‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬

‫ﺁﻣﻮزش ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ و وﻇﺎﻳﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اﻧﻘﻼب‬

‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎزﻳﺎر رازﯼ‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎزﻳﺎر رازﯼ‪ :‬دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ دوم‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و دوﻟﺖ‬

‫‪ .١‬دوﻟﺖ‪ -‬ﻣﺤﺼﻮل ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .٢‬دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﺎص اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬زﻧﺪان هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ‬
‫‪ .٣‬دوﻟﺖ‪ -‬ﺁﻟﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺘﻤﮑﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪» .٤‬زوال« دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪١٨٥١-١٨٤٨‬‬

‫ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪.١‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪.٢‬‬
‫ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﻃﺮف ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺎل ‪١٨٥٢‬‬ ‫‪.٣‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻤﻮن ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬ﭘﺎرﻳﺲ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎرﮐﺲ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ اﻗﺪام ﮐﻤﻮﻧﺎرهﺎ در ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪.١‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺧﻮرد ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻮد؟‬ ‫‪.٢‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم‬ ‫‪.٣‬‬
‫ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺣﺪت ﻣﻠﺖ‬ ‫‪.٤‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ‪ -‬اﻧﮕﻞ‬ ‫‪.٥‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ اﻧﮕﻠﺲ‬

‫‪١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫»ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺴﮑﻦ«‬ ‫‪.١‬‬

‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ‬ ‫‪.٢‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺒﻞ‬ ‫‪.٣‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد از ﻃﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ارﻓﻮرت‬ ‫‪.٤‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ﺳﺎل ‪ ١٨٩١‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺘﺎب »ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ« ﻣﺎرﮐﺲ‬ ‫‪.٥‬‬
‫ﮔﻔﺘﺎر اﻧﮕﻠﺲ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻣﺪن ﺑﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬ ‫‪.٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ زوال دوﻟﺖ‬

‫ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﮐﺲ‬ ‫‪.١‬‬
‫ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم‬ ‫‪.٢‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‬ ‫‪.٣‬‬
‫ﻓﺎز ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‬ ‫‪.٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬اﺑﺘﺬال ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‬

‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ‬ ‫‪.١‬‬
‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‬ ‫‪.٢‬‬
‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ‬ ‫‪.٣‬‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ‪ ١٩٠٥‬و ‪ ١٩١٧‬روس‬

‫ﭘﺴﮕﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ ﻳﮑﻢ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺁﺛﺎر ﻟﻨﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ ‪٥١٨‬‬
‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬
‫ﺁدرس اﻧﺘﺮﻧﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪http://www.iwsn.org/nashr.htm :‬‬
‫ﺁدرس ﭘﺴﺘﯽ‪BM IWSN, London WC١N ٣XX, UK:‬‬
‫اﻳﻤﻞ‪yasharazarri@yahoo.com :‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬
‫‪١٣٨٥‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ‪١٣٨٥ :‬‬

‫‪٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎزﻳﺎر رازﯼ‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان‬

‫ﻟﻨﻴﻦ ﮐﺘﺎب »دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب« را در اوت‪ -‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٩١٧‬در ﻣﺨﻔ ﯽ ﮔ ﺎﻩ ﺧ ﻮد‬

‫ﺑﻪ رﺷ ﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳ ﺮ در ﺁورد‪ .‬اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﯼ ﺿ ﺮورت ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﺗﺌﻮرﻳ ﮏ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ دوﻟ ﺖ در‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﯼ دوم ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٦‬ﺗﻮﺳ ﻂ ﻟﻨ ﻴﻦ اﻇﻬ ﺎر ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯼ »اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺟﻮاﻧﺎن« را ﻧﻮﺷﺖ و در ﺁن ﺧﻂ ﻣﺸﯽ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬
‫را درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار داد و وﻋﺪﻩ ﮐﺮد ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻔﺼﻠﯽ در‬
‫ﺑﺎرﻩ روش ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎهﻴﺖ دوﻟﺖ هﻤﻮارﻩ ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺴﺎﻳﻞ ﻣﺤ ﻮرﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺴﺎﻳﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺁن دورﻩ اﺷ ﺎرﻩ ﮐ ﺮدﻩ و‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﮐﺘ ﺎب »دوﻟ ﺖ و اﻧﻘ ﻼب« ﻟﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در اﻳﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻳ ﺮا در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺰ اﺧﺘ ﺸﺎش و ﺳ ﺮدرﮔﻤﯽ در ﻣ ﻮرد دوﻟ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﻤ ﻮارﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﺴﺖ و ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻣﯽ ﺗﻮان اذﻋﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎهﻴﺖ دوﻟﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪،‬‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ اﻧﻘﻼب ﺁﺗ ﯽ و رهﺒ ﺮﯼ ﺁن اﻧﻘ ﻼب ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻮرد درﮎ دﻗﻴ ﻖ ﻗ ﺮار ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻔﻬﻮم دوﻟ ﺖ را ﺑ ﺎ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ اﻣﺎ از ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺁن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬دوﻟ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از‬
‫دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻓﺮاﺗ ﺮ از اﻳ ﻦ هﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮدرﻳ ﮏ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﻪ درﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ دوﻟﺖ را ﺑﻪ "دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ" ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯽ ﺷﮏ دوﻟﺖ اﻓ ﺰون‬
‫ﺑﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ و ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﮐﺮدن ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮده ﺎﯼ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ دارد‪ .‬اﻣ ﺎ در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮐﺮد دوﻟ ﺖ اِﻋﻤ ﺎل زو ِر ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑﺨ ﺸﯽ دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﺑ ﻮرژوا‪-‬‬
‫ﻟﻴﺒﺮال ﺻﺤﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ دوﻟﺖ از ﻳﮏ "ﻗ ﺮار داد" و ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ "ﭘﻴﻤ ﺎن" ﻧﺎﺷ ﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺁزاداﻧﻪ ﺁن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﻧ ﺸﺎﻧﮕﺮ ﺁن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ زور و ﻗﻬﺮﯼ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻋ ﺪﻩ ﯼ ﻗﻠﻴﻠ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎﻳﺮﻳﻦ اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ‪ ،‬دوﻟ ﺖ دﺳ ﺘﻪ اﯼ از اﻓ ﺮاد ﻣ ﺴﻠﺢ اﺳ ﺖ و ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ در وهﻠﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﺒﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ‬
‫دوﻟﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﻣﻨﺤﺼﺮًا ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺒ ﺮ ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ از راﻩ ﻗﻬﺮ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ ،‬در وﺿﻊ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ داﻳﻤﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬
‫ﻣﻨﺘﻬﯽ درﺟﻪ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﺮ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﻣ ﺪﺗﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻋ ﻀﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻳﻮغ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﺗ ﺼﺮف اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ اﻗﻠﻴ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ اﻣ ﺮﯼ‬
‫اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺟ ﺎوداﻧﯽ‪ ،‬و ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ ﺑﭙ ﺬﻳﺮد‪ .‬از هﻤ ﻴﻦ روﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ اﺧﺘﻨﺎق ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ ادﻏ ﺎم اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻧﻴ ﺰ ه ﺴﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮐ ﺎرﮐﺮد را‬
‫"ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ" ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﻓ ﺮاد ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﺪرﺳ ﻪ ﻳ ﺎ در ﻣ ﺴﺎﺟﺪ ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬و اﻓ ﺰون ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺁراﺋ ﯽ ﮐ ﻪ از‬

‫‪٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‪ ،‬رادﻳﻮ‪،‬ﺁﮔﻬﯽ هﺎ و ﻳﺎ روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣ ﯽ اﻧﺪﻳ ﺸﻨﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳ ﻦ رو ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺟ ﺎرﯼ ﺁرا و ﻧﻈ ﺎم ﭘﻨ ﺪارهﺎ ﮐ ﻪ ﺁن را اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣ ﯽ ﻧ ﺎﻣﻴﻢ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻮدﻩ و ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدﯼ در اﻧﺤﺼﺎر اﻗﻠﻴﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ه ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣ ﺎﮐﻢ‪ ،‬اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻟﻴ ﻞ‬
‫اﺻﻠﯽ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺑ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﻣ ﺎدﯼ دارﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻴ ﺎﻧﻴﻦ هﺰﻳﻨ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷ ﺎﻋﺮان‪،‬‬
‫ﻧﻘﺎﺷ ﺎن و ﻓﻴﻠ ﺴﻮﻓﺎن را ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ اﺷ ﺮاف و ﮐﻠ ﺴﻴﺎ )ﮐ ﻪ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از اﺷ ﺮاف‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺎﻟ ﮏ ﻓﺌ ﻮدال ﺑ ﻮد( ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اوﺿ ﺎع اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ دﮔﺮﮔ ﻮن ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔ ﺎن و ﺑﺎﻧ ﮏ داران‪ ،‬ادب‪ ،‬ﻓﻠ ﺴﻔﻪ و هﻨ ﺮ را در‬
‫ﭘﻨﺎﻩ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻧﻴ ﺰ واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﻣ ﺎدﯼ ﻋﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﺮ راﺳﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﻧﺒﺎﺷ ﻨﺪ ﺗ ﺎ ﻇﻬ ﻮر‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫"ﺑ ﺎزار ﺁزادﯼ" ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺁﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ هﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﺮدش ﺟﺰ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﮑﻞ ﻣﻮﺟﻮد اﺟﺘﻤﺎع‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭼﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﺷ ﮑﻞ ﻏﺎﻟ ﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ را‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻧﻘ ﺶ را دارد‪ ،‬و ﻣ ﺬهﺐ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺷﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺑﭙ ﺬﻳﺮد‪ .‬ﺁرﻣ ﺎن ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺧﻼﻗ ﯽ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ از راﻩ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺎن ﻓﻘﻂ ﻧﻴﻤﯽ از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ‬
‫را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻟ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در داﺧ ﻞ اﻳ ﺮان ﻧﻴ ﺰ ﺷ ﺎﻣﻞ ﻧﻤ ﺎز ﺟﻤﻌ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬رﺳ ﺎﻧﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻬﺎده ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ه ﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ‬

‫‪٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺷﻮراهﺎﯼ اﺳﻼﻣﯽ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺣ ﺰب اﺳ ﻼﻣﯽ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ه ﺎ اﺑ ﺰار دوﻟ ﺖ و‬
‫اﺑﺰار ﺳﺮﮐﻮب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﻳﺮان در ﻣﺠﻤﻮع درﻋﺼﺮ آﻨﻮﻧﯽ هﻤﻮارﻩ ﻳﮏ دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا آﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﯼ اﻧﺤﺼﺎرات ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺮان ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻳ ﮏ‬
‫دوﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬ﺑ ﺮﺧﻼف دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ‪ ،‬دوﻟ ﺖ‬
‫اﻳﺮان ﻣﺎ ﺣﺼﻞ ﻳﻚ اﻧﻘﻼب ﺑﻮرژوا دﻣﻜﺮاﺗﻴﮏ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬آﻪ ﻣﺤﺼﻮل دﺧﺎﻟ ﺖ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم‪ ،‬از ﺑ ﺎﻻ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﻳﮏ ﻧﻈﺎم ﭘﻴﺸﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو‪ ،‬دوران اﻧﻘﻼب دﻣﻜﺮاﺗﻴﮏ در اﻳﺮان )از ﻟﺤﺎظ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ و ﻧ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ ﺗﺤﻘ ﻖ ﺗﻜ ﺎﻟﻴﻒ دﻣﻜﺮاﺗﻴ ﮏ(‪ ،‬ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗ ﺪرت‬
‫دوﻟﺘﯽ در دﺳﺖ ﺑﻮرژوازﯼ اﺳ ﺖ و ه ﻴﭻ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁن در اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﻬﻴﻢ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﭼ ﻪ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ دوﻟ ﺖ ﻓﻌﻠ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻮرژواﻳﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﭼﻨ ﺎن ﭼ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫دوﻟﺖ ﻗﺎدر ﻧﺒﺎﺷﺪ آﻪ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻣﺮآﺐ اﻧﻘﻼب را ﺣﻞ آﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ آﺎرﮔﺮ ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﺣ ﻞ ﻧﻬ ﺎﻳﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‪،‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﺁﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ اﻧﻘﻼب آﺎرﮔﺮﯼ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﺮان‪ ،‬ﻋﻠ ﯽ رﻏ ﻢ ﺗﻌ ﺪاد ﻗﻠﻴ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫آﺎرﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ زﺣﻤﺖ آ ﺸﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺞ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺸﺮهﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ و ﺗﺪارﮎ اﻧﻘﻼب در راﺳﺘﺎﯼ ﺣﻞ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺁن ﺗﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﺧﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ آ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺁﺗ ﯽ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ دوﻟ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬ ﺎ ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﻦ دﻳﮕ ﺮ‪» ،‬رهﺒ ﺮﯼ« در دﺳ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫آﺎرﮔﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺤﺪان ﻃﺒﻘﻪ ﯼ آﺎرﮔﺮ ﻧﻴ ﺰ در اﻧﻘ ﻼب ﺁﺗ ﯽ‪ ،‬ﺻ ﺮﻓ ًﺎ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﻘﻴ ﺮ و‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺮهﺎ )و زﻧﺎن و ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ( ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ‪ ،‬در دورﻩ ﯼ ﭘﻴ ﺸﺎ‬

‫‪٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺣ ﻮل ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﺧ ﺎص ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎﻳﺮ ﻗ ﺸﺮهﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺣﻔ ﻆ اﺳ ﺘﻘﻼل‬

‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬در »اﺗﺤﺎد ﻋﻤﻞ«هﺎ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺷﺮآﺖ آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم »رهﺒﺮﯼ« آﺎرﮔﺮﯼ در اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ آ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫در دﺳ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ آ ﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ )اآﺜ ﺮ ﺁراء در دوﻟ ﺖ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ از ﺁن ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫آ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﻘﻴ ﺮ اﺳ ﺖ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ »ﻧﻈ ﺎم ﺷ ﻮراﻳﯽ«(‪ .‬ﻣﻨﻈ ﻮر از‬
‫»اﻧﻘﻼب آﺎرﮔﺮﯼ« ﻧﻴﺰ ﺁﻏﺎز اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ آﺎرﮔﺮ و ﻣﺘﺤﺪاﻧﺶ ﻣﺘ ﺸﻜﻞ در دوﻟ ﺖ آ ﺎرﮔﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺁﻏﺎز ﺑﻪ ﺣﻞ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻣﺮآﺐ دﻣﻜﺮاﺗﻴﮏ و ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬دﻳ ﻮار ﭼﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺣﻞ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ دﻣﻜﺮاﺗﻴﮏ و ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را از هﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﯽ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺁﻏ ﺎز اﻧﻘ ﻼب آ ﺎرﮔﺮﯼ در ﻳ ﮏ آ ﺸﻮر‪ ،‬ﺟ ﺎﻣﻊ )از ﻟﺤ ﺎظ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ(‬
‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ« ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻳ ﮏ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺻ ﺮﻓ ًﺎ در ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﺤﻘ ﻖ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻳ ﮏ آ ﺸﻮر ﻋﻘ ﺐ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم را ﭘﺲ از ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت‪،‬ﺁﻏﺎز‬
‫آ ﺮد )اﻗﺘ ﺼﺎد ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را ﻣ ﺴﺘﻘﺮ آ ﺮد(‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺁن را در ﻣﺤ ﺪودﻩ ﻳ ﮏ‬
‫آﺸﻮر ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺻﺮﻓ ًﺎ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ و ﭘﺲ از اﻧﻘ ﻼب‬
‫ه ﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺣ ﺪاﻗﻞ در ﭼﻨ ﺪ آ ﺸﻮر ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺧﻮاه ﺪ رﺳ ﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻴﺴﺖ آ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻣ ﺮ ﺗ ﺪارﮎ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ را‬
‫ﺑ ﻪ ﺗﻌﻮﻳ ﻖ اﻧ ﺪاﺧﺖ‪ .‬ﺗ ﺴﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ در ه ﺮ آ ﺸﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫ﺷ ﺮاﻳﻂ ذهﻨ ﯽ )رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ( ﺁﻣ ﺎدﻩ اﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﮔ ﺮدد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎ را در ﺳ ﺎﻳﺮ آ ﺸﻮرهﺎ ﺗ ﺴﺮﻳﻊ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬دورﻩ ﯼ آﻨ ﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫دورﻩ ﯼ ﻃﻐﻴ ﺎن ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ و اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ آ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﺮان‬
‫ﻧﻴ ﺰ وﺿ ﻌﻴﺖ ﻋﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺴﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺁﻣ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ‬

‫‪٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺗ ﺪارﮎ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺴﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و ﺁﻏ ﺎز‬
‫اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب »دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب« ﺑﺮاﯼ درﮎ اﻧﻘﻼب ﺁﺗﯽ در اﻳﺮان ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺁذر ‪١٣٨٥‬‬

‫‪٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬
‫‪١‬‬
‫ﺁﻣﻮزش ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ و وﻇﺎﺋﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اﻧﻘﻼب‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ ﻧﺨﺴﺖ‬

‫ﻣ ﺴﺄﻟﻪ دوﻟ ﺖ اﮐﻨ ﻮن‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ از ﻧﻈ ﺮ ﺗﺌ ﻮرﯼ و ﺧ ﻮاﻩ از ﻧﻈ ﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫اهﻤﻴﺖ وﻳﮋﻩ اﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪ - ١‬ﻟﻨ ﻴﻦ در ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣﻮرﺧ ﻪ ﯼ ‪ ١٧‬ﻓﻮرﻳ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺁ‪ .‬م‪ .‬ﮐﺎﻻﻧﺘ ﺎﯼ اﻃ ﻼع داد ﮐ ﻪ‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺪارﮎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ روش ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟ ﺖ را ﺣﺎﺿ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺪارﮎ ﺑﺎ ﺧﻄﻮط رﻳﺰﯼ در دﻓﺘﺮﯼ ﺑﺎ ﺟﻠﺪ ﺁﺑﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم و دوﻟﺖ« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫و در ﺁن ﻟﻨ ﻴﻦ ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮل ه ﺎﺋﯽ از ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻗ ﺴﻤﺖ ه ﺎﺋﯽ از ﮐﺘ ﺎب ه ﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ و ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ و ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ را ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت اﻧﺘﻘﺎدﯼ و اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﺎت و ﺗﻠﺨﻴﺼﺎت ﺧﻮد‬
‫وارد ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻃﺮح ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺘﺎب »دوﻟﺖ و اﻧﻘ ﻼب« ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻣ ﺸﺘﻤﻞ ﺑ ﺮ هﻔ ﺖ ﻓ ﺼﻞ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﻟﻨ ﻴﻦ ﻓ ﺼﻞ هﻔ ﺘﻢ ﺁن را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ »ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩١٧ -١٩٠٥‬روس«‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮد ﻧﻨﻮﺷﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻃﺮح ﻣﻔﺼﻞ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ اﻧﺘ ﺸﺎر ﮐﺘ ﺎب در‬
‫ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﺷﺮ ﮐﺘﺎب ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ اﮔﺮ‪» :‬ﭘﺎﻳﺎن ﻧﮕﺎرش ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ ﺑﺴﯽ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﮔﺮ ﻓ ﺼﻞ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﺧﻴﻠﯽ ﺣﺠﻴﻢ ﮔﺮدد ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺶ ﻓﺼﻞ ﻧﺨﺴﺖ را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺖ اول اﻧﺘ ﺸﺎر‬
‫داد‪«...‬‬
‫در ﺻﻔﺤﻪ ﯼ اول دﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻒ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر »ف‪ .‬ف‪ .‬اﻳﻮاﻧﻮﻓﺴﮑﯽ« ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎم ﻣ ﺴﺘﻌﺎر اﻧﺘ ﺸﺎر ده ﺪ زﻳ ﺮا درﻏﻴ ﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﮐﺘﺎب را ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻂ در ﺳﺎل ‪ ١٩١٨‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻟﺰوﻣ ﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ در ﭼﺎپ دوم اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٩١٩‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ از ﻃﺮف ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺎل ‪ «١٨٥٢‬اﻓﺰودﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﺎ درﺟﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ و ﺷ ﺪت‬

‫داد‪ .‬ﺳ ﺘﻤﮕﺮﯼ ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻦ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﮐ ﻪ از ﻃ ﺮف دوﻟﺘ ﯽ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ روز ﺑﻪ روز ﺑﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ هﻤﻪ ﺗﻮان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫در ﻣﯽ ﺁﻣﻴﺰد‪ ،‬دم ﺑﻪ دم ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﺮو ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺑﺪل ﺑﻪ زﻧﺪان هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪-‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣ ﺎ »ﻋﻘ ﺐ ﮔ ﺎﻩ« اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دهﺸﺖ هﺎ و ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﯼ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﺿ ﻊ‬
‫ﺗﻮدﻩ هﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﮐﺮدﻩ و ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﺧﺸﻢ ﺁﻧﺎن ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﺁﺷ ﮑﺎرا اوج ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣ ﺴﺄﻟﻪ روش اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫اهﻤﻴﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻ ﺮ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ دﻩ ه ﺎ ﺳ ﺎل ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻧ ﺴﺒﺘ ًﺎ ﺻ ﻠﺢ ﺁﻣﻴ ﺰ‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎل ﺷﻮﻳﻨﻴﺰم را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﮐﻪ در اﺣ ﺰاب رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺗﻤ ﺎم ﺟﻬ ﺎن ﺣﮑ ﻢ رواﺳ ﺖ‪ .‬ﺻ ﻔﺖ ﻣﻤﻴ ﺰﻩ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن )ﻣﺮﮐ ﺐ از‬
‫ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ‪ ،‬ﭘﻮﺗﺮﺳﻒ‪ ،‬ﺑﺮﺷﮑﻮﻓﺴﮑﺎﻳﺎ‪ ،‬روﺑﺎﻧﻮوﻳﭻ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷ ﮑﻞ اﻧ ﺪﮎ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺗﺴﺮﻩ ﺗﻠﯽ‪ ،‬ﭼﺮﻧﻒ و ﺷﺮﮐﺎء در روﺳﻴﻪ؛ ﺷﻴﺪﻣﺎن‪ ،‬ﻟﮋﻳﻦ‪ ،‬داوﻳﺪ و ﻏﻴﺮﻩ در‬
‫ﺁﻟﻤ ﺎن؛ رﻧ ﻮدل‪ ،‬ﮔ ﺪ‪ ،‬واﻧﺪروﻟ ﺪ در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و ﺑﻠﮋﻳ ﮏ؛ هﺎﻳﻨ ﺪﻣﺎن و ﻓ ﺎﺑﻴﻦ ه ﺎ در‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻏﻴﺮﻩ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ ،‬ﮐﻪ در ﮔﻔﺘﺎر ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم و در ﮐﺮدار ﺷﻮﻳﻨﻴﺰم اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎرﺗ ﺴﺖ از دﻣ ﺴﺎزﯼ رذﻳﻼﻧ ﻪ و ﭼﺎﮐﺮاﻧ ﻪ »ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم« ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﻠﯽ »ﺧﻮدﯼ« ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ دوﻟﺖ »ﺧ ﻮدﯼ«‪ ،‬زﻳ ﺮا‬
‫ﻣﺪت هﺎ اﺳﺖ اﮐﺜﺮﻳﺖ دول ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻌﻈﻢ‪ ،‬ﻳﮏ رﺷﺘﻪ از اﻗ ﻮام ﺧ ﺮد و ﻧ ﺎﺗﻮان‬
‫را اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺎرت ﺧ ﻮد دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ه ﻢ ﺧ ﻮد‬
‫ﺟﻨﮕ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ و ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻏﻨ ﺎﺋﻢ‪ .‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ در راﻩ‬

‫‪١٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫رهﺎﺋﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ زﺣﻤﺘﮑﺶ از ﻗﻴﺪ ﻧﻔﻮذ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ و از ﻗﻴ ﺪ ﻧﻔ ﻮذ‬

‫ﺑﻮرژوازﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧ ﺺ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺎ ﺧﺮاﻓ ﺎت اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫در ﺑﺎرﻩ ﯼ »دوﻟﺖ« اﻣﮑﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺁﻣﻮزش ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ را در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ و‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻔ ﺼﻴﻞ روﯼ ﻧﮑ ﺎت ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﻧﮑ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد ﺗﺤﺮﻳ ﻒ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﮑ ﺚ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﻪ ﺧ ﺼﻮص ﮐ ﺎرل‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﺗﺤﺮﻳﻔ ﺎت را ﮐ ﻪ ﻣ ﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴ ﺸﻮاﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ‬
‫دوم )ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ (١٩١٤ -١٨٨٩‬ﺑ ﻮدﻩ و ﻃ ﯽ ﺟﻨ ﮓ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ورﺷﮑ ﺴﺘﮕﯽ رﻗ ﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ دﭼ ﺎر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﺧ ﻮاهﻴﻢ داد‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٥‬و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٩١٧‬روس را ﺗﺮازﺑﻨ ﺪﯼ ﺧ ﻮاهﻴﻢ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬اﻧﻘ ﻼب اﺧﻴ ﺮ‪ ،‬ﻇ ﺎهﺮًا در ﺣ ﺎل ﺣﺎﺿ ﺮ‬
‫)ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﺎﻩ اوت ﺳ ﺎل ‪ (١٩١٧‬ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ دورﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﻓﻘﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺣﻠﻘ ﻪ اﯼ از ﺳﻠ ﺴﻠﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻳﺪ ﮐ ﻪ ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺁن هﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ روش اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ ﻣﺒﺮم ﮐ ﺴﺐ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪،‬‬
‫دوﻟﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اهﻤﻴﺖ ﻋﻤﻠﯽ –ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اهﻤﻴﺘﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫زﻳﺮا ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮدﻩ هﺎ روﺷ ﻦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫رهﺎﺋﯽ ﺧﻮد از ﻳﻮغ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ زﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‬
‫اوت ﺳﺎل ‪١٩١٧‬‬

‫‪١١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ دوم‬

‫ﭼﺎپ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻪ ﭼﺎپ دوم اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺑﻨ ﺪ‬
‫‪ ٣‬ﺑﻪ ﻓﺼﻞ دو اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺆﻟﻒ‬
‫ﻣﺴﮑﻮ‬
‫‪ ١٧‬دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪١٩١٨‬‬

‫‪١٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و دوﻟﺖ‬

‫‪ .١‬دوﻟﺖ‪ -‬ﻣﺤﺼﻮل ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ‬

‫در ﻣ ﻮرد ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﺎرﮐﺲ اﮐﻨ ﻮن هﻤ ﺎن رخ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺑﺎره ﺎ در‬

‫ﻣ ﻮرد ﺁﻣ ﻮزش ه ﺎﯼ ﻣﺘﻔﮑ ﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و ﭘﻴ ﺸﻮاﻳﺎن ﻃﺒﻘ ﺎت ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن در راﻩ ﺁزادﯼ رخ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘﺎت ﺳ ﺘﻤﮕﺮ اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ﺑ ﺰرگ را‬
‫در زﻣﺎن ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن هﻤﻮارﻩ در ﻣﻌﺮض ﭘﻴﮕﺮد ﻗﺮار ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﺁﻣ ﻮزش ﺁن ه ﺎ را‬
‫ﺑﺎ ﺧ ﺸﻤﯽ ﺑ ﺲ ﺳ ﺒﻌﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮐﻴﻨ ﻪ اﯼ ﺑ ﺲ دﻳﻮاﻧ ﻪ وار و ﺳ ﻴﻠﯽ از اﮐﺎذﻳ ﺐ و اﻓﺘ ﺮاﺁت‬
‫ﻼ ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﮐﻮﺷﺶ ه ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﯽ زﻳ ﺎﻧﯽ از ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺴﺎزﻧﺪ و ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﺗﻘ ﺪﻳﺲ‬
‫ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮت ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺎم ﺁن ه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر »ﺗ ﺴﻠﯽ« ﻃﺒﻘ ﺎت ﺳ ﺘﻤﮑﺶ و‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻖ ﺁﻧﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﻮزش اﻧﻘﻼﺑ ﯽ را از ﻣ ﻀﻤﻮن ﺗﻬ ﯽ‬
‫ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧ ﺪﮔﯽ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺁن را زاﺋ ﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و ﺧ ﻮد ﺁن را ﻣﺒﺘ ﺬل ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد‬
‫ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ »ﻋﻤ ﻞ ﺁوردن« ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻮرژوازﯼ و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ‬
‫داﺧﻠﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ه ﻢ داﺳ ﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﻮزش و‬
‫روح اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺁن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺤﻮ و ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ‬

‫‪١٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﭘ ﺬﻳﺮا ﺑ ﻮدﻩ و ﻳ ﺎ ﭘ ﺬﻳﺮا ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ اهﻤﻴ ﺖ درﺟ ﻪ ﯼ‬

‫اول ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺁن را ﺗﺠﻠﻴ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻮﺧﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪-‬‬
‫ﺷﻮﻳﻨﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﻣ ﺮوز »ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ اﻧ ﺪ!« و داﻧ ﺸﻤﻨﺪان ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺘﺨﺼ ﺼﻴﻦ دﻳ ﺮوزﯼ اﻣﺤ ﺎء ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﺎرﮐﺲ »ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ و‬
‫ﻣﻠﯽ« ﺳﺨﻦ ﻣﯽ راﻧﻨﺪ و ﻣﺪﻋﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ او ﭘﺮورش دهﻨﺪﻩ ﯼ اﻳ ﻦ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻃ ﺮز ﻋ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻨ ﮓ ﻏ ﺎرت ﮔﺮاﻧ ﻪ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ!‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺿ ﻊ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮع ﺑ ﯽ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ در ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم‪ ،‬وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎ‬
‫ﻣﻘﺪم ﺑﺮ هﻤﻪ اﺣﻴ ﺎء ﺁﻣ ﻮزش واﻗﻌ ﯽ ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ذﮐﺮ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﻧﻘﻞ ﻗ ﻮل ه ﺎﯼ ﻃ ﻮﻳﻠﯽ از ﺗﺄﻟﻴﻔ ﺎت ﺧ ﻮد ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫ﺿﺮورت ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل هﺎﯼ ﻃﻮﻳﻞ ﻣﻄﻠﺐ را ﺛﻘﻴﻞ ﺧﻮاه ﺪ ﮐ ﺮد و ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﻴﺎن هﻢ اﺑﺪًا ﮐﻤﮏ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﯽ اﺟﺘﻨﺎب از اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻧﮑﺎت ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ه ﺮ‬
‫ﺣﺎل ﻧﮑﺎت ﻗﺎﻃﻊ ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤ ًﺎ و ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ هﺮ ﭼﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮ در اﻳﻦ ﺟﺎ ذﮐﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮد درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬاران ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻋﻠﻤ ﯽ و‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺗﺼﻮر ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺗﺤﺮﻳﻔ ﯽ ه ﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﻼ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺎت وارد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃ ﺮزﯼ ﻣ ﺴﺘﻨﺪ‬
‫»ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴﺰم« ﻓﻌ ً‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮدد و ﺁﺷﮑﺎرا ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺷ ﺎﻳﻊ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺛ ﺮ ﻓﺮﻳ ﺪرﻳﮏ اﻧﮕﻠ ﺲ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ از »ﻣﻨ ﺸﺎء ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و دوﻟﺖ« ﮐﻪ ﺷ ﺸﻤﻴﻦ ﭼ ﺎپ ﺁن در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩٤‬در ﺷ ﻬﺮ اﺷ ﺘﻮﺗﮕﺎرت‬
‫ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻣﺠﺒ ﻮرﻳﻢ ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮل ه ﺎ را از روﯼ ﻣ ﺘﻦ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬

‫‪١٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﺗﺮﺟﻤﻪ هﺎﯼ روﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﮐﺜﺮت ﺧﻮد‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﻳﺎ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻳﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺿﻤﻦ ﺗﺮازﺑﻨﺪﯼ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬دوﻟﺖ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻴﺮوﺋﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ از ﺧ ﺎرج ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و‬
‫ﻧﻴﺰ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮﺧﻼف ادﻋ ﺎﯼ هﮕ ﻞ‪» ،‬ﺗﺤﻘ ﻖ اﻳ ﺪﻩ ﯼ اﺧ ﻼق«‪» ،‬ﻧﻤ ﻮدار و‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻋﻘﻞ« ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﻣﺤ ﺼﻮل ﺟﺎﻣﻌ ﻪ در ﭘﻠ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺁﻧ ﺴﺖ؛ وﺟ ﻮد دوﻟ ﺖ اﻋﺘﺮاﻓ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮدرﮔﻢ‬
‫ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻻﻳﻨﺤﻠﯽ ﺑﺎ ﺧ ﻮد ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ‬
‫ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻼص از ﺁن در ﻳﺪ ﻗﺪرﺗﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت داراﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﻣﺘ ﻀﺎد‪ ،‬در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﺑﯽ ﺛﻤﺮ‪ ،‬ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ و ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺒﻠﻌﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﺋﯽ ﻻزم‬
‫ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ ﻇ ﺎهﺮًا ﻣ ﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﺋ ﯽ ﮐ ﻪ از ﺷ ﺪت‬
‫ﺗ ﺼﺎدﻣﺎت ﺑﮑﺎه ﺪ و ﺁن را در ﭼﻬ ﺎرﭼﻮب »ﻧﻈ ﻢ« ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎزد‪ .‬هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺮوﺋ ﯽ ﮐ ﻪ از درون ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ وﻟ ﯽ ﺧ ﻮد را ﻣ ﺎﻓﻮق ﺁن ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺎ ﺁن ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ -‬دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ«‪) .‬ص‬
‫‪ ١٧٨ -١٧٧‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻳﺪﻩ ﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم در ﻣ ﻮرد ﻧﻘ ﺶ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ و اهﻤﻴ ﺖ دوﻟ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎ وﺿﻮح ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ ﻣﺤﺼﻮل و ﺗﺠﻠﯽ ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬دوﻟ ﺖ در ﺁن ﺟ ﺎ‪ ،‬در ﺁن زﻣ ﺎن و در ﺣ ﺪودﯼ ﭘﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ در ﺁن ﺟ ﺎ‪ ،‬ﺁن زﻣ ﺎن و در ﺁن ﺣ ﺪود ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﺑﮋﮐﺘﻴ ﻒ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺁﺷ ﺘﯽ ﭘ ﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬و ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ‪ :‬وﺟ ﻮد دوﻟ ﺖ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در هﻤﻴﻦ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ در ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و در دو ﺟﻬﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫از ﻳﮏ ﺳﻮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮگ هﺎﯼ ﺑﻮرژوازﯼ و ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻓﺎﮐ ﺖ ه ﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﻢ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻧ ﺪ اﻋﺘ ﺮاف ﮐﻨﻨ ﺪ دوﻟ ﺖ ﻓﻘ ﻂ ﺟ ﺎﺋﯽ وﺟ ﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺗﻀﺎدهﺎ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ را ﻃ ﻮرﯼ‬
‫»اﺻﻼح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ« ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺁن دوﻟﺖ ارﮔﺎن ﺁﺷﺘﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻃﺒ ﻖ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺁﺷﺘﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد دوﻟﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﻧ ﻪ ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁﻳ ﺪ و ﻧ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ از ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﭘﺮوﻓ ﺴﻮرهﺎ و ﭘﻮﺑﻠﻴﺴﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا و‬
‫ﮐﻮﺗﻪ ﺑﻴﻦ ‪-‬ﮐﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣُﺴﻦ ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎرﮐﺲ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ورزﻧﺪ!‪ -‬ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت را ﺁﺷ ﺘﯽ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻃﺒ ﻖ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ دوﻟﺖ ارﮔﺎن ﺳﻴﺎدت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ارﮔﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﺮ ﻃﺒﻘ ﻪ دﻳﮕ ﺮ‬
‫و ﺣﺎﮐﯽ از اﻳﺠﺎد »ﻧﻈﻤﯽ« اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﺼﺎدﻣﺎت ﻃﺒﻘﺎت‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و اﺳﺘﻮار ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﻃﺒ ﻖ ﻧﻈ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻤﺪاران ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا‪ ،‬ﻧﻈ ﻢ هﻤ ﺎن‬
‫ﺁﺷﺘﯽ ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺖ ﻧ ﻪ ﺳ ﺘﻤﮕﺮﯼ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﺮ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ؛ ﺗﻌ ﺪﻳﻞ ﺗ ﺼﺎدﻣﺎت‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺁﺷﺘﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺘﻤﮑﺶ از وﺳ ﺎﺋﻞ و ﻃ ﺮق ﻣﻌ ﻴﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺘﻤﮕﺮان‪.‬‬
‫ﻼ در اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل ‪ ،١٩١٧‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع اهﻤﻴ ﺖ و ﻧﻘ ﺶ دوﻟ ﺖ‬
‫ﻣﺜ ً‬
‫درﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻈﻤﺖ ﺧﻮد ﻋﺮض اﻧﺪام ﻧﻤﻮد و از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ اﻗ ﺪام‬
‫ﻓ ﻮرﯼ و ﺿ ﻤﻨ ًﺎ اﻗ ﺪاﻣﯽ در ﻣﻘﻴ ﺎس ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﻣﻄ ﺮح ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ -،‬ﺗﻤ ﺎم اس اره ﺎ‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﺳﺮاﺷ ﻴﺐ‬
‫)ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ‪-‬روﻟﻮﺳ ﻴﻮﻧﺮهﺎ( و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ دﻓﻌﺘ ًﺎ و ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺗﺌ ﻮرﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ »ﺁﺷ ﺘﯽ« ﻃﺒﻘ ﺎت »ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ«‪ ،‬در ﻏﻠﻄﻴﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ و ﻣﻘ ﺎﻻت ﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻤﺪاران ه ﺮ دوﯼ اﻳ ﻦ اﺣ ﺰاب‪ ،‬ﺳ ﺮاﭘﺎ از‬

‫‪١٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻳﻦ ﺗﺌﻮرﯼ ﺧﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ و ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ »ﺁﺷ ﺘﯽ« ﺳﺮﺷ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ هﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﺑ ﻪ درﮎ اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ارﮔ ﺎن ﺳ ﻴﺎدت‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻌﻴﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮد )ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ( ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﺷﺘﯽ ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬روش ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ– ﻳﮑ ﯽ از ﺑ ﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻧﮑﺎﺗﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‬
‫اس ارهﺎ و ﻣﻨﺸﻮﻳﮏ هﺎﯼ ﻣﺎ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﻧﺒ ﻮدﻩ )ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫ﺑﻠ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﻢ(‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﺋﯽ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮدازﯼ هﺎﯼ ﺷﺒﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳ ﻒ »ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺘﯽ« ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ‬
‫ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬از ﻟﺤ ﺎظ »ﺗﺌ ﻮرﯼ« ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ارﮔ ﺎن‬
‫ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎﺋﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ و ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻟ ﯽ ﻳ ﮏ ﭼﻴ ﺰ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻳ ﺎ روﯼ ﺁن ﺳ ﺎﻳﻪ اﻓﮑﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺁن اﻳﻦ ﮐﻪ اﮔﺮ دوﻟﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﮔﺮ دوﻟﺖ ﻧﻴﺮوﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗ ﺮار دارد و "ﺑ ﺎ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از ﺑ ﻴﺶ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد" ﭘ ﺲ روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ره ﺎﺋﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺪون‬
‫اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪون اﻣﺤﺎء ﺁن دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ و اﻳﻦ "ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪن" ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺁن ﻣﺠﺴﻢ ﮔﺸﺘﻪ ﻣﺤ ﺎل اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ را ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ ﺗﺌ ﻮرﯼ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ذﻳ ً‬
‫روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﺎ ﮐﻤ ﺎل ﺻ ﺮاﺣﺖ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻣ ﺸﺨﺺ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ وﻇﺎﻳﻒ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ –ﭼﻨ ﺎن ﭼ ﻪ‬
‫ﺑﻌ ﺪًا ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﻔ ﺼﻞ ﻧ ﺸﺎن ﺧ ﻮاهﻴﻢ داد‪ -‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ‪» ...‬ﻓﺮاﻣ ﻮش« و ﺗﺤﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ .٢‬دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﺎص اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬زﻧﺪان هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ‬

‫اﻧﮕﻠﺲ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ ده ﺪ‪»... :‬وﺟ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻳﺰ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ژاﻧ ﺲ‬
‫)ﻃﺎﻳﻔ ﻪ اﯼ ﻳ ﺎ ‪ (clan‬ﺳ ﺎﺑﻖ او ًﻻ ﻋﺒﺎرﺗ ﺴﺖ از ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ اﺗﻤ ﺎع ﻳ ﮏ‬
‫دوﻟﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ارﺿﯽ«‪...‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻘ ﺴﻴﻤﺎت »ﻃﺒﻴﻌ ﯽ« ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﮐ ﻼن ﻳ ﺎ ﻃﺎﻳﻔ ﻪ اﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪»...‬دوﻣﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻤﻴ ﺰﻩ –اﻳﺠ ﺎد ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﮐﻨ ﻮن دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ اه ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ‬
‫ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎص از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﮐ ﻪ‪ ،‬از زﻣ ﺎن اﻧ ﺸﻌﺎب ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﺧﻮد ﮐﺎ ِر اهﺎﻟﯽ ﻣﺤﺎل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪...‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در هﺮ ﮐﺸﻮرﯼ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺪرت ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﺮﮐﺐ از اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺿﻤﺎﺋﻤﯽ ﻧﻴﺰ دارد‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ زﻧﺪان هﺎ و‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻗﻬﺮﻳﻪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ داراﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺎﻳﻔﻪ اﯼ )ﮐﻼن( از‬
‫ﺁن ﺑﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﻮد«‪...‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻔﻬﻮم »ﻧﻴﺮوﺋﯽ« را ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻧﻴﺮوﺋ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از‬
‫درون ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻴﺮون ﺁﻣﺪﻩ وﻟﯽ ﺧﻮد را ﻣ ﺎﻓﻮق ﺁن ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑ ﻴﺶ از ﺑ ﻴﺶ‬
‫ﺑﺎ ﺁن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺴﻂ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﺪﻩ ﻣﺮﮐ ﺐ از ﭼﻴ ﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺮﮐﺐ از دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﺎص اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ‪ ،‬ﮐﻪ زﻧﺪان هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ را در اﺧﺘﻴ ﺎر ﺧ ﻮد‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣ ﺎ ﺣ ﻖ دارﻳ ﻢ از دﺳ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﺧ ﺎص اﻓ ﺮاد ﻣ ﺴﻠﺢ ﺳ ﺨﻦ ﮔ ﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻗ ﺪرت‬

‫ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮاص هﺮ دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اهﺎﻟﯽ ﻣﺴﻠﺢ و ﺑﺎ »ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﺢ ﺧﻮد ﮐﺎ ِر« ﺁن هﺎ »ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺘﻔﮑ ﺮﻳﻦ ﺑ ﺰرگ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ﮐﻮﺷ ﺶ دارد ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺁﮔ ﺎﻩ را درﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﮑﺘ ﻪ اﯼ ﻣﻌﻄ ﻮف دارد ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﻣﮑﺘ ﺐ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎﯼ‬
‫ﻋﺎﻣﯽ ﮔﺮﯼ ﮐﻤﺘﺮ از هﻤﻪ ﺷ ﺎﻳﺎن دﻗ ﺖ و ﺑ ﻴﺶ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ دارد و‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺧﺮاﻓﺎﺗﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻮار ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺘﺤﺠ ﺮ ﺟﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻗ ﺪس‬
‫ﺑ ﻪ ﺁن ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ارﺗ ﺶ داﺋﻤ ﯽ و ﭘﻠ ﻴﺲ ﺁﻟ ﺖ ﻋﻤ ﺪﻩ ﯼ زور در دﺳ ﺖ‬
‫ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺁﻳﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻃﻮر دﻳﮕﺮﯼ هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈ ﻴﻢ اروﭘﺎﺋﻴ ﺎن ﭘﺎﻳ ﺎن ﺳ ﺪﻩ ﯼ ﻧ ﻮزدهﻢ ﮐ ﻪ‬
‫روﯼ ﺳﺨﻦ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ ﺁﻧﺎن ﺑ ﻮد و ﺣﺘ ﯽ ﻳ ﮏ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺰرگ را ه ﻢ ﻧﮕﺬراﻧ ﺪﻩ و از‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻧﺎﻇﺮ ﺁن ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻃ ﻮر دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ »ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﺧﻮد ﮐﺎ ِر اهﺎﻟﯽ« ﻳﻌﻨﯽ ﭼ ﻪ؟ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﮐﻪ ﭼﺮا دﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺧﺎص اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ )ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬ارﺗﺶ داﺋﻤﯽ(‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎﻓﻮق‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ و ﺧﻮد ﺑﺎ ﺁن ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﻟ ﺰوم ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮد‪ ،‬ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اروﭘ ﺎﯼ ﺑ ﺎﺧﺘﺮﯼ و ﻳ ﺎ روﺳ ﯽ ﻣﻴ ﻞ دارد ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﯽ دو ﺟﻤﻠ ﻪ ﮐ ﻪ از اﺳﭙﻨ ﺴﺮو ﻳ ﺎ‬
‫ﻣﻴﺨﺎﻳﻠﻮﻓ ﺴﮑﯽ ﺑ ﻪ وام ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ ﺑﻐ ﺮﻧﺞ ﺷ ﺪن زﻧ ﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫اﻧﻔﮑﺎﮎ وﻇﺎﻳﻒ و ﻏﻴﺮﻩ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺎد »ﻋﻠﻤﯽ« ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻳ ﮏ ﻓ ﺮد ﻋ ﺎﻣﯽ را ﺧ ﻮاب‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ زﻳ ﺮا روﯼ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻋﻤ ﺪﻩ و اﺳﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻧ ﺸﻌﺎب ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت‬
‫ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺸﻌﺎﺑﯽ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ داﺷﺖ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ »ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﺧ ﻮد‬
‫ن ﭼ ﻮب ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ و ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﮐ ﺎ ِر اه ﺎﻟﯽ« ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺑ ﺪوﯼ ﮔﻠ ﻪ ﺑﻮزﻳﻨﮕ ﺎ ِ‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ و ﻳﺎ اﻧﺴﺎن هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻃﺎﻳﻔﻪ اﯼ ﻣﺘﺤ ﺪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ در‬
‫ﺑﻐﺮﻧﺠ ﯽ و ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﻮدن ﺳ ﻄﺢ ﺗﮑﻨﻴ ﮏ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ وﺟ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫اﻣﮑﺎن داﺷﺖ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ از اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ ﻣﺤ ﺎل اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ دوران ﺗﻤ ﺪن ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ و ﺻﻤﻨ ًﺎ ﻣﺘﺨﺎﺻ ﻢ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﻣﻨ ﺸﻌﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗ ﺴﻠﻴﺢ‬
‫»ﺧ ﻮد ﺑﺨ ﻮد« ﺁن ه ﺎ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻣ ﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁن ه ﺎ ﻣﻨﺠ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬دوﻟﺘﯽ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﺧﺎص و دﺳ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ ﺧ ﺎص ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و هﺮ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﺎ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻟﻌ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ ﻣﺠ ﺪدًا دﺳ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﺧﺎﺻ ﯽ از اﻓ ﺮاد‬
‫ﻣ ﺴﻠﺢ ﺗ ﺴﮑﻴﻞ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺧﺪﻣﺘﮕ ﺬار وﯼ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺳ ﺘﻤﮑﺶ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻮﻳﻨﯽ از اﻳﻦ ﻧﻮع اﻳﺠ ﺎد ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺧ ﺪﻣﺖ ﮔ ﺬار اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ در اﺳ ﺘﺪﻻﻻت ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﺧ ﻮد‪ ،‬از ﻟﺤ ﺎظ ﺗﺌ ﻮرﯼ هﻤ ﺎن ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﯼ را‬
‫ﻃﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﮐﺒﻴ ﺮﯼ از ﻟﺤ ﺎظ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺁن را ﺁﺷ ﮑﺎرا و ﺑ ﻪ ﻣﻘﻴ ﺎس‬
‫ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﺗﻮدﻩ اﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دﺳﺘﻪ هﺎﯼ »ﺧﺎص« اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ و »ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﺧﻮد ﮐﺎر اهﺎﻟﯽ«‪ .‬ﻣ ﺎ‬
‫ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ اروﭘ ﺎ و روﺳ ﻴﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ را‬
‫ﻣﺸﺨﺼ ًﺎ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎرﯼ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﺎت اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻼ در ﭘ ﺎرﻩ اﯼ از ﻧﻘ ﺎط ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ‬

‫وﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺷ ﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺿ ﻌﻴﻒ اﺳ ﺖ )ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء‬
‫ﻧ ﺎدرﯼ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻧﻴ ﺰ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ دوران ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺁن ﺑﺨﺶ ه ﺎﺋﯽ از ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﻮﻟﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﺁزاد‬
‫در ﺁن ﺟ ﺎ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ(‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت در ﺣ ﺎل ﻧﻴ ﺮو ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪»...‬ﺑﻪ هﻤﺎن درﺟﻪ ﮐﻪ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ درون ﮐﺸﻮر ﺣﺪت ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و‬
‫دوﻟﺖ هﺎﯼ هﻤﺠﻮار ﺑﺰرگ ﺗﺮ و ُﭘﺮ ﺳﮑﻨﻪ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن درﺟ ﻪ‬
‫هﻢ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺮو ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻧﻈ ﺮﯼ‬
‫ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺑﻴﺎﻓﮑﻨﻴ ﺪ ﮐ ﻪ در ﺁن ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و رﻗﺎﺑ ﺖ در‬
‫ﮐﺸﻮرﮔﺸﺎﺋﯽ ﺑﻪ درﺟﻪ اﯼ ﺑﺮ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻓ ﺰودﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻴﻢ ﺁن ﻣﯽ رود ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣﺘﯽ دوﻟﺖ را ﺑﺒﻠﻌﺪ«‪...‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻘ ﺎرن ﺑ ﺎ اواﺋ ﻞ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ﻧ ﻮد ﺳ ﺪﻩ ﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﺎر اﻧﮕﻠ ﺲ ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ ژوﺋ ﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩١‬اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺁن‬
‫هﻨﮕ ﺎم ﭼ ﺮﺧﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم –ﺧ ﻮاﻩ از ﻟﺤ ﺎظ ﺳ ﻴﺎدت ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﺧ ﻮاﻩ از ﻟﺤ ﺎظ ﻗ ﺪرت ﻣﻄﻠ ﻖ ﮐ ﻼن ﺗ ﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧ ﮏ ه ﺎ و ﺧ ﻮاﻩ از ﻟﺤ ﺎظ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ﭘﺮداﻣﻨ ﻪ ﯼ ﻣ ﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ -‬در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ هﻨ ﻮز ﺗ ﺎزﻩ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و در‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎﻟﯽ و ﺁﻟﻤ ﺎن از ﺁن ه ﻢ ﺳ ﺴﺖ ﺗ ﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﺁن ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ »رﻗﺎﺑ ﺖ در‬
‫ﮐﺸﻮرﮔ ﺸﺎﺋﯽ« ﮔ ﺎﻣﯽ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﮐ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز دﻩ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ دوم ﺳ ﺪﻩ ﯼ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮐ ﺮﻩ ﯼ ارض ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﻣﻴ ﺎن اﻳ ﻦ »رﻗﻴﺒ ﺎن‬
‫ﮐﺸﻮرﮔﺸﺎ«‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻏﺎرﺗﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷ ﺪ‪ .‬از ﺁن زﻣ ﺎن ﺗ ﺴﻠﻴﺤﺎت‬
‫ﺟﻨﮕﯽ و درﻳﺎﺋﯽ ﺑﯽ اﻧﺪازﻩ رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺟﻨﮓ ﻏﺎرﺗﮕﺮاﻧ ﻪ ﯼ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪-١٩١٤‬‬

‫‪٢١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ ١٩١٧‬ﮐ ﻪ ه ﺪف ﺁن اﺳ ﺘﻘﺮار ﺳ ﻴﺎدت اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن و ﻳ ﺎ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﺮ ﺟﻬ ﺎن و ﺗﻘ ﺴﻴﻢ‬

‫ﻏﻨﺎﺋﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ »ﺑﻠﻌﻴﺪﻩ ﺷﺪن« ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ‬
‫درﻧﺪﻩ ﺧﻮﯼ دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﻓﻼﮐﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺰدﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺣﺘ ﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩١‬ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ »رﻗﺎﺑ ﺖ در ﮐﺸﻮرﮔ ﺸﺎﺋﯽ« را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻋﻼﺋ ﻢ ﻣﻤﻴ ﺰﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﻌﻈ ﻢ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ دون ﺻﻔﺘﺎن ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪ -‬ﺷ ﻮﻳﻨﻴﺰم در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪،١٩١٧ -١٩١٤‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎدﺗﺮ ﺷ ﺪن‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ را‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺟﻤﻼﺗ ﯽ در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ »دﻓ ﺎع از ﻣ ﻴﻬﻦ« و »ﻣﺪاﻓﻌ ﻪ از‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ و اﻧﻘ ﻼب« و ﻧﻈ ﺎﺋﺮ ﺁن‪ ،‬دﻓ ﺎع از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻏﺎرﺗﮕﺮاﻧ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫»ﺧﻮدﯼ« را ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ!‬

‫‪ .٣‬دوﻟﺖ‪ -‬ﺁﻟﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺘﻤﮑﺶ اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ هﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﺎص‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗ ﺮار‬
‫دارد‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎ و وام هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪»... :‬ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ از ﻗﺪرت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺣﻖ‬
‫اﺧﺬ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬ﻣ ﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن اﺣﺘ ﺮام ﺁزاد و داوﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﻃﺎﻳﻔ ﻪ اﯼ )ﮐ ﻼن( ﻗﺎﺋ ﻞ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﻨ ﺎن –ﺣﺘ ﯽ اﮔ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺁن را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورﻧ ﺪ‪ -‬ﮐ ﺎﻓﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ«‪ ...‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ وﻳ ﮋﻩ اﯼ‬
‫درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻗ ﺪس و ﻣ ﺼﻮﻧﻴﺖ ﻣﻘ ﺎم ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ وﺿ ﻊ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫»ﭘﺴﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺬار ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﯽ« از هﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻃﺎﻳﻔﻪ »اﻋﺘﺒﺎرش«‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﻣﻘﺎم ﻳﮏ ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺰرگ ﻃﺎﻳﻔ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ از‬

‫‪٢٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫»اﺣﺘﺮاﻣ ﯽ ﺑﺮﺧ ﻮردار اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺎزﻳﺎﻧ ﻪ ﮐ ﺴﺐ ﻧ ﺸﺪﻩ«‪،‬‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد رﺷﮏ ﺣﺘﯽ ﻣﻘﺎم ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ دوﻟﺖ ﻣﺘﻤﺪن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﻣﻤﺘ ﺎز ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﻗ ﺪرت‬
‫ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ دوﻟﺘﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﻄﻠ ﺐ اﺳﺎﺳ ﯽ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ را ﻣ ﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ دهﺪ؟ ﻣ ﺎ ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺗﺌﻮرﻳ ﮏ را از ﻟﺤ ﺎظ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺣ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٢‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺮﺗﺠﻌﺎﻧﻪ روﯼ ﺁن ﺳﺎﻳﻪ ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫»‪ ...‬از ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻴ ﺰﻩ ﯼ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ دوﻟ ﺖ ﻟ ﺰوم ﻟﮕ ﺎم زدن ﺑ ﺮ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت ﺑ ﻮدﻩ؛ از ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺧ ﻮد دوﻟ ﺖ ﺿ ﻤﻦ ﺗ ﺼﺎدم اﻳ ﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺮ وﻓﻖ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻳﻦ دوﻟ ﺖ‪ -‬دوﻟ ﺖ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮدﻩ و داراﯼ ﺳﻠﻄﻪ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑ ﻪ ﻳ ﺎرﯼ دوﻟ ﺖ داراﯼ ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد«‪ ...‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دوﻟﺖ اﻳ ﺎم ﺑﺎﺳ ﺘﺎن و دوران ﻓﺌ ﻮدال ارﮔ ﺎن اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺑﺮدﮔﺎن و ﺳﺮف هﺎ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ »دوﻟ ﺖ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ه ﻢ ﺁﻟ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﺰدورﯼ از ﻃ ﺮف ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋ ًﺎ دورﻩ ه ﺎﺋﯽ ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ در ﺁن‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﺎت ﻣﺒ ﺎرز ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺗ ﻮازﻧﯽ از ﺣﻴ ﺚ ﻧﻴ ﺮو‬
‫ﻣﯽ رﺳﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ دوﻟﺘ ﯽ ﻣﻮﻗﺘ ًﺎ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ه ﺮ دو ﻃﺒﻘ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﻧ ﻮع اﺳ ﺘﻘﻼل ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد و ﻇ ﺎهﺮًا ﻣﻴ ﺎﻧﺠﯽ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ«‪ ...‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﯼ ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ‪ ١٧‬و ‪،١٨‬‬
‫ُﺑﻨﺎﭘﺎرﺗﻴﺰم اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ اول و دوم ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺴﻤﺎرﮎ در ﺁﻟﻤﺎن‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﺧ ﻮد اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ :‬از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﺖ دوﻟ ﺖ ﮐﺮﻧ ﺴﮑﯽ در روﺳ ﻴﻪ ﯼ‬

‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﭘﺲ از ﺁﻏﺎز ﺗﻌﻘﻴﺐ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و در ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺷ ﻮراهﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮﮐﺖ رهﺒﺮﯼ دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺗﻮان ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫هﻢ هﻨﻮز ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ﯼ ﮐ ﺎﻓﯽ ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺗ ﺎ ﺻ ﺎف و ﺳ ﺎدﻩ ﺁن ه ﺎ را ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺳﺎزد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﭼﻨ ﻴﻦ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ :‬در ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ »ﺛ ﺮوت ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﻣﻄﻤ ﺌﻦ ﺗ ﺮ‪ ،‬از ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ«‪-،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ او ًﻻ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ رﺷﻮﻩ ده ﯽ »ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ )ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ(‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ »ﻋﻘﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻴﺎن دوﻟﺖ و ﺑﻮرس« )ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ(‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿ ﺮ‪ ،‬اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم و ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺑﺎﻧ ﮓ ه ﺎ ﺑ ﻪ ه ﺮ دو ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ دﻓ ﺎع از‬
‫ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ ﺛﺮوت و ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت در ه ﺮ ﻧ ﻮع ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬ﺗ ﺎ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ هﻨ ﺮ ﺧ ﺎرق اﻟﻌ ﺎدﻩ »ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑﺨ ﺸﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ«‪ .‬وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﻼ در هﻤﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺎﻩ هﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ در روﺳ ﻴﻪ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫ﻣﺜ ً‬
‫ﺁن را ﻣﺎﻩ ﻋﺴﻞ ﻋﻘ ﺪ ازدواج ﻣﻴ ﺎن اس ار ه ﺎﯼ »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ« و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ‪ ،‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﭘﺎﻟﭽﻴﻨ ﺴﮑﯽ در ﺣﮑﻮﻣ ﺖ اﺋﺘﻼﻓ ﯽ ﻣ ﺎﻧﻊ اﻧﺠ ﺎم ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺷﺪ ﮐ ﻪ ه ﺪف ﺁن ﻟﺠ ﺎم زدن ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﺗ ﺎراج ﮔ ﺮﯼ ه ﺎﯼ ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﭼﭙﺎول هﺎﺋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺁﻧﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻮل ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﻣﻬﻤﺎت ﺟﻨﮕﯽ‬
‫از ﺧﺰاﻧﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ وﻗﺘﯽ اﻳﻦ ﺁﻗ ﺎﯼ ﭘﺎﻟﭽﻴﻨ ﺴﮑﯽ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﮐﻨ ﺎرﻩ‬
‫ﮔﻴﺮﯼ از وزارت )ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﻟﭽﻴﻨ ﺴﮑﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺧ ﻮدش ﺟ ﺎﻳﺶ را ﮔﺮﻓ ﺖ(‪،‬‬
‫از ﻃﺮف ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﭘﺎداش« ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ١٢٠‬هﺰار‬
‫ﻣﻨﺎت درﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮد –ﺁن وﻗﺖ‪ -‬ﻣﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗﻄﻤﻴ ﻊ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳ ﺖ ﻳ ﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ؟ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻘ ﺪ اﺗﻔ ﺎق ﻣﻴ ﺎن دوﻟ ﺖ و ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎﭼﯽ ه ﺎ اﺳ ﺖ ﻳ ﺎ »ﺗﻨﻬ ﺎ«‬

‫‪٢٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت دوﺳ ﺘﺎﻧﻪ؟ ﺁﻳ ﺎ ﻧﻘ ﺶ ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ و ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﺁوﮐ ﺴﻨﺘﻴﻒ ه ﺎ و‬

‫اﺳ ﮑﻮﺑﻠﻒ ه ﺎ ﭼﻴ ﺴﺖ؟‪ -‬ﺁﻳ ﺎ ﺁن ه ﺎ ﻣﺘﻔﻘ ﻴﻦ »ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ« ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮه ﺎﯼ‪ -‬ﺧﺰاﻧ ﻪ دزد‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻧﺎن؟‬
‫ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ »ﺛﺮوت« در ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗ ﺮ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ رژﻳ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺎ ﻟﻔﺎﻓ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ زﺷ ﺖ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﻔﺎﻓﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺑﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ه ﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘ ﺲ از ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن اﻳ ﻦ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻟﻔﺎﻓ ﻪ )ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﭘﺎﻟﭽﻴﻨ ﺴﮑﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ‪ ،‬ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ه ﺎ و ﺷ ﺮﮐﺎء( ﺑﻨ ﺎﯼ ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ اﯼ ﺁن ﭼﻨﺎن ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﻣﻮﺛﻖ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﮐ ﻪ ﻩﻳ ﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫اﻓ ﺮاد و ادارات و اﺣ ﺰاب در ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﻮرژوازﯼ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت را‬
‫ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻧﻴ ﺰ ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧ ﺸﺎن ﺳ ﺎﺧﺖ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺎ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺻ ﺮاﺣﺖ‬
‫ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﮕ ﺎﻧﯽ را ﺁﻟ ﺖ ﺳ ﻴﺎدت ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﺪ‪ .‬او ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر روﺷ ﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن را در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﺣ ﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﮕﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫»ﻧﻤ ﻮدار رﺷ ﺪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﭼﻴ ﺰﯼ از ﺁن ﻋﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ وﺟﻮد دوﻟﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ هﻢ ﻋﺎﻳﺪ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا از ﻗﻤ ﺎش اس ار ه ﺎ و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎ و‬
‫ﺑ ﺮادران ﺗﻨ ﯽ ﺁن ه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ هﻤ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪-‬ﺷﻮﻳﻨﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ‬
‫اروﭘ ﺎﯼ ﺑ ﺎﺧﺘﺮﯼ‪ ،‬از ﺣ ﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت هﻤﮕ ﺎﻧﯽ هﻤﺎﻧ ﺎ »ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ه ﺎ« اﻧﺘﻈ ﺎر‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﺧ ﻮد در اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﯼ دروﻏ ﻴﻦ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺣ ﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎت هﻤﮕ ﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫»ﺑﺎ وﺟﻮد دوﻟﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ«‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ارادﻩ ﯼ اﮐﺜﺮﻳﺖ زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن را واﻗﻌ ًﺎ ﺁﺷﮑﺎر‬

‫‪٢٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳ ﺎزد و اﺟ ﺮاﯼ ﺁن را ﺗ ﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ -‬ﺑ ﺎور دارﻧ ﺪ و ﺁن را ﻣ ﺮدم ﻧﻴ ﺰ ﺗﻠﻘ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ دروﻏﻴﻦ را ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧ ﺸﺎن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و‬
‫اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﮔ ﺮدﻳﻢ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﺣ ﺰاب »رﺳ ﻤﯽ« )ﻳﻌﻨ ﯽ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ(‬
‫ﻼ روﺷ ﻦ‪ ،‬دﻗﻴ ﻖ و‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﺗ ﺮوﻳﺞ و ﺗﺒﻠﻴ ﻎ ﺧ ﻮد‪ ،‬اﻇﻬ ﺎرات ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣ ﺸﺨﺺ اﻧﮕﻠ ﺲ را در ه ﺮ ﮔ ﺎم ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎ ﺑﻌ ﺪًا هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ را درﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ »ﮐﻨﻮﻧﯽ« ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﮔ ﺬب ﮐﺎﻣ ﻞ اﻳ ﻦ‬
‫ﻼ روﺷ ﻦ ﺧ ﻮاهﻴﻢ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ را ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺁن را ﺑﻪ دور ﻣﯽ اﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻔﺼ ً‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﺧﻮد از ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﺶ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﻠﯽ را ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫»ﭘﺲ دوﻟﺖ از ازل وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻣﻌﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑ ﺪون‬
‫ﺁن از ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ و از دوﻟ ﺖ و ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺗ ﺼﻮرﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﺗﮑﺎﻣ ﻞ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑ ﺎ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻮد‪ ،‬وﺟ ﻮد دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ اﻳ ﻦ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ‪ ،‬ﺿ ﺮورﯼ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ ﮔ ﺎم ه ﺎﺋﯽ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ از ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ در ﺁن وﺟﻮد اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﺎت ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺿ ﺮورت ﺧ ﻮد را‬
‫از دﺳﺖ دادﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻃﺒﻘﺎت ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮﯼ ﮐ ﻪ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪن‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را‬
‫ﺑﺮاﺳ ﺎس اﺷ ﺘﺮاﮎ ﺁزاد و ﻣﺘ ﺴﺎوﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﺁن ﺟ ﺎﺋﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد ﮐ ﻪ در ﺁن‬

‫‪٢٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫زﻣﺎن ﺟﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﺁﻧﺴﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣ ﻮزﻩ ﺁﺛ ﺎر ﻋﺘﻴ ﻖ در ﮐﻨ ﺎر دوﮎ ﻧﺨﺮﻳ ﺴﯽ و‬

‫ﺗﺒﺮﻣﻔﺮﻏﯽ«‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺗﺮوﻳﺠﯽ و ﺗﺒﻠﻴﻐ ﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮل ﺑﺮﺧ ﻮرد‪ .‬و ﺗ ﺎزﻩ وﻗﺘ ﯽ ه ﻢ ﮐ ﻪ ﺁن را ذﮐ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﮐﺜ ﺮًا ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺤﻮﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺎﺋﻠﯽ ﺳﺠﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﺣﺘﺮام ﻇﺎهﺮﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ وﻟﯽ ذرﻩ اﯼ زﺣﻤﺖ ﺗﻌﻤﻖ در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ »ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺗﻤﺎم ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣ ﻮزﻩ ﯼ ﺁﺛ ﺎر ﻋﺘﻴ ﻖ« ﭼ ﻪ‬
‫داﻣﻨﻪ ﯼ ﭘﻬﻨﺎور و ژرﻓﯽ ﺑﺮاﯼ اﻧﻘﻼب در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺣﺘ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ را ﻧﻴﺰ درﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫‪» .٤‬زوال« دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ‬

‫ﺳ ﺨﻨﺎن اﻧﮕﻠ ﺲ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ »زوال« دوﻟ ﺖ ﭼﻨ ﺎن داﻣﻨ ﻪ ﯼ ﺷ ﻬﺮﺗﺶ وﺳ ﻴﻊ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁن ﻗ ﺪر زﻳ ﺎد ﻧﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺁن ﻗ ﺪر ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺟﻌ ﻞ ﻋ ﺎدﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم و‬
‫ﻼ‬
‫دﻣﺴﺎز ﻧﻤﻮدن ﺁن را ﺑﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫روﯼ ﺁن ﻣﮑﺚ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻨﮏ ﺗﻤﺎم ﻣﺒﺤﺜﯽ را ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن از ﺁن اﺳ ﺘﺨﺮاج ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺟﺎ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫»ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد و ﻣﻘ ﺪم ﺑ ﺮ‬
‫هﻤ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ دوﻟ ﺖ در ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬وﻟ ﯽ وﯼ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺑﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻔ ﺎوت ه ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺧ ﻮد‬
‫دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان دوﻟ ﺖ را ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺎﺑﻮد ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ‬
‫ﮐﻨ ﻮن وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ و اﮐﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻣﺠ ﺮاﯼ‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺳ ﻴﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬

‫اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮐﻨﻨﺪﻩ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﻻزم ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮاﺋﻂ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ را در‬
‫رﺷﺘﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﻻزم ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﻮﻧﺪﻩ را ﻗﻬﺮًا در ﺁن ﭼﻨﺎن ﺷ ﺮاﺋﻄﯽ ﻧﮕ ﺎﻩ دارد‬
‫ﮐ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫)ﺑﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮواژ‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﺰدورﯼ(‪ .‬دوﻟﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ رﺳ ﻤﯽ ﺗﻤ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و‬
‫ﻣﻈﻬ ﺮ ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ در ﻳ ﮏ ﮐﻮرﭘﻮراﺳ ﻴﻮن ﻣﺮﺋ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺗ ﺎ ﺟ ﺎﺋﯽ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﺒﻪ اﯼ را داﺷﺖ ﮐﻪ دوﻟ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻋ ﺼﺮ ﺧ ﻮد ﻳﮑﺘ ﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ هﻤ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ؛ در ﻋﻬ ﺪ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﺮدﻩ داران ﻳﺎ اﻓﺮاد ﺁزاد ﮐﺸﻮر‪ ،‬در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ‪ -‬دوﻟ ﺖ اﺷ ﺮاف ﻓﺌ ﻮدال‬
‫و در ﻋ ﺼﺮ ﻣ ﺎ‪ -‬دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ .‬و اﻣ ﺎ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬در ﺁن هﻨﮕﺎم ﺧ ﻮد ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را‬
‫زاﺋﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬از هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ه ﻴﭻ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳ ﺮﮐﻮﺑﺶ ﻻزم ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬از هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺳ ﻴﺎدت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ در راﻩ ﺑﻘ ﺎء ﻓ ﺮدﯼ ﮐ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮل ه ﺮج و ﻣ ﺮج ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺼﺎدﻣﺎت و اﻓﺮاط هﺎﺋﯽ هﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﺳ ﺖ رﺧ ﺖ ﺑﺮﺑﻨ ﺪد‪-‬‬
‫از ﺁن هﻨﮕﺎم دﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﺑﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ اﺣﺘﻴ ﺎﺟﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ‬
‫اﻗ ﺪاﻣﯽ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺗﻤ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن دﺳ ﺖ‬
‫ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺿ ﺒﻂ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ -‬در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫اﻗﺪام ﻣﺴﺘﻘﻞ وﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن هﻨﮕﺎم دﻳﮕﺮ دﺧﺎﻟﺖ ﻗ ﺪرت‬
‫دوﻟﺘ ﯽ در ﺷ ﺌﻮن ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻳﮑ ﯽ ﭘ ﺲ از دﻳﮕ ﺮﯼ زاﺋ ﺪ‬

‫‪٢٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺷﺪﻩ و ﺑﺨﻮدﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣ ﯽ رود‪ .‬ﺟ ﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﺑ ﺮ اﻓ ﺮاد را ادارﻩ‬

‫اﻣﻮر اﺷﻴﺎء و رهﺒﺮﯼ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬دوﻟﺖ »ﻣﻠﻐ ﯽ« ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ زوال ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس هﻤﻴﻦ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻠ ﻪ ﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ "دوﻟ ﺖ‬
‫ﺁزاد ﺧﻠﻘ ﯽ" را ﮐ ﻪ زﻣ ﺎﻧﯽ از ﻟﺤ ﺎظ ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎﺗﯽ ﺣ ﻖ ﺣﻴ ﺎت داﺷ ﺖ وﻟ ﯽ در‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒ ﻪ ﯼ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ را هﻢ در ﺑﺎب اﻳﻦ ﮐﻪ دوﻟ ﺖ در ﻇ ﺮف ﻳ ﮏ اﻣ ﺮوز ﺗ ﺎ ﻓ ﺮدا‬
‫ﻣﻠﻐﯽ ﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ روﯼ هﻤﻴﻦ اﺳ ﺎس ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﮐ ﺮد‪») .‬ﺁﻧﺘ ﯽ دورﻳﻨ ﮓ«‪.‬‬
‫»واژﮔﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ داﻧﺶ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ اوژن دورﻳﻨ ﮓ«‪ ،‬ص ‪-٣٠١‬‬
‫‪ ٣٠٣‬از روﯼ ﭼﺎپ ﺳﻮم ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‪.‬‬

‫ﺑ ﺪون ﺗ ﺮس از اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ از اﻳ ﻦ ﻣﺒﺤ ﺚ اﻧﮕﻠ ﺲ ﮐ ﻪ ﻣ ﺸﺤﻮن از‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﮔﺮان ﺑﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐ ﻪ در اﺣ ﺰاب ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ﻋﺎﺋ ﺪ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻃﺒ ﻖ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ‪» ،‬زوال ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ« و ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺘﯽ دوﻟ ﺖ »ﻣﻠﻐ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد«‪ .‬زدن ﺳﺮوﺗﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤ ﻮ‪ ،‬ﻣﻌﻨ ﺎﻳﺶ ﺗﻨ ﺰل ﺁن ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ »ﺗﻔﺴﻴﺮﯼ« ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺗ ﺼﻮر‬
‫ﻣﺒﻬﻤﯽ اﺳﺖ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺁرام و هﻤ ﻮار‪ ،‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻓﻘ ﺪان ﺟﻬ ﺶ و‬
‫ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬درﺑﺎرﻩ ﻓﻘﺪان اﻧﻘﻼب‪» .‬زوال« دوﻟﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺘﺪاول و ﺷﺎﻳﻊ و ﻳ ﺎ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺻﻄﻼﺣﯽ ﺟﺎﺋﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺁن‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ اﮔ ﺮ ﻧﻔ ﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﺎﻳﻪ اﻓﮑﻨﺪن ﺑﺮ روﯼ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ »ﺗﻔ ﺴﻴﺮﯼ« ﻧﺎهﻨﺠ ﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم و ﺁن‬
‫هﻢ ﺗﺤﺮﻳﻔﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ اﺳ ﺖ و از ﻧﻈ ﺮ ﺗﺌﻮرﻳ ﮏ‬
‫ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﮑ ﺎت و ﻣﻼﺣﻈ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺣﺘ ﯽ در هﻤ ﺎن‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ه ﺎﯼ »ﮐﻠ ﯽ« اﻧﮕﻠ ﺲ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﻓﻮﻗ ًﺎ ﺁن را ﺑﺎﻟﺘﻤ ﺎم ﻧﻘ ﻞ ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ‪،‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز اﻳ ﻦ ﻣﺒﺤ ﺚ‪ ،‬اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد »ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬دوﻟ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺳﺎزد«‪ .‬ﺗﻔﮑ ﺮ در ﻣﻌﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮔﻔﺘ ﺎر »رﺳ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ«‪ .‬ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ را ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ اﻧﮕﺎرﻧ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺁن را ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ »ﺿ ﻌﻒ‬
‫هﮕﻠ ﯽ« اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ در واﻗ ﻊ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن ﺳ ﺎل‬
‫ﻼ از ﺁن ﺳ ﺨﻦ ﺧ ﻮاهﻴﻢ ﮔﻔ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫‪ ١٨٧١‬ﭘ ﺎرﻳﺲ ﮐ ﻪ در ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ ﺟﺎ از »ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ« دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺁن ﭼ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ زوال ﺁن ﮔﻔﺘ ﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن دوﻟﺘ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺲ دوﻟﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ »زوال ﻧﻤ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ« ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺿ ﻤﻦ اﻧﻘ ﻼب »ﻧ ﺎﺑﻮد ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد«‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﭘ ﺲ از اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب زوال‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ .‬دوﻟ ﺖ »ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب« اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﺷ ﮑﺮف و‬
‫ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ژرف اﻧﮕﻠﺲ در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﺎ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ وﺿ ﻮح ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و اﻣ ﺎ از‬
‫اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ »ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب« ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫دﺳ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺳ ﺮﮐﻮب ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ رﻧﺠﺒ ﺮ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﺸﺘﯽ ﺗ ﻮاﻧﮕﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ‬
‫»ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺳ ﺮﮐﻮب« ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ )ﻳﻌﻨ ﯽ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ( ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻌﻨﺎﯼ »ﻧﺎﺑﻮدﯼ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﻟﺖ« ﻧﻴ ﺰ در هﻤ ﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎﯼ »اﻗﺪام« ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﺗﻤﻠﮏ در ﺁوردن وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﻴ ﺰ‬

‫‪٣٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫در هﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺨﻮدﯼ ﺧﻮد واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﻳ ﮏ »ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﺧ ﺎص« )ﺑ ﻮرژواﺋﯽ( ﺑ ﺎ »ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص« دﻳﮕ ﺮ )ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ( ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت »زوال« اﻧﺠﺎم ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﻮم‪ .‬وﻗﺘ ﯽ اﻧﮕﻠ ﺲ از »زوال« و ﺣﺘ ﯽ از ﺁن ه ﻢ رﺳ ﺎﺗﺮ و ﺷ ﻴﻮاﺗﺮ از »ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮاب رﻓﺘﻦ« ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ روﺷ ﻦ و ﺻ ﺮﻳﺢ ﻣﻨﻈ ﻮرش دورﻩ ﯼ‬
‫ﭘﺲ از »ﺗﻤﻠﮏ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ از ﻃ ﺮف دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺗﻤ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ« ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘ ﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ هﻤﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ »دوﻟ ﺖ« در اﻳ ﻦ‬
‫دوران ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﯽ ﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم راﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻓﮑﺮﺷ ﺎن ﺧﻄ ﻮر ه ﻢ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر اﻧﮕﻠ ﺲ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ »ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاب رﻓ ﺘﻦ« و »زوال« دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﻧﻈﺮ اول ﺧﻴﻠﯽ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﯽ »ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم«‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻌﻤﻖ ﻧﮑﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ دﻣﮑﺮاﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ رﺧﺖ ﺑ ﺮ ﺑ ﺴﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ رﺧ ﺖ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﻨ ﺪد‪ .‬دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ را ﻓﻘ ﻂ اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ »ﻧ ﺎﺑﻮد ﺳ ﺎزد«‪ .‬دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ »زوال ﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﭘﺲ از ﻃﺮح ﺣﮑﻢ ﻣﺸﻬﻮر ﺧﻮد ﺣﺎﮐﯽ از اﻳﻦ ﮐﻪ‪» :‬دوﻟﺖ زوال‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ«‪ ،‬ﻓﻮرًا در هﻤﺎن ﺟﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺣﮑﻢ‪ ،‬ه ﻢ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ اﺳﺖ و ه ﻢ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‪ .‬و ﺿ ﻤﻨ ًﺎ از ﺣﮑ ﻢ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﺑﻪ »زوال دوﻟﺖ« اﻧﮕﻠﺲ ﺁن اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﯽ را ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﺳ ﺖ ﻣﻘ ﺪم‬
‫ﻣﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗ ﻮان ﺷ ﺮط ﺑﻨ ﺪﯼ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ از ه ﺮ ‪ ١٠٠٠٠‬ﻧﻔ ﺮﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ »زوال«‬
‫ﻼ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫دوﻟﺖ ﭼﻴﺰهﺎﺋﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ و ﻳﺎ ﺷﻨﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ٩٩٩٠ ،‬ﻧﻔﺮ ﻳﺎ اﺻ ً‬

‫‪٣١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﺎت ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﻳﻦ ﺣﮑﻢ را اﻧﮕﻠ ﺲ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬

‫ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از دﻩ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻗﯽ هﻢ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻮﯼ ﻧﻪ ﻧﻔﺮ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ »دوﻟﺖ ﺁزاد‬
‫ﺧﻠﻘﯽ« ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻪ و ﭼﺮا ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ﺣﻤﻠ ﻪ ﯼ ﺑ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮد! ﻳ ﮏ ﺁﻣ ﻮزش ﻋﻈ ﻴﻢ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﻳ ﻦ ﻃ ﻮر ﻧ ﺎﻣﺮﺋﯽ‬
‫ﻗﻠﺐ ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﻋﺎﻣﯽ ﮔﺮﯼ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﺳ ﺘﻨﺘﺎﺟﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﺳ ﺖ هﺰاره ﺎ ﺑ ﺎر ﺗﮑ ﺮار ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺒﺘ ﺬل ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻃ ﺮزﯼ در ﻣﻐﺰه ﺎ ﻓ ﺮو ﺷ ﺪﻩ و اﺳ ﺘﻮارﯼ ﺧﺮاﻓ ﺎت ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﯽ را ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ اﺳﺖ ﭘﺮدﻩ ﭘﻮﺷﯽ و »ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ!«‬
‫»دوﻟﺖ ﺁزاد ﺧﻠﻘﯽ« ﻳﮑﯽ از ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺷ ﻌﺎر ورد زﺑ ﺎن ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن در ﺳ ﺎل ه ﺎ هﻔﺘ ﺎد ﺑ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺎر ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﻀﻤﻮن‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد ﺑ ﻪ ﺟ ﺰ ﻳ ﮏ ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﭘﺮﻃﻨﻄﻨ ﻪ ﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑﻮرژواﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪ از‬
‫ﻣﻔﻬﻮم دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ .‬ﭼﻮن در اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻠﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫اﺷﺎرﻩ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻧﮕﻠﺲ ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﺣ ﺪود ﺣﺎﺿ ﺮ ﺑ ﻮد از ﻧﻈ ﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎﺗﯽ »ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ« ﺁن را »ﻣﻮﺟﻪ ﺷﻤﺮد«‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﺟﻨﺒﻪ ﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ داﺷ ﺖ زﻳ ﺮا‬
‫ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ را ﺟ ﻼ ﻣ ﯽ داد ﺑﻠﮑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺁن ازﻋ ﺪم درﮎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ از هﺮ ﻧﻮع دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ ﺣﮑﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﻣ ﺎ ﻃﺮﻓ ﺪار‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ هﺴﺘﻴﻢ زﻳﺮا در دوران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷ ﮑﻞ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣ ﺎ ﺣ ﻖ ﻧ ﺪارﻳﻢ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ راﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ در دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ه ﻢ ﻧ ﺼﻴﺐ ﻣ ﺮدم ﺑﺮدﮔ ﯽ‬
‫ﻣ ﺰدورﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬واﻧﮕﻬ ﯽ ه ﺮ دوﻟﺘ ﯽ »ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب« ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺘﻢ ﮐﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا هﻴﭻ دوﻟﺘﯽ ﻧﻪ ﺁزاد اﺳﺖ و ﻧ ﻪ ﺧﻠﻘ ﯽ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ اﻳ ﻦ‬

‫‪٣٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﻮﺿ ﻮع را ﺑ ﻪ ﮐ ﺮات در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ هﻔﺘ ﺎد ﺑ ﺮاﯼ رﻓﻘ ﺎﯼ ﺣﺰﺑ ﯽ ﺧ ﻮد ﺗﻮﺿ ﻴﺢ‬

‫دادﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬در هﻤﺎن ﺗﺄﻟﻴﻒ اﻧﮕﻠﺲ ﮐﻪ اﺳﺘﺪﻻل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زوال دوﻟﺖ را هﻤ ﻪ از ﺁن‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻﻟﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ اهﻤﻴﺖ اﻧﻘ ﻼب ﻗﻬ ﺮﯼ وﺟ ﻮد دارد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﻧﮕﻠ ﺲ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻧﻘ ﺶ اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺳ ﺘﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫واﻗﻌﯽ در وﺻ ﻒ ﺁن ﻣﺒ ﺪل ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع را »ﮐ ﺴﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧ ﺪارد«‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ درﺑﺎرﻩ ﯼ اهﻤﻴﺖ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ و ﺣﺘ ﯽ ﺗﻔﮑ ﺮ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁن در اﺣ ﺰاب‬
‫ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات رﺳ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ و در ﺗ ﺮوﻳﺞ و ﺗﺒﻠﻴ ﻎ روزﻣ ﺮﻩ ﯼ ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ه ﺎ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻘ ﺸﯽ ﺑ ﺎزﯼ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ه ﺎ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع »زوال« دوﻟ ﺖ ارﺗﺒ ﺎط ﻧﺎﮔﺴ ﺴﺘﻨﯽ دارد‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﺁن ﮐ ﻞ‬
‫ﻣﻮزوﻧﯽ را ﺗﺸﮑﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﮏ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﻧﮕﻠﺲ‪:‬‬

‫»‪ ...‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻗ ﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻧﻘ ﺶ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ اﻳﻔ ﺎ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ« )ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻋﺎﻣ ﻞ ﺷ ﺮ ﺑ ﻮدن( »ﮐ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ ﻧﻘ ﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﻬﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻮﻳﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ﻣﺎﻣﺎﺳ ﺖ‪ ،‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﺁن ﭼﻨﺎن ﺳﻼﺣﯽ ﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﺁن راﻩ ﺧﻮد را هﻤﻮار ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺘﺤﺠ ﺮ و ﻣ ﺮدﻩ را‬
‫دره ﻢ ﻣ ﯽ ﺷ ﮑﻨﺪ‪ -‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ ه ﺎ ﺁﻗ ﺎﯼ دورﻳﻨ ﮓ ﺳ ﺨﻨﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺁﻩ و ﻧﺎﻟ ﻪ اﻳ ﻦ اﺣﺘﻤ ﺎل را ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﺳﻴﺎدت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻗﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﻻزم ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ -‬واﻗﻌ ًﺎ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺳﺖ! زﻳﺮا هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮدن ﻗﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻓﺴﺎد اﺧﻼﻗﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ ﻋﻠ ﯽ‬
‫رﻏﻢ ﺁن اﻋﺘﻼﯼ اﺧﻼﻗﯽ و ﻣﺴﻠﮑﯽ ﺷﮕﺮﻓﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧ ﻪ اﯼ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ! اﻳ ﻦ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ در ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐ ﻪ در ﺁن ﺗ ﺼﺎدم ﻗﻬ ﺮﯼ‪ ،‬ﺗ ﺼﺎدﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺣ ﺪاﻗﻞ اﻳ ﻦ ﻣﺰﻳ ﺖ را دارد ﮐ ﻪ روح ﺁﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺑﻮﺳ ﯽ‪ ،‬روﺣ ﯽ را ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮارﯼ و ذﻟ ﺖ ﺳ ﯽ ﺳ ﺎﻟﻪ در اذه ﺎن‬
‫ﻣﺮدم رﺳﻮخ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬و ﺁن وﻗﺖ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻔﮑ ﺮ ﺗﻴ ﺮﻩ و‬
‫ﭘﮋﻣﺮدﻩ و زﺑ ﻮن ﮐﺸﻴ ﺸﺎﻧﻪ ﺟ ﺴﺎرت دارد ﺧ ﻮد را در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﺰﺑﯽ ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻋﺮﺿ ﻪ دارد؟« )ص ‪ ١٩٣‬ﭼ ﺎپ‬
‫ﺳﻮم ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ﺑﺨﺶ دوم(‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣﻪ اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ را ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ از ﺳ ﺎل ‪١٨٧٨‬‬
‫ﺗ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩٤‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺎ زﻣ ﺎن ﻣ ﺮگ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﺼﺮاﻧﻪ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ داﺷﺖ ﺑﺎ ﺗﺌﻮرﯼ »زوال« دوﻟﺖ در ﻳﮏ ﺁﻣﻮزش ﺟﻤﻊ ﮐﺮد؟‬
‫ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ اﻳﻦ دو را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ اﮐﻠﮑﺘﻴﺴﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﯽ ﻣﺴﻠﮑﺎﻧﻪ‬
‫و ﺳﻔﺴﻄﻪ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاﻩ ﺧﻮد )ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮش ﺁﻣﺪ ﺧﺪاوﻧﺪان ﻣﮑﻨﺖ( ﻣﻄ ﺎﻟﺒﯽ‬
‫را از ﻓﻼن ﻳﺎ ﺑﻬﻤﺎن ﻣﺒﺤﺚ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ و ﺿ ﻤﻨ ًﺎ از ﺻ ﺪ ﻣ ﻮرد در ﻧ ﻮد و ﻧ ﻪ‬
‫ﻣ ﻮرد‪ ،‬و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻣﻮﺿ ﻮع »زوال« را در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺻ ﻒ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬اﮐﻠﮑﺘﻴ ﺴﻢ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬در ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ زﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ از ﻋﺎدﯼ ﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﺋﯽ ﺳﺖ‬
‫ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻤ ﻮدﻧﯽ اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫ﺗﺎزﮔﯽ ﻧﺪارد و ﺣﺘﯽ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﮐﻼﺳﻴﮏ ﻳﻮﻧﺎن هﻢ دﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬

‫‪٣٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم را ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺟ ﺎ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ راﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮﻳ ﺐ‬
‫ﺗﻮدﻩ هﺎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﻠﮑﺘﻴ ﺴﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ واﻧﻤ ﻮد ﺷ ﻮد‪ ،‬زﻳ ﺮا ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ رﺿﺎﻳﺖ ﺧ ﺎﻃﺮ ﮐ ﺎذﺑﯽ ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﮔ ﻮﺋﯽ هﻤ ﻪ ﯼ اﻃ ﺮاف و ﺟﻮاﻧ ﺐ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺗﻤ ﺎﻳﻼت ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‪ ،‬هﻤ ﻪ ﯼ ﺗ ﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘ ﻀﺎد و ﻏﻴ ﺮﻩ ﻣﻠﺤ ﻮظ ﮔ ﺸﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و ﺟ ﺎﻣﻌﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺎﻻ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻌ ﺪًا ﺑ ﺎ ﺗﻔ ﺼﻴﻞ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﻧ ﺸﺎن ﺧ ﻮاهﻴﻢ داد ﮐ ﻪ ﺁﻣ ﻮزش‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﯼ اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دوﻟﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳ ﻖ »زوال« ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‬
‫)دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ( ﺑﺪهﺪ و اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻋ ﺪﻩ ﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﻗﻬ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ اﻧﺠ ﺎم ﭘ ﺬﻳﺮد‪ .‬ﺳ ﺘﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻼ ﻳ ﺎ ﺑﻴﺎﻧ ﺎت ﻣﮑ ﺮر ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ دارد‪) -‬ﭘﺎﻳ ﺎن ﮐﺘ ﺎب »ﻓﻘ ﺮ‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﮐ ﻪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ« و »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺁورﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﺁن ﺑﺎ ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪﯼ‬
‫‪٢‬‬
‫و ﺁﺷ ﮑﺎرا ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮﯼ اﻧﻘ ﻼب ﻗﻬ ﺮﯼ اﻋ ﻼن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ‬
‫را در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁورﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ‪ ٣٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از ﺁن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫و در ﺁن ﺟ ﺎ ﻣ ﺎرﮐﺲ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺑ ﺪ(‪ -‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﺘﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ »ﺷ ﻴﻔﺘﮕﯽ« و ﺳ ﺨﻦ ﺁراﺋ ﯽ و ﻳ ﺎ اﻗ ﺪاﻣﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر‬

‫‪ -٢‬رﺟ ﻮع ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ اﺛ ﺮ ﮎ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ »اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ«‪ -.‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺣ ﺰب ﮐ ﺎرﮔﺮ‬

‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺁﻟﻤﺎن در ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﮔﺘﺎ ﭘﺲ از ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪن دو ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺁﻟﻤﺎن ﻳﻌﻨﯽ‬
‫اﻳﺰﻧﺎﺧﻴﺴﺖ هﺎ و ﻻﺳﺎﻟﻴﻦ هﺎ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن دو ﺣﺰب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ – ﺗ ﺼﻮﻳﺐ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر ﺳﺮاﭘﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺑﻮد زﻳﺮا اﻳﺰﻧﺎﺧﻴﺴﺖ هﺎ در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣﻬ ﻢ ﺑ ﻪ ﻻﺳ ﺎﻟﻴﻦ ه ﺎ‬
‫ﮔﺬﺷ ﺖ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﻓﺮﻣ ﻮل ﺑﻨ ﺪﯼ ه ﺎﯼ ﻻﺳ ﺎﻟﻴﻦ ه ﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ را‬
‫ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد درهﻢ ﺷﮑﻨﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺿﺮورت ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬

‫و هﻤﺎﻧﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻧﮑﺘ ﻪ اﻳ ﺴﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻟﻮدﻩ ﯼ ﺗﻤ ﺎم ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎرزﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻼ ﺣﮑﻔﺮﻣ ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﺷ ﻮﻳﻨﻴﺰم و ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﻴﺰم ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺟﺮﻳﺎﻧ ﺎت ﻓﻌ ً‬
‫ﺁﻣﻮزش ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻩ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن و ﺧﻮاﻩ ﺁن دﻳﮕ ﺮﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﺮوﻳﺞ و اﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون اﻧﻘﻼب ﻗﻬﺮﯼ‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺾ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻣﺤ ﺎل اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ و ﺑﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ دوﻟﺘ ﯽ ﺟ ﺰ از راﻩ‬
‫»زوال« از راﻩ دﻳﮕﺮﯼ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ ﺑﺮرﺳ ﯽ ه ﺮ وﺿ ﻊ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ و ﺿ ﻤﻦ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻼ‬
‫درس هﺎﯼ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ اﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت را ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫ﻣﺸﺨﺼ ًﺎ ﺑﺴﻂ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺁﻣﻮزش ﺁن هﺎ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪١٨٥١ -١٨٤٨‬‬

‫ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪.١‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺁﺛﺎر ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻧ ﻀﺞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐﺘ ﺎب »ﻓﻘ ﺮ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ«‪ ،‬و »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« درﺳ ﺖ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٨‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺸﺮﻳﺢ اﺻﻮل ﮐﻠﯽ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم‪ ،‬ﺗ ﺎ درﺟ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‬
‫اﻧﻌﮑﺎﺳﯽ از وﺿﻊ ﻣﺸﺨﺺ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺁن زﻣ ﺎن را ﻧﻴ ﺰ در دﺳ ﺖ دارﻳ ﻢ و ﻟ ﺬا ﺷ ﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻣﻘﺮون ﺑﺎﺷﺪ ﻧﮑﺎﺗﯽ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺁﺛﺎر‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﺧﻮد از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪-١٨٤٨‬‬
‫‪ ١٨٥١‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﮐﺘ ﺎب »ﻓﻘ ﺮ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ« ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪»... :‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻬﻨ ﻪ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺁن ﭼﻨ ﺎن اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻃﺒﻘﺎت و ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻃﺒﻘﺎت را ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳ ﺎزد‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧﺎﺻ ﯽ وﺟ ﻮد ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‬
‫زﻳﺮا هﻤﺎﻧﺎ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻈﻬﺮ رﺳ ﻤﯽ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﻃﺒﻘ ﺎت در درون‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ اﺳﺖ«‪) .‬ص ‪ ١٨٢‬ﭼﺎپ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪(١٨٨٥‬‬
‫ﺁﻣﻮزﻧﺪﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد اﮔﺮ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬
‫ﻣ ﺎﻩ ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ ﺳ ﺎل ‪ -١٨٤٧‬در »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﺑﻴ ﺎن داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻠﯽ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن دوﻟﺖ ﭘﺲ از ﻣﺤﻮ ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪»...‬ﻣ ﺎ ﺿ ﻤﻦ ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﮐﻠ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺣ ﻞ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﺁن ﺟﻨ ﮓ‬
‫داﺧﻠﯽ ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﺴﺘﺘﺮ درون ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻣﻮﺟ ﻮدﻩ را ﺗ ﺎ ﺁن ﻧﻘﻄ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺁﺷ ﮑﺎر ﺑ ﺪل ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻗﻬ ﺮﯼ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺎدت ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد دﻧﺒﺎل ﮐﺮدﻳﻢ«‪...‬‬
‫‪»...‬ﻓﻮﻗ ًﺎ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔ ﺎم اﻧﻘ ﻼب ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫)ﺗﺤﺖ اﻟﻠﻔﻈ ﯽ‪ :‬ارﺗﻘ ﺎء( »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ و ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ«‪.‬‬
‫»ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ از ﺳ ﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاه ﺪ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗ ﺪم ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را از ﭼﻨ ﮓ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﺪ و ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫اﺑﺰار ﺗﻮﻟﻴﺪ را در دﺳﺖ دوﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﺎزد و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ هﺮ ﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺗ ﺮ ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ«‪.‬‬
‫)ص ‪ ٣١‬و ‪ ٣٧‬ﭼﺎپ هﻔﺘﻢ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪.(١٩٠٦‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ ﻓﺮﻣ ﻮل ﺑﻨ ﺪﯼ ﻳﮑ ﯽ از ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﯼ »دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ«‬
‫)اﺻﻄﻼﺣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﭘﺲ از ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ( روﺑ ﺮو‬
‫هﺴﺘﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺘﻬﺎ درﺟﻪ ﺟﺎﻟﺐ ﺗ ﻮﺟﻬﯽ از دوﻟ ﺖ ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﻢ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ »ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪﻩ ﯼ« ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم اﺳﺖ‪» .‬دوﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ دوﻟﺖ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ در ﻧﮕ ﺎرش ه ﺎﯼ راﻳ ﺞ ﺗﺮوﻳﺠ ﯽ و ﺗﺒﻠﻴﻐ ﯽ‬

‫ﺣﮑﻤﺮواﯼ اﺣﺰاب رﺳﻤﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ﺗ ﺸﺮﻳﺢ ﻧ ﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺁن‬
‫ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻔ ﯽ ﺑ ﺎ رﻓﺮﻣﻴ ﺰم ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﺁﺷﺘﯽ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮدﻩ و ﺿﺮﺑﻪ اﯼ اﺳﺖ ﺑﺮ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﺘ ﺪاول اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ و‬
‫اوهﺎم ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ »ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ«‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ دوﻟ ﺖ ﻻزم دارد‪ -‬اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت را هﻤ ﻪ ﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫ﺷﻮﻳﻨﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺗﮑ ﺮار ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﺎرﮐﺲ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ »ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ« اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ اوﻻً‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻓﻘ ﻂ دوﻟﺘ ﯽ ﻻزم دارد ﮐ ﻪ زوال‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁن ﻃﻮرﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑ ﯽ درﻧ ﮓ ﺑ ﻪ زوال ﺁﻏ ﺎز ﻧﻬ ﺪ و‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ راﻩ زاول ﻧﭙﻴﻤﺎﻳﺪ و ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن ﺑ ﻪ »دوﻟ ﺖ« ﻳﻌﻨ ﯽ »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ« ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻟ ﺖ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺧﺎﺻ ﯽ از ﻧﻴ ﺮو ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻗ ﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﭼ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳ ﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﻳ ﺪ؟ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻮرژوازﯼ را‪ ،‬زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن دوﻟ ﺖ را ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺮاﯼ درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﻻزم دارﻧﺪ‪ ،‬و اﻣﺎ رهﺒﺮﯼ اﻳﻦ ﻋﻤ ﻞ و‬
‫اﺟ ﺮاﯼ ﺁن ﻓﻘ ﻂ از ﻋﻬ ﺪﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻳﮑﺘ ﺎ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺗ ﺎ ﺁﺧ ﺮ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و‬
‫ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻃﺒﻘﻪ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤ ﺎم زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن و اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷ ﻮﻧﺪﮔﺎن راﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ و ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﺁن ﻣﺘﺤﺪ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻄ ﺎﻣﻊ‬
‫ﺁزﻣﻨﺪاﻧﻪ ﯼ اﻗﻠﻴﺘﯽ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻋﻠﻴﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ هﻨﮕﻔﺖ ﻣﺮدم ﻻزم دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﺎت اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺷﻮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﻮ ﮐﺎﻣﻞ هﺮﮔﻮﻧﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮐﺜﺮﻳﺖ هﻨﮕﻔ ﺖ ﻣ ﺮدم ﻋﻠﻴ ﻪ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻧ ﺎﭼﻴﺰﯼ از ﺑ ﺮدﻩ داران ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﮐ ﻪ ﻣﻼﮐ ﺎن و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻻزم دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﯽ ﭘﻨﺪار‬
‫ﺧ ﺎم را درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺳ ﺎزش ﻃﺒﻘ ﺎت ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﺻﻼﺣﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﭘﻨﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ در ﻣﺨﻴﻠﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﻣﺠ ﺴﻢ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺳ ﻴﺎدت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ اﻗﻠﻴ ﺖ از اﮐﺜﺮﻳﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ﺧ ﻮد واﻗ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺨﻴ ﻞ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻗﺒ ﻮل ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺎﻓﻮق ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫راﺑﻄ ﻪ ﯼ ﻧﺎﮔﺴ ﺴﺘﻨﯽ دارد‪ ،‬در ﻋﻤ ﻞ هﻤﻴ ﺸﻪ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﻼ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت زﺣﻤﺘﮑﺶ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬
‫‪ ١٨٤٨‬و ‪ ١٨٧١‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺁن را ﻧ ﺸﺎن داد و هﻤ ﺎن ﮔﻮﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﺷ ﺮﮐﺖ‬
‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ«هﺎ در ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ و ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎ در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩ ﯼ ‪ ١٩‬و ﺁﻏﺎز ﺳﺪﻩ ﯼ ‪ ٢٠‬ﺁن را ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﻃﯽ ﺗﻤﺎم دورﻩ ﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ اﺣ ﺰاب اس ار و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ اﮐﻨ ﻮن در روﺳ ﻴﻪ ﺁن را اﺣﻴ ﺎ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را ﺑ ﻪ ﻃ ﺮزﯼ ﭘﻴﮕﻴ ﺮ‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮐﺮد و ﺁن را ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﻌﻨﯽ دوﻟﺖ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺳﻴﺎدت ﺑﻮرژوازﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺁن ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺧﺎﺻ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮاﺋﻂ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ زﻧ ﺪﮔﻴﺶ وﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﺟﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﻮﯼ اﻣﮑ ﺎن و ﻧﻴ ﺮوﯼ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪام‬
‫را ﻣ ﯽ ﺑﺨ ﺸﺪ‪ .‬ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬در هﻤ ﺎن ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ دهﻘﺎﻧ ﺎن و ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا را ﻣﺘﻔﺮق و ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺳﺎزد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺑ ﻪ ه ﻢ ﻓ ﺸﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬

‫‪٤٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫و ﻣﺘﺤﺪ و ﻣﺘﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪ -‬ﮐﻪ در ﺳﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﻘﺶ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫ﮐ ﻪ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺰرگ دارد‪ -‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﭘﻴ ﺸﻮاﯼ هﻤ ﻪ ﯼ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ و‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﻮﻧﺪﻩ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﺁن هﺎ را در ﻣﻌﺮض ﺁن ﭼﻨﺎن اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و‬
‫ﺳ ﺘﻢ و ﻓ ﺸﺎرﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﭼ ﻪ ﺑ ﺴﺎ از ﺁن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﻼ در راﻩ ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ را ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﺁن ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺘﻘ ً‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺁن را در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ‬
‫دوﻟ ﺖ و اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑ ﻪ ﻗﺒ ﻮل ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ،‬دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ اﯼ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‬
‫ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐ ﺲ دﻳﮕ ﺮﯼ در ﺁن ﺳ ﻬﻴﻢ ﻧﺒ ﻮدﻩ و ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‬
‫ﻣﺘﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺑﻮرژوازﯼ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺪل ﺑﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ اﯼ ﺑﺸﻮد ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ و ﺗﺎ ﭘﺎﯼ ﺟﺎن ﺑﻮرژوازﯼ‬
‫را دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻪ ﮐﻠﻴ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﻮﻧﺪﻩ را ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ هﻢ ﺑﺮاﯼ درهﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان و ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺗﻮدﻩ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ اهﺎﻟﯽ ﻳﻌﻨﯽ دهﻘﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ و ﻧﻴﻤ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎره ﺎ‪ ،‬در اﻣ ﺮ‬
‫»رو ﺑﺮاﻩ ﮐﺮدن« اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﻤﺮﮐﺰﯼ از‬
‫ﻧﻴﺮو و ﻗﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﺎ ﭘ ﺮوردن ﺣ ﺰب ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺁهﻨﮕ ﯽ از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﭘ ﺮورش‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﻴﺮد و هﻤﻪ ﯼ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮﯼ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم رهﻨﻤﺎﺋﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬رژﻳ ﻢ ﺟﺪﻳ ﺪ را ه ﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺳ ﺎزد و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳﻦ ﮐ ﻪ زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن و اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷ ﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ زﻧ ﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺪون‬

‫‪٤١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻮرژوازﯼ و ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬رهﺒﺮ و ﭘﻴﺸﻮاﯼ هﻤﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﻤﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺣﮑﻤﺮوا اﺳﺖ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﭘ ﺮورش ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﮔﺴ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘ ﺮ ﻣ ﺰد ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﺤﻤﻠ ﯽ »ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ« و ﺣﻖ ارﺷﺪﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺛﻤﻦ ﺑﺨ ﺲ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ از‬
‫اﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶ ﭘﻴﺸﻮاﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﺮدم ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫»دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ«‪ -،‬اﻳ ﻦ ﺗﺌ ﻮرﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم ﺁﻣ ﻮزش وﯼ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻧﻘ ﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در ﺗ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ارﺗﺒ ﺎط ﻧﺎﮔﺴ ﺴﺘﻨﯽ دارد‪ .‬ﻓﺮﺟ ﺎم اﻳ ﻦ ﻧﻘ ﺶ‪ ،‬دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻳﺎ ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﮔ ﺮ راﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ دوﻟ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻻزم دارد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد اﻳ ﻦ‬
‫اﺳ ﺘﻨﺘﺎج ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ ﺑ ﺪون اﻣﺤ ﺎء ﻗﺒﻠ ﯽ و اﻧﻬ ﺪام ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد اﻳﺠ ﺎد ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد؟ هﻤﻴﻦ اﺳ ﺘﻨﺘﺎج اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﻣ ﺎ را ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺳﺎزد و هﻤﻴﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬هﻨﮕ ﺎم ﺗﺮازﺑﻨ ﺪﯼ ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت‬
‫اﻧﻘﻼب ‪ ١٨٥١ -١٨٤٨‬از ﺁن ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﻘﻼب‬ ‫‪.٢‬‬

‫ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻣ ﻮرد ﺗﻮﺟ ﻪ ﻣ ﺎ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﻧﺘ ﺎﻳﺞ اﻧﻘ ﻼب ‪-١٨٤٨‬‬
‫‪ ١٨٥١‬را در اﺳﺘﺪﻻل زﻳﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮد »هﻴﺠﺪهﻢ ﺑﺮوﻣ ﺮ ﻟ ﻮﺋﯽ ﺑﻨﺎﭘ ﺎرت« ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺗﺮازﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫‪٤٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫‪»...‬وﻟ ﯽ اﻧﻘ ﻼب رﻳ ﺸﻪ دار اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب هﻨ ﻮز از ﭘﺎﻟ ﺸﮕﺎﻩ ﻣ ﯽ‬

‫ﮔ ﺬرد‪ .‬ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را ﻃﺒ ﻖ اﺳ ﻠﻮب ﻣﻨﻈﻤ ﯽ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺗ ﺎ روز دوم‬
‫دﺳﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪) «١٨٥١‬روز ﮐﻮدﺗﺎﯼ ﻟﻮﺋﯽ ﺑﻨﺎﭘ ﺎرت( »اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻧﻴﻤ ﯽ‬
‫از ﮐﺎرهﺎﯼ ﺗﺪارﮐﺎﺗﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳ ﺎﻧﺪﻩ و اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺁن ﭘﺎﻳ ﺎن ﻣ ﯽ ﺑﺨ ﺸﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺪوًا ﻗ ﺪرت ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ ﮐﻤ ﺎل‬
‫ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻣﮑ ﺎن واژﮔ ﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁن را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬و اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ‬
‫در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻗﻮﻩ ﯼ ﻣﺠﺮﻳﻪ را ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﻤﺎل ﻣﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺁن را‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎم ﻋﻴ ﺎر ﺧ ﻮد در ﻣ ﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻣﻨﻔ ﺮدش ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد و ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻋﺎﻣﻞ در ﺧﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ در ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺗ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﺨ ﺮب را ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁن ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ده ﺪ‪) .‬ﺗﮑﻴ ﻪ روﯼ‬
‫ﮐﻠﻤ ﺎت از ﻣﺎﺳ ﺖ(‪» .‬و هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب اﻳ ﻦ ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ دوم ﮐﺎره ﺎﯼ‬
‫ﺗﺪارﮐﺎﺗﯽ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ اروﭘﺎ از ﺟﺎﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺑﺎ‬
‫ﻟﺤﻨﯽ ﻇﻔﺮﻧﻤﻮن ﺧﻮاهﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب ﻧﻘﺐ ﻣﻴﺰﻧﯽ اﯼ ﺣﻔﺎر ﮐﻬﻨﻪ ﮐﺎر!‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮﻩ ﯼ ﻣﺠﺮﻳ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺑﻐ ﺮﻧﺞ و ﻣ ﺼﻨﻮﻋﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ اردوﯼ ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘﯽ و در ﮐﻨﺎر ﺁن ارﺗﺸﯽ اﻳﻀ ًﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﻧﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫ﻧﻔﺮ‪ -،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد دهﺸﺘﻨﺎﮎ ﻃﻔﻴﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻧﺪام ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ه ﻢ‬
‫ﭼﻮن داﻣﯽ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﺴﺎﻣﺎت ﺁن را ﻣ ﺴﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬در‬
‫دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺴﺘﺒﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﻘﻮط ﻓﺌ ﻮداﻟﻴﺰم‪ ،‬ﺳ ﻘﻮﻃﯽ ﮐ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺁن ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ«‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ را ﺑﺴﻂ دادﻩ »وﻟﯽ در ﻋﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺑ ﺮ ﺣﺠ ﻢ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻘ ﺎت‬
‫ﺁن و ﺗﻌ ﺪاد دﺳ ﺘﻴﺎران ﺁن ﻧﻴ ﺰ اﻓ ﺰود‪ .‬ﻧ ﺎﭘﻠﺌﻮن اﻳ ﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ‬

‫‪٤٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﻤﺎل رﺳﺎﻧﺪ«‪ .‬ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻟﮋﻳﺘﻴﻤﻴ ﺴﺖ و ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ژوﺋﻴ ﻪ »ﭼﻴ ﺰ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﺟ ﺰ‬

‫ﻳﮏ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺁن ﻧﻴﺎﻓﺰود«‪...‬‬
‫‪» ....‬ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ‪ ،‬در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﺧ ﻮد ﻋﻠﻴ ﻪ اﻧﻘ ﻼب‪،‬‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ وﺳﺎﺋﻞ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺁن را ﺗﻮأم ﺑﺎ اﻗ ﺪاﻣﺎت ﺗ ﻀﻴﻴﻘﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻧﻘﻼب هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ در هﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺁن را‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ« )ﺗﮑﻴﻪ روﯼ ﮐﻠﻤﺎت از ﻣﺎﺳﺖ(‪» .‬اﺣﺰاﺑﯽ ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ ﭘ ﺲ‬
‫از دﻳﮕﺮﯼ در راﻩ ﺳﻴﺎدت ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁوردن اﻳ ﻦ ﺑﻨ ﺎﯼ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ دوﻟﺘﯽ راﻏﻨﻴﻤﺖ ﻋﻤ ﺪﻩ ﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮدﻧﺪ« )»هﻴﺠ ﺪهﻢ‬
‫ﺑﺮوﻣﺮ ﻟﻮﺋﯽ ﺑﻨﺎﭘﺎرت«‪ ،‬ص ‪ ٩٩ -٩٨‬ﭼﺎپ ‪ ،٤‬هﺎﻣﺒﻮرگ‪ ،‬ﺳﺎل ‪.(١٩٠٧‬‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم در اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺷﮕﺮف ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« ﮔﺎم ﻋﻈﻴﻤ ﯽ‬

‫ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﻣﯽ دارد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع دوﻟ ﺖ در »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺠ ﺮد و ﺑ ﺎ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ و ﻋﺒ ﺎراﺗﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﮐﻠ ﯽ ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣ ﺸﺨﺺ ﻣﻄ ﺮح ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻠﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر دﻗﻴ ﻖ و ﺻ ﺮﻳﺢ و‬
‫ﻼ ﻣﺤ ﺴﻮس‪ ،‬از ﺁن ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬هﻤ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ‬
‫ﻋﻤ ً‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ راﺗﮑﻤﻴ ﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ ﺁن را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺧ ﻮرد ﮐ ﺮد و در ه ﻢ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﻨﺘﺎج ﻧﮑﺘ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﺪﻩ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬و هﻤ ﻴﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻃ ﺮف اﺣ ﺰاب رﺳ ﻤﯽ و‬
‫ﺣﮑﻤﺮواﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﺗﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم‪ ،‬ﻋﻠﻨ ًﺎ ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‬
‫)اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ(‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫در »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮐﻠﯽ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺗﻠﺨ ﻴﺺ ﺷ ﺪﻩ و اﻳ ﻦ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ اﻧ ﺴﺎن‬

‫را وا ﻣﯽ دارد ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺳ ﻴﺎدت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑﻨﮕ ﺮد و اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺿ ﺮورﯼ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻮرژوازﯼ را‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳﺎزد ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺪوًا ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁورد‪ ،‬ﺳﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫اﺣﺮاز ﻧﻤﺎﻳﺪ و دوﻟﺖ را ﺑﻪ »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ« ﻣﺒﺪل ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ دوﻟﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ‪،‬‬
‫راﻩ زوال در ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﺪون ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪،‬‬
‫دوﻟﺖ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ و وﺟﻮدش ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻣﻄ ﺮح ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻳﺎ‪ -‬از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺎل ‪ ١٨٥٢‬ﻃﺮح و ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ‬
‫ﺑ ﻪ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ ﯼ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﻢ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ ﺧ ﻮد وﻓ ﺎدار اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ ﺑ ﺎ ﻋﻈﻤ ﺖ اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٨٥١ -١٨٤٨‬را اﺳ ﺎس ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺁﻣ ﻮزش‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ در اﻳﻦ ﺟﺎ هﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﯽ از ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧ ﻮار ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺑﻴﻨﯽ ﻓﻠﺴﻔﯽ ژرف و اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺎرﻳﺨﯽ وﺳﻴﻊ ﺁن را روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﺁﻳ ﺎ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻴﺎدت ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻻزم اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ؟ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﺁن ﮐ ﺪام اﺳ ﺖ و ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺁن در ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ و درﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺑﺮﺁﻣ ﺪهﺎﯼ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫اﺳﺖ؟ وﻇﺎﺋﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻗﺪرت ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ از ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﻮرژوازﯼ اﺳﺖ‪ ،‬در دورﻩ ﯼ‬
‫ﺳ ﻘﻮط ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺨﺘ ﺼﺎت اﻳ ﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬

‫‪٤٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دوﻟﺘﯽ وﺟﻮد دو دﺳﺘﮕﺎﻩ اﺳﺖ‪ :‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ و ارﺗ ﺶ داﺋﻤ ﯽ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﮐ ﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ه ﺰاران رﺷ ﺘﻪ اﻳ ﻦ دو دﺳ ﺘﮕﺎﻩ را ﺑ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد در‬
‫ﻧﮕﺎرش هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﮐﺮات ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ هﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ وﺿﻮح و رﺳﻮخ وﺟﻮد اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را روﺷﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﺑ ﺎ اﺣ ﺴﺎس ﺳ ﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑ ﺎر اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪ در ﮔ ﺮدﻩ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺁن را‬
‫ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﻮزد‪ -،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻠ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﻋﻠ ﻢ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ اﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ در ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﻮارﯼ ﻓ ﺮا ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻋﻠﻤ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا ﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺳﺒﮏ ﻣﻐﺰﯼ ﺁن را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و‬
‫ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﺒﮏ ﻣﻐ ﺰﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺁن را »ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ« ﻗﺒ ﻮل دارﻧ ﺪ وﻟ ﯽ ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﺳﺘﻨﺘﺎج هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﯼ از ﺁن ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ و ارﺗﺶ داﺋﻤﯽ‪» ،‬اﻧﮕﻠﯽ« ﺑ ﺮ ﭘﻴﮑ ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻧﮕﻠﯽ ﮐﻪ زاﺋﻴﺪﻩ ﯼ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ دروﻧﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻀﺎدهﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺘﻼﺷﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻧﮕﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﻣﺎت ﺣﻴ ﺎﺗﯽ را »ﻣ ﺴﺪود« ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺘﯽ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن در ﻣﻴ ﺎن ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﺣﮑﻔﺮﻣﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ را ﻳﮏ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﮕﻞ داﻧﺴﺘﻦ از ﺻﻔﺎت وﻳﮋﻩ‬
‫و ﻣﻨﺤ ﺼﺮ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﺮاﯼ ﺁن‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواهﺎﺋﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم را ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدن ﻣﻔﻬ ﻮم »دﻓ ﺎع از ﻣ ﻴﻬﻦ« در ﻣ ﻮرد ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ رﺳ ﻮاﺋﯽ‬
‫ﺑ ﯽ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ و ﺗ ﺰﺋﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﮓ ﮐ ﺸﺎﻧﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل اﻳ ﻦ ﻳ ﮏ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺴﻂ و ﺗﮑﻤﻴ ﻞ و ﺗﺤﮑ ﻴﻢ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺑﻮرژوازﯼ ﮐﻪ اروﭘﺎ از زﻣ ﺎن ﺳ ﻘﻮط ﻓﺌ ﻮداﻟﻴﺰم ﺗﻌ ﺪاد ﺑ ﺴﻴﺎر زﻳ ﺎدﯼ‬

‫‪٤٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫از ﺁن را ﺑﻪ ﺧﻮد دﻳﺪﻩ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ اﻳﻦ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺗﺎﺑﻊ وﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ ﻓﻮﻗ ﺎﻧﯽ دهﻘﺎﻧ ﺎن و‬
‫ﭘﻴﺸﻪ وران ﺟﺰء و ﺳﻮداﮔﺮان و ﻏﻴﺮﻩ را ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻧﺴﺒﺘ ًﺎ راﺣﺖ و ﺑﯽ دردﺳﺮ و‬
‫اﺑﺮوﻣﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﻤﺎرد و دارﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻏﻞ را ﻣ ﺎﻓﻮق ﻣ ﺮدم ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺁن‬
‫ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ ﺷ ﺶ ﻣ ﺎﻩ ﭘ ﺶ از ‪ ٢٧‬ﻓﻮرﻳ ﻪ ﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬در روﺳ ﻴﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﻴﺮﻳ ﺪ‪ :‬ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ادارﯼ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘ ًﺎ واﮔ ﺬارﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺑﺎﻧ ﺪ‬
‫ﺳ ﻴﺎﻩ ﻣ ﺮﺟﺢ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن دﺳ ﺘﺨﻮش ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﮐ ﺎدت ه ﺎ‪ ،‬ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ و‬
‫اس اره ﺎ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻣﺎهﻴ ﺖ اﻣ ﺮ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻓﮑ ﺮﯼ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻧﺠ ﺎم اﺻ ﻄﻼﺣﺎت‬
‫ﺟﺪﯼ ﻧﺸﺪﻩ ﺳﻌﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ »ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن« ﻣﻌﻮق ﻣﺎﻧﺪ‬
‫و ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن هﻢ ﺑﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺗ ﺎ ﺁﺧ ﺮ ﺟﻨ ﮓ ﮐ ﺶ دادﻩ ﺷ ﻮد! وﻟ ﯽ در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﻴﻤﺖ و اﺷﻐﺎل ﭘﺴﺖ ه ﺎﯼ وزرات‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧ ﺖ وزارت‪ ،‬اﺳ ﺘﺎﻧﺪارﯼ و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ و ﻏﻴﺮﻩ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ درﻧﮕﯽ را روا ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ و در اﻧﺘﻈ ﺎر ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺠﻠ ﺲ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎﻧﯽ ﻧﻨﺸﺴﺘﻨﺪ! ﺑﺴﺖ و ﺑﻨﺪهﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ اﻋﻀﺎء دوﻟﺖ‪ ،‬در ﻣﺎهﻴ ﺖ‬
‫اﻣ ﺮ ﻓﻘ ﻂ ﻣﺒ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ و ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ »ﻏﻨﻴﻤ ﺖ« ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از ﺻ ﺪر ﺗ ﺎ ذﻳ ﻞ‬
‫در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬در ﺗﻤ ﺎم ادارات ﻣﺮﮐ ﺰﯼ و ﻣﺤﻠ ﯽ ﺟﺮﻳ ﺎن دارد و اﻣ ﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻋﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ از ‪ ٢٧‬ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﺎ ‪ ٢٧‬اوت ﺳﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺑﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‪ :‬اﺻ ﻼﺣﺎت ﺑ ﻪ ﺗﻌﻮﻳ ﻖ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻘ ﺴﻴﻢ‬
‫ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ادارﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و »اﺷ ﺘﺒﺎهﺎﺗﯽ« ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ رخ دادﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭼﻨﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ه ﺮ ﻗ ﺪر از اﻳ ﻦ »ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ه ﺎ« در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ‪ ،‬ﻣﻴ ﺎن اﺣ ﺰاب‬
‫ﻼ در روﺳﻴﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﺎدت هﺎ‪ ،‬اس ارهﺎ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮرژوازﯼ و ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ )ﻣﺜ ً‬

‫‪٤٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ( ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻗ ﺪر دﺷ ﻤﻨﯽ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻃﺒﻘ ﺎت‬

‫ﺳﺘﻤﮑﺶ و ﺑ ﺮ رأس ﺁن ه ﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﺎت روﺷ ﻦ ﺗ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ اﺣ ﺰاب‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺣﺘ ﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁن ه ﺎ‪ ،‬و از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ اﺣ ﺰاب »اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ«‪ ،‬ﺗ ﺸﺪﻳﺪ ﺗ ﻀﻴﻴﻘﺎت راﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و ﺗﺤﮑ ﻴﻢ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﺗ ﻀﻴﻴﻘﺎت را ﮐ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺿ ﺮورﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﺮ‬
‫ﺣﻮادث‪ ،‬اﻧﻘﻼب را وادار ﺑﻪ »ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﺨ ﺮب« ﻋﻠﻴ ﻪ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺠﺒ ﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺗﺨﺮﻳ ﺐ و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻗﺮار دهﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻬﺒﻮد اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ وﻇﻴﻔ ﻪ اﯼ را اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ اﺳ ﺘﺪﻻل ه ﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺳﻴﺮ واﻗﻌﯽ ﺣﻮادث و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ زﻧﺪﻩ ﯼ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٨٥١ -١٨٤٨‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﯼ ﻣﺎرﮐﺲ دﻗﺖ دارد ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ واﻗﻌﻴ ﺎت ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺳ ﺎزد از اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ وﯼ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥٢‬هﻨ ﻮز ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻃﺮح ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻣ ﺸﻤﻮل ﻧ ﺎﺑﻮد ﺷ ﺪن را ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑ ﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن هﻨ ﻮز ﻣ ﺪارﮐﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻃ ﺮح ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬در دﺳ ﺘﻮر روز‬
‫ﮔ ﺬارد ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻧ ﺪادﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٥٢‬ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻮد ﺑ ﺎ دﻗ ﺖ‬
‫ﺧﺎص ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ -‬ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺴﺠﻞ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‬
‫در ﺳﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ »ﺗﻤﺮﮐﺰ هﻤﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺨﺮب« ﻋﻠﻴﻪ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ »درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ« ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ ﺻ ﺤﻴﺢ اﺳ ﺖ اﮔ ﺮ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻣﺸﺎهﺪات و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺨ ﺸﻴﺪﻩ ﺁن را ﺑ ﺮ ﺣ ﺪودﯼ‬

‫‪٤٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮ از ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ‪ ١٨٥١ -١٨٤٨‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ اﻧﻄﺒ ﺎق ده ﻴﻢ؟ ﺑ ﺮاﯼ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑ ﺪوًا ﻳﮑ ﯽ از ﺗ ﺬﮐﺮات اﻧﮕﻠ ﺲ را ﻳ ﺎدﺁور ﺷ ﺪﻩ و ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﻪ ذﮐ ﺮ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭼ ﺎپ ﺳ ﻮم ﮐﺘ ﺎب »هﻴﺠ ﺪهﻢ ﺑﺮوﻣ ﺮ«‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪» ...:‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﮐ ﺸﻮرﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺑ ﻴﺶ از ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ه ﺮ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻗﻄﻌ ﯽ ﺧ ﻮد‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺁن ﺷﮑﻞ ه ﺎﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻳﺎﺑﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در دورن ﺁن هﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ و ﻧﺘﺎﻳﺠﺶ در ﺁن ه ﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺠﻠﯽ ﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻄﻮط ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺜﺒﻴ ﺖ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‬
‫ﮐﻪ در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﻓﺌ ﻮداﻟﻴﺰم و از دورﻩ ﯼ رﻧ ﺴﺎﻧﺲ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻌ ﺪ ﮐ ﺸﻮر ﻧﻤﻮﻧ ﻪ وار ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻳ ﮏ ﻧﻮاﺧ ﺖ زﻣ ﺮﻩ اﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم‬
‫اﻧﻘﻼب ﮐﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺌﻮداﻟﻴﺰم را ﺗﺎروﻣﺎر ﻧﻤﻮد و ﺳ ﻴﺎدت ﺧ ﺎﻟﺺ ﺑ ﻮرژوازﯼ را‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺎن وﺿﻮح ﮐﻼﺳﻴﮑﯽ ﺷ ﺎﻟﻮدﻩ رﻳﺨ ﺖ ﮐ ﻪ در ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫دﻳﮕ ﺮ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻴﺎدت‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺳ ﺮ ﺑﻠﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﮑﻞ ﺣ ﺎدﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ در دﻳﮕﺮ ﮐﺸﻮرهﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫)ص‪ ٤ -‬از ﭼﺎپ ﺳﺎل ‪(١٩٠٧‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ اﺧﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﮐﻬﻨﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ‬

‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﻮﻗﻔﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﻮﻗ ﻒ‪ ،‬ه ﺮ ﻗ ﺪر ه ﻢ‬
‫دراز ﻣﺪت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن را ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻧﺨﻮاهﺪ ﻧﻤﻮد ﮐ ﻪ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‬
‫در اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺧ ﻮد را ﮐ ﺸﻮر ﮐﻼﺳ ﻴﮑﯽ ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺟ ﺎ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﻄﻌﯽ ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪٤٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﻟ ﯽ ﻧﻈ ﺮﯼ ﮐﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﺮو در ﭘﺎﻳ ﺎن ﺳ ﺪﻩ ﯼ ‪ ١٩‬و ﺁﻏ ﺎز‬

‫ﺳﺪﻩ ﯼ ‪ ٢٠‬ﺑﻴﺎﻓﮑﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ هﻤ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ ﮐﻨ ﺪﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻨ ﻮع ﺗ ﺮ و‬
‫در ﺻﺤﻨﻪ اﯼ ﭘﻬﻨﺎورﺗﺮ در ﺁن ﮐﺸﻮرهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻳ ﮏ‬
‫ﻃ ﺮف »ﻗ ﺪرت ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ« ﭼ ﻪ در ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ )ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪،‬‬
‫ﺳﻮﺋﻴﺲ( و ﭼ ﻪ در ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ )اﻧﮕﻠ ﻴﺲ‪ ،‬ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ‪،‬‬
‫ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ اﺳ ﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﯼ و ﻏﻴ ﺮﻩ( ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ و از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ اﺣ ﺰاب‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮرژواﺋﯽ و ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ و‬
‫»ﻏﻨﻴﻤ ﺖ« ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ادارﯼ را ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در ارﮐ ﺎن رژﻳ ﻢ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ‬
‫دادﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ و ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ -‬و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ »ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻣﺠﺮﻳ ﻪ« و‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ و ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﻗﻮﻩ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ و ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟ ﺎﯼ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﺮدﻳ ﺪﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣﺸﺨ ﺼﺎت ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‬
‫ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ دول ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﻃ ﯽ ﺳ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٥١ -١٨٤٨‬هﻤ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ را ﮐ ﻪ ذاﺗ ﯽ ﺗﻤ ﺎم ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺳﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪ و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﮐ ﻪ دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑ ﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬دوران اﻧﺤ ﺼﺎرهﺎﯼ‬
‫ﻋﻈ ﻴﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬دوران ﻧ ﺸﻮ ﻧﻤ ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤ ﺼﺎرﯼ و اﻧﺘﻘ ﺎل‬
‫ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤ ﺼﺎرﯼ دوﻟﺘ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫»ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ« ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺧ ﺎرق اﻟﻌ ﺎدﻩ اﯼ ﻗ ﻮت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫ادارﯼ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺁن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﺗ ﺸﺪﻳﺪ ﺗ ﻀﻴﻴﻘﺎت ﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ در‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ و ﺧﻮاﻩ در ﺁزادﺗﺮﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﮐﻨ ﻮن ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ و در ﻣﻘﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮ از ﺳ ﺎل‬

‫‪ ١٨٥٢‬ﻣ ﺎ را ﺑ ﻪ »ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﺗﻤ ﺎم ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ« اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ »ﺗﺨﺮﻳ ﺐ«‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ رﺳﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﻳ ﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺧﻮاه ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪،‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺁﻣﻮزﻧﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪارﮎ را در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁن ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫∗‬
‫ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﻃﺮف ﻣﺎرﮐﺲ در ﺳﺎل ‪١٨٥٢‬‬ ‫‪.٣‬‬
‫ﻣﺮﻳﻨ ﮓ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٧‬ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣﻮرﺧ ﻪ ﯼ ‪ ٥‬ﻣ ﺎرس ‪١٨٥٢‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ وﻳ ﺪﻣﻴﺮ را در ﻣﺠﻠ ﻪ ﯼ »‪ (٢٥ ،٢ ،١٦٤) «Neue Zeit‬ﻣﻨﺘ ﺸﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺤﺚ ﻋﺎﻟﯽ زﻳﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»و اﻣ ﺎ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺧ ﻮد ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﮐ ﺸﻒ وﺟ ﻮد ﻃﺒﻘ ﺎت در‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ و ﻧ ﻪ ﮐ ﺸﻒ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣﻴ ﺎن ﺁن ه ﺎ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮐ ﺪام از ﺧ ﺪﻣﺎت‬
‫ﻣ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻣ ﺪت ه ﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﻣ ﻦ ﻣ ﻮرﺧﻴﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت و اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎن ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺗ ﺸﺮﻳﺢ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت را ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎر ﺗﺎزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻦ ﮐﺮدﻩ ام اﺛﺒﺎت ﻧﮑﺎت زﻳﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ (١‬اﻳﻦ ﮐﻪ وﺟﻮد ﻃﺒﻘﺎت ﻓﻘ ﻂ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺣ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻌ ﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫‪historische‬‬ ‫‪Entwicklungsphasen‬‬ ‫‪der‬‬ ‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ )‬
‫‪(Produktion‬‬

‫∗‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﭼﺎپ دوم اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ (٢‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻧﺎﭼ ﺎر ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬

‫ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪،‬‬
‫‪ (٣‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻮد اﻳﻦ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﻓﻘ ﻂ ﮔ ﺬارﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻃﺒﻘﺎت و ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﺎت«‪...‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ در اﻳﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﺧﻮد ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ وﺿ ﻮح ﺷ ﮕﻔﺖ ﺁورﯼ او ًﻻ ﻓ ﺮق‬
‫ﻋﻤ ﺪﻩ و اﺳﺎﺳ ﯽ ﺁﻣ ﻮزش ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﺁﻣ ﻮزش ژرف ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﮑ ﺮﻳﻦ ﭘﻴ ﺸﺮو‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ و ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﻣﺎهﻴﺖ ﺁﻣﻮزش ﺧﻮد را در ﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ ﺑﻴﺎن دارد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻤﺪﻩ در ﺁﻣﻮزش ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﻣﻄﻠﺒ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳ ﻦ ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬و از هﻤ ﻴﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺗﺤﺮﻳﻒ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم و ﺟﻌﻞ ﺁن ﺑﻪ ﻃﺮزﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا اﻳ ﻦ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﻣﻮزش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﻗﺒ ﻞ از‬
‫وﯼ ﺁن را ﺑﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﻮزش ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت را ﻗﺒ ﻮل داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬هﻨ ﻮز‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻨﻮز از ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺗﻔﮑﺮ ﺑﻮرژواﺋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎت‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﺳ ﺮوﺗﻪ ﺁن زدﻩ ﺷ ﻮد‪،‬ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد و ﺑ ﻪ ﺁن ﺟ ﺎ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ ﻓﻘ ﻂ ﺁن ﮐ ﺴﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻮل ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت را ﺗ ﺎ ﻗﺒ ﻮل‬
‫ﻼ ﻋﻤﻴ ﻖ ﺑ ﻴﻦ ﻳ ﮏ‬
‫ﻧﻈﺮﻳ ﻪ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﺴﻂ ده ﺪ‪ .‬وﺟ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻳﺰ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﯼ ﻋ ﺎدﯼ )و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺰرگ( ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ در‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﮓ ﻣﺤ ﮏ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ درﮎ واﻗﻌ ﯽ و‬

‫‪٥٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻗﺒﻮل ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﺁزﻣﻮد‪ .‬و ﺷﮕﻔﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﺎرﻳﺦ اروﭘﺎ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫را از ﻟﺤ ﺎظ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ روﺑ ﺮو ﻧﻤ ﻮد ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗﻤ ﺎم اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم »ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺖ«ه ﺎ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﻦ رﻓﺮﻣﻴ ﺰم و‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم درﻧﻮﺳﺎﻧﻨﺪ( ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨ ﺎن ﻧ ﺎﭼﻴﺰ و دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ از‬
‫ﺁب در ﺁﻣﺪﻧ ﺪ ﮐ ﻪ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﻧﻔ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ‬
‫ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ »دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ« ﮐ ﻪ در اوت ‪ ١٩١٨‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺪت ه ﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﺎپ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ از ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا‬
‫ﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم و روﮔﺮداﻧ ﺪن رذﻳﻼﻧ ﻪ ﯼ از ﺁن در ﮐ ﺮدار در ﻋ ﻴﻦ ﻗﺒ ﻮل‬
‫ﺳﺎﻟﻮﺳ ﺎﻧﻪ ﺁن در ﮔﻔﺘ ﺎر )رﺟ ﻮع ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﻣ ﻦ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان »اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﺮﺗﺪ« ﭼﺎپ ﭘﺘﺮوﮔﺮاد و ﻣﺴﮑﻮ ﺳﺎل ‪.(١٩١٨‬‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬در وﺟﻮد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﺁن ﮎ‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ‬
‫ﻼ ﻣ ﺸﻤﻮل ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺳ ﺎﺑﻖ‪ ،‬ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ ذﮐﺮ ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم داﻳﺮﻩ ﻗﺒﻮل ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫را ﺑ ﻪ داﺋ ﺮﻩ ﯼ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺑ ﻮرژازﯼ ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪) .‬در داﺧ ﻞ اﻳ ﻦ داﺋ ﺮﻩ و در‬
‫ﺣ ﺪود ﺁن ه ﻴﭻ ﻟﻴﺒ ﺮال ﺗﺤ ﺼﻴﻞ ﮐ ﺮدﻩ اﯼ از ﻗﺒ ﻮل »اﺻ ﻮﻟﯽ« ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫روﻳﮕﺮدان ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد!( اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑﺨﺼﻮص داﻳﺮﻩ ﯼ ﻗﺒﻮل ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬
‫را ﺑﻪ ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ دوران ﮔ ﺬار از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم‪ ،‬ﺑ ﻪ دوران‬
‫ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ و ﻣﺤ ﻮ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﻤ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ دروان ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ دوران ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺪﻳﺪ و ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺎد اﻳﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ اﺳﺖ و ﻟﺬا دوﻟﺖ اﻳﻦ دوران هﻢ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ دوﻟ ﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ )ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرهﺎ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻬﯽ دﺳﺘﺎن( و دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ )ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﮐﻨﻪ ﺁﻣﻮزش ﻣﺎرﮐﺲ درﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ ﭘﯽ ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮر اﻋﻢ و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ دوران ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﮐ ﺎﻣﻠﯽ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را از »ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﺪون‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت« ﻳﻌﻨ ﯽ از ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﺟ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ -‬ﺿ ﺮورت دارد‪ .‬ﺷ ﮑﻞ دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺎهﻴﺖ ﺁن هﺎ ﻳﮑﯽ اﺳ ﺖ‪ :‬اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ ه ﺎ‬
‫ه ﺮ ﺷ ﮑﻠﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺎهﻴ ﺖ اﻣ ﺮ ﺣﺘﻤ ًﺎ هﻤ ﻪ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوران ﮔ ﺬار از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم اﻟﺒﺘ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻓ ﺮاوان و ﻣﺘﻨ ﻮع ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻧﻴ ﺎورد وﻟ ﯽ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺁن ه ﺎ ﺣﺘﻤ ًﺎ ﻳ ﮏ ﭼﻴ ﺰ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ :‬دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪.‬‬

‫‪٥٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻤﻮن ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬ﭘﺎرﻳﺲ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ اﻗﺪام ﮐﻤﻮﻧﺎرهﺎ در ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪-١‬‬

‫ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ از ﮐﻤ ﻮن‪ ،‬در ﭘ ﺎﺋﻴﺰ ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٧٠‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﺎ اﺛﺒ ﺎت‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻔﺎهﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﻮﻣﻴﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮان‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ را از اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮ ﺣ ﺬر ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﺎرس ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٧١‬ﻧﺒ ﺮد ﻗﻄﻌ ﯽ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺁن ه ﺎ ه ﻢ ﺁن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪،‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﻴﺎم‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﯼ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺲ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ را‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺧﻮﺷ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﻧﻤ ﯽ دﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد و ﺷ ﻌﻒ ﻓﺮاواﻧ ﯽ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﺗﻘﺒ ﻴﺢ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ »ﻧﺎﺑﻬﻨﮕ ﺎم« ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﮑﯽ ﻋﻨ ﺎد ﻧﻮرزﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﺮﺗ ﺪ روﺳ ﯽ از ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﻋﻤ ﻞ ﻧﮑ ﺮد ﮐ ﻪ داراﯼ ﺷ ﻬﺮت‬
‫ﻧ ﺎﻣﻴﻤﻮﻧﯽ اﺳ ﺖ و در ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ ‪ ١٩٠٥‬ﻣﻄ ﺎﻟﺒﯽ در ﺗ ﺸﻮق و ﺗﺮﻏﻴ ﺐ ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن ﻧﻮﺷﺖ وﻟﯽ ﭘﺲ از دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٩٠٥‬ﻟﻴﺒ ﺮال ﻣﻨ ﺸﺎﻧﻪ ﻓﺮﻳ ﺎد ﺑ ﺮ‬
‫ﺁورد ﮐﻪ »ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﻣ ﺎرﮐﺲ از ﻗﻬﺮﻣ ﺎﻧﯽ ﮐﻤﻮﻧﺎره ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل او »ﺑ ﻪ ﻋ ﺮش اﻋﻠ ﯽ ﻳ ﻮرش‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ« ﺗﻨﻬﺎ اﻇﻬﺎر وﺟﺪ و ﺷ ﻌﻒ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬در ﻧﻈ ﺮ وﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬

‫‪٥٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ هﺪف هﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﺨﯽ داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ‬

‫و ﮔﺎﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺎﻣﯽ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑ ﻮد‬
‫ﮐﻪ از ﺻﺪهﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و اﺳﺘﺪﻻل اهﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ داﺷﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﻧﻬﺎد اﻳﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ را ﻣ ﻮرد ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻗ ﺮار ده ﺪ و درس ه ﺎﯼ‬
‫ﺗﺎﮐﺘﻴﮑﯽ از ﺁن ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺁن در ﺗﺌﻮرﯼ ﺧﻮد ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮕﺎﻧ ﻪ »اﺻ ﻼﺣﯽ« را ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ در»ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﻻزم ﺷ ﻤﺮد ﺑ ﺮ‬
‫اﺳﺎس ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻤﻮﻧﺎرهﺎﯼ ﭘﺎرﻳﺲ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﺎر ﭼ ﺎپ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﮐ ﻪ ه ﺮ دو‬
‫ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺁن را اﻣ ﻀﺎء ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ ﺗ ﺎرﻳﺨﺶ ‪ ٢٤‬ژوﺋ ﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧٢‬اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫اﻳ ﻦ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﺎر ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺁن‪ ،‬ﮐ ﺎرل ﻣ ﺎرﮐﺲ و ﻓﺮﻳ ﺪرﻳﺶ اﻧﮕﻠ ﺲ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« »اﮐﻨ ﻮن در ﺑﺮﺧ ﯽ ﻗ ﺴﻤﺖ ه ﺎ ﮐﻬﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳ ﭙﺲ ﭼﻨ ﻴﻦ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪» …:‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﮐﻤ ﻮن ﺛﺎﺑ ﺖ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫"ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺳ ﺎدﻩ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺣﺎﺿ ﺮ و‬
‫ﺁﻣ ﺎدﻩ اﯼ را ﺗ ﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﺁن را ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺻ ﺪ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫اﻧﺪازد"«…‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ را ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﺠﺪدًا در ﮔﻴﻮﻣﻪ ﮔﺬاردﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺁن از‬
‫ﮐﺘﺎب ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ« اﻗﺘﺒﺎس ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺮاﯼ ﻳﮑ ﯽ از درس ه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ و ﻋﻤ ﺪﻩ ﯼ ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ ﭼﻨﺎن اهﻤﻴﺖ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳ ﮏ اﺻ ﻼح اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫وارد »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺷﺎﺧﺺ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ هﻤﺎﻧ ﺎ اﻳ ﻦ اﺻ ﻼح‬

‫اﺳﺎﺳﯽ را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺁن ﻗﻄﻌ ًﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﻪ دهﻢ و ﺷﺎﻳﺪ هﻢ‬
‫ﻧﻮد و ﻧ ﻪ ﺻ ﺪم ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﮔﺎن »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﻣﺠﻬ ﻮل اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺑﻌ ﺪًا در ﻓ ﺼﻠﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔ ﺎت اﺧﺘ ﺼﺎص دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻼ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺷﺎرﻩ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﻣﻔﺼﻞ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻓﻌ ً‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻣﺸﻬﻮر ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ ﻓﻮﻗ ًﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪ »ﻣﻔﻬﻮم« ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎدﻩ و ﻣﺒﺘﺬﻟﯽ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‬
‫ﺣﺎﮐﯽ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺎرﮐﺲ در اﻳﻦ ﺟ ﺎ روﯼ اﻳ ﺪﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺁرام ﺗﮑﻴ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ و‬
‫ﺁن را در ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺼﺮف ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و هﮑﺬا‪.‬‬
‫ﻼ ﺑﺮﻋﮑﺲ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﻋﺒﺎرت از اﻳ ﻦ‬
‫و اﻣﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﻴﻪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ »ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺣﺎﺿ ﺮ و ﺁﻣ ﺎدﻩ« را ﺧ ﻮرد ﮐﻨ ﺪ و‬
‫درهﻢ ﺷﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﺳﺎدﻩ ﯼ ﺁن اﮐﺘﻔﺎ ورزد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ در ‪ ١٢‬ﺁورﻳ ﻞ ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٧١‬ﻳﻌﻨ ﯽ درﺳ ﺖ در روزه ﺎﯼ ﮐﻤ ﻮن‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﻮﮔﻠﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫…»اﮔﺮ ﺗﻮ ﻧﻈﺮﯼ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺁﺧﺮ ﮐﺘ ﺎب »هﻴﺠ ﺪهﻢ ﺑﺮوﻣ ﺮ«ﻣ ﻦ ﺑﻴﻔﮑﻨ ﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻮاهﯽ دﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ اﻗ ﺪام ﺑﻌ ﺪﯼ اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ را ﭼﻨ ﻴﻦ اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ دارم‪:‬‬
‫ﺑ ﺮﺧﻼف ﺳ ﺎﺑﻖ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ از دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ دﻳﮕ ﺮ‬
‫دادﻩ ﻧﺸﻮد ﺑﻠﮑﻪ درهﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻪ ﺷ ﻮد« )ﺗﮑﻴ ﻪ روﯼ اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ از ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫اﺳﺖ؛ در ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪(zerbrechen‬؛‬
‫»و هﻤ ﻴﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ه ﻢ ﺷ ﺮط ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﺧﻠﻘ ﯽ واﻗﻌ ﯽ را در ﻗ ﺎرﻩ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ و اﻳﻦ درﺳﺖ هﻤﺎن ﭼﻴﺰﻳﺴﺖ ﮐﻪ رﻓﻘﺎﯼ ﭘﺎرﻳﺴﯽ ﻗﻬﺮﻣ ﺎن‬
‫ﻣ ﺎ در اﻧﺠ ﺎﻣﺶ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻨﺪ« )ص ‪ ٧٠٩‬ﻣﺠﻠ ﻪ ‪، «Neue Zeit» IXX‬‬
‫ﺳﺎل ‪) .(١٩٠٢ -١٩٠١‬ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﮐﻮﮔﻠﻤ ﺎن ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن روﺳ ﯽ‬

‫‪٥٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﺳﺖ ﮐﻢ دو ﺑﺎر ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭼﺎپ ﺁن ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ و ﺑﺎ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر‬

‫ﻣﻦ ﺑﻮد اﺳﺖ∗(‬
‫ﻋﺒ ﺎرت »در ه ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ دوﻟﺘ ﯽ«‪ ،‬ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﺧﻼﺻ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ از درس ﻋﻤ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم در ﻣ ﻮرد وﻇ ﺎﻳﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ و هﻤ ﻴﻦ درس اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ »ﺗﻔ ﺴﻴﺮ«‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺘﯽ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺣﮑﻤﺮواﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﯽ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫و اﻣ ﺎ در ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻨﺎد ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب »هﺠ ﺪهﻢ ﺑﺮوﻣ ﺮ«‪ ،‬ﻣ ﺎ ﻗ ﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﯼ ﺁن را ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ در ﺑﺎﻻ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﺒﺤﺜ ﯽ ﮐ ﻪ از ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧﻘ ﻞ ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ ﺑﺨ ﺼﻮص ذﮐ ﺮ دو ﻧﮑﺘ ﻪ ﺟﺎﻟ ﺐ ﺗﻮﺟ ﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺨ ﺴﺖ ﺁن ﮐ ﻪ او اﺳ ﺘﻨﺘﺎج ﺧ ﻮد را ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﺎرﻩ ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع در ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬ﻳﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن هﻨﻮز ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﮐ ﺸﻮر‬
‫ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ در ﺁن دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ارﺗ ﺸﯽ و ﺗ ﺎ درﺟ ﻪ زﻳ ﺎدﯼ‬
‫ﺑﻮرﮐﺮاﺳﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮐ ﻪ‬
‫در ﺁن اﻧﻘﻼب و ﺣﺘﯽ اﻧﻘ ﻼب ﺧﻠﻘ ﯽ ﺑ ﺪون ﺷ ﺮط ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ اﻧﻬ ﺪام »ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و ﺁﻣﺎدﻩ« ﻣﺘﺼﻮر و در ﺁن زﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و اﻣﺎ اﮐﻨﻮن‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،١٩١٧‬در دوران ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺰرﮎ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ ﻣﻨﺘﻔ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ه ﻢ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن و ه ﻢ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻘﺪان دﺳﺘﮕﺎﻩ ارﺗﺸﯽ و ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻼ در ﻣ ﻨﺠﻼب‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن »ﺁزادﯼ« اﻧﮕﻠﻮﺳﺎﮐ ﺴﻮن‪ -‬درهﻤ ﻪ ﯼ ﺟﻬ ﺎن‪ -‬ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﺎﻣ ً‬

‫∗‪ -‬رﺟ ﻮع ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﺪ دوازده ﻢ ﮐﻠﻴ ﺎت ﻟﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ص ‪ ،٩١ -٨٣‬ﭼ ﺎپ ﭼﻬ ﺎرم روﺳ ﯽ‪ .‬هﻴﺌ ﺖ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪ‪.‬‬

‫‪٥٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﺜﻴﻒ و ﺧﻮﻧﻴﻦ اروﭘﺎﺋﯽ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﻮرﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ را ﻣﻄﻴ ﻊ‬

‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬در ﻏﻠﻄﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن‪ ،‬ﺧﻮاﻩ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺧﻮاﻩ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺮط ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب واﻗﻌ ًﺎ‬
‫ﺧﻠﻘﯽ« ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ و اﻧﻬﺪام »ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺣﺎﺿﺮ و ﺁﻣ ﺎدﻩ«‬
‫)هﻤﺎن ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٩١٧ -١٩١٤‬در اﻳ ﻦ دو ﮐ ﺸﻮر ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ ﮐﻤ ﺎل‬
‫»اروﭘﺎﺋﯽ« ﻳﻌﻨﯽ ﮐﻤﺎل ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺧﻮد رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﺗ ﺬﮐﺮ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﻋﻤﻴ ﻖ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺣ ﺎﮐﯽ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻧﻬ ﺪام ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻮرﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ دوﻟﺘ ﯽ »ﺷ ﺮط ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﺧﻠﻘ ﯽ واﻗﻌ ﯽ« اﺳ ﺖ‬
‫ﺷﺎﻳﺎن دﻗﺖ ﺧﺎﺻ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻔﻬ ﻮم اﻧﻘ ﻼب »ﺧﻠﻘ ﯽ« از زﺑ ﺎن ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻋﺠﻴ ﺐ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻮد ﭘﻠﺨﺎﻧﻮﻳ ﺴﺖ ه ﺎ و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎﯼ روس‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺮوان اﺳ ﺘﺮووﻩ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ را »اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻟﻔﻈﯽ« اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﻣﻮرد ﭼﻨﺎن ﺗﺤﺮﻳﻒ‬
‫ﻟﻴﺒ ﺮال ﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪ ﺑ ﯽ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻗ ﺮار دادﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺮاﻳ ﺸﺎن ﺟ ﺰ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﻴﻦ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ و اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﺎزﻩ اﻳ ﻦ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ را ه ﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺮدﻩ و ﺑﯽ روﺣﯽ درﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺳﺪﻩ ﯼ ﺑﻴﺴﺘﻢ را در ﻧﻈ ﺮ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ هﻢ اﻧﻘﻼب ﭘﺮﺗﻘﺎل و هﻢ اﻧﻘﻼب ﺗﺮﮐﻴﻪ را ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ و ﻧ ﻪ‬
‫ﺁن هﻴﭻ ﻳﮏ اﻧﻘﻼب »ﺧﻠﻘﯽ« ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا ﺗ ﻮدﻩ ﯼ ﺧﻠ ﻖ‪ ،‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺁن ﻧ ﻪ در‬
‫اﻳ ﻦ و ﻧ ﻪ در ﺁن اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻓﻌ ﺎل ﻣ ﺴﺘﻘﻞ و ﺑ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد ﺑﺮﺁﻣﺪ ﻣﺸﻬﻮدﯼ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬اﻧﻘﻼب ﺑﻮرژوازﯼ ﺳﺎل ه ﺎﯼ‬
‫‪ ١٩٠٧ -١٩٠٥‬روس‪ ،‬ﺑﺎ ﺁن ﮐﻪ داراﯼ ﺁن ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ هﺎﯼ »درﺧﺸﺎﻧﯽ« ﮐ ﻪ ﮔ ﺎهﯽ‬
‫ﻧ ﺼﻴﺐ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﭘﺮﺗﻘ ﺎل و ﺗﺮﮐﻴ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧﺒ ﻮد؛ ﻣ ﻊ اﻟﻮﺻ ﻒ ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ‬

‫‪٥٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﻘ ﻼب »ﺧﻠﻘ ﯽ واﻗﻌ ﯽ« ﺑ ﻮد زﻳ ﺮا ﺗ ﻮدﻩ ﯼ ﺧﻠ ﻖ؛ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﺁن ﻳﻌﻨ ﯽ ژرف ﺗ ﺮﻳﻦ‬

‫»ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ ﭘ ﺎﺋﻴﻨﯽ« ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﻪ ﭘﺸﺘ ﺸﺎن در زﻳ ﺮ ﻓ ﺸﺎر ﺳ ﺘﻢ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر دو ﺗ ﺎ‬
‫ﻼ ﺑﺮﺁﻣ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و در ﺗﻤ ﺎم ﺟﺮﻳ ﺎن اﻧﻘ ﻼب ﻣﻬ ﺮ و ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﻘ ً‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد و ﺗ ﻼش ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﮐ ﻪ ه ﺪﻓﺶ ﺑﻨ ﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺒﮏ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﻬﺪم ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاردﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻗ ﺴﻤﺖ ﻗ ﺎرﻩ ﯼ اروﭘ ﺎ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺧﻠﻖ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽ داد‪ .‬اﻧﻘﻼب »ﺧﻠﻘﯽ« ﻳﻌﻨﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫را ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺟﻠ ﺐ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ وﻗﺘ ﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺁن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و ه ﻢ دهﻘﺎﻧ ﺎن را درﺑ ﺮ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬در ﺁن زﻣ ﺎن اﻳ ﻦ دو ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫»ﺧﻠ ﻖ« را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ .‬دو ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﻧ ﺎﻣﺒﺮدﻩ را اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣﺘﺤ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ »ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ دوﻟﺘ ﯽ«‬
‫در ﻣﻌﺮض ﺳﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻗﺮار ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮرد ﮐﺮدن اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ و درهﻢ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺁن‪ - ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ واﻗﻌﯽ »ﺧﻠﻖ«‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁن ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان و اﮐﺜﺮﻳ ﺖ دهﻘﺎﻧ ﺎن را درﺑ ﺮ دارد‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ »ﺷ ﺮط ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ« اﺗﺤ ﺎد‬
‫ﺁزاداﻧ ﻪ ﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎره ﺎ و ﺑ ﺪون ﭼﻨ ﻴﻦ اﺗﺤ ﺎدﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﭘﺎﻳﺪار ﻧﺒﻮدﻩ و اﺻﻼﺣﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ هﻢ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻳﮏ رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻞ داﺧﻠﯽ‬
‫و ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ هﺪف ﻧﺮﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺗﺤ ﺎدﯼ راﻩ ﺧ ﻮد راهﻤ ﻮار‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺲ از »اﻧﻘﻼب واﻗﻌ ًﺎ ﺧﻠﻘ ﯽ« ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ راﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ )او درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑ ﺴﻴﺎر و ﻣﮑ ﺮر ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ(‪ ،‬ﺑ ﺎ دﻗﺘ ﯽ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺗ ﺮ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ‬

‫‪٦٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫واﻗﻌ ﯽ ﻃﺒﻘ ﺎت را در اﮐﺜ ﺮ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻗ ﺎرﻩ اﯼ اروﭘ ﺎﯼ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬در ﻧﻈ ﺮ‬

‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻟﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد ﮐ ﻪ »ﺧ ﻮرد ﮐ ﺮدن« ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺁن‬
‫ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن اﻳﺠﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن ه ﺎ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﻣ ﺸﺘﺮﮐﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ »اﻧﮕﻞ« و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺁن ﺑﺎ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﺗﺎزﻩ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ؟‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ را ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺧﻮرد ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻮد؟‬ ‫‪-٢‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٧‬در »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﭘﺎﺳ ﺨﯽ‬
‫ﻣﯽ داد ﮐﻪ هﻨﻮز ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺻﺤﻴﺢ ﺗ ﺮ ﭘﺎﺳ ﺨﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد ﻧﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺣﻞ اﻳﻦ وﻇﺎﺋﻒ را‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ«‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ »ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺷﺪن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ« و »ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ‬
‫ﺁوردن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ« را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﺗﺨ ﻴﻼت ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈ ﺮ ﺁن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﭘﺎﺳ ﺦ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺷ ﺪن‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و هﻤﺎﻧﺎ ﺑ ﻪ ﭼ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﺑ ﺎ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﭘﻴﮕﻴﺮﺗ ﺮﻳﻦ ﻃ ﺮز »ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ« ﺗﻮأم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن را‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻮدن داﻣﻨ ﻪ ﯼ ﺁن‪ ،‬در ﮐﺘ ﺎب‬
‫»ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ« ﺑﺎ دﻗﺘﯽ هﺮﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺗ ﺮ ﻣ ﻮرد ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮑﺎت اﻳﻦ اﺛﺮ را در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬

‫‪٦١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫»ﻗ ﺪرت ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ارﮔ ﺎن ه ﺎﯼ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺣﺎﺿ ﺮ ﺧ ﻮد‪ :‬ارﺗ ﺶ‬

‫داﺋﻤ ﯽ‪ ،‬ﭘﻠ ﻴﺲ‪ ،‬ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﻗ ﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﻗ ﺮون‬
‫وﺳ ﻄﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺮﺻ ﻪ ﯼ وﺟ ﻮد ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺳ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻮزدهﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ رﺷﺪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﮐ ﺎر‪» ،‬ﻗ ﺪرت‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺧﺼﻠﺖ ﻳﮏ ﻗﺪرت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺨﺼﻮص ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ ﺑﺮ‬
‫ﮐﺎر ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻴﺎدت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از هﺮ‬
‫اﻧﻘﻼب ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮔﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﭘ ﻴﺶ اﺳ ﺖ ﺧ ﺼﻠﺖ‬
‫ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺳ ﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﯼ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﺎ وﺿ ﻮﺣﯽ ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ ﺁﺷ ﮑﺎر‬
‫ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد«‪ .‬ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٨٤٩ -١٨٤٨‬ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫»اﺑﺰار ﻣﻠ ﯽ ﺟﻨ ﮓ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐ ﺎر« ﻣﺒ ﺪل ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻣﭙﺮاﺗ ﻮرﯼ دوم‬
‫اﻳﻦ وﺿﻊ را اﺳﺘﻮار ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫»ﮐﻤﻮن درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﭙﺮاﺗﻮرﯼ ﺑﻮد«‪» .‬ﮐﻤ ﻮن ﺷ ﮑﻞ ﻣﻌ ﻴﻦ«‬
‫»ﺁن ﭼﻨﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺷ ﮑﻞ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ﺳ ﻴﺎدت‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد ﺳﻴﺎدت ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﻧﺪازد«…‬
‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ »ﻣﻌﻴﻦ« ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻋﺒ ﺎرت از ﭼ ﻪ ﺑ ﻮد؟‬
‫ﺁن دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺁن دﺳﺖ زد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟‬
‫…»ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮﻣ ﺎن ﮐﻤ ﻮن ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از اﻧﺤ ﻼل ارﺗ ﺶ داﺋﻤ ﯽ و‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺁن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﺢ«…‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ اﮐﻨﻮن در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺗﻤ ﺎم اﺣﺰاﺑ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻳﻠﻨ ﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﺟ ﻮد دارد‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﺁﻧ ﺎن داراﯼ ﭼ ﻪ ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺴﺖ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر اس ارهﺎ و ﻣﻨﺸﻮﻳﮏ هﺎﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ درﺳ ﺖ ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب‬

‫‪٦٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻼ از اﺟﺮاﯼ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ روﯼ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺁن را ﺑﻬﺘﺮ از هﺮ ﭼﻴﺰ‬

‫‪ ٢٧‬ﻓﻮرﻳﻪ ﻋﻤ ً‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ!‬
‫…‪».‬ﮐﻤﻮن از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺷﻬﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫هﻤﮕ ﺎﻧﯽ در ﺣ ﻮزﻩ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺑﺮﮔﺰﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن داراﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و هﺮ زﻣﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺁﻧﺎن ﻳﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﻳ ﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺎ اﻋﺘﺒ ﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ«…‬
‫…»ﭘﻠ ﻴﺲ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ زﻣ ﺎن اﺑ ﺰارﯼ در دﺳ ﺖ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﮐ ﺸﻮر ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﯽ درﻧﮓ از اﺟ ﺮاﯼ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣﺤ ﺮوم ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ارﮔﺎن هﺎﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دار ﮐﻤﻮن ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﮔ ﺸﺖ ﮐ ﻪ ه ﺮ زﻣ ﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‬
‫ﺑ ﻮد‪ ...‬ﻋ ﻴﻦ هﻤ ﻴﻦ ﻋﻤ ﻞ ه ﻢ در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ ﺗﻤ ﺎم رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ادارﯼ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺖ… از اﻋ ﻀﺎء ﮐﻤ ﻮن ﻳﻌﻨ ﯽ از ﺑ ﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺎ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ درﻳﺎﻓﺖ دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﺷﻮد‪ .‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺰاﻳﺎ و ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ ﺳﻔﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻋ ﺎﻟﯽ رﺗﺒ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد اﻳ ﻦ رﺗﺒ ﻪ ه ﺎ از ﻣﻴ ﺎن رﻓ ﺖ‪ ...‬ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺲ از ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ارﺗ ﺶ‬
‫داﺋﻤﯽ و ﭘﻠﻴﺲ ﻳﻌﻨﯽ اﺑﺰارهﺎﯼ ﻗﺪرت ﻣﺎدﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻬﻨﻪ‪ ،‬ﺑ ﯽ درﻧ ﮓ ﺑ ﻪ‬
‫دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ اﺑ ﺰار ﺳ ﺘﻤﮕﺮﯼ روﺣ ﯽ ﻳ ﺎ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐﺸﻴ ﺸﺎن ﭘﺮداﺧ ﺖ‪...‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت اﺳﺘﻘﻼل ﻇﺎهﺮﯼ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ… ﺁن هﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻣ ﻦ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺁﺷﮑﺎرا اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ و داراﯼ ﻣﺴﺌﻮﻟـﻴﺖ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﺎﺷﻨﺪ«…‬
‫ﻟ ﺬا ﻣﺜ ﻞ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺧ ﻮرد ﺷ ﺪﻩ »ﻓﻘ ﻂ«‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮﯼ ﺁورد ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از‪ :‬اﻧﺤ ﻼل ارﺗ ﺶ داﺋﻤ ﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻮدن ﮐﺎﻣﻞ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﻮدن هﻤﻪ ﯼ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ اﻣ ﺮ‪،‬‬

‫‪٦٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻳﻦ »ﻓﻘﻂ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻮﻋﯽ از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﺎ ﻧ ﻮع دﻳﮕ ﺮ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔ ﺎوت اﺻ ﻮﻟﯽ دارﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﺎ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﻮارد‬
‫»ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻤﻴﺖ و ﮐﻴﻔﻴﺖ« ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن ﺷ ﮑﻞ ﮐﺎﻣ ﻞ و‬
‫ﭘﻴﮕﻴﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺻﻮ ًﻻ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪ ،‬از دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ و از دوﻟﺖ )‪ -‬ﻧﻴﺮوﯼ ﺧﺎص ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﻌ ﻴﻦ(‬
‫ﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ دﻳﮕﺮ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎص ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺑﻮرژوازﯼ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯼ هﻨﻮز هﻢ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻤ ﻮن اﻳ ﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺿﺮورﯼ ﺑﻮد و ﻳﮑﯽ از ﻋﻠﻞ ﺷﮑ ﺴﺖ ﺁن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ را‬
‫ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﮐﺎﻓﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﺪاد‪ .‬وﻟﯽ ارﮔﺎن ﺳ ﺮﮐﻮب در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ اه ﺎﻟﯽ‬
‫اﺳﺖ ﻧﻪ اﻗﻠﻴﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼف وﺿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ در دوران ﺑﺮدﮔ ﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻩ در دوران ﺳﺮواژ و ﺧﻮاﻩ در دوران ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺰدورﯼ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و‬
‫ﭼﻮن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺧﻮد ﺳ ﺘﻤﮕﺮان ﺧ ﻮد را ﺳ ﺮﮐﻮب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻟ ﺬا دﻳﮕ ﺮ »ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ« ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ! ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ دوﻟﺖ رو ﺑﻪ زوال ﻣﯽ ﮔ ﺬارد‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟ ﺎﯼ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت وﻳ ﮋﻩ ﯼ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻣﻤﺘ ﺎز )ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﻣﻤﺘ ﺎز‪ ،‬ﺳ ﺮان ارﺗ ﺶ‬
‫داﺋﻤ ﯽ(‪ ،‬ﺧ ﻮد اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ را اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ و ه ﺮ ﻗ ﺪر‬
‫وﻇﺎﺋﻒ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﻋﻤ ﻮم اﻧﺠ ﺎم ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ه ﻢ از‬
‫ﻟﺰوم اﻳﻦ ﻗﺪرت ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺁن اﻗ ﺪام ﮐﻤ ﻮن‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ روﯼ ﺁن ﺗﮑﻴ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺷ ﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟ ﻪ اﺳ ﺖ‪ :‬اﻟﻐ ﺎء هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﭘﺮداﺧﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺣ ﻖ ﺳ ﻔﺮﻩ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺰاﻳ ﺎﯼ ﭘ ﻮﻟﯽ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟ ﺖ و رﺳ ﺎﻧﺪن ﺣﻘ ﻮق هﻤ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ در‬
‫ﮐ ﺸﻮر ﺑ ﻪ ﺳ ﻄﺢ »دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ«‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ ﺗﺤ ﻮل‪ -‬از‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‪ ،‬از دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺳ ﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﺑ ﻪ‬

‫‪٦٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺘﻤﮑﺶ‪ ،‬از دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ »ﻧﻴﺮوﯼ ﺧﺎص« ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﻣﻌ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﮐﻮب ﺳ ﺘﻤﮕﺮان از ﻃ ﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻣ ﺮدم‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن‪ -،‬ﺑ ﺎ وﺿ ﻮﺣﯽ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬و‬
‫در ﻣ ﻮرد هﻤ ﻴﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر واﺿ ﺢ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬درس هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ! در‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮات ﻋﺎﻣﻪ ﻓﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﺁن هﺎ از ﺷﻤﺎر ﺑﺮون اﺳﺖ‪ -‬از اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟ ﻪ ﺳ ﺨﻨﯽ‬
‫درﻣﻴﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨ ﻴﻦ »رﺳ ﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ« ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﺳ ﮑﻮت اﺧﺘﻴ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﮔ ﻮﺋﯽ اﻳ ﻦ ﻳ ﮏ ﻧ ﻮع »ﺳ ﺎدﻩ ﻟ ﻮﺣﯽ« اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دوران ﺧ ﻮد را ﻃ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪-،‬‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﭼ ﻪ ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺎن ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن ﻣﻘ ﺎم ﻣ ﺬهﺐ دوﻟﺘ ﯽ‪» ،‬ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﻟ ﻮﺣﯽ ه ﺎﯼ« ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺖ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ را ﺑ ﺎ روح اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺁن »ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺣﻘﻮق ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﻋﺎﻟﯽ رﺗﺒﻪ »ﺻﺮﻓ ًﺎ« ﻳﮏ ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ‬
‫و ﻳﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑﺪوﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ادوارد ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات‬
‫ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از »ﺑﻨﻴ ﺎد ﮔ ﺬاران« اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﻧ ﻮﻳﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﯼ ﮐ ﺴﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺎرهﺎ در ﺗﮑﺮار اﺳﺘﻬﺰاء ﺑﻮرژوا ﻣﺂﺑﺎﻧﻪ و رذﻳﻼﻧ ﻪ دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم »ﺑ ﺪوﯼ« ﺗﻤ ﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬او ه ﻢ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺗﻤ ﺎم اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﭘ ﯽ ﻧﺒ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ او ًﻻ ﮔ ﺬار از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﺪون ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ »رﺟﻌ ﺖ« ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم »ﺑ ﺪوﯼ«‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ )زﻳﺮا درﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ اﻧﺘﻘ ﺎل‬
‫ﻳﺎﻗﺖ ﮐﻪ در ﺁن وﻇﺎﺋﻒ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ اه ﺎﻟﯽ و ﺑﻼاﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﺗﻤ ﺎم اه ﺎﻟﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻳﺎﺑﺪ؟( و ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ »دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑﺪوﯼ« ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺗﻤﺪن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ -‬ﺁن دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑﺪوﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ازﻣﻨﻪ ﯼ اوﻟﻴﻪ و ﻳﺎ در دوران‬

‫‪٦٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻤ ﺪن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺰرگ‪،‬‬

‫ﻓﺎﺑﺮﻳ ﮏ‪ ،‬راﻩ ﺁه ﻦ‪ ،‬ﭘ ﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻔ ﻮن و ﻏﻴ ﺮﻩ را ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻩ و ﺑ ﺮ روﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ هﻨﮕﻔ ﺖ وﻇ ﺎﺋﻒ »ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ« ﺳ ﺎﺑﻖ ﭼﻨ ﺎن ﺳ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺁن ﭼﻨﺎن اﻋﻤﺎل ﺳﺎدﻩ اﯼ از ﻗﺒﻴﻞ ﺛﺒﺖ و ﻳﺎدداﺷﺖ و وارﺳ ﯽ‬
‫ﻼ در دﺳ ﺘﺮس ه ﺮ ﺁدم ﺑﺎﺳ ﻮادﯼ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد و ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان اﻳ ﻦ‬
‫در ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻼ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ »دﺳ ﺘﻤﺰد« ﻋ ﺎدﯼ »ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ« اﻧﺠ ﺎم داد و ﻟ ﺬا‬
‫وﻇ ﺎﺋﻒ را ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان )و ﺑﺎﻳﺪ( هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ اﻣﺘﻴﺎزﯼ و »رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺂﺑﯽ« را از اﻳﻦ وﻇ ﺎﺋﻒ‬
‫ﺳﻠﺐ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺷﺪن ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻤ ﺎم ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ و ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺑ ﻮدن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺪون‬
‫اﺳ ﺘﺜﻨﺎء در ه ﺮ زﻣ ﺎن و رﺳ ﺎﻧﺪن ﺣﻘ ﻮق ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﻄﺢ ﻋ ﺎدﯼ »دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ«‪ - ،‬اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺳ ﺎدﻩ و »ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﻣﻔﻬ ﻮم« ﮐ ﻪ درﻋ ﻴﻦ‬
‫ﻼ در ﺧﻮد ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬درﻋ ﻴﻦ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎرﮔﺮان و اﮐﺜﺮﻳﺖ دهﻘﺎﻧﺎن را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﭘﻠﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دوﻟﺘﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻣﺰﺑ ﻮر ﻓﻘ ﻂ وﻗﺘ ﯽ داراﯼ ﻣﻔﻬ ﻮم و اهﻤﻴ ﺖ ﺧ ﻮد‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑ ﺎ اﺟ ﺮا و ﻳ ﺎ ﺗ ﺪارﮎ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت »ﺳ ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ از ﺳ ﻠﺐ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن«‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑ ﺎ ﮔ ﺬار از ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮأم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﮐﻤﻮن ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن دو ﻓﻘﺮﻩ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ هﺰﻳﻨ ﻪ ه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ارﺗ ﺶ‬
‫و ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﺎر هﻤ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ارزان‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٦٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫از ﺑﻴﻦ دهﻘﺎﻧﺎن و ﻧﻴﺰ از ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎﻳﺮ ﻗ ﺸﺮهﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻧ ﺎﭼﻴﺰﯼ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻔﻬ ﻮم ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﮐﻠﻤ ﻪ »رو ﻣ ﯽ ﺁﻳﻨ ﺪ« »ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﺁدﻣ ﯽ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ« ﻳﻌﻨﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ اﻓﺮادﯼ ﻣﺮﻓ ﻪ و ﺑ ﻮرژوا ﻣﺒ ﺪل ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎ اﻣﺘﻴﺎز و اﻣﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ دهﻘﺎﻧ ﺎن در ه ﺮ ﮐ ﺸﻮر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﮐ ﻪ در ﺁن دهﻘ ﺎن وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ )و اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ه ﻢ‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ دارﻧﺪ(‪ ،‬درﻣﻌ ﺮض ﺳ ﺘﻤﮕﺮﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮدﻩ ﻋﻄ ﺸﺎن ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺷ ﺪن ﺁن و‬
‫روﯼ ﮐﺎر ﺁﻣﺪن ﻳﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ »ارزان« هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻣﺮ هﻢ ﻓﻘﻂ ازﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻣﺮ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮔ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﺗﺤﻮل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ دوﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﯽ دارد‪.‬‬

‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم‬ ‫‪-٣‬‬

‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﻓﻌ ﺎل‬
‫ﻳﻌﻨﯽ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل هﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار و هﻢ ﻣﺠﺮﯼ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ«‪...‬‬
‫‪»....‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ در هﺮ ﺳﻪ و ﻳﺎ ﺷﺶ ﺳ ﺎل ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺪام ﻳ ﮏ از اﻋ ﻀﺎء ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻣﺮدم و ﻳﺎ ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ )‪ (ver- und zertreten‬ﺁﻧ ﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺣ ﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﮕﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣﺮدم ﻣﺘﺸﮑﻞ‬
‫در ﮐﻤ ﻮن ه ﺎ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮ و ﺣﺴﺎﺑﺪار ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﻓﺮدﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﯽ ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ هﺮ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯼ دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪٦٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎد ﻋﺎﻟﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ اﮐﻨ ﻮن‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺳ ﻴﺎدت ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﺷ ﻮﻳﻨﻴﺰم و اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم‪ ،‬در زﻣ ﺮﻩ ﯼ »ﺳ ﺨﻨﺎن‬
‫ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷ ﺪﻩ ﯼ« ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم درﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وزﻳ ﺮان و ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻧ ﺸﻴﻨﺎن‬
‫ﺣﺮﻓﻪ اﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ »ﮐﺎر ﭼﺎق ﮐ ﻦ« ﮐﻨ ﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻘ ﺎد از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم را ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﮔ ﺬاردﻩ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ اﻋﺠ ﺎب ﺁﻣﻴ ﺰ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧ ﻪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم را‬
‫»ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم« اﻋ ﻼم داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ!! ه ﻴﭻ ﺟ ﺎﯼ ﺗﻌﺠ ﺐ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ »ﭘﻴﺸﺮو« ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ازدﻳﺪن »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ه ﺎﺋﯽ« ﻧﻈﻴ ﺮ ﺷ ﻴﺪﻣﺎن ه ﺎ‪،‬‬
‫داوﻳ ﺪهﺎ‪ ،‬ﻟ ﮋﻳﻦ ه ﺎ‪ ،‬ﺳ ﺎﻣﺒﺎهﺎ‪ ،‬رﻧ ﻮدل ه ﺎ‪ ،‬هﻨﺪرﺳ ﻮن ه ﺎ‪ ،‬واﻧﺪروﻟ ﺪهﺎ‪،‬‬
‫اﺳ ﺘﺎﺋﻮﻧﻴﻨﮓ ه ﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻧﺘﻴﻨ ﮓ ه ﺎ‪ ،‬ﺑﻴ ﺴﻮﻻﺗﯽ ه ﺎ و ﺷ ﺮﮐﺎء دﭼ ﺎر ﻧﻔ ﺮت ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و‬
‫ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﻨﺪﻳﮑﺎﻟﻴﺰم ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد و ﺣ ﺎل‬
‫ﺁن ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮادر ﺗﻨﯽ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎرﮐﺲ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ اﻧﻘﻼﺑﯽ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﭘ ﺮدازﯼ ﺗﻮﺧ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺎب‬
‫ﺷ ﺪﻩ و ﺁن ﺳ ﮑﻪ ﺑ ﺪﻟﯽ ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ‪ ،‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ از ﺁن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﺁن را داﺷ ﺖ ﺗ ﺎاز ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم ﮐ ﻪ ﺣﺘ ﯽ ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از‬
‫»ﺁﻏﻞ« ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﺑﻮرژوازﯼ را ه ﻢ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ ﻗﻄ ﻊ راﺑﻄ ﻪ ﮐﻨ ﺪ –‬
‫ﺑﺨﺼﻮص هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻧﻘﻼﺑﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ -،‬وﻟ ﯽ در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺁن را هﻢ داﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم را در ﻣﻌﺮض اﻧﺘﻘﺎد واﻗﻌ ًﺎ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺣﻘﻴﻘ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در رژﻳ ﻢ ه ﺎﯼ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ در دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ هﺎ ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬

‫‪٦٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫در ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﺪاﻣﻴﮏ از اﻋ ﻀﺎء ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬

‫ﺣﺎﮐﻤﻪ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻣﺮدم را ﺳﺮﮐﻮب و ﻟﮕﺪﻣﺎل ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ اﮔ ﺮ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ دوﻟ ﺖ ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﻮد و اﮔ ﺮ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت دوﻟﺖ از ﻧﻈﺮ وﻇﺎﺋﻔﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارد‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ راﻩ ﺑﺮون ﺷﺪن از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم در ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺪون ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﮐﺎر را از ﭘﻴﺶ ﺑﺮد؟‬
‫ﺑﺎز و ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ :‬درس هﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﮐﻤ ﻮن اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرﯼ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ »ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات« ﮐﻨ ﻮﻧﯽ )ﺑﺨ ﻮان‪:‬‬
‫ﺧﺎﺋﻦ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم( اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻧﺘﻘﺎد ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﯽ ﻳﺎ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ‬
‫از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻩ ﺑ ﺮون ﺷ ﺪن از ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم اﻟﺒﺘ ﻪ در ﻣﺤ ﻮ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ و اﺻ ﻞ‬
‫اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ در ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ از ﭘﺮﮔﻮﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت‬
‫»ﻓﻌﺎل« اﺳﺖ‪» .‬ﮐﻤﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻌﺎل ﻳﻌﻨﯽ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل هﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار و هﻢ ﻣﺮﺟﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ »ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ«‪ -،‬اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺗﻴ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ درﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﺐ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻧ ﺸﻴﻦ ه ﺎﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ و »ﺗﻮﻟ ﻪ دﺳ ﺘﯽ«ه ﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ! ﺑﻪ هﺮ ﮐ ﺸﻮر ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻳ ﻞ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ‪ ،‬از ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬از ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن و ﻧ ﺮوژ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﻧﻈ ﺮ اﻓﮑﻨﻴ ﺪ‪:‬‬
‫اﻣﻮر اﺻ ﻠﯽ »دوﻟﺘ ﯽ« در ﭘ ﺲ ﭘ ﺮدﻩ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد و وزارت ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬ادارات‬
‫و ﺳ ﺘﺎدهﺎ ﺁن را اﺟ ﺮا ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬در ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻓﺮﻳ ﺐ‬
‫»ﻋﻮام اﻟﻨﺎس« ﭘﺮﮔﻮﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ درﺟﻪ اﯼ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ واﻗﻊ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﻮرژوا دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از‬

‫‪٦٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺁن ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻣﻮﻓﻖ ﺑ ﻪ اﻳﺠ ﺎد ﻳ ﮏ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺣﻘﻴﻘ ﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ‬
‫ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻣ ﺼﺎﻳﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﻣﺘﻈ ﺎهﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن ﻣﮑﺘ ﺐ ﭘﻮﺳ ﻴﺪﻩ ﯼ‬
‫ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ از ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﮑﻮﺑﻠﻒ ه ﺎ و ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ و‬
‫ﺁوﮐﺴﻨﺘﻴﻒ هﺎ‪ ،‬ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺷ ﻮراهﺎ را ﻧﻴ ﺰ ه ﻢ ﭼ ﻮن ﻣﻨﻔ ﻮرﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﭘﻮﺳ ﺎﻧﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﭘﺮﮔﻮﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﭘ ﻮﭼﯽ ﻣﺒ ﺪل ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳ ﺎن وزراﯼ‬
‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ« در ﺷﻮراهﺎ ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺮدازﯼ هﺎ و ﻗﻄ ﻊ ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد دهﺎﺗﻴ ﺎن‬
‫ﺧﻮش ﺑﺎور را ﻣﯽ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪ‪ .‬در هﻴﺌﺖ دوﻟﺖ ﺑﻪ رﻗ ﺺ داﺋﻤ ﯽ ﮐﺎدرﻳ ﻞ ﻣ ﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ -‬ﺗ ﺎ‬
‫از ﻳﮏ ﺳﻮ اس ار هﺎ و ﻣﻨﺸﻮﻳﮏ هﺎ را ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ از »ﻟﻘﻤﻪ ﯼ ﭼﺮب« ﮐﺮﺳﯽ هﺎﯼ‬
‫ﭘ ﺮ ﺳ ﻮد و ﺁﺑﺮوﻣﻨ ﺪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﻬ ﺮﻩ ور ﺳ ﺎزﻧﺪ و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺮدم را»ﻣ ﺸﻐﻮل‬
‫دارﻧﺪ« وﻟﯽ اﻣﻮر »دوﻟﺘﯽ« را در ادارات و ﺳﺘﺎدهﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ!‬
‫اﺧﻴ ﺮًا روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ »دﻟﻮﻧ ﺎرودا«‪ ،‬ارﮔ ﺎن ﺣ ﺰب ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﯼ »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ‬
‫روﻟﻮﺳ ﻴﻮﻧﺮهﺎ« در ﺳ ﺮ ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﯼ هﻴﺌ ﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‪ -‬ﺑ ﺎ ﺻ ﺮاﺣﺖ ﻟﻬﺠ ﻪ ﯼ‬
‫ﺑ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﻓ ﺮادﯼ از »ﻣﺠﻤ ﻊ ﺧﻮﺑ ﺎن« ﮐ ﻪ در ﺁن »هﻤﮕ ﯽ« ﺑ ﻪ ﻓﺤ ﺸﺎء ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪-‬اﻋﺘﺮاف ﮐﺮد ﮐﻪ ﺣﺘﯽ در وزارﺗﺨﺎﻧﻪ هﺎﺋﯽ هﻢ ﮐﻪ در دﺳﺖ )از اﺳ ﺘﻌﻤﺎل‬
‫اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﻌﺬرت ﻣﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ!( »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ« اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ‬
‫در ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﮐﺎرش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ و در‬
‫ﻼ »ﺁزاداﻧﻪ« ﮐﺎرﺷﮑﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﺑﻪ ﻓﺮض ﻧﺒﻮدن ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻮرد اﻗﺪاﻣﺎت اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫اﻋﺘﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺧ ﻮد ﺗﺎرﻳﺨﭽ ﻪ ﯼ ﺷ ﺮﮐﺖ اس اره ﺎ و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ در ﺣﮑﻮﻣ ﺖ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ؟ ﺁن ﭼ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺷ ﺎﺧﺺ دارد ﻓﻘ ﻂ‬
‫اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺣ ﻀﺮات ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ‪ ،‬روﺳ ﺎﻧﻒ ه ﺎ‪ ،‬زﻧﺰﻳﻨ ﻒ ه ﺎ و ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫رداﮐﺘﻮرهﺎﯼ روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ »دﻟﻮﻧ ﺎرودا«‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎدت ه ﺎ در ﻳ ﮏ ﻣﺠﻤ ﻊ وزارﺗ ﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ را از دﺳﺖ دادﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﺧﺠﺎﻟ ﺖ و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ‬

‫‪٧٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﻪ ﺳﺮخ ﺷﻮﻧﺪ ﮔﻮﺋﯽ از ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﯽ اهﻤﻴﺘﯽ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در ﻣﻼءﻋ ﺎم‬
‫ﺁﺷﮑﺎرا اﻇﻬﺎر ﻣ ﯽ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ در وزارت ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ »ﺁﻧ ﺎن« ﮐﺎره ﺎ هﻤ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻬ ﺞ‬
‫ﺳ ﺎﺑﻖ اﺳ ﺖ!! ﻋﺒ ﺎرت ﭘ ﺮدازﯼ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ -‬ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻤﻴ ﻖ‬
‫ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣ ﺎن روﺳ ﺘﺎﺋﯽ و دﻓ ﻊ اﻟﻮﻗ ﺖ ه ﺎﯼ ادارﯼ ﺑ ﺮاﯼ »ارﺿ ﺎء ﺧ ﺎﻃﺮ«‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران اﻳﻦ اﺳﺖ ﻣﺎهﻴﺖ‪ -‬اﻳﻦ اﺋﺘﻼف »ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ«‪.‬‬
‫ﮐﻤﻮن ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﺧ ﻮد ﻓ ﺮوش و ﭘﻮﺳ ﻴﺪﻩ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﺁزادﯼ ﻋﻘﻴﺪﻩ و ﺑﻴﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﻳﺐ در ﻧﻤ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺧ ﻮد را اﺟ ﺮا ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫وارﺳ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ درﻋﻤ ﻞ از ﺁن ﭼ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺧ ﻮد ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ‬
‫ﻣﻮﮐﻠﻴﻦ ﺧﻮد ﺟﻮاب ﺑﺪهﻨﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺳﺮﺟﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ وﻟ ﯽ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺧ ﺎص و ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﮐ ﺎر ﻣﻘﻨﻨ ﻪ و ﻣﺠﺮﻳ ﻪ و‬
‫ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن از ﻳ ﮏ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﻣﻤﺘ ﺎز‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪.‬‬
‫ﺑ ﺪون ﻣﺆﺳ ﺴﺎت اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺗ ﺼﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺣﺘ ﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ه ﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ و اﻣ ﺎ ﺑ ﺪون ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﻣ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ و ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁن را‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺳ ﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺮط ﺁن ﮐ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ ﺳ ﺨﻨﺎن‬
‫ﭘﻮﭼﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺠﺎهﺪت ﻣ ﺎ در راﻩ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺳ ﻴﺎدت ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﻣﺠﺎه ﺪﺗﯽ ﺟ ﺪﯼ و ﺻ ﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻧ ﻪ ﺁن ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت ﭘ ﺮدازﯼ »اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺗﯽ« ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن ﺁراء ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻧﻈﻴ ﺮ ﻋﺒ ﺎرت ﭘ ﺮدازﯼ ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ و‬
‫اس ارهﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺪﻣﺎن هﺎ و ﻟﮋﻳﻦ هﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺒﺎهﺎ و واﻧﺪروﻟﺪهﺎ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺁﻣﻮزﻧ ﺪﻩ اﻳﻨ ﺴﺖ ﮐ ﻪ وﻗﺘ ﯽ ﻣ ﺎرﮐﺲ از وﻇ ﺎﺋﻒ ﺁن ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ‬
‫دوﻟﺘ ﯽ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ راﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻢ ﮐﻤ ﻮن ﺑ ﺪان ه ﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪ اﺳ ﺖ و ه ﻢ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ »ه ﺮ ﮐﺎرﻓﺮﻣ ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ« ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ‬

‫‪٧١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻋ ﺎدﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑ ﺎ »ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺳ ﺮﮐﺎرﮔﺮان و ﺣ ﺴﺎﺑﺪاران« ﺁن در ﻧﻈ ﺮ‬

‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﮔﻔﺘ ﺎر ﻣ ﺎرﮐﺲ ذرﻩ اﯼ ه ﻢ ﺧﻴﺎﻟﺒ ﺎﻓﯽ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﮐ ﻪ او‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ »ﻧ ﻮﻳﻨﯽ« از ﺧ ﻮد اﺧﺘ ﺮاع ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁن ﺧﻴ ﺎل ﭘ ﺮدازﯼ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬او ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻮﻳﻦ از ﺑﻄﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻬﻨﻪ و ﺷﮑﻞ هﺎﯼ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬار از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻬﻨﻪ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﮏ ﭘﺮوﺳ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ -‬ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ واﻗﻌﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ از ﺁن درس ه ﺎﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑﮕﻴ ﺮد‪ .‬او از ﮐﻤ ﻮن »ﺗﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد«‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﻣﺘﻔﮑ ﺮﻳﻦ ﺑ ﺰرگ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﯽ ﺑﺎﮐﺎﻧ ﻪ از ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺘﻤﮑﺶ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎ ﺧ ﺸﮏ ﻣﻐﺰاﻧ ﻪ »اﻧ ﺪرزﮔﻮﺋﯽ« ﻧﻤ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ‪» :‬ﻧﻤ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﻠﺤﻪ ﺑ ﺮد« و ﻳ ﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪» :‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺣﺪودﯼ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد«(‪.‬‬
‫درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ دﻓﻌﺘ ﺎً‪ ،‬هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ و ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ از ﺑ ﻴﻦ ﺑﺮوﻧ ﺪ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗ ﺼﻮرﯼ‪ -‬ﺧﻴ ﺎل ﺑ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺧﻮرد ﮐﺮدن ﻓﻮرﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﮐﻬﻨ ﻪ ﯼ ادارﯼ و ﺁﻏ ﺎز ﻓ ﻮرﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﻳﻨﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ده ﺪ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺗﻌ ﺪاد ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻔﺮ ﺑﺮﺳ ﺪ‪ -‬ﺧﻴ ﺎل‬
‫ﺑﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻤﻮن و وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻧﻮﺑﺘﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وﻇ ﺎﺋﻒ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر »دوﻟﺘ ﯽ« را ﺳ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﻣﯽ دهﺪ »وﻇﻴﻔ ﻪ رﻳﺎﺳ ﺖ« ﺑ ﻪ دور اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺷ ﻮد و ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ‬

‫‪٧٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺷ ﺪن ﭘﺮوﻟﺘﺎره ﺎ )ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ( ﻣﻨﺠ ﺮ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ »ﮐ ﺎرﮔﺮان‪،‬‬

‫ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮان و ﺣﺴﺎﺑﺪاران« را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺧﻴﺎل ﺑﺎف ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ »ﺳﻮدا« ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﺤﻮﯼ دﻓﻌﺘ ًﺎ ﮐﺎره ﺎ‬
‫را ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ادارﯼ و ﺗﺒﻌﻴ ﺖ از ﭘ ﻴﺶ ﺑﺒ ﺮﻳﻢ؛ اﻳ ﻦ ﺳ ﻮداهﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﯽ ﮐﻪ اﺳﺎس ﺁن ﭘ ﯽ ﻧﺒ ﺮدن ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﺳ ﺖ‪ ،‬از‬
‫رﻳﺸﻪ ﺑﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻣﻐﺎﻳﺮت داﺷﺘﻪ و در ﻋﻤﻞ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺁن ﻣ ﯽ رود ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻓﺮاد دﮔﺮﮔﻮن ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ هﻤ ﻴﻦ‬
‫اﻓ ﺮاد اﻣ ﺮوزﯼ ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺷ ﺎن ﺑ ﺪون ﺗﺒﻌﻴ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﮐﻨﺘ ﺮل‪ ،‬ﺑ ﺪون »ﺳ ﺮﮐﺎرﮔﺮ و‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪار« از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ رود‪ ،‬ﺧﻮاهﺎن اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ از وﯼ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ ﮐ ﺮد ﭘ ﻴﺶ ﺁهﻨ ﮓ ﻣ ﺴﻠﺢ هﻤ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺷ ﻮﻧﺪﮔﺎن و زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﺳ ﺖ‪» .‬وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ رﻳﺎﺳ ﺖ« وﻳ ﮋﻩ ﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان و ﺑﺎﻳ ﺪ ﻓ ﻮرًا و در ﻇ ﺮف ﻳ ﮏ اﻣ ﺮوز ﺗ ﺎ ﻓ ﺮدا ﺑ ﻪ‬
‫وﻇﺎﺋﻒ ﺳﺎدﻩ »ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮان و ﺣﺴﺎﺑﺪاران« ﻳﻌﻨﯽ ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻔﯽ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﻼ ازﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ اﻓ ﺮادﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ داراﯼ ﺳ ﻄﺢ اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻼ‬
‫ﺷﻬﺮﻧ ﺸﻴﻨﺎن ه ﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ »دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ« ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﺧ ﻮد ﻣ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺎ اﺗﮑ ﺎء ﺑ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺧ ﻮد و ﺑ ﺎ ﻣﻌﻤ ﻮل داﺷ ﺘﻦ‬
‫اﻧ ﻀﺒﺎط ﺷ ﺪﻳﺪ و ﺁهﻨﻴﻨ ﯽ ﮐ ﻪ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺶ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺴﻠﺢ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﺧ ﻮاهﻴﻢ داد و ﻧﻘ ﺶ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺶ ﻣﺠﺮﻳ ﺎن ﺳ ﺎدﻩ ﯼ‬
‫دﺳﺘﻮرهﺎﯼ ﺧﻮد و »ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮان و ﺣﺴﺎﺑﺪاران« ﺑﺎ ﻣ ﺴﺌﻮﻟﻴﺖ و ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺑ ﺎ‬
‫ﺣﻘﻮق اﻧﺪﮎ ﻣﺒﺪل ﺧﻮاهﻴﻢ ﻧﻤﻮد )ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﻓﻨ ﯽ از ه ﺮ‬

‫‪٧٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫رﺗﺒﻪ اﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ(‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻣﺎ و اﻳ ﻦ‬

‫اﺳ ﺖ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ هﻨﮕ ﺎم اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان و ﺑﺎﻳ ﺪ ﮐ ﺎر را از ﺁن ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺁﻏﺎز ﮐﺎر ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺨﻮدﯼ ﺧﻮد ﮐﺎر را ﻣﻨﺠ ﺮ‬
‫ﺑﻪ »زوال« ﺗﺪرﻳﺠﯽ هﺮ ﻧﻮع دﺳﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ و ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻧﻈﻤ ﯽ‪-‬‬
‫ﻧﻈﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ واﻗﻌﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻈﻤﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﻣ ﺰدورﯼ ﺷ ﺒﺎهﺘﯽ ﻧ ﺪارد‪ -‬ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺁن وﻇﺎﺋﻒ ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺣﺴﺎﺑﺪارﯼ‪ ،‬روز ﺑﺮوز ﺳﺎدﻩ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫از ﻃﺮف ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺑﻨﻮﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺟﺰو ﻋﺎدت ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‬
‫و ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ﺧ ﺎص ﻗ ﺸﺮ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ از اﻓ ﺮاد‪ ،‬ﺣ ﺬف ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺗﻴﺰه ﻮش ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺴﺖ را ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻳﮏ دﺳﺘﮕﺎﻩ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﭘ ﺴﺖ ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﻗﺘﺼﺎدﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ اﻧﺤ ﺼﺎر‬
‫دوﻟﺘ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ هﻤ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗﺮاﺳﺖ هﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﺋﯽ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺪل ﻣﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﺎﻻﯼ ﺳ ﺮ‬
‫زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن »ﺳ ﺎدﻩ« ﮐ ﻪ از ﺳ ﻨﮕﻴﻨﯽ ﮐ ﺎر ﮐﻤ ﺮ ﺧ ﻢ ﮐ ﺮدﻩ و ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫هﻤ ﺎن ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﮔﻤ ﺎردﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴ ﺴﻢ ادارﻩ ﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻣﻮر در اﻳﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران را‬
‫ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﭘﻴ ﺸﮕﺎن را ﺑ ﺎ ﻣ ﺸﺖ ﺁهﻨ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﺴﻠﺢ دره ﻢ ﮐﻮﻓ ﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﻮرﮐﺮاﺗﻴ ﮏ دوﻟ ﺖ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ را دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺖ‪ -‬ﺗ ﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻤﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﺑﻪ درﺟﻪ ﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﺠﻬﺰ و از وﺟﻮد‬
‫ﻼ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺁن را‬
‫»اﻧﮕﻞ« ﻋﺎرﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻤﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺘﺤ ﺪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪازﻧﺪ و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﻓﻨﯽ‪ ،‬ﺳﺮﮐﺎرﮔﺮ و ﺣﺴﺎﺑﺪار اﺳﺘﺨﺪام‬

‫‪٧٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ »ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ؛‬

‫دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁن وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ و ﻋﻤﻠ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻓﻮرًا در ﻣﻮرد ﺗﻤ ﺎم ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎ ﻗﺎﺑ ﻞ اﺟﺮاﺳ ﺖ و اﻧﺠ ﺎﻣﺶ زﺣﻤﺘﮑ ﺸﺎن را از ﻗﻴ ﺪ‬
‫ﻼ ﺑﺪان دﺳ ﺖ زدﻩ ﺑ ﻮد )ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﯽ رهﺎﻧﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ اﯼ را ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﻋﻤ ً‬
‫در رﺷﺘﻪ ﯼ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دوﻟﺘﯽ( در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ هﺪف ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﭘ ﺴﺖ‬
‫ﺑ ﺪهﻴﻢ ﺗ ﺎ در ﺁن ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﻓﻨ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﺮﮐﺎرﮔﺮان و ﺣ ﺴﺎﺑﺪاران و ﻧﻴ ﺰ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل و رهﺒﺮﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ درﻳﺎﻓ ﺖ دارﻧ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از »دﺳ ﺘﻤﺰد ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ« ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁن دوﻟ ﺖ و اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁن‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن ﭼﻪ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم و اﺑﻘ ﺎء ﻣﺆﺳ ﺴﺎت اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁن‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﺎت زﺣﻤ ﺘﮑﺶ را از ﻓﺎﺳ ﺪ ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ ادارات ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪،‬‬
‫ﻣﺼﻮن ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺣﺪت ﻣﻠﺖ‬ ‫‪-٤‬‬

‫‪» ...‬در رﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن وﻗ ﺖ ﺗﮑﻤﻴ ﻞ ﺑﻌ ﺪﯼ‬
‫ﺁن را ﻧﻴﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺻ ﺮاﺣﺖ ﮐﺎﻣ ﻞ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ‪...‬‬
‫ﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ دهﮑ ﺪﻩ ه ﻢ ﻳ ﮏ ﺷ ﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ«‪...‬‬
‫»هﻴﺌﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﻠﯽ« هﻢ ﮐﻪ ﻣﻘﺮش در ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از ﺟﺎﻧﺐ‬
‫ﮐﻤﻮن هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪»...‬ﺁن وﻇ ﺎﺋﻒ اﻧ ﺪﮎ وﻟ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن هﻨﮕ ﺎم هﻨ ﻮز در‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﻣﻠﻐ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ‬

‫‪٧٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ادﻋﺎﺋﯽ ﺟﻌﻞ ﺗﻌﻤﺪﯼ ﺑﻮد‪ -‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ ﮐﻤ ﻮن‪،‬‬

‫ﻼ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دار واﮔﺬار ﺷﻮد«‪...‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﮐﺎﻣ ً‬
‫‪»...‬وﺣﺪت ﻣﻠﺖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﻈﺎم ﮐﻤﻮﻧﯽ ﺁن را ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬وﺣ ﺪت ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ اﻣﺤ ﺎء ﺁن ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﻣﻈﻬ ﺮ اﻳ ﻦ وﺣ ﺪت واﻧﻤ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ از ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻣ ﺎﻓﻮق ﺁن ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد‬
‫ﺟﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﭘﻮﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﻓﻘ ﻂ ﻗﺮﺣ ﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﯽ ﺑﺮ ﭘﻴﮑﺮ ﻣﻠﺖ ﺑﻮد«‪» ...‬وﻇﻴﻔﻪ ﻋﺒ ﺎرت از اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ارﮔ ﺎن ه ﺎﯼ‬
‫ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺳﺎﺑﻖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود و وﻇﺎﺋﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ ﻣﻮﺟ ﻪ‬
‫هﻢ از ﺣﻴﻄﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﺎﻓﻮق ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎدﻣﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﺟﺎﻣﻌﻪ واﮔﺬار ﮔﺮدد‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺗ ﺎ ﭼ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ از‬
‫درﮎ اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﺪﻻﻻت ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻋ ﺎﺟﺰ ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ -‬و ﻳ ﺎ ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ‬
‫ﻧﺨﻮاﺳ ﺘﻨﺪ ﺁن را درﮎ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ -‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺁن را ﺑﻬﺘ ﺮ از هﻤ ﻪ ﮐﺘ ﺎب داراﯼ‬
‫ﺷ ﻬﺮت هﺮﺳ ﺘﺮاﺗﯽ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﻣﺮﺗ ﺪ ﻣﺮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ »ﻣﻘ ﺪﻣﺎت ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم و وﻇ ﺎﺋﻒ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ« ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ هﻤ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ »از ﻟﺤ ﺎظ ﻣ ﻀﻤﻮن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬در‬
‫ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻧﮑ ﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺎ ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم ﭘ ﺮودون ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺷ ﺒﺎهﺖ را دارد‪ ...‬ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮهﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺲ و ﭘﺮودون »ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا« )ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ﯼ »ﺧﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا« را در ﮔﻴﻮﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﯼ ﺧ ﻮدش ﺟﻨﺒ ﻪ‬
‫اﺳﺘﻬﺰاء ﺑﺪان ﺑﺪهﺪ( وﺟﻮد دارد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻧﮑﺎت ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﺗﻔﮑﺮ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﺑ ﻪ‬
‫هﻢ ﻧﺰدﻳﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ از ﺁن ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ«‪ .‬ﺳ ﭙﺲ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ اداﻣ ﻪ دادﻩ‬

‫‪٧٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﻟﺒﺘﻪ اهﻤﻴﺖ ﺷﻮراهﺎﯼ ﺷ ﻬﺮدارﯼ رو ﺑ ﻪ اﻓ ﺰاﻳﺶ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ »ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬

‫ﻣ ﻦ ﻣ ﺸﮑﻮﮎ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻋﺒ ﺎرت ﺑﺎﺷ ﺪ از‬
‫ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ‪ - Auflösung‬ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ اﻟﻠﻔﻈ ﯽ ﺁن‪ :‬ﺑ ﺮهﻢ زدن‪ ،‬ﺣ ﻞ ﮐ ﺮدن(‬
‫دوﻟﺖ هﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﮐﺎﻣ ﻞ )‪ Umwandlung‬ﺗﺤ ﻮل( ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷ ﻴﻮﻩ اﯼ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ و ﭘ ﺮودون ﺗ ﺼﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻣﻠ ﯽ از‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﻨﺘﺨﺒ ﻪ ﯼ ﻣﺠﻠ ﺲ ه ﺎﯼ اﻳ ﺎﻟﺘﯽ و وﻻﻳﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‬
‫از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﮐﻤ ﻮن ه ﺎ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﮔﺮدﻧ ﺪ – ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﮑﻞ ﺳ ﺎﺑﻖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ ه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﻮد« )ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ »ﻣﻘ ﺪﻣﺎت« ص‪ ١٣٤ -‬و‬
‫‪ ١٣٦‬ﭼﺎپ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺎل ‪.(١٨٩٩‬‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ده ﺸﺘﻨﺎﮎ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻣ ﺎرﮐﺲ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ »اﻣﺤ ﺎء ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ اﻧﮕﻞ« ﺑﺎ ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم ﭘ ﺮودون ﻣﺨﻠ ﻮط ﺷ ﻮد! وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗ ﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬زﻳ ﺮا‬
‫ﺷﺨﺺ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮش هﻢ ﺧﻄﻮر ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ از ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﺳ ﺨﻦ ﻧﺮاﻧ ﺪﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮرش ﺧ ﻮرد‬
‫ﮐ ﺮدن ﺁن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﮐﻬﻨ ﻪ ﯼ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﻓﻘﻂ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻓﮑﺮش ﺧﻄﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻋﺎﻣﯽ ﮔ ﺮﯼ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ و رﮐﻮد »رﻓﺮﻣﻴﺴﺘﯽ« در ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﺪ و ﺁن ه ﻢ ﻓﻘ ﻂ‬
‫»ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﺷ ﻬﺮدارﯼ« اﺳ ﺖ! و اﻣ ﺎ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺣﺘﯽ ﻓﮑﺮ ﺁن را هﻢ از ﺳﺮ ﺑﻪ در ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻀﺤﮏ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﮐ ﺴﯽ ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ‬
‫ﺟ ﺪاﻟﯽ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘ ﻪ ه ﺎﯼ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ را ﺧﻴﻠ ﯽ ه ﺎ رد ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ -‬ﺑﺨ ﺼﻮص‬
‫ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ در ﻧﺸﺮﻳﺎت روﺳﯽ و ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ در ﻧﺸﺮﻳﺎت اروﭘﺎ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻪ اﻳﻦ و ﻧ ﻪ ﺁن‬

‫‪٧٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﻳﮕﺮﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ در ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻓﮑﺮ اﻧﻘﻼب را از ﺳﺮ ﺑ ﻪ در ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ »ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم« را ﺑ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧ ﺴﺒﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﻣ ﺎرﮐﺲ را ﺑ ﺎ ﭘ ﺮودون‬
‫ﺑﻨﻴﺎدﮔﺬار ﺁﻧﺎرﺷﻴﺰم اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬و اﻣ ﺎ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ و ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ ارﺗ ﺪﮐﺲ و ﻣ ﺪاﻓﻊ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺳﮑﻮت اﺧﺘﻴ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ! ﻳﮑ ﯽ از رﻳ ﺸﻪ ه ﺎﯼ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ اﺑﺘ ﺬال ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم و ﺁﻧﺎرﺷﻴﺰم ﮐ ﻪ ه ﻢ از ﻣﺨﺘ ﺼﺎت ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴ ﺴﺖ هﺎﺳ ﺖ و‬
‫هﻢ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ و ﻣﺎ ﺑﺎز هﻢ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬در هﻤﻴﻦ ﺟﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﺳ ﺘﺪﻻﻻت ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﻣ ﺎرﮐﺲ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن اﺛ ﺮﯼ ه ﻢ از‬
‫ﻓﺪراﻟﻴﺰم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﭘﺮودون درﺳﺖ در هﻤﺎن ﻧﮑﺘ ﻪ اﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﺁن را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ و اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﭘ ﺮودون درﺳ ﺖ‬
‫در هﻤﺎن ﻧﮑﺘﻪ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺁن هﺎ ﺷﺒﺎهﺖ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ ﭘﺮودون در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ دوﯼ ﺁن هﺎ ﻃﺮﻓﺪار »ﺧﻮرد‬
‫ﮐﺮدن« ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﺎهﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﺎ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم‬
‫دارد )ه ﻢ ﺑ ﺎ ﭘ ﺮودون و ه ﻢ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎﮐﻮﻧﻴﻦ( ﻧ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻣﺎﻳﻠﻨ ﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨ ﺪ و ﻧ ﻪ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬زﻳﺮا ﺁن هﺎ در اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم دور ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ ﺑ ﺎ ﭘ ﺮودون و ﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﺎ ﺑ ﺎﮐﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬درﺳ ﺖ در هﻤ ﺎن‬
‫ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم اﺳ ﺖ )اﻟﺒﺘ ﻪ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﮐ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد دارد(‪.‬‬
‫ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم ﻣﺤ ﺼﻮل اﺻ ﻮﻟﯽ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫ﻃﺮﻓ ﺪار ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﺳ ﺘﺪﻻﻻﺗﯽ ه ﻢ ﮐ ﻪ از وﯼ ذﮐ ﺮ ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ از‬
‫ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﻋ ﺪول ﻧﮕﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ اﺷﺨﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ »اﻳﻤ ﺎن ﺧﺮاﻓ ﯽ«‬

‫‪٧٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ در ذهﻨ ﺸﺎن رﺳ ﻮخ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ‬

‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻮرژواﺋﯽ را ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ!‬
‫وﻟﯽ اﮔﺮ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و دهﻘﺎﻧﺎن ﺗﻬﯽ دﺳﺖ ﻗﺪرت دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁزادﯼ در ﮐﻤﻮن هﺎ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ هﻤ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن ه ﺎ را در اﻣ ﺮ‬
‫وارد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺑ ﺮ ﭘﻴﮑ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‬
‫و واﮔ ﺬارﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ راﻩ ه ﺎﯼ ﺁه ﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤ ﻪ ﯼ ﻣﻠ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﺘﺤ ﺪ ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد؟ ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﭘﻴﮕﻴﺮﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﺁن ه ﻢ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد؟‬
‫ﻼ ﺗﺼﻮر اﻳﻦ را هﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺠﻤ ﻊ‬
‫ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ اﺻ ً‬
‫داوﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻳ ﮏ ﻣﻠ ﺖ و اﺗﺤ ﺎد داوﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن ه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺳ ﻴﺎدت ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ هﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ ﺷﺨﺺ ﮐﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ را ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺗ ﺼﻮرﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ از ﺑ ﺎﻻ درﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ‬
‫دوﻟﺘﯽ و ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺁن را ﺗﺤﻤﻴﻞ و ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﮐﻪ ﮔ ﻮﺋﯽ اﻣﮑ ﺎن ﺗﺤﺮﻳ ﻒ در ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺧ ﻮد را ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﻋﻤﺪًا ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ ﻣ ﺘﻬﻢ ﻧﻤ ﻮدن ﮐﻤ ﻮن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻗ ﺼﺪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ وﺣﺪت ﻣﻠﺖ را از ﺑ ﻴﻦ ﺑﺒ ﺮد و ﻗ ﺪرت ﻣﺮﮐ ﺰﯼ را ﻣﻠﻐ ﯽ ﺳ ﺎزد ﺟﻌﻠ ﯽ ﺗﻌﻤ ﺪﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺲ ﻋﻤﺪًا ﻋﺒﺎرت »ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺣﺪت ﻣﻠﺖ« را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد ﺗ ﺎ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ را در ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﻟ ﯽ‪ ...‬ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺷ ﻨﻴﺪن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬از ه ﺮ ﮐ ﺮﯼ ﺑ ﺪﺗﺮ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ هﻤ ﺎن ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ و ﻗﻄﻊ اﻧﮕﻞ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ‪ -‬اﻧﮕﻞ‬ ‫‪-٥‬‬

‫ﻣﺎ ﻓﻮﻗ ًﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را از ﮔﻔﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ ذﮐ ﺮ ﮐ ﺮدﻳﻢ و ﺣ ﺎل ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁن را‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪» ...‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻋ ﺎدﯼ ه ﺮ ﺧﻼﻗﻴ ﺖ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن را‬
‫هﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ و ﺣﺘﯽ ﺳﭙﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻧﻮﺑﻨﻴﺎد ﺷﺒﺎهﺘﯽ ﮐﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﺑ ﺎ ﺁن دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻧﺤ ﻮ ه ﻢ‬
‫ﮐﻤﻮن ﻧﻮﺑﻨﻴﺎد ﮐﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ را درهﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ )ﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪-‬‬
‫‪ ،( bricht‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ اﺣﻴﺎء ﮐﻤﻮن ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﯽ‪ ...‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ اﺗﺤﺎد‬
‫دوﻟﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ )ﻣﻮﻧﺘ ﺴﮑﻴﻮ‪ ،‬ژﻳﺮوﻧﺪﻳ ﺴﺖ ه ﺎ(‪ ...‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ ﺁﻣﻴ ﺰ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﺑ ﯽ ﺣ ﺪ و ﺣ ﺼﺮ ﺗﻠﻘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد«‪...‬‬
‫‪»....‬ﻧﻈ ﺎم ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺁن ﻗ ﻮاﺋﯽ را ﺑ ﻪ ﭘﻴﮑ ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎز‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن اﻳﻦ ﻗﺮﺣﻪ ﯼ اﻧﮕﻞ ﻳﻌﻨﯽ »دوﻟﺖ« ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﺣﺮﮐﺖ ﺁزاد ﺁن اﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺑﻠﻌﻴ ﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ هﻤ ﻴﻦ ﻳ ﮏ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﺎر اﺣﻴﺎء ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮد«‪...‬‬
‫‪»..‬ﻧﻈ ﺎم ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﻣﻮﻟ ﺪﻳﻦ روﺳ ﺘﺎ را ﺗﺤ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ هﺮ اﺳﺘﺎن ﻗ ﺮار ده ﺪ و در ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺷ ﻬﺮﯼ را ﺑ ﻪ‬

‫‪٨٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻳ ﻦ ﻣﻮﻟ ﺪﻳﻦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮد ﻣﻮﺟﻮدﻳ ﺖ ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﺧﻮاﻩ ﻧﺎﺧﻮاﻩ ﮐﺎر را ﺑﻪ ادارﻩ ﯼ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎر اﻣﻮر ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻨﺠ ﺮ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ‬
‫وﻟﯽ اﻟﺒﺘﻪ اﻳ ﻦ ادارﻩ ﯼ ﺧﻮدﻣﺨﺘ ﺎر اﻣ ﻮر ﻣﺤﻠ ﯽ در ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﻗ ﺪرت‬
‫دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن دﻳﮕﺮ زاﺋﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬
‫»ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ« ﮐ ﻪ »ﻗﺮﺣ ﻪ ﯼ اﻧﮕ ﻞ« ﺑ ﻮد‪» ،‬از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن« ﺁن‪،‬‬
‫»ﺗﺨﺮﻳ ﺐ« ﺁن؛ »ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ اﮐﻨ ﻮن دﻳﮕ ﺮ زاﺋ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد«‪ -‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﺁن اﺻ ﻄﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺿ ﻤﻦ ﺻ ﺤﺒﺖ از دوﻟ ﺖ و ﺿ ﻤﻦ ارزﻳ ﺎﺑﯽ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮐﻤﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺳ ﺖ ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺮن ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﻪ رﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺗﺤﺮﻳ ﺮ در‬
‫ﺁﻣﺪﻩ و اﮐﻨﻮن در واﻗﻊ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﻔﺮﻳ ﺎت زد ﺗ ﺎ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻧ ﺸﺪﻩ اﯼ‬
‫را در ﻣﻌ ﺮض اﻓﮑ ﺎر ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻊ ﻗ ﺮار داد اﺳ ﺘﻨﺘﺎج ه ﺎﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ از‬
‫ﻣ ﺸﺎهﺪات وﯼ در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺰرگ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﻧ ﺎﻇﺮ ﺁن ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ درﺳ ﺖ‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ دوران اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺑﻌ ﺪﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻓ ﺮا‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪»...‬ﺗﻨﻮع ﺗﻔﺴﻴﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻮع ﻣﻨ ﺎﻓﻌﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺁن ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮔﺮدﻳﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﺷ ﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﯽ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫اﻧﻌﻄ ﺎﻓﯽ ﺑ ﻮد و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ دوﻟ ﺖ ﻣﺎهﻴﺘ ًﺎ‬
‫ﺳ ﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬راز اﺻ ﻠﯽ ﮐﻤ ﻮن اﻳ ﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‪ :‬ﮐﻤ ﻮن در ﻣﺎهﻴ ﺖ اﻣ ﺮ‬
‫دوﻟﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﻣﻮﻟ ﺪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮐﻤﻮن ﺷﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﺸﻒ ﺷ ﺪﻩ اﯼ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺁن ره ﺎﺋﯽ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺟﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﭘﻮﺷﺪ«‪...‬‬

‫‪٨١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫»ﺑﺪون اﻳﻦ ﺷﺮط اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﮐﻤﻮن اﻣﺮﯼ ﻣﺤﺎل و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﯽ ﺑﻮد«‪...‬‬

‫ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﺎن ﻣﺸﻐﻮل »ﮐﺸﻒ« ﺁن ﭼﻨﺎن ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد‬

‫ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ ﺗﺤ ﻮل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻋﻤﻠ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ در‬
‫ﻣﻮرد هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﺋﯽ دﺳﺖ ﻣﯽ اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ دوﻟ ﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﺗﺠﺎوز از ﺁن ﺟﺎﺋﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و از ﮐﺜﺮت‬
‫ﺳ ﺠﺪﻩ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ »ﺑ ﺖ« ﭘﻴ ﺸﺎﻧﯽ ﻣ ﯽ ﺷﮑ ﺴﺘﻨﺪ و هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﮐﻮﺷ ﺸﯽ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ هﺎ ﺁﻧﺎرﺳﻴﺰم ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ از ﺗﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم و ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺘﻨﺘﺎج‬
‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻮ ﮔﺮدد و ﺷ ﮑﻞ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﻮ ﺷ ﺪن )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﮔ ﺬار از دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﺪون دوﻟ ﺖ( ﻋﺒ ﺎرت ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‬
‫از »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ«‪ .‬وﻟ ﯽ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ ﮐ ﺸﻒ‬
‫ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻧﭙﺮداﺧ ﺖ‪ .‬وﯼ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺎرت دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺁن اﮐﺘﻔﺎ ورزﻳﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ رﺳ ﻴﺪ ﮐ ﻪ از ﺣ ﻮادث ﺳ ﺎل ‪١٨٥١‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ :‬ﮐﺎر ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ‬
‫اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ و ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﮐﻮﺗ ﺎهﯽ ﻣ ﺪت و ﺿ ﻌﻒ ﻋﻴ ﺎن ﺁن ﺑ ﻪ ﺑﺮرﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﭼﻪ ﺷﮑﻞ هﺎﺋﯽ را ﻣﮑﺸﻮف ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻤ ﻮن‪ -‬ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﮑﻠﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺁن را »ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﮐ ﺸﻒ‬
‫ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ« و ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺁن ﺑ ﻪ ره ﺎﺋﯽ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺟﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﻤ ﻮن‪ -‬ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺗ ﻼش اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮرد ﮐ ﺮدن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ و ﺁن ﺷﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ »ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ«اﻳﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ و ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﻮرد ﺷﺪﻩ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫از ﺁن ﭼ ﻪ ﺑﻌ ﺪًا ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ‪ ١٩٠٥‬و ‪١٩١٧‬‬
‫روس ﮐﺎر ﮐﻤﻮن را در اوﺿﺎع و اﺣﻮال دﻳﮕﺮ و در ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕ ﺮﯼ اداﻣ ﻪ دادﻩ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ داهﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻣﻄﻠﺐ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ اﻧﮕﻠﺲ‬

‫ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﻮرد اهﻤﻴﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮐﻤﻮن‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺎﺳﯽ را ﺑﻴﺎن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑﺎره ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑﺎزﮔ ﺸﺘﻪ و ﺿ ﻤﻦ ﺗﻮﺿ ﻴﺢ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ و‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺎن ﻧﻴ ﺮو و وﺿ ﻮﺣﯽ اﻃ ﺮاف و ﺟﻮاﻧ ﺐ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻓﺮض اﺳﺖ روﯼ اﻳ ﻦ ﺗﻮﺿ ﻴﺤﺎت ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﮑﺚ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬

‫»ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﺴﮑﻦ«‬ ‫‪-١‬‬

‫اﻧﮕﻠﺲ در اﺛﺮ ﺧﻮد راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺴﮑﻦ )‪ (١٨٧٢‬دﻳﮕﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮐﻤﻮن را‬
‫در ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد و ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﺑ ﺎر روﯼ وﻇ ﺎﺋﻒ اﻧﻘ ﻼب در ﻣ ﻮرد دوﻟ ﺖ ﻣﮑ ﺚ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫از ﻳ ﮏ ﺳ ﻮ وﺟ ﻪ ﺗ ﺸﺎﺑﻪ دوﻟ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ وﺟ ﻪ ﺗ ﺸﺎﺑﻬﯽ‬
‫ﮐ ﻪ اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ در ه ﺮ دو ﻣ ﻮرد از دوﻟ ﺖ ﮔﻔ ﺖ ﮔ ﻮ ﺷ ﻮد و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫وﺟﻪ ﺗﻤ ﺎﻳﺰ اﻳ ﻦ دو و ﻳ ﺎ ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺁﺷ ﮑﺎر روﺷ ﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫»ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣ ﺴﮑﻦ را ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺣ ﻞ ﮐ ﺮد؟ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ اﻳ ﻦ‬

‫ﻼ هﻤﺎﻧﻨﺪ هﺮ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺣ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻳﻌﻨ ﯽ از‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮازن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﻣﻴ ﺎن ﻋﺮﺿ ﻪ و ﺗﻘﺎﺿ ﺎ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﺁن ﭼﻨ ﺎن‬
‫راﻩ ﺣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ را از ﻧﻮ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺳﺎزد ﻳﻌﻨﯽ ه ﭻ‬
‫راﻩ ﺣﻠﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬و اﻣﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺣﻞ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اوﺿﺎع زﻣﺎن‬
‫و ﻣﮑﺎن ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ داﻣﻨ ﻪ دارﺗ ﺮ از ﺁن ه ﻢ ﺑ ﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺁن هﺎ‪ -‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﻣﻴ ﺎن ﺷ ﻬﺮ‬
‫و دﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ اﺧﺘ ﺮاع ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ه ﺎﯼ ﺗﺨﻴﻠ ﯽ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﮑﺚ روﯼ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع هﻢ ﮐﺎرﯼ ﺑﺲ ﺑﻴﻬﻮدﻩ‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﮏ ﻧﮑﺘ ﻪ ﻣ ﺴﻠﻢ اﺳ ﺖ و ﺁن اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن در‬
‫ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺑﻨﻴ ﻪ ﻣ ﺴﮑﻮﻧﯽ وﺟ ﻮد دارد ﮐ ﻪ ﺑﺘ ﻮان‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣﻌﻘ ﻮل از ﺁن‪ ،‬ﻓ ﻮرًا ﺑ ﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪﯼ واﻗﻌ ﯽ ﮐﻤ ﮏ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺪﻳﻦ وﺳ ﻴﻠﻪ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از‬
‫ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻓﻌﻠ ﯽ اﻳ ﻦ اﺑﻨﻴ ﻪ ﺳ ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻩ و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﯽ ﺧﺎﻧﻤ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ﻣﻨﺎزل ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ در اﻳ ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‬
‫ﺳﮑﻮﻧﺖ دادﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺮدﯼ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ‬
‫ﺁورد اﻳ ﻦ اﻗ ﺪام ه ﻢ ﮐ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻧﺠ ﺎم ﺁن را اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﺳ ﻬﻞ اﻻﺟ ﺮا ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻳﺮ ﺳ ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ه ﺎ و‬
‫ﺗ ﺼﺮف ﻣﻨ ﺎزل از ﺟﺎﻧ ﺐ دوﻟ ﺖ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ« )ص ‪ ٢٢‬ﭼ ﺎپ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺎل‬
‫‪.(١٨٨٧‬‬

‫‪٨٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻋﻤ ﻞ ﺁن‬
‫ﻣﻠﺤﻮظ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ و اﺷﻐﺎل ﻣﻨﺎزل اﻣﺮﻳﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ دﺳ ﺘﻮر‬
‫دوﻟ ﺖ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ه ﻢ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬دوﻟ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻧﻴ ﺰ اﮔ ﺮ از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺻ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ ﻗ ﻀﻴﻪ ﺑﻨﮕ ﺮﻳﻢ »دﺳ ﺘﻮر ﺧﻮاه ﺪ داد« ﻣﻨ ﺎزل را اﺷ ﻐﺎل و ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ را‬
‫ﺿﺒﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﻗﺪﻳﻤﯽ و ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ واﺑ ﺴﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﻮرهﺎﯼ دوﻟ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪»...‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ واﻗﻌﯽ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﺑﺰار ﮐ ﺎر و ﺗﻤ ﺎم ﺻ ﻨﺎﻳﻊ‬
‫از ﻃ ﺮف ﻣ ﺮدم زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‪ ،‬درﺳ ﺖ ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﭘ ﺮودون "ﺑﺎزﺧﺮﻳ ﺪ" ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﺪ‪ .‬در ﺻ ﻮرت اﺧﻴ ﺮ ﻓ ﺮد ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﺴﮑﻦ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﯼ زﻣﻴﻦ دهﻘﺎﻧﯽ ﻳﺎ اﺑﺰار ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد؛ وﻟ ﯽ در ﺻ ﻮرت‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺑﺮﻳﮏ هﺎ و اﺑﺰار ﮐﺎر در ﺗﻤﻠﮏ دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ "ﻣ ﺮدم‬
‫زﺣﻤ ﺘﮑﺶ" ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺸﮑﻞ ﺑﺘ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﻓﺎﺑﺮﻳﮏ هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ ﻻاﻗﻞ در دورﻩ ﯼ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺑﺎزﺧﺮﻳ ﺪ در ﻣﻌ ﺮض‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اﻓ ﺮاد ﻳ ﺎ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎ ﮔ ﺬاردﻩ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ه ﻢ اﻟﻐ ﺎء‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺑﺮ زﻣ ﻴﻦ ﻣ ﺴﺘﻠﺰم اﻟﻐ ﺎء ﺣ ﻖ اﻻرض ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺁن را ﺑ ﺎ ﺷ ﮑﻞ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ داد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗ ﺼﺎﺣﺐ ﻋﻤﻠ ﯽ‬
‫ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ اﺑ ﺰار ﮐ ﺎر از ﻃ ﺮف ﻣ ﺮدم زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻧﺎﺳ ﺦ ﺑﻘ ﺎء‬
‫اﺟﺎرﻩ و اﺳﺘﺠﺎرﻩ ﻧﻴﺴﺖ« )ص ‪(٦٨‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﺒﺤ ﺚ از ﺁن ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺒ ﺎﻧﯽ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫زوال دوﻟﺖ را ﻣﺎ در ﻓﺼﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﺧ ﻮاهﻴﻢ داد‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺑ ﺎ اﺣﺘﻴ ﺎط اداﯼ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ »ﻣ ﺸﮑﻞ ﺑﺘ ﻮان ﮔﻔ ﺖ« ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ‬

‫‪٨٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻣﻨ ﺎزل را »ﻻاﻗ ﻞ در دورﻩ ﯼ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ«‪ :‬ﻣﺠﺎﻧ ًﺎ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد واﮔ ﺬار ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﺟ ﺎرﻩ دادن ﻣﻨ ﺎزل ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ه ﻢ اﺧ ﺬ‬
‫اﺟﺎرﻩ ﺑﻬﺎء را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و هﻢ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻌ ﻴﻦ و ﺳ ﻬﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ ه ﺎﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ را در‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎزل‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻳﻦ هﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم وﺟﻮد ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻴﻨﯽ از دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻣ ﺴﺘﻠﺰم ﺁن ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ وﻳ ﮋﻩ اﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ داراﯼ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﻣﻤﺘ ﺎز وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و اﻣ ﺎ ﻓ ﺮاهﻢ ﺁﻣ ﺪن‬
‫اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮاﻟﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺑﺘ ﻮان ﻣﻨ ﺎزل را ﺑ ﻪ راﻳﮕ ﺎن ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد واﮔ ﺬار ﮐ ﺮد‬
‫ﻣﻨﻮط ﺑﻪ »زوال« ﮐﺎﻣﻞ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻼﻧﮑﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫ﮐﻤ ﻮن ﺗﺤ ﺖ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﺣﺎﺻ ﻠﻪ از ﺁن ﺑ ﻪ ﺧ ﻂ ﻣ ﺸﯽ اﺻ ﻮﻟﯽ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم‬
‫ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ ﺧﻂ ﻣﺸﯽ را ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪»....‬ﻟﺰوم اﻗ ﺪام ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ وﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﮔ ﺬارﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ اﻟﻐﺎء ﻃﺒﻘﺎت و ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺁن هﻢ اﻟﻐﺎء دوﻟﺖ«‪) ..‬ص ‪.(٥٥‬‬
‫ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧ ﯽ از دوﺳ ﺘﺪاران اﻧﺘﻘ ﺎد ﻟﻔﻈ ﯽ ﻳ ﺎ »ﻧﺎﺑﻮدﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن« ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫»ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم« ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺗ ﺼﺪﻳﻖ »اﻟﻐ ﺎء دوﻟ ﺖ« و ﻧﻔ ﯽ اﻳ ﻦ ﻓﺮﻣ ﻮل ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ﻓﺮﻣ ﻮل ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺘﯽ ﮐ ﻪ در ﻗ ﺴﻤﺖ ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﮐﺘ ﺎب »ﺁﻧﺘ ﯽ دورﻳﻨ ﮓ« از ﺁن‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻀﺎدﯼ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﮕﻔﺘﯽ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬اﮔ ﺮ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ را هﻢ در ﺷﻤﺎر »ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ« ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ -،‬اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﺘﻬﻢ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم از ﻃ ﺮف ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﺷﻮﻳﻨﻴ ﺴﺖ ه ﺎ دم ﺑ ﻪ دم‬
‫ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ اﻟﻐ ﺎء ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬دوﻟ ﺖ ه ﻢ ﻣﻠﻐ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﮑﺘ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم هﻤﻴ ﺸﻪ ﺗﻌﻠ ﻴﻢ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻗ ﺴﻤﺖ ﻣ ﺸﻬﻮر »ﺁﻧﺘ ﯽ دورﻳﻨ ﮓ« ﮐ ﻪ‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﻪ »زوال دوﻟ ﺖ« ﻣﺮﺑ ﻮط اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ را ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﺘﻬﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻃﺮﻓﺪار اﻟﻐﺎء دوﻟﺖ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﯼ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﻣﺘﻬﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺁن ﮔﻮﻳ ﺎ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ دوﻟ ﺖ را »در ﻇ ﺮف ﻳ ﮏ اﻣ ﺮوز ﺗ ﺎ ﻓ ﺮدا« ﻣﻠﻐ ﯽ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻼ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎﯼ »ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ« ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑ ﺎ‬
‫ﭼ ﻮن ﺁﺋ ﻴﻦ ﻓﻌ ً‬
‫ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم را در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﺬا‬
‫ﻳ ﺎدﺁورﯼ ﻳﮑ ﯽ از ﻣﻨ ﺎﻇﺮات ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺑ ﺴﯽ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ‬ ‫‪-٢‬‬

‫اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧٣‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣﻘ ﺎﻻﺗﯽ‬
‫ﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﺮودوﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‪» ،‬اﺗﻮﻧﻮﻣﻴ ﺴﺖ ه ﺎ« ﻳ ﺎ »ﺁﻧﺘ ﯽ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ ه ﺎ« ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎﺋﯽ دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ﯼ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺁن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٩١٣‬در "‪ "Neue Zeit‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ را ﮐﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻬﺰاء‬
‫ﻗﺮار دادﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪» ...‬اﮔﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﮑﻞ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬اﮔ ﺮ ﮐﺎرﮔﺮه ﺎ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺗﺒﻬﮑﺎرﯼ دهﺸﺘﻨﺎﮎ‬
‫اهﺎﻧ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺻ ﻮل ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ ارﺿ ﺎء ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﺑﯽ ﻣﻘﺪار و ﻧﺎهﻨﺠﺎر روزﻣﺮﻩ ﯼ ﺧﻮد و ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮرژوازﯼ‬

‫‪٨٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫را دره ﻢ ﺷ ﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ اﺳ ﻠﺤﻪ را ﺑ ﺮ زﻣ ﻴﻦ ﻧﻬﻨ ﺪ و دوﻟ ﺖ را‬

‫ﻣﻠﻐﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺷﮑﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ و اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﻣﯽ دهﻨﺪ«‪...‬‬
‫)"‪ ،١٤ -١٩١٣ " Neue Zeit‬ﺳﺎل ‪ ،٣٢‬ﺟﻠﺪ ‪ ،١‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(٤‬‬

‫ﻓﻘ ﻂ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ »اﻟﻐ ﺎء« دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻗﻴ ﺎم ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد و‬

‫ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ را رد ﻣﯽ ﮐﺮد! وﯼ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ اﻳ ﻦ ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺤﻮ ﻃﺒﻘﺎت دوﻟﺖ هﻢ ﻣﺤﻮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑ ﺎ اﻟﻐ ﺎء ﻃﺒﻘ ﺎت دوﻟ ﺖ‬
‫هﻢ ﻣﻠﻐ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺁن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان از اﺳ ﺘﻌﻤﺎل اﺳ ﻠﺤﻪ و از‬
‫اﻋﻤﺎل ﻗﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﻳﻌﻨﯽ از دوﻟﺖ ﮐ ﻪ ه ﺪﻓﺶ ﺑﺎﻳ ﺪ‪» :‬دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮرژوازﯼ« ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ -‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ واﻗﻌ ﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ وﯼ را ﺑ ﺎ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم دﮔﺮﮔ ﻮن‬
‫ﺟﻠ ﻮﻩ ﻧﺪهﻨ ﺪ‪ -‬ﻋﻤ ﺪًا روﯼ »ﺷ ﮑﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ« دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﺗﮑﻴ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ دوﻟ ﺖ را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﻮﻗ ﺖ ﻻرم دارد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ هﺪف ﻧﻬﺎﺋﯽ اﻟﻐﺎء دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﺧﺘﻼﻓ ﯽ‬
‫ﻧ ﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣ ﺎ ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ه ﺪف اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣﻮﻗ ﺖ از‬
‫اﺑ ﺰار‪ ،‬وﺳ ﺎﺋﻞ و ﺷ ﻴﻮﻩ ه ﺎﯼ ﻋﻤ ﻞ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺿﺮورﻳﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﺎت هﻢ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﻣﻮﻗﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﺿﺮورﻳ ﺴﺖ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻗ ﺎﻃﻊ ﺗ ﺮﻳﻦ و روﺷ ﻦ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ه ﺎﯼ ﻃ ﺮح‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﮐﺎرﮔﺮان هﻨﮕﺎم ﺑﺮاﻓﮑﻨﺪن ﻳ ﻮغ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺎﻳﺪ »اﺳﻠﺤﻪ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻧﻬﻨﺪ« ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁن را‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دره ﻢ‬
‫ﺷﮑ ﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑﺮﻧ ﺪ؟ و اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدن‬
‫ﺳﻴ ﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ اﺳ ﻠﺤﻪ از ﻃ ﺮف ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﭼ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﺋﯽ ﺟ ﺰ‬
‫»ﺷﮑﻞ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ« دوﻟﺖ دارد؟‬

‫‪٨٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﮕ ﺬار ه ﺮ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﯽ از ﺧ ﻮد ﺑﭙﺮﺳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ وﯼ در ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ ﺑ ﺎ‬

‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ دوﻟﺖ را اﻳ ﻦ ﻃ ﻮر ﻣﻄ ﺮح ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؟ ﺁﻳ ﺎ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫اﺣ ﺰاب رﺳ ﻤﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم ﻣ ﺴﺄﻟﻪ را اﻳ ﻦ ﻃ ﻮر ﻣﻄ ﺮح‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ؟‬
‫اﻧﮕﻠﺲ هﻤﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ را ﺑﺎ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﺎﻣ ﻪ ﻓﻬ ﻢ ﺗ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﻣﯽ دارد‪ .‬وﯼ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ هﺮ ﭼﻴﺰ ﺁﺷﻔﺘﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﭘﺮودوﻧﻴﺴﺖ ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﺑ ﺎد اﺳ ﺘﻬﺰاء‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺧ ﻮد را »ﺁﻧﺘ ﯽ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ« ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﺗﻮرﻳﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﻼ ﻓﺎﺑﺮﻳ ﮏ‪،‬‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ و هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻗﺪرﺗﯽ را ﻣﻨﮑﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻣ ﺜ ً‬
‫راﻩ ﺁهﻦ و ﻳﺎ ﻳﮏ ﮐﺸﺘﯽ را در وﺳ ﻂ درﻳ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﮕ ﺮ واﺿ ﺢ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻓﻨﯽ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﮐﻪ ﺑﻨ ﺎﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ و هﻤﮑﺎرﯼ ﻣﻨﻈﻢ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﮔﺬاردﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺗﺒﻌﻴ ﺖ ﻣﻌ ﻴﻦ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪون وﺟﻮد ﻳﮏ اوﺗﻮرﻳﺘﻪ ﻣﻌﻴﻦ ﻳﺎ ﻗﺪرت ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪» ...‬وﻗﺘﯽ ﻣﻦ اﻳﻦ دﻻﺋﻞ راﻋﻠﻴ ﻪ دو ﺁﺗ ﺸﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻧﺘ ﯽ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ ﺁن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﭘﺎﺳ ﺦ زﻳ ﺮﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫»ﺁرﯼ! اﻳﻦ راﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ اوﺗﻮرﻳﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن ه ﺎ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص ﺗ ﺼﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺑ ﺎﻋﻮض ﮐ ﺮدن ﻧ ﺎم‬
‫ﺷﻴﺌﯽ ﺧﻮد ﺁن را هﻢ ﻋﻮض ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ«‪...‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﻧﮕﻠﺲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اوﺗﻮرﻳﺘﻪ و اﺗﻮﻧﻮﻣﯽ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻮدﻩ و‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺁن هﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و اﮔ ﺮ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ه ﺎ ﻣﻄﻠﻘﻴ ﺖ ﻗﺎﺋ ﻞ ﺷ ﻮﻳﻢ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧ ﻪ اﺳ ﺖ و اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد‬

‫‪٩٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﻣﺎﺷ ﻴﻦ و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﻼن روز ﺑ ﻪ روز وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺳ ﭙﺲ از‬

‫اﺳﺘﺪﻻﻻت ﮐﻠﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اوﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪» ...‬اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ه ﺎ ﺗﻨﻬ ﺎ ﮔﻔ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺁن ﺣﺪودﯼ اوﺗﻮرﻳﺘﻪ را ﺟﺎﺋﺰ ﻣﯽ ﺷﻤﺮد ﮐﻪ ﺷ ﺮاﺋﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺁن را اﻳﺠ ﺎب ﻧﻤﺎﻳ ﺪ در ﺁن ﺻ ﻮرت ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻮد ﺑ ﺎ‬
‫ﺁن هﺎ ﮐﻨﺎر ﺁﻣﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺁن هﺎ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم واﻗﻌﻴﺎﺗﯽ ﮐﻪ وﺟﻮد اوﺗﻮرﻳﺘﻪ را‬
‫ﺿ ﺮورﯼ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ و ﺑ ﺎ ﺣ ﺮارت ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐﻠﻤ ﻪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﺁﻧﺘ ﯽ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ ه ﺎ ﺑ ﻪ داد و ﻓﺮﻳ ﺎد ﻋﻠﻴ ﻪ اوﺗﻮرﻳﺘ ﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ دوﻟ ﺖ اﮐﺘﻔ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ورزﻧ ﺪ؟ هﻤ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣﻮاﻓﻘﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬دوﻟ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺁن اوﺗﻮرﻳﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ از ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ادارﯼ‬
‫ﺳﺎدﻩ اﯼ ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ هﺪف ﺁن ﺣﻔ ﻆ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺁﻧﺘ ﯽ‬
‫اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ ه ﺎ ﻃﻠ ﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از اﻟﻐ ﺎء ﺁن‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ زاﺋﻴﺪﻩ ﺁن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﺿ ﺮﺑﻪ ﻣﻠﻐ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻋﻤ ﻞ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻟﻐ ﺎء اوﺗﻮرﻳﺘ ﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ اﻧﻘ ﻼب دﻳ ﺪﻩ اﻧ ﺪ؟ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ ﺑ ﺎ‬
‫اوﺗﻮرﻳﺘ ﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰه ﺎﯼ ﻣﻤﮑﻨ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب ﻋﻤﻠ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن‪،‬‬
‫ﺑﺨ ﺸﯽ از اه ﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻔﻨ ﮓ‪ ،‬ﺳ ﺮﻧﻴﺰﻩ‪ ،‬ﺗ ﻮپ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ‬
‫ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺑ ﺎ اوﺗﻮرﻳﺘ ﻪ اﯼ ارادﻩ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕﺮﺗﺤﻤﻴ ﻞ‬

‫‪٩١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﺣ ﺰب ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ ﺑﺎﻟ ﻀﺮورﻩ ﻣﺠﺒ ﻮر اﺳ ﺖ ﺳ ﻴﺎدت ﺧ ﻮد را‬

‫ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺣ ﺲ رﻋﺒ ﯽ ﮐ ﻪ اﺳ ﻠﺤﻪ ﯼ وﯼ در دل ه ﺎﯼ ﻣ ﺮﺗﺠﻌﻴﻦ‬
‫اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺣﻔ ﻂ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ‬
‫اوﺗﻮرﻳﺘ ﻪ ﯼ ﻣ ﺮدم ﻣ ﺴﻠﺢ ﺗﮑﻴ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻣﮕ ﺮ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻮد ﻋﻤ ﺮش از‬
‫ﻳﮏ روز ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ؟ و ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺁﻳﺎ ﻣﺎ ﺣﻖ ﻧ ﺪارﻳﻢ ﮐﻤ ﻮن را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ از اوﺗﻮرﻳﺘﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺮد ﺳ ﺮزﻧﺶ ﮐﻨ ﻴﻢ؟ ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳ ﻦ‪ :‬از دو ﺣ ﺎل ﺧ ﺎرج ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻳ ﺎ ﺁﻧﺘ ﯽ اﺗﻮرﻳﺘﺎرﻳ ﺴﺖ ه ﺎ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ‬
‫ﻧﻤ ﯽ داﻧﻨ ﺪ ﭼ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ و در اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﻓﻘ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁﺷ ﻔﺘﻪ ﻓﮑ ﺮﯼ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺁن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ را ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ و در اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﺑ ﻪ راﻩ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﯽ ورزﻧﺪ‪ .‬در هﺮ دو ﺣﺎل ﺁن هﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ارﺗﺠ ﺎع ﺧ ﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ« )ص ‪.(٣٩‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﻗ ﺴﻤﺖ از ﻣ ﺴﺎﺋﻠﯽ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁن ه ﺎ را ﺗ ﻮأم ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و اﻗﺘ ﺼﺎد ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم زوال دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‬
‫)ﻓﺼﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺗﺨ ﺼﻴﺺ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ(‪ .‬ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ وﻇ ﺎﺋﻒ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ از ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ادارﯼ ﺳ ﺎدﻩ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ »دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ«‪ .‬اﺻﻄﻼح اﺧﻴﺮ ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻ ًﺎ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﺳﻮء ﺗﻔ ﺎهﻢ اﻳﺠ ﺎد ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬اﺷ ﺎرﻩ اﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ زوال دوﻟ ﺖ‪ :‬دوﻟ ﺖ زوال‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ را در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ از زوال ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮان دوﻟﺖ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎز ه ﻢ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﮑ ﺎت‪ ،‬ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﻃ ﺮح ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ هﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺎﮔﺮد اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﺎل ‪ ١٨٧٣‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ه ﺎ ﻣﺒﺎﺣﺜ ﻪ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ وﻟﯽ ﻧﻪ ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﻪ و ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ ه ﺎ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗ ﺼﻮر‬

‫‪٩٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻟﻐﺎء دوﻟﺖ‪ ،‬ﻣ ﺒﻬﻢ و ﻏﻴﺮاﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪ -‬اﻳ ﻦ ﻃ ﺮزﯼ اﺳ ﺖ‬

‫ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ را ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﭼ ﺸﻢ دﻳ ﺪار ﺁن را‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ هﻤﺎﻧﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ و ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﻘﻼب و وﻇﺎﺋﻒ وﻳﮋﻩ ﯼ ﺁن در ﻣ ﻮرد اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ‬
‫ﻗﻬﺮﻳﻪ‪ ،‬اوﺗﻮرﻳﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻳﺎ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﻋﺎدﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎ اﻣ ﺮوز از ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ اﺑﺘ ﺬال ﺧ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺗﻤﺎم ﻋﻴﺎر رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ دوﻟﺖ را ﻗﺒﻮل دارﻳ ﻢ وﻟ ﯽ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫ﻗﺒ ﻮل ﻧﺪارﻧ ﺪ!« ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺑﺘ ﺬاﻟﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣﻮﺟ ﺐ اﻧﺰﺟ ﺎر‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﻓﮑﻮر و اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫او ﺧﺎﻃﺮﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪن دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨ ﻮان ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ را ﻗﺒ ﻮل دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﭙﺲ وﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﯼ را ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺁن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح »ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫و ﭘﺮداﺧﺘﻦ« ﺁن را ﻣﻨﺤﺼﺮًا ﺑﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ واﮔﺬار ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ ﻃ ﺮح‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮔﺎو را از ﺷﺎﺧﺶ ﻣﯽ ﭼﺴﺒﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﮐﻤﻮن ﻧﻤ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ از ﻗ ﺪرت اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻣﺴﻠﺢ و ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺑﻪ ﺻ ﻮرت ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد؟‬
‫ﻵ ﮔﺮﻳﺒ ﺎن ﺧ ﻮد را از ﻃ ﺮح‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎﯼ رﺳ ﻤﯽ ﻣﻌﻤ ﻮ ً‬
‫وﻇﺎﺋﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺳ ﺎدﻩ ﺑ ﺎ ﭘﻮزﺧﻨ ﺪ ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨ ﺎن‬
‫ﺧﻼص ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻳﺎ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺑﺎﻋﺒﺎرت ﻃﻔﺮﻩ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ و ﺳﻔ ﺴﻄﻪ ﺁﻣﻴ ﺰ‪:‬‬
‫»ﺑﻌﺪ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ«‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﻖ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁوردﻧ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺧﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﭘ ﺮورش اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﯽ ورزد‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ از ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ‬

‫‪٩٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣ ﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮدﻩ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺧﻮاﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ هﺎ و ﺧ ﻮاﻩ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ روﺷ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺒﻞ‬ ‫‪-٣‬‬

‫ﻳﮑﯽ از ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺒ ﺎﺣﺜﯽ ﮐ ﻪ در ﺗﺄﻟﻴﻔ ﺎت ﻣ ﺎرﮐﺲ و‬
‫اﻧﮕﻠﺲ راﺟﻊ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ وﺟ ﻮد دارد ﻗ ﺴﻤﺖ زﻳ ﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ در‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ١٨ -٢٨‬ﻣﺎرس ‪ ١٨٧٥‬ﺑﻪ ﺑﺒﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻤﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﺘﺮﺿ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﺎ اﻃ ﻼع دارﻳ ﻢ اﻳ ﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ را ﺑﺒ ﻞ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر در‬
‫ﺟﻠﺪ دوم ﻳﺎدداﺷﺖ هﺎﯼ ﺧﻮد )ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ »از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻦ«( ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﺪ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ،١٩١١‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٣٦‬ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺗﻨﻈﻴﻢ و ارﺳﺎل ﺁن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺒ ﻞ ﺿ ﻤﻦ اﻧﺘﻘ ﺎد از هﻤ ﺎن ﻃ ﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﻴﺰ در ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺸﻬﻮر ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺮاﮐﻪ ﺁن را ﻣﻮرد اﻧﺘﻘ ﺎد ﻗ ﺮار دادﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ دوﻟﺖ اﺷﺎرﻩ ﻧﻤﻮدﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪»...‬دوﻟ ﺖ ﺁزاد ﺧﻠﻘ ﯽ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺁزاد ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻧﻈ ﺮ ﻣﻔﻬ ﻮم‬
‫ﮔﺮاﻣﺮﯼ اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﺁزاد دوﻟﺘ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد ﮐ ﺸﻮر‬
‫ﺧﻮد ﺁزادﯼ ﻋﻤﻞ دارد ﻳﻌﻨﯽ دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ اﺳ ﺘﺒﺪادﯼ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﻳﻦ ﻳﺎوﻩ ﺳﺮاﺋﯽ هﺎ را درﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ ﺑﻪ دور اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘ ﺲ‬
‫از ﮐﻤ ﻮن ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ اﺧ ﺺ ﮐﻠﻤ ﻪ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫"دوﻟﺖ ﺧﻠﻘ ﯽ" را ﺑ ﻴﺶ از ﺣ ﺪ ﺑ ﻪ ﭼ ﺸﻢ ﻣ ﺎ ﮐ ﺸﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ در‬
‫ﮐﺘﺎب ﻣﺎرﮐﺲ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺮودون و ﺳﭙﺲ در "ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ" ﺻ ﺮﻳﺤ ًﺎ‬
‫ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻘﺮار رژﻳ ﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬

‫‪٩٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫دوﻟﺘﯽ ﺑﺨﻮدﯼ ﺧﻮد ﻣﻨﺤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد )‪ (sich auflöst‬و ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬

‫از ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﮔﺬراﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن در ﻣﺒﺎرزﻩ‬
‫و در اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب ﻗﻬ ﺮﯼ ﻣﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧ ﻮد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻟ ﺬا‬
‫ﻼ ﺑ ﯽ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻣ ﺎدام ﮐ ﻪ‬
‫ﺻ ﺤﺒﺖ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺁزاد ﺧﻠﻘ ﯽ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ هﻨ ﻮز ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪ اﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺎزش از ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﺼﺎﻟﺢ ﺁزادﯼ‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ و هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ از وﺟ ﻮد‬
‫ﺁزادﯼ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ دﻳﮕﺮ دوﻟﺖ هﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺧﺺ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﻨﻴﻢ در هﻤﻪ‬
‫ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ "ﺳ ﺎزﻣﺎن اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ"‬
‫)‪ (Gemeinwesen‬ﮔ ﺬاردﻩ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻳﺴﺖ و ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ "ﮐﻤ ﻮن" ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ«‪) .‬ص‬
‫‪ ،٣٢٢ -٣٢١‬ﻧﺴﺨﻪ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻧﻈ ﺮ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺣﺰﺑ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ در ﻣﮑﺘﻮب ﺧﻮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ هﻔﺘﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ )ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﻮرﺧﻪ ﯼ ‪ ٥‬ﻣﻪ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﻣﺎرﮐﺲ(‪ ،‬ﻣ ﻮرد اﻧﺘﻘ ﺎد ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ و ﻧﻴ ﺰ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺁن زﻣﺎن اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﺎرﮐﺲ درﻟﻨﺪن ﻣﯽ زﻳﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻧﮕﻠﺲ ﮐﻪ در ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺧﻮد ﮐﻠﻤﻪ »ﻣﺎ« اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑ ﺪون‬
‫ﺷﮏ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد و ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاﯼ ﺣﺰب ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁﻟﻤ ﺎن ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‬
‫ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »دوﻟ ﺖ« را از ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﺣ ﺬف ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺷﺘﺮاﮐﯽ« را ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٩٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺮان »ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم« ﮐﻤﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاﻩ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻗﻠ ﺐ ﻣﺎهﻴ ﺖ‬

‫ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ اﺻ ﻄﻼﺣﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﭼ ﻪ زوزﻩ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ »ﺁﻧﺎرﺷﻴﺰم« ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ!‬
‫ﺑﮕﺬار زوزﻩ ﺑﮑ ﺸﻨﺪ‪ .‬در ﻋ ﻮض ﺑ ﻮرژوازﯼ از ﺁن ه ﺎ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ و ﺗﻤﺠﻴ ﺪ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد ﻣ ﺸﻐﻮل ﺧ ﻮاهﻴﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻨﮕ ﺎم ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈ ﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫ﺣﺰب ﻣﺎ ﺣﺘﻤ ًﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﻮﺻ ﻴﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ و ﻣ ﺎرﮐﺲ را ﻣ ﻮرد ﺗﻮﺟ ﻪ ﻗ ﺮار داد ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﺑﻮد و ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را از ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﻨﺰﻩ ﺳﺎﺧﺖ و اﺣﻴﺎء ﻧﻤ ﻮد ﺗ ﺎ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ را در راﻩ ره ﺎﺋﯽ وﯼ ﺻ ﺤﻴﺢ ﺗ ﺮ ه ﺪاﻳﺖ ﮐ ﺮد‪ .‬در ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻠ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ ﻗﻄﻌ ًﺎ ﮐ ﺴﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗﻮﺻ ﻴﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ و ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ در ﻣﻮرد اﺻﻄﻼح ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در‬
‫زﺑﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮاﯼ »ﺳ ﺎزﻣﺎن اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ« دو ﮐﻠﻤ ﻪ وﺟ ﻮد دارد و اﻧﮕﻠ ﺲ ﺁن ﮐﻠﻤ ﻪ‬
‫اﯼ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺳﺎزﻣﺎن اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫و ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ از اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﺳﺖ‪ .‬در زﺑﺎن روﺳ ﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ اﯼ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‬
‫و ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺟﺒﺎر ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ »ﮐﻤﻮن« اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ هﻢ داراﯼ ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽ هﺎﺋﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺗﺌﻮرﻳﮏ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ در ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‪» -‬ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﻼ‬
‫دﻳﮕ ﺮ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ اﺧ ﺺ ﮐﻠﻤ ﻪ ﻧﺒ ﻮد«‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺷ ﺮح ﻓ ﻮق اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﻮن ﺟﻨﺒﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮدن را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ داد‪ ،‬زﻳ ﺮا ﺑ ﺮ وﯼ ﻻزم‬
‫ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ اﻗﻠﻴ ﺖ اه ﺎﻟﯽ )اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮐﻨﻨﺪﮔﺎن( را ﺳ ﺮﮐﻮب ﮐﻨ ﺪ ﻧ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ را؛ ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ را ﺧﻮرد ﮐﺮد؛ ﺧﻮد ﻣﺮدم ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﺎص ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺑﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ه ﺎ‪ -‬دور ﺷ ﺪن از دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺧ ﺺ‬

‫‪٩٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﻠﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﮐﻤﻮن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺁﺛ ﺎر دوﻟ ﺖ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد »رو‬
‫ﺑ ﻪ زوال ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ« و ﺑ ﺮ ﮐﻤ ﻮن ﻻزم ﻧﻤ ﯽ ﺁﻣ ﺪ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﺁن را »اﻟﻐ ﺎء ﻧﻤﺎﻳ ﺪ«‬
‫زﻳ ﺮا ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﮐ ﺎرﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻧﻤ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺧ ﻮد از ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ "دوﻟﺖ ﺧﻠﻘﯽ" را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ«‪ ،‬ﻣﻨﻈ ﻮر اﻧﮕﻠ ﺲ در‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻘﺪم ﺑﺮ هﻤﻪ ﺑﺎﮐﻮﻧﻴﻦ و ﺣﻤﻼت وﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ اﻳﻦ ﺣﻤﻼت را ﺗﺎ ﺟﺎﺋﯽ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد ﮐﻪ »دوﻟﺖ ﺧﻠﻘﯽ« هﻢ ﺑﻪ‬
‫هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﯼ »دوﻟ ﺖ ﺁزاد ﺧﻠﻘ ﯽ« ﺑ ﯽ ﻣﻌﻨ ﯽ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﺣ ﺎﮐﯽ از دور‬
‫ﺷﺪن از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم اﺳﺖ‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ‬
‫ﺁﻟﻤﺎن را ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ اﺻﻼح ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزﻩ را در راﻩ اﺻﻮﻟﯽ ﺻ ﺤﻴﺤﯽ‬
‫ﺑﻴﺎﻧ ﺪازد و ﺁن را از ﺧﺮاﻓ ﺎت اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ »دوﻟ ﺖ« ﻣﻨ ﺰﻩ ﺳ ﺎزد‪.‬‬
‫اﻓ ﺴﻮس! ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ ‪ ٣٦‬ﺳ ﺎل ﺗﻤ ﺎم ﺑ ﻪ ﺑﻮﺗ ﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎ در‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﻢ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎز ﺑﺎ ﺳﻤﺎﺟﺖ‪،‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ هﻤ ﺎن اﺷ ﺘﺒﺎهﺎﺗﯽ راﺗﮑ ﺮار ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ از ﺁن ﺑ ﺮ ﺣ ﺬر‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺒﻞ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ٢١‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﻧﺎﻣﻪ اﯼ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﻧﻮﺷ ﺖ و‬
‫ﻼ ﻣﻮاﻓﻖ اﺳﺖ«‬
‫ﺿﻤﻦ ﺁن ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ وﯼ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﻃﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ »ﮐﺎﻣ ً‬
‫و ﻟﻴﺒﮑﻨﺨﺖ را ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﮔﺬﺷﺖ ﮐﺎرﻳﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ )ص ‪ ٣٣٤‬ﭼ ﺎپ‬
‫ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﻳﺎدداﺷ ﺖ ه ﺎﯼ ﺑﺒ ﻞ‪ ،‬ﺟﻠ ﺪ دوم(‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺑ ﻪ رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﺑﺒ ﻞ ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان »ه ﺪف ه ﺎﯼ ﻣ ﺎ« اﺳ ﺘﺪﻻﻻت ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻧﺎدرﺳ ﺘﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪:‬‬

‫‪٩٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫»دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ از دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺳ ﻴﺎدت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺧﻠﻘ ﯽ ﺑ ﺪل ﮔ ﺮدد« )ﭼ ﺎپ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ "‪،١٨٦٦ "Unsere Ziele‬‬
‫ص ‪.(١٤‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﺁن ﭼﻪ درﭼﺎپ ﻧﻬﻢ )ﻧﻬﻢ!( رﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺑﺒﻞ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ! ﺷ ﮕﻔﺘﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﺴﻴﺎر ﻣ ﺼﺮاﻧﻪ اﺳ ﺘﺪﻻﻻت اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺘﺪﻻﻻت را در ﺳﺮاﭘﺎﯼ وﺟﻮد ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن رﺳ ﻮخ دادﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫و اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت هﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب را »از ﺳﺮهﺎ ﺑﻪ در ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎد از ﻃﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ارﻓﻮرت‬ ‫‪-٤‬‬

‫هﻨﮕ ﺎم ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان اﻧﺘﻘ ﺎد از ﻃ ﺮح‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ارﻓ ﻮرت را‪ ،‬ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ‪ ٢٩‬ژوﺋ ﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩١‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺑﻮد و ﻓﻘﻂ دﻩ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در »‪ «Neue Zeit‬ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ از‬
‫ﻧﻈ ﺮ دور داﺷ ﺖ‪ .‬زﻳ ﺮا اﻳ ﻦ ﻣﺒﺤ ﺚ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎد از ﻧﻈﺮﻳ ﺎت‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ در ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن دوﻟﺘ ﯽ اﺧﺘ ﺼﺎص دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ارﻓﻮرت‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در اﮐﺘﺒ ﺮ ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٩١‬در ﮐﻨﮕﺮﻩ ارﻓﻮرت ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮔﺘﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ارﻓ ﻮرت را در ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان »درﺑ ﺎرﻩ اﻧﺘﻘ ﺎد از ﻃ ﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺳﺎل ‪ «١٨٩١‬ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺿ ﻤﻨ ًﺎ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻧﻴ ﺰ ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﺷ ﻮﻳﻢ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ در ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدﻳﺎت هﻢ ﺗﺬﮐﺮ ﺑﺲ ﮔﺮان ﺑﻬﺎﺋﯽ دادﻩ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﺑﺎ ﭼﻪ دﻗ ﺖ و ﺗﻌﻤﻘ ﯽ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﻳﻦ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ درﺟﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ وﻇﺎﺋﻒ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋ ﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ را ﻧﻴ ﺰ از ﭘ ﻴﺶ‬
‫درﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻨﮏ ﺁن ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ »ﺑﯽ ﻧﻘﺸﮕﯽ« )‪ (Planlosigkeit‬ﮐﻪ‬
‫در ﻃﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬اﻧﮕﻠ ﺲ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪»...‬وﻗﺘﯽ ﻣﺎ از ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺗﺮاﺳﺖ هﺎﺋﯽ ﮔﺎم ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺗﺎم و ﺗﻤﺎﻣﯽ از ﺻﻨﺎﻳﻊ را ﺗ ﺎﺑﻊ و اﻧﺤ ﺼﺎر ﺧ ﻮد ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬
‫در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﯽ ﻧﻘ ﺸﮕﯽ ﻧﻴ ﺰ از ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﻣﯽ رود«‪.‬‬
‫)"‪ "Neue Zeit‬ﺳﺎل ‪ ،٢٠‬ﺟﻠﺪ ‪ ١٩٠١ -١٩٠٢ ،١‬ص‪(٨ -‬‬

‫در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ارزﻳ ﺎﺑﯽ ﺗﺌﻮرﻳ ﮏ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم‪،‬‬
‫اﺳﺎﺳ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺁن اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺪل‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤ ﺼﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬روﯼ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ اﺧﻴ ﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﮑﻴ ﻪ ﮐ ﺮد زﻳ ﺮا‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺷ ﺎﻳﻊ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت‪ ،‬اﻳ ﻦ ادﻋ ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوا‪ -‬رﻓﺮﻣﻴ ﺴﺘﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﻳﺎ اﻧﺤﺼﺎرﯼ دوﻟﺘ ﯽ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﻟ ﺬا‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن را »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم دوﻟﺘﯽ« و ﻧﻈﺎﻳﺮ ﺁن ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮاﺳﺖ هﺎ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ‬
‫ﻼ از روﯼ ﻧﻘ ﺸﻪ ﮐ ﺎر ﻧﮑ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ و اﮐﻨ ﻮن ه ﻢ ﮐ ﺎر ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و اﺻ ﻮ ًﻻ‬
‫ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﺣﺪودﯼ هﻢ ﮐﻪ ﺁن هﺎ از روﯼ ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ را در ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻠﯽ و ﺣﺘﯽ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ از‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ و ﺁن را از روﯼ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺳﺮوﮐﺎر ﻣ ﺎ‬

‫‪٩٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﻟ ﻮ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎز ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ‪» .‬ﻧﺰدﻳﮑ ﯽ« ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن واﻗﻌ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ دﻟﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﻧﺰدﻳﮑ ﯽ و ﺁﺳ ﺎﻧﯽ و ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑ ﻮدن و‬
‫ﺗﻌﻮﻳﻖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدن اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﻟﻴﻠﯽ ﺷﻤﺮدﻩ‬
‫ﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﮐ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﯽ اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب و ﺁراﺳ ﺘﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫رﻓﺮﻣﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺪان ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﮑﻴﺒﺎﺋﯽ رﻓﺘﺎر ﮔﺮدد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ دوﻟﺖ ﺑ ﺎز ﮔ ﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺗ ﺬﮐﺮ ﺳ ﻪ ﮔﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﮔ ﺮان ﺑﻬ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ :‬ﻧﺨ ﺴﺖ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ؛ دوم درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ارﺗﺒ ﺎط‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻠﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دوﻟﺖ؛ ﺳﻮم درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎرﯼ ﻣﺤﻠﯽ‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ در ﻣ ﻮرد ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺁن را ﻣﺮﮐ ﺰ ﺛﻘ ﻞ اﻧﺘﻘ ﺎد ﺧ ﻮد از ﻃ ﺮح‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ارﻓﻮرت ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﺁورﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ اورﻓ ﻮرت‬
‫در ﺗﻤ ﺎم ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﭼ ﻪ اهﻤﻴﺘ ﯽ ﮐ ﺴﺐ ﻧﻤ ﻮد و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﻘ ﺸﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻤ ﺎم اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم ﻣﺒ ﺪل ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﺪون ﻣﺒﺎﻟﻐ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎد اﻧﮕﻠ ﺲ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﺘﻮﺟ ﻪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» -‬ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻃ ﺮح داراﯼ ﻧﻘ ﺺ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ ﻓ ﯽ اﻟﻮاﻗ ﻊ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﻮد در ﺁن وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد«‬
‫)ﺗﮑﻴﻪ روﯼ ﮐﻠﻤﺎت از اﻧﮕﻠﺲ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫و ﺳ ﭙﺲ ﺗﻮﺿ ﻴﺢ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﮔﭙﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﻼ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥٠‬اﺳ ﺖ و راﻳ ﺸﺘﺎﮎ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳ ﯽ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫وﻳﻠﻬﻠﻢ ﻟﻴﺒﮑﻨﺨﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» ،‬ﺑﺮگ ﺳﺎﺗﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ« اﺳﺖ و اﮔ ﺮ ﺑﺨ ﻮاهﻴﻢ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺁن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ و اﺗﺤ ﺎد دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ‬

‫‪١٠٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﻮﭼ ﮏ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺻ ﻮرت ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪» ،‬هﻤ ﻪ ﯼ اﺑ ﺰار ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ﻣﺎﻳﻤﻠ ﮏ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ«‪» -‬ﺧﺎم ﻓﮑﺮﯼ ﻋﻴﺎن« ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻟﮕ ﺎل‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮرﯼ را ﺑﺮاﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن ﻣﻄ ﺮح ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ »ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻴﺪن اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ اﺳﺖ«‪ .‬وﻟﯽ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺎف و‬
‫ﺳﺎدﻩ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﮐ ﻪ »هﻤ ﻪ« ﺑ ﺪان ﻗﻨﺎﻋ ﺖ ﻣ ﯽ ورزﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮ ﺁﺷ ﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد و ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪» :‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﺣ ﻮال و ﺑ ﻪ ه ﺮ ﻧﺤ ﻮﯼ از‬
‫اﻧﺤ ﺎء ﮐ ﺎر را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ راﻧ ﺪ‪ .‬ﺗ ﺎ ﭼ ﻪ درﺟ ﻪ اﯼ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺿﺮورﻳ ﺴﺖ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ اﮐﻨ ﻮن در ﺑﺨ ﺶ اﻋﻈﻤ ﯽ از‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺷ ﻴﻮع دارد )‪ ،(einreissende‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﯽ ﺁن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬از ﺗ ﺮس ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺿ ﺪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫و ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﻳ ﺎد ﺁوردن ﺑﺮﺧ ﯽ اﻇﻬ ﺎرات ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻮﻗﻌﯽ ﮐ ﻪ در دوران‬
‫ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎﺋﯽ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺣ ﺰب ﻧﻈ ﺎم ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺁﻟﻤﺎن را ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاﯼ ﻣ ﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ هﻤ ﻪ ﯼ ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺷﻤﺎرد«‪...‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻓﺎﮐﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن ﻣﺒﺘﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺗﺮس از ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ اهﻤﻴﺖ درﺟﻪ ﯼ اول ﻗﺎﺋﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫و ﺑﯽ ﭘﺮوا ﺁن را اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ و ﭼﻮن در ﺁﻟﻤﺎن ﺟﻤﻬﻮرﯼ و ﺁزادﯼ وﺟﻮد‬
‫ﻼ ﺧﺎم ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺳﻮداﯼ راﻩ »ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ« را ﺳﻮداﺋﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺣ ﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ ﻣﺤﺘ ﺎط اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﻧﺒﻨ ﺪد‪ .‬او ﺗ ﺼﺪﻳﻖ دارد ﮐ ﻪ در‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ و ﻳ ﺎ در ﮐ ﺸﻮرهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ داراﯼ ﺁزادﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر وﺳ ﻴﻊ ه ﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪١٠١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻣ ﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم را »ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺗ ﺼﻮر ﮐ ﺮد« )ﻓﻘ ﻂ‬

‫»ﺗﺼﻮر«!( وﻟﯽ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺁﻟﻤﺎن‪.‬‬
‫‪» ...‬در ﺁﻟﻤ ﺎن ﮐ ﻪ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺻ ﺎﺣﺐ ﻗ ﺪرت ﻣﻄﻠﻘ ﻪ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ‬
‫راﻳﺸﺘﺎﮎ و ﻧﻴﺰ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ دﻳﮕﺮ داراﯼ ﻗﺪرت واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻌﺎرﯼ‪ ،‬ﺁن هﻢ ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻟﺰوﻣﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺁن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﺮگ ﺳﺎﺗﺮ را از ﺟﻠ ﻮﯼ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﺑ ﺮدارد و ﺧ ﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎﺗﺮ ﺣﺎﺋﻞ ﺁن ﮔﺮداﻧﺪ«‪...‬‬
‫در واﻗﻊ هﻢ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن رﺳﻤﯽ ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات دﻣﻮﮐﺮات‬
‫ﺁﻟﻤ ﺎن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻮرهﺎ را »ﺑ ﻪ ﺑﻮﺗ ﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ« ﺳ ﭙﺮدﻧﺪ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻧﻘ ﺶ ﺳ ﺎﺗﺮ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ را ﺑﺎزﯼ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪»...‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺰب را ﺑﻪ راﻩ ﺧﻄﺎ اﻧ ﺪازد‪.‬‬
‫ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﮐﻠ ﯽ و ﻣﺠ ﺮد ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را در ردﻳ ﻒ اول ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺒﺮم و ﻣﺸﺨﺺ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﻮادث‬
‫ﺑ ﺰرگ و ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑﺤ ﺮان ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد در دﺳ ﺘﻮر روز ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﭘﺮدﻩ ﻧﻬﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ از اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺣﺎﺻﻞ ﺁﻳﺪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺣﺰب ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻟﺤﻈ ﻪ ﯼ ﻗﻄﻌ ﯽ ﻋ ﺎﺟﺰ ﻣﺎﻧ ﺪ و‬
‫در داﺧ ﻞ ﺁن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﻗﻄﻌ ﯽ ﻋ ﺪم ﺻ ﺮاﺣﺖ و ﻓﻘ ﺪان وﺣ ﺪت‬
‫ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎ ﮔ ﺮدد‪ ،‬زﻳ ﺮا اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﻣ ﻮرد ﺑﺤ ﺚ ﻗ ﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪...‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﭘﺮاهﻤﻴﺖ و اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺁﻧ ﯽ روز‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻼش در راﻩ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ هﺎﯼ ﺁﻧﯽ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ هﺎ‬
‫ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺪا ﮐ ﺮدن ﺟﻨ ﺒﺶ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ‬

‫‪١٠٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ روزﻣﺮﻩ‪ -‬ﺷﺎﻳﺪ هﻢ اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﯼ »ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ« داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ‬

‫اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم اﺳ ﺖ و اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ه ﻢ ﺧﻮاه ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ و ﻣ ﻦ ﺑ ﺮﺁﻧﻢ ﮐ ﻪ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم »ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ« از ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺁن ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮ اﺳﺖ‪...‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻮرد هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮدﻳﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺣ ﺰب ﻣ ﺎ و‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻓﻘ ﻂ وﻗﺘ ﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺎدت ﺑﺮﺳ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﭼﻪ اﻧﻘ ﻼب ﮐﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻧﻴﺰ در ﺣﮑﻢ ﺷﮑﻞ وﻳﮋﻩ اﺳﺖ«‪...‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎ وﺿﻮح ﺧﺎﺻﯽ ﻳﮏ اﻳﺪﻩ ﯼ اﺳﺎﺳﯽ را ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ه ﻢ ﭼ ﻮن ﺧ ﻂ ﺳ ﺮخ رﻧﮕ ﯽ ﻧﻤ ﻮدار اﺳ ﺖ ﺗﮑ ﺮار ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺁن اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ راﻩ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪ .‬زﻳ ﺮا‬
‫اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺳ ﻴﺎدت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ ﺑﺮ ﺗﻮدﻩ هﺎ و ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﺑ ﺮ ﻃ ﺮف ﻧﻤ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ داﻣﻨ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ را ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺴﻂ و ﮔ ﺴﺘﺮش ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺁن را ﭼﻨ ﺎن‬
‫ﺁﺷ ﮑﺎر و ﺣ ﺎد ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﮐ ﻪ‪ ،‬ﭼ ﻮن اﻣﮑ ﺎن ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﻓ ﺮا رﺳ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻣﮑ ﺎن ﻗﻄﻌ ًﺎ و ﻣﻨﺤ ﺼﺮًا ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و رهﺒﺮﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺟﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﭘﻮﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪ ﯼ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم‪ -‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻧﻴ ﺰ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﯼ »ﺳ ﺨﻨﺎن ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﯼ« ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ را ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺣ ﺰب ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ ﻃ ﯽ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب روس در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺑ ﺎ وﺿ ﻮح ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ اﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪١٠٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﻣﻠ ﯽ اه ﺎﻟﯽ‪،‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺁﻳﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁﻟﻤﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺸﻮد؟« )ﺑﺎ ﺁن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ و ﺑﺎ ﺁن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺑﻪ دوﻟﺖ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن‬
‫درﺟﻪ ارﺗﺠﺎﻋﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت »ﭘﺮوﺳﻴﮕﺮﯼ« را در‬
‫ﺁﻟﻤ ﺎن ﻳﻌﻨ ﯽ در ﻳ ﮏ واﺣ ﺪ ﮐ ﻞ ﺣ ﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪان اﺑ ﺪﻳﺖ ﻣ ﯽ ﺑﺨ ﺸﺪ(‪.‬‬
‫»ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﯼ ﻣ ﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺷ ﮑﻞ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ واﺣ ﺪ و‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓﺪراﺗﻴﻮ هﻨﻮز هﻢ ﺑ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‬
‫در ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨ ﺎور اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﺿ ﺮورت دارد‪ ،‬ﮔﺮﭼ ﻪ در ﺧ ﺎو ِر ﺁن‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ را رادﻋ ﯽ ﺑ ﺪل ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ در ﺁن ﭼﻬﺎر ﻣﻠﺖ در دو ﺟﺰﻳ ﺮﻩ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ‬
‫وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻦ ﻳ ﮏ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن واﺣ ﺪ ﺳ ﻪ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺬارﯼ در ﮐﻨ ﺎر‬
‫ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ وﺟ ﻮد دارد‪ -‬ﮔ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ در ﮐ ﺸﻮر‬
‫ﮐﻮﭼ ﮏ ﺳ ﻮﺋﻴﺲ اﮐﻨ ﻮن دﻳﺮﮔ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ رادع ﻣﺒ ﺪل ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﮔ ﺮ‬
‫وﺟﻮد ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓﺪراﺗﻴﻮ در اﻳﻦ ﮐﺸﻮر هﻨﻮز هﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤ ﻞ اﺳ ﺖ ﻋﻠ ﺘﺶ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺑﻪ اﻳﻔﺎﯼ ﻧﻘﺶ ﻳﮏ ﻋﻀﻮ ﭘﺎﺳﻴﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﻟﺘﯽ‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﯽ ورزد‪ .‬ﻓﺪراﺗﻴﻔﯽ ﮐﺮدن ﺁﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﮔﺎم‬
‫ﻼ واﺣ ﺪ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ دوﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪ از دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫در دو ﻧﮑﺘﻪ زﻳﺮﻳﻦ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻧﺨ ﺴﺖ ﺁن ﮐ ﻪ ه ﺮ دوﻟ ﺖ ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ وارد‬
‫اﺗﺤ ﺎد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد از ﺧ ﻮد ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺬارﯼ ﮐ ﺸﻮرﯼ و ﺟﺰاﺋ ﯽ ﻣﺨ ﺼﻮص و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻣﺨﺼﻮص دارد و دوم ﺁن ﮐﻪ درﺟﻨﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺮﮐ ﺐ از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن دوﻟ ﺖ ه ﺎ وﺟ ﻮد دارد و در ﺁن ه ﺮ ﮐ ﺎﻧﺘﻮن‪ ،‬اﻋ ﻢ از‬

‫‪١٠٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﮏ ﮐ ﺎﻧﺘﻮن رأﯼ ﻣ ﯽ ده ﺪ«‪ .‬ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دوﻟ ﺖ‬
‫ﻼ واﺣ ﺪ‪» .‬اﻧﻘ ﻼب از‬
‫ﻣﺘﺤ ﺪ در ﺁﻟﻤ ﺎن ﮔﺬارﻳ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑ ﺎﻻ« را ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٨٦٦‬و ‪ ١٨٧٠‬رخ داد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻘ ﺐ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ »ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ از ﭘﺎﺋﻴﻦ« ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺷﮑﻞ هﺎﯼ دوﻟﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻻﻗﻴﺪﯼ اﺑﺮاز ﻧﻤ ﯽ دارد ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺑﺎ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ دﻗﺖ ﻣﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ هﻤﺎﻧ ﺎ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ را ﻣ ﻮرد ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار دهﺪ ﺗﺎ در هﺮ ﻣﻮرد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣ ﺸﺨﺺ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺁن‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺷﮑﻞ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺘﻘﺎل از ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ه ﻢ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ از‬
‫ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ واﺣ ﺪ و ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ دﻓ ﺎع ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬او‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓﺪراﺗﻴﻮ را ﻳﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎء و رادﻋ ﯽ در راﻩ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ و ﻳ ﺎ اﻧﺘﻘ ﺎل از‬
‫ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﺑ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ ﮐ ﻪ در ﺑﻌ ﻀﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺧ ﺎص‪» ،‬ﮔ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ«‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬و در ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺗﺄﻟﻴﻔ ﺎت اﻧﮕﻠ ﺲ ه ﻢ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ه ﺮ دوﯼ ﺁن ه ﺎ‬
‫از ﺧ ﺼﻠﺖ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺼﻠﺖ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ در‬
‫ﻣﻮارد ﻣﻌﻴﻦ و ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ ﭘ ﺮدﻩ ﭘﻮﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد اﻧﺘﻘ ﺎد ﺑ ﯽ اﻣ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در هﻴﭻ ﺟﺎ ﺣﺘﯽ اﺛﺮﯼ از ﺗﻤﺎﻳ ﻞ روﯼ ﺑﺮﺗ ﺎﻓﺘﻦ از ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬هﻤﺎن ﺗﻤﺎﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ در ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ه ﺎﯼ هﻠﻨ ﺪ و ﻟﻬ ﺴﺘﺎن ﮐ ﻪ ﻣﺎﺧﺬﺷ ﺎن‬
‫ﻶ ﻣ ﺸﺮوع ﺑ ﺎ ﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺰم ﻣﺤ ﺪود ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﮐﻮﭼﮏ »ﺧﻮدﯼ« اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪١٠٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺣﺘﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﯽ و اﺷﺘﺮاﮎ زﺑﺎن و ﻧﻴ ﺰ ﺗ ﺎرﻳﺦ‬

‫ﺻﺪهﺎ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻠﯽ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻮﭼ ﮏ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﻇ ﺎهﺮًا »ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ« ﺑﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ‪ ،‬ﺣﺘ ﯽ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ اﻧﮕﻠ ﺲ اﻳ ﻦ ﻓﺎﮐ ﺖ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ را در ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ هﻨ ﻮز ﺑﺮﻃ ﺮف ﻧ ﺸﺪﻩ و ﻟ ﺬا ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ را‬
‫»ﮔﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ« ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺣﺘ ﯽ اﺛ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ از‬
‫ﻼ ﻗﻄﻌ ﯽ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ در راﻩ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد ﻧ ﻮاﻗﺺ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ و ﻳ ﺎ از ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ واﺣﺪ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ و دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺧﻮددارﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺁن ﻣﻔﻬ ﻮم ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﮑﯽ‬
‫را ﻗﺎﺋ ﻞ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮگ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد از زﻣ ﺮﻩ ﯼ اﺧﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ در ﻧﻈ ﺮ‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻧﺎﺳ ﺦ ﺁن ﺧﻮدﻣﺨﺘ ﺎرﯼ وﺳ ﻴﻊ ﻣﺤﻠ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ در ﺻ ﻮرت‬
‫دﻓﺎع داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ »ﮐﻤﻮن هﺎ« و اﺳﺘﺎن هﺎ از وﺣﺪت ﮐﺸﻮر‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم‬
‫و هﺮﮔﻮﻧﻪ »ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ« از ﺑﺎﻻ را ﻗﻄﻌ ًﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﺿ ﻤﻦ ﺑ ﺴﻂ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» ...:‬ﭘ ﺲ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ واﺣ ﺪ‪- ،‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ هﻤﺎن اﻣﭙﺮاﺗ ﻮرﯼ ﺑ ﺪون اﻣﭙﺮاﺗ ﻮر‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٧٩٨‬ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﺎل ‪ ١٧٩٢‬ﺗ ﺎ ‪ ١٧٩٨‬ه ﺮ‬
‫ﻳ ﮏ از ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎن ه ﺎﯼ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و ه ﺮ ﮐﻤ ﻮن )‪ ،(Gemeinde‬ﻃﺒ ﻖ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ از ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎرﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ هﻢ ﺑﺎﻳﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﺧﻮدﻣﺨﺘ ﺎرﯼ داد‬
‫و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﺪون ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﺎره ﺎ را از ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺮد‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن دادﻩ و‬

‫‪١٠٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺛﺎﺑ ﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و اﮐﻨ ﻮن ه ﻢ ﮐﺎﻧ ﺎدا‪ ،‬اﺳ ﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻣ ﺴﺘﻌﻤﺮات دﻳﮕ ﺮ‬

‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎرﯼ هﺎﯼ اﻳﺎﻟﺘﯽ و ﮐﻤ ﻮﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻼ ﻓ ﺪراﻟﻴﺰم ﺳ ﻮﺋﻴﺲ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺁزادﺗ ﺮﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ؛ راﺳ ﺖ‬
‫از ﻣﺜ ً‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻮﺋﻴﺲ ﮐﺎﻧﺘﻮن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻮﻧﺪ« )ﻳﻌﻨﯽ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺗﻤ ﺎم دوﻟ ﺖ‬
‫ﻓﺪراﺗﻴﻮ( »داراﯼ اﺳ ﺘﻘﻼل زﻳﺎدﻳ ﺴﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺑﺨ ﺶ‬
‫)ﺑﺘﺴﻴﺮﮎ( و ﮐﻤﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣﺖ هﺮ ﮐﺎﻧﺘﻮن ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﺶ هﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﺪار )اﺷﺘﺎن هﺎﻟﺘﺮ( و ﮐﻼﻧﺘﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﭼﻴ ﺰﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ زﺑﺎن اﺑﺪًا وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣ ﺎ در ﮐ ﺸﻮر ﺧ ﻮد در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻗﻄﻌﻴﺘ ﯽ ﺁن را ﺑﺮاﻧ ﺪازﻳﻢ ﮐ ﻪ ﻻﻧ ﺪرات ه ﺎ و رﮔﻴ ﺮوﻧﮕﺲ‬
‫رات ه ﺎﯼ ﭘﺮوﺳ ﯽ« )ﮐﻤﻴ ﺴﺮهﺎ‪ ،‬ﺑﺨ ﺸﺪارهﺎ‪ ،‬اﺳ ﻨﺎﻧﺪارهﺎ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﻣﻨﺘ ﺼﺐ از ﺑ ﺎﻻ( »را ﺑﺮﺧ ﻮاهﻴﻢ اﻧ ﺪاﺧﺖ«‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺧﻮدﻣﺨﺘ ﺎرﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪﯼ ﺷﻮد‪» :‬ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻤﻮدن ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎرﯼ ﮐﺎﻣﻞ در اﺳ ﺘﺎن ه ﺎ« )در‬
‫ﻧ ﻮاﺣﯽ( »و ﺑﺨ ﺶ ه ﺎ و ﮐﻤ ﻮن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻨﯽ ﮐ ﻪ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ اﻟﻐﺎء ﮐﻠﻴﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺤﻠﯽ و اﻳ ﺎﻟﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻣﻨﺼﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ »ﭘﺮاودا« )ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ ٦٨‬ﻣﻮرﺧﻪ ﯼ ‪ ٢٨‬ﻣ ﻪ ﺳ ﺎل ‪(١٩١٧‬‬
‫ﮐ ﻪ از ﻃ ﺮف ﮐﺮﻧ ﺴﮑﯽ و ﺳ ﺎﻳﺮ وزﻳ ﺮان »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ« ﺗﻮﻗﻴ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻮﺿ ﻮع اﺷ ﺎرﻩ ﮐ ﺮدﻩ ام∗ ﮐ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﻃ ﺮز ﻓﺎﺣ ﺸﯽ در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر و‬
‫ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ ﻣ ﺎدﻩ‪ -‬از دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم اﻧﺤ ﺮاف ﺟ ﺴﺘﻪ اﻧ ﺪ‪.‬‬

‫∗‪ -‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ‪ ٢٤‬ﮐﻠﻴﺎت ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم روﺳﯽ‪ ،‬ص ‪ ،٤٩٩-٤٩٧‬ﻩ‪ .‬ت‪.‬‬

‫‪١٠٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﻋﻘ ﺪ »اﺋ ﺘﻼف« ﺑ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺖ‬

‫واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ ﮔﻮش ﺷﻨﻮاﯼ اﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮات را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ذﮐﺮ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ ﭘﻨﺪار ﺧﺮاﻓﯽ ﻓﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺷ ﺎﻳﻌﯽ را‪-‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻣﻴﺎن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ -‬ﮐ ﻪ ﺑﻨ ﺎﺑﺮﺁن ﮔﻮﻳ ﺎ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ‬
‫ﺣﺘﻤ ًﺎ ﺁزادﯼ ه ﺎﺋﯽ ﺑ ﻴﺶ از ﻳ ﮏ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ درﺑ ﺮ دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﻓﺎﮐ ﺖ‬
‫واﻣﺜﻠ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر دﻗﻴ ﻖ رد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘﻨ ﺪار‪ ،‬ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و ﻓﺎﮐ ﺖ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٧٩٨ -١٧٩٢‬و‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ ﺳ ﻮﺋﻴﺲ اراﺋ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ را رد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ واﻗﻌ ًﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺑ ﻴﺶ از ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ ﺁزادﯼ دادﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‪ :‬ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁزادﯼ ﻣﺤﻠ ﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘ ﻪ اﯼ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﺑﺨﻮد دﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ دادﻩ ﺷﺪﻩ ﻧﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓﺪراﺗﻴﻮ‪.‬‬
‫در ﺗﺮوﻳﺞ و ﺗﺒﻠﻴﻎ∗ ﺣﺰﺑﯽ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﮐﺖ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﻓ ﺪراﺗﻴﻮ و ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ و ﺧﻮدﻣﺨﺘ ﺎرﯼ ﻣﺤﻠ ﯽ ﺗﻮﺟ ﻪ ﮐ ﺎﻓﯽ ﻣﻌﻄ ﻮف‬
‫ﻧﺸﺪﻩ و ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺳﺎل ‪ ١٨٩١‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺘﺎب »ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ« ﻣﺎرﮐﺲ‬ ‫‪-٥‬‬

‫در ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﺎر ﺳ ﻮﻣﻴﻦ ﭼ ﺎپ ﮐﺘ ﺎب »ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ« ‪-‬ﮐ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﮕ ﺎرش ﺁن ‪ ١٨‬ﻣ ﺎرس ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩١‬اﺳ ﺖ و ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﻣﺠﻠ ﻪ ﯼ‬
‫»‪ «Neue Zeit‬ﺑ ﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ‪ -‬اﻧﮕﻠ ﺲ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﺬﮐﺮات ﺿ ﻤﻨﯽ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬درس هﺎﯼ ﮐﻤ ﻮن را‬
‫ﺑﻪ وﺿﻮح ﺷﮕﺮﻓﯽ ﺗﻠﺨﻴﺺ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﺨﻴﺺ ﮐﻪ از ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‬

‫∗‪ -‬ﺗﺮوﻳﺞ‪ -‬ﭘﺮوﭘﺎﮔﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻎ‪ -‬ﺁژﻳﺘﺎﺳﻴﻮن‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫‪١٠٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫در دوران ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﭘﺲ از ﮐﻤﻮن‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻋﻠﻴﻪ »اﻳﻤ ﺎن ﺧﺮاﻓ ﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ« ﮐﻪ در ﺁﻟﻤﺎن ﺷﺎﻳﻊ ﺑ ﻮد ﻣﺘﻮﺟ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻟﺤ ﺎظ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣ ﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﺣﻘ ًﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﻼم ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪» :‬ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ه ﺮ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻣ ﺴﻠﺢ‬
‫ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ«؛ »ﻟ ﺬا ﺑﻮرژواه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎم اﻣ ﻮر دوﻟ ﺖ را در دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﮐﺎرﮔﺮان را ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮض ﺧﻮد ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻧﻮﻳﻨﯽ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ«‪...‬‬
‫از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺑﻮرژوازﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣ ﻮﺟﺰ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن درﺟ ﻪ‬
‫هﻢ ﮔﻮﻳﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻨﻪ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺿ ﻤﻨ ًﺎ در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز‬
‫ﺷﮕﺮﻓﯽ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺷﺪﻩ اﺳﺖ )ﺁﻳﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺘﻤﮑﺶ اﺳﻠﺤﻪ دارد ﻳﺎ ﻧﻪ؟( هﻤﻴﻦ ﮐﻨ ﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻩ ﭘﺮوﻓﺴﻮرهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺑﻮرژوازﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﺧﻮاﻩ دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا ﺑ ﻴﺶ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ اﻧﮕﺎرﻧ ﺪ‪ .‬در‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬روس ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ »ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ« و »اﻳ ﻀ ًﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ« اﻳ ﻦ‬
‫اﻓﺘﺨ ﺎر )اﻓﺘﺨ ﺎر ﮐﺎوﻧﻴ ﺎﮐﯽ( ﻧ ﺼﻴﺒﺶ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ راز اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ را‬
‫ﺑﺮوز ده ﺪ‪ .‬ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ در ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﯽ »ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ« ﻳ ﺎزدهﻢ ژوﺋ ﻦ ﺧ ﻮد ﻋ ﺰم راﺳ ﺦ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ را ﺑﻪ ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﺘﺮوﮔﺮاد از زﺑﺎن ﭘﺮاﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ‬
‫را‪ ،‬ه ﻢ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﺧ ﻮد و ه ﻢ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺿ ﺮورت »دوﻟﺘ ﯽ« ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ‪ ،‬واﻧﻤ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ!‬
‫ﻧﻄﻖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺗﺴﺮﻩ ﺗﻠﯽ در ﻳ ﺎزدهﻢ ژوﺋ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﺗ ﺎرﻳﺦ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻼ روﺷﻨﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫‪ ١٩١٧‬ﻳﮑﯽ ازﺗﺼﻮﻳﺮهﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬

‫‪١٠٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺋ ﺘﻼف اس اره ﺎ و ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ ﺗﺤ ﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳ ﺘﯽ ﺁﻗ ﺎﯼ ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻧ ﺐ‬

‫ﺑﻮرژوازﯼ ﮔﺮوﻳﺪ و در ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﺿﻤﻨﯽ دﻳﮕﺮ اﻧﮕﻠﺲ ﮐﻪ اﻳﻀ ًﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ارﺗﺒ ﺎط دارد‪ ،‬ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺬهﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺘﯽ ﮐ ﻪ ﻓ ﺴﺎد داﻣ ﻦ‬
‫ﮔﻴ ﺮش ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ از ﻓﺮﻣ ﻮل‬
‫ﻣﺸﻬﻮر‪» :‬اﻋﻼم ﻣﺬهﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﻣﺮ ﺷﺨﺼﯽ« ﺗﻌﺒﻴﺮه ﺎﯼ ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ ﮐ ﺞ‬
‫و ﻣﻌﻮﺟﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ :‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﻃﻮرﯼ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺣﺰب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ هﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺬهﺐ ﻳﮏ اﻣ ﺮ ﺷﺨ ﺼﯽ اﺳ ﺖ!! ﺑ ﺮ‬
‫ﺿﺪ هﻤﻴﻦ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﻗﻴ ﺎم ﮐ ﺮد‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨ ًﺎ اﻧﮕﻠ ﺲ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٩١‬ﻓﻘ ﻂ ﻧﻄﻔ ﻪ ه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺿ ﻌﻴﻔﯽ از اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم را‬
‫در ﺣ ﺰب ﺧ ﻮد ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ه ﻢ در ﮔﻔﺘ ﺎر ﺧ ﻮد ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ‬
‫اﺣﺘﻴﺎط را رﻋﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪:‬‬
‫»از ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ در ﮐﻤ ﻮن ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺗﻨﻬ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻳ ﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺎ اﻋﺘﺒ ﺎر‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان اﺟﻼس ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺗ ﺼﻮﻳﺐ ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﺁن ه ﻢ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺟ ﺪًا‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﺎ در اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ رﻓﺮم ه ﺎﺋﯽ اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ ﮔ ﺸﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧ ﻮاﻩ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺟ ﺒﻦ رذﻳﻼﻧ ﻪ ﺧ ﻮد از‬
‫اﺟﺮاﯼ ﺁن ه ﺎ اﺳ ﺘﻨﮑﺎف ورزﻳ ﺪ و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ رﻓ ﺮم ه ﺎﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ‬
‫ﺿﺮورﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺁزاد ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﺖ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻤﻮدن اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻣ ﺬهﺐ ﺑ ﺮاﯼ دوﻟ ﺖ ﻳ ﮏ اﻣ ﺮ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪ .‬و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﺋﯽ ﺻ ﺎدر ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ را ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد و ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ هﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻬﻦ ﻋﻤﻴﻘ ًﺎ ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ«‪...‬‬

‫‪١١٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻧﮕﻠﺲ ﻋﻤﺪًا روﯼ ﮐﻠﻤﺎت »ﺑﺮاﯼ دوﻟﺖ« ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺿ ﺮﺑﻪ را درﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬

‫ﻗﻠ ﺐ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ وارد ﻣ ﯽ ﺁورد ﮐ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ را ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﺰب اﻣ ﺮ ﺷﺨ ﺼﯽ‬
‫اﻋﻼم ﻣﯽ داﺷﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺰب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺒﺘﺬل ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواهﺎﯼ »ﺁزاد ﻓﮑﺮﯼ« ﺗﻨ ﺰل ﻣ ﯽ داد ﮐ ﻪ ﺣﺎﺿ ﺮﻧﺪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺁزاد ﺑ ﻮدن‬
‫از ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺬهﺐ را ﻣﺠ ﺎز ﺷ ﻤﺮﻧﺪ وﻟ ﯽ از وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﺣﺰﺑ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫اﻓﻴﻮن ﻣﺬهﺒﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﺗﺤﻤﻴﻖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺸﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﻮرخ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬هﻨﮕ ﺎم ﺗﺤﻘﻴ ﻖ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ورﺷﮑ ﺴﺘﮕﯽ ﻧﻨﮕ ﻴﻦ ﺁن در ﺳ ﺎل ‪ ،١٩١٤‬ﻣ ﺪارﮎ ﺟﺎﻟ ﺐ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺁورد ﮐ ﻪ از اﻇﻬ ﺎرات ﻃﻔ ﺮﻩ ﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻣﻘ ﺎﻻت‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ‪ ،‬ﭘﻴ ﺸﻮاﯼ ﻣ ﺴﻠﮑﯽ ﺣ ﺰب ﻣﻨ ﺪرج اﺳ ﺖ و در را ﭼﻬ ﺎر ﻃ ﺎق ﺑ ﻪ روﯼ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑﺎز ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﮔ ﺸﺘﻪ و ﺑ ﻪ روش ﺣ ﺰب ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ "‪Los-von-‬‬
‫‪) "Kirche-Bewegung‬ﺟﻨ ﺒﺶ ﺟ ﺪاﺋﯽ از ﮐﻠﻴ ﺴﺎ( در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٣‬ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑﭙ ﺮدازﻳﻢ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺑﻴ ﺴﺖ ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از ﮐﻤ ﻮن‪،‬‬
‫درس هﺎﯼ ﺁن را ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻣﺒﺎرز ﺗﻠﺨﻴﺺ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﮏ درس هﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ردﻳﻒ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺁن ﻗ ﺪرت ﺳ ﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ ارﺗ ﺶ‪ ،‬ﭘﻠ ﻴﺲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﻪ ﻧ ﺎﭘﻠﺌﻮن در ﺳ ﺎل ‪ ١٧٩٨‬اﻳﺠ ﺎد ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد و از‬
‫ﺁن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ هﺮ دوﻟﺖ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ ﺑﻪ ارث‬
‫ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد و ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧ ﻮد از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﻗ ﺪرﺗﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐ ﻪ در ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺳ ﻘﻮط ﮐ ﺮد‪ ،‬درهﻤ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‬
‫ﺳﻘﻮط ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١١١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ازهﻤﺎن ﺁﻏﺎز ﮐﺎر ﺑﺮ ﮐﻤﻮن ﻻزم ﺁﻣﺪ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺲ‬
‫از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻴﺎدت‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻬﻨﻪ ﯼ اﻣﻮر را‬
‫ادارﻩ ﮐﻨﺪ و ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺳ ﻴﺎدت ﺗ ﺎزﻩ ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردﻩ ﯼ‬
‫ﺧ ﻮد را ﻣﺠ ﺪدًا از دﺳ ﺖ ﻧﺪه ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ از ﻳ ﮏ ﻃ ﺮف ﺗﻤ ﺎم ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﮐﻬﻨ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ را ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ زﻣ ﺎن ﻋﻠﻴ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ از ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺑ ﺮدارد و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ وﺿ ﻊ ﺧ ﻮد را در ﺑﺮاﺑ ﺮ وﮐ ﻼء ﺧ ﻮدﯼ و‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺧﻮدﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﮐﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﺪون‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎء در هﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﺪاﻧﺪ«‪...‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻣﮑﺮر در ﻣﮑﺮر ﺗﺄﮐﻴﺪ ﻣﯽ ورزد ﮐﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در رژﻳ ﻢ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ در‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﮑﺮاﺗﻴ ﮏ ﻧﻴ ﺰ دوﻟ ﺖ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن دوﻟ ﺖ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻼﻣ ﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد را ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از‪ :‬ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫»ﺧﺎدﻣﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ« و ارﮔﺎن هﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮوران ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ -‬ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪»...‬ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ دوﻟ ﺖ و ارﮔ ﺎن ه ﺎﯼ دوﻟ ﺖ از ﺧ ﺎدﻣﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮوران ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﺮ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻤﻮن دو ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﺪون اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮد‪ .‬ﻧﺨ ﺴﺖ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺸﺎﻏﻞ ادارﯼ‪ ،‬ﻗﻀﺎﺋﯽ و ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻠﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد ﮐ ﻪ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت هﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﺿ ﻤﻨ ًﺎ ﺣﻘ ﯽ را ﻣﻌﻤ ﻮل‬
‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن اﻳﻦ ﻣﻨﺘﺨﺒﻴﻦ در ه ﺮ زﻣ ﺎﻧﯽ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دوم اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ‪،‬‬
‫اﻋ ﻢ از ﺧ ﺮد و ﺑ ﺰرگ ﻓﻘ ﻂ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻣ ﯽ داد ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮان درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧ ﺖ ‪٦٠٠٠‬‬

‫‪١١٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺮاﻧﮏ ﺑﻮد∗‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ اﻣﭙﺮاﺗﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ را هﻢ ﮐﻪ ﮐﻤﻮن ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﻓﻮق ﻣﻌﻤ ﻮل ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫ﺑﻮد در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻄﻤﺌﻨ ﯽ در راﻩ ﻣﻘ ﺎم ﭘﺮﺳ ﺘﯽ و ﺟ ﺎﻩ ﻃﻠﺒ ﯽ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد«‪...‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺁن ﺣﺪ ﺟ ﺎﻟﺒﯽ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﮐ ﻪ در ﺁن‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﻴﮕﻴ ﺮ از‬
‫ﻳ ﮏ ﺳ ﻮ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم را ﻃﻠ ﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﻮ دوﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ وﻇﺎﺋﻒ ﺧ ﺪﻣﺖ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﺳ ﺎدﻩ ﯼ ﮐﻨﺘ ﺮل و ﺣ ﺴﺎب ﺑ ﺪل ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ از ﻋﻬ ﺪﻩ و ﻗ ﻮﻩ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈ ﻴﻢ اه ﺎﻟﯽ و‬
‫ﺳﭙﺲ از ﻋﻬﺪﻩ و ﻗﻮﻩ ﯼ ﻓﺮد ﻓ ﺮد هﻤ ﻪ ﯼ اه ﺎﻟﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و اﻣ ﺎ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺎﻩ ﻃﻠﺒﯽ ﻻزﻣﻪ اش اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت »اﻓﺘﺨ ﺎرﯼ« در دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ‪،‬‬
‫وﻟﻮ ﺑﺪون ﻣﺪاﺧﻞ هﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑ ﺮﻋﮑﺲ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ در ﺁزادﺗ ﺮﻳﻦ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻠﯽ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻏﻞ‬
‫ﭘﺮ ﻣﺪاﺧﻞ در ﺑﺎﻧﮏ هﺎ و ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻼ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﻴ ﺴﺖ ه ﺎ در‬
‫وﻟﯽ اﻧﮕﻠﺲ ﻣﺮﺗﮑﺐ اﺷﺘﺒﺎهﯽ ﻧﻤﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﺣ ﻖ ﻣﻠ ﻞ در ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻣﺮﺗﮑ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪:‬‬
‫ﮔﻮﻳ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺣﻘ ﯽ در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ و در دوران ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم‬
‫زاﺋﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﺑﻪ ﻇ ﺎهﺮ ﻇﺮﻳ ﻒ و در واﻗ ﻊ ﻧﺎدرﺳ ﺖ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ هﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ و از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ دادن ﺣﻘﻮق اﻧﺪﮎ ﺑﻪ‬

‫∗‪ -‬اﻳﻦ ﻣﺒﻠ ﻎ ﺑ ﻪ ﻧ ﺮخ رﺳ ﻤﯽ ﻗﺮﻳ ﺐ ‪٢٤٠٠‬روﺑ ﻞ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺮخ ﻓﻌﻠ ﯽ ﻗﺮﻳ ﺐ ‪ ٦٠٠‬روﺑ ﻞ‬

‫ﻼ در اﻧﺠﻤﻦ هﺎﯼ ﺷﻬﺮﯼ ‪ ٩٠٠٠‬روﺑﻞ ﺣﻘﻮق دادﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺜ ً‬
‫ﺷ ﻮد و ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﺣﻘ ﻮق را در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر ‪ ٦٠٠٠‬روﺑ ﻞ‪ -‬ﮐ ﻪ وﺟﻬ ﯽ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻳﮏ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﻞ ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١١٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺗﮑ ﺮار ﮐ ﺮد‪ ،‬زﻳ ﺮا دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺗ ﺎ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﭘﻴﮕﻴ ﺮ در‬
‫دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ و در دوران ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ه ﻢ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ رو ﺑﻪ زوال ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ -‬ﺳﻔﺴﻄﻪ اﻳﺴﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺷﻮﺧﯽ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ﺁﻳ ﺎ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﺎ ﮐ ﻢ‬
‫ﺷﺪن ﻳﮏ ﻣﻮ از ﺳﺮش ﻃﺎس ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺤ ﺺ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‪ ،‬ﺁزﻣ ﺎﻳﺶ‬
‫اﻳ ﻦ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎ در ﻋﻤ ﻞ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ -‬هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻳﮑ ﯽ از وﻇ ﺎﺋﻒ ﻣﺘ ﺸﮑﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ در راﻩ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﺴﻤﯽ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻣﺠ ﺰا ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺁورد وﻟ ﯽ در زﻧ ﺪﮔﯽ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم‬
‫»ﻣﺠﺰا ﻣﻨﻈ ﻮر ﻧﮕﺮدﻳ ﺪﻩ« ﺑﻠﮑ ﻪ »ﻳ ﮏ ﺟ ﺎ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد«‪ ،‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﻳﺎت هﻢ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬اﺻﻼح ﺁن را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ دﻳﺎﻟﺘﻴﮏ ﺗﺎرﻳﺦ زﻧﺪﻩ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬
‫‪»...‬اﻳﻦ اﻧﻔﺠ ﺎر )‪ (Sprengung‬ﻗ ﺪرت ﮐﻬﻨ ﻪ ﯼ دوﻟﺘ ﯽ و ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺁن‬
‫ﻼ در ﺑﺨ ﺶ ﺳ ﻮم »ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺑﺎ ﻳﮏ ﻗﺪرت ﻧ ﻮﻳﻦ و واﻗﻌ ًﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫داﺧﻠﯽ« ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﮑﺚ ﻣﺨﺘ ﺼﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ در روﯼ ﭘ ﺎرﻩ اﯼ‬
‫از ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳ ﻦ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻻزم ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا هﻤﺎﻧ ﺎ در ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻤﺎن ﺧﺮاﻓﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ از ﻋﺎﻟﻢ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﻤ ﺎم ذه ﻦ‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻤ ﺎت ﻓﻼﺳ ﻔﻪ‪ ،‬دوﻟ ﺖ »ﺗﺤﻘ ﻖ اﻳ ﺪﻩ« و ﻳ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﻠ ﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫اﻟﻬﯽ در زﻣﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻋﺮﺻ ﻪ اﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺣﻘﻴﻘ ﺖ و‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺮﻣﺪﯼ ﺟﺎﻣﻪ ﯼ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ و ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﺎ‬

‫‪١١٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺧﺮاﻓﯽ دوﻟﺖ و ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ارﺗﺒ ﺎﻃﯽ دارد‬

‫ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ -،‬و اﻳ ﻦ ﺗﺠﻠﻴ ﻞ ﺧﺮاﻓ ﯽ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ‬
‫رﻳﺸﻪ دار ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻓﺮاد از هﻤﺎن ﮐ ﻮدﮐﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻓﮑ ﺮ ﺧ ﻮ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‬
‫ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ اﻣ ﻮر و ﻣ ﺼﺎﻟﺤﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻤ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺟﻨﺒ ﻪ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ دارد ﺑ ﻪ‬
‫هﻴﭻ ﻃﺮزﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﺷ ﺪﻩ و ﺣﺮاﺳ ﺖ ﮔ ﺮدد ﻣﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ و ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ ﺁن ﮐ ﻪ ﮐﺮﺳ ﯽ ه ﺎﯼ ﭘ ﺮ ﻣ ﺪاﺧﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ارزاﻧﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻓ ﺮاد ﺗ ﺼﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ اﮔ ﺮ ﮔﺮﻳﺒ ﺎن ﺧ ﻮد را از‬
‫ﻗﻴ ﺪ اﻳﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻣ ﻮروﺛﯽ ره ﺎ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ و ه ﻮادار ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﮔ ﺎم ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺟ ﺴﻮراﻧﻪ اﯼ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬و ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣ ﺮ دوﻟ ﺖ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺟ ﺰ ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ و ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‬
‫ه ﻢ از اﻳ ﻦ ﺣﻴ ﺚ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ دﺳ ﺖ ﮐﻤ ﯽ از ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻧ ﺪارد‪ .‬دوﻟ ﺖ در‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮارد هﻢ ﺑﻼﺋﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﺣ ﺮاز ﺳ ﻴﺎدت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺁن را ﺑ ﻪ ارث ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد؛ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﮐﻤﻮن‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﺑﯽ درﻧﮓ ﺑ ﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧ ﺐ‬
‫اﻳﻦ ﺑ ﻼ را ﻗﻄ ﻊ ﮐﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﻧ ﺴﻠﯽ ﮐ ﻪ در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ و ﺁزاد ﻧ ﺸﻮ‬
‫و ﻧﻤ ﺎ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﻗ ﺎدر ﺑﺎﺷ ﺪ ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ زﺑﺎﻟ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ را ﺑ ﻪ دور‬
‫اﻓﮑﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎن هﺎ زﻧﻬﺎر ﺑﺎش ﻣﯽ داد ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮرﯼ‪ ،‬اﺻ ﻮل ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم را در ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬زﻧﻬﺎر ﺑﺎش هﺎﯼ وﯼ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ درس ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ اﺳﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن‬

‫‪١١٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺴﺮﻩ ﺗﻠﯽ هﺎ و ﭼﺮﻧﻒ هﺎ ﮐﻪ در ﭘﺮاﺗﻴﮏ»اﺋﺘﻼﻓﯽ« ﺧ ﻮد اﻳﻤ ﺎن ﺧﺮاﻓ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬

‫دوﻟﺖ اﺑﺮاز داﺷﺘﻨﺪ و ﺁن را ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺧﺮاﻓﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دو ﺗﺬﮐﺮ دﻳﮕﺮ‪:‬‬
‫‪ (١‬اﮔ ﺮ اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ در دوران ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻧﻴ ﺰ ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن »ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ« ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‬
‫و از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ از دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ »دﺳﺖ ﮐﻤﯽ ﻧﺪارد«‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﺁن ﭼﻪ ﮐ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫از ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ »ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮزﻧ ﺪ«‪ ،‬ﻣﻌﻨ ﺎﻳﺶ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﺳ ﺘﻤﮕﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﯽ ﺗﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﺷ ﮑﻠﯽ از ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ داﻣﻨ ﻪ دارﺗ ﺮ‪ ،‬ﺁزادﺗ ﺮ و ﺁﺷ ﮑﺎرﺗﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در‬
‫اﻣ ﺮ ﻣﺒ ﺎرزﻩ وﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺤ ﻮ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ‪ ،‬ﺗ ﺴﻬﻴﻼت ﻋﻈﻴﻤ ﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ (٢‬و اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﭼ ﺮا ﻓﻘ ﻂ ﻧ ﺴﻞ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻗ ﺎدر ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ زﺑﺎﻟ ﻪ‬
‫دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ را ﺑ ﻪ دور اﻓﮑﻨ ﺪ‪ -،‬ﻧﮑﺘ ﻪ اﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻓ ﺎﺋﻖ ﺁﻣ ﺪن ﺑ ﺮ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ارﺗﺒﺎط دارد و ﻣﺎ هﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺁن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﮔﻔﺘﺎر اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻣﺪن ﺑﺮ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‬ ‫‪-٦‬‬

‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ ﻧﺎدرﺳ ﺘﯽ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻋﻨ ﻮان »ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات«‪ ،‬ﻻزم دﻳﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﻻت ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٨٨٠ -١٨٧٠‬ﺧ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫∗‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت داراﯼ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ »ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ«‬
‫)‪ (Internationales aus dem Volksstaat‬ﻣﺮﺑ ﻮط و ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎرش ﺁن‬

‫∗‪» -‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ از ﻣﺒﺤﺚ »دوﻟﺖ ﺧﻠﻖ« «‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪.‬‬

‫‪١١٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺳ ﻮم ژاﻧﻮﻳ ﻪ ‪ ،١٨٩٤‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎل و ﻧ ﻴﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﺮگ اﻧﮕﻠ ﺲ اﺳ ﺖ‬

‫ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ ﮐ ﻪ در هﻤ ﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ه ﺎ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود ﻧ ﻪ‬
‫»ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪ -‬دﻣ ﻮﮐﺮات« زﻳ ﺮا در ﺁن هﻨﮕ ﺎم ﭘﺮودوﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ و‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران ﻻﺳﺎل در ﺁﻟﻤﺎن ﺧﻮد را ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﻣﻄﻠﺐ را ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪» ... :‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺎرﮐﺲ و ﻣﻦ ﺑ ﻪ‬
‫هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ وﻳﮋﻩ ﯼ ﺧﻮد اﺻ ﻄﻼﺣﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ درﺟﻪ ﮐﺸﺪار اﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﺟﺮﻳ ﺎن اوﺿ ﺎع ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﻨﻮال دﻳﮕﺮﻳ ﺴﺖ و اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ »ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات«( ﺷ ﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺟ ﻮر‬
‫ﺁﻳ ﺪ )‪ ،(magpassieren‬ﮔ ﻮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﺮاﯼ ﺣﺰﺑ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﻳﺶ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﻳ ﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ -،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺣﺰﺑ ﯽ ﮐ ﻪ ه ﺪف ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻴﺶ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻣﺪن ﺑﺮ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ دوﻟ ﺖ و ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ اﻳ ﻀ ًﺎ ﻓ ﺎﺋﻖ ﺁﻣ ﺪن ﺑ ﺮ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ -،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﻧ ﺎدﻗﻴﻖ )ﻧ ﺎﺟﻮر‪ ( unpassend ،‬ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﺳﺎﻣﯽ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﯽ واﻗﻌﯽ )ﺗﮑﻴﻪ روﯼ ﮐﻠﻤ ﻪ از اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫ﻼ ﺟﻮر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺣﺰب رﺷﺪ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﺎم‬
‫اﺳﺖ( هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺁن هﺎ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﺴﻴﻦ ﺗ ﺎ ﺑﺎزﭘ ﺴﻴﻦ دم ﺑ ﻪ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ وﻓ ﺎدار اﺳ ﺖ‪ .‬وﯼ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‬
‫ﻣﻦ و ﻣﺎرﮐﺲ ﻧﺎﻣﯽ ﻋﺎﻟﯽ و از ﻧﻈ ﺮ ﻋﻠﻤ ﯽ دﻗﻴ ﻖ ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﺰب داﺷ ﺘﻴﻢ وﻟ ﯽ ﺣ ﺰب‬
‫واﻗﻌ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺣ ﺰب ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن )ﭘﺎﻳ ﺎن ﺳ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻮزدهﻢ( ﺣﺰب واﻗﻌﯽ وﺟﻮد دارد وﻟﯽ ﻧﺎم ﺁن از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﺒﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪» ،‬ﺟﻮر ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ« هﻤﻴﻦ ﻗﺪر ﺑﺎﺷﺪ ﮐ ﻪ ﺣ ﺰب رﺷ ﺪ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﻗ ﺪر ﺑﺎﺷ ﺪ‬

‫‪١١٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﺪم دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺎم ﺣﺰب از ﺧﻮد وﯼ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﺁن ﻧﮕ ﺮدد ﮐ ﻪ‬
‫ﺣﺰب در ﺟﻬﺖ ﺻﺤﻴﺢ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ!‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻮخ ﻃﺒﻌﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﺎ ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ هﺎ را هﻢ اﻧﮕﻠﺲ وار ﺗﺴﻠﯽ دادﻩ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣ ﺎ ﺣ ﺰب واﻗﻌ ﯽ دارﻳ ﻢ و اﻳ ﻦ ﺣ ﺰب ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﻋ ﺎﻟﯽ رﺷ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ؛ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ‬
‫ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ و ﻧﺎهﻨﺠﺎرﯼ ﻧﻈﻴﺮ »ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ« ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﻣﺒ ﻴﻦ ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺟﺰ اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﮐﻨﮕﺮﻩ ﯼ ﺑﺮوﮔﺴﻞ‪ -‬ﻟﻨﺪن در ﺳ ﺎل ‪١٩٠٣‬‬
‫در ﺑﻠﺸﻴﻨ ﺴﺘﻮا∗ ﺑ ﻮدﻳﻢ‪» ،‬ﺟ ﻮر ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ«‪ ...‬ﺷ ﺎﻳﺪ اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ ﺗﻌﻘﻴ ﺐ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻩ‬
‫ژوﺋﻴ ﻪ و اوت ﺣ ﺰب ﻣ ﺎ از ﻃ ﺮف ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻮاه ﺎن و دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ »اﻧﻘﻼﺑ ﯽ«‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﻧﺎم »ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ« را اﻳﻦ ﻗﺪر در ﻧﻈﺮ هﻤﻪ ﯼ ﻣﺮدم ﻣﺤﺘﺮم ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁن ﻧﺸﺎن دادﻩ ﮐﻪ ﺣﺰب ﻣﺎ ﺿ ﻤﻦ رﺷ ﺪ واﻗﻌ ﯽ ﺧ ﻮد ﭼ ﻪ ﮔ ﺎم ﻋﻈ ﻴﻢ و‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ هﻢ در ﻣﻮرد ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻣ ﺎﻩ ﺁورﻳ ﻞ ﺧ ﻮد ﻣﺒﻨ ﯽ‬
‫ﺑ ﺮ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧ ﺎم ﺣﺰﺑﻤ ﺎن ﺗﺮدﻳ ﺪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﮐ ﻨﻢ‪ .‬ﺷ ﺎﻳﺪ ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ رﻓﻘ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد‬
‫»ﻣ ﺼﺎﻟﺤﻪ اﯼ« ﺑﮑ ﻨﻢ‪ :‬ﺣ ﺰب را ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻨ ﺎﻣﻴﻢ و ﮐﻠﻤ ﻪ ﺑﻠ ﺸﻮﻳﮏ را در ه ﻼل‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪...‬‬
‫وﻟ ﯽ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻧ ﺎم ﺣ ﺰب اهﻤﻴ ﺘﺶ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ از ﻣﻮﺿ ﻮع روش ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﺳﺘﺪﻻﻻت ﻋﺎدﯼ راﺟﻊ ﺑﻪ دوﻟﺖ داﺋﻤ ًﺎ ﺁن اﺷﺘﺒﺎهﯽ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻼ ﺿﻤﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺁن‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﮕﻠﺲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺁن زﻧﻬﺎر ﺑﺎش ﻣﯽ دهﺪ و ﻣﺎ هﻢ ﻗﺒ ً‬
‫را ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ‪ :‬داﺋﻤ ًﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ دوﻟ ﺖ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ و زوال دوﻟﺖ زوال دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫∗‪ -‬ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﺑﻠﺸﻴﻨﺴﺘﻮا)روﺳﯽ( ﻳﻌﻨﯽ اﮐﺜﺮﻳﺖ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ از اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﺸﺘﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫‪١١٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﭼﻨ ﻴﻦ ادﻋ ﺎﺋﯽ در ﻧﻈ ﺮ اول ﺑ ﯽ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻋﺠﻴ ﺐ و ﻧ ﺎﻣﻔﻬﻮم ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ؛‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ هﻢ اﻳﻦ ﺑﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ ﻣ ﺎ در اﻧﺘﻈ ﺎر ﻓ ﺮا رﺳ ﻴﺪن‬
‫ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻴﻢ ﮐ ﻪ در ﺁن اﺻ ﻞ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ اﻗﻠﻴ ﺖ از اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫ﻣﺮاﻋ ﺎت ﻧﮕ ﺮدد زﻳ ﺮا ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ هﻤ ﺎن ﺗ ﺼﺪﻳﻖ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺻ ﻠﯽ ه ﻢ‬
‫هﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻪ‪ .‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ اﻗﻠﻴﺖ از اﮐﺜﺮﻳﺖ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻋﺒ ﺎرت از‬
‫دوﻟﺘ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ اﻗﻠﻴ ﺖ از اﮐﺜﺮﻳ ﺖ را ﺗ ﺼﺪﻳﻖ دارد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ ﯼ ﺳﻴ ﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﺮ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از اهﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﻣﺎ هﺪف ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮدﯼ دوﻟﺖ ﻳﻌﻨﯽ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن هﺮﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل ﻗ ﻮﻩ ﯼ‬
‫ﻗﻬﺮﻳﻪ ﯼ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ و ﺳﻴ ﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ‬
‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ‪ .‬ﻣ ﺎ در اﻧﺘﻈ ﺎر ﻓ ﺮا رﺳ ﻴﺪن ﺁن ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ در ﺁن اﺻﻞ ﺗﺒﻌﻴﺖ اﻗﻠﻴﺖ از اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﮕﺮدد‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﮐﻪ در راﻩ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﻢ ﻳﻘ ﻴﻦ دارﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﺎ رﺷ ﺪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺧﻮاهﺪ رﺳ ﻴﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺿ ﺮورت اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ و ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻳﮏ ﻓﺮد از ﻓﺮد دﻳﮕﺮ و ﻳﮏ ﺑﺨﺶ اهﺎﻟﯽ از‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ از ﻣﻴﺎن ﻣﯽ رود زﻳﺮا اﻓﺮاد ﺑ ﺪون اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﻮﻩ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ و ﺑ ﺪون ﺗﺒﻌﻴ ﺖ‬
‫ﻋﺎدت ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺪوﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﺮاﻋﺎت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﮐﻴﺪ هﻤﻴﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﺎدت اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﻧ ﺴﻞ ﻧ ﻮﻳﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ از ﻧ ﺴﻠﯽ‬
‫ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ راﻧ ﺪ ﮐ ﻪ »در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ و ﺁزاد ﻧ ﺸﻮ و ﻧﻤ ﺎ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﻗ ﺎدر‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ زﺑﺎﻟ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ را ﺑ ﻪ دور اﻓﮑﻨ ﺪ«‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺪارﯼ و از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ دوﻟﺖ ﻣﺪارﯼ ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ را‪.‬‬

‫‪١١٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﺿ ﻴﺢ اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻣﻮﺿ ﻮع ﭘﺎﻳ ﻪ ه ﺎﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ زوال دوﻟ ﺖ‬
‫ﺿﺮورت دارد‪.‬‬

‫‪١٢٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ زوال دوﻟﺖ‬

‫ﻣ ﺸﺮوح ﺗ ﺮﻳﻦ ﺗﻮﺿ ﻴﺤﺎت را درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ در »اﻧﺘﻘ ﺎد از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮔﺘﺎ« دادﻩ اﺳﺖ )ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮاﮐﻪ ﻣﻮرﺧﻪ ‪ ٥‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٨٩١‬در ﻣﺠﻠﻪ ﯼ »‪ IX I ،«Neue Zeit‬ﭼﺎپ ﺷﺪ و ﺑﻪ زﺑﺎن روﺳ ﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰوﻩ ﯼ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪ(‪ .‬ﺑﺨ ﺶ ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ اﯼ اﻳ ﻦ اﺛ ﺮ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎد از ﻻﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻴﺰم اﺳ ﺖ ﺑﺨ ﺶ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﻣﺜﺒ ﺖ ﺁن ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم و زوال دوﻟﺖ را ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﮔﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﻮرخ ‪ ٥‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ﺳﺎل ‪ ١٨٧٥‬ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﺑﺮاﮐﻪ و ﻧﺎﻣ ﻪ ﻣ ﻮرخ ‪٢٨‬‬
‫ﻣﺎرس ‪ ١٨٧٥‬اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺑﺒﻞ را ﮐﻪ ﻓﻮﻗ ًﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻄﺤﯽ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﮐﻨ ﻴﻢ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﺴﯽ ﺑ ﻴﺶ از اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫»دوﻟﺘ ﯽ« اﺳ ﺖ و ﻓ ﺮق ﻣﻴ ﺎن ﻧﻈﺮﻳ ﺎت اﻳ ﻦ دو ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٢١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﺑﺒﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﺎوﻩ ﺳﺮاﺋﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ ﺑ ﻪ دور‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﮐﻠﻤﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﺬف ﮔﺮدد و ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺷﺘﺮاﮐﯽ« ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﺷﻮد؛ اﻧﮕﻠﺲ ﺣﺘﯽ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﮐﻤﻮن دﻳﮕﺮ دوﻟﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﺧ ﺺ اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺣﺘ ﯽ از »دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ‬
‫ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ« ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ راﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺜ ﻞ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻟ ﺰوم‬
‫دوﻟﺖ را ﺣﺘﯽ در دوران ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﻧﻴﺰ ﺗﺼﺪﻳﻖ دارد‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮﯼ از ﺑ ﻴﺦ و ﺑ ﻦ ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺗ ﺮ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻼ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ درﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ و زوال ﺁن ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫وﻓﻖ ﻣﯽ دهﺪ و ﻋﺒﺎرت ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ زوال ﻳﺎﺑﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻟﺤﻈ ﻪ ﯼ »زوال« ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺳ ﺨﻨﯽ ه ﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ زوال ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﻣ ﺴﻠﻤ ًﺎ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ‪.‬‬
‫ﻓﺮق ﻇﺎهﺮﯼ ﻣﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮق ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻓ ﺮق ﺑ ﻴﻦ ﻣﻘﺎﺻ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁن هﺎ دﻧﺒﺎل ﻣ ﯽ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺼﻮد را دﻧﺒ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﭘ ﻮﭼﯽ‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﺷﺎﻳﻌﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ دوﻟﺖ را )ﮐﻪ ﺗﺎ درﺟﻪ ﯼ زﻳﺎدﯼ ﻣ ﻮرد ﻗﺒ ﻮل ﻻﺳ ﺎل ه ﻢ‬
‫ﺑ ﻮد( ﺑ ﻪ ﻃ ﺮزﯼ ﺁﺷ ﮑﺎر و ﻧﻤﺎﻳ ﺎن و ﺑ ﺎ ﺧﻄ ﻮﻃﯽ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺑﺒ ﻞ ﻧ ﺸﺎن ده ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻓﻘﻂ ﺿ ﻤﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع اﺷ ﺎرﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻣﺒﺤ ﺚ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ دارد ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻤ ﺎم ﺗﺌ ﻮرﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدن ﺗﺌ ﻮرﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﻴﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳ ﻨﺠﻴﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﭘﺮﻣ ﻀﻤﻮن ﺗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﮑﻞ ﺁن‪ -‬در ﻣ ﻮرد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﻣ ﺎرﮐﺲ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻋ ﺮض اﻧ ﺪام‬

‫‪١٢٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺗﺌﻮرﯼ ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ را در ﻣﻮرد ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و‬

‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻮﺿﻮع ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺁﻳﻨﺪﻩ را‬
‫ﻣﻄﺮح ﮐﺮد؟‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳ ﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎت ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻨ ﺸﺎء ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺳ ﻴﺮ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁن از ﻧﻈﺮ ﺗﺎرﻳﺨﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺁن‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﻧﻴ ﺮوﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ زاﺋﻴ ﺪﻩ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﻼﺷﯽ هﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽ ﺁورد ﮐﻪ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﮐﻨﺪ و درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫ﮐﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﺁن ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺪس هﺎﯼ ﭘﻮچ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم را‬
‫ﻼ ﻳﮑ ﯽ‬
‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺤﻘﻖ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺜ ً‬
‫از اﻧﻮاع ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳ ﮏ را ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪاﻧﻴﻢ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ و در ﭼﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ هﺮ ﭼﻴ ﺰ ﺁن ﺁﺷ ﻔﺘﻪ ﻓﮑ ﺮﯼ را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ در‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻪ ﯼ دوﻟﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد رﻳﺸﻪ ﮐﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫او ﻣﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» ... :‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﻳ ﮏ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ در هﻤ ﻪ ﯼ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺘﻤ ﺪن وﺟ ﻮد دارد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ از‬
‫ﺁﻣﻴ ﺰﻩ ه ﺎﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﺎﺋﯽ ﻣﺒ ﺮﯼ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ هﺮ ﮐﺸﻮر ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ دادﻩ و ﮐ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪» ،‬دوﻟ ﺖ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ« در ﺣ ﺪود ه ﺮ ﮐ ﺸﻮر ﺷ ﮑﻞ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ‬
‫دارد‪ .‬در اﻣﭙﺮاﺗﻮرﯼ ﺁﻟﻤﺎن ﭘﺮوﺳﯽ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻏﻴ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺳ ﻮﺋﻴﺲ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻏﻴ ﺮ از ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در‬

‫‪١٢٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺘﺤﺪﻩ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻟﺬا »دوﻟﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ« ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﮕﯽ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﻴﻦ دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻣﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد‬
‫ﺗﻨ ﻮع ﺷ ﮑﻞ‪ ،‬وﺟ ﻪ ﻣ ﺸﺘﺮﮐﯽ وﺟ ﻮد دارد و ﺁن اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﺑ ﺮ زﻣﻴﻨ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐ ﻢ و ﺑ ﻴﺶ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ ه ﺎ‬
‫داراﯼ ﺑﺮﺧﯽ ﻋﻼﺋﻢ ﻣ ﺸﺘﺮﮎ ﻣﻬﻤ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫»دوﻟﺖ ﻣﺪارﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ« را در ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن ﺁﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﻗ ﺮار داد ﮐ ﻪ در‬
‫ﺁن دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﻮرژوازﯼ ﮐﻪ رﻳ ﺸﻪ ﯼ ﻓﻌﻠ ﯽ دوﻟ ﺖ ﻣ ﺪارﯼ اﺳ ﺖ رو‬
‫ﺑﻪ زوال ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳ ﻦ ﻃ ﻮر ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬ﺁﻳ ﺎ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺪارﯼ دﭼﺎر ﭼﻪ ﺗﺒﺪﻻﺗﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮدﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ :‬ﮐﺪام ﻳ ﮏ‬
‫از وﻇﺎﺋﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺁن زﻣﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ وﻇ ﺎﺋﻒ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫اﻣ ﺮوز هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ؟ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﭘﺎﺳ ﺦ ﻋﻠﻤ ﯽ داد؛ و‬
‫اﮔﺮهﺰاره ﺎ ﺑ ﺎر ه ﻢ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﺧﻠ ﻖ« و »دوﻟ ﺖ« ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺷ ﻮد ﺑ ﺎز‬
‫ذرﻩ اﯼ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد«‪...‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ »دوﻟ ﺖ ﺧﻠﻘ ﯽ« را‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺮﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻃﺮح ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﮔ ﻮﺋﯽ اﺧﻄ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﭘﺎﺳﺦ ﻋﻠﻤﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎﺗﯽ ﻣﺘﮑ ﯽ‬
‫ﻼ ﻣﺴﺠﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﺌﻮرﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﻠ ﻢ ﺁن را ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ دﻗﻴ ﻖ ﻣ ﺴﺠﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و هﻤ ﺎن ﭼﻴﺰﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ اوﺗﻮﭘﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺁن را‬
‫ﻃ ﻮر ﮐ ﺎﻣ ً‬

‫‪١٢٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻣﺮوزﯼ هﻢ ﮐﻪ از اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬

‫هﺮاﺳ ﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ -،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﺧﺎص ﻳﺎ دوران ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮاﯼ ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم‬

‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﺎر ﺧ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪»... :‬ﺑ ﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ دوراﻧﯽ وﺟ ﻮد دارد ﮐ ﻪ دوران ﺗﺒ ﺪﻳﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫اوﻟﯽ ﺑﻪ دوﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻳ ﻦ دوران ﻳ ﮏ دوران ﮔ ﺬار ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫وﺟ ﻮد دارد و دوﻟ ﺖ اﻳ ﻦ دوران ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺟ ﺰ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ«‪....‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎج ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺁن ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑ ﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣ ﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺁﺷﺘﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﺑﻮرژوازﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷ ﺪ‪ :‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺎﺋﻞ ﺁﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮرژوازﯼ را ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳﺎزد‪ ،‬ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁرد و‬
‫دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺎﯼ دارد‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﻧ ﺪﮐﯽ ﻃ ﻮر دﻳﮕ ﺮ ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬ﮔ ﺬار از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﺑ ﺪون ﻳ ﮏ »دوران ﮔ ﺬار ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« ﻣﻤﮑ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ و دوﻟ ﺖ اﻳ ﻦ دوران ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ روش اﻳﻦ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭼﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد؟‬

‫‪١٢٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« دو ﻣﻔﻬﻮم را ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﺳ ﺎدﻩ ﮐﻨ ﺎر ه ﻢ ﻗ ﺮار‬

‫ﻣﯽ دهﺪ‪» :‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ« و »ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ«‪.‬‬
‫ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﮑ ﺎت ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮﯼ ﻣﻌ ﻴﻦ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ هﻨﮕﺎم ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣ ﺴﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﮐﺎﻣﻞ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ وﺟﻮد دارد‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ‬
‫دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم هﻤﻴ ﺸﻪ در ﺗﻨﮕﻨ ﺎﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻓ ﺸﺮدﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﻟ ﺬا در‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑﺮاﯼ اﻗﻠﻴﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت دارا و ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮاﻧﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺁزادﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ هﻤ ﺎن اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﺟﻤﻬﻮرﯼ هﺎﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻳﻮﻧﺎن ﺑﻮد ﻳﻌﻨﯽ ﺁزادﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮدﻩ داران‪ .‬ﺑﺮدﮔ ﺎن‬
‫ﻣﺰدور اﻣﺮوزﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬از ﺷﺪت اﺣﺘﻴﺎج و ﻓﻘ ﺮ‬
‫ﭼﻨ ﺎن در ﻓ ﺸﺎرﻧﺪ ﮐ ﻪ »ﻧ ﻪ ﺣ ﺎل ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﺑ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ را دارﻧ ﺪ« و »ﻧ ﻪ ﺣ ﺎل‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ را« و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺣﻮادث ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺎدﯼ و ﺁرام دارد اﮐﺜﺮﻳﺖ‬
‫اهﺎﻟﯽ از ﺷﺮﮐﺖ در زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮﮐﻨﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺤﺖ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ را ﺑﺎرزﺗﺮ از هﻤﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﻟﻤﺎن ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ زﻳ ﺮا در اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﻮر‬
‫ﺁزادﯼ هﺎﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﺲ ﻣﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮز اﺳ ﺘﻮار در ﺣ ﺪود‬
‫ﻧﻴﻢ ﻗﺮن )‪ ،(١٩١٤ -١٨٧١‬ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎﯼ ﺑﻮد و ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻃﯽ اﻳﻦ ﻣ ﺪت‬
‫ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﺮاﯼ »اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ« و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ هﻨﮕﻔﺘﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان را ﮐﻪ در هﻴﭻ ﺟﺎﯼ ﺟﻬﺎن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ در ﻳﮏ‬
‫ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳﺎزد ﺑﺴﯽ ﺑﻴﺶ از ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم دهﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺮدﮔﺎن ﻣﺰدور از ﻟﺤﺎظ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺁﮔﺎﻩ و ﻓﻌ ﺎل ﮐ ﻪ از ﺗﻤ ﺎم ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد هﻨﮕﻔ ﺖ ﺗ ﺮ اﺳ ﺖ ﭼﻘ ﺪر‬

‫‪١٢٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﺳ ﺖ؟ ﻳ ﮏ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﻋ ﻀﻮ ﺣ ﺰب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات‪ -‬از ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﮐ ﺎرﮔﺮ‬

‫ﻣﺰدور! ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻣﺘﺸﮑﻞ در اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ‪ -‬از ‪ ١٥‬ﻣﻴﻠﻴﻮن!‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻧ ﺎﭼﻴﺰ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﻮاﻧﮕﺮان‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻣﮑ ﺎﻧﻴﺰم دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را‬
‫ﻗﺪرﯼ از ﻧﺰدﮎ ﺗﺮ ﻣﻮرد دﻗﺖ ﻗﺮار دهﻴﻢ ﺁن ﮔﺎﻩ ﺧ ﻮاﻩ در ﺟﺰﺋﻴ ﺎت »ﺑ ﯽ اهﻤﻴ ﺖ«‬
‫و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺑﯽ اهﻤﻴﺖ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب )ﺷﺮط ﺳﮑﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ زﻧﺎن و ﻏﻴﺮﻩ(‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻩ در ﻃﺮز ﮐﺎر ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ در ﻣ ﻮرد ﻣﻮاﻧ ﻊ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣﻮﺟ ﻮدﻩ در‬
‫ﺳﺮ راﻩ ﺣﻖ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت )»ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎن« را در اﺑﻨﻴﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ راﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ!( و ﺧ ﻮاﻩ‬
‫در ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻳﻮﻣﻴ ﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ هﻢ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ داﻣﻨﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﻴ ﺖ ه ﺎ‪ ،‬اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺁت و ﻣ ﻮاﻧﻌﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﺑﯽ اهﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺴﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﻧﻴ ﺎز اﺣ ﺴﺎس‬
‫ﻧﮑ ﺮدﻩ و ﺑ ﺎ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺳ ﺘﻤﮑﺶ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ )و ﻧ ﻪ ده ﻢ‬
‫و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ ﻧ ﻮد و ﻧ ﻪ ﺻ ﺪم ﭘﻮﺑﻠﻴﺴﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻤﺪاران ﺑ ﻮرژوا از اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ اﻧﺪ(‪ -‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﻣﺤﺪوﻳﺖ هﺎ ﻣﻦ ﺣﻴﺚ اﻟﻤﺠﻤ ﻮع ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن را از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﻓﻌﺎل در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺤﺮوم و ﺑﺮ ﮐﻨﺎر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ اﻳﻦ ﻣﺎهﻴﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑ ﺎ ﺣ ﺴﻦ وﺟﻬ ﯽ درﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺿ ﻤﻦ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﮐﻤ ﻮن ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪ :‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎل ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺘﻤﮑﺸﺎن اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ ﮐ ﺪام ﻳ ﮏ از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﺁﻧﺎن را ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﻳﺪ!‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر ﭘﺮوﻓﺴﻮرهﺎﯼ ﻟﻴﺒﺮال و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا‬
‫از اﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﻪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻮدﻩ و در ﺧﻔ ﺎ دﺳ ﺖ رد ﺑ ﻪ‬

‫‪١٢٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﻴﻨﻪ ﯼ ﺗﻬﯽ دﺳﺘﺎن ﻣﯽ زﻧﺪ و ﻟ ﺬا ﺳ ﺮاﭘﺎ ﺳﺎﻟﻮﺳ ﺎﻧﻪ و ﮔﺎذﺑﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ -‬ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ‬

‫ﭘﻴﺶ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و هﻤﻮار اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﻴ ﺮد و »دﻣﺒ ﺪم ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ روز اﻓ ﺰون ﺗ ﺮﯼ« ﻧﻤ ﯽ رود‪ .‬ﻧ ﻪ‪ .‬ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﻮﯼ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم از ﻃﺮﻳ ﻖ دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد و از ﻃﺮﻳ ﻖ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﮕ ﺬرد‪ ،‬زﻳ ﺮا دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻦ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ از‬
‫ﻋﻬﺪﻩ هﻴﭻ ﮐﺲ دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮدﻩ و از هﻴﭻ راﻩ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﭘ ﻴﺶ ﺁهﻨ ﮓ ﺳﺘﻤﮑ ﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﺳﺘﻤﮕﺮان ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﻂ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﻨﺘﺞ ﮔﺮدد‪ .‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﺴﻂ ﻋﻈﻴﻢ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺑ ﺎر دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﻮاﻧﮕﺮان ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن و‬
‫ﻣ ﺮدم اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻣﺤﺮوﻣﻴ ﺖ ه ﺎﺋﯽ از ﻟﺤ ﺎظ ﺁزادﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳ ﺘﻤﮕﺮان‪ ،‬اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻗﺎﺋ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁن ه ﺎ را ﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺸﺮ از ﻗﻴﺪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﻣ ﺰدورﯼ ره ﺎﺋﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺁن ه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻗﻬ ﺮًا دره ﻢ ﺷﮑ ﺴﺘﻪ ﺷ ﻮد‪ -،‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ه ﺮ ﺟ ﺎ ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ و اﻋﻤ ﺎل ﻗﻬ ﺮ وﺟ ﻮد‬
‫دارد در ﺁن ﺟﺎ ﺁزادﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﺲ در ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺒﻞ اﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز درﺧ ﺸﺎﻧﯽ ﺑﻴ ﺎن داﺷ ﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻳﺎد دارد ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ »ﻧﻴﺎز ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ دوﻟﺖ از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺁزادﯼ ﻧﺒﻮدﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫وﺟﻮد ﺁزادﯼ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﺁن ﮔﺎﻩ دﻳﮕﺮ دوﻟﺖ هﻢ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺮاﯼ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم و ﺳ ﺮﮐﻮب ﻗﻬ ﺮﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺴﺘﺜﻨﺎء داﺷ ﺘﻦ‬
‫اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان و ﺳ ﺘﻤﮕﺮان ﻣ ﺮدم از دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‪ -‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁن ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﮑﻞ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم‪.‬‬

‫‪١٢٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران دﻳﮕ ﺮ ﻗﻄﻌ ًﺎ‬
‫درهﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻃﺒﻘﺎت وﺟﻮد ﻧﺪارد )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺁﻧﺎن ﺑﺎ وﺳﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ(‬
‫ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺁن هﻨﮕ ﺎم »دوﻟ ﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و از وﺟ ﻮد ﺁزادﯼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﮔﻔ ﺖ«‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺁن هﻨﮕ ﺎم دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ واﻗﻌ ًﺎ ﮐﺎﻣ ﻞ و واﻗﻌ ًﺎ ﻋ ﺎرﯼ از اﺳ ﺘﺜﻨﺎء‬
‫ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ و ﻋﻤﻠ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬و ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺁن هﻨﮕ ﺎم دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ راﻩ زوال‬
‫در ﭘﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﻋﻠ ﺖ ﺁن اﻳ ﻦ ﮐﻴﻔﻴ ﺖ ﺳ ﺎدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻓ ﺮادﯼ ﮐ ﻪ از ﻗﻴ ﺪ‬
‫ﺑﺮدﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و از دهﺸﺖ هﺎﯼ ﺑﯽ ﺷﻤﺎر‪ ،‬وﺣﺸﯽ ﮔﺮﯼ ه ﺎ‪ ،‬ﻧ ﺎﺑﺨﺮدﯼ ه ﺎ‬
‫و ﭘﻠﻴ ﺪﯼ ه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ رﺳ ﺘﻪ اﻧ ﺪ رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ ﻋ ﺎدت ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐ ﺮد‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﺪوﯼ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﮐﻪ ﻗﺮن هﺎﺳﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻃﯽ هﺰاران ﺳﺎل‬
‫در ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺗﮑ ﺮار ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﺪون اﻋﻤ ﺎل ﻗﻬ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﺟﺒ ﺎر‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺒﻌﻴﺖ و ﺑﺪون دﺳ ﺘﮕﺎﻩ وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺟﺒ ﺎر ﮐ ﻪ ﻧ ﺎﻣﺶ دوﻟ ﺖ اﺳ ﺖ ﻣﺮاﻋ ﺎت‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺻ ﻄﻼح »دوﻟ ﺖ زوال ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ« ﺑ ﺴﻴﺎر رﺳ ﺎ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ زﻳ ﺮا ه ﻢ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ‬
‫و ه ﻢ ﺧ ﻮد ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺑ ﻮدن ﭘﺮوﺳ ﻪ را ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻋ ﺎدت ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﺑﯽ ﺷ ﮏ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺑﺨ ﺸﻴﺪ زﻳ ﺮا ﻣ ﺎ در ﭘﻴﺮاﻣ ﻮن ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺑﺎر ﻧﺎﻇﺮ ﺁن ﺑ ﻮدﻩ اﻳ ﻢ ﮐ ﻪ اﻓ ﺮاد‪ ،‬اﮔ ﺮ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ در ﻣﻴ ﺎن ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ‬
‫ﭼﻴ ﺰﯼ در ﻣﻴ ﺎن ﻧﺒﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺑﺮﺁﺷ ﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬اﻋﺘ ﺮاض و ﻗﻴ ﺎم ﺁن ه ﺎ ﮔ ﺮدد و‬
‫ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ را ﺿ ﺮورﯼ ﺳ ﺎزد‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﺳ ﻬﻮﻟﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﻋ ﺎت ﺁن ﻗﻮاﻋ ﺪ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺿﺮورﻳﺴﺖ ﻋﺎدت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳ ﺮ و ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺳ ﺮوﺗﻪ زدﻩ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻘ ﺮ‪ ،‬ﮐ ﺎذب‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻣﻨﺤ ﺼﺮًا ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﻮاﻧﮕﺮان ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻗﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫‪١٢٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻳ ﺎ دوران ﮔ ﺬار ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ ﺳ ﺮﮐﻮب ﺿ ﺮورﯼ‬

‫اﻗﻠﻴ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣ ﺮدم ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻳﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ واﻗﻌ ًﺎ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺪه ﺪ‬
‫و هﺮ ﻗﺪر اﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺗ ﺮ ﻏﻴ ﺮﻻزم ﺷ ﺪﻩ‬
‫و ﺧﻮد ﺑﺨﻮد رو ﺑﻪ زوال ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‪ :‬در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳ ﺮ و ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ‬
‫اﺧﺺ ﮐﻠﻤﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ و ﺁن هﻢ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻗﻠﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ در اﻣ ﺮﯼ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺮﮐﻮب ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ اﮐﺜﺮﻳﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﻮﻧﺪﻩ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﻗﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑ ﯽ دادﮔ ﺮﯼ و درﻧ ﺪﻩ ﺧ ﻮﺋﯽ ﻻزم اﺳ ﺖ‪ ،‬درﻳﺎه ﺎﺋﯽ از ﺧ ﻮن ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫از ﻃﺮﻳ ﻖ هﻤ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﺸﺮ راﻩ ﺧ ﻮد را در ﺣﺎﻟ ﺖ ﺑﺮدﮔ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﺮواژ‪ ،‬ﻣ ﺰدورﯼ‬
‫ﻣﯽ ﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬هﻨﮕ ﺎم ﮔ ﺬار از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺳ ﺮﮐﻮب‬
‫ﺿﺮورﻳ ﺴﺖ وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮﮐﻮب اﻗﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﺷﻮﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎﻩ وﻳﮋﻩ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ وﻳﮋﻩ ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ »دوﻟ ﺖ« هﻨ ﻮز‬
‫ﻻزم اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ‬
‫اﺧ ﺺ ﻧﻴ ﺴﺖ زﻳ ﺮا ﺳ ﺮﮐﻮب اﻗﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﺑﺮدﮔ ﺎن ﻣ ﺰدور‬
‫دﻳﺮوزﯼ‪ -‬ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺘ ًﺎ ﺁن ﻗﺪر ﺳﻬﻞ‪ ،‬ﺳﺎدﻩ و ﻃﺒﻴﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺧﻮن هﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺮﮐﻮب ﻗﻴﺎم ه ﺎﯼ ﺑﺮدﮔ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺮف ه ﺎ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺰدور ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺷﺪﻩ و ﺑﺮاﯼ ﺑﺸﺮ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ارزان ﺗ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺬﺷ ﺖ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﺎ اﺷ ﺎﻋﻪ ﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻣﻮرد ﺁن ﭼﻨﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻤﯽ از اهﺎﻟﯽ هﻢ ﺳﺎز اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﺣﺘﻴ ﺎج‬
‫ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ وﻳﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن رﻓ ﺘﻦ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪.‬‬

‫‪١٣٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺑﻐ ﺮﻧﺞ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳ ﺮﮐﻮب ﻣ ﺮدم ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ اﺟ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣ ﺮدم ﺑ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ﻳ ﮏ‬
‫»ﻣﺎﺷﻴﻦ« ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ و ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑ ﺪون »ﻣﺎﺷ ﻴﻦ« و ﺑ ﺪون ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻋﻤﻞ ﺳﺎدﻩ ﯼ ﻣﺘﺸﮑﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ )ﺑ ﺎ ﮐﻤ ﯽ ﭘ ﻴﺶ اﻓﺘ ﺎدن‬
‫ﻣﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺳ ﺮﺑﺎزان( ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان را ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻓﻘﻂ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻏﻴﺮﻻزم ﻣﯽ ﺳﺎزد زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ دﻳﮕﺮ ﮐﺴﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،-‬ﻳﻌﻨﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺨﺸﯽ از اهﺎﻟﯽ »ﮐﺴﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد«‪ .‬ﻣﺎ اوﺗﻮﭘﻴﺴﺖ ﻧﻴ ﺴﺘﻴﻢ و‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ اﻣﮑﺎن و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﯼ زﻳ ﺎدﻩ َروﯼ ه ﺎﺋﯽ را از ﻃ ﺮف اﺷ ﺨﺎص ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ‬
‫و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﺰوم از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ زﻳ ﺎدﻩ َروﯼ ه ﺎ را اﻧﮑ ﺎر ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫او ًﻻ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦ وﻳﮋﻩ‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ ﻻزم ﻧﻴ ﺴﺖ زﻳ ﺮا‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎر را ﺧﻮد ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺳﺎدﮔﯽ و ﺳﻬﻮﻟﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﻨﺪ داد ﮐﻪ ه ﺮ‬
‫ﺟﻤﻌ ﯽ از اﻓ ﺮاد ﻣﺘﻤ ﺪن‪ ،‬ﺣﺘ ﯽ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻣ ﺮوزﯼ‪ ،‬ﻧ ﺰاع ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن را از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺟﺪا ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻳﺎ اﺟﺎزﻩ ﯼ دﺳﺖ درازﯼ ﺑﻪ زن را ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﻣﺎ ﻣ ﯽ داﻧ ﻴﻢ‬
‫ﮐ ﻪ ﻋﻠ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻳ ﺎدﻩ َروﯼ ه ﺎ ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺗﺨﻄ ﯽ از ﻣﻘ ﺮارت زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ و اﺣﺘﻴ ﺎج و ﻓﻘ ﺮ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺑﺮﻃ ﺮف‬
‫ﺷﺪن اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ زﻳﺎدﻩ َروﯼ ه ﺎ ه ﻢ رو ﺑ ﻪ »زوال« ﺧﻮاه ﺪ رﻓ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ و ﺗﺪرﻳﺞ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ﻣ ﯽ داﻧ ﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫زوال ﺻﻮرت ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ زوال اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ زﻳ ﺎدﻩ َروﯼ ه ﺎ دوﻟ ﺖ ه ﻢ رو ﺑ ﻪ‬
‫زوال ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪١٣١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ دﭼ ﺎر ﺧﻴ ﺎل ﺑ ﺎﻓﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮزﯼ ﻣﻔ ﺼﻞ ﺗ ﺮ ﺁن‬

‫ﭼﻴ ﺰﯼ را ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺁن ﺗﻔ ﺎوت ﺑ ﻴﻦ ﻓ ﺎز )ﭘﻠ ﻪ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠ ﻪ( ﭘ ﺎﺋﻴﻨﯽ و ﺑ ﺎﻻﺋﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎرﮐﺲ در »اﻧﺘﻘﺎد از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﺘﺎ« اﻳﺪﻩ ﯼ ﻻﺳﺎل را درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم از ﻣﺤ ﺼﻮل »ﺑ ﯽ ﮐ ﻢ و ﮐﺎﺳ ﺖ« ﻳ ﺎ »ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐﺎﻣ ﻞ ﮐ ﺎر«‬
‫ﻼ رد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ از‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻮد ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ هﻤ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ذﺧﻴ ﺮﻩ و ﻣﻘ ﺪارﯼ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺟﺒ ﺮان ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎﯼ »ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ« و ﻏﻴ ﺮﻩ و ﺳ ﭙﺲ‬
‫از ﻣ ﻮاد ﻣ ﻮرد ﻣ ﺼﺮف ه ﻢ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﺑ ﺮاﯼ هﺰﻳﻨ ﻪ ﮐ ﺸﻮردارﯼ‪ ،‬ﻣ ﺪارس‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن هﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ دارﯼ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن و ﻏﻴﺮﻩ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻋﺒﺎرت ﻣﺒﻬﻢ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮم و ﮐﻠﯽ ﻻﺳﺎل )»ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐﺎﻣ ﻞ ﮐ ﺎر‪ -‬از‬
‫ﺁن ﮐﺎرﮔﺮ«( ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﯽ روﺷﻦ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺠﺒ ﻮر ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد اﻣ ﻮر اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺧ ﻮد را ادارﻩ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و‬
‫ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻣ ﺸﺨﺺ ﺷ ﺮاﻳﻂ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد ﮐ ﻪ در ﺁن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ و در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ ﺟﺎ« )هﻨﮕﺎم ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮ( »ﺳﺮ و ﮐﺎر ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁن‬
‫ﭼﻨﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ ﺧ ﺎص ﺧ ﻮد ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎزﻩ از درون هﻤ ﺎن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮون ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﻟﺬا از هﺮ ﻟﺤﺎظ اﻋﻢ از اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺧﻼﻗ ﯽ‬

‫‪١٣٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫و ﻓﮑﺮﯼ هﻨﻮز ﻣﻬﺮ و ﻧﺸﺎن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻬﻨ ﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ از ﺑﻄ ﻦ ﺁن ﺑ ﺮون‬

‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد دارد«‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ هﻤ ﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ را ﮐ ﻪ ﺗ ﺎزﻩ از ﺑﻄ ﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﯼ وﺟ ﻮد ﻧﻬ ﺎدﻩ و ﻣﻬ ﺮ و ﻧ ﺸﺎن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻬﻨ ﻪ را از ه ﺮ ﻟﺤ ﺎظ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد‬
‫دارد‪» ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ« ﻓﺎز ﻳﺎ ﻓﺎز ﭘﺎﺋﻴﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن دﻳﮕﺮ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﺗﻤﻠﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﻓﺮاد ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮ ﻳ ﮏ از اﻋ ﻀﺎء ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﻪ ﺳ ﻬﻢ‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮔ ﻮاهﯽ ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ا زﺟﺎﻣﻌ ﻪ درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﯽ دارد ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﻼن ﻣﻘﺪار ﮐﺎر اﻧﺠ ﺎم دادﻩ اﺳ ﺖ و ﻃﺒ ﻖ اﻳ ﻦ ﮔ ﻮاهﯽ ﻧﺎﻣ ﻪ از‬
‫اﻧﺒﺎره ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﻮاد ﻣ ﻮرد ﻣ ﺼﺮف ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎرش‬
‫درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ دارد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﭘ ﺲ از وﺿ ﻊ ﺁن ﻣﻘ ﺪار از ﺛﻤ ﺮﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ذﺧﻴﺮﻩ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد هﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪارﯼ را‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺋﯽ »ﺑﺮاﺑﺮﯼ« ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻻﺳﺎل ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ )ﮐ ﻪ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺁن را ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﺪ(‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ »ﻳ ﮏ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻋﺎدﻻﻧ ﻪ« و »ﺣ ﻖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ه ﺮ ﻓ ﺮد ﺑ ﻪ درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑﺮاﺑ ﺮ ﮐ ﺎر« اﺳ ﺖ ﻣﺮﺗﮑ ﺐ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻣ ﺎرﮐﺲ اﺷ ﺘﺒﺎهﺶ را‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎ ﺑﺎ »ﺣﻖ ﺑﺮاﺑﺮ« روﺑ ﺮو ه ﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫هﻨﻮز ﻳﮏ »ﺣﻖ ﺑﻮرژواﺋﯽ« اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ ﺣﻖ دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻋﺪم ﺑﺮاﺑﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﺣﻘﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑ ﺮدن ﻣﻘﻴ ﺎس ﻳﮑ ﺴﺎن در ﻣ ﻮرد اﻓ ﺮاد‬

‫‪١٣٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻼ ﻳﮑﺴﺎن ﻧﺒﻮدﻩ و ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ؛ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻤ ً‬
‫»ﺣﻖ ﺑﺮاﺑﺮﯼ« ﺧﻮد ﻧﻘﺾ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺑﻮدﻩ و ﺑﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ اﻣ ﺮ ه ﺮ‬
‫ﮐﺲ ﺳﻬﻤﯽ از ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎع را ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬اﻧﺠ ﺎم داد‪ -‬ﺳ ﻬﻤﯽ ﺑﺮاﺑ ﺮ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﭘﺲ از وﺿﻊ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎﻣﺒﺮدﻩ( درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ دارد‪.‬‬
‫و ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﮑ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺎﺗﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﻧ ﺎﺗﻮان ﺗ ﺮ؛ ﻳﮑ ﯽ ﻣﺘﺎه ﻞ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﻳﮑ ﯽ ﻓﺮزﻧ ﺪش ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﺳ ﺖ و‬
‫دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻤﺘﺮ و هﮑﺬا‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪» ...:‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﮐ ﺎر ﺑﺮاﺑ ﺮ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎ‬
‫وﺟ ﻮد اﺷ ﺘﺮاﮎ ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻓ ﺮاد در ذﺧﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﺼﺮف‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫اﻣﺮ ﻳﮑﯽ از دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﻳﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪ و ﻏﻨﯽ ﺗﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ و هﮑ ﺬا‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﺣﺘ ﺮاز از اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺣ ﻖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪...‬‬
‫ﻟﺬا ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم هﻨ ﻮز ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻋ ﺪاﻟﺖ و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ را ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻔﺎوت در ﺛﺮوت ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧ ﻪ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﻓ ﺮد از ﻓ ﺮد ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد زﻳ ﺮا ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ و ﻏﻴ ﺮﻩ را ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ درﺁورد‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺿ ﻤﻦ اﺛﺒ ﺎت‬
‫ﺑﻄ ﻼن ﻋﺒ ﺎرت ﻧ ﺎﻣﻔﻬﻮم ﺧ ﺮدﻩ ﺑﻮرژواﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪ ﻻﺳ ﺎل درﺑ ﺎرﻩ ﯼ »ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ« و‬
‫»ﻋﺪاﻟﺖ« ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ ﺳﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ را ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﺠﺒ ﻮر اﺳ ﺖ ﺑ ﺪوًا ﻓﻘ ﻂ اﻳ ﻦ »ﺑ ﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ« را ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در‬
‫ﺗ ﺼﺮف اﻓ ﺮاد ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮ ﻃ ﺮف ﺳ ﺎزد و اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺎدر ﻧﻴ ﺴﺖ دﻓﻌﺘ ًﺎ‬
‫ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺑﻌﺪﯼ را ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻣ ﻮاد ﻣ ﺼﺮف »ﻃﺒ ﻖ ﮐ ﺎر« )ﻧ ﻪ ﻃﺒ ﻖ‬
‫ﻧﻴﺎز( اﺳﺖ ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪١٣٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎن ﻣﺒﺘ ﺬل از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﭘﺮوﻓ ﺴﻮرهﺎﯼ ﺑ ﻮرژوا و از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﺗﻮﮔ ﺎن‬
‫»ﻣﺎ« هﻤﻴﺸﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ‬
‫اﻓ ﺮاد را ﻓﺮاﻣ ﻮش ﮐ ﺮدﻩ »در ﺳ ﻮداﯼ ﺁﻧﻨ ﺪ« ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ را از ﺑ ﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮزﻧﺸﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ﺟﻬﻞ ﺣ ﻀﺮات اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮگ ه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻮرژوا را ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ اﻓ ﺮاد را در ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺑﻠﮑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﻴ ﺰ در ﻧﻈ ﺮ دارد ﮐ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺁﻣ ﺪن وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﻠﮏ هﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ )ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﻣﻌﻤ ﻮل ‪» -‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم«(‪ ،‬هﻨ ﻮز‬
‫ﻧﻮاﻗﺺ ﺗﻘﺴﻴﻢ و ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ »ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ« را ﮐ ﻪ ﻣ ﺎدام ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت‬
‫»ﻃﺒﻖ ﮐﺎر« ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺣﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪» ... :‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮاﻗﺺ در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺁن ﺷ ﮑﻠﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﭘ ﺲ از درده ﺎﯼ‬
‫ﻃ ﻮﻻﻧﯽ زاﻳﻤ ﺎن از ﺑﻄ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺮون ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻖ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣ ﺎﻓﻮق رژﻳ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ و ﺁن ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ رژﻳﻢ ﻣﺸﺮوط اﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد«‪...‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ )ﮐ ﻪ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ ﺁن را ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم‬
‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ( »ﺣﻘﻮق ﺑﻮرژواﺋﯽ« ﻓﻘﻂ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﻣﻠﻐﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺎم و‬
‫ﺗﻤ ﺎم ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﻴﺰاﻧ ﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﻮل اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺣﺎﺻ ﻠﻪ اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ در‬
‫ﻣ ﻮرد وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪» .‬ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﻮرژواﺋﯽ« وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ‬
‫اﻓ ﺮاد ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم اﻳ ﻦ وﺳ ﺎﺋﻞ را ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺣ ﺪود‪ -‬و ﻓﻘ ﻂ در اﻳ ﻦ ﺣ ﺪود‪» -‬ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﻮرژواﺋﯽ« ﺳ ﺎﻗﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٣٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﻟ ﯽ ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮ ﺁن ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ )ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ( ﺗﻘ ﺴﻴﻢ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر در ﺑ ﻴﻦ اﻓ ﺮاد ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺎﻗﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ‪» .‬ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮرد«‪ ،‬اﻳﻦ اﺻ ﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ در اﻳ ﻦ ﻣﻮﻗ ﻊ دﻳﮕ ﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ؛ »در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎر ﻣﺘ ﺴﺎوﯼ‪ ،‬ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﺘ ﺴﺎوﯼ«‪ - ،‬اﻳ ﻦ اﺻ ﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫هﻢ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ هﻨ ﻮز ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﻧﻴ ﺴﺖ و اﻳ ﻦ‬
‫هﻨﻮز »ﺣﻘﻮق ﺑﻮرژواﺋﯽ« را ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﻧﺎﻣﺘﺴﺎوﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎر ﻧﺎﻣﺘﺴﺎوﯼ )در‬
‫واﻗﻊ ﻧﺎﻣﺘﺴﺎوﯼ( ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﺴﺎوﯼ ﻣﯽ دهﺪ ﺑﺮ ﻃﺮف ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ اﻳ ﻦ »ﻧﻘﻴ ﺼﻪ«اﻳ ﺴﺖ وﻟ ﯽ در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻘﻴ ﺼﻪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﺑ ﺪون دﭼ ﺎر ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ ﺧﻴ ﺎل ﺑ ﺎﻓﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺗ ﺼﻮر‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﻳ ﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻴﺰاﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﺣﻘﻮق ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬واﻧﮕﻬ ﯽ اﻟﻐ ﺎء‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺤ ﻮﻟﯽ را ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﻓ ﺮاهﻢ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ ﻣ ﻮازﻳﻦ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ ﺟ ﺰ »ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﻮرژواﺋﯽ« وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ .‬و در اﻳ ﻦ‬
‫ﺣ ﺪود ه ﻢ ﺿ ﺮورت وﺟ ﻮد دوﻟ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺿ ﻤﻦ ﺣﺮاﺳ ﺖ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺮ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﮐﺎر و ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮل را ﻧﻴﺰ ﺣﺮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬هﻨ ﻮز‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ رو ﺑﻪ زوال ﻣﯽ رود زﻳﺮا دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪارد و ﻟﺬا ﻧﻤﯽ ﺗﻮان هﻴﭻ ﻃﺒﻘﻪ اﯼ را ﺳﺮﮐﻮب ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻼ زوال ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺣﺮاﺳﺖ »ﺣﻘﻮق ﺑﻮرژواﺋﯽ« ﮐ ﻪ‬
‫وﻟﯽ دوﻟﺖ هﻨﻮز ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ واﻗﻌﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ زوال ﮐﺎﻣ ﻞ دوﻟ ﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﮐﺎﻣﻞ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫‪ -٤‬ﻓﺎز ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎرﮐﺲ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬
‫‪»...‬در ﻓ ﺎز ﺑ ﺎﻻﺋﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺁن ﮐ ﻪ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ‬
‫اﺳﺎرت ﺁﻣﻴﺰ اﻧﺴﺎن از ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﮐ ﺎر از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮود؛ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ‬
‫اﻳﻦ وﺿﻊ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﻴﻦ ﮐﺎر ﻓﮑﺮﯼ و ﺟ ﺴﻤﯽ ﻧﻴ ﺰ از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮﺧﻴ ﺰد؛ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎر‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺗﻨﻬ ﺎ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻧﻴ ﺎز‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﺒ ﺪل ﺷ ﻮد؛ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﯼ اﻓ ﺮاد‬
‫ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﻧﻴ ﺰ رﺷ ﺪ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﮐﻠﻴ ﻪ ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ه ﺎﯼ ﺛ ﺮوت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺳﻴﻞ ﺁﺳﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻓﺘﺪ‪ -،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺁن هﻨﮕﺎم ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﻓ ﻖ ﻣﺤ ﺪود ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ از ه ﺮ ﺟﻬ ﺖ ﻓ ﺎﺋﻖ ﺁﻣ ﺪ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮ ﭘ ﺮﭼﻢ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪» :‬از هﺮ ﮐﺲ ﻃﺒﻖ اﺳﺘﻌﺪادش‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﮐﺲ ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺎزش««‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺣﺎﻻ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺻ ﺤﺖ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺳ ﺨﻨﺎن اﻧﮕﻠ ﺲ ﮐ ﻪ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮدن ﺗﺮﮐﻴ ﺐ دو ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﺁزادﯼ« و »دوﻟ ﺖ« را ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻬﺰاء‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ داد ﭘﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎدام ﮐﻪ دوﻟ ﺖ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺁزادﯼ وﺟ ﻮد ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁزادﯼ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ زوال ﮐﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺁن ﺣ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫در ﺁن‪ ،‬ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر ﻓﮑ ﺮﯼ و ﺟ ﺴﻤﯽ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻳﮑ ﯽ از ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ‬
‫ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮﺧﻴ ﺰد و ﺁن ه ﻢ ﻣﻨﺒﻌ ﯽ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺎ اﻧﺘﻘ ﺎل‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺧﻠﻊ ﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺁن‬
‫را دﻓﻌﺘ ًﺎ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺧﻠ ﻊ ﻳ ﺪ اﻣﮑ ﺎن ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﻓ ﺮاهﻢ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬و وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﮐﻨﻮن دﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗ ﺼﻮرﯼ‬

‫‪١٣٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎﻧﻊ اﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺗﮑﻨﻴﮏ ﻣﻌﺎﺻﺮﯼ ﮐﻪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‬

‫ﭼﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ زﻳﺎدﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد در اﻣ ﺮ ﭘﻴ ﺸﺮوﯼ اﻧﺠ ﺎم داد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺣ ﻖ دارﻳ ﻢ ﺑ ﺎ‬
‫اﻃﻤﻴﻨ ﺎﻧﯽ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺗ ﺮ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺧﻠ ﻊ ﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑ ﺸﺮﯼ را ﻓ ﺮاهﻢ ﺧﻮاه ﺪ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺘﯽ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ رﻓ ﺖ و ﭼ ﻪ وﻗ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﮐ ﺎر‪ ،‬از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر ﻓﮑ ﺮﯼ و ﺟ ﺴﻤﯽ و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ »ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻧﻴ ﺎز زﻧ ﺪﮔﯽ« ﻣﻨﺠ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ﻣﻮﺿ ﻮﻋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ هﻢ ﻣ ﺎ ﺣ ﻖ دارﻳ ﻢ ﻓﻘ ﻂ از ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮﯼ زوال دوﻟ ﺖ ﺳ ﺨﻦ ﮔ ﻮﺋﻴﻢ و‬
‫ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﺑ ﻮدن اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ و واﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﺁن را ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻓ ﺎز ﺑ ﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﮐﻨﻴﻢ و ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻮﻋﺪ و ﻳﺎ ﺷﮑﻞ ه ﺎﯼ ﻣ ﺸﺨﺺ اﻳ ﻦ زوال‬
‫ﻼ ﺣﻞ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﺎﻗﯽ ﮔ ﺬارﻳﻢ زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ ﺣ ﻞ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﻣ ﺪرﮐﯽ وﺟ ﻮد‬
‫را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ زوال ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺻ ﻞ »از ه ﺮ ﮐ ﺲ ﻃﺒ ﻖ‬
‫اﺳﺘﻌﺪادش‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﮐ ﺲ ﻃﺒ ﻖ ﻧﻴ ﺎزش« را ﻋﻤﻠ ﯽ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﻓﺮاد ﺁن ﻗﺪر ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻗﻮاﻋﺪ اﺳﺎﺳﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺎدت ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﮐ ﺎر‬
‫ﺁن هﺎ ﺁن ﻗﺪر ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻃﺒ ﻖ اﺳﺘﻌﺪادﺷ ﺎن ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪» .‬اﻓ ﻖ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺣﻘﻮق ﺑﻮرژواﺋﯽ« ﮐﻪ اﻓ ﺮاد را وادار ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺴﺖ و ﺑ ﯽ روﺣ ﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﺺ ﺷﺎﻳﻠﻮﮎ در ﺣﺴﺎب ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ از دﻳﮕ ﺮﯼ زﻳ ﺎدﺗﺮ ﮐ ﺎر ﻧﮑﻨﻨ ﺪ‬
‫و ﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮ از دﻳﮕﺮﯼ ﻣﺰد ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ -،‬اﻳﻦ اﻓﻖ ﻣﺤﺪود در ﺁن هﻨﮕ ﺎم دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت در ﺁن هﻨﮕ ﺎم ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ از ﻃ ﺮف‬

‫‪١٣٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد؛ ه ﺮ ﮐ ﺲ ﺁزاداﻧ ﻪ »ﻃﺒ ﻖ ﻧﻴ ﺎزش« از ﺁن ﺑﺮداﺷ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ‬

‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫را »ﺧﻴ ﺎل ﺑ ﺎﻓﯽ ﺻ ﺮف« ﻧﺎﻣﻴ ﺪ و ﻧﻴ ﺸﺨﻨﺪزﻧﺎن ﮔﻔ ﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ وﻋ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺲ ﺣﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺎر اﻓ ﺮاد ه ﺮ ﻗ ﺪر‬
‫ﺑﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﮑﻼت‪ ،‬اﺗﻮﻣﺒﻴ ﻞ‪ ،‬ﭘﻴ ﺎﻧﻮ و ﻏﻴ ﺮﻩ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ درﻳﺎﻓ ﺖ دارد‪ .‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫»داﻧﺸﻤﻨﺪان« ﺑﻮرژوا هﻨﻮز ه ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻴ ﺸﺨﻨﺪهﺎ ﮔﺮﻳﺒ ﺎن ﺧ ﻮد را ﺧ ﻼص‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬ه ﻢ ﺟﻬﺎﻟ ﺖ ﺧ ﻮد و ه ﻢ دﻓ ﺎع ﻣﻐﺮﺿ ﺎﻧﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎﻟﺖ‪ -،‬زﻳﺮا ﺑﻪ ﻓﮑﺮ هﻴﭻ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺧﻄﻮر ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ »وﻋﺪﻩ دهﺪ« ﮐ ﻪ‬
‫ﻓﺎز ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﻓﺮاﺧﻮاهﺪ رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻓ ﺎز ﻣﺰﺑ ﻮر ﻓ ﺮا ﺧﻮاه ﺪ رﺳ ﻴﺪ ﺿ ﺎﻣﻦ اﺟ ﺮاﻳﺶ ﻧ ﻪ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑﺨ ﺸﯽ‬
‫ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﻓ ﺮد ﻋ ﺎﻣﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺎدر اﺳ ﺖ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻃ ﻼب داﺳ ﺘﺎن‬
‫ﭘﻮﻣﻴﺎﻟﻮﻓﺴﮑﯽ‪» -‬ﺑﻴﻬ ﻮدﻩ« ﺑ ﻪ اﻧﺒﺎره ﺎﯼ ﺛ ﺮوت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮔﺰﻧ ﺪ رﺳ ﺎﻧﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺒ ﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻣﺤﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻓ ﺎز »ﺑ ﺎﻻﺋﯽ« ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﻓ ﺮا ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺟﺎﻣﻌﻪ و از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻣﻴﺰان ﮐ ﺎر و ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻮد ﻣﻨﺘﻬﺎ اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﻳﺪ از ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران و‬
‫ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران از ﻃﺮف ﮐﺎرﮔﺮان ﺁﻏ ﺎز ﮔ ﺮدد و ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺴﻠﺢ ﻋﻤﻠﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ دوﻟﺖ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰﻧﺸﻴﻦ هﺎ‪.‬‬
‫دﻓﺎع ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮگ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوا )و ﮐﻮﭼ ﮏ اﺑ ﺪ اﻟﻬ ﺎﯼ ﺁﻧ ﺎن از ﻗﺒﻴ ﻞ‬
‫ﺣﻀﺮات ﺗﺴﺮﻩ ﺗﻠﯽ هﺎ‪ ،‬ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ و ﺷ ﺮﮐﺎء( از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﻤﺎﻧ ﺎ ﻋﺒ ﺎرت از‬

‫‪١٣٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺸﺎﺟﺮات و ﮔﻔ ﺖ ﮔﻮه ﺎﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ دور را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﺒﺮم و ﺟﺎرﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻣﺮوز ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ :‬ﺧﻠ ﻊ ﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﮐ ﺸﻮر ﺑ ﻪ ﮐﺎرﮐﻨ ﺎن و ﺧ ﺪﻣﺖ ﮔ ﺬاران ﻳ ﮏ »ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎﯼ« ﮐ ﻼن ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺗﻤ ﺎم دوﻟ ﺖ و ﺗ ﺎﺑﻊ ﻧﻤ ﻮدن ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎر ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ واﻗﻌ ًﺎ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺷﻮراهﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﺑﺎزان‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﭘﺮوﻓﺴﻮر داﻧﺸﻤﻨﺪ و از ﭘﯽ او ﻳ ﮏ ﻓ ﺮد ﻋ ﺎﻣﯽ‬
‫و از ﭘﯽ او ﺣﻀﺮات ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ه ﺎ و ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ از ﺧﻴ ﺎل ﺑ ﺎﻓﯽ ه ﺎﯼ ﺟﻨ ﻮن ﺁﻣﻴ ﺰ‬
‫و وﻋ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻋ ﻮام ﻓﺮﻳﺒﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺑﻠ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ و از ﻋ ﺪم اﻣﮑ ﺎن »ﻣﻌﻤ ﻮل‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻦ« ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ راﻧﻨ ﺪ ﻣﻨﻈﻮرﺷ ﺎن هﻤ ﺎن ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻳ ﺎ ﻓ ﺎز ﺑ ﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم اﺳﺖ ﮐﻪ »ﻣﻌﻤ ﻮل ﺳ ﺎﺧﺘﻦ« ﺁن را ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ه ﻴﭻ ﮐ ﺲ وﻋ ﺪﻩ ﻧ ﺪادﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﻓﮑ ﺮ ﺁن را ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺧ ﻮد ﺧﻄ ﻮر ﻧ ﺪادﻩ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا اﺻ ﻮ ًﻻ ﺁن را ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫»ﻣﻌﻤﻮل ﺳﺎﺧﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ درﺳﺖ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻮﺿ ﻮع ﻓ ﺮق ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم و ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﺲ در اﺳﺘﺪﻻﻻت ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﺧﻮد راﺟﻊ ﺑ ﻪ ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﺑ ﻮدن ﻧ ﺎم‬
‫»ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات« ﺑﻪ ﺁن اﺷﺎرﻩ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺣﺘﻤ ﺎل ﻣ ﯽ رود‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﻓﺎز ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻨﯽ و ﻓ ﺎز ﺑ ﺎﻻﺋﯽ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﺑ ﻪ ﻣ ﺮور زﻣ ﺎن ﻓ ﺮق‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ ﮔﺮدد وﻟ ﯽ اﮐﻨ ﻮن در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗ ﺼﺪﻳﻖ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺧﻨ ﺪﻩ ﺁور‬
‫اﺳﺖ و ﻗﺮار دادن ﺁن در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ردﻳﻒ ﮐ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ از ﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫از ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ )ﺁن هﻢ اﮔﺮ هﻨﻮز در ﺑﻴﻦ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﺑﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺗﺒ ﺪﻳﻞ »ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻮﻓﯽ« ﮐﺮاﭘ ﻮﺗﮑﻴﻦ ه ﺎ‪ ،‬ﮔﺮاوه ﺎ‪ ،‬ﮐﻮرﻧ ﻪ ﻟ ﻴﻦ ه ﺎ و‬
‫دﻳﮕ ﺮ »ﺳ ﺘﺎرﻩ ه ﺎ« ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﺷﻮﻳﻨﻴ ﺴﺖ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ‬

‫‪١٤٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺳﻨﮕﺮﻧﺸﻴﻦ‪ -‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح از ﮔﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺟ ﺰء ﺁن ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎﯼ ﻣﻌﺪودﻳ ﺴﺖ‬

‫ﮐﻪ ﺷﺮاﻓﺖ و وﺟﺪان را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ -،‬ﺑﺎز هﻢ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪(.‬‬
‫وﻟﯽ ﻓﺮق ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻴﻦ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم و ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻓ ﺎز »ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ« ﻳ ﺎ ﭘ ﺎﺋﻴﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﻠﮏ هﻤﮕﺎﻧﯽ در ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﺬا در اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺎ هﻢ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ »ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم« را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد وﻟﯽ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﻧﺸﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻳﮏ ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اهﻤﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣ ﺎرﮐﺲ در اﻳ ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ه ﻢ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﭘﻴﮕﻴﺮ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد و ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻠﺶ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻣ ﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺗﻌﺮﻳﻔ ﺎت اﺳﮑﻮﻻﺳ ﺘﻴﮏ ﻣ ﻦ درﺁوردﯼ و »اﺧﺘﺮاﻋ ﯽ« و ﻣ ﺸﺎﺟﺮات‬
‫ﺑﯽ ﺛﻤﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻠﻤﺎت )ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﮐ ﺪام اﺳ ﺖ و ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﮐ ﺪام( ﭼﻴ ﺰﯼ را ﻣ ﻮرد‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺁن را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪارج ﻧﻀﺞ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﺧ ﻮد‪ ،‬در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﭘﻠ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد هﻨ ﻮز ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ از‬
‫ﻼ از ﺳﻨﻦ ﻳﺎ ﺁﺛﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺒﺮا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻼ ﻧﻀﺞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺎﻣ ً‬
‫از اﻳﻦ ﺟﺎ اﺳﺖ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ ﮐﻪ در ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺎز ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم »اﻓﻖ ﻣﺤﺪود ﺣﻖ‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ« ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺣ ﻖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ در ﻣ ﻮرد ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت‬
‫ﻣﺼﺮف ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ زﻳﺮا ﺣﻖ ﺑﺪون دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻓﺮاد را ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﮑﻢ هﻴﭻ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﮐ ﻪ در دوران ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺣ ﻖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑﻠﮑ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ هﻢ ﺗﺎ ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ -‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﺪون ﺑﻮرژوازﯼ!‬

‫‪١٤١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﺎرادﮐﺲ و ﻳﺎ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻳﮏ ﻧﻮع ﺑﺎزﯼ دﻳ ﺎﻟﮑﺘﻴﮑﯽ ﻓﮑ ﺮ‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻳﺪ و اﻳﻦ هﻤﺎن ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ﯼ ﺳﺮﺳ ﻮزﻧﯽ رﻧ ﺞ‬
‫ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻣ ﻀﻤﻮن ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ژرف ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد هﻤ ﻮار ﻧﻨﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﺑﺪان ﻣﺘﻬﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ اﻣ ﺮ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ در ه ﺮ ﮔ ﺎم ﺧ ﻮاﻩ در ﻋ ﺎﻟﻢ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و ﺧ ﻮاﻩ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ را در ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻧ ﻮ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬و ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫هﻢ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﻗﻄﻌﻪ اﯼ از ﺣﻖ »ﺑﻮرژواﺋﯽ« را در ﮐﻤﻮﻧﻴﺰم ﺟ ﺎ ﻧﮑ ﺮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺁن‬
‫ﭼﻴﺰﯼ را ﻣﺄﺧﺬ ﻗﺮار دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫از ﺑﻄﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮون ﺁﻣﺪﻩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ در ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران در راﻩ ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺣ ﺎﺋﺰ اهﻤﻴ ﺖ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﺁن ﺣﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﻮان از ﺁن ﭘﺎﯼ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎد ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻳﮑ ﯽ از ﻣﺮاﺣﻠ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﮔﺬرﮔﺎﻩ ﻓﺌﻮداﻟﻴﺰم ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﻮﻧﻴﺰم ﻗ ﺮار‬
‫دارد‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‪ .‬ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در راﻩ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ و‬
‫ﺷﻌﺎر ﺑﺮاﺑﺮﯼ‪ -‬اﮔﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺻﺤﻴﺤﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﻣﺤ ﻮ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﻗﺎﺋ ﻞ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‬
‫ﺣ ﺎﺋﺰ ﭼ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻓﻘ ﻂ ﺣ ﺎﮐﯽ از ﻳ ﮏ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ‬
‫ﺻﻮرﯼ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪن ﺑﺮاﺑﺮﯼ هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﻠ ﮏ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ در ﮐ ﺎر و ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ در دﺳ ﺘﻤﺰد‪ ،‬ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺸﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻄ ﺮح ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻓﺮاﺗ ﺮ رﻓﺘ ﻪ از ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺻ ﻮرﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ واﻗﻌ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ اﺟ ﺮاء اﺻ ﻠﯽ ﺑﺮﺳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪ » :‬از ه ﺮ ﮐ ﺲ ﻃﺒ ﻖ‬
‫اﺳﺘﻌﺪادش‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﮐﺲ ﻃﺒﻖ ﻧﻴ ﺎزش« ﺣ ﺎل ﺑ ﺸﺮ از ﭼ ﻪ ﻣﺮاﺣ ﻞ و ﺑ ﺎ اﺟ ﺮاﯼ ﭼ ﻪ‬

‫‪١٤٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠﯽ در راﻩ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ه ﺪف ﻋ ﺎﻟﯽ ﮔ ﺎم ﺑ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮﻋﯽ‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻴﻢ و ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﺪاﻧﻴﻢ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻣﻬ ﻢ روﺷ ﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻨﺪار ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﭼﻴﺰﯼ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺠﺮ و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ؛ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ ﮐ ﺬب ﻣﺤ ﺾ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا‬
‫در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ اﻣ ﺮ ﻓﻘ ﻂ از ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﭘ ﻴﺶ روﯼ ﺳ ﺮﻳﻊ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘ ﯽ و‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم و ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم در ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺌﻮن زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺨﺼﯽ ﺁﻏﺎز ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺷﮑﻞ دوﻟﺖ و ﻳﮑﯽ از اﻧﻮاع ﺁن اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ه ﺮ دوﻟﺘ ﯽ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از اﻋﻤ ﺎل ﻗﻬ ﺮ ﻣﺘ ﺸﮑﻞ و ﺳﻴ ﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮏ در ﻣ ﻮرد‬
‫اﻓ ﺮاد‪ .‬اﻳ ﻦ از ﻳ ﮏ ﻃ ﺮف‪ .‬و اﻣ ﺎ از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﻗﺒ ﻮل‬
‫ﺻ ﻮرﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻓ ﺮاد ﮐ ﺸﻮر و ﺣ ﻖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﮐﻠﻴ ﻪ اﻓ ﺮاد در ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن دوﻟ ﺖ و ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑ ﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ در ﭘﻠ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﺗﮑﺎﻣ ﻞ او ًﻻ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺿ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﻣﺘﺤ ﺪ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد و ﺑ ﻮﯼ اﻣﮑ ﺎن‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ وﻟ ﻮ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺁن و ﻧﻴ ﺰ ارﺗ ﺶ‬
‫داﺋﻤ ﯽ و ﭘﻠ ﻴﺲ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ را دره ﻢ ﺷ ﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮرد ﮐﻨ ﺪ و از ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ‬
‫روزﮔﺎر ﺑﺰداﻳﺪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮﯼ را ﮐﻪ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل هﻨﻮز ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ رﻓﺘ ﻪ رﻓﺘ ﻪ ﺑ ﺪل ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﻣﺮدم در ﻣﻴﻠﻴﺲ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﺳﺎزد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ »ﮐﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﮐﻴﻔﻴ ﺖ ﺑ ﺪل ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد«‪ :‬دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم در ﭼﻨ ﻴﻦ درﺟ ﻪ اﯼ‬
‫دﻳﮕ ﺮ از ﭼﻬ ﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ ﺗﺤ ﻮل ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﺁن‬
‫ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬اﮔ ﺮ واﻗﻌ ًﺎ هﻤ ﻪ در ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر دوﻟ ﺖ ﺷ ﺮﮐﺖ ﺟﻮﻳﻨ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ‬

‫‪١٤٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﻳﺪار ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁورد ﺗﺎ واﻗﻌ ًﺎ »هﻤﻪ« ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ادارﻩ ﯼ اﻣﻮر دوﻟ ﺖ ﺷ ﺮﮐﺖ‬
‫ورزﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺑﺎ ﺳ ﻮادﯼ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن در ﻳ ﮏ‬
‫رﺷ ﺘﻪ از ﭘﻴ ﺸﺮوﺗﺮﻳﻦ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﺳ ﭙﺲ »ﺗﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ و ﺑﺎ اﻧﻀﺒﺎط ﺷ ﺪن« ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﮐ ﻼن‪،‬‬
‫ﺑﻐﺮﻧﺞ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﭘﺴﺖ‪ ،‬راﻩ ﺁهﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑ ﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ ﺑ ﺰرگ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻧﮏ دارﯼ و ﻏﻴﺮﻩ و ﻏﻴﺮﻩ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻼ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎ ﻓ ﺮاهﻢ ﺑ ﻮدن ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﻘ ﺪﻣﺎت اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﯽ درﻧﮓ و در ﻇﺮف ﻳﮏ اﻣﺮوز ﺗﺎ ﻓﺮدا ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐ ﺎر ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣ ﺴﻠﺢ و ﻣ ﺮدم ﺳﺮاﺳ ﺮ ﻣ ﺴﻠﺢ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ‬
‫دوﻟﺘ ﯽ‪ ،‬ﺟ ﺎﯼ ﺁن ه ﺎ را در اﻣ ﺮ ﮐﻨﺘ ﺮل ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺗﻘ ﺴﻴﻢ و در اﻣ ﺮ ﺣ ﺴﺎب ﮐ ﺎر و‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪) .‬ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻣﻮﺿ ﻮع ﮐﻨﺘ ﺮل و ﺣ ﺴﺎب را ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﮐ ﺎدر داراﯼ‬
‫ﺗﺤ ﺼﻴﻼت ﻋﻠﻤ ﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳ ﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺼ ﺼﻴﻦ ﮐ ﺸﺎورزﯼ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﻣﺨﻠ ﻮط ﮐ ﺮد‪ :‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﮐ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺑ ﺎ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﮐ ﺎرﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻓ ﺮدا ﺑ ﺎ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ از‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺴﻠﺢ از اﻳﻦ هﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﺎر ﺧﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد(‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎب و ﮐﻨﺘﺮل‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ »ﺳ ﺮ و ﺻ ﻮرت دادن«‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺻ ﺤﻴﺢ ﻋﻤ ﻞ ﺁن ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﮐﺸﻮر در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑ ﺪل ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻣﺖ ﮔ ﺬاران ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮ ﺁن دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺖ‪ .‬هﻤﻪ ﯼ اﻓﺮاد ﮐﺸﻮر ﺧﺪﻣﺖ ﮔ ﺬار و‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻳﮏ »ﺳﻨﺪﻳﮑﺎﯼ« دوﻟﺘﯽ هﻤﮕﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻤ ﺎم ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺎ ﻣﺮاﻋ ﺎت ﺻ ﺤﻴﺢ ﻣﻴ ﺰان ﮐ ﺎر ﺑﺮاﺑ ﺮ ه ﻢ ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑﺮاﺑ ﺮ ه ﻢ ﻣ ﺰد‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﺎب اﻳﻦ ﮐﺎر و ﮐﻨﺘﺮل ﺁن را ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﺎ درﺟﻪ ﺳﺎدﻩ ﻧﻤﻮدﻩ‬

‫‪١٤٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫و ﺑ ﻪ اﻋﻤ ﺎل ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺳ ﺎدﻩ ﻧﻈ ﺎرت و ﺛﺒ ﺖ‪ ،‬اﻃ ﻼع از ﭼﻬ ﺎر ﻋﻤ ﻞ اﺻ ﻠﯽ و‬

‫ﺻﺪور ﻗﺒﻮض ﻣﺮﺑﻮط رﺳﺎﻧﺪﻩ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن ازﻋﻬﺪﻩ ﯼ هﺮ ﻓﺮد ﺑ ﺎ ﺳ ﻮادﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫∗‬
‫اﺳﺖ‬
‫ﻼ و در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺴﺎب و اﻳ ﻦ ﮐﻨﺘ ﺮل را‬
‫هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻣ ﺮدم ﻣ ﺴﺘﻘ ً‬
‫در ﻣﻮرد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران )ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧ ﺪﻣﺖ ﮔ ﺬار ﺑ ﺪل ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ( و‬
‫در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮات روﺷ ﻦ ﻓﮑ ﺮان ﮐ ﻪ ادا و اﻃ ﻮار دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﺁﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺮل ﻳ ﮏ ﮐﻨﺘ ﺮل واﻗﻌ ًﺎ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‪ ،‬هﻤﮕ ﺎﻧﯽ‬
‫و هﻤﻪ ﺧﻠﻘﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﺁن ﻃﻔﺮﻩ رﻓﺖ و »ﺑﻪ ﺟ ﺎﺋﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺣﮑﻢ ﻳﮏ ﺑﻨﮕﺎﻩ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ در ﺁن ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﮐﺎر‬
‫و ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻣﺰد ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ اﻧ ﻀﺒﺎط »ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ« ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﭘ ﺲ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺴﻂ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫داد‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻧ ﻪ ﺁرﻣ ﺎن ﻣ ﺎ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ه ﺪف ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﻣ ﺎ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در ﺣﮑ ﻢ‬
‫ﭘﻠﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﯼ ﻗﻄﻌﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻟﻮث ﭘﻠﻴﺪﯼ ه ﺎ و رذاﺋ ﻞ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺑﺮاﯼ اداﻣﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ روﯼ ﺿﺮورت دارد‪.‬‬

‫∗‪ -‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دوﻟ ﺖ در ﻣ ﻮرد ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ وﻇ ﺎﺋﻒ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرش ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺣ ﺴﺎب و‬

‫ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ از ﻃﺮف ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻨﺤﺼﺮ ﮔﺮدد ﺁن ﮔﺎﻩ دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ دوﻟﺘﯽ »دوﻟﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ« ﻧﺨﻮاهﺪ‬
‫ﺑ ﻮد و »وﻇ ﺎﺋﻒ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ ﺑ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ادارﯼ ﺳ ﺎدﻩ ﺑ ﺪل‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ«‪) .‬رﺟ ﻮع ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻻ‪ ،‬ﻓ ﺼﻞ ﭼﻬ ﺎرم‪ ،‬ﺑﻨ ﺪ ‪ ،٢‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺎ‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ(‪.‬‬

‫‪١٤٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎء ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻳﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ هﻨﮕﻔ ﺖ ﺁﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻮد ﻃﺮز ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر دوﻟ ﺖ را ﻓ ﺮا ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد زﻣ ﺎم اﻳ ﻦ اﻣ ﻮر را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻣ ﻮر ﮐﻨﺘ ﺮل ﺑ ﺮ اﻗﻠﻴ ﺖ ﻧ ﺎﭼﻴﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﺁﻗﺎزادﮔ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ادا و اﻃ ﻮار دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺣﻔ ﻆ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳ ﺮاﭘﺎ ﻓﺎﺳﺪﺷ ﺎن ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ »ﺳ ﺮ و ﺻ ﻮرت دهﻨ ﺪ«‪ -،‬از اﻳ ﻦ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻟ ﺰوم هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ادارﻩ ﮐﺮدﻧ ﯽ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ه ﺮ‬
‫ﭼﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ه ﻢ ﻟﺤﻈ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺮﻻزم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬هﺮ ﭼﻪ »دوﻟﺘﯽ« ﮐ ﻪ از ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣ ﺴﻠﺢ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و »دﻳﮕ ﺮ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﺧ ﺎص ﮐﻠﻤ ﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ«‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ هﻢ هﺮﮔﻮﻧﻪ دوﻟﺘﯽ ﺑﺎ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ رو ﺑ ﻪ‬
‫زوال ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫زﻳ ﺮا هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم اﻓ ﺮاد ﻃ ﺮز ادارﻩ اﻣ ﻮر را ﻓ ﺮا ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و واﻗﻌ ًﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻼ ادارﻩ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻣﻮﺿ ﻮع ﺣ ﺴﺎب و ﮐﻨﺘ ﺮل ﺑ ﺮ ﻣﻔﺘﺨ ﻮاران‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ﻣ ﺴﺘﻘ ً‬
‫و ﺁﻗﺎزادﮔ ﺎن و ﺷ ﻴﺎدان و از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ »ﺣ ﺎﻓﻈﻴﻦ ﺳ ﻨﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ« را‬
‫ﻼ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ -‬در ﺁن هﻨﮕ ﺎم ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﻃﻔ ﺮﻩ رﻓ ﺘﻦ از اﻳ ﻦ ﺣ ﺴﺎب و ﮐﻨﺘ ﺮل‬
‫ﻣﺴﺘﻘ ً‬
‫هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻃ ﺮز ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺗ ﺼﻮرﯼ دﺷ ﻮار ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و ﺁن ﭼﻨ ﺎن‬
‫اﺳ ﺘﺜﻨﺎﯼ ﻧ ﺎدرﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻻﺑ ﺪًا ﻣ ﻮرد ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﮐﻴﻔ ﺮ ﺟ ﺪﯼ و ﺳ ﺮﻳﻌﯽ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد )زﻳ ﺮا ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺴﻠﺢ‪ -‬ﻣ ﺮدان زﻧ ﺪﮔﯽ ﻋﻤﻠ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ﻧ ﻪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ روﺷ ﻦ‬
‫ﻓﮑﺮان اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﯽ و ﻟﺬا ﻣﺸﮑﻞ اﺟﺎزﻩ ﺷﻮﺧﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺪهﻨﺪ( ﮐﻪ ﻟﺰوم‬
‫ﻣﺮاﻋ ﺎت ﻗﻮاﻋ ﺪ ﺳ ﺎدﻩ و اﺳﺎﺳ ﯽ ه ﺮ زﻧ ﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺸﺮﯼ ﺧﻴﻠ ﯽ زود ﺟ ﺰء‬
‫ﻋﺎدات ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٤٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫و ﺁن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐ ﻪ دروازﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺬار از ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻓ ﺎز ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ‬

‫ﻓﺎز ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺁن و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ زوال ﮐﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﭼﻬﺎر ﻃﺎق ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٤٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫اﺑﺘﺬال ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ روﺷ ﻦ دوﻟ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و روش اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ هﺎ و ﭘﻮﺑﻠﻴﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل دوم )‪ (١٩١٤ -١٨٨٩‬را ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﮐ ﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﻌﻄ ﻮف ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺷ ﺎﺧﺺ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ در ﺁن ﭘﺮوﺳ ﻪ رﺷ ﺪ‬
‫ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٤‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم را ﺑ ﻪ ورﺷﮑ ﺴﺘﮕﯽ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ هﻨﮕﺎم ﺗﻤﺎس ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﺁن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎرﻧﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺁن ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از ﻃﻔﺮﻩ رﻓﺘﻦ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ روش اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬از ﻃﻔﺮﻩ رﻓﺘﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎل اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑ ﻮد و‬
‫ﺑﺪان ﻧﻴﺮو ﻣﯽ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم و اﺑﺘﺬال ﮐﺎﻣﻞ ﺁن ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ اﺳ ﻒ اﻧﮕﻴ ﺰ را وﻟ ﻮ ﺑ ﻪ اﺧﺘ ﺼﺎر ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺗﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ه ﺎﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ و ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ را‬
‫درﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪١٤٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫‪ -١‬ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ ﺑﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ‬

‫ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ رﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺧﺎﺻ ﯽ را ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪» :‬ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم و ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم« ﮐ ﻪ در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٨٩٤‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ روش ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ ﺑﺎ زرﻧﮕﯽ ﺧﺎﺻﯽ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻃﻮرﯼ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم از ﻧﻈ ﺮ روز ﻓ ﻮﺗﯽ ﺗ ﺮ و ﻣﺒ ﺮم ﺗ ﺮ و از ﻧﻈ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ روش اﻧﻘﻼب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ و ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ‬
‫ﻼ ﻣﺴﮑﻮت ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ! در رﺳﺎﻟﻪ ﯼ وﯼ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮدﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻳﮑ ﯽ‬
‫ﮐﺎﻣ ً‬
‫داراﯼ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ و ﺣ ﺎوﯼ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ ﭘﺮارزﺷ ﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺗ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ‬
‫اﺷ ﺘﻴﺮﻧﺮ‪ ،‬ﭘ ﺮودون و ﻏﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺖ و ﻗ ﺴﻤﺖ دﻳﮕ ﺮ‪ :‬ﻗ ﺴﻤﺖ ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ اﻳ ﺴﺖ ﺑ ﺎ‬
‫اﺳﺘﺪﻻﻻت ﻧﺎهﻨﺠﺎرﯼ در ﺑﺎب اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ﺑﺎ راهﺰن ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺁﻣﻴﺨ ﺘﻦ ﻣﻮﺿ ﻮﻋﺎت ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺑ ﺴﻴﺎر ﺗﻔ ﺮﻳﺢ ﺁور ﻳﮑ ﯽ از ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺎﺧﺺ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﯼ اﻧﻘﻼب و ﻃﯽ دوران اﻧﻘﻼﺑﯽ روﺳﻴﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٩١٧ -١٩٠٥‬ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻃﻮر ه ﻢ ﺧ ﻮد را ﻧﻴﻤ ﻪ ﺁﺋ ﻴﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺖ و ﻧﻴﻤﻪ ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨ ﯽ ﻧ ﺸﺎن داد ﮐ ﻪ در ﺳﻴﺎﺳ ﺖ از دﻧﺒ ﺎل ﺑ ﻮرژوازﯼ ﮔ ﺎم ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺿﻤﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﺑ ﺎ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺧﻮد را در ﺑﺎب روش اﻧﻘ ﻼب ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻴﺶ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﺎ دﻗ ﺖ روﺷ ﻦ‬
‫ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪»١٨٩١‬اﻧﺘﻘ ﺎد از ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﺘ ﺎ«ﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ را ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ ﻧﻮﺷ ﺖ ﮐ ﻪ »ﻣ ﺎ )ﻳﻌﻨ ﯽ اﻧﮕﻠ ﺲ و ﻣ ﺎرﮐﺲ( در ﺁن‬

‫‪١٤٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫هﻨﮕﺎم ﮐﻪ هﻨﻮز دو ﺳﺎل ه ﻢ از ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﯼ ﻻه ﻪ ﯼ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل )اول(‪ ٤‬ﻧﮕﺬﺷ ﺘﻪ‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﮐﻮﻧﻴﻦ و ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎﯼ وﯼ ﺑﻮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ را ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح »از ﺁن‬
‫ﺧﻮد« ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺆﻳﺪ ﺁﻣﻮزش ﺧﻮد اﻋﻼم دارﻧﺪ و ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از درس هﺎ ﯼ‬
‫ﮐﻤ ﻮن و ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ از اﻳ ﻦ درس ه ﺎ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد ﭼﻴ ﺰﯼ در‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎرﺷﻴﺰم در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﮐﻪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﮐﻬﻨﻪ دوﻟﺘﯽ را ﺧﻮرد ﮐﺮد؟ و ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻧﻤ ﻮد؟ ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺣﺘﯽ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺳ ﺨﻦ راﻧ ﺪن از »ﺁﻧﺎرﺷ ﻴﺰم و ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم« و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻦ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ و ﺗﻮﺟ ﻪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺳ ﻴﺮ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم در دوران ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ و ﻣ ﺎ ﺑﻌ ﺪ ﮐﻤ ﻮن‪ ،‬ﻣﻌﻨ ﺎﻳﺶ درﻏﻠﻄﻴ ﺪن ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮاﺷﻴﺐ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑ ﻮد‪ .‬زﻳ ﺮا اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ ﻣﻘ ﺪم ﺑ ﺮ ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻻزﻣ ﻪ اش‬
‫هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دو ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﺪان اﺷ ﺎرﻩ ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮد ﭘﻴﺮوزﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﮐﻨﮕﺮﻩ ﻻهﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل اول از ‪ ٢‬ﺗ ﺎ ‪ ٧‬ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧٢‬ﺑﺮﭘ ﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ‬
‫در اﻳﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌ ﺪاد ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ‪ ٦٥‬ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺴﺎﺋﻞ دﺳ ﺘﻮر روز ﮐﻨﮕ ﺮﻩ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از‪ (١ :‬درﺑﺎرﻩ ﺣﻘﻮق ﺷﻮراﯼ ﮐﻞ؛ ‪ (٢‬درﺑﺎرﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬ﺗﻤ ﺎم‬
‫دوران ﮐ ﺎر ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺑ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺷ ﺪﻳﺪﯼ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑﺎﮐﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﮔﺬﺷ ﺖ‪» .‬درﺑ ﺎرﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ« در ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﮐﻨﮕﺮﻩ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺨﺼﻮﺻﯽ از ﺧﻮد ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﺪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺧﻄﻴﺮ وﯼ ﻋﺒﺎرت اﺳ ﺖ از ﺗ ﺼﺮف‬
‫ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ .‬ﺑ ﺎﮐﻮﻧﻴﻦ و ﮔﻴ ﻮم را در اﻳ ﻦ ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم اﺧ ﻼل ﮔ ﺮﯼ و ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﺣ ﺰب ﺟﺪﻳ ﺪ‬
‫ﺿﺪﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ از اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎل ﺧﺎرج ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫‪ -٢‬ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ‬

‫در ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت روﺳ ﯽ ﺑ ﺪون ﺷ ﮏ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺑ ﻴﺶ از ه ﺮ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫از ﺁﺛ ﺎر ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻴﻬ ﻮدﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﺁﺛ ﺎر ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ را در روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﻴﺶ‬
‫از ﺁﻟﻤ ﺎن ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪ )ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺟﻤﻠ ﻪ ﯼ ﻣﻌﺘﺮﺿ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔ ﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻮﺧﯽ‬
‫داراﯼ ﻳ ﮏ ﻣ ﻀﻤﻮن ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ از ﺁن ﭼ ﻪ رواج دهﻨ ﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫ﻣ ﯽ ﭘﻨﺪارﻧ ﺪ ﻋﻤﻴ ﻖ ﺗ ﺮ اﺳ ﺖ‪ :‬ﮐ ﺎرﮔﺮان روس در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٥‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺸﺎن دادن‬
‫اﺷﺘﻴﺎق ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺷ ﺪﻳﺪ و ﺑ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺁﺛ ﺎر ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺟﻬﺎن و ﺑﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﺁن ﭼﻨﺎن ﮐﻤﻴﺘﯽ از ﺗﺮﺟﻤﻪ ه ﺎ و‬
‫ﭼﺎپ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺁﺛﺎر ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬درﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﻬﺎل هﺎﯼ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﮐﺸﻮر ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺗﺮ هﻤ ﺴﺎﻳﻪ را ﺑ ﺎ ﻧﻮاﺧ ﺖ ﺷ ﺘﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح در‬
‫زﻣﻴﻦ ﺟﻮان ﺟﻨﺒﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻣﺎ ﻏﺮش ﻧﻤﻮدﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺸﺮﻳﺤﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﺳ ﺎدﻩ از ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﺧﻮد ﺑﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ و ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ ﮐﻪ در رأس ﺁﻧﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺰد ﻣﺎ ﺷﻬﺮت ﺧﺎﺻﯽ دارد‪ .‬وﻟﯽ ﻳﮏ ﻓﺎﮐﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﮐﺴﯽ از ﺁن ﺁﮔﺎﻩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﻣ ﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﺑﺤ ﺮان ﺑ ﺲ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩١٥ -١٩١٤‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ دﭼ ﺎر ﭘﺮﻳ ﺸﺎن ﻓﮑ ﺮﯼ‬
‫ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﻧﻨﮕﻴﻨ ﯽ و دﻓ ﺎع از ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﺷ ﻮﻳﻨﻴﺰم ﮔﺮدﻳ ﺪ ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﺎﮐﺖ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﮐﺖ هﻤﺎﻧﺎ ﻋﺒ ﺎرت از ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻗﺒ ﻞ‬
‫از ﺑ ﺮ ﺁﻣ ﺪ ﺧ ﻮد ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣ ﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ )ﻣﻴﻠ ﺮان‬
‫و ژورس( و ﺁﻟﻤ ﺎن )ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ( ﺗﺰﻟ ﺰل ه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺷ ﺪﻳﺪﯼ از ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ »زارﻳﺎ« ﮐﻪ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٩٠٢ -١٩٠١‬در اﺷ ﺘﻮﺗﮕﺎرت‬

‫‪١٥١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﻣﺪاﻓﻊ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ -‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺑﻮد ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪ ﺑﺎ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ‬

‫ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ ﭘ ﺮدازد و ﻗﻄ ﻊ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺗﺰﻟ ﺰل ﺁﻣﻴ ﺰ و ﻃﻔ ﺮﻩ ﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪ ﯼ وﯼ در‬
‫‪٥‬‬
‫را ﮐ ﻪ‬ ‫ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﭘ ﺎرﻳﺲ ﻣﻨﻌﻘ ﺪﻩ در ﺳ ﺎل ‪١٩٠٠‬‬
‫روش ﺁﺷﺘﯽ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ داﺷ ﺖ‪» ،-‬ﮐ ﺸﺪار« ﺑﻨﺎﻣ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺁﻟﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ هﺎﺋﯽ از ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ درج ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﺪت ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ را ﻗﺒﻞ از ﺁﻏﺎز ﭘﻴﮑﺎر ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺁن ﭼﻪ داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ اﮐﻨﻮن‬
‫ﮐ ﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎزﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ را ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﺑﺮرﺳ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ او ﺑﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ و ﻧﻴﺰ در ﻃ ﺮح‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ از ﻃﺮف او و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﺤﺚ او درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬اﻧﺤ ﺮاف ﺳﻴ ﺴﺘﻤﺎﺗﻴﮑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ دوﻟﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ اﺛ ﺮ ﺑ ﺰرگ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﺮ ﺿ ﺪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐﺘ ﺎب »ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات« او را ﺑﺮ ﻣﯽ دارﻳﻢ‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ رد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻳﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ در اﺛ ﺮ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ »ﻣﻘ ﺪﻣﺎت ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم« ﮐ ﻪ ﺷ ﻬﺮت‬
‫هﺮوﺳ ﺘﺮاﺗﯽ ﮐ ﺴﺐ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم را ﺑ ﻪ »ﺑﻼﻧﮑﻴ ﺰم« ﻣ ﺘﻬﻢ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‬

‫‪ -٥‬ﻣﻨﻈ ﻮر ﭘﻨﺠﻤ ﻴﻦ ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ‪٢٣‬ﺗ ﺎ ‪٢٧‬‬
‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩٠٠‬در ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺑﺮﭘ ﺎ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ‪ ٧٩١‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﺣ ﻀﻮر داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋ ﺪﻩ اﻋ ﻀﺎء‬
‫هﻴﺌﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ روﺳﻴﻪ ‪ ٢٣‬ﻧﻔﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺼﺮف ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺑ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﺁراء ﻗﻄ ﻊ ﻧﺎﻣ ﻪ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ را ﮐ ﻪ ﻟﻨ ﻴﻦ ﺁن را‬
‫»ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ داراﯼ ﺟﻨﺒﻪ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ« ﻣ ﯽ داﻧ ﺴﺖ‪ -‬ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺗ ﺼﻤﻴﻤﺎت‬
‫دﻳﮕﺮ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﮏ ﺑﻮروﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرهﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻘﺮ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن را ﺑﺮوﮐﺴﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫)اﻳﻦ اﺗﻬﺎم از ﺁن زﻣﺎن ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ هﺰاره ﺎ ﺑ ﺎز از ﻃ ﺮف اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ و ﺑ ﻮرژوا‬

‫ﻟﻴﺒﺮال هﺎﯼ روﺳﻴﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ هﺎ ﺗﮑﺮار‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﺑﺨ ﺼﻮص روﯼ اﺛ ﺮ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪» :‬ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ« ﻣﮑ ﺚ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﮐﻮﺷ ﺶ دارد )ﮐﻮﺷ ﺸﯽ‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ دﻳ ﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﺑﺪون ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ( ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ را درﺑﺎرﻩ ﯼ درس هﺎﯼ ﮐﻤﻮن ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﭘﺮودون ﻳﮑﯽ‬
‫ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﺁن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻣﻌﻄ ﻮف اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ وﯼ در ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﺳﺎل ‪» ١٨٧٢‬ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« روﯼ ﺁن ﺗﮑﻴ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫و ﺣﺎﮐﯽ از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ و ﺁﻣﺎدﻩ اﯼ را ﺗﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺁن را ﺑﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪازد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ »ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ« ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ واﻗﻊ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺁن را دﺳ ﺖ ﮐ ﻢ ﺳ ﻪ‬
‫ﻼ ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﺁﻣﻴ ﺰ و‬
‫ﺑﺎر در ﮐﺘﺎب ﺧﻮد ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و هﺮ ﺑﺎر ﺁن را ﺑﻪ وﺟﻬﯽ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﻤ ﺎم ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫دوﻟﺘﯽ را ﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬درهﻢ ﺷﮕﻨﺪ و ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺳﺎزد ) ‪ ، Sprengung‬اﻧﻔﺠﺎر‪ -‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺻﻄﻼح را اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ(‪ .‬وﻟﯽ از ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ را ﻋﻠﻴﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮔ ﺮﯼ زﻳ ﺎدﻩ از ﺣ ﺪ‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﺼﺮف ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎهﻨﺠﺎرﺗﺮ و زﺷﺖ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﺗﺤﺮﻳﻒ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺣﺘ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗ ﺼﻮر ه ﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﻣﺒ ﺴﻮﻃﯽ رد‬
‫و اﻣﺎ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻈ ﺮات ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ را ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟‬

‫‪١٥٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫او از ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﺗﻤ ﺎم ﻋﻤ ﻖ ﺗﺤﺮﻳﻔ ﯽ ﮐ ﻪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ در‬

‫ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم وارد ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺳ ﺮﺑﺎز زدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬او ﻗ ﺴﻤﺖ ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ را از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﮔﻔﺘ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺘ ﺎب »ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ« ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻣﺜ ﺎل ﺁوردﻩ و‬
‫ﮔﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ اﻇﻬ ﺎر ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﺣﺎﺿﺮ و ﺁﻣﺎدﻩ اﯼ را ﺗﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺁن‬
‫را ﺗﺼﺮف ﮐﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ و ﺑﺲ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ اﯼ را ﺑ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺪﻳﺸﻪ واﻗﻌﯽ اوﺳﺖ و در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ از ﺳ ﺎل ‪» ١٨٥٢‬ﺧ ﻮرد ﮐ ﺮدن« ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وﻇﻴﻔ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﮐﻠﻤ ﻪ اﯼ ه ﻢ دم‬
‫ﻧﺰدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮق ﺑ ﻴﻦ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم و اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم‬
‫را در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ وﻇﺎﺋﻒ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻣﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ »ﻋﻠﻴ ﻪ« ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪» -‬ﻣ ﺎ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺑﺎ ﺁراﻣ ﺶ ﺧ ﺎﻃﺮ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ واﮔﺬار ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ« )ص ‪ ١٧٢‬ﭼﺎپ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ در واﻗ ﻊ ﮔﺬﺷ ﺖ ﺑ ﻪ وﯼ و ﺗ ﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻼ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻮاﺿﻊ ﺑﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم اﺳﺖ زﻳﺮا ﺑﺮاﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ه ﺎ ﻓﻌ ً‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻇﺎﺋﻒ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ »ﺑﺎ ﺁراﻣ ﺶ ﺧ ﺎﻃﺮ ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ واﮔﺬار ﮔﺮدد«‪ -‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ از ﺳﺎل ‪ ١٨٥٢‬ﺗﺎ ‪ ١٨٩١‬ﻳﻌﻨﯽ ﻃﯽ ﭼﻬﻞ ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﻮﺧﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ را ﺧ ﻮرد ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٩٩‬در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ ﮐ ﺎﻣﻠﯽ ﮐ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫‪١٥٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺧﻮرد ﮐﺮدن اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺿﺮورﻳ ﺴﺖ ﻳ ﺎ‬
‫ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ اﻳﻦ ﺧﻮرد ﮐﺮدن ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و ﺧ ﻮد را در ﭘ ﺲ ﭘ ﺮدﻩ ﯼ ﻳ ﮏ اﺻ ﻞ »ﺑ ﯽ ﭼ ﻮن و ﭼ ﺮا« )و ﺑ ﯽ ﺛﻤ ﺮ( و ﮐﻮﺗ ﻪ‬
‫ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ اﯼ ﺣ ﺎﮐﯽ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ه ﺎﯼ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ را از ﭘ ﻴﺶ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان داﻧ ﺴﺖ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ!!‬
‫ﺑﻴﻦ روش ﻣﺎرﮐﺲ و ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺣ ﺰب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در ﻣ ﻮرد‬
‫ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدن ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاﯼ اﻧﻘﻼب درﻩ ﯼ ﻋﻤﻴﻘﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﺑﻌﺪﯼ و ﭘﺨﺘﻪ ﺗﺮ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ را ﮐﻪ اﻳ ﻀ ًﺎ ﺗ ﺎ درﺟ ﻪ زﻳ ﺎدﯼ ﺑ ﻪ رد اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت‬
‫اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﺗﺨ ﺼﻴﺺ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ دارﻳ ﻢ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺛ ﺮ ‪ -‬رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ او در‬
‫ﺑ ﺎرﻩ ﯼ »اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ« اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺆﻟ ﻒ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع »اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ« و »رژﻳﻢ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ« را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺒﺤ ﺚ ﺧﺎﺻ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮرﺳ ﯽ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ را ﮐﻪ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﭘﺮارزش اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ وﻟﯽ اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ را ﻣ ﺴﮑﻮت ﮔ ﺬاردﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﻓﻘ ﻂ و ﻓﻘ ﻂ از ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻓﻮرﻣ ﻮﻟﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮔﺬﺷ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ را درﺑﺮ دارد زﻳﺮا ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن ﻗ ﺪرت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ را ﺑ ﺪون اﻧﻬ ﺪام‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﺎرﯼ ﻣﻤﮑ ﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮد‪ .‬درﺳ ﺖ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٧٢‬در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ »ﻣﺎﻧﻴﻔ ﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴ ﺴﺖ« »ﮐﻬﻨ ﻪ ﺷ ﺪﻩ« اﻋ ﻼم ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٩٠٢‬اﺣﻴﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﺑﻨ ﺪ ﻣﺨ ﺼﻮﺻﯽ ﺑ ﻪ»ﺷ ﮑﻞ ه ﺎ و ﺳ ﻼح اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ«‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺁن‪ ،‬هﻢ از اﻋﺘﺼﺎب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ه ﻢ از ﺟﻨ ﮓ‬
‫داﺧﻠ ﯽ و ه ﻢ از »ﺣﺮﺑ ﻪ ه ﺎﯼ زور دوﻟ ﺖ ﺑ ﺰرگ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ و‬

‫‪١٥٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ارﺗﺶ« ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﻮن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﭼ ﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ‬

‫ﮐﻠﻤ ﻪ اﯼ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻗ ﺮار ﻣﻌﻠ ﻮم ﺑﻴﻬ ﻮدﻩ ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎن را از »ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺧﺮاﻓﯽ« دوﻟﺖ ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻣﻄﻠ ﺐ را ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ :‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ »ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ را ﻋﻤﻠﯽ ﺧﻮاهﺪ ﻧﻤﻮد«‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﻮاد اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬ﭼﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ دادﻩ دم ﻓ ﺮو‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﻨ ﺪد‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﺒﺘ ﺬﻻت داراﯼ ﻃﻨ ﻴﻦ »ﻣﺤﮑ ﻢ« ﮔﺮﻳﺒ ﺎن ﺧ ﻮد را‬
‫ﺧﻼص ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﻧﻈ ﺎم ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﺎدت‬
‫ﻧﺨﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺧﻮد ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ و ﭘﺮﻋﻤﻘ ﯽ را درﺑ ﺮ دارد‬
‫و اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﻣ ﺎ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫داد«‪.‬‬
‫ﺷﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ هﻤﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮐﻪ اﺳ ﺐ ﺟ ﻮ ﻣ ﯽ ﺧ ﻮرد و‬
‫رود وﻟﮕﺎ ﺑﻪ درﻳﺎﯼ ﺧﺰر ﻣﯽ رﻳﺰد »ﺑﺨﻮدﯼ ﺧﻮد روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ«‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺗﺄﺳ ﻒ در‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﻳ ﮏ ﻋﺒ ﺎرت ﭘ ﻮچ و ﭘﺮﻃﻤﻄ ﺮاق درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ‬
‫»ﭘﺮﻋﻤ ﻖ« ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﯼ ﻣ ﺴﮑﻮت ﮔ ﺬاردﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﺟﻨﺒ ﻪ ﻣﺒ ﺮم دارد و ﺁن اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ »ﻋﻤ ﻖ« اﻧﻘ ﻼب وﯼ در ﻣ ﻮرد دوﻟ ﺖ و‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﻏﻴﺮﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﺳﺎﺑﻖ در ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻼ‬
‫ﻼ در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﺎ ﻣ ﺴﮑﻮت ﮔ ﺬاردن اﻳ ﻦ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﻋﻤ ً‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﮔﺬﺷﺖ ﻣﯽ دهﺪ وﻟﯽ ﻟﻔﻈ ًﺎ ﺟﻨﮕﯽ ﺳ ﻬﻤﮕﻴﻦ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁن اﻋ ﻼم‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و روﯼ اهﻤﻴﺖ »اﻳﺪﻩ ﯼ اﻧﻘﻼب« ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ )وﻟ ﯽ در ﺻ ﻮرت ﺗ ﺮس‬

‫‪١٥٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫از ﺗﺒﻠﻴﻎ درس هﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ اﻧﻘﻼب ﺑﻴﻦ ﮐﺎرﮔﺮان ﺁﻳﺎ اﻳﻦ »اﻳﺪﻩ« ﺧﻴﻠ ﯽ ﭘ ﺮارزش‬
‫اﺳﺖ؟( و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﺪﻩ ﺁﻟﻴﺴﻢ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ هﺮ ﭼﻴﺰ« و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ دارد اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﺎرﮔﺮان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ »ﻣ ﺸﮑﻞ ﺧﻴﻠ ﯽ ازﺧ ﺮدﻩ ﺑﻮرژواه ﺎ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪» -‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﻼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﻣﺆﺳﺴﺎت‪ ...‬در ﮐﻨﺎر ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺟﻮد داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ هﺎﯼ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ)؟؟( ﺗﺮدﺋﻮﻧﻴﻮﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺌ ﻮﭘﺮاﺗﻴﻔﯽ و اﻧﻔ ﺮادﯼ«‪» ...‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ)؟؟( ﮐﺎرﺷ ﺎن از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻧﻤ ﯽ رود‪ -،‬از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﻧ ﺪ راﻩ ه ﺎﯼ ﺁه ﻦ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑﮕﻴ ﺮد‪ :‬ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻧﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﭼﻴ ﺰﯼ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺗ ﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐﺎره ﺎ را ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و در ادارﻩ ﯼ‬
‫دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻧﻈ ﺎرت ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﻧ ﻮع‬
‫دوم را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ واﮔ ﺬار ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﻧ ﻮع‬
‫ﺳﻮم را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑ ﺮ ﻣﺒ ﺎﻧﯽ ﮐﺌ ﻮﭘﺮاﺗﻴﻔﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن داد« )ص ‪١١٥ -١٤٨‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ روﺳﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ ژﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺎل ‪.(١٩٠٣‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺖ و ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬
‫هﻔﺘﺎد از روﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ درس هﺎﯼ ﮐﻤﻮن ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ اﻧﺪ ﮔﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺲ‪.‬‬
‫راﻩ هﺎﯼ ﺁهﻦ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺿﺮورﯼ ﺑﻪ اﺻ ﻄﻼح »ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ«‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎ هﻴﭻ ﻳﮏ از ﺑﻨﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﺻﻨﺎﻋﺖ ﺑﺰرگ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ و ﻳﺎ هﻴﭻ ﻓﺎﺑﺮﻳﮏ‬
‫و ﻣﻐﺎزﻩ ﯼ ﺑﺰرگ و ﺑﻨﮕﺎﻩ ﮐﺸﺎورزﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺰرگ ﻓﺮﻗﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺗﮑﻨﻴ ﮏ‬
‫ﻼ ﺷ ﺪﻳﺪ و‬
‫در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻨﮕﺎﻩ هﺎ ﻣﺮاﻋ ﺎت ﺑ ﯽ ﭼ ﻮن و ﭼ ﺮاﯼ اﻧ ﻀﺒﺎط ﮐ ﺎﻣ ً‬

‫‪١٥٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻗﺖ را در اﻧﺠﺎم ﺳﻬﻤﯽ از ﮐﺎر ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﮐ ﺲ ﻣﻌ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺧﻄﺮ وﻗﻔﻪ در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻣﻮر و ﺧﺮاﺑﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم و ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ه ﺎ اﻟﺒﺘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان »ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐ ﺮد و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﭼﻴﺰﯼ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺧﻮاهﻨﺪ داد«‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺟﺎن ﮐﻼم در هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ »ﭼﻴ ﺰﯼ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن«‪ ،‬ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮرژوازﯼ‪ -‬ﻧ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺟ ﺎن ﮐ ﻼم در هﻤ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ »ﭼﻴ ﺰﯼ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن« ﺑ ﺮﺧﻼف ﺗ ﺼﻮر ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﮐ ﻪ ﻓﮑ ﺮش از‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺰم ﺑﻮرژوازﯼ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﺎرش ﻓﻘ ﻂ اﻳ ﻦ ﻧ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ »ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐﺎره ﺎ را ﻣﻌ ﻴﻦ ﮐﻨ ﺪ و در ادارﻩ ﯼ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﻧﻈ ﺎرت‬
‫ﻧﻤﺎﻳ ﺪ«‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ »ﭼﻴ ﺰﯼ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن« ﮐ ﻪ از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﺘ ﺸﮑﻞ اﺳ ﺖ اﻟﺒﺘ ﻪ »ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐﺎره ﺎ را ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و در ادارﻩ ﯼ«‬
‫»دﺳ ﺘﮕﺎﻩ« »ﻧﻈ ﺎرت ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ«‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ »ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ« ﻧ ﻪ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﺲ از ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁوردن ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ را ﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﻴﺦ و ﺑﻦ درهﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳ ﻨﮓ روﯼ ﺳ ﻨﮓ‬
‫ﺁن ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ و دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﻮﻳﻨﯽ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮﮐ ﺐ از هﻤ ﺎن‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﮐﺎرﻣﻨ ﺪان ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد و ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑ ﻮروﮐﺮات ﺷ ﺪن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻓﻮرﻳ ﺖ‬
‫ﻼ ﺗ ﺸﺮﻳﺢ‬
‫اﻗ ﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﺁن را ﻣﻔ ﺼ ً‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ (١‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﻮدن ﺑﻠﮑﻪ در هﺮ ﻣﻮﻗﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻮدن؛‬
‫‪ (٢‬ﭘﺮداﺧﺖ دﺳﺘﻤﺰدﯼ ﮐﻪ از دﺳﺘﻤﺰد ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ؛‬

‫‪١٥٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫‪ (٣‬اﻧﺠ ﺎم اﻗ ﺪام ﻓ ﻮرﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ ﮐﻨﺘ ﺮل و ﻧﻈ ﺎرت را هﻤ ﻪ اﺟ ﺮا‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و هﻤ ﻪ ﻣﻮﻗﺘ ًﺎ »ﺑ ﻮروﮐﺮات« ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ه ﻴﭻ ﮐ ﺲ ﻧﺘﻮاﻧ ﺪ‬
‫»ﺑﻮروﮐﺮات« ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ در اﻳ ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺗﻌﻤ ﻖ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﻳ ﮏ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﻧﺒ ﻮد ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﻓﻌ ﺎل و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ه ﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار و هﻢ ﻣﺠﺮﯼ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮق ﺑ ﻴﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒ ﯽ از‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ )ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮدم( و ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم )ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣ ﺮدم( اﺳ ﺖ و دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﮐﻪ ﻓﻮرًا ﺑﺮاﯼ رﻳﺸﻪ ﮐﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺁورد و ﻗ ﺎدر ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد اﻳ ﻦ اﻗ ﺪاﻣﺎت را ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن ﺧ ﻮد ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم و اﺳﺘﻘﺮار ﮐﺎﻣﻞ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﭘﯽ ﻧﺒﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ه ﻢ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ هﻤ ﺎن »ﺗﺠﻠﻴ ﻞ ﺧﺮاﻓ ﯽ« دوﻟ ﺖ و هﻤ ﺎن »اﻳﻤ ﺎن‬
‫ﺧﺮاﻓﯽ« ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم را ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎل ﺑ ﻪ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ اﺛ ﺮ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫رﺳﺎﻟﻪ ﯼ او‪» :‬راﻩ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗ ﺪرت« ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازﻳﻢ )ﮐ ﻪ ﻇ ﺎهﺮًا ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن روﺳ ﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ زﻳ ﺮا در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٩‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ در ﺑﺤﺒﻮﺣ ﻪ ﯼ ارﺗﺠ ﺎع ﺑ ﻮدﻳﻢ از‬
‫ﭼﺎپ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳ ﺪ(‪ .‬اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﮔ ﺎم ﺑﺰرﮔ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ زﻳ ﺮا در ﺁن ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫رﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺳﺎل ‪ ١٨٩٩‬ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮﻧﺸﺘﻴﻦ‪ ،‬از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋ ﻢ ﺻ ﺤﺒﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻼف رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﺳ ﺎل ‪» ١٩٠٢‬اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ« از وﻇ ﺎﺋﻒ‬
‫اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻣﺎن ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﺁن ﺳﺨﻦ ﻧﻤ ﯽ رود ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫در ﺁن از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ را وادار ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺗ ﺼﺪﻳﻖ‬
‫ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﮐﻪ »ﻋﺼﺮ اﻧﻘﻼب هﺎ« ﻓﺮا رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٥٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺻﺮﻳﺤ ًﺎ ﺑﻪ ﺣﺪت ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ و ﺑ ﻪ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﮐ ﻪ‬

‫از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻧﻘ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ اﻳﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ اﺷ ﺎرﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن »دوران‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ «١٨٧١ -١٧٨٩‬ﺑ ﺮاﯼ اروﭘ ﺎﯼ ﺑ ﺎﺧﺘﺮﯼ‪ ،‬از ﺳ ﺎل ‪١٩٠٥‬‬
‫دوران ﻧﻈﻴﺮ ﺁن ﺑﺮاﯼ ﺧﺎور ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد »ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب ﻧﺎﺑﻬﻨﮕ ﺎم ﺳ ﺨﻦ ﮔﻮﻳ ﺪ«‪.‬‬
‫»ﻣﺎ وارد دوران اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﺪﻩ اﻳﻢ«‪» .‬ﻋﺼﺮ اﻧﻘﻼب ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻼ روﺷ ﻦ‪ .‬اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﻼﮐ ﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ه ﺎ اﻇﻬ ﺎراﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻨﺠﺶ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ از ﺣ ﺰب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات ﺁﻟﻤﺎن ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ و هﻨﮕ ﺎم اﻧﻔﺠ ﺎر ﺟﻨ ﮓ اﻳ ﻦ ﺣ ﺰب )و از ﺁن‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮد ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ( ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺴﺘﯽ ﺳﻘﻮط ﮐﺮد‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ در رﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ‬
‫ﻣ ﻮرد ﺑﺤ ﺚ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‪» -‬وﺿ ﻊ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺧﻄ ﺮ را درﺑ ﺮ دارد ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ را‬
‫)ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات ﺁﻟﻤﺎن را( ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻣﻌﺘﺪل ﺗﺮ از ﺁن ﺑ ﺸﻤﺎرﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ هﺴﺘﻴﻢ«‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات ﺁﻟﻤﺎن در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﻌﺘﺪل ﺗﺮ و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ﺗﺮ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ!‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺮﯼ ﻣﯽ دهﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺻﺮاﺣﺖ اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﻏﺎز ﻋﺼﺮ اﻧﻘﻼب هﺎ در رﺳﺎﻟﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻨ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ »اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ« اﺧﺘ ﺼﺎص دادﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺎز هﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﺠﻤﻮع هﻤﻴﻦ ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ هﺎ‪ ،‬ﺳﮑﻮت هﺎ و ﻃﻔﺮﻩ رﻓﺘﻦ هﺎ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﺁن ﮔﺮوﻳﺪن ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم ﺑﻪ ﺑﺎر ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن از ﺁن ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﮔﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺁﻟﻤﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬ﮔﻮﺋﯽ اﻋﻼم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬

‫‪١٦٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﻣ ﻦ ﮐﻤﺎﮐ ﺎن ﺑ ﺮ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻣﺘﮑ ﯽ ه ﺴﺘﻢ )ﺳ ﺎل ‪ .(١٨٩٩‬ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬

‫ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮﯼ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﺗ ﺼﺪﻳﻖ دارم )ﺳ ﺎل ‪ .(١٩٠٢‬ﻣ ﻦ ﻓ ﺮا‬
‫رﺳﻴﺪن ﻋﺼﺮ ﻧﻮﻳﻦ اﻧﻘﻼب هﺎ را ﺗ ﺼﺪﻳﻖ دارم )ﺳ ﺎل ‪ .(١٩٠٩‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ‬
‫اﺣﻮال وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺄﻟﻪ وﻇ ﺎﺋﻒ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺣﺘ ﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥٢‬ﮔﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮔ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﭘ ﺲ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارم )ﺳﺎل ‪.(١٩١٢‬‬
‫در ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﻪ ﮐ ﻮﮎ‪ ،‬ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﺻ ﺮﻳﺤ ًﺎ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻃ ﺮز ﻣﻄ ﺮح‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ‬

‫ﭘﺎﻧﻪ ﮐ ﻮﮎ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳﮑ ﯽ از ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﺁن ﺟﺮﻳ ﺎن »ﭼ ﭗ رادﻳﮑ ﺎل« ﮐ ﻪ روزا‬
‫ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬ﮐ ﺎرل رادﮎ و دﻳﮕ ﺮان در ﺻ ﻔﻮف ﺁن ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘ ﺎ ﺧﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳ ﺎن ﻣﺰﺑ ﻮر ﮐ ﻪ از ﺗﺎﮐﺘﻴ ﮏ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ دﻓ ﺎع ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻔﻘ ًﺎ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ در ﺣﺎل ﮔﺮوﻳﺪن ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣ ﺸﯽ »ﻣﺮﮐ ﺰ« اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون‬
‫هﻴﭻ ﭘﺮﻧﺴﻴﭙﯽ ﺑﻴﻦ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم و اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم در ﻧﻮﺳﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺻ ﺤﺖ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ را‬
‫ﻼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﮐ ﺮد زﻳ ﺮا هﻨﮕ ﺎم ﺟﻨ ﮓ ﺟﺮﻳ ﺎن »ﻣﺮﮐ ﺰ« )ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻏﻠ ﻂ‬
‫ﺟﻨ ﮓ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ( ﻳﺎ »ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﻴﺰم« ﺣﻘﺎرت ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴﺰ ﺧﻮد را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ در ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﯼ »ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺗ ﻮدﻩ اﯼ و اﻧﻘ ﻼب« )"‪"Neue Zeit‬‬
‫‪ (٢،٣٠ ،١٩١٢‬ﮐ ﻪ در ﺁن از ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ ﺧ ﻂ ﻣ ﺸﯽ‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺧ ﻂ ﻣ ﺸﯽ »رادﻳﮑ ﺎﻟﻴﺰم ﭘﺎﺳ ﻴﻒ« و »ﺗﺌ ﻮرﯼ اﻧﺘﻈ ﺎر‬
‫ﺑﺪون ﻋﻤﻞ« ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪» .‬ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب را‬

‫‪١٦١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺒﻴﻨ ﺪ« )ص ‪ (٦١٦‬ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻃ ﺮز ﻃ ﺮح ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻮﺿ ﻮع وﻇ ﺎﺋﻒ‬

‫اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ اﺳﺖ ﻧﺰدﻳﮏ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫او ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧ ﺎﻃﺮ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ اﺳ ﺖ‪...‬‬
‫ﻣ ﻀﻤﻮن اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از ﻧ ﺎﺑﻮد ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺣﺮﺑ ﻪ ه ﺎﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫دوﻟﺖ و از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ )ﺗﺤ ﺖ اﻟﻔﻈ ﯽ‪ :‬ﻣﻨﺤ ﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‪ ( Auflösung ،‬ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺣﺮﺑﻪ هﺎﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ...‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻮﻗ ﻮف ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐﻪ اﻧﻬﺪام ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﺁن ﻓ ﺮا رﺳ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺧﻮد را ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﺛﺒﻮت ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﻠﻴﺖ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ‬
‫را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺳﺎزد« )ص ‪.(٥٤٨‬‬
‫ﻓﺮﻣ ﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ ﺿ ﻤﻦ ﺁن ﻓﮑ ﺮ ﺧ ﻮد را ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ داراﯼ ﻧ ﻮاﻗﺺ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﻳﺴﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﻮد ﻓﮑﺮ روﺷﻦ اﺳﺖ و ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁن را رد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪-» :‬ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن ﺗﻘﺎﺑ ﻞ ﺑ ﻴﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎ و‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ در اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اوﻟﯽ هﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁورﻧﺪ‬
‫و دوﻣ ﯽ ه ﺎ در اﻧﻬ ﺪام ﺁن ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ‪ ،‬ه ﻢ اﻳ ﻦ و ه ﻢ ﺁن را‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ« )ص ‪.(٧٢٤‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ ﺻ ﺮﻳﺢ و ﻣ ﺸﺨﺺ ﺑﻴ ﺎن ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ )ﻣ ﺎ در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ از ﻧﻮاﻗﺺ دﻳﮕ ﺮ ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﯼ او ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻮﺿ ﻮع ﻣ ﻮرد ﺑﺤ ﺚ ارﺗﺒ ﺎﻃﯽ ﻧ ﺪارد‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﻮﺋﻴﻢ( در ﻋ ﻮض ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻣﺎهﻴ ﺖ اﺻ ﻮﻟﯽ ﻗ ﻀﻴﻪ را ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ ﻣﻄﺮح ﻧﻤ ﻮدﻩ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و در ﻣ ﻮرد ﻳ ﮏ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ اﺻ ﻮﻟﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺗ ﺮﮎ ﮔﻔﺘ ﻪ و ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ ﺑ ﻪ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﮔﺮوﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫‪١٦٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫او ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات هﺎ و ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ را ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ‬

‫ﻼ ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺁن را ﻣﺒﺘﺬل ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ و ﺁﻧﺎرﺳﻴﺴﺖ هﺎ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫‪ (١‬اوﻟﯽ هﺎ در ﻋﻴﻦ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ دوﻟ ﺖ را ه ﺪف ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‬
‫اﻳ ﻦ ه ﺪف را ﻓﻘ ﻂ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ ﻃﺒﻘ ﺎت را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺳﺘﻘﺮار ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫را ﺑﻪ زوال دوﻟ ﺖ ﻣﻨﺠ ﺮ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد؛ دوﻣ ﯽ ه ﺎ ﺧﻮاه ﺎن ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ دوﻟ ﺖ در ﻇ ﺮف‬
‫ﻳﮏ از اﻣﺮوز ﺗﺎ ﻓﺮدا هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺷ ﺪن اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ ﭘﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (٢‬اوﻟﯽ هﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺿﺮورﯼ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﭘ ﺲ از ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن‬
‫ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ را ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ ﻣﻨﻬ ﺪم و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ را ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺐ از ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺴﻠﺢ ﻃﺒﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﮐﻤﻮن ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﺳﺎزد؛‬
‫دوﻣﯽ ه ﺎ ﺿ ﻤﻦ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻃﺮﻓ ﺪار اﻧﻬ ﺪام ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﺧﻮاه ﺪ ﻧﻤ ﻮد و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ از ﻗ ﺪرت اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﺎرﻳ ﮏ اﺳ ﺖ؛ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﺣﺘ ﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ و دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (٣‬اوﻟ ﯽ ه ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺁﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از دوﻟ ﺖ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﻘﻼب ﺁﻣﺎدﻩ ﺷﻮد؛ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ هﻤﺎﻧ ﺎ ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم اﺳ ﺖ‬
‫زﻳ ﺮا ﺑﺨ ﺼﻮص ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮﺧ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﺳﺎدﻩ ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ را ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁورد ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬

‫‪١٦٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺴﺎن ﻧﻮﻳﻨﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔ ﺮدد ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ را ﺧ ﻮرد ﮐﻨ ﺪ و دره ﻢ ﺷ ﮑﻨﺪ و‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﻮﻳﻨﯽ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮔﺮاﻳ ﺪ زﻳ ﺮا‬
‫در ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ وﯼ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ هﻤﻴﻦ اﻧﻬﺪام ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ اﺑﺪًا دﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﺑﺮاﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ ه ﺎ ﻣﻔ ﺮﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد ﺗ ﺎ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ »ﺑ ﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن« را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋﻤ ﻞ ﺳ ﺎدﻩ ﯼ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺮدﻩ ﭘﻮﺷ ﯽ ﺗﺤﺮﻳﻔ ﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﺎرﮐ ﺴﻴﺰم ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﻃﻮﻃﯽ وار از ﺧﻮد ﻣﺎرﮐﺲ »ﻧﻘﻞ ﻗﻮل« ﺷﻠﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٨٥٠‬ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺿﺮورت »ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﻴﺮو در دﺳ ﺖ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ« ﺷ ﺮﺣﯽ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻟﺬا ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻣﻈﻔﺮاﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ در ﺻﺪد اﻧﻬﺪام »ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ«‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫اﻳﻦ دﻳﮕ ﺮ ﺻ ﺎف و ﺳ ﺎدﻩ ﻧﻴﺮﻧﮕ ﯽ اﺳ ﺖ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﮐ ﻪ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ و ﭘﺮودون را در ﻣﻮرد ﻓﺪراﺳﻴﻮن ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﻳﺖ ﻳﮑﯽ ﺟﻠﻮﻩ دهﺪ‪.‬‬
‫»ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻟﯽ« ﮐﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ هﻴﭻ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ‪،‬‬
‫هﻢ ﺑ ﺎ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ و ه ﻢ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻧ ﻮﻳﻦ‪ .‬اﮔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ ﺧ ﻮد را داوﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ ﻣﺘﺤ ﺪ ﺳ ﺎزﻧﺪ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‬
‫وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ »ﺗﺨﺮﻳ ﺐ ﮐﺎﻣ ﻞ« دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ ارﺗ ﺶ‬
‫ﻼ‬
‫داﺋﻤﯽ‪ ،‬ﭘﻠﻴﺲ و ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺷﻴﺎداﻧﻪ اﯼ رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺪﻻﻻت ﺑﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻣ ﺸﻬﻮر ﻣ ﺎرﮐﺲ و‬
‫اﻧﮕﻠﺲ را درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻤﻮن ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد و ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮﻟﯽ را ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﺪ ﮐ ﻪ‬
‫رﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪١٦٤‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪» ...:‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎﻧﻪ ﮐﻮﮎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ وﻇﺎﺋﻒ دوﻟﺘﯽ‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ را ﺑﺮاﻧﺪازد؟ وﻟﯽ ﮐﺎر ﻣﺎ ﺧﻮاﻩ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺰﺑﯽ و ﺧ ﻮاﻩ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ اﯼ‬
‫و ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﯽ در ﻣﻮرد ادارﻩ ﯼ اﻣﻮر دوﻟﺘﯽ ﺑﺪون وﺟﻮد ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻧﻤ ﯽ رود‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﻮدن ﺁﻧﺎن از ﻃ ﺮف ﻣ ﺮدم اﺳ ﺖ«‪» ...‬اﮐﻨ ﻮن در ﻧ ﺰد ﻣ ﺎ ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ادارﻩ ﯼ اﻣﻮر در »دوﻟﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ« ﭼﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﺨ ﻮد‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣ ﺎ ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ را‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁن را ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁوردﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ )ﺗﮑﻴﻪ ﯼ روﯼ ﮐﻠﻤﺎت از ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ‬
‫اﺳ ﺖ( از ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد )ﺗﺤ ﺖ اﻟﻔﻈ ﯽ ﻣﻨﺤ ﻞ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ‪ ( auflöst‬ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ‪.‬‬
‫ﮐ ﺪام وزارت ﺧﺎﻧ ﻪ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﺎ ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻨﺶ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮد؟« در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫وزرات ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬دادﮔﺴﺘﺮﯼ‪ ،‬داراﺋﯽ و ﺟﻨﮓ ﻧﺎم ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪» .‬ﻧ ﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ هﻴﭻ ﻳﮏ از وزرات ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﺮد‪ ...‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﻮء ﺗﻔﺎهﻤﯽ رخ ﻧﺪهﺪ ﻣﻦ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ :‬ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ ﭼ ﻪ ﺷ ﮑﻠﯽ ﺑ ﻪ »دوﻟ ﺖ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ«‬
‫ﺧﻮاهﺪ داد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﻣﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ دوﻟﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ« )ص ‪ .(٧٢٥‬اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﻧﻴﺮﻧ ﮓ ﺁﺷ ﮑﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب را ﻣﻄ ﺮح ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺧ ﻮاﻩ در ﻋﻨ ﻮان ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﯼ‬
‫وﯼ و ﺧ ﻮاﻩ در ﻗ ﺴﻤﺖ ه ﺎﯼ ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮل ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر واﺿ ﺢ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ »اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن« ﻣ ﯽ ﭘ ﺮد و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬
‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺘﯽ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬از ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ وﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮ‬
‫ﻼ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‪ -‬ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁوردن ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻋﻠﻴﺤ ﺪﻩ ﺻ ﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ :‬ﻓﻌ ً‬

‫‪١٦٥‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻣﻮﺿ ﻮع اﻧﻘ ﻼب از ﺑ ﻴﻦ رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ! اﻳ ﻦ اﺗﻔﺎﻗ ًﺎ هﻤ ﺎن ﭼﻴﺰﻳ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬

‫اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﺧﻮاهﺎﻧﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﭘﻮزﻳ ﺴﻴﻮن و ﻳ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫هﻤﺎﻧ ﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ اﻧﻘ ﻼب اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب ﻋﺒ ﺎرت از ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ »دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫ادارﻩ ﯼ اﻣﻮر« و ﺗﻤﺎﻣﯽ دﺳﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘﯽ را ﻣﻨﻬﺪم ﻣﯽ ﺳ ﺎزد و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ را‬
‫ﻣﺮﮐﺐ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺴﻠﺢ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ »وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ه ﺎ« را‬
‫ﻼ ﺑﺎ‬
‫»ﺗﺠﻠﻴ ﻞ ﺧﺮاﻓ ﯽ« ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ وﻟ ﯽ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻧﻴ ﺴﺖ ﭼ ﺮا ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺁن ه ﺎ را ﻣ ﺜ ً‬
‫ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن هﺎﺋﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻮراهﺎﯼ ﺗﺎم اﻻﺧﺘﻴ ﺎر و ﻣﻄﻠ ﻖ‬
‫اﻻﺧﺘﻴﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﻮد؟‬
‫ﮐﻨﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ »وزارت ﺧﺎﻧﻪ ه ﺎ« ﺑ ﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺎﻧ ﺪ و ﺁﻳ ﺎ »ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ه ﺎﺋﯽ ﻣﺮﮐ ﺐ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳ ﺎن« ﻳ ﺎ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺧﻮاهﻨﺪ ﺁﻣﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻣﻬ ﻢ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﮐﻨ ﻪ ﻣﻄﻠ ﺐ در‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ )ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ه ﺰاران رﺷ ﺘﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮدﻩ و ﺳ ﺮاﭘﺎ ﻏ ﺮق در رﮐ ﻮد و ﮐﻬﻨ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ اﺳ ﺖ( ﻣﺨﻠ ﻮط‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﻣﺎﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻨﻬ ﺪم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎرت از ﺁن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﯽ ﮐﻨﺪ و ادارﻩ ﯼ اﻣﻮر را در دﺳﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻋﺒ ﺎرت از ﺁن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ را ﺧ ﻮرد ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺪهﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر را در دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ -‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻼ ﺁن را درﮎ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﻣﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ ﺧﻮد اﺻ ً‬

‫‪١٦٦‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﭘﺮﺳﺶ او درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ ﺁﺷﮑﺎرا ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ درس ه ﺎﯼ‬

‫ﮐﻤ ﻮن و ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﺎرﮐﺲ ﭘ ﯽ ﻧﺒ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪» .‬ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﺧ ﻮاﻩ در ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺣﺰﺑ ﯽ و‬
‫ﺧﻮاﻩ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﯼ ﺑﺪون وﺟﻮد ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ رود«‪...‬‬
‫در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬در دوران ﺳ ﻴﺎدت ﺑ ﻮرژوازﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﺑ ﺪون وﺟ ﻮد‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ رود‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در ﻗﻴﺪ ﺳﺘﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‬
‫در اﺳ ﺎرت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ‪ .‬در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ‬
‫وﺟﻮد ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﺰدورﯼ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ و ﻓﻘﺮ ﺗﻮدﻩ هﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻓ ﺸﺮدﻩ و‬
‫ﻣﺜﻠ ﻪ و ﻣ ﺴﺦ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو او ﻓﻘ ﻂ از اﻳ ﻦ رو اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﯼ ﻣﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺗﺤﺖ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣﺤ ﻴﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻓﺎﺳ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ )و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن دارﻧﺪ( و ﺑﺮاﯼ ﺑﺪل ﺷ ﺪن‬
‫ﺑ ﻪ ﺑ ﻮرﮐﺮات ه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻓ ﺮاد ﻣﻤﺘ ﺎزﯼ ﮐ ﻪ از ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺟ ﺪا ﺑ ﻮدﻩ و ﻣ ﺎﻓﻮق ﺁن ه ﺎ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳ ﺖ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم و ﻣ ﺎدام ﮐ ﻪ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺧﻠ ﻊ ﻳ ﺪ ﻧ ﺸﺪﻩ و‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻧﮕﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻧﻴ ﺰ‬
‫درﺟﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ از »ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﺷﺪن« ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﮔﻔﺘﻪ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ :‬ﭼ ﻮن ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺬا ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ و ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻧﻴ ﺰ در دوران ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﺎﻗﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺎﻧ ﺪ! ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ هﻤﺎﻧ ﺎ از روﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﻤﻮن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در دوران ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺸﺎﻏﻞ‪ ،‬دﻳﮕﺮ »ﺑ ﻮروﮐﺮات«‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻮد‪» ،‬ﻣ ﺴﺘﺨﺪم« ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻮد و اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺘﯽ اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣ ﯽ ﭘ ﺬﻳﺮد ﮐ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻞ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑ ﻮدن‪ ،‬در ه ﺮ زﻣ ﺎن‬
‫ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﭘ ﺬﻳﺮ ه ﻢ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ و از ﺁن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺣﻘ ﻮق ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان دﺳ ﺘﻤﺰد ﮐ ﺎرﮔﺮ‬

‫‪١٦٧‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽ رﺳﺪ و از ﺁن هﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺆﺳ ﺴﺎت »ﻓﻌ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬

‫هﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺬار و هﻢ ﻣﺠﺮﯼ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ« ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺎهﻴ ﺖ اﻣ ﺮ‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم اﺳ ﺘﺪﻻل ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻮﮎ و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫ﺑﺮهﺎن ﭘﺮﻃﻨﻄﻨﻪ ﯼ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﺧ ﻮاﻩ در ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ اﯼ و ﺧ ﻮاﻩ ﺣﺰﺑ ﯽ ﺑ ﺪون وﺟ ﻮد ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ از ﭘ ﻴﺶ ﻧﻤ ﯽ رود ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ »ﺑ ﺮاهﻴﻦ« ﮐﻬﻨ ﻪ ﯼ ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ را ﮐ ﻪ اﺻ ﻮ ًﻻ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ اﺳﺖ ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ در ﮐﺘ ﺎب ﻣﺮﺗﺪاﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‬
‫»ﻣﻘ ﺪﻣﺎت ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم« ﻋﻠﻴ ﻪ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ »ﺑ ﺪوﯼ«‬
‫و ﻋﻠﻴ ﻪ ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ »دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺁﺋ ﻴﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﺎﻧﻪ« ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮاﺗﻴ ﻒ‪ ،‬ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣ ﺸﺎﻏﻠﯽ ﮐ ﻪ ﺣﻘ ﻮق درﻳﺎﻓ ﺖ ﻧﻤ ﯽ دارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ ﻣﺮﮐ ﺰﯼ ﻧ ﺎﺗﻮان و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓ ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد‪ .‬ﺑﺮﻧ ﺸﺘﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ اﺛﺒ ﺎت‬
‫ﺑ ﯽ ﭘﺮوﭘ ﺎ ﺑ ﺪون دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم »ﺑ ﺪوﯼ« ﺑ ﻪ ﺗﻔ ﺴﻴﺮﯼ ﮐ ﻪ زوﺟ ﻴﻦ وب درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺗﺮدﻳﻮﻧﻴﻮن ه ﺎﯼ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ اﺳ ﺘﻨﺎد ﻣ ﯽ ﺟﻮﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ‬
‫وﯼ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﻮﻧﻴﻮن هﺎ ﻃﯽ هﻔﺘﺎد ﺳﺎل ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ »در ﺁزادﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ« اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ )ص ‪ ١٣٧‬ﭼﺎپ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ﺑﻪ ﺑﯽ ﻣﺼﺮف ﺑﻮدن دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺑ ﺪوﯼ ﻳﻘ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺮدﻧ ﺪ و دﻣ ﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﻋ ﺎدﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﺗ ﻮأم ﺑ ﺎ ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم را‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺮدﻳﻮﻧﻴﻮن هﺎ »در ﺁزادﯼ ﮐﺎﻣﻞ« اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫در اﺳﺎرت ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺁن‪ ،‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺪون ﺗ ﻦ‬
‫دادن ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺳﻠ ﺴﻠﻪ ﮔﺬﺷ ﺖ ه ﺎﺋﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﻼﯼ ﺣﮑﻔﺮﻣ ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ زورﮔ ﻮﺋﯽ‪،‬‬
‫ﺑ ﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ و ﻃ ﺮد ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن از ادارﻩ ﯼ اﻣ ﻮر »ﻋﺎﻟﻴ ﻪ« »ﮐ ﺎر از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻧﻤ ﯽ رود«‪ .‬در دوران ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺎت دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬

‫‪١٦٨‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫»ﺑﺪوﯼ« اﺣﻴ ﺎء ﺧﻮاه ﺪ ﮔ ﺸﺖ زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﻣﺘﻤ ﺪن‬

‫ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺮدم ﺑ ﻪ ﻣ ﺪارﺟﯽ ارﺗﻘ ﺎء ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در رأﯼ دادن و‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻠﮑﻪ در ادارﻩ ﯼ روزﻣﺮﻩ اﻣﻮر ﻧﻴ ﺰ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮاهﻨ ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬در‬
‫دوران ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم هﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ اﻣ ﻮر را ادارﻩ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻧﻤ ﻮد و ﺑ ﻪ زودﯼ ﻋ ﺎدت‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ هﻴﭻ ﮐﺲ ادارﻩ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ذﮐﺎء داهﻴﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺗﻨﻘﻴ ﺪﯼ و ﺗﺤﻠﻴﻠ ﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬در اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠ ﯽ ﮐﻤ ﻮن‬
‫ﺁن ﺗﺤﻮﻟﯽ را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ از ﺁن ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠ ﺖ ﺟ ﺒﻦ‬
‫ﺧ ﻮد و ﻋ ﺪم ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ ﮔ ﺴﻴﺨﺘﻦ ﻗﻄﻌ ﯽ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺁن را‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ هﺎ هﻢ‪ ،‬ﻳﺎ از ﻓﺮط ﺷﺘﺎﺑﺰدﮔﯽ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﭘﯽ ﻧﺒﺮدن ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺒﺪﻻت ﺗﻮدﻩ اﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺁن را ﺑﺒﻴﻨﻨ ﺪ‪» .‬ﺣﺘ ﯽ‬
‫ﻓﮑﺮ اﻧﻬﺪام ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻬﻨﻪ را ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮد ﺧﻄﻮر داد‪ ،‬ﺁﺧ ﺮ ﺑ ﺪون‬
‫وزراﺗﺨﺎﻧﻪ ه ﺎ و ﻣ ﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ ﺁن ه ﺎ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ از ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ رﻓ ﺖ«‪ -‬اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻓﺮد اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﯽ ﺳﺮاﭘﺎﯼ وﺟ ﻮدش را ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓﺘ ﻪ و‬
‫در ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻳﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب و ﺧﻼﻗﻴﺖ اﻧﻘﻼب ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮگ ﺑﺎرﯼ از ﺁن ﻣﯽ ﺗﺮﺳﺪ )هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐ ﻪ ﻣﻨ ﺸﻮﻳﮏ ه ﺎ و اس اره ﺎﯼ‬
‫ﻣﺎ از ﺁن ﻣﯽ ﺗﺮﺳﻨﺪ(‪.‬‬
‫»ﺑﺎﻳ ﺪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻓﮑ ﺮ اﻧﻬ ﺪام ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺗﻌﻤ ﻖ در درس ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﻧﻘﻼب ه ﺎﯼ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﮐ ﻪ ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﻬ ﺪم ﺷ ﺪﻩ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﻟﺰوﻣ ﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ«‪ -،‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﺪﻻل ﻓ ﺮد‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ اﺳﺖ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴﺖ ه ﺎ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوﯼ از‬
‫ﺣﻀﺮات ﮐﺮاﭘﻮﺗﮑﻴﻦ هﺎ و ﺷﺮﮐﺎء ﮐﺸﺎن ﮐﺸﺎن از دﻧﺒﺎل ﺑ ﻮرژوازﯼ روان اﺳ ﺖ(؛‬
‫و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ از ﺁﻧﺎرﺷﻴ ﺴﺖ ﺗﺎﮐﺘﻴ ﮏ ﻳ ﺄس ﺳ ﺮ ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﺎﮐﺘﻴ ﮏ ﮐ ﺎر‬

‫‪١٦٩‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﯽ اﻣﺎن و ﺟﺴﻮراﻧﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم وﻇ ﺎﺋﻒ ﻣ ﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧ ﻪ دﻳ ﺎﻟﮑﺘﻴﮑﯽ‬

‫ﮐﻪ درﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺷﺮاﺋﻂ ﻋﻤﻠﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮدﻩ هﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁورد‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﻮزد ﮐ ﻪ از ه ﺮ دوﯼ اﻳ ﻦ اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت اﺣﺘ ﺮاز ﺟ ﻮﺋﻴﻢ و در اﻧﻬ ﺪام ﺗﻤ ﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬﻨ ﻪ ﺟ ﺴﺎرت ﺑ ﯽ درﻳ ﻎ از ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎن ده ﻴﻢ و درﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣ ﻮزد ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺄﻟﻪ را ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز ﻣ ﺸﺨﺺ زﻳ ﺮﻳﻦ ﻣﻄ ﺮح ﮐﻨ ﻴﻢ‪ :‬ﮐﻤ ﻮن ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ‬
‫ﻃﯽ ﭼﻨﺪ هﻔﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ را ﺑ ﻪ ﻓ ﻼن ﺗﺮﺗﻴ ﺐ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﺰم ﮐﺎﻣﻞ ﺗﺮ و رﻳﺸﻪ ﮐﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑ ﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰم‬
‫اﻗ ﺪاﻣﺎﺗﯽ را ﮐ ﻪ از ﺁن ﺳ ﺨﻦ رﻓ ﺖ اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ‪ .‬ﺟ ﺴﺎرت اﻧﻘﻼﺑ ﯽ را از ﮐﻤﻮﻧﺎره ﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﻢ‪ ،‬اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠ ﯽ ﺁن ه ﺎ را ﮔ ﺮدﻩ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣﺒ ﺮم و ﻓ ﻮرًا‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺪاﻧﻴﻢ و ﺁن وﻗﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﮔ ﺎم ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ در ﭼﻨ ﻴﻦ راه ﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ اﻧﻬ ﺪام‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮرﮐﺮاﺗﻴﺰم ﺧﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻬﺪاﻣﯽ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم روز ﮐ ﺎر را‬
‫ﮐﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮدﻩ هﺎ را ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻪ ﭘ ﺎ ﻣ ﯽ دارد‪ ،‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ اه ﺎﻟﯽ را در‬
‫ﺷﺮاﺋﻄﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﻼاﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﻪ هﻤﻪ اﻣﮑﺎن ﺧﻮاهﺪ داد »وﻇﺎﺋﻒ دوﻟﺘﯽ«‬
‫را اﻧﺠ ﺎم دهﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ زوال ﮐﺎﻣ ﻞ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣﻨﺠ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪» ...:‬وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ اﻋﺘ ﺼﺎب ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻬﺪام ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ اﻳ ﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ‬
‫را در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ وادار ﺑ ﻪ ﮔﺬﺷ ﺖ ﮐﻨ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ را ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺳﺮ ﺧﺼﻮﻣﺖ دارد ﺑﻪ ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﮐ ﻪ از وﯼ ﺣ ﺴﻦ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﮐﻨﺪ )‪ ...(entgegenkommende‬وﻟﯽ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ و در هﻴﭻ ﺷ ﺮاﺋﻄﯽ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ«‬
‫)ﻳﻌﻨﯽ ﻏﻠﺒﻪ ﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﺮ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﯼ ﺳﺮ ﺧ ﺼﻮﻣﺖ دارد( »ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬

‫‪١٧٠‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺑ ﻪ اﻧﻬ ﺪام ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﻣﻨﺠ ﺮ ﮔ ﺮدد ﺑﻠﮑ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات‬
‫)‪ (Verschiebung‬ﻣﻌﻴﻨ ﯽ را در ﺗﻨﺎﺳ ﺐ ﻗ ﻮا در درون ﻗ ﺪرت دوﻟ ﺖ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺷﻮد‪ ...‬هﺪف ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣ ﺎ ه ﻢ در اﻳ ﻦ ﺿ ﻤﻦ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن‬
‫ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد از ﺑﻪ ﮐ ﻒ ﺁوردن ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ از راﻩ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫در ﭘﺎرﻟﻤﺎن و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ«‪.‬‬
‫)ص ‪(٧٣٢ ،٧٢٧ ،٧٢٦‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺮﻳﻦ و رذﻳﻼﻧﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم و دﺳ ﺖ ﮐ ﺸﻴﺪن از اﻧﻘ ﻼب‬
‫در ﮐﺮدار در ﺣﺎل ﻗﺒﻮل ﺁن در ﮔﻔﺘﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ ﻓﮑ ﺮش از »ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﮐ ﻪ‬
‫از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺣ ﺴﻦ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﮐﻨ ﺪ« ﻓﺮاﺗ ﺮ ﻧﻤ ﯽ رود و اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ‪١٨٤٧‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ »ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ« »ﻣﺘ ﺸﮑﻞ ﻧﻤ ﻮدن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ« را اﻋﻼم ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد ﮔ ﺎﻣﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﭘ ﺲ ﮐ ﻪ در راﻩ ﮐﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ »وﺣﺪت« ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﻴﺪﻣﺎن هﺎ‪ ،‬ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ ه ﺎ‬
‫و واﻧﺪروﻟﺪهﺎ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ در راﻩ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ »از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫ﺣﺴﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﻨﺪ« ﻣﻮاﻓﻘﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﺎ راﻩ اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم را در ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺮاﯼ‬
‫اﻧﻬﺪام ﺗﻤﺎم ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻬﻨﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺗ ﺎ ﺧ ﻮد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﻣ ﺴﻠﺢ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪» -‬دو ﺑﺎ هﻢ ﺗﻔﺎوت ﺑﺰرﮔﯽ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﺮﮔ ﻪ ﯼ ﻣﻄﺒ ﻮع ﻟ ﮋﻳﻦ ه ﺎ‪ ،‬و داوﻳ ﺪهﺎ‪ ،‬ﭘﻠﺨ ﺎﻧﻒ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﭘﻮﺗﺮﺳ ﻒ ه ﺎ‪ ،‬ﺗ ﺴﺮﻩ ﺗﻠ ﯽ ه ﺎ و ﭼﺮﻧ ﻒ ه ﺎ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ در راﻩ‬
‫»ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ ﻗ ﻮا در درون ﻗ ﺪرت دوﻟﺘ ﯽ« و در راﻩ »ﺗﺤ ﺼﻴﻞ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ در‬
‫ﻼ ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ دارﻧ ﺪ‪ -‬و اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎن و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺴﻠﻂ ﮐﺎﻣﻞ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﺮ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ« ﮐ ﺎﻣ ً‬

‫‪١٧١‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑ ﻪ ﻏﺎﻳ ﺖ ﺷ ﺮﻳﻔﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ‬

‫ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽ اﺳ ﺖ و هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ در ﭼﻬ ﺎرﭼﻮب ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﻣ ﺎ راﻩ اﻧ ﺸﻌﺎب ﺑ ﺎ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴ ﺴﺖ ه ﺎ را در ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪ :‬و ﺗﻤ ﺎﻣﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ در ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﮐﻪ هﺪف ﺁن اﻳﺠﺎد »ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻗ ﻮا«‬
‫ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬اﻧﻬ ﺪام ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘ ﺎرﻳﺰم ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻬﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮑﯽ از ﻧﻮع ﮐﻤﻮن ﻳﺎ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﺑﺎزان و دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫******************‬

‫در ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،‬ﺟﺮﻳ ﺎن ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ از ﮐﺎﺋﻮﺗ ﺴﮑﯽ دﺳ ﺖ راﺳ ﺖ ﺗﺮﻧ ﺪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن هﺎﺋﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﻧﻈﻴ ﺮ »ﻣﺎهﻨﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ« در ﺁﻟﻤ ﺎن )ﻟ ﮋﻳﻦ‪ ،‬داوﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻮﻟﺐ و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ و از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ دو ﺗﻦ اﺳﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﯼ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﺘﺎﺋﻮﻧﻴﻨﮓ و‬
‫ﺑﺮاﻧﺘﻴﻨﮓ( ژورﺳﻴﺴﺖ هﺎ و واﻧﺪاروﻟﺪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺑﻠﮋﻳﮏ‪ ،‬ﺗﻮراﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺮﻩ وس و‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺟﻨ ﺎح راﺳ ﺖ ﺣ ﺰب اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ‪ ،‬ﻓ ﺎﺑﻴﻦ ه ﺎ و »ﻣ ﺴﺘﻘﻞ ه ﺎ« )»ﺣ ﺰب‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮ« ﮐﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻤﻴﺸﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻟﻴﺒﺮال هﺎ اﺳﺖ( در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁن ه ﺎ‪ .‬هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﺣ ﻀﺮات ﮐ ﻪ در اﻣ ﻮر ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ و ﭘﻮﺑﻠﻴﺴﻴ ﺴﺘﯽ ﺣ ﺰب‬
‫ﻧﻘﺶ ﻋﻈﻴﻢ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﻘﺶ ﻗﺎﻃﻌﯽ اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﻋﻠﻨ ًﺎ‬
‫ﻧﻔ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم ﺑ ﯽ ﭘ ﺮدﻩ اﯼ را ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬در ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣ ﻀﺮات »دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ« ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﺎ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ »ﻣﺘ ﻀﺎد اﺳ ﺖ«!! اﻳﻨ ﺎن در‬
‫ﻣﺎهﻴﺖ اﻣﺮ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮق ﺟﺪﯼ ﺑﺎ دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوا ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٢‬‬
‫دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬ ‫ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺑﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﮐﻴﻔﻴ ﺖ ﻣ ﺎ ﺣ ﻖ دارﻳ ﻢ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ را ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ ﮐ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬

‫ﻼ ﺑ ﻪ ﺳﺮاﺷ ﻴﺐ اﭘﻮرﺗ ﻮﻧﻴﺰم در‬
‫ﻗ ﺎﻃﻊ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن رﺳ ﻤﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل دوم ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻏﻠﻄﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﮐﻤﻮن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻮرد ﺗﺤﺮﻳ ﻒ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﻴﺰﻧﺪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ دوﻟﺘﯽ ﮐﻬﻨﻪ را ﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮﻳﻨﯽ را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن‬
‫ﺳ ﺎزﻧﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺳ ﻴﺎدت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤ ﻮل‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪل ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ -‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﻋﮑ ﺲ ﺁن‬
‫ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ و »ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁوردن ﻗﺪرت« ﻃﻮرﯼ واﻧﻤﻮد ﻣ ﯽ ﮔ ﺸﺖ ﮐ ﻪ ه ﺰاران‬
‫رﺧﻨﻪ ﺑﺮاﯼ اﭘﻮرﺗﻮﻧﻴﺰم در ﺁن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳ ﻒ و ﺳ ﮑﻮت در ﻣ ﺴﺄﻟﻪ ﯼ روش اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺎرﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ در‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دوﻟ ﺖ ه ﺎ ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺟﻨﮕ ﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ رﻗﺎﺑ ﺖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴ ﺴﺘﯽ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻴﻮﻻﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﻣﺒﺪل ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و اﻳﻦ هﻴﻮﻻ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﺗﻦ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﮎ هﻼﮎ ﻣ ﯽ اﻓﮑﻨ ﺪ ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣ ﺸﺎﺟﺮﻩ ﺣ ﻞ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁﻳ ﺎ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﻳ ﺎ ﺁﻟﻤ ﺎن‪-‬‬
‫ﻓﻼن ﻳﺎ ﺑﻬﻤﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣ ﺎﻟﯽ ﺑ ﺮ ﺟﻬ ﺎن ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎﺋﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ -‬ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﻧﻘ ﺶ‬
‫∗‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ را ﺑﺎزﯼ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫∗‬
‫‪ -‬ﺳﭙﺲ در ﻧﺴﺨﻪ ﯼ ﺧﻄﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ« ﺗﺠﺮﺑﻪ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ‪١٩٠٥‬و ‪ ١٩١٧‬روس‬
‫ﻣﺒﺤﺜﯽ ﮐﻪ در ﻋﻨﻮان اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺪان اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ داراﯼ ﭼﻨﺎن داﻣﻨﻪ ﺑﯽ ﮐﺮاﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺁن ﻣﯽ ﺗﻮان و ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺘﺎب هﺎ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳ ﺮ در ﺁورد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ ﻧﺎﭼ ﺎر ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ درس هﺎﺋﯽ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ اﮐﺘﻔﺎ ورزﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﻪ وﻇﺎﺋﻔﯽ ﻣﺮﺑ ﻮط ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻧﻘﻼب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺪرت دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ دارد‪) .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻧ ﺴﺨﻪ ﺧﻄ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ(‪ .‬هﻴﺌﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪ‪.‬‬

‫‪١٧٣‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﭘﺲ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮاﯼ ﭼﺎپ ﻳﮑﻢ‬

‫اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ در اوت و ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﻦ ﻃ ﺮح‬

‫ﻧﮕ ﺎرش ﻓ ﺼﻞ ﺑﻌ ﺪﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻓ ﺼﻞ هﻔ ﺘﻢ‪» -:‬ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ه ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ‪ ١٩٠٥‬و‬
‫‪ ١٩١٧‬روس« را ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدم‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﺟ ﺰ ﻋﻨ ﻮان‪ ،‬ﻣﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﻳ ﮏ‬
‫ﺳﻄﺮ از اﻳﻦ ﻓﺼﻞ هﻢ ﻧﺸﺪم؛ ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﻓ ﺮا رﺳ ﻴﺪن اﻧﻘ ﻼب اﮐﺘﺒ ﺮ ‪١٩١٧‬‬
‫»ﻣﺎﻧﻊ ﮔﺮدﻳﺪ«‪ .‬از ﭼﻨﻴﻦ »ﻣﺎﻧﻌﯽ« ﻓﻘﻂ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺷ ﺎد ﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻧﮕ ﺎرش ﻗ ﺴﻤﺖ‬
‫دوم اﻳ ﻦ رﺳ ﺎﻟﻪ را )ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ »ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ‪ ١٩٠٥‬و ‪ ١٩١٧‬روس«‬
‫اﺧﺘ ﺼﺎص دارد( ﺷ ﺎﻳﺪ ﻻزم ﺁﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪت درازﯼ ﺑ ﻪ ﺗﻌﻮﻳ ﻖ اﻧ ﺪازﻳﻢ؛ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑ ﺴﺘﻦ »ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ اﻧﻘ ﻼب« ﻣﻄﺒ ﻮع ﺗ ﺮ و ﺳ ﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ از ﭼﻴ ﺰ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺆﻟﻒ‬
‫ﭘﺘﺮوﮔﺮاد ‪ ٣٠‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪١٩١٧‬‬
‫در ﻣﺎﻩ هﺎﯼ اوت و ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ در ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٨‬ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ادارﻩ ﯼ ﻧ ﺸﺮﻳﺎت »ژﻳ ﺰن اﯼ ازﻧﺎﻧﻴ ﻪ« ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫ﮐﺘﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٤‬‬