DEFINICIJA MORTA ZA

ZIDANJE ZIDANJE
Mort je materijal koji se sastoji od mjeavine anorganskog veziva,
agregata i vode, a smije sadravati i dodatke. Slui za povezivanje
zidnih elemenata i pomou njega se ostvaruje vrstoa zia.
Uloga morta pri zidanju je: Uloga morta pri zidanju je:
- izravnavanje geometrijskih odstupanja blokova i njihovo
meusobno vezanje,
- ravnomjerna raspodjela tlanih napona.
Sastav morta
Mort se razvrstava u odnosu na svoje sastojke: Mort se razvrstava u odnosu na svoje sastojke:
Vezivo hidratizirano vapno, hidrauliko vapno, cement. Vezivo
mora biti u skladu sa specifikacijom kakvoe.
Agregat pijesak ili kakav drugi materijal doputen normama.
Mora biti bez tetnih primjesa i neistoe sa zrnom agregata
manjim od 4 mm.
Voda ne smije saravati tetne tvari. Pitka je voda prikladna, a
druge vode moraju se ispitati na pogodnost (propisano normama). g j p p g (p p )
Kemijski dodaci mortu
Kemijski dodaci slue za promjenu svojstava morta: Kemijski dodaci slue za promjenu svojstava morta:
Dodaci koji plastificiraju mort
Dodaci za vodonepropusnost morta
Dodaci za spreavanje vezivanja suhog morta
Letei pepeo Letei pepeo.
Osnovni je uvjet da kemijski dodaci ne pogoraju svojstva morta ispod
ih lji i P i k i j k i kih d d k b neprihvatljive granice. Pri koritenju kemiskih dodataka treba
utvrditi je li ugroena nosivost, trajnost ili nepropusnost zia te
osigurati primjeren nadzor pri izradi i uporabi morta.
Vrste mortova
U gradnji se smije rabiti jedna od sljedeih vrsta mortova: U gradnji se smije rabiti jedna od sljedeih vrsta mortova:
Cementni mort spravljen od odreenih omjera cementa i pijeska,
s plastifikatorima ako je potrebno
Cementno-vapneni mort mjeavina odreene koliina cementa,
vapna i pijeska (produni mort)
Hidraulini vapneni mort mjeavina hidratiziranog vapna i
pijeska u propisanim omjerima
Tankoslojni mort Unaprijed pripremljeni (ready mixed) Tankoslojni mort Unaprijed pripremljeni ( ready mixed )
cementni mort s najveim zrnom pijeska od 1 mm s dodacima.
Nanosi se u debljinama 1 do 3 mm
Unaprijed pripremljeni mort Doprema se na gradilite u suhom Unaprijed pripremljeni mort Doprema se na gradilite u suhom
stanju u vreama (ready mixed) ili ve pripremljen za ugradnju u
vlanom stanju (ready-to use) s usporivaima vezanja
Lakoagregatni mort spravljen s lakim agregatom gustoe manje Lakoagregatni mort spravljen s lakim agregatom gustoe manje
od 1000 kg/m
3
. Agregat je ekspandirana glina, perlit, plovuac i sl.
Klasifikacija morta
Slino oznakama drugih materijala (npr beton) mort se klasificira Slino oznakama drugih materijala (npr. beton), mort se klasificira
prema svojoj tlanoj vrstoi. Oznaava se oznakom M (od mortar) i
brojem koji predstavlja tlanu vrstou u [N/mm
2
].
Od k t t j d j l j j Odnos komponenata morta najee se odreuje volumno jer je
praktinije, no toniji nain je teinsko odreivanje omjera komponenti
(kao pri izradi betona).
Vrsta morta Minimalna
tlana vrstoa
Priblini sastav
Cement Hidratizirano pijesak
nakon 28 dana
[N/mm
2
]
vapno
p j
M20 20 Odrediti ispitivanjem p j
M15 15 1 0 1/4 3
M10 10 1 1/4 - 1/2 4 4 1/4
M5 5 1 1/2 1 1/4 5 6
M2 2 1 1 1/4 2 1/2 8 -9
Svojstva morta
Tlana vrstoa morta f mora se ispitati u skladu s normom Kada se Tlana vrstoa morta f
m
mora se ispitati u skladu s normom. Kada se
vrstoa znaajno razlikuje od vrijednosti navedenih u tablici,
doputeno je mijenjati omjere. Laboratorijska ispitivanja takvih mortova
moraju dati barem 20%vee vrijednosti tlane vrstoe moraju dati barem 20% vee vrijednosti tlane vrstoe.
Najmanja klasa morta za nearmirano zie je M1, za armirano zie M5 i
k l j i l k k M5 za tankoslojne mortove i lakoagregatne takoer M5.
VRSTE ZIDOVA VRSTE ZIDOVA
Podjela se moe izvriti prema: Podjela se moe izvriti prema:
Ulozi u konstrukciji j
Nainu zidanja
Nainu izvedbe
Podjela zidova prema ulozi u
konstrukciji
NOSIVI ZID zid koji prvenstveno slui za preuzimanje vanjskih NOSIVI ZID - zid koji prvenstveno slui za preuzimanje vanjskih
djelovanja i vlastite teine. On mora imati povrinu leajne plohe ili
plohe jednog bloka veu od 0,04 m pri uporabi zidnih blokova grupe
2a 2b i 3 2a, 2b i 3.
NENOSIVI ZID zid koji prvenstveno slui kao pregrada, bez uloge u
ij dj l j prijenosu djelovanja.
Podjela zidova prema nainu zidanja
Jednostruki zid (jednoslojni): zid bez meuprostora ili bez Jednostruki zid (jednoslojni): zid bez meuprostora ili bez
kontinuirane okomite reke u svojoj ravnini.
uzduna reka
b)
a)
b)
Podjela zidova prema nainu zidanja
Dvostruki zid sa zranimslojem sa zranimslojemi toplinskom Dvostruki zid sa zranim slojem, sa zranim slojem i toplinskom
izolacijom ili toplinskom jezgrom: zid koji se sastoji od dva paralelna
jednoslojna zida, koji su zidnim sidrima ili armaturom u reki
meusobno kruto spojeni Vertikalno optereenje moe primiti samo meusobno kruto spojeni. Vertikalno optereenje moe primiti samo
jedan sloj ili oba sloja. Razmak izmeu slojeva zida moe biti
kontinuirano prazan (dvostruki zid sa zranim slojem), djelomino
ispunjen materijalom za toplinsku izolaciju (dvostruki zid sa zranim i ispunjen materijalom za toplinsku izolaciju (dvostruki zid sa zranim i
toplinskim slojem) ili potpuno ispunjen materijalom za toplinsku
izolaciju (dvostruki zid s toplinskom jezgrom).
Ako nije za razlikovanje naroito bitno dvostruki zid sa zranim slojem Ako nije za razlikovanje naroito bitno, dvostruki zid sa zranim slojem,
sa zranim slojem i toplinskom izolacijom ili toplinskom jezgrom prema
Eurokodu 6 oznaava se kao "dvostruki zid sa zranim slojem".
Dvostruki zid sa zranim slojem
zrani
sloj s oj
Dvostruki zid sa zranim slojem i toplinskom izolacijom
Podjela zidova prema nainu zidanja
Dvostruki zid bez zranog sloja: zid koji se sastoji od dva paralelna Dvostruki zid bez zranog sloja: zid koji se sastoji od dva paralelna
jednoslojna zida, s vertikalnom uzdunom rekom izmeu njih (najvee
debljine 25 mm) ispunjenom mortom. Zidovi su zidnim sidrima
meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju zajedniki meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju zajedniki
kao jedan presjek.
kontinuirana
uzduna reka
Podjela zidova prema nainu zidanja
Dvostruki zid s ispunjenimslojem: zid koji se sastoji od dva paralelna Dvostruki zid s ispunjenim slojem: zid koji se sastoji od dva paralelna
zida koja dijeli razmak od najmanje 50 mm. Meuprostor izmeu njih
ispunjen je betonom, a zidovi su zidnim sidrima ili armaturom reki
meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju kao jedan meusobno kruto spojeni tako da pod optereenjem djeluju kao jedan
presjek.
Obl i id id k ji l i k bl ij id i Obloni zid: zid koji slui kao obloga, a nije zidan u vezu i nema
doprinosa krutosti i nosivosti zida u pozadini.

Obloni zid
Unutranji zid,
EN 1996 1 1 ga EN 1996-1-1 ga
ne obrauje
Podjela zidova prema nainu zidanja
Jednoslojni fasadni zid: zid s fasadnom opekom kao vidljivim licem Jednoslojni fasadni zid: zid s fasadnom opekom kao vidljivim licem,
koji je s unutranjim dijelom zidan u vezu tako da pri optereenju
djeluju kao jedan presjek.
Fasadna strana
unutranja strana
Podjela zidova prema nainu zidanja
Zid s leajnomrekommorta u vidu traka: zid kod kojega se zidni Zid s leajnom rekom morta u vidu traka: zid kod kojega se zidni
blokovi polau na reke u vidu dvije trake morta; trake morta nanesene
su na vanjske rubove zidnih blokova.

Podjela zidova prema nainu
izvedbe
1 Nearmirani zidovi skup zidnih blokova poslaganih na odreeni 1 Nearmirani zidovi - skup zidnih blokova poslaganih na odreeni
nain i meusobno spojenih mortom
2 Armirani zidovi - zid u ije je reke ili beton uloena armatura ili
mrea, najee od elika, tako da svi materijali u njemu preuzimaju
svoj dio djelujuih sila
3 Omeeni zidovi - zid u koji su ravnomjerno uneseni tlani naponi
pomou elika za pred napinjanje p p p j j
Nearmirani zidovi
Nearmirani zidovi
Nearmirani zidovi
Armirani zidovi
Armirani zidovi
Kablovi bez spoja u
Ploa za
dvostrukom zidu sa
zranim slojem
Ploa za
sidrenje
Metalno sidro
za posmik
Primjer
prednapetog
zida
Omeeni zidovi
MEHANIKA SVOJSTVA
NEARMIRANOG ZIA NEARMIRANOG ZIA
Karakteristina tlana vrstoa f
k
Karakteristina posmina vrstoa f
vk
p f
vk
Karakteristina vrstoa na savijanje f
xk
Karakteristina referentna vlana vrstoa f
t
Modul elastinosti i modul posmika (G)
Karakteristina tlana vrstoa f
k
Karakteristina tlana vrstoa zia (f ) jest vrstoa ispod koje se Karakteristina tlana vrstoa zia (f
k
) jest vrstoa ispod koje se,
bez uinaka ekscentriciteta, vitkosti ili sprijeenosti pomaka, ne oekuje
vie od 5% rezultata ispitivanja tlane vrstoe.
O i i k kt i tik k k id l t t k i t Od j Ovisi o karakteristikama kako zidnog elementa, tako i morta. Odreuje
se eksperimentalno na samom zidu ili iz eksperimentalnih rezultata
tlanih vrstoa zidnih elemenata i morta te propisanim proraunom.
K fi ij ij ij ij bi i i d 25% Koeficijent varijacije ne smije biti vei od 25%.
Tlana vrstoa zida f
i
P
i
i
i
A
P
f
max ,
=
f
i
tlana vrstoa zida
F
i max
maksimalna sila i-tog uzorka u N/mm
2
i,max
g
A
i
plotina optereenog poprenog presjeka
Karakteristina tlana vrstoa f
k
' f
min ,
2 , 1
i k k
f f ili
f
f = =
f j j tl t k f
i,min
najmanja tlana vrstoa uzoraka
f srednja vrijednost vrstoa uzoraka
Karakteristina tlana vrstoa f
k
d l k i l d bi i d i Kada se ne raspolae eksperimentalno dobivenim podacima,
karakteristina vrstoa zida s mortom ope namjene moe se
odrediti iz sljedeeg izraza:
] / [
2 25 , 0 65 , 0
mm N f f K f
m b k
=
samo ako f
m
nije vee od 20 N/mm
2
ili 2f
b
.
K je konstanta koja ovisi o grupi zidnog elementa u (N/mm
2
)
0,10
:
a) debljina zia jednaka irini ili duljini zidnih elemenata, nema
vertikalne sljubnice
Grupa 1-> K=0,60; Grupa 2a -> K=0,55; Grupa 2b -> 0,50 p , ; p , ; p ,
b) uzduna vertikalna sljubnica ide kroz cijeli zid ili kroz dio
duljine zida
Grupa 1-> K=0 50; Grupa 2a -> K=0 45; Grupa 2b -> 0 40 Grupa 1-> K 0,50; Grupa 2a -> K 0,45; Grupa 2b -> 0,40
c) Grupa 3 -> K=0,40
Karakteristina tlana vrstoa f
k
Prethodni izrazi ne vrijede za zidove od kamenih zidnih
elemenata ili od elemenata od porastog betona!
Karakteristina posmina vrstoa f
vk
Karakteristina tlana vrstoa zia (f ) jest vrstoa ispod koje se ne Karakteristina tlana vrstoa zia (f
k
) jest vrstoa ispod koje se ne
oekuje vie od 5% rezultata ispitivanja posmine vrstoe.
Ovisi o karakteristikama morta. Odreuje se eksperimentalno ili iz
k i t l ih lt t eksperimentalnih rezultata.
Karakteristina posmina vrstoa f
vk
Zidane konstrukcije su esto podvrgnute posminom djelovanju Zidane konstrukcije su esto podvrgnute posminom djelovanju,
istovremeno s tlanim optereenjem. Posmina vrstoa smanjuje se s
poveanjem visine zida, a raste s porastom debljine. Stupanj zasienosti
vodom punih glinenih blokova za vrijeme zidanja ima utjecaj na vodom punih glinenih blokova za vrijeme zidanja ima utjecaj na
poetnu posminu vrstou, vrstoa je vrlo mala i promjenjiva ovisno
da li je opeka zasiena vodom ili je suha.
Slom zidnih panela uslijed posmika je uglavnom u dijagonalnom vlaku Slom zidnih panela uslijed posmika je uglavnom u dijagonalnom vlaku.
Pri malom predtlanom naprezanju, razvijaju se stepenaste pukotine
uglavnom du fuga, priblino pod kutem od 45
o
, a mjestimino
odstupaju od tog pravca Ako se predtlano naprezanje povea glavna odstupaju od tog pravca. Ako se predtlano naprezanje povea, glavna
vlana naprezanja prouzroavaju slom pod veim kutem u odnosu na
horizontalnu ravninu, te pukotine prolaze vertikalno kroz fuge.
Posmini slom zida
Posmini slom zida
Karakteristina posmina vrstoa f
vk
Posmina vrstoa moe se odrediti: Posmina vrstoa moe se odrediti:
- Eksperimentalno: na uzorcima
na izvedenom zidu
- Iz karakteristinih vrstoa - Iz karakteristinih vrstoa.
Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe f na Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe f
vk
na
uzorcima
a) Bez normalnog naprezanja a) Bez normalnog naprezanja
b) S dodavanje normalnog naprezanja
c) S uvijek prisutnim tlanim naprezanjem
Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe f na Eksperimentalno odreivanje posmine vrstoe f
vk
na
zidu
Odreivanje posmine vrstoe f iz karakteristinih Odreivanje posmine vrstoe f
vk
iz karakteristinih
vrstoa
Karakteristina posmina vrstoa f za nearmirani zid i sa sljubnicama Karakteristina posmina vrstoa f
vk
za nearmirani zid i sa sljubnicama
potpuno ispunjenima mortom:
f f 4 0 + =
d vk vk
f f 4 , 0
0
+ =
ili f
vk
=0,065f
b
, ali ne manje od f
vk0
niti vee od graninih vrijednosti, f
vk
, f
b
, j f
vk0
g j ,
Gdje je:
f i t i d 0 f
vk0
posmina vrstoa pri sd=0

d
raunsko vertikalno tlano naprezanje u zidu
f
b
normalizirana tlana vrstoa zidnog elementa
Granine vrijednosti karakteristine posmine vrstoe Granine vrijednosti karakteristine posmine vrstoe
f
vk0
i f
vk
za mort ope namjene
Karakteristina vrstoa na savijanje f
xk
Karakteristina vrstoa na savijanje (f ) jest vrstoa ispod koje se Karakteristina vrstoa na savijanje (f
xk
) jest vrstoa ispod koje se
ne oekuje vie od 5% rezultata ispitivanja.
Ovisi o karakteristikama morta, vrsti zidnih elemenata i postotku
ij j d Od j k i t l ili i ih upijanja vode. Odreuje se eksperimentalno ili uz pomo propisanih
vrijednosti (tablica).
Karakteristina vrstoa na savijanje f
xk
a) Ravnina sloma paralelna s horizontalnim sljubnicama (f
xk1
)
b) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (f ) b) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (f
xk2
)
Ispitivanje karakteristine vrstoe na savijanje f
xk
a) Ravnina sloma paralelna s horizontalnim sljubnicama (f
xk1
)
b) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (f ) b) Ravnina sloma okomita na horizontalne sljubnice (f
xk2
)
Vrijednosti karakteristine vrstoe na savijanje f
xk
Karakteristina referentna vlana
vrstoa f
t
Referentna vlana vrstoa zida je ona vrstoa pri kojoj dolazi do Referentna vlana vrstoa zida je ona vrstoa pri kojoj dolazi do
vlanog otkazivanja kada je zid istovremeno optereen vertikalnim i
horizontalnim optereenjem.
Karakteristine vrijednosti referentnih vlanih vrstoa f
t
Pitanja
1 to je mort za zidanje emu slui i koja je njegova uloga? 1. to je mort za zidanje, emu slui i koja je njegova uloga?
2. Sastav morta.
3. Nabrojte vrste mortova.
4. Kako se klasificira mort i koja je oznaka za karakteristinu
tlanu vrstou morta?
5. Nabrojte vrste zidova prema nainu zidanja. 5. Nabrojte vrste zidova prema nainu zidanja.
6. Podjela zidova prema nainu izvedbe.
7. Nabrojte mehanika svojstva nearmiranih zidova s njihovim
oznakama oznakama.
8. Na koje se naine moe odrediti karakteristina tlana vrstoa
zida?
99. Na koje se naine moe odrediti karakteristina posmina
vrstoa zida?
10. O emu ovisi posmina vrstoa zida?