilya upang maayos na matugunan ang mga
pangangailangan.

3. Paglalahat

Matutugunan ba ang mga pangangailangan ng pamilya kung walang
hanapbuhay? Bakit?
(Maitatao daw an mga pangangaipo kan pamilya kun mayo nin trabaho?
Tano/Nata?)

Ano ang dapat gawin upang magkaroon ng pera na pantustos sa mga
pangangailangan ng pamilya?
(Ano an dapat Gibohon tanganing magkaigwa ninkuwarta na pangtustos
sa mga pangangaipo kan pamilya?)

Mahalaga ba na may hanapbuhay ang mag-anak? Bakit?
(Importante daw na may trabaho an pamilya? Tano/ Nata?)
4. Paglalapat
Gumawa ng badyet sa isang araw.
Pangkat 1 - Magpakita ng piping palabas sa kalagayan ng mag-anak
na walang hanapbuhay.
Pangkat 2 - Magpakita ng piping palabas sa kalagayan ng mag-anak
na mayroong hanapbuhay.
Pangkat 3 - Maglista ng kahalagahan ng pagkakaroon ng
hanapbuhay.
219

Pangkat 4 - Maglista ng naidudulot ng kawalan ng hanapbuhay.

Pumili ng isang kinatawan ng pangkat na mag-uulat ng kanilang
ginawa.
b. Isahang Gawain


Punan ang tsart. Ilista ang kahalagahan ng hanapbuhay

Kahalagahan ng Hanapbuhay

A. Pagtataya

Isulat ang TAMA o MALI sa puwang.
______1. Madaling matugunan ang mga pangangailangan ng mag-anak
kung may hanapbuhay.
(Madaling maitao an mga pangangaipo kan pamilya kun may
trabaho.)
_______2. Hindi natutugunan ang pangangailangan ng mag-anak kung may
hanapbuhay.
(Dai naitatao an pangangaipo kan pamilya kun may trabaho.)
_______3. Hindi mahalaga ang pagkakaroon hanapbuhay sa mag-anak.
(Bakong importante an pagkakaigwa nin trabaho sa pamilya.)
_______4. Mahalaga na may hanapbuhay ang mag-anak upang
makapamuhay nang matiwasay.
( Importante na may trabaho an pamilya tanganing makapamuhay
nin matiwasay.)
_______5. Gumasta nang sobra sa kinikita ng mag-anak.
(Gumastos nin sobra sa kinikita kan pamilya.)
Key to Correction
1 TAMA
2 MALI
3 MALI
4 TAMA
5 MALI
220

B. Takdang Aralin

Mag interbyu ng isang taong may hanapbuhay at itanong ang mga sumusunod:

1. Ano ang naidudulot ng iyong hanapbuhay sa iyo?
(Ano an naitatao saimo kan saimong trabaho?)

2. Ano ang naidudulot ng hanapbuhay mo sa iyong pamilya?
(Ano an naitatao kan trabaho mo sa saimong pamilya?)

3. Sa palagay mo ba ay mahalaga ang pagkakaroon ng hanapbuhay? Bakit?
(Sa paghuna mo daw importante an pagkakaigwa nin trabaho?
Tano/Nata?)

Leksyon 13 - Mga Pinuno sa Komunidad

1. Balik Aral
Itanong:
1. Ano ang kahalagahan ng hanapbuhay?
2. Bakit kinakailangan na magtrabaho o maghanap buhay?
3. Nabibili ba ang mga pangangailangan kung may trabaho ang mga
magulang?

Ano an importansya nin trabaho? Nababakal daw an mga pangangaipo ni
pamilya kun may trabaho an mga magurang?

2. Pagganyak
Magpakita ng larawan ng isang pagdiriwang ng piyesta.

Mahalaga ang pagkakaroon ng hanapbuhay dahil ito ang
pamamaraan upang matugunan ang mga pangangailangan ng
pamilya.

Tandaan
221

Itanong:
Ano ang nakikita ninyo sa larawan?
Ano an nahihiling nindo sa ritrato?
Anong pagdiriwang kaya mayroon dito?
Anong selebrasyon igwa digdi?
Mayroon din ba nito sa ating lugar?
Igwa din daw kaini sa satuyang lugar?

3. Pag alis ng sagabal
a. ipabasa ang pangungusap na nasa pisara
b. Piliin sa pangungusap ang kasingkahulugan ng salitang may
salungguhit.

Si Kapitan Jose ang pinuno ng Barangay Maogma. Siya ay masipag
na lider.

1. Paglalahad
Ipabasa ang kwento sa LM Leksyon 13 Gibohon 1 at sagutan ang
mga tanong.

Ang Pista
Isang buwan na lang pista na. Ibig kong maging masaya at
maganda ang pagdiriwang n gating pista, wika ni Kapitan. Binigyan ni
kapitan ng kanya-kanyang takdang gawain lahat ng mga
kagawad.Maaasahan ko ba ang bawat isa?, ang tanong ni kapitan.
Maaasahan po ninyo kapitan. Naniniwala po kami na kaya natin ito,
sagot ng isang kagawad. Lahat sila ay may nakatoka na dadalhing
pagkain para sa gabi ng kapistahan. Naging abala sa pagpaplano ang
mga pinuno. Para sa maayos at tahimik na pagdiriwang, Ani
kapitan,Ang mga Barangay Tanod ang magpapanatili ng kaayusan at
katahimikan. Para sa mga palaro at paligsahan, ang Sangguniang
Kabataang ang mamumuno rito, ang pagpapatuloy ni kapitan.
Si Barangay Sekretarya Lorna Fabor ang bahala sa pag-
anyaya ng mga personalidad na maaaring makatulong sa ating
baranggay ani kapitan. Para sa mga kagastusan at paghahanap ng
pondo, ang Barangay Tresurera ang siyang mag-aasikaso nito, sabi
pa ni kapitan.
Araw ng kapistahan, maayos na ang lahat ng plano, nagkaroon
ng prusisyon at misa. Kinahapunan, pinamunuan ng mga kabataan ang
mga palaro at paligsahan. Pagsapit ng gabi, grabe ang pagkagulat ni
Kapitan dahil sa balita na hindi daw makakapunta ang kagawad na
siyang magdadala ng kanin para sa salu-salo.

222

Itanong:
1. Sino-sino ang mg tauhan sa kwento?
Siirisay an mga tawo sa istorya?
2. Ano ang gusto ni Kapitan sa araw ng kapistahan
Ano an gusto ni Kapitan sa aldaw nin kapistahan?
3. Sino-sino ang mga binigyan ng Gawain ni Kaiptan?
Siirisay an mga tinawan nin gibohon ni kapitan?
4. Ano-anong pagpaplano ang ginawa ng mga kasama ni kapitan upang
maging maayos ang kapistahan?
5. Ano-ano an mga plano kan mga kaibanan ni kapitan nganing maging
marhay an kapiyestahan?
6. Ilarawan si kapitan. Ano ang masasabi mo kay kapitan?
Iladawa si kapitan.Ano an masasabi mo kay Kapitan?
7. Kung kayo ay mabibigyan ng tsansa na maging kapitan, aarugon mo
man daw siya?
Kun matatawan kamu nin tsansa na maging kapitan, aarugon mo
daw siya? Nata?
8. Ano kaya ang magandang katapusan ng kwneto?
Ano daw an marhay na katapusan kan istorya?

2. Pagtatalakay

An Pista
Sarong bulan na lang pista na sa Barangay Maogma. Gusto ko na
maging maogma saka magayon an pagselebrar kan satuyang pista.
an sabi ni Kapitan. An gabos na kagawad igwa nin kanya-kanyang
gibohon, an padagos na sabi niya. Nagtutubod man po kami na kaya
tang Gibohon na maogma an pista, pag-auyon nin sarong kagawad.
An gabos igwa man nakatokang pagkakan na dadarahon sa banggi nin
kapistahan. Para sa marahay saka tuninong na pagorogma, an mga
Barangay Tanod ang bahala digdi an order ni kapitan. An
Sangguniang Kabataan man an maintindi nin mga pakawat saka nin
ralabanan, dagdag ni kapitan.Ika man Lorna Fabor bilang Barangay
Sekretarya an bahala sa pag-imbita nin mga personalidad na
pwedeng makatabang sa satong barangay, an pagpapadagos na sabi
ni kapitan. Sa mga pagkakagastusan man an Barangay Tresurera
man an maintindi digdi, an sabi pa niya.
Aldaw nin kapistahan, marahay na an gabos na plano, nagprusisyon
na saka misa. Sa hapon ginibo an mga pakawat saka ralaban-laban na
pinanginutan nin mga kaakian.
Pag-abot nin banggi, namroblema an Kapitan huli ta dae daa
makakaabot su madara nin maluto.

223

Itanong:
a. Base sa istorya sino ang namumuno sa isang komunidad?
b. Bakit kinakailangan na merong pinuno o lider ang isang
komunidad?
c. Sino-sino ang kanyang katulong sa pamumuno sa komunidad?
Isa-isahin ang pamunuan ng barangay.

Punong Barangay
Mga Kagawad
Barangay Tresuro o Ingat Yaman
Barangay Sekretarya o Kalihim
Mga Barangay Tanod
Sangguniang Kabataan

d. Ipalarawan kung ano kaya ang mangyayari kung walang pinuno o
lider ang komunidad.

3. Paglalahat
Itanong:
Sino ang lider ng komunidad?
Sino-sino ang mga bumubuo sa pamunuan ng komunidad?
Bakit kinakailangan na merong lider ang isang komunidad?

4. Paglalapat
Ipagawa ang LM Leksyon 13 Gibohon 2.
a. Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
b. Ipaalala ng madalian ang mga pamantayan sa paggawa.
c. Bigyan ng task card ang bawat pangkat.
Pangkat 1 Ipagawa ang LM Leksyon 13 Gibohon 2 . A

Mga Lider ng Komunidad

wad ga ka tan Ka pi ya re sek tar
nod ta nod ta
kabataan
sangguniang
224

Pangkat 2 Ipagawa ang LM Leksyon 13 Gibohon 2. B

Sagutan ang tanong sa loob ng limang pangungusap.

Bakit kailangan ang lider sa isang komunidad?

Pangkat 3

d. Pag uulat ng bawat pangkat.
1. Pagtataya
Pasagutan ang LM Leksyon 13 Gibohon 3.

Basahin ang mga pangungusap. Isulat sa patlang ang TAMA kung ito ay wasto
at MALI kung hindi.

________1. Ang Punong Barangay o Kapitan ang pinakamataas na lider
ng komunidad o barangay.
________2. Ang pamunuan ng isang komunidad ay binubuo ng kapitan,
barangay tanod at Sangguniang Kabataan.
________3. Ang mga Barangay tanod ay isa sa mga namumuno ng ating
komunidad.
________4. Kinakailangan na ang isang komunidad ay may pinuno o lider
.
________5. Mahalaga ang pinuno sa pag unlad ng komunidad.

SAGOT:
1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. TAMA
5. TAMA

2. Takdang Aralin

Isulat ang pamunuan ng inyong barangay.
Punong Barangay: ________________________
Mga Kagawad:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
225

Kalihim:
Ingat Yaman
Mga Barangay Tanod

Leksyon 14 - Mga Katangian ng Isang Pinuno

Layunin
a. Nailalarawan ang mga karapat-dapat na katangian ng isang pinuno.
Pagpapahalaga:
Kagamitan: kwento Ang Pista mga larawan

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide pp. , Textbook pp.

1. Balik Aral

Itanong:
Sino-sino ang bumubuo sa pamunuan ng komunidad?
Siirisay an nagbibilog sa pamunuan kan komunidad?

Bakit kailangan an glider o pinuno sa isang komunidad?
Tano kaipuhan na igwa nin namamayop sa komunidad?

2. Pagganyak

Itanong:
Gusto morin bang maging lider ng inyong klase?
Gusto mo man na maging lider kan saindong klase?

Ano kaya an dapat mong katangian para ikaw ang mamuno ng iyong
klase?

May mga pinuno ang ating komunidad. Ang mga ito ay
Punong Barangay, mga Kagawad, Kalihim ng Barangay, Ingat-
Yaman ng Barangay, Barangay Tanod at Sangguniang Kabataan.
May mga namamayo sa satuyang komunidad. An Kapitan
kan Barangay, Konseho, sekretarya, tesurera, tanud saka
Sangguniang Kabataan.
Tandaan
226

Ano daw an dapat mong katangain para ika an maging namamayo kan
saimong klase?

1. Paglalahad
Ipagawa ang LM Leksyon 14 Gibohon 1 .
Ipabuo ang mga sumusunod na jumbled words, ipasulat sa pisara
ang mabubuong salita
Ipabilog an mga nirambol na letra. Ipasurat sa pisara an nabilog na
tataramon.

1. pag ma si (masipag)
2. ma pag ti la an wa ka ka (mapagkakatiwalaan)
3. pat ma ta (matapat)
4. ka ma di yos (makadiyos)
5. sa han ma a a (maasahan)
ma gos hi
ma pag ti la an wa ka ka
oensot
ka ma di yos
lalaomanma

SAGOT
1. MAHIGOS
2. MAPAGKAKATIWALAAN
3. ONESTO
4. MAKADIYOS
5. MALALAOMAN

2. Pagtatalakay
Itanong
a. Ano uri ng mga salita ito?
Anong klaseng mga tataramon an mga ini?

b. Sino ang masipag sa inyo? Mapagkakatiwalaan? Matapat?
Makadiyos? Maasahan?
Sisay an mahigos sa indo? Mapagkakatiwalaan? Honesto?
Makadyos? Malalaoman?

c. Sabihin na ang mga salitang nabuo ay mga katangian na dapat
taglayin ng isang pinuno.

d. Bakit kinakailangan na ang isang pinuno ay masipag?
Tano dapat mahigos an sarong lider?
227

e. Bakit dapat mapagkakatiwalaan at matapat ang isang lider ng
komunidad?
Tano dapat mapagkakatiwalaan an sarong lider kan komunidad?

f. Sa anong sitwasyon o paraan niya dapat maipakita na siya ay
mapagkakatiwalaan at ang pagiging matapat?
Sa anong sitwasyon o paraan niya dapat maipahiling na siya
mapagkakatiwalaan dangan onesto?

g. Bakit dapat maging katangian ng isang lider ang pagiging maka
Diyos?
Tano dapat maging katangian nin sarong lider aan pagiging maka
Diyos?

h. Ano ang ibig sabihin ng maasahan? Bakit dapat maasahan ang
isang pinuno?
Ano an boot sabihon kan malalaoman? Tano dapat malalaoman an
sarong lider?

3. Paglalahat
Itanong
Ano-ano ang mga katangian ng isang pinuno?
Ano an mga katanigian nin sarong lider?

Bakit dapat magtaglay ng mga nabanggit na katangian ang isang
pinuno?
Tano dapat igwa kan mga katangian na nasambit an sarong lider nin
komunidad?

4. Paglalapat
a. Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
b. Ipaalala ng madalian ang mga pamntayan sa paggawa.
c. Bigyan ng task card ang bawat pangkat.

Pangkat 1 sagutan ang LM Leksyon 14 Gibohon 2.A
Piliin sa loob ng kahon ang salitang angkop sa inilalarawan na katangian ng
isang pinuno.

Pilion sa laog nin kahon an tamang tataramon na inilaladawan na katangian nin
sarong lider. Isurat sa linya an tataramon.

matapat masipag mapagkakatiwalaan

makadiyos maasahan makasarili
228

___________1. Tinupad niya ang proyekto para sa kabuhayan
ng mga mahihirap
___________2. Nangunguna siyang dumalo sa misa ng barangay tuwing
Linggo.
___________3. Hindi siya napapagod maglingkod sa mga kabarangay kahit
gabi na
__________ 4. Ginagastos niya sa proyekto ang pondo ng barangay.
___________5. Nag-uulat siya ng totoo sa mga kabarangay

Pangkat 2 Ipagawa ang LM Leksyon 14 Gibohon 2. B

Isulat sa mga bilog ang mga katangian na dapat taglayin ng isang lider ng
komunidad.

Pangkat 3 Ipagawa ang LM Leksyon 14 Gibohon 2. C.
Ipakumpleto ang tula at ipabasa ito saharap ng klase.

Kaipuhan Ta
(Tula ni Analiza Balbuena Boboyo)

_____ nin komunidad kaipuhan na maray
Ta nganing palibot tuninong saka marahay.
Lider na manginginotan dangan
mapasunod
Nin mga kairiba na minatubod.

__________ nin banwaan iyo an gusto
Nin sarong lider na desidido, maasikaso
Progreso nin lambang saro, nasa ____
Dae magpapabaya lulusubon pati bagyo

Lider na matibay marahay an _______
Sa mga kairiba, gabos ini biyaya
Suporta saka tiwala, dae mawawara
Basta may lider na dae wara-wara.

( matibay, puso, paggiya, pag-asenso, lider )

229

1. Pagtataya

Arin sa mga minasunod an mga katangian na dapat taglayon nin
sarong lider nin komunidad. Lagan ini nin tsek ( / ).

________1. Bihirang maglaog sa opisina niya si kapitan.
________ 2. An mga barangay kagawad madaling dolokon kan mga
nangangaipo.
________ 3. Haloy magresponde an mga tanod kun igwa nin
kariribokan sa komunidad.
_______ 4. An pondo kan komunidad ginagastos kan mga lider sa
mga proyekto.
________5. An mga lider priming nagtatabang sa mga nabiktima nin
bagyo.
________6. Si kapitang dangan an saiyang mga kagawad an
nanginginotan sa paglinig sa kalsada.

Leksyon 15 - Tungkulin ng mga Pinuno ng Komunidad

Layunin
1. Naipaliliwanag ang kanilang mga tungkulin (mga pinuno).
2. Nakauunawa na ang pamumuno ay isang paraan ng paglilingkod sa
tao at komunidad.

Kagamitan: larawan na nagpapakita ng mga tungkulin ng kasapi ng
Sangguniang
Barangay, tsart, aklat, graphic organizer

May karapat-dapat na katangian ang isang pinuno.
Matapat, masipag, maasahan, makaDiyos at mapagkakatiwalaan
ang isang pinuno.
May mga katangian an sarong lider. Matapat, mahigos,
makaDiyos, saka mapagkakatiwalaan.
Tandaan
230

1. Balik Aral
Itanong
1. Sino ang lider ng barangay?
Siisay an lider kan barangay?

2. Sino-sino ang katulong ng kapitan sa pamamalakad ng barangay?
Siirisay an katabang kan kapitan sa pagpalakaw kan barangay?
3. Ano-ano ang mga katangian na dapat taglayin ng isang lider ng
komunidad?
Ano-ano an mga katangian na dapat taglayon nin sarong lider nin
komunidad?

2. Pagganyak
Itanong
Kung ikaw ang lider ng inyong klase ano kaya ang mga dapat mong
gawin para sa inyong klase?

Kun ika an lider kan saindong klase ano daw an mga dapat mong
Gibohon para sa saindong klase?

1. Paglalahad
Basahin ang isang talata.

2. Pagtatalakay

Itanong
a. Sino ang Punong Barangay ng San Juan?
Si isay an Punong Barangay kan San Juan?

Si kapitan Jose Reyes ang punong barangay ng San Juan. Sa
tuwing may pagpupulong siya ang namumuno. Siya ang tagapagtibay at
nagpapatupad sa mga ginagawang programa ng mga kanyang kagawad na
umaalalay sa kanya sa pagpapatupad ng kanyang tungkulin at
reponsibilidad. Siya ang nagtatalaga ng Kalihim o Sekretarya ng barangay
na siyang namamahala sa mga tala ng lahat ng tao sa barangay, siya din
ang taga tala o taga sulat ng daloy ng usapan sa pulong at taga tago ng
lahat ng dokumento ng barangay. Itinatalaga din ng kapitan ang Ingat yaman
na siyang namamahala sa pagpapasweldo ng mga namumuno. Siya ang
taga paskil ng mga nagastos at nagamit sa proyekto. Ang mga Barangay
Tanod naman ang siyang namamahala sa katahimikan ng komunidad.
Katuwang din ni Kapitan Reyes ang Sangguniang Kabataan na siyang
kumukunsulta at nakikipag ugnayan sa mga kabataan upang
maisakatuparan ang layunin ng mga kabataan sa komunidad.
231

b. Ano-ano ang kanyang mga tungkuling ginagampanan sa kanyang
komunidad?
Ano-ano ang mga obligasyon o reponsibilidad na ginagampanan
niya sa saiyang komunidad?

c. Sino-sino ang katuwang ng Kapitan sa pamumuno ng komunidad?
Siirisay an katabang ni Kapitan sa pamamayo kan komunidad?

d. Ano-ano ang mga tungkulin nila?
Ano-ano an mga obligasyon ninda o responsibilidad?

Isa-isahin ang mga tungkulin ng pamunuan ng komunidad.
Sar0-saruon an mga responsibilidad kan pamunuan kan
komunidad.

Kapitan o Punong Barangay
Kagawad
Sekretarya ng Barangay
Tresureo ng Barangay
Barangay Tanod

Isulat sa pisara ang sagot ng mga bata.

e. Dapat bang gampanan ng bawat pamunuan ang kanilang tungkulin
sa komunidad? Bakit?
Dapat daw na gampanan o Gibohon kan lambang pamunuan an
saindang mga responsibilidad? Tano?

3. Paglalahat

Itanong kung ano-ano ang mga tungkulin ng bawat pamunuan ng
komunidad.

Sa paanong paraan naipakikita ng mga namumuno ang kanilang
paglilingkod sa komunidad?

Ang pamumuno ba ay paraan ng paglilingkod? Bakit?

4. Paglalapat

1. Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
2. Ipaalala ng madalian ang mga pamantayan sa paggawa
232


Pangkat 1 Gawin ang LM 15 Leksyon Gibohon 2. A

Isulat sa loob ng kahon ang mga tungkulin ng isang Punong Barangay.

Pangkat 2 Gawin ang LM leksyon 15 Gibohon 2. B.
Isulat sa mga puso ang mga tungkulin ng mga Barangay kagawad.

Pangkat 3 Gawin ang LM Leksyon 15 Gibohon 2. C

Punuan ang tsart ng mga tungkulin ng Kalihim at Ingat yaman.

Tungkulin ng Kalihim Tungkulin ng Ingat-Yaman

Pangkat 4 Ipakita sa pamamagitan ng pag arte kung paano ginagampanan ng
mga Barangay tanod ang kanilang tungkulin.

Pangkat 5 gawin ang LM Leksyon 15 Gibohon 2. D
Ano-ano ang mga tungkuling ginagampanan ng Sangguniang Kabataan?

4. Pag uulat ng bawat pangkat.

Mga responsibilidad nin kapitan
233

1. Pagtatalakay

Tukuyin kung kaninong tungkulin ang isinasaad sa pangungusap. Isulat ang
sagot sa patlang.

_____________1. Namamahala sa pagtataguyod at pag asenso ng komunidad.
_____________2. Nag uulat tungkol sa pondo ng komunidad.
_____________3. Nagpapanatili ng katahimikan ng lugar.
_____________4. Nagsisilbi bilang taga tagong mga dokumento ng komunidad.
_____________5. Taga gawa ng mga resolusyon para magkaroon ng proyekto.
_____________6. Nagpapatupad ng mga batas sa komunidad.
_____________7. Nanghuhuli ng mga masasamang loob sa komunidad.
_____________8. Tagasulat ng mga pinag usapan sa miting ng pamunuan.
_____________9. Nagpapalaro sa mga kabataan.
____________10. Umaalalay sa kapitan sa pagpapatupad ng mga batas ng
komunidad.
SAGOT:
1. KAPITAN
2. INGAT YAMAN
3. BARANGAY TANOD
4. KALIHIM
5. KAGAWAD
6. KAPITAN
7. BARANGAY TANOD
8. KALIHIM
9. SANGGUNIANG KABATAAN
10. KAGAWAD

2. Takdang Aralin
Gumawa ng sulat para sa Punong Barangay para maipakita ang iyong
pagpapahalaga sa kanyang paglilingkod sa komunidad.

Ang pagganap sa tungkulin ng mga namumuno ay isang
paraan ng paglilingkod sa tao at komunidad.
Tandaan
234

Leksyon 16 - Mga Taong Nag Ambag sa Kapakanan
at kaunlaran ng Komunidad

Layunin
1. Nakikilala ang mahahalagang tao/pamilyang nakaimpluwensiya sa
ibat ibang larangan ng buhay-komunidad.
2. Napahahalagahan ang mga taong nag-aambag sa kapakanan at
kaunlaran ng komunidad.

Value Focus: Pagpapahalaga sa mga taong nag ambag sa kapakanan at
kaunlaran ng komunidad.

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide p.

Kagamitan: mga larawan ni Jose Rizal, Emilio Aguinaldo, Ninoy at Cory
Aquino,Aquino, Lea Salonga, Nora Aunor, Jesse Robredo, Manny Pacquiao, at
larawan ng mga naiambag nina Jose Rizal at Emilio Aguinaldo, Peoples Edsa
Power, Manny Pacquaio

1. Balik Aral
Itanong: 1. Ano-ano ang tungkulin ng kapitan?
2. Ano-ano ang tungkulin ng kagawad?
3. Ano-ano tungkulin ng sekretarya?
4. Ano-ano ang tungkulin ng tresurero?
5. Ano-ano ang tungkulin ng barangay tanod?
6. Ano-ano ang tungkulin ng sangguniang kabataan?

1. Ano an mga dapat obligasyon nin kapitan sa saiyang komunidad?
2. Ano an mga dapat obligasyon nin Sangguniang Kabataan sa saiyang
komunidad?
3. Ano an mga dapat obligasyon nin sekretarya sa saiyang komunidad??
4. Ano an mga dapat obligasyon nin barangaya kagawad sa saiyang
komunidad??
5. Ano an mga dapat obligasyon nin barangay tanod sa saiyang
komunidad??
6. Ano an mga dapat obligasyon nin tresurero sa saiyang komunidad?

2. Pagganyak

Itanong
Sino ang iyong idolo?
Bakit siya ang iyong idolo? Ano ang kanyang mga katangiang
hinahangaan?
235

B. Panlinang na Gawain.
1. Paglalahad
a. Magpakita ng mga larawan ng mga kilalang tao.
Hayaang kilalanin ng mga bata ang nasa larawan
Ipasabi ang pangalan ng mga nasa larawan.

Mga Bayani:

Sa Sining:

Isports:

Sa Government Service:

Source: Emilio Aguinaldo
wikipedia, the free
encyclopedia
Source: Lea Salonga,
Photos & Images IMDb
Source: Nora aunor
Photo Gallery 2013
Source: Manny Pacquiao
picture | eBay
Source: File: Wikipedia, the
free encyclopedia
Source: Jessie Robredo |
Thumblr

Source file:
tl.wikippedia.org

Source: gettyimages.com
236

Sabihin na ngayong araw ay pag aaralan ang mga taong naka pag ambag sa
larangan ng pagkakamit ng kalayaan laban sa mga mananakop ng bansa.


1. Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
3. Ibigay ang panuto sa pangkatang gawain.
4. Isulat sa tsart ang inyong sagot.
Magsaliksik sa aklat tungkol sa mga taong nag ambag sa kapakanan ng
kaunlaran at komunidad.
Bigyan ng mga larawan ang bawat pangkat ayon sa nakatalagang gawain.
Larangan Tao/Pamilya Naiambag sa
komunidad at
kaunlaran

Pangkat 1 larangan ng Sining
Pangkat 2 larangan ng isports
Pangkat 3- larangan ng pulitika o paninilbihan sa bansa
Pangkat 4 - bayani

3. Pagtatalakay

Itanong
1. Ano-ano ang mga naiambag ni Dr. Jose Rizal sa kapakanan at kaunlaran
ng komunidad?
Ano-ano an mga naitabang ni Dr. Jose Rizal sa kapakanan dangan pag
asenso kan komunidad?

2. Ano-ano ang naiambag ni Emilio Aguinaldo sa kapakanan at kaunlaran ng
komunidad?
Ano-ano an mga naitabang ni Dr. Jose Rizal sa kapakanan dangan pag

237

3. Sa paanong paraan nakatulong ang mag asawang Ninoy at Cory Aquino?
Sa paanong paagi nakatabang an mag agom na Aquino?

4. Ano ang naimbag nila sa komunidad upang ito ay umunlad?
Ano an naimbag ninda sa pag asenso kan komunidad?

5. Ano ang kanilang nagawa upang magkaroon ng kalayaan ang bansa?
Ano an saindang nagibo tanganing magkaigwa nin katalingkasan an
nasyon?

Magpakita ang guro ng larawan ng EDSA Power Revolution at ipaliwanag
na sa pamamagitan nito nagkaroon ng demokrasya sa bansa.
Ipaliwanag din kung bakit nagkaroon ng People Power.
Ipaliwanag din na ang EDSA People Power ay nagpapakita ng
pagkakaisa ng mga Pilipino.

Source file: tl.wikippedia.org
Ipakita ang larawan ni Jesse Robredo.

Magbigay ng kaunting impormasyon tungkol sa buhay
Ni Jesse Robredo.

Itanong :

Sa anong larangan ng buhay naka impluwensya si
Jesse Robredo?
Sa anong ladangan nin buhay naka impluwensya si Jesse Robredo?

1. Paano nakatulong o nakapag ambag si Robredo sa kaunlaran ng
komunidad?
Pano nakatabang o nakapag ambag si Robredo sa pag asenso kan
komunidad?

2. Paano nagkakapareho sina Jose Rizal, Emilio Aguinaldo, Pamilya
Aquino at Jesse Robredo sa pag ambag sa pagkakaroon ng kalayaan
at kaunlaran ng komunidad?

238

Pano nagkakapareho sa Jose Rizal, Emilio Aguinaldo, Pamilya Aquino
dangan Jesse Robredo sa pag ambag sa pagkakaigwa nin
katalingkasan dangan pag asenso kan komunidad?
3. Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga naimbag ng mga
ito?
Pano mo maipapahiling an pagpapahalaga sa mga naiambag kan
mga ini?

A. Itanong kung sino ang mga kilala nilang manlalaro at kung sa anong
larangan ng isports ito kilala.

Ipakita ang larawan nina Manny Pacquiao, Mikee Cojuangco, Dyanggo
Bustamante, Paeng Nepomuceno, Elma Muros, Lydia de Vega, Efren Bata
Reyes,

Source File: Wikipedia the free encyclopedia.

Sabihin na ang mga ito ay kilala sa larangan ng isports.
Talakayin na sila ay nakapag ambag upang makilala ang bansa sa larangan ng
isport.

1. Ano ang naimbag ni Manny Pacquiao sa kaunlaran ng bansa?
Ano an naaimbag ni Manny Pacquiao sa pag asenso kan komunidad?

2. Sa paanong paraan nakatulong at nakapag ambag ang mga ito sa
kaunlaran ng komunidad?
Sa panong paaagi nakatabang dangan nakapag ambag an mga ini sa pag

239

3. Sa paanong paraan nagkakapareho ang kanilang impluwensya sa
komunidad?
Sa panong paagi nagkakapareho an saindang mga impluwensya sa
komunidad?

4. Paano mo mapapahalagahan ang mga naimabag nila?
Pano mo mapahahalagahan an mga naiambag ninda sa komunidad?

5. Sino-sino pa ang mga kilala mong tao sa larangan ng isports na nakapag
ambag sa kaunlaran ng komunidad?
Saiirisay pa an mga bisatdo mong tawo sa ladangan nin isports na
nakapag ambag sa pag asenso kan komunidad?

B. Ipakita ang mga larawan ng mga kilalang tao sa larangan ng sining.
Halimbawa:
Larangan ng Pag awit/ Musika:
Lea Salonga, Nora Aunor, Cecille Licad

Larangan ng Sining Biswal/Pintor:
Fernando Amorsolo, Vicente Manansala

Larangan ng Sayaw:
Liza Macuja,
Talakayin kung paano nakapag ambag ang mga ito sa kaunlaran ng
komunidad.

Itanong kung paano nila mapahahalagahan ang mga naimbag nila sa
komunidad.
4. Paglalahat
Itanong
Paano nakatulong sa kaunlaran at ng komunidad ang mga naimbag ng
mga kilalang Pilipino sa bansa?
Pano nakatabang sa pag asenso dangan sa komunidad an mga naimbag
kan mga bistadong tawo sa nasyon?

Paano mapahahalagahan ang kanilang mga naimbag at tulong sa pag
unlad ng komunidad?
Pano mapahahalagahan an mga naimbag dangan tabang na naitao ninda
sa komunidad?

Tama ba na pahalagahan ang mga ito?
Tama daw na pahalagahan an mga ini?
240

5. Paglalapat
a. Isahang Gawain

Kilalanin ang mga tao sa larawan. Isulat kung ano ang tulong at naimbag
nila sa kaunlaran at sa komunidad.
1. Pagtataya

Isulat ang TAMA kung ang pangungusap ay wasto at isulat ang MALI kun
hindi.

_____1. Si Jesse Robredo ay kilala sa maganda niyang pamamalakad at
walang bahid na korapsyon.

_____2. Ang naimbag ng Pamilya Aquino sa komunidad ay ang kanilang
pakikipaglaban para magkaroon tayo ng demokrasya sa nasyon.

_____3. Sa mga pagkapanalo sa laban ni Manny Pacquiao nakilala ang
Pilipino sa galing sa boksing.

_____4. Ang mga manlalarong Pinoy ay nagadadala sa atin ng
karangalan na siyang dahilan upang ang Pilipinas ay makilala sa
buong mundo.

______5. Si Jose Rizal ay nakapag ambag sa komunidad sa pamamagitan
ng pagkikipaglaban sa mga mananakop upang magkaroon tayo ng
kalayaan.

______6. Sa pagkakaroon natin ng demokrasya ang ating komunidad ay
hindi umasenso.

SAGOT:
1. TAMA 4. TAMA
2. TAMA 5. TAMA
3. TAMA 6. MALI

2. Takdang Aralin

Gumawa ng album ng mga Pilipino na nagbibigay karangalan at nakapag
ambag sa kaunlaran at sa komunidad.

241

Leksyon 17 - Mga Taong Tumutulong sa Komunidad

Layunin
Nakikilala ang mga taong tumutulong sa komunidad sa ibat ibang aspeto
at paraan.
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide p.
Kagamitan: larawan ng mga taong tumutulong sa comunidad
Doktor, nars, guro, tindero, tindera, panadero, sapatero, pulis, etc..
1. Balik Aral
Itanong
Sino-sino ang mga taong nakaimpluwensiya at nagkapag ambag sa
kaunlaran at sa komunidad?

Ano ang kanilang naiambag sa kapakanan at kaunlaran ng komunidad?
Sino ang mga lokal na tao na kilala sa larangan ng isports?

2. Pagganyak

1. Itanong: Sino-sino ang mga tumutulong sa komunidad sa anumang
paraan, tulad ng paglilinis ng kalye at kalsada?

Siirisay an mga nakakatabang sa komunidad sa anuman na paagi, arog
nin paglilinig nin kalye dangan tinampo?


a. Paglalahad
Ipakita ang mga larawan ng mga tumutulong sa komunidad

Pic.of a
baker
oemaker

mananahi

242

b. Pagtatalakay
Itanong
1. Ano ang mga nakikita ninyo sa larawan? Ano ang tawag sa kanila?
Ano-ano ang mga tulong na ibinibigay nila sa komunidad?
Ano an mga nahihiling nindo sa ritrato? Ano an apod sainda?
Ano-ano an mga tabang na itinatao ninda?

2. Sino-sino ang mga taong nakakatulong sa atin?
Siirisay an mga tawong nakakatabang sato?

3. Ano-ano ang mga tulong na naibibigay ng bawat isa sa kanila?
Ano-ano an mga tabang na naitatao kan lambang saro sainda?

4. Dapat ba nating pahalagahan ang mga nagagawa nila sa atin? Bakit?
Dapat ta daw tawanan nin mportnsya an mga nagiginibio ninda para sato?

5. Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga tulong na naibibigay
nila sa atin?
Pano mo maipapahiling an pagpapahalaga sa mga tabang na naitatao
ninda?

6. Sino ang iba pang tao na kilala ninyo na tumutulong sa komunidad sa
anumang paraan?

Siirisay an iba pang tawo na bistado nindo na nagtatabang sa
komunidad sa anuman na paagi?

c. Paglalahat

Sino-sino ang mga katulong natin sa komunidad?
Saiirisay an mga katabang ta sa satuyang komunidad?

Paano sila nakakatulong sa atin?
Pano sinda nakakatabang sato?

Paano mapahahalagahan ang kanilang mga nagagawang tulong?
Pano ta mapahahalagahan an mga tabang na naitatao

d. Paglalapat

1. Isahang Gawain

243

Isa-isahin ang mga taong katulong natin sa ating komunidad at isulat
kung anong tulong ang nagagawa nila para sa komunidad.

Gawin ito sa AP notebook.

Katullong sa Komunidad Mga tulong na nagagawa para sa
Komunidad

1. Pagtataya

Isulat kung sino ang tinutukoy sa pangungusap.
1. Siya ay nanggagamot sa mga taong may sakit.
2. Nagtuturo sa mga bata na matutong magsulat, magbasa at
magbilang.
3. Sa palengke siya ay makikita na nagtitinda ng mga gulay,
prutas, karne at iba pa.
4. Naghuhuli ng mga masasamang loob upang ang komunidad ay
tahimik.
5. Gumagawa at nag aayos ng mga sirang sapatos.
6. Siya ang nagtatahi ng ating mga kasuotan.
7. Kalabaw ay kanyang kasama sa pagtatanim ng ating pagkain
sa araw-araw.
8. Ngipin mo ay masakit ito ay kanyang gagamutin.
9. Sa simbahan siya makikita. Nagmimisa at nagdadasal para sa
ating kaligtasan at kaayusan sa komunidad.
10. Sirang bahay kanyang aayusin upang ikaw ay di maulanan at
maarawan.
SAGOT:
1. DOKTOR
2. GURO
3. TINDERO/TINDERA
4. PULIS
5. SAPATERO
6. MANANAHI
7. MAGSASAKA
8. DENTISTA
9. PARI
10. KARPINTERO

2. Takdang Aralin
a. Ipagawa ang LM Leksyon 17 Gibohon 3.
244

Gumupit ng mga larawan ng ating mga katulong sa komunidad at idikit ito sa
bond paper.
b. Ipagawa ang LM Leksyon 17 Gibohon 4.

1. Isulat ang mga pangalan ng mga taong kilala ninyo na tumutulong
sa komunidad.
2. Isulat ito sa AP notebook.

a. Tindero/tindera
b. Sapatero
c. Panadero
d. Parasira
e. Paratanom
f. Paratukdo
g. Doctor
h. Nars
i. Dentista
j. Paratahi/modista/sastre

Leksyon 18 - Mga Katangian ng mga Naglilingkod sa
Komunidad

Layunin
Nailalarawan ang mga katangian at nagawa ng mga naglilingkod sa
komunidad
Pagpapahalaga: Nabibigyang halaga ang mga taong naglilingkod sa komunidad
Sanggunian: Batayag Aklat 2, internet, pahayagan
Kagamitan: mga larawan ng mga taong naglilingkod sa komunidad, larawan ng
hal.ng maganda at di magandang pamumuno sa komunidad

May mga taong tumutulong sa komunidad sa ibat ibang
paraan.
Ito ang doktor, nars, guro, tindero, tindera, magsasaka,
mangingisda, mananahi, sapatero, karpintero, panadero at iba pa.
Tandaan
245

1. Balik Aral

Ihanda ang mga larawan ng mga taong naglilingkod sa komunidad.
Ipakita ito sa mga bata at pahulaan kung ano ang tawag sa mga ito.
Ipasabi kung anong mga paglilingkod ang kanilang ibinibigay sa
komunidad.
2. Pagganyak

Itanong kung paano sila inaalagaan o pinaglilingkuran ng kanilang mga
magulang.

Hayaang magbigay ng mga sagot ang mga bata.


1. Paglalahad

Ipabasa ang tula sa LM Leksyon 18 Gibohon 1.

Ang Taong Naglilingkod
Sa aming komunidad
Mga tao ay masisipag.
Lingkod bayan ay walang sawang naglilingkod
Sa mamamayan na

Doktor , nars, at dentista ating makikita
Walang pagod na nanggagamot sa kanilang klinika.
Sa paaralan ay may matiyagang guro
Pagbilang, pagbasa at pagsulat kanyang itinuturo.

panadero, sapatero, tindera at tindera
araw at gabi silang makikita.
Barbero, mananahi, karpintero at kaminero
Walang pagod na naglilingkod sa bayan na kalugod-lugod.

Magsasaka at mangingisda
Sa ating pagkain sila ang bahala.
Sila ang mga taong naglilingkod
Sa mga mamamayan ng walang kapagod-pagod.

Sinulat ni: Diana Barandon-Britanico
Camarines Sur Division

246

2. Pagtatalakay
Itanong
1. Sino-sino ang mga naglilingkod sa komunidad?
Sairisay an mga nagseserbisyo sa komunidad?

2. Paano sila naglilingkod sa komunidad?
Pano sinda nagtatao nin serbisyo?

3. Ano ang katangian ng mga sumusunod na naglilingkod sa komunidad?
Ano an katangian nin mga sumusunod na naglilingkod sa
komunidad?
Panadero
Magsasaka
Tsuper
Dentista
Mangingisda
Mananahi
Tindero
Barbero
Doktor
Kaminero

4. Anong katangian na ipinapakita ng mga naglilingkod sa komunidad
ang dapat tularan?
Sa mga katangian na sinabi, arin an dapat arugon?

5. Paano mapahahalagahan ang mga paglilingkod ng mga ito sa
komunidad?
Pano matatawan ning importansya an mga pagseserbisyo ninda sa
komunidad?

3. Paglalahat

Ano-anong mga katangian ang dapat taglayin ng mga taong
naglilingkod sa ating komunidad?

Ano-anong mga katangian an dapat taglayon kan mga tawong
nagtatao nin serbisyo sa komunidad?

4. Paglalapat

247

3. Ibigay ang panuto sa gawain

Ilarawan ang katangian ng mga nagbibigay sa ating ng serbisyo.
Pangkat 1 - inhinyero
Pangkat 2 tsuper
Pangkat 3 - kaminero

4. Pag uulat ng bawat pangkat
b. Isahang Gawain

Pahulaan kung sino ang tinutukoy ng mga katangian sa bawat pangungusap.

1. Araw at gabi walang pagod na gumagawa ng masarap at mainit na
tinapay
2. Magandang kasuotan/damit ang kanyang pinagpupuyatan
3. Hindi nagsasawang sa mga kabataan magturo ng pagbasa, pagsulat at
pagbilang.
4. Malinis at maayos na kalsada ang handog nila sa atin
5. Inaalagaan mapuputing ngipin upang mikrobyoy di makapinsala
6. Sa araw at gabi laging nanghuhuli sariwang isdat hipon masarap iulam
7. Magiliw na tumutulong sa mga mamimili, di pinapansin pagod at gutom
8. Sa kalusugan lagi siyang maasahan upang pasyentey guminhawa man
din
9. Pagod ay di pinapansin, tungkuliy maihatid lang bawat pasahero sa
patutunguhan
10. Magkaroon ng pagkain ang kanyang tungkulin nang mamamayay di
magutom

1. Pagtataya
Pasagutan ang LM Leksyon 18 Gibohon 4
Iguhit ang kung ang pangungusap ay nagalalarawan sa dapat na
katangian ng mga naglilingkod at kung hindi.

_______1. Si Tyang Emma na tindera priming nakangirit sa saiyang mga suki.
_______2. Si Mang Juan na drayber pirming makaskas kun magpadalagan kan
saiyang dyip.
_______3. Tinatapos tulos ni Marta an saiyang mga tinatahi.
_______4. Malinig na tinapay an itinitinda ni Berto.
_______5. An binabakal na karne ki Lindon pirming kulang sa timbang.
_______6. Daing kapagalan na nagtutukdo si Misis Mila Santos sa saiyang mga
eskwela.
______ 7. Matitibay na bakal an ginamit ni Elmer na sarong inhenyero sa
paggibo kan tulay kan Pawili.
248

______8. Sige an haralat kan mga pasyente sa klinika ta udto na kun mag abot
si Doktor Juan dela Cruz.
______9. Mahigos na nag aarado sa saiyang oma si Omar.
______10. Amay pa nasa kalsada na an drayber na si Binoy para maghatod kan
saiyang mga pasahero.

Leksyon 19 - Halimbawa ng Maganda at Di
Magandang Pamumuno sa Komunidad
Layunin
a. Nakapagbibigay ng halimbawa ng maganda at di magandang pamumuno
sa komunidad.
b. Nahihinuha ang epekto ng maganda at di magandang pamumuno sa
komunidad.
c. Nakapagmumungkahi ng mga maaring gawin upang palakasin ang tama,
maayos at makatwirang pamumuno.
Pagpapahalaga:
Sanggunian:
Kagamitan:

1. Balik Aral
Itanong;
Paano dapat magbigay ng serbisyo ang mga taong naglilingkod sa
komunidad?
Pano dapat magtao nin serbisyo an mga tawong naglilingkod sa
komunidad?

Paano mo mapahahalagahan ang kanyang paglilingkod?
Pano mo mapahahalagahan an saiyang paglilingkod?

2. Pagganyak
Patingnan ang larawan sa LM Leksyon 19 Gibohon 1 at pasagutan
ang tanong sa ibaba nito.

Itanong
Sino ang pinuno ng inyong tahanan?
Siisay an lider sa saindong harong?

Paano niya pinamumunuan ang inyong tahanan?
Pano niya pinamamyuhan an saindong harong?
Anong klaseng pamilya ang nakikita ninyo sa larawan?

249

1. Paglalahad

Itanong Sino-sino ang mga namumuno sa ating komunidad?
Siirisay an mga namamayo sa satuyang komunidad?

2. Pagtatalakay
Itanong

1. Sino-sino ang mga namumuno sa ating komunidad?
Siirisay an namamayo sa satong komunidad?

2. Ano ang masasabi ninyo sa pamumuno ng mga lider sa ating komunidad?
Ano an masasabi mo sa pamamaagi kan mga lider sa satong komunidad?

3. Sino ang namumuno sa paaralan?
Siisay an namamayo sa eskwelahan?

4. Sino ang namumuno sa tahanan o pamilya?
Siisay an namamayo sa pamilya?

5. Sino ang namumuno sa simbahan
Siisay an namamayo sa simbahan?

6. Paano dapat pamunuan ng bawat lider o pinuno ang kanilang
nasasakupan?
Pano dapat pinamamayuhan nin sarong lider an saiyang nasasakupan?

7. Kung maganda ang pamumuno ng isang lider sa kanyang nasasakupan
nao kaya ang magiging epekto nito sa komunidad?
Kun marhay an pamamayo kan sarong lider sa saiyang nasasakupan ano
daw an magiging epekto kaini sa komunidad?

8. Ano naman kaya ang epekto sa komunidad ng hindi magandang
pamumuno?
Ano man daw an epekto sa komunidad kan bakong marhay na
pamamayo?

9. Kung maganda ang pamumuno ng isang lider magiging maayos ba ang
isang komunidad? Bakit?
Kun marhay daw an pamamayo nin sarong lider magiging marhay daw an
saiyang komunidad? Tano?

250

10. Paano magkakaroon ng magandang pamunuan?
Pano magkakaigwa nin marhay na pamunuan?

11. Ano ang tama , maayos at maktwirang pamumuno?
Ano an boot sabihon ka tama, marhay dangan makatwirang pamumuno?

12. Bakit dapat tama, maayos at makatwiran ang pamumuno sa isang
komunidad?
Tano ta dapat tama, marhay dangan makatwiran an pamumuno sa isang
komunidad?

13. Ano kaya ang magiging epekto nito kung ang pamumuno ay hindi tama,
maayos o makatwiran?
Ano daw an magiging epekto kun bakong tama dangan maktwiran an
pamamayo sa komunidad?

3. Paglalahat

Anong klaseng pamumuno ang dapat ibigay ng isang lider sa kanyang
komunidad o nasasakupan?
Anong klaseng pamamayo an dapat na itao nin sarong lider sa saiyan
komunidad o sa saiyang nasasakupan?

Ano ang epekto ng magandang pamumuno sa komunidad?
Ano an epekto kan marhay na pamamayo sa komunidad?
4. Paglalapat

a. Hatiin ang klase sa limang pangkat pangkat
b. Bigyan ng task card ang bawat pangkat.
c. Ibigay ang panuto sa pangkatang gawain.

Panuto: Magbigay ng mg halimbawa ng maganda at di magandang pamumuno
at ang epekto nito sa komunidad.

Pangkat 1 - pamumuno sa pamilya
Pangkat 2 - pamumuno sa paaralan
Pangkat 3 - barangay o komunidad
Pangkat 4 - Simbahang Gumagabay

Lider o
Pinuno
Magandang
Halimbawa
Epekto sa Komunidad

251

Lider o Pinuno Hindi Magandang halimbawa
ng Pamumuno
Epekto sa Komunidad

Pangkat 5 Ano ang iyong maimumungkahi na maaaring gawin
upang palakasin ang tama , maayos at
makatwirang pamumuno?


2. Pag usapan ang mga kasagutan ng mga bata sa pangkatang gawain
gamit ang mga gabay na tanong:

a. Ano-ano ang magandang halimbawa ng pamumuno ng
mga sumusunod:
Pamilya? Paaralan? Simbahan? Barangay?
Pamilya? Eskwelahan? Simbahan? Barangay?

b. Ano ang epekto ng magandang pamumuno?
Ano an epekto nin marhay na pamamayo?

c. Sa palagay ninyo malaki ang magiging epekto nito sa pag-
unlad ng komunidad?
Sa paghuna nindo igwa daw nin dakulang epekto ini sa
pag-asesnso nin komunidad?

d. Ano-ano ang halimbawa ng di magandang pamumuno ng
mga sumusunod:
Pamilya? Paaralan? Simbahan? At barangay?
Ano an mga halimbawa nin dai marhay na pamamayo
nin pamilya? Eskwelahan? Simbahan? Saka nin
barangay?

e. Ano sa palagay ninyo ang epekto nito sa komunidad?
Ano sa paghuna nindo an epekto kaini sa komunidad?

f. Ano ang dapat mong gawin kung mayroong di magandang
pamumuno sa inyong komunidad?
Ano an dapat mong gawon kun igwa nin dai marhay na
pamamayo sa komunidad?

252

g. Ano ang epekto ng di magandang pamumuno sa
komunidad?
Ano an epekto nin dai marhay na pamamayo kan
komunidad?

h. Paano magkakaroon ng magandang pamunuan sa
komunidad?
Pano magkakaigwa nin marhay na pamamayo sa
komunidad?

1. Pagtataya
A. Pilion an mga pangungusap na nagsasabi nin marhay na pamamayo sa
komunidad. Isurat sa AP notebook an simbag.
1. Nagtatarabangan sa paglinig kan kalsada.
2. Magkairibahan na nagsisimba an Pamilya Santos kada aldaw nin
Dominggo.
3. Kadakul kan mga tawong nagsusugal sa barangay ninda Ana.
4. Pirming naggigibo kan saiyang proyekto sa eskwelahan si Mara.
5. An mga tawo iribanan sa pag gibo kan proyekto kan komunidad .

B. Piliin ang mga mungkahi na magpapalakas sa tama, maayos at
maktwirang pamumuno sa komunidad.

6. An sarong lider dapat mayong pinapanigan.
7. Itinatao kan sarong lider an pondo para sa proyekto sa komunidad.
8. Dapat gastuson nin sarong lider an pondo kan komunidad para sa saiyang
karahayan.
9. Dapat magpadara nin tama an sarong lider.
10. Dapat an lider siya an nagpapasimuno kan mga pasugalan sa komunidad
tanganing igwa nin pagka abalahan an mga tawo.
2. Takdang Aralin
Gumawa ng sulat pasasalamat sa mga taong nagbibigay ng
magandang pamumuno sa ating komunidad
Guro
Kapitan
Tatay

253

Sa ikaapat na yunit ay tatalakayin ang kahalagahan ng komunidad at
papel ng isang mamamayan dito. Maipakikita ng bawat mag-aaral ang pagiging
bahagi nila sa komunidad.

Leksyon 1 Mga Serbisyo ng Komunidad
Yunit 4
Pagiging Bahagi ng Komunidad

254

Layunin:
1. Nasasabi ang mga serbisyong nararapat na idulot ng mga
bumubuo ng komunidad (barangay, paaralan, sentrong
pangkalusugan,atbp) na tinalakay sa unang markahan.
2. Nailalarawan kung paano tumutugon ang mga serbisyong ito
sa mga pangangailangan ng tao at komunidad.
Pagpapahalaga:
Pagiging Matulungin
Pagpapahalaga sa mga serbisyong naibibigay ng komunidad
Kagamitan:
Health Center, eskwelahan, barangay hall, pulis, doktor, paratukdo, nars,
bumbero, tanod, dentista, graphic organizer
Bigbook
Kwento : Sa Plasa, sinurat ni Diana Barandon-Britanico
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan p. 8
Katangiang Pilipino 2 (Batayang Aklat) pp. 164-167

1. Balik Aral
Ipakita ang larawan sa unang pahina ng LM Yunit 4.
Itanong:

1. Ano ang napansin ninyo sa larawan?
Ano an namangno nindo sa ritrato?
2. no-ano ang mga nakikita ninyo sa larawan?
Ano-ano an mga nahihiling nindo sa ritrato?

Sabihin:

Ito ang larawan ng isang komunidad.
(Ini an ritrato nin sarong komunidad.)

Ano ang kahulugan ng komunidad?
(Ano an kahulugan kan tataramon na komunidad?)

255

2. Pagganyak
Itanong:
1. Saan kayo dinadala ng inyong mga magulang kung kayo ay may sakit?
2. Saan kayo natututong bumasa, magbilang at magsulat?
1. Paglalahad
Itanong:
Sa inyong lugar sino-sino ang mga taong kilala ninyo na nagbibigay ng
tulong o kaya nagbibigay ng kanilang serbisyo?
Sa saindong lugar sairisay an mga tawong bistado nindo na
nagtatao nin tabang o kayak an saindang serbisyo?
Sabihin:
Ngayong araw, muli nating aalamin ang mga taong nagbibigay serbisyo
sa ating komunidad.
(Ngunyan na aldaw, aaramon ta giraray an mga tawong nagtatao nin
serbisyo sa satong komunidad.)
2. Pakikinig sa kwento (LM Leksyon 1 Gibohon 1)

256

Sa Plasa
(Sinulat ni: Diana B. Britanico)
Araw ng Linggo, maraming bata ang naglalaro sa plasa ng
biglang tumunog ang isang napakalas na sirena na nangagaling sa
isang sasakyan.
Naku, ano kaya yun? kinakabahang tanong ni Melba sa
kanyang kaibigang si Ana.
Ayun ang nanay, tanungin natin, sagot ni Ana. Nanay! Nanay!
Ano po iyon? Bakit po maraming taong tumatakbo? ang tanong ni Ana
sa kanyang ina na si Aling Marta.
A, iyon ba anak? Dumating kasi si meyor at meron syang mga
kasama, paliwanag ni Nanay Marta.
Tingnan mo Melba, ang daming tao! May mga doktor at nars
pa, sigaw ni Ana.
Ayun yung tatay na pulis ni Julius, kasama niya ang mga
barangay tanod, ang natutuwang sabi naman ni Melba.
Bakit kaya sila nandito? ang nagtatakang tanong ni Ana.
Kasi anak merong dalang magandang balita sa atin si Mayor.
Magkakaroon ng libreng gamutan dito sa ating barangay. Isa ito sa
mga proyekto ng ating pamahalaan upang matulungan ang mga
kababayan nating mga nangangailangan, ang paliwanag ni Aling
Marta.
Kaya po ba merong mga pulis at mga barangay tanod upang
sila ang magpanatili ng kaayusan dito habang merong libreng
gamutan? tanong muli ni Ana.
Saka po si Mang Berto na dyanitor sa barangay hall, siya din
po ba ang maglilinis ng kapalibutan? tanong din ni Melba.
Oo, mga anak. Tulong-tulong sila upang makapagbigay ng
serbisyo sa atin at ang inyong guro na si Gng. Delia Santos ang
nagpaabot nito sa aming mga magulang, nasisiyahang sagot ni Nanay
Marta.
Halika, Ana. Tumulong tayo kay Aling Ines na komadrona na ayusin
ang pila ng mga tao, yaya ni Melba.

257

Sa Plasa
(Sinurat ni: Diana B. Britanico)
Aldaw nin Domingo, kadakul na aki an nagkakawat sa plasa kan
biglang tuminanog an sarong makusog na sirena na naghahali sa
sarong lunadan.
Ay, ano daw ito? nahahadit na hapot ni Melba sa saiyang
amiga na si Ana.
Haputon ta si Nanay, an simbag ni Ana. Nanay, Nanay, tano
ta dakul an tawong nagdadalagan? hapot ni Ana sa saiyang ina na si
Marta.
Ah, ito? Uminabot kaya si mayor. May mga kaibanan siya,
paliwanag ni Nanay Marta.
Hilinga, Melba. Kadakul kan mga tawo. Igwang mga doktor
saka mga nars! kurahaw ni Ana.
Hilinga, yaon man an ama ni Julius na sarong pulis, kaibanan
nya man an mga barangay tanod, an maogmang sabi man ni Melba.
Ano daw ta yaon sinda igdi? an nangngalas na hapot ni Ana.
Igwa kayang darang marhay na bareta si mayor. Magkakaigwa
nin libreng pagbulong ngunyan sa plasa. Saro ini sa mga proyekto kan
satong gobyerno tanganing matabangan an mga namamanwaan na
nangangaipo, paliwanag ni Nanay Marta.
Kaya po igwa man nin mga pulis saka mga baranggay tanod
tanganing sinda an mag mantinir kan katoninongan digdi mantang
igwang libreng pagbulong? hapot ni Ana.
Saka si Tyong Berto na dyanitor sa baranggay hall, yaon man.
Siya po an malinig sa palibot? hapot ni Melba.
Iyo, mga aki. Matarabang sinda tanganing makapagtao sinda
nin serbisyo sato. An saindong paratukdo na si Misis Delia Santos an
nagpaabot kaini sa samuyang mga kamagurangan, naoogmang
simbag ni Nanay Marta.
Madya na Ana. Magtabang kita ki Tya Ines na komadrona na
palinyahon an mga tawo, agda ni Melba.

258

Pagsagot sa mga Tanong:
1. Sino ang magkaibigan sa kwento?
Siisay an mag-amiga sa istorya?

2. Bakit sila huminto sa paglalaro?
Nata/Tano nagpundo sinda kan saindang pagkawat?

3. Sino-sino ang mga kasama ni mayor?
Sairisay an mga kaibanan ni Mayor?

4. Ano ang magandang balita na dala ni Mayor?
Ano an darang marhay na bareta ni Mayor?

5. Bakit merong libreng gamutan sa barangay nila Ana at
Melba?
Nata/Tano igwang libreng pagbulong sa baranggay ninda Ana
saka Melba?

6. Sino ang nagpaabot ng balita sa mga magulang?
Siisay an nagpa abot kan bareta sa kamagurangan?

7. Sa palagay ninyo tama ba ang ginawa nina Ana at Melba na
tumulong sa pag aayos ng pila ng mga tao? Ano kaya ang
ipinapakitang pag-uugali ng dalawang bata?
Sa paghuna nindo, tama daw an ginibo kan duwang aki na
magtabang na sa pagpapakaray kan pila kan mga tawo? Ano
daw na pag-uugali an saindang ipinahiling?

2. Pagtatalakay
Ipakita ang grupo ng mga larawan at pasagutan ang mga tanong na nasa
ibaba.
Itanong:
1. Anong serbisyo ang ipinapakita ng nasa larawan?
2. Anong pangkat ng komunidad ang kinabibilangan nila?

Sabihin : Ang pangkat na kinabibilangan nila ay ang Sentrong
Pangkalusugan o Department of Health (DOH). Ito ng pangkat na
nangangalaga sa kalusugan ng komunidad.

259

3. Maliban sa serbisyong ipinapakita ng nasa larawan ano-ano
pa ang serbisyong naibibigay ng komunidad?

Itanong:
1. Ano ang inilalarawan o ipinapakita ng larawan?
Ano an inilaladawan o ipinapahiling kan ritrato?
2. Bakit kaya sila namamalimos? Namumulot ng basura?
Nata/Tano ta nagpapalimos sinda? Namumurot nin basura?
3. Sino kaya ang dapat tumulong sa mga batang lansangan na ito?
Siisay daw an dapat na magtabang sa mga aking ini na yaon sa tinampo?
4. Paano natin matutulungan ang mga batang namamalimos?
Pano ta daw sinda matatabangan?

Note to the teacher: Discuss Anti-Mendicancy Law.
Ang Anti-Mendicancy Law ay tumutukoy sa batas na ipinagbabawal ang
pamamalimos at pagbibigay ng limos sa mga pulubi lalong lalo na sa mga
batang namamalimos. Dahil minsan sila ay ginagamit ng mga sindikato o grupo
ng mga masasamang tao upang mamalimos. At ginagawa din nila ang
pamamalimos upang makakuha sila ng pera sa mas madaling paraan kesa sa
magtrabaho sila.
Merong ahensya o mga taong dapat na tumulong sa kanila.
1. Ang DSWD o Department of Social Welfare and
Development naman ang nangangalaga sa kapakanan ng
mga batang lansangan, mga batang walang magulang o
kaya mga batang walang matitirahan. Ito ang ahensya ng
pamahalaan na tumutulong o nagbibigay serbisyo sa mga
nangangailangan.
260

DSWD o Department of Social Welfare and Development man an
nagmamangno sa mga kaakian na mayo na nin magurang saka istaran.

Itanong:
1. Ano naman ang serbisyong naidudulot ng paaralan sa
komunidad?
2. Ano ang natutunan ninyo sa paaralan?
3. Paano mo mapahahalagahan ang mga natutunan mo sa
paaralan?

Sabihin: Ang Kagawaran ng Edukasyon o DepEd ang syang nangangasiwa ng
pagbibigay ng edukasyon sa Pilipinas.
Ipaliwananag kan paratukdo na an Department of Education an nagtatao
nin libreng edukasyon sa pangpublikong eskwelahan.
(Ipakita ang logo ng DepEd/ larawan ng Regiona/Division Office)

Itanong:
1. Paano nakakatulong sa atin ang mga pulis?
Pano nakakatabang sato an mga pulis?
2. Paano nagkakaroon ng katahimikan sa isang lugar?
Sino ang nagpapatupad nito?
Pano namamantinir an katoninongan sa sarong lugar?
Si isay an magpapaotob kaini?
3. Sino ang dumarating upang sugpuin ang sunog sa isang
lugar?
Si isay an nag aabot kun igwa nin kasulo sa sarong lugar?

Magpakita ng mga larawan ng ibat-ibang pook sambahan.

261

Itanong:
1. Sino sa inyo ang nakapasok na sa mga pook sambahang
ito?
2. Anong pook sambahan ang kinabibilangan ninyo?
3. Anong serbisyo ang naidudulot ng mga pook sambahang ito
sa komunidad?

Note to the teacher:
Ipaliwananag na iba-iba ang relihiyon ng mga tao. Bawat relihiyon ay may
kanya-kanyang pook sambahan na nagbibigay ng ispiritwal na serbisyo.
Magpakita ng larawan ng mga tao sa palengke
Itanong:
1. Nasaang lugar kaya ang mga tao?
2. Ano ang ginagawa ng mga tao sa palengke?
3. Anong serbisyo ang ibinibigay ng pamilihan sa komunidad?
4. Paano mo mapahahalagahan ang serbisyong ibinibigay ng
mga tindera at tindero sa palengke?

5. Paglalahat
1. Paano tumutugon ang mga serbisyo ng sentrong pang
kalusugan sa pangangailangan ng komunidad?
Pano nagtatao nin serbisyo an Department of Health?

2. Ano ang serbisyong itinutugon ng DSWD?
Ano an serbisyong itinatao kan DSWD?

3. Paano nagbibigay ng serbisyo ang barangay tanod? pulis?
bumbero? Barangay tanod?
Pano nagtatao nin serbisyo an mga barangay tanod? Pulis?
Bumbero? Suldados?

4. Paano nakatutugon ang paaralan o ang Departamento ng
Edukasyon sa komunidad? Ano ang serbisyong ibinibigay nito
sa mga mamamayan?
Ano an serbisyong itinatao kan Department of Education sa
kaakian?
5. Sa iyong paglaki alin sa mga nagbibigay serbisyo gusto
mong mapabilang? Bakit?
Sa saimong pagdakula arin sa mga nagtataong serbisyo
gusto mong makabali? Tano/Nata?

262

6. Paano mo mapahahalagahan ang mga serbisyong ibinibigay
ng bawat pangkat ng komunidad?

Paglalapat


1. Hatiin sa apat na pangkat ang mga mag- aaral.
Pangkat 1 - Ipabuo ang tugma sa LM Leksyon 1 Gibohon 4 sa
pamamagitan ng paglagay ng mga angkop na salita.

Tugma:
Dito sa aming ______________(paaralan)
Magandang asal kami ay ____________(tinuturuan).
__________, magsulat at _____________
Iyan ang mga matutunan
Sa paaralan na aming ______________(mahal).

Ipaarte sa mga pangkat kung papano nagpapakita ng serbisyo ang
mga bahagi ng komunidad na nakatalaga sa bawat pangkat.

Pangkat 2 - sentrong pangkalusugan
Pangkat 2 - bumbero
Pangkat 3 - Pulis o Barangay Tanod
Pangkat 4 - pamilihan
Pangkat 5 - pook sambahan

5. Isahang Gawain

paaralan simbahan magbilang
mahal tinuturuan magbasa
tunay mamamayan
263


Idrowing an sa linya kun tama an serbisyong naitatao kan komunidad
dangan kun sala.
__________ 1. pagtatao nin libreng konsultasyon dangan pagbulong sa mga
may hilang.
__________ 2. pag ataman sa mga aking igwang mga magurang.
__________ 3. pagtatao nin libreng istaran sa mga aking mayong harong.
__________ 4. pagtatao nin trabaho sa mga aking namamalimos sa tinampo.
__________ 5. pagtatao nin libreng pag ataman sa salod kan mga
namamanwaan.
2.Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 3

Ukudan kun siisay an mga tawong nagtatao nin serbisyo sa mga
namamanwaan. Isurat sa saindong simbagang papel an simbag.

1. Nandadakop ako nin mga tawong maraot. Sa kalsada ako
mahihiling tanganing mapakaray an trapiko. Siisay kaya ako?
2. Winngggggg, nagkakalayo sa kanto! Yaon na sya tanganing
punduhon an kalayo. Siisay kaya ini?
3. Prrt! Prrt! katabang man ako nindo sa saindong barangay
tanganing mapakaray an anuman. Siisay ako?
4. kaibanan ako kan mga kapulisan tanganing mamantinir an
katoninongan sa banwaan. Siisay ako?


A. Pagtataya
Ayusin ang mga titik upang mabuo ang salita na tumutukoy sa pangkat o
tao na nagbibigay serbisyo sa komunidad. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.

1. Dito natututo ang mga bata ng pagsulat, pagbasa at
pagbilang.

264

2. Nagbibigay impormasyon upang mapabuti an gating
kalusugan.

3. Nagmamantini ng katahimikan ng komunidad.

4. Tumutulong upang masugpo ang apoy sa isang lugar.

5. Nagbibigay ng serbisyong ispiritwal sa mga tao..

6. Serbisyong ibinibigay sa komunidad ay ay sa pamamagitan
ng pagtitinda ng malinis at ligtas na pagkain.

Sagot:
1. ESKWELAHAN
2. DOKTOR
3. BARANGAY TANOD
4. BUMBERO
5. SIMBAHAN
6. PAMILIHAN

B. Takdang Aralin
1. Ipagawa ang LM Leksyon 1 Gibohon 6.

Gumawa ng isang pangako sa iyong sarili kung paano mo
mapahahalagahan ang mga serbisyong ibinibigay ng mga pangkat ng
komunidad.

Ako si __________________, nangangako na pahahalagahan ko
ang serbisyong ibinibigay ng bawat pangkat ng komunidad sa
pamamagitan ng
_____________________________________________________
_____________________________________________________.
1. Upang mahasa pa ang mga bata sa pagbasa , ipabasa ang
kwentong Sa Plasa sa LM Leksyon 1 Gibohon 1.
NDOAT GAYABGANR
TODKRO
REBUMBO
IMSABANH
KESELHNAAW
PALIIHMAN
265

Leksyon 2 Ang Aking Karapatan
Layunin:
1. Nahihinuha mula sa mga serbisyong ito ang mga karapatan ng tao.
2. Nasasabi ang kahulugan ng salitang karapatan.

Pagpapahalaga: Pagpapahalaga sa mga karapatang tinatamo.

Kagamitan:
Graphic organizer, mga larawan na nagpapakita ng mga karapatan,

Sanggunian:K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan p. 8
Katangiang Pilipino 2 (Batayang Aklat)pp. _______


Balik Aral

1. Ano-ano ang mga pangkat ng komunidad na nagbibigay sa
atin ng serbisyo?
2. Ano-anong serbisyo ang naibibigay sa ating ng mga
sumusunod:
Sentrong Pangkalusugan
Paaralan
Simbahan/Sambahan
Pamilihan
Pulis o Barangay Tanod
Bumbero

3. Dapat bang matanggap ng bawat isa sa atin ang mga
serbisyong idinudulot ng bawat pangkat?

4. Ano ang dapat gawin upang mapahalagahan ang mga
serbisyong idinudulot ng bawat pangkat ng komunidad

Ang komunidad ay nagbibigay sa atin ng ibat-ibang serbisyo tulad
ng serbisyo medikal, edukasyon, ispritwal at serbisyong
pangkaligtasan.
Tandaan
266

Pagganyak

Itanong:
Paano ka inaalagaan ng iyong mga magulang?


3. Paglalahad
Ipabasa sa mga bata ang kwento sa LM Leksyon 2.1 Gibohon 2 .

Pagbasa ng isang maikling kwento ng mga bata.

Pagtatalakay
Pagsagot sa mga tanong
1. Sino ang bata sa kwento?
Si isay an aki sa istorya?

Si Mara
Si Mara ay walong taong gulang. Siya ay lumaki sa isang
masaya at mapagmahal na pamilya. Siya ay nag-aaral sa isang
paaralan na malapit sa kanilang bahay. Ang kanyang mga
pangangailangan ay ibinibigay ng kanyang mga magulang.
Tuwing araw ng Linggo sila ay nagsisimba at namamasyal sa
parke. Mahal na mahal siya ng kanyang mga magulang.
Si Mara
Si Mara sarong aking walong taon an idad. Nagdakula siya sa
sarong mamuya saka/dangan mapinadangat na pamilya. Siya nag
aadal sa sarong eskwelahan na harani sa harong ninda. An siyang
mga pangangaipo itinatao man kan saiyang mga magurang.
Kada aldaw nin Domingo sinda nagsisimba saka namamasyar
sa parke. Padangat siyang maray kan saiyang mga magurang

267

2. Anu-ano ang mga bagay o pangangailangan niya na ibinibigay sa
kanya ng kanyang mga magulang?
Ano-ano an mga bagay o pangangaipo niya an ipigtatao saiya kan
saiyang mga magurang?

3. Ibinibigay din ba ito sa inyo ng inyong mga magulang?
Itinatao man ini saindo kan saindong mga magurang?

4. Lahat ba ng mga bata ay nabibigyan nito?
Gabos kayang aki natatawanan kan mga serbisyong ini?

Magpakita ng mga larawan ng karapatan ng mga bata
1. Itanong:
Ano ang ipinapakita ng bawat larawan?
Ano an ipinapahiling kan lambang ritrato?

2. Isulat sa pisara ang sagot ng mga bata.

3. Ipaayos ang mga titik upang mabuo ang salita.

A R K A A P A N T

D R I E T O S

Itanong:
1. Ano ang nabuo ninyong salita?
Ano an nabilog nindong tataramon?

2. Ano ang naisip ninyo ng mabasa ninyo ang salita?
Ano an naglaog sa isip nindo kan mabasa nindo an
tataramon?

Sabihin: Ang mga ipinapakita ng bawat larawan ay halimbawa ng mga
karapatan ng isang bata.
(An ipinapahiling kan lambang ritrato iyo an halimbawa kan mga
diretso kan sarong aki.
Gamit ang mga larawan isa-isahin ang mga karapatan ng isang bata.
1. Karapatang isilang at mabuhay
2. Karapatang magkaroon ng pangalan
3. Karapatang makapag-aral
4. Karapatang makapaglibang
5. Karapatang maging malusog at hindi sakitin
6. Karapatang mabigyan ng proteksyon laban sa mga mapang
abuso
7. Karapatang mabuhay sa malinis at tahimik na kapaligiran
268

8. Karapatan ba natin na mabigyan ng mga serbisyo ng
komunidad?
Igwa daw kita nin diretso na matawananan nin mga serbisyo
kan komunidad?

9. Anong klaseng serbisyo ang dapat nating matanggap mula
sa komunidad?
Anong klaseng serbisyo kan komunidad an dapat tang maako
o makua?

Paglalahat
Itanong:

Ano ang ibig sabihin ng salitang Karapatan?
Ano an boot sabihon kan tataramon na Katanosan?

Dapat ba nating matamo ang mga karapatan natin? Bakit?
Dapat ta daw na makua an satuyang mga katanosan? Nata?
1. Paglalapat

1. Hatiin ang klase sa limang pangkat.
2. Ipaalala ng mabilisan ang mga pamantayan sa paggawa.
4. Ibigay ang direksyon sa pangkatang Gawain.

Direksyon: Isulat ang mga serbisyong naibibigay ng mga pangkat ng
komunidad bilang pagtugon sa iyong mga karapatan.

Pangkat 1 paaralan
Pangkat 2 simbahan
Pangkat 3 pamilihan.
Pangkat 4 sentrong pangkalusugan
Pangkat 5 pulis/barangay tanod/bumbero

5. Pag-uulat ng bawat pangkat.

1. Pagtataya

269

Basahin ang mga pangungusap. Isaulat ang salitang TAMA kung ang
bawat pangungusap ay nagpapahayag ng serbisyo ng komunidad na
dapat matanggap ng isang tao at MALI kung hindi.

__________1. Karapatan ang tawag sa mga bagay na dapat
natatanggap ng isang bata.
__________2. Ito ay mga pangangailangan ng isang tao na dapat
matugunan ng komunidad.
__________3. Mabuti man o hindi ang serbisyo ng komunidad dapat
itong matanggap ng tao.
__________4. Bawat tao ay may karapatan na dapat matugunan
ng komunidad.
__________5. Ang bawat pangkat ng komunidad ay nagbibigay sa
atin ng serbisyo upang matugunan an gating mga
karapatan.

2. Takdang Aralin


Sa tulong ng inyong mga magulang, isulat sa kwaderno ang mga bagay
na dapat ninyong matanggap o ang inyong mga karapatan.
Sa tabang kan saindong mga magurang. Isurat sa saindong notebook
an mga bagay na dapat nindong maako o an saindong mga diretso.

Ang karapatan ay ang mga bagay na dapat natatanggap ng isang
bata. Ito ay mga pangangailangan na dapat natutugunan at
tinatamasa ng isang tao.
1. Karapatang isilang at mabuhay
2. Karapatang magkaroon ng pangalan
3. Karapatang makapag-aral
4. Karapatang makapaglibang
5. Karapatang maging malusog at hindi sakitin
6. Karapatang mabigyan ng proteksyon laban sa
mga mapang abuso
7. Karapatang mabuhay sa malinis at tahimik na
kapaligiran
Tandaan
270

Leksyon 3 Nilalaman ng Bawat Karapatan

Layunin:
Naipaliliwanag ang nararapat na nilalaman ng bawat karapatan at
naiuugnay ito sa pang araw-araw na buhay ng sarili.

Panimulang Gawain
Balik Aral

Gamit ang mga kasagutan sa ibinigay na takdang aralin, pasagutan
ang mga katanungan.

Ano-ano ang mga bagay na dapat ninyong matanggap o ang
inyong mga karapatan?
(Ano-ano an mga bagay na dapat nindong makua o an saindong
mga diretso?)

Ang bawat mamamayan ba ay may karapatan?
(Igwa daw nin diretso an lambang namamanwaan?)

Pagganyak

Bakit ka pinapag aral ng iyong mga magulang?
Tano pinapaeskwela ika kan saimong mga magurang?

Bakit ibinibigay saiyo ng iyong mga magulang ang iyong mga
pangngailangan?
Tano itinatao saimo kan mga magurang mo an saimong mga
pangangaipo?

Panlinang na Gawain

Paglalahad
1. Ihanda ng guro ang mga istrip ng papel o kartolina na may
nakasulat ng mga karapatan
2. Isa isang ipalagay sa semantic web ang mga karapatan na
dapat matanggap ng isang bata o mamamayan.

271

\

Pagtatalakay
Itanong sa mga bata kung ano ang ipinapakita ng semantic web.
(Ihapot sa mga aki kung ano an ipinapahiling kan semantic web.

Magpakita ng mga larawan ng mga karapatang tinatamasa bilang kasapi
ng pamilya at pamayanan at talakayin ang bawat karapatan.

Karapatang mabuhay at isilang
Diretso na mabuhay saka maipangaki

Karapatang magkaroon ng pangalan
Diretso na magka igwa nin pangaran

Karapatang tumira sa malinis, tahimik at maayos na lugar
Diretso na mag istar sa malinig, matoninong dangan pakaray na lugar

1. Diretso na mabuhay saka
maipangaki.
2. Diretso na magka igwa nin
pangaran
3. Diretso na maging
makusog saka bakong
helangon
4. Diretso na makapag-adal
5. Diretso na makapag libang
o makapag kawat
6. Diretso na maproteksyunan
sa mga mapang abuso
7. Diretso na mabuhay sa
malinig dangan
matoninong na kapaligiran

272

Itanong:

Ano ang ipinapakita ng unang larawan? Ikalawang larawan? pangatlong
larawan?
Ano an ipinapahiling kan enot na ritrato? Ikaduwang ritrato? Pantolong
ritrato?

Anong karapatan kaya ang tinanggap ng bata sa larawan 1?sa larawan 2?
Sa larawan 3?
Ano an diretso an nakua kan aki sa enot na ritrato? Ikaduwang ritrato?
Pangatlong ritrato?

Bakit dapat may pangalan ang isang tao?
Ano ta dapat may pangaran an sarong tawo?

Sa palagay ninyo bakit dapat na isilang at mabuhay ang isang tao?
Sa paghuna nindo ano ta dapat ipangaki saka mabuhay an sarong tawo?

Bakit kinakailangan na ang isang bata ay mabuhay sa isang maayos at
malinis na kapaligiran?
Ano ta kinakaipuwan na mabuhay an sarong aki sa malinig dangan maray
na kapalibutan?

karapatan na mabigyan ng proteksyon laban sa mapang abuso

karapatang maging malusog at hindi sakitin

karapatang makapag aral.

Itanong:

Bakit dapat mabigyan ng proteksyon ang mga bata laban sa mga mapang
abuso?
Nata/Tano ta dapat matawanan nin proteksyon an kaakian laban sa mga
mapang abuso?

Sino-sino ang maaaring magbibigay ng proteksyon sa mga tao laban sa
mga mapang abuso?
Siirisay an pwedeng magtao ni proteksyon sa mga tawo laban sa mga
mapang abuso?

273

Paano kaya tayo mapoproyeksyunan ng mga pulis, bumbero o kaya mga
barangay tanod?
Pano daw kita mapoproteksyunan kan mga pulis, bumbero o kaya
mga barangay tanod?

Bakit kailangan ang isang bata na makapag-aral?
Nata /Tano ta an sarong aki dapat na makapag adal?

Paano ipinapakita ng mga magulang at ibang kasapi ng pamilya ang
karapatan ng isang bata na magtamo ng pagmamahal?
Pano ipinapahiling kan mga magurang dangan kan ibang myembro
kan pamilya sa sarong aki an diretso na magtamasa nin pagpapadangat?

Ikaw bilang isang bata at kasapi ng inyong pamilya paano ibinibigay ng
iyong mga kasambahay ang iyong mga karapatan?
Bilang sarong aki saka myembro kan saimong pamilya pano itinatao
saimo an saimong mga diretso?

Paano mo mapahahalagahan ang mga bagay na iyong natatanggap?
Pano mo maipapahiling an pagpapahalaga sa mga bagay na
saimong nakukua?

Paglalahat
Ano-ano ang mga karapatan ng isang bata?
Ano-ano an mga diretso nin sarong tawo?

Bakit kinakailangan na maibigay ng komunidad ang mga karapatan ng bawat
mamamayan?
Tano dapat maitao kan komunidad an mga diretso kan lambang
namamanwaan?

Paglalapat
2. Ipaalala ng madalian ang mga pamantayan sa paggawa.

Pangkat 1 Gumawa ng isang sulat pasasalamat para sa inyong mga
magulang sa pagbibigay nila ng inyong mga karapatan.

Pangkat 2 Isagawa ang chant na nasa LM Leksyon 3 Gibohon 1 at
sagutan ang tanong.

274

Basahin ang chant

Mga Tanong:
1. Ipaliwanag kung bakit hindi dapat matakot ang mga bata sa
paglalaro sa parke?
2. Anong karapatan ang iyong nakakamtan sa sitwasyon na
tulad nito?
Pangkat 3 Pumili ng dalawang karapatan at isadula ito sa harap ng
klase.
Pangkat 4 Ipagawa ang LM Leksyon 3 Gibohon 3.
Punuan ang mga bilog ng iyong mga karapatan.


Isahang Gawain

1. Pumili ng isang karapatan at ipakita ito sa pamamagitan ng
pag guhit.

2. Isulat sa linya kung anong karapatan ito at ipaliwanag kung
ano ang ibig sabihin nito.

mga
Karapatan
ko
Madya na, madya na
Sain? Sain?
Sa parke maduman.
Maano? Maano?
Makawat kita nin taguan.
Taguan? Baka may pasaway!
Dai ka mahandal ta may pulis na mabantay!
275

TANDAAN: Ipabasa ang LM Leksyon 3 Gibohon 4.

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Pasagutan sa AP notebook ang LM Leksyon 3 Gibohon 5.
Iguhit ang kung tama ang tinutukoy na karapatan at kung mali.

________ Karapatang mabigyan ng pangalan ang isang bata.
Diretso na matawanan nin pangaran an sarong aki

________ Karapatang maipasyal ng mga magulang
Diretso na maipasyar kan mga magurang.

________ Karapatan na makapag aral..
Diretso na makapag - adal.

________ Karapatang manirahan sa tahimik at malinis na
kapaligiran
Diretso na mag istar sa matoninong dangan/saka
malinig na kapalibutan.

________ Karapatan na magtrabaho sa murang edad.
Diretso na magtrabaho na dai pa sa edad.
diretso na mabuhay saka
maipangaki.

diretso na magka igwa nin
pangaran

diretso na maging makusog saka
bakong helangon

diretso na makapag-adal

katanosan na makapag libang o
makapag kawat

diretso na maproteksyunan sa
mga mapang abuso

diretso na mabuhay sa malinig
dangan matoninong na
kapaligiran

276

Key to correction
1.
2.
3.
4.
5.

Takdang Aralin
1. Gumupit ng mga larawan mula sa mga lumanag magasin,
aklat o dyaryo na magpapakita ng mga karapatan ng bata.
2. Idikit sa Ap notebook.

Leksyon 4 Pagpapatupad at Hindi Pagpapatupad ng Karapatan

Layunin:
Nailalarawan kung paano ipinatutupad o hindi ipinatutupad ng komunidad
ang mga karapatang ito.
.
Kagamitan:
Graphic organizer, task cards, chant/rap song
Katangiang Pilipino 2 (Batayang Aklat) pp. _______

Balik Aral
Magpakita ng mga larawan at ipasabi sa mga bata kung anong
karapatan ang ipinapakita nito.

Itanong:
Ano-ano ang mga karapatan ng isang bata?

Pagganyak
Itanong:
Ano kaya ang mangyayari sa isang bata kung hindi maibibigay sa
kanya ang kanyang mga karapatan?
Ano kaya an mangyayari sa sarong aki kun dai maitatao saiya an
saiyang mga diretso?

277

Paglalahad
Ipabasa ang chant sa LM Leksyon 4 Gibohon 1.
Chant/Rap: (Gabayan ng guro ang mga bata)
Chant : Mga kaakian!
Sinurat ni: Diana Barandon-Britanico
Camarines Sur Division

Madya na! madya na!
Madya na sa eskwelahan tanganing maaraman!
Maaraman!
Mga kaipuwan!
Mga diretso na dapat maaraman!
Mga doktor
Nars matao nin serbisyong medikal
Tanganing ika, ako, kita maging makusog saka matibay!

Ika , ako , kita magtarabang.magtarabang
Tanganing mga diretso makamtan.
Mga suldados, pulis , tanod dangan
Matao nin katoninongan.

Si nanay, si tatay sinda mapinadangat
Tinatao ninda an kaipuhan kan saindang mga kaakian na padangat!
Pasyar digdi, pasyar duman!
Kawat digdi, kawat duman!

Ika, ako, kita mga namamanwaan
Dapat tandaan
Kita gabos may diretso na dapat makamtan! (3X)

Itanong:

Ano ang dapat makamtan ng bawat isa sa atin?
Ano an dapat na makua o maako kan lambang saro sato?

Sino-sino ang magbibigay sa atin ng mga karapatang ito?
Siirisay an matao kan mga diretso na ini sato?

Pagtatalakay
1. Gamit ang mga gabay na tanong ipalarawan sa mga bata
kung paano ipinapatupad o hindi ipinapatupad ng
komunidad ang mga karapatan.

278

Itanong
Ano-ano ang mga karapatan na dapat makamtan ng bawat isa sa atin?
Ano-ano an mga diretso na dapat makamtan kan lambang saro sa sato?

Paano ipinatupad ng iyong pamilya ang iyong karapatan na isilang,
magkaroon ng pangalan at mabuhay ?
Pano ipinatupad kan saimong pamilya an saimong mga diretso na
maipangaki, magka igwa nin pangaran dangan mabuhay?

Paano tumutugon ang iyong pamilya at komunidad sa iyong karapatan na
makapag aral?
Makapaglaro at makapaglibang?
Mabuhay sa malinis at tahimik na kapaligiran?
Pano tumutugon an saimong pamilya dangan komunidad sa saimong
diretso na makapag adal?
Makapagkawat dangan maglibang?
Mabuhay sa malinig dangan matoninong na kapalibotan?

Sa paanong paraan ibinibigay ng komunidad ang iying karapatan na
magkaroon ng proteksyon laban sa mga mapang abuso?
Sa anong paagi itinatao kan komunidad an saimong diretso na
matawanan nin proteksyon laban sa mga mapang abuso?

Magbigay ng mga sitwasyon na magpapakita ng hindi pagtugon ng
komunidad ng iyong mga karapatan.
Magtao nin mga sitwasyon na magpapahiling kan dai pagtupad kan
komunidad kan saimong mga diretso?

Note to the teacher:
Hayaang magbigay ng kanilang mga opinion ang mga bata.

Ano kaya ang mangyayari sa isang bata kung hindi maibibigay sa
kanya ang kanyang mga karapatan?
Ano kaya an mangyayari sa sarong aki kun dai maitatao an saiyang
diretso?

Paano mo mapahahalagahan ang iyong mga karapatan?
Pano mo mapahahalagahan an saimong mga diretso?

Paglalahat

Paano ipinatutupad ng komunidad ang mga karapatan ng tao?
Pano ipinatutupad kan komunidad an mga diretso kan tawo?

279

Paano hindi ipinatutupad ng komunidad ang mga karapatan ng
tao?
Pano dai ipinatutupad kan komunidad an mga diretso kan tawo?

Paglalapat
Pangkatang Gawain (LM Leksyon 4 Gibohon 2)
2. Talakayin ng mabilisan ang mga panuto sa pangkatang
gawain
3. Bigyan ang bawat pangkat ng tigdadalawang karapatan.
Tawan an lambang grupo nin tig duduwang katanosan.

4. Tukuyin kung sino ang nagpapatupad ng karapatan at
ilarawan sa pamamagitan ng dula-dulaan kung paano nila
naipatutupad ang mga karapatang ito.
Aramon kun si isay an nagpapaimplementar kan diretso
dangan iladawan sa paagi nin dula-dulaan kung pano ninda
ini iniimplementar.

Pangkat 1 diretso na mabuhay saka maipangaki,
diretso na magka igwa nin pangaran
diretso makapag muya-muya o makapag kawat
Pangkat 2 diretso na maging makusog saka bakong helangon
diretso na makapag-adal
Pangkat 3 diretso na maproteksyunan sa mga mapang abuso
diretso na mabuhay sa malinig dangan matoninong na
komunidad
5. Pagpapakita ng palabas ng bawat pangkat.

1. Isahang Gawain
1. Ipagawa ang LM Leksyon4 Gibohon 2.
2. Pasagutan sa AP Notebook.

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Pasagutan ang gawain sa LM Leksyon 4 Gibohon 3.

Bilugan ang titik T kung ang pangungusap ay nagsasaad ng
pagpapatupad ng komunidad ng mga karapatan ng mamamayan at
bilugan ang M kung hindi.

T M 1. Mahalaga na maipatupad ang mga karapatan para sa
ikabubuti ng bawat mamamayan.

280

T M 2. Malaki ang papel na ginagampanan ng komunidad sa
pagpapatupad ng mga karapatan ng bawat mamamayan.

T M 3. Kung hindi maipatutupad ang mga karapatan maraming bata
ang makikitang namumulot ng basura o namamalimos sa
kalsada.

T M 4. Bilang isang mamamayan dapat na makamit mo ang iyong
mga karapatan.

T M 5. Ang pagkakaroon ng isang maayos at tahimik na kapaligiran
ay resulta ng pagpapatupad ng mga karapatan ng mga
mamamayan.

1. Takdang Aralin
Gumawa ng collage mula sa mga ginupit na larawan na magpapakita
ng pagtupad ng komunidad sa iyong mga karapatan

Leksyon 5 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad ng mga
Karapatan sa Tao at Komunidad

Layunin:
Naipaliliwanag ang epekto ng pagtupad o hindi pagtupad ng mga
karapatan sa buhay ng tao at komunidad.
Naipamamalas ang kahalagahan ng mga karapatan.

Pagpapahalaga: Pagpapahalaga sa mga Karapatan

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide pp. 7

Kagamitan:
Mga larawan na nagpapakita ng karapatan ng tao

Panimulang Gawain

Ipinapatupad ng komunidad ang mga karapatan ng tao sa
pamamagitan ng pagbibigay dito ng magandang serbisyo at
pagtugon sa mga pangangailangan nito.

Tandaan
281

Balik Aral
Itanong :
Paano ipinatutupad ng komunidad ang mga karapatan ng mga tao?
Pano ipinapatupad kan komunidad an mga diretso kan tawo?

Pagganyak
Magkwento ang guro ng tungkol sa kanyang sarili kung paano siya
naging bata at naging guro.
(Mag istorya an maestro tungkol kan saiyang buhay , kun pano siya
naging aki dangan naging maestra?)

Itanong din sa mga bata kung ano ang gusto nila maging propesyon
paglaki nila at kung paano nila ito makakamtan.
(Ihapot sa mga aki kung ano an gusto nindang maging propesyon
pagdakula ninda dangan kun pano man ini ninda makakamtan)

Panlinang na Gawain
Paglalahad
1. Magpakita ng mga larawan. Gamit ang mga larawan gumawa
ng kwento tungkol sa epekto ng pagtupad sa karapatan ng
isang bata.
(Magpahiling nin mga ritrato. Gamit an mga ini mag gibo nin
istorya manungod sa epekto kan pagtupad sa mga diretso kan
sarong aki.)

Ibibigay ng guro ang unang pangungusap base sa unang larawan.
(Itatao kan maestro an inot na mga grupo kan mga tataramon.)

Pagtatalakay
Pag usapan ang nabuong kwento.
Itanong:
1. Sino ang bata sa kwento?
Si isay an aki sa istorya?

2. Sa anong klaseng pamayanan siya nakatira?
Sa anong klaseng komunidad siya naka istar?
3. Paano ipinakita ng kanyang mga magulang ang pagmamahal
nila sa kanya?
Pano ipinahiling kan saiyang mga magurang an pagpadangat
sainda?
4. Sa palagay ninyo natamo kaya ni Selina ang kanyang mga
karapatan?
Sa paghuna nindo nakua kaya ni Selina an saiyang mga
diretso?

282

Ipakita ang larawan

Itanong:

1. Sino sino ang mga nasa larawan?
Siisay an mga nasa ritrato?

2. Bakit kaya sila hinahabol ng pulis?
Tano daw ta piglalapag sinda nin pulis?

3. Bakit kaya sila nasa lansangan?
Tano daw nasa kalsada sinda?

4. Sa palagay ninyo meron kaya silang mga magulang?
Ano daw sa paghuna nindo, igwa daw sindang mga magurang?

5. Sa edad nilang iyan nasaan dapat sila?
Sa edad nindang iyan, yaon sinda dapat sain?

6. Sa palagay ninyo naibibigay ba sa kanila ang kanilang mga
karapatan?
Sa paghuna nindo naitatao sainda an saindang mga diretso?

7. Ano ang naging epekto o resulta ng pagtatamo niya ng kanyang
mga karapatan?
Ano ang naging epekto o resulta kan pagtatamo niya kan saiyang
mga diretso?

8. Ano ang magiging resulta sa buhay ng isang tao kung ang mga
karapatan na dapat niyang makamtan ay matutupad o maibibigay
sa kanya?
283

Ano an magiging resulta sa buhay kan sarong tawo kun an saiyang
mga diretso maitatao?

9. Ano ang magiging resulta sa komunidad kung ang karapatan ng
isang tao ay matutupad na maibigay sa kanya?
Ano an magiging resulta o epekto sa komunidad kun an diretso kan
sarong tawo naitatao?

Paglalahat
Bakit kinakailangan na maipatupad ng komunidad ang mga
karapatan ng tao ?
Tano ta kinakaipuhan na maipatupad kan komunidad an mga
diretso kan tawo?

Ano ang magiging epekto ng pagpapatupad ng bawat karapatan sa
tao?
Ano an magiging epekto kan pagpapatupad kan lambang diretso sa
tawo? Sa komunidad?? Sa pamilya?

Ano ang magiging epekto ng hindi pagpapatupad ng bawat
karapatan sa tao?
Ano an magiging epekto kan dai pagpapatupad kan lambang
diretso sa tawo? Sa komunidad?? Sa pamilya?

Ano ang kahalagahan sa komunidad ng pagpapatupad ng bawat
karapatan?

Paglalapat
Pangkatang Gawain
1. Hatiin ang klase sa limang pangkat.
4. Ibigay ang panuto sa gawain
5. Para sa Pangkat 1-3 pag usapan at talakayin ng bawat kasapi
ng pangkat ang mga sumusunod na epekto sa bwat sitwasyon
kung ang mga karapatan hindi makakamtan.)
Pag ulayan sa grupo an mgigigng epekto kun an mga diretso
dai makakamtan.
6. Pumili ng lider na syang mag uulat sa buong klase.
Magpili nin lider na ma report sa interong klase.

Pangkat 1 Hindi nakapag aral
Dai nakapag adal o nakapag eskwela.
Pangkat 2 Hindi nabigyan ng serbisyo medikal
Dai natawanan nin serbisyo medikal
284

Pangkat 3 - Hindi nabigyan ng proteksyon laban sa mga mapang
abuso
Dai natawanan nin proyeksyon kontra sa mga mapang
abuso
Pangkat 4 Gumawa ng isang sulat para sa iyong mga magulang
tungkol sa dapat na maipatupad ang iyong mga
karapatan.
Maggibo nin surat para sa saindong mga magurang
manungod sa dapat na maipatupad an saimong mga
diretso.
Pangkat 5 Gumawa ng isang chant o tula tungkol sa kahalagahan
ng karapatan.
Maggibo nin sarong tula o chant manungod sa
kahalagahan kan diretso.

7. Pag uulat ng Bawat Pangkat

Isahang Gawain

Katanosan Epekto
maipatutupad Dai Maipatutupad
Makapag adal
Matawanan nin
proteksyon laban sa
mapang abuso

Makapagkawat dangan
makapaglibang

Magkaigwa nin marhay
na salod dangan bakong
helangon

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Pasagutan sa sagutang papel ang nasa LM Leksyon 5 Gibohon 3
Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang tama? Lagyan ito ng tsek ( ).

_______1. Mahalaga ang karapatan na maipatupad upang ang isang tao
ay maging mabuting mamamayan.
_______2. Nagkakaroon ng masamang epekto kung ang mga karapatan ay hindi
maipatutupad ng komunidad.
_______3. Ang pag aaral ay epekto ng hindi pagpapatupad ng karapatan ng
isang bata.
_______4. Ang pagkupkop ng DSWD sa isang batang iniwan ng mga magulang
285

ay isang halimbawa ng pagpapatupad ng karapatang mabuhay ng
isang bata.
_______5. Ang pagkakaroon ng matahimik na kapaligiran ay halimbawa ng
epekto ng pagpapatupad ng karapatan na mabuhay sa tahimik at
malinis na kapaligiran at mabigyan ng proteksyon laban sa mga
mapang abuso.

Sagot:
1. 4.
2. 5.
3.

Leksyon 6 Sariling Pananagutan

Layunin:
a.Natutukoy ang sariling pananagutan bilang kasapi ng komunidad.

b.naisasadula o naiguguhit ang mga pananagutang ito sa iba-ibang aspeto ng
buhay.

Pagpapahalaga: Pagiging Masunurin
Kagamitan:
Batang gumagawa ng kanyang mga tungkulin
Bigbook: Si Kikong Paliki-Liki

Ang hindi pagpapatupad sa mga karapatan ng tao ay nagbibigay
ng hindi magandang epekto sa komunidad katulad ng mga
sumusunod:
1. Marami ang kabataang hindi makakapag aral
2. Marami ang magiging biktima ng pang aabuso
3. Marami ang magkakasakit
4. Ang komunidad ay hindi magiging malinis at
tahimik.

Tandaan
286

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan p.9
Katangiang Pilipino 2 (Batayang Aklat)pp. 164-167

Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong:
Bakit mahalaga na maipatupad ang mga karapatan?
Tano mahalaga na maipatupad an mga diretso?

Ano ang kahalagahan ng komunidad sa pagtupad ng
karapatan?
Ano an kahalagahan kan komunidad sa pagtupad kan
diretso?

Pagganyak
Itanong:
Ano-ano ang mga gawain na iyong ginagawa sa inyong
bahay?
Sumusunod ba kayo s autos ng inyong mga magulang?

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Ipabasa ang kwentong Si Kikong Paliki-Liki sa LM Leksyon 6
Gibohon 1.

Pagbasa ng Kwento

SI KIKONG PALIKI LIKI
Sinurat ni: Maretha A. Himor

Si Kiko ay isang bata na mahilig magpaliban ng gawain. Sa halip na sumunod
s utos siya ay laging gumagawa ng dahilan para di makasunod sa utos sa
kanya. Isang araw inutusan siyang magdilig ng tanim na gulay sa likod-bahay ng
nanay niya. Subalit hindi niya ito sinunod. Ikaw talagang bata ka. Simpleng utos
di mo masunod. Kung ganyan ka ng ganyan doon ka sa lola mo tumira. Baka
tumino ka. Walang nagawa si Kiko ng ihatid siya ng nanay niya sa kanyang lola.
Kinabukasan narinig niya ang lola niya. Kiko! Kiko! Kiko! Po! Ano po iyon
lola? Oh, ito ang timba, mag igib ka. Pakatapos mong mag igib magsibak ka
ng kahoy, pakasibak mo ng kahoy magsaing ka, pakatapos maghugas ka ng
pinggan! sabi ng kanyang lola. Walang nagawa si Kiko kundi sumunod.
Pakatapos ng pinapagawa sa kanya ng kanyang lola pagod na pagod siyang
naupo at nagsabing Lola pwede po ninyo akong ihatid sa amin? Susunod na po
ako sa utos ni nanay. Palihim na natawa ang kanyang lola.

287

Itanong:
1. Bakit pinagalitan ng nanay niya si Kiko?
Tano ta inanggutan si Kiko kan saiyang Nanay?

2. Ano ang inutos sa kanya ng kanyang Nanay?
Ano an ipinagmanda saiya ni nanay?

3. Bakit hindi siya sumunod s utos?
Nata dai siya nagsunod sa manda saiya?

4. Bakit siya dinala ng kanyang nanay sa kanyang lola?
Nata dinara siya sa saiyang lola?

5. Ano ang natutunan ni KIko sa pagtira niya sa kanyang
lola?
Ano an nanudan ni KIko sa pag istar niya sa saiyang lola?

6. Anong klaseng bata si Kiko?
Anong klaseng aki si Kiko?

7. Bakit hindi maatasan ng gawain si Kiko?
Tano dai matawaanan nin trabaho si Kiko?

8. Kung ikaw si Kiko gagawin mo din ba ang kanyang
ginawanahindi sumusunod sa magulang?
Kun ika si Kiko giGibohon mo man an saiyang ginibo na dai
SI KIKONG PALIKI LIKI

Si Kiko sarong aki na tuod na magpaliman-liman nin Gibohon. Imbes na
magsunod sa manda pirmi syang naggigibo nin dahilan tanganing dai
makasunod sa manda saiya. Sarong aldaw pigmandahan syang
magbaribi/magbubo kan mga pananom na gulay sa likod kan harong ninda.
Pero dai sya nagsunod. Ika talagang aki. Simpleng manda dai mo magibo!.
Kung pirmi kang arog kaya maray pang duman ka ki lola mo mag istar.Baka
magtultol ka!. Mayong naginibo si Kiko kan siya pighatod kan saiyang ina
sa harong kan saiyang lola. Kinaagahan nadangog niya an saiyang lola.
Kiko! Kiko! Kiko! Po! Ano po lola? Oh, uni an balde, magsakdo ka.
Pakatapos mong magsakdo, mag putol ka ki kahoy, pakatapos mo
magsapna ka, pakatapos mag hugas ka ki mga plato . Mayong naginibo si
Kiko kundi an magsunod . Pakatapos nyang Gibohon si mga pinapagibo
saiya kan saiyang lola pagal pagal siyang nagtukaw sabay sabing , lola
pwede pong ihatod mo ako sa mo? Masunod na po ako sa mga manda ni
nanay. Pasikretong nag ngirit an saiyang lola.
288

pagsunod sa magurang?
9. Dapat bang gayahin si Kiko?
Tama daw na arugon si Kiko?

10. Bilang isang bata ano ang dapat mong gawin?
Bilang sarong aki ano an dapat mong Gibohon?

Pagtatalakay

1. Tumutulong ba kayo sa mga gawaing bahay sa inyong
tahanan?
Nagtatabang man kamo sa mga Gibohon sa harong nindo?

2. Ano-ano ang mga ginagawa ninyo sa inyong tahanan?
Ano ano an mga ginigibo nindo sa harong?

3. Bilang isang bata ano ang mga dapat mong gawin?
Bilang sarong aki ano an mga dapat mong Gibohon?

4. Ano ang mga tungkulin ng isang bata sa paaralan?
Ano an mga obligasyon kan sarong aki sa eskwelahan?

5. Ano ang tungkulin mo bilang isang mag aaral?
Ano an obligasyon mo bilang sarong eskwela o estudyante?

6. Ano ang mga tungkulin ng isang bata sa kanyang mga
magulang?
Ano an mga obligasyon kan sarong aki sa saiyang mga
magurang?

7. Ano ang mga tungkulin ng isang bata sa kanyang
pamayanan?
Ano an mga obligasyon kan sarong aki sa saiyang komunidad?

8. Ano ang mga tungkulin ng isang bata sa tahanan?
Ano an mga obligasyon kan sarong aki sa saiyang harong?

9. Ano ang mga tungkuling Panrelihiyon ng isang bata?
Ano an mga obligasyon na panrelihiyon kan sarong aki?

10. Ano ang mga tungkulin ng isang bata sa kanyang sarili?
Ano an mga obligasyon mo sa saimong sadiri?

289

Ipaliwanag na ang tungkulin ay ang mga gawain na dapat gampanan
ng isang tao sa kanyang tahanan, paaralan, pamayanan o kapwa,
relihiyon, magulang at sa kanyang sarili.
Paglalahat
Ano ang ibig sabihin ng tungkulin?
Kanino ka merong mga pananagutan o tungkulin?
Paano mo dapat gampanan ang iyong mga pananagutan sa mga
sumusunod:
Paaralan?
Simbahan?
Sarili?
Tahanan?
Pamayanan?
Magulang?

Paglalapat
Pangkatang Gawain
1. Hatiin ang klase sa anim na pangkat.
2. Papunuan ang Concept Map ng ibat-ibang tungkulin.
3. Bigyan ng manila paper ang bawat pangkat para sa
gagawin na concept map.
4. Talakayin ng madalian ang mga pamantayan sa paggawa.

Pangkat 1 Tungkulin sa Tahanan
Pangkat 2 Tungkulin sa Paaralan/Pag-aaral
Pangkat 3 Tungkulin sa Pamayanan/Kapwa
Pangkat 4 Tungkuling Panrelihiyon
Pangkat 5 Tungkulin sa sarili

Pangkat 6 Pumili ng isang pananagutan o tungkulin at isadula
kung paano mo gagampanan ito.

TUNGKULIN SA
_______________

290

5. Paglalahad ng mga gawain ng mga bata.

Isahang Gawain
Ipaguhit sa bawat bilog ang kanilang pananagutan sa bawat aspeto
ng buhay.

Sarili komunidad ispiritwal

2. Ipagawa ang LM Leksyon 6 Gibohon 3.
Alin sa mga sumusunod na larawan ang nagpapakita ng
tungkulin sa ibat-ibang aspeto ng buhay. Isulat sa AP notebook
ang titik ng iyong sagot.

A. B. C.

D E.

291

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Tukuyin kung sa anong tungkulin o pananagutan ang mga
pangungusap. Isulat sa linya ang PAARALAN, SARILI, KOMUNIDAD,
ISPRITWAL O TAHANAN.

__________1. Pagbutihin ang pag aaral ng mga aralin.
__________2. Pagsisimba tuwing araw ng Linggo.
__________3. Pagsali sa mga programa ng pamayanan katulad ng Tree
Planting.
__________4. Pagtulong sa mga gawaing bahay.
__________5. Araw-araw maligo.

Takdang Aralin

Idrowing ang iyong sarili sa loob ng bilog at isulat ang iyong mga
tungkulin.

harong eskwelahan
n
sadiri banwaan
Mga obligasyon ko
Tandaan:
Ang tungkulin ay mga gawain na dapat gampanan ng isang tao sa
kanyang komunidad, tahanan, sarili, paaralan at sa kanyang relihiyon
An obligasyon an mga dapat Gibohon kan sarong tawo o aki sa
saiyang harong, banwaan, eskwelahan, sadiri, magurang dangan sa
saiyang relihiyon.

292

Leksyon 7 Epekto ng Pagtupad at Hindi Pagtupad
sa Tungkulin
Layunin:
Nailalarawan ang epekto ng pagtupad at hindi pagtupad ng tungkulin
sa komunidad.

Pagpapahalaga: Pagbibigay halaga tungkulin sa pamamagitan ng
pagtupad dito.
Kagamitan:
tula/rap : Sa Aming Nayon

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan p. 9

Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong:
Bilang isang bata ano ang iyong mga tungkulin sa iyong komunidad
o pamayanan?
Bilang sarong aki ano an saimong mga paninimbagan o
obligasyon na dapat mong gampanan sa saimong komunidad?

Pagganyak
Itanong:
Sa palagay ninyo ano kaya ang mangyayari kung lahat tayo ay
tutupad sa mga tungkulin na dapat nating gampanan?
Sa paghuna nindo ano daw an mangyayari kun gabos kita
magibo kan satong mga paninimbagan o obligasyon sa
komunidad?

Ano kaya ang mangyayari kung tayo ay hindi tutupad sa mga
tungkulin natin sa ating komunidad?
Ano kaya an mangyayari kun gigibohon ta an satuyang
mga paninimbagan o obligasyon sa satong komunidad?

Hayaang magbigay ng kanilang mga opinyon ang mga bata.

Panlinang na Gawain
Paglalahad
1. Ipabasa ang mga tungkulin ng isang tao sa kanyang
komunidad.

Paggalang sa Bandera kan
Pilipinas

Pagtabang sa mga Tawong
Nangangaipo
293

Sabihin na ang mga ito ay ang mga tungkulin ng isang tao sa kanyang
komunidad.

Pangkatang Gawain : (LM Leksyon 1 Gibohon 1)
1. Hatiin ang klase sa 3 pangkat.
2. Ibigay ang panuto sa pangkatang gawain.
3. Mag interbyu ng mga kasapi ng paaralan tungkol sa epekto
ng pagtupad at di pagtupad sa mga tungkulin gamit ang
gabay na tanong.
4. Isulat ito sa tsart na nasa ibaba.
5. Gawin ito sa loob ng 10 minuto lamang.

Epekto ng pagtupad sa Tungkulin Epekto ng Di-Pagtupad sa Tungkulin

Pangkat 1 Interbyuhon an dyanitorl kan eskwelahan manungod sa
epekto kan pagtabang dangan dai pagtabang sa mga
nangangaipo
Pangkat 2 Interbyuhon an sarong magurang manungod sa
epekto kan pagtupad dangan dai pagtupad sa mga
ipinapasunod kan komunidad o kan banwaan.
Pangkat 3 Interbyuhon an sarong maestra kan eskwelahan
manungod sa epekto kan pagtupad o dai pagtupad kan
obligasyon sa pag ataman sa kapalibotan.

Pangatataman sa Kapalibotan

294

6. Pag uulat ng Bawat Pangkat

Pagtatalakay
Talakayin angmga nakalap na sagot.
Itanong :
Ano ang mga epekto kung ang mga tungkulin sa
pamayanan ay magagampanan o maipatutupad?

Ano ang maaring maging epekto ng di pagtupad sa mga
tungkulin sa pamayanan.

Isulat ang sagot ng mga bata sa pisara. Ipangkat ang sagot ayon
sa tungkulin.

Paglalahat

Itanong:
Bakit kinakailangan na maipatupad ang mga tungkulin ng
isang mamamayan sa kanyang komunidad?

Ano ang maaaring mgaing epekto kung hindi ito
maipatutupad?

Mahalaga ba na gawin ng isang mamamayan ang kanyang
mga tungkulin sa kanyang komunidad?

Paglalapat
Pangkatang Gawain
Ipagawa ang LM Leksyon Gibohon 2
Hatiin ang klase sa apat na pangkat.
Ipaalala ang mga pamantayan sa paggawa.

295

Pangkat 1 - ipatukoy kung ang mga sumusunod na sitwasyon ay
tumutukoy sa epekto ng pagtupad o di pagtupad sa
tungkulin.

Ilagay ito sa tamang hanay.

I rap ang awitin.

Mga kababayan ko
Tayo ay may tungkulin
Na dapat tuparin.
Basura mo, basura ko
Dapat ipunin , itapon sa
tamang tapunan
Ng baha ay maiwasan.
Tulong, tulong ibigay sa mga
nangangailangan
Ng tayo ay magka unawaan
Sabay sabay tumayo
At magpugay
Sa bayang mahal ng ating buhay.
Mga Sitwasyon: (written on a strip of manila paper)
Pagbabaha sa saindong lugar
Matoninong sa saindong barangay
Pakikipag iwal sa mga kataid
Pagkakawat kun itinataas an bandera kan Pilipinas
Pagbisita sa amiga na may helang
Nagtatabang sa paglinig sa kapalibotan

RAP: Mga kababaryo ko
Kita igwa nin Gibohon na dapat
tupadon.
Basura mo, basura ko
Ini satong tipunon
Tanganing dai magbaha sa
maghapon.
Tabang, tabang
Kita magtarabang sa kagabsan.
Kita sabay sabay na magtindog
Ta sa satong nasyon iyan an
mapakusog.

Pagtupad sa Tungkulin
Di pagtupad sa Tungkulin
296

Pangwakas na Gawain
Ipasulat ang sagot sa AP notebook.

Pagtataya
Iguhit ang kung pangungusap o sitwasyon ay naglalarawan
ng epekto ng pagtupad ng tungkulin sa komunidad at kung ito
ay naglalarawan ng di pagtupad ng tungkulin ng komunidad.

________1. Malakas na pagbaha.
________2. Malinis na kapalibutan.
________3. Tahimik na pamayanan.
________4. Tambak na basura.
________5. Buho-buhol na trapiko.

SAGOT:
1. 2. 3.

4. 5.

Takdang Aralin

Ilarawan sa pamamagitan ng pag guhit ang epekto ng hindi pagtupad
sa tungkulin sa komunidad.
Iguhit ito sa loob ng kahon at kulayan.

Ang tungkulin ay ang mga obligasyon na dapat gawin o gampanan.
Ang hindi pagtupad sa tungkulin ay nagbibigay ng masamang
resulta sa komunidad.
An responsibilidad o obligasyon iyo ini an mga dapat Gibohon o
gampanan. An dai pagtupad sa tobligasyon o responsibilidad
nagkakaigwa nin maraot na resulta sa komunidad.

Tandaan
297

Leksyon 8 Mga Alituntunin sa Komunidad

Layunin:
1. Nasasabi ang mga alituntunin sa komunidad (hal.,
pangongolekta ng basura, paghahanda sa kalamidad) at
nabibigyang katwiran ang pagtupad nito.
2. Naisasabuhay ang mga alituntuning ipinattutupad sa sariling
komunidad.

Pagpapahalaga: Pagtupad sa AlituntuninPagbibigay halaga sa mga
alituntunin.
Sanggunian: AP Mga Pamantayan pp. 9
Kagamitan: Tula, Mga Larawan

Panimulang Gawain
Balik Aral

Ano ang epekto ng hindi pagtupad sa mga tungkulin sa komunidad?
Ano-ano an epekto kan dai pagtupad sa mga obligasyon sa
komunidad?

Bakit kinakailangan na tuparin ang mga tungkulin sa komunidad?
Tano/nata kinakaipuhan na tupadon an mga obligasyon sa
komunidad?

Pagganyak

Itanong :
Ano ang ginagawa ninyo sa basura?
Ano an ginigibo nindo sa mga basura?

Saan ninyo ito itinatapon?
Sain nindo ini inaapon?

Panlinang na Gawain

298

Sa Samuyang Baryo
ni: Diana Barandon-Britanico

Duman sa samong baryo
Mga tawo sige an tipon-tipon
Mga basura nakalaag sa kahon
Tanganing ini sa bubon iaapon.

Aki man o gurang sinda maogma
Ta sinda iba iba.
Aki man o gurang sinda nag aasa
Baryo maging malinig dangan magaya-gaya.

Burak dai pag kuahon.
Kahoy dai pag putolon.
Magayon na kapalibotan satuyang asamon.
Para kita maging maogmahon.

Sa samong baryo, mga namamanwaan
Sinda nangangapodan
Banwaan linigan
Makusog na hawak, marhay na pag iisip satuyang makakamtan.

Sa Aming Nayon
ni: Diana Barandon-Britanico

Doon sa aming nayon
Mga tao ay laging nagtitipon-tipon.
Basura ay nakalagay sakahon
Upang ito ay itapon sa balon.

Bata man o matanda ay masaya
Sama-samang umaasa.
Bata man o matanda asam ay iisa
Nayon ay malinis at mapaganda.

Bulaklak ay huwag pitasin.
Puno ay huwag putulin.
Magandang kapalibutan ating asamin
Nang tayo ay maging masayahin.

Sa aming nayon mga mamamayan
ay nanawagan
Pamayanan ay linisan
Malakas na isipan
Ating makakamtan
299

Paglalahad
Ipabasa ang tula sa LM Leksyon 8 Gibohon 1.

Pagtatalakay
Itanong :
1. Ano ang ginagawa ng mga tao sa kanilang nayon?
Ano an ginigibo kan mga tawo sa saindang baryo?

3. Ano ang ginagawa nila sa kanilang mga basura?
Ano an ginigibo ninda sa saindang mga basura?

4. Bakit kaya nila itinatapon sa balon?
Nata inaapon ninda an mga ini sa bubon?

5. Bakit nais nilang malinis at mapaganda ang kanilang nayon?
Nata gusto ninda na malinig dangan mapagayon an saindang
baryo?

6. Ano ang kanilang panawagan?
Ano an saindang pangapudan?

7. Bakit sila nanawagan?
Nata sinda nangangapudan?

8. Bilang isang bata ano ang iyong sagot sa kanilang panawagan?
Bilang sarong aki ano an saimong simbag sa saindang
pangapudan?

9. Anu-ano ang mga alituntunin na isinasabi sa tula?
Ano an mga ipinapasunod sa tula?

10. Ano-ano ang mga alituntunin na ipinapapasunod ng komunidad?
Ano-ano an mga regulasyon na ipinagpapasunod kan komunidad?

11. Bakit hindi dapat putulin ang mga kahoy?
Nata dai dapat pagputulon an mga kahoy?

12. Bakit dapat itapon ang basura sa tamang tapunan?
Nata dapat iapon an basura sa tamang apunan?

13. Ano kaya ang mangyayari kung ang mga basura ay nagkalat?
Ano kaya an mangyayari kun an nagkakalat an basura?

14. Ano ang dapat gawin ng komunidad upang maiwasan ang mga
kalamidad?
300

Ano an dapat Gibohon kan komunidad tanganing maiwasan an
mga kalamidad?

15. Bakit dapat nating sundin ang mga alituntunin na ipinapatupad ng
komunidad?
Nata dapat sunudon an mga regulasyon kan banwaan?

16. Paano mo maisasabuhay ang mga alituntuningipinatutupad sa
komunidad?
Pano mo maisasabuhay an mga regulasyon sa komunidad?

17. Ano ang dapat gawin ng mga mamamayan sa mga alituntunin na
ipinapasunod ng comunidad?
Ano an dapat Gibohon kan mga namamanwaan sa mga
regulasyon kan kmunidad?

Paglalahat

Ano ang alituntunin ?
Bakit kinakailangan na sumunod sa mga alituntunin?

Paglalapat
Pangkatang Gawain
2. Ipaalala ang mga pamantayan sa paggawa sa pangkatang
gawain.

Pangkat 1 Ipagawa ang LM Leksyon 8 Gibohon 2
Magsurat nin 5 regulasyon na ipinapautob kan komunidad
manungod sa:
Basura
Kalinigan kan komunidad
Pagpuputol nin kahoy
Oras kan kaakian sa luwas kan harong
Pagsulo kan mga plastic na bagay

Magsurat nin duwang (2) islogan manungod sa mga
regulasyon kan komunidad.

Magsurat nin limang mga dapat Gibohon kun pano
maisasabuhay an mga regulasyon kan komunidad
301

Regulasyon sa Kalinigan
Regulasyon sa Oras kan kaakian sa Luwas kan Kalsada
Regulasyon sa Pag aapon nin basura

Basahon an anunsyo nin sarong Kapitan sa saiyang barangay.
Maggibo nin surat bilang kasimbagan mo sa saiyang
pangapudan.

Pag uulat ng bawat pangkat.

Sa aking mga minamahal na
kabarangay:
Mula sa araw na ito ang mga
sumusunod ay mga alituntunin na ating
susundin:
1. Ang pangongolekta ng basura ng
trak ay mula ika anim hanggang
ikawalo ng umaga.
2. Ang mahuling magtapon ng
basura sa kalsada ay may
multang P500.00.
3. Mahigpit na ipinagbabawal ang
pagsusunog ng mga plastic na
basura.
4. Ang pagpuputol ng mga puno ay
mahigpit ding ipinagbabawal.
5. Oras ng curfew sa mga bata ay
mula ikasampu ng gabi
hanggang alas singko ng
madaling araw.

Ang inyong kapitan
Sa mga kahimanwa ko;
Puon sa aldaw na ini ipapautob an
mga minasunod:
1. An trak nin basura makolekta
poon ala sais asta alas otso nin
aga.
2. An madakop na mag apon nin
basura sa kalsada igwa nin
multang P500.

3. Ipinagbabawal an pagsubsob
nin mga plastic.

4. Bawal magputol nin kahoy.
5. An curfew sa mga kaakian
poon alas diyes nin banggi
hanggang ala singko nin aga.
An saindong kapitan
302

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Iguhit ang kung ang pangungusap ay alituntunin sa komunidad
at kung hindi.

1. Ihiwalay ang nabubulok na basura sa hindi nabubulok.
2. Putulin ang mga punong kahoy upang ito ay mapalitan na ng
bagong mga tanim.
3. Umuwi sa takdang oras ang mga batang may edad 18 na
taong gulang pababa.
4. Ang pagkolekta ng basura ng trak ay mula alas sais ng
umaga hanggang alas otso ng umaga lamang.
5. Mahigpit na ipinagbabawal ang mga pasugalan sa
komunidad.

SAGOT:

1.
2.
3.
4.
5.

Takdang Aralin

Interbyuhin ang inyong Barangay Kapitan tungkol sa mga
alituntunin na ipinapasunod niya sa inyong barangay.

Ang mga alituntunin ng komunidad ay dapat na sundn ng bawat
mamamayan sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng mga ito.
Tandaan
303

Leksyon 9 Mga Halimbawa ng Pagsunod at Paglabag
sa mga Alituntunin ng Komunidad
Layunin
1. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga pagsunod at
paglabag sa mga alituntunin.
2. Naihahambing ang epekto sa pamilya at sa komunidad ng
pagsunod at hindi pagsunod sa mga alituntunin.
Pagpapahalaga:
Pagpapahalaga sa mga alituntunin ng komunidad
Kagamitan:
Chant, concept map,chant , tigsik, larawan
Sanggunian:
K to 12 Curriculum Guide in Araling Panlipunan p.9
Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong
Ano ang ibig sabiihin ng alituntunin ng komunidad?
Ano ang dapat gawin sa mga alituntuning ito?

Pagganyak
Ipabasa ang chant sa LM Leksyon 9 Gibohon 1.

Makinig! Makinig!
Sa ano? Sa ano?
Sa sasabibin ng tatay ng barangay!
Tungkol sa ano?Tungkol sa ano?
Sa mga dapat gawin natin sa ating barangay
Magwalis at maglinis para paligid ay malinis.
Basura ipunin! Basura itapon!
Kahoy hwag putulin!bulaklak hwag pitasin!
Komunidad ayusin. Yan ang kanyang bilin!

Magdangog! Magdangog!
Sa ano? Sa ano?
Sa sasabihon kan tatay kan barangay!
Manungod sa ano?
Manungod sa ano?
Ini manungod sa mga dapat tang Gibohon sa satong barangay.
Magsigid dangan maglinig tanganing palibot malinig.
Basura tiponon! basura iapon!
Kahoy dai pagputolon! Burak dai pagkuahon!
Satuyang barangay pakarahayon iyan an tugon ni barangay kapitan
304

Itanong:
1. Tungkol sa ano ang chant?
Manungod sa ano an chant?

2. Ano ang bilin ng kapitan ng barangay?
Ano an tugon ka barangay kapitan?

3. Dapat bang sundin ang bilin ng kapitan? Bakit?
Dapat daw na sunudon an mga tugon kan kapitan? Tano?

Panlinang na Gawain
Paglalahad

Ipakita ang mga larawan sa LM Leksyon 9 Gibohon 2.
1. Maghanda ang guro ng mga larawan na nagpapakita ng
pagsunod sa mga alituntunin.

2. Papiliin ang mga bata ng mga larawan na nagpapakita ng
mga halimbawa ng mga pagsunod sa mga alituntunin
Ididikit ito sa concept map.

Itanong kung ano ang ipinapakita ng organizer.
Ipalarawan sa mga bata ang mga nasa larawan.

Pagtatalakay

Gamit ang tsart talakayin ang mga pagsunod at paglabag ng mga
mamamayan sa mga alituntunin ng komunidad.

mga
pagsunod
sa
alituntunin
305

Isulat ang sagot ng mga bata sa tsart.

Mga pagsunod na ginagawa
ng tao
Mga paglabag na ginagawa ng
mga tao

Itanong:
1. Bakit kinakailangan na sumunod tayo sa mga alintutunin na
ipinapasunod ng pamayanan?
Nata kaipuhan tang magsunod sa mga ipinapasunod kan
banwaan?

2. Anong kabutihan ang makukuha natin kung tayo ay susunod
sa mga alituntunin?
Anong karayahan an makukua ta sa pagsunod sa mga ini?

3. Kung ikaw ang tatanungin susunod ka ba sa mga ito?
Kun ika an hahapoton masunod ka kan mga ini?

4. Anong mga alituntunin ng komunidad ang nilalabag ng mga
tao?
Anong mga regulasyon kan komunidad an dai pigsusunod kan
mga tawo?

5. Ano kaya ang magiging epekto ng hindi pagsunod sa mga
alituntunin ng komunidad?
Ano daw an magiging epekto kan dai pagsunod sa mga
regulasyon kan komunidad?

306

Ipakita ang larawan at ipabasa ang balita na nasa LM Leksyon 9 Gibohon 3

Talakayin at pag usapan larawan at ang balitang binasa. Itanong ang
mga sumusunod:

1. Ano ang isinasaad ng balita?
Ano an isinasabi kan bareta?

2. Ano ang nangyari sa Metro Manila?
Ano an nangyari sa Metro Manila?

3. Bakit kaya nagkaroon ng baha sa Metro Manila?
Tano nagbaha sa Metro Manila?
Manila Sinalanta ni Ondoy!
Noong September 29, 2009 ang Metro Manila ay sinalasa ng Bagyong Ondoy.
Marami ang nawalan ng tirahan at nasawi dahil sa baha. Sinasabing ang baha ay
dahil sa pagbabara ng mga kanal at kalsada.
Kan Setyembre 29, 2009 rinapado kan Bagyong Ondoy. Kadakul kan nawaran nin
istaran dangan nagadan. Sinasabing an baha resulta kan pagbara kan mga kanal
dangan kalsada.

307

4. Ano kaya ang dahilan ng pagbabara ng mga kalsada at mga
kanal?
Ano kaya an dahilan kan pagbabara kan mga kalsada dangan
kan mga kanal?

5. Meron kaya silang hindi sinunod na alituntunin ng
komunidad?
Igwa daw sindang dai pigsunod na regulasyon kan
komunidad? Ano daw ini?

6. Kung tayo ay susunod sa mga alituntunin mararanasan kaya
natin ang mga pagbabaha, landslide at iba pang kalamidad?
Kun kita masunod sa mga ipinapautob kan komunidad
maranasan ta man daw an pagbaha o landslides?

7. Ano ang epekto sa pamilya at sa komunidad ng hindi
pagsunod sa mga alituntunin?
Ano an epekto sa pamilya dangan sa komunidad kan dai
pagsunod sa mga regulasyon?

8. Ano ang dapat gawin sa mga alituntunin?
Ano an dapat Gibohon sa mga regulasyon?

9. Bilang isang bata ano dapat mong gawin upang
mapahalagahan ang mga alituntunin ng komunidad?
Bilang sarong aki ano an dapat mong giubuhon tanganing
mapahalagahan an mga regulasyon kan komunidad?

Paglalahat
Itanong:
1. Ano-ano ang epekto ng hindi pagsunod sa pagtatapon ng
basura?
2. Ano-ano ang epekto ng hindi pagsunod sa alituntunin sa
pagpapanatili ng katahimikan ng komunidad?
3. Ano-anoang epekto ng hindi pagsunod sa alituntunin sa
pagpapanatili ng kalinisan ng komunidad?
4. Paano maiiwasa ang pagbaha? Kaguluhan sa isang lugar?
5. Ano ang dapat gawin upang mapanatili ang katahimikan,
kaayusan at kalinisan sa komunidad

308

Paglalapat
Pangkatang Gawain : Iladawan Mo
1. Hatiin ang kalse sa apat na pangkat.
2. Bigyan ng task Card ang bawat pangkat

Pangkat 1 Mag drowing nin 3 eksena na magpapahiling nin dai pagsunod
kan mga tawo sa regulasyon kan banwaan.

Pangkat 2 Ipahiling sa paagi nin pantomime an ginigibo kan mga tawo
na dai pagsunod sa mga regulasyon para sa kalinigan kan
komunidad.

Pangkat 3 Pantomime nin dai pagsunod regulasyon para sa
Katoninongan kan komunidad.

Pangkat 4 Isulat an epekto kan dai pagsunod sa mga regulasyon. Isurat ini
sa tsart.

Mga Epekto ng Hindi pagsunod sa mga Alituntunin

Mga Regulasyon Epekto sa Pamilya Epekto sa Komunidad
Pag apon nin basura
Katoninongan sa
komunidad

Kalinigan sa komunidad
Tamang oras sa kalsada

3. Pag uulat ng bawat pangkat..

Pangwakas na Gawain
Pagtataya

Bilugan ang numero ng mga pangungusap na naglalarawan ng mga
epekto ng hindi pagsunod sa mga alituntunin ng komunidad.

1. Nagkalat na basura sa kalsada.
2. Pagkakaroon ng malakas na baha dahil sa pagbabara ng
mga kanal dahil sa mga basura.
3. Malinis na pamayanan.
309

4. Pagkakaroon ng tahimik at mapayapang komunidad.
5. Napagalitan si Marko ng kanyang Nanay dahil hindi siya
umuwi sa tamang oras.

SAGOT:
Mga numerong dapat bilugan ng mga bata.

1 2 5

Takdang Aralin

Ipagawa ang Gibohon 6.
Gumawa ng sulat para sa inyong mga kapwa mamamayan
tungkol sa mga mangyayari kung hindi sila susunod sa mga
alituntunin ng komunidad.

Ipasulat sa AP notebook ang gawain.

Ipabasa ang Tigsik sa LM Leksyon 9 Gibohon 7 .

AN PANGAPODAN
Sinurat ni : Diana Barandon-Britanico
Baao central School
Cam.Sur Division

Tigsik ko si kapitan
Siya nangangapodan
Tanganing kalamidad maiwasan
Kita magtarabangan.

Tigsik ko man mga namamanwaan
Sinda nagtarabangan
Naghiriro an kagabsan
Pagsunod sa regulasyon saindang pinakinabangan.

Tigsik ko mga regulasyon sa satong banwaan
Tamang pag apon nin basura
Tamang oras sa kalsada sunodon ta
Katoninongan makukua ta.

Tigsik ko si nanay dangan si tatay
An pagpadangat sakuya tunay
Saiyang ipinapautob mga regulasyon sa buhay
Epekto sa pamilya karahayan na tunay.

310

Itanong ang mga sumusunod:

1. Tungkol sa ano ang Tigsik?
2. Ano ang panawagan ni kapitan?
3. Ano ang ginawa ng mga mamamayan sa alituntunin ng
barangay?
4. Ano ang epekto sa pamilya at sa komunidad ng pagsunod
sa mga alituntunin na ipinapatupad?

Leksyon 10 Mga Gawaing Nagpapakita ng Pagtutulungan

Layunin:
Nailalarawan ang mga gawaing nagpapakita ng pagtutulungan.
Pagpapahalaga: pagiging matulungin.
Kagamitan: mga larawan na nagpapakita ng pagtutulungan

Panimulang Gawain
Balik Aral
Magbigay ng mga epekto ng hindi pagsunod sa mga alituntunin ng
komunidad.

Pagganyak
Itanong:

Tumutulong ka ba sa mga gawaing bahay ninyo?
Anong tulong ang ginagawa mo sa inyong tahanan?

Panlinang na Gawain
Paglalahad

Sabihin ang sitwasyon sa mga bata.

Alituntunin sa komunidad dapat pahalagahan

Tandaan
311

Hayaang magbigay ng kanilang opinion ang mga bata. Itanong ang mga
sumusunod na katanungan:

1. Bakit ka tutulong?
Nata/Tano kamatabang?

2. Ano ang nagagawa ng pagtutulungan?
Ano an nagigibo kan pagtatarabangan?

3. Ano ang importansya ng pagtutulungan?
Ano an importansya kan pagtatarabangan?

Pagtatalakay
Pag usapan ang larawan sa LM Leksyon 10 Gibohon 1.

Itanong:
1. Ano ang ginagawa ng mga tao?
Ano an ginigibo kan mga tawo?

2. Ano ang ipinapakita ng larawan?
Ano an ipinapahiling kan ritrato?

Ipabasa sa mga bata ang salitang PAGTUTULUNGAN na
nakasulat sa pisara.
Ipabasa sa mga aki an tataramon na PAGTATARABANGAN na
nakasurat sa blakbord.

Sa pamamagitan ng Concept Map ipasulat sa mga bata ang kanilang
ideya ng mabasa ang salita.
Sa paagi nin Concept Map ipasurat sa mga aki an ideya ninda kan
mabasa an tataramon.
Ang inyong pangkat ay naatasan na maglinis sa likod ng ating silid-
aralan. Ano ang iyong gagawin upang matapos kaagad ninyo ito?
(An saindong grupo namandahan na maglinig sa likudan kan
saindong klasrum. Ano an gigibohon mo tanganing matapos tulos
nindo ini?)
312

1. Isa-isahin ang sagot ng mga bata at talakayin ito gamit ang
mga gabay na tanong:
2. Ano ang pagtutulungan?
Ano an pagtatarabangan?

3. Bakit nagtutulungan ang mga tao?
Nata/tano nagtatarabangan an mga tawo/

4. Bakit kinakailangan na magtulungan ang mga tao?
Nata/tano kinakaipuhan na magtarabangan?

5. Ano-ano ang mga gawaing nagpapakita ng pagtutulungan?
Ano-ano an mga Gibohon na nagpapahilng nin
pagtatarabangan?

6. Mahalaga ba ang pagtutulungan?
Tano/Nata importante an pagtatarabangan?

Paglalahat
Ano ang ibig sabihin ng pagtutulungan?
Bakit kinakailangan na magtulungan ang mga tao?

Paglalapat
Pangkatang Gawain
1. Hating ang klase sa limang pangkat.


Awitin ang parte ng kanta na sinipi sa awiting Magagawa Natin at
sagutan ang mga tanong.
Kantahon ang parte kan kanta na Magagawa Natin

PAGTATARABANGAN
313

Itanong:
Ano ang ipinapahiwatig ng awitin?
Ano an ipinapahiwatig kan kanta?

Ano ang iyong naging damdamin pagkarinig sa awitin?
Ano an saimong namatian pakadangog mo sa kanta?

Bakit? Ipaliwanag ang iyong sagot.
Tano/ Ipaliwanag mo an saimong simbag.

Para sa Pangkat 2, 3, 4, at 5 ipagawa ang LM Leksyon 10 Gibohon 4.


Pangwakas na Gawain
Pagtataya

Isulat ang OO kung ang pangungusap ay naglalarawan ng
pagtutulungan at HINDI kung ito ay hindi naglalarawan.

________1. Sama-samang naglilinis ng paaralan ang mga magulang
at mga guro.

________2. Masayang binubuhat ng mga bata ang mesa ng guro.

________3. Mag isang nagwawalis si Tristan sa kanilang silid aralan.

________4. Tinitingnan lang si Ana ng kanyang mga kapatid habang
siya ay nagwawalis ng bakuran.

________5. Ang bayanihan ay pagtutulungan.
Magagawa Natin
Magagawa natin ang lahat ng bagay
Lahat ng bagay sa mundo
Iisang bagay hindi magagawa
Hindi magagawang nag-iisa
Malulutas natin ang mga problema
Kung tayo'y nagkaisa
Ang suliranin ay di mapaparang
Pag may bagong buhay

314

Takdang Aralin

Magbilog nin mga tataramon hale sa tataramon na
PAGTATARABANGAN

Leksyon 11 Pagtutulungan at Pakikipagkapwa

Layunin:
Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagtutulungan at
pakikipagkapwa sa paglutas ng mga problema sa komunidad.

Pagpapahalaga: Pagkakaisa at pagtutulungan
Kagamitan:

Panimulang Gawain

Balik Aral

Itanong:
1. Ano ang ibig sabihin ng pagtutulungan?
Ano an boot sabihon kan pagtatarabangan?

2. Anu-ano ang mga gawaing nagpapakita ng pagtutulungan?
Ano-ano an mga Gibohon na nagpapahiling nin
pagtatarabangan?

(Hayaang magbigay ng kanilang mga kasagutan ang mga bata)

Tandaan:
Ang pagtutulungan ay nagpapakita ng pagkakaisa ng mga
mamamayan.
315

Pagganyak

Itanong:
Ano ang napapansin ninyo sa inyong komunidad kung ang inyong
lugar ay dinadaanan ng kalamidad tulad ng bagyo?
Ano an namamangno nindo sa saindong komunidad kun an
saindong lugar inaagihan nin kalamidad arog kan bagyo?

Ano ang ginagawa ng mga tao?
Ano an ginigiribo kan mga tawo ?

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Itanong:
Ano ang nakikita ninyong mga suliranin o problema sa
inyong komunidad ?
Ano an nahihiling nindong mga problema sa saindong
komunidad?

Maghanda ang guro sa manila paper ng Semantic Web katulad ng
nasa ibaba.

Sabihan ang mga bata na humanap ng kapareha at pag usapan ang mga nasa
larawan. Ipasabi sa mga bata kung ano ang ipinapakita ng bawat larawan.

MGA SULIRANIN
Note to the teacher: Pls. draw in each circle the following :
Maruming kapaligiran, nakawan, mga taong nagsusugal, pagpuputol
ng mga punong kahoy,
316

Pagtatalakay
Itanong:
Ano ang ipinapakita ng bawat larawan na nasa Semantic
Web?
Ano an ipinapahiling kan lambang ritrato na nasa Sematic
Web?

Ano ang tawag sa mga ito?
Ano an apod sa mga ini?

Paano nilulutas ang mga suliraning ito?
Pano reneresolbaran an mga problemang ini?

Sinu-sino ang tumutulong sa paglutas ng ng mga suliranin
sa inyong pamayanan?
Sairisay an nagtatabang sa pagresolba kan mga problemang
ini?

Paano nalulutas ang suliranin o problema sa komunidad?
Pano nareresolbaran an mga problema sa komunidad?

Ano ang ginagawa ng mga tao upang malutas ang mga
suliranin ng komunidad?
Ano an ginigibo kan mga tawo tanganing maresolberan an
mga problema sa komunidad?

Bakit kinakailangan na magtulungan ang mga tao sa
paglutas ng mga suliranin sa komunidad?
Tano kinakaipuhan na magtarabanagn an mga tawo sa
pagresolbar sa problema sa komunidad?

Paglalahat
Ano ang kahalagahan ng pagtutulungan at pakikipagkapwa
sa paglutas ng mga problema sa komunidad?
Ano an kahalagahan kan pagtatarabangan dangan
pakikipagkapwa sa pagresolbar sa mga problema kan
komunidad.

Paglalapat
Pangkatang Gawain
2. Bigyan ng Task card ang bawat pangkat.
317

3. Talakayin ng madalian ang mga pamantayan sa paggawa
ng pangkataang gawain.
4. Ibigay ang panuto ng gawain

Pag usapan sa pangkat ang mga gawain gamit ang gabay na tanong:

Pangkat 1 - Ipabasa ang Tigsik sa Leksyon 11 LM Gibohon 3 at
pasagutan ang mga tanong.

Mga tanong:
1. Tungkol sa ano ang Tigsik?
2. Ayon sa Tigsik ano ang mga ginagawa ng mga
mamamayan?
3. Ano ang ibig iparating s atin ng tigsik?

Magsurat nin islogan manungod sa pagresolba sa
problema sa kapalibotan kan barangay

Pangkat 3 ipahiling sa paagi nin pag arte an pagresolba sa problema
sa barangay kan mga tawong nagsusugal

Pangkat 4 Ipagawa ang LM Leksyon 11 Gibohon 3

Tigsik ko an sakong banwaan
Kadakul kan kasakitan
Pero an mga namamanwaan
Sige an tarabangan.
Tigsik ko an mga namamanwaan
Sa kasakitan man o kamuyahan
Priming magkaibanan
Sige an tarabangan.
Tigsik ko an sakong banwaan
Kadakul na selebrasyon
Obligasyon sa lambang saro yaon
Dai piglilingawan.
318

Isulat ang mga nangyayari sa mga sitwasyon at sagutan ang mga tanong.

___________ __________ ___________ ___________
___________ __________ ___________ ___________
___________ __________ ___________ ___________

Mga Tanong:
1. Sa mga sitwasyon na tulad nito ano ang dapat gawin ng
mga tao?
Sa mga sitwasyon na arog kaini ano an dapat Gibohon kan
mga tawo?

2. Paano maipapakita ng mga tao ang pakikipagkapwa sa mga
sitwasyon na gaya nito?
Pano maipapahiling kan mga tawo an pakikipagkapwa sa
mga sitwasyon na arog kaini?

3. Pag uulat sa klase ng bawat pangkat

4. Talakayin ang mga ipinakitang gawain ng mga bata.

Itanong:
1. Ano ang ipinakita ng bawat pangkat?
Ano an ipinahiling kan lambang grupo?

2. Ano ang ginagawa ng mga tao upang maresolba ang mga
suliranin sa kanilang komunidad?
Ano an ginigibo kan mg tawo tanganing mareslbaran an
problema sa saindang komunidad o banwaan?

3. Ano ang dapat gawin ng bawat mamamayan upang
maresolba ang mga suliranin nila sa kanilang komunidad?
Ano an dapat Gibohon kan mga tawo tanganing
maresolbaran an mga problema sa saindang komunidad?

4. Bakit kinakailangan na magtulungan?
Tano/Nata kinakaipuhan na magtarabangan?

BAHA KASULO BAGYO LINOG
319

Pangwakas na Gawain
Pagtataya

Alin sa mga gawain ang nagpapakita ang pagkakaisa ng mga tao.
Lagyan ng tsek ( ) ang linya.
_______ 1. Pagbibigay ng mga lumang damit sa mga biktima ng baha.
_______2. Pinatira ni Danilo ang kanyang kaibigan sa kanilang bahay
ng ito ay mawalan ng magulang.
_______3. Tinitingnan lang ni James ang mga taong naaksidente sa
baha.
_______4. Nasunog ang mga gamit ni Tristan. Pinahiram siya ni Ana.
_______5. Pinagtawanan ni Arnold ang mga taong dinaanan ng
bagyo.
SAGOT:
1. / 2. / 3. 4. / 5.

Takdang Aralin

Ipagawa sa mga bata ang LM Leksyon 11 Gibohon 5.
Bilang isang bata ano ang iyong magagawa upang makatulong sa
pag resolba sa mga suliranin ?
Bilang sarong aki ano an saimong magiginibo tanganing makatabang
ika sa pagresolba sa mga problema?

Ang pagtututlugan at pakikipagkapwa ay kinakailangan sa
paglutas sa mga problema ng komunidad.
Tandaan
320

Leksyon 12 Pagtutulungan ng Babae at Lalaki

Layunin:
Nailalarawan ang kahalagahan ng pagtutulungan ng babae at lalaki
sa mga gawaing nakakayang pagtuwangan.
Pagpapahalaga: pagtutulungan at pagkakaisa
Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide
Kagamitan: mga larawan na nagpapakita ng bayanihan o mga larawang
nagpapakita ng pagtutulungan ng babae at lalaki sa mga gawain

Panimulang Gawain
Balik Aral
Ano ang kahalagahan ng pagtutulungan at pakikipagkapwa sa
paglutas ng problema ng komunidad?

Pag alis ng Sagabal
Ibigay ang kahulugan ng mga salita sa pamamagitan ng
pagpapakita ng mga larawan:

Hal. Bayanihan, palusong

Pagganyak

Laro: Hulaan Mo
1. Maghanda ang guro ng mga ibat-ibang selebrasyon na
nakasulat sa kartolina at idikit ito sa pisara.
2. Pabunutin ang mga bata ng mga sitwasyon sa loob ng
kahon.
3. Pahulaan sa mga bata ang mga selebrasyon na tinutukoy at
ididkit ito sa hanay ng mga selebrasyon na nakadikit sa
pisara.
Mga halimbawa ng sitwasyon:

1. Gumagawa ng ng mga banderitas ng ibat-ibang bansa.
Naggigibo nin mga banderitas kan iba-ibang nasyon.

2. Nagsasaya ang mga manggagawa.
Nag oogma an mga trabahador.

3. Salitang Pilipino ang ginagamit sa buwang ito.
Pilipinong tataramon an ipinagtataram sa bulan na ini.

4. Nagpapadala ng krismas kard sa kanilang mga mahal sa
buhay.
Nagpapadara nin krimas kard sa mga padangat sa buhay.
321

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Itanong:

Sa inyong bahay ano ang ginagawa ng mga tao tuwing pista sa
inyo?
Ano an ginigibo kan mga tawo kun pista?

Sino-sino ang mga gumagawa sa inyo?
Siirisay an mga naggigibo saindo kun may okasyon?

Lahat ba ng tao sa inyong bahay ay tumutulong?
Gabos na tawo sa saindong harong nagtatabang?

Tumutulong din ba kayo sa paghahanda?
Nagtatabang man kamo?

Magpakita ng larawan ng palusong kung saan ang mga
gumagawa ay mga babae at lalaki.

Itanong :
Ano ang nakikita ninyo sa larawan?
Ano an nahihiling nindo sa ritrato?

Pagtatalakay

Pangkatang Gawain
1. Hatiin ang klase sa 4 na pangkat.
2. Bigyan ang bawat pangkat ng task card.
3. Bigyan ng manila paper ang bawat pangkat kung saan nila
isusulat ang kanilang kasagutan.
4. Pagbibigay ng Panuto:

Sa pamamagitan ng SEMANTIC WEB sagutan ang katanungan:

Tanong:
Paano ipinapakita ng mga Pilipino ang pagtutulungan at
pagkakaisa sa mga gawaing pang komunidad?
Pano ipinapahiling kan mga Pilipino an pakikisaro dangan
pagtatarabangan sa mga Gibohong pang komunidad?

322

Pangkat 1 - pista
Pangkat 2 - kasalan
Pangkat 3 - bayanihan
Pangkat 4 - palusong

Gawin ito sa loob ng 10 minuto

5. Pag uulat ng lider bawat pangkat

Itanong:

Nagpakita ba ng pagkakabuklod ng mga tao ang mga gawain na
iniulat ng bawat pangkat?
Nagpahiling daw nin pagkakasararo an mga tawo sa mga gibohon
na inireport kan lambang grupo?

Sa paanong paraan ipinakita ang pagkakabuklod? Ipaliwanag ito.
sa panong paagi ipinapahiling an pagkakasararo?

Nagpapakita ba ito ng pagtutulungan ng mga babae at lalaki?
Nagpapahiling daw ini nin pagtatarabangan kan mga babaye
dangan lalaki?

Ano ang maaring mangyari o maidudulot ng mga gawaing ito sa
mga tao?
Ano an pwedeng mangyari kan mga gibong ini sa mga tawo?

Ano kaya ang maaring mangyari kung puro lamang lalaki ang
gagawa ng mga gawain?
Ano daw an mangyayari kun mga lalaki lamang an magibo?

Ano kaya ang maaring mangyari kung puro lamang babae ang
gagawa ng mga gawain?
Ano daw an pwedeng mangyari kun mga babaye lang an
magibo?
gawain
323

Dapat bang nagtutulungan ang mga lalaki at babae sa paggawa ng
mga gawain? Bakit?
Dapat daw na nagtatarabangan an mga lalaki dangan an mga
babaye? Nata/tano?

Paglalahat

Ano ang kahalagahan ng pagtutulungan ng babae at lalaki sa mga
gawaing pang komunidad?

Ano-ano ang mga gawaing pang komunidad na dapat pagtulungan ng
mga babae at lalaki?

Pagtataya


Magbigay ng mga gawain na magpapakita ng pagtutulungan ng babae at
lalaki.

isulat sa AP notebook ang inyong sagot.

Leksyon 13 Paglahok sa mga Gawaing Pangkomunidad

Layunin:

Nakalalahok sa mga gawaing pang komunidad para sa ikabubuti ng lahat.

Pagpapahalaga: Pagkakaisa at Pagtutulungan

Sanggunian: K to 12 Curriculum Guide
Katangiang Pilipino 2

Kagamitan: mga larawan ng ibat-ibang panrelihiyong pagdiriwang.
TANDAAN:
Mahalaga ang pagtutulungan ng babae at lalaki sa paggawa
ng mga gawain sa tahanan man o sa komunidad.

324

Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong:

Bakit kinakailangang magtulungan ang babe at lalaki sa mga
gawain?
Tano kinakaipuhan na magtarabangan an mga babaye
dangan lalaki sa mga Gibohon?

Ano ang kahalagahan ng pagtutulungan sa mga gawaing
pang komunidad?
Ano an kahalagahan kan pagtatarabangan sa mga
Gibohong pang komunidad?

Pagganyak
Magpakita ng kalendaryo.
Ipasabi ang mga pagdiriwang ng bawat buwan.
Itanong
Ano araw o buwan ng taon ang iyong pinakahihintay? Bakit?
Ano an aldaw o bulan kan taon an saimong pinakahahalat-
halat? Tano?

Sabihin sa mga bata ang mga buwan ng taon at ang mga
ipinagdiriwang nito.
Isabi sa mga aki an mga bulan kan taon dangan an mga
ipinagseselebrar sa lambang bulan.

Panlinang na Gawain
Paglalahad
1. Magpakita ng larawan ang guro ng ibat-ibang larawan ng
mga pagdiriwang na panrelihiyon at pansibiko.
2. Pahulaan sa mga bata kung anong pagdiriwang ang
ipinapakita ng bawat larawan.

Maghanda ang guro ng larawan ng mga sumusunod na
pagdiriwang:

Araw ng Kalayaan, pasko, kwaresma, piyesta, Ramadan, Araw ng
mga Patay, etc.

Pagtatalakay
Itanong:
Tungkol sa ano ang mga larawan na ipinakita at hinulaan
ninyo?
Manungod sa ano an mga ritrato na ipinahiling dangan pig
325

ukudan nindo?

1. Ano ang ipinapakita ng bawat larawan?
Ano an ipinapahiling kan lambang ritrato?
2. Nagpapakita ba ito ng pagkakaisa o pagkakabuklod ng mga
tao?
Nagpapahiling daw ini nin pagkakasararo kan mga tawo?

3. Paano ipinapapakita ng mga tao ang pagkakaisa at
pagkakabuklod sa mga selebrasyong ganito?
Pano ipipahiling kan mga tawo an pagkakasararo sa mga
selebrasyon na arog kaini?

4. Makakatulong ba sa pagkakaisa ng mga Pilipino ang mga
pagdiriwang na ito?
Makakatabang daw sa pagkakasararo kan mga Pilipino an
mga selebrasyon na ini?

5. Paano mo maipapakita ang iyong pakikiisa sa mga tao sa
mga sitwasyon na tulad nito?
Pano mo maipapahiling an saimong pakikisumaro sa mga
tawo sa mga sitwasyon na arog kaini?

6. Ano-ano pang mga gawaing pang komunidad ang dapat
lahukan upang mapabuti ang lahat?
Ano-ano pa an mga Gibohong pang komunidad an dapat
balihan para sa karahayan kan gabos?

Paglalahat
Itanong:
Bakit kinakailangan na makilahok sa mga gawaing pang
komunidad?
Tano kinakaipuhan na magbali sa mga Gibohong pang
komunidad?

Pangwakas na Gawain
Pangkatang Gawain
1. Hatiin ang klase sa 3 na pangkat.
2. Ipagawa sa mga bata ang nasa LM Leksyon 13 Gibohon 1.

326

Pangkat 1 punuan ang kahon ng angkop na inilalarawang
pagdiriwang.

kaaldawan ni Jesus -

Inot na aldaw kan taon -

Kaaldawan kan Santong Patron -

Pagbasa kan pasyon ni Jesus

Pangkat 2 Kumpletuhin ang tsart ng impormasyong hinihingi.

Pagdiriwang Pano Ipinagseselebrar
Kwaresma
Pasko
Ramadan
Bagong Taon
Pista kan Banwaan
Santa Krusan

Pangkat 3
Maglista nin mga aktibidades sa komunidad kun sain mahihiling an
pagkakasaro kan mga tawo.

3. Pag uulat ng bawat lider ng pangkat.

Pagtataya

Bilugan sa mga sumusunod na gawain ang dapat lahukan upang
mapabuti ang komunidad.

pagdiriwang ng kwaresma Pasugalan
Rabus Araw ng Kalayaan
Clean and Green project piyesta
327

Leksyon 14 - Mga Huwarang Kasapi ng Komunidad

Layunin:
Nakapagsasaliksik ng kwento sa lokal na pahayagan o kapitbahay
tungkol sa huwarang kasapi ng komunidad.

Naipaliliwanag kung bakit huwaran ang kasaping ito.
Pagpapahalaga: pagpapahalaga at pagsasabuhay ng mga katangian ng mga
huwarang Pilipino.
Kagamitan:
Larawan nina: Jesse Robredo at iba pang mga huwarang
Pilipino, Islogan,

Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong:
Sino ang pambansang bayani ng Pilipinas?
Si isay an pangbansang bayani kan Pilipinas?

Bakit siya naging bayani?
Pano siya naging bayani?

Ano ang mga ginawa niya para siya maging bayani?
Ano an saiyang mga ginibo para siya maging bayani?

Pag alis ng Sagabal
Piliin sa pangungusap ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit.

Si Jose Rizal ay huwarang mamamayan. Siya ang modelo ng
kabataan dajil sa kanyang magandang asal at galing.
Si Jose Rizal sarong modelo kan mga namamanwaan. Siya an
ehemplo kan kaakian huli kan saiyang marhay na pag uugalin dangan
talento.

Pagganyak
Itanong:
Sino ang hinahangaan ninyong tao?
Siisay an hinahangaan mong tawo?

Bakit siya hinahangaan mo?
Tano ta hinahangaan mo siya?

328

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Sabihin na ngayong araw ay pag aaralan nila ang mga huwarang
Pilipino sa larangan ng katapangan.


Hatiin ang klase sa walong pangkat.
Pagbibigay ng panuto.
1. Magsaliksik sa inyong aklat tungkol sa huwarang Pilipino na
naatas sa inyong pangkat.
2. Isulat sa manila paper ang mga dahilan kung bakit siya
naging huwaran.
3. Gawin ito sa loob ng sampung minuto lamang.
4. Pag uulat ng lider ng bawat pangkat
Pangkat 1 Corazon Aquino
Pangkat 2 Benigno Aquino
Pangkat 3 Antonio Luna
Pangkat 4 Carlos P. Romulo
Pangkat 5 Ramon Magsaysay
Pangkat 6 Rosa Rosal
Pangkat 7 Andres Bonifacio
Pangkat 8 Apolinario Mabini

5. Pag uulat ng bawat pangkat

Pagtatalakay
Itanong
1. Bakit itinuturing na modelo o huwaran sila?
Ano ta tinagurian sindang modelo o ehemplo?

2. Ano ang mga nagawa nilang kabutihan para sa bayan?
Ano an pigtao nindang marhay na ehemplo sa banwaan?

3. (Isa-isahin ng guro ang mga huwarang Pilipino) Magpakita
ng larawan.

Sabihin:
Sila ang mga huwarang Pilipino na nagpakita ng katapangan
para sa bayan.
Sinda an mga modelong Pilipino na nagpahiling kan
saindang kaisugan para sa banwaan.

Sino sa mga huwarang ito ang nais mong tularan? Bakit?
329

Si isay sa mga ini an gusto mong arugon? Tano?

Anong katangian ang nais mong tularan?
Anong karahayan niya an gusto mong arugon?

Paglalahat
Itanong:
Sino-sino ang mga huwarang Pilipino na nagpakita ng kanilang
katapangan?
Sairisay an mga Pilipinong nagpahiling nin kaisugan para
maging marhay na ehemplo?

Ano ang kanilang katangian upang sila ay maging huwaran?
Ano an karahayan ninda tanganing sinda maging ehemplo?

Paglalapat

Ipagawa sa mga bata ang LM Leksyon 9 Gibohon 2.
Sagutan ang tanong. Isulat ang sagot sa AP Notebook.

Bilang isang bata paano ka magiging huwaran sa iyong kapwa
bata?
Bilang sarong aki pano ka magiging marhay na ehemplo sa
saimong kapwa aki?

Pangwakas na Gawain

Pagtataya

Piliin sa loob ng kahon sa ibaba ang pangalan ng huwarang Pilipino
na tinutukoy sa pangungusap. Isulat ito sa patlang.

_________1. Nagtitinda siya ng mga baston at pamaypay. Siya ang
lider ng Katipunan.
_________2. Siya ang pinakamagaling na pinunong militar na
nakipaglaban sa mga Amerikano. Naging halimbawa
ang kanyang disiplina sa sarili.
_________3. Nakipaglaban upang maibalik ang demokrasya sa
bansa. Matalino at mapagmahal sa kalayaan.
_________4. Siya ang Dakilang Lumpo. Naging tagapayo ni Emilio
Aguinaldo sa pakikipaglaban sa mga kastila.
_________5. Siya ay nagging president ng bansa. Nakilala siya sa
kanyang pagmamahal sa mga mahihirap.

330

SAGOT:

1. ANDRES BONIFACIO
2. ANTONIO LUNA
3. BENIGNO NINOY AQUINO
4. APOLINARIO MABINI
5. RAMON MAGSAYSAY

Takdang Aralin
Magsaliksik ng limang huwarang Pilipino sa larangan ng
katapangan at pakikipaglaban. Isulat ang dahilan kung bakit sila
nagging huwaran.

Leksyon 15 Mga Huwarang Pilipino sa Larangan ng Sining
at isports
Layunin:
Nakapagsasaliksik ng kwento sa lokal na pahayagan o kapitbahay tungkol
sa huwarang kasapi ng komunidad.
Pagpapahalaga: pagpapahalaga at pagsasabuhay ng mga katangian ng mga
huwarang Pilipino.
Kagamitan:
Larawan nina: Jesse Robredo at iba pang mga huwarang
Pilipino, Islogan,

Panimulang Gawain
Balik Aral
Isa-isahin ang mga huwarang Pilipino na nakilala sa larangan ng
katapangan at pakikipaglaban.

Itanong kung bakit sila nagging huwaran.
ANDRES BONIFACIO BENIGNO NINOY AQUINO
RAMON MAGSAYSAY APOLINARIO MABINI
ANTONIO LUNA JUAN LUNA
331

Pagganyak

Itanong:
Sino ang paborito mong artista?
Siisay an paborito mong artista?

Sino ang paborito mong manlalaro?
Siisay an paborito mong parakawat?

Bakit siya nagging paborito mo?
Tano ta paborito mo siya?

Panlinang na Gawain
Paglalahad

Itanong:
Nais nyo bang lubos na makilala ang mga taong naging modelo sa
ating pamayanan?
Gusto nindong mabisto pa nin marhay an mga tawong naging
marhay na ehemplo kan banwaan?

Sino-sino ang kilala ninyong mga huwarang Pilipino sa larangan
ng sining? Isports? Pag arte?

(hayaang magbigay ng kanilang sagot ang mga bata)

Pangkatang Gawain

1. Pangkatin ang klase sa apat na pangkat.
2. Bigyan ng task card ang bawat pangkat .
3. Ipasaliksik sa mga bata ang tungkol sa mga natatanging
kakayahan ng mga Pilipino kung bakit sila naging huwaran.
4. Pag uulat ng lider ng bawat pangkat

Pangkat 1 Lea Salonga at Nora Aunor
Pangkat 2 Manny Pacquiao , Paeng Nepomuceno at
EfrenBata Reyes
Pangkat 3 Fernando Amorsolo at Cecile Licad
Pangkat 4 Rosa Rosal at Liza Macuja

332

Pagtatalakay
Magpakita ng larawan ng bawat huwarang Pilipino at
pag usapan ang mga kakayahan ng mga ito at kung bakit sila mga
naging huwaran.

Itanong:
1. Sa anong larangan sila nakilala?
Sa anong ladangan sinda nabisto?

2. Paano sila naging huwaran?
Pano sinda nagging marhay na ehemplo?

3. Ano ang naiambag nila sa komunidad?
Ano an naiambag ninda sa komunidad?

4. Paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga
huwarang Pilipino?
Pano mo maipahihiling ang pagpapahalaga sa mga naiambag
ninda sa komunidad?

Paglalahat
Itanong:
Sino-sino ang mga taong naging huwaran sa larangan ng
Saiirisay an mga tawong naging marhay na ehemplo sa
ladangan nin:
Isports?
Pag arte?
Sining?

Bakit sila naging huwaran sa kani-kanilang larangan?
Tano sinda ta naging marhay na ehemplo sa saindang
ladangan?

Paglalapat.


333

Gamit ang Data Retrieval Chart. Isulat ang kanilang mga ginawa kung bakit sila
naging huwarang Pilipino.

Huwarang Tao Mga gawain
Lea salonga
Josefa Llanes Escoda
Cecille Licad
Manny Pacquiao
Paeng Nepomuceno
EFren Bata Reyes
Fernando Amorsolo
Jesse M. Robredo
Nora Aunor

Gawin ito sa inyong Ap notebook.

Pangwakas na Gawain
Pagtataya

Isulat sa patlang ang Huwarang Pilipino na tinutukoy sa pangungusap.
Piliin sa loob ng kahon ang tamang sagot.

_____1. Nakilala sa buong mundo dahil sa kanyang magandang
tinig.Kilala sya sa larangan ng pag awit at pag-arte.

_____2. Pinakamagaling na boksingero sa buong mundo.

_____3. Huwarang Pilipino dahil sa kanyang pagiging mahusay na pintor.

_____4. Nakilala dahil sa pagiging magaling sa larangan ng bowling.

_____5. Siya ang nagtatag ng Girl Scouts of the Philippines.

JOSEFA LLANES ESCODA FERNANDO AMORSOLO
LEA SALONGA MANNY PACQUIAO
PAENG NEPOMUCENO CECILLE LICAD
334

SAGOT:
1. LEA SALONGA
2. MANNY PACQUIAO
3. FERNANDO AMORSOLO
4. PAENG NEPOMUCENO
5. JOSEFA LLANES ESCODA

Takdang Aralin
Magsaliksik pa ng mga kilalang Pilipino na nagging huwaran sa
larangan ng
1. Sining
2. Isports
3. Pag arte at pagkanta

Leksyon 16 - Jesse Robredo: Huwarang Pilipino

Layunin
Nakapagsasaliksik ng kwento sa lokal na pahayagan o kapitbahay tungkol
sa huwarang kasapi ng komunidad.


Pagpapahalaga: pagpapahalaga at pagsasabuhay ng mga
katangian ng mga huwarang Pilipino.

Kagamitan:
Larawan ni: Jesse Robredo

Panimulang Gawain
Balik Aral
1. Isa-isahin ang mga huwarang Pilipino na napag aralan na.
2. Alamin sa mga bata kung bakit naging huwaran?

Pagganyak

Sino sa mga huwarang Pilipino ang iyong tutularan?
Bakit mo sya tutularan?

335

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Itanong:
Maliban sa mga ito sino-sino pa ang kilala ninyong mga
huwarang Pilipino? O kaya mga taong pwedeng maging
isang huwarang Pilipino?
Pwera sa mga ini siirisay pa an bisto nindong mga modelong
Pilipino? O kaya mga tawong pwedeng maging sarong
marhay na ehemplo?

Magpakita ng larawan ni Jesse M. Robredo.
Itanong:
1. Kilala nyo ba ito?
Bistado nindi ini?
2. Sino ang nasa larawan?
Si isay daw an nasa ritrato?
3. Saan at paano nyo siya nakilala?
Pano nindo sya nabisto?

Ipabasa ang seleksyon sa LM Leksyon 16 Gibohon 1
Basahin ang buhay ni Jesse M. Robredo
Si Jesse Manalastas Robredo ay isinilang sa Naga City noong
Mayo 27, 1958. Siya ay pangatlo sa mga anak nina Jose Chan-
Robredo at Marcelina Manalstas Robredo.
Sa edad na 29 siya ay naging mayor ng Naga City. Sa loob ng
19 na taon siya ay nagsilbi bilang mayor ng Naga City. Sa kanyang
panunungkulan ang Naga City ay nagawang niyang baguhin ang anyo
nito mula sa pagiging matamlay at tulog sa pagiging isa sa pinaka
maunlad na syudad sa Asia. Ayon ito sa Asiaweek Magazine noong
1999. Siya ay isang simpleng tao na madaling lapitan ng mga
nangangailngan.
Sa kanyang panunungkulan nakita ang pag unlad ng syudad
dahil sa kanyang magandang pamamalakad at walng bahid na
korapsyon. Siya din ay nahalal na presidente ng Liga ng Mga Mayors
ng Syudad sa buong Pilipinas.
Siya ay napili ni Presidente Benigno Aquino Jr. III bilang Kalihim
ng Department of Interior and Local Government . sa kanyang
panunungkulan bilang kalihim naipatigil niya ang mga ipinagbabawal
na mga sugal sa buong bansa.
Siya ay namatay sa isang aksidente sa eroplano noong Agosto
18, 2012.
Siya ay naglingkod ng tapat sa bayan.
336

Si Jesse Manalastas Robredo ipinangaki sa syudad kan Naga kan May0
27, 1958. Pantolo siyang aki ninda Jose Chan-Robredo dangan Marcelina
Manalstas Robredo.

Sa edad na 29 siya naging mayor kan Naga City. Sa laog nin 19 taon siya
nagsirbi bilang mayor ng Naga City. Sa aiyang termino nabago niya an imahe
kan syudad na hali sa pagiging turog dnagan matamlay na syudad pasiring sa
saro sa pinaka asensadong syudad sa Asya. Saro siyang simpleng tawo na
madaling dulukon dangan hagadan nin tabang kan mga tawong nangangaipo.

Sa saiyang magayonna pamamaagi dagan daing mantsa nin korapsyon
nahiling an pag asenso kan syudad . Napili man siyang president kan Liga kan
mga Mayor nin syudad sa entering Pilipinas.
Siya man napili ni Presidente Benigno Aquino Jr. III bilang Sekretaryo kan
Department of Interior and Local Government . Sa saiyang termino bilang
sekretaryo kan DILG napundo an mga ipinagbabawal na sugal sa nasyon.

Kan Agosto 18, 2012 siya nagadan sa sarong aksidente sa eroplano.
Nagsirbi siya nin may pagkatakot sa Diyos dangan tapat sa banwaan.

Pagtatalakay
Itanong:
1. Sino si Jesse M. Robredo?
Si isay si Jesse Robredo?

2. Ilang taon siyang nanungkulan bilang mayor ng Naga City?
Pirang taon syang nagsirbi sa Naga City bilang sarong
mayor?

3. Sa palagay ninyo bakit kaya siya nanungkulan ng ganun
katagal?
Sa paghuna nindo ano daw ta nagsirbi siya nin arog kato ka
halawig na panahon?

4. Ano-ano ang mga katangian ni Robredo na dapat pamarisan
ng mga tao?
Ano-ano an mga katangian ni Robredo an dapat arugon kan
mga tawo?

5. Isa bang huwarang mamamayan si Jesse Robredo?
Saro daw syang marhay na ehemplo ?
337

6. Anong katangian ni Robredo ang gusto mong tularan?
Anong katangian ni Robredo an gusto mong arugon?

Paglalahat

Sino si Jesse M. Robredo?
Siisay si Jesse M. Robredo?

Bakit siya nagging isa sa mga huwarang Pilipino?
Tano ta nagging marhay na ehemplo siya sa mga Pilipino?

Paglalapat
Ipagawa sa mga bata ng LM Leksyon 16 Gibohon 2
2. Ipabigay ang mga pamantayan sa pangkatang gawain.
3. Bigyan sila ng task card. Ipasulat sa manila paper ang
kanilang gawa.
4. Pag uulat ng lider ng bawat grupo.

Pangkat 1 Gumawa ng timeline ng buhay ni Jesse Robredo
Maggibo nin timeline kan buhay ni Jesse M. Robredo

Pangkat 2 Gumawa ng Character Mapping ni Jesse M. Robredo
Maggibo nin Character Mapping ni Jesse Robredo.

Pangkat 3 Pag usapan sa inyong grupo kung anong katangian ni
Robredo ang kahanga-hanga at dapat tularan. Ipaliwanag
ito.
Pag ulayan sa saindon grupo kun anong katangian ni
Robredo an kahanga-hanga dangan dapat arugon.
Ipaliwanag ini.

b. Isahang Gawain
Ipagawa ang LM Leksyon Gibohon 5.

Gumawa ng isang pangako sa sarili kung paano ka magiging isang
huwaran sa kapwa mo bata.

338

Pangwakas na Gawain
Pagtataya

Isulat ang TAMA kung ang pangungusap ay nagsasabi tungkol kay
Jesse M. Robredo at MALI kung hindi.
______1. Nagsilbi siya bilang mayor sa Naga City sa loob ng 19 taon.
______2. Napaasenso niya ang syudad ng Naga.
______3. Siya ay isang simpleng tao na madaling lapitan ng mga taong
nangangailangan.
______4. Siya ay isang buktot na opisyal ng pamahalaan.
______5. Linabanan niya ang mga ilegal na sugal sa bansa.

SAGOT:
1. TAMA 2. TAMA 3. TAMA
4. MALI 5. TAMA

Takdang Aralin

Gumawa ng sulat para kay Jesse M. Robredo bilang pasasalamat sa
mga kabutihan na nagawa niya para sa bansa.

Album Making
Gumawa ng album ng mga Huwarang Pilipino. Isulat kung paano
sila naging huwaran.

Ako si ___________________________. Nangangako
na______________________________________________________
________________________________________________________
__________________________________.
339

Leksyon 17 Ang Aking Pangarap

Layunin:
Naihahayag ang sariling pangarap para sa kinabibilangang komunidad
Nasasabi ang mga dapat isaisip, isapuso at isagawa upang matupad
itong pangarap
Kagamitan:
Mga larawan ng batang umaawit, nagtutula, sumasayaw
Katangiang Pilipino 2 (Batayang Aklat)pp.

VALUE: Pagpapahalaga sa sariling Kakayahan

Panimulang Gawain
Balik Aral
Itanong:
1. Sino sa mga huwarang Pilipino ang inyong gustong tularan?
2. Bakit siya ang gusto mong tularan?

1. Pagganyak
Itanong:
1. Sino ang paborito mong artista o kaya mang aawit?
Si isay an apborito mong artista o kaya parakanta?

2. Bakit siya paborito mo?
Tano/nata paborito mo siya?

3. Ano ang gusto mong maging paglaki mo?
Ano an gusto mong magin pagdakula mo?

4. Ano ang iyong pangarap sa buhay paglaki mo?
Ano an pangarap o pangiturugan mo pagdakula mo?

5. Bakit iyan ang gusto mo?
Tano yan an gusto mo?

Panlinang na Gawain
Paglalahad
Ipabasa ang kwento sa LM Leksyon 17 Gibohon 1.Basahin
ang kwento.
:

340

Ang Bawat Pangarap

Guro: Ang bawat isa sa atin ay may minimithing pangarap. Ang bawat bata
marahil ay may isang pangarap na nais makamit sa kanyang paglaki.

Dina: Ang aking pangarap ay maging isang matagumpay na doktor at
magkaroon ng isang magandang hanapbuhay. Nais kong magkaroon ng
magandang buhay at maging mabuting anak na maipagmamalaki ng aking
pamilya.

Kristina: ako naman ang gusto ko ay marating ang maraming magagandang
pasyalan sa iba't ibang bahagi ng mundo. Nais kong malakbay ang daigdig.

Allan: ako ang gusto ko maging isang magaling na guro. Para maturuan ko na
magbasa at magsulat ang mga bata .

Guro: Ang lahat ng ito ay aking makakamit sa tulong ng ating mga magulang
at sa patnubay ng Poong Maykapal. Kinakailangan na tayo ay magsikap
upang makamit natin ang ating mga pangarap.
AN LAMBANG PANGITURUGAN
Guro: An lambang saro sato igwa nin inaasam na pangiturugan. An
lambang aki igwa nin sarong pangiturugan na gusto niyang makua
sa saiyang pagdakula. Dangugon ta an pag uulay kan mga mag
kaeskwela.
Dina: An sakong pangiturugan maging sarong dokto dangan
magka igwa nin marhay na buhay. Maging marhay na aki na ipag
oorgolyo kan sakong pamilya.
Kristina: ako man a gusto ko man maabot an magagayon na
pasyaran sa enterong kinaban. Gusto kong magpasyar!
Allan: akao an gusto ko maging sarong marhay na paratukdo.
Tanganing tukduan ko na magsurat, magbasa dangn magbilang an
kakian.
Josie: ako ta matibay magkanta gusto kong maging arog ni Lea
Salonga o kaya ni Sarah Geronimo. Maadal akong marhay
magkanta tanaging mas lalo pa akong maging matibay!
Guro: an gabos na iyan makukua ta sa tabang kan satong mga
magurang dangan sa tabang kan Mahal na Diyos. Kinakaipuhan na
kita mag higos tanganing makua ta an satuyang mga
pinapangiturugan.

341

Pagtatalakay

Itanong:
1. Tungkol saan ang dayalogo?
Manungod sa ano an dayalogo?

2. Sino-sino ang mga may pangarap sa dayalogo?
Siirisay an may mga pangiturugan sa dayalogo?

3. Paano ba natin maabot ang ating mga pangarap?
Pano ta maabot an satuyang mga pangiturugan?

4. Paano mo mapahahalagahan ang iyong mga kakayahan?
Pano mo mapahahalagahan an saimong mga kakayahan?

5. Ano ang dapat mong gawin sa iyong mga kakayahan?
Ano an mga dapat mong Gibohon sa saimong mga
kakayahan?

Magpakita ng mga larawan. Itanong kung ano ang ipinapakita ng bawat
larawan.
Magpahiling nin mga ritrato dangan ipasabi sa mga aki kun ano an
ipinapahiling kan lambang ritrato.

Itanong:
Alin sa mga larawan ang kaya ninyo ding gawin?
Arin sa mga ritrato an kaya man nindong Gibohon?

Ipaayos ang mga titik upang mabuo ang salita at ibigay ang kahulugan ng
nabuong salita.

A A K A A K Y H A N

KAKAYAHAN bagay na kayang gawin ng isang tao

Sabihin:
Ang mga ipinakita sa larawan ay mga kakayahan ng isang bata o
tao.
An mga ipinahiling sa ritrato iyo an mga kakayahan o mga kayang
gibohon nin sarong tawo o aki.

342

Paglalahat

Itanong:
Ano ang ibig sabihin ng kakayahan?
Paano mo malilinang ang iyong mga kakayahan?

Paglalapat


Hatiin ang klase sa tatlong pangkat.
Sabihin na pag usapan sa pangkat ang mga sitwasyon.

Pangkat 1 tuwing may palatuntunan sa paaralan si Mila ay palaging
kasali dahil siya ay magaling umawit. Paborito siya ng
kanyang mga kamag-aral. Gusto niyang mapaunlad pa ang
kanyang kakayahan kaya sumali pa siya sa koro sa kanilang
paaralan.

Tanong:
1. Ano ang kakayahan ni Mila?
Ano an kakayahan ni mIla?

2. Bakit siya sumali sa koro sa kanilang paralan?
Tano/nata nagbali pa siya sa koro sa saindang eskwelahan?
3. Anong paraan ang ginawa ni Mila upang mapaganda pa niya
ang kanyang tinig?
Anong paagi an naisipan niya tanganing mapagayon pa niya
an saiyang tingog?

Pangkat 2 Magaling maglaro ng basketbol si Lito. Palagi siyang nag
eensayo tuwing may libre siyang oras. Gusto niyang
mapaunlad pa nag kanyang husay sa paglalaro.
Matibay magkawat nin basketbol si Lito. Pirmi siyang nag
eensayo kada igwang libreng oras. Gusto niyang
mapakarahay pa an saiyang tibay sa pagkawat.
Tanong:
1. Ano ang kakayahan ni Lito?
Ano an kakayahan ni Lito?

2. Paano niya pinaunlad ang kanyang kakayahan?
Pano niya pinakarahay an saiyang kakayahan?

3. Kung ikaw si Lito, gagawin mo rin ba ang kanyang ginawa?
343

Kun ika si Lito giGibohon mo man daw an saiyang ginibo?

Pangkat 3 Hindi masyadong magaling sa Mathematics si Iya. Nagpaturo
siya sa isng kaibigan na magaling sa araling ito. Palagi
siyang nagpapaturo dito. Di nagtagal naging mahusay na siya
sa asignaturang ito. Hangad niya na makasali sa mga
contest.
Tanong:
1. Ano ang ginawa ni Iya upang matutuo siya sa Mathematics?
Ano an ginibo ni Iya tanganing makanuod siya sa
Mathematics?

2. Tama ba ang ginawa niya? Bakit?
Tama daw an saiyang ginibo? Tano?


Pag usapan ang mga gawain na ibinigay sa mga bata.
Itanong:
1. Ano ang ginawa ng bawat bata sa bawat sitwasyon upang
mapaunlad ang kanilang kakayahan?

2. Nagpakita ban g disiplina sa sarili ang bawat bata?
Nagpahiling dawn in disiplina sa sadiri an lambang aki ?

3. Paano nila ipinakita ang kanilang disiplina sa sarili?
Pano ninda ipinahiling an saindang disiplina?

4. Kailangan ba ang disiplina sa sarili upang mapaunlad ang
kakayahan? Bakit ito kailangan?
Kaipuhan daw an disiplina sa sadiri tanganing mapakarahay
an kakayahan? Tano ta kaipuhan ini?

Pangwakas na Gawain
Pagtataya
Ipagawa ang LM leksyon 17 Gibohon 3

Isulat ang TAMA kung ang pangungusap ay wasto at MALI kung hindi.

______1. Bawat bata ay may kakayahan.
______2. Kinakailangan na linangin ng isang tao ang kanyang kakayahan.
______3. Dapat ikahiya ni Karina ang kanyang kakayahan sa pagguhit.
______4. Ang disiplina sa sarili ay kailangan upang malinang ang mga
kakayahan.
______5. Ang kakayahan ay hindi lamang sa bahay malilinang.
344

SAGOT:

1. TAMA
2. TAMA
3. MALI
4. TAMA
5. TAMA

Takdang Aralin

Isulat sa mga bilog ang mga mapaunlad pa ang iyong kakayahan.

Mga paagi
tanganing
mapakarhay
pa an
kakayahan

AP TG 1st-4th Quarter

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

AP TG 1st-4th Quarter

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

You might also like