1.

0 Pendahuluan:
Pelbagai bentuk kerajaan telah wujud melibatkan perkembangan tamadun manusia di rantau Asia Tenggara. Perkembangan
kerajaan maritim di kawasan Asia Tenggara banyak dipengaruhi oleh pelbagai faktor. Perkara ini tidak terkecuali berlaku bagi
Kerajaan Srivijaya dalam menjadi salah satu kerajaan yang ulung dalam aspek maritim di rantau ini. Namun begitu, kegemilangan
kerajaan ini tidak lama ekoran timbul beberapa faktor yang membawa kepada kejatuhan kerajaan Srivijaya itu sendiri.
2.0 Definisi Kerajaan Maritim:
Menurut Cambridge Advance Learners Dictionary, maritime atau maritim membawa maksud sebarang bentuk aktiviti yang
dijalankan yang berteraskan laut. Secara definisinya, kerajaan maritim atau Thalassocracy ialah sebuah kerajaan yang berteraskan
perdagangan laut. Kebiasaannya kerajaan maritim dilengkapi pelbagai bentuk kemudahan perdangangan antaranya memliki
sebuah pelabuhan perdangangan. Kebergantungan kerajaan maritim juga dapat dilihat terhadap kerajaan argraria atau kerajaan
yang berlandaskan ekonomi pertanian dalam membekalkan bahan dagangan melibatkan hasil hutan dan sebagainya. Kebiasaanya
kerajaan berbentuk maritim mempunyai legitimasi iaitu kebolehan untuk memerintah dan kekuasaannya dapat dilihat melalui
kawalan kerajaan tersebut terhadap laut dan sungai.
3.0 Sejarah Awal Srivijaya
Sebelum kegemilangan kesulatanan Melayu Melaka kerajaan Srivijaya telah diktiraf oleh pelbagai sarjana sebagai salah satu
kerajaan terulung di Asia Tenggara. Srivijaya merupakan sebuah kerajaan yang berteraskan maritim yang berpengkalan di
kepulauan Sumatera yang berkembang pada abad ke-500 masihi dan merupakan salah satu daerah di Palembang. Kerajaan ini
telah dikenali dalam teks China sebagai Shih-li-fo-shih ataupun dalam transliterasi Arab sebagai Sharbazah atau Sribuza.
Selama berkurun lamanya sejarah Srivijaya tidak diketahui oleh masyarakat, sehinggalah pada tahun 1918 apabila George
Coedes mempersembahkan karya beliau iaitu Le Royoume de Crivijaya (Kerajaan Srivijaya) yang menjadi perintis terhadap
pengkajian terhadap kerajaan ini. Nama Srivijaya muncul pada kurun ke-7 daripada perkataan Sanskrit iaitu sri bermaksud sinaran
dan vijaya membawa maksud kejayaan. Dalam penulisan kreatif daripada negara China, Srivijaya dikenali sebagai Sriboja dan jaya
itu sendiri membawa maksud terbaik atau cemerlang. Berpandukan inskripsi daripada Kedukan Bukit, telah menyatakan pengasas
bagi kerajaan Srivijaya ialah Dapunta Hiyam dan semasa pemerintahan beliau, perkembangan empayar telah berlaku dengan
perluasan kuasa Srivijaya ke kawasan yang lain. Antaranya seperti yang dinyatakan seperti berikut:
i.
ii.
iii.

Melayu
Jambi
Kedah Tua

Selain itu, terdapat beberapa pendapat yang lain menyatakan kemunculan kerajaan ini telah diasaskan oleh Dapunta Hyang
Cri Yacanaca yang telah membawa 20 000 tenteranya daripada Tamwan ke Jambi dan Palembang. Kerajaan Srivijaya ini telah
dibahagikan kepada 3 zon utama iatu melibatkan kawasan Palembang itu sendiri, dataran Sungai Musi dan kawasan jajahan atau
taklukan yang lain. Agama utama yang dianuti oleh masyarakat di Srivijaya melibatkan agama Hindu, Buddha dan disertai agama
Islam pada kurun ke-13. Berkaitan dengan perkara yang diketengahkan di atas, ada beberapa pendapat telah mengaitkan Sultan
atau pemerintah dalam Kesultanan Melayu Melaka adalah berketurunan daripada raja-raja di Srivijaya.
4.0 Faktor Kerajaan Srivijaya menjadi Kerajaan Maritim yang Kuat.
Srivijaya adalah salah satu kerajaan maritim yang tersohor di rantau Asia Tenggara dan berjaya mengusai pelbagai bentuk
sumber ekonomi daripada faktor perdagangan kerajaan yang lain pada era tersebut. Perkembangan tersebut telah banyak
memberi kelebihan terhadap faktor ekonomi dan kewujudannya sebagai kerajaan maritim yang hebat di rantau ini. Kebangkitan
kerajaan Srivijaya sebagai suatu kerajaan maritim banyak dipengaruhi oleh pelbagai faktor berbangkit. Antara faktor yang boleh
diperketengahkan adalah seperti yang dinyatakan di bawah:
4.0.1 Kawasan yang Strategik
Kedudukan Srivijaya amatlah bersesuaian sebagai kawasan perdagangan maritim yang hebat. Perkara ini berlaku ekoran
ramai pedagang daripada negara barat seperti Arab dan India pada ketika itu amat tertarik dengan perkembangan pesat ekonomi
di negara China. Ekoran perkembangan perdagangan dengan China banyak mendatangkan keuntungan yang lumayan, negara lain
seperti di bahagian Arab dan India telah mula berdagang ke China. Perkara tersebut telah menyebabkan pelabuhan Srivijaya telah
menjadi pelabuhan persinggahan bagi para pedagang itu dalam menanti berlakunya perubahan angin sebelum meneruskan
pelayaran mereka ke China.
Selain daripada faktor tersebut, persinggahan para pedagangini juga adalah disebabkan kapal laut daripada negara Arab
dan India tidak dapat menjalankan pelayaran secara berterusan. Selain itu. Perkara ini juga bertujuan dalam melaksanakan

perdangan secara kecil-kecilan di tempat persinggahan terutamanya di Srivijaya. Selain itu penemuan kapal karam di perairan
Sumatera telah membuktikan wujudnya aktiviti perdangangan yang intensif di rantau tersebut terutama di kerajaan Srivijaya.
Antara contoh yang sesuai yang boleh diketengah ialah penemuan kapal daripada negara China pada Dinasti ke-4 di Laut Jawa
yang ditakrifkan pada kurun ke-10.
4.0.2

Hubungan dengan Negara China

Menurut hikayat yang ditulis Yi Jing atau I- Ching iaitu seorang Sami Buddha semasa zaman Dinasti Tang pada abad ke-7
telah menyatakan bahawasanya pemerintah Srivijaya telah menghantar beberapa rombongan ke negara China. Rombongan
tersebut dihantar bertujuan menjalankan hubungan perdagangan dan politik dengan Maharaja China pada ketika itu. Selain itu,
terdapat rekod yang lebih awal daripada beliau yang telah menyatakan negara China pada Dinasti Sung telah menghantar duta
pada kurun 430 hingga 452 masihi ekoran kesesuaian Srivijaya itu sendiri dalam menjadi rakan dagangan China. Perkara ini
dijalankan ekoran serangan daripada masyarakat gasar atau barbarian daripada bahagian utara yang menyebabkan kerajaan China
mengalami kerugian yang besar. Perhubungan dengan kerajaan Srivijaya telah membuka peluang perdagangan yang baru
terhadap sumber dagangan yang bernilai tinggi dalam memajukan kembali negara China.
4.0.3

Kekuatan Ketenteraan

Kerajaan Srivijaya mempunyai pengaruh yang besar di kawasan Selat Melaka serta beberapa kawasan ke Indo-China yang
melibatkan kawasan seperti Chaiya di Semenajung Surat Thani, Selatan Thailand. Kerajaan Srivijaya semasa zaman Circa
pada tahun 671 telah berjaya menawan Kedah Tua (Kataha). Selain itu, bantuan daripada China juga bertindak dalam
memberi pelindungan kepada Srivijaya daripada serangan pihak musuh. Perkara ini ditunjukkan semasa pemerintahan Raja
Chulamanivarmadeva yang meminta bantuan daripada China bagi menentang Mataram pada 1007 masihi sehingakan berjaya
mengalahkan kerajaan tersebut. Selain itu, pengasas kerajaan Srivijaya sendiri iaitu Dapunta Hiyam talah melaksanakan perluasan
kuasa yang hebat dengan memperlihatkan kekuasaan ketenteraan Srivijaya yang berjaya menguasai Melayu-Jambi, Ketaha (Kedah
Tua) dan seluruh Selat Melaka.
4.0.4

Hubungan Diplomatik yang Baik

Dalam memastikan keselamatan dan kemakmuran kerajaan Srivijaya, pemerintahnya telah menjalankan pelbagai usaha
antaranya dengan mengamalkan hubungan diplomatik yan baik dengan kuasa besar yang lain. Antaranya melibatkan negara
seperti China dan tidak ketinggalan dengan kerajaan Islam seperti kerajaan Bani Ummaiyah. Pada tahun 100 Hijrah (718 Masihi),
Raja Sri Indravarnam telah menghantar surat atau perutusan ke Kalifah Umar bin Abdul Aziz supaya menghantar ulama
Islam dalam menerangkan tentang agama Islam kepadannya. Walaupun data yang tepat tidak dapat dikentengahkan namun
Srivijaya juga telah dikatakan melaksanakan hubungan bersifat politik dan perdagangan dengan beberapa negara lain melibatkan
India, Parsi, Greek dan tidak ketinggalan negara empayar besar seperti kerajaan Rom di bahagian Eropah.
4.0.5

Sistem Pentadbiran yang Teratur

Dalam menjadi sebuah kerajaan maritim yang hebat, aspek pentadbiran amat dititikberakan dalam pentadbiran kerajaan
Srivijaya. Beberapa terma dan jawatan baru telah diwujudkan dalam melicinkan pentadbiran dalam kerajaan. Antaranya ialah
Srivijaya itu sendiri telah bertindak sebagai sebuah kadatuan atau ampayar yang terbahagi kepada beberapa mandala. Mandala
ini ditadbir oleh seorang datu yang kebanyakannya dilantik daripada kerabat diraja iaitu melibatkan anak-anak raja. Sekiranya
kawasan itu tidak dikuasai oleh anak raja dan hanya dikuasai oleh para pembesar, kawasan tersebut akan diberikan gelaran
sebagai praddatuan. Golongan datu ini dibantu oleh parvanda atau ketua tentera bagi melicinkan pentadbiran.
Persamaan dapat dilihat dalam Kesultanan Melayu Melaka itu sendiri di mana wujudnya jawatan tersebut dalam carta
organisasi kerajaan Melaka namun gelaran sahaja yang berlainan dan ditukarkan. Golongan Datu dalam kalangan kerabat diraja
dibahagikan kepada empat kelas melibatkan Yuvaraja (Raja Muda), Pratiyuvaraja, Kurama, dan terakhir digelar sebagai Rajaputra.
Selain itu, terdapat juga beberapa jawatan lain antaranya sanapati (ketua hulubalang), nayaka (penghulu bendahari),
hajipratyaya (temenggung) dan dandanayaka (hakim).
4.0.6

Peranan rakyat (Perdagangan)

Golongan rakyat memainkan peranan dalam aktiviti perdagangan antaranya dalam pedagangan dengan pedagang dari
China dan Barat. Penggunaan kapal dari Srivijaya amat ditekankan dimana aktiviti perdagangan hanya boleh berurusan dengan
pedangang tempatan. Pertukaran barang daripada negara barat dengan negara Srivijaya dijalankan secara teratur untung tujuan
didagangkan ke China kelak. Bantuan daripada golongan peribumi atau masyarakat tempatan seperti Puhawang (Anak Kapal)
dan Vaniaga (Nakhoda Kapal atau ketua pedagang) telah menunjukkan penglibatan masyarakat dalam perdagangan serta
perdagangan di perlabuhan Srivijaya. Dua golongan ini bertindak sebagai penyelia pedagangan atau Tuhan Vatakvurah dalam

sistem ekonomi di perlabuhan Srivijaya khasnya. Selain daripada golongan masyarakat yang dinyatakan dibawah, wujud juga
golongan pekerja yang banyak membantu aktiviti perdagangan di kawasan pelabuhan serta di seluruh wilayah Srivijaya.
4.0.7

Peranan Pemerintah

Golongan pemerintah Srivijaya menjalankan dasar pemerintahan yang baik dan saksama kepada rakyat serta para
pedangang yang datang ke Srivijaya. Sealain bertindak sebagai pemerintah negara, raja juga memainkan peranan dalam bidang
kehakiman, pemungutan cukai dan pelbagai aktiviti yang memberi keuntungan kepada negara dan rakyat. Sikap pemurah talah
ditunjukkan oleh kebanyakan raja antara yang terkenal melibatkan Sri Jayanesa yang mendoakan kesejahteraan rakyat. Serta
membahagikan harta kekayaan yang didapati daripada proses perdangangan dan cukai kepada rakyat.
Selain daripada faktor di atas, golongan pemerintah Srivijaya juga menjalankan pembinaan kemudahan awam kepada
pedagang serta rakyat setempat yang melibatkan kuil-kuil dan rumah bagi golongan yang memerlukan. Perkara ini dibuktikan
dengan pembinaan kuil-kuil di Nilanda, pembinaan ini dijalankan oleh Maharaja Rajaputeradeva yang telah ditakrifkan oleh
oleh penulisan yang dijalnakan oleh Devapaladewa pada 949 masihi.
4.0.7 Pusat Pengajian Agama Buddha
Srivijaya sememangnya terkenal dengan perkembangan agama yang meluaskan terutamanya melibatkan agama Buddha.
Perkara ini telah menarik ramai pendeta daripada pelbagai kerajaan lain telah datang ke Srivijaya yang melibatkan 1000 pendeta
dalam mendalami serta mempelajari ajaran Buddha. Terdapat ramai tenaga pengajar yang terkenal yang datang daripada India
iaitu Sakyakirti untuk memberikan tunjuk ajar dalam ajaran Buddha. Selain itu, terdapat juga tenaga pengajar yang datang dari
China seperti Wajrabodhi dan Amogawajra yang turut datang membawa ajaran Wajrayana dari China. Selain itu, kedatangan
I-Tsing sendiri dan pernah tinggal di Srivijaya selama tujuh tahun untuk mempelajari bahasa Melayu serta menterjemahkan teksteks agama Buddha daripada bahasa Sanskrit ke bahasa China menjadi petanda perkembangan agama Buddha di Srivijaya. Antara
pencapaian beliau ialah telah menterjemahkan empat buah teks Buddha di Srivijaya sebelum kembali ke Canton pada tahun 695
masihi.
5.0 Kejatuhan Srivijaya
Srivijaya merupakan kerajaan maritim yang kuat di pulau Sumatera dan berpengaruh di Nusantara yang meliputi daerah
kekuasaan Srivijaya meliputi Kamboja, Thailand Semenanjung Tanah Melayu, Sumatera, Jawa, Kalimantan dan Sulawesi.
Kegemilangan kerajaan Srivijaya bermula sekitar tahun 650 masihi sehinggalah kerajaan Srivijaya berhadapan dengan tentangan
atau serangan daripada kuasa kerajaan luar. Misalnya kerajaan Majapahit dan Raja Chola dari India, yang meyaksikan kerajaan
Srivijaya akhirnya jatuh pada sekitar 1200 masihi. Kegemilangan kerajaan Srivijaya ini telah menjadikannya sebuah empayar yang
sukar digugat oleh musuh-musuhnya yang berada di sekitar kawasan jajahannya.
Kegemilangan kerajaan Srivijaya ini telah menyebabkan empayar atau kerajaan-kerajaan dari negara lain berasa tergugat
dengan kekuasaan dan pengaruh kerajaan Srivijaya. Hal ini telah menyebabkan terjadinya beberapa serangan dari kerajaan luar
yang mahu menjatuhkan kuasa kerajaan Srivijaya. Serangan demi serangan telah dilakukan sehinggalah kejatuhan kerajaan
Srivijaya dan terdapat beberapa faktor yang menyebabkan kejatuhan Srivijaya sehinggakan tidak lagi berkuasa sekitar abad ke-13
dan ke-14 masihi.
5.0.1 Akibat serangan kerajaan majapahit
Pada abad ke-13 masihi, Kerajaan Srivijaya mengalami kemunduran yang luar biasa. Kerajaan besar di sebelah utara,
seperti Siam telah bangkit dalam usahanya menjadi kuasa baru dalam perdagangan. Kerajaan Siam yang juga memiliki
kepentingan dalam perdagangan memperluas wilayah kekuasaannya ke wilayah selatan. Pada 1277 masihi, kerajaan Majapahit
telah menyerang kerajaan Srivijaya. Kerajaan Siam berhasil menguasai wilayah Semenanjung Malaka termasuk Tanah Segenting
Kra. Akibat dari perluasan kuasa daripada kerajaan Siam tersebut, menyebabkan kegiatan perdagangan Kerajaan Srivijaya semakin
berkurang. Srivijaya menjadi kerajaan kecil dan lemah yang wilayahnya terbatas di daerah Palembang sahaja dan pada abad ke-13
Kerajaan Sriwijaya dihancurkan oleh Kerajaan Majapahit.
5.0.2 Akibat serangan Kerajaan Cola (India)
Pada tahun 1025 masihi, kerajaan Srivijaya telah diserang oleh Raja Colamandala dari India Selatan dan Raja
Wijayatunggawarman telah ditawan oleh tentera penentang. Akibat dari persaingan dalam bidang pelayaran dan perdagangan,
Raja Rajendra Chola melakukan dua kali penyerangan ke Kerajaan Srivijaya. Semasa serangan Raja Cola pada kali kedua, Kerajaan
Chola berhasil menawan Raja Cri Sanggrama Wijayatunggawarman serta berhasil merebut kota dan bandar-bandar penting
Kerajaan Srivijaya.

Pada tahun 1025, Raja Rajendra I (Raja Cholamandela) dari India Selatan telah menyerang empayar Srivijaya termasuk
juga Katahanagara (Raja Mohd. Affandi, 1974:15). Sesetengah sumber menyatakan serangan tersebut telah dilakukan pada tahun
1027 yang diketuai oleh rajendra coladewa. Serangan itu telah tercatat dalam Prasasti Rajendra Coladewa di Tanjore bertarikh
sekitar tahun 1030-1031 masihi.
Semasa serangan tersebut, Srivijaya diperintah oleh Raja Sanggramawijottungawarman (Sartono Kartodirdjo, 1975:60).
Walaubagaimanapun, pada sekitar tahun 1068 masihi, Katahanagara telah sekali lagi diserang oleh Raja Chola yang bernama
Wirajaya (cucu kepada Rajaendra Coladewa). Dalam serangan tersebut, beliau sekali lagi berjaya menawan Kadaram, tetapi
kemudiannya telah menyerahkan taktha kerajaan kepada rajanya setelah Raja Kadaram bersetuju menyembah kakinya (Raja
Mohd. Afendi, 1974:60-61). Secara lansung tindakan yang telah diambil oleh Wirajendra telah membebaskan kerajaan Kadaram
daripada pengaruh Srivijaya.
5.0.3 Sistem perdagangan
Perdagangan yang dijalankan semasa perhantaran ufti dalam sejarah Melayu jika dilihat juga boleh menjadi salah satu
faktor yang menyebabkan kejatuhan kerajaan Srivijaya. Pada abad-12 dan ke-13 berlaku pertambahan perkapalan daripada China
akibat daripada sistem perdagangan ufti. Hal ini menyebabkan kerajaan Srivijaya semakin lemah. Para pedagang China
mengembangkan perdagangan mereka dengan melawat pusat pengeluaran di Asia Tenggara tanpa mengadakan sebarang
hubungan rasmi seperti yang dijalankan seperti dahulu lagi. Perdagangan secara persendirian telah berkembang dan menyebabkan
perdagangan enterpot mengalami kerugian. Oleh itu, kejatuhan kerajaan Srivijaya adalah selaras dengan perubahan corak
perdagangan yang tidak lagi memerlukan perkhidmatan entrepot di barat Indonesia.
Terdapat satu lagi bukti yang menyebabkan kejatuhan kerajaan Srivijaya ini dalam tahun 1391-1392 masihi. Dalam tahun
1394, T`ai-tsu mengatakan bahawa tindakan menyekat utusan daripada jajahan telah mengurangkan jumlah bekalan rempah yang
datang dari China. Kekurangan jumlah ini menyebabkan nilai perdagangan meningkat. Masalah ini menyebabkan penduduk di
sekitar pantai mula mencari kawasan lain untuk berdagang terutamanya kawasan pantai-pantai di negara asing. Disebabkan
perkara ini, para pedagang China berusaha untuk menentang sekatan yang dilakukan oleh Maharaja China, dalam usaha mereka
untuk mencari sumber bekalan yang alternatif.
5.0.4 Serangan lanun
Selain itu, kerajaan Srivijaya juga telah diserang oleh bajak laut atau lanun yang diketuai oleh Liong Tao Ming. Bajak laut
China dan perompak dari Pulau Sulu silih berganti menyerang Srivijaya kerana kedudukan pentadbiran kerajaan Srivijaya yang
lemah akibat serangan-serangan dari kerajaan Chola dan Majapahit yang berterusan. Selain itu, masalah pentadbiran dalaman
mereka dengan negara China yang tidak berapa menguntungkan Srivijaya. Bajak laut menjadikan Palembang sebagai pusat
perompak asal China, Sulu dan Bugis yang ditakuti di sebelah Tenggara Asia. Akhirnya angkatan laut Majapahit mengalahkan para
perompak dan menjadikan sisa Srivijaya sebagai jajahan Majapahit. Akibatnya ramai penduduknya yang melarikan diri ke
kepulauan Melayu dan Jawa dengan membawa barang-barang berharga yang mereka miliki seperti arca-arca, emas dan
sebagainya.
6.0

Analisis

Secara analisisnya, terdapat pelbagai faktor yang memangkin kebangkitan kerajaan Srivijaya sebagai kerajaan maritim yang
kuat, namum faktor yang paling dominan dalam perkara ini ialah dari aspek kekuatan Srivijaya dalam aspek ketenteraan itu
sendiri. Perkara ini disokong oleh ramai ahli akademik antaranya melibatkan Keith W. Taylor daripada Cornell University, Ithaca,
USA yang telah memberikan hujahnya seperti dinyatakan di bawah:

What ultimate effected the fate of Srivijaya more than military expedation from Jawa or southern India was the growing
prasence of Chinese shipping.
(Nicholas Tarling, 1999:174)
Seperti yang dinyatakan, kekuatan ketenteraan memainkan peranan penting dalam perluasan kuasa Srivijaya terhadap
wilayah-wilayah baru terutamanya di Jawa. Perkara ini dilaksanakan bagi memastikan perdagangan di wilayah ini terjamin serta
tidak ketinggalan bertujuan dalam menguasai pelbagai sumber-sumber baru untuk tujuan ekonomi dan pendapatan bagi kerajaan
Srivijaya itu sendiri. Atas bantuan China juga yang bertindak sebagai penaung utama kerajaan Srivijaya telah memastikan aspek
ketenteraan terjamin daripada sebarang serangan daripada pihak pesaing yang lain.

The newly estabalished Ming dynasty of China took unprecedented interest in Southeast Asia, and it supported this
interest with large naval patrol during the firsy two dacades of the fifteen century.

(Nicholas Tarling, 1999:174)

Petikan di atas telah membuktikan usaha sama yang wujud dengan kerajaan China dengan kerajaan Srivijaya yang
melindungi segala kepentinganya dalam memastikan Srivijaya bebas daripada serangan musuh. Selain itu, bantuan daripada China
yang boleh dijadikan faktor utama dalam membantu menguatkan aspek ketenteraan Srivijaya semasa seperti dalam pemerintahan
Raja Chulamanivarmadeva yang meminta bantuan daripada China bagi menentang Mataram pada tahun 1007 masihi
sehinnga berjaya mengalahkan kerajaan tersebut. Faktor ketenteraan ini juga menjadi pemangkin utama peluasan kuasa kerajaan
Srivijaya ke pelbagai wilayah jajahan baru sehinggakan berjaya menguasai Melayu-Jambi, Ketaha (Kedah Tua) dan seluruh Selat
Melaka. Oleh itu, tidak dapat disangkal lagi bahawasanya kekuatan ketenteraan telah menjadi instrument utama kekuatan Srivijaya
dalam bertindak sebagai kerajaan maritim yang kuat dan digeruni oleh kerajaan lain pada awal abad ke-7 masihi.
Manakala daripada aspek kejatuhan kerajaan Srivijaya telah pun berlaku pada sekitar abad ke-13 dan ke-14 masihi yang
berkait rapat dengan kesan serangan kerajaan Majapahit, kerajaan Chola dan serangan serta rompakan lanun-lanun ke atas
Srivijaya yang saling silih berganti. Serangan-serangan yang silih berganti ini menyebabkan kerajaan Srivijaya gagal
membangunkan pentadbiran di negaranya yang telah dihancurkan oleh pihak luar. Dengan posisi seperti itu, maka Srivijaya tidak
mungkin lagi dapat mengawasi daerah-daerah bawahannya secara efektif. Dengan demikian maka seluruh daerah yang
ditaklukkan dan diikat dengan persumpahan itu menjadi bebas dan merdeka. Akhirnya kerajaan sriwijaya berakhir pada abad ke-14
dan, Kedudukannya di kawasan kepulauan diganti oleh kerajaan hindu jawa majapahit dan empayar Melaka. Kerajaan Srivijaya
telah hancur sepenuhnya dan tidak lagi ditulis dalam sumber sejarah pun akibat serangan-serangan ke atasnya yang silih berganti
sehinggakan gagal membangunkan semula pentadbirannya dan kegagalan mendapatkan kawasan naungannya semula
menyebabkan kekuasaannya semakin pudar dan hilang.
7.0 Kesimpulan
Kegemilangan kerajaan Srivijaya mula merosot dengan kemunculan kerajaan Sukhotai, kerajaan Singhasari dan Raja
Chola dari India. Satu demi satu wilayah jajahan Srivijaya ditakluk oleh kerajaan-kerajaan ini. Kekuasaan kerajaan Srivijaya
berakhir apabila palembang ditawan oleh kerajaan majapahit pada tahun 1377. Kejatuhan kerajaan Srivijaya merupakan detik
permulaan sejarah kerajaan Melayu Melaka yang mengantikan kerajaan Srivijaya. Dalam hal ini juga, selepas kejatuhan kerajaan
Srivijaya, pengaruh agama Hindu- Buddha juga semakin jatuh dan digantikan dengan pengaruh agama Islam yang mula bertapak
di kepulauan Melayu dan Jawa serta sekitarnya pada sekitar abad ke-14 dan menjadi anutan kepada masyarakat di kawasan
tersebut. Kejatuhannya bertambah nyata dengan kedatangan Islam ke rantau ini. Hal ini kerana Srivijaya merupakan pusat
perkembangan agama Buddha yang dapat menjadikannya sebuah kerajaan yang agung.