BAB 5

SERVIS PENCAWANG ELEKTRIK

5.1

Definasi Dan Fungsi Pencawang

1.

Membentuk satu nodal point dimana kuasa boleh diubah dan

diagih dari satu pencawang ke satu pencawang yang lain atau
kepada pengguna

2.

Membolehkan penyuisan masuk atau keluar ke bahagian

bahagian yang lain sesuatu sistem.

3.

Membolehkan bahagian yang rosak dalam sesuatu sistem

diasingkan dengan cara penyuisan dan bekalan elektrik dapat
diteruskan melalui litar yang lain.

5.2

Komponen komponen Pencawang Elektrik

1.

Kepungan - bangunan, pagar, tiang

2.

Alat penyuisan voltan tinggi

- Pemutus litar,unit gegelang

utama, pengasing fius

3.

Alatubah - 3 fasa

4.

Kabel - voltan tinggi dan voltan rendah

5.

Papan agihan voltan rendah - 400 amp,800 amp,1600 amp

6.

Sistem perlindungan - Geganti, fius

7.

Sistem pembumian - elektrod bumi,penangkap kilat

8.

Alat pemadam api - dry powder,CO2

9.

Sistem arus terus - current transformer (CT), meter voltan ,

meter amp.

10.

Arahan

petolongan

cemas - berpandukan

pertolongan cemas.
11.

Tikar getah - dalam pencawang berbangunan.

gamba

rajah

5.3

Alatsuis

Rajah 5.3.1 : Alatsuis yang digunapakai dalam pencawang elektrik

Alatsuis merujuk kepada kombinasi komponen elektik seperti fius dan

pemutus litar. Salah satu fungsi alatsuis ialah sebagai perlindungan semasa
kerja sengaraan, yang mana ia boleh mengasingkan litar atau sistem yang
rosak daripada system yang tidak rosak. Alatsuis juga membolehkan
pengasingan litar daripada bekalan kuasa. Alatsuis juga digunakan untuk
meningkatkan sistem yang telah tersedia dengan membenarkan lebih dari
satu sumber untuk membekalkan kuasa ke beban.

5.4

Alatubah (Transformer)

Rajah 5.4.1 : Alatubah dalam pelbagai kapasiti

Alatubah adalah alat yang boleh mengubah voltan dari satu tahap ketahap
yang lain dengan tindakan elektromagnet.
5.4.1 Kapasiti Transformer
Kapasisti transformer ditafsirkan dalam kVA atau MVA sebagai contoh
100kVA, 200 kVA, 1MVA dan sebagainya. Kapasiti transformer adalah penting
untuk diketahui untuk menentukan:
a) Arus maksimum di bahagian primary dan secondary.
b) Kadar arus yang digunakan untuk bahagian primary dan secondary.

KVAX 1000
3 xV
Arus maksimum =

Contoh: Transformer 500KVA 11/0.415kV

Bahagian Primary

500 x1000
3 x11000
Arus Maksimum =

= 26.4 A

Bahagian Secondary

500 x1000
3 x 415
Arus Maksimum =

= 695A

Antara bahagian penting pada alatubah ialah:

1.Bushing voltan rendah.
Voltan Bushing membekalkan 415V tiga fasa untuk dibahagikan kepada
pengguna. Bushing ini mengandungi tiga fasa dan satu neutral. Kabel voltan
rendah disambungkan antara bushing ini ke kotak pembahagian.

Rajah 5.4.2 Bushing di bahagian voltan rendah.

2.

Tap changer

Menaikkan atau menurunkan voltan.

Rajah 5.4.3 Tap changer

3.

Plate nama

Menunjukkan gambar skematik dan informasi tentang alatubah.

Rajah 5.4.4 Plat nama

5.5

Alatubah Arus/ Current Transformer (CT)

Alatubah arus adalah alat yang digunakan untuk memindahkan elektrik

dari satu litar ke satu litar yang lain dengan menukar arus dan voltan tanpa
menukarkan frequensi. Prinsip alatubah ialah kuasa boleh dipindahkan
secara effektif melalui tindakan magnet.
Dalam alatubah yang ideal, perubahan voltan, arus dan bilangan lilitan adalah
seperti berikut:

Vp
Np
Is

Vs
Ns
Ip
s= secondary

N = bilangan lilitan

p= primary

I =arus (ampere)

V= voltan
dan
KVA (masuk) = KVA (keluar)
Vp x IP = Vs x Is

Vp Is

Vs Ip

5.6

Peti Agihan Voltan Rendah

Rajah 5.6.1 Peti agihan (Indoor Distribution Board)

Peti agihan mendapat bekalan kuasa daripada transformer yang
disambungkan

melalui

kabel

voltan

rendah.

Busbar

di

dalam

peti

pembahagian ini berfungsi untuk mengagihkan bekalan elektrik. Peti agihan

ini mengandungi tiga fasa dan neutral. Keluaran peti agihan ini akan pergi ke
tiang servis utama untuk diagihkan kepada pengguna. Kabel yang digunakan
untuk pembahagian ke tiang servis ialah jenis 4 teras XLPE 185MMP.
Peti Agihan Voltan Rendah mengandungi komponen berikut:
a) TDI's Span
b) Busbar
c) Incoming Unit
d) Outgoing Unit
e) Alatubah Arus/ Current Transformer (CT)
(a) TDI's Span
Untuk mengukur beban elektrik yang digunakan oleh pengguna.
(b) Busbar
Membekalkan tenaga elektrik daripada incoming unit untuk pembahagian.
Terdapat 4 busbar yang mewakili fasa merah, kuning , biru dan neutral.
7

(c) Incoming Unit

Alat untuk memisahkan bekalan daripada transformer ke busbar di dalam peti
agihan voltan rendah.
(d) Outgoing Unit
Alat yang digunakan untuk memisahkan bekalan atau memberi bekalan
elektrik kepada pengguna.
(e) Alatubah Arus/ Current Transformer (CT)
Untuk merendahkan arus elektrik yang melalui busbar ke nilai arus elektrik
yang boleh diterima oleh TDI contohnya dengan nilai 600/5A.

5.7

Jenis Kabel Voltan Tinggi / High Tension (HT)

Terdapat 2 jenis kabel HT yang biasa digunakan di dalam pencawang:

1. Cross-Linked Polyethylene (XLPE)
2. Paper Insulated Lead Cable (PILC)

Rajah 5.7.1 Kabel Jenis Paper Insulated Lead Cable (PILC)

Rajah 3.7.1

5.8

Kabel Jenis Cross-Linked Polyethylene (XLPE)

langkah-langkah servis pencawang elektrik

5.8.1 Switching dilakukan untuk memutuskan bekalan

Rajah 5.8.1 Pihak TNB sedang melakukan switching

5.8.2 Transformer discharge

Transformer 1000kVa discharge ke bumi terlebih dahulu untuk

keselamatan menggunakan kabel jumper.

10

Rajah 5.8.2 Transformer 1000kVa dischare menggunakan jumper

Rajah 5.8.3 lakaran transformer discharge ke bumi

11

Rajah 5.8.4 guard di buka untuk dibersihkan

Rajah 5.8.5 guard di bersihkan serta di cat semula dengan warna silver

12

Rajah 5.8.6 kabel transformer dibersihkan

5.8.3 Fius pada feeder pillar

Tutup bekalan pada feeder pillar dan semua fius dikeluarkan untuk
dibersihkan dan disapu minyak griss untuk mengurangkan geseran pada
kaki fius.

Rajah 5.8.7 Fius pada feeder pillar disapu minyak gris untuk mengurangkan
geseran

5.8.4 Minyak pada switchgear ditukar baru

Penutup minyak pada switchgear dibuka dan di pam keluar

13

Rajah 5.8.8 Minyak di pam keluar

Rajah 5.8.9 Minyak di pam keluar

Minyak yang lama diuji menggunakan oil tester

14

Rajah 5.8.10 oil tester

Minyak yang lama diletakkan kedalam bekas lutsinar dan diuiji. Jika
bacaan kurang daripada 27 maka minyak tidak boleh digunakan lagi

15

Rajah 5.8.11 Minyak diuji menggunakan oil tester

Keadaan kabel di switchgear periksa dan dibersihkan

Rajah 5.8.12 keadaan kabel di periksa

Rajah 5.8.13 kawasan di bawah switchgear, transformer dan feeder pillar dicat
berwarna hijau dan garisan kuning
16