Professional Documents
Culture Documents
Filipino PDF
Filipino PDF
SA BATAYANG EDUKASYON
SA LEVEL SEKONDARI
Departmento ng Edukasyon
KAWANIHAN NG EDUKASYONG SEKONDARI
DepEd Complex, Meralco Ave., Pasig City
PANIMULA
Ang handbuk na ito ay naglalayong makapagbigay ng pangkalahatang
pananaw tungkol sa programa ng Filipino sa level sekondari. Magsisilbing gabay
din ito sa pagpapatupad ng kurikulum, sa pagpapabatid ng mga patakaran at
gabay sa mga dapat isagawa at isakatuparan.
Sa madaliang kabatiran at pag-unawa, ang handbuk ay naglalaman ng
mga sumusunod:
-
NILALAMAN
Panimula
Deskripsyon..
Yunit Kredit
DESKRIPSYON
A. Mga Batayang Konseptwal
Dalawa ang pangunahing dahilan kung bakit itinuturo ang Filipino sa ating
mga paaralang pambansa. Ang mga dahilang ito ay nakatadhana sa umiiral
na Patakarang Edukasyong Bilingwal. Una, ituturo ito bilang isang sabjek
pangwika. Ikalawa, upang magamit ang wikang ito bilang wikang
pangklasrum sa iba pang sabjek na ginagamitan ng Filipino bilang wikang
panturo. Malinaw ang pagkakaiba ng dalawang layunin subalit magkatuwang
ng kaganapan sa pagkatuto. Kinakailangang matutuhan ang Filipino bilang
isang wikang may sariling kakanayahan upang magamit ito ng efektivo sa
pagkatuto ng iba pang sabjek na itinuturo sa Filipino.
Sa konsiderasyon ng pagkatuto at pagtuturo ng Filipino sa level
sekondari, isinaalang-alang din ang mga sumusunod na kaisipan mula sa
mga eksperto.
Ayon kay Otanes ( 2001), sa anuman daw balaking bumuo ng isang
kurikulum pangwika, kinakailangang bigyang focus ang mga mag-aaral na
ang pangunahing layunin ay ang matuto ng wika upang sila ay
makapaghanapbuhay,
makipamuhay
sa
kanilang
kapwa
at
makapagpahalaga sa kagandahan ng buhay na kanilang ginagalawan.
Ayon naman kay Espiritu ( 2001), nararapat daw ikonsidera ang mga
umiiral na teorya sa pagkatuto at pagtuturo ng wika sa anumang
pagtatangkang bumuo ng isang kurikulum pangwika. Sa pagtuturo wika sa
sekondari, nararapat daw na malinang ang kognitibo/akademikong
kasanayang pangwika. Maaari din daw ipasok ang pagsusuri ng istruktura ng
gramatika ng wika sa level na ito sapagkat sa panahon daw na ito, may
kakayahan ng maglinaw,magsuri, mag-evalweyt at mag-synthesize ang mga
mag-aaral ng kanilang mga natutuhan.
Sa pagbibigay ng tuon sa mga tiyak na istrukturang gramatikal bilang
bahagi ng pagkatuto ng wika, naging batayan ang mga kaisipan ni Sibayan
(1998). Ayon sa kanya, A knowledge of grammatical rules is useful. For
example, a good knowledge of the eight parts of speech is important because
one cannot use the dictionary intelligently as an aid to learning without
knowing the verb or adjective is and their function in a sentence. Properly
taught the basic of grammar rules, the learners will understand and
appreciate the language.
Sa pamamagitan ng mga kaisipang nabanggit, nabuo ang isang batayang
konseptwal. Bilang isang larangan ng pagkatuto sa level sekondari, ang
pangunahing mithiin ng Filipino ay ang makadevelop ng isang gradweyt na
mabisang komyunikeytor sa Filipino. Upang masabing mabisang
komyunikeytor sa Filipino, kinakailangang taglay niya ang mga
5
Tekstong Informativ
Panghihiram ng Salita
2. Paglalakbay at Kultura
Tekstog Narativ (Story)
Mga Ponema ng Filipino
3. Pamahalaan at mga Batas
Tekstong Ekspositori
Salitang may diptonggo at klaster
4. Relihiyon at Kasaysayan
Tekstong narativ (Recount)
Pares-Minimal sa Filipino
5. Edukasyon at Kasaysayan
Tekstong Informativ (Report)
Pagbubuo ng salita mula sa punong salita
Paglalapi, pag-uulit, pagtatambal
6. Pakikipagkalakalan at Kabuhayan
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing pagsulat ng komposisyon
(Pagsulat ng Talambuhay)
Ikalawang Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Heyograpiya at Kabuhayan
Tekstong argumentativ (Persweysiv)
Mga salitang nagpapakilala ng dami o lawak, lokasyon, tiyak o di-tiyak
2. Mamamayan at ang Batas
Tekstong argumentativ (Explanation)
Mga salitang nagpapahayag ng pagsalungat at pagsang-ayon
3. Kalakalan at Kabuhayan
Tekstong Informativ (Report)
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala ng simbolo, imahe at nga
pahiwatig
4. Himagsikan at Panitikan
Tekstong informativ (Description)
Gamit g mga keywords sa pagpapakilala sa paksa, proposisyon, positiv at
nagativ na palagay
5. Demokrasya at Kalayaan
Tekstong informativ (Description)
Mga salita/pangungusap na nagpapahayag ng damdamin, ideya, kaisipan at
mensahe
6. Kalakalan at Istatistiks
Tekstong Informativ (Explanation)
Mga pangungusap mula sa dalawa o higit pang ideya
7. Edukasyon at Kabuhayan
Tekstong narativ (Story)
Makabuluhang pagpapakahulugan sa mga salita/pangungusap
B. Ibong Adarna
8. Mapanuring pagbasa sa Ibong Adarna
9. Mapanuring pagbasa sa Ibong Adarna
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing pagsulat ng Komposisyon (Ibat ibang uri ng liham)
2
Ikatlong Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Pagnenegosyo
Tekstong Prosijural
Mga ginagamit na paksa sa pagbubuo ng pangungusap
2. Ekonomiya at Kabuhayan
Tekstong Informativ (Explanations)
Mga ginagamit ng panaguri sa pagbubuo ng pangungusap
3. Turismo at Kultura
Tekstong Informativ (Report)
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala/nagpapatibay ng ideya
4. Pakikipagkalakalan
Tekstong Prosijural
Mga salita/pangungusap na nagpapakita ng paglilipat ng ideya sa bagong
ideya/nagwawakas ng ideya
5. Mga Hamon sa Kalayaan
Tekstong Argumentativ (Perweysiv)
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala ng pagkamakatotohanan ng
ideya/pagiging opinyon lamang
6. Mga Karapatang Pantao
Tekstong Informativ (Explanation)
Mga pamaksa/pantulong ng pangungusap
7. Ang EDSA Bilang Kasaysayan
Tekstong Narativ (Story)
Mga pangungusap na nagpapakilala ng paraan ng pagsasalaysay
B. Ibong Adarna
8. Mapanuring Pagbasa sa Ibong Adarna
9. Mapanuring Pagbasa sa Ibong Adarna
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
(Pagsulat ng anekdota)
Ikaapat na Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Kolonyalismo at Kamalayang Panlipunan
Tekstong Argumentativ (Persweysiv)
Mga pangungusap na nagpapakilala ng sanhi at bunga
2. Ang Pamahalaang Komonwelt sa Pilipinas
Tekstong Informativ (Explanation)
Mga salita/pangungusap na nagpapahayag ng pakay o motibo
3. Sining at Himagsikan
Tekstong Narativ (Story)
Mga pangungusap na nagpapahayag ng kasiya-siyang palagay/di-kasiyasiyang palagay
4. Kultura at Kabuhayan
Tekstong Argumentativ (Persweysiv)
Mga
salita/pangungusap
na
nagpapakilala
ideya/magkasalungat na ideya
ng
magkatulad
na
Ikalawang Taon
Unang Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Kalakalan
Tekstong Informativ
Mga salita ayon sa formalidad ng gamit
2. Heyograpiya ng Asya
Tekstong Argumentativ (Persweysiv)
Mga salita ayon sa tindi ng ipinapahayag
3. Turismo at Kabuhayan
Tekstong Narativ (Story)
Gamit ng mga cohesive devices
Anapora at Katapora
4. Ekonomiya at Edukasyon
Tekstong Informativ
Gamit ng mga panandang diskurso
5. Nasyonalismo
Tekstong Argumentativ
Gamit ng mga panandang kohesyong gramatikal
6. Ekonomiya at Globalisasyon
Tekstong Deskriptiv (Technical)
Mga panandang leksikal
7. Nasyonalismo at Kalayaan
Tekstong Narativ
Mga panuring na ginagamit sa modifikasyon ng pangungusap
B. Florante at Laura
8. Mapanuring Pagbasa sa Florante at Laura Bilang Awit
9. Mapanuring Pagbsa sa Florante at Laura Bilang Awit
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
( Pagsulat ng Balita )
Ikalawang Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Kapaligiran at Kaunlaran
Tekstong Ekspositori ( Explications)
Mga Pangungusap na Pahiwatig
2. Ekonomiya at Agrikultura
Tekstong Deskriptiv ( Impressionistic )
Mga Pahayag na Interaksyunal
3. Ekonomiya at Tao
Tekstong Narativ ( Textual Interpretation )
Mga Salitang Ginagamit sa Paghihinuha
4. Ekonomiya at Sistemang Pulitikal
Tekstong Argumnetativ ( Persweysiv)
Mga Pangungusap na Nagpapahayag ng Paliwanag/Katwiran
5. Mga Reformang Pang-ekonomiya
Tekstong Argumentative ( Scientific)
Mga pangungusap na Nagpapakilala ng Pagpapaliwanag/Pangangatwiran
6. Sistemang Pulitikal sa Asya
Tekstong Deskriptiv ( technical)
Mga Pangungusap na Nagpapakilala ng Opinyon
7. Mga Bunga ng Kilusang Reformista
Tektong Narativ ( Narration )
Kaganapan/Kumplemento ng Pandiwa
B. Florante at Laura
8. Mapanuring Pagbasa sa Florante at Laura Bilang Isang Awit
9. Mapanuring Pagbasa sa Florante art Laura Bilang isang Awit
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
( Pagsulat ng editoryal )
Ikatlong Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Imperyalismo sa Asya
Tekstong Argumentative ( Persweysiv )
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala ng aktwal na intensyon
2. Neokolonsyalismo sa Asya
Tekstong Argumentative ( comments)
Pagkilala sa wastong gamit ng mga pangatnig
3. Kulturang Asyano
Tekstong Ekspositori
Mga salita/ pangungusap na nagpapakilala ng paglalagom ng kaisipan
4. Ekonomiyang Asyano
Tekstong Informativ
Pangungusap na nagpapakilala ng pagbibigay ng proposisyon
5. Pagpapahalagang Asyano
Tekstong Narativ
Mga salita/pangungusap na kaugnay ng iba pang salita/pangungusap sa loob
ng pahayag
6. Relihiyong Asyano
Tekstong Narativ
Pagbubuo ng pangungusap mula sa dalawa o higit pang pahayag
7. Asya Bilang Isang Kontinente
Tekstong Deskriptiv
Salita/pangungusap na nagpapakailala ng argumento
B. Florante at Laura
8. Mapanuring Pagbasa sa Florante at Laura Bilang Awit
9. Mapanuring Pagbasa sa Florante at Laura Bilang Awit
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikahaing Pagsulat ng Komposisyon
( Pagsulat ng Kathang-buhay )
Ikaapat na Markahan
A. Gramatika at Pagbasa
1. Ang Nagbabagong Asya
Tekstong Desktipriv
Mga salita/pangungusap na nagpapahayag ng pagtanggap at pagtanggi
2. Mga Dakilang Asyano
Tekstong Argumentativ
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala ng alternatibong solusyon
3. Pagbabagong Dulot ng Digmaan
Tekstong Narativ
Mga salita/pangungusap na nagsasaad ng implikasyon
4. Nasyonalismo sa Asya
Tekstong Argumentativ
Mga salita/pangungusap na nagpapahayag ng pagkakatulad
5. Ang Sining sa Asya
Tekstong Ekspositori
Mga salita/pangungusap na nagpapakilala ng pagsalungat
6. Kilusang Reformista at Pambansang Kamalayan
Tekstong Narativ (Report)
Wastong gamit ng mga pangngalang-diwa
7. Kultura At Tao
Tekstong Informativ
Mga Pangungusap na pabuod at pasaklaw
B. Florante at Laura
8. Mapanuring pagbasa sa Florante at Laura Bilang Awit
9. Mapanuring pagbasa sa Florante at Laura Bilang Awit
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
(Pagsulat ng sanaysay)
Ikatlong Taon
Unang Markahan
B. Noli Me Tangere
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
- Pagbubuo ng Bibliyograpi
9
Ikatlong Markahan
A. Pagbasa at Pagpapahalagang Pampanitikan
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B. Noli Me Tangere
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Isang Komposisyon
- Pagsulat ng Buod ng Isang Binasa
Ikaapat na Markahan
A. Pagbasa at Pagpapahalaga sa Akdang Pampantikan
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B. Noli Me Tangere
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
- Pagsulat ng Isang Rebyu
10
Ikaapat na Taon
Unang Markahan
A. Pagbasa at Pagsusuri sa Mga Saling Akdang Rehyunal
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B. El Filibusterismo
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
- Pagsulat ng Ibat Ibang Uri ng Liham-Pangangalakal
Ikalawang Markahan
A. Pagbasa at Pagsusuri sa mga Saling Akdang Asyano
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B. El Filibusterismo
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10. Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
- Pagsulat ng Isang Suring-Pelikula
11
Ikatlong Markahan
A. Pagbasa at Pagsusuri sa Mga Saling Nobelang Asyano
( angkop na kabanata lamang)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B. El Filibusterismo
8. Pagsusuri sa Pagkapanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuri sa pagkapanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10 Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
- Malikhaing Pagsasalin
Ikaapat na Markahan
A. Pagbasa at Pagsusuri sa Nobelang Tagalog
( Angkop na kabanata lamang )
1. Maganda Pa ang Daigdig ni Lazaro Francisco sa Pananaw
Realismo
2. Timawa ni Agustin Faabian sa Pananaw Eksistensyalismo
3. Pinaglahuan ni Faustino Aguilar sa Pananaw Naturalismo
4. Ang Tundo Man May Langit Din ni Andres Cristobal Cruz sa
Pananaw Romantesismo
5. Titser ni Liwayway Arceo sa Pananaw Humanismo
6. Pusong Walang Pag-ibig ni Roman Reyes sa Pananaw
Sosyolohikal
7. Canal De La Reina ni Liwayweay Arceo sa Kamalayang Panlipunan
B. El Filibusterismo
8. Pagsusuring Pampanitikan Bilang Nobela
9. Pagsusuring pampanitikan Bilang Nobela
C. Aralin sa Pagsulat
10 Malikhaing Pagsulat ng Komposisyon
12
MGA
MUNGKAHING
PAMPAGTUTURO
ISTRATEHIYA
AT
KAGAMITANG
13
BATAYAN NG PAGMAMARKA
Naririto ang gabay sa pagmamarka sa Filipino bilang isang sabjek at larangan
ng pagkatuto.
MarkahangPagsusulit..
Interaksyong Pangklase
Pagtataya sa mga Nagawa..
- Pagsasatao
- Panggagagad
14
25%
25%
25%
- Pagkikipagtalo
- Pangangatwiran
- Dagliang Pagtatalumpati
- Pag-uulat
-Pangkatang talakayan
Pagsulat ng Komposisyon..
- Nilalaman
- Pamamaraan
Lingguhang Awtput na Pasulat.
10%
15%
100%
15
UNANG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Napauunlad ang mga kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan,
pagsusuri at pagbibigay-halaga sa mga diskursong napakinggan.
1.1 Naisasagawa ang mga kasanayan sa maunawang pakikinig
( listening comprehension)
1.1.1 Nabibigyang-halaga ang mga pananalitang narinig batay sa
paraan ng pagpapahayag
1.1.2 Nakikilala ang kaisipang narinig batay sa :
- dami o lawak
- tiyak o di-tiyak
- lokasyon o direksyon
- sanhi o bunga
1.1.3 Natutukoy sa napakinggang diskurso ang mga pahayag na:
- nagpapakilala ng ideya
- nagpapatibay sa ideya
- naglilipat nito sa bagong ideya
- nagwawakas ng isang ideya
1.1.4 Nabibigyang-diin ang mahahalagang punto sa tekstong narinig
1.1.5 Natutukoy ang pagsisimula ang isang usapan sa pamamagitan
ng tuwiran at di-tuwirang pahayag
1.1.6 Natutukoy ang daloy ng pagpapahayag sa diskursong
napakinggan tulad ng kung papaano:
- sumasagot
- nagpapatuloy
- nagpapalutang ng ideya
- nakalalahok sa usapan
1.1.7 Naisasagawa ang isang mabisang pagtatapos sa isang diskurso tulad
ng:
- pag-alis sa isang usapan
- paglalagom sa paksang napag-usapan
16
PAGSASALITA
1. Natatamo ang mga kaalamang pambalarila na makatutulong sa
malinaw at mabisang pakikipagkomunikasyon
1.1 Nagagamit nang wasto ang mga salitang hiram batay sa binagong
alfabeto
1.2 Nakikilala ang uri at gamit sa pagpapahayag ng mga:
- ponemang segmental
- ponemang supra-segmental
1.3 Nakikilala at nagagamit nang wasto ang mga salitang may diptonggo
at klaster
1.4 Natutukoy at nagagamit nang angkop ang mga pares-minimal
1.5 Nabubuo ang ibat ibang salita batay sa punong salita sa
pamamagitan ng:
- paglalapi
- pag-uulit
- pagtatambal
1.6 Nakikilala at nakabubuo ng ibat ibang uri ng pangungusap batay sa
layon
- naglalarawan
- nagsasalaysay
- naglalahad
- nangangatwiran
1.7 Nakabubuo ng mga pangungusap batay sa tiyak na balangkas
- payak
- tambalan
- hugnayan
- langkapan
2. Naipapakita ang kasanayan sa paggamit ng Filipino sa pasalitang
komunikasyon
2.1 Natutukoy ang punto ng pagkakatulad at pagkakaiba ng mga pahayag
2.2 Naipaliliwanag ang katwiran sa pagsalungat o pagsang-ayon sa isang
ideya
2.3 Nakabubuo ng mga tiyak na paninindigan kaugnay sa nabasa o
narinig
PAGBASA
1. Napayayaman ang talasalitaan sa pamamagitan ng pagtukoy sa
kayarian, kahulugan at kaangkupan ng mga salita sa kontekstong
pinaggagamitan
1.1 Napipili ang mga salitang angkop sa tiyak na sitwasyon
17
pag-unawa
at
18
1.1 Nababaybay nang wasto ang mga salita batay sa binagong alfabeto
1.2 Nagagamit nang wasto ang ibat ibang sangkap sa pagsulat
1.3 Nakabubuo ang wastong balangkas
2. Naipapakita ang pagiging malikhain sa pagsulat
2.1 Nakasusulat ng talambuhay bilang isang pasulat na komunikasyon
2.2 Nababatid ang mga katangiang dapat taglayin ng isang masining na
talambuhay
2.3 Nakikilala ang mga tiyak na katangian ng dalawang uri ng talambuhay
- pansarili
- talambuhay ng ibang tao
IKALAWANG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Naisasagawa ang mga kasanayan sa maunawaang pakikinig sa ibat
ibang diskurso na ang layon ay makaunawa, makakuha at makapagayos ng mga impormasyon
1.1 Natutukoy ang mga ideya sa mga detalyeng nasa tekstong narinig
1.2 Natutukoy ang angkop na punto sa isang teksto na may:
- koordinasyon ng magkakaugnay na impormasyon
- maayos
na
pagkakasunud-sunod
ng
mga
nagsasalungatang ideya
1.3 Nabubuood ang teksto batay sa mga mahahalagang punto
1.4 Napaiikli ang diskursong napakinggan sa:
- pagbabawas ng paulit-ulit na impormasyon
- pagbabawas ng mga walang kaugnayang impormasyon
1.5 Naisasaayos ang mga narinig na impormasyon sa pamamagitan ng
retorikal na tungkulin tulad ng:
- definisyon
- klasifikasyon
- deskripsyon ng proseso
1.6 Naisasagawa ang pagtatala ng narinig na impormasyon
- sa parehong istilo ( paraphrasing)
- sa naiibang istilo
PAGSASALITA
1. Natatamo ang kaalamang pambalarila na makatutulong sa mabisa at
mahusay na pakikipagtalastasan
1.1 Natutukoy at nagagamit nang wasto sa pagpapahayag ang mga
saltang nagpapahayag ng:
19
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
- dami o lawak
- tiyak o di-tiyak
- lokasyon o direksyon
Nakikilala at nabibigyang-kahulugan ang mga salita/pahayag na
nagpapahiwatig ng:
- simbolo
- imahe
- pahiwatig
Natutukoy ang mga keywords na nagpapakilala ng:
- paksa
- isang proposisyon
- positiv na pahayag
- negativ na pahayag
Natutukoy ang mga pangungusap na nagpapahayag ng:
- damdamin
- ideya
- kaisipan
- mensahe
Nakabubuo ng mga pahayag mula sa dalawa at higit pang ideya
Naisasagawa ng mayaman at malikhaing paglinang ng talasalitaan
PAGBASA
1. Napayayaman ang talasalitaan sa pamamagitan ng pagtukoy sa
kayarian, kahulugan at kaangkupan ng ga salita sa kontekstong
pinaggagamitan
1.1 Nakikilala ang mga salitang may bahagyang pagkakaiba kahit na ang
mga ito ay magkakatulad sa kahulugan
1.2 Nabibigyang-kahulugan ang mga salita ayon sa:
- denotasyon
- konotasyon
1.3 Napag-uuri-uri ang mga salita ayon sa:
- mga salitang kaugnay sa pandama
- mga salitang kaugnay ng damdamin
- mga salitang may pagkakaugnayan
20
PAGSULAT
1. Naipamamalas ang pagkamasining sa pasulat na paraan
1.1 Nakikilala ang mga tiyak na bahagi ng isang talata
1.2 Nabibigyang-halaga ang paggamit ng wastong bantas sa pagsulat
1.3 Naipakikita ang sariling istilo sa pagsulat
- sa pagsisimula
- sa pagpapalawak
- sa pagwawakas
2. Nalilinang ang pagkamalikhain sa pagsulat ng:
- ibat ibang uri ng liham
21
IKATLONG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Naipamamalas ang kasanayan sa maunawang pakikinig kaugnay sa
pagkakaroon ng kritikal na pag-iisip at mabisang pagpapahayag ng
damdamin
1.1 Natutukoy ang angkop na hangganan ng mga salita ( word
boundaries) sa mga napakinggang pangungusap
1.2 Nakikilala ang mahahalagang salita (key words) na nagpapahayag
ng paksa at proposisyon
1.3 Natutukoy ang mga panandang ginamit sa napakinggang diskurso
2. Naisasagawa ang mga kasanayan sa maunawang pakikinig sa ibat
iabng diskurso na may layuning transaksyunal ( binibigyang halaga
ang impormasyon)
2.1 Natutukoy sa diskursong napakinggan kung may sapat na kaalaman
ang nagsasalita
2.2 Natutukoy kung ang isang napakinggang proposisyon ay matibay o
hindi
2.3 Nasusuri ang level ng kahalagahan ng impormasyong narinig
2.4 Nabibigyang-kahulugan ang napakinggang diskurso
- mahahalagang puntos
- paglilinaw sa paksa
- paglilnaw sa ideya
PAGSASALITA
1.
PAGBASA
1 Napalalawak ang talasalitaan asa pamamagitan ng pagkilala sa
kahulugan, kayarian at sitwasyong pinaggagamitan ng mga salita
at idyom
1.1 Nakikilala ang mga salitang:
- magkasingkahulugan
- magkasalungat
- magkasingtunog ngunit magkaiba ang kahulugan
1.2 Natutukoy ang mga salitang may higit sa isang kahulugan
1.3 Nasasabi ang kahulugan gn matatalinghagang salita at mga idyom
2. Napapaunlad ang mga kasanayan asa pag-unawa sa mga ideya sa
tekstong binasa
2.1 Napipili ang mga mahahalagang detalye batay sa layon o nais sabihin
ng teksto
2.2 Nabibigyang-puna ang mga ideya/kaisipang nakapaloob sa teksto
2.3 Naipaliliwanag ang mga impormasyong ipinahahayag ng dayagram,
grap, tsart, semantic, map at mga kauri nito.
3. Napauunlad ang kakayahang magpakahulugan sa tekstong binasa
3.1 Naiuugnay ang paksa/kaisipang nakalahad sa teksto sa mga
pangyayaring nagaganap sa kasalukuyang panahon
3.2 Naibibigay ang wastong hinuha sa:
- pangyayari
- kaalaman
- pakay o motiv
- layon ng may-akda
4. Nalilinang ang kahusayan sa pagsusuri at pagpapahalaga sa
tekstong binasa
23
PAGSULAT
1. Naipakikita ang
komunikasyon
pagkamalikhain
at
masining
sa
pasulat
na
sariling anekdota
anekdota ng ibang tao
IKAAPAT NA MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Naipamamalas ang mga kasanayan sa maunawang pakikinig
kaugnay sa pagkakaroon ng kritikal na pag-iisip at mabisang
pagpapahayag ng damdamin
1.1 Naisasagawa ang angkop na pag-uulit ng mga pahayag na narinig
1.2 Naisasagawa ang pagtukoy sa ibang paraan ng diskursong
napakinggan
1.3 Natutukoy sa mga pahayag ang narinig ang :
- nagpapayo
- nagbababala
- nanghihikayat
- argumento
1.4 Natutukoy sa mga pahayag na narinig ang nagsasaaad ng
magandang intensyon ng nagsasalita
24
- panahon
- kondisyon at kontrast
2.5 Natutukoy ang maaaring kalabasan ng pangyayaring narinig
PAGSASALITA
1. Natatamo ang mga kaalamang gramatikal na makatutulong tungo sa
efektiv na komunikasyon
1.1 Nakikilala ang mga salita/ pahayag na nagsasaad ng sanhi at bunga
1.2 Natutukoy ang mga pangungusap na nagpapakilala ng pakay o motivo
1.3 Nakikilala at nakabubuo ng mga pangungusap na nagpapahayag ng:
- kasiya-siyang palagay
- di-kasiya-siyang palagay
1.4 Natutukoy at nakagagamit ng mga pangungusap/pahayag na
nagpapakilala ng:
- pagkakatulad ng ideya
- pagsasalungatan ng ideya
1.5 Nakikilala ang ibat ibang pagbabagong morpoponemik na nagaganap
sa isang salita
1.6 Natutukoy at nagagamit nang wasto ang ibat ibang modal ng Filipino
1.7 Nakikilala ang ibat ibang sangkap ng pangungusap at natutukoy ang
gamit ng bawat isa
- paksa
- panaguri
- pandiwa
- kumplemento ng pandiwa
- pokus ng pandiwa
2. Naipapakita ang efektiv na paggamit ng Filipino sa pasalitang
komunikasyon
25
PAGBASA
1. Napalalawak ang talasalitaan sa pamamagitan ng pagkilala sa
kahulugan, kayarian at sitwasyong pinaggagamitan ng mga salita at
idyom
1.1 Nakikilala ang ibat ibang pagpapangkat ng salita ayon sa punong
salita
1.2 Nakikilala ang salita ayon sa sitwasyong pinaggagamitan
1.3 Napipili ang mga salita sa pangungusap na nagbibigay- pahiwatig sa
kahulugan ng mahirap na salita
2. Napapaunlad ang mga kasanayan sa pag-unawa sa mga ideya sa
tekstong binasa
2.1 Nakikilala ang pangunahing puntos sa isang pahayag asa
pamamagitan ng:
- paraan ng paglalahad
- pangwakas na pagbibigay-diin
- paksang pangungusap sa mga pahayag na pabuod
- paksang pangungusap sa mga pahayag na pasaklaw
2.2 Napipili at nalalagom ang mga impormasyong nakapaloob sa binasa
ayon sa sariling pagpapakahulugan
2.3 Natutukoy ang mga detalye na tumutukoy / sumusuporta sa
pangunahing ideya
3. Napauunlad ang kakayahang magpakahulugan sa binasang teksto
3.1 Nabibigyang-impresyon ang kahihinatnan ng mga pangyayari sa
pamamagitan ng:
- pagpili ng lohikal na wakas
- pagbubuo ng sariling wakas
- pagbabago ng wakas
4. Nalilinang ang kasanayan sa pagsusuri at pagpapahalaga sa
tekstong binasa
4.1 Naihahambing ang mga kaisipang inilahad sa teksto sa:
- pamantayang pansarili
- pamantayang galling sa ibang tao
26
PAGSULAT
1. Naipapakita ang pagkamalikhain sa pagsulat ng sariling talaarawan
1.1 Nakabubuuo ng lohikal na pagsasalaysay ng mga tiyak na pangyayari
1.2 Nagagamit ang kaalaman sa pagbubuo ng talaarawan
- format
- nilalaman
- pamantayan sa pagsulat
- paraan
27
IKALAWANG MARKAHAN
1. Nakikilala at nasusuri ang akda batay sa mga tiyak na katangian at
pamantayan
1.1 Nakapipili ng mga tiyak na bahagi na nagpapakita ng kasiya-siyang:
- tauhan
- sitwasyon
- pangyayari
- tagpuan
- usaapan
1.2 Natutukoy ang mga tiyak na bahagi sa akda na nagpapakita ng:
- magkakatulad na ideya
- magkasalungat na ideya
- magkatulad na opinyon
- magkasalungat na opinyon
- magkatulad na paniniwala
- magkasalungat na paniniwala
1.3 Nasusuri ang akda sa pamamagitan ng pagtukoy sa mga bahaging
nagpapatunay ng:
- panlipunang pananaw
- pangkultural na pananaw
- panrelihiyong pananaw
1.4 Napahahalagahan ang akda batay sa mga inilalahad na:
- tradisyong katutubo
- tradisyong pambansa
- tradisyong pandaigdigan
IKATLONG MARKAHAN
1. Nakikilala at nasusuri ang akda batay sa tiyak na katangian at
pamantayan
1.1 Nakapagbibigay ng pansariling paghuhusga sa akda batay sa:
- posibilidad ng mga pangyayari
- di-posibilidad ng mga pangyayari
1.2 Natutukoy ang ibat ibang pagpapahalagang Pilipinong lumutang sa
akda
1.3 Nakabubuo ng desisyon hinggil sa pagkamalapit sa realidad ng akda
1.4 Natutukoy at naiuugnay sa aktwal na pangyayari sa kasalukuyan ang
mga kamalayang panlipunang inilahad sa akda
IKAAPAT NA MARKAHAN
1. Nasusuri ang akda batay sa ibat ibang pananaw pampanitikan.
28
29
IKALAWANG TAON
Inaasahan na sa pagtatapos ng bawat markahan, malilinang sa mga mag-aaral
ang mga sumusunod na kompetensi
UNANG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Naisasagawa ang proseso ng pakikinig na bottom-up ( ginagamit ang
mga narinig na input leksikal at gramatikal bilang hanguan ng mga
impormasyon tungkol sa kahulugan ng mensahe )
1.1 Nakikilala ang ayos ng pangungusap na nagpapaiba sa istilo ng
pagpapahayag
1.2 Nakikilala ang mga sequence marker ( pananda ng pagkakasunudsunod)
1.3 Nakikilala ang mga salita/pahayag na familyar at di-familyar
1.4 Natutukoy ang mga positiv at negativ na pahayag
1.5 Nakikilala ang mga makahulugang pagkakasunud-sunod ng mga
pangungusap sa pagbuo ng diskurso
2. Naisasagawa ang pakikinig na may magamit ang wika sa
komunikasyong sosyal ( interaksyunal)
2.1 Nakikilala ang mga angkop na pahayag na nararapat gamitin sa
pagsasagawa ng komunikasyong interaksyunal
2.2 Nasasabi kung ang pakikipagtalastasan ay angkop sa tiyak na
sitwasyon
2.3 Nakikilala ang layon o intensyon ng nagsasalita
2.4 Natutukoy sa napakinggang pahayag ang kontradiksyon, di-sapat na
impormasyon at iba pang pagpapakahulugan ng nagsasalita
3. Naisasagawa ang proseso maunawang pakikinig na transaksyunal
( pagkuha ng impormasyon o mensahe)
3.1 Natutukoy ang mga tiyak na detalye sa isang diskurso
3.2 Nakukuha ang batayang impormasyon sa diskursong napakinggan
3.3 Natutukoy ang pangunahing ideya sa diskursong narinig
3.4 Nakikilala o naisasagawa ang layon o intensyon sa isang diskurso:
- pakikiusap
- pagpapayo
- pag-uutos
- pagsunod sa ipinagagawa
30
PAGSASALITA
1. Natatamo ang mga kaalamang gramatikal na makatutulong sa
pagtatamo ng efektiv na pasalitang komunikasyon
1.1 Nakikilala ang salita/ pangungusap ayon sa formalidad ng
pagkakagamit
1.2 Nakabubuo ng salita ayon sa tindi ng pagpapahayag
1.3 Natutukoy at nagagamit nang wasto ang mga cohesive devices na:
- anaphora
- katapora
1.4 Nakikilala at nagagamit nang wasto ang ibat ibang panandang
diskurso
1.5 Natutukoy at nagagamit nang wasto ang mga panandang kohesyong
gramatikal
1.6 Nakikilala at nagagamit nang wasto ang mga panandang leksikal at
sintaktik
1.7 Natutukoy ang mga pamuring na ginagamit sa modifikasyon ng
pangungusap
2. Naipapamalas ang kahusayan sa paggamit ng Filipino tungo sa
efektiv na pasalitang komunikasyon
2.1 Nakapagpapahayag nang wasto ng mga pag-aalinlangan at pag-aatubili
2.2 Nasasabi nang maayos ang pagsang-ayon o di-pagsang-ayon sa mga
pangangatwirang narinig o nabasa
2.3 Nakapagbibigay ng mga panuto sa pagsasagawa ng isang bagay
nang buong linaw
2.4 Nakapagpapahayag nang buong linaw ng mga tagubilin
2.5 Nakukuha ang kailangang impormasyon sa pamamagitan ng
pasalitang sarvey
PAGBASA
1. Napauunlad ang talasalitaan sa pamamagitan ng pagkilala sa
kahulugan ng salita o idyom
1.1 Nakikilala at nabibigyang-kahulugan ang mga salitang nagtataglay ng
di-lantad na kahulugan
1.2 natutukoy at nabibigyang-kahulugan ang mga salitang ang kahulugan
ay nakapaloob sa pagitan ng mga salita
1.3 Nabibigyang-kahulugan ang mga piling parirala/pahayag batay sa
konteksto ngpagkakagamit nito
1.4 Nabibigyang-hinuha ang kahulugang maaaring ipinahihiwatig ng
pamagat
2. Nalilinang ang kakayahang umunawa sa teksto
31
PAGSULAT
1. Naipakikita ang mayamang imahinasyon sa pagsulat ng isang tiyak
na uri ng paglalahad
1.1 Naisusulat ang wastong pag-uugnayan ng mga salita, parirala, sugnay
at pangungusap
1.2 Napag-uugnay-ugnay sa isang maaayos na pagkakasunud-sunod ng
mga makabuluhang pangungusap sa pagbubuo ng talataan sa isang
balita.
1.3 Nakapagsusuri ng mga tiyak na halimbawa ng balita at nakabubuo ng
pasulat na reaksyon
2. Naipamamalas ang pagkamalikhain sa pagsulat ng isang balita
2.1 Nagagamit ang mga tiyak na pamantayan sa pagsulat ng balita
2.2 Nakasusulat batay sa tiyak na uri
2.3 Nakasusulat ng isang balita batay sa isang orihinal na balita
32
IKALAWANG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Napauunlad ang kahusayan sa/ at naisasagawa ang proseso ng
pakikinig mula sa mensaheng narinig at mga datihan ng alam na
impormasyon ( top-down process )
1.1 Natutukoy ang layon at saklaw ng narinig
1.2 Nakukuha ang mahahalagang detalye sa narinig
1.3 Nahihinuha ang pamaksang-diwa ang diskursong narinig
1.4 Natutukoy ang kalalabasan ng mga pangyayari sa narinig na usapan
1.5 Nahihinuha ang sanhi at bunga ng napakinggan
1.6 Nahihinuha ang kahalagahan ng isang panukala
2. Naisasagawa ang proseso ng maunawaang pakikinig na may
layuning interaksyunal
2.1 Natutukoy ang mga panawag-hudyat na ginagamit ng nagsasalita
upang:
- magpatuloy
- huminto nang bahagya
- tumigil at magwakas
2.2 Natutukoy ang layon at intensyong ipinahahayag ng nagsasalita
2.3 Naihahambing ang sariling saloobin sa saloobin ng nagsasalita
tungkol sa paksang tinatalakay
PAGSASALITA
1. Natatamo ang mga kaalamang gramatikal na makatutulong upang
maisagawa ang efektiv na pasalitang komunikasyon
1.1 Natutukoy ang mga pahayag/pangungusap na nagpapakilala ng
pahiwatig
1.2 Nakikilala ang mga pahayag na ang layon ay interaksyunal
1.3 Natutukoy at nagagamit nang wasto ang mga salitang nagpapahiwatig
na paghihinuha
1.4 Napipili at nakabubuo ng mga pangungusap na nagpapahayag ng:
- pagpapaliwanag
- pangangatwiran
1.5 Napipili at nakabubuo ng mga salita o lipon ng mga salita na
nagpapakilala ng:
- pagpapaliwanag
- pangangatwiran
1.6 Napipili ang mga pangungusap/pahayag na tumutukoy sa pagbibigaykahulugan at pag-iisa-isa
33
PAGBASA
1. Napauunlad ang talasalitaan sa pamamagitan ng pagkilala sa
kahulugang taglay ng salita
1.1 Naipaliliwanag ang kahulugan ng matatalinghagang salita at mga
idyom
1.2 Nakalilikha ng bagong salita mula sa dalawang salitang pinaikli at
pinagsama
1.3 Natutukoy ang kahulugan ng salita:
- magkasingkahulugan
- magkasalungat na kahulugan
- magkahawig na kahulugan
2. Nalilinang ang kakayahang umunawa sa tekstong binasa batay sa
mga tiyak na katangian
2.1 Napapangkat ang mga magkakatulad na ideya at kaisipan
2.2 Napagsasama-sama ang mga magkakasalangutang ideya at
kaisipang nakapaloob sa binasa
2.3 Napapangkat ang mga ideya upang makabuo ng isang mabuting
balangkas ng binasa
2.4 Nakabubuo ng sintesis ng mga kaisipan o ideyang nakapaloob sa
binasa
3. Napauunlad ang kahusayang magpakahulugan sa binasa
3.1 Nakabubuo ng hinuha batay sa:
- mga pangyayari
34
sa mga kaisipan,
PAGSULAT
1. Natatamo ang mga kasanayan sa paggamit ng Filipino sa paraang
pasulat
1.1 Nagagamit nang wasto ang panuntunan sa pagbabaybay ng salita
batay sa binagong alfabeto
1.2 Nakasusulat ng sariling reaksyon at saloobin batay sa iasng tiyak na
paksa
1.3 Nakasusunod sa mga tiyak na pamantayan sa pagsulat
- format
- nilalaman
- kawastuang gramatikal
2. Naipakikita ang pagkamalikhain sa pagsulat ng isang editorial
2.1 Nakikilala ang ibat ibang uri ng editorial
2.2 Nagagamit nang wasto ang mga tiyak na istrukturang gramatikal sa
paglalahad ng pansariling opinion
2.3 Nakakapag-iiba-iba ng uri ng editorial batay sa mga tiyak na katangian
nito
35
IKATLONG MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Napauunlad ang kasanayan sa at/ o naisasagawa ang proseso ng
pakikinig mula sa mensaheng narinig ( top-down process) at mga
datihan ng alam
1.1 Naibibigay ang pansariling damdamin o saloobin ng nagsasalita
1.2 Naihahambing ang sariling saloobin sa saloobin ng nagsasalita
1.3 Nabubuo ang isang proposisyon mula sa impormasyong narinig
1.4 Nakapagbubuod sa tulong ng mga narinig na mahahalagang
kaalaman
2. Naisasagawa nang mahusay ang proseso ng pakikinig na may pagunawa mula sa taglay na leksikal at gramatikal na kakayahan sa
pagkuha ng mensahe ( bottom-up process)
2.1 Natutukoy ang kahulugan at gamit ng mga di-familyar na salita sa
pamamagitan ng:
- paglalapi
- paggamit ng hudyat na kontekstwal
2.2 Nakikilala ang ugnayan sa pangungusap sa pamamagitan ng:
- modifikasyon
- negasyon
- modal
3. Napauunlad ang kasanayan sa maunawang pakikinig na may
layuning transaksyunal
3.1 Natutukoy ang pangunahing punto at mahahalagang detalye sa
narinig
3.2 Nakukuha ang ibat ibang tala mula sa narinig sa pamamagitan ng:
- ugnayang pamaksa
- pagsasalin sa pagsipi
- pagsulat kung ano ang narinig
- ugnayang sunuran ( pagkakasunud-sunod o antasan)
- pagbibigay-diin o empasis
- revisyon, pagsisingit, pagbubura
PAGSASALITA
1. Natatamo ang kaalamang gramatikal na makatutulong tungo sa
efektiv na komunikasyon
36
PAGBASA
1. Napalalawak ang talasalitaan sa tulong ng ibat ibang paraan ng
pagbibigay-kahulugan sa salita
1.1 Naisasama ang isang salita sa iba pang salita upang makabuo ng
ibang kahulugan ( collocation)
1.2 Nakikilala ang pagkakaugnay ng mga salita ayon sa antas o tindi ng
kahulugang ipinapahayag ( clining )
1.3 Naisasagawa
ang
ibat
ibang
paraang
ginagamit
sa
pagpapakahulugan sa salita tulad ng:
- pag-uugnay sa sariling karanasan
- ayon sa sitwasyong pinaggagamitan
- sa pamamagitan ng pahiwatig na tono
2. Napauunlad ang kakayahang mging mapanuri sa tekstong binasa
1.1 Nakikilala ang mga panadang diskurso ( discourse marker) na
nagbibigay-linaw sa mahihirap na bahagi ng teksto:
- panandang naghuhudyat ng pagkakasunud-sunod
37
PAGSULAT
1. Natatamo ang mga kasanayan sa efektivong paggamit ng Filipino sa
pasulat na komunikasyon
1.1 Naipamamalas ang kahusayan sa pagbubuo ng magkakaugnay na
kaisipan
1.2 Nakasusunod sa mga tiyak na pamantayan sa pasulat na
komunikasyon:
- wastong baybay
- wastong bantas
- wastong istruktura
- kawastuang gramatika;
1.3 Nakabubuo ng maayos na balangkas
2. Naipakikita ang pagkamalikhain sa pasulat na komunikasyon
1.1 Nakasusulat ng isang kathambuhay batay sa mga tiyak na katangian
nito
- batay sa tiyak na format
- batay sa kawastuang pangnilalaman
38
IKAAPAT NA MARKAHAN
PAKIKINIG
1. Naisasagawa ang mahusay na proseso ng maunawaang pakikinig
mula sa taglay na leksikal at gramatikal na kakayahan sa pagkuha ng
mensahe
( bottom-up process)
1.1 Natutukoy ang ugnayan ng mga bahagi ng teksto sa pamamagitan ng
mga panandang kohesyong leksikal:
- pag-uulit
- kasingkahulugan
- antitesis
- aposisyon
1.2 Natutukoy ang ugnayan sa mga bahagi ng teksto sa pamamagitan ng
mga panandang kohesyong gramatikal:
- pagpapatungkol ( anapora/katapora)
- hambingan
- pagpapalit
- ellipsis
- pag-uugnay
2. Napauunlad ang kasanayan sa maunawaang pakikinig tungo sa
komunikasyong transaksyunal
2.1 Nakukuha ang mahahalagang punto sa napakinggan upang magamit
sa pagbubuod
2.2 Naisasaayos ang mga impormasyong napakinggan batay sa antas
nito
2.3 Naililipat sa isang dayagrama ng mga impormasyong napakinggan
2.4 Nabibigyang-kahulugan ang napakinggan sa pamamagitan ng
paglilipat nito sa grap
2.5 Nabubuo ang grid- pang-impormasyon kaugnay ng tekstong
napakinggan
PAGSASALITA
1. Natatamo ang mga kaalamang gramatikal na magagamit sa efektiv na
pasalitang komunikasyon
1.1 Natutukoy ang mga salita/ pangungusap na naghuhudyat ng opinion
1.2 Napipili at nakabubuo ng mga salita/ pangungusap na nagpapakilala
ng alternativ na solusyon
1.3 Nakikilala at nakabubuo ng mga salita/ pangungusap na
nagpapahayag ng implikasyon
39
na
na
PAGBASA
1. Napalalawak ang talasalitaan sa tulong ng ibat ibang paraan ng
pagbibigay-kahulugan sa salita
1.1 Nabubuo ang bagong salita mula sa ibinigay na salitang-ugat sa
pamamagitan gn paglalapi, pag-uulit at pagtatambal batay sa
kahulugang nakasaad
1.2 Napapangkat ang mga salita ayon sa formalidad ng pagkakagamit
1.3 Nakikilala ang mga salitang kaugnay ng isang salita o paksang ideya
2. Napauunlad ang kakayahang maging mapanuri sa tekstong binasa
2.1 Natutukoy ang mga gamit na pang-ugnay ( cohesive devices) sa pagunawa sa binasa:
- anaphora
- katapora
2.2 Napipili ang mga salita sa teksto na:
- iisa ang kahulugan
- maraming kahulugan
- magkasalungat ang kahulugan
2.3 Nasusuri ang paraan ng pagkakasulat ng teksto batay sa:
- kinakausap at nagsasalita
40
2.4
2.5
2.6
2.7
PAGSULAT
1. Naipamamalas ang kahusayan sa paggamit ng Filipino pasulat na
komunikasyon
1.1 Nakapag-uugnay-ugnay ng mga makabuluhang impormasyon sa
pagbubuo ng talata
1.2 Nagagamit ang kaalamang gramatikal tungo sa wastong pagsulat
1.3 Napahahalagahan nang wasto ang ibat ibang sangkap sa efektiv na
pagsulat tulad ng:
- kaisahan
- kapayakan
- kawastuan ng kontent
- kawastuang gramatikal
1.4 Naipapahayag ang pansariling opinion, damdamin, saloobin sa
pasulat na paraan
1.5 Nabibigyang-halaga ang kaayusang teknikal sa pagsulat tulad ng:
- pagpapahalaga sa tamang bantas
- pagpapahalaga sa tamang istruktura
- pagpapahalaga sa maayos na pagsulat
- pagpapahalaga sa wastong baybay
2. Naipamamalas ang pagkamalikhain sa pagsulat ng isang salaysay
2.1
2.2
2.3
2.4
na
UNANG MARKAHAN
1. Nakikilala at nasusuri ang akda batay sa mga tiyak na katangian nito
1.1 Nasusuri ang akda batay sa pagkakabuo nito.
- pagsunod sa bahagi bilang awit
- pagsunod sa banghay ng isang awit
- pagsunod sa istruktura ng awit
1.2 Nakapagpapahayag ng pansariling pananaw tungkol sa pagkakabuo
ng akda alinsunod sa tatlong bahagi ng isang awit
1.3 Nakapagbabahagi sa klase ng pagsang-ayon at pagsalungat sa mga
ideyang may kinalaman sa mga bahagi ng awit bilang akdang
pampanitikan
1.4 Nasusuri ang banghay batay sa:
- kaugnayan sa sariling karanasan
- mga suliranin at solusyon
- sariling paglalagom
- sariling interpretasyon
IKALAWANG MARKAHAN
1. Napahahalagahan ang akdang pampanitikan batay sa mga dati ng
kaalaman
1.1 Nasusuri ang mga tiyak na kabanata sa pamamagitan ng:
- pagbibigay ng opinion sa mga pangyayaring inilahad
- pag-uugnay sa mga pangyayari sa aktwal na karanasan
- pag-uugnay sa mga pangyayari sa mga karanasan ng
iba
- pagbibigay solusyon sa mga suliraning inilahad
- pag-uugnay ng suliranin sa aktwal na suliranin
1.2 Nakabubuo ng lagom ng kabanatang binasa sa tulong ng mga
kaugnay na karanasan
1.3 Naiuugnay ang akda sa mga tiyak na karanasan ng sumulat
42
IKATLONG MARKAHAN
1. Napahahalagahan ang akda batay sa mga tiyak na detalye
1.1 Nakabubuo ng pansariling konklusyon sa kabisaan ng ginawang
wakas
1.2 Naibibigay ang mga punong kaisipan sa bawat kabanata sa tulong ng
pamagat
1.3 Nakapag-uuri-uri ng mga ideya/kaisipang inilahad sa akda
- panlipunan
- pampamilya
- pampamahalaan
- pansimbahan
1.4 napahahalagah ang paraan ng pagsasalaysay na ginamit ng mayakda
- dayalog
- monolog
- tuwirang pagsasalaysay
IKAAPAT NA MARKAHAN
1. Nasusuri ang akda sa pamamagitan ng ibat ibang pananaw
pampanitikan
1.1 Naihahanay ang mga tiyk na pangyayari sa akda sa mga aktwal na
pangyayari sa kasaysayan ng bansa
1.2 Natutukoy ang pagkamakatotohanan ng mga pangyayari sa akda
1.3 Nasusuri ang akda sa romantesismong pagtingin
1.4 Naihahanay ang mga tiyak na bahagi ng akda sa pananaw klasisismo
1.5 Nasusuri ang pagka-naturalistik ng akda
1.6 Natutukoy ang mga tiyak na bahagi na nagpapatunay ng
humanistikong karakter ng akda
1.7 Nakabubuo ng mga matulaing imahe batay sa mga tiyak na bahagi
43
IKATLONG TAON
1. Nailalapat ang mga batayang kaalaman at kasanayan sa mapanuring
pagbasa/pag-unawa sa ibat ibang genre ng panitikan
1.1 Pagsusuring Panglingwistika
1.1.1 Nasusuri ang mga elementong ponemiko sa akda bilang
sangkap sa mabisang pagkakabuo
1.1.1.a Natutukoy ang istruktura ng sukat at tugma
1.1.1.b Nakikilala ang bisa ng pag-uulit-ulit ng mga salita,
pantig o
letra sa kabuuan at kasiningan ng akda
1.1.1.c Natutukoy ang mga salitang ipinakikilala ng tunog nito
1.1.1.d Nasasabi ang bisa ng ginawang pamimli ng salita sa
pagbubuo ng akda
1.1.1.e Natutukoy ang kahalagahan ng pagbibigay-tuon sa
kapangyarihan ng salita sa kasiningan ng akda
1.1.1.f
Nabibigyang-reaksyon ang pagkakagamit ng mga
salitang may likas na pinagmulan ( etimoloji)
1.1.1.g
Nabibigyang-kahulugan ang mga pahiwatig o
konotasyon
1.1.1.h
Nakikilala at naipaliliwanag ang mga bahaging
nagpapakita ng mga salitang nag-aagawan ng
kahulugan
1.1.1.i Naibibigay ang sariling puna hinggil sa pagkakabuo ng
mga pangungusap batay sa:
- ikli o haba
- pag-uulit
- pagbabagu-bago ng istilo
1.2 Pagsusuring Pangnilalaman
1.2.1 Nasusuri ang akda batay sa mga nais sabihin nito sa:
- sarili
- sa ibang tao
- sa isang indibividwal
- sa kalahatan
1.2.2 Nabibigyang-reaksyon ang pagkakabuo ng akda batay sa mga
kaisipan/ideya tungkol sa:
- tauhan
- pangyayari
- paksa
- tema
- pananaw
1.2.3 Nakapag-uugnay ng mga tiyak na karanasan sa akda sa:
- pansariling karanasan
44
akda
F.2 Napipili ang mga bahaging nagpapakita ng
pagkamakatotohanan ng:
- tauhan
- pangyayari
- tagpuan
- kapaligiran
- paksa at tema
F.3 Nabibigyang-reaksyon ang paraan ng
pagsasalaysay ng may-akda
F.4 Natutukoy ang mga tiyak na bahagi na
nagpapatunay ng pagkakaroon ng
transpormasyon ng tauhan batay sa:
- pisikal
o emosyon
o intelektwal
o ispiritwal
- saykolohikal
47
PAGTUTURO NG KOMPOSISYON
UNANG MARKAHAN
1. Nailalapat ang mga batayang kaalaman at kasanayan sa pagsulat ng
isang liham-paanyaya para sa isang panauhing tagapanayam
1.1 Nagagamit nang wasto ang mga mahahalagang sangkap sa pagsulat
nang wastong liham-paanyaya sa isang panauhing tagapanayam
1.2 Nagagamit ang angkop na kaalamang gramatikal sa pagsulat
1.3 Nakapagbibigay-reaksyon sa mga piling halimbawa bilang gabay sa
pagsulat
1.4 Napahahalagahan ang paggamit ng mga salitang batay sa bagong
alfabeto
1.5 Nailalapat ang pansariling istilo sa pagsulat
IKALAWANG MARKAHAN
1. Nailalapat ang mga batayang kaalaman sa pagbubuo ng bibliyograpi
1.1 Nakapagsusuri ng mga tiyak na halimbawa
1.2 Nagagamit ang kaalaman tungkol sa wastong format
1.3 Nakabubuo ng bibliyograpi batay sa kaayusan
1.4 Nakasusunod sa mga tiyak na modelo
1.5 Nakapaghahanay-hanaya ng mga mahahalagang at magkakaugnay
impormasyon
49
IKATLONG MARKAHAN
1. Nailalapat ang mga batayang kaalaman at kasanayan sa pagsulat ng
buod ng isang akdang binasa
1.1 Nakabubuo ng tamang balangkas
1.2 Napipili ang mga mahahalagang detalye at impormasyon
1.3 Nasusunod ang mahahalagang hakbang sa pagbubuod
1.4 Napupuna ang ilang mga tiyak na halimbawang modelo
1.5 Nakapaghahambing ng isinulat sa isang tiyak na modelo]
2. Nakasusulat ng isang buod ng akdang binasa na may:
- kawastuang gramatikal
- tamang format
- lohikal na pagbubuo
- malinaw na presentasyon ng mga kaalaman
- katapatan sa binubuod
IKAAPAT NA MARKAHAN
1.Naipapamalas ang kahusayan sa pagsulat ng isang rebyu sa tulong ng
mga tiyak na kaalaman at pamantayan
1.1 Nakapagbibigay ng mga angkop na observasyon tungkol sa nabasa o
napanood
1.2 Nakapagbabahagi ng mga reservasyon tungkol sa gagawing
paghuhusga sa nabasa o napanood
1.3 Nagagamit nang wasto ang mga hakbang sa pagbubuo ng rebyu
1.4 Nakapagbibigay-puna sa isang tiyak na modelo
2.Nakasusulat ng isang rebyu na nagsasaalang-alang sa :
-wastong format
- paraan ng presentasyon
- kawastuang gramatikal
50
IKALAWANG MARKAHAN
1. Nalilinang ang kahusayang maging mapanuri sa akdang binasa
1.1 Nakikilala at nasusuri ang akda batay sa magkakaugnay at lohikong
pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari
1.1.1 Nabibigyang-puna ang kabanata bilang siyang simula ng
banghay
- pagpapakilala sa mga pangunahing tauhan
- paghahanda sa mambabasa tungkol sa napipintong suliranin
1.1.2 Nasusuri ang tiyak na kabanata bilang bahagi na
nagpapahayag ng tumitinding galaw
- maiigting na pangyayari na may kinalaman sa pangunahing
tauhan
1.1.3 Nabibigyang-puna ang tiyak na kabanata na tumutukoy sa
kasukdulan tungo sa kakalasan ng nobela
- pagkilala sa pinakamaigting na bahagi
1.1.4 Nabibigyang-puna ang bahaging nagpapahiwatig ng wakas ng
nobela
- naging resolusyon sa mga suliranin
51
IKATLONG MARKAHAN
1. Napahahalagahan akda batay sa mga tiyak na pamantayang
pampanitikan
1.1 Nakabubuo ng kritikal na pagpapasya batay:
- efektivong paggamit ng tunggalian
- efektivong paggamit ng matatalinghagang kaisipan
- efektivong paggamit ng mga tayutay
- efektivong paggamit ng mga simbolo
IKAAPAT NA MARKAHAN
1. Nailalapat ang mga tiyak na teoryang pampanitikan sa pagsusuri sa
akda
1.1 Nasusuri ang akda batay sa pagka-klasisismo nito sa tulong ng mga
bahaging nagpapahayag ng:
- katotohanan
- kagandahan
- kabutihan
1.2 Nasusuri ang akda batay sa pananaw naturalismo sa tulong ng mga
bahaging nagpapakita ng:
- kapaligirang karumal-dumal
- pangyayaring kasuklam-suklam
- paglalabanan ng tao para mabuhay
1.3 Nasusuri ang akda batay sa pananaw realismo sa tulong ng mga
bahaging nagsasaad ng:
- makatotohanang kaisipan
- pagbabago ng tauhan
- makatotohanang pangyayari
1.4 Nasusuri ang akda batay sa pananaw feminismo sa tulong ng mga
bahaging nagpapakita ng mga pangyayaring may kinalaman sa mga
tauhang babae
52
53
IKAAPAT NA TAON
1. Nagagamit na batayan sa mapanuring pagbasa ng akdang
pampanitikan ang ibat ibang pamantayan at batayang kaalaman
1.1 Pagsusuring Panglinggwistika
1.1.1 Napahahalagahan ang pagkakabuo ng akda batay sa paggamit
ng mga salita
A. Nasasabi ang bisa sa akda ng pamimili ng salita
B. Nabibigyang-katwiran ang kahalagahan ng pagkilala sa
kapangyarihan ng salita sa akda
C. Nabibigyang-puna ang pagkakagamit ng mga salitang may
likas na kahulugan ( etimoloji)
D. Natutukoy ang bisa ng paggamit ng mga salitang tago ang
kahulugan
E. Nakikilala ang kasiningan ng paggamit ng mga salitang nagaagawan ng kahulugan
1.1.2 Naibibigay ang puna hinggil sa pagkakabuo ng mga
pangungusap:
A. Paggamit ng mahahaba at maiikling pangungusap
B. Pag-uulit ng mga pangungusap
C. Pagbabagu-bago ng istilo sa pagbubuo ng mga
pangungusap
1.2 Pagsusuring Pangnilalaman
1.2.1 Natutukoy ang mga bahaging nagpapahayag ng:
- mga talinghaga
- mga larawang-diwa
- mga pagpapatungkol
1.2.2 Nasusuri ang akda batay sa istruktura ng banghay nito ayon sa:
- makabuluhang simula
- maigting na tumitinding galaw
- kasukdulan
- di-inaasahang wakas
1.2.3 Nailalahad ang bisa ng mga kaisipang inilahad sa akda batay sa
refleksyon nito sa:
- pamayanan
- pambansang kaligiran
- lipunan
- pambansang kamalayan
1.2.4 Naihahambing ang akda sa iba pang uri ng akda batay sa:
- pagkakatulad ng mga tauhan
54
IKALAWANG MARKAHAN
1. Nagagamit sa pagsulat ng isng suring-pelikula ang mga dati at
bagong kaalaman tungkol sa mga tiyak na batayan
57
IKATLONG MARKAHAN
1. Nakapagsasagawa ng pagsasalin sa tulong ng mga tiyak na
pamantayan
1.1 Nababatid ang mga pangunahing batayang simulain sa pagsasalin
1.2 Nabibigyang-puna ang mga pilosopiyang kaugnay sa pagsasalin
1.3 Nabibigyang-puna ang mga tiyak na modelo
1.4 Nasusunod nang wasto ang mga hakbang at paraan sa pagsasalin
1.5 Nabibigyang-pansin ang kawastuang gramatikal sa pagsasalin
IKAAPAT NA MARKAHAN
1. Nailalapat ang mga batayang kaalaman sa pagsulat ng mga natipong
tala
1.1 Nababatid at nagagamit nang wasto ang mga hakbang sa pagtitipon
ng tala
1.2 Nagagamit nang wasto ang ibat ibang kagamitang pinagkukunan ng
tala
1.3 Nakikilala ang mga talang may kabuluhan at walang kabuluhan
1.4 Naipamamalas ang kahusayan sa pag-uuri-uri ng mga tala
1.5 Naipakikita ang kasanayan sa apagpapangkat-pangkat at
pagsasaaayos ng mga tala ayon sa level nito
1.6 Nakapagsusuri ng isang tiyak na modelo
1.7 Nakasusulat ng maayos na presentasyon ng mga natipong tala batay
sa:
58
59
IKALAWANG MARKAHAN
1. Nailalapat at napahahalagahan ang mga batayang kaalaman at
pamantayan sa pagsasagawa ng isang masining na pagsusuri
1.1 Nasusuri ang akda batay sa paraan ng paglalarawang-tauhan
1.1.1 Nakikilala ang mga makatotohanang tauhan batay sa :
- kilos
- gawi
- pananalita
- paniniwala
- mga opinyong inilahad
- kinahinatnan
1.1.2 Nakapagpapatunay ng pagkadi-makatotohanan ng tauhan
batay sa:
- kilos
- pananalita
- gawi
- paniniwala
- mga opinyong inilahad
- kinahinatnan
1.2.3 Nabibigyang-reaksyon ang ugnayan ng mga tauhan sa :
- bawat isa
- sa lipunan
IKATLONG MARKAHAN
1. Napahahalagahan at nagagamit ang mga batayang kaalaman at mga
pamantayan sa pagsasagawa ng isang masining na pagsusuri
1.1 Nasusuri ang akda batay sa mga tiyak na katangian nito
1.1.1 Natutukoy at nabibigyang-patunay ang ginamit na tunggalian
1.1.2 Nabibigyang-reaksyon ng istilo ng may-akda sa paraan ng
presentasyon batay sa:
- pagkapanitikan ng akda
- pakikipagkapwa-teksto ng akda
- paggamit ng makatotohanang tauhan
- paglalahad ng mga karunungan
IKAAPAT NA MARKAHAN
1. Nagagamit at napahahalagahan ang mga batayang kaalaman at
pamantayan sa pagsasagawa ng masining na pagsusuri
60
Unang Taon
Gramatika at Pagbasa
1 Linggong Sesyon
: Pamahalaan at Batas
: Batas Militar sa Pilipinas
: Tekstong Persweysiv
: Isinateyp na Talumpati/
Sanaysay
: Paghahambing/Pagkokontrast
: Mga Keywords
: Pagkuha ng Tala
: Pagsang-ayon/Pagsalungat
: Pagsasabi ng sariling opinyon at
paniniwala nang buong pagtitiwala sa
sarili
61
II.
III.
PROSESO NG PAGKATUTO
Unang Araw
1. Mga Panimulang Gawain
a. Pagganyak. Pangkatang Gawain. Pagpapakita ng mga larawang
may kinalaman sa paksa. Pabubuuin ang bawat pangkat ng mga
kaisipang posibleng nakapaloob sa larawan sa tulong ng mga
sumusunod na gabay na tanong.
-
62
Ikatlong Araw
a. Pagpapabasa ng isang kaugnay na balita. Mula sa balita ay
magbibigay ng input ang guro tungkol sa tono at layon ng isang teksto.
63
64
proposisyon
positibong opinyon
negatibong opinyon
posistibong paniniwala
negatibong paniniwala
paksa ng teksto
65
Ikalawang Taon
Gramatika at Pagbasa
1 Linggong Sesyon
I.
II.
: Kultura at Tao
: Evolusyong Kultural ng Tao
: Informativ
: Pagbibigay ng Informasyon
: Pabuod at Pasaklaw na Pangungusap
: Mapanuring Paglalahad
: Pagpapahalaga sa Kultura ng Tao
III.
PROSESO NG PAGKATUTO
Unang Araw
1. Mga Panimulang Gawain
a. Pagganyak. Pangkatang Gawain. Pagpapakita ng ilang larawang
may kaugnayan sa paksa ng tekstong tatalakayin. Pabubuuin ang
bawat pangkat ng mga tiyak na kaisipang nakapaloob sa mga
napiling larawan. Ang pagtatalakayan sa pangkat ay ibabatay sa
mga sumusunod na gabay na tanong.
Gabay na Tanong:
66
b.1 Pangkatang-Gawain.
Pagpapakahulugan sa Pamagat
Pagbubuo ng kaisipang batay sa pamagat
Pag-uugnay ng mga tiyak na karanasan bilang magaaral sa isinasaad ng pamagat
Pag-uugnay sa mga karanasang nabatid tungkol sa
isinasaad ng pamagat ( nabasa o narinig)
b.2 Pagbabahaginan sa pangkat
b.3 Pagbabahagi ng lider ng pangkat sa klase
b.4 Pagkuha ng feedback sa iba pang mag-aaral
b.5 Pagbubuo ng sintesis ng napag-usapan
2. Pagtalakay sa Aralin
Ikalawang Araw
a. Pag-uugnay ng larawan sa mga punong salita ng pamagat ng
tekstong babasahin.
EVOLUSYON
KU LTURA
TAO
Ikatlong Araw
a.
b.
c.
d.
Paraan ng pagtatalata
Paraan ng pagbubuo ng salita
Paraan ng paggamit ng salita
Paraan ng pagbubuo ng mga pangungusap
e.
Pagbabahaginan sa pangkat
f.
g.
h.
68
Ikaapat na Araw
a.
b.
c.
d.
pangungusap na pasaklaw
pangungusap na pabuod
IV.
EVALWASYON
Ikalimang Araw
a. Pagpapabasa ng isa pang tekstong informativ. (
ASYA)
PALAKASAN SA
Tekstong Lunsaran
EBOLUSYONG KULTURAL NG TAO
Natagpuan mo na ba ang iyong sarili sa isang sitwasyon kung saan
kailangan kang humanap para sa iyong sarili ng pagkain, bahay at iba pang
pangangailangan? Ano ang inyong gagawin upang mabuhay? Marhil ay iisip ka
ng solusyon batay sa mga bagay na mapagkukunan na nasa iyong kamay at
gagamit ka ng mga paraan na tinatawag na trial ang error upang makalabas sa
sitwasyong iyon. Kung ikaw ay sang Boy Scout, gagamit ka ng mga paraan na
iyong natutuhan upang mabuhay. Marahil ay mapatutunayan mo sa iyong sarili
na ang iyong buhay ay mababatay sa mga ideya na iyong natutuhan, sa mga
paniniwala na palagi mong isinasagawa, sa mga pag-uugali na iyong nalinang at
sa mga teknolohiya na iyong ginagamit sa pang-araw-araw na buhay. Ang
kabanatang ito ay tatalakay sa proseso kung paano nilikha at pinaunlad ng tao
ang kanyang kultura.
Ang Batayan ng Kultura
Ang tao ay sumasailalim sa mga pagbabago upang makontrol ang
kanyang sarili at ang kanyang kapaligiran. Nagkaroon siya ng tuwid na
pagkakatayo upang makakilos ng malaya at magamit na mabuti ang kanyang
mata. Sa pamamagitan din ng pagkakatayong ito, nagamit niya ang kanyang
mga kamay upang makahawak ng mga bagay-bagay at makagawa ng mga
kasangkapan at sandata. Ang pagkakaroon niya ng higit na malaking utak ay
bunga ng mga pagbabago sa istruktura ng kanyang panga na bunga naman ng
pagbabago sa kanyang pagkain. Ang pagkakalagay ng kanyang ulo sa itaas ng
kanyang gulugod ay nagbigay ng puwang para sa kanyang sisidlan ng boses sa
lalamunan. Ang mga pagbabago sa sistemang pang-reproduktibo ng babae ay
nagbigay-daan sa pagbabagong-anyo ng sekswalidad ng tao. Ang mahabang
70
Ang mga tao ay nagiging tunay na kasapi ng isang lipunan kung ang mga
ito ay natuto nang iangkop ang kanilang sarili sa kultura ng lipunang kanilang
ginagalawan.
Ang kultura rin ang humuhubog kung paano mamumuhay ang tao sa
mundo at bibigyan ito ng kahulugan. Ang tao ay umiinog sa isang panlipunang
kapaligiran, ang kalikasan ng tao ay hindi kailanman maihihiwalay sa kultura at
magkakaroon ng maraming kalikasang pantao tulad din ng pagkakaroon ng
maraming kultura. Ang pag-unlad ng kultura ay nababatay higit sa lahat sa
kakayahan ng tao na makipagtulungan kaysa makipag-away.
Ang pagsusuri ng kulturang Asyano ay nagiging masalimuot dahil sa mga
sumusunod:
1. ang pagsasalin ng kultura sa pagitan ng mga kultura;
2. ang mabagal na pag-unlad ng ilang kultura;
3. ang pagpapalit ng makaluma tungo sa makabagong kultura; at
4. ang pagsasanib ng mga katangian na malaya sa kabuuan.
71
Tekstong Pang-evalwasyon
PALAKASAN SA ASYA
Ang laro ay nauna pa sa sibilisasyon bagaman bihira ang nasusulat na
batayan. Maaaring makilala ang isang kabihasnan batay sa mga laro. Ang
palakasan at paglalaro ay bahagi ng kasaysayang panlipunan dahil sa
karamihan sa mga sinaunang laro ay ginagawa sa mga pagtitipon. Bahagi rin ito
sa mga seremonyang pangrelihiyon. Ang mga sinaunang tao ay naglalaro ng
knuckle bones at board games na ginagamitan ng tunog ng kabibe o bato o
kahoy bilang musika.
Ang tunay na katunayan ng mga laro at palakasan ay natagpuan sa
kabihasang Sumeria noong 3000 hanggang 1500 BC. Mula sa epikong
Gilgamesh , mababasa ang tungkol sa mga sinaunang laro. Sila ay
nagsusunggaban tulad ng mga toro. Ang mga kabayong pangkarwahe ay higit
na dapat gamitin sa mga karera at walang laban ang nasa ilalim ng pamatok.
Ang pangingisda at pamamangka ay karaniwang aliwan. Ang pangangaso
ay libangan ng mga mayayaman. Ang paggamit ng paglangoy sa digmaan ay
karaniwan sa mga Hettite. Ang kulturang pisikal ay bahagi ng paghahanda sa
digmaan at programang pangkalusugan.
Sa sinaunang Israel ang takbuhan at pangingisda ang karaniwang larong
pampalakasan. Ang mga persyano ay mahusay mangabayo at may laro silang
tulad ng
polo. Samantala, ang mga sinaunang taga-Ehipto ay naglalaro ng hayop,
juggling, club throwing, bola, buno, acrobatic at gymnastic.
Sa kasalukuyan, ang palakasan ay bahagi ng programa ng edukasyon at
kalusugan. Ang mga paaralan at mga opisina ay may programa para sa
kalusugang pisikal. Ang mga matatanda sa Tsina ay may regular na ehersisyo
na kung tawagin ay tai chi chuan samantalang ang mga kabataan ay mahilig sa
martial arts.
Sa Hapon, ang sumo wrestling ang isa sa sinaunang laro. Sa Malaysia,
ang soccer at karera ang pinakapopular na laro.
72
Ikatlong Taon
Panunuring Pampanitikan
1 Linggong Sesyon
I.
:Paraan ng Paglalahad
:Sanaysay
:Ang Pag-ibig ni Emilio Jacinto
:larawan ng mga simbolo, isinateyp na
sanaysay
Kasanayang Pampanitikan :Pagkilala sa akda batay sa paraan ng
paglalahad
Kasanayang Pampag-iisip :Pagsang-ayon/Pagsalungat
Halagang Pangkatauhan :Paggalang sa damdamin ng iba
II.
karanasang
kaugnay
sa
mga
73
III.
PROSESO NG PAGKATUTO
Unang Araw
1. Mga Panimulang Gawain
1.1 Pagganyak
1.1.1 Pagpapakita ng ibat ibang simbolo. Pag-iinterpret ng isang
simbolo batay sa nais ipahiwatig nito.
1.1.2 Pagpaparinig ng awit na Ugoy ng Duyan. Pagpapaugnay sa
awit at sa isa sa mga simbolo.
1.2 Paglalahad
a. Pagpapakahulugan sa pamagat ng texto. Ang Pag-ibig (
pangkatan)
Pangkat 1 at 2 : Pag-iinterpret sa drowing
Pangkat 3 at 4 : Pag-iinterpret sa mga pahayag
Pangkat 5 at 6 : Pag-iinterpret sa isang awit
b. Pagbabahaginan sa klase ng nabuong interpretasyon
c. .Pagpaparinig sa nakateyp na sanaysay. Habang nakikinig ay
ipababasa rin nang tahimik ang sipi ng sanaysay.
d. Pangkatang gawain.
Pangkat 1 at 2
Pangkat 3 at 4
Pangkat 5 at 6
2. Pangkatang Pagsusuri
Pangkat 1 at 2 : Pagsusuring Panglingwistika
- Pagpapapili ng mga piling talinghaga sa akda
- Pagpapaliwanag sa mga talinghaga
- Pagpapatotoo sa mga talinghaga sa tulong ng mga
halimbawang sitwasyon/kalagayan o karanasan na
maaring sarili o sa iba.
Pangkat 3 at 4 : Pagsusuring Pangnilalaman
-
IV.
C.
D.
EVALWASYON
Ikatlong Araw
1. Papangungusap na pagbubuod ng texto.
2. Pangkatang Pagsusuri
Pangkat 1 at 2 : Pagpapakita ng Pakikisangkot
75
kapatid.
Pangkat 3 at 4 : Pagpapakita ng . Paghahambing
Pagpapabasa ng sanaysay na Ang Dapat Mabatid ng mga
Tagalog. Pagsasagawa ng paghahambing sa tinatalakay na
texto. Paano nagkakatulad ang dalawang akda?
76
V.
PAGPAPALAWAK NG KARANASAN
Ikaapat na Araw
3. Pasusulatin ng maikling sanaysay ang mga mag-aaral batay
sa tiyak na pamantayan:
3.1 dalawang talata lamang
3.2 ang bawat talata ay may tig-10 magkakaugnay na
pangungusap
3.3 formal ang paglalahad ng mga kaisipang, ideya,
opinion at pangyayari
4. Pagpapabasa ng ilang simula
5. Pagbibigay puna ng guro sa ilang narinig.
6. Pagpapatuloy ng pagsulat bilang gawaing -bahay
1.
Muling
pagbasa/pagpaparinig
sa
sanaysay.
Habang
nakikinig/nagbabasa,papipiliin ng guro ang mga mag-aaral ng mga
parirala, salita o pahayag na maaring gamitin sa pagsulat ng
sanaysay.
2.
3.
77
3 talataan
5 pangungusap bawat talata
may kaakit-akit na simula
malawak na eksplorasyon
makabuluhang wakas
formal ang uri ng wika
Ikalimang Araw
Pagpapahalaga sa isinulat
1. Muling pagpaparinig/pagpapabasa sa sanaysay. Habang nakikinig ay
ipababasa nang tahimik ang isinulat na sanaysay.
2. Pagbibigayin ng guro ng reaksyon ang mga mag-aaral kung ano ang
nadama habang isinusulat ang akda? Bakit?
3. Papipiliin ng guro ang mga mag-aaral ng isang kamag-aral.
Pagpapalitan ng isinulat ang dalawa at bibigyan ito ng puna.
4. Pagbabahagiin ang ilang mag-aaral tungkol sa naging palitan ng puna.
5. Pagbibigay-reaksyon ng guro.
6. Pagbibigay ng guro ng huling input tungkol sa paraan ng paglalahad
sa sanaysay.
78
VI.
Tekstong Babasahin
ANG PAG-IBIG
(Emilio Jacinto)
Maling mga isip at ligaw na loob ang manambitan sa mga hirap ng tao sa
inaakalang walang katapusan. Sukat ang matutong magmahal at manariwang
muli sa mga puso ang wagas na pag-ibig sa kapwa, at ang tinatawag na bayan
ng hinagpis ay matutulad sa tunay na paraiso.
82
Ikaapat na Taon
Panunuring Pampanitikan
1 Linggong Sesyon
I.
:
Pagbasa/Pagsusuri sa Novelang
Asyano sa
Teoryang Eksistensyalismo
Tatalakaying Genre
: Novelang Cambonian
Halimbawang Teksto
: Mabuhay ka, Anak ko ( bahagi)
ni Pin Yathay
salin ni Ruth Elynia S. Mabanglo
Mga Kagamitan
: globo mapa, larawan, sipi ng texto
Kasanayang Pampanitikan
: Pagkilalang pantauhan batay sa sa
teoryang eksistensyalismo
Kasanayang Pampag-iisip
: Pagsasa-ayos/Pagsalungat sa saloobin
ng tauhan
Halagang Pangkatauhan
:Pagpapakita ng katatagan at matibay na
paninindigan sa mabibigat na pagsubok
ng buhay
III.
PROSESO NG PAGKATUTO
Unang Araw
2. Mga Panimulang Gawain
2.1 Pagganyak ( pangkatang gawain )
Pangkat 1 at 2 : Pagtalakay sa isang balitang may
kinalaman sa digmaan sa Combodia
Pangkat 3 at 4 : Paggamit ng globo upang maipakita ang
kinalalagyan ng Cambodia
Pangkat 5 at 6 : Pagbibigay ng mga dati ng kaalaman
tungkol sa bansang Cambodia
1.1A. Pagbabahaginan ng napag-usapan sa pangkat
1.1B. Pagkuha ng iba pang feedback mula sa mga nakinig
1.1C. Pagbibigay ng guro ng feedback tungkol sa talakay
2.2 Paglalahad
1. Pagbibigay ng hinuha tungkol sa pamagat. Mabuhay Ka, Anak
Ko.
-
isang drowing
isang awit
isang talataan
isang skit
CAMBODIA
84
KHMER ROUGE
5. Pagbabahaginan bilang pagpapalalim sa ginawang pagbubuod
6. Pagbibigay ng sintesis
Ikalawang Araw
Pagtalakay sa Paksa (Pangkatang Gawain)
1. Pakikinig ng nakateyp na buod ng texto
2.
Pangkatang Pagsusuri
Pangkat 1 at 2 : Pagsusuring Panglingwistika
b.1.1 Pagtukoy sa mga salitang may kaugnayan sa
pangunahing salita
Sihanouk
Rebolusyonaryo
Concentration Camp
CAMBODIA
Machine gun
KHMER ROUGE
Lon Nol
IV. EVALWASYON
Ikatlong Araw
1. Muling pagpaparinig ng nakateyp na buod ng texto
2.
Pangkatang pagsusuri
Pangkat 1 at 2: Pagpapakita ng Pakikisangkot
Pag-uugnay ng mga karanasan sa akda sa aktwal
na karanasan o sa iba
- Pagkukwento sa mga pinagdaanang hirap ng
mga
mahal sa buhay noong Ikalawang
Digmaang Pandaigdig
- Mabibigat na krisi na nararanasan at
napagtagumpayan
86
Ikaapat na Araw
Paglikha
1. Muling pagpapabasa sa buod ng novela
2. Pagpapadrowing sa masasamang ibinubunga ng digmaan (isahang
gawain at ilalagay sa coupon bond)
3. Pagdidisplay sa pisara ng mga drowing na ginawa ng mga mag-aaral
4. Pagbibigay-reaksyon sa mga larawang iginuhit
5. Pagbubuo ng mga parirala o pangungusap na may kaugnayan sa
textong binasa
6. Pangangatwiran sa kaugnayan nito sa texto
7. Pagpapaliwanag ng guro sa magiging gawain ng mga mag-aaral
8. Pagpapasulat sa mga mag-aaral ng isang sanaysay tungkol sa
paksang: Ang Pinapangarap kong Daigdig batay sa mga sumusunod
na pamantayan:
8.1 3 talataan
8.2 5 pangungusap baw3at atalata
8.3 ginagamit ang mga nabuong pangungusap
8.4 may magandang simula
8.5 malawak ang eksplorasyon
8.6 masining na pagwawakas
87
Ikalimang Araw
Pagpapahalaga sa Isinulat
1. Magpaparinig ng musika tungkol sa digmaan. Habang nakikinig,
ipababasa ang isinulat na sanaysay.
2. Pagbibigayin ng reaksyon ang mga mag-aaral sa naramdaman
habang :
- sumusulat
- binabasa ang isinulat
3. Papipiliin ng kapareha ang mag-aaral. Ipababasa sa kapareha ang
isinulat. Magbibigay-kapwa ng reaksyon.
4. Pagbabahagi sa klase ng naging usapan ng magkapareha
5. Pagbibigay-reaksyon ng mga mag-aaral batay sa mga sumusunod:
- istilo ng pagsulat
- nilalaman
6. Pagbibigay ng guro ng karagdagang feedback sa gawain
7. Pagbibigay ng guro ng huling input tungkol sa paksang tinalakay
VI. TAKDANG GAWAIN
A. Pagtitipon ng mga kliping tungkol sa Cambodia..
88