Konu:

G HESAPLARI:

Aktif G hesaplamalar
Reaktif G hesaplamalar
Grnen(gerek) G hesaplamalar
3 fazl sistemler
Faz farklar
3 fazl sistemlerde g

G BRMLER
kVA birimi bir elektrik g birimidir.
Normalde elektrik gcn ifade
etmek iin Watt kullanlr. Ama Watt
skaler bir birimdir, yani yn bilgisi
iermez. Sadece gcn iddetini
belirtir.

 Doru akm iin Watt birimi yeterlidir.

Ama alternatif akmla iletilen g sadece
byklklerle ifade edilmez. rnein
devrede bir kapasitr ve bir diren varsa
devreye g kaynandan verdiimiz
enerjinin bir ksm bir zaman farkyla geri
gelir. Yani devreye bata verdiimiz
enerjinin hepsini kullanm olmayz.

Bu yzden alternatif akm iin eit

g tanmlanr:
Aktif g (Birimi: W Watt)
Reaktif G (Birimi: VAR Volt-AmperReaktif)
Grnen(Gerek) G (Birimi: VA VoltAmper).
Kompleks g, Gerek g ve Reaktif
gcn vektrel toplamdr.

 Aktif g devrede asl i yapan gc ifade

eder.
Reaktif g ise devreye verilip geri alnan,
yani kullanlmayan gtr. Devrede byle
bir gcn dolamas istenen bir ey
deildir. Kompanzasyon denilen bir
yntemle engellenir.

 Basite sylersek, Kompleks gc

biriminden (VA) de anlalaca gibi voltaj
ve akmn arpmndan elde ederiz. Ama
aslnda devrelerde bu gleri hesaplamak
biraz daha karmak ilemler gerektirir.
kVA ise 1000 VA'ya eittir. Birimlerin
bandaki k harfi "kilo"yu ifade eder.

 Elektrik ile alan sistemlerin ebekeden

ektikleri g Aktif G ve Reaktif G
olmak zere ikiye ayrlr. Grnr g ise
aktif ve reaktif glerin karelerinin
toplamnn karekk ile bulunur.

 Aktif g elektrikte i yapan gtr. P ile

gsterilen aktif g ebekeden ekilen akm
ile gerilim arasndaki ann () cosins ile
akm ve gerilimin arplmas ile bulunur .
(P=V.I.cos). Sistem fazl ise ekilen g
de 3 ile arplr (P=3.V.I.cos). Aktif gcn
birimi Watttr(W).

 Reaktif g ise manyetik alanla alan motor,

trafo gibi elektrik makinelerinin ektii
gtr ve manyetik alann olumas iin
kullanlr. Reaktif g; ebekeden ekilen
akm ve gerilimin arasndaki ann () sins
ile akm ve gerilimin arpm ile ifade edilir ve
Q ile gsterilir
Q=P.tan. Reaktif gcn birimi Var dr.

 Grnr g ebekeden ekilen grnr

g olarak bilinir S ile gsterilir ve tek
fazl sistemlerde S=V.I olarak ifade edilir.
Ayrca grnr g aktif ve reaktif
glerin karelerinin toplamnn karekk
ile ifade edilir (S=(P+Q). Grnr
gcn birimi Volt Amperdir (VA).

 Reaktif g ebekeden ekildii gibi

ebekeye reaktif g veren sistemler de
bulunmaktadr. letim sisteminden
ekilen veya iletim sistemine verilen
reaktif g iletim sisteminde ek kayplara
ve simetrisizliklere neden olduu iin
hattan ekilen reaktif gce snrlama
getirilmitir.

 P/S ile ifade edilebilen cos ifadesi; yani

akm ile gerilim arasndaki ann cosins
1e yakn olmaldr. Mevcut kanuna gre 0,90
olmas istenen cos deeri AB standartlar ile
0,98-0,99-1,0e ykseltilecektir. Yani
ebekeden ekilen akm ile gerilim arasnda
neredeyse hi faz fark olmas
istenmemektedir. cos g faktr olarak da
ifade edilir.

 ebekeden ekilecek reaktif enerji

snrlandrldna gre, sistemin ihtiyac
olan (manyetik alan oluumu vs. iin)
reaktif enerjinin bir ekilde karlanmas
gerekmektedir.

 te burada devreye kompanzasyon

sistemleri girmektedir. Kompanzasyon
sistemleri sistemin ihtiyac olan endktif
veya kapasitif reaktif enerjiyi verecek
reaktr veya kapasitrlerden oluan
sistemlerdir.

 Reaktif enerjiye alternatif akm

sistemlerinde ihtiya duyulur. Dolaysyla
doru akm sistemlerinde reaktif
enerjiden bahsedilemedii iin ekilen
aktif g grnr gce eittir.

G FAKTR DZELTLMES
Reaktif g ve g faktr
P (Aktif g)

Q (Reaktif g)

S
(Grnen g)
Tek-faz

-faz

F G faktr

S V.I

S 3.V.I

P
F cos
S
Q
tan
P

P V.I. cos
Q V.I.sin

P 3.V.I. cos
Q 3.V.I.sin

S P2 Q2