‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل«‬

‫ﺟﻠﺪ اول – ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻣﻄﻠﻖ‬

‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻣﻄﻠﻖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬روﻧﺪ ﮐﺎر و روﻧﺪ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ‬

‫روﻧﺪ ﮐﺎر‬ ‫‪-١‬‬
‫روﻧﺪ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ‬ ‫‪-٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش‬

‫درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‬ ‫‪-١‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ارزش ﻣﺤﺼﻮل در اﺟﺰاء ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫‪-٢‬‬
‫"ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ" ﺳﻨﻴﻮر‬ ‫‪-٣‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫‪-٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ هﺸﺘﻢ‪ :‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‬

‫ﺣﺪود روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‬ ‫‪-١‬‬

‫‪١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺟﻮع اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار و ﺑﻮﻳﺎر‬ ‫‪-٢‬‬

‫رﺷﺘﻪ هﺎﺋﯽ از ﺻﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﮐﺎر روزاﻧﻪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺎرﯼ‬ ‫‪-٤‬‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ .‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗﻄﻮﻳ ﻞ‬ ‫‪-٥‬‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر از ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺮن ﭼﻬﺎردهﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ -‬ﺗﺤﺪﻳ ﺪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬ ‫‪-٦‬‬
‫ﻗﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳﻪ ﯼ ﻗﺎﻧﻮن‪ -‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯼ اﻧﮕﻠﻴﺲ از ‪ ١٨٣٣‬ﺗﺎ ‪١٨٦٤‬‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ -‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ‬ ‫‪-٧‬‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬ﻧﺮخ و ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻳﺮج اﺳﮑﻨﺪرﯼ ﺳﺎل ‪١٣٥٢‬‬

‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬
‫ﺁدرس اﻧﺘﺮﻧﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪http://www.iwsn.org/nashr.htm :‬‬
‫ﺁدرس ﭘﺴﺘﯽ‪BM IWSN, London WC١N ٣XX, UK:‬‬
‫اﻳﻤﻞ‪yasharazarri@yahoo.com :‬‬
‫اﻳﻤﻞ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ‪١٣٨٥ :‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻣﻄﻠﻖ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪:‬‬
‫روﻧﺪ∗ ﮐﺎر و روﻧﺪ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ‬

‫‪ -١‬روﻧﺪ ﮐﺎر‬
‫ﻣ ﺼﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧﺮﻳ ﺪار ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺁن ﻧﻴ ﺮو را ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫واداﺷﺘﻦ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ اش‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺎﻟﻔﻌ ﻞ )‪(actu‬‬
‫ﻼ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺎﻟ ّﻘﻮﻩ )‪(potentia‬‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻓ ّﻌﺎل ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرش در ﮐﺎﻻه ﺎ ﻣﺠ ﺴﻢ ﮔ ﺮدد ﺑﺎﻳ ﺪ ﭘ ﻴﺶ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ در‬
‫ارزش هﺎﯼ ﻣﺼﺮف ﻳﻌﻨ ﯽ در اﺷ ﻴﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ درد رﻓ ﻊ ﻧ ﻮﻋﯽ از اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﻣ ﯽ ﺧﻮرﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﻪ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺁن واﻣ ﯽ دارد ﻋﺒ ﺎرت‬
‫از ﻳﮏ ارزش ﻣﺼﺮف ﺧﺎص‪ ،‬ﻳﮏ ﺟﻨﺲ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺎهﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ارزش هﺎﯼ‬

‫∗‪ -‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ و ﻓﺼﻮل ﺁﻳﻨﺪﻩ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ روﻧ ﺪ را ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ و در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﻢ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ه ﺮ دو ﮐﻠﻤ ﻪ ذه ﻦ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ را ﺑﻴﮕ ﺎﻧﮕﯽ ﻣﻔﻬ ﻮم روﻧ ﺪ و ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﻣﻌﺘﺎد ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣ ﺼﺮف ﻳ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ه ﺎ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارو ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺎرت او ﺁﻣ ﺎدﻩ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﺪوًا ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از‬
‫هﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﻧﺨﺴﺖ ﮐﺎر ﻋﺒﺎرت از ﭘﺮوﺳﻪ اﯼ ﺳﺖ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﭘﺮوﺳ ﻪ اﯼ‬
‫ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ ﺁن اﻧ ﺴﺎن ﻓﻌﺎﻟ ّﻴ ﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ را واﺳ ﻄﻪ ﯼ ﺗﺒ ﺎدل ﻣ ﻮا ّد ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﻮد و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﺁن را ﻣ ﻨﻈﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺎرت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬اﻧ ﺴﺎن ﺧ ﻮد در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣ ﻮا ّد‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬وﯼ ﻗ ﻮاﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﯼ را ﮐ ﻪ در ﮐﺎﻟﺒ ﺪ‬
‫ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎزوهﺎ‪ ،‬ﭘﺎهﺎ‪ ،‬ﺳﺮ و دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐ ﺖ در ﻣ ﯽ ﺁورد ﺗ ﺎ ﻣ ﻮاد ﻃﺒﻴﻌ ﯽ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد او ﻗﺎﺑ ﻞ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺗﺤ ﺖ اﺧﺘﻴ ﺎر درﺁورد‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫وﯼ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ روﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﺎرج از ﺧﻮد ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺁن را دﮔﺮﮔ ﻮن ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪،‬‬
‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻃﺒﻴﻌﺖ وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﻧﻴ ﺰ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬وﯼ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﻌﺪاداﺗﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻧﻬﺎد اﻳﻦ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ و ﺑﺎزﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺁن را ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫در ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ اﺷ ﮑﺎل اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﮐ ﺎر ﮐ ﻪ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ و ﻏﺮﻳ ﺰﯼ دارد‬
‫ﮐﺎرﯼ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺁن وﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ هﻨ ﻮز ﺷ ﮑﻞ اوﻟﻴ ﻪ ﯼ ﻏﺮﻳ ﺰﯼ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ‬
‫ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮاﻟﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎﻻ ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬در ﺣﮑ ﻢ ادوار وازﻣﻨ ﻪ ﯼ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ ﮐ ﺎر را در ﺁن‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮًا ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ‪ .‬ﻋﻨﮑﺒ ﻮت َاﻋﻤ ﺎﻟﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻧ ﺴﺎج ﺷ ﺒﺎهﺖ دارد و زﻧﺒ ﻮر ﻋ ﺴﻞ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺣﺠ ﺮﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﻮﻣﯽ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺟ ﺐ ﺣﻴ ﺮت ﺑﺮﺧ ﯽ از اﺳ ﺘﺎدان ﻣﻌﻤ ﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻟ ﯽ ﺁن ﭼ ﻪ از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﻤ ﺎر را از ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ زﻧﺒ ﻮر ﻋ ﺴﻞ ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻌﻤ ﺎر ﭘ ﻴﺶ‬
‫از ﺁن ﮐ ﻪ ﺣﺠ ﺮﻩ را در ﮐﻨ ﺪو ﺑﻨ ﺎ ﮐﻨ ﺪ در ﺳ ﺮ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬در ﭘﺎﻳ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ از ﺁﻏﺎز در ﺗﺼﻮر ﮐﺎرﮔﺮ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ذهﻨﯽ وﺟ ﻮد‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ وﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﮑﻠﯽ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﻋﻤ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ او در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺑ ﻪ‬
‫هﺪف ﺧﻮد در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬هﺪﻓﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد از ﺁن ﺁﮔ ﺎﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬

‫‪٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺮ ﻧ ﻮع و ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ َاﻋﻤ ﺎل او ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ارادﻩ اش ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺁن ﺗﺒﻌﻴ ﺖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬‬

‫و اﻳ ﻦ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣﻨﻔ ﺮد و ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﮐ ﺸﺶ ﺁن اﻋ ﻀﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ در ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﺪت ﮐ ﺎر ارادﻩ ﯼ ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ه ﺪﻓﯽ ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در دﻗ ﺖ ﺑ ﺮوز‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و هﺮ ﻗﺪر ﻣﺤﺘﻮﯼ ﮐﺎر و ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺮاء ﺁن ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳ ﻦ ه ﺮ ﻗ ﺪر ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁن را ﮐﻤﺘ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﻋ ﺎدﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺸﺶ ارادﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎدﻩ ﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻃﺒﻖ هﺪف ﻳﺎ ﺧﻮد ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮل ﮐ ﺎر‬
‫و وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر‪.‬‬
‫زﻣﻴﻦ )ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺷﺎﻣﻞ ﺁب ﻧﻴﺰ هﺴﺖ( هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐ ﻪ از اﺑﺘ ﺪاء اﻧ ﺴﺎن را از‬
‫ﺟﻬﺖ ﺁذوﻗﻪ ﻳﻌﻨﯽ وﺳﺎﺋﻞ ﺁﻣﺎدﻩ ﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ١‬ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻋﻤﻞ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑ ﺸﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد دارد‪ .‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ اﺷ ﻴﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁن هﺎ را ﺑ ﺎ زﻣ ﻴﻦ ﻗﻄ ﻊ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻣﺤﻤ ﻮﻻت ﮐ ﺎرﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﻨﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎهﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺻ ﻴﺪ از ﻋﻨ ﺼﺮ‬
‫ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺁب‪ ،‬ﺟﺪا ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬درﺧﺘ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺟﻨﮕ ﻞ دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩ ﻗﻄ ﻊ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﻳ ﺎ‬
‫ﻶ ﮐ ﺎرﯼ در ﻣﺤﻤ ﻮل ﻳ ﺎ ﻣ ﻮرد‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﮐﻪ از رﮔﻪ ﯼ ﺧﻮد ﮐﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺷ ﺴﺖ و ﺷ ﻮ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﮐﺎر ﻧﻔﻮذ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺁن را ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﻣ ﯽ ﻧ ﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ه ﺮ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎﻣﯽ ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر ه ﺴﺖ وﻟ ﯽ‬
‫هﺮ ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎر ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ در ﺁن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻋﺒ ﺎرت از ﭼﻴ ﺰ ﻳ ﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﯼ اﺷ ﻴﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﻮد و‬
‫ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎرش ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و از ﺁن ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮاﻳﺖ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻋﻤ ﻞ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﺷ ﺌﯽ‬

‫‪" -١‬ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﺧ ﻮد روﯼ زﻣ ﻴﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﻢ و ﮐ ﺎﻣ ً‬

‫ﻶ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از اﻧ ﺴﺎن وﺟ ﻮد دارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻮﺋﯽ از ﻃﺮف ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩ ﻋﻄﺎ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﮐﻤﯽ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺗﺎ وﯼ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺪان وﺳﻴﻠﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ و ﻧﻴﮑﺒﺨﺘﯽ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫‪(James Steuart: „Principles of Political Economy“. Dublin, ١٧٧٠. vol. P. ١١٦).‬‬

‫‪٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﻮرد ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﯼ ﺧﻮاص ﻣﮑ ﺎﻧﻴﮑﯽ‪ ،‬ﻓﻴﺰﻳﮑ ﯽ و ﺷ ﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﺷ ﻴﺎء‬
‫را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﺗﺎ ﻃﺒﻖ هﺪف ﺧﻮﻳﺶ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻗ ﻮﻩ ﺑ ﻪ روﯼ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ دهﺪ ‪ . ٢‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از وﺳﺎﺋﻞ ﻣﻌﻴ ﺸﺘﯽ ﮐ ﻪ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻮﻩ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﭼﻴﻨﺪ و در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ از اﻋﻀﺎﯼ ﺑﺪن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼﯼ ﺧ ﻮد در‬
‫ﻣﯽ ﺁورد ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ اﻧ ﺴﺎن اﺷ ﻴﺎء ﻃﺒﻴﻌ ﯽ را ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ﮐ ﺮدن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻋ ﻀﺎء ﺑ ﺪن ﺧ ﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺁن ﭼﻪ در ﺗﻮرات ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺑ ﺴﻂ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬زﻣ ﻴﻦ‬
‫هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ اﻧﺒﺎر ﺁذوﻗﻪ ﯼ اﺑﺘﺪاﺋﯽ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ زرادﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ اوﻟﻴ ﻪ ﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﯼ‬
‫ﻼ زﻣﻴﻦ ﺳ ﻨﮕﯽ را ﮐ ﻪ اﻧ ﺴﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎﺋﻴﺪن‪ ،‬ﺑﺮﻳ ﺪن‪ ،‬ﻓ ﺸﺮدن‪،‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮدن و ﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ وﯼ ارزاﻧﯽ ﻣﯽ دارد‪ .‬ﺧﻮد زﻣ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎر اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺁﻏ ﺎز ﺧ ﺪﻣﺖ وﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در ﮐ ﺸﺎورزﯼ‬
‫ﺑﺎز ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ وﺳﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮ ﮐ ﺎر و درﺟ ﻪ ﯼ ﻧ ﺴﺒﺘ ًﺎ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﯼ از ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎر اﺳﺖ‪ . ٣‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺗ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‬
‫ﻼ ﮐ ﺎر ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﻧﺎﭼ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎرﯼ اﺣﺘﻴ ﺎج ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ روﯼ ﺁن ه ﺎ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻏﺎره ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ اﻧ ﺴﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ اﻓ ﺰار و اﺳ ﻠﺤﻪ ﯼ ﺳ ﻨﮕﯽ دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺁﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ ﺣﻴﻮان رام ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﻴﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و اهﻠﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻨﺐ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﭼﻮب‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان و ﺻﺪﻓﯽ ﮐ ﻪ ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺷ ﺪﻩ‬

‫‪" -٢‬ﻋﻘﻞ ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﮐﻪ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎز اﺳﺖ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮﻧ ﮓ ﺁن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻋﺒ ﺎرت از‬
‫اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ واﺳﻄﻪ ﺗﺮاش اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﻴﺎء را در ﺣﺎﻟﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﺧ ﺎص ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﻪ روﯼ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ هﻢ ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ و ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ در اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ اﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ هﺪف ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪(Hegel: „Enzyklopädie“, Erster Teil. „Die Logik“, Derlin, ١٨٤٠, S. ٣٨٢).‬‬
‫هﮕﻞ‪ :‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف‪ -‬ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ‪ .‬ﺑﺮﻟﻴﻦ‪ ١٨٤٠‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪٣٨٢‬‬
‫‪ -٣‬ﮔﺎﻧﻴ ﻞ ) ‪ ( Ganilh‬در ﮐﺘ ﺎب ﺗﺌ ﻮرﯼ ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد ﺧ ﻮد )ﭘ ﺎرﻳﺲ ‪ (١٨١٥‬ﮐ ﻪ ﻧﺎﮔﻔﺘ ﻪ ﻧﻤﺎﻧ ﺪ‬
‫ﮐﺘﺎب ﺑﯽ ﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﻓﻴﺰﻳﻮﮐﺮات هﺎ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﭘﺮوﺳﻪ هﺎﯼ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺸﺎورزﯼ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎص ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻣﻼزﻣﻪ دارد ﺷﻤﺎرش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘ ﺶ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﻳﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ . ٤‬اﺳ ﺘﻌﻤﺎل و اﻳﺠ ﺎد وﺳ ﺎﺋﻞ‬

‫ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻄﻔﻪ اﯼ در ﻧﺰد ﺑﺮﺧﯽ از اﻧ ﻮاع ﺣﻴﻮاﻧ ﺎت وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺻ ﻔﺖ‬
‫ﻣﻤﻴ ﺰﻩ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر وﻳ ﮋﻩ ﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓ ﺮاﻧﮑﻠﻴﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺣﻴﻮان اﻓﺰار ﺳﺎز )‪ (a toolmaking animal‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻤﺎن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺳﺘﺨﻮان هﺎﯼ ﻓﺴﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺪﻧﯽ اﻧ ﻮاع‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﻣﻬ ﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻗﻀﺎوت درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻗﺘ ﺼﺎد ﺳ ﺎﺧﺖ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺳ ﭙﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اهﻤﻴ ﺖ دارد‪ .‬وﺟ ﻪ‬
‫ﺗﻤ ﺎﻳﺰ دوران ه ﺎﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ در اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﭼ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ در‬
‫ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ و ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎرﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ . ٥‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫درﺟﻪ ﺳﻨﺞ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧ ﺸﺎن دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در درون ﺁن ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﮐﺎر ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ را دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫اﺳ ﺘﺨﻮاﻧﯽ و ﻋ ﻀﻼﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻣﻌ ﺮف ﺻ ﻔﺎت ﻣﺸﺨ ﺼﻪ ﯼ دوران ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻌﻴﻨﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺁن وﺳﺎﺋﻠﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ﻇﺮف‪ ،‬ﺳﺒﺪ‪ ،‬ﮐﻮزﻩ‪ ،‬ﺗﻨ ﮓ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﮕﺎهﺪارﯼ ﻣﺤﻤﻮﻻت ﮐﺎر ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ را‬

‫‪ -٤‬ﺗﻮرﮔﻮ ) * ( ‪ Turgot‬در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ﺧﻮد )‪(١٧٦٦‬‬

‫"‪ " Rèflexion sur la formation et la distribution des richesses‬اهﻤﻴ ﺖ دام‬
‫رام ﺷﺪﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺁﻏﺎز ﮐﺸﺖ و ﮐﺎر ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫) * ( ‪ (١٧٨١ -١٧٢٧) . Anne, Robert, Jacques, baron de Turgot -‬اﻗﺘ ﺼﺎددان‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ و وزﻳﺮ ﻟﻮﺋﯽ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ از ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻴﺰﻳﻮﮐﺮات هﺎ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﺎﮔﺮد دﮐﺘ ﺮ ﮐﻨ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﺎرﮐﺲ "ﺑﺎ وﯼ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻴﺰﻳﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﺎ درﺟﻪ ﯼ اول ﺧﻮد رﺳﻴﺪ"‪.‬‬
‫‪ -٥‬از ﻣﻴﺎن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺎﻻه ﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﺻ ﺮﻓًﺎ ﺗﺠﻤﻠ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﯼ ﺗﮑﻨﻮﻟ ﻮژﯼ دوران ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻢ اهﻤﻴﺖ ﺗﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪) -٥a‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﭼﺎپ دوم(‪ -‬هﺮ ﭼﻨ ﺪ ﺗ ﺎرﻳﺦ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ هﺮ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎﯼ هﺮ ﺗﺎرﻳﺦ واﻗﻌﯽ اﺳ ﺖ ﮐﻤﺘ ﺮ ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠ ﻮم ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎت ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﻻاﻗﻞ ازﻣﻨﻪ ﯼ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻓﺰار و ﺳﻼح هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻋﻬﺪ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻬﺪ‬
‫ﻣﻔﺮغ و ﻋﻬﺪ ﺁهﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﻋﺮوﻗﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑ ﻮر در ﻣ ﻮرد ﺳ ﺎﺧﺖ‬
‫‪٥a‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﺗﺎزﻩ ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻳﻔﺎء ﻧﻘﺶ ﭘﺮاهﻤﻴﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻌﻨ ﺎﺋﯽ وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در اﻋ ﺪاد وﺳ ﺎﺋﻞ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﺷ ﻴﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮐﺎر ﺑﺮ ﻣﺤﻤﻮل ﺁن ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ از اﻧﺤ ﺎء ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮاﻳﺖ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﭘﺮوﺳﻪ ﺿﺮورت دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‬
‫ﻼ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧ ﺎﻗﺺ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺪون ﺁن هﺎ ﭘﺮوﺳﻪ ﻳﺎ اﺻ ً‬
‫ﺧﻮد زﻣﻴﻦ ﺑﺎز از زﻣﺮﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻋﺎم ﮐﺎر ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ زﻳ ﺮا زﻣ ﻴﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﺁن اﺳﺘﻘﺮار ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ )‪ (locus standi‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻴﺪاﻧﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در ﺁن اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد )‪ (field of employement‬ﻋﻄ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬از‬
‫ﻼ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺜ ﺎل از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎﯼ ﻣﺤﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎل هﺎ و راﻩ هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪد وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﺁن ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗ ﯽ را ﮐ ﻪ از ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ در ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺧﺎﺗﻤ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺮوﺳﻪ ﻋﺒﺎرت از ﻳﮏ ارزش ﻣﺼﺮف ﻳﻌﻨﯽ ﻣ ﺎدﻩ اﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ هﺎﯼ اﻧﺴﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﺤﻤﻮل ﺧﻮﻳﺶ در ﺁﻣﻴﺨﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺤﻤﻮل‪ ،‬ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﺮد اﮐﻨﻮن از ﺳﻮﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﺻ ﻴﺘﯽ در ﺣ ﺎل ﺳ ﮑﻮن‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت هﺴﺘﯽ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎﻓﺘﻪ اﯼ ﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن اﮔ ﺮ ﻣﺠﻤ ﻮع ﭘﺮوﺳ ﻪ را از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اش ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل اﺳ ﺖ ﻣ ﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر و ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎر هﺮ دو ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ٦‬و ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر ﺑﺎرﺁور ‪ ٧‬دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻀﺎد ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬

‫ﻼ ﻣ ﺎهﯽ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎهﯽ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ هﻨﻮز ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن ﭼﻨ ﻴﻦ هﻨ ﺮﯼ ﮐ ﺸﻒ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎهﯽ را در ﺁﺑ ﯽ ﺻ ﻴﺪ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎهﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮔﺮ ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل از ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷ ﻮد در ﻋ ﻮض‬

‫ارزش ه ﺎﯼ ﻣ ﺼﺮف دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﺤ ﺼﻮل ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﮐ ﺎر ه ﺴﺘﻨﺪ ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ وارد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ ارزش ﻣ ﺼﺮﻓﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ ﺧ ﻮد وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﮐ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮﻻت‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺷ ﺮط ﺁن ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺳﺘﺨﺮاﺟﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﺷﮑﺎر‪ ،‬ﻣﺎهﯽ ﮔﻴﺮﯼ وﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣﺤﻤ ﻮل‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ارزاﻧ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ )و ﻧﻴ ﺰ در ﺁن ﻗ ﺴﻤﺖ از ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺁﺑ ﺎد ﮐ ﺮدن زﻣ ﻴﻦ ه ﺎﯼ ﺑﮑ ﺮ و ﺑ ﺎﻳﺮ اﺳ ﺖ( ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺷ ﻌﺐ دﻳﮕ ﺮ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺎ‬
‫ﻼ ﮐ ﺎر در‬
‫ﻣﺤﻤﻮﻟﯽ ﺳﺮ و ﮐﺎر دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤﻤﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﻼ ﺑ ﺬر در ﮐ ﺸﺎورزﯼ‪.‬‬
‫ﺁن ﻧﺸﺴﺖ ﮐﺮدﻩ و ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬از هﻤﻴﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻣﺜ ً‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﻧﺒﺎﺗﺎت ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ در ﺷﮑﻞ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﻧ ﻪ‬
‫ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐ ﺎر ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺗﺤ ﻮﻻت ﻣﻤﺘ ﺪﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻧﺴﺎن و ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﺎر وﯼ اﻳﺠ ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬و اﻣ ﺎ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ‪ ،‬ﺳﻄﺤﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺗ ﺎ ﺁﺛ ﺎر ﮐ ﺎر ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫در اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺁن هﺎ دﻳﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎدﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ‬
‫در اﻳﺠﺎد ﺁن ﻣﺤﺼﻮل وارد ﮐﺮدد‪ .‬ﻣ ﻮاد ﮐﻤﮑ ﯽ ﻳ ﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ذﻏ ﺎل ﺳ ﻨﮓ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﺨ ﺎر‪ ،‬روﻏ ﻦ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﭼ ﺮخ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺠ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﺳﺐ ﺑﺎرﮐﺶ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﺗ ﺎ در ﺁن ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ‬
‫ﻣﺎدﯼ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﺮ ﺑﺮاﯼ ﺳ ﻔﻴﺪ ﮐ ﺮدن ﭘﺎرﭼ ﻪ‪ ،‬ذﻏ ﺎل ﺳ ﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ ﺁه ﻦ‪ ،‬رﻧ ﮓ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﺸﻢ‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻮد ﮐﺎر ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﻮادﯼ ﮐﻪ ﺑ ﺮاﯼ روﺷ ﻨﺎﺋﯽ و ﮔ ﺮم‬
‫ﮐﺮدن ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ‪ .‬در ﻣ ﻮرد ﺳ ﺎﺧﺖ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﺷ ﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﺧ ﺺ‪،‬‬

‫‪ -٧‬اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺎر ﺑﺎرﺁور ﮐﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺳﺎدﻩ ﯼ ﮐﺎر دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺎدﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ و ﻣﺎدﻩ ﯼ ﮐﻤﮑﯽ وﺟﻮد دارد زاﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد زﻳ ﺮا ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ‬
‫‪٨‬‬
‫از ﻣﻮاد ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎدﻩ ﯼ اﺻﻠﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ هﺮ ﺷﺌﯽ داراﯼ ﺧﻮاص ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در ﻣ ﻮرد‬
‫ﻣﺘﻌ ﺪد ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد ﻟ ﺬا ﻣﺤ ﺼﻮل واﺣ ﺪ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻼ ﮔﻨ ﺪم در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﺳ ﻴﺎﺑﺎن و ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﮐ ﺎر ﮔ ﺮدد‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻧ ﺸﺎﺳﺘﻪ ﮔ ﺮ‪ ،‬ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻋ ﺮق ﮔﻴ ﺮ و ه ﻢ داﻣﭙ ﺮور و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود و ﻧﻴ ﺰ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺬر ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻌﺪﻧﯽ ذﻏﺎل از ﺁن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد و در هﻤﺎن ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل واﺣﺪﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر و ه ﻢ‬
‫ﻼ ﺣﻴﻮاﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﭘﺮوارﮐﺎرﯼ ﺧﻮد ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫اﺳﺖ و روﯼ ﺁن ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺪارﮎ ﮐﻮد ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﺼﺮف ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﺑﺮاﯼ ﻣﺤﺼﻮل دﻳﮕﺮ ﮔﺮدد ﻣﺜﻞ اﻧﮕﻮر ﮐﻪ ﻣ ﺎدﻩ ﺧ ﺎم ﺷ ﺮاب ﺳ ﺎزﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﻗﺎﺑﻞ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﺰﺑ ﻮر ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ∗ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻳ ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ اﺳ ﺖ ﺁن را‬
‫ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ∗∗ ﺧﻮاﻧ ﺪ ﻣﺜ ﻞ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﻧ ﺦ ﮐ ﻼف‪ ،‬ﻧ ﺦ ﻗﺮﻗ ﺮﻩ و ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁن ه ﺎ‪ .‬ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم‬

‫‪ -٨‬اﺳﺘﻮرش ‪ Storch‬ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ را ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ " ‪ " Matière‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ از ﻣ ﻮاد‬
‫) (‬
‫ﮐﻤﮑ ﯽ ﮐ ﻪ وﯼ ﺁن ه ﺎ را ﻣ ﺼﺎﻟﺢ " ‪ " Materiaux‬ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ ﻓ ﺮق ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد و ﺷ ﺮﺑﻮﻟﻴﻪ *‬
‫‪ Cherbuliez‬ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ را ﻣﻮاد ﺗﻮﺳﻠﯽ ‪ Matière instrumentales‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫) * ( ‪ -‬ﺁﻧﺘﻮان اﻟﻴﺰﻩ ﺷﺮﺑﻮﻟﻴﻪ ‪ (١٨٧٩ -١٧٩٣) Antoine Elisèe Cherbuliez‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار‬
‫و اﻗﺘﺼﺎددان ﺳﻮﺋﻴﺴﯽ ﺷﺎﮔﺮد ﺳﻴﺴﻤﻮﻧﺪﯼ‪.‬‬
‫∗‪ -‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ - Halbfabrikat‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ ‪Demi- facon‬‬
‫∗∗‪ . Stufenfabrikat -‬ﻣﻨﻈ ﻮر ﻣ ﺎرﮐﺲ از اﻳ ﻦ اﺻ ﻄﻼح ﮐ ﻪ ﺁن را ﺑﻬﺘ ﺮ از اﺻ ﻄﻼح‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ "ﻧﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ" داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل ﺗﻤ ﺎم اﺳ ﺖ و ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻨﺘﻬﺎ هﺪف ﺧﺎص اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اﯼ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻳﻨﺪﻩ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎرﮐﺲ اﺻﻄﻼح ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺻﻠﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷ ﻮد از ﻳ ﮏ ﺳﻠ ﺴﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺑﮕﺬرد و در ﺷﮑﻞ ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﯼ هﻤﻮارﻩ از ﻧﻮ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم را‬
‫ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﻪ وﯼ را ﺑﻪ ﺻﻮرت وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺁﻣ ﺎدﻩ‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬اﻳﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﺑ ﻮدن‪ ،‬وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻳ ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺗﻠﻘ ﯽ ﺷ ﺪن ﻳ ﮏ‬
‫ارزش ﻣﺼﺮف ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﻪ وﯼ در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻣﻘ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑ ﺴﺘﮕﯽ ﺗ ﺎم و ﺗﻤ ﺎم دارد و ﺑ ﺎ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺎم ﺁن ﺗ ﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ هﺮ ﮔﺎﻩ در درون ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﮐﺎر ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وارد ﺷ ﻮﻧﺪ ﺻ ﻔﺖ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑ ﻮدن ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺑ ﺎز ﻓﻘ ﻂ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدﯼ ﮐﺎر زﻧﺪﻩ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رﻳ ﺴﻨﺪﻩ دوﮎ را ﻓﻘ ﻂ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ وﺳ ﻴﻠﻪ و اﻟﻴ ﺎف ﮐﺘ ﺎن‬
‫را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺤﻤ ﻮل رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﻣ ﺼﺎﻟﺢ و‬
‫دوﮎ رﺷ ﺘﻦ ﻣﻴ ﺴﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﻗﺒﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت از ﺁﻏ ﺎز رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻔ ﺮوض اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﺧ ﻮد اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐﺘ ﺎن و دوﮎ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﮐﺎرهﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ هﺴﺘﻨﺪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣ ﻮرد ﺧ ﻮراﮎ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐ ﻪ ﻧ ﺎن ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐﺎره ﺎﯼ ﻗﺒﻠ ﯽ دهﻘ ﺎن‪ ،‬ﺁﺳ ﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻧ ﺎﻧﻮا و ﻏﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﯽ ﺗﻔ ﺎوت ﺗﻠﻘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ هﻨﮕﺎﻣﯽ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺼﻠﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﮐ ﺎر‬
‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﺮوز ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻧﻘﺎﺋ ﺼﯽ ﺑ ﻪ ﻇﻬ ﻮر رﺳ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎردﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ُﺑ ﺮد‪ ،‬ﻧﺨ ﯽ ﮐ ﻪ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﭘ ﺎرﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺧ ﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﻓ ﻼن ﭼﻠﻨﮕ ﺮ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن‬
‫رﻳ ﺴﻨﺪﻩ را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺤ ﺴﻮس ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬در ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ‪ ،‬ﮐ ﺎر‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻮاص ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺑ ﯽ ﻓﺎﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﺤ ّﺮب ﺗﺒﺎدل ﻣﻮاد ﻃﺒﻴﻌﯽ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁهﻦ زﻧﮓ ﻣﯽ زﻧﺪ‬

‫‪١١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫و ﭼ ﻮب ﻣ ﯽ ﭘﻮﺳ ﺪ‪ .‬ﻧﺨ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ و ﺳ ﻮزن دوزﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ ه ﺪر‬

‫رﻓﺘﻪ اﯼ ﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر زﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﮓ در اﻳﻦ اﺷﻴﺎء اﻧﺪازد‪ ،‬ﺁن ه ﺎ را از ﺧ ﻮاب ﻣ ﺮگ ﺑﻴ ﺪار‬
‫ﮐﻨﺪ و از ﺻﻮرت ارزش ﻣﺼﺮف ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﻪ ارزش ﻣﺼﺮف واﻗﻌ ﯽ و ﺑﺎﻟﻔﻌ ﻞ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺁﺗ ﺶ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺪ‪ ،‬ﺁن ه ﺎ را در ﭘﻴﮑ ﺮ ﺧ ﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ وﻇﺎﻳﻔﯽ در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻓﺮا ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑ ﺎ ﻣﻔﻬ ﻮم‬
‫وﺟﻮدﯼ و ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﺁن هﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﺑﺎز ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺷ ﺪن‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت هﺪف دار و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ارزش ه ﺎﯼ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﺗﺎزﻩ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﻮﺋﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐ ﻪ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﻴ ﺸﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣ ﺼﺮف ﺷﺨ ﺼﯽ ﺑﺮﺳ ﻨﺪ و ﻳ ﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺟﺪﻳ ﺪﯼ وارد‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑﻠﮑ ﻪ ﺷ ﺮط وﺟ ﻮدﯼ ﺁن‬
‫ﻧﻴﺰ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓ ﺮو رﻳﺨ ﺘﻦ ﺁن ه ﺎ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر و ﺗﻤ ﺎس ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر زﻧ ﺪﻩ از‬
‫ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻳﮕﺎﻧﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان اﻳﻦ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﮐ ﺎر ﮔﺬﺷ ﺘﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ارزش ﻣﺼﺮف ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد و ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎر‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدﯼ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻤ ﻮل و وﺳ ﺎﺋﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪،‬‬
‫ﺁن هﺎ را ﻣﯽ ﺑﻠﻌﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺧﻮد ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﻣﺼﺮف اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﺼﺮف ﺑ ﺎرﺁور‬
‫ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺷﺨﺼﯽ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد اﺧﻴﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ ﺣﻴ ﺎت ﻓ ﺮد زﻧ ﺪﻩ ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﻧﺨ ﺴﺖ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮﻻت را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺣﻴ ﺎت ﮐ ﺎر و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻌ ﺎل ﻓ ﺮد زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﺼﺮف ﺷﺨ ﺼﯽ هﻤﺎﻧ ﺎ ﺧ ﻮد ﻣ ﺼﺮف ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻣ ﺼﺮف ﺑ ﺎرﺁور ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﻣ ﺼﺮف ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ وﺳﺎﺋﻞ و ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻳﺠﺎد‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ در‬

‫ازﻣﻨ ﻪ ﯼ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻴﻦ اﻧ ﺴﺎن و زﻣ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔﺬﺷ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ در ﺁن‬
‫ﻣﺪاﺧﻠ ﻪ اﯼ ﻧﮑ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ارزاﻧ ﯽ ﺷ ﺪﻩ و ﻣﻌ ّﺮف ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ارﺗﺒ ﺎﻃﯽ ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﮐ ﺎر اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ ﺑﺎز در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺁن را در ﺣ ﺎﻻت ﺳ ﺎدﻩ و ﻣﺠ ﺮدش ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ و‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎ هﺪف اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ارزش ه ﺎﯼ ﻣ ﺼﺮف و ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮاﯼ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮط ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﻣﻮاد ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬
‫و ﺷﺮط اﺑﺪﯼ زﻧﺪﮔﯽ ﺑ ﺸﺮﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از ه ﺮ ﺷ ﮑﻞ ﺣﻴ ﺎت اﻧ ﺴﺎﻧﯽ و‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﺷﮑﺎل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁن ﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻴﻦ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﺷﮑﺎل اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺸﺘﺮﮎ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺤ ﺚ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ .‬اﻧ ﺴﺎن و ﮐ ﺎرش از ﻃﺮﻓ ﯽ و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و ﻣ ﻮادش‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﺎ را ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ از ﻣ ﺰﻩ ﯼ ﮔﻨ ﺪم ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺣ ﺪس زد‬
‫ﮐﯽ ﺁن را ﮐﺎﺷﺘﻪ‪ ،‬از ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎرﯼ ﻧﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان درﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ در ﭼ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ :‬ﺁﻳﺎ زﻳﺮ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﯽ رﺣﻢ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﺮدﮔﺎن ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ زﻳﺮ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﮕﺮان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺳﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺎﺗﻮس∗ ﺁن را در ﮔﺎو ﺑﻨﺪﯼ ﺧﻮد )‪ (Jugera‬ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﺁوردﻩ ﻳ ﺎ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر ﺁن وﺣ ﺸﯽ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب ﺳ ﻨﮓ‪ ،‬ﺷ ﮑﺎرﯼ را از ﭘ ﺎﯼ در‬
‫‪٩‬‬
‫ﻣﯽ ﺁورد؟‬

‫∗‪ - Lucius Quinctius Cincinnatus -‬ﺳ ﺮدار ﻣﻌ ﺮوف روﻣ ﯽ )ﻗ ﺮن ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﻣ ﻴﻼد( ﮐ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ و اﺧ ﻼق دروﻳ ﺸﺎﻧﻪ ﯼ وﯼ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬وﯼ ﺑ ﺎ ﺁن ﮐ ﻪ دوﺑ ﺎر‬
‫دﻳﮑﺘﺎﺗﻮر رم ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﭘﻴﺮﯼ از ﻧﻮ ﺑﻪ ﮐﺸﺖ و ﮐﺎر ﭘﺮداﺧﺖ و هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺄﻣﻮران دوﻟﺘ ﯽ‬
‫)ﻟﻴﮑﺘﻮرهﺎ( ﺑﺮاﯼ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﺸﺎن اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻪ ﻧﺰد او رﻓﺘﻨﺪ وﯼ را ﭘﺸﺖ ﮔﺎوﺁهﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺨﻢ دﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ذﮐﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻗﻨﺎﻋﺖ و ﺳﺎدﮔﯽ ﺳﻴﻦ ﺳﻴﻨﻴﺎﺗﻮس در ادﺑﻴﺎت اروﭘﺎﺋﯽ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٩‬ﺑﺮ اﺳﺎس هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮهﻨﮓ ﺗﺎرﻧﺲ ‪ Torrens‬ﻣﻨ ﺸﺎء ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را‬
‫در ﺳﻨﮓ اﻧﺴﺎن وﺣﺸﯽ ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺳ ﻨﮕﯽ ﮐ ﻪ اﻧ ﺴﺎن وﺣ ﺸﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺮف ﺷﮑﺎرﯼ ﮐﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در اوﻟﻴﻦ ﭼﻮﺑﯽ ﮐﻪ وﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﺎﻧﺪن ﻣﻴ ﻮﻩ اﯼ‬

‫‪١٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ‪ in spe‬ﺧﻮدﻣ ﺎن ﺑﺮﮔ ﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻣ ﺎ او را در ﺟ ﺎﺋﯽ ره ﺎ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ از ﺑﺎزار ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺮورﯼ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﭼ ﻪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣ ﺎدﯼ ﻳ ﺎ‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﭼ ﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را‪ ،‬ﺧﺮﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬وﯼ ﺑ ﺎ ﺑ ﺼﺎرت‬
‫زﻳﺮﮐﺎراﻧﻪ اﯼ ﺁن وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ درد ﮐ ﺴﺐ و ﮐ ﺎر وﻳ ﮋﻩ اش‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ‪ ،‬ﺳﺮاﺟﯽ و ﻏﻴﺮﻩ( ﻣﯽ ﺧﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﺎ در ﺻ ﺪد‬
‫ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤ ﻮدن ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺧﺮﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ دارﻧ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ وا ﻣ ﯽ دارد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮﻳﺶ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁن را‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻏﻔﻠﺘ ًﺎ در ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﭼﮑﻤ ﻪ دوزﯼ ﻳ ﺎ‬
‫ﻧﺦ رﻳﺴﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ‬
‫در ﺑ ﺎزار ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑﭙ ﺬﻳﺮد و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﺎر را ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ از دوراﻧ ﯽ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ هﻨﻮز هﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﻗﺒ ﻮل ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻮل ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دﻳﺮﺗﺮ وﻗﻮع ﭘﺬﻳﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫و ﻟﺬا ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺁن را ﺑﻌﺪًا ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﻣﺼﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪،‬‬
‫اﮐﻨﻮن دو ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺧﺎص از ﺧﻮد ﺑﺮوز ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺎرت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرش ﺑ ﻪ وﯼ ﺗﻌﻠ ﻖ دارد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺮاﻗﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻃﺒ ﻖ ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر رود و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺗﻠﻒ ﻧﮕﺮدد و ﺗﻴﻤﺎر ﮐﺎر اﻓﺰار ﻧﮕ ﺎﻩ داﺷ ﺘﻪ ﺷ ﻮد ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﮐﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺁن هﺎ در ﮐﺎر اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺁﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪(An Essay on the Production of Wealth etc. P. ٧٠-٧١‬‬

‫ﻇ ﺎهﺮًا ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس هﻤ ﻴﻦ ﭼ ﻮب اوﻟ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺗﻮﺿ ﻴﺢ داد ﭼﮕﻮﻧ ﻪ در زﺑ ﺎن اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‬
‫‪ Stock‬ﻣﺮادف ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻠﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳﺖ ﻧﻪ از ﺁن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁن ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮ‪.‬‬
‫ﻼ ارزش روزاﻧﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از ﺁن ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺜ ً‬
‫ﮐﺎﻻﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم روز‪ ،‬ﻋﻴﻨ ًﺎ ﻣﺜﻞ اﺳﺒﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ روز ﮐﺮاﻳ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫وﯼ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از ﮐﺎﻻ ﺣﻖ ﺧﺮﻳﺪار اﺳ ﺖ و ﺻ ﺎﺣﺐ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ در واﻗ ﻊ ﻓﻘ ﻂ ارزش ﻣ ﺼﺮﻓﯽ ﮐ ﻪ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺗﺤﻮﻳ ﻞ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬از ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ وﯼ وارد ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ارزش ﻣ ﺼﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐ ﺎر او و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ از ﺁن ﻧﻴ ﺮو‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺎ ﺧﺮﻳ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﮐ ﺎر را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﺎدﻩ ﺗﺨﻤﻴ ﺮﯼ زﻧ ﺪﻩ در ﭘﻴﮑ ﺮ ﺑ ﯽ روح‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺑ ﻪ او ﺗﻌﻠ ﻖ دارﻧ ﺪ‪ ،‬وارد ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ او ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎرت از ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤ ﻮدن ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ وﯼ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺪون ﺿﻤﻴﻤﻪ ﮐﺮدن وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺼﺮف ﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻋﺒ ﺎرت ﺳ ﺖ از ﭘﺮوﺳ ﻪ اﯼ ﺑ ﻴﻦ اﺷ ﻴﺎء ﻣ ﻮرد ﺧﺮﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪،‬‬
‫ﺑﻴﻦ اﺷﻴﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﺨﻤﻴﺮ در‬
‫‪١٠‬‬
‫ﺳﺮداب ﺷﺮاﺑﺶ از ﺁن اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ او ﺗﻌﻠﻖ دارد‪.‬‬

‫‪" -١٠‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﭘﻴﺶ از ﺁن ﮐﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ ﻣ ﻮرد ﺗﻤﻠ ﮏ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁن هﺎ را از ﻗﻴﺪ ﺗﻤﻠﮏ ﺁزاد ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد"‪.‬‬
‫)‪(Cherbuliez: „Richesse ou Pauvretè.“ Paris, ١٨٤١. P. ٥٩‬‬
‫ﻼ از‬
‫"هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎر ﺧﻮد را در اِزاء ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺣﻘﻮق ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرش اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ...‬ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻗ ﺮاردادﯼ ﮐ ﻪ ﻣﻨﻌﻘ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻠﮏ ﻃﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮاد اوﻟﻴ ﻪ و‬
‫وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ را ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﺴﻠﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻤﻠﮏ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ اﺻﻞ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺁن ﻋﺒﺎرت از ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺮ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد ﺑ ﻮد"‪) .‬هﻤ ﺎن‬
‫ﮐﺘﺎب ﺻﻔﺤﻪ ‪" .(٥٨‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺰد ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺎﻟ ﮏ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ )ﻣﻘ ﺼﻮدش در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ( ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺎﻟ ﮏ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ ه ﺴﺖ ) ‪of the‬‬
‫‪ .(labour also‬اﮔﺮ هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻋﺎدت ﺑﺮ ﺁن ﺟﺎرﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣ ﺰد ﭘﺮداﺧ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺷ ﻮد در ﻣﻔﻬ ﻮم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻨﺠ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ ﺻ ﺤﺒﺖ ﮐ ﺮدن از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ﮐ ﺎر ﺧ ﺎﻟﯽ از‬
‫ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﮐﺎر‪ ،‬هﺮ دو را درﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد"‬
‫)‪(James Mill ) * ( : „Elements of Political Economy etc.“ P. ٧٠‬‬

‫‪١٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫‪ -٢‬روﻧﺪ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل‪ -‬ﻣﻠﮏ ﻃﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ -‬ﻋﺒﺎرت از ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻧ ﺦ‪ ،‬ﭘﺎرﭼ ﻪ‪،‬‬
‫ﻼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮐﻔ ﺶ را از ﺟﻬﺘ ﯽ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﭘﻴ ﺸﺮوﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﮐﻔﺶ و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫داﻧﺴﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﺎ ه ﻢ ﻣ ﺴﻠﻤ ًﺎ ﺁدم ﭘﻴ ﺸﺮوﯼ اﺳ ﺖ ﻣﻌ ﺬﻟﮏ وﯼ ﮐﻔ ﺶ را ﺑ ﻪ ﻋ ﺸﻖ‬
‫ﺧﻮد ﮐﻔﺶ ﻧﻤ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮدش ﻣ ﻮرد ﻣﻬ ﺮ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد‪ .(Qu’ on aime pour lui-mème) ،‬در اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺎ ارزش هﺎﯼ ﻣﺼﺮف از ﺁن ﺟﻬ ﺖ و ﺗ ﺎ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎدﯼ و‬
‫ﺣﺎﻣﻞ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ از دو ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨ ﺴﺖ‬
‫وﯼ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺲ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و در ﺛ ﺎﻧﯽ او ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ارزﺷ ﺶ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺠﻤ ﻮع ارزش ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ﺻ ﺮف ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ از ﻣﺠﻤ ﻮع ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ وﯼ ﭘ ﻮل ﻋﺰﻳ ﺰ ﺧ ﻮد را‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﺁن ﭘﻴﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر او ﻓﻘﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزش ﻣﺼﺮف‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﮐﺎﻻﺳ ﺖ‪ ،‬ﻗ ﺼﺪ وﯼ ﺗﻨﻬ ﺎ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ارزش اﺳ ﺖ و ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ارزش هﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ ﭼ ﻮن ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﺑ ﻮد ﻣ ﺎ ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن ﺁﺷ ﮑﺎرا ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﮏ ﻃ ﺮف‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دادﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐ ﺎﻻ ﺧ ﻮد وﺣ ﺪت ارزش ﻣ ﺼﺮف و‬
‫ارزش اﺳﺖ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻴ ﺰ ﺑﺎﻳ ﺪ وﺣ ﺪت روﻧ ﺪ ﮐ ﺎر و روﻧ ﺪ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ارزش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫) * ( ‪ -‬ﺟ ﻴﺲ ﻣﻴ ﻞ)‪ -(١٨٣٦ -١٧٧٣‬ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﻮﻳﺲ‪ ،‬ﻓﻴﻠ ﺴﻮف و اﻗﺘ ﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‪ .‬وﯼ‬
‫ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﮐ ﺴﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺌ ﻮرﯼ رﻳﮑ ﺎردو را ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﻣﻨﻈﻤ ﯽ ﺑﻴ ﺎن ﻧﻤ ﻮد‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﮐﻮﺷ ﻴﺪ‬
‫ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﺗﺌﻮرﯼ رﻳﮑﺎردو را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺧﻮد در ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﻀﺎد ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺗﺌﻮرﯼ‬
‫رﻳﮑﺎردو را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر دﮔﻤﺎﺗﻴ ﮏ ﻣ ﻮرد ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ داد ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ از ﮐ ﻼف ﺗ ﻀﺎدهﺎ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺰ روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ روﻧ ﺪ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﻣ ﻮرد دﻗ ﺖ ﻗ ﺮار‬

‫ﻣﯽ دهﻴﻢ‪.‬‬
‫ارزش ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪار ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ‬
‫ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁن ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﮑﻢ در ﻣ ﻮرد ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد ﺻ ﺎدق اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺪوًا ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ در اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺣ ﺴﺎب ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻓ ﺮض‬
‫ﻼ ﻧﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺜ ً‬
‫ﻼ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻻزم ﺑ ﻮد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧ ﺦ ﺑ ﺪوًا ﻣ ﺎدﻩ ﺧ ﺎم ﺁن‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺣﺎﺟﺘﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ارزش ﭘﻨﺒﻪ ﺗﺤﻘﻴ ﻖ ﮐﻨ ﻴﻢ زﻳ ﺮا ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺁن را در‬
‫ﺑﺎزار ﻃﺒﻖ ﻗﻴﻤﺘﺶ ﮐ ﻪ ﻓ ﯽ اﻟﻤﺜ ﻞ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ‪ ١٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻻزم ﺁﻣﺪﻩ در ﺑﻬﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﻮدﻩ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ ﺑ ﺎز ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ دوﮎ ه ﺎ‪ -‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺁن را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ -‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دو ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن اﮔ ﺮ ﻣﺤ ﺼﻮل ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻳ ﺎ‬
‫دو روز ﮐﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪارﯼ ﻃﻼ ﻣﻌﺎدل ‪ ١٢‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐﻪ در ﻧﺦ ﻣﻌﺎدل دو روز ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ‬
‫اﻳ ﻦ اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮال ﮐ ﻪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﮑﻞ دادﻩ و ﻗ ﺴﻤﺖ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ ﯼ دوﮎ ه ﺎ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻼ ارزش ‪٤٠‬‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎ را ﮔﻤﺮاﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎم ارزش اﮔﺮ ﻣﺜ ً‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ارزش ‪ ٤٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﯼ ارزش ﺗﻤﺎم ﻳﮏ دوﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ هﻤﺎن ﻣﻘ ﺪار زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﺿ ﺮورت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬

‫دوﮎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮردﯼ هﻤ ﺎن‬ ‫ﺁن ﮔﺎﻩ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ و‬
‫ﻣﻘﺪار زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر در ارزش ﻣ ﺼﺮﻓﯽ ﮐ ﻪ ﻧ ﺦ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ در ارزش ه ﺎﯼ‬
‫ﻣ ﺼﺮف دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ ه ﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ارزش‪،‬‬
‫ﻼ ﺑ ﯽ ﺗﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ وﯼ در ﻧﺦ‪ ،‬دوﮎ و ﻳﺎ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎﻣ ً‬

‫‪١٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ دوﮎ و ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺁرام در ﮐﻨﺎر ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺁرﻣﻴ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ در ﺟﺮﻳ ﺎن رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﻪ هﻢ در ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ اﻧﺪ و اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ دادﻩ و ﺁن ه ﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺦ ﻣﺒﺪل ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ در ارزش ﺁن هﺎ ﺑﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺿ ًﺎ در‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﯼ ﺳﺎدﻩ ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﺎدﻟﯽ از ﻧﺦ ﻣﻌﺎوﺿﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻻزم ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮد ﺟﺰﺋﯽ از زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻧﺦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم ﺁن را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻧ ﺦ وارد ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ در ﻣﻮرد زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ دوﮎ هﺎ ﻻزم ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا‬
‫‪١١‬‬
‫ﺑﺪون ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﺁن هﺎ ﻧﺦ رﻳﺴﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ارزش ﻧﺦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردن ﺁن ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ و ﻣﺸﺨ ﺼﯽ را‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫زﻣ ﺎﻧﯽ و ﻣﮑ ﺎﻧﯽ از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺟ ﺪا ه ﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﻃ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﺸﻮد ﺧ ﻮد ﭘﻨﺒ ﻪ و‬
‫دوﮎ هﺎﯼ ﻣ ﻮرد ﻧﻴ ﺎز را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤ ﻮد و ﺳ ﭙﺲ از ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ ﻧ ﺦ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ و ﭘﯽ در ﭘﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر واﺣﺪﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﻧ ﺦ ﺟ ﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮐﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﻧﺦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﻳ ﺎ ﻣﺎﺿ ﯽ ﺑﻌﻴ ﺪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻳ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‬
‫ﻧ ﺦ رﻳ ﺴﯽ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺑ ﻪ زﻣ ﺎن ﺣ ﺎل و ﻳ ﺎ ﻣﺎﺿ ﯽ ﻗﺮﻳ ﺐ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ ‪ ٣٠‬روز ﮐ ﺎر ﻻزم ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻠ ﯽ ﺧ ﺎﻟﯽ از اهﻤﻴ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﯽ اﻣﻴﻦ روز ﮐﺎر ‪ ٢٩‬روز دﻳﺮﺗﺮ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ روز ﮐ ﺎر در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وارد‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺴﻢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫ﻼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮاد ﮐ ﺎر و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺟ ﺎﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ﭼﻨ ﺎن ﺗﻠﻘ ﯽ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ ﮔ ﻮﺋﯽ ﻓﻘ ﻂ در ﻳﮑ ﯽ از ﻣﺮاﺣ ﻞ ﻗﺒﻠ ﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬

‫‪" -١١‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ در ﮐﺎﻻهﺎ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد در ارزش ﺁن هﺎ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ در وﺳﺎﺋﻞ‪ ،‬ﮐﺎراﻓﺰارهﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن هﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬در ارزش ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(Ricardo: „Principles of Political Economy.“ P. ١٦‬‬

‫‪١٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ و ﭘﻴﺶ از ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺁن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ رﺷﺘﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ وارد‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ارزش ه ﺎﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺑﻬ ﺎﯼ ‪ ١٢‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻴ ﺎن‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺰاء ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ﯼ ارزش ﻧﺦ ﻳﺎ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ دو ﺷﺮط ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺁن ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳ ﮏ‬
‫ارزش ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن ه ﺎ ﻧ ﺦ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ارزش ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺪام ارزش ﻣ ﺼﺮف او را در ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد وﻟ ﯽ‬
‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ارزش ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎر او را ﺑﻪ دوش ﮐﺸﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴ ﺎً اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﻣ ﺴﻠﻢ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ ﺁن زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺿﺮورﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ رﺷ ﺘﻦ ﻳ ﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻻزم اﺳ ﺖ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ هﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬و‬
‫ﻧﻴﺰ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳ ﺖ در ﻣ ﻮرد دوﮎ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ اﮔ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ ه ﻮس ﺑﻴﺎﻓﺘ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫دوﮎ ﺁهﻨ ﯽ دوﮎ زرﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ده ﺪ ﺑ ﺎز در ارزش ﻧ ﺦ ﻓﻘ ﻂ هﻤ ﺎن ﮐ ﺎر‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁن زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ دوﮎ ﺁهﻨ ﯽ ﻻزم اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ ﭼﻪ ﺳﻬﻤﯽ در ارزش ﻧﺦ دارا‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻬﻢ ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ‪ ١٢‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﺗﺠﺴﻢ دو روز ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﻬﻢ ارزﺷﯽ اﯼ را ﮐﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد رﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر را ﻣ ﺎ اﮐﻨ ﻮن از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ ﻏﻴ ﺮ از ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﯼ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدﻳﻢ ﻣﻮرد دﻗﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ‪ .‬در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺪف دار ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻧ ﺦ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺁن ﺟ ﺎ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﻳﮑﺴﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ هﺮ ﻗﺪر ﮐﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻓﻖ ﻣﻘﺼﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ‬
‫ﻧﺦ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻣ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎر رﻳ ﺴﻨﺪﻩ از ﻟﺤ ﺎظ ﺧ ﺼﻮﺻﻴﺖ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ ﮐﺎره ﺎﯼ ﺑ ﺎرﺁور‬
‫دﻳﮕﺮ ﻓﺮق داﺷ ﺖ و اﻳ ﻦ ﺗﻔ ﺎوت ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ذهﻨ ﯽ و ﻋﻴﻨ ﯽ در ه ﺪف ﻣ ﺸﺨﺺ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬در‬

‫‪١٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺧﺎص ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ او‪ ،‬در ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﺨﺼﻮص وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﯼ و در ارزش ﻣ ﺼﺮف‬
‫وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮﻟﺶ ﻧﻤ ﻮدار ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺧ ﻮراﮎ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ روﻧ ﺪ وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ ﺁن ه ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺗ ﻮپ ﺧ ﺎن دار ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ‪ ،‬ﮐ ﺎر رﻳ ﺴﻨﺪﻩ‬
‫از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ارزش زاﺳ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﯼ ارزش اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﺗ ﻮپ رﻳ ﺰ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺗ ﺮ از ﺁن‪ ،‬ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر ﭘﻨﺒ ﻪ ﮐ ﺎر و دوﮎ ﺳ ﺎز‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ ﮐﺎره ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫در وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺦ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻗ ﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻟﺤ ﺎظ اﻳ ﻦ هﻤﺎﻧﻨ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ﮐﺎرﯼ‪ ،‬دوﮎ ﺳﺎزﯼ و رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ از ﺟﻬﺖ ﮐ ّﻤ ﯽ اﺟ ﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ‬
‫ارزش ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺦ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬وﻳﮋﮔ ﯽ و‬
‫ﻣﺤﺘﻮﯼ ﮐﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﻴّﺖ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮐﻤ ّﻴ ﺖ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﺳﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎرﯼ ﺳﺎدﻩ و ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪًا ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﺮض ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر هﻤﻮارﻩ ﮐﺎر از ﺷ ﮑﻞ ﺑ ﯽ ﺁرام ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ه ﺴﺘﯽ و از ﺣﺎﻟ ﺖ‬
‫ﻣﺘﺤ ﺮﮎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺘﺠ ﺴﻢ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳ ﺎن ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺣﺮﮐ ﺖ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ در ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﻧﺦ ﻧﻤﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ ،‬در ﭘﻨﺒ ﻪ‬
‫ﻣﺠ ﺴﻢ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﻣ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮔ ﻮﺋﻴﻢ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻣ ﺎ ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪن ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ در ﻣ ﺪت ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﻓﻘ ﻂ از ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎﺳﺖ ﻧﻪ از ﻟﺤﺎظ ﮐﺎر ﻣﺸﺨﺺ و ﺧﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﺎم دارد‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺁن ﭼ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ ﻗﻄﻌ ﯽ دارد اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻣ ﺪت ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم ﺻ ﺮف ﺷ ﻮد‪ .‬اﮔ ﺮ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻋ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻣﺪت ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ‪ a‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ‪ b‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﺷ ﻮد‪ ،‬روز ﮐ ﺎر ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﻋﺒ ﺎرت از روز ﮐ ﺎرﯼ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ‪ a×١٢‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ را‬
‫ﺑ ﻪ ‪ b×١٢‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬زﻳ ﺮا ﻓﻘ ﻂ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ارزش زا ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻼ از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ و‬
‫در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم و ﻣﺤ ﺼﻮل ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر‪ ،‬ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫زاوﻳﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ از ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺧﺎص ﮐﺎر دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم در اﻳﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺟﺬب ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﮐ ﺎر ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در واﻗ ﻊ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﺟﺬب ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد زﻳ ﺮا ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﻪ در ﺷ ﮑﻞ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺧ ﺮج‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺁن اﻓ ﺰودﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﮐﻨ ﻮن ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧ ﺦ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ‬

‫ﻼ اﮔ ﺮ ‪ ١‬ﻓﻮﻧ ﺪ و‬
‫درﺟﻪ ﺳﻨﺞ ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺟﺬب ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬

‫ﻧﺦ ﻣﺒ ﺪل ﮔ ﺮدد در اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت‬ ‫ﭘﻨﺒﻪ ﻃﯽ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ رﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ و‬

‫‪ ١٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻧﻤﻮدار ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺟﺬب ﺷﺪﻩ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن دﻳﮕ ﺮ ﻣﻘ ﺎدﻳﺮ ﻣﻌ ﻴﻦ و‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﯼ از ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺟ ﺰ ﻣﻘ ﺎدﻳﺮ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ‬
‫ﮐﺎر و ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴﻨﯽ از زﻣﺎن ﮐﺎر ﺟﺎﻣﺪ ﺷ ﺪﻩ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺗﺠ ﺴﻤﯽ از ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‪،‬‬
‫دو ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﻳﮏ روز ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺲ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎر هﻤﺎﻧﺎ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ اﺳﺖ و ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺁن ﭘﻨﺒﻪ و ﻣﺤﺼﻮﻟﺶ ﻧﺦ‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺑﯽ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑ ﻮدن ﺧ ﻮد ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ‬
‫ﺧﺎم ﺑﻮدن ﺁن ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ در ﻣﻌﺪن ذﻏﺎل ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‬
‫ﻼ‬
‫و ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ذﻏﺎل را ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ وﯼ دادﻩ ﺑﻮد ﺑﺎز ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ذﻏ ﺎل‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﻌﺎدل ﻳﮏ ﺳﻨﺘﻨﺮ ∗ ﮐﻪ از ﺑ ﺴﺘﺮ ﺧ ﻮد ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﻘ ﺪار ﻣﺸﺨ ﺼﯽ از ﮐ ﺎر‬
‫ﺟﺬب ﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧ ﺦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ ، ١٢‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬ ‫ﭘﻨﺒﻪ را ﺑ ﻪ ‪ ١‬ﻓﻮﻧ ﺪ و‬ ‫ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ‪ ١‬ﻓﻮﻧﺪ و‬

‫در ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ را ﺑ ﻪ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺧﻮاه ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ در ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺟ ﺬب ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر در ﻣﻘ ﺪار‬

‫∗‪ Zentner -‬ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ‪ Quintal‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﻗﻨﻄﺎر واﺣ ﺪ وزن ﻋ ﺮب‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺳﻨﺘﻨﺮ ﻳﺎﮐﻨﺘﺎل واﺣﺪ ﻣﺘﺮﯼ ﺣﺠﻢ ﺷﻤﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ‪ ١٠٠‬ﮐﻴﻠﻮﮔﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ارﻗﺎم ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ اﺧﺘﻴﺎرﯼ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻃﻼﺋ ﯽ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ارزﺷ ﯽ‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ارزش ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻌﻨﯽ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ را ﻣ ﻮرد ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪١٠ .‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺠﺴﻢ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ دو روز و ﻧ ﻴﻢ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دو روز ﺁن را ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ در ﺑ ﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻧﻴﻢ روز ﮐﺎر ﻧﻴﺰ ﻃﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺟ ﺬب ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ زﻣ ﺎن‬
‫ﮐﺎر در ﺣﺠﻢ ﻃﻼﺋﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ١٥‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﻗﻴﻤ ﺖ ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ارزش‬
‫‪ ١٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧ ﺦ ﻋﺒ ﺎرت از ‪ ١٥‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬و ﻗﻴﻤ ﺖ ﻳ ﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ‪ ١‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪٦‬‬
‫ﭘﻨﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎدر ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ارزﺷ ﯽ ﻧﺰاﺋﻴ ﺪﻩ‪ ،‬ه ﻴﭻ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﯼ اوﺳ ﺖ‪ .‬ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫ارزﺷﯽ اﻳﺠﺎد ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧ ﺸﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻬ ﺎﯼ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ‬
‫‪ ١٥‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳﺖ و در ﺑﺎزار ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ‪ ١٥‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧ ﺮج ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮار‪١٠ :‬‬
‫ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬دو ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ ﺷ ﺪن دوﮎ ه ﺎ و ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﻧﺦ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻣ ﺮ ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ زﻳ ﺮا ارزش‬
‫ﻼ در ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬دوﮎ و ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﭼﻴ ﺰ‬
‫ﻧﺦ ﺟﺰ ﻣﺠﻤﻮع ارزش هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ و از ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟﻤ ﻊ ﺳ ﺎدﻩ ﯼ ارزش ه ﺎﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد ﻧ ﻪ اﮐﻨ ﻮن و ﻧ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ‬
‫‪١٣‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -١٣‬اﻳﻦ اﺻﻞ ﻋﻤﺪﻩ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﺁن ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ ﻓﻴﺰﻳ ﻮﮐﺮات ه ﺎ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻋﻘ ﻴﻢ ﺑ ﻮدن‬

‫هﺮ ﮐ ﺎرﯼ ﻏﻴ ﺮ از ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ -‬هﻤ ﺎن اﺻ ﻠﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎن ﺣﺮﻓ ﻪ اﯼ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ رد اﺳﺖ‪" .‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﮐﻪ ارزش ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ را ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻳ ﮏ ﭼﻴ ﺰ ﺑﮕﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ اﻓ ﺰودن‬
‫ﻣﺼﺎرف زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺴﺎج ﺑﻪ ﮐﺘﺎن‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪ ارزش را ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ روﯼ ﻳﮏ ارزش‬
‫ﻗﺮاردهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ارزش ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار ﺑ ﺰرگ ﮔ ﺮدد‪ ...‬ﺣﺎﺻ ﻞ ﺟﻤ ﻊ ﻧﺤ ﻮﻩ ﯼ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺟ ﺰ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺟﻤ ﻊ ﭼﻨ ﺪ ارزش‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ اﻧ ﺪ ﭼﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺟﻤ ﻊ ﮐ ﺮدن ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺿﺮب ﮐﺮدن ﻧﻴﺴﺖ‪(ercier de la Rivière: „L’Ordre naturel etc.“ P. ٥٩٩ ) ".‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﮐﻨﻮن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ارزش ه ﺎ در ﻳ ﮏ ﺷ ﺌﯽ ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ وﻟ ﯽ در ﻣ ﻮرد ﻣﺒﻠ ﻎ ‪١٥‬‬

‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺁن را ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﻪ ﮐﺎﻻ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬وﺿ ﻊ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ارزش ﻳ ﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و‬
‫دﻩ ﭘﻨﺲ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ در ﺑ ﺎزار ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ دﻩ ﻓﻮﻧ ﺪ‬
‫ﻧﺦ ‪ ١٥‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺧﻮاﻩ وﯼ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺣﺎﺿﺮ و ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺨ ﺮد و ﺧ ﻮاﻩ ﺁن را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮج ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺎزد هﻴﭻ ﻳﮏ از اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘ ﻮﻟﯽ را ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﮔﺬاردﻩ اﺳﺖ زﻳﺎدﺗﺮ ﻧﺨﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐﻪ از اﻗﺘﺼﺎد ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﯽ دارد ﺑﮕﻮﻳ ﺪ ﮐ ﻪ او ﭘ ﻮﻟﺶ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺼﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪ .‬وﻟ ﯽ راﻩ دوزخ از ﺣ ﺴﻦ ﻧﻴ ﺖ‬
‫ﻼ دون ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدن ﭘ ﻮل در‬
‫ﻓﺮش ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﻗ ﺼﺪ وﯼ اﻳ ﻦ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ اﺻ ً‬
‫ﺁورد ‪ . ١٤‬وﯼ ﺣﺎﻻ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﮐﻼﻩ ﺳﺮش ﻧﺨﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ .‬در ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨ ﺪ ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ از ﺑ ﺎزار ﺧﻮاه ﺪ ﺧﺮﻳ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﺑﺮادران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻃﺮﻳﻘﻪ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ وﯼ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽ در ﺑﺎزار ﭘﻴ ﺪا ﮐﻨ ﺪ؟ وﻟ ﯽ ﺁﺧ ﺮ او ﭘ ﻮل را ﮐ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﺨ ﻮرد‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺁﺧ ﺮ اﻳ ﻦ ﭘﺮهﻴﺰﮐ ﺎرﯼ او را ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻧﻈ ﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬او ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ‪١٥‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﺶ را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻋﻴﺎﺷﯽ ﺑﺰﻧﺪ وﻟﯽ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر وﯼ ﭘ ﻮل را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣ ّﻮﻟ ﺪ‬
‫ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤ ﻮدﻩ و از ﺁن ﻧ ﺦ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﯽ ﻧﺦ در دﺳﺖ دارد‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ دﻓﻴﻨ ﻪ ﺳ ﺎز ﻧﻴﺎﻓﺘ ﺪ ﮐ ﻪ ﻋﺎﻗﺒ ﺖ‬
‫زهﺪ و ﭘﺮهﻴﺰ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺎهﻨ ﺸﺎﻩ را ﺣﻘ ﯽ‬
‫ﻼ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺗ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﺮ ﻗﺪر وﯼ از ﻟﺤﺎظ ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﻣﻘﺎم ﺑﻠﻨﺪﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺻ ً‬

‫ﻼ وﯼ )ﻳ ﺎ ﮐ ﺴﯽ دﻳﮕ ﺮ( در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ٤٧ -١٨٤٤‬ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را از‬ ‫‪ -١٤‬ﻣ ﺜ ً‬

‫ﮐﺎره ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﻴﺪ ﺗ ﺎ روﯼ ﺳ ﻬﺎم راﻩ ﺁه ﻦ اﺣﺘﮑ ﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ .‬و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در اوان ﺟﻨ ﮓ‬
‫داﺧﻠ ﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ او ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺴﺖ و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ را ﺑ ﻪ ﺧﻴﺎﺑ ﺎن رﻳﺨ ﺖ ﺗ ﺎ در‬
‫ﺑﻮرس ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﻟﻴﻮرﭘﻮل ﺑﺎزﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﭘﻮل زﻳﺎدﺗﺮﯼ ﺑﻪ او ﺑﭙﺮدازﻧﺪ زﻳﺮا ارزش ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ درﺳ ﺖ‬

‫ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ارزش ﮐﺎﻻﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮب ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﮑﻤﺖ ﺗﺴﻠﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﻮﯼ ﭘﺎداش ﭘﺎرﺳﺎﺋﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺧﻴ ﺮ! وﯼ اﺳ ﺒﺎب‬
‫دردﺳﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺦ ﺑﻪ درد او ﻧﻤﯽ ﺧ ﻮرد‪ .‬او ﻧ ﺦ را ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺮوش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮود ﻧﺦ را ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﻳﺎ ﺳﺎدﻩ ﺗ ﺮ در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻓﻘ ﻂ اﺷ ﻴﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد اﺣﺘﻴ ﺎج ﺷﺨ ﺼﯽ‬
‫∗‬
‫ﺧﻮدش اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺣﮑ ﻴﻢ ﺑﺎﺷ ﯽ ﻣﺨ ﺼﻮص اوﻣ ﮏ ﮐﻮﻟ ﻮچ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داروﯼ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﺳ ﺮرﻳﺰ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﺠ ﻮﻳﺰ ﻓﺮﻣ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ دﻳﮕﺮ ﺳﻤﺎﺟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺮﻏﺶ ﻳﮏ ﭘ ﺎ دارد‪ .‬ﺁﻳ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻗ ﺎدر اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ دﺳ ﺖ‬
‫ﺧﻮدش در زﻳﺮ ﺁﺳﻤﺎن ﻧﻴﻠﮕﻮن ﭼﻴﺰﯼ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐ ﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ؟ ﻣﮕ ﺮ او ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﺼﺎﻟﺤﯽ ﺗﻬﻴ ﻪ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﻓﻘ ﻂ در ﺁن و ﺑ ﺎ ﺁن ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را‬
‫ﻣﺠﺴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟ و ﭼﻮن اﮐﻨﻮن ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﻳﻦ ﮔﺪا ﮔﺮﺳﻨﻪ هﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺁﻳﺎ او ﺑﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮدش‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮐ ﺶ ﺧ ﺪﻣﺖ ﺑ ﯽ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و ﺑ ﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ه ﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﻴﺶ را ﻧﻴ ﺰ‬
‫از او دارد؟ ﺁﻳﺎ او ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﻴﺎورد؟ وﻟﯽ ﻣﮕﺮ ﮐﺎرﮔﺮ هﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ‬
‫ﻼ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮدن ﭘﻨﺒﻪ و دوﮐﺶ ﺑﻪ ﻧﺦ ﺟﺒﺮان ﺧﺪﻣﺖ را ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ اﻳﻦ ﺟﺎ اﺻ ً‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻴﺴﺖ ‪ . ١٥‬ﺧﺪﻣﺖ ﺟﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﻳ ﮏ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﭼﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ‬

‫∗‪ -(١٨٦٤ -١٧٨٩) Mac Culloch, John Ramsay -‬اﻗﺘ ﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ و ﻣﺒّﻠ ﻎ‬
‫ﻋﻮاﻣﺎﻧﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﻗﺘﺼﺎدﯼ رﻳﮑﺎردو ﻳﮑﯽ از ﻣﺪاﺣﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﺎرﮐﺲ "ﻳﮕﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ وﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮔﺮاﻳﺶ ﻧﺰوﻟﯽ ﺳﻮد اﺳﺖ"‪.‬‬
‫‪" -١٥‬هﺮ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﯽ زﺑﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدﺳ ﺘﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁراﻳ ﺶ و ﭘﻴ ﺮاﻳﺶ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ ﺑﮕ ﺸﺎﯼ‪ ...‬وﻟ ﯽ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﻣﯽ دهﺪ ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻧﺪ رﺑﺎﺧﻮار اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺧ ﻮد ﺧ ﺪﻣﺖ ﺑ ﻪ ﻏﻴ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﻗﺪم ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ ﻋﻴﻨًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﻼهﺒﺮدارﯼ و ﻏﺎرت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪﻣﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻴﮑﯽ و ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻳ ﮏ ﻣ ﺮد و زن زﻧﺎﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻟﺬت ﻣ ﯽ ﺑﺨ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﻳ ﮏ ﺳ ﺮﺑﺎز ﻣ ﺰدور ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﺁدم ﮐﺶ ﺧﺎﻧﻪ ﺁﺗﺶ ﺳﻮز ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ او را در ﺁدم ﮐ ﺸﯽ و راهﺰﻧ ﯽ و ﻏ ﺎرت و‬
‫در ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ اﻣﻮال و اﺷﺨﺎص ﻳﺎرﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺖ هﻮاداران ﭘﺎپ ﺑﻪ هﻢ ﮐﻴﺸﺎن ﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ را ﻏ ﺮق ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﺳ ﻮزاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ و هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ را در زﻧ ﺪان ه ﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﻮﺳﺎﻧﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺁن هﺎ را زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ دارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ اﮐﺘﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از‬

‫‪٢٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻴﺴﺖ ﺧﻮاﻩ اﻳﻦ ارزش ﻣﺼﺮف ﮐ ﺎﻻ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳ ﺎ ﮐ ﺎر ‪ . ١٦‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ارزش‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ارزﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰودن ﺳﻪ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ارزش ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﻌﺎدل ﮐﺎﻣﻞ ﺁن را ﺑﻪ وﯼ ﭘ ﺲ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ارزش‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ارزش‪ .‬دوﺳﺖ ﻣﺎ ﮐﻪ هﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻏﺮور ﮐﺎر ﻓﺮﻣﺎﻳﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺎد در ﮔﻠ ﻮ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮد ﻳ ﮏ ﻣﺮﺗﺒ ﻪ ﺣﺎﻟ ﺖ ﻓﺮوﺗﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺳ ﺎدﻩ اﯼ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣﮕ ﺮ ﺧ ﻮد او ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ؟ ﮐﺎر ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺑﺎزرﺳﯽ رﻳﺴﻨﺪﮔﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؟ ﻣﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر او‬
‫ﻧﻴ ﺰ ارزش ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻧﻤ ﯽ ﺁورد؟ ﺳ ﺮﮐﺎرﮔﺮ)‪ (overlooker‬و ﻣ ﺪﻳﺮش )‪(manager‬‬
‫ﺷ ﺎﻧﻪ ه ﺎ را ﺑ ﺎﻻ ﻣ ﯽ اﻧ ﺪازد‪ .‬در اﻳ ﻦ اﺛﻨ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺎ ﻟﺒﺨﻨ ﺪ ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﻪ اﯼ ﻗﻴﺎﻓ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮﻳﺶ را از ﺳﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺧﻮاﻧﯽ هﺎﯼ ﺧﻮد ﻣ ﺎ را رﻳ ﺸﺨﻨﺪ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬او ﺻ ﺪ دﻳﻨ ﺎر ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜ ﺎت ارزش ﻗﺎﺋ ﻞ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬وﯼ ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﮐ ﻼﻩ‬
‫ﺷ ﺮﻋﯽ ه ﺎﯼ ﭘﻮﺳ ﻴﺪﻩ و اﻳ ﻦ ﻳ ﺎوﻩ ﺳ ﺮاﺋﯽ ه ﺎﯼ ﺗﻮﺧ ﺎﻟﯽ را ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺎدان ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد وا‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﻦ ﮐ ﺎر ﭘ ﻮل ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ ﺁن هﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﻮد او ﻣ ﺮد ﻋﻤ ﻞ‬
‫اﺳﺖ و در واﻗﻊ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻓﮑﺮش در ﺑﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ هﺎﯼ ﺧ ﺎرج از ﻣﻌ ﺎﻣﻼت ﻧﻴ ﺴﺖ وﻟ ﯽ ﺧ ﻮب‬
‫ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﻮد ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﮐﻤﯽ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ .‬ارزش روزاﻧﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫از ﺁن ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻧﺼﻒ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﺠ ﺴﻢ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﻳﻌﻨﯽ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺿ ﺮورﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ه ﺮ روز‬
‫ﻧﺼﻒ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ارزﻳ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﮐ ﺎر ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﭘﻨﻬ ﺎن اﺳ ﺖ و‬

‫)ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ‪ :‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﮐﺸﻴﺸﺎن‪ -‬ﻣﻮﻋﻈﻪ ﯼ ﻋﻠﻴﻪ رﺑﺎﺧﻮارﯼ(‬

‫‪(Martin Luther: „An die Pfarrherrn, eider den Wucher zu predigen‬‬
‫‪etc.“ Wittenberg, ١٥٤٠).‬‬
‫‪ -١٦‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻦ در ﮐﺘﺎب "درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻧﺘﻘﺎد از ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد" ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ١٤‬و ﺑﻌﺪ ﻣﺘ ﺬﮐﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ام ﮐﻪ‪" :‬ﺧﺪﻣﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﺧﺪﻣﺖ" ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ اﻗﺘ ﺼﺎددان ه ﺎﺋﯽ از ﻧ ﻮع ژان ﺑﺎﺗﻴ ﺴﺖ ﺳ ﻪ و‬
‫ﻓﺮدرﻳﮏ ﺑﺎﺳﺘﻴﺎ ﺑﮑﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ"‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎر زﻧﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺠﺎم ده ﺪ‪ ،‬ﻣﺨ ﺎرج ﻧﮕﺎه ﺪارﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺮو‬
‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوت هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﯽ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﺁن را ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺮوز روزاﻧﻪ ﯼ ﺁن‪ ،‬دو ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و دوﻣﯽ ارزش ﻣﺼﺮف ﺁن را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ارزش ﻧ ﺼﻒ روز ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺿﺮور اﺳﺖ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ وﯼ ﺗﻤﺎم‬
‫روز ﮐ ﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر و ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﻃ ﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر دو ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﻣ ﯽ ﺧﺮﻳ ﺪ هﻤ ﻴﻦ اﺧ ﺘﻼف ارزش‬
‫را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺻﻔﺖ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﻧ ﺦ رﺷ ﺘﻦ و ﮐﻔ ﺶ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﺮط‬
‫ﻻزم و واﺟﺒ ﯽ )‪ (conditio sine qua non‬ﺑ ﻮد زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﯼ ارزش‬
‫ﺁﻓ ﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺷ ﮑﻞ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪﯼ ﺑ ﺮوز ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺁن ﭼ ﻪ ﻗ ﺎﻃﻊ و ﺟ ﺎزم ﺑ ﻮد هﻤﺎﻧ ﺎ‬
‫ارزش ﻣﺼﺮف وﻳ ﮋﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎﻻ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﯼ ارزش ﺑ ﻮدن و‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ارزش ﺧ ﻮد ﺁﻓﺮﻳ ﺪن‪ .‬اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن ﺧ ﺪﻣﺖ ﺧﺎﺻ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار از او‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارد و وﯼ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻃﺒ ﻖ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺑ ﺪﯼ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻻه ﺎ رﻓﺘ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ هﺮ ﮐﺎﻻﯼ دﻳﮕﺮ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﮐ ﺎﻻ را‬
‫ﻣﯽ ﺳﺘﺎﻧﺪ و ارزش ﻣﺼﺮف ﺁن را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﯼ ﺑ ﺪون ﺗ ﺴﻠﻴﻢ اﻳ ﻦ ﻳﮑ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺁن دﻳﮕﺮﯼ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪ .‬هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ارزش ﻣﺼﺮف روﻏﻨﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻣ ﺎل‬
‫ن ﻓﺮوﺷ ﻨﺪﻩ ﯼ‬
‫روﻏﻦ ﻓﺮوش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ارزش ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻳﻌﻨﯽ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ از ﺁ ِ‬
‫ﺁن ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬دارﻧ ﺪﻩ ﯼ ﭘ ﻮل ارزش روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن در اﺛﻨ ﺎﯼ روز‪ ،‬در ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﺪت روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﯼ ﺗﻌﻠ ﻖ دارد‪ .‬اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﮕﺎهﺪارﯼ روزاﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻓﻘﻂ ﻧ ﺼﻒ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ارزد‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻤﺎم روز ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺪ و اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺁن ﻃﯽ ﻳﮏ روز ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺮاﺑﺮ ارزش روزاﻧﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت از اﻗﺒ ﺎل وﻳ ﮋﻩ اﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ روﯼ ﺁوردﻩ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺋﯽ در ﺣﻖ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎ هﻤﻴﻦ ﻣﻮرد را ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ اوﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺷﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻻزم ﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺿﺮورﯼ ﺳﺖ در ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ‪١٠‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر را ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ٢٠ ،‬ﻓﻮﻧ ﺪ‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪ .‬در ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺣ ﺎﻻ ‪٥‬‬
‫روز ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ‪ ٤‬روز ﺁن در ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ ﻣ ﻮرد ﻣ ﺼﺮف وﺟ ﻮد دارد و‬
‫ﻳﮏ روز هﻢ در ﺟﺮﻳﺎن رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺟﺬب ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻴﺎن ‪ ٥‬روز‬
‫ﮐﺎر ﺑﻪ ﻃﻼ ﻋﺒﺎرت از ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ ﻟﻴ ﺮﻩ و ‪ ١٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﺒﻠ ﻎ ﻗﻴﻤ ﺖ‬
‫‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺜﻞ ﭘﻴﺶ هﻤﺎن ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘﻨﺲ اﺳﺖ‬
‫اﻣ ﺎ ﻗﻴﻤ ﺖ ﻣﺠﻤ ﻮع ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ از ‪ ٢٧‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺠ ﺎوز‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ارزش ﻧ ﺦ ﺑ ﻪ ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻟﻎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﻼ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻳﮏ ﻧﻬﻢ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزش هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁن ﻗﺒ ً‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ‪ ٢٧‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﻪ ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﺒ ﺪل ﺷ ﺪﻩ و ﻳ ﮏ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮕﯽ‬
‫زاﺋﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ اﻳ ﻦ ﺷ ﻌﺒﺪﻩ ﺑ ﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﻗ ﺮﻳﻦ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﭘ ﻮل ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺪل‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮد ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺒ ﺎدﻻت ﻣ ﻮرد ﺗﺨﻄ ﯽ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدل در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺎدل ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺧﺮﻳ ﺪار‪،‬‬
‫هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎﻻه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬دوﮎ و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﻃﺒ ﻖ ارزش ه ﺮ ﮐ ﺪام ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ هﻤﺎن ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ هﺮ ﺧﺮﻳﺪار ﮐﺎﻻﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮف ﺁن را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬روﻧ ﺪ ﻣ ﺼﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل‬
‫روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﺎﻻﺳ ﺖ ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺑ ﺎ ارزش ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺎز‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐﻪ از ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺮﻳﺪار ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد اﮐﻨﻮن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﯼ ﻧ ﺦ را از ﻗ ﺮار ﻓﻮﻧ ﺪﯼ ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﺎهﯽ‬

‫‪٢٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑ ﺎﻻﺗﺮ و ﻧ ﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﺎهﯽ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از ارزﺷ ﺶ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﺪ و ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ‬

‫ﻼ در دوران ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد از دوران ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﮐ ﺸﺪ‪ .‬ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬هﻢ در درون دوران اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و هﻢ در داﺧﻞ ﺁن اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘ ﻮل ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دوران اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر از ﺑﺎزارﺳ ﺖ‪ .‬و ﺑ ﺪان ﺳ ﺒﺐ در دوران اﻧﺠ ﺎم ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫دوران ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ﺧ ﻮد در ﻣﺤ ﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ واﻗ ﻊ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬از اﻳﻦ روﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﭼﻴ ﺰ در ﻧﻴﮑ ﻮﺗﺮﻳﻦ ﺣ ﺎﻻت و در ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻋ ﻮاﻟﻢ ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪.‬‬
‫)‪(tout pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﭘ ﻮل را ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣ ﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻣﺎدﯼ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻮ ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ روﻧﺪ ﮐﺎر ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ وﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ زﻧﺪﻩ ﯼ ﮐﺎر را در ﭘﻴﮑﺮ ﻣﺮدﻩ ﯼ ﺁن هﺎ ﻣﯽ دﻣﺪ‪ ،‬ارزش ﮐﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫و ﻣ ﺮدﻩ را ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش ارزش زاﺋ ﯽ ﻣﺒ ﺪل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻢ ﭼ ﻮن هﻴ ﻮﻻﯼ‬
‫ﺟﺎﻧﺪارﯼ "ﺑﮑﺎر" ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺷﻮر ﻋﺸﻖ در درون دارد‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن اﮔ ﺮ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ را ﺑ ﺎ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﮐﻨ ﻴﻢ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ روﻧﺪ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ﺑﻪ ﻏﻴ ﺮ از اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ روﻧ ﺪ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ‬
‫در وراء ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ اﻣﺘ ﺪاد ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﻓﻘ ﻂ ﺗ ﺎ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ اﯼ اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ ارزش ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﯼ از ﻃ ﺮف ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻌ ﺎدل‬
‫ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﺟﺒ ﺮان ﺷ ﻮد‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﻋﻤ ﻞ ﻋﺒ ﺎرت از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﺳ ﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ از اﻳ ﻦ ﻧﻘﻄ ﻪ ﺗﺠ ﺎوز ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﺁن ﮔ ﺎﻩ روﻧ ﺪ ارزش‬
‫اﻓﺰاﺋﯽ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﮔﺮ دورﺗﺮ ﺑﺮوﻳﻢ و ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ را ﺑﺎ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬
‫ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻋﺒ ﺎرت از ﮐ ﺎر ﺳ ﻮدﻣﻨﺪﯼ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ارزش ه ﺎﯼ ﻣ ﺼﺮف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﺮﮐﺖ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﮐﻴﻔﯽ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﻧﻮع و ﻧﺤﻮﻩ ﯼ ﻣﺨ ﺼﻮص‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺧﻮد و ﻃﺒ ﻖ ه ﺪف و ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ﺁن دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻴﻦ روﻧ ﺪ ﮐ ﺎر در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش‬

‫ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﺟﻬ ﺖ ﮐﻤ ﯽ ﺁن ﻧﻤ ﻮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ زﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻋﻤ ﻞ ﺧ ﻮد ﻻزم دارد ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺪﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬و ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﮐﺎﻻهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر وارد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدﯼ ﺋﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ ﮐ ﻪ‬
‫در ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻓﻌﺎل و هﺪف دار ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺨﺼﯽ اﻳﻔﺎء ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻋ ﻢ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در درون وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﻓﺰودﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﭘ ﺲ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ زﻣﺎﻧﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﻼن ﻣﻘﺪار ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬روز و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ ﺗ ﺎ ﺁن ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ارزش ﻣ ﺼﺮف؛ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﺮط ﺧ ﻮد داراﯼ ﺟﻨﺒ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻼ اﮔ ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ در‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدﯼ ﻋﻤﻞ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﻮرد رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ رواج دارد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺦ رﻳﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺁن ﮔﺎﻩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﺮخ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ دادﻩ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻣﺮﻏﻮب اﺳﺖ ﺑﻨﺠﻠﯽ در اﺧﺘﻴ ﺎر وﯼ‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﮐﻪ هﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺎرﻩ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ هﺮ دو ﻣﻮرد ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻴﺶ از زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳ ﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻻزم اﺳ ﺖ وﻗ ﺖ ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و از اﻳ ﻦ ﻣ ﺪت اﺿ ﺎﻓﯽ ﻧ ﻪ‬
‫ارزش و ﻧﻪ ﭘﻮل ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻋﺎدﯼ ﺑﻮدن ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺷ ﺮط دﻳﮕ ﺮ ﻋﺒ ﺎرت از ﻋ ﺎدﯼ ﺑ ﻮدن ﺧ ﻮد‬
‫ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺎﻳ ﺪ در رﺷ ﺘﻪ ﯼ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد داراﯼ ﺁن درﺟﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﻣﻬﺎرت‪ ،‬ﺁﻣﺎدﮔﯽ و ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺁن رﺷ ﺘﻪ‬
‫ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺎ در ﺑﺎزار ﮐﺎر ﺁن ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرﯼ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ داراﯼ ﻣﺮﻏﻮﺑﻴﺖ ﻋﺎدﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﻴ ﺮو ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺣ ﺪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻋ ﺎدﯼ ﮐﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺎ‬
‫درﺟﻪ ﺷﺪﺗﯽ ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ ﺑﺮوز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﻗﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﺪون ﮐﺎر ﺗﻠ ﻒ ﺷ ﻮد‪ .‬وﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را‬

‫‪٢٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪت زﻣ ﺎن ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ وﻋﻼﻗ ﻪ دارد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎل ﺧ ﻮد ﺑﺮﺳ ﺪ و‬

‫ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﻪ او را ﺑﺪزدﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺷ ﺮط دﻳﮕ ﺮ‪ -‬ﺷ ﺮﻃﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاء ﺁن هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﺟﻨﺎب ﺁﻗﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺠﺎزات ﻣﺨﺼﻮص ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد دارد‪ -‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻮادﺧ ﺎم و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻣﺼﺮف ﻧﺸﻮد زﻳﺮا ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻳ ﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻧﻔﻠ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ‬
‫ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ و ﻟ ﺬا ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻧﻤ ﯽ ﺁﻳﻨ ﺪ و در ﻣﺤ ﺼﻮل ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ وارد‬
‫‪١٧‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -١٧‬اﻳ ﻦ ﻳﮑ ﯽ از ﺁن اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮاﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﮔ ﺮان ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺪن ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ‬

‫ﺑﺮدﮔﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺟﺎﻟﺐ ﻗﺪﻣﺎ ﺗﻔﺎوت ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺣﻴﻮان و اﻓ ﺰار‬
‫ﺑﯽ ﺟﺎن در اﻳ ﻦ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﻓ ﺰار ﺻ ﺪادار ‪ ، Instrumentum vocale‬ﺣﻴ ﻮان اﻓ ﺰار ﻧﻴﻤ ﻪ‬
‫ﺻ ﺪادار ‪ Instrumentum semivocale‬و ﮐ ﺎر اﻓ ﺰار ﺑ ﯽ ﺟ ﺎن‪ ،‬اﻓ ﺰار ﺻ ﺎﻣﺖ ﻳ ﺎ ﮔﻨ ﮓ‬
‫‪ Instrumentum mutum‬اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺣﻴ ﻮان و ﮐ ﺎراﻓﺰار ﻣ ﯽ ﻓﻬﻤﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪﻩ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣ ﺮص ﺗﻤ ﺎم ‪ con amore‬ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﺎراﻓﺰار را ﺧﺮاب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺗﻔﺎوت ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺁن هﺎ ﺑ ﻪ‬
‫وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﺧ ﺸﻦ ﺗ ﺮﻳﻦ و‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻳﮏ اﺻﻞ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺗ ﺎ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ و ﺳ ﻨﮕﻴﻨﯽ‬
‫اﻳ ﻦ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺧ ﺮاب ﮐ ﺮدن ﺁن ه ﺎ را دﺷ ﻮار ﺳ ﺎزد‪ .‬از اﻳ ﻦ رو ﺗ ﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﺑ ﺮوز ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ‬
‫دوﻟﺖ هﺎﯼ ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﮐﻪ در ﺳ ﻮاﺣﻞ ﺧﻠ ﻴﺞ ﻣﮑﺰﻳ ﮏ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻨﺪ ﮔ ﺎوﺁهﻦ ه ﺎﺋﯽ از ﺳ ﺎﺧﺖ ﭼ ﻴﻦ‬
‫ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ زﻣ ﻴﻦ را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺧ ﻮﮎ و ﻣ ﻮش ﺻ ﺤﺮاﺋﯽ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ زﻣ ﻴﻦ را‬
‫ﺑ ﺸﮑﺎﻓﻨﺪ ﻳ ﺎ ﺁن را زﻳ ﺮورو ﮐﻨﻨ ﺪ؛ ﺷ ﺨﻢ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪) .‬ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ‪ J. E. Cairnes‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‬
‫" ‪ " The Slave Power‬ﻟﻨﺪن ‪ ،١٨٦٢‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٤٦‬و ﺑﻌﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ(‪ .‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ‪ Olmsted‬در‬
‫ﮐﺘ ﺎﺑﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان " ‪ " Sea Board Slave States‬ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ در ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٤٦‬و ﺑﻌ ﺪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﺑﻪ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻓﺰارهﺎﺋﯽ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ه ﻴﭻ ﻋ ﺎﻗﻠﯽ ﺣﺎﺿ ﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮد ﺑﺪهﺪ‪ ...‬زﻳﺮا ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ و ﺧﺸﻤﻮﻧﺖ اﻳﻦ ﺁﻻت ﭼﻨﺎن ﺳﺖ ﮐﻪ ﻻاﻗﻞ ﮐﺎر‬
‫را دﻩ درﺻﺪ ﺑﻴﺶ از اﻓﺰازهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑ ﺮﻳﻢ دﺷ ﻮار ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﯽ ﻋﻼﻗﮕﯽ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺮدﮔﺎن اﻳﻦ اﻓ ﺰار را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ اﮔﺮ ادوات ﺳﺒﮏ ﺗﺮ و ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮﯼ ﺑﻪ ﺁن هﺎ دادﻩ ﺷﻮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﯽ‬
‫اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰارهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺧﻮد ﻣﯽ دهﻴﻢ در ﮔﻨﺪم زارهﺎﯼ وﻳﺮﺟﻴﻨﻴﺎ ﻳﮏ روز هﻢ‬
‫دوام ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﮐﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ زﻣ ﻴﻦ در ﺁن ﺟ ﺎ ﻧ ﺮم ﺗ ﺮ و ﮐ ﻢ ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺗ ﺮ از زﻣ ﻴﻦ ه ﺎﯼ ﻣﺎﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺳﺆال ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﭼﺮا در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﺰارع ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﺳﺐ از اﺳﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ دﻟﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ اﻗﺎﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻋﻘﻴ ﺪﻩ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻗ ﺎﻃﻌﯽ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﺳ ﺐ ه ﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺪرﻓﺘﺎرﯼ ه ﺎﺋﯽ را ﮐ ﻪ ﺳ ﻴﺎهﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ روا ﻣ ﯽ دارﻧ ﺪ ﺗﺤﻤ ﻞ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﺐ ه ﺎ‬
‫هﻤﻮارﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻳﻨﺎن ﭼﻨﺎن ﻣ ﻀﺮوب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ زودﯼ ﻟﻨ ﮓ و ﻧ ﺎﻗﺺ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻃﺮهﺎ اﻳﻦ ﺿﺮﺑﺎت را ﺗﺤﻤﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺟ ﺴﻤًﺎ ﻋﻴ ﺐ دار ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺣﺘ ﯽ‬
‫اﮔﺮ ﻳﮑﯽ دو ﺑﺎر هﻢ ﻋﻠ ﻒ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﻧﺮﺳ ﺪ زﻳ ﺎد ﻧﺎراﺣ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎ ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮرﻧ ﺪ و‬
‫ﻧﻴﺰ اﮔ ﺮ ﺗﻴﻤ ﺎر ﻧ ﺸﻮﻧﺪ و ﻳ ﺎ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻃﺎﻗ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺎ وادارﻧ ﺪ ﺑﻴﻤ ﺎر ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ دﻳ ﺪن‬

‫‪٣٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﮐ ﺎر‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ارزش ﻣ ﺼﺮف اﺳ ﺖ و هﻤ ﺎن ﮐ ﺎر از‬

‫ﻟﺤ ﺎظ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ ارزش اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻔ ﺎوﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺳ ﺎﺑﻘ ًﺎ از ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﮐ ﺎﻻ اﺳ ﺘﻨﺘﺎج‬
‫ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﺧ ﺘﻼف در دو ﺟﻬ ﺖ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤ ﻮدار ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺣ ﺪت ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر و ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت از‬
‫روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬روﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ وﺣﺪت ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر و ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش‬
‫اﻓﺰاﺋ ﯽ‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت ﺳ ﺖ از روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺷ ﮑﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽ‪.‬‬
‫ﻼ ﺑ ﯽ ﺗﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻌﺪًا ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ اﻳﻦ اﻣﺮ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎر ﻣﻮرد ﺗﻤﻠﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻋﺒﺎرت از ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ ﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻣﺘﻮﺳ ﻄﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳ ﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻐﺮﻧﺠ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ داراﯼ وزن ﻣﺨ ﺼﻮص ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮ و ﺑﻐ ﺮﻧﺞ ﺗ ﺮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﮐ ﺎر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﻋﺒ ﺎرت از ﺑ ﺮوز‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در درون ﺁن ﻣﺨﺎرج ﺗﺪارﮐﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ وارد ﺷ ﺪﻩ و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ﻧﻴ ﺮو‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را اﻳﺠ ﺎب ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻴﺶ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺳ ﺎدﻩ ارزش‬
‫دارد‪ .‬وﻗﺘﯽ ارزش اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤ ًﺎ ﺑﺮوز ﺁن ﻧﻴﺰ ﻣ ﺴﺘﻠﺰم ﮐ ﺎر ﺑ ﺎﻻﺗﺮﯼ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ در هﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ زﻣﺎﻧﯽ در ارزش هﺎﯼ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﯼ ﺗﺠﺴﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ درﺟﻪ ﯼ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﮐﺎر رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ و ﺟﻮاهﺮﺳﺎزﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﺑﺨﺶ از ﮐ ﺎرﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻃﯽ ﺁن ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﻮاهﺮﺳﺎز ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺟﺒﺮان ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ از‬
‫ﻟﺤﺎظ ﮐﻴﻔﯽ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﮐﺎر وﯼ ﮐ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺑ ﺎز‬
‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘ ﻴﺶ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش از ﻣ ﺎزاد ﮐﻤ ﯽ ﮐ ﺎر ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد از ﻣ ﺪت اﻣﺘ ﺪاد‬

‫‪) Farmer‬اﺟ ﺎرﻩ دار(‬

‫ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﻮﺟﺐ راﻧﺪن ﮐﺸﺎورز ﻣﺰدور ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﯼ هﻤ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻧﺎﺷ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬ ﺎ در ﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬

‫‪١٨‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺦ و در ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ از ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺟﻮاهﺮﺳﺎزﯼ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ در ﻣﻮرد ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ هﻤ ﻮارﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ ﮐ ﺎر ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫‪١٩‬‬
‫ﻼ ﻳﮏ روز ﮐﺎر ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ‪ X‬روز ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮد ﻣﺜ ً‬

‫‪ -١٨‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﮐﺎر ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ و ﮐﺎر ﺳ ﺎدﻩ ‪) skilled and unskilled labour‬ﮐ ﺎر ﺁﻣ ﻮزش‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﮐﺎر ﺑﺪون ﺁﻣﻮزش( در ﻗﺴﻤﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺼﻮرات اﺳﺖ ﻳ ﺎ ﻻاﻗ ﻞ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ ﺗﻔ ﺎوت ه ﺎﺋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪت هﺎﺳﺖ واﻗﻌﻴ ﺖ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ اﻧ ﺪ و ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ﺒﻴﻞ ﻋ ﺎدت ﺑ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻗ ﺴﻤﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻣﺘﮑ ﯽ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ وﺧ ﻴﻢ ﻗ ﺸﺮهﺎﺋﯽ از ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﻤﺘ ﺮ از دﻳﮕ ﺮان اﻣﮑ ﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎز ﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮادث ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴ ﺰ ﭼﻨ ﺎن ﻧﻘ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﺑ ﺎزﯼ‬
‫ﻼ ﺁن ﺟ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎره ﺎﯼ از ﻳ ﮏ ﻧ ﻮع ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪ "ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺘًﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﮐ ﺸﻮرهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﮐﺎره ﺎﯼ ﺷ ﺎق ﮐ ﻪ ﮐﻮﺷ ﺶ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻋ ﻀﻼﻧﯽ ﻻزم‬
‫دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎر ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ در ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮ ﺑﻪ درﺟﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺳ ﺎدﻩ‬
‫ﭘ ﺎﻳﻴﻦ ﻣ ﯽ اﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺜ ﺎل در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮐ ﺎر ﻳ ﮏ ﺑﻨ ﺎ ) ‪ ( bricklay er‬درﺟ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ‬
‫ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ﮐ ﺎر ﮐ ﺴﯽ دارد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻠ ﺪوزﯼ ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد‪ .‬از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ ﮐ ﺎر ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﭘﻨﺒ ﻪ ﭼ ﻴﻦ‬
‫) ‪ ( fustian cutter‬ﮐﻪ هﻢ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺪﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد و هﻢ ﮐﺎر ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ ﻣﺤﺴﻮب‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺎرﻋﺎﻟﯽ ادﻋﺎﺋﯽ ﻣﻘﺎم ﻣﻬﻤﯽ را در ﻣﺠﻤﻮع ﮐﺎر ﻣﻠ ﯽ‬
‫اﺣ ﺮاز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت ‪ Laing‬در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن )ﺑ ﻪ اﻧ ﻀﻤﺎم اﻳﺎﻟ ﺖ ﮔ ﺎل( زﻧ ﺪﮔﯽ ﻳ ﺎزدﻩ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﺳﯽ ﺻﺪ هﺰار ﻧﻔﺮ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺎر ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﺷﺮاف و ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﻓﻘﻴ ﺮ‪ ،‬وﻟﮕ ﺮد‪ ،‬ﺟ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓ ﻮاﺣﺶ و ﻏﻴ ﺮﻩ را ﻣﻨﻬ ﺎ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ ،‬از ﻣﺠﻤ ﻮع ‪ ١٨‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﻧﻔ ﺮﯼ ﮐ ﻪ در‬
‫زﻣﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺟﻤﻌﻴ ﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ داد‪ ٤ ،‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن و ‪ ٦٥١‬ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻋﻮاﻳ ﺪ ﮐﻮﭼ ﮏ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨ ﺪان‪ ،‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺁﻣﻮزﮔ ﺎران و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ در ﻋﺪاد ﺁن هﺎ ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ اﻳﻦ ‪ ٤‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن و ⅔ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪ ،‬وﯼ‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺑﺎﻧﮏ داران و ﻏﻴﺮﻩ‪" ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ!" را ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﮕ ﺮان ﻣ ﺰد ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‬
‫در زﻣﺮﻩ ﯼ ﺑﺨﺶ زﺣﻤﺖ ﮐﺶ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎه ﺎ در ﻋ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﺮﻓﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﯼ وﯼ ﻳﺎزدﻩ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(S. Laing ) * ( : „National Distress etc.“ London, ١٨٤٤, P. ٥١‬‬
‫"ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﮐﺎر ﻋﺎدﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻬﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺧ ﻮد ﻧ ﺪارد‬
‫ﺗﻮدﻩ ﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮدم را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ"‪.‬‬
‫‪(James Mill, in art. „Colony“ „Supplement to the Encyclopaedia‬‬
‫)‪Britannica“ ١٨٣١, P. ٨.‬‬
‫) * ( ‪ -(١٨٦٨ -١٧٨٠) Samuel Laing -‬ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ و ﺳ ﻴﺎح اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﻣ ﺼﻨﻒ ﮐﺘ ﺐ ﭼﻨ ﺪﯼ‬
‫در ﺑﺎرﻩ ﯼ وﺿﻊ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﺋﯽ‪.‬‬
‫‪" -١٩‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮ ارزش ﻣﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﻣﻘ ﺼﻮد از ﺁن‬
‫ﺿ ﺮوﺗًﺎ ﮐ ﺎر از ﻧ ﻮع ﻣﻌﻴﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ...‬ﮐ ﻪ راﺑﻄ ﻪ ﯼ ﺁن ﺑ ﺎ اﻧ ﻮاع دﻳﮕ ﺮ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ ﻣ ﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪".‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از اﻧﺠﺎم ﻳﮏ ﻋﻤ ﻞ زاﺋ ﺪ اﺟﺘﻨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ‬

‫اﻳ ﻦ ﻓ ﺮض ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐ ﺎر ﺳ ﺎدﻩ ﯼ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺟ ﺮا‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﺳﺎن ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(„Outlines of Political Economy“, London, ١٨٣٢, P. ٢٢, ٢٣).‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮ ﻣﺘﻔ ﺎوﺗﯽ در ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ارزﺷ ﻤﻨﺪ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻗﻄ ﻊ ﻧﻈ ﺮ از ﻣﺤﺘ ﻮﯼ‪ ،‬ه ﺪف و ﺧ ﺼﻠﺖ ﮐ ﺎرش‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻧﻤ ﻮدن‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ ﮐﺎر‪ ،‬ارزش ﻧﻮﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ارزش ه ﺎﯼ‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ از ﻧ ﻮ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﻣﺤ ﺼﻮل ارزﺷ ﻤﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ در ارزش ﻧﺦ‪ .‬ﭘﺲ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ‬
‫اﻧﺘﻘ ﺎﻟﺶ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺣﻔ ﻆ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﺘﻘ ﺎل در ﺟﺮﻳ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻃ ﯽ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﮐﺎر واﺳ ﻄﻪ ﯼ اﻳ ﻦ اﻧﺘﻘ ﺎل اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫دﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﺤﻮ؟‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ در زﻣ ﺎن واﺣ ﺪ دو ﺑ ﺎر ﮐ ﺎر ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ اﻓ ﺰودن ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ و ﺑﺎر دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻔ ﻆ ارزش ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺘﻘ ﺎل ارزش‬
‫ﭘﻨﺒﻪ اﯼ ﮐﻪ روﯼ ﺁن ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺘﻘ ﺎل ارزش دوﮐ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﮐ ﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬زﺣﻤﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑ ﺎ اﻓ ﺰودن ارزش ﺗ ﺎزﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ارزش‬
‫ﮐﻬﻨ ﻪ را ﺣﻔ ﻆ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻓ ﺰاﻳﺶ ارزش ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺤﻤ ﻮل ﮐ ﺎر و‬
‫ﻼ ﻣﺘﻔ ﺎوﺗﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در‬
‫ﺣﻔ ﻆ ارزش ه ﺎﯼ ﮐﻬﻨ ﻪ در ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬دو ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻳﮏ زﻣﺎن‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻃﯽ هﻤﻴﻦ ﻣﺪت ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد‪،‬‬
‫ﻣ ﺴﻠﻢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دو ﺟﻬﺘ ﻪ ﺑ ﻮدن ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دو ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﺑ ﻮدن ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد او‬

‫‪٣٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺎن واﺣﺪ ﺑﻨﺎ ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺧﺎﺻ ﻴﺖ ارزش اﻳﺠ ﺎد ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ دﻳﮕﺮ ارزش ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل دهﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن ﺑﺎﻳ ﺪ دﻳ ﺪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ه ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻠﺤ ﻖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ارزش ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ؟ اﻳﻦ اﻣﺮ هﻤﻮارﻩ در ﺷﮑﻞ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﻪ وﻳ ﮋﻩ ﯼ‬
‫ﺧﻮد اوﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬رﻳﺴﻨﺪﻩ زﻣﺎن ﮐﺎر را ﻓﻘﻂ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم رﺷ ﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨ ﺪﻩ در ﺣ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﻓﺘﻦ و ﺁهﻨﮕﺮ در اﺛﻨﺎﯼ ﺁهﻨﮕﺮﯼ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﮑﻞ ه ﺪف دارﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ارزش ﻧ ﻮ ﻣ ﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫هﻤ ﻴﻦ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ و ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬دوﮎ‪ ،‬ﻧ ﺦ‪،‬‬
‫ﭼﺮخ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺁهﻦ و ﺳﻨﺪ ﺁن ﻋﻮاﻣﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﻳ ﮏ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻳﻌﻨ ﯽ ﻗ ﻮاﺋﻢ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮف ﺗﺎزﻩ اﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ ‪ . ٢٠‬ﺷ ﮑﻞ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺎن ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ‬
‫ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در ﺷ ﮑﻞ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺟﺪﻳ ﺪﯼ در ﺁﻳ ﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﮔ ﺎﻩ ﻳ ﮏ ارزش ﻣ ﺼﺮف‪ ،‬در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮف ﺟﺪﻳﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﺁوردن ﺁن ارزش ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻻزم ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺟﺰﺋ ﯽ از زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﻻزم‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺟﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﺒ ﺎرت از زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻧ ﻮ ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ارزش‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺁن را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰء ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫دهﻨﺪﻩ ﯼ ارزش‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﮐ ﺎر وﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺧ ﺼﻠﺖ ﻣﻔﻴ ﺪ ﺧ ﺎص اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺷﮑﻞ ﺑﺎرﺁور وﻳﮋﻩ ﯼ ﮐﺎر اﻟﺤﺎق ﺷﺪﻩ ﺗﺤﻘﻖ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫ﺑﺎرﺁور و ﺁﻣﺎج ﻣﻨﺪﯼ از ﻗﺒﻴﻞ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ و ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ ﺗﻤ ﺎس ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ را از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺮدﮔﯽ ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﻪ ﺁن هﺎ روح ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺁن ه ﺎ‬

‫‪ -٢٠‬ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻮﺁﻓﺮﻳﺪﻩ اﯼ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺷﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪("An Essay on the Political economy of Nations" London ١٨٢١. P. ١٣).‬‬

‫‪٣٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻋﻮاﻣ ﻞ روﻧ ﺪ ﮐ ﺎر در ﻣ ﯽ ﺁورد و ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ ﺁن ه ﺎ در ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﭘﻴﻮﻧ ﺪ‬

‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮ ﮔ ﺎﻩ ﮐ ﺎر ﺑ ﺎرﺁور وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺑ ﻮد ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ارزش ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ هﻢ ﺑﻪ ﻧﺦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﮑ ﺲ‬
‫هﻤﻴﻦ ﮐﺎرﮔﺮ ﺣﺮﻓﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ و ﻧﺠﺎر ﮔﺮدد ﺑﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘ ﻴﺶ ﻃ ﯽ ﻳ ﮏ روز ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎر ﺧﻮﻳﺶ ارزش ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ وﯼ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد وﻟﯽ ﻧ ﻪ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر از ﻧ ﻮع رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﻳ ﺎ ﻧﺠ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ از‬
‫ﺣﻴﺚ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﺠﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧ ﻪ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ارزش ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرش داراﯼ ﻣﺤﺘﻮﯼ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ وﻳ ﮋﻩ اﯼ ﺳ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺪان‬
‫ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﮐﺎر وﯼ در ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﯽ از زﻣﺎن اﻧﺠ ﺎم ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر رﻳ ﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻬﺖ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺠﺮد و ﮐّﻠﯽ ﺧﻮد ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺑ ﺮوز ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ‬
‫ﺑﻪ ارزش هﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ و از ﻟﺤﺎظ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬وﻳ ﮋﻩ و ﺳ ﻮدﻣﻨﺪش‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ارزش اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫و ﻟ ﺬا ارزش ﺁن ه ﺎ را در ﻣﺤ ﺼﻮل ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺟﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دو ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﺑ ﻮدن‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬در ﺁن واﺣﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻳﮏ اﻓﺰاﻳﺶ ﮐﻤﯽ ﺳﺎدﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و در اﺛ ﺮ‬
‫ﮐﻴﻔﻴّﺖ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ارزش هﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﺤﺼﻮل ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﮐﺎر واﺣﺪ ﮐﻪ از ﺧﺼﻠﺖ دوﺟﺎﻧﺒﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد در ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻤﻮدار ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﻳﺪﯼ رﻳﺴﻨﺪﻩ اﻣﮑﺎن ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ هﻤﺎن‬
‫ﻗ ﺪر ﭘﻨﺒ ﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺑﻘ ًﺎ در ﻣ ﺪت ‪ ٣٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﯽ رﺷ ﺖ ﺑﺮﻳ ﺴﺪ‪ .‬ﮐ ﺎر وﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎرﺁور‪ ،‬ﺁﻣﺎج ﻣﻨﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧ ﻮد را ﺷ ﺶ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﮐﺎر ﻧﻴﺰ ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ‪ ٣٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫اﮐﻨﻮن ‪ ٣٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻓﻘﻂ هﻤﺎن ﻗﺪر زﻣﺎن ﮐﺎر ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘ ًﺎ ‪ ٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺟ ﺬب‬

‫‪٣٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ اﮐﻨﻮن ‪ ٦‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﻠﻮب ﻗﺪﻳﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﮐﺎر ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺷﺸﻢ ارزش ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﺁن اﺿﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﮐﻨﻮن در ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٣٦‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ‪ ،‬ارزش ﭘﻨﺒ ﻪ ﺷ ﺶ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫وﺟ ﻮد دارد‪ .‬در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ارزﺷ ﯽ از ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم ﮐ ﻪ ﺷ ﺶ ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣ ﻮاد‬
‫ﺧ ﺎم ﺷ ﺶ ﺑ ﺎر ﮐﻤﺘ ﺮ ارزش ﺟﺪﻳ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﻧ ﺸﺎن دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧﺎﺻ ﻴﺘﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ارزش اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ﺧﺎﺻ ﻴﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ هﻤ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻔﮑﻴ ﮏ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ارزش ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ذاﺗ ًﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﻗﺪر در ﺟﺮﻳﺎن رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺎر ﻻزم ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار ﭘﻨﺒ ﻪ وارد‬
‫ﺷ ﻮد‪ ،‬ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن اﻓ ﺰودﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد وﻟ ﯽ ه ﺮ ﻗ ﺪر‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪهﺎﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر رﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻣﻘ ﺪار ارزش‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﺼﻮل ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﻳ ﮏ ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار زﻣ ﺎن ﭘﻴ ﺸﻴﻦ را ﻻزم داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ‬
‫ﻼ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺷ ﺶ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ‬
‫ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺜ ً‬
‫ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از ﺑﻬﺎﯼ ﺧﻮد ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰل ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در هﺮ دو ﻣﻮرد رﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد‬
‫اداﻣﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار ﭘﻨﺒ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار‬
‫ارزش ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ در ه ﺮ دو ﻣ ﻮرد وﯼ در زﻣ ﺎن ﻣ ﺴﺎوﯼ هﻤ ﺎن ﻗ ﺪر ﻧ ﺦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ارزﺷ ﯽ را ﮐ ﻪ از ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺤ ﺼﻮل اﻧﺘﻘ ﺎل ﻣ ﯽ ده ﺪ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر ﺷﺶ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮐﻤﺘﺮ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ﭘ ﻴﺶ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻃﻮر اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﮔ ﺮان ﺗ ﺮ ﻳ ﺎ ارزان ﺗ ﺮ ﮐﺮدﻧ ﺪ وﻟ ﯽ هﻤ ﻮارﻩ هﻤ ﺎن‬
‫وﻇﻴﻔﻪ را در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم دهﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮﮔ ﺎﻩ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻓﻨ ﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ در ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻧﮕ ﺮدد در ﺁن ﺻ ﻮرت رﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ در هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر هﻤ ﺎن‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎ ارزش ﺛﺎﺑﺖ ﻣ ﻮرد ﻣ ﺼﺮف ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ داد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺣﺎﻟ ﺖ‬
‫ارزﺷ ﯽ را ﮐ ﻪ وﯼ در ﻣﺤ ﺼﻮل ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﺎ ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬وﯼ در دو هﻔﺘ ﻪ دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﻳ ﮏ هﻔﺘ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ و‬
‫ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دو ﺑﺎر زﻳﺎدﺗﺮ ﻣ ﺼﺎﻟﺢ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺧﻮد دو ﺑﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش دارﻧﺪ و ﻧﻴ ﺰ دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ را ﺑ ﺎ‬
‫ارزﺷﯽ دو ﺑﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ در ﻣﺤﺼﻮل دو هﻔﺘﻪ اﯼ ﺧ ﻮد دو ﺑ ﺎر‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﺤﺼﻮل ﻳﮏ هﻔﺘﻪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮ هﺮ اﻧﺪازﻩ زﻳﺎدﺗﺮ ارزش اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﯽ‬
‫ﺿﺒﻂ ﻣﻘ ﺪار ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ارزش از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ارزش اﻓ ﺰودﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ او ارزش را در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻳﮑﺴﺎن و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﮐﺎر وﻳﮋﻩ ﯼ ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟ ﻮد ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻧ ﺴﺒﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺘﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ارزش ﺟﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ ارزش ه ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ را ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮاﻩ ﺑﻬ ﺎﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ از ﻳ ﮏ‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ٢‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ و ﺧﻮاﻩ ﺑﻪ ﺷﺶ ﭘﻨﺲ ﺗﻨﺰل ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ه ﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺷ ﻮد هﻤ ﻮارﻩ در ﻣﺤ ﺼﻮل ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﻓﻘ ﻂ ﻧ ﺼﻒ ارزش‬
‫ﭘﻨﺒﻪ اﯼ را ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ در ﻣﺤ ﺼﻮل دو ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ او ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ‬
‫ﻼ ﻃﯽ ﻳﮏ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﺎر وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﮐﻨ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﺮﻗ ﯽ ﻳ ﺎ ﺗﻨ ﺰل ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬و ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺎﺑﻖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺘ ﺮﯼ‬
‫از ﭘﻨﺒﻪ را در ﻣﺤﺼﻮل ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ارزﺷ ﯽ‬
‫را ﮐﻪ در ﻇﺮف دو ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ارزﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻳ ﮏ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ارزش ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺎﻧﻪ اﯼ )ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﮏ( در ﻋﻼﺋ ﻢ ارزﺷ ﯽ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ارزش ﺗﻨﻬ ﺎ در درون ﻳ ﮏ ارزش ﻣ ﺼﺮف‪ ،‬در درون ﻳ ﮏ ﺷ ﺌﯽ وﺟ ﻮد‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪) .‬ﺧﻮد اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺻ ﻮرت وﺟ ﻮدﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد‬

‫‪٣٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﻳﮏ ﻣﺤﻤﻮل ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد زﻧﺪﻩ ﺑﻮدن ﺧ ﻮد ﺷ ﺌﯽ‬
‫اﺳ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﻮرﯼ اﺳ ﺖ و ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻏﻴ ﺮ از ﺗﻈ ﺎهﺮ ﻣ ﺎدﯼ اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺮو ﭼﻴ ﺰ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ(‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ اﮔ ﺮ ارزش ﻣ ﺼﺮف از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮود ارزش ﻧﻴ ﺰ از ﺑ ﻴﻦ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫رﻓﺖ‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺎ از دﺳ ﺖ دادن ارزش ﻣﺼﺮﻓ ﺸﺎن ارزش ﺧ ﻮﻳﺶ را ﮔ ﻢ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‬
‫زﻳ ﺮا در واﻗ ﻊ ﺁن ه ﺎ ﺿ ﻤﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﭼﻬ ﺮﻩ ﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮف ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ارزش ﻣ ﺼﺮف دﻳﮕ ﺮﯼ را در ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﺁورﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ هﻤﺎن ﻗﺪر ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ارزش‪ ،‬وﺟﻮد ﻳﺎﻓﺘﻦ در ﭘﻴﮑ ﺮ ﻳ ﮏ ارزش ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻣﻬ ﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤ ﺎن ﻗ ﺪر ﻣﻮﺿ ﻮع اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ وﯼ در ﮐ ﺪام ارزش ﻣ ﺼﺮف وﺟ ﻮد ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫ﺑﯽ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﺎﻻهﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺸﺎن داد‪ .‬از اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪﻣﺎت‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬از وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺁن ﻣﻴﺰاﻧ ﯽ ارزش‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺎ از دﺳ ﺖ دادن ارزش ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘ ﻂ ﺁن ارزﺷ ﯽ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺁن را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺎدﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺑﺮﺧﻮردهﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ذﻏﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮔﺮم ﻣﯽ ﺷﻮد و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ روﻏﻨﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﺁن ﻣﺤ ﻮر ﭼ ﺮخ ﭼ ﺮب‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻣﻮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن هﺎ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ اﺛﺮﯼ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﮔﺬارﻧﺪ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫رﻧﮓ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ وﻟ ﯽ در ﺧ ﻮاص ﻣﺤ ﺼﻮل ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺧ ﺎم اﺳ ﺎس و ﺟ ﻮهﺮ ﻣﺤ ﺼﻮل اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﮑﻞ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺧﺎم و ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را ﮐﻪ در ﺣﻴﻦ ورود ﺑﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺻﻮرت ارزش ﻣﺼﺮف‪ ،‬دارا ﺑﻮدﻧﺪ از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ در ﻣ ﻮرد وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻣﻄﻠ ﺐ‬
‫ﻃ ﻮر دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻓ ﺰار‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﻇ ﺮف و ﻏﻴ ﺮﻩ ﻓﻘ ﻂ ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ در‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﻤﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺮدا‬
‫ﭼﻮن دﻳﺮوز از ﻧﻮ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﮑﻞ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر وارد ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐ ﻪ در‬
‫زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻳﻌﻨﯽ ﻃﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺳ ﻴﻤﺎﯼ ﻣ ﺴﺘﻘﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﺤ ﺼﻮل‬

‫‪٣٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ دارﻧﺪ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻻﺷﻪ هﺎﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪،‬‬
‫دﺳﺖ اﻓﺰارهﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎ و ﻏﻴﺮﻩ هﻤﻮارﻩ ﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐ ﻪ در اﻳﺠﺎدﺷ ﺎن‬
‫ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن اﮔﺮ ﺗﻤﺎم دوراﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺧ ﺪﻣﺖ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از روزﯼ ﮐﻪ وارد ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ روزﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر اﺳﻘﺎط راﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫در ﻧﻈ ﺮ ﺑﮕﻴ ﺮﻳﻢ ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ دوران ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺁن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺘﻘ ﺎل ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺻﺮف ﺷﺪﻩ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﺁن ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ اﮔﺮ ﻳ ﮏ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ دﻩ ﺳ ﺎل ﻋﻤ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻃ ﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر دﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻤﺎم ارزﺷﺶ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت دﻩ ﺳﺎل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ دوران زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻳﮏ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﻢ و ﺑﻴ ﺸﯽ از ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر را‪ ،‬ﮐ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺁن‬
‫وﺳﻴﻠﻪ از ﻧﻮ ﺗﮑﺮار ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﺑ ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد هﻤ ﺎن‬
‫ﻣﺎﺟﺮاﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ه ﺮ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ روزاﻧ ﻪ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﯽ ﻣﻴ ﺮد وﻟ ﯽ‬
‫از ﻗﻴﺎﻓﻪ ﯼ هﻴﭻ ﺁدﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن وﻗﺖ ﭼﻨﺪ روز ﻣ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻬ ﺬا اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺁن ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺑﻴﻤ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ از زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺁن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﭘ ﺮ ﺑﻬ ﺮﻩ اﯼ‬
‫ﺑﺮﺳ ﻨﺪ‪ .‬در ﻣ ﻮرد وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬از روﯼ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﻼ ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ از ﻧ ﻮع ﻣﻌ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﭼﻘ ﺪر ﻋﻤ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻓ ﺮض ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺁن در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺷ ﺶ روز دوام ﻣ ﯽ ﺁورد در ﺁن‬
‫ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ‬ ‫ﺻ ﻮرت وﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ در ﺟﺮﻳ ﺎن ه ﺮ روز‬
‫ارزش ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ‬ ‫ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ روزاﻧ ﻪ‬
‫ﻼ روزاﻧ ﻪ ﭼﻘ ﺪر ارزش‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ هﺮ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﺼﺮف از دﺳ ﺖ دادﻩ و ﺑ ﻪ ﺁن ﻧ ﺴﺒﺖ در روز ﭼﻘ ﺪر ارزش ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ‬
‫ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎرزﯼ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻴﺶ‬
‫از ﺁن ﻣﻘ ﺪار ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻧ ﺎﺑﻮد ﺷ ﺪن ارزش ﻣ ﺼﺮﻓﺶ‪ ،‬از‬

‫‪٤٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ داراﯼ ارزﺷﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐ ﻪ‬
‫از دﺳﺖ ﺑﺪه ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐ ﺎر اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ارزﺷ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻋﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ارزش ﻣ ﺼﺮف ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻣ ﻮرد‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑ ﺪون ﻣﺪاﺧﻠ ﻪ ﯼ اﻧ ﺴﺎن وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ زﻣ ﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺎد‪ ،‬ﺁب‪ ،‬ﺁهﻨ ﯽ ﮐ ﻪ در رﮔ ﻪ ﯼ ﻣﻌ ﺪن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻮب ﺟﻨﮕ ﻞ ه ﺎﯼ ﺑﮑ ﺮ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﺣ ﺎل ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻮال اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ را ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﮐﻪ ارزش ﺁن ‪ ١٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻃ ﯽ ‪ ١٠٠٠‬روز اﺳ ﻘﺎط ﺷ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ‬ ‫ﻣﻮرد هﺮ روز‬
‫ﮐﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﺣﺎل ﺗﻨﺰل اﺳﺖ هﻤﻮارﻩ ﻣﺠﻤﻮع ﺁن در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﻋﺎﻣ ﻞ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻳ ﮏ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻼ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر وارد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﺟﺰﺋ ًﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﮐ ً‬
‫ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺗﻔ ﺎوت ﺑ ﻴﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر و ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ در‬
‫ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣ ﺎدﯼ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﻨﻌﮑﺲ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ واﺣ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣ ﺎً‪ ،‬و ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ رﮐ ﻦ ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺟﺰﺋ ﺎً‪ ،‬در هﻤ ﺎن‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ‪. ٢١‬‬

‫‪ -٢١‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺻ ﺤﺒﺖ از ﮐﺎره ﺎﯼ ﺗﻌﻤﻴ ﺮﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ و اﺑﻨﻴ ﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻇﻴﻔﻪ ﯼ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ده ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺧ ﻮد وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎر را ﻋﻬﺪﻩ دار ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺁن ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد او ﻣﻮرد ﮐ ﺎر ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ارزش ﻣﺼﺮﻓﺶ ﻣﺮﻣﺖ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﮐﺎره ﺎﯼ ﺗﻌﻤﻴ ﺮﯼ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺴﻬﻴﻞ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﯼ ﮐﻪ دارﻳﻢ هﻤﻮارﻩ در داﺧﻞ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻻزم اﺳ ﺖ ﻣ ﺴﺘﺘﺮ ﻓ ﺮض‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻣﺘﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﮐﻨﺪ و رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬از ﺁن "ﺳﺎﻳﺸﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﺟﺎﯼ ﺁن را ﭘُﺮ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن ﮐ ﺎردﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ وﻗﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧ ﺰد ﭼﻠﻨﮕ ﺮ ﺑ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺗﻴﻐ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ‬
‫ﻼ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ در هﺮ ﻳﮏ از ﭘﺮوﺳﻪ هﺎﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺎﻟﺘﻤ ﺎم وارد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬ ‫ﻧﻤﯽ ارزد‪ ".‬در ﻣﺘﻦ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺧ ﻮد ﻓﻘ ﻂ ﺟ ﺰء ﺟ ﺰء داﺧ ﻞ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬از‬
‫اﻳ ﻦ رو ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان درﺑ ﺎرﻩ ﯼ درهﻤ ﯽ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ ذﻳ ﻞ ﻗ ﻀﺎوت ﻧﻤ ﻮد‪" :‬رﻳﮑ ﺎردو و ﺁن ﺟ ﺰء از ﮐ ﺎر‬

‫‪٤١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﻳ ﮏ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬

‫ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ وارد ﺷ ﻮد در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﺁن در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر داﺧ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ در ﭘﻨﺒﻪ رﻳﺴﯽ‪ ،‬از ‪ ١١٥‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ روزاﻧﻪ ‪ ١٥‬ﻓﻮﻧﺪ اﻓﺖ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺨﯽ از ﺁن ه ﺎ در ﻧﻤ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎد ه ﻮا )‪(devil`s dust‬‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ اﻓ ﺖ ‪ ١٥‬درﺻ ﺪ ﻋ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ و در ﮐ ﺎر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺣﻼﺟ ﯽ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨ ﺎب اﺳ ﺖ‪ ،‬ارزش ‪ ١٥‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﻧ ﺦ را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارزش ‪ ١٠٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺎدﻩ ﯼ اﺳﺎﺳﯽ ارزش ﻧﺦ اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬
‫ارزش ﻧﺦ وارد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان از ‪ ١٠٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﺦ ﺳﺎﺧﺖ ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ارزش ﻣﺼﺮف ‪ ١٥‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﺒﺎر ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﺎﺑﻮدﯼ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ﻳﮑﯽ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و درﺳﺖ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ارزش‬
‫ﺁن در ﻧﺦ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﮑﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ زﺑﺎﻟﻪ هﺎﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺗ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ ﺣ ﺪ ﺻ ﺎدق اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﻣﺠ ﺪدًا وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﻧ ﺸﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ارزش ﻣﺼﺮف ﺟﺪﻳﺪ و ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺪهﻨﺪ‪ .‬هﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎزﯼ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﮐﻮﻩ هﺎﺋﯽ از ﺗﺮاﺷﻪ ﯼ ﺁهﻦ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻋﻴﻨ ًﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭼ ﻮب‬
‫دم رﻧﺪﻩ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎﯼ ﻏ ﻮل ﭘﻴﮑ ﺮ ﺑﺮﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﺑ ﺎ واﮔ ﻮن ه ﺎﯼ‬

‫‪(„Observations on Certain Verbal Disputes in Political Economy‬‬

‫‪prticularly Relating to Value, and to Demand and Supply.“ London, ١٨٢١,‬‬
‫‪P, ٥٤).‬‬
‫ﻣﺼﻨﻒ ﮐﻪ ﻓﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ از ﺧﻮدراﺿ ﯽ اﺳ ﺖ "‪) "Wiseacre‬ﺣﮑﻤ ﺖ ﮔ ﺮ(‪ ،‬ه ﻢ در ﻣ ﻮرد درهﻤ ﯽ‬
‫ﻓﮑﺮﯼ و هﻢ در ﻣﻮرد ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ ﯼ ﻗﻠﻤﯽ اش از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ذﻳﺤ ﻖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ رﻳﮑ ﺎردو و ﻧ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫اﻗﺘﺼﺎددان دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﭼﻪ ﻗﺒﻞ و ﭼﻪ ﺑﻌﺪ از او‪ ،‬دو ﺟﻬﺖ ﮐ ﺎر را دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺗ ﺸﺨﻴﺺ ﻧ ﺪادﻩ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﺁن دو در ﺗﺸﮑﻴﻞ ارزش ﺑﺎز هﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺰرگ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﻮرﻩ ﯼ ﺁهﻦ ﮔﺪازﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و روز ﺑﻌﺪ از ﻧﻮ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺟﺴﻴﻢ ﺁهﻦ از ﮐﻮرﻩ ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ارزش هﺎﯼ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺎن‪ ،‬ارزش از دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﮑﺮ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻣﺤ ﺼﻮل ارزش ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ارزﺷﯽ را ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ وﺳ ﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺿ ﻤﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫از دﺳ ﺖ ﺑﺪهﻨ ﺪ ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪوًا ﺑ ﺎ ﺁن وارد ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮد ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻟﺰوم ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ از ﺁن ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد‪،‬‬
‫ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬دارا ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ارزش ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪﯼ ﮐﺎراﻓﺰار‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ هﺮ ﻗﺪر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻓﺮﺿ ًﺎ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺁن ‪١٥٠‬‬
‫ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﻌﺎدل ‪ ٥٠٠‬روز ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫اﻳﺠ ﺎدش ﺷ ﺮﮐﺖ دارد ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٥٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻤ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪ .‬ارزش وﯼ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در ﺁن ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وارد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ وﯼ از ﺁن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑﻴ ﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻣﻌ ﻴﻦ‬
‫ارزش اوﺳ ﺖ‪ .‬او در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ارزش ﻣ ﺼﺮف‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ داراﯼ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻔﻴﺪﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ اﮔ ﺮ ﻗﺒ ﻞ از ورودش‬
‫در اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ارزﺷﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ارزﺷﯽ هﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻤﯽ دهﺪ ‪. ٢٢‬‬

‫‪ -٢٢‬از اﻳﻦ رو ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﺑ ﯽ ﭘ ﺎﻳﮕﯽ و ﺑ ﯽ ﻣﺰﮔ ﯽ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ ژان ﺑﺎﺗﻴ ﺴﺖ ﺳ ﻪ ﭘ ﯽ ﺑ ﺮد ﮐ ﻪ‬

‫ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش )ﺳ ﻮد‪ ،‬ﺑﻬ ﺮﻩ و ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧ ﻪ( را از " ‪" services productifs‬‬
‫)ﺧ ﺪﻣﺎت ﻣﻮﻟ ﺪ(ﯼ ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ زﻣ ﻴﻦ‪ ،‬ﮐ ﺎراﻓﺰار‪ ،‬ﭼ ﺮم و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮﻓ ﺸﺎن در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘ ﺰع ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ وﻳﻠﻬﻠ ﻢ روﺷ ﺮ ) * ( ‪W.‬‬
‫‪ Roscher‬ﮐﻪ هﻴﭻ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺪاﺣﯽ دل ﭘﺬﻳﺮﯼ را ﺑﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ از دﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ ﻣﮕ ﺮ ﺁن ﮐ ﻪ ﺁن را‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺮ ﺳﻔﻴﺪ ﺛﺒﺖ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﯽ دارد ﮐﻪ‪" :‬ژان ﺑﺎﺗﻴ ﺴﺖ ﺳ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر درﺳ ﺖ ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ‬
‫ﺷﻮد » ‪ Traitè‬ﺟﻠﺪ اول‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم« ﮐﻪ ارزش اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭼﺮخ روﻏﻦ ﮐﺸﯽ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از وﺿﻊ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﺨﺎرج‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻧﻮﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮخ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ"‪.‬‬
‫‪(„Die Grundlagen der Nationaloekonomie“, ٣.Aufl. ١٨٥٨, seite ٨٩. Note).‬‬

‫‪٤٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﺎرﺁور وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟ ﺖ ﺗﻨﺎﺳ ﺦ ﺑ ﻪ ارزش ﺁن ه ﺎ ﻋ ﺎرض ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ارزش از ﭘﻴﮑ ﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﻟﺒﺪﯼ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺣﻠ ﻮل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗﻨﺎﺳ ﺦ ﭼﻨ ﺎن‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮔ ﻮﺋﯽ در ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ ﮐ ﺎر واﻗﻌ ﯽ روﯼ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﮐ ﺎر ﺟﺪﻳ ﺪ‬
‫ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ارزش ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ارزش هﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ را ﺿﺒﻂ ﮐﻨﺪ زﻳ ﺮا وﯼ‬
‫هﻤﻮارﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎر را در ﺷﮑﻞ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪﯼ در ﻧﻴﺎورد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﮐ ﺎر را در ﺷ ﮑﻞ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪﯼ ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳ ﺪ‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ارزش ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻧ ﻮ اﻧﺘﻘ ﺎل ده ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﻳ ﮏ ﻣﻮهﺒ ﺖ‬

‫ﺑﺴﻴﺎر درﺳﺖ! "روﻏﻨﯽ" ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭼﺮخ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ‬

‫در ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﺮخ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ روﺷ ﺮ ﺗﺤ ﺖ ﻧ ﺎم "ارزش" اﺷ ﻴﺎﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ "روﻏ ﻦ" را‬
‫ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺪ زﻳﺮا روﻏ ﻦ داراﯼ ارزش اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﭼ ﻮن "در ﻃﺒﻴﻌ ﺖ" ﻧﻴ ﺰ روﻏ ﻦ ﻧﻔﺘ ﯽ وﺟ ﻮد دارد‬
‫)وﻟﻮ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار "ﺧﻴﻠ ﯽ زﻳ ﺎد" ﻳﺎﻓ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد( وﯼ ﻣﻄﻠ ﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ را از ﺁن‬
‫اﺳ ﺘﻨﺘﺎج ﮐ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬وﯼ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ( ﺗﻘﺮﻳﺒ ﺎً ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺁورد" )ص ‪ .(٧٩‬ﻗ ﺼﻪ ﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ روﺷ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ اش ﺑ ﻪ داﺳ ﺘﺎن ﺁن ﺑ ﺎﮐﺮﻩ ﯼ‬
‫ﻧﺎداﻧﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﭽﻪ دار ﺷﺪن ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف داﺷﺖ وﻟﯽ ﻣﯽ ﮔﻔ ﺖ "ﺧﻴﻠ ﯽ ﺑﭽ ﻪ ﯼ ﮐﻮﭼﻮﻟ ﻮﺋﯽ‬
‫ﺑﻮد"‪ .‬هﻤﻴﻦ "داﻧﺸﻤﻨﺪ" ) ‪ ( savant serieux‬ﺑﺎز در ﻣﻮرد ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ " :‬ﻣﮑﺘﺐ رﻳﮑﺎردو‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ "ﮐ ﺎر ﻣﺘ ﺮاﮐﻢ" ﺗﺤ ﺖ ﺗﺎﺑﻌﻴ ﺖ ﻣﻔﻬ ﻮم ﮐ ﺎر درﺁورد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ )!( زﻳﺮا)!( ﺁﺧﺮ)!( ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )!( ﮐﺎرش ﺑﺎﻻﺗﺮ )!( از اﻳﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫در ﺁورد )؟( و )؟؟( ﺁن را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ )ﭼﻪ ﭼﻴﺰ را؟(‪ :‬هﻤﻴﻦ )؟!؟( ﮐﻪ از ﻟﺬات ﺷﺨﺼﯽ ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﺮدﻩ‬
‫ﻼ )!!!( ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ وﯼ ﺳﻮد ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ" )در هﻤ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ(‪ .‬ﭼﻘ ﺪر واﻗﻌ ًﺎ اﻳ ﻦ‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﺜ ً‬
‫"اﺳ ﻠﻮب ﺁﻧ ﺎﺗﻮﻣﻴﮑﻮ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳ ﮏ ‪ anatomico physiologique‬در ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد "ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ"‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد "ﻃﻠﺒﻴﺪن" ارزش ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫) * ( ‪ (١٨٩٤ -١٨١٧) Wilhelm Roscher-‬اﻗﺘ ﺼﺎددان ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ او اﻗﺘﺼﺎد ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ "ﺷﮑﻞ اﺳﺘﺎد ﻣﺂﺑﺎﻧﻪ" ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﯼ هﻤ ﻮارﻩ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ از ﻣﻴ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮان اﻟﺘﻘ ﺎﻃﯽ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁورد و ﺑ ﺪون ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎدﯼ ﺁن ه ﺎ را‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫)‪" - (٢٢ a‬از ﮐﻠﻴﻪ ﯼ وﺳﺎﺋﻠﯽ ﮐ ﻪ در ﭘﻴ ﺸﻪ ﯼ ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﮐ ﺎر‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ...‬وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﺎورز ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺑﺮاﯼ ﺟﺒﺮان ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اش ﺑ ﻪ روﯼ ﺁن ﺗﮑﻴ ﻪ‬
‫ﮐﻨ ﺪ‪ .‬دو وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد دام ﮐ ﺸﺖ و ﮐ ﺎر و‪ ...‬ﺑ ﺮاﯼ اراﺑ ﻪ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺎوﺁهﻦ هﺎ‪ ،‬ﮐﻠﻨﮓ و ﺑﻴﻞ و ﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺻﺮف ﻣﻘﺪارﯼ از وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اوﻟﯽ ﻣﻄﻠﻘًﺎ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ"‪.‬‬
‫‪(Edmund Burke: „Thoughts and Details on Scarcity, originally presented‬‬
‫‪to the Right Hon. W. Pitt in the month of November ١٧٩٥. Edit. London,‬‬
‫)‪١٨٠٠, p. ١٠‬‬

‫‪٤٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻌ ﺎل ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎر زﻧ ﺪﻩ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ارزش اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬

‫ارزش ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﻮهﺒﺘﯽ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺧﺮﺟ ﯽ ﻧ ﺪارد‬
‫وﻟ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳﻮدﺁورﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد را ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)‪ .(٢٢ a‬ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺑﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﺟﺮﻳ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرﯼ در‬
‫اﻓﺰوﻧﮕﺮﯼ ﻣﺴﺘﻐﺮق اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ هﺪﻳﻪ ﯼ راﻳﮕﺎن ﮐﺎر را ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻗﻬ ﺮﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان ه ﺎ‪ ،‬اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺤ ﺴﻮﺳﯽ ﺑ ﻪ وﯼ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ ‪. ٢٣‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺁن ﭼ ﻪ از وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺮج ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻋﺒ ﺎرت از ارزش ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﺁن هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺻ ﺮف ﻧﻤ ﻮدن ﺁن ه ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮﻻت را ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫‪٢٤‬‬
‫و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻧ ﻮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮔ ﺮدد‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ارزش ﺁن هﺎ در واﻗﻊ ﻣﺼﺮف ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‬
‫اﻳ ﻦ ارزش ﻣﺤﻔ ﻮظ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد ﻓﻌ ﻞ و‬
‫اﻧﻔﻌﺎﻟﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ارزش ﻣ ﺼﺮﻓﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪوًا اﻳ ﻦ ارزش در ﭘﻴﮑ ﺮ‬
‫ﺁن وﺟ ﻮد ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﻧ ﺎﺑﻮد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ ﻓﻘ ﻂ در وﺟ ﻮد ارزش ﻣ ﺼﺮف دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧ ﺎﺑﻮد‬

‫‪ -٢٣‬در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﺎﻳﻤﺰ ‪ ٢٦‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ١٨٦٢‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دارﯼ ﮐ ﻪ در رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ اش ‪ ٨٠٠‬ﻧﻔ ﺮ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و هﺮ هﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ‪ ١٥٠‬ﻋ ﺪل ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ هﻨ ﺪﯼ و ﻳ ﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒ ﺎً ‪ ١٣٠‬ﻋ ﺪل‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،.‬ﺑﺎ ﻻﺑﻪ و زارﯼ ﻣﺨﺎرﺟﯽ را ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺑ ﺖ ﻗﻄ ﻊ ﮐ ﺎر‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﺎرج ﺑﻪ ‪ ٦٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﺨﺎرج اﻗﻼﻣﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫اﺟﺎرﻩ ﺑﻬﺎﯼ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎ‪ ،‬اﻗﺴﺎط ﺑﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺰد ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪت ﺳ ﺎل اﺳ ﺘﺨﺪام ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﻣ ﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺣ ﺴﺎﺑﺪار‪ ،‬ﻣﻬﻨ ﺪس و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬ﺳ ﭙﺲ وﯼ ‪ ١٥٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑ ﺖ ذﻏ ﺎل‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺮم ﮐ ﺮدن ﮔ ﺎﻩ ﮔ ﺎهﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﮐﺎراﻧ ﺪاﺧﺘﻦ اﺗﻔ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﺨ ﺎر و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﺎﺑ ﺖ ﻣ ﺰد‬
‫ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮐﺎر اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺧﻮد "رواﻧﯽ" ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ‪ ١٢٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ زﻳ ﺮا ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل او‪:‬‬
‫"هﻮا و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت دﻳﮕ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﭼﺮﺧﻨ ﺪ دﺳ ﺖ از ﺗ ﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﻧﻤﯽ دارﻧﺪ"‪ .‬وﯼ ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ١٢٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ از ﺁن ﺟﻬﺖ‬
‫ﮐﻢ و ﻧﺎﭼﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت او در وﺿﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﯼ ﻗﺮار‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪" -٢٤‬ﻣ ﺼﺮف ﺑ ﺎرﺁور‪ :‬ﺁن ﺟ ﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺼﺮف ﻳ ﮏ ﮐ ﺎﻻ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ...‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺼﺮف ارزش وﺟﻮد ﻧﺪارد‪(*) ".‬‬
‫*‪ -‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﻧﻴﻮﻣﺎن )‪ (١٨٤٢ -١٧٩٦‬اﻗﺘﺼﺎددان اﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ و اﺳﺘﺎد ﻓﻦ ﺧﻄﺎﺑﻪ و ﻧﻄﻖ‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﺪدًا در ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﻇﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد وﻟ ﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻴﺎن دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ارزش ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻧﻮﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ در ﺁن دوﺑﺎرﻩ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪. ٢٥‬‬
‫اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﻋﺎﻣﻞ ذهﻨﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻓﻌ ﺎل ﮐ ﺎر وﺿ ﻊ ﻃ ﻮر دﻳﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺷ ﮑﻞ ه ﺪف دار ﺧ ﻮد ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﮐ ﺮدﻩ و ﺿ ﺒﻂ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬در ه ﺮ ﻟﺤﻈ ﻪ اﯼ از ﺣﺮﮐ ﺖ ﺧ ﻮد ارزﺷ ﯽ اﻟﺤ ﺎﻗﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ارزش ﺗﺎزﻩ اﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ درﻧﻘﻄ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻼ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻌﺎدل ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﻗﻄ ﻊ ﺷ ﻮد ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ارزﺷ ﯽ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ اﻓ ﺰودﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ارزش ﻋﺒ ﺎرت از ﺁن‬
‫ﺟﺰﺋﯽ از ارزش ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ زاﺋﺪ ﺑﺮ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﻨﻬ ﺎ ارزش ﻧ ﻮﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از درون اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺟﺰﺋ ﯽ از ارزش‬
‫ﻣﺤﺼﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺧﻮد ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ارزش ﻓﻘﻂ‬
‫ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺂﻳﻪ دار ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ و ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁن را ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻬﻴ ﻪ ﯼ‬

‫‪ -٢٥‬در ﮐﺘﺎب ﻣﻠﺨﺼﯽ ﮐﻪ در ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﭼ ﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ و ﺷ ﺎﻳﺪ اﮐﻨ ﻮن ﭼ ﺎپ ﺑﻴ ﺴﺘﻢ ﺁن‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪" :‬ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻧﻮ در ﭼﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻇﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد"‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺷﻤﺎرش ﭘُﺮﭼﺎﻧﻪ اﯼ از اﻧﻮاع ﻣﻤﮑﻨﻪ ﯼ ادوﻳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻪ ارزش ﺁن هﺎ دوﺑﺎرﻩ در ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪" :‬اﻧ ﻮاع ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺧ ﻮراﮎ‪ ،‬ﭘﻮﺷ ﺎﮎ و ﻣ ﺴﮑﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﮔﯽ و راﺣﺘﯽ اﻧﺴﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣ ﻮاد ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﮔﺎﻩ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ارزش ﺁن هﺎ از ﻧ ﻮ در ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﺴﻢ و روح‬
‫اﻧﺴﺎن دﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد ﮐ ﻪ ﻣﺠ ﺪداً در ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫)‪(F. Wayland: „Elements of Political Economy,“ p. ٣١- ٣٢‬‬
‫ﺑﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺗ ﺬﮐﺮ ده ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫در ﻧﻴﺮوﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ اﻧﺴﺎن دوﺑﺎرﻩ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣ ﻮادﯼ از ﺁن اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺁن ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ارزش ﻧﻴﺮو دوﺑﺎرﻩ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ارزش ﺁن هﺎﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎن وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز هﻤﺎن ﻗﺪر ﻋﻀﻠﻪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮان و ﻏﻴﺮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ هﻤﺎن ﻧﻴﺮو را‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ وﻟﯽ ﻧﻪ ﻧﻴﺮوﺋﯽ ﺑﻪ هﻤﺎن ارزش‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻠﻂ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﻴﻦ "ارزش" و "ﻧﻴﺮو" و اﻳﺠ ﺎد‬
‫اﻧﻮاع اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻬﺎﻣﺎت ﻓﺮﻳﺴﯽ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﯽ ﻓﺎﻳ ﺪﻩ اﯼ ﺳ ﺖ ﺗ ﺎ ﻣﮕ ﺮ از دوﺑ ﺎرﻩ ﻇ ﺎهﺮ ﺷ ﺪن ﺳ ﺎدﻩ ﯼ‬
‫ارزش هﺎﯼ ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٤٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺧﺮج ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺟﺒﺮان ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ ٣‬ﺷﻠﻴﻨﮕﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﺮج ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ارزش ﺟﺪﻳ ﺪ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻳ ﮏ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤ ﻮدار ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ارزش واﻗﻌ ًﺎ از ﻧ ﻮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﻧﻤ ﻮد ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺷ ﺪن ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ارزش دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺟﺪﻳﺪﯼ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﻣ ﺎ ﻣ ﯽ داﻧ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر از ﺁن ﻧﻘﻄ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣﻌ ﺎدل ﺳ ﺎدﻩ اﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﻮل ﮐﺎر ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳﺪ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪٦‬‬
‫ﻼ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻨﻬﺎ ارزش ﺧﺎص ﺧﻮد اﻳﻦ ﻧﻴ ﺮو ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ارزش اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺁن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻋﺒﺎرت از ﻣﺎزاد ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮ ارزش ﻋﻮاﻣﻞ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ وﺳ ﺎﺋﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪.‬‬
‫در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧﻘ ﺶ ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ را ﮐ ﻪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در‬
‫ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل اﻳﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺑﻴ ﺎن ﻧﻤ ﻮدﻳﻢ ﻣﺤ ﺼﻮل در واﻗ ﻊ وﻇ ﺎﻳﻒ اﺟ ﺰاء‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﺳ ﺎﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﻓﺰوﻧ ﯽ‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮ ﺟﻤﻊ ارزش ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت از ﻓﺰوﻧ ﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﯼ ﺑﺪوﯼ‪ .‬وﺳﺎﺋﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ از ﻳ ﮏ ﻃ ﺮف و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺁن اﺷ ﮑﺎل وﺟ ﻮدﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺪوﯼ‪ ،‬در ﺣ ﻴﻦ ﺗ ﺮﮎ ﻗﺎﻟ ﺐ ﭘ ﻮﻟﯽ ﺧ ﻮد و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻧﺶ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺁن ﺟ ﺰء از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم‪ ،‬ﻣ ﻮاد ﮐﻤﮑ ﯽ و‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪار ارزﺷﯽ ﺧ ﻮد را در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪.‬‬
‫از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﻣ ﻦ ﺁن را ﺑﺨ ﺶ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﺧﺘ ﺼﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ارزش ﺧ ﻮد را‬
‫در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺰء از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬هﻢ ﻣﻌﺎدل ﺧﻮد را ﻣﺠ ﺪداً ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ه ﻢ ﭼﻴ ﺰﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﺑ ﺮ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ و‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻳﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻣﻘ ﺪار ﺛ ﺎﺑﺘﯽ ﮐ ﻪ ه ﺴﺖ‬
‫داﺋﻤ ًﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐ ّﻴﺮﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻦ ﺁن را ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧ ﺎﻣﻢ‪ .‬هﻤ ﺎن ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﻴﻨﯽ و ذهﻨﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻧﻴﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎر از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ از هﻢ ﺗﻤﻴﺰ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ارزﺷ ﯽ را در ﻣ ﻮرد ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ‬
‫دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺧﻮد ﻧﻔﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﮐﻪ اﻣﺮوز ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ ﻣ ﯽ ارزد ﻓ ﺮدا‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻧﻘﺼﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﮐ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﺎن در ﺟﺮﻳﺎن ﮐﺎر ﻣﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ارزش ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﺷ ﺪﻩ وﻟ ﯽ اﮐﻨ ﻮن‬
‫ﺳﻬﻢ ارزﺷﯽ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ ﻣﻌﺎدل ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ ﺁن ﭘﻨﺒ ﻪ اﯼ‬
‫ﮐﻪ در اﻳﻦ هﻨﮕﺎم رﺷﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻧ ﺦ در ﺑ ﺎزار ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدش در‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ دو ﺑﺮاﺑﺮ ∗ ارزش اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ارزﺷﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺁن اﻓ ﺰاﻳﺶ ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﻮد رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻋﺎرض ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ هﻨ ﻮز در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر وارد‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد اﻣﮑﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺎز ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ‬
‫ﺷ ﻮد‪ .‬و ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ ه ﺮ ﻗ ﺪر ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺁن را ﮐﻤﺘ ﺮ ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺣ ﺼﻮل ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﯼ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ در اﺳﭙﮑﻮﻻﺳﻴﻮن ∗∗ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﻘﻼﺑﺎت ارزﺷﯽ ﺑ ﺮ روﯼ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﮐﻤﺘ ﺮ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﯼ‬

‫∗‪ -‬دو ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬از ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻨﮓ ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ‪ ١٢‬ﭘﻨﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∗∗‪ Speculation -‬زدوﺑﻨﺪ و ﺣﺴﺎﺑﮕﺮﯼ هﺎﯼ ﻣﺎﻟﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﯼ‪ ،‬اﺣﺘﮑﺎر‬
‫و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬

‫‪٤٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺁن‪ ،‬اﺣﺘﮑﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺮﺟﺤ ًﺎ ﺑﺮ ﻧﺦ ﺗﺎ ﭘﺎرﭼﻪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ روﯼ ﺧﻮد ﭘﻨﺒﻪ ﺗﺎ ﻧ ﺦ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ارزﺷﯽ از ﭘﺮوﺳﻪ اﯼ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﭘﻨﺒﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫از ﭘﺮوﺳ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﺁن ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رود و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ را اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺻ ﺤﻴﺢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ارزش ه ﺮ ﮐ ﺎﻻ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻘﺪار ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در ﺁن وﺟﻮد دارد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﻮد واﺑ ﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻼ هﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺪار ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﺪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﮔ ﺮدد ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﮐﻨ ﺪ و ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻘﺪار ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﮐﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ واﮐﻨﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑ ﻪ ﮐ ﺎﻻﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع ﻣ ﯽ ﭘﻴﻮﻧ ﺪد زﻳ ﺮا ﮐ ﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر هﻤ ﻮارﻩ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﺟﻨﺲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣ ﯽ رود‪ ٢٦‬و ارزﺷ ﺶ هﻤﻴ ﺸﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﮐ ﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﻻزم و ﻟ ﺬا ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺿ ﺮورﯼ ﺳ ﺖ‬
‫اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﻧﻴ ﺰ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ارزش ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﮐﻨ ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻼ اﮔ ﺮ در‬
‫ﺳﻬﻢ ارزﺷﯽ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﯽ دهﻨ ﺪ ﻧﻴ ﺰ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﺧﺘﺮاع ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﻧﻮع ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺻﺮف ﮐ ﺎر ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺁن ﺻﻮرت ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ از ارزش ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﻗﺪﻳﻤﯽ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ‬
‫ﺁن‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻘﺪار ﮐﻤﺘﺮﯼ ارزش ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺘﻘ ﺎل ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ در اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴ ﺰ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ارزﺷ ﯽ در ﺧ ﺎرج از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻣﺰﺑ ﻮر وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را در درون ﺁن اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻴﺶ از ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﻘﻞ از اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ داراﺳ ﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻘ ﺎل‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪" -٢٦‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻓﺮﺁوردﻩ هﺎﯼ از ﻳﮏ ﻧﻮع ﻓﻘﻂ در واﻗﻊ ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺁن‬
‫ﻼ و ﻳﮏ ﺟﺎ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺧﺎص هﺮ ﻳﮏ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪.‬‬ ‫ﮐً‬
‫)‪(Le trosne: „De l’Intèrèt Social,“ P. ٨٩٣‬‬

‫‪٤٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد واﮐﻨﺸﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ‬
‫از ورود وﺳﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑﻮر در ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ روﯼ ﺁن هﺎ اﻋﻤﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺼﻠﺖ ﺁن ه ﺎ‬
‫را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻗ ﺴﻢ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ در ﺗﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻐ ّﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ در اﺧ ﺘﻼف وﻇﻴﻔ ﻪ اﯼ ﺁن ه ﺎ ﻧ ﺪارد‪.‬‬
‫ﻼ ﺁن ﺟﺎ ﮐ ﻪ دﻩ ﻧﻔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻨﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬
‫ﺑ ﺎ دﻩ ﮐ ﺎراﻓﺰار ﮐ ﻢ ارزش ﻣﻘ ﺪار ﻧ ﺴﺒﺘ ًﺎ ﮐﻤ ﯽ از ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم را ﻣ ﻮرد ﮐ ﺎر ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‬
‫اﮐﻨﻮن ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺘ ﯽ ﺻ ﺪ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁن ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم راﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮد‪ .‬در‬
‫اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺣﺠ ﻢ ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار‬
‫زﻳﺎدﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺻ ﺮف ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﻨﺰل ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺗﻨﻬ ﺎ راﺑﻄ ﻪ ﯼ ﻣﻘ ﺪارﯼ را ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫و ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻧ ﺴﺒﺘﯽ را ﮐ ﻪ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﺁن ﮐ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺛﺎﺑ ﺖ و ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺳﺎزد وﻟﯽ در ﻋﻮض اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﻐﻴّﺮ را دﺳﺖ ﻧﺨﻮردﻩ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش‬

‫‪ -١‬درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‬

‫اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ را ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ )س( در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬در ﺑﺎدﯼ اﻣﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺰوﻧ ﯽ ارزش‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺁن ﻧﻤﻮدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ )س( ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل )ث( ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺧﺮج ﺷﺪﻩ و ﻣﺒﻠﻎ دﻳﮕﺮﯼ ﭘﻮل )م( ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪) .‬ث( ﺁن‬
‫ﻗ ﺴﻤﺖ از ارزﺷ ﯽ را ﮐ ﻪ در ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ و )م( ﺁن ﺣ ﺼﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ در ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫∗‬
‫ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺑ ﺪواً ﭼﻨ ﻴﻦ دارﻳ ﻢ‪ :‬س= ث ‪ +‬م‪.‬‬
‫ﻼ ﻋﺒﺎرت از ‪ ٥٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳﺖ = ‪ ٤١٠‬ﻟﻴﺮﻩ )ث( ‪+‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺪوﯼ ﮐﻪ ﻣﺜ ً‬
‫‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ )م(‪ .‬در ﭘﺎﻳ ﺎن ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ارزﺷ ﺶ ﻣ ﺴﺎوﯼ‬
‫ﻼ ‪ ٤١٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎ )ث ‪ +‬م( ‪ +‬ض‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﻮدار اﺿﺎﻓﻪ ارزش اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫)ث( ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )م( ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )ض(‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑ ﺪوﯼ‬
‫س( ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﻳﻌﻨﯽ از ‪ ٥٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ٥٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ در‬
‫)س( ﺑﻪ ) َ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ )ض( ﻳﻌﻨﯽ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ﺑ ﺎ ‪ ٩٠‬اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ارزش ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬

‫∗‪ -‬در ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب ‪ C‬ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ و ‪ c‬ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫‪ v‬ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﺮف اوﻟﻴﻦ ﺣﺮف ﮐﻠﻤﺎت ‪ Capital‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ constant‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺛﺎﺑﺖ و ‪ variable‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮔﻔ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻓﺰوﻧ ﯽ ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑ ﺮ ارزش ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺁن ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ارزش‬

‫اﻓﺰاﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻳﺎ ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ‬
‫ﺗﮑﺮار هﻤﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∗‬
‫ﻣﻌ ﺬﻟﮏ اﻳ ﻦ هﻤ ﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﯼ ﻋﻤﻴ ﻖ ﺗ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﺎ ارزش‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻋﺒ ﺎرت از ارزش ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﺁوردن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳ ﺪﻳﻢ ﺁن ﻗ ﺴﻤﺖ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ از وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ از ارزش ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﺰء دﻳﮕﺮ ﺁن ﺑﻪ ﺷ ﮑﻞ وﺟ ﻮدﯼ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺧ ﻮد ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن اداﻣ ﻪ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺟ ﺰء اﺧﻴ ﺮ ه ﻴﭻ ﻧﻘ ﺸﯽ در ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ ﻧ ﺪارد‪ ،‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁن‬
‫را ﻧﺪﻳ ﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁوردن ﺁن ه ﻢ ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ‬
‫ث = ‪ ٤١٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ و ﻣﺮﮐ ﺐ ﺑﺎﺷ ﺪ از ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎﻣﯽ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ٣١٢‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ‬
‫اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ‪ ٤٤‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ ﺳ ﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت‬
‫در ﺟﺮﻳ ﺎن ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ‪ ٥٤‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻟﻎ ﮔ ﺮدد‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ارزش ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ‪ ١٠٥٤‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ از ﺟﻬﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ٥٤‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت ﻣﺰﺑ ﻮر ﺿ ﻤﻦ‬
‫ﻋﻤ ﻞ ﺧ ﻮد از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب‬
‫ﺁوردﻩ اﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ‪ ١٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ را ﮐ ﻪ در ﺷ ﮑﻞ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻣﺜ ﻞ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺎر و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ در اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ ﻧﺎﭼ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﺁن را‬
‫در ه ﺮ دو ﻃ ﺮف ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﺁوردﻳ ﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ه ﻢ در ﻃ ﺮف ارزش ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ و ه ﻢ‬
‫)‪(٢٦a‬‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗ ـﺮﺗﻴﺐ ‪١٥٠٠‬‬ ‫در ﻃﺮف ارزش ﻣﺤﺼﻮل‬

‫∗‪Tautologie -‬‬
‫)‪(٢٦a‬‬
‫‪" -‬اﮔ ﺮ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ اﺳ ﺘﻮارﯼ ) ‪ ( fixe‬را ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﺣﺴﺎب ﮐﻨ ﻴﻢ ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺁﺧ ﺮ ﺳ ﺎل ارزش ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ از درﺁﻣﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁورﻳﻢ‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ از ﻳ ﮏ ﺳ ﻮ و ‪ ١٥٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻳﺎ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘ ﻴﺶ هﻤ ﺎن ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻣ ﺎ هﻤ ﻮارﻩ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ارزش‪ ،‬ﻓﻘﻂ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف‬
‫رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺁن ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﻤﻮع رﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎن ﺧﻼف ﺁن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗ ﺮار ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ ﺑﺮﮔ ﺮدﻳﻢ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮل س = ث ‪ +‬م ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮل‬
‫س ﻗﻠﺐ ﺷ ﺪ‪ .‬داﻧ ﺴﺘﻪ ﺷ ﺪ‬
‫س = )ث ‪ +‬م( ‪ +‬ض ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و درﺳﺖ از اﻳﻦ راﻩ س ﺑﻪ َ‬
‫َ‬
‫ﮐﻪ در ﻣﻮرد ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﺁن ﭼﻪ واﻗ ﻊ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻓﻘ ﻂ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﻧ ﻮ در‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ارزش ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ واﻗﻌ ًﺎ در روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻧﻮ اﻳﺠﺎد‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ارزش ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ از ﻣﺠﻤﻮع ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺘﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻧﻈﺮ اول ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮد اﻳ ﻦ ارزش ﻋﺒ ﺎرت از )ث ‪ +‬م( ‪ +‬ض‬
‫ﻳﺎ ‪ ٤١٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )ث( ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )م( ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫)ض( ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٥٩٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ‪ ١٨٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼﻨ ﺎن‬
‫ﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ )ث( ﻣﺴﺎوﯼ ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕ ﺮ اﮔ ﺮ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﺋﯽ از‬
‫ﺻﻨﻌﺖ وﺟﻮد ﻣﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم‬
‫و ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ و ﻧﻪ ﮐﺎراﻓﺰارﯼ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣ ﯽ داد و ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﻮادﯼ ﮐ ﻪ از ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬
‫ﻋﻄﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ داد در ﺁن ﺻ ﻮرت ه ﻴﭻ ﺟ ﺰء‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ از ارزش ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺘﻘ ﺎل ﻧﻤ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ رﮐ ﻦ ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺎ ‪ ٤١٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳﺖ ﺣﺬف ﻣﯽ ﺷﺪ وﻟﯽ ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ‪١٨٠‬‬
‫ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﺷﻮد و ‪ ٩٠‬ﻟﻴﺮﻩ اﺿﺎﻓﻪ ارزش درﺑﺮ دارد‪ ،‬هﻤﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﻓﺮﺿ ًﺎ )ث(‬
‫ﻼ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ارزﺷﯽ ﻣﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣﻘ ﺪار ﺧ ﻮد را ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫س ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬در ﺁن ﺻﻮرت ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ داﺷﺘﻴﻢ‪ :‬س = )‪ +٠‬م( = م و َ‬
‫س‪ -‬س‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ = ،‬ض‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻋﮑ ﺲ )ض( ﻣ ﺴﺎوﯼ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ = م ‪ +‬ض و َ‬
‫ﺻﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ اﮔ ﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﮐ ﻪ ارزﺷ ﺶ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬

‫‪٥٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻼ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺧ ﻮد را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ س = ث ‪ +‬م‬

‫ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻗﺒ ً‬
‫س‬
‫س )ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل( = )ث ‪ +‬م(‪ ٠ +‬ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ س = َ‬
‫ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد و َ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ و در ﭼﻨ ﻴﻦ ﺻ ﻮرﺗﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﻣﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻪ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﻣﺎ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻓﻘﻂ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻋ ﺎرض‬
‫ارزش )م( ﻳﻌﻨﯽ ﺁن ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ م ‪ +‬ض = م ‪ +‬ز م )ﻳﻌﻨ ﯽ م ﺑ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﯼ زاﺋ ﺪﻩ ﯼ م(‪ .‬وﻟ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ واﻗﻌ ﯽ‬
‫ارزش و راﺑﻄ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در درون ﺁن ارزش ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ از ﺁن ﺟ ﺎ ﺗﺎرﻳ ﮏ و ﻣ ﺒﻬﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎﺑﻘ ًﺎ ‪ ٥٠٠‬ﺑ ﻮد و اﮐﻨ ﻮن ‪ ٥٩٠‬ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻣﺠ ﺮد ﭘﺮوﺳ ﻪ ﺣﮑ ﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ از ﺑﺨ ﺶ ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺁن ﻓﻘ ﻂ ارزش‬
‫ﻼ ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮدد و ﻟ ﺬا ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ از ﻧﻮ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﺷ ﻮد )ث = ‪ (٠‬و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳﮑ ﯽ از ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ رﻳﺎﺿ ﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫رود‪ ،‬ﺁن ﭼﻨﺎن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻠ ﻢ در ﻣ ﻮرد ﻣﻘ ﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ و ﺛﺎﺑ ﺖ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﻘ ﺎدﻳﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دﺷﻮارﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ از ﺷﮑﻞ ﺑﺪوﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐ ﻪ ﻣﺜ ﺎل‬
‫س = ‪ ٤١٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ ‪+‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪َ ،‬‬
‫‪ ٩٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧ ﻮد ﻣﻘ ﺪار ﻣ ﺸﺨﺺ ﺛ ﺎﺑﺘﯽ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﺎ‬
‫ﻧ ﺎﻣﻌﻘﻮل اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﻘ ﺪار ﻣﺘﻐﻴّ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺁورﻳ ﻢ‪ .‬اﻣ ﺎ در واﻗ ﻊ‬
‫‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )م( ﻳ ﺎ ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﻧﻤ ﻮدار ﺁن‬
‫ﭘﺮوﺳﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ ارزش ﺟﺮﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﺼﺮف ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮد ﻋﺒﺎرت از ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﮐ ﺎر ﺗﺠ ﺴﻢ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ارزﺷﯽ ﺛﺎﺑﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ‬

‫‪٥٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺷﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﺧ ﻮد ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬

‫ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻓﻌﺎل وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎر زﻧﺪﻩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﮐﺎر ﻣﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﻣﻘﺪارﯼ راﮐﺪ ﻣﻘﺪار ﺳﻴﺎل و ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﻋﺎﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ )م( ﺑ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﯼ زاﺋ ﺪ ﻩ اﯼ‬
‫از )م(‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ﻋﺒ ﺎرت از ﺣﺮﮐ ﺖ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ارزش ﺛﺎﺑ ﺖ اوﻟﻴ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣﺒ ﺪل ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺮوﺳ ﻪ‬
‫و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺁن ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺣ ﺴﺎب ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ اﮔ ﺮ ﻓﺮﻣ ﻮل ‪٩٠‬‬
‫ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬ﻳ ﺎ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ارزش اﻓﺰاﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗ ﻀﺎددار ﺟﻠ ﻮﻩ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮل ﻣﺰﺑ ﻮر ﻣﺒ ّﻴﻦ ﻳﮑ ﯽ از ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ ذاﺗ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺮ اول ﻣﺴﺎوﯼ ﻗﺮار دادن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ‬
‫ﻼ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ داﺋﻤ ًﺎ در زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را در ﺻ ﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻗﻴﻤﺘ ﯽ را ﮐ ﻪ ﺑﺎﺑ ﺖ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬هﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮ و ﻏﻴﺮﻩ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ‬
‫را ﮐﻪ از ﻧﻮ در ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﮑﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺎ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ ﻣﻨ ﺸﺎء‬
‫ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﯼ ﺁن اﺳ ﺖ و اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻣﻌ ّﺮف ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ارزﺷ ﯽ ﺁن ﺟ ﺰء ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬اهﻤﻴ ﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺁن ﺑ ﺎ ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﻧﻴ ﺰ از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ در ﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻔ ﺼﻴﻞ‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺳﻮم ﺑﺤﺚ ﺧﻮاهﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از راﻩ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ارزش اﻓﺰا ﮔﺮدد ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺟﺰء دﻳﮕﺮﯼ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻓﺘﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ه ﺎﯼ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺣ ﺴﺐ‬
‫ﺧ ﺼﻠﺖ ﻓﻨ ﯽ ﻣ ﺸﺨﺺ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ در ﻳﮏ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﻗﺮع و ﻇﺮوف دﻳﮕﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﻧﻴﺴﺖ‬

‫‪٥٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﻮد ﻗﺮع ﻧﺪﻳﺪﻩ اﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐ ﻪ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ و ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ارزش‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺷ ﮑﺎل‬
‫ﻣﺎدﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﺎدﻩ اﯼ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺁن ﻧﻴﺮوﯼ ﺳ ﻴﺎل و‬
‫ارزش زا ﺗﺜﺒﻴﺖ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺎهﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﺎدﻩ ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﺁهﻦ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ارزش اﻳ ﻦ ﻣ ﺎدﻩ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﯽ ﺗﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎرﯼ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟ ﺬب ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬وﻗﺘ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار از ﻣ ﺎدﻩ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺷ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻪ ارزش ﺁن‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ ﭼﻪ ﺗﻨﺰل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ زﻣ ﻴﻦ و درﻳ ﺎ ﺑ ﯽ ارزش ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫‪٢٧‬‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ارزش هﻴﭻ ﺧﻠﻠﯽ وارد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ ﻣ ﺎ ﺑ ﺪواً ﺑﺨ ﺶ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ از )ث ‪ +‬م( ﺑ ﻪ )م( و ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل )ث ‪ +‬م( ‪ +‬ض ﺑ ﻪ‬
‫ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ )م ‪ +‬ض( ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔ ﺮ ﻓ ﺮض ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ =‬
‫‪ ١٨٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﻣﺒﻠ ﻎ ﻣﻌ ﺮف ﮐ ﺎر ﺳ ﻴﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﺪت‬
‫روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ را ﮐﻪ = ‪ ٩٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ‬
‫اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ از ﺁن ﮐ ﻢ ﮐﻨ ﻴﻢ ﺗ ﺎ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش را ﮐ ﻪ = ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورﻳ ﻢ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ رﻗ ﻢ ‪ ٩٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ص‪ ،‬ﻣﻘ ﺪار ﻣﻄﻠ ﻖ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ﻧ ﺴﺒﯽ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻧ ﺴﺒﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﺁن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ راﺑﻄ ﻪ ﯼ‬

‫‪ -٢٧‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﭼﺎپ دوم‪ .‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻟﻮﮐﺮس ) * ( ‪ Lucrèce‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ "هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ از هﻴﭻ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪" nil posse creari de nihilo " ".‬‬
‫"ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ" ﻋﺒﺎرت از ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﻗﺒﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ‬
‫ﻋﺒﺎرت از ﻣﻮاد ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺰم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫) * ( ‪ -‬ﻟﻮﮐﺮﺳﻴﻮس ﮐﺎروس )ﺗﻴﺘﻮس( ) ‪ Lucretius Carus (Titus‬ﻳﺎﻟﻮﮐﺮس )‪ ٩٨ -٥٥‬ﻗﺒﻞ‬
‫از ﻣﻴﻼد( ﺷﺎﻋﺮ روﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ اش ﺑﻪ ﻧﺎم ‪) De rerum natura‬درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺷ ﻴﺎء‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﯽ( ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣﻨﻈﻮﻣ ﻪ وﯼ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻓﻠ ﺴﻔﻪ ﯼ اﭘﻴﻘ ﻮر را ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ اﯼ ﺑﭙﺮوراﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ ،‬ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬ ‫ﺑ ﻴﻦ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ در ﻣﺜ ﺎل ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار ‪ ٩٠/٩٠‬ﻳ ﺎ ‪ %١٠٠‬اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ‬
‫ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻣﻘ ﺪار ﻧ ﺴﺒﯽ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش را‪ ،‬ﻣ ﻦ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزش ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ ‪. ٢٨‬‬
‫ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘ ًﺎ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻃﯽ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻓﻘ ﻂ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻻزم ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در‬
‫ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﭘﺮدازد ﮐﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﺎر ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﯼ‬
‫ﻼ ﻧ ﺦ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻠﮑﻪ در ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﺷﮑﻞ ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﻣﻌﻴ ﺸﺖ وﯼ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﭘ ﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن وﺳﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑﻮر را ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺁن ﺑﺨﺶ از روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ارزش ﻣﺘﻮﺳ ﻂ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫وﯼ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ه ﺮ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻳ ﻦ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻳﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ارزش وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ روزاﻧﻪ ﯼ‬
‫وﯼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧﻪ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺁن وﺳﺎﺋﻞ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮﺿ ًﺎ اﮔﺮ‬
‫او ﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮدش ﻣﺴﺘﻘﻶً ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺎز‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻳﮑﺴﺎن ﻣﺎﻧﺪن ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ هﻤ ﺎن ﺟ ﺰء از‬
‫اﺟﺰاء ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ روز را ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و از ﺁن راﻩ‬
‫ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﻴﺸﺖ وﯼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ داﺋﻤ ﯽ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷﺨ ﺼﯽ او‬

‫‪ -٢٨‬ﺑﻪ هﻤﺎن ﻃﺮﻳﻘﯽ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ هﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬ ﺮﻩ ) ‪ ( rate of profits‬ﻳ ﺎ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد ) ‪rate of‬‬

‫‪ (interest‬و ﻏﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﮐﺘ ﺎب ﺳ ﻮم ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزش ﻧﺮخ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ درﮎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ راﻩ ﻣﻌﮑ ﻮس اﺧﺘﻴ ﺎر ﺷ ﻮد ﻧ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﻪ ﺁن ) ‪.(ni l’un ni l’autre‬‬
‫)‪ -(٢٨a‬زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ ﭼ ﺎپ دوم‪ .‬ﻣ ﺼﻨﻒ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ اﺻ ﻄﻼﺣﺎت اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺟ ﺎرﯼ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد‪ .‬ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ دارد ﮐ ﻪ در ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٢٣‬و ﺑﻌ ﺪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در واﻗ ﻊ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮ "ﭘﻴﺸﮑﯽ" ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﮐﺎرﮔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﻣﯽ دهﺪ‪) .‬ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ(‬

‫‪٥٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﺟﺰﺋﯽ از روز ﮐﺎر‪ ،‬ﮐ ﻪ وﯼ ارزش‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻣﻌ ﺎدل ﺁن‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫)‪(٢٨a‬‬
‫ﺑﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ ،‬و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻼ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ارزﺷﯽ را ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻗﺒ ً‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ارزش ﻧ ﻮ ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ ﺗﻨﻬ ﺎ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ را ﺟﺒ ﺮان‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزش ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻦ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ از روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﺁن اﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم و ﺁن ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ در هﻤﺎن ﻣﺪت ﺻﺮف ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐ ﺎر ﻻزم ﻣ ﯽ ﺧ ﻮاﻧﻢ ‪. ٢٩‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﻻزم ﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺷﮑﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺟﻬ ﺎن‬
‫وﯼ ﻻزم ﺳﺖ زﻳﺮا وﺟﻮد داﺋﻤﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ دوم ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ از ﺣ ﺪود ﮐ ﺎر ﻻزم‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ وﯼ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺻ ﺮف ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ او ه ﻴﭻ‬
‫ارزﺷﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم دل رﺑ ﺎﺋﯽ‬
‫ﻳﮏ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ازﻋﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را‬
‫زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ و ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣ ﺪت اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ) ‪surplus‬‬
‫‪ (labour‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻢ‪ .‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ درﮎ ارزش ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻣﻨﻌﻘﺪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﻳ ﺎ ﮐ ﺎر ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺳ ﺎﺋﯽ ارزش اهﻤﻴ ﺖ ﻗﻄﻌ ﯽ دارد‪ ،‬درﮎ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ‪،‬‬
‫ﮐ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻓﻘ ﻂ ﺗﺒﻠ ﻮر زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ ﻳ ﺎ ﺗﺠ ﺴﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺷﻨﺎﺳ ﺎﺋﯽ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺣ ﺎﺋﺰ اهﻤﻴ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺷ ﮑﻠﯽ ﮐ ﻪ در دروﻧ ﺶ اﻳ ﻦ‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ رﺑ ﻮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺖ ه ﺎﯼ‬

‫‪ -٢٩‬ﺗﺎﮐﻨﻮن در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﻻزم" را در ﻣ ﻮرد زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﻻزم ﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺲ اﺻﻄﻼح ﻣﺰﺑﻮر را در ﻣ ﻮرد زﻣ ﺎن‬
‫ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﯼ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از "ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر" اﺳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻓﻨﯽ واﺣﺪ در ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺟﺐ اﺷﮑﺎل اﺳﺖ وﻟﯽ هﻴﭻ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ازﺁن ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻋﺎﻟﯽ رﻳﺎﺿﻴﺎت را ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖ ه ﺎﯼ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ‬
‫ﺁن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪٥٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ -‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻣ ﺰدورﯼ‪ ،‬را از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽ ﺳﺎزد ‪. ٣٠‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﭼ ﻮن ارزش اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﺑﺨ ﺶ ﻻزم روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ و ﻧﻴ ﺰ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﻣﻨ ﻮط ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ‪ :‬ﻧ ﺴﺒﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ ﺑﺮ ﮐ ﺎر ﻻزم ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﺮخ‬
‫‪ .‬هﺮ دو ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺒ ّﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﯼ واﺣﺪ ﺑﺎ اﺷ ﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﻨ ﺪ‪،‬‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎر در ﺷﮑﻞ ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺎر ﺳﻴﺎل‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻴ ﺎن دﻗﻴﻘ ﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ درﺟ ﻪ ﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ از‬
‫)‪.(٣٠a‬‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ از ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬

‫‪ -٣٠‬ﺁﻗ ﺎﯼ وﻳﻠﻬﻠ ﻢ ﺗﻮﮐﻮدﻳ ﺪس روﺷ ﺮ ‪ Wilhelm Thukydides Roscher‬ﺑ ﺎ ﻧﺒ ﻮﻏﯽ واﻗﻌ ًﺎ‬
‫ﮔﻮﺗ ﺸﺪ ﻣﻨ ﺸﺎﻧﻪ )*اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻳﻮه ﺎن ﮐﺮﻳ ﺴﺘﻒ ﮔﻮﺗ ﺸﺪ ‪Johann Christoph Gottsched‬‬
‫زﻳﺒﺎ ﺷﻨﺎس و ﺗﺬﮐﺮﻩ ﻧﻮﻳﺲ ادﺑﻴﺎت ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮن هﻴﺠ ﺪهﻢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﯼ ﺑﺮﺟ ﺴﺘﻪ ﯼ‬
‫داﻧ ﺴﻤﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺎن ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ( ﮐ ﺸﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪن اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻳ ﺎ‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ اﻧﺒﺎﺷ ﺘﯽ ﮐ ﻪ از ﺁن ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺮوز ﻣﺮه ﻮن "ﭘ ﺲ اﻧ ﺪاز"‬
‫ﻶ ﺳﻮد ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" ﺑﻪ ﻋﮑﺲ "در درﺟ ﺎت‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳﺖ‪ ،‬از ﺁن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ وﯼ "ﻣﺜ ً‬
‫ﻧﺎزل ﺗﻤﺪن‪ ...‬ﺿﻌﻔًﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻗﻮﻳًﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬
‫)‪(„Die Grundlagen etc.“ S. ٧٨‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ؟ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﺮف ﺟ ﻮﺋﯽ از اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣﺤ ﺼﻮﻻﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫وﺟ ﻮد ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ؟ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻧ ﺎداﻧﯽ واﻗﻌ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺟﺮأﺗ ﯽ ﻣﺪاﺣﺎﻧ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ وﺟ ﺪاﻧﯽ‬
‫ارزش و اﺿﺎﻓﻪ ارزش و ﻧﻴﺰ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﺗﺮس از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﺑﺮﺳ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﻮرد ﭘ ﺴﻨﺪ‬
‫ﭘﻠﻴﺲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬روﺷﺮ و هﻤﮑﺎران او را وادار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش را ﺑﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺁن ﺟﻬ ﺎت ﮐ ﻢ‬
‫و ﺑﻴﺶ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻗﺮار دهﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮرد ﺗﺼﺮف ﺧﻮد را‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫)‪ -(٣٠a‬زﻳ ﺮ ﻧ ﻮﻳﺲ ﭼ ﺎپ دوم‪ -‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻣﺒ ﻴّﻦ دﻗﻴﻘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ درﺟ ﻪ ﯼ‬
‫ﻼ اﮔ ﺮ ﮐ ﺎر ﻻزم‬‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻴ ﺎن ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻣﻘ ﺪار ﻣﻄﻠ ﻖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ و اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎوﯼ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ ‪%١٠٠‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ اﻧ ﺪازﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﮑﺲ ﮐﺎر ﻻزم ﻣﺴﺎوﯼ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ و اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻧﻴﺰ ﻣ ﺴﺎوﯼ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ درﺟ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫هﻢ ﭼﻨﺎن ‪ %١٠٠‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ %٢٠‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫از ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮض ﻣﺎ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﻮد ﺑ ﺎ )‪ ٤١٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ)ث( ‪٩٠ +‬‬
‫ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )م( ‪ ٩٠ +‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )ض( و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ =‬
‫‪ ٥٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ -‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻣ ﺴﺎوﯼ ‪ ٩٠‬و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٥٠٠‬اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺳﻠﻮب ﻋﺎدﯼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش )ﮐﻪ ﺁن را ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮﻩ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ( ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %١٨‬اﺳﺖ‪ ،‬رﻗﻤﯽ‬
‫∗‬
‫ﮐﻪ ﺣﻘ ﺎرت ﻧ ﺴﺒﯽ ﺁن ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﺁﻗ ﺎﯼ ﮐ ﺮﯼ و هﻤﺎهﻨ ﮓ ﻃﺎﻟﺒ ﺎن دﻳﮕ ﺮ را ﺑ ﻪ هﻴﺠ ﺎن‬

‫ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫ﺁورد‪ .‬اﻣﺎ در واﻗﻊ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻣﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ‬

‫= ‪ %١٠٠‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺴﺎوﯼ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ‬ ‫اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺑﺮاﺑﺮ درﺟﻪ ﯼ ﻇﺎهﺮﯼ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣ ﺎ ﻧ ﻪ هﻨ ﻮز‬
‫از ﻣﻘ ﺪار ﻣﻄﻠ ﻖ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺁﮔ ﺎهﯽ دارﻳ ﻢ‪ ،‬ﻧ ﻪ از دورﻩ ه ﺎﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر )روز‪،‬‬
‫هﻔﺘﻪ و ﻏﻴﺮﻩ( و ﻧﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ را ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‬
‫‪ ٩٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ در ﺁن واﺣﺪ ﺑ ﻪ ﺣﺮﮐ ﺖ در ﻣ ﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ‬

‫‪ ،‬راﺑﻄ ﻪ ﯼ دو ﺑﺨ ﺶ‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻣﮑ ﺎن ﺗﺤ ﻮﻳﻠﺶ ﺑ ﻪ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ‬ ‫ارزش‬

‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﺒﺖ ‪%١٠٠‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻴﻤﯽ از روز را ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ را ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐ ﺎر‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﺳﻠﻮب ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳ ﺖ‪ :‬ارزش‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮل راﺗﻤﺎﻣ ﺎً در ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ و از ﺁن ﻣﻴ ﺎن ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ را ﮐ ﻪ‪ ،‬ﺟ ﺰ‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﮐﺎر دﻳﮕﺮﯼ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻣﺠﻤ ﻮع‬
‫ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮل ارزﺷ ﻤﻨﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن ارزش ﺁﻓﺮﻳﻨ ﯽ‬
‫واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ ﺁن را از اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺼﻮل‬

‫∗‪ -‬ه ﺎﻧﺮﯼ ﭼ ﺎرﻟﺲ ﮐ ﺮﯼ ‪ -(١٧٧٩ -١٧٩٣) Henry Charles‬اﻗﺘ ﺼﺎددان ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﺋﯽ‪-‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﺌﻮرﯼ رﻳﮑﺎردو درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﯼ زﻣﻴﻦ‪ .‬وﯼ ﺑﺪوًا از هﻮاداران ﺁزادﯼ ﺗﺠﺎرت‬
‫ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﻌﺪًا ﺑﻪ ﻃﺮف دارﯼ از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮔﻤﺮﮐﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ارزﺷﻤﻨﺪ ﮐﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻳﻢ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬

‫ﻣﺘﻐﻴّﺮ در دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﻮاهﻴﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش را ﭘﻴ ﺪا ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ هﺮ دو رﻗﻢ در دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ را اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ‬

‫را ﺣﺴﺎب ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ارزش ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪:‬‬

‫هﺮ ﻗﺪر اﻳﻦ اﺳﻠﻮب ﺳﺎدﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﺪ ﺑﺎز ﺑﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ راﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫ﻣﺜﺎل هﺎ ﺑﻪ ﮐﻨﻪ ﺁن ﺁﺷﻨﺎ ﮐﻨﻴﻢ و از اﻳﻦ راﻩ وﯼ را در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﻧﺎﻣ ﺄﻧﻮس ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ وا دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪوًا ﻣﺜﺎل ﻳﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ ﮐﻪ داراﯼ ‪١٠٠٠٠‬‬
‫دوﮎ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻧ ﺦ ﻧﻤ ﺮﻩ ﯼ ‪ ٣٢‬ﻣ ﯽ رﻳ ﺴﺪ و ه ﺮ دوﮎ در هﻔﺘ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻓﺖ ﺁن ‪ %٦‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ در ه ﺮ هﻔﺘ ﻪ ‪ ١٠٦٠٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ ١٠٠٠٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ و ‪ ٦٠٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﺁﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺁورﻳ ﻞ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٧١‬ﻗﻴﻤ ﺖ‬

‫ﺑ ﻮد و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑﻬ ﺎﯼ ‪ ١٠٦٠٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﺁن ﺑ ﻪ‬ ‫هﺮ ﻓﻮﻧ ﺪ اﻳ ﻦ ﭘﻨﺒ ﻪ از ﻗ ﺮار ‪ ٧‬ﭘ ﻨﺲ و‬

‫‪ ٣٤٢‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻟﻎ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻬ ﺎﯼ ‪ ١٠٠٠٠‬دوﮎ ﺑ ﻪ ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﺨ ﺎر از ﻗ ﺮار ه ﺮ دوﮎ ﻳ ﮏ ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ %١٠‬اﺳﺖ = ‪ ١٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳ ﺎ ه ﺮ هﻔﺘ ﻪ ‪ ٢٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ‬
‫اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬اﺟ ﺎرﻩ ﺑﻬ ﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ‪ ٣٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳ ﺎ ‪ ٦‬ﻟﻴ ﺮﻩ در هﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ذﻏ ﺎل‪) ،‬از ﻗ ﺮار ‪ ٤‬ﻓﻮﻧ ﺪ در ﺳ ﺎﻋﺖ و در ه ﺮ اﺳ ﺐ ﺑﺨ ﺎر‪ ،‬از ﻣﺠﻤ ﻮع ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻳ ﮏ ﺻ ﺪ‬
‫اﺳﺐ ﺑﺨﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ )اﻧ ﺪﻳﮑﺎﺗﻮر( ﻧﻤ ﻮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و ‪ ٦٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ در هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﻀﻤﺎم ﮔﺮم ﮐﺮدن ﻋﻤﺎرت(‪ ١١ ،‬ﺗﻦ در هﻔﺘﻪ از ﻗﺮار هﺮ ﺗﻨﯽ ‪ ٨‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘﻨﺲ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫هﻔﺘﻪ ‪ ٤/٥‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺎز ﻳﮏ ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ درهﻔﺘﻪ‪ ،‬روﻏﻦ‬
‫‪ ٤/٥‬ﻟﻴﺮﻩ در هﻔﺘﻪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ هﻔﺘﻪ اﯼ ‪ ١٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﺧﺮج ﺑﺮﻣ ﯽ دارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺨﺶ ارزﺷﯽ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ ‪ ٣٧٨‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ در هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﺎﻟﻎ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬دﺳ ﺘﻤﺰد‬
‫هﻔﺘﮕ ﯽ ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ‪ ٥٢‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻬ ﺎﯼ ﻧ ﺦ از ﻗ ﺮار ه ﺮ ﻓﻮﻧ ﺪﯼ‬
‫ﭘ ﻨﺲ ﻳ ﺎ ‪ ١٠٠٠٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ = ‪ ٥١٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻳﻌﻨ ﯽ ‪-٥١٠‬‬

‫‪٦١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫‪ ٨٠ = ٤٣٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺨﺶ ارزﺷﯽ ﺛﺎﺑﺖ را ﮐﻪ در ‪ ٣٧٨‬ﻟﻴﺮﻩ اﺳ ﺖ ﺑﺮاﺑ ﺮ‬

‫ﺑﺎ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ زﻳ ﺮا اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ در اﻳﺠ ﺎد ارزش هﻔﺘﮕ ﯽ ﻧﻘ ﺸﯽ اﻳﻔ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺁن ﻣﺤ ﺼﻮل ارزﺷ ﻤﻨﺪﯼ ﮐ ﻪ ه ﺮ هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ‪) ٥٢ = ١٣٢‬م( ‪٨٠ +‬‬
‫)ض( ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﭘ ﺲ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ‬
‫‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﮐ ﺎر دﻩ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬ ‫از‬
‫ﺧ ﻮاهﻴﻢ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫‪٣١‬‬

‫∗∗‬ ‫∗‬
‫ﮔﻨ ﺪم ‪ ٨٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ﺑ ﺎزدﻩ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ه ﺮ‬ ‫ﺟﮑﺐ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻬ ﺎﯼ ه ﺮ ﮐ ﻮارﺗﺮ‬
‫∗∗∗∗‬ ‫∗∗∗‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﺁﮐ ﺮ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ١١‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬ ‫‪ ٢٢‬ﺑﻮﺷ ﻞ‬ ‫ﺁﮐ ﺮ‬
‫درﺁﻣﺪ دارد‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﯼ ذﻳﻞ را ﺑﺮاﯼ ﺳﺎل ‪ ١٨١٥‬ﺑﻪ دﺳﺖ دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼ ﻮن ﻗﻠ ﻢ ه ﺎﯼ‬
‫ﻼ ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ داراﯼ ﻧﻘﺎﺋﺺ ﺑﺴﻴﺎرﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺣ ﺎل ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ را ﻗﺒ ً‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣١‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﭼﺎپ دوم‪ -‬ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﭼﺎپ اول راﺟﻊ ﺑﻪ ﻳﮏ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٨٦٠‬دادﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺘﻮﯼ ﭘﺎرﻩ اﯼ اﺷﺘﺒﺎهﺎت ﻓﺎﮐﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ هﺎﯼ دﻗﻴﻘﯽ ﮐ ﻪ در ﻣ ﺘﻦ ﺁوردﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻳﮑ ﯽ‬
‫از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐ ﻪ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن اﺳ ﺐ ﺑﺨ ﺎر‬
‫ﻗ ﺪﻳﻢ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﻗﻄ ﺮ ﺳ ﻴﻠﻨﺪر ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ اﺳ ﺐ ﺑﺨ ﺎر ﺟﺪﻳ ﺪ از روﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫واﻗﻌﯽ اﯼ ﮐﻪ اﻧﺪﻳﮑﺎﺗﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫∗‪ Willam Jacob -‬ﺁﻣﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )‪.(١٨٥١ -١٧٦٢‬‬
‫∗∗‪ ، Quarter -‬ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻟﻐﻮﯼ ﺁن ﻳﮏ ﭼﺎرﮎ اﺳﺖ‪ ،‬واﺣﺪ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮزﻳﻦ ﻏﻼت و ﻣ ﻮاد‬
‫ﺧﺸﮏ و ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١٠٠‬ﻟﻴﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∗∗∗‪ Acre -‬واﺣ ﺪ ﻗ ﺪﻳﻢ اﻧ ﺪازﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ زﻣ ﻴﻦ در ﻣ ﻮرد ﮐ ﺸﺎورزﯼ در ﺑﺮﺧ ﯽ از ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫اروﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ از ﺟﻤﻠﻪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻴﻦ ‪ ٤٠‬ﺁر و ﻧﻴﻢ ﺗﺎ ‪ ٥٢‬ﺁر‪.‬‬
‫∗∗∗∗‪ Bushel -‬ﻣﺴﺎوﯼ ‪ ١٢‬ﻟﻴﺘﺮ و ﻧﻴﻢ‪ .‬هﺮ ‪ ٨‬ﺑﻮﺷﻞ ﻣﻌﺎدل ﻳﮏ ﮐﻮارﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ -(٣١a‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﻮق ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻋﺘﺒﺎر دارد‪ .‬در واﻗﻊ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ هﺎ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ارزش هﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﮐﺘﺎب ﺳﻮم ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺴﺎوﯼ ﺣﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﻗﻴﻤﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪٦٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزش در هﺮ ﺁﮐﺮ‬

‫‪ ١‬ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ١‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﻋﺸﺮﻳﻪ‪ ،‬درﺻﺪ و ﻋﻮارض‬ ‫‪ ١‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ و ‪ ٩‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﺑﺬر)ﮔﻨﺪم(‬

‫‪ ١‬ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ٨‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩ ﯼ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ‬ ‫‪ ٢‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ و ‪ ١٠‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﮐﻮد‬

‫‪ ١‬ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ٢‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩ ﯼ اﺟﺎرﻩ دار و ﺳﻮد‬ ‫‪ ٣‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ و ‪ ١٠‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫دﺳﺘﻤﺰد‬

‫‪ ٣‬ﻟﻴﺮﻩ و‪ ١١‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﺟﻤﻊ‬ ‫‪ ٩‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫و‬ ‫‪ ٧‬ﻟﻴﺮﻩ‬ ‫ﺟﻤﻊ‬

‫در اﻳﻦ ﺟﺎ اﺿﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض داﺋﻤﯽ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ارزش ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﻗﻼم ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺳﻮد و ﻋﺸﺮﻳﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﻮن‬
‫اﻳﻦ اﻗﻼم ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ هﻤﻪ را ﺑﺎ هﻢ ﺟﻤ ﻊ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ و اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﻣﻌ ﺎدل ‪٣‬‬
‫ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ١١‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ‪ ٣‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ و ‪ ١٩‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺬر و ﮐﻮد را ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺑﺨ ﺶ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ‪ ٣‬ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ١٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺁن ارزش ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٣‬ﻟﻴﺮﻩ و ‪ ١٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ‪ ٣ +‬ﻟﻴ ﺮﻩ و ‪ ١١‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬

‫ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %١٠٠‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺑﻴﺶ از ﻧ ﺼﻒ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرش را ﺻ ﺮف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﺷ ﺨﺎص‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺁن را ﺑﻴﻦ ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)‪.(٣١a‬‬

‫‪ -٢‬ﻧﻤﻮدار ارزش ﻣﺤﺼﻮل در اﺟﺰاء ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫اﮐﻨ ﻮن ﺑﺮﮔ ﺮدﻳﻢ ﺑ ﻪ ﻣﺜ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﻧ ﺸﺎن داد ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار از ﭘ ﻮل ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﮐﺎر ﻻزم ﮐﺎرﮔﺮ رﻳﺴﻨﺪﻩ اش ﺑﻪ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ و اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻪ هﻤﺎن ﻣﻘﺪار و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ‪ %١٠٠‬رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٦٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﺤﺼﻮل دوازدﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﻪ ارزش ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٠/٨‬اﻳ ﻦ ﻧ ﺦ ارزش )‪ ٢٤‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ(‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ از ارزش وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﺷﺪﻩ اﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ دوﺑﺎرﻩ در ﻣﺤﺼﻮل ﻇﺎهﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ )‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ از‬
‫ﻗﺮار ‪ ٢٠‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬دوﮎ و ﻏﻴﺮﻩ از ﻗ ﺮار ‪ ٤‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ(‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ٠/٢ .‬دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﻋﺒ ﺎرت از ‪ ٦‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ارزش ﻧ ﻮﺋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ زاﺋﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﻧﻴﻤﯽ از ﺁن ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ارزش روزاﻧﻪ ﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ و ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳﺖ و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ارزﺷﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ ﻣﺠﻤ ﻮع ارزش ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﺮح زﻳﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﺦ ‪ -‬ارزش ‪ ٣٠‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ = ‪ ٢٤‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ )ث( ‪ ٣ +‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ )م( ‪ ٣ +‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ )ض(‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ ارزش در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺤﺼﻮل ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﺮوز ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ ارزﺷﯽ در اﺟﺰاء ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮل ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﮏ ارزش ‪ ٣٠‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﯽ در ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ٠/٨ ،‬اﻳﻦ ارزش‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ٢٤‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﯽ ﺁن‪ ،‬در ‪ ٠/٨‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻌﻨﯽ ‪ ١٦‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ وﺟ ﻮد ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﻣﻌ ﺮف ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم ﻳﻌﻨ ﯽ ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ رﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ‪٢٠‬‬ ‫از اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﺁن ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ارزش ﻣ ﻮاد ﮐﻤﮑ ﯽ و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ از‬ ‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ اﺳﺖ و‬
‫ﻗﺒﻴﻞ دوﮎ و ﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ٤‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪.‬‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ‪ ،‬در ﻣﺠﻤ ﻮع ﻣﺤ ﺼﻮل ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪﯼ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬ ‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ﯼ رﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ و ﻣﻮاد ﺧﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻻﻏﻴ ﺮ‪.‬‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﭘﻨﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ارزش‬ ‫ﺻ ﺤﻴﺢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار ﻧ ﺦ ﻓﻘ ﻂ‬

‫ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﻣﻠﺤ ﻖ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻌ ﺎدل‬ ‫ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬وﻟ ﯽ‬

‫ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺦ وارد ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ از ﭘﻨﺒ ﻪ ﻋ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ و ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺗﻤ ﺎم ﻣﺤ ﺼﻮل در‬ ‫ﮔﻮﺋﯽ ﺑﺨﺶ اﺧﻴ ﺮ‬

‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﭼﻨ ﺎن ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﮔ ﻮﺋﯽ اﮐﻨ ﻮن در اﻳ ﻦ‬

‫‪٦٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ذرﻩ اﯼ از ارزش ﻣ ﻮاد ﮐﻤﮑ ﯽ و وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬و اﺛ ﺮﯼ از ارزش‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺨﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ )ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٤‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ(‪ ،‬را درﺑﺮ‬ ‫هﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫دارد ﺟ ﺰء ارزش ﻣ ﻮاد ﮐﻤﮑ ﯽ و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﺗﻤ ﺎم ﻣﺤ ﺼﻮل ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪﯼ ﻧ ﺦ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ‪ ١٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ارزش ﻣﺼﺮف‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻧﺦ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺟﺰاء دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ارﺗﺒﺎط ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺿ ﻤﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺟ ﺬب ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ﻞ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺑ ﺪون رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ‬
‫ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و هﻴﮑ ﻞ ﻧﺨ ﯽ ﺁن ه ﺎ رؤﻳ ﺎ و ﻓﺮﻳﺒ ﯽ ﺑ ﻴﺶ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﻳ ﻦ ﻧ ﺦ ه ﺎ را ﺑ ﻪ ‪ ٢٤‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﺪ ﺗ ﺎ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮد را از ﻧ ﻮ‬
‫ﺑﺨﺮد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ‪ ١٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺟﺰ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬دوﮎ‪ ،‬ذﻏﺎل و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﺷﮑﻞ دادﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺁن ‪ ٠/٢‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ‪ ٤‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺟ ﺰ‬
‫ارزش ﻧ ﻮزاد ‪ ٦‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮕﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻣ ﺪت ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ روﻧ ﺪ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ از ارزش ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ در ﺁن ه ﺎ وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‬
‫ﻼ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪﻩ و در ﭘﻴﮑﺮ ‪ ١٦‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺟﺎﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎر رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺒ ً‬
‫در ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬در ‪ ٠/٢‬ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﺘﻤﺮﮐ ﺰ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﮔ ﻮﺋﯽ‬
‫رﻳﺴﻨﺪﻩ ﭼﻬﺎر ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ را در هﻮا رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮐ ﯽ ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون‬
‫دﺧﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد در ﻃﺒﻴﻌ ﺖ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ و ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ارزﺷ ﯽ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺰودﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳ ﻦ ‪ ٤‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ارزش ﺗﻤ ﺎم ﻣﺤ ﺼﻮل روزاﻧ ﻪ ﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ را درﺑ ﺮ دارد ﻓﻘ ﻂ ﻧﻴﻤ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬

‫‪٦٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٢‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﻌ ّﺮف‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش ‪ ٣‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر رﻳﺴﻨﺪﻩ در ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ٦‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺠ ﺴﻢ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪،‬‬
‫در ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺨ ﯽ ﮐ ﻪ ‪ ٣٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ارزش دارد ‪ ٦٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣﺠ ﺴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫‪ ٦٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ وﺟ ﻮد ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﺁن ﻣﻴ ﺎن ‪ ٠/٨‬ﻳ ﺎ ‪ ١٦‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﺁن‬
‫ﻣﺤﻤﻞ ﻣﺎدﯼ ‪ ٤٨‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎرﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﮐﺎرﯼ ﮐ ﻪ در وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧ ﺦ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ ‪ ٠/٢‬ﻳ ﺎ ‪ ٤‬ﻓﻮﻧ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺁن‬
‫ﻣﺤﻤ ﻞ ﻣ ﺎدﯼ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎرﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺧ ﻮد ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺻ ﺮف ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻓﻮﻗ ًﺎ دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ارزش ﻧﺦ ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ارزش ﺟﺪﻳﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺛﻨﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻼ در وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺁن ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﯼ ارزش ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻮاﻣﻞ ارزش ﻣﺤﺼﻮل را‪ ،‬ﮐﻪ از ﺟﻬﺖ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻳﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮم ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨ ﺪ‪ ،‬در ﻗ ﺴﻤﺖ ه ﺎﯼ ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺧ ﻮد ﻣﺤ ﺼﻮل‬
‫ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪارﯼ از‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮل ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣﺤﺘ ﻮﯼ در وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻘﺪار دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﻻزم اﺿ ﺎﻓﻪ ﺷ ﺪﻩ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و هﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻣﻌ ّﺮف اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﻳ ﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اﺛﻨ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﭘﺮوﺳ ﻪ اﻓ ﺰودﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ اﻧﻄﺒ ﺎق ﺁن ﺑ ﻪ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ ﺗ ﺮﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺣﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮاهﺪ داد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﻣﺠﻤ ﻮع ﻣﺤ ﺼﻮل را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ‪١٢‬‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﭙﺎﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ ﺁن ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮوﻳﻢ و‬

‫‪٦٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎل ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﺟ ﺰء را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ اﺟ ﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ‬

‫وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪.‬‬

‫رﻳﺴﻨﺪﻩ در ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‬

‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟﺰﺋ ﯽ از ﻣﺤ ﺼﻮل را ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد ﮐ ﻪ‬ ‫و در ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬

‫ﻣﺤﺘﻮﯼ ﮐﻞ ارزش ﭘﻨﺒﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺗﻤﺎم روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر رﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺰﺋﯽ ﮐﻪ در ﺣ ﻴﻦ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ‪ ٣٦‬دﻗﻴﻘ ﻪ ﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ و‬

‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ اﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ‬

‫ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺼﺮف رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ رﻳﺴﻨﺪﻩ ﻃﯽ ﻳﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ‪ ١٢‬دﻗﻴﻘ ﻪ ﯼ ﺑﻌ ﺪ ‪٢‬‬
‫ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ﻣﺠﻤ ﻮع‬
‫ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ وﯼ در ﻇ ﺮف ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻻزم ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ وﯼ‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎز ‪ ٢‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ارزش ﺁن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑ ﺎ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ‬ ‫درﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﻃ ﯽ ﻧ ﺼﻒ روز اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار‬
‫ﻼ‬
‫اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع ﻣﺤﺎﺳ ﺒﻪ را ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﯼ داﺧﻠ ﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد و ﻣ ﺜ ً‬

‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را درﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ اول‪ ،‬ﻳﺎ‬

‫و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﺷﺪ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و در واﻗﻊ هﻤﺎن ﻓﺮﻣ ﻮل اوﻟ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ از ﻣﮑ ﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺟ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ اﺟ ﺰاء ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺁﻣ ﺎدﻩ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﺑﻪ دﻧﺒ ﺎل ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘ ﺎل‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓﺮﻣ ﻮل ﺑ ﺎ ﺗ ﺼﻮرات ﻋﺠﻴﺒ ﯽ ﻧﻴ ﺰ هﻤ ﺮاﻩ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ذﯼ ﻧﻔ ﻊ اﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ اﻳﺠ ﺎد‬
‫وﻳﮋﻩ در ﻣﻐ ﺰ ﺁن ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻋﻤ ً‬
‫ﻼ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗ ﺼﻮر‬
‫ﺳﻮءﺗﻔﺎهﻢ ﻧﻈﺮﯼ در اﻳﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﻧﻴ ﺰ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻋﻼﻗ ﻪ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ رﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺎ ﻃﯽ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ اول روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرش ارزش ﭘﻨﺒﻪ و در ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫و ‪ ٣٦‬دﻗﻴﻘﻪ ﯼ ﺑﻌﺪ ارزش وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﻣﺼﺮف ﺷﺪﻩ و در ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ‪ ١٢‬دﻗﻴﻘﻪ ﯼ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺁن ارزش ﻣﺰد ﮐﺎر را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳ ﺎ ﺟﺒ ﺮان ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻓﻘ ﻂ ﺁن "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ" ﻣ ﺸﻬﻮر‬

‫‪٦٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫را ﺻ ﺮف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺎرﻓﺮﻣ ﺎ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺑ ﺮاﯼ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﻌﺠﺰﻩ اﯼ دوﮔﺎﻧﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬وﯼ در هﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬دوﮎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨ ﺎر‪،‬‬
‫ذﻏﺎل‪ ،‬روﻏﻦ و ﻏﻴﺮﻩ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ هﻤﺎن هﺎ ﻣﺸﻐﻮل رﺷ ﺘﻦ اﺳ ﺖ و از‬
‫ﻳﮏ روز ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎ درﺟﻪ ﯼ ﺷﺪت ﻣﻌﻴﻦ‪ ٥ ،‬روز ﮐﺎر ﺑﺎ هﻤﺎن ﺷﺪت ﺑﻴﺮون ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬زﻳ ﺮا‬

‫ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ‪٤‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻮادﺧ ﺎم و وﺳ ﺎﺋﻞ ﮐ ﺎر‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﺿ ﺮورت ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ ﻧﻴ ﺰ ﻳ ﮏ روز‬
‫ﮐﺎر ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ دﻳﮕﺮ را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ذﻳﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷ ﻬﺮت ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺣ ﺮص ﻃﻌﻤ ﻪ ﺧ ﻮارﯼ‬
‫ﺑ ﺎور داﺷ ﺘﻦ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰاﺗ ﯽ را ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ ﺁورد و هﺮﮔ ﺰ دﺳ ﺖ ر ّد ﺑ ﻪ ﺳ ﻴﻨﻪ ﯼ‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ﺳﺎز ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﺎزﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰاﺗﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻴﺰد‪ ،‬ﻧﻤﯽ زﻧﺪ‪.‬‬

‫∗‬
‫"ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ" ﺳﻨﻴﻮر‬ ‫‪-٣‬‬
‫در ﻳﮑ ﯽ از ﺻ ﺒﺢ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮش ﺳ ﺎل ‪ ١٨٣٦‬وﻳﻠﻴ ﺎم ﻧﺎﺳ ﻮ ﺳ ﻨﻴﻮر‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ‬
‫داﻧﺸﺶ در ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد و ﺳﺒﮏ ﺟ ﺬاﺑﺶ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد و ﺗ ﺎ ﺣ ﺪﯼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان وﯼ را‬
‫∗∗‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬از ﺷﻬﺮ ﺁﮐﺴﻔﻮرد ﺑﻪ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ اﺣﻀﺎر ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑ ﻪ‬ ‫ﮐﻼورن‬
‫ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ در ﺁﮐ ﺴﻔﻮرد ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد ﺗ ﺪرﻳﺲ ﮐﻨ ﺪ ﺧ ﻮد را در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‬
‫ﺑﻴ ﺎﻣﻮزد‪ .‬ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت وﯼ را‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﺸﺖ زن اﺟﻴ ﺮ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫∗∗∗‬
‫ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬و از ﺁن ﺑ ﺎﻻﺗﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‬

‫∗‪ -‬وﻳﻠﻴﺎم ﻧﺎﺳﻮ ﺳﻨﻴﻮر ‪ -(١٨٧٦ -١٧٩٧) William Nasseau Senior‬اﻗﺘﺼﺎدان اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺻ ﻴﻒ ﻣ ﺎرﮐﺲ "ﺛﻨ ﺎﺧﻮان وﺿ ﻊ ﻣﻮﺟ ﻮد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ اﻗﺘ ﺼﺎد ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ و ﺳ ﺨﻦ ﮔ ﻮﯼ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪".‬‬
‫∗∗‪ Clauren -‬ﻧﺎم اﺳﺘﻌﺎرﯼ ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﯼ داﺳ ﺘﺎن ه ﺎﯼ اﺣ ﺴﺎﺳﺎﺗﯽ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﮐ ﺎرل ه ﻮﻳﻦ ‪Karl‬‬
‫‪ Heun‬اﺳﺖ )‪.(١٨٥٤ -١٧٧١‬‬
‫∗∗∗‪ Factory Act -‬ﻣﺼﻮب ﻣﺠﻠﺲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ ١٨٣٣‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻘﺮارت ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪.‬‬

‫‪٦٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﯽ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﻴ ﺰ ﺑﻴﻨ ﯽ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻋ ﺎدﯼ‬
‫ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺟﻨ ﺎب اﺳ ﺘﺎد هﻨ ﻮز‪Wanted a good deal of finishing ،‬‬
‫)اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺑﺮق و ﺟﻼﺋﯽ ﺣﺴﺎﺑﯽ دارد(‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﻋﺰام او را ﺑ ﻪ ﻣﻨﭽ ﺴﺘﺮ ﺗﺠ ﻮﻳﺰ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻨﺎب اﺳﺘﺎد ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ از دروس ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﻨﭽ ﺴﺘﺮ‬
‫∗‬
‫ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد در ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫‪“Letters on the Factary Act, as ist affects the cotton‬‬
‫“‪manufacture. London, ١٨٣٧‬‬
‫)ﻧﺎﻣﻪ هﺎﺋﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁﺛﺎر ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺴﯽ( ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺒﮏ زﻳﺒﺎﺋﯽ اﻧﺸﺎء ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺁﻣﻮزﻧﺪﻩ ﯼ ذﻳ ﻞ را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻨﻮﻧﯽ‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯼ‪ ،‬ﮐﻪ اﻓ ﺮادﯼ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل در اﺳ ﺘﺨﺪام دارد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روزاﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﺎزدﻩ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ در ﭘﻨﺞ روز اول‬
‫و ‪ ٩‬ﺳﺎﻋﺖ در روز ﺷﻨﺒﻪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ زﻳ ﺮﻳﻦ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ در ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ‬
‫ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﻮد ﺳ ﺮﻩ )ﺧ ﺎﻟﺺ( از ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳ ﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار‬
‫‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﮔﺬارد از اﻳ ﻦ ﻗ ﺮار‪ ٨٠/٠٠٠ :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻨ ﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪ ٢٠/٠٠٠ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻮاد ﺧﺎم و دﺳﺘﻤﺰد‪ .‬اﮔﺮ ﮔﺮدش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎﻟﯽ ﻳﮏ ﺑ ﺎر‬
‫و ﺳﻮد ﻧﺎﺳﺮﻩ ‪ %١٥‬ﻓﺮض ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒ ﺎرت از ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ‬

‫اﻳ ﻦ ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻌ ﺎدل ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷ ﺪ ‪...‬‬

‫‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬ ‫اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ در ه ﺮ ‪ ٢٣‬ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬از اﻳ ﻦ‬
‫‪constituting‬‬ ‫‪the‬‬ ‫ﻣﺒﻠ ﻎ ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ را درﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد )‬

‫ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ از‬ ‫‪ (whole١١٥/٠٠٠Pfd.St‬ﺗﻨﻬ ﺎ‬

‫ﻳﺎ ‪ ٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ از‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ‪ ،١١٥/٠٠٠‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫∗‪Pamphlet -‬‬

‫‪٦٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫‪ ١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ اﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺳ ﻮد ﻧﺎﺳ ﺮﻩ )!( اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت را‬

‫ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﻳﻌﻨ ﯽ دو ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺁﺧ ﺮ ه ﺮ روز ﺳ ﻮد ﺳ ﺮﻩ اﯼ‬ ‫ﺟﺒ ﺮان ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ %١٠‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎ ﻓ ﺮض ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣﺎﻧ ﺪن ﻗﻴﻤ ﺖ ه ﺎ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ١١/٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻓ ﺰودن ‪ ٢/٦٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ‬
‫اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺳﻮد ﺳﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬از ﻃ ﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﺳ ﻮد ﺳ ﺮﻩ از ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ و‬

‫ﺳﺎﻋﺖ از ﺁن ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮد ﻧﺎﺳﺮﻩ هﻢ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ ‪. ٣٢‬‬ ‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬

‫‪ -٣٢‬ﺳ ﻨﻴﻮر در اﺛ ﺮ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ١٢‬و ‪ -١٣‬ﻣ ﺎ وارد ﻣﻄﺎﻟ ﺐ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ‬
‫در ﻣﻨﻈ ﻮر ﻣ ﺎ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧ ﺪارد ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻳﻢ ﻣ ﺜﻼً درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﺑﺤ ﺚ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺟﺒ ﺮان ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت و ﻏﻴ ﺮﻩ را ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟﺒ ﺮان ﻳﮑ ﯽ از اﺟ ﺰاء ﺗ ﺸﮑﻴﻞ‬
‫دهﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺧ ﻮد ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻋ ﻢ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻩ ﻳ ﺎ ﻧﺎﺳ ﺮﻩ‪،‬‬
‫ﭘﺎﮎ ﻳﺎ ﻧﺎﭘﺎﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ارﻗﺎﻣﯽ ﮐﻪ ذﮐ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻧﻤ ﯽ ﮔ ﻮﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻟﺌﻮﻧ ﺎرد ه ﻮرﻧﺮ ‪ Leonard Horner‬در ‪„Letter to Mr Senior etc.“ London ١٨٣٧‬‬
‫ﺛﺎﺑ ﺖ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ارﻗ ﺎم ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﻴﺶ از ﺁن ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح "ﺗﺤﻠﻴ ﻞ" ارزﺷ ﯽ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺌﻮﻧ ﺎرد ه ﻮرﻧﺮ‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٣٣‬ﻳﮑ ﯽ ا زﮐﻤﻴ ﺴﺮهﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴ ﻖ در ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫) ‪ ( Factory Inquiry Commissioners‬ﺑﻮد و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٨٥٩‬ﺳﻤﺖ ﺑﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت و‬
‫ﻳﺎ در واﻗﻊ ﺳﺎﻧﺴﻮر ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ را داﺷﺖ‪ ،‬ﺧ ﺪﻣﺎت ﺟﺎوﻳ ﺪاﻧﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬وﯼ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁن ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﺣﻴﺎت ﺧﻮدﻋﻠﻴﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫وزراﺋﯽ ﻧﺒﺮد ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺷﻤﺎرش "ﺁراء" ارﺑﺎﺑﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار در ﻣﺠﻠﺲ ﻋ ﻮام ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر "دﺳﺖ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان" اهﻤﻴﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫)ﻣﻠﺤﻘﻪ ﺑﻪ زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ -(٣٢‬ﺑﻴﺎن ﺳ ﻨﻴﻮر‪ ،‬ﻗﻄ ﻊ ﻧﻈ ﺮ از ﻣﻐﻠ ﻮط ﺑ ﻮدن ﻣﺤﺘ ﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻣ ﺒﻬﻢ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺁن ﭼﻪ او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار روزاﻧﻪ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﻳ ﺎ ‪٢٣‬‬
‫ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر واﻣﯽ دارد‪ .‬ﮐﺎر ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ اش ﻣﺮﮐ ﺐ‬
‫از ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﻳﺎ ‪ ٢٣‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ )ﺿﺮب در ﻋﺪﻩ ﯼ روزهﺎﯼ ﮐﺎر در ﺟﺮﻳﺎن ﺳ ﺎل(‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺒ ﻮل اﻳ ﻦ ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ‪ ٢٣‬ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ه ﺎﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر ﻣﺤ ﺼﻮل ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ‬
‫×‬ ‫ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‬ ‫× ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ را‪ ،‬و‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر‬ ‫اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ = ‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ را ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻓﻘ ﻂ ﺟﺒ ﺮان ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ‬
‫× ‪ ١٥/٠٠٠ = ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺖ‬ ‫رﻳﺨﺘﻪ را ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ٣‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐ ﻪ‬
‫× ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ =‬ ‫و ﺳﻮد ﻧﺎﺳﺮﻩ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ‪ ٣‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺁن‬
‫‪ ٥/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﯼ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت را ﺟﺒ ﺮان ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬‬
‫× ‪ ١١٥/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ = ‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ دو ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻳﻌﻨﯽ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪،‬‬

‫‪٧٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و اﻳ ﻦ را ﺟﻨ ﺎب اﺳ ﺘﺎد "ﺗﺤﻠﻴ ﻞ" ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣ ﺪ! اﮔ ﺮ وﯼ ﺑ ﻪ ﻧﺪﺑ ﻪ و زارﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران‬

‫ﺑﺎور داﺷﺖ‪ ،‬اﮔﺮ او اﻋﺘﻘﺎد ﻣﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اوﻗﺎت روز را ﺻﺮف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و‬
‫ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺒﺮان ارزش اﺑﻨﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ذﻏﺎل و ﻏﻴﺮﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺁن ﮔﺎﻩ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ زاﺋﺪ ﻣﯽ ﺑﻮد‪ .‬او ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ ﺟ ﻮاب ده ﺪ‪ :‬ﺁﻗﺎﻳ ﺎن! اﮔ ﺮ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ١١‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر وا دارﻳ ﺪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ ﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺧﻮاهﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺷ ﻤﺎ درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن ﻗ ﺪر ﮐ ﻪ از‬
‫دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻴﺪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﻮاهﻴ ﺪ ﮐ ﺮد‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺷ ﻤﺎ در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﮐﻤﺘ ﺮ از‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺒﺮان ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﺻ ﺮف ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﮔﺮ وﯼ اﻇﻬﺎرات ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﺷﻨﺎس‪،‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻠ ﯽ را ﻻزم ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮد‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﻗﺒ ﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻻزم ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از ﺁﻗﺎﻳ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﺧﻮاهﺶ ﮐﻨﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﻮد ﺳﺮﻩ‬
‫و ﻣﻘﺪار روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﮐ ﺎر را‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻃ ﻮر‬
‫ﻣﺨﻠﻮط و درهﻢ ﻧﺮﻳﺰﻧﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻟﻄﻔ ًﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛ ﺎﺑﺘﯽ را ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‪ ،‬ﻣ ﻮاد‬
‫ﺧ ﺎم و ﻏﻴ ﺮﻩ وﺟ ﻮد دارد در ﻳ ﮏ ﻃ ﺮف ﻗ ﺮار دهﻨ ﺪ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ ﺑﺎﺑ ﺖ ﻣ ﺰد ﮐ ﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ در ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ .‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ‬

‫ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬دﺳ ﺘﻤﺰد را‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮ در ﻇﺮف‬
‫از ﻧﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻳ ﺎ ﺟﺒ ﺮان ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ ﭼﻨ ﻴﻦ اداﻣ ﻪ‬
‫ﻣﯽ داد‪:‬‬
‫ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ اﻇﻬ ﺎر ﺷ ﻤﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺁﺧ ﺮ دﺳ ﺘﻤﺰد ﺧ ﻮد و در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻳﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﯼ ﺧﺎﻟﺺ ﺷﻤﺎ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ وﯼ در ﻓﻮاﺻ ﻞ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺴﺎوﯼ ارزش هﺎﯼ ﻣﺴﺎوﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺁﺧ ﺮ داراﯼ‬

‫ﻣﺤ ﺼﻮل را ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ‬ ‫ﺳﻮد ﺳ ﺮﻩ را اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﻨﻴﻮر در ﻣ ﺘﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ از روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ارزﺷ ﯽ ﻣ ﺴﺎوﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﺎداﻣﯽ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎر وﯼ از روﯼ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرش اﻧ ﺪازﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻇﻬﺎر ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﻣﺪت روزاﻧﻪ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﺨﺸﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ را ﺻﺮف ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺒﺮان دﺳﺘﻤﺰد ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﯼ ﺧﺎﻟﺺ ﺷﻤﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑ ﻪ ﻏﻴ ﺮ از اﻳ ﻦ در اﺛﻨ ﺎﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻋﻤ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ اﻇﻬ ﺎر ﺷ ﻤﺎ‪ ،‬دﺳ ﺘﻤﺰد وﯼ و‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺗﻘ ﺪﻳﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬داراﯼ ارزش ﻣ ﺴﺎوﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼ ﺎر وﯼ‬

‫ﺳ ﺎﻋﺖ‬ ‫ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺳ ﺮﻩ ﯼ ﺷ ﻤﺎ را در اﺛﻨ ﺎﯼ‬ ‫دﺳ ﺘﻤﺰد ﺧ ﻮد را در‬

‫دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و ﺑﺎز ﻧﻈﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ارزش ﻧﺨ ﯽ ﮐ ﻪ در ﻇ ﺮف دو ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ارزش دﺳﺘﻤﺰد وﯼ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺧ ﺎﻟﺺ ﺷﻤﺎﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ارزش اﻳﻦ ﻧﺦ ﺑﺎ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﺎ‬

‫و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ‬ ‫ﻗﺒﻞ ﺁﺧﺮ ﺿﺮب در‬
‫ﮔﺮه ﯽ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ دﻗ ﺖ ﮐﻨ ﻴﻢ! ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺁﺧ ﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎرﯼ ﻋﺎدﯼ ﺳﺖ )ﺑﯽ ﮐ ﻢ و زﻳ ﺎد( ‪Ni Plus ni‬‬
‫‪ .moins‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻳﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻇﺮف ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻧﺨ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ارزش ﺁن‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﻪ رﺑﻊ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ؟ در واﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺠﺰﻩ اﯼ ه ﻢ‬
‫از وﯼ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻧﻤﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ وﯼ ﺑﻪ ﺻﻮرت ارزش ﻣﺼﺮف در ﻇﺮف ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻋﺒﺎرت از ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﺦ اﺳﺖ‪ .‬ارزش اﻳﻦ ﻧ ﺦ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﭘ ﻨﺞ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﻪ رﺑﻊ ﮐﺎر اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﻪ رﺑﻊ ﺁن‪ ،‬ﺑﺪون اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻞ وﯼ در اﻳﻦ ﮐﺎر دﺧﺎﻟﺘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬در وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬

‫ﺁن ﻳﻌﻨ ﯽ ﻳ ﮏ‬ ‫ﻃ ﯽ ه ﺮ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد از ﻗﺒﻴ ﻞ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬و‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺧﻮد او اﻓﺰودﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ دﺳ ﺘﻤﺰد وﯼ در ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و‬
‫ﺳﻪ رﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺦ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و‬
‫ﺳﻪ رﺑﻊ اﺳﺖ‪ ،‬هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوﺋﯽ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ارزش ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ‬

‫‪٧٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫رﺑﻊ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ وﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ارزﺷ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ او در ﻇ ﺮف ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬

‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻋﻘﻴﺪﻩ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ذرﻩ اﯼ از ﻣﺪت روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺧ ﻮد را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳ ﺎ "ﺟﺒ ﺮان" ارزش ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ه ﺪر ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﻠﯽ در اﺷﺘﺒﺎﻩ هﺴﺘﻴﺪ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ وﯼ ﺑﺎ ﮐﺎر ﺧﻮد‪ ،‬از ﭘﻨﺒ ﻪ و دوﮎ ﻧ ﺦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد و از‬
‫ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ او ﻣﯽ رﻳﺴﺪ‪ ،‬ارزش ﭘﻨﺒﻪ و دوﮎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﮐﻴﻔﻴّﺖ ﮐﺎر اوﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﮐﻤﻴّﺖ ﺁن‪.‬‬
‫ﺑﯽ ﺷﮏ ﮐﺎرﮔﺮ در ﻇﺮف ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از ﭘﻨﺒﻪ و ﻏﻴﺮﻩ را ﺑ ﻪ ﻧ ﺦ ﻣﻨﺘﻘ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻃﯽ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺪان ﺟﻬﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ در ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫از ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽ رﻳﺴﺪ‪ .‬ﭘﺲ درﺳﺖ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺷ ﻤﺎ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ارزش دﺳﺘﻤﺰد ﺧﻮد را در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺁﺧﺮ و ﺳ ﻮد وﻳ ﮋﻩ را ﻃ ﯽ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ ﻧ ﺪارد ﮐ ﻪ در ﻣﺤ ﺼﻮل ﻧ ﺦ دوﺳ ﺎﻋﺖ از روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫وﯼ‪ ،‬اﻋﻢ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺰﺑﻮر اول ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺁﺧﺮ‪ ١١ ،‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﮐ ﺎر ﺗﺠ ﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ درﺳ ﺖ هﻤ ﺎن ﻗ ﺪر ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر او را در ﺑ ﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺷ ﻤﺎ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ رﺑ ﻊ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر دﺳ ﺘﻤﺰد وﯼ و در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ رﺑ ﻊ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺳ ﺮﻩ ﯼ ﺷ ﻤﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪارد ﮐ ﻪ ﺷ ﻤﺎ ﺑﻬ ﺎﯼ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ رﺑ ﻊ اول را‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﺪ و ﺑﻬﺎﯼ ﭘﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ رﺑ ﻊ ﺁﺧ ﺮ را ﻧﻤ ﯽ ﭘﺮدازﻳ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ از ﺑﻬ ﺎﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺧﻮدﺗﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎﻻ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻴﻦ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻳ ﺪ و زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازﻳﺪ ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺧﻮاهﻴﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺒ ﺎرت از ﻧ ﺼﻒ روز ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺼﻒ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ %١٠٠‬و اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﺑ ﯽ ﺷ ﮏ ﻧ ﺮخ ﻣﻠﻮﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮدﻳﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ "ﺑﺎزوان" ﺧﻮد را‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‪،‬‬
‫‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ وادارﻳ ﺪ و در ﮐﻤ ﺎل ﺳ ﺎدﮔﯽ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ را‬
‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ﯼ ﮐﺎر زاﺋﺪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ دو ﺳ ﻴﺐ ﻳﮑ ﺴﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬

‫‪٧٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎر زاﺋﺪ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﻪ رﺑ ﻊ ﺑ ﻪ هﻔ ﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻳ ﮏ رﺑ ﻊ ﺗﺮﻗ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ اﮔ ﺮ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش از ‪ %١٠٠‬ﺑﻪ‬
‫اﻧﺘﻈ ﺎر داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﻧ ﺮخ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺷ ﻤﺎ‪ ،‬درﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ از‬
‫ﺻ ﺪ ﺑ ﻪ ‪ %٢٠٠‬و ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﺎﻻ رود‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ "ﺑ ﻴﺶ از دو ﺑﺮاﺑ ﺮ" ﺗﺮﻗ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺟ ﻮش‬
‫ﺑﻴﻬﻮدﻩ اﯼ زدﻩ اﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ -‬واﻗﻌ ًﺎ ﻗﻠ ﺐ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﭼﻴ ﺰ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن دل ﺧﻮد را در ﻣﻴﺎن هﻤﻴ ﺎﻧﺶ ﺣﻤ ﻞ ﮐﻨ ﺪ‪ -‬اﮔ ﺮ از اﻳ ﻦ وﺣ ﺸﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر از ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺗﻤﺎم ﺑﻬﺮﻩ ﯼ ﺧ ﺎﻟﺺ ﺷ ﻤﺎ‬
‫از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺟﺪًا ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را در زﻣﺮﻩ ﯼ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎن دﻳﻮاﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻻﻏﻴﺮ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮض ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ و ﺳ ﻪ‬
‫ﻼ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫رﺑﻊ ﮐﺎر زاﺋﺪ ﺑﻪ ‪ ٤‬ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﻪ رﺑﻊ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎز ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ" ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد‬ ‫اﺣﺘﺮاﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫∗‬
‫ﺁن ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼ ﻪ اﻟﻔﻴ ﻮن در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁﺧﺮاﻟﺰﻣ ﺎن ﮔﻔﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬داﺳ ﺘﺎن ﺳ ﺮاﺋﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﺪ‬

‫∗‪ -‬ﻧﺎم ‪ Chiliastes‬ﻳﺎ ‪) Millènaristes‬اﻟﻔﻴﻮن( ﺑ ﻪ ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ از ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺎن اﻃ ﻼق ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬

‫ﮐﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ داﺷﺘﻨﺪ در ﺳﺎل هﺰارم ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ و از ﻧﻮ ﻋﻴﺴﯽ ﻣ ﺴﻴﺢ ﻇﻬ ﻮر‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪ -(٣٢a‬اﮔﺮ ﺳ ﻨﻴﻮر ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﻮد ﺳ ﺮﻩ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران و ﻣﻮﺟﻮدﻳ ﺖ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ‬
‫رﻳﺴﯽ و ﻗﺪرت ﺑ ﺎزار ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﻪ "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر" ﺑ ﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬دﮐﺘ ﺮ اﻧ ﺪرﻳﻮﻳﻮر‬
‫) ‪ ( Dr. Andrew Ure‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﺁن‪ ،‬اﮔ ﺮ ﮐﻮدﮐ ﺎن و ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٨‬ﺳﺎل را ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﻣﻞ در هﻮاﯼ ﮔﺮم و اﺧﻼﻗًﺎ ﭘﺎﮎ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺎﻩ ﻧﺪارﻧ ﺪ و ﺁن ه ﺎ‬
‫را "ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ" زودﺗﺮ در دﻧﻴﺎﯼ ﺳﺮد و ﺟﻠ ﻒ ﺧ ﺎرج ره ﺎ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠ ﯽ و ﻓ ﺴﺎد اﺳ ﺘﻘﺎﻣﺖ رواﻧ ﯽ‬
‫ﺁن هﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﺮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ ١٨٤٨‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺧﺴﺘﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ در‬
‫ﮔﺰارش هﺎﯼ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ ﯼ ﺧﻮد داﺋﻤًﺎ در ﺑﺎرﻩ ﯼ "ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺮارﺁﻣﻴﺰ ﺁﺧﺮ" اﺳﺒﺎب‬
‫دردﺳ ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ه ﺎول ‪ Howell‬در ﮔ ﺰارش ‪ ٣١‬ﻣ ﻪ ‪ ١٨٥٥‬ﺧ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬اﮔ ﺮ ﺣ ﺴﺎب ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ ﯼ ذﻳ ﻞ درﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد )وﯼ از ﺳ ﻨﻴﻮر ﻧﻘ ﻞ ﻗ ﻮل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ(‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥٠‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ه ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺴﯽ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺎ ﺿ ﺮر ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬
‫‪(Reports of the Insp. of Fact. for the half year ending ٣٠th April ١٨٥٥,“ p.‬‬
‫)‪١٩-٢٠‬‬

‫‪٧٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻳﺎوﻩ اﺳﺖ "‪ ."all bosh‬ﺣﺬف ﺁن ﻧﻪ ﺑﻪ "ﺳﻮد وﻳﮋﻩ ﯼ" ﺷﻤﺎ ﻟﻄﻤﻪ ﻣﯽ زﻧﺪ و‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ "ﺻﻔﺎﯼ روﺣﯽ" ﺁن دﺧﺘﺮان و ﭘﺴﺮان ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﻤﺎرﻳﺪ )‪.(٣٢a‬‬

‫هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٨‬ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺁﻣ ﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﻋﺮﻳ ﻀﻪ ﯼ‬

‫اﻋﺘﺮاض ﺁﻣﻴﺰﯼ را ﺑﻪ اﻣ ﻀﺎء ﻋ ﺪﻩ اﯼ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻋ ﺎدﯼ ﮐﺘ ﺎن ﺑ ﺎﻓﯽ ه ﺎﯼ ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻗ ﺮاء ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﮐﻨ ﺖ ﻧ ﺸﻴﻦ ه ﺎﯼ دارﺳ ﺖ ‪ Dorset‬و ﺳﺎﻣﺮﺳ ﺖ ‪ Somerset‬رﺳ ﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺁن ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪" :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﺮﻳﻀﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و هﻤ ﻪ ﭘ ﺪر ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻧﺪ ﮐﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻋﺪم اﺷﺘﻐﺎل اﺛﺮﯼ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ ﻧ ﺪارد ﮐ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪان‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ زﻳﺮا ﺗﻨﺒﻠﯽ ﻣﺎدر ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻣﻔﺎﺳﺪ اﺳﺖ"‪ .‬در اﻳﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﮔ ﺰارش ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ٣١‬اﮐﺘﺒﺮ ‪ ١٨٤٨‬ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪" :‬هﻮاﯼ ﮐﺘﺎن ﺑﺎﻓﯽ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در درون ﺁن ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ‬
‫اوﻟﻴﺎء ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎن از ذرات ﻏﺒﺎر و اﻟﻴﺎف ﻣﻮاد ﺧﺎم اﺷﺒﺎع اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺗﻮﻗﻒ دﻩ دﻗﻴﻘﻪ را در ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع ﻣﯽ ﺳﺎزد زﻳﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻗﻔﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺗﺤﻤ ﻞ‬
‫رﻧ ﺞ ﺁور ﺗ ﺮﻳﻦ اﺣ ﺴﺎس اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﮔ ﻮش‪ ،‬ﻟﻮﻟ ﻪ ﯼ ﺑﻴﻨ ﯽ و ده ﺎن را اﺑ ﺮﯼ از‬
‫ﻏﺒﺎر ﮐﺘﺎن ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن هﻴﭻ اﻣﮑﺎن ﮔﺮﻳﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﺧﻮد ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺳ ﺒﺐ ﺣﺮﮐ ﺖ‬
‫ﺳﺮﺳﺎم ﺁور ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ داﺋﻤًﺎ ﺣﺮﮐﺎت ﺳﺮﻳﻊ و ﻣﺎهﺮاﻧﻪ اﯼ را اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﺑﺎزرﺳ ﯽ و‬
‫دﻗﺖ ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﮐ ﻪ اﻃ ﻼق ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ "ﺗﻨﺒﻠ ﯽ" از ﻃ ﺮف‬
‫اوﻟﻴﺎء اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺲ از وﺿﻊ ﻣﺪت ﻏ ﺬا دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺑ ﺮاﯼ اﺷ ﺘﻐﺎل ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﮐﺎر در ﺁن ﭼﻨﺎن هﻮاﺋﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺧﻮد ﻣﻴﺦ ﮐﻮب ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ‪ ...‬اﻳ ﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ دهﺎت ﻣﺠﺎور ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻇﻬ ﺎرات ﭘ ﺮ از ﺳ ﻨﮕﺪﻟﯽ‬
‫درﺑ ﺎرﻩ ﯼ "ﺗﻨﺒﻠ ﯽ و ﻓ ﺴﺎد اﺧ ﻼق"‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮﻳﻦ رﻳﺎﮐ ﺎرﯼ ه ﺎ و ﺷ ﺮم ﺁورﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻋﻮام ﻓﺮﻳﺒﯽ هﺎ‪ ،‬داغ ﻧﻨﮓ ﮐﻮﺑﻴﺪ‪ ...‬ﺁن ﺑﺨﺶ از ﻣﺮدم‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ دوازدﻩ ﺳﺎل ﭘ ﻴﺶ‪ ،‬ﺣﻴ ﺮت زدﻩ از‬
‫ﻼ ﺟ ﺪﯼ اﻋ ﻼم‬ ‫ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﺎ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺗﻤ ﺎم ﻋﻠﻨ ًﺎ ﺗﺤ ﺖ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺟ ﻊ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ داﺋﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻣﺠﻤ ﻮع "ﻧﻔ ﻊ ﺧ ﺎﻟﺺ" ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران از "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ"‬
‫ﮐ ﺎر ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ از روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣﻮﺟ ﺐ ﻓﻨ ﺎﯼ ﻧﻔ ﻊ ﺧ ﺎﻟﺺ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬اﮔ ﺮ اﮐﻨ ﻮن ﻣﻄﻠ ﻊ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺸﻒ اﺻ ﻠﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺧ ﻮاص "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ" از ﺁن‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺣﺪﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ "اﺧﻼق" و "ﺳﻮد" را ﻳﮑﺴﺎن درﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻣﺪت ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ اﺧ ﻼق اﻃﻔ ﺎل هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻧﻔ ﻊ ﺧ ﺎﻟﺺ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﯽ ﺳﻮق دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و اﻳﻦ هﺮ دو ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺪر ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫دﻳﺪﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ هﻢ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪".‬‬
‫)‪(Report of Insp. of Fact. for ٣١ st Oct. ١٨٤٨, p. ١٠١‬‬
‫ﺳﭙﺲ هﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﺷﻮاهﺪﯼ از "اﺧﻼق" و "ﺗﻘﻮاﯼ" اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬زد‬
‫و ﺑﻨﺪهﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻧﮓ هﺎ‪ ،‬ﺗﻄﻤﻴﻊ‪ ،‬ارﻋﺎب و ﺗﺰوﻳﺮهﺎ و وﺳﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮﯼ را اﻓﺸﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻨﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫وادار ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﺪﻩ ﯼ ﻣﻌﺪودﯼ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺁن ﻋﺮاﻳﺾ ﮐ ﺬاﺋﯽ را‬
‫ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﺁن هﺎ رﺳ ﺎﻧﺪﻩ و ﺳ ﭙﺲ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋﺮﺿ ﺤﺎل ﺗﻤ ﺎم رﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ و ﻳ ﺎ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ اﯼ ﮐﻪ وﺿﻊ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺁن ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﻋﻠ ﻢ" اﻗﺘ ﺼﺎد را ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺤﻮ ﺑﺎرزﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺳﺎزد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺳﻨﻴﻮر ﺧﻮدش‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺑ ﺎ ﺣ ﺮارت ﺗﻤ ﺎم ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ‬
‫ﺗ ﺼﻮﻳﺐ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐ ﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ و اﻳ ﻦ ﻣﺎﻳ ﻪ ﯼ اﻓﺘﺨ ﺎر اوﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎن ﺳ ﺎﺑﻖ و ﻻﺣ ﻖ وﯼ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻓﺮﻳﺐ و ﻧﻴﺮﻧ ﮓ "ﮐ ﺸﻒ ﺑ ﺪﻳﻊ" را ﺑﻴﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬ﻧﺎﭼ ﺎر ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺎن ﺗﺠﺮﺑ ﻪ و ﻋﻤ ﻞ ﻣﺘﻮﺳ ﻞ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ‪ why‬و ‪) wherefore‬ﭼﻮن و ﭼﺮا( هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮﯼ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ زﻧ ﮓ "ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻋﺘﮏ" ﺷ ﻤﺎ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﺪا در ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻳ ﺎدﯼ از‬

‫اﺳﺘﺎد اﮐﺴﻔﻮردﯼ ﺑﮑﻨﻴﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮐﻨﻮن اﻣﻴﺪوارم در ﺟﻬ ﺎن ﺑﻬﺘ ﺮﯼ ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ از ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺘﻔﻴﺾ ﮔﺮدم‪ .‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ! ‪.... ٣٣‬‬
‫هﻤﺎن ﻧﻮاﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ "ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ" ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺳﻨﻴﻮر در ﺳﺎل ‪ ،١٨٣٦‬ﺳ ﺮ دادﻩ‬
‫∗‬
‫ﺷ ﺪ‪ ،‬در ‪ ١٥‬ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٨٤٨‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺟ ﻴﻤﺲ وﻳﻠ ﺴﻮن ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﺳ ﺮدﻣﺪاران‬
‫اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻣﺠﻠ ﻪ ﯼ اﮐﻮﻧﻮﻣﻴ ﺴﺖ ﻟﻨ ﺪن‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻣﺒﺎﺣﺜ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر‪ ،‬از ﻧﻮ ﺳﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫‪-٤‬‬

‫از ‪ ٢٠‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ ﻳ ﺎ ‪ ٢‬ﻓﻮﻧ ﺪ ﻧ ﺦ در ﻣﺜ ﺎل ﺑﻨ ﺪ‬ ‫ﻣ ﺎ ﺁن ﻗ ﺴﻤﺖ از ﻣﺤ ﺼﻮل را )‬

‫‪ ٢‬اﻳ ﻦ ﻓ ﺼﻞ( ﮐ ﻪ ﻣﻌ ّﺮف اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣ ﯽ ﻧ ﺎﻣﻴﻢ‬
‫)‪ (Surplus Produce, Produit net‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫راﺑﻄﻪ اش ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﻧﻪ در راﺑﻄﻪ ﯼ ﺑﺎ ﻣﺠﻤ ﻮع ﺁن‪ ،‬هﻤ ﺎن‬
‫ﻃﻮر هﻢ ﻣﻘﺪار اﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮل از ﺳﻨﺠﺶ ﺁن ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﻞ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ از‬
‫راﺑﻄﻪ اش ﺑﺎ ﺁن ﻗﺴﻤﺖ از ﻣﺤﺼﻮل ﮐ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﻻزم اﺳ ﺖ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ه ﻢ‬

‫‪ -٣٣‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎل ﺟﻨ ﺎب اﺳ ﺘﺎد از ﻣ ﺴﺎﻓﺮت ﻣﻨﭽ ﺴﺘﺮ ﺧ ﻮد ﺳ ﻮد ﮐﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮد! در‬

‫" ‪ ،" Letters on the Factory Act‬ﺗﻤ ﺎم ﻧﻔ ﻊ ﺧ ﺎﻟﺺ‪" ،‬ﺑﻬ ﺮﻩ" و "ﺳ ﻮد" و ﺣﺘ ﯽ ﭼﻴ ﺰﯼ ه ﻢ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ " ‪ " so mething more‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎرﻣﺰد ﻧﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ! ﻳﮏ‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﺁن در ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪ ،" Outlines of Political Economy " :‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎﺿﻪ ﯼ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن اﮐﺴﻔﻮرد و ﮐﺎﺳﺐ ﮐﺎران ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷ ﺪﻩ ﺗ ﺄﻟﻴﻒ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ رﻳﮑﺎردو‪ ،‬داﺋﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ ارزش ﺑﺮﺣﺴﺐ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ "ﮐ ﺸﻒ"‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ از ﮐﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﺳﻮد از "ﭘﺎرﺳﺎﺋﯽ" و "اﻣﺴﺎﮎ" وﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻳﺎوﻩ ﯼ ﮐﻬﻨﻪ اﯼ ﺑﻮد وﻟﯽ ﮐﻠﻤﻪ ﯼ "اﻣﺴﺎﮎ" ﺗﺎزﮔﯽ داﺷﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ روﺷﺮ ‪ Roscher‬اﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ را ﺑﻪ‬
‫درﺳﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻟﻐﺖ ‪) Enthaltung‬ﺧﻮددارﯼ( ﺑﻪ زﺑﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪ‪ .‬ه ﻢ ﻣﻴﻬﻨ ﺎن وﯼ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ وﻳﺮت هﺎ ‪ ،Wirth‬ﺷﻮﻟﺘﺲ هﺎ ‪ Schulz‬و ﻣﻴﮑﻠﺲ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻻﺗﻴﻦ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺠﻬﺰ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ‪) Entsagung‬اﻧﺼﺮاف( ﺑﻪ ﺁن ﻟﺒﺎس رهﺒﺎﻧﻴﺖ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫∗‪ -(١٩٠٠ -١٨٠٥) James Wilson -‬اﻗﺘ ﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‪ ،‬ه ﻮادار ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت و‬
‫ﻣﺆﺳﺲ ﻣﺠﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﺮوف اﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ‪.Economist‬‬

‫‪٧٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش هﺪف ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﺎن‬
‫ﻃﻮر هﻢ درﺟﻪ ﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﺛﺮوت ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺤﺼﻮل ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷ ﻮد ﺑﻠﮑ ﻪ از روﯼ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪. ٣٤‬‬
‫ﻣﺠﻤ ﻮع ﮐ ﺎر ﻻزم و ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﺋﯽ از زﻣ ﺎن ﮐ ﻪ در ﺁن ﮐ ﺎرﮔﺮ ارزش‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧﻮد و اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﻄﻠﻖ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر وﯼ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر )‪ (working day‬راﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪" -٣٤‬ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺴﯽ ﮐ ﻪ داراﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ‪ ٢٠/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺖ و ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ ﺁن ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬

‫ﺑﻪ ‪ ٢/٠٠٠‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اش ‪ ١٠٠‬ﻳ ﺎ ‪ ١/٠٠٠‬ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﻣ ﺸﻐﻮل‬
‫ﻼ ﻳﮑ ﺴﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬‫ﺳﺎزد و ﻳﺎ ﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ‪ ١٠/٠٠٠‬ﻳﺎ ‪ ٢٠/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺷﺮط اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﻓ ﺮض ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﺑﻬ ﺮﻩ اش دره ﻴﭻ ﻣ ﻮرد ﺑ ﻪ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از ‪ ٢/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﺗﻨ ﺰل‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻧﻔﻊ واﻗﻌﯽ ﻳ ﮏ ﻣﻠ ﺖ ﻧﻴ ﺰ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ؟ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ درﺁﻣ ﺪ ﺧ ﺎﻟﺺ ﻳ ﮏ ﻣﻠ ﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻮاﻳﺪ و ﺑﻬﺮﻩ ه ﺎﯼ وﯼ ﻳﮑ ﺴﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﻣﻠ ﺖ ﻣﺮﮐ ﺐ از ‪ ١٠‬ﻳ ﺎ ‪١٢‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ اﺳﺖ داراﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ اهﻤﻴﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪(Ricardo: Principles etc. p. ٤١٦‬‬
‫ﺧﻴﻠ ﯽ ﭘ ﻴﺶ از رﻳﮑ ﺎردو و ﺁرﺗ ﻮر ﻳﺎﻧ ﮓ ‪ Arthur Young‬ﻳﮑ ﯽ از ﻣﺘﻌ ﺼﺒﻴﻦ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ درازﻧﻮﻳﺲ ﭘﺮﮔﻮ و ﻋﺎرﯼ از ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺗﺶ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﮑﺲ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﮕﯽ‬
‫وﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ازﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪" :‬ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﺪرن ﭼﻪ ﺳ ﻮدﯼ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‬
‫اﮔﺮ زﻣ ﻴﻦ ﺗﻤ ﺎم ﻳ ﮏ اﻳ ﺎﻟﺘﺶ ﺑ ﺎ اﺳ ﻠﻮب ﻗ ﺪﻳﻢ روﻣ ﯽ و ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﮐﻮﭼ ﮏ و ﻣ ﺴﺘﻘﻞ در‬
‫ﻣﻨﺘﻬ ﺎﯼ ﺧ ﻮﺑﯽ ه ﻢ زراﻋ ﺖ ﺷ ﻮد؟ ﭼﻨ ﻴﻦ وﺿ ﻊ ﭼ ﻪ ه ﺪﻓﯽ ﺑ ﻪ ﻏﻴ ﺮ از اﻧ ﺴﺎن ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدن ﺧﻮاه ﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ " the mere purpose of breeding men " .‬اﻣ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﻓﺎﻗ ﺪ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫هﺪف اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(Arthur Young: „Political Arithmetic etc.“ London ١٧٧٤, p. ٤٧‬‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪ زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ -٣٤‬اﻳﻦ ﺷﮕﻔﺖ ﺁور اﺳﺖ "ﮐ ﻪ ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪﯼ وﺟ ﻮد دارد داﺋ ﺮ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ درﺁﻣﺪ ﺧﺎﻟﺺ ) ‪ ( net Wealth‬را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ اﻣﺮ ﻧﺎﻓﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ وﯼ اﻣﮑﺎن ﮐﺎر ﮐﺮدن ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ از‬
‫ﺁن ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫)‪(Th. Hopkins ) * ( : „On Rent of Land etc,“ London, ١٨٢٨, p. ١٢٦‬‬
‫) (‬
‫* ‪ -‬ﺗﻮﻣ ﺎس ﭘﮑﻴ ﻨﺲ‪ -‬اﻗﺘ ﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎﻳﺶ در ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬
‫‪ ١٨١٠‬و ‪ ١٨٦٠‬اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧ ﺎﻣﺒﺮدﻩ ﻳﮑ ﯽ از اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ زﻣ ﻴﻦ را‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ زﻣﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٧٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ هﺸﺘﻢ‪:‬‬

‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‬

‫‪ -١‬ﺣﺪود روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‬

‫ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ اﻳﻦ ﻓﺮض ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ارزﺷ ﺶ ﺧﺮﻳ ﺪ و ﻓ ﺮوش‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ارزش ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ارزش ه ﺮ ﮐ ﺎﻻﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪش ﻻزم اﺳ ﺖ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ در ﺁن ﺻﻮرت وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺶ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در روز ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر روزاﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ارزﺷ ﯽ را ﮐ ﻪ‬
‫در ﺣﻴﻦ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻩ اﺳﺖ از ﻧﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﻻزم روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر وﯼ ﺷﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ اﮔ ﺮ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻳﮑ ﺴﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺁن هﻨ ﻮز ﻣﻘ ﺪار ﺧ ﻮد روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﻂ ‪ a____b‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﺪت ﻳﺎ ﻃﻮل زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻻزم اﺳ ﺖ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ‪ .‬ﺑﺮﺣ ﺴﺐ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ‪ ٣ ،١‬ﻳ ﺎ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻏﻴ ﺮﻩ از ﺧ ﻂ ‪ ab‬ﺗﺠ ﺎوز‬
‫ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻪ ﺧ ﻂ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺳ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ‪٧‬‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ٩ ،‬ﺳﺎﻋﺘﻪ و ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار‪:‬‬
‫‪a_________b ------c‬‬ ‫روزاﻧﻪ ﮐﺎر ‪: I‬‬
‫‪a_________b ------------c‬‬ ‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ‪:I I‬‬
‫‪a_________b ------------------c‬‬ ‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ‪:I I I‬‬

‫‪٧٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺧﻄﻮط اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ‪ bc‬ﻣﻌ ّﺮف ﻃﻮل ﮐ ﺎر زاﺋﺪﻧ ﺪ‪ .‬ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر=‬
‫‪ ab + bc‬ﻳﺎ ‪ ، ac‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪار ‪ bc‬ﻣﺘﻐﻴّﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ‪ ab‬ﻣﻌﻠﻮم‬
‫اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ‪ bc‬ﺑﻪ ‪ ab‬را هﻤﻮارﻩ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻧﺪازﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﺒﺖ در روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﭼ ﻮن ﻧ ﺮخ‬ ‫و در روزاﻧﻪ ﯼ ‪I I I‬‬ ‫‪ ،‬در روزاﻧﻪ ﯼ ‪I I‬‬ ‫‪I‬‬

‫اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ ﻧ ﺮخ‬ ‫اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮخ در ﺳﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺑ ﻪ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﭼﻨ ﻴﻦ‬

‫‪ ٥٠ ،‬و ‪ .%١٠٠‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﻣﻘﺪار‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻼ اﮔﺮ ﻧ ﺮخ ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﻪ ‪ %١٠٠‬ﺑ ﺎﻟﻎ ﮔ ﺮدد‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ‪ ١٢ ،١٠ ،٨‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻏﻴﺮ ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‬
‫ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ دو ﺑﺨ ﺶ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎر ﻻزم و ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ از ﻧﻈ ﺮ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﺴﺎوﯼ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ هﺮ ﮐﺪام از اﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎ داراﯼ ﭼ ﻪ ﻣﻘ ﺪارﯼ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣﻘ ﺪار ﺛ ﺎﺑﺘﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳﮑ ﯽ از ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻨﻮط ﺑﻪ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐ ﻪ داﺋﻤ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻻزم‬
‫اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﻣﺠﻤ ﻮع ﻣﻘ ﺪار اﻳ ﻦ روزاﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ﻃ ﻮل ﻳ ﺎ ﻣ ﺪت ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ ﺧﻮد ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ‪. ٣٥‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻴﺎﻟﻴﺖ دارد وﻟﯽ از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ ﻓﻘ ﻂ در‬
‫درون ﻣﺮزهﺎﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا ﻣﺮز ﺣﺪاﻗﻞ ﺁن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﺎ ﺧﻂ اﻣﺘﺪاد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ‪ cb‬ﻳﺎ ﮐﺎر زاﺋ ﺪ را ﻣ ﺴﺎوﯼ ﺑ ﺎ ﺻ ﻔﺮ ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻣ ﺮز ﺣ ﺪاﻗﻠﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت از هﻤ ﺎن ﻗ ﺴﻤﺖ از روز اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺿ ﺮورﺗ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣﻌﻴ ﺸﺖ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬

‫‪" -٣٥‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻘﺪار ﻏﻴﺮﻣﺸﺨﺼﯽ اﺳﺖ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻳﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪" .‬‬
‫‪("An Essay on Trade and Commerce, Containing Observations on Taxes‬‬
‫)‪etc. " London, ١٧٧٠. p. ٧٣‬‬

‫‪٧٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﻤ ﻮارﻩ ﮐ ﺎر ﻻزم ﻓﻘ ﻂ ﺟﺰﺋ ﯽ از روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ و‬

‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر داراﯼ‬
‫ﻣﺮز ﺣﺪاﮐﺜﺮﯼ اﺳﺖ و در وراء ﺣﺪود ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮز ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻗﻬ ﺮًا از‬
‫دو ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺣ ّﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪ -‬هﺮ اﻧﺴﺎن در ﻣ ﺪت‬
‫روز ﻃﺒﻴﻌﯽ ﮐﻪ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ اﺳ ﺐ‪ ،‬اﮔ ﺮ روزه ﺎ را ﺳ ﺮ ه ﻢ ﺑﮕ ﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫روزاﻧﻪ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺨﺸﯽ از روز ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻴ ﺮو اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺨﻮاﺑ ﺪ و در ﺟﺰﺋ ﯽ دﻳﮕ ﺮ اﻧ ﺴﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺧ ﻮراﮎ‪،‬‬
‫ﻼ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺷﺴﺖ و ﺷﻮ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬را رﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺪود ﮐﺎﻣ ً‬
‫اﻣﺘ ﺪاد روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺎ ﺣ ﺪود ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﻧﻴ ﺰ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺮاﯼ رﻓ ﻊ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪﯼ ه ﺎﯼ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻧ ﻮع و ﺗﻌ ﺪاد ﺁن ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ وﻗﺖ و زﻣﺎن دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮات روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫در درون اﻳﻦ ﺣﺪود ﻃﺒﻴﻌﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ هﺮ دو ﻣﺮز داراﯼ ﻣﺎهﻴ ﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ و وﺳﻴﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪان را ﺑﺮاﯼ ﺑ ﺎزﯼ ﻣﻤﮑ ﻦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ روزاﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر ‪ ١٨ ،١٦ ،١٤ ،١٢ ،١٠ ،٨‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮل زﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ اﯼ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻮرﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر را ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ روز ﺁن ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ارزش ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﺁن ﻧﻴﺮو‪ ،‬در ﺟﺮﻳﺎن روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬از ﺁن اوﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ وﯼ اﻳ ﻦ ﺣ ﻖ را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﺁوردﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را در ﻣ ﺪت ﻳ ﮏ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر وادارد‪ .‬وﻟ ﯽ روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫‪٣٦‬‬
‫در ه ﺮ ﺣ ﺎل ﮐﻤﺘ ﺮ از ﻳ ﮏ روز ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﭼﻘ ﺪر؟ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬ ‫ﮐ ﺎر ﭼﻴ ﺴﺖ؟‬

‫‪ -٣٦‬اﻳﻦ ﺳﺆال ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از ﺳﺆال ﻣﺸﻬﻮرﯼ ﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮ راﺑ ﺮت ﭘﻴ ﻞ ‪Sir Robert‬‬

‫‪ Peel‬در اﻃﺎق ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم ﻧﻤﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪) " What is a pound? " :‬ﻳ ﮏ ﻟﻴ ﺮﻩ ﭼﻴ ﺴﺖ؟(‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﻣﮑﺎن ﻃﺮح ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﻞ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﺎهﻴﺖ ﭘﻮل هﻤﺎن ﻗﺪر‬
‫ﺑﯽ اﻃﻼع ﺑﻮدﻩ ﮐﻪ ﺧﺮدﻩ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﭼﻴﺎن ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم ) * ( "‪." little shilling men‬‬

‫‪٨٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫∗‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ‪) ultima Thule‬ﻣ ﺮز ﺟﻬ ﺎن( ﮐ ﻪ ﺣ ﺪ ﺿ ﺮورﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‬
‫ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﺧ ﻮد را دارد‪ .‬وﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺟ ﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬روح او هﻤﺎن روح ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻣﺤ ﺮﮎ دارد و ﺑ ﺲ و ﺁن ﮔ ﺮاﻳﺶ وﯼ ﺑ ﻪ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪،‬‬
‫ﻓﺮو ﮐﺸﻴﺪن ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﮑﻦ از ﮐﺎر زاﺋﺪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺑﺨ ﺶ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫∗∗‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﮑﻴ ﺪن ﮐ ﺎر‬ ‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ ‪ . ٣٧‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺎر ﻣﺮدﻩ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ واﻣﭙﻴﺮ‬
‫زﻧﺪﻩ ﺟﺎن ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و هﺮ ﻗﺪر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎر زﻧﺪﻩ ﺑﻤﮑﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﻩ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫اﺛﻨﺎﯼ ﺁن ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت از زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣ ﻮرد ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ را ﺑ ﻪ ﻣ ﺼﺮف ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ ‪ . ٣٨‬اﮔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ زﻣ ﺎﻧﯽ را ﮐ ﻪ در اﺧﺘﻴ ﺎر دارد‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﮐﺎر ﮐﻨﺪ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار دزدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ‪. ٣٩‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫* ‪ -‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ هﻮاداران ﺑﺎﻧﮓ دار ﻣﻌﺮوف ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎم ﺗﻮﻣ ﺎس اﺗ ﻮود ‪ Th. Atwood‬اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﻧﻴﻤﻪ ﯼ اول ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ درﺑﺎرﻩ ﯼ اﺳﺘﺮداد ﻗﺮﺿﻪ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر رﺳﻤﯽ ﻗﺮوض ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﭙﺮدازد وﻟﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ از ﻃﻼﯼ ﭘﻮل ﺑﮑﺎهﺪ‪.‬‬
‫∗‪ Thule -‬ﻧﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗ ﺪﻳﻢ روﻣ ﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺟﺰﻳ ﺮﻩ اﯼ اﻓ ﺴﺎﻧﻪ اﯼ واﻗ ﻊ در ﺷ ﻤﺎل اروﭘ ﺎ‬
‫دادﻩ اﻧﺪ و اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮﻩ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮﻩ ﻗﺎف ﺳﺮﺣﺪ ﺟﻬﺎن ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪" -٣٧‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﮐﺎر را ﺑﻴﺮون ﺑﮑﺸﺪ‪".‬‬
‫‪(J. G. Courcelle- Seneuil: „Traitè thèorique et pratique des entreprises‬‬
‫‪industrielles.“ ٢ème Edit. Paris ١٨٥٧. p. ٦٣).‬‬
‫∗∗‪ -‬واﻣﭙﻴ ﺮ ‪ Vampire‬در ﺧﺮاﻓ ﻪ ﯼ اروﭘﺎﺋﻴ ﺎن ﻣ ﺮدﻩ اﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﮔ ﻮر ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﺧﻴ ﺰد و‬
‫ﺧﻮن زﻧﺪﮔﺎن را ﻣﯽ ﻣﮑﺪ‪.‬‬
‫‪" -٣٨‬ﻳﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ از دﺳ ﺖ ﺑ ﺮود ﻣﻮﺟ ﺐ زﻳ ﺎن ﻓ ﺮاوان ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﭘﻴﺸﻪ اﺳﺖ"‪" -‬ﻣﺼﺮف اﺷﻴﺎء ﺗﺠﻤﻠﯽ ﺑﻴﻦ زﺣﻤﺖ ﮐﺸﺎن ﻓﻘﻴﺮ اﻳﻦ دوﻟﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮرهﺎ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﺎن ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر وﻗﺖ ﺧ ﻮد را ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ از هﻤﻪ ﯼ اﺷﻴﺎء ﺗﺠﻤﻠﯽ زﻳﺎن ﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪".‬‬
‫‪"An Essay on Trade and Commerce etc." London, ١٧٧٠. p. ٤٧, ١٥٣‬‬
‫‪" -٣٩‬اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺁزاد ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬اﻗﺘ ﺼﺎد ﻧﺎﭘ ﺎﮐﯽ ﮐ ﻪ او را ﺑ ﺎ دﻳ ﺪﮔﺎن ﻧﮕ ﺮان‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ از ﻣﺎل او دزدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬
‫‪(N. Linguet ) * ( :„Theorie des lois civiles etc.“ London, ١٧٦٧. vol II. p.‬‬
‫‪٤٦٦).‬‬

‫‪٨١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻻه ﺎ ﻣﺘﮑ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬وﯼ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ه ﺮ‬
‫ﺧﺮﻳﺪار دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺎﺋ ﺪﻩ را از ارزش ﻣ ﺼﺮف ﮐ ﺎﻻﯼ ﺧ ﻮد ﺑﻴ ﺮون ﺁورد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن ﺧﺮوش و ﻓﺸﺎر ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑ ﻪ ﺗ ﻮ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ ام از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﺑ ﺎ ﺧﻴ ﻞ ﮐﺎﻻه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺗﻔ ﺎوت دارد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣ ﺼﺮف ﺁن ﺧ ﻮد‪ ،‬ارزش اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﺧﻮد اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗ ﻮ ﺁن را ﺧﺮﻳ ﺪﻩ اﯼ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﻮ ازدﻳ ﺎد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﻣﺼﺮف زاﺋﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺎزار‪ ،‬ﺗﻮ و ﻣﻦ ﻓﻘ ﻂ‬
‫ن‬
‫ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮن را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و ﺁن ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻻهﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤ ﻮدن ﮐ ﺎﻻ از ﺁ ِ‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺁن را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪار اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ﮐ ﺎﻻ را‬
‫ﺗﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف رﺳﺎﻧﺪن ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻣ ﻦ از ﺁن ﺗﻮﺳ ﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺑﻬﺎﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرم اﻣﮑﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ ﮐ ﻪ ه ﺮ روز‬
‫ﺁن ﻧﻴﺮو را ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺎز ﺑﻔﺮوﺷﻢ‪ .‬ﻗﻄ ﻊ ﻧﻈ ﺮ از ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ ه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻦ و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﻗ ﺎدر ﺑﺎﺷ ﻢ ﻓ ﺮدا ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن وﺿ ﻊ ﻋ ﺎدﯼ ﻧﻴ ﺮو‪ ،‬ﺳ ﻼﻣﺘﯽ و‬
‫ﺁﻣﺎدﮔﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣ ﺮوز ﮐ ﺎر ﮐ ﻨﻢ‪ .‬ﺗ ﻮ هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﻧﺠﻴ ﻞ ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ "ﺻ ﺮﻓﻪ ﺟ ﻮﺋﯽ" و‬
‫"ﭘﺮهﻴﺰ" دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳ ﮏ ﻣ ﺪﻳﺮ ﻣ ﺪﺑﺮ و ﻣﻘﺘ ﺼﺪ ﻣ ﯽ ﺧ ﻮاهﻢ‬
‫از ﻳﮕﺎﻧ ﻪ داراﺋ ﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺻ ﺮﻓﻪ ﺟ ﻮﺋﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﻨﻢ و از‬
‫هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺬﻳﺮ و اﺳﺮاف در ﺁن ﺑﭙﺮهﻴﺰم‪ .‬ﻣﻦ ﻣ ﯽ ﺧ ﻮاهﻢ ه ﺮ روز ﻓﻘ ﻂ ﺁن ﻣﻘ ﺪار از اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻴﺮو را ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺪاﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در ﺁورم و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﮐ ﻨﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺪت ﻋ ﺎدﯼ و‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺎﻟﻢ ﺁن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺎ دراز ﮐﺮدن زﻳﺎدﻩ از اﻧ ﺪازﻩ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎر در ﻇﺮف ﻳﮏ روز ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﺮا ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺪازﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﻪ روز هﻢ ﺟﺒﺮان‬
‫ﺁن ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁن ﭼﻪ ﺗﻮ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از ﺟﻬﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورﯼ‪ ،‬ﻣ ﻦ‬

‫(‬ ‫)‬
‫* ‪ -‬ﺳﻴﻤﻮن ﻧﻴﮑﻼ هﺎﻧﺮﯼ ﻟﻨﮕﻪ )‪ (١٧٩٤ -١٧٣٦‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﻓﺮاﻧ ﺴﻮﯼ ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت‬
‫ﺑﻮرژوا‪ -‬ﻟﻴﺒﺮال روﺷﻦ ﮔﺮان ﻋﺼﺮ ﺧﻮد و ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻮرژوازﯼ ﮐﻪ در زﻣﺎن وﯼ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﺟﻬﺖ ﺟﻮهﺮ ﮐﺎر از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﻢ‪ .‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻦ و ﺗ ﺎراج ﺁن دو ﭼﻴ ﺰ‬

‫ﻼ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ دوران زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻘﻴ ﺎس‬
‫ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ‪ ٣٠‬ﺳﺎل ﺑﺎﻟﻎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﻦ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺁن را روز ﺑﻪ‬

‫ﻣﺠﻤ ﻮع ارزش ﺁن ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪.‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫روز ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازﯼ ﻋﺒ ﺎرت از‬

‫ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺗﻮ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر را در ﻇﺮف ‪ ١٠‬ﺳﺎل ﻣﺼﺮف ﮐﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ‬

‫ﺁن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‬ ‫ارزش ﻣﺠﻤ ﻮع ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﺪهﯽ‬

‫ارزش ﮐ ﺎﻻﯼ ﻣ ﺮا‬ ‫ارزش روزاﻧ ﻪ ﯼ ﺁن را ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازﯼ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ه ﺮ روز‬

‫ﻣﯽ دزدﯼ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻳﮏ روز ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازﯼ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ﺳ ﻪ روز‬
‫از ﺁن ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﯽ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗ ﺮارداد ﻣ ﺎ و ﻣﻐ ﺎﻳﺮ ﺑ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻻهﺎﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻦ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﯼ ﺑﺎ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ و اﻳ ﻦ ﺧﻮاﺳ ﺖ را ﻣ ﻦ‬
‫ﺑﺪون ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﺐ و رأﻓ ﺖ ﺗ ﻮ ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزم زﻳ ﺮا در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺴﺎﺋﻞ ﭘ ﻮﻟﯽ ﺟ ﺎﺋﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﺣ ﺴﺎﺳﺎت وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﺗ ﻮ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺑﺎﺷ ﯽ‪ ،‬ﺷ ﺎﻳﺪ ه ﻢ‬
‫ﻋﻀﻮ اﻧﺠﻤﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺣﻴﻮاﻧﺎت هﺴﺘﯽ و از اﻳﻦ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ ﺑ ﻮﯼ ﺗﻘﺪﺳ ﺖ ﺟﻬ ﺎﻧﮕﻴﺮ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ‬
‫ﺗﻮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ هﺴﺘﯽ ﮐﻪ هﻴﭻ دﻟﯽ در ﺳﻴﻨﻪ اش ﻧﻤﯽ ﻃﭙ ﺪ‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻃﭙﺶ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﺿ ﺮﺑﺎن ﻗﻠ ﺐ ﺧ ﻮد ﻣ ﻦ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺲ‪ .‬ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻣ ﻦ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻦ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ هﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ارزش ﮐ ﺎﻻﯼ ﺧ ﻮد‬
‫را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ‪. ٤٠‬‬

‫‪ -٤٠‬ﺑﻪ هﻨﮕﺎم اﻋﺘﺼﺎب ﺑﺰرگ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﻟﻨ ﺪن ) ‪ ( London builders‬در ‪-١٨٦٠‬‬

‫‪ ،٦١‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻠﻴ ﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ‪ ٩‬ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ اﻋﻼﻣﻴ ﻪ اﯼ ﺻ ﺎدر ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﺁن ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ دادﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬در اﻋﻼﻣﻴﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺤﻨﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﺎﻟﯽ‬
‫ﺳ ﺮ م‪ .‬ﭘﺘ ﻮ ‪ ، Sir M. Peto‬ﺣ ﺮﻳﺺ ﺗ ﺮﻳﻦ‬ ‫از اﺳ ﺘﻬﺰاء ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ِ‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ) ‪" ( building masters‬ﺑ ﻮﯼ ﺗﻘﺪﺳ ﺶ ﺟﻬ ﺎﻧﮕﻴﺮ اﺳ ﺖ"‪) .‬اﻳ ﻦ هﻤ ﺎن ﭘﺘ ﻮﺋﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ‪ ١٨٦٧‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎرش ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﺘﺮوﺳﺒﺮگ ) * ( ﮔﺮدﻳﺪ(‪.‬‬
‫) (‬
‫* ‪ -‬ﺑﺘ ﻞ هﻨ ﺮﯼ اﺷﺘﺮوﺳ ﺒﺮگ ‪ - Bethel Henry Strousberg‬ﻳﮑ ﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و‬
‫ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزان ﻣﻌﺮوف ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮن ﻧﻮزدهﻢ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﻣ ﻮرد ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن راﻩ ﺁه ﻦ دﺳ ﺖ داﺷ ﺖ و‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﮐﺎرش ورﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﻣﺮزه ﺎﯼ اﻧﻌﻄ ﺎف ﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ‬

‫ﮐ ﺎر ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳ ﺮﺣﺪﯼ از ﻣﺎهﻴ ﺖ و ﻧﻔ ﺲ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎﻻ ﻧ ﺎش ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺪودﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ از ﺁن ﻣﻨﺘ ﺰع ﻧﻤ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻗﺘ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار در‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳ ﺮﺣﺪ اﻣﮑ ﺎن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮل روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳ ﺪ و اﮔ ﺮ ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫ﺷﻮد ﻳﮏ روز را ﺑﻪ دو روز ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﺣﻖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺧﺮﻳﺪار دﻓﺎع ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺧ ﺎص ﮐ ﺎﻻﯼ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺧﺮﻳ ﺪار را در ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤ ﻮدن ﺁن‬
‫ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد و ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را در ﻣﻴ ﺰان ﻋ ﺎدﯼ ﺁن‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ از ﺣﻖ ﺧﻮﻳﺶ دﻓ ﺎع ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ در اﻳ ﻦ‬
‫ﺟ ﺎ ﺗﻌﺎرﺿ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣ ﻖ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺣ ﻖ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و ه ﺮ دو ﺣ ﻖ ﺑ ﺎ ُﻣﻬ ﺮ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﮐﺎﻻهﺎ ﺗ ﺴﺠﻴﻞ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻴ ﺎن دو ﺣ ﻖ ﻣﺘ ﺴﺎوﯼ زور ﺣﮑ ﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻋﺎدﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺗﺠﻠﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ -‬ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮع ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬و ﻣﺠﻤ ﻮع ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬در ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫∗‬
‫‪ -٢‬ﺟﻮع اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار و ﺑﻮﻳﺎر‬
‫اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر را ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﻮد ﮐ ﺸﻒ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮ ﺟ ﺎ ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻧﺤ ﺼﺎر‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ را در دﺳﺖ دارد‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮ اﻋﻢ از اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺁزاد ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳ ﺎ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒ ﻮر اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻪ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﻻزم دارد ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ﮐﻨ ﺪ‬

‫∗‪ - Bojar, Bojard -‬ﻧﺠﺒﺎ و ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺑﺰرگ زﻣﻴﻦ در روﺳﻴﻪ ﯼ ﻗﺪﻳﻢ و ﮐﺸﻮرهﺎﯼ داﻧﻮﺑﯽ و‬
‫ﺑﺎﻟﮑﺎﻧﯽ‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗ ﺎ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﺎﻟ ﮏ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را اﻳﺠ ﺎد ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ‪ . ٤١‬ﺧ ﻮاﻩ اﻳ ﻦ ﻣﺎﻟ ﮏ ﮐ ﺎﻟﻮس‬
‫∗∗∗‬ ‫∗∗‬
‫‪ ،‬ﺳ ﻴﻮﻳﺲ‬ ‫)ﻧﺠﻴ ﺐ زادﻩ( ﺁﺗﻨ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ ﺗﺌ ﻮﮐﺮات ﺁﺗﺮوﺳ ﮏ‬ ‫ﮐﺎﮔ ﺎدوس‬
‫∗∗∗∗‬
‫)ﺷﻬﺮﻧ ﺸﻴﻦ روﻣ ﯽ(‪ ،‬ﺑ ﺎرون ﻧﻮرﻣﺎﻧ ﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮدﻩ دار ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﻮﻳ ﺎر‬ ‫روﻣ ﺎﻧﻮس‬
‫∗‬
‫واﻻﺷﯽ ‪ ،‬و ﺧﻮاﻩ زﻣﻴﻦ دار ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ‪ . ٤٢‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ روﺷﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫در ﺳ ﺎﺧﺖ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‪ -‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺗ ﺮﯼ ﻧ ﻪ ﺑ ﺎ ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺎ ارزش‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﻣﺤﺪود و ﺑﻪ داﺋ ﺮﻩ ﺗﻨ ﮓ ﺗ ﺮ ﻳ ﺎ وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮﯼ‬
‫از ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ هﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬وﻟﯽ از ﻧﻔﺲ ﺧﺼﻠﺖ ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ اﺣﺘﻴ ﺎج ﺑ ﯽ ﺣ ّﺪ و‬
‫ﺣﺼﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در دوران‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁوردن ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ در ﻗﺎﻟ ﺐ ﭘ ﻮﻟﯽ ﺁن ﻣﻄ ﺮح ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫∗∗‬
‫ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ وﺣ ﺸﺘﻨﺎﮐﯽ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد ﻃ ﻼ و ﻧﻘ ﺮﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮوز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در ﭼﻨ ﻴﻦ‬ ‫اﻓ ﺰون ﮐ ﺎرﯼ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﮐﺎر اﺟﺒﺎرﯼ ﺗﺎ ﺳ ﺮ ﺣ ّﺪ ﻣ ﺮگ‪ ،‬ﺷ ﮑﻞ رﺳ ﻤﯽ اﻓ ﺮون ﮐ ﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬در اﻳ ﻦ‬

‫‪" -٤١‬ﺁن هﺎ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ...‬در واﻗﻊ‪ ،‬ه ﻢ ﻣﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﻮاﻧﮕﺮ ﻧ ﺎم دارﻧ ﺪ‪ ،‬و ه ﻢ ﺧ ﻮد ﻏ ﺬا‬
‫ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ ".‬ادﻣﻮﻧ ﺪ ﺑﻮرﮐ ﻪ )ﻟﻨ ﺪن ‪ ١٨٠٠‬ص ‪Edmound Burke: „Thoughts and ٢‬‬
‫“‪(Details on Scarcity‬‬
‫∗∗‪) Kalos Kagados -‬درﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﺮوف ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫∗∗∗‪ - Thèocrate ètrusque -‬ﺗﺌﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻦ اﺳﺖ و اﺗﺮورﯼ ‪Etrurie‬‬
‫ﻧ ﺎم ﻳﮑ ﯽ از اﻳ ﺎﻻت ﻗ ﺪﻳﻢ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺗﻮﺳ ﮑﺎن ‪ Toscane‬ﻧ ﺎم دارد‪ -‬ﺳ ﺎﮐﻨﻴﻦ ﺁن اﻳﺎﻟ ﺖ‬
‫اﺗﺮوﺳ ﮏ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻳﺎﻟ ﺖ در ﻋﻬ ﺪ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن داراﯼ ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫روﺣﺎﻧﻴﺎن ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∗∗∗∗‪Civis Romanus -‬‬
‫∗‪ . Valachie -‬اﻳﺎﻟﺘﯽ از روﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از اﻟﺤ ﺎق ﺑ ﻪ ﻣﻮﻟ ﺪ اوﯼ ‪ Moldavie‬در ‪ ١٨٧٨‬و‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ دوﻟﺖ روﻣﺎﻧﯽ ﺷﺎهﺰادﻩ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٤٢‬ﻧ ﯽ ﺑ ﻮر ‪ Niebuhr‬در ﮐﺘ ﺎب ﺗ ﺎرﻳﺦ روم ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪:‬‬
‫"ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﺧﻮد ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺖ ﮐﻪ اﺑﻨﻴﻪ و ﺁﺛﺎر اﺗﺮوﺳﮏ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺮاﺑﻪ هﺎﯼ ﺁن هﻨﻮز در اﻳ ﻦ زﻣ ﺎن‬
‫ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬وﺟﻮد ارﺑﺎب ﻓﺌ ﻮدال و رﻋﻴ ﺖ ﺳ ﺮف را در دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ )!(‬
‫ﻣﻔﺮوض ﻣﯽ ﺳﺎزد"‪ .‬ﺳﻴﺴﻤﻮﻧﺪﯼ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ‪" :‬ﺗﻮرﯼ هﺎﯼ ﺑﺮوﮐﺴﻞ" ﻣﻼزﻣﻪ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰدور دارد‪.‬‬
‫∗∗‪ -‬اﻓﺰون ﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از اﺿﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر اﻋ ﻢ و ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ﯼ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ‪) Überarbeit‬ﻣ ﺘﻦ ﮐﺘ ﺎب( اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در زﺑ ﺎن ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ‬
‫‪ surtravail‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫∗∗∗‬
‫ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﻮد ‪ . ٤٣‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد‬ ‫ﻣﻮرد ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ دﻳ ﻮدوروس ﺳ ﻴﮑﻮﻟﻮس‬
‫اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻗ ﻮاﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ه ﺎ هﻨ ﻮز‬
‫ﺑﻴﻦ اﺷﮑﺎل داﻧ ﯽ ﺑﻨ ﺪﮔﯽ‪ ،‬رﻋﻴﺘ ﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ هﻤ ﻴﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزارﯼ ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﮐ ﺸﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ وﺿﻊ ﻓﺮوش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻔﻊ ﺁن ه ﺎ‬
‫در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ در ﻧﺰد ﺁن هﺎ ﻓﺠﺎﻳﻊ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﺮدﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮواژ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﺎ ﺷ ﻨﺎﻋﺎت‬
‫و ﻓﺠ ﺎﻳﻊ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﻣﺘﻤ ﺪن در ﻣ ﯽ ﺁﻣﻴ ﺰد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺟﻨ ﻮب ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﺪﻩ ﻣﻌﻄ ﻮف ﺑ ﻪ ارﺿ ﺎء اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﻣﺒ ﺮم ﺑ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﺎر‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻣﻌﺘ ﺪل و ﭘﺪراﻧ ﻪ داﺷ ﺖ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﮐ ﻪ ﺻ ﺪور ﭘﻨﺒ ﻪ ﻣﺒ ﺪل ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺣﻴﺎﺗﯽ اﻳﻦ دوﻟﺖ هﺎ ﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰون ﮐﺎرﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳ ﺖ و ﻣ ﺼﺮف ﮐ ﺮدن زﻧ ﺪﮔﯽ وﯼ در‬
‫ﻣﺪت ﮐﺎر هﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺟﺰء ﺟﺪاﺋﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺣ ﺴﺎب ﺷ ﺪﻩ اﯼ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮ اﻳﻦ ﻧﺒﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ وﯼ ﺣﺠ ﻢ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﻣﺤ ﺼﻮل ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن‬
‫ﻼ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﻮد اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑ ﻮد‪ .‬وﺿ ﻊ ﻣ ﺸﺎﺑﻬﯽ در ﻣ ﻮرد ﮐ ﺎر رﻋﻴﺘ ﯽ ﻣ ﺜ ً‬
‫در اﻣﻴﺮﻧﺸﻴﻦ هﺎﯼ داﻧﻮﺑﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﺟﻮع اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر در اﻣﻴﺮﻧﺸﻴﻦ هﺎﯼ داﻧﻮﺑﯽ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ ﺟﻮع در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر وﻳﮋﻩ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ زﻳ ﺮا اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر در ﺳ ﺮواژ داراﯼ ﺷ ﮑﻞ ﻣ ﺴﺘﻘﻠﯽ و‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺴﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﺸﺘﻤﻞ ﺑ ﺮ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻻزم و ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁزاد هﻔﺘ ﻪ اﯼ ‪ ٦×٦‬ﻳ ﺎ ‪ ٣٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺗﺤﻮﻳ ﻞ‬

‫∗∗∗‪ Diodorus Siculus -‬ﻳ ﺎ ‪ Diodore de Sicile‬ﻣ ﻮرخ ﻣ ﺸﻬﻮر ﻳﻮﻧ ﺎﻧﯽ ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ دوم‬
‫ﺳﺪﻩ ﯼ اول ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد هﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ اوﮔﻮﺳﺖ اﻣﭙﺮاﻃﻮر روم‪.‬‬
‫‪" -٤٣‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ﺗﻴﺮﻩ ﺑﺨﺘﺎن را )ﺁن هﺎ ﮐﻪ درﻣﻌﺎدن ﻃﻼﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﺼﺮ‪ ،‬ﺣﺒ ﺸﻪ و ﻋﺮﺑ ﺴﺘﺎن‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ( دﻳﺪ و ﻗﻬﺮًا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﻗﺖ ﺑﺎر ﺁﻧﺎن ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧ ﺸﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺣﺘ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺎﻓ ﺖ ﺑ ﺪن ﺧ ﻮد و ﻳ ﺎ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪن ﺁن ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬در ﺁن ﺟ ﺎ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﺮاﻋ ﺎﺗﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺑﻴﻤ ﺎران‪،‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن و ﺣﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧ ﺎﺗﻮاﻧﯽ زﻧ ﺎن در ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ زور‬
‫ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﺁن ﻗﺪر ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺳﻴﻪ روزﯼ و رﻧﺞ هﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺸﺪ"‪.‬‬
‫)ﮐﺘﺎب ﺳﻮم ﻓﺼﻞ ‪ ١٣‬ﺻﻔﺤﻪ ‪(Diodorus Siculus:“Bibliothèque historique“ ،٢٦٠‬‬

‫‪٨٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻋﻴﻨ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﺳ ﻪ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد و ﺳ ﻪ روز ﻣﺠﺎﻧ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﺮﺋ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر و ﮐ ﺎر ﻻزم دره ﻢ‬
‫ﻼ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺑﻴ ﺎن ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ هﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ را ﻣﺜ ً‬
‫در هﺮ دﻗﻴﻘﻪ ‪ ٣٠‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد و ‪ ٣٠‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻼ دهﻘ ﺎن واﻻﺷ ﯽ‬
‫ﻗﻴﺎس‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﻻزﻣ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻌﺎش ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ده ﺪ از اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻮﻳ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ ﻣﮑﺎﻧ ًﺎ‬
‫ﺟﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ را روﯼ ﻣﺰرﻋ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ و دﻳﮕ ﺮﯼ را روﯼ ﻣﻠ ﮏ ارﺑ ﺎب‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ هﺮ دو ﺟﺰء زﻣﺎن ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﮐﻨﺎر ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر دﻗﻴﻘ ًﺎ از ﮐ ﺎر ﻻزم ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ اﻳ ﻦ ﺗﻔ ﺎوت در ﺷ ﮑﻞ‬
‫ﺑ ﺮوز‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ در راﺑﻄ ﻪ ﯼ ﮐ ّﻤ ﯽ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر و ﮐ ﺎر ﻻزم ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ .‬ﺳ ﻪ روز ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ هﻤ ﻮارﻩ ﺳ ﻪ روز ﮐ ﺎرﯼ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁورﻧ ﺪﻩ ﯼ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻣﻌ ﺎدﻟﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ اﺳ ﻢ ﺁن ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳ ﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣ ﺰدورﯼ‪ .‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺣ ﺮص اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت هﺠ ﻮم در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﺮدن ﺧﺎرج از ﺣﺪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺮوز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ وﻟ ﯽ ﻧ ﺰد ﺑﻮﻳ ﺎر ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﺳﺎدﻩ در ﺻﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ روزهﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺟﻠﻮﻩ ﮔﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪. ٤٤‬‬

‫‪ -٤٤‬ﺁن ﭼﻪ در دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﮐﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻳ ﺎﻻت روﻣ ﺎﻧﯽ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﮐﺮﻳﻤﻪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(٤٤a‬‬
‫‪) -‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﭼﺎپ ﺳﻮم(‪ -‬ﺁن ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ﯼ ﭘ ﺮوس‬
‫ﮐﻪ در ﺧﺎور رود اﻟﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدهﻢ دهﻘﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ هﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻼ ﺷ ﺨﺺ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺄدﻳﻪ ﺧﺮاﺟﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎر و ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻮد وﻟ ﯽ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از اﻳ ﻦ‪ ،‬ﻻاﻗ ﻞ ﻋﻤ ً‬
‫ﺁزادﯼ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﮐﻮﻟﻮن هﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ در ﺑﺮاﻧ ﺪﻧﺒﻮرگ‪ ،‬ﭘ ﻮﻣﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺳ ﻴﻠﺰﯼ و ﭘ ﺮوس ﺷ ﺮﻗﯽ‬
‫ﺣﺘﯽ از ﻟﺤﺎظ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻧﻴﺰ ﺁزاد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺮوزﯼ ارﺑﺎﺑ ﺎن ﻓﺌ ﻮدال در ﺟﻨ ﮓ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ وﺿﻊ ﺧﺎﺗﻤﻪ داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ دهﻘﺎﻧﺎن ﻣﻐﻠﻮب ﺷﺪﻩ ﯼ ﺟﻨ ﻮب ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺳ ﺮف درﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫از اواﺳﻂ ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ دهﻘﺎﻧﺎن ﺁزاد ﭘﺮوس ﺷﺮﻗﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﻧﺪﻧﺒﻮرگ‪ ،‬ﭘﻮﻣﺮاﻧﯽ و ﺳﻴﻠﺰﯼ و ﮐﻤﯽ ﭘﺲ‬
‫از ﺁن دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺷ ﻠﺰوﻳﮏ‪ -‬هﻮﻟ ﺸﺘﺎﻳﻦ ‪ Meitzen: „Der Boden des‬ﺑ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺳ ﺮواژ ﺗﻨ ﺰل‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ – .‬ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪(Maurer: „Fronhöfe preussischen Staate“ - Haussen: „Leibeigenschaft in‬‬
‫ﻓﺮﻳﺪرﻳﺶ اﻧﮕﻠﺲ ‪Schleswig Holstein“).‬‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫در اﻣﻴﺮﻧﺸﻴﻦ هﺎﯼ داﻧﻮب ﺑﻴﮕﺎرﯼ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﯼ ﺟﻨﺴﯽ و ﻣﺘﻔﺮﻋﺎت دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮواژ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ وﻟﯽ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺧﺮاج اﺳﺎﺳﯽ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﭘﺮداﺧ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺎهﺎﺋﯽ ﮐﻪ وﺿﻊ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺪرت ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ از ﺳ ﺮواژ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫)‪(٤٤a‬‬
‫‪ .‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ در اﻳ ﺎﻻت‬ ‫وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ اﮐﺜ ﺮًا ﺳ ﺮواژ از ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‬
‫روﻣ ﺎﻧﯽ وﺿ ﻊ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻨ ﻮال ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﮑﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺪوﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫اﺷﺘﺮاﮐﯽ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻧ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ در ﺷ ﮑﻞ اﺳ ﻼوﯼ ﻳ ﺎ هﻨ ﺪﯼ ﺁن‪.‬‬
‫ﺑﺨ ﺸﯽ از زﻣ ﻴﻦ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺁزاد ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ اﻋ ﻀﺎء ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻶ ﮐ ﺸﺖ و زرع ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮ ‪) ager publicus‬زﻣ ﻴﻦ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ(‪-‬‬
‫ﻣ ﺴﺘﻘ ً‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮐ ًﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺁن ه ﺎ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺤ ﺼﻮﻻت اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان‬
‫ذﺧﻴ ﺮﻩ ﺑ ﺮاﯼ روز ﺑ ﺪ ﺣﺎﺻ ﻠﯽ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﺣ ﻮادث ﻧﮕ ﺎﻩ داﺷ ﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﻗ ﺴﻤﺘﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺰاﻧﻪ ﯼ دوﻟﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺒ ﺮان ﻣﺨ ﺎرج ﺟﻨﮕ ﯽ‪ ،‬ﻣﺨ ﺎرج ﻣ ﺬهﺒﯽ و ﺳ ﺎﻳﺮ وﻇ ﺎﻳﻒ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‬
‫ﺗﺄدﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮور اﻳﺎم ﺳﺮداران و روﺣﺎﻧﻴﺎن هﻢ اﻣﻼﮎ ﻣﺸﺘﺮﮎ و ه ﻢ ﻋ ﻮارض‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺁن اﻣﻼﮎ را ﻏﺼﺐ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎر دهﻘﺎﻧﺎن ﺁزاد در روﯼ اﻣﻼﮎ ﻣﺸﺘﺮﮐﺸﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ دزدان اﻣ ﻼﮎ ﻣ ﺸﺘﺮﮎ ﻣﺒ ﺪل ﮔ ﺸﺖ‪ .‬در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺳ ﺮواژ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻓﻘﻂ درﻋﻤﻞ و ﺑﺪون هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ روﺳ ﻴﻪ‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺁزادﯼ ﺑﺨ ﺶ ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان اﻟﻐ ﺎء ﺳ ﺮواژ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﻣﺰﺑ ﻮر را ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫∗‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ درﺁورد‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘ ًﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ژﻧﺮال ﮐﻴ ﺴﻠﻒ اﻋ ﻼم ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد ﺑﻮﻳﺎرهﺎ دﻳﮑﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﺗﻴ ﺮ دو ﻧ ﺸﺎن زد‪ .‬ه ﻢ‬
‫اﺷ ﺮاف اﻣﻴﺮﻧ ﺸﻴﻦ ه ﺎﯼ داﻧ ﻮب را ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼ درﺁورد و ه ﻢ ﮐ ﻒ زدن ه ﺎﯼ ﺗﺄﻳﻴ ﺪﺁﻣﻴﺰ‬
‫ﻟﻴﺒﺮال هﺎﯼ اﺣﻤﻖ ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﺮ "‪) "Reglement organique‬ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ(‪ -‬ﻧ ﺎم اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ -‬هﺮ دهﻘﺎن واﻻﺷﯽ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺳﻴﺎهﻪ اﯼ از ﭘﺮداﺧﺖ هﺎﯼ ﺟﻨ ﺴﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮﻳﻦ ﻣﺪﻳﻮن اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﺎﻟ ﮏ زﻣ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪١٢ -١ :‬‬

‫∗‪General Kisseleff -‬‬

‫‪٨٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫روز ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ‪ -٢‬ﻳ ﮏ روز ﮐ ﺎر ﮐ ﺸﺎورزﯼ ‪ -٣‬ﻳ ﮏ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻤ ﻞ و ﻧﻘ ﻞ‬
‫ﭼﻮب‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻌ ًﺎ ‪ ١٤‬روز در ﺳ ﺎل‪ .‬ﺑ ﺎ ﺷ ّﻢ ﻋﻤﻴﻘ ﯽ از ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد‪ ،‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎدﯼ ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺘﻮﺳﻂ روزاﻧﻪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﻮذﻳﺎﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻴﭻ ﻏﻮﻟﯽ در ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺁن ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو "ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ"‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﮑﯽ واﻗﻌ ﯽ اﯼ ﮐ ﻪ ﺧ ﺎص ﺗﻤ ﺴﺨﺮ روﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻋ ﻼم‬
‫ﻣﯽ دارد ﮐﻪ ﻏﺮض از ‪ ١٢‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ‪ ٣٦‬روز ﮐﺎر دﺳﺘﯽ اﺳ ﺖ و ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫از ﻳﮏ روز ﮐﺎر زراﻋﺘﯽ ‪ ٣‬روز اﺳ ﺖ و ﺑﺎﻳ ﺪ از ﻳ ﮏ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻤ ﻞ و ﻧﻘ ﻞ ﭼ ﻮب ﺳ ﻪ‬
‫∗‬
‫ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁن را ﻓﻬﻤﻴ ﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌ ًﺎ ‪ ٤٢‬روز ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ‪ .‬ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ )ژوﺑ ﺎژﯼ( ﻧﻴ ﺰ‬
‫اﻓ ﺰودﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺁن ﻋﺒ ﺎرت از اﻧﺠ ﺎم ﺧ ﺪﻣﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻟ ﮏ زﻣ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮ دﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺗﻨﺎﺳ ﺐ ﺳ ﺎﮐﻨﻴﻦ ﺧ ﻮد هﻤ ﻪ ﺳ ﺎﻟﻪ ﻋ ﺪﻩ ﯼ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ را ﺑ ﺮاﯼ ژاﺑ ﻮژﯼ‬
‫ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﻴﮕ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ دهﻘ ﺎن واﻻﺷ ﯽ در ﺣ ﺪود ‪ ١٤‬روز ﺗﺨﻤ ﻴﻦ زدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ‪ ٥٦‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر در ﺳﺎل ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺪﯼ ﺁب و هﻮا‪ ،‬ﺳﺎل ﮐﺸﺎورزﯼ در واﻻﺷﯽ ﻓﻘﻂ ‪ ٢١٠‬روز اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺁن ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺑﺎﻳ ﺪ ‪ ٤٠‬روز ﺑﺎﺑ ﺖ ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ ه ﺎ و اﻋﻴ ﺎد و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ‪ ٣٠‬روز ﺑﺎﺑ ﺖ ه ﻮاﯼ‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻌ ًﺎ ‪ ٧٠‬روز را ﮐﺴﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ‪ ١٤٠‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ .‬ﻧ ﺴﺒﺖ‬

‫‪ %٦٦‬ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻻزم‪:‬‬

‫ﻣﺮاﺗﺐ از ﺁن ﭼﻪ ﺑﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺸﺎورزﯼ ﻳ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﮕﺎرﯼ اﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﺗ ﺼﺮﻳﺢ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺑ ﺎ روﺣ ﯽ "ﻟﻴﺒ ﺮال ﻣﻨ ﺸﺎﻧﻪ" ﺗ ﺮاز ﻗ ﺎﻧﻮﮔﺰارﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‪" ،‬ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ"‬
‫ﻃﺮق ﺗﺨﻠﻒ از ﻣﻘﺮرات ﻣﺰﺑﻮر را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر‬
‫‪ ١٢‬روز را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ‪ ٥٤‬روز ﻧﻤﻮدﻩ‪ ،‬ﮐﺎر اﺳﻤﯽ هﺮ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ ‪ ٥٤‬روز را ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ‬

‫∗‪Jobagie -‬‬

‫‪٨٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻼ‬
‫ﻣﻘ ﺮر داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﮐ ﺎر ﻳ ﮏ روز ﺑ ﻪ روز ﺑﻌ ﺪ ﺑﻴﺎﻓﺘ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫در ﻳ ﮏ روز ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺴﺎﺧﺖ زﻣﻴﻨ ﯽ وﺟ ﻴﻦ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم ﺁن‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﻣ ﻮرد‬
‫زﻣﻴﻦ هﺎﯼ ذرت زار‪ ،‬دو ﺑﺮاﺑ ﺮ وﻗ ﺖ ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻣ ﻮر‬
‫ﮐﺸﺎورزﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر در ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و‬
‫∗‬
‫در ﻣﺎﻩ اﮐﺘﺒﺮ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻮﻟ ﺪ اوﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﺳ ﺨﺖ ﺗ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﺑﻮﻳﺎرهﺎ ﮐﻪ از ﺑﺎدﻩ ﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ ﺳﺮﻣﺴﺖ ﺑﻮد ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ زد ﮐﻪ‪ ١٢" :‬روز ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﻣﻘ ﺮر‬
‫در ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ‪ ٣٦٥‬روز در ﺳﺎل ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدد!" ‪. ٤٥‬‬
‫اﮔﺮ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻣﻴﺮﻧﺸﻴﻦ هﺎﯼ داﻧﻮب ﺑﻴﺎن ﻣﺜﺒﺘﯽ از ﺟﻮع اﺿﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﻮد‬
‫و هﺮ ﻣﺎدﻩ ﯼ ﺁن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻮع ﺻﻮرت ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣ ﯽ داد‪ ،‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‬
‫‪ Factory Act‬ﺑﻴ ﺎن ﻣﻨﻔ ﯽ هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﻮع ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ‬
‫ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر از ﻃ ﺮف دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ هﺠ ﻮم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ‬
‫ﺑﯽ ﺣ ّﺪ و ﺣﺼﺮ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻋﻨﺎن ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻋﻤ ﻞ از ﺟﺎﻧ ﺐ دوﻟﺘ ﯽ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران و زﻣﻴﻦ داران ﺗﺴﻠﻂ دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﯼ‬
‫ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ ﺗﻬﺪﻳ ﺪﺁﻣﻴﺰ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ﮐ ﺎر در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ را‪ ،‬هﻤ ﺎن‬
‫∗‬
‫ﺿﺮورﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻦ ﮐﻮاﻧﻮ در ﮐﺸﺘﺰارهﺎﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎب ﻧﻤ ﻮد‪.‬‬
‫هﻤ ﺎن ﺣ ﺮص و ﺁز ﮐﻮرﮐﻮراﻧ ﻪ اﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد زﻣ ﻴﻦ ﮐ ﺸﺘﺰارهﺎ را ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ رﻳﺸﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﻣﻠ ﺖ را ﻣ ﻮرد ﺗﺎﺧ ﺖ و ﺗ ﺎز ﻗ ﺮار‬

‫∗‪ - Moldau, Moldavie -‬ﻧﺎم اﻳﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮﯼ از روﻣﺎﻧﯽ‪.‬‬

‫‪ -٤٥‬ﺟﺰﺋﻴ ﺎت ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ را در اﻳ ﻦ ﺑ ﺎرﻩ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان در ﮐﺘ ﺎب ا‪ .‬رﻧﻴ ﻮ ‪ E. Regnault‬ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان‪„Histoire politique et sociales des principautès Danubiennes“, paris, :‬‬
‫‪) ١٨٥٥, p. ٣٠٣, ٣٢١ et suiv.‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻣﻴﺮﻧ ﺸﻴﻦ ه ﺎﯼ داﻧ ﻮب( ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﺁورد‪.‬‬
‫∗‪ – Guano -‬ﮐﻠﻤﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ از زﺑﺎن ﭘﺮوﺋﯽ )ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺟﻨ ﻮﺑﯽ( ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ‬
‫ﻓ ﻀﻮﻻت ﻣﺮﻏ ﺎن ﺁﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٠‬ﻣﻘ ﺪار زﻳ ﺎدﯼ از اﻳ ﻦ ﻓ ﻀﻮﻻت ﮐ ﻪ در ﺟﺰاﺋ ﺮ‬
‫ﺳﺎﺣﻠﯽ ﭘﺮ واﻧﺒﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ اروﭘﺎﺋﻴ ﺎن ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﮐ ﺸﺘﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫اروﭘ ﺎ ﺣﻤ ﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻓ ﻀﻮﻻت ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﮐ ﻮد در ﮐ ﺸﺘﺰارهﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓ ﺖ و اﺳ ﺘﻌﻤﺎل ﺁن‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﯽ داد‪ .‬اﺷﺎﻋﻪ ﯼ ادوارﯼ ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎ ﺑﺎ هﻤﺎن ﺻﺮاﺣﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﮐﺎهﺶ ﻗ ﺪ و ﻗﺎﻣ ﺖ‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان در ﺁﻟﻤﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺁﺷﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ‪. ٤٦‬‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ‪ ١٨٥٠‬ﮐ ﻪ ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن )‪ (١٨٦٧‬ﻧﻴ ﺰ ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ دارد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎر هﻔﺘﮕﯽ‪ ،‬دﻩ ﺳﺎﻋﺖ در روز را ﻣﺠﺎز ﺷ ﻤﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮار‪ :‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﻨﺞ روز اول هﻔﺘﻪ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﻋ ﺼﺮ‪ ،‬وﻟ ﯽ از اﻳ ﻦ ‪١٢‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﯼ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ و ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﯼ ﻧﺎهﺎر ﮐﺴﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‬
‫‪ ٦٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﺪﻳﻦ ﻗ ﺮار‪ ١٠ :‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺑ ﺮاﯼ ‪ ٥‬روز اول هﻔﺘ ﻪ‪ ٧ ،‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ روزه ﺎﯼ هﻔﺘ ﻪ ‪ . ٤٧‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﻣﻨ ﺪان وﻳ ﮋﻩ اﯼ را ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ در اﺟ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺧﻮد ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت‬
‫ﮐﺸﻮرﻧﺪ و ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﮔﺰارش هﺎﯼ ﺁن هﺎ را هﺮ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﻳﮏ ﺑﺎر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺁﻣﺎرهﺎﯼ رﺳﻤﯽ ﻣﻨﻈﻤﯽ‪ ،‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺟ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁوردن اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫‪" -٤٦‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠ ﯽ و در ﺣ ﺪ و ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﻮدات ارﮔﺎﻧﻴ ﮏ‪ ،‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺪﺷﺎن از ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻧ ﻮع ﺧ ﻮد ﺗﺠ ﺎوز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺎل رﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻣ ﺖ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻳ ﺎ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺧ ﺪﻣﺖ وﻇﻴﻔ ﻪ وﺟ ﻮد دارد و از زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺪﻣﺖ ﺑﺮﻗ ﺮار ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﻗﺎﻣ ﺖ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺟﻮاﻧ ﺎن و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﮕﯽ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﺪﻣﺖ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﮐ ﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب ‪ ١٧٨٩‬در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺣ ﺪاﻗﻞ ﻗ ﺪﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﺑﺎز ﭘﻴ ﺎدﻩ ﻧﻈ ﺎم ﻣﻌ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ‪١٦٥‬‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣ ﺪاﻗﻞ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٠‬ﻣ ﺎرس ‪ ١٨١٨‬ﺑ ﻪ ‪ ١٥٧‬و ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫‪ ٢١‬ﻣﺎرس ‪ ١٨٥٢‬ﺑﻪ ‪ ١٥٦‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﺘﻮاﻟﻴًﺎ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ه ﺮ ﺳ ﺎل ﺑ ﻴﺶ از ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﻣﺸﻤﻮﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻋﺪم ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻗﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﺑﻮدن ﻣﻌﺎف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺎﻟﺖ ﺳﺎﮐﺲ ﻗﺪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬در ‪ ١٧٨ ،١٧٨٠‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ‪ ١٨٦٧‬ﺑﻪ ‪ ١٥٥‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در‬
‫ﭘﺮوس ‪ ١٥٧‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دﮐﺘ ﺮ ﻣ ﺎﻳﺮ ‪ Dr. Meyer‬ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ و در‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ‪ Bayrische Zeitung‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در ﭘﺮوس‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ٩‬ﺳﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬از ‪ ١٠٠٠‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑ ﻪ ﺧ ﺪﻣﺖ وﻇﻴﻔ ﻪ‪ ٧١٦ ،‬ﻧﻔ ﺮ ﻏﻴ ﺮ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ از ﺁن ﻣﻴﺎن ‪ ٣١٧‬ﻧﻔﺮ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻋ ﺪم ﮐﻔﺎﻳ ﺖ ﻗ ﺪ ﻻزم و ‪٣٣٩‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻠﻮل ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻓﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٨٥٨‬ﺷﻬﺮ ﺑﺮﻟﻦ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺳ ﻬﻤﻴﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‬
‫را در ﻣﻮرد ﺗﺪارﮎ اﻓﺮاد ذﺧﻴﺮﻩ ﺗﺤﻮﻳﻞ دهﺪ زﻳﺮا ‪ ١٥٦‬ﻧﻔﺮ ﮐﺴﺮ داﺷﺖ"‪.‬‬
‫‪(J. von Liebig: „Die Chemie in ihrer Anwendung auf Agrikultur und‬‬
‫‪Physiologie,“ ١٨٦٢, ٧ Aufl. Bd I. S. ١١٧- ١١٨).‬‬
‫‪ -٤٧‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ) ‪ ١٨٥٠ ( Factory Act‬در ﺟﺮﻳﺎن هﻤﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫‪٩١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﭘﺲ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎر ﮔﻮش ﻓﺮا دهﻴﻢ ‪. ٤٨‬‬

‫"ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯼ ﺣﻴﻠﻪ ﮔﺮ ﮐﺎر را ﻳ ﮏ رﺑ ﻊ ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬ﮔ ﺎهﯽ زودﺗ ﺮ و ﮔ ﺎهﯽ دﻳﺮﺗ ﺮ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ ﺻﺒﺢ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻋﺼﺮ ﻳﮏ رﺑﻊ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﮔ ﺎﻩ زودﺗ ﺮ و ﮔ ﺎﻩ دﻳﺮﺗ ﺮ‪،‬‬
‫ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬وﯼ ﭘ ﻨﺞ دﻗﻴﻘ ﻪ از اﺑﺘ ﺪا و اﻧﺘﻬ ﺎﯼ اﺳ ﻤ ًﺎ ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻣﻘﺮر ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﺮ ﻣﯽ دارد و ‪ ١٠‬دﻗﻴﻘﻪ هﻢ از اول و ﺁﺧ ﺮ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﺎهﺎر در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﺶ ﻣﯽ رود‪ .‬روز ﺷﻨﺒﻪ ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬ ﺮ ﮐ ﺎر را‬
‫ﻳﮏ رﺑﻊ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﮔﺎﻩ ﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬اداﻣﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﺳ ﻮد وﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮح زﻳ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪ -٤٨‬ﻣ ﻦ در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوران ﺁﻏ ﺎز ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺎ ‪ ،١٨٤٥‬ﺟ ﺰ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮔ ﺬرا‪ ،‬ﺻ ﺤﺒﺘﯽ‬

‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در اﻳﻦ ﻣ ﻮرد ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﻓ ﺮدرﻳﺶ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪) :‬وﺿ ﻊ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن(‬
‫"‪"Die Lage der arbeitenden Klasse in England‬‬
‫ﭼﺎپ ﻻﻳﭙﺰﻳﮏ ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٤٥‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬واﻗﻌ ًﺎ اﻧﮕﻠ ﺲ روح ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ‪ Factory Reports‬و ﺑﻪ ‪Reports on Mines‬‬
‫)ﮔﺰارش هﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت و ﮔﺰارش هﺎﯼ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻌﺎدن( ﮐﻪ از ‪ ١٨٤٥‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ اﻧ ﺸﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﺳﻄﺤﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ ﮔﺰارش هﺎﯼ رﺳﻤﯽ اﯼ ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ ١٨‬ﺗ ﺎ ‪٢٠‬‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از اﻧﺘ ﺸﺎر اﺛ ﺮش از ﻃ ﺮف " ‪" Children´s Employment Commission‬‬
‫)ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن‪ (١٨٦٣/٦٧ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‪ ،‬ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻧﺤﻮ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰﯼ وﺿﻊ را در ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺁن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارش ه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫رﺷﺘﻪ هﺎﺋﯽ از ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٨٦٢‬ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت در ﺁن هﺎ راﻩ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﻼ اﺟﺮا ﻧﻤﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻣ ﻮرد وﺿ ﻌﯽ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺗ ﺸﺮﻳﺢ ﮐ ﺮدﻩ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات‬ ‫و هﻨﻮز هﻢ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ وارد ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺜ ﺎل ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﺪﻩ از دورﻩ ﯼ‬
‫ﺁزادﯼ ﺗﺠﺎرت ﺑﻌﺪ از ‪ ١٨٤٨‬اﺧﺘﻴﺎر ﮐﺮدﻩ ام‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﺁن دورﻩ ﯼ ﺑﻬﺸﺖ ﺁﺳﺎﺋﯽ ﮐﻪ درﺑﺎرﻩ اش ﭘ ﺎ‬
‫دوان ﻣﻐﻠﻖ ﮔﻮ و ﺑ ﯽ ﺳ ﻮاد ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن ه ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ داﺳ ﺘﺎن ﺳ ﺮاﺋﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻼوﻩ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﻘﻂ از ﺁن ﺟﻬﺖ در ﺻﻒ ﻣﻘﺪم ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﮐﻼﺳﻴﮏ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺸﻮرﯼ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺁﻣ ﺎر ﻣ ﻨﻈﻢ رﺳ ﻤﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ ١٥‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ‬

‫‪ ١٥‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‬
‫)ﺟﻤﻌ ًﺎ ‪ ٥‬روز‪ ٣٠٠ :‬دﻗﻴﻘﻪ(‬ ‫‪ ١٠‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺪت ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ‬
‫‪ ٢٠‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﻧﺎهﺎر‬
‫‪-------------‬‬
‫‪ ٦٠‬دﻗﻴﻘﻪ‬
‫در روزهﺎﯼ ﺷﻨﺒﻪ‪:‬‬
‫‪ ١٥‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ‬
‫)ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻮد هﻔﺘﮕﯽ‪ ٣٤٠:‬دﻗﻴﻘﻪ(‬ ‫‪ ١٠‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ‬
‫‪ ١٥‬دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‬

‫ﻳﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ و ‪ ٤٠‬دﻗﻴﻘﻪ در هﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻣﺠﻤ ﻮع ‪ ٥٠‬هﻔﺘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﭘ ﺲ از وﺿ ﻊ‬
‫دو هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ روزه ﺎﯼ ﺗﻌﻄﻴ ﻞ ﻳ ﺎ ﺗﻌﻄ ﻴﻼت ﺗ ﺼﺎدﻓﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ‪ ٢٧‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ‪." ٤٩‬‬
‫"اﮔﺮ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر هﺮ روز ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺪت ﻋﺎدﯼ ﻣﻘﺮر اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ دو روز و ﻧ ﻴﻢ ﺑ ﺮ روزه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد" ‪" . ٥٠‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻋ ﺮض روز‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن ﻣﻘ ﺪار زﻣ ﺎﻧﯽ از اﻳ ﻦ ﻃ ﺮف و ﻣﻘ ﺪار دﻳﮕ ﺮﯼ از ﺁن‬

‫‪„Suggestions etc. by Mr. L. Horner, Inspector of Factories, im: -٤٩‬‬

‫‪„Factories Regulation Act. Ordered By the House of Commons to be‬‬
‫‪printed ٩. Aug. ١٨٥٩“, p. ٤-٥.‬‬
‫)ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎدات و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺁﻗ ﺎﯼ ل‪ .‬ه ﻮرﻧﺮ ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧ ﺎن ﻩ ﺟ ﺎت در اﺟ ﺮاء ﻗ ﺎﻧﻮن ﺗﻨﻈ ﻴﻢ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام در ‪ ٩‬اوت ‪ ١٨٥٩‬ﻃﺒﻊ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ( ‪.‬‬
‫‪„Reports of the Insp. Of Fact, ٣١ dt, Oct. ١٨٥٦“. P. ٣٥. -٥٠‬‬

‫‪٩٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻃ ﺮف‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ زﻳ ﺎدﺗﺮ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ‪ ١٢‬ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ‪ ١٣‬ﻣ ﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد" ‪. ٥١‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﺑﺤﺮان هﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﺴﺘﮕﯽ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﻓﻘ ﻂ "زﻣ ﺎن ﮐﻮﺗ ﺎهﯽ"‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در اﺛﻨ ﺎﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ از روزه ﺎﯼ هﻔﺘ ﻪ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ در‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ دراز ﮐ ﺮدن روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﻳﺠ ﺎد ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ اﻧ ﺪازﻩ ﮐ ﻪ ﻣﻌ ﺎﻣﻼت‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳ ﻮدﯼ ﮐ ﻪ از ﻣﻌ ﺎﻣﻼت اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ه ﺮ‬
‫ﻗ ﺪر ﮐﻤﺘ ﺮ ﺑﺘ ﻮان زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر را ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر زاﺋ ﺪ اﻓ ﺰود‪.‬‬
‫ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت درﺑ ﺎرﻩ ﯼ دوران ﺑﺤ ﺮان ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٨٥٧‬و ‪ ١٨٥٨‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔ ﺰارش‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺷﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ رﺳ ﺪ ﮐ ﻪ اﻧ ﻮاع ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ در زﻣ ﺎﻧﯽ وﻗ ﻮع ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫وﺿﻊ اﻣﻮر ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ درﺳﺖ هﻤﻴﻦ ﮐ ﺴﺎدﯼ ﺑ ﺎزار اﻓ ﺮاد ﺑ ﯽ ﺑﻨ ﺪوﺑﺎر‬
‫را ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻔﺎت ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺳﻮد ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ اﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪."...‬‬
‫ﻟﺌﻮﻧﺎرد هﺎرﻧﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬در هﻤﺎن زﻣﺎن ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣ ﻦ ‪ ١٢٢‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪ ١٤٣ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻳﺴﺘﺎدﻩ اﻧﺪ و هﻤﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻓﻮق ﺁن ﭼﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘ ﺮر ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ ﭼﻨﺎن اداﻣﻪ دارد" ‪ . ٥٢‬ﺁﻗﺎﯼ هﺎول ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ در اﻏﻠﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت‪ ،‬ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ وﺿ ﻊ ﺑ ﺪ ﻣﻌ ﺎﻣﻼت‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻧﻴﻤ ﻪ وﻗ ﺖ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ هﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﺷﮑﺎﻳﺎت ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﯽ رﺳﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﻧﻴﻢ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﺳﻪ رﺑﻊ ﺳﺎﻋﺖ از وﻗ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ هﺠ ﻮم ﺑ ﻪ ﻣﻬﻠ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻏ ﺬا و‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺁن هﺎ رﺑﻮدﻩ )‪ (snatched‬ﻣﯽ ﺷﻮد" ‪. ٥٣‬‬

‫‪„Reoprt etc. ٣٠th April ١٨٥٨“, p. ٩. -٥١‬‬

‫‪„Reoprt etc. ٣٠th April ١٨٥٨“, p. ٤٣. -٥٢‬‬
‫‪ -٥٣‬هﻤﺎن ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﻪ ‪٢٥‬‬

‫‪٩٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻋﻴﻦ هﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﯼ در اﺛﻨﺎﯼ ﺑﺤﺮان وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﺳ ﺎل‬
‫‪٥٤‬‬
‫‪ ١٨٦١‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٨٦٥‬اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫"هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﻋﺎت ﻏﺬاﺧﻮرﯼ و ﻳ ﺎ زﻣ ﺎن ﻏﻴﺮﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ را در‬
‫ﺳﺮ ﮐﺎر ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ را‬
‫ﺗﺮﮎ ﮐﻨﻨﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ زور ﺑﺎﻳﺪ ﺁن هﺎ را وادار ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﮐﺎرﺷﺎن )ﺗﻤﻴ ﺰ ﮐ ﺮدن ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت‬
‫و ﻏﻴﺮﻩ( ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در روزهﺎﯼ ﺷﻨﺒﻪ ﺑﻌﺪاز ﻇﻬﺮ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ اﻳﻦ "دﺳﺖ هﺎ" ﭘ ﺲ از‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ ﺑﺎز در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻓﻘ ﻂ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ و ‪ ٦‬ﻋ ﺼﺮ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐ ﺎر ﻣﺤ ﺴﻮب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاء اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﺎرهﺎ دادﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد" ‪. ٥٥‬‬

‫‪ " Report etc, for the half year ending ٣٠th April ١٨٦١. " -٥٤‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻣﻠﺤﻘﻪ ﯼ ﮔﺰارش ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٢‬ﻣﻮرخ ‪ ٣١‬اﮐﺘﺒﺮ ‪ ١٨٦٢‬ﺻ ﻔﺤﺎت ‪ ٥٢ ،٧‬و ‪ .٥٣‬ﺗﺨﻠﻔ ﺎت از ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫در ﻧﻴﻤﻪ ﯼ ﺁﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ١٨٦٣‬ﺑﺎز هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪„Reports etc. Ending ٣١st, Oct. ١٨٦٣“ p. ٧.‬‬
‫‪ " Reports etc. ٣١st, Oct. ١٨٦٠ " p. ٢٣ -٥٥‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﺗﻌ ﺼﺒﯽ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﺑﺮاﺑ ﺮ ه ﺮ ﺗﻌﻄﻴ ﻞ ﮐ ﺎرﯼ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﻳ ﺴﺘﺎدﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ) ،‬ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران در دادﮔﺴﺘﺮﯼ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ(‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ زﻳﺮﻳﻦ ﮔﻮﻳﺎﺳﺖ‪:‬‬
‫در ﺁﻏﺎز ژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ ١٨٣٨‬ﺷﮑﺎﻳﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ اﻣ ﻴﻦ ﺻ ﻠﺢ )دادﮔ ﺎﻩ ﺑﺨ ﺶ( دﻳ ﻮس ﺑﻴ ﻮرﯼ ‪Dewsbury‬‬
‫)ﻳﻮرﮐﺸﺎﻳﺮ( واﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ‪ ٨‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ واﻗﻊ در ﺣﻮاﻟﯽ ﺑﺘﻠ ﯽ ‪ Batley‬ﻣﻘ ﺮرات ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت را ﻧﻘﺾ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ‪ ٥‬ﭘ ﺴﺮ ﺑﭽ ﻪ ﯼ ‪ ١٢‬ﺗ ﺎ‬
‫‪ ١٥‬ﺳﺎﻟﻪ را از روز ﺟﻤﻌﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺷﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر واداﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻏﺬاﺧﻮردن و ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاب در ﻧﺼﻒ ﺷ ﺐ ﻓﺮﺻ ﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺘﯽ‬
‫دادﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣ ﺪاوم ‪ ٣٠‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ را در ﻣﺤﻠ ﯽ اﻧﺠ ﺎم دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫‪ shoddy- hole‬ﻳﻌﻨﯽ )ﺳﻮراخ ﮐﻼف ﻧﺎم دارد(‪ -‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻧﺎم اﻳﻦ ﺑﻴﻐﻮﻟﻪ‪ -‬ﻣﺤﻠﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺟ ﺎ‬
‫ﮐﻼف هﺎﯼ ﭘﺸﻢ ﺑﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺣﺘ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺰرگ ﺳ ﺎل ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻓ ﻀﺎﺋﯽ ﭘ ﺮ از ﻏﺒ ﺎر و‬
‫اﻧﻮاع ﮐﺜﺎﻓﺎت ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ رﻳﻪ هﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ داﺋﻤًﺎ ده ﺎن ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ دﺳ ﺘﻤﺎﻟﯽ‬
‫) (‬
‫ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎن ﻣﺘﻬﻴﻤﻦ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﻳ ﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن دادﻧ ﺪ‪ -‬زﻳ ﺮا ﺧ ﺼﻠﺖ ﮐ ﻮاﮐﺮ *‬
‫ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻣﺮدان ﺑﺎوﺟﺪان دﻳﻦ دار ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ -‬ﮐﻪ از روﯼ رﺣﻤﺖ و ﺷﻔﻘﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﻴﻨﻮا ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎﻋﺖ ﺧ ﻮاب دادﻩ اﻧ ﺪ وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻟﺠ ﻮج ﺑ ﻪ‬
‫هﻴﭻ وﺟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ! ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﻮاﮐﺮهﺎ ﺑ ﻪ ‪ ٢٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ اﺳ ﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺟﺮﻳﻤ ﻪ ﻣﺤﮑ ﻮم‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺪن ) ** ( هﻤﻴﻦ ﮐﻮاﮐﺮهﺎ را در ﻧﻈﺮ دارد وﻗﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪„Fox full fraught in seeming sanctity, That feared an oath, but like the‬‬
‫‪devil would lie, That look;d like Lent, and had the holy leer, And durst not‬‬
‫‪sin! Before he said his prayer!”.‬‬

‫‪٩٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫"ﺑﻬﺮﻩ ﯼ اﺿﺎﻓﯽ اﯼ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﯼ ﺑﻴﺶ از زﻣ ﺎن ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧ ﺼﻴﺐ‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻧﺎن ﭼﻨﺎن وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐ ﻪ اﻣﮑ ﺎن ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ‬
‫در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁن ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺣ ﺴﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳ ﺎرﯼ ﺑﺨ ﺖ ﮔﻴ ﺮ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ اﻓﺘ ﺎد و‬
‫ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﮐ ﺸﻒ ﺗﺨﻠ ﻒ‪ ،‬ﺣﻘ ﺎرت ﺟﺮﻳﻤ ﻪ و ﻣﺨ ﺎرج دادﮔ ﺎﻩ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﺑ ﺎز ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ ﯼ ﺳﻮدﻣﻨﺪﯼ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ" ‪. ٥٦‬‬
‫"هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎن اﺿ ﺎﻓﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻌ ﺪد دزدﯼ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ‬
‫"‪ "-a multiplication of small thefts‬در ﺟﺮﻳ ﺎن روز ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎزرﺳﺎن ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﻒ دﻻﻳﻞ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻼت ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ" ‪ . ٥٧‬اﻳ ﻦ "دزدﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼ ﮏ" ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران از وﻗ ﺖ ﻏ ﺬا و اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺑﺎزرﺳ ﺎن‬
‫‪) „petty‬دﻗﻴﻘ ﻪ ﺑﻠﻨ ﺪ ﮐﻨ ﯽ ﮐﻮﭼ ﮏ( ‪ ٥٨‬و‬ ‫‪pilferings‬‬ ‫‪of‬‬ ‫“‪minutes‬‬
‫‪٥٩‬‬
‫)ﮐ ﺶ رﻓ ﺘﻦ ﭼﻨ ﺪ دﻗﻴﻘ ﻪ اﯼ( ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ و ﻳ ﺎ‬ ‫“‪„snatching a few minutes‬‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮان در اﺻ ﻄﻼح ﻓﻨ ﯽ ﺧ ﻮد ﻧﺎﻣﮕ ﺬارﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ )ﻧ ﮏ زدن و اﻟ ﮏ‬
‫ﮐ ﺮدن وﻗ ﺖ ﻏ ﺬا( "‪ "niöbling and cribbling at meal-times‬ﻣﻮﺳ ﻮم ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ‪. ٦٠‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد اﻳﺠﺎد اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر در ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﺤﻴﻄ ﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻔ ﺖ اﮔ ﺮ‬ ‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺳ ّﺮ ﻣﮕﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪" .‬ﻳﮑﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﻣﺤﺘ ﺮم ﺑ ﻪ ﻣ ﻦ‬

‫)روﺑ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﻇ ﺎهﺮ ﺗﻘ ﺪس ﺁراﺳ ﺘﻪ ﮐ ﻪ از ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﻣ ﯽ ﺗﺮﺳ ﻴﺪ وﻟ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻴﻄﺎن دروغ ﮔﻔ ﺘﻦ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺣﺎﻟ ﺖ ﭘﺮهﻴ ﺰ و ﻧﮕ ﺎهﯽ ﻓ ﺮوﺗﻦ‪ ،‬ﺟ ﺮأت ارﺗﮑ ﺎب ه ﻴﭻ ﮔﻨ ﺎﻩ ﭘ ﻴﺶ از اداء ﻧﻤ ﺎز‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ(‪.‬‬
‫) (‬
‫* ‪ Quaker -‬ﻳﺎ ‪) Trembleurs‬ﻟﺮزان از ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ(‪ -‬ﻧﺎم ﺳﻠﮏ ﻣﺬهﺒﯽ ﻣﻨﺰﻩ ﻃﻠﺒﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﻔﻮذ دارد‪.‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫** ‪ -‬ﺟﺎن دراﻳﺪن ‪ (١٧٠٠ -١٦٣١) John Dryden‬ﺷﺎﻋﺮ درﺑﺎرﯼ و ﻣﻨﻘﺪ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬
‫‪٥٦‬‬
‫‪" Rep. Etc. ٣١st. ١٨٥٦ ", p. ٣٤ -‬‬
‫‪ -٥٧‬هﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪٣٥‬‬
‫‪ -٥٨‬هﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪٤٨‬‬
‫‪ -٥٩‬هﻤﺎن ﺟﺎ‬
‫‪ -٦٠‬هﻤﺎن ﺟﺎ‬

‫‪٩٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ روزاﻧﻪ ﻓﻘﻂ ‪ ١٠‬دﻗﻴﻘﻪ وﻗﺖ اﺿﺎﻓﯽ ﻗ ﺮار دهﻴ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ١/٠٠٠‬ﻟﻴ ﺮﻩ ﯼ‬
‫اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﻦ ﺧﻮاهﻴﺪ رﻳﺨﺖ" ‪" . ٦١‬ذرات زﻣﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻮد هﺴﺘﻨﺪ" ‪. ٦٢‬‬
‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﮔﻮﻳﺎﺗﺮ از ﻧﺎﻣﮕﺬارﯼ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺁن ه ﺎ را ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺪت ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ "‪) "full timers‬ﺗﻤ ﺎم وﻗﺘ ﺎن( و اﻃﻔ ﺎل ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل را‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺣﻖ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐ ﺮدن دارﻧ ﺪ‪) "half timers" ،‬ﻧ ﻴﻢ وﻗﺘ ﺎن( ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪ ‪. ٦٣‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ دﻳﮕﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ زﻣﺎن ﮐﺎر ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺗﻔ ﺎوت ه ﺎﯼ‬
‫اﻧﻔﺮادﯼ در "ﺗﻤﺎم وﻗﺘﺎن" و "ﻧﻴﻢ وﻗﺘﺎن" ﺣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫رﺷﺘﻪ هﺎﺋﯽ از ﺻ ﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺪون ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ در‬ ‫‪-٣‬‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‬
‫ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺗﻤﺎﻳﻞ دراز ﮐﺮدن روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر و ﺟﻮع ﮔ ﺮگ ﺁﺳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش را‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ اﯼ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻩ اﻳﻢ ﮐ ﻪ ﺗﺠ ﺎوزات ﺧ ﺎرج از اﻧ ﺪازﻩ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻳﮏ اﻗﺘﺼﺎددان ﺑﻮرژوازﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬از ﻟﺤﺎظ ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و ﺑﯽ رﺣﻤ ﯽ ه ﻴﭻ دﺳ ﺖ ﮐﻤ ﯽ از‬
‫‪٦٤‬‬
‫ﻧ ﺪارد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺠ ﺎوزات‬ ‫ﺁن ﭼ ﻪ اﺳ ﭙﺎﻧﻴﻮﻟﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ِﺮ ﺳ ﺮخ ﭘﻮﺳ ﺘﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﺋﯽ ﺁوردﻧ ﺪ‬
‫ﺑﯽ ﺣ ّﺪ و اﻧﺪازﻩ ﻣ ﺂﻻ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ را در زﻧﺠﻴ ﺮ ﻣﻘ ﺮرات ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗ ﺮار داد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﻧﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻪ‬

‫‪„Rep. Etc. ٣١st Oct. ١٨٥٦“. P. ٤٨ -٦١‬‬

‫‪" -٦٢‬ﺁن هﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻮداﻧﺪ‪„Rep. Of the Insp. Etc. ٣٠th April ١٨٦٠”, p. ٥٦. .‬‬
‫‪ -٦٣‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ﭼﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﭼﻪ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" -٦٤‬ﺁزﻣﻨﺪﯼ ﺳﻮدﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﮑﺎب ﺑﯽ رﺣﻤﯽ هﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫زﺣﻤﺖ از ﺁن ﭼﻪ اﺳﭙﺎﻧﻴﻮﻟﯽ هﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻓﺘﺢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁوردن ﻃﻼ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫‪(„John wade: History of the Middle and Working Classes“, London, ١٨٣٣,‬‬
‫)‪٣e èdit. P. ١١٤‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺌﻮرﻳﮏ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ از اﺻﻮل ﻋﻠﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ زﻣ ﺎن ﺧ ﻮد داراﯼ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﺑ ﺪﻳﻊ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﺨ ﺶ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺁن دزدﯼ ﺷ ﺮم ﺁورﯼ اﺳ ﺖ از اﺛ ﺮ ﺳ ﺮ‪.‬م‪ .‬اﻳ ﺪن‬
‫‪ sir M. Eden‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪„History of the Poor“, London, ١٧٩٩ :‬‬

‫‪٩٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﻌﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﻣﮑﻴﺪن ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﺎ اﻣ ﺮوز هﻨ ﻮز ﺑ ﯽ ﺑﻨ ﺪ‬

‫و ﺑﺎر اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺗﺎ دﻳﺮوز ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺮاوﺗﻮن ‪ ،Broughton‬ﻳﮑﯽ از اﻣﻨﺎﯼ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان رﺋ ﻴﺲ ﻣﻴﺘﻴﻨﮕ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫در ﺷﻬﺮدارﯼ ﻧﻮﺗﻴﻨﮕﺎم در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ١٤‬ژاﻧﻮﻳﻪ ﯼ ‪ ١٨٦٠‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺮدﻣ ﺎن ﺷﻬﺮﻧ ﺸﻴﻦ ﺷ ﺎﻏﻞ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺗ ﻮرﯼ ﺳ ﺎزﯼ دﭼ ﺎر ﭼﻨ ﺎن‬
‫درﺟ ﻪ اﯼ از ﻓﻘ ﺮ و ﺳ ﻴﻪ روزﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ دﻧﻴ ﺎﯼ ﻣﺘﻤ ﺪن از ﺁن ﺑ ﯽ اﻃ ﻼع اﺳ ﺖ‪ ...‬از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٣،٢‬و ‪ ٤‬ﺻ ﺒﺢ ﮐﻮدﮐ ﺎن ‪ ٩‬ﺳ ﺎﻟﻪ و دﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ از ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ ﭼ ﺮﮐﻴﻦ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑﻴ ﺮون‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﻮر و ﻧﻤﻴﺮ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪١١ ،١٠‬و ‪ ١٢‬ﺷ ﺐ‬
‫ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻋﻀﺎء ﺑﺪن ﺁﻧﺎن ﭘﮋﻣ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻣﺘ ﺸﺎن ﺧﻤﻴ ﺪﻩ و ﭼﻬ ﺮﻩ ﺷ ﺎن ﺑﻬ ﺖ زدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺁن هﺎ در ﺧﻤﻮدﮔﯽ ﺳﻨﮓ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﻓﺮو ﻣﯽ رود ﺁن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫دﻳﺪار ﺁن هﺎ ﺑﺪن را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ در ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺟﺎﯼ ﺷ ﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣﺎﻟ ﺖ ‪ Mallett‬و ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران دﻳﮕ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﻣﺒﺎﺣﺜ ﺎت ﺑ ﻪ اﻋﺘ ﺮاض‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ...‬ﺁن ﺳﻴ ﺴﺘﻤﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺸﻴﺶ ﻣﺤﺘ ﺮم ﻣﻮﻧﺘﮕ ﻮ وﻟ ﯽ ‪Montagu Valpy‬‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮد ﻋﺒﺎرت از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮدﮔﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﯽ ﭼﻪ در زﻣﻴﻨ ﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫و ﭼﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ﻣﺎدﯼ‪ ،‬ﻣﻌﻨ ﻮﯼ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪ ...‬ﭼ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺷ ﻬﺮﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﻋﻠﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺧﻮاﺳ ﺘﺶ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻣ ﺮدان ﺑ ﻪ‬
‫‪ ١٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺤ ﺪود ﮔ ﺮدد!‪ ...‬ﻣ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ درﺧ ﺖ ﮐ ﺎران وﻳﺮﺟﻴﻨ ﺎ و ﮐ ﺎروﻟﻴﻦ داد‬
‫ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻣﮕ ﺮ ﺑ ﺎزار ﺑ ﺮدﻩ ﻓﺮوﺷ ﺎن ﺁن ه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم ﻓﺠ ﺎﻳﻊ ﺗﺎزﻳﺎﻧ ﻪ ه ﺎ و‬
‫دادوﺳ ﺘﺪ ﮔﻮﺷ ﺖ اﻧ ﺴﺎﻧﻴﺶ‪ ،‬از اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﺘﺎر ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﻣﻮﺟ ﻮدات ﺑ ﺸﺮﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران از ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺗ ﻮر ﺻ ﻮرت و ﻳﻘ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺷﺮم ﺁورﺗﺮ اﺳﺖ؟"‪. ٦٥‬‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﮔ ﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ )‪ (Pottery‬اﺳ ﺘﺎﻓﻮرد ﺷ ﺎﻳﺮ ﻃ ﯽ ‪ ٢٢‬ﺳ ﺎل اﺧﻴ ﺮ ﻣ ﻮرد ﺳ ﻪ‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﺋﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺎزﺟﻮﺋﯽ هﺎ در ﮔﺰارش ﺁﻗ ﺎﯼ اﺳ ﮑﺮﻳﻮن‬

‫‪ -٦٥‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ دﻳﻠﯽ ﺗﻠﮕﺮاف ﻟﻨﺪن ﻣﻮرخ ‪ ١٧‬ژاﻧﻮﻳﻪ ﯼ ‪١٨٦٠‬‬

‫“‪London: „Daily Telegraph‬‬

‫‪٩٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ Scriven‬ﺟ ﺰء ﮔ ﺰارش ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن " ‪Children´s Employment‬‬

‫‪ "Commissioners‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬در ﮔﺰارش ‪ ١٨٦٠‬دﮐﺘﺮ ﮔﺮﻳﻨﻬ ﺎو ‪Dr. Greenhow‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺰﺷ ﮑﯽ ﺷ ﻮراﯼ ﺳ ﺮﯼ ‪ Privy Council‬در ) ‪I, ١١٢-١١٣‬‬
‫" ‪ ( "Public Health, ٣rh Report‬اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ذﮐ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ در‬
‫ﮔﺰارش ‪ ١٨٦٣‬ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﻧﺞ ‪ Longe‬ﺟﺰء‬
‫" ‪"First Report of the Children´s Employment Commission‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ ‪ ١٣‬ژوﺋ ﻦ ‪ ١٨٦٣‬ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻣ ﻦ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از‬
‫ﮔﺰارش هﺎﯼ ‪ ١٨٦٠‬و ‪ ١٨٦٣‬ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺎدت از ﻗﻮل ﺧﻮد اﻃﻔﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻴﺎورم‪ .‬از وﺿﻊ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﺰرگ ﺳ ﺎﻻن‪ ،‬زﻧ ﺎن و دﺧﺘ ﺮان‬
‫ﺟ ﻮان‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﺷ ﻌﺒﻪ ﯼ ﺧﺎﺻ ﯽ از ﺻ ﻨﻌﺖ ﮐ ﻪ در ﺟﻨ ﺐ ﺁن ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺴﯽ ه ﺎ ﮐ ﺎر‬
‫دل ﭘﺴﻨﺪ و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮد ‪. ٦٦‬‬
‫وﻳﻠﻬﻠﻢ وود‪ ،‬ﮐﻪ ‪ ٩‬ﺳﺎﻟﻪ اﺳ ﺖ‪" ،‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ‪ ٧‬ﺳ ﺎل و ‪ ١٠‬ﻣ ﺎﻩ‬
‫داﺷ ﺖ"‪ .‬از اﺑﺘ ﺪا وﯼ "‪ "ran moulds‬ﺑ ﻮد )وﯼ ﮐ ﺎﻻﯼ ﻗﺎﻟ ﺐ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﯼ ﺁﻣ ﺎدﻩ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺸﮏ ﮔﺎﻩ ﻣﯽ ﺑﺮد و ﺳﭙﺲ ﻗﺎﻟﺐ ﺧﺎﻟﯽ را ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮداﻧ ﺪ(‪ ،‬وﯼ ه ﺮ روز هﻔﺘ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪٦‬‬
‫ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ ﮐﺎرش ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪" .‬ﻣﻦ هﺮ روز‬
‫ﻼ ﻃ ﯽ ‪ ٨-٧‬هﻔﺘ ﻪ ﯼ اﺧﻴ ﺮ"‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫هﻔﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﺜ ً‬
‫‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﻮدﮐﯽ ‪ ٧‬ﺳ ﺎﻟﻪ! ج‪ .‬ﻣ ﺮﯼ ‪ ،J. Murray‬ﭘ ﺴﺮ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻟﻪ اﯼ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﻣ ﻦ ﻗ ﺎﻟﺒﺒﺮ و ﭼ ﺮخ ﮔ ﺮداﻧﻢ )‪ .(I run moulds and turn jigger‬ﻣ ﻦ‬
‫ﺻﺒﺢ هﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬و ﮔﺎﻩ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٤‬ﻣﯽ ﺁﻳﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﺷ ﺐ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ را ﺗ ﺎ اﻣ ﺮوز ﺳ ﺎﻋﺖ ‪٨‬‬
‫ﺻﺒﺢ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ ام‪ .‬از ﺷﺐ ﭘﻴﺶ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﺑ ﻪ رﺧﺘﺨ ﻮاب ﻧﺮﻓﺘ ﻪ ام‪ .‬ﺷ ﺐ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﻦ ‪ ٨‬ﻳﺎ ‪ ٩‬ﭘﺴﺮ دﻳﮕﺮ ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻳﮑ ﯽ از ﺁن ه ﺎ اﻣ ﺮوز ﺻ ﺒﺢ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺎز ﮔ ﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ هﻔﺘ ﻪ اﯼ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺷﺐ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ اﺟﺮﺗ ﯽ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﻨﻢ‪ .‬ﻣ ﻦ در اﻳ ﻦ هﻔﺘ ﻪ دو ﺷ ﺐ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎر‬

‫‪ -٦٦‬ﺑﺎ ﮐﺘﺎب اﻧﮕﻠﺲ‪ " Lage etc. " :‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ ٢٤٩‬ﺗﺎ ‪ ٥١‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺮدﻩ ام"‪ .‬ﻓﺮﻧﯽ هﺎ و ‪ Fernyhough‬ﭘﺴﺮ دﻩ ﺳﺎﻟﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ هﻴﭻ وﻗ ﺖ ﻳ ﮏ‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎم ﺑﺮاﯼ ﻧﺎهﺎر ﺧﻮردن در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارم‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻓﻘﻂ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ وﻗ ﺖ ﻧﺎه ﺎر دارم‬
‫ﺁن هﻢ در روزهﺎﯼ ﭘﻨﺞ ﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ و ﺷﻨﺒﻪ" ‪. ٦٧‬‬
‫دﮐﺘ ﺮ ﮔﺮﻳﻨﻬ ﺎو اﻇﻬ ﺎر ﻣ ﯽ دارد ﮐ ﻪ در ﻧ ﻮاﺣﯽ ﮐ ﻪ در ﻧ ﻮاﺣﯽ ﮐ ﻮزﻩ ﺳ ﺎزﯼ‬
‫‪) Stoke - upon - Trent‬اﺳ ﺘﻮﮎ اﭘ ﻮن ﺗﺮﻧ ﺖ( و وﻟ ﺲ ﺗﻨﺘ ﻮن ‪،Wolstanton‬‬
‫ﻋﻤﺮهﺎ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﮐﻮﺗﺎﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ اﺳ ﺘﻮﮎ ﻓﻘ ﻂ ‪ %٣٠/٦‬و در ﺑﺨ ﺶ‬
‫وﻟ ﺴﻦ ﺗﻨﺘ ﻮن ﺗﻨﻬ ﺎ ‪ %٣٠/٤‬از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ذﮐ ﻮر ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ‪ ٢٠‬ﺳ ﺎل در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﮐﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ اﺷ ﺘﻐﺎل دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﻌ ﺬﻟﮏ در ﺑﺨ ﺶ اﺳ ﺘﻮﮎ ﺑ ﻴﺶ از ﻧ ﺼﻒ و در ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮ‬
‫دوﺳ ﻮم از ﻣﺠﻤ ﻮع ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ ﻣ ﺮدان‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ه ﺎﯼ رﻳ ﻮﯼ‪ ،‬ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬دﮐﺘ ﺮ ﺑﻮﺗﺮوﻳ ﺪ ‪ ،Boothroyd‬ﭘﺰﺷ ﮏ ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ ه ﺎﻧﻠﯽ ‪Hanley‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬هﺮ ﻳﮏ از ﻧ ﺴﻞ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﺗ ﺮ و ﺿ ﻌﻴﻒ ﺗ ﺮ از ﻧ ﺴﻞ‬
‫ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد"‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﺰﺷ ﮏ دﻳﮕ ﺮﯼ‪ ،‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣ ﮏ ﺑ ﻴﻦ ‪ Mc Bean‬اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻣ ﯽ دارد‪" :‬از ‪ ٢٥‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ در ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮان ﻣ ﺸﻐﻮل ﺑ ﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠ ﻪ ه ﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽ دهﻢ ﮐﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ داﺋﻤ ًﺎ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﺷ ﺪن ﻗﺎﻣ ﺖ و ﮐ ﺎهﺶ‬
‫وزن ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪ .‬اﻳﻦ اﻇﻬﺎراﺗﯽ اﺳﺖ ﮐ ﻪ از ﮔ ﺰارش ‪ ١٨٦٠‬دﮐﺘ ﺮ ﮔﺮﻳﻨﻬ ﺎو اﺗﺨ ﺎذ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ ‪. ٦٨‬‬
‫از ﮔﺰارش ﺳﺎل ‪ ١٨٦٣‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﺷ ﺮح زﻳ ﺮﻳﻦ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬دﮐﺘ ﺮ ج‪ .‬ت‪.‬‬
‫‪North‬‬ ‫ﺁرﻟ ﺞ ‪ ،Arledge‬ﺳ ﺮ ﭘﺰﺷ ﮏ ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن اﺳ ﺘﺎﻓﻮرد ﺷﺎﻳﺮﺷ ﻤﺎﻟﯽ‬
‫‪ Staffordshire‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬اﮔ ﺮ ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮان ﻣ ﺮد و زن را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺁن هﺎ ﺟﻤﻌﻴﺘﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ اﻧﺤﻄ ﺎط‬
‫ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﻣﻌﻤ ﻮﻻً ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﻗﺎﻣ ﺖ‪ ،‬زﺷ ﺖ اﻧ ﺪام و اﮐﺜ ﺮًا داراﯼ ﺳ ﻴﻨﻪ ه ﺎﯼ ﻣﻌﻴ ﻮب‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد زود ﭘﻴﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺘ ًﺎ ﺟﻮان ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻐﻤﯽ ﻣﺰاج و ﮐﻢ ﺧﻮﻧﻨﺪ‬
‫و اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺋﺺ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺁن هﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺣﻤﻼت ﻣﺪاوم ﺳﻮء هﺎﺿﻤﻪ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻻت ﺟﮕ ﺮ‪،‬‬

‫‪-٦٧‬‬
‫‪"Children´s Employment Commission. First Report etc. ١٨٦٣ " P. ١٦, ١٩, ١٨.‬‬
‫‪„Public Health. ٣rd Report etc.“, P.١٠٢- ١٠٤, ١٠٥ -٦٨‬‬

‫‪١٠٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﻠﻴ ﻪ و روﻣﺎﺗﻴ ﺴﻢ ﻧﻤﺎﻳ ﺎن ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﻟ ﯽ ﻗﺒ ﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﺴﺘﻌﺪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬

‫اﻣﺮاض رﻳﻮﯼ از ﻗﺒﻴﻞ ذات اﻟﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺳﻞ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪ ﭘﻬﻠﻮ و ﺗﻨﮓ ﻧﻔ ﺲ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﯽ ﻧ ﻮﻋﯽ از‬
‫ﺗﻨﮓ ﻧﻔﺲ ﻣﺨﺼﻮص ﺁن هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻨﮓ ﻧﻔﺲ ﻳﺎ ﺳﻞ ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮان ﻣﻌ ﺮوف اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫∗‬
‫ﺧﻨﺎزﻳﺮ ﮐ ﻪ ﻏ ﺪﻩ ه ﺎ‪ ،‬اﺳ ﺘﺨﻮان ه ﺎ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻗ ﺴﻤﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﺪن را ﻣ ﻮرد ﺣﻤﻠ ﻪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ‬
‫دهﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از دو ﺳﻮم ﮐﻮزﻩ ﮔﺮان ﺑﻪ ﺁن ﻣﺒ ﺘﻼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻧﺤﻄ ﺎط‬
‫ﺳﺎﮐﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ از ﻧ ﻮاﺣﯽ ﻣﺠ ﺎور‬
‫ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ روﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ازدواج ه ﺎﺋﯽ ﺑ ﺎ ﻧﮋاده ﺎﯼ ﺳ ﺎﻟﻢ ﺗ ﺮ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد"‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫ﭼ ﺎرﻟﺲ ﭘﻴﺮﺳ ﻮن ‪ Charles Pearson‬ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ اواﺧ ﺮ در هﻤ ﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ﺟ ﺮاح‬
‫ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزرس ﻻﻧ ﭻ ‪ Longe‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻮﻳ ﺴﺪ‪" :‬ﻣ ﻦ از روﯼ ﺁﻣ ﺎر ﺻ ﺤﺒﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ وﻟﯽ ﻃﺒﻖ ﻣﺸﺎهﺪات ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ده ﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﺑ ﺎر ﭼ ﺸﻢ‬
‫ﻣ ﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ اﯼ ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﻼﻣﺖ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ارﺿ ﺎء ﺣ ﺮص و ﺁز‬
‫اوﻟﻴﺎء ﺁن هﺎ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻓﺪا ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻴﺠﺎن و ﺗﺄﺛﺮ ﻣﺮا ﻓ ﺮا ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد"‪ .‬وﯼ ﻋﻠ ﻞ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ ﮐﻮزﻩ ﮔﺮان را ﺑﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺎرد و در ﭘﺎﻳ ﺎن ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁن ه ﺎ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺎﻋﺎت‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﺎر را ذﮐﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن در ﮔﺰارش ﺧﻮد ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر اﻣﻴﺪوارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ‪" :‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻪ در دﻳﺪﻩ ﯼ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎم ارﺟﻤﻨ ﺪﯼ دارد‪ ،‬ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﻣﺎﻳ ﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻨﮕﯽ ﻧﮕﺮدد ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺶ را هﻤﺮاﻩ ﺑ ﺎ اﻧﺤﻄ ﺎط ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و اﻧ ﻮاع‬
‫ﻋﻴﻮب ﺑﺪﻧﯽ و ﺣﺘﯽ ﻣﺮگ ﻧﻮرس ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐ ﺎر و ﻣﻬ ﺎرت ﺁﻧ ﺎن ارﮐ ﺎن‬
‫اﻳ ﻦ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ درﺧ ﺸﺎﻧﻨﺪ" ‪ . ٦٩‬ﺁن ﭼ ﻪ ﻣ ﺎ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮان اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮔﻔﺘ ﻴﻢ در ﻣ ﻮرد‬
‫ﮐﻮزﻩ ﮔﺮان اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪. ٧٠‬‬
‫ﮐﺒﺮﻳﺖ ﺳﺎزﯼ از ﺳﺎل ‪ ١٨٣٣‬ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﯼ ﻧ ﺼﺐ ﮔ ﻮﮔﺮد‬
‫ﺑ ﻪ روﯼ ﺳ ﺎﻗﻪ ه ﺎﯼ ﻧ ﺎزﮎ ﭼ ﻮب ﮐ ﺸﻒ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٥‬اﻳ ﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺴﻂ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺪوًا در ﻣﺤﻠ ﻪ ه ﺎﯼ ﭘ ﺮ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﻟﻨ ﺪن اﻳﺠ ﺎد‬

‫∗‪ Scrofule, Scrofulose -‬ﻳﺎ ‪Skrophulose‬‬

‫‪ -٦٩‬ﺻﻔﺤﺎت ‪ ٢٤‬و ‪ ٢٢‬و ‪"Children´s Employment Commission,١٨٦٣ " XI.‬‬
‫‪ -٧٠‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪XLVI I‬‬

‫‪١٠١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮔﺮدﻳ ﺪ و از ﺁن ﺟ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻨﭽ ﺴﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻣﻨﮕ ﺎم‪ ،‬ﻟﻴﻮرﭘ ﻮل‪ ،‬ﺑﺮﻳ ﺴﺘﻮل‪ ،‬ﻧ ﻮروﻳﭻ‪ ،‬ﻧﻴﻮﮐﺎﺳ ﻞ‪،‬‬
‫∗‬
‫ﮔﻼﺳ ﮑﻮ ﺳ ﺮاﻳﺖ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮد ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﺗ ﺸﻨﺞ ﻓﮑ ﻴﻦ را ﺑ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺁورد‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ اﯼ ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﭘﺰﺷ ﮑﺎن وﻳ ﻦ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٥‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ﻣﺨ ﺼﻮص‬
‫ﮐﺒﺮﻳﺖ ﺳ ﺎزان ﮐ ﺸﻒ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﻧﻴﻤ ﯽ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺒﺮﻳ ﺖ ﺳ ﺎزﯼ ﭘ ﺴﺮان ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل‬
‫و دﺧﺘ ﺮان ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎﻟﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﮐﺒﺮﻳ ﺖ ﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻧﺎﺳ ﺎﻟﻢ ﺑ ﻮدن و‬
‫ﮐ ﺎر زﻧﻨ ﺪﻩ اش ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺪ ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑﻴﻨ ﻮاﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻴ ﻮﻩ زﻧ ﺎن ﻧ ﻴﻢ ﮔﺮﺳ ﻨﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﺣﺎﺿ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ اﻃﻔ ﺎل ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺁن ﺟ ﺎ ﺑﻔﺮﺳ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ "ﻻﻏﺮ و ﭘﺮﻳﺪﻩ رﻧﮓ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺮدﻩ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ژﻧﺪﻩ ﭘ ﻮش و ﺗﺮﺑﻴ ﺖ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ" ‪ . ٧١‬از ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎزرس واﻳ ﺖ ‪ White‬ﺷ ﻬﺎدت ﺁن ه ﺎ را اﺳ ﺘﻤﺎع‬
‫ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ٢٧٠ ،‬ﻧﻔ ﺮ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل‪ ٥٠ ،‬ﻧﻔ ﺮ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٠‬ﺳ ﺎل‪ ١٠ ،‬ﻧﻔ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫زﺣﻤﺖ ‪ ٨‬ﺳﺎل و ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺗﺎزﻩ ‪ ٦‬ﺳﺎل داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٢‬ﺗ ﺎ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺷﺐ ﮐﺎرﯼ و ﻏﺬاﯼ ﻏﻴﺮ ﻣﮑﻔ ﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ در ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺴﻤﻮم‬
‫∗‬
‫از ﺑﺨ ﺎر ﮔ ﻮﮔﺮد ﺻ ﺮف ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ داﻧﺘ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎ را ﻣ ﺸﺎهﺪﻩ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺷ ﺪاﻳﺪ و ﻓﺠ ﺎﻳﻌﯽ را ﮐ ﻪ در دوزخ ﺧﻴ ﺎﻟﯽ ﺧ ﻮد ﺗ ﺼﻮر ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼﻨ ﺪ ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎﻏﺬ دﻳﻮارﺳﺎزﯼ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ هﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑ ﻪ روﯼ ﮐﺎﻏ ﺬ‬
‫ﭼﺎپ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ هﺎ ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬از ﺁﺧ ﺮ اﮐﺘﺒ ﺮ ﺗ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻣ ﺎﻩ ﺁورﻳ ﻞ ﺑﺤﺒﻮﺣ ﻪ ﯼ ﻓ ﺼﻞ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬اﮐﺜ ﺮًا در اﻳ ﻦ دوران ﮐ ﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑﻼاﻧﻘﻄ ﺎع از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ دﻩ ﻋﺼﺮ و ﺣﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁن در ﺷﺐ اﻣﺘﺪاد دارد‪.‬‬

‫∗‪Mundsperre, Trisme -‬‬

‫‪ -٧١‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﻪ ‪. LIV‬‬
‫∗‪ -‬داﻧﺘﻪ اﻟﯽ ﮔﻴﺮﯼ ‪ -(١٣٢١ -١٢٦٥) Dante Alighieri‬ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ در‬
‫دوران زوال ﻗﺮون وﺳﻄﯽ‪ .‬اﺛﺮ ﻣﺸﻬﻮر او "ﮐﻤﺪﯼ اﻟﻬﯽ" اﺳﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺗ ﻀﺎدهﺎﯼ دوران ﮔ ﺬار‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ از ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪..‬‬

‫‪١٠٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ )‪ ،(١٨٦٢‬ﺷ ﺶ ﻧﻔ ﺮ از ‪١٩‬‬

‫ج‪ .‬ﻟ ﻴﭻ ‪ J. Leach‬اﻇﻬ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪" :‬زﻣ ﺴﺘﺎ ِ‬
‫دﺧﺘﺮ ﺟﻮان ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺑﻴﻤ ﺎر ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮﻧﮕﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘ ﻮاﻧﻢ دﻳﮕ ﺮان را ﺑﻴ ﺪار ﻧﮕ ﺎﻩ دارم ﻣﺠﺒ ﻮرم داﺋﻤ ًﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ داد و ﻓﺮﻳ ﺎد ﮐ ﻨﻢ‪ ".‬و‪ .‬دﻓ ﯽ ‪ W. Duffy‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﮐﻮدﮐ ﺎن اﻏﻠ ﺐ از ﺷ ﺪت‬
‫ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﺸﻢ هﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻧﮕﺎﻩ دارﻧﺪ و در واﻗﻊ ﻣﺎ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ اﮐﺜﺮًا ﺑﻪ‬
‫زﺣﻤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ را دارﻳﻢ"‪ .‬ج‪ .‬ﻻﻳﺖ ﺑﻮرن ‪ J. Lightbourne‬اﻇﻬﺎر ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﻣﻦ ‪ ١٣‬ﺳﺎل دارم‪ ...‬در زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺎ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷ ﺐ و زﻣ ﺴﺘﺎن ﻗﺒ ﻞ از ﺁن ﺗ ﺎ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷﺐ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﭼﻨ ﺎن ﭘﺎه ﺎﯼ ﻣﺠ ﺮوح ﻣ ﻦ درد ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ از ﻓﺮﻳ ﺎد ﮐ ﺮدن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐ ﻨﻢ"‪ .‬ج‪ .‬اﭘ ﺴﺪن ‪ G. Apsden‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺎﺳﺖ هﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﻴﺶ ﻧﺪاﺷ ﺖ و ﻣ ﻦ ﻋ ﺎدت ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮدم ﮐ ﻪ او را‬
‫ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺁﻣ ﺪن و رﻓ ﺘﻦ ﻗﻠﻤ ﺪوش ﮐ ﺮدﻩ از ﺑ ﺮف ﺑﮕ ﺬراﻧﻢ‪ ...‬وﯼ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ در‬
‫روز ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ...‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﻣﻦ اﺟﺒﺎرًا ﺑﻪ زاﻧﻮ درﺁﻣﺪم ﺗﺎ ﺑﻪ او ﻏ ﺬا ﺑ ﺪهﻢ‬
‫زﻳ ﺮا وﯼ ﭘﻬﻠ ﻮﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺧ ﻮد اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ ﺑ ﻮد و ﺣ ﻖ ﻧﺪاﺷ ﺖ ﺁن را ﺗ ﺮﮎ ﮐﻨ ﺪ و ﻳ ﺎ از ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازد"‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﮑﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﮐﻪ ﺧﻮد در ﺁن ﺻﺎﺣﺐ ﺳ ﻬﻢ ﺑ ﻮد‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻣﺎ ﺑﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺎه ﺎر دﺳ ﺖ ﺑﮑ ﺸﻴﻢ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ )ﻣﻘ ﺼﻮد او‬
‫ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ "ﻣﺎ" ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ( ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ﯼ دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫و ﻧﻴﻤ ﻪ در ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٤/٥‬ﻋ ﺼﺮ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و از ﺁن ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ زﻣ ﺎن اﺿ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪. ٧٢‬‬
‫)ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﯼ اﺳﻤﻴﺖ هﻢ ﻃﯽ اﻳﻦ دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻤ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد ﻏ ﺬا‬
‫ﻧﻤﯽ ﺧ ﻮرد؟(‪ .‬ﻣ ﺎ )هﻤ ﻴﻦ ﺁﻗ ﺎﯼ اﺳ ﻤﻴﺖ( ﻧ ﺪرﺗ ًﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﻋ ﺼﺮ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻴﻢ‬

‫‪ -٧٢‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت را درﻣﻌﻨﺎﯼ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﺧﻮدﻣﺎن ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ‬
‫ﮐﺎر را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺿ ﻤﻦ ﺁن اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﻋ ﺎدﯼ ﻧﻴ ﺰ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﮐﻤ ﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻣ ﺰد ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ‬
‫ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ روزاﻧﻪ ﯼ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻬ ﺎﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از‬
‫ارزش ﺁن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ وﻗ ﺖ اﺿ ﺎﻓﯽ ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﮏ ﻧﻴﺮﻧ ﮓ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از اﻳ ﻦ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻃ ﯽ‬
‫"روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر" ﺑﻬﺎﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺗﻤﺎﻣًﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد ﺑﺎز ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در اﺻﻞ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫)ﻳﻌﻨﯽ از ﻣﺼﺮف ﮐﺮدن ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺎن( ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺳﺎل ﻣﺎ ﺑ ﺎ وﻗ ﺖ‬
‫اﺿﺎﻓﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ....‬ﮐﻮدﮐ ﺎن و ﺑﺰرﮔ ﺴﺎﻻن )‪ ١٥٢‬ﭘ ﺴﺮ و دﺧﺘ ﺮ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل و‬
‫‪ ١٤٠‬ﺑﺰرگ ﺳﺎل( ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻃﯽ ‪ ١٨‬ﻣﺎﻩ اﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ دﺳ ﺖ ﮐ ﻢ ‪ ٧‬روز و‬
‫ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ در هﻔﺘﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎهﻔﺘﻪ اﯼ ‪ ٧٨‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺷﺶ هﻔﺘﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫در دو ﻣ ﺎﻩ اﻣ ﺴﺎل ﭘﺎﻳ ﺎن ﻳﺎﻓ ﺖ)‪ (١٨٦٣‬ﺣ ﺪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ﺁن ﺑ ﻮد‪ ٨ -‬روز ﻳ ﺎ ‪٨٤‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در هﻔﺘﻪ!"‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ هﻤ ﻴﻦ ﺁﻗ ﺎﯼ اﺳ ﻤﻴﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮدن ﺿ ﻤﻴﺮ ﺟﻤ ﻊ‬
‫ﺷ ﺎهﺎﻧﻪ ﺑ ﺪش ﻧﻤ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﺗﺒ ﺴﻢ ﺑ ﺮ ﻟ ﺐ ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪: :‬ﮐ ﺎر ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ ﺁﺳ ﺎن اﺳ ﺖ"‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫ﺁن ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﭘ ﺮس دﺳ ﺘﯽ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪" :‬ﮐ ﺎر دﺳ ﺘﯽ‬
‫ﺤﯽ ﺗ ﺮ از ﮐ ﺎر ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ اﺳ ﺖ"‪ .‬ﺧﻼﺻ ﻪ ﺁن ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺑ ﺎ ﻧﻔ ﺮت ﺗﻤ ﺎم ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺻ ّ‬
‫ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد "ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ‪ ،‬ﻻاﻗ ﻞ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻏ ﺬا" ﻣﻌﺘﺮﺿ ﻨﺪ‪ – .‬ﺁﻗ ﺎﯼ اﺗﻠ ﯽ‬
‫‪ ،Otley‬ﻣ ﺪﻳﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﮐﺎﻏ ﺬ دﻳﻮارﺳ ﺎزﯼ ﺑ ﻮرو ‪) Borough‬ﻟﻨ ﺪن( ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ دهﺪ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ٩‬ﻋ ﺼﺮ ﮐ ﺎر ﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧ ﻮش‬
‫ﺁﻳﻨﺪ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺑﺎ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎر از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪ ٦‬ﻋ ﺼﺮ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﻣﻄﺒﻮع ! ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﻣﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻧﺎه ﺎر ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ را ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻳﻢ )واﻗﻌ ًﺎ‬
‫ﭼﻪ ﺳﺨﺎوﺗﯽ(‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗ ﻒ ﻣﻮﺟ ﺐ زﻳ ﺎن ﭼﻨ ﺪاﻧﯽ در ﻣ ﻮرد ﮐﺎﻏ ﺬ و رﻧ ﮓ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪...".‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ اﺣﺴﺎس هﻤﺪردﯼ ﻣﯽ اﻓﺰاﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ دﻟﭙﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮدن زﻳﺎن واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫اﻣﺮ را درﮎ ﮐﻨﻢ"‪ .‬در ﮔﺰارش ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ وﺣ ﺸﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از "ﻣﺆﺳﺴﺎت درﺟﻪ ﯼ اول" از اﻳﻦ ﮐﻪ وﻗ ﺖ ﺗﻠ ﻒ ﺷ ﻮد )ﻳﻌﻨ ﯽ وﻗﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺻ ﺮف‬
‫ﺗﺼﺮف ﮐﺎر دﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽ ﺷ ﻮد(‪ ،‬و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ "ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺑ ﻪ ه ﺪر رود" ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ "دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ" ﺑﺮاﯼ ﺁن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٣‬و ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل‪،‬‬
‫ﻃﯽ ‪ ١٢‬ﺗﺎ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻋﺖ از ﻧﺎهﺎر ﺧﻮردن ﻣﺤﺮوم ﮔﺮدﻧﺪ و در ﻣﻮرد ﺗﻐﺬﻳﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ هﻤ ﺎن‬
‫ﻃﻮر ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ذﻏﺎل و ﺁب ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﯽ رﻳﺰﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺻ ﺎﺑﻮن ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﻢ ﻣ ﯽ زﻧﻨ ﺪ‬

‫‪١٠٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و ﻳ ﺎ روﻏ ﻦ ﺑ ﻪ ﭼ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﺁن ه ﺎ را در اﺛﻨ ﺎﯼ‬

‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎدﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد ﮐﻤﮑﯽ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪. ٧٣‬‬
‫هﻴﭻ ﻳﮏ از رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻗﺪر ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪر ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ‬
‫)ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺎن ﭘﺰﯼ ﮐﻪ ﺗﺎزﻩ دارد راﻩ ﺧﻮد را ﻣﯽ ﮔ ﺸﺎﻳﺪ(‪ .‬ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﮔﯽ در‬
‫اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺪﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان هﻤﺎن ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺘﻴﻖ ﻗﺒ ﻞ از ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺖ را‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺷﻌﺮاﯼ ﻋﻬﺪ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ رم ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﺗ ﺎ اﻣ ﺮوز ﺣﻔ ﻆ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در اﻳ ﻦ‬
‫ﻼ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻓﻨ ﯽ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫رﺷﺘﻪ دﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ هﻤﺎن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﻣﯽ ﺁورد ﺑﺪوًا ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬وﯼ در اﺑﺘﺪا ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ هﻤ ﺎن‬
‫ﻃﻮر ﮐﻪ هﺴﺖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻘﻠ ﺐ ﺑ ﺎور ﻧﮑﺮدﻧ ﯽ اﯼ ﮐ ﻪ در اﻣ ﺮ ﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ در ﻟﻨ ﺪن‪ ،‬ﺑ ﺮوز ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﺪوًا ﺑ ﻪ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺗﺤﻘﻴ ﻖ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻋ ﻮام‪ ،‬در ﮔ ﺰارش ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥٥ -٥٦‬ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫"ﺗﻘﻠ ﺐ در ﻣ ﻮاد ﻏ ﺬاﺋﯽ" و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ دﮐﺘ ﺮ ه ﺴﻞ ‪ ،Dr. Hassal‬ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان "‪ ،"Adulterations detacted‬اﻓﺸﺎء ﮔﺮدﻳﺪ ‪ . ٧٤‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ اﻓ ﺸﺎﮔﺮﯼ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ‪ ٦‬اوت ‪ ١٨٦٠‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪:‬‬
‫“‪„for preventing the adulation of articles of food and drink‬‬
‫)ﺑﺮاﯼ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺗﻘﻠﺐ در ﺧﻮارﺑﺎر و ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ( ﺗ ﺼﻮﻳﺐ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑ ﯽ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ‬
‫ﺑﻮد زﻳﺮا ﻃﺒﻌ ًﺎ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ﻣﺮاﻋﺎت و ﻣﻼﺣﻈﻪ را درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺁزاد ﻣﺒﺬول ﻣﯽ داﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺗﻘﻠﺒ ﯽ را وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ "ﺗﺤ ﺼﻴﻞ ﻧ ﺎن ﺷ ﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ ﯼ" ﺧ ﻮﻳﺶ‬
‫ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ "‪ . ٧٥ "to turn honest penny‬ﺧ ﻮد ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮ ﮐﻤ ﺎﺑﻴﺶ‬

‫‪„Children´s Employment Commission“ ١٨٦٣, Evidence PP. ١٢٣, -٧٣‬‬

‫‪١٢٤, ١٢٥, ١٤٠, LIV.‬‬
‫‪ -٧٤‬زاﺟﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺮم ﺳﺎﺋﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻤﮏ ﻣﺨﻠﻮط ﮔﺮدﻳﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎﻻﯼ راﻳ ﺞ ﺗﺠ ﺎرﺗﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮ ﻣﻌﻨﺎﯼ ")(" )ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻧﺎﻧﻮا( ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٧٥‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ داﻧ ﻴﻢ‪ ،‬دودﻩ ﺷ ﮑﻞ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪﯼ از ﮐ ﺎرﺑﻮن اﺳ ﺖ و ﻧ ﻮﻋﯽ از ﮐ ﻮد را‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺎرﯼ ﭘﺎﮎ ﮐ ﻦ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ اﺟ ﺎرﻩ داران اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٢‬هﻴﺌ ﺖ ﻣﻨ ﺼﻔﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن " ‪ " Juryman‬ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺖ‪ ،‬ﻃ ﯽ ﻣﺤﺎﮐﻤ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را روﺷﻦ ﺳﺎزد ﮐﻪ ﺁﻳﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دودﻩ اﯼ‪ ،‬ﺑﺪون اﻃﻼع ﺧﺮﻳ ﺪار‪ ،‬ﺑ ﺎ ‪%٩٠‬‬

‫‪١٠٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺳﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ اﯼ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﺧﻮد را اﺑﺮاز داﺷ ﺖ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗﺠ ﺎرت ﺁزاد ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از دادوﺳ ﺘﺪ ﺑ ﺎ ﻣ ﻮاد ﺗﻘﻠﺒ ﯽ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﻮﺧﯽ‬
‫"ﻣ ﻮاد ﺳﻮﻓ ﺴﻄﺎﺋﯽ ﺷ ﺪﻩ" ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻨ ﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ اﻳ ﻦ ﻧ ﻮع "ﺳﻮﻓ ﺴﻄﺎﺋﯽ" ﺑﻬﺘ ﺮ از‬
‫∗∗‬ ‫∗‬
‫ﭘﺮوﺗ ﺎﮔﻮراس ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺳ ﻴﺎﻩ از ﺳ ﻔﻴﺪ و ﺳ ﻔﻴﺪ از ﺳ ﻴﺎﻩ ﺑ ﺴﺎزد و ﺑﻬﺘ ﺮ از اﻟ ﻪ ﺁﺗﻬ ﺎ‬
‫ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ هﻢ زدن ‪ ad ocules‬ﺧﻴﺎل ﺑﻮدن واﻗﻌﻴﺖ را اﺛﺒﺎت ﻧﻤﺎﻳﺪ ‪. ٧٦‬‬

‫‪ " amis du commerce‬ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‬

‫ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ دودﻩ اﯼ دودﻩ ﯼ ﺗﺠﺎرﯼ "واﻗﻌﯽ" اﺳﺖ و ﺷﮑﺎﻳﺖ اﺟﺎرﻩ دار را ﻣﺮدود داﻧﺴﺘﻪ و ﻋ ﻼوﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺁن وﯼ را ﺑﻪ ﺗﺄدﻳﻪ ﺧﺴﺎرت ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫∗‪ ٤١١ -٤٨١) Protagoras -‬ﻗﺒ ﻞ از ﻣ ﻴﻼد(‪ -‬ﻳﮑ ﯽ از ﻓﻼﺳ ﻔﻪ ﯼ ﺳﻮﻓ ﺴﻄﺎﺋﯽ ﻳﻮﻧ ﺎن‪ .‬وﯼ‬
‫اﻧﺴﺎن را در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽ داد و ﻣﻌﺘﻘ ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ "اﻧ ﺴﺎن ﻣﻘﻴ ﺎس هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ اﺳ ﺖ"‪.‬‬
‫ﭼﻮن در وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﺎن ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻤﻮد ﻣﻮرد اﺗﻬﺎم و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫∗∗‪ - Elèates -‬ﮔﺮوهﯽ از ﻓﻼﺳﻔﻪ ﯼ ﻳﻮﻧﺎن ﻗﺪﻳﻢ )ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺪﻩ ﯼ ﺷﺸﻢ و اواﻳ ﻞ ﻗ ﺮن ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘ ﻴﺶ‬
‫از ﻣﻴﻼد( ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ اﻟﻪ ﺁ ‪) Elèa‬ﺟﻨﻮب اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ(‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ از ﺁن ﺟﺎ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫و ﺣﮑﻤ ﺎﯼ ﻣﻌﺮوﻓ ﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﮔﺰوﻧﻮﻓ ﺎن ‪) Xenophan‬ﻣﺆﺳ ﺲ ﻣﮑﺘ ﺐ(‪ ،‬ﭘﺎرﻣﻨﻴ ﺪ ‪Parmenide‬‬
‫و زﻧ ﻮن ‪ Zenon‬از ﺁن ﺟ ﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﮑﺘ ﺐ اﻟ ﻪ ﺁﺗ ﯽ ﺑ ﺮﺧﻼف ﻣ ﺬهﺐ ﺟ ﺎرﯼ ﻳﻮﻧ ﺎن ﺑﺎﺳ ﺘﺎن‬
‫ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﯼ وﺣ ﺪت وﺟ ﻮد را ﺗﺒﻠﻴ ﻎ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن اﻳ ﻦ ﻣﮑﺘ ﺐ‪ ،‬وﺟ ﻮد ﻳﮕﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺑﯽ ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﻣﮑﺘﺐ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺎت دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮑﯽ هﺮاﮐﻠﻴﺖ‬
‫ﻻ ﺳﺮﭼ ﺸﻤﻪ ﯼ ﻣﻌﺮﻓ ﺖ را اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ﯼ ﺻ ﺮف داﻧ ﺴﺖ و ﻧﻘ ﺶ‬ ‫‪ Heraclite‬ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و اﺻ ﻮ ً‬
‫ﻣﺤ ﺴﻮﺳﺎت را در درﮎ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﻣﻨﮑ ﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ )ﭘﺎرﻣﻨﻴ ﺪ(‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﮑﺘ ﺐ داﻧ ﺶ ﻣﺘ ﺎﻓﻴﺰﻳﮑﯽ را ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ زﻧﻮن ﻃﺮﻳﻘﻪ ﯼ ﺟﺪل و اﺳﺘﺪﻻل راﻋﻠﻴﻪ ﮐﺜﺮت وﺟﻮد و ﻋﻠﻴ ﻪ اﻣﮑ ﺎن ﺣﺮﮐ ﺖ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد ﮐﻪ ﮔﺮ ﭼﻪ ﻧﻔﺴًﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ دﻳﺎﻟﮑـﺘﻴﮏ ﺑﻮد وﻟﯽ راﻩ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ و ﺗﻔﮑﺮ را درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﺻ ﻞ‬
‫وﺟ ﻮد ﺑ ﺎز ﻧﻤ ﻮد و ﻣﻮﺟ ﺐ ﺗﺤ ﻮل در دﻳﺎﻟﮑﺘﻴ ﮏ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ زﻧ ﻮن را ﭘ ﺪر‬
‫دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٧٦‬ﺷﻴﻤﯽ دان ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﺷﻮاﻟﻴﻪ ‪ ، Chevallier‬در ﻣﻮرد ﺗﻘﻠﺐ در ﮐﺎﻻهﺎ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٦٠٠‬ﻗﻠ ﻢ‬
‫ﺟﻨﺲ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁن هﺎ دﻩ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﻃﺮﻳﻘ ﻪ ﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺗﻘﻠ ﺐ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪ .‬وﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﻃ ﺮق را ﻧﻤ ﯽ ﺷﻨﺎﺳ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﯽ داﻧﺪ ﻧﻤﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻗﻨﺪ ‪ ٦‬ﻃﺮﻳﻘﻪ ﯼ ﺗﻘﻠﺐ ذﮐﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ٩ ،‬ﻃﺮﻳﻘ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ روﻏ ﻦ زﻳﺘ ﻮن‪١٠ ،‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﺮﻩ‪ ١٢ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﮏ‪ ١٩ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻴﺮ‪ ٢٠ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﻧ ﺎن‪ ٢٣ ،‬ﺗ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻋ ﺮق‪ ٢٤ ،‬ﺗ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁرد‪ ٢٨ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﻮﮐﻮﻻت‪ ٣٠ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﺷﺮاب‪ ٣٢ ،‬ﺗ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻗﻬ ﻮﻩ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬ﺧ ﻮد ﺧﺪاوﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از دﭼﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮐﺘﺎب روار دوﮐﺎر ‪Rouard de‬‬
‫‪ Card‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪„De la falsification des substances sacramenteles“, Paris :‬‬
‫‪) ١٨٥٦‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺗﻘﻠﺐ در اﺷﻴﺎء ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬهﺒﯽ( ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٠٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم را درﺑﺎرﻩ ﯼ "ﻧﺎن روزاﻧﻪ ﯼ" ﺁﻧﺎن و ﻟﺬا درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ هﺎ ﺑﺎز ﮐﺮد‪ .‬در هﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﻓﺮﻳﺎد ﺷ ﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاه ﺎﯼ ﻟﻨ ﺪن از زﻳ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر و ﻏﻴ ﺮﻩ‬
‫در ﻣﻴﺘﻴﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ و ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻋﺮاﻳ ﻀﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ارﺳ ﺎل داﺷ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻓﺮﻳ ﺎد داد ﺧ ﻮاهﯽ اﻳﻨ ﺎن ﭼﻨ ﺎن ﻣﺒ ﺮم ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻩ‪ .‬س‪ .‬ﺗ ﺮﻣﻦ هﻴ ﺮﻩ‬
‫ﺖ ﮐﻤﻴ ﺴﺮ‬
‫ﺳ َﻤ ِ‬
‫‪ ، H. S. Tremenheere‬ﻋ ﻀﻮ ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ‪ ١٨٦٣‬ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ِ‬
‫ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐ ﺸﻮرﯼ ﻣ ﺄﻣﻮر رﺳ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺰارش وﯼ ‪ ٧٧‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ‬
‫اﻇﻬﺎرات ﺷﻬﻮد ﺗﮑﻤﻴ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ دل ﻣ ﺮدم ﻣﻌ ﺪﻩ ﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺗﺤﺮﻳ ﮏ ﻧﻤ ﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﺗ ﻮرات ﺧ ﻮان اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻣ ﯽ داﻧ ﺴﺖ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ اﻧ ﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ رﺣﻤ ﺖ اﻟﻬ ﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬ﻟﺮد زﻣﻴﻦ دار‪ ،‬و ﻳﺎ ﺷﻬﺮﻳﻪ ﺧﻮار ﺳﺎدﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧ ﺎن ﺧ ﻮد را‬
‫ﺑﺎ ﻋﺮق ﺟﺒﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ را ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎن‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ هﻢ ﻋﺮق اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺻ ﺮف ﮐﻨ ﺪ و ﻧ ﺎﻧﯽ ﺑﺨ ﻮرد ﮐ ﻪ‪ ،‬ﺻ ﺮف‬
‫ﻧﻈ ﺮ از زاج و ﺷ ﻦ و ﮐﻠ ﻮخ و ﻣ ﻮاد ﻣﻄﺒ ﻮع ﻣﻌ ﺪﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭼ ﺮﮎ زﺧ ﻢ ه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺗ ﺎر‬
‫ﻋﻨﮑﺒﻮت‪ ،‬اﺟﺴﺎد ﺣﺸﺮات و ﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻓﺎﺳﺪ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻤﻴﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺪون‬
‫هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮاﻋﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد اﺻﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺪس "ﺁزادﯼ ﮐﺴﺐ و ﺗﺠ ﺎرت"‪ ،‬ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗ ﺎ ﺁن ﺗ ﺎرﻳﺦ "ﺁزاد" ﺑ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ ﺑﺎزرﺳ ﺎن دوﻟﺘ ﯽ ﻗ ﺮار دادﻩ ﺷ ﺪ )ﭘﺎﻳ ﺎن دورﻩ ﯼ‬
‫اﺟﻼﺳﻴﻪ ﯼ ﭘﺎرﻟﻤﺎن در ﺳﺎل ‪ .(١٨٦٣‬ﺿﻤﻦ هﻤﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﮐﺎر ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاﻳ ﺎن‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٨‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ ﺗﺎ ‪ ٥‬ﺻﺒﺢ ﻣﻤﻨﻮع ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﯼ اﺧﻴﺮ ﻓ ﺼﻴﺢ ﺗ ﺮ‬
‫از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺟﻠﺪ ﮐﺘﺎب درﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن هﻢ در رﺷﺘﻪ اﯼ از ﺻﻨﻌﺖ ﮐﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﺁﺑﺎء و اﺟﺪادﯼ دارد‪.‬‬
‫ﻵ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١١‬ﺷ ﺐ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺪوًا‬
‫"ﮐﺎر ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاﯼ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﻣﻌﻤ ﻮ ً‬
‫وﯼ ﺧﻤﻴ ﺮ را ﺁﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﺳ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎر ُﭘﺮزﺣﻤ ﺖ اﺳ ﺖ و ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﻣﻘ ﺪار و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﭼﺎﻧﻪ هﺎ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﺳﻪ رﺑﻊ ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ وﯼ ﺑ ﻪ روﯼ ﺗﺨﺘ ﻪ‬
‫ﺧﻤﻴﺮ دراز ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳ ﺮش را ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﮐﻴ ﺴﻪ ﯼ ﺁرد ﺗﮑﻴ ﻪ دادﻩ و ﺑ ﺪﻧﺶ‬

‫‪„Report etc. relating to the Grievances complained of by the -٧٧‬‬

‫‪ Journeymen Bakers etc.” London, ١٨٥٢‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارش دوم ﻃﺒﻊ ﻟﻨﺪن ‪.١٨٦٣‬‬

‫‪١٠٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫را ﺑ ﺎ ﮐﻴ ﺴﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼﻨ ﺪ ﺳ ﺎﻋﺘﯽ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺑ ﺪ‪ .‬ﺳ ﭙﺲ ﮐ ﺎر ُﭘﺮﺷ ﺪت و‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﯼ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻤﻴ ﺮ را ور ﺁورد‪ ،‬ﺁن را‬
‫وزن ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﭼﺎﻧ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺗﻨ ﻮر اﻧ ﺪازد‪ ،‬از ﺗﻨ ﻮر ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﺪ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬ﺣ ﺮارت‬
‫ﻳ ﮏ ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ از ‪ ٧٥‬ﺗ ﺎ ‪ ٩٠‬درﺟ ﻪ ﯼ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳ ﺖ )‪ ٢٤‬ﺗ ﺎ ‪ ٣٢‬درﺟ ﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد( اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ه ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮ اﻳ ﻦ ﺣ ﺮارت ﺷ ﺪﻳﺪﺗﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺁن‬
‫ﮐﻪ ﻧﺎن ﭘﺰﯼ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﻧﻮﺑﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﺁن ﺷﺮوع ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ از ﮐ ﺎر ﺷ ﺎق ﺷ ﺒﺎﻧﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺪﻩ اﯼ از روز ﻣﺰدان ﻗﺴﻤﺘﯽ از اوﻗ ﺎت روزاﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺻ ﺮف ﺑ ﺮدن‬
‫ﻧﺎن‪ ،‬در ﺳﺒﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اراﺑﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ازﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﮔﺎﻩ در ﻓﻮاﺻﻞ اﻳﻦ ﮐﺎرهﺎ در ﺧﻮد دﮐﺎن ﻧﻴﺰ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﺼﻞ ﺳﺎل و ﺑﻨﺎ ﺑ ﺮ‬
‫اهﻤﻴ ﺖ ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١‬و ‪ ٦‬ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻋ ﺪﻩ ﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ از روز ﻣ ﺰدان ﺗ ﺎ ﻧ ﺼﻒ ﺷ ﺐ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﺸﻐﻮﻟﻨﺪ" ‪" . ٧٨‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻓ ﺼﻞ‬
‫ﻟﻨﺪن ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﺮخ ﻋﺎدﯼ ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻤ ًﺎ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١١‬ﺷ ﺐ‬
‫ﺗﺎ ‪ ٨‬ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﻳ ﮏ ﻳ ﺎ دو اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﺑ ﺴﻴﺎر ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﭙﺲ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ﭼﻬ ﺎر‪،‬‬
‫ﭘ ﻨﺞ‪ ،‬ﺷ ﺶ و ﺣﺘ ﯽ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٧‬ﺑ ﻪ ﺣﻤ ﻞ ﻧ ﺎن اﺷ ﺘﻐﺎل دارﻧ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻴ ﺴﮑﻮﺋﻴﺖ ﭘ ﺰﯼ ﻣ ﯽ‬
‫ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﺎرﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ‪ ٦‬ﺗﺎ ﭘ ﻨﺞ ﻳ ﺎ ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺑﻨ ﺪ‪ .‬روز ﺟﻤﻌ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫هﻤﻮارﻩ زودﺗﺮ‪ ،‬در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷﺐ‪ ،‬ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺪارﮎ ﻧ ﺎن و ﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺣﻤﻞ ﺁن ﺗﺎ روز ﺷﻨﺒﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٨‬ﺷﺐ و ﺣﺘﯽ اﻏﻠﺐ ﺗ ﺎ روز ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﻳ ﺎ ‪٥‬‬
‫ﺻﺒﺢ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ هﺎﯼ ﻣﺮﻏﻮب ﮐﻪ ﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﺮخ ﮐﺎﻣﻞ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪ‪،‬‬
‫روزه ﺎﯼ ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ ﭼﻬ ﺎر ﺗ ﺎ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺗ ﺪارﮐﯽ ﺑ ﺮاﯼ روز ﺑﻌ ﺪ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪...‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﺎن را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از ﻧﺮخ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪ " ‪underselling‬‬
‫ﻼ ﮔﻔﺘ ﻴﻢ ﺑ ﻴﺶ از ﺳ ﻪ ﭼﻬ ﺎرم ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ه ﺎﯼ ﻟﻨ ﺪن‪ ،‬ﺑ ﺎز‬
‫‪ ،"masters‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ از ﺁن ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﮐﺎر ﺁن هﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫در داﺧ ﻞ دﮐ ﺎن ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬زﻳ ﺮا ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻧ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫‪ -٧٨‬درهﻤﺎن ﮔﺰارش ‪„First Report erc.“ S. VI‬‬

‫‪١٠٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺧﺮدﻩ ﻓﺮوﺷﺎن ﺧﺎرج ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در دﮐﺎن ﺧ ﻮد ﻧ ﺎن ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن هﻔﺘﻪ‪ ...،‬ﻳﻌﻨﯽ روز ‪ ٥‬ﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﮐﺎر در اﻳﻦ ﺟﺎ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬ﺷﺐ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷ ﻮد و‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺣﺪاﻗﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ژرﻓﺎﯼ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﺷﺐ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ" ‪. ٧٩‬‬
‫در ﻣ ﻮرد اﻳ ﻦ "‪ "underselling masters‬ه ﺎ ﺣﺘ ﯽ از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ درﮎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ "ﮐ ﺎر ﻣﺠ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاه ﺎ" ) ‪the unpaid‬‬
‫‪ (labaur of the men‬ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ رﻗﺎﺑ ﺖ ﺁن ه ﺎ را ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ" ‪ ٨٠‬و‬
‫‪ "full‬رﻗﺒ ﺎء ارزان ﻓ ﺮوش‬ ‫‪priced‬‬ ‫ﺧﺒ ﺎزﯼ ه ﺎﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻓ ﺮوش "‪baker‬‬
‫"‪ " underselling‬ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ دزد ﮐ ﺎر دﻳﮕ ﺮﯼ و ﺗﻘﻠ ﺐ ﮐ ﺎر‪ ،‬در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﺎزرﺳﯽ اﻓﺸﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪" .‬ﺁن هﺎ ﻓﻘﻂ در ﺳ ﺎﻳﻪ ﯼ ﻓﺮﻳ ﺐ دادن ﻣ ﺮدم و در اﺛ ﺮ‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ‪ ١٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ" ‪. ٨١‬‬
‫ﺗﻘﻠﺐ در ﻧﺎن و ﺗ ﺸﮑﻴﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ از ﻧﺎﻧﻮاﻳ ﺎن‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻧ ﺎن را ارزان ﺗ ﺮ از ﺑﻬ ﺎﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ ﺁن‬
‫ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺁﻏ ﺎز ﻗ ﺮن هﻴﺠ ﺪهﻢ ﮔ ﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﺒ ﺎزﯼ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻔﯽ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ داد و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ﺁﺳ ﻴﺎﺑﺎن ﻳ ﺎ‬
‫ﻋﺎﻣ ﻞ ﺁرد ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ اﺳ ﺘﺎد ﺧﺒ ﺎزان رﺳ ﻤﯽ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ ‪ . ٨٢‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬

‫‪ -٧٩‬هﻤﺎن ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪LXXI‬‬

‫‪George Read: „The History of Baking“, London ١٨٤٨, P. ١٦ -٨٠‬‬
‫‪ -٨١‬اﻇﻬﺎرات ﺧﺒﺎزان ﮐﺎﻣﻞ ﻓﺮوش‪ .‬ﭼﻴﺰﻣﺎن ‪ Cheesman‬ﺻﻔﺤﻪ ‪١٠٨‬‬
‫"‪"Report (First) etc. Evidence.‬‬
‫‪ -٨٢‬در هﻤ ﺎن ﮐﺘ ﺎب ﺟ ﺮج رﻳ ﺪ‪ .‬در ﭘﺎﻳ ﺎن ﻗ ﺮن هﻔ ﺪهﻢ و اواﻳ ﻞ ﻗ ﺮن هﻴﺠ ﺪهﻢ اﻳ ﻦ ﻋ ﺎﻣﻠﻴﻦ‬
‫) ‪ ( Factors‬ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را در درون ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺣﺮﻓ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ هﻨ ﻮز رﺳ ﻤﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ " ‪) " Public Nuisances‬اﺧﻼل ﮔﺮان ﻋﻤﻮﻣﯽ( اﻓﺸﺎء ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ در دورﻩ ﯼ‬
‫اﺟﻼﺳﻴﻪ ﯼ ﺳ ﻪ ﻣﺎه ﻪ اﻣﻨ ﺎﯼ ﺻ ﻠﺢ ﮐﻨ ﺖ ﻧ ﺸﻴﻦ ﺳﻮﻣﺮﺳ ﺖ ‪ ، Somerset‬هﻴﺌ ﺖ ﻣﻨ ﺼﻔﻪ ﯼ ﺑ ﺰرگ‬
‫" ‪ " Grand Jury‬ﻳﺎدداﺷﺘﯽ " ‪ " Presentment‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺠﻠﺲ ﻋ ﻮام ﺗﻬﻴ ﻪ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺁن‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد‪" :‬ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺑﻼﮎ ول ه ﻮل ‪ Blackwell Hall‬زﻳ ﺎن زﻧﻨ ﺪﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣﻨ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﻟﺒﺎس ﺻﺪﻣﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ و ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ ﯼ ﺁﻧﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭼ ﻮن ﻃ ﺎﻋﻮن ﻣ ﻮرد ﺗﻌﻘﻴ ﺐ و ﻓ ﺸﺎر ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ"‪.‬‬
‫)‪(„The Case of our English Wool etc.“ London ١٦٨٥, P. ٦-٧‬‬

‫‪١٠٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯼ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺧﺎرج از ﺣ ّﺪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر و ﺷﺐ ﮐﺎرﯼ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﺐ ﮐﺎرﯼ در ﻟﻨﺪن ﻓﻘﻂ از ﺳﺎل ‪ ١٨٢٤‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟ ّﺪﯼ ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺖ ‪. ٨٣‬‬
‫از اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺗﻮان درﮎ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﭼ ﺮا ﮔ ﺰارش ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺷ ﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاه ﺎ را در‬
‫ﻋﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﻢ ﻋﻤ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از ره ﺎﺋﯽ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﺎﻧ ﻪ از ﭼﻨﮕ ﺎل‬
‫ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ اﻃﻔﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﻪ در هﻤ ﻪ ﯼ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎ ﻋ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺪرﺗ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﻦ‬
‫‪ ٤٢‬ﺳﺎل ﻣ ﯽ رﺳ ﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ ﺧﺒ ﺎزﯼ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ از داوﻃﻠ ﺐ ﺳﺮﺷ ﺎر اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ "ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر" ﺑ ﺮاﯼ ﻟﻨ ﺪن ﻋﺒﺎرﺗﻨ ﺪ از اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻧ ﻮاﺣﯽ ﮐ ﺸﺎورزﯼ‬
‫ﻏﺮب اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺁﻟﻤﺎن‪.‬‬
‫در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٨٦٠ -١٨٥٨‬ﺷ ﺎﮔﺮد ﺧﺒ ﺎزان اﻳﺮﻟﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺮج ﺷﺨ ﺼﯽ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻴﺘﻴﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗﺒﻠﻴ ﻎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ و ﮐ ﺎر ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻼ ﺿﻤﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﯽ ﮐﻪ در ﺷ ﻬﺮ دوﺑﻠ ﻦ ‪ Dublin‬در ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ ١٨٦٠‬ﺑﺮﭘ ﺎ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺜ ً‬
‫ﺣﺮارت ﺧﺎص اﻳﺮﻟﻨﺪﯼ ﺟﺎﻧﺐ ﺁن هﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎر روز ﺑﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﺁﻣﻴ ﺰﯼ واﻗﻌ ًﺎ در وﮐ ﺴﻔﻮرد‪ ،Wexford‬ﮐﻴ ﻞ ﮐﻨ ﯽ ‪ ،Kilkenny‬ﮐﻠﻮﻧﻤ ﻞ‬
‫‪ ،Clonmel‬واﺗﺮ ﻓﻮرد ‪ Waterford‬و ﻏﻴﺮﻩ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻟﻴﻤﺮﻳﮏ ‪Limerick‬‬
‫ﮐﻪ رﻧﺞ هﺎﯼ روزﻣﺰدان‪ ،‬ﺁن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ هﻤﻪ ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺎرج از ﺣ ّﺪ و ﺣ ﺼﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﺧﺒﺎز و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺧﺒﺎزان ﺁﺳﻴﺎدار ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟ ﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﻟﻴﻤﺮﻳﮏ واﮐﻨﺸﯽ در اﻧﻴﺲ ‪ Ennis‬و ﺗﻴﭙﺮرﯼ‪ Tipperary‬اﻳﺠﺎد ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﮐ ﻮرﮎ ‪ Cork‬ﮐ ﻪ اﻧﺰﺟ ﺎر و ﻧﻔ ﺮت ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑ ﺎ ﺷ ﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﮑﻠﯽ ﺑ ﺮوز ﻧﻤ ﻮد‪،‬‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد در ﻣ ﻮرد اﺧ ﺮاج ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺟﻨ ﺒﺶ را ﺑ ﺎ ﺷﮑ ﺴﺖ‬
‫ﻣﻮاﺟ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در دوﺑﻠ ﻦ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳﺮﺳ ﺨﺘﺎﻧﻪ اﯼ ﻧ ﺸﺎن دادﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﻴﮕﺮد ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ در رأس ﺟﻨﺒﺶ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫و ﻗﺒﻮل ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ و روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ . ٨٤‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن دوﻟﺘ ﯽ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ دﻧ ﺪان در اﻳﺮﻟﻨ ﺪ ﻣ ﺴﻠﺢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺮزﻧﺶ ه ﺎﯼ ﺧﻔﻴﻔ ﯽ‬

‫‪„First Report etc.“ P. VIII -٨٣‬‬

‫‪„Report of Committee on the Baking Trade in Ireland for ١٨٦١.“ -٨٤‬‬

‫‪١١٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﺳ ﻨﮕﺪل دوﺑﻠ ﻦ‪ ،‬ﻟﻴﻤﺮﻳ ﮏ‪ ،‬ﮐ ﻮرﮎ وﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮح زﻳﺮﻧﻤ ﻮد‪:‬‬
‫"ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﺑ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻣﺤ ﺪود‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﯽ ﻣﺠﺎزات از ﺁن ﺗﺨﻄﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺧ ﺮاج‪،‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان را وادار ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮﺧﻼف ﻣﻌﺘﻘ ﺪات ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺧ ﻮد رﻓﺘ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬از ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﮐﺸﻮر ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮ ﺑﭙﻴﭽﻨﺪ و ﺑﻪ اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ وﻗﻌﯽ ﻧﻨﻬﻨﺪ )ﻣﻄﺎﻟ ﺐ اﺧﻴ ﺮ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ اﺳﺖ(‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﮐﺎر ﺧﺸﻢ هﺎ ﻣﺘﺮاﮐﻢ ﮔ ﺮدد و‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬اﺧ ﻼق و ﻧﻈ ﻢ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺧﻄﺮﻧ ﺎﮎ اﺳ ﺖ‪...‬‬
‫ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠ ﻪ ﯼ ﻏﺎﺻ ﺒﺎﻧﻪ اﯼ در زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﺎﻧﻮادﮔﯽ و ﺧ ﺼﻮﺻﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺳ ﺖ و دﺧﺎﻟ ﺖ در‬
‫رواﺑﻂ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻳﮏ ﻣﺮد و ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﺟﺮاء وﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ وﯼ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﭘ ﺴﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮادر‪ ،‬ﺷﻮهﺮ و ﭘﺪر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ زﻳﺎن ﺁور اﺳﺖ‪ .‬ﮐ ﺎر‬
‫ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺳ ﻼﻣﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻃﺮﻩ ﻣ ﯽ اﻧ ﺪازد و ﻣﻮﺟ ﺐ ﭘﻴ ﺮﯼ و ﻣ ﺮگ‬
‫زودرس وﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺟﺪ ﺳﻴﻪ روزﯼ ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ از ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ رﺋ ﻴﺲ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬دﺳ ﺖ در ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈ ﺎت ﻣﺤ ﺮوم‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ" "‪. ٨٥"are deprived‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷ ﺪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ اﻳﺮﻟﻨ ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ در ﺁن ﺳ ﻮﯼ ﺗﻨﮕ ﻪ‪ ،‬در اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﻳﻌﻨ ﯽ ﮔ ﺎوﺁهﻦ ران‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ از ‪ ١٣‬ﺗ ﺎ ‪ ١٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ در ﺁب‬
‫و ه ﻮاﯼ ﺳ ﺨﺖ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ده ﺪ و از ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ ﻳ ﮏ ﺷ ﻨﺒﻪ اش )در‬
‫ﺴﺒﺖ!( ﺷ ﮑﺎﻳﺖ دارد ‪ . ٨٦‬در هﻤ ﻴﻦ ﺣ ﺎل اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺗﻘ ﺪﻳﺲ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﻳ ﻮم اﻟ ّ‬

‫‪ -٨٥‬هﻤﺎن ﮔﺰارش‪.‬‬
‫‪ -٨٦‬ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ ﻣﻨﻌﻘﺪ در ﻟﺲ وﻳﺪ ‪ Lasswa‬ﻧﺰدﻳ ﮏ ﮐﻼﺳ ﮕﻮ در‬
‫‪ ٥‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ﯼ ‪) .١٨٦٦‬ﺑ ﻪ " ‪ ١٣ " Worlman´s Advocate‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ‪ ١٨٦٦‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﮐﻨﻴ ﺪ(‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ اﯼ از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ ﮐﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ ١٨٦٥‬ﺑﺪوًا در اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﺳﺮﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬واﻗﻌﻪ اﯼ‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻳﮑ ﯽ از ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﮐ ﺸﺎورزﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از هﻤ ﻪ در ﺁﺗ ﺶ ﺑﻴ ﺪاد‬
‫ﻣﯽ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ Buckinghamshire‬ﺑﺎﮐﻴﻨﮕﻬﺎم ﺷﺎﻳﺮ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان در ﻣﺎﻩ ﻣ ﺎرس ‪ ١٨٦٧‬دﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻪ اﻋﺘﺼﺎب ﺑﺰرﮔﯽ زدﻧﺪ ﺗﺎ دﺳﺘﻤﺰد هﻔﺘﮕﯽ ﺧ ﻮد را از ‪ ١٠-٩‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻓﻼﺣﺘﯽ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ‬

‫‪١١١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫هﻴﺌ ﺖ ﻣﻨ ﺼﻔﻪ ﯼ ﺑ ﺰرگ ﻟﻨ ﺪن ﺳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ راﻩ ﺁه ﻦ‪ :‬ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﮐﻨﺘ ﺮل ﻣ ﺴﺎﻓﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻳ ﮏ‬

‫ﻟﻮﮐﻮﻣﻮﺗﻴﻒ ران و ﻳﮏ ﺳﻮزن ﺑﺎن را‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎﻧﺤﻪ ﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ در راﻩ ﺁه ﻦ‬
‫ﺻﺪهﺎ ﻧﻔ ﺮ از ﻣ ﺴﺎﻓﺮﻳﻦ را ﺑ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ دﻳﮕ ﺮ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‪ .‬ﺑ ﯽ ﻣﺒ ﺎﻻﺗﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان راﻩ ﺁه ﻦ ﻋﻠ ﺖ‬
‫ﺑﺮوز ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺁﻧﺎن ﻣﺘﻔﻘ ًﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دادﮔﺎﻩ اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐ ﻪ دﻩ دوازدﻩ ﺳ ﺎل ﻗﺒ ﻞ ﮐ ﺎر‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﻓﻘﻂ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ ﻃ ﻮل ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻴﺪ وﻟ ﯽ از ﭘ ﻨﺞ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎل اﺧﻴ ﺮ ﻣ ﺪت ﮐ ﺎر‬
‫ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ‪ ١٨ ،١٤‬و ﺣﺘ ﯽ ‪ ٢٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﺮﻗ ﯽ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و در ﻣﻮاﻗ ﻊ ﺧﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ازدﺣﺎم ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻄﺎره ﺎﯼ ﺗﻔﺮﻳﺤ ﯽ و ﺗ ﺮن ه ﺎﯼ ﮔﺮدﺷ ﯽ زﻳ ﺎد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﺎر‬
‫ﺁن هﺎ اﻏﻠﺐ از ‪ ٤٠‬ﺗﺎ ‪ ٥٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﯽ در ﭘﯽ اداﻣﻪ ﭘﻴﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﺰﺑ ﻮر اﻇﻬ ﺎر‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﻮل ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﺳﺎدﻩ اﻧﺪ و در ﺣ ّﺪ ﻣﻌ ّﻴﻨﯽ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺁن هﺎ از ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽ زﻧﺪ و ﺧﺴﺘﮕﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﺳﺮاﭘﺎﯼ ﺁن هﺎ را ﻓﺮا ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣﻐﺰﺷ ﺎن از اﻧﺪﻳ ﺸﻴﺪن‬
‫و ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن از دﻳﺪن ﻣﯽ اﻳﺴﺘﺪ‪ .‬هﻴﺌﺖ ﻣﻨﺼﻔﻪ ﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﺮم اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻗ ﺮارﯼ ﺻ ﺎدر‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁن ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑﺎﻳ ﺪ در دورﻩ ﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ دﻳ ﻮان ﻋ ﺎﻟﯽ ﺟﻨ ﺎﺋﯽ ﺗﺤ ﺖ اﺗﻬ ﺎم‬
‫ﻗﺘﻞ ﻏﻴﺮﻋﻤﺪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻗﺴﻤﺖ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﻗﺮار ﺑﺎ ﻣﻼﻳﻤﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺧﻴﺮﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ ﺁرزو‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬ارﺑﺎﺑ ﺎن راﻩ ﺁه ﻦ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد ﺟﻠ ﺐ ﺗﻌ ﺪاد ﻻزم‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺳﺨﺎوت ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺧ ﺮج دهﻨ ﺪ و در ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﺷ ﺪﻩ‬
‫"ﺧﻮددارﺗﺮ"‪" ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺗﺮ" و ﻳﺎ "ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺗﺮ" ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪. ٨٧‬‬

‫‪ ." Reynolds´ Paper" Januar ١٨٦٦" -٨٧‬هﻔﺘﻪ ﺑﻪ هﻔﺘﻪ اﻳﻦ هﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎهﻪ ﯼ ﮐ ﺎﻣﻠﯽ‬
‫از ﺣ ﻮادث ﺟﺪﻳ ﺪ راﻩ ﺁه ﻦ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﺎوﻳﻦ هﻴﺠ ﺎن ﺁورﯼ " ‪ " Sensational headings‬ﻧﻈﻴ ﺮ‪:‬‬
‫ﺳ ﻮاﻧﺢ وﺣ ﺸﺘﻨﺎﮎ ﺷ ﻮم " ‪ ،" Fearful and fatal accidents‬ﻓﺎﺟﻌ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﻮﺣﺶ‬
‫" ‪ " Appalling tragedies‬و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺧﻂ اﺳ ﺘﺎﻓﻮر ‪ Stafford‬ﭘﺎﺳ ﺦ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ه ﺮ ﮐ ﺲ ازﻧﺘ ﺎﻳﺠﯽ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﻟﺤﻈ ﻪ ﻋ ﺪم ﺗﻮﺟ ﻪ‬
‫ﻟﻮﮐﻮﻣﻮﺗﻴ ﻒ ران و ﺳ ﻮﺧﺖ ﮐ ﺎر ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر ﺁورد ﺁﮔ ﺎﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺗﻄﻮﻳ ﻞ‬
‫ﺑﯽ اﻧﺪازﻩ ﯼ ﻣﺪت ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد هﻮاﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣ ﺴﺎﻋﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪون ﺗﻮﻗ ﻒ و اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ وﺿ ﻊ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ذﻳﻞ را ﮐﻪ هﺮ روز واﻗﻊ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺜ ﺎل ﻣ ﯽ ﺁورم‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮﻩ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﮐﺎرﮔﺮان رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از هﺮ ﺳﻦ و ه ﺮ ﺟ ﻨﺲ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫∗‬
‫ﺣﺮارت ﺗﻤﺎم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ارواح ﮐﺸﺘﮕﺎن اودﻳ ﺴﻪ ‪ ،‬در اﻃ ﺮاف ﻣ ﺎ هﺠ ﻮم ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ و ﺑ ﺪون‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ه ﺎﯼ ﺁﺑ ﯽ زﻳ ﺮ ﺑﻐ ﻞ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ از ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﻧﻈ ﺮ ﮐ ﺎر زﻳ ﺎدﻩ از ﺣ ّﺪﺷ ﺎن‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬دو ﺳﻴﻤﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﺒﺎﻳﻨﺖ ﺁﺷﮑﺎر ﺑ ﻴﻦ ﺁن ه ﺎ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را‬
‫اﺛﺒﺎت ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ هﻤ ﻪ ﯼ اﻧ ﺴﺎن ه ﺎ ﻳﮑ ﺴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دو ﺳ ﻴﻤﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨ ﺪ از‬
‫ﻳﮏ دﺧﺘﺮ ﻣﺪ دوز و ﻳﮏ ﺁهﻨﮕﺮ‪.‬‬
‫در ﺁﺧ ﺮﻳﻦ هﻔﺘ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻩ ژوﺋ ﻦ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٣‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ روزﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﻟﻨ ﺪن ﺧﺒ ﺮﯼ‬
‫ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان هﻴﺠ ﺎن اﻧﮕﻴ ﺰ "‪) "Death from simple overwork‬ﻣ ﺮگ ﺗﻨﻬ ﺎ در‬
‫اﺛ ﺮ زﻳﺎدﮐ ﺎرﯼ( ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺧﺒ ﺮ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ﻣ ﺮگ دﺧﺘ ﺮ ﻣ ﺪ دوزﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧ ﺎم ﻣ ﺮﯼ ﺁن واﻟﮑﻠ ﯽ ‪ ، Mary anne Walkley‬ﮐ ﻪ ‪ ٢٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ ﺑ ﻮد و در ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﻣﺪ درﺑﺎرﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺳ ﺎﻟﻦ ﻣﺮﺑ ﻮر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺧ ﺎﻧﻤﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﺎم دﻟﺮﺑﺎﯼ اﻟﻴﺰ ‪ Elise‬داﺷﺖ ادارﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن ﮐﻬﻨﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎرهﺎ ﻧﻘ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد از‬
‫ﻧﻮ ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﺷﺪ ‪ . ٨٨‬اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ روزﯼ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﻓﺼﻞ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺗ ﺎ ‪ ٣٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺘ ﻮاﻟﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر اﺷ ﺘﻐﺎل داﺷ ﺖ‪ .‬وﯼ "ﻧﻴ ﺮوﯼ‬

‫∗‪ - Odysseus’ Odyssèe -‬ﺗﺮاﻧ ﻪ ﯼ رزﻣ ﯽ ه ﻮﻣﺮ ‪ Homère‬ﺷ ﺎﻋﺮ داﺳ ﺘﺎﻧﯽ ﻳﻮﻧ ﺎن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﺷﺮح ﺣﻮادﺛﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ اوﻟﻴﺲ ‪ Ulysse‬ﻳ ﺎ ‪ Odysseus‬ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ‬
‫اﻳﺘﺎﮎ ‪ Ithaque‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺗﺮوا ﺗﺎ زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ وﯼ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرش ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٨٨‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﮐﺘﺎب ﻓﺮدرﻳﺶ اﻧﮕﻠﺲ‪" Die Lage etc. S. ٢٥٣- ٢٥٤ " :‬‬

‫‪١١٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎر" ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺟﺮﻋ ﻪ ه ﺎﯼ ﺷ ﺮﯼ‪ ،‬ﭘﻮرﺗ ﻮ و ﻗﻬ ﻮﻩ‬
‫ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل ﺳ ّﻴﺎل ﻧﮕ ﺎﻩ ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬و درﺳ ﺖ اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن در ﺑﺤﺒﻮﺣ ﻪ ﯼ ﻓ ﺼﻞ ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع‬
‫ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﺎ ﺷ ﺘﺎب ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺗ ﺮ ﻟﺒ ﺎس ه ﺎﯼ ﺟ ﺸﻦ ﻟﻴ ﺪﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺠﻴﺐ زادﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺑﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﭘﺮﻧﺴﺲ ﺗﺎزﻩ وارد وﻟﺰ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﯼ ﺁن واﻟﮑﻠﯽ ‪ ٢٦‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﺪون اﻧﻘﻄﺎع ﺑﺎ ‪ ٦٠‬دﺧﺘﺮ ﮐﺎر ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺳ ﯽ ﻧﻔ ﺮ از‬
‫اﻳﻦ دﺧﺘﺮان در اﻃﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ داراﯼ ﻳﮏ ﺳﻮم از ه ﻮاﯼ ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ اﺳﺘﻨ ﺸﺎق ﺑ ﻮد‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ و ﺷ ﺐ ه ﺎ ه ﺮ دو ﻧﻔ ﺮ از ﺁن ه ﺎ در ﻳ ﮏ ﺗﺨ ﺖ ﺧ ﻮاب‪ ،‬در ﻳﮑ ﯽ از اﻳ ﻦ‬
‫زاﻏ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺘﻌﻔﻦ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﻳ ﮏ از ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺨﺘ ﻪ‬
‫‪٨٩‬‬
‫و اﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﮑ ﯽ از ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺳ ﺎﻟﻦ ه ﺎﯼ ﻣ ﺪ ﻟﻨ ﺪن ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر‬ ‫از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺠﺰﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫ﻣﯽ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮﯼ ﺁن واﻟﮑﻠﯽ روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪ و روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﻶ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ در دﺳﺖ داﺷﺖ ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﮕﻔﺘﯽ ﺧ ﺎﻧﻢ‬
‫ﻗﺒ ً‬

‫‪ -٨٩‬دﮐﺘ ﺮ ﻟﻴﺜﺒ ﯽ ‪ Dr. Letheby‬ﭘﺰﺷ ﮏ ‪) Board of Health‬ادارﻩ ﯼ ﺑﻬ ﺪارﯼ(‪ ،‬در ﺁن‬

‫هﻨﮕﺎم اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﺣﺪاﻗﻞ هﻮاﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻻن ﺑﺎﻳﺪ در اﻃ ﺎق ﺧ ﻮاب ‪ ٣٠٠‬ﻓ ﻮت‬
‫ﻣﮑﻌ ﺐ و ﺑ ﺮاﯼ اﻃ ﺎق ﻧ ﺸﻴﻤﻦ ‪ ٥٠٠‬ﻓ ﻮت ﻣﮑﻌ ﺐ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ دﮐﺘ ﺮ رﻳﭽ ﺎرد ﺳ ﻦ‬
‫‪ Richardson‬ﺳﺮﭘﺰﺷ ﮏ ﻳﮑ ﯽ از ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ه ﺎﯼ ﻟﻨ ﺪن‪" :‬زﻧ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧﻴ ﺎﻃﯽ از ه ﺮ ﻧ ﻮع‬
‫اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻢ از ﻣﺪ دوزان و ﺁﻣﺎدﻩ دوزان و ﻳﺎ دوزﻧﺪﮔﺎن ﻋﺎدﯼ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﺳ ﻪ ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺎر ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ‪ ،‬ﻓﻘ ﺪان ه ﻮا و ﻧﻘ ﺼﺎن در ﻏ ﺬا و در ه ﻀﻢ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮرد ﺗﺎ ﻣﺮدان‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻗﺮﻳﺐ ‪ ٢٦‬ﻧﻔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫اﻧﺤ ﺼﺎر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن از راﻩ ﻗ ﺪرت ﻗ ﺎهﺮﻩ ﯼ " ‪ " That spring from Capital‬ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﺨﺎرج ﺧﻮد ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و در ﻣ ﻮرد ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر راﻩ اﺳ ﺮاف ﻣ ﯽ ﭘﻴﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﺤ ﺖ ﻗ ﺪرت ﺁن هﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿ ًﺎ اﮔ ﺮ ﺧﻴﺎﻃ ﻪ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﻋ ﺪﻩ اﯼ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ وﯼ را وادار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﮐﺎر هﻼﮎ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﻣ ﺸﺘﺮﻳﺎن‬
‫را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان دوزﻧﺪﻩ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﻴ ﺰ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫وﯼ در ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﻴﺎﺑﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ دوزﻧﺪﻩ اﯼ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ دﮐﺎن ﺑﺎز ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻨﮕﺎهﯽ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرش ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﯽ دﺳﺘﻤﺰد وﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت وﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮدﻩ اﯼ در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺧﻮش ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻧﻮﺳ ﺎﻧﺎت ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻣﻨ ﺰل ﺧ ﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫در اﻃﺎق ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ دارد از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽ ﻣﻴﺮد ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻪ ﻣﺮدن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎز وﯼ از ‪ ١٥‬ﺗ ﺎ ‪١٨‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ﻣﺤﻴﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺗ ﻨﻔﺲ ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻏ ﺬاﺋﯽ ﻣ ﯽ ﺧ ﻮرد ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ه ﻢ‬
‫ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺒﻮدن هﻮاﯼ ﺧﺎﻟﺺ ﻗﺎﺑﻞ هﻀﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺳﻞ از هﻤﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ هﺎ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ زﻳﺮا ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﻣﺰﺑﻮر ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﺑﻴﻤﺎرﯼ ﺗﻨﻔﺲ ﻧﻴﺴﺖ"‪.‬‬
‫‪(Dr. Richardson: „Work and Overwork“ in „Social Soience Revieq“. ١٨‬‬
‫)‪Juli ١٨٦٣‬‬

‫‪١١٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻟﻴﺰا ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬دﮐﺘ ﺮ ﮐﻴ ﺰ ‪ Keys‬ﮐ ﻪ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎﻟﻴﻦ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر از ﮐ ﺎر ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ "‪) "Coroner’s Jury‬هﻴﺌﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻋﻠ ﺖ ﻣ ﺮگ( ﺑ ﺎ ﮐﻠﻤ ﺎت‬
‫ﺧ ﺸﮑﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺎدت داد‪" :‬ﻣ ﺮﯼ ﺁن واﻟﮑﻠ ﯽ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺁن ﻣ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬در ﮐﺎرﮔﺎهﯽ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣ ّﺪ ﮐﺎر داﺷﺘﻪ و در اﻃﺎﻗﯽ ﺧﻮاﺑﻴ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﺶ‬
‫از اﻧﺪازﻩ ﺗﻨﮓ ﺑﻮدﻩ و هﻮاﯼ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ"‪ .‬هﻴﺌ ﺖ ﺗﺤﻘﻴ ﻖ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫ﻼ ﭼﻨ ﻴﻦ اﻋ ﻼم ﻧﻤ ﻮد‪" :‬ﻣﺮﺣﻮﻣ ﻪ‬
‫ﺁداب داﻧ ﯽ درس ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺰﺷ ﮏ دادﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻣﺘﻘ ﺎﺑ ً‬
‫در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺳ ﮑﺘﻪ ﯼ ﻗﻠﺒ ﯽ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ وﻟ ﯽ ﺑ ﻴﻢ ﺁن ﻣ ﯽ رود ﮐ ﻪ ﻣ ﺮگ اﻳ ﺸﺎن در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ در ﮐﺎرﮔﺎهﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣ ّﺪ ﮐﺎرﮔﺮ داﺷﺘﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺗ ﺴﺮﻳﻊ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ"‪ .‬روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣﻮرﻧﻴﻨ ﮓ اﺳ ﺘﺎر ‪ Morning Star‬ارﮔ ﺎن ﮐﻮﺑ ﺪن ‪ Cobden‬و‬
‫ﺑﺮاﻳﺖ ‪ ،Bright‬ﺳﺮدﻣﺪاران ﺗﺠﺎرت ﺁزاد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ‪" :‬ﺑﺮدﮔﺎن ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳﺖ‬
‫ﻣﺎ ﺗﺎ دم ﮔﻮر ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﯽ ﺳﺮوﺻﺪا ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﯽ ﻣﻴﺮﻧﺪ"‪. ٩٠‬‬

‫‪ -٩٠‬ﻣﻮرﻧﻴﻨ ﮓ اﺳ ﺘﺎر‪ ٢٣ ،‬ژوﺋ ﻦ ‪ .١٨٦٣‬روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎﻳﻤﺰ از ﻓﺮﺻ ﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤ ﻮد ﺗ ﺎ از‬

‫ﺑﺮدﻩ داران ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮاﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻮﺷﺖ‪" :‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎ دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺿﺮب ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ از ﭘﺎ در ﺁورﻳﻢ ﺑﺎ ﺷﻼق ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺣ ﻖ دارﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﺁﺗ ﺶ و ﺁه ﻦ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﺋﯽ ﻣﺘﻮﺟ ﻪ ﺳ ﺎزﻳﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮدﻩ دار‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و ﻻاﻗﻞ اﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ را دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﺎن ﺧﻮد ﻏﺬاﺋﯽ ﺧﻮب ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و از ﺁن ه ﺎ‬
‫ﮐﺎر ﻣﻌﺘ ﺪﻟﯽ ﻃﻠ ﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ" )روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎﻳﻤﺰ ‪ ٢‬ژوﺋﻴ ﻪ ‪" .(١٨٦٣‬اﺳ ﺘﺎﻧﺪارد" ﻳﮑ ﯽ از ﺟﺮاﻳ ﺪ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎر )‪ (Tory‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻴﻮﻣﻦ هﺎل ‪ Newman Hall‬ﮐ ﺸﻴﺶ را ﺑ ﺪﻳﻦ ﺳ ﺎن ﻣﻮﻋﻈ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪:‬‬
‫"وﯼ ﺑﺮدﻩ داران را ﺗﮑﻔﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﺑ ﺎ ﺁن ﻧﻴ ﮏ ﻣﺮداﻧ ﯽ دﻋ ﺎ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ازاﯼ دﺳ ﺘﻤﺰد‬
‫ﺑﺨﻮروﻧﻤﻴﺮ‪ ،‬از ﮔﺮدﻩ ﯼ ﺳﻮرﭼﯽ هﺎ و اﺗﻮﺑﻮس راﻧ ﺎن ﻟﻨ ﺪن روزاﻧ ﻪ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ"‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺁﻗﺎﯼ ﺗﻮﻣﺎس ﮐﺎر ﻻﻳﻞ ) * ( ‪ -Thomas Carlyle‬ﻃﺎﻟﻊ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘًﺎ ﻣﻦ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ او در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٨٥٠‬ﭼﻴﺰﯼ اﻧﺘﺸﺎر دادﻩ ام‪ ،‬ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬از ﺁﺋ ﻴﻦ ﺟ ﻦ و ﭘ ﺮﯼ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺁﺋ ﻴﻦ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ وﻟ ﯽ ﺟ ﻦ و ﭘ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ اﻧ ﺪ"‪ .‬وﯼ ﺗﻨﻬ ﺎ واﻗﻌ ﻪ ﯼ ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ را‪ ،‬در ﻣﻌﻤﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎهﯽ ﺑ ﺪﻳﻦ ﺳ ﺎن ﺧﻼﺻ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﻄ ﺮ ﻧ ﺎﻣﯽ از ﺷ ﻤﺎل‬
‫ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم ﻗ ﻮا ﭘ ﻞ ﻧ ﺎم ﺟﻨ ﻮﺑﯽ را ﺧ ﺮد ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﮐ ﻪ ﭘﻄﺮﺷ ﻤﺎﻟﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺧ ﻮد را‬
‫"روزاﻧﻪ" اﺟﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﭘﻞ ﺟﻨﻮب ﺁن را ﺑﺮاﯼ "ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ"‪.‬‬
‫)‪(„Macmillan’s Magazin“ Ilias Americana in nuce. Aug. ١٨٦٣, p. ٣٠١‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻼﻗﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺗﻮرﯼ هﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روز ﻣﺰدان ﺷﻬﺮﯼ اﺑ ﺮاز ﻣ ﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ -‬وﻟ ﯽ ﻧ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ‪ -‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺒﺎب ﺻﺎﺑﻮن ﺗﺮﮐﻴﺪ‪ .‬ﮐﻨﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺑﺮدﮔﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫) (‬
‫* ‪ -‬ﺗﻮﻣﺎس ﮐﺎر ﻻﻳﻞ )‪ -(١٨٨١ -١٧٨٥‬ﻣﻮرخ و ﻓﻴﻠﺴﻮف اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﮐﻪ ﺁﺋﻴﻨﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﮐ ﻴﺶ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن )‪ (hero worship‬ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎرﮐﺲ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻧﻮﻳﻪ راﻳﻨﻴﺸﻪ ﺗﺴﺎﻳﺘﻮﻧﮓ ‪Neue‬‬

‫‪١١٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫"ﺗﺎ ﺣ ّﺪ ﻣﺮگ ﮐﺎر ﮐﺮدن‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺪ دوزﯼ ﺑﻠﮑﻪ در هﺮ ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزار‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در دﺳﺘﻮر روز ﻗﺮار دارد‪ ...‬اﺟﺎزﻩ دهﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻣﺜ ﺎل ﺁهﻨﮕ ﺮ‬
‫را در ﻧﻈ ﺮ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺷ ﻌﺮا ﺑ ﺎور داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ ه ﻴﭻ ﮐ ﺲ زورﻣﻨ ﺪﺗﺮ و‬
‫دل ﺷﺎدﺗﺮ از ﺁهﻨﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﯼ ﺑﺎﻣﺪادان زود ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴ ﺰد و ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻓﺘ ﺎب ﺷ ﺮارﻩ رﻳ ﺰ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮐ ﺲ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ او ﻧﻤ ﯽ ﺧ ﻮرد‪ ،‬ﻧﻤ ﯽ ﻧﻮﺷ ﺪ و ﻧﻤ ﯽ ﺧﻮاﺑ ﺪ‪ .‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺻﺮف‪ ،‬و اﮔ ﺮ در ﮐ ﺎرش رﻋﺎﻳ ﺖ اﻋﺘ ﺪال ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬واﻗﻌ ًﺎ وﯼ در ﻳﮑ ﯽ از ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬وﻟﯽ هﻤﺮاﻩ او ﺑﻪ ﺷ ﻬﺮ روﻳ ﻢ و ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﭼ ﻪ ﺑ ﺎر ﻋﻈﻴﻤ ﯽ‬
‫از ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺮد ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪ هﻤ ﻮار ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و ﭼ ﻪ ﻣﻘ ﺎﻣﯽ در ﺳ ﻴﺎهﻪ ﯼ ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ‬
‫ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﺷﻐﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ هﺮ ﺳﺎل در ﻣﺮﯼ ﻟﺒﻮن ‪) marylebone‬ﻳﮑﯽ از ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻠﻪ هﺎﯼ ﺷ ﻬﺮ ﻟﻨ ﺪن( ﺁهﻨﮕ ﺮان ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ‪ ٣٠‬در ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ﻣ ﯽ ﻣﻴﺮﻧ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ١١‬ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑﺰرﮔ ﺴﺎﻻن در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن‪ .‬ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ‬
‫در ﻧﺰد اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺸﻪ اﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻏﺮﻳ ﺰﯼ اﺳ ﺖ و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﯽ ﺿ ﺮر اﺳ ﺖ‪ ،‬در اﺛ ﺮ‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﯼ در ﮐﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺨﺮب اﻧﺴﺎن اﺳﺖ در ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﺁهﻨﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫در اﺛﻨﺎﯼ روز ﺗﻌﺪادﯼ ﭼﮑﺶ ﺑﺰﻧ ﺪ‪ ،‬اﻧ ﺪازﻩ اﯼ راﻩ ﺑ ﺮود‪ ،‬ﻣﻘ ﺪارﯼ ﺣﺮﮐ ﺖ ﺗﻨﻔ ﺴﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ‪ ٥٠‬ﺳ ﺎل زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ او را وادار‬
‫ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﺎر اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻗﺪر ﭼﮑﺶ زﻧﺪ‪ ،‬ﺁن ﻗﺪر ﺑﻴﺸﺘﺮ راﻩ ﺑﺮود‪ ،‬و ﺁن ﻗﺪر روزاﻧ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﻧﻔ ﺲ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌ ًﺎ ﺑﺎزدﻩ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﻳ ﮏ ﭼﻬ ﺎرم اﻓ ﺰاﻳﺶ ده ﺪ‪ .‬وﯼ در اﻳ ﻦ‬
‫راﻩ ﻣﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺁن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ دوران ﻣﺤ ﺪودﯼ ﻳ ﮏ ﭼﻬ ﺎرم ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﮐ ﺎر‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ دهﺪ وﻟﯽ در ‪ ٣٧‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ٥٠‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﯽ ﻣﻴﺮد‪. ٩١‬‬

‫‪) Rheinische Zeitung‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ (١٨٥٠‬درﺑﺎرﻩ ﯼ او ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد و ﺿﻤﻦ ﺁن ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ‬

‫ﻣﺜﺒﺖ وﯼ را ﮐﻪ "ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺁن هﻢ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ادﺑﻴ ﺎت‬
‫ﻼ ﺗﺤﺖ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﯼ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد" ﺳﺘﻮد وﻟ ﯽ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ ﻣﻨﻔ ﯽ و ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ وﯼ را‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ "ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ هﺎﯼ ﻏﻴﺮﺗ ﺎرﻳﺨﯽ وﯼ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﯽ" و ﮐ ﻴﺶ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻴﺶ را ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪Dr. Richardson: „Work and Overwork“ in „Social Science ) -٩١‬‬
‫‪(Review“ ١٨ July ١٨٦٣, p. ٤٧٦.‬‬

‫‪١١٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺎر روزاﻧﻪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺎرﯼ‬ ‫‪-٤‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﻌﻨﯽ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻗ ﺮار ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻋﺒ ﺎرت از اﻳ ﻦ ه ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺟ ﺬب ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ه ﺮ ﻗﻄ ﺮﻩ اﯼ از ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﺑﻤﮑﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ را اﻧﺠ ﺎم ﻧﺪهﻨ ﺪ وﺟ ﻮد ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار زﻳﺎن ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬زﻳﺮا در اﺛﻨﺎﯼ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﻌﻄﻞ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯽ ﺛﻤﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ وﻗﻔﻪ ﻣﺨﺎرج اﺿﺎﻓﯽ اﯼ را ﺑﺮاﯼ از ﻧﻮ ﺑﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﮐﺎر اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ زﻳ ﺎن‬
‫ﻣﺜﺒ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬دراز ﮐ ﺮدن روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در وراء ﺣ ﺪود روز ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و ﮐ ﺸﺎﻧﺪن ﺁن‬
‫ﺑ ﻪ ﺷ ﺐ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ﻣ ﺴﮑﻨﯽ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻋﻄ ﺶ واﻣﭙﻴ ﺮﯼ را ﮐ ﻪ از ﺧ ﻮن‬
‫زﻧﺪﻩ ﯼ ﮐﺎر ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﮐﻤﯽ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﺎﻃﻨﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎر ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺷ ﺒﺎﻧﻪ روز را ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁورد‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫ﭼﻮن از ﻧﻈﺮ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮﯼ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان هﻤ ﺎن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎر‬
‫را ﻣﺴﺘﻤﺮًا روز و ﺷﺐ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ از ﺳ ﺮ راﻩ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ روز و ﺷﺐ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‬
‫ﻼ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﺳﻠﻮب هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ اﻧﺠ ﺎم ﮔﻴ ﺮد ﻣ ﺜ ً‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺒﯽ ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪﻩ ﻳﮏ هﻔﺘﻪ روزهﺎ ﮐﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫هﻔﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺷﺐ هﺎ وﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻣﯽ داﻧ ﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‪ ،‬اﻳ ﻦ ادارﻩ ﯼ ﻣﺘﻨ ﺎوب‬
‫ﮐﺎر‪ ،‬در دوران ﺟﻮاﻧﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎن ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻏﻴ ﺮﻩ ﺗ ﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد و از‬
‫ﺟﻤﻠ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﻧﻴ ﺰ در ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺴﯽ ه ﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣ ﺴﮑﻮ ﺣﮑ ﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ هﻨ ﻮز ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن در رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ "ﺁزاد" ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ وﺟ ﻮد‬
‫دارد‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ‪ ،‬در ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ‪ ،‬ﻓ ﻮﻻد ﺳ ﺎزﯼ و در ﺳ ﺎﻳﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫ﻓﻠﺰﮐﺎرﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﮔﺎل و اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺷﺶ روز اول هﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ روز ﻳﮏ ﺷﺒﻨﻪ را ﻧﻴﺮ ﻓﺮا ﻣﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان از‬

‫‪١١٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣ ﺮدان و زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺎﻟﻤﻨﺪان و ﮐﻮدﮐ ﺎن ه ﺮ دو ﺟ ﻨﺲ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳ ﻦ اﻃﻔ ﺎل و‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ درﺟﺎت را درﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬از ‪ ٨‬ﺳ ﺎل )در ﭘ ﺎرﻩ اﯼ ﻣ ﻮارد از ‪ ٦‬ﺳ ﺎل( ﺗ ﺎ‬
‫‪ ١٨‬ﺳﺎل ‪ . ٩٢‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﺷ ﻌﺐ ﺻ ﻨﻌﺖ دﺧﺘ ﺮان و زﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﺐ ﻳ ﮏ ﺟ ﺎ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺮدان ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪. ٩٣‬‬

‫‪„Children´s Employment Commission“ Third Report. London ) -٩٢‬‬

‫‪(١٨٦٤. p. IV. V. VI.‬‬
‫‪" -٩٣‬در اﺳ ﺘﺎﻓﻮرد ﺷ ﺎﻳﺮ و ﺟﻨ ﻮب اﻳﺎﻟ ﺖ ﮔ ﺎل دﺧﺘ ﺮان ﺟ ﻮان و زﻧ ﺎن ه ﻢ در ﻣﻌ ﺪن ذﻏ ﺎل و‬
‫ه ﻢ در ﮐ ﻮﮎ ﺳ ﺎزﯼ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در روز ﺑﻠﮑ ﻪ ﺷ ﺐ ه ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ وﺿ ﻊ ﺑﺎره ﺎ در‬
‫ﮔﺰارش هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ زﻳﺎن هﺎﯼ ﺟﺪﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ درﺑ ﺮ دارد‬
‫ارزﻳﺎﺑﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻳﮏ ﺟ ﺎ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺑ ﻪ زﺣﻤ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻟﺒﺎس ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و از ﮔﻞ و دودﻩ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮض ﻓﺴﺎد اﺧ ﻼق‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ زﻳﺮا اﻳﻨﺎن اﺣﺘﺮام ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺗﻘﺮﻳﺒ ﺎً ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻐﻞ ﻏﻴﺮزﻧﺎﻧﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ دارﻧﺪ"‪) .‬هﻤﺎن ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ XXVI ،١٩٤‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﮔﺰارش ) ‪ ١٨٦٥ ( Fourth Report‬ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ ٦١‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ . XIII‬و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در‬
‫ﻣﻮرد ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺷﻴﺸﻪ ﮔﺮﯼ‪.‬‬

‫‪١١٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﺁﺛ ﺎر زﻳ ﺎن ﺁورﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ دارد ‪ ، ٩٤‬ﻃ ﻮﻻﻧﯽ ﺷ ﺪن‬

‫ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﺪون اﻧﻘﻄﺎع ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮش‬
‫ﻼ در رﺷﺘﻪ هﺎﯼ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺎوز از ﺣﺪود رﺳﻤﯽ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﺧ ﺴﺘﻪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و ﻃﺎﻗ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر رﺳ ﻤﯽ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﻳ ﺎ‬
‫روزاﻧﻪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﮔﺰارش هﺎﯼ رﺳﻤﯽ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار دهﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ در وراء اﻳ ﻦ ﺣ ﺪود‪ ،‬ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ در ﺑ ﺴﻴﺎر از‬
‫ﻣﻮارد "واﻗﻌ ًﺎ وﺣﺸﺘﻨﺎﮎ اﺳﺖ" )‪ . ٩٥ (truly fearful‬در ﺁن ﮔ ﺰارش ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬هﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ اﻇﻬ ﺎرات ﺷ ﻬﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻃﻔﺎل ‪ ٩‬ﺗﺎ ‪ ١٢‬ﺳﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﯽ اﺧﺘﻴﺎر ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬

‫‪ -٩٤‬ﻳﮑﯽ از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻓﻮﻻدﺳﺎزﯼ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل را ﺑﺮاﯼ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارد‪" :‬ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺷ ﺐ ﮐ ﺎر‪ ،‬اﻣﮑ ﺎن ﺧﻮاﺑﻴ ﺪن در اﺛﻨ ﺎﯼ روز‬
‫را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻨﻈﻤﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورﻧﺪ ﭼﻪ اﻳﻨﺎن روز ﭘﺲ از ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ را ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﻪ زدن ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﻨﺪ" )هﻤ ﺎن ﮔ ﺰارش ﭼﻬ ﺎرم‪ .( XIII ،٦٣ ،‬ﻳﮑ ﯽ از اﻃﺒ ﺎء درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اهﻤﻴ ﺖ‬
‫ﻧﻮر ﺁﻓﺘﺎب ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ و ﭘﺮورش ﺑﺪن از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻧﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑﻪ روﯼ اﻧ ﺴﺎج‬
‫ﺑﺪن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﺳﺘﺤﮑﺎم و ﻧﺮﻣﺶ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻋﻀﻼت ﺣﻴﻮاﻧ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎﻓﯽ‬
‫ﻧﻮر ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﻔﻨﺠﯽ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻋﺼﺎب در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ‬
‫ﻣﺤﺮﮎ ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و از ﺗﮑﺎﻣ ﻞ هﻤ ﻪ ﯼ ﺁن ﭼﻴﺰه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻔﻬ ﻮم‬
‫رﺷﺪ درﮎ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ...‬در ﻣﻮرد ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻢ و‬
‫واﻓﯽ روﺷ ﻨﺎﺋﯽ روز و اﺷ ﻌﻪ ﯼ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻼﻣﺖ ﺁن ه ﺎ اهﻤﻴ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ دارد‪ .‬ﻧ ﻮر ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﺬا ﺑﻪ ﺧﻮن ﺳﻴﺎل و ﺧﻮﺑﯽ ﻣﺒﺪل ﺷﻮد واﻟﻴﺎﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﻧﺪ ﻣﺤﮑﻢ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺤﺮﻳﮏ‪ ،‬ﺑﻪ روﯼ ﻗﻮﻩ ﯼ ﺑﺎﺻﺮﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ در وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ دﻣﺎﻏﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ و‪ .‬اﺳ ﺘﺮﻧﺞ ‪W. Strange‬‬
‫ﺳﺮﭘﺰﺷ ﮏ ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ور ﺳ ﺴﺘﺮ ‪ ، Worcester‬ﮐ ﻪ ﺳ ﻄﻮر ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ او‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ "ﺳ ﻼﻣﺘﯽ"اﻗﺘﺒ ﺎس ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﺧﻄ ﺎب ﺑ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ واﻳ ﺖ ‪ White‬ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از‬
‫ﻣﺄﻣﻮران ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﻣ ﻦ ﺳ ﺎﺑﻘًﺎ در ﻻﻧﮑﺎﺷ ﺎﻳﺮ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ام ﮐ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ روﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﻧﻤ ﺎﻳﻢ و ﺑ ﺮﺧﻼف‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن هﺎﯼ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﯼ ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﺻﺮﻳﺤًﺎ اﻋﻼم ﻣﯽ دارم ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﮐﻮدﮐﺎن از‬
‫ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ درﻣﻌﺮض ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﯼ ﺟﺪﯼ اﺳﺖ‪) .‬هﻤﺎن ﮐﺘ ﺎب ‪ -٢٨٤‬ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ .(٥٥‬هﻤ ﻴﻦ اﻣ ﺮ ﮐ ﻪ‬
‫ﻼ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻣﻮﺿ ﻮع اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﻣ ﺸﺎﺟﺮات ﺟ ﺪﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺑﻬﺘ ﺮ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻧ ﺸﺎن‬ ‫اﺻ ً‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در "وﻇ ﺎﻳﻒ دﻣ ﺎﻏﯽ" ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﭼ ﺎرﮐﺮان ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٩٥‬هﻤﺎن ﮔﺰارش‪ ،٥٧ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪XII‬‬

‫‪١١٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ اوﻟﻴ ﺎء اﻃﻔ ﺎل و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن از ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﻮد" ‪. ٩٦‬‬
‫"اﺻﻮ ًﻻ اﺳ ﻠﻮب ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮔﻤ ﺎردن ﻣﺘﻨ ﺎوب اﻃﻔ ﺎل در ﺷ ﺐ و روز ﻣﻮﺟ ﺐ ﺁن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐ ﻪ‪ ،‬ﭼ ﻪ در زﻣ ﺎن ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﯼ ﮐ ﺎر و ﭼ ﻪ در هﻨﮕ ﺎم ﻋ ﺎدﯼ‪ ،‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮ‬
‫ﺷ ﺮم ﺁورﯼ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ ﮔ ﺮدد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻣ ﻮارد ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ درﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳ ﺎ ﺁن ﻋﻠ ﺖ‬
‫ﻳﮑﯽ از اﻃﻔﺎل ﻣﺄﻣﻮر ﺗﻌﻮﻳﺾ در ﺟﺎﺋﯽ ﻏﺎﺋﺐ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻳ ﮏ ﻳ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﻧﻔ ﺮ از ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻪ ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﯼ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﻤﺎم ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺟﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮر را ُﭘﺮ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻗ ﺪرﯼ ﺑ ﺮ هﻤ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺪﻳﺮ ﻳﮑ ﯽ از ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ ه ﺎ در ﺟ ﻮاب اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺆال ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎﯼ اﻃﻔﺎل ﻏﺎﺋﺐ ُﭘ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﭘﺎﺳ ﺦ داد‪" :‬ﻣ ﻦ ﺧ ﻮب ﻣ ﯽ داﻧ ﻢ و‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﺁﮔﺎهﻴﺪ و اﺷﮑﺎﻟﯽ هﻢ ﺑﺮاﯼ اﻋﺘﺮاف واﻗﻌﻴﺖ ﻧﮑﺮد" ‪. ٩٧‬‬
‫"در ﻳﮑ ﯽ از ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ ه ﺎ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر رﺳ ﻤ ًﺎ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪٥/٥‬‬
‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ اﻣﺘﺪاد دارد‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ اﯼ ه ﺮ هﻔﺘ ﻪ ﭼﻬ ﺎر ﺷ ﺐ را ﻻاﻗ ﻞ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٨/٥‬ﺷ ﺐ‬
‫روز ﺑﻌﺪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ...‬و اﻳﻦ وﺿﻊ ﻣﺪت ﺷﺶ ﻣﺎﻩ اداﻣﻪ داﺷﺖ"‪" .‬ﻃﻔ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ‪٩‬‬
‫ﺳﺎل داﺷﺖ ﮔﺎﻩ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﺳ ﻪ ﺑ ﺎر ﮐ ﺎر ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ را ﻣﺘﻮاﻟﻴ ًﺎ اﻧﺠ ﺎم‬
‫دهﺪ و در ﺳﻦ دﻩ ﺳﺎﻟﮕﯽ دو روز و دو ﺷﺐ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد"‪" .‬ﮐ ﻮدﮎ ﺳ ﻮﻣﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫اﮐﻨ ﻮن دﻩ ﺳ ﺎل دارد‪ ،‬ﺳ ﻪ ﺷ ﺐ ﻣﺘ ﻮاﻟﯽ از ﺳ ﺎﻋﺖ ﺷ ﺶ ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﺷ ﺐ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﺷﺐ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ را ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﻋﺼﺮ"‪" .‬ﭼﻬﺎرﻣﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ‪ ١٣‬ﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫در ﺗﻤﺎم هﻔﺘﻪ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺑﻌﺪاز ﻇﻬﺮ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ روز ﺑﻌﺪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮد و ﮔﺎﻩ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‬
‫ﻼ از دوﺷ ﻨﺒﻪ ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ﺳ ﻪ ﺷ ﻨﺒﻪ ﺷ ﺐ"‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﺳﻪ دور ﺗﻌﻮﻳﺾ را ﻣﺘﻮاﻟﻴ ًﺎ اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫"ﻃﻔ ﻞ ﭘﻨﺠﻤ ﯽ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻟﻪ اﺳ ﺖ و در ﻳ ﮏ ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﺎوﻟﯽ‬
‫‪ Stavaly‬ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﻣ ﺪت ‪ ١٤‬روز از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﺷ ﺐ‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺗ ﺎ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺖ ﺑ ﻴﺶ از ﺁن ﮐ ﺎر ﮐﻨ ﺪ"‪" .‬ﺟ ﺮج اﻟﻴﻨ ﺴﻮر‬

‫‪ -٩٦‬اﻳﻀﺎ ) ‪ ،٥٨ („٤th Report“ ١٨٦٥‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪. XII‬‬

‫‪ -٩٧‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ G. Allinsworth‬ﮐﻮدﮎ ‪ ٩‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﺟﻤﻌ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ وارد ﮐ ﺎر ﺷ ﺪم‪ .‬روز‬

‫ﺑﻌﺪ ﻣﺎ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٣‬ﺻﺒﺢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺐ را در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﮔﺬراﻧ ﺪم‪.‬‬
‫ﻣﻨﺰل ﻣﻦ ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻞ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻣ ﺴﺎﻓﺖ دارد‪ .‬ﻣ ﻦ روﯼ ﮐ ﻒ زﻣ ﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺧﻮاﺑﻴ ﺪم ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺳﻴﻨﻪ ﯼ ﭼﺮﻣﯽ را زﻳ ﺮ و ﮐ ﺖ را روﯼ ﺧ ﻮد اﻧ ﺪاﺧﺘﻢ‪ .‬دو روز دﻳﮕ ﺮ را ﻣ ﻦ ﺗ ﺎ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺻﺒﺢ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪم‪ .‬ﺑﻠﻪ! اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺤﻠﯽ ﮔﺮﻣﯽ اﺳﺖ! ﻗﺒﻞ از ﺁن ﮐﻪ ﻣ ﻦ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑﻴ ﺎﻳﻢ ﻳ ﮏ‬
‫ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺰ در ﻳﮑﯽ از ﮐﻮرﻩ هﺎﯼ ﺁهﻦ ﮔﺪازﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدم‪ .‬ﺁن ﺟﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ در ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺁن ﺟ ﺎ ﻧﻴ ﺰ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٣‬ﺻ ﺒﺢ دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﺪم وﻟ ﯽ‬
‫ﻻاﻗﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮاب ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ روم زﻳﺮا ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮد‪ .‬روزهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ از ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدم و ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﻳ ﺎ ‪ ٧‬ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ دﺳ ﺖ از ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻴﺪم" و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ ‪. ٩٨‬‬

‫‪ -٩٨‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ‪ . XIII‬درﺟﻪ ﯼ ﺁﻣﻮزش اﻳﻦ "ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﺎر" ﻃﺒﻌًﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮔﻔﺖ و ﮐ ﻮﯼ ذﻳ ﻞ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺄﻣﻮران ﺗﺤﻘﻴ ﻖ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪" :‬ﺟﺮﻣﻴ ﺎس هﻴ ﻨﺲ ‪Jeremias‬‬
‫‪ ١٢ ،Haynes‬ﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ "‪ ...‬ﭼﻬﺎر ﭼﻬﺎرﺗﺎ‪ ،‬هﺸﺖ ﺗﺎﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭼﻬﺎرﺗ ﺎﺋﯽ )‪ ٤‬ﮐ ﻮرﻩ(‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ١٦‬ﺗﺎ ‪ ...‬ﺷﺎﻩ ﺁن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ هﻤﻪ ﯼ ﭘ ﻮل ه ﺎ و ﻃﻼه ﺎ ﻣ ﺎل اوﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ ﻳ ﮏ ﺷ ﺎﻩ دارﻳ ﻢ‬
‫وﻟﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻣﻠﮑﻪ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ اﺳﻤﺶ ﭘﺮﻧﺴﺲ اﻟﮑﺴﺎﻧﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﭘﺴﺮ ﻣﻠﮑﻪ ﻋﺮوﺳﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻧﺴﺲ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﺮد اﺳﺖ"‪ .‬وﻳﻠﻴﺎم ﺗﻮرﻧﺮ ‪ ١٢ W. Turner‬ﺳﺎﻟﻪ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻣﻦ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﯽ ﮐ ﻨﻢ‪ .‬ﻣ ﻦ ﺧﻴ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ ﻳ ﮏ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐ ﺸﻮرﯼ ه ﺴﺖ‬
‫وﻟﯽ ﺗﺎ اﻣ ﺮوز از ﺁن اﻃﻼﻋ ﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻢ"‪" .‬ﺟ ﺎن ﻣ ﻮرﻳﺲ ‪ John Morris‬ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﮐ ﻪ ﺧ ﺪا دﻧﻴ ﺎ را ﺧﻠ ﻖ ﮐ ﺮد و ﺑﻌ ﺪ از ﺁن‪ ،‬هﻤ ﻪ ﯼ ﻣ ﺮدم ﻏ ﺮق ﺷ ﺪﻧﺪ ﻣﮕ ﺮ ﻳﮑ ﯽ‪ ،‬ﻣ ﻦ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ام ﮐﻪ اﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﭘﺮﻧﺪﻩ اﯼ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ"‪ .‬وﻳﻠﻴﺎم اﺳﻤﻴﺖ ‪ ١٥ W. Smith‬ﺳ ﺎﻟﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﺧ ﺪا‬
‫ﻣ ﺮد را ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ و ﻣ ﺮد زن را ﺧﻠ ﻖ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ"‪ .‬ادوارد ﺗﻴﻠ ﻮر ‪ ١٥ E. Taylor‬ﺳ ﺎﻟﻪ اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻣ ﯽ دارد‪" :‬از ﻟﻨ ﺪن ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﻢ"‪ .‬هﻨ ﺮﯼ ﻣﺘﻴﻮﻣ ﺎن ‪ Henry Matthewman‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﻌﻀﯽ اوﻗﺎت ﺑ ﻪ ﮐﻠﻴ ﺴﺎ ﻣ ﯽ روم‪ ...‬اﺳ ﻤﯽ ﮐ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁن وﻋ ﻆ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺴﯽ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫ﻋﻴ ﺴﯽ ﻣ ﺴﻴﺢ وﻟ ﯽ ﻣ ﻦ اﺳ ﺎﻣﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺑﻠ ﺪ ﻧﻴ ﺴﺘﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ و ﺑ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ه ﻢ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺁن ﻳﮑ ﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ داﻧﻢ‪ .‬او ﮐﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻣ ﺮدم ﻣ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬او ﻳ ﮏ ﺟ ﻮر ﺁدﻣ ﯽ ﺑ ﻮدﻩ ﮐ ﻪ ﻣﺜ ﻞ‬
‫ﺁدم هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ او ﻳﮏ ﺟﻮر ﺁدم دﻳﻨﯽ ﺑﻮدﻩ و دﻳﮕﺮان ﺁن ﺟﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ"‬
‫‪(„He was not the same as other people in some ways, because he was‬‬
‫)‪religious in some ways and others is n’t“.‬‬
‫)هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ .٧٤ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪( XV‬‬
‫"ﺷ ﻴﻄﺎن ﺁدم ﺧ ﻮﺑﯽ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬ﻣ ﻦ ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﻢ ﮐﺠ ﺎ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺴﻴﺢ ﻣ ﺮد ﺑ ﺪﯼ ﺑ ﻮدﻩ"‪ -‬اﻳ ﻦ‬
‫دﺧﺘﺮﮎ )‪ ١٠‬ﺳﺎﻟﻪ( ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ‪) Dog‬ﺳﮓ( را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ) god‬ﺧﺪا( هﻴﭽﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻧ ﺎم ﻣﻠﮑ ﻪ را‬
‫هﻢ ﻧﻤﯽ داﻧﺪ"‪( „Ch. Empl. Comm. V. Rep. ١٨٦٦,“ p. ٥٥ ) .‬‬

‫‪١٢١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﮐﻨ ﻮن ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ را درﮎ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران درﺑﺎرﻩ ﯼ زﻳﺎدﻩ روﯼ هﺎﯼ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻄﻮﻳﻞ "ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ و ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ" روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬دم ﻧﻤ ﯽ زﻧﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن ﻓﻘﻂ از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺷﮑﻞ "ﻋﺎدﯼ" ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻧﻴﻠ ﻮر ‪ Naylor‬و وﻳﮑ ﺮس ‪،Vickers‬ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ‬
‫ﮐﻪ در ﺣﺪود ‪ ٦٠٠‬ﺗﺎ ‪ ٧٠٠‬ﻧﻔﺮ را ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و از ﻣﻴ ﺎن ﺁن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ‬
‫‪ %١٠‬ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎﻟﻨﺪ و ﺑ ﺎز از ﺁن ﻣﻴ ﺎن ﻓﻘ ﻂ ‪ ٢٠‬ﭘ ﺴﺮ ﺑﭽ ﻪ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ دارﻧﺪ‪" :‬ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ هﺎ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از ﮔﺮﻣﺎ رﻧﺞ ﻧﻤ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ ﺣ ﺮارت از ‪ ٨٦‬ﺗ ﺎ ‪ ٩٠‬درﺟ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ...‬در ﻗ ﺴﻤﺖ ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ و ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫روز و ﺷﺐ ﺑﺎ اﺳﻠﻮب ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﺳ ﺎﻳﺮ ﮐﺎره ﺎ ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ در اﺛﻨ ﺎﯼ‬
‫روز از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ٦‬ﺷﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان داﺋﻤ ًﺎ ﺑﻪ هﻨﮕﺎم ﺷﺐ‬

‫ﻋﻴﻦ هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﻓﻠﺰﮐ ﺎرﯼ دﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﺷﻴ ﺸﻪ ﮔ ﺮﯼ و‬

‫ﮐﺎﻏﺬ ﺳﺎزﯼ ﻧﻴﺰ ﺟﺎرﯼ ﺳﺖ‪ .‬در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﮐﺎﻏﺬ ﺳﺎزﯼ اﯼ ﮐﻪ ﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﭘﺮوﺳ ﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻗ ﺴﻤﺖ ﮐﻬﻨ ﻪ ﭼﻴﻨ ﯽ‪ .‬در‬
‫ﻻ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل هﻔﺘ ﻪ از ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ ﺷ ﺐ ﺗ ﺎ ﻧﻴﻤ ﻪ ﺷ ﺐ ﺷ ﻨﺒﻪ ﯼ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻌﻮﻳﺾ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬دﺳﺘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ روز ﮐﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﭘ ﻨﺞ روز هﻔﺘ ﻪ را ‪١٢‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎرﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻳﮏ روز را ‪ ١٨‬ﺳﺎﻋﺖ و دﺳﺘﻪ ﯼ ﺷﺐ ﮐﺎر ﭘﻨﺞ ﺷ ﺐ هﻔﺘ ﻪ را‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ و‬
‫ﻳﮏ ﺷﺐ را ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ هﺮ ﻳﮏ از دﺳﺘﻪ ه ﺎ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ دﺳﺘﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ و روز ﺷﻨﺒﻪ ‪ ١٨‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ را‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎز در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺎﺷﻴﻦ ﮐﺎﻏﺬﺳﺎزﯼ هﺴﺘﻨﺪ هﻤ ﻪ روز هﻔﺘ ﻪ از ‪ ١٥‬ﺗ ﺎ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻟﺮد ﻳﮑﯽ از ﻣﺄﻣﻮران ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻤﺎم زﻳﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ‪ ١٢‬و ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺘﻪ را‬
‫درﺑ ﺮ دارد‪ .‬اﻃﻔ ﺎل ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل و زﻧ ﺎن در اﻳ ﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﺒﺮان ﻏﻴﺒﺖ اﻓﺮاد دﺳﺘﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﯼ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺘﻪ را ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻇﻬﺎرات ﺷﻬﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﺟﻮان اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﮐﺎرهﺎﯼ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ اﯼ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫و ‪ ٣٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺷﻴﺸﻪ ﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ "ﮐ ﺎر هﻤ ﻮارﻩ اداﻣ ﻪ دارد و ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ" دﺧﺘﺮان ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﻪ اﯼ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎﻩ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ اﯼ ﻣﻌ ﺎدل ‪١٤‬‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﻣ ﻨﻈﻢ و ﻳ ﺎ ﺗ ﻮﻗﻔﯽ ﻏﻴ ﺮ از دو ﺳ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺧﻮردن ﻏﺬا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﻣ ﻨﻈﻢ ﺣ ﺬف ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ اﻏﻠ ﺐ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻣﺘﺪاد ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و "اﻳﻦ اﮐﺜﺮًا در ﻣﻮرد ﮐﺜﻴﻒ ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬داغ ﺗﺮﻳﻦ و ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﺎرهﺎ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪(„Chil. Emp. Com. Report IV. ١٨٦٥,“ p. XXXVIII, XXXIX ) .‬‬

‫‪١٢٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر روز ﺗﻌ ﻮﻳﺾ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ...‬ﻣ ﺎ ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ و‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ هﻴﭻ ﻓﺮﻗﯽ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺳﻼﻣﺘﯽ )ﺳﻼﻣﺖ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻧﻴﻠ ﻮر و ﻳﮑ ﺮس؟( ﻧﻤ ﯽ ﺑﻴﻨ ﻴﻢ‬
‫و ﻣﺤﺘﻤ ﻞ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ اﺷ ﺨﺎص ﺑ ﺎ داﺷ ﺘﻦ وﻗ ﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﻣ ﺸﺨﺺ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﺨﻮرﻧ ﺪ ﺗ ﺎ‬
‫ﻣﻮردﯼ ﮐﻪ وﻗﺖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪ ...‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑﻴ ﺴﺖ ﭘ ﺴﺮ ﺑﭽ ﻪ ﯼ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل در‬
‫دﺳﺘﻪ ﯼ ﺷﺐ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ...‬ﮐﺎر ﻣﺎ ﺑﺪون ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ ﭘﺴﺮان ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٨‬ﺳﺎل ﺑﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ رود‪ .(not well do) ،‬اﺷﮑﺎل ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ درﻏﻴ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ ﻣﯽ رود‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎهﺮ و اﺳﺘﺎد ﮐﺎر ﺑﺮاﯼ ﻗﺴﻤﺖ هﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ‬
‫وﻟﯽ هﺮ ﻗﺪر ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘ ﺴﺮ ﺑﭽ ﻪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ...‬ﻧﻈ ﺮ ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺟﻮاﻧ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﮐ ﻢ اهﻤﻴ ﺖ ﻳ ﺎ‬
‫ﮐﻢ ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ" ‪. ٩٩‬‬
‫ﺁﻗ ﺎﯼ ج‪ .‬اﻟ ﻴﺲ ‪ J. Ellis‬ﻣﻨﺘ ﺴﺐ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ و ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺟ ﺎن‬
‫ﺑ ﺮاون و ﮐﻤﭙ ﺎﻧﯽ ‪ J. Brown et Co‬ﮐ ﻪ ‪ ٣٠٠٠‬ﻣ ﺮد و ﭘ ﺴﺮﺟﻮان در ﻗ ﺴﻤﺘﯽ‬
‫از ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﺁن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮔﻤﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر دﺷ ﻮار ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ و‬
‫ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ اﺳ ﺖ و "ﺷ ﺐ و روز ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ" اﻇﻬ ﺎر‬
‫ﻣﯽ دارد ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﮐﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻓﻮﻻدﺳﺎزﯼ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ هﺮ دو ﻧﻔﺮ ﻣﺮد ﮐﺎرﮔﺮ و ﻳ ﺎ ﺳ ﻪ‬
‫ﭘﺴﺮ ﺟﻮان ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋ ًﺎ ‪ ٥٠٠‬ﭘ ﺴﺮ ﺟ ﻮان ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از‬
‫‪ ١٨‬ﺳﺎل ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ ﮐﻪ از ﺁن ﻣﻴﺎن ﻳﮏ ﺳﻮم ﻳﺎ ‪ ١٧٠‬ﻧﻔﺮ ﺁن هﺎ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل ﮐﻤﺘ ﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻃﺮح ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺁﻗﺎﯼ اﻟﻴﺲ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﮔﻤ ﺎن ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﻨﻢ ﮐ ﻪ ﻃ ﺮح‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ه ﺮ ﮐ ﺲ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل دارد ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ در ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‬
‫روز ﮐ ﺎر ﻧﮑﻨ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺎد ﻗﺎﺑ ﻞ اﻳ ﺮاد ﺑﺎﺷ ﺪ )‪ .(very objectionable‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﻣ ﻦ ﺗ ﺼﻮر‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺣﺪودﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎل‬
‫ﻗﺎﺋﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﺿﺮﻳﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ اﺳﺘﺨﺪام ﭘ ﺴﺮان ﮐﻤﺘ ﺮ از‬
‫‪ ١٣‬ﻳﺎ ‪ ١٤‬ﺳﺎل را ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دهﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ‬

‫‪(„Fourth Report erc.“ ١٨٦٥, ٧٩. p. XVI. ) -٩٩‬‬

‫‪١٢٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﻃﻔ ﺎل ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﺨﺪام را ﻣﻨ ﻊ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺴﺮاﻧﯽ ﮐ ﻪ در دﺳ ﺘﻪ ﯼ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ه ﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ‬

‫ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻤﺎردﻩ ﺷﻮﻧﺪ زﻳﺮا ﻣ ﺮدان ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﭘﻴ ﺎﭘﯽ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ اﻧﺠ ﺎم‬
‫دهﻨ ﺪ و ﭼﻨ ﻴﻦ وﺿ ﻌﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼﻣﺖ ﺁن ه ﺎ ﻟﻄﻤ ﻪ وارد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺣ ﺎل ﻣ ﺎ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ‬
‫دارﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﻳ ﮏ هﻔﺘ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﻴﭻ زﻳ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻤ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ‪) .‬ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻧﻴﻠ ﻮر و وﻳﮑ ﺮس درﺳ ﺖ ﻣ ﺪﻋﯽ ﻋﮑ ﺲ اﻳ ﻦ اﻇﻬ ﺎر ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺗ ﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺑﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ در ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ(‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﺎ ﺳ ﻼﻣﺖ ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﻣﺘﻨ ﺎوب اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﯼ‬
‫روزﮐﺎران ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ...‬اﻳﺮادات ﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ واداﺷ ﺘﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪١٨‬‬
‫ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ از ﺁن ﺟ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺁن ﻣﺨ ﺎرج ﻣ ﺎ اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ و اﻳﻦ ﻳﮕﺎﻧﻪ دﻟﻴﻞ ﻣ ﺎ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺖ )ﭼ ﻪ ﺑﻴ ﺸﺮﻣﯽ ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ اﯼ!(‪ .‬ﻣ ﺎ‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ هﺰﻳﻨﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺰرگ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺁن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁﺳ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫)!‪) (As the trade with due regard to erc. Could fairly bear‬واﻗﻌ ًﺎ‬
‫ﭼﻪ ﻋﺒﺎرت ﭘﺮدازﯼ دهﺎن ﺷﻴﺮﻳﻦ ﮐﻨﯽ!(‪ .‬ﮐﺎر در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﺎدر اﺳﺖ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در اﺛ ﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮراﺗﯽ ﻏﻴﺮ ﮐﺎﻓﯽ ﮔﺮدد" )ﻳﻌﻨﯽ اﻟﻴﺲ و ﺑ ﺮاون و ﮐﻤﭙ ﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﺎن‬
‫اﺷﮑﺎل ﻣﺤﺘﻮﻣﯽ ﺑﺮﺧﻮرﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر را ﻃﺒﻖ ارزش ﺁن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ( ‪. ١٠٠‬‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺁه ﻦ و ﻓ ﻮﻻد "ﺳ ﻴﮑﻠﻮپ" ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﮐﺎﻣ ﻞ و ﮐﻤﭙ ﺎﻧﯽ‬
‫‪ Cammel et Co‬از ﻟﺤﺎظ ﻋﻈﻤﺖ ه ﻢ ﻋ ﺮض ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺟ ﺎن ﺑ ﺮاون و‬
‫ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﻬﺎدت ﺧ ﻮد را ﮐﺘﺒ ًﺎ ﺗﻘ ﺪﻳﻢ ﺑ ﺎزرس دوﻟﺘ ﯽ ﺁﻗ ﺎﯼ‬
‫واﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪًا ﭼﻨﻴﻦ ﺻ ﻼح داﻧ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﭘﺎرﻩ اﯼ اﺻﻼﺣﺎت ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺁﻗﺎﯼ واﻳ ﺖ ﺣﺎﻓﻈ ﻪ ﯼ‬

‫‪ -١٠٠‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ .٨٠ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪XVI‬‬

‫‪١٢٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫∗‬
‫ﺧ ﻮﺑﯽ دارد‪ .‬وﯼ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ دارد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ اﻳ ﻦ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺳ ﻴﮑﻠﻮپ ه ﺎ ﻣﻨ ﻊ ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ اﻃﻔﺎل و ﺟﻮاﻧﺎن "اﻣﺮﯼ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺁن هﺎ را ﺗﻌﻄﻴ ﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ" و ﻣﻌ ﺬﻟﮏ در ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﮐﻤ ﯽ ﺑ ﻴﺶ از ‪%٦‬‬
‫ﭘﺴﺮان ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٨‬ﺳﺎل و ﻓﻘﻂ ‪ %١‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از ‪ ١٣‬ﺳﺎل ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ ‪. ١٠١‬‬
‫ﺁﻗ ﺎﯼ ا‪ .‬ف‪ .‬ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ‪ E. F. Sanderson‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ‪،‬‬
‫ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ و ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن و ﺑ ﺮادران در اﺗﺮﮐﻠﻴ ﻒ ‪ Attercliffe‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ اﻇﻬ ﺎر ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪" :‬ﻣﻤﻨ ﻮع ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺮان‬
‫ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل ﻣﻮﺟ ﺐ اﺷ ﮑﺎﻻت ﺑﺰرﮔ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺷ ﮑﺎل ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫اﻓ ﺰاﻳﺶ هﺰﻳﻨ ﻪ اﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻣ ﺮدان ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫ﺿﺮورﺗ ًﺎ اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣﻴ ﺰان اﻳ ﻦ هﺰﻳﻨ ﻪ ﭼﻘ ﺪر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد اﮐﻨ ﻮن ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻢ ﺑﮕ ﻮﻳﻢ‬
‫وﻟﯽ ﻣﺤﻘﻘﺎً ﺑﻪ ﺁن اﻧﺪازﻩ زﻳﺎد ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﻓ ﻮﻻد را ﺗﺮﻗ ﯽ‬
‫دهﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤ ﺎم زﻳ ﺎن ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﺑ ﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد زﻳ ﺮا‬
‫ﻣﺤﻘﻘ ًﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺣﺎﺿ ﺮ ﺑ ﻪ ﺗﺤﻤ ﻞ ﺁن ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ" )واﻗﻌ ﺎً ﭼ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺑ ﯽ ﮐﻠ ﻪ اﯼ‬
‫ه ﺴﺘﻨﺪ!(‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﻧﻤ ﯽ داﻧ ﺪ ﭼﻘ ﺪر ﺑ ﻪ ﺑﭽ ﻪ ه ﺎ ﻣ ﺰد ﻣ ﯽ ده ﺪ وﻟ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪:‬‬
‫"ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ‪ ٤‬ﺗﺎ ‪ ٥‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ در هﻔﺘﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ...‬ﮐﺎر اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﮐﻠ ﯽ )اﻟﺒﺘ ﻪ "ﻋﻠ ﯽ اﻟﺨ ﺼﻮص" ﻧ ﻪ هﻤﻴ ﺸﻪ( ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن درﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ اﺟ ﺮاء ﺁن‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﯽ ﮐﻪ ﺻﺮف ﻗﻮﻩ ﯼ زﻳﺎدﺗﺮ ﻣ ﺮدان ه ﻴﭻ ﻧﻔ ﻊ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ اﻳﺠ ﺎد ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﺗ ﺎ ﺑﺘ ﻮان ﺟﺒ ﺮان ﺧ ﺴﺎرات را از اﻳ ﻦ راﻩ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻣﮕ ﺮ در ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣ ﻮارد ﻧ ﺎدر ﮐ ﻪ ﻓﻠ ﺰ‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ ....‬و ﻣ ﺮدان ﻧﻴ ﺰ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻃﻔ ﺎﻟﯽ را ﺗﺤ ﺖ ﺣﮑ ﻢ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﺪارﻧ ﺪ‬
‫ﻧﺎراﺿ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ زﻳ ﺮا ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺒﺮﯼ ﻣ ﺮدان ﮐﻤﺘ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬

‫∗‪ Cyclopes -‬ﺑﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ - Zyklop‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﻓ ﺴﺎﻧﻪ ه ﺎﯼ ﺑﺎﺳ ﺘﺎﻧﯽ ﻳﻮﻧ ﺎن ﺳ ﻴﮑﻠﻮپ ه ﺎ‬
‫ﻏﻮل هﺎﯼ ﮐﻮﻩ ﭘﻴﮑﺮﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳ ﮏ ﭼ ﺸﻢ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺎن ﭘﻴ ﺸﺎﻧﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ و در ﮐ ﻮﻩ اﺗﻨ ﺎ ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺮ‬
‫وﻟﮕﺎن ‪) vulcan‬ﺧﺪواﻧﺪ ﺁﺗﺶ و ﺁهﻨﮕﺮﯼ( ﺑﻪ ﮐﻮﻓﺘﻦ ﺁذرﺧﺶ هﺎﯼ ژوﭘﻴﺘﺮ )ﺧﺪاﯼ ﺧﺪاﻳﺎن( اﺷﺘﻐﺎل‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﻨﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺴﻨﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ )ﺳ ﻴﮑﻠﻮپ( و ﻏ ﻮل ﺁﺳ ﺎ ﺑ ﻮدن ﺁن‬
‫روﺷﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪(„Fourth Report etc.“ ١٨٦٥, ٨٢. p. XVII.) -١٠١‬‬

‫‪١٢٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﮐ ﺎر ﻳ ﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ از ﻃﻔﻮﻟﻴ ﺖ ﺷ ﺮوع ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر روز اﻳ ﻦ ه ﺪف را ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ"‪ .‬ﺁﺧ ﺮ ﭼ ﺮا؟ ﻣﮕ ﺮ ﺟﻮاﻧ ﺎن ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ‬
‫ﺣﺮﻓﻪ ﯼ ﺧﻮد را در اﺛﻨﺎﯼ روز ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ؟ ﺁﺧ ﺮ دﻟﻴﻠ ﺖ ﭼﻴ ﺴﺖ؟" زﻳ ﺮا ﻣﺮداﻧ ﯽ ﮐ ﻪ ه ﺮ‬
‫هﻔﺘ ﻪ ﻣﺘﻨﺎوﺑ ﺎً‪ ،‬ﮔ ﺎﻩ ﺷ ﺐ و ﮔ ﺎﻩ روز‪ ،‬ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ اﮔ ﺮ از اﻃﻔ ﺎﻟﯽ ﺟ ﺪا ﺷ ﻮﻧﺪ ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﺑﻬﺮﻩ اﯼ را ﮐﻪ از ﺁﻧﺎن در ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ از دﺳﺖ ﺧﻮاهﻨ ﺪ داد‪ .‬رهﻨﻤﻮده ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺮدان‬
‫ﺑ ﻪ اﻃﻔ ﺎل ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺟﺰﺋ ﯽ از دﺳ ﺘﻤﺰد اﻃﻔ ﺎل ﻣﺤ ﺴﻮب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣ ﺮدان ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﮐ ﺎر ﺟﻮاﻧ ﺎن را ارزان ﺗﻤ ﺎم ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬درﻏﻴ ﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ه ﺮ‬
‫ﻳ ﮏ از ﻣ ﺮدان ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻴﻤ ﯽ از ﻧﻔ ﻊ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ ﺧﻮاه ﺪ داد"‪) .‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﻣﺠﺒ ﻮر ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از دﺳ ﺘﻤﺰد ﻣ ﺮدان را‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ اﻃﻔﺎل ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ از ﺟﻴ ﺐ ﻣﺒ ﺎرﮎ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﮐﻤ ﯽ ﮐﺎﺳ ﺘﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺁن دﻟﻴ ﻞ واﻗﻌ ﯽ ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮﻧﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺮﻓ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ را در اﺛﻨ ﺎﯼ روز ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧ ﺪ‪. ١٠٢‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﮐﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدن ﻣﺮداﻧ ﯽ ﻣ ﯽ اﻓﺘﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﻳ ﺸﺎن اﻃﻔ ﺎل ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺁن ه ﺎ ﺗﺤﻤ ﻞ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭼﻴ ﺰﯼ را ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﺁن ﮐﻪ اﺷﮑﺎﻻت ﺑﻪ ﻗﺪرﯼ ﺑﺰرگ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎ ًﻻ ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ ﺣ ﺬف ﮐﺎﻣ ﻞ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ (.‬ﺁﻗ ﺎﯼ ا‪ .‬ف‪ .‬ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﻗ ﺴﻤﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻓ ﻮﻻد اﺳ ﺖ ﺗﻔ ﺎوﺗﯽ ﺣﺎﺻ ﻞ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ وﻟ ﯽ‪ !"...‬وﻟ ﯽ ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﮐ ﺎر‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﻏﻴ ﺮ از ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻓ ﻮﻻد ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﻮﻻدﺳ ﺎزﯼ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺳ ﺎدﻩ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزش ﺳ ﺎزﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﻮرﻩ ه ﺎﯼ ﺁهﻨﮕ ﺮﯼ‪ ،‬ﺁه ﻦ ﮔ ﺪازﯼ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ه ﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪ ،‬ﺁهﻦ‪ ،‬ذﻏﺎل وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻏﻴ ﺮ از ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ ﻓ ﻮﻻد دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ‬
‫را ﺁن ﺟﺎ ﺁوردﻩ اﻧﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ ﺟ ﺬب ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ در ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬

‫‪" -١٠٢‬در ﻋﺼﺮ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻨﺪ و ﻋﻠﺖ ﺗﺮاش ﻣﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ هﺮ ﭼﻴﺰ و ﺣﺘﯽ ﺑ ﺪﺗﺮﻳﻦ و‬
‫ﻓﺎﺳﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰهﺎ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻌًﺎ ﺁدم ﺑﯽ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﺁن ﭼﻪ در ﺟﻬ ﺎن ﻓﺎﺳ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس دﻻﻳ ﻞ ﺧ ﻮب ﻓﺎﺳ ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪) ".‬هﮕ ﻞ‪ .‬داﺋ ﺮة اﻟﻤﻌ ﺎرف‪ .‬ﺑﺨ ﺶ ﻧﺨ ﺴﺖ‪ :‬ﻣﻨﻄ ﻖ‪ .‬ﺻ ﻔﺤﻪ‬
‫‪„Hegel: Enzykopädie.“ Erster Teil: „Die Logik“ .(٢٤٩‬‬

‫‪١٢٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺟ ﺬب ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺧ ﺪا و ﺣ ﻖ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ از ﻃ ﺮف‬

‫ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ه ﺎ اﻳ ﻦ اﺟ ﺎزﻩ را در ﻣ ﺮد زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ در ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ روز از‬
‫ﻋ ﺪﻩ اﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﺎر ﺑﮑ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر دوﺷ ﯽ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺧ ﺼﻠﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻮدن را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ه ﺎ‬
‫زﻳﺎن ﺁور ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ".‬و ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ ﭘﺮ ﺧﺮﺟﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻴﻤ ﯽ از زﻣ ﺎن ﻣﺘﻮﻗ ﻒ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﻣﻘ ﺪار از ﻣﺤ ﺼﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑ ﺎ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺗﺤﻮﻳ ﻞ ده ﻴﻢ زﻳ ﺎن ﺁور اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﻻزم ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ه ﺎ و‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺗﻤﺎن را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻨﻴﻢ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ هﺰﻳﻨ ﻪ را دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ"‪ .‬وﻟ ﯽ ﺁﺧ ﺮ ﭼ ﺮا‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﺎﻧﺪرﺳﻮن هﺎ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ روز ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ در‬
‫اﺛﻨ ﺎﯼ ﺷ ﺐ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ه ﺎ و ﻣ ﻮاد ﺧﺎﻣ ﺸﺎن ﻣﻌﻄ ﻞ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﺰﻳﺘ ﯽ‬
‫داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ؟ ا‪ .‬ف‪ .‬ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﺗﻤ ﺎم ﺳﺎﻧﺪرﺳ ﻮن ه ﺎ ﺟ ﻮاب ﻣ ﯽ ده ﺪ‪" :‬درﺳ ﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ هﻢ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ زﻳ ﺎن ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺗﻮﻗ ﻒ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ روز ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﻣ ﻮرد ﻣ ﺎ ﮐ ﻪ از ﮐ ﻮرﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﺁهﻦ ﮔﺪازﯼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ زﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ وارد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺁن هﺎ را ﮔﺮم ﻧﮕﺎﻩ دارﻳ ﻢ‬
‫ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻣ ﻮاد ﺳ ﻮﺧﺖ ﺑ ﻪ ه ﺪر ﻣ ﯽ رود )در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺷ ﻴﺮﻩ ﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻠ ﻒ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد( و اﮔ ﺮ ﺁن ه ﺎ را ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﺳ ﺎزﻳﻢ دوﺑ ﺎرﻩ روﺷ ﻦ ﮐ ﺮدن‬
‫ﺁن هﺎ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن درﺟﻪ ﯼ ﺣﺮارت ﻻزم ﻣﻮﺟﺐ اﺗﻼف وﻗﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد )در ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ اﺗﻼف وﻗﺖ ﺧ ﻮاب ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺣﺘ ﯽ ﮐﻮدﮐ ﺎن ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻟﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺑ ﺮد ﺑ ﺮاﯼ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺎﻧﺪرﺳﻮن در ﻣﻮرد وﻗﺖ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد(‪ ،‬و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﮐ ﻮرﻩ ه ﺎ ه ﻢ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ‬
‫اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﯼ ﺣﺮارت ﻟﻄﻤﻪ ﻣﯽ ﺧﻮرد" )در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ هﻤﻴﻦ ﮐﻮرﻩ هﺎ اﺑﺪًا از ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‬
‫ﮐﺎر روزاﻧﻪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ رﻧﺠﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺮﻧﺪ(‪. ١٠٣‬‬

‫‪( „Children’s Employment Commission. IV. Report. ١٨٦٥“ p. ٨٥ ) -١٠٣‬‬

‫از اﻳﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺗﻮﺟﻬ ﺎت ﻣﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ ﮐ ﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺷﻴ ﺸﻪ ﺳ ﺎز ﻧﻴ ﺰ ﻋﻨ ﻮان ﮔﺮدﻳ ﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ‪" :‬ﻏﺬاﯼ ﻣﻨﻈﻢ اﻃﻔﺎل ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﻣﻘ ﺪارﯼ از ﺣ ﺮارت ﻣﺘ ﺼﺎﻋﺪ از ﮐ ﻮرﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫هﺪر ﻣﯽ رود و ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ زﻳﺎن ﺁور اﺳﺖ" هﻴﭻ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑ ﻪ روﯼ ﺁﻗ ﺎﯼ واﻳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺄﻣﻮر ﺗﺤﻘﻴ ﻖ‬

‫‪١٢٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ -‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬ ‫‪-٥‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻄﻮﻳﻞ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر از ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ ﻗﺮن ﭼﻬﺎردهﻢ ﺗ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻗ ﺮن‬
‫هﻔﺪهﻢ‬
‫"روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﭼﻴﺴﺖ؟" ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻃ ﯽ ﺁن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺠ ﺎز اﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎرﯼ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ارزش روزاﻧﻪ ﯼ ﺁن را ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻪ اﻧﺪازﻩ اﺳﺖ؟ ﺗﺎ ﭼ ﻪ‬

‫‪the waste of‬‬

‫‪ (animal power‬ﮐﻮدﮐ ﺎن رﺷ ﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﻮر‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﺷﻴ ﺸﻪ ﺳ ﺎزﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻓﻘﺪان هﺮﮔﻮﻧﻪ وﻗﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻐﺬﻳ ﻪ و ه ﻀﻢ از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﻗﻴﺎس ﻧﻴﺴﺖ" )هﻤﺎن ﮔﺰارش ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ .( XLV‬و ﭼﻨ ﻴﻦ ﭼﻴ ﺰﯼ در "ﺳ ﺎل ُﭘ ﺮ از ﺗﺮﻗ ﯽ" ‪١٨٦٥‬‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘ ﺪ! ﻗﻄ ﻊ ﻧﻈ ﺮ از ﺻ ﺮف ﻧﻴﺮوﺋ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ و ﺣﻤ ﻞ ﮐ ﺮدن ﺑﺎره ﺎ از ﻃ ﺮف‬
‫اﻃﻔﺎل ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷﻴﺸﻪ ﮔﺮﯼ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻄﺮﯼ و ﺑﻠﻮر ﺁﻻت ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻣﺠﺒﻮرﻧ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد ﻃ ﯽ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ از ‪ ١٥‬ﺗ ﺎ ‪ ٢٠‬ﻣﻴ ﻞ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ راﻩ ﺑﺮوﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫اﻏﻠ ﺐ ‪ ١٤‬ﺗ ﺎ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﺪون اﻧﻘﻄ ﺎع اداﻣ ﻪ دارد‪ .‬در ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از اﻳ ﻦ ﺷﻴ ﺸﻪ ﺳ ﺎزﯼ ه ﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﻧﺦ رﻳﺴﯽ هﺎﯼ ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن دارد‪" .‬در ﻋ ﺮض هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫وﻗﺖ ﻣﻤﺘﺪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﻤﻦ ﺁن وﻗﺖ رﻓﺘﻦ و ﺁﻣﺪن ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺴﺖ و ﺷﻮ‬
‫و ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن و ﻏﺬا ﺧﻮردن را ﻧﻴﺰ ﺣﺴﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ وﻗ ﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺘﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻓﺮﺻ ﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺎزﯼ ﮐ ﺮدن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﺳﺘﻨ ﺸﺎق ه ﻮاﯼ ﺧ ﺎﻟﺺ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد ﻣﮕ ﺮ از‬
‫زﻣﺎن ﺧﻮاﺑﯽ ﮐﺴﺮ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﮐﺎره ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر دﺷ ﻮار در ﻓ ﻀﺎﺋﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺳﻮزان اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ...‬اﻳﻦ ﺧﻮاب ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﺧﻮد هﻨﮕﺎم ﺷﺐ ﺑﻴﺪار ﺷﻮﻧﺪ و در روز ﻧﻴﺰ ﺳﺮوﺻﺪاﯼ ﺧﺎرج ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺧ ﻮاب اﺳ ﺖ"‪ .‬ﺁﻗ ﺎﯼ واﻳ ﺖ‬
‫ﻣﻮاردﯼ را ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ اﯼ ‪ ٣٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﯽ در ﭘﯽ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺻﺒﺢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘ ﻨﺞ‬
‫ﺻﺒﺢ )ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ( ﻣﯽ ﺧﻮاﺑﻨﺪ و از ﻧ ﻮ هﻤ ﺎن ﮐ ﺎر را از ﺳ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﮔ ﺰارش‬
‫ﻋﻤﻮم )ﺗﺮﻣﻦ هﻴﺮ و ﺗﻘﺘﻞ(‪ Tufnell ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪" :‬ﺣﺠﻢ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﭘﺴﺮان‪ ،‬دﺧﺘﺮان ﺟﻮان و زن هﺎ‬
‫در اﺛﻨ ﺎﯼ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ روزاﻧ ﻪ ﻳ ﺎ ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ) ‪ ( spell of labour‬اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ واﻗﻌ ًﺎ‬
‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ" )هﻤﺎن ﮔﺰارش )‪ XL III‬و ‪ ( XLIV‬و ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺷﻴ ﺸﻪ ﺳ ﺎز ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻣ ﺴﺎﮎ ﺧ ﻮد را اﺛﺒ ﺎت ﮐﻨ ﺪ ﺷ ﺒﯽ ﺳﺮﻣ ﺴﺖ از ﺷ ﺮاب ﭘﻮرﺗ ﻮ دﻳ ﺮ از ﮐﻠ ﻮپ ﺧ ﻮد ﺧ ﺎرج‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻠﻮﺗﻠ ﻮ ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﺣﻤﻘ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗ ﺼﻨﻴﻒ را‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧ ﺪ‪) ( Britons never, never shall be slaves! ) :‬هﺮﮔ ﺰ؛ هﺮﮔ ﺰ ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ‬
‫ﺑﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد!(‬

‫‪١٢٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻴﺶ از زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻻزم اﺳ ﺖ اﻣﺘ ﺪاد ﻳﺎﺑ ﺪ؟ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺆاﻻت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ :‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻋﺒﺎرت از ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻬﺎﯼ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون ﺁن ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ از ﺳ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺧ ﺪﻣﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺴّﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻃﯽ دوران ﺣﻴﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﭼﻴ ﺰ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺴﺖ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺗﻤ ﺎم اوﻗ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ در اﺧﺘﻴ ﺎر دارد ﻃﺒﻴﻌﺘ ًﺂ و ﺣﻘ ًﺎ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﺤ ﺴﻮب ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ از ﻣﺘﻌﻠﻘ ﺎت ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﭘﺮورش اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﻌﻨﻮﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻧﺠ ﺎم وﻇ ﺎﻳﻒ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت دوﺳﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮔﺴﺘﺮش ﺁزاد ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﺎدﯼ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﺣﻴ ﺎت و ﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﺮاﺳﻢ روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ‪ -‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ در ﮐ ﺸﻮر ﺗﻘ ﺪﻳﺲ ﮐﻨﻨ ﺪان روز ﺳ ﺒﺖ‪ ١٠٤‬ه ﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﻳﺎوﻩ ﺳﺮاﺋﯽ ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻬﻮت ﺑ ﯽ ﺣ ﺪ و ﺣ ﺼﺮ و ﺑ ﺎ‬
‫ﺟﻮع ﮔﺮگ ﺁﺳﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﺟ ﺴﺘﺠﻮﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﺣ ﺪود اﺧﻼﻗ ﯽ ﺗﺠ ﺎوز‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﺮزهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﻧﻴﺰ درهﻢ ﻣﯽ ﺷ ﮑﻨﺪ‪ .‬وﯼ زﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﺴﻢ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﻏﺼﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﯼ زﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ هﻮاﯼ ﺁزاد و درﻳﺎﻓﺖ اﺷﻌﻪ ﯼ ﺁﻓﺘﺎب ﺿﺮورت دارد ﻣ ﯽ رﺑﺎﻳ ﺪ‪ .‬وﯼ در‬

‫ﻼ هﻨﻮز در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ در دهﺎت دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ را ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐ ﻪ‬ ‫‪ -١٠٤‬ﻣﺜ ً‬
‫روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ در ﺑﺎﻏﭽﻪ ﯼ ﮐﻨﺎر ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم هﺘ ﮓ ﺣﺮﻣ ﺖ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬
‫روز ﺳﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﺤﮑﻮم ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬و هﻤﻴﻦ ﮐﺎرﮔﺮ اﮔﺮ روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻣﺬهﺒﯽ ﺧﻮﻳﺶ‪ -،‬از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻓﻠﺰﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬﺳﺎزﯼ و ﻳﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﮔﺮﯼ و اﻣﺜﺎل ﺁن ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ داﺷ ﺘﻦ‬
‫ﺟﺮم ﻧﻘﺾ ﻗﺮارداد ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻣﺘﻌ ﺼﺐ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫روز ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﯼ "ارزش اﻓﺰاﺋﯽ" ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻴﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﺷﻨﻮاﺋﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬در‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ اوت ‪ ١٨٦٣‬ﮐ ﻪ ﺿ ﻤﻦ ﺁن ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﻐ ﺎزﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎهﯽ ﻓﺮوﺷ ﯽ و ﭘﺮﻧ ﺪﻩ‬
‫ﻓﺮوﺷﯽ ﻟﻨﺪن درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺬف ﮐﺎر ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ را ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺪت ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ‬
‫در ﺷﺶ روز اول هﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ در روز ﻣﯽ ﺷﻮد و روزه ﺎﯼ ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ‬
‫‪ ٨‬ﺗﺎ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﺷ ﮑﻢ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ ﻣ ﺸﮑﻞ‬
‫ﭘ ﺴﻨﺪاﻧﻪ ﯼ اﺷ ﺮاف ﻣ ﺆﻣﻦ اﮐ ﺴﺘﺮهﻮل ‪ Exeter Hall‬ﻣﺤ ﺮﮎ اﻳ ﻦ "ﮐ ﺎر ﻳﮑ ﺸﻨﺒﻪ" اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫"ﻣﻘﺪﺳﻴﻦ" ﮐﻪ اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺳ ﻼﻣﺖ وﺟ ﻮد ﺧﻮﻳ ﺸﻨﺪ‪ ،‬اﺣ ﺴﺎﺳﺎت ﻣ ﺴﻴﺤﻴﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ و رﺿﺎ ﮐﺎر ﻓﻮق اﻟﻄﺎﻗﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ هﺎ و ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ اﺷ ﺨﺎص دﻳﮕ ﺮ را‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﮑﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻳﺎن ﺁور اﺳﺖ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮان(‪.‬‬
‫‪(Obsequium ventris perniciosius est) .‬‬

‫‪١٢٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺴﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ه ﺮ ﻗ ﺪر ﮐ ﻪ اﻣﮑ ﺎن ﻳﺎﺑ ﺪ ﺁن را ﺑ ﻪ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻠﺤ ﻖ‬

‫وﻗ ﺖ ﻏ ﺬا ﺧ ّ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮراﮎ دادﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ذﻏﺎل ﺑﻪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر رﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻳﺎ روﻏﻦ و ﭼﺮﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺧ ﻮاب ﻋ ﺎدﯼ را ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن‪ ،‬ﻧﻮﺳ ﺎﺧﺘﻦ و ﺗ ﺎزﻩ ﮐ ﺮدن ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺘﺮاﺣﺘﯽ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺮ ارﮔ ﺎﻧﻴﺰم‬
‫ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺧﺴﺘﻪ و ﮐﻮﻓﺘﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺣﻔﻆ ﻋﺎدﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﮐﻨﻨﺪﻩ ﯼ ﺣﺪود روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺁن ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣ ﺼﺮف روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﮐﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﺷ ﺪت و رﻧ ﺞ ﺁورﯼ ﺁن‪ ،‬اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻌ ﻴﻦ ﺣ ﺪود زﻣ ﺎن‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻏ ﻢ ﻃ ﻮل ﻋﻤ ﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﻧﻤ ﯽ ﺧ ﻮرد‪ .‬ﺁن ﭼ ﻪ‬
‫ﻣ ﻮرد ﻋﻼﻗ ﻪ ﯼ اوﺳ ﺖ ﻓﻘ ﻂ و ﻓﻘ ﻂ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎرﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻃ ﯽ ﻳ ﮏ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮐﺮدن ﻋﻤﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ‪ ،‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﮐﺸﺎورز ﺣﺮﻳﺺ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻴﺰﯼ زﻣ ﻴﻦ ﺑ ﺎزدﻩ ﺁن را‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ذاﺗ ًﺎ ﻋﺒﺎرت از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش و ﻣﮑﻴﺪن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻄﻮﻳﻞ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻧﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﻧ ﺴﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ رﺑ ﻮدن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻨﻮﯼ و ﻣ ﺎدﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ و ﻓﻌ ﺎﻟﻴﺘﺶ ﺑ ﻪ زوال ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﺎﻧﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﻓﺮﺳ ﻮدﮔﯽ‬
‫ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎم و ﻣﺮگ ﺧﻮد ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪ . ١٠٥‬ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮐ ﺮدن زﻣ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ وﯼ زﻣﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ او را ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﯽ درازﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣﺘ ﻀﻤﻦ ارزش ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ ﻧﻴ ﺰ ه ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اداﻣ ﻪ ﯼ ﻧ ﺴﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺿ ﺮورت دارﻧ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در‬
‫ﭘﻮﻳ ﻪ ﯼ ﺑ ﯽ ﺣ ّﺪ و ﺣ ﺼﺮ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ ﺑ ﺮﺧﻼف ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬

‫‪" -١٠٥‬در ﮔ ﺰارش ه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺸﻴﻦ ﺧ ﻮد ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ ﺑﺮﺧ ﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺑ ﺎ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ را در‬
‫ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﺎﻋﺎت اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻴﺎن ﮐﺮدﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ..‬ﻣﺴﻠﻤًﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر اﻳﻦ ﺧﻄﺮ را درﺑﺮ دارد ﮐﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻃﻮر زودرس ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪".‬‬
‫‪„Child. Empl. Comm. Report IV. ١٨٦٥,“ p. XIII,‬‬

‫‪١٣٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺿ ﺮروﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺎرد و دوران ﻋﻤ ﺮ ه ﺮ ﻳ ﮏ از ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠ ﻪ‬

‫ﻣﺪت ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺁن هﺎ را ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﻳﻦ ﺿﺮورت ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺗ ﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪارﮎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﺑﭙﺮدازد و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺨﺎرج ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺗ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﺒﺮان و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻓﺮﺳﻮدﻩ ﻣﺘﺤﻤ ﻞ ﮔ ﺮدد‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ه ﺮ ﻗ ﺪر روزا ﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﺳﺮﻳﻊ ﺗ ﺮ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ ﺷ ﻮد ﺳ ﻬﻢ ارزﺷ ﯽ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ﺑﻴ ﺸﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﺎص ﺧﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮدﻩ دار هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ اﺳﺐ ﻣﯽ ﺧﺮد ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻴﺰ ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﯼ ﺑ ﺎ‬
‫از دﺳ ﺖ دادن ﺑﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺟﺒ ﺮان ﺁن ﺟ ﺰ ﺑ ﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻣﺠﺪد از ﺑﺎزار ﺑﺮدﻩ ﻓﺮوﺷﺎن اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﯽ "هﺮ ﻗﺪر ﺑ ﺮﻧﺞ زاره ﺎﯼ‬
‫ﺟﺌﻮرﺟﻴﺎ و ﻣﺮداب ه ﺎﯼ ﻣ ﯽ ﺳ ﯽ ﺳ ﻴﭙﯽ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮﺁﺳ ﺎ در ﻣ ﻮرد ﻧ ﺎﺑﻮد ﺳ ﺎﺧﺘﻦ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﻧ ﺴﺎﻧﯽ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﺗﺨﺮﻳ ﺐ ﺣﻴ ﺎت اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺁن اﻧ ﺪازﻩ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮرﻳﺰ ﻣﺨﺎزن وﻳﺮﺟﻨﻴﺎ و ﮐﻨﺘﺎﮐﯽ ﺟﺒﺮان ﭘ ﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈ ﺎت اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮاﺟﻪ در ﺣﻔﻆ ﺑﻨﺪﻩ ﯼ ﺧ ﻮد ﺗ ﺎ ﺣ ّﺪﯼ رﻓﺘ ﺎرﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺑ ﺮدﻩ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺲ از اﺳ ﺘﻘﺮار ﺑ ﺮدﻩ ﻓﺮوﺷ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻤﻼت ﺑﻪ ﺟﺎن ﺑﺮدﮔﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗ ﻮان ﺟ ﺎﯼ وﯼ‬
‫را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ وارد ﮐﺮدن ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺘﺎن ﺧﺎرج ُﭘﺮ ﻧﻤﻮد دﻳﮕ ﺮ ﺑﻨ ﺪﻩ ﺗ ﺎ زﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻃ ﻮل‬
‫ﻋﻤ ﺮش ﮐﻤﺘ ﺮ از ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎرش اهﻤﻴ ﺖ دارد‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ ﻳﮑ ﯽ از اﺻ ﻮل اﻗﺘ ﺼﺎد‬
‫ﺑﺮدﻩ دارﯼ در ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﺑ ﺮدﻩ دار اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺗ ﺪﺑﻴﺮ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﻋﺒ ﺎرت از‬
‫ﺑﻴﺮون ﮐﺸﻴﺪن ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزدﻩ هﺎ ﻃﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪت ﻣﻤﮑﻦ از دام ﺗ ﻮدﻩ ﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ )‪ .(human cattle‬از اﻳﻦ روﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﺎورزﯼ اﺳﺘﻮاﺋﯽ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﻬ ﺮﻩ ﯼ‬
‫∗‬
‫ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ اﻏﻠ ﺐ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﮐ ﺸﺖ دارﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ ﺳ ﻴﺎهﺎن ﺑ ﻪ‬

‫∗‪ -‬ﮐ ﺸﺖ دارﯼ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ اروﭘ ﺎﺋﯽ ‪ plantation‬اﺧﺘﻴ ﺎر ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼ ﻪ ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺎغ دارﯼ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ وﺟﻮد دارد وﻟﯽ ﭼﻮن ﭘﻼﻧﺘﺎﺳﻴﻮن اﺻﻄﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫‪١٣١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑ ﯽ ﺷ ﺮﻣﺎﻧﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﮑﻠﯽ ﻓ ﺪا ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﮐ ﺸﺎورزﯼ هﻨ ﺪ ﻏﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻗ ﺮن هﺎﺳ ﺖ ﻣﻬ ﺪ‬

‫ﺛﺮوت هﺎﯼ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ اﻧ ﺴﺎن ﺳ ﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳ ﺖ را ﺑﻠﻌﻴ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺮوزﻩ در ﮐﻮﺑ ﺎ ﺟ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ درﺁﻣ ﺪهﺎ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﺷ ﻤﺎرش ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و‬
‫ﮐﺸﺖ داران هﺮ ﻳﮏ ﺷﺎهﺰادﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺑﺮدﮔ ﺎن‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﺣﻴﺚ ﺧ ﻮراﮎ ﺑ ﻪ ﺑ ﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿ ﻌﯽ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر و ﻣ ﻮرد ﺷ ﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓ ﺸﺎرهﺎ ه ﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻠﮑ ﻪ ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﺁﻧ ﺎن در اﺛ ﺮ رﻧ ﺞ ﮐ ﺎر ﻃﺎﻗ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺎ و ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ ﺧ ﻮاب و‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺑﻪ دﻳﺎر ﻧﻴﺴﺘﯽ ﺳﻮق دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ" ‪. ١٠٦‬‬
‫)ﺑ ﺎ اﺳ ﺎﻣﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﺼﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﺗ ﻮ را ﻧﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐ ﻨﻢ( ‪Mutato nomine de te‬‬
‫‪ fabula narratur‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺗﺠ ﺎرت ﺑ ﺮدﻩ ﺑ ﺎزار ﮐ ﺎر ﺑﺨﻮاﻧﻴ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﮐﻨﺘ ﺎﮐﯽ و‬
‫وﻳﺮﺟﻨﻴﺎ‪ ،‬اﻳﺮﻟﻨﺪ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﺎورزﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ و ﮔ ﺎل را در ﻧﻈ ﺮ ﺁورﻳ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺟ ﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ‪ ،‬ﺁﻟﻤ ﺎن را ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ! ﺳ ﺎﺑﻘ ًﺎ دﻳ ﺪﻳﻢ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ ﻟﻨﺪن ﺁورد وﻟ ﯽ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد ﺑ ﺎزار ﮐ ﺎر ﻟﻨ ﺪن هﻤ ﻮارﻩ ﭘ ﺮ از ﺁﻟﻤ ﺎن ه ﺎ و ﺳ ﺎﻳﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﺰده ﺎﯼ ﻣ ﺮگ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎر ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ دﻳ ﺪﻳﻢ ﻳﮑ ﯽ از ﮐﻮﺗ ﺎﻩ‬
‫ﻋﻤﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷﻌﺐ ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺁﻳﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮ ﭘﻴ ﺪا ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد؟ ﺟﻮزﻳ ﺎﻩ وج‬
‫وود ‪ ،Josiah Wedgwood‬ﮐﺎﺷﻒ ﮐﻮزﻩ ﮔﺮﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد از اﺻ ﻞ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻋ ﻮام در ﺳ ﺎل ‪ ١٧٨٥‬اﻇﻬ ﺎر ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻣﺠﻤ ﻮع اﻳ ﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ‪ ١٥‬ﺗ ﺎ‬
‫‪ ٢٠‬هﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ ‪ . ١٠٧‬در ﺳﺎل ‪١٨٦١‬ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ١٠١/٣٠٢‬ﻧﻔﺮ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪" .‬ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ اﯼ ‪ ٩٠‬ﺳ ﺎل ﻋﻤ ﺮ‬
‫دارد‪ .‬ﻃﯽ ‪ ٣‬ﻧﺴﻞ ﮐﻪ از ﻧﮋاد اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ‪ ٩‬ﻧ ﺴﻞ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﭘﻨﺒ ﻪ را‬

‫‪ plantation‬اﺳ ﺖ و ه ﻢ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺁن را ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪن ﻓﻌﻞ داﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫‪Cairnes: „The Slave Power“, p. ١١٠- ١١١ -١٠٦‬‬
‫‪John Ward: „History of the Borough of Stoke- upon- Trent“. -١٠٧‬‬
‫‪London ١٨٤٣. p. ٤٢‬‬

‫‪١٣٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺮو ﮐﺸﻴﺪﻩ اﺳﺖ" ‪ . ١٠٨‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در دوران هﺎﯼ روﻧﻖ ﭘ ﺮ ﺗ ﺐ و ﺗ ﺎب‪ ،‬ﺑ ﺎزار ﮐ ﺎر‬
‫ﻼ در ﺳ ﺎل ‪ .١٨٣٤‬در اﻳ ﻦ ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﮐﻤﺒ ﻮد ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ ﺁورﯼ از ﺧ ﻮد ﻧ ﺸﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺑ ﻪ اﻋ ﻀﺎء ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ﻗ ﺎﻧﻮن ﺑﻴﻨﻮاﻳ ﺎن )‪(Poor Law Commission‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ "اﺿ ﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ" ﻧ ﻮاﺣﯽ ﮐ ﺸﺎورزﯼ را ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎل ﮐ ﺸﻮر ﺑﻔﺮﺳ ﺘﻨﺪ و‬
‫اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران "ﻗ ﺪرت ﺁن را دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳﻨ ﺎن را ﺟ ﺬب ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ" ‪ . ١٠٩‬اﻳ ﻦ ﻋ ﻴﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻮد‪" .‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﯼ ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻ ﻮرﺗﯽ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﺗﻬﻴ ﻪ ﺷ ﺪ و‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﺑﻪ دﻓﺘﺮهﺎﯼ ﮐﺎرﻳﺎﺑﯽ هﺠ ﻮم ﺁوردﻧ ﺪ و ه ﺮ‬
‫ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺑﻪ دردﺷﺎن ﻣ ﯽ ﺧ ﻮرد اﻧﺘﺨ ﺎب ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و ﺳ ﭙﺲ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺷ ﻤﺎل‬
‫ﮔ ﺴﻴﻞ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑ ﺴﺘﻪ ه ﺎﯼ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻋ ﺪل ﮐ ﺎﻻ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺑﺮﭼ ﺴﺐ‪ ،‬ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﺷ ﺪﻧﺪ ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﺎﻣﻴﻮن ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ رودﺧﺎﻧﻪ ﺣﻤﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ زﺣﻤ ﺖ زﻳ ﺎد ﭘﻴ ﺎدﻩ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل اﻳﻨ ﺎن‬
‫راﻩ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﺠ ﺎ ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳ ﻨﻪ در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻧ ﻮاﺣﯽ از‬
‫هﺮ ﻃﺮف ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ زودﯼ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ دادوﺳﺘﺪ واﻗﻌﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﯽ را ﺑﺎور ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺠ ﺎرت ﻣ ﻨﻈﻢ‪ ،‬اﻳ ﻦ دادوﺳ ﺘﺪ‬
‫ﮔﻮﺷﺖ و ﭘﻮﺳﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ اﻳﻦ ﻣﺮدم را ﻣ ﯽ ﺧﺮﻳﺪﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻣﯽ ﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ ﻋﻴﻨ ًﺎ هﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺳﻴﺎهﺎن ﺑﻪ ﮐ ﺸﺖ داران اﻳ ﺎﻻت‬
‫ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ...‬ﺳﺎل ‪ ١٨٦٠‬ﺑﺤﺒﻮﺣ ﻪ ﯼ روﻧ ﻖ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ اﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﻧ ﻮ‬
‫دﺳﺖ ﮐﺎر ﮐﻤﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ و از ﻧﻮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺑ ﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠ ﻪ ﮔ ﺮان ﮔﻮﺷ ﺖ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ‬
‫ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺗﻤ ﺎم ﭘ ﺸﺘﻪ ه ﺎﯼ دورﺳ ﺖ ‪ Dorset‬و ﺗﭙ ﻪ ه ﺎﯼ دﻳ ﻮن ‪ Devon‬و‬
‫دﺷ ﺖ ه ﺎﯼ وﻳﻠ ﺘﺲ ‪ Wilts‬را زﻳ ﺮورو ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ "اﺿ ﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ" ﺟ ﺬب ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺑﺮﯼ ﮔﻮاردﻳﻦ ‪ Bury Guardian‬ﺑ ﺎ اﻧ ﺪوﻩ ﺗﻤ ﺎم ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ‬
‫از اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻴﻦ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ اﻣﮑ ﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬

‫‪ -١٠٨‬از ﻧﻄﻖ ﻓﺮاﻧﺪ ‪ Ferrand‬در ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ‪ ٢٧‬ﺁورﻳﻞ ‪١٨٦٣‬‬

‫‪ That the manufacturers would absorb it and use it up. " -١٠٩‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻮد‪".‬‬

‫‪١٣٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫در ﺣﺪود ‪ ١٠/٠٠٠‬ﺑﺎزوﯼ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧ ﺪازد و ﺑ ﻪ زودﯼ از ‪ ٣٠‬ﺗ ﺎ ‪ ٤٠‬ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﻻزم ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن و ﻣﻌ ﺎوﻧﻴﻦ ﺳ ﻮداﮔﺮان ﮔﻮﺷ ﺖ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﺪون‬
‫ﺁن ﮐ ﻪ ﮐﺎﻣﻴ ﺎﺑﯽ ﭼﻨ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻴﺮﻩ ﯼ ﺗﻤ ﺎم ﻧ ﻮاﺣﯽ ﮐ ﺸﺎروزﯼ را در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٦٠‬ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران هﻴﺌﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ اﯼ ﻧﺰد ﺁﻗﺎﯼ وﻳﻠﻴ ﺮس ‪ Villiers‬رﺋ ﻴﺲ‬
‫ادارﻩ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻓﻘ ﺮا )‪ (Poor Law Board‬ﮔ ﺴﻴﻞ داﺷ ﺘﻪ از وﯼ ﺗﻘﺎﺿ ﺎ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از‬
‫ﻧﻮ ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﺟﺎزﻩ دهﺪ ﺗﺎ اﻃﻔﺎل ﻓﻘﻴ ﺮ و ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻳﺘ ﻴﻢ ورﮎ ه ﺎوس ‪ Workhouses‬را‬
‫ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﻨﺪ" ‪. ١١٠‬‬

‫‪ -١١٠‬در هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺣﺴﻦ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﻳﺶ وﻳﻠﺮس "ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ" در وﺿ ﻌﯽ ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران را رد ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﺁﻗﺎﻳ ﺎن ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣ ﺴﺎﻋﺪت‬
‫دواﺋﺮ ﻣﺤﻠﯽ ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺁ‪ .‬ردﮔﺮﻳ ﻮ ‪ Redgrave‬ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر ﺳﻴ ﺴﺘﻤﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ ﺁن ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻳﺘ ﻴﻢ و ﻓﻘﻴ ﺮ "ﻗﺎﻧﻮﻧ ﺎً" ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﻪ ﺁﻣﻮزان ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪" ،‬هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ه ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ" – درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫"ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ه ﺎ" ﻣﻨ ﺪرﺟﺎت ﮐﺘ ﺎب اﻧﮕﻠ ﺲ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان "وﺿ ﻊ ﻃﺒﻘ ﺎت زﺣﻤ ﺖ ﮐ ﺶ و ﻏﻴ ﺮﻩ"‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﻮد‪ -.‬ﻣﻌﺬﻟﮏ در ﻳﮏ ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن ﺟﻮاﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﺎورزﯼ اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻻﻧﮑﺎ ﺷﺎﻳﺮ ‪ Lancashire‬و ﭼﺸﺎﻳﺮ ‪ Cheshire‬ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑ ﻮد وﻗ ﻮع ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ"‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﺑ ﺎ ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﭘﺮورﺷ ﮕﺎﻩ ه ﺎ ﻗ ﺮاردادﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دورﻩ ﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﯼ ﺧ ﻮراﮎ و ﭘﻮﺷ ﺎﮎ و ﻣ ﺴﮑﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن را ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و‬
‫ﻼ‬
‫ﭘ ﻮل ﮐﻤ ﯽ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻣﻄ ﺎﻟﺒﯽ ﮐ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ردﮔﺮﻳ ﻮ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ذﮐ ﺮ ﮐ ﺮدﻩ ﻣ ﺎ ذﻳ ً‬
‫ﻣﯽ ﺁورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ از ﺁن ﺟﻬﺖ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٨٦٠‬در ﻣﻴﺎن ﺳﺎل ه ﺎﯼ روﻧ ﻖ‬
‫ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﻳﮕﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺳ ﻄﺢ دﺳ ﺘﻤﺰد ﺑﺎﻻﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﺗﻘﺎﺿ ﺎﯼ‬
‫ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﻢ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﺪن اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑ ﯽ ﺳ ﺎﺑﻘﻪ اﯼ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ از ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﮐ ﺸﺎورزﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن و اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮف اﺳ ﺘﺮاﻟﻴﺎ و‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮدﻳ ﺪ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺼﺎن واﻗﻌ ﯽ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺑﺮﺧ ﯽ از ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﮐ ﺸﺎورزﯼ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺪان ﺟﻬﺖ روﯼ دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻃﺮﻓﯽ ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪ ﯼ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﻟﻄﻤ ﻪ‬
‫وارد ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺳﻮداﮔﺮان ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻘًﺎ ﺷﻴﺮﻩ ﯼ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻓﻌ ﺎل اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ‬
‫را ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎرن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﺎ وﺟﻮد هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ه ﺎ ﺁﻗ ﺎﯼ ردﮔﺮﻳ ﻮ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻮع ﮐﺎر )ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﭘﺮورﺷﮕﺎﻩ هﺎ( ﮐﻪ ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ اﺳﺖ ) ‪ ( high- priced labour‬ﻓﻘﻂ از ﺁن‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻮرد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻗﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺰد ﻋ ﺎدﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﺴﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ ﯼ ‪ ١٣‬ﺳﺎﻟﻪ اﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ‪ ٤‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ در هﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ‪ ٥٠‬ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ اﯼ را ﻣﺴﮑﻦ‬
‫دادن‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن و ﺧﻮراﮎ دادن و ﻧﻴ ﺰ ﺁن ه ﺎ را ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺮ ﭘﺰﺷ ﮏ ﻗ ﺮار دادن و ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻤﻮدن و ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﻘﺪارﯼ ﮐﻤﯽ ﭘﻮل دادن ﺑﺎ ﺳﺮاﻧﻪ ﯼ ‪ ٤‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ در هﻔﺘ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ"‪(„Rep. Of the Insp. Of Factories for ٣oth April“ ١٨٦٠, p. ٢٧) .‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ردﮔﺮﻳﻮ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑﮕﻮﻳ ﺪ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫‪ ٥٠‬ﻳﺎ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﮐًﺎ ﻣﻨﺰل دارﻧ ﺪ و ﺧ ﻮراﮎ و ﭘﻮﺷ ﺎﮎ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﺸﺘﺮﮐًﺎ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ‬

‫‪١٣٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ اﺿ ﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴﺘ ﯽ وﺟ ﻮد دارد‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ اﺿ ﺎﻓﻪ اﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت اﻓﺰاﺋ ﯽ ﺁﻧ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺰﺑﻮر از ﻧﺴﻞ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ و ﮐ ﻢ ﻋﻤﺮﻧ ﺪ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮﻋﺖ ه ﺮ ﮐ ﺪام دﻳﮕ ﺮﯼ را ﻣ ﯽ راﻧﻨ ﺪ و ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ هﻨ ﻮز ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ ﭼﻴ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ . ١١١‬وﻟﯽ از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﻇﺮ ﻓﻬ ﻴﻢ ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ و ﻋﻤﻘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺗﺎزﻩ دﻳ ﺮوز دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺸﻪ ﯼ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدم ﺣﻤﻠﻪ ور ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط ﺟﻤﻌﻴ ﺖ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ده ﺎت ُﮐﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻧﻴ ﺰ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان دهﺎت ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد هﻮاﯼ ﺁزاد و اﺻ ﻞ اﻧﺘﺨ ﺎب ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻣﻴ ﺎن ﺁﻧ ﺎن اﻳ ﻦ‬
‫هﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻗﻮﯼ ﺗﺮﻳﻦ اﻓ ﺮاد اﻣﮑ ﺎن زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ زوال‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ ‪ . ١١٢‬وﻟﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ "دﻻﻳ ﻞ ﭘ ﺴﻨﺪﻳﺪﻩ" رﻧ ﺞ ه ﺎ و ﻣ ﺼﺎﺋﺐ‬

‫)‪(„Rep. of the Insp. of Fac. ٣١ st oct. ١٨٥٥,“ p. ١٠٣‬‬

‫هﻤﻴﻦ ردﮔﺮﻳ ﻮ ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﭘ ﺲ از ﻧﻤﺎﻳ ﺸﮕﺎﻩ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٥١‬ﺑ ﻪ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ ﻗ ﺎرﻩ اﯼ‬
‫اروﭘﺎ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﭘﺮوس ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮد ﺗﺎ وﺿﻊ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟ ﺎت ﺁن ﮐ ﺸﻮرهﺎ راﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ‬
‫ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﯼ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﭘ ﺮوس ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﻣ ﺰدﯼ ﮐ ﻪ وﯼ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‬
‫درﺳﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻏ ﺬاﯼ ﺳ ﺎدﻩ و ﺁﺳ ﺎﻳﺶ ﮐﻤ ﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ ﺁن ﻋ ﺎدت دارد و ﺑ ﻪ ﺁن ﻗ ﺎﻧﻊ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐﻔﺎﻳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ...‬وﯼ ﺑﺪﺗﺮ از رﻗﻴﺐ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺧﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از او ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. of the Insp. of Fact. ٣١ st oct. ١٨٥٥,“ p. ٨٥‬‬
‫‪" -١١١‬ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ ﻣ ﯽ ﻣﻴﺮﻧ ﺪ وﻟ ﯽ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺁن هﺎ ﮐﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﯽ روﻧﺪ ﻓﻮرًا دوﺑﺎرﻩ ﭘُﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و اﻳﻦ زﻳﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬
‫در ﺻﺤﻨﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﮐﻨ ﺪ"‪„England and America“ London ١٨٣٣, Vol. I. p. ٥٥” .‬‬
‫)ﻣﺼﻨﻒ‪ :‬ا‪ .‬ج‪ .‬وﻳﮑﻔﻴﻠﺪ ‪.(E. G. Wakefield‬‬
‫‪ -١١٢‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫)“‪(„Public Health. Sixth Report of the Medical officer of the Privy Council ١٨٦٣‬‬

‫‪١٣٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﻃ ﺮاف ﺧ ﻮد را ﻧﻔ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬دورﻧﻤ ﺎﯼ اﻧﺤﻄ ﺎط اﻧ ﺴﺎﻧﻴﺖ و از ﺑ ﻴﻦ‬

‫رﻓﺘﻦ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﺟﻤﻌﻴﺖ هﻤﺎن ﻗﺪر ﻣﺆﺛﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺧﻄ ﺮ ﺳ ﻘﻮط اﺣﺘﻤ ﺎﻟﯽ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ‬
‫ﺑﺮ زﻣﻴﻦ‪ .‬ﻃﯽ هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎزﯼ هﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ روزﯼ ﻃﻮﻓﺎن ﺣﺘﻤ ًﺎ در‬
‫ﻣﯽ رﺳﺪ وﻟﯽ هﺮ ﮐﺲ اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﺑ ﺎران ﻃ ﻼ ﻧ ﺼﻴﺐ ﺧ ﻮد او ﺷ ﺪ و ﺁن‬
‫را در ﺟﺎﯼ ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ ﻧﻬﺎد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻼ ﺑﻪ ﺳﺮ هﻤﺴﺎﻳﻪ اش ﻓﺮود ﺁﻳﺪ‪) .‬اﻧﺪر ﭘﺲ ﻣﺮگ ﻣﻦ ﭼ ﻪ‬
‫درﻳ ﺎ ﭼ ﻪ ﺳ ﺮاب( !‪ Après moi le dèluge‬ﺷ ﻌﺎر ه ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ه ﺮ ﮐ ﺸﻮر‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼﻣﺖ و دوران‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧ ﺪارد ﻣﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣﮑ ﻢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ رﻋﺎﻳ ﺖ ﺁن وادار ﮔ ﺮدد ‪. ١١٣‬‬
‫ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﺎﻳﺎت درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻧﺤﻄ ﺎط ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ‪ ،‬ﻣ ﺮگ زودرس‪ ،‬ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻮاب ﻣﯽ دهﺪ‪" :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ رﻧ ﺞ ه ﺎ ﻧﮕ ﺮان ﺑ ﻮد در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ هﻢ ﺁن هﺎ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ )ﻣﻨﺎﻓﻊ( ﻣﺎ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ؟ وﻟﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﮐﻠﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻣ ﺮ ﻣﻨ ﻮط ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﻦ ﻧﻴ ﺖ ﻳ ﺎ ﺳ ﻮء ﻧﻴ ﺖ اﻓ ﺮاد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬

‫ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٤‬در ﻟﻨ ﺪن اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﮔ ﺰارش ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬

‫ﮐﺸﺎورزﯼ ﺑﺤﺚ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" .‬ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ ﺳ ﺎﺗﺮﻟﻨﺪ ‪ Sutherland‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻳﮑ ﯽ از ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ هﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﺮرﺳ ﯽ ه ﺎﯼ اﺧﻴ ﺮ ﺁﺷ ﮑﺎر ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﮐ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻗﺪﻳﻢ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ داﺷ ﺘﻦ ﻣ ﺮدان ﺧ ﻮش اﻧ ﺪام و ﺳ ﺮﺑﺎزان رﺷ ﻴﺪ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺷ ﻬﺮت داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن اه ﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﮋادﯼ ﻧﺤﻴ ﻒ و ﻣﺮدﻧ ﯽ اﻧﺤﻄ ﺎط ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎﻟﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﻘ ﺎط‪ ،‬روﯼ‬
‫ﺗﭙﻪ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ درﻳﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩ ﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﭼﻨ ﺎن ﺿ ﻌﻴﻒ و رﻧ ﮓ ﭘﺮﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﻘﻂ در هﻮاﯼ زهﺮاﻟﻮد ﭘﺲ ﮐﻮﭼﻪ هﺎﯼ ﻟﻨﺪن دﻳﺪ"‪.‬‬
‫‪(Thornton: „Over- population etc.“ p. ٧٤- ٧٥).‬‬
‫"در واﻗﻊ اﻳﻨ ﺎن ﺷ ﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ ‪ ٣٠‬ه ﺰار ﮐﻮه ﺴﺘﺎﻧﻴﺎن ﻋﻴ ﺎش اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ ‪galant Highlanders‬‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﭘﺲ ﮐﻮﭼﻪ هﺎ و ﺣﻴﺎط هﺎﯼ ﮔﻼﺳﮑﻮ ﺑﺎ ﻓﻮاﺣﺶ و دزدان هﻢ زﻳﺴﺘﻨﺪ"‪.‬‬
‫‪" -١١٣‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدم ﻳﮑﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﻠ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺧ ﻮد‬
‫را ﻧﺎﭼ ﺎر از اﻳ ﻦ اﻋﺘ ﺮاف ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ در ﺻ ﺪد ﺁن ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺁن ارزش دهﻨﺪ ‪ ...‬رﻋﺎﻳﺖ ﺳ ﻼﻣﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺗﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬
‫)روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﺎﻳﻤﺰ ‪ ٥‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪" .(١٨٦١‬ﻣﺮدان وﺳﺖ راﻳﺪﻳﻨﮓ ‪ West Riding‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ ﺳﺎزان ﺗﻤﺎم ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ...‬ﺳﻼﻣﺖ ﺗﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻓ ﺪا ﺷ ﺪ و ﻃ ﯽ ﻳﮑ ﯽ دو ﻧ ﺴﻞ‬
‫ﻧﮋاد ﺁن هﺎ ﺑﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط ﻣ ﯽ ﮔﺮاﺋﻴ ﺪ وﻟ ﯽ واﮐﻨ ﺸﯽ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻣﺤ ﺪود ﺷ ﺪ‬
‫وﻏﻴﺮﻩ‪(„Report of the Registrar General for October ١٨٦١“ ) ".‬‬

‫‪١٣٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ذاﺗ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻋﻴﻨ ﯽ ﻣﺎهﺮاﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﻓ ﺮاد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪. ١١٤‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮن ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣﻴ ﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻼ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزﻩ دو ﺟﺮﻳ ﺎن ﻣﺘ ﻀﺎد را ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن از ﺳ ﺪﻩ ﯼ‬
‫‪ ١٤‬ﺗ ﺎ ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ ﻗ ﺮن هﻴﺠ ﺪهﻢ ﻣ ﻮرد ﻣﻘﺎﻳ ﺴﻪ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد ‪ . ١١٥‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳ ﺪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را اﺟﺒﺎرًا ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﺗﻄﻮﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دﻋ ﺎوﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺣ ﺎل‬
‫ﺟﻨﻴﻨ ﯽ و ﺁﻏ ﺎز ﮐ ﺎرش‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﮐ ﻪ هﻨ ﻮز ﺣ ﻖ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺑ ﺮاﯼ ﻣﮑﻴ ﺪن ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ از اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ زور ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐﻤ ﮏ ﻗ ﺪرت‬

‫ﻼ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺁﻏﺎز ﺳﺎل ‪ ١٨٦٣‬دﻳﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ‪ ٢٦‬ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﮐ ﻪ در‬ ‫‪ -١١٤‬ﻣﺜ ً‬

‫ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ اﺳ ﺘﺎﻓﻮرد ﺷ ﺎﻳﺮ داراﯼ ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻌﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ و از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ وج وود‬
‫‪ Wedgwood‬و ﭘﺴﺮان‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ "ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﯼ ﻣﺎهﺮاﻧﻪ ﯼ دوﻟﺖ" را ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫"رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران دﻳﮕﺮ "هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻣﺎن ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن و ﻏﻴﺮﻩ را ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮر "داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ" ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻧﻤﯽ دهﺪ‪" .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﺮ اﻧﺪازﻩ ﻣﺎ از ﻣﻀﺎرﯼ ﮐﻪ ﻓﻮﻗًﺎ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﻣﺘﺄﺳ ﻒ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺁن هﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮاﻓﻘﯽ ﺑﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﻮد‪ ...‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﮑﺎت ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻩ اﻳﻢ ﮐﻪ وﺿﻊ ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺒﺎرﮐﻨﻨﺪﻩ ﺿﺮورت ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫)‪(„Child. Empl. Com. ١st. Rep. ١٨٦٣“ p. ٣٢٢‬‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ اﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻧ ﻮﻳﺲ ‪ -١١٤‬ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳ ﮏ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣﺜ ﺎل ﺑ ﺎرزﯼ در‬
‫اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﺗﺮﻗ ﯽ ﻗﻴﻤ ﺖ ﭘﻨﺒ ﻪ در دوران ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ُﭘ ﺮ ﺗ ﺐ و ﺗ ﺎب ﺻ ﻨﻌﺖ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪ‬
‫ﮐ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺑ ﻼﮎ ﺑ ﺮن ‪ Blackburn‬ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺧﻮد ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻋﺪ ﺁن در ﺁﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ١٨٧١‬ﺳﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻓ ﻖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﺘﻤ ﻮل ﺗﺮﮐ ﻪ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ه ﻢ ﭘﺎرﭼ ﻪ ﺑ ﺎف و ه ﻢ‬
‫رﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﮐﻢ ﺷﺪن ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﮐﻪ دراﺛﺮ ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮد ﻣﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻗﺮار دادﻧﺪ و در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺷﺪت و ﺑﺴﻂ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮﻳﺶ اﻓﺰودﻧ ﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﮐﻼﻧﯽ ﺑﻪ زﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ در ﺗﻨﮕﻨ ﺎ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺎرﮔﺮان را دﻋﻮت ﮐﺮدﻩ ﺁن هﺎ را ﺗﺤﺮﮎ ﺑﻪ ﺁژﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﺟﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗﺤ ﺼﻴﻞ ﻧ ﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در روز ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺁن هﺎ وﻋﺪﻩ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﭘﻮل ﺧﻮد ﺑﻪ ﺁﻧﺎن ﮐﻤﮏ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -١١٥‬اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮐﺎر ﮐﻪ درهﻤﺎن زﻣﺎن در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و هﻠﻨ ﺪ ﻧﻴ ﺰ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﮐﻠﯽ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻓﻘﻂ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﻟﻐﻮ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺪت ه ﺎ ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻳ ﻦ ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ را ﮐﻨ ﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٣٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ وﯼ در ﺳ ﻦ ﺑﻠ ﻮغ ﻟﻨﺪﻟﻨ ﺪﮐﻨﺎن و ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﺿﻄﺮارًا ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻮﭼ ﮏ و ﺣﻘﻴ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗ ﺮن ه ﺎ ﻻزم ﺑ ﻮد ﺗ ﺎ‬
‫در اﺛﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﺎرﮔﺮ "ﺁزاد" ﺑﻪ ﻣﻴﻞ و رﺿﺎﯼ ﺧﻮد ﺣﺎﺿ ﺮ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺂ ﻣﺠﺒﻮر ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻤﺎم اوﻗﺎت زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻌﺎل ﺧﻮد و ﺣﺘﯽ ﺗﻤﺎم اﺳﺘﻌﺪاد ﮐﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ وﺳﺎﺋﻞ ﻋﺎدﯼ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ از ﺣﻖ ارﺷﺪﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺸﻘﺎﺑﯽ ﻋ ﺪس ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ﺗﻄﻮﻳ ﻞ‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎرﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ ﻗ ﺮن ﭼﻬ ﺎردهﻢ ﺗ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻗ ﺮن هﻔ ﺪهﻢ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ زور دوﻟ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺰرﮔ ﺴﺎل ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻣﺮزه ﺎﯼ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ‬
‫ﺗﻄﺒﻴ ﻖ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﮐ ﻪ در ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ دوم ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺧ ﻮن‬
‫ﻼ ﺁن ﭼ ﻪ اﻣ ﺮوزﻩ در اﻳﺎﻟ ﺖ‬
‫ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﮔﻮﺷ ﻪ و ﮐﻨ ﺎر ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳ ﺖ ‪ ،Massachusetts‬ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ اواﺧ ﺮ هﻨ ﻮز ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺁزادﺗ ﺮﻳﻦ اﻳﺎﻟ ﺖ‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺣﺪود دوﻟﺘﯽ ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘ ﺮ‬
‫از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎل اﻋ ﻼم ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ ﻗ ﺮن هﻔ ﺪهﻢ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻋ ﺎدﯼ ﭘﻴ ﺸﻪ وران ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺸﺖ ﮐ ﺎران ﺗﻨ ﺎور و ﺁهﻨﮕ ﺮان ﮐ ﻮﻩ ﭘﻴﮑ ﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﺪ‪. ١١٦‬‬

‫‪" -١١٦‬هﻴﭻ ﮐ ﻮدﮐﯽ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎل ﻧﺒﺎﻳ ﺪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ در روز ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر واداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪) ".‬از ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ‪ ٦٣ ،‬ﻓﺼﻞ ‪(١٢‬‬
‫" ‪" General Statutes of Massachusetts "٦٣, ch. ١٢‬‬
‫)اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﺎﻣﻪ هﺎ از ﺳﺎل ‪ ١٨٣٦‬ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ١٨٥٨‬اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ(‪" .‬ﮐﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫دﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ روز در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﺸﻢ‪ ،‬اﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎزﯼ و ﮐﺘﺎن و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻓﻠﺰﮐﺎرﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐ ﺎر ﺗﻠﻘ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮر ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﺻ ﻐﻴﺮﯼ ﮐ ﻪ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺘﺨﺪام ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻴﺶ از دﻩ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در روز ﻳﺎ ‪ ٦٠‬ﺳﺎﻋﺖ در هﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﭘﺲ هﻴﭻ ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﮐﻤﺘ ﺮ‬
‫از دﻩ ﺳﺎل ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﮔﺮ در هﻴﭻ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ اﻳﺎﻟﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد"‬
‫" ‪State of New-Oersey. An Act of limit the hours of labour etc. ٦١- and‬‬
‫‪) "٦٢‬ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١١‬ﻣﺎرس ‪(١٨٥٥‬‬
‫‪ -‬هﻴﭻ ﺻﻐﻴﺮﯼ ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٥ -١٢‬ﺳ ﺎل ﻧﺒﺎﻳ ﺪ در ه ﻴﭻ ﮐﺎرﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١١‬ﺳ ﺎﻋﺖ در روز‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٥‬ﺻﺒﺢ و ﻳﺎ ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٧‬و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪".‬‬

‫‪١٣٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻃ ﺎﻋﻮن ﺑﺰرﮔ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻣ ﺮدم را ﻧ ﺎﺑﻮد ﺳ ﺎﺧﺖ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ ﯼ وﺿ ﻊ ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﺁﺋ ﻴﻦ‬

‫ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮان "‪) "Statute of Labourers‬ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﻨﺖ ادوارد‬
‫ﺳﻮم‪ (١٣٤٩ ،‬ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻬﺎﻧﻪ )ﻧﻪ ﻋﻠﺖ‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻗﺮن هﺎ ﭘ ﺲ‬
‫از ﺁن ﮐﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ( اﻳﻦ ﻃﺎﻋﻮن ﺁن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﮐ ﻪ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫∗‬
‫ﺁن ﻳﮏ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮرﯼ ‪ Tory‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪" :‬دﺷ ﻮارﯼ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻘ ﺪار ﻣﻨﺎﺳ ﺒﯽ ﮐ ﺎر ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﻗ ﺮار‬
‫دهﺪ( در واﻗﻊ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ" ‪ . ١١٧‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ هﻢ دﺳﺘﻤﺰدهﺎﯼ ﻣﻨﺎﺳﺐ و هﻢ‬
‫ﺣ ﺪود روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﻣ ﻮرد ﻋﻼﻗ ﻪ ﯼ ﻣﺎﺳ ﺖ‪ .‬در ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ‪ ١٤٩٦‬ﺗﮑ ﺮار ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ )ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ه ﺎﻧﺮﯼ هﻔ ﺘﻢ(‪ .‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﭘﻴ ﺸﻪ وران‬
‫)‪ (artificers‬و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ از ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﺎرس ﺗ ﺎ ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ از‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٥‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٧‬ﺷ ﺐ اداﻣ ﻪ ﻳﺎﺑ ﺪ ) ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ اﺟ ﺮا در‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ(‪ .‬وﻟﯽ ﺳﺎﻋﺎت ﻏﺬا ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺒﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺎهﺎر و ﻧﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺎن ﺳ ﺎﻋﺖ ﭼﻬ ﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ درﺳ ﺖ دو ﺑﺮاﺑ ﺮ وﻗﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻣ ﺮد اﺟ ﺮاﯼ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ . ١١٨‬در زﻣ ﺴﺘﺎن‬

‫‪„Revised Statutes of the State of Rhode I stand etc.“ ch. ٣٩ § ٢٣, ١. July‬‬
‫‪١٨٥٧.‬‬
‫∗‪ -‬ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﺣﺰب ﺗﻮرﯼ هﺎ ‪ - Tories‬ﺣﺰب زﻣﻴﻦ داران ﺑﺰرگ و ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ در‬
‫زﻣﺎن رﺟﻌﺖ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺳﺘﻮارت ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ )‪ (١٦٦٠‬و ﺳﭙﺲ در ‪ ١٨٣٠‬ﻧﺎم ﺣ ﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺣﺰب ﻣﺰﺑﻮر در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ زﻣﻴﻦ دارﯼ ﺧﻮد را ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ از دﺳ ﺖ دادﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ( „Sophisms of Free Trade“ ٧ edit. London ١٨٥٠, p. ٢٠٥ ) -١١٧‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﺗ ﻮرﯼ اﻋﺘ ﺮاف ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‪" :‬ﻣ ﺼﻮﺑﺎت ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮر‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان و ﺑﻪ ﺳﻮد ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن در دوران ﻃﻮﻻﻧﯽ ‪ ٤٦٤‬ﺳﺎل ﻗﻮت ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻋ ﺪﻩ ﯼ ﻧﻔ ﻮس‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ و اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ زاﺋﺪ و ﻣﺰاﺣﻢ ﮔﺮدﻳﺪ"‪) .‬هﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺻﻔﺤﻪ ‪.(٢٠٦‬‬
‫‪ -١١٨‬ج‪ -‬وﻳﺪ ‪ J. Wade‬درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ‪" :‬از ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ‬
‫‪ ١٤٩٦‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻏﺬا ﻣﻌﺎدل ﺛﻠﺚ درﺁﻣﺪ ﭘﻴﺸﻪ ور و ﻧ ﻀﻒ درﺁﻣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪﻩ ﯼ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ‬

‫‪١٣٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٥‬ﺻﺒﺢ ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﮑﯽ ﺷ ﺐ ﺑ ﺎ هﻤ ﺎن ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ه ﺎ اﻣﺘ ﺪاد‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﯼ از ﻣﻠﮑﻪ ﯼ اﻟﻴﺰاﺑﺖ )ﺳﺎل ‪ (١٥٦٢‬ﺑﺮاﯼ ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ "روزاﻧ ﻪ‬
‫و هﻔﺘﮕ ﯽ اﺟﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ" ﻣ ﺪت روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﺪون ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد وﻟ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﺁن را ﺑﻪ دو ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﺮاﯼ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ‪ ٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﯼ زﻣ ﺴﺘﺎن‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ دهﺪ‪ .‬ﻧﺎهﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﺑﮑﺸﺪ و "ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاب ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ" ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻴﻦ اواﺳﻂ ﻣﻪ و ﻣﻴﺎﻧﻪ ﯼ اوت ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ه ﺮ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻏﻴﺒ ﺖ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ‬
‫ﻳﮏ ﭘﻨﯽ از ﻣﺰد ﮐ ﺴﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣﻌﻬ ﺬا ﺷ ﺮاﻳﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮان درﻋﻤ ﻞ ﺑﻬﺘ ﺮ از ﮐﺘ ﺎب ﻗ ﺎﻧﻮن ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫وﻳﻠﻴ ﺎم ﭘﺘ ﯽ‪ ،‬ﭘ ﺪر اﻗﺘ ﺼﺎد و ﺗ ﺎ ﺣ ّﺪﯼ ﻣﺨﺘ ﺮع ﺁﻣ ﺎرﮔﺮﯼ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﺛﻠ ﺚ ﺁﺧ ﺮ‬
‫ﺳ ﺪﻩ ﯼ هﻔ ﺪهﻢ اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﮐ ﺎرﮔﺮان )‪ Labouring men‬ﮐ ﻪ در ﺁن‬
‫هﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ( دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ در روز ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﻏﺬا در هﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺧﻮرﻧﺪ از اﻳﻦ ﻗﺮار‪ :‬ﺳﻪ ﻏﺬا در ه ﺮ روز ﮐ ﺎر و دو ﻏ ﺬا در روز‬
‫ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ‪ .‬از اﻳﻦ رو روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﺁن ه ﺎ ﺑﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺟﻤﻌ ﻪ ﺷ ﺐ را روزﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و‬
‫ﻏ ﺬاﯼ ﻇﻬﺮﺷ ﺎن را ﻃ ﯽ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن دو‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺻﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١١‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ﻳﮏ ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﮔﺮ ﻳﮏ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﻳﮏ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻣ ﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﮏ‬
‫∗‬
‫دهﻢ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻓﻮﻗ ًﺎ ذﮐ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻗﺎﺑ ﻞ وﺻ ﻮل ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ . ١١٩‬ﺁﻳ ﺎ دﮐﺘ ﺮ ﺁﻧ ﺪرﻳﻮ ﻳ ﻮر‬
‫ﻣﺤﻖ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﯽ ﮐﺮد ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺳ ﺎل ‪ ١٨٣٣‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ رﺟﻌ ﺖ ﺑ ﻪ‬

‫)‪(„J. Wade: History etc.“ p. ٢٤, ٢٥ and ٥٧٧‬‬

‫ﺧﻄﺎ ﺑﻮدن اﻳﻦ ادﻋﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺗﻔ ﺎوت ﻣﻮﺟ ﻮد ﻣﻌﻠ ﻮل راﺑﻄ ﻪ ﯼ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﻮراﮎ و ﭘﻮﺷ ﺎﮎ ﺁن‬
‫زﻣﺎن و اﻣﺮوز اﺳﺖ از ﻳﮏ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ اﺳﻘﻒ ﻓﻠﻴﺖ وود ‪ Fleetwood‬ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان )ﭼﺎچ اول‪ ،‬ﻟﻨﺪن ‪ ١٧٠٧‬و ﭼﺎپ دوم ﻟﻨ ﺪن ‪" “Chronicon Pretiosum etc.“ " (١٧٤٥‬‬
‫ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪(W. Petty: „Political Anatomy of Ireland“ ١٦٧٢. edit. ١٦٩١, p. ١٠ ) -١١٩‬‬
‫∗‪ (١٨٧٥ -١٧٧٨) Andrew Ure -‬ﺷ ﻴﻤﯽ دان و اﻗﺘ ﺼﺎددان اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺪاﻓﻌﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرگ‪.‬‬

‫‪١٤٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ازﻣﻨﻪ ﯼ ﺗﺎرﻳﮑﯽ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل ﻣﻘﺮرات ﻣﻨﺪرج در ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﭘﺘ ﯽ‬

‫ذﮐﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﮐﺎرﺁﻣﻮزان ﻧﻴﺰ ﺟﺎرﯼ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺷ ﮑﺎﻳﺖ ذﻳ ﻞ ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﮐ ﺎر‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن راﺣﺘﯽ در ﺁﺧﺮ ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‪" :‬ﺟﻮاﻧ ﺎن ﻣ ﺎ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ هﻨ ﻮز ﮐ ﺎرﺁﻣﻮز ﻧ ﺸﺪﻩ اﻧ ﺪ ه ﻴﭻ ﮐ ﺎرﯼ اﻧﺠ ﺎم ﻧﻤ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻃﺒﻌ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺮورش ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﻴﺸﻪ وران ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺷﻮﻧﺪ وﻗﺖ زﻳﺎد ﻻزم دارﻧﺪ )‪ ٧‬ﺳﺎل(‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ اﺳﺖ زﻳﺮا ﺁن ﺟﺎ ﮐﻮدﮐﺎن از ﮔﻬﻮارﻩ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻻاﻗﻞ "ﺑﺎ اﺷﺘﻐﺎل ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮐﻤ ﯽ‬
‫ﺑﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ" ‪. ١٢٠‬‬

‫‪A Discours on the Necessity of Encouraging Mechanick " -١٢٠‬‬

‫‪"Industry“ London ١٦٨٩. p. ١٣.‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫) (‬
‫ﻣﮑﻮﻟﯽ * ‪ Macaulay‬ﮐﻪ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮد وﻳﮏ ** و ﺑﻮرژوازﯼ ﺗﺤﺮﻳﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺑﻠﻴﻐﺎﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺸﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﻋﺎدت ﺑﻪ ﮐ ﺎر واداﺷ ﺘﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻧﺎﺑ ﺎﻟﻎ‪ ..‬ﺑ ﻪ درﺟ ﻪ اﯼ در‬
‫ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ ﺷﻴﻮع داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺿﻊ ﺻﻨﻌﺖ ﺁن زﻣﺎن ﺗﻄﺒﻴ ﻖ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬در ﻧ ﻮروﻳﭻ ‪Norwich‬‬
‫ﻣﺮﮐ ﺰ اﺻ ﻠﯽ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ ﻳ ﮏ ﮐ ﻮدﮎ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻟﻪ ﻧﻴ ﺰ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدن ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ اﻳﻦ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺁﻧﺎن ﺷﻬﺮت ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ داﺷ ﺘﻨﺪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺷﻮر ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﻣﺮ را ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ هﺎ و دﺧﺘﺮان ﺟﻮان در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺛﺮوﺗ ﯽ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ١٢‬هﺰار ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺮ ﻣﺨﺎرج زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﺁن هﺎ ﻓﺰوﻧﯽ دارد‪ .‬هﺮ ﻗﺪر ﻣﺎ ﺑ ﺎ‬
‫دﻗﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ را ﻣ ﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ هﺴﺘﻨﺪ دوران ﻣﺎ ُﭘﺮ از ﻋﻴﻮب ﺗ ﺎزﻩ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ ﻣ ﺮدود اﺳ ﺖ‪...‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ واﻗﻌًﺎ ﺗﺎزﻩ اﺳ ﺖ ﻋﺒ ﺎرت از ه ﻮش و ذﮐ ﺎوﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓ ﺴﺎد را ﮐ ﺸﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و اﻧ ﺴﺎﻧﻴﺘﯽ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﺗ ﺴﮑﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺑﺨ ﺸﺪ"‪ ( „History of England“, V. I. P. ٤١٧ ) .‬ﻣﮑ ﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎز ﻣﺜﺎﻟﯽ از دوﺳﺘﺎن ﺗﺠﺎرت در ﻗﺮن هﻔﺪهﻢ ﮐﻪ "ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ" ذﮐﺮ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻮر ﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎن ﮐﻮدﮎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ اﯼ را ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻳﮑﯽ از ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ه ﺎﯼ هﻠﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد و ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﯼ ﺗﻘﻮاﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ" ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ درﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﮑﻮﻟﯽ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺁدام اﺳﻤﻴﺖ ﻧﻘﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ هﺮ ﻗﺪر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ﭘﻴ ﺸﻪ ورﯼ ﮔ ﺮدد ﺁﺛ ﺎر اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ از ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ازﻣﻨ ﻪ ﺗ ﺎ ﺣ ﺪﯼ ﻧ ﺰد‬
‫دهﻘﺎﻧﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و هﺮ ﻗﺪر ﻳﻮغ اﺳﺎرت دهﻘﺎن ﺳﺨﺖ ﺗ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد اﻳ ﻦ ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﻟﯽ هﻨﻮز ﻓﺎﮐﺖ هﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﯼ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﮐﻮدﮎ دو ﺳﺮ ﻧﺎدرﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﺷ ﻮر ﻣ ﻮرد ﺗﻮﺟ ﻪ "دوﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺗﺠﺎرت" روﺷﻦ ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺁن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﺨ ﺼﻮﺻًﺎ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺳ ﺘﺎﻳﺶ اﺳ ﺖ ﺗﻠﻘ ﯽ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﺁن را ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ و ﺁﻳﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻴﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﮐﺎر اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﻣﮑﻮﻟﯽ‬
‫زﻳﺒ ﺎﮔﻮﯼ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬اﻣ ﺮوز ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﺨﻦ از اﻧﺤﻄ ﺎط ﺷ ﻨﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﺟ ﺰ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﻢ"‪ .‬زهﯽ ﭼﺸﻢ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ زهﯽ ﮔﻮش!‬
‫) (‬
‫* ‪ -‬ﺗﻮﻣﺎس ﻣﮑﻮﻟﯽ )‪ -(١٨٥٩ -١٨٠٠‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺲ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ از ﻣﮑﺘﺐ ﻟﻴﺒﺮال‪.‬‬

‫‪١٤١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻃ ﯽ ﻗ ﺴﻤﺖ اﻋﻈﻤ ﯽ از ﻗ ﺮن هﻴﺠ ﺪهﻢ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺎ دوران ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ هﻨ ﻮز ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟ ﺰ در ﻣ ﻮرد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﺸﺎورزﯼ‪ ،‬ﺳﺮﺗﺎﺳ ﺮ هﻔﺘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ را در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ارزش هﻔﺘﮕﯽ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرش ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁورد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﻣﮑ ﺎن‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺰد ﭼﻬ ﺎر روزﻩ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺗﻤ ﺎم هﻔﺘ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑﮕﺬراﻧﻨ ﺪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺁن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺁن ه ﺎ دﻟﻴ ﻞ ﻗ ﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ دو روز ﮐ ﺎر ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻤ ﯽ دﻳﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨ ﺸﯽ از اﻗﺘ ﺼﺎدداﻧﺎن اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﮐ ﻪ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺪت ﺗﻤ ﺎم ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺳﺮﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺁن ﺑﻪ دﻓﺎع ازﮐﺎرﮔﺮان ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﭘﻮﺳﺖ ﻟﺖ واﻳﺖ ‪ ،Postlethwayt‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫ﺗﺠ ﺎرﺗﺶ در ﺁن زﻣ ﺎن ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ﯼ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺸﺎﺑﻪ اﻣ ﺮوزﯼ ﻣ ﮏ ﮐﻮﻟ ﻮخ ‪Mac‬‬
‫‪ Culloch‬و ﻣﮏ ﮔﺮﻳﮕﻮر ‪ Mac Gregor‬ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪ ،‬و ﻣﺆﻟﻒ ﺳﺎﺑﻖ اﻟﺬﮐﺮ ﮐﺘﺎب‬
‫"‪ "Essay on Trade and Commerce‬ﮔﻮش ﻓﺮا دهﻴﻢ‪. ١٢١‬‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻟﺖ واﻳﺖ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺸﺎهﺪات ﻣﺨﺘ ﺼﺮ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫دهﻢ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ اﯼ را ﮐﻪ در دهﺎن ﺑﺴﻴﺎرﯼ ه ﺴﺖ ذﮐ ﺮ ﮐ ﻨﻢ‪ .‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‬
‫در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ )‪ (industrious poor‬ﻃ ﯽ ﭘ ﻨﺞ روز ﻣ ﺰد ﮐ ﺎﻓﯽ ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﺧﻮد درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ‪ ٦‬روز ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻟ ﺬا ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﻨﺪ‬

‫(‬ ‫)‬
‫** ‪ -‬وﻳ ﮓ ‪ - Wighs‬ﺣ ﺰب ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺑ ﺎ ﺣ ﺰب ﺗ ﻮرﯼ و‬
‫رﻗﻴﺐ ﺁن ﺣﺰب‪ ،‬ﺑﻌﺪهﺎ اﻳﻦ ﺣﺰب ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم دارد و ﺣﺰب ﻟﻴﺒﺮال ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -١٢١‬ﻳﮑ ﯽ از ﻣ ﺪﻋﻴﺎن ﺳﺮﺳ ﺨﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان هﻤ ﻴﻦ ﻣ ﺼﻨﻒ ﻣﺠﻬ ﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻣ ﺘﻦ ذﮐ ﺮ‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﮐﺘ ﺎب ذﻳ ﻞ را ‪„An Essay on Trade and Commerce, Containing‬‬
‫‪ Observation on Taxation etc.“ Londen ١٧٧٠‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﻮﻟﻮﻧﻴ ﻮس ﺁرﺋﻮرﻳﺎﻧ ﮓ‬
‫ﻼ در ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﯼ‬ ‫‪ ، Polonius Arthur Young‬اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﺎرﮔﺮ ﭘُﺮﮔ ﻮ و وﺻ ﻒ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﺧ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ‪ „Consideration on Taxes“ London ١٧٦٥‬از هﻤ ﻴﻦ روش ﭘﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻣﻴ ﺎن ﻣ ﺪاﻓﻌﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ اول از ﺟ ﺎﮐﻮب و اﻧ ﺪرﻟﻴﻨﺖ‬
‫)‪ ( „Money answers all things“ London١٧٣٤ (J. Vanderlint‬و ﻧﺎﺗﺎﻧﻴ ﻞ ﻓﻮﺳ ﺘﺮ‬
‫ﮐ ﺸﻴﺶ ‪„An Enquiry into the Causes of: Nathaniel Forster the Present High‬‬
‫‪ Price of Provisions“, London ١٧٦٧‬و دﮐﺘ ﺮ ﭘ ﺮاﻳﺲ ‪ Dr. Price‬و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﭘﻮﺳ ﺖ‬
‫ﻟ ﺖ واﻳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ در ﻣﻠﺤﻘ ﻪ ﯼ ﺑ ﻪ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ دادوﺳ ﺘﺪ وﺟ ﻪ در اﺛ ﺮ دﻳﮕ ﺮش ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪:‬‬
‫‪„Great Britain´s Commercial Interest explained and improved“, London,‬‬
‫‪ ١٧٥٥. o edit.‬ﻳ ﺎد ﻧﻤ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻴﻦ ﻓﺎﮐ ﺖ ه ﺎ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﻧ ﺰد ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻮﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﺁن زﻣ ﺎن‬
‫ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﮐﺮد از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺰد ﺟﻮزﻳﺎﻩ ﺗﻮﮐﺮ ‪.Josiah Tucker‬‬

‫‪١٤٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ از راﻩ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ه ﺮ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻗﻴﻤ ﺖ ارزاق را ﭼﻨ ﺎن ﮔ ﺮان‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﻴﺸﻪ ور و ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻧﺪ هﺮ هﻔﺘﻪ ﺷﺶ روز ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻦ‬
‫اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻣ ﺪاران ﺑ ﺰرگ‪ ،‬ﮐ ﻪ در راﻩ ﺑﺮدﮔ ﯽ داﺋﻤ ﯽ‬
‫ﻣﺮدم زﺣﻤﺖ ﮐﺶ اﻳﻦ ﮐﺸﻮر ﮐﻤﺮ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫"‪"The perpetual slavery of the Working people‬‬
‫اﻳﻨ ﺎن ﺿ ﺮب اﻟﻤﺜ ﻞ ‪) all work and no play‬ﻓﻘ ﻂ ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدن و ﺑ ﺎزﯼ ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻼهﺖ اﺳﺖ( را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن از ﻧﺒﻮغ و اﺳ ﺘﻌﺪاد ﭘﻴ ﺸﻪ وران‬
‫و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ ﮐﻨ ﻮن در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣﻮﺟ ﺐ اﻋﺘﺒ ﺎر و ﺷ ﻬﺮت‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮد ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻟﺪ؟ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮرهﻮن ﭼﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ؟‬
‫ﻼ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ از ﻧﺤﻮﻩ و ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺑ ﺪﻳﻌﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺤﺘﻤ ً‬
‫ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺧﻮﻳﺶ دارد ﻣﻮﺟﺒﺎت اﻳﻦ وﺿ ﻊ را ﻓ ﺮاهﻢ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺎ ﻣﺠﺒ ﻮر‬
‫ﻣﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﺎل هﻤ ﻪ ﯼ ‪ ٦‬روز هﻔﺘ ﻪ را ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ و هﻤ ﻮارﻩ هﻤ ﺎن ﻋﻤﻠﻴ ﺎت را‬
‫ﺗﮑﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ ﻣﺤﻘﻘ ًﺎ از ﺑ ﺪاﻋﺖ ﺁن ه ﺎ ﮐﺎﺳ ﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ ﺷ ﺎد و ﺗﺮدﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﻴﺪ و ﺗﻨﺒﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮدﮔﯽ ﺁن هﺎ ﺷ ﻬﺮت ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﺁن ﮐﻪ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﻨﺪ از دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ؟ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻣﻬﺎرت هﻨﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺪت ﻣ ﻮرد ﺑ ﺪرﻓﺘﺎرﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ )‪ (hard driven animals‬اﻧﺘﻈ ﺎر‬
‫داﺷﺖ؟‪...‬‬
‫ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻧ ﺎن در ﻇ ﺮف ‪ ٤‬روز ﮐ ﺎرﯼ را ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻮﯼ در ‪ ٥‬ﻳ ﺎ ‪ ٦‬روز‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻧﮕﻠﻴﺲ هﺎ داﺋﻤ ًﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ اﻧﺠﺎم دهﻨ ﺪ‬
‫ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﻴﻢ ﺁن ﻣﯽ رود ﮐﻪ از ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ اﻓﺘﻨ ﺪ )‪ .(degenerate‬اﮔ ﺮ ﻣﻠ ﺖ‬
‫ﻣﺎ از ﻟﺤﺎظ دﻻورﯼ ﺧﻮد در ﺟﻨﮓ ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻳ ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﮔ ﻮﻳﺌﻢ ﮐ ﻪ وﯼ از ﻃﺮﻓ ﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺷﻬﺮت را ﻣﺮه ﻮن روز ﺑﻴ ﻒ ه ﺎ و ﭘﻮدﻳﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮب اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ اﺳ ﺖ و از ﺳ ﻮﯼ‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﻣﺮه ﻮن روح ﺁزادﯼ ﻣ ﺸﺮوﻃﻴﺖ ﻣﺎﺳ ﺖ؟ ﭼ ﺮا ﭘ ﺲ ﻧﺒ ﻮغ‪ ،‬ﻧﻴ ﺮو ﻣﻬ ﺎرت ﻋ ﺎﻟﯽ‬
‫ﭘﻴﺸﻪ وران و ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺮهﻮن ﻧ ﻮع وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﺗﻔ ﺮﻳﺢ ﺁن ه ﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ؟ اﻣﻴ ﺪوارم ﮐ ﻪ‬

‫‪١٤٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﻳﻨ ﺎن دوﺑ ﺎرﻩ ﻧ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ اﻣﺘﻴ ﺎزﯼ را از دﺳ ﺖ ﺑﺪهﻨ ﺪ و ﻧ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮﺑﯽ را ﻓ ﺮو ﮔﺬارﻧ ﺪ‬

‫ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء ﻣﻬﺎرت در ﮐﺎر و ﺟﺴﺎرت ﺁن هﺎﺳﺖ" ‪. ١٢٢‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺼﻨﻒ ﮐﺘ ﺎب ‪ Essay on Trade and Commerce‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟ ﻮاب‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ‪" :‬ﭼﻨ ﺎن ﭼ ﻪ ﻃﺒ ﻖ ﻣﻘ ﺮرات ﺧﺪاوﻧ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ روز هﻔ ﺘﻢ هﻔﺘ ﻪ را ﺟ ﺸﻦ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ روزهﺎﯼ دﻳﮕﺮ هﻔﺘﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ )ﻣﻘ ﺼﻮد‬
‫وﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ(‪ .‬ﭘ ﺲ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺁن ه ﺎﺋﯽ را ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ اﺟﺮاء اﻳﻦ دﺳ ﺘﻮر ﺧﺪاوﻧ ﺪﯼ وادار ﮐﻨﻨ ﺪ ﺳ ﻨﮓ دل و ﺑ ﯽ رﺣ ﻢ‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪ‪ ...‬در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﻧ ﺴﺎن ﻃﺒﻌ ﺎً ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺗﻨﺒﻠ ﯽ و‬
‫راﺣ ﺖ ﻃﻠﺒ ﯽ دارد‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﺄﺳ ﻔﯽ در ﻣ ﻮرد ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎ ﭘﯽ ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﻴﺶ از ﭼﻬ ﺎر روز در هﻔﺘ ﻪ ﮐ ﺎر ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‬
‫ﻣﮕ ﺮ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﮔ ﺮان ﺷ ﻮد‪ ...‬ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﺑﻮﺷ ﻞ ﮔﻨ ﺪم ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ و ‪ ٥‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻗﻴﻤ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮﻳﺶ روزاﻧ ﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ٥‬روز ﮐﺎر در هﻔﺘﻪ اﺣﺘﻴ ﺎج ﻧ ﺪارد و اﻳ ﻦ ﻣ ﺪت ‪ ٤‬روز ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‬
‫اﮔ ﺮ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺑﻮﺷ ﻞ ﮔﻨ ﺪم ﺑ ﻪ ‪ ٤‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﺎﻟﻎ ﮔ ﺮدد‪ ...‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻮن در اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﻮر ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻬﺎﯼ وﺳﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ‪ ٤‬روز ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﭘ ﻮل زﻳ ﺎدﺗﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﺁن ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﻘﻴ ﻪ ﯼ‬
‫هﻔﺘﻪ را ﺑﻴﮑ ﺎر زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ...‬اﻣﻴ ﺪوارم ﺑ ﻪ ﻗ ﺪر ﮐ ﺎﻓﯽ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را روﺷ ﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻢ‬
‫ﮐ ﻪ ‪ ٦‬روز ﮐ ﺎر ﻣﻌﺘ ﺪل در هﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺑﺮدﮔ ﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐ ﺸﺎورزﯼ ﻣ ﺎ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻃ ﻮر ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻇ ﻮاهﺮ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺖ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫زﺣﻤﺖ ﮐﺸﺎﻧﻨﺪ )‪ . ١٢٣(labouring poor‬وﻟﯽ هﻠﻨ ﺪﯼ ه ﺎ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺧ ﻮد ﺑ ﺪﻳﻦ‬

‫‪Postlethwayt: eld. „First Preliminary Discourse“ p. ١٤. -١٢٢‬‬

‫‪ " An Essay etc." -١٢٣‬ﺧ ﻮد او در ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٩٦‬ﮐﺘ ﺎب ﺧ ﻮد ﻧﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺸﺎورزﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ از ﭼﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﻗ ﺪرت ﻓﻌﺎﻟ ﻪ ﯼ‬

‫‪١٤٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺎرﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻠﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮط‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ روزهﺎﯼ ﺗﻌﻄﻴﻞ زﻳﺎدﯼ ﻣﺎﻧﻊ ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﺸﻮد ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻧﺤ ﻮ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪... ١٢٤ .‬‬
‫وﻟ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﻓﮑ ﺮ ﺛﺎﺑ ﺖ را در دﻣ ﺎغ ﺧ ﻮد راﻩ دادﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﭼ ﻮن‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﻖ ﺧﻮن اﻣﺘﻴﺎز ﺁزادﺗﺮ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﺮ ﺑﻮدن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ هﻤ ﻪ ﯼ ﮐ ﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺗ ﺎ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ اﻧﺪﻳ ﺸﻪ در‬
‫دﻟﻴﺮﯼ ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺎ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﻣﻔﻴﺪ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮد وﻟﯽ هﺮ ﻗﺪر ﮐﻤﺘ ﺮ ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ ﻧﻔﻮذ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ هﻢ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺁﻧﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و هﻢ ﺑ ﺮاﯼ دوﻟ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺧﻮد را ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﺎﻻدﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﮕﺎرﻧﺪ " ‪independent of their‬‬
‫‪"superiors‬‬

‫از ﻣﺠﻤ ﻮع ﺟﻤﻌﻴ ﺘﺶ را ﮐ ﺴﺎﻧﯽ‬ ‫‪ ...‬در ﮐﺸﻮر ﺳﻮداﮔﺮﯼ ﭼﻮن ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻶ هﻴﭻ داراﺋﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻋﻮام ﻓﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﺎ ﮐﻢ دارﻧﺪ و ﻳﺎ اﺻ ً‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ اﺳﺖ ‪ . ١٢٥‬ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﺮاﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﻣ ﺎ ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺸﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻣ ﺰد ﭼﻬ ﺎر روزﻩ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ ﺧ ﻮد ‪ ٦‬روز ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠ ﻪ ﮐﺎﻣ ﻞ ﻧﺨﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد" ‪. ١٢٦‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻴ ﻞ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ "رﻳ ﺸﻪ ﮐ ﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺗﻨﺒﻠ ﯽ‪ ،‬ﻋﻨ ﺎن ﮔ ﺴﻴﺨﺘﮕﯽ و‬
‫ﭘﺮﻳ ﺸﺎن ﮔ ﻮﺋﯽ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ رﻣﺎﻧﺘﻴ ﮏ" و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ "ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﻋ ﻮارض‬
‫ﻓﻘﺮا‪ ،‬و ﺗﻬﻴﻴﺞ روح ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎر در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ"‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن وﻓ ﺎدار ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺎ داروﯼ ﻗﺎﻃﻌﯽ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم زﺣﻤﺖ ﮐﺸﯽ را‬

‫“‪ „their working powers‬داﺋﻤ ًﺎ ﺷ ﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ در ﮐ ﺸﺶ اﺳ ﺖ ‪„on the‬‬

‫“‪ .stretch‬اﻳﻨﺎن ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻧﻪ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫“‪„they cannot live cheaper than they do,norwork harder‬‬
‫‪ -١٢٤‬ﻣﺬهﺐ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﮐﺜ ﺮ اﻋﻴ ﺎد ﺳ ﻨﺘﯽ ﺑ ﺮوز ﮐ ﺎر ﻧﻘ ﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ در ﺗﮑ ﻮﻳﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﻳﻔﺎء ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪„An Essay etc.“ p.p. ١٥, ٤١, ٩٦, ٩٧, ٥٥, ٥٧ -١٢٥‬‬
‫‪ -١٢٦‬هﻤﺎن اﺛﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ -٦٩‬ﺟﺎﮐﻮب و اﻧﺪرﻟﻴﻨﺖ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٧٣٤‬روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ راز ﺷﮑﺎﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از ﺗﻨﺒﻠﯽ ﻣﺮدم زﺣﻤﺖ ﮐ ﺶ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺳ ﺎدﻩ در اﻳ ﻦ ﻗ ﺮار دارد‬
‫ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﺎ هﻤﺎن ﻣﺰد ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ٤‬روز ‪ ٦‬روز ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٤٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺧﺮج ﺁﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﯼ ادارﻩ ﯼ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎرﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ و در ﻳ ﮏ ﮐﻠﻤ ﻪ ﺑﻴﻨﻮاﻳ ﺎن‬
‫را در "ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻳﺪﻩ ﺁﻟﯽ"‪ "an ideal workhouse‬ﻣﺤﺒﻮس ﺳ ﺎزﻧﺪ و اﻳ ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ "ﺧﺎﻧﻪ وﺣﺸﺖ" ‪ „House of Terror‬ﺑﺎﺷﺪ ‪ . ١٢٧‬در اﻳﻦ "ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ وﺣ ﺸﺖ" در‬
‫اﻳ ﻦ "ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ اﻳ ﺪﻩ ﺁل ﮐ ﺎر" ﮐ ﺎر ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻗ ﺮار ﺑﺎﺷ ﺪ‪" :‬روزاﻧ ﻪ ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﮐﺴﺮ اوﻗﺎت ﻏﺬاﺧﻮرﯼ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ" ‪. ١٢٨‬‬
‫‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر روزاﻧﻪ در "ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻳﺪﻩ ﺁل"‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﯼ وﺣﺸﺖ ﺳ ﺎل ‪!١٧٧٠‬‬
‫ﺷﺼﺖ و ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ، ١٨٣٣‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻣﻘ ﺮر داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﭼﻬﺎر رﺷﺘﻪ ﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ١٣‬ﺗ ﺎ ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل ﻧﺒﺎﻳ ﺪ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻤ ﺎم‬
‫در روز ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ رﺳ ﻴﺪ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ روز ﺻ ﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن در‬
‫رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ‪ ١٨٥٢‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻟ ﻮﺋﯽ ﺑﻨﺎﭘ ﺎرت‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺗﻤﻠ ﻖ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ ﺗ ﻮدﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﺻﺪا ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮﺁورد ﮐﻪ‪" :‬ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻨﻬ ﺎ ﭼﻴ ﺰ ﺧ ﻮﺑﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ از زﻣﺎن ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺰارﯼ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ" ‪ . ١٢٩‬در زورﻳﺦ ﮐﺎر‬

‫‪ „An Essay etc.“ p. ٢٤٢ -١٢٧‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻳ ﺪﺁﻟﯽ ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻳ ﮏ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﯼ وﺣﺸﺖ درﺁﻳﺪ ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮاﻧﺨﺎﻧﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﮐﻪ در ﺁن ﺟﺎ ﺣ ﺴﺎﺑﯽ ﺧ ﻮراﮎ درﻳﺎﻓ ﺖ دارﻧ ﺪ‬
‫و هﻤﻴﺸﻪ ﻟﺒﺎس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﮐﻤﯽ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪„In this ideal. Workhouse the poor shall work ١٤ hours in a day, -١٢٨‬‬
‫‪allowing proper time for meals, in such manner that there shall remain ١٢‬‬
‫‪ hours of neat labour“.‬و ﻧﻴﺰ در هﻤﻴﻦ اﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ هﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﮑﺎر ﺷﻮراﻧﮕﻴﺰ‬
‫ﻣﺎ درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁزادﯼ ﻣﯽ ﺧﻨﺪﻧﺪ" )هﻤﺎن ﮐﺘﺎب ﺻﻔﺤﻪ ‪.(٧٨‬‬
‫‪" -١٢٩‬ﺁﻧﺎن ﺑﻪ وﻳﮋﻩ از ﺁن ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﯼ ﺑﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽ ورزﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﻳﮕﺎﻧﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺰارﯼ زﻣ ﺎن ﺟﻤﻬﻮرﻳ ﺖ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪".‬‬
‫‪(„Rep. of Insp. of Fact. ٣١st. Oct. ١٨٥٦.“, p. ٨٠ ).‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﺼﻮب ‪ ٥‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٨٥٠‬ﮐﻪ ﺳﻮادﯼ از ﻓﺮﻣ ﺎن ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ‬
‫‪ ٢‬ﻣﺎرس ‪ ١٨٤٨‬اﺳﺖ و رﻧﮓ و ﺟ ﻼﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﻪ ﺁن دادﻩ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﺷ ﺎﻣﻞ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺣ ﺪ و ﺣ ﺪودﯼ ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎر در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ از ‪ ١٤‬ﺗﺎ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ و ﮔﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻣﺘﺪاد ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻼﻧﮑﯽ‬
‫‪ Blanqui‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨ ﻮان ‪Des classes ouvrières en France, pendant l´anneè ١٨٤٨.‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد ﺑﻼﻧﮑﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺁن ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻼﻧﮑﯽ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ دوﻟﺖ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﺎزرﺳﯽ درﺑﺎرﻩ ﯼ وﺿﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٤٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫∗‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٠‬ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺤ ﺪود ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺁرﮔ ﻮﯼ ‪Argovie‬‬
‫ﮐﺎر اﻃﻔ ﺎل ‪ ١٣‬ﺗ ﺎ ‪ ١٦‬ﺳ ﺎﻟﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٢‬ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺗ ﺎ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬و ﻧﻴﺰ در اﻃﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ ١٨٦٠‬در ﻣﻮرد ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ١٤‬ﺗﺎ ‪ ١٦‬ﺳﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ ‪. ١٣٠‬‬
‫اﮔ ﺮ ﺁﻗ ﺎﯼ ﻣﮑ ﻮﻟﯽ ﺑ ﻮد از ﺷ ﻮر ﻃ ﺮب ﻓﺮﻳ ﺎد ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ‪" :‬زه ﯽ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ﭘ ﺲ از‬
‫‪!"١٧٧٠‬‬
‫ﺁن "ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ وﺣ ﺸﺖ" ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻴﻨﻮاﻳ ﺎن را ﮐ ﻪ روح ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ‪ ١٧٧٠‬در ﻋ ﺎﻟﻢ رؤﻳ ﺎ‬
‫ﻣﯽ دﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺁن ﺑﻪ ﺻﻮرت "ﮐﺎرﮔﺎﻩ" ﺑﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ ﺑﺮﭘ ﺎ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻧﺎم اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺎﺑﺮﻳﮏ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﺑﺎر رﻧﮓ اﻳﺪﻩ ﺁل در ﺑﺮاﺑﺮ واﻗﻌﻴﺖ ﭘﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ روزاﻧﻪ ﯼ ﻋﺎدﯼ ﮐﺎر‪ -‬ﺗﺤﺪﻳ ﺪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر‬ ‫‪-٦‬‬

‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻗﻮﻩ ﯼ ﻗﻬﺮﻳ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن‪ -‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ از‬
‫‪ ١٨٣٣‬ﺗﺎ ‪١٨٦٤‬‬
‫ﭘﺲ از ﻗﺮن هﺎ ﮐﻮﺷﺶ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﮔﺮدﻳﺪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺳ ﺮﺣﺪ ﻋ ﺎدﯼ ﺁن اﻣﺘ ﺪاد ده ﺪ و از ﺁن ﺣ ّﺪ ﻧﻴ ﺰ ﺗ ﺎ ﻣﺮزه ﺎﯼ روز ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ‬
‫ﺑﺘ ﺎزد ‪ ، ١٣١‬ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ‪ ،‬در ﺛﻠ ﺚ ﺁﺧ ﺮ ﺳ ﺪﻩ ﯼ هﻴﺠ ﺪهﻢ ﻓ ﺮو رﻳﺰﺷ ﯽ‬

‫∗‪ -‬ارﮔﻮﯼ ﻳﮑﯽ از ﮐﺎﻧﺘﻮن هﺎﯼ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ زﺑ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﺮﺳ ﯽ ﺁن ﺷ ﻬﺮ ﺁرو ‪Aarau‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٣٠‬در ﻣ ﻮرد ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺑﻠﮋﻳ ﮏ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻟ ﺮد ه ﻮارد دووﻟ ﺪن ‪ Lord Howard de Welden‬وزﻳﺮﻣﺨﺘ ﺎر‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در درﺑ ﺎر ﺑﺮوﮐ ﺴﻞ ﺿ ﻤﻦ ﮔﺰارﺷ ﯽ ﮐ ﻪ در ‪ ١٢‬ﻣ ﻪ ‪ ١٨٦٢‬ﺑ ﻪ ﻓ ﻮرن ﺁﻓ ﻴﺲ ‪Foreign‬‬
‫‪) Office‬وزارت ﺧﺎرﺟﻪ( ﻣﯽ دهﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬روژﻳﻪ ‪ Rogier‬وزﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮاﺳﺮﯼ و ﻧﻪ از راﻩ ﺁﺋﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺤﺪود ﻧﮕﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﯼ‬
‫اﻇﻬﺎر ﻣﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ دوﻟﺖ در هﺮ دورﻩ ﯼ اﺟﻼﺳﻴﻪ ﯼ ﻣﺠﻠ ﺴﻴﻦ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ داﺷ ﺖ‬
‫ﻃﺮح ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﻢ دارد وﻟﯽ هﺮ ﺑﺎر ﻧﮕﺮاﻧﯽ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا ﻗﺎﻧﻮن ﮔ ﺰارﯼ‬
‫ﺑﺎ اﺻﻞ ﺁزادﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺎر اﻧﻄﺒﺎق ﭘﻴﺪا ﻧﮑﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮرﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ دوﻟﺖ ﮔﺮدﻳﺪ"‪.‬‬
‫‪" -١٣١‬ﻣﺤﻘﻘًﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ اﯼ از ﻣﺮدم ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷ ﺪ ه ﺮ روز ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎﻋﺎت ﻏﺬا و رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ هﺎﯼ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺣﺴﺎب ﺷﻮد اﻳﻦ ﻣﺪت‬

‫‪١٤٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑﻬﻤ ﻦ ﺁﺳ ﺎ‪ ،‬ﻗﻬ ﺮﯼ و ﺑﻴ ﺮون از اﻧ ﺪازﻩ ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻣﺮزه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬

‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁداب و رﺳﻮم‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺳﻦ و ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺷﺐ و روز اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻳﮏ ﺑﺎرﻩ‬
‫ﺑﻪ هﻢ رﻳﺨﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﻔﺎهﻴﻢ روز و ﺷﺐ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎدﮔﯽ دهﻘ ﺎﻧﯽ در ﺁﺋ ﻴﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ‬
‫ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣ ﺪﯼ درهﻤ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٠‬ﻳ ﮏ ﻗﺎﺿ ﯽ اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫∗‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻔﻬﻮم روز و ﺷ ﺐ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ رﻳ ﺰﻩ ﮐ ﺎرﯼ ه ﺎﯼ ﺗﻠﻤ ﻮدﯼ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ ‪ . ١٣٢‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ﻋﺸﺮت و ﺷﺎدﮐﺎﻣﯽ ﺟﺸﻦ داﺷﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﺳ ﺮﮔﻴﺠﻪ ﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺳﺮوﺻ ﺪاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗ ﺎ‬
‫ﺣ ّﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺁﻣﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯼ ﺁﻏ ﺎز ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺑ ﺪوًا در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮐ ﻪ زادﮔ ﺎﻩ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرگ اﺳﺖ روﯼ داد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻣﺘﻴﺎزاﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁورد‬
‫ﺗﺎ ﻣﺪت ﺳﯽ ﺳﺎل ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳ ﻤﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬از ‪ ١٨٠٢‬ﺗ ﺎ ‪ ١٨٣٣‬ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺳ ﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮد وﻟﯽ ﻣﺰوراﻧﻪ ﻳﮏ ﺷﺎهﯽ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ اﺟ ﺮاء اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺁن و‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردن ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻻزم ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﺎر و ﻏﻴﺮﻩ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﮑﺮد ‪ . ١٣٣‬اﻳﻦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺑ ﻪ‬

‫) “‪(Leonard Horner: „Reports of Insp. of Fact. for ٣١st. Dec. ١٨٤١‬‬

‫∗‪ -‬ﺗﻠﻤﻮد ‪ Talmud‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﯼ ﻗﻮاﻧﻴﻦ رواﻳﺘﯽ )ﺳﻨﺖ(‪ ،‬اﺻﻮل دﻳﻦ‪ ،‬اﺧﻼق و اﺣﺎدﻳ ﺚ ﻳﻬ ﻮد‬
‫اﺳﺖ )ﻗﺮن دوم ﺗﺎ ﺷﺸﻢ ﻣﻴﻼدﯼ( ‪ .‬ﭼﻮن ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ از ﻳﻬﻮدﻳ ﺎن ﻗ ﺸﺮﯼ ﺑ ﺎ ﺗﻌ ﺼﺐ ﺧﺎﺻ ﯽ ﺗﻠﻤ ﻮد را‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻗﺮار دادﻩ ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﻧﺪ از ﻣﺘ ﻮن ﺁن هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ را اﻧﺘ ﺰاع ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬در زﺑ ﺎن ه ﺎﯼ‬
‫اروﭘﺎﺋﯽ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻠﻤﻮدﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ اﯼ اﻃ ﻼق ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ رﻳ ﺰﻩ ﮐ ﺎرﯼ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ از ﻣ ﺘﻦ‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺮون ﺁورد و ﻧﻴﺰ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ﮐ ﻪ ﮐﻠﻤ ﺎت و ﻣﺘ ﻮن را ﺣﺠ ﺖ ﻣ ﯽ داﻧ ﺪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ‬
‫ﺗﻠﻤﻮدﯼ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -١٣٢‬ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻣﺴﺘﺮج‪.‬اچ‪ .‬اوﺗﻮﯼ ‪ J. H. Otwey‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪(Belfast, Hilary Sessions, County Antrim ١٨٦٠‬‬
‫‪ -١٣٣‬اﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﺻﻔﺖ ﺧﺎص رژﻳﻢ ﻟﻮﺋﯽ ﻓﻴﻠﻴﭗ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺑ ﻮرژوا‪ ،‬را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﮐ ﻪ در زﻣ ﺎن ﺳ ﻠﻄﻨﺖ وﯼ ﺗ ﺼﻮﻳﺐ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪٢٢‬‬
‫ﻣﺎرس ‪ ،١٨٤١‬هﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮا در ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻴﻦ ‪ ٨‬و ‪ ١٢‬ﺳﺎل‬

‫‪١٤٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺘﻮﻧﯽ ﻣﺮدﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪" .‬واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ از ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٢‬ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫و ﺟﻮاﻧ ﺎن را ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺐ‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم روز ﻳ ﺎ ﺷ ﺐ و روز ﺑ ﺎ ه ﻢ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ دﻟﺨ ﻮاﻩ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫وا ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ" ‪."Were Worked" ١٣٤‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﭘﺲ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ‪ Factory Act‬ﺳﺎل ‪ ١٨٣٣‬اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳ ﺪ‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﭘ ﺸﻢ‪ ،‬ﮐﺘ ﺎن و اﺑﺮﻳ ﺸﻢ‬
‫ﻣﺸﻤﻮل ﻣﻘﺮرات اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻬﺘ ﺮ از ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ از ‪ ١٨٣٣‬ﺗﺎ ‪ ١٨٤٦‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ روح ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺁﺷﮑﺎر ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٣‬اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ دارد ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻤ ﻮﻟﯽ ﮐ ﺎر در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺑﺎﻳ ﺪ از‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘ ﻨﺞ و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺒﺢ ﺷ ﺮوع ﺷ ﻮد و ﺳ ﺎﻋﺖ ه ﺸﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺷ ﺐ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﺣﺪود‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺪت ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ را درﺑﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬ﮔﻤﺎﺷ ﺘﻦ اﺷ ﺨﺎص ﺟ ﻮان ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‪) ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫اﺷﺨﺎﺻ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٣‬و ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل ه ﺴﺘﻨﺪ( در ه ﺮ ﺑﺨ ﺶ روز ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻔﺮوض اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺟ ﻮان واﺣ ﺪﯼ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﻳ ﮏ‬
‫روز ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣ ﻮارد ﺧ ﺎص ﮐ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎدﻩ ﯼ ﺷ ﺸﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻘﺮر ﻣﯽ دارد‪" :‬ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ه ﺮ روز ﺑ ﻪ ه ﺮ ﻳ ﮏ از اﺷﺨﺎﺻ ﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺪت ﮐ ﺎر‬
‫ﺁن هﺎ ﻣﺤﺪود ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻻاﻗﻞ ﻳﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻏ ﺬا ﺧ ﻮردن دادﻩ ﺷ ﻮد"‪.‬‬
‫ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ اﻃﻔﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٩‬ﺳ ﺎل‪ ،‬ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻣ ﻮاردﯼ ﮐ ﻪ ﺑﻌ ﺪًا ذﮐ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨ ﻮع‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻴﻦ ‪ ٩‬ﺗﺎ ﺳﻴﺰدﻩ ﺳﺎل ﺑﻪ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ در روز ﻣﺤﺪود ﺷﺪ‪ .‬ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ‪،‬‬

‫‪„Rep. of Insp. of Fact. ٣٠th April ١٨٦٠.” p. ٥١ -١٣٤‬‬

‫‪١٤٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻳﻌﻨﯽ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ هﺸﺖ و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ و ﭘﻨﺞ و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺒﺢ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﺳﻨﺸﺎن ﺑﻴﻦ ‪ ٩‬و ‪ ١٨‬ﺳﺎل اﺳﺖ ﻣﻤﻨﻮع ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺰاران در راﻩ دﺳ ﺖ درازﯼ ﺑ ﻪ ﺁزادﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣﮑﻴ ﺪن ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﻓ ﺮاد‬
‫ﺑﺎﻟﻎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در دﺳﺖ درازﯼ "ﺑﻪ ﺁزادﯼ ﮐﺎر" ﺑﻪ ﻗ ﺪرﯼ زﻳ ﺎد‬
‫ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﻳﮋﻩ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﯼ از ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ وﺣ ﺸﺘﻨﺎﮐﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد در اﻳﻦ ﻣﻮرد از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻧﺎﺷﯽ ﮔﺮدد ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁوردﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ﮔ ﺰارش ﺷ ﻮراﯼ ﻣﺮﮐ ﺰﯼ ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن ‪ ٢٥‬ژوﺋ ﻦ ‪ ١٨٣٣‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐ ﻪ‪" :‬ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻋﻴ ﺐ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑﻮر اﻳﻦ ﺿﺮورت را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺗ ﺎ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ اﻣﺘﺪاد روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻼج اﻳ ﻦ ﻋﻴ ﺐ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎر اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ ﻋﻴ ﺐ ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮﯼ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁورﻳ ﻢ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎرت از اﻳﻦ ﻃ ﺮح اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دو ردﻳ ﻒ از ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮔﻤﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ"‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻘ ﺸﻪ ﯼ ﻣﺰﺑ ﻮر زﻳ ﺮ ﻧ ﺎم ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ "‪ "System of Relaya‬اﺳ ﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫)‪ Relay‬در زﺑ ﺎن اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻔﻬ ﻮم ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﯼ ﺁن اﺳ ﺖ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ‬
‫ﻼ از ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘ ﻨﺞ و ﻧ ﻴﻢ ﺗ ﺎ‬
‫اﺳﺐ هﺎﯼ ﭘﺴﺘﯽ در ﻣﻨﺰل ﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ( ﺑﻪ ﻃ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻳﮏ و ﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻳﮏ دﺳﺘﻪ از ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻴﻦ ‪ ٩‬ﺗﺎ ‪ ١٣‬ﺳﺎل و از ﻳﮏ و ﻧ ﻴﻢ ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ‬
‫ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ هﺸﺖ و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ دﺳﺘﻪ ﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﺒﻨﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻗﺮار‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﺎداش ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬ﮐﻪ ﻃ ﯽ ‪ ٢٢‬ﺳ ﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻣ ﺼﻮب‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن را ﺑﺎ ﺷﺮم ﺁورﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرﺗﯽ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﺣ ّﺒ ﯽ را ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧ ﻮرد ﺁﻧ ﺎن ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ زر اﻧ ﺪود ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻣﻘ ﺮر داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ از اول ﻣ ﺎرس‬
‫‪ ١٨٣٤‬هﻴﭻ ﻃﻔﻞ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١١‬ﺳ ﺎل‪ ،‬و از اول ﻣ ﺎرس ‪ ١٨٣٥‬ه ﻴﭻ ﮐ ﻮدﮎ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪١٢‬‬
‫ﺳ ﺎل‪ ،‬و از اول ﻣ ﺎرس ‪ ١٨٣٦‬ه ﻴﭻ ﻃﻔ ﻞ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮐ ﺎر ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ "ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴ ﺰم" ﭘ ﺮ از ﺗﻮﺟ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺪرداﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ دﮐﺘﺮ ﻓ ﺎز ‪ ،Dr. Farre‬ﺳ ﺮﺁ‪ .‬ﮐﺎرﻟﻴ ﻞ ‪ ،Sir A. Carlisle‬ﺳ ﺮب‪،‬‬

‫‪١٥٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺮودﯼ ‪ ،Sir B. Brodie‬ﺳ ﺮ ﺳ ﯽ‪ .‬ﺑ ﻞ ‪ Sir C. Bell‬و ﻣ ﺴﺘﺮﮔﻮﺗﺮﯼ ‪ Guthrie‬و‬

‫ﻏﻴﺮﻩ در ﻳﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻣ ﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﭘﺰﺷ ﮑﺎن و ﺟﺮاﺣ ﺎن ﻟﻨ ﺪن ﺿ ﻤﻦ اداء ﺷ ﻬﺎدت ﺧ ﻮد در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﯽ اﻟﺘ ﺄﺧﻴﺮ ﺁﻓ ﺎت! ‪.Periculum in mora‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻓﺎر ﺣﺘﯽ ﺑ ﺎ ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺖ‪" :‬ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓ ﻮرًا ﻗ ﻮاﻧﻴﻨﯽ وﺿ ﻊ‬
‫ﮔ ﺮدد ﺗ ﺎ ﺑﺘ ﻮان از ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ ﭘ ﻴﺶ رس در ﺗﻤ ﺎم اﺷ ﮑﺎﻟﺶ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤ ﻮد و‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ )ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت( ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻳﮑ ﯽ از ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﻠﻮب هﺎﯼ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﺗﻠﻘﯽ ﮔﺮدد" ‪ . ١٣٥‬هﻤﻴﻦ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن "اﺻ ﻼح ﺷ ﺪﻩ" ﮐ ﻪ از‬
‫راﻩ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران هﻨﻮز اﻃﻔﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل را ﺑ ﻪ هﻔﺘ ﻪ اﯼ ‪٧٢‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در ﺟﻬﻨﻢ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ در ﻓﺮﻣﺎن ﺁزادﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎز در‬
‫ﺁن ﺟﺎ هﻢ ﺁزادﯼ را ﻗﻄﺮﻩ ﻗﻄﺮﻩ ﻣﯽ ﭼﮑﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر واداﺷﺘﻦ هﺮ ﺑﺮدﻩ ﯼ ﺳ ﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳ ﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ ٤٥‬ﺳﺎﻋﺖ در هﻔﺘﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺸﺖ داران ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻢ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﮕﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺁژﻳﺘﺎﺳ ﻴﻮن‬
‫ﭘﺮ ﺳﺮوﺻﺪاﯼ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻟﻪ زد‪ .‬ﺁژﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺑ ﻪ دور ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﺳ ﻦ‬
‫ﺁن ﻋﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﮐﻮدﮎ ﮐﺎرﺷ ﺎن ﺑ ﻪ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺤ ﺪود ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و‬
‫ﺑﺮﺧ ﯽ وﻇ ﺎﻳﻒ دﺑ ﺴﺘﺎﺗﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﻗ ﺮار دادﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻧ ﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻃﻔﻮﻟﻴ ﺖ در ﺳ ﻦ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬و ﺑ ﺎ دﺳ ﺖ ﺑ ﺎﻻ‪ ،‬در ‪ ١١‬ﺳ ﺎﻟﮕﯽ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬هﺮ ﻗﺪر ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاء ﮐﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺎل ﺷ ﻮم‬
‫‪ ،١٨٣٨‬ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺟﻨﺠﺎل و هﻴﺠﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در واﻗ ﻊ‬
‫ﺁﻧ ﺎن ﻣﻮﻓ ﻖ ﮔ ﺸﺘﻨﺪ دوﻟ ﺖ را ﺗ ﺎ ﺣ ﺪﯼ ﻣﺮﻋ ﻮب ﺳ ﺎزﻧﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ وﯼ در ‪١٨٣٥‬‬
‫ﺳ ّﻨﯽ اﻃﻔ ﺎل از ‪ ١٣‬ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎل ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤ ﻮد‪ .‬در‬
‫ﻻﻳﺤﻪ اﯼ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن ﺣ ﺪ ِ‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﻴ ﺎن ﻓ ﺸﺎر از ﺧ ﺎرج )‪ (Pressure from without‬ﺑ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺶ ﺗﻬﺪﻳ ﺪﺁﻣﻴﺰ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺟﺮأت ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﻳﺎرﯼ ﻧﮑﺮد و ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ ﮐ ﻪ اﻃﻔ ﺎل ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻟﻪ را ﺑ ﻴﺶ از ‪٨‬‬

‫‪„Logislation is equally necessary for the prevention of death, in -١٣٥‬‬

‫‪any form in which it can be prematurely inflicted, and certainly this must‬‬
‫‪be viewed as a most cruel mode of inflicting it“.‬‬

‫‪١٥١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫∗‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در روز ﺑﻪ زﻳﺮ ﭼﺮخ هﺎﯼ ﺟﮕﺮﻧﻮت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎﻧﺪازد و ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٣‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫اﺟﺮا در ﺁﻣﺪ و هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎ ژوﺋﻦ ﺳﺎل ‪ ١٨٤٤‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﯽ دﻩ ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑ ﻮر ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت را‪ ،‬اﺑﺘ ﺪاء ﺟﺰﺋ ًﺎ و ﺳ ﭙﺲ ﮐ ﺎﻣﻼً‪ ،‬ﺗﻨﻈ ﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮔﺰارش هﺎﯼ رﺳﻤﯽ ﺑﺎزرﺳﺎن ﻣﻤﻠﻮ از ﺷﮑﺎﻳﺎت درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻋ ﺪم اﻣﮑ ﺎن اﺟ ﺮاء ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٣‬ارﺑﺎﺑﺎن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻣﺠﺎز ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ اﺧﺘﻴ ﺎر‬
‫ﺧﻮد ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭘ ﻨﺞ و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺒﺢ و ه ﺸﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﻋ ﺼﺮ را ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺎر‬
‫‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻳﺎ ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ هﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﻟﻎ ﻳﺎ ﮐﻮدﮎ را ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﻞ ﺧ ﻮد ﺷ ﺮوع ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗ ﻒ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨ ﺸﻨﺪ و ﺣﺘ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﺷ ﺨﺎص ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺳ ﺎﻋﺎت ﻏ ﺬاﯼ ﻣﺘﻔ ﺎوﺗﯽ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪ زودﯼ "ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻌﻮﻳﺾ" اﺧﺘﺮاع ﮐﺮدﻧﺪ ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ ﺁن‬
‫اﺳﺐ هﺎﯼ ﮐﺎر در ﻣﻨﺰل ﮔﺎﻩ هﺎﯼ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻋﻮض ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺁن ه ﺎ را از ﻧ ﻮ‬
‫در ﻣﻨﺰل ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﺒﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻳﺒﺎﺋﯽ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﮑﺚ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ زﻳﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪًا ﺑﺎز در اﻳﻦ ﺑﺎرﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ اول ﻣﯽ ﺗ ﻮان درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ را از ﺣﻴ ﺚ روح ﺁن ﺑﻠﮑ ﻪ از ﺟﻬ ﺖ ﻇ ﺎهﺮ ﺁن ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺗﻤﺎﻣ ًﺎ زﻳﺮ ﭘﺎ ﮔﺬاردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ دﻓﺘﺮدارﯼ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ه ﺮ ﮐ ﻮدﮎ‬
‫و هﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﻟﻎ وﺟﻮد داﺷﺖ ﺑﺎزرﺳﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐ ﺎر‬
‫و ﻏﻴﺮﻩ را ﺑﻪ اﺟﺮا ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؟ در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت هﻤ ﺎن رﻓﺘ ﺎر ﺧ ﺸﻮﻧﺖ ﺁﻣﻴ ﺰ و‬
‫هﻤﺎن رﺳﻮاﺋﯽ هﺎ از ﻧﻮ ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺿ ﻤﻦ ﻣ ﺼﺎﺣﺒﻪ اﯼ ﺑ ﺎ وزﻳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر )‪(١٨٤٤‬‬
‫ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻋﺪم اﻣﮑﺎن هﺮ ﻧﻮع ﺑﺎزرﺳﯽ را‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺟ ﻮد ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳ ﻀﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﺧﻴﺮًا ﻋﻤﻠﯽ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺛﺎﺑ ﺖ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ ‪ . ١٣٦‬وﻟ ﯽ در اﻳ ﻦ ﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ از ﺳ ﺎل ‪ ،١٨٣٨‬ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر را ﺷ ﻌﺎر اﺗﺤ ﺎد‬

‫∗‪ -‬ﭼ ﺮخ ‪ Juggernaut‬ﻳ ﺎ ‪ - Djaggernat‬اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ اراﺑ ﻪ ﯼ ﺣﺎﻣ ﻞ ﻣﺠ ﺴﻤﻪ ﯼ وﻳ ﺸﻨﻮ‬

‫‪ Vichnou‬اﻟﻮهﻴﺖ دوم از ﺗﺜﻠﻴﺚ هﻨﺪﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ هﺮ ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺗ ﺸﮑﻴﻞ دﺳ ﺘﻪ ﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺒﺪ ﺷﻬﺮ ﺟﮕﺮﻧﻮت ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻳﺮ ﭼﺮخ هﺎﯼ ﺁن ﻣﯽ اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪(„Rep. of Insp. of Fact. ٣١th October ١٨٤٩.“ P. ٦ ) -١٣٦‬‬

‫‪١٥٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫∗‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻩ ﺑﻮدﻧﺪ هﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﭼ ﺎرت )‪ (Charte‬را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ﺷ ﻌﺎر‬
‫اﺗﺤﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﮔﺮوهﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﯼ ﺧﻮد‬
‫را ﻃﺒ ﻖ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٣‬ﻣ ﻨﻈﻢ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﭘ ﯽ در ﭘ ﯽ ﻋﺮاﻳ ﻀﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ‬
‫"رﻗﺎﺑﺖ" ﺧﻼف اﺧﻼق اﻳﻦ "ﺑﺮادران دروﻏﯽ" را‪ ،‬ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺑﯽ ﺷﺮﻣﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮ ﻣﺤﻠﯽ اﻣﮑﺎن ﺗﺨﻠﻒ از ﻣﻘﺮرات ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ را ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓ ﺎش ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ ﮐﻪ هﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﻣﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻮد ﻋﻨ ﺎن از ﺟﺒّﻠ ﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺑ ﺎز‬
‫ﮔ ﺬارد‪ ،‬رؤﺳ ﺎ و رهﺒ ﺮان ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﺗﻮﺻ ﻴﻪ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫رﻓﺘ ﺎر و زﺑ ﺎن دﻳﮕ ﺮﯼ را درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺧﺘﻴ ﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﮐﺎرزارﯼ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﻼت ﺁﻏﺎز ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫اﺣﺘﻴﺎج داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺁﻧ ﺎن وﻋ ﺪﻩ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺟﻴ ﺮﻩ ﯼ ﻧ ﺎن را دو ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺟﺰﺋﯽ از دوران هﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﯼ ﺳ ﻴﻄﺮﻩ ﯼ‬
‫ﺁزادﯼ ﺗﺠﺎرت ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺁورﻧﺪ ‪ . ١٣٧‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﺎ ﺗ ﺼﻤﻴﻤﯽ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٣٣‬را ﺑ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﺗﻮرﯼ هﺎ )اﺷﺮاف زﻣﻴﻦ دار( ﮐﻪ ﻣﻘﺪس ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻌﺸﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻬﺮﻩ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳ ﺪ‬
‫‪١٣٨‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺰﺟﺎر ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ اﯼ ﻋﻠﻴﻪ "اﻋﻤﺎل رذﻳﻼﻧﻪ"‬
‫ﻏﺮش در ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣﻠﺤﻘ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت در ‪ ٧‬ژوﺋ ﻦ ‪ ١٨٤٤‬ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن در ‪ ١٠‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٨٤٤‬ﻣﻮرد اﺟﺮاء ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑ ﻮر ﮔ ﺮوﻩ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ از‬

‫∗‪ -‬ﭼ ﺎرت ﻳﺎﺷ ﺎرت‪ -‬ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺸﻮر ‪ ٦‬ﻣ ﺎدﻩ اﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن اﻃ ﻼق‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٨٣٧‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻣﺒ ﺮم ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﺁن دوران ﺗﻠﻘ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻨﺘ ﺴﺒﻴﻦ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ را‬
‫ﭼﺎرﺗﻴﺴﺖ و ﺧﻮد ﺟﻨﺒﺶ را ﭼﺎرﺗﻴﺴﻢ ‪ chartisme‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ ﻟﻨ ﻴﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﭼﺎرﺗﻴ ﺴﻢ‬
‫"ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﺒﺶ واﻗﻌًﺎ وﺳﻴﻊ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻧﻬ ﻀﺖ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘ ﺮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫‪„Rep. of Insp. of Fact. ٣١th Oct. ١٨٤٨.“ P. ٩٨ -١٣٧‬‬
‫‪ -١٣٨‬در ﮔﺰارش ﺧﻮد ﻟﺌﻮﻧﺎرد ه ﻮرﻧﺮ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر رﺳ ﻤﯽ ﮐﻠﻤ ﺎت " ‪ " nefarious practice‬را‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدﻩ اﺳﺖ" “‪„Reports of Insp. of Cact. ٣١st. Oct. ١٨٥٩. p. ٧‬‬

‫‪١٥٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ زﻧﺎن ﺑﻴﺶ از ‪ ١٨‬ﺳﺎل را‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻨﺎن از هﺮ ﺟﻬ ﺖ ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ ﺗﻠﻘﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ در روز ﻣﺤ ﺪود ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﮐ ﺎر ﺷ ﺐ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎن ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ وﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺰار‪ ،‬ﺧﻮد را ﻣﺠﺒﻮر دﻳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎر اﻓﺮاد ﮐﺒﻴﺮ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ و رﺳﻤ ًﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻗﺮار دهﺪ‪ .‬در ﮔ ﺰارش ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٨٤٤ -٤٥‬ﺑﻪ ﻃﻨﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪" :‬ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺣﺘ ﯽ ﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد ه ﻢ‬
‫ﺑ ﻪ اﺳﺘﺤ ﻀﺎر ﻣ ﺎ ﻧﺮﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ زﻧ ﺎن ﮐﺒﻴ ﺮ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﺗﺠ ﺎوز ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق ﺧ ﻮد‬
‫اﻋﺘ ﺮاض ﮐ ﺮدﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ" ‪ . ١٣٩‬ﮐ ﺎر اﻃﻔ ﺎل ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٣‬ﺳ ﺎل ﺑ ﻪ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‪ ،‬و در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻪ هﻔﺖ ﺳﺎﻋﺖ در روز ﺗﻘﻠﻴﻞ دادﻩ ﺷﺪ ‪. ١٤٠‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ "ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ" ﺗﻘﻠﺒﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑ ﻮر ﻣﻘ ﺮرات ﺗﻔ ﺼﻴﻠﯽ ذﻳ ﻞ را از ﺟﻤﻠ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫"روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ از زﻣﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎب ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﮐ ﻮدﮎ ﻳ ﺎ ﺟ ﻮاﻧﯽ ﮐ ﺎر‬
‫ﻶ ‪ A‬ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را‬
‫ﺧ ﻮد را در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ از ﺻ ﺒﺢ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ"‪ .‬ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٨‬ﺻ ﺒﺢ ﺷ ﺮوع ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و ‪ B‬در ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٠‬دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺷ ﻮد‪ ،‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺮاﯼ ‪ B‬ﺑﺎﻳﺪ در هﻤﺎن ﺳﺎﻋﺘﯽ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ‪ A‬ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﭘ ﺬﻳﺮد‪ .‬ﺁﻏ ﺎز روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫ﻼ ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﺳ ﺎﻋﺖ راﻩ ﺁه ﻦ ﻣﺠ ﺎور‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫زﻧﮓ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺁن ﺗﻄﺒﻴﻖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ﺑﺎﻳ ﺪ اﻋ ﻼن ﭼ ﺎﭘﯽ درﺷ ﺖ ﺧﻄ ﯽ را در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﺪ و در ﺁن ﺁﻏﺎز‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن و ﺗﻨﻔﺲ هﺎﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر را ﻗﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻃﻔﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﺮ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ دﻳﮕ ﺮ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١‬ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻮدﮐ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از ﻇﻬ ﺮ‬
‫ﮐﺎر ﻧﮑﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻏﺬا ﺗﺨ ﺼﻴﺺ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ در‬
‫ﺑﺎرﻩ ﯼ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬در اوﻗﺎت واﺣﺪ روز‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﮔﺮدد و ﻻاﻗ ﻞ‬

‫‪„Rep. etc. for ٣٠th Sept. ١٨٤٤.“ P.١٥. -١٣٩‬‬

‫‪ -١٤٠‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﮔﻤﺎﺷﺘﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر دﻩ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﻣﺠ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺮد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺁن هﺎ ﻳﮏ روز در ﻣﻴﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﻧﻪ در روزهﺎﯼ ﭘﯽ در ﭘﯽ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮط ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺑ ﻼ اﺟ ﺮا‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٣‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﻮدﮎ ﻳﺎ ﺟﻮاﻧﯽ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻳﮏ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮔﻤ ﺎردﻩ ﺷ ﻮد ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﯼ ﻻاﻗ ﻞ ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ وﻗﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻴﭻ ﮐﻮدﮎ‪ ،‬ﺟﻮان ﻳﺎ زﻧ ﯽ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ در ﻣﻮﻗ ﻊ ﻏ ﺬا‬
‫ﺧﻮردن در ﮐﺎرﮔ ﺎهﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺁن ﻗ ﺴﻤﺘﯽ از ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ دﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪ اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺮرات دﻗﻴ ﻖ ﮐ ﻪ اوﻗ ﺎت‪ ،‬ﺣ ﺪود و ﺗﻮﻗ ﻒ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر را‪،‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ وار ﭼﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﺷﮑﻞ و ﻃﺒ ﻖ ﺿ ﺮﺑﻪ ه ﺎﯼ ﺳ ﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮل ﺑﺎﻓﺘ ﻪ ه ﺎﯼ دﻣ ﺎﻏﯽ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻧﺒ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺮرات ﮐ ﻪ از ﺷ ﺮاﻳﻂ و اوﺿ ﺎع و‬
‫اﺣﻮال ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺗ ﺪرﻳﺠ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ"‬
‫ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻨﺪﯼ ﺁن هﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ رﺳﻤﯽ و اﻋﻼم دوﻟﺘﯽ ﺁن ه ﺎ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑﻮر اﻳﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣ ﺮدان‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺸﻤﻮل هﻤﻴﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎ ﮔﺮدﻳﺪ زﻳ ﺮا در اﻏﻠ ﺐ ﭘﺮوﺳ ﻪ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫هﻤﮑﺎرﯼ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺮهﻴﺰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺟﻤﻌ ًﺎ و ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﮐﻠ ﯽ در دورﻩ ﯼ ﺑ ﻴﻦ ‪ ١٨٤٤‬و ‪ ،١٨٤٧‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﻗﺎﻋ ﺪﻩ ﯼ ﻋ ﺎم و‬
‫ﻣﺘﺤ ﺪ اﻟ ﺸﮑﻞ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺷ ﺎﻣﻞ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ "ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ" ﺑﺎ "ﻋﻘ ﺐ ﮔ ﺮدﯼ" ﺟﺒ ﺮان ﻧ ﺸﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺁن ﺗﻦ در ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺁن هﺎ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻗﺎﺑ ﻞ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر را از‬
‫‪ ٩‬ﺳﺎل ﺑﻪ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎل ﺗﻘﻠﻴ ﻞ داد ﺗ ﺎ "ﻋ ﺪﻩ ﯼ اﺿ ﺎﻓﯽ ﺋ ﯽ از ﮐﻮدﮐ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ" را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻃﻠﺒﯽ را ﮐﻪ وﯼ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺮع و ﻋﺮف داﺷﺖ ﺑﭙﺮدازد ‪. ١٤١‬‬
‫ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ٤٧ -١٨٤٦‬در ﺗ ﺎرﻳﺦ اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن دوران ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﻏ ﻼت‬
‫ﻣﻠﻐﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﮔﻤﺮﮐﯽ از ورود ﭘﻨﺒﻪ و ﻣﻮاد ﺧﺎم دﻳﮕﺮ ﺑﺮداﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪ و ﺗﺠ ﺎرت ﺁزاد‬

‫‪" -١٤١‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮدﻳﺪ ﮐﻪ ﻋ ﺪﻩ ﯼ ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ‬
‫از ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎردﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳ ﻴﺪ ﮐ ﻪ اﻟﺤ ﺎق ﻋ ﺪﻩ اﯼ از اﻃﻔ ﺎل ﺑ ﻴﻦ ‪ ٨‬و ‪ ٩‬ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺟﺒﺮان اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ راﺑﮑﻨﺪ"‪(„Rep. etc. ٣٠th. Sep. ١٨٤٤.“ P. ١٣ ) .‬‬

‫‪١٥٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ رهﻨﻤ ﻮد ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺰارﯼ اﻋ ﻼم ﮔﺮدﻳ ﺪ! ﺧﻼﺻ ﻪ ﺁن ﮐ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ‬
‫ﺷﮑﻔﺘﻦ ﺁﻏﺎز ﻧﻤ ﻮد‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺿ ﻤﻦ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺎل هﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ ﭼﺎرﺗﻴ ﺴﺘﯽ و‬
‫ﺁژﻳﺘﺎﺳ ﻴﻮن در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ اﻋ ﻼﯼ ﺧ ﻮد رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﺗ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﻧﺘﻘ ﺎﻣﺠﻮ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﻨ ﺎن ﻣﺘﺤ ﺪﻳﻨﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﻣﺘﻌ ﺼﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺳ ﭙﺎﻩ ﻋﻬﺪﺷ ﮑﻦ‬
‫ه ﻮاداران ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت‪ ،‬ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﺑﺮاﻳ ﺖ ‪ Bright‬و ﮐﻮﺑ ﺪن ‪ ،Cobden‬ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐﻪ ﻣﺪت هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺁن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﭘﺎرﻟﻤﺎن رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺪﻳﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﮐﻪ در ‪ ٨‬ژوﺋﻦ ‪ ١٨٤٧‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ‬
‫ﮐ ﻪ از اول ژوﺋﻴ ﻪ ‪ ١٨٤٧‬روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر "اﺷ ﺨﺎص ﺟ ﻮان" )از ‪ ١٣‬ﺗ ﺎ ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل( و‬
‫ﮐﻠﻴﻪ ﯼ زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ وﻟﯽ ﻣﺤﺪود ﺷﺪن ﻗﻄﻌﯽ ﮐﺎر اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫از اول ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ ١٨٤٨‬ﺑ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ اﺟ ﺮا در ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴ ﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻓﻘ ﻂ ﻋﺒ ﺎرت از ﻣﻠﺤﻘ ﻪ ﯼ‬
‫اﺻﻼح ﺷﺪﻩ اﯼ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ‪ ١٨٣٣‬و ‪ ١٨٤٤‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرزار ﻣﻘ ﺪﻣﺎﺗﯽ دﺳ ﺖ زد ﺗ ﺎ از اﺟ ﺮاء ﮐﺎﻣ ﻞ ﻗ ﺎﻧﻮن در اول ﻣ ﻪ ‪١٨٤٨‬‬
‫ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬و در واﻗ ﻊ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮان را‪ ،‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ درﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬وادار ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﻬﺪام ﻣﺠ ﺪد دﺳ ﺖ ﺁورد ﺧ ﻮﻳﺶ ﮐﻤ ﮏ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﯼ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺎهﺮاﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪" .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺑﺤ ﺮان‬
‫وﺣ ﺸﺘﻨﺎﮎ ﺳ ﺎل ‪ ،٤٧ -١٨٤٦‬ﻓﻘ ﺮ و ﺗﻴ ﺮﻩ روزﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ را ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت از ﻣﻴ ﺰان ﮐ ﺎر ﮐﺎﺳ ﺘﻪ و ﺑﺮﺧ ﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﮐﺎر را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋ ﺪﻩ زﻳ ﺎدﯼ از ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﺗﻨﮕﺪﺳ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺮدﻧ ﺪ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺁﻧﺎن ﻣﻘﺮوض ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﯽ ﺷ ﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑ ﺎ اﻃﻤﻴﻨ ﺎن ﺣ ﺴﺎب ﻧﻤ ﻮد‬
‫ﮐﻪ اﻳﻨﺎن داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﮐﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ زﺑﺎن ه ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫را ﺟﺒﺮان ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻗﺮوض ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و اﺛﺎث ﺧﻮد را از ﮔﺮو در ﺁورﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫اﺷﻴﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺷﺎن ﻟﺒﺎس ﻧﻮ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ" ‪. ١٤٢‬‬

‫‪(„Rep. of Insp. of Fact. ٣١st Oct. ١٨٤٨.“ P. ١٦). -١٤٢‬‬

‫‪١٥٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗ ﺎ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ را‪ ،‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﺗﻨ ﺰل‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﻣﻴﺰان دﻩ درﺻﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫ﺷ ﺎدﺑﺎش ﮔ ﺸﺎﻳﺶ دوران ﺟﺪﻳ ﺪ ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت ﺗﻠﻘ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺳ ﭙﺲ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬

‫درﺻﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬ ‫روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺗﺎ ‪ ١١‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺗﻨﺰل دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺁن ﺁﻣﺪ و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ اﻳ ﻦ ﺗﻨ ﺰل‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ هﺮ ﺟﺎ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻣﮑ ﺎن داد دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ دﺳ ﺖ ﮐ ﻢ‬
‫ﺗﺎ ‪ %٢٥‬ﺗﻨﺰل ﻳﺎﻓﺖ ‪. ١٤٣‬‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺎﻧﺲ هﺎﯼ ﻣ ﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺁژﻳﺘﺎﺳ ﻴﻮن ﺑ ﺮاﯼ ﻟﻐ ﻮ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٧‬را ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﻓﺮﻳ ﺐ و اﻏ ﻮاء و ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ وﻟﯽ هﻤﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﯽ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﻧﻴﻢ دوﺟﻴﻦ ﻋﺮﻳﻀﻪ اﯼ هﻢ ﮐﻪ ﺿ ﻤﻦ‬
‫ﺁن ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ از "ﻓ ﺸﺎر ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن" ﺷ ﮑﺎﻳﺖ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫ﺷﺎﮐﻴﺎن ﻃﯽ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺷﻔﺎهﯽ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ اﻣ ﻀﺎء ﺧ ﻮد را اﺟﺒ ﺎرًا ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﻋ ﺮاﻳﺾ‬
‫ﮔ ﺬاردﻩ اﻧ ﺪ‪" .‬ﮐ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﻓ ﺸﺎر وارد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد وﻟ ﯽ از ﺟﺎﻧ ﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻏﻴ ﺮ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت" ‪ . ١٤٤‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﻮﻓ ﻖ ﻧﮕﺮدﻳﺪﻧ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﻣﻄ ﺎﺑﻖ‬
‫ﻧﻈ ﺮ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺣ ﺮف وادارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت و ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎروﺟﻨﺠ ﺎل ﭘ ﺮ ﺳﺮوﺻ ﺪاﺋﯽ دﺳ ﺖ زدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ‬
‫∗‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﮐﻤﻴﺴﺮهﺎﯼ ﮐﻨﻮاﻧﺴﻴﻮن ﻣﺘﻬﻢ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﯽ ﭼﺎرﻩ را ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﻓﺪاﯼ‬

‫‪" -١٤٣‬ﻣﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﻮدم ﮐﻪ از ﺁن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ هﻔﺘﻪ اﯼ ‪ ١٠‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﻳ ﮏ‬
‫ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑ ﻪ ﺣ ﺴﺎب ﺗﻨ ﺰل ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ‪ %١٠‬دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ و ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘ ﻨﺲ ﺑﺎﺑ ﺖ ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﺷ ﺪن‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر ﮐﺴﺮ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻌﺎً دو ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪ ٦‬ﭘﻨﺲ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ه ﺎ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺑﻪ هﻮادارﯼ از ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر اﺳﺘﻮار ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ" )هﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ(‪.‬‬
‫‪" -١٤٤‬هﻤ ﺎن هﻨﮕ ﺎم ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ ﻋﺮﻳ ﻀﻪ را اﻣ ﻀﺎء ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدم ﮔﻔ ﺘﻢ ﮐ ﻪ دارم ﮐ ﺎر ﺑ ﺪﯼ اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣﯽ دهﻢ‪ -.‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﺮا ﭘﺲ ﺁن را اﻣﻀﺎء ﻧﻤﻮدﻳﺪ؟ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ اﮔﺮ رد ﻣ ﯽ ﮐ ﺮدم ﻣ ﺮا ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﻨﮓ ﻓ ﺮش ﮐﻮﭼ ﻪ ﭘﺮﺗ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ -.‬ﺷ ﺎﮐﯽ در واﻗ ﻊ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را ﻣ ﻮرد ﻓ ﺸﺎر و ﺳ ﺘﻢ اﺣ ﺴﺎس‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد و ﻧﻪ از ﻃﺮف ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ")هﻤﺎن ﺻﻔﺤﻪ ‪.(١٠٢‬‬
‫∗‪ -‬ﮐﻨﻮاﻧ ﺴﻴﻮن ﻣﻠ ﯽ ‪ Convention nationale‬ﻣﺠﻠ ﺲ دوران اﻧﻘ ﻼب ﮐﺒﻴ ﺮ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﮐ ﻪ در‬
‫‪ ٢١‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٧٩٢‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻘﻨﻨﻪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﺎ ‪ ٢٦‬اﮐﺘﺒﺮ ‪ ١٧٩٥‬ﺑﺮ ﮐﺸﻮر ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ‬

‫‪١٥٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫رؤﻳﺎهﺎﯼ ﺟﻬﺎن اﺻﻼح ﮐ ﻦ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﺎﻧﻮر ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺷﮑ ﺴﺖ ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻟﺌﻮﻧﺎرد هﻮرﻧﺮ ﺧﻮد ﺷﺨﺼ ًﺎ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﭘﺮداﻣﻨﻪ در ﻻﻧﮑﺎﺷﺎﻳﺮ زد‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ‪ ٧٠‬درﺻ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﻮرد ﺑ ﺎزﺟﻮﺋﯽ ﺧ ﻮد را‬
‫هﻮادار ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر اﻋ ﻼم ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و درﺻ ﺪ ﺑ ﺴﻴﺎر ﮐﻤ ﯽ از ‪ ١١‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻃ ﺮف دارﯼ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و اﻗﻠﻴﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ از ﺁﻧﺎن ﺟﺎﻧﺐ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻗﺪﻳﻤﯽ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ‪. ١٤٥‬‬
‫ﻣﺎﻧﻮر "ﺧﻴﺮﺧﻮاهﺎﻧﻪ ﯼ" دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﻣ ﺮد را از ‪١٢‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر وادارﻧ ﺪ و ﺳ ﭙﺲ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺑﻴ ﺎن ﺗﻤ ﺎﻳﻼت ﻗﻠﺒ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺑﺎزرس "ﺑﯽ رﺣﻢ" ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟ ﺎت‪ ،‬ﻟﺌﻮﻧ ﺎرد ه ﻮرﻧﺮ ﺑ ﺎز‬
‫ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳﺖ "اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎران" اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ‪" :‬ﺁن ه ﺎ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺗ ﺮﺟﻴﺢ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‬
‫‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺰد ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ وﻟﯽ ﭼﺎرﻩ اﯼ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻤﻪ اﻓ ﺮاد از ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺁﻧﺎن ﺑﻴﮑﺎرﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ رﻳ ﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺒﻮرﻧ ﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻗﻄﻌ ﻪ ﮐ ﺎران ﺳ ﺎدﻩ )‪ (piecers‬ﮐ ﺎر‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺁن هﺎ ﺗﻤﺪﻳﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر را ﻧﭙﺬﻳﺮﻧﺪ دﻳﮕﺮان ﻓﻮرًا ﺟﺎﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﺎن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ :‬ﻳﺎ زﻣ ﺎن ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﮐ ﺎر ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻮﭼﻪ ﺑﻴﺎﻓﺘﻨﺪ" ‪. ١٤٦‬‬
‫ﮐﺎرزار ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ و ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در اول ﻣﺎﻩ ﻣ ﻪ‬
‫‪ ١٨٤٨‬ﺑﻪ اﺟﺮاء در ﺁﻣﺪ‪ .‬وﻟﯽ در اﻳﻦ اﺛﻨﺎء ﺷﮑﺴﺖ ﺣﺰب ﭼﺎرﺗﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷ ﺖ رهﺒ ﺮان‬

‫‪ Jacobins‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ ( „Rep. of Insp. of Fact. ٣١st. Oct. ١٨٤٨“. P. ١٧ ) -١٤٥‬در ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ ه ﻮرﻧﺮ‬
‫‪ ١٠/٢٧٠‬ﻧﻔﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﺰرﮔ ﺴﺎل در ‪ ١٨١‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻣ ﻮرد ﺑ ﺎزﺟﻮﺋﯽ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬اﻇﻬ ﺎرات اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﺑﺨﺶ اﻟﺤﺎق ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﺰارش هﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺶ ﻣﺎهﻪ اﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ دراﮐﺘﺒ ﺮ‬
‫‪ ١٨٤٨‬ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻤﺎع ﺷﻬﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﺮان ﺑﻬﺎﺋﯽ در زﻣﻴﻨ ﻪ ه ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫‪ -١٤٦‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎداﺗﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﻟﺌﻮﻧ ﺎرد ه ﻮرﻧﺮ ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ ﺷ ﺪﻩ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ‬
‫ﺷ ﻮد‪) .‬ﺷ ﻤﺎرﻩ ه ﺎﯼ ‪ ٩٣ ،٩٢ ،٧٢ ،٧١ ،٧٠ ،٦٩‬ﺿ ﻤﺎﺋﻢ ﮔ ﺰارش( و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎرﻩ ه ﺎﯼ‬
‫‪ ٥٨،٥٩،٦٢،٧٠ ،٥٢ ،٥١‬ﺿﻤﺎﺋﻢ ﮔﺰارش‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ A.‬ﻣﻌ ﺎون ﺑ ﺎزرس‬
‫ﮔﺮدﺁورﯼ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬رﺟﻮع ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﺧﻮد در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﻘ ﺎﻳﻖ را ﻋﺮﻳ ﺎن‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در هﻤﻴﻦ ﺳﻨﺪ ﭘﺲ از ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ ٢٦٥‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎرﻩ ﯼ ‪ ١٤‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٥٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و ﺗﻼﺷﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺁن اﻋﺘﻤﺎد ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﺲ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ را ﻣﺘﺰﻟ ﺰل ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﮐﻤ ﯽ‬

‫ﭘ ﺲ از ﺁن ﻗﻴ ﺎم ژوﺋ ﻦ ﭘ ﺎرﻳﺲ ﮐ ﻪ در ﺧ ﻮن ﻓﺮوﻧ ﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﺪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﮔﺮدﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻢ در‬
‫اروﭘ ﺎﯼ ﺑ ﺮﯼ و ه ﻢ در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ داران و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﮔﺮﮔﺎن ﺑﻮرس و دﮐﺎن داران‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻃﻠﺒﺎن و ه ﻮاداران ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت‪،‬‬
‫دوﻟﺖ و اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‪ ،‬ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎ و ﺁزاداﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻓﻮاﺣﺶ ﺟ ﻮان و ﺗ ﺎرﮎ دﻧﻴ ﺎﯼ ﭘﻴ ﺮ‪ ،‬هﻤ ﻪ‬
‫ﺗﺤ ﺖ ﺷ ﻌﺎر ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻧﺠ ﺎت ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺬهﺐ‪ ،‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ! ﻣﺘﺤ ﺪ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﺮدود و ﻣﻄ ﺮود ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺗﺤ ﺖ ﻓ ﺸﺎر ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﻈﻨ ﻮﻧﻴﻦ ‪„Le loi des‬‬
‫“‪ suspects‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار دﻳﮕ ﺮ اﺣﺘﻴ ﺎﺟﯽ ﺑ ﻪ رودرﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁن هﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻨﯽ ﮐ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪١٨٣٣‬‬
‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺣﺪﯼ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ "ﺁزاد" ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻋﻨﺎن ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻨ ًﺎ ﻋﺼﻴﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫∗‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮد ﻳﮏ ﻧ ﻮع ﻣﻴﻨﻴ ﺎﺗﻮرﯼ از ‪) proslavery Rebellion‬ﻋ ﺼﻴﺎن ﺑ ﺮدﻩ ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ(‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﺪت ﺑﻴﺶ از دو ﺳﺎل ﺑﺎ وﻗﻴﺢ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺸﺮﻣﯽ و ﺧﻮﻧﺨﻮارﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﮕﻴ ﺮﯼ اداﻣ ﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺁن ﮐﻪ اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻋﺼﻴﺎﻧﮕﺮ ارزان ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ زﻳ ﺮا‬
‫وﯼ ﺟﺰ ﭘﻮﺳﺖ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﺶ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻧﻤﯽ اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ درﮎ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻌ ﺪًا وﻗ ﻮع ﻳﺎﻓ ﺖ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪،١٨٣٣‬‬
‫‪ ١٨٤٤‬و ‪ ،١٨٤٧‬ﺗﺎ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﺁن ه ﺎ ﻣﻘ ﺮرات دﻳﮕ ﺮﯼ را ﻧ ﺴﺦ ﻧﻤ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از ﺁن ه ﺎ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺮد ﺑ ﻴﺶ از ‪١٨‬‬
‫ﺳﺎل را ﻣﺤﺪود ﻧﮑﺮدﻩ ﺑ ﻮد و ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ را ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‪ ،‬از ﺳ ﺎل ‪١٨٣٣‬‬
‫دورﻩ ﯼ ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﻪ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٥‬و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪ ٨‬و ﻧ ﻴﻢ ﻋ ﺼﺮ اداﻣ ﻪ‬
‫داﺷ ﺖ‪" ،‬روز" ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺤ ﺴﻮب ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬و در درون ﻣﺮزه ﺎﯼ ﺁن ﺑ ﺪوًا ﮐ ﺎر ‪١٢‬‬
‫ﺳ ﺎﻋﺘﻪ و ﺑﻌ ﺪًا ﮐ ﺎر ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن ﺗﺤ ﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﭘ ﻴﺶ ﮔﻔﺘ ﻪ اﺟ ﺮا‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫∗‪ -‬اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﻋﺼﻴﺎن اﻳﺎﻻت ﺑ ﺮدﻩ ﻃﻠ ﺐ ﺟﻨ ﻮب ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦١‬ﭘ ﺲ از اﻟﻐ ﺎء‬

‫ﺑﺮدﮔﯽ در ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ داﺧﻠ ﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﺎﻻت ﺷ ﻤﺎﻟﯽ و ﺟﻨ ﻮﺑﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺗ ﺎ ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٦٥‬اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١٥٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران در اﻳﻦ ﺟﺎ و ﺁن ﺟﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ اﺧﺮاج ﻗﺴﻤﺘﯽ از اﻓﺮاد ﺟﻮان و زﻧﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬

‫ﻧﺰد ﺁن هﺎ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ زدﻧﺪ و در ﭘﺎرﻩ اﯼ ﻣ ﻮارد ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺁﻧ ﺎن را اﺧ ﺮاج ﮐﺮدﻧ ﺪ وﻟ ﯽ‬
‫ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ را ﮐ ﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد از ﻧ ﻮ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮدان ﺑﺰرﮔ ﺴﺎل‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﯽ ﺁوردﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﭼ ﺎرﻩ ﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ‪. ١٤٧‬‬
‫ﻗﺪم دوم ﺁن هﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗ ﻨﻔﺲ ه ﺎﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻏ ﺬا ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ اﻇﻬ ﺎرات ﺑﺎزرﺳ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ ﮔ ﻮش ﻓ ﺮا ده ﻴﻢ‪" :‬از هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﻩ ﻣﺤ ﺪود ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﻼ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺗ ﺎ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻧﻤ ﯽ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣ ﺪﻋﯽ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬ﺑﺎ ﺁن ﮐ ﻪ ﻋﻤ ً‬
‫ﻼ ﺁن هﺎ ﮐﺎرﮔﺮان را از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ٧‬ﻋﺼﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر وادارﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺜ ً‬
‫ﺁن هﺎ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯼ ﻧﺎهﺎر ﻗﺒﻞ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺻﺒﺢ و ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ ٧‬ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﯼ ﻏﺬاهﺎ ﺑﺪهﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺁﻧﺎن ﺑ ﻪ ﻗ ﺪر ﮐﻔﺎﻳ ﺖ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن در ﺑﺮﺧ ﯽ ﻣ ﻮارد ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺑﺮاﯼ ﻧﺎهﺎر ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﯽ دهﻨﺪ وﻟﯽ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺪﻋﻴﻨﺪ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ اﺟﺒ ﺎرﯼ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از اﻳﻦ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ را در ﺟﺮﻳﺎن ﮐ ﺎر دﻩ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫دهﻨﺪ ‪ . ١٤٨‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﺑﺮ ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ دﻗ ﺖ‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ اوﻗﺎت ﻏﺬا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮔﻮﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ورود ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﭘ ﺲ از ﺧ ﺮوج ﺁن‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ در ﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ و ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ! ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮار ﭼﺮا ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺎهﺎر ﺧﻮد را ﭘ ﻴﺶ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺻ ﺒﺢ‬
‫ﺻﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ اﻇﻬ ﺎرﻧﻈﺮ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اوﻗ ﺎت‬
‫ﻏﺬاهﺎﯼ ﻣﺬﮐﻮر در ﻓﻮق "ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺿﻤﻦ ﺗﻨﻔﺲ هﺎﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ واﻗﻌ ﯽ ﮐ ﺎر اﻋﻄ ﺎء ﺷ ﻮد‬
‫و وادار ﮐ ﺮدن ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘﻴ ﺎﭘﯽ ﮐ ﺎر ﺑ ﺪون وﻗﻔ ﻪ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪٧‬‬
‫ﻋﺼﺮ ﺑﺮﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ"‪. ١٤٩‬‬

‫‪„Rep. etc. for ٣١th October ١٨٤٨.“ P. ١٣٣, ١٣٤ -١٤٧‬‬

‫‪„Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٤٨.“ P. ٤٧ -١٤٨‬‬
‫‪„Rep. etc. for ٣١st October ١٨٤٨.“ P. ١٣٠ -١٤٩‬‬

‫‪١٦٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺑﺮاهﻴﻦ ﺑﯽ ﺁزار‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺼﻴﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑ ﻪ ﻧ ﺺ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﯼ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ داﺷﺖ ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬دوﺑﺎر ﺑﻪ ﮐ ﺎر واداﺷ ﺘﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ‪ ٨‬ﺗ ﺎ ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻟﻪ را ﮐ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫‪ ١٢‬ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻋﺖ ﻳ ﮏ ﺑﻌ ﺪازﻇﻬﺮ ﻣﻤﻨ ﻮع ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐﺎرﺷ ﺎن از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺁن ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﻘ ﺮر ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ! ﺑﻨ ﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮد ﮐﻮدﮐﺎن هﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ را‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد را ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﺷ ﺮوع‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٢‬ﺗﺎ ﻳﮏ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ و از ‪ ٢‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺗﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪،٤‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ‪ ٢‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬و از ‪ ٥‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ه ﺸﺖ و ﻧ ﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر واداﺷﺖ و از هﺮ ﺟﻬﺖ در ﺣﺪود ﺷﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ! ﻳ ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮ از‬
‫اﻳ ﻦ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑ ﺎ ﮐ ﺎر ﻣ ﺮدان ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٨‬و ﻧ ﻴﻢ ﺗﻄﺒﻴ ﻖ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﮐﺎرﯼ ﺑﻪ ﺁن هﺎ رﺟﻮع ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺳ ﭙﺲ‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﻼاﻧﻘﻄﺎع ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٨‬و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺎﻩ دارﻧ ﺪ! "و اﮐﻨ ﻮن ﺻ ﺮاﺣﺘ ًﺎ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﺁزﻣﻨﺪﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران و ﻋﻼﻗ ﻪ ﯼ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ را ﺑ ﻴﺶ از دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ در ﺣ ﺎل ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدن داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﭘﺮاﺗﻴ ﮏ در‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ‪ ٨‬ﺗﺎ ‪ ١٣‬ﺳﺎﻟﻪ را ﭘﺲ از رﻓﺘﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن و‬
‫زﻧﺎن ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٨‬و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺑﻪ ﮐﺎر وادارﻧﺪ" ‪ . ١٥٠‬ﮐﺎرﮔﺮان و ﺑﺎزرﺳ ﺎن‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ و اﺧﻼﻗﯽ اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻧﺪ وﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﺪ‪:‬‬
‫ﺳ ﻨﺪ ﻣ ﻦ دﻟﻴ ﻞ ﻣ ﺘﻘﻦ‬ ‫"ﺑﺎد اﻋﻤﺎل ﻣﻦ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻣﻦ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺗﺎرﻳ ﮏ ﺣ ﻖ روﺷ ﻦ ﻣ ﻦ‬
‫∗‬
‫ﻣﻦ!"‬
‫در واﻗﻊ ﻃﺒﻖ ارﻗﺎﻣﯽ ﮐﻪ روز ‪ ٢٦‬ژوﺋﻴﻪ ‪ ١٨٥٠‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام اراﺋﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺗ ﺎ‬
‫‪ ١٥‬ژوﺋﻴ ﻪ ‪ ١٨٥٠‬ﻋﻠ ﯽ رﻏ ﻢ ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ اﻋﺘﺮاﺿ ﺎت ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ‪ ٣٧٤٢‬ﮐ ﻮدﮎ در ‪٢٧٥‬‬

‫‪ -١٥٠‬هﻤﺎن ﺟﺎ ﺻﻔﺤﻪ ‪٤٢‬‬

‫∗‪ -‬از درام ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﺗﺎﺟﺮ وﻧﻴﺰﯼ" ﭘﺮدﻩ ﯼ ‪ ٤‬ﺻﺤﻨﻪ ﯼ اول اﻗﺘﺒﺎس ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٦١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻣ ﺸﻤﻮل اﻳ ﻦ "ﭘﺮاﺗﻴ ﮏ" ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ ‪ . ١٥١‬ﺗ ﺎزﻩ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎﻓﯽ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﭼ ﺸﻢ ﺗﻴ ﺰ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺸﻒ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬ﺑ ﺎ ﺁن ﮐ ﻪ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﭘ ﻴﺶ از ﻇﻬ ﺮ را‬
‫ﺑﺪون ‪ ٣٠‬دﻗﻴﻘﻪ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﺠﺎز ﻧ ﺸﻤﺮدﻩ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﮐﺎر ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﻘﺮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ وﯼ ﺗﻘﺎﺿ ﺎ ﮐ ﺮد و اﻳ ﻦ ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ وﯼ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﭽﻪ هﺎﯼ ‪ ٨‬ﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ را از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٢‬ﺗﺎ ‪ ٨‬و ﻧﻴﻢ ﺷﺐ ﺑﺎ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺪون وﻗﻔﻪ از ﭘﺎﯼ درﺁورد ﺑﻠﮑﻪ ﺁن هﺎ را ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﺗﺸﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺎﻩ دارد!‬
‫‪∗ ١٥٢‬‬
‫"ﺁرﯼ ﮔﻮﺷﺖ او ﻣﺮا ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻮد از ﺳﻨﺪ ﺑﺮ ﺁﻳﺪ"‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﺖ ﭼﺴﺒﻴﺪن و ﺷﻴﻠﻮﮎ وار ﺑﻪ ﻧﺺ ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٨‬در ﻣﻮرد ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫اﺳ ﺘﻨﺎد ﺟ ﺴﺘﻦ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﻓ ﺮاهﻢ ﺁوردن زﻣﻴﻨ ﻪ ﯼ ﻋ ﺼﻴﺎن ﻋﻠﻨ ﯽ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ‬
‫ﻗ ﺎﻧﻮن درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﺎر "ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن" ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ه ﺴﺖ ﮐ ﻪ ه ﺪف اﺳﺎﺳ ﯽ و‬
‫ن "ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻘﻠﺒ ﯽ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ" ﺑ ﻮد‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران‬
‫ﻣﺤﺘ ﻮﯼ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺑ ﻪ ه ﻢ زد ِ‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﺳﺎدﻩ اﯼ ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺁن ﻣﻮاد از ﻗ ﺎﻧﻮن ‪،١٨٤٤‬‬
‫داﺋﺮ ﺑﻪ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﺑﺮﮔﻤﺎرﯼ ﺧﻮد ﺳﺮاﻧﻪ ﯼ ﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر‪ ،‬در ﻓﻮاﺻ ﻞ ﮐﻮﺗ ﺎهﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ در اﺛﻨﺎء روزاﻧﻪ ﯼ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺗ ﺎ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮد "ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﻪ ﺑﯽ زﻳﺎن" )‪ (comparatively harmless‬ﺗﻠﻘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬وﻟﯽ ﭘﺲ از ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ‬

‫‪(„Rep. etc. for ٣١st Oct. ١٨٥٠.“ P. ٥،٦ ) -١٥١‬‬

‫‪ -١٥٢‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻪ در ﺷﮑﻞ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و ﭼﻪ در ﺻﻮرت ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﯼ ﺁن ﻳﮑﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﻧﻔ ﻮذ ﺑ ﺮدﻩ داران ﮐﻤ ﯽ ﭘ ﻴﺶ از درﮔﻴ ﺮ ﺷ ﺪن ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻣﮑﺰﻳ ﮏ ﻧ ﻮ ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﮔﺮدﻳ ﺪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرش را ﺧﺮﻳﺪﻩ اﺳﺖ "ﭘﻮل وﯼ )ﭘﻮل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار( ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪.‬‬
‫ﭘﺎﺗﺮﻳﺴﻴﻦ هﺎ )اﺷ ﺮاف( روﻣ ﯽ ﻧﻴ ﺰ هﻤ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺮ را داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﻮﻟﯽ را ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﺪهﮑﺎران ﭘﻠﺒ ﯽ‬
‫)ﺗﻮدﻩ ﯼ ﻣﺮدم( ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮض دادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ وﺳ ﺎﺋﻞ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﮔﻮﺷ ﺖ و ﺧ ﻮن ﺑ ﺪهﮑﺎر‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ "ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن" "ﭘﻮل ﺁﻧﺎن" ﺑﻮد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﻟﻮاح دوازدﻩ‬
‫ﮔﺎﻧﻪ ﯼ ﺷﻴﻠﻮﮎ ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻓﺮﺿ ﻴﺎت ﻟﻨﮕ ﻪ ﯼ ‪ Linguet‬ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﺳﺖ ﭘﺎﺗﺮﻳﺴﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﺴﺘﺎﻧﮕﺎر ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ در ﺁن ﺳﻮﯼ رودﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻴﻴﺮ ﺳﻮرﯼ ﻣﺮﮐﺐ از‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺪهﮑﺎران ﺑﻪ راﻩ ﻣﯽ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻧﻴﺰ از ﻓﺮﺿﻴﻪ ﯼ داوﻣﺮ ‪ Daumer‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺷﺎم ﻣﻘﺪس‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن در ﻣﯽ ﮔﺬرﻳﻢ‪.‬‬
‫∗‪ -‬ﺷﮑﺴﭙﻴﺮ هﻤﺎن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺎﻣﻪ و هﻤﺎن ﺟﺎ‪ .‬ﮔﻔﺘﺎر ﺷﻴﻠﻮﮎ ‪Shylock‬‬

‫‪١٦٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺤﻤﻠ ﯽ )‪ (hardship‬درﺁﻣ ﺪ ‪ . ١٥٣‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﺧﻮﻧ ﺴﺮدﯼ ﺑ ﻪ ﺑﺎزرﺳ ﺎن اﻋ ﻼم‬

‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﻣﺎﻓﻮق ﻧﺼﻮص ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ و ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ را از ﻧ ﻮ ﺑ ﺎ‬
‫زور ﺧ ﻮﻳﺶ ﻣ ﺴﺘﻘﺮ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻧﻤ ﻮد ‪ . ١٥٤‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ اﻇﻬ ﺎر ﺁﻧ ﺎن ﭼﻨ ﻴﻦ اﻣ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﺧ ﻮد‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺪ راهﻨﻤﺎﺋﯽ ﺷﺪﻩ اﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ از اﻳ ﻦ راﻩ "ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ دﺳ ﺘﻤﺰد‬
‫ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﭘﺮداﺧ ﺖ"‪" .‬و ﻧﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ﻳﮕﺎﻧ ﻪ ﻧﻘ ﺸﻪ ﯼ ﻣﻤﮑﻨ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر‪،‬ﺳﻴﺎدت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ را ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫داﺷ ﺖ" ‪" . ١٥٥‬ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﮐ ﺸﻒ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺷ ﮑﻨﯽ ه ﺎ ﺗ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ‬
‫دﺷ ﻮار ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﭼ ﻪ اهﻤﻴﺘ ﯽ دارد؟‪ (what of that?) -‬ﺁﻳ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣ ﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻟﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﺻ ﻨﻌﺘﯽ اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﻮر در درﺟ ﻪ ﯼ دوم اهﻤﻴ ﺖ ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد ﺗ ﺎ ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت و‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﺁن هﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ )‪ (some little trouble‬ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ؟" ‪. ١٥٦‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ اﻳ ﻦ ُﭘﺮﮔ ﻮﺋﯽ ه ﺎ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﮑ ﺮد‪ .‬ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ اﻗ ﺪاﻣﺎت‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﺎﺗﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ زودﯼ ﭼﻨ ﺎن اﺑ ﺮﯼ از ﺷ ﮑﺎﻳﺎت ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران وزﻳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر‪،‬‬
‫ﺳ ّﺮ ﺟ ﺮج ﮔ ﺮﯼ‪ Sir Geoege Grey‬را ﻓ ﺮا ﮔﺮﻓ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﺿ ﻤﻦ ﺑﺨ ﺶ ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ٥‬اوت ‪ ١٨٤٨‬ﺑﻪ ﺑﺎزرﺳﺎن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪" :‬ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺣ ﺪ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺛﺒ ﺎت ﻧ ﺸﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺑ ﺮاﯼ واداﺷ ﺘﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑ ﻴﺶ از دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﻮم از اﻗ ﺪاﻣﺎت ﺗﻌﻘﻴﺒ ﯽ در ﻣ ﻮرد ﻧﻘ ﺾ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﺧ ﻮددارﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ"‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻮر ج‪ .‬اﺳ ﺘﻮارت ‪ ، J. Stuart‬ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ادﻋﺎﺋﯽ را ﻃﯽ ﮐ ﺎر ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻤ ﺎم اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻣﺠ ﺎز‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ زودﯼ در ﺁن ﻧﺎﺣﻴﻪ از ﻧﻮ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻗ ﺪﻳﻢ ﺷ ﮑﻮﻓﺎن‬
‫ﺷﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﺎزرﺳﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ وزﻳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻗ ﺪرت‬

‫‪„Reports. etc. for ٣٠th April ١٨٤٨.“ P. ٢٨ -١٥٣‬‬

‫‪ -١٥٤‬از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ اﺳ ﺖ ﺁش ورت ‪ Ashworth‬ﺑ ﺸﺮ دوﺳ ﺖ ﺿ ﻤﻦ ﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮐﻮاﮐﺮﻣﺂﺑﺎﻧ ﻪ اﯼ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻟﺌﻮﻧﺎرد هﻮرﻧﺮ‪(„Rep. etc. April ١٨٤٩.“ P. ٤ ) .‬‬
‫‪ -١٥٥‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ‪١٣٤‬‬
‫‪ -١٥٦‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ‪١٤٠‬‬

‫‪١٦٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻌﻠ ﻖ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻧ ﺪارد و ﺑ ﻪ ﺗﻌﻘﻴ ﺐ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﺼﻴﺎن ﺑﺮدﻩ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١٥٧‬‬
‫)‪(county magistrates‬‬ ‫وﻟﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دادﮔﺎﻩ هﺎ و دادرﺳﺎن ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ ه ﺎ‬
‫ﺣﮑﻢ ﺗﺒﺮﺋﻪ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻠﺐ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤ ﻪ ﭼ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻠﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻮد؟‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ دار ﺧﻮد درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﻗ ﻀﺎوت ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﺜ ﺎﻟﯽ در‬
‫اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ ذﮐ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺷﺨ ﺼﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺎم اﺳ ﮑﺮﻳﺞ ‪ Eskrigge‬ﮐ ﻪ در ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺮﺷﺎوﻟﻴﺰ و ﺷﺮﮐﺎء ‪ Kershaw Leese et Co‬ﭘﻨﺒﻪ رﻳﺴﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻤﻮدارﯼ از ﺳﻴ ﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ را در ﻣ ﻮرد ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ر ّد ﺷ ﺪ‪ ،‬وﯼ ﺑ ﺪوًا ﺧ ﻮد را ﺁرام ﻧ ﺸﺎن داد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم راﺑﻴﻦ ﺳﻦ ‪ ،Robinson‬ﮐﻪ وﯼ ﻧﻴ ﺰ ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺲ ﺑ ﻮد و اﮔ ﺮ‬
‫∗‬
‫ﭼﻪ ﺁدﻳﻨﻪ ﻧﺎم ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل از ﺧﻮﻳﺸﺎن اﺳﮑﺮﻳﺞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺮم‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ‪ ،‬ﻋﻴﻨ ًﺎ ﻧﻈﻴﺮ ﻃﺮح اﺳﮑﺮﻳﺞ ﺑ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ اﺟ ﺮا در ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫دادﮔﺎﻩ ﺑﺨﺶ )‪ (Borough Justice‬اﺳﺘﻮﮎ ﭘ ﻮرت ‪ Stockport‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺤﺎﮐﻤ ﻪ ﺟﻠ ﺐ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ دادﮔﺎﻩ را ﭼﻬﺎر ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺁن ه ﺎ ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺲ ﺑﻮدﻧ ﺪ و در رأس‬
‫ﺁن هﺎ هﻤﺎن اﺳﮑﺮﻳﺞ ﮔﺰﻳﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬اﺳﮑﺮﻳﺞ راﺑﻴﻦ ﺳﻦ‬
‫را ﺗﺒﺮﺋﻪ ﮐﺮد و ﺳﭙﺲ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ﭼ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ راﺑ ﻴﻦ ﺳ ﻦ ﺣ ﻖ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﺳ ﮑﺮﻳﺞ ﻧ ﺎﺣﻖ ﻧﻴ ﺴﺖ‪ .‬ﺗﺤ ﺖ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﺣﮑﻤ ﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد دادﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬وﯼ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ هﻤ ﺎن‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن اﻧ ﺪاﺧﺖ ‪ . ١٥٨‬ﺷ ﮑﯽ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﭼﻨ ﻴﻦ‬

‫‪ -١٥٧‬اﻳﻦ دادرﺳﺎن ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ ﮐﻪ ‪ W. Cobett‬ﺁن ه ﺎ را "ﺣﻘ ﻮق ﻧﮕﻴ ﺮان ﺑ ﺰرگ" ) ‪great‬‬
‫‪ (unpaid‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧ ﻮﻋﯽ از ﻗ ﻀﺎت ﺻ ﻠﺤﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺣﻘ ﻮق ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ و از ﻣﻴ ﺎن ﻣﻌﺘﻤ ﺪان ﻣﺤ ﻞ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻨﺎن ﻋﺒﺎرت از ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻣﻮروﺛﯽ و ﺧﻮدﻣﺎﻧﯽ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻤﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫∗‪ -‬ﺁدﻳﻨﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳ ﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑﻨ ﺎﺑﺮ داﺳ ﺘﺎن راﺑ ﻴﻦ ﺳ ﻦ ﮐ ﺮوزو ‪Robinson Crusoe‬‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻒ داﻧﻴﻞ دوﻓﻮ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ راﺑﻴﻦ ﺳ ﻦ از هﺠ ﻮم وﺣ ﺸﻴﺎن ﻧﺠ ﺎت دادﻩ ﺷ ﺪ و وﯼ را ﺟﺰﻳ ﺮﻩ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬راﺑﻴﻦ ﺳﻦ را ﺑﻪ ﺁن ﺟ ﺎ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﻳ ﺎرﯼ ﮐ ﺮد‪ .‬ﮐﻨﺎﻳ ﻪ ﯼ ﻣ ﺼﻨﻒ ﮐﺎﭘﻴﺘ ﺎل ﺑ ﻪ ﺁدﻳﻨ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم راﺑﻴﻦ ﺳﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ ﺁﻣﺪﻩ و ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺟﻠﺐ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪„Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٤٩.“ P. ٢١،٢٢ -١٥٨‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﻈﺎﺋﺮ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل هﺎ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﮔﺰارش ﺻﻔﺤﺎت ‪ ٤‬و ‪ ٥‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٦٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺤﮑﻤﻪ اﯼ ﺧﻮد ﻧﻘﺾ ﻓﺎﺣﺶ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮد ‪ . ١٥٩‬ﺑﺎزرس ه ﻮل ‪ Howell‬ﻓﺮﻳ ﺎد ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬

‫"اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ هﺎﯼ ﻗﻀﺎﺋﯽ اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ راﻩ ﺣﻠ ﯽ ﺟ ﺴﺘﺠﻮ ﺷ ﻮد‪ ...‬ﻳ ﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ اﺣﮑﺎم ﺗﻄﺒﻴﻖ دهﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺟﺮاء ﺁن را ﺑﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﯼ دادﮔ ﺎهﯽ ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ در ﺁن ﺧﻄﺎ راﻩ ﻳﺎﺑﺪ و ﻗﺮارهﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ...‬در ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮارد ﭼﻘﺪر اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺿﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﮕﻴﺮﯼ را ﺁرزو ﻣﯽ ﮐﻨﺪ!" ‪. ١٦٠‬‬
‫ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺗﻔ ﺴﻴﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران را از ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٨‬ﺑﺎﻃ ﻞ اﻋ ﻼم ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‬
‫وﻟﯽ ﻧﺠﺎت دهﻨﺪﮔﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻣﻴﺪان در ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺌﻮﻧﺎرد هﻮرﻧﺮ ﮔﺰارش ﻣ ﯽ ده ﺪ‪" :‬ﭘ ﺲ‬
‫از ﺁن ﮐﻪ ﻣﻦ ﻃﯽ ‪ ١٠‬اﻗﺎﻣﻪ ﯼ دﻋﻮﯼ در ‪ ٧‬دادﮔﺎﻩ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪم ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را وادار ﺑ ﻪ‬
‫اﺟﺮاء ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻤﺎﻳﻢ و ﻓﻘﻂ در ﻳﮏ ﻣﻮرد از ﻃﺮف دادرﺳﺎن ﻣﻮرد ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪...‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ دارم ﮐﻪ هﺮ ﺗﻌﻘﻴﺐ دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻘ ﺾ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺑﻴﻬ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁن ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻳﺠﺎد ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﺷﮑﻞ در ﻣﻮرد ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر وﺿ ﻊ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ...‬دﻳﮕ ﺮ در‬
‫ﻻﻧﮑﺎﺷﺎﻳﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪان زﻳﺮدﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﯼ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ‪ ،‬در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﺳﻴ ﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن ﺑﻴﺶ از دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﮔﻤ ﺎردﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪...‬‬
‫ﺁﺧﺮ ﺁورﻳﻞ ‪ ١٨٤٩‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯼ ﻣﻦ ‪ ١١٨‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﻠﻮب ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺁن هﺎ در اﻳﻦ اواﺧﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻤ ﻮم ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ‬
‫ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٨‬ﺷ ﺐ‪ ،‬و در ﭘ ﺎرﻩ اﯼ ﻣ ﻮارد ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٥‬و ﻧ ﻴﻢ ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪ ٨‬و ﻧ ﻴﻢ ﺷ ﺐ" ‪ . ١٦١‬از ﻣ ﺎﻩ دﺳ ﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٨٤٩‬ﻟﺌﻮﻧ ﺎرد‬
‫ه ﻮرﻧﺮ ﺻ ﻮرت ‪ ٦٥‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دارو ‪ ٢٩‬ﻣﺮاﻗ ﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ را در اﺧﺘﻴ ﺎر داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺘﻔﻘ ًﺎ‬
‫اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ هﻴﭻ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺑﺎزرﺳ ﯽ ﻗ ﺎدر ﻧﻴ ﺴﺖ‬

‫‪ -١٥٩‬ﻃﺒﻖ ﻣﻮاد ‪ ١‬و ‪ ٢‬وﻳﻠﻴ ﺎم ﭼﻬ ﺎرم‪ ،‬ﺑﻤﻨ ﺪ ‪ ٢٤‬ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ،١٠‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫ﺳ ﺮﺟﺎن ه ﻮب ه ﺎوز ‪ Hobhonse‬ﻣﻌ ﺮوف ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣﻘ ﺮر ﮔ ﺸﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻳﺎ پ در‪ ،‬ﭘ ﺴﺮ و ﺑ ﺮادر ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دارﯼ ﻣ ﺄذون ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻗﺎﺿ ﯽ‬
‫ﺻﻠﺢ در ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت اﺳﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -١٦٠‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪„Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٤٩.“ P. ٥ -١٦١‬‬

‫‪١٦٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫از ﮐﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎﯼ وﺳ ﻴﻊ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ‪ . ١٦٢‬ﮔ ﺎهﯽ هﻤ ﺎن ﮐﻮدﮐ ﺎن و هﻤ ﺎن ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫از ﺗ ﺎﻻر رﻳ ﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳﺪﻧ ﺪ و ﮔ ﺎﻩ ﻃ ﯽ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ از‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ راﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ )‪ . ١٦٣ (shifted‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ را ﻣﻮرد ﮐﻨﺘﺮل ﻗﺮار داد ﮐﻪ "از ﮐﻠﻤ ﻪ ﯼ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎزوان ﮐ ﺎر را ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ورق ﺑ ﺎزﯼ ﺑ ﺎ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ه ﺎﯼ ﺑ ﯽ ﻧﻬ ﺎﻳﺘﯽ ﺑ ﻪ ه ﻢ ُﺑ ﺮ زﻧ ﺪ و‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر و اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ اﻓ ﺮاد ﻣﺨﺘﻠ ﻒ را ﭼﻨ ﺎن روزاﻧ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ده ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﮔ ﺮوﻩ‬
‫واﺣ ﺪ ﻳ ﮏ دﺳ ﺖ و ﮐ ﺎﻣﻠﯽ از اﻳ ﻦ ﺑ ﺎزوان در ﻣﺤ ﻞ و زﻣ ﺎن واﺣ ﺪ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﮐ ﺎر‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ" ‪. ١٦٤‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺣﺘ ﯽ اﮔ ﺮ از ﮐ ﺎر ﻃﺎﻗ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺎﯼ واﻗﻌ ﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺑ ﻪ‬
‫∗‬
‫اﺻﻄﻼح ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻳﮑﯽ از ﺁن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﺨﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻮرﻳ ﻪ ‪ Fourier‬ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ در ﻗﻄﻌ ﺎت ﻓﮑ ﺎهﯽ ﺧ ﻮد ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ‪ courtes sèances‬از ﺁن ﺑﺮﺗ ﺮ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ در اﻳ ﻦ ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﺟﺎذﺑ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺟﺎذﺑ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻃ ﺮح ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫و ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت ﻧﻴ ﮏ اﻧ ﺪﻳﺶ ﻧﻴ ﺰ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﯼ "ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ درﺟ ﻪ ﯼ‬
‫ﻋﺎﻗﻼﻧ ﻪ اﯼ از دﻗ ﺖ و اﺳ ﻠﻮب ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ" ‪„what a reasonable‬‬
‫“‪ degree of care and method can accomplish‬ﻣ ﻮرد ﺳ ﺘﺎﻳﺶ ﻗ ﺮار‬
‫دادﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ را ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳ ﻨﻞ ﮐ ﺎر در ﭘ ﺎرﻩ اﯼ ﻣ ﻮارد ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺗ ﺎ ‪١٥‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ اﺟﺰاء ﺁن ﻧﻴﺰ داﺋﻤ ًﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در اﺛﻨﺎء ﮐ ﺎر ‪١٥‬‬

‫‪„Rep. etc. for ٣١st Oct. ١٨٤٩.“ P. ٦ -١٦٢‬‬

‫‪„Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٤٩.“ P. ٢١ -١٦٣‬‬
‫‪„Rep. etc. ١. Dec. ١٨٤٨.“ P. ٩٥ -١٦٤‬‬
‫∗‪ -(١٨٣٧ -١٧٧٢) Francois Charles Fourier -‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴ ﺴﺖ ﺧﻴﺎﻟﺒ ﺎف ﻓﺮاﻧ ﺴﻮﯼ‪.‬‬
‫ﻓﻮرﻳﻪ ﻋﻠ ﯽ رﻏ ﻢ ﺟﻨﺒ ﻪ ه ﺎﯼ ﺧﻴ ﺎل ﭘﺮﺳ ﺘﺎﻧﻪ ﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﯼ اﻧﮕﻠ ﺲ؛ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ اﻧﺘﻘ ﺎد از‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺗﻴ ﺮﻩ روزﯼ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻮرژواﺋﯽ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ اﻓ ﺸﺎء ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻮرﻳ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﭘ ﻴﺶ ﻗ ﺪﻣﺎن ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺗﻌ ﺎوﻧﯽ ‪ cooperatisme‬ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬وﯼ‬
‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻩ اﺳﺖ راهﯽ ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁن ﮐﺎر از ﺻﻮرت ﺿﺮورت اﺟﺒﺎرﯼ و دﻳﺮﻳﻨ ﻪ ﯼ ﺁزاد ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎر ﺟﺎﻟﺐ و دل ﭘﺬﻳﺮ درﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ روز‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﺮاﯼ ‪ ٣٠‬دﻗﻴﻘ ﻪ و ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳ ﭙﺲ او را ره ﺎ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد و ﺑ ﺎز از ﻧ ﻮ ﺑ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﻣ ﯽ ﺁورد و دوﺑ ﺎرﻩ از‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭘﯽ در ﭘﯽ او را از اﻳﻦ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺁن ﺳ ﻮ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪت ه ﺎﯼ ﺗﮑ ﻪ‬
‫ﻶ اﺟ ﺮا ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺁﻧ ﯽ وﯼ‬
‫ﭘﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﯼ ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫را از ﻧﻈ ﺮ دور ﻧﻤ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ وﺿ ﻊ ﺑ ﻪ ﻧﻤﺎﻳ ﺸﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﮐ ﻪ در ﺻ ﺤﻨﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺤﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ‬
‫ﭘ ﺮدﻩ ﯼ ﺁن اﺷﺨﺎﺻ ﯽ ﺑ ﺎ ﻧﻘ ﺶ ه ﺎﯼ ﻣﺘﻔ ﺎوت وارد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﺑ ﺎزﻳﮕﺮ در ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﺪت درام ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ ﺻ ﺤﻨﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻧﻴ ﺰ اﮐﻨ ﻮن در ﻣ ﺪت ‪١٥‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈ ﺮ از اوﻗ ﺎﺗﯽ را ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻣ ﺪ و رﻓ ﺖ ﻣ ﺼﺮف‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺎت اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت ﺑﻄ ﺎﻟﺘﯽ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‬
‫ﮐ ﻪ ﮔﻮﻳ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺟ ﻮان را ﺑ ﻪ ﻣﻴﮑ ﺪﻩ و زﻧ ﺎن ﺟ ﻮان ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ ﻓﺎﺣ ﺸﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺳ ﻮق‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬هﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار وﺳﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﺎزﻩ اﯼ ﮐﺸﻒ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت ﺧ ﻮد‬
‫را ﺑﺪون اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮ ‪ ١٢‬ﻳﺎ ‪ ١٥‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدن ﻧﮕ ﺎﻩ دارد‪ ،‬و ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫اﻣﺮﯼ هﺮ روز اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﺎرﮔﺮ وﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از دﺳﺖ ﻣﯽ داد و ﻳﺎ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮد‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻏ ﺬاﯼ ﺧ ﻮد را ﺑﻠ ﻊ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺁژﻳﺘﺎﺳ ﻴﻮن در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪،‬‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﻓﺮﻳ ﺎد ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﻋﻤﻠ ﻪ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮوﭘﺎ ﺑﺮهﻨ ﻪ ﺷ ﮑﺎﻳﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ از‬
‫ﺁن ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣ ﺰد دوازدﻩ ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران اﮐﻨﻮن ﺁن ﻃﺮف را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن ﻣ ﺰد ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ را در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ‪١٢‬‬
‫ﻳﺎ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ . ١٦٥‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐﻨ ﻪ ﻣﻄﻠ ﺐ و اﻳ ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران از ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر! هﻤ ﻴﻦ ه ﻮاداران ﺁزادﯼ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﭼ ﺮب و ﻧ ﺮم و دﻟ ﯽ ﺁﮐﻨ ﺪﻩ از ﻋ ﺸﻖ اﻧ ﺴﺎﻧﯽ دﻩ ﺳ ﺎل ﺗﻤ ﺎم‪ ،‬در‬
‫دوران ﺁژﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﻼت‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺮ و ﻗﻄﻤﻴﺮ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﺣﺴﺎب ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‬

‫‪ -١٦٥‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﮐﻨﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ‪ „Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٤٩.“ P. ٦‬و ﺑ ﻪ ﺗﻮﺿ ﻴﺤﺎت‬
‫ﻣﻔﺼﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت‪ ،‬هﻮول و ﺳﺎوﻧﺪرس درﺑ ﺎرﻩ ﯼ " ‪ " shifting system‬ﺿ ﻤﻦ‬
‫ﮔ ﺰارش ه ﺎﯼ ‪ ٣١‬اﮐﺘﺒ ﺮ ‪ ١٨٤٨‬دادﻩ اﻧ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻋﺮﻳ ﻀﻪ ﯼ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن ﺁﺷ ﺘﻮن ‪ Ashton‬و‬
‫ﺣﻮﻣﻪ ﯼ ﺁن‪ ،‬ﮐﻪ در ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ ١٨٤٩‬ﻋﻠﻴﻪ " ‪ " shift system‬ﺑﻪ ﻣﻠﮑﻪ ﺗﻘ ﺪﻳﻢ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٦٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﺁزادﯼ واردات ﮐﺎر دﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ وﺳ ﺎﺋﻠﯽ ﮐ ﻪ ﺻ ﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ در اﺧﺘﻴ ﺎر‬
‫ﻼ ﺑﺮاﯼ ﻣﺘﻤﻮل ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﮐﺎﻓﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ‪. ١٦٦‬‬
‫دارد‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ دوﺳﺎﻟﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺣﮑ ﻢ ﻳﮑ ﯽ از ﭼﻬ ﺎر دﻳ ﻮان ﻋ ﺎﻟﯽ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )‪ (Court of Exchequer‬رﺳﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬دﻳﻮان ﻣﺰﺑﻮر درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﻣ ﻮردﯼ‬
‫ﮐﻪ رﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺁن ﺑ ﻪ وﯼ ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد در ‪ ٨‬ﻓﻮرﻳ ﻪ ‪ ١٨٥٠‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﺣﮑ ﻢ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران واﻗﻌ ًﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ روح ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ وﻟ ﯽ در ﺧ ﻮد اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻟﻐ ﻮ ﺁن ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﺎر ﻣﻠﻐﯽ ﮔﺮدﻳﺪ" ‪ . ١٦٧‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﮐﻪ ﺗ ﺎ ﺁن ﺗ ﺎرﻳﺦ هﻨ ﻮز ﺟ ﺮأت اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ را ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﮑ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن دو دﺳ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪﻧﺪ ‪. ١٦٨‬‬
‫وﻟﯽ اﻳﻦ ﭘﻴﺮوزﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ ﻇ ﺎهﺮًا ﻗﻄﻌ ﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑ ﺎ واﮐﻨ ﺸﯽ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁن ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎرﮔﺮان ﺻﻮرت ﻣﻨﻔﯽ داﺷﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﯽ ﺗﺰﻟﺰل ﺑﻮد‬
‫و ه ﺮ روز ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﻣﻴﺘﻴﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﻻﻧﮑﺎﺷ ﺎﻳﺮو‬
‫ﻳﻮرﮐﺸﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﻋﻠﻨ ًﺎ ﺗﻬﺪﻳ ﺪﺁﻣﻴﺰﯼ ﺑ ﻪ اﻋﺘ ﺮاض ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﮔﻔﺘﻨ ﺪ ﭘ ﺲ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪١٠‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺟﺰ ﺧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎزﯼ و ﻧﻴﺮﻧﮓ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺒﻮدﻩ و هﻴﭻ ﮔﺎﻩ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ! ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺟ ﺪﯼ ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗ ﻀﺎد‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺑﺎور ﻧﮑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ وﺧﺎﻣ ﺖ ﮔﺮاﺋﻴ ﺪﻩ اﺳ ﺖ اﻋ ﻼم ﺧﻄ ﺮ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺨ ﺸﯽ از‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﺁه ﺴﺘﻪ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ اﻇﻬ ﺎرات ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪" :‬در ﻧﺘ ـﻴﺠﻪ ﯼ‬

‫‪ -١٦٦‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﯼ ار‪ .‬اج‪ .‬ﮔ ﺮگ ‪) R. H. Greg‬ﻟﻨ ﺪن ‪ (١٨٣٧‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‪:‬‬
‫)ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر( ‪„The Factory Question and the Ten‬‬
‫“‪ ،Hours Bill‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -١٦٧‬ف‪ .‬اﻧﮕﻠ ﺲ‪" :‬ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن" ) در ﻣﺠﻠ ﻪ ﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘ ﺼﺎدﯼ‬
‫" ‪ ،" Neue Rheinische Zeitung‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﮕﺎرﻧ ﺪﻩ اﻧﺘ ﺸﺎر ﻣ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻤﺎرﻩ ﺁورﻳ ﻞ‬
‫‪ ،١٨٥٠‬ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ -)١٣‬هﻤ ﻴﻦ دﻳ ﻮان "ﻋ ﺎﻟﯽ" در زﻣ ﺎن ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﻧﻴ ﺰ اﺑﻬ ﺎﻣﯽ در‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﺸﻒ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎرﮔﻴﺮﯼ و ﺗﺠﻬﻴﺰ ﮐ ﺸﺘﯽ ه ﺎﯼ راهﺰﻧ ﺎن درﻳ ﺎﺋﯽ را ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﮑﺲ ﺧﻮد ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪„Rep. etc. for ٣٠th April ١٨٥٠. -١٦٨‬‬

‫‪١٦٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗ ﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺘﻨ ﺎﻗﺾ ﻗ ﻀﺎت وﺿ ﻊ ﻏﻴﺮﻋ ﺎدﯼ و ﻣﻐ ﺸﻮﺷﯽ ﺣﮑ ﻢ ﻓﺮﻣ ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻳ ﮏ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن در ﻳﻮرﮐﺸﺎﻳﺮ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن دﻳﮕﺮﯼ در ﻻﻧﮑﺎﺷﺎﻳﺮ و ﻗﺎﻧﻮن ﺛ ﺎﻟﺜﯽ در ﻓ ﻼن ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻨﺖ ﻧﺸﻴﻦ و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ در هﻤ ﺴﺎﻳﮕﯽ ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﺣﮑ ﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﺷ ﻬﺮهﺎ اﻣﮑ ﺎن دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از ﻗ ﺎﻧﻮن ﺗﺨﻠ ﻒ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ دﻳﮕ ﺮان در ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫وﺿﻌﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا ﺁن هﺎ اﻓﺮادﯼ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫در دﺳﺘﺮس ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ اوﻟﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﮐﺎرﮔﺮان را از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯼ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ دﻳﮕﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬وﻟﯽ ﺗﺴﺎوﯼ در اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ اﻳﻦ اوﺿ ﺎع و اﺣ ﻮال ﺳﺎزﺷ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن اﻟﺤ ﺎﻗﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﻣ ﺼﻮب ‪ ٥‬اوت ‪ ١٨٥٠‬از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺗﻮﺷ ﻴﺢ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ "ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن" روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر در ﺟﺮﻳ ﺎن ﭘ ﻨﺞ روز‬
‫اول هﻔﺘﻪ از دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺑ ﺎﻻ ﻣ ﯽ رﻓ ﺖ و ﺑ ﺮاﯼ روز ﺷ ﻨﺒﻪ ﺑ ﻪ هﻔ ﺖ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﻣﺤﺪود ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﮐ ﺎر ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ در ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ و ﺳ ﺎﻋﺖ ‪٦‬‬
‫‪١٦٩‬‬
‫ﺑ ﺎ ﺗ ﻨﻔﺲ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻤ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻏ ﺬا‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺁن ه ﻢ ﻃﺒ ﻖ ﻣﻘ ﺮرات‬ ‫ﺷﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬ﺑﺎﻳﺪ در زﻣﺎن واﺣﺪ دادﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻳﮏ ﺑ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ ‪ . ١٧٠‬در ﻣﻮرد ﮐﺎر ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٤‬ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوهﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺎﺑﻖ اﻣﺘﻴ ﺎزات ارﺑ ﺎﺑﯽ وﻳ ﮋﻩ اﯼ ﻧ ﺴﺒﺖ‬
‫ﺑ ﻪ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻋﺒ ﺎرت از ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﺻ ﻨﺎﻳﻊ اﺑﺮﻳ ﺸﻢ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٣٣‬ﺑ ﺎ ﺗﻬﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﻧﻌ ﺮﻩ ﺑ ﺮﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‪" :‬اﮔ ﺮ ﺁزادﯼ ﺁن ه ﺎ‬

‫‪ -١٦٩‬در زﻣ ﺴﺘﺎن ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٧‬ﺻ ﺒﺢ و ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٧‬ﺷ ﺐ ﺟﺎﻧ ﺸﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻓﻮق ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪" -١٧٠‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻓﻌﻠ ﯽ )ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ (١٨٥٠‬ﻋﺒ ﺎرت از ﺳﺎزﺷ ﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ ﺁن ﮐ ﺎرﮔﺮان در ازاء‬
‫ﺳﻮد ﻧﺎﺷﯽ از ﻳﮏ زﻣﺎن ﺑﻮدن ﺁﻏﺎز و اﻧﺠ ﺎم ﮐ ﺎر ﮐ ﺴﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ زﻣ ﺎن ﮐﺎرﺷ ﺎن ﻣﺤ ﺪود ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬از‬
‫ﻣﺰاﻳ ﺎﯼ ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪„Rep. etc. for ٣٠th April. ١٨٥٢.“ P. )".‬‬
‫‪(١٤‬‬

‫‪١٦٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎردن ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬در ه ﺮ ﺳ ﻨﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬از ﻗ ﺮار دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ در روز‪،‬‬
‫ﺳﻠﺐ ﺷﻮد ﺁن هﺎ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد را ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺧﻮاهﻨﺪ ﻧﻤﻮد"‪.‬‬
‫‪(if the liberty of working children of anyage for ١٠ hours a day‬‬
‫‪was taken away, it would stop their works).‬‬
‫و ﻧﻴﺰ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺁن هﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐ ﺎﻓﯽ اﻃﻔ ﺎل ‪١٣‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ را ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن اﻣﺘﻴ ﺎز دﻟﺨ ﻮاﻩ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻘ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻌﺪًا اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﺰ دروغ ﻣﺤﺾ ﭼﻴﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﺒ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪. ١٧١‬‬
‫ﻣﻌﻬﺬا اﻳﻦ دروغ ﻣﺎﻧﻊ ﺁن ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺪت دﻩ ﺳﺎل از ﺧﻮن ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐﺎر ﮐﺮدن ﺑﻪ روﯼ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬روزﯼ دﻩ ﺳﺎﻋﺖ اﺑﺮﻳﺸﻢ ﺑﺒﺎﻓﻨﺪ ‪ . ١٧٢‬درﺳﺖ‬
‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪" ١٨٤٤‬ﺁزادﯼ" ﺁن ه ﺎ را‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪١١‬‬
‫ﺳﺎل را ﺑﻴﺶ از ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر وادارﻧﺪ‪" ،‬ﺳ ﻠﺐ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد" وﻟ ﯽ در ﻋ ﻮض ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن هﺎ اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎز را دادﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﻴﻦ ‪ ١١‬و ‪ ١٣‬ﺳﺎل را روزاﻧﻪ دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﮕﻤﺎرﻧﺪ و از ﻣﻘﺮرات ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ راﺟﻊ ﺑ ﻪ دﺑ ﺴﺘﺎن اﺟﺒ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﺳ ﺎﻳﺮ ﮐﻮدﮐ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﺎرﯼ ﺑﻮد ﻣﻌﺎف ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪" .‬ﻇﺮاﻓ ﺖ ﺑﺎﻓ ﺖ اﻧﮕ ﺸﺘﺎن‬
‫ﻇﺮﻳﻔﯽ اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ورود ﺑ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ از زﻣ ﺎن ﺧﺮدﺳ ﺎﻟﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ اﺳﺖ" ‪ . ١٧٣‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺮاﯼ ﻇﺮاﻓﺖ اﻧﮕﺸﺖ هﺎﺷ ﺎن ﻋﻴﻨ ًﺎ هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﺳ ﻼﺧﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‬
‫ﮐ ﻪ در ﺟﻨ ﻮب روﺳ ﻴﻪ ﺣﻴﻮاﻧ ﺎت ﺷ ﺎﺧﺪار را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﭘﻮﺳ ﺖ و ﭼﺮﺑﻴ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ در ﺳﺎل ‪ ١٨٥٠‬اﻣﺘﻴﺎزﯼ ﮐﻪ در ‪ ١٨٤٤‬ﻋﻄﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗ ﺴﻤﺖ اﺑﺮﻳ ﺸﻢ ﺗ ﺎﺑﯽ و‬
‫ﮐﻼف ﮐﺎرﯼ ﻣﺤﺪود ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺒ ﺮان ﺳ ﻠﺐ "ﺁزادﯼ" از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫زﻣﺎن ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن ‪ ١١‬ﺗ ﺎ ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻟﻪ از دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺗﺮﻗ ﯽ دادﻩ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪ ﯼ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻗ ﺮار زﻳ ﺮﻳﻦ ﺑ ﻮد‪" :‬ﮐ ﺎر در ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎﯼ اﺑﺮﻳ ﺸﻢ ﺑ ﺎﻓﯽ ﺁﺳ ﺎن ﺗ ﺮ از‬

‫‪„Rep. etc. for ٣٠th Sep. ١٨٤٤.“ P. ١٣ -١٧١‬‬

‫‪ -١٧٢‬در هﻤﺎن ﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪„The delicate Texture of the fabric in which they were employed -١٧٣‬‬
‫‪requiring a lightness of touch, only to be acquired by their early‬‬
‫‪introduction to these factories“ „Rep. etc. for ٣٠th Sep. ١٨٤٤.“ P. ٢٠‬‬

‫‪١٧٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ در ﻋﻴﻦ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﻼﻣﺘﯽ ﺁن ﻗ ﺪر زﻳ ﺎن ﺁور‬

‫ﻧﻴﺴﺖ" ‪ . ١٧٤‬وﻟﯽ ﻳﮏ ﺗﺤﻘﻴﻖ رﺳﻤﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﭘﺲ از ﺁن ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ "درﺻ ﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺑﺮﻳﺸﻢ وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻃﻮر اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎﻻﺳ ﺖ‬
‫و در ﺑﺨ ﺶ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺑ ﻴﺶ از ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ در ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒ ﻪ ﯼ‬
‫ﻻﻧﮑﺎﺷﺎﻳﺮ اﺳﺖ" ‪ . ١٧٥‬ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﻪ هﺮ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺗﮑﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﻢ ﭼﻨﺎن اداﻣﻪ دارد ‪. ١٧٦‬‬

‫‪„Rep. etc. for ٣١st. Oct, ١٨٦١.“ P. ٢٦ -١٧٤‬‬

‫‪ -١٧٥‬هﻤ ﺎن ﺳ ﻨﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ‪ -٢٧‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺗ ﻮدﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣ ﺸﻤﻮل ﻗ ﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‬
‫از ﻧﻈ ﺮ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑﻬﺒ ﻮد ﺑ ﺴﻴﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﮔ ﺰارش ه ﺎﯼ ﻃﺒ ﯽ در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ه ﻢ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻦ در دوران هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺮا ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌ ﺬاﻟﮏ‬
‫ﮔ ﺰارش ه ﺎﯼ رﺳ ﻤﯽ دﮐﺘ ﺮ ﮔ ﺮﻳﻦ ه ﺎ و ‪ Dr. Greenhow‬ﻧ ﺸﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از‬
‫ﻣﻴﺰان ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در ﻣﻴﺎن ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺳﻨﻴﻦ اول زﻧﺪﮔﯽ ه ﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗ ﺎ ﭼ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ وﺿ ﻊ‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﯼ ﺁن ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﺎورزﯼ ﮐ ﻪ داراﯼ ﺳ ﻼﻣﺖ ﻋ ﺎدﯼ ه ﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ذﻳﻞ را از ﮔﺰارش ‪ ١٨٦١‬وﯼ اﻗﺘﺒﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﺮاﯼ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ و‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ و‬ ‫درﺻﺪ‬ ‫ﻧﻮع ﮐﺎرﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان‬ ‫ﻣﻴﺮ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ‬ ‫ﻣﻴﺮ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﮐﺎرﮔﺮان‬ ‫ﮐﻪ زﻧﺎن‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ‬ ‫اﺳﺎﻣﯽ ﻧﻮاﺣﯽ‬ ‫ﯼ ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ‬ ‫زﻧﯽ ﮐﻪ در‬ ‫ﺑﻪ ﺁن‬
‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‬ ‫رﻳﻮﯼ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬ ‫رﻳﻮﯼ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﺷﺘﻐﺎل‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل‬ ‫‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻧﻔﺮ‬ ‫‪ ١٠٠/٠٠٠‬ﻧﻔﺮ‬ ‫ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل‬ ‫دارﻧﺪ‬
‫دارﻧﺪ‬ ‫ﻣﺮد‬ ‫زن‬ ‫دارﻧﺪ‬
‫‪١٤/٩‬‬ ‫‪٥٩٣‬‬ ‫‪Wigan‬‬ ‫‪٦٤٤‬‬ ‫‪١٨/٠‬‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫‪٤٢/٦‬‬ ‫‪٧٠٨‬‬ ‫‪Blackburn‬‬ ‫‪٧٣٤‬‬ ‫‪٣٤/٩‬‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫‪٣٧/٣‬‬ ‫‪٥٤٧‬‬ ‫‪Halifax‬‬ ‫‪٥٦٤‬‬ ‫‪٢٠/٤‬‬ ‫ﭘﺸﻢ ﺗﺎب‬
‫‪٤١/٩‬‬ ‫‪٦١١‬‬ ‫‪Bradford‬‬ ‫‪٦٠٣‬‬ ‫‪٣٠/٠‬‬ ‫ﭘﺸﻢ ﺗﺎب‬
‫‪٣١/٠‬‬ ‫‪٦٩١‬‬ ‫‪Macclesfield‬‬ ‫‪٨٠٤‬‬ ‫‪٢٦/٠‬‬ ‫اﺑﺮﺷﻢ‬
‫‪١٤/٩‬‬ ‫‪٥٨٨‬‬ ‫‪Leek‬‬ ‫‪٧٠٥‬‬ ‫‪١٧/٢‬‬ ‫اﺑﺮﻳﺸﻢ‬
‫‪٣٦/٦‬‬ ‫‪٧٢١‬‬ ‫‪Stoke-upon-‬‬ ‫‪٦٦٥‬‬ ‫‪١٩/٣‬‬ ‫ﮐﻮزﻩ ﮔﺮﯼ‬
‫‪Trent‬‬
‫‪٣٠/٤‬‬ ‫‪٧٢٦‬‬ ‫‪Woolstanton‬‬ ‫‪٧٢٧‬‬ ‫‪١٣/٩‬‬ ‫ﮐﻮزﻩ ﮔﺮﯼ‬
‫‪-‬‬ ‫‪٣٠٥‬‬ ‫هﺸﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﯼ‬ ‫‪٣٤٠‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﮐﺸﺎورزﯼ ﺳﺎﻟﻢ‬

‫‪ -١٧٦‬اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ داﻧ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ "ه ﻮاداران ﺁزادﯼ ﺗﺠ ﺎرت" در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﺎ ﭼ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻔﺮت اﻧﮕﻴ ﺰﯼ از ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﮔﻤﺮﮐ ﯽ درﻣ ﻮرد ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت اﺑﺮﻳ ﺸﻢ ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ واردات ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﮐﻨ ﻮن ﻋ ﺪم ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از ﮐﻮدﮐ ﺎن اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ را روﺑ ﺮاﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٧١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٥٠‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ "ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن" دورﻩ ﯼ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را‪ ،‬ﮐ ﻪ از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٥‬و ﻧﻴﻢ ﺻﺒﺢ ﺷﺮوع ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ‪ ٨‬و ﻧ ﻴﻢ ﺷ ﺐ ﺧﺎﺗﻤ ﻪ ﻣ ﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ دورﻩ ﯼ‬
‫‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ٦‬ﺷ ﺐ‪ ،‬ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻣ ﺸﻤﻮل اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻧﻤﯽ ﺷﺪﻧﺪ و هﻨ ﻮز ﻧ ﻴﻢ ﺳ ﺎﻋﺖ ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻏ ﺎز و دو ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪت ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ از ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺗﺠ ﺎوز ﻧﮑ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در هﻨﮕ ﺎم ﺑﺤ ﺚ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐ ﺎر ﺁﻣ ﺎرﯼ درﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ ﯼ ﺷﻮﻣﯽ ﮐﻪ از اﻳﻦ وﺿﻊ ﻏﻴﺮﻋ ﺎدﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺗﻘ ﺪﻳﻢ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺎﻓﺘﺎد‪ .‬زﻳﺮا ﻗﺼﺪ ﻧﻬﺎﺋﯽ اﻳﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﻧ ﻮ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺰرﮔ ﺴﺎﻻن‬
‫را‪ ،‬ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﺘﺎر ﻣ ﺴﺌﻠﻪ ﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن‪ ،‬ﻻاﻗ ﻞ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ روﻧ ﻖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ‪ ١٥‬ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻧ ﺸﺎن داد ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﮐﻮﺷ ﺶ ه ﺎ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﻣ ﺮد ﻣﺤﮑ ﻮم ﺑ ﻪ ﺷﮑ ﺴﺖ اﺳ ﺖ ‪ . ١٧٧‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٥٠‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٨٥٣‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ "ﮐﺎر ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﻗﺒ ﻞ از ﺟﻮاﻧ ﺎن و زﻧ ﺎن و ﮐ ﺎر‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﺁن هﺎ ﭘﺲ از اﻳﻨﺎن" ﺗﮑﻤﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎﺁت ﮐﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ‪١٨٥٠‬‬
‫ﻧﻈ ﻢ دهﻨ ﺪﻩ ﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻋﻤ ﻮم ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺸﻤﻮل در ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ ‪ . ١٧٨‬در اﻳﻦ وﻗﺖ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻧﻴﻢ ﻗﺮن ﻣﯽ ﮔﺬﺷﺖ ‪. ١٧٩‬‬

‫‪„Rep. etc. for the ٣٠th April. ١٨٥٣.“ P. ٣١ -١٧٧‬‬

‫‪ -١٧٨‬در ﺳﺎل هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﯼ روﻧﻖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪١٨٥٩‬‬
‫و ‪ ،١٨٦٠‬ﺑﺮﺧ ﯽ از ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ وﻋ ﺪﻩ ﯼ دﺳ ﺘﻤﺰد ﺑ ﺎﻻﺗﺮ در ازاء ﮐ ﺎر‬
‫ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ‪ ،‬ﻣ ﺮدان رﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﯼ ﺑﺰرﮔ ﺴﺎل و دﻳﮕ ﺮان را ﺑ ﺎ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻣﻮاﻓ ﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬‬
‫رﻳﺴﻨﺪﮔﺎن دﺳﺘﯽ و ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﺘﺒﯽ اﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎن ﺧﻄ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺸﺒﺜﺎت ﺧﺎﺗﻤﻪ دادﻧﺪ‪ .‬در ﻳﺎدداﺷ ﺖ ﻣﺰﺑ ﻮر از ﺟﻤﻠ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪" :‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﺳﺎزﻳﻢ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺎ ﺑﺎرﯼ اﺳﺖ و از ﺁن هﻨﮕﺎم‬
‫ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ در هﺮ هﻔﺘ ﻪ دو روز )‪ ٢٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ( ﺑﻴ ﺸﺘﺮ از ﮐ ﺎرﮔﺮان دﻳﮕ ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ زﻧﺠﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﻳ ﻢ‬
‫ﺧﻮد را در ﮐﺸﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰاﺋﺮﯼ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺬﻣﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺎوﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﻢ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﺤﻄﺎط اﺧﻼﻗﯽ و ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎ و ﻧﮋاد ﻣﺎﺳﺖ‪....‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻼع ﻣﯽ دهﻴﻢ ﮐ ﻪ از روز اول ﺳ ﺎل ﻧ ﻮ ﻣ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺣﺎﺿﺮﻧﻴ ﺴﺘﻴﻢ‬
‫ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ ٦٠‬ﺳﺎﻋﺖ در هﻔﺘﻪ ﮐﺎر ﮐﻨ ﻴﻢ‪ ،‬از ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻ ﺒﺢ ﺗ ﺎ ‪ ٦‬ﺷ ﺐ‪ ،‬ﻣﻨﻬ ﺎﯼ ﻳ ﮏ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﻣﺪت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻨﻔﺲ هﺎ"‪„Rep. etc. for ٣٠th April. ١٨٦٠.“ P. ٣٠ .‬‬

‫‪١٧٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٤٥‬درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﭼ ﺎپ و ﻧﻘ ﺶ ﻣﻨ ﺴﻮﺟﺎت )‪،(printworks`Act‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺰارﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻣﺤﻴﻂ اﺑﺘﺪاﺋﯽ و ﺑﺪوﯼ ﺧﻮد را ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬هﺮ ﻳﮏ از‬
‫ﺳﻄﻮر ﻗﺎﻧﻮن ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر "ﺟﻨﻮن ﺁﻣﻴﺰ" ﺗﺎزﻩ را ﺑ ﺎ دﻟ ﯽ ﭼ ﺮﮐﻴﻦ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن ‪ ٨‬ﺗ ﺎ ‪ ١٣‬ﺳ ﺎﻟﻪ و ﺑ ﺮاﯼ زﻧ ﺎن‪ ،‬در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ و ‪ ١٠‬ﺷ ﺐ ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺑ ﻮد ﺑ ﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫وﻗﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮاﯼ ﻏﺬا در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺎزﻩ ﻣ ﯽ داد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﺮد‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ١٣‬ﺳﺎل را‪ ،‬ﺷﺐ و روز ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاﻩ ﺑﻪ ﮐﺎر وادارﻧﺪ ‪ ١٨٠‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻳ ﮏ ﻧ ﻮع‬
‫ﺳﻘﻂ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ‪. ١٨١‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻳ ﻦ اﺻ ﻞ در ﺷ ﻌﺐ ﻣﻬ ﻢ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ‬
‫ﺧﺎص ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﻮد اﺻ ﻞ ﻧﻴ ﺰ ﭘﻴ ﺮوز ﮔﺮدﻳ ﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﯼ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴ ﺰ اﻳ ﻦ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٨٥٣‬ﺗ ﺎ ‪ ،١٨٦٠‬ﺗ ﻮأم ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺣﻴ ﺎت ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨ ﺎﺗﺮﻳﻦ ﭼ ﺸﻢ ه ﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎز ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺧ ﻮد‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر و ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﯼ ﺑﻪ ﺁن در ﺟﺮﻳ ﺎن‬
‫ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ اﯼ ﮐ ﻪ ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺮن ﺑ ﻪ ﻃ ﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ‪ ،‬ذ ّرﻩ ذ ّرﻩ ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﮕﻴﺮاﻧﻪ اﺧﺘﻼﻓﯽ را ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺆﺳﺴﺎت هﻨ ﻮز "ﺁزاد" وﺟ ﻮد‬

‫‪ -١٧٩‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ وﺳﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ اﻧﺸﺎء ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ ﻧﻘﺾ ﺧ ﻮد در اﺧﺘﻴ ﺎر ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﮔ ﺰارش ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ‪ ٦) Factory Regulations Acts :‬اوت ‪ (١٨٥٩‬ﻣﺮاﺟﻌ ﻪ ﺷ ﻮد و در ﺁن‬
‫ﮔﺰارش ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮات ﻟﺌﻮﻧﺎرد هﻮرﻧﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪„Suggestions for Amending :‬‬
‫‪the Factory Acts to enable the Inspectors to prevent illegal working now‬‬
‫‪become very prevalent“.‬‬
‫‪" -١٨٠‬در واﻗﻊ ﻃﯽ ‪ ٦‬ﻣﺎﻩ اﺧﻴﺮ )‪ (١٨٥٧‬ﮐﻮدﮐﺎن ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻟﻪ و ﺑ ﺰرگ ﺗ ﺮ از ﺁﻧ ﺎن درﻣﻨﻄﻘ ﻪ ﯼ‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﻣﻦ از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ٩‬ﺷﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤﺎردﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪":‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٥٧.“ P. ٣٩‬‬
‫‪" -١٨١‬اذﻋﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﭼﺎپ و ﻧﻘ ﺶ ﻣﻨ ﺴﻮﺟﺎت‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ از ﺟﻬ ﺖ ﻣﻘ ﺮرات ﺗﺮﺑﻴﺘ ﯽ و‬
‫ﺧﻮاﻩ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺼﻤﻴﺎت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ اش‪ ،‬ﻓﺮﻳﺒﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٢.“ P. ٥٢‬‬

‫‪١٧٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫داﺷﺖ اﻓﺸﺎء ﻧﻤﻮدﻧﺪ ‪ . ١٨٢‬ﻓﺮﻳﺴﯽ ﻣﺴﻠﮑﺎن "ﻋﻠ ﻢ اﻗﺘ ﺼﺎد" ﻧﻴ ﺰ اﮐﻨ ﻮن ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﺑ ﻪ ﺿ ﺮورت ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺻ ﻔﺖ ﻣﻤﻴ ﺰﻩ ﯼ ﮐ ﺸﻔﻴﺎت‬
‫ﻧ ﻮ "ﻋﻠ ﻢ" ﺧ ﻮﻳﺶ اﻋ ﻼم داﺷ ﺘﻨﺪ ‪ . ١٨٣‬ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻮﻟﺖ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان درﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺗ ﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ اﻣﮑﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﺒﻮد و ﭘﺲ از ﺳ ﺎزش ﺁن ه ﺎ‬
‫ﺑ ﺎ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻ ﻠﻪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﻗ ﺪرت ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗ ﺪرﻳﺠ ًﺎ ﺗ ﻀﻌﻴﻒ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﺗﻌﺮﺿﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﺘﺤ ﺪﻳﻨﺶ در ﻗ ﺸﺮهﺎﺋﯽ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫در اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻧﻔ ﻊ ﺁﻧ ﯽ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ه ﺎﯼ ﻧ ﺴﺒﺘ ًﺎ ﺳ ﺮﻳﻌﯽ ﮐ ﻪ‬
‫از ‪ ١٨٥٠‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ از هﻤ ﻴﻦ ﺟ ﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻟﮑ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ ه ﺎ و‬
‫رﺧ ﺖ ﺷ ﻮﺋﯽ ه ﺎ ‪ ١٨٤‬در ‪ ،١٨٦٠‬ﺗ ﻮرﯼ ﺑ ﺎﻓﯽ ه ﺎ و ﺟ ﻮاب ﺑ ﺎﻓﯽ ه ﺎ در ﺳ ﺎل ‪١٨٣١‬‬

‫ﻼ ﻧﺎﻣﻪ ﯼ ا‪ .‬ﭘﻮﺗﺮ ‪ E. Potter‬ﮐﻪ در روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗ ﺎﻳﻤﺰ ‪ ٢٤‬ﻣ ﺎرس‬ ‫‪ -١٨٢‬از ﺁن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ ﻣﺜ ً‬
‫‪ ١٨٦٣‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﯼ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﻋﺼﻴﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران را ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﻪ وﯼ ﻳﺎدﺁورﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻼ ازﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ و‪ .‬ﻧﻴﻮﻣ ﺎرچ ‪ ،W. Newmarch‬هﻤﮑ ﺎر و ﻧﺎﺷ ﺮ ‪History of‬‬ ‫‪ -١٨٣‬ﻣ ﺜ ً‬
‫‪ Prices‬ﺗ ﺄﻟﻴﻒ ﺗ ﻮﮎ ‪ Tooke‬اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺁﻳ ﺎ اﻣﺘﻴ ﺎز دادن ﺑ ﻪ اﻓﮑ ﺎر ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﭘﻴ ﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد؟‬
‫‪ -١٨٤‬ﻗﺎﻧﻮن راﺟﻊ ﺑﻪ ﻟﮑﻪ ﮔﻴﺮﯼ هﺎ و رﺧﺘﺸﻮﺋﯽ هﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٠‬اﻧﺘ ﺸﺎر ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﻣﻘ ﺮر‬
‫ﻣﯽ دارد ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر در اول اوت ‪ ١٨٦١‬ﻣﻮﻗﺘًﺎ ﺑﻪ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ و ﺳﭙﺲ در اول اوت ‪١٨٦٢‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮔ ﺮدد ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ و ﻧ ﻴﻢ ﺑ ﺮاﯼ روزه ﺎﯼ ﻋ ﺎدﯼ و ‪٧‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﺑﺮاﯼ روزهﺎﯼ ﺷﻨﺒﻪ‪ .‬وﻟﯽ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٢‬در رﺳ ﻴﺪ هﻤ ﺎن داﺳ ﺘﺎن ﮐﻬﻨ ﻪ از‬
‫ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران ﭘﯽ در ﭘﯽ ﻋﺮاﻳﻀﯽ ﺑﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺎز ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ ﺳﺎل ﮐﺎر ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ ﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن ﻣﺠﺎز ﺷﻤﺮدﻩ ﺷﻮد‪" ...‬در وﺿﻊ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر )در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺤﺮان ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ( اﮔﺮ ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺷﻮد ﮐﻪ ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ در روز‬
‫ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻮد ﺑﺰرﮔﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺰد ﺑﻴ ﺸﺘﺮﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺁورد‪ ،‬ﺣﺎﺻ ﻞ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ ...‬ﺳﺎﺑﻘًﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻃﺮح ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﯼ در اﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺠﻠ ﺲ ﻋ ﻮام ﺗﻘ ﺪﻳﻢ ﮔ ﺮدد‬
‫وﻟﯽ اﻳﻦ ﻃﺮح در ﺑﺮاﺑﺮ ﺁژﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﮐﺎرﮔﺮان رﺧﺘﺸﻮﯼ ﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ اﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٢.“ P. ١٤, ١٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﺷﮑﺴﺖ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺪﻋﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺁن هﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬اﮐﻨ ﻮن ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻋﻴﻨﮏ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ‪ ،١٨٦٠‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن در ﺑ ﺎرﻩ ﯼ‬
‫"ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮐﺎر" ﺁن ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﺒﻬﻤﯽ اﻧﺸﺎء ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ اﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ وﯼ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺗ ﺎ‬
‫ﭘﺮس ﮐﺎران ) ‪ ( calenderers‬و ﺻﻴﻘﻞ ﮐﺎران ) ‪ ( finishers‬را از ﺳﺮاﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﮐﻪ هﻤﻮارﻩ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ دﻋﻮا ﺗﺮاﺷﯽ را ﺿﻤﻦ‬
‫ﺣﮑﻤﯽ ﮐﻪ از دﻳﻮان " ‪) " Common Pleas‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﯼ ﺣﻘﻮق( ﺻﺎدر ﺷﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪" .‬اﻳﻦ ﺣﮑﻢ‬
‫ﻣﻮﺟ ﺐ ﻧﺎرﺿ ﺎﺋﯽ ﺷ ﺪﻳﺪﯼ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺟ ﺎﯼ ﺑ ﺴﯽ ﺗﺄﺳ ﻒ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻘﺎﺻ ﺪ روﺷ ﻦ و‬

‫‪١٧٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ‪ ١٨٥٠‬ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺰارش "ﮐﻤﻴ ﺴﻴﻮن‬
‫درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن" )‪ ،(١٨٦٣‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﻮزﻩ ﭘ ﺰﯼ ) ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﮐﻮزﻩ ﮔﺮﯼ هﺎ(‪ ،‬ﮐﺒﺮﻳﺖ ﺳﺎزﯼ‪ ،‬ﮐﺒﺴﻮل ﺳﺎزﯼ‪ ،‬ﻓ ﺸﻨﮓ ﺳ ﺎزﯼ‪ ،‬ﮐﺎﻏ ﺬ دﻳﻮارﺳ ﺎزﯼ‪ ،‬ﭘ ﺮز‬
‫‪ (fustian‬و ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ اﺻ ﻄﻼح‬ ‫ﻣﺨﻤ ﻞ ﭼﻴﻨ ﯽ )‪cutting‬‬
‫‪) finishing‬ﺻ ﻴﻘﻞ و ﺟ ﻼ( ﮔ ﺮوﻩ ﺑﻨ ﺪﯼ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬دﭼ ﺎر هﻤ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﮔﺮدﻳﺪﻧ ﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٨٥ ١٨٦٣‬رﺧﺖ ﺷﻮﺋﯽ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در هﻮاﯼ ﺁزاد ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ه ﺎ ﺗﺤ ﺖ‬

‫‪" -١٨٥‬رﺧ ﺖ ﺷ ﻮﺋﯽ ه ﺎﯼ در ه ﻮاﯼ ﺁزاد" ﺧ ﻮد را از ﺗﺤ ﺖ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻗ ﺎﻧﻮن ‪ ١٨٦٠‬راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ‬

‫رﺧﺖ ﺷﻮﺋﯽ هﺎ ﺧﺎرج داﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻪ دروغ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺁن هﺎ هﻴﭻ زﻧﯽ را در ﺷﺐ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﮔﻤﺎرﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دروغ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺑﺎزرﺳ ﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﮐ ﺸﻒ ﮔﺮدﻳ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺑ ﺎ‬
‫ﻗﺮاﺋ ﺖ ﻋ ﺮاﻳﺾ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﻧﻴ ﺰ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﺨﻴ ﻞ ﺗ ﺎزﮔﯽ و ﺧﻨﮑ ﯽ را ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗ ﺼﻮر‬
‫"رﺧﺖ ﺷﻮﺋﯽ در هﻮاﯼ ﺁزاد" در ﺳﺮ ﻣﯽ ﭘﺮوراﻧﺪ از دﺳﺖ داد‪ .‬در اﻳﻦ رﺧﺖ ﺷ ﻮﺋﯽ ه ﺎﯼ ه ﻮاﯼ‬
‫ﺁزاد ﺧﺸﮏ ﮔﺎﻩ هﺎﺋﯽ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺁن هﺎ از ‪ ٩٠‬ﺗﺎ ‪ ١٠٠‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ ﺣﺮارت وﺟ ﻮد‬
‫دارد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪﻩ دﺧﺘﺮان در ﺁن ﺟﺎ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ „cooling“ .‬ﻋﺒﺎرت از اﺻ ﻄﻼح ﻓﻨ ﯽ اﯼ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮان ﺑﺮاﯼ ﺧﺮوج ﮐﺎﻩ ﮔﺎهﯽ ﺧﻮد از ﺧﺸﮏ ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ه ﻮاﯼ ﺁزاد ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫"در ﺧ ﺸﮏ ﮔ ﺎﻩ ‪ ١٥‬دﺧﺘ ﺮ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺮارت ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﺸﮑﺎﻧﺪن ﮐﺘ ﺎن از ‪ ٨٠‬ﺗ ﺎ ‪ ٩٠‬درﺟ ﻪ و‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺑﺎﺗﻴﺴﺖ از ‪ ١٠٠‬درﺟﻪ و ﻣﺘﺠﺎوز از ﺁن اﺳﺖ‪ .‬دوازدﻩ دﺧﺘﺮ در اﻃﺎق ﮐﻮﭼﮑﯽ‬
‫اﻃﻮ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ‪ ١٠‬ﻗﺪم ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ و در ﻣﻴ ﺎن ﺁن ﺑﺨ ﺎرﯼ ﺳ ﺨﺖ درﺑ ﺴﺘﻪ اﯼ وﺟ ﻮد دارد‪.‬‬
‫دﺧﺘ ﺮان دور اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺎرﯼ اﻳ ﺴﺘﺎدﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺣ ﺮارت زﻳ ﺎدﯼ از ﺁن ﻣﺘ ﺼﺎﻋﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻋﺖ‬
‫ﭘﺎرﭼ ﻪ را ﺧ ﺸﮏ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺑ ﺮاﯼ اﻃ ﻮ زدن ﺁﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺗﻌ ﺪاد ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر اﻳ ﻦ "ﺑ ﺎزوان"‬
‫ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﺎن ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩‬ﺷﺐ و ﻳﺎ ﭼﻨﺪ روز ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺷ ﺐ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٢.“ P. ٥٦‬‬
‫ﭘﺰﺷﮑﯽ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬هﻴﭻ ﺳﺎﻋﺖ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻨﮏ ﺷﺪن وﺟﻮد ﻧﺪارد وﻟ ﯽ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺷ ﺮوع ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ دﺳ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان از ﻋ ﺮق ﮐﺜﻴ ﻒ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﺁن هﺎ دو دﻗﻴﻘﻪ اﺟﺎزﻩ ﯼ ﺧﺮوج ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ...‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﯼ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺎﻟﺠ ﻪ ﯼ ﺑﻴﻤ ﺎرﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﻳﻦ دﺧﺘﺮان ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺮا وادار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻋﻼم دارم ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺁن هﺎ ﺑﻪ درﺟﺎت ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗ ﺮ از زﻧ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ اﺳﺖ )و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻋ ﺮاﻳﺾ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮان را ﺳ ﺮخ ﺗ ﺮ و‬
‫ﭼ ﺎق و ﭼﻠ ﻪ ﺗ ﺮ از ﺗ ﺼﺎوﻳﺮ روﺑ ﻨﺲ ‪ Rubens‬ﻗﻠﻤ ﺪاد ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد(‪ .‬ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ اﻣ ﺮاض ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳﻞ‪ ،‬ﺑﺮوﻧﺸﻴﺖ و ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ رﺣﻤﯽ‪ ،‬هﻴﺴﺘﺮﯼ در ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﮑﻞ ﺁن و روﻣﺎﺗﻴ ﺴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﯼ ﻣﻦ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻣﺤ ﻴﻂ ﺑ ﺴﻴﺎر ﮔ ﺮم اﻃ ﺎق ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ از‬
‫ﻓﻘ ﺪان ﻟﺒ ﺎس ه ﺎﯼ ﺷﺎﻳ ﺴﺘﻪ اﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺁن ه ﺎ را در ﻣ ﺎﻩ ه ﺎﯼ زﻣ ﺴﺘﺎن در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎ و‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ"‪) .‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٥٦‬و ‪ .(٥٧‬ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت درﺑﺎرﻩ ﯼ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫‪ ،١٨٦٣‬ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺁن از اﻳﻦ رﺧﺖ ﺷﻮﻳﺎن ﺷﺎدﻣﺎن ه ﻮاﯼ ﺁزاد رﺑ ﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺘ ﺬﮐﺮ‬

‫‪١٧٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺮرات ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺧﺎﺻﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از ﺁن ه ﺎ ﮐ ﺎر ﺷ ﺒﺎﻧﻪ ﯼ ﮐﻮدﮐ ﺎن‪،‬‬

‫ﺟﻮاﻧﺎن و زﻧﺎن را )از ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٨‬ﺷﺐ ﺗﺎ ‪ ٦‬ﺻﺒﺢ( ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻤﻮدﻩ اﺳ ﺖ و دﻳﮕ ﺮﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﮔﻤﺎردن ﺷﺎﮔﺮد ﻧﺎﻧﻮاهﺎﯼ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٨‬ﺳ ﺎل را ﺑ ﻴﻦ ‪ ٩‬ﺷ ﺐ ﺗ ﺎ ‪ ٥‬ﺻ ﺒﺢ ﻣﻨ ﻊ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺎرﻩ ﯼ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدهﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ هﻤﻴﻦ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﮐﺸﺎورزﯼ و ﻣﻌﺎدن و ﺣﻤﻞ‬
‫و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﮐﻠﻴﻪ ﯼ رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ ﺻﻨﻌﺖ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﺐ "ﺁزادﯼ" ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎز ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاهﻴﻢ ﮐﺮد )‪.(١٨٥a‬‬

‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤ ﺼﻴﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻋ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر‪ -‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬ ‫‪-٧‬‬

‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯼ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ دﻳﮕﺮ‬

‫ﺧﻮاﻧﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻳ ﺎد دارد ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻳ ﺎ ﺑﻴ ﺮون ﮐ ﺸﻴﺪن اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺘ ﻮﯼ‬
‫ﺧﺎص و هﺪف ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از هﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﮐﻪ در‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ هﺴﺖ ﮐﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﺁن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ ﻣﺨﺘﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ اﮔ ﺮ در اﻳ ﻦ ﺑﺎزدﻳ ﺪ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣ ﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻓ ﯽ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ و از‬

‫)‪(„Rep. etc. for ٣٠th. April ١٨٦٣.“ P. ٤٠‬‬

‫)‪(١٨٥a‬‬
‫‪ -‬ﻳﺎدداﺷ ﺖ ﭼ ﺎپ دوم‪ -‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎل ‪ ١٨٦٦‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﻦ اﻳ ﻦ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ را‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﺷﺘﻢ از ﻧﻮ ارﺗﺠﺎع ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺣﮑﻢ ﻓﺮﻣﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻏﻴﺮ رﺷﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺸﯽ ﻋﻤﺪﻩ ﺑ ﺎزﯼ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﻳﮑ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﺤ ﻴﻂ وﻳ ﮋﻩ و دﻳﮕ ﺮﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﺜﺎل ﺑﺎرز و ﺧﺎص ﮐﺎردوﺷﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮدﻩ اﻳﻢ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺑﺪون ﺁن ﮐ ﻪ ﺑﺨ ﻮاهﻴﻢ در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪﯼ ﭘﻴﺸﺘﺎزﯼ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻣﺠﻤ ﻮع واﻗﻌﻴ ﺎت ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺑ ﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ زﻳ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﯽ رﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫او ًﻻ در ﺻﻨﺎﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺪوًا ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁب‪ ،‬ﺑﺨ ﺎر و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﻣﻨﻘﻠ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬
‫اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗ ﺎت ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻧ ﺦ رﻳ ﺴﯽ ه ﺎ و ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ ه ﺎﯼ ﭘﻨﺒ ﻪ‪ ،‬ﭘ ﺸﻢ‪،‬‬
‫ﮐﺘ ﺎن و اﺑﺮﻳ ﺸﻢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﺨ ﺴﺖ ﺁزﻣﻨ ﺪﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻣ ﻮرد ﺗﻄﻮﻳ ﻞ ﺧ ﺎرج از اﻧ ﺪازﻩ و‬
‫ﺑﯽ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر زﻣﻴﻨﻪ ﯼ ارﺿﺎء ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺎدﯼ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ﺁن در ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ‪ ١٨٦‬ﺑ ﺪواً ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ هﺎﯼ ﺑﯽ ﺣﺪﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ در ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺁن ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﯼ اﻳﺠ ﺎب‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر و ﻣﮑ ﺚ ه ﺎﯼ ﺁن را ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﻨﻈﻢ و‬
‫ﻣﺘﺤﺪاﻟ ﺸﮑﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﮐﻨﺘ ﺮل ﻣﺰﺑ ﻮر در ﻧﻴﻤ ﻪ ﯼ اول ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﻇﻬ ﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ . ١٨٧‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳ ﻦ ﮐﻨﺘ ﺮل‪ ،‬ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮ را ﻓﺘﺢ ﮐﺮد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻣ ﺪت ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ‬
‫از ﺷ ﻌﺐ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ رژﻳ ﻢ وﻳ ﮋﻩ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ در ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮره ﺎ ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫اﺻﻮل ﮐﻢ و ﺑﻴﺶ ﮐﻬﻨﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮزﻩ ﮔﺮﯼ ه ﺎ‪ ،‬ﺷﻴ ﺸﻪ ﮔ ﺮﯼ ه ﺎ و ﻏﻴ ﺮﻩ و ه ﻢ‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﻴ ﺸﻪ ه ﺎﯼ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻗ ﺪﻳﻤﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺣﺘ ﯽ ﮐ ﺎر ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ ﯼ ﺑ ﻪ‬

‫‪" -١٨٦‬روش هﺮ ﮐﺪام از اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت )ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﮐ ﺎرﮔﺮان( ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ وﺿ ﻊ ﻣﺸﺨ ﺼﯽ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ هﺮ ﻳﮏ از ﺁن هﺎ در ﺁن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٤٨.“ P. ١١٣‬‬
‫‪" -١٨٧‬ﻧﻮع ﮐﺎرهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺁن ﻣﺤ ﺼﻮﻻت ﻧ ﺴﺎﺟﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻴﺮوﯼ ﺑﺨ ﺎر ﻳ ﺎ ﺁب ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﯼ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺗﺤ ﺖ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ‬
‫ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد ﺟﻤ ﻊ دو ﺷ ﺮط ﻻزم اﺳ ﺖ‪ :‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺑﺨ ﺎر ﻳ ﺎ ﺁب و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺮدن ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٤.“ P. ٨‬‬

‫‪١٧٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﺻ ﻄﻼح ﺧ ﺎﻧﮕﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﻴﺦ ﺳ ﺎزﯼ ‪ ١٨٨‬از ﻣ ﺪت ه ﺎ ﭘ ﻴﺶ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﮔ ﺰارﯼ ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮد ﻳ ﺎ ﺗ ﺪرﻳﺠ ًﺎ ﺟﻨﺒ ﻪ ﯼ‬
‫اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋﯽ را از روﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮدارد و ﻳ ﺎ ه ﺮ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن و ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ‬
‫∗‬
‫ﮐﺎزوﺋﻴﺴﺘﻴﮏ روﻣﯽ ﻋﻤﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺧﻮدﺳ ﺮاﻧﻪ اﻋ ﻼم دارد ﮐ ﻪ ه ﺮ ﺑﻨﮕ ﺎهﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن‬
‫ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد)‪ (factory‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد ‪. ١٨٩‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴ ًﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻘﺮرات روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر در ﺑﺮﺧ ﯽ از رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫هﻨﻮز در رﺷﺘﻪ هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن اﻳﻦ ﻣﻘﺮرات در ﺟﺮﻳﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻣﺤﺴﻮس ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪﻩ ﯼ "ﺁزاد" ﻧﻴﺮوﯼ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در درﺟﻪ ﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ از رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫از ﺑ ﻴﻦ ﻣ ﯽ رود‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻋ ﺎدﯼ ﻣﺤ ﺼﻮل ﻳ ﮏ ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ و ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﻨﻬ ﺎﻧﯽ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ در‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺒﺮد ﻣﺰﺑﻮر در ﻣﺤﻴﻂ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰرگ ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺪوًا‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﮑ ﺎر در ﻣ ﻴﻬﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ ﻳﻌﻨ ﯽ اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع ﻣ ﯽ ﭘﻴﻮﻧ ﺪد ‪ . ١٩٠‬ﮐ ﺎرﮔﺮان‬

‫‪ -١٨٨‬در ﺑﺎرﻩ ﯼ وﺿﻊ اﻳﻦ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮔﺰارش هﺎﯼ ‪Childrens´s‬‬
‫‪ Employment Commission‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫∗‪ casuistique -‬ﻳ ﺎ ‪ – Kasuistik‬ﻣﻘ ﺼﻮد ﺳ ﺒﮏ ﺣﻘ ﻮق داﻧ ﺎن روﻣ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻗﻀﺎﺋﯽ را ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺑﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﺎﻧﻪ از ﻗ ﺎﻧﻮن اﺻ ﻠﯽ ﺑﻴ ﺮون ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در اﺻ ﻄﻼح‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ زﻳﺎدﻩ از ﺣﺪّ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﺗﺮاﺷﯽ و اِن ﻗُﻠﺖ ﺳﺎزﯼ اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪" -١٨٩‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ دورﻩ ﯼ اﺟﻼﺳ ﻴﻪ )‪ ...(١٨٦٤‬ﺷ ﺎﻣﻞ ﺷ ﻌﺐ ﺻ ﻨﺎﻳﻌﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ‬
‫ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔ ﺎوت و ﻋ ﺎداﺗﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن ه ﺎ ﺣﮑ ﻢ ﻓﺮﻣﺎﺳ ﺖ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ اﺳ ﺖ و‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻴﺮوﯼ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت دﻳﮕ ﺮ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺎﺑﻖ در ﻋ ﺪاد ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﺿﺮورﯼ اﯼ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﯼ اﻃﻼق ﮐﻠﻤﻪ ﯼ ﻓﺎﺑﺮﻳﮏ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﯼ‬
‫ﻻزم ﺑﻮد"‪(„Rep. etc. for ٣١ Oct. ١٨٦٤.“ P. ٨) .‬‬
‫‪ -١٩٠‬ﺑﻠﮋﻳﮏ ﮐ ﻪ ﺑﻬ ﺸﺖ ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴ ﺰم در ﻗ ﺎرﻩ ﯼ اروﭘﺎﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺰ ه ﻴﭻ اﺛ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﻧ ﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﻣﻌﺎدن ذﻏ ﺎل و ﻓﻠ ﺰات وﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان از ه ﺮ دو ﺟ ﻨﺲ و از ه ﺮ ﺳ ﻦ و ﺳ ﺎل ﺑ ﺎ‬
‫"ﺁزادﯼ" ﮐﺎﻣﻞ در هﺮ ﻣﺪت و هﺮ ﻣﻘﺪار زﻣﺎن ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در هﺮ ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ ‪ ٧٣٣‬ﻣﺮد‪ ٨٨ ،‬زن‪ ١٣٥ ،‬ﭘ ﺴﺮ و ‪ ٤٤‬دﺧﺘ ﺮ ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٦‬ﺳ ﺎل وﺟ ﻮد دارد‪.‬‬
‫در ﮐﻮرﻩ هﺎﯼ ﻣﺮﺗﻔﻌ ﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ در ه ﺮ ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔ ﺮ‪ ٦٦٨ :‬ﻣ ﺮد‪ ١٤٩ ،‬زن‪ ٩٨ ،‬ﭘ ﺴﺮ و ‪ ٨٥‬دﺧﺘ ﺮ‬
‫ﮐﻤﺘ ﺮ از ‪ ١٦‬ﺳ ﺎل وﺟ ﻮد دارد‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑﺎﻳ ﺪ اﻓ ﺰود ﮐ ﻪ دﺳ ﺘﻤﺰد ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﺎر ﻧﺎرس و رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﺴﻴﺎر ﭘ ﺎﺋﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺮدان ‪ ٢‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ و ‪٨‬‬

‫‪١٧٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺧﻮد در اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ ﺗﺌﻮرﻳ ﺴﻴﻦ ه ﺎﯼ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺠﻪ در ﭘﻨﺠﻪ ﯼ ﺗﺌﻮرﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ‪. ١٩١‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻓﻴﻠ ﺴﻮف ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ‪ ،‬دﮐﺘ ﺮ ﻳ ﻮر‪ ،‬اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ دارد ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺛﺒﺖ ﻋﺒﺎرت "ﺑﺮدﮔﯽ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ" ﺑ ﺮ ﭘ ﺮﭼﻢ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬در ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻨﮓ ﺟﺎوﻳﺪان ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮا ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺮداﻧ ﻪ در راﻩ "ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎر" ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪. ١٩٢‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺁهﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﻣ ﯽ رود‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﺸﻮر اﻧﻘ ﻼب ﻓﻮرﻳ ﻪ اﯼ ﻻزم‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﻗﺎﻧﻮن ‪ ١٢‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁﻳﺪ ‪ ، ١٩٣‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﻧ ﺎﻗﺺ ﺗ ﺮ از اﺻ ﻞ‬

‫‪ -١٩١‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ راﺑ ﺮت اوون ‪ Robert Owen‬ﮐﻤ ﯽ ﭘ ﺲ از ﻧﺨ ﺴﺘﻴﻦ ده ﻪ ﯼ ﻗ ﺮن ﮐﻨ ﻮﻧﯽ‬

‫ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺿﺮورت ﻣﺤﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻦ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر را‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﺗﺌﻮرﻳ ﮏ ﺑﻠﮑ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﺎ‬
‫اﺳﺘﻘﺮار دﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﯼ ﻧﻴﻮﻻﻧﺎرﮎ ‪ New Lanark‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺖ ع ﻟ ﻖ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدش ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫اﺛﺒﺎت ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﯽ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻬﺰاء ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن‬
‫ﮐﻪ "اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﺎرﺁور ﺑﺎ ﭘﺮورش ﮐﻮدﮐ ﺎن" او و ﻧﻴ ﺰ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺗﻌ ﺎوﻧﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ وﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد رﻳﺸﺨﻨﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﯽ او ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت درﺁﻣﺪﻩ و دوﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺒﺎرات رﺳﻤﯽ در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ "ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت" وارد ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﺣﺘﯽ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﯽ وﯼ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ روﭘﻮﺷﯽ ﺑﺮاﯼ ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺘﻦ زد و ﺑﻨ ﺪهﺎﯼ‬
‫ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫‪ -١٩٢‬ﻳﻮر ‪) Ure‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﯼ ﻓﺮاﻧﺴﻪ(‪) :‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮرهﺎ(‬
‫‪„Philisophie des Manufactures“ Paris, ١٨٣٦, Vol. II pp. ٣٩, ٤٠, ٦٧, ٧٧ etc.‬‬
‫‪ -١٩٣‬در ﮔﺰارش ﮐﻨﮕﺮﻩ ﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺁﻣﺎر در ‪ ١٨٥٥‬در ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﻪ ﻣﺪت روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ و ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ را ﺑ ﻪ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﻣﺤ ﺪود‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺳ ﺎﻋﺎت ﺛ ﺎﺑﺘﯽ را ﮐ ﻪ در ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﺁن ﺑﺎﻳ ﺪ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﻮد ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐ ﺎر ﮐﻮدﮐ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎﻋﺖ ‪ ٥‬ﺻ ﺒﺢ و ‪ ٩‬ﺷ ﺐ ﻣﻘ ﺮر ﮔ ﺸﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داران از ﺣﻘﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺳﮑﻮت ﺷﻮم ﺑﻪ ﺁن هﺎ دادﻩ اﺳﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﺪون اﻧﻘﻄ ﺎع‬
‫هﺮ روز ﺑﻪ ﺟﺰ روزهﺎﯼ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ ﮐﺎر ﺑﺪوﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر دو ﮔﺮوﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﮔﺮﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫ﮐﺎر واﻣﯽ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ در ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ وﻟ ﯽ ﮐ ﺎر ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﺷ ﺐ‬
‫و روز اداﻣ ﻪ دارد‪" .‬ﻗ ﺎﻧﻮن ارﺿ ﺎء ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد وﻟ ﯽ ﺁﻳ ﺎ اﻧ ﺴﺎﻧﻴﺖ ﻧﻴ ﺰ راﺿ ﯽ اﺳ ﺖ؟"‪ .‬ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ‬
‫"ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺨﺮب ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮ روﯼ ارﮔﺎﻧﻴﺰم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺁﺛﺎر ﺷ ﻮم اﺧ ﺘﻼط دو ﺟ ﻨﺲ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﺐ در‬
‫ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎﯼ واﺣﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ ﻧﻮرﻧﺪ" ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ وﺟ ﻮد اﺳ ﻠﻮب اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ داراﯼ ﻣﺰاﻳ ﺎﯼ ﻣﺨ ﺼﻮص ﺑ ﻪ‬

‫ﺧ ﻮد اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﺿ ﺮﺑﻪ ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎ و هﻤ ﻪ ﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت ﺑ ﺪون‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎء‪ ،‬ﺣﺪود واﺣﺪﯼ ﺑﺮاﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺰارﯼ‬
‫اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﮔ ﺎﻩ در ﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد و ﮔ ﺎﻩ در ﻣ ﻮرد دﻳﮕ ﺮ ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﻓ ﺸﺎر ﺣ ﻮادث ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و‬
‫هﻤﻮارﻩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاﯼ ﺷﮕﻮﻓﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻴﺮﻧﮓ هﺎﯼ ﻗ ﻀﺎﺋﯽ ﺗ ﺎزﻩ اﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ ‪ . ١٩٤‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ ﺁن ﭼﻪ را ﮐﻪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺻﻐﺎر و زﻧﺎن ﺑ ﻪ‬
‫دﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ و ﻋﻨ ﻮان ﺣﻘ ﻮق ﻋﻤ ﻮﻣﯽ را ﺗ ﺎزﻩ ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮرت‬
‫اﺻﻮﻟﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺳﺎزد ‪. ١٩٥‬‬
‫در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮدﮔﯽ ﻗﺴﻤﺘﯽ از اﻳﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ را‬
‫ﻟﮑﻪ دار ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻓﻠﺞ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺟ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺳﻴﺎﻩ ﭘﻮﺳﺖ داغ ﻧﻨﮓ زدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﺎر ﺳ ﻔﻴﺪ ﭘﻮﺳ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ره ﺎﺋﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ از‬
‫ﻣﺮگ ﺑﺮدﮔﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻮﺟﻮان ﺷﺪﻩ اﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺛﻤﺮﻩ ﯼ ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ‬

‫‪" -١٩٤‬ﻣ ﺜﻼً در ﻣﻨﻄﻘ ﻪ ﯼ ﻣﺄﻣﻮرﻳ ﺖ ﻣ ﻦ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار واﺣ ﺪﯼ درهﻤ ﺎن ﻣﺆﺳ ﺴﺎت ه ﻢ‬
‫رﺧ ﺖ ﺷ ﻮﺋﯽ و ﻟﮑ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ دارد‪ ،‬و از اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﻣ ﺸﻤﻮل ﻗ ﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ رﺧ ﺖ ﺷ ﻮﺋﯽ ه ﺎ و‬
‫ﻟﮑ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ هﺎﺳ ﺖ‪ ،‬و ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻃﺮاﺣ ﯽ و ﻧﻘ ﺶ ﭘﺎرﭼ ﻪ ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد و از اﻳ ﻦ ﺣﻴ ﺚ ﻣ ﺸﻤﻮل ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫‪ Printworks´Act‬اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺻﻴﻘﻞ ﮐﺎر و ﺟﻼﮐﺎر اﺳﺖ ) ‪ ( finisher‬و از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﻣﯽ ﺷﻮد‪"....‬‬
‫)‪(Report of Mr Baker in „rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦١.“ P. ٢٠‬‬
‫ﭘﺲ از ﺷﻤﺎرش ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ و ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﮔﻴ ﺮﯼ از اﺷ ﮑﺎﻻﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ دﻧﺒ ﺎل ﺁن ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‬
‫ﻣ ﺴﺘﺮ ﺑﻴﮑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﯽ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ اﺟ ﺮاء اﻳ ﻦ ﺳ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮن ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﺁن ﻋﺪول ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ درﺟﻪ دﺷﻮارﯼ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ"‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺁن ﭼﻪ از ﺑﺮﮐﺖ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﺁﻗﺎﻳﺎن ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -١٩٥‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﺎزرﺳﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺟﺮأت ﮐ ﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳﻨ ﺪ‪" :‬اﻳ ﻦ اﻳ ﺮادات )ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ زﻣﺎن ﮐﺎر( ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺻﻞ ﺑﺰرگ ﺣﻘ ﻮق ﮐ ﺎر ﻣﺤﮑ ﻮم ﮔ ﺮدد‪ ...‬ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎر ) ‪ ( master‬ﺑﺮ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺮش ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد و ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮ‪،‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از ﺷﺪت ﮐﺎر ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺎر وﻗﺖ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪.‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٢.“ P. ٥٤‬‬

‫‪١٨٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫∗‬
‫ﺁژﻳﺘﺎﺳ ﻴﻮن درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼﮑﻤ ﻪ ه ﺎﯼ هﻔ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺦ ﭘﻴﻤ ﺎﯼ‬
‫ﻟﻮﮐﻮﻣﻮﺗﻴﻒ از اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ ﺗﺎ اﻗﻴ ﺎﻧﻮس ﺳ ﺎﮐﻦ‪ ،‬از اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن ﻧ ﻮ ﺗ ﺎ ﮐﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴ ﺎ را ﻓ ﺮا‬
‫ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﺑ ﺎﻟﺘﻴﻤﻮر ‪ ١٦) Baltimore‬اوت ‪(١٨٦٦‬‬
‫اﻋﻼﻣﻴﻪ ﯼ ذﻳﻞ را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪" :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎج ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺮاﯼ رهﺎﺋﯽ ﮐﺎر‬
‫اﻳﻦ ﮐﺸﻮر از اﺳﺎرت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻋﺒﺎرت از وﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁن روزاﻧﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ در ﮐﻠﻴﻪ ﯼ اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎ ﻣ ﺼﻤﻢ ه ﺴﺘﻴﻢ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻓﺘﺨ ﺎرﺁﻣﻴﺰ ﻧﺎﺋ ﻞ ﮔ ﺮدﻳﻢ" ‪ . ١٩٦‬ه ﻢ‬
‫زﻣ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗ ﺼﻤﻴﻢ )ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪" (١٨٦٦‬ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ" در ژﻧ ﻮ‬
‫)ﮐﻨﮕﺮﻩ ﯼ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎرﮔﺮان( ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﻴ ﺸﻨﻬﺎد ﺷ ﻮراﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻟﻨ ﺪن ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪" :‬ﻣﺎ اﻋﻼم ﻣﯽ دارﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﺤﺪﻳﺪ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺷﺮط ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺁن ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﮐﻮﺷﺶ هﺎ در راﻩ رهﺎﺋﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ اﺳﺖ‪ ...‬ﻣ ﺎ ه ﺸﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﺎر را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺣ ّﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ"‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ در دو ﻃ ﺮف اﻗﻴ ﺎﻧﻮس اﻃﻠ ﺲ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻏﺮﻳ ﺰﯼ از‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﺎﺷ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻇﻬ ﺎرات ﺑ ﺎزرس اﻧﮕﻠﻴ ﺴﯽ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﺟ ﺎت‪ ،‬ر‪ .‬ﺟ ﯽ‪.‬‬
‫ﺳ ﺎوﻧﺪرس‪ R. J. Saunders‬را ﺗﺄﻳﻴ ﺪ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪" :‬اﮔ ﺮ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺪوًا‬

‫∗‪ -‬اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻏ ﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻓ ﺴﺎﻧﻪ ﯼ ‪ ، Petit Poucet‬اﺛ ﺮ داﺳ ﺘﺎن ﻧ ﻮﻳﺲ ﻣ ﺸﻬﻮر‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ ﺷﺎرل ﭘﺮو ‪ ،Perrault‬ﭼﮑﻤﻪ هﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﭘ ﺎ دارد ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در ه ﺮ ﻗ ﺪم هﻔ ﺖ ﻓﺮﺳ ﻨﮓ‬
‫ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﮑﻤﻪ هﺎﯼ هﻔﺖ ﻓﺮﺳﺦ ﭘﻴﻤﺎ در ادﺑﻴﺎت اروﭘﺎﺋﯽ اﺷﺎرﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" -١٩٦‬ﻣ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان دوﻧﮑﻴ ﺮﮎ ‪ Dunkirk‬اﻋ ﻼم ﻣ ﯽ دارﻳ ﻢ ﮐ ﻪ ﻃ ﻮل زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ زﻳ ﺎد اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ وﻗﺘ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ و ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﺑﻠﮑﻪ او را در وﺿﻊ اﺳ ﺎرت ﺑ ﺎرﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻤ ﯽ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺑﺮدﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫"‪" a condition of servitude but little better than slavery‬‬
‫از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﮐﻪ هﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﺑ ﺮاﯼ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﺎﻓﯽ ﺳ ﺖ و ﺑﺎﻳ ﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧ ًﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮐﺎﻓﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﮐﻪ اهﺮم ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﻃﻠﺐ ﻳﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ ...‬و ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﻴ ﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از ﻣ ﺎ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ دﺷ ﻤﻨﺎن اﺻ ﻼح ﮐ ﺎر و ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪) ".‬ﻗﻄﻊ ﻧﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان دوﻧﮑﻴﺮﮎ‪ ،‬اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻳﻮرﮎ‪(١٨٦٦ ،‬‬

‫‪١٨١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣﺤﺪود ﻧﮕﺮدد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﮐﻴﺪًا و اﺟﺒﺎرًا ﻣﺮاﻋﺎت ﻧ ﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺤ ﺎل اﺳ ﺖ ﻗ ﺪﻣﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻮﯼ اﺻﻼﺣﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﺑﺮداﺷﺖ" ‪. ١٩٧‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎرج ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻏﻴ ﺮ‬
‫از ﺁن ﮐ ﺴﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن وارد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﯼ در ﺑ ﺎزار ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ دارﻧ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ﮐ ﺎﻻﺋﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ "ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر" اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑ ﺮ دارﻧ ﺪﮔﺎن ﮐ ﺎﻻﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻدار در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻻدار ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ‪ .‬ﻗ ﺮاردادﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎرش را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﯽ ﻓﺮوﺧ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﻴﺎﻩ ﺑ ﺮ ﺳ ﻔﻴﺪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ داﺷ ﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﺁزاداﻧ ﻪ‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻧﻔﺲ ﺧﻮﻳﺶ را دارد‪ .‬ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ وﻗﻮع ﻳﺎﻓ ﺖ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ وﯼ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻳﮏ "ﻋﺎﻣﻞ ﺁزاد" ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺁن ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ وﯼ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺧ ﻮد‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرش را ﻓﺮوﺧﺘﻪ در واﻗﻊ ﻣﺪﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ِازاء ﺁن ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎرش را ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ، ١٩٨‬و در ﺣﻘﻴﻘﺖ زاﻟﻮﺋﯽ ﮐﻪ او را ﻣﯽ ﻣﮑ ﺪ" ﺗ ﺎ ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ وﯼ‬
‫ﻋﻀﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺼﺐ و ﻗﻄ ﺮﻩ ﯼ ﺧ ﻮﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر" ‪ ١٩٩‬ﺑ ﺎﻗﯽ اﺳ ﺖ وﯼ را ره ﺎ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣ ﺎر ﺁزاررﺳ ﺎن "ﺣﻔ ﻆ" ﮐﻨﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﻳ ﮏ دل و ﻳ ﮏ ﺟﻬ ﺖ ﺷ ﻮﻧﺪ و ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ‪ ،‬ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺗﺤﻤﻴ ﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳ ّﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻋﺒﻮرﯼ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺁورد و ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻗ ﺮارداد ﺁزاد ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ و ﻧ ﺴﻞ ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺗ ﺎ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﯼ‬

‫‪(„Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٤٨.“ P. ١١٢) -١٩٧‬‬

‫ﻼ دوز و ﮐﻠ ﮏ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ (٥٠ -١٨٤٨‬دﻻﻳ ﻞ‬ ‫‪" -١٩٨‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ه ﺎ )ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ردّ ﯼ ﺑﺮ ﺑﻄﻼن دﻋﺎوﯼ اﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ دادﻧﺪ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﻋﻨﻮان ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﻃﺒ ﻖ ﺁن دﻋ ﻮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان اﺣﺘﻴﺎﺟﯽ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن هﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻴﻨﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺁزاداﻧ ﻪ اﺧﺘﻴ ﺎر ﺗﻨﻬ ﺎ داراﺋ ﯽ ﺧ ﻮد را ﮐ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت از ﺑ ﺎزوان و ﻋ ﺮق ﺟﺒ ﻴﻦ ﺁن هﺎﺳ ﺖ‪ ،‬دارﻧ ﺪ‪".‬‬
‫ﻻ ﺑﺘ ﻮان ﺁن را ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ(‬
‫)‪" („Rep. etc. for ٣٠ht April. ١٨٥٠.“ P. ٤٥‬ﮐﺎر ﺁزاد )اﮔﺮ اﺻﻮ ً‬
‫ﺣﺘﯽ در ﮐﺸﻮرﯼ ﺁزاد ﺑﺮاﯼ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮن اﺣﺘﻴﺎج دارد‪".‬‬
‫)‪" . („Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٦٤.“ P. ٣٤‬ﻣﺠ ﺎز ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و ﻣﺠﺒ ﻮر ﻧﻤ ﻮدن ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻣﻌﻨ ﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ...‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ‪ ١٤‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻏﺬاﺧﻮرﯼ ﻳﺎ ﺑﺪون ﺁن ﮐ ﺎر ﮐ ﺸﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻏﻴ ﺮﻩ‪".‬‬
‫)‪(„Rep. etc. for ٣٠th April. ١٨٦٣.“ P. ٤٠‬‬
‫‪ -١٩٩‬ﻓﺮﻳﺪرﻳﺶ اﻧﮕﻠﺲ‪„Lage etc. S. ٥“ :‬‬

‫‪١٨٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺮگ و اﺳﺎرت ﺑﻪ ﻓﺮوش رﺳﺎﻧﻨﺪ ‪ . ٢٠٠‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ُﭘ ﺮ ﻃﻨﻄﻨ ﻪ ﯼ "ﺣﻘ ﻮق ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺸﺮ" ﻣﻨﺸﻮر ﺑﺰرگ )‪ (Magna Charta‬ﻣﺤﻘﺮاﻧﻪ ﯼ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ روزاﻧ ﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎر ﻗﺮاردادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ "ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ روﺷ ﻦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد ﮐ ﯽ زﻣ ﺎﻧﯽ را ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ‬
‫اﺳ ﺖ ﭘﺎﻳ ﺎن ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﮐ ﯽ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد او ﺗﻌﻠ ﻖ دارد ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ‪! ٢٠١‬‬
‫‪" Quantum mutatus ab illo‬ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ!"‬

‫‪ -٢٠٠‬ﻗ ﺎﻧﻮن دﻩ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر در ﻣ ﻮرد ﺁن رﺷ ﺘﻪ از ﺻ ﻨﺎﻳﻌﯽ ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‬

‫"ﮐﺎرﮔﺮان را از ﻳﮏ اﻧﺤﻄﺎط ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺠﺎت داد و وﺿ ﻊ ﺟ ﺴﻤﺎﻧﯽ ﺁن ه ﺎ را ﺗﺤ ﺖ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﮔﺮﻓ ﺖ"‪.‬‬
‫)‪" („Rep. etc. for ٣١st. Oct. ١٨٥٩.“ P. ٤٧‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ )در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ( ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ را در وراء ﻣ ﺪت ﻣﻌﻴﻨ ﯽ در ﺣ ﺎل ﮐ ﺎر ﮐ ﺮدن ﻧﮕ ﺎﻩ دارد ﺑ ﺪون ﺁن ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻼﻣﺖ و‬
‫روﺣﻴ ﺎت ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻟﻄﻤ ﻪ ﻧﺰﻧ ﺪ و اﻳﻨ ﺎن ﻧﻴ ﺰ در وﺿ ﻌﯽ ﻧﻴ ﺴﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺧﻮﻳ ﺸﺘﻦ را ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ")هﻤﺎن ﺳﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪" -٢٠١‬ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﺛﻤﺮات اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﻌﻠﻖ دارد‬
‫و زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‪ ،‬از ﺁن ارﺑ ﺎب ) ‪ ( his master`s time‬اوﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﺻ ﺮﻳﺢ ﺗﻔﮑﻴ ﮏ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ اﮐﻨﻮن ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﯽ زﻣﺎن ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد و ﮐﯽ زﻣﺎن ﻣﺘﻌﻠ ﻖ ﺑ ﻪ او‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ و ﻗﻄﻌﯽ اﻳﻦ وﻗﺖ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ دﻗ ﺎﻳﻘﯽ را‬ ‫ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﭼﻮن او ﻗﺒ ً‬
‫ﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد اوﺳﺖ از ﭘﻴﺶ ﺑﺮاﯼ هﺪف هﺎﯼ ﺧ ﺎص ﺧ ﻮﻳﺶ در اﺧﺘﻴ ﺎر درﺁورد" )هﻤ ﺎن‬
‫ﺳﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪" .(٥٢‬او )ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت( ﺑﺎ ﺣﺎﮐﻢ ﻗ ﺮار دادن ﺁن ه ﺎ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻣ ﺎن ﺧ ﺎص‬
‫ﺧ ﻮﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﻳ ﮏ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﻋﻄ ﺎ ﮐ ﺮدﻩ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ روزﯼ ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺑﺮﺳ ﺎﻧﺪ" )هﻤ ﺎن ﺳ ﻨﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪" .(٤٧‬ﺑ ﺎ ﻃﻨ ﺰ ﻣ ﺴﺘﻮر و ﺑ ﺎ ﻋﺒ ﺎرات اﺣﺘﻴ ﺎط ﺁﻣﻴ ﺰﯼ ﺑﺎزرﺳ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻨﻮﻧﯽ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴ ﺰ ﺧ ﺎﻟﯽ از‬
‫ﺳﻮد ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن وﯼ را ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ از اﻳﻦ ﺳﺒﻌﻴﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ وﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﺗﺠ ﺴﻢ‬
‫دادن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺎرض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺠﺎت داد و ﻧﻴﺰ اوﻗﺎﺗﯽ را ﺑﺮاﯼ "ﺗﺮﺑﻴﺖ" ﺷﺨﺺ ﺧﻮد او ﺑﻪ وﯼ‬
‫ﻋﻄ ﺎ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺳ ﺎﺑﻘًﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﭘ ﻮل وﻗ ﺖ داﺷ ﺖ و ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎر"‪) .‬هﻤ ﺎن ﺳ ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪.(٤٨‬‬

‫‪١٨٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪:‬‬
‫ﻧﺮخ و ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺼﻮل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺨﺸﯽ از روزاﻧﻪ ﯼ‬
‫ﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﻧﮕ ﺎﻩ دارﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻻزم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻣﻌﻠ ﻮم و‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﻓ ﺮض و ﻣﻌﻠ ﻮم ﮔ ﺸﺘﻦ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزﺷ ﯽ ﻧﻴ ﺰ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﻣ ﺪت ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از زﻣ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻼ ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎر ﻻزم روزاﻧ ﻪ ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﻘ ﺪارﯼ ﻃ ﻼ ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ‪ ٣‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ ﺗ ﺎﻟﺮ ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﻳ ﮏ ﺗ ﺎﻟﺮ‪ ،‬ارزش‬
‫روزاﻧﻪ ﯼ ﻳﮏ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻳﺎ ﻋﺒﺎرت از ارزش ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ اﯼ ﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ‪ %١٠٠‬ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻳﮏ ﺗﺎﻟﺮﯼ ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ﻳﮏ ﺗ ﺎﻟﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﮐﺎرﮔﺮ هﺮ روز ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎرﯼ ﻣﻌﺎدل ‪ ٦‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﻋﺒ ﺎرت از ﺑﻴ ﺎن ﭘ ﻮﻟﯽ ﻣﺠﻤ ﻮع ارزش ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﯼ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﻪ ﻃﻮر هﻢ زﻣﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ارزش ﺁن‬
‫ﻣﺴﺎوﯼ ﺑﺎ ارزش ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺿﺮب در ﺗﻌ ﺪاد ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در ﺻﻮرت ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮدن ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺗﻌ ﺪاد‬
‫ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ هﻢ زﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﺎراﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ارزش‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر= ‪ ١‬ﺗ ﺎﻟﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻻزم اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ‬

‫‪١٨٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻌ ﺎدل ‪ ١٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ‪ ١٠٠‬ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر و ‪ n‬ﺗ ﺎﻟﺮ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ‪ n‬ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر رﻳﺨﺘ ﻪ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻳﮏ ﺗﺎﻟﺮﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر؛‬
‫ه ﺮ روز اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﻣﻌ ﺎدل ﻳ ﮏ ﺗ ﺎﻟﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ‪١٠٠‬‬
‫ﺗ ﺎﻟﺮﯼ روزاﻧ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ١٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ‪ n‬ﺗ ﺎﻟﺮﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزش روزاﻧﻪ اﯼ ﻣﻌﺎدل ‪ ١×n‬ﺗﺎﻟﺮ ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﺧﻮاه ﺪ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﻨﻔ ﺮد ﺗ ﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮب در ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ارزش‬
‫ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻣﻌﻠ ﻮم ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬از ﺁن ﺟ ﺎ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﻧﺘ ﺰاع ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﺴﺎوﯼ‬
‫اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺪار ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ‪ ،‬ﺿ ﺮب در ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﻴﻦ ﺗﻌﺪاد ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﯼ ﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻳ ﮏ زﻣ ﺎن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار واﺣ ﺪﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻳﮏ واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ اﮔ ﺮ ﻣ ﺎ ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش را ‪ M‬و اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻣﺘﻮﺳ ﻂ روزاﻧ ﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ‬
‫ﻳﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗ ﺴﻠﻴﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ‪ m‬ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ و ﺁن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴ ﺮﯼ را ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ‪ v‬و ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ را‬
‫‪ V‬ﻓ ﺮض ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ و ارزش ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ‪ K‬و درﺟ ﻪ ﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺗﻌﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ را ‪ n‬ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ‬ ‫را‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬

‫‪١٨٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﻣ ﺎ داﺋﻤ ًﺎ ﻓ ﺮض ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ارزش ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺛﺎﺑ ﺖ اﺳ ﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ را ﻧﻴﺰ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ هﻤ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاردﯼ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺗﺮﻗ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ در ﺁن ﺻ ﻮرت ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴﻨﯽ از اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ ﻳﮑ ﯽ از ﻋﻮاﻣ ﻞ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﺎﻣﻞ دﻳﮕﺮ ﺟﺒﺮان ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﺑ ﺪ و در هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن‬
‫و ﺑﻪ هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﺮﻗ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ ﻓ ﺮض ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ‪ ١٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ‬
‫ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ روزاﻧﻪ از ‪ ١٠٠‬ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻴﺰ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ‪%٥٠‬‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ‪ ١٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ‪ ٥٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺁورد‪ ،‬ﻳ ﺎ ‪ ٣×١٠٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ .‬ه ﺮ ﮔ ﺎﻩ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺷ ﻮد و ﻳ ﺎ‬
‫روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ‪ ٦‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ‪ ٩‬ﺳ ﺎﻋﺖ و از ‪ ٩‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗ ﺎ ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ‪ ٥٠‬ﺗﺎﻟﺮﯼ ﮐﻪ ﻧﺼﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎز اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزﺷﯽ ﻣﻌﺎدل ‪ ٥٠‬ﺗﺎﻟﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺁورد ﻳﺎ ‪ ٦×٥٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐ ﺸﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺟﺒ ﺮان ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ و‬
‫ﻳﺎ ﮐﺎهﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻄﻮﻳ ﻞ روزاﻧ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻗﺎﺑ ﻞ ﺟﺒ ﺮان ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ در داﺧﻞ ﺣﺪود ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻋﺮﺿ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫اﺳﺖ ‪ . ٢٠٢‬ﺑﻪ ﻋﮑ ﺲ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ در ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ را در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﻣﻘ ﺪار ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ و ﻳ ﺎ ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺷ ﺎﻏﻞ ﺑ ﻪ‬
‫هﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢٠٢‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﻇﺎهﺮًا ﺑﺮ ﺁﻗﺎﻳﺎن اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻋﺎﻣﯽ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﺗ ﺼﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎ و ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺁن ﻧﻘﻄﻪ اﯼ را ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ارﺷﻤﻴﺪس‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺟﻬﺎن را ﺗﮑﺎن دهﺪ ﺁن را در ﺣﺎل ﺳﮑﻮن ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪١٨٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﻟ ﯽ ﺟﺒ ﺮان ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻳ ﺎ ﻣﻘ ﺪار ارزش ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزش ﻳﺎ اﻣﺘﺪاد روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﻣﺮزه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﻋﺒ ﻮرﯼ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ارزش‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر هﺮ ﻗﺪر ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ اﮔﺮ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ‪ ٢‬ﻳﺎ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﮐ ﺎر ه ﺮ روز ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨ ﺪ‬
‫هﻤﻮارﻩ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ارزﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺗﺠﺴﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬و ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮ‬
‫از ‪ ١٢‬ﺷ ﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳ ﺎ ‪ ٤‬ﺗ ﺎﻟﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺒﻠ ﻎ ﺑﻴ ﺎن ﭘ ﻮﻟﯽ ‪ ٢٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻓﺮض ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮض ﮔﺬﺷﺘﻪ ﯼ ﻣ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧ ﻮد ﺑﭙ ﺮدازد و ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ اﯼ را ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﺼﺮف ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺟﺒ ﺮان ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻻزم ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ‪ ٥٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ‪ ،‬ﮐ ﻪ ‪ ٥٠٠‬ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﺎ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ %١٠٠‬ﻳﺎ ﺑﺎ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ‪ ١٢‬ﺳ ﺎﻋﺘﻪ اﯼ‪ ،‬ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ه ﺮ‬
‫روز اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﻣﻌ ﺎدل ‪ ٥٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ ﻳ ﺎ ‪ ٦×٥٠٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ١٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ ﮐ ﻪ روزاﻧ ﻪ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﺎ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ‬
‫ﻣﻌﺎدل ‪ %٢٠٠‬ﻳﺎ در روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ‪ ١٨‬ﺳﺎﻋﺘﻪ اﯼ وادار ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ اﺿ ﺎﻓﻪ‬
‫ارزﺷ ﯽ ﺑ ﻪ ﺣﺠ ﻢ ‪ ٢٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ ﻳ ﺎ ‪ ١٢×١٠٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬و ﻣﺠﻤ ﻮع‬
‫ﻣﺤ ﺼﻮل ارزﺷ ﯽ وﯼ ﮐ ﻪ ﻣﻌ ﺎدل ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ ﺑ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﯼ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در روز ﺑ ﻪ ﻣﺒﻠ ﻎ ‪ ٤٠٠‬ﺗ ﺎﻟﺮ ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٢٤×١٠٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺣ ّﺪ ﻣﻄﻠﻖ روزاﻧﻪ ﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘ ًﺎ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮز‬
‫ﻣﻄﻠﻘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺒﺮان ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ از راﻩ ﺗﺮﻗ ﯽ ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﺒﺮان ﮐﺎهﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬از راﻩ اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎر‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ از ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫از ﮔﺮاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺑﻌ ﺪًا ﻣ ﻮرد ﺑﺤ ﺚ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬ﻣﻬ ﻢ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻣﺰﺑﻮر ﻋﺒﺎرت از اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﺪ از ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد وﯼ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر واداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬

‫‪١٨٧‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫هﺮ ﻗﺪر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﮑﺎهﺪ و اﻳﻦ در ﺗﻀﺎد ﺑ ﺎ ﮔ ﺮاﻳﺶ دﻳﮕ ﺮ اوﺳ ﺖ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ‬
‫ﺳﺮﺣﺪ اﻣﮑ ﺎن ﺑ ﻪ ﺣﺠ ﻢ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑﻴﺎﻓﺰاﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ اﮔ ﺮ ﺣﺠ ﻢ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻣﻘ ﺪار ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑ ﺪ وﻟ ﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎهﺶ ﻧ ﺮخ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ از ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﮐﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮﻣﯽ ﻧﻴﺰ از واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺣﺠﻢ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت‬
‫از ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش و ﻣﻘ ﺪار ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﭘ ﻴﺶ رﻳﺨﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﻣﻨﺘ ﺰع ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﻳﺎ درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‪ ،‬و ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر‬
‫ﻳ ﺎ ﻣﻘ ﺪار زﻣ ﺎن ﻻزم ‪ ،‬ﻣﻌﻠ ﻮم ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﻗ ﺪر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ هﻤ ﺎن ﻧ ﺴﺒﺖ ﺣﺠ ﻢ ارزش و اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻴ ﺸﺘﺮ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺪود روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺪود ﺑﺨ ﺶ ﻻزم ﺁن ﻣﻌﻠ ﻮم ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر وﺿ ﻮح ﺣﺠ ﻢ ارزش و اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار واﺣ ﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼﺮًا واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺎرﯼ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ وﯼ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣ ﯽ اﻧ ﺪازد‪ .‬وﻟ ﯽ‪،‬‬
‫در ﻓﺮﺿﯽ ﮐﻪ ﻣ ﺎ ﮐ ﺮدﻩ اﻳ ﻢ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺣﺠ ﻢ ﮐ ﺎر ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺣﺠ ﻢ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻳ ﺎ ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﯼ ﺧﻮد واﺑ ﺴﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ وﯼ ﺑﻪ ﮐﺎر اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎ ﻣﻌﻠ ﻮم ﺑ ﻮدن‬
‫ﻧ ﺮخ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش و ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ دو ﺑﺨ ﺶ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺨ ﺸﯽ از ﺁن را ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑﺨ ﺶ دﻳﮕ ﺮ را ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر زﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻳﮑ ﯽ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬در رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد ﺑﺨ ﺶ ﺛﺎﺑ ﺖ و ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﺗﻘ ﺴﻴﻤﺎت‬
‫ﻣﺘﻔ ﺎوﺗﯽ وﺟ ﻮد دارد‪ .‬در درون رﺷ ﺘﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ واﺣ ﺪﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧ ﺴﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ‬
‫ﻓﻨﯽ و ﺗﺮﮐﻴﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﻔﺮوض ﺑﻪ ه ﺮ‬
‫ﻧﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ و ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ﺗﻘ ﺴﻴﻢ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺧ ﻮاﻩ ﻧ ﺴﺒﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ‬

‫‪١٨٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐ ّﻴ ﺮ ‪ ١:١٠ ،١:٢‬و ﺧ ﻮاﻩ ‪ ١:X‬ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ در ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬

‫اﮐﻨﻮن ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻳﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﻃﺒ ﻖ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ارزش ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫دوﺑ ﺎرﻩ در ارزش ﻣﺤ ﺼﻮل ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد وﻟ ﯽ در ارزش ﻧ ﻮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ وارد‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ‪ ١٠٠٠‬ﻧﻔ ﺮ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻮادﺧ ﺎم‪ ،‬دوﮎ و‬
‫وﺳﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ ﺑ ﺮاﯼ ‪ ١٠٠‬ﻧﻔ ﺮ رﻳ ﺴﻨﺪﻩ ﻻزم ﺳ ﺖ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ‬
‫هﺮ ﭼﻨﺪ ارزش اﻳﻦ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺰل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺑ ﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺰرگ ﻳ ﺎ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در روﻧ ﺪ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ وﺳ ﺎﺋﻞ را ﺑ ﻪ ﺣﺮﮐ ﺖ در‬
‫ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺗ ﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ‬
‫زﻳﺮﻳﻦ در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ :‬ﺣﺠﻢ ارزش و اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر و درﺟﻪ ﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ از ﺁن ﻣﺴﺎوﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴّﺮ اﻳﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ ﺁن ﺑﺨ ﺸﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﯼ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت ﻇ ﺎهﺮﯼ ﻣﺘﻨ ﺎﻗﺾ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮ ﮐ ﺲ‬
‫ﻣﯽ داﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ درﺻﺪ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر رﻓﺘ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﭘﻨﺒ ﻪ رﻳ ﺴﯽ‬
‫ﺑﺮﺁورد ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﺎﻧﻮاﺋﯽ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﭘﻨﺒﻪ رﻳﺴﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﺑ ﺮد ﺗ ﺎ ﻧ ﺎﻧﻮا ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر ﻧ ﺴﺒﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ اش ﮐﻤﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﺳﻮد ﻳﺎ اﺿﺎﻓﻪ ارزﺷﯽ ﮐﻪ ﭘﻨﺒﻪ رﻳﺲ ﻏﺎرت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﺁن ﭼ ﻪ ﻧ ﺎﻧﻮا ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﺣﻞ اﻳﻦ ﺗﻀﺎد ﻇﺎهﺮﯼ وﺳﺎﺋﻂ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در‬
‫ﺟﺒﺮ و ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﻧﻴ ﺰ وﺳ ﺎﺋﻂ ﺑ ﺴﻴﺎرﯼ ﺿ ﺮور اﺳ ﺖ ﺗ ﺎ داﻧ ﺴﺘﻪ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ÷ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼﺳ ﻴﮏ ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن را ﻓﺮﻣﻮﻟ ﻪ‬
‫ﻧﮑ ﺮدﻩ وﻟ ﯽ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮر ﻏﺮﻳ ﺰﯼ ﺁن را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ زﻳ ﺮ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ ﺿ ﺮورﯼ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎم ارزش اﺳﺖ‪ .‬اﻗﺘﺼﺎد ﮐﻼﺳﻴﮏ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺰاﻋﺎت زورﮐﯽ ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧ ﻮد را‬

‫‪١٨٩‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫از اﻳﻦ ﺗﻀﺎدهﺎ ﺑﺮهﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪًا ﺧ ﻮاهﻴﻢ دﻳ ﺪ ‪ . ٢٠٣‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣﮑﺘ ﺐ رﻳﮑ ﺎردوﺋﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﺳ ﻨﮓ ﮔ ﺮان ﺳﺮﺷﮑ ﺴﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻗﺘ ﺼﺎد ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ "واﻗﻌ ًﺎ ه ﻢ ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ ﻧﻴﺎﻣﻮﺧﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ"‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻇ ﻮاهﺮ ﺗﮑﻴ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﻗ ﺎﻧﻮن ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ را‬
‫∗‬
‫اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮﺧﻼف اﺳ ﭙﻴﻨﻮزا ‪ ،‬اﻗﺘ ﺼﺎد ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﻣﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ "ﻧ ﺎداﻧﯽ ﺧ ﻮد دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮐﺎرﯼ را ﮐﻪ روز ﺑﻪ روز ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻼ اﮔﺮ ﻋ ﺪﻩ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻳ ﮏ‬
‫در ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر واﺣﺪﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺜ ً‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ و روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫ﺁن ﮔﺎﻩ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺒﺎرت از ‪ ١٠‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎﻋﺖ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻃﻮل اﻳﻦ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ ﻣﺮزهﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و ﺧ ﻮاﻩ از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺤﺪود ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺣﺠ ﻢ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺎ ازدﻳ ﺎد ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ازدﻳﺎد ﺟﻤﻌﻴﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ رﺷ ﺪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ‪ ،‬ﺣ ّﺪ‬
‫و ﻣ ﺮزﯼ رﻳﺎﺿ ﯽ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﺠﻤ ﻮع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪،‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺣ ّﺪ و ﻣ ﺮز ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻣﮑﺎن ﺗﻄﻮﻳﻞ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ‪ . ٢٠٤‬در ﻓ ﺼﻞ ﺑﻌ ﺪ دﻳ ﺪﻩ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺷﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن ﻓﻘ ﻂ در ﻣ ﻮرد ﺁن ﺷ ﮑﻞ از اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﻣ ﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢٠٣‬در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ در ﮐﺘﺎب ﭼﻬﺎرم ﺑﺤﺚ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫∗‪ (١٦٣٢ -١٦٧٧) Spinoza, Benedictus -‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻣﻌﺮوف هﻠﻨ ﺪﯼ ﮐ ﻪ اﻧﮕﻠ ﺲ وﯼ را‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن درﺧﺸﺎن دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻘﺪﻳﻦ ﺗﻮرات اﺳﺖ و ﺑﻪ وﺣﺪت وﺟﻮد ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" -٢٠٤‬ﮐﺎر ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﻌﻨﯽ زﻣ ﺎن ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ در اﻗﺘ ﺼﺎد ) ‪ ،( economic time‬ﻋﺒ ﺎرت‬
‫ﻼ ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﻴﻢ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر روزاﻧ ﻪ ﯼ ﻳ ﮏ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن اﻧ ﺴﺎن ﻳ ﺎ ‪١٠‬‬
‫از ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎﻋﺖ‪ ...‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮد ﺣﺪودﯼ دارد‪ .‬د ره ﺮ دوران ﻣﺸﺨ ﺼﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯼ واﻗﻌﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪود ﻣﺰﺑﻮر دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ"‪.‬‬
‫)‪(„An Essay on the Political Economy of Nations“, London ١٨٢١,p. ٤٧،٤٩‬‬

‫‪١٩٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن درﺑ ﺎرﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﭼﻨ ﻴﻦ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ هﺮ ﻣﺒﻠﻎ دل ﺧﻮاهﯽ از ﭘﻮل ﻳ ﺎ ارزش ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ‪.‬‬
‫وﻗ ﻮع ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺘﺤﺎﻟﻪ اﯼ ﻣ ﺴﺘﻠﺰم وﺟ ﻮد ﺣ ّﺪاﻗﻞ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﭘ ﻮل ﻳ ﺎ ارزش ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ در دﺳ ﺖ‬
‫ﭘﻮﻟﺪار ﻳﺎ دارﻧﺪﻩ ﯼ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣ ّﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺘﻐﻴّﺮ ﻋﺒﺎرت از ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ ﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر واﺣﺪﯼ اﺳﺖ ﮐ ﻪ در‬
‫ﺗﻤﺎم ﻃ ﻮل ﺳ ﺎل روز ﺑ ﻪ روز ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردن اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺰﺑﻮر وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮد را در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﯽ داﺷﺖ و ﺑﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺗﻦ ﻣﯽ داد‪ ،‬ﺁن ﮔﺎﻩ ﺑﺮاﯼ وﯼ هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﺳ ﺎﺋﻞ‬
‫ﻼ روزﯼ ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ وﯼ ﻧﻴ ﺰ ﻓﻘ ﻂ‬
‫زﻧﺪﮔﻴﺶ ﺿﺮورت داﺷﺘﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺑﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ هﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﮑ ﺲ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ‪ ٨‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر‪ ،‬وﯼ را ﺑ ﻪ ‪ ٤‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﯽ وا‬
‫ﻣﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل اﺿﺎﻓﯽ اﺣﺘﻴﺎج دارد ﺗﺎ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺿﺎﻓﯽ راﺗﺪارﮎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫در ﻣﻮرد ﻓﺮض ﻣﺎ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺰﺑ ﻮر ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ از راﻩ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزﺷ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻳ ﮏ ﻧﻔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ هﺎﯼ ﺿﺮورﯼ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ دو ﻧﻔﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺘﺨﺪام‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣ ﻮردﯼ ه ﺪف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﯼ ﻓﻘ ﻂ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮد ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﻧ ﻪ اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫ﺛ ﺮوت‪ .‬اﻣ ﺎ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﺛ ﺮوت در ﻧﻬ ﺎد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺘ ﻀﻤﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﺰﺑﻮر ﻓﻘﻂ ﺑﺘﻮاﻧﺪ دو ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﻳﮏ ﻧﻔ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻋ ﺎدﯼ را داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و‬
‫ﻧﻴﻤﯽ از اﺿﺎﻓﻪ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺴﺘﯽ ﺣ ﺪاﻗﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﯼ ﺧ ﻮد و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺧ ﻮﻳﺶ را ﺑ ﻪ ه ﺸﺖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺗﺮﻗ ﯽ ده ﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد وﯼ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮش ﻣ ﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟ ﯽ در ﺁن ﺻ ﻮرت وﯼ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺣ ّﺪ وﺳ ﻂ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻗﺮار ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ "اﺳ ﺘﺎد ﺧ ﺮدﻩ ﭘ ﺎﺋﯽ" ﺑ ﻴﺶ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬درﺟ ﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از‬
‫رﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺁن ﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺗﻤ ﺎم وﻗﺘ ﯽ را‪ ،‬ﮐ ﻪ وﯼ‬

‫‪١٩١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺗﻤﻠ ﮏ ﮐ ﺎر‬
‫ﻏﻴ ﺮ و ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ ﺁن و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوش ﻣﺤ ﺼﻮل اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر ﺗﺨ ﺼﻴﺺ‬
‫دهﺪ ‪ . ٢٠٥‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺻﻨﻔﯽ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﮑ ﻪ از راﻩ ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ اﺳ ﺘﺎد اﺟ ﺎزﻩ داﺷ ﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر وادارد‪ ،‬از ﺗﺒ ﺪﻳﻞ اﺳ ﺘﺎدان ﭘﻴ ﺸﻪ ور ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﺎ زور ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬دارﻧ ﺪﻩ ﯼ ﭘ ﻮل ﻳ ﺎ ﮐ ﺎﻻ ﻓﻘ ﻂ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﺪل ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺣ ّﺪاﻗﻞ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻴﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﯼ وﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑ ﻴﺶ از‬

‫‪" -٢٠٥‬ﮐﺸﺎورز ) ‪ ( farmer‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺨ ﺼﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺗﮑﻴ ﻪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و اﮔ ﺮ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬

‫ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﯼ ﻣ ﻦ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺪ ﺑﺎﺧ ﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻋﺒ ﺎرت از ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ‬
‫ﻣﻮاﻇﺐ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﺮﻣﻦ ﮐﻮب ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا درﻏﻴﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﻣ ﺰدﯼ را ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد در‬
‫ﺧﻮﺷﻪ هﺎﯼ ﮐﻮﺑﻴ ﺪﻩ ﻧ ﺸﺪﻩ ﺟ ﺎ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ وﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻣ ﻮرد دروﮔ ﺮان و ﺧ ﺮﻣﻦ ﮐ ﺎران‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻧﻬﺞ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﯼ ﺑﺎﻳﺪ داﺋﻤًﺎ ﻣﻠﮏ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎزدﻳﺪ ﮐﻨﺪ و دﻗﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫ﻓﺮوﮔﺬار ﻧ ﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬واﻗﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ وﯼ از ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺗﮑ ﺎن ﻧﺨ ﻮرد ﻗﻬ ﺮًا روﯼ ﻣ ﯽ ده ﺪ"‪.‬‬
‫‪„An Inquiry into the Connection between the present Price of Provisions,‬‬
‫”‪ and the Size of Parms etc. By a Farmer‬ﻟﻨﺪن ‪ ١٧٧٣‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ .١٢‬اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺟﺎﻟﺐ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﻧﺤ ﻮﻩ ﯼ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺁن ﮐ ﺴﺎﻧﯽ را ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻳﺤًﺎ " ‪capitalist‬‬
‫‪) "farmer‬ﮐ ﺸﺎورز ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار( ﻳ ﺎ " ‪) " merchant farmer‬ﮐ ﺸﺎورز ﺑﺎزرﮔ ﺎن( ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﻧﻤ ﻮد و ﻧﻴ ﺰ درﻳﺎﻓ ﺖ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺁﻧ ﺎن در ﺑﺮاﺑ ﺮ " ‪) " amell farmer‬ﮐ ﺸﺎورز‬
‫ﺧﺮدﻩ ﭘﺎ(‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪" .‬ﻃﺒﻘﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﺪوًا ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺰﺋﯽ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﻣ ﻞ و ﺗ ﺎم‬
‫از ﺿﺮورت ﮐﺎردﺳﺘﯽ ﻣﻌﺎف ﻣﯽ ﮔﺮدد"‪.‬‬
‫‪(“Textbook of Lectures on the Political Economy of Nations: By the Rev.‬‬
‫‪Richard Jones.“ Hertford, ١٨٥٢. Lecture III. P. ٣٩).‬‬
‫)‪( a‬‬
‫‪ - ٢٠٥‬ﺗﺌﻮرﯼ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﮐﻪ در ﺷﻴﻤﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﺪوًا ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻟ ﻮران‬
‫‪ Laurent‬و ﮔﺮهﺎرت ‪ Gerhardt‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ هﻤ ﻴﻦ ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ﻗ ﺮار دارد‪ -.‬ﻣﻠﺤﻘ ﻪ ﯼ ﭼ ﺎپ ﺳ ﻮم‪ -‬ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر روﺷ ﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﻳ ﻦ زﻳﺮﻧ ﻮﻳﺲ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺷ ﺨﺎص‬
‫ﻏﻴﺮوارد در ﺷﻴﻤﯽ ﺗﺎرﻳ ﮏ اﺳ ﺖ اﺿ ﺎﻓﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﻣ ﺼﻨﻒ ﮐﺘ ﺎب در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ از "ﺳ ﺮب ه ﺎﯼ‬
‫هﻤﮕ ﻮن" ) ‪ ( Series homologues‬هﻴ ﺪرو ﮐﺎرﺑﻮره ﺎ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪوًا در ‪ ١٨٤٣‬ﺑ ﻪ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ س‪ .‬ﮔﺮه ﺎردت ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧ ﺎم ﮔ ﺰارﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ ﺳ ﺮﯼ ه ﺎ داراﯼ ﻓﺮﻣ ﻮل‬
‫‪c H‬‬
‫ﺟﺒﺮﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺧ ﺎص ﺧ ﻮد ه ﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺳ ﺮﯼ ﭘ ﺎراﻓﻴﻦ ه ﺎ‪ n, ٢n + ٢:‬و ﺳ ﺮﯼ اﻟﮑ ﻞ ه ﺎﯼ‬
‫‪c H‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪c H‬‬
‫ﻋﺎدﯼ ‪ n, ٢n + ٢ ، ٠‬و ﺳﺮﯼ اﺳﻴﺪهﺎﯼ ﭼﺮب ﻋﺎدﯼ‪ n, ٢n ٢ :‬و ﺑﺴﻴﺎرﯼ دﻳﮕﺮ از اﻳ ﻦ‬
‫‪CH‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮل ﻣﻮﻟﮑ ﻮﮐﯽ‪ ،‬ه ﺮ ﺑ ﺎر‬ ‫ﻗﺒﻴﻞ‪ .‬در ﻣﺜﺎل هﺎﯼ ﻓ ﻮق اﻟ ﺬﮐﺮ در اﺛ ﺮ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﮐﻤ ﯽ ﺳ ﺎدﻩ ‪٢‬‬
‫ﺟﺴﻢ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﮐﻴﻔﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬درﺑﺎرﻩ ﯼ ﺳﻬﻢ ﻟﻮران و ﮔﺮهﺎردت‬
‫در ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ ﺑﻪ ﺁن ﭘ ﺮ ﺑﻬ ﺎ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﮐ ﻮپ ‪ Kopp‬ﺗﺤ ﺖ‬
‫ﻋﻨ ﻮان " ‪ " Entwicklung der Chemie‬ﭼ ﺎپ ﻣ ﻮﻧﻴﺦ ‪ ١٨٧٣‬ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ٧٠٩‬و ‪ ٧١٦‬و ه ﻢ‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ اﺛ ﺮ ﺷ ﻮرﻟﻤﺮ ‪ Schorlemmer‬ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان ‪„Rise and Progress of Organic‬‬
‫“‪ Chemistry‬ﭼﺎپ ﻟﻨﺪن ‪ ١٨٧٩‬ﺻﻔﺤﻪ ﯼ ‪ ،٥٤‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪) .‬ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ(‬

‫‪١٩٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺣ ّﺪاﮐﺜﺮ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺻﺤﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ هﮕ ﻞ‬
‫در ﮐﺘﺎب ﻣﻨﻄﻖ ﺧﻮد ﮐﺸﻒ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﺳ ﺎدﻩ ﯼ ﮐ ّﻤ ﯽ‪ ،‬در‬
‫)‪(٢٠٥a‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼﻓﺎت ﮐﻴﻔﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‬
‫ﺣ ّﺪاﻗﻞ ﻣﺒﻠﻎ ارزﺷﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ دارﻧﺪﻩ ﯼ ﭘﻮل ﻳﺎ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺗ ﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار درﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﯼ ﺗﺤ ﻮل ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﺗﺤﻮل ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻨﯽ ﺧﺎص ﻣﺤﻴﻂ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻨﻮع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺁﻏﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺤ ﻴﻂ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣ ّﺪاﻗﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﻮز در دﺳﺖ اﻓﺮاد ﮔﺮد ﻧﻴﺎﻣ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻴﻦ اﻣ ﺮ ﺑ ﻮد‬
‫ﮐ ﻪ از ﻃﺮﻓ ﯽ اﻋﻄ ﺎء اﻋﺎﻧ ﺎت دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﺧ ﺼﻮﺻﯽ اﻳﺠ ﺎب‬
‫ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﭼﻨ ﺎن ﮐ ﻪ در ﻓﺮاﻧ ﺴﻪ ﯼ زﻣ ﺎن ﮐ ﻮﻟﺒﺮ ‪ Colbert‬ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮد و در ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫از اﻣ ﺎرات ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺗ ﺎ دوران ﻣ ﺎ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻧﺤ ﻮ اﻗ ﺪام ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺗ ﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﺋﯽ را ﭘ ﻴﺶ ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺷ ﻌﺒﻪ ﯼ ﺻ ﻨﻌﺖ ﻳ ﺎ از رﺷ ﺘﻪ ﯼ‬
‫ﺑﺎزرﮔ ﺎﻧﯽ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ اﻧﺤ ﺼﺎر ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ٢٠٦‬و ﭘ ﻴﺶ ﻗ ﺪﻣﺎن ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺳ ﻬﺎﻣﯽ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫***‬
‫ﻣﺎ وارد ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ ﮐﻪ در اﺛﻨﺎﯼ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫و ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻋ ﺎرض ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻳﻢ و ﻧﻴ ﺰ ﺑﻨ ﺎﺑﺮ اﻳ ﻦ در ﻣ ﻮرد ﺗﺤ ﻮﻻﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮد‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﻧﻤ ﯽ اﻳ ﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﭘ ﺎرﻩ اﯼ ﻧﮑ ﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ را در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﺘ ﺬﮐﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫در درون ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﺮﻣﺎن رواﺋﯽ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐ ﺎر ﻓﻌ ﺎل و ﻳ ﺎ ﺑ ﺮ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻣ ﺴﺘﻘﺮ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺷﺨ ﺼﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬

‫‪ -٢٠٦‬ﻣﺎرﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻣﺆﺳﺴﺎت را " ‪) " Die Gesellschaft Monopolia‬ﺷ ﺮﮐﺖ‬
‫اﻧﺤﺼﺎرﯼ( ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٩٣‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐ ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺎر ﺧﻮد را دﻗﻴﻘ ًﺎ و ﺑ ﺎ درﺟ ﻪ ﯼ ﺷ ﺪت ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺒﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم دهﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﻗﺎهﺮاﻧ ﻪ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﻣﺠﺒ ﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﺑ ﻴﺶ از ﺁن ﭼ ﻪ داﻣﻨ ﻪ ﯼ ﺗﻨ ﮓ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﺣﻴ ﺎﺗﯽ او‬
‫ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ ﮐ ﺎر اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﻏﻴ ﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﺷﻨﺪﻩ ﯼ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر و ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺶ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﮐﻠﻴ ﻪ ﯼ ﺷ ﻴﻮﻩ ه ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺎر اﺟﺒﺎرﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را از ﺣﻴﺚ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ‪ ،‬اﻧﺪازﻩ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ و ﮐﺎرﺁﺋﯽ‪ ،‬ﭘ ﺸﺖ ﺳ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﺎر را ﺗﺤ ﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻓﻨ ﯽ اﯼ ﮐ ﻪ از ﻟﺤ ﺎظ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ در ﻣﯽ ﺁورد و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽ ده ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫در ﺷ ﮑﻠﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﻣ ﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ ﯼ ﻣ ﺎ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺳﺎدﻩ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ از هﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﻧﻔﺲ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ دﻳﺪﻳﻢ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ارزش در ﻧ ﺎﻧﻮاﺋﯽ ه ﺎﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﺒﮏ دﻳ ﺮﻳﻦ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ﭘﻨﺒﻪ رﻳﺴﯽ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را از ﻧﻘﻄﻪ ﯼ ﻧﻈﺮ ﭘﺮوﺳﻪ ﯼ ﮐﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ .‬ﺁن ﮔﺎﻩ دﻳ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴ ﺴﺖ ﺑﻠﮑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ و ﻣ ﺼﺎﻟﺢ ﺳ ﺎدﻩ اﯼ‬
‫ﻼ در ﻳ ﮏ ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ دﺑ ﺎﻏﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﭼ ﺮم را ﺑ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺑ ﺎرﺁور ه ﺪف دار اوﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻣﺤﻤﻮل ﺳﺎدﻩ ﯼ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺴﺖ ﮐ ﻪ وﯼ ﭼ ﺮم‬
‫دﺑﺎﻏﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣ ﺎ روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را از ﻧﻘﻄ ﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺮ ارزش اﻓﺰاﺋ ﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ ﻣﻄﻠﺐ ﻃﻮر دﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻮرًا وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ اﻓ ﺰارﯼ‬
‫ﺑﺮاﯼ دوﺷﻴﺪن ﮐﺎر ﻏﻴﺮ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دﻳﮕ ﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻴ ﺴﺖ ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد ﺑﻠﮑﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎدﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎرﺁور ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف ﻗ ﺮار ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ وﯼ را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﯼ ﺧﻤﻴ ﺮ ﻣﺎﻳ ﻪ ﯼ روﻧ ﺪ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﻣﺨ ﺼﻮص ﺧ ﻮﻳﺶ ﻣ ﺼﺮف‬

‫‪١٩٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻋﺒ ﺎرت از ﺣﺮﮐ ﺖ وﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﯼ ارزﺷ ﯽ‬

‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ارزش اﻓﺰاﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﻮرﻩ ه ﺎﯼ ﺑﻠﻨ ﺪ و ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺷ ﺐ‬
‫ﺧﺎﻣﻮﺷ ﻨﺪ و ه ﻴﭻ ﮐ ﺎر زﻧ ﺪﻩ اﯼ ﻧﻤ ﯽ ﻣﮑﻨ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران "زﻳ ﺎن ﻣﺤ ﺾ"اﻧ ﺪ‬
‫"‪ "mere loss‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮرﻩ هﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪ و ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺟ ﺪ "ﺣ ﻖ‬
‫ﮐﺎر ﺷﺒﺎﻧﻪ ﯼ" ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﮐﺎر هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ اﺳ ﺘﺤﺎﻟﻪ ﯼ ﭘ ﻮل ﺑ ﻪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣ ﺎدﯼ ﭘﺮوﺳ ﻪ ﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ وﺳﺎﺋﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﯼ ﺳﻨﺪﯼ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ و ﺣﮑﻤ ﯽ ﺟﺒ ﺮﯼ ﺗﻠﻘ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺁن ﮐﺎر و اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎر ﻏﻴ ﺮ را ﻓ ﺮو ﮐ ﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻧ ﺸﺎن‬
‫دادﻩ ﺷ ﻮد اﻳ ﻦ واژﮔ ﻮﻧﮕﯽ ﻧﻘ ﺶ ه ﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺻ ﻔﺖ ﻣﻤﻴ ﺰﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺧ ﺎص‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر ﻣ ﺮدﻩ و زﻧ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻴﻦ ارزش و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨ ﺪﻩ ﯼ‬
‫ارزش‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ در ﺿ ﻤﻴﺮ و دﻣ ﺎغ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻣ ﻨﻌﮑﺲ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺑ ﺎز ﻣﺜ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﺁورم‪ .‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻋ ﺼﻴﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ داران اﻧﮕﻠ ﺴﺘﺎن در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪،١٨٤٨ -٥٠‬‬
‫"رﺋﻴﺲ رﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﮐﺘﺎن و ﭘﻨﺒﻪ ﯼ ﭘﺎﻳﺰﻟﯽ ‪ ،Paisley‬ﻳﮑﯽ از ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ و ﻣﺤﺘﺮم ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺆﺳ ﺴﺎت اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻏﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺷ ﺮﮐﺖ ﮐﺎرﻻﻳ ﻞ‪ ،‬ﭘ ﺴﺮان و ﺷ ﺮﮐﺎء‪ ،‬ﮐ ﻪ از ﺳ ﺎل‬
‫‪١٨٥٢‬ﺑﺮﭘﺎﺳ ﺖ و از ﻧ ﺴﻠﯽ ﺑ ﻪ ﻧ ﺴﻞ دﻳﮕ ﺮ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ هﻤ ﺎن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ادارﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد"‪ -،‬ﺧﻼﺻ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺟﻨ ﺘﻠﻤﻦ ﺳﺮﺷ ﺎر از ه ﻮش و ﻓﻬ ﻢ‪ ،‬در روزﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﮔﻼﺳ ﮑﻮ‬
‫دﻳﻠ ﯽ ﻣﻴ ﻞ "‪ ٢٥ "Glasgow Daily Mail‬ﺁورﻳ ﻞ ‪ ١٨٤٩‬ﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان‬
‫‪٢٠٧‬‬
‫ﻣﻨﺘ ﺸﺮ ﺳ ﺎﺧﺖ ﮐ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺁن ﺑﻴ ﺎن ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ ﯼ‬ ‫"ﺳﻴ ﺴﺘﻢ ﻧﻮﺑ ﺖ ﮐ ﺎرﯼ"‬
‫ﻣﻀﺤﮏ زﻳﺮﻳﻦ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪" :‬اﮐﻨﻮن ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﻀﺎرﯼ را ﮐﻪ از ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر از ‪١٢‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗ ﺮار ده ﻴﻢ‪ ...‬اﻳ ﻦ ﻣ ﻀﺎر زﻳ ﺎن ﺟ ﺪﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻮﻳ ﺎت و ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار وارد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭘ ﺲ از ﺁن ﮐ ﻪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ دار ‪١٢‬‬
‫ﻼ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ )ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﺶ( ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر ﻣﺤ ﺪود ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺁن ﮔ ﺎﻩ ﻣ ﺜ ً‬
‫هﺮ ‪ ١٢‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ دوﮎ هﺎﯼ ﻣﺆﺳﺴﻪ اش ﺑﻪ ‪ ١٠‬ﺗﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪„then every ١٢ -‬‬
‫“‪ machines or spindles, in his establishment, shrink to ١٠‬و‬

‫‪(„Rep. of Insp. Of Fact. for ٣٠th April. ١٨٤٩.“ P. ٥٩) -٢٠٧‬‬

‫‪١٩٥‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ »ﮐﺎﭘﻴﺘﺎل« ﺟﻠﺪ اول‬ ‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫اﮔ ﺮ وﯼ ﺑﺨﻮاه ﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺧ ﻮد را ﺑﻔﺮوﺷ ﺪ ﻓﻘ ﻂ ﺑﺮﺣ ﺴﺐ ‪ ١٠‬ﻋ ﺪد ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﻬ ﺎ دادﻩ‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮرﯼ ﮐﻪ ﻳ ﮏ ﺷ ﺸﻢ از ارزش ه ﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳ ﺮ ﮐ ﺸﻮر ﮐ ﻢ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺷﺪ" ‪. ٢٠٨‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻐ ﺰﯼ ﮐ ﻪ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﻣ ﻮروﺛﯽ اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻏﺮﺑ ﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ارزش‬
‫وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴ ﻞ دوﮎ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﺑ ﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺁن ادوات ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ روزاﻧﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﮐﺎر ﻣﺠﺎﻧﯽ ﻏﻴﺮ را ﺑﺒﻠﻌ ﺪ‪ ،‬ﻣﺨﻠ ﻮط‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ رﺋ ﻴﺲ ﻣﺆﺳ ﺴﻪ ﯼ ﮐ ﺎر ﻻﻳ ﻞ ﮐﻤﭙ ﺎﻧﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗ ﺼﻮر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ ﺑ ﻪ‬
‫هﻨﮕﺎم ﻓﺮوش ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ارزش دوﮎ هﺎ ﺑﻪ او ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎﯼ ارزش اﻓﺰاﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽ ﺑﺮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ در اﻳﻦ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ادوات ﻧﻈﻴ ﺮ ﺁن ﺿ ﺮورت دارد ﺑﻠﮑ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺎرﯼ را‬
‫ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت هﺮ روز از ﮐ ﺮدﻩ ﯼ ﻧﻴ ﮏ ﻣ ﺮدان ﭘ ﺎﻳﺰﻟﯽ اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‬
‫ﻏﺮﺑ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐ ﺸﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ او ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺳ ﺒﺐ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ وﯼ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ دو‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻪ ﯼ روزاﻧﻪ ﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺑﻬ ﺎﯼ ﻓ ﺮوش ه ﺮ ‪ ١٢‬دوﮎ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ او را ﺗ ﺎ ﻗﻴﻤ ﺖ ‪ ١٠‬دوﮎ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁورد!‬

‫‪ -٢٠٨‬هﻤﺎن ﺳﻨﺪ ﺻ ﻔﺤﻪ ﯼ ‪ -٦٠‬ﺑ ﺎزرس ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺘﻮارت‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد اه ﻞ اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ اﺳ ﺖ و‬

‫ﻼ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻃﺮز ﻓﮑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻳﺤًﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺎزرﺳﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻧﺎﻣ ﻪ را ﮐ ﻪ وﯼ ﺑ ﻪ ﮔ ﺰارش ﺧ ﻮد ﺿ ﻤﻴﻤﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ "ﻣﻔﻴ ﺪﺗﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ داراﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺎرﯼ )ﺗﻌﻮﻳﺾ( را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺑﻪ وﯼ دادﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و هﺪف اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭘ ﻴﺶ داورﯼ ه ﺎ و اﻧﺪﻳ ﺸﻪ ه ﺎﺋﯽ را ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﯼ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﮐﺎرﯼ وﺟﻮد دارد ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎزد"‪.‬‬

‫‪١٩٦‬‬