‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬

‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎ و ﭘﻴﮑﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫‪ -١‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫‪ -٢‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫‪ -٣‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬
‫‪ -٤‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در دوران ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪ -٥‬ﺷﻮرش ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪ -٦‬ﭘﻴﮑﺎرهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪ -١‬ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ ﻓﻘﺮزدﻩ‬
‫‪ -٢‬اﻧﻘﻼب ﻧﻮﺳﻨﮕﯽ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻزم و اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫‪ -٥‬دﻟﻴﻞ ﺷﮑﺴﺖ هﻤﻪ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺧﻮاﻩ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫‪ -٦‬ﺳﺘﻢ ﮐﺸﻴﺪﮔﯽ زن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﻬﺎد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬دوﻟﺖ‪ :‬اﺑﺰار ﭼﻴﺮﮔﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫‪ -١‬ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر و ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﻟﺖ‬

‫‪١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٢‬دوﻟﺖ در ﺧﺪﻣﺖ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ‬

‫‪ -٣‬ﺟﺒﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ و ادﻏﺎم اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‬
‫‪ -٤‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫‪ -٥‬اﻧﻘﻼب هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫‪ -٦‬وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﻳﯽ ﺗﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -١‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﯼ رﻓﻊ ﻧﻴﺎزهﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬
‫‪ -٢‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﻳﯽ‬
‫‪ -٣‬ﻗﺎﻧﻮن ارزش‬
‫‪ -٤‬ﻇﻬﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪ -٥‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -٦‬ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -٧‬ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪ -١‬ﻣﺸﺨﺼﺎت وﻳﮋﻩ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -٢‬ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -٣‬ﺗﺤﻮل دﺳﺘﻤﺰدهﺎ‬
‫‪ -٤‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -٥‬ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ذاﺗﯽ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫‪ -٦‬ﺑﺤﺮان هﺎﯼ ادوارﯼ اﺷﻴﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ -٧‬اﺗﺤﺎد و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬

‫‪٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ‬

‫‪ -١‬از رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد ﺗﺎ ﺗﻔﺎهﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‬
‫‪ -٢‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻧﮏ هﺎ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫‪ -٣‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد‬
‫‪ -٤‬ﺻﺪور ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪ -٥‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ و ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪ -٦‬ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻈﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺟﻬﺎن‬

‫‪ -١‬ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻗﺎﻧﻮن اﻧﮑﺸﺎف ﻣﺮﮐﺐ و ﻧﺎﻣﻮزون‬
‫‪ -٢‬اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ‬
‫‪" -٣‬اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﺎت" ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺷﺒﻪ‪ -‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ‬
‫‪ -٤‬ﺟﻨﺒﺶ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ‬
‫‪ -٥‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺟﺪﻳﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ هﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﻨﺸﺎء ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬

‫‪ -١‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫‪ -٢‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫‪ -٣‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺨﻴﻠﯽ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‪ -‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪ -٥‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ اول‬
‫‪ -٦‬اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‬
‫‪ -٧‬ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ‬

‫‪٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ :‬اﺻﻼﺣﺎت و اﻧﻘﻼب‬

‫‪ -١‬ﺗﮑﺎﻣﻞ و اﻧﻘﻼب در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪ -٢‬ﺗﮑﺎﻣﻞ و اﻧﻘﻼب در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫‪ -٣‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬
‫‪ -٤‬ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬
‫‪ -٥‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺰب ﭘﻴﺸﺘﺎز‬
‫‪ -٦‬اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ اﺻﻼﺣﺎت‬

‫ﻓﺼﻞ دهﻢ‪ :‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ و دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ‬

‫‪ -١‬ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁزادﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‬
‫‪ -٢‬دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪ -٣‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﯼ ﺁزادﯼ هﺎﯼ ﺑﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‬
‫‪ -٤‬اﺧﺘﻨﺎق و دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ‬
‫‪ -٥‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدهﻢ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ و اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ‬

‫‪ -١‬ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‬
‫‪ -٣‬اﻧﻘﻼب ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ١٩١٧‬در روﺳﻴﻪ‬
‫‪ -٤‬اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‬
‫‪ -٥‬اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ ‪١٩١٧‬‬
‫‪ -٦‬اﻧﻬﺪام ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در روﺳﻴﻪ‬

‫‪٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ دوازدهﻢ‪ :‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم‬

‫‪ -١‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻴﺰش هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در اروﭘﺎ ‪١٩١٨ -١٩٢٣‬‬
‫‪ -٢‬ﻇﻬﻮر ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ )دﻳﻮان ﺳﺎﻻرﯼ( ﺷﻮروﯼ‬
‫‪ -٣‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫‪ -٤‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -٥‬ﺑﺤﺮان اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم‬
‫‪ -٦‬اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدﯼ‬
‫‪ -٧‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺰم‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدهﻢ‪ :‬از ﻣﺒﺎرزات ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬

‫ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫‪ -١‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪ -٣‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ ﻓﻮرﯼ‪،‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬
‫‪ -٤‬ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫‪ -٥‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎ و اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردهﻢ‪ :‬ﺟﻠﺐ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‬

‫‪ -١‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫‪ -٢‬ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻋﻠﻴﻪ دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬
‫‪ -٣‬دﻳﻨﺎﻣﻴﮏ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﺟﺒﻬﻪ "ﻃﺒﻘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﻪ"‬

‫‪٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٤‬ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ‬

‫‪ -٥‬اﺳﺘﻘﻼل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ واﺣﺪ ﻃﺒﻘﻪ‬
‫‪ -٦‬اﺳﺘﻘﻼل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬
‫‪ -٧‬ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ زﻧ ﺎن و اﻗﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻗ ﻮﻣﯽ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ در ﻇﻬ ﻮر‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدهﻢ‪ :‬ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪ -١‬ﺁرﻣﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫‪ -٢‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻزم ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁرﻣﺎن‬
‫‪ -٣‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ‪،‬رواﻧﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ هﺪف‬
‫‪ -٤‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‪ :‬دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -١‬ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل‬
‫‪ -٢‬دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫‪ -٣‬دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ و ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ‬
‫‪ -٤‬ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻀﺎد‬
‫‪ -٥‬ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺎﻳﻞ دﻳﺎﻟﮑﺘﻴﮏ داﻧﺶ‬
‫‪ -٦‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ‪ -‬ﻣﺠﺮد و ﻣﺸﺨﺺ‬
‫‪ -٧‬ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻋﻤﻞ‬

‫‪٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺪهﻢ‪ :‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬

‫‪ -١‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫‪ -٢‬زﻳﺮﺑﻨﺎ و روﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫‪ -٣‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﮑﺮﯼ‬
‫‪ -٤‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ‪ ،‬رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ -٥‬ﺟﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺨﯽ و ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬
‫‪ -٦‬از ﺧﻮد ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ و رهﺎﺋﯽ‬

‫ﮐﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬

‫ﺁدرس اﻧﺘﺮﻧﺘﯽ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪http://www.javaan.net/nashr.htm :‬‬
‫ﺁدرس ﭘﺴﺘﯽ‪BM Kargar, London WC١N ٣XX, UK :‬‬
‫اﻳﻤﻞ‪yasharazarri@yahoo.com :‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎزﻧﻮﻳﺴﯽ‪١٣٨٠ :‬‬

‫‪٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ارﻧﺴ ﺖ ﻣﻨ ﺪل ﮐﺘ ﺎب اﻟﻔﺒ ﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﺰم را ﭘ ﻴﺶ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﺟﻬ ﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در روﻧﺪ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرﺷﺎن و درﻳﺎﻓﺖ ﺗﺠﺮﺑ ﯽ از اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم روﯼ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﻋﻤﻠ ﯽ ﭘﻴﺸ ﺮوان ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺁﺷ ﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﺑ ﺎ واﻗﻌﻴ ﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎرﺳ ﺨﺖ ﻣﺴ ﺘﻌﺪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻋﻠﻤ ﯽ و ﺑﻨﻴ ﺎﻧﯽ از ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﻣﺸ ﮑﻼت ﻧﻈ ﺮﯼ ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﺰم ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣ ﺪت ه ﺎﯼ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻓﮑ ﺮ‪ ،‬ﺑﺤ ﺚ و ﻣﻨ ﺎﻇﺮﻩ "ﺑ ﺎ ﺳ ﻮادهﺎ" را ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺟﻠ ﺐ ﮐ ﺮدﻩ در دﻧﻴ ﺎﯼ راﺳ ﺘﻴﻦ‬
‫ﺟﺪال ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺣﻞ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ در دوران ﺗﺴ ﻠﻂ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬اﺑ ﺰار اﻧﺒﺎﺷ ﺖ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻳﮑﺴ ﺮﻩ در اﺧﺘﻴ ﺎر اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻗ ﺮار دارد و اﻣﮑﺎﻧ ﺎت ﺁﻣﻮزﺷ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ در‬
‫دﺳ ﺘﺮس زﺣﻤﺘﮑﺸ ﺎن و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﻧ ﻪ وﻗ ﺖ و ﻓﺮﺻ ﺖ ﮐ ﺎﻓﯽ ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮهﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ و ‪ ...‬هﺴﺖ و ﻧﻪ ﺿ ﺮورﺗﯽ ﻋﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺸ ﻮق ﺁﻧ ﺎن ﺟﻬ ﺖ اﻳ ﻦ ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد زﻳ ﺮا ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻧ ﺎن در ﺗ ﺪوام ﮐ ﺎر ﻣﮑ ﺎﻧﻴﮑﯽ و‬
‫ﻳﮑﻨﻮاﺧﺖ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ه ﺎ و اداﻣ ﻪ ﺣﻴ ﺎت از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻓ ﺮوش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺿ ﺮورﺗﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁﻣﻮزش ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﺻﻄﻼح "ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ" وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐ ﻪ ﺁﻣ ﻮزش ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﺰم ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎدﻩ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ از ﻣﺘﻦ زﻧﺪﮔﯽ روزﻣ ﺮﻩ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮ ﺁﻣ ﺪﻩ و در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣ ﺎل ﮐﺘ ﺎب ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻨﺒ ﻪ ﻣﻬ ﻢ ﻧﻴ ﺰ دﻗ ﺖ دارد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺟﻬ ﺖ ﻓﻬ ﻢ ﮐﺎﻣ ﻞ و دﻗﻴ ﻖ از‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﯼ از دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫در "ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻌﺎرف" زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﺪان را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو ﮐﺘ ﺎب ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨ ﻮان راهﻨﻤ ﺎﯼ ﻋﻤ ﻞ و ﺑ ﺎ اﻧﺸ ﺎء ﺳ ﺎدﻩ و ﺁﺳ ﺎن ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻨ ﺪل ﺗ ﺎ ﺣ ﺪ اﻣﮑ ﺎن‬

‫‪٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم را ﺑﻄﻮر ﺗﺎم و ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ه ﻢ از دﻳ ﺪ ﻣﮑ ﺎﻧﻴﮑﯽ و‬

‫ﻳﮏ ﺟﺎﻧﺒﻪ و هﻢ از ﺑﻴﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺳﺎﺳﯽ و ﻣﺸﮑﻼت ﭘﺮهﻴﺰ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺟ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﺘ ﺎﺑﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﻳ ﺮان در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻣ ﺮوز ﺑﺴ ﻴﺎر ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬زﻳ ﺮا‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﺲ از اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺧﻮد در ﺳﺎل ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣ ﻞ در‬
‫ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻮد ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر و ﻧﻘﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮد ﺁﮔ ﺎﻩ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬اهﻤﻴ ﺖ ﻣﻮﺟﻮدﻳ ﺖ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﭘﻴﺸ ﺮوان ﭘﺮوﻟﺘ ﺮﯼ درﮎ ﺷ ﺪﻩ و ﺑﺤ ﺚ ه ﺎﯼ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ و ﻋﻤﺪﻩ اﯼ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ و ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎ در ﺟﺮﻳ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺤ ﺮان‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷ ﺪت اداﻣ ﻪ دارد و هﻴ ﺄت ﺣ ﺎﮐﻢ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﺳ ﺘﺒﺪاد را ﭼ ﺎرﻩ اﯼ‬
‫ﺟﺰ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ زﺣﻤﺘﮑﺸﺎن و ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﺣﻘﻮق دﻣﮑﺮاﺗﻴﮏ و دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﮐﻞ اﻳﻦ ﻓﺮاﺷﺪ‪ ،‬اﻗﺸﺎر وﺳﻴﻌﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮ ﺷ ﺮاﻳﻂ روﯼ ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ﺟ ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ روﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﮐﺘﺎب هﺎ و ﻣﺒ ﺎﺣﺜﯽ را ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﺰم ﺑﻠﮑ ﻪ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم را اراﺋ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو وﺟ ﻮد ﮐﺘ ﺎب راهﻨﻤ ﺎﯼ‬
‫ﻋﻤﻠ ﯽ ﮐ ﻪ از ﺟ ﺰم ه ﺎ و اﻧﺤ ﺮاف ه ﺎﯼ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﺰم ﺧ ﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺘﺎب ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل ﻣﺎرﮐﺴﻴﺰم راﺳﺘﻴﻦ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻠﻴﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ هﺎﯼ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻨﯽ ﻣﻄ ﺮح‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از اﻳﻦ رو در ﮐﺎر ﺁﻣﻮزش ﭘﻴﺸﺮوان ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﻳ ﺮان ارزش ﺑﺴ ﻴﺎر دارد‪ .‬ﻣﻨ ﺪل‬
‫ﭘﺲ از اﻃﻼع ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺘﺎﺑﺶ در ﮐﺎر ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻣ ﺘﻦ‬
‫اﻓﺰود ﮐﻪ در ﻣﺘﻮن اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )ﮐﻪ راهﻨﻤﺎﯼ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد( و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﮐﺘﺎب ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫و در ﭼﺎپ هﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺪان هﺎ اﻓﺰودﻩ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل ﻧﺰد ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺟ ﺰوﻩ و ﮐﺘ ﺎب از او ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻤﺪﻩ زﻧﺪﮔﯽ او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ ﻣﺒ ﺎرز ﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺮﯼ هﻨﻮز ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺪل از ﺳﺎل ‪ ١٩٤٦‬ﻋﻀﻮ ارﮔﺎن رهﺒﺮﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ‬
‫ﭼﻬ ﺎرم اﺳ ﺖ و ﺳ ﺎل هﺎﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﮏ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در راﻩ ﺗﺤﻘ ﻖ ه ﺪف‬

‫‪٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﺮدﻩ‪ .‬او در ‪ ٥‬ﺁورﻳﻞ ‪ ١٩٢٣‬ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪﻩ و ﺗﺎﺑﻌﻴ ﺖ ﺑﻠﮋﻳ ﮏ‬
‫را دارد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٤٠‬ﺑﻪ ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﻴﺰم ﺟﻠ ﺐ ﺷ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺣ ﺰب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘ ﺮﯼ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم ﮐﻪ دو ﺳﺎل ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻟﺌ ﻮن ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ ﭘﺎﻳ ﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎل ﺑﻌ ﺪ ﻋﻀ ﻮ ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ﻣﺮﮐ ﺰﯼ ﺑﺨ ﺶ ﺑﻠﮋﻳ ﮏ اﻳ ﻦ ﺣ ﺰب ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬
‫اﺷ ﻐﺎل اروﭘ ﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺖ ه ﺎ در ﻧﻬﻀ ﺖ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺳ ﻪ ﺑ ﺎر ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﻧﺎزﯼ هﺎ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪ و از زﻧ ﺪان ه ﺎﯼ وﺳ ﻠﻨﺒﮓ و اوﺑﺮﻓﻠ ﺪ ﮔﺮﻳﺨ ﺖ‪ .‬در ﻓﻮرﻳ ﻪ ‪١٩٤٤‬‬
‫در ﮐﻨﻔ ﺮاﻧﺲ زﻳﺮزﻣﻴﻨ ﯽ اﺣ ﺰاب اروﭘ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم ﺷ ﺮﮐﺖ ﻧﻤ ﻮد و دو ﺳ ﺎل‬
‫ﻋﻀ ﻮ دﺑﻴﺮﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺣ ﺰب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﻧﻘ ﻼب ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮔﺮدﻳ ﺪ و ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ اﻣ ﺮوز در‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن دادن ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺗﺮوﺗﺴﮑﻴﺴ ﺘﯽ در ﺳ ﻄﺢ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ و‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از اﺳ ﻨﺎد ﻋﻤ ﺪﻩ را در ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ه ﺎﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻘﺎﻳ ﺪ و‬
‫ﺑﺤﺚ هﺎﯼ ﻣﻨﺪل در ﭘﻴﺸ ﺒﺮد ﻋﻤ ﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و ﺁﻣ ﻮزش ﻧﻈ ﺮﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻳﻦ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ﺳ ﻬﻢ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ اﯼ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺪل در ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻠﮋﻳﮏ ﻣﻘﺎم ﻋﻤ ﺪﻩ اﯼ دارد‪ .‬در ﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٥٤‬ﺗ ﺎ‬
‫‪ ١٩٦٣‬ﻣﺸ ﺎور ﺷ ﻮراﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﮐ ﺎر )ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎﯼ ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﺑﻠﮋﻳﮏ( ﺑﻮد و ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﺳﻨﺪﻳﮑﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺑﻠﮋﻳﮏ از او ﺑﺎ اﺣﺘﺮام وﻳﮋﻩ ﻳﺎد‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺪل ﺣﻖ ورود ﺑﻪ ﺳﻪ ﮐﺸ ﻮر ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ﺁﻟﻤ ﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ را ﻧ ﺪارد‪ .‬در‬
‫هﺮ ﺳﻪ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ ﺿﺪﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﭘﻠ ﻴﺲ اﻣﮑ ﺎن ورود ﻣﻨ ﺪل‬
‫را ﺳﻠﺐ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺪل اﺳﺘﺎد اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁزاد ﺑﺮوﮐﺴﻞ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻘ ﺎم ﻣﺸ ﺎﺑﻪ ﺁن را در داﻧﺸ ﮕﺎﻩ ﺁزاد‬
‫ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﻘﺎﻳﺪش و ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ورودش ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺁﻟﻤﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ از اوﺳ ﻠﺐ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٨‬ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻮم اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎﻩ ﮐﻤﻴﺮﻳﺞ از ﻣﻨ ﺪل دﻋ ﻮت ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﺪرﻳﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎل هﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰوﻩ ﻣﺸﻬﻮر او ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺘﺎب درﺳﯽ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از داﻧﺸﮕﺎﻩ هﺎﯼ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻨﺪل ﮐﺘﺎب هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮﻧﺪ‪ :‬ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖﯼ)ﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ از ﺟﻠﺪ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺁن ﺗﺤ ﺖ ﻋﻨ ﻮان رﺧﺴ ﺎرﻩ ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ در‬
‫روﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ(‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﮐ ﺎرل‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴ ﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان دﻻر‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣ ﻪ ﺑ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎد ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ )ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳ ﯽ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ و ﻣﻨﺘﺸ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ(‪ ،‬در ﺁﻣ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﮐﺘ ﺎب ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﺎرل ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬ﻧﻘ ﺪ‬
‫"ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﻢ اروﭘ ﺎﺋﯽ"‪ ،‬ﺁﺛ ﺎر ﺳ ﻴﺎسﯼ )ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﺣ ﺎل دو ﺟﻠ ﺪ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﺸ ﺮ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ(‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ‪ ،١٩٧٤-٧٨‬ﭘﺎﺳ ﺦ ﺑ ﻪ ﺁﻟﺘﻮﺳ ﺮ واﻟﻨﺸ ﺘﺎﻳﻦ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺁﺛﺎر ﻋﻤﺪﻩ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺎﯼ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎ و ﭘﻴﮑﺎرهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫‪ -١‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬

‫در ﺗﻤﺎم ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﺮﻣ ﯽ از ﺛ ﺮوت و ﻗ ﺪرت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ وﺟ ﻮد دارد‪.‬‬
‫در اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺗﺨﻤ ﻴﻦ ﮐﻤﻴﺴ ﻴﻮﻧﯽ از ﻣﺠﻠ ﺲ ﺳ ﻨﺎ‪ ،‬ﮐﻤﺘ ﺮ از ﻳ ﮏ درﺻ ﺪ از‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺻﺎﺣﺐ ‪ ٨٠‬درﺻﺪ ﺳﻬﺎم هﻤﻪ ﺷﺮﮐﺖ ه ﺎ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و ‪ ٠/٢‬درﺻ ﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎ ﺑﻴﺶ از دو ﺳﻮم اﻳﻦ ﺳﻬﺎم را ﺻﺎﺣﺐ اﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،١٩٧٣‬در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎ‪٢٨ ،‬‬
‫درﺻﺪ ﺗﻤ ﺎم اﻣ ﻮال ﻗﺎﺑ ﻞ ﻓ ﺮوش در دﺳ ﺖ ﻳ ﮏ درﺻ ﺪ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ و ‪ ٥٠/٥‬درﺻ ﺪ ﺁن در‬
‫دﺳﺖ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺑ ﻮد )ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ارﻗ ﺎم ﺗﻤﺮﮐ ﺰ‬
‫ﺛﺮوت را ﮐﻤﺘﺮ از واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﺴ ﮑﻦ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ "اﻣﻮال ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮوش" ﻧﺒ ﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺟﺰﺋ ﯽ از وﺳ ﺎﻳﻞ ﺿ ﺮورﯼ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ(‪ .‬در ﺑﻠﮋﻳﮏ‪ ،‬در ﻗﺎﻋﺪﻩ اﻳﻦ ه ﺮم ﻳ ﮏ ﺳ ﻮم از اه ﺎﻟﯽ ﺟ ﺎﯼ دارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ داراﯼ‬
‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺟﺰ ﺁن ﭼﻪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﻪ ﮐﻒ ﺁوردﻩ‪ ،‬ﺧﺮج ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﭘ ﺲ اﻧ ﺪازﯼ‬
‫دارﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺛﺮوﺗ ﯽ‪ .‬در رأس اﻳ ﻦ ه ﺮم ﭼﻬ ﺎر درﺻ ﺪ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺟ ﺎﯼ دارد ﮐ ﻪ ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﺛﺮوت ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﺸﻮر را ﺻﺎﺣﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﺘﺮ از ﻳﮏ درﺻﺪ ﺑﻠﮋﻳﮑﯽ هﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻧﻴﻤﯽ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺳ ﻬﺎم ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻴ ﺎن اﻳﻨ ﺎن ‪ ٢٠٠‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ اﺧﺘﻴ ﺎر‬
‫ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﺸﻮر ﭼﻴﺮﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬در‬
‫دﺳ ﺖ دارﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬ﻳ ﮏ درﺻ ﺪ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺻ ﺎﺣﺐ ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٦٧‬درﺻ ﺪ ﺛ ﺮوت‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ درﺁﻣ ﺪ و ﺛ ﺮوت ﺗﻨﻬ ﺎ ﻳ ﮏ واﻗﻌﻴ ﺖ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﻋ ﺪم‬
‫ﺗﺴ ﺎوﯼ اﻣﮑﺎﻧ ﺎت در ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺮگ و زﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﻴ ﺰ هﺴ ﺖ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم‪،‬‬
‫در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎ‪ ،‬ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ ﮐﻮدﮐ ﺎن در ﻣﻴ ﺎن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻏﻴﺮﻓﻨ ﯽ‬
‫دو ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻣﻴ ﺰان ﻣ ﺮگ و ﻣﻴ ﺮ ﮐﻮدﮐ ﺎن در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﻣ ﺎر‬
‫رﺳﻤﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٩٥١‬ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮ ﺣﺴ ﺐ ﺗﻌ ﺪاد‬
‫ﻣﺮدﮔ ﺎن از ه ﺮ ه ﺰار ﻧ ﻮزاد ﺑ ﻪ ﻗ ﺮار ذﻳ ﻞ ﺑ ﻮد‪ :‬در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣﺸ ﺎﻏﻞ ﺁزاد‬
‫‪ ،١٩/١‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ‪ ،٢٣/٩‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﻣﻨ ﺪان ﺗﺠ ﺎرﯼ ‪،٢٨/٢‬‬
‫در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﮐﺴ ﺒﻪ ﺟ ﺰء ‪ ،٣٤/٥‬در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﭘﻴﺸ ﻪ وران )ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳﺘﯽ( ‪ ،٣٦/٤‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎهﺮ ‪ ،٤٢/٥‬در ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ دهﻘﺎﻧﺎن‬
‫و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺸ ﺎورزﯼ ‪ ،٤٤/٩‬در ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻧﻴﻤ ﻪ ﻓﻨ ﯽ ‪ ،٥١/٩‬در‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﻏﻴﺮﻓﻨﯽ و ﻣﺸﺘﻐﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻳﺪﯼ ‪ ٦١/٧‬دﻩ ﺳﺎل ﭘﺲ از ‪ ،١٩٥١‬اﮔﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ وﻣﻴﺮ در هﺮ ﻳﮏ از ﻻﻳﻪ هﺎ ﮐﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ه ﺎ ﻋﻤ ﻼ ﻣﺜ ﻞ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺧﻴ ﺮًا" روزﻧﺎﻣ ﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ ﮐ ﺎر ﺑﻠﮋﻳﮑ ﯽ ﺁزاد ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﺗﺄﺳ ﻒ ﺑ ﺎر ﭘﮋوهﺸ ﯽ ﭘﻴﺮاﻣ ﻮن‬
‫ﺁﻣﻮزش زﺑﺎن در ﻣﻴﺎن ﮐﻮدﮐﺎن را اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﻤﺒﻮده ﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺎﻧﻮادهﺎﯼ ﻓﻘﻴﺮ در دو ﺳﺎل اول زﻧﺪﮔﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ هﺎﯼ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒ ًﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮات ﭘﺎﻳ ﺪارﯼ ﺑ ﺮ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺟﺬب ﻣﻔﺎهﻴﻢ اﻧﺘﺰاﻋﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺖ هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻳ ﻦ ﮐﻮدﮐ ﺎن ﺑﺠ ﺎ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد‪.‬‬
‫ﺗ ﺄﺛﻴﺮاﺗﯽ ﮐ ﻪ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺁﻣ ﻮزش "ﺑﺮاﺑ ﺮ"‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺪون ﮐﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺒ ﺮان اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ هﺎ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻨﺜ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬واﻗﻌﻴ ﺖ ﺗﻠ ﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺣﺘ ﺎ در‬
‫دوران "دوﻟ ﺖ رﻓ ﺎﻩ ﺁور" ﻧﻴ ﺰ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻣﮑ ﺎن ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻣﻮزاره ﺎ‪،‬‬
‫ﺷﮑﺴﭙﻴﺮهﺎ‪ ،‬و اﻧﻴﺸﺘﻦ هﺎ را ﮐﻪ از ﻣﻴﺎن ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﺮدم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻣﺮوزﻩ دﻳﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟ ﻮد در ﮐﺸ ﻮر ﮐ ﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬‬
‫از اﻳ ﻦ ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﻦ ﺗﻌ ﺪاد اﻧ ﺪﮐﯽ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ‬
‫)ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﻣﻴ ﺰان ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺷ ﺪن( و ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﮐ ﻪ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح‬
‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ )ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ( زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫در دﻧﻴﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑ ﻴﺶ از ﻧﻴﻤ ﯽ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪات ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬
‫و ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ از اه ﻢ ﺁوردﻩ ه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺎﻧﺼ ﺪ و ﭘﻨﺠ ﺎﻩ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن‬
‫ﻧﻔ ﺮ اه ﺎﻟﯽ هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن از ﻓ ﻮﻻد و ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺑ ﺮق ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردارﻧ ﺪ ﺗ ﺎ ‪ ٩‬ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﺑﻠﮋﻳﮑﯽ‪ .‬درﺁﻣﺪ ﺳ ﺮاﻧﻪ واﻗﻌ ﯽ در ﻓﻘﻴﺮﺗ ﺮﻳﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺟﻬ ﺎن ﺗﻨﻬ ﺎ هﺸ ﺖ درﺻ ﺪ درﺁﻣ ﺪ‬
‫ﺳ ﺮاﻧﻪ در ﻏﻨ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ ﺷﺼ ﺖ و هﻔ ﺖ درﺻ ﺪ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺟﻬ ﺎن ﻓﻘ ﻂ‬
‫ﭘ ﺎﻧﺰدﻩ درﺻ ﺪ از درﺁﻣ ﺪ ﺟﻬ ﺎن ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ‪ .‬در هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬در ﺳ ﺎل ‪ ،١٩٧٠‬ﺗﻌ ﺪاد زﻧ ﺎﻧﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﺳ ﺮ زاﻳﻤ ﺎن در ﮔﺬﺷ ﺘﻨﺪ )در ه ﺮ ﺻ ﺪهﺰار زاﻳﻤ ﺎن( ﺑﻴﺴ ﺖ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﺸ ﺎﺑﻪ در‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺼ ﺮف روزاﻧ ﻪ ﮐ ﺎﻟﺮﯼ در هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‬
‫ﻧﺼﻒ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﮐﻪ در ﻏﺮب ﺑ ﻴﺶ از ‪ ٦٥‬ﺳ ﺎل و در ﺑﺮﺧ ﯽ‬
‫از ﮐﺸﻮرهﺎ ‪ ٧٠‬ﺳﺎل اﺳﺖ‪ ،‬در هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﯽ ﺳﺎل ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ‬

‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁن ﭼﻪ در دﻧﻴﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬در هﻤ ﻪ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ در ﭘﯽ ه ﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﯽ ﺧ ﻮرد‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ در‬
‫ﻃ ﻮل دوراﻧ ﯽ از ﺣﻴ ﺎت ﺑﺸ ﺮ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮح ﻣﮑﺘ ﻮﺑﯽ از ﺁن در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺷ ﺮح ﺳ ﻴﻪ روزﯼ‬
‫دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﺮاﻧﺴ ﻮﯼ را در اواﺧ ﺮ ﻗ ﺮن هﻔ ﺪهﻢ از ﮐﺘ ﺎب ﺷﺨﺼ ﻴﺖ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻗﻠ ﻢ ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﻩ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ "ﻻﺑﺮوﻳﺮ" ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫"ﺣﻴﻮاﻧﺎت وﺣﺸﯽ اﯼ را ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺬﮐﺮ و ﻣﺆﻧﺚ‪ ،‬رهﺎ در ﭘﻬﻨﻪ روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﻩ ﭼ ﺮوﻩ‪،‬‬
‫ﮐﻮﻓﺘﻪ و ﺳﺮاﭘﺎ ﺳﻮﺧﺘﻪ از ﺁﻓﺘﺎب‪ ،‬ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻤﺎﺟﺘﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺁن را‬

‫‪١٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣ ﯽ ﮐﺎوﻧ ﺪ‪ .‬اﻳﻨ ﺎن ﭼﻴ ﺰﯼ ﺷ ﺒﻴﻪ ﺻ ﺪاﯼ ﺁدﻣ ﯽ دارﻧ ﺪ و ه ﺮ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﮐ ﻪ راﺳ ﺖ ﻣ ﯽ اﻳﺴ ﺘﻨﺪ‬
‫رﺧﺴ ﺎرﯼ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺎن ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬و در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ اﻳﻨ ﺎن اﻧﺴ ﺎن هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷ ﺒﺎن ﮔ ﺎﻩ ﺑ ﻪ‬
‫درون ﻻﻧ ﻪ ه ﺎﺋﯽ ﻣﻐ ﺎﮎ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻣ ﯽ ﺧﺰﻧ ﺪ و از ﻧ ﺎن ﺟ ﻮ‪ ،‬ﺁب‪ ،‬و رﻳﺸ ﻪ ﮔﻴﺎه ﺎن ﺗﻐﺬﻳ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ اﻳ ﻦ ﺗﺼ ﻮﻳﺮ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺁن دوران را ﺑ ﺎ ﺟﺸ ﻦ ه ﺎﯼ ﭘ ﺮ زرق و ﺑ ﺮق ﻟ ﻮﺋﯽ‬
‫ﭼﻬ ﺎردهﻢ درﮐ ﺎخ ورﺳ ﺎﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺗﺠﻤﻠ ﯽ اﺷ ﺮاف و وﻟﺨﺮﺟ ﯽ ه ﺎﯼ ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪان‪ .‬ﭼ ﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺗﮑﺎن دهﻨﺪﻩ اﯼ از ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻴﻦ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم رﻋﻴﺘﯽ ﺑﺮ ﺁن ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﺷﺮاف ﻣﻌﻤ ﻮﻷ ﻧﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﮐﺎر و ﻳﺎ ﻧﻴﻤﯽ از ﻓﺮﺁوردﻩ هﺎﯼ دهﻘﺎﻧﺎن رﻋﻴﺖ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ اﺷ ﺮاﻓﻴﻮن‬
‫ﺑ ﺮ روﯼ زﻣ ﻴﻦ ﺧ ﻮد ﺻ ﺪهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ه ﺰاران‪ ،‬رﻋﻴ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ه ﺮ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎﻻﻧﻪ از‬
‫ﺻﺪهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ هﺰاران‪ ،‬دهﻘﺎن ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاﻣﻊ ﮐﻼﺳ ﻴﮏ ﺷ ﺮق )ﻣﺼ ﺮ‪ ،‬ﺳ ﻮﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑ ﻞ‪ ،‬ﭘ ﺎرس‪ ،‬هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﭼ ﻴﻦ و ﻏﻴ ﺮﻩ(‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟ ﻮاﻣﻌﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﮐﺸ ﺎورزﯼ اﺳ ﺘﻮار ﺑﻮدﻧ ﺪ ﻟ ﻴﮑﻦ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن زﻣ ﻴﻦ‪ ،‬ﺧ ﺎن ه ﺎ‪،‬‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮن و ﻳﺎ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺑﻮدﻧﺪ )ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دﻳﻮاﻧﻴﺎن و ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺧﺰاﻧﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ( وﺿﻊ ﺑﺮ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال ﺑﻮد‪.‬‬
‫"هﺠﻮﻧﺎﻣ ﻪ ﺣ ﺮف" ﮐ ﻪ ‪ ٣٥٠٠‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﻣﺼ ﺮ دوران ﻓﺮاﻋﻨ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﺼ ﻮﻳﺮﯼ از دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﺎﻣﻮرﻳﻦ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﯽ ﮐﻪ دهﻘﺎﻧﺎن ﻧﺎراﺿﯽ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻮذﯼ و اﻧﮕﻞ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻮﻧ ﺎن و روم ﺑﺎﺳ ﺘﺎن ﻧﻴ ﺰ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ ﺑﻨ ﺎ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﺳ ﻄﺢ واﻻﺋ ﯽ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓ ﺖ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ از اﻳ ﻦ رو ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮدﻩ ه ﺎ ﮐﻠﻴ ﻪ ﮐﺎره ﺎﯼ ﻳ ﺪﯼ را ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺰﺗﻴ ﺐ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ ﺑﺨ ﺶ زﻳ ﺎدﯼ از وﻗ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺻ ﺮف ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‪،‬‬
‫هﻨﺮﯼ‪ ،‬و ورزﺷﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٣‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺿﺮورﺗ ـﺎ" ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺜﻼ" اﺧ ﺘﻼف دﺳ ﺘﻤﺰد‬
‫ﻣﻴﺎن ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎدﻩ و ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻳ ﻦ دو را در دو ﻃﺒﻘ ﻪ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻗﺮار ﻧﻤﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﻳﺴﺖ ﮐﻪ رﻳﺸﻪ در ﺳ ﺎﺧﺘﺎر زﻧ ﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺘﻔﺎوت اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺮﺑﻮط ﺷﻮد‪ ،‬و از راﻩ ﻧﻬﺎده ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫هﺮ دورﻩ ﺗﺪوام ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻠﮋﻳﮏ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺸﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ازاء هﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﮐﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﺪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻓﺮاﻧ ﮏ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر اﻧ ﺪازد‪ .‬ﻳ ﮏ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﻪ ‪ ٢٠٠‬ﮐﺎرﮔﺮ را ﺑﮑﺎر ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد دﺳ ﺖ ﮐ ﻢ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺻ ﺪ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻓﺮاﻧﮏ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬اﻣﺎ درﺁﻣﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﻳﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ هﺮﮔ ﺰ از ‪ ٢٠٠‬ه ﺰار ﻓﺮاﻧ ﮏ در‬
‫ﺳﺎل اﻓﺰون ﺗﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﺣﺘﺎ ﭘﺲ از ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل ﮐ ﺎر و ﺑ ﺪون ﺧ ﺮج ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﮏ‬
‫ﺷﺎهﯽ از دﺳﺘﻤﺰدش ﺑﺎز هﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻮل ﺑﺴﻨﺪﻩ اﯼ ﮔﺮدﺁورد ﺗ ﺎ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎر دﺳ ﺘﻤﺰدﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻳﮑ ﯽ از وﻳﮋﮔ ﯽ ه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﻣﺴ ﺘﻤﺮ اﺟﺘﻤ ﺎع ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑ ﻪ دو ﻃﺒﻘ ﻪ اﺳﺎﺳ ﺎ"‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﻳﮑﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﻪ از راﻩ درﺁﻣ ﺪش هﺮﮔ ﺰ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ دارﻧ ﺪﻩ‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮدد و دﻳﮕﺮﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺐ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ و از راﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﻣﺠﺪد ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻮد ﺧﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﮐﻨ ﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺗﮑﻨﺴ ﻴﻦ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻘ ﺎم‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺮﮐﺖ هﺎ دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﺁﻣ ﻮزش داﻧﺸ ﮕﺎهﯽ ﻧﻴ ﺎز اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ در ﻃﻮل دهﻪ هﺎﯼ اﺧﻴﺮ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٥‬ﺗ ﺎ ‪ ٧‬درﺻ ﺪ داﻧﺸ ﺠﻮﻳﺎن در ﺑﻠﮋﻳ ﮏ ﻓﺮزﻧ ﺪان‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻬﺎدهﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ درﺁﻣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﭼ ﻪ ﺑ ﺪﻟﻴﻞ ﻧﻈ ﺎم ﺁﻣ ﻮزش ﻋ ﺎﻟﯽ‪،‬‬
‫ﻣ ﺎﻧﻊ از دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﺑﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻬﺎده ﺎ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ اداﻣﻪ ﺁن ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺷ ﮑﻞ اﻣ ﺮوزﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ‬
‫در اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ اﻏﻠ ﺐ ﺑ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ه ﺎﯼ "ﻓﺮزﻧ ﺪان ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺨﺖ ﮐﻮﺷ ﯽ ﻣﻴﻠﻴ ﻮﻧﺮ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ" ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺑﺎﻟﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻳ ﮏ ﺑﺮرﺳ ﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن دادﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮد درﺻﺪ ﻣﺪﻳﺮان ﮐﻞ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ از ﺧﺎﻧﻮادﻩ هﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﺑﺰرگ و ﻣﻴﺎﻧﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻃ ﻮل ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در‬
‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺗﺒﻠ ﻮر ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬در ه ﺮ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﺨﺸ ﺪ‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ ﺣ ﺎﮐﻢ‬
‫ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﮐﺎر دﻳﮕﺮان زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫در ﻳ ﮏ ﺳ ﻮ دهﻘﺎﻧ ﺎن و در ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‪ ،‬ارﺑﺎﺑ ﺎن و ﻣﺒﺎﺷ ﺮﻳﻦ در‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ هﺎﯼ ﺷﺮق؛‬
‫ﺑﺮدﮔﺎن و ﺑﺮدﻩ داران در ﻳﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎﺳﺘﺎن؛‬
‫رﻋﻴﺖ هﺎ و ارﺑﺎﺑﺎن ﻓﺌﻮدال در ﺳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻴﻦ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در دوران ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ اﻧ ﺪﮐﯽ از زﻧ ﺪﮔﯽ روﯼ زﻣ ﻴﻦ ﺑﺸ ﺮ را در ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از ﺁن‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ دورﻩ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗ ﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﺷ ﺎﻣﻞ دوراﻧ ﯽ از ﺣﻴ ﺎت ﺑﺸ ﺮ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻧﮕ ﺎرش و ﺗﻤ ﺪن هﻨ ﻮز‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻗﻮام ﺑﺪوﯼ ﺗﺎ اﻳﻦ اواﺧﺮ و ﺣﺘﺎ ﺗﺎ دوران ﮐﻨﻮﻧﯽ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺸ ﺮ در ﺑﺨ ﺶ ﻋﻤ ﺪﻩ دوران ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺦ از ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪ دور ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ اﺧﺘﻼف اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻴﻦ اﻳﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از اﻧﺴ ﺎن ﺷﻨﺎﺳ ﺎن از رﺳ ﻢ ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ ﺟﺸ ﻦ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﭘ ﺲ از ﺑﺮداﺷ ﺖ‬
‫ﺧ ﺮﻣﻦ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از اﻗ ﻮام ﺑ ﺪوﯼ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻧﺴ ﺎن ﺷ ﻨﺎس ﻣﻌ ﺮوف‪،‬‬
‫ﻣ ﺎرﮔﺮت ﻣﻴ ﺪ‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺟﺸ ﻦ ه ﺎ در ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﭘ ﺎﭘﻮﯼ در ﺁراﻳ ﺶ )در ﮐﻴﻨ ﻪ ﻧ ﻮ(‬
‫ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ ﮐﻪ هﻤﻪ ﺁن هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﻴﺶ از ﺣ ﺪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ ﺁوردﻩ اﻧ ﺪ ﮐﻠﻴ ﻪ‬
‫اﻋﻀ ﺎﯼ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و هﻤﺴ ﺎﻳﮕﺎن ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ دﻋ ﻮت ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و اﻳ ﻦ ﻣﻴﻬﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺁن ﻗﺪر اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑﺨ ﺶ ﻋﻤ ﺪﻩ ﻣﺤﺼ ﻮل اﺿ ﺎﻓﯽ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن رﺳ ﺪ‪ .‬وﯼ ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪،‬‬
‫"اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺸﻦ هﺎ راﻩ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺛﺮوت ﻓﺮدﯼ‪".....‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﭘﮋوهﺶ هﺎﯼ اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎس دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻨﺎم اش در ﻣﻮرد رﺳﻮم و ﻧﻈﺎم وﻳﮋﻩ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ‬
‫هﻮﭘﯽ در ﺟﻨﻮب اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺧ ﻼف ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣ ﺎ در اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﺻ ﻞ رﻗﺎﺑ ﺖ‬
‫ﻓﺮدﯼ را از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﮑﻮهﻴﺪﻩ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎم ﺑﺎزﯼ و ورزش‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن ﻗﺒﻴﻠﻪ هﻮﭘﯽ‬
‫هﺮﮔﺰ اﻣﺘﻴﺎزات را ﻧﻤﯽ ﺷﻤﺮﻧﺪ و ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ "ﺑﺮﻧﺪﻩ" ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﮐﺸ ﺎورزﯼ ﮐ ﻪ در ﺑ ﺮ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ اراﺿ ﯽ ﻣﺸﺨﺼ ﯽ اﺳ ﺖ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ هﻨﻮز ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺸﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬در اﻏﻠﺐ‬
‫اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ از زﻣ ﻴﻦ دﻳﮕ ﺮ اﻧﺠ ﺎم ﻧﻤ ﯽ ﭘ ﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ه ﺮ ﺧ ﺎﻧﻮار‬
‫ﻣﺰارﻋﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺎر در دورﻩ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﯽ رﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺰارع ﻣﮑﺮًا ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫از اﻣﺘﻴ ﺎز ﻳ ﺎﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﻳ ﺎ ﺁن ﻋﻀ ﻮ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ زﻳ ﺎن دﻳﮕ ﺮان‪ ،‬ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷ ﻮد‪ .‬از‬
‫ﭼﺮاﮔﺎﻩ هﺎ و ﺑﻴﺸﻪ زارهﺎ ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ هﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮدارﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫روﺳﺘﺎ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻘﺪان ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ زﻣ ﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ ،‬در ﺁﻏ ﺎز دورﻩ ﮐﺸ ﺎورزﯼ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ در ﻣﻴﺎن هﻤﻪ اﻗﻮام ﺟﻬﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬و اﻳ ﻦ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ در ﺁن زﻣ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺳﻄﺢ روﺳﺘﺎهﺎ هﻨﻮز ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺪار راﻳﺞ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ رﻳﺸ ﻪ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺳ ﺘﻌﺪاد و‬
‫ﻇﺮﻓﻴ ﺖ و ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ اﻓ ﺮاد ﺑﺎﻳ ﺪ ﺟﺴ ﺖ و ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣﺎﺻ ﻞ "ﺧ ﻮد ﺧ ﻮاهﯽ‬

‫‪١٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ذاﺗﯽ" اﻧﺴﺎن هﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﺷﯽ از "ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﻧﺴ ﺎن" اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘﻨ ﺪار ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫"ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﻧﺴ ﺎن"‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺳ ﺘﺜﻤﺎر هﻤﻴﺸ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴﺸ ﻪ ﻧﻴ ﺰ دوام ﻧﺨﻮاه ﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬هﻤﻴﺸ ﻪ دارﻧ ﺪﮔﺎن و ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و هﻤﻴﺸﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﺷﻮرش ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺑ ﺮ زﻣ ﻴﻦ و دﻳﮕ ﺮ اﺑ ﺰار ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫هﻴﭻ رو ﻧﺎﺷﯽ از ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و ﺗﺤ ﻮل ﻧﻬﺎده ﺎﯼ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮاهﻴﻢ دﻳﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ه ﺎ ﭼ ﺮا ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﭼﮕﻮﻧ ﻪ از‬
‫ﻣﻴﺎن ﺧﻮاهﻨﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ راﺳ ﺘﯽ‪ ،‬از زﻣ ﺎن ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن ﺑﺎره ﺎ درﻳ ﻎ‬
‫ﺧ ﻮﻳﺶ را ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﮔﺮوه ﯽ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ اش‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در دوران اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻴ ﺎن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺣﺴ ﺮت را در ﺑﻴ ﺎن ه ﺎﯼ روﻳ ﺎﻳﯽ ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﭼ ﻴﻦ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن و‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻳﻮﻧ ﺎﻧﯽ و ﻻﺗ ﻴﻦ‪ ،‬در ﺑ ﺎرﻩ "دوران ﻃﻼﺋ ﯽ" ﺁﻏ ﺎز زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑﺸ ﺮﯼ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﻴﻢ‪.‬‬
‫وﻳﺮژﻳ ﻞ‪ ،‬ﺷ ﺎﻋﺮ روﻣ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ ﮐ ﻪ در "دوران ﻃﻼﺋ ﯽ" ﻓ ﺮﺁوردﻩ ه ﺎ‬
‫ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ هﻤﮕﺎﻧﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﺳ ﺨﻦ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﻓﻴﻠﺴ ﻮﻓﺎن و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﻧ ﺎﻣﯽ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ را ﻣﻨﺸ ﺎء‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻃﺮح هﺎﻳﯽ ﺟﻬﺖ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﺁن ﻓﺮاهﻢ دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﻼﻃ ﻮن‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴ ﻮف ﻳﻮﻧ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺸ ﺎء ﺑ ﺪﺑﺨﺘﯽ ه ﺎﻳﯽ را ﺑ ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد‪ ،‬ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ وﺻﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﺣﺘ ﯽ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﻬﺮهﺎ ﺑ ﻪ دو ﺑﺨ ﺶ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮ‬

‫‪١٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻬﯽ دﺳ ﺘﺎن و ﺷ ﻬﺮ دارﻧ ﺪﮔﺎن‪ .‬و اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﻢ در ﺟﻨﮕﻨ ﺪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻓﺮﻗ ﻪ ه ﺎﯼ ﻳﻬ ﻮدﯼ ﮐ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز دوران ﻣ ﺎ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ﺑﻨﻴ ﺎن ﮔ ﺬاران‬
‫ﮐﻠﻴﺴ ﺎﯼ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﮐ ﻪ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﺳ ﻮم ﺗ ﺎ ﭘ ﻨﺠﻢ ﻣ ﻴﻼدﯼ از هﻤ ﺎن ﺳ ﻠﻮﮎ ﭘﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ه ﺮ دو از ه ﻮاداران ﺳﺮﺳ ﺨﺖ ﺑﺎزﮔﺸ ﺖ ﺑ ﻪ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺪن ﻓ ﺮﺁوردﻩ ه ﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ﺳﻦ ﺑﺎرﻧﺎب ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬هﺮﮔﺰ از داراﻳﯽ ﺧﻮد ﺳ ﺨﻦ ﻣﮕ ﻮ‪ ،‬زﻳ ﺮا هﻤ ﺎن ﻃ ﻮر ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮ از ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺿﺮورﻳﺴ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫از ﻣﺎدﻳﺎت ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺑﻬﺮﻩ ور ﺷ ﻮﯼ‪ .‬ﺳ ﻦ ﺳ ﻴﭙﺮﻳﻦ رﺳ ﺎﻻت ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ‬
‫در دﻓﺎع از ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﺁوردﻩ هﺎ در ﻣﻴﺎن هﻤﻪ اﻧﺴﺎن ه ﺎ ﺑ ﻪ رﺷ ﺘﻪ ﻧﮕ ﺎرش درﺁورد‪.‬‬
‫ﺳﻦ ژان ﮐﺮﻳﺴﺘﻮم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﺁورد‪".‬ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻳﻌﻨﯽ دزدﯼ"‪ .‬ﺣﺘﺎ ﺳ ﻦ‬
‫ﺁﮔﻮﺳ ﺘﻴﻦ ﻧﻴ ﺰ اﺑﺘ ﺪا رﻳﺸ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﺘﻴﺰهﺎ و ﺧﺸ ﻮﻧﺖ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽ دﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪهﺎ دﻳﺪﮔﺎهﺶ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺳ ﻨﺖ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻴ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ اداﻣ ﻪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻧ ﺰد ﺳ ﻦ ﻓﺮاﻧﺴ ﻴﺲ از‬
‫ﺁﺳﻴﺲ و در ﻣﻴﺎن ﭘﻴﺸﺮوان ﻧﻬﻀﺖ اﺻﻼح دﻳﻨﯽ‪ :‬ﺁﻟﺒﻴﮋﻧﻴﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺛﺎرﯼ‪ ،‬و ﺑﮑﻠﻴﻒ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺟﺎن ﺑﺎل اﻧﮑﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬از ﭘﻴﺮوان وﻳﮑﻠﻴﻒ در ﺳﺪﻩ ﭼﻬﺎردهﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪" :‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻨ ﺪﮔﯽ‬
‫را از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮد و ﺗﻤ ﺎم اﻧﺴ ﺎن ه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺳ ﺮوران ﻣ ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﻣﺼ ﺮف ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ...‬ﺁن ه ﺎ ﺷ ﮑﻮﻩ ﺷ ﺎن را‬
‫ﻣﺪﻳﻮن ﮐﺎر ﻣﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬در دوران ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺷ ﺎهﺪ دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮ ﺷ ﺪن ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻃ ﺮح ه ﺎ‪ ،‬ﺟﻬ ﺖ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺧ ﻮاﻩ‪ ،‬هﺴ ﺘﻴﻢ‪ .‬از اﻳ ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ اﻧ ﺪ ﺁﺛ ﺎر زﻳ ﺮ‪:‬‬
‫"ﻧﺎ ﮐﺠﺎ ﺁﺑﺎد" اﺛﺮ ﺗﻮﻣﺎس ﻣﻮر)اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‪" ،‬ﺷﻬﺮ ﺁﻓﺘﺎب" اﺛ ﺮ ﮐﺎﻣﭙ ﺎﻧﻼ)اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎﺋﯽ(‪ ،‬ﺁﺛ ﺎر‬
‫وراس داﻟ ﻪ و "وﺻ ﻴﺖ ﻧﺎﻣ ﻪ ژان ﻣﻴﺴ ﻠﻴﺮ" و "ﻗﻮاﻋ ﺪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ" ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣﺮﻟ ﯽ‬
‫)ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ(‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در ﮐﻨﺎر اﻳﻦ ﺷﻮرش اﻧﺪﻳﺸﻪ هﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺷﻮرش هﺎﯼ واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﯼ ﻧﻴ ﺰ رخ دادﻩ اﺳ ﺖ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧﻴ ﺰش ه ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺳ ﺘﻢ ﮐ ﺶ ﺑ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت‬
‫ﺳ ﺘﻤﮕﺮ‪ .‬ﺗ ﺎرﻳﺦ هﻤ ﻪ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزاﺗﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ را از هﻢ ﻣﯽ درد‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﭘﻴﮑﺎرهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﭘﻴﮑﺎره ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﻴ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ و ﻃﺒﻘ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬و ﻳ ﺎ ﻣﻴ ﺎن ﺧ ﻮد‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ در ﮐﺪام ﺟﺎﻣﻌﻪ و در ﭼﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ از‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁن ﺟﺎﻣﻌﻪ رخ دهﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺨﻮد ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﺟﻮاﻣ ﻊ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺑ ﻪ "ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁﺳ ﻴﺎﻳﯽ" )اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﺷ ﺮق ﺑﺎﺳ ﺘﺎن(‬
‫ﺷﻮرش هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ رخ داد‪.‬‬
‫در ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻴﺎم هﺎﯼ ﺑﯽ ﺷﻤﺎر دهﻘﺎﻧﯽ اﻧﮓ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﭘﻴﮑ ﺮﻩ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ه ﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻳﯽ ﺑﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﭼﻴﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻮﺑﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪ .‬ژاﭘﻦ ﻧﻴﺰ ﺷ ﺎهﺪ ﺗﻌ ﺪاد ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ‬
‫ﻗﻴﺎم هﺎﯼ دهﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﺳﺪﻩ هﺠﺪم‪ ،‬ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻮﻧﺎن و روم ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻳﮏ ردﻩ ﭘﯽ در ﭘﯽ از ﺷ ﻮرش ه ﺎﯼ ﺑﺮدﮔ ﺎن ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن را اﺳﭙﺎرﺗﺎﮐﻮس رهﺒﺮﯼ ﮐﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻮرش ه ﺎ در ﺳ ﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ‬
‫روم ﺳﻬﻢ ﺑﺴﺰاﺋﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺁزاد ﭘﻴﮑﺎرهﺎﯼ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ دهﻘﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﺪهﮑﺎر و ﺗﺠﺎر رﺑﺎﺧﻮار‪ ،‬ﺑﻴﻦ دارﻧﺪﮔﺎن و ﺑﯽ ﭼﻴﺰان درﮔﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ارﺑﺎﺑ ﺎن ﻓﺌ ﻮدال را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺁزاد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺮدﻩ ﮐ ﺎﻻﻳﯽ اﺳ ﺘﻮار ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗ ﺮار داد‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ در دورن اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ه ﺎ ﭘﻴﺸ ﻪ وران در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺗﺠ ﺎر‪ ،‬و ﭘ ﺎرﻩ اﯼ از ﭘﻴﺸ ﻪ وران ﺷ ﻬﺮﯼ در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫دهﻘﺎﻧﺎن اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﻴﺎن اﺷﺮاﻓﻴﺖ‬
‫ﻓﺌ ﻮدال و دهﻘﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ در ﭘ ﯽ ره ﺎﻳﯽ ﺧ ﻮد از ﻳ ﻮغ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ در ﮔﺮﻓ ﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﻳﻦ ﺳﺘﻴﺰهﺎ را در ﻣﺒﺎرزات ژاﮐ ﺮﯼ ه ﺎ در ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ وات‬

‫‪٢١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗ ﺎﻳﻠﺮ در اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ هﻮﺳ ﻴﺖ ه ﺎ در ﺑ ﻮهﻢ‪ ،‬و ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ دهﻘ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺪﻩ‬
‫ﺷﺎﻧﺰدهﻢ در ﺁﻟﻤﺎن ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ و هﺠ ﺪﻩ ﺑ ﺎ ﭘﻴﮑﺎره ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﻴ ﺎن اﺷ ﺮاﻓﻴﺖ و‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻣﻴ ﺎن اﺳ ﺘﺎدان ﭘﻴﺸ ﻪ ور و ﺷ ﺎﮔﺮدان ﺷ ﺎن‪ ،‬ﻣﻴ ﺎن ﺑﺎﻧ ﮏ داران و ﺑﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ از ﻳﮏ ﺳﻮ و ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎدﻩ ﺷ ﻬﺮهﺎ از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬و ‪ ...‬ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزات ﮔﺸ ﺎﻳﻨﺪﻩ دورﻩ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ‪ ،‬و ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪ -١‬ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ ﻓﻘﺮزدﻩ‬

‫ﺑﺸﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺮزﮔ ﯽ از هﺴ ﺘﯽ ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد را در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻓﻘ ﺮ ﻣﻔ ﺮط ﺑﺴ ﺮﺁوردﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺸ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﻏ ﺬاﯼ ﻻزم ﺟﻬ ﺖ اداﻣ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮد را ﺟ ﺰ از راﻩ ﺷ ﮑﺎر‪،‬‬
‫ﻣﺎهﻴﮕﻴﺮﯼ و ﮔﺮدﺁورﯼ ﻣﻴﻮﻩ از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﮕﺮﯼ ﻓﺮاهﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﮕﻠﯽ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫اﺳ ﺎس زﻳﺴ ﺖ او را ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ داد‪ ،‬ﭼﻴ ﺰﯼ ﺑﻴﻔﺰاﻳ ﺪ‪ .‬او ه ﻴﭻ اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑ ﺪوﯼ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﯽ اﻧ ﺪازﻩ‬
‫دﺷﻮار‪ ،‬ﺑﻘﺎﯼ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬هﻤﻪ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ در اﻣ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﮐﺎر هﺮ ﮐﺲ ﺑﺮاﯼ زﻧﺪﻩ ﻧﮕﻬﺪاﺷ ﺘﻦ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬در ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﺑﺮﺗ ﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﺸﯽ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺤﻄﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧ ﺪﻩ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﻗﺒﻴﻠﻪ را از اﻣﮑﺎن ﮐﺎر ﮐﺮد ﻋﺎدﯼ ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻩ‪ ،‬از اﻳﻦ رو ﺑﻨﻴﺎن ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻘﺎﯼ ﺟﻤﻊ را از‬
‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻣﯽ دارد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻳﻦ دورﻩ از اﻧﮑﺸﺎف ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑﺸ ﺮﯼ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮاﺑﺮﯼ در درون ﺟﻤﺎﻋﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻧﻬﺎده ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در ‪ ٤٢٥‬ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﺑ ﺪوﯼ هﺎﺑﻬ ﺎوس‪ ،‬وﻳﻠ ﺮ‪ ،‬وﮐﻴﻨﺰﺑ ﺮﮎ‪،‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎس اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﺒﻮد ﮐﺎﻣﻞ ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در هﻤ ﻪ ﻗﺒ ﺎﻳﻠﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫ﮐﺸﺎورزﯼ ﺑﯽ اﻃﻼع ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٢‬اﻧﻘﻼب ﻧﻮﺳﻨﮕﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺮﺑﺮط ﺑﻪ ﻓﻘﺮ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑ ﺎ رﺷ ﺪ ﻓ ﻦ زراﻋ ﺖ و ﭘ ﺮورش‬
‫دام دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼب اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺣﻴﺎت ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻓﻦ زراﻋﺖ و‬
‫ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ اﮐﺘﺸ ﺎف ﻣﻬ ﻢ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺦ )ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻓﻨ ﻮن ﮐ ﻮزﻩ ﮔ ﺮﯼ و ﺑﺎﻓﻨ ﺪﮔﯽ( را‪،‬‬
‫ﻣﺪﻳﻮن زﻧﺎن هﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ دورﻩ‪ ،‬از ﺣ ﺪود ‪ ١٥‬ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد در ﭼﻨ ﺪ ﻧﻘﻄ ﻪ ﺟﻬ ﺎن‪ -‬ﺑ ﻪ اﺣﺘﻤ ﺎل‬
‫ﻗﻮﯼ ﻧﺨﺴﺖ در ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺻ ﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻨﻬ ﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻳ ﺮان و ﺗﺮﮐﺴ ﺘﺎن‪ -‬ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و ﺑ ﻪ‬
‫ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﺣﯽ ﻣﺼ ﺮ‪ ،‬هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﭼ ﻴﻦ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎل ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ و ﺳ ﻮاﺣﻞ ﺷ ﻤﺎﻟﯽ درﻳ ﺎﯼ‬
‫ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧ ﻪ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ را اﻧﻘ ﻼب ﻧﻮﺳ ﻨﮕﯽ ﻧﺎﻣﻴ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﺮا ﮐ ﻪ در‬
‫دورﻩ اﯼ از ﻋﺼ ﺮ ﺣﺠ ﺮ رخ داد ﮐ ﻪ اﺑ ﺰار اﺻ ﻠﯽ ﮐ ﺎر اﻧﺴ ﺎن از ﺳ ﻨﮓ ﺗﺮاﺷ ﻴﺪﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ )ﻳﻌﻨﯽ در واﭘﺴﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ(‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻧﻮﺳﻨﮕﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺧ ﻮد اﻧﺴ ﺎن را ﻋﻤﻠ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ اﺧﺘﻴﺎردار ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻮد ﺷﺪ‪ .‬واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺪوﯼ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﮐ ﺎهﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و اﻣﮑﺎن اﻳﺠﺎد ذﺧﻴﺮﻩ ﻏﺬاﻳﯽ ﻓﺮاهﻢ ﺁﻣﺪ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن ﺑﻨﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻋ ﺪﻩ اﯼ از اﻋﻀ ﺎﯼ‬
‫ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را از ﺿ ﺮورت ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد ﺁزاد ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧ ﻮﻋﯽ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐ ﺎر‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺨﺼﺺ ﻣﺸ ﺎﻏﻞ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر اﻧﺴ ﺎن را‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ داد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﺼﺺ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪوﯼ هﻨﻮز ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐ ﻪ‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘﻮﻳﻨ ﺪﮔﺎن اﺳ ﭙﺎﻧﻴﻮﻟﯽ در ﺑ ﺎرﻩ ﺳ ﺮخ ﭘﻮﺳ ﺘﺎن ﻗ ﺎرﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ در ﺳ ﺪﻩ‬
‫ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪" ،‬اﻳﻨ ﺎن )اﻧﺴ ﺎن ه ﺎﯼ ﺑ ﺪوﯼ( ﻣ ﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺗﻤ ﺎم وﻗ ﺖ ﺧ ﻮد را‬
‫ﺻﺮف ﮔﺮدﺁورﯼ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺟ ﺰ اﻳ ﻦ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮔﺮﻓﺘ ﺎر ﭼﻨﮕ ﺎل ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﺷﺪ‪".‬‬

‫‪٢٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٣‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻزم و اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ داﺋﻤ ﯽ و ﻣﻌﺘﻨﺎﺑ ﻪ ﻣ ﻮاد ﻏ ﺬاﺋﯽ اﺿ ﺎﻓﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﺪوﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دﮔﺮﮔ ﻮن ﺷ ﺪ‪ .‬ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣ ﺎزاد ﻏ ﺬاﺋﯽ ﻧﺴ ﺒﺘﺎ" ﮐ ﻢ و در روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺑﺮاﺑﺮﮔﻮن ﺟﻤﺎﻋﺖ روﺳﺘﺎﻳﯽ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺪاد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻐﺬﻳ ﻪ ﭼﻨ ﺪ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ و ﻣﺄﻣﻮر ﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪ‪ -‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ اوﺿﺎﻋﯽ ﮐﻪ در روﺳﺘﺎهﺎﯼ هﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﺮاﯼ‬
‫هﺰاران ﺳﺎل ﺑﺮﻗﺮار ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﺎن ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و ﻳ ﺎ رؤﺳ ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣ ﺎزاد را از روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﻳﮑﺠﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻳ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺸ ﮑﺮاﻧﻪ ﺑﻬﺒ ﻮد روش ه ﺎﯼ ﮐﺸ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﺎزاد در‬
‫ﺧﻮد روﺳﺘﺎ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮاهﻢ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﺳ ﻴﺮاﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺟﻨﮓ ﻳﺎ راهﺰﻧ ﯽ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﮓ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬و ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧﺒ ﻮد ﻏ ﺬا ﮐﺸ ﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬اﮐﻨﻮن از اﻳﻦ ﻣﺎزاد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮐﻨﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮراﮎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪان ﮔﻤ ﺎردﻩ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺁﻏ ﺎز ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ در ﻳﻮﻧ ﺎن‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﻣﺎزاد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﺬﻳ ﻪ ﮐﺎهﻨ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﻣ ﺄﻣﻮران دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮاﻧﻴﻦ و‬
‫ﭘﺎدﺷﺎهﺎن ﺑﮑﺎر رود‪ .‬و اﻳﻦ ﭼﮕ ﻮﻧﮕﯽ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ در اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﺷ ﺮق‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎن )ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬هﻨﺪوﺳﺘﺎن‪ ،‬و ﭼﻴﻦ( ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر )ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﺨﺼ ﺺ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ‬
‫ﻣﻬ ﺎرت ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ( را ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮﺁوردن‬
‫ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﮑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻزم‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ ﺿﺮورﯼ ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﻪ ﺑﺪون ﮐ ﺎر ﺁن ه ﺎ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﻼﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب‪ -‬اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ :‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺎزاد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﮐ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺎت دارا ﺁن را ﺿﺒﻂ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫هﺎﻳﺨﻞ هﺎﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻬﺮهﺎ را در دﻧﻴﺎﯼ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭼﻨ ﻴﻦ وﺻ ﻒ‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪" :‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺟﻤﻌﻴﺖ در ﻣﺮاﮐﺰ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮﯼ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ‪ ....‬ﻗﺸﺮﯼ ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ‬
‫ﮐ ﻪ از ﻗﺒ ﻞ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت )ﻳﻌﻨ ﯽ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺿ ﺒﻂ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺎر ﮐﺸ ﺎورزﯼ‪ -‬ﻣﻨ ﺪل( زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﮐﺎهﻨﺎن‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻴﻦ و اﺷﺮاف را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨ ﺪان‪ ،‬ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ و‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳ ﻂ اﻳ ﻦ ﻻﻳ ﻪ ﻣﻤﺘ ﺎز ﺗﻐﺬﻳ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻊ اﻓﺰود‪".‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ و ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ‪ -‬ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ دوﻟ ﺖ را ﻣﻮﺟ ﺐ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬دوﻟ ﺖ ﻧﻬ ﺎد اﺻ ﻠﯽ ﺟﻬ ﺖ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ از‬
‫ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟ ﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻏﺼ ﺐ وﺳ ﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﻘﺎت دارا‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت را اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻇﺒﻂ اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺨﺸ ﯽ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ از راﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﺋﻤﯽ ﺗﺪوام ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﻨﺪﯼ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ دورﻩ اﯼ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﺮا‬
‫ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد دو ﮐ ﺎر ﮐ ﺮد اﺳﺎﺳ ﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﮐﺮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﮐ ﺎرﮐﺮد‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ‪ ،‬از هﻢ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ هﻤﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎ" ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﺪت زﻣ ﺎن ﻧ ﺎﭼﻴﺰﯼ را ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺟﻬ ﺖ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و اﻧﺒ ﺎر ﮐ ﺮدن‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻓﻨﻮن ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ )هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﺰ ﮐﺎرﯼ(‪ ،‬و ﻳ ﺎ ﺟﻬ ﺖ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﺷ ﻴﻮﻩ دار‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ ﺻﺮف ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰوﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬وﻗﺖ ﻓﺮاﻏﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮاﯼ ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺳ ﺎزد ﺗ ﺎ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺧ ﻮد را وﻗ ﻒ هﻤ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﻳﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ رﺷ ﺪ ﺑ ﺎﺁورﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﺎر را ﺗﺴ ﻬﻴﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ زﻣﺎن ﻓﺮاﻏﺖ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻠﻮم )ﺳﺘﺎرﻩ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫هﻨﺪﺳﻪ‪ ،‬ﺁب ﻧﮕﺎرﯼ‪ ،‬ﻣﻌﺪن ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ ،‬و ﺧﻂ ﻧﮕﺎرﯼ را ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺟﺪاﻳﯽ آﺎر ﻓﻜﺮﯼ و آﺎر ﻳﺪﯼ‪ ،‬آﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ دوران ﻓﺮاﻏﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت هﻤﮕﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ از ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ هﻤ ﻪ اﻋﻀ ﺎﯼ ﺧ ﻮد اﺟ ﺎزﻩ ده ﺪ‬
‫ﺧﻮد را وﻗﻒ ﮐﺎر ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ )ﮐﺎرﮐﺮده ﺎﯼ اﻧﺒﺎﺷ ﺘﯽ(‪ ،‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت ﻧﺸ ﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻬﺎﯼ ﮔﺰاﻓﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ دوران‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﺎت دارا ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از اﻣﺘﻴﺎزات رﺷﺪ ﺑﺎرﺁورﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻏﻢ هﻤﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﻓﻦ و داﻧﺶ در ﻃ ﻮل ﭼﻬ ﺎر ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫ﺁﻏﺎز ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗﺎ ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اوﺿﺎع ﻳﮏ دهﻘﺎن هﻨﺪﯼ‪ ،‬ﭼﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺼﺮﯼ ﻳﺎ‬
‫ﺣﺘﺎ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ و اﺳﻼوﯼ ﺑﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮑﺮد‪.‬‬

‫‪ -٥‬دﻟﻴﻞ ﺷﮑﺴﺖ هﻤﻪ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺧﻮاﻩ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‬

‫ﺗﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎزاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪،‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﺁزاد ﮐ ﺮدن ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ از ﮐﺎره ﺎﯼ ﻃﺎﻗ ﺖ ﻓﺮﺳ ﺎ‪ ،‬ﺗﮑ ﺮارﯼ و ﻣﮑ ﺎﻧﻴﮑﯽ ﺑﺴ ﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬هﺮ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮﯼ از ﻧﻮ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ از ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﺤﮑ ﻮم ﺑ ﻪ ﺷﮑﺴ ﺖ اﺳ ﺖ و ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ دو راﻩ ﺣ ﻞ ﺑ ﺮاﯼ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻋﻤﺪًا از ﻣﻴﺎن ﺑﺒﺮد و ﺑ ﻪ ﻧﻬﺎﻳ ﺖ ﻓﻘ ﺮ اوﻟﻴ ﻪ ﺑ ﺎز ﮔ ﺮدد‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﺑﺎرﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻦ و اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬هﻤﺎن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارد داﻣﻦ ﺧﻮاهﺪ زد‪.‬‬
‫ب‪ -‬و ﻳ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ از ﻃﺒﻘ ﻪ داراﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ از دارﻧ ﺪﮔﺎن ﺳ ﻠﺐ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫و اﻳﻦ هﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ را ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻃﻐﻴﺎن ﺑﺮدﮔﺎن روﻣﯽ ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ اﺳ ﭙﺎرﺗﺎﮐﻮس‪ ،‬و‬

‫ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺮﻗﻪ هﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﯽ و ﺻﻮﻣﻌﻪ هﺎ‪ ،‬و در ﻃﻐﻴ ﺎن ه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺎﭘﯽ دهﻘﺎﻧ ﺎن‬
‫در دوران اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﭼﻴﻦ‪ ،‬و در اﻧﻘﻼب ﺗﺎﺑﻮرﻳﺖ هﺎ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻮهﻢ در ﻗﺮن ﭘ ﺎﻧﺰدهﻢ و‬
‫ﻧﻴ ﺰ در ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻬ ﺎﺟﺮﻳﻦ ﺑ ﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁوردﻧ ﺪ‪ ،‬و دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ روﺷﻨﯽ دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺎن وﺿﻊ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﻋﻠﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﺑ ﺎرﻩ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ ﺷ ﺪﻳﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬ﻓﻘ ﺮ روﺳ ﻴﻪ در ﻓ ﺮداﯼ اﻧﻘ ﻼب و ﻧﺎﺑﺴ ﻨﺪﮔﯽ ﺳ ﻄﺢ اﻧﮑﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬اﻧﺰواﯼ اﻧﻘﻼب در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ ﺷﮑﺴ ﺖ اﻧﻘ ﻼب در اروﭘ ﺎﯼ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪.١٩١٨-٢٣‬‬
‫هﺪف ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺧﻮاﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﻓﻘ ﺮ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑﺮاﺳ ﺎس‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ اﺳﺘﻮار ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﺎن ﺳ ﻄﺤﯽ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‬
‫ﮐﻪ رهﺎﻳﯽ هﻤ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن را از ﮐ ﺎر اﺟﺒ ﺎرﯼ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺪازﻩ ﮐﺎﻓﯽ وﻗﺖ ﻓﺮاﻏﺖ ﺑﺪه ﺪ ﺗ ﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ وﻇ ﺎﻳﻒ ادارﻩ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ )ﮐﺎرﮐﺮد اﻧﺒﺎﺷﺖ( را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﭘﺎﻧﺰدﻩ هﺰار ﺳﺎل اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻزم ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن درﺟ ﻪ‬
‫از ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻮﻟﻴﺪ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺗﺼﻮر راﻩ ﺣ ﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺟﻬ ﺖ رﻓ ﻊ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺷ ﻮد؟ ﺟ ﻮاب در اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﻬﻔﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‪ ،‬ﻣ ﺎداﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت دارا‬
‫اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﺷ ﮑﻞ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺷ ﮑﻞ ارزش ﻣﺼ ﺮف ﺗﺼ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺼ ﺮف ﺷﺨﺼ ﯽ ﺁﻧ ﺎن‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣﺼ ﺮﻓﯽ ﻏﻴﺮﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬و رﺷ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﮐ ﻪ‬
‫ﺧﻮاهﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﺁﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎهﻨ ﺎن و ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺧ ﺎور ﺑﺎﺳ ﺘﺎن؛ ﺑ ﺮدﻩ داران ﻳﻮﻧ ﺎن و روم ﺑﺎﺳ ﺘﺎن‪ ،‬اﺷ ﺮاف و‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ اﯼ‪ ،‬ﭼﻴﻨﯽ‪ ،‬هﻨﺪﯼ‪ ،‬ژاﭘﻨﯽ‪ ،‬و ﻋﺮب‪ ،‬و اﺷﺮاﻓﻴﻮن ﻓﺌﻮدال ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ‬

‫‪٢٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻴﻦ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﯽ و ﭘﻮﺷ ﺎﮎ ﺗﺠﻤﻠ ﯽ و ﺁﺛ ﺎر هﻨ ﺮﯼ در‬

‫دژهﺎ و ﮐ ﺎخ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد اﻧﺒ ﺎر ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺗﻤ ﺎﻳﻠﯽ ﺑ ﻪ ﮔﺴ ﺘﺮش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼ ﺮف‬
‫ﺷﺨﺼ ﯽ و ﮔ ﺮدﺁورﯼ اﺷ ﻴﺎء ﺗﺠﻤﻠ ﯽ ﺣ ﺪ ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣﻄﻠﻘ ﯽ دارد )ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﯼ از اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ را‬
‫ﻣﯽ ﺗ ﻮان در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ ﺟﺰاﻳ ﺮ ه ﺎواﺋﯽ دﻳ ﺪ‪ .‬در ﺁن ﺟ ﺎ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮًا در ﺷﮑﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﻳﯽ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺷﺨﺼ ﻴﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻓ ﺮاد‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ وزن ﺁﻧﺎن دارد(‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﮑﻞ ﭘﻮل‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﮑﻞ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ راﺑﺨ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬و هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن اﺷﻴﺎء ﻣﺼ ﺮﻓﯽ‬
‫ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ هﻢ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﮑ ﺎر رود‪،‬‬
‫ﺑﺎرﯼ ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﻦ زﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬در رﺷ ﺪ ﻧﺎﻣﺤ ﺪود‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻻزم ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮد هﻤ ﻪ اﮐﺘﺸ ﺎﻓﺎت‬
‫ﻋﻠﻤ ﯽ در زﻣﻴﻨ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﺳﺘﻢ ﮐﺸﻴﺪﮔﯽ زن‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﻬﺎد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫ﺑﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ اوﻟﻴ ﻪ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎ وﮐ ﻼن ه ﺎ و اوﻟ ﻴﻦ اﺷ ﮑﺎل ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﺳ ﺘﻮار ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻘﻪ دﻳﮕﺮ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮدﻩ دارﯼ(‪ ،‬ﻳﮏ دوران اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬
‫ﻼ ﻇﻬ ﻮر ﻧﮑ ﺮدﻩ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دوراﻧﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﻨﻮز ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻤﻪ دارا ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﻴﮑﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻨﻘﺪ اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎ ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ‬
‫ﺻﺮﻓ ًﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺮح و اوﺻﺎف ﻣﺘﻌﺪد ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ در اﺳﺎﻃﻴﺮ‪ ،‬اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬و ﻳﺎ در‬
‫ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ادﻳﺎن "ﺑﺪوﯼ" ﺁﻣﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﯽ ﻧﺒ ﺮدﻩ اﻳ ﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ اﻃ ﻼع ﻣ ﺎ از اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﺟﻮاﻣﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس رواﺑﻂ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ اﻣ ﺮوزﻩ هﻨ ﻮز در ﭘ ﺎرﻩ اﯼ‬
‫از ﻧﻮاﺣﯽ اﻓﺮﻳﻘﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳ ﺘﻮارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻧ ﻊ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻣﺮوزﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ دادﻩ اﻧ ﺪ‪ -‬و در‬

‫‪٢٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻤ ﺎم ﮐﺸ ﻮرهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ اوﻟﻴ ﻪ هﻨ ﻮز در ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺻ ﻮرت ﺑﻨ ﺪﯼ‬

‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﻧﻬﺎد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ و ﺳﺘﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﺘﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣ ﺮد ﺑ ﻪ‬
‫زن وارد ﻣﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻨﻮﻧﯽ از اﻧﮑﺸﺎف ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﺘﻢ ﮐﺸ ﻴﺪﮔﯽ زن هﻤﻴﺸ ﻪ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺳ ﺘﻢ ﮐﺸ ﻴﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ از‬
‫"ﺗﻘﺪﻳﺮ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ" ﮐﻪ ﺑ ﻪ زﻳ ﺎن ﺟ ﻨﺲ ﻣﺆﻧ ﺚ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﺷﻮاهﺪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺒﻴﻦ ﺁﻧﺴﺘﮑﻪ وﻳﮋﮔﯽ ﺑﺎرز ﺟﻮاﻣﻊ ﮐﻼن هﺎﯼ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺴﺎوﯼ ﺑﻴﻦ زن و ﻣﺮد ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮاهﺪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ اﻳ ﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺪوﯼ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬واﺿ ﺢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻳ ﮏ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ‬
‫از ﺟﻮاﻣ ﻊ زﻧ ﺎن ﺣﺘ ﺎ از ﻧﻈ ﺮ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧﻘﺸ ﯽ ﺑﺮﺗ ﺮ را اﻳﻔ ﺎء ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻋﺘﻘ ﺎد ﺑ ﻪ‬
‫"رب اﻟﻨﻮع )زن( ﺑﺮﮐﺖ" ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺮواﯼ ﺑﻬﺸ ﺖ ﮐ ﻪ در ﻃﻠ ﻮع ﮐﺸ ﺖ و زرع ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫زن ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪ و هﻤﻪ ﺟﺎﮔﻴﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪهﺎ ﺧﺪاﻳﺎن )ﻣﺮد( ﻣﺘﻌﺪدﯼ )و ﺳﭙﺲ ﻳﮏ ﺧﺪاﯼ‬
‫ﻣﺮد واﺣﺪ( ﺟﺎﯼ اﻳﻦ اﻟﻬﻪ زن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ‬
‫ﺻﺮﻓﺎ" ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻧﻘﻼب در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎزﺗﺎب اﻧﻘﻼب در زﻣ ﻴﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ‬
‫در ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣ ﺬهﺒﯽ ﺧ ﻮد ﻧﺘﻴﺠ ﻪ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ رواﺑ ﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮد و زن ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﻈﺮ اول ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ واﻗﻌﻴﺘﯽ ﻣﺘﻀﺎد ﺟﻠﻮﻩ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺴﻠﻂ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫زن‪ ،‬هﻤﺎﻧﻄﻮرﻳﮑ ﻪ از ﻧﻘ ﺶ ﻣﻬ ﻢ او در ﮐ ﺎر ﺑ ﺮ روﯼ زﻣ ﻴﻦ )در اﻧﻘ ﻼب ﻧﻮﺳ ﻨﮕﯽ(‬
‫ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎزﮔﺸﺎﯼ دوران اﻧﻘﻴﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اش ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﮐﺸ ﺎورزﯼ اوﻟﻴ ﻪ‪ ،‬زن ﻣﻨﺒ ﻊ دوﮔﺎﻧ ﻪ اﺻ ﻠﯽ ﺛ ﺮوت ﻗﺒﻴﻠ ﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﺻ ﻠﯽ ﻏ ﺬا‪ ،‬و ه ﻢ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ راﻳﻨ ﺪﻩ اﻧﺴ ﺎن‪ .‬ﭼ ﺮا ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﺗ ﺪارﮎ‬
‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﻏﺬاﺳ ﺖ ﮐ ﻪ رﺷ ﺪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﻪ ﻳ ﮏ ﺧﻄ ﺮ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻣﺰﻳ ﺖ‬
‫ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺤﺴ ﻮب ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬از اﻳﻨ ﺮو زن ﺷ ﻴﺌﯽ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻤﻠ ﮏ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زن در دورﻩ ﺷﮑﺎر و ﮔﺮدﺁورﯼ ﻣﻴﻮﻩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻬﺮ رو‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ اﻧﻘﻴﺎد ﻻزم ﺑﻮد ﮐﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﯼ ﻣﺒﺎرزات و ﺗﺤ ﻮﻻت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﻣﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑﻌﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﺣﻤ ﻞ اﺳ ﻠﺤﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در‬
‫اﻧﺤﺼ ﺎر ﻣ ﺮدان ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ه ﺎﯼ ﻓ ﺮاوان در ﻣ ﻮرد ﺁﻣ ﺎزون ه ﺎ ) زﻧ ﺎن‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﯼ اﺳﻄﻮرﻩ اﯼ(‪ -‬ﮐﻪ در هﻤﻪ ﻗﺎرﻩ هﺎ هﻨﻮز هﻢ دﻳ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ -‬ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‬
‫ﮐﻪ هﻤﻴﺸﻪ هﻢ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺗﺴ ﻠﻂ رواﺑ ﻂ ﭘ ﺪر ﺳ ﺎﻻرﯼ ﻻزم‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زن‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﻮاﻋ ﺪﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ازدواج و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺷ ﺪن‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ هﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﭘﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮑﺸﺎف و ﺳﭙﺲ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺷ ﺎهﺪ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﭘ ﺪر‬
‫ﺳ ﺎﻻرﯼ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺷ ﮑﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﺷ ﮑﻞ ﺧ ﻮد را‪ -‬ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ﭘﻴﺎﭘﯽ‪ -‬در ﺑﺨﺶ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻬﺎد ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ را از ﻃﺮﻳﻖ وراﺛﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﺳ ﺘﻢ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﺶ )از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﮐﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺟ ﺰ‬
‫اﻃﺎﻋ ﺖ ﮐﻮرﮐﻮراﻧ ﻪ دﺳ ﺘﻮرهﺎﯼ "ﻣ ﺎﻓﻮق" ﻧﻴﺴ ﺖ( را ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ‬
‫ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ﻣﻮارد ﺑﻴﺸ ﻤﺎر ﺗﺒﻌ ﻴﺾ ﻋﻠﻴ ﻪ زﻧ ﺎن در ﮐﻠﻴ ﻪ ﺟﻨﺒ ﻪ ه ﺎﯼ ﺣﻴ ﺎت‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻬ ﺎت اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺗﻌﺼ ﺒﺎت رﻳﺎﮐﺎراﻧ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻮع ﺗﺒﻌﻴﺾ را ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺣﻔ ﻆ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ هﻤ ﻮارﻩ ﺑﺨﺸ ﯽ ﺟﺪاﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ از اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣ ﺎﮐﻢ‬
‫ﺗﻤ ﺎم ﻃﺒﻘ ﺎت دارا ﮐ ﻪ در ﭘ ﯽ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻇﻬ ﻮر ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳﻨ ﺮو‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻌﺼﺒﺎت در ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﻮﻧﺪﻩ ه ﻢ ﻧﻔ ﻮذ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از‬
‫ﺟﻤﻠ ﻪ در اذه ﺎن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻳ ﺎ در دوران ﺑﻌ ﺪ از‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫دوﻟﺖ‪ :‬اﺑﺰار ﭼﻴﺮﮔﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫‪ -١‬ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر و ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﻟﺖ‬

‫در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﺑ ﺪوﯼ‪ ،‬ﮐﺎره ﺎﯼ ادارﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ هﻤ ﻪ اﻋﻀ ﺎﯼ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﺟ ﺮا ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻮدﻧﺪ و هﻤﻪ در ﮔﺮد هﻢ ﺁﻳﯽ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﺎﻋﺖ و‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺁن ﺑﺎ دﻧﻴﺎﯼ ﺧﺎرج را ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻣ ﯽ ﺟﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺸ ﻤﮑﺶ ه ﺎﯼ دروﻧ ﯽ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤ ًﺎ اوﺿﺎع در اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ هﺎﯼ ﺑﺪوﯼ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻗ ﻮﻣﯽ ﻳ ﺎ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﯼ‬
‫ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺎل دﻟﺨﻮاﻩ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد و زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺸﻤﮑﺸﯽ ﺑﻮد داﺋﻤﯽ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ .‬و اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫ﺁداب و رﺳ ﻮم و ﻗﻮاﻋ ﺪ ﻣﺮﺳ ﻮم در ﺣ ﻞ و ﻓﺼ ﻞ ﮐﺸ ﻤﮑﺶ ه ﺎﯼ داﺧﻠ ﯽ و ﺧ ﺎرﺟﯽ‬
‫ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﮑﺎر ﺑﺮدﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺁداب و رﺳ ﻮم و ﻗﻮاﻋ ﺪ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺟﻬ ﻞ و‬
‫ﺗﺮس و ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﺳﺤﺮوﺟﺎدو ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﻧﻤ ﻮد اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻣﺤﺪودﻩ ﺷﻨﺎﺧﺖ هﺎ و اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﺶ ﺑﻄﻮر اﺷﺘﺮاﮐﯽ ‪.‬‬
‫از اﻳ ﻦ رو‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻃ ﺮز ﺗﻠﻘ ﯽ درﺳ ﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ "اﺟﺘﻤ ﺎع"‪" ،‬ﺗﺸ ﮑﻞ اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ‬
‫ﻼ ﻳﮑﺴ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ و در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺣﻴ ﺎت ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺟﻤﻠﮕ ﯽ ﺑﻄ ﻮر‬
‫اﻧﺴ ﺎﻧﯽ"‪ ،‬و "دوﻟ ﺖ" ﻋﻤ ً‬
‫ﻻﻳﻨﻔﮏ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺑﺸﺮ هﺰاران ﺳﺎل ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺖ از دوﻟ ﺖ در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﯽ زﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دوﻟﺖ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺎرﮐﺮده ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ هﻤ ﻪ اﻋﻀ ﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ در اﺧﺘﺼﺎص ﮔﺮوهﯽ ﻣﺠﺰا از اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻤﺎﻋﺖ درﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫‪-‬ارﺗﺶ ﻣﺠﺰا از ﺗﻮدﻩ ﻣﺴﻠﺢ ﻣﺮدم‪.‬‬
‫‪ -‬ﻗﻀﺎﺗﯽ ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻗﻀﺎوت ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺗﻮدﻩ ﻣﺮدم ﺑﺮ هﻤﻨﻮﻋﺎﻧﺸﺎن را ﺑﺨﻮد ﺗﺨﺼ ﻴﺺ‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮاﻧﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎهﺎن و اﺷﺮاﻓﻴﺖ ﻣﻮروﺛﯽ‪ ،‬ﺟﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن و رهﺒﺮان ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬رهﺒﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻮدﻩ و هﻤﻴﺸﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺁﻧﺎن اﻣﺮﯼ ﻣﻴﺴ ﺮ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪" -‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ" )ﮐﺸﻴﺸ ﺎن‪ ،‬روﺣ ﺎﻧﻴﻮن‪ ,‬اﺳ ﺘﺎدان‪ ،‬ﺧ ﻂ ﻧﻮﻳﺴ ﺎن‪،‬‬
‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن و ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒﻪ( از ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﻟﺖ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ دوﮔﺎﻧﻪ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻳﮑ ﯽ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻣ ﺪاوم اﻓﺰوﻧ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از اﺟﺘﻤﺎع را از ﺟﺒﺮ اﻧﺠﺎم ﮐ ﺎر ﺟﻬ ﺖ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣﻌ ﺎش ﺧ ﻮد ره ﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و از اﻳﻨﺮو ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻓ ﺮاهﻢ ﺁﻣ ﺪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را وﻗ ﻒ‬
‫اﻣﻮر اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺣ ﺬف ﺑﺨ ﺶ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ را از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن زﻣﺎن ﺣﻖ هﻤﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -٢‬دوﻟﺖ در ﺧﺪﻣﺖ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ‬

‫اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐﺎرﮐﺮده ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﺟﻤﺎﻋ ﺎت ﺑ ﺪوﯼ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد و از ﻳ ﮏ دورﻩ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺼﻮرت ﺣﻖ وﻳﮋﻩ ﮔﺮوهﯽ ﺟﺪا از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم درﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﺸ ﺎﻧﻪ اﻳﺴ ﺖ‬
‫ﺑﺮ وﺟﻮد اﻓﺮادﯼ ﮐﻪ از ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒ ﯽ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﺗ ﺎ اﻓ ﺮاد ﻃﺒﻘ ﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﺪﻩ از ﺷ ﺮﮐﺖ در‬
‫اﻣ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮدن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﺤﻤﻴ ﻞ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺤ ﺮوم‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎهﺪ ﻣﺜﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ارﺗﺶ و ﺗﺴﻠﻴﺤﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﻏﺼﺐ اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺨﺸ ﯽ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬در‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﻗﺒﺎﻳ ﻞ و روﺳ ﺘﺎهﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎﻳﯽ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻣ ﺎ ﺷ ﺎهﺪ وﻗ ﻮع ﻣﺠ ﺪد‬
‫هﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﺑﻮدﻳﻢ ﮐ ﻪ در ﺁﻏ ﺎز ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ دوﻟ ﺖ در ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﺧﺎور )ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﻟﻨﻬ ﺮﻳﻦ‪ ،‬اﻳ ﺮان‪ ،‬ﭼ ﻴﻦ‪ ،‬هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ( ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ‪ :‬ﺗﺤ ﻒ‪،‬‬
‫هﺪاﻳﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺁﻏﺎز ﺑﺸﮑﻞ ﮐﻤﮏ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و از روﯼ ﺧﻴﺮ ﺧﻮاهﯽ ﻣﻴ ﺎن ﺧﺎﻧﻮاره ﺎ‬
‫رد و ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺻﻮرت اﺟﺒﺎرﯼ ﺑﺨﻮد ﻣﯽ ﮔﻴﺮد و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺧ ﺮاج‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴ ﺎت‬
‫و ﺑﻴﮕﺎرﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺼﺎدرﻩ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺗﻀﻤﻴﻨﯽ هﻢ ﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﺑ ﺎ زور اﺳ ﻠﺤﻪ‬
‫ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﺋﯽ از اﻓ ﺮاد ﻣﺴ ﻠﺢ‪ -‬ﻣﻬ ﻢ ﻧﻴﺴ ﺖ ﺁن ه ﺎ را ﺳ ﺮﺑﺎز‪ ،‬ﭘﻠ ﻴﺲ‪،‬‬
‫ﻏﺎرﺗﮕﺮ‪ ،‬ﻳﺎ دزد ﺑﻨ ﺎﻣﻴﻢ‪ -‬زارﻋ ﺎن و داﻣ ﺪاران)ﺑﻌ ﺪهﺎ ﭘﻴﺸ ﻪ وران و ﺑﺎزرﮔ ﺎن( را ﻣﺠﺒ ﻮر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎن را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮد ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ ﭼﺸ ﻢ ﺑﭙﻮﺷ ﻨﺪ‪.‬از اﻳﻨﺮوﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺁﻧﺎن ﻣﺴﻠﺢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و از ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻳﻮﻧ ﺎن و روم ﺑﺎﺳ ﺘﺎن اﺳ ﻠﺤﻪ داﺷ ﺘﻦ ﺑﺮدﮔ ﺎن ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﻣﻤﻨ ﻮع ﺑ ﻮد‪ .‬وﺿ ﻊ رﻋﺎﻳ ﺎﯼ‬
‫ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻴ ﺎﻧﻴﻦ و دهﻘﺎﻧ ﺎن ژاﭘ ﻦ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺑﺮدﮔ ﺎن‬
‫اﻏﻠﺐ هﻤﺎن اﺳﺮاﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ زﻧﺪﻩ ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دهﻘﺎﻧﺎن ﺗﺤﺖ‬
‫ﻳﻮغ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻏﻠﺐ هﻤﺎن ﺳﺎﮐﻨﻴﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ هﺎﯼ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺨﻦ‪،‬‬
‫اﻳﻨﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﻓﺮاﺷﺪﯼ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻠﻊ ﺳﻼح ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺗﺤﮑ ﻴﻢ اﻧﺤﺼ ﺎر اﺳ ﻠﺤﻪ در‬
‫دﺳﺖ ﻓﺎﺗﺤﺎن‪ ،‬ﺣﺎﮐﻤﺎن و ﻣﻠﺘﺰﻣﻴﻦ ﺁن هﺎ را ﺑﺒﺎر ﺁورد‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ‪ ،‬ﻓﺮدرﻳ ﮏ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑﺪرﺳ ﺘﯽ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ دوﻟ ﺖ را ﺑ ﻪ "دﺳ ﺘﻪ اﻓ ﺮاد ﻣﺴ ﻠﺢ"‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﯽ ﺷﮏ دوﻟﺖ اﻓﺰون ﺑﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ و ﺧﻠ ﻊ ﺳ ﻼح ﮐ ﺮدن‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎرﮐﺮده ﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴ ﺰ دارد‪ .‬اﻣ ﺎ در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮐﺮد دوﻟ ﺖ‬
‫اِﻋﻤﺎل زو ِر ﺑﺨﺸﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺨﺸﯽ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﭼﻴﺰ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮ ﻧﻬﺎد‬
‫)ﺗﺰ( ﺑﻮرژوا‪ -‬ﻟﻴﺒﺮال ﺻﺤﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ دوﻟﺖ از ﻳﮏ "ﻗﺮار داد" و ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ "ﭘﻴﻤ ﺎن"‬

‫‪٣٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺁزاداﻧ ﻪ ﺁن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﻧﺸ ﺎﻧﮕﺮ ﺁن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ زور و ﻗﻬﺮﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺪﻩ ﻗﻠﻴﻠﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﻴﺪاﻳﺶ دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ اﺟﺎزﻩ اداﻣﻪ دادن ﺑﻪ ﺗﺼﺮف اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫را ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬هﻤﻴﻦ ﺗﺼﺮف اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ هﺰﻳﻨﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫دوﻟﺘ ﯽ را ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﻣﻘ ﺪار اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤ ﺎن‬
‫ﻧﺴ ﺒﺖ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر دوﻟ ﺖ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در ﺑ ﺮ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ ﺗﻌ ﺪاد ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ ﺳ ﺮﺑﺎز‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨ ﺪ وﯼ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﭘﺮداز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﮑﺸﺎف دوﻟﺖ در ﺳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻴﻦ ﻓﺌﻮداﻟﯽ ﺿﻮاﺑﻂ ﺁن را ﺑﯽ ﭘﺮدﻩ ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺳ ﺎزد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺌﻮداﻟﻴﺴﻢ در اوج ﺧﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﻳ ﮏ از اﺷ ﺮاف ﻓﺌ ﻮدال "در ﺣﻴﻄ ﻪ اﻣ ﻼﮎ‬
‫ﺧﻮد"‪ ،‬رﺋﻴﺲ ارﺗﺶ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﺎﻟﻴﺎت‪ ،‬ﺿﺮب ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ و ادارﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮور زﻣ ﺎن ﮐ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﻣ ﻼﮎ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ وﺳ ﻌﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ و ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﻣﻴ ﺎن‬
‫اﺷﺮاف ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ‪ ،‬و ﻗﺪرت دوﮎ هﺎ و ﮐﻨﺖ هﺎ ﺑﺮ ﭘﻬﻨﻪ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﻋﻤﺎل هﻤﻪ اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﻓﺮد ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﮔﺸﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع در ﻣ ﻮرد ﺷ ﺎهﺎن و‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮران ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻓﺮادﯼ ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺠﻠ ﯽ زﻧ ﺪﻩ ﺟ ﺪاﺋﯽ اﻳ ﻦ ﮐﺎرﮐﺮده ﺎ ﮔﺮدﻳﺪﻧ ﺪ‪ :‬ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﻨﺼﺒﺎن‪ ،‬ﺳﺮداران‪ ،‬وزﻳﺮان‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻴﺎن و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺳﯽ رﻳﺸﻪ ﻟﻐﺎت هﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ وزرا در ﺁﻏﺎز ﺑﺮدﻩ و ﻳﺎ رﻋﻴﺖ ارﺑﺎﺑﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﺣﺎﻟﺖ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺟﺒﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ و ادﻏﺎم اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‬

‫هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ‪ ،‬دوﻟﺖ دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺖ و هﺮ ﭼﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪرت ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ در وهﻠﻪ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﺒﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ هﻤﻪ دوﻟﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺧ ﻮد را‬
‫ﻣﻨﺤﺼ ﺮًا ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﺒ ﺮ ﻣﺤ ﺪود ﺳ ﺎزد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﻧ ﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻨﺎﭘ ﺎرت ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻧﻴﺰﻩ هﻤ ﻪ ﮐ ﺎر‬

‫‪٣٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮐﺮد ﺟﺰ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁن ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﯼ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ از راﻩ ﻗﻬﺮ ﻣﺴ ﻠﺤﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ ،‬در وﺿﻊ ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ داﻳﻤﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﻣﻨﺘﻬﯽ درﺟﻪ ﺑﺤﺮان‪ ،‬ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاﯼ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻘﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻣ ﺪﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ اﻋﻀﺎﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺤﺖ ﻳﻮغ اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﺗﺼ ﺮف‬
‫اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻗﻠﻴﺖ را ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ اﻣ ﺮﯼ اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺟ ﺎوداﻧﯽ‪ ،‬و ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﻖ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬از هﻤﻴﻦ روﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻋﺎﻣﻞ اﺧﺘﻨ ﺎق ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ ادﻏ ﺎم‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎرﮐﺮد را "ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ" ﺑﻌﻬﺪﻩ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از وﻳﮋﮔ ﯽ ه ﺎﯼ اﻧﺴ ﺎن اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻘ ﺎﯼ ﺣﻴ ﺎﺗﺶ را ﺟ ﺰ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﮐ ﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﺪ و اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮﻗﺮارﯼ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻟﺰوم رد و ﺑﺪل ﮐﺮدن ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺗﮑﻠﻢ ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎن ه ﺎ را‬
‫اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد‪ ،‬اﻧﮑﺸ ﺎف ﺁﮔ ﺎهﯽ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸ ﻪ‪ ،‬و "ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁرا" را‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ هﻤﻪ ﮐﻨﺶ هﺎﯼ ﻣﻬﻢ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺸﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزﺗﺎب اﻳﻦ ﮐ ﻨﺶ ه ﺎ در‬
‫ﺿﻤﻴﺮ او هﻤﺮاﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎزﺗﺎب هﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻳﮑﺴﺮﻩ ﺧﻮدﺑﺨﻮدﯼ رخ ﻧﻤﯽ‬
‫دهﻨ ﺪ‪ .‬اﻓ ﺮاد ﻓ ﯽ اﻟﺒﺪاه ﻪ ﺁرا ﺗ ﺎزﻩ اﺑ ﺪاع ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ اﻓ ﺮاد ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺁراﺋ ﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫ﻣﺪرﺳ ﻪ ﻳ ﺎ در ﮐﻠﻴﺴ ﺎ ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬و اﻓ ﺰون ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺁراﺋ ﯽ ﮐ ﻪ از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‪،‬‬
‫رادﻳﻮ‪،‬ﺁﮔﻬﯽ هﺎ و ﻳﺎ روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟ ﺎرﯼ‬
‫ﺁرا و ﻧﻈﺎم ﭘﻨﺪارهﺎ ﮐﻪ ﺁن را اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود ﺑﻮدﻩ و ﺗ ﺎ ﺣ ﺪود زﻳ ﺎدﯼ‬
‫در اﻧﺤﺼﺎر اﻗﻠﻴﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در هﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻟﻴ ﻞ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ‬
‫اﻣﺮ اﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺑ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ واﺑﺴ ﺘﮕﯽ‬
‫ﻣ ﺎدﯼ دارﻧ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻴ ﺎﻧﻴﻦ هﺰﻳﻨ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺷ ﺎﻋﺮان‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷ ﺎن و ﻓﻴﻠﺴ ﻮﻓﺎن را‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻤ ًﺎ اﺷ ﺮاف و ﮐﻠﺴ ﻴﺎ)ﮐ ﻪ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از اﺷ ﺮاف‪ ،‬ﺧ ﻮد ﺑﺰرﮔﺘ ﺮﻳﻦ ﻣﺎﻟ ﮏ ﻓﺌ ﻮدال ﺑ ﻮد(‬
‫ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ .‬زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ اوﺿ ﺎع اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ دﮔﺮﮔ ﻮن ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔ ﺎن و‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪاران‪ ،‬ادب‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ و هﻨﺮ را در ﭘﻨﺎﻩ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣ ﺎدﯼ‬

‫‪٣٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻋﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪ .‬ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﺮ راﺳ ﺖ واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻇﻬﻮر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻄ ﻮل اﻧﺠﺎﻣﻴ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ‬
‫ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺮاﯼ "ﺑ ﺎزار ﺁزادﯼ" ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاران ﺁﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ هﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﺮدش ﺟﺰ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷ ﮑﻞ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺟﺘﻤ ﺎع‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺗﺜﺒﻴ ﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﭼﻴ ﺰ دﻳﮕ ﺮﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﺷ ﮑﻞ ﻏﺎﻟ ﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ را ﺣﻤﺎﻳ ﺖ و‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ را دارد‪ ،‬و ﻣﺬهﺐ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪﮔﺎن ﻣﯽ ﺁﻣ ﻮزد‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮد را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ .‬ﺁرﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺣﺎﮐﻢ از راﻩ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺎن‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﻴﻤﯽ از ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺳﺮورﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ را ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﮐﻨﻨ ﺪ )ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺰ ﮔﻮﺗﻪ ﮐﻪ در دوران اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ﻋﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺗ ﺪوﻳﻦ ﺷ ﺪ و ﻣﻄ ﺎﺑﻖ‬
‫ﺁن‪ ،‬اﻏﺘﺸﺎﺷﯽ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﮑﺎر ﻋﻠﻴﻪ ﺑﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪ ﺣﺘ ﺎ از ﺧ ﻮد ﺑ ﯽ ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ‬
‫وﺧﻴﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺧﻼﻗﯽ‪ :‬ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﻪ هﻢ ﻧﺰﻧﻴﺪ(‪.‬‬

‫‪ -٤‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬

‫هﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺣﺎﮐﻢ ه ﺮ دوراﻧ ﯽ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫وﺟﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﻮد در اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﮐﻠﯽ و ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎدﻩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺳﻪ ردﻩ اﺻﻠﯽ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻋﻘﺎﻳﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺁن دوران اﺳﺖ و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ؛‬
‫‪ -‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﮐﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺷﮑﺴﺖ ﺧ ﻮردﻩ‪ ،‬از ﻣﺴ ﻨﺪ ﻗ ﺪرت ﺑ ﺮ اﻓﺘ ﺎدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫ﻟﻴﮑﻦ هﻨﻮز ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻔﻮذﯼ دارﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺑﺎزدارﻧ ﺪﻩ ﺁﮔ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫هﻤﻮارﻩ در ﭘﺲ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎدﯼ ﮔﺎم ﺑﺮﻣﯽ دارد‪ .‬ﭘﺨﺶ و ﻧﻔ ﻮذ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ‬
‫از روﻳﺪادهﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ ﺻﻮرت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯼ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻏﺎﻟﺐ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪-‬ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﻮﻳﻦ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺗﮑﻮﻳﻦ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﭼﻪ هﻨﻮز ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪ اﺳ ﺖ‬
‫وﻟﯽ ﭘﻴﮑﺎر ﺑﺮاﯼ ره ﺎﺋﻴﺶ را ﺁﻏ ﺎزﮐﺮدﻩ و ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺳ ﺘﻤﮕﺮان را ﺑﺮاﻧ ﺪازد‬
‫ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﮐﻢ ﺧﻮد ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺳﺘﻢ ﮔﺮان رهﺎﻳﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در اﻳ ﻦ ﻣ ﻮرد ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺳ ﺪﻩ ﻧ ﻮزدهﻢ ﺑﺴ ﻴﺎر ﮔﻮﻳﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺪﻩ ﻧ ﻮزدهﻢ ﺗ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﺁن‪ ،‬ﺑ ﻮرژوازﯼ اﻧﺪﻳﺸ ﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق داﻧ ﺎن‪،‬‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﭘﺮدازان‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴ ﻮن‪ ،‬و ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﺧ ﻮد را دارد‪ .‬اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‬
‫اﺷﺮاف ﻧﻴﻤﻪ ﻓﺌﻮدال را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ از ﻣﺴﻨﺪ ﻗﺪرت ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ و اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﺎﻧﺪان ﺑ ﻮرﺑﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ در ﺳ ﺎل ‪ ١٨١٥‬دو ﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﻧﻤ ﯽ رﺳ ﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ژرف اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺁﻧ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺟﺎﻧﺒ ﺪارﯼ ﺑ ﯽ ﺣ ﺪ و ﺣﺼﺮﺷ ﺎن از روﺣﺎﻧﻴ ﺖ‪ ،‬ﺗ ﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دهﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺑﺎز ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ه ﺎﯼ اﺷ ﺮاﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺮ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﻳﯽ از ﺑ ﻮرژوازﯼ و‬
‫ﻻﻳﻪ هﺎﻳﯽ از ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ )دهﻘﺎﻧﺎن( و ﺣﺘﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺠﺎ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در هﻤﻴﻦ هﻨﮕﺎم و در ﮐﻨﺎر اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ و اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻧﻴﻤ ﻪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﮑﻮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮوان ﺑﺎﺑﻮف و ﺑﻼﻧﮑﻴﺴﺖ هﺎ‪ ،‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﻃﺮﻓ ﺪاران ﭘ ﺮودن و اﺷ ﺘﺮاﮐﻴﻮن ﻣ ﺎ را ﺑ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ و ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ وﺻ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬اﻧﻘﻼب هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫هﺮ اﻧﺪازﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺗﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﺳ ﻠﻄﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﮐﻤﺘ ﺮ ﺑ ﻪ‬
‫زﻳﺮ ﺳﻮال ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﻪ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ ﻣﺤ ﺪودﯼ ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻨﻴ ﺎن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ -‬ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﻳ ﺎ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ -‬را ﻣﻮرد ﺳﻮال ﻗﺮار ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬هﺮ اﻧ ﺪازﻩ ﺛﺒ ﺎت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻳ ﮏ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣﺘﺰﻟ ﺰل ﺗ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﺳ ﻠﻄﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣ ﻮرد ﺳ ﻮال ﻗ ﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﺎ درﺟﻪ اﯼ رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳ ﻦ ﺳ ﻠﻄﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺷ ﺪﻩ و ﺳ ﺘﻢ زدﻩ دﻳﮕ ﺮ اﻳ ﻦ ﺳ ﻠﻄﻪ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان اﻣ ﺮﯼ‬

‫داﻳﻤ ﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ و ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ ﻗﺒ ﻮل ﻧﮑ ﺮدﻩ و دﻳﮕ ﺮ اﺟ ﺎزﻩ ﻧﺪهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺟﺒ ﺮ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ‬
‫ﺣﺎﮐﻤﺎن ﺁن هﺎ را ﻣﺮﻋﻮب و ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ دﻳﮕﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ اﯼ را ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﻳ ﻦ ﺣﺎﮐﻤﻴ ﺖ اﺳ ﺖ ﻧﭙﺬﻳﺮﻧ ﺪ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ و ﻣﻌﻨ ﻮﯼ ﻻزم را ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﮔﺮد ﺁورﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ هﺎﯼ ژرف اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ را ﺑﺒﺎر ﻣﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫وﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻃ ﯽ ﻳ ﮏ دورﻩ ﻣﺸ ﺨﺺ اﻣﮑ ﺎن اﻧﮑﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ و‬
‫ﺛﺮوت ﻣﺎدﯼ اﺟﺘﻤﺎع را ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن در راﻩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁن هﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ اﯼ ﺑﺪل ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎ رواﺑ ﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬در ﺗﺼﺎدم ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬اﻳﻨﺴﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اﺻﻠﯽ هﻤﻪ اﻧﻘﻼب ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻳﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ را ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺑﺮﮐﻨﺎرﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ از ﻗﺪرت دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ هﻤ ﺮاﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﺟ ﻪ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﮐﻠ ﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ و ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ ﺁن ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در دﺳ ﺖ ﻣﺠ ﺎﻟﺲ‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺒ ﻪ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﺑ ﻮرژوازﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺠﻠ ﺲ ﺷ ﻮرا در اﻧﻘ ﻼب هﻠﻨ ﺪ ﻗ ﺪرت ﻓﻴﻠﻴ ﭗ دوم‬
‫اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﻳﯽ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد‪ .‬در اﻧﻘﻼب ‪ ،١٦٤٩‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺘﺒﺪاد ﭼﺎرﻟﺰ اول را از‬
‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺟﻮرج ﺳﻮم را ﺑﺮ ﺳﻴﺰدﻩ اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ از ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺮد‪ .‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻗﺪرت ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻮرﺑﻦ را ﻣﻨﻬﺪم ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در ﺿ ﻤﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧﻴ ﺰ هﺴ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ه ﺮ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ اﻟﺰاﻣﺎ" اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻪ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺷ ﮑﻠﯽ از‬
‫ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻠﯽ از دوﻟﺖ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ را از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺎ ﺷ ﮑﻠﯽ دﻳﮕ ﺮ از دوﻟ ﺖ هﻤ ﺎن‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ‪ ١٨٣٠،١٨٤٨،١٨٧٠‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬اﻧﻘﻼب هﺎﻳﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻠﻄﻨﺖ ژوﺋﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ دوم‪ ،‬اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ دوم و ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺳ ﻮم‪ ،‬را ﺑ ﺮ‬
‫ﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ هﻤﻪ اﺷﮑﺎل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺷ ﮑﻞ دوﻟ ﺖ ﻳ ﮏ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻏﺎﻟﺐ ﻻﻳﻪ هﺎ و ﺟﻨ ﺎح ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن هﻤ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮﯼ ﻗﺪرت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬اﻣﺎ وﺟﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٦‬وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﻳﯽ‬

‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘﯽ اش را از هﻴﭻ ﺑﻮﺟ ﻮد ﻧﻴ ﺎورد‪ .‬ﻧﺨﺴ ﺖ ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ ﺑ ﻪ‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ اﮐﺘﻔ ﺎ ﮐ ﺮد و ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﯽ ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اش ﺑﺎﺷﺪ ﺁن را ﺑﺎزﺳﺎزﯼ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔ ﯽ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ در اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ اﻓ ﺰون ﺑ ﺮ داﺷ ﺘﻦ ﻧﻘ ﺶ ﺳ ﺮﮐﻮب‬
‫ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ )ادﻏ ﺎم ﮐﻨﻨ ﺪﻩ(‪ ،‬ﻋ ﺎﻣﻠﯽ ﺿ ﺮورﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﮑ ﺎر اﻓﺘ ﺎدن ﺑ ﯽ دردﺳ ﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﻠﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در واﻗﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐ ﺎﻻﻳﯽ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻ ﯽ و ﺑﻄﺮﻳ ﻖ اوﻟ ﯽ ﺑﺮﭘﺎﻳ ﻪ رﻗﺎﺑ ﺖ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ه ﺮ ﻳ ﮏ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دوﻟ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻣﺸ ﺘﺮﮎ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﺎﺷﺪ درﺟﻪ اﯼ از اﺳﺘﻘﻼل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﻧﮕﻠ ﺲ دوﻟ ﺖ "ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫دار هﻤﮕﺎﻧﯽ ﻣﻄﻠﻮب" اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﻧ ﻪ ﺑﺼ ﻮرت ﮐﻤ ﺎل‬
‫ﻣﻄﻠ ﻮب‪ ،‬ﻋﻤ ﻞ ﮐﻨ ﺪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ و اﻣﻨﻴﺘ ﯽ ﺑ ﺎ ﺛﺒ ﺎت و ﻣﺴ ﺎوﯼ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﺳﺖ ﮐﻢ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺑ ﺎزار واﺣ ﺪ ﻣﻠ ﯽ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم ﭘ ﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ‬

‫‪٤٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﺸﺨﺼ ﯽ از ارزه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺑﻨ ﺎ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم ﻣﻠ ﯽ و ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ‬

‫ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ رﺳ ﻤﯽ )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﮑﺘ ﻮب( ﻻزم اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺧﻮدﺑﺨ ﻮدﯼ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻳﺎ از رﻗﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﻳﯽ اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫را اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻮرژوازﯼ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯼ در دوران رﺷﺪ و ﺷ ﮑﻮﻓﺎﻳﯽ اﺳ ﺖ و از ﻧﻈ ﺮ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺧ ﻮد اﻃﻤﻴﻨ ﺎن دارد‪ ،‬ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮده ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫دوﻟ ﺖ را ﺑ ﻪ ﺣ ﺪاﻗﻠﯽ ﮐ ﻪ در ﺑ ﺎﻻ ﮔﻔﺘ ﻴﻢ ﮐ ﺎهﺶ ده ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ‪ ،‬در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺗﻀ ﻌﻴﻒ و اﻓ ﻮل‬
‫ﺣﺎﮐﻤﻴ ﺖ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ‪ ،‬ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺪﻧﺒﺎل ﮔﺴ ﺘﺮش اﻳ ﻦ ﮐﺎرﮐﺮدهﺎﺳ ﺖ ﺗ ﺎ دوﻟ ﺖ ﺳ ﻮد‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٤١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﻳﯽ ﺗﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪ -١‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﯼ رﻓﻊ ﻧﻴﺎزهﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬

‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪوﯼ و ﺳﭙﺲ در ﺟﻤﺎﻋﺎت روﺳﺘﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﻧﻮﺳﻨﮕﯽ زادﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﺳﺎﺳ ًﺎ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ رﻓ ﻊ ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑﺮﺣﺴ ﺐ‬
‫ﺗﺼﺎدف اﻧﺠﺎم ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و ﻓﻘ ﻂ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻧ ﺎﭼﻴﺰﯼ از ﻣﺤﺼ ﻮﻻت ﺟﻤﺎﻋ ﺖ را ﺷ ﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﮑﻠﯽ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺳ ﻨﺠﻴﺪﻩ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﺎر ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ اﻣ ﺮﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن ده ﯽ ﺳ ﻨﺠﻴﺪﻩ ﮐ ﺎر اﻟﺰاﻣ ًﺎ هﻤ ﺎن ﺳ ﺎزﻣﺎن ده ﯽ‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ )و ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ ﻋﻠﻤ ﯽ( ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬دﻗﻴﻘ ًﺎ از ﺁﻧﺠ ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻓﺸ ﺎرﯼ ﺟﻬ ﺖ ﺛ ﺮوت‬
‫اﻧﺪوزﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺨ ﺖ و اﻗﺒ ﺎل ﺳ ﭙﺮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﺧ ﻼق‪ ،‬ﻋ ﺮف‪ ،‬رﺳ ﻮﻣﺎت‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳ ﮏ‪ ،‬ﻣ ﺬهﺐ و ﺟ ﺎدو‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﺁهﻨﮓ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﯼ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﮑﻦ اﻳﻦ هﺎ اﺳﺎﺳ ًﺎ و هﻤﻮارﻩ ﺑﺮاﯼ ارﺿﺎﯼ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﺒﺮم ﺟﻤﻌﯽ هﺴﺘﻨﺪ و ه ﺪف ﻧﻬ ﺎﻳﯽ‬
‫ﺁن هﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻳﺎ ﺛﺮوت اﻧﺪوزﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﺑﻄﻦ اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪوﯼ ﺷ ﮑﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ از ﺳ ﺎزﻣﺎن اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﭘﺪﻳ ﺪار ﮔﺸ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ ﺁن ﺑﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر و ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰوﻧﻪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐ ﺎر ﺟﻤﻌ ﯽ ﺑﺴ ﺮﻋﺖ در واﺣ ﺪهﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪ)ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ‪ ،‬ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ه ﺎﯼ ﭘﺪرﺳ ﺎﻻرﯼ(‪ .‬ﺧﺼ ﻠﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﮐ ﺎر و‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎر و ﺣﺘﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺪاﺋﯽ اﻋﻀﺎﯼ‬

‫‪٤٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻊ از ﺁن ﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻧ ﺎن ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺧ ﻮد را ﻋﻤ ﺪًا و ﺑ ﺪون واﺳ ﻄﻪ ﺑﺮﻗ ﺮار ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ دﻳﮕ ﺮ اﻓ ﺮاد و واﺣ ﺪهﺎ در ﺣﻴ ﺎت‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ داراﯼ رواﺑ ﻂ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺑ ﺎ ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺁﻧ ﺎن اﮐﻨ ﻮن از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫واﺳﻄﻪ هﺎﯼ ﺗﺒﺎدل ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺎرﺷﺎن ﺷﻜﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮐ ﺎﻻ ﻣﺤﺼ ﻮل ﮐ ﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻘﺼ ﻮد از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺁن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻣﺼ ﺮﻓﺶ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﺟﻤ ﺎﻋﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻋﻀ ﻮ ﺁﻧﺴ ﺖ‪ .‬ﻟ ﺬا اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﯼ ﮐ ﻪ در ﺁن ﮐ ﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﺮاﯼ ﻣﺼﺮف ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻔ ﺎوت دارد‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣ ﻮارد‬
‫ﻼ ﻣ ﺰارع ﺑﺎﺻ ﻄﻼح ﺧ ﻮد ﮐﻔ ﺎ در ﻋﺼ ﺮ ﻣ ﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎزاد‬
‫ﺑﻴﻨ ﺎﺑﻴﻨﯽ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد دارد ) ﻣ ﺜ ً‬
‫ﮐﻮﭼﮑﯽ را در ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﯽ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ(‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺗﻔ ﺎوت ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﻣ ﺎﺑﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺁن اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑﺮاﯼ ﻣﺼﺮف ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در‬
‫ﺁن ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺻ ﻮرت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺑﺨ ﻮﺑﯽ در ﭘﺎﺳ ﺦ ﮐﻴﻨ ﻪ ﺗﻮزاﻧ ﻪ ﻓﺮدﻳﻨﺎﻧﺪﻻﺳ ﺎل‪،‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ اﻗﺘﺼ ﺎددان ﻟﻴﺒ ﺮال ه ﻢ ﻋﺼ ﺮش ﺑﻴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﺁﻳ ﺎ‬
‫اﻳ ﻦ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ دارد ﮐ ﻪ ﺁﻗ ﺎﯼ اﺳ ﻤﻴﺖ ﺗ ﺎﺑﻮت ﺳ ﺎز در وهﻠ ﻪ ﯼ اول ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﻮد و اﻋﻀ ﺎﯼ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﺗﺎﺑﻮت ﻣﯽ ﺳﺎزد و ﻓﻘﻂ در ﺻ ﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺗ ﺎﺑﻮت اﺿ ﺎﻓﯽ ﺑ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺁن‬
‫را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪.....‬؟‬

‫‪ -٢‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﻳﯽ‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﺋﯽ در ﺣﺪود دﻩ ﺗﺎ دوازدﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﺧ ﺎور ﻣﻴﺎﻧ ﻪ‪ ،‬در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐ ﺎر ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﻣ ﺎﺑﻴﻦ ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان ﺣﺮﻓ ﻪ اﯼ و روﺳ ﺘﺎﺋﻴﺎن‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﭘﺲ از ﭘﻴﺪاﻳﺶ اوﻟﻴﻦ ﺷﻬﺮهﺎ‪ -‬ﭘﺪﻳﺪار ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﺁن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺻ ﻮرت ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﮐﻤﺎﮐ ﺎن‬
‫ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ ﮐﺎﻻﺋﯽ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻ ًﺎ در ﻋﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫در ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁﺳ ﻴﺎﺋﯽ‪ ،‬وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺷ ﮑﻮﻓﺎﺋﯽ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﭼﻬﺎردهﻢ و ﺷﺎﻧﺰدهﻢ در ﺷﻤﺎل و ﻣﺮﮐﺰ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺷﻤﺎل و ﺟﻨ ﻮب هﻠﻨ ﺪ )و ﺗ ﺎ‬
‫ﺣ ﺪود ﮐﻤﺘ ﺮﯼ در اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ﺁﻟﻤ ﺎن ﻏﺮﺑ ﯽ( ﺑﻮﻗ ﻮع ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷ ﮑﻮﻓﺎﺋﯽ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻧﻈﺎم ارﺑﺎب‪ -‬رﻋﻴﺘﯽ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﺷﯽ از اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﺑ ﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎﻻهﺎ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﺑﻪ دادوﺳﺘﺪ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﺁزاد و از ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻗﻴﻘﺎ هﻤﻴﻦ ﺁزادﯼ و ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎﻻ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧ ﺮدﻩ‪ -‬ﮐ ﺎﻻﺋﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﯼ درﮎ ﻋﻤﻠﮑ ﺮد واﻗﻌ ﯽ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح "اﻗﺘﺼ ﺎد ﺑ ﺎزار" را‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ :‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﮐ ﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐ ﺎر ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﻣﻮﺟ ﻮد‪ ،‬اﻣﮑ ﺎن ﺗ ﺪاوم ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ را ﻣﻴﺴ ﺮ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﺁن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎ ﻣﺘﮑ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﺣﮑﺎم ﺁن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر ﮐﻤ ﺎﺑﻴﺶ "ﺑ ﯽ ﻧﻈ ﻢ" و "ﺁزاد" ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﮐ ﺎر ﺑ ﺮ‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﺷ ﻌﺐ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺿ ﺮورﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺑﺮﺁوردن ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻇﺎهﺮا" ﺑﺨﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﮐ ﺎر‬
‫زﻧ ﺪﻩ و ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ "ﻣ ﺮدﻩ" )وﺳ ﺎﻳﻞ ﮐ ﺎر( اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣ ﺎل ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ و ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﺁن ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ ﻣﺮﺳ ﻮم و ﻳ ﺎ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ در ﺗﺨﺼ ﻴﺺ اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﻣﻴﮕ ﺮدد‪ .‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐ ﺎرﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﭼﻨ ﺎن ﻋﻤ ﻞ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺘﻀ ﻤﻦ ﺗ ﺪوام ﺗﻤ ﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫)اﻟﺒﺘ ﻪ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ دارد ﮐ ﻪ در ﺁن ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ "ﺗﺼ ﺎدﻓﺎت"‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان ه ﺎ‪ ،‬ﮔﺴ ﻴﺨﺘﮕﯽ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪،‬‬
‫و دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮدارهﺎﯼ ﻋﺪم ﺗ ﺪاوم اﺗﻔ ﺎق ﻣ ﯽ اﻓﺘ ﺪ(‪ ،‬ﺗ ﺎ ﻣ ﺮدم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد را‬
‫اداﻣﻪ دهﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٣‬ﻗﺎﻧﻮن ارزش‬
‫ﻗ ﻮاﻧﻴﻨﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ از ﺁن ه ﺎ ﺗﺒﻌﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻓ ﻮق را دﺳ ﺖ ﮐ ﻢ در درازﻣ ﺪت‪،‬‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻻهﺎ ﺑ ﺮ ﺣﺴ ﺐ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺁن ه ﺎ ﻻزم اﺳ ﺖ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﻳﮏ ﮐﺸﺎورز ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎر روزاﻧﻪ ﻳ ﮏ ﺑﺎﻓﻨ ﺪﻩ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬دﻗﻴﻘ ﺎ در ﺑ ﺪو ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺮدﻩ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ‪ ،‬زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ آ ﺎر ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺻ ﻨﻌﺖ ﮔ ﺮان و روﺳ ﺘﺎﺋﻴﺎن هﻨ ﻮز ﺑﺴ ﻴﺎر ﻧ ﺎﻗﺺ اﺳ ﺖ‪ ،‬و زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﭘﻴﺸﻪ ورﯼ در ﻣﺰارع اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻮﺿﻮح ﺁﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺳ ﺘﻮار ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬درﻏﻴ ﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت اﻳ ﻦ و‬
‫ﻳﺎ ﺁن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ هﻨﮕﺎم ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﻌ ﺎدﻟﯽ ﻧ ﺎزل ﺗ ﺮ از ﻣﻴ ﺰان واﻗﻌ ﯽ ﺧ ﻮد روﺑ ﺮو‬
‫ﻣﯽ ﺷﺪ ﻓﻮرا ﻣﻄﺮود ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺁن ﺑﺨﺶ ﮐﻤﻴﺎﺑﯽ ﭘﺪﻳ ﺪار ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻤﻴﺎﺑﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮﺁن ﻣﻌﺎدﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣ ﺬﺑﻮر درﻳﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ در ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ دادﻩ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮاﺑﺮﯼ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑﺮﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬در ازاﯼ ﻣﻘ ﺪار ﮐ ﺎر‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﺴﺎوﯼ ارزش ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻهﺎ اﺳﺖ و ﻧﻴ ﺰ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺁن ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑ ﺮ ﺗﻮزﻳ ﻊ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐ ﺎر و ﺗﻤ ﺎم ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ در ﺷ ﺎﺧﻪ ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ‪" ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن‬
‫ارزش" ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑ ﻮر ﻳ ﮏ ﻗ ﺎﻧﻮن اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑ ﺮ‬
‫ﺷﮑﻞ وﻳﮋﻩ اﯼ از ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﺷﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻧﺴ ﺎن ه ﺎ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺘﺪاول در اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ رﺳﻮم ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﯼ‬
‫ﻼ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن هﻤﻴﺸﻪ ﻃﺮح رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ارزش‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر را ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐ ﺎر ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺑ ﺪل ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ارزش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺁن ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ ﻋﻴﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ‬
‫هﻤﮕﺎن ﻳﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻔﺎش ﺗﻨﺒﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دو‬
‫روز ﮐﺎر ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﺟﻔﺖ ﮐﻔ ﺶ دارد ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ ﮐﻔ ﺎش ورزﻳ ﺪﻩ ﻣﺸ ﺎﺑﻪ ﺁن را در ﻳ ﮏ‬

‫‪٤٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫روز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ دوﺑﺮاﺑﺮ ارزش ﮐﻔﺎش دوﻣﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑ ﺎزار ﺁن‬
‫ﭼﻨﺎن ﻣﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗﻨﺒﻠ ﯽ و ﻓﻘ ﺪان ﻣﻬ ﺎرت را ﻋ ﻮض ده ﺪ‪ ،‬در ﺁن ﺻ ﻮرت ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﯼ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎر و ﮐﺎر ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺘﻮار ﺑﻮد ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺑ ﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط و ﺣﺘ ﺎ زوال ﮐﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺳﻮق ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮﯼ روزهﺎﯼ ﮐﺎر ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗ ﺎﻧﻮن ارزش ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻌ ﺎدل ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺟﻮاﻣ ﻊ ﭘﻴﺸ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺑﺎرﺁورﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدﻩ و هﻤﮕﺎن ﺑﺪان واﻗﻔﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﮑﻨﻴﮏ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﺑﻪ ﮐﻨﺪﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ارزش ﮐﺎﻻ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺪار ﮐﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻇﻬﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ‪ -‬ﮐﺎﻻﺋﯽ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺰارع ﮐﻮﭼﮏ و ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان ﺧﻮد ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎرﺷ ﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را در ﺑﺎزار ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ را ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺼ ﺮف ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﻻزم دارﻧ ﺪ و ﺧ ﻮد ﺁن ه ﺎ را ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺁﻧ ﺎن را در ﺑ ﺎزار ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان در ﻓﺮﻣ ﻮل‪ :‬ﻓ ﺮوش ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺧﻼﺻ ﻪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻟﻴﮑﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮدﻩ‪ -‬ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺴﺮﻋﺖ وﺟﻮد ﻳﮏ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﯼ ﻣ ﻮرد ﻗﺒ ﻮل ﻋﻤ ﻮم‬
‫)ﮐﻪ "ﻣﻌﺎدل ﻋﺎم" ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد( را ﺑﻤﻨﻈ ﻮر ﺗﺴ ﻬﻴﻞ ﻋﻤ ﻞ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﻻزم ﻣ ﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﮐﺎﻻهﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁن ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘ ﻮل‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﭘ ﻮل‪ ،‬ﻣﻮﺟ ﻮد اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ ،‬و در ﭘ ﯽ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺟﺪﻳ ﺪ در‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر‪ ،‬ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﭘ ﻮل‪ ،‬ﻣﺴ ﺘﻘﻞ و در ﺗﻀ ﺎد‬
‫ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺳﺎدﻩ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﺎن هﻤﺎن رﺑﺎﺧﻮاران و ﻳﺎ ﺗﺎﺟﺮان ﺧﺒ ﺮﻩ در‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٤٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺻ ﺎﺣﺐ ﭘ ﻮل در ﺑ ﺎزار‪ ،‬ﻓﻌ ﺎﻟﻴﺘﯽ ﮐ ﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﺑ ﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ دهﻘ ﺎن ﮐﻮﭼ ﮏ ﻳ ﺎ ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮ‬
‫دارد‪ .‬او ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﻓﺮوﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻓﺮوش ﻣﯽ ﺧﺮد‪ .‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ و ﻳﺎ روﺳﺘﺎﺋﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽ ﻓﺮوﺷ ﺪ ﺗ ﺎ ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﺑ ﺎ ﺁن‬
‫ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ه ﺪف از اﻳ ﻦ ﻋﻤ ﻞ ﮐﻤﺎﮐ ﺎن ﺑ ﺮﺁوردن‬
‫ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺻ ﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺻ ﺎﺣﺐ ﭘ ﻮل ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻋﻤ ﻞ "ﺧﺮﻳ ﺪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻓ ﺮوش" را ﺻ ﺮﻓﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺮﺁوردن ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﺧ ﻮد اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺎﻧﮑ ﺪار و ﻳ ﺎ‬
‫ﺗ ﺎﺟﺮ ﻋﺒ ﺎرت "ﺧﺮﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺮوش" ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺁن زﻣ ﺎن ﻣﻔﻬ ﻮﻣﯽ دارد ه ﺮ ﺁﻳﻨ ﻪ ﻓ ﺮوش‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ هﻨﮕ ﺎم ورود ﺑ ﻪ ﺑ ﺎزار داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ او ﺑﻴ ﺎورد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫رﺑﺎﺧﻮار و ﻳﺎ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺮاﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ارزش ﭘﻮل ﺗﻮﺳﻂ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ‪ ،‬و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺛ ﺮوت ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻳﮏ هﺪف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ -‬ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ در ﺑﺎرﻩ اش ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺷﮑﻞ اوﻟﻴﻪ و‬
‫اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘ ﻮﻟﯽ‪ -‬ه ﺮ ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬ارزﺷ ﯽ اﺳ ﺖ در ﺗ ﻼش ﮐﺴ ﺐ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‪ .‬ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻼ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺘﺪاول در ﮐﺘﺐ ﺑﻮرژواﺋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺁن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻄﻮر ﺳﺎدﻩ‬
‫ﮐﺎﻣ ً‬
‫هﺮ اﺑﺰار ﮐﺎر ﻳ ﺎ ﺑ ﺎز ه ﻢ ﻣ ﺒﻬﻢ ﺗ ﺮ‪" ،‬ه ﺮ ﺟ ﻨﺲ ﺑ ﺎ دوام" اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ اوﻟ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﻤﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﯽ ﻣﻮز از درﺧﺖ ﭼﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﻮد‪....‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺗﻤ ﺎم "ﻣﻘ ﻮﻻت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ"‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟ ﻪ‬
‫"ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ" ﺗﻨﻬ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ درﮎ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ اﮔ ﺮ ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ رواﺑ ﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد اﻧﺴ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ‪ ،‬رواﺑﻄ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺐ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﺟﺎزﻩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺼﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ را ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٥‬از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫وﺟﻮد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑ ﺎﻟﻌﮑﺲ‪،‬‬
‫هﺰاران ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻟﺪ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﭘ ﺎﻧﺰدهﻢ و ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ‬
‫در اروﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ وﺟﻮد داﺷﺖ و در ﮔﺮدش ﺑﻮد‪.‬‬
‫رﺑ ﺎﺧﻮاران و ﺗ ﺎﺟﺮان اﺑﺘ ﺪا در ﺟﻮاﻣ ﻊ ﭘﻴﺸ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت‬
‫ﺑﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﻓﺌﻮداﻟﯽ و ﻧﻴﺰ ﺁن هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ اﺳﺘﻮار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻇ ﺎهﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺁﻧﺎن اﺳﺎﺳ ًﺎ در ﺧﺎرج از ﺣﻴﻄﻪ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن‬
‫اﺑ ﺪاع ﭘ ﻮل در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ را ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﮐﺮدﻧ ﺪ )ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﭘ ﻮل از ﺧ ﺎرج وارد‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪ(‪ ،‬و ﻣﺤﺼ ﻮﻻت ﺗﻔﻨﻨ ﯽ را از ﻧﻘ ﺎط دور دﺳ ﺖ وارد ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬و اﻋﺘﺒ ﺎر ﺣ ﺪاﻗﻠﯽ را‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﺎت دارا‪ -‬ﮐ ﻪ اﻣ ﻼﮎ ﻏﻴﺮﻣﻨﻘ ﻮل زﻳ ﺎد داﺷ ﺘﻨﺪ اﻣ ﺎ ﭘ ﻮﻟﯽ ﮐ ﻢ‪ -‬و ﺳ ﻼﻃﻴﻦ و‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮران ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ اﺧﺎذﯼ‪ ،‬ﭼﭙ ﺎول و ﻣﺼ ﺎدرﻩ‬
‫ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﻣﻌﻤ ﻮل ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﭘ ﻮل ﺑ ﻪ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧ ﻮد ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ و ﺣﺘ ﺎ ﺑﺨﺸ ﯽ از ﺁن را از اﻧﻈ ﺎر‬
‫ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و از ﺗﺮس ﻣﻮرد ﻣﺼﺎدرﻩ واﻗﻊ ﺷﺪن ﺁن ﺑﺎ دﻗﺖ ﺧﺎﺻ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﻮد را‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﯽ‬
‫اﻣ ﻮال ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪﺗﺮﻳﻦ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎ ﺿ ﺒﻂ و ﻣﺼ ﺎدرﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺜ ﺎل ﺗﻤﭙﻼره ﺎ در‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ را در ﺳﺪﻩ ﭼﻬﺎدرهﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎﻧﮑﺪاران اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﺳﺪﻩ ﭼﻬﺎردهﻢ‬
‫هﺰﻳﻨﻪ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ﺷﺎهﺎن اﻧﮕﻠﻴﺲ را ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن‬
‫دﻳﻮن ﺧﻮد را ﻧﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺎدل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺑﻪ ﺁن درﺟﻪ اﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺼ ﺎدرﻩ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ‬
‫و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﺮ ﭼﻪ دﺷﻮارﺗﺮ ﮔﺮدﻳﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ‪ -‬رﺷﺪ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺎ ﺗ ﺪاوم‬

‫‪٤٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺴﺮ ﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ زﻣ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ رﺳ ﻮخ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻗﻠﻤ ﺮو ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ‬

‫ﺗﻮﻟﺪ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻇﻬﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﻳﻦ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن دﻳﮕﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻄﻮر ﺳﺎدﻩ ﻳﮏ رﺑﺎﺧﻮار‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ دار و ﻳ ﺎ ﻳ ﮏ ﺗ ﺎﺟﺮ‬
‫ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬او ﻣﺎﻟ ﮏ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺘﺨﺪام ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ اﯼ و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﺳﺎزﻣﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬دﻳﮕ ﺮ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺣﻴﻄ ﻪ ﯼ ﺗﻮزﻳ ﻊ اﺳ ﺘﺨﺮاج‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ در روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٦‬ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺎ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ وﻗﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺎﺳ ًﺎ در ﺣﻴﻄ ﻪ‬
‫ﮔﺮدش ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ارزش اﻓﺰوﻧﻪ را ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ از ﻃﺮﻳ ﻖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر اﻧﮕ ﻞ وار در‬
‫ﺁﻣﺪ دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻘﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺸ ﺎء اﻳ ﻦ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ اﻧﮕﻠ ﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻼ اﺟ ﺎزﻩ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ( ﮐ ﻪ اﺷ ﺮاف و ﻳ ﺎ ﮐﻠﻴﺴ ﺎ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﮐﺸ ﺎورزﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ )ﻣ ﺜ ً‬
‫ﻣﺎﻟﮏ ﺁن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺨﺸﯽ از درﺁﻣﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن‪ .‬اﻳﻦ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﺗ ﺎ‬
‫ﺣﺪود زﻳﺎدﯼ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪﻋﻪ و ﭼﭙ ﺎول اﺳ ﺖ‪ .‬دزدﯼ درﻳ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻏ ﺎرﺗﮕﺮﯼ و ﺗﺠ ﺎرت ﺑ ﺮدﻩ در‬
‫ﺗﺤﺼ ﻴﻞ ﺛ ﺮوت اوﻟﻴ ﻪ ﯼ ﺗ ﺎﺟﺮان ﻋ ﺮب‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻮﯼ‪ ،‬ﻓﻼﻧ ﺪرﯼ‪ ،‬ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ و‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﻧﻘﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﺪهﺎ‪ ،‬ﺧﺮﻳ ﺪ ﻣ ﺎل اﻟﺘﺠ ﺎرﻩ از‬
‫ﺑﺎزارهﺎﯼ دور دﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﻧﺎزﻟﺘﺮ از ارزش واﻗﻌﯽ ﺁن هﺎ و ﻓﺮوش ﺁن ه ﺎ در ﻧ ﻮاﺣﯽ‬
‫ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ اﯼ‪ ،‬اروﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ و ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻳﯽ ﮔﺮاﻧﺘﺮ از اﻳﻦ ارزش ﻧﻘ ﺶ ﻣﺸ ﺎﺑﻬﯽ در‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪﺗﺮ ﺷ ﺪن ﺗ ﺎﺟﺮان و ﺑﺎﻧﮑ ﺪاران ﭘﺮﺗﻘ ﺎﻟﯽ‪ ،‬اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ‪ ،‬هﻠﻨ ﺪﯼ‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴ ﯽ‪ ،‬و‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ اﻳﻔﺎ ﮐﺮد‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ" ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺘﻘ ﺎل ارزش اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤ ﻮع‬
‫ﺛﺮوت ﮐﻞ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻧﻤ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮان از دﺳ ﺖ دادﻩ اﻧ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﭼﻨ ﮓ ﻣ ﯽ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﺛ ﺮوت ﺳ ﺮاﻧﻪ ﮐ ﻞ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ در ﻃ ﻮل ه ﺰاران ﺳ ﺎل ﻧﺴ ﺒﺘ ًﺎ‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﻧ ﺎﭼﻴﺰﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ از زﻣ ﺎن ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬

‫‪٤٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻼ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ زﻣ ﺎن ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﺎﻣ ً‬
‫دﻳﮕ ﺮ در ﻓﺮاﺷ ﺪ ﮔ ﺮدش ﮐ ﺎﻻ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ در ﻃ ﻮل روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻇ ﺎهﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮﺁن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺁن اﻓﺰودﻩ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫دﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﺎ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن )ﺑﺮدﮔ ﺎن‪ ،‬ﺳ ﺮف ه ﺎ‪ ،‬و‬
‫دهﻘﺎﻧﺎن( ﻣﻠﺰم ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر هﻔﺘﻪ و ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺧ ﻮد ﻣﺼ ﺮف‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ )ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻزم(‪ ،‬و ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﻏﺼﺐ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰوﻧﻪ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ( ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴ ﺰ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﻣﺸ ﺎﺑﻪ اﯼ ﺑ ﻪ وﻗ ﻮع‬
‫ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ رواﺑ ﻂ ﺑ ﺎزار ﮐ ﻪ ﺑﻨﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺪ ﺑ ﺮ "ﺧﺮﻳ ﺪ و ﻓ ﺮوش‬
‫ﺁزاد" ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﮐﺎرﮔﺮ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺁن را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮان از ﺁﻏ ﺎز ﮐ ﺎر‪ -‬روزاﻧ ﻪ )ﻳ ﺎ هﻔﺘﮕ ﯽ(‪ ،‬ارزش ﺟﺪﻳ ﺪﯼ در ﻣ ﻮاد‬
‫ﺧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﮑﺎر ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺲ از ﻃﯽ ﺳﺎﻋﺎت )ﻳﺎ روزه ﺎﯼ ( ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‪،‬‬
‫ارزﺷﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان دﺳﺘﻤﺰد روزاﻧﻪ )ﻳﺎ هﻔﺘﮕ ﯽ( او‪ .‬ه ﺮ ﺁﻳﻨ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺸﺨﺺ از ﮐﺎر دﺳﺖ ﺑﮑﺸﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار هﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻳﮏ رﻳﺎل ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﺧﺮﻳ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﺧ ﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬هﻤﺎﻧﻨ ﺪ رﺑ ﺎﺧﻮار و ﻳ ﺎ ﺗ ﺎﺟﺮ ﻗ ﺮون وﺳ ﻄﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫"ﻣﯽ ﺧﺮد ﮐﻪ ﺑﻔﺮوﺷﺪ"‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر را ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺪان ﺟﻬ ﺖ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ را ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺎﻳﯽ ﮔﺮاﻧﺘ ﺮ از‬
‫هﺰﻳﻨﻪ ﺧﺮﻳﺪ اﺟﺰاء ﻣﺘﺸﮑﻞ ﻣﺤﺼ ﻮل‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑﻔ ﺮوش ﺑﺮﺳ ﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻘ ﺪار‬
‫اﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮدﯼ ﮐﻪ او ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺮار ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐ ﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﻣﻌﺎدل دﺳﺘﻤﺰد ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﻬﺎر ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣ ﺪت ﺷ ﺶ‪ ،‬هﻔﺖ‪،‬هﺸ ﺖ و ﻳ ﺎ ﻧ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر وا‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﻃﻮل اﻳ ﻦ دو‪ ،‬ﺳ ﻪ‪ ،‬ﭼﻬ ﺎر و ﻳ ﺎ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر "اﺿ ﺎﻓﯽ" اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺮدﻩ و در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺁن ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٥٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﺟ ﻮهﺮ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‪ ،‬ﮐ ﺎر "ﻣﺠ ﺎﻧﯽ" ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻏﺼ ﺐ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻘﻴﻨﺎ ﺧﻮاهﻴﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ "دزدﯼ" اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺁن هﻢ "ﺁرﯼ" اﺳﺖ و ه ﻢ‬
‫"ﻧﻪ"‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ و از دﻳﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار "ارزﺷﯽ را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﻮد" در ﺑ ﺎزار ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬او "ﮐ ﺎر" ﺁﻧ ﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺧﻮاهﺪ رﺳﺎﻧﻴﺪ را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺧﺮد ) در اﻳﻦ ﺻﻮرت دزدﯼ واﺿ ﺢ و ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺑ ﻮد‪ -‬او‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ارزش ‪ ٢٠٠‬رﻳﺎل ﻓﻘﻂ ‪ ١٠٠‬رﻳﺎل ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻮد(‪ .‬او ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫را ﺧﺮﻳﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎﻻ ﺑ ﺪل ﺷ ﺪﻩ و ه ﻢ ﭼ ﻮن دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﮐﺎﻻهﺎ داراﯼ ارزﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺰان ﮐﺎر ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺁن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁن ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش )ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ وﺳﻴﻊ ﮐﻠﻤ ﻪ( ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫و ﺧﺎﻧﻮادﻩ اش ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴ ﺖ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ارزش ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ارزش ﮐﺎﻻه ﺎﯼ‬
‫ﺿﺮورﯼ ﮐﻪ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﮐﺎرﮔﺮ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ‪ ،‬و ﻣﻨ ﺘﺞ از ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺁن ﺟﺎﺋﻴﮑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺪل ﺷﺪﻩ و از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان در ﺁن ﭼﻨﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫دﻳﮕ ﺮ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺧ ﻮد و ﻳ ﺎ وﺳ ﺎﻳﻞ اﻣ ﺮار ﻣﻌﺎﺷﺸ ﺎن را‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻗﺎدر ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﺰاﻳﺎﯼ رﺷﺪ در ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺧ ﻮد‬
‫در ﺁورد‪.‬‬

‫‪ -٧‬ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻪ ﺗﺤﻮل ﺑﻨﻴﺎدﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺟﺪاﺋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ و وﺳﺎﻳﻞ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺧﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺪاﺋﯽ در‬
‫ﮐﺸ ﺎورزﯼ از ﻃﺮﻳ ﻖ اﺧ ﺮاج دهﻘﺎﻧ ﺎن ﮐﻮﭼ ﮏ از زﻣ ﻴﻦ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﺗﻴ ﻮل داران‬
‫ﺑ ﻮد و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ اﻳ ﻦ زﻣ ﻴﻦ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﻊ اﻧﺠ ﺎم ﭘ ﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬و در ﺑ ﻴﻦ ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان ﺑ ﺎ ﺗﻼﺷ ﯽ‬

‫‪٥١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻌﺎوﻧﯽ هﺎﯼ ﺳﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﯽ‪ ،‬و از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﺎﺣﺐ زﻣﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﮑ ﺮ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ‪،‬‬
‫و ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺧﺼﻮﺻﯽ زﻣﻴﻦ هﺎﯼ اﺷﺘﺮاﮐﯽ در روﺳﺘﺎهﺎ و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺷﮑﻞ ﺑﻨﺪﯼ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺑ ﻪ اﻧﺤﺼ ﺎر ﺧ ﻮد‬
‫در ﺁورد‪ :‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ اﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم اﻧﺒﺎﺷ ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺁن اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺑﻌﺪ ﺗﺤﻮل وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺁن ه ﺎ را ﭼﻨ ﺎن‬
‫ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮد ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﮐﺴ ﺎﻧﻴﮑﻪ ﻣﺒ ﺎﻟﻎ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ -‬ﭘ ﻮل در اﺧﺘﻴ ﺎر دارﻧ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺳﺪﻩ هﻴﺠﺪهﻢ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺗ ﯽ را ﺑ ﺮ‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﻣﮑ ﺎﻧﻴﮑﯽ ﮐ ﺮدن ﺻ ﻨﻌﺖ ﻗ ﺮار داد‪ ،‬ﺗﺤ ﻮل ﻣ ﺬﮐﻮر را ﺑ ﻪ ﻧﺤ ﻮﯼ ﻗﻄﻌ ﯽ ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐ ﺎﻻ‪ :‬اﻳ ﻦ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻇﻬ ﻮر ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﺰ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرش ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮﯼ در ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اداﻣﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺧﻮد ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎرش را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮﻳﻀﻪ اﯼ ﮐﻪ در اواﺧ ﺮ ﺳ ﺪﻩ ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ در ﻟﻴ ﺪن )در هﻠﻨ ﺪ( ﺑ ﻪ ﺗﺤﺮﻳ ﺮ در ﺁﻣ ﺪ ﺷ ﺮح‬
‫ﮔﻮﻳﺎﻳﯽ از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪" :‬ﻣﺮدﻣﯽ ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ و ﻣﺤﺘﺎج ﮐﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﮐﺜﻴ ﺮﯼ از ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺎر ﻣﻌﻴﺸﺖ زن و ﻓﺮزﻧﺪان را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دوش ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺰ ﺁن ﭼﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﮐ ﺎر‬
‫دﺳﺖ هﺎ ﻋﺎﻳﺪﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬داراﺋﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪارﻧﺪ‪".‬‬
‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﻮدﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﺁزادﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺪارﻧﺪ‪ -‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺰ ﺁزادﯼ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻓﺮوش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد و زﻧ ﺪﮔﯽ در ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ داﺋﻤ ﯽ ﻧﺎﭼﺎرﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻬ ﺎﺋﯽ را ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ "ﺑﺎزار ﮐﺎر" ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺁن ﻣﺒﻠ ﻎ ﭘ ﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻓﺎ ﮐﻔ ﺎف ﺑﻬ ﺎﯼ ﮐﺎﻻه ﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ "ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ‬
‫اﺑﺘﺪاﺋﯽ" را ﺑﺮ ﺁوردﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺁن را ﺑ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺁن‬
‫ﻃﺒﻘﻪ از اﻓﺮاد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎﯼ ﻣ ﺬﮐﻮر ﺁن ه ﺎ را ﻣﺠﺒ ﻮر ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن را ﺑﻄﻮر ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﺪاوﻣﯽ ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪ -١‬ﻣﺸﺨﺼﺎت وﻳﮋﻩ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ﻋﻤﻞ ﮐﺮد اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻳ ﮏ ﺳ ﺮﯼ ﺧﺼﺎﻳﺼ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺨ ﺘﺺ ﺑ ﻪ‬
‫ﺁن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﺁن هﺎ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﺋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ هﺪف از ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮوش در ﺑﺎزار اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از ﻗﻴﻤ ﺖ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوش ﻧﺮﺳ ﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﮐ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮرژوا ﻗ ﺎدر ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻪ در ارزش ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺷﺮاﻳﻄﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﮐﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ در ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﯼ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ از ﺁن ﻳ ﮏ ﻣﻘﻮﻟ ﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺑﮑ ﺎر ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ )وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ و‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر( در ﺗﻤﻠ ﮏ ﺟﻤﻌ ﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻴﻦ واﺣ ﺪهﺎﯼ ﻣﺠ ﺰا ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و در‬
‫اﺧﺘﻴ ﺎر ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ )ﻣﺆﺳﺴ ﺎت ﻓ ﺮدﯼ و ﺧ ﺎﻧﻮادﮔﯽ‪،‬‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﺎ ﻣﺴ ﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺤ ﺪود و ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻟﯽ(‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺼ ﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺠﺰا و‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺪﻩ و ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ و ﺟﺪاﮔﺎﻧ ﻪ ه ﺮ ﻳ ﮏ از واﺣ ﺪهﺎ و ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ج‪ -‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺎزار ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺒﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻟﺤﻈﻪ اﻳﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮف )هﻤﭽﻮن در ﺟﻮاﻣﻊ اوﻟﻴﻪ(‪ ،‬و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻮاﻋﺪ و‬
‫ﻣﻘﺮرات )هﻤﭽﻮن در واﺣﺪهﺎﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ( ﻣﺤ ﺪود ﻧﻤ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ه ﺮ ﻓ ﺮد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫)ه ﺮ ﻣﺎﻟ ﮏ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‪ ،‬ه ﺮ ﺑﻨﮕ ﺎﻩ و ﻳ ﺎ ﮔ ﺮوﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ( ﺑ ﺪون در ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﻴﺂﻣﺪهﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﻧﺎﺷﯽ از اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ هﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻮﺳﻂ واﺣ ﺪهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮﯼ ﮐ ﻪ در هﻤ ﺎن‬
‫زﻣﻴﻨ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ اﺷ ﺘﻐﺎل دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﮔﻮﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎزﮔﺸ ﺘﯽ را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دهﺪ‪.‬‬
‫د‪ -‬ه ﺪف از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﻧﻤ ﻮدن ﺳ ﻮد اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺟﻮاﻣ ﻊ‬
‫ﭘﻴﺸﺎ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت دارا از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰوﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﮐﻠﯽ ﺁن را ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﻧﻴ ﺰ ﺑﺨﺸ ﯽ‬
‫از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻓﺰوﻧ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را‪ ،‬ﺑﺨﺸ ﯽ از ﺳ ﻮد ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ را‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﻏﻴﺮﻣﻮﻟ ﺪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻮد ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳﺴ ﺖ ﻗ ﺎدر ﮔ ﺮدد ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐﺎﻻه ﺎ را‬
‫ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﺎزار ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤﺘ ﯽ ﻧ ﺎزﻟﺘﺮ رآﺎﺑ ﺎﻳﺶ ﻋﺮﺿ ﻪ‬
‫آﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ هﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﮐ ﺎهﺶ ده ﺪ‪ .‬ﻣ ﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن‬
‫هﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ )ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻩ( ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺎﻟﻮدﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺧ ﻮد ﻣﺴ ﺘﻠﺰم ﻣﻴ ﺰان ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻣﻬﻤﻴ ﺰ رﻗﺎﺑ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺠﺒ ﻮر اﺳ ﺖ ﺳ ﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ را ﺑﺤﺪ ﮐﻤﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻩ‪ -‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ‬
‫ﺳﻮد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴ ﺰ هﺴ ﺖ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﻣﻨﻄ ﻖ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ از ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﮔ ﺮدد )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺒ ﺪل ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ اﺿ ﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت و ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم‬
‫اﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬و ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﮔﺮدد( ﻧﻪ ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻏﻴﺮﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد )ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻮرژوازﯼ و اﻳﺎدﯼ ﺁن ﺑﺮﺳﺪ(‪.‬‬

‫‪٥٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ هﺪف از ﺁن اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻣﺘﻀ ﺎدﯼ ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬از‬
‫ﻳﮑﺴ ﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ ﺷ ﺪن ﻣﻮﺟ ﺐ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ و ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ‬
‫ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺷﺎﻟﻮدﻩ هﺎﯼ ﻣﺎدﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ رهﺎﻧﻴ ﺪن ﺑﺸ ﺮﻳﺖ‬
‫از ﻧﻴﺎز ﺑﻪ "ﮐﺎر ﺷﺎق" ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﮐ ﻪ هﻤ ﺎن ﻋﻤ ﻞ ﮐ ﺮد ﻣﺘﺮﻗﻴﺎﻧ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ -‬ﻟﻴﮑﻦ از ﺳﻮﺋﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﺷﺪن )ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺟﺒﺎرﯼ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﮐ ﺮدن‬
‫ﺳﻮد و اﻧﺒﺎﺷﺖ داﺋﻤﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨﯽ ﺗﺴﻠﻴﻢ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‪،‬‬
‫و ﺑﻪ هﻤﺎن ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺴ ﻠﻴﻢ ﺷ ﺪن ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ "ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺑ ﺎزار" ﮐ ﻪ ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ‬
‫ﺁن هﺎ را از ﻣﻬﺎرت هﺎ و اﺷﺘﻐﺎل ﺷﺎن ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﮑﺸﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﻟ ﺪﻩ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻮﺟ ﺐ از ﺧ ﻮد ﺑﻴﮕ ﺎﻧﮕﯽ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮان )و ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ( از اﺑ ﺰار ﮐ ﺎر‪ ،‬از ﻣﺤﺼ ﻮل ﮐ ﺎر‪ ،‬از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎر و ﺑ ﻪ زﺑ ﺎن ﺳ ﺎدﻩ از ﺷ ﺮاﻳﻂ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ )از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﮐ ﻪ ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑ ﺮ‬
‫ﮔﺬراﻧ ﺪن اوﻗ ﺎت ﻓﺮاﻏ ﺖ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ(‪ ،‬و از ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت واﻗﻌ ﯽ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻋﻤﻞ ﮐﺮد اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻮد و ﺑﺴﻂ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر اﺳﺖ ﮐ ﻪ ﺁن‬
‫ﺑﺨﺶ ارزش ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺟﺪﻳﺪ را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ ﻣ ﺰد ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺮﮔﺮداﻧ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﺎهﺶ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارزش ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ "ارزش اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ" و ﻳﺎ "در ﺁﻣ ﺪ ﻣﻠ ﯽ" در‬
‫ﺣﻘﻴﻘ ﺖ در ﺧ ﻮد روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬و ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﻋﺎﻣ ﻞ در ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺰان ﮐﻞ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻞ اﻓﺮاد ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮ‬
‫اﻧ ﺪازﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﺨﺸ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺰد ﺗﺨﺼ ﻴﺺ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد آ ﻮﭼﻜﺘﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‬
‫در ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ آ ﺮدن ﺑﺨ ﺶ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﮐﻮﺷ ﺶ ﮐﻨﻨ ﺪ ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن ﻣﻴ ﺰان ﺑﺨﺸ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران اﺳﺎﺳ ًﺎ از دو ﻃﺮﻳﻖ ﺳ ﻌﯽ در ﺑ ﺎﻻﺑﺮدن ﺳ ﻬﻢ ﺧ ﻮد ﻳﻌﻨ ﯽ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﺮدن ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر روزاﻧﻪ‪ ،‬ﺑ ﺪون اﻓ ﺰاﻳﺶ دﺳ ﺘﻤﺰد روزاﻧ ﻪ )اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫از ﺳﺪﻩ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﺗﺎ ﻧﻮزدهﻢ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ ﮐﻤﺎﮐ ﺎن در ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫اﺳﺖ( ‪ ،‬ﮐﺎهﺶ دﺳﺘﻤﺰد واﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن "ﺣ ﺪاﻗﻞ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ" ﻣ ﺎرﮐﺲ اﻳ ﻦ روش‬
‫را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﺎر در ﺑﺨﺶ ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ )در ﻏ ﺮب اﻳ ﻦ ﻃﺮﻳﻘ ﻪ از ﻧﻴﻤ ﻪ‬
‫دوم ﺳﺪﻩ ﻧﻮزدهﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﺴ ﻠﻂ ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ(‪ .‬ﺑ ﺪﻧﺒﺎل ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر در ﺻ ﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﻣﺼ ﺮﻓﯽ و ﮐﺸ ﺎورزﯼ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‪ ،‬ارزش ﻣﻌ ﺎدل ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺪار‬
‫ﻣﻌﻴﻨﯽ از اﻳﻦ ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ را ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻋﺖ در ﺳ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ از ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ در ﺻ ﻮرﺗﻴﮑﻪ ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر‬
‫روزاﻧﻪ ﺑﻤﻘﺪار هﺸﺖ ﺳﺎﻋﺖ در روز ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ را ﻣﺎرﮐﺲ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻴﮑﻮﺷ ﺪ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﺳ ﻮد را ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻘ ﻖ اﻳ ﻦ ه ﺪف‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺪون وﻗﻔ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺪﻩ و ﻗﻴﻤ ﺖ‬
‫ﺧﺮدﻩ ﻓﺮوﺷﯽ را ﮐﺎهﺶ دهﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ واﺣﺪ ﭘﻮﻟﯽ ﺛﺎﺑ ﺖ(‪ .‬از اﻳﻨﺮوﺳ ﺖ ﮐ ﻪ رﻗﺎﺑ ﺖ‬
‫در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻧﻪ ﭼﻨﺪان ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮔﺰﻳﻨﻨﺪﻩ اﯼ ﺑ ﻴﻦ واﺣ ﺪهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ دارد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺳﻮدﺁورﺗﺮﻳﻦ و "ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮﻳﻦ" واﺣ ﺪهﺎ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ اداﻣ ﻪ ﺣﻴ ﺎت ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬واﺣﺪهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺑﻬ ﺎﺋﯽ ﮔﺮاﻧﺘ ﺮ از ﻣﻌﻤ ﻮل ﺑ ﻪ ﻓ ﺮوش ﺑﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ ﻧ ﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ "ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﻮد" را ﺑﺪﺳﺖ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺁورد ﺑﻠﮑﻪ اﺻﻮﻻ ﺳﻮدﯼ ﻋﺎﻳﺪﺷﺎن ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎن ورﺷﮑﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﺟﺬب رﻗﺒﺎﻳﺸﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ‪ ،‬رﻗﺎﺑ ﺖ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻪ ﺗﺴ ﺎوﯼ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﮐﺜﺮ ﺑﻨﮕﺎﻩ هﺎ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮدﯼ ﮐﻪ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ‪،‬‬
‫ﻧﺮخ ﺁن ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ و ﮐ ﻞ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺰد ﺑﮕﻴﺮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺁن دﺳ ﺘﻪ‬
‫از واﺣﺪهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ از ﺑﺎرﺁورﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﻣﻨ ﺪ ﺷ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ‬
‫ﻗ ﺮار دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻮداﻓﺰوﻧﻪ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺳ ﻮدﯼ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ﺳ ﻮد ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‪ -‬ﻋﺎﻳﺪﺷ ﺎن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮرﮐﻠﯽ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻮد اﻓﺰوﻧﻪ و وﺟﻮد اﻧﺤﺼﺎرات‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺳﺎﺳ ًﺎ ﻓﺮا رﻓﺘﻦ از اﻳﻦ ﺳﻮد ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺣ ﺎﮐﻢ ﺑ ﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁن ﺑﺨﺶ هﺎﺋﯽ را ﮐﻪ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد در ﺁن ه ﺎ از ﺣ ﺪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺮﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ﺁن از ﺣ ﺪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ اﺳ ﺖ‬
‫هﺠﻮم ﻣﯽ ﺁورد )ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل در دهﻪ ‪ ١٩٦٠‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺗﻮﻣﺒﻴ ﻞ ﺳ ﺎزﯼ هﺠ ﻮم ﺑ ﺮد‬
‫و در دهﻪ ﺑﻌﺪ ﺁن را ﺗﺮﮎ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻧﺮژﯼ روﯼ ﺁورد(‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ هﺠﻮم ﺑﻪ ﺁن‬
‫ﺑﺨﺶ هﺎﺋﯽ آﻪ ﻧﺮخ ﺳﻮد از ﻣﻴ ﺰان ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ رﻗﺎﺑ ﺖ ﺷ ﺪﻳﺪﯼ را در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎ داﻣ ﻦ ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ و ﻣﻮﺟ ﺐ اﺷ ﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺟ ﺐ ﭘ ﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺁﻣﺪن ﻗﻴﻤﺖ هﺎ و ﮐﺎهﺶ ﺳﻮد ﻣﯽ ﮔ ﺮدد ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮدﯼ ﻣﺸ ﺎﺑﻪ ﺑ ﺎ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد در‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﻪ هﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﺤﻮل دﺳﺘﻤﺰدهﺎ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﺧﺼﺎﻳﺺ ﻣﻤﻴﺰﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻣﺒﺪل ﮐﺮدن ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎﻻ‪.‬‬
‫ارزش اﻳﻦ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ هﺰﻳﻨﻪ ﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁن ﺗﻌﻴﻦ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ) ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ارزش ﺗﻤﺎم ﮐﺎﻻهﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺼ ﺮف ﺷ ﻮد(‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ واﻗﻌﻴﺘ ﯽ ﻋﻴﻨ ﯽ‪ ،‬و ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از ﺑﺮﺁورده ﺎ و ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت ذهﻨ ﯽ و ﺑ ﯽ ﻗﺎﻋ ﺪﻩ‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎ‪ ،‬و اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻩ اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺎ و اﻓﺮاد ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮاﻩ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن‪.‬‬

‫‪٥٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻟﻴﮑﻦ‪ ،‬ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر در ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮ ﮐﺎﻻه ﺎ از ﺧﺼ ﻠﺖ وﻳ ﮋﻩ اﯼ ﺑﺮﺧ ﻮردار‬

‫اﺳﺖ‪ :‬ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻋﻼوﻩ ﺑﺮﻳﮏ ﺟ ﺰء ﺛﺎﺑ ﺖ و ﭘﺎﻳ ﺪار ﺷ ﺎﻣﻞ ﻳ ﮏ ﺟ ﺰء ﻣﺘﻐﻴ ﺮ ﻧﻴ ﺰ‬
‫هﺴﺖ‪ .‬ﺟﺰء ﭘﺎﻳﺪار ﺷﺎﻣﻞ ارزش ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻗﻮاﯼ ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﻔﻬ ﻮﻣﯽ‬
‫ﺟﺴ ﻤﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ )ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﮐ ﺎﻟﺮﯼ‪ ،‬وﻳﺘ ﺎﻣﻴﻦ و ﻇﺮﻓﻴ ﺖ ﺁزاد ﮐ ﺮدن ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ اﻧ ﺮژﯼ‬
‫ﻋﻀﻼﻧﯽ و ﻋﺼﺒﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺪون ﺁن اﻣﮑﺎن ﮐﺎر ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺁهﻨﮓ "ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ" ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﺎر‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در هﺮ ﻋﺼﺮ ﺑ ﺪان ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد(‪ .‬ﺟ ﺰء ﻣﺘﻐﻴ ﺮ در‬
‫هﺮ ﻋﺼﺮ و هﺮ ﮐﺸﻮرﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ارزش ﺁن ﮐﺎﻻهﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻳ ﮏ "ﺣ ﺪاﻗﻞ‬
‫ﺣﻴﺎﺗﯽ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ" ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪاﻗﻞ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺲ اﻳﻦ ﺟﺰء از ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫را ﺟﺰء "اﺧﻼﻗﯽ‪ -‬ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ" ﺁن ﻧ ﺎم ﻧﻬ ﺎد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟ ﺰء ﻧﻴ ﺰ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑﺨ ﺖ و‬
‫اﻗﺒﺎل ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮد ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﮑﺸ ﺎف ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر و‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬دﻗﻴﻘﺎ در اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ از ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل ﻧﻬﻔﺘﻪ و ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ در اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎزار ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر اﺳﺖ و هﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ هﺎﯼ ﺑﺎزار‪ ،‬ﺣﻮل ارزش‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﻣﻮرد ﻧﻈ ﺮدر ﻧﻮﺳ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻮﺳ ﺎﻧﺎت دﺳ ﺘﻤﺰد ﻋﻤ ﺪﺗﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻧﻮﺳ ﺎﻧﺎت در ارﺗ ﺶ‬
‫ذﺧﻴﺮﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در ﻣﻴﺰان ﺑﻴﮑﺎرﯼ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻳ ﮏ ﻣﻔﻬ ﻮم ﺳ ﻪ ﮔﺎﻧ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ )و از ﻧﻈﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ( در ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ‬
‫داﺋﻤﯽ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰدهﺎ در ﺧﻄﺮ ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ داﺋﻤﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از و ﻳﺎ در ﺳ ﻄﺢ‬
‫ﻣﻴﺰان ارزش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ارزش هﻤﻮارﻩ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗﻬﺪﻳ ﺪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻧﺰدﻳﮏ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب‪ -‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ داﺋﻤﯽ دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺪن ﻋﻤﻴﻖ‬
‫و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺗﻮدﻩ اﯼ رو ﺑﻪ ﮐ ﺎهﺶ ﻣ ﯽ ﻧﻬ ﺪ‪ ،‬دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ در اﻳ ﻦ دوران ﺑﻬﺒ ﻮد اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻴ ﺰان ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﻗ ﺮار ﮔﻴ ﺮد‪ .‬در دراز ﻣ ﺪت ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁن ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻣﻌ ﺎدل ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ارزش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر اﺿ ﺎﻓﻪ‬

‫‪٥٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺷﻮد )ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ واﻗﻌﯽ ﺑﺎﻻ رود‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮد(‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت در ﻣﻴﺰان ارﺗﺶ ذﺧﻴﺮﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻨﺎﺳ ﯽ )ﻣﻴ ﺰان‬
‫ﺗﻮﻟﺪ و ﻣﺮگ( و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ه ﺎﯼ ﻣﻬ ﺎﺟﺮت ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑﺴ ﺘﮕﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از هﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄ ﻖ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴ ﺘﮕﯽ دارد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪرﺑﺮدن در رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت )"ﮐﺎر ﺑ ﯽ ﺟ ﺎن"( را ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ از ﺻ ﺤﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺎرج ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺮان هﺎ ﻧﻴﺰ هﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﺎزﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ در دوران ﺑﻬﺒ ﻮد و "روﻧ ﻖ"‪،‬‬
‫ارﺗﺶ ذﺧﻴﺮﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺠﺪدًا ﺟﺬب ﺷﺪﻩ و ﺁن زﻣ ﺎن اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺎ ﮔ ﺎم ه ﺎﺋﯽ ﺑﻠﻨ ﺪ و‬
‫ﺧﻴﺰان ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺗﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ هﻴﭻ "ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻃﻼﺋﯽ" ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺤﻮل دﺳﺘﻤﺰدهﺎ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪.‬‬
‫ﺗ ﺎ ﺣ ﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺗ ﻼش‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن دﺳﺘﻤﺰدهﺎ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎر در ﺗ ﻼش ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮدن ﺟ ﺰء‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ -‬اﺧﻼﻗ ﯽ دﺳ ﺘﻤﺰد از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣﺸ ﺘﻤﻞ ﻧﻤ ﻮدن ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬درﺟ ﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ‪ ،‬هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﭘﻴﮑﺎرﺟﻮﺋﯽ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺁن‬
‫ﻋ ﻮاﻣﻠﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ در ﺗﺤ ﻮل دﺳ ﺘﻤﺰد ﻣﻮﺛﺮﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ در دراز ﻣ ﺪت ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔ ﺮاﻳﺶ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﮑﺎرﯼ در ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪ ﺗﺮ ﺷ ﺪن ﻧﺴ ﺒﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬ﺁن ﺟ ﺰء‬
‫از ازرش ﺟﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ و ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺎز ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻨ ﺰل دارد )هﺮﭼﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﺰد واﻗﻌ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ(‪.‬‬
‫ﺷ ﮑﺎف ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻧﮑﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ و ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از ﻳﮑﺴ ﻮ‪ ،‬و ﻋ ﺪم ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ارﺿ ﺎء اﻳ ﻦ ﻧﻴﺎزه ﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ دﺳ ﺘﻤﺰد از ﺳ ﻮﺋﯽ‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ه ﺎﯼ واﺿ ﺢ ﻣﺴ ﺘﻤﻨﺪﺗﺮ ﺷ ﺪن ﻧﺴ ﺒﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان در اﺧ ﺘﻼف‬
‫ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر و اﻓ ﺰاﻳﺶ ﺳ ﻄﺢ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎﯼ واﻗﻌ ﯽ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ‬

‫‪٥٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻧﻤ ﻮد‪ .‬در هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎل اول ﺳ ﺪﻩ ﺑﻴﺴ ﺘﻢ‪ ،‬ﺑ ﺎرﺁورﯼ ﮐ ﺎر در ﺻ ﻨﺎﻳﻊ و ﮐﺸ ﺎورزﯼ اﻳ ﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬اروﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ و ﻏﺮﺑﯽ ﭘﻨﺞ ﺗﺎ ﺷﺶ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در هﻤ ﻴﻦ‬
‫دروان دﺳﺘﻤﺰد واﻗﻌﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺧﺼ ﺎﻳﺺ وﻳ ﮋﻩ ﻋﻤ ﻞ ﮐ ﺮدش‪ ،‬ﺑ ﺮ ﻃﺒ ﻖ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ )ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ( ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺮﺷﺖ ذاﺗﯽ ﺁن اﺳﺖ ﺗﺤﻮل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﺮاﮐﻢ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬در رﻗﺎﺑ ﺖ ﻣ ﺎهﯽ ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ ﻣ ﺎهﯽ ﮐ ﻮﭼﮑﺘﺮ را ﻣ ﯽ ﺑﻠﻌ ﺪ‪،‬‬
‫واﺣﺪهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬واﺣﺪهﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮ را ﮐ ﻪ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﮐﻤﺘ ﺮﯼ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﺷﺪن از ﻣﺰاﻳﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ در اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ را ﻧﺪارﻧﺪ و هﻢ‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﻗ ﺪرت اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﮔﺮاﻧﺘ ﺮﻳﻦ ﺗﮑﻨﻴ ﮏ ه ﺎ را ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻣﻴ ﺪان‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺪر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﯼ در ﺣ ﺎل ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ اﺳ ﺖ )ﺗ ﺮاﮐﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ(‪ .‬ﻳﮑﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻳ ﻦ ﺷ ﺮﮐﺖ‬
‫ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﺣ ﺪود ﭼﻬ ﺎر ﺻ ﺪ ﻧﻔ ﺮ در اﺳ ﺘﺨﺪام ﺧ ﻮد داﺷ ﺘﻨﺪ ﺟ ﺰء اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋﺎت ﻣﺤﺴ ﻮب‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣ ﺎل ﺁن ﮐ ﻪ اﻣ ﺮوزﻩ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﺋﯽ وﺟ ﻮد دارد ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﺶ از ﻳﮑﺼ ﺪ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ‬
‫ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮ در ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣ ﺎل‪ ،‬ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در‬
‫اﺛﺮ رﻗﺎﺑﺖ از ﺻﺤﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟ ﺬب رﻗﺒ ﺎﯼ ﭘﻴ ﺮوز ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ )ﺗﻤﺮﮐ ﺰ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﺷ ﺪن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‪ :‬ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دال ﺑ ﺮ ﮐ ﺎهﺶ‬
‫ﻼ و ﺑﺮﺣﺴ ﺐ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻣﺪاوم ﺗﻌ ﺪاد ارﺑﺎﺑ ﺎن ﮐ ﻮﭼﮑﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﺴ ﺘﻘ ً‬
‫ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ﺑﺨ ﺶ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر اﻣ ﺮار ﻣﻌ ﺎش ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺮوش ﻧﻴﺮﯼ ﮐﺎرش اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺪاوم در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ‪ .‬ارﻗ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ در ﺟ ﺪول زﻳ ﺮ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻄﻮر ﺣﻴﺮت اﻧﮕﻴﺰﯼ دال ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻧﺪ‪:‬‬

‫‪٦٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺤﻮل ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ‬

‫)ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻞ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﺎﻏﻞ(‬
‫__________________________________________________‬

‫ﺳﺎل‬ ‫ﻣﺰد ﺑﮕﻴﺮان‬ ‫ﺻﺎﺣﺒﮑﺎران و دارﻧﺪﮔﺎن‬

‫ﺷﻐﻞ ﺁزاد‬
‫‪١٨٨٠‬‬ ‫‪٦٢‬‬ ‫‪٣٦ /٩‬‬
‫‪١٨٩٠‬‬ ‫‪٦٥‬‬ ‫‪٣٣ /٨‬‬
‫‪١٩٠٠‬‬ ‫‪٦٧/٩‬‬ ‫‪٣٠/٨‬‬
‫‪١٩١٠‬‬ ‫‪٧١‬‬ ‫‪٢٦/٣‬‬
‫‪١٩٢٠‬‬ ‫‪٧٣/٩‬‬ ‫‪٢٣/٥‬‬
‫‪١٩٣٠‬‬ ‫‪٧٦/٨‬‬ ‫‪٢٠/٣‬‬
‫‪١٩٤٠‬‬ ‫‪٧٨/٢‬‬ ‫‪١٨/٨‬‬
‫‪١٩٥٠‬‬ ‫‪٧٩/٨‬‬ ‫‪١٧/١‬‬
‫‪١٩٦٠‬‬ ‫‪٨٤/٢‬‬ ‫‪١٤‬‬
‫‪١٩٧٠‬‬ ‫‪٨٩/٩‬‬ ‫‪٨ /٩‬‬

‫ﺑﺮﺧﻼف اﻓﺴﺎﻧﻪ راﻳﺞ‪ ،‬درﺟﻪ هﻤﮕﻮﻧﯽ اﻳﻦ ﺗﻮدﻩ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑ ﻪ اﻗﺸ ﺎر ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﻧ ﻪ ﮐ ﺎهﺶ‪ .‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻄﺢ زﻧ ﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ اﻋﺘﺼ ﺎب‪ ،‬و ﭘﺘﺎﻧﺴ ﻴﻞ ﮐﺴ ﺐ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺿﺪﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪،‬‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ ﺗﻔ ﺎوت ﻣ ﺎﺑﻴﻦ ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺳ ﺎدﻩ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﮐﺎرﻣﻨ ﺪ ﺑﺎﻧ ﮏ و ﻳ ﮏ ﮐﺎرﻣﻨ ﺪ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ رﺗﺒ ﻪ‬
‫دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﻴﻢ ﻳﺎ ﻳﮏ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻋﻠ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﺷ ﺪن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ در ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻋﻤ ﺪﺗﺎ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ‬
‫ﺧﻮدﮐ ﺎر ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ از ﺗﻮزﻳ ﻊ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ درﺁﻣ ﺪ ﻧﺎﺷ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺮ در ﺑﺎرﻩ ﯼ ﺁن ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷ ﺪ و ﭼ ﻪ ﮐ ﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫در ﺧﺪﻣﺖ ارﺿﺎﯼ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻓﻮرﯼ و ﻳﺎ دراز ﻣ ﺪت ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺛﺮوت را ﻧﺪارد‪ .‬اﻓ ﺰون ﺁﻧﮑ ﻪ‪ ،‬ﺗ ﺮاﮐﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﻣ ﺪاوم هﺰﻳﻨ ﻪ‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺴﺐ اﺳ ﺖ و ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ از ﺧ ﺮدﻩ‪ -‬ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﮐ ﻞ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ واﺣﺪهﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺗﺠﺎرﯼ ﺑﺰرگ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ ﭘﻴ ﺪا‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬رﺷ ﺪ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺁﻟ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ :‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ه ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑ ﻪ دو ﺑﺨ ﺶ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﺨ ﺶ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺻ ﺮف ﺧﺮﻳ ﺪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هﺎ و ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ارزش ﺁن در ﻃﯽ روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن ﺑﻪ ارزش ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺁن را‬
‫دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ را ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ‪ .‬ﺑﺨ ﺶ دوم ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‪ ،‬ﭘﺮداﺧ ﺖ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺮﺳ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺁن را ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻐﻴ ﺮ‬
‫ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ اﺧﻴﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﻣﯽ ﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑ ﺖ و‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻐﻴ ﺮ ه ﻢ راﺑﻄ ﻪ اﯼ ﻓﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪ -‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﮐ ﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺑﻄ ﻮر ﺳ ﻮدﺁورﯼ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮐﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﺎدﻩ ﺧﺎم داد و اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﮑ ﺎر اﻓﺘﻨ ﺪ‪ -‬و ه ﻢ ﻳ ﮏ راﺑﻄ ﻪ ارزﺷ ﯽ‪ :‬ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺻ ﺮف ﻣ ﺰد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗ ﺎ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ‪ X‬ﺗﻌ ﺪاد ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ ﺷ ﻮد و ﺁﻧﻬ ﺎ‪ W‬ﺗﻌ ﺪاد‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﮐﻪ ﻣﻘﺪارﯼ ﻣﻌﺎدل ‪ Y‬هﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﮑﺎر اﻧﺪازﻧﺪ و ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪Z‬‬
‫را ﻣﺒ ﺪل ﺑ ﻪ ﮐ ﺎﻻﯼ ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺎرﮐﺲ ﻧﺴ ﺒﺖ دوﮔﺎﻧ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑ ﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ را در ﻓﺮﻣﻮل ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻧﮑﺸ ﺎف ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺴ ﺒﺖ ﻓ ﻮق ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ ﻓﺰوﻧ ﯽ دارد‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺣﺠ ﻢ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﯼ از ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﺗﻌﺪاد هﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ )ﮐ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ و ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩ و‬

‫‪٦٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻐ ﺮﻧﺞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﺗﻮﺳ ﻂ هﻤ ﺎن ﺗﻌ ﺪاد )دﻩ‪ ،‬ﺻ ﺪ و ﻳ ﺎ ه ﺰار( ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎر ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ازاء هﻤﺎن ﻣﺒﻠﻎ دﺳﺘﻤﺰد‪ ،‬ارزش هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺻﺮف ﻣﻮاد ﺧ ﺎم‪،‬‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت‪ ،‬اﻧﺮژﯼ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫د‪ -‬ﮔﺮاﻳﺶ ﻧﺰوﻟﯽ ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ه ﺮ‬
‫ﮔﺎﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺳ ﻮد ﮔ ﺮاﻳﺶ ﻧﺰوﻟ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ و ﺳﻮد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮﯼ‪ ،‬از ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﺮاﻳﺸﯽ و ﻧﻪ از ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ "ﺧﻄﯽ" ﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد‬
‫ﺗﺮاﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻳﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﺷﺪن ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺷ ﺎﻏﻞ ﺻ ﺎدق ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ اﻳﻦ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﻗ ﺮار دارد ﮐ ﻪ ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ‬
‫ﻧ ﺮخ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﺰد ﺑﮕﻴ ﺮان ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﻧ ﺮخ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ اﺳ ﺖ )ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﻞ‬
‫ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ و ﮐ ﻞ ﻣﻴ ﺰان دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ(‪ .‬ﺑﻬ ﺮ ﺣ ﺎل ﺑﺎﻳ ﺪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺗ ﺬﮐﺮ دادﻩ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﻧﺰوﻟﯽ ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﻧ ﺮخ ارزش‬
‫اﻓﺰوﻧﻪ ﺧﻨﺜﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬واﻗﻌﻴ ﺖ اﻣ ﺮ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧ ﻪ دﺳ ﺘﻤﺰد واﻗﻌ ﯽ و ﻧ ﻪ دﺳ ﺘﻤﺰد ﻧﺴ ﺒﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺗﻨﺰل ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ اﻣﮑﺎن و ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻧﺪهﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﻣﺤ ﺪودﻳﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻦ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ‬
‫ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد )اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ در واﺣ ﺪهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺧﻮدﮐ ﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﻣ ﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ(‪.‬‬
‫ﻩ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن ﻋﻴﻨﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬در ﺁﻏﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ اﯼ‪ ،‬هﺮ واﺣ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺴ ﺘﻘﻞ‬
‫از واﺣ ﺪهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬و ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﺎ ﺗﺤﻮﻳ ﻞ دهﻨ ﺪﮔﺎن ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم و ﻣﺼ ﺮف ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫ﮐﺎﻻهﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ زودﮔﺬر ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﯽ داﺋﻤﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻗﻴﻮد اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﮑﻨﻴﮑﯽ ﺑﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎﻩ هﺎ و ﺑﺨﺶ ه ﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺸﻮرهﺎ و ﻗﺎرﻩ هﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑﺤ ﺮان ﻳ ﮏ ﺑﺨ ﺶ‪ ،‬در دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺑﺨﺶ هﺎ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر از ﺑﺪو ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺸﺮ‪ ،‬زﻳﺮ ﺑﻨ ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬

‫‪٦٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺑﺮاﯼ ﮐﻞ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺸ ﺮ در دﻧﻴ ﺎﯼ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻓﺮداﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ذاﺗﯽ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﮏ ﺳﺮﯼ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ در ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺰﺑﻮر اﺳﺘﻨﺘﺎج ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟ ﻒ‪ -‬ﺗﻀ ﺎد ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ در ه ﺮ واﺣ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از‬
‫ﻳﮑﺴﻮ‪ ،‬و هﺮج وﻣﺮج ﺁﺷﮑﺎر در ﺳﻄﺢ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از ﺳﻮﺋﯽ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﻀﺎد ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻋﻴﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬و ﺣﻔﻆ ﺗﻤﻠﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳ ﻮد‪،‬‬
‫و وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘ ًﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﻢ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻨﮕﺎﻩ هﺎ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ ه ﺎ‪ ،‬ﮐﺸ ﻮرهﺎ‪ ،‬و ﻗ ﺎرﻩ ه ﺎ‬
‫در ﺑ ﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺣ ﺪ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار دارد اﺳ ﺖ آ ﻪ‪ ،‬اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﮐ ﻪ ﮐ ﻞ ﻧﻈ ﺎم ﺑﺮﻃﺒ ﻖ ﻓ ﺮاﻣﻴﻦ و‬
‫ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت ﺳ ﻮدﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﯼ ﺗﻌ ﺪاد اﻧﮕﺸ ﺖ ﺷ ﻤﺎرﯼ از ﻗﻄ ﺐ ه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻬﯽ ﺳﺮﺷﺖ ﻧﺎﺑﺨﺮداﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎرﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم‬
‫را ﺑﺮﻣﻼ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﺗﻀ ﺎد ﺑ ﻴﻦ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻧﺎﻣﺤ ﺪود ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﯼ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮاﻧﻪ اﯼ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺠﺒﻮر اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺼﺎرف ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮ اﻋﻤﺎل ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐﻪ هﺪف از ﺗﻮﻟﻴﺪ هﻤ ﺎن ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﮐ ﺮدن ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﺤﺪودﻳﺖ دﺳﺘﻤﺰدهﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺗﻀﺎد ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺟﻬﺶ ﻋﻈﻴﻢ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯼ ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﻮ )ﮐ ﻪ ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ ﺣﺎﻣ ﻞ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ‬
‫اﺳﺖ(‪ ،‬و واﺑﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﻪ ﻟﺰوﻣﺎت ﻓﺮوش ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‬
‫و ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪ ﮐ ﺮدن ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻌﯽ ﻣﻨﺠ ﺮ ﻣﻴﮕ ﺮدد ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑﻄ ﻮر‬
‫ادوارﯼ ﻣﺒ ﺪل ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﺨ ﺮب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ )اﺳﺎﺳ ًﺎ ﭘ ﺲ از ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ هﺎ و ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ هﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ ﺧﻮﻧﺨﻮار و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬

‫‪٦٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺨ ﺎﻃﺮﻩ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺑﺸ ﺮ(‪ ،‬از اﻳ ﻦ روﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑ ﺎ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﯼ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻳﺎ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻩ‪ -‬اﻧﮑﺸ ﺎف اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر ادوارﯼ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎت اﻳﻦ ﻋﺎرﺿﻪ در‬
‫ﻓﺼﻮل ‪ ١٤،١١ ،٩،٨‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﺑﺤﺮان هﺎﯼ ادوارﯼ اﺷﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ادوارﯼ در ﺑﺤﺮان هﺎﯼ‬
‫اﺷ ﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻨﻔﺠ ﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪.‬ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ ادوارﯼ اﺷ ﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ داﻳﺮﻩ وار ﻓﺮﺁﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺑﻬﺒﻮد‪ ،‬روﻧﻖ‪" ،‬ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽ"‪ ،‬ﺑﺤﺮان‬
‫و رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدﯼ را ﻃﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬در ﻣﺎهﻴ ﺖ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑ ﻮدﻩ و ﻣﺨ ﺘﺺ ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻌﺎد اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت در ادوار ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻴﮑﻦ در ﻧﻈﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﻴﺸﺎ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺤﺮان هﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻨﺪ )وﻗﻔ ﻪ در ﺗﺠﺪﻳ ﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺎدﯼ(‪ ،‬در ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻌ ﺪ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ در ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از‬
‫دو ﻣﻮرد ﻓﻮق ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺤﺮان اﺷﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻه ﺎ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﺑﺤ ﺮان‬
‫ﮐﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪن ارزش هﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎهﺶ در ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ‪ ،‬ﻇﻬ ﻮر ﻓﻘ ﺮ‬
‫ﺷ ﺪﻳﺪ )ﻏﺎﻟﺒ ﺎ ﻗﺤﻄ ﯽ( از وﺟ ﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﺑﺤ ﺮان ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣ ﺬﮐﻮر‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎهﺶ ﻋﺎدﯼ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺷﻴﺎء ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻠﺖ ﺁن ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺑ ﯽ ﺣﺪوﺣﺼ ﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ ﺗ ﻮدﻩ هﺎﺳ ﺖ‪ .‬اﻓ ﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﮐﻤﻴﺎﺑﯽ اﺷﻴﺎء‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻌﻠﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮوش ﺑﻮدن ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳ ﻪ ﯼ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ ادوارﯼ اﺷ ﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺎ ﻣﺴ ﺎﺋﻠﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ ﻧ ﺮخ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‬
‫ﺳ ﻮد‪ ،‬ه ﺮج و ﻣ ﺮج در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﺪون درﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮزﻳ ﻊ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﺮ ﺁن ه ﺎ‬

‫‪٦٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬در اﺛﺮ ﮐﺎهﺶ ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ اﯼ‬
‫از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دﻳﮕﺮ ﻗﺎدر ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺳ ﻮد ﺑﺴ ﻨﺪﻩ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻴﮑﺎرﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻓﺮوش ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺎﻻه ﺎ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺿ ﺮر‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺰﺑﻮر هﻤﺮاﻩ ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﻮﺟﺒﺎت ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﮐﻠ ﯽ ﺗﻌ ﺪاد ﺷ ﺎﻏﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻴ ﺰان در‬
‫ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫ﺑﺤﺮان اﺷﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪ هﻢ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺬﮐﻮر و هﻢ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل وﺳ ﺎﺋﻠﯽ در اﺧﺘﻴ ﺎر‬
‫ﻧﻈﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد‪ ،‬ﺗ ﺎ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑﻄ ﻮر ﻧﺴ ﺒﯽ اﺛ ﺮات ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺁن را‬
‫ﺧﻨﺜ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺤ ﺮان‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ ارزش ﮐﺎﻻه ﺎ‪ ،‬و ورﺷﮑﺴ ﺘﮕﯽ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از واﺣ ﺪهﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ از ﻧﻈﺮ ارزش ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻧﺮخ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮد و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﻧﺒﺎﺷﺘﯽ را اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ‬
‫در اﺑﻌﺎد وﺳﻴﻊ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ درﺟﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر را ﻣﯽ ﺗﻮان اﻓﺰاﻳﺶ داد ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺆﻳﺪ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺑﺤ ﺮان اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﻧﻔﺠ ﺎر ﺁﻣﻴ ﺰﯼ ﻣﻨﺠ ﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﺤ ﺮان دال ﺑ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺁﻣ ﺎدﮔﯽ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷ ﺪن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﻣ ﺆﺛﺮﺗﺮ و اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﺗ ﺮ را دارد‪ ،‬ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺎدﯼ را ﺑﻪ هﺪر ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد‬
‫از هﻢ ﻧﻤﯽ ﭘﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑﺎﻳﺪ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺁن ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺁن را‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٧‬اﺗﺤﺎد و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺑﻮﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺁن ه ﺎ را در واﺣ ﺪهﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ه ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘ ﺮ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬اﻧﻈﺒ ﺎط ﺻ ﻨﻌﺘﯽ را ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ اﻟﻘ ﺎء ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و هﻤﭙ ﺎﯼ ﺁن‬
‫ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺣ ﺲ ﺗﻌ ﺎوﻧﯽ و هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ اوﻟﻴ ﻪ را در ﺁن ه ﺎ ﺑﺮﻣ ﯽ اﻧﮕﻴ ﺰد‪ .‬اﻣ ﺎ‪ ،‬ﺗ ﻼش ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺳﻮد ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‪ -‬ﺑ ﺮ ه ﺮ واﺣ ﺪ ﻣﻨﻔ ﺮد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ -‬و ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮرژوا در ﮐ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﺮ‬

‫‪٦٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻳﻦ ﻧﮑ ﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮرژوا ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ روﺷ ﻨﯽ از اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﮐ ﻪ اﺗﺤ ﺎد‬

‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺮﯼ ﺧﻄﺮ ﻋﻈﻴﻤﯽ را ﺟﻬﺖ او در ﺑﺮ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ -‬و ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﺧﺮاج ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﻴﺰ ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺎ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻨ ﺮو اﻧﮑﺸ ﺎف ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ ﺟﻨ ﺒﺶ ﻣﺘﻀ ﺎد دو ﮔﺎﻧ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬از ﻳ ﮏ ﺳ ﻮ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ -‬در دراز ﻣ ﺪت اﺳﺎﺳ ﯽ‪ -‬در ﺟﻬ ﺖ وﺣ ﺪت و‬
‫هﻤﮕ ﻮﻧﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و ﻣ ﺰد ﺑﮕﻴ ﺮان در ﮐ ﻞ‪ ،‬وﺟ ﻮد دارد‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺷ ﺎهﺪ‬
‫ﮐﻮﺷﺶ هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ هﺴ ﺘﻴﻢ‪ -‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫اﻗﺸﺎر ﻣﻌﻴﻨﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻓﻮق اﻟﻬﺎدﻩ و ﺳﺘﻢ وﻳﮋﻩ اﯼ وارد ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮان‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺴﺒﺘ ًﺎ ﻣﻤﺘﺎزﺗﺮﯼ ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ هﺎﯼ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﭼﻮن ﻧﮋاد ﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮﯼ‬
‫ﺟﻨﺲ ﻣﺬﮐﺮ‪ ،‬ﺷﻮوﻧﻴﺰم‪ ،‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ هﺮاﺳﯽ‪ :‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ و ﺗﺤﮑ ﻴﻢ ﺑﺨ ﺶ اﻳ ﻦ اﺷ ﮑﺎل وﻳ ﮋﻩ‬
‫اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و ﺳ ﺘﻢ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ه ﺎ در ﻗﻠ ﺐ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﺸ ﺪﻳﺪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و از ﻃﺮﻳ ﻖ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﮔﺮاﺋﯽ و اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﻼﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﺘﺨﺪام زﻧ ﺎن و ﮐﻮدﮐ ﺎن در ﺳ ﻄﺢ وﺳ ﻴﻊ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﺻ ﻨﺎﻳﻊ در ﻣﺮاﺣ ﻞ اوﻟﻴ ﻪ‪،‬‬
‫ﻳﮑ ﯽ از روش ه ﺎﯼ ﺗﺮﺟﻴﺤ ﯽ در ﺟﻬ ﺖ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﻧﮕﺎهﺪاﺷ ﺘﻦ دﺳ ﺘﻤﺰد در ﮐﺎرﮔ ﺎﻩ ه ﺎ و‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از هﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ روﺣﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﮐﺎﺗﻮﻟﻴﮏ و دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻠﺶ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮد ﺑﻪ ﭘﺎﺷﻴﺪن ﺑﺬر اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ هﺎﯼ ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫و ﻣﺮوج اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ در ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و دﻳﮕﺮ اﻗﺸﺎر زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﻣ ﺮدم ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﺟ ﺎﯼ زن در‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ"‪ ،‬و ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ از هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ زﻧ ﺎن ﻧﺒﺎﻳ ﺪ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺸ ﺎﻏﻞ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻬﺎرت )رﺷﺘﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻇﺎهﺮا" ﺧﻄﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪن دﺳﺘﻤﺰد در ﺁن هﺎ وﺟ ﻮد دارد( داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ زﻧ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﺷ ﺎﻏﻞ ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻣﻌﻨ ﺎ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر دوﮔﺎﻧ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در وهﻠﻪ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ در ﺁﻣﺪ ﮐﻤﺘ ﺮﯼ در ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدان ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ -‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﻣﻬﺎرت ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮردارﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻳ ﺎ در ازاء ﮐ ﺎر‬

‫‪٦٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺴ ﺎوﯼ دﺳ ﺘﻤﺰد ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ) ﮐ ﻪ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴ ﺰان ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻏﺼﺐ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ(‪ .‬ﺛﺎﻧﻴ ﺎً‪ ،‬ﺑﻌﻠ ﺖ ﺁن ﮐ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺣﻴ ﺎت‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﭘ ﺪر ﺷ ﺎهﯽ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ واﺣ ﺪ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫ﻣﺼﺮف و ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﺎن ﻣﻠ ﺰم ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﺪون دﺳﺘﻤﺰد در ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﺧﻮراﮎ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺴ ﺖ ﺷ ﻮ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒ ﺖ‬
‫و ﺁﻣﻮزش ﮐﻮدﮐﺎن و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎر ﺧﻮد ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻣﻨﺒﻊ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﺮا‬
‫ﮐﻪ در ﮐﺎﻻ ﺗﺠﺴﻢ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و ﻟﻴﮑﻦ ﺑﻄﻮر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣ ﯽ اﻓﺰاﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﮐ ﻪ هﺰﻳﻨ ﻪ ﺑ ﺎز ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮرژوا ﮐ ﺎهﺶ‬
‫ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ اﮔ ﺮ ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﺮد ﻣﺠﺒ ﻮر ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﮐﺎره ﺎﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮراﮎ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎﮎ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﻟﺒﺎس ﺷ ﻮﺋﯽ را ﺧ ﻮد در ﺑ ﺎزار اﻧﺠ ﺎم ده ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ هﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ در ﺳﺎﻋﺎت ﺧﺎرج از ﻣﺪرﺳ ﻪ را ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﭙ ﺮدازد‪ ،‬ﻣﺴ ﻠﻤﺎ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ دﺳ ﺘﻤﺰدش از ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن هﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻨﺒ ﻊ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر‬
‫ﺑﯽ دﺳﺘﻤﺰد دﺧﺘﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺎدرش و ﻏﻴﺮﻩ را ﻧﻴ ﺰ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﺧ ﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻣ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ارزش اﻓﺰوﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎهﻴ ﺖ ه ﺮج و ﻣ ﺮج ﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻓ ﺰون ﺑ ﺮ اﻓ ﺰاﻳﺶ و ﮐ ﺎهﺶ ه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و ﺳﺮﻳﻊ در ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪ ،‬ﺟﺬب و ﺣﺬف ادوارﯼ و ﺑﮕﻮﻧ ﻪ ﻣﺘﺸ ﻨﺠﯽ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﮐﺎر "در ﺑﺎزار" راهﻢ اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎهﺶ هﺰﻳﻨ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗ ﻨﺶ ه ﺎ و ﻓﻼﮐ ﺖ ه ﺎﯼ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺸ ﺮ هﻤ ﺮاﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮ "وارد ﮐﻨ ﺪ"‪.‬‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از اﻧﮑﺸ ﺎف هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ و اﺗﺤ ﺎد واﻗﻌ ﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ درﺑ ﺮ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﮐﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮐﺸﻮرهﺎ و ﻣﻠﺖ هﺎ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺑ ﺮ دو ﻧﮑﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ :‬ﻧﮑﺘ ﻪ‬
‫اول‪ :‬اﻧﻔﻌ ﺎل ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻓﻼﮐ ﺖ و ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ ﭘﻨﻬ ﺎﻧﯽ )ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺧ ﺎرﺟﯽ( ﮐ ﻪ از هﻤ ﺎن ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻠﻤﻮس ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ دوم‪ :‬اﺧﺘﻼف ﻋﺎدﺗﯽ و ﺳﻨﺘﯽ اﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫"ﺑﻮﻣﯽ"‪.‬‬

‫‪٦٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬در ﺳﺮﺗﺎﺳ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻣﻬ ﺎﺟﺮت ه ﺎﯼ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ‬
‫ﺑﻮﻗ ﻮع ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻣﻬ ﺎﺟﺮت اﻳﺮﻟﻨ ﺪﯼ ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن و اﺳ ﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺴ ﺘﺎﻧﯽ ه ﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ هﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎل اﻓﺮﻳﻘﺎﺋﯽ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ هﺎ و ﭘﺮﺗﻘ ﺎﻟﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎ‪ ،‬هﻨ ﺪﯼ ه ﺎ‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﺳ ﭙﺲ ﺑ ﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ‪ ،‬ﭼﻴﻨ ﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮاﺣﯽ اﻗﻴ ﺎﻧﻮس‬
‫ﺁرام‪ ،‬ﮐ ﺮﻩ اﯼ ه ﺎ ﺑ ﻪ ژاﭘ ﻦ‪ ،‬و ﻣﻬ ﺎﺟﺮت ه ﺎﯼ ﭘﻴ ﺎﭘﯽ ﺑ ﻪ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﺷ ﻤﺎﻟﯽ )ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ هﺎ‪ ،‬اﻳﺮﻟﻨﺪﯼ هﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ هﺎ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﻣﮑﺰﻳﮑﯽ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺗﻮرﻳﮑ ﻮﺋﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﺑﺮدﮔ ﺎن ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳ ﺖ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ هﻔ ﺪهﻢ‪ ،‬هﺠ ﺪهﻢ و‬
‫ﻧﻮزدهﻢ( ﺑﻪ ﺁرژاﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫هﺮ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ ﻣﻬ ﺎﺟﺮت ه ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ درﺟ ﺎت ﻣﺘﻔ ﺎوت‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و ﺳ ﺘﻢ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ و‬
‫ﻣﺘﺸﺎﺑﻬﯽ هﻤﺮاﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ در ﻣﺸﺎﻏﻠﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﻤﺰدهﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﻤ ﺎردﻩ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ را ﺑ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﮐﺎره ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬واﻣﻴﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧ ﺎن ﻣﺠﺒ ﻮر ﺑ ﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ در ﭘﺴﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﻼت و ﻳﺎ ﻣﺤﻼت ﺧﺎص ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠ ﯽ از ﺁﻣ ﻮزش‬
‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدرﯼ ﺧﻮد ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از رﺷﺪ ﻓﮑﺮﯼ و اﺧﻼﻗ ﯽ ﺁﻧﻬ ﺎ‪،‬‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﺁن هﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮس داﺋﻤﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﻗﺮار دهﻨ ﺪ ﮐ ﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴ ﻪ ﺑ ﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﺑ ﻮﻣﯽ و ﻣﺘﺸ ﮑﻞ‬
‫"ﺗﺤﺮﮎ ﭘﺬﻳﺮﯼ" ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﻧﻈﻴﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺁن هﺎ ﺟﻬﺖ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻴﺪن‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻃﻦ ﺷﺎن‪ ،‬و ﻳﺎ اﺧﺮاج از ﮐﺸ ﻮر در زﻣ ﺎن ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ(‪ ،‬ه ﺰاران‬
‫اﺷﮑﺎل ﺗﺒﻌﻴﺾ )ﻋﻤﺪﺗﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻣ ﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺣﻘ ﻮق ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑﺮاﺑ ﺮ‪ ،‬و ﺣﻘ ﻮق ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫در اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ( وﺿﻊ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺼ ﺐ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺑ ﺎ اﻳﻨﻬ ﺎ‪ ،‬در اذه ﺎن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ "ﺑ ﻮﻣﯽ" ﻧﻔ ﻮذ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎهﺮًا اﻳﻦ اﺳﺜﻤﺎر ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻮان و ﻣﺴﻦ‪ ،‬ﻣﺮد و زن‪" ،‬ﺑﻮﻣﯽ" و ﻣﻬ ﺎﺟﺮ‪ ،‬ﻣﺴ ﻴﺤﯽ‬
‫و ﻳﻬﻮدﯼ‪ ،‬ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﯼ و ﻋﺮب‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٦٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻣ ﺆﺛﺮ ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺧ ﻮﻳﺶ‪ -‬از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺳ ﻄﺢ‬
‫دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ و اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﺧ ﻮد‪ -‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﭼﻨ ﺎن ﻣﺘﺤ ﺪ و ﻣﺘﺸ ﮑﻞ‬
‫ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ دﻓ ﺎع و ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و اﺗﺤ ﺎد ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان دﺳ ﺖ‬
‫ﻳ ﺎزد‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺗﺒﻌﻴﻀ ﺎت و ﺗﻤ ﺎﻣﯽ اﺷ ﮑﺎل اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬ﻣﻬ ﺎﺟﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻧﮋاده ﺎ و ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ وارد‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻳﮏ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﺷﮑﺎر ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺁن ه ﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻨﻄﺒﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﮑﯽ از وﻇﺎﻳﻒ اﺳﺎﺳﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻋﺒ ﺎرت از ﺁﻣ ﻮزش‬
‫ﺷﻴﻮﻩ دار ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺁن هﺎ در رد اﻧﻮاع ﺗﻌﺼﺐ هﺎ ﺑ ﻴﻦ زن و‬
‫ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﮋاد ﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺷﻮوﻧﻴﺰم‪ ،‬و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ هﺮاﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺼﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺣﻤﺎﻳ ﺖ و ﺗﻘﻮﻳ ﺖ‬
‫اﻳ ﻦ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﺑ ﻮدﻩ و ﮐﻮﺷﺸ ﯽ اﺳ ﺖ در ﺟﻬ ﺖ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﻘﺴ ﻴﻢ داﺋﻤ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ‬

‫ﻋﻤﻠﮑ ﺮد ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ از ﺁﻏ ﺎز ﭘﻴﺪاﻳﺸ ﺶ ﻳﮑﺴ ﺎن ﺑ ﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﺎرﮔ ﺎهﯽ ﮐ ﻪ در ﻗ ﺮون ‪ ١٨،١٧،١٦‬ﮔﺴ ﺘﺮش ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دﻗﻴﻖ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬دو ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد‪ ،‬از اﻧﻘﻼب ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪ ١٧٦٠‬ﺗﺎ دهﻪ ﯼ ‪.١٨٨٠‬‬
‫‪ -‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬از دهﻪ ﯼ ‪ ١٨٨٠‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‪.‬‬

‫‪ -١‬از رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد ﺗﺎ ﺗﻔﺎهﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ در اوﻟ ﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ زﻧ ﺪﮔﻴﺶ ﺑ ﺎ ﺗﻌ ﺪاد زﻳ ﺎدﯼ از ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻞ‪ -‬در ه ﺮ ﺑﺨ ﺶ از ﺻ ﻨﻌﺖ‪ -‬ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از ﺁن ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﺑ ﺮ ﺑ ﺎزار ﻣﺴ ﻠﻂ ﺷ ﻮد‪ .‬ه ﺮ ﮐ ﺪام از ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻣﻴ ﺪ ﻓ ﺮوش ﮐﺎﻻه ﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ هﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺿﻊ زﻣﺎﻧﯽ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺮاﮐﻢ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻳﮏ ﺳﺮﯼ از ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از ﺷﺮﮐﺖ هﺎ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ًﺎ ﺑﻴﻦ ‪ ٦٠‬ﺗﺎ ‪ ٨٠‬در ﺻ ﺪ ﻓ ﺮﺁوردﻩ ه ﺎ‬
‫را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎزﻩ اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت داد‪ .‬از ﺁن ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ هﺎ ﺗﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳ ﻌﻪ‬
‫ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺑﺎزار ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮﻧﺪ و از ﺳﻘﻮط ﻗﻴﻤ ﺖ ﻓ ﺮوش ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫ﺑﺎزار ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻗﺪرت ﻧﺴﺒﯽ ﺧﻮد در هﺮ زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫زوال ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ رﻗﺎﺑ ﺖ ﺁزاد ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب ﺗﮑﻨﻮﻟ ﻮژﻳﮑﯽ ﻣﻬﻤ ﯽ ﮐ ﻪ در هﻤ ﺎن هﻨﮕ ﺎم‬
‫ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺑ ﺎ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮐ ﺮدن ﻣﻮﺗﻮره ﺎﯼ ﺑﺮﻗ ﯽ و‬

‫‪٧١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﺣﺘﺮاﻗﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﻮﺗﻮرهﺎﯼ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ اﻧﺮژﯼ در رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ و‬
‫ﺗﺮاﺑ ﺮﯼ ﻳ ﮏ ردﻩ از ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ -‬ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﺑ ﺮق‪ ،‬وﺳ ﺎﺋﻞ ﺑﺮﻗ ﯽ‪ ،‬ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﻧﻔ ﺖ‪ ،‬ﺻ ﻨﺎﻳﻊ‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴ ﻞ و ﺷ ﻴﻤﻴﺎﻳﯽ‪ -‬ﮐ ﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اوﻟﻴ ﻪ ﺑﺴ ﻴﺎر ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻪ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ از هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺗﻌﺪاد رﻗﺒﺎﯼ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ را ﻣﺤﺪود ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﺷﮑﺎل ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﺗﻮاﻓﻖ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬ﮐﺎرﺗ ﻞ و ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎ در ﻳ ﮏ ﺑﺨ ﺶ ﺻ ﻨﻌﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ه ﺮ واﺣ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺷ ﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ -‬ﺗﺮاﺳ ﺖ و ادﻏ ﺎم ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎ ﮐ ﻪ در ﺁن ﺑ ﻪ ﮔ ﺮوﻩ ﻣ ﺪﻳﺮان ﻋﺎﻣ ﻞ اﺳ ﺘﻘﻼل دادﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻩ ﻣﺎﻟﯽ و ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﺗﻌ ﺪاد ﮐﻤ ﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻧﻈ ﺎرت‬
‫ﺑﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎت زﻳﺎدﯼ را در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از رﺷﺘﻪ هﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﺣﻘ ﻮﻗﯽ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺗﺮاﮐﻢ ﺑﺎﻧﮏ هﺎ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﯽ‬

‫هﻤ ﺎن روﻧ ﺪ ﺗ ﺮاﮐﻢ و ﺗﻤﺮﮐ ﺰ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐ ﻪ در ﺻ ﻨﻌﺖ و ﺗﺮاﺑ ﺮﯼ ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ در‬
‫ﺑﺎﻧﮏ دارﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺗﺤﻮل‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ از ﺑﺎﻧﮏ ه ﺎﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑ ﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭼﻴﺮﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﻧﮏ هﺎ در ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻋﺘﺒ ﺎر دادن ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ هﺎﺳ ﺖ‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ‬
‫ﻼ اﻧﺤﺼﺎر اﻋﺘﺒﺎر‬
‫ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﺑﺎﻧﮏ داران ﻋﻤ ً‬
‫دادن را در اﺧﺘﻴ ﺎر دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﺤﺼ ﺎر ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ اﻣﮑ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺗ ﺎ دﻳﮕ ﺮ هﻤﺎﻧﻨ ﺪ وام‬
‫دهﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﻨﻔﻌ ﻞ رﻓﺘ ﺎر ﻧﮑﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺷ ﺎن ﺑﺴ ﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﮑﺮدﻩ و ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر رﺳﻴﺪن ﻣﻮﻋﺪ درﻳﺎﻓﺖ واﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﻨﺸﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ هﺎ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﻳﯽ از ﻳ ﮏ ﻧ ﻮع ﻳ ﺎ ﻣﺸ ﺎﺑﻪ‬
‫اﺷﺘﻐﺎل دارﻧ ﺪ اﻋﺘﺒ ﺎر ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗ ﻪ زﻳ ﺎدﯼ ﺑ ﻪ اداﻣ ﻪ ﮐ ﺎر و روﻧ ﻖ ﻣ ﺎﻟﯽ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ اﻳ ﻦ‬

‫‪٧٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ هﺎ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﮏ ه ﺎ ﻣﺎﻳ ﻞ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از ﺗﻨ ﺰل ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ رﻗﺎﺑ ﺖ ﺷ ﺪﻳﺪ‬

‫ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻧ ﮏ ه ﺎ در اﻣ ﺮ ﺗﺴ ﺮﻳﻊ ‪ -‬و ﮔ ﺎﻩ ﺗﺤﻤﻴ ﻞ‪ -‬ﺗ ﺮاﮐﻢ و ﺗﻤﺮﮐ ﺰ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ هﺎ اﺑﺘﮑﺎر ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردن ﺗﺮاﺳﺖ هﺎﯼ ﺑﺰرگ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬از‬
‫هﻤ ﻴﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻧ ﮏ ه ﺎ از اﻧﺤﺼ ﺎر ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﺗﺴ ﻬﻴﻼت اﻋﺘﺒ ﺎرﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁوردن‬
‫ﺳﻬﻤﯽ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺑﺰرگ در ازاﯼ اﻋﺘﺒﺎرﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﯽ‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ در ﺻﻨﻌﺖ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻗﺎدر اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در داﻳﺮﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻏﺎﻟﺒﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد‪ -‬رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در رأس ه ﺮم ﻗ ﺪرت در دوران ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻧﺤﺼ ﺎراﺗﯽ از ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﯽ روﻳﻨﺪ ﮐﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺑﺎﻧ ﮏ ه ﺎ‪ ،‬ﺳ ﺎﻳﺮ ﻣﺆﺳﺴ ﺎت ﻣ ﺎﻟﯽ )ﻣ ﺜﻼ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﺑﻴﻤ ﻪ(‪،‬‬
‫ﺗﺮاﺳﺖ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻬﺎﯼ ﺑﺰرگ زﻧﺠﻴﺮﻩ اﯼ و ﻏﻴﺮﻩ را‬
‫در اﺧﺘﻴ ﺎر دارﻧ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺮوﻩ اﻧﮕﺸ ﺖ ﺷ ﻤﺎرﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺰرگ "‪ ٦٠‬ﻓﺎﻣﻴ ﻞ" ﻣﺸ ﻬﻮر در‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ و "‪ ٢٠٠‬ﻓﺎﻣﻴ ﻞ" در ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﮐﻠﻴ ﻪ اه ﺮم ه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را در دﺳﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﻠﮋﻳﮏ ﺣﺪود دﻩ ﮔﺮوﻩ ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﮔﺮوﻩ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﮐﻠﻴﺪﯼ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ ﮔ ﺮوﻩ ﻣ ﺎﻟﯽ ﻏ ﻮل ﭘﻴﮑ ﺮ )ﺧﺼﻮﺻ ﺎ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻮرﮔ ﺎن‪ ،‬راﮐﻔﻠ ﺮ‪،‬‬
‫دوﭘﺎﻧ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺮوﻩ ﻣﻠ ﻮن‪ ،‬ﮔ ﺮوﻩ "ﺑﺎﻧ ﮏ اﻣﺮﻳﮑ ﺎ" و ﻏﻴ ﺮﻩ( ﺑ ﺮ ﮐ ﻞ ﺣﻴ ﺎت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺗﺴ ﻠﻂ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬در ژاﭘ ﻦ ه ﻢ ﮐ ﻪ ژﻳﺒﺎﺗﺴ ﻮهﺎﯼ )ﺗﺮاﺳ ﺖ( ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﻇ ﺎهﺮًا ﺑﻌ ﺪ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم‬
‫ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬وﺿ ﻊ ﺑ ﺮ هﻤ ﻴﻦ ﻣﻨ ﻮال اﺳ ﺖ و ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﯽ ﺗﺄﺳ ﻴﺲ‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ در ژاﭘ ﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺴﻮﺑﻴﺸ ﯽ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺴ ﻮﺋﯽ‪ ،‬اﻳﺘ ﻮ‪ ،‬ﺳ ﻮﻣﻴﺘﻮﻣﻮ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺎروﺑﺮﯼ‪ ،‬هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٣‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد‬

‫ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ اﻧﺤﺼ ﺎرات ﺑﻤﻌﻨ ﯽ از ﻣﻴ ﺎن رﻓ ﺘﻦ رﻗﺎﺑ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ هﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ در هﺮ رﺷﺘﻪ از ﺻﻨﻌﺖ ﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﭼﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮ از‬
‫هﻤﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ هﺎﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺷﺪﻩ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬رﻗﺎﺑﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اﯼ ﻋﺎدﯼ ﺑﺎ ﮐﺎهﺶ ﻗﻴﻤﺖ هﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮد‪،‬‬
‫ب‪ -‬و ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ اﻟ ﻒ‪ ،‬ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺳ ﻮد اﻓﺰوﻧ ﻪ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ اﺳ ﺖ از ﻧ ﺮخ ﺳ ﻮد ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ‬
‫ﻏﻴﺮاﻧﺤﺼﺎرﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮاز اﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﺎت رﻗﺎﺑﺖ اداﻣﻪ دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬در ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻏﻴﺮاﻧﺤﺼﺎرﯼ اﻗﺘﺼﺎد آﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ؛‬
‫ب‪ -‬ﻣﻴﺎن اﻧﺤﺼﺎرات‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﻪ آﻤﻚ ﺗﻜﻨﻴﻚ هﺎﻳﯽ ﺟﺰ آﺎهﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻓ ﺮوش)ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ آ ﺎهﺶ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﻳ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺗﺒﻠﻴ ﻎ و ﻏﻴ ﺮﻩ( و ﺑﻌﻀ ﯽ اوﻗ ﺎت از راﻩ‬
‫"ﺟﻨﮓ ﻗﻴﻤﺖ هﺎ"‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص هﻨﮕﺎﻣﯽ آﻪ رواﺑﻂ ﻧﻴﺮوهﺎ ﻣﻴﺎن ﺗﺮاﺳﺖ ه ﺎ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ آ ﺮدﻩ‬
‫و ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزارهﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻮازن ﻗﺪرت ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛‬
‫ج‪ -‬ﻣﻴﺎن اﻧﺤﺼﺎرات "ﻣﻠﯽ" در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎ" از ﻃﺮﻳ ﻖ "ﻃﺒﻴﻌ ﯽ"‪" ،‬ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ هﺎ"‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺮاﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺤﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود ﮐﻪ ﺣﺘﺎ در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺷ ﺮﮐﺖ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧ ﺪﮔﺎن رﺷ ﺘﻪ اﯼ از ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و اﻳ ﻦ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳﺠ ﺎد‬
‫ﮐﺎرﺗﻞ هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎزارهﺎﯼ ﻓﺮوش را ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺻﺪور ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﻧﺤﺼﺎرات‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﻣﺤ ﺪود ﮐ ﺮدن رﺷ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻨ ﺎﺑﺮﺁن اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺴﻠﻂ ﺧﻮد را ﺑ ﺮ ﺑﺎزاره ﺎﯼ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ ﺷ ﺪﻩ ﺣﻔ ﻆ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ از ﺳ ﻮﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ‪،‬‬
‫هﻤﻴﻦ اﻧﺤﺼﺎرات‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻮداﻓﺰوﻧﻪ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﮐﻪ ﻋﺎﻳﺪﺷﺎن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻟ ﮏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻓﺮاواﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ وﻳﮋﻩ دوران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪،‬‬

‫‪٧٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻓﺰوﻧﻪ اﺳﺖ در دﺳ ﺖ اﻧﺤﺼ ﺎرات ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﮐ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺪﻧﺒﺎل‬
‫زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺻﺪور ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫دوران اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﺻﺎدر ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺳ ﻮد ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ از ﺳ ﻮد ﻣﺘﻮﺳ ﻂ‬
‫در ﺑﺨﺶ هﺎﯼ رﻗﻴﺐ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد‪ ،‬و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺮﮎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ه ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﮑﻤﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﮐﺸﻮر ﻣﺎدراﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ در درﺟ ﻪ اول ﺑ ﺮاﯼ رﺷ ﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﮔﻴﺎهﯽ و ﻣﻌ ﺪﻧﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ )ﺁﺳ ﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ‬
‫ﻻﺗﻴﻦ( ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاﯼ ﻓﺮوش ﮐﺎﻻهﺎﻳﺶ و ﺧﺮﻳﺪ ﻣ ﻮاد‬
‫اوﻟﻴ ﻪ و ﻣ ﻮاد ﻏ ﺬاﺋﯽ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﻋﻼﻗ ﻪ ﭼﻨ ﺪاﻧﯽ ﺑ ﻪ ﻓ ﺘﺢ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﺗﻮﺳ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﻧﺪاﺷ ﺖ )ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺑ ﺮاﯼ از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ ﺳ ﺪهﺎ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ورود ﮐﺎﻻه ﺎ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ -‬ﻣ ﺜﻼ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﺗﺮﻳ ﺎﮎ ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺟﻬﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدن اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ ﭼﻴﻦ ﺑﺮاﯼ ﻟﻐﻮ ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ورود ﺗﺮﻳﺎﮎ از هﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ(‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺻ ﺪور ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اهﻤﻴ ﺖ‬
‫زﻳﺎدﯼ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد‪ ،‬اﻳﻦ وﺿﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤ ﺖ ﮐ ﺎﻻﻳﯽ ﮐ ﻪ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑﺎﻳ ﺪ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﻇ ﺮف ﭼﻨ ﺪ ﻣ ﺎﻩ ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺷ ﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗﻨﻬ ﺎ ﺳ ﺎل ه ﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺑﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬از اﻳﻦ روﺳﺖ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪرت ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻋﻼﻗ ﻪ زﻳ ﺎدﯼ‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﺎرت داﺋﻤ ﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ ﮐﺸ ﻮرهﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن ه ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪،‬‬
‫دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎرت در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ اﺳ ﺖ‪-‬‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ از ﻃﺮﻳﻖ دوﻟﺖ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در ﻇﺎهﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ هﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ در واﻗﻊ‬
‫دﺳ ﺖ ﻧﺸ ﺎﻧﺪﻩ ﺧ ﺎرج اﻧ ﺪ ادارﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎرت‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ – ﻳﻌﻨﯽ از ﻃﺮﻳﻖ دﺳﺘﮕﺎﻩ ادارﯼ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺸ ﻮر ﻣ ﺎدر اﺳ ﺖ‬

‫‪٧٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ ه ﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﻧﯽ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻗﺪرت هﺎﯼ ﺑﺰرگ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ در دورﻩ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ )ﺑﺨﺼ ﻮص ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ (١٩٠٥ -١٨٨٠‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﯼ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻮازن ﻣﻮﻗﺘﯽ ﻧﻴﺮوهﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺗﻮازن ﻗﺪرت ﻋﺒ ﺎرت ﺑ ﻮد از‬
‫ﺗﺴ ﻠﻂ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﺪرت و اهﻤﻴ ﺖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬هﻠﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻠﮋﻳ ﮏ و‬
‫ﺿﻌﻒ ﻧﺴﺒﯽ ﻗﺪرت هﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و "ﺟﻮان"‪ :‬ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ و ژاﭘﻦ‪.‬‬
‫ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ وﺳ ﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺁن ﻗ ﺪرت ه ﺎﯼ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ "ﺟﻮان" ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺟﻬ ﺎن را ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﻨﺪ‪ :‬ﺟﻨﮓ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ روس و ژاﭘ ﻦ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ه ﺎ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﻳﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﻏ ﺎرت‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ ﮐﻨﺘ ﺮل ﺑ ﺮ ﺑﺎزاره ﺎ و ﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻳ ﮏ "ﺁرﻣ ﺎن" ﺳﻴﺎﺳ ﯽ )ﻟ ﻪ ﻳ ﺎ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ دﻣﮑﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﻟﻪ ﻳ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ‪ ،‬ﻟ ﻪ ﻳ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ(‪ .‬ﻣﻄﺎﻟ ﺐ ﻣ ﺬﮐﻮر در‬
‫ﻣ ﻮرد ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﻓ ﺘﺢ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات ﮐ ﻪ ﺳﺮاﺳ ﺮ دورﻩ ﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ را ﻣ ﯽ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ )در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺮﮐﻴﻪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﭼ ﻴﻦ و ژاﭘ ﻦ و ﺑﺨﺼ ﻮص‬
‫ﺟﻨﮓ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ هﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺣﺒﺸ ﻪ اﻳﻬ ﺎ(‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺟﻨ ﮓ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮان ﻋﻠﻴ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ره ﺎﻳﯽ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﻠﻖ )اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬وﻳﺘﻨﺎم‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ( ﮐﻪ در ﺁن اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﻏ ﺎرت در ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﻳ ﺎ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑ ﺮاﯼ ه ﺪﻓﯽ ﺑ ﺮ‬
‫ﺣﻖ ﻣﯽ ﺟﻨﮕﻨﺪ و ﻣﯽ آﻮﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را از ﻳﻮغ ﺑﺮدﮔﯽ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮهﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎ و ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻋﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺷﺎهﺪ ﺑﺮﻗﺮارﯼ ﮐﻨﺘﺮل ﻳ ﮏ ﺗﻌ ﺪاد ﻗﻄ ﺐ ﻣ ﺎﻟﯽ و‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺎدر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻘﺮار ﮐﻨﺘ ﺮل‬

‫‪٧٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻮرژوازﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﻣﻌﺪودﯼ ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﻣﺮدم ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ‪،‬‬

‫ﻳﻌﻨﯽ دو ﺳﻮم ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ﺛ ﺮوت ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ را از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺳ ﻮد اﻓﺰوﻧ ﻪ‪ ،‬ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ از اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﺑﺪﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁورد و ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣ ﺎدر‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻهﺎﯼ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺎدر ﺑﺎ ﻣ ﻮاد‬
‫ﺧﺎم ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﻗﺮار دارد ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﯼ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ ﮐﻪ در ﺁن ﮐﺸﻮرهﺎﯼ‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﻣﻘﺪار ﮐﺎر ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ را )ﮐ ﻪ ﮐﻤﺘ ﺮ ﻓﺸ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ(‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺪار ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﮐ ﺎر )ﮐ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫ﻓﺸ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ( ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬هﺰﻳﻨ ﻪ ادارﻩ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات را ﺑ ﺎ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﺑﺴ ﺘﻦ ﺑ ﺮ ﻣ ﺮدم‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﯽ از در ﺁﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣ ﺎدر ﻣﻨﺘﻘ ﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﻣﻨ ﺎﺑﻌﯽ ﮐ ﻪ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ واﺑﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺘﺨﺮاج ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻨﮕ ﺎم ﺗﻬﻴ ﻪ ﯼ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﻣ ﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﺮاﯼ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ از دﺳﺘﺮس ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﺪﻩ ﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﻧﻴﻤﮑﺮﻩ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﮐﺮﻩ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ‬

‫دوران اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ دو ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮐ ﺮد‪ :‬ﻧﺨﺴ ﺖ دورﻩ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﮐﻼﺳ ﻴﮏ ﮐ ﻪ دورﻩ ﭘ ﻴﺶ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول و ﻧﻴ ﺰ دورﻩ ﻣﻴ ﺎن دو ﺟﻨ ﮓ را ﺷ ﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و دورﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ ﮐﻪ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم ﺁﻏﺎز ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫در دورﻩ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‪ ،‬در ﻣﻘﻴ ﺎس‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺮاﺳ ﺖ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ ﻣﻠ ﯽ "واﺣ ﺪ اﺳﺎﺳ ﯽ"‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﮐﻼﺳﻴﮏ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﭼﻨ ﺪ ﻣﻠﻴﺘ ﯽ "واﺣ ﺪ اﺳﺎﺳ ﯽ" ﻋﺼ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار‬
‫ﭘﺴﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ‪ ،‬دورﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﺴ ﺮﻳﻊ ﻧ ﻮﺁورﯼ ه ﺎﯼ ﻓﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫اﺳﺘﻬﻼﮎ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﺧﺮﻳ ﺪ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬

‫‪٧٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻟ ﺰوم ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ و ﺣﺴ ﺎب دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮ ﻣﺨ ﺎرج و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ‬

‫ﺑ ﺰرگ‪ ،‬و ﺑ ﺎ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ دوﻟ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﻳ ﻦ ﻧﮑ ﺎت‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺪﻳﻦ رو اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ دوﻟ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺠ ﺎت ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﻪ دﭼ ﺎر ﮐﺴ ﺮﯼ ﻣ ﺰﻣﻦ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﺑﺨﺶ هﺎﻳﯽ ﮐﻪ هﻨﻮز ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﻪ روﯼ ﭘﺎﯼ ﺧﻮد ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺘﻴﺎج دارد‪ ،‬ﺑﻌ ﻼوﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ ﻋﻤ ﺪﺗﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺳﻔﺎرﺷ ﺎت‬
‫دوﻟﺘ ﯽ )در درﺟ ﻪ اول‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﻣﻨﺤﺼ ﺮا‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷ ﺎت ﻧﻈ ﺎﻣﯽ(‪ ،‬ﮐﻤ ﮏ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻟﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪،‬‬
‫ﺳﻮد اﻧﺤﺼﺎرات ﺑﺰرگ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺷﺪن ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻳﮏ ﺳﻮ و دﺧﺎﻟﺖ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ ﯼ دوﻟ ﺖ ﻣﻠ ﯽ در ﺣﻴ ﺎت‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ از ﺳﻮﺋﯽ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ در دورﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺤﺮان ﻧﻈﺎم ﭘﻮﻟﯽ ﺟﻬﺎن ﮐﻪ از ﺗﻮرم داﺋﻤﯽ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﻠﯽ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﯼ دﻳﮕ ﺮ ﻋﺼ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴ ﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ و ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺟﻬ ﺖ ﺻ ﺪور‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ -‬ﮐ ﻪ اﮐﻨ ﻮن از ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ آﺸ ﻮر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺣﺮآ ﺖ‬
‫ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻧ ﻪ از ﻳ ﻚ آﺸ ﻮر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ‪ -‬و اوﻟ ﻴﻦ ﻗ ﺪم ه ﺎ در راﻩ‬
‫ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﺮدن ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ اﺳ ﺖ )ﮐ ﻪ ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ ﻣﻨﺤﺼ ﺮ ﺑ ﻪ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﻣ ﻮاد‬
‫ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد(‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﻮرژوازﯼ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮﻣﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از‬
‫ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ و ﻗﻴﺎم در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﻴ ﺰ‬
‫هﺴﺖ ﮐﻪ ﺻﺪور ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت و وﺳﺎﻳﻞ اﻣ ﺮوزﻩ ﻗﺴ ﻤﺖ اﻋﻈ ﻢ ﺻ ﺎدرات ﺧ ﻮد ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ هﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﻋﻤﻠﮑ ﺮد اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧ ﻪ دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ه ﺎﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ اﻗﺘﺼ ﺎد ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﻧ ﻪ‬

‫‪٧٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻞ ﻧﻈﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬هﻴﭻ ﮐﺪام ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﻟﻨ ﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻧﻴﻢ ﻗﺮن ﭘﻴﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اهﻤﻴ ﺖ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ دوران اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬ﻣﺸ ﮑﻮﮎ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ دورﻩ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻠﻴﻪ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻣﺎ ﺑ ﻴﻦ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ هﺎﺳ ﺖ‪.‬‬
‫دورﻩ اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ‪ ،‬و ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬و‬
‫ﺟﻨﮓ هﺎﯼ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ و ﺟﻨﮓ ه ﺎﯼ داﺧﻠ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﺼ ﺮ‪ ،‬دورﻩ ﯼ اﻧﻘ ﻼب و‬
‫ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب‪ ،‬دورﻩ ﯼ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ اﻧﻔﺠ ﺎر ﺁﻣﻴ ﺰ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ دورﻩ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺁرام و‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺗﻤﺪن‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ را ﮐﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻏﺮﺑﯽ ﮐﻨ ﻮﻧﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻳ ﮏ اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ واﻗﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺪور اﻧﺪازﻳﻢ‪ .‬رﮐﻮد ﺗﻌﻤﻴﻢ ﻳﺎﻗﺘﻪ ﺳﺎل ه ﺎﯼ ‪١٩٧٥ -١٩٧٤‬‬
‫در ﮐ ﻞ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺿ ﺮﺑﻪ ﻣﻬﻠﮑ ﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ در ﻳ ﮏ‬
‫دورﻩ ﺑﺎﺻﻄﻼح "اﻗﺘﺼ ﺎد ﻣﺨ ﺘﻠﻂ" ﺑﺴ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑ ﺮﻳﻢ وارد ﺁورد‪ .‬ﺑﺮاﺳ ﺎس اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ ﺿ ﺎﻣﻦ رﺷ ﺪ ﻣ ﺪاوم اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬اﺷ ﺘﻐﺎل ﮐﺎﻣ ﻞ و ﺑ ﺎﻻ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻳ ﮏ ﺑ ﺎر دﻳﮕ ﺮ ﺛﺎﺑ ﺖ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت‬
‫ﺳ ﻮد ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺑ ﻪ ﭼﻴﺮﮔ ﯽ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎد اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر ادوارﯼ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﻴﮑﺎرﯼ و اﺷﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﻣﺆﻳ ﺪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ هﻨ ﻮز در دورﻩ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫هﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻘﺘ ﺪرﺗﺮﻳﻦ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺟﺘﻤﺎع ﻏﺮﺑﯽ را ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻏﺮﺑﯽ را اﮐﻨ ﻮن‬
‫ﻣﺪﻳﺮان‪ ،‬دﻳﻮان ﺳﺎﻻران و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻬﺎرت و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ ﺑﺮهﺎن ﺟﺪﯼ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺘﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﯼ از اﻳﻦ "ارﺑﺎﺑﺎن" اﺟﺘﻤﺎع در ﻃﯽ دو‬
‫دورﻩ رﮐﻮد اﺧﻴﺮ ﺧﻮد را وﻳﻼن ﺧﻴﺎﺑﺎن هﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻗ ﺪرت ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺁن را ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد و در ﺷﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ ﮐ ﻪ در زﻳ ﺮ ﮐﻨﺘ ﺮل ﺧ ﻮد دارد ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫درﺑ ﺮ ﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ اﻏﻠ ﺐ اﻣﺘﻴ ﺎزات ﺳ ﻨﺘﯽ ﺁن اﺳ ﺖ ﺑﺠ ﺰ اﺻ ﻠﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ‪ :‬ﺗﺼ ﻤﻴﻢ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ در‬
‫ﻣﻮرد اﺷﮑﺎل و ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬از هﺮ ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ رﺑﻄ ﯽ ﺑ ﻪ‬

‫‪٧٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫"ﻣﻘ ﺪس ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪﺳ ﺎت" داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ﺑﺨ ﻮﺑﯽ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و اﻳ ﻦ "ﻣﻘ ﺪس ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﺳﺎت" هﻤﺎن اوﻟﻮﻳﺖ ﺳﻮدهﺎﯼ اﻧﺤﺼﺎرات اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﻴﺘ ﻮان ﺳ ﻬﻢ ﺳ ﻮد ﺳ ﻬﺎم داران‬
‫را ﻓﺪاﯼ ﺁن ﮐﺮد‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﮔﻮاﻩ ﺛﺒﻮت اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻ ﯽ اهﻤﻴ ﺖ ﭼﻨ ﺪاﻧﯽ ﻧ ﺪارد‪ ،‬ﮔ ﺮاﻳﺶ ﻏﺎﻟ ﺐ از ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻓﺮاﻣ ﻮش‬
‫ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺪا ﮐﺮدن ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺎهﯽ هﺎﯼ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﻧﻔ ﻊ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺸﺖ ﻣﺎهﯽ ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺠﺜﻪ ‪.‬‬

‫‪٨٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‬

‫ﻧﻈﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪ -١‬ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻗﺎﻧﻮن اﻧﮑﺸﺎف ﻣﺮﮐﺐ و ﻧﺎﻣﻮزون‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ ﺗﻮﻟ ﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬در ﻃ ﻮل ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ در ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اروﭘ ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ و ﻣﺮﮐ ﺰﯼ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬و ﺑﻌﺪًا ژاﭘﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻨﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ در راﻩ ﻧﻔﻮذ ﭘﻴ ﺎﭘﯽ و ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬
‫در ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﻳﯽ ﮐﻪ در روﻧﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺪن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﮑﺎل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳ ﺘﯽ و ﺧ ﺎﻧﮕﯽ( در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫ﮔ ﺮوﻩ دوم ﺑ ﯽ رﺣﻤﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻣﺤﺼ ﻮﻻت ارزان اﻧﮕﻠﻴﺴ ﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮋﻳﮑ ﯽ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻮﯼ‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ هﺎﯼ اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮋﻳﮑ ﯽ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻮﯼ هﻨ ﻮز در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺧ ﻮد‬
‫زﻣﻴﻨﻪ هﺎﯼ وﺳﻴﻌﯽ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ در ﭘﻴﺶ رو داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﺑﻄ ﻮرﮐﻠﯽ‬
‫ﻳ ﮏ ﺻ ﻨﻌﺖ ﻣﻠ ﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر روز اﻓﺰوﻧ ﯽ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﻴﺸ ﻪ وراﻧ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﮐﺎﻻهﺎﯼ ارزان ﺧﺎرﺟﯽ ﺁن هﺎ را ﺧﺎﻧ ﻪ ﺧ ﺮاب ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺑﺨﺼ ﻮص در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت در ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ژاﭘﻦ‪ ،‬اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻃﺮﻳﺶ‪ ،‬ﺑ ﻮهﻢ‪ ،‬روﺳ ﻴﻪ ﺗ ﺰارﯼ‬
‫)ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﻟﻬﺴﺘﺎن(‪ ،‬هﻠﻨﺪ و ﻏﻴﺮﻩ ﺻﺎدق ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ وﺿ ﻊ ﺑ ﺎ ﻓﺮارﺳ ﻴﺪن ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ ﺑﮑﻠ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﮐ ﺮد‪ .‬از ﺁن ﭘ ﺲ ﻋﻤﻠﮑ ﺮد ﺑ ﺎزار ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ دﻳﮕ ﺮ اﻧﮑﺸ ﺎف "ﻃﺒﻴﻌ ﯽ"‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﮑﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁن را ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧ ﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼ ﻮص ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺷ ﺪن‬

‫‪٨١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻤ ﺎم و ﮐﻤ ﺎل ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ را‪ .‬ﻓﺮﻣ ﻮل ﻣ ﺎرﮐﺲ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﻃﺒ ﻖ ﺁن ه ﺮ ﮐﺸ ﻮر‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ را ﻣﺠﺴﻢ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ارزش ﺧ ﻮد را ﮐ ﻪ در ﺳﺮاﺳ ﺮ‬
‫ﻋﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﺁزاد ﺣﻔﻆ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬از دﺳﺖ داد‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺎﺳﯽ )و ﺗﻌ ﺪاد ﺑﻴﺸ ﻤﺎرﯼ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣﮑﻤ ﻞ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ذﮐ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ(‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎدﯼ در ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮﻩ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺮﺗﺮﯼ اﯼ در ﺑﺎرﺁورﯼ ﮐﺎر و ﻗﻴﻤﺖ ﺧ ﺮدﻩ ﻓﺮوﺷ ﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻮﭘ ﺎ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﮐﺴ ﺐ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ دﺳﺖ زﻧﻨﺪ‪ ،‬و دﻳﮕ ﺮ ﺗ ﺎب ﺗﺤﻤ ﻞ‬
‫ﺟﺪﯼ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﺎرﺟﯽ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺲ اﻳﻦ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﻏﺮﺑ ﯽ )و ﺑﻌ ﺪًا ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ژاﭘﻦ( ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻄﻮر روزاﻓﺰوﻧﯽ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮاب ﺷ ﺪن ﺳ ﺮﻳﻊ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﭘﻴﺸ ﻪ ورﯼ و‬
‫ﺧ ﺎﻧﮕﯽ و ﮐﺎرﮔ ﺎهﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اروﭘ ﺎﯼ ﺷ ﺮﻗﯽ‪ ،‬ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﻻﺗ ﻴﻦ‪ ،‬ﺁﺳ ﻴﺎ و ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬اآﻨ ﻮن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر ﮐﻤ ﺎﺑﻴﺶ داﺋ ﻢ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺷ ﺪﻩ وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ ،‬و ﺑﺴ ﺮﻋﺖ ﺗﺤ ﺖ ﮐﻨﺘ ﺮل اﻧﺤﺼ ﺎرات در ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫وﺳ ﻴﻌﯽ را در ﺟﻬ ﺖ ﺻ ﺪور ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﺣﺮﮐ ﺖ در ﺁورد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻﺎدراﺗﯽ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ زﻣﻴﻨﻪ هﺎﻳﯽ از ﺗﻮﻟﻴﺪ را رﺷﺪ داد ﮐ ﻪ ﻣﮑﻤ ﻞ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺮب ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ در رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺁن‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻳﻦ ﭼﻴﺮﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑ ﻪ‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎد اﻳ ﻦ ﮐﺸﻮرهﺎﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را ﻣﺘﺨﺼ ﺺ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﻮاد ﻏ ﺬاﺋﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋ ﻼوﻩ‪ ،‬ﭼ ﻮن اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دوﻟﺖ هﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬در درﺟ ﻪ اول از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ دﻓ ﺎع ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧ ﻴﻢ ﺑﻨ ﺪﯼ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از ﺻ ﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬دوﻟﺖ هﺎﯼ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ ﺣﺘﺎ اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫در ﺣﺎل ﻇﻬﻮر ﮐﺸﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﮐﺎﻻهﺎﯼ وارداﺗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ج‪ -‬ﺳ ﻠﻄﻪ ﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﺑ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎد ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ واﺑﺴ ﺘﻪ وﺿ ﻊ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯼ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ در ﺁن دوﻟﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ را ﺣﻔ ﻆ و‬
‫ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺁن را ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺁن ﮐ ﻪ‬
‫ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ ﮐ ﻪ در اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺑ ﻮرژوا دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﮐﺒﻴ ﺮ اروﭘ ﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ و‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻮﻳﻦ اﻗﺘﺼﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ در ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن اﻧﮑﺸﺎف ﻣﺮﮐﺐ و ﻧﺎﻣﻮزون ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪﯼ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ‪ -‬ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻧﻬﺎ‪ -‬ﻧﻪ وﺟﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺌﻮداﻟﯽ‬
‫را دارد و ﻧ ﻪ وﺟ ﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﻳ ﮏ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را‪ .‬در اﺛ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ وﺟ ﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺗﺮﮐﻴﺒ ﯽ اﺳ ﺖ از وﺟ ﻮﻩ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻓﺌﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﺷﺒﻪ‪ -‬ﻓﺌﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﺷﺒﻪ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ -‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻮﻣﯽ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را در دﺳ ﺖ ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻋﻤ ﺪﻩ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ را ﻧ ﻪ‬
‫ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮان ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ و ﻧﻪ ﺳﺮف هﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺘﺸﮑﻞ اﺳﺖ از دهﻘﺎﻧ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻪ درﺟ ﺎت ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﻣ ﻮرد ﭼﭙ ﺎول ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﻓﺌ ﻮدال ه ﺎ‪ ،‬زﻣﻴ ﺪاران ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داره ﺎ‪،‬‬
‫رﺑ ﺎﺧﻮاران‪ ،‬ﺗﺠ ﺎر‪ ،‬و ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗ ﻮدﻩ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺗ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺎرﯼ و ﺣﺘﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ دورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز هﻢ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﺨﺮب ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮاد ﺧ ﺎم در‬
‫ﺑﺎزار ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫در ده ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺘ ﻮاﻟﯽ ﺳ ﺮازﻳﺮ ﺷ ﺪن ﺳ ﻴﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ واﺑﺴ ﺘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﻳﺎ ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻏ ﺎرت‪ ،‬اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و ﺳ ﺮﮐﻮب ﺑ ﻴﺶ از ه ﺰار ﻣﻴﻠﻴ ﻮن‬

‫‪٨٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻌ ﺮف ﻳﮑ ﯽ از ﻋﻤ ﺪﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎﺗﯽ‬

‫اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد ﻣﺮﺗﮑ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻓﺬش ﺧ ﻮن و ﻋ ﺮق ﺟ ﺎرﯼ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺮ روﯼ‬
‫زﻣ ﻴﻦ ﭘﺪﻳ ﺪار ﺷ ﺪ‪ ،‬در ه ﻴﭻ ﺟ ﺎ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ او ﺑ ﯽ اﻏ ﺮاق ﺗ ﺮ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ واﺑﺴ ﺘﻪ ﺻ ﺪق‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎ ﻓﺘﺢ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮﯼ اﺳﺒﻖ ﺑﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓ ﺎﺗﺤﻴﻦ اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎﺋﯽ و ﭘﺮﺗﻐ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺎ ﻗﺒ ﻞ از‬
‫ﻋﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ راﻩ ﺧﻮن ﺁﻟﻮد ﺧﻮﻳﺶ را در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﺰاﻳﺮ ﻗﻨﺎرﯼ و ﺟﺰاﻳﺮ ﮐﻴ ﭗ ورد‪،‬‬
‫و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﻣﺮﮐ ﺰﯼ و ﺟﻨ ﻮﺑﯽ ﮔﺸ ﻮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬و در ه ﺮ ﺟ ﺎ ﺑﺨ ﺶ‬
‫ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﻳ ﺎ ﺗﻤ ﺎم ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﺑ ﻮﻣﯽ را ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬رﻓﺘ ﺎر اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان‬
‫ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳﺘﺎن ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺨﺘﯽ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﺗ ﺮ از ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ ﺑﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ هﻨﺪ هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺷ ﻘﺎوت ﺑﺴ ﻴﺎر ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮ اﻟﺠﺰاﻳﺮ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺗﺠﺎرت ﺑﺮدﻩ و ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ در ﻗﺴﻤﺖ هﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﺪﻩ اﻧﺒﺎﺷﺖ اوﻟﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﻋﺼﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺷ ﻘﺎوت ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﺑﺰرﮔ ﯽ از ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ‪،‬‬
‫ﺁﺳﻴﺎ و اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻴﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﮐﺸﺘﺎرهﺎﯼ وﺳ ﻴﻊ‪ ،‬ﻧﻔ ﯽ ﺑﻠ ﺪهﺎ‪ ،‬ﺑﻴ ﺮون راﻧ ﺪن دهﻘﺎﻧ ﺎن‬
‫از زﻣ ﻴﻦ هﺎﻳﺸ ﺎن‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴ ﻞ ﮐ ﺎر اﺟﺒ ﺎرﯼ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻧ ﻪ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﺑﺮدﮔ ﯽ‪ ،‬هﻤ ﻪ ﻳﮑ ﯽ ﭘ ﺲ از‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﮋاد ﭘﺮﺳ ﺘﯽ اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل ﻏﻴﺮاﻧﺴ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﺎ ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﺑ ﺮ ﺑﺮﺗ ﺮﯼ و‬
‫"رﺳﺎﻟﺖ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﺘﻤﺪن ﮐﺮدن" ﻧﮋاد ﺳ ﻔﻴﺪ "ﺗﻮﺟﻴ ﻪ" ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ ﻧ ﮋاد ﭘﺮﺳ ﺘﯽ ه ﻢ‬
‫زﻣ ﺎن ﺑ ﺎ ﭼﭙ ﺎول ﺛ ﺮوت ﻣﻠ ﯽ و ﺑﺨ ﺶ اﻋﻈ ﻢ ﻣﺤﺼ ﻮل ﮐ ﺎر ﻣ ﺮدم ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات‪ ،‬ﺁن ه ﺎ را‬
‫ﻣﮑﺎراﻧﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﺎن ﺟﺪا ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮدﮔﺎن ﻣﺴﺘﻌﻤﺮات ﺟ ﺮات ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣﺤﺮوﻣﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺤﻤﻴﻠ ﯽ ﻗﻴ ﺎم ﮐﻨﻨ ﺪ ﻗﻴ ﺎم‬
‫ﺁن هﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﺮﺣﻤﯽ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در اﻳ ﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ در ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﻳﯽ‬
‫ﮐ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳ ﺘﺎن ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﺘﺎر زن و ﺑﭽ ﻪ ه ﺎﯼ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳ ﺘﺎن ﻣ ﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨ ﺪ‪ ،‬در‬

‫‪٨٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬هﻨ ﺪوهﺎﯼ‪" ،‬ﻣﺘﻤ ﺮد" را در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺁﺗ ﺶ ﮔﻠﻮﻟ ﻪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺒﺎﻳ ﻞ‬
‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﻧﻴ ﺮوﯼ ه ﻮاﺋﯽ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎ ﺑﻤﺒ ﺎران ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫دﻩ هﺎ هﺰار ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﯽ اﻟﺠﺰاﻳﺮﯼ "ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم" ﻗﻴﺎم ﻣﻠﯽ ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ ١٩٤٥‬ﻗﺘ ﻞ ﻋ ﺎم ﺷ ﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫هﻤ ﻪ ﯼ اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻃﻠﻴﻌ ﻪ ﻳ ﺎ ﺑ ﺎزﮔﻮﯼ ﺻ ﺎدﻗﺎﻧﻪ اﻳﺴ ﺖ از وﺣﺸ ﻴﺎﻧﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺑﻴﺮﺣﻤ ﯽ ه ﺎﯼ‬
‫ﻧﺎزﯼ هﺎ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﮐ ﺮدن ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﻳ ﮏ ﻧ ﮋاد‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻮرژوازﯼ اروﭘ ﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫هﻴﺘﻠﺮ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻟﻴﻠﺶ ﺁن ﺑﻮد ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻧﮋاد ﺳ ﻔﻴﺪ ﺑ ﯽ ﺣﺮﻣﺘ ﯽ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬او ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﺮدم اروﭘﺎ هﻤﺎن ﺳﺘﻤﯽ را روا داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺁﺳ ﻴﺎ و ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ ﭼﻨ ﺪ ﻗ ﺮن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ از‬
‫ﺳﻮﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎد آﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ و اواﻣﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﯼ ﺧﺎرﺟﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ آﺸﻮرهﺎ ﺧﻄﻮط ﺁهﻦ ﻣﺮاآﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺎدرات را ﺑﻪ ﺑﻨﺎدر ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ آﻨﺪ ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫ﻣﺮاآ ﺰ ﻣﻬ ﻢ ﺷ ﻬﺮﯼ را ﺑ ﻪ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﻣﻄﻤ ﺌﻦ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ وارداﺗ ﯽ‪-‬‬
‫ﺻ ﺎدراﺗﯽ اﺳ ﺖ؛ و در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ‪ ،‬ﻣ ﺪارس‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳ ﺘﺎن ه ﺎ و ﻧﻈ ﺎم ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﺑﻄ ﺮز‬
‫ﭼﻨ ﺪش ﺁورﯽ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬اآﺜﺮﻳ ﺖ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ دﺳ ﺘﺨﻮش ﺑ ﯽ ﺳ ﻮادﯼ‪ ،‬ﻧ ﺎداﻧﯽ و ﻓﻘ ﺮ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ‪ ،‬ﻧﻔ ﻮذ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ اﺟ ﺎزﻩ اﻧﮑﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﺗ ﺎ ﻣﻴ ﺰان ﻣﻌﻴﻨ ﯽ را‬
‫ﻼ اﺟﺎزﻩ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺟﻨﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬
‫ﮐﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﻣﻬ ﻢ را در ﺑﻨ ﺎدر‪ ،‬ﻣﻌ ﺎدن‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤ ﻊ ه ﺎﯼ ﮐﺸ ﺎورزﯼ‪ ،‬راﻩ ﺁه ﻦ‪ ،‬و ادارﻩ اﻣ ﻮر‬
‫ﺷﻬﺮﯼ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪون اﻏﺮاق ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﻃ ﻮل ﺳ ﻪ رﺑ ﻊ ﻗﺮﻧ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫از ﺷﺮوع ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﮐﺮدن ﮐﻞ دﻧﻴﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺗﺎ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﭼ ﻴﻦ ﮔﺬﺷ ﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺳ ﮑﻨﻪ ﺁﺳ ﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻘ ﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﻻﺗ ﻴﻦ )ﺟ ﺰ در ﻣ ﻮرد ﭼﻨ ﺪ ﮐﺸ ﻮر‬
‫ﻣﻤﺘﺎز( ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﻨﺰل ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻄﺢ زﻧ ﺪﮔﯽ در ﺑﻌﻀ ﯽ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﺗﻨﺰل ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗﺤﻄ ﯽ ه ﺎﯼ ادوارﯼ در هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن و ﭼ ﻴﻦ دﻩ ه ﺎ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ دﻳﺎر ﻋﺪم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪" -٣‬اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﺎت" ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺷﺒﻪ‪ -‬ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ‬

‫ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ راهﯽ را ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن ﺳﻠﻄﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ‬
‫و ﺷﺒﻪ‪ -‬ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ را ﻣﺘﻮﻗ ﻒ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺟﻠ ﻮﯼ اﻧﮑﺸ ﺎف ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧ ﻮع‬
‫ﻏﺮﺑ ﯽ را در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺑﻔﻬﻤ ﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺳﺮﺷ ﺖ "اﺗﺤ ﺎد ﻃﺒﻘ ﺎت‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ" را ﮐﻪ در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ در ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم "ﮐﻼﺳ ﻴﮏ" در ﻗ ﺪرت ﺑﻮدﻧ ﺪ و‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺄﺛﻴﺮات اﻳﻦ "اﺗﺤﺎد" را ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻔﻬﻤﻴﻢ‪.‬‬
‫هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﻧﻔ ﻮذ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﺑ ﻮﻣﯽ ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ ﻣﺘﺸ ﮑﻞ اﺳ ﺖ از زﻣﻴﻨ ﺪاران )ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﻓﺌ ﻮدال و‬
‫ﻧﻴﻤ ﻪ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﮐ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺮ ﺣﺴ ﺐ ﮐﺸ ﻮر ﻣﺘﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ( ﻣﺘﺤ ﺪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﺠ ﺎرﯼ و ﺑ ﺎﻧﮑﯽ ﻳ ﺎ رﺑ ﺎﺋﯽ‪ .‬در ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻓﺮﻳﻘ ﺎﯼ‬
‫ﺳ ﻴﺎﻩ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻣﻮاﺟ ﻪ اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗ ﺄﺛﻴﺮات ﻣﺨ ﺮب‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺑﺮدﻩ در ﺣﺎل ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ ﺑ ﺎ ﺁﻳ ﻦ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻣﺘﺤ ﺪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و از ﺁن ه ﺎ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫واﺳﻄﻪ ﺑﺮاﯼ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر دهﻘﺎﻧ ﺎن و ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻮﻣﯽ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و راﺑﻄ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ‬
‫ﺁن هﺎ را ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﮔ ﺎهﯽ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدﯼ درﺟﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﭘﻴﺸﺎ‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ده ﺪ‪ ،‬و ﺁن را در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺷﮑﺎل ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗ ﻮأم ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎ‪ ،‬زﻣﻴﻨ ﺪاران‬
‫ﺑﻨﮕ ﺎل ﮐ ﻪ ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ اﺧ ﺬ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﺑ ﺮاﯼ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮران ﻣﻐ ﻮل ﺑﻮدﻧ ﺪ را ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ‬
‫زﻣﻴﻨﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ از ﺁن هﺎ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺮﮐ ﺐ در ﺟﻮاﻣ ﻊ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ اﻧﮑﺸﺎف اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ را ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﺧﻮد ﻣﻤﻬﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ واﺑﺴ ﺘﻪ‪ -‬ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﻠ ﯽ ﮐ ﻪ اﺑﺘ ﺪا در ﻧﻘ ﺶ ﮐ ﺎرﮔﺰاران ﻣﺮاﮐ ﺰ واردات و‬
‫ﺻﺎدرات ﺧﺎرﺟﯽ ﺛﺮوﺗﯽ ﺑﻬ ﻢ ﻣ ﯽ زﻧﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﺘ ﺪرﻳﺞ‪ ،‬ﺗﺠ ﺎر ﻣﺴ ﺘﻘﻠﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﮐﺴ ﺐ و‬
‫ﮐﺎر ﺁن هﺎ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت )و "ﺧ ﺪﻣﺎت"( اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻣﻌﻤ ﻮ ًﻻ ﺳ ﻮد ﺧ ﻮد را‬

‫‪٨٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در ﺗﺠﺎرت‪ ،‬رﺑﺎﺧﻮارﯼ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش زﻣﻴﻦ و ﺑﻮرس ﺑ ﺎزﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺠﺎر و رﺑﺎﺧﻮاران‪ -‬ﻧﻔﻮذ ﺗﺪرﻳﺠﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﻴﺰم ﺧﻮد‪ -‬ﻳ ﺎورﯼ ﺟﻤﺎﻋ ﺖ‬
‫دﻩ را ﺑﺮهﻢ ﻣﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮداﺷﺖ هﺎﯼ ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬زﻣﻴﻦ ه ﺎﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺧﻴ ﺰ و‬
‫ﮐﻢ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﻓﺘﺮاﻗﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﻣﻦ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ‪ .‬دهﻘﺎﻧﺎن ﻏﻨ ﯽ و ﻓﻘﻴ ﺮ ﺑ ﻪ دو‬
‫ﮔ ﺮوﻩ ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬و واﺑﺴ ﺘﮕﯽ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﻘﻴ ﺮ ﺑ ﻪ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻏﻨ ﯽ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ‬
‫ﻓﺰوﻧ ﯽ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺤﺼ ﻮل ﮐﻔﺎﻳ ﺖ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ ﺣﺘ ﺎ اﺑﺘ ﺪاﺗﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت را‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ‪ ،‬دهﻘﺎﻧﺎن ﻓﻘﻴﺮ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ ﺑ ﺬر و ﺿ ﺮورﻳﺎت دﻳﮕ ﺮ وام ﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﺎر ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ﻧﺰول ﺧﻮار و دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪ واﺑﺴ ﺘﻪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ه ﺎ رﻓﺘ ﻪ‬
‫رﻓﺘﻪ ﻣﺰارع دهﻘﺎﻧﺎن ﻓﻘﻴﺮ را ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺮدﻩ و ﺑﻄﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺁن هﺎ اﺧﺎذﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﮐﺎرﮔﺮان روﺳﺘﺎﺋﯽ )ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺷﻬﺮهﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ( – دهﻘﺎﻧﺎن ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺮاﺑﯽ ﮐﻪ از زﻣﻴﻦ ﺧﻮد اﺧﺮاج ﺷﺪﻩ اﻧﺪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﻌﻠﺖ ﻋﻘﺐ اﻓﺘ ﺎدﮔﯽ اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ ﮐ ﺎرﯼ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ ﮐﻪ در روﺳﺘﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ )ﻳﺎ ﺑﻪ ﮐﺸﺖ ﻣﺸﺎع ﺑﺮاﯼ ارﺑﺎب‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ(‪ .‬اﺟ ﺎرﻩ زﻣ ﻴﻦ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﺎﻻ ﻣ ﯽ رود‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﻣ ﺬﻟﺖ و ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ اﺟ ﺎرﻩ ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ را ﺑﭙﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ اﺟ ﺎرﻩ زﻣ ﻴﻦ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ در ﺻ ﻨﻌﺖ ﺳ ﻮد ﮐﻤﺘ ﺮﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار در ﻋ ﻮض‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد را ﺻﺮف زﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮ ﭼ ﻪ ﻓﻘ ﺮ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ دهﻘ ﺎن ﺷ ﺪﻳﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎزار ﮐ ﺎﻻﯼ ﻣﺼ ﺮﻓﯽ داﺧﻠ ﯽ ﮐﺸ ﻮر‬
‫ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ .‬و ه ﺮ ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺻ ﻨﻌﺖ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺟﻪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﺁن ﮐﺸﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻋ ﺪم ﻣﻄﻠ ﻖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳ ﺎ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ در‬
‫ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ درﺻ ﺪ ﺑ ﺎﻻﺗﺮﯼ از درﺁﻣ ﺪ ﻣﻠ ﯽ را‬
‫درﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد ﺗ ﺎ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‪ .‬ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﮔﯽ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻠﻄﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ‬

‫‪٨٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘ ﻮﻟﯽ ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ و در راﺳ ﺘﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﺮدن ﻳ ﺎ ﺣﺘ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﺷ ﻮد؛ و اﻳ ﻦ ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﮐﺴ ﺮ اﺷ ﺘﻐﺎل ﺷ ﺪﻳﺪ )ﭼ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﮐﻴﻔﯽ و ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﮐﻤﯽ(‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺟﻨﺒﺶ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ‬

‫ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ در دراز ﻣﺪت‪ ،‬ﺻﺪهﺎ ﻣﻴﻠﻴﻮن اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻳﮏ ﻣﺸﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺑ ﺰرگ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ادارﯼ و‬
‫اﺧﺘﻨﺎق ﮐﻪ در ﻣﺪت ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺨﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ در‬
‫ﺑﻴﻦ روﺷﻨﻔﮑﺮان ﺟﻮان ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎ و ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ رﻳﺸﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺁن هﺎ‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻮرژوا دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﺣﺘ ﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻳ ﺎ ﺷ ﺒﻪ– ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻏ ﺮب را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺧﺎرﺟﻴ ﺎن ﺑ ﺮ ﮐﺸﻮرﺷ ﺎن ﺑﮑ ﺎر ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻠﻴ ﺖ ﮔﺮاﺋ ﯽ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫واﺑﺴ ﺘﻪ ﮐ ﻪ ﺟﻬﺘ ﯽ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ دارد‪ ،‬ﻣﺒ ﻴﻦ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺳ ﻪ ﻧﻴ ﺮوﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ در درﺟﻪ اول ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﻠﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻮﭘﺎ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻨﻘﺪ داراﯼ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺎدﯼ واﻗﻌﯽ اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ اﻳﻦ اﺟﺎزﻩ را ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺎﻣﻼ‬
‫ﭼﻴﺮﻩ ﻗﺪرت اﻣﻴﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ رﻗﺎﺑﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻣ ﻮرد ﺣ ﺰب ﮐﻨﮕ ﺮﻩ هﻨ ﺪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﮐ ﻪ ﮔﺎﻧ ﺪﯼ رهﺒ ﺮﯼ ﺁن را ﺑﺮﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺖ و ﺑﺸ ﺪت از ﺟﺎﻧ ﺐ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﻧﻔ ﻮذ اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ را ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻮﺧﺎﺳ ﺘﻪ ﺑﮑ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ هﺎ در درﺟﻪ اول از ﺁن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺑﺴﻴﺞ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﺷﻬﺮﯼ‬
‫و روﺳﺘﺎﺋﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪرت ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﭼﻴﻦ از دهﻪ ‪ ١٩٢٠‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ و ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ اﻧﺪوﻧﺰﯼ در دهﻪ هﺎﯼ ﺑﻌﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -‬اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ‪ ،‬در ﺷﮑﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻠﻴﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﻣﺮدﻣ ﯽ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ اﻧﻔﺠ ﺎر ﺷ ﻮرش ه ﺎﺋﯽ‬
‫را ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮدﻩ – ﺑﻮرژوازﯼ و ﺑﺨﺼﻮص دهﻘﺎﻧﺎن ﺗﺮﻏﻴﺐ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼب ‪ ١٩١٠‬ﻣﮑﺰﻳ ﮏ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﻨﺒﺶ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ رﺷ ﺪ ﻳﺎﺑﻨ ﺪﻩ ﻧﻈ ﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻧﺸ ﺎن از ﺧﻴ ﺰش ه ﺎﯼ‬
‫ﭘﯽ در ﭘ ﯽ داﺧﻠ ﯽ دارﻧ ﺪ – ﺷﮑﺴ ﺖ روﺳ ﻴﻪ ﺗ ﺰارﯼ از ژاﭘ ﻦ در ﺟﻨ ﮓ ‪١٩٠٤ -١٩٠٥‬؛‬
‫اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٩٠٥‬روﺳ ﻴﻪ؛ ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول؛ اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٩١٧‬روﺳ ﻴﻪ؛ ﻓ ﺮا رﺳ ﻴﺪن‬
‫ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ هﻨ ﺪ و ﭼ ﻴﻦ؛ ﺑﺤ ﺮان اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪١٩٢٩ -٣٢‬؛ ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم؛ ﺷﻜﺴ ﺖ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﻏﺮﺑ ﯽ از اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ژاﭘ ﻦ در ‪١٩٤١ -٤٢‬؛ ﺷﮑﺴ ﺖ‬
‫اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ژاﭘ ﻦ در ‪ -١٩٤٥‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠ ﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫واﺑﺴ ﺘﻪ را داﻣ ﻦ زد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎ ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﭼ ﻴﻦ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ ١٩٤٩‬ﺑﻪ ﺟﻠﻮ راﻧﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎﮐﺘﻴﮑﯽ و اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﮑﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ )و ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ‬
‫ﻣﺮدم ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ( ﮐﻪ از ﻇﻬﻮر ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠ ﯽ ﻧﺸ ﺄت ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ در ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم در ﻓﺼﻞ هﺎﯼ ﻳﺎزدهﻢ و ﺳﻴﺰدهﻢ ﺑﻪ ﺁن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮕﺬارﻳ ﺪ اﮐﻨ ﻮن ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ وﻇﻴﻔ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ آ ﺎرﮔﺮﯼ در آﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﺑ ﯽ ﻗﻴﺪوﺷ ﺮط از ه ﺮ ﺟﻨ ﺒﺶ و ه ﺮ ﻋﻤ ﻞ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﻣ ﺆﺛﺮ اﺳ ﺖ در‬
‫ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷ ﺒﻪ– ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر و ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪرت ه ﺎﯼ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﺮ ﺁن هﺎ روا ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ هﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ﺑﻴﻦ‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ –ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ– و ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠ ﯽ ﺑﻮﺿ ﻮح از‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠ ﯽ‪ ،‬ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﭼ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در هﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺒ ﺎرزات ﻣ ﺮدم ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ را رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻨﮓ هﺎﺋﯽ ﺑﺮ ﺣﻖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ در ﺁن هﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ‬
‫ﺧﻠﻖ ﺳﺘﻢ دﻳﺪﻩ ﺗﻼش ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٨٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٥‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم را ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞ اﺷﮑﺎل ﺳﻠﻄﻪ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ واداﺷﺖ‪ .‬ﺳﻠﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟ ﺎﯼ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻪ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ داد‪ .‬ﺗﻌ ﺪاد ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات‪ ،‬ﺑﻤﻌﻨ ﺎﯼ دﻗﻴ ﻖ ﮐﻠﻤ ﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻗ ﺪرت ه ﺎﯼ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﯼ ادارﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان زﻳ ﺎدﯼ آ ﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻃ ﯽ دو ده ﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﺁن ه ﺎ از هﻔﺘ ﺎد ﺑ ﻪ ﺗﻌ ﺪا اﻧﮕﺸ ﺖ ﺷ ﻤﺎرﯼ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ ﭘﻴ ﺪا ﮐ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬هﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮋﻳ ﮏ و ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺮﺗﻐﺎل و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺗﻘﺮﻳﻴ َﺎ ﺑﮑﻠﯽ ﺳﻘﻮط ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ‪ ،‬از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺑ ﺪون هﻤﺮاه ﯽ ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﻧﮕ ﺎﻩ ﮐﻨﻴ ﺪ ﺑ ﻪ‪ :‬ﺟﻨ ﮓ ه ﺎ و‬
‫ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم هﻠﻨﺪ در اﻧﺪوﻧﺰﯼ ﺑ ﻪ راﻩ اﻧ ﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻣﺎﻟﺰﯼ و ﮐﻨﻴﺎ؛ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ در اﻟﺠﺰﻳ ﺰﻩ و هﻨ ﺪ و ﭼ ﻴﻦ؛ و‬
‫"ﻟﺸﮕﺮﮐﺸﯽ هﺎﯼ" ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺪت ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻧﻈﻴ ﺮ ﻟﺸﮕﺮﮐﺸ ﯽ در ﺳ ﻮﺋﺰ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻣﺼ ﺮ در ﺳ ﺎل‬
‫‪ .١٩٥٦‬وﻟﯽ از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ اﻋﻤ ﺎل ﺷ ﻮم ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺗ ﺪاﻓﻌﯽ ﭘﺸ ﺖ ﺟﺒﻬ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﮑﻠﯽ ﻣﺤﮑﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ه ﻴﭻ رو دﻟﻴ ﻞ ﺑ ﺮ ﻓﺮوﭘﺎﺷ ﯽ ﻧﻈ ﺎم اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺑﺎ ﮐﻤﯽ ﺗﻌﺪﻳﻞ در ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧ ﻮد اداﻣ ﻪ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﺑﺰرﮔ ﯽ‬
‫از ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺷ ﺒﻪ– ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ در داﻳ ﺮﻩ ﻣﺤ ﺪود ﺻ ﺪور ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ‬
‫هﻨ ﻮز از ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻧ ﺎﻣﻄﻠﻮب ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﮐﻨﻨ ﺪﻩ در ﻋﺬاﺑﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﮑﺎف ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺁن هﺎ و ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و ﻧ ﻪ ﮐ ﺎهﺶ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت در ﺁﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ و ﺳﻄﺢ رﻓﺎﻩ ﺳﮑﻨﻪ در دو ﻧﻴﻤﮑ ﺮﻩ "ﺷ ﻤﺎﻟﯽ" و "ﺟﻨ ﻮﺑﯽ" زﻣ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺘﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻟﻴﮑﻦ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻠﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎر در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺑ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ‬
‫دال ﺑﺮ ﺗﺪاﻋﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‪ ،‬و ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻓﺮﺁﺷﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷ ﺪن در اﻳ ﻦ ﮐﺸﻮرهﺎﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﺮﺁﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﺗﻮازن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ )ﻳﻌﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺒﻴﻦ اﻣﺘﻴﺎز اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ اﺳ ﺖ از ﺳ ﻮﯼ ﻧﻈ ﺎم‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺗﻮدﻩ هﺎ(‪ ،‬و هﻢ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد‬
‫ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻬﻤ ﯽ در ﺻ ﺎدرات ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ روﻳ ﺪادﻩ اﺳ ﺖ‪" .‬ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﺁﻻت و وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﺮاﺑ ﺮﯼ" اﮐﻨ ﻮن ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﻣﺴ ﻠﻄﯽ را ﮐ ﻪ "ﻓ ﻮﻻد و ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﻣﺼ ﺮﻓﯽ"‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺷ ﻐﺎل ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ ﻋﻤ ﺪﻩ‪ ،‬ﺻ ﺎدرات‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺪون ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻌﻀ ﯽ از اﺷ ﮑﺎل ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﺮدن‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد )اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻪ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﻣﺤﺼ ﻮﻻت ﻣﺼ ﺮﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ(‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺁﻧﮑﻪ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﻠﻴﺘﯽ‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮب اﺳ ﺘﺮاﺗﮋﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺎ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺸﻢ اﻧ ﺪاز ﮔﺴ ﺘﺮش ﻓ ﺮوش ﺧ ﻮد در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬از هﻤ ﺎن ﺑ ﺪو اﻣ ﺮ ذﻳﻨﻔ ﻊ در‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﺧﻮد در ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺨ ﺘﻠﻂ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ "ﻣﻠ ﯽ"‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‪ ،‬و‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دوﻟﺘ ﯽ در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﻋﻤﻮﻣﻴ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ از ﻣﺸﺨﺼ ﺎت ﺳ ﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ‪ ،‬وزﻧ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در اﺟﺘﻤ ﺎع اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺤ ﺪود ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و اﺳ ﺘﺜﻤﺎرﯼ اﻣﭙﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﮐﺮدن ﻣﺤﺪود ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و "ﺑﺎزار داﺧﻠﯽ" ﺁن ﺑﻨﺪرت از ‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪ ٢٥‬درﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ–‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت ﻣﺮﻓ ﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ ،‬دهﻘﺎﻧ ﺎن دارا – ﺗﺠ ﺎوز ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﺮ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ه ﻢ‬
‫ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺎﻗﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در ﻋ ﻮض ﮐ ﺎهﺶ‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬اﻣﮑ ﺎن‬
‫اﻧﻔﺠﺎرهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﯽ در ﭘﯽ در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ واﺑﺴﺘﻪ از اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪٩١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻻﻳﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳﺪﯼ داراﯼ اهﻤﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ :‬و ﺁن دﻳﻮان ﺳﺎﻻرﯼ‬
‫دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﺑﻪ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ ﻗﺎﺑ ﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ ﮐﻨﺘ ﺮل دارد‪ ،‬در اﻧ ﺰار‬
‫ﻣﻠﺖ هﺎﯼ ﺧﺎرﺟﯽ ﺧﻮد را در ﻣﻘ ﺎم ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﻩ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻣﻠ ﯽ ﻣﻌﺮﻓ ﯽ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫رهﺒﺮﯼ اﻧﺤﺼﺎرﯼ ﺧﻮد ﺑﺮاﯼ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺘﻨﺎﺑﻬﯽ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬‬
‫ﻳﮏ "اﺗﺤﺎد ﻗﺪرت ﺣﺎﮐﻢ" ﻧﻮﻳﻨﯽ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﺤﺼﺎرات ﺧ ﺎرﺟﯽ‪ ،‬ﺻ ﻨﺎﻳﻊ "ﻣﻠ ﯽ"‬
‫و اﻳﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ دوﻟﺘﯽ را ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد )اﻳﻦ اﺗﺨ ﺎد ﻣﻌﻤ ﻮ َﻻ ﺗﻮﺳ ﻂ ارﺗ ﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد(‪ .‬وزﻧ ﻪ اﻟﻴﮕﺎرﺷ ﯽ ﮐﻼﺳ ﻴﮏ زﻣ ﻴﻦ داران و "ﮐﻤﭙﺮادوره ﺎ" )ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ( ﮐﺎهﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪٩٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﺸﺘﻢ‬

‫ﻣﻨﺸﺎء ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬

‫از زﻣ ﺎن ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮان‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣ ﺪت ه ﺎﯼ ﻣﺪﻳ ﺪ ﭘ ﻴﺶ از ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ﻧﻮﻳﻦ – ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﻳﯽ از ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﻴﺎن ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن و ﮐﺎرﮔﺮان وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺧﺮاﺑﮑﺎراﻧ ﻪ ﺗﮑﺮواﻧ ﯽ ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ "ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را ﺗﺒﻠﻴ ﻎ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ"‪ .‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ ﺗ ﺰ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺣﺎﺻ ﻞ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش هﺎﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣ ﺰد ﺑﮕﻴ ﺮان هﻤﻴﺸ ﻪ ﺣ ﻮل ﺳ ﻪ ﺗﻘﺎﺿ ﺎﯼ‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﻤﺰدهﺎ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ از ﻃﺮق ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺠﺪد ﻣﺤﺼﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن و ﮐﺎرﮔﺮان اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺰد ﺑﮕﻴﺮان‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﺑ ﺪون ﮐ ﺎهﺶ ﻣ ﺰد ﮐ ﻪ ﻃﺮﻳ ﻖ دﻳﮕ ﺮﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮازﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﮐﺎرﮔﺮان‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺁزادﯼ ﺳﺎزﻣﺎن دهﯽ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬هﻤ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ را در ﻃﺮف ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺷ ﻐﻞ ﺑ ﺎ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻊ ﺳ ﻼح هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺮﻧ ﺪﻩ‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺰدهﺎ را ﺗﺎ ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐ ﺎهﺶ دهﻨ ﺪ و‬

‫‪٩٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﮐ ﺎرﮔﺮان از ﺗ ﺮس از دﺳ ﺖ دادن ﺷ ﻐﻞ و در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﻣ ﺮار ﻣﻌ ﺎش ﺧ ﻮد ﻧﺎﭼﺎرﻧ ﺪ ﺁن را‬

‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن دادن ﺑ ﻪ رﻗ ﺎﺑﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﯼ دﺳ ﺘﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن ﻋﺪم ﻗﺒﻮل ﮐﺎر در ﺷﺮاﻳﻂ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‬
‫اﻣﺘﻴ ﺎزاﺗﯽ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﺠ ﺎرب ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻋﺖ ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺁزادﯼ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ه ﻴﭻ ﺳ ﻼﺣﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓﺸ ﺎر‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺳ ﻨﺘ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺷ ﮑﻞ دﺳ ﺖ از ﮐ ﺎر ﮐﺸ ﻴﺪن دﺳ ﺘﺠﻤﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫اﻋﺘﺼﺎب ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺎﻳﻊ ﻧﮕﺎران ﮔﺰارش ه ﺎﻳﯽ از اﻋﺘﺼ ﺎب در ﻣﺼ ﺮ و ﭼ ﻴﻦ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارش هﺎﻳﯽ از اﻋﺘﺼﺎب هﺎﯼ ﻣﺼﺮ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ‬
‫روم‪ ،‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻗﺮن اول ﻣﻴﻼدﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻋﺘﺼﺎب هﻤﻴﺸﻪ دال ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ –اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ‪ -‬از ﺗﺸ ﮑﻴﻼت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﺸ ﮑﻞ دﻻﻟ ﺖ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ دارد ﮐ ﻪ رﻓ ﺎﻩ ه ﺮ ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮ ﺑﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺟﻤﻌ ﯽ دارد؛ اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ راﻩ ﺣ ﻞ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ راﻩ ﺣ ﻞ اﻧﻔ ﺮادﯼ‬
‫)ﻳﻌﻨ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺶ ﺑ ﺮاﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻧﻔ ﺮادﯼ ﺑ ﺪون ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮان( ﻗ ﺮار‬
‫ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ ﺷﻜﻞ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ هﻤ ﺎن هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﺎزﻣﺎن دادن‬
‫اﻋﺘﺼﺎﺑﺎت ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮان ﺑﻄﻮر ﻏﺮﻳﺰﯼ در ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺻ ﻨﺪوق رﻓ ﺎﻩ ﺗﺸ ﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻨﺪوق رﻓﺎﻩ و ﻃﺮح هﺎﯼ ﺧﻮد– ﻳ ﺎورﯼ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﺑ ﻪ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻧ ﺎاﻳﻤﻨﯽ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐﻤ ﮏ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬و هﻨﮕ ﺎم ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ دﻓ ﺎع از ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ هﺎ اﺷﮑﺎل اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ اﺷ ﮑﺎل اوﻟﻴ ﻪ ﺁﮔ ﺎهﯽ و ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻧ ﻪ دﻻﻟ ﺖ ﺑ ﺮ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ اه ﺪاف‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ دارد‪ ،‬و ﻧﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ادراﮎ ﻧﻴﺎز ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ‪.‬‬
‫اوﻟ ﻴﻦ اﺷ ﮑﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﭼ ﭗ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺟﻨ ﺎح رادﻳﮑﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ‪ .‬در اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪" ،‬ﺗﻮﻃﺌ ﻪ ﻣﺴ ﺎوات ﻃﻠﺒ ﺎن" ﺑ ﺎﺑﻮف از‬
‫ﭼﭗ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎح ژاﮐﻮﺑﻦ هﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﺮف ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ اﺷﺘﺮاﮐﯽ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در هﻤﺎن زﻣﺎن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان "اﻧﺠﻤ ﻦ ارﺗﺒﺎﻃ ﺎت ﻟﻨ ﺪن" را ﺑ ﺮ ﭘ ﺎ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻴﺪ ﺟﻨ ﺒﺶ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ را ﺳ ﺎزﻣﺎن ده ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺸ ﮑﻴﻼت ﺑ ﺎ‬
‫ﺳ ﺮﮐﻮب ﭘﻠ ﻴﺲ از ه ﻢ ﭘﺎﺷ ﻴﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﺰودﯼ ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﻧ ﺎﭘﻠﺌﻮﻧﯽ‪" ،‬اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫ﻣﺪاﻓﻌﻴﻦ ﺣﻖ رأﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ" از ﭼﭗ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎح رادﻳﮑﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﻳﯽ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ اﺳﺎﺳ ًﺎ از ﮐﺎرﮔﺮان ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻨﺠﺴﺘﺮ و ﻟﻴﻮرﭘﻮل ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﺟ ﺪاﺋﯽ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮان از ﺟﻨﺒﺶ رادﻳﮑﺎل ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﻳﯽ ﭘ ﺲ از ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٨١٩‬و ﮐﺸ ﺘﺎر دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ ﭘﻴﺘﺮﻟ ﻮ ﺗﺴ ﺮﻳﻊ ﺷ ﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪﮐﯽ ﺑﻌ ﺪ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﭼﺎرﺗﻴﺴﺖ هﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر‬
‫ﺣﻖ رأﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺨﻴﻠﯽ‬
‫اﮐﺜﺮ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮان رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺧ ﻮد ﺁﻣﻮﺧﺘ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ اﻏﻠ ﺐ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﺳ ﺎدﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧ ﻪ اﯼ از ﺗ ﺎرﻳﺦ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎد و ﻣﻮﺿ ﻮﻋﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اراﺋ ﻪ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿ ﺎﻋﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﺁﻣ ﻮزش ﻋﻠﻤ ﯽ‬
‫دﻗﻴﻖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺻﺤﻴﺤﯽ از ﺁن هﺎ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ه ﺎ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ‬
‫ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪودﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻗﺮون هﻔﺪهﻢ و هﺠﺪهﻢ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﮐﻮﺷﺶ ه ﺎﯼ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﺑ ﺰرگ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺗﺨﻠﻴ ﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺗﻮﻣ ﺎس‬
‫ﻣ ﻮر )ﻗﺎﺿ ﯽ اﻋﻈ ﻢ اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن در ﻗ ﺮن ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ(‪ ،‬ﮐﺎﻣﭙ ﺎﻧﻼ‪) ،‬ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﻩ اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎﻳﯽ ﻗ ﺮن‬
‫هﻔﺘﻢ(‪ ،‬راﺑﺮت اون‪ ،‬ﺷﺎرل ﻓﻮرﻳﻪ و ﺳﻦ ﺳﻴﻤﻮن )ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﻗ ﺮون هﺠ ﺪهﻢ و ﻧ ﻮزدهﻢ(‬
‫را ﺑﺎﻳ ﺪ در ﭼ ﺎرﭼﻮب هﻤ ﻴﻦ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ه ﺎﯼ ﻋﻠﻤ ﯽ دﻳ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻮﻳﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﮐﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ ﮐ ﻪ‬
‫داﻧﺴﺘﻨﯽ هﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ زﻣﺎن ﺧﻮد را ﮔﺮد ﺁورﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻔﺎد ذﻳﻞ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟ ﻒ‪ -‬اﻧﺘﻘ ﺎد ﺑﻴﺮﺣﻤﺎﻧ ﻪ از ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺼ ﻮص ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﻳﯽ اﺳﺖ )اون‪ ،‬ﻓﻮرﻳﻪ و ﺳﻦ ﺳﻴﻤﻮن(‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻧﻘﺸﻪ اﯼ ﺑﺮاﯼ ﺳﺎزﻣﺎن دادن ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﺴﺎوﯼ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺨﻴﻠ ﯽ ﺑ ﺰرگ از ﻃﺮﻳ ﻖ اﻳ ﻦ دو ﺟﻨﺒ ﻪ ﺁﺛﺎرﺷ ﺎن ﭘﻴﺸ ﺮوان واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻧﻈﺎم ﺁن هﺎ در ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﮑﻪ اﻳﻨ ﺎن در ﭘﻨ ﺪار ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺁرﻣ ﺎﻧﯽ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫ﻳﮑﺒﺎرﻩ ﺑﻪ ﺻﺮف ادراﮎ و ﺧﻴﺮﺧﻮاهﯽ ﺑﺸﺮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪ )از اﻳﻦ روﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ را ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺨﻠﻴ ﯽ ﻣ ﯽ ﺧﻮاﻧﻨ ﺪ( و ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ارﺗﺒ ﺎﻃﯽ ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻣﺤﺘﻮم ﺧﻮد اﺟﺘﻤﺎع ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﻮﺿ ﻴﺤﺎت ﺁن ه ﺎ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﮐ ﻪ در ﺗﺤ ﺖ ﺁن ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻇ ﺎهﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬و ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺁن اﻳﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺎﮐ ﺎﻓﯽ و‬
‫ﻼ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ‪ ،‬اﺧ ﻼق‪ ،‬ﭘ ﻮل‪ ،‬رواﻧﺸﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﺟﻬ ﻞ و‬
‫ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻮاﻣ ﻞ درﺟ ﻪ دوم هﺴ ﺘﻨﺪ )ﻣ ﺜ َ‬
‫ﻏﻴﺮﻩ(‪ .‬ﺁن هﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ و ﺳﻄﺢ اﻧﮑﺸﺎف ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‪ -‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬

‫درﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ هﻤﻴﻦ دو ﺟﻨﺒ ﻪ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ و ﻓﺮدرﻳﮏ اﻧﮕﻠﺲ در اﻳ ﺪﻩ ﺋﻮﻟ ﻮژﯼ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ )‪ (١٨٤٥‬و ﺑﺨﺼ ﻮص‬
‫در ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ )‪ (١٨٤٧‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧ ﻪ ﮔ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﻮ ﻣﺤﺴ ﻮب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬

‫‪٩٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﮐﺎﺷﻔﻴﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﺗﺨﻴﻠﯽ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮرژوا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻴﺮﯼ وﮔﻴﺰو‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺴ ﺎن‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎرﮐﺲ و اﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻣﻨﺸ ﺎء ﻃﺒﻘ ﺎت‪،‬‬
‫ﻋﻠ ﻞ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬و اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ را ﮐ ﻪ هﻤ ﻪ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺑﺸ ﺮ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﻣﻬﻢ ﺗ ﺮ از هﻤ ﻪ ﺁن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ و ﻋﻘﻼﻧ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺁن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﻳ ﮏ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﺪون‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻮﺿ ﻴﺢ دادﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﻧﮑﺸ ﺎف ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺷ ﺮاﻳﻂ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺿ ﺎﻣﻦ‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧ ﻮﻳﻦ را ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺤ ﻮل دﻳﮕ ﺮ ﻣﻮﻟ ﻮد ﺧ ﺎم روﻳﺎه ﺎ و‬
‫ﺁرزوهﺎﯼ ﺑﺸﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎن و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺒﺎرزات‬
‫واﻗﻌﯽ و ﺟﺎرﯼ ﻃﺒﻘﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺮوﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻣﻌﺮف ﺷﮑﻞ ﺑﺮﺗﺮﯼ از ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽ ﺁﻣ ﻮزد ﮐ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻣﺤﺼ ﻮل ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮرژوازﯼ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺿ ﺮورت ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻧ ﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﯼ اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﻤﺰدهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯼ ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻈﺎم ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮﯼ را ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﻮزد‪ .‬از‬
‫هﻤﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﻟﺰوم ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺣﺰاب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ‬
‫ﺛﻤ ﺮ رﺳ ﺎﻧﺪن ﻣﺒ ﺎرزات اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﺳ ﻄﺢ ﻣﻠ ﯽ و ﺑ ﻴﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ را ﻣﯽ ﺁﻣﻮزد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻮﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﺘﻴﺠﻪ ادﻏﺎم ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧ ﻮد‬
‫ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪٩٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٥‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ اول‬

‫اﻳ ﻦ ادﻏ ﺎم‪ ،‬ﻣﺤﺼ ﻮل ﻧﻬ ﺎﻳﯽ ﮐ ﻞ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻃ ﯽ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬
‫‪ ١٨٥٠‬و ‪ ١٨٨٠‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺠﺰ در ﺁﻟﻤﺎن ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻨ ﺎم "ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ه ﺎ" ﺑ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﻣ ﺎرﮐﺲ‬
‫در ﺁن وﺟﻮد داﺷﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در دورﻩ اﻧﻘﻼب هﺎﯼ اروﭘﺎﺋﯽ در ﺳﺎل ‪ ١٨٤٨‬ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫ﺣ ﺰب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ ﮐﻠﻤ ﻪ ﻇ ﺎهﺮ ﻧﮕﺸ ﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺑ ﺪﻧﺒﺎل‬
‫رادﻳﮑﺎﻟﻴﺴﻢ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﻳﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺧ ﻮد را در روزه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﻧﻴﻦ ژوﺋﻦ از ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺖ وﻟﯽ ﻣﻌﻬﺬا ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻨﺎ ﮐﻨﺪ )ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﮔﻮﺳ ﺖ ﺑﻼﻧﮑ ﯽ ﺗ ﺎ اﻧ ﺪازﻩ اﯼ ﻧﻄﻔ ﻪ ه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺣ ﺰب‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ(‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ارﺗﺠ ﺎع ﮐ ﻪ ﺑ ﺪﻧﺒﺎل ﺷﮑﺴ ﺖ اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٨٤٨‬ﭘ ﻴﺶ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐﻤ ﮏ ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ در اﻏﻠ ﺐ‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺁﻟﻤﺎن ﮐﻪ ﺁﻏﺎﻟﺸﮕﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﺣ ﻖ رأﯼ ﻣﺴ ﺎوﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‪،‬‬
‫ﻻﺳﺎل را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪" :‬اﻧﺠﻤﻦ ﺳﺮاﺳﺮﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺁﻟﻤﺎن"‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻨﻴﺎن ﮔﺬارﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ اول در ﺳﺎل ‪ ١٨٦٤‬ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺲ و ﮔﺮوﻩ ﮐﻮﭼ ﮏ‬
‫ﭘﻴﺮوان او ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ در ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺁن ﻋﺼ ﺮ ادﻏ ﺎم ﺷ ﻮﻧﺪ و‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اروﭘﺎﻳﯽ ﺗﺪارﮎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﺮ ﺣﺎل‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﻋﺠﻴﺐ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﻳﻦ اﺣﺰاب ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﻠ ﯽ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﮔ ﺮد ﺁﻣﺪﻧ ﺪ ﺗ ﺎ اوﻟ ﻴﻦ‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ را ﺗﺸ ﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ اﻳ ﻦ ﺗﺄﺳ ﻴﺲ اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣﻮﺟﺒ ﺎت‬
‫ﮔﺮدهﻢ ﺁﺋﯽ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ و ﺳﻨﺪﻳﮑﺎﺋﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ و ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ‬
‫را ﻓﺮاهﻢ ﺁورد‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ از هﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﻴﺸﺮو ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن دهﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ هﻢ ﭼﻨﺎن ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﭼﻨ ﺪ ﺷﮑﺴ ﺖ زودرس‪،‬‬

‫‪٩٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ اﻳﻦ دورﻩ ﻣﺸﺨﺼ ًﺎ در ده ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫‪ ١٨٧٠‬و ‪ ١٨٨٠‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺑﻮد ﮐ ﻪ در‬
‫ﺁن هﺎ اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻘ ﺶ ﻓﺮﻋ ﯽ‬
‫را ﺑ ﺎزﯼ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬در اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ در ﻗ ﺮن ﺑﻴﺴ ﺘﻢ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺣ ﺰب ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﺣﺰب ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﺷ ﺪ‪ .‬در اﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺰﺑﯽ هﻨﻮز وﻇﻴﻔﻪ ﺣﺎد ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٦‬اﺷﮑﺎل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‬

‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ و دﻗﻴﻘ َﺎ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ ﮐ ﻪ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﻧﺠﻤ ﻦ ه ﺎﯼ ﮐﻤ ﮏ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ هﻤﭽﻮن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد اﻧﮕﻴﺨﺘﻪ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫اﺟﺘﻨ ﺎب ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﮐ ﺪام ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ‬
‫اﺷﮑﺎل ﺑﻴﺶ از هﻤﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻨﺘﯽ و وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺁن ﮐﻪ ﺗﻌﺎوﻧﯽ هﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮدﺑﺨﻮدﯼ ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺎﺻﻞ اﺑﺘﮑ ﺎر‬
‫راﺑ ﺮت اون و رﻓﻘ ﺎﯼ او ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر ﺗﻌ ﺎوﻧﯽ را ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٨٤٤‬در‬
‫روﭼﺪﻳﻞ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨ ﺒﺶ ﺗﻌ ﺎوﻧﯽ داراﯼ اهﻤﻴﺘ ﯽ واﻗﻌ ﯽ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺑ ﺪﻳﻦ دﻟﻴ ﻞ ﺳ ﺎدﻩ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﻣﺪرﺳ ﻪ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﮔﺮداﻧ ﺪن اﻗﺘﺼ ﺎد ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ راﻩ ﺣﻠﯽ ﺑﺮاﯼ ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ )ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﺗﻮزﻳ ﻊ( از ﺑﻄ ﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻓ ﺮاهﻢ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻄﺮ ﺑﻠﻘﻮﻩ اﻧﺤﺮاف ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ رﻗﺎﺑﺖ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ هﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬در‬
‫درون ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻧﻴ ﺰ در ﺑﺮداﺷ ﺖ‪ ،‬رﻗ ﺎﺑﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﯼ‬
‫ﻓﻼﮐﺖ ﺑﺎر ﺑﺮاﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از هﻤﻪ ﺧﺸﮑﺎﻧﺪن ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر‬
‫ﺁورد‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٧‬ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ‬
‫ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺗﻤﺎﻣﯽ روﻧﺪهﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ‪ ،‬ﭼ ﻪ در ﻣﻨﺸ ﺎء ﺁن و‬
‫ﭼﻪ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻌﺪﯼ ﺁن‪ ،‬را ﮔﺮدﺁورد‪ .‬ﮐﻤﻮن از ﺟﻨﺒﺶ ﺧﻮدﺑﺨﻮدﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷ ﺪ و‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻘﺸﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﭘﻴﺶ ﻃﺮح ﺷﺪﻩ ﻳﮏ ﺣﺰب ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﮐﻤﻮن ﺑ ﺎ در ﺁﻣﻴﺨ ﺘﻦ‬
‫ﻣ ﺪاوم ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﺸ ﮕﺮ ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ روﯼ‬
‫ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺻ ﺮف ﺑ ﻮد‪ -‬ﻣﻨﺸ ﺎء ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﮐﻤ ﻮن ﺁﺷ ﮑﺎرا ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮد‪:‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻳﻊ ﺑ ﻮد ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﭘ ﺎرﻳﺲ را ﺑ ﻪ ارﺗ ﺶ ﻣﻬ ﺎﺟﻢ‬
‫ﭘ ﺮوس ﮐ ﻪ ﺁن را در ﻣﺤﺎﺻ ﺮﻩ داﺷ ﺖ ﺗﺴ ﻠﻴﻢ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤ ﺎد ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ آ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺑ ﺎر ﺑﺴ ﻮﯼ ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪،‬اﮔﺮ ﭼ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در ﺳ ﻄﺢ ﻳ ﮏ ﺷ ﻬﺮ‪ ،‬ﮐﺸ ﺎﻧﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ در ه ﻢ ﺷﮑﺴ ﺘﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﻳﯽ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﮐﺮدن دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ "ﺑﻮرژواﻳﯽ" ﺑﺎ دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﯼ از دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻤﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ ﻧﺸ ﺎن داد ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﻳ ﮏ‬
‫رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺁﮔ ﺎﻩ‪ ،‬ﻓ ﺪاﮐﺎرﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺎﺑﺴﻨﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٠٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬

‫اﺻﻼﺣﺎت و اﻧﻘﻼﺑﺎت‬

‫ﺗﻮﻟ ﺪ و ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺑﺪﺳ ﺖ‬

‫ﻣﯽ دهﺪ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐ ﻪ ﻣ ﺮدم –ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از ﺁرﻣ ﺎن هﺎﻳﺸ ﺎن– ﺧ ﻮد را‬
‫در ﺁن ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﻞ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺁﮔﺎﻩ ﺁن هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻮل اﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺗﮑﺎﻣﻞ و اﻧﻘﻼب در ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﺗﻌ ﺪﻳﻞ ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﻪ در ﻃ ﻮل اﻋﺼ ﺎر ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ در ﭘﯽ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎ‪ ،‬اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﻳ ﺎ ﺗﺮﮐﻴﺒ ﯽ از اﻳ ﻦ دو ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺮوز‬
‫دوﻟﺘﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﭼﻨﻴﻦ واژﮐﻮﻧﯽ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ زاﻳﻴ ﺪﻩ‬
‫اﻧﻘﻼب ‪ ١٧٧٦‬و ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٨٦١-١٨٦٥‬اﺳﺖ‪ ،‬دوﻟﺖ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ‪ ١٦٤٩‬و ‪ ١٦٨٨‬اﺳ ﺖ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ‪،١٨٣٥ ،١٧٨٩‬‬
‫‪ ١٨٧٥ ،١٨٤٨‬اﺳ ﺖ؛ دوﻟ ﺖ ﺑﻠﮋﻳ ﮏ ﺣﺎﺻ ﻞ اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٨٣٠‬اﺳ ﺖ؛ دوﻟ ﺖ هﻠﻨ ﺪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ﺷﻮرش هﻠﻨﺪﯼ هﺎ در ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ اﺳﺖ؛ دوﻟﺖ ﺁﻟﻤﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻨﮓ هﺎﯼ ‪،١٨٧٠ -٧١‬‬
‫‪ ١٩٣٩ -٤٥ ،١٩١٤ -١٨‬و اﻧﻘﻼﺑﺎت ‪ ١٨٤٨‬و ‪ ١٩١٨‬اﺳﺖ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﺷﺘﺒﺎﻩ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ اِﻋﻤﺎل ﻗﻬ ﺮ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣﺒ ﺎرزﻳﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ دل ﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﺎﻓﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﮐ ﻪ ﻳ ﮏ اﻧﻘ ﻼب واﻗﻌ ًﺎ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و ﺷ ﺮاﻳﻂ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ را دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮورﺗ ًﺎ ﭘﻴﺮو روﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻬ ﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ )اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬ﺗﮑﻨﻴﮑ ﯽ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ( و اﻧﺴ ﺎﻧﯽ )ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﻪ داراﯼ‬
‫ﺧﺼﻮﺻ ﻴﺎت وﻳ ﮋﻩ اﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ( ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺟﺪﻳ ﺪ را ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ‬

‫‪١٠١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﭘﺎﻳﻪ هﺎﻳﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰﺗ ﺮﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﮐﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﺑ ﻪ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ هﺪف ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺁن هﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻼﺳﻴﮏ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﻴﺎم هﺎﯼ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ دهﻘﺎﻧﯽ در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﭼ ﻴﻦ هﺴ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮ ﻗﻴ ﺎم ﻣﻌ ﺮف واﮐ ﻨﺶ هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﻋﻠﻴ ﻪ ﭼﭙ ﺎول ه ﺎ و ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎﯼ ﮐﻤﺮﺷ ﮑﻨﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫از ﻃ ﺮف ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ه ﺎﯼ ﭘﺎدﺷ ﺎهﯽ رو ﺑ ﻪ اﺿ ﻤﺤﻼل "اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ ﺁﺳ ﻤﺎﻧﯽ" ﺑ ﺮ دهﻘﺎﻧ ﺎن‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻴﺎم هﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ و ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳ ﻴﺪن ﺳﻠﺴ ﻠﻪ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﻣﻮرد ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ه ﺎن‪ ،‬ﺧ ﻮد از رهﺒ ﺮان ﻗﻴ ﺎم دهﻘﺎﻧ ﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺪﻳ ﺪ در اﺑﺘ ﺪا ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘ ﺮﯼ را ﺑ ﺮاﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓ ﺮاهﻢ ﻣ ﯽ ﺁورد‪ .‬اﻣ ﺎ ه ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد ﺗﺸ ﮑﻴﻼت ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﺧ ﻮد را ﻣﺴ ﺘﺤﮑﻢ ﺗ ﺮ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬هﺰﻳﻨ ﻪ ﯼ دوﻟ ﺖ اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎ را اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫در اﺑﺘﺪا از ﺧﺰاﻧﻪ ﯼ دوﻟﺖ ﺣﻘ ﻮق ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﺳ ﻮء اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد‬
‫ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ﻏﺼ ﺐ اﻣ ﻮال دهﻘﺎﻧ ﺎن ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ و ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﺑ ﻪ اﺧ ﺬ اﺟ ﺎرﻩ زﻣ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣ ﺬﻟﺖ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﭘ ﺲ از ﭼﻨ ﺪ ده ﻪ ﺑﻬﺒ ﻮد ﺷ ﺮاﻳﻂ‪ ،‬دوﺑ ﺎرﻩ ﻇ ﺎهﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻓﻘ ﺪان ﻳ ﮏ "ﺟﻬ ﺶ ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﻮ" ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ و اﻧﮑﺸ ﺎف ﺻ ﻨﻌﺖ ﻧ ﻮﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻣﮑ ﺎﻧﻴﺰﻩ ﮐ ﺮدن‪ ،‬اﻳ ﻦ دور ﺗﺴﻠﺴ ﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را در ﭼ ﻴﻦ ﻗ ﺪﻳﻢ‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻋﺪم اﻣﮑﺎن رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁزادﯼ دﻳﺮ ﭘﺎ ﺑﺮاﯼ دهﻘﺎﻧﺎن ﭼﻴﻨﯽ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺗﮑﺎﻣﻞ و اﻧﻘﻼب در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ زاﻳﻴ ﺪﻩ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ :‬اﻧﻘﻼﺑ ﺎت‬
‫ﮐﺒﻴﺮ ﺑﻮرژواﻳﯽ ﻗﺮون ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﺗﺎ ﻧﻮزدهﻢ دوﻟﺖ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ را ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ -‬ﮐﻪ رﺷﺪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺎ‬

‫‪١٠٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺣﻔ ﻆ ﻧﻈ ﺎم ارﺑ ﺎب رﻋﻴﺘ ﯽ اﺻ ﻨﺎف و ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺗﻮزﻳ ﻊ ﺁزاد ﮐﺎﻻه ﺎ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮد ‪ -‬ﻣﻤﮑﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧﻮﭘ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ را ﻧﻴ ﺰ ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁورد‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﺁﻣﻮزﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد را در ﮐﻤﻮن هﺎﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ و از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺸ ﻤﮑﺶ ه ﺎﻳﺶ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺸﺮوﯼ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻓﺘﺢ ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﮔﺬارﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از اﻧﮑﺸ ﺎف ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺑ ﺎ روﻧ ﺪ ﺗﮑ ﺎﻣﻠﯽ اﯼ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻘﺎوت ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮاﯼ ﻳﮏ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺁﻣ ﺎدﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﺎدﯼ‪ ،‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ و رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻨﺎﻓ ﺎت ﭘﻴ ﺪا ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻧﮑﺸ ﺎف‬
‫ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ‪ ،‬ﺗ ﺮاﮐﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎ‪ ،‬دﺧﺎﻟ ﺖ روزاﻓ ﺰون دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﻳﯽ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ "ﺗﻨﻈ ﻴﻢ" اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻘﻴ ﺎس ه ﺮ ﭼ ﻪ وﺳ ﻴﻌﺘﺮ زﻣﻴﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺮدن )ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺟﻤﻌﯽ( وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺧ ﻮد ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈ ﺮ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ )اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ(‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ اﯼ رﺷ ﺪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و ﺗﻘﻮﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر‬
‫روزاﻓﺰوﻧﯽ ﺁن ﮐﻴﻔﻴﺎﺗﯽ را ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺿ ﺮورﯼ‬
‫اﺳﺖ‪" .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮔﻮرﮐﻨﺎن ﺧﻮد را در ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ".‬ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ در‬
‫ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ و دور از اﻣﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﺗﺤ ﺮﮎ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻓ ﺮدﯼ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ روزاﻧ ﻪ‪ ،‬ﮐﻴﻔﻴ ﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﺟﻤﻌ ﯽ‪ ،‬ﺗﻌ ﺎون و ﻧﻈ ﻢ در ﻋﻤ ﻞ را ﮐﺴ ﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺗﻤ ﺎم زﻧ ﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ذاﺗ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﺸ ﺪﻳﺪ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺣ ﺎدﺗﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و روﻧﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب را از ﻃﺮﻳ ﻖ اﻧﻔﺠ ﺎر در‬
‫زﻣﻴﻨ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ )اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻧﻈ ﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻣ ﺎﻟﯽ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ( ﺗﻬﻴ ﻪ‬

‫‪١٠٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﺪ‪ ،‬و در اﻳ ﻦ ﺣ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ اﻗ ﺪام ﺑ ﻪ ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻧﻤ ﻮدﻩ‪،‬‬

‫اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻮﻳﻦ‬

‫ﻟ ﻴﮑﻦ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﺴ ﻴﺮ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ و روﺷ ﻨﯽ را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ در دهﻪ ﯼ ‪ ١٨٨٠‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻃﯽ ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ دروﻧ ﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ وﺧ ﻴﻢ ﺗ ﺮ‬
‫ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯼ ﺷﮑﺴﺖ ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ و ﺁﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول‪ ،‬اروﭘﺎﯼ‬
‫ﻏﺮﺑﯽ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ از ﻳ ﮏ دورﻩ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ رﺷ ﺪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫رﺷﺪ ﻧﺎﻣﻮزوﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ داﺧﻠﯽ اﯼ را ﮐ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را از درون ﺗﻀ ﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻀﺎدهﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در ‪ ١٩١٤‬ﺑﺎ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ ﻓ ﻮران ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻨ ﺎدﯼ ﻋﻤ ﺪﻩ ﺁن‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب‬
‫‪ ١٩٠٥‬روﺳﻴﻪ و اﻋﺘﺼ ﺎب ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﻃ ﺮﻳﺶ در ﺁن ﺳ ﺎل ﺑ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺁﻧ ﯽ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﺗﺸ ﺪﻳﺪ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﺒ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﺠ ﺎرب ﺑﺎﻋ ﺚ ﺗﺸ ﻮﻳﻖ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ و‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﺪ )اﻟﺒﺘﻪ وﺿﻊ در اروﭘﺎﯼ ﺷﺮﻗﯽ ﻓﺮق ﻣﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫از هﻤﻴﻦ رو اوهﺎﻣﯽ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ در ﺁن ﺟﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ(‪.‬‬
‫درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﻮد اﻓﺰوﻧ ﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ اﺟ ﺎزﻩ داد ﮐ ﻪ اﺻ ﻼﺣﺎﺗﯽ را از ﻃ ﺮف ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ اﻳﻦ روﻧ ﺪ ﺗﮑ ﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻋﻮاﻣ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ را ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﻮرد ﺗﻮﺟ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫داد‪.‬‬
‫ﻣﻬ ﺎﺟﺮت ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات و اﻓ ﺰاﻳﺶ ﺻ ﺎدرات اروﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻘﻴ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﮐ ﺎهﺶ دراز‬
‫ﻣﺪت "ﻟﺸﮕﺮ ذﺧﻴﺮﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ" را ﺑﺒﺎر ﺁورد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ﮐ ﺎر‬
‫در "ﺑﺎزار ﮐﺎر" ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﺒ ﺎﻧﯽ رﺷ ﺪ ﮔ ﺮاﻳﺶ‬

‫‪١٠٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ را ﮐﻪ از ﺻﻒ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎهﺮ ﺗﺠ ﺎوز ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد را ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁورد‪.‬‬

‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺎ ﺗ ﺮس از ﮐﻤ ﻮن ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت ﺧﺸ ﻦ ﺑﻠﮋﻳ ﮏ )‪ ،(١٨٩٣ ،١٨٨٦‬و‬
‫رﺷﺪ ﻇﺎهﺮًا ﺑﻼﻣﺎﻧﻊ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن درﺻ ﺪد ﺗﺴ ﮑﻴﻦ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﺷﻮرﺷ ﯽ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ اﺻﻼﺣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻋﻤﻠ ﯽ اﻳ ﻦ روﻧ ﺪ ﺗﮑ ﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﯼ ﺑ ﻮد در ﻏ ﺮب ﮐ ﻪ در واﻗ ﻊ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ اﺻ ﻼﺣﺎت ﺁﻧ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺣﺼ ﻮل اﮐﺘﻔ ﺎ ﻣ ﯽ ﻧﻤ ﻮد‪ :‬اﻓ ﺰاﻳﺶ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ‪ ،‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﮑﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑ ﻪ ﻗﻠﻤ ﺮو ادﺑﻴ ﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎﺗﯽ و ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ﮐ ﺎدر ﺳ ﭙﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ از ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪن‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ دﺳ ﺖ ﮐﺸ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد و ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗﻘﻮﻳ ﺖ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑﺴ ﻨﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺗ ﺎ "در زﻣ ﺎن ﻣﻮﻋ ﺪ" اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺮوﯼ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻄﻮر ﺧﻮد ﺑﺨﻮدﯼ ﻧﻘﺸﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺎزﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ‬

‫اﻣﺎ ﻧﻘﺶ اﺣﺰاب ﺗﻮدﻩ اﯼ و اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ اروﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ از ﺑﺎزﺗ ﺎب ﺳ ﺎدﻩ اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻮﻗﺘﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺣﻴﻄﻪ اﺻﻼﺣﺎت‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود‪ .‬اﻳﻦ اﺣﺰاب هﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺪل ﺷ ﺪﻧﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎزﮔﺎرﯼ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ "ﭘﺮروﻧ ﻖ" ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺗﺸ ﺪﻳﺪ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻓﺮﺻ ﺖ ﻃﻠﺒ ﯽ‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﮐ ﺮدن ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻗﺮﻳ ﺐ اﻟﻮﻗ ﻮع در ﺟ ﻮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑﺪﺳ ﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﺳ ﭙﺮد‪ ،‬و ﻋﺎﻣ ﻞ ﻣﻬﻤ ﯽ ﺷ ﺪ در دوام ﺣﻴ ﺎت‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺳﺎل هﺎﯼ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ‪.١٩١٤-٢٣‬‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈ ﺮ در ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر‬
‫رﺳﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ ادوارد ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ اﻋﻼم ﺷﺪ )"ﺟﻨﺒﺶ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ه ﺪف ه ﻴﭻ"( ﺑ ﺮوز‬
‫داد‪ .‬ادوارد ﺑﺮﻧﺸﺘﺎﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺁن ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﻠﻴﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﺋﯽ را ﮐ ﻪ‬
‫در ﺟﻬ ﺖ اﺻ ﻼح اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃ ﺮد ﮐﻨ ﺪ‪" .‬ﻣﺮﮐ ﺰ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ"‪ ،‬اﻃﺮاﻓﻴ ﺎن‬

‫‪١٠٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﮐﺎﺋﻮﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬در ﻋﻴﻦ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻃﻠﺒﯽ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎزات ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﺁن داد ﮐﻪ اه ﻢ‬
‫ﺁن ه ﺎ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ روزاﻧ ﻪ اﺣ ﺰاب و اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﺋﯽ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈﺮﻃﻠﺒ ﺎن‪،‬‬
‫ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻓﺮﺻ ﺖ ﻃﻠﺒ ﯽ ﺑ ﺎ ﻗﺒ ﻮل اﺋ ﺘﻼف ه ﺎﯼ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺗﯽ ﺑ ﺎ اﺣ ﺰاب ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪-‬‬
‫"ﻟﻴﺒ ﺮال" و ﻧﻴ ﺰ ﻗﺒ ﻮل ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺷ ﺮآﺖ در آﺎﺑﻴﻨ ﻪ ه ﺎﯼ اﺋﺘﻼﻓ ﯽ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬و‬
‫ﻓﻘﺪان هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﺼﻤﻤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎرﮔﺮﯼ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﺗﺠﻠﻴ ﺎت اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﻇ ﺎهﺮ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﻃﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٩٠٥‬روﺳ ﻴﻪ ﻣﻮﻗﺘ َﺎ ﺑ ﯽ اﻋﺘﺒ ﺎر ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮﯼ در ﺁﻟﻤﺎن و در ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺑ ﺎ ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد روزا ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒ ﻮرگ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدن اﻋﺘﺼﺎﺑﺎت ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺟﻬ ﺖ اه ﺪاف ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﻧﻤ ﻮدار ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺗﺠﺪﻳ ﺪﻧﻈﺮﻃﻠﺒﯽ‬
‫اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑﺎزﺗ ﺎﺑﯽ ﺑ ﻮد از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ وﻳ ﮋﻩ ﻳ ﮏ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫)ﭘﺸ ﺖ ﻣﻴﺰﻧﺸ ﻴﻦ ه ﺎﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﺣﺰﺑ ﯽ و اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ اﻣﺘﻴ ﺎزات‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﮐﺴﺐ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻟﻤﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ ﮐﻪ ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ه ﺎﯼ ﻓﺮاﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ و اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت ﺗ ﻮدﻩ اﯼ‬
‫هﺮ ﭼﻪ وﺳﻴﻊ ﺗﺮ در ﺳﺎل هﺎﯼ ﭘﻴﺶ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ را ﺑ ﺮاﯼ ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ ﻗﻴ ﺎم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﭘﺎﻳ ﺎن ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﻣﺼﺎدف ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺰب ﭘﻴﺸﺘﺎز‬

‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻟﻨ ﻴﻦ در ﻣ ﻮرد ﺣ ﺰب ﭘﻴﺸ ﺘﺎز را ﺗﺄﻳﻴ ﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ وﺳ ﻴﻌﯽ ﺣ ﻮل اه ﺪاف ﺁﻧ ﯽ درﮔﻴ ﺮ‬
‫ﺷ ﻮد‪ .‬و ﮐ ﺎﻣﻼ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺣﺼ ﻮل ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ در ﺳ ﻄﺢ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﺁن‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﺧﻮد ﺑﺨﻮدﯼ ﺑﻪ ﺁن اﺷ ﮑﺎل ﺑﺮﺗ ﺮ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ دﺳ ﺖ ﻳﺎﺑ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﭼ ﺮﺧﺶ ه ﺎﯼ ﺗﻨ ﺪ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻋﻴﻨ ﯽ و ﻃ ﺮح وﻇ ﺎﻳﻒ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺁن ﺑ ﺮاﯼ‬

‫‪١٠٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻻزﻣﻪ ﺧﻨﺜﯽ ﮐﺮدن ﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﻮره ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ و‬
‫ﻻزﻣ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻧﻔ ﻮذ )ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ زﻳﺮﮐﺎﻧ ﻪ(اﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁراء ﺑ ﻮرژواﺋﯽ و‬
‫ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﺮ ﺗﻮدﻩ زﺣﻤﺘﮑﺶ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﻃﯽ ﭘﺴﺘﯽ و ﺑﻠﻨﺪﯼ ه ﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫وﺳﻴﻊ هﻤﻮارﻩ در ﺳﻄﻮح ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺁن ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ وﻓ ﻖ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬در اﮐﺜ ﺮ‬
‫ﻣﻮاﻗ ﻊ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ را‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻓﻘ ﻂ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣﻌ ﻴﻦ و ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺼﻮص اﻣﮑﺎن دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻳ ﻦ دﻻﻳ ﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻳ ﮏ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺸ ﺘﺎز ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻳ ﮏ ﺣ ﺰب اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪،‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺰﺑ ﯽ در اوﻗ ﺎت ﻣﻌﻤ ﻮﻟﯽ در اﻗﻠﻴ ﺖ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ در ﻋ ﻮض‪ ،‬ﺗ ﺪاوم‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﺒ ﺎرزان را اﺑﻘ ﺎ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ از ﺗﺠ ﺎرب‬
‫ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﮐﺴﺐ ﺷﺪﻩ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد و در ﮐ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ اﺷ ﺎﻋﻪ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزات اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺁﻣﺎدﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺁﻣﺎدﻩ ﮐﺮدن اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات وﻇﻴﻔﻪ اﺻ ﻠﯽ ﺣ ﺰب اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻤﮏ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻪ ﺗﺤﻮل ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣﺘﺸ ﮑﻞ و ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻊ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺗﺤ ﻮﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺁن را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺰاب ﭘﻴﺸﺘﺎزﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﻮد را ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﮐ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺳ ﻌﯽ در ﺑ ﻪ‬
‫ﺛﻤ ﺮ رﺳ ﺎﻧﺪن اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ه ﺎ ﮐﻨﻨ ﺪ‪" .‬ﺁزادﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺗﻨﻬ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورﻧ ﺪ‪ ".‬ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮط ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺣ ﺰب ﭘﻴﺸ ﺘﺎز ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﻧﻘ ﺶ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺧﻮد را ﺗﻤﺎم و ﮐﻤ ﺎل اﻳﻔ ﺎ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺟﻠ ﺐ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ‪ ،‬اﺳ ﺘﺮاﺗﮋﯼ و‬
‫ﺗﺎﮐﺘـﻴﮏ ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻠﺐ ﭼﻨﻴﻦ اﮐﺜﺮﻳﺘﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ در اوج ﺑﺤﺮان هﺎﯼ ﭘﻴﺸﺎ‪ -‬اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻳﺎ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐ ﻪ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ وﻗ ﻮع ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﻗﺪرﺗﻤﻨ ﺪ ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ه ﻴﭻ ﺗﻀ ﺎدﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺧ ﻮد ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ و ﺿ ﺮورت ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﭘﻴﺸ ﺘﺎز‬

‫‪١٠٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﮐﻤ ﮏ ﮐ ﺮدﻩ ﺁن را ﻃ ﻮﻻﻧﯽ‬

‫و ﮐﺎﻣ ﻞ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﺪان اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗﻤﺮﮐ ﺰ دادن ﺗﻤ ﺎم ﻧﻴﺮوه ﺎﻳﺶ در‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ در ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮدن ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﻴ ﺮوز‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٦‬اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ اﺻﻼﺣﺎت‬

‫در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﯽ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ اﻓﺮاﻃ ﯽ ﭼ ﭗ رواﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ه ﺮ‬
‫ﻧﻮع ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ اﺻﻼﺣﺎت را ﻃﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ در ﺑ ﻴﻦ اﻗﻠﻴﺘ ﯽ از ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻇﺎهﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺻ ﻼﺣﺎت‬
‫ﻳﮑﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ اﻳﻤﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ و از‬
‫ﻼ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮﮐﺖ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ اﺻ ﻼﺣﺎت ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫اﺻ ﻼﺣﺎت ﺁﻧ ﯽ را ﺑ ﺎ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﮐ ﺮدن ﭘﻴﺸ ﺘﺎز ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒ ﺎرزات ﺿﺪﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺒﺎرزاﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﺪت و اﺑﻌﺎد ﺁن ﺣﺎﻣﻞ ﺑﺤﺮان اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رد اﻓﺮاﻃﯽ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ اﺻﻼﺣﺎﺗﯽ دﻻﻟﺖ دارد ﺑﺮ ﻗﺒ ﻮل ﻣﻨﻔﻌ ﻞ ﺑ ﺪﺗﺮ ﺷ ﺪن ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺎ ﻟﺤﻈﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳ ﮏ ﺣﻤﻠ ﻪ هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﮐ ﺮدن‬
‫رژﻳﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮردﯼ هﻢ ﺗﺨﻴﻠﯽ اﺳﺖ و هﻢ ارﺗﺠﺎﻋﯽ‪.‬‬
‫ﺗﺨﻴﻠﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮐ ﻪ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻋ ﺪم ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ در‬
‫دﻓﺎع از ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬اﺷﺘﻐﺎل و ﺣﻘﻮق اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻣﺘﻔ ﺮق ﺷ ﺪﻩ و ﻣ ﺄﻳﻮس‬
‫ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎرﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﺑ ﻪ اﺣﺘﻤ ﺎل ﻗ ﻮﯼ ﻧﺨﻮاهﻨ ﺪ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ از ﻋﻬ ﺪﻩ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺛ ﺮوت و ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ را داراﺳ ﺖ‪ .‬ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﺮدﻩ ه ﺎﯼ ﺑﻼدﻓ ﺎع ﺑﻄ ﻮر ﻋﻴﻨ ﯽ‬

‫‪١٠٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران اﺳﺖ‪ -‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮداران واﻗﻌ ﯽ ﺗﻨ ﺰل دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ‪ ،‬ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﺑﻴﮑﺎرﯼ ﮔﺴﺘﺮدﻩ‪ ،‬و ﭘﺎﻳﻤﺎل ﮐﺮدن اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺣﻖ اﻋﺘﺼﺎب هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ره ﺎﺋﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫دﺳ ﺘﺂورد ﻧﻬ ﺎﺋﯽ دوراﻧ ﯽ از اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻗ ﺪرت ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﮑﭙ ﺎرﭼﮕﯽ و‬
‫هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و اﻋﺘﻤ ﺎد ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻣ ﯽ داﻧﻨ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﺤ ﻮﻻت ذهﻨ ﯽ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺳ ﺎدﻩ ﺗﺒﻠﻴ ﻎ ﻳ ﺎ ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ادﻳﺒﺎﻧ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺣﺎﺻ ﻞ از ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺟ ﺎرﯼ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزاﺗﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﻣﺒﺎرزات اﺻﻼﺣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﯽ ﺑﻄﻮر ﺧﻮد ﺑﺨﻮدﯼ ﻃ ﯽ اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزات و ﭘﻴ ﺮوزﯼ ه ﺎ‪ ،‬ﻇ ﺎهﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﺻ ﻮرﺗﯽ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺑ ﻪ ﺑ ﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺘﺎز ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ﺿ ﺮورت‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﻧﻈﺎم )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ( ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬و از ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻔﻮذ ﺁراء ﺧﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫و ﺑﻮرژواﺋﯽ در ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﻋﻤﻠ ﯽ در‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻓﺮاﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ و ﻣﺒ ﺎرزات ﺿﺪﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐ ﻪ هﺪﻓﺸ ﺎن وراﯼ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ‬
‫اﺻﻼﺣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﮑﻴﻢ و ﻧﻪ ﺗﻀﻌﻴﻒ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ اﺑ ﺰارﯼ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺠﻬﻴ ﺰ و ﻣﺘﺸ ﮑﻞ ﮐ ﺮدن‬
‫ﻣﺒﺎرزات اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺁن هﺎ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع ه ﺮ روزﻩ از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ ﺿ ﺮورﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ روزاﻧﻪ ﺣﺘﺎ در زﻣﺎن اﺣﺘﻀﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺰ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤ ﯽ رود‪ .‬ﺑ ﺪون‬
‫اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻗﺪرﺗﻤﻨ ﺪ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﭘﻴﺸ ﺮوﺋﯽ از ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ ﮔ ﺮد ه ﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن در هﺮ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﻣﺠﺎل ﭘﻴ ﺮوزﯼ در ﮐﺸ ﻤﮑﺶ روزاﻧ ﻪ را ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﮏ و از دﺳ ﺖ دادن اﻳﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮد ﮐ ﻪ از ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺠ ﺎرب ﺗﺄﺳ ﻒ ﺁورﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ‬

‫‪١٠٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻄﻤﺎت ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﮑﺸﺎف ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﻣﻴﺎن ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ وﺳﻴﻊ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫وارد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ‪ ،‬در ﻋﺼ ﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ دﻳﮕ ﺮ‬
‫ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ دﺳ ﺘﻤﺰد ﺑﻬﺘ ﺮ و ﮐ ﺎهﺶ ﺳ ﺎﻋﺎت ﮐ ﺎر در روز‬
‫ﻣﺤﺪود ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ و ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﻣﺴ ﺎدﻟﯽ ﮐﻠ ﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ روﺑ ﺮو‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﺳ ﻄﺢ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺁﻧ ﺎن ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد‪ :‬ﺗ ﻮرم‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﺑﻨ ﺪﯼ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴ ﻞ‬
‫هﺰﻳﻨﻪ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻦ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ‪ ،‬ﺑﻴﮑﺎرﯼ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﮐ ﺎر و ﺳ ﻌﯽ دوﻟ ﺖ‬
‫در ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺣﻖ اﻋﺘﺼﺎب و ﺁزادﯼ ﻣﺬاﮐﺮات دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬دﻳﺮ ﻳﺎ زود هﺮ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﺠﺒ ﻮر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﮐ ﻪ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﮐﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ اﯼ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻌﻠ ﻴﻢ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﮐﻠﻴ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠ ﻪ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﮐﻠ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ‪ .‬و ﻋﺮﺻ ﻪ اﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺮﺧ ﻮرد ﮔ ﺮاﻳﺶ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ ﻃﺮﻓ ﺪار ﺳ ﺎزش‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ داﺋﻤ ﯽ و ﺣﺘ ﺎ ادﻏ ﺎم اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﮔﺮاﻳﺸ ﺎت ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎﺑﻊ ﮐ ﺮدن ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑ ﻪ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح "ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ" – ﮐﻪ هﻤﺎﻧﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑ ﻪ زﺣﻤ ﺖ روﺗ ﻮش ﺷ ﺪﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ‪ -‬ﻃ ﺮد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬از‬
‫ﺁﻧﺠﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ادﻏﺎم ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪاﻓﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺁﻧ ﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻊ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ اﻗ ﺪاﻣﺎﺗﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺳ ﻌﯽ در ﻣﻨﺤ ﺮف ﮐ ﺮدن‬
‫اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از ﻋﻤﻠﮑ ﺮد اﺻ ﻠﯽ اﺷ ﺎن دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﻮﻗﻌﻴﺘﯽ‬
‫ﺁن هﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از واﮐﻨﺶ ﻣﺜﺒﺖ ﮐﺎرﮔﺮان هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ را ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ در ﺻ ﻮرﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺎ ﺑﺮدﺑ ﺎرﯼ و ﭘﺸ ﺖ ﮐ ﺎر ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﮐﻨﻨ ﺪ و اﺟ ﺎزﻩ ﻧﺪهﻨ ﺪ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮات هﺎ‪ ،‬اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن و دﺳ ﺖ راﺳ ﺘﯽ ه ﺎﯼ رﻧﮕﺎرﻧ ﮓ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ را ﺗﺤ ﺖ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد درﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﻨﺪ ﺗ ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻓﻌ ﺎﻟﻴﻦ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و اﻋﻀﺎﯼ ﺁن هﺎ را وادارﻧ ﺪ ﮐ ﻪ اه ﺪاف و اﺷ ﮑﺎﻟﯽ‬

‫‪١١٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺒ ﺎرزﻩ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ وﺿ ﻮح ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬

‫ﺁﻧ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ دﻓ ﺎع از اﻳ ﻦ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺁﻧ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻮﺗﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺳ ﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎت ﮐﻠ ﯽ ﺧ ﻮد را در ﺑ ﺎرﻩ‬
‫اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮐ ﻪ ﻗﻄﻌ ًﺎ ﺑ ﺪون ﺁن ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ و هﻴﭻ ﻳ ﮏ از ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﻣﺒ ﺮم ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﻼ ﺣﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﻣ ً‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑ ﻪ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ در دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ ادﻏﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ اﯼ ﺁﺷ ﺘﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و "ﺻ ﻠﺢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ" را‬
‫ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ وﻇﻴﻔ ﻪ اﺻ ﻠﯽ ﺧ ﻮد ﮐ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ دﻓ ﺎع ﺁﺷ ﺘﯽ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻋﻀ ﺎﻳﺶ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻋﻴﻨﯽ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﺗﻀ ﻌﻴﻒ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮔﺴ ﺘﺎﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻨ ﺎﻓﻊ و ﺁراء اﻋﻀ ﺎء را ﭘﺎﻳﻤ ﺎل ﮐ ﺮدﻩ و ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ ﺗ ﺎ از ﺗﻌﻴ ﻴﻦ اه ﺪاف و اﺳ ﺘﺮاﺗﮋﯼ‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎء ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ در ﻣﺒ ﺎرزات روزاﻧ ﻪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ در اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺸ ﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ در اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻣﮑﻤﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١١١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ دهﻢ‬

‫دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﺑﻮرژواﻳﯽ و دﻣﮑﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﻳﯽ‬

‫‪ -١‬ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁزادﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‬

‫ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁزادﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ اﮐﺜﺮ اﻓ ﺮادﯼ ﮐ ﻪ در ﺑ ﺎرﻩ ﺁن ﻓﮑ ﺮ ﻧﮑ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪،‬‬
‫داراﯼ ﻣﻌﻨﯽ واﺣﺪﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﻮرد ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻟﻴﺒﺮال ﮐﻪ ﺧ ﻮد‬
‫را ﻃﺮﻓﺪار "ﺁزادﯼ" در ﺗﻤﺎم ﺷﺌﻮن ﺣﻴﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻊ اﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺁزادﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫ﺁزادﯼ ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺑﺮدﮔﯽ دﻳﮕ ﺮان ﻧﮑﻨ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ در ﻣ ﻮرد ﺁزادﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺁﺳ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬اﻧ ﺪﮐﯽ ﺗﺄﻣ ﻞ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺟﻮاﻧ ﺐ اﻳ ﻦ "ﺁزادﯼ‬
‫ﻼ دال ﺑ ﺮ ﻋ ﺪم ﺗﺴ ﺎوﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻣﺤ ﺮوم ﮐ ﺮدن‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ" ﻋﻤ ً‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ از اﻣﮑﺎن ﺑﺮﺧﻮردارﯼ از اﻳﻦ ﺁزادﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁزادﯼ ﺧﺮﻳ ﺪ و ﻓ ﺮوش ﺑﺮدﮔ ﺎن دﻻﻟ ﺖ ﺑ ﺮ ﺁن دارد ﮐ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻪ دو ﮔ ﺮوﻩ ﺑﺮدﮔ ﺎن و‬
‫ﺑﺮدﻩ داران ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁزادﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ وﺳﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ اﻣﻮال ﺧﺼﻮﺻﯽ دال‬
‫ﺑﺮ وﺟﻮد ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدن ﺑﺮاﯼ ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻳﮕﺮان ﻧﺒﻮد‪ ،‬در ﺁﻧﺼ ﻮرت ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠ ﺎت‬
‫ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ؟‬
‫در ﺁﻏﺎز ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻣﻨﻄ ﻖ ﺧ ﻮد از اﺻ ﻮﻟﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ‪ :‬ﺁزادﯼ‬
‫واﻟ ﺪﻳﻦ در ﻓﺮﺳ ﺘﺎدن ﻓﺮزﻧ ﺪان دﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ اﻋﻤ ﺎق ﻣﻌ ﺎدن‪ ،‬و ﺁزادﯼ وادار ﮐ ﺮدن‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ دوازدﻩ ﺗﺎ ﭼﻬﺎردﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در روز ﻃﺮﻓﺪارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻳ ﮏ ﺁزادﯼ ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ در‬
‫ﺷﺪت ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ -‬و ﺁن ﺁزادﯼ ﺗﺸ ﮑﻴﻞ اﻧﺠﻤ ﻦ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺜ ًَ‬

‫‪١١٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﻬﻮر ﻟﻮﺷﺎﭘﻠﻴﻪ ﮐﻪ در اﺛﻨﺎﯼ اﻧﻘﻼب ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﻧ ﻮع‬
‫اﺋﺘﻼف ﻣﺎهﻴﺘ ًﺎ ﺗﻌﺎوﻧﯽ را ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺁن ﮐﻪ هﻤﻪ اﻳﻦ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮهﺎ‪ ،‬از ﻧﻮ ﺣﻮل اﻣﺮ دﻓ ﺎع از ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ و‬
‫ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار ﺳ ﺎزﻣﺎن دادﻩ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀ ﺎت ﻇ ﺎهﺮﯼ در ﺁراء‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻟﻮدﻩ ﮐ ﻞ ﺁرا ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬دﻓ ﺎع از ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار اﺳﺖ و ﻧﻪ دﻓﺎع ﭘﻴﮕﻴﺮ از اﺻﻮل "ﺁزادﯼ"‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺗﺎرﻳﺨﭽ ﻪ ﺣ ﻖ رأﯼ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ روﺷ ﻦ ﺗ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴﻢ ﻧﻮﻳﻦ ﺗﺠﻠ ﯽ اﯼ ﺑ ﻮد از ﺣ ﻖ ﮐﻨﺘ ﺮل ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺮ هﺰﻳﻨ ﻪ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ‪ ،‬ﮐ ﻪ از‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺎت هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻗ ﺪام ﭼ ﺎرﻟﺰ اول ﺑ ﻪ اﺧ ﺬ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت در‬
‫ﺳﺎل هﺎﯼ‪ ،١٦٤٠ -١٦٢٩‬ﺑﺪون ﻓﺮاﺧﻮاﻧ ﺪن ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﮓ‬
‫داﺧﻠﯽ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﻄﻘ ﯽ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻋﻤﻠ ﯽ اﻳﻨﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ از‬
‫ﻣﺮدم ﮐﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻧﻤﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻖ رأﯼ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ -‬ﺁﻳ ﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻋ ﻮام ﻓﺮﻳ ﺐ ﺁﻧ ﺎن ﺑ ﺎ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ه ﺎ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﻧﻤ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺨ ﺎرج ﺟﺪﻳ ﺪ رأﯼ‬
‫ﻧﺨﻮاهﻨﺪ داد؟‬
‫ﺁﻧﭽﻪ در ﻟﻮاﯼ ﺁراء ﺑﻮرژوازﯼ ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻪ اﺻﻞ ﺣﻘﻮق ﻣﺴﺎوﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان‬
‫اﺳ ﺖ )ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﺁن ﺑ ﺎ ﺣ ﻖ رأﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑﻄ ﺮز رﻗ ﺖ اﻧﮕﻴ ﺰﯼ ﻣ ﺎدون اﻳ ﻦ اﺻ ﻞ‬
‫ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ (،‬و ﻧ ﻪ اﺻ ﻞ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺁزادﯼ ﺑ ﺮاﯼ هﻤ ﻪ‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ دﻓ ﺎع از ﺛ ﺮوت و ﺣ ﻖ‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪن از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﺎرﻣﺰدﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫در ﺳ ﺪﻩ ﻧ ﻮزدهﻢ ﭼﻨ ﺪان ﻣﺸ ﮑﻞ ﻧﺒ ﻮد ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﻮﺿ ﻴﺢ داد ﮐ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑ ﻮرژواﺋﯽ در ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ "ﺑ ﯽ ﻃ ﺮف" ﻧﻴﺴ ﺖ ﻳ ﺎ ﻧﻘ ﺶ "ﻣﻴ ﺎﻧﺠﯽ" اﯼ را ﺑ ﺎزﯼ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺼﺪش دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ اﺻ ﻄﻼح ﻋﻤ ﻮﻣﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺑ ﻪ وﺿ ﻮح ﻣﻌ ﺮف‬

‫‪١١٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﺑﺰارﯼ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ دﻓ ﺎع از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﮐ ﺎر‪ .‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ داراﯼ ﺣ ﻖ رأﯼ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از اﺳﺘﺨﺪام ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺁزاداﻧ ﻪ ﺳ ﺮﺑﺎز زﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺮد ﺁن‬
‫ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ اﻋﺘﺼ ﺎب ﻣ ﯽ زدﻧ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر ﺟﻤﻌ ﯽ از ﻓ ﺮوش ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺧ ﻮد‬
‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دﻳﮑﺘﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ ﺧﻮددارﯼ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻠ ﻴﺲ ﻳ ﺎ ارﺗ ﺶ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﮔﺸ ﻮدن ﺁﺗ ﺶ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺁن ه ﺎ ﮔﺴ ﻴﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋ ﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺁﺷ ﮑﺎرا ﻋ ﺪاﻟﺘﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﻋﻀﺎء ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻗﻀﺎت‪ ،‬اﻓﺴﺮان‪ ،‬وﻗﺎﻣ ﺎت ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮات وزراء و اﺳ ﻘﻒ ه ﺎ هﻤﮕ ﯽ‬
‫اﻋﻀﺎء ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻠﮕﯽ ﺁﻧ ﺎن ﺗﻮﺳ ﻂ رﺷ ﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺸ ﺘﺮﮐﯽ ﺑﻬ ﻢ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ‬
‫ﻼ از اﻳ ﻦ دﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﻮﭼ ﮏ‬
‫دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮل‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫زﻳﺒﺎ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺮد ﺁن ﮐ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ ﻧ ﻮﻳﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ رﺷ ﺪ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻮﺟﻬﯽ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬و ﻗ ﺪرت ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﺁن ﻓﺰوﻧ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ و از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻋﻤ ﻞ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ )ﻣﺎﻧﻨ ﺪ اﻋﺘﺼ ﺎب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﺑﻠﮋﻳ ﮏ‪،‬‬
‫اﺗﺮﻳﺶ‪ ،‬ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬هﻠﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ و ﻏﻴ ﺮﻩ( ﺣ ﻖ رأﯼ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورد‪ ،‬اﻳ ﻦ وﺿ ﻊ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﮐ ﺮد‪ .‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﻪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ )ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺧ ﻮد را‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺳ ﻬﻢ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ از ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ -‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ ﻣﻘﻮﻟ ﻪ اﯼ دﻳﮕ ﺮ اﺳ ﺖ(‪.‬‬
‫اﺣ ﺰاب ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ در ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ه ﺎﯼ اﺋﺘﻼﻓ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺷ ﺮﮐﺖ ﺟﺴ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎرﻩ اﯼ از ﻣﻮارد اﻳﻦ اﺣﺰاب ﺣﺘﺎ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ه ﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ ﻣﻨﺤﺼ ﺮَا از‬
‫اﺣ ﺰاب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﮐﺮدﻧ ﺪ )ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ‪ ،‬ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫اﺳﮑﺎﻧﺪﻳﻨﺎوﯼ(‪.‬‬
‫از ﺁن ﭘ ﺲ ﺗ ﻮهﻢ وﺟ ﻮد ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ "دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ" و ﻣ ﺎﻓﻮق ﻃﺒﻘ ﺎت‪ ،‬ﻳ ﮏ "ﺣﮑ ﻢ"‬
‫واﻗﻌﯽ و "ﺁﺷ ﺘﯽ دهﻨ ﺪﻩ" ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑ ﺎ ﺳ ﻬﻮﻟﺖ ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ در ﻣﻴ ﺎن ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﺷﻴﺪن ﺑﺬر ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮهﻤ ﺎﺗﯽ ﻳﮑ ﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮده ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﻧﻈﺮﻃﻠﺒ ﯽ‬
‫اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻣ ﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ اﻣﺘﻴ ﺎز وﻳ ﮋﻩ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺼ ﺮ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮد‪.‬‬

‫‪١١٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻟﻴﮑﻦ اﻣ ﺮوز‪ ،‬اﺣ ﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﻧﻴ ﺰ ﮐ ﻪ هﻤ ﺎن روش اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ را دﻧﺒ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‬

‫ﭼﻨﺎن ﺗﻮهﻤﺎﺗﯽ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ واﻗﻌ ﯽ دﻣ ﻮﮐﺮات ﺗ ﺮﻳﻦ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوا‪ ،‬در ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻋﻤﻠﮑ ﺮد ﺁن را‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻮرد ﺑﺮﺳﯽ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ ،‬ﻓﻮرًا ﺑﺮ ﻣﻼ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺁن ﮐﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‬
‫ﺣﻖ رأﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺁﻧﺎن ﺑ ﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﮐﺜﻴ ﺮ ﺑ ﻪ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞ دوﻟ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪،‬ﻣﺼ ﻤﻤﺎﻧﻪ از ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟﺎﻧ ﺐ‬
‫دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ ﺛﺎﺑ ﺖ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﻣﻨﺘﻘ ﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬وزرا ﻣ ﯽ ﺁﻳﻨ ﺪ و ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ وﻟ ﯽ‬
‫ﭘﻠﻴﺲ هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﻋﻀﻮﮔﻴﺮﯼ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﺶ و ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ارﺗﻘ ﺎء‬
‫رﺗﺒﻪ و ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺷ ﺎن‪ ،‬هﻤﺎهﻨ ﮓ ﺑ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﻴ ﺎﻧﯽ و ﺑ ﺰرگ هﺴ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻠﻘ ﻪ ه ﺎﯼ ﻧﺎﮔﺴﺴ ﺘﻨﯽ ﺁرﻣ ﺎﻧﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﺑﻮرژوا ﭘﻴﻮﻧﺪ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﻋ ﺎﻟﯽ رﺗﺒ ﻪ اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎ از ﭼﻨ ﺎن درﺁﻣ ﺪهﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن هﺎ اﺟ ﺎزﻩ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ )هﺮﭼﻨ ﺪ اﻧ ﺪﮎ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ‬
‫واﻗﻌﯽ( را ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﯼ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﺣﺘ ﺎ در ﻣﻘ ﺎم ﻳ ﮏ ﻓ ﺮد در دﻓ ﺎع از ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺧﻮب ﮐﺎر ﮐﺮدن اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ذﻳﻨﻔﻊ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ‪ ،‬دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴ ﻢ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ روح و‬
‫ﺟﺴ ﻢ اش ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ زﻧﺠﻴ ﺮﻩ ﻃﻼﺋ ﯽ واﺑﺴ ﺘﮕﯽ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎﻟﯽ و "دﻳ ﻮن ﻣﻠ ﯽ" ﻣﺘﺼ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺪون در ﺧﻮاﺳ ﺖ داﺋﻤ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻋﺘﺒﺎر‪ -‬ﮐ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﮐﻨﺘ ﺮل ﺑﺎﻧ ﮏ ه ﺎ‪ ،‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣ ﺎﻟﯽ و ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺰرگ اﺳ ﺖ‪ -‬ﺣﮑﻮﻣ ﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬هﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﮑﻮﻣﺖ ه ﺎﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﻃ ﺮح رﻳ ﺰﯼ‬
‫ﮔ ﺮدد ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ در ﻣﻌ ﺮض ﺧﺮاﺑﮑ ﺎرﯼ ه ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران واﻗ ﻊ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪" .‬اﻋﺘﺼ ﺎب‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ"‪ ،‬ﻓﺮار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻮرم‪ ،‬ﺑﺎزار ﺳ ﻴﺎﻩ‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬و ﺑﻴﮑ ﺎرﯼ ﻧﺘ ﺎﻳﺞ‬
‫ﻓﻮرﯼ اﻳﻦ ﺣﻤﻼت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١١٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﮐ ﻞ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻗ ﺮن ﺑﻴﺴ ﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﮑ ﺎر ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻣ ﺆﺛﺮ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻮرژوا و‬

‫ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬هﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﮑﻮﺷﺪ از ﻣﺸﯽ ﺿﺪﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣ ﺆﺛﺮﯼ‬
‫ﭘﻴ ﺮوﯼ ﮐﻨ ﺪ ﻓ ﻮرَا ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ دو راه ﯽ ﻏﺎﻣﻀ ﯽ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ :‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻳ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﺴ ﻠﻴﻢ‬
‫ﺑﺎج ﺳﺒﻴﻞ ﺧﻮاهﯽ ﻗﺪرت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎﻩ هﺎﯼ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ را دره ﻢ ﺷ ﮑﻨﺪ‬
‫و رواﺑ ﻂ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺑﺮاﻧ ﺪارد و ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺟﻤﻌ ﯽ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁن ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﯼ ﺁزادﯼ هﺎﯼ ﺑﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‬

‫اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در ﺳﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻧ ﻮزدهﻢ و ﺑﻴﺴ ﺘﻢ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در ﺟﺒﻬ ﻪ اول ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ ﺣﻘ ﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ‪ .‬در ﻋ ﻴﻦ دﻓ ﺎع از اﻳ ﻦ ﺁزادﯼ ه ﺎ‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣ ﺪاﻓﻊ ﻣﺴ ﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺟﻬ ﺖ ﭘﻴﺸ ﺮوﯼ ﺧ ﻮﻳﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﮔﺜﻴﺮاﻟﻌﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬ﮐﺴ ﺐ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد را ﻣﺘﺸ ﮑﻞ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎﻧﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﻮدﻩ ﮐﺜﻴﺮ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و در ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ‪ ،‬وزﻧ ﻪ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺗ ﺮﯼ را ﺗﺸ ﮑﻴﻞ‬
‫دهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻼوﻩ‪ ،‬ﺁزادﯼ هﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ در ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﺗﻌﻠ ﻴﻢ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺳ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ از ﺁن ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ )اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ ﺑﺮﮔ ﺰارﯼ ﺟﻠﺴ ﺎت‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت و ﺗﻈ ﺎهﺮات‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ هﺎﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ و اﻧﺠﻤ ﻦ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﻮد و‬
‫ﻏﻴ ﺮﻩ‪ (...‬ﺑﺪرﺳ ﺘﯽ از "ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﺋﯽ از دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ در داﺧ ﻞ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ"‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١١٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻟ ﻴﮑﻦ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ اهﻤﻴ ﺖ ﺧﻄﻴ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان‬

‫دارد‪ ،‬ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎﯼ ﺣﺘ ﺎ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﺗ ﺮﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﺘﺎرﻳﺴﺘﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ را درﮎ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اوﻻً‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ﭼﻨ ﺪ‬
‫ه ﺰار ﻳ ﺎ دﻩ ه ﺎ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ اﻓ ﺮاد ﻣﻨﺘﺨ ﺐ )ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﺠﻠ ﺲ‪ ،‬ﺳ ﻨﺎﺗﻮرهﺎ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮداران‪،‬‬
‫اﻋﻀ ﺎﯼ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﻣﺤﻠ ﯽ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ( در ادراﻩ اﻣ ﻮر دوﻟ ﺖ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و اﮐﺜﺮﻳ ﺖ‬
‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺮاد ﮐﺸﻮر از اﻳﻦ ﺣﻖ ﻣﺤﺮوم هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﺁﻧﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑ ﻪ اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻳ ﮏ‬
‫ورﻗﻪ رأﯼ ﺑﻪ ﺻﻨﺪوق در رأس هﺮ ﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻳﮏ ﺑﺮاﺑﺮﯼ ﺻ ﻮرﯼ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﻳﮏ ﺑﺮاﺑﺮﯼ واﻗﻌﯽ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﺗﻬﯽ دﺳﺖ‪ ،‬هﺮ دو ﺑﻄ ﻮر ﺻ ﻮرﯼ از "ﺣ ﻖ"‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ در ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﮏ روزﻧﺎﻣ ﻪ‪ -‬ﮐ ﻪ هﺰﻳﻨ ﻪ ادارﻩ ﺁن ﺑ ﺎﻟﻎ ﺑ ﺮ ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ رﻳ ﺎل اﺳ ﺖ‪-‬‬
‫ﺑﺮﺧ ﻮردار هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ه ﺮ دو ﺑﻄ ﻮر ﺻ ﻮرﯼ داراﯼ "ﺣ ﻖ" ﻳﮑﺴ ﺎﻧﯽ در ﺧﺮﻳ ﺪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮﻧﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ و از اﻣﮑﺎﻧ ﺎت ﻳﮑﺴ ﺎﻧﯽ ﺑﻤﻨﻈ ﻮر ﻧﻔ ﻮذ ﮔ ﺬاردن ﺑ ﺮ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫رأﯼ دهﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ از ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﮐ ﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻠ ﯽ اﻳ ﻦ ﺣﻘ ﻮق ﻣﺴ ﺘﻠﺰم‬
‫ﻼ از ﺁن ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺮﺷﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎﻣ َ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺧﻮاهﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﺗﻌﺎد ﮐﺜﻴﺮﯼ از رأﯼ دهﻨﺪﮔﺎن ﮐ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﺎﻟﯽ‬
‫واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﻔ ﻮذ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﮐ ﻪ روزﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎ‪،‬‬
‫اﻳﺴ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ رادﻳ ﻮﺋﯽ‪ ،‬و ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮﻧﯽ را ﺑﺨﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫وزﻧﻪ اﯼ ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ اﻋﻤ ﺎل ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن و ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ه ﺎﯼ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ را‬
‫ﺗﺤﺖ "ﮐﻨﺘﺮل" دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﮐﺴ ﯽ اﻳ ﻦ ﺧﺼﻮﺻ ﻴﺖ ه ﺎﯼ ﻣﺤ ﺪود ﮐﻨﻨ ﺪﻩ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ را ﻧﺎدﻳ ﺪﻩ ﺑﮕﻴ ﺮد و ﺑ ﻪ ﻏﻠ ﻂ ﻓ ﺮض ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻳ ﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐﺎﻣ ﻞ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫هﻨﻮز هﻢ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﮐﻪ اﻳ ﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻳ ﮏ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻗ ﻮت‬
‫ﺧ ﻮد ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪ و ﻓﻘﻴ ﺮ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑﺴ ﻴﺎر دور از واﻗﻌﻴ ﺖ‬

‫‪١١٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﺳﺖ‪ -‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ ﻋﻈ ﻴﻢ و داﺋﻤ ﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﻓﺎﻳ ﺪﻩ اﯼ دارد؟ ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨ ﺪان و ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺘﺎن دﻗﻴﻘ ًﺎ از ﺣﻘ ﻮق‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ هﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬هﻨﻮز هﻢ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻴﺮ ﻓﺎﻗ ﺪ ﺁن ﺑ ﻮد‪ .‬ﻗ ﺪرﺗﯽ ﮐ ﻪ ﻻﺟ ﺮم ﻓﻘﻴ ﺮ را در زﻧ ﺪﮔﯽ روزﻣ ﺮﻩ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد ﻏﻨﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬اﺧﺘﻨﺎق و دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ‬
‫هﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﮐﻮب ﮔﺮ دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﻨ ﺎ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻈﺮﯼ ﺑﻴﺎﻓﮑﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺁن ﺑ ﻪ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ ﺁﺷ ﮑﺎر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬هﻤ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫وﻗﻮف ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﺸﻤﺎرﯼ از ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دارﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺁن ﭘﻠﻴﺲ و ارﺗﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر در ه ﻢ ﺷﮑﺴ ﺘﻦ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت‪ ،‬ﻣﺘﻔ ﺮق ﮐ ﺮدن ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﭘﺮاﮐﻨ ﺪن ﺗﻈ ﺎهﺮات‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠ ﺎت اﺷ ﻐﺎل ﺷ ﺪﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺁﺗ ﺶ ﮔﺸ ﻮدن ﺑ ﺮ اﻋﺘﺼ ﺎب ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن در اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت دﺧﺎﻟﺖ ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﮏ ﻣ ﻮرد ه ﻢ ﺳ ﺮاغ ﻧ ﺪارﻳﻢ ﮐ ﻪ در ﺁن ﭘﻠ ﻴﺲ و ﻳ ﺎ‬
‫ارﺗ ﺶ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﻗ ﺪام ﺑ ﻪ دﺳ ﺘﮕﻴﺮﯼ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳ ﺎﻧﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان را از ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫اﺧﺮاج ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ در اﺷﻐﺎل ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻮرژواﺋﯽ را ﮐﻪ هﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ هﺰﻳﻨ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و‬
‫هﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﻓ ﺮار از ﭘﺮداﺧ ﺖ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت دوزو ﮐﻠ ﮏ ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﻃ ﺮح ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﮔﻠﻮﻟ ﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻈﺎم دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ ﭘﺎﺳ ﺦ ﺧﻮاهﻨ ﺪ داد ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان در‬
‫ﺗﻤ ﺎم ﻣ ﻮارد ﻓ ﻮق ﺑ ﻪ "ﻗ ﺎﻧﻮن ﺷ ﮑﻨﯽ" ﭘﺮداﺧﺘ ﻪ و "ﻧﻈ ﻢ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ" را ﮐ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﺑﺎﻳﺪ از ﺁن دﻓﺎع ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻃﺮﻩ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺟ ﻮاب ﻣ ﯽ ده ﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ‬
‫ﺧﻮد اﺛﺒﺎت ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ ﮐ ﻪ "ﻗ ﺎﻧﻮن" ﺑ ﯽ ﻃ ﺮف ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﺣﺎﻗﻆ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺳﺮﮐﻮب در ﺧﺪﻣﺖ اﻳﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ هﺴ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺑﺮﺣﺴ ﺐ ﺁن ﮐ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﺮﺗﮑ ﺐ ﻧﻘ ﺾ رﺳ ﻤﯽ "ﻗ ﺎﻧﻮن" ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ ﻳ ﺎ‬

‫‪١١٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﭼﻴ ﺰ ﺑﻬﺘ ﺮ از‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑﻮرژواﺋﯽ دوﻟﺖ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻋ ﺎدﯼ‪ ،‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ زور و ﺳ ﺮﮐﻮب ﻧﻘ ﺶ درﺟ ﻪ دوﻣ ﯽ در اﻳﻔ ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا در زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮﻩ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻈﺎم ﺗﻮﺳﻂ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ از‬
‫ﻼ ﻣ ﻮرد ﻓﺒ ﻮل ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ در ﻳ ﮏ دوران ﺑﺤﺮاﻧ ﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻋﻤ ًَ‬
‫دوراﻧﯽ ﮐ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻋﻤﻴﻘ ًﺎ ﺁﺳ ﻴﺐ دﻳ ﺪﻩ و دوراﻧ ﯽ ﮐ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‬
‫اﻣﻴﺎل ﺧﻮد را ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اﻳﻦ ﻧﻈﺎم اﺑﺮاز ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﺎ در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﻈﺎم دﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻌﻤ ﻮل از ﻋﻬ ﺪﻩ وﻇ ﺎﻳﻒ اش ﺑ ﺮ ﺁﻳ ﺪ‪ ،‬در ﭼﻨ ﻴﻦ دوراﻧ ﯽ‬
‫)ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از اﻳﻦ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺮان داراﯼ ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﯽ‪،‬‬
‫و ﻳﺎ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬اوﺿﺎع ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﮐﻮب و اﺧﺘﻨﺎق ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻘﺪم ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﮔﺎم ﻣﯽ ﻧﻬﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫هﻨﮕﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺮﻋﺖ ﺷﮑﻞ ﻋﺮﻳ ﺎن ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮوز‬
‫ﻣﯽ دهﺪ؛ هﻴﺌﺘﯽ از اﻓﺮاد ﻣﺴﻠﺢ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﻗ ﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺮ‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬هﺮ ﭼ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﺎﺛﺒ ﺎت ﺗ ﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﺠﻤﻞ اﻋﻄﺎﯼ ﺁزادﻳﻬﺎﯼ ﺻﻮرﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﺗﻮدﻩ ﺗﺤﺖ ﺳ ﺘﻢ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫و ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ در اﺛ ﺮ ﺑﺤﺮاﻧﻬ ﺎﯼ ژرف ﻣﺘﺰﻟ ﺰل ﺗ ﺮ و ﻧﺎﭘﺎﻳ ﺪارﺗﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ و ارﻋ ﺎب اﻋﻤ ﺎل ﮐﻨ ﺪ ﺗ ﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻄﻖ هﺎﯼ ﺷﻴﻮا‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻃﯽ ﺳﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻧ ﻮزدهﻢ و ﺑﻴﺴ ﺘﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ه ﺎﯼ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﺳ ﺮﮐﻮﺑﯽ و‬
‫ﻧﻘ ﺾ ﺣﻘ ﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﻮﺳ ﻂ اﻧ ﻮاع دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ‪:‬‬
‫دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ هﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺎﭘﺎرﺗﻴﺴﺘﯽ و ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺘﯽ ﺑﺮﻣ ﯽ ﺧ ﻮرﻳﻢ‪ .‬دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫ﺧﺸﻦ ﺗﺮﻳﻦ و وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ هﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺑ ﻪ ﺳ ﺮﮐﻮب ﺁزادﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ و رادﻳﮑ ﺎل ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣ ﯽ ﭘ ﺮدازد‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺳ ﻌﯽ در ﺧ ﺮد ﮐ ﺮدن ﺗﻤ ﺎم اﺷ ﮑﺎل ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺷ ﺘﺮاﮐﯽ و ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ‬

‫‪١١٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﮐ ﺎرﮔﺮان دارد‪ ،‬ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد ﺷ ﺎﻣﻞ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺷ ﮑﺎل‬
‫اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻧﮑﺘ ﻪ اﯼ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ اﺿ ﺎﻓﻪ ﺷ ﻮد ﺁن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎدن اﻳﻦ ﺗﻼش ﺑﺮاﯼ از هﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪن ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‪) ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎﮐﻢ( ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺑﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬
‫زور و ﺳﺮﮐﻮب ﺳﻨﺘﯽ ﺧﻮد )ارﺗﺶ‪ ،‬ﭘﻠﻴﺲ و ﻗﻀﺎت( اﺗﮑﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ‬
‫ﺑﻪ ارﺗﺶ هﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﻪ از ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮدﻩ اﯼ دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﻮﺳﻞ ﺟﻮﻳ ﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ارﺗﺶ ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ ﻓﻘﺮزدﻩ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻳﮏ ﻃﺮف در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺤﺮان هﺎ و ﺗ ﻮرم ﻣﺴﺘﺄﺻ ﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ در اراﺋﻪ اﻗ ﺪاﻣﺎت ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ‬
‫ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ و ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و اراﺋﻪ ﺑﺪﻳﻞ ﻣﻌﺘﺒ ﺮ و ﮐﻮﺗ ﺎﻩ ﻣ ﺪت در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﭘﻴﺸ ﮕﺎم اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺁن ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﻇﻬ ﻮر ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ ﺑ ﯽ ﻃ ﺮف‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺁن ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﮓ و دﻧ ﺪان از ﺣﻘ ﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺧ ﻮد دﻓ ﺎع ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﺮاﯼ ﻧﻴ ﻞ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ه ﺪف‪ ،‬ﺁن ه ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺟﺒﻬ ﻪ ﻣﺘﺤ ﺪﯼ از ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠ ﻪ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺗ ﺮﻳﻦ و ﻣﻌﺘ ﺪل ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬ﺗﺸ ﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ اﻳ ﻦ ﺑ ﻼﯼ ﺷ ﻮم‬
‫را در ﻧﻄﻔ ﻪ ﺧﻔ ﻪ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع از ﺧ ﻮد در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺴ ﻠﺢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران‪ ،‬واﺣ ﺪهﺎﯼ دﻓ ﺎﻋﯽ ﺧ ﻮد را ﺗﺸ ﮑﻴﻞ دهﻨ ﺪو ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوا‬
‫اﺗﮑ ﺎ ﻧﮑﻨﻨ ﺪ‪ .‬ارﺗ ﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ از ﻃ ﺮف ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﺗﻤ ﺎﻣﯽ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﻣﺘﺤ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬و از ﺗﻤ ﺎم اﻗ ﺪاﻣﺎت ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺑ ﻪ وﺣﺸ ﺖ‬
‫اﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ و در ه ﻢ ﺷﮑﺴ ﺘﻦ ﺣﺘ ﺎ ﻳ ﮏ اﻋﺘﺼ ﺎب و ﻳ ﺎ ﺑ ﺮ ه ﻢ زدن ﺟﻠﺴ ﺎت‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ -‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ راﻩ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از وﺣﺸ ﻴﮕﺮﯼ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﮐﻪ درﻏﻴﺮ اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﺑ ﻪ اردوﮔ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎر اﺟﺒ ﺎرﯼ‪ ،‬ﮐﺸ ﺘﺎرهﺎ و ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ه ﺎ‬
‫ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎﻟﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺁن ﭼﻪ در ﺑﻮﺧﻨﺰاﻟﺪ‪ ،‬ﺁﺷ ﻮﻳﺘﺲ‪ ،‬و اﺳ ﺘﺎدﻳﻢ ﺳ ﺎﻧﺘﻴﺎﮔﻮ در ﺷ ﻴﻠﯽ‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘ ﺎد‪ .‬هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﻣ ﻮﻓﻘﻴﺘﯽ در اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻓﺮﺻ ﺖ اﺗﺨ ﺎذ ﻣﻮاﺿ ﻊ ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗ ﻮدﻩ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﺑ ﻪ ارﻣﻐ ﺎن ﻣ ﯽ ﺁورد و ﺑ ﻪ ﺁن اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ ده ﺪ ﺗ ﺎ در ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﺑ ﺎ ﺧﻄ ﺮ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪ و ﭘﺮورش دهﻨﺪﻩ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٥‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮐﺮدن دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ -‬دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﺎ در دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧ ﻮد‬
‫هﻤﻮارﻩ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ ﮔﺴ ﺘﺮش و ﺑﺴ ﻂ ﻣ ﺆﺛﺮ و ﻧ ﻪ ﺗﺤﺪﻳ ﺪ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬
‫زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺗﺄﮐﻴ ﺪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ اﺻ ﻞ اﺳﺎﺳ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﭘ ﺲ از ﺗﺠﺮﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎن دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﺣ ﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ رﺳ ﻤﯽ را از اﻋﺘﺒ ﺎر‬
‫ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﺿﺮورت ﻣﻄﻠﻖ دارد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮ از دوﻟ ﺖ ه ﺎﺋﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺁن ﭼﻨ ﺎن‬
‫دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑ ﺪو ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ زوال ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ و ﺗﻤ ﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫)از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺴﺖ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻣﻮزش‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ و ‪ (...‬را ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺧ ﻮد‪-‬ﻣ ﺪﻳﺮﯼ و‬
‫ﺧ ﻮد‪ -‬ادارﯼ ﺷ ﻬﺮوﻧﺪان ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ را در‬
‫ﺷﻮراهﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻪ ﮔﺮدهﻢ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺷﻮراهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﻤ ﺎل ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻗ ﺪرت ﺧﻮاهﻨ ﺪ‬
‫ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ ،‬و ﺧ ﻂ ﻓﺎﺻ ﻞ ﻣﺼ ﻨﻮﻋﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﻗ ﺪرت اﺟﺮاﺋ ﯽ و ﻗ ﺪرت ﻣﻘﻨﻨ ﻪ را از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ دارﻧﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎ ﺗﺤﺪﻳﺪ در ﺁﻣ ﺪ ﺗﻤ ﺎم ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ادارﯼ از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﮐﺴ ﺎﻧﻴﮑﻪ در‬
‫رأس ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬و ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺁوردن اﻳ ﻦ درﺁﻣ ﺪهﺎ ﺗ ﺎ ﺣ ﺪ درﺁﻣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣﺎهﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻘ ﺎم ﭘﺮﺳ ﺘﯽ را در ﺣﻴ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ اﺟ ﺮاﯼ‬
‫اﺻﻞ ﮔﺮدش ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﺻﺐ و ﻣﺸ ﺎﻏﻞ در ﻣﺮاﺟ ﻊ ﻗ ﺪرت‪ ،‬از ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﻗﺸ ﺮ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺻ ﺎﺣﺒﺎن‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻣﺎدﯼ ﻻزم ﺟﻬﺖ اﻋﻤﺎل ﺁزادﯼ هﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫را ﺑ ﺮاﯼ هﻤﮕ ﺎن ﻓ ﺮاهﻢ ﺧﻮاه ﺪ ﺁورد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ از دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺗ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣﻄﺒﻮﻋ ﺎت‪ ،‬اﻳﺴ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ رادﻳ ﻮ و‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن‪ ،‬ﺗﺎﻻره ﺎﯼ ﮔ ﺮدهﻢ ﺁﺋ ﯽ‪ ،‬هﻤﮕ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ اﺷ ﺘﺮاآﯽ در ﺁﻣ ﺪﻩ و در دﺳ ﺘﺮس‬

‫‪١٢١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻤﺎم ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ آﺎرﮔﺮﯼ آﻪ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻗﺮار ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺷﻮراهﺎﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از ﺣ ﻖ ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎ و اﺣ ﺰاب ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ اﺣ ﺰاب‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ،‬ﺣﻖ اﻗﻠﻴﺖ هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ در اراﺋﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪﺷ ﺎن در‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ هﺎ‪ ،‬رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﺎ ﺳﺮﺳ ﺨﺘﯽ دﻓ ﺎع ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﮐ ﺮد‪ .‬اﻗ ﺪاﻣﺎﺗﯽ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺗﺴ ﻠﻴﺢ‬
‫هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺳ ﺮﮐﻮب ارﺗ ﺶ ﻋ ﺎدﯼ و دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ اﺧﺘﻨ ﺎق‪ ،‬اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ‬
‫ﺑ ﻮدن ﻗﻀ ﺎت و ﻣﺤﺎﮐﻤ ﻪ در دادﮔ ﺎﻩ ه ﺎﯼ ﻋﻠﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از‬
‫ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ ﺑﺨﺶ هﺎﺋﯽ از ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ از ﺣﻘﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﻮﺳﻂ ه ﺮ اﻗﻠﻴﺘ ﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ‬
‫ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬

‫‪١٢٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدهﻢ‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ‬

‫ﺁﻏﺎزﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول ﻧﺸ ﺎن ﺑ ﺎرز ﺁن ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وارد دوران اﻧﺤﻄ ﺎط‬
‫ﺧ ﻮد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺁن هﻨﮕ ﺎم ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ه ﺮ ﺁن ﭼ ﻪ را ﮐ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻓﺮاهﻢ ﺁوردﻩ ﺑﻮد‪ .‬در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﻋﻈ ﻴﻢ ﻣ ﺎدﯼ ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ :‬ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول‪ ،‬ﺑﺤﺮان اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ،١٩٢٩ -١٩٣٢‬ﺟﻨ ﮓ‬
‫ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮاﺗﯽ ﺑﻤﻨﻈ ﻮر ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻣﺠ ﺪد‪" ،‬رﮐﻮده ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ"‬
‫ﺑﻴﺸ ﻤﺎر‪ ،‬اﻧﻬ ﺪام ﺗﻌ ﺎدل ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ‪ :‬ﺑﻘ ﺎء ﺣﻴ ﺎت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ اﻧﺴ ﺎن ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ و ﻓﺎﺷﻴﺴﺴ ﺘﯽ‪،‬‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ه ﺮ ﭼ ﻪ وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮ و ﻣﺘ ﺪوال ﺗ ﺮ از ﺷ ﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺁورده ﺎﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﺰرگ‬
‫ﺑﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻣﯽ دارد‪ .‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﻳﺎ ﺑﺮﺑﺮﻳ ﺖ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در دهﻪ ﻗﺒﻞ از ﺳﺎل ‪ ،١٩١٤‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ و ﮐﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺧﻄﺮ رﺷﺪ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺁﻣﻮزش و ﺑﺴ ﻴﺞ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮد‪ .‬ﺗﺴ ﻠﻴﺤﺎت ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬رﺷ ﺪ ﻣﻨﺎﻗﺸ ﺎت "ﻣﺤﻠ ﯽ"‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ ﺗﻀ ﺎدهﺎ ﺑ ﻴﻦ دول‬
‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﺟﻤﻠﮕ ﯽ ﺑﻮﺿ ﻮح اﻧﻔﺠ ﺎر ﻗﺮﻳ ﺐ اﻟﻮﻗ ﻮع را ﺧﺒ ﺮ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﻤ ﺎم ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸ ﺎن ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ داراﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻣﺸ ﺘﺮﮐﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ از ﺣﻴﻄ ﻪ ﻣﻨﺎزﻋ ﺎت ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣﺎﮐﻤ ﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﻨﺎزﻋ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬

‫‪١٢٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺳﻮدهﺎﯼ ﻏ ﺎرت ﺷ ﺪﻩ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺟﻬ ﺎن و ﻣ ﺮدم ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﻌﻤﺮﻩ در ﺟﺮﻳ ﺎن ﺑ ﻮد‪،‬‬

‫ﺧﻮد را ﮐﻨﺎر ﺑﮑﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﮑﻦ هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺁﺗ ﺶ ﺟﻨ ﮓ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٤‬ﺷ ﻌﻠﻪ ور ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از رهﺒ ﺮان‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣ ﻮج ﺷﻮوﻧﻴﺴ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ راﻩ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ ﺑ ﻮد ﺗﺴ ﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬و هﺮ ﻳﮏ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪارﯼ از دول اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﮐﺸ ﻮر "ﺧ ﻮد" و ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﺑ ﺎ دﺷ ﻤﻨﺎن‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﮐﺸﻮر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺎ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ هﺮ آﺪام دﺳﺖ ﺁوﻳ ﺰﯼ ه ﻢ ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫دﺳﺖ و ﭘﺎ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ رهﺒ ﺮان ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺁﻟﻤ ﺎن و اﻃ ﺮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ‬
‫ﻣ ﺮدم ﮐﺸﻮرﺷ ﺎن در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻮﺣﺶ "اﺳ ﺘﺒﺪاد ﺗﺰارﻳﺴ ﻢ" ﻣﻄ ﺮح ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ رهﺒ ﺮان‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮋﻳﮏ و اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ "ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﮔﺮاﺋ ﯽ ﭘ ﺮوس"‬
‫ﺑﺮ هﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻳﮕﺮﯼ اﻟﻮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻮوﻧﻴﺴﺘﯽ از ﻣﺴﺄﻟﻪ دﻓﺎع ﻣﻠﯽ از "ﻣﺎم وﻃﻦ" اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در هﺮ دو ﺟﺒﻬﻪ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺿﺪﻧﻈﺎﻣﯽ ﮔﺮاﻳﯽ و ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ و ﻧﻴﺰ ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻓ ﺎع از ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺁﻧ ﯽ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮐﺎرﮔﺮان را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﺮد‪" .‬اﺗﺤﺎد ﻣﻘﺪس" ﮐﺎرﮔﺮان و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران در ﺑﺮاﺑ ﺮ‬
‫"دﺷﻤﻦ ﺧﺎرﺟﯽ" اﻋﻼم ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬هﻤﭽﻮن ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻳﻦ "اﺗﺤﺎد ﻣﻘﺪس" ﻧﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ رو‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﺳﺮﺷﺖ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮔﺮاﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎورد‪،‬‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎل ﻣ ﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﯽ در واﻗ ﻊ ﭘ ﺬﻳﺮش ﺑ ﺪﺗﺮ ﺷ ﺪن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﮐ ﺎر و زﻧ ﺪﮔﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬و‬
‫رﺷ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺮﻣﺎﻧﻪ ﺛ ﺮوت ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎ و دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﻮداﮔﺮان ﺟﻨ ﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ را اﻳﺠ ﺎب‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺟﻨﮓ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‬

‫دﻳﺮﯼ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎهﺮﺗﺮﻳﻦ رهﺒﺮان‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺐ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮ ﺧﻮد ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎن ﺟﻨ ﮓ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻳ ﮏ ﺣ ﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻏﺎﻟ ﺐ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ‬
‫ﺑﻪ زودﯼ ﻋﻮاﻃﻒ ﻏﺎﻟﺐ در ﻣﻴﺎن ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ‪ ،‬و ﻃﻐﻴﺎن ﺑﺪل‬

‫‪١٢٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳ ﻦ ﺑ ﺎر رهﺒ ﺮان ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪ -‬ﻣ ﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳ ﺖ ﺁﻟﻤ ﺎﻧﯽ؛ ﺷ ﺎﻳﺪﻣﺎن‪ ،‬وﻧﻮﺳ ﮏ و ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ رهﺒﺮان ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻮﯼ؛ رﻧﻮدل و ژول ﮐﺪ‪ ،‬ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﮐ ﺎﻣﯽ‬
‫در ﺟﻬﺖ "ﭘﺬﻳﺮش ﻋﻮاﻃﻒ ﻏﺎﻟﺐ در ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ" ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر‬
‫ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﺷ ﺮوع اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت و ﺗﻈ ﺎهﺮات ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺎﻧﻮره ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﯽ دﺳ ﺖ‬
‫زدﻧﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ وارد ﺷﺪن در ﺣﮑﻮﻣﺖ هﺎﯼ اﺋﺘﻼﻓ ﯽ ﺑ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﺎ ﮐﻤ ﮏ ﺑ ﻪ ﺁن ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺳﺮﮐﻮب اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت و ﺗﺒﻠﻴﻐ ﺎت اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺿ ﺪﻧﻈﺎﻣﯽ ﮔﺮاﺋ ﯽ‪ ،‬و ﺗﺨﺮﻳ ﺐ در ﺗﻮﺳ ﻌﻪ و ﺑﺴ ﻂ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮان‪ .‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم وﻗﺘﻴﮑﻪ اﻧﻘﻼب ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪ ،‬رهﺒﺮان ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎ ﺁن ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺳ ﻮد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺮ ﮐﺸ ﺘﺎر ﻣﻴﻠﻴ ﻮن ه ﺎ ﺳ ﺮﺑﺎز ﺻ ﺤﻪ ﮔ ﺬاردﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭘﺎﺳﻴﻔﻴﺴ ﻢ ﺧ ﻮد را دوﺑ ﺎرﻩ ﮐﺸ ﻒ ﮐﺮدﻧ ﺪ و از ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﺧﻮاﺳ ﺖ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ از‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﻮددارﯼ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺁﻏﺎز ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺁن هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑﻮرژوازﯼ و ﺧﻴﺎﻧ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫رهﺒ ﺮان ﺧ ﻮﻳﺶ‪ ،‬از راﺳ ﺘﺎﯼ ﺧ ﻮد ﻣﻨﺤ ﺮف ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﻌ ﺪودﯼ از‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ وﻓ ﺎدار ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧ ﺪ و از ه ﻢ‬
‫ﻋﻬﺪﺷ ﺪن ﺑ ﺎ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺧ ﻮد ﺳ ﺮﺑﺎز زدﻧ ﺪ‪ :‬ﮐ ﺎرل ﻟﻴﺒﮑﻨﺨ ﺖ و روزا ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒ ﻮرﮎ در‬
‫ﺁﻟﻤﺎن؛ ﻣﻮﻧﺎت و روزﻣﺮ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ؛ ﻟﻨﻴﻦ و ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﻠﺸ ﻮﻳﻚ ه ﺎ‪ ،‬ﺗﺮوﺗﺴ ﻜﯽ و ﻣ ﺎرﺗﻒ‬
‫در روﺳﻴﻪ؛ ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﮑﺮات در هﻠﻨﺪ؛ ﺟﺎن ﻣﮏ ﻟﻴﻦ در اﻧﮕﻠﻴﺲ؛ ﻳﻮﺟﻴﻦ دﺑ ﺰ در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪﻩ اﻣﺮﻳﮑﺎ؛ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺻﺮﺑﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻐﺎرﺳﺘﺎن اﮐﺜﺮﻳﺖ در اﺣ ﺰاب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻮاﺿﻊ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ﺑ ﻪ اﺟ ﺰاء ﺧ ﻮد ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ اﺑﺘ ﺪا در‬
‫ﮐﻨﻔ ﺮاﻧﺲ زﻳﻤﺮواﻟ ﺪ )‪ (١٩١٥‬و ﺳ ﭙﺲ در ﮐﻴﻨﺘﻬ ﺎل)‪ (١٩١٦‬ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﮔ ﺮوﻩ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ‬
‫اﻳﻦ هﺎ ﺑﻪ دو ﮔ ﺮوﻩ ﻣﻨﻘﺴ ﻢ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ؛ ﺳﻨﺘﺮﻳﺴ ﺖ ه ﺎ ﮐ ﻪ در ﺗ ﻼش ﺗﺄﺳ ﻴﺲ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﮐﻪ در ﺻﺪد ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺳ ﻮم‬
‫ﺑﺮﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻟﻨﻴﻦ ﮐﻪ ﭼﻬﺮﻩ اﺻﻠﯽ ﺟﻨﺎح ﭼﭗ در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ زﻳﻤﺮواﻟﺪ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻧﻈﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺧﻮاهﺪ آﺮد و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﻳﻚ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در ﺳ ﻄﺢ وﺳ ﻴﻊ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﭼﺸ ﻢ اﻧ ﺪاز اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﻧﻮﻳ ﺪ ﭼ ﺮﺧﺶ‬
‫ﻋﻈﻴﻤ ﯽ را در ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ ﺑ ﻴﻦ اﻓﺮاﻃﻴ ﻮن ﭼ ﭗ و راﺳ ﺖ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺨ ﻮد‬
‫ﺑﺪهﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺻﺤﺖ اﻳ ﻦ ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ه ﺎ ﺑ ﻪ اﺛﺒ ﺎت رﺳ ﻴﺪ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ در‬
‫ﻣﺎرس ‪ ١٩١٧‬ﺷﻌﻠﻪ ور ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ١٩١٨‬اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬اﻃ ﺮﻳﺶ‪ -‬ﻣﺠﺎرﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٢٠-١٩١٩‬ﻃﻐﻴ ﺎن ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻ ًﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﻤﺎل ﺁن آﺸﻮر را ﺑﻪ ﻟﺮزﻩ درﺁورد‪ .‬ﺟﺪاﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳ ﺘﺎن‬
‫و اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻧﺸ ﻌﺎب ﺑ ﻴﻦ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪ -‬دﻣ ﻮﮐﺮات ه ﺎ ﮐ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺑﺮﻳ ﺪن از‬
‫دوﻟﺖ هﺎﯼ ﺑﻮرژواﻳﯽ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ و اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺷﻮراهﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺗﻼش ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠ ﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺠﺮد ﺁن ﮐﻪ ﮐﻞ ﻧﻈﺎم ﺑﻮرژواﻳﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﻣ ﻮرد ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺮوﻩ ﻧﺨﺴ ﺖ‬
‫ﺁﺷﮑﺎرا ﻣﻮاﺿﻌﯽ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬اﻧﻘﻼب ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ١٩١٧‬در روﺳﻴﻪ‬

‫در ﻓﻮرﻳ ﻪ ‪) ١٩١٧‬ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﻣ ﺎرس در ﺳ ﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻏﺮﺑ ﯽ( ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ‬
‫ﺗ ﺰارﯼ زﻳ ﺮ ﺿ ﺮﺑﺎت ﻣﺸ ﺘﺮﮎ ﺷ ﻮرش ه ﺎﯼ ﻗﺤﻄ ﯽ زدﮔ ﺎن و از ه ﻢ ﭘﺎﺷ ﻴﺪﮔﯽ ارﺗ ﺶ‬
‫)ﻣﻌﻠ ﻮل ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ ه ﺎﯼ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺑ ﺎ ﺟﻨ ﮓ( ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺷﮑﺴ ﺖ اﻧﻘ ﻼب‬
‫‪ ١٩٠٥‬روﺳﻴﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﮐﺎرﮔﺮان در ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮدن ﭘﻴﻮﻧﺪﯼ ﺑ ﻴﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫و ﺟﻨﺒﺶ دهﻘﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﻗﺮارﯼ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺰارﻳﺴ ﻢ ﺑﺴ ﯽ ﻣﻬﻠ ﮏ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٢٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫در وﻗﺎﻳﻊ اﻧﻘﻼب ﻓﻮرﻳﻪ ‪ ،١٩١٧‬ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻧﻘﺸ ﯽ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺎزﯼ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻠ ﺖ ﻓﻘ ﺪان ﻳ ﮏ رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ از ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻣﺤ ﺮوم ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻗ ﺪرت اﺟﺮاﺋ ﯽ ﮐ ﻪ از‬
‫ﺗﺰارﻳﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬در ﮐﻒ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﮐ ﻪ اﺋﺘﻼﻓ ﯽ ﺑ ﻮد از اﺣ ﺰاب ﺑ ﻮرژواﻳﯽ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﮐﺎدت هﺎ )دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﻃﺮﻓﺪار ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ( و ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو در ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ )ﻣﻨﺸﻮﻳﮏ هﺎ و ﺳﻮﺳﻴﺎل روﻟﻮﺳﻴﻮﻧﺮهﺎ( ﻗﺮار دادﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻊ اﻟﻮﺻﻒ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺁن ﭼﻨﺎن ﭘﺮﺗﻮان و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮد ﮐ ﻪ ﻧﻬﺎده ﺎﯼ ﺗﺸ ﮑﻴﻼﺗﯽ‬
‫ﺧﻮد را داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﻮراهﺎ )ﺳﻮوﻳﺖ( ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان و دهﻘﺎﻧﺎن ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫وﺳ ﻴﻠﻪ ﯼ ﮔ ﺎرد ﺳ ﺮخ ﻣﺴ ﻠﺢ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ از ﻓﻮرﻳ ﻪ ‪ ١٩١٧‬روﺳ ﻴﻪ‬
‫ﺗﺤ ﺖ رژﻳ ﻢ ﻗ ﺪرت دو ﮔﺎﻧ ﻪ ﺑﺎﻟﻔﻌ ﻞ ﻗ ﺮار داﺷ ﺖ‪ .‬ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ در ﺣﺎل ﺗﻼﺷﯽ اﺳﺘﻮار ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺎ ﺷ ﺒﮑﻪ ﺷ ﻮراهﺎ ﮐ ﻪ در ﺣ ﺎل ﺳ ﺎﺧﺘﻦ و ﺑﺮﻗ ﺮار‬
‫ﮐﺮدن ﻗﺪرت دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻟﺌﻮن ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ در ﭘﺎﻳﺎن اﻧﻘﻼب ‪ ١٩٠٥‬روﺳﻴﻪ داﺋ ﺮ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬
‫ﮐﻪ اﻧﻘﻼب ﺁﻳﻨﺪﻩ روﺳﻴﻪ ﺷﺎهﺪ ﺷﮑﻔﺘﻦ هﺰاران ﺷﻮرا ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد ﺑﻄ ﻮر اﻋﺠ ﺎب اﻧﮕﻴ ﺰﯼ‬
‫ﺑ ﻪ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ در روﺳ ﻴﻪ و در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ ﭼ ﺎرﻩ اﯼ ﺟ ﺰ‬
‫ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻣﺠ ﺪد ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد از ﺳﺮﺷ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻧﻘ ﻼب در ﺣ ﺎل ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ روﺳ ﻴﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ‪ ،‬از هﻤ ﺎن اﺑﺘ ﺪا ﭼﻨ ﻴﻦ ﻣ ﯽ اﻧﮕﺎﺷ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ ﻳ ﮏ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺑﻮرژواﺋﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ روﺳﻴﻪ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻟﻴﻒ اﺳﺎﺳ ﯽ اﻳ ﻦ‬
‫اﻧﻘ ﻼب‪ ،‬ﻣﺸ ﺎﺑﻪ ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﮐﺒﻴ ﺮ ﺑ ﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ هﻴﺠ ﺪهﻢ و‬
‫ﻧ ﻮزدهﻢ ﺑﻨﻈ ﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‪ :‬ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ‪ ،‬ﮐﺴ ﺐ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺁزادﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن از ﻗﻴ ﻮد ﺷ ﺒﻪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ؛ ﺁزادﯼ ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ؛ و اﻳﺠﺎد ﺑﺎزار ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﻠﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﺗ ﺪارﮎ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺁﺗ ﯽ ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑ ﺮﺁورد‪،‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ اﯼ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﯼ اﺗﺤﺎد ﺑﻴﻦ ﺑﻮرژوازﯼ ﻟﻴﺒﺮال و ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺘﻮار‬

‫‪١٢٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑ ﻮد‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﺁن ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺟﻬ ﺖ ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺁﺗ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻗﻨﺎﻋ ﺖ‬

‫ﻣﯽ ﮐﺮد )هﺸﺖ ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر در روز‪ ،‬ﺁزادﯼ ﺗﺸ ﮑﻴﻼت و اﻋﺘﺼ ﺎب و ﻏﻴ ﺮﻩ(‪ ،‬و در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺑﻮرژوازﯼ را ﺑﺮاﯼ اﺟﺮاﯼ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﺗ ﺮ ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ اﻧﻘ ﻼب "ﺧ ﻮد" ﺗﺤ ﺖ ﻓﺸ ﺎر‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ داد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻨﻴﻦ در ﺳﺎل ‪ ١٩٠٥‬ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣ ﺎرﮐﺲ از ﻃ ﺮز ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﭘ ﺲ از اﻧﻘ ﻼب ‪ ١٨٤٨‬اﻧﺠ ﺎم دادﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﺷ ﺎرﻩ‬
‫ﮐ ﺮد‪ :‬ﺑ ﺰﻋﻢ ﻣ ﺎرﮐﺲ ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺮد ﺁن ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در ﺻ ﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﭘﺪﻳ ﺪار ﮔﺮدﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ از ﺑ ﻴﻢ ﻗ ﺪرت ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ اردوﯼ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ .‬ﻟﻨ ﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﺳ ﻨﺘﯽ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ روﺳﻴﻪ از ﺗﮑﺎﻟﻴﻒ اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮﯼ ﻧ ﺪاد‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﺎ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺁﺷﮑﺎرا ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﺗﺤﻘ ﻖ اﻳ ﻦ ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺤﺎد ﻣﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﻣﮑ ﺎن ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و دهﻘﺎﻧﺎن را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺁن ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -٤‬اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‬
‫اﻣﺎ "دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن"‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺗﺼ ﻮر ﻟﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳ ﻪ اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﺳ ﺘﻮار ﺑ ﻮد و در زﻣﻴﻨ ﻪ ﮐﻠ ﯽ دوﻟﺘ ﯽ ﮐ ﻪ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻮرژوا ﺑ ﺎﻗﯽ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﻼل ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ١٩٠٦ -١٩٠٥‬ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ اﻳ ﻦ ﺑﻴ ﻨﺶ اﺷ ﺎرﻩ ﮐ ﺮدﻩ ﺑ ﻮد‬
‫ﻳﻌﻨﯽ‪ :‬ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ دهﻘﺎﻧ ﺎن در ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ )ﻟﻨ ﻴﻦ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﮑﺘ ﻪ را ﭘ ﺲ از ‪ ١٩١٧‬اذﻋ ﺎن ﮐ ﺮد( در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ‪ ،‬دهﻘﺎﻧ ﺎن‪ ،‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻧﻬﺎﺋﯽ‪ ،‬هﻤﻮارﻩ از رهﺒﺮﯼ ﺑﻮرژواﻳﯽ و ﻳﺎ رهﺒﺮﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ دﻧﺒﺎﻟﻪ روﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻟﻐ ﺰش اﺟﺒ ﺎرﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑ ﻪ اردوﯼ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻧﻘ ﻼب ﺑﺴ ﺘﮕﯽ دارد ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در ﮐﺴﺐ ﺳﻴﻄﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶ دهﻘﺎﻧﺎن و ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ اﺗﺤ ﺎد ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن ﺗﺤ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‪ :‬اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در‬

‫‪١٢٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد و وﻇﺎﻳﻒ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺧ ﻮد را ﺗﺤﻘ ﻖ ﺑﺨﺸ ﺪ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪،‬‬
‫ﺑ ﺎ ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎﻧﯽ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﻘﻴ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﮐ ﺮدﻩ و دوﻟ ﺖ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ را ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﺪوام اﻋﻼم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑﻪ در ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﺎﺻﻄﻼح "ﻣﻠﯽ" ﻳﺎ "ﻟﻴﺒﺮال" در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻋﻘﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺣﻠﻘ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ ﺑ ﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺧ ﺎرﺟﯽ و ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣ ﺎﮐﻢ ﺳ ﻨﺘﯽ واﺑﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻇ ﺎﻳﻒ‬
‫ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ )ﮐ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ اﻧﻘ ﻼب ارﺿ ﯽ‪ ،‬اﺳ ﺘﻘﻼل ﻣﻠ ﯽ‪ ،‬ﮐﺴ ﺐ‬
‫ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و اﺗﺤ ﺎد ﮐﺸ ﻮر ﺑﻤﻨﻈ ﻮر رﺷ ﺪ ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد( از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫اﺳﺘﻘﺮار دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ دهﻘﺎﻧﺎن ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻘ ﻖ ﭘ ﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺴ ﻴﺮ اﻧﻘ ﻼب‬
‫‪ ١٩١٧‬روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٠٦‬را ﮐ ﺎﻣﻼ ﺗﺎﻳﻴ ﺪ ﮐ ﺮد‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﮐﻠﻴ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن روﻳ ﺪادﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺻ ﺤﺖ ﺁن را‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٥‬اﻧﻘﻼب اآﺘﺒﺮ ‪١٩١٧‬‬

‫ﻟﻨ ﻴﻦ در ﻣﺮاﺟﻌ ﺖ ﺑ ﻪ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻔﻮرﻳ ﺖ اﻳ ﻦ اﻣﮑﺎﻧ ﺎت ﻋﻈ ﻴﻢ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ را درﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﺰه ﺎﯼ ﺁورﻳ ﻞ‪ ،‬ﻟﻨ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺣ ﺰب ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ را در راﺳ ﺘﺎﯼ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺪاوم‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮ داد‪ .‬ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳﺴ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﻮراهﺎ و اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﻮﺿ ﻊ اﺑﺘ ﺪا از ﻃ ﺮف رهﺒ ﺮان‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﻠﺸﻮﻳﮏ )ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻨﻒ و ﻣﻮﻟﻮﺗﻒ( ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﻓﺮﻣ ﻮل ه ﺎﯼ ﺳ ﺎل ‪١٩٠٥‬‬
‫ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ روﺑﺮو ﺷﺪ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﻪ زودﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ ﮐ ﻞ ﺣ ﺰب ﺗﺄﻳﻴ ﺪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﻓﺸ ﺎر ﮐ ﺎرﮔﺮان ﭘﻴﺸ ﺘﺎز ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ﺑ ﻮد‪ .‬ﮐﺴ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﻗﺒ ﻞ از ﭘ ﺮداﺧﺘﻦ‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮔﻴ ﺮﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻟﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﻏﺮﻳ ﺰﯼ ﺁن را اﺗﺨ ﺎذ ﮐ ﺮدﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﻴ ﺮوان‬
‫ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ ﺑ ﺎ ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ه ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ در ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮان دﺳ ﺖ ﺑﮑ ﺎر ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑ ﺪﻧﺒﺎل زد و ﺧﻮرده ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن )ﻗﻴ ﺎم ﻧﺎﺑﻬﻨﮕ ﺎﮎ ژوﺋﻴ ﻪ‪ ،‬ﮐﻮدﺗ ﺎﯼ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ و‬

‫ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ ﮐﻮرﻧﻴﻠﻴﻒ در اوت(‪ ،‬از ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ ١٩١٧‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ه ﺎ اﻳ ﻦ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ را در‬
‫ﺷﻮراهﺎﯼ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردﻧﺪ‪ .‬از ﺁن هﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﺑﻌ ﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺴ ﺨﻴﺮ‬
‫ﻗﺪرت در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﮐﺘﺒﺮ )ﻃﺒ ﻖ ﺗﻘ ﻮﻳﻢ ﻏﺮﺑ ﯽ‪ ،‬ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ(‪ ،‬ﺗﺤ ﺖ رهﺒ ﺮﯼ‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﻄﺮوﮔﺮاد ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ رهﺒﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ و واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﺷﻮراﯼ ﭘﻄﺮوﮔﺮاد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻮرا از ﭘﻴﺶ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ وﻓﺎدارﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺗﻤﺎم ﭘﺎدﮔﺎن هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﭘﺎﻳﺘﺨ ﺖ‬
‫ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺗ ﺰار ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ه ﺎ از اﻃﺎﻋ ﺖ ﺳ ﺘﺎد ﮐ ﻞ ارﺗ ﺶ ﺑ ﻮرژوا ﺳ ﺮﺑﺎز زدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﻴﺎم ﮐﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﻮد ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰارﯼ دوﻣﻴﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺳﺮاﺳ ﺮﯼ ﺷ ﻮراهﺎﯼ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫آﻤ ﯽ ﺧ ﻮﻧﺮﻳﺰﯼ ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ ﮐﻬ ﻦ و ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﻣﻮﻗ ﺖ ﺳ ﻘﻮط ﮐ ﺮد‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﺷﻮراهﺎ ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻋﻈﻴﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺴ ﺐ ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان و‬
‫دهﻘﺎﻧﺎن رأﯼ داد‪ .‬ﺑﺮاﯼ اوﻟ ﻴﻦ ﺑ ﺎر در ﻗﻠﻤ ﺮو ﮐﺸ ﻮرﯼ وﺳ ﻴﻊ‪ ،‬دوﻟﺘ ﯽ ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﺑ ﺎ اﻟﮕ ﻮﯼ‬
‫ﮐﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪.‬‬

‫‪ -٦‬اﻧﻬﺪام ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در روﺳﻴﻪ‬

‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ‪ ،‬در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﮐﺮدﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﭘﺲ از ﺗﺼﺮف‬
‫ﻗ ﺪرت ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ اﺟ ﺮاﯼ ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﮐﺘﻔ ﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﺮف ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ و رﻳﺸﻪ ﮐﻦ ﮐﺮدن اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را ﺁﻏﺎز ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺁن ﭼﻴ ﺰﯼ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ ﭘ ﺲ از‬
‫اﻧﻘﻼب ‪ ١٩١٧‬در روﺳﻴﻪ ﺑﻮﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺑﻄﻮر ﻻﻳﻨﻘﻄﻊ و ﺑﺪون ﻃﯽ ﻣﺮاﺣ ﻞ‪ ،‬از‬
‫اﺟ ﺮاﯼ وﻇ ﺎﻳﻒ ﺑ ﻮرژوا‪ -‬دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺑ ﻪ ﺗﺤﻘ ﻖ دادن ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎدﯼ‪-‬‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪" ،‬ﮔﺴﺘﺮش" ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﺠﺎﺳ ﺖ ﻓﺮﻣ ﻮل‪ :‬اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺪاوم‪ -‬از ﻟﺤﻈ ﻪ اﯼ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻗﺪرت را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ در ﭘﺎﻳ ﺎن دوﻣ ﻴﻦ ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺷ ﻮراهﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬
‫وﻇﺎﻳﻒ ﺁن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮارﯼ ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﺒ ﺮم ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫وﻇ ﺎﻳﻔﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب اﮐﺘﺒ ﺮ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت ﺑﻮدﻧ ﺪ از‪ :‬ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ‬
‫ﻣﺠ ﺪد ﺻ ﻠﺢ‪ ،‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ زﻣ ﻴﻦ ﺑ ﻴﻦ دهﻘﺎﻧ ﺎن‪ ،‬ﺣ ﻞ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﻣﻠ ﯽ‪ ،‬و اﺳ ﺘﻘﺮار ﻗ ﺪرت واﻗﻌ ﯽ‬
‫ﺷﻮراهﺎ در ﺳﺮاﺳﺮ روﺳﻴﻪ‪.‬‬
‫ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧ ﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺧﺮاﺑﮑ ﺎرﯼ در اﻋﻤ ﺎل ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﮐ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺧﻮدﺁﮔ ﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬دﻳﮕ ﺮ ﻧ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران و ﻧ ﻪ‬
‫ﺧﺮاب ﮐﺎرﯼ ﺁن هﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ از اﺳ ﺘﻘﺮار ﮐﻨﺘ ﺮل ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗ ﺎ ﻣﻠ ﯽ‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺎﻧﮏ هﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎت ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻤﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ زودﯼ‪،‬‬
‫ﮐﻠﻴ ﻪ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑﻐﻴ ﺮ از وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن و اﻓﺰارﻣﻨ ﺪان ﮐﻮﭼ ﮏ در دﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴ ﻠﻢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در‬
‫ﮐﺸﻮر ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺁن وﻇﻴﻔﻪ اﻳﺠﺎد ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻣﺎدﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫را ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺗﻤﺎم ﮔ ﺬاردﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻣﺸ ﮑﻼت ﻋﺪﻳ ﺪﻩ اﯼ روﺑ ﺮو ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ه ﺎ‬
‫ﺑﺨﻮﺑﯽ از اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺁن هﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ دورﻩ اﻧ ﺰواﯼ ﺁن ه ﺎ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﻣﻄﻤﺌﻨ ًﺎ در ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﻗ ﻮع ﺧﻮاه ﺪ ﭘﻴﻮﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺼ ﻮص در ﺁﻟﻤ ﺎن‪ .‬ادﻏ ﺎم اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﺁﻟﻤ ﺎن و‬
‫اﻧﻘﻼب اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺎدﯼ‪ -‬ﻣﺴﺘﺤﮑﻤﯽ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻣﻴﺪهﺎ ﺑﯽ اﺳﺎس ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب در ﺁﻟﻤ ﺎن ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ در‬
‫ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩١٩-١٩٢٠‬ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺘﺸ ﺎﺑﻪ ﻧﺰدﻳ ﮏ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ‬
‫ﭼﺎﺷ ﻨﯽ و اﻟﮕ ﻮ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺟﻬ ﺎن ﻧﻘﺸ ﯽ ﮐﻠﻴ ﺪﯼ اﻳﻔ ﺎ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‬
‫دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ روﺳﻴﻪ و اروﭘﺎ‪ - ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪهﺎ اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ ﮐ ﻪ "روﻳﺎه ﺎﯼ" ﻟﻨ ﻴﻦ و‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ در ﻣﻮرد اﻧﻘﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺎﻳ ﻪ و اﺳﺎﺳ ﯽ در واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ‬
‫از اﺑﺘﺪا ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻧﺰوا ﺑﻮدﻩ و ﺁﻏﺎز اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‬

‫‪١٣١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﺨﻠﻴﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ -‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﻃﻐﻴﺎن هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در اروﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻘﺪان ﻣﺒﺎرزات و اﺳﺘﺤﮑﺎم اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﮑﺴﺖ هﺎ ﻋﻤﺪﺗ َﺎ از ﻧﻘﺶ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐ ﻪ رهﺒ ﺮان ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻟﻤ ًﺎ و ﻋﺎﻣﺪًا اﻳﻔﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ و رﻓﻘ ﺎﯼ ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬در رهﺒ ﺮﯼ و ه ﺪاﻳﺖ ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اوﻟﻴﻦ ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻗﺪاﻣﯽ دﺳﺖ زدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﻣﺒﺎدرت ورزﻧ ﺪ‪ ،‬ﺗ ﺎ ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ را ﺑﺴ ﻮد ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨ ﯽ‪ :‬ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ از ﻣﺴ ﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟ ﻮد در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﻗﺪرت ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑ ﺪﻳﻬﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺟﻬ ﺖ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎر و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴ ﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﮔﺬارﯼ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺴﻮد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ دوازدهﻢ‬

‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ‬

‫‪ -١‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻴﺰش هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در اروﭘﺎ ‪١٩١٨ -١٩٢٣‬‬

‫اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬و رهﺒ ﺮان ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ اﻧﺘﻈ ﺎر ﺁن را داﺷ ﺘﻨﺪ‬
‫ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم در ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٨‬ﺷ ﻌﻠﻪ ور ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ .‬در ﺁﻟﻤ ﺎن و اﻃ ﺮﻳﺶ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان و‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬در ﻣﺠﺎرﺳ ﺘﺎن در ﻣ ﺎرس ‪ ١٩١٩‬و در ﺑﺎوارﻳ ﺎ در ﺁورﻳ ﻞ ‪١٩١٩‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮرﯼ ﺷﻮراهﺎ اﻋﻼم ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮان ﺷ ﻤﺎل اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ ﮐ ﻪ از ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٩‬ﻣﺒﺎرزاﺗﺸ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻏﻠﻴﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮد در ﺁورﻳﻞ ‪ ١٩٢٠‬ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ را ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﺧﻮد در ﺁوردﻧ ﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻧﻈﻴ ﺮ ﻓﻨﻼﻧ ﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﭼﮑﺴ ﻠﻮاﮐﯽ‪ ،‬ﻳﻮﮔﺴ ﻼوﯼ و ﺑﻠﻐﺎرﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮﺗ ﻮان و ﻧﻴﺮوﻣﻨ ﺪﯼ ﻧﻤ ﻮدار ﮐﺮدﻳ ﺪ‪ .‬در هﻠﻨ ﺪ اﻋﺘﺼ ﺎب ﻋﻤ ﻮﻣﯽ در‬
‫دﺳﺘﻮر روز ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ ﮐﺎرﮔﺮان ﺗﺸ ﮑﻴﻞ "اﺗﺤ ﺎد ﺳ ﻪ ﮔﺎﻧ ﻪ" را‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﺰرگ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬اﻋﻼم داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻟ ﺰرﻩ ﺑ ﺮ اﻧ ﺪام دوﻟ ﺖ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﻮج اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﺷﮑﺴﺖ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬دﻻﻳﻞ اﺳﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﺷﮑﺴ ﺖ ﺑﻘ ﺮار زﻳ ﺮ‬
‫ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬روﺳ ﻴﻪ ﺷ ﻮروﯼ در اﺛ ﺮ ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ از ه ﻢ ﻣﻨﻔﺼ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻣﺎﻟﮑ ﺎن ﭘﻴﺸ ﻴﻦ و‬
‫اﻓﺴ ﺮان ﺗ ﺰارﯼ )ﺑ ﺎ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران روﺳ ﯽ و ﺧ ﺎرﺟﯽ( ﺗ ﻼش ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﻮﺳ ﻞ ﺑ ﻪ زور ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺳ ﺒﺐ‬
‫ﻗ ﺪرت ﺷ ﻮروﯼ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﮐﻤ ﮏ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ اﻧ ﺪﮐﯽ ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ‬
‫اروﭘﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ارﺗﺶ هﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺳﻮﺳﻴﺎل – دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺪون ه ﻴﭻ ﺗﺮدﻳ ﺪ و درﻧﮕ ﯽ ﺑ ﻪ اردوﯼ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻧﻮاع وﻋﺪﻩ ه ﺎ و دروغ ه ﺎﯼ ﻣﻤﮑ ﻦ )ﻣ ﺜﻼَ‪ ،‬در ﺁﻟﻤ ﺎن در ﻓﻮرﻳ ﻪ‬
‫‪ ١٩١٩‬ﻗﻮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺮدن ﻓﻮرﯼ ﺗﻤﺎم ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﺑ ﺰرگ را داد – ﮐ ﻪ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻧﻴﺎﻓ ﺖ(‬
‫ﮐﻮﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان را از ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﮐﺴﺐ ﻗﺪرت ﻣﻨﺤ ﺮف ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺳﻮﺳ ﻴﺎل –‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ه ﻴﭻ ﺗﺮدﻳ ﺪﯼ در ﺳ ﺎزﻣﺎن دادن ﺧﺸ ﻮﻧﺖ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﺸ ﺎن ﻧ ﺪاد‪ ،‬در ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫اﻳﻨﮑ ﺎر‪ ،‬ﺑﺨﺼ ﻮص از ﻃﺮﻳ ﻖ "ﺳ ﭙﺎﻩ ﺁزاد" ﮐ ﻪ ﻧﻮﺳ ﮏ ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠ ﻪ ﺑ ﺎ اﻧﻘ ﻼب ﺁﻟﻤ ﺎن‬
‫ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺑﻮد‪ ،‬و هﺴﺘﻪ هﺎﯼ ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ ﻧﺎزﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺟﻮان ﮐﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺳ ﻮم ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻗ ﺪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ و ﭘﺨﺘﮕ ﯽ‬
‫ﻻزم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎهﺎﯼ راﺳﺖ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ و "ﭼﭗ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ" ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻮرژوازﯼ ﮐﻪ از ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﻘﻼب ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎزات اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻣﻬﻤ ﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان داد )ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ٨ ،‬ﺳ ﺎﻋﺖ ﮐ ﺎر(‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﺣ ﻖ‬
‫رأﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزات در ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺸﻮرهﺎ ﺧﻴﺰش هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻋﻘ ﺐ ﻧﺸ ﻴﻨﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب در ﺷﮑﺴ ﺖ ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﻣﺠﺎرﺳ ﺘﺎن ﺗﺠﺴ ﻢ ﻳﺎﻓ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺷ ﻮراهﺎ در ه ﻢ ﺷﮑﺴ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬و در اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ ﮐ ﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ در ‪ ١٩٢٢‬ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬در ﺁﻟﻤﺎن ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ رﺷﺪ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ اﯼ ﻧﻤ ﻮد و ﭘﺎﻳ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ه ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫وﺳﻴﻊ ﺗﺮﯼ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٢٢ – ١٩٢٣‬ﺣ ﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﻠﺐ اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮراهﺎﯼ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٩٢٣‬ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﺎ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ اﯼ ﻣﻮاﺟ ﻪ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ :‬اﺷ ﻐﺎل‬
‫اﻳﺎﻟﺖ روهﺮ ﺗﻮﺳﻂ ارﺗﺶ ﻓﺮاﻧﺴﻪ؛ ﺗﻮرم ﺗﺼﺎﻋﺪﯼ‪ ،‬اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﮐﻮﻧﻮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ؛ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎ در اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺰرگ؛‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ دوﻟﺖ اﺋﺘﻼﻓﯽ ﻣﺮﮐﺐ از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ هﺎﯼ ﭼ ﭗ و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ه ﺎ در ﺳﺎﮐﺴ ﻮﻧﯽ و‬
‫ﺗﻮرﻳﻨﮕﻴﺎ‪ .‬اﻣﺎ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﺑﻄ ﻮر ﺑ ﺪﯼ راهﻨﻤ ﺎﻳﯽ‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﺪ‪ ،‬و ﭼ ﻮن هﻨﮕ ﺎم ﺳ ﺎزﻣﺎن دادن ﻣ ﻨﻈﻢ ﻗﻴ ﺎم ﻣﺴ ﻠﺤﺎﻧﻪ در ﻣﺴ ﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈ ﻪ ﻓ ﺮا‬
‫رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧ ﺎﻣﻮﻓﻖ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑ ﺰرگ اوﺿ ﺎع ﭘﻴﺸ ﻴﻦ را دوﺑ ﺎرﻩ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﮐ ﺮد‪ ،‬ﻣ ﺎرﮎ را‬

‫‪١٣٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺜﺒﻴ ﺖ ﮐ ﺮد و اﺋ ﺘﻼف ﺑ ﻮرژوازﯼ را دو ﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﺤ ﺮان اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑﻌ ﺪ از‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻇﻬﻮر ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ )دﻳﻮاﻧﺴﺎﻻرﯼ( ﺷﻮروﯼ‬

‫روﺳﻴﻪ ﺷﻮروﯼ ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٢٠ – ١٩٢١‬را ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫رﺳ ﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﺎ ﻗ ﻮاﻳﯽ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ رﻓﺘ ﻪ از ﺁن ﺑﻴ ﺮون ﺁﻣ ﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪات ﮐﺸ ﺎورزﯼ و ﺻ ﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﻄﺮز اﺳ ﻔﻨﺎﮐﯽ ﮐ ﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻗﺤﻄ ﯽ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ وﺳ ﻴﻌﯽ از ﮐﺸ ﻮر را ﻓﻠ ﺞ ﮐ ﺮدﻩ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺿﺎع و اﺣﻮال‪ ،‬ﻟﻨﻴﻦ و ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در اﻧﺘﻈ ﺎر‬
‫رﺳ ﺘﺎﺧﻴﺰ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺗﺼ ﻤﻴﻢ ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻋﻘ ﺐ ﻧﺸ ﻴﻨﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﮔﺮﻓﺘﻨ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﻣﻠﯽ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ هﺎ‪ ،‬و ﻧﻈﺎم ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪات اﻓﺰوﻧﻪ ﮐﺸﺎورزﯼ ﭘﺲ از ﺁن ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ﺑ ﻪ دوﻟ ﺖ‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺁزاد ﻣﺠﺪدًا ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎرت ﺻﻨﺎﻳﻊ دﺳﺘﯽ و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ از ﻧﻮ رواج ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ ه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ اﻗ ﺪاﻣﺎت ﺑ ﻪ دﻳ ﺪﻩ ﻧ ﻮﻋﯽ ﻋﻘ ﺐ ﻧﺸ ﻴﻨﯽ ﻣ ﻮﻗﺘﯽ ﻣ ﯽ ﻧﮕﺮﻳﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺁن را ﺻﺮﻓ ًﺎ در ﺳﻄﺢ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﻗﺎدر ﺑ ﻪ ﮐﺴ ﺐ ﺛ ﺮوت و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺠ ﺪد و ﻣﺴ ﺘﻤﺮ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻟﻴﮑﻦ اﺛﺮات ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﺰواﯼ اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ وﺧﻴﻢ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﺧﻄ ﺮات اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﺨ ﺎﻃﺮات را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﻗ ﺮار‬
‫زﻳ ﺮ ﺧﻼﺻ ﻪ ﮐ ﺮد‪ :‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ اﻋﻤ ﺎل ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ داد‪ .‬ﻗﺸ ﺮ ﺻ ﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴ ﺎز ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﺷ ﺮوع ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﮐ ﺮد ﮐ ﻪ‬
‫اﻧﺤﺼﺎر واﻗﻌﯽ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت در ﺗﻤﺎم ﺷﺌﻮن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁورد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮﺁﺷﺪ ﺛﻤﺮﻩ ﻳﮏ ﻧﻘﺸﻪ از ﭘ ﻴﺶ ﻃ ﺮح ﺷ ﺪﻩ ﻧﺒ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻣﺤﺼ ﻮل ﺗ ﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺑﻮد‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ در اﺛﺮ ﮐﺎهﺶ ﺗﻮﻟﻴ ﺪات ﺻ ﻨﻌﺘﯽ و ﻣﻬ ﺎﺟﺮت‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ روﺳ ﺘﺎهﺎ ﺑﺴ ﻴﺎر ﮐ ﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ زﻳ ﺮ ﺑ ﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﻗﺤﻄ ﯽ و‬

‫‪١٣٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺳﺨﺘﯽ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁﮔ ﺎﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮش ﺟ ﺬب دﺳ ﺘﮕﺎﻩ‬

‫ﺷ ﻮراهﺎ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ؛ ﺗﻌ ﺪاد آﺜﻴ ﺮﯼ از ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮش در ﺟﻨ ﮓ داﺧﻠ ﯽ ﮐﺸ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ اﻳ ﻦ دوران ﺁﺷ ﻔﺘﻪ‪ ،‬زﻣ ﺎن ﻣﺴ ﺎﻋﺪﯼ ﺟﻬ ﺖ ﭘ ﺮورش ﮐﺎدره ﺎﯼ ﻓﻨ ﯽ و‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ در داﺧﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻗﺸ ﺎر روﺷ ﻨﻔﮑﺮ ﺑ ﻮرژوا‬
‫و ﺧﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوا اﻧﺤﺼ ﺎر ﺧ ﻮد را ﺑ ﺮ داﻧ ﺶ ﺣﻔ ﻆ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻳ ﮏ دورﻩ ﻓﻘ ﺮ ﺷ ﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ‬
‫ﮐﺴﺐ اﻣﺘﻴﺎرات ﻣﺎدﯼ و ﺣﻔﻆ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ دﭼﺎر اﻳﻦ ﭘﻨﺪار ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﺁﺷﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‬
‫روﺳ ﻴﻪ ﻗ ﺮار ﻧﮕﺮﻓ ﺖ‪ .‬از ﺳ ﺎل ‪ ١٩٢٠‬اﭘﻮزﻳﺴ ﻴﻮن ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در داﺧ ﻞ ﺣ ﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ‬
‫روﺳﻴﻪ‪ ،‬زﻧﮓ ﺧﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻ ﺪا در ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ راﻩ ﺣ ﻞ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ اﻳ ﻦ‬
‫ﻣﺸ ﮑﻼت اراﺋ ﻪ ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد ﺧ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﻧﺎﺑﺴ ﻨﺪﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬از ﺳ ﺎل ‪ ،١٩٢١‬ﺧﻄ ﺮ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺮدﻩ ﺑ ﻮد‪ .‬از ﺁن زﻣ ﺎن ﻟﻨ ﻴﻦ دوﻟ ﺖ روﺳ ﻴﻪ را دوﻟ ﺖ‬
‫ذهﻦ ﻟﻨﻴﻦ را ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣ ﻨﺤﻂ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﻣ ﯽ ﻧﺎﻣﻴ ﺪ و ﺑ ﺎ ﻧ ﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺛﺒ ﺖ ﭼﻨ ﮓ اﻧ ﺪازﯼ ه ﺎﯼ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ ﺧ ﻮد ﺣ ﺰب ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ .‬در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٢٣‬اﭘﻮزﻳﺴ ﻴﻮن ﭼ ﭗ‬
‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﻴﺴ ﺘﯽ ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓ ﺖ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ را ﻳﮑ ﯽ از ارﮐ ﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﯼ‬
‫ﺧﻮد اﻋﻼم ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻊ اﻟﻮﺻﻒ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد اﮔ ﺮ ﻇﻬ ﻮر ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ را اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ در اواﻳﻞ دهﻪ ‪ ١٩٢٠‬رﻳﺸﻪ ﻋﻤﻴﻘﯽ در واﻗﻌﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ روﺳ ﻴﻪ داﺷ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺑ ﺪان ﻣﻌﻨ ﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ اﻣﮑ ﺎن ﻣﺒ ﺎرزﻩ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﺑﺎ ﺁن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﭘﻮزﻳﺴ ﻴﻮن ﭼ ﭗ ﺗﺮوﺗﺴﮑﻴﺴ ﺘﯽ داراﯼ اه ﺪاف‬
‫ﺟﺎﻣﻌﯽ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺁن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻻزﻣﯽ را ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اوﺿﺎع و اﺣﻮال را در‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺻﺤﻴﺤﯽ ﻗﺮار دهﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮑﺎت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن روﺳﻴﻪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻣﺨﺼﻮص ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١٣٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ب – اﻓﺰاﻳﺶ دﺳﺘﻤﺰدهﺎ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﮑﺎرﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن اﺣﺴﺎس اﻋﺘﻤﺎد ﺑ ﻪ‬

‫ﺧﻮد در ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ زﺣﻤﺘﮑﺶ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻮرﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ در ﺷ ﻮراهﺎ و ﺣ ﺰب ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ارﺗﻘ ﺎء ﺳ ﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﮐﺮدن اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ در ﺑ ﻴﻦ دهﻘﺎﻧ ﺎن‪ ،‬ﺗﻬﻴ ﻪ اﻋﺘﺒ ﺎرات ﻣ ﺎﻟﯽ و ﻣﺎﺷ ﻴﻦ‬
‫ﺁﻻت ﮐﺸ ﺎورزﯼ ﺑ ﺮاﯼ دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺖ و ﺗﺤﻤﻴ ﻞ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎ ﺑ ﺮ دهﻘﺎﻧ ﺎن‬
‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻩ – ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻃﺮف اﻧﻘﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ و ﺗﺼ ﺤﻴﺢ ﺧﻄﺎه ﺎﯼ ﺗ ﺎﮐﺘﻴﮑﯽ و اﺳ ﺘﺮاﺗﮋﻳﮏ‬
‫ﮐﻤﻴﻨﺘﺮن‪.‬‬
‫اﮔﺮ رهﺒ ﺮان ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮏ و ﮐﺎدره ﺎﯼ ﺣ ﺰب در ﻣﺠﻤ ﻮع‪ ،‬ﺿ ﺮورت و اﻣﮑ ﺎن ﺣﺼ ﻮل ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ را درﮎ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳ ﺪ ﺣﻴ ﺎت ﺷ ﻮراهﺎ و اﺣﻴ ﺎﯼ اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ از اواﺳﻂ دهﻪ ﯼ ‪ ١٩٢٠‬ﻣﻴﺴﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﮐﺎدرهﺎﯼ ﺣﺰﺑﯽ ﺧ ﻮد‬
‫ﺑﺪام روﻧﺪ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﺰﻩ ﺷﺪن اﻓﺘﺎدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ رهﺒ ﺮان ﺑﺴ ﻴﺎر دﻳ ﺮ ﺑ ﻪ ﺧﻄ ﺮ ﻣﻬﻠ ﮏ‬
‫ﻇﻬ ﻮر ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ واﻗ ﻒ ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﺴ ﺖ "ﻋﺎﻣ ﻞ ذهﻨ ﯽ" )ﺣ ﺰب اﻧﻘﻼﺑ ﯽ(‪ ،‬ﺗ ﻮام ﺑ ﺎ‬
‫ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻋﻴﻨ ﯽ ﻻزم‪ ،‬ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ را در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﻣﺎهﻴﺖ ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ‪ :‬ﻣﺎهﻴﺖ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﻳ ﮏ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺣﺎﮐﻤ ﻪ ﻧ ﻮﻳﻦ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬در روﻧ ﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻘ ﺶ ﻻزم‬
‫اﻻﺟﺮاﺋﯽ را اﻳﻔﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﺸﺮ ﻣﻤﺘﺎزﯼ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل ﻋﻤﻠﮑﺮده ﺎﯼ ادارﯼ را در دوﻟ ﺖ‬
‫و اﻗﺘﺼ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ ﻏﺼ ﺐ ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از اﻳ ﻦ اﻧﺤﺼ ﺎر ﻗ ﺪرت‪ ،‬اﻣﺘﻴ ﺎرات ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻔﺎوت ﻋﻈﻴﻢ در ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻣﺰاﻳ ﺎﯼ ﺟ ﻨﺲ‪ ،‬ﻓﺮوﺷ ﮕﺎﻩ ه ﺎﯼ وﻳ ﮋﻩ و ‪ ...‬را ﺑ ﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺗﺨﺼﻴﺺ دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻣﺎﻟﮏ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬هﻴﭻ ﻃﺮﻳﻘﻪ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬

‫‪١٣٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺣﻔ ﻆ اﻳ ﻦ اﻣﺘﻴ ﺎزات و اﻧﺘﻘ ﺎل ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸ ﺎن وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد‪ :‬ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ‬

‫اﻣﺘﻴﺎزات ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻋﻤﻞ ﮐﺮدهﺎﯼ وﻳﮋﻩ ﺁﻧﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻳﮏ ﻗﺸﺮ ﻣﻤﺘﺎز ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺪرت اش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ دﺳ ﺖ ﺁورده ﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﮐﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻠ ﯽ ﺷ ﺪن وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎد ﺑ ﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ‪ ،‬اﻧﺤﺼ ﺎر‬
‫ﺗﺠ ﺎرت ﺧ ﺎرﺟﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ دوﻟ ﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ ﮐ ﺎرﯼ ﺁن ﺑ ﻪ ﻣﻴ ﺰان ه ﺮ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺣﻔ ﻆ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ را ﺑ ﺮ ﮔﺴ ﺘﺮش و ﺑﺴ ﻂ‬
‫ﻓﺘﻮﺣﺎت اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻘﺪم ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ از اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺳ ﺒﺐ ﺁن ﮐ ﻪ ﺧﻄ ﺮ اﺣﻴ ﺎﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در روﺳ ﻴﻪ ﺷ ﻮروﯼ را درﺑ ﺮدارد‪ ،‬ﺧﻄ ﺮﯼ ﮐ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺨ ﺎﻃﺮﻩ ﺧﻮاه ﺪ اﻧ ﺪاﺧﺖ‪ ،‬هﺮاﺳ ﯽ ﻋﻈ ﻴﻢ دارد‪ .‬ﺑﻮروآﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ ﻣ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﻗﺸ ﺮ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫ﻣﺠﺪد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا اﺣﻴﺎﯼ ﺁن ﺑ ﻪ ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫ﺷﺎﻟﻮدﻩ اﻣﺘﻴﺎزاﺗﺶ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ )وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺁن ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﮔﺮوهﮏ هﺎ و ﮔﺮاﻳﺸﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﺳﻌﯽ دارﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫در ﺧﻮد ﭘﺮورش ﻧﺪهﺪ(‪.‬‬
‫اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻳﻌﻨ ﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺷ ﻮروﯼ هﻤﭽ ﻮن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻ ﻠﻪ ﺑﻌ ﺪ از اﻧﻘ ﻼب اﮐﺘﺒ ﺮ ‪ ،١٩١٧‬ﮐﻤﺎﮐ ﺎن‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ در ﺣﺎل ﮔﺬار از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﻨﻬ ﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳ ﮏ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ در ﺁن ﮐﺸ ﻮر ﻣﺠ ﺪدًا ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﺷ ﻮد‪ .‬اﺳ ﺘﻘﺮار‬
‫ﻣﺠ ﺪد ﻗ ﺪرت ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳ ﮏ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣﻴﺴ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻪ اﻧﺤﺼﺎر اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت ﺑﻮروﮐﺮات هﺎ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻮروﮐﺮات هﺎ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺷﻮروﯼ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﺮﭼﺴ ﺐ‬
‫"ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ" ﺑﻪ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺁن ﮐﺸﻮر زد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺁن ﭼﻨﺎن ﻧﻈ ﺎم وﻳ ﮋﻩ از‬
‫ﺗﺴ ﻠﻂ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ وﺟ ﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﺁن ﻋﺒﺎرﺗﻨ ﺪ از‪ :‬ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﻳﻞ‬

‫‪١٣٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﻳﯽ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ ،‬ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻧﻴ ﺮوﯼ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ ﮐ ﺎﻻ‪ ،‬ﻟ ﺰوم ﻓ ﺮوش ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﮐﺎﻻه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺷ ﺪﻩ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﮐ ﻪ ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﻧﻬﻔﺘ ﻪ در ﺁن ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻳﺎﺑ ﺪ‪،‬‬
‫اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺑ ﻮدن ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ ﺗﻨ ﺎوﺑﯽ اﺷ ﺒﺎع ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻳ ﮏ از اﻳ ﻦ‬
‫ﺻﻔﺎت اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان در اﻗﺘﺼﺎد ﺷﻮروﯼ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺁن ﮐﺸﻮر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ هﻢ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘ ﻪ‬
‫اﮔﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ را ﺑﻤﻔﻬﻮم اﺻﻴﻞ ﺁن ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣ ﺎرﮐﺲ‪ ،‬اﻧﮕﻠ ﺲ و ﺧ ﻮد ﻟﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رﻓﺖ‪ ،‬درﮎ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺁن ﭼﻨ ﺎن رژﻳﻤ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫از "ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن هﻤﺒﺴ ﺘﻪ" ﮐ ﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺧ ﻮد ﺑ ﺎ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ درﺟ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ و اﻟﻮﻳ ﺖ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﯼ هﺎ‪ ،‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد و ﻣﻴﺰان ﮐﺎرﯼ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺗﺨﺼ ﻴﺺ‬
‫ﺑﺮاﯼ اه ﺪاف ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ ﺑ ﻪ ﺗﻨﻈ ﻴﻢ و ادارﻩ ﺣﻴ ﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﻓﺮﺳﻨﮓ هﺎ از اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺑﺪور اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬در‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﻳﯽ از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاه ﺪ رﻓ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮﺧﻼف دﮐﺘ ﺮﻳﻦ رﺳ ﻤﯽ‬
‫ﻣﺘﺪاول در روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ه ﻢ ﻣ ﺎرﮐﺲ و ه ﻢ اﻧﮕﻠ ﺲ ﺑ ﻪ وﺿ ﻮح ﻣﺘ ﺬﮐﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ ﮐ ﻪ از ﺑ ﻴﻦ‬
‫رﻓ ﺘﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐ ﺎﻻﺋﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺟﺰﺋ ﯽ از "ﻣﺮﺣﻠ ﻪ دوم" ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽ ﺷ ﻮد ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ از وﺟ ﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اول‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣ ًﺎ ﺁن را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺿﺪﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺑﺎﺻﻄﻼح اﻣﮑﺎن ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ در‬
‫ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر‪ ،‬اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ ﮐ ﺎرﯼ ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ را‪ ،‬ﺑﻄ ﺮز‬
‫ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﺑﻴ ﺎن ﻣ ﯽ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺗﺮﮐﻴﺒ ﯽ ﺑ ﻮد از ﻣﻨﺼ ﺐ داران ﭘﻴﺸ ﻴﻦ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺑﻮرژوا‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮﯼ ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺘﻪ در دﺳﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘﯽ ﺷﻮراهﺎ‪ ،‬ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ه ﺎﯼ ﻏﻴﺮﺟ ﺪﯼ و‬
‫ﺳﺮﺧﻮردﻩ‪ ،‬و ﺗﮑﻨﻴﺴﻴﻦ هﺎﯼ ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬در ﭘ ﯽ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺑﺮاﯼ ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ و اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﭼﭗ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‪ ،‬ﻣﻮاﺿ ﻊ‬
‫اﺳﺎﺳ ﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ را ﻗ ﺮار دادﻧ ﺪ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﻧﻘ ﻼب روﺳ ﻴﻪ ﻣﻮاﺿ ﻊ‬

‫‪١٣٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫"ﺷﮑﺴﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ" و "ﺻﺒﺮ و اﻧﺘﻈﺎر" اﺗﺨﺎذ ﮐﺮدﻧﺪ )ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺘﯽ‪" :‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺣﺼ ﻮل اﺳ ﺖ‪ ،‬و دﺳ ﺘﮑﻢ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ ﺷ ﺎﻣﻞ‬
‫ﭼﻨﺪ ﮐﺸﻮر ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺻﻠﯽ ﺑﺸﻮد"‪" .‬اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻠﯽ ﺁﻏﺎز ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ (".‬ﺁﻧﺎن ﻣ ﺪت ه ﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺗﺮ از اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ دﻳﮕ ﺮان را ﺑ ﻪ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﮐ ﺮدن ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺗ ﺮ ﮐﺸ ﻮر‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن هﻤﻮارﻩ ﭘﺸﻴﺒﺎﻧﯽ دﻓﺎع از اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫و دﻓﺎع از دﺳﺖ ﺁوردهﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﻘﻼب اﮐﺘﺒﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ هﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪام در ﺟﻬ ﺖ اﺣﻴ ﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺁن ﮐﺸﻮر ﺑﻮدﻧﺪ و هﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺁن هﺎ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﭘ ﯽ‬
‫ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺒﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺮوز ﺻﺤﺖ اﻳﻦ اﺳﺘﻨﺘﺎﺟﺎت هﻤﭽﻮن ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮت‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٤‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫وﻗﺘ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺑﻴﺴ ﺘﻤﻴﻦ ﮐﻨﮕ ﺮﻩ ﺣ ﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﻧﻴﮑﻴﺘ ﺎ‬
‫ﺧﺮوﺷﭽﻒ در ادﻋﺎﻧﺎﻧ ﻪ ﻣﻌ ﺮوف ﺧ ﻮد ﺟﻨﺎﻳ ﺎت اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ را ﻣﺤﮑ ﻮم ﮐ ﺮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺎت را‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨ ﻮان "ﮐ ﻴﺶ ﺷﺨﺼ ﻴﺖ" ﮐ ﻪ ﺑ ﺰﻋﻢ او در دوران دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ ﺣﮑﻤﻔﺮﻣ ﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ذهﻨ ﯽ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ و ﺣﺘ ﺎ رواﻧ ﯽ از ﻳ ﮏ رژﻳ ﻢ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺴﺒﺐ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ اﻧﺴﺎن ﮔﺮدﻳ ﺪ ﺑ ﺎ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ ﺳ ﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ وﻳﮋﮔﯽ هﺎﯼ رواﻧﯽ و ﻳ ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻳ ﮏ ﻓ ﺮد ﮐ ﺎهﺶ داد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﺎ ﺑﺎ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮاﺟﻪ هﺴﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸ ﻪ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺁن را‬
‫ﻋﺮﻳﺎن ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﻢ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﺑﻴ ﺎن اﻧﺤﻄ ﺎط ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اوﻟ ﻴﻦ دوﻟ ﺖ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﺸ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ در ﺁن اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻳ ﮏ ﻗﺸ ﺮ‬
‫ﻣﻤﺘﺎز اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻏﺼﺐ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺷﮑﺎل ﺧﺸﻦ )از ﻗﺒﻴﻞ ارﻋ ﺎب ﭘﻠ ﻴﺲ‪ ،‬ﺗﺼ ﻔﻴﻪ ه ﺎﯼ‬

‫‪١٤٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ده ﻪ ه ﺎﯼ ‪ ١٩٣٠‬و ‪ ،١٩٤٠‬ﮐﺸ ﺘﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺗﻤ ﺎم ﮐﺎدره ﺎﯼ ﻗ ﺪﻳﻤﯽ ﺣ ﺰب‬

‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ اﺗﺤ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ؛ ﻣﺤﺎﮐﻤ ﺎت ﻣﺴ ﮑﻮ و ﻏﻴ ﺮﻩ( و ﻧﻴ ﺰ اﺷ ﮑﺎل ﻣﻼﻳ ﻢ اﻳ ﻦ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬ﻣﺘﻨﻮع اﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ وﺟﻮﻩ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺤﻄﺎط ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ در دوران‬
‫ﭘﺲ از اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ هﻤﭽﻮن در دوران ﺣﻴﺎت او‪ ،‬ﮐﻤﺎﮐﺎن ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺪرت ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراهﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁزاداﻧﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺗﻤ ﺎم ﮐ ﺎرﮔﺮان اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ادارﻩ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ در دﺳ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﻧ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﻧ ﻪ‬
‫اﻋﻀﺎﯼ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ از ﺁزادﯼ هﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ در‬
‫ﺑﺎرﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬ ﻢ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ه ﺎﯼ داﺧﻠ ﯽ و ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺑﺮﺧ ﻮردار‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﻢ ﺑﻤﻌﻨ ﯽ ﺗ ﺎﺑﻊ ﮐ ﺮدن ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ در اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ دﻳﭙﻠﻤﺎﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﺗﻮﺳ ﻂ اﺣ ﺰاب دﻧﺒﺎﻟ ﻪ رو‬
‫ﮐ ﺮﻣﻠﻴﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ ﮐ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪ ،‬واﻗﻌﻴ ﺖ ﻋﻴﻨ ﯽ دورﻩ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ از ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑﮑ ﺎر ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫در ﻋ ﻮض ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ "ﭼ ﺮﺧﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﺎﮐﺘﻴﮑﯽ" ﮐ ﺮﻣﻠﻴﻦ و اﺣ ﺰاب‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﯽ ﺗﻨﺰل دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ ﺳﻌﯽ دارد ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻮرهﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺿ ﺮورﯼ ﺑ ﺮاﯼ دﻓ ﺎع از‬
‫اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ‪ ،‬اﻳﻦ "ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ اﺻﻠﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ" ﻗﺒﻞ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ دوم و‬
‫"ﻣﺮﮐﺰ اردﮔﺎﻩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎن" ﭘ ﺲ از ﺁن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺻ ﻮ ًﻻ ﺑﺎﻳ ﺪ از‬
‫اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎهﻴﺮ ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻗﺪاﻣﺎت اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﺮار ﻣﺠ ﺪد‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﺁن دﻓﺎع ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟ ﻴﮑﻦ ﻣﺎﻧﻮره ﺎﯼ ﺗ ﺎﮐﺘﻴﮑﯽ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ ﮐ ﻪ؛ در ﺷﮑﺴ ﺖ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن هﻴﺘﻠﺮ در ﺁﻟﻤﺎن در ﺳ ﺎل ‪١٩٣٣‬‬
‫هﻤﻮار ﺳﺎﺧﺖ؛ اﻧﻘﻼب اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎل ‪ ١٩٣٦‬را ﺑ ﻪ ﺷﮑﺴ ﺖ ﻣﺤﮑ ﻮم ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ‬

‫‪١٤١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎﺋﯽ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻮﯼ را در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٤٤ -١٩٤٦‬ﺑ ﻪ ﺑﺎزﺳ ﺎزﯼ دوﻟ ﺖ‬

‫ﺑﻮرژواﻳﯽ و اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ وادار آﺮد؛ ﺳ ﺮﮐﻮب ﺧ ﻮﻧﻴﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در‬
‫ﻋﺮاق‪ ،‬اﻧﺪوﻧﺰﯼ‪ ،‬ﺑﺮزﻳ ﻞ‪ ،‬ﺷ ﻴﻠﯽ و ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ دﻳﮕ ﺮ را ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﻣﻮﺟ ﺐ ﮔﺮدﻳ ﺪ؛‬
‫ﺑﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﻪ دﺷﻮارﯼ ﻣﯽ ﺗﻮان اﻳﻦ ﻣﺎﻧﻮره ﺎ را ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺗﺤ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ‬
‫ﻳ ﮏ دوﻟ ﺖ داﻧﺴ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷﮑﺴ ﺖ ه ﺎ ﻣﻨﻄﺒ ﻖ ﺑ ﺎ ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺗﻨ ﮓ ﻧﻈﺮاﻧ ﻪ دﻓ ﺎع از اﻣﺘﻴ ﺎزات‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ در ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ ﻣ ﻮارد و ﺧ ﻼف ﺟﻬ ﺖ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ واﻗﻌ ﯽ اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﺑﺤﺮان اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﻢ‬
‫ﻓﺮوﮐﺶ ﮐ ﺮدن اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ از ﺳ ﺎل ‪ ١٩٢٣‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ و ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﮔﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫ﺷﻮروﯼ دورﮐ ﻦ ﻗ ﺪرت ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ دورﮐ ﻦ‬
‫اﺻ ﻠﯽ ﻗ ﺪرت ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ از‬
‫اواﺧﺮ دهﻪ ‪ ١٩٤٠‬هﺮ دو ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﺴ ﺖ ‪ ٢٠‬ﺳ ﺎﻟﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻇﻬ ﻮر ﻧ ﻮﻳﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ را در ﭘ ﯽ داﺷ ﺖ‪ .‬در‬
‫اﺑﺘﺪا اﻳﻦ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﻪ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ )ﻳﻮﮔﺴﻼوﯼ‪ ،‬ﭼﻴﻦ‪ ،‬وﻳﺘﻨﺎم و ﮐﻮﺑﺎ( ﻣﺤﺪود‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ از ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ ١٩٦٨‬ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ ﻏ ﺮب ﻧﻴ ﺰ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ‬
‫ﺷ ﻮروﯼ ﺑ ﺪﻧﺒﺎل ﺳ ﺎل ه ﺎ ﺗ ﻼش در راﻩ "اﻧﺒﺎﺷ ﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ" از ﺟﺮﮔ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز اﺗﺤﺎد ﺷﻮروﯼ دوﻣﻴﻦ ﻗﺪرت ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺟﻬﺎن ﺑﺸﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬و ﺳ ﻄﺢ ﺗﮑﻨﻴﮑ ﯽ و ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﺁن هﻤﭙ ﺎﯼ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺷﻮروﯼ ﺑﻬﻤﺮاﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ اﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬از ﻟﺤ ﺎظ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨ ﻴﻦ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪن‬
‫ﭘﺎﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﻋﻴﻨ ﯽ اﻧﻔﻌ ﺎل ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁﻏ ﺎز ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ اﭘﻮزﻳﺴ ﻴﻮن ﺑ ﺎ‬
‫اﻧﺸﻌﺎﺑﺎﺗﯽ در داﺧ ﻞ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد از زﻣ ﺎن ﻗﻄ ﻊ رواﺑ ﻂ اﺳ ﺘﺎﻟﻴﻦ‪ -‬ﺗﻴﺘ ﻮ در ﺳ ﺎل‬

‫‪١٤٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ ١٩٤٨‬در ﻳﮏ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬هﻤﺮاﻩ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ‬
‫دو ﻋﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﻧﻔ ﻊ اﻧﻔﺠ ﺎر ﺗﻈ ﺎهﺮات ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻏﻴﺮﻣﺘﺮﻗﺒ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﻳﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﻧﺠ ﺎم ﺗﮑ ﺎﻟﻴﻒ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ را ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ ﺷ ﺮوع ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ؛ روﻳ ﺪادهﺎﯼ ﻧﻈﻴ ﺮ ﺣ ﻮادث‬
‫اﮐﺘﺒ ﺮ‪ -‬ﻧ ﻮاﻣﺒﺮ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٥٦‬در ﻣﺠﺎرﺳ ﺘﺎن و ﻳ ﺎ "ﺑﻬ ﺎر ﭘ ﺮاگ" در ﭼﮑﺴ ﻠﻮاﮐﯽ ﺳ ﺎل‬
‫‪.١٩٦٨‬‬
‫ﺗ ﺎﮐﻨﻮن ﺟﻤﻠﮕ ﯽ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ دﺧﺎﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﺷ ﻮروﯼ ﺳ ﺮﮐﻮب ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺠ ﺮد ﺁن ﮐ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ‬
‫ﺷﻮروﯼ ﺷﮑﻮﻓﺎن ﮔﺮدد‪ ،‬هﻴﭻ ﻗﺪرت ﺧﺎرﺟﯽ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﻣ ﺪ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫در اروﭘﺎ ﺷﺮﻗﯽ و ﺷﻮروﯼ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺑﻮد و دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﺷﻮراهﺎ ﻣﺠﺪًا ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄ ﺮ اﺣﻴ ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴﺸ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن ﺧﻮاه ﺪ رﻓ ﺖ؛ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن ﺗﻬ ﯽ دﺳ ﺖ ﻣﺠ ﺪدًا اﻋﻤ ﺎل ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ؛ و ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﺑﻘﻴﻪ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺸﺮوﯼ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -٦‬اﺻﻼﺣﺎت اﻗﺘﺼﺎدﯼ‬
‫ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻣﺮگ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳ ﮋﻩ در ده ﻪ ه ﺎﯼ ‪ ١٩٦٠‬و ‪ ١٩٧٠‬اﺻ ﻼﺣﺎت وﺳ ﻴﻌﯽ در‬
‫روﺷ ﻬﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ و ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ در اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ و "دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻠﻘﯽ" اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﺎﺟﻞ ﺗﺮﻳﻦ اﺻﻼﺣﺎت در زﻣﻴﻨﻪ ﮐﺸ ﺎورزﯼ اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬در زﻣ ﺎن‬
‫ﻣﺮگ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ١٩٢٨‬رﺳ ﻴﺪﻩ ﺑ ﻮد‬
‫و در ﭘﺮورش دام ﺣﺘﺎ از زﻣﺎن ﺗﺰار ﻧﻴﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫در ﺁﻣﺪ دهﻘﺎﻧﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻋﻘﻼﻧﯽ از ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ﺁﻻت ﮐﺸ ﺎورزﯼ ) ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﮐﻠﺨﻮزه ﺎ ﻓﺮوﺧﺘ ﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد(‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﺰارع دوﻟﺘ ﯽ ﺑ ﺰرگ در "زﻣ ﻴﻦ ه ﺎﯼ ﺑﮑ ﺮ" ﻗﺰاﻗﺴ ﺘﺎن‪ ،‬و اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ در ﮐﺸﺎورزﯼ ﺑﻌﻤﻞ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫داﻣﻨﻪ اﺻﻼﺣﺎت در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻨﺪﺗﺮ و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺿ ﺮورت‬
‫ﻋﻴﻨﯽ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﺻ ﻼﺣﺎت از ﺑﺤ ﺮان رﺷ ﺪ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ ﻧ ﺮخ رﺷ ﺪ ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬

‫‪١٤٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬و در راﺑﻄﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻓ ﺘﻦ ذﺧ ﺎﺋﺮ و ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫ﮐﻪ اﺟﺎزﻩ دادﻩ ﺑﻮد ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﺮدن ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻋﻤﻠﮑ ﺮد ﻣﺘﻨﺎﺳ ﺐ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺪون ﺁن ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺟﻬﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﯽ در ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧ ﺎم و زﻣ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴ ﻞ رﻓ ﺘﻦ ذﺧ ﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻟ ﺰوم ﻣﺤﺎﺳ ﺒﻪ دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮ‪ ،‬ﮔ ﺰﻳﻨﺶ ﻋﻘﻼﻧ ﯽ ﺗ ﺮ ﺑ ﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ را هﺮ ﭼ ﻪ ﺑ ﻴﺶ ﺗ ﺮ از ﭘ ﻴﺶ اﻳﺠ ﺎب ﮐ ﺮد‪ ،‬ﺧ ﻮد رﺷ ﺪ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‬
‫ﺷ ﻮروﯼ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺷ ﺪن واﺣ ﺪهﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ و ﻣﻨ ﺎﺑﻊ ﺁن ه ﺎ در‬
‫ﺻ ﻮرﺗﯽ ﮐ ﻪ روش ه ﺎﯼ ﻋﻘﻼﻧ ﯽ ﺗ ﺮﯼ در ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ و ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ اﺗﺨ ﺎذ ﻧﺸ ﻮﻧﺪ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﯼ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﯽ ﭘﺎﻳﺎن اﺗﻼف ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺸ ﺎر ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ زﺣﻤ ﺘﮑﺶ‪ ،‬ﺧﺴ ﺘﻪ از ﺳ ﺎل ه ﺎ ﻓ ﺪاﮐﺎرﯼ و ﺗﺤﻤ ﻞ ﻓﺸ ﺎر و ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر‬
‫ﺑﻬﺒ ﻮد و ﺗﻨ ﻮع ﻣﺼ ﺮف ﺧ ﻮد‪ ،‬و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻴ ﺎز ه ﻢ ﻃ ﺮاز ﮐ ﺮدن ﺗﺼ ﻤﻴﻤﺎت‪ -‬در ﺳ ﻄﺢ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﺒﮏ‪ -‬ﺑﺎ اﻣﻴ ﺎل ﻣﺼ ﺮف ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن ه ﺮ دو ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﮔﻴ ﺮﯼ دﻻﻟ ﺖ ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ اﺻﻼﺣﺎت را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﺮد؛ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﺷﻮروﯼ‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﮔﯽ از ﻧﻈ ﺎم ﭘ ﺎداش ه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁزﻣﺎﻳﺶ هﺎﯼ ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻧﻮﺁورﯼ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ را ﺗﺸ ﻮﻳﻖ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺁن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺷﮑﻞ اﻳﻦ ﭘﺎداش هﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ رﺑﻂ دادن ﭘﺎداش ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ "ﺳﻮد" )ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ هﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮوش(‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎرﺁﺋﯽ واﺣﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﺷ ﺪﻩ را درﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ ،‬در ﻋ ﻮض ﻣﺮﺑ ﻮط‬
‫ﮐ ﺮدﻧﺶ ﺑ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﺎﺧ ﺎﻟﺺ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻓﻴﺰﻳﮑ ﯽ ﺁن )ﻳﻌﻨ ﯽ اﺷ ﻴﺎء ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ(‪ ،‬رهﺒ ﺮان‬
‫ﺑﻮروﮐﺮات اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﺗﻼف ﻣﻮاد ﺧﺎم و ﮐﺎر را ﺗﻘﻠﻴﻞ دهﻨﺪ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻋﻘﻼﻧ ﯽ از‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺻﻼﺣﺎﺗﯽ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﺒﮏ ﻧﺘﺎﻳﺢ ﮐﻢ وﻟﯽ ﻣﺜﺒ ﺖ داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ در ﻣﺎهﻴﺖ ﻣﺘﻀﺎد ﻧﻈﺎم ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﻓ ﺮوش ﭼ ﻮن‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺻ ﻼﺣﺎﺗﯽ از اﻳ ﻦ ﻗﺒﻴ ﻞ از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﮑ ﻪ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺣ ﻞ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﯽ ﻧﺒ ﻮدﻩ‪ ،‬ﭼﺸ ﻢ اﻧ ﺪاز‬
‫ﻣﺤ ﺪودﯼ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ "ﻣﮑ ﺎﻧﻴﺰم اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ" ﮐ ﻪ ﺧ ﺎرج از ﭼ ﺎرﭼﻮب ﮐﻨﺘ ﺮل‬

‫‪١٤٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و هﻤﮕ ﺎﻧﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ و ﻣﺼ ﺮف ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﺁن را‬
‫ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﮐﺴ ﺐ ﺣ ﺪاﮐﺜﺮ ﺑ ﺎزدﻩ ﺑ ﻪ ازاء ﺣ ﺪاﻗﻞ ﺗ ﻼش ﻧﺎﻳ ﻞ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ه ﺮ اﺻ ﻼﺣﯽ‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺁن دارد ﮐ ﻪ ﻧ ﻮع ﺟﺪﻳ ﺪﯼ از ﺳﻮءاﺳ ﺘﻔﺎدﻩ و اﺗ ﻼف ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ را ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻗ ﺪﻳﻢ ﺁن ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ ﻋﻘﻼﻧ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺗﺤ ﺖ ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ و‬
‫اﻣﺘﻴﺎزات ﻣﺎدﯼ ﺁن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺗﻮر اﺻﻠﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ اﻳ ﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺻﻼﺣﺎت ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻧﻪ ﺑﻪ اﺣﻴﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ و ﻧ ﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺁن ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﻪ ﻣﺠ ﺪدًا ﺳ ﻮد راهﻨﻤ ﺎﯼ ﺗﺼ ﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻀﺎدهﺎﯼ داﺧﻠﯽ ﻧﻈﺎم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﺻ ﻼﺣﺎت از‬
‫ﻳﮏ ﺳﻮ ﻓﺸﺎر ﻳﮏ ﺟﻨﺎح از ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ را در ﺣﻤﺎﻳ ﺖ از واﮔ ﺬارﯼ اﺧﺘﻴ ﺎرات ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮان ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﺧ ﻮد دﺳ ﺖ ﺁورده ﺎﯼ ﮐﻠﻴ ﺪﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻧﻈﻴﺮ ﺣﻖ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ ﮐ ﺎر را ﺑ ﻪ ﺧﻄ ﺮ اﻧﺪاﺧﺘ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬و از ﺳ ﻮﻳﯽ دﻳﮕ ﺮ ﺑﺎﻋ ﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎرﮔﺮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮاﻳﺸﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳ ﺖ ﺁورده ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان و اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﺳﺖ اﻧﺪازﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٧‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﻢ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻮم ﭼﻴﻦ در ﺳ ﺎل ‪ ١٩٤٩‬ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮﻳﻦ واﻗﻌ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ از زﻣ ﺎن‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ اﮐﺘﺒ ﺮ ﺑ ﻪ ﺑﻌ ﺪ ﻣﺤﺴ ﻮب ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب ﺣﻠﻘ ﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺻ ﺮﻩ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﺪور اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ را ﺷﮑﺴ ﺖ؛ و ﺟﺮﻳ ﺎن اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻣﺪاوم را در ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎ و ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎﯼ ﻻﺗ ﻴﻦ ﺑﺴ ﻴﺎر ﺗﺸ ﺪﻳﺪ ﮐ ﺮد‪ .‬و در ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣﺤﺴﻮﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﺿ ﺮر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁورد‪ .‬ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺧ ﻮد ﺑ ﺪان ﻋﻠ ﺖ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ رهﺒ ﺮﯼ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﺘﯽ ﺣ ﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﭼ ﻴﻦ در ﻋﻤ ﻞ از ﻣﺸ ﯽ‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ "ﺑﻠ ﻮﮎ ﭼﻬ ﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ" و اﻧﻘ ﻼب ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ ﺑﺮﻳ ﺪ و ﺷ ﻮرش ه ﺎﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫دهﻘﺎﻧﯽ را رهﺒﺮﯼ ﮐﺮد‪ ،‬و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻋﻼم ﻃﺮﻓﺪارﯼ از اﺋﺘﻼف ﺑ ﺎ ﭼﻴﺎﻧﮑﺎﻳﺸ ﮏ‪ ،‬ارﺗ ﺶ و‬
‫دوﻟﺖ ﺑﻮرژوا را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪١٤٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﻊ اﻟﻮﺻﻒ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب ﭘﻴﺮوز از هﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺦ ﺷﺪﻩ و ﺑﻮرﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﻞ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺗﻮﺳ ﻄﺮهﺒﺮﯼ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﺘﯽ از ﺁن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻌﻤ ﻞ ﻧﻤ ﯽ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻻاﻗ ﻞ‬
‫ﺷﺪﻳﺪًا ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮔﺮدﻳ ﺪ دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﯼ ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ‬
‫ﺷﻮراهﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﻄﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬اﺳ ﺘﻮار ﻧﺒ ﻮد‪.‬‬
‫اﺷ ﮑﺎل ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن اﻣﺘﻴ ﺎزات ﺑﻮروﮔﺮاﺗﻴ ﮏ و ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑ ﻪ ﺗﻘﻠﻴ ﺪ ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ در روﺳ ﻴﻪ‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ رواج داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول ﺑﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ه ﺎ ﻧﺎرﺿ ﺎﻳﺘﯽ ه ﺎﯼ ﻓﺰاﻳﻨ ﺪﻩ اﯼ را در‬
‫ﻣﻴ ﺎن ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁورد‪ ،‬ﺧﺎﺻ ﻪ در ﻣﻴ ﺎن ﮐ ﺎرﮔﺮان و ﺟﻮاﻧ ﺎن ﮐ ﻪ ﻣ ﺎﺋﻮ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫"اﻧﻘ ﻼب ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﮐﺒﻴ ﺮ" در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ١٩٦٤ – ١٩٦٥‬ﺳ ﻌﯽ ﺑﺴ ﻴﺎر در‬
‫ﮐﺎﻧﺎﻟﻴﺰﻩ ﻧﻤﻮدن ﻣﺒﺎرزات ﺁﻧﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﺁﮔﺎهﯽ اﺻﻴﻞ ﺿﺪﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ و ﺑﺴﻴﺞ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﺷﻬﺮﯼ را ﺑ ﺎ‬
‫ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺎﺋﻮ ﺑﺮاﯼ ﺗﺼﻔﻴﻪ دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ و اﺧﺮاج ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺎﻧﺶ از ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫ﺗﻠﻔﻴﻖ داد‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺞ ﺗﻮدﻩ اﯼ و ﺗﺤﻮل ﺁرا ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ اﻧﺘﻘﺎدﯼ ﮔﺎدرهﺎﯼ ﺳ ﺮخ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ از ﮐﻨﺘﺮل ﺁن هﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺎح ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﯽ"‪ ،‬ﺑﻪ "اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ" ﺧﺎﺗﻤﻪ داد‪.‬‬
‫در داﺧ ﻞ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ اﺗﺤ ﺎد ﺗ ﺎ ﺣ ﺪود وﺳ ﻴﻌﯽ دوﺑ ﺎرﻩ ﺑ ﺮ ﻗ ﺮار ﮔﺮدﻳ ﺪ و اﮐﺜ ﺮ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮات هﺎﻳﯽ ﮐﻪ در دوران اوج "اﻧﻘﻼب" ﻃﺮد ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺠﺪدًا ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺧ ﻮﻳﺶ را‬
‫ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗ ﻼش ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ روﺳ ﻴﻪ ﺑﻤﻨﻈ ﻮر اﻋﻤ ﺎل ﮐﻨﺘ ﺮل اﻧﺤﺼ ﺎرﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮ رهﺒ ﺮﯼ ﺣ ﺰب‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﭼﻴﻦ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻄﻊ ﮐﻤﮏ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﻧﻈ ﺎﻣﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﺧﻠ ﻖ ﭼ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺗﻼﻓﯽ ﮔﺮدن ﻧﻨﻬﺎدن ﻣﺎﺋﻮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮاﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﭼﻴﻦ و روﺳﻴﻪ داﻣ ﻦ زد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﻳﮏ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺑﻮروﮐﺮات هﺎﯼ‬
‫درون ﺟﻨ ﺒﺶ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﺎﻗﺸ ﺎت دو دوﻟ ﺖ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﺗﻨ ﮓ ﻧﻈﺮاﻧ ﻪ و ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﭼ ﻪ از ﻧ ﻮع روﺳ ﯽ و ﭼ ﻪ ﭼﻴﻨ ﯽ ﺁن‪ ،‬زﻳ ﺎن ه ﺎﯼ‬
‫ﺟﺒ ﺮان ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﺑ ﻪ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ وارد ﺁورد‪.‬‬

‫‪١٤٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫زﻳﺮا اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﯼ از ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﭼﻴﻦ و روﺳﻴﻪ ﺧﻮد را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻮر دادن ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫از دﻳﺪﮔﺎﻩ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ ﻣﺒ ﻴﻦ ﺟﺮﻳ ﺎﻧﯽ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ داراﯼ‬
‫ﺧﺼﺎﻳﺺ ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ از ﻧﺎهﻨﺠ ﺎرﯼ ه ﺎﯼ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ‬
‫ﮐ ﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﻢ ﺛﻤ ﺮﻩ و ﺑﻴ ﺎن ﻳ ﮏ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در ﺑﻄ ﻦ ﻳ ﮏ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ‬
‫ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﻢ‪ ،‬هﻢ ﺑﻴﺎن ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ و هﻢ ﺑﻴﺎن ﺳﺮﺷﺖ ﻣﻨﺤﻂ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ اﻳﻦ اﻧﻘﻼب از هﻤﺎن اﺑﺘﺪاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﻣﺎ ﺑﻴﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ‬
‫و ﺗﻮدﻩ هﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﻢ ﺧﺼﻠﺖ ه ﺎﯼ اﻟﺘﻘ ﺎﻃﯽ ﺗ ﺮﯼ را ﮐ ﻪ داراﯼ اﻧﻌﻄ ﺎف ﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ هﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺼﻠﺖ وﻳﮋﻩ ﺧﻔﻪ ﮐﺮدن هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ و ﻳﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﺷﻬﺮﯼ‪ ،‬در هﻢ ادﻏﺎم ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ‪ ،‬ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﺑ ﺎ ﻋ ﺪم درﮐ ﺶ از ﺳﺮﺷ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و‬
‫ﻣﻨﺸﺎء اﻧﺤﻄﺎط ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻣﻤﮑﻨ ﻪ در اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ و دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﭼ ﺮا ﮐ ﻪ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ ﺧ ﻮد ﺑﻴ ﺎن اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ﻳ ﮏ ﺟﻨ ﺎح ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ ﺑ ﺎ ﻳﮑﺴ ﺎن ﺷ ﻤﺮدن ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ روﺳ ﻴﻪ ﺑ ﺎ "ﺑ ﻮرژوازﯼ دوﻟﺘ ﯽ" و‬
‫ﺗﻌﺮﻳ ﻒ اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان "ﺳﻮﺳ ﻴﺎل اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ"‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ اﯼ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺌﻮل و ﻏﻴﺮﻋﻠﻤ ﯽ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﭼ ﺮﺧﺶ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﭼ ﻴﻦ و ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﯽ را از ﻗﺒﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ ﺗ ﺎ ﺑ ﺪاﻧﺠﺎ ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ رود ﮐ ﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑ ﺎ‪ ،‬اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬اﺣ ﺰاب ﺑ ﻮرژواﺋﯽ و اﺣ ﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ را در ردﻳ ﻒ‬
‫ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ ،‬ﺑﮕ ﺬرﻳﻢ از اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ اﺗﺤ ﺎد ﺟﻤ ﺎهﻴﺮ ﺷ ﻮروﯼ و اﺣ ﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ را‬
‫"دﺷﻤﻨﺎن اﺻﻠﯽ ﻣﺮدم" ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﺎ اﺑﺮﻗ ﺪرت ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫و اﺣ ﺰاب ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ اﺗﺤ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ و اﺣ ﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﻣﺘﺤ ﺪ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫"ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ هﺎ" ﺑﺮﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ اﺳﺘﻮارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺁن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻣﺮوز‬
‫ﻧﻪ ﺑﺎ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑ ﺎ وﻇﻴﻔ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﺳ ﺘﻘﻼل ﻣﻠ ﯽ از دو اﺑ ﺮ‬
‫ﻗﺪرت ﻣﻮاﺟﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٤٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺧﺼ ﻠﺖ دﻟﺒﺨ ﻮاهﯽ اﻳ ﻦ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﮐ ﻪ در واﻗ ﻊ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ه ﺎﯼ دﻳ ﺮرس ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺎﻧﻮره ﺎﯼ‬
‫دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴ ﮏ ﭘﮑ ﻦ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬رﻳﺸ ﻪ در اﻧﺤﻄ ﺎط ارادﻩ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ و ﺗﺨﻴﻠ ﯽ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺋﻮﺋﺴﺖ هﺎﯼ ارﺗﻮدوﮐﺲ" ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ "اﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴ ﻢ" ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ "ﺧﻄﺮﻧ ﺎﮐﺘﺮﻳﻦ"‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‪ ،‬از ﺑﺮرﺳﯽ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ واﻗﻌﻴ ﺎت ﻋﻴﻨ ﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻮﺟﻮد در هﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽ زﻧﻨ ﺪ‪ .‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳ ﻂ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻣﻨﺘﺨ ﺐ ﺁﻧ ﺎن ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫دﻳﮕ ﺮ ﮐ ﻞ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﻣﺰدﺑﮕﻴ ﺮ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﮐﺴ ﺎﻧﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ "ﭘﻴ ﺮو اﻧﺪﻳﺸ ﻪ ﻣ ﺎﺋﻮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ"‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﺟﺮﻳﺎن هﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ در‬
‫داﺧﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﺑﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ "ﺑ ﻮرژوازﯼ" و ﻳ ﺎ "ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن ﺁن" ﻗﻠﻤ ﺪاد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ و‬
‫ﻣﺒﺎرزات اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ در داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ را ﺑﺎ "ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫و ﺑ ﻮرژوازﯼ" ﻳﮑﺴ ﺎن ﻣ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬رد دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ اﻋﻤ ﺎل ﺧﺸ ﻮﻧﺖ و‬
‫ﺳﺮﮐﻮب در داﺧﻞ ﺟﻨﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬رد آﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻨﻦ ﻣﺒ ﺎرزاﺗﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ – ﻟﻨﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ در‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺗﻤﺎم ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﺸ ﺘﺮﮎ‪ ،‬هﻤ ﻪ‬
‫و هﻤ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻳ ﻦ ﻣﻨﻄ ﻖ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻣﻌ ﺎدل ﺑ ﺎ "اﻧﺪﻳﺸ ﻪ ﻣﺎﺋﻮﺗﺴ ﻪ‬
‫ﺗﻮﻧﮓ" اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ "ﺣﺰب ﻣﺎﺋﻮﺗﺴﻪ ﺗﻮﻧﮓ" اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﮏ داﻳﺮﻩ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﻤ ﻮدﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﭘ ﺲ از اﻋ ﻼن ﺟﻨ ﮓ ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ ﺷ ﻮروﯼ‪ ،‬ﺧ ﻮد از ﻳ ﮏ رژﻳ ﻢ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﮐ ﻪ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣﺘﺸ ﺎﺑﻪ ﺑ ﺎ رژﻳ ﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻮروﯼ ﺑﻮد ﺑﻪ دﻓﺎع ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﮔﻬﮕﺎهﯽ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﻢ ﺷ ﻌﺎر "ﺷ ﺮﮐﺖ"‬
‫ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ در ﺗﺼ ﻤﻴﻢ ﮔﻴ ﺮﯼ ه ﺎ را ﻧﻴ ﺰ ﭼﺎﺷ ﻨﯽ ﻣﺒﺎﺣﺜ ﺎت ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﻢ‬
‫ﺗﺌﻮرﯼ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﯽ دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﮐ ﻪ ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻋﻤ ﺎل ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﻮراهﺎﯼ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن ﮐ ﻪ ﺁزاداﻧ ﻪ و ﺑﻄ ﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ هﻤﺎﻧﻘ ﺪر‬
‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺮوﺷﭽﻒ و ﺑﺮژﻧﻒ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪.‬‬

‫‪١٤٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدهﻢ‬

‫از ﻣﺒﺎرزات ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﺎ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﻳ ﮏ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اول ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﮐ ﺎر ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ –اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن ﻋﻴﻨ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ– ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻌﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ ﺷ ﺪن ﻧﻈ ﺎم ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ هﻤﮑ ﺎرﯼ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارﺿﺎء ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺎﯼ ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‪ ،‬رﻗﺎﺑ ﺖ و اﻗﺘﺼ ﺎد ﺁزاد‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﻋﻴﻨ ﯽ اﻣﮑ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫وﻟﯽ وﺟﻮد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ‬
‫ﺁن ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺗﻤﺎم اﻧﻘﻼﺑﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻮﺷ ﺶ‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ و ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ را از ﺳﻮﯼ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﻳ ﮏ ﻧﻈ ﺎم اﺳ ﺘﺜﻤﺎر اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﮔﺎن را ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻦ ﻧﻈ ﺎم دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ هﻤﻮار ﮐﺮدن ﻋﻤﻠﮑﺮدهﺎﯼ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ اﮐﺘﻔ ﺎ‬
‫ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ در ﭘ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻗﺘﺼ ﺎد و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﺑ ﺎ ﻳ ﮏ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارﺿ ﺎﯼ ﺗﻤ ﺎم‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻣﻌﻘﻮل اﻧﺴﺎن و ﺿﻤﺎﻧﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ‪.‬‬

‫‪١٤٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ اﯼ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺗﺤﻘ ﻖ ﻧﻤ ﯽ ﭘ ﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ ه ﺪف ﻣﺤﺘ ﺎج ﺁﮔ ﺎهﯽ ﮐﺎﻣ ﻞ از‬
‫اهﺪاف و وﺳﺎﺋﻞ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺁن‪ ،‬از ﺳﻮﯼ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ اش ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎ دﺷ ﻤﻨﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﺷ ﺒﮑﻪ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﯼ از ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻧﻈ ﺎﻣﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ را ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﺳﻠﻄﻪ اش در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزﯼ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺁﻣﺎدﮔﯽ دو ﻧﻮع‬
‫از ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻴﻨﯽ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن اﻳ ﻦ‬
‫ﺷ ﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺁﻣ ﺎدﮔﯽ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﻣ ﺎدﯼ )ﺑﺮاﺳ ﺎس اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و ﻗ ﺪرت ﮐﻤ ﯽ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ( را ﻗﺮار ﻣﯽ دهﻴﻢ‪ ،‬ﮐ ﻪ در ﻣﻘﻴ ﺎس ﺟﻬ ﺎﻧﯽ از ﭘ ﻴﺶ از ‪ ،١٩١٤‬ﺑ ﺮاﯼ هﻤﻴﺸ ﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﻴ ﺰ ﺟ ﺰو اﻳ ﻦ دﺳ ﺘﻪ ﺑﻨ ﺪﯼ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬ﻣﻨﻈ ﻮر از‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻋﺒﺎرﺗﺴ ﺖ از‪ :‬ﻧ ﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ ﺑ ﻮرژوا ﺑ ﺮاﯼ ﺣﺎﮐﻤﻴ ﺖ‪ ،‬اﻓ ﺰاﻳﺶ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت‬
‫داﺧﻠﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬اﻣﺘﻨ ﺎع ﻃﺒﻘ ﺎت ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﮐﻨﻨ ﺪﻩ از ﻗﺒ ﻮل ﺣﺎﮐﻤﻴ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﺷ ﻮرش‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻋﻠﻴﻪ ﺁن‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺘﻨﺎوﺑ ًﺎ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ و ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎم ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﺸ ﺎاﻧﻘﻼﺑﯽ و اﻧﻘﻼﺑ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺁﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻋﻴﻨ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﮐ ﻪ ﻻزﻣ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺷﺮاﻳﻂ ذهﻨﯽ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪ :‬ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬و ﻣﻴ ﺰان ﺁﻣ ﺎدﮔﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻮذ و ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ رهﺒﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺰب اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ ﻋﻴﻨ ﯽ‪ ،‬در ﻣﻮاﻗ ﻊ‬
‫ﺑﻴﺸﻤﺎرﯼ در ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﮐﺸﻮرهﺎ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ اول اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﮐ ﺎﻓﯽ‬
‫اﺳ ﺖ ﻧﮕ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﺑﻴ ﺎﻓﮑﻨﻴﻢ‪ :‬ﺁﻟﻤ ﺎن در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪– ١٩٢٠‬‬
‫‪ ١٩١٨‬و ‪ ،١٩٢٣‬و اﺣﺘﻤﺎ َﻻ ﻧﻴ ﺰ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ،١٩٣٠ – ١٩٣٢‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬
‫‪ ،١٩٤٦ -١٩٤٨ ،١٩١٩ – ١٩٢٠‬و در ﺳﺎل هﺎﯼ ‪ ،١٩٦٩ -١٩٧٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ در ﺳﺎل‬
‫‪ ،١٩٣٦‬در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ ‪ ،١٩٤٤ – ١٩٤٧‬در ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ ،١٩٦٨‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﮐﺒﻴ ﺮ در‬

‫‪١٥٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺎل ه ﺎﯼ ‪ ،١٩١٩ -١٩٢٠‬در ﺳ ﺎل ‪ ،١٩٢٦‬و در ﺳ ﺎل ‪ ،١٩٤٥‬اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ‬

‫‪ ١٩٣٦ -١٩٣٧‬و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺷ ﺮاﻳﻂ ذهﻨ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺁﻣ ﺎدﻩ ﻧﺒﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻘ ﺪان‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﻏﺮب ﺗﺎﮐﻨﻮن‪ ،‬اﺳﺎﺳ ًﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ "ﺑﺤ ﺮان ﻋﺎﻣ ﻞ ذهﻨ ﯽ در ﺗ ﺎرﻳﺦ"‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺤﺮان ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و رهﺒﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﺗﺮوﺗﺴﮑﯽ و ﻋﺪﻩ ﻗﻠﻴﻠﯽ از ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮوع از ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻠﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺷﮑﺴ ﺖ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﻢ در رهﺒ ﺮﯼ ﮐ ﺮدن ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﺳ ﺘﻮار ﺑ ﻮد‪ ،‬در ﺳ ﺎل ‪ ،١٩٣٣‬وﻇﻴﻔ ﻪ اﻳﺠ ﺎد ﻳ ﮏ رهﺒ ﺮﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺟﻬﺎن را هﺪف ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ در ﺳ ﺎل‪ ١٩٣٨‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم را‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم هﻨ ﻮز ﺁن ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﺳﺘﺎد ﮐﻞ واﻗﻌﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﭘﻴﮕﻴﺮاﻧ ﻪ ﺁن‬
‫در ﻣﺒ ﺎرزات ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺷﺼ ﺖ ﮐﺸ ﻮر‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ را‪ ،‬از‬
‫ﻧﺴﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺻﻴﻘﻞ دادﻩ و ﺁن را ارﺗﻘﺎء ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﮐﺎدرهﺎﻳﺶ را از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺑﯽ ﺷﻤﺎر ﺧﻮد و ﺑﺮاﺳﺎس اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺮورش ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم ﻋﺎﻣ ﺪًا و ﻋ ﺎﻣ ً‬
‫ﻼ وﺣ ﺪت ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت و ﺁﮔ ﺎهﯽ اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن را در ﻣﻘﻴ ﺎس‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬و ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣ ﻮزد ﮐ ﻪ در ﻋ ﻮض اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺚ ﻣﻨﺘﻈ ﺮ‬
‫ﻓﺮارﺳ ﻴﺪن ﺧﻮدﺑﺨ ﻮدﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ وﺣ ﺪﺗﯽ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻗﻴ ﺎم ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎ و‬
‫ﻧ ﻮاﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺟﻬ ﺎن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ -‬ﮐ ﻪ ه ﺮ ﮐ ﺪام ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از ﻳﮑ ﺪﻳﮕﺮ رﺷ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ -‬در ﻳ ﮏ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ واﺣﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم ﺻﺮﻓ ًﺎ در اﻧﺘﻈﺎر "ﻓﺮارﺳﻴﺪن روز ﻣﻮﻋ ﻮد" ﻧﻨﺸﺴ ﺘﻪ و در اﻳ ﻦ ﺑ ﻴﻦ‬
‫وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﺑﻪ وررﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﻧ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺗﺒﻠﻴ ﻎ‬

‫‪١٥١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺠﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اش ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻴﺶ را در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺗﻬﻴﻴﺞ ﻋﻘ ﻴﻢ ﮐ ﻪ‬

‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ از ﻣﺒﺎرزات ﻓﻮرﯼ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﺪر ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺟﺪﻳ ﺪ وﻇ ﺎﻳﻒ زﻳ ﺮ را ﺑ ﺎ ه ﻢ ﺗﺮﮐﻴ ﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬دﻓﺎع ﭘﻴﮕﻴﺮ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ درس هﺎﯼ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را ﮔﺮدﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ و ﺗﻬﻴﻴﺞ ﺑﺮاﯼ ﻳ ﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﻋﻤ ﻞ‪ ،‬ﺑﺨﺸ ﯽ از‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮐﻠ ﯽ اﯼ ﮐ ﻪ ﺗﺮوﺗﺴ ﮑﯽ ﺁن را ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮﻟﯽ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ رهﺒ ﺮان ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ‬
‫در ﺳ ﺎل ه ﺎﯼ اول ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﺁن ﺑﮑ ﺎر ﺑ ﺮدﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬و دﺧﺎﻟ ﺖ ﻣ ﺪاوم در ﻣﺒ ﺎرزات ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺟﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ‪ ،‬و دادن اﺷ ﮑﺎل‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزات ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁن هﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﺤ ﺮان‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫ﺿﺮورت ﻳﮏ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ از ﺟﻤﻊ ﺟﺒﺮﯼ ﮐﻞ اﺣﺰاب اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻠﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺘﻨ ﯽ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ ﻣﺤﮑﻤ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﺼ ﺮ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‪ ،‬ﻋﺼ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ و ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ دﻳﺮ زﻣﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ روزاﻓﺰون‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ در ﺷ ﺮﮐﺖ ه ﺎﯼ ﭼﻨ ﺪ ﻣﻠﻴﺘ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪.‬‬
‫دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ دﻳ ﺮ زﻣ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎﻧﻊ راﻩ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺗﻤ ﺪن ﮔﺮدﻳ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴ ﺎﻳﻞ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ) ﻣﻤﺎﻧﻌ ﺖ از ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ هﺴ ﺘﻪ اﯼ؛ از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن ﮔﺮﺳ ﻨﮕﯽ؛‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدﯼ؛ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ و درﺁﻣﺪ ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم؛ ﺣﻔﺎﻇ ﺖ از‬
‫ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ؛ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﻠﻢ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮدم(‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﻳﮏ ﻣﻘﻴﺎس ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺮ واﺿ ﺢ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺑ ﺎ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻴ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻴﺶ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﻧﺒ ﺮد ﻋﻠﻴ ﻪ دﺷ ﻤﻨﯽ ﮐ ﻪ در ﻣﻘﻴ ﺎس ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣ ﺎ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ هﻤ ﺂهﻨﮕﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﭘ ﺮوژﻩ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺧﻮدﻣ ﺎن را‬

‫‪١٥٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻴﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺁروزﯼ ﺷﮑﺴﺖ دادن ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ هﺎﯼ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮهﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﻋ ﻼوﻩ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزات اﻧﻘﻼﺑ ﯽ داراﯼ ﺗﻤﺎﻳ ﻞ ﻋﻴﻨ ﯽ و ﺧﻮدﺑﺨ ﻮدﯼ ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﮔﺴ ﺘﺮش‬
‫ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑﻌﻠ ﺖ واﮐ ﻨﺶ ﺑ ﻪ ﻣ ﺪاﺧﻼت دﺷ ﻤﻦ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از هﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﺎرزات اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰاﻧﻨﺪﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از‬
‫ﮐﺸﻮرهﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺴﺘﻤﺮ اﻳﺠﺎد ﻳﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ واﻗﻌ ﯽ ﻣﺘﺸ ﮑﻞ‬
‫از اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪن از ﺿ ﺮورﻳﺎت ﻋﻴﻨ ﯽ ﻋﺼ ﺮ ﻣ ﺎ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑ ﻪ ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن از ﮔﺮاﻳﺸﺎت ﺧﻮدﺑﺨﻮدﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ ﻓﻮرﯼ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬

‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﺳﺘﻢ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﻋﺼﺮ ﻣﺎ هﻤﻮارﻩ ﺗﻮدﻩ ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺮﻣ ﯽ اﻧﮕﻴﺰﻧ ﺪ‪ .‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬از ﻓﺮﻣﻮﻟ ﻪ‬
‫ﮐ ﺮدن ﻓ ﻮرﺑﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ اه ﺪاف اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزات‪ ،‬از ﻗﺒﻴ ﻞ دﻓ ﺎع از و ﻳ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ‬
‫دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎﯼ واﻗﻌ ﯽ‪ ،‬دﻓ ﺎع از و ﻳ ﺎ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ ﺑﺮﺧ ﯽ ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ هﺎﯼ ﻓﻮق اﻟﻌﺎدﻩ ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﯽ روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ از ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺒﺎرزات ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﮐﻞ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﺗﻬﺪﻳ ﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻮرژوازﯼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻣﺘﻴﺎزاﺗﯽ ﺑﻪ ﺗﻮدﻩ درﮔﻴ ﺮ ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﻋﻄ ﺎ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻋﻄﺎء اﻳﻦ اﻣﺘﻴﺎزات ﻣﺸﺘﺎق اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﮐﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺘﻌﺪدﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻨﺜ ﯽ ﮐ ﺮدن ﺁن ه ﺎ‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر دارد‪ .‬او ﺑﺎ ﻳﮏ دﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ دﻳﮕﺮ ﭘﺲ ﻣﯽ ﮔﻴ ﺮد‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫اﻓ ﺰاﻳﺶ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ را ﺑﭙ ﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑ ﺎ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤ ﺖ ه ﺎ ﺳ ﻮد را دﺳ ﺖ ﻧﺨ ﻮردﻩ ﺑ ﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬اﮔﺮ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﮐﺎهﺶ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺁهﻨﮓ و ﺳﺮﻋﺖ ﮐﺎر را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻪ ﮐﺴ ﺐ اﻣﺘﻴ ﺎزاﺗﯽ ﺑ ﺮاﯼ رﻓ ﺎﻩ و اﻣﻨﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﺸ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴ ﺎت ه ﺎ‬

‫‪١٥٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ اﻓ ﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺗﻤ ﺎم هﺰﻳﻨ ﻪ را ﺑ ﺮاﯼ ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ‬

‫ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ دوﻟﺖ از ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺮدازد‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر رهﺎﺋﯽ از اﻳﻦ داﻳﺮﻩ ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮدﻩ هﺎ را ﺑﻪ اﺗﺨﺎذ ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اهﺪاف ﻣﺒﺎرزات ﺟﺎرﯼ ﺁﻧﺎن ﺟﻠﺐ ﮐﺮد‪ .‬ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﻘ ﻖ ﺁن ه ﺎ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ و‬
‫ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮده ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﺎﺳ ﺎزﮔﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﺷ ﻮﻧﺪ ﺗ ﺎ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺁن ه ﺎ را ﺑﻔﻬﻤﻨ ﺪ‪ .‬ﭼ ﻮن‬
‫درﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺁن هﺎ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﺋﯽ ﺑﻪ روﯼ ﮐﺎﻏ ﺬ‪ ،‬ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ .‬در ﻋ ﻴﻦ‬
‫ﺣﺎل اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺖ هﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ از ﭼﻨ ﺎن ﻣ ﺎهﻴﺘﯽ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ﮐ ﻪ ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ﺁن ه ﺎ و ﻋﻤ ﻖ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ اﯼ ﮐﻪ از ﺁن ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﻠﺒﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﮐﻞ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻳﺠ ﺎد‬
‫ارﮔ ﺎن ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد‪ -‬ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‪ ،‬و ارﮔ ﺎن ه ﺎﯼ ﻗ ﺪرت دو ﮔﺎﻧ ﻪ را ﺑﺮاﻧﮕﻴ ﺰد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‪ -‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ -‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ‬
‫ﺣﺎد اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺤﺮان ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮔ ﺮاﻳﺶ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐ ﻪ ه ﻢ در ﻋﻤ ﻞ و ه ﻢ در ﺁﮔ ﺎهﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺁن ه ﺎ را ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﻠﺒ ﯽ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﺗ ﺄﺧﻴﺮ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ وﻇﺎﺋﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ در ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ و ﺷﺒﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ‪ ،‬ﮐﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧﺎن ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺻ ﺒﺮ‬
‫ﮐﻨﻨ ﺪ ﺗ ﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ ﺑ ﻪ ﮐﻤ ﮏ ﺁن ه ﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬اﻧﻔﺠ ﺎر ﻣﺒ ﺎرزات ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ و ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ وﺳﻴﻊ در اﻳﻦ ﮐﺸﻮرهﺎ ﮐ ﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﻓﺸ ﺎر زﻳ ﺎد ﻓﻘ ﺮ و‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ را ﺑﺮ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺎﻳ ﺪ از ه ﺮ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺿﺪاﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺧ ﻮاﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﻳ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺗ ﻮدﻩ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺗﺮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﺎرﺟﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬و ﺧ ﻮاﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب دهﻘ ﺎﻧﯽ ﻳ ﺎ‬

‫‪١٥٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧ ﺎﺑﻮد ﮐ ﺮدن دﻳﮑﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮﻣﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﻮر و ﻗﺎﻃﻌﻴ ﺖ‪،‬‬

‫ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﮐﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﺎت و اﻗﺸﺎر ﺳ ﺘﻤﺪﻳﺪﻩ ﮐﺸ ﻮر را از ﺁن ﺧ ﻮد ﺗﻠﻘ ﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ رهﺒ ﺮﯼ اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ را ﮐﺴ ﺐ ﮐ ﺮدﻩ‪ ،‬در ﺿ ﻤﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ و ﻗ ﺪرت ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﻠ ﯽ را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‪.‬‬
‫در دوﻟ ﺖ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁوردن ﺁزادﯼ ه ﺎﯼ‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ اﻧﺤﺼﺎر ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﻗﺪرت‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﻇﻬ ﻮر ﻣﺠ ﺪد ﺳ ﺘﻢ ﻣﻠ ﯽ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻴ ﻪ ﻓﺴ ﺎد‪ ،‬اﺗ ﻼف‪ ،‬و اﻣﺘﻴﺎزه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ ﮐ ﻪ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﻣ ﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﻗﺘﺼ ﺎد‬
‫ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺑﭙ ﺎ ﻣ ﯽ ﺧﻴﺰﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر ادارﻩ دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺧ ﻮد ﮐ ﺎرﮔﺮان‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﮑﻞ در ﺷ ﻮراهﺎﯼ )ﺳ ﻮوﻳﺖ ه ﺎ( ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ در ﺁن ه ﺎ‬
‫ﺗﻌﺪد اﺣﺰاب و ﺣﻘﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺑﺮاﯼ هﻤﻪ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ادارﻩ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻈﺎم ﮐﺎرﮔﺮﯼ اﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﻣﺮﮐﺰﻳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺿﺪﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻋﻠﻴﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﮐﻮب ﺣﻘﻮق دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ و ﺳ ﺎﺧﺘﻦ رهﺒ ﺮﯼ ﻧ ﻮﻳﻦ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ دوﻟﺖ ﺑﻮرژوازﯼ و اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ‬
‫ﺟﻤﻌ ﯽ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣ ﻪ رﻳ ﺰﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﻣﺒﺪل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻇ ﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔ ﯽ ﮐ ﻪ در ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺟﻬ ﺎن در ﻣﻘﺎﺑ ﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن‬
‫اﺳ ﺖ‪ -‬وﻇ ﺎﻳﻒ اﻧﻘ ﻼب ﻣ ﺪاوم در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‪ ،‬وﻇ ﺎﻳﻒ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺿﺪﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴﮏ در دوﻟﺖ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‪ ،‬وﻇ ﺎﻳﻒ اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ در‬
‫آﺸﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ – ﺑﺎرﯼ اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزﺗﺎب اﻧﻜﺸﺎف ﻧ ﺎﻣﻮزون و ﻣﺮﮐ ﺐ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﻘ ﻼب در ﺗﻤ ﺎم ﮐﺸ ﻮرهﺎ ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺷ ﺮوع ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ و ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرهﺎ ﻳﮑﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫وﺣ ﺪت ﺑﺨﺸ ﻴﺪن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻪ ﻓﺮﺁﺷ ﺪ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در ﻳ ﮏ ﺟﺮﻳ ﺎن واﺣ ﺪ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎﻻﺗﺮﻳﻦ وﻇﻴﻔ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ وﺣ ﺪت‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ وﻇ ﺎﻳﻒ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ اﻧﻘﻼب را در هﺮ ﻳﮏ از ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻧ ﺎﻣﺒﺮدﻩ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺑﺒ ﺮد‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫وﺣﺪت ﺑﻤﻮﺟﺐ ﺗﻌ ﺎﻟﻴﻢ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﺘﺮﻧﺘﺴﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﭘﻴﺸ ﺘﺎز اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺗﺤﻘ ﻖ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸ ﺘﺎز اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮐ ﻪ ﺗﺠ ﺎرب ﺑﻴﺸ ﺘﺮ و ﺑﻴﺸ ﺘﺮ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان و‬
‫ﻣﺮدم ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮرهﺎ را در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺒﺎرزات ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻟﻘ ﺎء‬
‫اﻳ ﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻌﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﺷ ﻴﻮﻩ دار ﻋﻠﻴ ﻪ ه ﺮ ﻧ ﻮع‬
‫ﺷﻮوﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻧﮋادﭘﺮﺳﺘﯽ و ﺗﻌﺼﺒﺎت ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺧﻮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎ و اﻧﻘﻼب‬

‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫ﻳﮑ ﯽ از ﺟﻨﺒ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ ﻋﻤ ﻞ ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‪ ،‬از ﻗﺒﻴ ﻞ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت ﻳ ﺎ ﺑﺴ ﻴﺞ ه ﺎﯼ‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﺳﻄﺢ ﺁﮔﺎهﯽ ﺁن هﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺴﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻨﻔﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬دهﻘﺎﻧ ﺎن ﻓﻘﻴ ﺮ‪ ،‬ﺻ ﻨﻌﺘﮕﺮان ﮐﻮﭼ ﮏ‪ ،‬زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬اﻗﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻧ ﮋادﯼ و‬
‫ﻣﻠ ﯽ‪ ،‬هﻤ ﻪ ه ﺮ روزﻩ از ﻃ ﺮف ﮔﺮوه ﯽ از ﺻ ﺎﺣﺒﺎن ﻗ ﺪرت ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﻇﻠ ﻢ و ﻓﺸ ﺎر‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﻮرش ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ و ﺑﻴﻬﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻗﻮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ "ﺳﺮاﻧﺠﺎم هﻤ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﻪ ﺣﺎﻟ ﺖ اول‬
‫ﺑﺮﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ".‬وﻟ ﯽ اﻳ ﻦ ﺗ ﺮس‪ ،‬اﻳ ﻦ اﺣﺴ ﺎس ﺣﻘ ﺎرت و ﻧ ﺎﺗﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬ ﺎن در ﮔﺮﻣ ﺎ ﮔ ﺮم‬
‫ﺑﺴﻴﺞ هﺎ و ﻣﺒﺎرزات ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ‬
‫اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﺟﻤﻌﯽ و در هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻦ ﮐ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫و ﻣﺒﺎرزات ﺷ ﺎن را ﺑﻄ ﻮر ﻣ ﺆﺛﺮ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ ،‬از ﻧﻴ ﺮوﯼ ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺧ ﻮد ﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ دﻟﻴ ﻞ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﻪ ه ﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ اﻋﺘﻤ ﺎد ﺑ ﻨﻔﺲ‬

‫ﺗﻮدﻩ هﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ دهﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﺮ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﮐﻤ ﮏ ﮐﻨ ﺪ ﺗ ﺎ از ﻗﻴ ﺪ اﻃﺎﻋ ﺖ و رﻓﺘ ﺎر‬
‫ﺑﺮدﻩ وار ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ هﺰاران ﺳﺎل ﺗﺴﻠﻂ ﻃﺒﻘﺎت ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت ﺑﺮ ﺁﻧﺎن اﻋﻤﺎل ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫رهﺎﺋﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اهﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﯼ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪" .‬ﺑﺮﺧﻴﺰاﯼ داغ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﻮردﻩ"‪ :‬اﻳ ﻦ ﮐﻠﻤ ﺎت‬
‫ﻣﺼ ﺮع اول ﺳ ﺮود "اﻧﺘﺮﻧﺎﺳ ﻴﻮﻧﺎل"‪ ،‬ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﻋ ﺎﻟﯽ اﻳ ﻦ اﻧﻘ ﻼب رواﻧ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻻزﻣ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوزﯼ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ اﻋﺘﺼﺎﺑﻴﻮن ﺑﺮاﯼ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﯼ اﻋﺘﺼ ﺎب‪ ،‬و ﻣﮑﺎﻧﻴﺴ ﻢ ه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ در اﺷﮑﺎل دﻳﮕﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺣﻴﺎﺗﯽ در ﮔﺴﺘﺮش و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد‪-‬‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑ ﺎزﯼ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﻣﺠ ﺎﻣﻊ‪ ،‬ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺧ ﻮد‪ -‬ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ را‬
‫ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺮا ﮔ ﺮﻓﺘﻦ رهﺒ ﺮﯼ آ ﺮدن ﻣﺒ ﺎرزات ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺁﻣﻮزﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ دوﻟﺖ و اﻗﺘﺼﺎد ﺁﻳﻨﺪﻩ را ادارﻩ و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬از اﻳ ﻦ رو اﺷ ﮑﺎل ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﮐ ﻪ‬
‫ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺁن اﻧ ﺲ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬اﺷ ﮑﺎل ﺟﻨﻴﻨ ﯽ ﺷ ﻮراهﺎ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬ﺳ ﻮوﻳﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ اﺷﮑﺎل اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ دوﻟﺖ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ‪.‬‬
‫اﺗﺤ ﺎد در ﻋﻤ ﻞ ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺴ ﻴﺞ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﻩ ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺁن ﺟﺮﻳ ﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨ ﺪ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮐﻪ در ﺑﺴﻴﺞ هﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻴﻠﻴﻮن هﺎ ﻧﻔﺮ را ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻤ ﻞ‬
‫دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﯽ ﺧ ﻮ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺎ ه ﻢ ﻣﺘﺤ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ -‬ﺑ ﺎرﯼ اﻳ ﻦ اﺗﺤ ﺎد ﺑ ﺪون اﺟ ﺮاﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﺣﺼ ﻮل اﺳ ﺖ‪ .‬ﮐﻤﻴﺘ ﻪ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﯽ ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻃﺒ ﻖ ﺗﻌﺮﻳ ﻒ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗﺠﻠ ﯽ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ آﻠﻴ ﻪ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﻴﻮن در‬
‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮ‪ ،‬ﻧﺎﺣﻴ ﻪ ﻳ ﺎ ﮐﺸ ﻮرﯼ ﮐ ﻪ در اﻋﺘﺼ ﺎب اﺳ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﻣﺤ ﺮوم ﮐ ﺮدن‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن هﺮ ﮔﺮوﻩ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻓﻠﺴ ﻔﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺁن ه ﺎ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻓﻠﺴ ﻔﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ رهﺒ ﺮان ﻣﻮﻗ ﺖ اﻋﺘﺼ ﺎب اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻦ اﺗﺤﺎد اﻋﺘﺼﺎب و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻮد اﻋﺘﺼﺎب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ اﺻﻞ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم اﺷ ﮑﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ و در ﻣ ﻮرد اﺷ ﮑﺎل ﻧﻬﺎده ﺎﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ اﯼ ﮐﻪ در ﺟﺮﻳﺎن اﻳ ﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻇ ﺎهﺮ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴ ﺰ ﺻ ﺎدق اﺳ ﺖ‪ .‬اﺗﺤ ﺎد‬

‫‪١٥٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﭘﻴﺮوزﯼ در ﮔﺮو دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ -‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﺻ ﻞ ﻣﺴ ﺘﺜﻨﯽ ﻧﮑ ﺮدن ه ﺮ‬

‫ﮔﺮاﻳﺸﯽ ﮐﻪ در ﺑﻴﻦ ﻣﺒﺎرزﻳﻦ وﺟ ﻮد دارد‪ .‬هﻤ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺣ ﻖ دﻓ ﺎع از ﻧﻈﺮﻳ ﺎت و ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎدات‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻤﻨﻈﻮر ﭘﻴﺮوز ﮔﺮداﻧﺪن ﻣﺒﺎرزﻩ‪ ،‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻣﻮﮐﺮاﺳﯽ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻋﻮض اﻗﻠﻴﺖ هﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﮐﺜﺮﻳﺖ‬
‫اﺣﺘﺮام ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺁﻧﺎن هﻨﻮز ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮدهﯽ در اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت را در ﭘﺮﺗ ﻮ‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺧﻮاهﻨ ﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻳ ﻖ اﻳ ﻦ ﺗﺄﻳﻴ ﺪ دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﺷ ﮑﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻣﺒ ﺎرزات ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﺧﺼ ﻠﺖ وﻳ ﮋﻩ دوﻟ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﮔﺴﺘﺮش ﺁزادﯼ هﺎﯼ دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ و ﻧﻪ ﺗﺤﺪﻳﺪ ﺁن‪.‬‬

‫‪١٥٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردهﻢ‬

‫ﺟﻠﺐ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن‬

‫‪ -١‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬

‫ﻣﺎ )در ﻓﺼ ﻞ ‪ ،٩‬ﺑﺨ ﺶ ‪ (٥‬دﻳ ﺪﻳﻢ ﮐ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺿ ﺮورت ﭘﻴﺸ ﺘﺎز اﻧﻘﻼﺑ ﯽ از ﮔﺴ ﻴﺨﺘﮕﯽ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮدﻩ هﺎ و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ از ﻣﺎهﻴﺖ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ ﻻزم ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﻧﮕﻮن ﮐ ﺮدن‬
‫ﻗﺪرت ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﮐﻨ ﻮن ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﻳ ﮏ ﻋﺎﻣ ﻞ دﻳﮕ ﺮ را )ﻳﻌﻨ ﯽ ﻋﺎﻣ ﻞ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ در ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ را ( ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻴﻔﺰاﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬در هﺮ ﮐﺸﻮرﯼ از ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬هﻤﭽ ﻮن ﺟﻤ ﻊ ﮐ ﻞ روﻧ ﺪهﺎﯼ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﺋﺖ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬روﻧﺪهﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﺎن ﮐﻼﺳ ﻴﮏ‪،‬‬
‫اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ رﺳﻤﯽ ﻃﺮﻓﺪار ﻣﺴﮑﻮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺸﺎء اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺘﯽ داﺷﺘﻪ و هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺟﻬ ﺖ ﮔﻴ ﺮﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒﺎﻧ ﻪ ﻧ ﻮﻳﻦ را اﺗﺨ ﺎذ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎرﺷﻴﺸ ﺖ ه ﺎ و ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎﮔﺮاﻳﺎن‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺸ ﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴ ﺖ ه ﺎ و اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ‪)٠‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم(‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم اﻳ ﻦ‬
‫روﻧ ﺪهﺎ در ﮐﻨ ﺎر ه ﻢ ﻣﻮﺟﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ ﮐﺸ ﻮرهﺎ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ ﺑﻴﻨ ﺎﺑﻴﻨﯽ‬
‫)ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﺴﺖ هﺎ( ﻧﻴﺰ در ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻦ اﻳﻦ روﻧﺪهﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ﻋﻤﺪﻩ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ رﻳﺸﻪ ه ﺎﯼ ﻋﻴﻨ ﯽ ﻣﺘﻌ ﺪدﯼ در واﻗﻌﻴ ﺖ و در‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ دارد‪.‬‬
‫ﻼ هﻤﮕﻮن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﺮﺣﺴ ﺐ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ از ﻧﻈﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻣ ً‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ در ﺻ ﻨﺎﻳﻊ ﺑ ﺰرگ ﻳ ﺎ ﮐﻮﭼ ﮏ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﻧﺴ ﻞ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺗ ﺎزﮔﯽ‬

‫‪١٥٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎهﺮ هﺴﺘﻨﺪ ﻳ ﺎ ﻓﻘ ﻂ داراﯼ ﻣﻬ ﺎرت ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ هﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎوت درﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣ ﺎهﺮ‪ ،‬ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎزﻣﺎن اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺗ ﺮ‬
‫از ﮐ ﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﻣ ﯽ ﻓﻬﻤﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﻧﺼ ﻒ ﻋﻤﺮﺷ ﺎن را ﺑﻴﮑ ﺎر ﺑ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺁن هﺎ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﻄﺮ را درﺑﺮ دارد ﮐﻪ زودﺗ ﺮ ﺗﺴ ﻠﻴﻢ وﺳﻮﺳ ﻪ ه ﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﻔﯽ ﮔﺮاﻳﯽ ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮاﻧﻪ ﺷﺪﻩ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ را ﻓ ﺪاﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ وﻳ ﮋﻩ ﻳ ﮏ ﻗﺸ ﺮ‬
‫اﺷﺮاﻓﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر دﻓ ﺎع از اﻣﺘﻴ ﺎزات وﻳ ﮋﻩ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﻌﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ از دﺳﺘﺮﺳﯽ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﻧﻴﺮوﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫و ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ و درﮎ اﻣﮑ ﺎن ﻳ ﮏ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗﺪرت و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ از ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﺷﻬﺮهﺎ و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ‬
‫ﺳﻬﻞ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮاﯼ ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﺎرﮔﺎﻩ هﺎ و ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣ ﻞ ﺗﻨ ﻮع ﺗﺠﺮﺑﻴ ﺎت ﻣﺒ ﺎرزاﺗﯽ و اﺳ ﺘﻌﺪادهﺎﯼ ﻓ ﺮدﯼ را ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻧ ﺎهﻤﮕﻮن‬
‫ﺑ ﻮدن ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ اﺿ ﺎﻓﻪ ﮐ ﺮد‪ .‬ﺑﺨﺸ ﯽ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﭼﻨ ﺪﻳﻦ‬
‫اﻋﺘﺼﺎب )ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁن هﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻣﻴﺰ( و ﺗﻈﺎهﺮات را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷ ﮑﻞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫اﻳ ﻦ ﺑﺨ ﺶ از ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﺮ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺗﻔ ﺎوت دارد ﺑ ﺎ ﺷ ﮑﻞ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﮔ ﺮوﻩ‬
‫دﻳﮕ ﺮﯼ از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﮐ ﻪ ﻓﻘ ﻂ در ﻃ ﯽ دﻩ ﺳ ﺎل ﻳ ﮏ اﻋﺘﺼ ﺎب )ﺁﻧﻬ ﻢ اﻋﺘﺼ ﺎﺑﯽ ﻧ ﺎﻣﻮﻓﻖ(‬
‫را ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﮐ ﺮدﻩ و ه ﻴﭻ ﮔ ﺎﻩ ﺑﻄ ﻮر ﻳ ﮏ ﭘﺎرﭼ ﻪ در ﻳ ﮏ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺷ ﺮﮐﺖ ﻧﮑ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﮔﺮ ﻳﺎ ﮐﺎرﻣﻨﺪﯼ ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘ ًﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨ ﺪ ﺑ ﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺧﻮاﻧ ﺪن ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ روزﻧﺎﻣ ﻪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺟﺰوﻩ و ﮐﺘﺎب ﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺎرﮔﺮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻨﺪرت ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺨﻮاﻧ ﺪ‪ .‬ﻳﮑ ﯽ ﺷ ﺎﻳﺪ ﻃﺒﻌ ًﺎ‬
‫ﻣﺒﺎرز و ﺣﺘﺎ رهﺒﺮﯼ ﺟﺴﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮﯼ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮﯼ را‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ دهﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺑﺎ هﻤﮑﺎران ﺧﻮد دوﺳﺖ ﺷﻮد و دﻳﮕﺮﯼ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫اهﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﻮدﻩ و در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺟﺬب ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ هﺎ ﺗﺎ اﻧﺪازﻩ اﯼ‪ ،‬در رﻓﺘ ﺎر‬
‫ﻣﯽ‬ ‫و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻓ ﺮد ﻓ ﺮد ﮐ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ در ﺳ ﻄﺢ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺁن ه ﺎ اﺛ ﺮ‬
‫ﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪١٦٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫دﺳﺖ ﺁﺧﺮ ﻣ ﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺗ ﺎرﻳﺦ و ﺳ ﻨﺖ ه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ ﺧ ﺎص ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در ه ﺮ ﮐﺸ ﻮر را‬

‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دهﻴﻢ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﮐ ﻪ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﭼﺎرﺗﻴﺴﺖ ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد‪ ،‬هﺮﮔﺰ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻳﮏ ﺣﺰب‬
‫ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺘﯽ را‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ در ﺳ ﻄﺢ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ‪ ،‬ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺰب ﺗﻮدﻩ اﯼ اش‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣ ﺰب ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬از درون ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺑﻴ ﺮون‬
‫ﺁﻣﺪ و ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ زﻳ ﺎد ﺳ ﻨﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﺎص ﻧﻴﻤ ﻪ اول ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ ﺧ ﻮد‬
‫)ﺑﺎﺑﻮﻓﻴﺴ ﻢ‪ ،‬ﺑﻼﻧﮑﻴﺴ ﻢ‪ ،‬ﭘﺮودوﻧﻴﺴ ﻢ(‪ ،‬ﺑﻌﻠ ﺖ ﺿ ﻌﻒ ﻧﺴ ﺒﯽ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ و ﭘﺮاﮐﻨ ﺪﮔﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ اش در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن هﺎﯼ دور اﻓﺘﺎدﻩ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴ ﻴﻢ ﺑﺎزﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از‬
‫اﻳ ﻦ ﮐ ﻪ ﺟﺮﻳ ﺎن ﮐﻠ ﯽ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﻋﺘﺼ ﺎب ﺗ ﻮدﻩ اﯼ )ﻳ ﻮﺋﻦ ﺳ ﺎل‬
‫‪ ،١٩٣٦‬اﻋﺘﺼ ﺎﺑﺎت ‪ ،١٩٤٧ -١٩٤٨‬ﻣ ﺎﻩ ﻣ ﻪ ‪ (١٩٦٨‬ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﺷ ﻮد و ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﮐ ﻪ‬
‫ﺣ ﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺑﺘﻮاﻧ ﺪ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﺣ ﺰب ﻣﺴ ﻠﻂ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﮔ ﺮدد و ﺑ ﻪ ﺁن‬
‫ﭼﺸﻢ اﻧ ﺪاز و ﺳ ﻨﺘﯽ را ﺑﺒﺨﺸ ﺪ ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻳﺤ ًﺎ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ اﯼ از ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﻢ داﺷ ﺖ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎﯼ ﺑﺰرگ در ﭘ ﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻟﻴ ﻮن‪ ،‬ﻣﺎرﺳ ﯽ و ﺷ ﻤﺎل ﺷ ﺮﻗﯽ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ در ﺑ ﻴﻦ دو ﺟﻨ ﮓ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ در ﺑ ﻴﻦ ده ﻪ ه ﺎﯼ ‪ ٥٠‬و ‪ ،٦٠‬اﺣﺘﻴ ﺎج‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ و ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ داراﯼ ﺳ ﻨﺖ ﺳﻨﺪﻳﮑﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻃ ﻮﻻﻧﯽ اﯼ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻧﻴ ﺎﻓﺘﻦ ﺻ ﻨﻌﺖ ﺑ ﺰرگ در ﺷ ﺒﻪ ﺟﺰﻳ ﺮﻩ اﻳﺒ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺸ ﺪت ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨ ﻮع روﻧ ﺪهﺎﯼ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﻨﻄ ﻖ و ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد ﺁن‬
‫اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺠ ﺎدﻻت و ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﺧ ﻮد روﻧ ﺪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ اول ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﻟ ﺰوم ﺗﺴ ﺨﻴﺮ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ و‬
‫ﺁﻧﺎرﺷﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ دوم ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﭼﻨ ﺪﯼ از ﻗﺒﻴ ﻞ‪ :‬ﺷ ﺮﮐﺖ در‬
‫ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﺣﻤﺎﻳ ﺖ دادن ﺑ ﻪ دﻓ ﺎع ﻣﻠ ﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬و‬

‫‪١٦١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺣﻤﺎﻳﺖ دادن ﺑﻪ ﺳﺮﮐﻮب ﻣﺒﺎرزات اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ًﺎ در ﻟﺤﻈ ﺎﺗﯽ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺒ ﺎرزات‬
‫ﺑﻘ ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ را ﺗﻬﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴ ﻮن و‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺒﺎن ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺳﻮم ﺑﻪ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ ه ﺎ و "ﺗﺮوﺗﺴﮑﻴﺴ ﺖ ه ﺎ"‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺎﻣﻴﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم و ﻧﻈﺮﻳﻪ "اﻧﻘﻼب ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ"‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣﺎﻣﻴ ﺎن‬
‫و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ و ﺗﮑﻤﻴﻞ ﮐﺮدن ﻧﺎﮐﺠﺎﺁﺑﺎد ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ در ﻳ ﮏ ﮐﺸ ﻮر و ﺑ ﺪﻧﺒﺎل ﺁن ﺑ ﻪ‬
‫ﺣﺎﻣﻴﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﺮدن ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻧﻘ ﻼب ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﺗﮑﻤﻴ ﻞ اﻳ ﻦ‬
‫ﻧﺎﮐﺠﺎﺁﺑﺎد‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﮑﻦ‪ ،‬ﺣﺘﺎ اﻳﻦ ﺗﻨ ﻮع روﻧ ﺪهﺎﯼ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ رﻳﺸ ﻪ ه ﺎﯼ ﻋﻴﻨ ﯽ و ﻣ ﺎدﯼ ﻋﻤﻴ ﻖ ﺗ ﺮﯼ‬
‫دارد‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻋﻠﻴﻪ دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫ﺗﻨ ﻮع روﻧ ﺪهﺎﯼ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﻨﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﻗﻄﻌ ﻪ ﻗﻄﻌ ﻪ ﺷ ﺪن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ وﺣﺪت اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫در ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎرﯼ )از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ‪ ،‬اﺳﮑﺎﻧﺪﻧﻴﺎوﯼ‪ ،‬ﺟﻤﻬ ﻮرﯼ ﻓ ﺪرال ﺁﻟﻤ ﺎن‪،‬‬
‫و اﺗﺮﻳﺶ( وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﯽ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺘﻔﺎوت هﻤﻪ ﺟﺎ ﮔﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳ ﺪ درﮎ ﮐﻨ ﻴﻢ ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﺼ ﺎدف – "ﺟﻨﺎﻳ ﺎت"‪،‬‬
‫"اﻧﺸﻌﺎﺑﮕﺮان" ﻳﺎ "ﻧﻘﺶ ﺧﻴﺎﻧﺘﮑﺎراﻧﻪ" ﻓﺮد ﻳ ﺎ ﮔ ﺮوﻩ ﮐ ﻮﭼﮑﯽ "ﺧ ﺎﺋﻨﻴﻦ"‪ -‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ﻋﻠﻠﯽ ﻋﻴﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ دﺳ ﺘﮕﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻓ ﯽ اﻟﻨﻔﺴ ﻪ ﭼﻴ ﺰ ﺑ ﺪﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮﺗ ﺮﻳﻦ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ه ﺎﻳﺶ را در ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﮐ ﻪ اﺣ ﺰاب و ﮔﺮاﻳﺸ ﺎت زﻳ ﺎدﯼ‬
‫در ﮐﻨ ﺎر ه ﻢ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻨﺪ و هﻤ ﻪ ﺑ ﺎ ه ﻢ ادﻋ ﺎﯼ ه ﻮا ﺧ ﻮاهﯽ و واﺑﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﻣ ﯽ ﮐﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬در ﮐﻨﮕ ﺮﻩ دوم ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﺳﺮاﺳ ﺮﯼ روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت ﺑﻪ ﺷﻮراهﺎ را اﺗﺨﺎذ ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﯽ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮﯼ از ﺁن ﭼ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ‬
‫اﮐﻨ ﻮن در ﻏ ﺮب ﻣ ﯽ ﺑﻴﻨ ﻴﻢ در اﺣ ﺰاب و ﮔ ﺮاﻳﺶ ه ﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻣﺘﻔ ﺎوت وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪.‬‬

‫‪١٦٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺠﺰﻳ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﻪ ﺣ ﺰب ﺑ ﺰرگ )و ﻣﻌ ﺪودﯼ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎ و روﻧ ﺪهﺎﯼ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ( ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺮوزﯼ اﻋﺘﺼ ﺎب ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﻣ ﺎرس ﺳ ﺎل ‪ ١٩٢٠‬ﮐ ﻪ ﮐﻮدﺗ ﺎﯼ ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ‬
‫ﮐﺎپ را در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ و ﺳ ﻨﺪﻳﮑﺎهﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ در ژوﺋﻴ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٣٦‬ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺁن ﻧﺸ ﺪ ﮐ ﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﻣﺮاﮐ ﺰ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ واﮐﻨﺶ ﺻﺤﻴﺤﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻴﺎم ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ – ارﺗﺸﯽ ﻧﺸﺎن دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟ ﻴﮑﻦ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﺎداﻣﯽ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ ﮐ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ اﺗﺤﺎد در ﻋﻤ ﻞ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﻋﻠﻴ ﻪ دﺷ ﻤﻦ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻮرژوازﯼ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ و دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻧﺸ ﻮد‪ .‬ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺷ ﺮط دﻳﮕ ﺮ ﻋﺒﺎرﺗﺴ ﺖ از‪ ،‬ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در دﺳ ﺖ زدن ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ در ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﺑ ﺮاﯼ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺣ ﺰب ﺗ ﻮدﻩ اﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ – ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬وﺟ ﻮد دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ در ﺟﻨ ﺒﺶ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و اراﺋﻪ ﻳﮏ ﺧ ﻂ ﻣﺸ ﯽ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺻ ﺤﻴﺢ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ‪.‬‬
‫واﮐﻨﺶ ﻳﮏ ﭘﺎرﭼﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از هﻤﻪ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﻬﺎﺟﻤ ﺎت ﺑ ﻮرژوازﯼ‬
‫ﺿ ﺮورﯼ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻳ ﮏ ﺗﻬ ﺎﺟﻢ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬از ﻗﺒﻴ ﻞ‪ :‬اﺧ ﺮاج ﮐ ﺎرﮔﺮان‪،‬‬
‫ﺗﻌﻄﻴ ﻞ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬ﮐ ﺎهﺶ دﺳ ﺘﻤﺰدهﺎ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻳ ﮏ ﺗﻬ ﺎﺟﻢ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪ :‬ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ اﻋﺘﺼ ﺎب و ﺁزادﯼ اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺣﻤﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣﻘ ﻮق‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎ و ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﺳ ﻘﺮار رژﻳ ﻢ ه ﺎﯼ ﻣﺴ ﺘﺒﺪ ﻳ ﺎ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬و‬
‫ﺳﺮﮐﻮب ﮐﺮدن ﺁزادﯼ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻄﻮر اﻋﻢ‪ ،‬در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﻘﻂ واﮐﻨﺶ ﻋﻈ ﻴﻢ‬
‫و ﻳﮑﭙﺎرﭼ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺗﻬ ﺎﺟﻢ ﺑ ﻮرژوازﯼ را دره ﻢ ﺑﺸ ﮑﻨﺪ‪ .‬اﺗﺤ ﺎد در ﻋﻤ ﻞ واﻗﻌ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻳ ﮏ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ واﻗﻌ ﯽ ﺑﺪﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺑﺎﻳﺴ ﺖ ﺷ ﺎﻣﻞ ﮐﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﮐﻮﭼ ﮏ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻧﻔ ﻮذﯼ در ﻣﻴ ﺎن ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫‪١٦٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻳﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن ﺑ ﺎ ﺑ ﻪ ﻗ ﺪرت رﺳ ﻴﺪن‬
‫هﻴﺘﻠ ﺮ در ‪ ٣٠‬ژاﻧﻮﻳ ﻪ ﺳ ﺎل ‪ ١٩٣٣‬ﺑ ﻮد‪ .‬اﻳ ﻦ ﺷﮑﺴ ﺖ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﻣﺘﻨ ﺎع و ﻧ ﺎﺗﻮاﻧﯽ رهﺒ ﺮان‬
‫ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ و ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮات هﺎﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن در رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﻣﻮﻗ ﻊ ﺑ ﻪ ﺗﻮاﻓ ﻖ ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﻴﺮوزﯼ ﻧﺎزﻳﺴﻢ ﺑ ﻮد‪ .‬ﻧﺘ ﺎﻳﺞ اﻳ ﻦ ﻓﺎﺟﻌ ﻪ ﭼﻨ ﺎن ﻋﻈ ﻴﻢ ﺑﻮدﻧ ﺪ ﮐ ﻪ‬
‫هﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺎﻳﺪ درس اﺳﺎﺳﯽ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺟﺬب ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑ ﺮاﯼ ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ از ﮐﺴ ﺐ ﻗ ﺪرت‬
‫ﺗﻮﺳ ﻂ ﺁدﻣﮑﺸ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﮑﻨﺠﻪ ﮔ ﺮان و ﺟ ﻼدان ﺣﺮﻓ ﻪ اﯼ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻋﻤ ﻞ ﻳﮑﭙﺎرﭼ ﻪ و ﻗ ﺎﻃﻊ‬
‫ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ زﺣﻤﺘﮑﺶ‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻋﻠﻴ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮاﻧ ﻊ و ﺳ ﺪهﺎﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد در راﻩ دﺳ ﺖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳ ًﺎ داراﯼ ﻣﺎهﻴ ﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ :‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻋﻈ ﻴﻢ ﮐ ﺎرﮔﺮان ﺑﻄ ﻮر ﻏﺮﻳ ﺰﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ هﺮﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫اﺑﺘﮑﺎر ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ‪ ،‬ﻣﻮارد زﻳ ﺮ را‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬
‫* اﻋﻤ ﺎل ﺳ ﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨ ﺪﻩ رهﺒ ﺮان ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣﮑ ﺮات‪ -‬و ﻧﻴ ﺰ رهﺒ ﺮان اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺖ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﻣﺸ ﺎﺑﻪ‪ -‬ﺑ ﻪ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﮐ ﻪ ﻣﺴ ﺌﻮﻟﻴﺘﯽ در دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺸﺎر رادﻳﮑﺎل ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ از ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻋﻤﻞ "ﺳﺎدﻩ" ﺷﮑﺴﺘﻦ اﻋﺘﺼﺎﺑﺎت ﺗ ﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ هﺎ در ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺣﺘﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﻗﺘ ﻞ رهﺒ ﺮان‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ )ﻧﻮﺳﮑﻪ( ﻳﺎ ﺣﺘﺎ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎدﻩ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ رﻧﺠﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫* اﻋﻤ ﺎل ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و اﻋﻤ ﺎل ﻧﻔ ﻮذ ﺑ ﯽ روﻳ ﻪ از ﻃ ﺮف رهﺒ ﺮان اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ و‬
‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ ﺳﻨﺪﻳﮑﺎهﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﻧﻴﺰ رهﺒﺮان اﺣﺰاب ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻄ ﻮر ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻮاﺿ ﻊ رهﺒ ﺮﯼ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ دﺳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬اﻳﻨﻬﻤ ﻪ‪ ،‬ﺑﻌ ﻼوﻩ اﻋﻤ ﺎل‬
‫ﺳ ﺮﮐﻮﺑﮕﺮاﻧﻪ ﺑﻮروﮐﺮاﺳ ﯽ در ﮐﺸ ﻮرهﺎﺋﯽ ﮐ ﻪ در ﻗ ﺪرت اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ دﺷ ﻤﻨﯽ اﻗﺸ ﺎر‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑﺮ ﻣﯽ اﻧﮕﻴﺰد‪.‬‬
‫* ﻧﻘﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺿﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ رهﺒﺮان ﺳﻨﺘﯽ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻪ رﺷﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را‬
‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻄﻮر ﻋﻴﻨﯽ )و ﮔﺎهﯽ ﻋﻤﺪًا( ﺑﻪ ﻃ ﺮح ه ﺎﯼ ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ و ﺿ ﺪﮐﺎرﮔﺮﯼ‬

‫‪١٦٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺰرگ ﮐﻤﮏ ﮐﺮدﻩ و اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺑﻮرژواﺋﯽ و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ را در ﺑ ﻴﻦ ﻃﺒﻘ ﻪ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮ اﺷﺎﻋﻪ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑﺮﺧﻮرده ﺎﯼ ﻓﺮﻗ ﻪ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ و ﭼ ﭗ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ اﻓﺮاﻃ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺳ ﻨﺘﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮﻗ ﻪ ﮔﺮاﺋ ﯽ و ﭼ ﭗ ﮔﺮاﺋ ﯽ‬
‫اﻓﺮاﻃﯽ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻣﻮاﻧﻌﯽ در راﻩ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻋﻠﻴ ﻪ دﺷ ﻤﻦ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ هﻤﭽﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ﻣ ﻮاﻧﻌﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ در راﻩ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣ ﺆﺛﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻠﻄﻪ رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺐ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ ﺑﺮ اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ‪.‬‬
‫اﺷ ﺘﺒﺎهﺎت ﻓﺮﻗ ﻪ ﮔﺮاﻳﺎﻧ ﻪ ﭼ ﭗ ﮔﺮاﻳ ﺎن اﻓﺮاﻃ ﯽ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻋ ﺪم درﮎ ﻣﺎهﻴ ﺖ دوﮔﺎﻧ ﻪ‬
‫و ﻣﺘﻨ ﺎﻗﺾ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﺗ ﻮدﻩ اﯼ ﺑﻮروﮐﺮاﺗﻴ ﮏ و ﺳ ﻨﺘﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫)ﺑﻄ ﻮر ﮐﻠ ﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻗ ﻪ ﮔﺮاﺋ ﯽ در ﺳ ﻄﺢ ﻧﻈ ﺮﯼ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﻏ ﺮاق ﻳ ﮏ ﺟﻨﺒ ﻪ ﻣﺸ ﺨﺺ از‬
‫ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ هﺎ ﻳﺎ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯼ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ درﮎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ در ﺗﻤ ﺎم ﭘﻴﭽ ﺪﮔﯽ ه ﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ در ﺗﻤﺎﻣﻴ ﺖ اش‪ ،‬ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد(‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ه ﺎﯼ رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻘﻴ ﺎس وﺳ ﻴﻌﯽ‬
‫ﺑﺎب ﻃﺒﻊ ﺑ ﻮرژوازﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺁن ه ﺎ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺳ ﺎزش ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را‬
‫در ﭘ ﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﺗﻀ ﻌﻴﻒ ﮐ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻣﺴ ﺌﻮل‬
‫ﺷﮑﺴﺖ هﺎﯼ ﺑﯽ ﺷ ﻤﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬ ﺬا‪ ،‬ﺑ ﻪ هﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ ﻧﻴ ﺰ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐ ﻪ وﺟ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮان اﺟ ﺎزﻩ ﻣﻴﺪه ﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ و ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﺋﯽ اﻳ ﻦ رﺷ ﺪ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣﺸ ﮑﻞ ﺗ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﺟ ﻮد ﭼﻨ ﻴﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﺋﯽ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ روز ﺑ ﻪ روز ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫و ﮐ ﺎر را ﻣﻤﮑ ﻦ ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ ،‬ﮐ ﻪ ﺑ ﺪون ﺁن اﻋﺘﻤ ﺎد ﺑ ﻨﻔﺲ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺷ ﺪﻳﺪًا ﻣﺘﺰﻟ ﺰل‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷ ﺪن ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ اﺷ ﮑﺎل ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﯼ‬
‫از ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ )ﺧﺎﺻ ﻪ ﺷ ﻮراهﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮان( اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮐ ﻪ ﻣ ﺎﻧﻊ از ﺁن ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‬
‫ﮐ ﻪ ﺗﻀ ﻌﻴﻒ ﺁن ه ﺎ ﺑ ﺎ ﻋﻘ ﺐ ﻧﺸ ﻴﻨﯽ و ﻓﻠ ﺞ ﺷ ﺪن ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ هﻤ ﺮاﻩ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺗﻀ ﻌﻴﻒ‬

‫‪١٦٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻳﻦ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎ‪ -‬ﭼ ﻪ رﺳ ﺪ ﺑ ﻪ ﻧﺎﺑﻮدﻳﺸ ﺎن ﺗﻮﺳ ﻂ ارﺗﺠ ﺎع ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻣﺒ ﻴﻦ ﺗﻀ ﻌﻴﻒ و‬

‫ﻋﻘ ﺐ ﮔ ﺮد ﺳ ﺨﺘﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﮐ ﻞ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻣﺒﻨ ﺎﯼ اﺻ ﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻴ ﻪ ارﺗﺠ ﺎع‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬دﻳﻨﺎﻣﻴﮏ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﺟﺒﻬﻪ "ﻃﺒﻘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﻪ"‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ هﺮ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻ ًﺎ‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن دﻳﮑﺘﺎﺗﻮرﯼ دﺳﺖ راﺳﺘﯽ ﻳﺎ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﻢ‪ ،‬روﺑ ﺮو ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪﯼ از ﺗﻤ ﺎم ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ را ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ ﮐ ﻪ درﺑ ﺮ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﻮح اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﺋﯽ را‬
‫ﮐﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ از ﺟﻨﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬درﮔﻴ ﺮ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻣﻨﺠﻤﻠ ﻪ ﻣﻴﺎﻧ ﻪ روﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن هﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺐ ﺗﺮﻳﻦ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻃﻠ ﺐ ﺗ ﺮﻳﻦ رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎ‬
‫را دارﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ رهﺒ ﺮان اﺣ ﺰاب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ‪،‬‬
‫اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ اﺻﻼح ﻃﻠﺐ و ﻣ ﺬهﺒﯽ را ﺑ ﻪ ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪﯼ از رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯼ‪ ،‬و ﻧﺎﺣﻴﻪ اﯼ و هﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ در ﺳ ﻄﺢ ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ و ﻣﺤ ﻼت ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺣﻤﻼت دﺷﻤﻦ‪ ،‬دﻋﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮﺑﺎز زدن از ﺑﺴ ﻂ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻄﻮح رهﺒ ﺮﯼ اﺣ ﺰاب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات و‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ )ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ه ﺎﯼ "دورﻩ ﺳ ﻮم" ﮐﻤﻴﻨﺘﺮﻧ ﯽ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ اﺣ ﺰاب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬دﻣﻮﮐﺮات‪ ،‬ﮐﻪ اﻣﺮوزﻩ از ﻃﺮف ﺑﺮﺧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن هﺎﯼ ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺘﯽ‪ -‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ (،‬ﺑﺮ ﻋﺪم درﮎ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻋﻴﻨﯽ اﺗﺤﺎد ﺟﺒﻬﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ و ﻧﻴ ﺰ‬
‫ﺑﺮ ﻋﺪم درﮎ از ﭘﻴﺶ ﺷﺮط هﺎﯼ ذهﻨﯽ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﻓ ﺮض اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺁن اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗ ﻮدﻩ ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻃﺮﻓ ﺪار اﺣ ﺰاب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات )ﻳ ﺎ ﺁن ه ﺎ ﮐ ﻪ ﻃﺮﻓ ﺪار اﺣ ﺰاب‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ هﺴ ﺘﻨﺪ( از ه ﻢ اﮐﻨ ﻮن ﺣﺎﺿ ﺮﻧﺪ ﺑ ﺪون ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ ﻗﺒﻠ ﯽ رهﺒ ﺮان "ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪-‬‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ" ﻳﺎ "ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻃﻠﺐ" ﺧﻮد‪ ،‬در ﻋﻤﻞ واﺣﺪ ﺑﺎ ﮐﺎرﮔﺮان اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺟﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ وﻇﻴﻔﻪ ﺣﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺟﺪا ﮐﺮدن ﺗﻮدﻩ ه ﺎ از رهﺒ ﺮﯼ ﻓﺮﺻ ﺖ ﻃﻠ ﺐ‪،‬‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺣ ﻞ ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﯽ اﻧﮕ ﺎرد‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‪ ،‬دﻋ ﻮت از رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﺣﺰاب ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣ ﻮﮐﺮات و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ در ﻳ ﮏ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺣﻤﻠ ﻪ‬
‫ارﺗﺠﺎع اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ از اﻳﻦ رهﺒﺮﯼ هﺎ ﭘﻴﺮوﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ ده ﺪ ﺗ ﺎ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺿ ﺮورﯼ و ﺑ ﺎ ارزش ﺧ ﻮد در ﺑ ﺎرﻩ اﻋﺘﺒ ﺎر‪ ،‬ﺻ ﻼﺣﻴﺖ و ﺣﺴ ﻦ ﻧﻴ ﺖ اﻳ ﻦ‬
‫رهﺒﺮان ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‪ ،‬ﻋﻨﻮان ﮐﺮدن اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﮐ ﻪ درﮔﻴ ﺮ ﮐ ﺮدن رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺣ ﺰاب ﺳﻮﺳ ﻴﺎل‪-‬‬
‫دﻣ ﻮﮐﺮات و ﮐﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ در ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺿ ﺮورﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﮔﻤ ﺎن را ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ اﻧﮕﻴﺰد ﮐﻪ اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن هﻢ اﮐﻨﻮن ﺣ ﺎﺋﺰ اﮐﺜﺮﻳ ﺖ در ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺗﻮهﻤ ﺎت‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ از ﻗﺒﻴﻞ اﻣﮑﺎن ﺳﺮﻧﮕﻮن ﮐﺮدن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻳ ﺎ اه ﺮﻳﻤﻦ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﻮدﺗﺎﯼ اﻗﻠﻴﺖ را رواج ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺗ ﺎﮐﺘﻴﮑﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﻪ اه ﺪاف‬
‫دﻓ ﺎﻋﯽ ﻣﺤ ﺪود ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد؟ اﺑ ﺪًا‪ .‬ﺳ ﺎزﻣﺎن دادن ﮐ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ در ﻳ ﮏ ﻧﻴ ﺮوﯼ واﺣ ﺪ‬
‫ﺿﺮﺑﺘﯽ‪ -‬ﺣﺘﺎ اﮔﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﺑﺮاﯼ اهﺪاف دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺗﻮازن ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ دهﺪ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﺟﻮﺋﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑ ﻨﻔﺲ و ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺮاﯼ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﻈﻴﻢ دﻳﮕﺮﯼ‬
‫را ﺑﺮاﯼ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﮏ ﻣﺒ ﺎرزﻩ دﻓ ﺎﻋﯽ را ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در زﻣ ﺎن ﮐﻮدﺗ ﺎﯼ ﮐ ﺎپ در ﻣ ﺎرس ‪ ،١٩٢٠‬در ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬واﮐ ﻨﺶ‬
‫ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺁﻟﻤ ﺎن ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁورد ﮐ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزان ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎ‪ -‬ﺣﺘ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ‪ -‬در ﻇ ﺮف ﭼﻨ ﺪ روز‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ارﺗﺶ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﺎرﮔﺮﯼ را در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻧﺎﺣﻴ ﻪ روه ﺮ ﺑﺮﭘ ﺎ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روﺗﺮﻳﻦ رهﺒﺮان اﺗﺤﺎدﻳ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﺷ ﻌﺎر ﺣﮑﻮﻣ ﺖ ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ .‬واﮐ ﻨﺶ‬
‫ﻳﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﺷﻬﺮهﺎﯼ ﺑﺰرگ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﮐﻮدﺗ ﺎﯼ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺘﯽ ژوﺋ ﻦ‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٩٣٦‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﺗﺼﺮف ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١٦٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻨﻈ ﻮر ﺑﻬ ﺮﻩ ﺑ ﺮدارﯼ ﮐﺎﻣ ﻞ از اﻣﮑﺎﻧ ﺎت ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ‬

‫ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﻟ ﺰوم ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ را‪ ،‬ه ﻢ در ﺳ ﻄﻮح ﭘ ﺎﺋﻴﻦ و ه ﻢ در‬
‫رهﺒ ﺮﯼ‪ ،‬اراﺋ ﻪ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪون ﺁن ﮐ ﻪ اﻳ ﻦ ﻓﺮاﺧ ﻮان را ﺑ ﻪ ﺿ ﺮب اﻟﻌﺠﻠ ﯽ ﺑ ﻪ اﺣ ﺰاب‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ هﺎﯼ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﻳﺎ ﺗﻮدﻩ هﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺪا از ﺗﻮاﻓﻖ هﺎﯼ ﻣﻠﯽ و ﻧﺎﺣﻴﻪ اﯼ و "اﺋﺘﻼف هﺎﯼ" ﺳﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺟﺒﻬ ﻪ‬
‫واﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻤﻴﺘﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺤﻠ ﯽ را در ﮐﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬اﻣ ﻼﮎ و ﻣﺤ ﻼت درﮔﻴ ﺮ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨ ﺪ –‬
‫ﮐﻤﻴﺘﻪ هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳ ﺮﻳﻊ ﺗ ﺮﻳﻦ وﺟ ﻪ ﻣﻤﮑ ﻦ ﺑ ﻪ ﮐﻤﻴﺘ ﻪ ه ﺎﺋﯽ ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر‬
‫دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴ ﮏ اﻧﺘﺨ ﺎب ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ در ﺑﺴ ﻴﺞ ه ﺎ و ﻋﻤﻠﻴ ﺎت ﺗ ﻮدﻩ اﯼ درﮔﻴ ﺮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﻳﻨﺎﻣﻴﮏ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﯼ روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻮﺿﻮح ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﻘﻼﺑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ‬

‫درﺳﺖ ﺑ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺳﺮﺳ ﺨﺖ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ "ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻘﯽ" را رد ﻣﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪" .‬ﺟﺒﻬ ﻪ‬
‫ﺧﻠﻖ" ﺳﻴﺎﺳﺖ دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﮐﺮاﺳ ﯽ‪ ،‬ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﺗﺤ ﺎد ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﻮرژوازﯼ "ﻟﻴﺒ ﺮال"‬
‫)ﻳﺎ "ﻣﻠﯽ"‪ ،‬ﻳﺎ "ﺿﺪ ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ"( ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎرﮔﺮﯼ )"اﺗﺤﺎد ﭼﭗ"( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫هﻔﺘﻤﻴﻦ ﮐﻨﮕﺮﻩ ﮐﻤﻴﻨﺘﺮن اﺣﻴﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺑﻴﻦ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و "اﺗﺤ ﺎد ﭼ ﭗ" و ﻳ ﺎ "ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠ ﻖ" وﺟ ﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﻣﻨﻄ ﻖ "ﻃﺒﻘ ﻪ ﻋﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ"اش ﺗﺤﺮﮐ ﯽ را اﻳﺠ ﺎد‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ و ﺣ ﺎد ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﻄﻖ ﺳﺎزش ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اش ﻣﺒﺎرزات ﮐﺎرﮔﺮان را ﻣﺘﻮﻗ ﻒ‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﺣﺘﺎ رادﻳﮑﺎﻟﺘﺮﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﮐ ﺎرﮔﺮان را ﺳ ﺮﮐﻮب ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﻬ ﺎﺟﻢ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ)ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﻋﻼﻗ ﻪ ﻓ ﺮاوان رهﺒ ﺮان اﺻ ﻼح ﻃﻠ ﺐ ﺑ ﻪ‬
‫دﻓ ﺎع از اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺎم(‪ ،‬داراﯼ ه ﻴﭻ ﮔﻮﻧ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮﻃﯽ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ دﻓ ﺎع از ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬

‫‪١٦٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫و ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠﻘ ﯽ ﺑﻄ ﻮر ﺻ ﺮﻳﺢ ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ اﺣﺘ ﺮام ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺎم‬
‫و ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺰﻋﻢ ﻣ ﺪاﻓﻌﻴﻦ اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﻧﻈ ﺎم ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫و ﻣﺎﻟﮑﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ را ﻧﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﺷ ﺮﮐﺖ "ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ"‬
‫در ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠ ﻖ ﻏﻴ ﺮﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد و اﻳ ﻦ ﺧ ﻮد "ارﺗﺠ ﺎع را ﺗﻘﻮﻳ ﺖ" ﺧﻮاه ﺪ ﮐ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﮐ ﻞ ﻣﻨﻄ ﻖ ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠ ﻖ ﮔ ﺮاﻳﺶ دارد ﺑ ﻪ ﻣﻨﺤ ﺮف ﮐ ﺮدن‪ ،‬ﻣﺤ ﺪود ﮐ ﺮدن‬
‫ﻳ ﺎ ﺷﮑﺴ ﺖ دادن ﻣﺒ ﺎرزات ﺗ ﻮدﻩ اﯼ‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻔ ﺎوت ﺑ ﻴﻦ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠ ﻖ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ اﻳﻦ دو ﻧ ﻮع ﺗﻮاﻓ ﻖ‪ ،‬ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗﻮﺟ ﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻟ ﻴﮑﻦ ﺗﻔ ﺎوت "ﻣﻄﻠ ﻖ" ﺑ ﻴﻦ ﺁن ه ﺎ وﺟ ﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﮐﺎرﺑﺮدهﺎﯼ ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻠﺒﺎﻧﻪ از ﺗﺎﮐﺘﻴ ﮏ ﺟﺒﻬ ﻪ واﺣ ﺪ اﻳ ﻦ اﻣﮑ ﺎن وﺟ ﻮد دارد ﮐ ﻪ‬
‫رهﺒ ﺮان ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﻣ ﻦ در ﺁوردﯼ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺑﻬﺎﻧ ﻪ ﮐ ﻪ ﻧﺒﺎﻳ ﺪ "رهﺒ ﺮﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﺻﻼح ﻃﻠﺐ را ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ" ﺑﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮐﺮدن ﻣﺒﺎرزﻩ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽ ورزﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻘﺎت ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮدﻩ ه ﺎ را از ﺗﻮهﻤ ﺎت ﺳ ﺎزش‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ دور ﮐ ﺮدﻩ و ﺑ ﻪ ﺳ ﻤﺖ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻣﺒ ﺎرزات ﺁن ه ﺎ و ﺣﺘ ﺎ اﻳﺠ ﺎد ﺳ ﺎزﻣﺎن ه ﺎﯼ‬
‫ﺧ ﻮد ‪ -‬ﺣﮑ ﻮﻣﺘﯽ اﺷ ﺎن رهﺒ ﺮﯼ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬ﭼﻨ ﻴﻦ اﺑﺘﮑﺎره ﺎﺋﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ ﻣ ﻮرد‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺁن هﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ه ﺮ ﻃﺮﻳ ﻖ ﮐ ﻪ ﻣﻤﮑ ﻦ اﺳ ﺖ از‬
‫ﺁن هﺎ دﻓﺎع ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از اﻳ ﻦ ﺣ ﺎﻻت ﻣﻴ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺴ ﺄﻟﻪ اﺻ ﻮل ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺣﻴ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﻴﺎﺳﺖ هﺎﯼ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ه ﺮ اﺋ ﺘﻼف ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺎ اﺣ ﺰاب ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ اﺣ ﺰاب "ﺟﻨ ﺎح ﭼ ﭗ" ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﮐ ﻪ‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﺮووﻟﺘﺎرﻳﺎ را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﻣﯽ اﻧﺪازد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪١٦٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٥‬اﺳﺘﻘﻼل ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻃﺒﻘﻪ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ واﺣﺪ ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬هﻤﺎﻧﻨ ﺪ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﻣﺎهﻴ ﺖ ﺟﺒﻬ ﻪ ﺧﻠ ﻖ واﺣ ﺪ ﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﺳ ﻮال ﺣﻴ ﺎﺗﯽ ﻣﻨﺘﻬ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﯽ روﻧ ﺪهﺎﯼ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ و‬
‫اﺣ ﺰاب‪ ،‬ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎ و ﻓﺮﻗ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﺘﻔ ﺎوت‪ ،‬و ﻋﻠﻴ ﺮﻏﻢ ﻧﺎﺑﺴ ﻨﺪﮔﯽ ﺳ ﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳ ﻂ ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ واﺣﺪ ﻗﺪرت ﺧﻮد‪ ،‬و ﮐﺎﻣ ً‬
‫ﻼ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻧﺎﻳﻞ ﺷﻮد؟‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ دﺳ ﺘﮕﯽ را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮط ﺗﺤﺼ ﻴﻞ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫واﺣﺪ ﻃﺒﻘﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎﯼ اوهﺎم زﻧﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﺪ دﺳ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ ﻣ ﺪت‬
‫ﻳﮏ ﻗﺮن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و هﻴﭻ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ اﯼ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ ﺳ ﻬﻞ و ﺁﺳ ﺎن ﺁن‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮرﯼ در ﺑﺎرﻩ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻋﻤ ً‬
‫ﻼ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺁﻧﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ اﺗﺤ ﺎد ﺟﺒﻬ ﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ )و ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴ ﺮوزﯼ اش( اﺣﺘﻤ ﺎﻟﯽ ﮔﻤﺸ ﺪﻩ در‬
‫ﻏﺒﺎر ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﺗﺤﺎد در ﻋﻤﻞ ﻃﺒﻘﻪ را ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﻮاﻓ ﻖ ه ﺎﯼ رهﺒ ﺮان و ﻣﺴ ﺘﻘﻞ‬
‫ﻼ‬
‫از ﻣﺤﺘﻮاﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻳﻦ ﺗﻮاﻓﻘﺎت و دﻳﻨﺎﻣﻴﮏ ﻋﻴﻨﯽ اﯼ ﮐﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪ -‬ﻣ ﺜ ً‬
‫ﺁن هﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﻠﻢ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ را ﺑﺎ ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ ﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ -‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‬
‫ﮐﻪ اﺗﺤﺎد واﻗﻌﯽ ﺟﺒﻬﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻧ ﺎﮐﺮدﻧﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺑﺨ ﺶ ه ﺎ و اﻗﺸ ﺎر ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨ ﺪ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎ و‬
‫ﺧﺴﺎرات ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﻮاﻓﻖ هﺎﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺎزش ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﮑﯽ ﺑﻴﻦ اﺗﺤ ﺎد در ﻋﻤ ﻞ ﮐ ﻞ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ﻗﺒ ﻮل ﻣﺸ ﺘﺮﮎ اه ﺪاف‬
‫ﻣﺒ ﺎرزات اش‪ ،‬و ﺣﺘ ﺎ اﺷ ﮑﺎل ﻣﺒ ﺎرزاﺗﯽ ﮐ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻃﺒﻘ ﻪ اﺗﺨ ﺎذ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬وﺟ ﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻼ ﻣﻮاﻓ ﻖ ه ﺮ ﮔﻮﻧ ﻪ اﺑﺘﮑ ﺎرﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ ﮐ ﻪ ﺑ ﻪ ﻳﮑﭙ ﺎرﭼﮕﯽ‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣ ﺪ‪ ،‬زﻳ ﺮا ﺑ ﻪ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﺁن ه ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺑﺘﮑﺎره ﺎﺋﯽ هﻤﻴﺸ ﻪ راﺳ ﺘﺎﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺟ ﻮﻳﯽ و‬
‫ﺁﮔﺎهﯽ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﮐﺎرﮔﺮان را ﺑ ﻪ ﺳ ﻮﯼ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺗﺴ ﻠﻴﻢ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳ ﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺳﺘﻘﻼل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ،‬ﮐﻪ اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺪون ﺁن ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳ ﺖ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﻳﺎن در ﺳﻄﺢ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺣﺰاب ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬و ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﺣﺘﺎ ﺁزادﺗﺮﻳﻦ و دﻣﻮﮐﺮاﺗﻴﮏ ﺗﺮﻳﻦ دوﻟ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﻤ ﺎد ﺑ ﻪ ﻧﻔﺴ ﯽ ﮐ ﻪ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ اﺗﺤ ﺎد واﻗﻌ ﯽ و وﺳ ﻴﻊ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮدش ﺳﻮق ﻣﯽ دهﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺘﺎ ﺁن ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤ ﻮل ﺑﺮﻋﻬ ﺪﻩ ﭘﺎرﻟﻤ ﺎن واﮔ ﺬار ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ دﻟﻴ ﻞ دﻳﮕ ﺮﯼ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ اﻳﻦ ﮐﻪ ﭼﺮا اﻧﻘﻼﺑﻴﻮن راﺳﺦ ﺗﺮﻳﻦ و ﭘﻴﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻃﺮﻓﺪاران اﺗﺤﺎد در ﻋﻤﻞ ﮐ ﻞ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٦‬اﺳﺘﻘﻼل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ و اﺗﺤﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت اﺻﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺟﺒﻬﻪ واﺣﺪ ﮐﺎرﮔﺮﯼ و ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻠﻖ ﻗﺎﺋﻞ هﺴ ﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان "ﺟﺰﻣﯽ" ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰﻋﻢ ﻣﻨﺘﻘﺪﻳﻦ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ "ﺳ ﻌﯽ در‬
‫اﻧﮑ ﺎر ﺿ ﺮورت اﺗﺤﺎده ﺎ دارد" ﺑ ﺪون "اﺗﺤﺎده ﺎﯼ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ"‪ ،‬ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻣﮑﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻟﻨ ﻴﻦ ﮐ ﻞ اﺳ ﺘﺮاﺗﮋﯼ ﺑﻠﺸ ﻮﻳﮑﯽ را ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﻪ‬
‫اﺗﺤﺎد ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و ﺗﻮدﻩ دهﻘﺎﺗﯽ ﻗﺮار ﻧﺪاد؟‬
‫ﻗﺒ ﻞ از ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ ﮐ ﻪ ه ﺮ ﻗﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻴﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ اﻣ ﺮوز و‬
‫روﺳ ﻴﻪ ﺗ ﺰارﯼ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ روﺳ ﻴﻪ ‪ ٢٠‬در ﺻ ﺪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﻓﻌ ﺎل را در ﺑ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ -‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁن ﺗﻮدﻩ اﯼ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ ﮐﺎر ﺧ ﻮد اﺳ ﺖ‪ -‬در‬
‫ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎﯼ ﭘﺮﺗﻘ ﺎل‪ ،‬اﮐﺜﺮﻳ ﺖ ﻗ ﺎﻃﻊ ﻣﻠ ﺖ را ﺗﺸ ﮑﻴﻞ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ‪ ٧٠‬اﻟ ﯽ ‪ ٨٠‬در ﺻ ﺪ ﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﻓﻌ ﺎل اﻳ ﻦ ﮐﺸ ﻮرهﺎ را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﺗﺤ ﺎد ﺟﺒﻬ ﻪ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ )ﮐ ﻪ اﻟﺒﺘ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﮐﺎرﮐﻨ ﺪان ادارﯼ ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد( ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ ﺑ ﺮاﯼ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ اﺗﺤﺎد ﺑﺎ دهﻘﺎﻧﺎن‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺗﺤﺎد ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‬
‫و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻓﻌ ﺎل و ﻏﻴﺮاﺳ ﺘﺜﻤﺎرﮔﺮ ﺷ ﻬﺮﯼ و روﺳ ﺘﺎﺋﯽ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ در‬

‫‪١٧١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﮐﺸﻮرهﺎﺋﯽ ﮐﻪ اﻳﻨﺎن در اﻗﻠﻴﺖ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻗ ﺮار ﮐ ﺮدن اﺗﺤ ﺎد ﺑ ﻴﻦ ﮐ ﺎرﮔﺮان و دهﻘﺎﻧ ﺎن در‬
‫ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺮﺗﻘ ﺎل‪ ،‬اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴ ﺎ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ از هﻤ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﭘﻴ ﺮوزﯼ و ﺗﺤﮑ ﻴﻢ اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬هﻢ ﭼﻨﺎن ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ را ﮐ ﻪ ﻣ ﺎ رد ﻣ ﯽ ﮐﻨ ﻴﻢ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ اﺗﺤ ﺎد ﺑ ﻴﻦ اﺣ ﺰاب ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ و اﺣ ﺰاب‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ‪ ،‬ﻻزﻣﻪ اﺗﺤﺎد ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯼ در ﻣﻴ ﺎن ﻃﺒﻘ ﺎت زﺣﻤ ﺘﮑﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺗ ﻮدﻩ دهﻘ ﺎﻧﯽ و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺷ ﻬﺮﯼ از ﻗﻴ ﺪ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻣﺸ ﺮوط اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺁن ه ﺎ از ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﮐ ﻪ ﺁﻧ ﺎن ﺗﻤﺎﻳ ﻞ دارﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﺣ ﺰاب ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑﺪهﻨ ﺪ‪ .‬اﺗﺤ ﺎد‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ و اﺣﺰاب اش ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ اﺷ ﺎن را اراﺋ ﻪ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﭼﻴ ﺰﯼ ﮐ ﻪ‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺗﺤﻘ ﻖ دادن ﺁن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽ ﻪ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ‪ ،‬ارادﻩ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ را ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻗﺪرت و ﺑﻪ اﺟﺮا در ﺁوردن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اش ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻗﺎدر ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد ﮐ ﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻤﯽ از ﺧﺮدﻩ ﺑﻮرژوازﯼ را ﮐﻪ ﺧﻮاهﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮاﺳﺖ هﺎﻳﺶ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٧‬ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ زﻧ ﺎن و اﻗﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻗ ﻮﻣﯽ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ‬

‫در ﻇﻬﻮر ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬
‫ﺟﻨ ﺒﺶ ﻣﺘﺸ ﮑﻞ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ "اﺗﺤ ﺎد" را ﺳ ﻨﺘ ًﺎ ﻳ ﺎ در ﻗﺎﻟ ﺐ اﻧﺘﺨﺎﺑ ﺎﺗﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬
‫)اﺗﺤﺎد ﺑ ﻴﻦ اﺣ ﺰاب ﻣﺨﺘﻠ ﻒ(‪ ،‬و ﻳ ﺎ در ﻗﺎﻟ ﺐ اﺗﺤ ﺎد ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ ﺑ ﺎ ﻃﺒﻘ ﻪ دهﻘ ﺎن و دﻳﮕ ﺮ‬
‫اﻗﺸ ﺎر ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺗﺤ ﺖ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣﻄ ﺮح ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ‪ ،‬ﺑ ﻪ ه ﻢ ﭘﻴﻮﻧ ﺪ ﺧ ﻮردن‬
‫اﻧﻘﻼب اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺟﻨﺒﺶ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ هﻤ ﻮارﻩ ﻧﻘ ﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ در‬
‫اﻧﻘﻼﺑﺎت ﺑﺰرگ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ ﭘﻴﺸ ﻴﻦ ﺑ ﺎزﯼ ﮐ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ -‬ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ از هﻤ ﻪ در اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ‬
‫روﺳﻴﻪ و اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‪.‬‬

‫‪١٧٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫از ﺁن ﺟﺎ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﭘﺴﻴﻦ ﺑﮕﻮﻧﻪ اﯼ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان هﺎﯼ ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ ﭘﻴﻮﻧﺪ دارد )اﺳﺎﺳ ًﺎ از ﻧﻴﻤﻪ دوم دهﻪ ‪ ،(١٩٦٠‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺒﺎرزات "ﺧ ﺎﻟﺺ" ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ اﻧﻔﺠﺎر ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ هﺎ و ﻃﻐﻴﺎن هﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ وﺳ ﻴﻌﯽ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮐ ﻪ‬
‫ﻼ ﭘﺮوﻟﺘ ﺮﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬از وﻳﮋﮔ ﯽ ه ﺎﯼ ﻣﺒ ﺎرزات اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ در‬
‫ﺗﺮﮐﻴ ﺐ ﺷ ﺎن ﮐ ﺎﻣ ً‬
‫ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ :‬ﻃﻐﻴ ﺎن ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﻃﻐﻴ ﺎن ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬زﻧ ﺎن‪ ،‬اﻗﻠﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻧ ﮋادﯼ و ﻗ ﻮﻣﯽ‪ ،‬در ﻣﺠﻤ ﻮع‪ ،‬ﺑﺮاﺳ ﺎس‬
‫ﻣﻌﻴﺎرهﺎﯼ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﮏ و ﻳﺎ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻏﻴﺮﭘﺮوﻟﺘﺮﯼ" و ﻳﺎ ﺣﺘ ﺎ "ﺧ ﺮدﻩ‬
‫ﺑ ﻮرژوا" ﺑ ﯽ اﺳ ﺎس و ﺑ ﯽ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﮐﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺨ ﺶ اﻓ ﺰون‬
‫ﺷﻮﻧﺪﻩ اﯼ از ﺟﻤﻌﻴﺖ زﻧﺎن )ﺣﺘﯽ در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﺑﻴﺶ از‪ ( %٥٠‬را زﻧﺎن ﮐﺎرﮔﺮ و ﻧ ﻪ‬
‫زﻧﺎن ﺧﺎﻧﻪ دار ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﯼ از ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﺎرﮔﺮ و ﻳ ﺎ ﮐ ﺎرﺁﻣﻮز‬
‫هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳ ﻴﺎهﺎن‪ ،‬ﭘﺮﺗﻮرﻳﮑ ﻮﺋﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﭼﻴﮑﺎﻧﻮه ﺎ در اﻳ ﻼت ﻣﺘﺤ ﺪﻩ اﻣﺮﻳﮑ ﺎ؛ اﻳﺮﻟﻨ ﺪﯼ ه ﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ و هﻨﺪ ﻏﺮﺑﯽ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ؛ اهﺎﻟﯽ ﺑﺎﺳﮏ و ﮐﺎﺗﺎﻻن در اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ‪ -‬ﻓﻘ ﻂ ﺳ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ – ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮد ﮐﺎرﮔﺮ هﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ‬
‫از ﻃﺒﻘﻪ ﮐﺎرﮔﺮ ﮐﺸﻮرهﺎﯼ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ هﺴﺘﯽ و ﺧﻮاﺳ ﺖ ه ﺎﯼ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ اﻗﺸ ﺎر در ﻳ ﮏ ﻃﻐﻴ ﺎن ﻣﻌﻴ ﻴﻦ‪ -‬زﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﻗﻠﻴﺖ هﺎﯼ ﻧﮋادﯼ و ﻗﻮﻣﯽ_ ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﺁﺷﮑﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺟﻨﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و‬
‫ﭘﻴﺸﺮوﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ اش را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اوﻻً‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﺗﻬﯽ دﺳﺖ ﺗﺮﻳﻦ و اﺳﺘﺜﻤﺎر زدﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬از اﻳﻨﺮو ﺁن هﺎ ﺑﻨﻘﺪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺧﺎص هﺮ ﮐﺎرﮔﺮ ﺁﮔﺎهﯽ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً‪ ،‬اﻳﻦ اﻗﺸ ﺎر ﻗﺮﺑﺎﻧﻴ ﺎن ﻳ ﮏ ﺳ ﺘﻢ دوﮔﺎﻧ ﻪ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ه ﻢ‬
‫ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ ﮐ ﺎرﮔﺮ و ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﮏ زن‪ ،‬ﺟ ﻮان‪ ،‬اﻗﻠﻴ ﺖ‪ ،‬ﻣﻬ ﺎﺟﺮ و ﻏﻴ ﺮﻩ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮد را رهﺎ ﺳ ﺎزد‪ ،‬و ﻣﻬ ﻢ ﺗ ﺮ از هﻤ ﻪ‬
‫ﮐ ﺎرﻣﺰدورﯼ را از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮدارد و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ را ﺑﻨ ﺎ ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﮕ ﺮ ﺁن ﮐ ﻪ ﺑﻄ ﻮر‬
‫رﻳﺸﻪ اﯼ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺷﮑﺎل ﺗﺒﻌﻴﺾ هﺎ‪ ،‬ﺳﺘﻢ‪ ،‬و ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را رﻳﺸ ﻪ ﮐ ﻦ ﮐﻨ ﺪ‪.‬‬

‫‪١٧٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺛﺎﻟﺜﺎً‪ ،‬ﻃﻐﻴ ﺎن و ﭘﻴﮑ ﺎر ﺑ ﺮاﯼ ره ﺎﺋﯽ اﻳ ﻦ اﻗﺸ ﺎر‪ ،‬ﺳ ﺎزﻧﺪﻩ اﻣﮑ ﺎن زﻳ ﺮ اﺳ ﺖ‪ :‬ﺑﺨ ﺶ ه ﺎﯼ‬
‫ﻏﻴﺮﭘﺮوﻟﺘﺮﯼ اﻳﻦ اﻗﺸﺎر ﺗﺤﺖ ﺳﺘﻢ ﺑﻪ اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺟﻠﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ اﺗﺤﺎد ﺑﻄﻮر "ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮدﯼ" ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬و ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺪاﺋﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ در داﺧﻞ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ رهﺎﺋﯽ ﺑﺨﺶ زﻧﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن‪ ،‬ﻣﻠﻴ ﺖ و‬
‫ﻧ ﮋادﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺟ ﺪاﺋﯽ اﻳﮑ ﻪ ﻧﺎﺷ ﯽ از ﭘﺮوﻟﺘﺮﻳ ﺰﻩ ﺷ ﺪن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در ﻃ ﯽ ﻓﺮﺁﺷ ﺪهﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در درون اﻳ ﻦ ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎ ﺑ ﻮدﻩ و اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺗﺤﺎد ﺑﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﯽ ﺟﻨ ﺒﺶ ﮐ ﺎرﮔﺮﯼ و ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از هﻤ ﻪ ﺑ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺮوﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ اش دارد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻬﻮراﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﮐﻪ اﻳﻦ اﻗﺸ ﺎر ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ ﺑ ﺮاﯼ ﺁن ﭘﻴﮑ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ را در دﺳﺖ ﺧﻮد ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎﯼ اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻨ ﺒﺶ ه ﺎﯼ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺨ ﺶ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﺑ ﻪ ﺣ ﻖ زﻧ ﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﻣﻠﻴ ﺖ ه ﺎ و ﻧﮋاده ﺎﯼ ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ را ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﻗﺒ ﻞ از ﺑﻠﮑ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﭘ ﺲ از ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻪ رﺳﻤﻴﺖ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﭘ ﺲ از ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ‬
‫ﺗﻌﺼ ﺐ ه ﺎﯼ ه ﺰاران ﺳ ﺎﻟﻪ اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﺑ ﻴﻦ زن وﻣ ﺮد‪ ،‬ﻧ ﮋادﯼ‪ ،‬ﺷﻮوﻧﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬و ﺑﻴﮕﺎﻧ ﻪ‬
‫هﺮاﺳﯽ در ﺑﻴﻦ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ زﺣﻤﺘﻜﺶ ﻳﻚ روزﻩ از ﻣﻴﺎن ﻧﺨﻮاهﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در داﺧﻞ اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ هﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻮدﻩ اﯼ ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﺪل ﺑ ﻪ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻣﺒ ﺎرزﻳﻦ ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪ هﺎﯼ ﺑﻪ ﺣﻖ و ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺁن هﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ و ارﺗﻘﺎء ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫و ﻣﺘﺤﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺴﻴﺞ هﺎ و ﻣﺒﺎرزات ﮐﻮﺷﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑ ﻪ ﮔﻮﻧ ﻪ اﯼ ﺷ ﻴﻮﻩ دار ﺑ ﺮاﯼ ﺁن راﻩ ﺣ ﻞ ه ﺎﯼ ﮐﻠ ﯽ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﻃﺒﻘ ﻪ ﮐ ﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻈ ﺎم ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪-‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون ﺁن هﺎ ﺣﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ و هﻤﻴﺸ ﮕﯽ ﺗﺒﻌﻴﻀ ﺎت ﺟﻨﺴ ﯽ‪ ،‬ﻧ ﮋادﯼ‪ ،‬و ﺷﻮوﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﻣﻤﮑ ﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ ﺑ ﻪ ﺣﻤﺎﻳ ﺖ ﺷ ﻴﻮﻩ دار ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد هﻤﺒﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن و ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﮐ ﺎرﮔﺮان در ﻣﺒﺎرزاﺗﺸ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺷ ﺎن‪،‬‬
‫ﺻ ﺮف ﻧﻈ ﺮ از اﺧﺘﻼﻓ ﺎت ﺟﻨﺴ ﯽ‪ ،‬ﻧ ﮋادﯼ‪ ،‬ﻗ ﻮﻣﯽ ﺑ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻣ ﯽ ﭘﺮدازﻧ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫ﮐ ﻪ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ در ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻋﻠﻴ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ اﺷ ﮑﺎل وﻳ ﮋﻩ ﺳ ﺘﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ اﻗﺸ ﺎرﯼ ﮐ ﻪ‬

‫‪١٧٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺗﺤ ﺖ ﺳ ﺘﻢ ﻓ ﻮق اﻟﻌ ﺎدﻩ ﻗ ﺮار دارﻧ ﺪ‪ ،‬راﺳ ﺦ ﺗ ﺮ و ﻣﺼ ﻢ ﺗ ﺮ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺑ ﺮاﯼ اﻳﺠ ﺎد‬
‫هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮐﻠﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در ﺑﻴﻦ ﺁن هﺎ ﮐﺎرﺁﺗﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪١٧٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدهﻢ‬
‫ﻓﺮا رﺳﻴﺪن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪ -١‬ﺁرﻣﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬
‫ﺁرﻣﺎن ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮐﺮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﻣﺒ ﺎرزﻩ هﻤ ﻪ‬
‫ﻋﻠﻴ ﻪ هﻤ ﻪ اﺳ ﺘﻮار ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺎ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻋ ﺎرﯼ از ﻃﺒﻘ ﻪ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﮐ ﻪ در ﺁن‬
‫اﻧﮕﻴﺰﻩ ﻋﻤﻞ‪ ،‬هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺗﻘ ﻼ ﺑ ﺮاﯼ ﮐﺴ ﺐ ﺛ ﺮوت ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‪ ،‬و در‬
‫ﺁن ﺛﺮوت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ هﻤﺂهﻨﮓ هﻤﻪ اﻓﺮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﺖ هﺎ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ادﻋﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﺎدان ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﮐﻪ ﺁن هﺎ را ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺳ ﻌﯽ‬
‫در "ﻳﮑﺴﺎن ﻧﻤﻮدن هﻤﻪ" ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺁﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺸﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺣﻴﻄﻪ ﺑﻴﮕﺮان اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻓﮑﺮﯼ و ﻋﻤﻠﯽ ﻣﻮﺟ ﻮد در ه ﺮ ﺷ ﺨﺺ ﺷ ﮑﻮﻓﺎن ﮔ ﺮدد‪ .‬اﻣ ﺎ‬
‫ﺁن هﺎ درﮎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺴ ﺎوﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ره ﺎﺋﯽ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ از ﭼﻨﮕ ﺎل‬
‫ﺿﺮورت ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁوردن ﻧﺎن روزاﻧﻪ اش‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺷﺮط رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺗﺠﻠ ﯽ و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در هﻤﻪ اﻓﺮاد ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺁن ﭼﻨﺎن ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ اﯼ را اﻳﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫در ﺁن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓ ﻊ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺳ ﻮد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪات را ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺒﺎدﻟ ﻪ ﺁن ﺑ ﺎ ﭘ ﻮل در ﺑ ﺎزار‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻤ ﯽ ﮐﻨ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ارزش هﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﮐﻠﻴ ﻪ اﻋﻀ ﺎﯼ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ را از ﺑﻨ ﺪهﺎﯼ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﮐ ﺎر ﻣ ﯽ رهﺎﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴ ﺖ ه ﺎ اﻳ ﻦ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ را ﮐ ﻪ ﻃﺒ ﻖ ﺁن ﺑﻌﻀ ﯽ از ﻣ ﺮدم "ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮﻣ ﺎن دادن زادﻩ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ"‪ ،‬و ﺑﻌﻀ ﯽ دﻳﮕ ﺮ "ﺑ ﺮاﯼ ﻓﺮﻣ ﺎﻧﺒﺮدارﯼ" رد ﻣ ﯽ ﮐﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﮐ ﺲ ﺑ ﻪ ﺣﮑ ﻢ‬

‫‪١٧٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳﺮﺷﺘﺶ ﺑﺮاﯼ ﺁن ﮐﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﻣﻌﺪﻧﭽﯽ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻳﺎ ﮐﻤﮏ راﻧﻨﺪﻩ اﺗﻮﺑ ﻮس‬
‫ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﻣﻴ ﻞ ﺑ ﻪ درﮔﻴ ﺮﯼ در اﻧﺠ ﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ در هﻤ ﻪ‬
‫اﺷ ﺨﺎص ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‪ :‬ﺑ ﺮاﯼ ﻓﻬ ﻢ اﻳ ﻦ ﻧﮑﺘ ﻪ ﮐﺎﻓﻴﺴ ﺖ ﺑﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﮐ ﺎرﮔﺮان در اوﻗ ﺎت‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ ﺷﺎن ﭼﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻟﯽ ﻣﻬﺎرت ه ﺎﯼ ﺗﮑﻨﻴﮑ ﯽ و‬
‫ﻓﮑ ﺮﯼ ه ﺮ ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻪ او اﺟ ﺎزﻩ ﺧﻮاه ﺪ داد ﺗ ﺎ در ﺧ ﻼل زﻧ ﺪﮔﻴﺶ‪ ،‬وﻇ ﺎﻳﻒ ﻣﺘﻌ ﺪد و‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار دهﺪ‪ ،‬ﮐﻪ هﻤﮕﯽ ﺑﺮاﯼ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻔﻴﺪ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳ ﮏ‬
‫ﺷ ﻐﻞ دﻳﮕ ﺮ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ و ﻳ ﺎ ﺷ ﺮاﻳﻄﯽ ﮐ ﻪ ﺧ ﺎرج از ارادﻩ ﻓ ﺮد اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ او‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨ ﺎﺑﯽ ﺑ ﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت و ﺗﮑﺎﻣ ﻞ ﻓ ﺮدﯼ اﺷ ﺨﺎص ﺑﺴ ﺘﮕﯽ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﻳ ﮏ ﻳ ﻮغ ﺗﺤﻤﻴﻠ ﯽ ﮐ ﻪ ﻓ ﺮد ﻣ ﯽ ﮐﻮﺷ ﺪ از ﺁن ﺣ ﺬر ﮐﻨ ﺪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑﻠﮑ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ارﺿ ﺎء ﮐﻨﻨ ﺪﻩ ﺁﻣ ﺎل ﺷﺨﺼ ﯽ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ واﻗﻌ ﯽ ﮐﻠﻤ ﻪ ﺁزاد‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﯼ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﮐﻠﻴﻪ ﻋﻠ ﻞ ﮐﺸ ﻤﮑﺶ و ﺳ ﺘﻴﺰ ﺑ ﻴﻦ اﻧﺴ ﺎن ه ﺎ را‬
‫از ﺑﻴﻦ ﺑﺒ ﺮد‪ .‬ﻣﻨ ﺎﺑﻊ هﻨﮕﻔﺘ ﯽ ﮐ ﻪ اﻣ ﺮوز در راﻩ اﻧﻬ ﺪام و اﺧﺘﻨ ﺎق ﺑ ﻪ ه ﺪر ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ ﭘﺮورش ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺁﻣ ﻮزش و در ﺧ ﺪﻣﺖ هﻨ ﺮ ﺑﮑ ﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺗﻤﺎم ﺗﺨﺎﺻﻤﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺑﻴﻦ ﻣ ﺮدم‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻠﻴﻪ ﻋﻠﻞ ﺟﻨﮓ هﺎ و ﮐﺸﻤﮑﺶ هﺎﯼ ﻗﻬﺮﺁﻣﻴ ﺰ را از ﻣﻴ ﺎن ﺑ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ‬
‫اﺳﺘﻘﺮار ﻳﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ‪ .‬ﺿ ﺎﻣﻦ ﺻ ﻠﺢ‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﮔﻴﺮ ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺻﻠﺤﯽ آﻪ ﺣﺘﺎ ﺑﺮاﯼ اداﻣﻪ ﺑﻘﺎﯼ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻳ ﻚ ﻣﻮﺟ ﻮد زﻧ ﺪﻩ در‬
‫ﻋﺼﺮ ﺳﻼح هﺎﯼ اﺗﻤﯽ و هﺴﺘﻪ اﯼ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻزم ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺁرﻣﺎن‬

‫اﮔﺮ ﺁرزوﯼ ﻣﺎن ﺑﺮاﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ اﯼ درﺧﺸﺎن ﺑﻪ دﻧﻴﺎﯼ روﻳﺎهﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﺰم ﻣﺎن‬
‫در ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻳﻨﺪﻩ اﯼ ﺟﺰم ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ درﻳﺎﺑﻴﻢ آﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ )ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ آ ﻪ ﻋ ﺎدات و رﺳ ﻮﻣﯽ را آ ﻪ ﻃ ﯽ ه ﺰاران ﺳ ﺎل در‬

‫‪١٧٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻼ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ(‪ ،‬ﺑﻨﺎﭼ ﺎر در ﮔ ﺮو ﺗﺤ ﻮﻻت ﻣ ﺎدﯼ‬

‫ﺟﻮاﻣﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪﻩ‪ ،‬آﺎﻣ ً‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺑﻮدﻩ و ﭘﻴﺶ از ﺁن ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﭘﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴ ﺰ‪ ،‬ﻣﺴ ﺘﻠﺰم ﭘﺎﻳ ﺎن دادن ﺑ ﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ‬
‫ﺑﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ و ﻓﻨﻮن ﻣ ﺪرن )آ ﻪ از دﺳ ﺖ دادﻧﺸ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻋﻘﺐ ﮔ ﺮد ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑ ﻪ ﻗﻬﻘ ﺮاﯼ ﻓﻘ ﺮ ﻋﻤ ﻮﻣﯽ اﺳ ﺖ( ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ ﺧﺼﻮﺻ ﯽ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ را ﺑﻄ ﺮز اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﺑ ﻪ دو ﮔ ﺮوﻩ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ اﻗﻠﻴﺘ ﯽ از‬
‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران آ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ و اآﺜﺮﻳﺘ ﯽ از دﺳ ﺘﻤﺰد ﺑﮕﻴ ﺮان آ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮداﺷ ﺘﻦ رواﺑ ﻂ دﺳ ﺘﻤﺰد ﺑﮕﻴ ﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻄﻮر آﻠﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ آﺎر در ازاﯼ دﺳﺘﻤﺰد ﭘ ﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬آﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﻩ را ﺑﻪ ﻣﻬﺮﻩ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﺣﻴ ﺎت اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗ ﻒ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﺟﺮت آﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻄﻮر روزاﻓﺰوﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻪ از راﻩ آﺴﺐ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫از ﻃﺮﻳ ﻖ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ راﻳﮕ ﺎن ﺑ ﻪ آﻠﻴ ﻪ اﺟﻨ ﺎس ﻣ ﻮرد ﻧﻴ ﺎز‪ ،‬ﺻ ﻮرت ﺑﮕﻴ ﺮد‪ .‬ﻳ ﻚ ﺁﮔ ﺎهﯽ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﻮﻳﻦ‪ ،‬و ﻳ ﻚ ﻃ ﺮز ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻧ ﻮﻳﻦ ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﻮد ﻣ ﺮدم و ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻪ آ ﺎر ﻓﻘ ﻂ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ ﭘ ﺎ ﺑ ﻪ ﻋﺮﺻ ﻪ وﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﮔ ﺬارد آ ﻪ ﻣﺘﻀ ﻤﻦ وﻓ ﻮر اﺟﻨ ﺎس ﺑ ﺮاﯼ آﻠﻴ ﻪ اﻓ ﺮاد‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮاواﻧﯽ اﺟﻨﺎس ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ اﻣﺮﯼ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣﻘﻴﻘ ﺖ‬
‫آﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻄﻮر ﺗﺪرﻳﺠﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد و ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوﻋﺶ ﻋﻘﻼﻧﯽ آﺮدن ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮد ﺁﻧﻜﻪ اﻧﺴﺎن از ﻓﻘ ﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻀ ﻼت رﻗﺎﺑ ﺖ‪ ،‬ﻣﺴ ﺎﺑﻘﻪ ﺑ ﺮاﯼ آﺴ ﺐ ﺛ ﺮوت‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و از ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﮔ ﺬارﯼ ﺁﮔﻬ ﯽ ه ﺎﯼ ﺗﺠ ﺎرﺗﯽ آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺳ ﻌﯽ در اﻳﺠ ﺎد ﻳ ﻚ ﺣﺎﻟ ﺖ‬
‫ﻧﺎرﺿﺎﺋﯽ داﺋﻤﯽ در اﻓﺮاد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬رهﺎﺋﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ه ﻢ اآﻨ ﻮن در آﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ رﺳﻴﺪﻩ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎء ﻓﻘﻴﺮﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣ ﺎن‪ ،‬هﻤ ﻪ ﻗﺎدرﻧ ﺪ ه ﺮ‬
‫ﻗﺪر ﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺐ زﻣﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺳ ﺒﺰﻳﺠﺎت‪ ،‬ﺑﻌﻀ ﯽ از ﻣﻴ ﻮﻩ ﺟ ﺎت و ﺣﺘ ﺎ ﻟﺒﻨﻴ ﺎت و ﮔﻮﺷ ﺖ را آ ﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاهﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪.‬ﮔ ﺮاﻳﺶ ﻣﺸ ﺎﺑﻬﯽ را در ﻣ ﻮرد ﻟﺒ ﺎس زﻳ ﺮ‪ ،‬آﻔ ﺶ‪ ،‬اﺛﺎﺛﻴ ﻪ اوﻟﻴ ﻪ‬

‫‪١٧٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺧﺎﻧ ﻪ و ﻏﻴ ﺮﻩ –ﺣ ﺪاﻗﻞ در ﻏﻨ ﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ آﺸ ﻮرهﺎ– ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ آ ﺮد‪ .‬هﻤ ﻪ اﻳ ﻦ‬

‫ﻣﺤﺼ ﻮﻻت را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان در ﻣﻘﻴ ﺎس روزاﻓﺰوﻧ ﯽ ﺑ ﻴﻦ هﻤ ﻪ ﺑﻄ ﻮر راﻳﮕ ﺎن ﺗﻮزﻳ ﻊ ﻧﻤ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ از ﭘﻮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد و ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎرج آ ﻞ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﻄ ﻮر ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈ ﻪ اﯼ ﺑﻴﻔﺰاﻳ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺑ ﺮاﯼ ﺧ ﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺁﻣ ﻮزش‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷ ﺖ‪،‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻏﻴﺮﻩ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ آ ﺎر دﺳ ﺘﻤﺰدﯼ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺻ ﺮف در ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟ ﺮت و ﺗﻮزﻳ ﻊ‬
‫اﺟﻨﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﭘﺎﻳ ﺎن ﺑﺨﺸ ﻴﺪن ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒ ﯽ‬
‫آﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن ﻧﻈﺎم دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺟ ﺎﯼ دﺳ ﺘﻮرات ﻧ ﺎم ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫آﺎر) ﺑﺎ هﻤﺪﺳﺘﯽ ﻣ ﺪﻳﺮان آﺎرﮔ ﺎﻩ‪ ،‬ﺳ ﺮآﺎرﮔﺮان و ﻏﻴ ﺮﻩ(‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ه ﺪف ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ‪،‬‬
‫ﺧﻮد‪ -‬ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ در هﻤﻪ ﺳﻄﻮح زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧ ﻮد‪ -‬ﺣﻜ ﻮﻣﺘﯽ اﯼ آ ﻪ از زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﺗﻌ ﻮﻳﺾ آﻠﻴ ﻪ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ادارﯼ ﺑ ﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﺘﺨﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺗﻌﻮﻳﺾ هﻤﻪ ﻣ ﺄﻣﻮران داﺋ ﻢ ﺑ ﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﻪ ﻧﻮﺑ ﺖ اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺌﻮاﻳﺖ را ﺗﻘﺒ ﻞ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺎوات واﻗﻌﯽ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺮوت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﻓﺮاواﻧﯽ را ﻣﻘﺪور ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﻳﻖ اﻗﺘﺼ ﺎد ﺑ ﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ آﻪ از هﺮﮔﻮﻧﻪ اﺗﻼف –از ﻗﺒﻴﻞ ﻋ ﺪم اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫وﺳﻴﻊ از وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻜﺎرﯼ و ﻳ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در ﺟﻬ ﺖ اه ﺪاﻓﯽ ﺧ ﻼف‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺸﺮﯼ– اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽ ورزد‪ .‬رهﺎﺋﯽ آ ﺎر‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻪ اﻧﻜﺸ ﺎف ﻋﻈ ﻴﻢ ﻓﻨ ﻮن ﻣ ﺪرن‬
‫واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ –از ﻗﺒﻴ ﻞ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺳ ﻮدﻣﻨﺪ از اﻧ ﺮژﯼ اﺗﻤ ﯽ )ﺗﺤ ﺖ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺣ ﺪاآﺜﺮ اﻳﻤﻨ ﯽ‪،‬‬
‫هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﺴﺘﺮدﻩ ﺑﺮاﯼ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژﯼ(‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ه ﺎﯼ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﯽ و آﻨﺘﺮل دور آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮدآﺎر ﺷﺪن آﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺸﻮد– ﭼﻴﺰﯼ آ ﻪ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ‬
‫را ﺑﻴﺸ ﺘﺮ و ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از وﻇ ﺎﻳﻒ ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﻓﺮﺳ ﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬روح ﺧ ﺮاش و ﻳﻜﻨﻮاﺧ ﺖ ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺁن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دﻳﺮﻳﻨﻪ و ﺧﺎم ﺑ ﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﻣﺒﻨ ﯽ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ‬

‫‪١٧٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫آ ﻪ‪" :‬ﭼ ﻪ آﺴ ﯽ آﺎره ﺎﯼ آﺜﻴ ﻒ را در ﻳ ﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ اﻧﺠ ﺎم ﺧﻮاه ﺪ داد؟" ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﺪ‪.‬‬
‫ﺣ ﺪاآﺜﺮ اﻧﻜﺸ ﺎف ﺗﻮﻟﻴ ﺪ در ﻣﻄﻠ ﻮب ﺗ ﺮﻳﻦ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺴ ﺘﻠﺰم ﺣﻔ ﻆ و‬
‫ﮔﺴ ﺘﺮش ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ آ ﺎر) آ ﻪ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ ﻋﻤﻴﻘ ًﺎ دﮔﺮﮔ ﻮن ﺷ ﻮد ﺗ ﺎ ﺑﺘ ﻮان ﺑ ﻪ راﺑﻄ ﻪ‬
‫"ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ" و ﻳ ﺎ "واﺑﺴ ﺘﻪ" ﺑ ﻮدن آﺸ ﻮرهﺎ ﺧﺎﺗﻤ ﻪ داد(‪ ،‬از ﺑ ﻴﻦ ﺑ ﺮدن ﻣﺮزه ﺎ‪ ،‬و‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ آﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑ ﺮدن ﻣﺮزه ﺎ و وﺣ ﺪت‬
‫واﻗﻌﯽ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻳﻜﯽ از ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ رواﻧ ﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻨﻬ ﺎ وﺳ ﻴﻠﻪ از ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻴﻦ ﻣﻠ ﺖ ه ﺎ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺮزه ﺎﯼ ﻣﻠ ﯽ‬
‫ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ ﺳﺮآﻮﺑﯽ هﻮﻳ ﺖ ه ﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ ﻣﻠ ﺖ ه ﺎ ﻧﻴﺴ ﺖ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑ ﺎﻟﻌﻜﺲ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫اﻣﺮ راﻩ را ﺑﺮاﯼ ﺗﺠﻠﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ هﻮﻳﺖ هﺎﯼ ﻓﺮهﻨﮕﯽ و ﻧﻴ ﺰ ﺑﺮاﺳ ﺎس ﺁﻣ ﺎل و ﻣﺼ ﺎﻟﺢ ﺧ ﻮد‬
‫ﺁن هﻮﻳﺖ هﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮﺗﺮ از اﻣﺮوز‪ ،‬هﻤﻮار ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﯼ اﻳﻨﻜﻪ آﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آ ﺎرﮔﺮان‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎد ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﻮراهﺎﯼ آ ﺎرﮔﺮﯼ و آﻠﻴ ﻪ‬
‫دواﻳﺮ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻤﺎﻋ ﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃ ﻪ ادارﻩ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ ﺑﺨﺼﻮﺻ ﯽ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪:‬‬
‫* آ ﺎهﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺳ ﺎﻋﺎت آ ﺎر در روز‪ -‬در واﻗ ﻊ اراﺋ ﻪ آ ﺎر ﻧﺼ ﻒ روزﯼ ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ‬
‫ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاﯼ ادارﻩ آﺎرﺧﺎﻧﻪ هﺎ و ﻣﺤﻼت ﺧﻮد وﻗﺖ آﺎﻓﯽ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺘﻮان از ﻇﻬﻮر ﻗﺸﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ از ﻣﺠﺮﻳﺎن ادارﯼ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ آﺮد‪.‬‬
‫* ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺁﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ‪ -‬و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺐ "اوﻗ ﺎت ﺗﺤﺼ ﻴﻞ" ﺑ ﻪ "اوﻗ ﺎت آ ﺎر" در ﻃ ﻮل‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎﻟﻎ‪ -‬ﺑﺮاﯼ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﺟﺪاﺋﯽ ﻣﻮﺟﻮد ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ آ ﺎر ﻳ ﺪﯼ‬
‫و آﺎر ﻓﻜﺮﯼ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﺗﺴ ﺎوﯼ اآﻴ ﺪ در اﺟ ﺮت‪ ،‬ﺣ ﻖ اﻧﺘﺨ ﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪﮔﺎن و ﺑﺮﺧ ﻮردارﯼ از آﺴ ﺐ‬
‫ﻣﻬﺎرت هﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻀﻤﻴﻦ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد ﻣ ﺎﺑﻴﻦ ﻣ ﺮد و‬
‫زن‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪن ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ هﺎﯼ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٨٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٣‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ‪ ،‬رواﻧﯽ و ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺑﺮاﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫هﺪف‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ اﻣ ﺮﯼ اﺳ ﺖ ﻻزم‪ ،‬وﻟ ﯽ آ ﺎﻓﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ و آﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮدﺑﺨ ﻮدﯼ اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ‪ ،‬از ﺑ ﻴﻦ‬
‫رﻓ ﺘﻦ ﻓﻘ ﺮ‪ ،‬و ارﺗﻘ ﺎء ﺳ ﻄﺢ ﻣﻬ ﺎرت ه ﺎﯼ ﻓﻨ ﯽ و ﻓﻜ ﺮﯼ ﺑﺸ ﺮ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﻋ ﺎدات‪،‬‬
‫اﺧﻼﻗﻴ ﺎت و ﻃ ﺮز ﺗﻔﻜ ﺮﯼ آ ﻪ ﺣﺎﺻ ﻞ ه ﺰاران ﺳ ﺎل اﺳ ﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﺳ ﺘﻢ و ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺛﺮوت اﻧﺪوزﯼ ﺷﺨﺼﯽ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از هﻤ ﻪ‪ ،‬ﺿ ﺮورﯼ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد آ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﯽ از دﺳ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺣ ﺎآﻢ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﻮد و از ﺑﺎز ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺷ ﺪن ﻗ ﺪرت ﺗﻮﺳ ﻂ ﺁﻧ ﺎن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣﺴ ﻠﺢ آ ﺮدن‬
‫هﻤﮕﺎﻧﯽ آﺎرﮔﺮان‪ ،‬آﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ارﺗﺶ هﺎﯼ داﺋﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺳ ﭙﺲ ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺳﻼح هﺎ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻮدن ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻳ ﻦ ﺳ ﻼح ه ﺎ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻃﺮﻓ ﺪاران ﺑﺮﻗ ﺮارﯼ ﻣﺠ ﺪد‬
‫ﺳﻠﻄﻪ اﻗﻠﻴﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﺎ را ﻗﺎدر ﺑﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ هﺪف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﺷﻮراهﺎﯼ آﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﺷ ﻮراهﺎ‪ ،‬آﻨﺘ ﺮل‬
‫ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺗﻮزﻳ ﻊ ﺛ ﺮوت‪ ،‬وﺳ ﻴﻌﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﺎﺣﺜ ﺎت ﻋﻤ ﻮﻣﯽ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ آﻠﻴ ﻪ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﯽ هﻤ ﻪ آ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﺋﻞ اﺻ ﻼﻋﺎﺗﯽ‬
‫و ﺗﻤﺎم ارﮔﺎن هﺎﯼ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬هﻤﻪ اﻳﻦ هﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻳﻜﺒﺎر و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ ﺿﺎﻣﻦ ﻋ ﺪم‬
‫اﻣﻜﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ رژﻳﻢ ﺳﺘﻢ و اﺳﺘﺜﻤﺎر دﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭘﺲ از ﺁن ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳ ﺒﯽ ﺧﻼﺻ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد آ ﻪ در ﺁن آ ﺎرﮔﺮان‬
‫ﺑ ﻪ اﻣﻨﻴ ﺖ ﻧ ﻮﻳﻦ زﻧ ﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺑﮕﻴﺮﻧ ﺪ و از ﺳ ﻨﺠﺶ زﺣَﻤ ﺎت ﺷ ﺎن ﺑ ﺎ ﻣﺤ ﻚ ﺑ ﺎزدﻩ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﻴﻴﻦ ﺑﺎز ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﻘﻼب رواﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﻴﺮد آ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻴﺂﻣﻮزد آﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ هﻤﻮارﻩ ﺿﺎﻣﻦ ارﺿﺎﯼ ﻣ ﺆﺛﺮ‬
‫آﻠﻴﻪ ﺣﻮاﺋﺞ اوﻟﻴﻪ اﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺁﻧﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺮازوﺋ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ رﻓ ﻊ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت ه ﺮ‬

‫‪١٨١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺮد را در ﻳﻚ آﻔ ﻪ و ﺳ ﻬﻢ ﭘﺮداﺧﺘ ﯽ او از ﺛ ﺮوت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ در آﻔ ﻪ دﻳﮕ ﺮ ﺁن ﻗ ﺮار دادﻩ‪،‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ آﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻏﺬا و ﭘﻮﺷﺎك اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺁﻣ ﻮزش‬
‫و ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﻣﺠﺎﻧﯽ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ه ﺪﻓﯽ ﻧﺎﺋ ﻞ ﺧ ﻮاهﻴﻢ ﺷ ﺪ‪ ،‬از ﺁن‬
‫ﭘﺲ اﺳﺖ آﻪ آﺎر آ ﺮدن ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﯼ ﺑ ﺮاﯼ "اﻣ ﺮار ﻣﻌ ﺎش" ﺗﻠﻘ ﯽ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ ﺧﻼق ﻣﯽ ﮔﺮدد آﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺁن هﺮ آﺲ ﺑ ﻪ رﻓ ﺎﻩ و ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ هﻤ ﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻮﻻت ژرف در ﻧﻬﺎدهﺎﯼ ﺳﺘﻢ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﭘﺪر ﺳﺎﻻرﯼ‪ ،‬ﻣ ﺪارس ﺧﻔﻘ ﺎن زدﻩ و‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻋﻘﺎﻳﺪ و "ﻓﺮهﻨﮓ" دوﺷﺎدوش اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﯽ روﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ هﻴﭻ ﻋﻘﻴﺪﻩ و هﻴﭻ روﻧﺪ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﯽ‪ ،‬ادﺑ ﯽ‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮕ ﯽ‬
‫و ﻳ ﺎ هﻨ ﺮﯼ را ﺧﻔ ﻪ ﻧﺨﻮاه ﺪ آ ﺮد‪ .‬دﻳﻜﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ از ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺎآﯽ ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻋﻘﺎﻳﺪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺧﻮد اﻃﻤﻴﻨﺎن آﺎﻣ ﻞ دارد‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧ ﻪ ﺑ ﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳ ﺖ آ ﻪ در‬
‫ﺟﺪال اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ آﻪ در ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﯽ ﻃﺮف ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺗﻤ ﺎم ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ را‬
‫ﺑﺮاﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﺁزاد ﺷﺪﻩ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ آﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ دﺳ ﺖ ﺁورده ﺎﯼ ﻓﺮهﻨ ﮓ‬
‫آﻬﻦ را ﺟﺬب آﻨﺪ و ﺑﻄﻮر روزاﻓﺰوﻧﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮهﻨﮓ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ واﺣ ﺪ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺁﺗ ﯽ را‬
‫ﺑﻨﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﻘﻼب ﻓﺮهﻨﮕﯽ آﻪ ﻣﻬﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭼﻬ ﺮﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن آﻤﻮﻧﻴﺴ ﻢ ﻧﻘ ﺶ ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ‪ ،‬ﻗﺒ ﻞ از‬
‫هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ اﻧﻘﻼب در ﺷﺮاﻳﻄﯽ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺧ ﻮد را ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﺤ ﻮﻻﺗﯽ آ ﻪ ﺗ ﻮدﻩ ﻣ ﺮدم را از ﻣﺼ ﺮف آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﻣﻨﻔﻌ ﻞ ﺑ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﻓﻌ ﺎل‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻌﯽ آﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ اﻳﺠﺎد ﺟﻬﺎن آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳ ﺖ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ از ﻣﻴ ﺎن‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺒﺎرت از ﺷﻜﺎف ﻋﻤﻴﻘﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪاﺋﯽ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ و ﺳﻄﺢ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ ﺳ ﺎآﻨﻴﻦ آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ و آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻋﻘ ﺐ ﻣﺎﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫‪١٨٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎرآﺴﻴﺴﻢ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺗﺨ ﻴﻼت ارﺗﺠ ﺎﻋﯽ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﻢ زاهﺪاﻧ ﻪ ﻓﻘ ﺮ را‪ ،‬رد ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺷ ﻜﻮﻓﺎﺋﯽ‬
‫زﻧ ﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺮدﻣ ﺎن ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﻋﻘ ﺐ اﻓﺘ ﺎدﻩ‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﮔ ﺮو ﺗﻮزﻳ ﻊ ﻣﺠ ﺪد و‬
‫ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎدﯼ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﻳﻖ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﺧﻮدﺧﻮاهﺎﻧﻪ‪ ،‬آﻮﺗﻪ ﻧﻈﺮاﻧ ﻪ و ﺧ ﺮدﻩ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ آ ﻪ‬
‫هﻨﻮز در ﻣﻴﺎن ﺑﺨﺶ هﺎﯼ ﻣﻬﻤﯽ از آﺎرﮔﺮان ﻏﺮﺑﯽ وﺟﻮد دارد اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ ﻗﺎدر ﺧ ﻮاهﻴﻢ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ هﺪف دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺁﻣﻮزش اﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻧﺎﮔﺮﻳﺰ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑ ﻪ‬
‫وﻓﻮر‪ ،‬آﻪ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ آﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮزﻳ ﻊ ﻣﺠ ﺪدﯼ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺪون ﻣﻨﺠ ﺮ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ آﺎهﺶ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ ﻏﺮب ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬هﻤﮕﺎم ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -٤‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺠﺎرت ﻏﻨﯽ ﻣﻮﺟﻮد آﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺑ ﻴﺶ از ﻳ ﻚ ﻗ ﺮن اﻧﻘ ﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬
‫از زﻣﺎن آﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺗﺎآﻨﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ را‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻤﻴﺰ داد‪:‬‬
‫* ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﺬار از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻘ ﺎﯼ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻣﻬ ﻢ‪ ،‬وﺟ ﻮد ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آ ﺎﻻﺋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎد ﭘ ﻮﻟﯽ‪،‬‬
‫ﻃﺒﻘﺎت و اﻗﺸﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ در آﺸﻮرهﺎﯼ در ﺣﺎل ﮔﺬار‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺿﺮورت ﺑﻘﺎﯼ‬
‫دوﻟﺖ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ آﺎرﮔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺮﻓﺪاران ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬
‫* ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم‪ ،‬آﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁن ﺑﺎ ﻣﺤﻮ ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺸ ﺨﺺ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد )ﺑﻪ ﻗ ﻮل ﻟﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ اﺳ ﺖ"(‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﭘ ﺪ ﺷ ﺪن اﻗﺘﺼ ﺎد آ ﺎﻻﺋﯽ و ﭘ ﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳ ﺪ ﺷ ﺪن دوﻟ ﺖ و ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﭘﺎداش هﺮ ﺷ ﺨﺺ ) اﻟﺒﺘ ﻪ ﺳ ﻮاﯼ ارﺿ ﺎﯼ‬
‫راﻳﮕ ﺎن اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت اوﻟﻴ ﻪ(‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﻣﻘ ﺪار آ ﺎرﯼ آ ﻪ در اﺧﺘﻴ ﺎر ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ ،‬اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٨٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫* ﻣﺮﺣﻠﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬آﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ آﺎﻣﻞ اﺻ ﻞ "از ه ﺮ آ ﺲ ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻮاﻧ ﺎﺋﻴﺶ‪ ،‬ﺑ ﻪ‬
‫هﺮآﺲ ﺑﻨﺎﺑﻪ اﺣﺘﻴﺎﺟﺶ"‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ از ﺑ ﻴﻦ رﻓ ﺘﻦ ﺗﻘﺴ ﻴﻢ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آ ﺎر‪ ،‬و ﺟ ﺪاﺋﯽ ﺑ ﻴﻦ ﺷ ﻬﺮ و روﺳ ﺘﺎ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻞ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋ ﺎﺗﯽ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن – ﻣﺼ ﺮف آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺧﻮاه ﺪ ﻳﺎﻓ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ادارﻩ ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺎزﯼ ﺑﺮ هﻴﭻ ارآﺎن ﻣﺠﺰاﺋﯽ ﺟﻬﺖ اﻳﻨﻜﺎر ﻧﺪارد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺤ ﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‬
‫ﻧﻮﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺧ ﻮد آ ﻪ از هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﻬﺪﻳ ﺪات ﻧﺎﺷ ﯽ از اﻧﻬ ﺪام ﺗﻌ ﺎدل ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ در اﻣ ﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬هﻤﮕﻮن ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣ ﺎ ﺑﻌ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ آ ﻪ آ ﺎرﮔﺮان و ﻧ ﻪ ﻗﺸ ﺮ ﺑﻮروآﺮاﺗﻴ ﻚ ﻗ ﺪرت‬
‫ﻣ ﺆﺛﺮ را در دﺳ ﺖ دارﻧ ﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻴ ﺎﺟﯽ ﺑ ﻪ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت و ﭼ ﺮﺧﺶ ه ﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﺟﻬ ﺖ ﺣﺮآ ﺖ‬
‫از ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺑﻌ ﺪﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ رواﺑ ﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮاهﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﺑﻴ ﺎن زاﻳ ﻞ ﺷ ﺪن ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﻣﻘ ﻮﻻت آ ﺎﻻﺋﯽ‪ ،‬ﭘ ﻮل‪،‬‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬دوﻟ ﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺴ ﻴﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آ ﺎر‪ ،‬و روﻧ ﺪهﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ آ ﻪ ﻣ ﺎ ﺣَﺼ ﻞ ﻋ ﺪم‬
‫ﺗﺴﺎوﯼ و ﻣﺒﺎرزات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاهﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻢ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻓﻮرًا اﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ زاﻳﻞ ﺷﺪن را ﺁﻏﺎز ﻧﻤﻮد و ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺁن هﺎ را ﺑ ﻪ ﻧﺴ ﻞ ه ﺎﯼ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ واﮔ ﺬار‬
‫آﺮد‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ اﺳ ﺖ ﺁرﻣ ﺎن آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﻣ ﺎ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﺗﻨﻬ ﺎ راﻩ ﺣ ﻞ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﺣ ﺎدﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑ ﺎ ﺁﻧ ﺎن دﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﮔﺮﻳﺒ ﺎن اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓ ﺪاآﺮدن زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻘ ﻖ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﻢ‪ ،‬و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠ ﻞ ﭼﻬ ﺎرم‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ هﻤﻄ ﺮاز ﺷ ﺪن اﺳ ﺖ ﺑ ﺎ ﺷ ﻌﻮر و ﺳ ﺨﺎوت‬
‫ﺑﻬﺘ ﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧ ﺪان ﺁدﻣ ﯽ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺷ ﻬﺎﻣﺖ ﺗ ﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﻜ ﺮﻳﻦ اﻋﺼ ﺎر ﭘﻴﺸ ﻴﻦ‪ ،‬ﺷ ﺠﺎع ﺗ ﺮﻳﻦ‬
‫رزﻣﻨ ﺪﮔﺎن ره ﺎﺋﯽ آ ﺎر‪ ،‬از اﺳ ﭙﺎرﺗﺎآﻮس رهﺒ ﺮ ﻗﻴ ﺎم ﺑﺮدﮔ ﺎن روم ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺎ ﺁن ه ﺎﺋﯽ آ ﻪ‬
‫ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ دهﻘ ﺎﻧﯽ را ﻋﻠﻴ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ارﺑ ﺎب– رﻋﻴﺘ ﯽ رهﺒ ﺮﯼ آﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧ ﺎن آﻤ ﻮن‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ ﺗﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ارﺗﺶ ﺳﺮخ‪ ،‬از ﻣﻴﻠﻴﺴﻴﺎﻧﻮهﺎ آ ﻪ در ژوﺋﻴ ﻪ ‪ ١٩٣٦‬ﺑ ﻪ ﻓﺎﺷﻴﺴ ﺖ ه ﺎ‬
‫در ﺑﺎرﺳ ﻠﻮن‪ ،‬ﻣﺎدرﻳ ﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺷ ﻬﺮهﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﺻ ﻨﻌﺘﯽ اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ ﺿ ﺮﺑﻪ زدﻧ ﺪ ﺗ ﺎ‬

‫‪١٨٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن وﻳﺘﻨﺎم آﻪ ﻃﯽ ﺟﻨﮓ ﺳﯽ ﺳ ﺎﻟﻪ‪ ،‬اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ژاﭘ ﻦ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ﺁﻣﺮﻳﻜ ﺎ را‬

‫ﺷﻜﺴﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٨٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‬

‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -١‬ﺣﺮآﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل‬
‫اﮔﺮ ﭘﺎﻧﺰدﻩ ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ را دوﺑﺎرﻩ ﻣﺮور آﺮدﻩ و ﺳﻌﯽ آﻨ ﻴﻢ ﺗ ﺎ ﻣﺤﺘ ﻮﯼ هﻤ ﻪ ﺁن ه ﺎ را‬
‫در ﻳ ﻚ ﻓﺮﻣ ﻮل ﺧﻼﺻ ﻪ ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻓﺮﻣ ﻮﻟﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﺪان ﻣ ﯽ رﺳ ﻴﻢ‪ :‬ه ﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ آﻨﺪ و در ﺣﺮآﺖ ﻣﺪاوم ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ اوﻟﻴ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﯼ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ه ﻢ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻓ ﺮدا ﻣﻨﺘﻬ ﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺣﺘﺎ ﻗﺒﻞ از ﺁﻧﻜ ﻪ از ﻣﻴ ﺎن ﺑﺮوﻧ ﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻻﻳﻨﻘﻄﻊ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺎآﻤﻪ اﻣﺮوزﯼ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ آ ﻪ‬
‫ﻼ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ روم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﯽ آﺮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ ﻣﻌﺎﺻﺮ آﺎﻣ ً‬
‫رﻋﺎﻳﺎﯼ ﻗﺮون وﺳﻄﯽ ﻣﺘﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دار آﻮﭼ ﻚ ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ آ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺐ‬
‫آﺎرﮔﺎﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺁﻗﺎﯼ راآﻔﻠﺮ ﻳﺎ رﺋ ﻴﺲ ﺗﺮاﺳ ﺖ رون‪ -‬ﭘﻮﻟﻨ ﮓ اﻣ ﺮوزﯼ‪ ،‬ﺗﻔ ﺎوت از‬
‫زﻣ ﻴﻦ ﺗ ﺎ ﺁﺳ ﻤﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ در ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﺪاوم ﺑﺴ ﺮ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل را ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣ ﻊ ﺑﺸ ﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در آﻠﻴ ﻪ ﺳ ﻄﻮح‬
‫هﺴﺘﯽ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﯽ آﻨﻴﻢ‪ .‬اﻓﺮاد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﻣﺤﺘ ﻮم‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻴﺎ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑ ﻪ ﺑﻠ ﻮغ ﻣ ﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺴ ﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺳ ﭙﺲ‬
‫وارد دوران اﻓ ﻮل آﻬﻮﻟ ﺖ ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ و ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣ ﯽ ﻣﻴﺮﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻮﺟ ﻮدات زﻧ ﺪﻩ ه ﻢ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ را دﻧﺒ ﺎل ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﻧ ﻮع ﺑﺸ ﺮ هﻤﻴﺸ ﻪ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺠﺜﻪ دوران ﺳﻮم زﻣﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬آﻪ روزﮔﺎرﯼ ﺳﺎآﻨﻴﻦ‬

‫‪١٨٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳ ﻴﺎرﻩ ﻣ ﺎ را ﺗﺸ ﻜﻴﻞ ﻣ ﯽ دادﻧ ﺪ‪ ،‬اآﻨ ﻮن از روﯼ زﻣ ﻴﻦ ﻣﺤ ﻮ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬هﻤ ﻴﻦ ﺣ ﺎﻻ‪،‬‬

‫ﻣﻮﺟﻮدات ﻧﺒﺎﺗﯽ و ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ دﻳﮕ ﺮﯼ ه ﻢ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ در ﺑﺮاﺑ ﺮ ﭼﺸ ﻤﺎﻧﻤﺎن در ﺣ ﺎل از ﺑ ﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻦ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗ ﺎ ﺣ ﺪودﯼ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﺑ ﯽ روﻳ ﻪ و وﺣﺸ ﻴﺎﻧﻪ اﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ زﻣﻴﻦ ﺑﻮﺟﻮد ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎرﻩ اﯼ آﻪ در روﯼ ﺁن زﻧﺪﮔﯽ ﻣ ﯽ آﻨ ﻴﻢ ﺗ ﺎ اﺑ ﺪ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻧﺨﻮاه ﺪ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬ﻗ ﺎﻧﻮن از‬
‫دﺳ ﺖ دادن اﻧ ﺮژﯼ زﻣ ﻴﻦ را ﺑﻄ ﻮر اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ ﻓﻨ ﺎ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻣ ﻴﻦ‬
‫هﻤﻴﺸﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺮاﯼ هﻤﻴﺸﻪ هﻢ وﺟ ﻮد ﻧﺨﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬زﻣ ﻴﻦ ﺳ ﻴﺎرﻩ اﯼ‬
‫اﺳﺖ در ﻳﻜﯽ از ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ هﺎﯼ ﺳﻤﺎوﯼ آﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁن در ﮔﻴﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ هﺴﺘﯽ ﺣﺎآﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ هﻤﺎن ﻣﺎدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻋﻨﺼ ﺮ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻧﯽ ﻣﺎدﻩ اﺗﻢ اﺳﺖ‪ ،‬آﻪ ﺁن ﻧﻴ ﺰ از ذرات ﺣﺘ ﺎ آﻮﭼ ﻚ ﺗ ﺮﯼ ﺗﺸﺸ ﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﺮآﻴ ﺐ‬
‫اﺗ ﻢ ه ﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻜ ﻮل ه ﺎ را ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬آ ﻪ ﺟﻤﻌ ًﺎ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺑﻨﻴ ﺎﻧﯽ ﺳ ﻄﺢ و اﺗﻤﺴ ﻔﺮ زﻣ ﻴﻦ را‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﺮآﻴﺐ ﻣﻌﻴﻨﯽ از اآﺴﻴﮋن و هﻴﺪروژن‪ H٢O،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁب را‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻜﻮل هﺎﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺰات‪ ،‬اﺳﻴﺪهﺎ و ﺑﺎزهﺎ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﺎدﻩ ﻣﻌﺪﻧﯽ‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻌﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻣﺎدﻩ ﺁﻟ ﯽ ﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ‬
‫ﻣﻮﺟ ﻮدات زﻧ ﺪﻩ ﮔﻴ ﺎهﯽ و ﺟ ﺎﻧﻮرﯼ را ﻓ ﺮاهﻢ ﻧﻤ ﻮد‪ .‬در ﺟﺮﻳ ﺎن اﻳ ﻦ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪﻩ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﻤﻮن ه ﺎ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ‬
‫از اﻳ ﻦ ﻣﻮﺟ ﻮدات ﭘﺴ ﺘﺎﻧﺪار ﺑﻮدﻧ ﺪ ﺗﻜ ﺎﻣﻠﯽ را ﻃ ﯽ آﺮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺪار ﺷ ﺪن‬
‫ﻣﻮﺟﻮداﺗﯽ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮآﺖ‬

‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﯽ آﻪ ﺣﺮآﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم هﺴﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ﻣﺸﺨﺼ ﺎت ﻣﺸ ﺘﺮك‬
‫در ﺣﺮآﺖ ﻣﺎدﻩ‪ ،‬ﺣﺮآﺖ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺣﺮآﺖ داﻧﺶ ﺑﺸﺮﯼ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻨﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪.‬‬
‫در واﻗ ﻊ‪ ،‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻣ ﺎرآﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ ﻣ ﺪﻋﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻣﺸﺨﺼ ﺎت‬
‫ﻣﺸﺘﺮك را آﺸﻒ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٨٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮآﺖ در ﺳﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪:‬‬

‫ﻼ ﻋﻴﻨﯽ اﺳﺖ – ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ آﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻃﺮح ه ﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺻ ﺪ‬
‫* دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬آﻪ آﺎﻣ ً‬
‫و اﻧﮕﻴﺰﻩ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ را ﻧﻔ ﯽ ﻧﻤ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺗﻮﺳ ﻌﻪ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻗﺎدر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﺗ ﺎ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﺮاﻳﻂ ﺑﻘ ﺎء‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺜﻞ و ارﺿﺎﯼ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫* دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬آ ﻪ اﺑﺘ ﺪا ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ ﻋﻴﻨ ﯽ ﺑ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﻇﻬ ﻮر ﻃ ﺮح اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﺪد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﯼ از ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺤ ﻮﻟﯽ اﻧﻘﻼﺑ ﯽ در‬
‫ﺁن ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد – هﺮ ﭼﻨﺪ آﻪ ﻃﺮح رﻳﺰﯼ و اﺟﺮاﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﯼ ﺑﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﻴﻨﯽ ﻣﻮﺟﻮد آﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ارادﻩ اﻧﺴﺎﻧﯽ هﺴﺘﻨﺪ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ اﻧﺪﻳﺸﻪ )ﺗﻔﻜﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ(‪ ،‬آﻪ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻋﻴﻦ‪ /‬ذهﻦ ﺑﻮدﻩ و ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺑ ﻴﻦ ﻋﻴﻨﻴ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ ﻣﻔﻬ ﻮم آﺮدﻧ ﺪ )ﻣﻮﺿ ﻮﻋﺎت آﻠﻴ ﻪ ﻋﻠ ﻮم( و آ ﻨﺶ ذه ﻦ‬
‫)اﻧﺴﺎن هﺎ( ﺑﺮاﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳ ﻦ ﻋﻴﻨﻴ ﺎت )اﻧﺴ ﺎن ه ﺎﺋﯽ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪،‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﻣﻮﺟﻮد‪ -‬آﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰار آﺎر و ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻓﻜﺮﯼ اﺷﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ -‬و دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ‬
‫هﻤﻴﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ﺟﺎرﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ(‪.‬‬
‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﯽ آﻪ آﺸﻒ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻋﻴﻨﯽ ﺧﻮد ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ در ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺗﻔﻜ ﺮ و ﻣﻌﺮﻓ ﺖ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ )دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳ ﻂ ﻓﻼﺳ ﻔﻪ ﻳﻮﻧ ﺎن ﻧﻈﻴ ﺮ ه ﺮاآﻠﻴﺘﺲ ﭘﺎﻳ ﻪ ﮔ ﺬارﯼ ﮔﺮدﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌ ﺪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اﺳ ﭙﻴﻨﻮزا دﻧﺒ ﺎل و ﺗﻮﺳ ﻂ هﮕ ﻞ و ﻣ ﺎرآﺲ ﺗﻜﻤﻴ ﻞ ﺷ ﺪ(‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﻤﺎﻳ ﻞ اﻳﺠ ﺎد‬
‫ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد آ ﻪ آ ﻞ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ را ﺑ ﻪ راﺑﻄ ﻪ ﻋ ﻴﻦ ‪ /‬ذه ﻦ آ ﺎهﺶ ده ﻴﻢ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺷ ﺘﺒﺎهﯽ ﺑ ﻴﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ آﻪ آﻞ داﻧﺴﺘﻨﯽ هﺎﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ داﻧﺶ ﻣﺎن از دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ واﺳﻄﻪ ﻣﻐﺰ و ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻧﻴ ﺰ ﺻ ﺤﺖ دارد آ ﻪ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ و‬
‫ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﺎن ﺗﻮﺳ ﻂ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ زﻧ ﺪﮔﯽ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﻣﺎ را از وﻗﻮف ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ – آﻪ ﺻﺤﺖ ﺁن ﺗﻮﺳﻂ ﺁزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﻤﻠﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﺪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ -‬ﺑ ﺎز ﻧﻤ ﯽ دارد آ ﻪ ﺣﻴ ﺎت از ﺗﻔﻜ ﺮ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ از ﺣﻴ ﺎت‪ ،‬و ﻋ ﺎﻟﻢ از زﻣ ﻴﻦ‬

‫‪١٨٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫آﻬﻦ ﺳﺎل ﺗﺮاﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺣﺮآﺖ از ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ دﻗﻴ ﻖ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻋﻴﻨﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﭼﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻠﻤ ﯽ ﺗ ﺮ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘ ﺮ ﮔ ﺮدد‬
‫)ﻳﻜﺴﺎﻧﯽ آﺎﻣﻞ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﺑﻪ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ آ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻣ ﺪام‬
‫در ﺣﺮآ ﺖ اﺳ ﺖ(‪ ،‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺁن ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﺣﺮآ ﺖ ﻋﻴﻨ ﯽ ﻣ ﺎدﻩ هﻤﮕ ﺎم ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺎ‪ ،‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ آﻪ ﺣﺮآ ﺖ اش ﺑﻄ ﺮز‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﯼ در ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ واﻗﻌﻴ ﺖ را ﺑﺸﻨﺎﺳ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ آ ﻼم‬
‫دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ داﻧ ﺶ و روش ﺷ ﻨﺎﺧﺖ واﻗﻌﻴ ﺖ آ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺑﻜ ﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﺑ ﺎ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ واﻗﻌ ﯽ ﺣ ﺎآﻢ ﺑ ﺮ ﺣﺮآ ﺖ ﺟﻬﺎﻧﺸ ﻤﻮل واﻗﻌﻴ ﺖ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻤﯽ آﻪ ﺑﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﯽ و ﻋﻠ ﻮم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺎرﻩ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬داﻧﺸﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺑ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫ادراك ﻣ ﺎ از ﻣﻨﺸ ﺎء و دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ آﻠﻴ ﻪ ﻋﻠ ﻮم‪ ،‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻋﻠ ﻮم ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‪ ،‬زﻧ ﺪﮔﯽ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ه ﺪف ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﻋﻠ ﻮم ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻧﻴ ﺰ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ -‬ﭼﺮا آﻪ ﺣﺘﺎ ﻣﺘﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮاﺑﻎ هﺮ ﻋﺼ ﺮ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻗ ﺎدر‬
‫ﺑ ﻪ ﻃ ﺮح و ﺣ ﻞ ﺗﻌ ﺪاد ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤ ﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬و اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﺧ ﻮد ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺁﻣﻮزش آﺴﺐ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﺎﻣﺾ ﺟﺪﻳ ﺪ در اﻳ ﻦ زﻣﻴﻨ ﻪ‪ ،‬در راﺑﻄ ﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺎدﯼ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻ ًﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﺎر‪ ،‬اﺑﺰار آﺎر‪ ،‬و اﺑ ﺰار ﺗﻔﺤ ﺾ ﻋﻠﻤ ﯽ و ﻏﻴ ﺮﻩ‬
‫ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ -‬ﻟ ﻴﻜﻦ اﻳ ﻦ ﺟﺒ ﺮﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﺑﻄ ﻮر ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫ﻣﺎدﯼ ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ در ﻣ ﻮرد ﻋﻠ ﻮم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﻗ ﺪرﯼ ﻓ ﺮق ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﻋﻠ ﻮم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﻋﻤﻴ ﻖ ﺗ ﺮﯼ ﺑ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن و ﺳ ﺎﺧﺘﺎر ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﺮﺑ ﻮط ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ وزﻧ ﻪ‬
‫"ﻋﻘﺎﻳ ﺪ و ﺁﻣ ﻮزش آﺴ ﺐ ﺷ ﺪﻩ" ﺑﺴ ﻴﺎر ﺳ ﻨﮕﻴﻦ ﺗ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﺮا آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ﺑﻴ ﺎن اﻳ ﺪﺋﻮژﻳﻚ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻣﺤﺎﻓﻈ ﻪ آ ﺎرﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻳ ﺎ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪-‬ﻣﻨ ﺎﻓﻌﯽ‬

‫‪١٨٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫آﻪ ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﺘﺨﺎﺻ ﻢ ﺧﻼﺻ ﻪ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد ﭘ ﺮ واﺿ ﺢ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺗ ﺮ و ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﺗ ﺮ از ﻋﻠ ﻮم ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﻟﺒﺘ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺟ ﺎ ﻣﻨﻈ ﻮر اﻳ ﻦ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﻓﻼﺳ ﻔﻪ‪ ،‬ﺗ ﺎرﻳﺦ ﻧﮕ ﺎران‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎد داﻧ ﺎن‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬و اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ "ﻋﻤﺎل" زﻳﺮ دﺳﺖ اﻳﻦ ﻳﺎ ﺁن ﻃﺒﻘ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺪل‬
‫ﺷﺪﻧﺪ آﻪ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﻣﻮﺟﻮد دﺳﺖ اﻧﺪرآﺎر "ﺗﻮﻃﺌﻪ"اﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاﯼ ﺳ ﺮﻧﮕﻮﻧﯽ اوﺿ ﺎع‬
‫ﻓﻌﻠﯽ ﺳﺮﮔﺮم "ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ اﻋﻤﺎل ﺧﺮاﺑﻜﺎراﻧﻪ" ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﻃﺮﻳ ﻖ‪ ،‬و ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ‬
‫روال آﺎر‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻄﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻼواﺳﻄﻪ ﺗﺮﯼ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣ ﺎﻟﯽ آ ﻪ در ﻣ ﻮرد ﻣﻮﺿ ﻮع‬
‫ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﯽ اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -٣‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ و ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ‬

‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬از ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ ﻳﺎ ﺳﻜﻮن ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ ﺻ ﻮرﯼ ﺑ ﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻪ اﺻﻞ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬اﺻﻞ اﻳﻦ هﻤﺎﻧﯽ‪ A :‬ﻣﺴﺎوﯼ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ، A‬ه ﺮ ﭼﻴ ﺰ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﻮدش ﻣﺴ ﺎوﯼ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬اﺻﻞ ﺗﻨﺎﻓﯽ‪ A :‬ﺑﺎ ﻏﻴﺮ‪ A -‬ﻓﺮق دارد؛ ‪ A‬هﺮﮔﺰ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﻏﻴ ﺮ‪ A -‬ﻣﺴ ﺎوﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬اﺻﻞ هﻮﻳﺖ‪ :‬ﻳﺎ ‪ ،A‬و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ‪A -‬؛ هﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻪ ‪ A‬ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ ﻏﻴﺮ‪.A-‬‬
‫ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺄﻣﻞ ﻣﺎ را ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ ﻣﻨﻄ ﻖ ﺻ ﻮرﯼ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن‬
‫روﻧﺪ ﻓﻜﺮﯼ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺻﺤﺖ اﺻ ﻮل ﻓ ﻮق‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ از ﺣﺮآ ﺖ ﺗﺠﺮﻳ ﺪ آﻨ ﻴﻢ‪ A .‬ﺗ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ‪A‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ A.‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﻮد ﺑﺪل ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﻏﻴ ﺮ‪ A -‬ﻓ ﺮق دارد‪.‬‬
‫‪ A‬و ﻏﻴﺮ‪ A -‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ آﻪ هﻴﭻ ﺣﺮآﺘ ﯽ ‪ A‬و ﻏﻴ ﺮ‪ A -‬را ﺗﺮآﻴ ﺐ ﻧﻜﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ را‬
‫درﺑ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬اﻣ ﺎ وﻗﺘ ﯽ ﻣ ﺎ دﮔﺮدﻳﺴ ﯽ از آ ﺮم ﺑ ﻪ ﭘﺮواﻧ ﻪ‪ ،‬ﮔ ﺬار از دوران‬

‫‪١٩٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﻠﻮغ و ﺑﺰرﮔﯽ‪ ،‬ﺣﺮآﺖ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﺗﻮﻟ ﺪ ﻳ ﻚ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺟﺪﻳ ﺪ و ﻳ ﺎ ﻳ ﻚ‬

‫ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳ ﺪ‪ ،‬ﺗﺮآﻴ ﺐ دو ﺳ ﻠﻮل در ﻳ ﻚ ﺳ ﻠﻮل ﺟﺪﻳ ﺪ و ﻏﻴ ﺮﻩ را در ﻧﻈ ﺮ ﮔﻴ ﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ را ﺑﻮﺿﻮح ﻧﺎﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ و ﺗﺤ ﻮل از ﺣﺮآ ﺖ‪ ،‬از دو ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻣﻔﻴ ﺪ اﺳ ﺖ‪ :‬اوﻻً‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳﻨﻜ ﻪ اﻳ ﻦ‬
‫اﻣﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داﺋﻤ ﯽ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ را در ﻳ ﻚ ﺣﺎﻟ ﺖ ﻣﺠ ﺰا ﻣﻘ ﺪور ﻣ ﯽ ﮔﺮداﻧ ﺪ و ﺑﺎﻋ ﺚ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺑﻬﺘ ﺮﯼ از اﻳ ﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد؛ ﺛﺎﻧﻴ ﺎً‪ ،‬از ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺑ ﻮدن‪ ،‬زﻳ ﺮا آ ﻪ وﻗﺘ ﯽ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ روزاﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺁن هﺎ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻣ ﻦ ﻳ ﻚ ﺑﺴ ﺘﻪ ﻳ ﻚ آﻴﻠ ﻮﺋﯽ ﺷ ﻜﺮ را از ﺧﻮاروﺑ ﺎر ﻓﺮوﺷ ﯽ ﺧﺮﻳ ﺪارﯼ آ ﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﻣﻮازﻧﻪ "ﻳﻚ آﻴﻠﻮ ﺷﻜﺮ = ﻳﻚ آﻴﻠﻮﮔﺮم"‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻋﻤﻠﯽ ﻣﻦ از ﺧﺮﻳ ﺪ ﻣﺰﺑ ﻮر‪،‬‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﻦ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ دارد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯽ آﻪ در ﻗﻬﻮﻩ ام ﺷﻜﺮ ﻣﯽ رﻳﺰم ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎرج ﺧﺎﻧﮕﯽ‬
‫ﺧﻮد رﺳﻴﺪﮔﯽ ﻣﯽ آﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ آﻪ وزن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻜﺮﯼ آﻪ ﺧﺮﻳ ﺪﻩ ام ﻳ ﻚ آﻴﻠ ﻮ ﻧﺒ ﻮدﻩ و‬
‫‪ ٩٩٩/٨‬ﮔ ﺮم ﺑ ﻮدﻩ و وزن ﺑﺴ ﺘﻪ دﻳﮕ ﺮ ‪ ٩٩٠‬ﮔ ﺮم اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣ ﺎﺋﺰ اهﻤﻴ ﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬از ﻧﻘﻄ ﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﻏﻤﺎض هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ هﻨﻮز در ﺗﺌﻮرﯼ و ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽ ﮔﻴ ﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ آﻪ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ را ﺑﺪور ﻧﻤ ﯽ اﻧ ﺪازد ﺑﻠﻜ ﻪ‬
‫ﺁن را در ﺧ ﻮد ﺟ ﺬب ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺑ ﻪ ﺁن ﺑ ﻪ ﻣﺜﺎﺑ ﻪ ﻳ ﻚ اﺑ ﺰار ﺑ ﺎ ارزش ﺗﺤﻠﻴ ﻞ و داﻧ ﺶ‬
‫ﻣﯽ ﻧﮕﺮد‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ ﺻﻮرﯼ ﻣﺎداﻣﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آﻪ ﻣﺎ ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ه ﺎﻳﺶ واﻗ ﻒ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺎداﻣﯽ آﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﺁن را در ﻣ ﻮرد ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﺣﺮآ ﺖ‪ ،‬و در ﻣ ﻮرد ﻓﺮﺁﻳﻨ ﺪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ‬
‫آ ﺎر ﺑ ﺮد‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ اﻳﻨﻜ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﺎن ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎﺋﯽ ﺳ ﺮ و آ ﺎر ﭘﻴ ﺪا آﻨ ﻴﻢ‪ ،‬ﻟ ﺰوم اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣﻘﻮﻟ ﻪ ه ﺎﯼ ﺗ ﺎآﺘﻴﻜﯽ‪ ،‬ﻣﻘﻮﻟ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣﻨﻄ ﻖ ﺣﺮآ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﻮﻻت ﻣﻨﻄ ﻖ ﺻ ﻮرﯼ ﻓ ﺮق‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬واﺟﺐ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١٩١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٤‬ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻀﺎد‬

‫ﺣﺮآﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺘﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻦ و ﺳﺒﻘﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺳ ﻜﻮن‪ ،‬ﻳ ﻚ‬
‫ﺷﻴﺌﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺸﺨﺺ در دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻔ ﺎوت ﺑﺎﺷ ﺪ )ﺣﺘ ﯽ اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﻟﺤﻈ ﻪ‬
‫ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ آﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ( از دﻳﺪﮔﺎﻩ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ ،‬ﺣﺮآﺖ ﻳ ﻚ ﺷ ﻴﺌﯽ دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﮔ ﺰارش از‬
‫ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮآﺖ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮآﺖ و اﺷﻜﺎﻟﯽ را آ ﻪ ﺣﺮآ ﺖ اﺗﺨ ﺎذ‬
‫ﻣﯽ آﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬و اﻳﻦ از دو ﺟﻨﺒ ﻪ ﻣ ﻮرد ﺑﺮرﺳ ﯽ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ؛‬
‫ﺣﺮآﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻀﺎد؛ ﺣﺮآﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻠﻴﺖ‪.‬‬
‫ه ﺮ ﺣﺮآ ﺖ ﻋﻠﺘ ﯽ دارد‪ .‬ﻋﻠﻴ ﺖ ﻳﻜ ﯽ از ﻣﻘﻮﻟ ﻪ ه ﺎﯼ اﺳﺎﺳ ﯽ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻋﻠ ﻮم‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ‪ ،‬اﻧﻜﺎر ﻋﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ اﻧﻜﺎر اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮﯼ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﯽ از ﻋﻠﻞ اﺳﺎﺳﯽ هﻤﻪ ﺣﺮآﺎت‪ ،‬هﻤ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات‪ ،‬ﻋﺒ ﺎرت از ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ دروﻧ ﯽ ﺷ ﻴﺌﯽ‬
‫در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ه ﺮ ﺷ ﻴﺌﯽ‪ ،‬ه ﺮ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﺗﺤ ﺖ ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ‬
‫دروﻧ ﯽ اش ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺗﺤ ﻮل ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ و هﻮﻳ ﺖ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ ﺑﺨ ﻮد‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ‪ ،‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻋﻠﻢ ﺗﻀﺎدهﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄ ﻖ‬
‫ﻼ ﻳﻜﺴﺎن دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮآﺖ و ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻀﺎد دو ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤ ً‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ هﺮ ﺷ ﻴﺌﯽ‪ ،‬ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﻳ ﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ اﯼ از ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ آﺸ ﻒ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻣﺘﻀ ﺎد‬
‫ﺗﺸ ﻜﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ‪ ،‬و ﭘ ﯽ ﺑ ﺮدن ﺑ ﻪ ﺣﺮآ ﺖ و دﻳﻨﺎﻣﻴﺴ ﻤﯽ را آ ﻪ در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ اﻳ ﻦ ﺗﻀ ﺎدهﺎ ﺑ ﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ هﺪف ﺧﻮد ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬در ﺧﻼل اﻳ ﻦ آﺘ ﺎب ﻣﺨﺘﺼ ﺮ ﻣ ﺎ ﻧﺸ ﺎن دادﻩ اﻳ ﻢ آ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ‪ -‬آ ﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ وﺟﻮد ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬در ﭼﻪ ﻣﻘﻄﻌ ﯽ ﺑ ﺮ ﺣﺮآ ﺖ و‬
‫ﺗﺤﻮل در ﺟﻮاﻣﻌﯽ آﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎآﻢ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬در ﻣﻘﻴ ﺎس وﺳ ﻴﻊ ﺗ ﺮﯼ‬
‫آﻪ در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‪ ،‬و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ آﻪ ﺗﻀﺎدﯼ آﻪ ﺑ ﺮ ﺗﺤ ﻮل ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺣ ﺎآﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﻀ ﺎد ﺑ ﻴﻦ ﻣﻴ ﺰان‬

‫‪١٩٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻧﻜﺸﺎف ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ در هﺮ ﻋﺼﺮ )ﻣﻴﺰان آﻨﺘﺮل ﺑﺸﺮ ﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ( و رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫)ﺳ ﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ( اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﻪ اﻳ ﻦ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺧ ﻮد در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ از ﻣﻴ ﺰان‬
‫اﻧﻜﺸﺎف هﻤﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ در ﻋﺼﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﯽ ﺧﻴﺰد‪.‬‬
‫ﺑ ﺎ ﺳ ﺎدﻩ آ ﺮدن‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺣﺮآ ﺖ و اﺷ ﻜﺎل اﺻ ﻠﯽ آ ﻪ )ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر( ﺑﺨﻮد ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻘﻮﻟﻪ هﺎﯼ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﻖ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻳﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺮآﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻼ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪:‬‬
‫ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ذﻳ ً‬
‫اﻟ ﻒ‪ -‬وﺣ ﺪت و ﺗﻀ ﺎد اﺿ ﺪاد‪ :‬ﺣﺮآ ﺖ ﺗﻀ ﺎد اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻀ ﺎد ﻋﺒ ﺎرت اﺳ ﺖ از هﻤﺰﻳﺴ ﺘﯽ‬
‫ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ‪ ،‬هﻤﺰﻳﺴ ﺘﯽ و ﺿ ﺪﻳﺖ ﻣﻘ ﺎرن ﺑ ﻴﻦ اﻳ ﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ‪ ،‬اﮔ ﺮ هﻤﮕ ﻮﻧﯽ ﻳﻜﺪﺳ ﺖ‬
‫وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﻓﻘ ﺪان آﺎﻣ ﻞ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻣﺘﻀ ﺎد ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﻗ ﺮار ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬در ﺁن‬
‫ﺻﻮرت ﻧﻪ ﺗﻀﺎدﯼ در آﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺮآﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻴﺎت‪ ،‬و ﻧﻪ هﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﻀﺎد هﻢ ﺷﺎﻣﻞ هﻤﺰﻳﺴﺘﯽ ﺁﻧﺎن در ﻳﻚ آﻠﻴ ﺖ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‪ -‬آﻠﻴﺘ ﯽ آ ﻪ‬
‫در ﺁن هﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻜﺎن ﺧﻮد را دارد‪ -‬ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ ،‬و ه ﻢ ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﺒ ﺎرزﻩ اﻳ ﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫در هﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﻳﻦ آﻠﻴﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺪون وﺟﻮد ه ﻢ زﻣ ﺎن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و آ ﺎرﻣﺰدورﯼ‪،‬‬
‫ﺑ ﻮرژوازﯼ و ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ اﻣﻜ ﺎن ﭘ ﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از اﻳ ﻦ دو ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﺪون ﺁن‬
‫دﻳﮕﺮﯼ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﻳﻜ ﯽ داﺋﻤ ًﺎ ﺳ ﻌﯽ‬
‫در ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ دﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪارد‪ ،‬آﻪ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﺳﻌﯽ در ﺳ ﺮآﻮب ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و آ ﺎر ﻣ ﺰدورﯼ و‬
‫ﻟﺬا ﺳﻌﯽ در ﻣﻐﻠ ﻮب آ ﺮدن ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧ ﺪارد‪ ،‬و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدن آﺎر زﻧﺪﻩ )آﺎرﻣﺰدورﯼ( ﺑﺎ "آﺎر ﻣﺮدﻩ" )ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻت( را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ آﻤ ﯽ و آﻴﻔ ﯽ‪ :‬ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﺁن ﭼﻨ ﺎن ﺷ ﻜﻠﯽ از ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﺎر )آﻴﻔﻴ ﺖ( ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ را ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺣﻔ ﻆ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺼ ﻮرت ﻣ ﺎ در ﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺗﻐﻴﻴ ﺮ آﻤ ﯽ‪ ،‬آ ﻪ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﻧﺎﻣﺤﺴ ﻮس اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺻ ﺤﺒﺖ ﻣ ﯽ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺼ ﻮرت‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﺎر در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻌﻴﻨﯽ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻤﯽ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻴﻔﯽ ﻣﺒ ﺪل ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫در وراﯼ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﺷ ﻜﻞ ﺗ ﺪرﻳﺠﯽ ﺑ ﻮدن ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ ﻣ ﯽ ده ﺪ و ﺑﺸ ﻜﻞ‬
‫"ﺟﻬﺶ" ﻇﻬﻮر ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺎدل ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﻌ ﺎدل و ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و‬

‫‪١٩٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮﺁﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻗﺮارﯼ ﺗﻌﺎدل ﻧﻮﻳﻦ اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و "آﻴﻔﻴ ﺖ" ﻧ ﻮﻳﻨﯽ ﭘﺪﻳ ﺪ ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪ .‬ﻳ ﻚ‬
‫روﺳﺘﺎﯼ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺗﺪرﻳﺠ ًﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ روﺳﺘﺎﯼ ﺑﺰرگ و ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﻳ ﻚ ﺷ ﻬﺮآﻮﭼﻚ ﻣﺒ ﺪل ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺑﺰرگ و ﻳﻚ روﺳﺘﺎ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت آﻤﯽ ﻧﻴﺴﺖ )ﺗﻌﺪاد ﺳ ﺎآﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺁﺑﺎدﯼ(‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ "اﻧﻘﻼب ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﯽ"‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت آﻴﻔﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺮﻓﻪ اﯼ اآﺜﺮﻳ ﺖ اه ﺎﻟﯽ دﺳ ﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔ ﺮوﻩ اآﺜﺮﻳ ﺖ را‬
‫دﻳﮕ ﺮ آﺸ ﺎورزان ﺗﺸ ﻜﻴﻞ ﻧﻤ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧ ﺪﻩ ﭘﻴﺸ ﻪ وران‪ ،‬ﺗﺠ ﺎر و ﻣ ﺄﻣﻮرﻳﻦ‬
‫ادارﯼ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ آﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را آﻪ ﺗ ﺎآﻨﻮن‬
‫در روﺳﺘﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ :‬ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ اﻳ ﺎب و ذه ﺎب‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃ ﺎت‪،‬‬
‫ﺧ ﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧ ﻮاﺣﯽ "ﻣﺨﺼ ﻮص" و ﻏﻴ ﺮﻩ‪ .‬ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻧ ﻮﻳﻨﯽ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﻀﺎدهﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻇﺎهﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﻧﻔ ﯽ و ﺗﻔ ﻮق‪ :‬ﺗﻤ ﺎﻣﯽ ﺣﺮآ ﺎت ﮔ ﺮاﻳﺶ دارﻧ ﺪ ﺑ ﻪ اﻳﺠ ﺎد ﻧﻔ ﯽ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ اﯼ ﻣﺸ ﺨﺺ و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺷﻴﺎء ﺑ ﻪ ﺿ ﺪ ﺧﻮدﺷ ﺎن‪ ،‬ﺣﻴ ﺎت ﻣ ﺮگ را اﻳﺠ ﺎب ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﮔﺮﻣ ﺎ ﻓﻘ ﻂ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل اﺳﭙﻴﻨﻮرا‪ ،‬ﺁن دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ دان ﺑﺰرگ‪" ،‬هﺮ اﺛﺒﺎﺗﯽ ﺑﻤﻌﻨﯽ ﻧﻔ ﯽ‬
‫اﺳﺖ"‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ را اﻳﺠﺎد ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬آﻪ ﺁن هﻢ ﺑﻨﻮﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬و در‬
‫ﺳﻄﺤﯽ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪون ﻃﺒﻘﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻧﻔﯽ "ﺧ ﺎﻟﺺ" را از‬
‫"ﻧﻔﯽ در ﻧﻔﯽ" آﻪ ﺑﻤﻌﻨﺎﯼ ارﺗﻘﺎء ﺗﻀﺎد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑ ﻪ ﻣﻨﺰﻟ ﻪ ﻧﻔ ﯽ‪ ،‬اﺑﻘ ﺎ و ﺗﻌ ﺎﻟﯽ ﺑ ﻪ‬
‫ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﺎﻻﺗﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﻧﻤ ﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ اوﻟﻴ ﻪ از ﺳ ﻄﺢ ﺑ ﺎﻻﺋﯽ از‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ دروﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬آﻪ ﺁن ﺧﻮد از ﻓﻘﺮﺷﺎن‪ ،‬و از ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ آﺎﻣ ﻞ ﺷ ﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﻧﺸ ﺄت ﻣ ﯽ ﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﻨﻘﺴ ﻢ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت ﻣﺮﺣﻠ ﻪ اﯼ در ﺳ ﻠﻄﻪ‬
‫ﻓﺰاﻳﻨﺪﻩ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬آﻪ ﺑ ﻪ ﻗﻴﻤ ﺖ ﺑ ﺮوز ﺗﻀ ﺎدﯼ ژرف‬
‫و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﻴﺴﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺁﺗﯽ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻔ ﯽ ﻓ ﺎﺋﻖ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺸﻜﺮاﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻠﻄﻪ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮ اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﺮ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﺖ هﻤ ﺮاﻩ ﺑ ﺎ ﺷ ﻜﻞ ﺑﻬﻤ ﺎن ﻧﺴ ﺒﺖ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮ از ﺑﻬ ﻢ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﮕﯽ و هﻤﻜ ﺎرﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١٩٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٥‬ﺑﺮﺧﯽ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺎﻳﻞ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ داﻧﺶ‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﺤﺘﻮﯼ و ﺷﻜﻞ‪ :‬ﺣﺮآﺖ اﻟﺰاﻣ ًﺎ اَﺷﻜﺎل)ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ( ﭘﯽ در ﭘﯽ ﺑﺨﻮد ﻣﯽ ﮔﻴﺮد آ ﻪ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎرﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻜﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﻄ ﻮر ﺧﻮدآ ﺎر ﺑ ﺪور‬
‫ﺑﻴﺎﻧﺪازد‪ .‬ﺁن ﺷﻜﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽ ورزد‪ .‬و اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ در هﻢ ﺷﻜﺴ ﺘﻪ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ ﺑ ﺎ ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺗ ﺎ ﺣ ﺪ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ه ﻢ دارد‪ .‬اﻣ ﺎ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣﺘﺤﺠ ﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺗﺮ ﺁن ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﺪاوم ﺷﻜﻞ ﺑﺎ ﺣﺮآﺖ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﭼ ﺮا آ ﻪ ﺣﺮآ ﺖ ﺑ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﺎآﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﻴﺘﻚ ﺑﻴﻦ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ و ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﻣﺜﺎل ﺧﻮﺑﯽ را در ﻣ ﻮرد راﺑﻄ ﻪ ﻣﺘﻀ ﺎد‬
‫ﺷﻜﻞ و ﻣﺤﺘﻮﯼ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﺑﺮاﯼ ﺁﻧﻜﻪ اﻧﻜﺸﺎف ﻳﺎﺑﻨ ﺪ اﻟﺰاﻣ ًﺎ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ‬
‫در اﺷﻜﺎل ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﺴﺎن هﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ :‬رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪،‬‬
‫ﻓﺌﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ و ﻏﻴﺮﻩ‪ .‬هﺮ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳ ﺪ از ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ آ ﺎر و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ)آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎرﺁورﯼ آﺎر ﺑﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﺎﺑﻖ رﺟﺤﺎن دارد(‪ ،‬در اﺑﺘﺪا رﺷﺪ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ را ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽ اﻧﮕﻴﺰد‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺧﻮد در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﻣﺒﺪل ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮ ﺳ ﺮ راﻩ رﺷ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷ ﻮد و ﺗﻮﺳ ﻂ ﻳ ﻚ رﺷ ﺘﻪ رواﺑ ﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﺮﺗﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺗ ﺎ راﻩ ﺑ ﺮاﯼ "ﺟﻬ ﺶ ﺑ ﺰرگ ﺑ ﻪ ﺟﻠ ﻮ" ﺟﺪﻳ ﺪﯼ در‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدﯼ و ﻓﻜﺮﯼ ﺑﺸﺮﻳﺖ هﻤﻮار ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻋﻠﺖ و ﻣﻌﻠﻮل‪ :‬آﻞ ﺣﺮآﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻧﺠﻴﺮ ﺑﻪ هﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ اﯼ از ﻋﻠﻞ و ﻣﻌﻠﻮل ﺟﻠ ﻮﻩ‬
‫ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬در ﻧﻈ ﺮ اول‪ ،‬ﺗ ﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ و ﺗﻔﻜﻴ ﻚ ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮﯼ ﺁن ه ﺎ را در ه ﻢ ﻋﺠ ﻴﻦ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﯼ دﺳﺘﻤﺰد ﺑﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻏﺼﺐ ﺧﺼﻮﺻﯽ وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آ ﻪ در اﻧﺤﺼ ﺎر‬
‫ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﻜﺸﺎف ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ هﻤ ﻴﻦ اﻧﺤﺼ ﺎر در ﻧﺘﻴﺠ ﻪ وﺟ ﻮد‬
‫دﺳﺘﻤﺰد ﺑﮕﻴﺮان ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳ ﺘﻤﺰد آ ﺎرﮔﺮان ﺑ ﻪ ﺁن ه ﺎ اﺟ ﺎزﻩ آﺴ ﺐ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﻧﻤ ﯽ ده ﺪ‪ .‬دﺳ ﺘﻤﺰدﺑﮕﻴﺮان‬
‫ارزش اﻓﺰوﻧﻪ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﻏﺼ ﺐ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد و ﻣﺒ ﺪل ﺑ ﻪ‬

‫‪١٩٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ ﺑ ﻮرژواﺋﯽ ﺑ ﺮ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬و ﺑ ﺎﻳﻦ ﺳ ﺎن‪ ،‬ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﻋﻠ ﺖ ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻠ ﻮل و ﻣﻌﻠ ﻮل و ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﯽ رود‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻼﺻ ﯽ از اﻳ ﻦ آ ﻼف‬
‫ﺳﺮدرﮔﻢ و اﺟﺘﻨﺎب از ﺳﻘﻮط در اﻟﺘﻔﺎﻃﯽ آﺮاﺋﯽ ﺑﯽ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ روش ﺗﻜﻮﻳﻨﯽ را ﺑﻜ ﺎر‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻣﻨﺸﺎء ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺣﺮآﺖ ﻣﻮرد ﺳﺌﻮال ﺑﮕﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳ ﺎن در ﻣ ﯽ ﻳ ﺎﺑﻴﻢ‬
‫آ ﻪ در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و ارزش اﻓﺰوﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗﺒ ﻞ از ﭘﻴ ﺪاﻳﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎﯼ‬
‫دﺳﺘﻤﺰدﺑﮕﻴﺮ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﻢ آﻪ اﻧﻜﺸﺎف ﺁن هﺎ ﺧ ﺎرج از ﻗﻠﻤ ﺮو ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺻ ﻮرت ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‪ ،‬آ ﻪ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ اوﻟﻴ ﻪ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬داﻳ ﺮﻩ ﺑﻈ ﺎهﺮ ﺷ ﻴﻄﺎﻧﯽ‪ :‬دﺳ ﺘﻤﺰدﺑﮕﻴﺮ‪-‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ -‬دﺳﺘﻤﺰدﺑﮕﻴﺮ را در هﻢ ﻣﯽ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬وﺳ ﺎﻳﻞ و اه ﺪاف‪ :‬ه ﺮ ﺣﺮآ ﺖ ﺑ ﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺁﮔ ﺎهﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﺤﻘ ﻖ ه ﺪف ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‬
‫ﺟﻬﺖ ﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ ﻓﻜﺮﯼ اﺑﺰارﯼ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮاﯼ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﻮدن ﻣ ﻮاﻧﻌﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ راﻩ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ اهﺪاف ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬آﻔﺎﻳﺖ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎﯼ ﻓﻜﺮﯼ)از ﺳﺎدﻩ ﺗﺮﻳﻦ راﻩ‬
‫ﺣﻞ "ﻓ ﺮدﯼ" ﻣﺴ ﺎﺋﻞ روزاﻧ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺎ ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺷ ﻜﺎل "ﻋﻠ ﻮم ﺧ ﺎﻟﺺ"( در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ اﻳﻨﻜ ﻪ ﺗ ﺎ ﭼ ﻪ ﺣ ﺪ رﺳ ﻴﺪن ﺑ ﻪ و ﺗﺤﻘ ﻖ ﻳ ﺎﻓﺘﻦ ه ﺪف ﻣﻌﻴﻨ ﯽ را ﻣﻘ ﺪور‬
‫ﮔﺮداﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻳﻚ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﯽ ﺁﺷﻜﺎر ﺑﻴﻦ وﺳﺎﻳﻞ و اهﺪاف ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬آﻠﻴﻪ اﻗ ﺪاﻣﺎت‬
‫ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ داراﯼ ﺗ ﺄﺛﻴﺮات ﺑﻴﺸ ﻤﺎرﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻌﻀ ﯽ از اﻳ ﻦ ﺗ ﺄﺛﻴﺮات از‬
‫ﻗﺒﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻟ ﻴﻜﻦ در ﻣ ﻮرد ﺑﻘﻴ ﻪ ﺁﻧ ﺎن اﻳ ﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ از ﺗ ﺄﺛﻴﺮات‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻣﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ هﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺁن ﻋﺪﻩ از وﺳ ﺎﻳﻞ ﺑ ﺎ آﻔﺎﻳ ﺖ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﺸﺎن ﻣ ﺎ را ﺑ ﻪ ه ﺪف ﻣﻄﻠ ﻮب واﻗﻌ ًﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘ ﺮ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨ ﺪ‪ .‬ﭼﺴ ﺒﻴﺪن ﺑ ﻪ وﺳ ﺎﻳﻠﯽ آ ﻪ‬
‫هﺪف ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ را ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ هﺮ ﭼﻪ دورﺗﺮﯼ ﻣﯽ آﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑ ﻪ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ه ﺪف ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‬
‫)ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺗﺎرﻳﺨﯽ اﺻ ﻼح ﻃﻠﺒ ﯽ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴ ﻢ در ﺟﻨ ﺒﺶ ﻣﺘﺸ ﻜﻞ آ ﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻴ ﺎن ﻋ ﺎﻟﯽ اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪.‬‬

‫‪١٩٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ در ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ ﺑﻄ ﻮر دل ﺑﺨ ﻮاهﯽ و ﺑ ﺎ "ارادﻩ آ ﺎﻣ ً‬

‫ﻼ ﺁزاد" ﺑ ﻪ‬
‫وﺳﺎﻳﻞ و اهﺪاف دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻣﺎدﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ اﻳ ﻦ وﺳ ﺎﻳﻞ و اه ﺪاف اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ ﮔﺮدﻧ ﺪ‪ ،‬و ﻧﻴ ﺰ در ﺧ ﺪﻣﺖ ﻣﻨ ﺎﻓﻊ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ‬
‫هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬اه ﺪاف ﺗ ﺎﺑﻊ ﻧﻴﺎزﻣﻨ ﺪﯼ ه ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣﺴ ﺘﻘﻞ از زﻣﻴﻨ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬
‫زﻳﺮﺑﻨﺎﯼ ﻣﺎدﯼ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬وﺳ ﺎﻳﻞ ه ﻢ در ﭘﻴ ﺮوﯼ از ﺗﺠﺮﺑ ﻪ و اﺧﺘ ﺮاع )ﻗ ﻮﻩ ﺗﺨﻴ ﻞ( اﻧﺘﺨ ﺎب‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺮ ﺑﯽ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺮ دو‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺪرت ﺗﻌﻴﻴﻦ اهﺪاف )ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﻗﺪرت اﺑﺪاع اهﺪاف ﻧﻮﻳﻦ(‪ ،‬و ﻣﺤﺪودﻳﺖ هﺎﺋﯽ آﻪ اﻣ ﺮ‬
‫اﻧﺘﺨ ﺎب اه ﺪاف و وﺳ ﺎﻳﻞ را ﻣﺸ ﺮوط و ﻣﻘﻴ ﺪ ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﻣﺸ ﺨﺺ آﻨﻨ ﺪﻩ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ‬
‫داﻧﺶ اﻧﺪ)ﺑﺮاﯼ آﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن آﻠﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ‪ ،١٧‬ﺑﺨ ﺶ‬
‫‪ ٥‬رﺟﻮع آﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫د‪ -‬ﻋ ﺎم و ﺧ ﺎص‪ :‬ه ﺮ ﺣﺮآ ﺖ‪ ،‬ه ﺮ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ‪ ،‬داراﯼ ﻣﺸﺨﺼ ﺎﺗﯽ اﺳ ﺖ ﻣﺨ ﺘﺺ ﺧ ﻮد‪ .‬در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل‪ ،‬و ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﯽ هﺎ‪ ،‬هﻴﭻ ﺣﺮآﺖ ﻳﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ درك‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬و‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب هﺴﺘﯽ اﯼ ﺑﺮﺗﺮ و آﻠ ﯽ ﺗ ﺮ‪ .‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻗ ﺮن ﺑﻴﺴ ﺘﻢ و ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ آﻨ ﻮﻧﯽ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜ ﺎ ﻳﻜﺴ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ه ﺮ ﻳ ﻚ از اﻳﻨﻬ ﺎ‪ ،‬ﺑﻴ ﺎﻧﮕﺮ ﻳ ﻚ ﺷ ﻜﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺸ ﺨﺺ ﺑ ﺎ ﻣﻘ ﺎم‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﻳﻚ اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ در ﻃﻮل ﻳﻚ ﻗﺮن ﺑﻄﺮز ﺷﮕﺮﻓﯽ دﺳ ﺘﺨﻮش‬
‫دﮔﺮﮔ ﻮﻧﯽ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻌﻬ ﺬا‪ ،‬ﻧ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴ ﺎﯼ ﻋﺼ ﺮ وﻳﻜﺘﻮرﻳ ﺎ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻓﺮﺗﻮت آﻨﻮﻧﯽ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ اﻣﺮﻳﻜ ﺎ را ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان‬
‫ﺟﺪا از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺎﻣﯽ آﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺗﺤﻮل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻈﺎم اﺳﺖ‪ ،‬درك ﻧﻤ ﻮد‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻋ ﺎم و ﺧ ﺎص‪ ،‬ﺻ ﺮﻓ ًﺎ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ "ﺗﺮآﻴ ﺐ" ﺗﺤﻠﻴ ﻞ" ﻋ ﺎم" ﺑ ﺎ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ "ﺧ ﺎص"‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﯽ آﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﺎص را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﻋ ﺎم ﺗﺸ ﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪،‬‬
‫و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻋﺎم را از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﺎص ﺗﺼﺤﻴﺢ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻩ‪ -‬ﻧﺴ ﺒﯽ و ﻣﻄﻠ ﻖ‪ :‬درك ﺣﺮآ ﺖ و ﻳ ﺎ ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻋ ﺎم‪ ،‬در ﮔ ﺮو ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ وﺟ ﻮد ﺗﻌ ﺪاد‬
‫ﺑﻴﺸ ﻤﺎرﯼ از ﺣ ﺎﻻت اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ اﺳ ﺖ‪") .‬ﺣﺮآ ﺖ وﺣ ﺪت ﭘﻴﻮﺳ ﺘﮕﯽ و اﻧﻔﻀ ﺎل اﺳ ﺖ"(‪ .‬ﺑ ﻪ‬

‫‪١٩٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ درك ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻮدن ﭼﻴﺰهﺎ‪ ،‬اﻣﺘﻨﺎع از ﺳﺎﺧﺘﻦ دﻳﻮارهﺎﯼ ﻣﻄﻠ ﻖ ﺑ ﻴﻦ ﻣﻘﻮﻟ ﻪ ه ﺎ‪،‬‬
‫و آﻮﺷﺶ ﺑﺮاﯼ ﻓﻬﻢ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ واﺳﻄﻪ ﺑ ﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ‪ ،‬ﻳﻜ ﯽ از ﻣﺸﺨﺼ ﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﻋ ﺎم ﻣﺴ ﺘﻠﺰم وﺟ ﻮد ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣﺮآ ﺐ‪ ،‬وﺟ ﻮد اوﺿ ﺎع و ﺣ ﺎﻻت‬
‫"اﻧﺘﻘ ﺎﻟﯽ" از زﻧ ﺪﮔﯽ ﺑ ﻪ ﻣ ﺮگ‪ ،‬از ﻣﻮﺟ ﻮدات ﮔﻴ ﺎهﯽ ﺑ ﻪ ﺣﻴﻮاﻧ ﺎت‪ ،‬از ﭘﺮﻧ ﺪﮔﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران‪ ،‬از ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻟﺬا ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻞ و ﺗﻤ ﺎﻳﺰات ﻣﻮﺟ ﻮد ﺑ ﻴﻦ هﻤ ﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻت را اﻣﺮﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻜﻦ‪ ،‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻏﺎﻟﺒ ًﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ اﯼ ذهﻨﯽ ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ "هﻨﺮ ﺳ ﺮ درﮔﻤ ﯽ" ﻳ ﺎ "هﻨ ﺮ‬
‫دﻓﺎع از ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت" ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮق ﺑ ﻴﻦ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻋﻠﻤ ﯽ آ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫واﻗﻌﻴﺖ ﻋﻴﻨﯽ اﺳﺖ و ﺳﻔﺴﻄﻪ ﭘﺮدازﯼ ﻳﺎ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ذهﻨﯽ ﻋﻤﺪﺗ ًﺎ در اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺳﻔﺴ ﻔﻄﻪ ﭘ ﺮدازان ﻧﺴ ﺒﻴﺖ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ و ﻣﻘ ﻮﻻت ﺧ ﻮد ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺑ ﻪ ﭼﻴ ﺰﯼ ﻣﻄﻠ ﻖ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪.‬‬
‫ﺁن ه ﺎ ﻓﺮاﻣ ﻮش ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺗﻈ ﺎهﺮ ﺑ ﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﯽ ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﻴﺖ ﻣﻘ ﻮﻻت ﺗﻨﻬ ﺎ‬
‫ﻧﺴ ﺒﻴﺘﯽ ﺟﺰﺋ ﯽ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﻧﺴ ﺒﻴﺘﯽ ﻣﻄﻠ ﻖ‪ ،‬ﺑ ﺎﻟﻌﻜﺲ‪ ،‬ﻧﺴ ﺒﯽ ﺑ ﻮدن ﻧﺴ ﺒﻴﺖ ﺑﻬﻤ ﺎن اﻧ ﺪازﻩ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ آﻪ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻮدن ﻣﻘﻮﻻت دﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫ﻃﺒ ﻖ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻋﻠﻤ ﯽ‪ ،‬ﻓ ﺮق "ﻣﻄﻠ ﻖ" ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺣﻴ ﺎت و ﻣ ﺮگ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ وﺟ ﻮد ﺣ ﺎﻻت‬
‫"اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ" ﻓﯽ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻧﻔﯽ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﻔﺴﻄﻪ ﭘﺮدازان ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽ دهﻨﺪ آﻪ هﺮ ﭼﻴ ﺰﯼ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﻓﺮق ﺑﻴﻦ زﻧﺪﮔﯽ و ﻣ ﺮگ‪ .‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ دان در ﺟ ﻮاب ﻣ ﯽ ﮔﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺧﻴ ﺮ‪:‬‬
‫در ﻓﺮق ﻣﻴﺎن زﻧﺪﮔﯽ و ﻣﺮگ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﻧﻴ ﺰ وﺟ ﻮد دارد‪ .‬ﺑ ﺎ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر آﻪ ﻣﻴﺎن زﻧﺪﮔﯽ و ﻣ ﺮگ ﭼﻨ ﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﻣﻴ ﺎﻧﯽ وﺟ ﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺮﺳﻴﻢ آﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺁﻧﺴﺖ آﻪ ﻣﺮگ ﻧﻔﯽ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٦‬ﺣﺮآﺖ ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ‪ -‬ﻣﺠﺮد و ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﺮدﻳﻢ آﻪ ﺣﺮآﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﻀﺎدهﺎﯼ دروﻧﯽ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﯼ از‬
‫ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎﯼ ﻣ ﻮرد ﻧﻈ ﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ‪ -‬ﻳ ﻚ ﺳ ﻠﻮل زﻧ ﺪﻩ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻣﺤ ﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ آ ﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﺁن وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮﯼ‪ ،‬ﻳ ﻚ ﻣﻨﻈﻮﻣ ﻪ ﺳ ﻤﺎوﯼ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻳ ﻚ‬

‫‪١٩٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺗﻢ‪ -‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻨﺒﻪ هﺎ‪ ،‬اﺟﺮاﯼ ﺗﺮآﻴﺒﯽ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸ ﻜﻴﻞ دهﻨ ﺪﻩ ﺑ ﯽ ﺷ ﻤﺎرﯼ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻄﻮر ﺗﺼﺎدﻓﯽ و ﺑﺸﻜﻠﯽ آﻪ داﺋﻤ ًﺎ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔ ﺮدهﻢ ﻧﻴﺂﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ‬
‫آﻠﻴﺖ هﺎﺋﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ و ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ارﮔﺎﻧﻴﻚ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬آﻪ ﻣﻄ ﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻖ دروﻧﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮرژواﺋﯽ‪ ،‬رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﻴﻦ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ و آ ﺎر اﺑ ﺪًا ﺗﺼ ﺎدﻓﯽ‬
‫ﻣﺜ ً‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﺰﺑﻮر ﺗﻮﺳﻂ اﺟﺒﺎر اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮان در ﻓﺮوش ﻧﻴﺮوﯼ آﺎر ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داران ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داراﻧﯽ آ ﻪ ﺻ ﺎﺣﺐ وﺳ ﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﻣﻌﻴﺸ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ‬
‫ه ﺮ دو ﺑ ﻪ آ ﺎﻻ ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻣ ﻊ دﻳﮕ ﺮﯼ آ ﻪ ﺑﺮاﺳ ﺎس اﺳ ﺘﺜﻤﺎر اﺳ ﺘﻮار‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ آﻪ از ﻧﻈﺮ آﻴﻔ ﯽ ﺑ ﺎ ﺁن ﭼ ﻪ در ﺑ ﺎﻻ ذآ ﺮ‬
‫ﺷﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدﻩ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ هﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩ و هﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴ ﻞ و ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮدن ﺗﻀﺎدهﺎﯼ دروﻧﯽ ﺁن آﻪ ﻣﺒﻴﻦ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ )ﻗ ﻮاﻧﻴﻦ ﺣﺮآ ﺖ( ﭘﺪﻳ ﺪﻩ‬
‫ﻣﺰﺑ ﻮر اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟ ﺬب ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑﻜﻮﺷ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑﻄ ﻮر هﻤ ﻪ ﺟﺎﻧﺒ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﺴ ﺄﻟﻪ ﻣﺰﺑ ﻮر‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد آﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻮاﻧﺒﺶ درك آﻨﺪ‪ ،‬ﺁن را در ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺁن ﺑﺮرﺳ ﯽ آﻨ ﺪ و از‬
‫هﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ آﻪ ﺑﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ اﯼ اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ ﻳ ﻚ ﺟﻨﺒ ﻪ ﻣﺸ ﺨﺺ از واﻗﻌﻴ ﺖ را ﻣﺠ ﺮد‬
‫ﻣﯽ آﻨﺪ و ﺟﻨﺒﻪ دﻳﮕﺮ ﺁن را ﺧﻔﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻟﺬا از درك ﺗﻀﺎدهﺎ در ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺷﺎن و ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﻓﻬﻢ ﺣﺮآﺖ در ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺁن ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﺮاز آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ آ ﻪ ﺁن را ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ ﺗﻠﻔﻴ ﻖ ﻧﻤ ﻮدن ﺑﺮﺧ ﻮرد ﺟﻬﺎﻧﺸ ﻤﻮل ﺑ ﺎ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﯽ از ﻣﺤﺴﻨﺎت ﻋﻤ ﺪﻩ ﺁن ﺑﺸ ﻤﺎر ﻣ ﯽ ﺁﻳ ﺪ‪" .‬ﻣﻨﻄ ﻖ ﺣﺮآ ﺖ"‪" ،‬ﻣﻨﻄ ﻖ‬
‫ﻼ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﺮادف دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﻪ ﻣﺤ ﺾ ﺁﻧﻜ ﻪ‬
‫ﺗﻀﺎد" و "ﻣﻨﻄﻖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ" ﻋﻤ ً‬
‫ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ ﻏﻴﺮدﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﯽ از ﺑﻌﻀﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ واﻗﻌﻴﺖ روﯼ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨ ﺪ از ﺁن رو آ ﻪ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺁوردن ﺁﻧﺎن آﺎر ﺗﺤﻠﻴ ﻞ را "زﻳ ﺎدﯼ ﻏ ﺎﻣﺾ" ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫اﺳﺖ آﻪ از آﻞ ﺑﻪ ﺟﺰء ﻣﯽ رﺳﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ آﻪ هﻢ ﺗﻀﺎد و هﻢ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ را در ﺁن واﺣ ﺪ ﺑ ﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺴﻴﺎن ﻣﯽ ﺳﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٩٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻟﺒﺘ ﻪ ﻣﻘ ﺪار ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از ﺳ ﺎدﻩ ﺳ ﺎزﯼ‪ ،‬و ﺣ ﺪ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از "ﺧﻼﺻ ﻪ آ ﺮدن ﺗﻤﺎﻣﻴ ﺖ" ﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ آﻨﻨﺪﻩ اﯼ آﻪ ﺁن را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻩ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ هﺮ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ و ﺑﺮاﯼ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻤ ﯽ آ ﻪ هﻤﻴﺸ ﻪ در اﺑﺘ ﺪاﯼ آ ﺎر اﻟﺰاﻣ ًﺎ ﺗﺠﺮﻳ ﺪ ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺮﯼ‬
‫اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺑﺎﻳﺴ ﺘﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺳ ﭙﺮد آ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﻓﺮﺁﺷ ﺪ اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ‬
‫ﺗﺠﺮﻳﺪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل واﻗﻌﻴﺖ را ﺗﻬﯽ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺷ ﺨﺺ ﺑ ﻪ واﻗﻌﻴ ﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘ ﺮ ﺷ ﻮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻴﺘﯽ آﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﺟﻨﺒﻪ هﺎﯼ ﺑﻴﺸﻤﺎرﯼ اﺳﺖ آ ﻪ ﺗﺤﻠﻴ ﻞ‬
‫ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ هﻢ رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و هﻢ رواﺑﻂ ﻣﺘﻀﺎدﺷ ﺎن را ﺗﺸ ﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪.‬‬
‫"ﺣﻘﻴﻘﺖ هﻤﻴﺸﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ")ﻟﻨﻴﻦ(‪" .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ اﺳﺖ")هﮕﻞ(‬

‫‪ -٧‬ﻧﻈﺮﻳﻪ و ﻋﻤﻞ‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻳﻚ روش و ﻳﻚ اﺑﺰار داﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ را‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﺗﺌﻮرﯼ داﻧﺶ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪ)اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻄﻮر ﻋﻴﻨ ﯽ‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﺁن را آ ﻪ ﻧﻴ ﺰ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ اﺛﺒ ﺎت در ﺳ ﻄﺢ ﻋﻠﻤ ﯽ اﺳ ﺖ ﻣ ﻮرد ﺳ ﻮال ﻗ ﺮار‬
‫ﻧﻤﯽ دهﺪ(‪ .‬هﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺁزﻣﺎﻳﺶ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ :‬ﺁزﻣ ﺎﻳﺶ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺧﻮد داﻧﺶ ﭘﺪﻳﺪﻩ اﯼ ﻣﺠﺰا از زﻧﺪﮔﯽ و از ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮﺑﻪ اﯼ اﺳﺖ ﺑﺮاﯼ ﺣﻔﻆ و ﺑﻘﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮدات‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ اﯼ اﺳﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺘ ﺮ‬
‫ﺑ ﻪ زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪ آﺸ ﺎﻧﺪن ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻬﺘ ﺮ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ رﻳﺸ ﻪ ه ﺎﯼ "ﻣﺴ ﺎﺋﻞ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ" و ﻳ ﺎﻓﺘﻦ راﻩ ﺣ ﻞ ﺁﻧ ﺎن‪ ،‬ﺗ ﻮان ﻣ ﯽ ﺑﺨﺸ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ داﻧ ﺶ از ﻋﻤ ﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﺸ ﺮﻳﺖ زادﻩ ﺷ ﺪﻩ؛ و ﻋﻤﻠﻜ ﺮدش آﺎﻣ ﻞ آ ﺮدن هﻤ ﻴﻦ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪،‬‬
‫آ ﺎرﺁﺋﯽ داﻧ ﺶ در ﻗﺒ ﺎل ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺁن اﻧ ﺪازﻩ ﮔﻴ ﺮﯼ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﺛﺒ ﺎت ﻋﻤﻠ ﯽ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺮﺑﻪ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻐﻠﻄﻪ ﭘﺮدازان و ﺷﻜﺎآﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻪ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ آﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ در ﭘﺮاﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ آﻮﺗ ﻪ ﺑﻴﻨﺎﻧ ﻪ و ﻣﺒﺘ ﺬل ﺣ ﻞ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫اﻏﻠﺐ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﻨﺪ آﻪ آﺎرﺁﺋﯽ ﻋﻤﻠﯽ و "درﺳﺖ" ﻳﺎ "ﻏﻠ ﻂ" ﺑ ﻮدن ﻳ ﻚ ﻓﺮﺿ ﻴﻪ ﻋﻠﻤ ﯽ‬
‫ﻓﻮرًا ﺁﺷﻜﺎر ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﺿ ﻴﻪ ﻣﺰﺑ ﻮر ﻗﺒ ﻞ از اﻳﻨﻜ ﻪ ﺧ ﻮد را ﺑﻄ ﻮر ﻣ ﺆﺛﺮﯼ در ﻋﻤ ﻞ ﺑ ﻪ‬

‫‪٢٠٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺛﺒ ﺎت ﺑﺮﺳ ﺎﻧﺪ ﻣﺤﺘ ﺎج ﺑ ﻪ وﻗ ﺖ‪ ،‬ﻧﺘ ﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠ ﯽ ﺣﺎﺻ ﻞ‪ ،‬ﺗﺠ ﺎرب ﺗ ﺎزﻩ و ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ‬
‫"ﺁزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻋﻤﻠﯽ" ﭘﯽ در ﭘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎت و اﻳﻤﺎن هﺎ‪ ،‬ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻣﺮدان و زﻧﺎن‪ ،‬آﺴﺎﻧﯽ آﻪ زﻧ ﺪاﻧﯽ اﻣﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﻇ ﻮاهﺮ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و داراﯼ‬
‫دﻳ ﺪﯼ ﺟﺰﺋ ﯽ و ﺳ ﻄﺤﯽ از واﻗﻌﻴ ﺖ‪ ،‬و دﻳ ﺪﯼ ﻣ ﻮﻗﺘﯽ از روﻧ ﺪ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ )آ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺘ ًﺎ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﻃﺒﻘﺎت و اﻗﺸﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻏﻴﺮاﻧﻘﻼﺑﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد( در ﺑ ﺎرﻩ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺑﻮرژواﺋﯽ دﻣﻮآﺮاﺳﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺷﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ ،‬در ﻣ ﻮرد ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﻪ دﻳﻜﺘ ﺎﺗﻮرﯼ‬
‫ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ در ﺑ ﺎرﻩ ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠ ﯽ ﻇﻔﺮﻣﻨ ﺪﯼ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻜﻤﻴ ﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳ ﻚ‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ واﻗﻌ ﯽ در اﺗﺤ ﺎد ﺷ ﻮروﯼ و دﻳﮕ ﺮ آﺸ ﻮرهﺎ ﺷ ﻚ و ﺗﺮدﻳ ﺪ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ دﺳ ﺖ ﺁﺧ ﺮ واﻗﻌﻴ ﺎت ﻗﻀ ﺎوت ﺧﻮاهﻨ ﺪ آ ﺮد آ ﻪ آ ﺪام ﻧﻈﺮﻳ ﻪ واﻗﻌ ًﺎ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑ ﻮد و‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ واﻗﻌﻴﺖ را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻀﺎدهﺎﻳﺶ و در ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺣﺮآﺘﺶ درك آﻨﺪ‪ ،‬و در ﻋﻮض‬
‫آﺪام ﻓﺮﺿﻴﻪ هﺎ ﻏﻠ ﻂ ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻘ ﻂ ﻗ ﺎدر ﺑ ﻪ درك اﺟﺮا ِﺋ ﯽ از واﻗﻌﻴ ﺖ‪ ،‬ﺟ ﺪا از آ ﻞ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺎدر ﺑﻪ درك ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻨﻴﺎدﯼ ﺣﺮآﺖ ﺑﺮاﯼ ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃ ﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴ ﺮوزﯼ اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪ ،‬رﺳ ﻴﺪن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺪون ﻃﺒﻘ ﻪ‪ ،‬ﺻ ﺤﺖ ﻧﻈﺮﻳ ﻪ‬
‫ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ را در ﻋﻤﻞ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪.‬‬

‫‪٢٠١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺪهﻢ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬
‫ﻣﺎ اآﻨﻮن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺷ ﻴﻮﻩ دارﺗ ﺮﯼ‪ ،‬اﺻ ﻮل ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ را آ ﻪ‬
‫ﻼ ﻧﻴﺰ در ﻓﺼﻞ هﺎﯼ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ آﺘﺎب ﻣﺨﺘﺼﺮًا از ﺁن ﺻﺤﺒﺖ آﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻗﺒ ً‬

‫‪ -١‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻮد آﻪ ﺑﺸﻜﻞ اﻧﺴﺎن در ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬هﻢ ﺑﻪ دﻟﻴ ﻞ آﻴﻔﻴ ﺎت ﺟﺴ ﻤﯽ و ه ﻢ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫آﻤﺒﻮدهﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺣﻴﻮان ﻳﮕﺎﻧﻪ اﯼ اﺳﺖ‪ .‬از ﻳﻚ ﻃﺮف اﻧﺴﺎن داراﯼ آﻴﻔﻴ ﺎت ﺟﺴ ﻤﯽ اﺳ ﺖ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻗﺎﻣﺖ اﻳﺴﺘﺎدﻩ‪ ،‬دﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﺴﺖ ﺁزاد و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ه ﺎﯼ ﺑﺮﺁﻣ ﺪﻩ آ ﻪ ﺗﺼ ﻮر‬
‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪﯼ اﻳﺠﺎد ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ﮔﻠﻮ و ﺗﺎرهﺎﯼ ﺻﻮﺗﯽ آﻪ ﻗﺎدر ﺑ ﻪ اداﯼ اﺻ ﻮات ﺳ ﺎدﻩ و‬
‫ﻣﺮآﺐ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﻧﺪام هﺎﯼ دﻳﮕﺮ ﺻﻮرت و ﺳﻄﺢ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ‬
‫ﭼﻬﺮﻩ آﻪ اﺟﺎزﻩ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺎ را ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳ ﻦ آﻴﻔﻴ ﺎت ﺟﺴ ﻤﯽ ﺑ ﺮاﯼ اﺑﺰارﺳ ﺎزﯼ‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺿﺮورﯼ اﻧﺪ‪ ،‬و هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ آﺎﻣﻞ ﺗﺮ ﺷﺪن اﺑﺰار و آﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗ ﺪرﻳﺞ آﺎﻣ ﻞ ﺗ ﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻃ ﺮف دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬اآﺜ ﺮ ﺣ ﻮاس و اﻋﻀ ﺎء اﻧﺴ ﺎﻧﯽ آﻤﺘ ﺮ از ﺣ ﻮاس و اﻋﻀ ﺎء ﭘﺮﺗﺒﺤ ﺮ‬
‫اﻧﻮاع ﺣﻴﻮاﻧﯽ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آﺮدﻩ اﻧﺪ‪ .‬هﻨﮕﺎﻣﯽ آﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺪوﯼ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎ ًﻻ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺁب و ه ﻮا‪ ،‬ﻣﺠﺒ ﻮر ﺷ ﺪ ﺗ ﺎ از درﺧ ﺖ ﭘ ﺎﺋﻴﻦ ﺑﻴﺂﻳ ﺪ و ﺑ ﺎ ﻧ ﻮع ﺗﻐﺬﻳ ﻪ اﯼ ﻣﺘﻐﻴ ﺮ در ﺟﻠﮕ ﻪ‬
‫ﺑﯽ درﺧﺖ زﻧﺪﮔﯽ آﻨﺪ‪ ،‬در دﻓﺎع از ﺧﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟ ﺎﻧﻮران ﮔﻮﺷ ﺘﺨﻮار‪ ،‬ﻗ ﺎدر ﻧﺒ ﻮد ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‬
‫ﺑﺰآﻮهﯽ‪ ،‬ﺑﺪود‪ .‬ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﺷ ﻤﭙﺎﻧﺰﻩ‪ ،‬از درﺧ ﺖ ﺑ ﺎﻻ ﺑ ﺮود؛ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﺮﻧ ﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘ ﺮواز آﻨ ﺪ؛ و ﻳ ﺎ‬

‫‪٢٠٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﮔ ﺎوﻣﻴﺶ و ﮔﻮرﻳ ﻞ‪ ،‬از ﻗ ﺪرت ﺟﺴ ﻤﺎﻧﯽ ﺧ ﻮد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ آﻨ ﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺑ ﺎ ﭼﻨ ﻴﻦ آﻴﻔﻴ ﺎت‬
‫ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬و ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﺸﺨﻮار آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺑﻴﺸ ﻤﺎرﯼ آ ﻪ او ﺟﻠﮕ ﻪ را ﺑ ﺎ ﺁن ه ﺎ ﺷ ﺮﻳﻚ ﺑ ﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺮآﻨﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از هﻤﻪ‪ ،‬ﻧ ﻮزاد اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫ﻼ واﺑﺴ ﺘﻪ‬
‫وﻳﮋﻩ درﻣﺎﻧﺪﻩ و ﺻﺪﻣﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و در واﻗﻊ ﺟﻨﻴﻨﯽ ﺧﺎرج از رﺣﻢ ﺑﻮد آ ﻪ آ ﺎﻣ ً‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎدران ﮔﺮوﻩ ﺑ ﻮد )ﻗﺎﻣ ﺖ اﻳﺴ ﺘﺎدﻩ آ ﻪ ﺑﺎﻋ ﺚ ﺑﺎرﻳ ﻚ ﺷ ﺪن ﻟﮕ ﻦ ﺧﺎﺻ ﺮﻩ زﻧ ﺎن ﮔﺮدﻳ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎرﺳﯽ وﻳﮋﻩ در ﻧﻮزاد اﻧﺴﺎن آﻤﻚ ﻧﻤﻮد(‪.‬‬
‫اﻣﻜﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ رﻳﺸ ﻪ در اﻳ ﻦ ﺗﺮآﻴ ﺐ‬
‫آﻴﻔﻴﺎت و ﻧﻘﺎﺋﺺ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن هﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮر ﻓﺮدﯼ زﻧﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧ ﻮد‬
‫را ﺑﺪون هﻤﻜﺎرﯼ ﺑﺎ هﻤﻨﻮﻋﺎﻧﺸﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺪام هﺎﯼ اﻧﺴﺎن ﺁﻧﻘﺪر آ ﻢ رﺷ ﺪ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‬
‫آﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن اﺟﺎزﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ را ﺑﺪهﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺁن ه ﺎ‬
‫را ﺑﻄﻮر دﺳﺖ ﺟﻤﻌﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آﻤﻚ اﺑﺰارهﺎﺋﯽ آﻪ ﻣﻜﻤ ﻞ اﻋﻀ ﺎء ﺑﺪﻧﺸ ﺎن هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻞ ﮔﺮوهﯽ‪ ،‬ﮔﺮوﻩ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻧ ﻮزادان اﻧﺴ ﺎن‬
‫در ﻣﻴﺎن ﮔﺮوﻩ ﺟﺬب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﺗﻜﺘﻴﻚ هﺎﯼ ﺑﻘﺎء را ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ اﻋﻀﺎﯼ ﮔ ﺮوﻩ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﺁﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﻣﯽ ﺁﻣﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺸ ﻜﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﻧﺴ ﺎن ه ﺎ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺷ ﺪن ﻧ ﻮزادان اﻧﺴ ﺎن‪ ،‬از ﻧﻈ ﺮ آﻴﻔ ﯽ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم‬
‫ﺷﻜﻞ هﺎﯼ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﯼ از ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎﯼ ﮔﺮوﻩ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺁن ارﺗﺒﺎﻃ ﺎﺗﯽ آ ﻪ‬
‫ﺑﻴﻦ دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﺣﻴﻮاﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ ﺗﻜﻠﻢ‪ ،‬آﻪ ﺑﺎ رﺷ ﺪ ﻣﻐ ﺰ ارﺗﺒ ﺎط‬
‫دارد‪ ،‬رﺷﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ آﺮدن و ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ و ﻳﺎ ﺣﻔ ﻆ اﻧﺘﻘ ﺎل و اﻧﺒﺎﺷ ﺖ دروس ﺗﺠﺮﺑ ﻪ را‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﯽ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻔﺎهﻴﻢ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸ ﻪ و ﺁﮔ ﺎهﯽ را ﻣﻤﻜ ﻦ ﻣ ﻲ ﺳ ﺎزﻧﺪ‪ .‬و ﺑ ﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬آﻴﻔﻴﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺸﺮ‪"-‬آﻴﻔﻴﺎت اﻧﺴﺎﻧﯽ" ﻣﺎ‪ -‬دﻗﻴﻘ ًﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺁﻧﺎن "ﻣﻴﻤﻮن ه ﺎﺋﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ ﺑ ﯽ ﻣ ﻮ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣﺎﻟ ﺖ اﻳﺴ ﺘﺎدﻩ راﻩ ﻣ ﯽ روﻧ ﺪ" و‬
‫از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﻜ ﻪ ﭘ ﺲ از ﻣﺘﻮﻟ ﺪ ﺷ ﺪن ﺑﺼ ﻮرت ﺟﻨ ﻴﻦ ه ﺎﺋﯽ ﺧ ﺎرج از رﺣ ﻢ ﺑ ﺎﻗﯽ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧﻨ ﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺰار ﺳﺎزاﻧﯽ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ درﺁﻳﻨﺪ آﻪ ﻗﺎدر ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﻜﻠﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ه ﺎ و ﺗﺼ ﺎوﻳﺮ ﺑﻬ ﻢ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ را در ذه ﻦ ذﺧﻴ ﺮﻩ ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻗﺎدرﻧ ﺪ‬

‫‪٢٠٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫اﻳ ﻦ ﺑﺮداﺷ ﺖ ه ﺎ و ﺗﺼ ﺎوﻳﺮ را ﺟﻬ ﺖ اﻧﺠ ﺎم ﻣﻘﺎﺻ ﺪ ﻋﻤﻠ ﯽ ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار دادﻩ و‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ آﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺂﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸ ﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑ ﺪ آﻨﻨ ﺪ‪ ،‬و ﻗ ﻮﻩ‬
‫ﺗﺨﻴﻞ و اﺑﺪاع ﺧﻮد را ﺑﻜﺎر ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و ﺗﺮآﻴﺐ اﻳﻦ آﻴﻔﻴﺎت ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺸ ﯽ ﻗ ﺎﻃﻊ دارد‪ ،‬ﭘﺴ ﺘﺎﻧﺪاران اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪﯼ وﺟﻮد دارﻧﺪ آﻪ از اﺑﺰار اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ و ﮔﺎهﯽ ﺣﺘﯽ‪ ،‬از ﺳﻄﺢ ﺑﺪوﯼ ﻣﻌﻤ ﻮﻟﯽ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﭼﻨﺪﯼ وﺟﻮد دارﻧﺪ آﻪ اﺷﻜﺎل ﻏﺮﻳﺰﯼ هﻤﻜ ﺎرﯼ و ﺗﻌ ﺎون‬
‫ﺟﻤﻌﯽ را ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﺑﻬﻤﺎن اﻧﺪازﻩ‪ ،‬اﻧﻮاﻋﯽ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ اﺷ ﻜﺎل ﺑ ﺪوﯼ ارﺗﺒ ﺎط را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻮع اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮﻋﯽ اﺳ ﺖ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ ﺗ ﺮ اﺑ ﺰار‬
‫ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ ،‬و ﭘ ﺲ از ﺗﺼ ﻮر آ ﺮدن ﺁن ه ﺎ ﺑ ﻪ هﻤﺎﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و ﺑﺮﭘﺎﻳ ﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻓﺮاوان ﺁن ه ﺎ را ﺗﻜﻤﻴ ﻞ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬و ﺗﺠ ﺎرب ﺧ ﻮد را از ﻃﺮﻳ ﻖ ارﺗﺒﺎﻃ ﺎت آﺎﻣ ﻞ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺑﻴﺸ ﻤﺎر اﻧﺘﻘ ﺎل ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳ ﻌﻪ اﺑ ﺰار‪ ،‬ده ﺎن را ﺁزاد ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﻗ ﺪرت ﺗﻜﻠ ﻢ‬
‫ﺗﺠﺮﻳﺪ ﺳﺎزﯼ را آﺎﻣﻞ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ ،‬آﻪ ﺑﻨﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺑﺰار و اﺑﺪاع اﺑﺰار ﺟﺪﻳﺪ آﻤ ﻚ‬
‫ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬دﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻐﺰ را ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺑﺨﺸ ﺪ؛ و ﻣﻐ ﺰ‪ ،‬از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺑﻬﺘ ﺮ آ ﺮدن ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮد را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺁورد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺤﻮل اﺟ ﺪاد اوﻟﻴ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﻪ اﻧﺴ ﺎن آﻨ ﻮﻧﯽ ﻣﺸ ﺮوط ﺑ ﻪ وﺟ ﻮد ﻳ ﻚ زﻳ ﺮ ﺑﻨ ﺎﯼ‬
‫اﻧﺪاﻣﯽ و ﻋﺼﺒﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺗﺤ ﻮل ﻣﺰﺑ ﻮر را ﻧﻤ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ زﻳ ﺮ ﺑﻨ ﺎ ﺗﻘﻠﻴ ﻞ داد‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ "ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ /‬ارﺗﺒﺎﻃ ﺎت" اﻣﻜ ﺎن اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﺎﻣﺤ ﺪودﯼ را در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬اﺑ ﺪاع و ﺗﻜﻤﻴ ﻞ‬
‫اﺑ ﺰار و ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ و ﻧﻴ ﺰ اﻣﻜ ﺎن اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﺎﻣﺤ ﺪود‬
‫ﺗﺠﺮﺑ ﻪ اﻧ ﺪوزﯼ‪ ،‬ﺁﻣ ﻮزش‪ ،‬و ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ آ ﺮدن را در اﻧﺴ ﺎن ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و از‬
‫ﻼ ﻧﺎﻣﺤ ﺪودﯼ را در ﻧ ﻮع اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﻪ‬
‫اﻳﻦ رو اﻣﻜ ﺎن اﻧﻌﻄ ﺎف ﭘ ﺬﻳﺮﯼ و ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ اﻧﻄﺒ ﺎق ﻋﻤ ً‬
‫وﺟﻮد ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺎدﯼ ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ از ﻃﺒﻴﻌﺖ اش ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد آﻪ هﺮ ﻧﻬ ﺎد اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ )ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻋ ﺪم وﺟ ﻮد ﻧ ﺎﺑﺮاﺑﺮﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻳ ﺎ‬
‫دوﻟﺖ‪ ،‬ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ( "ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﺁدﻣ ﯽ" اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﯽ ﻣﻌﻨ ﯽ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ زﻧﺪﮔﯽ آﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ زﻧ ﺪﮔﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ ﻳ ﻚ از اﻳ ﻦ‬

‫‪٢٠٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﻬﺎده ﺎ ﺛﺎﺑ ﺖ و ﻳ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻘ ﺎء اﻧﺴ ﺎن‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮط ﻣﻄﻠ ﻖ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺄﻳﻴ ﺪ اﻳﻨﻜ ﻪ "ﻏﺮﻳ ﺰﻩ‬
‫ﭘﺮﺧﺎﺷ ﻜﺮﯼ" اﻧﺴ ﺎن‪ ،‬ﻣﺴ ﻠﻂ ﺑ ﺮ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬وﺟ ﻮد ﻳ ﻚ ﮔ ﺮاﻳﺶ را )آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﻔ ﯽ‬
‫ﺧﻮدش‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻏﺮﻳﺰﻩ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮدن و ﺣﺲ هﻤﻜﺎرﯼ و ﺗﻌ ﺎون‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ اﺳ ﺖ( ﺑ ﺎ ﺗﺤﻘ ﻖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺁن ﮔﺮاﻳﺶ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣﻊ و ﻧﻴﺰ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهﺪ‬
‫آﻪ ﻧﻬﺎدهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯼ وﺟﻮد دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺎ اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ ﺗ ﺎ‬
‫رﺷ ﺪ اﻳ ﻦ ﮔ ﺮاﻳﺶ را ﻓ ﺮو ﻧﺸ ﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑ ﺮ ﺁن ﻏﻠﺒ ﻪ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬در ﺣ ﺎﻟﯽ آ ﻪ‪ ،‬ﺑ ﺮﻋﻜﺲ ﻧﻬﺎده ﺎ و‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﻳﮕﺮﯼ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﺑﺮوز ﻣﻔﺮط اﻳﻦ ﮔﺮاﻳﺶ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ "ﺗﻮﻟﻴﺪ‪/‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت" ﺑﺮ آﻞ ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺴﺎن ﻏﻠﺒﻪ دارد‪ .‬هﺮ آﺎرﯼ آﻪ ﻣﺮدم اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ "در ﻓﻜﺮﺷ ﺎن ﻣﺘﺼ ﻮر ﺷ ﺪﻩ"‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ اﻳﻨﻜ ﻪ ﻓﻌ ﺎﻟﻴﺘﯽ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ﻏﺮﻳ ﺰﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬از ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺣﻴ ﻮاﻧﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁوردن ﻏ ﺬا‪ ،‬ﻣﺘﻤ ﺎﻳﺰ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻄﻮر آﻠﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ "ﻧﻘﺸﻪ"اﯼ اﺳﺖ آﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن ﺧﻄﻮر آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ "ﻧﻘﺸ ﻪ" ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ وﺣ ﯽ ﻣﻨ ﺰل ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺗﺮآﻴ ﺐ دوﺑ ﺎرﻩ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ و‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻜ ﺮ اﻧﺴ ﺎن‪ ،‬ﻓﻌ ﺎﻟﻴﺘﯽ آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻘ ﺎﯼ اﻧﺴ ﺎن ﺿ ﺮورﯼ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬و ﻧﻴ ﺰ ﻓﻜ ﺮ اﻧﺴ ﺎن ﺁن را ه ﺰاران ﺑ ﺎر در ﺗﺠﺮﺑ ﻪ زﻧ ﺪﻩ ﺟ ﺬب آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وﻟ ﯽ از‬
‫ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﻗ ﺪرت ﺗﺮآﻴ ﺐ آ ﺮدن دوﺑ ﺎرﻩ ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ آ ﻪ در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ از ﻋﻤ ﻞ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﻪ ﺑﺸ ﺮﻳﺖ اﺟ ﺎزﻩ اﺧﺘ ﺮاع‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ و ﺗﺼ ﻮر ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻃﺒﻴﻌ ﯽ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗ ﯽ آ ﻪ هﻨ ﻮز ﺗﺤﻘ ﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ و ﻓﺮﺿ ﻴﻪ اﯼ ﺑ ﻴﺶ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻜﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﺣﺪودﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ه ﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻣ ﻪ ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ ﭘﻮﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻋﻠﻢ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ آﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﻴﻜﻨﺪ اﺳﺎﺳ ًﺎ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ /‬ارﺗﺒﺎﻃ ﺎت را در‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺧﻮد ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮدﻩ و ﺗﻮﺿﻴﺢ دهﺪ‪.‬‬

‫‪-٢‬زﻳﺮ ﺑﻨﺎ و روﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫ه ﺮ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺑ ﺮاﯼ ﺑﻘ ﺎﯼ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ وﺳ ﺎﺋﻞ ﻣﻌﺸ ﻴﺖ‪ -‬ﭼ ﻪ در‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ارﺿﺎء ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﻏﺬاﺋﯽ‪ ،‬و ﭼﻪ در ﻣﻔﻬ ﻮم ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ ﺁن‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ‬

‫‪٢٠٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ارﺿﺎء ﻧﻴﺎزهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋ ًﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ -‬و ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﺑ ﺰار آ ﺎر‪ ،‬ﺑ ﺮاﯼ اﻳ ﻦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬و ﺑ ﺮاﯼ‬
‫هﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺮط اﺑﺘﺪاﺋﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﺎدﯼ ﺑﺸ ﺮ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﯽ دهﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﺗﻤ ﺎﻣﯽ دﻳﮕ ﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬از ﻗﺒﻴﻞ ادارﻩ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎﯼ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ )ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ ﻇﻬ ﻮر و ﺑﺴ ﻂ دوﻟ ﺖ(‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﻨﻮﯼ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻴﺎت‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﺬهﺐ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ‪ -‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ه ﺎﯼ ﺑ ﻪ‬
‫اﺻﻄﻼح روﺑﻨﺎﺋﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و هﻤﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ زﻳﺮﺑﻨﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرﯼ را ﻣﻨﻘﻠﺐ آﺮدﻩ و ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺷﻌﺮ هﻮﻣﺮ‪،‬‬
‫اﻧﺠﻴﻞ‪ ،‬ﻗﺮﺁن‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴﻦ روم‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ هﺎﯼ ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷ ﯽ ه ﺎﯼ ﻣﻴﻜ ﻞ ﺁﻧ ﮋ‪" .‬اﻋﻼﻣﻴ ﻪ‬
‫ﺣﻘ ﻮق ﺑﺸ ﺮ"‪ ،‬و ﺧ ﻮد ﺑﻴﺎﻧﻴ ﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ روش آﺸ ﺖ ﻣ ﺰارع و‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎرﭼﻪ در زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻓﻬﻤﻴﺪن اﺻﻮل ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا دﻗﻴﻘ ًﺎ ﻣﻨﻈﻮرﻣﺎن را از اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل ﺑﻴﺎن آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻣ ﺪﻋﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺎدﯼ )"ﻋﺎﻣ ﻞ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ"(‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻤ ًﺎ و ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ‪ ،‬ﺷ ﻜﻞ و ﻣﺤﺘ ﻮﯼ ﺗﻤ ﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺑﺎﺻ ﻄﻼح روﺑﻨ ﺎﺋﯽ را ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ ﻣﻨﻈﻮر از زﻳﺮﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺻ ﺮف ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻪ‬
‫رﺳ ﺪ ﺑ ﻪ "ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺎدﯼ" ﺗﻨﻬ ﺎ‪ .‬زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮدم در‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎدﯼ ﺧﻮد ﺑ ﻪ ﺁن ﺷ ﻜﻞ ﻣ ﯽ دهﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در واﻗ ﻊ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﻢ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺒﺮ اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﺟﺒﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ روﺑﻨ ﺎﺋﯽ ﺑﻄ ﺮز ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ‪ ،‬از اﻳ ﻦ رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻧﺎﺷ ﯽ‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ ﻓﻘ ﻂ در وهﻠ ﻪ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻣ ﯽ آﺮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳ ﻚ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ از راﺑﻄ ﻪ ه ﺎ ﺑ ﻴﻦ دو ﺳ ﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺪاﺧﻠ ﻪ‬
‫ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ در ﺑﺎرﻩ اﻳﻦ هﺎ اﺟﻤﺎ ًﻻ در ﺑﺨﺶ ﺳﻮم اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽ زﻳﺮ ﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﻩ هﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ روﺑﻨ ﺎﺋﯽ را‬
‫ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﭘﺪﻳ ﺪﻩ ه ﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ روﺑﻨ ﺎﺋﯽ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ ﺑ ﺮ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ‬

‫‪٢٠٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را روﺷﻦ ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬دوﻟﺖ هﻤﻮارﻩ ﻣﺎهﻴﺖ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﺸﺨﺼ ﯽ داﺷ ﺘﻪ و ﺑ ﺎ ﻳ ﻚ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ – اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﻣﻌ ﻴﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ دارد‪.‬‬
‫وﻟﯽ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪﯼ‪ ،‬اﻳﻦ زﻳﺮﺑﻨﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دهﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣ ﺪت‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻗﺮن )از ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﺗﺎ هﻴﺠﺪهﻢ در اروﭘﺎ( در ﻋﻴﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ اﺷ ﺮاﻓﻴﺖ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ‬
‫از ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺣﺘﻤ ﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺳ ﺮرﻳﺰ آ ﺮدن در ﺁﻣ ﺪ ﺑﻘﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﻪ‬
‫آﻴﺴﻪ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺗﺠﺎرت و اﺳﺘﻌﻤﺎر و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﺎرﮔ ﺎهﯽ و ﻧﻈ ﺎم ﭘ ﻮﻟﯽ‬
‫ﺳﺮاﺳﺮﯼ و ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟ ﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷ ﺪن ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﯼ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻓﺌﻮداﻟﯽ‪ ،‬آﻤﻚ هﺎﯼ ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﻋﻠ ﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ روﺑﻨ ﺎﺋﯽ در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎﺋﯽ آﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻓﺰوﻧ ﻪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را آﻨﺘ ﺮل ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪.‬‬
‫هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎش آﺴﺎﻧﯽ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ آﻪ از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻓﺰوﻧﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧ ﻮاﻩ ﻋﻘﻴ ﺪﻩ ﭘ ﺮدازان‪ ،‬هﻨﺮﻣﻨ ﺪان و داﻧﺸ ﮕﺎهﻴﺎن اﻳ ﻦ واﺑﺴ ﺘﮕﯽ را ﻗﺒ ﻮل ﺑﻜﻨﻨ ﺪ و ﺧ ﻮاﻩ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮرو اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﭼﺎرﭼﻮب ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺁن ه ﺎ را ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ رواﺑ ﻂ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﻧﺘ ﺎﻳﺠﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ آ ﻪ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ اﺷ ﻜﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ در ﺣﻴﻄ ﻪ‬
‫روﺑﻨﺎﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﻗﻴ ﻮد ﻧﻴ ﺰ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑ ﺎ ﺷ ﻜﻞ ارﺗﺒﺎﻃ ﺎﺗﯽ ﻣﺴ ﻠﻂ ﺑ ﺮ‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬ﺗ ﻮأم اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﻮﺟ ﺐ ﭘﺪﻳ ﺪ ﺁﻣ ﺪن ﺳ ﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﻓﻜ ﺮﯼ ﻣﺴ ﻠﻄﯽ ﻣ ﯽ ﮔ ﺮدد‪ .‬آ ﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ هﺎﯼ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻓﻜﺮﯼ و هﻨﺮﯼ را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮﯼ‬

‫دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ /‬روﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑ ﺮ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺎدﯼ و ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﻓﻜﺮﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﻴﻘﺘﺮﯼ از اﻳﻦ رواﺑﻂ‪ ،‬را در ﻓﻬﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ اﻳﻦ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴ ﻚ‬
‫آﻤﻚ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ ،‬و هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ دهﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ ﻋﻨﺼ ﺮ ﻓﻌ ﺎل ﺁن‪ ،‬ﻋﻨﺼ ﺮﯼ‬
‫آﻪ در ﺧﺎﺗﻤﻪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺄآﻴﺪ آﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪٢٠٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺑﺮ ﺁن اﺳﺖ آﻪ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﺗﻤ ﺎم ﺟﻮاﻣ ﻊ را ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‬

‫و ﺑﺮاﺳﺎس ﺁن روﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ اﻳ ﻦ دو ﺳ ﻄﺢ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ دو‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺎدﯼ ه ﺪف اﺻ ﻠﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎ در ﺳ ﻄﺢ‬
‫زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ) ﻓﻠﺴ ﻔﯽ‪ ،‬ﻣ ﺬهﺒﯽ‪ ،‬ﻗﻀ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳ ﯽ و‬
‫ﻏﻴﺮﻩ(‪ ،‬هﻨﺮﯼ و ﻋﻠﻤﯽ هﺪف اﺻﻠﯽ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺳﻄﺢ روﺑﻨﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‪،‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺁﺧ ﺮﯼ ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ ﺷ ﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ دوﻟﺘ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺑ ﻪ ه ﻴﭻ وﺟ ﻪ ﺻ ﺮﻓ ًﺎ‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻗﻠﻤ ﺮو اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ)ﻣﺴ ﺄﻟﻪ دوﻟ ﺖ آ ﻪ در ﻓﺼ ﻞ ﺳ ﻮم ﻣﻄ ﺮح ﮔﺮدﻳ ﺪ(‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎء اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ آﻪ ﻣﺎ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دهﺪ از ﺗﻜﺎﻣﻞ هﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو‪ ،‬از واﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ و رواﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﭼﻬﺎر ﺳﻄﺢ را ﺑﺎ هﻢ ﺗﺮآﻴﺐ ﻣﯽ آﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻤﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮﯼ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﯽ ﺑ ﻪ روﻧ ﺪهﺎﯼ آ ﺎر ﻣ ﺎدﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط اﺳ ﺖ و هﻤ ﻮارﻩ از‬
‫ﻃﺮﻳ ﻖ زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﺑﻼواﺳ ﻄﻪ ﻣ ﺎدﯼ ﺧ ﻮدش ﻋﻤ ﻞ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧ ﯽ هﻨﺮه ﺎ در اﺑﺘ ﺪا ﻧﺘﻴﺠ ﻪ‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ آ ﺎر ﻣ ﺎدﯼ هﺴ ﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨ ﺪ ﻧﻘ ﺶ ﺟ ﺎدوﺋﯽ ﻧﻘﺎﺷ ﯽ ﺑ ﺪوﯼ‪ ،‬ﻧﺎﺷ ﯽ ﺷ ﺪن رﻗ ﺺ از‬
‫ﺗﺸﺮﻳﻔﺎﺗﯽ ﺷﺪن ﺣﺮآﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ادﻏﺎم ﺁواز در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ .‬اﻧﻘﻼب هﺎﯼ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ‬
‫ﻋﻤﻴﻘ ًﺎ ﺑ ﺮ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ هﻨ ﺮﯼ‪ ،‬ﻋﻠﻤ ﯽ و اﻳ ﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ اﺛ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﺬارﻧ ﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤ ﯽ از ﻗﺒﻴ ﻞ هﻨﺪﺳ ﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺠﻮم‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮدارﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻮﻟﻮژﯼ و ﺷﻴﻤﯽ در هﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑ ﺎ ﺁﺑﻴ ﺎرﯼ در آﺸ ﺎورزﯼ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻦ ﭘﺮورش ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﻓﻠﺰﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻇﻬ ﻮر رﺳ ﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از آﺸ ﻒ‬
‫ﻓﻦ ﭼﺎپ در ﻗﺮن ﭘ ﺎﻧﺰدهﻢ و رادﻳ ﻮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳ ﻮن در ﻗ ﺮن ﺑﻴﺴ ﺘﻢ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﻨ ﻮن ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫اﺷ ﺎﻋﻪ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﺷ ﻜﻞ و ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﺨﺸ ﯽ از ﻣﺤﺘ ﻮاﯼ ﻋﻘﺎﻳ ﺪ را ﻋﻤﻴﻘ ًﺎ ﺑﺎزﺳ ﺎزﯼ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺗ ﺄﺛﻴﺮ آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮه ﺎﯼ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜ ﯽ ﺑ ﺮ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﻋﻠ ﻢ در ﺳ ﯽ ﺳ ﺎل اﺧﻴ ﺮ‪ ،‬ﺑﻮﺿ ﻮح روﺷ ﻦ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬آﻠﻴﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻓﻜﺮﯼ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ دروﻧ ﯽ اﯼ آ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺎ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺷ ﺎن اﺳ ﺖ‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻓﻼﺳﻔﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‪ ،‬آﺸﺶ هﺎ ﺑﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻳ ﻚ داﻧ ﺶ ﺁﻣ ﻮز‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﺎت ﺷ ﺎن ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ )ﻳ ﺎ ﻧﻈ ﺎم ه ﺎﺋﯽ از ﻣﻔ ﺎهﻴﻢ( را آ ﻪ‬

‫‪٢٠٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻧﺴﻞ هﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺮدﻧﺪ و هﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺮدﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ﺁن هﺎ را ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿ ﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ آﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ درﺟﺎت ﻣﺘﻔ ﺎوت ﺟ ﺬب ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﻓﻜ ﺮﯼ ﻣﻄ ﺎﺑﻖ ﺑ ﺎ روﻧ ﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ آﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﺎن‪ ،‬ﺁن را از دﻳﮕﺮان ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ‬
‫و ﻳﺎ ﺧﻮد اﺑﺪاع آﺮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻔﺎهﻴﻢ و ﻓﺮاﻳﺾ آﺎر را اﺑﻘﺎء‪ ،‬ﺗﻌﺪﻳﻞ‪ ،‬اﺗﺨﺎذ و ﻳﺎ زﻳ ﺮورو‬
‫ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪ .‬ه ﺮ ﻧﺴ ﻞ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺳ ﻌﯽ دارد آ ﻪ ﺟ ﻮاب ه ﺎﯼ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﻧﺎﺷ ﯽ از‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮد را اﺑﻘﺎء‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﻖ و ﻳ ﺎ رد آﻨ ﺪ‪ .‬ﮔ ﺎﻩ‪ ،‬ﺁن ه ﺎ ﺳ ﻮاﻻت ﺟﺪﻳ ﺪﯼ‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣﯽ آﻨﻨﺪ )آﻪ ﻧﻴ ﺎز ﺑ ﻪ ﺟ ﻮاب ه ﺎﯼ "اﻧﻘﻼﺑ ﯽ" دارد؛ اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ ﻋﻠﻤ ﯽ‪ ،‬هﻨ ﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ .‬و ﻳﺎ ﺳﻮال هﺎﺋﯽ را آﺸﻒ ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺗﻮﺳ ﻂ ﻧﺴ ﻞ ه ﺎﯼ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺑ ﺪور‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬وﻟﯽ اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت در آﺎﺑﺮد ﻣﻔﺎهﻴﻢ‪ ،‬اﺷﻜﺎل هﻨ ﺮﯼ و ﻓﺮﺿ ﻴﻪ ه ﺎﯼ ﻋﻠﻤ ﯽ ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﻠﯽ‬
‫اﺧﺘﻴﺎرﯼ و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ -‬ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻘ ﻖ ﻧﻤ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜ ﻪ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ و ﻧﻴﺎزهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ -‬اﻗﺘﺼﺎدﯼ ﺑﺮوز آﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﻘﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ دﺳﺘﻜﻢ ﺗﻮﺳ ﻂ ﺁن‬
‫هﺪاﻳﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻜﺎﻣﻞ از ﻣﺬهﺐ اﺻﺎﻟﺖ ﺟﺎن ﺑﻪ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ در ﺟﻮاﻣﻊ آﻮﭼﻚ ﺑﺪوﯼ آﻪ‬
‫ﻣﺤ ﺪود ﺑ ﻪ ﺷ ﻜﺎر و ﺟﻤ ﻊ ﺁورﯼ ﺧ ﻮراك ﺑﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬رخ ﻧ ﺪاد‪ .‬ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﻋﻠﻤ ﯽ ارزش آ ﺎر‬
‫ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﻗﺒ ﻞ از ﻇﻬ ﻮر ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺟﺪﻳ ﺪ ﺗﻜﻤﻴ ﻞ ﮔ ﺮدد‪ .‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴ ﻚ دﻗﻴﻘ ًﺎ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ هﺎ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻨﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزهﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺗﺤ ﻮﻻت ﻋﻈ ﻴﻢ در ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻓﻜ ﺮﯼ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ ﻣﺸ ﺨﺺ ذهﻨ ﯽ‬
‫آﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬واﺑﺴ ﺘﻪ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫اهﻤﻴ ﺖ ﻣ ﺬهﺐ در روﺑﻨ ﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ واﻗﻌﻴ ﺖ ﺗﺼ ﺎدﻓﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ آﻠﻴ ﻪ‬
‫ﺗ ﻼش ه ﺎﯼ ﻋﻈ ﻴﻢ اﻧﻘﻼﺑ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ﻗ ﺮون ﺳ ﻴﺰدهﻢ ﺗ ﺎ هﻔ ﺪهﻢ در ﺷ ﻜﻞ‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﻳﻜﯽ ﻣﺬهﺒﯽ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬از ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻗﺮن ﺷﺎﻧﺰدهﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻮرژوازﯼ ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ذهﻨﯽ اﯼ ﺧﻠﻖ آﺮد آﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮدﯼ‪ ،‬ﺑﺮاﺑ ﺮﯼ ﺻ ﻮرﯼ‪ ،‬و‬
‫رﻗﺎﺑﺖ ﻣﺎﻟﻜﺎن ﺧﺼﻮﺻﯽ آﺎﻻهﺎ را وارد ﺗﻤﺎم ﻗﻠﻤﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻜﺮﯼ ﻧﻤﻮد)ﻧﻈﺮﻳ ﻪ ﺣﻘ ﻮق‬

‫‪٢٠٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﻣﻔﺎهﻴﻢ اﺳﺎﺳﯽ در ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻳﺪﺁﻟﻴﺴﺘﯽ ﺁﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﯼ و ﺳﺒﻚ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﯽ ﺟﺎن در ﻧﻘﺎﺷﯽ‪ ،‬ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ آﻼﺳﻴﻚ و ﻏﻴﺮﻩ(‪.‬‬
‫د‪ -‬در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ روﺣ ﯽ در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﺗﺨﺎﺻ ﻤﺎت ﻣﻨ ﺎﻓﻊ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺮ واﺿ ﺤﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﺛ ﺎر اﺻ ﺤﺎب داﻳ ﺮﻩ اﻟﻤﻌ ﺎرف ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‬
‫در ﻗ ﺮن هﺠ ﺪهﻢ‪ ،‬ﺟ ﺪل ه ﺎﯼ وﻟﺘ ﺮ‪ ،‬ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ ژان راك روﺳ ﻮ و ﺁﺛ ﺎر‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻗ ﺮن هﺠ ﺪهﻢ‪ ،‬ﺳ ﻼح ه ﺎﯼ ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮن ﺑ ﻮرژوازﯼ آﺎرﮔ ﺎهﯽ ﻧﻮﺧﺎﺳ ﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ ﻣ ﻨﺤﻂ و ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ ﻓﺮﺗ ﻮت ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ‪ ،‬ﻧﻘ ﺶ ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ه ﺎﯼ ﻧﺎآﺠ ﺎ ﺁﺑ ﺎدﯼ و ﻣ ﺎرآﺲ و اﻧﮕﻠ ﺲ در ﭘﻴﺸ ﺒﺮد ﺁﮔ ﺎهﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ از‬
‫ﻣﺎهﻴ ﺖ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ اش‪ ،‬از ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ و وﻇ ﺎﻳﻒ اش در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﻮرژوازﯼ‪ ،‬و‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺖ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ در ﺳ ﺮﻧﮕﻮن آ ﺮدن ﺑ ﻮرژوازﯼ ﺑﺨ ﻮﺑﯽ روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ اﻣ ﺮوزﻩ‬
‫آﺴ ﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ در ﺑ ﺎرﻩ ﻧﻘ ﺶ ﻃ ﺎﻟﻊ ﺑﻴﻨ ﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧ ﯽ ﻓﺮﻗ ﻪ ه ﺎﯼ ﻣ ﺬهﺒﯽ و ﻋﺮﻓ ﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ه ﺎﯼ رد ﻣﻨﻄ ﻖ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳ ﺎت ﻧﮋادﭘﺮﺳ ﺘﺎﻧﻪ و ﻃﺮﻓ ﺪاران "ﻧ ﮋاد و وﻃ ﻦ" و ﺗﻨﻔ ﺮ از‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻳﻼت ﺿ ﺪآﺎرﮔﺮﯼ و ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺑﯽ آ ﻪ ﮔ ﺮاﻳﺶ ﺑ ﻪ اﺗﺤ ﺎد ﻳ ﻚ ﺟ ﻮ ﻣ ﺎ ﻗﺒ ﻞ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﻋﺒ ﺎرات ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ وﺟ ﻮد ﻳ ﻚ "ﺗﻮﻃﺌ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻪ" ﺑ ﻴﻦ ﻃﺒﻘ ﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﺸ ﺨﺺ و ﻓ ﺮد ﻓ ﺮد ﺗﻮﻟﻴﺪآﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﻓﻜ ﺮﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ هﻤﺪﺳ ﺘﯽ ﻋﻤ ﺪﯼ اﻳ ﻦ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪآﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻃﺮح هﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰﯼ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺁن هﺎ ﺑﺎزﺗﺎب رواﺑﻂ ﻋﻴﻨ ﯽ‬
‫هﺴﺘﻨﺪ آﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮرﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮﻧﺪ‪ -‬و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﻴ ﺰ ﺑﮕﻮﻧ ﻪ اﯼ ذهﻨ ﯽ‬
‫اﺗﺨﺎذ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ اﺗﺨﺎذ ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ ﻻزﻣ ﻪ ﺁن رواﺑ ﻂ ﻋﻴﻨ ﯽ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن‬
‫اﻧﺪﻳﺸ ﻪ ﺑ ﺪون ﺁﻧﻜ ﻪ ﺧ ﻮد داﻧﺴ ﺘﻪ و ﻳ ﺎ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ اﺑﺰاره ﺎﯼ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬و اﻳ ﻦ ﻓﻘ ﻂ ﺗﺄﻳﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﻧﻜﺘ ﻪ آ ﻪ هﺴ ﺘﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺁﮔ ﺎهﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﻜ ﻪ در ﺳ ﺎﺧﺘﺎر و ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﻳ ﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻣﺸ ﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻨ ﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﻣﻌ ﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺸﺨﺼﯽ را ﺑﻪ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ هﺎ ﻣﺤﻮل ﻣﯽ آﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢١٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫‪ -٤‬ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ‪ ،‬رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺷﻴﻮﻩ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫هﺮ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ آﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮآﻴﺒﯽ از ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺳ ﺖ‪ :‬ﺷ ﻴﺌﯽ‬
‫آﻪ ﺑﺮ ﺁن آﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬آﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻳ ﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻣ ﺎدﻩ ﺧ ﺎم ﻃﺒﻴﻌ ﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺑ ﺰار‬
‫آﺎر آﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺁن‪ ،‬وﺳ ﻴﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺳ ﺎﺧﺘﻪ دﺳ ﺖ اﻧﺴ ﺎن‬
‫اﺳ ﺖ )از اوﻟ ﻴﻦ ﭼﻮﺑﺪﺳ ﺖ ه ﺎ و اﺑﺰاره ﺎﯼ ﺳ ﻨﮕﯽ ﺻ ﻴﻘﻞ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ ﺗ ﺎ ﻣﺎﺷ ﻴﻦ ه ﺎﯼ‬
‫ﺧﻮدآﺎر و ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻣﺘﺪاول اﻣﺮوزﯼ(؛ اﻧﺠﺎم دهﻨﺪﻩ آﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪآﻨﻨ ﺪﻩ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﻜ ﻪ در‬
‫ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ آ ﺎر هﻤ ﻮارﻩ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻧﺠ ﺎم دهﻨ ﺪﻩ آ ﺎر ﺿ ﺮورﺗ ًﺎ در ﻳ ﻚ راﺑﻄ ﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻣﻮاد ﺧﺎم و اﺑﺰار آﺎر ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮورﯼ آﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮان در ﻣﺨﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﺮاﯼ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺟﻨﺒ ﻪ "ﻣ ﺎدﯼ ﻗﺎﺋ ﻞ ﺷ ﺪ"‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻋﺒ ﺎرت دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ رواﺑ ﻂ‬
‫ﻧﺒﺎﻳ ﺪ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ اﺷ ﻴﺎء‪ ،‬ﻳ ﺎ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ اﻧﺴ ﺎن ه ﺎ و اﺷ ﻴﺎء ﻧﮕﺮﻳﺴ ﺖ‪ .‬رواﺑ ﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﺴ ﺘﮕﯽ دارﻧ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ آ ﻞ رواﺑﻄ ﯽ را در‬
‫ﺑﺮ ﻣ ﯽ ﮔﻴﺮﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﻃ ﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﺎﻳﺤﺘ ﺎج زﻧ ﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺑ ﻴﻦ ﺧ ﻮد اﻳﺠ ﺎد ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪" .‬آ ﻞ‬
‫رواﺑ ﻂ"‪ ،‬ﺗﻨﻬ ﺎ ﺷ ﺎﻣﻞ رواﺑ ﻂ ﻣﻮﺟ ﻮد در "ﻣﻘﻄ ﻊ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ" ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ رواﺑ ﻂ‬
‫ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ﮔ ﺮدش و ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ﻋﻨﺎﺻ ﺮ ﻣﺨﺘﻠ ﻒ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را آ ﻪ ﺑ ﺮاﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣ ﺎدﯼ‬
‫ﺿﺮورﯼ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴ ﺮد)ﺑ ﻮﻳﮋﻩ‪ ،‬ﻃﺮﻳ ﻖ درﻳﺎﻓ ﺖ ﻣ ﻮاد ﺧ ﺎم و اﺑ ﺰار آ ﺎر ﺗﻮﺳ ﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻼﻓﺼﻞ و ﻃﺮﻳﻘﯽ آﻪ ﺁن هﺎ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻮد را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ ﺁورﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر آﻠﯽ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﯽ از اﻧﻜﺸﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‪ ،‬ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ اﺑﺰار ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﺳ ﺎزﻣﺎن آ ﺎر ﻣﻌﻴﻨ ﯽ ﻣﻄﺎﺑﻘ ﺖ دارد‪ .‬در‬
‫دورﻩ ﺳ ﺎدﻩ ﺗ ﺮﻳﻦ اﺑ ﺰار ﺳ ﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺗﻌ ﺎﻟﯽ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﻢ اﺑﺘ ﺪاﺋﯽ ﮔ ﺮوﻩ ﻳ ﺎ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ دﺷ ﻮار ﺑ ﻮد‪.‬‬
‫آﺸﺎورزﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺁﺑﻴﺎرﯼ و ﺑﺎ آﻤ ﻚ اﺑ ﺰار ﻓﻠ ﺰﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺼ ﻮل اﻓﺰوﻧ ﻪ ﻣ ﺪاوم ﻗﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻮﺟﻬﯽ‬
‫ﺑﻮﺟﻮد ﺁورد آﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ را ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮد)ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺳﻴﺎِﯼ و ﻏﻴﺮﻩ(‪ .‬آﺸﺎورزﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮔ ﺮدش ه ﺮ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل‬
‫ﻳﻜﺒﺎر ﻣﺤﺼﻮل زراﻋﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ هﺎﯼ ﻣﺎدﯼ ﺑﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺌﻮداﻟﯽ را اﻳﺠﺎد آﺮد‪ .‬ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬

‫‪٢١١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﺑﺨﺎر ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻌﯽ رﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﺪﻳﺪ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺘ ﻮان ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺧﻮدآ ﺎر ﺗﻌﻤ ﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘ ﻪ را ﺑ ﺪون زوال ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آ ﺎﻻﺋﯽ و اﻗﺘﺼ ﺎد ﭘ ﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧ ﺎرج از ﻳ ﻚ‬
‫ﻼ اﻧﻜﺸﺎف ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺪار ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ آﺎﻣ ً‬
‫وﻟ ﯽ اﮔ ﺮ ﺗﻄ ﺎﺑﻖ آﻠ ﯽ اﯼ ﺑ ﻴﻦ ﻣﻴ ﺰان اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ و رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺗﻄ ﺎﺑﻖ ﻧ ﻪ ﻣﻄﻠ ﻖ و ﻧ ﻪ داﺋ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻧﺎﺳ ﺎزﮔﺎرﯼ ﻣﻀ ﺎﻋﻔﯽ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺁن ه ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﻮﺟ ﻮد ﺁﻳ ﺪ‪ .‬رواﺑ ﻂ آﻬﻨ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣ ﺎﻧﻊ ﺑﺰرﮔ ﯽ در راﻩ رﺷ ﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺎﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ اﻳﻨﺴﺖ آﻪ ﺷ ﻜﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آﻬﻨ ﻪ ﻣﺤﻜ ﻮم‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدﯼ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ آﻪ ﺗﺎزﻩ از ﻳ ﻚ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﺳﺮﺑﺮ ﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺟﻠ ﻮﺗﺮﯼ از ﻣﻴ ﺰان اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ :‬اﻳ ﻦ ﮔﻮﻳ ﺎﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﻜﻞ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آﻬﻨ ﻪ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدﯼ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳ ﻮﯼ دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺟﺪﻳ ﺪﯼ آ ﻪ ﺗ ﺎزﻩ از ﻳ ﻚ اﻧﻘ ﻼب اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﺳﺮ ﺑﺮﺁوردﻩ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨ ﺪ در ﻣﺮﺣﻠ ﻪ ﺟﻠ ﻮﺗﺮﯼ از ﻣﻴ ﺰان اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﻣﻮﺟ ﻮد در ﺁن آﺸ ﻮر ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺜ ﺎل‪ ،‬اﻧﻘ ﻼب ﺑ ﻮرژوازﯼ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ ﻗ ﺮن‬
‫ﺷ ﺎﻧﺰدهﻢ هﻠﻨ ﺪ‪ ،‬و اﻧﻘ ﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﭘﻴﺮوزﻣﻨ ﺪ اآﺘﺒ ﺮ ﺳ ﺎل ‪ ١٩١٧‬روﺳ ﻴﻪ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻳﻦ دو ﻣﻮرد اﺳﺎﺳﯽ ﻧﺎﺳ ﺎزﮔﺎرﯼ ﻣﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ ادوار ﺗﺤ ﻮﻻت ﻋﻤﻴ ﻖ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ؛ ادوار اﻧﻘ ﻼب ه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣ ﯽ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌ ﻼوﻩ‪ ،‬ﻧﺎﺳ ﺎزﮔﺎرﯼ ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اِﻓﻮل دراز ﻣﺪت ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ ﺑﺸ ﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﺎﻧﻜ ﻪ در ﻋﺼ ﺮ اﻧﺤﻄ ﺎط‬
‫اﻣﭙﺮاﻃ ﻮرﯼ روم در ﻏ ﺮب‪ ،‬ﻳ ﺎ در دورﻩ اﻓ ﻮل ﺧﻼﻓ ﺖ ﺷ ﺮﻗﯽ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧ ﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﻟﺪﻩ اﻓﻮل آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ و رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس وﺳﻴﻌﯽ‬
‫ﺗﻮاﻟﯽ دورﻩ هﺎﯼ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁن هﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬هﺮ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ از ﻣﺮاﺣ ﻞ ﻣﺘ ﻮاﻟﯽ ﺗﻮﻟ ﺪ‪ ،‬رﺷ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠ ﻮغ‪ ،‬اﻧﺤﻄ ﺎط‪ ،‬زوال و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ ﻣ ﯽ ﮔ ﺬرد‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬اﻳ ﻦ ﻣﺮاﺣ ﻞ ﺑﺴ ﺘﮕﯽ ﺑ ﻪ‬

‫‪٢١٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻃﺮﻳﻘ ﯽ دارﻧ ﺪ آ ﻪ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ در ﻣﺮاﺣ ﻞ ﺑﺮﺧﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴ ﺖ و ﺳ ﭙﺲ ﺑﺤ ﺮان ﺧ ﻮد‪،‬‬

‫اﻧﻜﺸ ﺎف ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻣﻮﻟ ﺪﻩ را ﺑ ﻪ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ ﻳ ﺎرﯼ آ ﺮدﻩ‪ ،‬اﺟ ﺎزﻩ دادﻩ و از ﺁن ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ و ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺁﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺮآﺖ ﻳ ﻚ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ آﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻌﻴﻨ ﯽ از رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‬
‫را ﻣﺴﺘﻘﺮ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻳﺎ ﺳﺮﻧﮕﻮن آﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺮ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ هﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ در هﺮ آﺸﻮر ﻣﺸﺨﺼﯽ‪ ،‬در هﺮ ﻋﺼﺮﯼ‪،‬‬
‫هﻤﻮارﻩ ﺑﻮﺳﻄﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ اﯼ از رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣﺸ ﺨﺺ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻳ ﻚ ﺻ ﻮرت ﺑﻨ ﺪﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪون رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺸﻮر ﺑﺪون آﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ وﺳ ﺎﻳﻞ ﻣﻌﻴﺸ ﺖ اﺳ ﺖ؛‬
‫ﻳﻌﻨ ﯽ ﺧﻼﺻ ﻪ ﺑ ﻪ آﺸ ﻮر ﺧ ﺎﻟﯽ از ﺳ ﻜﻨﻪ ﻣ ﯽ ﻣﺎﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﯽ ه ﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ اﯼ از رواﺑ ﻂ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺿ ﺮورﺗ ًﺎ ﻧ ﻪ دﻻﻟ ﺖ ﺑ ﺮ وﺟ ﻮد ﻳ ﻚ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﺜﺒ ﺖ ﺷ ﺪﻩ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ و ﻧ ﻪ‬
‫دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺗﺠﺎﻧﺲ اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﺜﺒﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ اﯼ از رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﺑﻄ ﻮر‬
‫ﺧﻮدآﺎر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد واﻗﻌﯽ اﻗﺘﺼﺎد و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻟﮕﻮﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ آﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ روﺑﻨﺎﺋﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴ ﺰ در ﺁن ﻧﻘ ﺶ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﻣﻬﻤ ﯽ اﻳﻔ ﺎ ﻣ ﯽ آﻨﻨ ﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاﯼ ﻗﺮن ه ﺎ در آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ آ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩ ه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑ ﺮدﻩ دارﯼ‪ ،‬ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ و ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در ﺁن ه ﺎ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﺑ ﻮد‪ ،‬ﺻ ﺤﺖ دارد‪ .‬ه ﻢ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت هﺰاران ﺳﺎل در ﻣﻮرد ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﺷ ﺘﺮاآﯽ ﻗﺒﻴﻠ ﻪ اﯼ ﻧﻴ ﺰ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﻪ‬
‫اﻳ ﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ‪ ،‬ﺳ ﺎﺧﺘﺎرﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑﻄ ﻮرﯼ ﺑﻨﻴ ﺎدﯼ از ﻃﺮﻳ ﻖ‬
‫ﺗﻜﺎﻣ ﻞ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴ ﻖ دادن و ﻳ ﺎ اﺻ ﻼح ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴ ﺮ آﻨ ﺪ‪ .‬و ﻣﻨﻄ ﻖ دروﻧ ﯽ اش ﺗﻨﻬ ﺎ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ آﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑ ﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬در ادوار ﺗﺤ ﻮﻻت ﻋﻈ ﻴﻢ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗ ﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻤ ﻊ آ ﻞ رواﺑ ﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ آﻪ ﻣﺎهﻴﺖ ﻳﻚ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ آﻨﻴﻢ‪ .‬رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ در‬
‫دورﻩ اﯼ آﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺮدﻩ آ ﺎﻻﺋﯽ ﺗﺴ ﻠﻂ داﺷ ﺖ ﻣﺜ ﺎل راﻳﺠ ﯽ اﺳ ﺖ )ﻗ ﺮن ه ﺎﯼ ﭘ ﺎﻧﺰدهﻢ و‬
‫ﺷﺎﻧﺰدهﻢ در اﻳﻼت ﺳﻔﻠﯽ آﻪ اﻣﺮوزﻩ آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﺑﻠﮋﻳ ﻚ‪ ،‬ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒ ﻮرگ و هﻠﻨ ﺪ را ﺗﺸ ﻜﻴﻞ‬

‫‪٢١٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻣﯽ دهﻨﺪ؛ در ﺷﻤﺎل اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن(‪ .‬اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻧﻪ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ارﺑ ﺎب‬
‫و رﻋﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨ ﺪﻩ روزﻣ ﺰدﯼ‪ .‬ﺑﻠﻜ ﻪ رواﺑ ﻂ ﺑ ﻴﻦ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺁزادﯼ ﺑﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧ ﻮد ﺑﻄ ﻮر ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ دﺳﺘﺮﺳ ﯽ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫دوﻟﺖ هﺎﯼ آﺎرﮔﺮﯼ ﺑﻮروآﺮاﺗﻴﻚ اﻣﺮوزﯼ ﻧﻴﺰ رواﺑ ﻂ ﻣﺸﺨﺼ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧ ﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ه ﻴﭻ‬
‫آﺲ‪ ،‬در هﻴﭻ ﻳﻚ از دو ﻣﻮرد ﻓﻮق ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد ﻳﻚ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ را ﻧﺸ ﺎن‬
‫دهﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺮآﺐ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎﺋﯽ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد را‬
‫آﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻄﻮر ﺧﻮدآﺎر‪ ،‬ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁن هﺎ ﻳﺎ ﺑﻪ اﺣﻴﺎء ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻗ ﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻞ ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﺗ ﺎﺑﻊ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﻣﺘﻌ ﺪدﯼ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻋﻤ ﺪﺗ ًﺎ رﺷ ﺪ‬
‫آﺎﻓﯽ ﻳﺎ ﻧﺎآﺎﻓﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻣﻮﻟﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ در آﺸﻮر و در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ روﺑﻨﺎﺋﯽ و ذهﻨﯽ )ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺰب‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﺟ ﻮﺋﯽ و ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ‪ ،‬و ﻏﻴﺮﻩ(‪.‬‬
‫از ﺳﻮﯼ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺘﺎ وﻗﺘﯽ آﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ اﯼ وﺟﻮد دارد‪ ،‬رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫اﻟﺰاﻣ ًﺎ هﻤﮕﻮن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ آ ﻪ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ هﻤﮕ ﻮن ﺑﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬در ه ﺮ‬
‫ﺻ ﻮرت ﺑﻨ ﺪﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺸ ﺨﺺ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﺗﺮآﻴﺒ ﯽ از رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣﺴ ﻠﻂ ﺑ ﺮ ﺷ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﭘﻴﺸ ﻴﻦ آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻣ ﺪت ه ﺎ ﭘ ﻴﺶ ﺗﻌ ﺎﻟﯽ‬
‫ﻼ هﻨ ﻮز‬
‫ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮاﯼ ﻣﺜ ﺎل‪ ،‬ﺗﻤ ﺎم آﺸ ﻮرهﺎﯼ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ ﻋﻤ ً‬
‫ﺑﻘﺎﻳ ﺎﻳﯽ از ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺧ ﺮدﻩ آ ﺎﻻﺋﯽ در آﺸ ﺎورزﯼ )ﺧ ﺮدﻩ ﻣﺎﻟﻜ ﺎن دهﻘ ﺎﻧﯽ آ ﻪ ﺑ ﺪون آ ﺎرﮔﺮ‬
‫ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮ آﺎر ﻣﯽ آﻨﻨﺪ( و ﺣﺘ ﺎ ﺑﻘﺎﻳ ﺎﯼ رواﺑ ﻂ ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ )آﺸ ﺖ ﺳ ﻬﻤﯽ( را در ﺧ ﻮد‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺻﺤﺒﺖ از ﻳﻚ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﺜﺒﻴ ﺖ ﺷ ﺪﻩ هﻨﮕ ﺎﻣﯽ ﺻ ﺤﻴﺢ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺗﺴﻠﻂ رواﺑﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺘﺺ ﺁن‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮدآﺎر ﺁن هﺎ و ﺗﺴﻠﻂ ﺁن ه ﺎ را‬
‫ﺑﺮ آﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎدﯼ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﻄﻖ دروﻧﯽ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺗﺤﻮل ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﺸﺨﺼﻪ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣﺮآ ﺐ آ ﻪ زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪ ﻳ ﻚ ﺷ ﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ ،‬رواﺑ ﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﯼ هﺎﻳﯽ اﺟﺘﻤﺎع ﺑ ﻪ اﺻ ﻄﻼح "ﺟﻬ ﺎن ﺳ ﻮم" اﺳ ﺖ )رﺟ ﻮع ﺷ ﻮد ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺼ ﻞ ‪ .(٧‬در اﻳ ﻦ ﺟﻮاﻣ ﻊ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﭘﻴﺸ ﺘﺎ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬ﺷ ﺒﻪ‪ -‬ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬و‬

‫‪٢١٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ در آﻨ ﺎر ﻳﻜ ﺪﻳﮕﺮ ﻣﻮﺟﻮداﻧ ﺪ و ﺗﺤ ﺖ ﻓﺸ ﺎر ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ اﻗﺘﺼ ﺎد‬

‫ﺟﻬ ﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر ﺣﺴ ﺎب ﺷ ﺪﻩ اﯼ در ه ﻢ ﺗﺮآﻴ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮﻏﻢ ﺗﺴ ﻠﻂ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬و ﺑ ﺮﻏﻢ‬
‫ورود ﺑ ﻪ ﻧﻈ ﺎم اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴ ﺘﯽ‪ ،‬رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ )ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از هﻤ ﻪ رواﺑ ﻂ "آ ﺎر‬
‫ﻣﺰد‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ"( اﮔﺮ ﭼﻪ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﺑﻪ آﻨﺪﯼ ﺑﺴﻂ ﻣ ﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﻋﻤﻮﻣﻴ ﺖ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻜﻦ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﺸﺨﺺ آﺮدن اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪﯼ هﺎﯼ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨ ﻮان "آﺸ ﻮرهﺎﯼ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ" ﺑﺎﺷ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺗﻮﺟﻴ ﻪ اﻳﻨﻜ ﻪ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﻓﺌ ﻮداﻟﯽ ﻳ ﺎ ﺷ ﺒﻪ‪-‬‬
‫ﻓﺌﻮداﻟﯽ در ﺁن هﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﯼ آﻪ ﺑﺴﻴﺎرﯼ از ﻧﻈﺮﭘﺮدازان ﺳﻮﺳﻴﺎل‬
‫دﻣﻮآﺮات‪ ،‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﺋﻮﺋﻴﺴﺖ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﺟﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺨﯽ و ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳ ﺎﻟﻴﺰم ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ ﻳ ﻚ ﻧﻈ ﺎم ﻓﻠﺴ ﻔﯽ ﺟﺒﺮﮔﺮاﺳ ﺖ‪ .‬ﺗ ﺰ اﺳﺎﺳ ﯽ ﺁن ﺗﺄﺋﻴ ﺪ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ‬
‫هﺴ ﺘﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪﻩ ﺁﮔ ﺎهﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣ ﻊ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺗﻮﺿ ﻴﺢ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳ ﺎن ﺁن ﺣﺴ ﺎب ﻧﺸ ﺪﻩ و ﻳ ﺎ اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺁن ﺑ ﻪ اﺗﻔﺎﻗ ﺎت‬
‫ﻏﻴﺮﻗﺎﺑ ﻞ ﭘ ﻴﺶ ﺑﻴﻨ ﯽ ﺗﻐﻴﻴ ﺮات ﻧﺎﮔﻬ ﺎﻧﯽ ﺗ ﻮارث ﻳ ﺎ ﺑ ﻪ "اﻧﺴ ﺎن ه ﺎﯼ آﺒﻴ ﺮ"‪ ،‬در اﻧﺒ ﻮﻩ‬
‫ﺁدﻣﻴﺎن ﻣﻨﻔﺮد ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧ ﺪارد‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺗ ﺎرﻳﺦ از ﻃﺮﻳ ﻖ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر اﺳﺎﺳ ﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫در ه ﺮ ﻋﺼ ﺮ ﻣﻌ ﻴﻦ و ﺗﻀ ﺎدهﺎﯼ اﺻ ﻠﯽ اﻳ ﻦ ﺳ ﺎﺧﺘﺎر ﺗﻮﺿ ﻴﺢ دادﻩ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺎداﻣﯽ‬
‫آﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﻣﺒ ﺎرزﻩ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ ﺗﺒﻴ ﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ ﻳﻚ ﺁﺋﻴﻦ ﺟﺒﺮﮔﺮاﺋ ﯽ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ دﻳ ﺎﻟﻜﺘﻴﻜﯽ آﻠﻤ ﻪ و ﻧ ﻪ ﻣﻌﻨ ﯽ ﻣﻜ ﺎﻧﻴﻜﯽ‬
‫ﺁن‪ ،‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺎرآﺴ ﻴﺰم ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺗﻘ ﺪﻳﺮﮔﺮاﺋﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻗﻴ ﻖ ﺗ ﺮ ﺑﮕ ﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ه ﺮ آﻮﺷﺸ ﯽ ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮاﺋﯽ ﺧﻮدآﺎر و ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﮔﺮاﺋ ﯽ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧ ﻪ ﺑ ﻪ ﻣﻌﻨ ﺎﯼ ﺣ ﺬف‬
‫آﺮدن ﻳﻚ ﺑﻌﺪ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢١٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ آﻪ اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ اﻧﺘﺨﺎب هﺎﯼ ﺑﺸﺮ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ ﻗﻴ ﻮد ﻣ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‬
‫ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﻣﻘ ﺪر ﻣ ﯽ ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟ ﯽ ﺑﺸ ﺮ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ ﺧ ﻮد را در ﭼ ﺎرﭼﻮب اﻳ ﻦ‬
‫ﻗﻴﻮد ﺑﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺸ ﺮ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد را ﻣ ﯽ ﺳ ﺎزد‪ .‬اﮔ ﺮ ﺑﺸ ﺮ ﻣﺤﺼ ﻮل ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻳ ﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎدﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺼﻮل ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ ﺗﻌ ﺎﻟﯽ از اﻳ ﺪﻩ ﺁﻟﻴ ﺰم ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ آﻬ ﻦ )"اﻳ ﺪﻩ ه ﺎ‪ ،‬ﻳ ﺎ ﻣ ﺮدان ﺑ ﺰرگ ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﺎن‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺪ"( و از ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﯽ )اﻧﺴﺎن هﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻂ هﺴﺘﻨﺪ( ﺑﻄﺮﻳﻘﯽ‬
‫ﻧﻘﻄ ﻪ ﺗﻮﻟ ﺪ ﻣﺎرآﺴ ﻴﺰم اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ در "ﺗﺰه ﺎﺋﯽ ﺑ ﺮ ﻓﻮﻳﺮﺑ ﺎخ" ﻣ ﺆﺧﺮﻩ آﺘ ﺎب‬
‫اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژﯼ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ اﺛﺮ ﻣﺎرآﺲ و اﻧﮕﻠﺲ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳ ﻦ اﻣ ﺮ ﻋ ﻼوﻩ ﺑ ﺮ ﻧﻜ ﺎت دﻳﮕ ﺮ‪ ،‬ﺣ ﺎآﯽ از اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ه ﺮ ﻋﺼ ﺮ ﺑ ﺰرگ از‬
‫ﺗﺸ ﻨﺠﺎت اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺗ ﺎرﻳﺦ از ﻗﺒ ﻞ ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻢ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﻃﺒﻘ ﻪ‬
‫اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬و هﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ از ه ﻢ ﭘﺎﺷ ﻴﺪﮔﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑ ﻞ آﻠﻴ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت اﺻ ﻠﯽ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً‪ ،‬دورﻩ ﺁﺧﺮ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﺮدﻩ دارﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺗ ﺎرﻳﺦ‬
‫ﺣﺎﺻ ﻞ ﺟﻤ ﻊ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ه ﺎﯼ ﻣﺘ ﻮاﻟﯽ و ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺑﺴ ﻴﺎرﯼ از ﺻ ﻮرت ﺑﻨ ﺪﯼ ه ﺎﯼ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺪون ﺑﺮ ﺟﺎﯼ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ردﭘﺎﯼ ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ و اﻳﻦ اﺳﺎﺳ ًﺎ ﺑ ﻪ دﻟﻴ ﻞ‬
‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﻳِﺎ ﺿﻌﻒ ﻃﺒﻘﻪ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺣﺘﻀﺎر اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺳ ﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺑﺨ ﻮدﯼ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم‬
‫ﻧﻤ ﯽ اﻧﺠﺎﻣ ﺪ‪ .‬اﻳ ﻦ اﺣﺘﻀ ﺎر ﺑ ﻪ دوراه ﯽ "ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﻳ ﺎ ﺑﺮﺑﺮﻳ ﺖ" ﻣﻨﺘﻬ ﯽ ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم ﺿ ﺮورﺗﯽ ﺗ ﺎرﻳﺨﯽ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ اﺟ ﺎزﻩ رﺷ ﺪ ﺳ ﺎزﮔﺎر‬
‫ﺑﺎ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻋﻠﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎﻻﺗﺮ از هﻤ ﻪ‪ ،‬ﺿ ﺮورﺗﯽ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺑ ﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨ ﯽ آ ﻪ رﺷ ﺪ و ارﺗﻘ ﺎء ﺗﻤ ﺎم اﺳ ﺘﻌﺪادهﺎﯼ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ هﻤ ﻪ اﻓ ﺮاد و ﻣﻠ ﺖ ه ﺎ را ﺑ ﻪ‬
‫ﻋ ﺎﻟﯽ ﺗ ﺮﻳﻦ وﺟﻬ ﯽ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ آ ﺮدﻩ و ﻧﻴﺎزه ﺎﯼ ﺑﺸ ﺮ را ﺑ ﺪون ﻧ ﺎﺑﻮد آ ﺮدن ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ‬
‫ارﺿ ﺎء ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﺁن ﭼ ﻪ آ ﻪ ﺿ ﺮورت دارد‪ ،‬ﺣﺘﻤ ًﺎ ﺗﺤﻘ ﻖ ﻧﻤ ﯽ ﻳﺎﺑ ﺪ‪ .‬ﻓﻘ ﻂ ﻋﻤ ﻞ‬
‫ﺁﮔﺎهﺎﻧ ﻪ و اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﭘﻴ ﺮوزﯼ ﺳﻮﺳ ﻴﺎﻟﻴﺰم را ﻣﺴ ﺠﻞ آﻨ ﺪ‪ .‬درﻏﻴ ﺮ‬

‫‪٢١٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻳ ﻦ ﺻ ﻮرت ﻗ ﺪرت ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻋﻈ ﻴﻢ و ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ ﻋﻠ ﻢ و ﺗﻜﻨﻮﻟ ﻮژﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ ﺑ ﺮاﯼ‬

‫ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺸ ﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و ﺧﻼﺻ ﻪ زﻧ ﺪﮔﯽ روﯼ ﺳ ﻴﺎرﻩ ﻣ ﺎ ﻧ ﺎﺑﻮد آﻨﻨ ﺪﻩ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺸﺮ ﺳ ﺎﺧﺘﺎرهﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ را ﺧﻠ ﻖ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﻌ ﺪهﺎ ﺧ ﻮد اﻧﺴ ﺎن را‬
‫ﻣﻘﻴﺪ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ هﻤﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرهﺎ را ﻣ ﯽ ﺗ ﻮان ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎرآﺴ ﻴﺰم از اﻳ ﻦ ﻧﻈ ﺮ ﺟﺒ ﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻇﻬ ﺎر ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺗﺤ ﻮﻻت در ادوار ﻣﻌﻴ ﻴﻦ‪،‬‬
‫اﺷﻜﺎل ﻣﺸﺨﺼﯽ را اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﺘﻘﺮار ﻓﺌﻮداﻟﻴﺰم‪ ،‬ﻳﺎ آﻤﻮﻧﻴﺰم ﺟﻮاﻣ ﻊ آﻮﭼ ﻚ ﺑ ﺪوﯼ‬
‫ﺧﻮد‪ -‬ﺑﺴﻨﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻨﻨ ﺪﮔﺎن‪ -‬ﻣﺼ ﺮف آﻨﻨ ﺪﮔﺎن ﺑ ﺮ ﭘﺎﻳ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ ﻣﻌﺎﺻ ﺮ اﻣﻜ ﺎن‬
‫ﻧ ﺪارد‪ .‬ﻣﺎرآﺴ ﻴﺰم از اﻳ ﻦ ﻧﻘﻄ ﻪ ﻧﻈ ﺮ ﺟﺒ ﺮﯼ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺗﺄآﻴ ﺪ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ آ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ زﻣ ﺎﻧﯽ‬
‫اﻧﻘﻼب هﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻣﺘﺮﻗ ﯽ اﻣﻜ ﺎن ﭘﺬﻳﺮﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ و ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ آ ﻪ‬
‫ﻼ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﻴﺸ ﻴﻦ ﺑ ﻪ ﻣﺮﺣﻠ ﻪ‬
‫اﺟﺎزﻩ اﻳﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﯼ را ﻣﯽ دهﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒ ً‬
‫ﺑﻠﻮغ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم ﺗﻘﺪﻳﺮﮔﺮا ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻪ هﻴﭻ وﺟﻪ ﻓﺮض ﻧﻤﯽ آﻨﺪ آﻪ ﻓﺮا رﺳ ﻴﺪن اﻳ ﻦ‬
‫ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺟﺪﻳ ﺪ ﻣﺤﺼ ﻮل اﺟﺘﻨ ﺎب ﻧﺎﭘ ﺬﻳﺮ ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺷ ﺪن ﺷ ﺮاﻳﻂ ﻣ ﺎدﯼ و اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻻزم ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻇﻬ ﻮرش اﺳ ﺖ‪ .‬اﻳ ﻦ ﻓﺮارﺳ ﻴﺪن ﻓﻘ ﻂ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﺒ ﺎرزات ﺑ ﻴﻦ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ زﻧ ﺪﻩ‬
‫اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷ ﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﻴ ﻞ ﻧﻬ ﺎﺋﯽ‪ ،‬ﭼﻨ ﻴﻦ اﻣ ﺮﯼ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﻣﻴ ﺰان آ ﺎرﺁﺋﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﻋﻤ ﻞ‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﯽ اﺳ ﺖ‪ .‬اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑﻨﻮﺑ ﻪ ﺧ ﻮد و ﺑﺎﻟﻨﺴ ﺒﻪ ﺑ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ اوﺿ ﺎع اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و ﺗ ﻮازن‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎ ﻣﺸﺮوط ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻳﻦ اوﺿﺎع و ﺗ ﻮازن ﻧﻴﺮوه ﺎ را‬
‫واژﮔﻮن آﺮدﻩ‪ ،‬ﺷﻜﺴ ﺖ دادﻩ و ﻳ ﺎ ﺗﺴ ﺮﻳﻊ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﺎ ﺗ ﻮازن ﺑﺴ ﻴﺎر ﻣﺴ ﺎﻋﺪﯼ از ﻧﻴﺮوه ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽ هﺎﯼ ذهﻨﯽ ﻃﺒﻘﻪ آﺎرﮔﺮ "ﺿﺎﻳﻊ" ﺷﻮد‪ .‬و ﺑ ﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴ ﺐ‪ ،‬در‬
‫ﻋﺼ ﺮ اﻧﻘ ﻼب و ﺿ ﺪاﻧﻘﻼب آﻨ ﻮﻧﯽ‪" ،‬ﻋﺎﻣ ﻞ ذهﻨ ﯽ ﺗ ﺎرﻳﺦ")ﺁﮔ ﺎهﯽ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و رهﺒ ﺮﯼ‬
‫اﻧﻘﻼﺑ ﯽ ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳ ﺎ(‪ ،‬ﻧﻘ ﺶ اﺳﺎﺳ ﯽ در ﺗﻌﻴ ﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠ ﻪ ﺟﻨ ﮓ ه ﺎﯼ ﺑ ﺰرگ ﻃﺒﻘ ﺎﺗﯽ و ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺎزﯼ ﻣﯽ آﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢١٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫‪ -٦‬از ﺧﻮد ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ و رهﺎﺋﯽ‬

‫ﺑ ﺮاﯼ ه ﺰاران ﺳ ﺎل ﺑﺸ ﺮ در واﺑﺴ ﺘﮕﯽ آﺎﻣ ﻞ ﺑ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ اﻓﺴ ﺎر ﮔﺴ ﻴﺨﺘﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬
‫زﻳﺴﺖ‪ :‬ه ﺮ ﮔ ﺮوﻩ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ آﻮﭼ ﻚ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧﺴ ﺖ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣﺤ ﻴﻂ اش وﻓ ﻖ‬
‫دهﺪ‪ .‬اﻓﻖ او ﻣﺤ ﺪود و او زﻧ ﺪاﻧﯽ اﻳ ﻦ ﻣﺤ ﺪودﻳﺖ ﺑ ﻮد‪ ،‬ه ﺮ ﭼﻨ ﺪ آ ﻪ ﺑﺮﺧ ﯽ از اﺟﺘﻤﺎﻋ ﺎت‬
‫ﺑ ﺪوﯼ ﺗﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ ﺑﻌﻀ ﯽ از اﺳ ﺘﻌﺪادهﺎﯼ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ را ﺑ ﻪ ﻃ ﺮز ﻗﺎﺑ ﻞ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ دهﻨ ﺪ )ﺑ ﺮاﯼ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ(‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺁﺷﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺪرﻳﺠﯽ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺮ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ واﺑﺴ ﺘﮕﯽ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﺎﺋﻖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺸﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯽ ﺷﻮد آ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ را ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ و آﻨﺘﺮل ﺧﻮد در ﺁورد‪ ،‬و از ﺁن هﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻮع‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت‪ ،‬اﻧﻜﺸ ﺎف‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺑ ﺎﻟﻘﻮﻩ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ و ﮔﺴ ﺘﺮش رواﺑ ﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺑﻄ ﻮرﯼ آ ﻪ‬
‫ﺑ ﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑ ﻪ اﺣﺎﻃ ﻪ آ ﺮدن و ﻣﺘﺤ ﺪ آ ﺮدن ﺑﺎﻟﻨﺴ ﺒﻪ ﺑﺸ ﺮ در ﻳ ﻚ ﻣﻘﻴ ﺎس ﺟﻬ ﺎﻧﯽ ﺑﻴﺎﻧﺠﺎﻣ ﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ هﺮ ﻗﺪر ﻣﺮدم ﺧﻮد را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺁزاد ﻣﯽ ﺳ ﺎزﻧﺪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‪ ،‬ﺧ ﻮد‬
‫را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨ ﺪ‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ آ ﻪ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ رﺷ ﺪ‬
‫ﻣﯽ آﻨﻨﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‪ ،‬رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ دﻳﮕﺮ ﺗﻮدﻩ هﺎﯼ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺧﻮد آﻨﺘ ﺮل ﻧ ﺪارد‪ .‬ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ او دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﺮ هﺴ ﺘﯽ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ اش آﻨﺘ ﺮل ﻧ ﺪارد‪ .‬در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ اﻳﻦ ﻓﻘﺪان آﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ آﻤﺎل ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‬
‫آ ﻪ ﺑﺸ ﺮ ﺁزاد ﺷ ﺪﻩ از اﻧﻘﻴ ﺎد ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ آ ﻮر ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﻣﻠ ﺰم ﺑ ﻪ ﭘﻴ ﺮوﯼ از ه ﻮس ه ﺎﯼ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧ ﻮد ﻣ ﯽ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﺸ ﺮ از ﭘﻴﺂﻣ ﺪهﺎﯼ ﻣﺨ ﺮب ﺳ ﻴﻞ‪ ،‬زﻣ ﻴﻦ ﻟ ﺮزﻩ‪ ،‬ﺷ ﻴﻮع‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﯼ هﺎﯼ واﮔﻴﺮدار و ﺧﺸﻚ ﺳﺎﻟﯽ رهﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻨﺎن ﻣ ﯽ ﻧﻤﺎﻳ ﺪ آ ﻪ ﻣﺤﻜ ﻮم ﺑ ﻪ‬
‫ﺗﺤﻤﻞ اﺛﺮات ﻣﺨ ﺮب ﺟﻨ ﮓ‪ ،‬ﺑﺤ ﺮان ه ﺎﯼ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ‪ ،‬دﻳﻜﺘ ﺎﺗﻮرﯼ ه ﺎﯼ وﺣﺸ ﯽ و ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺑﺎر ﻧﻴﺮوهﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬و ﺣﺘﺎ در ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤ ﺎل ﻧ ﺎﺑﻮدﯼ در ﺟﻨ ﮓ هﺴ ﺘﻪ اﯼ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫‪٢١٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫اﻣ ﺮوز ﻧﮕﺮاﻧ ﯽ اﯼ آ ﻪ ﺗ ﺮس از اﻳ ﻦ ﺑﻼﻳ ﺎ ﺑﻮﺟ ﻮد ﻣ ﯽ ﺁورد‪ ،‬ﺑ ﻪ ﻣﺮاﺗ ﺐ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ از‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﯽ هﺎﯼ ﻣﻮﻟﻮد ﺗﺮس از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ و ﻳﺎ ﻣﺮگ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟ ﻴﻜﻦ‪ ،‬هﻤ ﻴﻦ اﻧﻜﺸ ﺎف ﭼﺸ ﻢ ﮔﻴ ﺮ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴ ﺪﯼ آ ﻪ از ﺧ ﻮد ﺑﻴﮕ ﺎﻧﮕﯽ ﺑﺸ ﺮ‬
‫را در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ و ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺧ ﻮدش ﺑ ﻪ ﺣ ﺪاآﺜﺮ ﻣ ﯽ رﺳ ﺎﻧﺪ‪ ،‬ه ﻢ ﭼﻨ ﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺤ ﺖ ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‪ ،‬اﻣﻜﺎن رهﺎﺋﯽ واﻗﻌﯽ ﺑﺸﺮ را ﻧﻴﺰ ﻓﺮاهﻢ ﻣﯽ آﻨﺪ‪ .‬هﻤﺎن ﮔﻮﻧ ﻪ آ ﻪ در ﭘﺎﻳ ﺎن‬
‫ﻓﺼﻞ دوم ﺷﺮح ﺁن رﻓﺖ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻌﻨﯽ دوﮔﺎﻧﻪ اﯼ ﻓﻬﻤﻴ ﺪﻩ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺑﺸ ﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺸ ﺘﺮ‬
‫و ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ آﻨﺘﺮل و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺤﻮﻻت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ ﻃﺒﻴﻌ ﯽ‬
‫را ﺧﻮاه ﺪ داﺷ ﺖ‪ .‬ﺑﺸ ﺮ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺑﻴﺸ ﺘﺮ ﻗ ﺎدر ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد آ ﻪ آﻠﻴ ﻪ اﺳ ﺘﻌﺪادهﺎﯼ ﺗﺤ ﻮل‬
‫ﻼ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ آﻨﺘ ﺮل‬
‫ﻓﺮدﯼ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺁن ﺗﻜﺎﻣﻞ دهﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادهﺎﺋﯽ آ ﻪ ﻗ ﺒ ً‬
‫ﻧﺎﺑﺴ ﻨﺪﻩ ﺑ ﺮ ﻧﻴﺮوه ﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ‪ ،‬و ﺗﻘ ﺪﻳﺮ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ ﺧﻔ ﻪ و ﻓﻠ ﺞ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﯼ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯽ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ره ﺎﺋﯽ آ ﺎر‪ ،‬و ره ﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺸ ﺮ ﺑﻤﺜﺎﺑ ﻪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ آﻨﻨ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬آ ﺎرﮔﺮان ﺻ ﺎﺣﺐ ﻣﺤﺼ ﻮﻻت و ﻣﺴ ﻠﻂ ﺑ ﺮ روال آ ﺎر‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁن هﺎ در ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ هﺎ را ﺁزاداﻧﻪ ﺑ ﺮ ﻣ ﯽ ﮔﺰﻳﻨﻨ ﺪ‪ .‬ﺁن ه ﺎ‬
‫در ﻣﻮرد ﺗﺮﺗﻴﺐ ارﺿﺎء اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ هﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪ ،‬و آﻮﺗﺎﻩ آﺮدن ﺳ ﺎﻋﺎت ﻓﺮاﻏ ﺖ‬
‫و ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﺼﺎرف روزاﻧﻪ اﯼ آﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻄ ﻮر دﻣﻮآﺮاﺗﻴ ﻚ‬
‫و ﻣﺸﺘﺮآ ًﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮاهﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴ ﻠﻤ ًﺎ اﻳ ﻦ اﻧﺘﺨ ﺎب ه ﺎ ه ﻢ ﭼﻨ ﺎن در ﭼ ﺎرﭼﻮب ﻣﺸﺨﺼ ﯽ از ﻓﺸ ﺎر و اﺿ ﻄﺮار اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون ﺗﻘﻠﻴﻞ دادن ذﺧﺎﺋﺮ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ اش و‬
‫ﻣﺤﻜﻮم آﺮدن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﺼ ﺮف روزاﻧ ﻪ در ﺁﻳﻨ ﺪﻩ‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﻴﻜ ﻪ آ ﺎهﺶ ذﺧ ﺎﺋﺮ و ﺗﻨ ﺰل‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻌﻴﻨﯽ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺁن ﭼﻪ آﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪ ،‬ﻣﺼ ﺮف‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و در اﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮاﺳﺖ آﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮدرﻳ ﻚ اﻧﮕﻠ ﺲ آ ﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳ ﺪ‪ ،‬ﺁزادﯼ درك ﺿ ﺮورت‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺮاﯼ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺑﺸ ﺮﯼ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺘﯽ ﻧﻴ ﺰ درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ "در اﺧﺘﻴ ﺎر ﮔ ﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺿﺮورت" ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ از"درك " اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا هﺮ ﭼﻪ آﻨﺘﺮل ﺑﺸ ﺮ ﺑ ﺮ ﺷ ﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﯽ و‬

‫‪٢١٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻃﺒﻴﻌﯽ هﺴﺘﯽ اش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﺗﻌﺪاد واآﻨﺶ ه ﺎﯼ ﻣﻤﻜ ﻦ ﺑ ﻪ ﺷ ﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ ﺑﺸ ﺮ ﻣ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ ﺧ ﻮد را از ﻟ ﺰوم ﻗﺒ ﻮل ﻓﻘ ﻂ ﻳ ﻚ‬
‫واآﻨﺶ رهﺎ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫وﻟ ﯽ ﺑﻌ ﺪ دوم از ﺧ ﻮد ﺑﻴﮕ ﺎﻧﮕﯽ‪ -‬زداﺋ ﯽ اﻧﺴ ﺎﻧﯽ ﻧﻴ ﺰ دارد آ ﻪ وﺳ ﻴﻌ ًﺎ ﻣﻴ ﺪان ﺁزادﯼ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﮔﺴﺘﺮش ﻣ ﯽ ده ﺪ‪ .‬هﻨﮕ ﺎﻣﯽ آ ﻪ ﺗﻤ ﺎﻣﯽ اﺣﺘﻴﺎﺟ ﺎت اﺳﺎﺳ ﯽ هﻤ ﻪ اﻓ ﺮاد ارﺿ ﺎء‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬هﻨﮕﺎﻣﯽ آﻪ وﻓﻮر و ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﮔ ﺮدد‪ ،‬ﺣ ﻞ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ ﻣ ﺎدﯼ ﺑ ﺮاﯼ‬
‫اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮ اوﻟﻮﻳﺖ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺸﺮ ﺧﻮد را از ﺑﺮدﻩ ﺑﻮدن ﺑﻪ آﺎر ﻏﻴ ﺮﺧﻼق و ﻣﺎﺷ ﻴﻨﯽ ره ﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬او ﺧﻮد را از ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ ﺑﺨﻴﻼﻧ ﻪ ﺑ ﻪ اﺻ ﺮاف وﻗ ﺖ و ﻧﻴ ﺰ از اﺧﺘﺼ ﺎص دادن‬
‫اﻳﻦ وﻗﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎدﯼ‪ ،‬ﺁزاد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬اﻧﻜﺸﺎف ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ه ﺎﯼ ﺧ ﻼق‪ ،‬رﺷ ﺪ ﺷﺨﺼ ﻴﺖ ﻏﻨ ﯽ‬
‫ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ هﺮ ﭼﻪ وﺳﻴﻌﺘﺮ رواﺑﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻳﻦ هﺎ ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷ ﺖ داﺋﻤ ﯽ آﺎﻻه ﺎﯼ‬
‫ﻣﺎدﯼ اﯼ آﻪ آﻤﺘﺮ و آﻤﺘﺮ ﻣﻔﻴﺪاﻧﺪ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺁن ﭘﺲ ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ رواﺑ ﻂ ﺗﻮﻟﻴ ﺪ را ﺳ ﺮﻧﮕﻮن آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﻠﻜ ﻪ ﺗﻤ ﺎم‬
‫ﺗﺸﻜﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﺎدات ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬روان ﺷﻨﺎﺳﯽ و روﺣﻴﻪ و ﻃ ﺮز ﺗﻔﻜ ﺮ ﺑﺸ ﺮ را ﺗﻐﻴﻴ ﺮ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داد‪ .‬ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﺎدﯼ و روﺣﻴﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺟ ﻮﯼ ﺗﻬ ﺎﺟﻤﯽ ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﭘ ﺮورش ﻧﻴ ﺎﻓﺘﻦ‬
‫در ﺗﺠﺮﺑﻪ روزاﻧﻪ ﻣﺤﻮ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮ ﺑﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﯼ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺶ‪ ،‬ﺷ ﻜﻞ و ﺷ ﻤﺎﻳﻞ آ ﺮﻩ زﻣ ﻴﻦ‪ ،‬ﺁب و ه ﻮا و ﺗﻘﺴ ﻴﻢ ذﺧ ﺎﺋﺮ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﺁب ﻣﺴ ﻠﻂ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ و در ﻋ ﻴﻦ ﺣ ﺎل ﺗﻌ ﺎدل ﻣﺤ ﻴﻂ زﻳﺴ ﺖ را ﺣﻔﺎﻇ ﺖ آ ﺮدﻩ و ﻳ ﺎ‬
‫دوﺑﺎرﻩ ﺑﺮﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬هﻤﻪ ﭼﻴ ﺰ را ﺗ ﺎ ﺑﻨﻴ ﺎن ﺑﻴﻮﻟ ﻮژﻳﻜﯽ ﺧ ﻮدش واژﮔ ﻮن ﻣ ﯽ آﻨ ﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺑﺸ ﺮ ﻧﻤ ﯽ ﺗﻮاﻧ ﺪ اﻳ ﻦ اه ﺪاف را ﺑﺸ ﻜﻠﯽ ﻣﻄﻠﻘ ًﺎ اﺧﺘﻴ ﺎرﯼ‪ ،‬ﺟ ﺪا از ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮط ه ﺎ و‬
‫زﻳﺮﺑﻨ ﺎﯼ ﻣ ﺎدﯼ آ ﺎﻓﯽ ﺑﺪﺳ ﺖ ﺁورد‪ .‬وﻟ ﯽ هﻨﮕﺎﻣﻴﻜ ﻪ اﻳ ﻦ زﻳﺮﺑﻨ ﺎ ﺗﻀ ﻤﻴﻦ ﺷ ﻮد‪ ،‬اﻳ ﻦ ﺑﺸ ﺮ‬
‫ﻓﻌﺎل هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁزاد در اﻧﺘﺨﺎب ه ﺎﯼ ﺧ ﻮد ﺧﻮاه ﺪ ﺑ ﻮد آ ﻪ اه ﺮم اﺳﺎﺳ ﯽ ﺑ ﺮاﯼ ﺧﻠ ﻖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺁزاد و ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺤﺘ ﻮا اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔ ﺘﻦ‬
‫از ﻣﺎرآﺴﻴﺰم و آﻤﻮﻧﻴﺰم اﻧﺴﺎﻧﯽ واﻗﻌﻴﺖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫‪٢٢٠‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﮐﺘﺎب ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪﯼ‬

‫ﻣﺆﻟﻒ ﺑﺮاﯼ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮاﯼ هﺮ ﻳﻚ از ﻓﺼﻮل اﻳﻦ آﺘﺎب ﻟﻴﺴ ﺖ آﺘ ﺐ زﻳ ﺮ‬
‫را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺘﺮﺟﻢ اﺟﺎزﻩ ﻣﯽ ده ﺪ‪ ،‬آﺘﺒ ﯽ آ ﻪ ﺗ ﺎآﻨﻮن ﺑ ﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ * ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ و ف‪.‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ)ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻮﺳﻂ ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ(‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺁﻧﺘﯽ‪ -‬دورﻳﻨﻚ)ﺑﺨﺶ دوم و ﺳﻮم(‬

‫م‪ .‬ﺑﯽ ﻳﺮ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم‬

‫ك‪ .‬آﺎﺋﻮﺳﻜﯽ‬ ‫*ﺑﻨﻴﺎدهﺎﯼ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‬

‫ا‪.‬ال‪ .‬ﻣﻮرﺗﻮن‬ ‫ﻧﺎآﺠﺎ ﺁﺑﺎد اﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬

‫ك‪ .‬آﺎﺋﻮﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﺗﻮﻣﺎس ﻣﻮر و ﻧﺎآﺠﺎ ﺁﺑﺎدش‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ و ف‪.‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻤﻮﻧﺴﺖ‬

‫‪٢٢١‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺁﻧﺘﯽ‪ -‬دورﻳﻨﻚ‬

‫ك‪ .‬ﭼﺎﻳﻠﺪ‬ ‫*در ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‬

‫ك‪ .‬ﭼﺎﻳﻠﺪ‬ ‫*اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﻣﯽ ﺳﺎزد‬

‫ﺟﯽ‪ .‬ﮔﻠﻮﺗﺰ‬ ‫ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن در آﺎر‬

‫ﺑﻮﺳﻮﻧﻪ‬ ‫آﺎر در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ‬

‫*رﺧﺴﺎرﻩ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ در روﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﭼﻬﺎر ﻓﺼﻞ اول(‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ و ف‪.‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﻣﻨﺸﺎء ﺧﺎﻧﻮادﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ و دوﻟﺖ‬

‫ﻩ‪ .‬آﻮرﺗﺮ‬ ‫در ﺑﺎرﻩ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬

‫ن‪ .‬ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬

‫ﺟﯽ‪.‬ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ‬ ‫*ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم‬

‫ك‪ .‬آﺎﺋﻮﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*اﺧﻼق و ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻮرت و ﺟﯽ‪.‬دﻳﻮﯼ‬ ‫از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﺎ اﻣﭙﺮاﻃﻮرﯼ‬

‫‪٢٢٢‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ‬ ‫*ﻣﺰد‪ ،‬ﺑﻬﺎ و ﺳﻮد‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺮاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*رﺧﺴﺎرﻩ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ در روﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫پ‪ .‬ﺳ ﺎﻻﻣﺎ و ژ‪.‬‬ ‫*ﻣ ﺪﺧﻠﯽ ﺑ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎدﯼ ﺳﻴﺎﺳ ﯽ‬

‫واﻟﻴﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ‬ ‫*ﻣﺰد‪ ،‬ﺑﻬﺎ و ﺳﻮد‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ و ف‪.‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*اﻧﺘﯽ دورﻳﻨﮓ)ﺑﺨﺶ دوم(‬

‫ك‪ .‬آﺎﺋﻮﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﺗﺰ اﻗﺘﺼﺎدﯼ آﺎرل ﻣﺎرآﺲ‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ‬

‫ژ‪ .‬واﻟﻴﻪ و پ‪ .‬ﺳﺎﻻﻣﺎ‬ ‫*ﻣﺪﺧﻠﯽ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*رﺧﺴﺎرﻩ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ در روﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪٢٢٣‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل و ج‪.‬ﻧﻮاك‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺎرآﺴﻴﺴﺘﯽ از ﺧﻮد ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫ر‪ .‬هﻴﻠﻔﺮدﻳﻨﮓ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻟﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*رﺧﺴﺎرﻩ هﺎﯼ اﻗﺘﺼﺎدﯼ در روﻧﺪ ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫پ‪ .‬ژاﻟﻪ‬ ‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم در دهﻪ ‪١٩٧٠‬‬

‫پ‪ .‬ﺳﺎﻻﻣﺎ‬ ‫روﻧﺪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺘﻢ‬

‫ژ‪ .‬واﻟﻴﻪ‬ ‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم در دهﻪ ‪١٩٧٠‬‬

‫پ‪ -‬ﺳﺎﻻﻣﺎ‬ ‫روﻧﺪ ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﮔﯽ‬

‫پ‪.‬ا‪ .‬ﺑﺎران‬ ‫*اﻗﺘﺼﺎد ﺳﻴﺎﺳﯽ رﺷﺪ‬

‫م‪ .‬ب‪ .‬ﺑﺮاون‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‬

‫*ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از ﻟﻨﻴﻦ )زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﻠﻴﻌﻪ( ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺑﻤﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارﯼ‬

‫‪٢٢٤‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ)ﺷﺶ ﻓﺼﻞ ﺁﺧﺮ(‬

‫ن‪ .‬ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬ ‫اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺰم و اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ هﺸﺘﻢ‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ و ف‪.‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم از ﺗﺨﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬

‫م‪ .‬ﺑﯽ ﻳﺮ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ‬ ‫ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬

‫پ‪ .‬ﻟﻴﺴﺎﮔﺎراﯼ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ آﻤﻮن ﭘﺎرﻳﺲ ﺳﺎل ‪١٨٧١‬‬

‫ﻣﻮرﺗﻮن وﺗﻴﺖ‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ آﺎرﮔﺮﯼ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬

‫و‪ .‬اﺑﻦ دورث‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻃﺒﻘﻪ آﺎرﮔﺮ اروﭘﺎﺋﯽ‬

‫ﺗﺎﭘﺴﻮن‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻃﺒﻘﻪ آﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺮد؟‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*آﻤﻮﻧﻴﺰم ﭼﭗ‪ -‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ آﻮدآﺎﻧﻪ‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*اﺻﻼح ﻳﺎ اﻧﻘﻼب‬

‫‪٢٢٥‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*اﻋﺘﺼﺎب ﺗﻮدﻩ اﯼ‬

‫ﻓﺼﻞ دهﻢ‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ‬ ‫*ﺟﻨﮓ داﺧﻠﯽ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*اﻧﻘﻼب ﭘﺮوﻟﺘﺎرﻳﺎﺋﯽ و آﺎﺋﻮﺗﺴﻜﯽ ﻣﺮﺗﺪ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺎﺷﻴﺰم در ﺁﻟﻤﺎن‬

‫آﻨﮕﺮﻩ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﺰهﺎﻳﯽ در ﺑﺎرﻩ زوال و ﺳﻘﻮط اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎزدهﻢ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*دوﺗﺎآﺘﻴﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎل‪ -‬دﻣﻮآﺮاﺳﯽ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗﻮع و ﻧﺤﻮﻩ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ ﺁن‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫ﺁﻳﺎ ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ هﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺪرت ﺣﻜﻮﻣﺘﯽ را ﺣﻔﻆ آﻨﻨﺪ؟‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮآﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫ﺟﺰوﻩ ﺟﻮﻧﻴﻮس‬

‫ر‪ .‬ﻟﻮﮔﺰاﻣﺒﻮرگ‬ ‫*اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ و ﻟﻨﻴﻨﻴﺰم ﻳﺎ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*اﻧﻘﻼب ﻣﺪاوم‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ‬

‫‪٢٢٦‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*ﺳﻪ ﺑﻴﻨﺶ از اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﭙﻨﻬﺎگ‬

‫ﻓﺼﻞ دوازدهﻢ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*در ﺑﺎرﻩ ﺑﻮروآﺮاﺳﯽ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*درس هﺎﯼ اآﺘﺒﺮ)زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﻠﻴﻌﻪ(‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن ﭼﭗ‬

‫*اﻧﻘﻼﺑﯽ آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺷﺪ‪).‬زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺎﻧﻮس( ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬

‫م‪/‬ﻟﻮﻳﻦ‬ ‫*واﭘﺴﻴﻦ ﻣﺒﺎرزات ﻟﻨﻴﻦ‬

‫ﺗﺰهﺎﯼ ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ و ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‪:‬‬

‫ﻇﻬﻮر و زوال اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم‪ ،‬زوال و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ اﺳﺘﺎﻟﻴﻨﻴﺰم‪.‬‬

‫ﺳﺎﻣﻴﺰدات‪ ،‬ﺻﺪاﯼ اﭘﻮزﻳﺴﻴﻮن‬

‫ب‪ .‬ﻟﻮﻣﺎآﺲ‬ ‫ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن‪١٩٥٦‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰدهﻢ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ‬

‫*هﻔﺘﻤﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬دﻧﻴﺎﻣﻴﺰم آﻨﻮﻧﯽ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪٢٢٧‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫آﻨﺘﺮل آﺎرﮔﺮﯼ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫آﻨﺘﺮل آﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺷﻮراهﺎﯼ آﺎرﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺧﻮد‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫ﭼﺮا ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫اﺳﻨﺎد ﻧﻬﻤﻴﻦ و دهﻤﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎردهﻢ‬

‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ آﻨﮕﺮﻩ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ آﻤﻮﻧﻴﺴﺖ در ﺑﺎرﻩ ﺗﺎآﺘﻴﻚ هﺎ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*آﻤﻮﻧﻴﺰم ﭼﭗ‪ -‬ﺑﻴﻤﺎرﯼ آﻮدآﺎﻧﻪ‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻪ آﺠﺎ ﻣﯽ رود؟‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺎﺷﻴﺰم در ﺁﻟﻤﺎن)ﻣﻘﺪﻣﻪ ا‪.‬ﻣﻨﺪل ﺑﺮ اﻳﻦ آﺘﺎب(‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﺋﯽ در ﺑﺎرﻩ اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ‬

‫د‪ .‬ﮔﻮرﻳﻦ‬ ‫ﻓﺎﺷﻴﺰم و ﺗﺠﺎرت ﺑﺰرگ‬

‫ﻩ‪ .‬وﺑﺮ‬ ‫ﻣﺎرآﺴﻴﺰم و ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫ا‪ .‬ﻣﻨﺪل‬ ‫*ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﯽ)زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﻠﻴﻌﻪ(‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰدهﻢ‬

‫ك‪ .‬ﻣﺎرآﺲ‬ ‫*ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺮﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﺗﺎ‬

‫‪٢٢٨‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮐﺎرﮔﺮﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺁﻧﺘﯽ دروﻳﻨﮓ)ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪:‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم(‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫*دوﻟﺖ و اﻧﻘﻼب‬

‫ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ و ﭘﺮوﺑﺮاژﻧﺴﻜﯽ‬ ‫*اﻟﻔﺒﺎﯼ آﻤﻮﻧﻴﺰم‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫*ادﺑﻴﺎت و اﻧﻘﻼب‬

‫ل‪ .‬ﺗﺮوﺗﺴﻜﯽ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ روز ﻣﺮﻩ زﻧﺬﮔﯽ‬

‫پ‪ .‬ﻻﻓﺎراك‬ ‫ﺣﻖ ﺗﻨﺒﻞ ﺑﻮدن‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‬

‫ن‪ .‬ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺁﻧﺘﯽ دورﻳﻨﮓ )ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم(‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﻟﻮدوﻳﻚ ﻓﻮﻳﺮﺑﺎخ و ﭘﺎﻳﺎن ﻓﻠﺴﻔﻪ آﻼﺳﻴﻚ ﺁﻟﻤﺎن‬

‫ﻩ‪ .‬ﻟﻮﻓﻮر‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ‬

‫و‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺠﺎت در ﺑﺎرﻩ دﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻚ‬

‫ج‪ .‬ﻧﻮاك‬ ‫*ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم)زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺎﻧﻮس(‬

‫ﺟﯽ‪ -‬ﻟﻮآﺎچ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ و ﺁﮔﺎهﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ‬

‫ﺟﯽ‪ .‬ﭘﻠﺨﺎﻧﻒ‬ ‫*ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎرآﺴﻴﺰم‬

‫‪٢٢٩‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎﯼ ﻣﺎرﮐﺴﻴﺴﻢ‬ ‫ارﻧﺴﺖ ﻣﻨﺪل‬

‫ﻓﺼﻞ هﻔﺪهﻢ‬

‫ن‪ .‬ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﻟﻮدوﻳﻚ ﻓﻮﻳﺮﺑﺎخ و ﭘﺎﻳﺎن ﻓﻠﺴﻔﻪ آﻼﺳﻴﻚ ﺁﻟﻤﺎن‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫*ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺰم‪ :‬از ﺗﺨﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬

‫ف‪ .‬اﻧﮕﻠﺲ‬ ‫ﺳﻬﻤﯽ آﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﺎر در اﻧﺘﻘﺎل از ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ادا ﺷﺪ‪.‬‬

‫ا‪ .‬ﮔﺮاﻣﺸﯽ‬ ‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺰم ﺗﺎرﻳﺨﯽ )اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪﻩ از ﻧﻮﺷﺘﻪ هﺎﯼ زﻧﺪان(‬

‫ك‪ .‬آﺎﺋﻮﺗﺴﻜﯽ‬ ‫اﺧﻼق و ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﺟﯽ‪ .‬ﻟﻮآﺎچ‬ ‫ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻮﺧﺎرﻳﻦ‬

‫ﺑﺎزﻧﻮﻳﺲ‪ :‬ﻳﺎﺷﺎر ﺁذرﯼ‬

‫‪٢٣٠‬‬