DIABETES MELLITUS

C H R I S T O P H E R D . J AV I E R

Ano Ang Diabetes

Ang Diabetes MELLITUS ay isang madalas na
panghabambuhay na sakit.
SA SIMPLENG PAGKAKASABI, IKAW AY MAY
DIABETES KUNG ANG DALOY NG IYONG DUGO AY
NAGLALAMAN NG NAPAKARAMING ASUKAL
(GLUCOSE: KAYA ANG TERMINO NA GLUCOSE NG
DUGO).
Ang glucose ay isang mahalaga at
kinakailangang mapagkukunan ng enerhiya para
sa buong katawan. Napakahalaga ng asukal kaya
likas itong nililikha ng ating katawan, kahit na ang
karamihan ay nagmula sa mga pagkaing kinakain
natin.

Bilang bunga ng Diabetes, ang asukal ay naiipon sa

dugo: ang sitwasyong ito ay maaaring ihambing sa
isang ilog na umaapaw ang tubig at mga
sustansiya (asukal) ngunit hindi makakarating sa
destinasyon nito (pananim, iba pa). Nagaganap ito
dahil ang mga daanan ng akses sa taniman ay
depektibo; katulad nito, sa Diabetes ang glucose
ay hindi wastong makakapasok sa mga selyula
dahil sa depektibong aksyon ng insulin.

ANG GLUCOSE NG DUGO AY KINOKONTROL NG

INSULIN, ANG HORMONE NA INILALABAS NG MGA
SELYULA NG LAPAY.
Tumutulong ang insulin na makapasok ang
glucose sa kalamnan, atay at mga selyula ng tissue
ng taba.
Kapag hindi sapat ang insulin, naiipon ang
glucose sa dugo: ang kondisyong ito ay Diabetes.
Ang mga gamot, at higit sa lahat ang tamang uri
ng pamumuhay, ay nagpapahintulot sa mga taong
may Diabetes na makaabot sa normal na dami ng
dugo, nagtitiyak sa wastong paggana ng lahat ng
metabolismo at sa pagpigil sa pagkasira ng parte
ng katawan na pangmatagalan.

Kapag walang sustansiya mula sa ilog, ang buhay

sa pampang nito ay nagdudurusa; kapag may tubig
at sustansiya, nabubuhay itong muli. Ito ay katulad
sa ating katawan: nagdudurusa ito kapag mataas
ang antas ng glucose, ngunit bubuti ang kondisyon
ng kalusugan nito kapag may tamang mga
paggagamot.

Mga Uri ng Diabetes

Ang TYPE 1 Diabetes ay sanhi ng pagkawala o dipaggana ng mga selyula na lumilikha ng insulin sa
lapay (beta cells). Ang uring ito ng Diabetes ay
palaging ginagamot ng itinuturok na insulin upang
mapanatiling nasa kontrol ang asukal ng dugo.
Sa TYPE 2 Diabetes, ang iyong katawan ay
lumalaban sa epekto ng insulin kung saan, bukod
pa, ay nililikha ng lapay sa hindi sapat na dami.
Ang uring ito ng Diabetes ay nagagamot sa
pamamagitan ng balanseng diyeta, ehersisyo at
pagkawala ng sobrang timbang. Ang paggagamot
ay ibinabatay rin sa paggamit ng mga gamot, pati
na rin ng insulin kung kailangan.

Ang mga sintoma na kasama ng Diabetes ay

pangunahing naoobserbahan sa type 1 Diabetes,
at ang kanilang pagsisimula ay malamang na
biglaan. Sa kabaligtaran, sa type 2 Diabetes ang
mga palatandaang ito ay wala o napaka-kaunti, at
ang sakit ay dahan-dahang lumalala sa paglipas ng
mga taon. Sa katunayan, ang type 2 Diabetes ay
kadalasang di-sinasadyang natutuklasan.

May ibang mga uri rin ng Diabetes:

GESTATIONAL DIABETES (sa panahon ng
pagbubuntis).
At ilang mga hindi karaniwang uri:
GENETIC DIABETES;
DIABETES NA SANHI NG ILANG PRODUKTONG
GAMOT (halimbawa mga cortisone);
DIABETES NA SANHI NG ILANG MGA SAKIT SA
LAPAY.

Mga Palatandaan at Sintoma ng Diabetes

MADALAS NA PANGANGAILANGANG UMIHI
PAGOD
SUMUSOBRANG PAGKA-UHAW
PAGKAWALA NG TIMBANG
MGA PROBLEMA SA PANINGIN

 Ang mga sintomang ito ay pangunahing

naoobserbahan sa type 1 Diabetes, at ang
kanilang pagsisimula ay malamang na biglaan.
Sa kabaligtaran, sa type 2 Diabetes ang mga
palatandaang ito ay wala o napaka-kaunti, at ang
sakit ay dahan-dahang lumalala sa paglipas ng
mga taon. Sa katunayan, ang type 2 Diabetes ay
kadalasang di-sinasadyang natutuklasan.

Mga Sanhi ng Panganib ng Type 2 Diabetes

PAGIGING SOBRA ANG TIMBANG
KAKULANGAN NG EHERSISYO
EDAD
KASAYSAYAN NG PAMILYA ng type 2 diabete
MATAAS NA PRESYON NG DUGO
PAGBUBUNTIS pagkakaroon ng Diabetes sa
panahon ng pagbubuntis
PINAGMULANG ETNIKO Ang mga taong nabibilang
sa ilang grupong etniko ay may mas mataas na
panganib ng pagkakaroon ng type 2 Diabetes
(Asyano, mga katutubo ng Hilagang Amerika, mga
populasyon ng Gitna at Timog Amerika, mga
katutubo ng Indian peninsula, mga pulo ng
Pasipiko, at mga Aprikano-Amerikano)

Kaya, ang type 2 Diabetes ay nagdedepende sa

mga panlabas na sanhi (di-tamang diyeta,
kakulangan ng ehersisyo), pati na rin ang mga
sanhi na may kaugnayan sa katawan (genetic
predisposition).
Sa alinmang mga kaso, sa pamamagitan ng
pagsasagawa ng hakbang na may kaugnayan sa
uri ng pamumuhay, ang type 2 Diabetes ay
maaaring maiwasan o maipagpaliban.