Argumentativni esej

Znaaj lokalnog identita za pozicioniranje gradova na globalnoj urbanoj hijerarhiji

Sanja Simeunevi

Univerzitet u Beogradu
Arhitektonski fakultet
Doktorske akademske studije
Predmet: Opta metodologija istraivanja
Metodologija naunog istraivanja u urbanistikom planiranju
Profesor: dr Nada Lazarevi-Bajec

Juli 2008

1
Sadraj:

1. UVOD ................................................................................................................................................. 2
2. LOKALNI IDENTITET KAO OSNOVA POZICIONIRANJA U GLOBALNOJ HIJERARHIJI
GRADOVA ............................................................................................................................................. 3
2.1. Lokalni identitet kao osnova izdvajanja grada na globalnom tritu .............................................. 4
2.2. Kulturna industrija oslonjena na lokalni identitet grada kao osnova globalnog pozicioniranja ....... 6
2.3. Lokalni identitet kao osnova globalnog turizma .............................................................................. 7
2.4. Znaaj lokalnog identiteta za formiranje primamljivog urbanog okvira za ivot ............................ 8
3. OGRANIAVAJUI EFEKAT LOKALNOG IDENTITETA NA GLOBALNO
POZICIONIRANJE GRADA ................................................................................................................. 9
3.1. Uticaj multinacionalnih kompanija na jednoobraznost gradova u globalnoj hijerarhiji ................... 9
3.2. Gubljenje znaaja lokalnog pod uticajem globalizacije ................................................................. 10
4. ZAKLJUAK ................................................................................................................................... 12
5. BIBLIOGRAFIJA ............................................................................................................................. 13

1. Uvod
Lokalni identitet grada igra znaajnu ulogu u pozicioniranju grada u globalnoj urbanoj
hijerarhiji. Korienje lokalnog identiteta ima znaajan i viestruk potencijal za uspean
plasman grada i privlaenje globalnog kapitala, uz ouvanje lokalnih vrednosti i naina
ivota, uz eliminisanje negativnih posledica globalizacije.
Globalizacije se moe opisati kao nezavisnost procesa od prostornih distanci. Mo
(finansijska ili politika, tehnoloka ili kulturna) se koncentrie u pojedinanim lokacijama i
vri koordinaciju aktivnosti na globalnom nivou. Bez obzira na globalni karakter, sve
aktivnosti se odvijaju na konkretnim prostorima. Globalizacija je akcija sa distance i potie
od nekud, protee se kroz odreene kanale, radi neto i ima konkretne efekte na odreenim
mestima. (Giddens, 1984, str.3) Gradovi su novi nosioci i centri razvoja. Globalna
ekonomija se materijalizuje u globalnoj mrei stratekih mesta, meu kojima su na prvom
mestu vodei internacionalni poslovni i finansijski centri. Globalna mrea konstituie novi
prostor ekonomskog delovanja, takav koji prevazilazi nacionalne granice i staru sever-jug
podelu. Globalna mrea je strateki prostor formiranja trans-nacionalnog identiteta i
zajednice (Sassen, 1998). Ne odigrava se samo transport kapitala globalnom mreom, ve i
ljudi, kako bogatih-nove internacionalne profesionalne radne snage, tako i siromanih, ali i
kretanje kultura i tradicije lokalnih zajednica (Sassen, 1998).
Globalna mrea gradova je hijerarhijski ureena. Na vrhu ove hijerarhije, formirajui
zasebnu celinu, nalaze se globalni gradovi. Svetski gradovi su mesta snane koncentracije
ekonomske moi i komandni centri u globalnoj ekonomiji (Friedmann and Wolff, 1986).
Ispod globalnih gradova, ukljuenih u borbu za to bolju poziciju na globalnoj mrei, nalaze
se pod-globalni i regionalni gradovi. Kompeticija meu njima postoji kako u okviru istog
nivoa u globalnoj hijerarhiji tako i izmeu razliitih nivoa (Hall, 1998, str.232). Intenzivira
se njihova kompeticija za privlaenje investicija, naroito novih ekonomskih sektora,

3
korporacijskih sedita, visoko obrazovanog kadra, profesionalnih i internacionalnih dogaaja
sa ciljem da profitiraju iz mogunosti koje im prua ne samo nacionalni okvir ve i globalna
scena (Sassen, 1998).
U formiranoj mrei gradova vei deo kapitala pripada onima koji se nalaze na viem
rangu, to borbu za kapital prevodi u borbu za to bolje pozicioniranje u globalnoj hijerarhiji
gradova (Castells, 1989). Kao element koji omoguava pozicioniranje grada na globalnom
tritu izdvojio se identitet grada. Za gradove postaje kljuno da se nekom svojom
osobenou istaknu u globalnoj mrei kako bi obezbedili deo globalnog kapitala (Vaggione,
2004, str.1). Lokalni identitet upravo u ovom procesu predstavlja mono orue za isticanje na
globalnoj mrei, pre svega za gradove u razvoju.

2. Lokalni identitet kao osnova pozicioniranja u globalnoj hijerarhiji gradova

Pojam identiteta podrazumeva skup karakteristika koje odreeni objekat, odnosno

grad, postavljaju u relaciju sa drugim gradovima-izdvajaju ga u odnosu na druge ili po
slinostima stavljaju u odreenu grupu. Pozivajui se na Derrida-in koncept konstitutivnog
spoljanjeg gde elementi od znaaja funkcioniu ne kroz kompaktnu silu svog nukleusa ve
kroz mreu suprostavljanja koja ih izdvajaju i onda uspostavljaju vezu izmeu jedni drugih.
(Derrida 1991,str.63)
Lokalni identitet grada svoj uticaj na pozicioniranje grada u globalnoj hijerarhiji
ostvaruje na vie naina. Na prvom mestu kroz isticanje lokalnog identiteta i formiranje
eljene prepoznatljive slike u globalnoj mrei. Prepoznatljivost grada ima za efekat skok na
globalnoj lestvici. Sa druge strane, lokalni identitet oslonjen na tradiciju i naslee, predstavlja
sjajnu osnovu za razvoj kulturne industrija, koja postaje novi nosioc ekonomije savremenog
drutva znanja. Takoe, kroz ekslpoataciju lokalnih vrednosti i specifinosti (kulture, istorije,

4
naina ivota) za razvoj turizma utie se pozitivno na poziciju grada u globalnoj hijerarhiji.
Lokalni identitet, pre svega iz ugla tradicionalnih vrednosti, suprostavlja se slabljenju
nacionalnog identite, i kroz pruanje poznatih vrednosti, privlai visoko-kvalifikovanu radnu
snagu, nosioce razvoja drutva znanja.

2.1. Isticanje lokalnog identiteta grada pozitivno utie na pozicioniranje grada na globalnoj
urbanoj hijerarhiji.

Globalizacija, mobilnost kapitala i ljudi utie na gradove, koji preuzimaju vodeu ulogu u
ekonomskim aktivnostima i zamenjuju umanjenu snagu drave (Marcuse and van Kempen,
2000). Postaju centri upravne, ekonomske i politike moi. Zahvaljujui mogunosti kapitala
da menja lokacije, gradovi su su zamenljivi entiteti koji se takmie jedni protiv drugih
(Kantor, 1987) za deo globalnog kapitala isticanjem svojih potencijala, prednosti i
specifinosti (Morin and Hanley, 2004, str.369). Diferentnost u odnosu na druge gradove
postala je glavno orue za privlaenje investitora i turista (Knox, 1997, str.21). Iako ova
praksa svakako nije nova, ono to je potrebno da se privue panja preferiranih investitora se
pomera sa generikih kvaliteta bilo kog mesta na specifini karakter jedinstvenog mesta
(Paulsen, 2004, str. 247). Specifinost mesta zasnovana na lokalnom identitetu postaje osnova
za izdvajanje grada na globalnom tritu i uspeno privlaenje globalnog kapitala.
Globalna pozicija grada je odreena koncentracijom poslovnih upravljakih centara
(Sassen, 1991). Teritorijalne karakteristike mogu doprineti lokalnom razvoju, posebno kroz
dobro korienje izgraene forme, kulturnog naslea i prirodnih resursa (Magalhaes, 2005,
338), jer i same komparativne prednosti proizilaze iz gegrafske pozicije, kulturnog naslea,
prostornih struktura i socio-ekonomskih uslova (Rocco, 2006, str.23). Lokalne karakteristike
su jedinstvene i neponovljive, i time obezbeuju diferentost grada, samim tim to teritorijalni

5
resursi su nepokretna dobra (Amin, 2000) koja se ne mogu pomerati i ne mogu se
reprodukovati po elji, jer su rezultat drutvenih uslova i meusobnog odnosa uesnika, kao i
uesnika i okruenja. Takoe, Appadurai prepoznaje da lokalna specifinost je sama po sebi
proizvod istorije (Appadurai, 1996). Procesi koji oblikuju lokalni identitet nisu jednosmerni,
ve dinamini, tako da je novo uvek u koordinaciji sa starim, pa samim tim i proces
globalizacije je u interakciji sa postojeim identitetom gradova, utiui na njih, ali jednako i
lokalni identiteti utiu na grad. Kako Beauregard (1995, str-242-243) kae globalno je
organizacija mnogo lokalnih aktera i bez lokalnh mesta globalno ne moe da postoji. Globalni
inioci ne postaju na globalnom nivou, ve pre, rade zajedno polazei od lokalnog ka irem.
Svi gradovi imaju razliite identitete, bilo pozitivne ili negativne. Identitet grada su
jedinstvene karakteristike ili uslovi koji ga razlikuju od drugih mesta. Identitet grada je snaan
koncept koji formira sliku u glavama ljudi, koji ak i nisu bili u tom gradu. Predstavlja jednu
od osnova za uspean razvoj grada. Mesta treba da poseduju jasan identitet, budu
prepoznatljiva, pamtljiva, atraktivna i drugaija kako bi privukla investitore, posetioce i
stanovnike (Gospodini, 2002). ak je i pre etristo godina Giordano Bruno istakao da Tamo
gde nema razlika, nema ni izdvajanja kvalitet. Grad koji eli da se istakne dugorono kao
vredno mesto mora da istakne lokalne specifinosti koje ga izdvajaju od ostalih mesta
(Rypkema, 2005, str.4-6).
Najjai argument u korist lokalnog identiteta gradova kao znaajnog za pozicioniranje
dalo je istraivanje Abu Lughod (1999). Naima istraivanje tri globalna grada (Sassen, 1991)
Nju Jorka, Los Anelsa i ikaga otkrilo je se urbane slike ovih gradova razlikuju,
odslikavajui jedinstvene istorijske okvire u kojim su se razvijali, stratekim lokacijama,
demografskim karakteristikama i drutvenoj kulturi. Iako su ovi gradovi visoko na lestvici
globalne hijerarhije i glavni su nodovi kapitala, oni nisu isti niti slini, ve istiu svoj lokalni
identitet.

6
Molotoch (2000, str.818) istie da kada god urbana mesta pokuaju da imitiraju druge
kako bi podstakla poziciju, projekat obino propadne, to je rezultat kontekstualne razlike i
prednosti u tome da se neto uradi prvi. Biti jedinstven, specifian predstavlja osnovu
formiranje uspene slike grada koja e privui globalni kapital, posetioce i stanovnike.
Takoe i Florida istie da je autenistnost znaajna, pogotovo za kreativno drutvo .

2.2. Kulturna industrija oslonjena na lokalni identitet grada kao osnova globalnog
pozicioniranja

(S)posobnost gradova da se takmie i napreduju u globalnoj ekonomiji prevazilazi

trgovinu dobrima i uslugama i tokove kapitala i investicija, kako kreativnost i inovativnost
poinju da budu sve snanije sile ekonomskog razvoja, kako to kae John Howkins (2001).
Zajedno sa dobrima zasnovanim na znanju (Arthur, 1994), dobra zasnovana na kulturi dele
privilegiju da se nalaze na ivici novog talasa ekonomskog progresa, zasnovanog na lokalnom
globalizmu, koji je postao mogu zahvaljujui informacionoj i komunikacionoj tehnologiji i
novoj kreativnoj ekonomiji (Santagata, 2002, str. 9). Naime, ak 3,5 miliona poslova u
Evropi je formirano oko umetnosti i kulture, a ak 2% radne snage Evrope je angaovano u
delatnostima vezanim za kulturnu industriju (European Commission, 1998). Ekonomski
znaaj kulturne industrije jasno ukazuje na njen uticaj na globalno pozicioniranje grada. Vea
koncentracija globalnog kapitala, ne bitno da li on dolazi iz uslunog sektora ili kulturne
industrije, podie nivo na kome se grad nalazi u globalnoj hijerarhiji. Kako Behrman and
Rondinelli (1992) tvrde postoji jasna veza izmeu kulturne i ekonomske globalizacije.
Posebnu temu urbanog marketinga ini kultura, odnosno aktiviranje postojeih
kulturnih potencijala grada, njihov razvoj i prilagoavanje potrebama, a sve u cilju urbane
regeneracije i stimulacije gradske ekonomije. Naime, kultura i spektakl postaju dve kljune

7
take oko kojih se formira skelet nove urbane atraktivnosti (Stupar, ) Uspeno pokretanje
kuluturne industrije, koja e biti prepoznata na globalnoj sceni, kroz formiranje razliitih
distrika kulture mogua je samo uz snano oslanjanje na postojee potencijale prostora,
nasleene obrasce tradicionalne proizvodnje i kulturnog naslea (Santagata, 2002), odnosno
na lokalni identitet grada. Korienje lokalnog identiteta za potrebe kulturne industrije je sve
jae. Naime, ak 90 gradova u SAD se oslanja na kulturu i zabavu pri revitalizaciji gradskih
podruja (Vossman, 2002), a takoe i sve vei broj Evropskih gradova, pri emu se ovaj trend
iri.

2.3. Lokalni identitet kao osnova globalnog turizma

Kulturna raznolikost je snaan alat u borbi protiv razvoja uniformnog drutva promocijom
i podravanjem kulture celog sveta (UNESCO, 2000, str.39). Kultura, zahvaljujui IKT
alatima, je postala osnovni pokreta turizma. Oekivalo se da dostupnost svih informacija i
slika na internetu e dovesti do slabljenja elje za fizikim kontaktom sa istima. Rezultat je
bio suprotan, vea zainteresovanost da se uivo posete virtualno upoznati prostori. Prema
podacima Amerikog Tourist Board-a, jedna treina putovanja je bila inicirana eljom za
upoznavanjem drugih kultura, umetnosti i naina ivota.
Znaajan deo globalnog kapitala ine prihodi ostvarani od turizma. Privlaenje turista i
uspeno pozicioniranje na turistikoj mapi sveta ima pozitivan uticaj na mesto u globalnoj
hijerarhiji. Turistika industrija je postala jedan od glavnih sektora globalne ekonomije od
kraja 20. veka i raste intezivnim tempom. Sposobnost turizma da proizvede priliv sredstava,
kreiranje novih poslova i umanji nezaposlenost (Adli Imam and Bashandy, 2005) doprinosi
ekonomskom razvoju grada i poveanju mogunosti za dalja ulaganja u globalno
pozicioniranje.

8
Kljunu ulogu u turistikoj ponudi predstavljaju lokalne specifinosti, pre svega
graditeljsko i kulturno naslee, ali i atmosfera grada i ivotni stil. Kao to Zukin istie sa
nestankom lokalnih proizvodnih industrija i periodinim krizama u upravi i finansijama,
kultura i graditeljsko naslee su sve vie i vie poslovanje grada-osnova turistike
atraktivnosti i njegove jedinstvene kompetitivne otrice (Zukin 1995, str.1-2). Kulturni
turizam nije vie ogranien samo na vizuelnu konzumaciju visoke kulture artefaka kao to
su galerije, pozorita i arhitekture, ve su se proirili i ukljuili i upijanje atmosfere mesta
(Richards, 1996) i probanje lokalne hrane (Ilbery and Kneafsey, 1998; Bessire, 1998) i
uestvovanje u lokalnim dogaajima. Celokupan identitet grada, njegova specifinost i
jedinstvenost postali su atrakteri turistike posete.
Lokalne specifinosti grada, kulturna i prirodna dobra kao turistike atrakcije,
predstavljaju znaajan potencijal ak i za najsiromanije zemlje (Kammeier, 2005, str. 43),
pruajui im mogunost da preko turizma uu u trku za poziciju u globalnoj urbanoj
hijerarhiji.

2.4. Znaaj lokalnog identiteta za formiranje primamljivog urbanog okvira za ivot

Kako kompeticija izmeu gradova postaje sve intenzivnija, gradovi se sve intenzivnije
da unaprede svoju atraktivnost, ali ne samo da bi privukli multinacionalne kompanije, ve
ljude-visoko kvalifikovanu radnu snagu-kreativnu zajednicu, nosioce razvoja savremenog
drutva znanja (Nunes da Silva, 2005). Sposobnost grada da privue individue i njihove
talente pojaava poziciju grada u globanoj urbanoj hijerarhiji (Molotch and Paulsen, 2000).
Kako bi privukli kreativnu klasu gradovi moraju da postanu mesta gde su ljudi privueni da
ive, rade i stvaraju (Nunes da Silva, 2005). .

9
Kvalitet ivota doprinosi privlaenju nove visoko-obrazovane radne snge. Znanje i
kultura, ciljevi koji e biti postignuti jedino kada grad postane sposoban da obezbedi kvalitet
ivota i ambijent privlaan za razliite kategorije ljudi. Urbano naslee, postojei lokalni
identitet, mogu da oznae jedinstvenost mesta i istaknu njegovu prednost u odnosu na druga
mesta, kao ivog i atraktivnog prostora, i da budu vitalni faktori urbae ekonomije. Izvetaj
English Heritage (2000)-a istie da istorijsko okruenje predstavlja snaan generator dobrobiti
i prosperiteta, i veoma pozitivan faktor u vrednovanju ivotnog stila grada. Sa druge strane, u
eri slabljenja nacionalnog identiteta i oseaja pripadnosti nekom prostoru tradicionalne
gradske forme prua oseaj sigurnosti i proverenih vrednosti. Tradicionalni sistem formiranja
grada, se iz tih razloga, ak primenjuje i na potpuno nova gradska podruja, sa ciljem
formiranja bajkovitih slika mirnih i prijatnih susedstva (Stupar, 2004, str.48). Lokalna
obeleja naselja obezbeuju identifikaciju i pruaju oseaj sigurnosti, stabilnosti i zatienosti
od intenzivnih promena globalnog grada, to kao rezultat dodatno privlai kreativnu radnu
snagu i doprinosi boljem pozicioniranje grada u globalnoj urbanoj hijerarhiji.

3. Ograniavajui efekat lokalnog identiteta na globalno pozicioniranje grada

3.1. Uticaj multinacionalnih kompanija na jednoobraznost gradova u globalnoj hijerarhiji

Intenzivno je zastupljen suprotan stav, pre svega da globalizacija negativno utie na lokalni
identitet grada i vodi ka jednoobraznosti gradova. Kao jedna od teza koja je esto zastupljena
jeste da gradovi da bi se nali na globalnoj lestvidi moraju da privuku velike multinacionalne
kompanije, i to pre svega njihova sedita (Friedmann and Wolff 1984; Sassen 1991). Centrale
velikih internacionalnih kompanija, koja mogu da se lociraju bilo gde, za svoje sedite biraju
gradove sa odreenim neophodnim standardima za poslovanje i ivot zaposlenih. Slini

10
prostorni zahtevi razliitih firmi,.., tee da proizvedu sline prostorne organizacije (Rocco,
2006, str.24) Zamagljujui dosadanje lokalne specifinosti, kljune karakteristike grada se
modeluju i prilagoavajau poeljnim obrascima koje namee globalno trite, bez obzira da li
su slike formirane na taj nain zaista objektivne. (Stupar, 2005, str.91).
Bez obzira na pritisak nosioca globalnog kapitala za jedinstvenim uniformisanim
prostorima poslovnja i boravka, novi oblici organizacija proizvodnje i usluga moraju da se
inkorporiraju u postojeu strukturu grada i postojee socijalne odnose i procese. Prema
Marcuse and van Kempen (1997), komandne aktivnosti velikih kompanija imaju veoma mali
udeo u ukupnom tercijalnom sektoru i mali procenat zaposlenih u gradu, ak i u globalnim
gradovima. Kao rezultat toga njihov uticaj na identitet grada je mali, i samo jedan od velikog
broja drugih koji utiu na grad. Forma i struktura grada je rezultat istorije, sa kojom postoji
veza koju nije mogue potpuno presei. Nasleeni trendovi se nastavljaju i utiu na
investicije, bez obzira na brzinu i intenzitet globalizacije, zadravajui na taj nain
prepoznatljivi identitet prosto (Beauregard and Hail, 2000), barem kroz koegzistenciju ili
reinterpretaciju kroz novi.

3.2. Gubljenje znaaja lokalnog pod uticajem globalizacije

U globalnom drutvu u su distance prestale da imaju znaaj, a informacione

tehnologije stvorile novi svet, znaaj lokalnog postae diskutabilan. Manuel Castells istine da
univerzalni kosmopolitanizam elita ima dominantnu ulogu nad plemnskim lokanim
zajednicama. U svetu u kome dominiraju globalni tokovi i informatiki prenos informacija
utie na krizu identiteta. Prema Castellu znaaj mesta nestaje, nasuprot space of places
(prostor mesta) nastaje space of flows (prostor tokova). Samim tim to nestaje mesto kao
znaajan deo drutvenog ivota i prenosi se u virtualnu sferu informacionih tehnologija,

11
lokalni urbanizam postaje potpuno nebitan (Castells 1989). Bez obzira na tvrenje Castells-aMesto je bitno. Mesto je znaajno jer mnogo lokalni kulturni, socioloki i politiki resursi jesu
prostorno uslovljeni i ne mogu preu u digitalnu sferu, ili se duplirati na nekom drugom mestu
(Urry, 2001; Storper, 1997; Zukin, 1992). ak i sami globalni gradovi, kao simboli moi i
uspeha globalizacije, su prostorno uslovljeni, oni su nodovi-prostorne aglomeracije dovoljno
velike moi. I sam Castells u svojim kasnijim istraivanjima priznaje znaaj urbanog prostora
i u knjizi Umreeno drutvo prepoznaje znaaj mesta i identiteta (Castells).
Sa druge strane, Rem Koolhas, istie to je snaniji lokalni identitet, to on vie
zarobljava grad i ne omoguava mu da se razvija, prilagoava i menja u globalizaciji. Prema
Koolhasu grad treba da se oslobodi identiteta i da preraste u generiki grad. Generiki grad
je osloboen prolosti, ist, nov i uniforman, nastao ponavljanjem istih modula (Koolhas,
1995). Veliko je ono to karakterie generiki grad. Velika arhitektura je u velikom broju
sluajeva nosilac stremljenja grada za globalnim pozicioniranjem. A ovi predvodnici
uglavnom bivaju dizajnirani od strane iste grupe arhitekata-samim tim postaju uniformni i
generiki (Kapadia, 2006). Meutim Koolhas zapostavlja injenicu da je identitet uvek u
statu fluksa, konstantno biva oblikovan i preoblikovan. To je nedostajui deo koji omoguava
njegov Generiki grad bez obzira na naivnost tvrenja. Simbolika prezentacija globalnih
gradova kroz velike projekte ima pored globalnog i lokalni karakter, jednako znaajan i
korien. Kako to Aleksandra Stupar tvrdi pored ovih globalno prihvaenih i (ne)svesno
primenjivanih simbolikih reprezentacija, prisutan je i niz simbola vezanih za lokalni kulturni,
religiozni, nacionalni i prirodni kontekst, koji uslovljava njihovu interpretaciju. Ipak, i ovi
simboli imaju vei domet ukoliko se kombinuju sa univerzalnom simbolikom koja ne poznaje
geografkse, kulturne i jezike barijere, ali bez obzira na metaforinu poruku koju nose, oni daju
gradu novi kvalitet i itljivost koja direktno utie na njegovu atraktivnost. Odnosno u skladu

12
sa lokalnim kontekstom, formira se polivalentna simbolika koja povezuje tradiciju sa
kosmopolitenizmom i formira eljeni urbani identitet. (Zukin, 1992).

4. Zakljuak

Iako je globalizacija primarno viena kao proces homogenizacije, kako trita, tako i
kulture, lokalnih karakteristika grada i identiteta, lokalno i dalje ostaje znaajno, a sa ulaskom
u sledeu fazu globalizacije, prepoznatu kao kreatina ekonomija postaje sve znaajnije. Kao
to Jaap Modder i Joreon Saris formuliu Ne postoji opasnost da gradovi i regioni postanu
slini u kreativnom dobu. Svaki grad i region ima svoje snage i slabosti. Zbog toga svuda
dolina nee biti uspena. Kreativni regioni moraju biti svesni svojim specifinih kvaliteta i
iskoristiti ih da postanu magneti za talente koji privlae kreativne umove u specifino mesto
na kome treba biti, penjui se time na lestvici globalne hijerarhije gradova.
Interakcija izmeu globalizacije i gradova je dvosmerna: nisu samo gradovi pod
uticajem globalizacije, ve lokalne ekonomije, kulture i politike utiu na globalne tokove.
Kao to Stiglitz (2002) kae-bitno je kako se upravlja globalizacijom. Stoga, prepoznavanje
uloge potencijala resursa lokalne teritorije u kompetitivnom procesu globalnog nivoa postaje
sutina problema lokalno-globalno. Ovaj koncept je evidentan u mnogim lokalnim razvojnim
politikama, gde strategija lokalnih aktera je zasnovana na valorizaciji specifinih resursa, koji
omoguavaju takmienje na globalnom nivou kroz kreiranje atraktivne slike teritorije.
Atraktivna slika grada kojom se utie na globalnu poziciju grada se formira u skladu sa
lokalnim vrednostima.
Glokalizam traga za (tekim) balansom izmeu valorizacije komponenti miljea
globalne kompeticije i osnaivanja lokalne zajednice....lokalne teritorije treba da budu proaktivne uzimajui u obzir globalne procese: sa jedne strane jaajui svoj identitet, ukljuujui

13
njen endogeni potencijal, kreirajui lokalno drutvo i unapreujui lokalne procese razvoja,;
sa druge strane , ne treba samo da pokuavaju da se takmie na globalnom nivou kako bi se
promovisali van svojih okvira, ve i da unaprede nivo blagostanja i kvaliteta ivota u gradu
(Corrado, 2003).

5. Bibliografija
Adli Imam K. el and Bashandy, S. (2005) Globalization vs Sustainable Tourisme: an Approach to
planning Tourism Destinations in Coastal Areas. In la Greca, P. (ed.) Planning in a more Globalized
and Competititve World (pp. 207-216). Cairo: ISOCARP.
Amin A. (2000) The economic base of contemporary city. In Bridge, G. and Waston S. (eds) A
companion to the city. Oxford: Blackwell.
ABU-LUGHOD, J. L. (1999) New York, Chicago, Los Angeles: America's Global Cities.
Minneapolis:University of Minnesota Press.
Appadurai, A. (1996) Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis:
University of Minnesota Press.
Arthur, B. (1994) Increasing returns and path dependence in the economy, Michigan: The University
of Michigan Press.
Beauregard R.A. and Hail A. (2000) The Unavoidable Continuities of the City. In Marcus, P. and
Kempen, R.V. (eds) Globalazing Cities. Oxford: Blackwell.
Beauregard, R.A. (1995) Theorizing the global- local connection. In Knox, P.L and Taylor, P.J. (eds)
World Cities in a World-System (pp. 232-248).Cambridge: Cambridge University Press.
Behrman, J.. and Rondinelli, D. (1992) The cultural imperatives of globalization: urban economic
growth in the 21st century. Economic Development Quarterly, 6/2, pp.115-126.
Bessiere, J. (1998) Local development and heritage: traditional food and cuisine as tourist attractions
in rural areas. Sociologia Ruralis, 38/1, pp.21-34.
Castells, M. (1989) The informational city: information technology, economic restructuring and the
urban-regional process. Oxford: Blackwell.
Castells, M. (1996) The Information Age, Economy, Society and Culture vol. I: The Rise of the
Network Society. Oxford:Blackwell.
Corrado, F. (2003) Territorial resources as levers of local development in a globalized context
39th IsoCaRP Congress 2003
Derrida, J. (1991) La Diffrance. In Kamuf, P. (ed.) A Derrida Reader (pp. 59-79). Columbia: UP.
English Heritage (2000) The Power of Place. London: English Heritage.

14
European Commission (1998) Culture, the cultural industries and employment. Commission Staff
Working Papers, Brussels, 14 May.
Florida, R. (2002) The Rise of the Creative Class. New York: Basic Books.
Friedmann, J. and Wolff, G. (1986) World City Hypothesis. Development and Change, 17/ 1, pp. 6984,
Giddens, A. (1984) The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press.
Gospodini, A. (2002), European cities in competition and the new uses of urban design. Journal of
Urban Design, 7/1, pp. 59-74.
Hall, P. (1998) Cities in Civilization: Culture, Innovation, and Urban Order. London: Weidenfeld &
Nicolson.
Ilbery, B. and Kneafsey, M. (1998) Product and place: promoting quality products and services in the
lagging rural regions of the European Union. European Journal of Urban and Regional Studies, 5,
pp.329-41.
Kammeier, H.D. (2005) Global Concerns, Local Responsibilities, Global Local Benefits: The Growing
Bussiness of World Heritage. In la Greca (ed.) Planning in a more Globalized and Competititve World
(pp.41-45). Cairo: ISOCARP.
Kantor, P. (1987) The Dependent City: The Changing Political Economy of Urban America.
Glenview: Scott, Freshman.
Knox, P. (1997) Globalization and Urban Economic Change. Annals of the American Academy of
Political and Social Science, 551, pp. 17-27
Koolhaas, R. and Mau, B. (1995) S, M, L ,XL. New York: Monaceli Press.
Magalhaes, F. (2005) Workshop 1: The Place of Globalization. In la Greca (ed.) Planning in a more
Globalized and Competititve World (pp.338). Cairo: ISOCARP.
Marcuse, P. and van Kempen, R. (1997) A new spatial order in cities? American Behavioural Scientist
Marcuse, P. and van Kempen, R. (2003) On the corner of diverse/reverse globalization: the third stage
of global `urban studies'. International Journal of Urban and Regional Research, 27/4, pp. 957-963.
Molotoch, W. and Paulsen, K.E. (2000) History repeats itself, but how? City character, urban tradition
and the accomplishment of place. American Sociological Review, 65/6, pp.791-823.
Morin, R. and Hanley, J. (2003) Community Economic Development in a Context of Globalization
and Metropolization: A Comparison of Four North American Cities. International Journal of Urban
and Regional Research, 28/2 , pp. 369-83
Paulsen, K. (2004) Making Character Concrete: Empirical Strategies for Studying Place Distinction.
City & Community 3, Washington: American Sociological Association.
Richards, G. (ed.) (1996) Cultural Tourism in Europe. Oxford: CAB International.
Rocco, R. (2006) An Urban Geography of Globalisation: New Corporate Centralities in the Age of
Hyper Connectivity. In Zeynep, M. E. and Vaggione P. Cities Between Integratio and Disintegration
Opportunities and Challenges (pp.23-40). Istanbul: ISOCARP.

15

Rypkema, D. (2005) Globalization, Urban Heritage, and the 21st century economy. Global Urban
Development, 1/1, pp.345-390.
Santagata, W. (2002) Cultural Districts, Property Rights and Sustainable Economic Growth.
nternational Journal of Urban and Regional Research, 26/1, pp.923.
Sassen, S. (1991) The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton: Princeton UniversityPress.
Sasen, S. (1998) Globalization and discontent. New York: The New Press.
Sassen, S. (1998) Whose city is it? Globalization and the Formation of New Claims. International
Conference on Divided Cities and Strategies for Undivided Cities, Gteborg, Sweden, May 25 26.
http://www.international.metropolis.net/events/goth/globalization.html, maj 2005.
Stiglitz, S. (2002) Globalization and Its Discontents. London: Penguin books.
Storper, M. (1997) The Regional World: Territorial Development in a Global Economy. New York:
Guilford.
Stupar, A. (2004), Uloga globalizacije u redefinisanju simbolike gradskog prostora, doktorska
disertacija, Beograd: Arhitektonski fakultet.
Stupar, A. (2005). Ka novoj urbanoj atraktivnosti: transformacija, manipulacija, kompeticija. U
Bogdanovic, R. Planiranje i menadzment gradova i regiona (str.89-96). Beograd: Udruzenje urbanista
Srbije.
Urry, J. (2001) The Sociology of Space and Place. In Blau, J. R. (ed.) The Blackwell Companion to
Sociology, 17, pp. 315.
Vaggione, P. (2004) Built heritage as source of world city identity: The case of Shanghai, 40th
IsoCaRP Congres,. http://www.isocarp.org/Data/case_studies/486.pdf, maj 2005.
Vossman, L. (2002) How many artists does it take to build a downtown'?. Planning, 68/6, pp. 20-23.
Zukin, S. (1995), The Culture of Cities, Oxford: Blackwell.