You are on page 1of 5

Φώτης Κόντογλου - Παραμονη


Χριστούγεννα

Κρύο τάντανο κανε, παραμονὴ

Χριστούγεννα. γέρας σα

νά ἔ Ὁ ἀ
τανε κρύα φωτια

κι καιγε. Μα

κόσμος τανε χαρούμενος, ῾ ἔ ὁ ἤ
γεμάτος κέφι. Ε χε βραδιάσει κι νάµανε τα

φανάρια με

το

ἶ ἀ
πετρό/αδο. Tα

μαγαçια

στο

τσαρσι

φεγγοβο/ούσανε, γεμάτα π ἀ ᾿
/α τα

κα/ά. κόσμος μπαινόβγαινε και

µoνιçε: πο

τό να το

ὅ Ὁ ἀ ῾
μαγαçι

βγαινε, στ //ο μπαινε. Κι /οι χαιρετιόντανε και

ἔ ᾿ ἄ ἔ ὅ
κοuβεντιάçανε με

γέ/ια, με

χαρές.
O μεγά/οι καφενέδες τανε γεμάτοι καπνο

πο

το

ν κόσμο ποu

ἱ ἤ ἀ
φοuμάριçε. καφενε

ς τ σὴμένιοu ε χε μεγά/ὴ φασαρiα, Ὁ ᾿ Ἀ ἶ
χαρούμενὴ φασαρiα. Ε χε μέσα δύο σόμπες, και

τα

τçάμια τανε ἶ ἤ
0αμπά, π Çω β/επες σα

ν σκιοuς τοu

ς ν0ρoποuς. O ἀ ᾿ ὄ ἔ ἤ ἀ ἱ
μοuστερ δες ε χανε βγα/μένες τι

ς γο νες πο

τὴ

çέστὴ, κόσμος ῆ ἴ ῦ ἀ
κα/ός, κα/οπερασμένοι νοικοκuρα οι. ῖ
Κά0ε τόσο νοιγε πόρτα και

μπαiνανε τα

παιδια

ποu

/έγανε τα

ἄ ἡ
κά/αντα. //α μπαiνανε, //α βγαiνανε. Και

δε

ν τα

/έγανε μισα

Ἄ ἄ
και

μισοκούτε/α, μα

τα

/έγανε πο

τὴ

ν ρχὴ

σαμε το

τέ/ος, με

ἀ ἀ ἴ
φωνε

ς µα/τάδικες, χι σα

ν και

τoρα, ποu

/ένε μοναχα

πέντε /όγια ὄ
μπρούμuτα κι νάσκε/α, και

κε να παράφωνα. ἀ ῖ
ντiκρu στο

ν μεγά/ον καφενε

τ σὴμένιοu τανε κάτι Ἀ ᾿ Ἀ ἤ
φτωχομάγαçα, τσαροuχάδικα, µα0άδικα και

τέτοια. σια- σια Ἴ ἴ
ντiκρu στὴ

μεγά/ὴ πόρτα το καφενε

τανε να μικρο

ἀ ῦ ἤ ἕ
καφενεδάκι, το

πιο

φτωχικο

σ /ὴ τὴ

ν πο/ιτεiα, μiα ποντικότρuπα. ᾿ ὅ
ν Ἐ ῷ ὁ μεγά/ος καφενε

ς φεγγο/ογο σε και

τα

τçάμια τανε 0ο/α

ὁ ῦ ἤ
πο

τὴ

çέστὴ, ποντικότρuπα τανε σκοτεινq, γιατι

/άμπα, μiα ἀ ἡ ἤ ἡ
/άμπα τσιμπ/ιασμένὴ, μiα ναβε, μiα σβὴνε, πως μπαινε ἄ ἔ ὅ ἔ ὁ
χιονι ς πο

τα

σπασμένα τçάμια τ ς πόρτας. φιτι/q0ρα τανε ᾶ ἀ ῆ Ἡ ἤ
στραβοβιδωμένὴ και

τσα/απατὴμένὴ σα

ν το

μο τρο το καφετç , ῦ ῦ ῆ
το μπαρμπα-Fιαννακο το Χατç , το

φιτi/ι στραβοκομμένο, το

ῦ ῦ ῦ ῆ
γuα/ι

σπασμένο πο

τό να μάγοu/ο και

στὴ

ν τρύπα ε χανε ἀ ῾ ἴ
κο//ὴμένο να κομμάτι ταραμαδόχαρτο. Bά/ε με

νο σοu τi φ ς ἕ ῦ ῶ
δινε μiα τέτοια /άμπα! Κάτω τα

σανiδια τανε σάπια και

τρiçανε. ἔ ἤ
Zτο

ν το χο τανε κρεμασμένα δύο-τρiα παμπά/αια κάντρα, ῖ ἤ
καπνισμένα σα

ν ρχα α ε κονiσματα: τό να παρiστανε το

ν Μέγα ἀ ῖ ἰ ῾
Hέτρο μέσα σε

μiα βάρκα ποu

τὴ

ν δερνε φοuρτούνα, τ //ο ἔ ἡ ᾿ ἄ
το

ν μάντὴ Tειρεσiα ποu

μι/ο σε με

το

ν γαμέμνονα, τ //ο το

ν ῦ Ἀ ᾿ ἄ
Hαναγ το

ν Κοuτα/ιανο

ποu

πά/εuε με

τὴ

ν τiγρὴ. ῆ
πε/ατεiα τανε σuνέχεια με

το

καφενε ο. /οι- /οι τανε πέντ Ἡ ἤ ῖ Ὅ ὅ ἤ ᾿
- Çι γέροι σκεβρωμένοι, σαράβα/α, με

κάτι τρύπιες γο νες ποu

ἕ ῦ
δε

ν τι

ς πιανε γκiστρι. Aύο-τρε ς τανε για/ικάρὴδες, δὴ/αδὴ

ἔ ἀ ῖ ἤ
ε χανε καμια

σάπια βάρκα και

βγάçανε 0α/ασσινα

για

μεçέδες, ποu


τα

/έγανε για/ικά, γιατι

βρiσκοuνται στο

για/ό, δὴ/αδὴ

στα

ρὴχα


νερά. O //οι τανε φροuκα/άδες, δὴ/αδὴ

κάνανε φροuκα/ιές. ἱ ἄ ἤ
« τανε και

κανένας νεροκοuβα/ὴτὴ

ς και

κανένας καρβοuνιάρὴς. Ἤ
Nά, α τὴ

τανε πε/ατεiα. ὐ ἤ ἡ
βορι ς μπαινε μέσα με

τὴ

ν τρούμπα, και

στριφογύριçε τὴ

Ὁ ᾶ ἔ
/άμπα ποu

κρεμότανε πο

το

μαuρισμένο ταβάνι, κι ναβόσβὴνε. ἀ ἀ
πο

το

κρύο τρέμανε ο γέροι και

χοuχοu/içανε τα

χέρια τοuς, τα

Ἀ ἱ
βάçανε κι πο

πάνω πο

το

τσιγάρο, τάχα για

να

çεστα0ο νε. ἀ ἀ ῦ
φοuκαρα

ς καφετçqς, για

να

μὴ

ν παγoσει, κανε σοu/άτσο, Ὁ ὁ ἔ
πὴγαινοερχότανε πο

το

τεçάκι σαμε τὴ

ν πόρτα, με

τὴ

ν ἀ ἴ
πα/ιογούνα ριχμένὴ πο

πάνω τοu καi, για

να

δoσει κοuράγιο ἀ
στὴ

ν πε/ατεiα, κε ποu

σοu/ατσάριçε, το

ν πiανε το

σύγκρuο και

ἐ ῖ ἐ
χτuπούσανε τα

κατωσάγονά τοu, κι σφιγγε πάνω τοu τὴ

ν ἕ ἀ
πα/ιοπατατούκα τοu κι /εγε: ἔ
÷ εεέχ! Μωρε

çεστο

ποu

ε ναι το

καφενεδάκι μας!... Ἐ ἶ
στερα γύριçε κι δειχνε το

ν μεγά/ον καφενέ, ποu

καπνiçανε ἔ
κάργα ο σόμπες, κι /εγε: ἱ ἔ
÷ ντiκρu, σκu/ι

µοφ πο

το

κρύο..., σκu/ι

µοφ ! Ἀ ᾶ ἀ ᾶ
καὴμένος μπαρμπα-Χατç ς! Ὁ ὁ ῆ
π Çω περνο σε κόσμος βιαστικός, με

γέ/ια και

με

χαρές. πο

Ἀ ᾿ ὄ ῦ Ἀ
δ κι πο

κε κοuγόντανε τα

παιδια

ποu

/έγανε τα

κά/αντα ῾ ῶ ἀ ῾ ῖ ἀ
στα

μαγαçιά.
ρα περνο σε κι νάριεuε σιγα

-σιγα

κόσμος. Tα

μαγαçια

Ἡ ! ῦ ἀ ὁ
σφα/ο σαν να- να. Μοναχα

μέσα στα

μπαρμπερια

Çοuριçόντανε ῦ ἕ ἕ
κόμα κάτι /iγοι. ἀ
Zτο

τσαρσι

/ιγόστεuε φασαρiα, μα

στοu

ς μαχα/άδες γuρiçανε τα


παιδια

με

τα

φανάρια και

/έγανε τα

κά/αντα στα

σπiτια. O πόρτες ἱ
τανε νοιχτές, ο νοικοκuρα οι, ο νοικοκuρ δες και

τα

παιδιά ἤ ἀ ἱ ῖ ἱ ᾶ
τοuς, /οι τανε χαρούμενοι, κι ποδεχόντανε τοu

ς µα/τάδες, και

ὅ ἤ "
κε νοι ρχiçανε κα/όφωνοι σα

ν χοτç δες: ῖ ἀ ᾶ
Κα/ὴ

ν σπέραν, ρχοντες, ν ε ναι ρισμός σας, # Ἄ $ ἶ ὁ
Χριστο τὴ

ν 0εiαν γέννὴσιν να

π στ ρχοντικό σας. ῦ ῶ ᾿ ἀ
Χριστο

ς γενν ται σqμερον ν Bὴ0/εε

μ τ πό/ει, ᾶ ἐ %
ο ο ρανοι

γά//ονται, χαiρει κτiσις /ὴ... ἱ ὐ ἀ ἡ ὅ
Κι φο Çιστορούσανε σα /έγει το

Ε αγγέ/ιο, το

ν ωσqφ, τοu

ς ἀ ῦ ὅ ὐ &
γγέ/οuς, τοu

ς τσομπάνὴδες, τοu

ς μάγοuς, το

ν ρoδὴ, το

ἀ Ἡ
σφάÇιμο τ ν νὴπiων και

τὴ

ν αχὴ

/ ποu

κ/αιγε τα

τέκνα τὴς, ῶ ' ἔ
στερα τε/ειoνανε με

το τα τα

/όγια: ( ῦ
δοu

ποu

σ ς ε παμεν /ὴν τὴ

ν στορiαν, & ὁ ᾶ ἴ ὅ ἱ
το ὴσο μας το Χριστο γέννὴσιν τὴ

ν γiαν. ῦ & ῦ ῦ ῦ )
Και

σ ς κα/ονuκτiçομεν, πέσετε κοιμὴ0ε τε, ᾶ ῖ
/iγον πνον πάρετε και

πά/ιν σὴκω0ε τε. * ( ῖ
Και

βά/ετε τα

ρο χα σας, ε μορφα νδu0ε τε, ῦ + ἐ ῖ
στὴ

ν κκ/ὴσiαν τρέÇατε, με

προ0uμiαν μπε τε. ἐ ῖ
N κούσετε με

προσοχὴ

ν /ὴν τὴ

ν μνωδiαν ᾿ ἀ ὅ "
και

με

πο//ὴ

ν ε /άβειαν τὴ

ν 0εiαν /ειτοuργiαν. ὐ
Και

πά/ιν σα

ν γuρiσετε ε ς το

ρχοντικόν σας, ἰ ἀ
ε 0u

ς τραπέçι στρoσετε, βά/τε το

φαγὴτόν σας. ὐ
Και

το

ν σταuρόν σας κάμετε, γεu0ε τε, ε φραν0ε τε, ῖ ὐ ῖ
δότε και

κανενο

ς πτωχο , στις να

στερε ται. ῦ ὅ " ῖ
Aότε κι μ ς το

ν κόπον μας, ,τ ε ναι ρισμός σας, ἐ ᾶ ὅ ᾿ ἶ ὁ
και

Χριστός μας πάντοτε να

ε ναι βοὴ0ός σας. ὁ ἶ
Και

ε ς τὴ πο//ά. ἰ ἔ
Nπαiνανε στο

σπiτι με

χαρά, βγαiνανε με

πιο

μεγά/ὴ χαρά.
Hαiρνανε ρχοντικα

φι/οδωρqματα πο

το

ν κοuβαρντ το

ν ἀ ἀ ᾶ
νοικοκύρὴ, κι πο

τὴ

νοικοκuρα

/ογι -/ογι ν γ/uκά, ποu

δε

ν τα

ἀ ῶ ῶ
τρoγανε, γιατι

κόμα δε

ν ε χε γiνει Aειτοuργiα, //α

τα

μαçεύανε ἀ ἶ ἡ ἀ
μέσα σε

μiα κα/α0ιέρα.
βραμια α πράγματα! Toρα στεγνoσανε ο ν0ρωποι και

Ἀ ῖ ἱ ἄ
γινqκανε σα

ν Çερiχια πο

το

ν πο/ιτισμό! H νε τα

κα/α

χρόνια! ἀ ᾶ
/α γινόντανε πως τά /εγε το

τραγούδι: Hέφτανε στα

çεστά Ὅ ὅ ῾
τοuς και

παiρνανε ναν πνο, σποu ρχiçανε και

χτuπούσανε ο ἕ ( ! ἀ ἱ
καμπάνες πο

τι

ς δoδεκα κκ/ὴσιε

ς τ ς χoρας. Ti γ/uκόφωνες ἀ ἐ ῆ
καμπάνες! χι σα

ν τι

ς κρύες τι

ς ε ρωπαiκές, ποu

0αρρε ς πω

ς , ὐ ῖ
ε ναι ντενεκεδένιες! Zτο/ιçόντανε /οι, βάçανε τα

κα/ά τοuς, και

ἶ ὅ
πὴγαiνανε στὴ

ν κκ/ὴσιά. ἐ


ν τε/εiωνε Aειτοuργiα, γuρiçανε στα

σπiτια τοuς. O δρόμοι ἡ ἱ
ντι/α/ούσανε πο

χαρούμενες φωνές. O πόρτες τ ν σπιτι ν ἀ ἀ ἱ ῶ ῶ
τανε νοιχτε

ς και

φεγγοβο/ούσανε. Tα

τραπέçια περιμένανε ἤ ἀ
στρωμένα μ σπρα τραπεçομάντὴ/α, κι ε χανε πάνω τι βά/ει ᾿ ἄ ἴ ὅ ὁ
νο ς σοu. 4τωχοι

και

π/ούσιοι τρoγανε π/οuσιοπάροχα, γιατi ο ῦ ἱ
ρχόντοι στέ/νανε π /α στοu

ς φτωχούς. ἀ ἀ ᾿ ὅ Κι ντι

ς να


τραγοuδqσοuνε στα

τραπέçια, µέ/νανε το

Χριστο

ς γενν ται, ᾶ
δοÇάσατε, Hαρ0ένος σqμερον το

ν περούσιον τiκτει, Μuστqριον Ἡ "
Çένον ρ και

παράδοÇον. φο ε φραινόντανε π /α, ὁ ῶ Ἀ ῦ ὐ ἀ ᾿ ὅ
π/αγιάçανε «Çέγνοιαστοι, σα

ν τ ρνια

ποu

κοιμόντανε κοντα

στο

᾿ ἀ
παχνi, τότες ποu

γεννq0ὴκε Χριστός, ν Bὴ0/εε

μ τ ς οuδαiας. ὁ ἐ ῆ &
Toρα ς π με τὴ

ν δια βραδια

στὴ

ν ντικρινὴ

στεριά, ποu

$ ᾶ ἴ ἀ
τρεμοσβqνοuνε να-δύο μικρα

φωτάκια, πέρα πο

το

πέ/αγο ποu

ἕ ἀ
βογγ πο

το

ν γριο το

ν χιονι . ᾶ ἀ ἄ ᾶ
Ε ναι να μαντρι

πiσω πο

μiα ραχού/α κοντα

στὴ

0ά/ασσα, ἶ ἕ ἀ
φuτρωμένὴ πο

ποuρνάρια. A το

το

μαντρι

ε ναι το Fιάννὴ το ἀ ὐ ἶ ῦ ῦ
B/ογὴμένοu. Tα

πρόβατα ε ναι στα/ιασμένα κάτω πο

τὴ

σαγια

ἶ ἀ
και

κούγοuνται τα

κοuδούνια, τι

ν-τiν, πως ναχαράçοuνε. ἀ ὅ ἀ
πειδὴ

γενν νε, ο τσομπαναρα οι παρα

-φu/άγοuνε καi, μό/ις Ἐ ᾶ ἱ ῖ
γεννὴ0ε κανένα ρνi, τ ρπ νε και

το

μπάçοuνε στο

κα/ύβι και

ῖ ἀ ᾿ ) ᾶ
το

çεσταiνοuνε στὴ

φωτια

να

μὴ

ν παγoσει. π Çω φωνάçοuνε ο Ἀ ᾿ ὄ ἱ
μαννάδες. φωτια

Çε/οχiçει και

το

κα/ύβι ε ναι σα

ν χαμάμι. Ἡ ἶ
κε -μέσα βρiσκοuνται Ç - φτα

νοματέοι, κα0ισμένοι γύρω πο

Ἐ ῖ - ᾿ # ἀ
το

ν σοφρ . Hρ τος ε ναι ρχιτσέ/ιγκας Fιάννὴς B/ογὴμένος, ᾶ ῶ ἶ ὁ ἀ ὁ
πού, μα το

ν δεις, 0αρρε ς π ς βρiσκεσαι /ὴ0ινα

στο

μαντρι

. ῖ ῶ ἀ
πο γεννq0ὴκε Χριστός. Ε ναι ρχα ος ν0ρωπος, 0 ος, με

ῦ ὁ ἶ ἀ ῖ ἄ ἀ ῶ
γένια μα ρα, σα

ν γιος. Tα

ρο χα ποu

φορ ε ναι βρακια

ῦ . ῦ ᾶ ἶ
νατο/iτικα, στα

ποδάρια τοu χει τu/ιγμένα πετσια

δεμένα με

ἀ ἔ
/αγάρες, στο

σε/άχι τοu χει σκα και

τσακμάκι. Κι ο //οι ἔ ἤ ἱ ἄ
τσομπάνὴδες ε ναι σα

ν το

ν Fιάννὴ, μονάχα ποu

Fιάννὴς κά0εται ἶ ὁ
με

το

ποuκάμισο, ν ο //οι, πειδὴ

βγαiνοuνε Çω για

να

ἐ ῶ ἱ ἄ ἐ ὄ
κοιτάçοuνε τα

νιογέννὴτα, φορ νε προβιε

ς προβατiσιες με

το

μα//ι


γuρισμένο πο

μέσα. ἀ
A τοι

ποu

κά0οuνται στο

ν σοφρ ε ναι μοuσαφιρα οι. νας ε ναι ὐ ᾶ ἶ ῖ Ὁ ἕ ἶ
Hαναγ ς Zτριγκάρος, κοντραμπατç ς Çακοuσμένος για

τὴ

ν ὁ ῆ ὁ ῆ
πα/ικαριά τοu. Ε χε πάγει για

κuνqγι και

νuχτo0ὴκε στο

μαντρi. Με


το

ν Fιάννὴ γνωριçόντανε πο

χρόνια, κι ε χε κοιμὴ0ε πο//ε

ς ἀ ἶ ῖ
φορε

ς στὴ

στάνὴ. O //οι τρε ς τανε καρβοuνιάρὴδες, ποu

ἱ ἄ ῖ ἤ
κάνανε κάρβοuνα κε -κοντά. O //οι δύο τανε µαρ δες, ἐ ῖ ἱ ἄ ἤ ᾶ ὁ
γερο-+ύ//ος με

το

γιό τοu το

ν Κωσταντ . ῆ
Κα0όντανε /οιπο

ν γύρω στο

σοφρ και

τρoγανε. πάνω στο

ᾶ Ἀ
τραπέçι τανε κρέατα, μuτç 0ρες νά/ατες, μανούρια, γiçια, ἤ ῆ ἀ )
µάρια, μπεκάτσες µὴτές, τσiχ/ες, κι //α ποu/ια

το κuνὴγιο . ἄ ῦ ῦ
νας καρβοuνιάρὴς τανε πο

τα

μποuγάçια τ ς Hό/ὴς, πο

Ὁ ἕ ὁ ἤ ἀ ῆ ἀ
τὴ

Μάδuτο, κι Çερε κι µε/νε κα/ά, ε χε και

φωνὴ

γ/uκια

και

ἤ ἔ ἶ
βαριά, τçοuράδικὴ. µα/ε το

Μεγά/uνον, µuχq μοu, με

τέτοιο /
μεράκι, ποu

κ/άµανε ο //οι ποu

το

ν κούγανε, κι Fιάννὴς ἱ ἄ ἀ ὁ ὁ
B/ογὴμένος. Tο

κα/ύβι γiνὴκε σα

ν κκ/ὴσιά, /εγες πω

ς κε μέσα ἐ ἔ ἐ ῖ
γεννq0ὴκε Χριστός. ὁ
π Çω χιονι ς μούγκριçε και

τσάκιçε τα

ροuπάκια. γερο- Ἀ ᾿ ἔ ὁ ᾶ Ὁ
Zτριγκάρος κα0ότανε στα

σκοτεινα

σu//ογισμένος και

μασο σε το


μοuστάκι τοu. 4ορο σε μiα κατσού/α πο

στραχάν, μ /ο ποu

ῦ ἀ ἀ ᾿ ὅ
κανε çέστὴ, κι ε χε χωμένὴ τὴ

ν πα/άμὴ το κά0ε χεριο τοu ἔ ἶ ἀ ῦ ῦ
μέσα στ νοιχτο

μανiκι τ //οuνο χεριο . ᾿ ἀ ᾿ ἀ ῦ ῦ
Fια

μiα στιγμὴ

σωπάσανε να

κοuβεντιάçοuνε. Zτριγκάρος, Ὁ
σκuφτός, κοiταçε το

χ μα. Κούνὴσε κάμποσο το

κεφά/ι τοu, κι ῶ
νοιÇε το

στόμα τοu κι ε πε: ἄ ἶ
Bρε

παιδιά, κα/α

σε ς, γιορτάçετε τὴ

χάρὴ Tοu, ε σαστε κα/οι

ἐ ῖ ἴ
ν0ρωποι. μ γo, τi µuχὴ



παραδoσω, ποu

σκότωσα καμια

ἄ 0 ἐ
κοσαρια

ν0ρoποuς; κόμα και

γuνα κες Çεκοi/ιασα, και

μωρα

ἀ Ἀ ῖ
πράματα χά/ασα!
Κανένας δε

μi/ὴσε. στερ πο

ρα, σα

ν νά τανε μοναχός, ᾿ ἀ ! ῾
Çανακούνὴσε το

κεφά/ι τοu κι ναστέναÇε κι ε πε: ἀ ἶ
« ραγες πάρχει Κό/ασὴ και

Hαράδεισο;... Ἄ "
Και

δάγκασε το

μοuστάκι τοu. Eανακούνὴσε το

κεφά/ι τοu κι ε πε ἶ
μέσα στο

στόμα τοu, σα

να

μι/ο σε με

το

ν αuτό τοu: ῦ #


ν μπορε ! Κάτιτις 0α

πάρχει. ῖ "
Και

δε

ν Çαναμi/ὴσε.

You might also like