Ligjerata 6 Orari I CPU Se

Prof. Ass. Dr.
Isak Shabani | Sistemet Operative
ORARI I CPU-s
(CPU SCHEDULING)
___________________________
KAPITULLI 6
Prof. Ass. Dr. Isak Shabani
Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike
Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative
Orari i CPU
Konceptet Baz
Kriteri i Orarit
Algoritmet e Orarit
Thread Orari
Orari pr Shum Procesor (ang. Multiple-
Processor)
Shembuj t Sistemeve Operative
Vlersimi i Algoritmeve
Objektivat
Hyrje n orarin e CPU, i cili sht baz e sistemeve
operative t multiprogramuara
T prshkruhen algoritme t ndryshme t orarit t CPU
T diskutohen kriteret vlersuese pr zgjedhjen e
algoritmit t orarit t CPU pr sistem t caktuar
Konceptet Bazike
Utilizim maksimal i CPU arrihet prmes
multiprogramimit
CPUI/O Burst Cycle Ekzekutimi i procesit
prmban cikl t ekzekutimeve t CPU dhe pritjeve

I/O
Shprndarja e CPU burst
Histogrami i Kohs s CPU-burst
Sekuenca Alternative e CPU dhe I/O Bursts
Orari i CPU
Zgjedh n mes t proceseve n memorie t cilat jan t
gatshme pr ekzekutim, dhe e alokon CPU te nj prej tyre

Vendimet e orarit CPU mund t zn vend kur procesi:
1. Kalon nga gjendja e lshimit (running) n gjendjen pritse
(waiting state)
2. Kur kalon nga gjendja e lshimit n gjendje t gatshme (ready
state)
3. Kalon nga pritja (waiting) n t gatshme (ready)
4. Prfundon (ang. Temrminates)
Orari nga 1 dhe 4 sht nonpreemptive
T gjitha oraret tjera jan preemptive
Dispatcher
Moduli Dispatcher i jep kontrollin e CPU proceseve
t zgjedhura nga orari afat-shkurtr kjo prfshin:

Ndryshimi i kontekstit
Kalimi n user mode
Krcimi n lokacionin e duhur n programin e shfrytzuesit
pr t rinisur at program
Dispatch latency koha pr t cilen dispatcheri
ndalon nj proces dhe e fillon nj tjetr n lshim
Kriteri i Orarit
Utilizimi i CPU mbaj CPU t ngarkuar sa m shum t
jet e mundur
Throughput # numri i procesve q kompletojn
ekzekutimin e tyre pr njsi kohore

Turnaround time sasia e kohs pr t ekzekutuar nj
proces t caktuar
Waiting time koha pr t ciln procesi ka qen n pritje
n radh t proceseve t gatshme

Response time koha e nevojshme nga koha kur sht
br krkesa gjer n prgjigjen e par, jo output (pr

ambientet me koh-t-ndar)
10
Kriteri i Optimizimit t Algoritmit t Orarit

Utilizim Max i CPU
Max throughput
Min turnaround time
Min waiting time

Min response time
11
Orari First-Come, First-Served (FCFS)

Proceset Burst Time
P1
24
P2
3
P3
3
T supozojm se proceset arrijn n rnditjen: P1 , P2 , P3
Gantt Charti pr orarin do t jet:
P1
P2
24
P3
27
30
Koha e pritjes pr P1 = 0 P2 = 24 P3 = 27
Koha mesatare e pritjes: (0 + 24 + 27)/3 = 17
12
Orari FCFS (Vazh.)

T supozojm se proceset arrijn n kt rnditje:
P2 , P3 , P1
Gantt chart-i pr orarin sht:
P2
0
P3
3
P1
6
30
Koha epritjes pr P1 = 6 P2 = 0 P3 = 3
Koha mesatare e pritjes: (6 + 0 + 3)/3 = 3

Shum m mir se rasti paraprak
Efekti i konvoit sht procesi i shkurtr prapa procesit t
gjat
13
Orari Shortest-Job-First (SJF)

Shoqro me secilin proces gjatsin e CPU burst-it t tij
vijus. Prdor kto gjatsi pr t br orarin e procesit me

koh m t shkurtr
SJF sht optimal jep kohn mesatare minimale t
pirtjes pr bashksin e proceseve t dhna

Vshtirsia sht n njohjen e gjatsis s CPU krkess vijuse
14
Shembull i SJF
Proceset Arrival Time
P1
0.0
P2
2.0
P3
4.0
P4
5.0
Chart pr orarin SJF
P1
P4
Burst Time
6
8
7
3
P3
9
P2
16
24
Koha mesatare e pritjes = (3 + 16 + 9 + 0) / 4 = 7
15
Prcaktimi i Gjatsis s CPU Burst-it vijus

Mund t prcaktohet vetm gjatsia
Mund t arrihet duke shfrytzuar gjatsin e CPU
burst-ave paraprak, duke shfrytzuar mesataren

eksponencial
1. t n gjatsia aktuale e n th CPU burst
2. n 1 vlera e predikuar pr CPU burst t ardhshm
3. , 0 1
4. Definim :
n 1 t n 1 n .
16
Parashikimi i Gjatsis s CPU Burst t Ardhshm
17
Shembuj t Mesatars Eksponenciale

=0
n+1 = n
Historia e fundit nuk numrohet
=1
n+1 = tn
Vetm CPU burst aktual i fundit numrohet
Nse e zgjerojm formuln, marrim:
n+1 = tn+(1 - ) tn -1 +
+(1 - )j tn -j +
+(1 - )n +1 0
Gjetras t dyjat dhe (1 - ) jan m t vogla ose t
barabarta me 1, secili term suksesiv ka m pak pesh

se paraardhsi i tij
18
Orari Prioritar
Numr prioriteti (integer) i shoqrohet secilit proces
CPU alokohet tek procesi me prioritet m t lart
(numri i plot m i vogl prioriteti m i lart)

Preemptive
Nonpreemptive
SJF sht orar me prioritet ku prioriteti sht koha e
predikatit t CPU burst-it t ardhshm

Problemi Starvation proceset me prioritet t ult
mund t mos ekzekutohen fare

Zgjidhje Aging me progresin e kohs rrit prioritetin
e procesit
19
Round Robin (RR)

Secili proces merr nj njsi t vogl t kohs s CPU (time
quantum), zakonisht 10-100 millisekonda. Pas kalimit t

ksaj kohe, procesi sht premtpuar (ndrprerja e procesit)
dhe vendoset n fund t radhs s gatshme.
Nse jan n procese n radh t gatshme dhe time
quantum sht q, ather secili proces merr 1/n t kohs s

CPU n copza t s paku q njsi kohe prnjher. Asnj
proces nuk pret m shum se (n-1)q njsi kohore.
Performanca
q e madhe FIFO
q e vogel q duhet t jet e madhe n lidhje me ndryshimin e
kontekstit, prndryshe ngarkesa sht shum e madhe
20
Shembull i RR me Time Quantum = 4

Proceset
P1
P2
P3
Burst Time
24
3
3
Gantt charti sht:
P1
0
P2
4
P3
7
P1
10
P1
14
P1
18 22
P1
26
P1
30
Zakonisht, mesatarja m e lart e turnaround se SJF,
por prgjegjsi m t mir

21
Time Quantum dhe Koha e Ndryshimit t Kontekstit
22
Koha Turnaround varet nga Koha e Kuantumit
23
Radha Shum-nivelshe
Radha Ready sht e ndar n radh parciale:
foreground (interaktive)
background (batch/grumbuj)
Secila radh ka algoritmin e vet t orarit
sfondi RR
prapavija FCFS
Orari duhet t bhet n mes t radhve
Orar fiks t prioriteteve (p.sh., shrbe t gjitha nga sfondi
ather nga prapavija). Mundsi e starvation.
Ndarja Kohore secila radh merr sasi t caktuar t kohs s
CPU t ciln mund ta vendos n orar n mes t proceseve
p.sh., 80% n sfond n RR
20% n prapavij n FCFS
24
Orart me Radh Shum-Nivelshe
25
Radht Kthyse Shum-Nivelshe

Procesi mund t lviz n mes t radhve t
ndryshme mplakja (aging) mund t implementohet n

kt mnyr
Orari me Radh-Kthyse shum-nivelshe i definuar
me parametrat vijus:
Numr t radhve (ang.,queues)
Algoritma t orarit pr seciln radh
Metoda e shfrytzuar pr t prcaktuar kur t bhet ngritja e
procesit
Metoda e shfrytzuar pr t prcaktuar kur t bhet zbritja n
pozit e procesit
Metoda e shfrytzuar pr t prcaktuar se cila radh e procesit
do t futet kur ai proces ka nevoj pr shrbim
26
Shembull i Radhs Kthyse Shum-nivelshe

Tri radh:
Q0 RR me time quantum 8 ms
Q1 RR time quantum 16 ms
Q2 FCFS
Orari
Nj pun e re futet n radhn Q0 e cila shrbhet FCFS. Kur e fiton
CPU, puna merr 8 milisekonda. Nse nuk prfundon n 8
milisekonda, puna lviz n radhn Q1.
N Q1 puna prap shrbehet n FCFS dhe merr 16 milisekonda
shtes. Nse ende nuk prfundon, preemptohet dhe lvizet n
radhn Q2.
27
Radhs Kthyse Shum-Nivelshe
28
Orari i Fijeve (Threads)

Dallimi n mes t fijeve t nivelit-shfrytzues dhe kernel-
nivelit
Shum-n-nj dhe shum-me-shum modelet, livraria e
fijeve bn orarin e fijeve t nivelit-shfrytzues q t

lshohen n LWP
E njohur si process-contention scope (PCS) gjersa gara e
orarit sht prbrenda procesit

Fija Kernel me orar n CPU t gatshme sht system-
contention scope (SCS) gara n mes t fijeve n

sistem.
29
Orari Pthread
API lejon specifikimin e PCS ose SCS gjat krijimit t
fijes
PTHREAD SCOPE PROCESS bn orarin pr fijet duke
shfrytzuar PCS orarin

PTHREAD SCOPE SYSTEM bn orarin e fijeve duke
shfrytzuar SCS orarin.
30
API i Orarit Pthread

#include <pthread.h>
#include <stdio.h>
#define NUM THREADS 5
int main(int argc, char *argv[])
{
int i
pthread t tid[NUM THREADS]
pthread attr t attr
/* get the default attributes */
pthread attr init(&attr)
/* set the scheduling algorithm to PROCESS or SYSTEM */
pthread attr setscope(&attr, PTHREAD SCOPE SYSTEM)
/* set the scheduling policy - FIFO, RT, or OTHER */
pthread attr setschedpolicy(&attr, SCHED OTHER)
/* create the threads */
for (i = 0 i < NUM THREADS i++)
pthread create(&tid[i],&attr,runner,NULL)
31
API i Orarit Pthread

/* now join on each thread */
for (i = 0 i < NUM THREADS i++)
pthread join(tid[i], NULL)
}
/* Each thread will begin control in this function */
void *runner(void *param)
{
printf("I am a thread\n")
pthread exit(0)
}
32
Orari pr Shum-Procesor
Orari i CPU sht m kompleks kur ka shum CPU
Procesor homogjen prbrenda multiprocesorit
Multiprocesimi asimetrik vetm nj proces u qaset
strukturs s bazs s t dhnave, duke e lehtsuar

nevojn pr ndarjen e t dhnave
Multiprocesimi simetrik (SMP) secili procesor e bn
orarin pr vetvetn, t gjitha proceset n radhn e

gatshme t prbashkt, ose seicla e ka radhn e saj
private t procesve t gatshme
Afiniteti i Procesorit procesi ka afnititet pr procesor
n t cilin aktualisht sht duke u ekzekutuar

Afinitet t but
Afinitet t fort
33
NUMA dhe Orari i CPU
34
Procesort Shum-Shtresash
Trend i fundit vendosja e shum shtresave t
procesorve n nj chip t njjt fizik

M i shpejt dhe konsumon m pak energji
Shum fije pr shtres dhe duke u rritur

Merr prparsi t memories pr t br progres n fijn tjetr
gjersa marrja memorike ndodh.
35
Sistemet Shum-Shtresash Shum-Fijesh
36
Shembuj t Sistemve Operative

Orari i Solaris
Orari Windows XP
Orari Linux
37
Tabela e Drgess (Dispatch) n Solaris
38
Orari Solaris
39
Prioritetet Windows XP
40
Orari Linux
Renditje konstante O(1) e kohs s orarit
Dy rangje prioriteti: ndarje-kohore dhe koh-reale
Rangu Koh-reale nga 0 n 99 dhe dhe vler e
mir nga 100 n 140

(figura 5.15)
41
Prioritetet dhe gjatsia Time-slice
42
Lista e Detyrave t indeksuara Sipas Prioriteteve
43
Vlersimi Algoritmit
Model deterministik merr ngarkes t
paraprcaktuar dhe definon performancn n

secilin algoritm pr at ngarkes
Modelet e radhve
Implementimi
44
Vlersimi i Orarve t CPU me simulim
45
5.08
46
In-5.7
47
In-5.8
48
In-5.9
49
Dispatch Latency
50
Java Thread Scheduling

JVM Uses a Preemptive, Priority-Based Scheduling
Algorithm
FIFO Queue is Used if There Are Multiple Threads
With the Same Priority
51
Java Thread Scheduling (Cont.)

JVM Schedules a Thread to Run When:
1. The Currently Running Thread Exits the Runnable State
2. A Higher Priority Thread Enters the Runnable State
* Note the JVM Does Not Specify Whether Threads are

Time-Sliced or Not
52
Time-Slicing
Since the JVM Doesnt Ensure Time-Slicing, the yield()
Method May Be Used:

while (true) {
// perform CPU-intensive task
...
Thread.yield()
}
This Yields Control to Another Thread of Equal Priority
53
Thread Priorities
Priority
Thread.MIN_PRIORITY
Priority
Thread.MAX_PRIORITY
Thread Priority
Thread.NORM_PRIORITY
Priority
Comment
Minimum Thread
Maximum
Default Thread
Priorities May Be Set Using setPriority() method:

setPriority(Thread.NORM_PRIORITY + 2)
54
Solaris 2 Scheduling

Ligjerata 6 Orari I CPU Se

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ligjerata 6 Orari I CPU Se

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prof. Ass. Dr.

Isak Shabani | Sistemet Operative

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

T diskutohen kriteret vlersuese pr zgjedhjen e

algoritmit t orarit t CPU pr sistem t caktuar

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

prmban cikl t ekzekutimeve t CPU dhe pritjeve

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Histogrami i Kohs s CPU-burst

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Sekuenca Alternative e CPU dhe I/O Bursts

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

gatshme pr ekzekutim, dhe e alokon CPU te nj prej tyre

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

t zgjedhura nga orari afat-shkurtr kjo prfshin:

Dispatch latency koha pr t cilen dispatcheri

ndalon nj proces dhe e fillon nj tjetr n lshim

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

ekzekutimin e tyre pr njsi kohore

n radh t proceseve t gatshme

br krkesa gjer n prgjigjen e par, jo output (pr

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Kriteri i Optimizimit t Algoritmit t Orarit

Min waiting time

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Orari First-Come, First-Served (FCFS)

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Orari FCFS (Vazh.)

Koha mesatare e pritjes: (6 + 0 + 3)/3 = 3

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Orari Shortest-Job-First (SJF)

vijus. Prdor kto gjatsi pr t br orarin e procesit me

pirtjes pr bashksin e proceseve t dhna

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Koha mesatare e pritjes = (3 + 16 + 9 + 0) / 4 = 7

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Prcaktimi i Gjatsis s CPU Burst-it vijus

Mund t arrihet duke shfrytzuar gjatsin e CPU

burst-ave paraprak, duke shfrytzuar mesataren

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Parashikimi i Gjatsis s CPU Burst t Ardhshm

Fakulteti i Inxhinieris Elektrike dhe Kompjuterike | Drejtimi: Inxhinieri Kompjuterike

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

Shembuj t Mesatars Eksponenciale

Gjetras t dyjat dhe (1 - ) jan m t vogla ose t

barabarta me 1, secili term suksesiv ka m pak pesh

Prof. Ass. Dr. Isak Shabani | Sistemet Operative

(numri i plot m i vogl prioriteti m i lart)

SJF sht orar me prioritet ku prioriteti sht koha e