EL FILIBUSTERISMO

Ni Jose Rizal
Mga tauhan
Simoun
o mag aalahas, tagapayo ng kapitan heneral
Isagani
o Paulita
Basilio
o Juli
o nagaaral ng medisina
Kabesang Tales
Tandang Selo
o ama ni Tales, nabaril ni Tano;
o nagalaga kay Basilio (gubat)
Tano
o anak ni Tales, naging kaal
Juli
o anak ni Tales
Padre !amorra
Padre Sibyla
o aya sa "#K
Padre $lorentino
o amain ni Isagani
Padre $ernande%
Padre Irene
o kaanib ng kabataan sa "#K
Makaraig
o pinuno ng kilusan ukol sa "#K
Sando&al
Pla'ido Penitente
o (tahimik na nagdadalamhati(
Juanito Pelae%
Ben )ayb* mamahayag
+onya ,i'torina
+on !ustodio
o (buena tinta(
Paulita -ome%* pamangkin ni ,i'torina
.ermana Bali* pumunta si Juli kay !amorra
.ermana Pen'hang* pinaglilingkuran ni Juli
-inoong Pasta* tagapayo ng prayle
/uiroga* mangangalakal na intsik
-inoong 0eeds* nagtatanghal sa perya
Mga Kabanata
Kabanata 12 Sa Itaas ng Kubyerta
Kabanata 32 Sa Ilalim ng Kubyerta
Kabanata 42 Mga "lamat
Kabanata 52 Kabesang Tales
Kabanata 62 7o'he Buena ng Isang Kutsero
Kabanata 82 Si Basilio
Kabanata 92 Si Simoun
Kabanata :2 Maligayang Pasko
Kabanata ;2 "ng Mga Pilato
Kabanata 1<2 Kayamanan at Karalitaan
Kabanata 112 0os Ba=os
Kabanata 132 Pla'ido Penitente
Kabanata 142 Klase sa Pisika
Kabanata 152 Bahay ng mga Mag*aaral
Kabanata 162 Si -inoong Pasta
Kabanata 182 Kapighatian ng Isang Intsik
Kabanata 192 Perya sa /uiapo
Kabanata 1:2 "ng Pandaraya
Kabanata 1;2 "ng Mitsa
Kabanata 3<2 "ng 7agpapalagay > +on !ustodio
Kabanata 312 Mga "yos ng Maynila
Kabanata 332 "ng Palabas
Kabanata 342 Isang Bangkay
Kabanata 352 Mga Pangarap
Kabanata 362 Taanan at Iyakan
Kabanata 382 Mga Paskil
Kabanata 392 "ng Prayle at ang ?studyante
Kabanata 3:2 Mga Pagkatakot
Kabanata 3;2 Mga .uling Salita ni Kapitan Tiyago
Kabanata 4<2 Si Juli
Kabanata 412 "ng Mataas na Kaani
Kabanata 432 Ibinunga ng mga Paskin
Kabanata 442 "ng .uling Matuid
Kabanata 452 "ng Kasal
Kabanata 462 "ng Piging
Kabanata 482 Mga Kagipitan ni Ben )ayb
Kabanata 492 Mga .iaga
Kabanata 4:2 Kasaiang Palad
Kabanata 4;2 Katapusan
_xy!
Kabanata 1: Sa Itaas ng Kubyerta
umaga ng disyembre, ilog pasig; Bapor Tabo
+!ustodio, B)ayb, Irene, Sal&i, Sibyla, !amorra,
+,i'torina, Simoun
pagpapalalim sa ilog2 !ustodio* itik, Simoun* kanal
aya ni ,i'torina sa pato dahil dadami ang balot
Kabanata : Sa Ilali! ng Kubyerta
pinakita ang paghahati ng lipunan; itaas* maharlika,
ibaba* indiyo
KapBasilio, Isagani, Basilio
Simoun* (Kardinal Moreno(
(hindi kami namimili ng alahas dahil di namin
kailangan(* Isagani
Isagani at Simoun2 serbesa &s tubig
Kabanata ": Mga #la!at
Malapad na Bato>Kap ng Barko* tahanan ng mga
espiritu, napalitan ng mga tulisan
Buayang Bato>Sal&i* intsik na nagdasal kay San
7i'holas
+onya -eronima>$lorentino* matabang babae sa
keba; pang aabuso sa mga kababaihan ng
simbahan
nabanggit ang pagkapatay ng isang Ibarra 14 ya
namutla si Simoun sa kaba* (nahihilo@(
Kabanata $: Kabesang Tales
anak ni Tandang Selo
kabesa de baranggay, yumaman
pag*aalaga ng bukid2 palaging may dalang
baril>itak>palakol sa paglilibot
nahulog sa kamay ng mga tulisan, nagkaroon ng
ransom (6<<)
sinanla ni Juli ang mga hiyas, liban sa isang
laket>agnos (mula kay Basilio)
pinagdaanan ng agnos>laket2 Tiyago A Maria !lara
A Ketongin A Basilio A Juli
kulang ang tubos, nagsilbi si Juli kay .Pen'hang
Kabanata %: No&'e Buena ng Isang Kutsero
pagdating ni Basilio sa San +iego
nahuli ang kutsero dahil ala itong sedula* Sinong
prosisyon* imahen ni Metusalem, 4 haring mago,
bayani ng mga indiyo
bahay lang ni KapBasilio ang may ila*
nagbebenta si Simoun ng alahas
Kabanata (: Si Basilio
pinuntahan ni Basilio ang puntod ng ina sa gubat
inalala ang nangyari 14 yBaB
pumunta sa maynila para magbagong buhay (pera
ni Ibarra)
magpapasagasa sa kalesang lulan ni Tiyago at Tiya
Isabel
kinupkop si Basilio, pinagtapos ng kolehiyo* San
Juan de 0etran
unang taon* pinagtataanan, (adsumC(
ikalaang taon* syphillis sa mga manok; nanalo sa
sabong si Tiyago; bumili ng sapatos at sambalilo
ikatlong taon* pinakamatalino sa klase
pinalipat sa "teneo Muni'ipal, kumuha ng medisina
pagkatapos magmedisina, papakasal na sila ni Juli
Kabanata ): Si Si!oun
nakita ni Basilio na naghuhukay si Simoun ng mga
dokumento (gamit ang baston); tinutukan ito ng
rebolber
umamin ito na siya si Ibarra, isinalaysay ang
paglilibot sa mundo upang magpakayaman;
bumalik upang pabagsakin ang pamahalaang
marumi
hindi pinatay ni Simoun si Basilio* maging lider ng
kabataan para tumialag sa ?spanya, (maghanap
ng kalayaan(
Kabanata *: Maligayang +as,o
hindi naghimala ang birhen na pinagdasalan ni Juli
tumuloy si Juli kay .ermana Pen'hang
napipi si Tandang Selo sa sobrang lungkot
Kabanata -: #ng Mga +ilato
paghuhugas kamay upang di mapahamak
Padre !lemente* pari, Dginaa lang nia ang
kanyang trabahoD
.ermana Pen'hang* tao, nainis dahil di marunong
magdasal si Juli
Tinyente ng -uardiya Sibil* pamahalaan
Kabanata 1.: Kaya!anan at Karalitaan
dinakip ng mga guardiya sibil si Tandang Selo
dahil hindi matagpuan si Tales
nagbenta si Simoun; nakita ang agnos ni Maria
!lara
nakita ni Tales ang prayle, magsasaka at ang
asaa nito; kinuha ni Tales ang rebolber kapalit ng
agnos ni M! at sumama sa mga tulisan; agnos E
Simoun (yaaay)
pinatay ni Tales ang prayle, at ang mag*asaa;
sumulat si Tales (sumasa sa dugo, lupa sa bibig,
pugot ulo, morbidB haha)
Kabanata 11: Los Ba/os
nangaso ang Kapitan .eneral sa Boso*boso
nakipaglaro ng baraha sina Sibyla at Irene kasama
ang K.eneral; nagpapatalo upang manalo ang
.eneral
Simoun* brilyante2 kaang gaa, kagandahang
asal
ipinagbaal ang armas de salon; tumutol ang isang
Mataas na Kaani* (alang bansa sa daigdig na
ipinagbabaal un(
"kademya ng #ikang Kastila* panukala ni Isagani
na mag*aral ang kabataan ng Kastila; sang*ayon
ang Mataas na Kaani; tumutol si Sibyla
_xy!
sabi ni !amorra hinihiling ni Juli na mapakaalan
na si Selo* pumayag ang .eneral
Kabanata 1: +la&i0o +enitente
(tahimik na nagdadalamhati>naghihirap(
aya nang mag*aral sa FST* a) bulok na sisteme,
b) aya sa mga prayle
nakasalubong si Juanito Pelae%* kuba; kastila,
mayabang
Gsa probinsya kasama si !amorra* nangharana ng
mga babae; Juli* alang alam na Kastila ngunit
maganda
paglikom ng pera para sa Bantayog ni P Balta%ar*
ang magbibigay, paniguradong papasa
pinalagda si Pla'ido sa kasulatang tutol sa balak ni
Makaraig sa "#K ; hindi ito lumagda dahil di pa
niya ito nababasa; nahuli sya sa klase 2(
Kabanata 1": Klase sa +isi,a
Padre Millon* una niyang pagtuturo ng pisika
unang tinanong si Tadeo (mataba, inaantok)* di
nakasagot
Pla'ido &s PMillon2 salamin* (lahat ng bagay na
kumikinang at makintab ay salamin(
pinahiya kaya naging 16 ang liban; sumagot ulit
kaya naging 36
nagalk*out na lang si Pla'ido 2H haha
Kabanata 1$: Ba'ay ng !ga Mag1aaral
malaki ang bahay ni Makaraig; Isagani, Sando&al
balita2 ipagtatanggol sila ni Padre Irene laban sa
mga kontra sa "#K
kailangan nila ang suporta ni +on !ustodio
paraan>suhol* a) Pepay* mananaya o Matea*
mananahi b) -inoong Pasta* abogado
pinili si -Pasta upang maging marangal ang
pamamaraan Ghaha tI
Kabanata 1%: Si 2inoong +asta
bantog na manananggol; pinuntahan ni Isagani
upang sumang ayon sakanila
nabigo 2( E nagpasya si Pasta na ag makialam
dahil maselan ang usapan; (kumilos ayon sa batas(
hinangaan ni Pasta ang talino ni Isagani
Isagani2 Fban* (ang baat uban ay magiging tinik
sa akin,( dahil ala siyang nagaa
Kabanata 1(: Ka3ig'atian ng Isang Intsi,
/uiroga* naghandog ng hapunan; tanyag na mga
panauhin
Timoteo Pelae%* ama ni Juanito Gduh haha; sinisi
ang intsik sa paghina ng kanyang kita
dumating si Simoun upang maningil (;k)
inalok* mababaasan ng 3k kung papayag ang
intsik na itago ang mga armas na darating;
sumangayon ang intsik
napagusapan ang ukol sa perya sa /uiapo* yey Mr
0eedsC
Kabanata 1): +erya sa 4uia3o
ang mga tao mula sa hapunan ay pumunta sa
kubol ni 0eeds
masaya si !amorra dahil maraming babae; kinurot
si Ben )ayb ng makita si Paulita (kasama si Isagani
at +,i'torina)
pumasok sa isang tindahan na puro tautauhang
kahoy
(0a Prensa $ilipina(* bulag ang isang mata, gulo
ang buhok, nakalupasay sa lupa, sira na damit
("ng Bayan(* lalaking natatalian ng matibay na
tanikala at may sambalilo sa mukha, tila babarilin
(lahat ay sa salamin lamang( *Ben)ayb, sa palabas
ni 0eeds
Kabanata 1*: #ng +an0araya
nagsiyasat si Ben )ayb upang hanapin ang mga
salamin (pandaraya ni 0eeds); kasoBB epi' IailB haha
salamangka sa itim na kahon* Imuthis (abo)
(+eremoIC( *Ireedom
Kento ni Imuthis* haig sa nangyari kina Ibarra at
Maria !lara
(nabuhay akong muliBBB( *imuthis, maihahantulad
kay Simoun
(ag, maaa ka( *siga ni Sal&i dahil J" siyaB
nahimatay bigla si Sal&i (dahil na*gets niya ung
Ibarra*Imuthis 'onne'tion)
kinabukasan, pinagbaal ng gobernador ang
palabas ni 0eeds; kaso Iail, dahil pumunta na siya
ng .ong Kong
Kabanata 1-: #ng Mitsa
paglabas ni Pla'ido sa klase* nainis; ibig lumaya
nais niyang pumunta ng .ong kong; nagpatulong
kay Simoun; nagusap sila hanggang 13 haha
Kabesang "ndang* ina ni Pla'ido; nangaral sa
anak
Kabanata .: #ng Nag3a3alagay > +on !ustodio
+on !ustodio de Sala%ar y San'he% de
Monteredondo
aBkBaB Buena Tinta *Dmahusay na manunulatD; galing
kay Ben)ayb
aktibong pulitiko; sakanya nakasalalay ang "#K
labinlimang ara na sinuri ang panukala;
(?urekaC( 2))
Kabanata 1: Mga #yos ng Maynila
palabas sa dulaang ,ariedades; (0es !lo'hes de
!orne&ille(
-inoong Jouy* namamahala sa operatang Pranses
nagdidikit ng mga paskil2 !amarron'o'ido* kastila,
anyong pulubi; Tiyo Kiko* gustong maging banyaga
aya ni Sal&i sa palabas dahil masaga at laban
sa moralidad
dumating si Simoun, nagbigay panuto* (hudyat ng
isang putok(, bomba sa bahay ni Tiyago
_xy!
dumating ang mga mag*aaral, liban kay Basilio;
sobrang tiket* si Tadeo ang pinasok, inian ni
Tadeo ang kababayang baguhan sa lungsod
(naian ito mag*isa) 2H
Kabanata : #ng +alabas
hinintay pa ang K.eneral, kaya matagal bago
magsimula ang palabas
K.eneral* mar'ha real
nandun si Pepay para akitin si !ustodio
kasama ni Paulita si Juanito; nagselos si Paulita
nang makitang ali si Isagani sa artista (yiee)
Padre Irene* pulis pansimbahan
sinang*ayunan ang "#K, ngunit sa ilalim ng FST;
sabi ni Irene ay mag'elebrate sila
umalis ang mag*aaral ala pa sa ikalaang yugto
ang operata
Kabanata ": Isang Bang,ay
tatlong bangkay
Maria !lara* 2( ayon sa sulat ni Padre Sal&i para
kay Padre Irene
Tiyago* malapit nang mamatay; sobrang dalamhati
dahil kay M!; inaalagaan ni Basilio
Simoun* patay ang loob dahil sa nangyari kay M! 2(
Medi'ina 0egal y ToKi'ologia ni +r Mata* binabasa
ni Basilio
hinimok ni Simoun si Basilio na sumama sa
himagsikan; ang hindi kumampi ay papatayin
Kabanata $: Mga +angara3
pag uusap ni Paulita at Isagani; pagtana sa
kinabukasan
gustong mag*asaa ulit, may gusto si ,i'torina kay
Pelae%; kaso gusto ni Pelae% si Paulita
kung matutuloy si Paulita at Isagani, masasarili niya
si Pelae%
pangarap ni Isagani* pag*unlad para sa bayan;
mapayapang pakikipaglaban sa pamamagitan ng
pag*aaral
Kabanata %: Ta5anan at Iya,an
Pan'iteria Ma'anista de Buen -usto
talumpati ni Pe'son tungkol sa mga prayle
Kabanata (: Mga +as,il
binasura ang "#K
(paskin sa pinto ng pamantasan(* sinisi sa mga
mag*aaral
pakana ni Simoun
pinadala ang mga mag*aaral sa tanggapan ng
pamahalaang sibil
Kabanata ): #ng +rayle at ang Estu0yante
Padre $ernande%* nirerespeto ni Isagani sa lahat
ng prayle;
(hindi kami ang may sala( *Isagani
parehong may malayang isipan ang dalaa, happy
happy talk haha
Isagani* dapat tuparin ng mga prayle ang tungkulin
nila; di dapat pinipigilan ang pag*aaral at pag*
aasam sa kalayaan; alang napala ang bansa sa
ilalim ng mga prayle; hindi kasalanan ang pag*
aaral, likas sa tao ang maghangad ng karunungan
(amen, IsaganiC)
Kabanata *: Mga +ag,ata,ot
sa binyagan* nagpasabog ng pera sa mga bata;
inakalang simula na ng himagsikan
naninirahan sa isang arabal* 3 d kilalang tao,
nabaon ng sandata sa silong ng isang bahay na
yari sa tabla; tinangkang habulin upang patayin
?rmita* pinaputukang beterano, napagkamalang
studyante
+ulumbayan* matandang bingi na may alagang
baboy; baboy* kinatay, bingi* pinabayaan
pagkamatay ni Kapitan Tiyago* (nadakip si Basilio(,
sabi ni Irene kay Tiyago
Kabanata -: Mga 6uling Salita ni Ka3itan Tiyago
Padre Irene* pinangasiaan ang mga kayamanan
ni Tiyago; Santo Papa, Santa !lara, Jbispo, mag*
aaral (pabor sa simbahan); binai ang 36 na mana
kay Basilio
pagmumulto ni Tiyago* apyan, salabat, nakasuot ng
prak
+onya Patro'inio* pagpapataasan ng ihi sa
pagkabanal; nais mamatay kinabukasan para
malibing siya ng mas dakila
Kabanata ".: Si Juli
balita2 pagkamatay ni Tiyago; pagkakulong ni
Basilio
Juli* mag sasadya sa kumbento; di matuloy tuloy
nabalitaang si Basilio na lang ang nakabilanggo;
ipinatapon na ra ito sa !arolina
hinanap ni Juli si .ermana Bali; (humingi ng tulong
kay Padre !amorra(
umakyat sa simbahan
tumalon si Juli, sumiga si .ermana Bali
Kabanata "1: #ng Mataas na Ka5ani
hindi nabalita ang nangyari kay Juli
nakalaya na ang mga studyante* nauna si
Makaraig, huli si Isagani
binalita ni Ben)ayb ang pagiging mahabagin ng
Kapitan .eneral
hindi nakalaya si Basilio; ipinagtanggol ng Mataas
na Kaani
pinagbintangan si Basilio na gumagamit ng baal
na aklat sa medisina
sabi ng Kaani kay K.eneral* (dapat matakot ka
sa bayan(
K.eneral to Kaani* (ala akong pakialam, hindi
sila ang naghalal saakin(
umalis na lang ang Kaani
_xy!
Kaani to kutsero* (tandaan mong sa ?spanyaDy
hindi naalan ng mga pusong tumitibok dahil sayo(
(ala sa ?spanya ang problema)
nagbiti ang Mataas na Kaani at bumalik sa
?spanya
Kabanata ": Ibinunga ng !ga +as,in
maraming magulang ang di na nagpa*aral ng mga
anak
bumagsak sa pagsusulit si Pe'son, Tadeo at
Pelae%
pumasa si Isagani at Sando&al
Basilio* hindi pumasa; bilangguan; dinala ni
Sinong* pagkamatay ni Juli, pagkaala ni Selo
pinayo ni Ben)ayb na bilin ni Simoun ang bahay ni
Tiyago na binili ni Timoteo
balita* kasal ni Juanito at Paulita sa bahay ni
Timoteo; pinamahalaan ra ni Simoun; dalaang
ara bago umalis ang .eneral
Kabanata "": #ng 6uling Matu5i0
ara ng pag*alis ni Simoun
nitro*gliserina2 granada na pasasabugin; ilalagay sa
lampara
Basilio* mamumuno sa taong bayan; bahay ni
/uiroga* mga sandata
lahat ng tutol ay papatayin* (lahat ng duag alang
karapatang mabuhay(
Kabanata "$: #ng Kasal
(lumayo ka sa daang "nluage( *Simoun kay
Basilio; bahay ni KTiyago
naalala niya ang piging, ang bagong kasal, at si
Isagani* nagtungo si Basilio sa bahay ni Tiyago
Kapitan .eneral* ninong ng kasal
Kabanata "%: #ng +iging
pagdating ng mga bisita, nahuli ang mga
mayayaman
maraming pumunta dahil inakala nilang
ipapamahagi ni Simoun ang kanyang mga alahas
Basilio* magbibigay na dapat ng babala sa mga tao
sa loob, ngunit dumating si Sal&i at Irene; Iail
Simoun* dala ang ilaan; nakipagusap sa mga
bisita
lumayo na si Basilio; nakasalubong si Isagani,
sinabi ang tungkol sa lampara
pumasok si Isagani, nais niang makita si Paulita sa
huling pagkakataon
papel sa lampara* Mane The'el Phares, Juan
!risostomo Ibarra
Loketime lang ra yun patay na si J!, sabi ni
!ustodio; sabi ni Sal&i, totoong sulat ito ni Ibarra
Gnatakot sila
(itaas ang mitsa ng ilaanBB( *may tumabig sa
utusan, kinuha ang lampara, at tumalon sa ilog dala
ang ilaan; inakalang magnanaka GIsagani 2(
Kabanata "(: Mga Kagi3itan ni Ben 7ayb
nagmadaling umui si Ben)ayb para isulat ang
balita
pinuri nia ang mga tao, kinutya ang DmagnanakaD
totoong nangyari* nagtago si !amorra at K.eneral
sa ilalim ng mesa
ibinalik ang sinulat niya, aya ng K.eneral na
malamn ng madla ang nangyaring gulo sa kasal
Pasig* nasugatan si !amorra sa isang paglusob ng
mga tulisan
Matanglain* kabesang Tales
Kabanata "): Mga 6i5aga
natagpuan na ang mga supot ng pulbura sa bahay
ni Timoteo
(sino ang naglagay ng pulbura@( (sino ang
nagnaka ng lampara@(
nagpaalam si Isagani; hindi na bumalik pa sa
amain
Kabanata "*: Kasa5iang +ala0
sinugod ni Matanglain ang lalaigan
maraming namatay (marami ring gulo, haha)
napilitang magpaputok si !arolino aka Tano (oo,
yung anak ni Tales)* (barilin ang mga tulisan(
nabaril ni Tano si Tandang Selo 2(
Kabanata "-: Kata3usan
tahanan ni Padre $lorentino
natakot si +on Tibur'io dahil akala niya siya ung
hinahanap, umalis; Iail, si Simoun pala ung
hinahanap
Simoun* dumating na duguan, pagod, malungkot;
tumangging magpagamot sa mediko
inamin ni Simoun ang lahat sa Padre
napagusapan ang +iyos, kalayaan, pamahalaan at
kabataan
sisindihan na ba ang ila@; namatay si Simoun 2(
tinapon ang kayamanan sa dagat
_xy!