Tradisyon at Kulturang Pinoy

Mga Pagdiriwang sa Pilipinas
www.seasite.niu.edu/Tagalog/modules_in_Tagalog/mga_pagdiriwang_s
a_pilipinas.htm - 25k -
Maraming pagdiriwang sa loob ng isang taon. Ang mga
pagdiriwang sa Pilipinas ay mga pambansang pagdiriwang, mga
pansibikong pagdiriwang at mga pagdiriwang na panrelihiyon.
Mga Pambansang Pagdiriwang
Ang mga okasyong ipinagdiriwang sa buong kapuluan ay
yaong napakahalaga sa kasaysayan at lipunan. Nakikiisa ang bawat isa
sa mga Pilipino sa pagdaraos ng mga ito kaya't tinatawag itong
pambansang pagdiriwang. Karaniwang idinedeklarang pista opisyal o
walang pasok sa mga opisina at paaralan ang mga pambasang
pagdiriwang.

Bagong Taon
Tuwing unang araw ng Enero
ipinagdiriwang ang Bagong Taon.
Masayang sinasalubong ito bago
maghatinggabi ng !isyembre "#.
Masayang samasamang kumakain
at nagkukuwentuhan pa ang mga
kasapi ng maganak. Nagsisimba, nagbabatian, at nagiingay pa sila
nang buong sigla sa pagsalubong nito. $inagawa
pa nila itong %amily reunion. !ito ipinapakita ang
pagbubukludbuklod ng pamilya.

Araw ng
Rebolusyong EDSA
Compiled by: April M. Bagon-Fealdan 2009 aprilbfaeldan@yahoo.com
Makaysaysayan ang araw na ito. &pinagdiriwang ito tuwing ika
'( ng Pebrero. Ang araw na ito ang naging hudyat ng pagbalik ng
kalayaan ng mga mamamayan mula sa rehimeng diktador. Nagkaisang
nagtungo ang libulibong mga Pilipino sa E!)A noong Pebrero '''(,
#*+,. &to ay sa harap ng -amp Aguinaldo at -amp -rame.
)inuportahan ito ng mga mamamayan. Tinawag itong .ebolusyong
E!)A o E!)A .e/olution. Tinatawag din itong People's Power
.e/olution o .ebolusyong 0akas)ambayanan at .ebolusyon ng
Pebrero.

Araw ng Kagitingan
Ang krus sa tuktok ng Bundok )amat sa Bataan
ang nagpapagunita hinggil sa mga matatapang na
sundalong Pilipino na lumaban sa mga 1apones noong
&kalawang !igmaang Pandaigdig. !ambana ng
Kagitingan ang tawag sa bantayog na ito. $inugunita
ng bansa ang Araw ng Kagitingan tuwing sasapit ang
Abril *. &pinakita rin dito ang pakakaisa laban sa mga dayuhan.

Araw ng Mangagawa
&pinagdiriwang tuwing Mayo # ang
Araw ng Manggagawa. Pinahahalagahan ang
mga manggagawa dahil sa kanilang mga
paglilingkod sa lipunan. )ila ang tumutulong
sa atin sa pagtugon sa ating mga
pangangailangan. Tumutulong sila upang
tayo'y may pagkain arawaraw, maayos na tirahan, ibaibang
kagamitan, at iba pang bagay.
Timaura ni Antipas Delotavo, 1991

Araw ng Kalayaan
Tuwing 1unyo #' ng bawat taon ginugunita at
ipinagdiriwang ng mga Pilipino ang Araw ng Kalayaan mula
sa Espa2a. May parada at pagaalay rin ng mga bulaklak sa
bantayog ni .i3al. Nagaalay rin ng mga bulaklak sa iba
pang mga bayani. &tinataas pa ng pangulo ng bansa ang
watawat ng Pilipinas sa .i3al Park. Marami pang inihahandang
programa, konsiyerto, at kasayahan sa pagdiriwang na ito. )amasama
ang mga Pilipino ipinagdiriwang ang okasyong ito.
Imaginary Patriot ni Benedicto Cabrera, !"#

Araw ng mga Bayani
Ang Araw ng mga Bayani ay
ipinagdiriwang tuwing Agosto ', tauntaon.
Nagaalay ang mga Pilipino ng mga bulaklak
para sa kanila. May mga palatuntunan pa.
Pinahahalagahan sa araw na ito ang mga
nagawa ng mga bayani para sa kalayaan at kapakanan ng bansa.

Balik sa simula

Mga Pansibi$ong Pagdiriwang
May iba pang mga pagdiriwang sa Pilipinas. Kabilang dito ay
ang mga pansibikong pagdiriwang. &sinasagawa ang mga ito sa iba't
ibang buwan sa buong taon. &pinakikita rito ang mga katangian at ilang
kaugalian ng mga Pilipino. !i tulad ng mga pambansang pagdiriwang
na idinideklarang pista opisyal, ang mga pangsibikong pagdiriwang ay
karaniwang idinaraos nang may pasok din sa opisina at paaralan sa
buong bansa. $ayunman, may ilang lugar na nagdedeklarang walang
pasok gaya ng 0ungsod 4ue3on kapag nagdiriwang ng pakakatatag
nito tuwing Agosto #*.

Araw ng mga Puso
Tuwing ika#5 ng Pebrero ito. &pinakikita
natin sa ating mga mahal sa buhay kung gaano
natin sila inaalala. &pinakikita rin natin ang
kahalagahan nila. Marami tayong ginagawang
paraan upang ipakita ang ating pagmamahal.
Nagkakaisa tayo sa pagdaraos ng pagdiriwang na ito. Nagbibigayn tao
ng kard o anumang alaala sa araw na ito.

%inggo ng Pag&iwas sa Sunog
&pinagdiriwang ang 0inggo ng pagiwas sa )unog sa buwan ng
Mayo. Binibigyangdiin ang mga paraan kung paano tayo magiingat sa
sunog. Tinuturuan din tayo sa pagiwas sa sunog. Natututuhan pa natin
ang nararapat na gagawin kung may sunog. Kapag may sunog sa ating
lugar, nagtutulungan tayo upang mapatay ito. May mga programa pa
ang mga barangay na nagpapakita ng mga paraan ng pagiwas sa
sunog.

Araw ng mga
Ina'mga Ama
Mga
pagdiriwang na
pansibiko ang
Araw ng mga &na
at Araw ng mga
Ama. Tuwing ikalawang 0inggo ng Mayo ang pagdiriwang para sa mga
ina at tuwing ikatlong 0inggo ng 1unyo ang sa mga ama. $inugunita
natin sa mga araw na ito ang kabutihan ng ating ina at ama.

%inggo ng (i$a
Marami paligsahan tuwing sasapit ang buwan ng Agosto. &to'y
mga patimpalak sa pagtula, pagawit, at pagsusulat ng sanaysay sa
wikang 6ilipino. Karaniwang ipinagdiriwang ito sa ika#* ng Agosto. &to
ang kaarawan ni Pangulong Manuel 0. 4ue3on, ang Ama ng 7ikang
Pambansa. Karaniwang nagkakaisa ang buong bansa sa okasyong ito.
Binibigyangdiin ang pagmamahal sa ating wika. Pinahahalagahan at
pinayayaman pa natin ito. Nakikiisa ang mga Pilipino sa paggamit ng
6ilipino sa pagpupulong, sa pagsulat, at sa talakayan.
Araw ng mga )ag$a$aisang Bansa
Pagsapit naman ng 8ktubre '5, ipinagdiriwang ang Araw ng
mga Nagkakaisang Bansa. &pinakikita ng pagdiriwang na ito ang ang
pakikipagkaibigan natin sa iba't ibang bansa sa buong mundo.
Pagkakabukludbuklod ang simbolo nito. Ang )amahan ng mga
Nagkakaisang Bansa ang nagbubuklod upang lubos na magkaunawaan
at magkaisa ang mga bansa. Pagtutulungan ang isa pang layon nito.
May mga palatuntunan din inihahanda rito. 1indi lamang sa paaralan
kundi pati na sa telebisyon at radyo.

%inggo ng Mag&ana$
&to ang araw na ginugunita ng mga
Pilipino ang kahalagahan ng maganak at ang
pagmamahalan at pagkakaisa ng bawat kasapi
nito.

Araw ng mga *uro
&baiba ang buwan ng pagdiriwang nito. !ito naman
pinahahalagahan ang kabutihan ginagawa sa atin ng mga guro.
Araw ng Maynila'Araw ng %ungsod +ue,on
$inugunita rin ng mga Pilipino ang kanilang lungsod o bayan.
Nagkakaibaiba ng lamang ito ng petsa ayon sa bayani o natatanging
Pilipinong ginugunita. Tuwing 1unyo '5 ang Araw ng Maynila. &ka #*
naman ng Agosto ang Araw ng 0ungsod 4ue3on.
Balik sa simula
Mga Pagdiriwang na Panreli-iyon
Marami pagdiriwang na panrelihiyon sa Pilipinas. &sinasagawa
rin ito sa iba't ibang buwan sa buong taon. Makikita rito ang mga
kaugalian at katangiang Pilipino
Pas$o
Mahalaga para sa mga kapatid
nating Kristiyano ang pagdiriwang ng
Kapaskuhan tuwing ika'( ng !isyembre.
Araw ito ng paggunita sa pagsilang ni
9esus, ang Anak ng !iyos ng mga
Kristiyano. Misa de gallo o simbanggabi
ang hudyat ng pagdiriwang ng Kapaskuhan. Nagsisimula ito sa ika#,
ng !isyembre. Ang misa de gallo ang magkakasunod na siyam na
simbanggabi hanggang sumapit ang araw ng Pasko. Nagkakaisa ang
mga Pilipino sa pagdiriwang nito. Marami ang dumadalo sa misang ito.
)amasamang nagsisimba ang maganak dito.
Pagmamahal sa bawat isa ang mensaheng ipinahahatid sa atin
tuwing sasapit ang Pasko. &sang araw rin ito para sa mga mahal sa
buhay mga kamaganak at mga kaibigan at pati na rin ng mga
kaaway. Kailangang maghatid ang bawat Kristiyanong Pilipino ng
kapayapaan hindi lamang sa buong bansa kundi pati na rin sa buong
mundo. Kung kaya't dapat tandaan na ang mensahe ng Pasko ay
pagmamahal at kapayapaan. Tanda rin ito ng pagkakabuklod ng mga
maganak. Nagsasamasama rito o nagkakaroon ng reunion ang mga
kasapi ng maganak.
&sa pang napakagandang pagdiriwang kung Pasko ang parada
ng makukulay at maiilaw na parol na yari sa )an 6ernando, Pampanga.
!inarayo ng mga turista ang paradang ito.

Ati&ati-an
&to ay pagdiriwang sa Kalibo, Aklan. Tatlong araw ito ng pag
awit at pagsayaw sa mga daan. Nagpaphid ng uling o anumang itim na
pangkulay sa buong katawan ang mga sumasali sa parada. Nagsusuot
pa sila ng makukulay na kasuotan habang nagsasayaw sa saliw ng
tugtog ng mga tambol sa kalsada. 1awak ang imahen ng )anto Ni2o
ng isang ati habang sumsayaw. )umisigaw naman ng :/i/a: ang iba sa
kanilang pagsasayaw. :Mahabang buhay' ang kahulugan ng salitang
/i/a.

Ma-al na Araw
&sang napakahalaga at
natatanging tradisyon ito ng mga
Katolikong Pilipino. Nagkakaisa ang ito
sa pagdaraos nito. Karaniwang
makaririnig ng pabasa sa baryo, kapilya,
at pati na sa mga tahanan na
ikinukuwento ang buhay ni -risto. Penitensiya naman ang tawag sa
ginagawa ng mga Pilipinong nagpapasakit o namamanata tuwing
Mahal na Araw, Kanilang pinahihirapan at pinarurusahan ang sarili
sa pagdadala ng krus o pagpalo at pagsugat sa kanilang mga
katawan. &sang prusisyon ng mga rebulto ni -risto at iba pang
santo ang inilalakad sa mga pangunahing daan ng baryo o bayan
tuwing Biyernes )anto. Maingay at masayang naririnig ang
kampana ng lahat ng simbahan tuwing 0inggo ng Pagkabuhay
upang ipabando o ipahayag ang muling pagkabuhay ng ating
Panginoon.
May isa pang gawaing
isinasagawa tuwing Mahal na Araw. &to ang
Moriones ng Marindu;ue. &sang makulay na
kaugalian pangMahal na Araw ito. Nagsusuot
ng damit ng mga .omanong sundalo at
makukulay na maskara ang mga namamanata.


Pa-iyas
&sang tradisyon din ito. Pinararangalan
dito ang santo ng mga magsasaka na si )an
&sidro de 0abrador. Nagkakaisang nagsasabit
ang mga taga4ue3on ng mga produktong
bukid at katutubong pagkain sa pintuan at mga
bintana ng kanilang bahay.
&sang Bahagi ng pagdiriwang ng )an &sidro
ang pagbasbas sa mga kalabaw. &pinaparada ng
mga magsasaka ang kanikanilang mga kalabaw
patungo sa simbahan upang mabasbasan ng pari.
Naniniwala sila na malalayo sila at ang kanilang
mga kalabaw sa mga sakit at aksidente sa
pagbasbas na ito. &sang makulay na pagdiriwang ito na kinalulugdan
ng lahat sa 4ue3on tuwing buwan ng Mayo.

Santa$rusan
&to ang isa pa ring kasayahan. Ang
santakrusan ay isinasagawa kung Mayo. &sang
prusisyon ito na nagpapakita at isinasadula ang
paghahanap ni )anta Elena sa Banal na Krus.
Maraming naggagandahang kababaihan sa prusisyong
ito na kumakatawan kay Birheng Maria at iba pang mga babaing
tauhan sa Bibliya at mga akadang kaugnay nito.

Pista ng Pe.a/rancia
&sang kapistahan ang idinaraos tuwing
)etyembre #< sa 0ungsod ng Naga,
-amarines )ur sa rehiyon ng Bi=ol.
&sang prusisyon sa ilog ng
mapagmilagrong imahen ng Birhen
ng Pe2a%ran=ia ang dinarayo sa
pagdiriwang na ito. &sinasagawa ang prusisyong ito sa &log ng Naga at
kalalakihan lamang ang lumalahok. Magandang nilagyan ng palamuti
ang trono ng birhen na nasa isang kasko.

Araw ng mga Patay o Todos los Santos
&pinagdiriwang ito tuwing unang araw ng Nobyembre.
$inugunita at pinararangalan ang mga namatay na kamaganak sa
araw na ito. Karaniwang nagtutungo ang mga Pilipino sa sementeryo
upang magsindi ng mga kandila, magalay ng mga bulaklak at pagkain,
at magdasal para sa namatay na mga mahal sa buhay. Nagkakaisa rin
ang mga Pilipino sa pagsasagawa ng mga kaugaliang ito.

Ramadan
&sang buwang pagdiriwang ito ng ating mga kapatid na Muslim
sa Timog tuwing Marso hanggang Abril. )amasama at nagkakaisa rin
sila sa pagdiriwang ng okasyong ito. Mahalagang pagdiriwang ito sa
kanila. &dinaraos ang kaugalian at tradisyong ito ng mga tagasunod ng
&slam sa buong mundo. Nagsusuot ng mahabang belo sa kanilang
mukha ang mga babaing Muslim kapag nagtutungo sila sa kanilang
mos;ue. Nangingilin or nagaayuno ang lahat ng mga Muslim sa mga
pagdiriwang na tulad nito. Nagdarasal sila kay Allah na kanilang
Panginoon. $inugunita nila ang pakakahayag o rebelasyon ng Koran
kay Mohammmed, ang propeta ng &slam. Nagbabasa pa sila ng Koran.
Ang Koran ay banal na aklat ng mga Muslim.

0ari Raya Puasa
Pagkatapos ng .amadan, ipinagdiriwang ng mga kapatid
nating Muslim ang 1ari .aya Puasa. &sa itong pasasalamat nila.
Nagsisimula at ginigising sila ng malalakas na ingay ng mga tambol.
Agad silang nagbibihis ng kanilang magagarang kasuotan at
nagtutungo sa mos;ue. Nagdarasal sila ng isang oras. &mam ang
tawag sa kanilang pari.
Balik sa simula
Mula sa Librong Bayanihan 2 ni Priscila B Di!on
Maikling Pagsasanay:
A. Sabihin kung ano ang inilalarawang pagdiriwang:
#. &to ang pinakamahalagang pagdiriwang ng mga Muslim.
'. &pinaparada ng magbubukid ang kanilang mga kalabaw sa daan
patungo sa simbahan.
". Magagandang dalaga ang mga kasapi sa prusisyong ito.
5. Nakasuot ng sundalong .omano ang mga namamantang kalalakihan
sa pagdiriwang na ito sa Marindu;ue.
(. &sang makulay na pagdiriwang ito kung saan nagsasayaw at
umaawit sa daan ang mga kasapi.
B. Sabihin kung kailan ipinagdiriwang ang mga sumusunod na
okasyon:
#. 0inggo ng 7ika
'. Araw ng Maynila
". Araw ng Kagitingan
5. Araw ng mga Bayani
(. Pista ng Pe2a%ran=ia
Mga Kaugaliang Pilipino Tuwing Pasko
Currently 5.00/5
1
2
3
4
5
6549 ating! 5.0/5 "2 #otes $ast%
Sinasabing ang Kapaskuhan ang siyang pinakamahabang pagdiriwang sa
bansa, dala na rin marahil ng matinding impluwensiya ng relihiyong
Kristiyanismo. Unang araw pa lang ng isyembre ay matamang naghahanda
na ang mga !ilipino upang simulan ang kaugaliang ipagdiwang ang
kapanganakan ni "esukristo. #ula sa dekorasyon, kasuotan, pagkain at
awitin, talaga namang makikita, maririnig at maaamoy na ang Kapaskuhan ay
papalapit na. "eto ang ilan sa mga kinagisnan nang kaugalian ng mga
!ilipino bilang paggunita at paghahanda sa $asko.
Parol
&in'i pa (an tu(utuntong ang kalen'aryo sa )uwan ng *isye()re ay paisa+isa nang
naglilitwan ang (ga naglalaki,an at (akukulay na parol sa (ga ta,anan. -ng parol ay ,ugis
)ituin na la(para na su(isi()olo sa tala na nagtanglaw sa tatlong (ago sa pag)ay)ay ng
kanilang 'aan patungo sa sa)sa)an ni &esus. Tanyag sa Pa(panga. ito ay ginaga(it na(an
ngayon upang ilawan ang (ga 'aan para sa (ga taong 'a'alo sa Misa 'e /allo.
Belen
Mali)an sa pagsasa)it ng Parol. tra'isyon na rin ang paglalagay ng 0elen sa (ga
ta,anan. -ng 0elen ay tila isang tableau na nagpapakita ng eksena ng kapanganakan ni
&esus. kata)i ang a(ang si 1anto 2ose at inang 0ir,eng Maria. Mali(it ay ito3y isang pinaliit
na replika ng nasa)ing eksena. ngunit (ay ilan na(an na gu(agawa ng (akatoto,anang
anyo nito at inilalagak sa ,ar'in.
Simbang Gabi
Mas kilala )ilang Misa 'e /allo "o Misa ng Tan'ang%. ito ay isang tra'isyon ng pagsisi()a
sa 'akong alas+singko ng )ukang liwayway. si(ula ika+16 ng *isye()re. ,anggang sa
)isperas ng Pasko. 4agsi(ula ang tra'isyong ito noong pana,on ng pananakop ng (ga
Kastila sa Pilipinas. *a,il (aagang nagtutungo sa ka)ukiran ang (ga (agsasaka ay
napagpasya,an ng (ga kura+paroko na (ag'aos ng (isa nang ,igit na (as (aaga upang
(aging sila ay (aka'alo. -ng tra'isyong ito ay patuloy na isinasagawa (ara,il ay )u,at sa
paniniwala na ang ka,ilingan o panata ng sinu(ang (aka)uo ng siya( na araw na si()ang
ga)i ay (atutupa'.
Mga Kakanin
Kaaki)at ng 1i()ang /a)i ay ang pagsasalu+salo ng pa(ilya sa pagkain ng (ga
kakaning 5ilipino. Matatagpuan sa la)as ng (ga si()a,an ang ,anay ng (ga (unting
tin'a,an na nag+,a,ain ng (ga (alalagkit na pagkain gaya ng puto )u()ong "(alagkit na
kanin na kulay u)e at ,inu,ul(a sa isang )u()ong o (anipis na kawayan% at )i)ingka
",inurno sa uling na (alagkit na kanin na (ay kasa(ang itlog na (aalat at niyog%. 6pang
(apawi ang ginaw ,ati' ng ,anging a(i,an sa u(aga ay (ayroong (ainit na tsokolate ring
(a)i)ili na (asarap 'ing panulak sa (alagkit na kakanin.
Paghaharana
Cu()an$,ero ang tawag sa grupo. na kali(ita3y )u,at sa 1i(a)a,an o paaralan. na
nag,a,arana at nag)a)a,ay+)a,ay upang (ag,an'og ng awiting pa(asko. Ka'alasan ay
(ay )it)it silang (ga instru(ento upang sa)ayan ang kanilang pag+awit. Mali)an sa kanila.
tala(ak 'in sa (ga kalsa'a ang (ga paslit na nagsisipag+awit ng kanilang )ersyon ng
kantang pa(asko.
Awiting Pamasko
0ilang senyales na (alapit na ang pasko ay (aririnig na pu(apailanlang na sa ,angin
ang (ga ,i(ig o awiting pa(asko. Maririnig sa (ga paaralan. si()a,an at (aging sa
istasyon ng ra'yo ang (ga napapana,ong (usika na ka'alasa3y sinulat at inawit ng (ga
)atikang ko(positor at (ang+aawit sa Pilipinas.
Noche Buena
Tra'isyon 'in ng pa(ilyang 5ilipino ang pagsasalu+salo ng ,apunan sa )isperas ng
Pasko. (atapos ang ,uling Misa ng 1i()ang /a)i. Ka'alasan ay isang (unting pista ang
i'inaraos sa ta,anan. kasa(a ang ilang ka(ag+anak at (alalapit na kai)igan. kasa)ay ng
pag)i)igay ng (ga regalo. &in'i kinakailangang (asagana ang ,apag+kainan. &igit na
(a,alaga ang (agkasa(a at (agka)uklo' ang )uong (ag+anak.
Panunuluyan
Masasaksi,an lalo na sa (ga lalawigan ang pagsasa'ula ng (asali(uot na paglalak)ay
ng )anal na (ag+asawa para sa kapanganakan ng anak nilang si &esus. Ka'alasan ay
ginaganap ang 'ulang ito sa pla7a o 'i kaya3y sa 1i()a,an )ago si(ulan ang Misa sa
)isperas ng pasko.
Aguinaldo
Pinaka,i,intay+,intay lalo na ng (ga ka)ataang 5ilipino ang Pasko 'a,il sa pag,ingi ng
%guinaldo ",ango sa salitang 8spanyol na nanganga,ulugang 9regalo:%. ;to ay ang
pag)a)a,ay+)a,ay ng (ga )ata sa kanilang (ga ninong at ninang. (aging sa kanilang (ga
ka(ag+anak upang sila3y (a)iyayaan ng regalo na (ali(it ay nasa anyo ng salapi.
Masasaksi,an rin 'ito ang ugaling 5ilipino na pag(a(ano o ang paglapat ng noo sa ka(ay
ng (as nakatatan'a.
1anggunian
&ow to Cele)rate a 5ilipino C,rist(as. ",inango noong *isye()re 1. 200<%
P,ilippine C,rist(as. ",inango noong *isye()re 1. 200<%
C,rist(as in t,e P,ilippines. ",inango noong *isye()re 2. 200<%
TALUMPATI SA KALAGAYAN NG EDUKASYON SA PILIPINAS
http://karwaskil.multipl.!"m/#"ur$al/it%m/&'
(pauma$hi$ at hi$)i k" $akuha a$* pa$*ala$ $* ma katha+
U$a sa lahat, tu$*haa$ $ati$ a$* kala*aa$ $* sist%ma $*
%)ukas"$ ku$* saa$ hi$uhu-"* a$* m*a susu$") $a m*a pr"p%su$al
sa masmi)a, p%r")ism", r%las"$* pu-lik" at a)-%rtasi$*.
Sa kasalukua$, milu$.mil"$* ka-ataa$* Pilipi$" a$* $asasa)lak sa
karukhaa$ at patul" $a $i$a$akawa$ $* ka$ila$* ki$a-ukasa$.
Sa tau$.ta"$* pa*tataas $* matrikula, si$" pa/$* ma$i$iwala $a a$* m*a
kapitalista$* %)uka)"r at ma.ari $* paarala$ a hi$)i $a*kakamal $*
sup%rtu-"0
Ga"$* iti$ak)a $* K"$stitus"$ $* Pilipi$as $a a$* %)ukas"$ a
karapata$ $* mamamaa$, para sa m*a kapitalista$* %)uka)"r it"/
isa$* malaki$* $%*"s". Mapatutu$aa$ it" sa kala*aa$ $* UP1SL at i-a
pa$* %skuw%laha$ )it" sa lalawi*a$ $* La*u$a, ku$* saa$ )umarami a$*
-ila$* $* m*a )r"p."uts. Ka-i.ka-ila ri$ a$* m*a kil"s.pr"t%sta $*
%stu)a$t% at *ur" para ila$ta) a$* pa*sasama$tala at kalu$us.lu$"s
$ila$* kala*aa$.
I$iulat $* 2"mmissi"$ "$ 1i*h%r E)u!ati"$ (21ED+ $a ma &34 " 567 $*
ka-uua$* -ila$* $* m*a pri-a)"$* k"l%hi" at u$i-%rsi)a) sa -u"$*
-a$sa a$* $a*taas $* matrikula $it"$* ta"$. A$* $ati"$al a8%ra*%
p%r!%$ta*% i$!r%as% $it" a aa-"t sa 99.4:7.
A"$ pa sa ulat, ma 34 paarala$ a$* $a*taas $* matrikula sa r%hi"$*
Tim"* Kata*alu*a$, ku$* saa$ ti$ataa$* 9'.5;7 " P&:.&: ka)a u$it
a$* hala*a $* iti$aas.
Ku$* pa*-a-ataa$ $ama$ a$* <%p"rt "$ 1i*h%r E)u!ati"$ I$stituti"$s
with Tuiti"$ =%% I$!r%as%, <%*i"$ I>.A a$) ?, O@@i!% "@ Stu)%$t S%r8i!%s,
2"mmissi"$ "$ 1i*h%r E)u!ati"$ as "@ Au$% ', 544', lumala-as $a a$* D%
La Sall% S!h""l "@ 1%alth S!i%$!% a$* ma pi$akamataas $a hala*a
$*a"$ $* 59.u$it l"a) sa hala*a$* P93,:9& (9'.4'7 "@ tuiti"$ hik%+. Sa
Si%$a 2"ll%*%, $a*kakahala*a it" $* P3,B69.P93,;65 ('.::.B.5B7+C D% La
Sall% U$i8%rsit.Dasmari$as .. P9&,6&:.P9B,&B9 (6.49.6.9'7+C U$i8%rsit
"@ P%rp%tual 1%lp Sst%m i$ La*u$a .. P99,:43.P9',359 (9'.697+C St.
A"h$ 2"ll%*%s "@ 2alam-a .. P9','53 (:.:57+C La*u$a N"rthw%st%r$
2"ll%*% .. P9',&;' (9'.:;+C Sa!r%) 1%art 2"ll%*% "@ Lu!%$a .. P94,3&9.
P95,6&9 (9'.6&.9B.9;7+C Sa$ Pa-l" 2"ll%*%s .. P99,94: (:.:67+C at
Di8i$% D"r) 2"ll%*% "@ Th%"l"* i$ Ta*ata .. P94,B6' (547+.
Mula $""$ ha$**a$* $*a"$, hi$)i $atutupa) a$* *as*as $a$* pa$*ak"
$a a$* pa*)ara*)a* sa matrikula a ma$*a*ahulu*a$ )aw sa pa*taas $*
sah") $* *ur"/t kawa$i, mahusa $a pasili)a), li-r" at ka*amita$ sa pa*.
aaral.
?akit -a ka" pi$a)ala )it" $* UP1SL para ma*."$.th%.#"- trai$i$*0
?uk") sa pa*sasapraktika $* i$"$* kaalama$* t%"r%tikal, it"/ )ahil $a
ri$ sa kawala$ $* Mass!"m D%partm%$t $* m*a t%k$"l"hia$* au)i".
-iswal para sa i$"$* aktwal $a pa*sasa$a sa ka-ila $* pa*-a-aa)
$i$" $* malaki$* hala*a tau$.ta"$.
A$" pa/$* maaasaha$ $i$"0 Ku$* tutuusi$, hi$)i $ama$ i$t%r%s $* *a$i)
at suwapa$* $a m*a kapitalista$* %)uka)"r a$* pau$lari$ a$* kali)a) $*
ati$* %)ukas"$.
Na*i$* k"m%rsalisa)" a$* kata$*ia$ $* %)ukas"$ )ahil sa k"l"$al
$it"$* pi$a*mula$. N""$* 9:44s, $aitata* a$* isa$* malawaka$*
sist%ma $* pampu-lik"$* paarala$ -ila$* i$strum%$t" $* pa$lili$la$* sa
masa at para sup"rtaha$ a$* m*a kampa$a$* pasipikas"$ at
pa$a$ak"p $* *u-%r$"$* militar $* US. Pi$at"t"ha$a$ it" $* )ati$*
s%$a)"r 2lar" <%!t", $a$* sa-ihi$ $ia $a a$* pa*katal"$* militar $*
r%-"lus"$* Pilipi$" a si$u$)a$ $* isa$* h%$%ras"$* i$alipi$ $*
imp%ralista$* i$)"ktri$as"$.
Gi$amit a$* I$**l%s -ila$* mi)um $* pa*tutur" sa m*a %skuw%laha$.
It"/ upa$* makapa*sa$a $* sapat $a -ila$* $* m*a Pilipi$"$*
pr"p%su$al $a sia$* *a*amiti$ para patak-uhi$ a$* tra$sp"rtas"$,
k"mu$ikas"$, k"m%rs", at i$)ustria$* k"$tr"la)" $* m*a )auha$.
A$* tali$" $* m*a a-u*a)", )"kt"r, si%$tipik", at i$hi$%r" a pawa$*
m*a )auha$* i$t%r%s )i$ a$* $akiki$a-a$*.
Sama$tala, a$* m*a $akatap"s lama$* $* %l%m%$tara, haksul " /u$*
m*a /)i $akatu$t"$* sa %skuw%la a $a*i*i$* -iktima $* siil, mura at
pl%ksi-l%$* pa**awa sa marami$* pa-rika *aa $* sa La*u$a
T%!h$"park.
A$* -aa$ a $a*i$* isa$* malawak $a pal%$*k% $* la-is $a pr")ukt" at
kapital $* m*a kapitalista$* )auha$ $a sia$* ta*atust"s sa ati$*
-ur*%s $a pa$lasa, pa$i$iwala at %stil" $* pamumuha. Pi$a*pasasaa$ $*
m*a m"$"p"l".kapitalista$* US a$* ama$* likas at pa$ta" $* ati$*
-a$sa, ha-a$* $a*)urusa sa mati$)i$* kahirapa$ at krisis a$* m*a
mamamaa$.
Upa$* mapa$atili$* umiiral a$* )ati $a$* k"m%rsalisa)" at k"l"$al $a
sist%ma $* %)ukas"$, ipi$atutupa) $* *"-%r$", m*a kapitalista$*
%)uka)"r at ma.ari $* %skuw%laha$ a$* pa$u$upil sa kampus. La*a$ap
$*a"$ a$* pa*la-a* sa )%m"kratik" at k"$stitusu$al $a m*a karapata$
$* %stu)a$t% tula) $* pa*-a-awal sa kalaaa$* ma*pahaa*, ma*.
"r*a$isa at sa sama.sama$* pa*kil"s. Nariria$ )i$ a$* pa*k"$tr"l $*
m*a a)mi$istra)"r $* paarala$ sa m*a stu)%$t !"u$!ils at pu-li!ati"$s.
Ku$* sa %skuw%laha$ pa la$* a si$asa$a $a a$* m*a %stu)a$t% $*
Mass!"m $* pa*.aasal.alipi$ at pa*i*i$* kimi sa *it$a $* pa*sasama$tala
at kawala$* hustisa, paa$" $ati$ ma-isa$* maihahati) sa ma)la a$*
kat"t"ha$a$ $* tu$a $a $a*a*a$ap sa ati$* lipu$a$0 Paa$" $i$"
aaliwi$ a$* masa $a pala*i$* -iktima $* karahasa$* militar, maliit $a
sah"), kawala$ $* s%r-is" at pa$)aram-"$* sa ati$* ka-a$*.ama$0
Paa$" ipalilim"t sa i$"$* aw)%$s a$* kumakalam $ila$* sikmura )ahil
sa *ut"m0
II. MASMIDYA
K"$s%r-ati-" 8s. Pr"*r%si-"
Sa pr"s%s" $* ati$* kasasaa$, lumitaw a$* )alawa$* ma*kasalu$*at
$a tra)is"$ sa masmi)a$* Pilipi$": u$a, a$* k"$s%r-ati-"$* tra)is"$
(mai$str%am+ at pa$*alawa, a$* pr"*r%si-"$* tra)is"$ (alt%r$ati8%+.
Sapa*kat )"mi$a)" $* maka.imp%ralista$* m*a i$t%r%s, iti$ata*u") $*
k"$s%r-ati-"$* masmi)a a$* pa*hahari $* mapa$*.api$* m*a r%him%$.
Mahi*pit $it"$* ti$utula$ a$* r%p"rma sa sist%ma at )%m"kratisas"$ $*
m*a istruktura$* pa$lipu$a$. ?uk") )it", ipi$alala*a$ap $it" a$* m*a
imp"rmas"$ " m%$sah%$* )%ka)%$t%, wala$* ka-uluha$ (tri8ial+, /)i
lu-"s $a makat"t"ha$a$ (i$a!!urat%+ at $a*hihikaat $* pa*takas sa
r%ali)a) (%s!apism+.
?a*" pa a$* m"$"p"lisas"$ $* r%him%$* Mar!"s sa -u"$* masmi)a sa
pa$ah"$ $* ?atas Militar, umiral $a a$* *a$it"$* tra)is"$ sa m*a
pahaa*a$* Espa$"l $a wala$* i-a$* lama$ ku$)i m*a papuri sa pral%
at m*a k"l"$al $a "pisal%s, mahi*it /sa$)aa$* ta"$ $a a$* $akakaraa$.
Dahil $a ri$ sa maimpluw%$sa$* kapa$*ariha$ $it", $a*i$* )alua$
a$* k"$s%r-ati-"$* masmi)a $* kultura$* p"pular (p"p !ultur%+ ku$*
saa$ t")".t")"$* pi$asisikat a$* m*a imah% sa u)"k $a ma*kamal $*
sup%rtu-".
1a-a$* ma %m"s"$al $a kapit a$* m*a tumata$*kilik $a aw)%$s,
patul" a$* pa$atisism" at pa$*a$*alakal sa imah%. 1alim-awa, kahit
hi$)i )ir%kta " p%rs"$al $a kilala $* m*a ma$"$"") a$* *rup"$*
Taiwa$%s% $a =', kapa$si$.pa$si$ a$* lu-usa$* pa*kahumali$* $ila sa
imah% $it". Ipa*papalit $* @a$ a$* klas% para makapa$"") $* T> "
k"$s%rt", susuwai$ a$* ka$a$* pamila at *ur", at makikipa*.awa
sa si$uma$* ma i-a$* i$ii)"l" sa $*ala$ $* ='. P%r" wala$* li-r%$* tik%t
sa k"$s%rt" $* ='. Kaila$*a$* -umili $* pa$", $"t%-""k at -a* $a ma
larawa$ $* =' para mata$*kilik sila. Naiisip -a $ati$ ku$* *aa$" a$*
sakripis" at hala*a$* *i$a*asta $* m*a @a$0
A$* pr"*r%si-"$* masmi)a, sa ka-ila$* -a$)a, a umus-"$* sa
si$apupu$a$ $* masa, $a $""$* huli$* -aha*i $* ika.9: si*l" a
$a$awa*a$ $* r%p"rma at $a$* luma"$ a $a*i$* i$strum%$t" para
kamti$ a$* hi$aha$*a) $a pa$lipu$a$* pa*-a-a*". Ipi$alala*a$ap $it"
a$* m*a imp"rmas"$ " m%$sah%$* $a*papalaa $* ati$* kamalaa$ sa
*ap"s $* kama$*ma$*a$, $a*lala$ta) $* s"sal.r%ali)a) at $a*-i-i*a
$* *a-a sa pa*kil"s.
Ki$a-i-ila$*a$ it" $* m*a p%r")ista at pr"p%su$al $a $a*sasaliklik $*
m*a imp"rmas"$* makakatul"$* para hi*it $a mai$ti$)iha$ $* ma)la
a$* lipu$a$ at m*a pr"-l%ma $it", *aa $* awt"ritara$ $a pamamahala,
)auha$* )"mi$as"$ at krisis pa$*ka-uhaa$.
Mula sa m*a maka-aa$* )ar" tula) $* La S"li)ari)a), Kalaaa$ at La
I$)%p%$)%$!ia $""$* pa$ah"$ $* u$a$* kilusa$* pr"pa*a$)a ha$**a$*
sa D% ="rum at i-a pa$* alt%r$ati-"$* pu-likas"$ $""$* ?atas Militar,
patul" $a $a*sisikap a$* pr"*r%si-"$* masmi)a $a makapa$ai* sa
*it$a $* kakula$*a$ $* r%kurs" at mapa$upil $a sitwas"$.
Surii$ $i$" a$* -awat )ar", ma*asi$, aklat, -ill-"ar), p"st%r,
pr"*rama sa t%l%-is"$ " ra)", si$% at w%-sit% sa i$t%r$%t $a
ti$ata$*kilik $* masa$* aw)%$s. Sa)a$* hi$)i maiiwasa$* iha$a a$*
-awat isa sa m*a it", ali$ ma$ sa k"$s%r-ati-" " pr"*r%si-"$* masmi)a.
Kahit pa sa-ihi$* wala$* -atas $a $a*r%r%*ulisa sa masmi)a, it"/
maaari$* -usala$ sa pamama*ita$ $* mapa$iil $a i$strum%$t" $*
*"-%r$", kapa$*ariha$ $* m*a $a*mama.ari $* mi)a, istakh"l)%r at
a)-%rtas%r, at $* i)%"l"hia$* pa*ka*ap"s $* kalakha$ sa m*a
pr"p%su$al. Na*a*a$ap )i$ a$* i-a/t i-a$* tip" $* pa$u$uh"l $* m*a
malalaki$* $%*"sa$t%/t pulitik" sa m*a r%p"rt%r at -r")kast%r.
1a$**a/t hi$)i $a*a*a$ap a$* ra)ikal $a pa*-a-a*" sa lipu$a$, patul"
$a mamamaa$i a$* )alawa$* ma*kasalu$*at $a tra)is"$.
Lumalala$* Pa$**i*ipit at Pamamasla$*
Tumiti$)i $*a"$ a$* i$timi)as"$ at karahasa$ $a )i$ara$as $* m*a
ta*ami)a, -a*a $a hi$)i *aa$" ti$atalaka sa m*a %skuw%laha$.
A"$ sa Nati"$al U$i"$ "@ A"ur$alists "@ th% Philippi$%s (NUAP+, mula
$a$* -uma*sak a$* )ikta)ura$* Mar!"s $""$* P%-r%r" 9:6;, )i -a-a-a
sa BB mamamahaa* $a a$* pi$apata sa -a$sa. Sama$tala, sa hiwala
$a listaha$ $* ?ulatlat.!"m, isa$* $%ws.@%atur% w%-sit%, aa-"t $a sa 36
mamamahaa* a$* $apapata mula $""$. Ku$* isasama a$* m*a pi$ata
$""$* pa$ah"$ $* -atas militar, 994 $a lahat.lahat a$* mamamahaa*
$a -iktima $* pamamasla$*. Dalawampu rit" a pi$asla$* sa ilalim $*
a)mi$istras"$* Arr"".
Sa *i$a$ap $a kil"s.pr"t%sta $""$* A*"st" 9; $* ma )i -a-a-a sa 544
mamamahaa* mula sa i-a/t i-a$* -aha*i $* Pilipi$as sa pam-a$sa$*
himpila$ $* pulisa sa 2amp 2ram%, -i$atik"s $* i-a/t i-a$* "r*a$isas"$
$* mi)a, sa pa$*u$*u$a $* NUAP, a$* kai$utila$ $* Philippi$% Nati"$al
P"li!% (PNP+ $a lutasi$ a$* marami$* kas" $* pamamasla$* sa m*a
mamamahaa*.
I$ihaa* sa rali $a pumapa$*alawa $a $*a"$ a$* Pilipi$as sa mu$)"
($a$*u$*u$a a$* IraE $a patul" $a *i$i*%ra $* Am%rika+ sa -ila$* $*
m*a mamamahaa* $a pi$asla$* ha-a$* *uma*ampa$ $* ka$ila$*
tra-ah".
1a$**a$* sa m*a "ras $a it", mar""$* a$im $a mamamahaa* a$*
pi$ata ku$* saa$ apat sa ka$ila a sa -uwa$ lama$* $* A*"st". Pit"$*
mamamahaa* $ama$ a$* pi$ata $""$* 544&.
Mali$aw $a kilala a$* m*a -iktima sa pa*-atik"s sa k"raps"$ at krim%$
$a ki$asasa$*kuta$ $* m*a pulis, militar, matataas $a upisal $*
*u-%r$" at malalaki$* $%*"sa$t%.
1aaa$ $i$"$* isalasa k" a$* )%tal% $* m*a kas". Dit" sa r%hi"$*
Tim"* Kata*alu*a$, a$* m*a -iktima $* pamamasla$* a si$a: S"$$
Al!a$tara, $%ws pr%s%$t%r $* 2it T> sa Sa$ Pa-l", La*u$a, $a
pi$a*-a-aril $""$* A*"st" 5445 pa*katap"s $ia$* -atikusi$ a$* isa$*
l"kal $a upisal $* su)a)C si N"%l >illara$t%, k"lum$ista $* La*u$a S!"r%
at k"m%$tarista sa DFA> $a pi$asla$* $""$* A*"st" 9:, 544& )ahil sa
ka$a$* pa*lala$ta) sa m*a a$"malaC si Ar$$%l Ma$al", k"r%sp"$)%$t
$* )ar"$* ?ul*ar at DF<1 matap"s $ia$* ihaa* a$* pa$i* $* kaawa
$* isa$* makapa$*ariha$* $%*"sa$t% sa ?aua$, ?ata$*asC at si
=%r$a$)" 2"$si*$a)", k"r%sp"$)%$t $* <a)" >%ritas $a pi$asla$* $""$*
A*"st" 95 )ahil sa pa*lala$ta) )i$ $* m*a a$"mala sa Na*!arla$,
La*u$a.
?uk") sa pamamasla$*, marami$* mamamahaa* a $a*i$* -iktima $*
harasm%$t, pa$a$ak"t, pam-u-u*-"* at i-a pa$* tip" $* pa$**i*ipit at
pa*la-a* sa karapata$* pa$ta".
N""$* Ma" &9, pi$a*-u-u*-"*, i$i$t%r"*a at pi$a*-a$taa$* papatai$
$* m*a %l%m%$t" $* 54th Sp%!ial ="r!%s si M%l8i$ Mamis, !am%rama$ $*
S"uth%r$ Ta*al"* EGp"sur%, matap"s $ia$* ku$a$ $* -i)" a$* isa$*
huma$ ri*hts @a!t.@i$)i$* missi"$ sa <"sari", ?ata$*as.
Sama$tala, $""$* 1u$" 5& a puw%rsaha$* pi$atata$**al sa %r% $* m*a
militar a$* <a)" A$akpawis, li$**uha$* pr"*rama $* Katipu$a$ $*
Samaha$* Ma*-u-uki) sa Tim"* Kata*alu*a$ (KASAMA.TK+ sa DF<? sa
?ata$*as 2it. Pi$arata$*a$ $* m*a militar at pulis $a pi$atatak-"
uma$" $* N%w P%"pl%/s Arm (NPA+ a$* $atura$* pr"*rama. Na*-a$ta
sila r%r%)i$ a$* istas"$ ku$* hi$)i ititi*il a$* pr"*rama.
Matap"s ihaa* sa isa$* i$t%r-u $it"$* A*"st" $a alam $ila ku$* si$"
a$* $a*papata ka Ar$$%l Ma$al", $akata$**ap $* pa*-a-a$ta sa -uha
at pa*mama$ma$ $* m*a )i.kilalala$* lalaki a$* isa$* katra-ah" $i
Ma$al". Sama$tala, $apilita$* ma*ta*" $a$* ila$* araw a$* isa pa$*
ta*a.mi)a.
N""$* Oktu-r% ha$**a$* N"-%m-r% 5445, a$im $a kas" $* pa*)uk"t at
pa$*haharas $* pulis, militar at paramilitar sa m*a ta*ami)a a$* $aitala
$* NUAP. Si E)u Pari$*it, isa$* !am%rama$ $* T>$%t, isa$* l"kal $a
istas"$ $* t%l%-is"$ sa 2alapa$ 2it, a $akata$**ap $* harasm%$t
mula ka G%$. A"8it" Palpara$, )ati$* pi$u$" $* 54'th ?ri*a)%, )ahil
lama$* sa pa*k"-%r $ia sa marahas $a )%m"lis"$ sa lu$s").
Sa ta"$ )i$* /"$, isa si =%r)i% <"l)a$, r%p"rt%r $* )ar"$* N%ws@lash sa
)aa$.)aa$* $a*i$* -iktima $* ma)u*"$* pa$)arahas $* m*a pulis at
*""$s la-a$ sa m*a ma$**a*awa $* N%stl% $a mapaapa$* $a*w%w%l*a
)/a$ sa 2a-ua", La*u$a.
Si$" a$* hi$)i $akakakilala ka Isa-%la *"8%r$"r.%l%!t Gra!% Pa)a!a $a
)ati$* -r")kast%r0 Paulit.ulit $a ipi$asara $""$ $i Ma"r 2a%sar D $*
2auaa$ 2it a$* ?"m-" <a)" sa Isa-%la )ahil sa pam-a-atik"s $it" sa
k"rups"$ at karahasa$ $* pamila$* D.
Sa marami$* i$si)%$t%, a$* m*a %l%m%$t" $* pulisa a$* $asasa$*k"t sa
pa*pata " pa$**i*ipit sa m*a ta*ami)a. N""$* Ma" 5445, pi$ata $*
isa$* pulis si E)*ar Damal%ri", r%p"rt%r $* Fam-"a$*a S!ri-% at
Mi$)a$a" G"l) Star at k"m%$tarista sa DHKP sa Pa*a)ia$ 2it. Kahit
$atuk" at $aar%st" $a si PO9 Guill%rm" Dapil%, pi$atakas pa ri$ sia $*
m*a kapwa $ia pulis. Sa l""- $* )alawa$* ta"$, pakalat.kalat lama$* si
Dapil% sa Pa*a)ia$ at i-a pa$* lu*ar sa pru-i$sa. Sa katu$aa$, $a*i$*
-a)i*ar) pa sia $* isa$* pulitik" $""$* $akaraa$* %l%ks"$. Sama$tala,
$apilita$* ma*ta*" a$* pamila $i D%mal%ri" at i-a pa$* t%sti*".
At a$" a$* tu*"$ $* awt"ri)a) sa m*a pa$**i*ipit at pamamasla$*0
Na*-i*a $* Ipa"I si PNP Dir. G%$. 1%rm"*%$%s E-)a$% sa m*a
ta*ami)a $a ma$ahimik $a lama$* para hi$)i ma*i$* tar*%t $*
karahasa$. Ma a)%la$ta)"$* mu$*kahi pa $a ma*.armas $a lama$* a$*
m*a mamamahaa* para maipa*ta$**"l a$* sarili. ?i$al%wala $ama$ $i
G%$. A$*%l" <%%s, S%!r%tar $* D%partm%$t "@ I$t%ri"r a$) L"!al
G"8%r$m%$t $a $a$*a$*asiwa sa PNP, $a$* sa-ihi$ $ia$* wala$* pa$*
malala$* tu$*uhi$ sa -ila$* $* m*a pi$apasla$* $a m*a ta*ami)a.
A$* m*a pahaa* $a it" $* m*a $asa awt"ri)a) at a$* kawala$ $ila $*
aks"$ sa lumalala$* pa$**i*ipit at pamamasla$* sa m*a ta*ami)a, a
patu$a la$* $a a$* )%m"krasa at kalaaa$ sa pamamahaa* a
mistula$* ilus"$. A$* %sta)" mism" a$* sumusupil sa kalaaa$ sa
pamamahaa* para pr"t%ktaha$ a$* i$t%r%s $* m*a $a*hahari$* uri sa
ati$* -aa$.
III. MGA ALTE<NATI?ONG 1AMON
Ku$* papawii$ a$* tak"t at pa*.aali$la$*a$ sa ati$* m*a pus"/t isipa$,
malulutas $ati$ a$* m*a pr"-l%ma$* -uma-a*a-a* sa sist%ma $*
%)ukas"$ at masmi)a. Ma-a-a*" lama$* a$* mu$)" ku$* ta"/
ma*kakaisa at lala-a$. ITh% p%"pl% u$it%) !a$ $%8%r -% )%@%at%).I It"
a$* ham"$ sa ati$.
Sa lara$*a$ $* %)ukas"$, ma pa$*a$*aila$*a$* ita*u") a$* isa$*
pam-a$sa, si%$tipik" at )%m"kratik"$* %)ukas"$.
Pam-a$sa, )ahil $ais $ati$* i-alik a$* kara$*ala$ $* ati$* lahi$*
Pilipi$". Dapat imulat a$* m*a %stu)a$t% upa$* k"$)%$ahi$ a$*
imp%ralista$* a*r%s"$ at *%ra. Gawi$ $ati$ la-"rat"r" a$* m*a
%skuw%laha$ para sa pa*papatupa) $* )%m"kratik"$* pamahalaa$,
pam-a$sa$* i$)ustrialisas"$, r%p"rma$* a*rar", i$)%p%$)%$t%$*
u*$aa$* pa$la-as, maka-aa$* kultura at i-a pa$* ka*at $a tu$*kuli$.
Si%$tipik", )ahil $ais $ati$* ipala*a$ap a$* pa*.aaral $* m*a
kaalama$* $aka-ata sa pa*sisiasat at pa*susuri sa r%ali)a). Umaa"$
it" sa m*a -atas $* aktwal $a pa*.iral, pa*-a-a*" at r%la.r%las"$ $*
m*a -a*a at pa$*aari.
D%m"kratik", )ahil ha$*a) $ati$* ma$*i-a-aw a$* karapata$ at i$t%r%s
$* $akakarami sa ati$* lipu$a$. Dapat $ati$* i*iit a$* pa*papatupa) $*
li-r%$* %)ukas"$ para sa mamamaa$ sa lahat $* a$tas.
Kasama $* m*a i$)%p%$)%$t% at r%sp"$sa-l%$* pr"p%su$al sa mi)a,
)apat lumah"k a$* m*a %stu)a$t% $* Mass!"m sa puspusa$* kampa$a
para ita*u") a$* kalaaa$ sa pamamahaa*. Na$*a$*ahulu*a$ it" $*
pa*tata" $* m*a pa$*masa$* "r*a$isas"$ $a $a*lala"$* lumikha $*
"pi$"$* pu-lik" $a sasalu$*at sa pa$lili$la$* $* m*a $a*sasama$tala at
$a$*.aapi, Pilipi$isas"$ at pa*papa-uti sa ka-uhaa$ $* m*a
ma$**a*awa sa mi)a.
Sa aki$* pa*tatap"s, $ais k"$* -au$i$ $i$" a$* mahala*a$* m%$sah%
$* I$t%r$ati"$al =%)%rati"$ "@ A"ur$alists (I=A+: Iwala$* kalaaa$ sa
pamamahaa* ha$**a/t $a-u-uha a$* m*a mamamahaa* sa
k"rups"$, kahirapa$ at tak"t.I
Komedya Dekada 90: Bob Ong, Jessica Zafra, Pol Medina
I planned on writing this entry in an objective manner, but as I started writing, pieces of me
resisted the cracking soil. It would be sacrilege on my part to do so. Besides, I read for
pleasure first, for curiosity second, and for necessity last. So I indulged my senses, I trusted
my gut, I laughed.
But what is funny to me? A better uestion would be! who could tell what makes a line funny
or not? "ho could tell why to some, Shakespeare#s $alstaff, %ark &wain#s nomads, 'ane
Austine#s ironic heroine, %oliere#s miser, or (ervantes#s eccentric rider, is, to some, funny, and
to others not at all?
)erhaps I could apply the objective eyes of *obbes +we laugh at the defects of others as well
as our past selves, providing we transcend it , we feel superior to those we laugh at-, .ant
+we laugh because our e/pectation is frustrated , because unrelated objects are mi/ed-, or
$reud +we laugh to vent our repressed feelings , to outwit the censors-. But I didn#t and
wouldn#t , humor for me, is an art, and not science , prying and poking at the innards of the
hyena will halt its laughter.
0oubtless there are those who will cry 1trash1 to a topic such as this, these are the types who
label the likes of 2scar "ilde and "oody Allen as unimportant clowns, branding their comedic
wits as trivial pursuits. &o dislike this list is the prerogative of the reader, and as such I would
respect the taste of each and every individual, but to state that writing comedy is insignificant,
is for me an invalid rhetoric. As $. Sionil 'ose introducing his fellow 3ational Artist +the short
story comic Alejandro 4eyes- implied! making the tears fall is as hard in tragedy as it is in
laughter.
&here is nothing trivial about writing comedy , the writers risk the most in channeling the
truth of emotions through mirth. As the reaction of the radical %uslim mob over 0anish
embassies attest+incited by the infamous 'yllands,)osten cartoons-, deflecting anger and
protest through laughter is a hit,or,miss affair. But such is the power of humor that a well,
delivered comedy has more impact than any litany and sermon that can emanate from long,
winded diatribes +e.g. a single comic strip of 0ilbert or a single episode of &he 2ffice, has
more impact to me than any book I#ve read concerning the pains of living with clueless co,
workers-.
0uring a family gathering, I told a story of a superstitious friend who has a habit of spewing
one,liner clich5s. *e is a tall person, and being that way, was prone to bumping his head on
low entrances. 2ne such afternoon, witnessing the bump, I blurted to him! 12kay lang #yan,
malayo naman sa bituka1 +1It#s okay, it#s nowhere near the intestine1-.
As the laughters swirled around the dining table, my teenage sister, in an abrupt tone, cut the
revelry! 1kuya hindi naman joke #yan, kasi totoong nangyari1 +1brother it#s not a joke, #cause it
truly happened1-. 6veryone#s eyes glanced at mine, to which I, smiling at my sister, replied!
1Ang joke, kahit na gaano kabaliw at kababaw ay may bahid ng katotohanan.1 +1A 'oke,
however cra7y and shallow, has a tinge of truth1-.
BOBONG PINOY
899:. 0ahil sa paghahanap ko sa Internet ng isang paksa, aksidente akong napunta sa
Bobong )inoy. 0ahil dito, sa kabutihang o kasamaang palad +depende na sa kung sino ang
tumitingin-, gumugol ako ng pagkarami,raming oras sa opisina at kuryente sa bahay, para
lamang malaman kung ano na ang susunod na isusulat ng webmaster ng Bobong )inoy.
Aksidente nga ba? 2 gaya ng sabi ni 6instein, walang aksidente? Sa paghahanap ko ba#y,
sinadya ko talagang makita ang Bobong )inoy ng hindi ko namamalayan?
*alos mag,iisang dekada na rin ng una kong naisip na! #sakto ang timing ng mga patawang
nakatapak sa lupa, at napakaitim ng background. 3ang taon ding iyun, naging usap,usapan sa
mga webmaster na magkakaroon ng awarding , gaya ng "ebby sa Amerika pero para nga
lang sa mga )inoy. ;mugong din ang mga bali,balitang maisasali ang mga kathang may
pagka,weird. 0alawang )ilipino ang kagyat na sumagi sa isip ko na maaring lumarawan ng
pagkabaliw! si 0ino Ignacio at si Bob 2ng.
3amangha ako sa abilidad ni 0ino Ignacio sa paghahabi,habi ng madalas na#y di pinapansin.
Si Bert ng Sesame Street ay madalas ko ng mapanood bilang kontrabida kay 6rnie. )alatawa
at masayahin si 6rnie, si Bert nama#y seryoso, ayaw ng naiistorbo. %adalas nang kinukulit ni
6rnie si Bert, na kung saang kunot,noo namang nakukulitan si Bert.
<umaki ako sa panood ng Sesame Street. .ung mapapanood ko ang mga lumang episode ng
Sesame Street ngayon, malamang hindi na ko tablan sa paulit,ulit na skit ni Bert at 6rnie.
=inamit ni 0ino ang isa sa mga haligi ng komedya, ang eksaheradong pagtukoy sa mga
normal, upang maipakita kung bakit at ano nga ba nakakatawa kay Bert. =amit ang computer,
pinagdikit,dikit ni 0ino ang mga kuha ni Bert at mga lumang larawang sumasalamin sa
masasamang nangyari sa kasaysayan ng tao.
3ariyan ang 1ebidensiya1 kung saan nakatayo si Bert sa gilid ng isang parada bago mabaril si
'$.> nariyan ang kamay ni Bert sa singit ng batang si %ichael 'ackson> meron ding
magkasama sila ni *itler> at sino nga bang makakalimot kay .evin (osner at Bert na
magkasama sa pelikulang )ostman. Isama mo pa ang mga caption na siguradong patok ?
?&his shot is taken on the set of 1&he )ostman1 when (ostner was taking advise from bert on
how to act in a post,epocaliptic world.
*inangaan at binigyan ng parangal ng mga hurado ng 899: "ebby ang ginawa ni 0ino +Bert is
6vil-. 3oong taong ding iyun, na kung saan nabuo ang )hilippine "eb Awards +iba pa ang
pangalan noon-, nakuha ni 0ino ang pa,premyo para sa mga website na may nakakabaliw na
tema.
3akakapanghinyang na pagkatapos manalo ng "ebby at )"A ay itinigil na ni 0ino ang Bert is
6vil. %arami,rami ang nagsulputang kopya, ginaya at dinagdagan ng mga panibagong litrato,
ngunit gaya nga ng kasabihang pinoy, 1iba pa rin ang orig.1 At dahil sa isang may masamang
balak na Arabong naglabas ng napakalaking poster ni Bin <aden, na kung saan nakasingit si
Bert +nakuha daw niya sa Internet, pero sa aking pakiwari#y kakilala din ng Arabong iyun ang
gumawa ng collage-, sa isang protesta sa Afghanistan pagkatapos na pagkatapos sumabog
ang &win &owers, ay lalo pang sumidhi ang kagustuhan ni 0ino na tuluyan ng alisin ang
kanyang Bert is 6vil sa orihinal nitong kinalalagyan.
Bagama#t gaya ni 0ino, may pagka,graphic artist din ako, mas nagustuhan ko ang Bobong
)inoy. 3angibabaw ang pagka,pinoy ko sa pagka,graphic artist. .ung tutuusin magkaibang
prutas naman talaga ang Bert is 6vil sa Bobong )inoy. Si 0ino, gag ang style ng patawa
+naalala ko tuloy iyung ibang pelikula ni "oody Allen , ipinatong ang bagong film footage sa
luma-, kay Bob 2ng nama#y socio,political satire. )areho pa rin silang panalo, si 0ino sa mga
may,alam na hurado, si Bob 2ng nama#y sa botohan ng mga tao +ang )eople#s (hoice-.
*indi ko alam kung mabagal lang talaga ang koneksiyon ko noon +kapanahuhan kasi ito na
pag binanggit mo ang 1broadband1 malamang matanong ka ng 1may (B ka?1- o nagsulputan
lang talaga ang mga bumibisita dahil sa )eople#s (hoice, pero parang 6dsa pag oras ng uwian
#lagi ang usad ng Bobong )inoy.
#0i kalauna#y lumipat na rin ang katha ni Bob 2ng sa bobongpinoy.com. )ero #di ko ba alam,
mabagal pa rin ang pasok. 3akaisip tuloy ako, tuwing lunch o uwian na lang sa opisina ako
sisilip +nakakabit kasi sa mismong IS) #yung )( ko sa opisina-. Ilang beses ding hindi na,
update ang bobongpinoy.com, hanggang isang araw hindi na ni,renew ni Bob 2ng ang
naturang site+dahil siguro alam na ng lahat na maglalabas siya ng libro. %ahirap na nga
namang umatras sa bagay na naipangako mo na-. At di nga #rin nagtagal, bigla na lang
nawalang parang bula ang bobongpinoy.com +huwag mo ng balaking pasukin ngayon, pag,aari
na ito ng isang kumpanyang taga,6stonia-. <umitaw din ang )aboritong "ebsite ni *udas,
iyan ang alam kong kauna,unahang blog ni Bob 2ng, pero mas maikli pa ang buhay nito sa
bobongpinoy.com.
Sino nga ba is Bob 2ng? .aramihan ng mga nag,kalat na 1sightings1 na naglipana sa Internet
ay mga kuwentong barbero na nangaling malamang sa mga pinag,pasapasahang mga 1sinabi
raw.1 .ung mamarapating niyo akong magdagdag ng opinyon! kung madulas pa sa ahas ang
pagtuklas sa tunay na katauhan ni Bob 2ng, ito marahil ay dahil sa gumagamit siya ng nom
de plume +Ang Bob 2ng na pangalan para sa akin, ay biniyak na salitang Bobong, na nagmula
sa pamagat ng dati niyang site, at sumasalamin sa ating pinagsamasamang kahinaan bilang
)ilipino-.
)ero bakit pa kailangang gumamit ng Alias? )ag tinanong mo ang tanong na ito, malamang
hindi mo alam ang sagot , kabaliktaran kasi ng tanong ang balak gawin ng pseudonym! si
'ose 4i7al ginamit ang pen name na 0imas Alang +0imasalang na ngayon-, sa kanyang satire
+ang sobrang kakatwang La Vision del Fray Rodriguez o The Vision of Fray Rodriguez o Ang
Pangitain ni Fray Rodriguez-, bilang pasumbalit sa atake ni 4odrigue7 sa Noli Me Tangere
+Touch me Not o Huwag Mo Akong alingin-. %agkahalong gulat at halakhak ang bumalot sa
akin ng una kong mabasa ang La Vision , hindi ko kasi alam na meron palang ganito si 4i7al ,
ang kakarampot at paminsan,minsang pagsilip na kakenkoyan ni 4i7al sa mga nobela niya#y
umusbong at lumitaw ng buong,buo sa liwanag. Si St. Augustine ay inatasan ng 0iyos mismo
na ipagbigay alam kay 4odrigue7 na ang pari#y dapat magsulat ng kanyang ka,bobohan upang
merong mapagtawanan ang mga tao@ At dahil pa sa nabasa ko na rin dati pa ang !onfessions
ni Augustine +#kakatwa din ito, dahil nagawang isulat ni Augustine ang malambot at ayaw
makisama n#yang tite bilang pilosopiya-, ay lalong nagpasidhi ang aking pagtawa. 3apaisip
tuloy ako! may katotohan kaya ang sulat ni Ambeth 2campo na naging parokyano ng prosti si
4i7al sa paglalakbay nito sa 6uropa? 0ahil kung si Augustine na halos isabuhay ang
konsensiya niya sa pagbabate at pagkikipag,talik sa mga babae, si 4i7al pa kaya na napaka,
romantiko?
&ulad ni 4i7al, binanatan din ni 0olores %anapat +ang alias ni %arcelo *. del )ilar- si 4odrigue7
sa satire na "asalan at Tuksuhan. )arang )arokya ni 6dgar ang dating +!hikinini na lyrics sa
orihinal na #anal na Aso ng Aano-, pinalitan ni 0olores ang lyrics sa mga iba#t ibang dasal
.atoliko. 3ariyan ang Amain 3amin +1Amain naming sumasaconvento ka, sumpain ang ngalan
mo, malayo sa amin ang kasakiman mo, uitlin ang liig mo dito sa lupa para nang sa
langit?1-, Aba =uinoong Baria +1Aba guinoong Baria nakapupuno ka nang alcancia?1- at Ang
%ga ;tos 3ang $raile +1Ang mga utos nang $raile ay sampo! Ang nauna! Sambahin mo ang
$raile na lalo sa lahat?1-
P"p JuiK: Spot the similarity
%ark &wain, %oliere, )ablo 3eruda, &he Brontes, )auline 4eage, =eorge 2rwell, 0r. Seuss,
Boltaire, &ikbalang.
A. )are,pareho silang manunulat.
B. )seudonym.
(. All of the above.
0. )angalan ba?
.ung A ang sagot mo puwede. .ung B, lalong puwede. At kung ( nama#y S;)64,0;)64,
);"606@ .ung 0, aba kailangan mo munang sagutin ang isa pang katanungan bago ka
maging semi,uber,puwede! kaninong pen name ang huling pangalan?
*abang kumakain ako sa isang restaurant, may narinig akong dalawang profesor daw, na
nagpapataasan ng ihi. %ahaba,haba rin ang mga paksang pinag,talunan, hanggang dumating
ang usapan kay Bob 2ng!
)ropesor Bangko! 0id you know, na hindi talaga tao si Bob 2ng?
Para sa mga kabataanestudyante!
Bilang susunod na henerasyon ng uring manggagawa, nanawagan kami sa inyo na basahin at
talakayin ninyo ang laman ng aming sulat para sa inyo. Walang mawawala sa inyo kung
gagawin ninyo ito. MARAMING SAAMA!.
-ng (un'o ngayon ay na)a)alot ng kagulu,an. 'ig(aan. ka,irapan. guto(. epi'e(ya at patuloy na
pagkasira ng kalikasan. ;'ag'ag pa natin ang lu(alalang ka)ulukan ng la,at ng (ga go)yerno.
Kaliwa (an o Kanan ang nasa pa(unuan= ang 'rug a''i$tion at gangsteri(so laluna sa inyong ,anay.
at ang ,alos walang katapusang kri(inali'a'. at i)a pa.
-ng i)a>t+i)ang go)yerno. (ula sa pinakaa)ante ,anggang sa pinakaatrasa'ong (ga )ansa kasa(a
ang i)a>t+i)ang (alalaking (ultilateral na (ga institusyon gaya ng 6nite' 4ations at i)a>t+i)ang 4on+
/o#ern(ent ?rgani7ations "4/?s% ,a)ang nangangakong ,anapan ng solusyon ang (ga (a)i)igat
na pro)le(ang pinapasan ng sangkatau,an ay nagtuturuan kung sino ang (ay kasalanan sa
'elu)yong nangyayari ngayon.
-ng (ga Kaliwa na(an. (ga u(aangking sila ay @ko(unista> A Maoista. 1talinista. Trotskyista at
@Beninista> A at (ga anarkista ay sinisisi ang /lo)alisasyon "Bi)eralisasyon. Pri)atisasyon at
*eregulasyon%= sinisisi ang esta'o 'a,il pina)ayaan 'iu(ano na pagsa(antala,an ang (ga
(a(a(ayan ng (ga korporasyong (ultinasyunal at transnasyunal. Para sa Kaliwa. ang solusyon ay
ang pagtatayo ng @esta'o ng (anggagawa> o @'e(okratikong go)yernong koalisyon> na kokontrol sa
)u,ay panlipunan. na ang tunay na ka,ulugan ay K-P;T-B;1M? 4/ 81T-*?.
Subalit marami "a rin ang nagtatanong at nababahala! May magandang kinabukasan "a ba ang
mundo sa ilalim ng kasalukuyang "anli"unang sistema o hindi na ma"igilang mawasak ito#
Kung (ayroon (ang pinaka+interesa'o na sagutin ang tanong na ito ay 'apat kayong (ga ka)ataan+
estu'yante 'a,il nasa inyong (ga )alikat ang kina)ukasan ng (un'o. 1a ilali( ng siste(ang
kapitalis(o. kayo ang susuno' na ,enerasyon ng (ga sa,urang alipin ng kapital. Kayo ang
(agkakaroon ng pani)agong (ga pa(ilya at sigura'ung kayo (is(o ang )u)u,ay at (agpalaki sa
inyong (ga anak.
Kayo ay nag+aaral at nagsisikap (akapagtapos ng pag+aaral 'a,il sa layuning (agkaroon kayo ng
(agan'ang kina)ukasan ,in'i la(ang para sa inyong (ga sarili kun'i ,igit sa la,at para sa inyong
(ga pa(ilya sa ,ina,arap. Kaya napaka,alaga ang tanong sa itaas na (asagot ninyo )ilang (ga
(anggagawa sa ,ina,arap "ka,it (ara(i na sa inyo ngayon ang naging (anggagawa para
(atustusan ang pag+aaral%. 1u)alit ,in'i ninyo (asagot ang tanong kung patuloy kayong (atali sa
(ga usapin sa loo) la(ang ng eskwela,an gaya ng pagtaas ng (atrikula. -ng (atrikula ay (a,igpit
na nakaugnay sa pagiging gani' ng (ga kapitalista sa tu)o partikular sa larangan ng e'ukasyon.
&angga>t kapitalis(o ang (ag,ari A pri)a'o (an o esta'o ang (agkontrol A ang siste(a ng
e'ukasyon ay laging (agsisil)i sa )atas ng pa(ili,an at sa pagsasa(antala sa lakas+paggawa.
Sa $lalim ng %ekadenteng Ka"italismo Barbarismo ang Kinabukasan ng Sangkatauhan
-ng ugat sa (ga pro)le(ang 'inaranas ng sangkatau,an ngayon ay ang siste(a ng sa,urang pang+
aalipin. ang siste(a ng tu)o at kalakal sa pa(ili,an. ang siste(a ng ko(petisyon. -ng tawag 'ito ay
K-P;T-B;1M?.
1a kasalukuyang pana,on. ang pan'aig'igang kapitalis(o ay nasa kanyang per(anenteng
pag)ulusok+pa)a)a na. nasa kanyang per(anenteng krisis. nasa kanyang 'eka'enteng yugto. *a,il
pan'aig'igan ang siste(ang ito. walang )ansa ngayon ang ,in'i nakaranas ng per(anenteng krisis.
Ka,it pa ilang 'atos ng @pag+unla'> ng ekono(iya ang ilat,ala ng (ga go)yerno sa )uong (un'o. ang
katoto,anan ay patuloy na lu(alala ang ka,irapan sa 'aig'ig. -ng walang ,intong (ga 'ig(aan
ngayon sa i)a>t+i)ang 'ako ng (un'o ang isa sa pinaka(atingka' na patunay na lu(alala ang
kapitalistang krisis.
1a pana,on ng 'eka'enteng kapitalis(o i(posi)leng @uunla'> pa ang isang )ansa na ,in'i nito
pagsa(antala,an ang i)ang (ga )ansa. -ng @pag+unla'> ng isang )ansa ay )unga ng (atin'ing
pagsasa(antala sa kanyang (ga (anggagawa at/o sa (ga (anggagawa sa i)ang (ga )ansa. -ng
@pag'a(i> ng (ay tra)a,o sa isang )ansa ay (ay katu()as ng pag'a(i ng (ga walang tra)a,o sa
i)ang (ga )ansa.
Maling+(ali ang (ga Kaliwa sa kanilang paniniwala na kung (aputol ang kontrol ng i(peryalis(ong
-(erikano sa Pilipinas ay uunla' na ang ekono(iya ng )ansa. -ng katoto,anan. sa pana,on ng
i(peryalis(o ang )awat )ansa ay (ay i(peryalistang katangian 'a,il @uunla'> la(ang ito kung
pagsa(antala,an nito ang i)ang (ga )ansa sa ilali( ng islogang @pagkapantay+pantay> at @(alayang
ko(petisyon.> Pangalawa. kung (aputol (an ang kontrol ng -(erika sa )ansa. ,in'i (alayong
papasok ang i)a pang gani' at (akapangyari,ang i(peryalista kakutsa)a ang (ga paksyon ng
)urgesyang Pilipino o (aging ang ilang (aka+Kaliwang grupo upang kontrolin ang Pilipinas gaya ng
Tsina o 2apan sa ngalan ng pagpapalaya sa )ansa (ula sa kuko ng i(peryalistang -(erikano.
-ng tunay na kaaway ng (ga (anggagawa ka)ilang na kayong (ga ka)ataan+estu'yante ay ,in'i
lang isa o 'alawang i(peryalistang kapangyari,an kun'i ang )uong i(peryalistang siste(a. -ng
kala)an ng (ga (anggagawang Pilipino ay ,in'i lang ang (ga 'ayu,ang kapitalista kun'i (is(ong
(ga Pilipinong kapitalista na ,alos (agkatula' la(ang ang pagkagani' sa tu)o at pagsasa(antala sa
(ga (anggagawa.
-ng @paglaya> ng Pilipinas (ula sa isang i(peryalistang kapangyari,an ay pagpapatuloy pa rin ng
kapitalistang pagsasa(antala sa (anggagawang Pilipino. -ng pagtatayo ng isang @sosyalistang
go)yerno> sa )ansa ay pagpapatuloy pa rin ng sa,urang pang+aalipin. -ng @kalayaan> ng Pilipinas (ula
sa isang i(peryalistang kapangyari,an ay pagkaalipin na(an nito sa i)a pang kapangyari,an.
$nternasyunalistang Pagkakaisa at Pakikibaka! Ang Susi sa &agum"ay 'aban sa Ka"italismo
-ng uring (anggagawa )ilang internasyunal na uri ang tanging uri na (ay istorikal na (isyon at
kapasi'a' na 'urugin ang kapitalis(o sa )uong 'aig'ig. 1iya la(ang ang tanging re)olusyonaryong
uri sa ilali( ng kapitalistang kaayusan.
Kung ,in'i (a'urog ang 'eka'enteng kapitalistang siste(a. asa,an ninyo na ang inyong (ga
pa(ilya sa ,ina,arap ay (as (a,irap pa ang (aranasan kaysa ngayon.
1u)alit ,in'i (a'u'urog ang kapitalis(o at ,in'i (ai)agsak ang pag,ari ng (ga kapitalista kung
patuloy tayong (atali sa )alangkas ng )ansa. sa )alangkas ng nasyunalis(o at pag(a(a,al sa
)ayan "ang (ga ito ay (ata(is na salita la(ang na ang i)ig sa)i,in ay ipagtanggol ang pa()ansang
kapitalis(o%. ;sang pan'aig'igang siste(a ang ating kala)an kaya kailangang pan'aig'igan 'in ang
pagkakaisa. Kailangang (agkaisa ang (ga (anggagawa sa )uong (un'o la)an sa kapitalistang
panlipunang (ga relasyon.
*ag'ag pa. kailangang ganap na itakwil ang (ga (istipikasyon at )itag na ini,ain ng )urgesya para
ili,is ang pagkakaisa ng )uong uring (anggagawa A unyonis(o. parlya(ento at nasyunalis(o. -ng
(ga ito ay (ga instru(ento na ngayon ng kapital para gawing pa()ala ng kanyon ang uring
(anggagawsa at ka)ataan sa nagtunggaliang (ga paksyon ng )urgesya sa )awat )ansa.
*alawa la(ang ang san'ata ng internasyunal na uring (anggagawa para (agapi ang kapitalis(o !
P-/K-K-;1- at K-M6B-T-4 sa pan'aig'igang saklaw. Pagkakaisa la)an sa la,at ng paksyon ng
)urgesya "a'(inistrasyon (an o oposisyon%. Pagkakaisa para palawakin ang (ga pakiki)aka at ,in'i
ikulong sa iilang pa)rika o ilang linya ng in'ustriya la(ang. Ka(ulatan na walang (aasa,an sa
)urges na esta'o. parlya(ento at (ga unyon= ka(ulatan na i(posi)le na ang pakiki)aka sa (ga
repor(a 'a,il wala ng kapasi'a' ang siste(a na i)igay ang (ga ito. Pagkakaisa at ka(ulatan para
i)agsak ang kapitalistang esta'o at la,at ng (ga institusyon nito.
&alang saysay ang mga pagkilos ng ilampung katao o mga protestang tipong riot para lamang sa
media pro'e(tion. %ng kailangang mabuo ay ang malawakang pagkakasia ng uri at pakikibaka laban
sa estadong kapitalista at hindi para sa mga reporma.
Mga susunod na henerasyon ng manggagawa( "agisi"an ninyong mabuti ang kinabukasan
ninyo at ng mundo. %alawa lamang ang "ag"i"ilian ninyo! S)S*A'$SM) o BA+BA+$SM),
$N&-+NAS*.NA'$SM) o NAS*.NA'$SM), BA*AN o .+$.
May pag+asa pa ang kina)ukasan ninyo= (ay pag+asa pa ang (un'o. -ng pag+asa at kina)ukasan
ninyo ay nasa (ga ka(ay ng inyong uri A ang uring (anggagawa. 9-ng e(ansipasyon ng uring
(anggagawa ay nasa ka(ay ng (ga (anggagawa (is(o.:
4gunit ang pag+asa ay ,in'i kusang 'arating. Kailangan itong ipagla)an. Kailangan ninyo. kasa(a
ang inyong uri ng isang re)olusyonaryong teorya na pinan'ay ng istorikal na karanasan ng inyong uri=
istorikal na karanasan na )inastar'o at punong+puno na ng (ga 'istorsyong kagagawan ng (ga
i'eolo,iya ng Kaliwa ng )urgesya A Maois(o. 1talinis(o. Trotskyis(o. @Beninis(o> at -narkis(o. -ng
teoryang ito ay walang i)a kun'i ang rebolusyonaryong Mar/ismo.
Ta(a si Benin sa pagsasa)ing. 9Kung walang re)olusyonaryong teorya ay walang re)olusyonaryong
kilusan.: ;)ig sa)i,in. ang anu(ang kilusan gaano (an ito kalakas at kalawak. (ananalo o (atalo
(an ito. kung ,in'i re)olusyonaryo ang teoryang gu(aga)ay 'ito ay tiyak na ,in'i pagpawi sa
pagsasa(antala at pang+aapi ang kalala)asan nito.
Mga kabataanestudyante( ang mga organisasyon o kilusan na sinasamahan ninyo ay "ara ba
talaga sa tunay na "anli"unang "agbabago o "ara i"agtanggol ang ka"italismo sa "orma ng
ka"italismo ng estado sa likod ng "rogramang 0estado ng manggagawa1 o 0demokratikong
gobyernong koalisyon1# Pagisi"an ninyong mabuti( magtalakayan at magaral kayo sa buhay
na karanasan ng "akikibaka ng internasyunal na uring manggagawa sa loob ng mahigit 200
taon.
$N&-+NAS*)NA'$SM)
8(ail a''ress! internasyonalistaCya,oo.$o(
0log! ,ttp!//internasyonalis(o.)logso(e.$o(
Bink we)site! www.internationalis(.org
Kolonyal na Pata$aran sa Edu$asyon
October 24, 2007 at 1:35 am (Feature, Re-pote!"
#ttp:$$%e&'(r')a*+or!pre*com$2007$10$24$,o&o-.a&--a-pata,ara--a-e!u,a.o-$
Ip'-atupa! 'mu&a -/a.o-/ pau,a- a &a#at -/ paara&a-/ e&eme-tar.a at #a.,u& a-/
Executive Order No. 210 -/ 0a&aca1a-/ -a -a/tata,!a -/ pa//am't -/ I-/&e b'&a-/
me!'um o% '-truct'o- o +',a a pa/tuturo*
2&'-u-o! a 3O 210, 'mu&a Gra!e 1 a. 'tuturo a-/ I-/&e b'&a-/ ',a&a+a-/ &e-//+a#e*
Pero 'mu&a Gra!e 3 a. 'to -a a-/ '.a-/ pa-/u-a#'-/ +',a-/ /a/am't'- a pa/tuturo -/
matemat',a at m/a ub4ect -a ma. ,'-a&ama- a a/#am at ,a&uu/a-, bu,o! a pa/tuturo
m'mo -/ 3-/&'#* Ito -a r'- a-/ /a/am't'-/ pa-/u-a#'-/ +',a a pa/tuturo a &a#at -/
#a.,u&, pr'ba!o ma- o pampub&',o* Ib'/ ab'#'-, I-/&e a-/ !apat uma-o-/ /am't'- a
!' bababa a 705 -/ ,abuua-/ pa-a#o- a pa/tuturo -/ &a#at -/ ara&'-*
Ia-/ pet'.o- &aba- a 3O 210 a-/ ''-ampa -/ 6oa&'t'o- %or a 6orrect 7a-/ua/e Po&'c.
(667P" a 8orte 9uprema* 2-/ ,oa&'.o- a. ,'-a,ata+a- -'-a :r* Patr'c'a 7'cua-a-,
pre'!e-te -/ 0'r'am 6o&&e/e; m/a Nat'o-a& 2rt't %or 7'terature -a '-a B'e-)e-'!o
7umbera at <'r/'&'o 2&mar'o; Ra-!o&% :a)'!, 'a-/ propeor a =-')er't. o% t#e
P#'&'pp'-e; Ia/a-' R* 6ru>, ,r't',o at pre'!e-te -/ ?I82 I-c*; at 3%re- 2bue/, 'a-/
prem.a!o-/ ma-u-u&at* Pum'rma r'- a pet'.o- a-/ 'ba pa-/ bat',a-/ ma-u-u&at at
/uro*
9'-aa&am'- -/ 667P a-/ patr'.ot',o-/ pa/tuto& a 3O 210* 2.o- a 667P, aa/,a 'to
a ,a,a.a#a-/ matuto -/ m/a ma/-aara&* @'-u,o. -'to a-/ reu&ta -/ m/a pa-a-a&',',
-a /'-a+a -/ =-'te! Nat'o- 3!ucat'o-a&, 9c'e-t'%'c a-! 6u&tura& Or/a-'>at'o-
(=N396O" -a -a/papa,'ta-/ ma mab'&' matuto-/ ma/baa, ma/,+e-ta at umu-&a! a
pa/-'''p a-/ m/a bata ,apa/ a-/ /'-a/am't a pa/tuturo a. a-/ ,a-'&a-/ +',a-/
,'-a/'-a-*
8'-u,ump'rma 'to -/ ,ara-aa- -/ 9ummer I-t'tute o% 7'-/u't'c a Bu,'!-o-* 2-/
ma matataa -a /ra!o-/ -a,u,u#a -/ m/a bata-/ ,atutubo r'to a m/a pa/uu&'t a
&'tera'.a at -umera'.a a. patu-a. -a ma ma!a&' '&a-/ -atututo /am't a-/ &o,a& -a
+',a a pa/tuturo*
9a ,a&a/a.a-/ #'-!' /'-a/am't a-/ I-/&e a ,a-'&a-/ pa-/-ara+-ara+ -a bu#a.,
ma#'#'rapa-/ matuto a-/ m/a ma/-aara& a e&eme-tar.a at #a.,u& ,u-/ 'to a-/
pa-/u-a#'-/ /a/am't'- a pa/tuturo* 8a!a&aa- a. mab'&' -a -a+a+a&a a-/ a-uma-/
,aa&ama- a pa/babaa at pa/uu&at ,apa/ 't'-uro 'to a +',a-/ I-/&e* Pa&a&a&a'- -/ 3O
210 a-/ !at' -a-/ u&'ra-'- a mapuro& -a /a/ap a .e-.a at matemat',a -/ m/a
P'&'p'-o-/ ma/-aara&* 2.o- a arbe. -/ @re-! '- I-ter-at'o-a& 0at#emat'c a-!
9c'e-ce 9tu!. (@I099" -'to-/ 2003, a 45 ba-a a. pa-/-41 a-/ m/a ma/-aara& -/
#a.,u& a P'&'p'-a a ,aa&ama- a matemat',a* Pa-/-42 -ama- '&a a ,aa&ama- a
.e-.a*
2.o- a ,oa&'.o-, &aba/ !'- a-/ 3O 210 a ,o-t'tu.o- -a -a/tata,!a-/ pamba-a-/
+',a a-/ P'&'p'-o at '.a-/ /a/am't'- a pa/tuturo a buo-/ 'tema-/ pa-/-e!u,a.o-*
@a&'+a !'- a-/ 3O 210 a re,ome-!a.o- -/ 6o-/re'o-a& 6omm''o- o- 3!ucat'o-
(3:6O0" -oo-/ 1AA1 -a /am't'- a-/ P'&'p'-o at a-/ &o,a& -a +',a a pa/tuturo -/
bata.a-/ e!u,a.o-* I-ataa- -/ 3:6O0 a-/ :epartme-t o% 3!ucat'o- (:ep3!" -oo-/
1AA1 -a ma/ba&a-/,a -/ m/a &'bro at 'ba pa-/ mater.a&e a pa/tuturo -a -auu&at a
+',a-/ P'&'p'-o* 7a#at -/ ub4ect a e&eme-tar.a at #a.,u&, ma&'ba- a 3-/&'# at 'ba
pa-/ p'-a/-aara&a-/ &e-//+a#e, a. !apat -a-/ 'turo a +',a-/ P'&'p'-o pa/ap't -/ tao-/
2000, a.o- a 3:6O0*
Ipa/,a,a't !'- -/ 3O 210 a ma maram'-/ mamama.a- a-/ ,arapata-/ matuto at
ma/'-/ b'#aa a pamba-a-/ +',a* 7a&o &ama-/ -'to-/ pa&a&a,a'- a-/ -eo,o&o-.a& -a
'tema -/ e!u,a.o- a P'&'p'-a -a -a/''&b' pa-/u-a#'- a '-tere -/ m/a !a.u#a- at
-a/papa-at'&'-/ ma#'rap at atraa!o a ba-a* BC'-!' I-/&e a-/ o&u.o- a ,a#'rapa- a
ba-a* Ba/,u, maaar'-/ 'a pa -/a 'to a m/a -a/papa&a&a -/ ,a#'rapa- -/ m/a
,ara-'+a-/ maa-/ P'&'p'-o,D a.o- a m/a tumututo& a 3O 210*
9a ,ab'&a -/ m/a .e-t'p',o-/ eb'!e-.a-/ -a/papa,'ta -/ m/a p'-a&a-/ '!u!u&ot -/
ba/o-/ ,autua- a m/a ma/-aara& at a ,ab'&a -/ m/a bata at a,.o- -/ 8o-/reo -a
ta&'+a !'to, 'p'-'p'&'t pa r'- -/ 0a&aca1a-/ a-/ 3O 210* :a#'& 'to a tu&a, -/ 'a-/
ba/a. -a !' #ama, -a ma ma#a&a/a a re#'me- ,a.a a pa/,atuto -/ m/a P'&'p'-o-/
ma/-aara&: a-/ m'&.u--m'&.o-/ !o&.ar -a ,','ta'- -/ ba-/,arote-/ /ub.er-o mu&a a
m/a rem'ta- -/ m/a P'&'p'-o-/ ma-//a/a+a a 'ba-/ ba-a at m/a pu#u-a- -/
maram'-/ ca&& ce-ter -a -a/uu&puta- -/a.o- a P'&'p'-a* Na!'ma.a ra+ ' G&or'a
2rro.o -a-/ mapa/-a&ama- -'.a-/ +a&a pa-/ 55 -/ m/a ap&',a-te a m/a ca&& ce-ter
a-/ -atata-//ap !a#'& a ,a#'-aa- -/ ,aram'#a- a I-/&e* 8a'&a-/a- a-'.a-/ tu/u-a-
a-/ pa-/a-/a'&a-/a- -/ m/a ca&& ce-ter at 'ba pa-/ m/a !a.u#a-/ ,umpa-.a -/ m/a
P'&'p'-o -a ma#ua. ma/a&'ta -/ I-/&e*
9a ,atuu-tuua-, ta-/'-/ a-/ pamba-a-!emo,rat',o-/ pata,ara- -/ 'temat',o-/
pa/tata/u.o! -/ pamba-a-/ +',a at pa-'t',a-, ,aaba. -/ pa/papa.ama- -/ 'ba pa-/
&o,a& -a &e-//+a#e at pa//am't pa-/u-a#'- -/ ar'&'-/ +',a ma/'-/ a pa/-aara& -/
.e-.a at te,-o&o#'.a, a-/ t't'.a, -a -atututu-a- -/ m/a ma/-aara& a-/ ,aa&ama-/
ma,apa/b'b'/a. a ,a-'&a -/ ,a,a.a#a-/ ma,apa/-amba/ a pa/papau-&a! -/
pamba-a-/ e,o-om.a at &'pu-a-/ P'&'p'-o*
EAng artikulong ito'y muling ipinost sa aking sayt. Hindi lantad (anonymous ang a!tor
nito.F
Ang Iskul Bukol na Sistema ng Edukasyon
b. 9ama#a- -/ :emo,rat',o-/ 8abataa- (9:8" "riday# $un. 10# 200% at &'(1 A)
#ttp:$$Gc*'-!.me!'a*or/$-e+$2005$0H$35H0*p#p
BI,u& Bu,o&D Ga-'to ma'aa&ara+a- a-/ ,a&a/a.a- -/ e!u,a.o- a ba-a* 8u&a-/ -a
,u&a-/ a po-!o a-/ m/a pampub&',o-/ paara&a-* 9obra-obra a-/ pa/taa -/ matr',u&a
at 'ba pa-/ m/a '-/'& a pr'ba!o-/ m/a paara&a-* --- 2-/ BI,u& Bu,o&D -a 9'tema -/
3!u,a.o-
@apo -a a-/ ba,a.o-* 2t a bu+a-/ 'to, m'&.o--m'&.o-/ m/a etu!.a-te a-/ papao,
a m/a paara&a- -a a-'moI. m/a pabr',a -/ uu-o! -a #e-era.o- -/ ma-//a/a+a*
8aram'#a- a ,a-'&a J at patu&o. -a 'to-/ &uma&a,' J a. -aa pampub&',o-/ m/a
paara&a-, ,o&e#'.o at u-'ber'!a!* 0/a '-t'tu.o-/ #'-!' ma,apa/b'/a. -/ !e,a&'!a! -a
e!u,a.o- !a#'& a ,a,apua- -/ po-!o -/ /ob.er-o*
0a.roo- -ama-/ Bpapa&ar'-D -a ma,apa/-ara& a pr'ba!o-/ paara&a-* Pero ma/'/'-/
ma'&ap !'- a ,a-'&a a-/ maa.o -a e!u,a.o-/ '-aaam !a#'& a-/ mot'bo -/ m/a ma.-
ar' -/ ',+e&a#a- a. ma/be-ta -/ !'p&oma para pa&a/u'- a-/ ,a-'&a-/ -e/o.o*
2t ,u-/ uuma#'-, ma. !a&a+a-/ pa-/u-a#'-/ prob&ema a 'tema -/ e!u,a.o- a
ba-a* =-a, a-/ pa/papaba.a -/ /ob.er-o a pub&'c c#oo& .tem* I,a&a+a, a-/
pa/papauba.a -/ /ob.er-o a m/a ,ap'ta&'ta-e!u,a!or -a ma/taa -/ matr',u&a a m/a
pr'ba!o-/ paara&a-* 9a pare#o-/ u&'ra-'-, ''a a a&ar'-: a-/ /ob.er-o-/ #'-!'
b'-'b'/.a-/ pra.or'!a! a-/ m/a pa-/a-/a'&a-/a- -/ ,a-.a-/ mamama.a-*
8apo -a Ba!.et a Pampub&',o-/ 3!u,a.o-
2.o- a 1AK7 8o-t'tu.o-, a-/ !apat -a ma. p'-a,ama&a,'-/ a&o,a.o- a po-!o -/
/ob.er-o a. e!u,a.o-* 8'-','&a&a ,a' -'to a-/ e!u,a.o- a. 'a-/ B,arapata-D #'-!'
pr'b'&e#'.o* 9a b'/&a-/ t'-/'-, t'&a t'-utupa! -/ 8o-/reo a-/ /a-'to-/ prob'.o- -/
9a&'/a-/ Bata*
0u&a 2001 #a-//a-/ 2004, tumaa a-/ ba!.et a e!u,a.o- mu&a PA7*5 B'&.o- a.
-a/'-/ P107*5 B'&.o-* Pero #'-!' 'to totoo* 2-/ tu-a. -a #a&a/a -'to a. &um'&''t !a#'& a
bumaba/a, -a #a&a/a -/ p'o bu-/a -/ '-%&at'o- o tau--tao-/ pa/taa -/ m/a pre.o* 2t
-/a.o-/ tao-, a-/ ba!.et -/ e!u,a.o- a. -aa P103*H B'&.o- &ama-/*
Bu,o! !'to, a-/ po-!o a e!u,a.o- a. !apat '-uu,at a propor.o- -'to a /ro
!omet'c pro!uct o G:P* 2t ,u-/ 'to a-/ /a/a+'-, a-/ ba!.et a e!u,a.o- a. &um''t
mu&a 2*A5 -oo-/ 2001 a. -a/'-/ 2*35 -oo-/ 2004* N/a.o-/ 2005, 'to a. -aa 3*15 -/
G:P*
8u&a-/ -a ,u&a-/ 'to bata. a 'ta-!ar! -/ =-'te! Nat'o- -a -a/aab'-/ a-/ 'a-/
ba-a a. !apat -a ma/&aa- -/ H5 -/ G:P para a e!u,a.o-* Na-/u-/u&e&at a-/
P'&'p'-a a 9out#eat 2'a !a#'& #'-!' 'to tu&a! -/ 0a&a.'a -a -a/tutuo- -/ 75 -/ G:P
para a e!u,a.o-*
:a#'& a ,a,apua- a po-!o, ,a&u-o-&u-o a-/ ,a&a/a.a- -/ m/a pub&'c e&eme-tar. at
#'/# c#oo& ba/amat ma -a,atuo- a-/ po-!o -/ :epartme-t o% 3!ucat'o- a ba'c
e!ucat'o- ,umpara a tert'ar. o co&&e/e e!ucat'o-*
9a ur)e. -/ 9e-ate 6omm'ttee o- 3!ucat'o-, -aa K45 a m/a pub&'c c#oo& a-/
+a&a-/ tub'/* 255 a-/ +a&a-/ ,'ame* 555 a-/ +a&a-/ ,ur.e-te, 455 at 435 a m/a
/uro a-/ -a/ab'-/ -a/!a!a&a '&a -/ ar'&'-/ mea at '&.a a ,&ae*
Ia a m/a -a,a,a&u-/,ot -a &ara+a- -/ ,a&a/a.a- -/ e!u,a.o- a. a-/ 6a&ooca- C'/#
9c#oo&, a-/ p'-a,ama&a,'-/ #a',u& a -atura-/ '.u!a!*
8aram'#a- a m/a etu!.a-te -/ 6a&ooca- C'/# 9c#oo& a. mu&a a ma#'#'rap -a
pam'&.a, a.o- a ,a-'&a-/ pr'-c'pa& -a ' 3r&'-!a For-o&e* 7'bre a-/ tu't'o- o matr',u&a
pero !a#'& a ,a,u&a-/a- a ,&arum at m/a /uro ,'-a'&a-/a- -'&a-/ ma/patupa! -/ m/a
B#'%tD*
8a&a#at' -/ m/a etu!.a-te a. -aa Bear&. #'%tD, mu&a H:20 -/ uma/a #a-//a-/ 12:40
-/ ta-/#a&'* 2-/ 'ba -ama- a. pumapao, -a-/ 1:00 -/ #apo- #a-//a-/ 7:20 -/ /ab'*
Pero a ,ab'&a -/ /a-'to-/ 'tema, ma#'/'t 50 etu!.a-te a-/ -aa ba+at ,&ae*
2-' For-o&e, B8u-/ uu-!'- -am'-/ a-/ re/u&ar -a ora -/ ',e!.u&, a !am' -/ am'-/
etu!.a-te, ma&ama-/ -a uu+' a-/ m/a etu!.a-te -/ A:00 -/ /ab'D* 9uba&'t +a&a-/
'/-'p',a-te-/ reu&ta a-/ 'tema-/ 'to a m/a etu!.a-te* 2-'.a, BGa-u- pa r'- J #'-!'
-ama- /uma&'-/ a-/ m/a bata* Na/b'b'/a. ,am' -/ &'bro pero p'-a/#a#at'a- 'to -/
!a&a+a-/ etu!.a-te* 8u&a-/ -a ,u&a-/ !'- ,a' a m/a /uroD*
2.o- ,a. Ramo- Baca-' -oo-/ 2003, e!ucat'o- u-!erecretar. %or operat'o-, ma.
1,000 !a/!a/ -a /uro a-/ ,a'&a-/a- -/ 6a&ooca- pero Ba -/a.o-/ tao-, +a&a-/ ba!.et
a-/ -at'o-a& /o)er-me-t para a !a/!a/ -a /uroD* Cum'-/' '&a -/ tu&o-/ a m/a &o,a&
-a pama#a&aa- para a pa/,u#a -/ !a/!a/ -a m/a t'ter* BPero 300 t'ter &ama-/ a-/
,a.a-/ tutua- -/ mu-''p.o -/ 6a&ooca-,D a-' Baca-'*
:apat !a/!a/a- a-/ po-!o a e!u,a.o- !a#'& ,aram'#a- a at'-/ ,ababa.a- a. umaaa
a pampub&',o-/ pa/-aara& ,a.a a pr'ba!o-/ m/a paara&a-, ,u-/ aama mataa a-/
matr',u&a* N/a.o-/ tao-, t'-ata.a-/ -aa 17*3H m'&.o- a-/ e-ro&&ee -/ m/a pub&'c
e&eme-tar. at pub&'c #'/# c#oo&* 0a#'/'t 2*23 m'&.o- a-/ -aa m/a pr'ba!o-/
',+e&a#a- a ba'c e!ucat'o-*
9uba&'t #'-!' &a-/ a-/ ba'c e!ucat'o- a-/ ,a'&a-/a-/ pa/&aa-a- -/ po-!o -/ /ob.er-o*
:a#'& !uma!am' !'- a-/ umaa&' a m/a pr'ba!o-/ ,o&e#'.o para ma/-ara& a m/a 9tate
co&&e/e a-! u-')er't.*
9a u&at -/ 6omm''o- o- C'/#er 3!ucat'o- (6C3:", tumaa -a-/ 2*4 m'&.o- a-/ -a/-
aara& a ,o&e#'.o para a 2002-2003 mu&a a 1*K7 m'&.o- -oo-/ 1AA4-1AA5* 9a b'&a-/ -a
'to, !umam' -a-/ 415,A72 a-/ -a/-aara& a m/a pampub&',o-/ ,o&e#'.o at u-'ber'!a! J
mu&a a 3AA,H23 a. -a/'-/ K15,5A5*
Noo-/ 1AK0, 105 &ama-/ -/ m/a -aa ,o&e#'.o a-/ -aa 9tate 6o&&e/e a-! =-')er't'e
(96="* Noo-/ 1AA4, 'to a. -a/'-/ 215* Noo-/ 2002, 'to a. 345 -/ ,abuua-/
popu&a.o- -/ m/a etu!.a-te a ,o&e#'.o* Caba-/ -/a.o-/ tao-, 3H*A55 -/ m/a -aa
,o&e#'.o a-/ -a/-aara& a m/a 96=*
2-/ p'-a,a'/ura!o-/ !a#'&a- -/ pa/&',a -/ m/a etu!.a-te tu-/o a m/a
pampub&',o-/ ,o&e#'.oIt u-'ber'!a! a. a-/ tu&o.-tu&o. -a pa/taa a matr',u&a at 'ba
pa-/ '-/'& a m/a pr')ate c#oo& &a&u-a -a-/ ''-abata a-/ 3!ucat'o- 2ct o% 1AK2 -a
-a/&u+a/ a pa/tata,!a -/ tu't'o- %ee*
Ga-u-pama-, ,a#'t pa ma mura a-/ '-/'& a m/a pampub&',o-/ paara&a-, #'-!' r'- '&a
&'/ta a m/a pa/taa a matr',u&a -a -a/a-ap a -a/!aa-/ m/a tao-*
Noo-/ 2003, a-/ p'-a,amataa -a tu't'o- %ee '-creae a m/a 9tate co&&e/e a-!
u-')er't'e a. -a'ta&a a P#'&'pp'-e Norma& =-')er't. (PN=", ,u-/ aa- tumaa -a-/
400 por.e-to a-/ tu't'o- %ee* 2-/ per u-'t tumaa mu&a a P10 a. -a/'-/ P50*
9a 6e-tra& 7u>o- 9tate =-')er't. (679=", tataa a-/ tu't'o- at 'ba pa-/ '-/'& -a-/
2AK5* 2-/ 2,&a- Po&.tec#-'c I-t'tute a. ma/tataa -a-/ 4005 a ,a-'&a-/ matr',u&a a
&oob -/ apat -a tao-* 9a =-')er't. o% t#e P#'&'pp'-e (=P" J a-/ pa-/u-a#'-/ 9tate
u-')er't. a ba-a, a-/ matr',u&a a. tumaa -/ P300 ,a!a u-'t mu&a a P11 -oo-/ 1AKA*
9a 'ba-/ m/a pampub&',o-/ u-'ber'!a!, #'-!' tumaa a-/ matr',u&a -/u-'t &umobo a-/
'ba pa-/ m/a '-/'& (-a ,ara-'+a-/ t'-ata+a/ -a Bm'ce&&a-eou %eeD"* 9a Po&.tec#-'c
=-')er't. o% t#e P#'&'pp'-e (P=P", a-/ tu't'o- a. -a-a-at'&'-/ P12 ,a!a u-'t* Pero a-/
'-/'& a &ate e-ro&me-t a. tumaa, mu&a P10 a. -a/'-/ P100* Na/,aroo- !'- -/ m/a
ba/o-/ '-/'& tu&a! -/ #'%t'-/ %orm, )er'%'cat'o- o% /ra!e per ub4ect, re-a!m''o- %ee
at '-/'& a pa/baba/o -/ ub4ect o ',e!.u&*
9a =P, a-/ &aborator. %ee a &'ma-/ !epartame-to at ,o&e#'.o a. tumaa -/ PH00 mu&a
P50* 9a m/a /ra!uate c#oo& -'to, a-/ tu't'o- a. tumaa -oo-/ 2001, mu&a P300 ,a!a
u-'t #a-//a-/ a ma,'mum -a P700*
2-/ @umataa -a 0atr',u&a a Pr'ba!o-/ Paara&a-
Noo-/ 0a. 1H, -a/-uto a-/ 6omm''o- o- C'/#er 3!ucat'o- (6C3:" -a a-/
,ara-'+a-/ pa/taa -/ tu't'o- %ee a. !apat -a ,atumba -/ '-%&at'o- rate o K*45* 2.o-
,a. :r* 6ar&'to Pu-o, act'-/ c#a'rma- -/ ,om'.o-, B0u&a -/a.o-, /a/am't'- -a -/
6C3: a-/ a+tor'!a! -'to para a re/u&a.o- -/ tu't'o- at 'ba pa-/ '-/'& a m/a
'-t'tu.o- -/ #'/#er e!ucat'o-*D
0a'-am -a ma'-am a-a a-/ ba&a, -/ ,om'.o-, ,u-/ 'to a. totoo-/ totoo* Pero a
m'mo-/ part'a& report -/ ,om'.o- -oo-/ 0a.o 17 J -a '-'&aba 'a-/ ara+ matapo
a-/ !e,&ara.o-/ ,o,o-tro&'- -'&a a-/ matr',u&a J a-/ a)era/e -a pa/taa -/ matr',u&a
para a aca!em'c .ear 2005 J 200H a. -aa 11*5K5L 8u-/ a pera, a-/ #a&a/a -/ pa/taa
a. -aa P37*K0 ,a!a u-'t* 9a 1K u-'t -a ,ara-'+a-/ ,'-u,u#a -/ 'a-/ etu!.a-te, a-/
pa/taa -a 'to a. -a/,a,a#a&a/a-/ PHK0*4*
9a 0etro 0a-'&a, a-/ p'-a,ama&a,'-/ pa/taa a. a-/ 2'a- @#eo&o/'ca& 9em'-ar., -a
-a/taa -/ 1505 o PA00 ,a!a u-'t a matr',u&a* 8au-o! a-/ 9@I 6o&&e/e Fa'r)'e+,
,u-/ aama/,a,aroo- -/ 22*7H5 o P145 ,a!a u-'t -a pa/tataa -/ tu't'o- %ee*
2-/ ta-o-/: paa-o ,o,o-tro&'- -/ 6C3: a-/ matr',u&a ,u-/ a-/ ,a-'&a-/ ,autua- a.
'-'&aba &ama-/ a bu+a- -/ 0a.o, ,u-/ ,a'&a- -atapo -a a-/ proeo -/ pa/tata,!a -/
matr',u&aM 8ara-'+a-/ 't'-ata,!a a-/ matr',u&a a bu+a- -/ Pebrero #a-//a-/ 0aro
ba/o ma/tapo a-/ 'a-/ aca!em'c .ear*
9'mp&e &ama-/ a-/ a/ot* :a#'& a-/ '-'&aba -/ or!er -/ 6C3: a. Bpa,'ta-/-taoD
&ama-/* :a#'& a-/ pata,ara- -/ /ob.er-o ,au/-a. -/ matr',u&a a. !ere/u&a.o-* Ib'/
ab'#'-, b'-'b'/.a-/-&a.a a-/ m/a ,ap'ta&'ta-/-e!u,a!or -a tao--tao-/ 'taa a-/
,a-'&a-/ m/a '-/'& !a#'& -apa,a&u+a/ -/ proeo-/ !a!aa-a- -'&a ba/o ma/pata+ -/
tu't'o- %ee '-creae*
2t #aba-/ p'-apaba.aa- -/ /ob.er-o a-/ pub&'c c#oo& .tem, ma ma!a&'-/
ma,apa/ama-ta&a a-/ m/a ,ap'ta&'ta-/ -amumu#u-a- a m/a pr'ba!o-/ paara&a-*
Para a ,a-'&a, a-/ pa/tata,!a -/ tu't'o- a. Ba/ra!o-/ ,arapata-D b'&a-/ -e/o.a-te-/
-a/bebe-ta -/ Be!u,a.o-D* 8a.aIt a-/ ,a-'&a-/ ,a!a&aa-/ a/ot a m/a re,&amo a
matr',u&a: BC'-!' -ama- -am'- ,a.o p'-'&'t -a !'to ma/-e-ro&* 8u-/ -a#'#'rapa- ,a.o a
tu't'o- %ee, p+e!e -ama- ,a.o-/ &um'pat a pub&'c c#oo&D*
2-/ e!u,a.o- a. 'a-/ !ambu#a&a-/ -e/o.o* 2.o- a 9e-ate 6omm'ttee o-
3!ucat'o-, '.am -a ',+e&a#a- a-/ ,aama a top 1,000 corporat'o- a ba-a* 2t a-/
,a-'&a-/ p'-a/ama-/ ,'ta a. -a/,a,a#a&a/a-/ P1*13 B'&.o- -oo-/ 2003* 8ab'&a-/ !'to,
a-/ 6e-tro 3co&ar =-')er't., 0apua I-t'tute o% @ec#-o&o/., Far 3ater- =-')er't.,
=-')er't. o% t#e 3at, P0I 6o&&e/e, @ec#-o&o/'ca& I-t'tute o% t#e P#'&'pp'-e, 202
6omputer 6o&&e/e at 9@I* 2t mapapa-'- -a #'-!' pa ,aama !'to a-/ m/a e,&u'bo-/
pr')ate c#oo& -a 't'-utur'-/ -a -o--pro%'t corporat'o- !a#'& a ,a-'&a-/ u/-a.a- a m/a
re&'#'.oo-/ '-t'tu.o- ,a/a.a -/ 2te-eo =-')er't., :e &a 9a&&e =-')er't., 0'r'am
6o&&e/e, atbp*
BI,u& Bu,o&D Ga-'to ma'aa&ara+a- a-/ ,a&a/a.a- -/ e!u,a.o- a ba-a* 8u&a-/ -a
,u&a-/ a po-!o a-/ m/a pampub&',o-/ paara&a-* 9obra-obra a-/ pa/taa -/ matr',u&a
at 'ba pa-/ m/a '-/'& a pr'ba!o-/ m/a paara&a-* 2-/ reu&ta: Bba/a,D a-/ /ra!o -/
e!u,a.o- a ba-a !a#'& #'-!' 'to b'-'b'/.a-/ pra.or'!a! -/ eta!o* 2-/ prob&ema, a-/
uu-o! -a #e-era.o- -/ m/a P'&'p'-o a-/ -a'+a-a-/ bu,o&-bu,o& !a#'& a ,apaba.aa-
at ,a'-ut'&a- -/ /ob.er-o* N
Ang Sistema ng -dukasyon sa Pili"inas
#ttp:$$+++*bu&at&at*com$-e+$4-H$4-H-e!u,a.o-*#tm&
Ang artikulo na ito ay tungkol sa sistema ng edukasyon sa Pili"inas 3 isang
talum"ati ng awtor "ara sa Southern 'u4on -ducation 5on6erence sa 'os Ba7os(
'aguna noong nakaraang -nero 28. Ang kum"erensya ay inis"onsor ng Anak ng
Bayan "arty list at ng 5ollege -ditors Guild o6 the Phili""ines 95-GP: Southern
'u4on.
N$ %+. -%B-+&) M. ;$''-GAS
Bulatlat."om
2-/ 'tema-/ e!u,a.o- -/ P'&'p'-a a. /'-/a/am't &ama-/ b'&a-/ '-trume-to -/ eta!o a
pa/#ubo/ -/ ,ama&a.a- at ,a,a.a#a- -/ m/a ,abataa-/ P'&'p'-o upa-/ '&a a. ma-'&b'#a-
para a ''&a-/ -a/#a#ar'-/ ur' a at'-/ &'pu-a- at pa&a/a-ap'- a-/ m/a ,au/a&'a- at pamaraa-
-/ pamumu#a. -/ m/a ur'-/ 'to* 2-/ -amama.a-'-/ ur' a P'&'p'-a, a-/ ,ompra!or -a
bur/e.a at pa-/'-oo-/ ma.-&upa a. pa-/u-a#'-/ t'-ata-/,'&', a-/ '-tere -/ ,a-'&a-/
pa!ro-o, a-/ 'mper.a&'ta-/ 3ta!o =-'!o* 9a ,o-te,to-/ 'to -at'- mauu-a+a- &ama-/ a-/
,a&',aa- -/ e!u,a.o- -a p'-apa'ra& -/ /ob.er-o a at'-/ &'pu-a-*
Ang Edukasyon ay Instrumento ng Uri na Hawak ang Estado
:a#'& a-/ e!u,a.o- a. 'a &ama-/ '-trume-to -/ at'-/ eta!o -a ,o-tro&a!o -/
'mper.a&'ta-/ 3= at !a#'& a-/ p'-a,ama#a&a/a-/ '-trume-to -/ pa-a-at'&' -/ ,aa&u,u.a-/
'tema a. a-/ pa//am't -/ !a#a &aba- a &uma&a,'-/ rebe&.o- a ,a-a.u-a-, a-/ e!u,a.o-
a. b'-'b'/.a- -/ ma ma&''t -a pra.or'!a! a ba!.et -/ /ob.er-o ,u-/ ',u,umpara a m'&'tar*
N/u-'t, #'/'t a &a#at, a-/ -a-/u-/u-a a ba!.et -/ /ob.er-o a. a-/ pa/ba.a! -'to -/ uta-/
pa-&aba a m/a !a#u.a-/ '-t'tu.o-, ,a/a.a -/ I0F-?B at a m/a ba-/,o -/
'mper.a&'mo-/ 3= at ,a-.a-/ m/a ,ap'ta&'ta-/ ,aa&.a!o* Caba-/ tumata,bo a-/ pa-a#o-,
bumababa a-/ pa/&aa- -/ ba!.et a e!u,a.o-, ama-ta&a-/ a-/ pa/ba.a! -ama- a uta-/
pa-&aba at po-!o para a m'&'tar a. tumataa*
0a. bata -a /'-a+a pa -oo-/ pa-a#o- -' 0arco, a-/ P: 1177, -a -a/&a&aa- -/ pra.or'!a!
a pa/ba.a! a uta-/ pa-&aba -/ P'&'p'-a -a ,aa&u,u.a- a. umaabot -a -/ 5K b'&.o-/ !o&.ar
(ma. ba&a, pa a-/ re#'me- -' 0acapa/a& 2rro.o -a umuta-/ -/ pa-'ba/o a #a&a/a -/ O500
m'&.u- "* Ca&'mba+a a /'-a+a-/ ba!.et a tao-/ 2004, a ,abuua-/ PKH1 b'&.o-/, P271*5
b'&.o- o 31*45 a-/ -'reerba a pamba.a! -/ uta-/ -/ P'&'p'-a* @ao--tao- &uma&a,' a-/
t'-ata,!a-/ pamba.a! -/ uta-/ pa-&aba -/ P'&'p'-a; a tao-/ 2003 'to a. &umubo -/ !a/!a/
pa -/ P5K b'&.o-*
Camb'-/'- -ama- a-/ ba!.et para a m'&'tar -a tumaa mu&a a P42*5 b'&.u- -oo-/ 2003 tu-/o
a P45 b'&.u- a 2004 &aba- a ba!.et a &a#at -/ tate co&&e/e at u-')er't'e (96=" -a P15*HK
b'&.u- &ama-/ para a tao-/ 2004* Para a PNP -ama- a-/ ba!.et a tao-/ 2004 a. P33 b'&.u-*
8a.a !a+ t'-ataaa- a-/ ba!.et a pa/am't -/ !a#a a. para ,a&aba-'- a-/ m/a Bteror'taD a
P'&p'-a a u/o -' =-c&e 9am* 9a ,abuua-, a-/ por'.e-to -/ ba!.et -/ :epartme-t o% :e%e-e
a 2004 a. 5*215, ,a&uu/a- (1*55", paba#a. (0*35" at e!u,a.o- (,aama -a a-/ para a
e&eme-tar.a at e,u-!ar.a-/ ba.ta-/, ,u-/ aama.roo- ta.o-/ m'&.u--m'&.o-/ etu!.a-te "
a. 15*45* (0u&a a Ba!.et -/ Pama#a&aa- para a @ao-/ 2004 at ma-'peto -/ 2-a, Ba.a-
Yout# Part. at 'ba pa, :ec* 10, 2003"
Ang Kalunos-lunos na Kalagayan ng mga Estudyante at Gurong Pilipino
:a#'& a pa&a/a. -/ 'mper.a&'mo 3= a ,a-.a-/ !'re,ta-/ pa/uuperb'a a 'tema-/
e!u,a.o- -/ P'&'p'-a a pamama/'ta- -/ ?B -a a-/ m/a paara&a- -/ eta!o a. ma#'/p't -a
#a+a, -a -'.a, ba&e +a&a !'to a-/ ,apa,a-a- -/ m/a etu!.a-te at m/a /uro-/ P'&'p'-o* Ga-'to
!'- a-/ pa-'-'-!'/a- -/ eta!o -/ P'&'p'-a #'-//'& a ,ata.ua- -/ m/a ma/-aara& at /uro -/
ba.a-* 2-/ '-tere &ama-/ -/ eta!o a e!u,a.o- a P'&'p'-a a. /uma+a -/ m/a ,ur',u&um
-a pa&a&a/a-ap'- a-/ tubo -/ m/a 'mper.a&'ta-/ @N6 at ,a-.a-/ m/a ,a,amp'-/ P'&'p'-o*
8a.a, ba#a&a -a-/ ma/#'/p't -/ e-toro- a-/ m/a /uro at ma/',',a- a-/ m/a etu!.a-te a
m/a ,&arom* 8a&u-o-&u-o a-/ ,a&a/a.a- -/ m/a etu!.a-te at /uro a m/a pambub&',o-/
paara&a-* Bata. m'mo a eta!'t',a -/ /ob.er-o, ma. ,a,u&a-/a- -/ 4A, 000 -a ,&arom at
ma. 2,3K1, A43 -a m/a !e,$armc#a'r a at'-/ m/a paara&a-* 2-/ rat'o -/ b'&a-/ -/ &'bro a
m/a etu!.a-te a. 0*33 a m/a pampub&',o-/ paara&a-/ pa-/-e&eme-tar.a at 0*H a #a.,u&*
8a.a a-/ ,a&'!a! -/ e!u,a.o- a. pababa -/ pababa* Ca&'mba+a, a 1AAA @#'r! I-ter-at'o-a&
0at# a-! 9c'e-ce 9tu!., a-/ P'&'p'-a a. pumueto -/ 3Ht# a ,abuua-/ 3K -a ba-a-/ uma&'*
Na-a-at'&' !'- a-/ ,ababaa- -/ a#o! -/ m/a 500,000 /uro a e&eme-tar.a at e,u-!ar.o-/
paara&a-/ pambu&',o mu&a P4,000 #a-//a-/ PH,000 ba+at bu+a- (a ,ara-'+a-" -a ta,e-#ome
pa. pa/,atapo -/ m/a !e!uct'o- at ba.a! a uta-/* (:ato -/ 2&&'a-ce o% 6o-cer-e!
@eac#er" 8a.a !' ,ata,a-ta,a &'bo-&'bo-/ /uro a-/ -ab'b',t'ma -/ m/a uta-/a-/ 5-H at
-a/a.a!&'-e b'&a-/ m/a t'-!era -/ m/a ,e-!', 'opao, at 'ba pa a ,a-'&a-/ m/a paara&a-*
Ang Pakikialam ng Imperayalismong EU sa Programa at Kurikulum sa Edukasyon ng
Pilipinas
0u&a pa -oo-/ pa-a#o- -' 0arco, a-/ ?B a. -a/!'!',ta -a -/ m/a pro/rama at ,ur',u&um a
m/a paara&a- -/ P'&'p'-a, tu&a! -/ P#'&'pp'-e 6omm''o- to 9ur)e. P#'&'pp'-e 3!ucat'o-
(P69P3" -' 0arco -oo-/ 1A72, a-/ 3!ucat'o- 2ct o% 1AK2, a-/ 3!ucat'o- 6omm''o- -'
6or. 2Gu'-o, a-/ 3!ucat'o- 2000 -' Ramo at a-/ Pre'!e-t'a& 6omm''o- o- 3!ucat'o-
Re%orm (P63R" at C'/#er 3!ucat'o- 0o!er-'>at'o- 2ct (C302, 1AAK" -' 3tra!a at -'
0acapa/a&-2rro.o* 2-/ &a#at -/ m/a pro/rama-/ 'to a. -a/&a&a.u- upa-/ &um',#a -/ m/a
etu!.a-te-/ P'&'p'-o -a ma. ma#ua. -a ,a,a.a#a- -a ,a'&a-/a- -/ -e/o.o -/ 'mper.a&'mo
at ma#ubo/ a-/ ,ama&a.a- -/ m/a ,abataa- upa-/ ma#a&'- a-/ ,u&tura -/ 'mper.a&'mo*
P'-a/t't'p'! !'- -/ I0F-?B a-/ /ob.er-o -/ po-!o -a a-aI. '&a&aa- para a e!u,a.o- upa-/
ma,aba.a! a-/ #u&' -/ ,a-.a-/ uta-/ pa-&aba* Na/aa&a&a a-/ 'mper.a&'mo -a a &a,' -/
,aa&u,u.a-/ !ep''to -/ P'&'p'-a -a umaabot -a a P220 b'&.u- -a !u&ot !'- -/ pa/ba.a! a
uta-/ pa-&aba at pa-/u-/ura,ot -/ m/a op'.a& -/ pama#a&aa- -a ba,a ma/-!e%au&t a-/
P'&'p'-a a pa/ba.a! a uta-/ pa-&aba* 8a.a a P63R -' 3tra!a at 0acapa/a&-2rro.o,
t'-utu&a, -/ I0F -a b'/.a- -/ %'ca& auto-om. a-/ m/a paara&a- -/ pama#a&aa- upa-/
#uma-ap a-/ m/a 'to -/ m/a paraa-/ ma,a,a&ap -/ ar'&'-/ po-!o* P'-apa'ra& !'- a-/ !a#a--
!a#a-/ pr'bat'a.o-/ -/ m/a 96=* 2-/ P63R a. &a&o-/ p'-apa&a&a a-/ ,omer.a&'a.o-
-/ m/a paraa&a-/ pub&',o !a#'& p'-apa.a/a- -a a-/ m/a paara&a-/ 'to &a&o -a a-/ m/a 96= -a
ma/taa -/ tu't'o- at ma/-t'e-up a b'-e* Ba#a/' !'- -/ P63R a-/ pa/#'-tu&ot a m/a
!a.u#a- -a ma/ta.o -/ m/a paara&a- a at'-/ ba-a*
Ang Estrateiya ng Imperyalismo sa Pri!atisasyon ng Edukasyon
2-/ pr'bat'a.o- -/ e!u,a.o- a P'&'&p'-a a. ba#a/' &ama-/ -/ pa-!a'/!'/a--/ etrate#'.a
-/ ?@O at ?B upa-/ papau,'- a-/ m/a @N6 a I-%ormat'o- @ec#-o&o/. (m/a computer
compa-." a &ara-/a- -/ e!u,a.o- pampub&',o* @'-utur'-/ -/ ?@O, 'a-/ '-t'tu.o-/
#a+a, -/ m/a ,ap'ta&'ta-/ ,orpora.o-, -a a-/ &ara-/a- -/ e!u,a.o- a. 'a-/ ma.ama-/
m'-a -a #'-!' pa -abubu-/,a& para pa/tubua- ,a/a.a -a 'ba-/ &ara-/a- a erb'.o -a mata/a&
-a-/ /'-a/ataa- -/ m/a @N6, #a&'mba+a a pa-/baba-/,o at m/a retora- at %at %oo!* 9a
p'-apa'ra& -a Ge-era& 2/reeme-t o- @ra!e a-! 9er)'ce (G2@9" -/ ?@O a. ,aama a-/
erb'.o-/ e!u,a.o- a m/a erb'.o -a t'-atar/et -/ m/a @N6* 2-/ 'a-/ -a-/u-/u-a-/
&obb.'t a m/a pu&o-/ -/ ?@O tu-/,o& a G2@9 -a '-ump'a#a- -oo-/ Pebrero 2000 a
Ge-e)a a. a-/ t'-ata+a/ -a G&oba& 2&&a-ce %or @ra--at'o-a& 3!ucat'o- -a p'-apamu-ua- -'
G&ee- R* Po-e, 63O -/ )'rtua& u-')er't. Po-e I-ter-at'o-a& I-c* Na' -/ ?@O -a /a+'-/
mar,et-bae! a-/ e!ucat'o- a ,o&e#'.o at a&''- a-/ m/a tate-%u-!'-/* 2-/ pr'-'p.o-/ %ree
u-')era& e!ucat'o- -a -a,aaa! a 2rt'c&e 13 -/ =N I-ter-at'o-a& 6o)e-a-t o- 3co-om'c,
9oc'a& a-! 6u&tura& R'/#t a. b'-aba-//a -/ G2@9 at ?or&! Ba-,*
2-/ ?B a. -a/tata/ !'- -/ 2&&'a-ce %or G&oba& 7ear-'-/ -a -a/''pe'a&'>e a t'-ata+a/ -a e-
&ear-'-/ -a /'-a/am't a-/ computer* 2-/ 2&&'a-ce -a 'to a. p'-opo-!u#a- a-/ m/a I@ room,
-a/aa-a. -/ m/a /uro at umuu/-a. a m/a /ob.er-o -/ m/a ba-a upa-/ /uma+a -/ m/a
'-ter)e-t'o- pro/ram* 2-/ m/a 'po-or -/ m/a /a-'to-/ pro/rama a. m/a ma&a&a,'-/ ba-/,o
tu&a! -/ PP 0or/a- at Go&!ma- 9ac#, a-/ co-u&ta-c. %'rm 3r-t Q You-/ at m/a @N6 a I@
,a/a.a -/ 9u- 0'cro.tem at 3 6om* Na,','ta ,a' -/ m/a @N6 &a&o -a .u-/ m/a -aa I@ -a
a-/ e!u,a.o- a !a'/!'/, a part',u&ar a ,o&e#'.o at a a!u&t e!ucat'o-, a. 'a-/ ma&a,'-/
ba/o-/ '-!utr'.a -a maaar'-/ pau,'-* 2-/ ,abuua-/ /ato a e!u,a.o- a !a'/!'/ a. 2
tr'&.o- !o&.ar o 1$20t# -/ G:P -/ mu-!o* 9ab' -/a -' G&ee- R* Po-e: B3!ucat'o- ' o-e o% t#e
%atet-/ro+'-/ o% a&& mar,et* Pr')ate tra'-'-/ a-! t#e a!u&t e!ucat'o- '-!utr. are e(pecte! to
ac#'e)e !oub&e-!'/'t /ro+t# t#rou/#out t#e -e(t !eca!e*D (I-ter-et" N/u-'t, a-/ pa-!a'/!'/a-
etrate#'.a -/ 'mper.a&'mo, a part',u&ar -/ 3=, -a a ,aa&u,u.a- a. -ababa&ot a ,r'' -/
obra-/-pro!u,.o-, -a pa/tubua- pat' a-/ &ara-/a- -/ e!u,a.o- a. ma/#'/p't -a t'-utu&a-
-/ m/a etu!.a-te at m/a /uro a 3uropa a pamumu-o -/ Nat'o-a& =-'o- o% 9tu!e-t '-
3urope (39IB" at -/ m/a /uro a ,a-'&a-/ or/a-'a.o-, a-/ 3uropea- =-')er't. 2oc'at'o-
(3=2"*
Ang "illennium #urri$ulum o #urri$ulum %&&% ng 'epartement o( Edu$ation
9a pa//a+a -/ ,ur',u&um para a m/a paara&a- -/ P'&'p'-a, a-/ 'mper.a&'mo a. a,t'bo-/
-a-/#'#'mao,, mu&a pa -oo-/ pa/po-!o -/ ?B a pa-a#o- -/ mart'a& &a+ a pa/u&at -/ m/a
te(tboo, -a t'-ata-/,'&', a-/ pa/''&b' -/ m/a ,abataa-/ P'&'p'-o para a -e/o.o -/ m/a
,ap'ta&'ta (a-/ pro/rama-/ 3:PI@2F" #a-//a-/ a ,aa&u,u.a- a pa/papa'ra& -/ t'-ata+a/
-/ :ep3! -a 0'&&e--'um 6urr'cu&um o a-/ 6urr'cu&um 2002 para a e&eme-tar.a at
e,o-!ar.a-/ ba.ta-/* 9a '&a&'m -/ 0'&&e--'um 6urr'cu&um, '-aa&' a-/ m/a a'/-atura -a ma.
,au/-a.a- a pa/tuturo -/ ,aa.a.a- at 'b',o-/ ,ama&a.aa- at 'ba pa-/ pa-&'pu-a-/
pa/aara&, at p'-a/ama-ama a-/ m/a 'to a 'a &ama-/ a'/-atura -a p'-ama/ata-/
P2G9I82P* 8'-o&ap a-/ m/a a'/-atura a &'ma-/ Bcore areaD a-/ 3-/&'#, F'&'p'-o, 0at#,
9c'e-ce at Pa/-9',ap* P'-a#aba a-/ ora -/ pa/tuturo -/ 3-/&'# at 0at# at /'-a+a mu&' a-/
3-/&'# b'&a-/ m'!.um -/ pa/tuturo* 2-/ m/a pa/baba/o -a 'to a ,ur',u&um para a
e&eme-tar.a at #a',u& mu&a Gra!e 1 to 10 a. bata. a 'a-/ pa/-aara& -a /'-a+a -/ ?B-2:B
-a p'-ama/ata-/ BP#'&'pp'-e 3!ucat'o- %or t#e 21t 6e-tur.: @#e 1AAK P#'&'pp'-e 3!ucat'o-
9ector 9tu!.D o (P399"* P'-a.o -/ P399 a-/ Btream&'-'-/D -/ P#'&'pp'-e e!ucat'o- at
pa/,u,u&ap -/ m/a a'/-atura &a&o -a .u-/ ma. ,au/-a.a- a pa/b'b'/a. -/ pa-&'pu-a-/
,ama&a.a- a m/a etu!.a-te* 2-/ pa,a. ,a' -/ ?B at ,a-.a-/ a&a&a. -a 2:B a. upa-/
ma,at'p'! a-/ P'&'&p'-a a ba!.et a e!u,a.o-, at '.empre upa-/ ma,aba.a! -/ uta-/
pa-&aba* 8aaba. !'- -'to a-/ pa/bu+a/ a m/a a'/-atura -a !' ,a'&a-/a- -/ b'-' -/
'mper.a&'mo at -atuturua- pa a-/ m/a ,abataa- -a ma/,aroo- -/ ,ama&a.a-/ pa-&'pu-a- at
,r't',a& -a pa/'''p* 9a ba/o-/ ,ur',u&um, -a-/a-/a-'b a-/ ,abu#a.a- -/ maram'-/ /uro -a
matata-//a& !a#'& a-/ ,a-'&a-/ m/a a'/-atura a. !' -a ,a'&a-/a-, a part',u&ar .u-/ m/a
-a/tuturo -/ pa-&'pu-a-/ ara&'-* N/u-'t a-/ pape& -/ at'-/ m/a paara&a- b'&a-/ m/a ta/a&',#a
-/ m/a /ra!+e.t -/ ma#ua. a ,a,a.a#a- -a ,a'&a-/a- -/ -e/o.o -/ m/a ma&a&a,'-/
,orpora.o-, ,a/a.a -/ m/a ca&& ce-ter, t'/a-'&b' a %at %oo!, a&ema-, me,a-',o at 'ba pa, a.
-a/rereu&ta a obra-/ &a,a pa//a+a a at'-/ &'pu-a-* :umaram' a-/ b'&a-/ -/ m/a tao-/ !'-
ma,a#a-ap -/ traba#o -a m/a ba/o-/ /ra!+a!o tao--tao- apa/,at &uma&a,' a-/ obra-/
p+era a /a+a, -a -a!a!a/!a/a- -/ m/a 750,000 ,atao ba+at tao-* 9a ,aa&u,u.a-, a-/
b'&a-/ -/ +a&a-/ traba#o a at'-/ &'pu-a- a. 135 -/ ,abuua-/ &a,a pa//a+a -/ ba.a- (a.u-
m'mo a eta!'t',a -/ /ob.er-o", p'-a,amataa a buo-/ 2.a*
2.u- !'- a P399: B@#e !au-t'-/ me!'um-term c#a&&e-/e %or P#'&'pp'-e e!ucat'o-, t#ere%ore, '
#o+ to preer)e t#e Gua-t'tat')e /a'- o% t#e pat, 'mpro)e eGu't. a-! ra'e Gua&'t. J a-! to
ac#'e)e a&& o% t#ee ob4ect')e !ur'-/ a per'o! o% &'m'te! or >ero /ro+t# '- t#e pub&'c bu!/etar.
a&&ocat'o- to e!ucat'o- a a +#o&e*D (P399, p* 11, 'ta&'c !'-a/!a/" 2-/ 'b'/ ab'#'- -/ ?B-
2:B a. paa-o mapapa'ra& -/ /ob.er-o -/ P'&'p'-a a-/ ma#ua. -a pa/tutupa! -'to a
pa/a&a/a a '-tere -/ 'mper.a&'mo a #arap -/ pa/t't'p'! a e!u,a.o-* 2-/ a/ot J ',u&ap
a-/ m/a a'/-atura at ta-//a&'- a-/ m/a /uro -a !' ,a'&a-/a- -/ b'-e -/ m/a @N6* Bata. a
/a-'to-/ &a.u-'- a-/ P399 a. -a/aa!:
BG')e- &o+er-cot &abor '- t#e Peop&eI Repub&'c o% 6#'-a a-! ome ot#er 2'a- cou-tr'e, a-!
r''-/ &abor cot at #ome re'-%orce! b. m'-'mum +a/e re/u&at'o-, t#e P#'&'pp'-eI %uture
comparat')e a!)a-ta/e &'e -ot '- u-,'&&e!-&abor pro!uct'o-, but rat#er '- &o+-e-! R#'/#-tec#I
area, uc# a e&ectro-'c ma-u%actur'-/ a-! tour't er)'ce, reGu'r'-/ at &eat a eco-!ar.
c#oo& e!ucat'o- o% reao-ab&e Gua&'t.*D(P399, p*1"
Ip'-apa'ra& -/ P399 a-/ teor.a -/ m/a ,ap'ta&'ta -a a-/ e!u,a.o- -/ 'a-/ ba.a- a. 'aa.u-
a Bcomparat')e a!)a-ta/eD -'to a m/a ,ap'ta&'ta-/ ba-a a #arap -/ ,ump'te.o- -/ 'ba-/
ba-a a Pa-/at&o-/ :a'/!'/* 8a.a, ,a'&a-/a-/ /am't'- a-/ 6urr'cu&um 2002 upa-/
ma,a#ubo/ -/ m/a ma-//a/a+a -a em'-,'&&e! at #u+a/ -a -/ m/a u-,'&&e! !a#'& maram'
-a -'to a-/ 'ba-/ ba-a ,a/a.a -/ @'-a* 2-/ m/a em'-,'&&e! -a ma-//a/a+a a. ,a'&a-/a- a
e,tor -/ erb'.o at maru-o-/ -/ I-//&e*
Ang )e*ised General Edu$ation ng Uni!ersidad ng Pilipinas +)GEP,
Guto ,o-/ ta&a,a.'- a pu-to-/ 'to a-/ pa/baba/o -/ ,ur',u&um a a,'-/ paara&a-, a-/
=-'ber'!a! -/ P'&'p'-a, a-/ t'-ata+a/ -a Re)'e! Ge-era& 3!ucat'o- Pro/ram (RG3P"* 9a
'&a&'m -/ RG3P a. !' -a ,'-a,'&a-/a- ,u-'- -/ &a#at -/ m/a etu!.a-te a =P a-/ m/a
a'/-atura tu&a! -/ C'tor. 1 (C'tor. o% t#e P#'&'pp'-e" at 9oc'a& 9c'e-ceII (9oc'a& a-!
Po&'t'ca& @#ou/#t"* P'-apauba.a a m/a etu!.a-te a part',u&ar a m/a %re#me- at op#omore
a-/ pa/p'&' ,u-/ a-o-/ a'/-atura a G3 a-/ ,a-'&a-/ pa/-aara&a-* 9'.empre, !a#'& a-/ m/a
etu!.a-te -at'- a. pro!u,to -/ 'a-/ 'tema a #a.,u& at e&eme-tar.a (,aama !'to a-/ m/a
pr'ba!o-/ paara&a-", ,u-/ aa- a-/ p'-apa&a/a-ap a. ,u&tura -/ ,ap'ta&'mo, a-/ '!'b'!ua&'mo
at &'bera&'mo -a -a,abata. a pa-ar'&'-/ '-tere, a-/ ma&ama-/ ,u-'- -/ m/a etu!.a-te a
'&a&'m -/ RG3P a. m/a a'/-atura-/ pa/,a,a,'taa- (,a/a.a -/ m/a computer coure" o !' ,a.a
ma!a&'-/ 'paa* 2-/ !at'-/ G3 pro/ram -/ =P -a ,'-a,a'&a-/a-/ ,u-'- a-/ m/a a'/-atura -a
-a/pupu,a+ -/ ,ama&a.a-/ -a.o-a&'mo (C'tor. I" at -a/tata&a,a. a 'baIt-'ba-/ teor.a-/
pa-&'pu-a- a. -a#ubo/ a pa-a#o- -a um'/t'-/ a-/ -a.o-a&'mo a =P &a&o -a -oo-/ F'rt
Suarter 9torm* 2-/ !at'-/ G3 -a -apa-a&u-a- -/ m/a etu!.a-te at /uro a ma#aba-/
pa,','ba,a upa-/ /a+'-/ re&eba-te a-/ e!u,a.o- a =P a. b'-u+a/ -a -oo-/ -a,araa-/ tao-
(2003"* 2-/ #a-/a! -ama-/ 'pr'bat'>e a-/ =P a 'mp&u+e-a -/ ?@0 at ?B a. -a,a&a#a! a
m/a pa-u,u&a-/ bata -a Coue B'&& 455 at 9e-ate B'&& 25K7 -a -a,a#a'- -/a.o- a 8o-/reo
at ma#'/p't -a t'-ututu&a- -/ m/a etu!.a-te at /uro -/ a,'-/ pama-taa-* Noo-/ -a,araa-/
O,tubre, -abu/bo/ -/ m/a pu&' at m'&'tar at -aareto a-/ m/a etu!.a-te at /uro -/ =P -a
-a/-ra&' &aba- a !a&a+a-/ pa-u,a&a-/ bata -a 'to a #arap -/ 9e-a!o*
9a ,aa&u,u.a-/ ,a&a/a.a- -/ at'-/ 'tema-/ e!u,a.o- -a +a&a-/ ,aar'-&a- at /'-a/am't
&ama-/ -/ pama#a&aa- upa-/ pau-&ar'- a-/ '-tere -/ m/a -a/aama-ta&a-/ ur', a-/ tu-a. -a
ema-'pa.o- -/ m/a ,abataa- a m/a '!e.a at u/a&' -a -'&a&a,o -/ m/a !a.u#a-/
'mper.a&'ta a. !' ,a'&a- ma-/.a.ar'* 2-/ m/a '!e.a at ,a,a.a#a- -a b'-'b'/.a-/-!''- a
at'-/ m/a paara&a- a &oob -/ 'tema-/ 'to a. &a&o-/ p'-apa'/t'-/ a-/ ma&a-,o&o-.a& -a
,ata-/'a- -/ at'-/ &'pu-a-* Ca&'mba+a, a-/ m/a teor.a-/ -'&a&a,o -/ m/a a'/-atura a
eco-om'c a at'-/ m/a paara&a- tu-/,o& a upp&. at !ema-! a-a&.' -a -a,abata. a
aumpt'o- Bt#at a&& ot#er t#'-/ #e&! co-ta-tD o a-/ pa-a-a+ -/ Bceter' par'bu,D -a '.a-/
bata.a- -/ 0acroeco-om'c at 0'ccroeco-om'c -/ m/a -eo-c&a'ca& eco-om't, a. 'a-/
'!e.a&'ta-/ pamaaraa- -/ pa/aa-a&'a -/ e,o-om'.a -a pabor a '-tere -/ m/a ma.a.ama-,
&a&o -a -/ m/a @N6* 0aram' pa-/ /a-'to-/ m/a ma&'-/ '!e.a -a ','-a,a&at -/ m/a ba.ara-/
teor'ta -/ m/a ,ap'ta&'ta a at'-/ m/a paara&a-, ,a/a.a -/ Bre&at')e auto-om. o% t#e tate,D
,u-/ aa- -a,u#a -' 0acapa/a&-2rro.o a-/ '!e.a -'.a-/ Btro-/ repub&'c,D a-/ m/a '!e.a -/
pot-mo!er-'mo -a '-''-/a-.o a-/ m/a tao -a a',au#'- -a &ama-/ a-/ ,a-'&a-/ ar'&'-/
,a&a.aa- at #u+a/ uma&' a a-uma-/ or/a-'a.o-, at 'ba pa pa-/ teor.a** 2-/ m/a '!e.a-/
'to a. p'-apa&a/-ap -/ m/a !'re,ta-/ ba.ara- -/ m/a 'meper.a&'ta -a m/a /uro-/ P'&'p'-o,
&a&o -a a 9c#oo& o% 3co-om'c at Po&'t'ca& 9c'e-ce :epartme-t -/ =P, o -/ m/a /uro -a
+a&a-/ ,amua-/-mua-/ -a a-/ t'-uturo pa&a -'&a-/ teor.a a. a-/ m/a pabor a ma.a.ama-
!a#'& +a&a -ama- '&a-/ -atutu-a- a at'-/ paara&a- ,u-!' a-/ m/a teo.ra-/ 'to*
Ang Pangangailangan ng Isang )e!olusyong Kultural
=pa-/ tu-a. -a pa&a.a'- a-/ ,a''pa- -/ m/a P'&'p'-o a m/a ma&'-/ ,ama&a.a- -a
p'-apa&a/a-ap -/ m/a ,ap'ta&'ta, -ararapat pu,a+'- mu&' a-/ !'+a -/ -a.o-a&'mo a at'-/
m/a ,abataa-* 8a'&a-/a- pa&a/a-ap'- a-/ ma,a-maa at '.e-t'p',o-/ pamamaraa- -/ pa/aara&
-/ at'-/ ,aa.a.a- at &'pu-a- at 'ta,+'& a-/ m/a teor.a -a -a/papa-//ap -a '.e-t'p',o -a
,'-a,a&at -/ m/a ,ap'ta&'ta ,a/a.a -/ '!e.a&'ta-/ pa-a-a+ -a Bceter' par'buD a eco-om'c*
Nararapat &aba-a- !'- -/ m/a mu&at -a ,abataa- a-/ m/a ba#'! -/ p.u!a&'mo a at'-/ ,u&tura,
a-/ m/a pama#''- at 'ba pa-/ atraa!o-/ '!e.a -a p'-apa&a/a-ap -/ m/a re&'#'.o- ,u-/ aa-
a-/ m/a &'!er -'to a. ,a,amp' !'- -/ m/a -a/aama-ta&a-/ ur' -a -a' ,o-tro&'- a-/ maa-/
P'&'p'-o**
0aar'-/ /a+a- a-/ 'a-/ rebo&u.o- ,u&tura ,u-/ aa- a-/ m/a ,abataa- a. ma/'/'-/
pa-/u-a#'- at a,t'bo-/ &a&a#o, a &oob at &aba -/ m/a paara&a-* Na-/a-/a&'a-/a-/ ma,'&a#o,
a-/ m/a ,abataa-/ -a '-aa-!ata#a- -/ ma/pa&a.a-/ teor.a -/ !.a&e,t',a& at 'tor',a&
mater.a&'mo a m/a &u/ar ,u-/ aa- -aroroo- a-/ bata.a-/ maa -/ P'&'&p'-a, a m/a
pa/a+aa- at ,a-a.u-a-* 2-/ ,atoto#a-a- -/ 'a-/ '!e.a a. -a&a&ama- &ama-/ a pra,t',a, ,a.a
,a'&a-/a- &umaba a-/ m/a etu!.&a-te a ,a-'&a-/ m/a ,&aroom at ma,'a&amu#a a m/a
or/a-'a.o- -/ bata.a-/ ur', a m/a teac#-'-, %ora, 'mpo, ra&' at &')e-'-* 9a &oob -ama- -/
m/a ,ampu, ma#a&a/a-/ #',a.at'- a-/ m/a 'ba-/ etu!.a-te -a -a/'/'-/ b',t'ma -/ m/a
ma&'-/ '!e.a -a uma&' a m/a or/a-'a.o- -a -a/&a&a.u- ma,am't a-/ 'a-/ &'pu-a-/ P'&'p'-o
-a -a,abata. a a!#',a'- -/ -a.o-a&'mo, -a ma. ma,a-maa at ,r't',a& -a pa/'''p* 0aaar'
'to-/ matupa! a m/a paara&a- a pamama/'ta- -/ pa/#a+a, a m/a !.ar.o -/ m/a
pro/re'bo-/ etu!.a-te o pa/,u#a a m/a &'!erato a ,o-e#o -/ m/a etu!.a-te*
2-/ rebo&u.o-/ ,u&tura& -a 'to a. maaar'-/ ma/'-/ ba/o-/ '/+a -/ !e,a!a -a 'to a #a-a.
-/ m/a a,t'b'ta-/ ,abataa-** 2-/ rebo&u.o-/ ,u&tura& a. mab'a-/ ,aa-/,apa- upa-/
mapab'&' a-/ ta/umpa. -/ ,'&ua- -/ m/a mama.a-/ P'&'p'-o upa-/ ma,amta- a-/ 'a-/
ma.-,aar'-&a- at ma,ataru/a-/ &'pu-a-* 2-/ ,aa&u,u.a-/ pa-a#o- -/ at'-/ ba-a, ,u-/
aaa- m'&.u--m'&.u-/ m/a P'&'p'-o a. -a+a+a&a- -a -/ pa/aaa a um''ra& -a 'tema, a.
-apa,a'-am a pa/&a/a-ap -/ rebo&u.o-/ ,u&tura& -a 'to -a aaba. a pa,','ba,a -/ maa
upa-/ bu+a/'- a-/ ma&a-,o&o-.a& at ma&a-p.u!a& -a 'tru,tura -/ at'-/ &'pu-a- at ma/tata/ -/
ba/o-/ 'tema* Bulatlat-$om
ISA! "A!SI#I" SA MIS$%&'AS()
http://www.yehey.com/boards/Default.aspx?g=posts&t=45849
Kug "hahaay lamag ag edu#asyo sa mga p"a#aagaga"laga g
tulog a se#tor g l"pua sa at"g basa$ malamag magugua "to. %"d"
lag dah"l &f"d your he"ght' ag labaa$ #ug tutuus" ay halos mags"s"l""t
lamag ag mga sector #ab"lag ag #alusuga$ pero sa #adah"laag " h"d"
ma lamag "to a#uha ag #a"laga "tog atesyo.
(um"l" a#o g tatlog paguah"g problema g edu#asyo mula sa
do#yumetaryog &)"s*du#asyo' a p"apaood sa am" sa #lasrum. +a
d"to ay ag "mpluwesyag #oloyal g ,mer"#a. )atatadaa a ua ag
agpadala g mga t"tser a t"awag a -homas"as$ dah"l sa bar#og s"a#ya
"la$ ag mga ,mer"#ao upag magturo sa mga ("oy g .gles at "ba pag
#aalama tulad g l"teratura. .p"a#"lala "la ag s"stemag
"st"tusyoal"sasyo sa pagtuturo$ #ug saa h"d" lamag s"la agtuturo g
mga s"yesya$ #ud" agpapah"tulot "to upag magb"gay g or"yetasyo sa
#amalaya sa pag"g"g ,mer"#a"sado. /a pamamag"ta "to$ mab"b"gya g
leh"t"mo ag ,mer"#ao upag ma"pa#"lala ag #a"lag pag"g"g mataas
#umpara sa #a"lag mga t"uturua. )ala#"g problema "to dah"l ag"g"g
lagaap gayo ag t"atawag a 0eo12olo"al"sm$ o pagtag#"l"# sa #a"s"pag
#oloyal at pagpaat"l" "to. -uloy$ ag mga lama g mga le#tura sa es#wela
ay pawag agpapah"wat"g sa #alura"g #a"s"pa at #ultura. %"d" ma
lamag mapagyama ag w"#ag 3"l"p"o at ag #ulturag dapat saa4y
a"papamaa sa mga #abataa$ lalo pa4t maram"g a""wala a #apag
maruog magsal"ta g .gles ag "sag tao$ "sa a s"yag edu#ado at
respetado$ at b"abasaga amag &5ologs' o baduy ag mga tumatag#"l"# sa
gawa d"to sa ("as. 6u#od pa d"to$ dah"la sa mababag pagt"g" g mga
dayuha sa mga ("l"p"o at mataas a pagrespeto g mga #ababaya at" sa
#a"la #ah"t pa sab"h"g edu#ado ag mga tayo$ s"asamatala "la ag
#ah"aa g mga ("oy. %al"mbawa a lag ay ag pag#uha g mga mauulad a
basa g mga maggagawa mula sa mga -h"rd 7orld a basa tulad g
("l"p"as para ma#amura sa pagpapasweldo.
,g pagalawag sul"ra" g edu#asyo sa ("l"p"as ay ag pag"g"g
#omersyal"sado g mga paarala. Kumapara sa "bag basa a gobyero ag
m"smog agpapata#bo g mga es#wela$ #aram"ha sa mga paarala d"to sa
at" ay pr"bado. Dah"la "to upag mah"rapa sa pagp"l" g mapapasu#a ag
mga a"s mag#aroo g magadag #aledad g edu#asyo dah"l sa pag#a#aroo
g mga paaralag "to g #apagyar"ha upag magtaas g matr"#ula. -uloy$
ag "ba ay ap"p"l"tag pumaso# sa mga pampubl"#og paarala #ug saa
#apal"t g mal""t a halaga para ma#apag1aral ay ag mababag #aledad g
edu#asyo. ,g "ba ama ay aghahaap a lamag g trabaho$ pero
syempre h"d" ama maasahag magadag trabaho ag agh"h"tay para sa
#a"la. 0agpahayag ag pamuua g 2omm"ss"o o %"gher *ducat"o$ o
2%*D$ tug#ol sa walag t"g"l a pagtaas g matr"#ula g mga pr"badog
paarala at s"ab" "lag &8ual"ty educat"o "s expes"9e.' .b"g sab"h"$ #ug
a"s g "sag estudyate g magadag edu#asyo$ at sa #alaua ay
magadag #"abu#asa$ #"a#a"lagag gumastos mua s"ya g mala#"g
halaga g pera. .b"g d" sab"h" "to a "p"agdadamot g pamahalaa ag
#aalama sa mga mah"h"rap.
,g hul"g sul"ra" a lagaap gayo sa at"g basa ay ag #a"s"pag
el"t"sta. /a #atuaya$ "to ag "sa sa paguah"g problema g mga
aghahaap g trabaho. Karam"ha #as" sa mga #umpaya gayo ay
tumataggap lamag g mga gradweyt g malala#" at s"#at a u"bers"dad.
Kab"lag sa mga u"bers"dad a "to ay ag De :a /alle +"9ers"ty$ +"9ers"ty
of the (h"l"pp"es$ at ,teeo de )a"la +"9ers"ty. Kaya ama #ug h"d" #a
agtapos sa "sa sa mga &reputable schools' a abagg"t ay t"ya# a
mah"h"rapa #a sa paghahaap g magadag trabaho. Karugtog a r" g
problemag "to ag pag#a#aroo g maram"g apl"#ate sa l"m"tadog pos"syo
lamag.
/a #ab"la g lahat g mga sul"ra"g abagg"t$ may mga ha#bag ama
a g"agawa ag gobyero upag malutas ag mga "to. -ulad a lamag g
argumeto h"gg"l sa paggam"t g w"#ag 3"l"p"o b"lag paguah"g m"dyum
sa pagtuturo sa hal"p a .gles. 6u#od d"to$ "p"asa r" ag *ducat"o ,ct of
;98<$ #ug saa #"o#otrol ag suod1suod a pagtaas g tu"t"o fee upag
h"d" mab"gla ag mga mag1aaral. )ero d" tayog %"gher *ducat"o
)oder"=at"o ,ct$ #ug saa ag mga u"bers"dad pag1estado ay
agbebeta g propert"es upag tulog sa pagpapagada g #a"lag pas"l"dad.
0adya a r" ag agsulputag parag #abute a mga call ceters #ug saa
ay mala#" ag pasweldo sa mga maggagawa at tumataggap ag mga
#umpaya #ah"t a ao ma ag #urso a t"apos at #ug saa ma agtapos.
)asasab" r" ama pala at"g may pa#"alam ga ag gobyero.
Kug "tataog mo #ug ba#"t parag wala pa r"g pagbabago sa #ab"la
g mga b"agg"t #o sa "taas$ ar"to ag a#"g op"yo: 0aaalala mo ba ag
mag#aroo g ma""tag pagtala#ay tug#ol sa usap" sa #ug al"g w"#a ag
dapat gam"t" sa pagtuturo sa mga paarala? %"d" ba4t lalo lamag
ag#awata#1wata# ag mga resposable sa usap"g "to? 6a#"t patuloy a
ag#a#aroo g mga #"los protesta tug#ol sa pagtaas g s"g"l sa matr"#ula?
Kas" ama$ sa#al"g h"d" magtaas g s"g"l sa matr"#ula ag "lag paarala$
bumabaw" par" ag mga pr"badog paarala sa mga estudyate sa
pamamag"ta g pagpataw g mataas a presyo sa t"atawag a m"scellaeous
fees. Kaya4t #ah"t a mababa a ag tu"t"o fee$ mataas par" ag suma total
g babayara g "sag ord"aryog estudyate g pr"badog paarala dah"l sa
"ba pag dapat bayara. 6a#"t may mga paaralag h"d" magam"t ag mga
pas"l"dad$ lalo a ag mga laboratoryo$ at may mataas a b"lag g estudyate
sa "sag s"l"d1arala a halos umabot a sa "sag daag mag1aaral bawat
#lasrum at t"tser? /aa alam #o r" ag sagot sa mga taog a "to.
/a a#"g palagay$ mag"g"g magadag s"mula sa s"stema g at"g
edu#asyo ag pagpapalagaap g #a"s"pa a magsasab"g mahalaga ag
w"#ag 3"l"p"o at ag at"g #ultura. %"d" #o h""h"l"g a gaw"g m"dyum g
pagtuturo ag sal"tag 3"l"p"o$ gu"t gaw" "tog "sag mahalagag bahag" g
atututua sa loob g es#wela at dapat lamag a pagyama" pa "to.
)ag"g"g mala#"g tulog d" ag pag#a#aroo g mga faculty de9elopmet
programs o mga sem"ar para sa pagpapalal"m g pwersa g mga t"tser upag
mas mag"g ma#abuluha g ma"am ag mga "t"uturo at paraa g pagtuturo
"la sa #a"lag estudyate. /"guro4y sapat mua ag mga "to upag
mags"mulag bumago mul" ag s"stema g edu#asyo sa at"g mahal a
basa. %"d" ma "to mab"l"sag paraa$ a""wala ama a#og epe#t"bo "to
#ug ma"sasagawa g maayos at tapat.
saa$ ka ma$ $ar""$, PILIPINO KA PA <IN.
Sana ay hindi natin malimutan ang kagandahang,asal na likas sa
ating pagiging )ilipino.
A$* pa*ka.MakaDi"s
=umagalang at lubos na nananalig sa iisang
%akapangyarihang 0iyos , Ang %apagmahal na
&agapaglikha at Ama nating lahat...
A$* pa*ka.Makata"
=umagalang at nanalig sa kapwa bilang isang kapatid na
may pandama, may lakas at ganda ng loob, may karapatan
at hangarin para sa buhay na magana, maayos, mapayapa,
at maginhawa.
A$* pa*ka.Makakalikasa$
)inangangalagaan ang kalikasan ,, hangin, tubig, lupa,
kagubatan, at karagatan ,, likas na yaman ng bansang
tinubuan...
A$* pa*ka.Maka-a$sa
%inamahal ang sarili nating bayang )ilipinas sa
pamamagitan ng pagbibigay,buhay sa limang simulain ng
pambansang tradisyong )ilipino! Ang pagsasarili,
pakikisama, pagkakaisa, pagkabayani, at pakikipagkapwa,
tao.
9'mba-/ Gab'
Mula sa Tagalog na 7ikipedia, ang malayang ensiklopedya
@uma&o- a: -ab'/a.o-, #a-ap'-
2-/ Sim!ang Ga!i a. 'a-/ ,'-au/a&'a-/ pa/!arao -/ 9a-ta 0'a a P'&'p'-a tu+'-/
pa-a#o- -/ 8apa,u#a-* @'-ata+a/ !'- 'to-/ "isa-de-galyo (mu&a a 8at'&a-/ )isa de
*allo, o Tm'a -/ ta-!a-/T, apa/,at a pa/t'&ao, -/ &a&a,'-/ ma-o,, ma/''ba-/o- -a
a-/ m/a ma/-a-a, para ma,'-'/ -/ m'a a p'-a,ama&ap't -a 'mba#a-/ pamparo,.a
E1F
",
"isa Aginaldo (mu&a a 8at'&a-/ )isa de Aguinaldo, o Tm'a -/ m/a #a-!o/, a&a. o
re/a&oT", "isa-de-notse, o "isa-de-no$e (o Tm'a -/$a /ab'T"*
E2F
Ia 'to-/ m'a-/
'!'-arao ba+at ma!a&'-/ ara+ a &oob -/ '.am -a ara+ ba/o umap't a-/ ara+ -/
Pa,o*
E2F
Na/''mu&a a-/ pa/m'm'a tu+'-/ ',a-1H -/ :'.embre #a-//a-/ ',a-24 -/
:'.embre, -a ,a!a&aa-/ '-aa/a+a a m/a Roma-o 8ato&',o-/ 'mba#a-
E1F
a
P'&'p'-a tu+'-/ ',aapat #a-//a-/ ',a&'ma -/ uma/a* 2-/ misa sa madaling araw -a 'to
'a a p'-a,amata/a& -a at p'-a,aba-to/ -a tra!'.o-/ P'&'p'-o*
E3F
Na/''&b' r'- a-/ m'a
b'&a-/ 'a-/ -obe-a para a B'r#e-/ 0ar'a*
E3FE1F
Bu,o! !'to, -a/''&b' r'-/ pa/,a,atao-
a-/ pa/-o-obe-a upa-/ '!a&a-/'- a-/ m/a ,a#'&'-/a-/ -a,atuo- ,a. Ceu,r'to,
,au/-a. -/ pa-'-'+a&a-/ matutupa! a-/ #'-'#'-/' ,apa/ -a,ump&eto a-/ '.am -a m'a
a ma!a&'-/-ara+*
E4F
9a 'ba-/ pa/,a,atao-, ''-aa/a+a r'-/ ,aama -/ 9'mba-/ Gab'
a-/ pa-u&u.a-, part',u&ar -a a p'-a,a#u&'-/ m'a, a-/ tu-a. -a )isa Aginaldo
E1F
o )isa+
de+galyo*
E3FE1F
Mga nilalaman
E'ta/oF
1 8aa.a.a-
o 1*1 Bu#at a 0e#',o
o 1*2 9'mu&a a P'&'p'-a
2 9a ,aa&u,u.a-
3 @'-/-a- !'-
4 9a-//u-'a-
5 8a+'-/ pa-&aba
Kasaysayan 1bagu-in2
Buhat sa Mehiko [baguhin]
Na/'mu&a a-/ ,au/a&'a-/ 'to -oo-/ pa-a#o-/ -/ ,o&o-.a&'mo-/ 8at'&a* I-ump'a#a-
'to a 0e#',o -oo-/ 15K7, -a-/ pa.a/a- -/ 9a-to Papa a-/ par'-/ 0e#',a-o-/ ' :'e/o
!e 9or'a
E1F
, 'a-/ pra.&e mu&a a ,umbe-to -/ 9a- 2/ut'- 2co&ma-, -a ma/!ao -/ m/a
m'a a &aba -/ 'mba#a- upa-/ mapau-&a,a- a-/ ma&a,'-/ b'&a-/ -/ m/a
mamama.a-/ 'b'/ ma,'-'/ -/ m'a-/ pa-//ab'*
E1F
8u-/ a &oob -a/m'm'a a-/ par',
#'-a#a.aa-/ bu,a a-/ m/a p'-to -/ 'mba#a- para a m/a #'-!' -a ma,apao, a pu-o
-a-/ /ua&'*
E1F
Noo-/ u-a-/ pa-a#o-, -a/'-/ #u!.at -a pa-ta+a/ -a pa-/m'a a-/
pa/papatu-o/ -/ m/a bat'-/a+ o ,ampa-a -/ 'mba#a-*
E3F
Na/''mu&a a-/
pa/,a&emba-/ -/ m/a bat'-/a+ tu+'-/ ',atat&o -/ ma!a&'-/ ara+*
E4F
9a 'ba-/ poo,,
ma.roo- -ama-/ m/a ba-!a-/ &um'&'bot a buo-/ ba.a- -a tumutu/to/ -/ m/a
tu/tu/'-/ pama,o* 0a.roo- !'-/ m/a par'-/ ,uma,ato, a m/a p'-tua- -/ ba#a. para
/''-/'- a-/ m/a taumba.a- para #',a.at'-/ ma,'&a#o, a m'a-/ pa-/ma!a&'-/-ara+*
8ab'&a-/ !'to a-/ m/a ma/bubu,'! at m/a ma-/'-/'!a, -a/''pa,'-'/ a 0abut'-/
Ba&'ta ba/o ma/'-/ aba&a a ,a-'&a-/ m/a pa-/-ara+-ara+ -a m/a tu-/,u&'-, at para -a
r'- ma,a&',om -/ b'.a.a at mabut'-/ a-'*
E3F
Simula sa Pilipinas [baguhin]
9a P'&'p'-a, -a/ump'a a-/ tra!'.o- -oo-/ 1HHA, -a-/ ma/a/a+a a-/ m/a par' -/
m/a pa-/ma!a&'-/ ara+ -a m'a para a m/a ma/aa,a-/ -a' !uma&o -/ m'a tu+'-/
pa,o -/u-'t #'-!' maaar'-/ ma'+a- a-/ a,a#a-*
E1F
I!'-ao 'to tu+'-/ 2!b'.e-to b'&a-/
pa/#a#a-!a a pa/!at'-/ -/ ara+ -/ pa/''&a-/ ,a. Ceu*
E1F
8a!a&aa- 'to-/
''-aa/a+a tu+'-/ #at'-//ab', ,a.aUt b'-a-a/a-/ 'to-/ ,im-ang ga-i -/ m/a P'&'p'-o*
Ca-//a-/ -/a.o-, 2-/ m/a P'&'p'-o a. /um'/''-/ tu+'-/ ma!a&'-/ ara+ para !uma&o
a m'a upa-/ 'pa,'ta a-/ ,a-'&a-/ ma&a&'m -a pa-a-ampa&ata.a a :'.o, b'&a-/
pa/#a#a-!a a ara+ -/ Pa,o, a-/ ara+ -/ ,apa-/a-a,a- -' 8r'to*
E3F
0a#'/'t a a-'m -a
raa-/ tao- -a 'to-/ ''-aa/a+a a P'&'p'-a*
E1F
I&a- a m/a -a,aa-a.a- -/ m/a P'&'p'-o -a ma. ,au/-a.a- a 9'mba-/ Gab' a-/
pa/t't'-!a -/ m/a -a,au/a&'a-/ pa/,a'-, tu&a! -/ puto bu-/bo-/ (,u&a. ube -a /a+a a
ma&a/,'t, -'&a&a/.a- -/ -'.o/ at -/ au,a& -a pu&a", b'b'-/,a (t'-ata+a/ !'-/ puto-/
b'b'-/,a", uma- a pa,o, uma- a 'bo, pa-!ea&, at m/a '-um'-/ a&abat, to,o&ate,
taa, at ,ape
E4F
, -a 't'-'t'-!a a tapat -/ 'mba#a- para a m/a !uma&o -/ m'a*
E3FE1F
9a
,a&a!a, matutu-/#a.a- a-/ pa/aab't -/ m/a ma,u,u&a. -a m/a '&a+ at m/a paro& a
m/a !u-/a+a-, a m/a p'-tua-, a m/a a-/a -/ pu-o, at a m/a ,a-to -/ m/a !aa-a-*
E1F
P'-atutu/to/ !'- a-/ m/a mu',a-/ pama,o* 9a ,aba#a.a- -/ m/a pam'&.a,
-a/,a,aroo- -/ pa/aa&o-/ Note Bue-a (b'-aba.ba. !'- a.o- a 8at'&a-/ Noc.e
/uena o Tmabut'-/ /ab'T" - part',u&ar -a a #u&'-/ ara+ -/ pa/-o-obe-a, ,u-/ aama.
#a-!a-/ r'-/ b'b'-/,a, puto bu-/bo-/, '-um'-/ a&abat o to,o&ate, ,eo-!e-bo&a (b'&o/
-a ,eo o bo&a-/ ,eo"*
E3FE1F
Sa $asalu$uyan 1bagu-in2
9a -/a.o-, '!'-arao a m/a &a&a+'/a- at ,a&u-ura- -/ P'&'p'-a a-/ 9'mba-/ Gab'*
Ip'-a/!'r'+a-/ !'- 'to -/ m/a Roma-o 8ato&',o-/ P'&'p'-o-/ -a-'-'ra#a- a 'ba-/ m/a
ba-a* 8au/-a. -/ patu&o. -a pa/aa,atupara- -/ ,au/a&'a-/ 'to, bu,o! a
pa/papa&amut' -/ m/a ma,u,u&a. -a '&a+ at m/a paro& a &oob at &aba -/ 'mba#a-,
'-'&a&a-ta! !'- a-/ Be&e- -a -a/papa,'ta-/ -aa 'a-/ ababa- a-/ bata-/ Ceu -a
,aama '-a 9a-ta 0ar'a at 9a- Poe -a -apapa&'/'ra- -/ m/a pato& at m/a #a.op -/
a,a#a-, at -/ tat&o-/ #ar'-/ ma/o ma. !a&a-/ m/a re/a&o* 0atutu-/#a.a- !'- a Be&e-
a-/ ta&a -/ Bet&e#em -a /umaba. a tat&o-/ #ar' para marat'-/ a-/ ,'-aroroo-a- -/
Ba-a& -a 0a/-a-a,* I-'&a&a/a. a-/ Be&e- b'&a-/ pa/papa#a.a/ -/ pa/#a#a-!a para a
pa/ap't -/ ara+ -/ pa/'&a-/ -' 8r'to*
E4F
9a m/a '.u!a!, ma.roo- !'-/ -a/aa/a+a
-/ m/a m'a tu+'-/ ',a+a&o #a-//a-/ ',a'.am -/ /ab', a #a&'p -a a ma!a&'-/ ara+,
upa-/ matu/u-a- a-/ m/a pa-/a-/a'&a-/a- -/ m/a mamama.a- -/ pama.a-a-/ ma.
'baUt 'ba-/ ora -/ traba#o*
E4F
Tingnan din 1bagu-in2
Pa,o a P'&'p'-a
2+'t'-/ Pama,o
Sanggunian 1bagu-in2
1* V
1*00

1*01

1*02

1*03

1*04

1*05

1*0H

1*07

1*0K

1*0A

1*10

1*11

1*12

1*13
9'mba-/ Gab', )ass at 0a!n, )ass o1 t.e
*i1ts, 9'mba-//ab'NY6*com
2* V
2*0

2*1
2,im-ang ga-i2. 3-/&'#, 7eo Pame* @a/a&o/-3-/&'# :'ct'o-ar. (@a&a#u&u/a-/
@a/a&o/-I-/&e". (1AA0.
3* V
3*0

3*1

3*2

3*3

3*4

3*5

3*H

3*7
9'mba-/ Gab'$0a at :a+-, R6am*or/
4* V
4*0

4*1

4*2

4*3

4*4
:e& Roar'o 0*0* "ilipino 3.ristmas 4radition - 9'mba-/ Gab' K5,
Cubpa/e*com
-BT84-T;0?4/ P6B;T;K- 1- P;B;P;4-1
-pr 2<. 30D 10!2D PM
Eor e#eryone
$kaka ali A%ril &'( &))*+
#ttp:$$correctme*mu&t'p&.*com$4our-a&$'tem$30$27@3RN2@IBONGWP=7I@I82W92WPI7
IPIN29
Ang nakaugalian o pinaniniwalaan ng lahat +ma,)ilipino man o
Bangsamoro- na ang pulitika sa )ilipinas ay isang larangan ng
pandaraya, =aano na ba kalala ang tradisyonal na pulitika sa ating
bansa?
1.....Naku po malala na Ting...1 ito ang naging tugon ng isang
matandang trisikad driver.
.aya nato ay gumawa ng pananaliksik at heto ang ating
recomendasyon, .inakailangan na ang CoverhaulD o pagbabago.
.atunayan nga, minsan sa mga bata, kapag may nandaraya, sa
kanilang paglalaro, sasabihin ng isa na walang pulitikahan.
A$" a$* m*a )apat malama$ para maisul"$* a$* alt%r$ati-"$*
pulitika0
.inakailangan nating maunawaan ang halaga ng
pagtangkilik sa alternatibong pulitika sa pamamagitan ng
paghahambing nito sa tradisyunal na pulitika. 3ararapat
ding maging mulat sa mga gawaing pangkultura na
nagpapanatili o nagtataguyod ng mga uri ng pulitika, at
kung papaano nito ginagawang higit na mahirap o madaling
makamit ang pagbabagong panlipunan.
0apat sa karamihan ng mga botante malaman nila kung
papaano sila nabibiktima ng maraming uri ng maka,
eletistang pulitika! nepotismo, pagbibigay pansin sa mga
pangangailangan ng mahihirap kung panahon ng halalan
lamang, sistematikong panunuba at pandaraya at
pagkapanalo ng mga pulitko sa halalan sa pamamagitan ng
1kahit anong paraan1.
0apat na maunawaan mo na madali para sa mga
tradisyunal na pulitikong hikayatin ang ating mga botante
na itulak ang kanilang personal na interes at mga
ambisyong pampulitika.
0apat maunawaan ang kahulugan ng tunay na pulitika
narito ang ilan sa mga aspetong dapat alam ng mga
botante at kandidato!
XL--E'% Lupport7'tF--Y9. XL--Ee-!'%F--Y%aaaring makita ang pulitika sa
asp%t"$* p%rs"$al:
Ang katauhan ng mga pulitiko, tulad ng mga Senador,
Alkalde, =ubernador, Board %ember at municipal
councilor> ang mga botante, ang goons ng mga
naturang pulitiko, ang saklaw ng kanyang
impluwensiya.
3arito ang mga makabuluhang tanong na maaaring makapagbigay sa
atin ng ideya kung anong uri ng pulitika ang ating isinasagawa!
8. Sino ang humahawak ng kapangyarihan at
impluwensiya?
E. Sino ang nagpapatakbo ng sistemang pulitikal?
F. Sino ang mga nasasangkot sa buhay,pulitika ng
bansa?
E. %aaari ring makita ang pulitika sa asp%t"$* pa$*.u*$aa$:
XL--E'% Lupport7'tF--Y XL--Ee-!'%F--YSa tra)is"$al $a pulitika
ay tinutukoy nito ang mga sistema#t balangkas na
pampulitika tulad ng sistema 1padrino1, 1palakasan1,
pluralismo, pagbibigay,kapangyarihan sa tao.
XL--E'% Lupport7'tF--Y XL--Ee-!'%F--YSamantala, sa alt%$ati-"$*
pulitika, narito ang ang mga makabuluhang tanong!
XL--E'% Lupport7'tF--Y8. XL--Ee-!'%F--YAnong uring sistemang
pulitika ang namamayani sa buhay,pulitika ng mga tao?
XL--E'% Lupport7'tF--YE. XL--Ee-!'%F--Y)apaano nakikipag,ugnay
ang mga pulitiko sa mga karaniwang tao?
XL--E'% Lupport7'tF--YF. XL--Ee-!'%F--Y%ayroon bang
pagkakapantay,pantay na umiiral?
F. %ayroon ding asp%t"$* pa$*kultura a$* pulitika:
XL--E'% Lupport7'tF--Y XL--Ee-!'%F--YSa tradisyunal na pulitika,
naging kaugalian ang mga karaniwang pakikipag,
ugnayan ng mga tao sa isa#t isa at maaring umugat ito
sa kanilang paraan ng pamumuhay, maaaring sabihin
na nagiging kultura ang nasabing ugnayan. Ang mga
halimbawa nito ay ang personalismo, 1utang na loob1,
1bayanihan1, atbp. %aaaring sabihin, bilang halimbawa,
na namayani na sa ating pampulitikang kultura ang
1guns, goons and gold1 o F= +sapagkat malimit na
ginagamit ang mga paraang ito upang makakuha ng
mga boto sa panahon ng halalan-. %ula sa pananaw ng
tradisyunal na pulitika, ang mga pulitiko#t partidong
pampulitika lamang ang mga nasasangkot sa buhay,
pulitika. Sila lamang ang humahawak ng kapangyarihan
at sila rin ang maaaring magbahagi nito kung kanino
man nila naisin. Sa ganitong pananaw, mayroong
masasabi ang mga tao ukol sa pulitika sa panahon ng
halalan lamang. Binibigyan sila ng pansin ng mga
pulitiko lalung,lalo na sa panahon ng mga kampanya, at
kapag natapos na ang halalan nanunumbalik sila sa
kanilang nakaugaliang pamumuhay habang naiiwan ang
mga pulitiko sa kanilang mga labanan para sa
kapangyarihan.
%ula sa pananaw ng alt%r$ati-"$* pulitika, ang
mga pampulitikang partido kasama ng mga samahang
pantao at mga saligang bahagi ng lipunan ang mga
punong,tagapagpakilos ng buhay,pulitika.
)inagbabahaginan ng mga tao at mga pampulitikang
pinuno na kanilang hinalal ang gawain ng
pamahalaan. Sapagkat nagbabahaginan ang mga tao
sa gawain ng pamahalaan, lagi silang handa sa
pagbabantay sa mga gawain ng kanilang mga pinuno,
at tinitiyak nila na pinahahalagahan ang mga
pangangailangan ng mahihirap at nakakarami ng mga
batas at mga pamamalakad.
G. Sa asp%t"$* pa$*.u*$aa$:
Sa tra)isu$al $a pulitika, lumalakas ang
kapangyarihan dahil sa sistemang de%endency,
palakasan, elitismo at mga hindi pantay na pakikipag,
ugnayan. Sa sistemang de%endency, umaasa ang mga
tao sa kanilang 1padrino1 o 1ninong1 sa mga panahon
ng pangangailangan, at inaasahan naman ng kanilang
mga padrino ang kanilang suporta sa kanilang mga
gawain at sa panahon ng pangangampanya sa
halalan. *umahantong ang kaugaliang nabanggit sa
itaas sa palakasan, sapagkat 1sumasakay1 ang mga
tao sa kapangyarihan at paghihikayat ng kanilang mga
padrino at kanilang inaasahan din na makatanggap
sila ng mga kaparis na pakinabang at kalamangan.
)inalalaganap din ng sistemang de%endency ang
elitismo, sapagkat pinananatili ang mga tao na umasa
sa iilang humahawak ng kapangyarihan.
Sinusubok ng alt%r$ati-"$* pulitika ang
pagbabahagi ng kapangyarihan sa nakararami sa
pamamagitan ng pluralismo, pagbibigay,
kapangyarihan sa mga tao at pagkakapantay,pantay.
Itinuturo nito ang sariling sikap at ang pagtayo sa
sariling paa. Sa pamamagitan nito, hindi pinapatagal
ang buhay ng palakasan at ng sistemang dependency.
%aaaring hawakan ng kahit sino ang kapangyarihan at
may pagpapalitan ng mga palagay, ideolohiya at
prinsipyo. At sapagkat maaaring hawakan ng kahit
sino ang kapangyarihan, mas malaki ang pagkakataon
para sa pagkakapantay,pantay.
H. Sa kanyang pa$*kultural $a asp%t":
XL--E'% Lupport7'tF--Y XL--Ee-!'%F--Y%ay ilang pangkulturang
pagpapahalaga tayo bilang sambayanan na maaaring
gamitin sa Tra)is"$al $a Pulitika upang magsilbi sa
kapakanan ng iilan.
Ito ang ilang pagpapahalaga!
XL--E'% Lupport7'tF--Y9. XL--Ee-!'%F--YUta$* $a L""-.Sa
sistemang padrino, tinutulungan ng pulitiko ang mga tao
sa mga panahon ng pangangailangan upang maramdaman
nila ang kanilang mga pagkakautang sa kaniya at
maaaring hilingin ng padrino bilang kapalit ang kanilang
pagtangkilik sa kanyang mapansariling inaasam, lalung,
lalo na sa panahon ng halalan.
XL--E'% Lupport7'tF--Y5. XL--Ee-!'%F--Y1ia. %akakaramdam ng
hiya ang isang taong nagkakautang sa padrino na
tanggihan ang kahilingan ng kanyang 1ninong1. 0ito,
ginagamit ng pulitiko ang halaga ng hiya ng )ilipino upang
ibagay sa kanyang sariling inaasam. Sa madaling salita
sinasamantala nilang mga pulitiko ang magandang
kaugalian ng mga )ilipino, na marunogn mahiya, pero sila
hindi marunong mahiya.
XL--E'% Lupport7'tF--Y&. XL--Ee-!'%F--YP%rs"$alism".&inutukoy
nito ang pagbibigay ng labis na diin sa kung sino ang
humahawak ng aling posisyon sa halip na sa pananagutan
at responsibilidad ng posisyon na nabanggit. Bilang
halimbawa, sumasapi ang mga pampulitikang partido at
nagpapalit ng mga pinuno at partido batay sa kung ano
ang matatanggap nila sa larangan ng pulitika sa halip na
sa mga prinsipyo, ideolohiya at mga isyu. *indi masama o
mapanghamak ang nabanggit na mga pangkulturang
pagpapahalaga. 3gunit kapag ginamit ang mga ito sa
pagwawalang,bahala sa pangangailangan ng nakararami,
nagiging mga haligi itong nagtataguyod sa tradisyunal na
pulitika.
XL--E'% Lupport7'tF--Y XL--Ee-!'%F--YSa kabilang banda,
nagpapakita ang alt%r$ati-"$* pulitika ng mga
sumusunod na paniniwala at pagpapahalaga!
XL--E'% Lupport7'tF--Y8. XL--Ee-!'%F--YA$* kapa$*ariha$ sa
kama $* lipu$a$* si-il. Salungat sa sistemang
padrino, inilalagay ang pagtuon sa pagkakapantay,
pantay at pagbabahagi ng kapangyarihan sa ugnayan
ng mga tao at ng kanilang mga pinuno. Sa mga pormal
at di,pormal na balangkas, binibigyan ang mga tao ng
mga pagkakataon at pamamaraan upang magkaroon
sila ng kapangyarihan sa mga pagpapalakad ng
pamahalaan. *alimbawa nito ang mga kinatawan ng
mga saligang sektor sa loob ng lehislatibong sangay ng
pamahalaan, at people#s organi7ations +)2s- sa mga
komunidad. &inatawag ang mga balangkas na ito na
mga alternatibong sentro ng kapangyarihan.
XL--E'% Lupport7'tF--YE. XL--Ee-!'%F--YPa$a$a*uta$ sa m*a
pi$u$" $* m*a ta",&initingnan ng mga pinuno ang
kapangyarihan bilang pananagutan at responsibilidad sa
mga taong kanilang pinaglilingkuran sa halip na
pribilehiyo. &initingnan ng mga tao, sa kabilang banda,
na hindi pabaya ang kanilang mga pinuno sa kanilang
mga gawain at pananagutan. Sa nabanggit na sistema,
namamayani ang tungkulin ng pamamahala sa mga
taong may pinanghahawakang pananagutan at sa mga
taong nakikilahok sa pamamaraan ng pamamahala.
XL--E'% Lupport7'tF--YF. XL--Ee-!'%F--YPatul" $a pakikilah"k
$* m*a ta" sa pamamahala,*indi itinatakda ang
hangganan ng pakikilahok ng tao sa pulitika sa halalan
lamang ngunit lumalawak sa kanilang patuloy na
pakikisangkot sa e/tra,parliamentary at e/tra,legal na
pagsisikap tulad ng lobbying para sa pagpasa ng mga
batas na makamahirap, pulitikang makamaliit, atbp.
)ara madaling maunawaan ang ating pinag,uusapan, ang
alt%r$ati-"$* pulitika ay yaong hindi lamang sa panahon ng
pangangampaniya, kumukunsulta, nakikipagunagnayan ang kandidato
kundi sa lahat ng panahon lalo na kong siya ay nalukluk na sa kanyang
pwesto. 3aririnig ang mamayan ang hinaing ng mamayan sa lahat ng
panahon., Ang mamayan naman ay patuloy na sinusuportahan ang
kanilang kandidato na nanalo sa pamamagitan ng pagsali sa
pagpapalakaad sa kalaakaran ng pamahalaan. *indi lamang ang
kanilang boto sa araw ng halalan ang binabantayan kundi ang mga
batas na dapat palakarin at isakatupan, at handa sila sa lahat ng
sandali na ituwid ano mang pagkakamali ng mga kinauukulan, handa
ang mamayan at hindi sila natatakot na pangalagaan ang kaban ng
bayan sa mga gahaman at ganid.
(orrect me if iIm wrong.
Kabisoteng Edu$asyon
October 12, 200K b. p&umaatpape&
#ttp:$$p&umaatpape&*+or!pre*com$200K$10$12$,ab'ote-/-e!u,a.o-$
ISA.G "A/AKI.G kaangalan0 kundi man ganap na katontonan0 ang iginigiit
noon pa mang %&&1 ng Kagawaran ng Edukasyon na wikang Ingles ang gawing
pangunaing wikang panturo sa elementarya pa lamang !ilang pag-alinsunod sa
!alintunang patakaran ng reimen ni Presidente Gloria "a$apagal-Arroyo-
.aalaala tuloy namin ang isang ka!anata ng Noli Me Tangere ni )i2al +"ga
Suliranin ng Isang Guro,- Sa nasa!ing ka!anata0 sa wikang Kastila tinuturuan ang
mga !ata gayong indi pa naman sila nakakaintindi ng wikang iyon- 'ail indi
nila nauunawaan0 minimemorya at indi maipaliwanag ng mga !ata ang kanilang
aralin- Ganito rin nga ang karaniwang nangyayari ngayon sa mga estudyante sa
ayskul0 koleiyo at uni!ersidad sa !ansa na dail sa Ingles nagsipag-aral0 at salat
sa kakayaan sa !anyagang wikang ito0 ma!ilis na nakakalimutan ang sinaulong
mga leksiyon kaya nagsisipagtapos na ka!isote-
Kaugnay nito0 isang sulat noong na!u!uay pa si 'r- .emesio E- Prudente0
nakilalang maka!ayan0 makatao0 progresi!ong intelektuwal at edukador0 at naging
Presidente ng Politeknikong Uni!ersidad ng Pilipinas0 ang tinanggap namin mula sa
kanya- Ayon sa kanya0 ang iginigiit na wikang Ingles agad ang gamiting wikang
panturo sa elementarya pa lamang ay sapilitan at pulitikal0 indi naka!atay sa
pananaliksik0 sa siyensiya ng pagtuturo0 at sa mga prinsipyong sikoloikal-
.iliwanag at !inigyang-diin ni 'r- Prudente ang pagtutol niya sa na!anggit na
patakaran ng Kagawaran ng Edukasyon sa ilalim ng reimen ni /a Gloria- 'ail
wikang Ingles nga ang ginagamit na panturo sa elementarya pa lamang0 napakaliit
na porsiyento tuloy ng mga nagsipagtapos sa Grade VI ang pumapasa sa
pam!ansang pagsusulit para matanggap sa mataas na paaralan- Kinailangan tuloy
ipanukala ng diumano3y enyong mga opisyal ng naturang kagawaran ang
napakakontro!ersiyal na !ridge program na tandisan nang tinututulan indi
lamang ng mga estudyante kundi maging ng mga guro sa pampu!likong mga
paaralan-
Unang-una0 sa punto ni 'r- Prudente0 repleksiyon ng ma!a!ang kalidad ng
pamumuay sa !ansa ang sistema ng edukasyon0 gayundin ng kolonyal na
mentalidad0 kainutilan at katiwalian ng mga opisyal ng go!yerno at ng
!urukrasya- .atural0 kapos ang !adyet para sa edukasyon na niwawaldas pa
nga3t kinukurakot ng mga kinauukulan kaya kulang na kulang din sa mga
paaralan0 mga pasilidad0 at may sapat na kakayaang mga guro- Bukod dito-
!inigyang-diin niya0 isa sa pinakamalaking pro!lema nga ang wikang ginagamit sa
pagtuturo sa elementarya- Pinipilit ng mga may kaisipang kolonyal na matuto ng
pag!asa0 matematika at siyensiya ang mga mag-aaral sa pamamagitan ng Ingles0
isang dayuang wikang nagsisimula pa lamang nilang pag-aralan-
Batay sa mga pagsusuri sa Amerika at #anada0 sa!i niya0 lima anggang pitong
taong ipinaiilalim sa mga programa sa pag-aaral ng wika ang mga estudyante !ago
maa!ot ang kausayang pang-akademiko- 4inututulan tuloy ng progresi!ong mga
edukador doon na ipailalim sa gayong programa sa loo! lamang ng tatlong taon ang
migrante o dayuang mga estudyante !ago paintulutang isa!ak sa i!a3t i!ang
asignatura- 'ail tatlong taon nga lamang0 at indi pa ganap na umuusay sa
!anyagang wikang Ingles0 sarisari ang nagiging pro!lema ng dayuang mga
estudyante 5 pangwika man o pangkultura-
Isang malaking ka!o!oan0 samakatuwid0 ng mga oplsyal ng
edukasyon0 !inigyang-diin niya0 na gamitin ang Ingles na wikang panturo agad
sa mga mag-aaral sa elementarya na tinuturuan pa lamang ng Ingles !ilang
ikalawang wika o ikatlong wika sa mga reiyong di-4agalog- Sa naturang antas0
dapat na wikang 6ilipino ang gamitin kaagapay ang katutu!ong diyalekto
!agaman0 ayon nga sa kanya0 mulang Grade I anggang Grade 7I0 dapat ding
ituro !ilang isang asignatura +su!8e$t, ang Ingles tulad din ng wikang 6ilipino-
Kaya0 sa na!anggit na mga grado0 sa 6ilipino dapat ituro ang siyensiya at
matematika na maaaring salitan ng katutu!ong diyalekto sa mga reiyong di-
4agalog- Sa ayskul na simulan0 sa!i niya0 ang paggamit sa Ingles !ilang wikang
panturo +medium o( instru$tion,- Hindi ito nangangaulugang kakaligtaan na ang
Ingles0 ayon pa rin sa kanya0 kaya nga dapat na isa itong asignatura sa laat ng
antas ng pag-aaral mulang elementarya anggang koleiyo-
Inialim!awa ni 'r- Prudente ang sistema edukasyonal ng 9apan0 #ina at Korea
na sariling wika ang ginagamit na panturo sa laat ng asignatura 5 ka!ilang ang
matematika at siyensiya 5 at0 !unga nito0 taun-taon0 laging nangunguna sa
Silangan at 4imogsilangang Asya sa mga pagsusulit ang kanilang mga estudyante at
nangungulelat ang mga tinuruan agad sa Ingles gaya ng ating mga estudyante-
Katunayan0 !inigyang-diin niya0 sa nasa!ing mga !ansa0 lumika pa sila ng mga
$al$ulator at $omputer na nasa sarili nilang wika !agaman ginagamit din sa
koleiyo ang nasa wikang Ingles-
Hinaamon niya tuloy0 noon pa man0 ang mga opisyal ng go!yerno at mga
edukador na may kolonyal na mentalidad na mag!ago ng mga patakaran at
paninindigan at uwag igiit na Ingles ang gamiting wikang panturo agad sa
elementarya0 lalo na nga sa siyensiya at matematika- Ayon sa kanya0 dapat na
magtayo ang Kagawaran ng Edukasyon sa ilang piling lugar sa !ansa ng tinatawag
na pilot s$ools na wikang 6ilipino 5 katulong ang katutu!ong mga diyalekto 5
ang gagamiting panturo sa mga mag-aaral sa elementarya0 lalo na3t sa na!anggit na
dalawang araling akademiko- Batay sa kanyang pagsusuri0 tinitiyak niyang
magiging mausay ang resulta nito sa ka!uuan-
Ha!ang nasa kani-kanilang sariling wika ang edukasyon ng alos laat ng !ansa sa
mundo 5 Kastila sa Amerika /atina0 Pranses sa Pransiya0 )uso sa )usya0 .ippon-
Go sa 9apan0 6ookien at "andarin sa 4sina0 Baasa Indonesia sa Indonesia0 Aleman
sa Alemanya0 at marami pang alim!awang ma!a!anggit 5 !ukod tangi ngang
nasa !anyagang wikang Ingles ang sistema ng edukasyon sa ating !ansa-
.agkaroon tuloy ng nakasusukang pakaulugan ang mga elitista3t may kolonyal na
kaisipan na indi edukado at !o!o ang sinumang indi marunong o maina sa
Ingles at nasisiraan na ng ulo- ayon noon sa isang "a: Soli*en sa isang kolum
niya sa "anila 4imes +Pilipino In0 Englis ;ut< Are =e 4at .utty>, kapag
niyakap natin ang sariling wika at pina!ayaan ang Ingles-
Ano nga !a ang narating ng edukasyon sa !ansang ito sa pamamagitan ng wikang
Ingles> /umilitaw ngang pa!a!a nang pa!a!a ang kalidad ng edukasyon sa
Pilipinas- .ang suriin ang uri ng mga koleiyo at uni!ersidad sa Asya0 indi pa
napa!ilang sa unang ?& ang pangunaing mga pamantasan sa !ansa tulad ng
Uni!ersidad ng Pilipinas0 Ateneo Uni*ersity0 'e /a Salle at Uni!ersidad ng Santo
4omas- Higit na masama0 maliwanag na !angkarote ang kasalukuyang edukasyon
5 sapagkat kinopya nang pira-piraso mula sa edukasyong Amerikano @ kaya0 sa
ka!ilang !anda0 indi naman nito matugunan ang pam!ansang mga
pangangailangan at pro!lema para pasukin ang daan ng kaunlaran tungo sa
kinakailangang industriyalisasyon-
Kung susumain0 ayon kay 'r- Prudente0 ang pro!lema3y nasa sistema at
!alangkas< elitista0 kolonyal0 maka-kapitalista0 maka-pri!adong mga paaralan-
Binigyang-diin pa niya na sa dispalingadong mga patakaran ng go!yerno0 indi
na katakatakang talagang ayaw nilang paunlarin ang kalidad ng pamumuay ng
masang sam!ayanan ka!ilang na ang pagkakaloo! ng de kalidad na edukasyon-
Pinaglalaruan lamang nila ang mga maralita at iliterado0 pinaaasa lamang kung
eleksiyon at0 pagkatapos0 kalilimutan na- Ayon tuloy sa kanya0 sa ilalim ng
kasalukuyang sistema 5 at pa!a!a nang pa!a!a pa nga ang kalidad ng edukasyon
5 alos wala nang pag-asa ang masang makaaon sa kinalulu!lu!ang !urak0
nananatiling nagdaralita0 a!ang namamayagpag sa kayamanan at glorya ang
mayayaman-
'ail nga sa makadayuang mga patakarang pang-edukasyon 5 !ukod sa i!a
pang larangan 5 na idinidikdik ng go!yerno0 lumilinaw tuloy ang idinidikta noon
pa man ng I"6-=orld Bank at ng mga instrumento ng imperyalismong Amerikano
na isapri!ado ang mga paaralang pampu!liko0 lalo na ang mga SU# +State
Uni*ersities and #olleges, sa !ansa ngayon upang mapasok ng salanggapang na
mga kapitalistang naka!alatkayong edukador na matagal nang nagsisipaglaway sa
negosyong edukasyon- Katunayan0 napasok na ng kilalang malalaking negosyante
ang larangang ito< kontrolado na ni /u$io 4an ang UE +Uni*ersity o( te East,0 ni
Emilio Sy ang #EU +#entro Es$olar Uni*ersity,0 ni Al(onso Au$eng$o ang "I4
+"apua Institute o( 4e$nology,0 at ni Henry Sy ang Asia-Pa$i(i$ #ollege-
Bukod sa mga na!anggit0 puspusan din ang pagsisikap ng ordeng reliiyoso 5 lalo
na mula sa kampo ng Sim!aan 5 sa pagtatayo at pagpapalawak ng kani-kanilang
mga paaralang sagad anggang langit ang matrikula sa laat ng antas ng
edukasyon- "ulang kindergarten anggang koleiyo0 sa!i nga0 walang karapatang
mag-aral doon ang anak ng isang 9uanang Basa at Pedrong 4igas +i!ig sa!iin ang
mga anak-anak ng karaniwang mga manggagawa0 magsasaka3t mangingisda o
na!i!ilang sa uk!o ng mga walang-wala,-
'ail sa ganitong kalakaran0 !atay sa o!ser!asyon noon ni 'r- Prudente0 indi nga
malayong magsara at isapri!ado sa malapit na inaarap ang maraming paaralang
pinatatak!o ng go!yerno sa kapinsalaan0 igit sa laat0 ng maralitang mga
mamamayang walang kakayaang pag-aralin sa mandurugas na pri!adong mga
paaralang pag-aari ng mga santo-santito at diyus-diyosan sa lipunan-
Sapagkat !alintuna3t makadayuan pa nga ang mga patakaran ng go!yerno indi
lamang sa larangan ng edukasyon0 kundi maging sa i!a pang larangan0 lu!ang
napapanaong sama-samang kumilos0 sa!i ni 'r- Prudente0 ang laat ng
maka!ayan0 progresi!o at demokratikong mga puwersang nagmamalasakit sa
pampu!likong edukasyon para sa kapakanan ng masang sam!ayanan- Sa punto
niya0 kinakailangang pagtuunan ng pansin at malalim na suriin ang kasalukuyan
at inaarap pang mga pro!lema ng pam!ayang edukasyon- "aaaring gawing
maka!uluang ga!ay ang nakaraang kasaysayan nito na itik ng kapa!ayaan dail
na rin sa mga elitista at may diwang kolonyal na lantarang kumukontrol sa
sistemang pampulitika at pang-ekonomiya ng !ansa-
Sa ka!uuan0 at sa alinmang punto tingnan at suriin0 lu!ang napapanaon na
ngang !aligtarin naman ang sistema 5 ang wikang 6ilipino naman ang gawing
wikang panturo sa alos laat ng asignatura tulad nang ginawa0 at patuloy na
ginagawa0 ng mauunlad na nga !ansang nagmamaal sa sarili nilang wika at
kultura- "aliwanag0 patuloy lamang i!inu!ulid ng umiiral na elitista at kolonyal
na edukasyon ang !ansa sa kumunoy ng kamangmangan at kaatrasaduan-
Panaon na ngang !uwagin ito at igiit ang isang edukasyong maka!ayan0 makatao0
mapagpalaya at siyentipiko- B
+Kolum,
8r'' at Rebo&u.o-/ P'&'p'-o
#ttp:$$!'/'ta&pa!epa*com$,rp4*#tm
Poe 0a* 9'o-
9er.e -/ m/a 7e,t.ur a 2'a- 6e-ter, =-')er't. o% t#e P#'&'pp'-e;
1AKH
Ikaapat na Lektyur:
!ISIS "# $L%$!A"# PlLIPI"&

2-/ ,u&tura a. rep&e,.o- -/ e,o-om.aUt pu&'t',a* 2-/ -a-/'-/'baba+ -a m/a p+era at
ba/o-/ &um'&'ta+ -a m/a p+era a e,o-om.aUt pu&'t',a a-/ -a-/'-/'baba+ -a m/a
p+era at ba/o-/ &um'&'ta+ -a m/a p+era r'- a ,u&tura* 2-/ -a/aa&u-/ata-/ m/a
p+era-/ 'to at a-/ ,a-'&a-/ m/a ee-.a& -a ,o-tra!',.o- a. -a/,a,aroo- -/ m/a
pa-/-'!eo&o#'.a-/ porma at !ep'-'!o-/ ma,'-ar.a a &ara-/a- -/ ,u&tura*
Sinasaklaw ng kultura ang paraan ng pag,iral at tunguhin ng
kaisipan sa pilosopiya, pulitika, ekonomya, syensyang
pangkalikasan at panlipunan, sining at literatura, kaalaman sa
batas at moralidad. .abilang sa mga makinarya ng kultura ang
mga institusyon, iba#t ibang tipo ng organisasyon at tauhan na
nakakonsentra o nag,iispesyalisa sa gawaing pangkultura.
=ayunman, ang kultura ay hindi lamang pang,ideolohiyang
repleksyon ng mga kasalukuyang pwersa at kontradiksyon sa
ekonomya at pulitika. Ito rin ay akumulasyon ng mga ideya,
kostumbre, kaugalian at katulad nito, mula pa noong bago
nasulat ang kasaysayan, at nananatili sa kasalukuyang kalagayan
hanggat may mga nagdadala at hanggat bahagi ng sikolohiyang
panlipunan ng mamamayan.
Ang pangunahing pagtutuunan ng diskusyong ito ay ang
paglalahad ng krisis ng kulturang )ilipino kaugnay ng krisis ng
malakolonyal at malapyudal na lipunan. %agpopokus tayo sa
nangingibabaw na mga pwersa sa kultura hindi lamang sa
pagsasalamin kundi pati sa reaksyon ng mga ito sa mga realidad
at tunguhing pulitiko,ekonomiko, at sa proseso, sa pagkontra ng
mga ito sa bagong lumilitaw na mga pwersa sa kultura at
pagganap ng mga ito sa kanilang reaksyunaryong papel sa krisis
ng kultura at lipunang )ilipino.
%agpokus tayo sa nangingibabaw na mga pwersa habang
ginagampanan nila ang kanilang anti,nasyunal, anti,syentipiko at
anti,mamamayang papel laban sa bagong lumilitaw na mga
pwersa ng pambansa, syentipiko at pangmasang kultura.
Ang "angingibabaw na mga Pwersa sa ultura
Ang imperyalismong ;S at Simbahang .atoliko 4omano ang
dalawang nangingibabaw na pwersa sa kultura ng )ilipinas. Ang
imperyalismong ;S ang mas nangingibabaw na pwersa. Sa
malakolonyal at malapyudal na kultura ng )ilipinas, ang mga
pwersang ito ang nagdadala ng nangingibabaw na mga ideya at
kumokontrol sa nangingibabaw na makinarya sa kultura.
Sa paggapi sa lumang demokratikong rebolusyon at pagpapataw
ng kapangyarihan sa mamamayang )ilipino, hindi lamang ginamit
ng ;S ang nakakalamang na kakayahang militar at kahandaan
nitong itaguyod ang pangingibabaw ng lokal o )ilipinong
burgesyang kumprador kundi ginamit din ang ideolohiyang
maka,imperyalistang demokrasyang liberal para akitin dito ang
rebolusyonaryong nasyunalismo at progresibong demokrasyang
liberal ng lumang demokratikong rebolusyon.
Itinayo at pinalawak ng ;S ang pampublikong sistema sa
edukasyon at itinatag ang ;niversity of the )hilippines para
maipropaganda ang modernong imperyalismo +ipinahayag sa
mga termino ng konserbatibong demokrasyang liberal- at
makalikha ng mga manggagawang litereyt at mas maraming
katutubong propesyunal at teknisyan kaysa mabibigyang trabaho
ng sistemang kolonyal at pyudal.
)ara mapalitaw ang pinakamahuhusay na )ilipinong nakapag,aral
sa ;S, isinagawa ng ;S ang sistemang pensyonado noong
panahon ng kolonyal na paghahari nito. 3oong panahong
malakolonyal, itinayo ng ;S ang pagkakaloob ng iskolarsyip sa
pamumuno ng mga upisyal na ahensya at pribadong pundasyon
ng ;S para magkaroon ng mga bagong akademisyan, teknokrat
ng gubyerno at pribadong manedyer na maka,;S. Sistematikong
nagtreyn ito ng mga )ilipinong upisyal militar sa mga kuta ng ;S.
Sa bawat antas ng sistemang pang,edukasyon ng )ilipinas, ang
mga maka,imperyalistang konsepto at paraan ay nanaig sa
pamamagitan ng mga edukador na sinanay ng ;S at maka,;S na
mga programa sa pag,aaral at materyales sa pag,aaral. Ang mga
ito ang bumubuo sa pinakabagong mentalidad na kolonyal ng
mga nakapag,aral na )ilipino na karamiha#y nagmula sa
petiburgesya ng lunsod at bihirang,bihirang nagmula sa masang
anakpawis at naging mga mataas na burukrata, propesyunal sa
pribadong hanapbuhay, tagapangasiwa sa negosyo at upisyal
militar.
Ang masmidya ang isa pang larangan ng kultura na
pinangingibabawan ng imperyalismong ;S at mga ahente nito sa
kultura. Ang dyaryo at pelikula,radyo,telebisyon ay naging mga
behikulo ng maka,imperyalista at reaksyunaryong propaganda at
taga,anunsyo ng mga produkto ng ;S at tagatimpla ng panlasa
ng )ilipinong konsyumer. Ang mga pelikula at programa sa &B na
gawa sa ;S at mga programa sa radyong maka,;S ang mga
pinakaepektibong tagapagdala ng maka,imperyalistang mga
konsepto at estilo, kasama ang pinakabulgar at
pinakadekadenteng mga ideya.
Ang Simbahang .atoliko ay umangkop sa dominasyon ng ;S
pagkasimula nito noong umpisa ng siglo. 3oong panahon ng
kolonyal na paghahari ng 6spanya, ang Simbahan ay may
malalaking ahensyang kumprador, at nakapagbenta ng mga
lupain ng prayle para palawakin ang interes ng malaking
kumprador sa pagbabangko at bagong kumpanyang
pangkomersyo.
%ula noon, namantini ng Simbahan ang sa esensya#y
ideolohiyang pyudal nito kasama ang nag,uumpisang
mangibabaw na ideolohiya ng modernong imperyalismo, at
atubiling tinanggap ang prinsipyong magkahiwalay ang simbahan
at estado. Sinalamin sa malapyudal na ekonomya at pulitika ang
pangingibabaw ng modernong ideolohiyang imperyalista sa
ideolohiyang pyudal.
Bilang institusyon, ang Simbahan ang malakas na pang,
ideolohiyang tagapagtanggol at tagabasbas ng malaking
burgesyang kumprador at uring panginoong maylupa. Ang
pangkulturang impluwensya ng Simbahan ay malaganap sa
hanay ng mamamayan sa pamamagitan ng gawaing
pangkatekismo, ritwal, sermon, panalangin, publikasyon at
katutubong kaugaliang ginawang kristyano o ang tinatawag na
katutubong kristyanidad.
*indi na ganoon kaprestihiyoso ang pontipikal na ;niversity of
Sto. &omas tulad noong nasa rurok ng sistemang pang,
edukasyon sa panahon ng kolonyal na paghahari ng 6spanya.
)ero napaunlad ng simbahan ang sariling masaklaw na sistema
sa edukasyon. Sa simbahan ang karamihan sa mga pribadong
eskwelahan sa bawat antas, kinakaribal ang pampublikong
sistema sa edukasyon sa antas ng primarya at elementarya, at
sa simbahan din ang pinakamarami sa antas ng hayskul at
kolehiyo.
Ang 1pinakamahuhusay1 na eskwelahang .atoliko ay kilalang,
kilala na mga eskwelahan para sa mga anak ng mga
nagsasamantalang uri. At kahit tinutuligsa ng mga ensiklikal ng
)apa ang kapitalismo at liberalismo sa isang banda, at
sosyalismo at %ar/ismo sa kabilang banda, para mapatibay ang
ispiritwal na misyon ng Simbahan at kaugaliang pyudal na
nangibabaw sa mga uri sa lipunan, ang totoo, ang mga
.atolikong unibersidad at kolehiyo ay mabisang
tagapagpalaganap ng burges na mga teorya sa ekonomya,
paraan ng pamamahala ng negosyo, at pinakapanatikong mga
ideyang anti,komunista, anti,mamamayan at kontra,
rebolusyonaryo.
&umutulong ang tradisyunal na mga pasilidad na .atoliko, ang
mga eskwelahan, masmidya at modernong mga pasilidad sa
mayor na di sektaryong mga pasilidad sa pagpapalaganap ng
maka,imperyalista at reaksyunaryong mga ideya at pagpapalitaw
ng mga lalaki#t babaeng may magugulong pagpapahalaga na
ideyalismong pyudal at suhetibismong burges.
Ang Anti'nasyunal na Papel
Sa paglalatag ng pundasyon ng malakolonyalismo sa
pamamagitan ng di pantay na mga kasunduang pang,ekonomya
at militar noong ikalawang hati ng dekada #GJ, ginamit ng ;S ang
cold war para ang anti,imperyalismo ay itumbas sa komunismo
bilang panlilito sa salita at pagmumura. Sa tusong paraan, ang
abstraktong liberal na konsepto ng mga indibidwal na karapatan
ay ikinontra ng ;S at mga )ilipinong kinatawan nito sa kultura sa
konsepto ng pambansang soberanya at sa konsepto ng )ilipinas
bilang nagsasariling bansa,estado.
=inagampanan ng ;S ang pinakamabigat na papel sa
pagsalungat sa pambansang soberanya at kasarinlan ng
mamamayang )ilipino. )ara sa mga makabayang )ilipino, ang
manindigan para sa pambansang soberanya at kasarinlan ay
naharap sa pagwawalambahala o pangungutya ng mga
intelektwal na maka,;S. %awawalan sila ng pagkakataon sa
sistemang pangkultura at pang,edukasyon, kung *indi man
maihanay sa kinatatakutang klasipikasyong 1subersibo1.
Ang institusyunal na Simbahang .atoliko ay isang epektibong
tauhan ng imperyalismong ;S sa pagbubunsod ng kolonyal na
mentalidad at paninira sa anti,imperyalistang kilusan bilang
komunistang pakana. =inampanan nito ang espesyal na papel na
kontrahin ang mga sentimyentong panrelihiyon sa anti,
imperyalistang kilusan tulad ng ginawa nito noong panahon ng
kolonyal na paghahari ng 6spanya laban sa anti,kolonyalistang
kilusan.
3oong dekada #HJ, maingay na sinalungat ng Simbahan ang
sunud,sunod na rebolusyonaryong kilusang anti,imperyalista,
ang pagpapalaganap ng akdang liberal na pambansang pamana
na tulad ng Noli at Fili, ang makabayang krusada ni 4ecto, ang
progresibong mga akdang liberal sa ;niversity of the )hilippines
at ang patakarang 1)ilipino %una1 ni )residente =arcia. Bilang
mga intelektwal na kumando ng Simbahan, ang mga *eswitang
Amerikano at kanilang mga disipulong )ilipino ay tumampok sa
pagsupil sa anti,imperyalista at anti,kolonyalistang mga ideya at
pagpapatibay ng Batas Anti,Subersyon.
=ayunman, noong dekada #KJ, ang anti,imperyalistang inisyatiba
ng mga rebolusyonaryong proletaryo at kanilang
pakikipagkaisang prente sa mga progresibong liberal ay
kumontra sa mga maka,imperyalista at tagapagtaguyod ng cold
war at nakapagtamo ng malalaking tagumpay para sa anti,
imperyalistang kilusan sa larangan ng pulitika at kultura. Sa
kabila ng patuloy na agresyong pangkultura ng ;S sa
pamamagitan ng foundations na Amerikano, lumitaw ang bagong
demokratikong kultura na may malakas na anti,imperyalistang
nilalaman. 3angunguna ang %ar/ismo,<eninismo sa malaking
kilusang intelektwal at pangkultura.
<along ipinagmalaki ng mga )ilipinong intelektwal ang kanilang
sariling pambansang lenggwahe at ginamit ito sa pagsuway sa
matagal nang pangingibabaw ng Ingles sa mga klasrum, upisyal
na komunikasyon at para sa mataas na antas ng literatura.
%alaki din ang pagpapahalaga sa rebolusyonaryong tradisyon at
mga tagumpay ng bayan sa pambansang pamanang pangkultura.
3oong 89LJ,LE, sumiklab at yumabong ang bagong
demokratikong rebolusyon sa kultura. Ang malaking bilang ng
nakapag,aral ay nag,umpisang magtanong, pumuna at tumanggi
sa mga imperyalistang katangian ng kultura at edukasyong
Amerikano. 3apukaw sila ng krisis ng naghaharing sistema at
nabigyan ng inspirasyon ng lumalaking kilusang masa. 0apat
banggitin laluna ang Sigwa ng ;nang .warto ng 89LJ. Ang mga
nakapag,aral ay nagalit sa gerang agresyon ng ;S sa Byetnam,
at nahikayat ng halimbawa ng papalaking bilang ng mga
intelektwal na Amerikano na tumatanggi sa realidad at pang,
ideolohiyang pagpapalagay ng imperyalismong ;S.
Ang pagpapataw ng pasistang diktadura noong 89LE ang
desperadong pagtugon ng ;S at mga lokal na reaksyunaryo sa
tumitinding kilusang anti,imperyalista. &ulad ng lahat ng iba pang
rebolusyonaryong pwersa, ang mga pwersa ng rebolusyong
pangkultura ay patuloy na dumami sa kilusang lihim sa
kalunsuran at sa sonang gerilya.
Isinagawa ng pasistang diktadura ang rekomendasyong idinikta
ng ;S sa )(S)6 +)residential (ommittee to Study )hilippine
6ducation- na ayusin daw ang pang,edukasyong sistema ng
)ilipinas sa diumano#y layuning magkaroon ng mga gradweyt na
may higit na kasanayang teknikal para sa mga dayuhang
kumpanyang multinasyunal. )ero ang mapapasukang trabaho ay
*indi kailanman makabuluhang dinagdagan ng mga dayuhang
monopolyo sa papabagsak nang ekonomya.
Isinagawa rin ng rehimeng pasista ang patakarang idinikta ng ;S
na gumawa ng mas maraming teksbuk na popondohan ng
pautang ng "orld Bank. Ang mga teksbuk ay naging mga
behikulo ng maka,imperyalista at pasistang propaganda na
pandagdag sa pang,araw,araw na propagandang inilalabas ng
kontroladong masmidya.
3aubusan ng pondong gubyerno ang edukasyong publiko. At
pinagkaitan ng sapat na sweldo ang mga titser> gayundin, ang
mga estudyante ay nahirapan sa mas mataas na gastos para
mabuhay at makapag,aral.
Itinaguyod o pinalampas ng mga lider ng Simbahang .atoliko
ang gawain ng pasistang diktadura ng pangkating ;S,%arcos
dahil ipinakita nito ang sarili bilang pwersang anti,komunista.
)ero sa halos buong dekada #LJ at pagkaraan nito, parami nang
parami ang progresibong mga lider na panrelihiyon at taong,
simbahan na pumanig sa mamamayan sa pagtatanggol ng
kanilang mga karapatang pantao sa harap ng napakatinding
kabangisan at pang,aabuso ng mga pasistang sinulsulan ng ;S,
gayundin sa pagtatanggol ng kanilang mga pambansang
karapatan sa harap ng imperyalistang pandarambong sa
pamamagitan ng multinasyunal na kumpanya at bangko, at
paglabag sa pambansang soberanya at panteritoryong integridad
sa pamamagitan ng mga base militar ng ;S.
%anipestasyon ng krisis sa sistemang pangkultura na maka,
imperyalista at reaksyunaryo ang pagtalikod ng mga nakapag,
aral sa anti,nasyunal na pangkulturang kontrol at impluwensya
ng imperyalismong ;S, gayundin, sa loob ng Simbahang
.atoliko, ang pagdami ng mga progrcsibong relihiyoso na may
makabayang paninindigan.
Ang malalaking bitak sa nangingibabaw na pwersang pangkultura
ay tiyak na lalawak at sasamantalahin ng mga pwersa ng bagong
demokratikong rebolusyon sa kultura.
Ang Anti'syentipikong Papel
%adaling makapagpahanga ang mga syentipiko at teknolohikal
na pagsulong ng ;S at mapaniwala na makakatulong ang ;S sa
syentipiko at teknolohikal na pagsulong ng )ilipinas.
=ayunman, kung isasaalang,alang natin na sinasalungat ng ;S
ang pambansang industriyalisasyon ng )ilipinas, at gustong
mapanatiling agraryo ang ating bayan at maghangad ng *indi
hihigit sa ilang empresang ginagamitan ng maraming lakas,
paggawa, *indi maasahan ang ;S na maging balon ng
syentipiko#t teknolohikal na pagsulong para sa bayan habang
nananatiling malakolonyal at malapyudal ang katangian nito.
Ang sistemang pang,edukasyon ng )ilipinas ay sadyang walang
anumang programa sa pagtataguyod ng mga pag,aaral sa
saligang syensyang panlipunan. =ayunman, sobra,sobra ang
gumagradweyt na inhinyero at teknolodyist kung ikukumpara sa
mapapasukang trabaho sa ekonomyang pre,industriyal. .aya
nagtatrabaho sila bilang mga tagabenta ng mga kumpanyang
multinasyunal. At nangingibang bayan ang mga walang makitang
trabaho sa sariling bayan.
Ang sobrang inhinyero at teknolodyist ay resulta ng mabilis na
lumalawak na sistemang pang,edukasyon noong dekada #HJ at
#KJ at mabagal na paglawak ng sistemang pang,edukasyon na
bumuntot sa pagdami ng bata at kabataang pwede nang mag,
aaral sa halos buong dekada #LJ. Ang pangkalahatang
pagkabulok ng sistema sa edukasyon na naging kapansin,pansin
noong dekada #:J ay makakapagpaunti ng mga inhinyero at
teknolodyist kahit para sa pangingibang bayan.
;munti rin ang pangangailangan ng ;S at iba pang bayan sa
mga propesyunal sa kalusugan, inhinyero#t teknolodyist at
manggagawang may kasanayan.
Samantalang gustong bolahin ng ilang tao ang sarili na ang pag,
eeksport ng mga propesyunal at manggagawang may kasanayan
ay manipestasyon ng maunlad na kalagayan ng )ilipinas, sa
katunaya#y manipestasyon ito ng di pag,unlad at krisis ,, ang
kawalan ng kakayahan ng pambansang ekonomya na mabigyan
ng trabaho ang mga taong kailangang ieksport sa mababang
presyo sa kabila ng malaking gastos sa edukasyon na kailangang
balikatin ng lipunang )ilipino. %ay isa ring penomenon na
nakakaligtaan. Samantalang pinili ng ilang propesyunal na
maghanap ng mga trabaho sa ibang bayan, ang iba pa#y sumama
sa rebolusyonaryong kilusan. Ito#y isang penomenon na
nagpapakita ng grabeng krisis sa sistema. Sa katunayan, parami
nang paraming estudyante at gradweyt ng kolehiyo ang
sumasama sa rebolusyonaryong kilusan. Ang buong petiburgesya
ng lunsod ay bumabaling sa panig ng masang anakpawis sa
iisang pakikibaka sa pang,aapi at pagsasamantala.
Ang pilosopiya, syensyang panlipunan, sining at literatura, batas,
edukasyon, ekonomiks at mga kurso sa bisnes ay mga larangan
ng lantaran at pinahabang pagteteorya at pagpopropaganda ng
mga ahente ng imperyalismong ;S at Simbahang .atoliko sa
kultura at edukasyon.
3asa mga larangang ito ang higit na nakakaraming mayorya ng
mga estudyante at gradweyt sa kolehiyo. Sa mga panahong di
gaanong kritikal, sila ang mga tagapagdala ng ganap na di
Syentipiko, mapanlito, maka,imperyalista at reaksyunaryong
mga ideya. )ero sa panahong mas kritikal, ginugulo sila ng mga
saligang problema ng lipunan na di maipaliwanag ng kanilang
pormal na edukasyon, at naaakit sila sa syentipikong teorya at
praktikal na pakikibaka ng mga rebolusyonaryong proletaryo at
malawak na pambansa,demokratikong kilusan.
)wedeng tanggihan ng ilan ang suhetibismong burges ng
ideolohiyang imperyalista at metapisikang midyebal ng
pinakamarami sa simbahan at mahahawan ang kanilang daan sa
rebolusyonaryong teorya at praktikang proletaryo. 3atutuhan
naman ng iba pa na panatilihin ang syentipiko at kapaki,
pakinabang sa kanilang pormal na edukasyon at kahit sa
kanilang paniniwalang panrelihiyon, at gayundin, maintindihan at
matanggap ang pangkalahatang programa ng bagong
demokratikong rebolusyon.
Ang kapansin,pansing pagbaling ng mga estudyance at gradweyt
sa kolehiyo sa pambansa,demokratikong kilusan ay
manipestasyon ng krisis sa kultura at lipunang )ilipino.
3ananawagan sila para sa naaangkop na edukasyon at radikal na
transpormasyon ng lipunan.
Ang Anti'Mamamayang Papel
3alikha ng imperyalismong ;S at Simbahang .atoliko ang
malakolonyal at malapyudal na kultura na naaangkop sa
malaking burgesyang kumprador at uring panginoong maylupa
bilang mga naghaharing uri.
Ang kulturang ito#y nagsisilbi para mabigyang katwiran,
mabasbasan, gawing lehitimo at mapaganda ang sistema ng
pang,aapi at pagsasamantala. *angad nitong mapahina at
mapaamo ang mga inaapi at pinagsasamantalahanag
mamamayan sa paraang mental, emosyonal at moral at
ipatanggap sa kanila ang kanilang kalagayan.
Sa pinakamataas na antas ng sistemang pangkultura, nananaig
ang mga naghaharing uri bilang mga tagagawa ng patakaran,
may,ari at tagakontrol ng pangunahing institusyong pangkultura,
sistemang pang,edukasyon, masmidya at lahat ng iba pang
pangunahing paraan ng pag,impluwensya sa pag,iisip, pandama
at moralidad ng mamamayan.
Ang intelihensya ang mapagrereklutahan ng pinakamahusay na
personel sa kultura ng naghaharing uri. )ero ang higit na
nakakaraming mayorya ng intelihensya ay hindi makakaangat sa
lipunan mula sa antas ng swelduhan tungo sa pagiging
naghaharing uri. Sa panahon ng krisis, ang intelihensya ay may
tendensyang umugnay sa masang anakpawis na mga
manggagawa#t magsasaka at lalo pang pumuna at tumuligsa1 sa
sistema ng pang,aapi at pagsasamantala.
Sa lantaran at tusong mga paraan, hindi lamang pinagpipilitan ng
malakolonyal at malapyudal na kultura ang mga pribilehiyo ng
mga malaking kumprador at panginoong maylupa kundi
pinagkakaitan din ng pagkakataong makapag,aral ang milyun,
milyong bata at nililimitahan sa antas ng Ikaapat na =rado ang
karamihan ng batang mag,aaral, isang antas na di
makakapaggarantya ng literasi. 3aglalabas pa itong lalo ng
bulgar at nakakaabang kalagayan sa kultura na nakakagulo sa
sariling makauring interes at makauring pakikibaka ng masang
anakpawis na mga manggagawa#t magsasaka.
)ero ang krisis sa sistemang pang,ekonomya ay nagiging krisis
sa sistemang pampulitika. Ang panlipunang pagkaligalig at
kawalan ng kakayahan ng mga naghaharing uri na makapanaig
sa dating paraan ay nagiging dahilan ng pinakamatinding pang,
ekonomya at pampulitikang paglalabanan sa hanay ng
naghaharing uri at sa pagitan ng mga naghahari at
pinaghahariang uri. ;maabot sa larangan ng kultura ang
tunggalian ng mga uri.
Sa paghahangad na makuha ang kapangyarihang pampulitika,
ang pinakaabanteng pwersa sa produksyon at pulitika ,, ang
uring manggagawa ,, ay kinatawan ng kanilang partido na may
teorya at praktikal na programa na hindi lamang sumasaklaw sa
mga layunin sa ekonomya at pulitika kundi pati sa layunin sa
kultura ,, ang bagong demokratikong kultura na pupukaw at
magbubuklod sa saligang alyansa ng uring manggagawa at uring
magsasaka bilang pangunahing pwersa, at kakabig sa
panggitnang saray ng lipunan sa isang pambansang
nagkakaisang prente.
Ang bagong demokratikong kulturang ito ay nagsisilbi sa
mamamayan at lumalaban sa anti,mamamayang kultura ng
malakolonyal at malapyudal na lipunan.
Sentrong Pangkultura ng Pili"inas FCultural Center oE t,e P,ilippines/CCPG
ang panguna,ing institusyon para sa kultura at sining sa )ansa. Taglay nito
ang pinaka(ataas na pa(antayan ng ka,usayan at (ay (ga ser)isyong
tu(utugon sa 5ilipino at sa 'aig'ig.
4ililinang at itinataguyo' ng CCP ang artistikong ka,usayan. estetikong
5ilipino at kaaku,an. at positi)ong ,alaga,ang pangkultura tungo sa
(akataong lipunang pan'aig'ig.
Kasaysayan
Pinasinayaan ang CCP noong 1969 at nagsil)ing ta,anan ng (ga sining sa
5ilipinas. 4ilik,a ang CCP sa )isa ng Kautusang Tagapagpaganap 0ilang 30
na (ay layong ita(pok at panatili,in ang (ga 5ilipinong sining at kultura.
Por(al itong )inuksan noong < 1etye()re 1969. Mula nang itatag ang
nasa)ing institusyon. sinikap na nitong isa)u,ay ang logo nitong
su(asagisag sa 9katoto,anan. kagan'a,an. at ka)uti,an: ang tatlo 9K: na
gu(agaga' wari sa Katipunan nina -n'res 0oniEa$io at 8(ilio 2a$into.
4asa ilali( ng ?pisina ng Pangulo ang CCP. at saklaw ng Pa()ansang
Ko(isyon para sa Kultura at (ga 1ining. alinsuno' sa isinasaa' ng
Kautusang Tagapagpaganap 0ilang <0.
;tinatang,al ng CCP ang (ga tagu(pay sa sining ng 5ilipino= ,ini,ikayat ang
paglik,a ng ori,inal na o)rang inspira'o ng te(a at tra'isyong 5ilipino= at
tu(utulong na (ailapit ang sining sa la,at ng sektor ng lipunan. ;tinataguyo'
'in nito ang pagtatatag ng (ga sentrong panre,iyon sa pakikipagtulungan sa
(ga sa(a,ang lokal. at inilili)ot ang (ga resi'enteng artista at i)a pang
alaga' ng sining (ula sa (ga re,iyon sa pa(a(agitan ng CCP ?utrea$,
Progra(.
;lang ko(panya na ku(akatawan sa i)a3t i)ang sining ang nasa loo) ng CCP.
Ka)ilang 'ito ang apat na resi'enteng ko(panya sa sayaw! 0allet
P,ilippines. P,ilippine 0allet T,eater. 0ayani,an P,ilippine 5olklori$ /roup. at
a(on ?)usan 5olklori$ /roup. 1a(antala. ang Tang,alang Pilipino ang
resi'enteng ko(panya sa teatro. -ng (ga resi'enteng ko(panya na(an sa
(usika ay kina)i)ilangan ng P,ilippine P,il,ar(oni$ ?r$,estra. 61T
1y(p,ony ?r$,estra. P,ilippine Ma'rigal 1ingers. at Musi$ Co(petitions Eor
Houng -rtists 5oun'ation "4-MCH-%.
1aklaw ng CCP ang pelikula at sining )ro'kast. gayun'in ang panitikan at
sining )iswal= at ,ini,ikayat ang paglago ng (ga )agong artista sa naturang
larang sa pa(a(agitan ng (ga pali,an. se(inar. antolo,iya. eksi)it.
si(posiya. ti(palak. at gawa'.
;tinataguyo' ng CCP ang pagpapalago ng (ga konse,o ng sining sa )uong
)ansa sa pa(a(agitan Cultural 8I$,ange Progra( "Palitang Pangkultura na
Progra(a%. ;pinatutupa' iyon sa pag)u)unso' ng (ga pali,an at se(inar.
4akikipag+ugnayan 'in ang CCP sa (ga internasyonal na sa(a,an upang
(akita ng (ga 5ilipino ang rikit at lawak ng (ga kultura sa )uong 'aig'ig.
Bayon ng CCP na (aging ta,anan ng (ga sining na nakatuon sa (a'la. na
nagtataglay ng artitikong ka,usayan. nagtata(pok ng estetikong 5ilipino. at
naglilinang ng pangkulturang ,alaga,an. panlipunang pananagutan. at
pa()ansang kaaku,an.
1anggunian
?pisyal na we)site ng 1entrong Pangkultura ng Pilipinas. na
(atatagpuan sa CCP .
Cultural Center oE t,e P,ilippines 0ro$,ure. 200D
Moms( $sang Mahusay na
Palabas ng <&; ==
Matagal na ring itinatanghal ang palabas na Moms sa QTV 11 mula nang
pamahalaan ng GMA 7 ang istasyon. Ang mga hosts ng programa ay sina Lani
Mercado, Sherilyn Reyes and Manilyn Reynes. Naging guest co-hosts naman sina
Christine 'Tin Tin' Bersola at Gladys Reyes.
Iba't ibang mga topics ang pokus ng programa pero ang audience nila ay mga ilaw
at haligi ng tahanan. Ang titulo naman ng palabas ay "Moms" dahil sinasalamin ng
mga hosts ng programa ang makabagong ina. Bukod sa pagiging mapag-alaga,
ipinapakita rin ng Moms na ang mga ina ay matalino, malaya at tunay na ilaw ng
kanilang mga pamilya.
Sa pamamagitan ng mga celebrity guests, tinatalakay ng palabas ang mga topics
na gaya ng sex education para sa mga bata, kung paanong ang modern parenting,
at iba pang mga problema na kinakaharap ng mga ina sa pagpapalaki sa kanilang
mga anak. Hanggang ngayon ay women empowerment at pagbibigay pa rin ng
makabuluhang impormasyon ang pakay ng Moms bilang isang programa, para sa
modernong ina.
Sahal ng mga Muslim( Pang
Porma Na +in>
Ayon sa Koran, ang banal na aklat ng mga muslim, lahat ng babae at lalake ay
kinakailangang manamit ng karapat-dapat sa publiko. Dahil dito, ang mga lalake
ay tinatakpan ang kanilang katawan mula tiyan hanggang tuhod, samantalang ang
mga babae naman ay tinatakpan ang buong katawan pwera mukha, kamay at paa.
Isa sa mga tradisyunal na telang ginagamit ng mga kababaihang muslim na
pantakip ng ulo ay ang Sahal.
Ngayon, mapa-Muslim man o hindi, gumagamit na ang mga pinoy ng Sahal kahit
saan. Madalas makikita ang mga kababaihang suot ito na parang bandana kapag
pumupunta ng mga concert o gigs. Sa mga lalaki naman, nilalagay sa kanilang
mga leeg na parang scarf ang dating. Kayat pinapakita mo man ang iyong
pananampalataya sa pagiging muslim o di kayay gustong pumorma sa tag-ginaw
man o tag-init, ang sahal ang bagong bandanang nababagay kahit san man.
Ang Pagbabalik ng mga ?elly
Shoes
1980s noong unang sumikat ang mga Jelly shoes. Ngayon ay muli itong makikita
sa mga pangunahing malls at maging sa mga bangketa.
Gawa ang jelly shoes sa mga jelly rubber na isang uri ng gomang PVC. Mala-jelly
ang halos kita nitong materyales at unang lumabas matapos ang World War II ng
magkaroon ng kakulangan sa balat sa Europa.
Ano nga ba ang panghatak ng jelly shoes at tinatangkilik ito uli?
Mura at nakakatuwa ang mga makukulay na disenyo nito kayat tamang-tama para
sa mga bata. Ngunit marami na ring mga babae, dalaga man o may asawa ang
naengganyong magsuot nito dahil sa presyo, pagiging kumportableng suotin at
fashionable na disenyo.
Kadalasang flat ang mga jelly shoes ngunit may ibang modelong may makapal
ngunit mababang takong. Tulad ng mga sandals at flip flops na uso rin ngayon,
bagay ito sa mga kaswal na kasuotan o yung mga pang-araw-araw na bihis.
Pi44a 3 Nasa 5ones Na>
Para sa mga taong on-the-go palagi, tiyak na dadayuhin ninyo ang Amazing
Cones. Hindi lamang ice cream ang pambato ng bagong tindahan na ito kundi pati
ibat-ibang klase ng mga pizza.
Sa Italya nagmula ang mga unang pizza na isine-serve sa cone. Isa itong
makabagong paraan na pumatok sa maraming Europeo dahil na rin sa madali itong
kainin kahit pa nga naglalakad ka. Hindi ito nakaligtas sa Pinoy entrepreneur na si
Dondi Onate habang namamasyal sa Europe. Ito ang nag-motiba sa kanyang
buksan ang unang Amazing Cones sa Pilipinas.
Bukod sa madaling hawakan at kainin ay sulit na sulit ang isang pizza sa Amazing
Cones. Mas mabigat at malaman ito kaysa sa ordinaryong pan pizza. Marami ring
flavors ito na pagpipilian kayat tiyak na hindi magsasawa ang mga tatangkilik
dito. Abangan din ang ibang mga pagkain bukod sa pizza na ihahanda sa loob ng
mga ispesyal na cones ng Amazing Cones.
5harice Pem"engco( Ang
Batang %$@a
Dahil sa kahusayan sa pagkanta, kakaibang swerte at sa YouTube, naabot ni
Charice Pempengco ang pangarap ng karamihan sa Pilipinong mang-aawit - ang
mag-perform sa international audience.
Disyembre nang nakaraang taon nang lumabas si Charice Pempengco sa
programang Ellen. Pinakita ni Charice ang kanyang angking galing nang kanyang
kinanta sa harap ng mga nagpapalakpakang Amerikano ang awiting "And I Am
Telling You Im Not Going" at "I Will Always Love You."
Unang nasilayan ang boses ni Charice sa singiing contest ng ABS-CBN na "Little
Big Sta" na kung saan nakamit niya ang Third Place. Isang Youtuber naman ang
nakakita sa pagkanta ni Charice sa nasabing patimpalak at siyang inupload ang
pagkanta ni Charice sa YouTube.
Nakita naman ng Ten Songs Production, isang recording company na naka-base sa
Sweden, ang YouTube video na ito at siyang inimbitahan si Charice upang
pumunta sa Sweden upang magrecord ng album.
Samantala, nakita naman ng isang broadcasting System sa Seoul, South Korea ang
pag-kanta ni Charice ng "And I Am Telling You Im Not Going" sa YouTube rin
kaya't inimbitahan nito si Charice sa sikat na programa sa Korea na Star King.
Marami ulit ang napabilib ni Charice sa kanyang boses kaya't nilagay ng mga
nakapanood ang episode na ito sa YouTube Ang programang ito ang nakita ni
Ellen DeGeneres at siyang nagtulak sa Amerikanang host/komedyante na gawing
panauhin si Charice sa kanyang programa.
Dahil dito, regular na ring nakikita si Charice sa mga lokal na programa at
iniimbitahan na rin siya ng mga lokal na mang-aawit tulad ni Martin Nievera para
maging panauhin sa kanyang concert. Ngayon, hindi lang sa ibang bansa sikat sa
Charice Pempengco, sikat na rin siya sa kanyang sariling bansang Pilipinas.
<ueso! Ang Bagong
Aenerasyon ng Pinoy +ak en1
+ol
Nabuo noong 1994 at nakilala sa pangalang Cheese, ang Queso ang pinakasikat
at pinakamaingay na bandang Pinoy ngayon. Binubuo ng pitong myembro, ang
Queso ay napagdaan na ang bawat pagsubok ng paggawa ng musikang hindi man
matanggap ng masa nung una, ay ngayoy isa sa mga hinahangaan at inaabangan.
Mula nang nilabas ang unang self-titled album na Cheese sa ilalim ng Warner
Music Philippines noong 1998, nasundan ito ng Pilipinas album nang 2001 at
ang independent album na Queso noong 2006. Sa gitna ng pagtugtog ng Queso
sa Luzon, Visayas at Mindanao, naimbitahan rin sila tumugtog sa 2000 Pusan
Rock Festival sa Korea at nanalo bilang representative ng Pilipinas para sa World
Battle of the Bands (WBOB) sa Hong Kong. Hindi man sila nanalo sa WBOB,
nanatili pa ring matunog ang pangalan ng Queso hindi lang sa sarili nilang bansa,
pati na rin sa buong mundo.
Ang Queso ay binubuo ni Tuts Calinawan(bass), 8 Toleran (guitars), Enzo
Ruidera(guitars), Bboy Garcia (turntables), Robert Dela Cruz (drums), CJ
Olaguera (percussions) at Ian Tayao (vocals). Naging parte rin ng Queso si RT de
Ano (turntables) Paolo Rosal (drums) sa Queso at nananataling mabuting kaibigan
ng banda.
Sa ngayon, lingo-lingo pa rin tumutugtog ang Queso sa ibat ibang bar sa Manila
at probinsiya. Mabibili ang mga CDs, t-shirts at ang Buhay Queso DVD sa mga
record stores at sa banda mismo.
Para sa mga daga, ang tawag sa fans ng banda, mananatiling isang inspirasyon
ang Queso sa paggawa ng kakaibang Pinoy na tunog na pwedeng ipagmalaki sa
buong mundo. Sa mga nagaabang na susunod na album ng Queso, wag magalala
dahil kasalukuyang gumagawa ng bagong musika ang grupo at mananatili sa
eksena ng musikang lokal at internasyonal.
Musika ng Sugar6ree 3 &amang
&im"la
Ang bandang Sugarfree ay maihahalintulad sa musika nila simple pero may
ibubuga. Sabay sa ritmong masarap pakinggan ay ang malalim na liriko. Tamang
timpla talaga.
Unang nakilala ang Sugarfree sa mga awiting Telepono at Mariposa mula sa debut
album nilang Sa Wakasngunit higit silang natandaan sa mga awiting Hari ng
Sablay at Makita Kang Muli na ginamit sa teleseryeng Panday.
Kinabibilangan nina Ebe Dancel, Jal Taguibao at Kaka Quisumbing, ang trio ng
Sugarfree ay walong taon ng aktibo sa industriya ng musika at nakagawa ng
tatlong tagumpay na album. Nagkamit na rin sila ng ibat-ibang karangalan mula
sa NU Rock Awards at Awit Awards.
Sa kabila ng kabi-kabilang prediksyon na hindi na panahon ng mga banda sa
Pilipinas ay nagawa ng Sugarfree na patuloy na mamayagpag. Noong nakaraang
taon lamang ay itinanghal ng banda ang una nilang major concert kung saan
panauhin nila ang tanyag na Manila Symphony Orchestra.
;igan( $sang Borld Aeritage 5ity
Mapa-Pilipino o banyaga, kahit sinong tumapak sa Vigan City ay namamangha.
Klasipikado bilang isang World Heritage City, ang Vigan ay matatagpuan sa
Ilocos Sur. Karamihan ng bumibisita dito ay namamangha sa matandang
arkitektura nito at old-world na ambiance ng lugar. Ang pagtapak sa Vigan City ay
maihahambing sa isang pag-atras sa panahon, sa mga taon na ang Pilipinas ay nasa
ilalim pa ng bansang Espanya.
Ayon sa isang 2000 census, ang Vigan ay may populasyon na 45,143 people sa
9,193 na mga kabahayan. Si Elpidio Quirino, ang pang-anim na presidente ng
Pilipinas, ay nanirahan din sa Vigan.
Ang mga cobblestoned na kalsada at mga calesa na nakapalibot sa plaza ay
pandagdag sa ganda ng kakaibang lugar na ito. Maaari ding mag-tour sa palibot ng
Vigan upang makita ang mga lumang bahay at mga simbahan, bukod sa iba't ibang
mga museum na hitik na hitik sa kasaysayan ng nakaraan.
&ara na sa Pugad Baboy
Ito ang komik strip na sumasalamin sa eksenang politikal at kultura ng mga
Pilipino. Sa dalawang dekada ng Pugad Baboy, patuloy ang pagtawa at pagkilala
ng mga Pinoy sa mga sarili.
Nagsimulang ilathala ang Pugad Baboy noong 1988 sa pahayagang Inquirer.
Konsepto ito ng arkitektong si Pol Medina Jr. tungkol sa isang komunidad na
tinitirhan ng mga matatabang tao. Ibat-ibang pamilya ang nakatira dito ngunit ang
pinakapopular na karakter ay hindi tao kundi ang asong si Polgas.
Sa mahigit dalawampung kumpilasyon ng seryeng Pugad Baboy ay nasaksihan ng
mga mambabasa ang maraming karakter na ginampanan ni Polgas. Naging deep
penetration agent ito, nag mala-Undertaker, Sigmund Freud, Wolverine at iba pa.
Ito rin ang sinasabing higit na nagkakarakterisa sa may-akdang si Medina.
Sa kasikatan ng seryeng ito ay ginawa rin itong programa sa telebisyon at
nagkaroon ng mga damit at laruang hango sa mga karakter dito.
Habang patuloy si Medina sa paggawa ng Pugad Baboy ay asahan ang
katatawanang may kabuluhan na mas masarap basahin dahil inilalarawan nito ang
mga Pilipino sa kasalukuyang panahon.
Ang Bayanihan
Ang ibig sabihin ng Bayanihan ay ang sama-samang pagkakaisa sa ilalim ng isang
layunin. Galing ang salitang ito sa isang tradisyon ng mga Pilipino na kung saan
sama-samang tutulong ang mga tao upang buhatin ang buong bahay ng isang
pamilya at tulungan ito lumipat papunta sa isang lugar.
Ito ay nagagawa sa pamamagitan ng paglagay ng mga "bamboo poles" sa ilalim ng
bahay kubo upang makagawa ng matatag na balangkas upang madaling mabuhat
ang buong bahay. Ang mga kalalakihan naman ay naka-pwesto sa magkabilang
dulo ng mga "bamboo poles."
Ang tradisyon na Bayanihan ay sinusundan ng isang maliit na pyesta na
pinamumunuan ng pamilyang tinulungan ng mga tao. Ito ay ginagawa ng pamilya
bilang pasasalamat.
Nilarawan ng National Artist na si Carlos "Botong" Francisco ang tradisyong ito.
Lumikha rin si Joselito E. Barcelona ng larawan na pinapakita ang Bayanihan na
nakagawian na ng mga Pilipino.
'isa MacuCa! Pinay na Ballerina(
Mahusay na Artist
Napakalaki na ng naging kontribusyon ni Lisa Macuja-Elizalde sa mundo ng arte
at kultura dito sa Pilipinas.
Dating nabansagang "Ballerina of the People", kilala si Lisa Macuja-Elizalde
bilang isang tanyag na Prima Ballerina dito sa Pilipinas at sa ibang bansa. Kasama
sa mga patimpalak na ginawad sa kanya sa kanyang mahabang karera bilang
ballerina at artist ang Order of International Friendship (na ginawad ni Russian
President Vladimir Putin noong 2001), Ten Outstanding Young Persons of the
World (1997), at ang Special Prize for Artistry by the House of Diaghilev (1992).
Siya rin ang kauna-unahang Pilipina na ballerina na nag-uwi ng laureate prize at
nakakuha ng silver medal mula sa 1987 Asia-Pacific Ballet Competition na
ginanap sa Tokyo. Noong 1992 ay nakilahok siya sa 1992 International Diaghilev
Ballet Competition na ginanap sa Moscow, Russia - kung saan siya ay nanalo ng
fifth place.
Kahanga-hanga ang naging karera ni Lisa dahil na din sa mga tanyag na guro at
paaralan ng sayaw kung saan siya ay nag-aral. Naging scholar siya ng USSR
Ministry of Culture at nakapasok ng Vaganova Choreographic Institute (na ngayon
ay tinatawag nang Academy of Russian Ballet) sa Saint Petersburg noong 1982, at
doon ay nahasa siya sa pagsayaw at natuto mula sa dating former Kirov ballerina
na si Tatiana A. Udalenkova.
Matapos niyang magtapos bilang pinakamagaling sa kanyang klase ay naging
kauna-unahan siyang foreigner na naimbitahan upang sumali sa Kirov Ballet -
isang kilala at batikan na 260-taong gulang na institusyon ng sayaw. Mula dito'y
sunod-sunod na ang mga naging tagumpay niya.
Dahil na rin sa pagmamahal niya sa pagsayaw at sa kanyang bansa, naging aktibo
si Lisa Macuja-Elizalde sa mga lokal na pang-kulturang mga proyeko. Sa
kasalukuyan, siya ang tumatayong Artistic Director ng Ballet Manila. Siya rin ang
kasalukuyang Vice Chairperson ng Philippine UNESCO National Commission.
Dather Suare4 Mag"a"atayo ng
MegaShrine
Marami ang namamangha sa biyayang makapagpagaling ng Pilipinong pari na si
Fernando Suarez. At kahit na nakabase siya sa Canada ay hindi ito naging hadlang
upang maalala ni Father Suarez ang mga kababayan.
Plano ng popular na pari na magpatayo ng isang marangyang shrine alay sa
Birheng Maria sa Montemaria sa Batangas, ang probinsyang kinalakhan niya.
Tinatayang matatapos ang proyekto sa limang hektaryang lupain na ito sa loob ng
limang taon.
Una ng naitatag dito ang puting stage kung saan nagmisa si Father Suarez noong
2006. Noong Enero 2007 naman isang mataas na estatwa ng Birheng Maria ang
inilagak . Bukod sa estatwa ay nasa plano rin ang pagkakaroon ng mga kapilya,
rosary garden, kolumbaryo, retreat at lodging houses at ang kawangis ng Tahanan
ng Birheng Maria.
Ang multi-milyong shrine na ito ay pinuntahan na ng daan-daang mga deboto lalo
pa at aprubado ng Simbahang Katoliko ang panggagamot ni Father Suarez.
&unay nga ba ang Kulam at
Mangkukulam#
Ang Kulam ay ang Pinoy Black magic, samantalang ang mangkukulam
naman ay ang katumbas ng mga witch sa ibang bansa at ang mambabarang ay
warlocks. Gumagana nga ba ang mga sumpa ng mangkukulam?
Gaya ng mga witch, ang mangkukulam ay gumagawa ng mga potion, nagbibigkas
ng mga sumpa at gumagamit ng manika para gantihan o bigyan ng masamang
tadhana o sakit ang isang tao. Sa panahon ngayon, maraming nababalitang mga
mangkukulam ang nagpapabayad para gumawa ng sumpa.
Kapag nabiktima ng mangkukulam ang isang tao sa pamamagitan ng manika, lahat
ng gawin ng mangkukulam sa manikang ito ay mangyayari rin sa taong iyon.
Minsan ngay ito pa ang nagiging dahilan ng kanilang pagkamatay. Dahil dito,
maraming tao, lalo na sa mga probinsya, ang humihingi ng tulong sa mga
mangkukulam para makaganti sa isang tao.
Magisa man gumawa ang mga mangkukulam ng kanilang voodoo, kadalasan
daw ay nabibilang sila sa isang kulto. Ang pagiging mangkukulam daw ay
pinapasa ng mga magulang at mga naunang henerasyon. Kapag malapit na daw
mamatay ang isang mangkukulam ay pinapasa nito ang kanyang kapangyarihan sa
anak o kamag-anak.
Madami man nagsasabing hindi totoo ang kulam, napakadaming pangyayari at
kuwentong nagkalat tungkol sa mga hindi maipaliwanag na nangyayari sa isang
taong pinagdududahang kinukulam. Dahil dito, naniniwala ka man sa kulam o
hindi, mabuti nang maging mabait ka sa kapwa para walang magtangkang
magpakulam sa yo.
Meditasyon! Ka"angyarihan ng
Katawan at Pagiisi"
Ang meditasyon ay kakaibang antas ng pag-iisip kung saan ang isang tao ay
matindi ang konsentrasyon sa isang bagay o layunin. Ito ay pinaniniwalaan ng
marami na nakakabuti sa ating pangkalahatang kalusugan.
Sa panahon ng mental o pisikal na istres, maraming mga tao ang umaasa sa
meditasyon para maibalik sa mabuti ang kanilang kondisyon. Pinaniniwalaan na
mayroong matinding koneksyon ang kaisipan ng tao sa kanyang katawan. Sa
pamamagitan ng meditasyon, maaring maabot ang state of balance ng isip at
katawan.
Maraming pag-aaral ang nagpapakita ng mabuting epekto ng meditasyon sa
kalusugan ng isang indibidwal, at hindi lamang ito sa pisikal na aspeto. Bukod sa
pagtanggal ng istres, ginagamit din ang meditasyon para makarekober sa
depresyon at lungkot. Naghahatid din ito ng mabuting pakiramdam, mga ideya sa
paglikha at masayang disposisyon. Sa patuloy na praktis sa meditasyon, maramng
nagsasabing pati ang ispiritwal na aspeto ng kanilang buhay ay gumanda. Kasama
dito ang positibong tingin sa lahat ng aspeto ng buhay at ang pagiging handa at
matibay sa mga pagsubok na haharapin.
Ang Animismo
Ang animismo ay ang paniniwala sa pagkakaroon ng lahat ng bagay ng kaluluwa.
Dahil dito, masasabing ang animismo ay matatagpuan sa karamihan sa relihiyon sa
buong mundo.
Ang paniniwala sa animismo ay paniniwala na ang mga hayop, bagay, gulay at tao
ay may kaluluwa. Madalas na makikita ang paniniwala sa animismo sa mga
kulturang "hunter-gatherer." Karaniwan ay itinuturing ang tao bilang kapantay ng
mga hayop, halaman at iba pang puwersa ng kalikasan kaya't mahalaga na ang
lahat ng ito ay ituring ng may respeto at pag-galang.
Sa animismo, ang tao ay bahagi ng kalikasan at hindi mas mataas, superyor o
hiwalay dito.
Ngayon, ang ilan sa mga naniniwala sa animismo ay matatagpuan sa mga bansang
Congo, Zambia, Bangladesh, Indonesia, Laos, Hapon, Canada at Pilipinas.
Ang Kultura ng Pili"ino ay
Makikita sa Suot Nito
Ang konseptong ito ay makikita at masusing ipinaliwanag ni Barge Ramos - isang
fashion designer na kilala sa kanyang gawang mga Barong Tagalog - sa kanyang
libro, Pinoy Dressing: Weaving Culture into Fashion.
Ayon kay Ramos, posibleng sumunod sa makabago at pinaka-uso na kasuotan
ngunit maging Pinoy na Pinoy pa rin ang dating nito. Naniniwala si Ramos na ang
mga damit ng Pilipino ay kailangang ipinagmamalaki ang kasaysayan at kultura.
Sinulat niya ang paniniwala niyang ito sa isang kolum sa pahayagang Malaya
mula
1990-1995.
Ang ilan sa mga sinulat nya sa kolum na iyon ay siyang pinagsama-sama sa
"coffee table book" na eto na siyang dumedetalye kung paano nahugis ng
kasaysayan ang paraan ng pananamit, paniniwala at tradisyon ng mga Pilipino.
Ang halimbawa ni Ramos ay ang Barong Tagalog na siyang pinilit na pinapasuot
sa mga Pilipinong ilustrado noong panahon ng mga Kastila. Ang dahilan nito ay
upang malaman ng mga Kastila kung may tinatagong armas o sandata ang mga
Pilipino noon na siyang madaling makita dahil sa nipis ng tela ng Barong Tagalog.
<ABIS ang kasiyahan ko matapos basahin ang keynote address ni
4icardo %a. 3olasco, chairman ng .omisyon sa "ikang $ilipino +."$-
sa EJJL 3akem conference na isinagawa sa %ariano %arcos State
;niversity noong %ayo EF, EJJL. It made my day, ika nga.
;na, dahil kinilala rin sa wakas ng pamahalaang nasyunal ang pagiging
multilinggwal at multikultural ng mga )ilipino. Sa talumpati ni 0r.
3olasco ,, ang pinakamalinaw na policy statement ng gobyerno, sa
aking palagay, ukol sa paglinang ng ating mga wika ,, binigyang diin
na hindi kahinaan, kundi lakas, ng bansa ang mahigit nitong 8LJng
wika. )angsampu tayo sa buong daigdig na may pinakamaraming
wika, aniya.
Ang ikalawang dahilan ay maaaring ma,misinterpret ng iba nating
kababayan, gaya ng walang kwentang away sa pagitan ng ilang
tinatawag na A,list )inoy bloggers, na umani ng maanghang na
reaksyon ni =ibbs (adi7> sana naman ay hindi. )ero natutuwa akong
nangyayari ang pagbabagong ito sa pananaw ng .omisyon sa
pangunguna ng isang Bikolano, na tulad ni =ibbs ay tubong,Sorsogon.
At pangatlo, salig sa pagkilala ng ating pagka multilinggwal at
multikultural, ang bagong bisyon at misyon ng ."$ ay nagbibigay,
sigla sa mga kagaya ko na nais ding payabungin at pagyamanin ang
sarili naming wika ,, ang Bikol na ayon kay Irvin Sto. &omas 1ay may
E.H milyong neytiv ispiker +899J sensus- ... at sinasalita sa malaking
bahagi ng (amarines Sur at Albay, bahagi ng (amarines 3orte,
(atanduanes at Sorsogon at Burias Island ng %asbate.1
Isa sa mga natutunan ko nang bumalik ako sa paaralan noong EJJG ay
ang konsepto ng 1paradigm shift.1 Inimbento ni &homas .uhn, isang
Amerikanong intelektwal, ang ideyang ito upang ipaliwanag ang mga
mga pagbabagong nagaganap +1scientific revolutions1- sa larangan ng
siyensya.
*alimbawa, nuong unang panahon, naniniwala ang mga tao na ang
daigdig ang sentro ng uniberso> kilala ito bilang ang geocentric model
ni )tolemy. .ahit ang Simbahang .atoliko ay nanghawakan dito
hanggang sa %iddle Ages, anupat napilitan ang sikat na astronomong
si =alileo na talikuran ang kanyang unang paninindigan na umiikot ang
daigdig sa araw, kasuwato ng heliocentric model ni (opernicus.
Subalit naglaon, napatunayang mali si )tolemy at tama si (opernicus,
anupat si )ope 'ohn )aul II mismo ay nagsabi noong 899E na tama
pala si =alileo at nagkamali ang simbahan, although in good faith.
Isang paradigm shift ang binuong modelo ni (opernicus, at
malawakang binago nito ang pananaw ng tao ukol sa uniberso.
%aituturing din na isang paradigm shift ang bagong bisyon at misyon
ng ."$ sa pangunguna ni 3olasco. Sa mga puristang makikitid ang
utak, isang erehe lang ang makapagsasabing, 1=usto naming isipin na
lipas na ang panahon na ang mga gawain ng komisyon ,, sa
katotohanan o sa karaniwang pagkakaalam ,, ay eksklusibong
nakatuon sa wikang pambansa, sa kapabayaan ng mahigit na 8LJng
wika ng ating bansa at nang walang makatotohanang pagsasaalang,
alang sa isa pang opisyal na wika ng bansa, ang Ingles, o sa mas
eksaktong pormulasyon, ang )hilippine 6nglish.1
)ero ayon sa )ranses na si Bictor *ugo, 1&here is nothing more
powerful than an idea whose time has come.1 3aniniwala akong tama
at napapanahon ang landas na tinatahak ng mga erehe sa ."$. Ito rin
ang landas na tinatahak ng mga Bikolanong manunulat, kabilang na
ang tumutula, umaawit, nagkukwento, nagsasadula at
nakikipagtalakayan sa wikang Bikol, na naniniwalang tapos na ang
panahon ng mga tawong lipod sa literaturang Bikolnon.
An sabi ngani kaiyan ni $rank )eMNones! 1Sa panahon na ini #dai na
maninigo an metapora kan mga taong lipod sa mga parasurat na
Bikolano huli ta igwa nang pag,uswag, pagdakol kan mga parasurat
asin pagdugang man kan saindang produksyon.#1 Sa saiyang rebyu
kan libro ni )eMNones, si .ristian (ordero nagsumpay! 1An koleksyon
na ini sarong dakulang dugang sa nagtatambo tang literatura na haloy
bago nakabutas sa imahe kan mga tawong lipod na ngonyan luhay,
luhay nang namamansayan, namamatian kadungan kan naglalawig na
terasa kan literaturang Bikol.1
Bilang tugon sa layunin ng .omisyon, pinagtibay kahapon sa planning
workshop ng pamahalaang panlungsod ng 3aga ang pagbuo ng isang
lokal na institute bago matapos ang taon> ito ang mangunguna sa
pag,stardardi7e ng Bicol,3aga, sa tulong ng isang modernong Bicol,
6nglish dictionary.
*indi ba mas mainam na makita ang bawat )ilipino na mahusay sa
tatlong wikang kailangan para sa matatag na kinabukasan ng bansa ,,
ang wikang kinamulatan, ang wikang $ilipino at ang Ingles ,, upang
ang Buwan ng "ika bawat Agosto ay maging pagdiriwang ng kanyang
kakayahang harapin ang matinding hamon ng bukas?
&A&AK NG A&$NG PAGKAP$'$P$N)
Session Guide Blg. =
$. MGA 'A*.N$N
1. 4atutukoy ang (ga kaugaliang Pilipino
2. 4aipaliliwanag kung )akit ang (ga na)anggit na katangian at
kaugalian ng Pilipino ay nakatutulong sa ating pag+unla'
3. 4asusuno' ang (ga paraan sa paggawa ng isang (a)uting 'esisyon
4. 4akapag(a(alaki sa i)a )ilang isang Pilipino
5. 4aipakikita ang sariling panguna,ing kasanayan sa pakikipa(u,ay
$$. PAKSA
-. -ralin 1 ! -ng Katangian at Kaugaliang Pilipino na 4akatutulong sa
Pag+unla'
Panguna,ing Kasanayan sa Pakikipa(u,ay
0. Kaga(itan ! +adio casette at ta"e
$$$. PAMAMA+AAN
A. Panimulang Gawain
=. BalikAral
;paalaala sa (ag+aaral ang ilang kaugaliang Pilipino na napag+
aralan tula' ng!
+ pagtanaw ng utang na loo)
+ pakikisa(a
+ ,iya
+ lakas ng loo) o katapangan
+ pag)i)igay ng pa)or o espesyal na pagtatrato
+ pagtanggap ng lagay
Kunin ang kanilang reaksiyon tungkol sa (ga kaugaliang ito
2. Pagganyak
;parinig ang isang awitin
Talakayin ang tungkol sa (ensa,e ng awit
;patukoy ang (ga katangian at ugali na na)anggit sa awit
;pa,a()ing sa talaan na ginagawa )ilang karag'agang gawain
noong ,uling sesyon
;papili sa talaan ang kanais+nais at ,in'i kanais+nais
B. Panlinang na Gawain
=. Paglalahad
0uksan ang 0asa,in 4atin ;to sa pa,ina 2+6.
;pa)asa ang 'iyalogo at talakayin ang pinag+usapan ng 4anay
at si *ane.
Pasagutan ang Mag)alik+-ral Tayo sa pa,ina 6.
;pa,a()ing ang (ga sagot sa 0atayan ng Pagwawasto sa
pa,ina 2<.
Pu(ili ng (agkapare,a o partner
2. Pagtatalakayan
Pa)uksan ang Mo'yul sa pa,ina 4 at 5 at ipa)asa ng (ay
'a('a(in ng (agkapare,a ang 'ayalogo. Pu(ili pa ng isa na
(akakasa(a upang gu(anap na announ$er sa ra'io.
;paalaala ang (ga panuntunan sa pakikinig at panonoo'.
;pasagot sa (ag+aaral ang (ga tanong na nakasulat sa papel
sa pitong grupo na (ay kanya+kanyang li'er. kali,i( at taga+
ulat. "Tingnan ang tanong sa pa,ina 6 at D%.
&ayaang (agkaroon ng talakayan ang )awat grupo.
Matapos ang talakayan )igyan ng pana,on na (ag)igay ng ulat
ang )awat grupo.
E. Paglalahat
;pakita at talakayin ang (ga larawan sa 1u)ukan 4atin ;to.
pa,ina 9 upang (aunawaan ang (ga katangian. kaugalian ng
Pilipino.
0ilang isang Pilipino pagsalaysayin sila ng reaksiyon nila
tungkol sa katangian at kaugaliang ito.
;pasagot 'in ang 1u)ukan natin ;to na nasa pa,ina 13. 0igyang
pana,on na )igyan ng pagpapatunay ang kanilang sagot.
F. Paglala"at
6pang (atukoy ang katangian o kaugaliang ipinakikita sa )awat
)ilang.
0uksan ang pa,ina 13 ng Mo'yul.
Pasagutan ang (ga tanong sa 1u)ukan 4atin ;to. pa,ina 13.
;,a()ing ang (ga sagot sa 0atayan ng Pagwawasto sa pa,ina
30.
5. Pag"a"ahalaga
0uksan ang pa,ina 12 ng Mo'yul
;pasu)ok ang Moral /ri' at ipasagot ang (ga tanong 'ito.
;pasuri sa kanila ang ka,ulugan ng awiting ito sa (ga Pilipino.
;paawit ang 9-ko -y Pilipino: ng (ay 'a('a(in.
$;. PAG&A&A*A
0asa,in ang su(usuno' na pa,ayag. Bagyan ng ta(a o (ali ang
patlang.
JJJJJJJ 1. Masaya,in tayong (ga Pilipino sa ka)ila ng ka,irapan.
JJJJJJJ 2. Mangutang ka upang (akapag,an'a tuwing pista.
JJJJJJJ 3. Kailangang gu(astos ng (alaki at (agkaroon ng (arangyang
,an'aan tuwing pista.
JJJJJJJ 4. Maaaring (aging (asaya ka,it kakaunti la(ang ang ,an'aan
sa pista.
JJJJJJJ 5. 4agiging (alapit ang pagtuturingan ng (ag+aaral kung palaging
nagtitipun+tipon.
JJJJJJJ 6. -ng pag(a(ano ay isang (agan'ang kaugaliang Pilipino.
JJJJJJJ D. -ng panana(palataya sa *iyos ay (a,alaga.
JJJJJJJ <. ;pinag(a(alaki ko na ako ay Pilipino noong (analo si
Pa$Kuiao.
JJJJJJJ 9. -ng pag+aa)uloy ay isang kaugaliang 'apat ipagpatuloy.
JJJJJJJ10. -ng pagtulong sa (a,i,irap at sa (ga katutu)o ay nararapat
la(ang.
;. KA+AG%AGANG GABA$N
/u(awa ng talaan ng (ga Katangiang Pilipino na nagiging
saga)al sa ating pag+unla'. 1a)i,in kung )akit ito ay saga)al.
Talakayin ito sa susuno' na sesyon.
&A&AK NG A&$NG PAGKAP$'$P$N)
Session Guide Blg. 2
$. MGA 'A*.N$N
1. 4atutukoy ang (ga katangian at kaugaliang nakasasaga)al sa ating
pag+unla' kaya nararapat na )agu,in
2. 4asasa)i ang 'a,ilan at katwiran kung )akit kailangang )agu,in ang
(ga ito
3. 4aisasagawa ang pangunguna sa pagtulong at pagpapalaganap ng
pag)a)agong kinakailangan upang u(unla'
4. 4aipapa(alas ang panguna,ing kasanayan sa pakikipa(u,ay
$$. PAKSA
-. -ralin 2 ! Mga Kaugalian at Katangiang Pilipino na Ma)u)uting
0agu,in
Panguna,ing Kasanayan sa Pakikipa(u,ay ! Pansariling
ka(alayan. kasanayang (ag'esisyon
0. Kaga(itan ! Co(i$ 1trip. Tula ! 0a,ala 4a
a'io Cassette ! Tape+;nstru(ental Praise Musi$
$$$. PAMAMA+AAN
A. Panimulang Gawain
=. BalikAral
;pasagot ang su(usuno' na (ga tanong!
1. -nu+ano ang (ga katangian o kaugaliang ipinakikita ng (ga
Pilipino.
2. -no ang (ga kaugaliang (agan'a su)alit kailangan nang
)agu,inL
2. Pagganyak
Tula ! 0a,ala 4aM
0a,ala na. ang sa)i ng kara(i,an
0a,ala na. ngayon at kailan(an
0a,ala na palaging kawikaan
-no (an ang (angyari. 0a,ala na
Talakayin ang Tula
- -nong kaugalian ng Pilipino ang na)anggit sa tulaL
- -no ang (ensa,e ng tulang 90a,ala 4a:L
- Papaano ito (agagawang positi)o sa ating )u,ayL
B. Panlinang na Gawain
=. Paglalahad
;pa)asa ang Kuwento sa pa,ina 16.
;paalaala ang panuntunan sa wastong pakikinig.
Pa,arapin sa kata)ing (ag+aaral sa gawing kanan.
Talakayin ang tungkol sa kuwento.
Pasagutan ang (ga tanong na nasa Mag)alik+-ral Tayo
sa pa,ina 1D.
;tanong! Kung kayo si Mang 0ert. ano ang 'apat na
ginawa (oL Pagti)ayin ang 'esisyong ito.
2. Pagtatalakayan
a. ;)igay ang su(usuno' na (ga kasa)i,an na nakasulat sa
kartolina sa 'alawang pangkat.

Pangkat ;
Pangkat ;;
;tanong!
-nong kaugaliang Pilipino ang nakikita 'ito.
Kailangan )ang )agu,in itoL ;paliwanag.
;paliwanag ang i)ig sa)i,in ng!
- 9MaOana ,a)it:
- 0a,ala na ang *iyos
). ;pasuri ang (ga larawan sa pa,ina 1< ng Mo'yul N
sa 'alawang pangkat
9 &uwag (o nang ipagpa)ukas ang
(agagawa (o ngayon. 0aka ang )ukas
ay ,in'i na 'u(ating at (aging ,uli na
ang la,at:.
9 4asa *iyos ang awa. nasa tao ang
gawa:
;pasagot ang (ga su(usuno' na tanong!
- -no ang nakikita (o sa larawanL
- -nong kaugalian ang ipinakikita nitoL
- 1aan ini,a,alintula' ang 'a(o sa larawanL
- -no ang (ga (akikita sa ugaling 94ingas
Kugon:
- ;paulat ang (ga sagot
$. ;pa)asa ang ko(ik strip sa pa,ina 19.
;pasagot ang (ga tanong sa pa,ina 20.
Kunin ang (ga kuro+kuro ng (ag+aaral.
;pasa)i kung ito ay (a)uting kaugalian.
0igyan ng paliwanang kung )akitL
E. Paglalahat
;pa)asa ang -ralin 4atin sa pa,ina 22 at 0asa,in
4atin pa,ina 23.
Pa)ayaang ang (ag+aaral ang su(ulat ng napag+
aralan nilang katangiang Pilipino na (aipag(a(alaki.
Pag)igayin 'in ng (ga kaugaliang 'apat na )agu,in
upang (akatulong sa pag+unla'.
/a(itin ang Tsart sa pagsagot 'ito!
Mga Katangiang %a"at
PanatilihinGPalaguin
Mga Katangian %a"at
Baguhin
F. Paglala"at
;pasaloo) sa (ga (ag+aaral ang (ga 'apat gawin )atay sa
(ga napag+aralang (ga kaugaliang nakatutulong at
nakasasaga)al sa pag+unla'. &i(ukin ang (ag+aaral na
(agpa,ayag ng (g katangian na 'apat (a)ago.
- ;pasulat ang (ga natalakay sa kanilang Oournal.
5. Pag"a"ahalaga
Bagyan ng tsek "% ang patlang kung ang pa,ayag ay iniisip at
ginagawa (o at ekis "I% na(an kung ,in'i.
JJJJJJJ 1. ;niisip kong kasalanan ng (a,i,irap kung (anatili
silang 'uk,a.
JJJJJJJ 2. 1inisikap kong unawain ang ka,inaan ng i)a.
JJJJJJJ 3. 4a,i,irapan akong (aki)agay sa kasa(ang (a,ina
ang ulo.
JJJJJJJ 4. Pantay+pantay ang pagtingin at pakikitungo ko sa
(ga kasa(a,an.
JJJJJJJ 5. Kung (ay 'i+pagkakaunawaan. pinakikinggan ko
ang la,at ng panig.
JJJJJJJ 6. Pakira('a( ko (as (a)uti akong tao kaysa sa i)a.
JJJJJJJ D. Tutol ako sa 9pa'rino syste(:. &in'i ko ito gagawin.
JJJJJJJ <. Ka,it ,in'i )agay sa akin )asta susuno' ako sa
uso.
JJJJJJJ 9. Masipag la(ang ako sa si(ula
JJJJJJJ 10. 4agsisikap ako na tapusin ang gawain. &in'i ko na
ito ipinagpapa)ukas pa.
$;. PAG&A&A*A
;sulat ang P kung ang katangian at kaugalian ay 'apat pagya(anin
at 0 kung nararapat )agu,in.
JJJJJJJ 1. Pag(a(a,al sa pa(ilya
JJJJJJJ 2. Masipag at (atiisin
JJJJJJJ 3. 9MaPana ,a)it:
JJJJJJJ 4. 9-(or Propio:
JJJJJJJ 5. /aya+gaya
JJJJJJJ 6. Pagiging (asaya,in
JJJJJJJ D. 4ingas N Kogon
JJJJJJJ <. 9Pa'rino syste(:
JJJJJJJ 9. Tayo+tayo o kanya+kanya
JJJJJJJ 10. 5ilipino ti(e
;. KA+AG%AGANG GABA$N
-. ;sagawa ang (ga katangian na nais (ong pagya(anin/)agu,in
0. Magsaliksik ng (ga kaugalian ng i)ang lugar na naii)a sa (ga napag+
aralan sa araling ito
www.ro$k$7ar.$o(
MAN.N.+$ NG P-'$K.'ANG P$'$P$N)

MIGUEL J. <APATAN
&agapangulo ng %anunuri ng )elikulang )ilipino EJJH,EJJK.
)ropesor sa 0epartamento ng .omunikasyon sa 0e <a Salle
;niversity. Sa pamamagitan ng $ulbright =rants, tinapos niya
ang kanyang %.A. (ommunication +0ocumentary $ilm- sa
Stanford ;niversity at 0octorate sa (ommunication, (omputing
and &echnology in 6ducation sa &eacherIs (ollege ng (olumbia
;niversity +3ew Aork-. Si 0r. %ike ang naging editor,
manunulat, at director ng di iilang mga documentary at pang,
edukasyon na video at programa, tulad ng Sinaunang *abi,
&rails to an Answer para sa ;3I(6$ %anila, at &he Shahani
)erspective. .asalukuyang 0irector ng (enter for 6ducational
%ultimedia +(46%- sa 0e <a Salle ;niversity , %anila.

G<A2E AA>IE< AL=ONSO
&agapangulo, %)), EJJE,EJJF. B$A major in )ainting, %.A.
Art *istory in *umanities, )h.0. (ommunication at )ost,
0octoral courses in %edia Studies, 3ew School for Social
4esearch, 3ew Aork. )ropesor at $ounding (hairperson,
0epartment of $ilm and Audio,Bisual (ommunication, (ollege of
%ass (ommunication, ;niversity of the )hilippines. .inatawan
para sa "omenIs International $ilm $estival in Seoul, .orea
EJJF at International $ilm $estival, %annheim, =ermany, 89:L,
89::, 89:9. .asapi ng $ilm (ommittee, 3ational (ommission
on (ulture and the Arts 89:9,98, at konseho, $ounding
)resident, $ilm School Board of the )hilippines. &agapangulo, ;)
$ilm and Bideo $estival 899:,hanggang ngayon. (hancellor, ;)
2pen ;niversity. .olumnista, 0aily &ribune.

?UT21 =<AN2IS2O
&agapangulo, %)), 89:9,98. 3agtapos ng (reative "riting
+screenwriting- sa *arvard ;niversity noong 899:.
.asalukuyang miyembro ng (inema 6valuation Board at host ng
Star &alk ng =%A. 3agrebyu ng mga pelikula tuwing Biyernes sa
Butch 4eview, isang segment ng (risty per %inute ng ABS,(B3.
3aging host ng Showbi7 <ingo sa ABS,(B3 tuwing <inggo.
3agkolum sa )eopleIs 'ournal at &imes 'ournal. 3agsulat ng
mga rebyu at panayam sa )hilippine 0aily Inuirer. .olumnista
sa &he )hilippine Star. 0ating managing editor ng &B &imes,
)arade %aga7ine at "e $orum at kolumnista at editor sa
%alaya. 3aging media director ng $ilm Academy of the
)hilippines. 3akapaglathala ng mga rebyu at artikulo sa
)anorama at Sunday %aga7ine. 3agtapos ng 'ournalism sa
;nibersidad ng Sto. &omas. *urado sa =awad &elebisyon ng
Sentrong )angkultura ng )ilipinas + (() -, 89:L at 89:9, sa
%etro %anila $ilm $estival mula 899J hanggang 899F, sa
(atholic %ass %edia Awards 899J,98, (() Short $ilm and Bideo
$estival 8998, .apisanan ng mga Brodkaster sa )ilipinas +.B)-
Award, 899J,98.

MA<IO A. 1E<NANDO
&agapangulo ng %)) noong EJJ8,EJJE, 89:H,:K at 899E,
9G. 6ditor ng "eekend %alaya. 0ating %anaging 6ditor ng
pahayagang %alaya at Sunday %aga7ine ng %alaya. .asapi sa
%ovie and &elevision 4eview and (lassification Board +%&4(B- .
Special lecturer sa film sa $aculty of Arts and <etters sa ;S&.
3agrebyu ng mga pelikula sa %ovie %aga7ine, isang programa
sa television na naging (hannel S, sa loob ng pitong taon.
3aging co,host ng Stars and Spies +naging S.S.S.-, isang
primetime talk show ng IB( 8F, *ollywood %anila sa )&BG,
)amana ni Brocka sa )&BG, &ele,Bi sa )&BG, 6ditor ng isang
aklat ang <ino Brocka! &he Artist and *is &imes +nilimbag ng
((), 899F-. .inatawan ang )ilipinas sa International $ilm
$estival of &ashkent sa ;SS4 noong 89::, International $ilm
$estival of India sa (alcutta noong 6nero 899J, &elluride at 3ew
Aork $ilm $estival sa Amerika noong 8998, AS6A3 $ilm "eek sa
Singapore noong 899G, $ocus on Asia 899K, $ukuoka
International $ilm $estival, at 8999 (hicago International
$estival. .inatawan din ang )ilipinas sa International Bisitor
)rogram ng ;nited States Information Service sa pitong lungsod
sa 6stados ;nidos noong 8998. *inirang na hurado ng $A%AS
noong 89LG, (atholic %ass %edia Awards mula 89LK,89:J,
Short $ilm $estival ng 6/perimental (inema of the )hilippines,
$ilm and Bideo $estival ng ((), =awad (() para sa &elebisyon,
at %etro %anila $ilm $estival. %ay akda ng lathalaing nilimbag
sa apat na libro sa pelikula at mass media.

?IEN>ENIDOLUM?E<A
&agapangulo ng %)), 89LL,L:, 89:J,:8. =inawaran ng
4amon %agsaysay Award noong 899F, ng =awad (() para sa
Sining +cultural research- noong 8998, at (() (entennial *onor
for Arts noong 8999. 0ating director ng ;) $ilm (enter,
propesor ng )anitikang )ilipino sa ;nibersidad ng )ilipinas, at
dating editor ng Sagisag at 0iliman 4eview. 3agtapos ng %.A.
at )h. 0 sa (omparative <iterature sa Indiana ;niversity.
3aging e/change professor sa 2saka ;niversity of $oreign
Studies noong 89:H,89::. )rofessor 6meritus sa (ollege of Arts
and <etters, ;). )ambansang Alagad ng Sining sa )anitikan
EJJK.

D<. NI2ANO< G. TIONGSON
)ropesor sa ;) $ilm Institute. 0ating dekano ng .olehiyo ng
)angmadlang .omunikasyon, ;nibersidad ng )ilipinas, 0iliman.
3aging (hairman ng %ovie and &elevision 4eview and
(lassification Board +%&4(B-. 3oong 899:, isa siya sa
isandaang manggagawang pangkultura na tumanggap ng (()
)arangal sa Sining at .ultura. 3agsilbi siya bilang artistic
director at bise presidente ng Sentrong )angkultura ng )ilipinas
+89:K,899G- at visiting professor sa 2saka ;niversity of $oreign
Studies, 'apan +899G,899:-. Siya ay kasaping tagapagtatag at
dating pangulo ng %anunuri ng )elikulang )ilipino. Bilang
iskolar, nakapagpalimbag na siya ng ngayoIy kinikilalang pag,
aaral sa senakulo, komedya at sarsuwela, at pati na rin ng
maraming artikulo sa dula, pelikula, panitikan, kasuotan, at
kulturang )ilipino sa mga dyornal na lokal at internasyonal. Siya
ang editor ng 8J,bolyum na (() 6ncyclopedia of )hilippine Art
at ng &uklas Sining ng ((), ang E: video at monograph tungkol
sa Sining na )ilipino.Inedit din niya ang dalawang antolohiya ng
mga sanaysay ng %anunuri, ang &he ;rian Anthology 89LJ,
89L9, at &he ;rian Anthology 89:J,89:9. 3akapagsulat na rin
siya sa ng mga libretto para sa sayaw, tulad ng Siete 0olores,
Adarna at 4eali7ing 4ama at ng iskrip para sa mga video
documentary tungkol sa mga dula, kasuotan at tradisyong
)ilipino. Siya at ang kanyang mga akda ay tumanggap ng mga
gawad mula sa %anila (ritics (ircle, Surian ng "ikang
)ambansa, ;) Alumni Association, at 3ational 4esearch (ouncil
of the )hilippines.

<OLANDO ?. TOLENTINO
Associate )rofessor sa 0epartamento ng )elikula at
Awdyobiswal na .omunikasyon, .olehiyo ng )angmadlang
.omunikasyon, ;nibersidad ng )ilipinas, 0iliman. Acting
0irector ng ;.). $ilm Institute. 3agkamit ng )h. 0. sa $ilm,
<iterature and (ulture sa School of (inema,&elevision,
;niversity of Southern (alifornia sa tulong ng $ulbright =rant.
Sumulat ng mga artikulo hinggil sa kultura at pelikula sa ibaIt
ibang babasahin at aklat tulad ng Screen, Social &e/t, $ilm
Appreciation 'ournal, Amerasia 'ournal, Asian (inema,
4efiguring Spain, $ilipiniana 4eader, Ani, 0iliman 4eview,
$oreign 4elations 'ournal, )hilippines Studies at )hilippine 'apan
4elations &owards the E8st (entury, &ransnational Asia )acific.
Awtor ng 4ichard =ome7 at ang %ito ng )agkalalaki, Sharon
(uneta at ang )erpetwal na Birhen, at ibang pang sanaysay
ukol sa bida sa pelikula bilang cultural na teksto +Anvil-,
3ationalP&ransnational! Subject,$ormation, %edia and (ultural
)olitics in and on the )hilippines +Ateneo de %anila ;niversity
)ress-, at =eopolitics of the Bissible! 6ssays on )hilippine $ilm
(ultures +Ateneo de %anila ;niversity )ress-.

LITO ?. FULUETA
)inuno, <iterary Arts (ommittee, 3ational (ommission for
(ulture Q the Arts. %iyembro, &echnical )anel on the
*umanities, (ommission on *igher 6ducation. &agapangulo,
%)), EJJG,EJJH. )eryodista at editor. 3agtapos ng A.B.
'ournalism sa $aculty of Arts and <etters ng ;nibersidad ng Sto.
&omas. 3aging Associate 6ditor ng %anila (hronicle kung saan
siya nagwagi ng Best 6ditorial noong 899F sa 'ournalism
Awards ng %anila 4otary (lub. Ang kanyang mga review at
kritisismo ay regular na lumalabas sa )hilippine 0aily Inuirer
+)0I- at %etro %aga7ine. Sumulat ng mga dokumentaryong
pangtelebisyon tulad ng 4evolucion, ang natatanging
dokumentaryo ng ABS,(B3 para sa sentenaryo ng kalataan ng
)ilipinas noong 899:. Siya ang katulong ng director ng ;S&
(reative "riting (enter. &agapayo ng &he Barsitarian, opisyal na
pahayagan ng mga &omasino at Special <ecturer. Sa )0I, siyaIy
isang patnugot at editorial writer.

Tradisyon at Kulturang Pinoy

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tradisyon at Kulturang Pinoy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mga Pagdiriwang sa Pilipinas

You might also like