You are on page 1of 118

% Mahbhrata: Sabhparvan

% Last updated: Wed Apr 19 2006


% Encoding: Unicode Roman
% Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute,
% Pune, India, 1999
%
02001001 vaiapyana uvca
02001001a tato bravn maya prtha vsudevasya sanidhau
02001001c prjali lakay vc pjayitv puna puna
02001002a asmc ca krt sakruddht pvakc ca didhakata
02001002c tvay trto smi kaunteya brhi ki karavi te
02001003 arjuna uvca
02001003a krtam eva tvay sarva svasti gaccha mahsura
02001003c prtimn bhava me nitya prtimanto vaya ca te
02001004 maya uvca
02001004a yuktam etat tvayi vibho yathttha puruarabha
02001004c prtiprvam aha ki cit kartum icchmi bhrata
02001005a aha hi vivakarm vai dnavn mahkavi
02001005c so ha vai tvatkrte ki cit kartum icchmi pava
02001006 arjuna uvca
02001006a prakrcchrd vimukta tvam tmna manyase may
02001006c eva gate na akymi ki cit krayitu tvay
02001007a na cpi tava sakalpa mogham icchmi dnava
02001007c krasya kriyat ki cit tath pratikrta mayi
02001008 vaiapyana uvca
02001008a codito vsudevas tu mayena bharatarabha
02001008c muhrtam iva sadadhyau kim aya codyatm iti
02001009a codaym sa ta kra sabh vai kriyatm iti
02001009c dharmarjasya daiteya ydrm iha manyase
02001010a y krt nnukuryus te mnav prekya vismit
02001010c manuyaloke krtsne smis tdr kuru vai sabhm
02001011a yatra divyn abhipryn payema vihits tvay
02001011c surn mnu caiva t sabh kuru vai maya
02001012a pratigrhya tu tad vkya saprahro mayas tad
02001012c vimnapratim cakre pavasya sabh mud
02001013a tata kra ca prtha ca dharmarje yudhihire
02001013c sarvam etad yathvedya daraym satur mayam
02001014a tasmai yudhihira pj yathrham akarot tad
02001014c sa tu t pratijagrha maya satkrtya satkrta
02001015a sa prvadevacarita tatra tatra vi pate
02001015c kathaym sa daiteya puputreu bhrata
02001016a sa kla ka cid vasya vivakarm pracintya ca
02001016c sabh pracakrame kartu pavn mahtmanm
02001017a abhipryea prthn krasya ca mahtmana

02001017c puye hani mahtej krtakautukamagala


02001018a tarpayitv dvijarehn pyasena sahasraa
02001018c dhana bahuvidha dattv tebhya eva ca vryavn
02001019a sarvartuguasapann divyarp manoramm
02001019c daakikusahasr t mpaym sa sarvata
02002001 vaiapyana uvca
02002001a uitv khavaprasthe sukhavsa janrdana
02002001c prthai prtisamyuktai pjanrho bhipjita
02002002a gamanya mati cakre pitur daranallasa
02002002c dharmarjam athmantrya prth ca prthulocana
02002003a vavande caraau mrdhn jagadvandya pitrvasu
02002003c sa tay mrdhny upghrta parivakta ca keava
02002004a dadarnantara kro bhagin sv mahya
02002004c tm upetya hrkea prty bpasamanvita
02002005a arthya tathya hita vkya laghu yuktam anuttamam
02002005c uvca bhagavn bhadr subhadr bhadrabhim
02002006a tay svajanagmni rvito vacanni sa
02002006c sapjita cpy asakrc chiras cbhivdita
02002007a tm anujpya vreya pratinandya ca bhminm
02002007c dadarnantara kr dhaumya cpi janrdana
02002008a vavande ca yathnyya dhaumya puruasattama
02002008c draupad sntvayitv ca mantrya ca janrdana
02002009a bhrtrn abhyagamad dhmn prthena sahito bal
02002009c bhrtrbhi pacabhi kro vrta akra ivmarai
02002010a arcaym sa dev ca dvij ca yadupugava
02002010c mlyajapyanamaskrair gandhair uccvacair api
02002010e sa krtv sarvakryi pratasthe tasthu vara
02002011a svasti vcyrhato viprn dadhiptraphalkatai
02002011c vasu pradya ca tata pradakiam avartata
02002012a kcana ratham sthya trkyaketanam ugam
02002012c gadcakrsirgdyair yudhai ca samanvitam
02002013a tithv atha ca nakatre muhrte ca gunvite
02002013c prayayau puarkka sainyasugrvavhana
02002014a anvruroha cpy ena prem rj yudhihira
02002014c apsya csya yantra druka yantrsattamam
02002014e abhn saprajagrha svaya kurupatis tad
02002015a upruhyrjuna cpi cmaravyajana sitam
02002015c rukmadaa brhan mrdhni dudhvbhipradakiam
02002016a tathaiva bhmaseno pi yambhy sahito va
02002016c prhato nuyayau kram rtvikpaurajanair vrta
02002017a sa tath bhrtrbhi srdha keava paravrah
02002017c anugamyamna uubhe iyair iva guru priyai
02002018a prtham mantrya govinda parivajya ca pitam
02002018c yudhihira pjayitv bhmasena yamau tath

02002019a parivakto bhra tbhy yambhym abhivdita


02002019c tatas tai savida krtv yathvan madhusdana
02002020a nivartayitv ca tad pavn sapadnugn
02002020c sv pur prayayau kra puradara ivpara
02002021a locanair anujagmus te tam dripatht tad
02002021c manobhir anujagmus te kra prtisamanvayt
02002022a atrptamanasm eva te keavadarane
02002022c kipram antardadhe auri caku priyadarana
02002023a akm iva prths te govindagatamnas
02002023c nivrtyopayayu sarve svapura puruarabh
02002023e syandanentha kro pi samaye dvrakm agt
02003001 vaiapyana uvca
02003001a athbravn maya prtham arjuna jayat varam
02003001c prcche tv gamiymi kipram eymi cpy aham
02003002a uttarea tu kailsa mainka parvata prati
02003002c yakyameu sarveu dnaveu tad may
02003002e krta maimaya bha ramya bindusara prati
02003003a sabhy satyasadhasya yad sd vraparvaa
02003003c gamiymi tad grhya yadi tihati bhrata
02003004a tata sabh kariymi pavya yaasvine
02003004c manaprahldin citr sarvaratnavibhitm
02003005a asti bindusarasy eva gad reh kurdvaha
02003005c nihit yauvanvena rj hatv rae ripn
02003005e suvarabindubhi citr gurv bhrasah drh
02003006a s vai atasahasrasya samit sarvaghtin
02003006c anurp ca bhmasya gva bhavato yath
02003007a vrua ca mahakho devadatta sughoavn
02003007c sarvam etat pradsymi bhavate ntra saaya
02003007e ity uktv so sura prtha prgudcm agd diam
02003008a uttarea tu kailsa mainka parvata prati
02003008c hirayargo bhagavn mahmaimayo giri
02003009a ramya bindusaro nma yatra rj bhagratha
02003009c drv bhgrath gagm uvsa bahul sam
02003010a yatrev sarvabhtnm varea mahtman
02003010c hrt kratavo mukhy ata bharatasattama
02003011a yatra yp maimay city cpi hiramay
02003011c obhrtha vihits tatra na tu drntata krt
02003012a yatrev sa gata siddhi sahasrka acpati
02003012c yatra bhtapati srv sarvalokn santana
02003012e upsyate tigmatej vrto bhtai sahasraa
02003013a naranryaau brahm yama sthu ca pacama
02003013c upsate yatra satra sahasrayugaparyaye
02003014a yatrea vsudevena satrair varasahasrakai
02003014c raddadhnena satata iasapratipattaye

02003015a suvaramlino yp city cpy atibhsvar


02003015c dadau yatra sahasri prayutni ca keava
02003016a tatra gatv sa jagrha gad akha ca bhrata
02003016c sphika ca sabhdravya yad sd vraparvaa
02003016e kikarai saha rakobhir agrht sarvam eva tat
02003017a tad hrtya tu t cakre so suro pratim sabhm
02003017c virut triu lokeu divy maimay ubhm
02003018a gad ca bhmasenya pravar pradadau tad
02003018c devadatta ca prthya dadau akham anuttamam
02003019a sabh tu s mahrja takumbhamayadrum
02003019c daa kikusahasri samantd yatbhavat
02003020a yath vahner yathrkasya somasya ca yathaiva s
02003020c bhrjamn tath divy babhra parama vapu
02003021a pratighnatva prabhay prabhm arkasya bhsvarm
02003021c prababhau jvalamneva divy divyena varcas
02003022a nagameghapratk divam vrtya vihit
02003022c yat vipul lak vippm vigataklam
02003023a uttamadravyasapann maiprkramlin
02003023c bahuratn bahudhan sukrt vivakarma
02003024a na drh sudharm v brahmao vpi tdr
02003024c sd rpea sapann y cakre pratim maya
02003025a t sma tatra mayenokt rakanti ca vahanti ca
02003025c sabhm aau sahasri kikar nma rkas
02003026a antarikacar ghor mahky mahbal
02003026c raktk pigalk ca uktikar prahria
02003027a tasy sabhy nalin cakrpratim maya
02003027c vairyapatravitat mainlamaymbujm
02003028a padmasaugandhikavat nndvijagayutm
02003028c pupitai pakajai citr krmamatsyai ca obhitm
02003029a spatrthm akalu sarvartusalil ubhm
02003029c mrutenaiva coddhtair muktbindubhir citm
02003030a mairatnacit t tu ke cid abhyetya prthiv
02003030c drvpi nbhyajnanta te jnt prapatanty uta
02003031a t sabhm abhito nitya pupavanto mahdrum
02003031c san nnvidh nl tacchy manoram
02003032a knanni sugandhni pukariya ca sarvaa
02003032c hasakraavayut cakravkopaobhit
02003033a jalajn ca mlyn sthalajn ca sarvaa
02003033c mruto gandham dya pavn sma nievate
02003034a dr t sabh krtv msai paricaturdaai
02003034c nihit dharmarjya mayo rje nyavedayat
02004001 vaiapyana uvca
02004001a tata praveana cakre tasy rj yudhihira
02004001c ayuta bhojaym sa brhman nardhipa

02004002a ghrtapyasena madhun bhakyair mlaphalais tath


02004002c ahatai caiva vsobhir mlyair uccvacair api
02004003a dadau tebhya sahasri gav pratyekaa prabhu
02004003c puyhaghoas tatrsd divasprg iva bhrata
02004004a vditrair vividhair gtair gandhair uccvacair api
02004004c pjayitv kurureho daivatni niveya ca
02004005a tatra mall na jhall st vaitliks tath
02004005c upatasthur mahtmna saptartra yudhihiram
02004006a tath sa krtv pj t bhrtrbhi saha pava
02004006c tasy sabhy ramyy reme akro yath divi
02004007a sabhym rayas tasy pavai saha sate
02004007c s cakrur narendr ca nndeasamgat
02004008a asito devala satya sarpaml mahir
02004008c arvvasu sumitra ca maitreya unako bali
02004009a bako dlbhya sthlair kradvaipyana uka
02004009c sumantur jaimini pailo vysaiys tath vayam
02004010a tittirir yjavalkya ca sasuto lomaharaa
02004010c apsuhomya ca dhaumya ca mavyakauikau
02004011a dmoas traivai ca pardo ghaajnuka
02004011c maujyano vyubhaka prarya ca srikau
02004012a balavka invka sutyapla krtarama
02004012c jtkara ikhv ca subala prijtaka
02004013a parvata ca mahbhgo mrkaeyas tath muni
02004013c pavitrapi svarir bhlukir glavas tath
02004014a jaghbandhu ca raibhya ca kopavegarav bhrgu
02004014c haribabhru ca kauinyo babhruml santana
02004015a kakvn auija caiva nciketo tha gautama
02004015c paigo varha unaka ilya ca mahtap
02004015e karkaro veujagha ca kalpa kaha eva ca
02004016a munayo dharmasahit dhrttmno jitendriy
02004016c ete cnye ca bahavo vedavedgaprag
02004017a upsate mahtmna sabhym risattam
02004017c kathayanta kath puy dharmaj ucayo mal
02004018a tathaiva katriyareh dharmarjam upsate
02004018c rmn mahtm dharmtm mujaketur vivardhana
02004019a sagrmajid durmukha ca ugrasena ca vryavn
02004019c kakasena kitipati kemaka cparjita
02004019e kmbojarja kamala kampana ca mahbala
02004020a satata kampaym sa yavann eka eva ya
02004020c yathsurn klakeyn devo vajradharas tath
02004021a jasuro madraknta ca rj; kunti kuinda ca kirtarja
02004021c tathgavagau saha purakea; pyorarjau saha cndhrakea
02004022a kirtarja suman yavandhipatis tath
02004022c cro devarta ca bhojo bhmaratha ca ya

02004023a rutyudha ca kligo jayatsena ca mgadha


02004023c suarm cekitna ca suratho mitrakaraa
02004024a ketumn vasudna ca vaideho tha krtakaa
02004024c sudharm cniruddha ca rutyu ca mahbala
02004025a anparjo durdhara kemajic ca sudakia
02004025c iupla sahasuta kardhipatis tath
02004026a vrn caiva durdhar kumr devarpia
02004026c huko viprthu caiva gada sraa eva ca
02004027a akrra krtavarm ca styaki ca ine suta
02004027c bhmako thhrti caiva dyumatsena ca vryavn
02004027e kekay ca mahevs yajasena ca saumaki
02004028a arjuna cpi saritya rjaputr mahbal
02004028c aikanta dhanurveda rauravjinavsasa
02004029a tatraiva ikit rjan kumr vrinandan
02004029c raukmieya ca smba ca yuyudhna ca styaki
02004030a ete cnye ca bahavo rjna prthivpate
02004030c dhanajayasakh ctra nityam ste sma tumburu
02004031a citrasena sahmtyo gandharvpsarasas tath
02004031c gtavditrakual amytlavirad
02004032a prame tha layasthne kinar krtaniram
02004032c sacodits tumburu gandharv sahit jagu
02004033a gyanti divyatnais te yathnyya manasvina
02004033c puputrn r caiva ramayanta upsate
02004034a tasy sabhym sn suvrat satyasagar
02004034c divva dev brahma yudhihiram upsate
02005001 vaiapyana uvca
02005001a tath tatropavieu paveu mahtmasu
02005001c mahatsu copavieu gandharveu ca bhrata
02005002a lokn anucaran sarvn gamat t sabhm ri
02005002c nrada sumahtej ribhi sahitas tad
02005003a prijtena rjendra raivatena ca dhmat
02005003c sumukhena ca saumyena devarir amitadyuti
02005003e sabhsthn pavn drau pryamo manojava
02005004a tam gatam ri drv nrada sarvadharmavit
02005004c sahas pavareha pratyutthynujai saha
02005004e abhyavdayata prty vinayvanatas tad
02005005a tadarham sana tasmai sapradya yathvidhi
02005005c arcaym sa ratnai ca sarvakmai ca dharmavit
02005006a so rcita pavai sarvair maharir vedapraga
02005006c dharmakmrthasayukta papraccheda yudhihiram
02005007 nrada uvca
02005007a kaccid arth ca kalpante dharme ca ramate mana
02005007c sukhni cnubhyante mana ca na vihanyate
02005008a kaccid carit prvair naradeva pitmahai

02005008c vartase vrttim ak dharmrthasahit nru


02005009a kaccid arthena v dharma dharmertham athpi v
02005009c ubhau v prtisrea na kmena prabdhase
02005010a kaccid artha ca dharma ca kma ca jayat vara
02005010c vibhajya kle klaja sad varada sevase
02005011a kaccid rjaguai abhi saptopys tathnagha
02005011c balbala tath samyak caturdaa parkase
02005012a kaccid tmnam anvkya par ca jayat vara
02005012c tath sadhya karmi aau bhrata sevase
02005013a kaccit prakrtaya a te na lupt bharatarabha
02005013c hys tathvyasanina svanurakt ca sarvaa
02005014a kaccin na tarkair dtair v ye cpy apariakit
02005014c tvatto v tava vmtyair bhidyate jtu mantritam
02005015a kaccit sadhi yathkla vigraha copasevase
02005015c kaccid vrttim udsne madhyame cnuvartase
02005016a kaccid tmasam buddhy ucayo jvitakam
02005016c kuln cnurakt ca krts te vra mantria
02005017a vijayo mantramlo hi rj bhavati bhrata
02005017c susavrto mantradhanair amtyai strakovidai
02005018a kaccin nidrvaa naii kaccit kle vibudhyase
02005018c kaccic cparartreu cintayasy artham arthavit
02005019a kaccin mantrayase naika kaccin na bahubhi saha
02005019c kaccit te mantrito mantro na rram anudhvati
02005020a kaccid arthn vinicitya laghumln mahodayn
02005020c kipram rabhase kartu na vighnayasi tdrn
02005021a kaccin na sarve karmnt paroks te viakit
02005021c sarve v punar utsr sasra hy atra kraam
02005022a kaccid rjan krtny eva krtapryi v puna
02005022c vidus te vra karmi nnavptni kni cit
02005023a kaccit kraik sarve sarvastreu kovid
02005023c krayanti kumr ca yodhamukhy ca sarvaa
02005024a kaccit sahasrair mrkhm eka krsi paitam
02005024c paito hy arthakrcchreu kuryn nireyasa param
02005025a kaccid durgi sarvi dhanadhnyyudhodakai
02005025c yantrai ca pariprni tath ilpidhanurdharai
02005026a eko py amtyo medhv ro dnto vicakaa
02005026c rjna rjaputra v prpayen mahat riyam
02005027a kaccid adanyeu svapake daa paca ca
02005027c tribhis tribhir avijtair vetsi trthni crakai
02005028a kaccid dvim avidita pratiyatta ca sarvad
02005028c nityayukto ripn sarvn vkase ripusdana
02005029a kaccid vinayasapanna kulaputro bahuruta
02005029c anasyur anupra satkrtas te purohita
02005030a kaccid agniu te yukto vidhijo matimn rju

02005030c huta ca hoyama ca kle vedayate sad


02005031a kaccid ageu nito jyoti pratipdaka
02005031c utpteu ca sarveu daivaja kualas tava
02005032a kaccin mukhy mahatsv eva madhyameu ca madhyam
02005032c jaghany ca jaghanyeu bhrty karmasu yojit
02005033a amtyn upadhttn pitrpaitmah ucn
02005033c reh reheu kaccit tva niyojayasi karmasu
02005034a kaccin nogrea daena bhram udvejitapraj
02005034c rra tavnusanti mantrio bharatarabha
02005035a kaccit tv nvajnanti yjak patita yath
02005035c ugrapratigrahtra kmaynam iva striya
02005036a kaccid dhra ca ra ca matimn dhrtim uci
02005036c kulna cnurakta ca daka senpatis tava
02005037a kaccid balasya te mukhy sarve yuddhavirad
02005037c drpadn vikrnts tvay satkrtya mnit
02005038a kaccid balasya bhakta ca vetana ca yathocitam
02005038c saprptakla dtavya dadsi na vikarasi
02005039a kltikramad dhy ete bhaktavetanayor bhrt
02005039c bhartu kupyanti daurgatyt so nartha sumahn smrta
02005040a kaccit sarve nurakts tv kulaputr pradhnata
02005040c kaccit prs tavrtheu satyajanti sad yudhi
02005041a kaccin naiko bahn arthn sarvaa sparyikn
02005041c anussi yathkma kmtm santiga
02005042a kaccit puruakrea purua karma obhayan
02005042c labhate mnam adhika bhyo v bhaktavetanam
02005043a kaccid vidyvint ca nar jnaviradn
02005043c yathrha guata caiva dnenbhyavapadyase
02005044a kaccid drn manuy tavrthe mrtyum eyum
02005044c vyasana cbhyupetn bibhari bharatarabha
02005045a kaccid bhayd upanata klba v ripum gatam
02005045c yuddhe v vijita prtha putravat parirakasi
02005046a kaccit tvam eva sarvasy prthivy prthivpate
02005046c sama ca nbhiakya ca yath mt yath pit
02005047a kaccid vyasanina atru niamya bharatarabha
02005047c abhiysi javenaiva samkya trividha balam
02005048a primla ca vijya vyavasya parjayam
02005048c balasya ca mahrja dattv vetanam agrata
02005049a kaccic ca balamukhyebhya pararre paratapa
02005049c upacchannni ratnni prayacchasi yathrhata
02005050a kaccid tmnam evgre vijitya vijitendriya
02005050c par jigase prtha pramattn ajitendriyn
02005051a kaccit te ysyata atrn prva ynti svanuhit
02005051c sma dna ca bheda ca daa ca vidhivad gu
02005052a kaccin mla drha krtv ytr ysi vi pate

02005052c t ca vikramase jetu jitv ca parirakasi


02005053a kaccid agasayukt caturvidhabal cam
02005053c balamukhyai sunt te dviat pratibdhan
02005054a kaccil lava ca mui ca pararre paratapa
02005054c avihya mahrja vihasi samare ripn
02005055a kaccit svapararreu bahavo dhikrts tava
02005055c arthn samanutihanti rakanti ca parasparam
02005056a kaccid abhyavahryi gtrasasparakni ca
02005056c ghreyi ca mahrja rakanty anumats tava
02005057a kaccit koa ca koha ca vhana dvram yudham
02005057c ya ca krtakalyais tava bhaktair anuhita
02005058a kaccid bhyantarebhya ca bhyebhya ca vi pate
02005058c rakasy tmnam evgre t ca svebhyo mitha ca tn
02005059a kaccin na pne dyte v krsu pramadsu ca
02005059c pratijnanti prvhe vyaya vyasanaja tava
02005060a kaccid yasya crdhena caturbhgena v puna
02005060c pdabhgais tribhir vpi vyaya saodhyate tava
02005061a kaccij jtn gurn vrddhn vaija ilpina ritn
02005061c abhkam anugrhsi dhanadhnyena durgatn
02005062a kaccid yavyaye yukt sarve gaakalekhak
02005062c anutihanti prvhe nityam yavyaya tava
02005063a kaccid artheu saprauhn hitakmn anupriyn
02005063c npakarasi karmabhya prvam aprpya kilbiam
02005064a kaccid viditv purun uttamdhamamadhyamn
02005064c tva karmasv anurpeu niyojayasi bhrata
02005065a kaccin na lubdh caur v vairio v vi pate
02005065c aprptavyavahr v tava karmasv anuhit
02005066a kaccin na lubdhai caurair v kumrai strbalena v
02005066c tvay v pyate rra kaccit pu krval
02005067a kaccid rre tagni prni ca mahnti ca
02005067c bhgao vinivini na krir devamtrk
02005068a kaccid bja ca bhakta ca karakyvasdate
02005068c pratika ca ata vrddhy dadsy ram anugraham
02005069a kaccit svanuhit tta vrtt te sdhubhir janai
02005069c vrtty saritas tta loko ya sukham edhate
02005070a kaccic chucikrta prj paca paca svanuhit
02005070c kema kurvanti sahatya rja janapade tava
02005071a kaccin nagaraguptyartha grm nagaravat krt
02005071c grmavac ca krt rak te ca sarve tadarpa
02005072a kaccid balennugat samni viami ca
02005072c puracaur sdhyak caranti viaye tava
02005073a kaccit striya sntvayasi kaccit t ca surakit
02005073c kaccin na raddadhsy s kaccid guhya na bhase
02005074a kaccic crn nii rutv tat kryam anucintya ca

02005074c priyy anubhava ee viditvbhyantara janam


02005075a kaccid dvau prathamau ymau rtry suptv vi pate
02005075c sacintayasi dharmrthau yma utthya pacime
02005076a kaccid darayase nitya manuyn samalakrtn
02005076c utthya kle klaja saha pava mantribhi
02005077a kaccid raktmbaradhar khagahast svalakrt
02005077c abhitas tvm upsante rakartham aridama
02005078a kaccid dayeu yamavat pjyeu ca vi pate
02005078c parkya vartase samyag apriyeu priyeu ca
02005079a kaccic chrram bdham auadhair niyamena v
02005079c mnasa vrddhasevbhi sad prthpakarasi
02005080a kaccid vaidy cikitsym agy virad
02005080c suhrda cnurakt ca arre te hit sad
02005081a kaccin na mnn mohd v kmd vpi vi pate
02005081c arthipratyarthina prptn apsyasi katha cana
02005082a kaccin na lobhn mohd v virambht praayena v
02005082c ritn manuy vrtti tva saruatsi ca
02005083a kaccit paur na sahit ye ca te rravsina
02005083c tvay saha virudhyante parai krt katha cana
02005084a kaccit te durbala atrur balenopanipita
02005084c mantrea balavn ka cid ubhbhy v yudhihira
02005085a kaccit sarve nurakts tv bhmipl pradhnata
02005085c kaccit prs tvadartheu satyajanti tvay hrt
02005086a kaccit te sarvavidysu guato rc pravartate
02005086c brhman ca sdhn tava nireyase ubh
02005087a kaccid dharme traymle prvair carite janai
02005087c vartamnas tath kartu tasmin karmai vartase
02005088a kaccit tava grhe nnni svdny ananti vai dvij
02005088c guavanti guopets tavdhyaka sadakiam
02005089a kaccit kratn ekacitto vjapey ca sarvaa
02005089c puark ca krtsnyena yatase kartum tmavn
02005090a kaccij jtn gurn vrddhn daivats tpasn api
02005090c caity ca vrkn kalyn brhma ca namasyasi
02005091a kaccid e ca te buddhir vrttir e ca te nagha
02005091c yuy ca yaasy ca dharmakmrthadarin
02005092a etay vartamnasya buddhy rra na sdati
02005092c vijitya ca mah rj so tyanta sukham edhate
02005093a kaccid ryo viuddhtm krita caurakarmai
02005093c adrastrakualair na lobhd vadhyate uci
02005094a pro grhtas tatkr tajjair dra sakraa
02005094c kaccin na mucyate steno dravyalobhn nararabha
02005095a vyutpanne kaccid hyasya daridrasya ca bhrata
02005095c arthn na mithy payanti tavmty hrt dhanai
02005096a nstikyam anrta krodha pramda drghastratm

02005096c adarana jnavatm lasya kiptacittatm


02005097a ekacintanam arthnm anarthajai ca cintanam
02005097c nicitnm anrambha mantrasyparirakaam
02005098a magalyasyprayoga ca prasaga viayeu ca
02005098c kaccit tva varjayasy etn rjado caturdaa
02005099a kaccit te saphal ved kaccit te saphala dhanam
02005099c kaccit te saphal dr kaccit te saphala rutam
02005100 yudhihira uvca
02005100a katha vai saphal ved katha vai saphala dhanam
02005100c katha vai saphal dr katha vai saphala rutam
02005101 nrada uvca
02005101a agnihotraphal ved dattabhuktaphala dhanam
02005101c ratiputraphal dr lavrttaphala rutam
02005102 vaiapyana uvca
02005102a etad khyya sa munir nrada sumahtap
02005102c papracchnantaram ida dharmtmna yudhihiram
02005103 nrada uvca
02005103a kaccid abhygat drd vaijo lbhakrat
02005103c yathoktam avahryante ulka ulkopajvibhi
02005104a kaccit te puru rjan pure rre ca mnit
02005104c upnayanti payni upadhbhir avacit
02005105a kaccic chroi vrddhn dharmrthasahit gira
02005105c nityam arthavid tta tath dharmnudarinm
02005106a kaccit te kritantreu gou pupaphaleu ca
02005106c dharmrtha ca dvijtibhyo dyate madhusarpi
02005107a dravyopakaraa kaccit sarvad sarvailpinm
02005107c cturmsyvara samya niyata saprayacchasi
02005108a kaccit krta vijne kartra ca praasasi
02005108c sat madhye mahrja satkaroi ca pjayan
02005109a kaccit stri sarvi grhsi bharatarabha
02005109c hastistrvastri rathastri cbhibho
02005110a kaccid abhyasyate avad grhe te bharatarabha
02005110c dhanurvedasya stra ca yantrastra ca ngaram
02005111a kaccid astri sarvi brahmadaa ca te nagha
02005111c viayog ca te sarve vidit atrunan
02005112a kaccid agnibhayc caiva sarpavylabhayt tath
02005112c rogarakobhayc caiva rra sva parirakasi
02005113a kaccid andh ca mk ca pagn vyagn abndhavn
02005113c piteva psi dharmaja tath pravrajitn api
02005114 vaiapyana uvca
02005114a et kurm rabho mahtm; rutv giro brhmaasattamasya
02005114c praamya pdv abhivdya hro; rjbravn nrada devarpam
02005115a eva kariymi yath tvayokta; praj hi me bhya evbhivrddh
02005115c uktv tath caiva cakra rj; lebhe mah sgaramekhal ca

02005116 nrada uvca


02005116a eva yo vartate rj cturvaryasya rakae
02005116c sa vihrtyeha susukh akrasyaiti salokatm
02006001 vaiapyana uvca
02006001a sapjythbhyanujto maharer vacant param
02006001c pratyuvcnuprvyea dharmarjo yudhihira
02006002a bhagavan nyyyam haita yathvad dharmanicayam
02006002c yathakti yathnyya kriyate ya vidhir may
02006003a rjabhir yad yath krya pur tat tan na saaya
02006003c yathnyyopantrtha krta hetumad arthavat
02006004a vaya tu satpatha te ytum icchmahe prabho
02006004c na tu akya tath gantu yath tair niyattmabhi
02006005a evam uktv sa dharmtm vkya tad abhipjya ca
02006005c muhrtt prptakla ca drv lokacara munim
02006006a nrada svastham snam upsno yudhihira
02006006c aprcchat pavas tatra rjamadhye mahmati
02006007a bhavn sacarate lokn sad nnvidhn bahn
02006007c brahma nirmitn prva prekamo manojava
02006008a dr bhavat k cid draprv sabh kva cit
02006008c ito v reyas brahmas tan mamcakva prcchata
02006009a tac chrutv nradas tasya dharmarjasya bhitam
02006009c pava pratyuvceda smayan madhuray gir
02006010a mnueu na me tta draprv na ca rut
02006010c sabh maimay rjan yatheya tava bhrata
02006011a sabh tu pitrrjasya varuasya ca dhmata
02006011c kathayiye tathendrasya kailsanilayasya ca
02006012a brahmaa ca sabh divy kathayiye gataklamm
02006012c yadi te ravae buddhir vartate bharatarabha
02006013a nradenaivam uktas tu dharmarjo yudhihira
02006013c prjalir bhrtrbhi srdha tai ca sarvair nrpair vrta
02006014a nrada pratyuvceda dharmarjo mahman
02006014c sabh kathaya t sarv rotum icchmahe vayam
02006015a kidravys t sabh brahman kivistr kimyat
02006015c pitmaha ca ke tasy sabhy paryupsate
02006016a vsava devarja ca yama vaivasvata ca ke
02006016c varua ca kubera ca sabhy paryupsate
02006017a etat sarva yathtattva devare vadatas tava
02006017c rotum icchma sahit para kauthala hi na
02006018a evam ukta pavena nrada pratyuvca tam
02006018c kramea rjan divys t ryantm iha na sabh
02007001 nrada uvca
02007001a akrasya tu sabh divy bhsvar karmabhir jit
02007001c svaya akrea kauravya nirmitrkasamaprabh
02007002a vistr yojanaata atam adhyardham yat

02007002c vaihyas kmagam pacayojanam ucchrit


02007003a jarokaklampet nirtak iv ubh
02007003c vemsanavat ramy divyapdapaobhit
02007004a tasy devevara prtha sabhy paramsane
02007004c ste acy mahendry riy lakmy ca bhrata
02007005a bibhrad vapur anirdeya kir lohitgada
02007005c virajombara citramlyo hrkrtidyutibhi saha
02007006a tasym upsate nitya mahtmna atakratum
02007006c maruta sarvato rjan sarve ca grhamedhina
02007006e siddh devaraya caiva sdhy devagas tath
02007007a ete snucar sarve divyarp svalakrt
02007007c upsate mahtmna devarjam aridamam
02007008a tath devaraya sarve prtha akram upsate
02007008c amal dhtappmno dpyamn ivgnaya
02007008e tejasvina somayujo vipp vigataklam
02007009a parara parvata ca tath svariglavau
02007009c akha ca likhita caiva tath gaurair muni
02007010a durvs ca drghatap yjavalkyo tha bhluki
02007010c uddlaka vetaketus tath yyana prabhu
02007011a havim ca gaviha ca haricandra ca prthiva
02007011c hrdya codarailya prarya krvala
02007012a vtaskandho vikha ca vidht kla eva ca
02007012c anantadantas tva ca vivakarm ca tumburu
02007013a ayonij yonij ca vyubhak hutina
02007013c na sarvalokasya vajria samupsate
02007014a sahadeva suntha ca vlmki ca mahtap
02007014c samka satyav caiva pracet satyasagara
02007015a medhtithir vmadeva pulastya pulaha kratu
02007015c marutta ca marci ca sthu ctrir mahtap
02007016a kakvn gautamas trkyas tath vaivnaro muni
02007016c muni klakavrkya rvyo tha hirayada
02007016e savarto devahavya ca vivaksena ca vryavn
02007017a divy pas tathauadhya raddh medh sarasvat
02007017c artho dharma ca kma ca vidyuta cpi pava
02007018a jalavhs tath megh vyava stanayitnava
02007018c prc dig yajavh ca pvak saptaviati
02007019a agnomau tathendrgn mitro tha savitryam
02007019c bhago vive ca sdhy ca ukro manth ca bhrata
02007020a yaj ca daki caiva grah stobh ca sarvaa
02007020c yajavh ca ye mantr sarve tatra samsate
02007021a tathaivpsaraso rjan gandharv ca manoram
02007021c nrtyavditragtai ca hsyai ca vividhair api
02007021e ramayanti sma nrpate devarja atakratum
02007022a stutibhir magalai caiva stuvanta karmabhis tath

02007022c vikramai ca mahtmna balavrtranidanam


02007023a brahmarjaraya sarve sarve devarayas tath
02007023c vimnair vividhair divyair bhrjamnair ivgnibhi
02007024a sragvio bhit cnye ynti cynti cpare
02007024c brhaspati ca ukra ca tasym yayatu saha
02007025a ete cnye ca bahavo yattmno yatavrat
02007025c vimnai candrasakai somavat priyadaran
02007025e brahmao vacand rjan bhrgu saptarayas tath
02007026a e sabh may rjan dr pukaramlin
02007026c atakrator mahrja ymy ru mamnagha
02008001 nrada uvca
02008001a kathayiye sabh divy yudhihira nibodha tm
02008001c vaivasvatasya ym arthe vivakarm cakra ha
02008002a taijas s sabh rjan babhva atayojan
02008002c vistrymasapann bhyas cpi pava
02008003a arkaprak bhrjiu sarvata kmacri
02008003c naivtit ntyu manasa ca prahari
02008004a na oko na jar tasy kutpipse na cpriyam
02008004c na ca dainya klamo vpi pratikla na cpy uta
02008005a sarve km sthits tasy ye divy ye ca mnu
02008005c rasavac ca prabhta ca bhakyabhojyam aridama
02008006a puyagandh srajas tatra nityapupaphaladrum
02008006c rasavanti ca toyni tny uni caiva ha
02008007a tasy rjaraya puys tath brahmarayo mal
02008007c yama vaivasvata tta prahr paryupsate
02008008a yaytir nahua prur mndht somako nrga
02008008c trasadasyu ca turaya krtavrya rutarav
02008009a aripraut susiha ca krtavega krtir nimi
02008009c pratardana ibir matsya prthvako tha brhadratha
02008010a aio marutta kuika skya skrtir bhava
02008010c caturava sadavormi krtavrya ca prthiva
02008011a bharatas tath suratha suntho naiadho nala
02008011c divodso tha suman ambaro bhagratha
02008012a vyava sadavo vadhryava pacahasta prthurav
02008012c ruadgur vrasena ca kupa ca sumahbala
02008013a ruadavo vasuman purukutso dhvaj rath
02008013c rieo dilpa ca mahtm cpy unara
02008014a aunara puarka aryti arabha uci
02008014c ago ria ca vena ca duanta sajayo jaya
02008015a bhgsvari suntha ca niadho tha tviratha
02008015c karadhamo bhlika ca sudyumno balavn madhu
02008016a kapotarom traka sahadevrjunau tath
02008016c rmo darathi caiva lakmao tha pratardana
02008017a alarka kakasena ca gayo gaurva eva ca

02008017c jmadagnyo tha rmo tra nbhgasagarau tath


02008018a bhridyumno mahva ca prthvavo janakas tath
02008018c vainyo rj vriea purujo janamejaya
02008019a brahmadattas trigarta ca rjoparicaras tath
02008019c indradyumno bhmajnur gaya prho nayo nagha
02008020a padmo tha mucukunda ca bhridyumna prasenajit
02008020c arianemi pradyumna prthagavo jakas tath
02008021a ata matsy nrpataya ata np ata hay
02008021c dhrtarr caikaatam atir janamejay
02008022a ata ca brahmadattnm ri vairi atam
02008022c atanu caiva rjari pu caiva pit tava
02008023a uadgava ataratho devarjo jayadratha
02008023c vrdarbhi ca rjarir dhmn saha samantri
02008024a athpare sahasri ye gat aabindava
02008024c ivvamedhair bahubhir mahadbhir bhridakiai
02008025a ete rjaraya puy krtimanto bahurut
02008025c tasy sabhy rjare vaivasvatam upsate
02008026a agastyo tha mataga ca klo mrtyus tathaiva ca
02008026c yajvna caiva siddh ca ye ca yogaarria
02008027a agnivtt ca pitara phenap comap ca ye
02008027c svadhvanto barhiado mrtimantas tathpare
02008028a klacakra ca skc ca bhagavn havyavhana
02008028c nar dukrtakarmo dakiyanamrtyava
02008029a klasya nayane yukt yamasya puru ca ye
02008029c tasy iapapls tath kakudaya
02008029e upsate dharmarja mrtimanto nirmay
02008030a ete cnye ca bahava pitrrjasabhsada
02008030c aaky parisakhytu nmabhi karmabhis tath
02008031a asabdh hi s prtha ramy kmagam sabh
02008031c drghakla tapas taptv nirmit vivakarma
02008032a prabhsant jvalantva tejas svena bhrata
02008032c tm ugratapaso ynti suvrat satyavdina
02008033a nt sanysina siddh pt puyena karma
02008033c sarve bhsvaradeh ca sarve ca virajombar
02008034a citrgad citramly sarve jvalitakual
02008034c sukrtai karmabhi puyai paribarhair vibhit
02008035a gandharv ca mahtmna ataa cpsaroga
02008035c vditra nrttagta ca hsya lsya ca sarvaa
02008036a puy ca gandh abd ca tasy prtha samantata
02008036c divyni mlyni ca tm upatihanti sarvaa
02008037a ata atasahasri dharmi ta prajevaram
02008037c upsate mahtmna rpayukt manasvina
02008038a dr s sabh rjan pitrrjo mahtmana
02008038c varuasypi vakymi sabh pukaramlinm

02009001 nrada uvca


02009001a yudhihira sabh divy varuasya sitaprabh
02009001c pramena yath ymy ubhaprkratora
02009002a antasalilam sthya vihit vivakarma
02009002c divyaratnamayair vrkai phalapupapradair yut
02009003a nlaptsitaymai sitair lohitakair api
02009003c avatnais tath gulmai pupamajaridhribhi
02009004a tath akunayas tasy nnrp mrdusvar
02009004c anirdey vapumanta atao tha sahasraa
02009005a s sabh sukhasaspar na t na ca gharmad
02009005c vemsanavat ramy sit varuaplit
02009006a yasym ste sa varuo vruy saha bhrata
02009006c divyaratnmbaradharo bhaair upaobhita
02009007a sragvio bhit cpi divyamlynukaria
02009007c ditys tatra varua jalevaram upsate
02009008a vsukis takaka caiva nga cairvatas tath
02009008c kra ca lohita caiva padma citra ca vryavn
02009009a kambalvatarau ngau dhrtarrabalhakau
02009009c maimn kualadhara karkoakadhanajayau
02009010a prahldo mikda ca tathaiva janamejaya
02009010c patkino maalina phaavanta ca sarvaa
02009011a ete cnye ca bahava sarps tasy yudhihira
02009011c upsate mahtmna varua vigataklam
02009012a balir vairocano rj naraka prthivjaya
02009012c prahldo vipracitti ca klakhaj ca sarvaa
02009013a suhanur durmukha akha suman sumati svana
02009013c ghaodaro mahprva krathana piharas tath
02009014a vivarpa surpa ca virpo tha mahir
02009014c daagrva ca vl ca meghavs davara
02009015a kaiabho viata ca sahrda cendratpana
02009015c daityadnavasagh ca sarve rucirakual
02009016a sragvio maulina sarve tath divyaparicchad
02009016c sarve labdhavar r sarve vigatamrtyava
02009017a te tasy varua deva dharmapasthit sad
02009017c upsate mahtmna sarve sucaritavrat
02009018a tath samudr catvro nad bhgrath ca y
02009018c klind vidi ve narmad vegavhin
02009019a vip ca atadru ca candrabhg sarasvat
02009019c irvat vitast ca sindhur devanadas tath
02009020a godvar krave kver ca saridvar
02009020c et cny ca saritas trthni ca sarsi ca
02009021a kp ca saprasrava dehavanto yudhihira
02009021c palvalni tagni dehavanty atha bhrata
02009022a dias tath mah caiva tath sarve mahdhar

02009022c upsate mahtmna sarve jalacars tath


02009023a gtavditravanta ca gandharvpsaras ga
02009023c stuvanto varua tasy sarva eva samsate
02009024a mahdhar ratnavanto ras yeu pratihit
02009024c sarve vigrahavantas te tam varam upsate
02009025a e may sapatat vru bharatarabha
02009025c draprv sabh ramy kuberasya sabh ru
02010001 nrada uvca
02010001a sabh vairava rja atayojanam yat
02010001c vistr saptati caiva yojanni sitaprabh
02010002a tapas nirmit rjan svaya vairavaena s
02010002c aiprabh khecar kailsaikharopam
02010003a guhyakair uhyamn s khe viakteva dryate
02010003c divy hemamayair uccai pdapair upaobhit
02010004a ramivat bhsvar ca divyagandh manoram
02010004c sitbhraikharkr plavamneva dryate
02010005a tasy vairavao rj vicitrbharambara
02010005c strsahasrvrta rmn ste jvalitakuala
02010006a divkaranibhe puye divystaraasavrte
02010006c divyapdopadhne ca niaa paramsane
02010007a mandrm udr vanni surabhi ca
02010007c saugandhikn cdya gandhn gandhavaha uci
02010008a naliny clakkhyy candann vanasya ca
02010008c manohrdayasahld vyus tam upasevate
02010009a tatra dev sagandharv gaair apsaras vrt
02010009c divyatnena gtni gnti divyni bhrata
02010010a mirake ca rambh ca citrasen ucismit
02010010c crunetr ghrtc ca menak pujikasthal
02010011a vivc sahajany ca pramloc urva ir
02010011c varg ca saurabhey ca samc budbud lat
02010012a et sahasraa cny nrttagtavirad
02010012c upatihanti dhanada pavpsaras ga
02010013a ania divyavditrair nrttair gtai ca s sabh
02010013c any rucir bhti gandharvpsaras gaai
02010014a kinar nma gandharv nar nma tathpare
02010014c maibhadro tha dhanada vetabhadra ca guhyaka
02010015a kaerako gaakau pradyota ca mahbala
02010015c kustumburu pica ca gajakaro vilaka
02010016a varhakara sndroha phalabhaka phalodaka
02010016c agaca ikhvarto hemanetro vibhaa
02010017a pupnana pigalaka oitoda pravlaka
02010017c vrkavsyaniketa ca cravs ca bhrata
02010018a ete cnye ca bahavo yak atasahasraa
02010018c sad bhagavat ca rs tathaiva nalakbara

02010019a aha ca bahuas tasy bhavanty anye ca madvidh


02010019c cry cbhavas tatra tath devarayo pare
02010020a bhagavn bhtasaghai ca vrta atasahasraa
02010020c umpati paupati ladhrg bhaganetrah
02010021a tryambako rjardla dev ca vigataklam
02010021c vmanair vikaai kubjai katajkair manojavai
02010022a msamedovashrair ugraravaadaranai
02010022c nnpraharaair ghorair vtair iva mahjavai
02010022e vrta sakhyam anvste sadaiva dhanada nrpa
02010023a s sabh tdr rjan may drntarikag
02010023c pitmahasabh rjan kathayiye gataklamm
02011001 nrada uvca
02011001a pur devayuge rjann dityo bhagavn diva
02011001c gacchan mnua loka didrkur vigataklama
02011002a caran mnuarpea sabh drv svayabhuva
02011002c sabhm akathayan mahya brhm tattvena pava
02011003a aprameyaprabh divy mnas bharatarabha
02011003c anirdey prabhvena sarvabhtamanoramm
02011004a rutv gun aha tasy sabhy punandana
02011004c daranepsus tath rjann dityam aham abruvam
02011005a bhagavan draum icchmi pitmahasabhm aham
02011005c yena s tapas aky karma vpi gopate
02011006a auadhair v tath yuktair uta v myay yay
02011006c tan mamcakva bhagavan payeya t sabh katham
02011007a tata sa bhagavn sryo mm updya vryavn
02011007c agacchat t sabh brhm vipp vigataklamm
02011008a evarpeti s aky na nirdeu jandhipa
02011008c kaena hi bibharty anyad anirdeya vapus tath
02011009a na veda parima v sasthna vpi bhrata
02011009c na ca rpa may tdrg draprva kad cana
02011010a susukh s sabh rjan na t na ca gharmad
02011010c na kutpipse na glni prpya t prpnuvanty uta
02011011a nnrpair iva krt suvicitrai subhsvarai
02011011c stambhair na ca dhrt s tu vat na ca s kar
02011012a ati candra ca srya ca ikhina ca svayaprabh
02011012c dpyate nkaprhasth bhsayantva bhskaram
02011013a tasy sa bhagavn ste vidadhad devamyay
02011013c svayam eko nia rjaml lokml lokapitmaha
02011014a upatihanti cpy ena prajn pataya prabhum
02011014c daka pracet pulaho marci kayapas tath
02011015a bhrgur atrir vasiha ca gautama ca tathgir
02011015c mano ntarika vidy ca vyus tejo jala mah
02011016a abda sparas tath rpa raso gandha ca bhrata
02011016c prakrti ca vikra ca yac cnyat kraa bhuva

02011017a candram saha nakatrair ditya ca gabhastimn


02011017c vyava kratava caiva sakalpa pra eva ca
02011018a ete cnye ca bahava svayabhuvam upasthit
02011018c artho dharma ca kma ca haro dveas tapo dama
02011019a ynti tasy sahit gandharvpsarasas tath
02011019c viati sapta caivnye lokapl ca sarvaa
02011020a ukro brhaspati caiva budho graka eva ca
02011020c anaicara ca rhu ca grah sarve tathaiva ca
02011021a mantro rathatara caiva harimn vasumn api
02011021c dity sdhirjno nndvadvair udhrt
02011022a maruto vivakarm ca vasava caiva bhrata
02011022c tath pitrga sarve sarvi ca havy atha
02011023a rgveda smaveda ca yajurveda ca pava
02011023c atharvaveda ca tath parvi ca vi pate
02011024a itihsopaved ca vedgni ca sarvaa
02011024c grah yaj ca soma ca daivatni ca sarvaa
02011025a svitr durgatara v saptavidh tath
02011025c medh dhrti ruti caiva praj buddhir yaa kam
02011026a smni stutiastri gth ca vividhs tath
02011026c bhyi tarkayuktni dehavanti vi pate
02011027a ka lav muhrt ca div rtris tathaiva ca
02011027c ardhams ca ms ca rtava a ca bhrata
02011028a savatsar pacayugam ahortr caturvidh
02011028c klacakra ca yad divya nityam akayam avyayam
02011029a aditir ditir danu caiva suras vinat ir
02011029c klak surabhir dev saram ctha gautam
02011030a dity vasavo rudr maruta cvinv api
02011030c vivedev ca sdhy ca pitara ca manojav
02011031a rkas ca pic ca dnav guhyaks tath
02011031c suparangapaava pitmaham upsate
02011032a devo nryaas tasy tath devaraya ca ye
02011032c rayo vlakhily ca yonijyonijs tath
02011033a yac ca ki cit triloke smin dryate sthujagamam
02011033c sarva tasy may dra tad viddhi manujdhipa
02011034a atisahasri yatnm rdhvaretasm
02011034c prajvat ca pacad rm api pava
02011035a te sma tatra yathkma drv sarve divaukasa
02011035c praamya iras tasmai pratiynti yathgatam
02011036a atithn gatn devn daityn ngn muns tath
02011036c yakn suparn kleyn gandharvpsarasas tath
02011037a mahbhgn amitadhr brahm lokapitmaha
02011037c dayvn sarvabhteu yathrha pratipadyate
02011038a pratigrhya ca vivtm svayabhr amitaprabha
02011038c sntvamnrthasabhogair yunakti manujdhipa

02011039a tath tair upaytai ca pratiytai ca bhrata


02011039c kul s sabh tta bhavati sma sukhaprad
02011040a sarvatejomay divy brahmarigaasevit
02011040c brhmy riy dpyamn uubhe vigataklam
02011041a s sabh tdr dr sarvalokeu durlabh
02011041c sabheya rjardla manuyeu yath tava
02011042a et may draprv sabh deveu pava
02011042c taveya mnue loke sarvarehatam sabh
02011043 yudhihira uvca
02011043a pryao rjalokas te kathito vadat vara
02011043c vaivasvatasabhy tu yath vadasi vai prabho
02011044a varuasya sabhy tu ngs te kathit vibho
02011044c daityendr caiva bhyih sarita sgars tath
02011045a tath dhanapater yak guhyak rkass tath
02011045c gandharvpsarasa caiva bhagav ca vradhvaja
02011046a pitmahasabhy tu kathits te maharaya
02011046c sarvadevaniky ca sarvastri caiva hi
02011047a atakratusabhy tu dev sakrtit mune
02011047c uddeata ca gandharv vividh ca maharaya
02011048a eka eva tu rjarir haricandro mahmune
02011048c kathitas te sabhnityo devendrasya mahtmana
02011049a ki karma tencarita tapo v niyatavratam
02011049c yensau saha akrea spardhate sma mahya
02011050a pitrlokagata cpi tvay vipra pit mama
02011050c dra pur mahbhga katha csi samgata
02011051a kim uktav ca bhagavann etad icchmi veditum
02011051c tvatta rotum aha sarva para kauthala hi me
02011052 nrada uvca
02011052a yan m prcchasi rjendra haricandra prati prabho
02011052c tat te ha sapravakymi mhtmya tasya dhmata
02011053a sa rj balavn st samr sarvamahkitm
02011053c tasya sarve mahpl sanvanat sthit
02011054a tenaika ratham sthya jaitra hemavibhitam
02011054c astrapratpena jit dvp sapta narevara
02011055a sa vijitya mah sarv saailavanaknanm
02011055c jahra mahrja rjasya mahkratum
02011056a tasya sarve mahpl dhanny jahrur jay
02011056c dvijn pariveras tasmin yaje ca te bhavan
02011057a prdc ca dravia prty yjakn narevara
02011057c yathokta tatra tais tasmis tata pacagudhikam
02011058a atarpayac ca vividhair vasubhir brhmas tath
02011058c prsarpakle saprpte nndigbhya samgatn
02011059a bhakyair bhojyai ca vividhair yathkmapuraskrtai
02011059c ratnaughatarpitais tuair dvijai ca samudhrtam

02011059e tejasv ca yaasv ca nrpebhyo bhyadhiko bhavat


02011060a etasmt krat prtha haricandro virjate
02011060c tebhyo rjasahasrebhyas tad viddhi bharatarabha
02011061a sampya ca haricandro mahyaja pratpavn
02011061c abhiikta sa uubhe smrjyena nardhipa
02011062a ye cnye pi mahpl rjasya mahkratum
02011062c yajante te mahendrea modante saha bhrata
02011063a ye cpi nidhana prpt sagrmev apalyina
02011063c te tatsada samsdya modante bharatarabha
02011064a tapas ye ca tvrea tyajantha kalevaram
02011064c te pi tat sthnam sdya rmanto bhnti nityaa
02011065a pit ca tvha kaunteya pu kauravanandana
02011065c haricandre riya drv nrpatau jtavismaya
02011066a samartho si mah jetu bhrtaras te vae sthit
02011066c rjasya kratureham harasveti bhrata
02011067a tasya tva puruavyghra sakalpa kuru pava
02011067c gantras te mahendrasya prvai saha salokatm
02011068a bahuvighna ca nrpate kratur ea smrto mahn
02011068c chidry atra hi vchanti yajaghn brahmarkas
02011069a yuddha ca prhagamana prthivkayakrakam
02011069c ki cid eva nimitta ca bhavaty atra kayvaham
02011070a etat sacintya rjendra yat kama tat samcara
02011070c apramattotthito nitya cturvaryasya rakae
02011070e bhava edhasva modasva dnais tarpaya ca dvijn
02011071a etat te vistareokta yan m tva pariprcchasi
02011071c prcche tv gamiymi drhanagar prati
02011072 vaiapyana uvca
02011072a evam khyya prthebhyo nrado janamejaya
02011072c jagma tair vrto rjann ribhir yai samgata
02011073a gate tu nrade prtho bhrtrbhi saha kaurava
02011073c rjasya kratureha cintaym sa bhrata
02012001 vaiapyana uvca
02012001a res tad vacana rutv niavsa yudhihira
02012001c cintayan rjasypti na lebhe arma bhrata
02012002a rjar hi ta rutv mahimna mahtmanm
02012002c yajvan karmabhi puyair lokaprpti samkya ca
02012003a haricandra ca rjari rocamna vieata
02012003c yajvna yajam hartu rjasyam iyea sa
02012004a yudhihiras tata sarvn arcayitv sabhsada
02012004c pratyarcita ca tai sarvair yajyaiva mano dadhe
02012005a sa rjasya rjendra kurm rabha kratum
02012005c hartu pravaa cakre mana sacintya so sakrt
02012006a bhya cdbhutavryauj dharmam evnuplayan
02012006c ki hita sarvalokn bhaved iti mano dadhe

02012007a anugrhan praj sarv sarvadharmavid vara


02012007c avieea sarve hita cakre yudhihira
02012008a eva gate tatas tasmin pitarvvasa jan
02012008c na tasya vidyate dve tato syjtaatrut
02012009a sa mantria samnyya bhrtr ca vadat vara
02012009c rjasya prati tad puna punar aprcchata
02012010a te prcchyamn sahit vaco rthya mantrias tad
02012010c yudhihira mahprja yiyakum idam abruvan
02012011a yenbhiikto nrpatir vrua guam rcchati
02012011c tena rjpi san krtsna samrguam abhpsati
02012012a tasya samrgurhasya bhavata kurunandana
02012012c rjasyasya samaya manyante suhrdas tava
02012013a tasya yajasya samaya svdhna katrasapad
02012013c smn a agnayo yasmi cyante saitavratai
02012014a darvhomn updya sarvn ya prpnute kratn
02012014c abhieka ca yajnte sarvajit tena cocyate
02012015a samartho si mahbho sarve te vaag vayam
02012015c avicrya mahrja rjasye mana kuru
02012016a ity eva suhrda sarve prthak ca saha cbruvan
02012016c sa dharmya pavas te vaca rutv vi pate
02012016e dhram ia variha ca jagrha manasrih
02012017a rutv suhrdvacas tac ca jna cpy tmana kamam
02012017c puna punar mano dadhre rjasyya bhrata
02012018a sa bhrtrbhi punar dhmn rtvigbhi ca mahtmabhi
02012018c dhaumyadvaipyandyai ca mantraym sa mantribhi
02012019 yudhihira uvca
02012019a iya y rjasyasya samrarhasya sukrato
02012019c raddadhnasya vadata sprh me s katha bhavet
02012020 vaiapyana uvca
02012020a evam ukts tu te tena rj rjvalocana
02012020c idam cur vaca kle dharmtmna yudhihiram
02012020e arhas tvam asi dharmaja rjasya mahkratum
02012021a athaivam ukte nrpatv rtvigbhir ribhis tath
02012021c mantrio bhrtara csya tad vaca pratyapjayan
02012022a sa tu rj mahprja punar evtmantmavn
02012022c bhyo vimamre prtho lokn hitakmyay
02012023a smarthyayoga saprekya deaklau vyaygamau
02012023c vimrya samyak ca dhiy kurvan prjo na sdati
02012024a na hi yajasamrambha kevaltmavipattaye
02012024c bhavatti samjya yatnata kryam udvahan
02012025a sa nicayrtha kryasya kram eva janrdanam
02012025c sarvalokt para matv jagma manas harim
02012026a aprameya mahbhu kmj jtam aja nru
02012026c pavas tarkaym sa karmabhir devasamitai

02012027a nsya ki cid avijta nsya ki cid akarmajam


02012027c na sa ki cin na viahed iti kram amanyata
02012028a sa tu t naihik buddhi krtv prtho yudhihira
02012028c guruvad bhtagurave prhiod dtam ajas
02012029a ghragena rathenu sa dta prpya ydavn
02012029c dvrakvsina kra dvravaty samsadat
02012030a darankkia prtha darankkaycyuta
02012030c indrasenena sahita indraprastha yayau tad
02012031a vyattya vividhn des tvarvn kipravhana
02012031c indraprasthagata prtham abhyagacchaj janrdana
02012032a sa grhe bhrtrvad bhrtr dharmarjena pjita
02012032c bhmena ca tato payat svasra prtimn pitu
02012033a prta priyea suhrd reme sa sahitas tad
02012033c arjunena yambhy ca guruvat paryupasthita
02012034a ta virnta ubhe dee kaina kalyam acyutam
02012034c dharmarja samgamya jpayat sva prayojanam
02012035 yudhihira uvca
02012035a prrthito rjasyo me na csau kevalepsay
02012035c prpyate yena tat te ha vidita kra sarvaa
02012036a yasmin sarva sabhavati ya ca sarvatra pjyate
02012036c ya ca sarvevaro rj rjasya sa vindati
02012037a ta rjasya suhrda kryam hu sametya me
02012037c tatra me nicitatama tava kra gir bhavet
02012038a ke cid dhi sauhrdd eva doa na paricakate
02012038c arthahetos tathaivnye priyam eva vadanty uta
02012039a priyam eva parpsante ke cid tmani yad dhitam
02012039c evapry ca dryante janavd prayojane
02012040a tva tu hetn attyaitn kmakrodhau vyattya ca
02012040c parama na kama loke yathvad vaktum arhasi
02013001 rkra uvca
02013001a sarvair guair mahrja rjasya tvam arhasi
02013001c jnatas tv eva te sarva ki cid vakymi bhrata
02013002a jmadagnyena rmea katra yad avaeitam
02013002c tasmd avaraja loke yad ida katrasajitam
02013003a krto ya kulasakalpa katriyair vasudhdhipa
02013003c nideavgbhis tat te ha vidita bharatarabha
02013004a ailasyekvkuvaasya prakrti paricakate
02013004c rjna reibaddh ca tato nye katriy bhuvi
02013005a ailavays tu ye rjas tathaivekvkavo nrp
02013005c tni caikaata viddhi kulni bharatarabha
02013006a yaytes tv eva bhojn vistaro tiguo mahn
02013006c bhajate ca mahrja vistara sa caturdiam
02013007a te tathaiva t lakm sarvakatram upsate
02013007c so van madhyam bhuktv mithobhedev amanyata

02013008a caturyus tv aparo rj yasminn ekaato bhavat


02013008c sa smrjya jarsadha prpto bhavati yonita
02013009a ta sa rj mahprja saritya kila sarvaa
02013009c rjan senpatir jta iupla pratpavn
02013010a tam eva ca mahrja iyavat samupasthita
02013010c vakra kardhipatir myyodh mahbala
02013011a aparau ca mahvryau mahtmnau samritau
02013011c jarsadha mahvrya tau hasaibhakv ubhau
02013012a dantavakra kara ca kalabho meghavhana
02013012c mrdhn divya mai bibhrad ya ta bhtamai vidu
02013013a mura ca naraka caiva sti yo yavandhipau
02013013c aparyantabalo rj pratcy varuo yath
02013014a bhagadatto mahrja vrddhas tava pitu sakh
02013014c sa vc praatas tasya karma caiva bhrata
02013015a snehabaddhas tu pitrvan manas bhaktims tvayi
02013015c pratcy dakia cnta prthivy pti yo nrpa
02013016a mtulo bhavata ra purujit kuntivardhana
02013016c sa te sanatimn eka snehata atrutpana
02013017a jarsadha gatas tv eva pur yo na may hata
02013017c puruottamavijto yo sau cediu durmati
02013018a tmna pratijnti loke smin puruottamam
02013018c datte satata mohd ya sa cihna ca mmakam
02013019a vagapurakirteu rj balasamanvita
02013019c paurako vsudeveti yo sau lokeu viruta
02013020a caturyu sa mahrja bhoja indrasakho bal
02013020c vidybald yo vyajayat pyakrathakakaiikn
02013021a bhrt yasyhrti ro jmadagnyasamo yudhi
02013021c sa bhakto mgadha rj bhmaka paravrah
02013022a priyy carata prahvn sad sabandhina sata
02013022c bhajato na bhajaty asmn apriyeu vyavasthita
02013023a na kula na bala rjann abhijnas tathtmana
02013023c payamno yao dpta jarsadham uprita
02013024a udcyabhoj ca tath kulny adabhibho
02013024c jarsadhabhayd eva pratc diam rit
02013025a rasen bhadrakr bodh lv paaccar
02013025c susthar ca suku ca kuind kuntibhi saha
02013026a lveyn ca rjna sodarynucarai saha
02013026c daki ye ca pcl prv kuntiu koal
02013027a tathottar dia cpi parityajya bhayrdit
02013027c matsy sanyastapd ca daki diam rit
02013028a tathaiva sarvapcl jarsadhabhayrdit
02013028c svarra saparityajya vidrut sarvatodiam
02013029a kasya cit tv atha klasya kaso nirmathya bndhavn
02013029c brhadrathasute devyv upgacchad vrthmati

02013030a asti prpti ca nmn te sahadevnuje bale


02013030c balena tena sa jtn abhibhya vrthmati
02013031a raihya prpta sa tasysd atvpanayo mahn
02013031c bhojarjanyavrddhais tu pyamnair durtman
02013032a jtitram abhpsadbhir asmatsabhvan krt
02013032c dattvkrrya sutanu tm hukasut tad
02013033a sakaraadvityena jtikrya may krtam
02013033c hatau kasasunmnau may rmea cpy uta
02013034a bhaye tu samupakrnte jarsadhe samudyate
02013034c mantro ya mantrito rjan kulair adavarai
02013035a anramanto nighnanto mahstrai ataghtibhi
02013035c na hanyma vaya tasya tribhir varaatair balam
02013036a tasya hy amarasakau balena balin varau
02013036c nmabhy hasaibhakv ity st yodhasattamau
02013037a tv ubhau sahitau vrau jarsadha ca vryavn
02013037c trayas tray lokn parypt iti me mati
02013038a na hi kevalam asmka yvanto nye ca prthiv
02013038c tathaiva tem sc ca buddhir buddhimat vara
02013039a atha hasa iti khyta ka cid sn mahn nrpa
02013039c sa cnyai sahito rjan sagrme davarai
02013040a hato hasa iti proktam atha kenpi bhrata
02013040c tac chrutv ibhako rjan yamunmbhasy amajjata
02013041a vin hasena loke smin nha jvitum utsahe
02013041c ity et matim sthya ibhako nidhana gata
02013042a tath tu ibhaka rutv hasa parapurajaya
02013042c prapede yamunm eva so pi tasy nyamajjata
02013043a tau sa rj jarsadha rutvpsu nidhana gatau
02013043c svapura rasenn prayayau bharatarabha
02013044a tato vayam amitraghna tasmin pratigate nrpe
02013044c punar nandit sarve mathury vasmahe
02013045a yad tv abhyetya pitara s vai rjvalocan
02013045c kasabhry jarsadha duhit mgadha nrpam
02013046a codayaty eva rjendra pativyasanadukhit
02013046c patighna me jahty eva puna punar aridama
02013047a tato vaya mahrja ta mantra prvamantritam
02013047c sasmaranto vimanaso vyapayt nardhipa
02013048a prthaktvena drut rjan sakipya mahat riyam
02013048c prapatmo bhayt tasya sadhanajtibndhav
02013049a iti sacintya sarve sma pratc diam rit
02013049c kuasthal pur ramy raivatenopaobhitm
02013050a punar niveana tasy krtavanto vaya nrpa
02013050c tathaiva durgasaskra devair api dursadam
02013051a striyo pi yasy yudhyeyu ki punar vripugav
02013051c tasy vayam amitraghna nivasmo kutobhay

02013052a lokya girimukhya ta mdhavtrtham eva ca


02013052c mdhav kururdla par mudam avpnuvan
02013053a eva vaya jarsadhd dita krtakilbi
02013053c smarthyavanta sabandhd bhavanta samuprit
02013054a triyojanyata sadma triskandha yojand adhi
02013054c yojannte atadvra vikramakramatoraam
02013054e adavarair naddha katriyair yuddhadurmadai
02013055a adaa sahasri vrtn santi na kule
02013055c hukasya ata putr ekaikas triatvara
02013056a crudea saha bhrtr cakradevo tha styaki
02013056c aha ca rauhieya ca smba aurisamo yudhi
02013057a evam ete rath sapta rjann anyn nibodha me
02013057c krtavarm andhri samka samitijaya
02013058a kahva akur nidnta ca saptaivaite mahrath
02013058c putrau cndhakabhojasya vrddho rj ca te daa
02013059a lokasahanan vr vryavanto mahbal
02013059c smaranto madhyama dea vrimadhye gatavyath
02013060a sa tva samrguair yukta sad bharatasattama
02013060c katre samrjam tmna kartum arhasi bhrata
02013061a na tu akya jarsadhe jvamne mahbale
02013061c rjasyas tvay prptum e rjan matir mama
02013062a tena ruddh hi rjna sarve jitv girivraje
02013062c kandary girndrasya siheneva mahdvip
02013063a so pi rj jarsadho yiyakur vasudhdhipai
02013063c rdhya hi mahdeva nirjits tena prthiv
02013064a sa hi nirjitya nirjitya prthivn prtangatn
02013064c puram nya baddhv ca cakra puruavrajam
02013065a vaya caiva mahrja jarsadhabhayt tad
02013065c mathur saparityajya gat dvravat purm
02013066a yadi tv ena mahrja yaja prptum ihecchasi
02013066c yatasva te mokya jarsadhavadhya ca
02013067a samrambho hi akyo ya nnyath kurunandana
02013067c rjasyasya krtsnyena kartu matimat vara
02013068a ity e me mat rjan yath v manyase nagha
02013068c eva gate mamcakva svaya nicitya hetubhi
02014001 yudhihira uvca
02014001a ukta tvay buddhimat yan nnyo vaktum arhati
02014001c saayn hi nirmokt tvan nnyo vidyate bhuvi
02014002a grhe grhe hi rjna svasya svasya priyakar
02014002c na ca smrjyam pts te samrabdo hi krtsnabhk
02014003a katha parnubhvaja sva praasitum arhati
02014003c parea samavetas tu ya praasta sa pjyate
02014004a vil bahul bhmir bahuratnasamcit
02014004c dra gatv vijnti reyo vrikulodvaha

02014005a amam eva para manye na tu mokd bhavec chama


02014005c rambhe pramehya tu na prpyam iti me mati
02014006a evam evbhijnanti kule jt manasvina
02014006c ka cit kad cid ete bhavec chreho janrdana
02014007 bhma uvca
02014007a anrambhaparo rj valmka iva sdati
02014007c durbala cnupyena balina yo dhitihati
02014008a atandritas tu pryea durbalo balina ripum
02014008c jayet samya nayo rjan ntyrthn tmano hitn
02014009a kre nayo mayi bala jaya prthe dhanajaye
02014009c mgadha sdhayiymo vaya traya ivgnaya
02014010 kra uvca
02014010a datte rthaparo blo nnubandham avekate
02014010c tasmd ari na mryanti blam arthaparyaam
02014011a hitv karn yauvanva planc ca bhagratha
02014011c krtavryas tapoyogd balt tu bharato vibhu
02014011e rddhy maruttas tn paca samrja iti uruma
02014012a nigrhyalakaa prpto dharmrthanayalakaai
02014012c brhadratho jarsadhas tad viddhi bharatarabha
02014013a na cainam anurudhyante kulny ekaata nrp
02014013c tasmd etad bald eva smrjya kurute dya sa
02014014a ratnabhjo hi rjno jarsadham upsate
02014014c na ca tuyati tenpi blyd anayam sthita
02014015a mrdhbhiikta nrpati pradhnapurua balt
02014015c datte na ca no dro bhga puruata kva cit
02014016a eva sarvn vae cakre jarsadha atvarn
02014016c ta durbalataro rj katha prtha upaiyati
02014017a prokitn pramrn rj paupater grhe
02014017c panm iva k prtir jvite bharatarabha
02014018a katriya astramarao yad bhavati satkrta
02014018c nanu sma mgadha sarve pratibdhema yad vayam
02014019a aati samnt e rja caturdaa
02014019c jarsadhena rjnas tata krra prapatsyate
02014020a prpnuyt sa yao dpta tatra yo vighnam caret
02014020c jayed ya ca jarsadha sa samr niyata bhavet
02015001 yudhihira uvca
02015001a samrguam abhpsan vai yumn svrthaparyaa
02015001c katha prahiuy bhma balt kevalashast
02015002a bhmrjunv ubhau netre mano manye janrdanam
02015002c manacakurvihnasya kdra jvita bhavet
02015003a jarsadhabala prpya dupra bhmavikramam
02015003c ramo hi va parjayyt kim u tatra viceitam
02015004a asminn arthntare yuktam anartha pratipadyate
02015004c yathha vimrmy ekas tat tvac chryat mama

02015005a sanysa rocaye sdhu kryasysya janrdana


02015005c pratihanti mano me dya rjasyo dursada
02015006 vaiapyana uvca
02015006a prtha prpya dhanureham akayyau ca maheudh
02015006c ratha dhvaja sabh caiva yudhihiram abhata
02015007a dhanur astra ar vrya pako bhmir yao balam
02015007c prptam etan may rjan duprpa yad abhpsitam
02015008a kule janma praasanti vaidy sdhu sunihit
02015008c balena sadra nsti vrya tu mama rocate
02015009a krtavryakule jto nirvrya ki kariyati
02015009c katriya sarvao rjan yasya vrtti parjaye
02015010a sarvair api guair hno vryavn hi tared ripn
02015010c sarvair api guair yukto nirvrya ki kariyati
02015011a dravyabht gu sarve tihanti hi parkrame
02015011c jayasya hetu siddhir hi karma daiva ca saritam
02015012a sayukto hi balai ka cit pramdn nopayujyate
02015012c tena dvrea atrubhya kyate sabalo ripu
02015013a dainya yathbalavati tath moho balnvite
02015013c tv ubhau nakau het rj tyjyau jayrthin
02015014a jarsadhavina ca rj ca parimokaam
02015014c yadi kuryma yajrtha ki tata parama bhavet
02015015a anrambhe tu niyato bhaved aguanicaya
02015015c gun nisaayd rjan nairguya manyase katham
02015016a kya sulabha pacn munn amam icchatm
02015016c smrjya tu tavecchanto vaya yotsymahe parai
02016001 vsudeva uvca
02016001a jtasya bhrate vae tath kunty sutasya ca
02016001c y vai yukt mati seyam arjunena pradarit
02016002a na mrtyo samaya vidma rtrau v yadi v div
02016002c na cpi ka cid amaram ayuddhenpi uruma
02016003a etvad eva puruai krya hrdayatoaam
02016003c nayena vidhidrena yad upakramate parn
02016004a sunayasynapyasya sayuge parama krama
02016004c saayo jyate smye smya ca na bhaved dvayo
02016005a te vaya nayam sthya atrudehasampag
02016005c katham anta na gacchema vrkasyeva nadray
02016005e pararandhre parkrnt svarandhrvarae sthit
02016006a vyhnkair anubalair nopeyd balavattaram
02016006c iti buddhimat ntis tan mampha rocate
02016007a anavady hy asabuddh pravi atrusadma tat
02016007c atrudeham upkramya ta kma prpnuymahe
02016008a eko hy eva riya nitya bibharti puruarabha
02016008c antartmeva bhtn tatkaye vai balakaya
02016009a atha cet ta nihatyjau eebhisamgat

02016009c prpnuyma tata svarga jtitraparya


02016010 yudhihira uvca
02016010a kra ko ya jarsadha kivrya kiparkrama
02016010c yas tv sprvgnisadra na dagdha alabho yath
02016011 kra uvca
02016011a ru rja jarsadho yadvryo yatparkrama
02016011c yath copekito smbhir bahua krtavipriya
02016012a akauhin tisrm st samaradarpita
02016012c rj brhadratho nma magadhdhipati pati
02016013a rpavn vryasapanna rmn atulavikrama
02016013c nitya dkkratanu atakratur ivpara
02016014a tejas sryasadra kamay prthivsama
02016014c yamntakasama kope riy vairavaopama
02016015a tasybhijanasayuktair guair bharatasattama
02016015c vypteya prthiv sarv sryasyeva gabhastibhi
02016016a sa kirjasya sute yamaje bharatarabha
02016016c upayeme mahvryo rpadraviasamate
02016017a tayo cakra samaya mitha sa puruarabha
02016017c ntivartiya ity eva patnbhy sanidhau tad
02016018a sa tbhy uubhe rj patnbhy manujdhipa
02016018c priybhym anurpbhy kareubhym iva dvipa
02016019a tayor madhyagata cpi rarja vasudhdhipa
02016019c gagyamunayor madhye mrtimn iva sgara
02016020a viayeu nimagnasya tasya yauvanam atyagt
02016020c na ca vaakara putras tasyjyata ka cana
02016021a magalair bahubhir homai putrakmbhir iibhi
02016021c nsasda nrpareha putra kulavivardhanam
02016022a atha kkvata putra gautamasya mahtmana
02016022c urva tapasi rntam udra caakauikam
02016023a yadrcchaygata ta tu vrkamlam upritam
02016023c patnbhy sahito rj sarvaratnair atoayat
02016024a tam abravt satyadhrti satyavg risattama
02016024c parituo smi te rjan vara varaya suvrata
02016025a tata sabhrya praatas tam uvca brhadratha
02016025c putradarananairyd bpagadgaday gir
02016026 brhadratha uvca
02016026a bhagavan rjyam utsrjya prasthitasya tapovanam
02016026c ki varelpabhgyasya ki rjyenprajasya me
02016027 kra uvca
02016027a etac chrutv munir dhynam agamat kubhitendriya
02016027c tasyaiva cmravrkasya chyy samupviat
02016028a tasyopaviasya muner utsage nipapta ha
02016028c avtam aukdaam ekam mraphala kila
02016029a tat pragrhya munireho hrdayenbhimantrya ca

02016029c rje dadv apratima putrasaprptikrakam


02016030a uvca ca mahprjas ta rjna mahmuni
02016030c gaccha rjan krtrtho si nivarta manujdhipa
02016031a yathsamayam jya tad sa nrpasattama
02016031c dvbhym eka phala prdt patnbhy bharatarabha
02016032a te tad mra dvidh krtv bhakaym satu ubhe
02016032c bhvitvd api crthasya satyavkyt tath mune
02016033a tayo samabhavad garbha phalapranasabhava
02016033c te ca drv narapati par mudam avpa ha
02016034a atha kle mahprja yathsamayam gate
02016034c prajyetm ubhe rja arraakale tad
02016035a ekkibhucarae ardhodaramukhasphije
02016035c drv arraakale pravepte ubhe bhram
02016036a udvigne saha samantrya te bhaginyau tadbale
02016036c sajve priakale tatyajte sudukhite
02016037a tayor dhtryau susavte krtv te garbhasaplave
02016037c nirgamyntapuradvrt samutsrjyu jagmatu
02016038a te catupathanikipte jar nmtha rkas
02016038c jagrha manujavyghra msaoitabhojan
02016039a kartukm sukhavahe akale s tu rkas
02016039c saghaaym sa tad vidhnabalacodit
02016040a te samntamtre tu akale puruarabha
02016040c ekamrtikrte vra kumra samapadyata
02016041a tata s rkas rjan vismayotphullalocan
02016041c na aka samudvohu vajrasramaya ium
02016042a blas tmratala mui krtv csye nidhya sa
02016042c prkroad atisarambht satoya iva toyada
02016043a tena abdena sabhrnta sahasntapure jana
02016043c nirjagma naravyghra rj saha paratapa
02016044a te cbale pariglne payaprapayodhare
02016044c nire putralbhya sahasaivbhyagacchatm
02016045a atha drv tathbhte rjna ceasatatim
02016045c ta ca bla subalina cintaym sa rkas
02016046a nrhmi viaye rjo vasant putragrddhina
02016046c bla putram updtu meghalekheva bhskaram
02016047a s krtv mnua rpam uvca manujdhipam
02016047c brhadratha sutas te ya maddatta pratigrhyatm
02016048a tava patndvaye jto dvijtivarasant
02016048c dhtrjanaparityakto mayya parirakita
02016049a tatas te bharatareha kirjasute ubhe
02016049c ta blam abhipatyu prasnavair abhiicatm
02016050a tata sa rj sahra sarva tad upalabhya ca
02016050c aprcchan navahembh rkas tm arkasm
02016051a k tva kamalagarbhbhe mama putrapradyin

02016051c kmay brhi kalyi devat pratibhsi me


02017001 rkasy uvca
02017001a jar nmsmi bhadra te rkas kmarpi
02017001c tava vemani rjendra pjit nyavasa sukham
02017002a sha pratyupakrrtha cintayanty ania nrpa
02017002c taveme putraakale dravaty asmi dhrmika
02017003a saleite may daivt kumra samapadyata
02017003c tava bhgyair mahrja hetumtram aha tv iha
02017004 kra uvca
02017004a evam uktv tu s rjas tatraivntaradhyata
02017004c sa grhya ca kumra ta prviat svagrha nrpa
02017005a tasya blasya yat krtya tac cakra nrpas tad
02017005c jpayac ca rkasy mgadheu mahotsavam
02017006a tasya nmkarot tatra prajpatisama pit
02017006c jaray sadhito yasmj jarsadhas tato bhavat
02017007a so vardhata mahtej magadhdhipate suta
02017007c pramabalasapanno huthutir ivnala
02017008a kasya cit tv atha klasya punar eva mahtap
02017008c magadhn upacakrma bhagav caakauika
02017009a tasygamanasahra smtya sapurasara
02017009c sabhrya saha putrea nirjagma brhadratha
02017010a pdyrghycamanyais tam arcaym sa bhrata
02017010c sa nrpo rjyasahita putra csmai nyavedayat
02017011a pratigrhya tu t pj prthivd bhagavn ri
02017011c uvca mgadha rjan prahrenntartman
02017012a sarvam etan may rjan vijta jnacaku
02017012c putras tu ru rjendra ydro ya bhaviyati
02017013a asya vryavato vrya nnuysyanti prthiv
02017013c devair api visrni astry asya mahpate
02017013e na ruja janayiyanti girer iva nadray
02017014a sarvamrdhbhiiktnm ea mrdhni jvaliyati
02017014c sarve niprabhakaro jyotim iva bhskara
02017015a enam sdya rjna samrddhabalavhan
02017015c vinam upaysyanti alabh iva pvakam
02017016a ea riya samudit sarvarj grahyati
02017016c varsv ivoddhatajal nadr nadanadpati
02017017a ea dhrayit samyak cturvarya mahbala
02017017c ubhubham iva spht sarvasasyadhar dhar
02017018a asyjvaag sarve bhaviyanti nardhip
02017018c sarvabhttmabhtasya vyor iva arria
02017019a ea rudra mahdeva tripurntakara haram
02017019c sarvalokev atibala svaya drakyati mgadha
02017020a eva bruvann eva muni svakryrtha vicintayan
02017020c visarjaym sa nrpa brhadratham athrihan

02017021a praviya nagara caiva jtisabandhibhir vrta


02017021c abhiicya jarsadha magadhdhipatis tad
02017021e brhadratho narapati par nirvrtim yayau
02017022a abhiikte jarsadhe tad rj brhadratha
02017022c patndvayennugatas tapovanarato bhavat
02017023a tapovanasthe pitari mtrbhy saha bhrata
02017023c jarsadha svavryea prthivn akarod vae
02017024a atha drghasya klasya tapovanagato nrpa
02017024c sabhrya svargam agamat tapas taptv brhadratha
02017025a tasyst hasaibhakv aastranidhanv ubhau
02017025c mantre matimat rehau yuddhastraviradau
02017026a yau tau may te kathitau prvam eva mahbalau
02017026c trayas tray lokn parypt iti me mati
02017027a evam ea tad vra balibhi kukurndhakai
02017027c vribhi ca mahrja ntihetor upekita
02018001 vsudeva uvca
02018001a patitau hasaibhakau kasmtyau niptitau
02018001c jarsadhasya nidhane klo ya samupgata
02018002a na sa akyo rae jetu sarvair api sursurai
02018002c prayuddhena jetavya sa ity upalabhmahe
02018003a mayi ntir bala bhme rakit cvayorjuna
02018003c sdhayiyma ta rjan vaya traya ivgnaya
02018004a tribhir sdito smbhir vijane sa nardhipa
02018004c na sadeho yath yuddham ekenbhyupaysyati
02018005a avamnc ca lokasya vyyatatvc ca dharita
02018005c bhmasenena yuddhya dhruvam abhyupaysyati
02018006a ala tasya mahbhur bhmaseno mahbala
02018006c lokasya samudrasya nidhanyntako yath
02018007a yadi te hrdaya vetti yadi te pratyayo mayi
02018007c bhmasenrjunau ghra nysabhtau prayaccha me
02018008 vaiapyana uvca
02018008a evam ukto bhagavat pratyuvca yudhihira
02018008c bhmaprthau samlokya saprahramukhau sthitau
02018009a acyutcyuta m maiva vyharmitrakaraa
02018009c pavn bhavn ntho bhavanta crit vayam
02018010a yath vadasi govinda sarva tad upapadyate
02018010c na hi tvam agratas te ye lakm parmukh
02018011a nihata ca jarsadho mokit ca mahkita
02018011c rjasya ca me labdho nidee tava tihata
02018012a kiprakrin yath tv etat krya samupapadyate
02018012c mama krya jagatkrya tath kuru narottama
02018013a tribhir bhavadbhir hi vin nha jvitum utsahe
02018013c dharmakmrtharahito rogrta iva durgata
02018014a na auri vin prtho na auri pava vin

02018014c njeyo sty anayor loke krayor iti me mati


02018015a aya ca balin reha rmn api vrkodara
02018015c yuvbhy sahito vra ki na kuryn mahya
02018016a suprato balaugho hi kurute kryam uttamam
02018016c andha jaa bala prhu praetavya vicakaai
02018017a yato hi nimna bhavati nayantha tato jalam
02018017c yata chidra tata cpi nayante dhdhan balam
02018018a tasmn nayavidhnaja purua lokavirutam
02018018c vayam ritya govinda yatma kryasiddhaye
02018019a eva prajnayabala kriyopyasamanvitam
02018019c puraskurvta kryeu kra kryrthasiddhaye
02018020a evam eva yadureha prtha kryrthasiddhaye
02018020c arjuna kram anvetu bhmo nvetu dhanajayam
02018020e nayo jayo bala caiva vikrame siddhim eyati
02018021a evam ukts tata sarve bhrtaro vipulaujasa
02018021c vreya paveyau ca pratasthur mgadha prati
02018022a varcasvin brhman sntakn paricchadn
02018022c cchdya suhrd vkyair manojair abhinandit
02018023a amard abhitaptn jtyartha mukhyavsasm
02018023c ravisomgnivapu bhmam st tad vapu
02018024a hata mene jarsadha drv bhmapurogamau
02018024c ekakryasamudyuktau krau yuddhe parjitau
02018025a au hi tau mahtmnau sarvakryapravartane
02018025c dharmrthakmakry krym iva nigrahe
02018026a kurubhya prasthits te tu madhyena kurujgalam
02018026c ramya padmasaro gatv klakam attya ca
02018027a gaaky tath oa sadnr tathaiva ca
02018027c ekaparvatake nadya krameaitya vrajanti te
02018028a satrya saray ramy drv prv ca kosaln
02018028c attya jagmur mithil ml carmavat nadm
02018029a uttrya gag oa ca sarve te prmukhs traya
02018029c kuravorachada jagmur mgadha ketram acyut
02018030a te avad godhankram ambumanta ubhadrumam
02018030c goratha girim sdya dadrur mgadha puram
02019001 vsudeva uvca
02019001a ea prtha mahn svdu paumn nityam ambumn
02019001c nirmaya suvemhyo niveo mgadha ubha
02019002a vaihro vipula ailo varho vrabhas tath
02019002c tathaivarigiris tta ubh caityakapacam
02019003a ete paca mahrg parvat taladrum
02019003c rakantvbhisahatya sahatg girivrajam
02019004a pupaveitakhgrair gandhavadbhir manoramai
02019004c nigh iva lodhr vanai kmijanapriyai
02019005a dry gautamo yatra mahtm saitavrata

02019005c aunarym ajanayat kkvdn sutn ri


02019006a gautama kayad asmd athsau tatra vemani
02019006c bhajate mgadha vaa sa nrpm anugraht
02019007a agavagdaya caiva rjna sumahbal
02019007c gautamakayam abhyetya ramante sma purrjuna
02019008a vanarjs tu payem priyln manoram
02019008c lodhr ca ubh prtha gautamaukasampaj
02019009a arbuda akravp ca pannagau atrutpanau
02019009c svastikasylaya ctra maingasya cottama
02019010a aparihry meghn mgadheya mae krte
02019010c kauiko maim caiva vavrdhte hy anugraham
02019011a arthasiddhi tv anapag jarsadho bhimanyate
02019011c vayam sdane tasya darpam adya nihanma hi
02019012 vaiapyana uvca
02019012a evam uktv tata sarve bhrtaro vipulaujasa
02019012c vreya paveyau ca pratasthur mgadha puram
02019013a tuapuajanopeta cturvaryajankulam
02019013c sphtotsavam andhryam sedu ca girivrajam
02019014a te tha dvram ansdya purasya girim ucchritam
02019014c brhadrathai pjyamna tath nagaravsibhi
02019015a yatra mdam rabham sasda brhadratha
02019015c ta hatv manl ca tisro bherr akrayat
02019016a nahya carma tena sthpaym sa sve pure
02019016c yatra t pradan bheryo divyapupvacrit
02019017a mgadhn surucira caityaknta samdravan
02019017c irasva jighsanto jarsadhajighsava
02019018a sthira suvipula rga sumahnta purtanam
02019018c arcita mlyadmai ca satata supratihitam
02019019a vipulair bhubhir vrs te bhihatybhyaptayan
02019019c tatas te mgadha drv pura pravivius tad
02019020a etasminn eva kle tu jarsadha samarcayan
02019020c paryagni kurva ca nrpa dviradastha purohit
02019021a sntakavratinas te tu bhuastr niryudh
02019021c yuyutsava praviviur jarsadhena bhrata
02019022a bhakyamlypan ca dadru riyam uttamm
02019022c spht sarvaguopet sarvakmasamrddhinm
02019023a t tu drv samrddhi te vthy tasy narottam
02019023c rjamrgea gacchanta krabhmadhanajay
02019024a bald grhtv mlyni mlkrn mahbal
02019024c virgavasan sarve sragvio mrakual
02019025a niveanam athjagmur jarsadhasya dhmata
02019025c govsam iva vkanta sih haimavat yath
02019026a ailastambhanibhs te candangurubhit
02019026c aobhanta mahrja bhavo bhulinm

02019027a tn drv dviradaprakhy laskandhn ivodgatn


02019027c vyhoraskn mgadhn vismaya samajyata
02019028a te tv attya jankrs tisra kaky nararabh
02019028c ahakrea rjnam upatasthur mahbal
02019029a tn pdyamadhuparkrhn mnrhn satkrti gatn
02019029c pratyutthya jarsadha upatasthe yathvidhi
02019030a uvca caitn rjsau svgata vo stv iti prabhu
02019030c tasya hy etad vrata rjan babhva bhuvi virutam
02019031a sntakn brhman prpt rutv sa samitijaya
02019031c apy ardhartre nrpati pratyudgacchati bhrata
02019032a ts tv aprvea veea drv nrpatisattama
02019032c upatasthe jarsadho vismita cbhavat tad
02019033a te tu drvaiva rjna jarsadha nararabh
02019033c idam cur amitraghn sarve bharatasattama
02019034a svasty astu kuala rjann iti sarve vyavasthit
02019034c ta nrpa nrpardla vipraikanta parasparam
02019035a tn abravj jarsadhas tad ydavapavn
02019035c syatm iti rjendra brhmaacchadmasavrtn
02019036a athopaviviu sarve trayas te puruarabh
02019036c sapradpts trayo lakmy mahdhvara ivgnaya
02019037a tn uvca jarsadha satyasadho nardhipa
02019037c vigarhama kauravya veagrahaakrat
02019038a na sntakavrat vipr bahirmlynulepan
02019038c bhavantti nrloke smin vidita mama sarvaa
02019039a te yya pupavanta ca bhujair jyghtalakaai
02019039c bibhrata ktram oja ca brhmaya pratijnatha
02019040a eva virgavasan bahirmlynulepan
02019040c satya vadata ke yya satya rjasu obhate
02019041a caityaka ca gire rga bhittv kim iva sadma na
02019041c advrea pravi stha nirbhay rjakilbit
02019042a karma caitad viligasya ki vdya prasamkitam
02019042c vadadhva vci vrya ca brhmaasya vieata
02019043a eva ca mm upasthya kasmc ca vidhinrham
02019043c prat no na grhta krya ki csmadgame
02019044a evam uktas tata kra pratyuvca mahman
02019044c snigdhagambhray vc vkya vkyavirada
02019045a sntakavratino rjan brhma katriy via
02019045c vieaniyam caim avie ca santy uta
02019046a vieav ca satata katriya riyam archati
02019046c pupavatsu dhruv r ca pupavantas tato vayam
02019047a katriyo bhuvryas tu na tath vkyavryavn
02019047c apragalbha vacas tasya tasmd brhadrathe smrtam
02019048a svavrya katriy ca bhvor dht nyaveayat
02019048c tad didrkasi ced rjan drasy adya na saaya

02019049a advrea ripor geha dvrea suhrdo grham


02019049c pravianti sad santo dvra no varjita tata
02019050a kryavanto grhn etya atruto nrha vayam
02019050c pratigrhma tad viddhi etan na vata vratam
02020001 jarsadha uvca
02020001a na smareya kad vaira krta yumbhir ity uta
02020001c cintaya ca na paymi bhavat prati vaikrtam
02020002a vaikrte csati katha manyadhva mm angasam
02020002c ari vibrta tad vipr sat samaya ea hi
02020003a atha dharmopaghtd dhi mana samupatapyate
02020003c yo ngasi prasrjati katriyo pi na saaya
02020004a ato nyathcaraml loke dharmaja san mahvrata
02020004c vrjin gatim pnoti reyaso py upahanti ca
02020005a trailokye katradharmd dhi reysa sdhucrim
02020005c angasa prajnn pramdd iva jalpatha
02020006 vsudeva uvca
02020006a kulakrya mahrja ka cid eka kulodvaha
02020006c vahate tanniyogd vai vayam abhyutthits traya
02020007a tvay copahrt rjan katriy lokavsina
02020007c tad ga krram utpdya manyase ki tv angasam
02020008a rj rja katha sdhn hisyn nrpatisattama
02020008c tad rja sanigrhya tva rudryopajihrasi
02020009a asms tad eno gaccheta tvay brhadrathe krtam
02020009c vaya hi akt dharmasya rakae dharmacria
02020010a manuy samlambho na ca dra kad cana
02020010c sa katha mnuair deva yaum icchasi akaram
02020011a savaro hi savarn pausaj kariyati
02020011c ko nya eva yath hi tva jarsadha vrthmati
02020012a te tv jtikayakara vayam rtnusria
02020012c jtivrddhinimittrtha viniyantum ihgat
02020013a nsti loke pumn anya katriyev iti caiva yat
02020013c manyase sa ca te rjan sumahn buddhiviplava
02020014a ko hi jnann abhijanam tmana katriyo nrpa
02020014c nviet svargam atula ranantaram avyayam
02020015a svarga hy eva samsthya raayajeu dkit
02020015c yajante katriy loks tad viddhi magadhdhipa
02020016a svargayonir jayo rjan svargayonir mahad yaa
02020016c svargayonis tapo yuddhe mrga so vyabhicravn
02020017a ea hy aindro vaijayanto guo nitya samhita
02020017c yensurn parjitya jagat pti atakratu
02020018a svargam sthya kasya syd vigrahitva yath tava
02020018c mgadhair vipulai sainyair bhulyabaladarpitai
02020019a mvamasth parn rjan nsti vrya nare nare
02020019c sama tejas tvay caiva kevala manujevara

02020020a yvad eva na sabuddha tvad eva bhavet tava


02020020c viahyam etad asmkam ato rjan bravmi te
02020021a jahi tva sadrev eva mna darpa ca mgadha
02020021c m gama sasutmtya sabala ca yamakayam
02020022a dambhodbhava krtavrya uttara ca brhadratha
02020022c reyaso hy avamanyeha vineu sabal nrp
02020023a mumukams tvatta ca na vaya brhmaabruv
02020023c aurir asmi hrkeo nrvrau pavv imau
02020024a tvm hvaymahe rjan sthiro yudhyasva mgadha
02020024c muca v nrpatn sarvn m gamas tva yamakayam
02020025 jarsadha uvca
02020025a njitn vai narapatn aham dadmi k cana
02020025c jita ka paryavastht ko tra yo na may jita
02020026a katriyasyaitad evhur dharmya kropajvanam
02020026c vikramya vaam nya kmato yat samcaret
02020027a devatrtham upkrtya rja kra katha bhayt
02020027c aham adya vimuceya ktra vratam anusmaran
02020028a sainya sainyena vyhena eka ekena v puna
02020028c dvbhy tribhir v yotsye ha yugapat prthag eva v
02020029 vaiapyana uvca
02020029a evam uktv jarsadha sahadevbhiecanam
02020029c jpayat tad rj yuyutsur bhmakarmabhi
02020030a sa tu senpat rj sasmra bharatarabha
02020030c kauika citrasena ca tasmin yuddha upasthite
02020031a yayos te nman loke haseti ibhaketi ca
02020031c prva sakathite pumbhir nrloke lokasatkrte
02020032a ta tu rjan vibhu aur rjna balin varam
02020032c smrtv puruardla rdlasamavikramam
02020033a satyasadho jarsadha bhuvi bhmaparkramam
02020033c bhgam anyasya nirdia vadhya bhmibhrd acyuta
02020034a ntmantmavat mukhya iyea madhusdana
02020034c brahmao j puraskrtya hantu haladharnuja
02021001 vaiapyana uvca
02021001a tatas ta nicittmna yuddhya yadunandana
02021001c uvca vgm rjna jarsadham adhokaja
02021002a tray kena te rjan yoddhu vitarate mana
02021002c asmad anyatameneha sajjbhavatu ko yudhi
02021003a evam ukta sa krena yuddha vavre mahdyuti
02021003c jarsadhas tato rjan bhmasenena mgadha
02021004a dhrayann agadn mukhyn nirvrtr vedanni ca
02021004c upatasthe jarsadha yuyutsu vai purohita
02021005a krtasvastyayano vidvn brhmaena yaasvin
02021005c samanahyaj jarsadha katradharmam anuvrata
02021006a avamucya kira sa ken samanumrjya ca

02021006c udatihaj jarsadho veltiga ivrava


02021007a uvca matimn rj bhma bhmaparkramam
02021007c bhma yotsye tvay srdha reyas nirjita varam
02021008a evam uktv jarsadho bhmasenam aridama
02021008c pratyudyayau mahtej akra balir ivsura
02021009a tata samantrya krena krtasvastyayano bal
02021009c bhmaseno jarsadham sasda yuyutsay
02021010a tatas tau narardlau bhuastrau samyatu
02021010c vrau paramasahrv anyonyajayakkiau
02021011a tayor atha bhujghtn nigrahapragraht tath
02021011c st subhmasahrdo vajraparvatayor iva
02021012a ubhau paramasahrau balentibalv ubhau
02021012c anyonyasyntara preps parasparajayaiiau
02021013a tad bhmam utsrya jana yuddham sd upahvare
02021013c balino sayuge rjan vrtravsavayor iva
02021014a prakarakarabhym abhykaravikaraai
02021014c karet tathnyonya jnubhi cbhijaghnatu
02021015a tata abdena mahat bhartsayantau parasparam
02021015c pasaghtanibhai prahrair abhijaghnatu
02021016a vyhoraskau drghabhujau niyuddhakualv ubhau
02021016c bhubhi samasajjetm yasai parighair iva
02021017a krttikasya tu msasya pravrtta prathame hani
02021017c anrata divrtram avirntam avartata
02021018a tad vrtta tu trayoday samaveta mahtmano
02021018c caturday niy tu nivrtto mgadha klamt
02021019a ta rjna tath klnta drv rja janrdana
02021019c uvca bhmakarma bhma sabodhayann iva
02021020a klnta atrur na kaunteya labhya payitu rae
02021020c pyamno hi krtsnyena jahyj jvitam tmana
02021021a tasmt te naiva kaunteya panyo nardhipa
02021021c samam etena yudhyasva bhubhy bharatarabha
02021022a evam ukta sa krena pava paravrah
02021022c jarsadhasya tad randhra jtv cakre mati vadhe
02021023a tatas tam ajita jetu jarsadha vrkodara
02021023c sarabhya balin mukhyo jagrha kurunandana
02022001 vaiapyana uvca
02022001a bhmasenas tata kram uvca yadunandanam
02022001c buddhim sthya vipul jarsadhajighsay
02022002a nya ppo may kra yukta syd anurodhitum
02022002c prena yadurdla baddhavakaavsas
02022003a evam uktas tata kra pratyuvca vrkodaram
02022003c tvarayan puruavyghro jarsadhavadhepsay
02022004a yat te daiva para sattva yac ca te mtarivana
02022004c bala bhma jarsadhe darayu tad adya na

02022005a evam uktas tad bhmo jarsadham aridama


02022005c utkipya bhrmayad rjan balavanta mahbala
02022006a bhrmayitv atagua bhujbhy bharatarabha
02022006c babhaja prhe sakipya nipiya vinanda ca
02022007a tasya nipiyamasya pavasya ca garjata
02022007c abhavat tumulo nda sarvapribhayakara
02022008a vitresur mgadh sarve str garbh ca susruvu
02022008c bhmasenasya ndena jarsadhasya caiva ha
02022009a ki nu svid dhimavn bhinna ki nu svid dryate mah
02022009c iti sma mgadh jajur bhmasenasya nisvant
02022010a tato rjakuladvri prasuptam iva ta nrpam
02022010c rtrau parsum utsrjya nicakramur aridam
02022011a jarsadharatha kro yojayitv patkinam
02022011c ropya bhrtarau caiva mokaym sa bndhavn
02022012a te vai ratnabhuja kra ratnrha prthivvar
02022012c rjna cakrur sdya mokit mahato bhayt
02022013a akata astrasapanno jitri saha rjabhi
02022013c ratham sthya ta divya nirjagma girivrajt
02022014a ya sa sodaryavn nma dviyodha krasrathi
02022014c abhysaght sadryo durjaya sarvarjabhi
02022015a bhmrjunbhy yodhbhym sthita krasrathi
02022015c uubhe rathavaryo sau durjaya sarvadhanvibhi
02022016a akravi hi sagrme ceratus trakmaye
02022016c rathena tena ta kra upruhya yayau tad
02022017a taptacmkarbhea kikijlamlin
02022017c meghanirghoandena jaitremitraghtin
02022018a yena akro dnavn jaghna navatr nava
02022018c ta prpya samahryanta ratha te puruarabh
02022019a tata kra mahbhu bhrtrbhy sahita tad
02022019c rathastha mgadh drv samapadyanta vismit
02022020a hayair divyai samyukto ratho vyusamo jave
02022020c adhihita sa uubhe krentva bhrata
02022021a asag devavihitas tasmin rathavare dhvaja
02022021c yojand dadre rmn indryudhasamaprabha
02022022a cintaym sa kro tha garutmanta sa cbhyayt
02022022c kae tasmin sa tensc caityaypa ivocchrita
02022023a vyditsyair mahndai saha bhtair dhvajlayai
02022023c tasthau rathavare tasmin garutmn pannagana
02022024a durnirkyo hi bhtn tejasbhyadhika babhau
02022024c ditya iva madhyhne sahasrakiravrta
02022025a na sa sajjati vrkeu astrai cpi na riyate
02022025c divyo dhvajavaro rjan dryate devamnuai
02022026a tam sthya ratha divya parjanyasamanisvanam
02022026c niryayau puruavyghra pavbhy sahcyuta

02022027a ya lebhe vsavd rj vasus tasmd brhadratha


02022027c brhadratht krameaiva prpto brhadratha nrpam
02022028a sa niryayau mahbhu puarkekaas tata
02022028c girivrajd bahis tasthau same dee mahya
02022029a tatraina ngar sarve satkrebhyayus tad
02022029c brhmaapramukh rjan vidhidrena karma
02022030a bandhand vipramukt ca rjno madhusdanam
02022030c pjaym sur cu ca sntvaprvam ida vaca
02022031a naitac citra mahbho tvayi devakinandana
02022031c bhmrjunabalopete dharmasya pariplanam
02022032a jarsadhahrade ghore dukhapake nimajjatm
02022032c rj samabhyuddharaa yad ida krtam adya te
02022033a vio samavasannn giridurge sudrue
02022033c diy mokd yao dptam pta te puruottama
02022034a ki kurma puruavyghra bravhi puruarabha
02022034c krtam ity eva taj jeya nrpair yady api dukaram
02022035a tn uvca hrkea samvsya mahman
02022035c yudhihiro rjasya kratum hartum icchati
02022036a tasya dharmapravrttasya prthivatva cikrata
02022036c sarvair bhavadbhir yajrthe shyya dyatm iti
02022037a tata prattamanasas te nrp bharatarabha
02022037c tathety evbruvan sarve pratijaju ca t giram
02022038a ratnabhja ca drha cakrus te prthivvar
02022038c krcchrj jagrha govindas te tadanukampay
02022039a jarsadhtmaja caiva sahadevo mahratha
02022039c niryayau sajanmtya puraskrtya purohitam
02022040a sa ncai prarito bhtv bahuratnapurogama
02022040c sahadevo nr deva vsudevam upasthita
02022041a bhayrtya tatas tasmai kro dattvbhaya tad
02022041c abhyaicata tatraiva jarsadhtmaja tad
02022042a gatvaikatva ca krena prthbhy caiva satkrta
02022042c vivea rj matimn punar brhadratha puram
02022043a kras tu saha prthbhy riy paramay jvalan
02022043c ratnny dya bhri prayayau pukarekaa
02022044a indraprastham upgamya pavbhy sahcyuta
02022044c sametya dharmarjna pryamo bhyabhata
02022045a diy bhmena balav jarsadho niptita
02022045c rjno mokit ceme bandhann nrpasattama
02022046a diy kualinau cemau bhmasenadhanajayau
02022046c puna svanagara prptv akatv iti bhrata
02022047a tato yudhihira kra pjayitv yathrhata
02022047c bhmasenrjunau caiva prahra pariasvaje
02022048a tata ke jarsadhe bhrtrbhy vihita jayam
02022048c ajtaatrur sdya mumude bhrtrbhi saha

02022049a yathvaya samgamya rjabhis tai ca pava


02022049c satkrtya pjayitv ca visasarja nardhipn
02022050a yudhihirbhyanujts te nrp hramnas
02022050c jagmu svades tvarit ynair uccvacais tata
02022051a eva puruardlo mahbuddhir janrdana
02022051c pavair ghtaym sa jarsadham ari tad
02022052a ghtayitv jarsadha buddhiprvam aridama
02022052c dharmarjam anujpya prth kr ca bhrata
02022053a subhadr bhmasena ca phalguna yamajau tath
02022053c dhaumyam mantrayitv ca prayayau sv pur prati
02022054a tenaiva rathamukhyena tarudityavarcas
02022054c dharmarjavisrena divyenndayan dia
02022055a tato yudhihiramukh pav bharatarabha
02022055c pradakiam akurvanta kram akliakriam
02022056a tato gate bhagavati kre devakinandane
02022056c jaya labdhv suvipula rjm abhayads tad
02022057a savardhitaujaso bhya karma tena bhrata
02022057c draupady pav rjan par prtim avardhayan
02022058a tasmin kle tu yad yukta dharmakmrthasahitam
02022058c tad rj dharmata cakre rjyaplanakrtimn
02023001 vaiapyana uvca
02023001a prtha prpya dhanureham akayyau ca maheudh
02023001c ratha dhvaja sabh caiva yudhihiram abhata
02023002a dhanur astra ar vrya pako bhmir yao balam
02023002c prptam etan may rjan duprpa yad abhpsitam
02023003a tatra krtyam aha manye koasysya vivardhanam
02023003c karam hrayiymi rja sarvn nrpottama
02023004a vijayya praysymi dia dhanadarakitm
02023004c tithv atha muhrte ca nakatre ca tath ive
02023005a dhanajayavaca rutv dharmarjo yudhihira
02023005c snigdhagambhrandiny ta gir pratyabhata
02023006a svasti vcyrhato viprn prayhi bharatarabha
02023006c durhrdm apraharya suhrd nandanya ca
02023006e vijayas te dhruva prtha priya kmam avpnuhi
02023007a ity ukta prayayau prtha sainyena mahat vrta
02023007c agnidattena divyena rathendbhutakarma
02023008a tathaiva bhmaseno pi yamau ca puruarabhau
02023008c sasainy prayayu sarve dharmarjbhipjit
02023009a dia dhanapater im ajayat pkasani
02023009c bhmasenas tath prc sahadevas tu dakim
02023010a pratc nakulo rjan dia vyajayad astravit
02023010c khavaprastham adhyste dharmarjo yudhihira
02023011 janamejaya uvca
02023011a dim abhijaya brahman vistarenukrtaya

02023011c na hi trpymi prve rvna carita mahat


02023012 vaiapyana uvca
02023012a dhanajayasya vakymi vijaya prvam eva te
02023012c yaugapadyena prthair hi vijiteya vasudhar
02023013a prva kuindaviaye vae cakre mahpatn
02023013c dhanajayo mahbhur ntitvrea karma
02023014a nartn klak ca kuind ca vijitya sa
02023014c sumaala ppajita krtavn anusainikam
02023015a sa tena sahito rjan savyasc paratapa
02023015c vijigye sakala dvpa prativindhya ca prthivam
02023016a sakaladvpavs ca saptadvpe ca ye nrp
02023016c arjunasya ca sainyn vigrahas tumulo bhavat
02023017a sa tn api mahevso vijitya bharatarabha
02023017c tair eva sahita sarvai prgjyotiam updravat
02023018a tatra rj mahn sd bhagadatto vi pate
02023018c tenst sumahad yuddha pavasya mahtmana
02023019a sa kirtai ca cnai ca vrta prgjyotio bhavat
02023019c anyai ca bahubhir yodhai sgarnpavsibhi
02023020a tata sa divasn aau yodhayitv dhanajayam
02023020c prahasann abravd rj sagrme vigataklama
02023021a upapanna mahbho tvayi pavanandana
02023021c pkasanadyde vryam havaobhini
02023022a aha sakh surendrasya akrd anavamo rae
02023022c na ca aknomi te tta sthtu pramukhato yudhi
02023023a kim psita paveya brhi ki karavi te
02023023c yad vakyasi mahbho tat kariymi putraka
02023024 arjuna uvca
02023024a kurm rabho rj dharmaputro yudhihira
02023024c tasya prthivatm pse karas tasmai pradyatm
02023025a bhavn pitrsakh caiva pryamo maypi ca
02023025c tato njpaymi tv prtiprva pradyatm
02023026 bhagadatta uvca
02023026a kuntmtar yath me tva tath rj yudhihira
02023026c sarvam etat kariymi ki cnyat karavi te
02024001 vaiapyana uvca
02024001a ta vijitya mahbhu kuntputro dhanajaya
02024001c prayayv uttar tasmd dia dhanadaplitm
02024002a antargiri ca kaunteyas tathaiva ca bahirgirim
02024002c tathoparigiri caiva vijigye puruarabha
02024003a vijitya parvatn sarvn ye ca tatra nardhip
02024003c tn vae sthpayitv sa ratnny dya sarvaa
02024004a tair eva sahita sarvair anurajya ca tn nrpn
02024004c kultavsina rjan brhantam upajagmivn
02024005a mrdagavarandena rathanemisvanena ca

02024005c hastin ca nindena kampayan vasudhm imm


02024006a tato brhantas taruo balena caturagi
02024006c nikramya nagart tasmd yodhaym sa pavam
02024007a sumahn sanipto bhd dhanajayabrhantayo
02024007c na aka brhantas tu sohu pavavikramam
02024008a so viahyatama jtv kaunteya parvatevara
02024008c upvartata durmedh ratnny dya sarvaa
02024009a sa tad rjyam avasthpya kultasahito yayau
02024009c senbindum atho rjan rjyd u samkipat
02024010a modpura vmadeva sudmna susakulam
02024010c kultn uttar caiva t ca rja samnayat
02024011a tatrastha puruair eva dharmarjasya sant
02024011c vyajayad dhanajayo rjan den paca pramata
02024012a sa divaprastham sdya senbindo pura mahat
02024012c balena caturagea niveam akarot prabhu
02024013a sa tai parivrta sarvair vivagava nardhipam
02024013c abhyagacchan mahtej paurava puruarabha
02024014a vijitya chave rn prvatyn mahrathn
02024014c dhvajiny vyajayad rjan pura pauravarakitam
02024015a paurava tu vinirjitya dasyn parvatavsina
02024015c gan utsavasaketn ajayat sapta pava
02024016a tata kmrakn vrn katriyn katriyarabha
02024016c vyajayal lohita caiva maalair daabhi saha
02024017a tatas trigartn kaunteyo drvn kokanad ca ye
02024017c katriy bahavo rjann upvartanta sarvaa
02024018a abhisr tato ramy vijigye kurunandana
02024018c uravsina caiva rocamna rae jayat
02024019a tata sihapura ramya citryudhasurakitam
02024019c prmathad balam sthya pkasanir have
02024020a tata suhm ca col ca kir pavarabha
02024020c sahita sarvasainyena prmathat kurunandana
02024021a tata paramavikrnto bhlkn kurunandana
02024021c mahat parimardena vae cakre dursadn
02024022a grhtv tu bala sra phalgu cotsrjya pava
02024022c daradn saha kmbojair ajayat pkasani
02024023a prguttar dia ye ca vasanty ritya dasyava
02024023c nivasanti vane ye ca tn sarvn ajayat prabhu
02024024a lohn paramakmbojn rikn uttarn api
02024024c sahits tn mahrja vyajayat pkasani
02024025a rikeu tu sagrmo babhvtibhayakara
02024025c trakmayasaka paramarikaprthayo
02024026a sa vijitya tato rjann rikn raamrdhani
02024026c ukodarasamaprakhyn hayn aau samnayat
02024026e mayrasadrn anyn ubhayn eva cparn

02024027a sa vinirjitya sagrme himavanta sanikuam


02024027c vetaparvatam sdya nyavasat puruarabha
02025001 vaiapyana uvca
02025001a sa vetaparvata vra samatikramya bhrata
02025001c dea kipuruvsa drumaputrea rakitam
02025002a mahat saniptena katriyntakarea ha
02025002c vyajayat pavareha kare caiva nyaveayat
02025003a ta jitv haka nma dea guhyakarakitam
02025003c pkasanir avyagra sahasainya samsadat
02025004a ts tu sntvena nirjitya mnasa sara uttamam
02025004c rikuly ca t sarv dadara kurunandana
02025005a saro mnasam sdya hakn abhita prabhu
02025005c gandharvarakita dea vyajayat pavas tata
02025006a tatra tittirikalmn makkn hayottamn
02025006c lebhe sa karam atyanta gandharvanagart tad
02025007a uttara harivara tu samsdya sa pava
02025007c iyea jetu ta dea pkasananandana
02025008a tata ena mahky mahvry mahbal
02025008c dvrapl samsdya hr vacanam abruvan
02025009a prtha neda tvay akya pura jetu katha cana
02025009c upvartasva kalya paryptam idam acyuta
02025010a ida pura ya pravied dhruva sa na bhaven nara
02025010c prymahe tvay vra parypto vijayas tava
02025011a na cpi ki cij jetavyam arjuntra pradryate
02025011c uttar kuravo hy ete ntra yuddha pravartate
02025012a pravia cpi kaunteya neha drakyasi ki cana
02025012c na hi mnuadehena akyam atrbhivkitum
02025013a atheha puruavyghra ki cid anyac cikrasi
02025013c tad bravhi kariymo vacant tava bhrata
02025014a tatas tn abravd rjann arjuna pkasani
02025014c prthivatva cikrmi dharmarjasya dhmata
02025015a na pravekymi vo dea bdhyatva yadi mnuai
02025015c yudhihirya yat ki cit karavan na pradyatm
02025016a tato divyni vastri divyny bharani ca
02025016c mokjinni divyni tasmai te pradadu karam
02025017a eva sa puruavyghro vijigye diam uttarm
02025017c sagrmn subahn krtv katriyair dasyubhis tath
02025018a sa vinirjitya rjas tn kare ca viniveya ha
02025018c dhanny dya sarvebhyo ratnni vividhni ca
02025019a hays tittirikalm ukapatranibhn api
02025019c mayrasadr cnyn sarvn anilarahasa
02025020a vrta sumahat rjan balena caturagi
02025020c jagma punar vra akraprastha purottamam
02026001 vaiapyana uvca

02026001a etasminn eva kle tu bhmaseno pi vryavn


02026001c dharmarjam anujpya yayau prc dia prati
02026002a mahat balacakrea pararrvamardin
02026002c vrto bharatardlo dviacchokavivardhana
02026003a sa gatv rjardla pcln pura mahat
02026003c pcln vividhopyai sntvaym sa pava
02026004a tata sa gaak ro videh ca nararabha
02026004c vijitylpena klena darn agamat prabhu
02026005a tatra drako rj sudharm lomaharaam
02026005c krtavn karma bhmena mahad yuddha niryudham
02026006a bhmasenas tu tad drv tasya karma paratapa
02026006c adhisenpati cakre sudharma mahbalam
02026007a tata prc dia bhmo yayau bhmaparkrama
02026007c sainyena mahat rjan kampayann iva medinm
02026008a so vamedhevara rjan rocamna sahnujam
02026008c jigya samare vro balena balin vara
02026009a sa ta nirjitya kaunteyo ntitvrea karma
02026009c prvadea mahvryo vijigye kurunandana
02026010a tato dakiam gamya pulindanagara mahat
02026010c sukumra vae cakre sumitra ca nardhipam
02026011a tatas tu dharmarjasya sand bharatarabha
02026011c iupla mahvryam abhyayj janamejaya
02026012a cedirjo pi tac chrutv pavasya cikritam
02026012c upanikramya nagart pratyagrht paratapa
02026013a tau sametya mahrja kurucedivrau tad
02026013c ubhayor tmakulayo kaualya paryaprcchatm
02026014a tato nivedya tad rra cedirjo vi pate
02026014c uvca bhma prahasan kim ida kurue nagha
02026015a tasya bhmas tadcakhyau dharmarjacikritam
02026015c sa ca tat pratigrhyaiva tath cakre nardhipa
02026016a tato bhmas tatra rjann uitv trida kap
02026016c satkrta iuplena yayau sabalavhana
02027001 vaiapyana uvca
02027001a tata kumraviaye reimantam athjayat
02027001c kosaldhipati caiva brhadbalam aridama
02027002a ayodhyy tu dharmaja drghapraja mahbalam
02027002c ajayat pavareho ntitvrea karma
02027003a tato goplakaccha ca sottamn api cottarn
02027003c mallnm adhipa caiva prthiva vyajayat prabhu
02027004a tato himavata prve samabhyetya jaradgavam
02027004c sarvam alpena klena dea cakre vae bal
02027005a eva bahuvidhn den vijitya puruarabha
02027005c unnam abhito jigye kukimanta ca parvatam
02027005e pava sumahvryo balena balin vara

02027006a sa kirja samare subandhum anivartinam


02027006c vae cakre mahbhur bhmo bhmaparkrama
02027007a tata suprvam abhitas tath rjapati kratham
02027007c yudhyamna balt sakhye vijigye pavarabha
02027008a tato matsyn mahtej malay ca mahbaln
02027008c anavadyn gay caiva paubhmi ca sarvaa
02027009a nivrtya ca mahbhur madarvka mahdharam
02027009c sopadea vinirjitya prayayv uttarmukha
02027009e vatsabhmi ca kaunteyo vijigye balavn balt
02027010a bhargm adhipa caiva niddhipati tath
02027010c vijigye bhmipl ca maimatpramukhn bahn
02027011a tato dakiamall ca bhogavanta ca pava
02027011c tarasaivjayad bhmo ntitvrea karma
02027012a armakn varmak caiva sntvenaivjayat prabhu
02027012c vaidehaka ca rjna janaka jagatpatim
02027012e vijigye puruavyghro ntitvrea karma
02027013a vaidehasthas tu kaunteya indraparvatam antikt
02027013c kirtnm adhipatn vyajayat sapta pava
02027014a tata suhmn prcyasuhmn samak caiva vryavn
02027014c vijitya yudhi kaunteyo mgadhn upayd bal
02027015a daa ca daadhra ca vijitya prthivpatn
02027015c tair eva sahita sarvair girivrajam updravat
02027016a jrsadhi sntvayitv kare ca viniveya ha
02027016c tair eva sahito rjan karam abhyadravad bal
02027017a sa kampayann iva mah balena caturagi
02027017c yuyudhe pavareha karenmitraghtin
02027018a sa kara yudhi nirjitya vae krtv ca bhrata
02027018c tato vijigye balavn rja parvatavsina
02027019a atha modgiri caiva rjna balavattaram
02027019c pavo bhuvryea nijaghna mahmrdhe
02027020a tata paurdhipa vra vsudeva mahbalam
02027020c kauikkacchanilaya rjna ca mahaujasam
02027021a ubhau balavrtau vrv ubhau tvraparkramau
02027021c nirjityjau mahrja vagarjam updravat
02027022a samudrasena nirjitya candrasena ca prthivam
02027022c tmralipta ca rjna kca vagdhipa tath
02027023a suhmnm adhipa caiva ye ca sgaravsina
02027023c sarvn mlecchaga caiva vijigye bharatarabha
02027024a eva bahuvidhn den vijitya pavantmaja
02027024c vasu tebhya updya lauhityam agamad bal
02027025a sa sarvn mlecchanrpatn sgaradvpavsina
02027025c karam hraym sa ratnni vividhni ca
02027026a candanguruvastri maimuktam anuttamam
02027026c kcana rajata vajra vidruma ca mahdhanam

02027027a sa koiatasakhyena dhanena mahat tad


02027027c abhyavarad ameytm dhanavarea pavam
02027028a indraprastham athgamya bhmo bhmaparkrama
02027028c nivedaym sa tad dharmarjya tad dhanam
02028001 vaiapyana uvca
02028001a tathaiva sahadevo pi dharmarjena pjita
02028001c mahaty senay srdha prayayau daki diam
02028002a sa rasenn krtsnyena prvam evjayat prabhu
02028002c matsyarja ca kauravyo vae cakre bald bal
02028003a adhirjdhipa caiva dantavakra mahhave
02028003c jigya karada caiva svarjye sanyaveayat
02028004a sukumra vae cakre sumitra ca nardhipam
02028004c tathaivparamatsy ca vyajayat sa paaccarn
02028005a nidabhmi gorga parvatapravara tath
02028005c taras vyajayad dhm reimanta ca prthivam
02028006a navarra vinirjitya kuntibhojam updravat
02028006c prtiprva ca tasysau pratijagrha sanam
02028007a tata carmavatkle jambhakasytmaja nrpam
02028007c dadara vsudevena eita prvavairi
02028008a cakre tatra sa sagrma saha bhojena bhrata
02028008c sa tam jau vinirjitya dakibhimukho yayau
02028009a kars tebhya updya ratnni vividhni ca
02028009c tatas tair eva sahito narmadm abhito yayau
02028010a vindnuvindv vantyau sainyena mahat vrtau
02028010c jigya samare vrv vineya pratpavn
02028011a tato ratnny updya pur mhimat yayau
02028011c tatra nlena rj sa cakre yuddha nararabha
02028012a pava paravraghna sahadeva pratpavn
02028012c tato sya sumahad yuddham sd bhrubhayakaram
02028013a sainyakayakara caiva prn saayya ca
02028013c cakre tasya hi shyya bhagavn havyavhana
02028014a tato hay rath ng puru kavacni ca
02028014c pradptni vyadryanta sahadevabale tad
02028015a tata susabhrntaman babhva kurunandana
02028015c nottara prativaktu ca akto bhj janamejaya
02028016 janamejaya uvca
02028016a kimartha bhagavn agni pratyamitro bhavad yudhi
02028016c sahadevasya yajrtha ghaamnasya vai dvija
02028017 vaiapyana uvca
02028017a tatra mhimatvs bhagavn havyavhana
02028017c ryate nigrhto vai purastt pradrika
02028018a nlasya rja prvem upanta ca so bhavat
02028018c tad brhmaarpea caramo yadrcchay
02028019a ta tu rj yathstram anvad dhrmikas tad

02028019c prajajvla tata kopd bhagavn havyavhana


02028020a ta drv vismito rj jagma iras kavim
02028020c cakre prasda ca tad tasya rjo vibhvasu
02028021a varea chandaym sa ta nrpa sviakrttama
02028021c abhaya ca sa jagrha svasainye vai mahpati
02028022a tata prabhrti ye ke cid ajnt t pur nrp
02028022c jiganti bald rjas te dahyantha vahnin
02028023a tasy pury tad caiva mhimaty kurdvaha
02028023c babhvur anabhigrhy yoita chandata kila
02028024a evam agnir vara prdt strm aprativrae
02028024c svairiyas tatra nryo hi yathea pracaranty uta
02028025a varjayanti ca rjnas tad rra puruottama
02028025c bhayd agner mahrja tad prabhrti sarvad
02028026a sahadevas tu dharmtm sainya drv bhayrditam
02028026c partam agnin rjann kampata yath giri
02028027a upasprya ucir bhtv so bravt pvaka tata
02028027c tvadartho ya samrambha kravartman namo stu te
02028028a mukha tvam asi devn yajas tvam asi pvaka
02028028c pvant pvaka csi vahand dhavyavhana
02028029a veds tvadartha jt ca jtaveds tato hy asi
02028029c yajavighnam ima kartu nrhas tva havyavhana
02028030a evam uktv tu mdreya kuair strya medinm
02028030c vidhivat puruavyghra pvaka pratyupviat
02028031a pramukhe sarvasainyasya bhtodvignasya bhrata
02028031c na cainam atyagd vahnir velm iva mahodadhi
02028032a tam abhyetya anair vahnir uvca kurunandanam
02028032c sahadeva nr deva sntvaprvam ida vaca
02028033a uttihottiha kauravya jijseya krt may
02028033c vedmi sarvam abhiprya tava dharmasutasya ca
02028034a may tu rakitavyeya pur bharatasattama
02028034c yvad rjo sya nlasya kulavaadhar iti
02028034e psita tu kariymi manasas tava pava
02028035a tata utthya hrtm prjali irasnata
02028035c pjaym sa mdreya pvaka puruarabha
02028036a pvake vinivrtte tu nlo rjbhyayt tad
02028036c satkrea naravyghra sahadeva yudh patim
02028037a pratigrhya ca t pj kare ca viniveya tam
02028037c mdrsutas tata pryd vijay daki diam
02028038a traipura sa vae krtv rjnam amitaujasam
02028038c nijagrha mahbhus taras potanevaram
02028039a hrti kauikcrya yatnena mahat tata
02028039c vae cakre mahbhu surrdhipati tath
02028040a surraviayastha ca preaym sa rukmie
02028040c rje bhojakaasthya mahmtrya dhmate

02028041a bhmakya sa dharmtm skd indrasakhya vai


02028041c sa csya sasuto rjan pratijagrha sanam
02028042a prtiprva mahbhur vsudevam avekya ca
02028042c tata sa ratnny dya puna pryd yudh pati
02028043a tata rpraka caiva gaa copakrthvayam
02028043c vae cakre mahtej daak ca mahbala
02028044a sgaradvpavs ca nrpatn mlecchayonijn
02028044c nidn purud ca karaprvaran api
02028045a ye ca klamukh nma nar rkasayonaya
02028045c krtsna kollagiri caiva muracpattana tath
02028046a dvpa tmrhvaya caiva parvata rmaka tath
02028046c timigila ca nrpati vae cakre mahmati
02028047a ekapd ca purun kevaln vanavsina
02028047c nagar sajayant ca picchaa karahakam
02028047e dtair eva vae cakre kara cainn adpayat
02028048a py ca dravi caiva sahit corakeralai
02028048c andhrs talavan caiva kalign orakarikn
02028049a antkh caiva rom ca yavann pura tath
02028049c dtair eva vae cakre kara cainn adpayat
02028050a bharukaccha gato dhmn dtn mdravatsuta
02028050c preaym sa rjendra paulastyya mahtmane
02028050e vibhaya dharmtm prtiprvam aridama
02028051a sa csya pratijagrha sana prtiprvakam
02028051c tac ca klakrta dhmn anvamanyata sa prabhu
02028052a tata sapreaym sa ratnni vividhni ca
02028052c candangurumukhyni divyny bharani ca
02028053a vssi ca mahrhi ma caiva mahdhann
02028053c nyavartata tato dhmn sahadeva pratpavn
02028054a eva nirjitya taras sntvena vijayena ca
02028054c karadn prthivn krtv pratygacchad aridama
02028055a dharmarjya tat sarva nivedya bharatarabha
02028055c krtakarm sukha rjann uvsa janamejaya
02029001 vaiapyana uvca
02029001a nakulasya tu vakymi karmi vijaya tath
02029001c vsudevajitm yathsau vyajayat prabhu
02029002a niryya khavaprastht pratcm abhito diam
02029002c uddiya matimn pryn mahaty senay saha
02029003a sihandena mahat yodhn garjitena ca
02029003c rathaneminindai ca kampayan vasudhm imm
02029004a tato bahudhana ramya gavvadhanadhnyavat
02029004c krttikeyasya dayita rohtakam updravat
02029005a tatra yuddha mahad vrtta rair mattamayrakai
02029005c marubhmi ca krtsnyena tathaiva bahudhnyakam
02029006a airaka maheccha ca vae cakre mahdyuti

02029006c ibs trigartn ambahn mlavn pacakarpan


02029007a tath madhyamiky ca vadhnn dvijn atha
02029007c puna ca parivrtytha pukarrayavsina
02029008a gan utsavasaketn vyajayat puruarabha
02029008c sindhuklrit ye ca grmaey mahbal
02029009a drbhraga caiva ye critya sarasvatm
02029009c vartayanti ca ye matsyair ye ca parvatavsina
02029010a krtsna pacanada caiva tathaivparaparyaam
02029010c uttarajyotika caiva tath vrndaka puram
02029010e dvrapla ca taras vae cakre mahdyuti
02029011a ramahn hrah ca pratcy caiva ye nrp
02029011c tn sarvn sa vae cakre sand eva pava
02029012a tatrastha preaym sa vsudevya cbhibhu
02029012c sa csya daabh rjyai pratijagrha sanam
02029013a tata kalam abhyetya madr puabhedanam
02029013c mtula prtiprvea alya cakre vae bal
02029014a sa tasmin satkrto rj satkrrho vi pate
02029014c ratnni bhry dya sapratasthe yudh pati
02029015a tata sgarakukisthn mlecchn paramadrun
02029015c pahlavn barbar caiva tn sarvn anayad vaam
02029016a tato ratnny updya vae krtv ca prthivn
02029016c nyavartata narareho nakula citramrgavit
02029017a karabh sahasri koa tasya mahtmana
02029017c hur daa mahrja krcchrd iva mahdhanam
02029018a indraprasthagata vram abhyetya sa yudhihiram
02029018c tato mdrsuta rmn dhana tasmai nyavedayat
02029019a eva pratc nakulo dia varuaplitm
02029019c vijigye vsudevena nirjit bharatarabha
02030001 vaiapyana uvca
02030001a rakad dharmarjasya satyasya pariplant
02030001c atr kapac caiva svakarmanirat praj
02030002a baln samyag dnd dharmata cnusant
02030002c nikmavar parjanya sphto janapado bhavat
02030003a sarvrambh supravrtt goraka karaa vaik
02030003c viet sarvam evaitat sajaje rjakarmaa
02030004a dasyubhyo vacakebhyo v rjan prati parasparam
02030004c rjavallabhata caiva nryanta mr gira
02030005a avara ctivara ca vydhipvakamrchanam
02030005c sarvam etat tad nsd dharmanitye yudhihire
02030006a priya kartum upasthtu balikarma svabhvajam
02030006c abhihartu nrp jagmur nnyai kryai prthak prthak
02030007a dharmyair dhangamais tasya vavrdhe nicayo mahn
02030007c kartu yasya na akyeta kayo varaatair api
02030008a svakoasya parma kohasya ca mahpati

02030008c vijya rj kaunteyo yajyaiva mano dadhe


02030009a suhrda caiva ta sarve prthak ca saha cbruvan
02030009c yajaklas tava vibho kriyatm atra spratam
02030010a athaiva bruvatm eva tem abhyyayau hari
02030010c ri puro vedtm drya cpi vijnatm
02030011a jagatas tasthu reha prabhava cpyaya ca ha
02030011c bhtabhavyabhavanntha keava keisdana
02030012a prkra sarvavrnm patsv abhayado rih
02030012c baldhikre nikipya sahatynakadundubhim
02030013a uccvacam updya dharmarjya mdhava
02030013c dhanaugha puruavyghro balena mahat vrta
02030014a ta dhanaugham aparyanta ratnasgaram akayam
02030014c ndayan rathaghoea pravivea purottamam
02030015a asryam iva sryea nivtam iva vyun
02030015c krena samupetena jahre bhrata puram
02030016a ta mudbhisamgamya satkrtya ca yathvidhi
02030016c saprv kuala caiva sukhsna yudhihira
02030017a dhaumyadvaipyanamukhair rtvigbhi puruarabha
02030017c bhmrjunayamai cpi sahita kram abravt
02030018a tvatkrte prthiv sarv madvae kra vartate
02030018c dhana ca bahu vreya tvatprasdd uprjitam
02030019a so ham icchmi tat sarva vidhivad devaksuta
02030019c upayoktu dvijgryeu havyavhe ca mdhava
02030020a tad aha yaum icchmi drha sahitas tvay
02030020c anujai ca mahbho tan mnujtum arhasi
02030021a sa dkpaya govinda tvam tmna mahbhuja
02030021c tvayavati drha vippm bhavit hy aham
02030022a m vpy abhyanujnhi sahaibhir anujair vibho
02030022c anujtas tvay kra prpnuy kratum uttamam
02030023a ta kra pratyuvceda bahktv guavistaram
02030023c tvam eva rjardla samr arho mahkratum
02030023e saprpnuhi tvay prpte krtakrtys tato vayam
02030024a yajasvbhpsita yaja mayi reyasy avasthite
02030024c niyukva cpi m krtye sarva kartsmi te vaca
02030025 yudhihira uvca
02030025a saphala kra sakalpa siddhi ca niyat mama
02030025c yasya me tva hrkea yathepsitam upasthita
02030026 vaiapyana uvca
02030026a anujtas tu krena pavo bhrtrbhi saha
02030026c hitu rjasyya sdhanny upacakrame
02030027a tata jpaym sa pavo rinibarhaa
02030027c sahadeva yudh reha mantria caiva sarvaa
02030028a asmin kratau yathoktni yajgni dvijtibhi
02030028c tathopakaraa sarva magalni ca sarvaa

02030029a adhiyaj ca sabhrn dhaumyoktn kipram eva hi


02030029c samnayantu puru yathyoga yathkramam
02030030a indraseno vioka ca pru crjunasrathi
02030030c anndyharae yukt santu matpriyakmyay
02030031a sarvakm ca kryant rasagandhasamanvit
02030031c manohar prtikar dvijn kurusattama
02030032a tad vkyasamakla tu krta sarvam avedayat
02030032c sahadevo yudh reho dharmarje mahtmani
02030033a tato dvaipyano rjann rtvija samupnayat
02030033c vedn iva mahbhgn skn mrtimato dvijn
02030034a svaya brahmatvam akarot tasya satyavatsuta
02030034c dhanajaynm rabha susm smago bhavat
02030035a yjavalkyo babhvtha brahmiho dhvaryusattama
02030035c pailo hot vaso putro dhaumyena sahito bhavat
02030036a ete iyavarg ca putr ca bharatarabha
02030036c babhvur hotrag sarve vedavedgaprag
02030037a te vcayitv puyham hayitv ca ta vidhim
02030037c strokta yojaym sus tad devayajana mahat
02030038a tatra cakrur anujt arany uta ilpina
02030038c ratnavanti vilni vemnva divaukasm
02030039a tata jpaym sa sa rj rjasattama
02030039c sahadeva tad sadyo mantria kurusattama
02030040a mantrartha dts tva preayasvugn drutam
02030040c uparutya vaco rja sa dtn prhiot tad
02030041a mantrayadhva rreu brhman bhmipn api
02030041c via ca mny dr ca sarvn nayateti ca
02030042a te sarvn prthivpln paveyasya sant
02030042c mantray babhvu ca preaym sa cparn
02030043a tatas te tu yathkla kuntputra yudhihiram
02030043c dkay cakrire vipr rjasyya bhrata
02030044a dkita sa tu dharmtm dharmarjo yudhihira
02030044c jagma yajyatana vrto viprai sahasraa
02030045a bhrtrbhir jtibhi caiva suhrdbhi sacivais tath
02030045c katriyai ca manuyendra nndeasamgatai
02030045e amtyai ca nrpareho dharmo vigrahavn iva
02030046a jagmur brhmas tatra viayebhyas tatas tata
02030046c sarvavidysu nit vedavedgaprag
02030047a tem vasath cakrur dharmarjasya sant
02030047c bahvann ayanair yuktn sagan prthak prthak
02030047e sarvartuguasapann ilpino tha sahasraa
02030048a teu te nyavasan rjan brhma bhrasatkrt
02030048c kathayanta kath bahv payanto naanartakn
02030049a bhujat caiva vipr vadat ca mahsvana
02030049c ania ryate smtra muditn mahtmanm

02030050a dyat dyatm e bhujyat bhujyatm iti


02030050c evaprakr sajalp ryante smtra nityaa
02030051a gav atasahasri ayann ca bhrata
02030051c rukmasya yoit caiva dharmarja prthag dadau
02030052a prvartataiva yaja sa pavasya mahtmana
02030052c prthivym ekavrasya akrasyeva triviape
02030053a tato yudhihiro rj preaym sa pavam
02030053c nakula hstinapura bhmya bharatarabha
02030054a droya dhrtarrya vidurya krpya ca
02030054c bhrtr
caiva sarve ye nurakt yudhihire
02031001 vaiapyana uvca
02031001a sa gatv hstinapura nakula samitijaya
02031001c bhmam mantraym sa dhrtarra ca pava
02031002a prayayu prtamanaso yaja brahmapurasar
02031002c sarutya dharmarjasya yaja yajavidas tad
02031003a anye ca ataas tuair manobhir manujarabha
02031003c draukm sabh caiva dharmarja ca pavam
02031004a digbhya sarve sampetu prthivs tatra bhrata
02031004c samupdya ratnni vividhni mahnti ca
02031005a dhrtarra ca bhma ca vidura ca mahmati
02031005c duryodhanapurog ca bhrtara sarva eva te
02031006a satkrtymantrit sarve cryapramukh nrp
02031006c gndhrarja subala akuni ca mahbala
02031007a acalo vraka caiva kara ca rathin vara
02031007c rta alyo madrarjo bhlika ca mahratha
02031008a somadatto tha kauravyo bhrir bhrirav ala
02031008c avatthm krpo droa saindhava ca jayadratha
02031009a yajasena saputra ca lva ca vasudhdhipa
02031009c prgjyotia ca nrpatir bhagadatto mahya
02031010a saha sarvais tath mlecchai sgarnpavsibhi
02031010c prvaty ca rjno rj caiva brhadbala
02031011a paurako vsudeva ca vaga kligakas tath
02031011c kara kuntala caiva vnavsyndhraks tath
02031012a dravi sihal caiva rj kmrakas tath
02031012c kuntibhojo mahtej suhma ca sumahbala
02031013a bhlik cpare r rjna sarva eva te
02031013c vira saha putrai ca mcella ca mahratha
02031013e rjno rjaputr ca nnjanapadevar
02031014a iuplo mahvrya saha putrea bhrata
02031014c gacchat paveyasya yaja sagrmadurmada
02031015a rma caivniruddha ca babhru ca sahasraa
02031015c gadapradyumnasmb ca crudea ca vryavn
02031016a ulmuko niaha caiva vra prdyumnir eva ca
02031016c vrayo nikhilennye samjagmur mahrath

02031017a ete cnye ca bahavo rjno madhyadeaj


02031017c jagmu puputrasya rjasya mahkratum
02031018a dadus tem vasathn dharmarjasya sant
02031018c bahukakynvitn rjan drghikvrkaobhitn
02031019a tath dharmtmajas te cakre pjm anuttamm
02031019c satkrt ca yathoddi jagmur vasathn nrp
02031020a kailsaikharaprakhyn manojn dravyabhitn
02031020c sarvata savrtn uccai prkrai sukrtai sitai
02031021a suvarajlasavtn maikuimaobhitn
02031021c sukhrohaasopnn mahsanaparicchadn
02031022a sragdmasamavacchannn uttamgurugandhina
02031022c hasuvarasadrn yojanasudarann
02031023a asabdhn samadvrn yutn uccvacair guai
02031023c bahudhtupinaddhgn himavacchikharn iva
02031024a virnts te tato payan bhmip bhridakiam
02031024c vrta sadasyair bahubhir dharmarja yudhihiram
02031025a tat sada prthivai kra brhmaai ca mahtmabhi
02031025c bhrjate sma tad rjan nkaprham ivmarai
02032001 vaiapyana uvca
02032001a pitmaha guru caiva pratyudgamya yudhihira
02032001c abhivdya tato rjann ida vacanam abravt
02032001e bhma droa krpa draui duryodhanaviviat
02032002a asmin yaje bhavanto mm anugrhantu sarvaa
02032002c ida va svam aha caiva yad ihsti dhana mama
02032002e prayantu bhavanto m yatheam aniyantrit
02032003a evam uktv sa tn sarvn dkita pavgraja
02032003c yuyoja ha yathyogam adhikrev anantaram
02032004a bhakyabhojydhikreu dusanam ayojayat
02032004c parigrahe brhmanm avatthmnam uktavn
02032005a rj tu pratipjrtha sajaya sanyayojayat
02032005c krtkrtaparijne bhmadroau mahmat
02032006a hirayasya suvarasya ratnn cnvavekae
02032006c dakin ca vai dne krpa rj nyayojayat
02032006e tathnyn puruavyghrs tasmis tasmin nyayojayat
02032007a bhliko dhrtarra ca somadatto jayadratha
02032007c nakulena samnt svmivat tatra remire
02032008a katt vyayakaras tv sd vidura sarvadharmavit
02032008c duryodhanas tv arhani pratijagrha sarvaa
02032009a sarvaloka samvrtta pipru phalam uttamam
02032009c draukma sabh caiva dharmarja ca pavam
02032010a na ka cid harat tatra sahasrvaram arhaam
02032010c ratnai ca bahubhis tatra dharmarjam avardhayan
02032011a katha nu mama kauravyo ratnadnai sampnuyt
02032011c yajam ity eva rjna spardhamn dadur dhanam

02032012a bhavanai savimngrai sodarkair balasavrtai


02032012c lokarjavimnai ca brhmavasathai saha
02032013a krtair vasathair divyair vimnapratimais tath
02032013c vicitrai ratnavadbhi ca rddhy paramay yutai
02032014a rjabhi ca samvrttair atvarsamrddhibhi
02032014c aobhata sado rjan kaunteyasya mahtmana
02032015a rddhy ca varua deva spardhamno yudhihira
02032015c aagnintha yajena so yajad dakivat
02032015e sarv jann sarvakmai samrddhai samatarpayat
02032016a annavn bahubhakya ca bhuktavajjanasavrta
02032016c ratnopahrakarmayo babhva sa samgama
02032017a ijyahomhutibhir mantraiksamanvitai
02032017c tasmin hi tatrpur devs tate yaje maharibhi
02032018a yath devs tath vipr dakinnamahdhanai
02032018c tatrpu sarvavar ca tasmin yaje mudnvit
02033001 vaiapyana uvca
02033001a tato bhiecanye hni brhma rjabhi saha
02033001c antarved praviviu satkrrtha maharaya
02033002a nradapramukhs tasym antarvedy mahtmana
02033002c samsn uubhire saha rjaribhis tad
02033003a samet brahmabhavane dev devarayo yath
02033003c karmntaram upsanto jajalpur amitaujasa
02033004a idam eva na cpy evam evam etan na cnyath
02033004c ity cur bahavas tatra vitan parasparam
02033005a krn arths tath ke cid akrs tatra kurvate
02033005c akr ca kr cakrur hetubhi stranicitai
02033006a tatra medhvina ke cid artham anyai prapritam
02033006c vicikipur yath yen nabhogatam ivmiam
02033007a ke cid dharmrthasayukt kaths tatra mahvrat
02033007c remire kathayanta ca sarvavedavid var
02033008a s vedir vedasapannair devadvijamaharibhi
02033008c babhse samkr nakatrair dyaur ivmal
02033009a na tasy sanidhau dra ka cid sn na cvrata
02033009c antarvedy tad rjan yudhihiraniveane
02033010a t tu lakmvato lakm tad yajavidhnajm
02033010c tutoa nrada payan dharmarjasya dhmata
02033011a atha cint sampede sa munir manujdhipa
02033011c nradas ta tad payan sarvakatrasamgamam
02033012a sasmra ca purvrtt kath t bharatarabha
02033012c avatarae ysau brahmao bhavane bhavat
02033013a devn sagama ta tu vijya kurunandana
02033013c nrada puarkka sasmra manas harim
02033014a skt sa vibudhrighna katre nryao vibhu
02033014c pratij playan dhm jta parapurajaya

02033015a sadidea pur yo sau vibudhn bhtakrt svayam


02033015c anyonyam abhinighnanta punar lokn avpsyatha
02033016a iti nryaa abhur bhagav jagata prabhu
02033016c diya vibudhn sarvn ajyata yadukaye
02033017a kitv andhakavrn vae vaabhrt vara
02033017c paray uubhe lakmy nakatrm ivour
02033018a yasya bhubala sendr sur sarva upsate
02033018c so ya mnuavan nma harir ste rimardana
02033019a aho bata mahad bhta svayabhr yad ida svayam
02033019c dsyati puna katram eva balasamanvitam
02033020a ity et nrada cint cintaym sa dharmavit
02033020c hari nryaa jtv yajair ya tam varam
02033021a tasmin dharmavid reho dharmarjasya dhmata
02033021c mahdhvare mahbuddhis tasthau sa bahumnata
02033022a tato bhmo bravd rjan dharmarja yudhihiram
02033022c kriyatm arhaa rj yathrham iti bhrata
02033023a cryam rtvija caiva sayukta ca yudhihira
02033023c sntaka ca priya chu a arghyrhn nrpa tath
02033024a etn arhn abhigatn hu savatsaroitn
02033024c ta ime klapgasya mahato smn upgat
02033025a em ekaikao rjann arghyam nyatm iti
02033025c atha cai varihya samarthyopanyatm
02033026 yudhihira uvca
02033026a kasmai bhavn manyate rgham ekasmai kurunandana
02033026c upanyamna yukta ca tan me brhi pitmaha
02033027 vaiapyana uvca
02033027a tato bhma tanavo buddhy nicitya bhrata
02033027c vreya manyate kram arhayatama bhuvi
02033028a ea hy e sametn tejobalaparkramai
02033028c madhye tapann ivbhti jyotim iva bhskara
02033029a asryam iva sryea nivtam iva vyun
02033029c bhsita hldita caiva kreneda sado hi na
02033030a tasmai bhmbhyanujta sahadeva pratpavn
02033030c upajahre tha vidhivad vreyyrghyam uttamam
02033031a pratijagrha tat kra stradrena karma
02033031c iuplas tu t pj vsudeve na cakame
02033032a sa uplabhya bhma ca dharmarja ca sasadi
02033032c apkipad vsudeva cedirjo mahbala
02034001 iupla uvca
02034001a nyam arhati vreyas tihatsv iha mahtmasu
02034001c mahpatiu kauravya rjavat prthivrhaam
02034002a nya yukta samcra paveu mahtmasu
02034002c yat kmt puarkka pavrcitavn asi
02034003a bl yya na jndhva dharma skmo hi pav

02034003c aya tatrbhyatikrnta pageyo lpadarana


02034004a tvdro dharmayukto hi kurva priyakmyay
02034004c bhavaty abhyadhika bhmo lokev avamata satm
02034005a katha hy arj drho madhye sarvamahkitm
02034005c arham arhati tath yath yumbhir arcita
02034006a atha v manyase kra sthavira bharatarabha
02034006c vasudeve sthite vrddhe katham arhati tatsuta
02034007a atha v vsudevo pi priyakmo nuvrttavn
02034007c drupade tihati katha mdhavo rhati pjanam
02034008a crya manyase kram atha v kurupugava
02034008c droe tihati vreya kasmd arcitavn asi
02034009a rtvija manyase kram atha v kurunandana
02034009c dvaipyane sthite vipre katha kro rcitas tvay
02034010a naiva rtvi na ccryo na rj madhusdana
02034010c arcita ca kurureha kim anyat priyakmyay
02034011a atha vpy arcanyo ya yumka madhusdana
02034011c ki rjabhir ihntair avamnya bhrata
02034012a vaya tu na bhayd asya kaunteyasya mahtmana
02034012c prayacchma karn sarve na lobhn na ca sntvant
02034013a asya dharmapravrttasya prthivatva cikrata
02034013c karn asmai prayacchma so yam asmn na manyate
02034014a kim anyad avamnd dhi yad ima rjasasadi
02034014c aprptalakaa kram arghyercitavn asi
02034015a akasmd dharmaputrasya dharmtmeti yao gatam
02034015c ko hi dharmacyute pjm eva yukt prayojayet
02034015e yo ya vrikule jto rjna hatavn pur
02034016a adya dharmtmat caiva vyapakr yudhihirt
02034016c krpaatva nivia ca kre rghyasya nivedant
02034017a yadi bht ca kauntey krpa ca tapasvina
02034017c nanu tvaypi boddhavya y pj mdhavo rhati
02034018a atha v krpaair etm upant janrdana
02034018c pjm anarha kasmt tvam abhyanujtavn asi
02034019a ayuktm tmana pj tva punar bahu manyase
02034019c havia prpya niyanda pritu veva nirjane
02034020a na tv aya prthivendrm avamna prayujyate
02034020c tvm eva kuravo vyakta pralambhante janrdana
02034021a klbe drakriy ydrg andhe v rpadaranam
02034021c arjo rjavat pj tath te madhusdana
02034022a dro yudhihiro rj dro bhma ca ydra
02034022c vsudevo py aya dra sarvam etad yathtatham
02034023a ity uktv iuplas tn utthya paramsant
02034023c niryayau sadasas tasmt sahito rjabhis tad
02035001 vaiapyana uvca
02035001a tato yudhihiro rj iuplam updravat

02035001c uvca caina madhura sntvaprvam ida vaca


02035002a neda yukta mahpla ydra vai tvam uktavn
02035002c adharma ca paro rjan pruya ca nirarthakam
02035003a na hi dharma para jtu nvabudhyeta prthiva
02035003c bhma tanavas tv ena mvamasth ato nyath
02035004a paya cemn mahpls tvatto vrddhatamn bahn
02035004c mryante crha kre tadvat tva kantum arhasi
02035005a veda tattvena kra hi bhma cedipate bhram
02035005c na hy ena tva tath vettha yathaina veda kaurava
02035006 bhma uvca
02035006a nsm anunayo deyo nyam arhati sntvanam
02035006c lokavrddhatame kre yo rha nnumanyate
02035007a katriya katriya jitv rae raakrt vara
02035007c yo mucati vae krtv gurur bhavati tasya sa
02035008a asy ca samitau rjm ekam apy ajita yudhi
02035008c na paymi mahpla stvatputratejas
02035009a na hi kevalam asmkam ayam arcyatamo cyuta
02035009c traym api loknm arcanyo janrdana
02035010a krena hi jit yuddhe bahava katriyarabh
02035010c jagat sarva ca vreye nikhilena pratihitam
02035011a tasmt satsv api vrddheu kram arcma netarn
02035011c eva vaktu na crhas tva m bht te buddhir dr
02035012a jnavrddh may rjan bahava paryupsit
02035012c te kathayat aurer aha guavato gun
02035012e samgatnm araua bahn bahumatn satm
02035013a karmy api ca yny asya janmaprabhrti dhmata
02035013c bahua kathyamnni narair bhya rutni me
02035014a na kevala vaya kmc cedirja janrdanam
02035014c na sabandha puraskrtya krtrtha v katha cana
02035015a arcmahe rcita sadbhir bhuvi bhaumasukhvaham
02035015c yaa aurya jaya csya vijyrc prayujmahe
02035016a na hi ka cid ihsmbhi sublo py aparkita
02035016c guair vrddhn atikramya harir arcyatamo mata
02035017a jnavrddho dvijtn katriy baldhika
02035017c pjye tv iha govinde het dvv api sasthitau
02035018a vedavedgavijna bala cpy amita tath
02035018c nr hi loke kasysti viia keavd rte
02035019a dna dkya ruta aurya hr krtir buddhir uttam
02035019c sanati rr dhrtis tui pui ca niyatcyute
02035020a tam ima sarvasapannam crya pitara gurum
02035020c arcyam arcitam arcrha sarve samantum arhatha
02035021a rtvig gurur vivhya ca sntako nrpati priya
02035021c sarvam etad dhrkee tasmd abhyarcito cyuta
02035022a kra eva hi loknm utpattir api cpyaya

02035022c krasya hi krte bhtam ida viva samarpitam


02035023a ea prakrtir avyakt kart caiva santana
02035023c para ca sarvabhtebhyas tasmd vrddhatamo cyuta
02035024a buddhir mano mahn vyus tejo mbha kha mah ca y
02035024c caturvidha ca yad bhta sarva kre pratihitam
02035025a ditya candram caiva nakatri grah ca ye
02035025c dia copadia caiva sarva kre pratihitam
02035026a aya tu puruo bla iuplo na budhyate
02035026c sarvatra sarvad kra tasmd eva prabhate
02035027a yo hi dharma vicinuyd utkra matimn nara
02035027c sa vai payed yathdharma na tath cedir ayam
02035028a savrddhablev atha v prthiveu mahtmasu
02035028c ko nrha manyate kra ko vpy ena na pjayet
02035029a athem dukrt pj iuplo vyavasyati
02035029c dukrty yathnyya tathya kartum arhati
02036001 vaiapyana uvca
02036001a evam uktv tato bhmo virarma mahya
02036001c vyjahrottara tatra sahadevo rthavad vaca
02036002a keava keihantram aprameyaparkramam
02036002c pjyamna may yo va kra na sahate nrp
02036003a sarve balin mrdhni mayeda nihita padam
02036003c evam ukte may samyag uttara prabravtu sa
02036004a matimantas tu ye ke cid crya pitara gurum
02036004c arcyam arcitam arcrham anujnantu te nrp
02036005a tato na vyjahrai ka cid buddhimat satm
02036005c mnin balin rj madhye sadarite pade
02036006a tato patat pupavri sahadevasya mrdhani
02036006c adryarp vca cpy abruvan sdhu sdhv iti
02036007a vidhyad ajina kra bhaviyadbhtajalpaka
02036007c sarvasaayanirmokt nrada sarvalokavit
02036008a tatrhtgat sarve sunthapramukh ga
02036008c saprdryanta sakruddh vivaravadans tath
02036009a yudhihirbhieka ca vsudevasya crhaam
02036009c abruvas tatra rjno nirvedd tmanicayt
02036010a suhrdbhir vryamn te hi vapur babhau
02036010c mid apakrn sihnm iva garjatm
02036011a ta balaugham aparyanta rjasgaram akayam
02036011c kurva samaya kro yuddhya bubudhe tad
02036012a pjayitv tu pjrha brahmakatra vieata
02036012c sahadevo nr deva sampayata karma tat
02036013a tasminn abhyarcite kre suntha atrukaraa
02036013c atitmrekaa kopd uvca manujdhipn
02036014a sthita senpatir vo ha manyadhva ki nu spratam
02036014c yudhi tihma sanahya sametn vripavn

02036015a iti sarvn samutshya rjas t cedipugava


02036015c yajopaghtya tata so mantrayata rjabhi
02037001 vaiapyana uvca
02037001a tata sgarasaka drv nrpatisgaram
02037001c rot pracalita sarvam idam ha yudhihira
02037002a bhma matimat reha vrddha kurupitmaham
02037002c brhaspati brhattej puruhta ivrih
02037003a asau rot pracalito mahn nrpatisgara
02037003c atra yat pratipattavya tan me brhi pitmaha
02037004a yajasya ca na vighna syt prajn ca iva bhavet
02037004c yath sarvatra tat sarva brhi me dya pitmaha
02037005a ity uktavati dharmaje dharmarje yudhihire
02037005c uvceda vaco bhmas tata kurupitmaha
02037006a m bhais tva kururdla v siha hantum arhati
02037006c iva panth sunto tra may prvatara vrta
02037007a prasupte hi yath sihe vnas tatra samgat
02037007c bhaeyu sahit sarve tatheme vasudhdhip
02037008a vrisihasya suptasya tatheme pramukhe sthit
02037008c bhaante tta sakruddh vna sihasya sanidhau
02037009a na hi sabudhyate tvat supta siha ivcyuta
02037009c tena sihkaroty etn nrsiha cedipugava
02037010a prthivn prthivareha iuplo lpacetana
02037010c sarvn sarvtman tta netukmo yamakayam
02037011a nnam etat samdtu punar icchaty adhokaja
02037011c yad asya iuplastha tejas tihati bhrata
02037012a viplut csya bhadra te buddhir buddhimat vara
02037012c cedirjasya kaunteya sarve ca mahkitm
02037013a dtu hi naravyghro ya yam icchaty aya yad
02037013c tasya viplavate buddhir eva cedipater yath
02037014a caturvidhn bhtn triu lokeu mdhava
02037014c prabhava caiva sarve nidhana ca yudhihira
02037015a iti tasya vaca rutv tata cedipatir nrpa
02037015c bhma rkkar vca rvaym sa bhrata
02038001 iupla uvca
02038001a vibhikbhir bahvbhir bhayan sarvaprthivn
02038001c na vyapatrapase kasmd vrddha san kulapsana
02038002a yuktam etat trtyy prakrtau vartat tvay
02038002c vaktu dharmd apetrtha tva hi sarvakurttama
02038003a nvi naur iva sabaddh yathndho vndham anviyt
02038003c tathbht hi kauravy bhma ye tvam agra
02038004a ptanghtaprvi karmy asya vieata
02038004c tvay krtayatsmka bhya pracyvita mana
02038005a avaliptasya mrkhasya keava stotum icchata
02038005c katha bhma na te jihv atadheya vidryate

02038006a yatra kuts prayoktavy bhma blatarair narai


02038006c tam ima jnavrddha san gopa sastotum icchasi
02038007a yady anena hat blye akuni citram atra kim
02038007c tau vvavrabhau bhma yau na yuddhaviradau
02038008a cetanrahita kha yady anena niptitam
02038008c pdena akaa bhma tatra ki krtam adbhutam
02038009a valmkamtra saptha yady anena dhrto cala
02038009c tad govardhano bhma na tac citra mata mama
02038010a bhuktam etena bahv anna krat nagamrdhani
02038010c iti te bhma rvn para vismayam gat
02038011a yasya cnena dharmaja bhuktam anna balyasa
02038011c sa cnena hata kasa ity etan na mahdbhutam
02038012a na te rutam ida bhma nna kathayat satm
02038012c yad vakye tvm adharmaja vkya kurukuldhama
02038013a stru gou na astri ptayed brhmaeu ca
02038013c yasya cnnni bhujta ya ca syc charagata
02038014a iti santo nusanti sajjan dharmia sad
02038014c bhma loke hi tat sarva vitatha tvayi dryate
02038015a jnavrddha ca vrddha ca bhysa keava mama
02038015c ajnata ivkhysi sastuvan kurusattama
02038015e goghna strghna ca san bhma katha sastavam arhati
02038016a asau matimat reho ya ea jagata prabhu
02038016c sabhvayati yady eva tvadvkyc ca janrdana
02038016e evam etat sarvam iti sarva tad vitatha dhruvam
02038017a na gth gthina sti bahu ced api gyati
02038017c prakrti ynti bhtni bhligaakunir yath
02038018a nna prakrtir e te jaghany ntra saaya
02038018c ata ppyas cai pavnm apyate
02038019a yem arcyatama kras tva ca ye pradaraka
02038019c dharmavk tvam adharmaja sat mrgd avapluta
02038020a ko hi dharmiam tmna jna jnavat vara
02038020c kuryd yath tvay bhma krta dharmam avekat
02038021a anyakm hi dharmaja kanyak prjamnin
02038021c amb nmeti bhadra te katha spahrt tvay
02038022a y tvaypahrt bhma kany naiitavn nrpa
02038022c bhrt vicitravryas te sat vrttam anuhita
02038023a drayor yasya cnyena miata prjamnina
02038023c tava jtny apatyni sajjancarite pathi
02038024a na hi dharmo sti te bhma brahmacaryam ida vrth
02038024c yad dhrayasi mohd v klbatvd v na saaya
02038025a na tv aha tava dharmaja paymy upacaya kva cit
02038025c na hi te sevit vrddh ya eva dharmam abruvan
02038026a ia dattam adhta ca yaj ca bahudaki
02038026c sarvam etad apatyasya kal nrhati oam

02038027a vratopavsair bahubhi krta bhavati bhma yat


02038027c sarva tad anapatyasya mogha bhavati nicayt
02038028a so napatya ca vrddha ca mithydharmnusant
02038028c hasavat tvam apdn jtibhya prpnuy vadham
02038029a eva hi kathayanty anye nar jnavida pur
02038029c bhma yat tad aha samyag vakymi tava rvata
02038030a vrddha kila samudrnte ka cid dhaso bhavat pur
02038030c dharmavg anyathvrtta pakia so nusti ha
02038031a dharma carata mdharmam iti tasya vaca kila
02038031c pakia uruvur bhma satata dharmavdina
02038032a athsya bhakyam jahru samudrajalacria
02038032c aaj bhma tasynye dharmrtham iti uruma
02038033a tasya caiva samabhye nikipyni sarvaa
02038033c samudrmbhasy amodanta caranto bhma pakia
02038034a tem ani sarve bhakaym sa ppakrt
02038034c sa hasa sapramattnm apramatta svakarmai
02038035a tata prakyameu tev aev aajo para
02038035c aakata mahprjas ta kad cid dadara ha
02038036a tata sa kathaym sa drv hasasya kilbiam
02038036c te paramadukhrta sa pak sarvapakim
02038037a tata pratyakato drv pakias te samgat
02038037c nijaghnus ta tad hasa mithyvrtta kurdvaha
02038038a te tv hasasadharmam apme vasudhdhip
02038038c nihanyur bhma sakruddh pakias tam ivajam
02038039a gthm apy atra gyanti ye puravido jan
02038039c bhma y t ca te samyak kathayiymi bhrata
02038040a antartmani vinihite; raui patraratha vitatham
02038040c aabhakaam auci te; karma vcam atiayate
02039001 iupla uvca
02039001a sa me bahumato rj jarsadho mahbala
02039001c yo nena yuddha neyea dso yam iti sayuge
02039002a keavena krta yat tu jarsadhavadhe tad
02039002c bhmasenrjunbhy ca kas tat sdhv iti manyate
02039003a advrea praviena chadman brahmavdin
02039003c dra prabhva krena jarsadhasya dhmata
02039004a yena dharmtmantmna brahmayam abhijnat
02039004c naiita pdyam asmai tad dtum agre durtmane
02039005a bhujyatm iti tenokt krabhmadhanajay
02039005c jarsadhena kauravya krena vikrta krtam
02039006a yady aya jagata kart yathaina mrkha manyase
02039006c kasmn na brhmaa samyag tmnam avagacchati
02039007a ida tv caryabhta me yad ime pavs tvay
02039007c apakr sat mrgn manyante tac ca sdhv iti
02039008a atha v naitad carya ye tvam asi bhrata

02039008c strsadharm ca vrddha ca sarvrthn pradaraka


02039009 vaiapyana uvca
02039009a tasya tad vacana rutv rka rkkara bahu
02039009c cukopa balin reho bhmasena pratpavn
02039010a tasya padmapratke svabhvyatavistrte
02039010c bhya krodhbhitmrnte rakte netre babhvatu
02039011a triikh bhruku csya dadru sarvaprthiv
02039011c lalasth trikasth gag tripathagm iva
02039012a dantn sadaatas tasya kopd dadrur nanam
02039012c yugnte sarvabhtni klasyeva didhakata
02039013a utpatanta tu vegena jagrhaina manasvinam
02039013c bhma eva mahbhur mahsenam ivevara
02039014a tasya bhmasya bhmea vryamasya bhrata
02039014c guru vividhair vkyai krodha praamam gata
02039015a nticakrma bhmasya sa hi vkyam aridama
02039015c samuddhto ghanpye velm iva mahodadhi
02039016a iuplas tu sakruddhe bhmasene nardhipa
02039016c nkampata tad vra paurue sve vyavasthita
02039017a utpatanta tu vegena puna punar aridama
02039017c na sa ta cintaym sa siha kudramrga yath
02039018a prahasa cbravd vkya cedirja pratpavn
02039018c bhmasenam atikruddha drv bhmaparkramam
02039019a mucaina bhma payantu yvad ena nardhip
02039019c matpratpgninirdagdha patagam iva vahnin
02039020a tata cedipater vkya tac chrutv kurusattama
02039020c bhmasenam uvceda bhmo matimat vara
02040001 bhma uvca
02040001a cedirjakule jtas tryaka ea caturbhuja
02040001c rsabhrvasadra rurva ca nanda ca
02040002a tensya mtpitarau tresatus tau sabndhavau
02040002c vaikrta tac ca tau drv tygya kurut matim
02040003a tata sabhrya nrpati smtya sapurohitam
02040003c cintsamhahrdaya vg uvcarri
02040004a ea te nrpate putra rm jto mahbala
02040004c tasmd asmn na bhetavyam avyagra phi vai ium
02040005a na caivaitasya mrtyus tva na kla pratyupasthita
02040005c mrtyur hantsya astrea sa cotpanno nardhipa
02040006a sarutyodhrta vkya bhtam antarhita tata
02040006c putrasnehbhisatapt janan vkyam abravt
02040007a yenedam rita vkya mamaiva tanaya prati
02040007c prjalis ta namasymi bravtu sa punar vaca
02040008a rotum icchmi putrasya ko sya mrtyur bhaviyati
02040008c antarhita tato bhtam uvceda punar vaca
02040009a yenotsage grhtasya bhujv abhyadhikv ubhau

02040009c patiyata kititale pacarv ivoragau


02040010a trtyam etad blasya lalastha ca locanam
02040010c nimajjiyati ya drv so sya mrtyur bhaviyati
02040011a tryaka caturbhuja rutv tath ca samudhrtam
02040011c dharay prthiv sarve abhyagacchan didrkava
02040012a tn pjayitv saprptn yathrha sa mahpati
02040012c ekaikasya nrpasyke putram ropayat tad
02040013a eva rjasahasr prthaktvena yathkramam
02040013c iur ake samrho na tat prpa nidaranam
02040014a tata cedipura prptau sakaraajanrdanau
02040014c ydavau ydav drau svasra t pitus tad
02040015a abhivdya yathnyya yathjyeha nrp ca tn
02040015c kualnmaya prv niaau rmakeavau
02040016a abhyarcitau tad vrau prty cbhyadhika tata
02040016c putra dmodarotsage dev sanyadadht svayam
02040017a nyastamtrasya tasyke bhujv abhyadhikv ubhau
02040017c petatus tac ca nayana nimamajja lalajam
02040018a tad drv vyathit trast vara kram aycata
02040018c dadasva me vara kra bhayrty mahbhuja
02040019a tva hy rtn samvso bhtnm abhayakara
02040019c pitrvasra m bhair ity uvca janrdana
02040020a dadni ka vara ki v karavi pitrvasa
02040020c akya v yadi vakya kariymi vacas tava
02040021a evam ukt tata kram abravd yadunandanam
02040021c iuplasypardhn kameths tva mahbala
02040022 kra uvca
02040022a apardhaata kmya may hy asya pitrvasa
02040022c putrasya te vadhrh m tva oke mana krth
02040023 bhma uvca
02040023a evam ea nrpa ppa iupla sumandadh
02040023c tv samhvayate vra govindavaradarpita
02041001 bhma uvca
02041001a nai cedipater buddhir yay tvhvayate cyutam
02041001c nnam ea jagadbhartu krasyaiva vinicaya
02041002a ko hi m bhmasendya kitv arhati prthiva
02041002c keptu daivaparttm yathaia kulapsana
02041003a ea hy asya mahbho tejoa ca harer dhruvam
02041003c tam eva punar dtum icchat prthuya hari
02041004a yenaia kururdla rdla iva cedir
02041004c garjaty atva durbuddhi sarvn asmn acintayan
02041005 vaiapyana uvca
02041005a tato na mamre caidyas tad bhmavacana tad
02041005c uvca caina sakruddha punar bhmam athottaram
02041006 iupla uvca

02041006a dviat no stu bhmaia prabhva keavasya ya


02041006c yasya sastavavakt tva bandivat satatotthita
02041007a sastavya mano bhma pare ramate sad
02041007c yadi sastaui rjas tvam ima hitv janrdanam
02041008a darada stuhi bhlkam ima prthivasattamam
02041008c jyamnena yeneyam abhavad drit mah
02041009a vaggaviaydhyaka sahasrkasama bale
02041009c stuhi karam ima bhma mahcpavikaraam
02041010a droa draui ca sdhu tva pitputrau mahrathau
02041010c stuhi stutyv imau bhma satata dvijasattamau
02041011a yayor anyataro bhma sakruddha sacarcarm
02041011c im vasumat kuryd aem iti me mati
02041012a droasya hi sama yuddhe na paymi nardhipam
02041012c avatthmnas tath bhma na caitau stotum icchasi
02041013a alydn api kasmt tva na staui vasudhdhipn
02041013c stavya yadi te buddhir vartate bhma sarvad
02041014a ki hi akya may kartu yad vrddhn tvay nrpa
02041014c pur kathayat nna na ruta dharmavdinm
02041015a tmanindtmapj ca paranind parastava
02041015c ancaritam ry vrttam etac caturvidham
02041016a yad astavyam ima avan moht sastaui bhaktita
02041016c keava tac ca te bhma na ka cid anumanyate
02041017a katha bhojasya purue vargaple durtmani
02041017c samveayase sarva jagat kevalakmyay
02041018a atha vai na te bhakti prakrti yti bhrata
02041018c mayaiva kathita prva bhligaakunir yath
02041019a bhligaakunir nma prve himavata pare
02041019c bhma tasy sad vca ryante rthavigarhit
02041020a m shasam itda s satata vate kila
02041020c shasa ctmantva carant nvabudhyate
02041021a s hi msrgala bhma mukht sihasya khdata
02041021c dantntaravilagna yat tad datte lpacetan
02041022a icchata s hi sihasya bhma jvaty asaayam
02041022c tadvat tvam apy adharmaja sad vca prabhase
02041023a icchat prthivendr bhma jvasy asaayam
02041023c lokavidviakarm hi nnyo sti bhavat sama
02041024 vaiapyana uvca
02041024a tata cedipate rutv bhma sa kauka vaca
02041024c uvceda vaco rja cedirjasya rvata
02041025a icchat kila nmha jvmy e mahkitm
02041025c yo ha na gaaymy ets trnva nardhipn
02041026a evam ukte tu bhmea tata sacukrudhur nrp
02041026c ke cij jahrire tatra ke cid bhma jagarhire
02041027a ke cid cur mahevs rutv bhmasya tad vaca

02041027c ppo valipto vrddha ca nya bhmo rhati kamm


02041028a hanyat durmatir bhma pauvat sdhv aya nrpai
02041028c sarvai sametya sarabdhair dahyat v kagnin
02041029a iti te vaca rutv tata kurupitmaha
02041029c uvca matimn bhmas tn eva vasudhdhipn
02041030a uktasyoktasya nehntam aha samupalakaye
02041030c yat tu vakymi tat sarva rudhva vasudhdhip
02041031a pauvad ghtana v me dahana v kagnin
02041031c kriyat mrdhni vo nyasta mayeda sakala padam
02041032a ea tihati govinda pjito smbhir acyuta
02041032c yasya vas tvarate buddhir maraya sa mdhavam
02041033a kram hvayatm adya yuddhe rgagaddharam
02041033c yvad asyaiva devasya deha viatu ptita
02042001 vaiapyana uvca
02042001a tata rutvaiva bhmasya cedir uruvikrama
02042001c yuyutsur vsudevena vsudevam uvca ha
02042002a hvaye tv raa gaccha may srdha janrdana
02042002c yvad adya nihanmi tv sahita sarvapavai
02042003a saha tvay hi me vadhy pav kra sarvath
02042003c nrpatn samatikramya yair arj tvam arcita
02042004a ye tv dsam arjna blyd arcanti durmatim
02042004c anarham arhavat kra vadhys ta iti me mati
02042004e ity uktv rjardlas tasthau garjann amaraa
02042005a evam ukte tata kro mrduprvam ida vaca
02042005c uvca prthivn sarvs tatsamaka ca pavn
02042006a ea na atrur atyanta prthiv stvatsuta
02042006c stvatn nrastm na hito napakrim
02042007a prgjyotiapura ytn asm jtv nrasakrt
02042007c adahad dvrakm ea svasrya san nardhip
02042008a krato bhojarjanyn ea raivatake girau
02042008c hatv baddhv ca tn sarvn upyt svapura pur
02042009a avamedhe haya medhyam utsra rakibhir vrtam
02042009c pitur me yajavighnrtham aharat ppanicaya
02042010a sauvrn pratipattau ca babhror ea yaasvina
02042010c bhrym abhyaharan mohd akm tm ito gatm
02042011a ea mypraticchanna karrthe tapasvinm
02042011c jahra bhadr vail mtulasya nrasakrt
02042012a pitrvasu krte dukha sumahan maraymy aham
02042012c diy tv ida sarvarj sanidhv adya vartate
02042013a payanti hi bhavanto dya mayy atva vyatikramam
02042013c krtni tu paroka me yni tni nibodhata
02042014a ima tv asya na akymi kantum adya vyatikramam
02042014c avalepd vadhrhasya samagre rjamaale
02042015a rukmiym asya mhasya prrthansn mumrata

02042015c na ca t prptavn mha dro vedaruti yath


02042016a evamdi tata sarve sahits te nardhip
02042016c vsudevavaca rutv cedirja vyagarhayan
02042017a tatas tad vacana rutv iupla pratpavn
02042017c jahsa svanavad dhsa prahasyedam uvca ha
02042018a matprv rukmi kra sasatsu parikrtayan
02042018c vieata prthiveu vr na kurue katham
02042019a manyamno hi ka satsu purua parikrtayet
02042019c anyaprv striya jtu tvad anyo madhusdana
02042020a kama v yadi te raddh m v kra mama kama
02042020c kruddhd vpi prasannd v ki me tvatto bhaviyati
02042021a tath bruvata evsya bhagavn madhusdana
02042021c vyapharac chira kruddha cakremitrakaraa
02042021e sa papta mahbhur vajrhata ivcala
02042022a tata cedipater deht tejo grya dadrur nrp
02042022c utpatanta mahrja gagand iva bhskaram
02042023a tata kamalapatrka kra lokanamaskrtam
02042023c vavande tat tad tejo vivea ca nardhipa
02042024a tad adbhutam amanyanta drv sarve mahkita
02042024c yad vivea mahbhu tat teja puruottamam
02042025a anabhre pravavara dyau papta jvalitani
02042025c krena nihate caidye cacla ca vasudhar
02042026a tata ke cin mahpl nbruvas tatra ki cana
02042026c attavkpathe kle prekam janrdanam
02042027a hastair hastgram apare pratyapann amarit
02042027c apare daanair ohn adaan krodhamrchit
02042028a rahas tu ke cid vreya praaasur nardhip
02042028c ke cid eva tu sarabdh madhyasths tv apare bhavan
02042029a prahr keava jagmu sastuvanto maharaya
02042029c brhma ca mahtmna prthiv ca mahbal
02042030a pavas tv abravd bhrtrn satkrea mahpatim
02042030c damaghotmaja vra sasdhayata m ciram
02042030e tath ca krtavantas te bhrtur vai sana tad
02042031a cednm dhipatye ca putram asya mahpatim
02042031c abhyaicat tad prtha saha tair vasudhdhipai
02042032a tata sa kururjasya kratu sarvasamrddhimn
02042032c yn prtikaro rjan sababhau vipulaujasa
02042033a ntavighna sukhrambha prabhtadhanadhnyavn
02042033c annavn bahubhakya ca keavena surakita
02042034a sampaym sa ca ta rjasya mahkratum
02042034c ta tu yaja mahbhur sampter janrdana
02042034e raraka bhagav auri rgacakragaddhara
02042035a tatas tv avabhrthasnta dharmarja yudhihiram
02042035c samasta prthiva katram abhigamyedam abravt

02042036a diy vardhasi dharmaja smrjya prptavn vibho


02042036c jamhjamhn yaa savardhita tvay
02042036e karmaaitena rjendra dharma ca sumahn krta
02042037a prcchmo naravyghra sarvakmai supjit
02042037c svarri gamiymas tad anujtum arhasi
02042038a rutv tu vacana rj dharmarjo yudhihira
02042038c yathrha pjya nrpatn bhrtrn sarvn uvca ha
02042039a rjna sarva evaite prtysmn samupgat
02042039c prasthit svni rri mm prcchya paratap
02042039e te nuvrajata bhadra vo viaynta nrpottamn
02042040a bhrtur vacanam jya pav dharmacria
02042040c yathrha nrpamukhys tn ekaika samanuvrajan
02042041a viram anvayt tra dhradyumna pratpavn
02042041c dhanajayo yajasena mahtmna mahratha
02042042a bhma ca dhrtarra ca bhmaseno mahbala
02042042c droa ca sasuta vra sahadevo mahratha
02042043a nakula subala rjan sahaputra samanvayt
02042043c draupadey sasaubhadr prvatyn mahpatn
02042044a anvagacchas tathaivnyn katriyn katriyarabh
02042044c eva sapjits te vai jagmur vipr ca sarvaa
02042045a gateu prthivendreu sarveu bharatarabha
02042045c yudhihiram uvceda vsudeva pratpavn
02042046a prcche tv gamiymi dvrak kurunandana
02042046c rjasya kratureha diy tva prptavn asi
02042047a tam uvcaivam uktas tu dharmar madhusdanam
02042047c tava prasdd govinda prptavn asmi vai kratum
02042048a samasta prthiva katra tvatprasdd vanugam
02042048c updya bali mukhya mm eva samupasthitam
02042049a na vaya tvm rte vra rasymeha katha cana
02042049c avaya cpi gantavy tvay dvravat pur
02042050a evam ukta sa dharmtm yudhihirasahyavn
02042050c abhigamybravt prta prth prthuya hari
02042051a smrjya samanuprpt putrs te dya pitrvasa
02042051c siddhrth vasumanta ca s tva prtim avpnuhi
02042052a anujtas tvay cha dvrak gantum utsahe
02042052c subhadr draupad caiva sabhjayata keava
02042053a nikramyntapurc caiva yudhihirasahyavn
02042053c snta ca krtajapya ca brhman svasti vcya ca
02042054a tato meghavaraprakhya syandana vai sukalpitam
02042054c yojayitv mahrja druka pratyupasthita
02042055a upasthita ratha drv trkyapravaraketanam
02042055c pradakiam upvrtya samruhya mahman
02042055e prayayau puarkkas tato dvravat purm
02042056a ta padbhym anuvavrja dharmarjo yudhihira

02042056c bhrtrbhi sahita rmn vsudeva mahbalam


02042057a tato muhrta sagrhya syandanapravara hari
02042057c abravt puarkka kuntputra yudhihiram
02042058a apramatta sthito nitya praj phi vi pate
02042058c parjanyam iva bhtni mahdrumam ivaj
02042058e bndhavs tvopajvantu sahasrkam ivmar
02042059a krtv paraspareaiva savida krapavau
02042059c anyonya samanujpya jagmatu svagrhn prati
02042060a gate dvravat kre stvatapravare nrpa
02042060c eko duryodhano rj akuni cpi saubala
02042060e tasy sabhy divyym atus tau nararabhau
02043001 vaiapyana uvca
02043001a vasan duryodhanas tasy sabhy bharatarabha
02043001c anair dadara t sarv sabh akunin saha
02043002a tasy divyn abhipryn dadara kurunandana
02043002c na draprv ye tena nagare ngashvaye
02043003a sa kad cit sabhmadhye dhrtarro mahpati
02043003c sphika talam sdya jalam ity abhiakay
02043004a svavastrotkaraa rj krtavn buddhimohita
02043004c durman vimukha caiva paricakrma t sabhm
02043005a tata sphikatoy vai sphikmbujaobhitm
02043005c vp matv sthalam iti savs prpataj jale
02043006a jale nipatita drv kikar jahasur bhram
02043006c vssi ca ubhny asmai pradad rjasant
02043007a tathgata tu ta drv bhmaseno mahbala
02043007c arjuna ca yamau cobhau sarve te prhasas tad
02043008a nmarayat tatas tem avahsam amaraa
02043008c kra rakamas tu na sa tn samudaikata
02043009a punar vasanam utkipya pratariyann iva sthalam
02043009c ruroha tata sarve jahasus te punar jan
02043010a dvra ca vivrtkra lalena samhanat
02043010c savrta ceti manvno dvraded upramat
02043011a eva pralambhn vividhn prpya tatra vi pate
02043011c paveybhyanujtas tato duryodhano nrpa
02043012a aprahrena manas rjasye mahkratau
02043012c prekya tm adbhutm rddhi jagma gajashvayam
02043013a pavarprataptasya dhynaglnasya gacchata
02043013c duryodhanasya nrpate pp matir ajyata
02043014a prthn sumanaso drv prthiv ca vanugn
02043014c krtsna cpi hita lokam kumra kurdvaha
02043015a mahimna para cpi pavn mahtmanm
02043015c duryodhano dhrtarro vivara samapadyata
02043016a sa tu gacchann anekgra sabhm evnucintayan
02043016c riya ca tm anupam dharmarjasya dhmata

02043017a pramatto dhrtarrasya putro duryodhanas tad


02043017c nbhyabhat subalaja bhama puna puna
02043018a anekgra tu ta drv akuni pratyabhata
02043018c duryodhana kutomla nivasann iva gacchasi
02043019 duryodhana uvca
02043019a drvem prthiv krtsn yudhihiravanugm
02043019c jitm astrapratpena vetvasya mahtmana
02043020a ta ca yaja tathbhta drv prthasya mtula
02043020c yath akrasya deveu tathbhta mahdyute
02043021a amarea susapro dahyamno divniam
02043021c uciukrgame kle uye toyam ivlpakam
02043022a paya stvatamukhyena iupla niptitam
02043022c na ca tatra pumn st ka cit tasya padnuga
02043023a dahyamn hi rjna pavotthena vahnin
02043023c kntavanto pardha ta ko hi ta kantum arhati
02043024a vsudevena tat karma tathyukta mahat krtam
02043024c siddha ca paveyn pratpena mahtmanm
02043025a tath hi ratnny dya vividhni nrp nrpam
02043025c upatihanti kaunteya vaiy iva karaprad
02043026a riya tathvidh drv jvalantm iva pave
02043026c amaravaam panno dahye ham atathocita
02043027a vahnim eva pravekymi bhakayiymi v viam
02043027c apo vpi pravekymi na hi akymi jvitum
02043028a ko hi nma pumml loke marayiyati sattvavn
02043028c sapatnn rdhyato drv hnim tmana eva ca
02043029a so ha na str na cpy astr na pumn npumn api
02043029c yo ha t maraymy adya tdr riyam gatm
02043030a varatva prthivy ca vasumatt ca tdrm
02043030c yaja ca tdra drv mdra ko na sajvaret
02043031a aakta caika evha tm hartu nrpariyam
02043031c sahy ca na paymi tena mrtyu vicintaye
02043032a daivam eva para manye paurua tu nirarthakam
02043032c drv kuntsute ubhr riya tm hrt tath
02043033a krto yatno may prva vine tasya saubala
02043033c tac ca sarvam atikramya sa vrddho psv iva pakajam
02043034a tena daiva para manye paurua tu nirarthakam
02043034c dhrtarr hi hyante prth vardhanti nityaa
02043035a so ha riya ca t drv sabh t ca tathvidhm
02043035c rakibhi cvahsa ta paritapye yathgnin
02043036a sa mm abhyanujnhi mtuldya sudukhitam
02043036c amara ca samvia dhrtarre nivedaya
02044001 akunir uvca
02044001a duryodhana na te mara krya prati yudhihiram
02044001c bhgadheyni hi svni pav bhujate sad

02044002a anekair abhyupyai ca tvayrabdh pursakrt


02044002c vimukt ca naravyghr bhgadheyapuraskrt
02044003a tair labdh draupad bhry drupada ca sutai saha
02044003c sahya prthivlbhe vsudeva ca vryavn
02044004a labdha ca nbhibhto rtha pitryo a prthivpate
02044004c vivrddhas tejas te tatra k paridevan
02044005a dhanajayena gvam akayyau ca maheudh
02044005c labdhny astri divyni tarpayitv hutanam
02044006a tena krmukamukhyena bhuvryea ctmana
02044006c krt vae mahpls tatra k paridevan
02044007a agnidhn maya cpi mokayitv sa dnavam
02044007c sabh t kraym sa savyasc paratapa
02044008a tena caiva mayenokt kikar nma rkas
02044008c vahanti t sabh bhms tatra k paridevan
02044009a yac csahyat rjann uktavn asi bhrata
02044009c tan mithy bhrtaro hme sahys te mahrath
02044010a droas tava mahevsa saha putrea dhmat
02044010c staputra ca rdheyo gautama ca mahratha
02044011a aha ca saha sodaryai saumadatti ca vryavn
02044011c etais tva sahita sarvair jaya krtsn vasudharm
02044012 duryodhana uvca
02044012a tvay ca sahito rjann etai cnyair mahrathai
02044012c etn eva vijeymi yadi tvam anumanyase
02044013a eteu vijitev adya bhaviyati mah mama
02044013c sarve ca prthivpl sabh s ca mahdhan
02044014 akunir uvca
02044014a dhanajayo vsudevo bhmaseno yudhihira
02044014c nakula sahadeva ca drupada ca sahtmajai
02044015a naite yudhi balj jetu aky suragaair api
02044015c mahrath mahevs krtstr yuddhadurmad
02044016a aha tu tad vijnmi vijetu yena akyate
02044016c yudhihira svaya rjas tan nibodha juasva ca
02044017 duryodhana uvca
02044017a apramdena suhrdm anye ca mahtmanm
02044017c yadi aky vijetu te tan mamcakva mtula
02044018 akunir uvca
02044018a dytapriya ca kaunteyo na ca jnti devitum
02044018c samhta ca rjendro na akyati nivartitum
02044019a devane kuala cha na me sti sadro bhuvi
02044019c triu lokeu kaunteya ta tva dyte samhvaya
02044020a tasykakualo rjann dsye ham asaayam
02044020c rjya riya ca t dpt tvadartha puruarabha
02044021a ida tu sarva tva rje duryodhana nivedaya
02044021c anujtas tu te pitr vijeye ta na saaya

02044022 duryodhana uvca


02044022a tvam eva kurumukhyya dhrtarrya saubala
02044022c nivedaya yathnyya nha akye niasitum
02045001 vaiapyana uvca
02045001a anubhya tu rjas ta rjasya mahkratum
02045001c yudhihirasya nrpater gndhrputrasayuta
02045002a priyakrn matam jya prva duryodhanasya tat
02045002c prajcakuam sna akuni saubalas tad
02045003a duryodhanavaca rutv dhrtarra jandhipam
02045003c upagamya mahprja akunir vkyam abravt
02045004a duryodhano mahrja vivaro haria kra
02045004c dna cintpara caiva tad viddhi bharatarabha
02045005a na vai parkase samyag asahya atrusabhavam
02045005c jyehaputrasya oka tva kimartha nvabudhyase
02045006 dhrtarra uvca
02045006a duryodhana kutomla bhram rto si putraka
02045006c rotavya cen may so rtho brhi me kurunandana
02045007a aya tv akuni prha vivara haria kram
02045007c cintaya ca na paymi okasya tava sabhavam
02045008a aivarya hi mahat putra tvayi sarva samarpitam
02045008c bhrtara suhrda caiva ncaranti tavpriyam
02045009a cchdayasi prvrn ansi piitaudanam
02045009c jney vahanti tv kensi haria kra
02045010a ayanni mahrhi yoita ca manoram
02045010c guavanti ca vemni vihr ca yathsukham
02045011a devnm iva te sarva vci baddha na saaya
02045011c sa dna iva durdhara kasmc chocasi putraka
02045012 duryodhana uvca
02045012a anmy cchdaye cha yath kupuruas tath
02045012c amara dhraye cogra titikan klaparyayam
02045013a amaraa sv prakrtr abhibhya pare sthit
02045013c klen mumuku parajn sa vai purua ucyate
02045014a satoo vai riya hanti abhimna ca bhrata
02045014c anukroabhaye cobhe yair vrto nnute mahat
02045015a na mm avati tad bhukta riya drv yudhihire
02045015c jvalantm iva kaunteye vivarakara mama
02045016a sapatnn rdhyato tmna hyamna nimya ca
02045016c adrym api kaunteye sthit payann ivodyatm
02045016e tasmd aha vivara ca dna ca haria kra
02045017a atisahasri sntak grhamedhina
02045017c triaddska ekaiko yn bibharti yudhihira
02045018a danyni sahasri nitya tatrnnam uttamam
02045018c bhujate rukmaptrbhir yudhihiraniveane
02045019a kadalmrgamokni kraymruni ca

02045019c kmboja prhiot tasmai parrdhyn api kambaln


02045020a rathayoidgavvasya atao tha sahasraa
02045020c triata coravmn atni vicaranty uta
02045021a prthagvidhni ratnni prthiv prthivpate
02045021c haran kratumukhye smin kuntputrya bhria
02045022a na kva cid dhi may dras tdro naiva ca ruta
02045022c ydrg dhangamo yaje puputrasya dhmata
02045023a aparyanta dhanaugha ta drv atror aha nrpa
02045023c arma naivdhigacchmi cintayno nia vibho
02045024a brhma vadhn ca gomanta atasaghaa
02045024c traikharva balim dya dvri tihanti vrit
02045025a kamaaln updya jtarpamay ubhn
02045025c eva bali samdya pravea lebhire tata
02045026a yan naiva madhu akrya dhrayanty amarastriya
02045026c tad asmai ksyam hrd vrua kalaodadhi
02045027a aikya rukmasahasrasya bahuratnavibhitam
02045027c drv ca mama tat sarva jvararpam ivbhavat
02045028a grhtv tat tu gacchanti samudrau prvadakiau
02045028c tathaiva pacima ynti grhtv bharatarabha
02045029a uttara tu na gacchanti vin tta patatribhi
02045029c ida cdbhutam atrst tan me nigadata ru
02045030a pre atasahasre tu vipr pariviyatm
02045030c sthpit tatra sajbhc chakho dhmyati nityaa
02045031a muhur muhu praadatas tasya akhasya bhrata
02045031c uttama abdam araua tato romi me hran
02045032a prthivair bahubhi kram upasthna didrkubhi
02045032c sarvaratnny updya prthiv vai janevara
02045033a yaje tasya mahrja puputrasya dhmata
02045033c vaiy iva mahpl dvijtipariveak
02045034a na s rr devarjasya yamasya varuasya v
02045034c guhyakdhipater vpi y r rjan yudhihire
02045035a t drv puputrasya riya paramikm aham
02045035c nti na parigacchmi dahyamnena cetas
02045036 akunir uvca
02045036a ym etm uttam lakm dravn asi pave
02045036c tasy prptv upya me ru satyaparkrama
02045037a aham akev abhijta prthivym api bhrata
02045037c hrdayaja paaja ca vieaja ca devane
02045038a dytapriya ca kaunteyo na ca jnti devitum
02045038c hta caiyati vyakta dvyvety hvayasva tam
02045039 vaiapyana uvca
02045039a evam ukta akunin rj duryodhanas tad
02045039c dhrtarram ida vkyam apadntaram abravt
02045040a ayam utsahate rja riyam hartum akavit

02045040c dytena puputrasya tad anujtum arhasi


02045041 dhrtarra uvca
02045041a katt mantr mahprja sthito yasysmi sane
02045041c tena sagamya vetsymi kryasysya vinicayam
02045042a sa hi dharma puraskrtya drghadar para hitam
02045042c ubhayo pakayor yukta vakyaty arthavinicayam
02045043 duryodhana uvca
02045043a nivartayiyati tvsau yadi katt sameyati
02045043c nivrtte tvayi rjendra mariye ham asaayam
02045044a sa mayi tva mrte rjan vidurea sukh bhava
02045044c bhokyase prthiv krtsn ki may tva kariyasi
02045045 vaiapyana uvca
02045045a rtavkya tu tat tasya praayokta niamya sa
02045045c dhrtarro bravt preyn duryodhanamate sthita
02045046a sthsahasrair brhat atadvr sabh mama
02045046c manoram daranym u kurvantu ilpina
02045047a tata sastrya ratnais tm akn vpya sarvaa
02045047c sukrt suprave ca nivedayata me anai
02045048a duryodhanasya ntyartham iti nicitya bhmipa
02045048c dhrtarro mahrja prhiod vidurya vai
02045049a aprv vidura hy asya nst ka cid vinicaya
02045049c dytado ca jnan sa putrasnehd akryata
02045050a tac chrutv viduro dhmn kalidvram upasthitam
02045050c vinamukham utpanna dhrtarram updravat
02045051a so bhigamya mahtmna bhrt bhrtaram agrajam
02045051c mrdhn praamya carav ida vacanam abravt
02045052a nbhinandmi te rjan vyavasyam ima prabho
02045052c putrair bhedo yath na syd dytahetos tath kuru
02045053 dhrtarra uvca
02045053a katta putreu putrair me kalaho na bhaviyati
02045053c divi dev prasda na kariyanti na saaya
02045054a aubha v ubha vpi hita v yadi vhitam
02045054c pravartat suhrddyta diam etan na saaya
02045055a mayi sanihite caiva bhme ca bharatarabhe
02045055c anayo daivavihito na katha cid bhaviyati
02045056a gaccha tva ratham sthya hayair vtasamair jave
02045056c khavaprastham adyaiva samnaya yudhihiram
02045057a na vryo vyavasyo me viduraitad bravmi te
02045057c daivam eva para manye yenaitad upapadyate
02045058a ity ukto viduro dhmn naitad astti cintayan
02045058c pageya mahprjam abhyagacchat sudukhita
02046001 janamejaya uvca
02046001a katha samabhavad dyta bhrtr
tan mahtyayam
02046001c yatra tad vyasana prpta pavair me pitmahai

02046002a ke ca tatra sabhstr rjno brahmavittama


02046002c ke cainam anvamodanta ke caina pratyaedhayan
02046003a vistareaitad icchmi kathyamna tvay dvija
02046003c mla hy etad vinasya prthivy dvijasattama
02046004 sta uvca
02046004a evam uktas tad rj vysaiya pratpavn
02046004c cacake yathvrtta tat sarva sarvavedavit
02046005 vaiapyana uvca
02046005a ru me vistareem kath bharatasattama
02046005c bhya eva mahrja yadi te ravae mati
02046006a vidurasya mata jtv dhrtarro mbiksuta
02046006c duryodhanam ida vkyam uvca vijane puna
02046007a ala dytena gndhre viduro na praasati
02046007c na hy asau sumahbuddhir ahita no vadiyati
02046008a hita hi parama manye viduro yat prabhate
02046008c kriyat putra tat sarvam etan manye hita tava
02046009a devarir vsavagurur devarjya dhmate
02046009c yat prha stra bhagavn brhaspatir udradh
02046010a tad veda vidura sarva sarahasya mahkavi
02046010c sthita ca vacane tasya sadham api putraka
02046011a viduro vpi medhv kur pravaro mata
02046011c uddhavo v mahbuddhir vrnm arcito nrpa
02046012a dytena tad ala putra dyte bhedo hi dryate
02046012c bhede vino rjyasya tat putra parivarjaya
02046013a pitr mtr ca putrasya yad vai krya para smrtam
02046013c prptas tvam asi tat tta pitrpaitmaha padam
02046014a adhtavn krt stre llita satata grhe
02046014c bhrtrjyeha sthito rjye vindase ki na obhanam
02046015a prthagjanair alabhya yad bhojancchdana param
02046015c tat prpto si mahbho kasmc chocasi putraka
02046016a sphta rra mahbho pitrpaitmaha mahat
02046016c nityam jpayan bhsi divi devevaro yath
02046017a tasya te viditapraja okamlam ida katham
02046017c samutthita dukhatara tan me asitum arhasi
02046018 duryodhana uvca
02046018a anmy cchdaymti prapayan ppaprua
02046018c nmara kurute yas tu purua so dhama smrta
02046019a na m prti rjendra lakm sdhra vibho
02046019c jvalitm iva kaunteye riya drv ca vivyathe
02046020a sarv hi prthiv drv yudhihiravanugm
02046020c sthiro smi yo ha jvmi dukhd etad bravmi te
02046021a varjit ivbhnti nighn caitrakikaukur
02046021c kraskar lohajagh yudhihiraniveane
02046022a himavatsgarnp sarvaratnkars tath

02046022c anty sarve paryudast yudhihiraniveane


02046023a jyeho yam iti m matv reha ceti vi pate
02046023c yudhihirea satkrtya yukto ratnaparigrahe
02046024a upasthitn ratnn rehnm arghahrim
02046024c ndryata para prnto nparas tatra bhrata
02046025a na me hasta samabhavad vasu tat pratigrhata
02046025c prtihanta mayi rnte grhya drhrta vasu
02046026a krt bindusaroratnair mayena sphikacchadm
02046026c apaya nalin prm udakasyeva bhrata
02046027a vastram utkarati mayi prhasat sa vrkodara
02046027c atror rddhivieea vimha ratnavarjitam
02046028a tatra sma yadi akta sy ptayeya vrkodaram
02046028c sapatnenvahso hi sa m dahati bhrata
02046029a puna ca tdrm eva vp jalajalinm
02046029c matv ilsam toye patito smi nardhipa
02046030a tatra m prhasat kra prthena saha sasvanam
02046030c draupad ca saha strbhir vyathayant mano mama
02046031a klinnavastrasya ca jale kikar rjacodit
02046031c dadur vssi me nyni tac ca dukhatara mama
02046032a pralambha ca ruvnya gadato me nardhipa
02046032c advrea vinirgacchan dvrasasthnarpi
02046032e abhihatya il bhyo lalensmi vikata
02046033a tatra m yamajau drd lokya lalitau kila
02046033c bhubhi parigrht ocantau sahitv ubhau
02046034a uvca sahadevas tu tatra m vismayann iva
02046034c ida dvram ito gaccha rjann iti puna puna
02046035a nmadheyni ratnn purastn na rutni me
02046035c yni drni me tasy manas tapati tac ca me
02047001 duryodhana uvca
02047001a yan may pavn tu dra tac chru bhrata
02047001c hrta bhmiplair hi vasu mukhya tatas tata
02047002a na vinde drham tmna drvha tad arer dhanam
02047002c phalato bhmito vpi pratipadyasva bhrata
02047003a ai cailn vrada jtarpaparikrtn
02047003c prvrjinamukhy ca kmboja pradadau vasu
02047004a avs tittirikalms triata ukansikn
02047004c uravms triata ca pu pluamgudai
02047005a govsan brhma ca dsamy ca sarvaa
02047005c prtyartha te mahbhg dharmarjo mahtmana
02047005e trikharva balim dya dvri tihanti vrit
02047006a kamaaln updya jtarpamay ubhn
02047006c eva bali pradytha pravea lebhire tata
02047007a ata dssahasr krpsikanivsinm
02047007c yms tanvyo drghakeyo hembharaabhit

02047007e dr viprottamrhi rkavny ajinni ca


02047008a bali ca krtsnam dya bharukacchanivsina
02047008c upaninyur mahrja hayn gndhradeajn
02047009a indrakrair vartayanti dhnyair nadmukhai ca ye
02047009c samudranikue jt parisindhu ca mnav
02047010a te vairm prad ca vag ca kitavai saha
02047010c vividha balim dya ratnni vividhni ca
02047011a ajvika gohiraya kharora phalaja madhu
02047011c kambaln vividh caiva dvri tihanti vrit
02047012a prgjyotidhipa ro mlecchnm adhipo bal
02047012c yavanai sahito rj bhagadatto mahratha
02047013a jneyn hay ghrn dynilarahasa
02047013c bali ca krtsnam dya dvri tihati vrita
02047014a amasramaya bha uddhadantatsarn asn
02047014c prgjyotio tha tad dattv bhagadatto vrajat tad
02047015a dvyaks tryakml lalkn nndigbhya samgatn
02047015c aun anivs ca bhukn purudakn
02047016a ekapd ca tatrham apaya dvri vritn
02047016c balyartha dadatas tasmai hiraya rajata bahu
02047017a indragopakavarbh ukavarn manojavn
02047017c tathaivendryudhanibhn sadhybhrasadrn api
02047018a anekavarn rayn grhtvvn manojavn
02047018c jtarpam anarghya ca dadus tasyaikapdak
02047019a cnn h akn orn parvatntaravsina
02047019c vreyn hrah ca krn haimavats tath
02047020a na praymy abhigatn vividhn dvri vritn
02047020c balyartha dadatas tasya nnrpn anekaa
02047021a kragrvn mahkyn rsabh ataptina
02047021c hrur daashasrn vintn diku virutn
02047022a pramargasparhya bhlcnasamudbhavam
02047022c aura ca rkava caiva kaja paaja tath
02047023a kukrta tathaivnyat kamalbha sahasraa
02047023c laka vastram akrpsam vika mrdu cjinam
02047024a niit caiva drghsn riaktiparavadhn
02047024c aparntasamudbhts tathaiva para itn
02047025a rasn gandh ca vividhn ratnni ca sahasraa
02047025c bali ca krtsnam dya dvri tihanti vrit
02047026a aks tukhr kak ca roma rgio nar
02047026c mahgamn dragamn gaitn arbuda hayn
02047027a koia caiva bahua suvara padmasamitam
02047027c balim dya vividha dvri tihanti vrit
02047028a sanni mahrhi ynni ayanni ca
02047028c maikcanacitri gajadantamayni ca
02047029a rath ca vividhkr jtarpaparikrtn

02047029c hayair vintai sapannn vaiyghraparivran


02047030a vicitr ca paristomn ratnni ca sahasraa
02047030c nrcn ardhanrc astri vividhni ca
02047031a etad dattv mahad dravya prvadedhipo nrpa
02047031c pravio yajasadana pavasya mahtmana
02048001 duryodhana uvca
02048001a dya tu tasmai vividha ru me gadato nagha
02048001c yajrtha rjabhir datta mahnta dhanasacayam
02048002a merumandarayor madhye ailodm abhito nadm
02048002c ye te kcakaven chy ramym upsate
02048003a kha ekanjyoh pradar drghaveava
02048003c paup ca kuind ca taga parataga
02048004a te vai piplika nma varadatta piplikai
02048004c jtarpa droameyam ahru pujao nrp
02048005a krml lalm camar ukl cny aiprabhn
02048005c himavatpupaja caiva svdu kaudra tath bahu
02048006a uttarebhya kurubhya cpy apoha mlyam ambubhi
02048006c uttard api kailsd oadh sumahbal
02048007a prvaty bali cnyam hrtya praat sthit
02048007c ajtaatror nrpater dvri tihanti vrit
02048008a ye parrdhe himavata sryodayagirau nrp
02048008c vrieasamudrnte lohityam abhita ca ye
02048008e phalamlan ye ca kirt carmavsasa
02048009a candangurukhn bhrn klyakasya ca
02048009c carmaratnasuvarn gandhn caiva raya
02048010a kairtiknm ayuta dsn ca vi pate
02048010c hrtya ramayrthn drajn mrgapakia
02048011a nicita parvatebhya ca hiraya bhrivarcasam
02048011c bali ca krtsnam dya dvri tihanti vrit
02048012a kyavy darad drv r vaiyamaks tath
02048012c audumbar durvibhg prad bhlikai saha
02048013a kmr kundamn ca paurak hasakyan
02048013c ibitrigartayaudhey rjany madrakekay
02048014a ambah kaukurs trky vastrap pahlavai saha
02048014c vastaya samauley saha kudrakamlavai
02048015a auik kukkur caiva ak caiva vi pate
02048015c ag vag ca pur ca navaty gays tath
02048016a sujtaya reimanta reysa astrapaya
02048016c hru katriy vitta atao jtaatrave
02048017a vag kaligapatayas tmralipt sapurak
02048017c dukla kauika caiva patrora prvarn api
02048018a tatra sma dvraplais te procyante rjasant
02048018c krtakr subalayas tato dvram avpsyatha
02048019a dantn hemakakn padmavarn kuthvrtn

02048019c ailbhn nityamatt ca abhita kmyaka sara


02048020a dattvaikaiko daaatn kujarn kavacvrtn
02048020c kamvata kuln ca dvrea prvias tata
02048021a ete cnye ca bahavo ga digbhya samgat
02048021c anyai cophrtny atra ratnnha mahtmabhi
02048022a rj citraratho nma gandharvo vsavnuga
02048022c atni catvry adadad dhayn vtarahasm
02048023a tumburus tu pramudito gandharvo vjin atam
02048023c mrapatrasavarnm adadad dhemamlinm
02048024a krt tu rj kauravya kar vi pate
02048024c adadad gajaratnn atni subahny api
02048025a virena tu matsyena balyartha hemamlinm
02048025c kujar sahasre dve mattn samuphrte
02048026a purrd vasudno rj aviati gajn
02048026c avn ca sahasre dve rjan kcanamlinm
02048027a javasattvopapannn vayasthn nardhipa
02048027c bali ca krtsnam dya pavebhyo nyavedayat
02048028a yajasenena dsn sahasri caturdaa
02048028c dsnm ayuta caiva sadr vi pate
02048029a gajayukt mahrja rath aviatis tath
02048029c rjya ca krtsna prthebhyo yajrtha vai niveditam
02048030a samudrasra vairya mukt akhs tathaiva ca
02048030c ataa ca kuths tatra sihal samupharan
02048031a savrt maicrais tu yms tmrntalocan
02048031c tn grhtv nars tatra dvri tihanti vrit
02048032a prtyartha brhma caiva katriy ca vinirjit
02048032c upjahrur via caiva dr uravo pi ca
02048032e prty ca bahumnc ca abhyagacchan yudhihiram
02048033a sarve mlecch sarvavar dimadhyntajs tath
02048033c nndeasamutthai ca nnjtibhir gatai
02048033e paryasta iva loko ya yudhihiraniveane
02048034a uccvacn upagrhn rjabhi prahitn bahn
02048034c atr payato dukhn mumr me dya jyate
02048035a bhrtys tu ye pavn ts te vakymi bhrata
02048035c yem ma ca pakva ca savidhatte yudhihira
02048036a ayuta tri padmni gajroh sasdina
02048036c rathnm arbuda cpi pdt bahavas tath
02048037a pramyamam rabdha pacyamna tathaiva ca
02048037c visrjyamna cnyatra puyhasvana eva ca
02048038a nbhuktavanta nhra nsubhika katha cana
02048038c apaya sarvavarn yudhihiraniveane
02048039a atisahasri sntak grhamedhina
02048039c triaddska ekaiko yn bibharti yudhihira
02048039e suprt paritu ca te py asanty arikayam

02048040a danyni sahasri yatnm rdhvaretasm


02048040c bhujate rukmaptru yudhihiraniveane
02048041a bhuktbhukta krtkrta sarvam kubjavmanam
02048041c abhujn yjasen pratyavaikad vi pate
02048042a dvau kara na prayacchet kuntputrya bhrata
02048042c vaivhikena pcl sakhyenndhakavraya
02049001 duryodhana uvca
02049001a rys tu ye vai rjna satyasadh mahvrat
02049001c paryptavidy vaktro vedntvabhrthplut
02049002a dhrtimanto hrniedh dharmtmno yaasvina
02049002c mrdhbhiikts te caina rjna paryupsate
02049003a dakirtha samnt rjabhi ksyadohan
02049003c ray bahushasr apaya tatra tatra g
02049004a jahrus tatra satkrtya svayam udyamya bhrata
02049004c abhiekrtham avyagr bham uccvaca nrp
02049005a bhlko ratham hrj jmbnadaparikrtam
02049005c sudakias ta yuyuje vetai kmbojajair hayai
02049006a suntho pratima tasya anukara mahya
02049006c dhvaja cedipati kipram ahrt svayam udyatam
02049007a dkitya sanahana srague ca mgadha
02049007c vasudno mahevso gajendra aihyanam
02049008a matsyas tv akn avbadhnd ekalavya upnahau
02049008c vantyas tv abhiekrtham po bahuvidhs tath
02049009a cekitna upsaga dhanu kya upharat
02049009c asi rukmatsaru alya aikya kcanabhaam
02049010a abhyaicat tato dhaumyo vysa ca sumahtap
02049010c nrada vai puraskrtya devala csita munim
02049011a prtimanta uptihann abhieka maharaya
02049011c jmadagnyena sahits tathnye vedaprag
02049012a abhijagmur mahtmna mantravad bhridakiam
02049012c mahendram iva devendra divi saptarayo yath
02049013a adhrayac chatram asya styaki satyavikrama
02049013c dhanajaya ca vyajane bhmasena ca pava
02049014a upgrhd yam indrya purkalpe prajpati
02049014c tam asmai akham hrd vrua kalaodadhi
02049015a sikta nikasahasrea sukrta vivakarma
02049015c tenbhiikta krena tatra me kamalo bhavat
02049016a gacchanti prvd apara samudra cpi dakiam
02049016c uttara tu na gacchanti vin tta patatribhi
02049017a tatra sma dadhmu ataa akhn magalyakrat
02049017c pradas te samdhmts tatra romi me hran
02049018a praat bhmip cpi petur hn svatejas
02049018c dhradyumna pav ca styaki keavo ama
02049019a sattvasth auryasapann anyonyapriyakria

02049019c visajn bhmipn drv m ca te prhasas tad


02049020a tata prahro bbhatsu prdd dhemaviinm
02049020c atny anauh paca dvijamukhyeu bhrata
02049021a naiva ambarahantbhd yauvanvo manur na ca
02049021c na ca rj prthur vainyo na cpy sd bhagratha
02049022a yathtimtra kaunteya riy paramay yuta
02049022c rjasyam avpyaiva haricandra iva prabhu
02049023a et drv riya prthe haricandre yath vibho
02049023c katha nu jvita reyo mama payasi bhrata
02049024a andheneva yuga naddha viparyasta nardhipa
02049024c kanyso vivardhante jyeh hyanti bhrata
02049025a eva drv nbhivindmi arma; parkamo pi kurupravra
02049025c tenham eva krat gata ca; vivarat caiva saokat ca
02050001 dhrtarra uvca
02050001a tva vai jyeho jyaihineya putra m pavn dvia
02050001c dve hy asukham datte yathaiva nidhana tath
02050002a avyutpanna samnrtha tulyamitra yudhihiram
02050002c advianta katha dviyt tvdro bharatarabha
02050003a tulybhijanavrya ca katha bhrtu riya nrpa
02050003c putra kmayase mohn maiva bh mya sdhv iha
02050004a atha yajavibhti t kkase bharatarabha
02050004c rtvijas tava tanvantu saptatantu mahdhvaram
02050005a hariyanti rjnas tavpi vipula dhanam
02050005c prty ca bahumnc ca ratnny bharani ca
02050006a anarthcarita tta parasvasprhaa bhram
02050006c svasatua svadharmastho ya sa vai sukham edhate
02050007a avypra parrtheu nityodyoga svakarmasu
02050007c udyamo rakae svem etad vaibhavalakaam
02050008a vipattiv avyatho dako nityam utthnavn nara
02050008c apramatto vinttm nitya bhadri payati
02050009a antarvedy dadad vitta kmn anubhavan priyn
02050009c kran strbhir nirtaka pramya bharatarabha
02050010 duryodhana uvca
02050010a jnan vai mohayasi m nvi naur iva sayat
02050010c svrthe ki nvadhna te utho dvei m bhavn
02050011a na santme dhrtarr ye tvam anusit
02050011c bhaviyam artham khysi sad tva krtyam tmana
02050012a parapraeyo grar hi ya ca mrgt pramuhyati
02050012c panthnam anugaccheyu katha tasya padnug
02050013a rjan parigataprajo vrddhasev jitendriya
02050013c pratipannn svakryeu samohayasi no bhram
02050014a lokavrttd rjavrttam anyad ha brhaspati
02050014c tasmd rj prayatnena svrtha cintya sadaiva hi
02050015a katriyasya mahrja jaye vrtti samhit

02050015c sa vai dharmo stv adharmo v svavrttau bharatarabha


02050016a praklayed dia sarv pratodeneva srathi
02050016c pratyamitrariya dpt bubhur bharatarabha
02050017a pracchanno v prako v yo yogo ripubdhana
02050017c tad vai astra astravid na astra chedana smrtam
02050018a asatoa riyo mla tasmt ta kmaymy aham
02050018c samucchraye yo yatate sa rjan paramo nay
02050019a mamatva hi na kartavyam aivarye v dhane pi v
02050019c prvvpta haranty anye rjadharma hi ta vidu
02050020a adrohe samaya krtv ciccheda namuce ira
02050020c akra s hi mat tasya ripau vrtti santan
02050021a dvv etau grasate bhmi sarpo bilaayn iva
02050021c rjna cviroddhra brhmaa cpravsinam
02050022a nsti vai jtita atru puruasya vi pate
02050022c yena sdhra vrtti sa atrur netaro jana
02050023a atrupaka samrdhyanta yo moht samupekate
02050023c vydhir pyyita iva tasya mla chinatti sa
02050024a alpo pi hy arir atyanta vardhamnaparkrama
02050024c valmko mlaja iva grasate vrkam antikt
02050025a jamha ripor lakmr m te rocia bhrata
02050025c ea bhra sattvavat naya irasi dhihita
02050026a janmavrddhim ivrthn yo vrddhim abhikkate
02050026c edhate jtiu sa vai sadyovrddhir hi vikrama
02050027a nprpya pavaivarya saayo me bhaviyati
02050027c avpsye v riya t hi eye v nihato yudhi
02050028a atdrasya ki me dya jvitena vi pate
02050028c vardhante pav nitya vaya tu sthiravrddhaya
02051001 akunir uvca
02051001a y tvam et riya drv puputre yudhihire
02051001c tapyase t hariymi dytenhyat para
02051002a agatv saayam aham ayuddhv ca cammukhe
02051002c akn kipann akata san vidvn aviduo jaye
02051003a glahn dhani me viddhi arn ak ca bhrata
02051003c ak hrdaya me jy ratha viddhi mamstaram
02051004 duryodhana uvca
02051004a ayam utsahate rja riyam hartum akavit
02051004c dytena puputrebhyas tat tubhya tta rocatm
02051005 dhrtarra uvca
02051005a sthito smi sane bhrtur vidurasya mahtmana
02051005c tena sagamya vetsymi kryasysya vinicayam
02051006 duryodhana uvca
02051006a vihaniyati te buddhi viduro muktasaaya
02051006c pavn hite yukto na tath mama kaurava
02051007a nrabhet parasmarthyt purua kryam tmana

02051007c matismya dvayor nsti kryeu kurunandana


02051008a bhaya pariharan manda tmna pariplayan
02051008c varsu klinnakaavat tihann evvasdati
02051009a na vydhayo npi yama reyaprpti pratkate
02051009c yvad eva bhavet kalpas tvac chreya samcaret
02051010 dhrtarra uvca
02051010a sarvath putra balibhir vigraha te na rocaye
02051010c vaira vikra srjati tad vai astram anyasam
02051011a anartham artha manyase rjaputra; sagranthana kalahasytighoram
02051011c tad vai pravrtta tu yath katha cid; vimokayec cpy asisyak ca
02051012 duryodhana uvca
02051012a dyte purair vyavahra pratas; tatrtyayo nsti na saprahra
02051012c tad rocat akuner vkyam adya; sabh kipra tvam ihjpayasva
02051013a svargadvra dvyat no viia; tadvartin cpi tathaiva yuktam
02051013c bhaved eva hy tman tulyam eva; durodara pavais tva kuruva
02051014 dhrtarra uvca
02051014a vkya na me rocate yat tvayokta; yat te priya tat kriyat narendra
02051014c pact tapsyase tad upkramya vkya; na hdra bhvi vaco hi dharmyam
02051015a dra hy etad vidureaivam eva; sarva prva buddhividynugena
02051015c tad evaitad avaasybhyupaiti; mahad bhaya katriyabjaghti
02051016 vaiapyana uvca
02051016a evam uktv dhrtarro man; daiva matv parama dustara ca
02051016c asoccai purun putravkye; sthito rj daivasamhacet
02051017a sahasrastambh hemavairyacitr; atadvr toraasphirgm
02051017c sabhm agry kroamtryat me; tad vistrm u kurvantu yukt
02051018a rutv tasya tvarit nirviak; prj daks t tath cakrur u
02051018c sarvadravyy upajahru sabhy; sahasraa ilpina cpi yukt
02051019a klenlpentha nih gat t; sabh ramy bahuratn vicitrm
02051019c citrair haimair sanair abhyupetm; cakhyus te tasya rja pratt
02051020a tato vidvn vidura mantrimukhyam; uvceda dhrtarro narendra
02051020c yudhihira rjaputra hi gatv; madvkyena kipram ihnayasva
02051021a sabheya me bahuratn vicitr; ayysanair upapann mahrhai
02051021c s dryat bhrtrbhi srdham etya; suhrddyta vartatm atra ceti
02051022a matam jya putrasya dhrtarro nardhipa
02051022c matv ca dustara daivam etad rj cakra ha
02051023a anyyena tathoktas tu viduro vidu vara
02051023c nbhyanandad vaco bhrtur vacana cedam abravt
02051024a nbhinandmi nrpate praiam eta; maiva krth kuland bibhemi
02051024c putrair bhinnai kalahas te dhruva syd; etac chake dytakrte narendra
02051025 dhrtarra uvca
02051025a neha katta kalahas tapsyate m; na ced daiva pratiloma bhaviyat
02051025c dhtr tu diasya vae kileda; sarva jagac ceati na svatantram
02051026a tad adya vidura prpya rjna mama sant
02051026c kipram naya durdhara kuntputra yudhihiram

02052001 vaiapyana uvca


02052001a tata pryd viduro vair udrair; mahjavair balibhi sdhudntai
02052001c baln niyukto dhrtarrea rj; mani pavn sakam
02052002a so bhipatya tadadhvnam sdya nrpate puram
02052002c pravivea mahbuddhi pjyamno dvijtibhi
02052003a sa rjagrham sdya kuberabhavanopamam
02052003c abhyagacchata dharmtm dharmaputra yudhihiram
02052004a ta vai rj satyadhrtir mahtm; ajtaatrur vidura yathvat
02052004c pjprva pratigrhyjamhas; tato prcchad dhrtarra saputram
02052005 yudhihira uvca
02052005a vijyate te manaso na prahara; kaccit katta kualengato si
02052005c kaccit putr sthavirasynulom; vanug cpi vio pi kaccit
02052006 vidura uvca
02052006a rj mahtm kual saputra; ste vrto jtibhir indrakalpai
02052006c prto rjan putragaair vintair; vioka evtmaratir drhtm
02052007a ida tu tv kururjo bhyuvca; prva prv kuala cvyaya ca
02052007c iya sabh tvatsabhtulyarp; bhrtr te paya tm etya putra
02052008a samgamya bhrtrbhi prtha tasy; suhrddyta kriyat ramyat ca
02052008c prymahe bhavata sagamena; samgat kurava caiva sarve
02052009a durodar vihit ye tu tatra; mahtman dhrtarrea rj
02052009c tn drakyase kitavn sanivin; ity gato ha nrpate taj juasva
02052010 yudhihira uvca
02052010a dyte katta kalaho vidyate na; ko vai dyta rocayed budhyamna
02052010c ki v bhavn manyate yuktarpa; bhavadvkye sarva eva sthit sma
02052011 vidura uvca
02052011a jnmy aha dytam anarthamla; krta ca yatno sya may nivrae
02052011c rj tu m prhiot tvatsaka; rutv vidva reya ihcarasva
02052012 yudhihira uvca
02052012a ke tatrnye kitav dvyamn; vin rjo dhrtarrasya putrai
02052012c prcchmi tv vidura brhi nas tn; yair dvyma ataa sanipatya
02052013 vidura uvca
02052013a gndhrarja akunir vi pate; rjtidev krtahasto matka
02052013c viviati citrasena ca rj; satyavrata purumitro jaya ca
02052014 yudhihira uvca
02052014a mahbhay kitav sanivi; myopadh devitro tra santi
02052014c dhtr tu diasya vae kileda; ndevana kitavair adya tair me
02052015a nha rjo dhrtarrasya sann; na gantum icchmi kave durodaram
02052015c io hi putrasya pit sadaiva; tad asmi kart vidurttha m yath
02052016a na ckma akunin devitha; na cen m dhrur hvayit sabhym
02052016c hto ha na nivarte kad cit; tad hita vata vai vrata me
02052017 vaiapyana uvca
02052017a evam uktv vidura dharmarja; prytrika sarvam jpya tram
02052017c pryc chvobhte sagaa snuytra; saha strbhir draupadm dikrtv
02052018a daiva praj tu muti teja cakur ivpatat

02052018c dhtu ca vaam anveti pair iva nara sita


02052019a ity uktv prayayau rj saha kattr yudhihira
02052019c amryamas tat prtha samhvnam aridama
02052020a bhlikena ratha dattam sthya paravrah
02052020c paricchanno yayau prtho bhrtrbhi saha pava
02052021a rjariy dpyamno yayau brahmapurasara
02052021c dhrtarrea chta klasya samayena ca
02052022a sa hstinapura gatv dhrtarragrha yayau
02052022c samiyya ca dharmtm dhrtarrea pava
02052023a tath droena bhmea karena ca krpea ca
02052023c samiyya yathnyya drauin ca vibhu saha
02052024a sametya ca mahbhu somadattena caiva ha
02052024c duryodhanena alyena saubalena ca vryavn
02052025a ye cnye tatra rjna prvam eva samgat
02052025c jayadrathena ca tath kurubhi cpi sarvaa
02052026a tata sarvair mahbhur bhrtrbhi parivrita
02052026c pravivea grha rjo dhrtarrasya dhmata
02052027a dadara tatra gndhr dev patim anuvratm
02052027c snubhi savrt avat trbhir iva rohim
02052028a abhivdya sa gndhr tay ca pratinandita
02052028c dadara pitara vrddha prajcakuam varam
02052029a rj mrdhany upghrts te ca kauravanandan
02052029c catvra pav rjan bhmasenapurogam
02052030a tato hara samabhavat kaurav vi pate
02052030c tn drv puruavyghrn pavn priyadarann
02052031a vivius te bhyanujt ratnavanti grhy atha
02052031c dadru copayts tn draupadpramukh striya
02052032a yjaseny parm rddhi drv prajvalitm iva
02052032c snus t dhrtarrasya ntipramanaso bhavan
02052033a tatas te puruavyghr gatv strbhis tu savidam
02052033c krtv vyymaprvi krtyni pratikarma ca
02052034a tata krthnik sarve divyacandanarit
02052034c kalyamanasa caiva brhman svasti vcya ca
02052035a manojam aana bhuktv viviu arany atha
02052035c upagyamn nrbhir asvapan kurunandan
02052036a jagma te s rtri puy rativihrim
02052036c styamn ca virnt kle nidrm athtyajan
02052037a sukhoits t rajan prta sarve krthnik
02052037c sabh ramy praviviu kitavair abhisavrtm
02053001 akunir uvca
02053001a upastr sabh rjan rantu caite krtaka
02053001c akn uptv devanasya samayo stu yudhihira
02053002 yudhihira uvca
02053002a nikrtir devana ppa na ktro tra parkrama

02053002c na ca ntir dhruv rjan ki tva dyta praasasi


02053003a na hi mna praasanti nikrtau kitavasya ha
02053003c akune maiva no jair amrgea nrasavat
02053004 akunir uvca
02053004a yo nveti sakhy nikrtau vidhija; cesv akhinna kitavo kajsu
02053004c mahmatir ya ca jnti dyta; sa vai sarva sahate prakriysu
02053005a akaglaha so bhibhavet para nas; tenaiva klo bhavatdam ttha
02053005c dvymahe prthiva m viak; kuruva pa ca cira ca m krth
02053006 yudhihira uvca
02053006a evam hyam asito devalo munisattama
02053006c imni lokadvri yo vai sacarate sad
02053007a ida vai devana ppa myay kitavai saha
02053007c dharmea tu jayo yuddhe tat para sdhu devanam
02053008a nry mlecchanti bhbhir myay na caranty uta
02053008c ajihmam aaha yuddham etat satpuruavratam
02053009a aktito brhman vandy ikitu prayatmahe
02053009c tad vai vitta mtidevr m jai akune param
02053010a nha nikrty kmaye sukhny uta dhanni v
02053010c kitavasypy anikrter vrttam etan na pjyate
02053011 akunir uvca
02053011a rotriyo rotriyam uta nikrtyaiva yudhihira
02053011c vidvn aviduo bhyeti nhus t nikrti jan
02053012a eva tva mm ihbhyetya nikrti yadi manyase
02053012c devand vinivartasva yadi te vidyate bhayam
02053013 yudhihira uvca
02053013a hto na nivarteyam iti me vratam hitam
02053013c vidhi ca balavn rjan diasysmi vae sthita
02053014a asmin samgame kena devana me bhaviyati
02053014c pratipa ca ko nyo sti tato dyta pravartatm
02053015 duryodhana uvca
02053015a aha dtsmi ratnn dhann ca vi pate
02053015c madarthe devit cya akunir mtulo mama
02053016 yudhihira uvca
02053016a anyennyasya viama devana pratibhti me
02053016c etad vidvann updatsva kmam eva pravartatm
02053017 vaiapyana uvca
02053017a upohyamne dyte tu rjna sarva eva te
02053017c dhrtarra puraskrtya vivius t sabh tata
02053018a bhmo droa krpa caiva vidura ca mahmati
02053018c ntvaprtamanasas te nvavartanta bhrata
02053019a te dvadvaa prthak caiva sihagrv mahaujasa
02053019c sihsanni bhri vicitri ca bhejire
02053020a uubhe s sabh rjan rjabhis tai samgatai
02053020c devair iva mahbhgai samavetais triviapam

02053021a sarve vedavida r sarve bhsvaramrtaya


02053021c prvartata mahrja suhrddytam anantaram
02053022 yudhihira uvca
02053022a aya bahudhano rjan sgarvartasabhava
02053022c mair hrottara rmn kanakottamabhaa
02053023a etad rjan dhana mahya pratipas tu kas tava
02053023c bhavatv ea kramas tta jaymy ena durodaram
02053024 duryodhana uvca
02053024a santi me maaya caiva dhanni vividhni ca
02053024c matsara ca na me rtheu jaymy ena durodaram
02053025 vaiapyana uvca
02053025a tato jagrha akunis tn akn akatattvavit
02053025c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054001 yudhihira uvca
02054001a matta kaitavakenaiva yaj jito smi durodaram
02054001c akune hanta dvymo glahamn sahasraa
02054002a ime nikasahasrasya kuino bharit atam
02054002c koo hirayam akayya jtarpam anekaa
02054002e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054003 vaiapyana uvca
02054003a ity ukta akuni prha jitam ity eva ta nrpam
02054004 yudhihira uvca
02054004a aya sahasrasamito vaiyghra supravartita
02054004c sucakropaskara rmn kikijlamaita
02054005a sahrdano rjaratho ya ihsmn upvahat
02054005c jaitro rathavara puyo meghasgaranisvana
02054006a aau ya kuraracchy sadav rrasamat
02054006c vahanti naim ucyeta pad bhmim upaspran
02054006e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054007 vaiapyana uvca
02054007a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054007c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054008 yudhihira uvca
02054008a sahasrasakhy ng me matts tihanti saubala
02054008c hemakak krtp padmino hemamlina
02054009a sudnt rjavahan sarvaabdakam yudhi
02054009c dant mahky sarve cakareava
02054010a sarve ca purabhettro nagameghanibh gaj
02054010c etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054011 vaiapyana uvca
02054011a tam evavdina prtha prahasann iva saubala
02054011c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054012 yudhihira uvca
02054012a ata dssahasri taruyo me prabhadrik

02054012c kambukeyradhriyo nikakahya svalakrt


02054013a mahrhamlybhara suvastr candanokit
02054013c man hema ca bibhratya sarv vai skmavsasa
02054014a anusev carantm kual nrtyasmasu
02054014c sntaknm amtyn rj ca mama sant
02054014e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054015 vaiapyana uvca
02054015a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054015c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054016 yudhihira uvca
02054016a etvanty eva dsn sahasry uta santi me
02054016c pradakinulom ca prvravasan sad
02054017a prj medhvino dak yuvno mrakual
02054017c ptrhast divrtram atithn bhojayanty uta
02054017e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054018 vaiapyana uvca
02054018a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054018c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054019 yudhihira uvca
02054019a raths tvanta eveme hemabh patkina
02054019c hayair vintai sapann rathibhi citrayodhibhi
02054020a ekaiko yatra labhate sahasraparam bhrtim
02054020c yudhyato yudhyato vpi vetana msaklikam
02054020e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054021 vaiapyana uvca
02054021a ity evam ukte prthena krtavairo durtmavn
02054021c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054022 yudhihira uvca
02054022a avs tittirikalmn gndharvn hemamlina
02054022c dadau citrarathas tuo ys tn gvadhanvane
02054022e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054023 vaiapyana uvca
02054023a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054023c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02054024 yudhihira uvca
02054024a rathn akan ca hayn cyutni me
02054024c yuktnm eva tihanti vhair uccvacair vrt
02054025a eva varasya varasya samuccya sahasraa
02054025c kra pibantas tihanti bhujn litauln
02054026a ais tni sahasri sarve prthulavakasa
02054026c etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054027 vaiapyana uvca
02054027a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054027c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata

02054028 yudhihira uvca


02054028a tmralohai parivrt nidhayo me catuat
02054028c pacadrauika ekaika suvarasyhatasya vai
02054028e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02054029 vaiapyana uvca
02054029a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02054029c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02055001 vidura uvca
02055001a mahrja vijnhi yat tv vakymi tac chru
02055001c mumror auadham iva na rocetpi te rutam
02055002a yad vai pur jtamtro rurva; gomyuvad visvara ppacet
02055002c duryodhano bhratn kulaghna; so ya yukto bhavit klahetu
02055003a grhe vasanta gomyu tva vai matv na budhyase
02055003c duryodhanasya rpea ru kvy gira mama
02055004a madhu vai mdhviko labdhv prapta nvabudhyate
02055004c ruhya ta majjati v patana vdhigacchati
02055005a so ya matto kadevena madhuvan na parkate
02055005c prapta budhyate naiva vaira krtv mahrathai
02055006a vidita te mahrja rjasv evsamajasam
02055006c andhak ydav bhoj samet kasam atyajan
02055007a niyogc ca hate tasmin krenmitraghtin
02055007c eva te jtaya sarve modamn ata sam
02055008a tvanniyukta savyasc nigrhtu suyodhanam
02055008c nigrahd asya ppasya modant kurava sukham
02055009a kkenem citrabarh rdln kroukena ca
02055009c krva pavn rjan m majj okasgare
02055010a tyajet kulrthe purua grmasyrthe kula tyajet
02055010c grma janapadasyrthe tmrthe prthiv tyajet
02055011a sarvaja sarvabhvaja sarvaatrubhayakara
02055011c iti sma bhate kvyo jambhatyge mahsurn
02055012a hirayahvina ka cit pakio vanagocarn
02055012c grhe kila krtvsml lobhd rjann apayat
02055013a sadopabhojyml lobhndho hirayrthe paratapa
02055013c yati ca tadtva ca ubhe sadyo vyanayat
02055014a tadtvakma ps tva m druho bharatarabha
02055014c mohtm tapyase pact pakih puruo yath
02055015a jta jta pavebhya pupam datsva bhrata
02055015c mlkra ivrme sneha kurvan puna puna
02055016a vrkn agrakrva mainn dhk samlakn
02055016c m gama sasutmtya sabala ca parbhavam
02055017a samavetn hi ka prthn pratiyudhyeta bhrata
02055017c marudbhi sahito rjann api skn marutpati
02056001 vidura uvca
02056001a dyta mla kalahasynupti; mithobhedya mahate v raya

02056001c yad sthito ya dhrtarrasya putro; duryodhana srjate vairam ugram


02056002a prtipy tanav bhaimasen sabhlik
02056002c duryodhanpardhena krcchra prpsyanti sarvaa
02056003a duryodhano madenaiva kema rrd apohati
02056003c via gaur iva madt svayam rujate balt
02056004a ya cittam anveti parasya rjan; vra kavi svm atipatya drim
02056004c nva samudra iva blanetrm; ruhya ghore vyasane nimajjet
02056005a duryodhano glahate pavena; priyyase tva jayatti tac ca
02056005c atinarmj jyate saprahro; yato vina samupaiti pusm
02056006a karas te vkphala kuprato; hrdi prauho mantrapada samdhi
02056006c yudhihirea saphala sastavo stu; smna surikto rimate sudhanv
02056007a prtipy tanav ca rjan; kvy vca ruta mtyagd va
02056007c vaivnara prajvalita sughoram; ayuddhena praamayatotpatantam
02056008a yad manyu pavo jtaatrur; na sayacched akamaybhibhta
02056008c vrkodara savyasc yamau ca; ko tra dvpa syt tumule vas tadnm
02056009a mahrja prabhavas tva dhann; pur dytn manas yvad icche
02056009c bahu vitta pav cej jayes tva; ki tena syd vasu vindeha prthn
02056010a jnmahe devita saubalasya; veda dyte nikrti prvatya
02056010c yata prpta akunis tatra ytu; myyodh bhrata prvatya
02057001 duryodhana uvca
02057001a parem eva yaas lghase tva; sad channa kutsayan dhrtarrn
02057001c jnmas tv vidura yatpriyas tva; bln ivsmn avamanyase tvam
02057002a suvijeya puruo nyatrakmo; nindpraase hi tath yunakti
02057002c jihv manas te hrdaya nirvyanakti; jyyo nirha manasa prtiklyam
02057003a utsagena vyla ivhrto si; mrjravat poaka copahasi
02057003c bhartrghnatvn na hi ppya hus; tasmt katta ki na bibhei ppt
02057004a jitv atrn phalam pta mahan no; msmn katta paruha voca
02057004c dviadbhis tva saprayogbhinand; muhur dvea ysi na sapramoht
02057005a amitrat yti naro kama bruvan; nighate guhyam amitrasastave
02057005c tadritpatrap ki na bdhate; yad icchasi tva tad ihdya bhase
02057006a m no vamasth vidma manas taveda; ikasva buddhi sthavir sakt
02057006c yao rakasva vidura saprata; m vyprta parakryeu bhs tvam
02057007a aha karteti vidura mvamasth; m no nitya paruha voca
02057007c na tv prcchmi vidura yad dhita me; svasti kattar m titikn kiu tvam
02057008a eka st na dvityo sti st; garbhe ayna purua sti st
02057008c tennuia pravad ivmbho; yath niyukto smi tath vahmi
02057009a bhinatti iras ailam ahi bhojayate ca ya
02057009c sa eva tasya kurute krym anusanam
02057010a yo bald anustha so mitra tena vindati
02057010c mitratm anuvrtta tu samupeketa paita
02057011a pradpya ya pradptgni prk tvaran nbhidhvati
02057011c bhasmpi na sa vindeta ia kva cana bhrata
02057012a na vsayet pravargya dvianta; vieata kattar ahita manuyam
02057012c sa yatrecchasi vidura tatra gaccha; susntvitpi hy asat str jahti

02057013 vidura uvca


02057013a etvat ye purua tyajanti; te sakhyam antavad brhi rjan
02057013c rj hi cittni pariplutni; sntva dattv musalair ghtayanti
02057014a ablas tva manyase rjaputra; blo ham ity eva sumandabuddhe
02057014c ya sauhrde purua sthpayitv; pacd ena dayate sa bla
02057015a na reyase nyate mandabuddhi; str rotriyasyeva grhe pradu
02057015c dhruva na roced bharatarabhasya; pati kumry iva aivara
02057016a anupriya ced anukkase tva; sarveu kryeu hithiteu
02057016c striya ca rja jaapaguk ca; prccha tva vai tdr caiva mhn
02057017a labhya khalu prtipya naro nupriyavg iha
02057017c apriyasya tu pathyasya vakt rot ca durlabha
02057018a yas tu dharme parvasya hitv bhartu priypriye
02057018c apriyy ha pathyni tena rj sahyavn
02057019a avydhija kauka tkam ua; yaomua parua ptigandhi
02057019c sat peya yan na pibanty asanto; manyu mahrja piba pramya
02057020a vaicitravryasya yao dhana ca; vchmy aha sahaputrasya avat
02057020c yath tath vo stu nama ca vo stu; mampi ca svasti diantu vipr
02057021a vin netravin kopayen na tu paita
02057021c eva te ha vadmda prayata kurunandana
02058001 akunir uvca
02058001a bahu vitta parjai pavn yudhihira
02058001c cakva vitta kaunteya yadi te sty aparjitam
02058002 yudhihira uvca
02058002a mama vittam asakhyeya yad aha veda saubala
02058002c atha tva akune kasmd vitta samanuprcchasi
02058003a ayuta prayuta caiva kharva padma tathrbudam
02058003c akha caiva nikharva ca samudra ctra payatm
02058003e etan mama dhana rjas tena dvymy aha tvay
02058004 vaiapyana uvca
02058004a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058004c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058005 yudhihira uvca
02058005a gavva bahudhenkam asakhyeyam ajvikam
02058005c yat ki cid anuvarn prk sindhor api saubala
02058005e etan mama dhana rjas tena dvymy aha tvay
02058006 vaiapyana uvca
02058006a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058006c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058007 yudhihira uvca
02058007a pura janapado bhmir abrhmaadhanai saha
02058007c abrhma ca puru rja ia dhana mama
02058007e etad rjan dhana mahya tena dvymy aha tvay
02058008 vaiapyana uvca
02058008a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita

02058008c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata


02058009 yudhihira uvca
02058009a rjaputr ime rja obhante yena bhit
02058009c kualni ca nik ca sarva cgavibhaam
02058009e etan mama dhana rjas tena dvymy aha tvay
02058010 vaiapyana uvca
02058010a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058010c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058011 yudhihira uvca
02058011a ymo yuv lohitka sihaskandho mahbhuja
02058011c nakulo glaha eko me yac caitat svagata dhanam
02058012 akunir uvca
02058012a priyas te nakulo rjan rjaputro yudhihira
02058012c asmka dhanat prpto bhyas tva kena dvyasi
02058013 vaiapyana uvca
02058013a evam uktv tu akunis tn akn pratyapadyata
02058013c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058014 yudhihira uvca
02058014a aya dharmn sahadevo nusti; loke hy asmin paitkhy gata ca
02058014c anarhat rjaputrea tena; tvay dvymy apriyavat priyea
02058015 vaiapyana uvca
02058015a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058015c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058016 akunir uvca
02058016a mdrputrau priyau rjas tavemau vijitau may
02058016c garysau tu te manye bhmasenadhanajayau
02058017 yudhihira uvca
02058017a adharma carase nna yo nvekasi vai nayam
02058017c yo na sumanas mha vibheda kartum icchasi
02058018 akunir uvca
02058018a garte matta prapatati pramatta sthum rcchati
02058018c jyeho rjan variho si namas te bharatarabha
02058019a svapne na tni payanti jgrato v yudhihira
02058019c kitav yni dvyanta pralapanty utka iva
02058020 yudhihira uvca
02058020a yo na sakhye naur iva pranet; jet rip rjaputras tarasv
02058020c anarhat lokavrea tena; dvymy aha akune phalgunena
02058021 vaiapyana uvca
02058021a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058021c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058022 akunir uvca
02058022a aya may pavn dhanurdhara; parjita pava savyasc
02058022c bhmena rjan dayitena dvya; yat kaitavya pava te vaiam
02058023 yudhihira uvca

02058023a yo no net yo yudh na praet; yath vajr dnavaatrur eka


02058023c tiryakprek sahatabhrr mahtm; sihaskandho ya ca sadtyamar
02058024a balena tulyo yasya pumn na vidyate; gadbhrtm agrya ihrimardana
02058024c anarhat rjaputrea tena; dvymy aha bhmasenena rjan
02058025 vaiapyana uvca
02058025a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058025c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058026 akunir uvca
02058026a bahu vitta parjair bhrtr ca sahayadvipn
02058026c cakva vitta kaunteya yadi te sty aparjitam
02058027 yudhihira uvca
02058027a aha viia sarve bhrtr
dayitas tath
02058027c kurymas te jit karma svayam tmany upaplave
02058028 vaiapyana uvca
02058028a etac chrutv vyavasito nikrti samuprita
02058028c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02058029 akunir uvca
02058029a etat ppiham akaror yad tmna parjita
02058029c ie sati dhane rjan ppa tmaparjaya
02058030 vaiapyana uvca
02058030a evam uktv matkas tn glahe sarvn avasthitn
02058030c parjayal lokavrn kepea prthak prthak
02058031 akunir uvca
02058031a asti vai te priy dev glaha eko parjita
02058031c paasva kr pcl taytmna punar jaya
02058032 yudhihira uvca
02058032a naiva hrasv na mahat ntikr na rohi
02058032c sargaraktanetr ca tay dvymy aha tvay
02058033a radotpalapatrky radotpalagandhay
02058033c radotpalaseviny rpea rsamnay
02058034a tathaiva syd nrasyt tath syd rpasapad
02058034c tath syc chlasapatty ym icchet purua striyam
02058035a carama saviati y prathama pratibudhyate
02058035c goplviplebhya sarva veda krtkrtam
02058036a bhti padmavad vaktra sasveda mallikeva ca
02058036c vedmadhy drghake tmrk ntiroma
02058037a tayaivavidhay rjan pclyha sumadhyay
02058037c glaha dvymi crvagy draupady hanta saubala
02058038 vaiapyana uvca
02058038a evam ukte tu vacane dharmarjena bhrata
02058038c dhig dhig ity eva vrddhn sabhyn nisrt gira
02058039a cukubhe s sabh rjan rj sajajire kath
02058039c bhmadroakrpdn sveda ca samajyata
02058040a iro grhtv viduro gatasattva ivbhavat

02058040c ste dhyyann adhovaktro nivasan pannago yath


02058041a dhrtarras tu sahra paryaprcchat puna puna
02058041c ki jita ki jitam iti hy kra nbhyarakata
02058042a jahara karo tibhra saha dusandibhi
02058042c itare tu sabhyn netrebhya prpataj jalam
02058043a saubalas tv avicryaiva jitak madotkaa
02058043c jitam ity eva tn akn punar evnvapadyata
02059001 duryodhana uvca
02059001a ehi kattar draupadm nayasva; priy bhry samat pavnm
02059001c samrjat vema paraitu ghram; nando na saha dsbhir astu
02059002 vidura uvca
02059002a durvibhvya bhavati tvdrena; na manda sabudhyasi pabaddha
02059002c prapte tva lambamno na vetsi; vyghrn mrga kopayase tiblyt
02059003a vi irasi te prako mahvi
02059003c m kopih sumandtman m gamas tva yamakayam
02059004a na hi dstvam pann kr bhavati bhrata
02059004c anena hi rjai pae nyasteti me mati
02059005a aya dhatte veur ivtmaght; phala rj dhrtarrasya putra
02059005c dyta hi vairya mahbhayya; pakvo na budhyaty ayam antakle
02059006a nrutuda syn na nrasavd; na hnata param abhydadta
02059006c yaysya vc para udvijeta; na t vaded ruat ppalokym
02059007a samuccaranty ativd hi vaktrd; yair hata ocati rtryahni
02059007c parasya nmarmasu te patanti; tn paito nvasrjet pareu
02059008a ajo hi astram akhanat kilaika; astre vipanne padbhir apsya bhmim
02059008c nikrntana svasya kahasya ghora; tadvad vaira m khan puputrai
02059009a na ki cid ya pravadanti ppa; vanecara v grhamedhina v
02059009c tapasvina saparipravidya; bhaanti haiva vanar sadaiva
02059010a dvra sughora narakasya jihma; na budhyase dhrtarrasya putra
02059010c tvm anvetro bahava kur; dytodaye saha dusanena
02059011a majjanty albni il plavante; muhyanti nvo mbhasi avad eva
02059011c mho rj dhrtarrasya putro; na me vca pathyarp roti
02059012a anto nna bhavitya kur; sudrua sarvaharo vina
02059012c vca kvy suhrd pathyarp; na ryante vardhate lobha eva
02060001 vaiapyana uvca
02060001a dhig astu kattram iti bruvo; darpea matto dhrtarrasya putra
02060001c avaikata prtikm sabhym; uvca caina paramryamadhye
02060002a tva prtikmin draupadm nayasva; na te bhaya vidyate pavebhya
02060002c katt hy aya vivadaty eva bhrur; na csmka vrddhikma sadaiva
02060003a evam ukta prtikm sa sta; pryc chghra rjavaco niamya
02060003c praviya ca veva sa sihagoha; samsadan mahi pavnm
02060004 prtikmy uvca
02060004a yudhihire dytamadena matte; duryodhano draupadi tvm ajait
02060004c s prapadya tva dhrtarrasya vema; naymi tv karmae yjaseni
02060005 draupady uvca

02060005a katha tv eva vadasi prtikmin; ko vai dvyed bhryay rjaputra


02060005c mho rj dytamadena matta; ho nnyat kaitavam asya ki cit
02060006 prtikmy uvca
02060006a yad nbht kaitavam anyad asya; taddevt pavo jtaatru
02060006c nyast prva bhrtaras tena rj; svaya ctm tvam atho rjaputri
02060007 draupady uvca
02060007a gaccha tva kitava gatv sabhy prccha staja
02060007c ki nu prva parjair tmna m nu bhrata
02060007e etaj jtv tvam gaccha tato m naya staja
02060008 vaiapyana uvca
02060008a sabh gatv sa covca draupadys tad vacas tad
02060008c kasyeo na parjair iti tvm ha draupad
02060008e ki nu prva parjair tmnam atha vpi mm
02060009a yudhihiras tu niceo gatasattva ivbhavat
02060009c na ta sta pratyuvca vacana sdhv asdhu v
02060010 duryodhana uvca
02060010a ihaitya kr pcl pranam eta prabhatm
02060010c ihaiva sarve rvantu tasy asya ca yad vaca
02060011 vaiapyana uvca
02060011a sa gatv rjabhavana duryodhanavanuga
02060011c uvca draupad sta prtikm vyathann iva
02060012a sabhys tv am rjaputry hvayanti; manye prpta sakaya kauravm
02060012c na vai samrddhi playate laghyn; yat tva sabhm eyasi rjaputri
02060013 draupady uvca
02060013a eva nna vyadadht savidht; sparv ubhau sprato dhrablau
02060013c dharma tv eka parama prha loke; sa na ama dhsyati gopyamna
02060014 vaiapyana uvca
02060014a yudhihiras tu tac chrutv duryodhanacikritam
02060014c draupady samata dta prhiod bharatarabha
02060015a ekavastr adhonv rodamn rajasval
02060015c sabhm gamya pcl vaurasygrato bhavat
02060016a tatas te mukham lokya rj; duryodhana stam uvca hra
02060016c ihaivaitm naya prtikmin; pratyakam asy kuravo bruvantu
02060017a tata stas tasya vanugm; bhta ca kopd drupadtmajy
02060017c vihya mna punar eva sabhyn; uvca kr kim aha bravmi
02060018 duryodhana uvca
02060018a dusanaia mama staputro; vrkodard udvijate lpacet
02060018c svaya pragrhynaya yjasen; ki te kariyanty ava sapatn
02060019a tata samutthya sa rjaputra; rutv bhrtu kopaviraktadri
02060019c praviya tad vema mahrathnm; ity abravd draupad rjaputrm
02060020a ehy ehi pcli jitsi kre; duryodhana paya vimuktalajj
02060020c kurn bhajasvyatapadmanetre; dharmea labdhsi sabh paraihi
02060021a tata samutthya sudurman s; vivaram mrjya mukha karea
02060021c rt pradudrva yata striyas t; vrddhasya rja kurupugavasya

02060022a tato javenbhisasra rod; dusanas tm abhigarjamna


02060022c drgheu nlev atha cormimatsu; jagrha keeu narendrapatnm
02060023a ye rjasyvabhrthe jalena; mahkratau mantraptena sikt
02060023c te pavn paribhya vrya; balt pramr dhrtarrajena
02060024a sa t parmrya sabhsampam; nya krm atikrakem
02060024c dusano nthavatm anthavac; cakara vyu kadalm ivrtm
02060025a s kryam namitgayai; anair uvcdya rajasvalsmi
02060025c eka ca vso mama mandabuddhe; sabh netu nrhasi mm anrya
02060026a tato bravt t prasabha nigrhya; keeu kreu tad sa krm
02060026c kra ca jiu ca hari nara ca; trya vikroa naymi hi tvm
02060027a rajasval v bhava yjaseni; ekmbar vpy atha v vivastr
02060027c dyte jit csi krtsi ds; dsu kma ca yathopajoam
02060028a prakrake patitrdhavastr; dusanena vyavadhyamn
02060028c hrmaty amarea ca dahyamn; anair ida vkyam uvca kr
02060029a ime sabhym upadiastr; kriyvanta sarva evendrakalp
02060029c gurusthn gurava caiva sarve; tem agre notsahe sthtum evam
02060030a nrasakarmas tvam anryavrtta; m m vivastr krdhi m vikr
02060030c na marayeyus tava rjaputr; sendrpi dev yadi te sahy
02060031a dharme sthito dharmasuta ca rj; dharma ca skmo nipuopalabhya
02060031c vcpi bhartu paramumtra; necchmi doa svagun visrjya
02060032a ida tv anrya kuruvramadhye; rajasval yat parikarase mm
02060032c na cpi ka cit kurute tra pj; dhruva taveda matam anvapadyan
02060033a dhig astu naa khalu bhratn; dharmas tath katravid ca vrttam
02060033c yatrbhyatt kurudharmavel; prekanti sarve kurava sabhym
02060034a droasya bhmasya ca nsti sattva; dhruva tathaivsya mahtmano pi
02060034c rjas tath hmam adharmam ugra; na lakayante kuruvrddhamukhy
02060035a tath bruvant karua sumadhyam; kkea bhartrn kupitn apayat
02060035c s pavn kopapartadehn; sadpaym sa kakaptai
02060036a hrtena rjyena tath dhanena; ratnai ca mukhyair na tath babhva
02060036c yathrtay kopasamritena; krkakea babhva dukham
02060037a dusana cpi samkya krm; avekam krpan pats tn
02060037c dhya vegena visajakalpm; uvca dsti hasann ivogra
02060038a karas tu tad vkyam atva hra; sapjaym sa hasan saabdam
02060038c gndhrarja subalasya putras; tathaiva dusanam abhyanandat
02060039a sabhys tu ye tatra babhvur anye; tbhym rte dhrtarrea caiva
02060039c tem abhd dukham atva kr; drv sabhy parikryamm
02060040 bhma uvca
02060040a na dharmasaukmyt subhage vivaktu; aknomi te pranam ima yathvat
02060040c asvo hy aakta paitu parasva; striya ca bhartur vaat samkya
02060041a tyajeta sarv prthiv samrddh; yudhihira satyam atho na jahyt
02060041c ukta jito smti ca pavena; tasmn na aknomi vivektum etat
02060042a dyte dvitya akunir nareu; kuntsutas tena nisrakma
02060042c na manyate t nikrti mahtm; tasmn na te pranam ima bravmi
02060043 draupady uvca

02060043a hya rj kualai sabhy; dutmabhir naikrtikair anryai


02060043c dytapriyair ntikrtaprayatna; kasmd aya nma nisrakma
02060044a sa uddhabhvo nikrtipravrttim; abudhyamna kurupavgrya
02060044c sabhya sarvai ca jito pi yasmt; pacc ca yat kaitavam abhyupeta
02060045a tihanti ceme kurava sabhym; sutn ca tath snum
02060045c samkya sarve mama cpi vkya; vibrta me pranam ima yathvat
02060046 vaiapyana uvca
02060046a tath bruvant karua rudantm; avekamm asakrt pats tn
02060046c dusana paruy apriyi; vkyny uvcmadhuri caiva
02060047a t kryam ca rajasval ca; srastottarym atadarhamm
02060047c vrkodara prekya yudhihira ca; cakra kopa paramrtarpa
02061001 bhma uvca
02061001a bhavanti dee bandhakya kitavn yudhihira
02061001c na tbhir uta dvyanti day caivsti tsv api
02061002a kyo yad balim hrd dravya yac cnyad uttamam
02061002c tathnye prthivpl yni ratnny upharan
02061003a vhanni dhana caiva kavacny yudhni ca
02061003c rjyam tm vaya caiva kaitavena hrta parai
02061004a na ca me tatra kopo bht sarvasyeo hi no bhavn
02061004c ida tv atikrta manye draupad yatra payate
02061005a e hy anarhat bl pavn prpya kauravai
02061005c tvatkrte kliyate kudrair nrasair nikrtipriyai
02061006a asy krte manyur aya tvayi rjan niptyate
02061006c bh te sapradhakymi sahadevgnim naya
02061007 arjuna uvca
02061007a na pur bhmasena tvam drr vadit gira
02061007c parais te nita nna nrasair dharmagauravam
02061008a na sakm pare kry dharmam evcarottamam
02061008c bhrtara dhrmika jyeha ntikramitum arhati
02061009a hto hi parai rj ktradharmam anusmaran
02061009c dvyate parakmena tan na krtikara mahat
02061010 bhmasena uvca
02061010a evam asmikrta vidy yady asyha dhanajaya
02061010c dpte gnau sahitau bh nirdaheya bald iva
02061011 vaiapyana uvca
02061011a tath tn dukhitn drv pavn dhrtarraja
02061011c kliyamn ca pcl vikara idam abravt
02061012a yjaseny yad ukta tad vkya vibrta prthiv
02061012c avivekena vkyasya naraka sadya eva na
02061013a bhma ca dhrtarra ca kuruvrddhatamv ubhau
02061013c sametya nhatu ki cid vidura ca mahmati
02061014a bhradvjo pi sarvem crya krpa eva ca
02061014c ata etv api prana nhatur dvijasattamau
02061015a ye tv anye prthivpl samet sarvato dia

02061015c kmakrodhau samutsrjya te bruvantu yathmati


02061016a yad ida draupad vkyam uktavaty asakrc chubh
02061016c vimrya kasya ka paka prthiv vadatottaram
02061017a eva sa bahua sarvn uktavs tn sabhsada
02061017c na ca te prthivpls tam cu sdhv asdhu v
02061018a uktv tathsakrt sarvn vikara prthivpatn
02061018c pi pau vinipiya nivasann idam abravt
02061019a vibrta prthivpl vkya m v katha cana
02061019c manye nyyya yad atrha tad dhi vakymi kaurav
02061020a catvry hur narareh vyasanni mahkitm
02061020c mrgay pnam ak ca grmye caivtisaktatm
02061021a eteu hi nara sakto dharmam utsrjya vartate
02061021c tathyuktena ca krt kriy loko na manyate
02061022a tad aya puputrea vyasane vartat bhram
02061022c samhtena kitavair sthito draupadpaa
02061023a sdhra ca sarve pavnm anindit
02061023c jitena prva cnena pavena krta paa
02061024a iya ca krtit kr saubalena parthin
02061024c etat sarva vicryha manye na vijitm imm
02061025a etac chrutv mahn nda sabhynm udatihata
02061025c vikara asamnn saubala ca vinindatm
02061026a tasminn uparate abde rdheya krodhamrchita
02061026c pragrhya rucira bhum ida vacanam abravt
02061027a dryante vai vikare hi vaikrtni bahny api
02061027c tajjas tasya vinya yathgnir araipraja
02061028a ete na ki cid apy hu codyamnpi kray
02061028c dharmea vijit manye manyante drupadtmajm
02061029a tva tu kevalablyena dhrtarra vidryase
02061029c yad bravi sabhmadhye bla sthavirabhitam
02061030a na ca dharma yathtattva vetsi duryodhanvara
02061030c yad bravi jit krm ajiteti sumandadh
02061031a katha hy avijit kr manyase dhrtarraja
02061031c yad sabhy sarvasva nyastavn pavgraja
02061032a abhyantar ca sarvasve draupad bharatarabha
02061032c eva dharmajit kr manyase na jit katham
02061033a krtit draupad vc anujt ca pavai
02061033c bhavaty avijit kena hetunai mat tava
02061034a manyase v sabhm etm ntm ekavsasam
02061034c adharmeeti tatrpi ru me vkyam uttaram
02061035a eko bhart striy devair vihita kurunandana
02061035c iya tv anekavaag bandhakti vinicit
02061036a asy sabhm nayana na citram iti me mati
02061036c ekmbaradharatva vpy atha vpi vivastrat
02061037a yac cai dravia ki cid y cai ye ca pav

02061037c saubaleneha tat sarva dharmea vijita vasu


02061038a dusana sublo ya vikara prjavdika
02061038c pavn ca vssi draupady cpy uphara
02061039a tac chrutv pav sarve svni vssi bhrata
02061039c avakryottaryi sabhy samupvian
02061040a tato dusano rjan draupady vasana balt
02061040c sabhmadhye samkipya vyapakrau pracakrame
02061041a kryame vasane draupadys tu vi pate
02061041c tadrpam apara vastra prdursd anekaa
02061042a tato halahalabdas tatrsd ghoranisvana
02061042c tad adbhutatama loke vkya sarvamahkitm
02061043a apa tatra bhmas tu rjamadhye mahsvana
02061043c krodhd visphuramoho vinipiya kare karam
02061044a ida me vkyam daddhva katriy lokavsina
02061044c noktaprva narair anyair na cnyo yad vadiyati
02061045a yady etad evam uktv tu na kury prthivvar
02061045c pitmahn sarve nha gatim avpnuym
02061046a asya ppasya durjter bhratpasadasya ca
02061046c na pibeya bald vako bhittv ced rudhira yudhi
02061047a tasya te vacana rutv sarvalokapraharaam
02061047c pracakrur bahul pj kutsanto dhrtarrajam
02061048a yad tu vsas ri sabhmadhye samcita
02061048c tato dusana rnto vrita samupviat
02061049a dhikabdas tu tatas tatra samabhl lomaharaa
02061049c sabhyn naradevn drv kuntsuts tad
02061050a na vibruvanti kauravy pranam etam iti sma ha
02061050c sa jana kroati smtra dhrtarra vigarhayan
02061051a tato bh samucchritya nivrya ca sabhsada
02061051c vidura sarvadharmaja ida vacanam abravt
02061052 vidura uvca
02061052a draupad pranam uktvaiva roravti hy anthavat
02061052c na ca vibrta ta prana sabhy dharmo tra pyate
02061053a sabh prapadyate hy rta prajvalann iva havyav
02061053c ta vai satyena dharmea sabhy praamayanty uta
02061054a dharmapranam atho bryd rta sabhyeu mnava
02061054c vibryus tatra te prana kmakrodhavatig
02061055a vikarena yathprajam ukta prano nardhip
02061055c bhavanto pi hi ta prana vibruvantu yathmati
02061056a yo hi prana na vibryd dharmadar sabh gata
02061056c anrte y phalvptis tasy so rdha samanute
02061057a ya punar vitatha bryd dharmadar sabh gata
02061057c anrtasya phala krtsna saprpnotti nicaya
02061058a atrpy udharantmam itihsa purtanam
02061058c prahldasya ca savda muner girasasya ca

02061059a prahldo nma daityendras tasya putro virocana


02061059c kanyhetor girasa sudhanvnam updravat
02061060a aha jyyn aha jyyn iti kanyepsay tad
02061060c tayor devanam atrst prayor iti na rutam
02061061a tayo pranavivdo bht prahlda tv aprcchatm
02061061c jyyn ka vayor eka prana prabrhi m mr
02061062a sa vai vivadand bhta sudhanvna vyalokayat
02061062c ta sudhanvbravt kruddho brahmadaa iva jvalan
02061063a yadi vai vakyasi mr prahldtha na vakyasi
02061063c atadh te iro vajr vajrea prahariyati
02061064a sudhanvan tathokta san vyathito vatthaparavat
02061064c jagma kayapa daitya pariprau mahaujasam
02061065 prahlda uvca
02061065a tva vai dharmasya vijt daivasyehsurasya ca
02061065c brhmaasya mahprja dharmakrcchram ida ru
02061066a yo vai prana na vibryd vitatha vpi nirdiet
02061066c ke vai tasya pare loks tan mamcakva prcchata
02061067 kayapa uvca
02061067a jnan na vibruvan prana kmt krodht tath bhayt
02061067c sahasra vrun pn tmani pratimucati
02061068a tasya savatsare pre pa eka pramucyate
02061068c tasmt satya tu vaktavya jnat satyam ajas
02061069a viddho dharmo hy adharmea sabh yatra prapadyate
02061069c na csya alya krntanti viddhs tatra sabhsada
02061070a ardha harati vai reha pdo bhavati kartru
02061070c pda caiva sabhsatsu ye na nindanti ninditam
02061071a anen bhavati reho mucyante ca sabhsada
02061071c eno gacchati kartra nindrho yatra nindyate
02061072a vitatha tu vadeyur ye dharma prahlda prcchate
02061072c iprta ca te ghnanti sapta caiva parvarn
02061073a hrtasvasya hi yad dukha hataputrasya cpi yat
02061073c rina prati yac caiva rj grastasya cpi yat
02061074a striy paty vihny srthd bhraasya caiva yat
02061074c adhyhy ca yad dukha skibhir vihatasya ca
02061075a etni vai samny hur dukhni tridaevar
02061075c tni sarvi dukhni prpnoti vitatha bruvan
02061076a samakadarant skya ravac ceti dhrat
02061076c tasmt satya bruvan sk dharmrthbhy na hyate
02061077 vidura uvca
02061077a kayapasya vaca rutv prahlda putram abravt
02061077c reyn sudhanv tvatto vai matta reys tathgir
02061078a mt sudhanvana cpi reyas mtrtas tava
02061078c virocana sudhanvya prnm varas tava
02061079 sudhanvovca

02061079a putrasneha parityajya yas tva dharme pratihita


02061079c anujnmi te putra jvatv ea ata sam
02061080 vidura uvca
02061080a eva vai parama dharma rutv sarve sabhsada
02061080c yathprana tu kry manyadhva tatra ki param
02061081 vaiapyana uvca
02061081a vidurasya vaca rutv nocu ki cana prthiv
02061081c karo dusana tv ha kr ds grhn naya
02061082a t vepamn savr pralapant sma pavn
02061082c dusana sabhmadhye vicakara tapasvinm
02062001 draupady uvca
02062001a purastt karaya me na krta kryam uttaram
02062001c vihvalsmi krtnena karat balin balt
02062002a abhivda karomy e gur kurusasadi
02062002c na me syd apardho ya yad ida na krta may
02062003 vaiapyana uvca
02062003a s tena ca samuddht dukhena ca tapasvin
02062003c patit vilalpeda sabhym atathocit
02062004 draupady uvca
02062004a svayavare ysmi nrpair dr rage samgatai
02062004c na draprv cnyatra sham adya sabh gat
02062005a y na vyur na cdityo dravantau pur grhe
02062005c sham adya sabhmadhye drymi kurusasadi
02062006a y na mryanti vtena spryamn pur grhe
02062006c spryamn sahante dya pavs t durtman
02062007a mryante kurava ceme manye klasya paryayam
02062007c snu duhitara caiva kliyamnm anarhatm
02062008a ki tv ata krpaa bhyo yad aha str sat ubh
02062008c sabhmadhya vighe dya kva nu dharmo mahkitm
02062009a dharmy striya sabh prva na nayantti na rutam
02062009c sa naa kauraveyeu prvo dharma santana
02062010a katha hi bhry pn pratasya svas sat
02062010c vsudevasya ca sakh prthivn sabhm iym
02062011a tm im dharmarjasya bhry sadravarajm
02062011c brta dsm ads v tat kariymi kaurav
02062012a aya hi m drha kudra kaurav yaohara
02062012c klinti nha tat sohu cira akymi kaurav
02062013a jit vpy ajit vpi manyadhva v yath nrp
02062013c tath pratyuktam icchmi tat kariymi kaurav
02062014 bhma uvca
02062014a uktavn asmi kalyi dharmasya tu par gatim
02062014c loke na akyate gantum api viprair mahtmabhi
02062015a balavs tu yath dharma loke payati prua
02062015c sa dharmo dharmavely bhavaty abhihita parai

02062016a na vivektu ca te pranam eta aknomi nicayt


02062016c skmatvd gahanatvc ca kryasysya ca gauravt
02062017a nnam anta kulasysya bhavit nacird iva
02062017c tath hi kurava sarve lobhamohaparya
02062018a kuleu jt kalyi vyasanbhyhat bhram
02062018c dharmyn mrgn na cyavante yath nas tva vadh sthit
02062019a upapanna ca pcli taveda vrttam dram
02062019c yat krcchram api saprpt dharmam evnvavekase
02062020a ete drodaya caiva vrddh dharmavido jan
02062020c nyai arrais tihanti gatsava ivnat
02062021a yudhihiras tu prane smin pramam iti me mati
02062021c ajit v jit vpi svaya vyhartum arhati
02062022 vaiapyana uvca
02062022a tath tu drv bahu tat tad eva; roryam kurarm ivrtm
02062022c nocur vaca sdhv atha vpy asdhu; mahkito dhrtarrasya bht
02062023a drv tu tn prthivaputrapautrs; tbhtn dhrtarrasya putra
02062023c smayann iveda vacana babhe; pclarjasya sut tadnm
02062024a tihatv aya prana udrasattve; bhme rjune sahadeve tathaiva
02062024c patyau ca te nakule yjaseni; vadantv ete vacana tvatprastam
02062025a anvara vibruvantv ryamadhye; yudhihira tava pcli heto
02062025c kurvantu sarve cnrta dharmarja; pcli tva mokyase dsabhvt
02062026a dharme sthito dharmarjo mahtm; svaya ceda kathayatv indrakalpa
02062026c o v te yady ano tha vaia; vkyd asya kipram eka bhajasva
02062027a sarve hme kauravey sabhy; dukhntare vartamns tavaiva
02062027c na vibruvanty ryasattv yathvat; pat ca te samavekylpabhgyn
02062028a tata sabhy kururjasya tatra; vkya sarve praaasus tadoccai
02062028c celvedh cpi cakrur nadanto; h hety sd api caivtra nda
02062028e sarve csan prthiv prtimanta; kurureha dhrmika pjayanta
02062029a yudhihira ca te sarve samudaikanta prthiv
02062029c ki nu vakyati dharmaja iti sckrtnan
02062030a ki nu vakyati bbhatsur ajito yudhi pava
02062030c bhmaseno yamau ceti bhra kauthalnvit
02062031a tasminn uparate abde bhmaseno bravd idam
02062031c pragrhya vipula vrtta bhuja candanaritam
02062032a yady ea gurur asmka dharmarjo yudhihira
02062032c na prabhu syt kulasysya na vaya marayemahi
02062033a o na puyatapas prnm api cevara
02062033c manyate jitam tmna yady ea vijit vayam
02062034a na hi mucyeta jvan me pad bhmim upaspran
02062034c martyadharm parmrya pcly mrdhajn imn
02062035a payadhvam yatau vrttau bhujau me parighv iva
02062035c naitayor antara prpya mucyetpi atakratu
02062036a dharmapasitas tv eva ndhigacchmi sakaam
02062036c gauravea niruddha ca nigrahd arjunasya ca

02062037a dharmarjanisras tu siha kudramrgn iva


02062037c dhrtarrn imn ppn nipieya talsibhi
02062038a tam uvca tad bhmo droo vidura eva ca
02062038c kamyatm evam ity eva sarva sabhavati tvayi
02063001 kara uvca
02063001a traya kileme adhan bhavanti; dsa iya csvatantr ca nr
02063001c dsasya patn tva dhanam asya bhadre; hnevar dsadhana ca ds
02063002a praviya s na paricrair bhajasva; tat te krya iam veya vema
02063002c sma sarve tava rjaputri; bhavanti te dhrtarr na prth
02063003a anya vrva patim u bhmini; yasmd dsya na labhase devanena
02063003c anavady vai patiu kmavrttir; nitya dsye vidita vai tavstu
02063004a parjito nakulo bhmaseno; yudhihira sahadevo rjuna ca
02063004c dsbht pravia yjaseni; parjits te patayo na santi
02063005a prayojana ctmani ki nu manyate; parkrama paurua ceha prtha
02063005c pclyasya drupadasytmajm im; sabhmadhye yo tidevd glaheu
02063006 vaiapyana uvca
02063006a tad vai rutv bhmaseno tyamar; bhra niavsa tadrtarpa
02063006c rjnugo dharmapnubaddho; dahann ivaina kopaviraktadri
02063007 bhma uvca
02063007a nha kupye staputrasya rjann; ea satya dsadharma pravia
02063007c ki vidvio vdya m dhrayeyur; ndevs tva yady anay narendra
02063008 vaiapyana uvca
02063008a rdheyasya vaca rutv rj duryodhanas tad
02063008c yudhihiram uvceda tbhtam acetasam
02063009a bhmrjunau yamau caiva sthitau te nrpa sane
02063009c prana prabrhi kr tvam ajit yadi manyase
02063010a evam uktv sa kaunteyam apohya vasana svakam
02063010c smayann ivaikat pclm aivaryamadamohita
02063011a kadaldaasadra sarvalakaapjitam
02063011c gajahastapratka vajrapratimagauravam
02063012a abhyutsmayitv rdheya bhmam dharayann iva
02063012c draupady prekamy savyam rum adarayat
02063013a vrkodaras tad lokya netre utphlya lohite
02063013c provca rjamadhye ta sabh virvayann iva
02063014a pitrbhi saha slokya m sma gacched vrkodara
02063014c yady etam ru gaday na bhindy te mahhave
02063015a kruddhasya tasya srotobhya sarvebhya pvakrcia
02063015c vrkasyeva viniceru koarebhya pradahyata
02063016 vidura uvca
02063016a para bhaya payata bhmasend; budhyadhva rjo varuasyeva pt
02063016c daiverito nnam aya purastt; paro nayo bharatedapdi
02063017a atidyta krtam ida dhrtarr; ye sy striya vivadadhva sabhym
02063017c yogakemo dryate vo mahbhaya; ppn mantrn kuravo mantrayanti
02063018a ima dharma kuravo jnatu; durdre smin pariat sapraduyet

02063018c im cet prva kitavo glahyad; o bhaviyad aparjittm


02063019a svapne yathaitad dhi dhana jita syt; tad eva manye yasya dvyaty ana
02063019c gndhriputrasya vaco niamya; dharmd asmt kuravo mpayta
02063020 duryodhana uvca
02063020a bhmasya vkye tadvad evrjunasya; sthito ha vai yamayo caivam eva
02063020c yudhihira cet pravadanty anam; atho dsyn mokyase yjaseni
02063021 arjuna uvca
02063021a o rj prvam sd glahe na; kuntputro dharmarjo mahtm
02063021c as tv aya kasya parjittm; taj jndhva kurava sarva eva
02063022 vaiapyana uvca
02063022a tato rjo dhrtarrasya gehe; gomyur uccair vyharad agnihotre
02063022c ta rsabh pratyabhanta rjan; samantata pakia caiva raudr
02063023a ta ca abda viduras tattvaved; urva ghora subaltmaj ca
02063023c bhmadroau gautama cpi vidvn; svasti svastty api caivhur uccai
02063024a tato gndhr vidura caiva vidvs; tam utpta ghoram lakya rje
02063024c nivedaym satur rtavat tad; tato rj vkyam ida babhe
02063025a hato si duryodhana mandabuddhe; yas tva sabhy kurupugavnm
02063025c striya sambhasi durvinta; vieato draupad dharmapatnm
02063026a evam uktv dhrtarro man; hitnve bndhavnm apyt
02063026c kr pclm abravt sntvaprva; vimryaitat prajay tattvabuddhi
02063027 dhrtarra uvca
02063027a vara vrva pcli matto yad abhikkasi
02063027c vadhn hi vii me tva dharmaparam sat
02063028 draupady uvca
02063028a dadsi ced vara mahya vromi bharatarabha
02063028c sarvadharmnuga rmn adso stu yudhihira
02063029a manasvinam ajnanto m vai bryu kumrak
02063029c ea vai dsaputreti prativindhya tam gatam
02063030a rjaputra pur bhtv yath nnya pumn kva cit
02063030c llito dsaputratva payan nayed dhi bhrata
02063031 dhrtarra uvca
02063031a dvitya te vara bhadre dadmi varayasva mm
02063031c mano hi me vitarati naika tva varam arhasi
02063032 draupady uvca
02063032a sarathau sadhanukau ca bhmasenadhanajayau
02063032c nakula sahadeva ca dvitya varaye varam
02063033 dhrtarra uvca
02063033a trtya varaysmatto nsi dvbhy susatkrt
02063033c tva hi sarvasnu me reyas dharmacri
02063034 draupady uvca
02063034a lobho dharmasya nya bhagavan nham utsahe
02063034c anarh varam dtu trtya rjasattama
02063035a ekam hur vaiyavara dvau tu katrastriy varau
02063035c trayas tu rjo rjendra brhmaasya ata var

02063036a ppysa ime bhtv satr patayo mama


02063036c vetsyanti caiva bhadri rjan puyena karma
02064001 kara uvca
02064001a y na rut manuyeu striyo rpea samat
02064001c tsm etdra karma na kasy cana uruma
02064002a krodhvieu prtheu dhrtarreu cpy ati
02064002c draupad puputr kr ntir ihbhavat
02064003a aplave mbhasi magnnm apratihe nimajjatm
02064003c pcl puputr naur e pragbhavat
02064004 vaiapyana uvca
02064004a tad vai rutv bhmasena kurumadhye tyamaraa
02064004c str gati puputrm ity uvca sudurman
02064005a tri jyoti purua iti vai devalo bravt
02064005c apatya karma vidy ca yata sr prajs tata
02064006a amedhye vai gatapre nye jtibhir ujjhite
02064006c dehe tritayam evaitat puruasyopajyate
02064007a tan no jyotir abhihata drm abhimarant
02064007c dhanajaya katha svit syd apatyam abhimrajam
02064008 arjuna uvca
02064008a na caivokt na cnukt hnata paru gira
02064008c bhrat pratijalpanti sad tttamapru
02064009a smaranti sukrtny eva na vairi krtni ca
02064009c santa prativijnanto labdhv pratyayam tmana
02064010 bhma uvca
02064010a ihaivaits tur sarvn hanmi atrn samgatn
02064010c atha nikramya rjendra samln krndhi bhrata
02064011a ki no vivaditeneha ki na kleena bhrata
02064011c adyaivaitn nihanmha pradhi vasudhm imm
02064012 vaiapyana uvca
02064012a ity uktv bhmasenas tu kanihair bhrtrbhir vrta
02064012c mrgamadhye yath siho muhu parigham aikata
02064013a sntvyamno vjyamna prthenkliakarma
02064013c svidyate ca mahbhur antardhena vryavn
02064014a kruddhasya tasya srotobhya kardibhyo nardhipa
02064014c sadhma sasphuligrci pvaka samajyata
02064015a bhrukupuaduprekyam abhavat tasya tan mukham
02064015c yugntakle saprpte krtntasyeva rpia
02064016a yudhihiras tam vrya bhun bhulinam
02064016c maivam ity abravc caina joam ssveti bhrata
02064017a nivrya ta mahbhu kopasaraktalocanam
02064017c pitara samuptihad dhrtarra krtjali
02065001 yudhihira uvca
02065001a rjan ki karavmas te pradhy asms tvam vara
02065001c nitya hi sthtum icchmas tava bhrata sane

02065002 dhrtarra uvca


02065002a ajtaatro bhadra te aria svasti gacchata
02065002c anujt sahadhan svarjyam anusata
02065003a ida tv evvaboddhavya vrddhasya mama sanam
02065003c dhiy nigadita krtsna pathya nireyasa param
02065004a vettha tva tta dharm gati skm yudhihira
02065004c vinto si mahprja vrddhn paryupsit
02065005a yato buddhis tata nti praama gaccha bhrata
02065005c ndrau kramate astra drau astra niptyate
02065006a na vairy abhijnanti gun payanti ngun
02065006c virodha ndhigacchanti ye ta uttamapru
02065007a savde paruy hur yudhihira nardham
02065007c pratyhur madhyams tv etn ukt paruam uttaram
02065008a naivokt naiva cnukt ahit paru gira
02065008c pratijalpanti vai dhr sad uttamapru
02065009a smaranti sukrtny eva na vairi krtny api
02065009c santa prativijnanto labdhv pratyayam tmana
02065010a tathcaritam ryea tvaysmin satsamgame
02065010c duryodhanasya pruya tat tta hrdi m krth
02065011a mtara caiva gndhr m ca tvadguakkiam
02065011c upasthita vrddham andha pitara paya bhrata
02065012a prekprva may dytam idam sd upekitam
02065012c mitri draukmena putr ca balbalam
02065013a aocy kuravo rjan ye tvam anusit
02065013c mantr ca viduro dhmn sarvastravirada
02065014a tvayi dharmo rjune vrya bhmasene parkrama
02065014c raddh ca guruur yamayo purugryayo
02065015a ajtaatro bhadra te khavaprastham via
02065015c bhrtrbhis te stu saubhrtra dharme te dhyat mana
02065016 vaiapyana uvca
02065016a ity ukto bharatareho dharmarjo yudhihira
02065016c krtvryasamaya sarva pratasthe bhrtrbhi saha
02065017a te rathn meghasakn sthya saha kray
02065017c prayayur hramanasa indraprastha purottamam
02066001 janamejaya uvca
02066001a anujts tn viditv saratnadhanasacayn
02066001c pavn dhrtarr katham sn manas tad
02066002 vaiapyana uvca
02066002a anujts tn viditv dhrtarrea dhmat
02066002c rjan dusana kipra jagma bhrtara prati
02066003a duryodhana samsdya smtya bharatarabha
02066003c dukhrto bharatareha ida vacanam abravt
02066004a dukhenaitat samnta sthaviro nayaty asau
02066004c atrusd gamayad dravya tad budhyadhva mahrath

02066005a atha duryodhana kara akuni cpi saubala


02066005c mitha sagamya sahit pavn prati mnina
02066006a vaicitravrya rjna dhrtarra maniam
02066006c abhigamya tvaryukt laka vacanam abruvan
02066007 duryodhana uvca
02066007a na tvayeda ruta rjan yaj jagda brhaspati
02066007c akrasya nti pravadan vidvn devapurohita
02066008a sarvopyair nihantavy atrava atrukaraa
02066008c pur yuddhd bald vpi prakurvanti tavhitam
02066009a te vaya pavadhanai sarvn sapjya prthivn
02066009c yadi tn yodhayiyma ki v na parihsyati
02066010a ahn vin kruddhn daya samupasthitn
02066010c krtv kahe ca prhe ca ka samutsraum arhati
02066011a ttaastr rathagat kupits tta pav
02066011c niea na kariyanti kruddh hy vi yath
02066012a sanaddho hy arjuno yti vivrtya parameudh
02066012c gva muhur datte nivasa ca nirkate
02066013a gad gurv samudyamya tvarita ca vrkodara
02066013c svaratha yojayitvu niryta iti na rutam
02066014a nakula khagam dya carma cpy aacandrakam
02066014c sahadeva ca rj ca cakrur kram igitai
02066015a te tv sthya rathn sarve bahuastraparicchadn
02066015c abhighnanto rathavrtn senyogya niryayu
02066016a na kasyante tathsmbhir jtu viprakrt hi te
02066016c draupady ca pariklea kas te kantum arhati
02066017a punar dvyma bhadra te vanavsya pavai
02066017c evam etn vae kartu akymo bharatarabha
02066018a te v dvdaa vari vaya v dytanirjit
02066018c praviema mahrayam ajinai prativsit
02066019a trayodaa ca sajane ajt parivatsaram
02066019c jt ca punar anyni vane vari dvdaa
02066020a nivasema vaya te v tath dyta pravartatm
02066020c akn uptv punardytam ida dvyantu pav
02066021a etat krtyatama rjann asmka bharatarabha
02066021c aya hi akunir veda savidym akasapadam
02066022a drhaml vaya rjye mitri parigrhya ca
02066022c sravad vipula sainya satkrtya ca dursadam
02066023a te ca trayodae vare prayiyanti ced vratam
02066023c jeymas tn vaya rjan rocat te paratapa
02066024 dhrtarra uvca
02066024a tra pratynayasvaitn kma vyadhvagatn api
02066024c gacchantu punardytam ida kurvantu pav
02066025 vaiapyana uvca
02066025a tato droa somadatto bhlka ca mahratha

02066025c viduro droaputra ca vaiyputra ca vryavn


02066026a bhrirav tanavo vikara ca mahratha
02066026c m dytam ity abhanta amo stv iti ca sarvaa
02066027a akmn ca sarve suhrdm arthadarinm
02066027c akarot pavhvna dhrtarra sutapriya
02066028a athbravn mahrja dhrtarra janevaram
02066028c putrahrdd dharmayukta gndhr okakarit
02066029a jte duryodhane katt mahmatir abhata
02066029c nyat paralokya sdhv aya kulapsana
02066030a vyanadaj jtamtro hi gomyur iva bhrata
02066030c anto nna kulasysya kuravas tan nibodhata
02066031a m blnm ainm abhimasth mati prabho
02066031c m kulasya kaye ghore kraa tva bhaviyasi
02066032a baddha setu ko nu bhindyd dhamec chnta ca pvakam
02066032c ame dhrtn puna prthn kopayet ko nu bhrata
02066033a smaranta tvm jamha smrayiymy aha puna
02066033c stra na sti durbuddhi reyase vetarya v
02066034a na vai vrddho blamatir bhaved rjan katha cana
02066034c tvannetr santu te putr m tv dr prahsiu
02066035a amena dharmea parasya buddhy; jt buddhi sstu te m pratp
02066035c pradhvasin krrasamhit rr; mrduprauh gacchati putrapautrn
02066036a athbravn mahrjo gndhr dharmadarinm
02066036c anta kma kulasystu na akymi nivritum
02066037a yathecchanti tathaivstu pratygacchantu pav
02066037c punardyta prakurvantu mmak pavai saha
02067001 vaiapyana uvca
02067001a tato vyadhvagata prtha prtikm yudhihiram
02067001c uvca vacand rjo dhrtarrasya dhmata
02067002a upastr sabh rjann akn uptv yudhihira
02067002c ehi pava dvyeti pit tvm ha bhrata
02067003 yudhihira uvca
02067003a dhtur niyogd bhtni prpnuvanti ubhubham
02067003c na nivrttis tayor asti devitavya punar yadi
02067004a akadyte samhvna niyogt sthavirasya ca
02067004c jnann api kayakara ntikramitum utsahe
02067005 vaiapyana uvca
02067005a iti bruvan nivavrte bhrtrbhi saha pava
02067005c jna ca akuner my prtho dytam iyt puna
02067006a vivius te sabh t tu punar eva mahrath
02067006c vyathayanti sma cetsi suhrd bharatarabh
02067007a yathopajoam sn punardytapravrttaye
02067007c sarvalokavinya daivenopanipit
02067008 akunir uvca
02067008a amucat sthaviro yad vo dhana pjitam eva tat

02067008c mahdhana glaha tv eka ru me bharatarabha


02067009a vaya dvdaa vari yumbhir dytanirjit
02067009c praviema mahraya rauravjinavsasa
02067010a trayodaa ca sajane ajt parivatsaram
02067010c jt ca punar anyni vane vari dvdaa
02067011a asmbhir v jit yya vane vari dvdaa
02067011c vasadhva kray srdham ajinai prativsit
02067012a trayodae ca nirvrtte punar eva yathocitam
02067012c svarjya pratipattavyam itarair atha vetarai
02067013a anena vyavasyena sahsmbhir yudhihira
02067013c akn uptv punardytam ehi dvyasva bhrata
02067014 sabhsada cu
02067014a aho dhig bndhav naina bodhayanti mahad bhayam
02067014c buddhy bodhya na budhyante svaya ca bharatarabh
02067015 vaiapyana uvca
02067015a janapravdn subahn iti rvan nardhipa
02067015c hriy ca dharmasagc ca prtho dytam iyt puna
02067016a jnann api mahbuddhi punardytam avartayat
02067016c apy aya na vina syt kurm iti cintayan
02067017 yudhihira uvca
02067017a katha vai madvidho rj svadharmam anuplayan
02067017c hto vinivarteta dvymi akune tvay
02067018 akunir uvca
02067018a gavva bahudhenkam aparyantam ajvikam
02067018c gaj koo hiraya ca dsdsa ca sarvaa
02067019a ea no glaha evaiko vanavsya pav
02067019c yya vaya v vijit vasema vanam rit
02067020a anena vyavasyena dvyma bharatarabha
02067020c samutkepea caikena vanavsya bhrata
02067021 vaiapyana uvca
02067021a pratijagrha ta prtho glaha jagrha saubala
02067021c jitam ity eva akunir yudhihiram abhata
02068001 vaiapyana uvca
02068001a vanavsya cakrus te mati prth parjit
02068001c ajinny uttaryi jagrhu ca yathkramam
02068002a ajinai savrtn drv hrtarjyn aridamn
02068002c prasthitn vanavsya tato dusano bravt
02068003a pravrtta dhrtarrasya cakra rjo mahtmana
02068003c parbht puputr vipatti param gat
02068004a adya dev saprayt samair vartmabhir asthalai
02068004c guajyehs tath jyeh bhyso yad vaya parai
02068005a naraka ptit prth drghaklam anantakam
02068005c sukhc ca hn rjyc ca vina vat sam
02068006a balena matt ye te sma dhrtarrn prahsiu

02068006c te nirjit hrtadhan vanam eyanti pav


02068007a citrn sanhn avamucantu cai; vssi divyni ca bhnumanti
02068007c nivsyant rurucarmi sarve; yath glaha saubalasybhyupet
02068008a na santi lokeu pumsa dr; ity eva ye bhvitabuddhaya sad
02068008c jsyanti te tmnam ime dya pav; viparyaye ahatil ivphal
02068009a aya hi vsodaya drn; manasvin kaurava m bhaved va
02068009c adkitnm ajinni yadvad; balyas payata pavnm
02068010a mahprja somako yajasena; kany pcl pavebhya pradya
02068010c akrd vai dukrta neha santi; klb prth patayo yjaseny
02068011a skmn prvrn ajinni coditn; drvraye nirdhann apratihn
02068011c k tva prti lapsyase yjaseni; pati vrva yam ihnyam icchasi
02068012a ete hi sarve kurava samet; knt dnt sudraviopapann
02068012c e vrvaikatama patitve; na tv tapet klaviparyayo yam
02068013a yathphal ahatil yath carmamay mrg
02068013c tathaiva pav sarve yath kkayav api
02068014a ki pavs tva patitn upsse; mogha rama ahatiln upsya
02068014c eva nrasa parui prthn; arvayad dhrtarrasya putra
02068015a tad vai rutv bhmaseno tyamar; nirbhartsyoccais ta nigrhyaiva rot
02068015c uvceda sahasaivopagamya; siho yath haimavata rglam
02068016 bhmasena uvca
02068016a krra ppajanair juam akrtrtha prabhase
02068016c gndhravidyay hi tva rjamadhye vikatthase
02068017a yath tudasi marmi vkarair iha no bhram
02068017c tath smrayit te ha krntan marmi sayuge
02068018a ye ca tvm anuvartante kmalobhavanug
02068018c goptra snubandhs tn neymi yamasdanam
02068019 vaiapyana uvca
02068019a eva bruvam ajinair vivsita; dukhbhibhta parinrtyati sma
02068019c madhye kur dharmanibaddhamrga; gaur gaur iti smhvayan muktalajja
02068020 bhmasena uvca
02068020a nrasa parua krra akya dusana tvay
02068020c nikrty hi dhana labdhv ko vikatthitum arhati
02068021a m ha sma sukrtml lokn gacchet prtho vrkodara
02068021c yadi vakasi bhittv te na pibec choita rae
02068022a dhrtarrn rae hatv miat sarvadhanvinm
02068022c ama gantsmi nacirt satyam etad bravmi va
02068023 vaiapyana uvca
02068023a tasya rj sihagate sakhela; duryodhano bhmasenasya hart
02068023c gati svagatynucakra mando; nirgacchat pavn sabhy
02068024a naitvat krtam ity abravt ta; vrkodara sanivrttrdhakya
02068024c ghra hi tv nihata snubandha; sasmryha prativakymi mha
02068025a etat samkytmani cvamna; niyamya manyu balavn sa mn
02068025c rjnuga sasadi kaurav; vinikraman vkyam uvca bhma
02068026a aha duryodhana hant kara hant dhanajaya

02068026c akuni ckakitava sahadevo haniyati


02068027a ida ca bhyo vakymi sabhmadhye brhad vaca
02068027c satya dev kariyanti yan no yuddha bhaviyati
02068028a suyodhanam ima ppa hantsmi gaday yudhi
02068028c ira pdena csyham adhihsymi bhtale
02068029a vkyarasya caivsya paruasya durtmana
02068029c dusanasya rudhira ptsmi mrgar iva
02068030 arjuna uvca
02068030a naiva vc vyavasita bhma vijyate satm
02068030c ita caturdae vare draro yad bhaviyati
02068031a duryodhanasya karasya akune ca durtmana
02068031c dusanacaturthn bhmi psyati oitam
02068032a asyitra vaktra prasrara durtmanm
02068032c bhmasena niyogt te hantha karam have
02068033a arjuna pratijnte bhmasya priyakmyay
02068033c kara karnug caiva rae hantsmi patribhi
02068034a ye cnye pratiyotsyanti buddhimohena m nrp
02068034c t ca sarv itair bair netsmi yamasdanam
02068035a caled dhi himavn sthnn niprabha syd divkara
02068035c aitya somt praayeta matsatya vicaled yadi
02068036a na pradsyati ced rjyam ito vare caturdae
02068036c duryodhano hi satkrtya satyam etad bhaviyati
02068037 vaiapyana uvca
02068037a ity uktavati prthe tu rmn mdravatsuta
02068037c pragrhya vipula bhu sahadeva pratpavn
02068038a saubalasya vadha prepsur ida vacanam abravt
02068038c krodhasaraktanayano nivasann iva pannaga
02068039a akn yn manyase mha gndhr yaohara
02068039c naite k niit bs tvayaite samare vrt
02068040a yath caivoktavn bhmas tvm uddiya sabndhavam
02068040c kartha karmaas tasya kuru kryi sarvaa
02068041a hantsmi taras yuddhe tv vikramya sabndhavam
02068041c yadi sthsyasi sagrme katradharmea saubala
02068042a sahadevavaca rutv nakulo pi vi pate
02068042c daranyatamo nr
m ida vacanam abravt
02068043a suteya yajasenasya dyte smin dhrtarrajai
02068043c yair vca rvit rk sthitair duryodhanapriye
02068044a tn dhrtarrn durvrttn mumrn klacoditn
02068044c darayiymi bhyiham aha vaivasvatakayam
02068045a nided dharmarjasya draupady padav caran
02068045c nirdhrtarr prthiv kartsmi nacird iva
02068046a eva te puruavyghr sarve vyyatabhava
02068046c pratij bahul krtv dhrtarram upgaman
02069001 yudhihira uvca

02069001a mantraymi bharats tath vrddha pitmaham


02069001c rjna somadatta ca mahrja ca bhlikam
02069002a droa krpa nrp cnyn avatthmnam eva ca
02069002c vidura dhrtarra ca dhrtarr ca sarvaa
02069003a yuyutsu sajaya caiva tathaivnyn sabhsada
02069003c sarvn mantrya gacchmi drasmi punar etya va
02069004 vaiapyana uvca
02069004a na ca ki cit tadocus te hriy santo yudhihiram
02069004c manobhir eva kalya dadhyus te tasya dhmata
02069005 vidura uvca
02069005a ry prth rjaputr nraya gantum arhati
02069005c sukumr ca vrddh ca nitya caiva sukhocit
02069006a iha vatsyati kaly satkrt mama vemani
02069006c iti prth vijndhvam agada vo stu sarvaa
02069007a yudhihira vijnhi mameda bharatarabha
02069007c ndharmea jita ka cid vyathate vai parjayt
02069008a tva vai dharmn vijne yudh vett dhanajaya
02069008c hantr bhmaseno nakulas tv arthasagrah
02069009a sayant sahadevas tu dhaumyo brahmaviduttama
02069009c dharmrthakual caiva draupad dharmacri
02069010a anyonyasya priy sarve tathaiva priyavdina
02069010c parair abhedy satu ko vo na sprhayed iha
02069011a ea vai sarvakalya samdhis tava bhrata
02069011c naina atrur viahate akrepi samo cyuta
02069012a himavaty anuio si merusvarin pur
02069012c dvaipyanena krena nagare vravate
02069013a bhrgutuge ca rmea dradvaty ca abhun
02069013c araur asitasypi maharer ajana prati
02069014a dra sad nradasya dhaumyas te ya purohita
02069014c m hr sparye tva buddhi tm ripjitm
02069015a purravasam aila tva buddhy jayasi pava
02069015c akty jayasi rjo nyn rn dharmopasevay
02069016a aindre jaye dhrtaman ymye kopavidhrae
02069016c visarge caiva kaubere vrue caiva sayame
02069017a tmapradna saumyatvam adbhya caivopajvanam
02069017c bhme kam ca teja ca samagra sryamaalt
02069018a vyor bala viddhi sa tva bhtebhya ctmasabhavam
02069018c agada vo stu bhadra vo drakymi punargatn
02069019a paddharmrthakrcchreu sarvakryeu v puna
02069019c yathvat pratipadyeth kle kle yudhihira
02069020a pro sha kaunteya svasti prpnuhi bhrata
02069020c krtrtha svastimanta tv drakyma punargatam
02069021 vaiapyana uvca
02069021a evam uktas tathety uktv pava satyavikrama

02069021c bhmadroau namaskrtya prtihata yudhihira


02070001 vaiapyana uvca
02070001a tasmin saprasthite kr prth prpya yaasvinm
02070001c prcchad bhradukhrt y cnys tatra yoita
02070002a yathrha vandanlen krtv gantum iyea s
02070002c tato ninda sumahn pavntapure bhavat
02070003a kunt ca bhrasatapt draupad prekya gacchatm
02070003c okavihvalay vc krcchrd vacanam abravt
02070004a vatse oko na te krya prpyeda vyasana mahat
02070004c strdharmm abhijsi lcravat tath
02070005a na tv sadeum arhmi bhartrn prati ucismite
02070005c sdhvguasamdhnair bhita te kuladvayam
02070006a sabhgy kurava ceme ye na dagdhs tvaynaghe
02070006c aria vraja panthna madanudhynabrhit
02070007a bhviny arthe hi satstr vaiklavya nopajyate
02070007c gurudharmbhigupt ca reya kipram avpsyasi
02070008a sahadeva ca me putra sadvekyo vane vasan
02070008c yatheda vyasana prpya nsya sden mahan mana
02070009a tathety uktv tu s dev sravannetrajalvil
02070009c oitktaikavasan muktakey abhiniryayau
02070010a t kroant prth dukhd anuvavrja gacchatm
02070010c athpayat sutn sarvn hrtbharaavsasa
02070011a rurucarmvrtatann hriy ki cid avmukhn
02070011c parai partn sahrai suhrdbhi cnuocitn
02070012a tadavasthn sutn sarvn upasrtytivatsal
02070012c sasvajnvadac chokt tat tad vilapat bahu
02070013a katha saddharmacritravrttasthitivibhitn
02070013c akudrn drhabhakt ca daivatejyparn sad
02070014a vyasana va samabhygt ko ya vidhiviparyaya
02070014c kasypadhynaja cedam ga paymi vo dhiy
02070015a syt tu madbhgyadoo ya yha yumn ajjanam
02070015c dukhysabhujo tyartha yuktn apy uttamair guai
02070016a katha vatsyatha durgeu vanev rddhivinkrt
02070016c vryasattvabalotshatejobhir akr kr
02070017a yady etad aham ajsya vanavso hi vo dhruvam
02070017c atargn mrte pau ngamiya gajhvayam
02070018a dhanya va pitara manye tapomedhnvita tath
02070018c ya putrdhim asaprpya svargecchm akarot priym
02070019a dhany ctndriyajnm im prpt par gatim
02070019c manye dya mdr dharmaj kaly sarvathaiva hi
02070020a raty maty ca gaty ca yayham abhisadhit
02070020c jvitapriyat mahya dhig im kleabhginm
02070021a eva vilapat kuntm abhisntvya praamya ca
02070021c pav vigatnand vanyaiva pravavraju

02070022a vidurdaya ca tm rt kuntm vsya hetubhi


02070022c prveayan grha kattu svayam rtatar anai
02070023a rj ca dhrtarra sa okkulitacetana
02070023c kattu sapreaym sa ghram gamyatm iti
02070024a tato jagma viduro dhrtarraniveanam
02070024c ta paryaprcchat savigno dhrtarro nardhipa
02071001 dhrtarra uvca
02071001a katha gacchati kaunteyo dharmarjo yudhihira
02071001c bhmasena savyasc mdrputrau ca tv ubhau
02071002a dhaumya caiva katha kattar draupad v tapasvin
02071002c rotum icchmy aha sarva tem agaviceitam
02071003 vidura uvca
02071003a vastrea savrtya mukha kuntputro yudhihira
02071003c bh vilau krtv tu bhmo gacchati pava
02071004a sikat vapan savyasc rjnam anugacchati
02071004c mdrputra sahadevo mukham lipya gacchati
02071005a pspaliptasarvgo nakula cittavihvala
02071005c daranyatamo loke rjnam anugacchati
02071006a kr keai praticchdya mukham yatalocan
02071006c darany prarudat rjnam anugacchati
02071007a dhaumyo ymyni smni raudri ca vi pate
02071007c gyan gacchati mrgeu kun dya pin
02071008 dhrtarra uvca
02071008a vividhnha rpi krtv gacchanti pav
02071008c tan mamcakva vidura kasmd eva vrajanti te
02071009 vidura uvca
02071009a nikrtasypi te putrair hrte rjye dhaneu ca
02071009c na dharmc calate buddhir dharmarjasya dhmata
02071010a yo sau rj ghr nitya dhrtarreu bhrata
02071010c nikrty krodhasatapto nonmlayati locane
02071011a nha jana nirdaheya drv ghorea caku
02071011c sa pidhya mukha rj tasmd gacchati pava
02071012a yath ca bhmo vrajati tan me nigadata ru
02071012c bhvor bale nsti samo mameti bharatarabha
02071013a bh vilau krtv tu tena bhmo pi gacchati
02071013c bh darayamno hi bhudraviadarpita
02071013e cikran karma atrubhyo bhudravynurpata
02071014a pradia arasaptn kuntputro rjunas tad
02071014c sikat vapan savyasc rjnam anugacchati
02071015a asakt sikats tasya yath saprati bhrata
02071015c asakta aravari tath mokyati atruu
02071016a na me ka cid vijnyn mukham adyeti bhrata
02071016c mukham lipya tensau sahadevo pi gacchati
02071017a nha mansy dadeya mrge strm iti prabho

02071017c pspacitasarvgo nakulas tena gacchati


02071018a ekavastr tu rudat muktake rajasval
02071018c oitktrdravasan draupad vkyam abravt
02071019a yatkrte ham im prpt te vare caturdae
02071019c hatapatyo hatasut hatabandhujanapriy
02071020a bandhuoitadigdhgyo muktakeyo rajasval
02071020c eva krtodak nrya pravekyanti gajhvayam
02071021a krtv tu nairrtn darbhn dhro dhaumya purohita
02071021c smni gyan ymyni purato yti bhrata
02071022a hateu bhratev jau kur guravas tad
02071022c eva smni gsyantty uktv dhaumyo pi gacchati
02071023a h h gacchanti no nth samavekadhvam dram
02071023c iti paur sudukhrt kroanti sma samantata
02071024a evam kraligais te vyavasya manogatam
02071024c kathayanta sma kauntey vana jagmur manasvina
02071025a eva teu nargryeu niryatsu gajashvayt
02071025c anabhre vidyuta csan bhmi ca samakampata
02071026a rhur agrasad dityam aparvai vi pate
02071026c ulk cpy apasavya tu pura krtv vyaryata
02071027a pravyharanti kravyd grdhragomyuvyas
02071027c devyatanacaityeu prkrlakeu ca
02071028a evam ete mahotpt vana gacchati pave
02071028c bhratnm abhvya rjan durmantrite tava
02071029a nrada ca sabhmadhye kurm agrata sthita
02071029c maharibhi parivrto raudra vkyam uvca ha
02071030a ita caturdae vare vinakyantha kaurav
02071030c duryodhanpardhena bhmrjunabalena ca
02071031a ity uktv divam kramya kipram antaradhyata
02071031c brhm riya suvipul bibhrad devarisattama
02071032a tato duryodhana kara akuni cpi saubala
02071032c droa dvpam amanyanta rjya csmai nyavedayan
02071033a athbravt tato droo duryodhanam amaraam
02071033c dusana ca kara ca sarvn eva ca bhratn
02071034a avadhyn pavn hur devaputrn dvijtaya
02071034c aha tu araa prptn vartamno yathbalam
02071035a gatn sarvtman bhakty dhrtarrn sarjakn
02071035c notsahe samabhityaktu daivamlam ata param
02071036a dharmata puputr vai vana gacchanti nirjit
02071036c te ca dvdaa vari vane vatsyanti kaurav
02071037a caritabrahmacary ca krodhmaravanug
02071037c vaira pratynayiyanti mama dukhya pav
02071038a may tu bhraito rjyd drupada sakhivigrahe
02071038c putrrtham ayajat krodhd vadhya mama bhrata
02071039a yjopayjatapas putra lebhe sa pvakt

02071039c dhradyumna draupad ca vedmadhyt sumadhyamm


02071040a jvlvaro devadatto dhanumn kavac ar
02071040c martyadharmatay tasmd iti m bhayam viat
02071041a gato hi pakat te prata puruarabha
02071041c srapro bhratara tasmd yotsye tavribhi
02071042a madvadhya ruto hy ea loke cpy ativiruta
02071042c nna so yam anuprptas tvatkrte klaparyaya
02071043a tvarit kuruta reyo naitad etvat krtam
02071043c muhrta sukham evaitat tlacchyeva haiman
02071044a yajadhva ca mahyajair bhogn anta datta ca
02071044c ita caturdae vare mahat prpsyatha vaiasam
02071045a duryodhana niamyaitat pratipadya yathecchasi
02071045c sma v paveyeu prayukva yadi manyase
02071046 vaiapyana uvca
02071046a droasya vacana rutv dhrtarro bravd idam
02071046c samyag ha guru kattar upvartaya pavn
02071047a yadi v na nivartante satkrt yntu pav
02071047c saastrarathapdt bhogavanta ca putrak
02072001 vaiapyana uvca
02072001a vana gateu prtheu nirjiteu durodare
02072001c dhrtarra mahrja tad cint samviat
02072002a ta cintaynam sna dhrtarra janevaram
02072002c nivasantam anekgram iti hovca sajaya
02072003a avpya vasusapr vasudh vasudhdhipa
02072003c pravrjya pavn rjyd rjan kim anuocasi
02072004 dhrtarra uvca
02072004a aocya tu kutas te ye vaira bhaviyati
02072004c pavair yuddhaauair hi mitravadbhir mahrathai
02072005 sajaya uvca
02072005a taveda sukrta rjan mahad vaira bhaviyati
02072005c vina sarvalokasya snubandho bhaviyati
02072006a vryamo pi bhmea droena vidurea ca
02072006c pavn priy bhry draupad dharmacrim
02072007a prhiod nayeheti putro duryodhanas tava
02072007c staputra sumandtm nirlajja prtikminam
02072008 dhrtarra uvca
02072008a yasmai dev prayacchanti puruya parbhavam
02072008c buddhi tasypakaranti so pcnni payati
02072009a buddhau kaluabhty vine pratyupasthite
02072009c anayo nayasako hrdayn npasarpati
02072010a anarth crtharpea arth cnartharpia
02072010c uttihanti vinnte nara tac csya rocate
02072011a na klo daam udyamya ira krntati kasya cit
02072011c klasya balam etvad vipartrthadaranam

02072012a sditam ida ghora tumula lomaharaam


02072012c pclm apakaradbhi sabhmadhye tapasvinm
02072013a ayonij rpavat kule jt vibhvarm
02072013c ko nu t sarvadharmaj paribhya yaasvinm
02072014a parynayet sabhmadhyam rte durdytadevinam
02072014c strdharmi varroh oitena samukitm
02072015a ekavastr ca pcl pavn abhyavekatm
02072015c hrtasvn bhraacitts tn hrtadrn hrtariya
02072016a vihnn sarvakmebhyo dsabhvavaa gatn
02072016c dharmapaparikiptn aaktn iva vikrame
02072017a kruddhm amarit kr dukhit kurusasadi
02072017c duryodhana ca kara ca kaukny abhyabhatm
02072018a tasy krpaacakurbhy pradahyetpi medin
02072018c api ea bhaved adya putr mama sajaya
02072019a bhratn striya sarv gndhry saha sagat
02072019c prkroan bhairava tatra drv kr sabhgatm
02072020a agnihotri syhne na chyanta sarvaa
02072020c brhma kupit csan draupady parikarae
02072021a sn ninako ghoro nirghta ca mahn abht
02072021c divolk cpatan ghor rhu crkam upgrasat
02072021e aparvai mahghora prajn janayan bhayam
02072022a tathaiva rathalsu prdursd dhutana
02072022c dhvaj ca vyavaryanta bharatnm abhtaye
02072023a duryodhanasygnihotre prkroan bhairava iv
02072023c ts tad pratyabhanta rsabh sarvatodiam
02072024a prtihata tato bhmo droena saha sajaya
02072024c krpa ca somadatta ca bhlka ca mahratha
02072025a tato ham abruva tatra vidurea pracodita
02072025c vara dadni kryai kkita yad yad icchati
02072026a avrot tatra pcl pavn amitaujasa
02072026c sarathn sadhanuk cpy anujsiam apy aham
02072027a athbravn mahprjo vidura sarvadharmavit
02072027c etadant stha bharat yad va kr sabh gat
02072028a e pclarjasya sutai rr anuttam
02072028c pcl pavn etn daivasropasarpati
02072029a tasy prth pariklea na kasyante tyamara
02072029c vrayo v mahevs pcl v mahaujasa
02072030a tena satybhisadhena vsudevena rakit
02072030c gamiyati bbhatsu pclair abhirakita
02072031a te madhye mahevso bhmaseno mahbala
02072031c gamiyati dhunvno gad daam ivntaka
02072032a tato gvanirghoa rutv prthasya dhmata
02072032c gadvega ca bhmasya nla sohu nardhip
02072033a tatra me rocate nitya prthai srdha na vigraha

02072033c kurubhyo hi sad manye pav aktimattarn


02072034a tath hi balavn rj jarsadho mahdyuti
02072034c bhupraharaenaiva bhmena nihato yudhi
02072035a tasya te ama evstu pavair bharatarabha
02072035c ubhayo pakayor yukta kriyatm aviakay
02072036a eva gvalgae katt dharmrthasahita vaca
02072036c uktavn na grhta ca may putrahitepsay

You might also like