NOCIONI &

KARAKTERISTIKAT
THEMELORE T S
DREJTS PENALE
E
DREJTA PENALE

Nocioni dhe karakteristikat themelore te s drejts penale

Veprat juridike te njeriut dhe t bashksis se caktuar n t drejtn penale quhen VEPRA PENALE.
E drejta penale sht nj ndr mnyrat dhe mjetet me te cilat mbrohet shoqria dhe luftohet
kriminialtiteti.
Me termin e drejte penale nnkuptojm nj deg te legjislacionit pozitiv t shtetit t caktuar dhe nj deg
te shkencave juridike.
Si deg e legjislacionit pozitiv e drejta penale shte sistem i normave ligjore me te cilat percaktohet se
cilat vepra te njerzve konsiderohen vepra penale dhe cfare lloje te denimeve apo te sanksioneve penale
do tu shqiptohen kryesve t tyre.
Ndersa ne kuptimin Materiale e drejta penale prkufizohet si deg e drejtsis me te cilen mbrohen nga
veprat penale mardheniet e caktuara te shoqris, te mirat juridike q I prkasin shoqris dhe individit.
Si karakteristik themelore e s drejts penale sht se kjo sht e drejte ligjore.
E drejta ligjore sht ngase kjo deg e drejtsis I rregullon shtjet nga lmi I saj vetem me ligj e jo
edhe me ndonj akt tjetr nnligjor.
Parimi I ligjmris s veprs penale dhe dnimit gjithashtu sht nj ndr karakteristikat themelore t s
drejts penale.
LNDA E S DREJTS PENALE
Lnda e s drejts penale sht Vepra Penale, Kryesi I Vepres Penale dhe Sanksionet Penale.
Mjetet me t cilat e drejta penale ushtron mbrojtjen juridike nga vepra penale jan sanksionet penale.
Sanksionet penale shqiptohen dhe aplikohen kundr vullnetit t kryesit dhe konsistojn n marrjen apo
kufizimin e disa t drejtave t cilat prndryshe I kan gzuar gjer n momentin e kryerjes s vepres
penale.
Sanksionet penale q I shqiptohen kryesve t veprave penale m pak kan karakter hakmarrs e m
tpr shqiptohen m qllim t prmirsimit
MARDHNJET E S DREJTS PENALE NDAJ DEGVE T TJERA T DREJTSIS
E drejta penale sht deg e sisitemit juridike t nje vendi t caktuar dhe s bashku m dgt tjera
juridike, ka pr qllim mbrojtjen e shoqris dhe t individve.
E drejta penale ka mardhnie t caktuara me degt e tjera t drejts e ato jan:
1. Me te drejten kushtetuese
2. Me t drejtn e procedurs penale
1

3. Me t drejten civile
4. Me te drejten administrative
5. Me degt e tjera t drejtsis (si jane: E drejta ekonomike, E drejta e punes, E drejta familjare)
Funksioni mbrojts I s drejts penale
Funskioni mbrojts I s drejts penale sht mbrojtja e shoqris nga kriminaliteti
E drejta penale ka pr qllim t mbroj mardhnjet e caktuara n prodhim dhe mardhniet e tjera
shoqrore.
Gjithashtu e drejta penale ka pr detyr tI mbroj edhe t mirat juridike t posamen q I prkasin
njeriut, qytetarit si jane : jeta e njriut, lirit, integriteti trupor, nderin, autoritetin.
Funksioni mbrojts I s drejts penale sht fragmental ngase n kt deg t s drejts mbrohen ato
vlera apo t mira juridike t cilat jan t domosdoshme pr egzistencn e shoqris dhe t individve.
Ndarja e s drejts penale
E drejta penale mund t ndahet n disa pjes t saj t brendshme q formojn sisteme t ngushta t
normave penale jurdike si jane:
1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale
2. E drejta e ekzistimit t saknsioneve penale
3. E drejta penale e pergjithshme dhe e posame
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtzakonshme
5. E drejta penale kombtare dhe e drejta penale ndrkombtare.

1. E drejta penale materiale dhe e drejta penale procedurale

E drejta penale ne kuptimin e gjer prmban n vete norma penale juridike te natyrs materiale dhe t
natyrs procedurale.
Me normat e natyrs materiale prcaktohen se cilat vepra t njerzve koniderohen vepra penale dhe
far lloje t sanksioneve penale mund tu shqiptohen kryesve t tyre.
Ndrsa me normat e procedurs penale rregullohet procedura e gjykats dhe t organeve t tjera
shtetrore pr tu konstatuar se a ka kryer ndonj person veper penale dhe se a jan plotsuar kushtet
pr shqiptimin e sanksionit penal.

2. E drejta e ekzekutimit t sanksioneve penale

shtjet e ekzekutimit t sanksioneve penale jan t rregulluara me ligj t posam.
3. E drejta penale e prgjithshme dhe e posame
E drejta penale e prgjithshme sht ajo e cila vlen pr t gjith qytetart.
Ndrsa e drejta penale e posame sht ajo e cila vlen pr grup qytetarsh q gjenden n mardhnie t
caktuara.
Si e drejt penale e posame knsiderohet p.sh E drejta penale ushtarake e cila aplikohet vetm ndaj
personave ushtarak.
4. E drejta penale e rregullt dhe e jashtzakonshme
Me termin e drejt penale e rregullt nnkuptojm rastet e aplikimit t ksaj dege t drejtsis n
kushtet normale, t rregullta t jets shoqrore (gjate kohs s paqs).
5. E drejta penale kombtare dhe e drejta penale ndrkombtare
Si e drejt penale kombtare konsiderohet ajo e drejt penale q vepron apo zbatohet brenda teritorit
t tij.
E drejta penale ndrkombtare-sht sisitemi I normave penale-juridike q u dedikohet mardhnieve
ndrkombtare.

Shkenca e s drejts penale dhe shkencat e tjera penale

1.E drejta penale dhe shkenca e s drejts penale
Me termin e drejt penale nnkuptojm nj deg t legjislacionit pozitiv t shtetit t caktuar dhe nj deg
t shkencave juridike.
Si deg e legjislacionit pozitiv e drejta penale sht sistem I normave me t cilat prcaktohet se cilat
vepra konsiderohen vepra penale kur personi konsiderohet penalisht I prgjithshm dhe far lloj
saknsioni mund ti shqiptohet.
2.Detyra e shkencs s t drejts penale
Detyr kryesore e shkencs s t drejts penale sht studimi dhe avancimi I s drejts penale apo
legjislacionit penal q gjendet n fuqi n vendin e caktuar.
3

Shkenca e s drejts penale merret me studimin e kuptimit juridik t veprs penale, t llojeve dhe
formave t veprave penale, gjithashtu studion kryesin dhe prgjegjsin penale t tij si dhe sanksionet
penale.
Ne kuptimin e gjer shkenca e s drejts penale ka pr detyr t studioj kriminalitetin dhe masat q
duhet ndrmirrn pr parandalimin e krimeve.
Shkenca e s drejts penale e studion t drejtn penale
1.DeLege Lata- Ashtu far sht dhe
2.De Lege Ferenda far duhet t jet.
Sisitemi I shkencs s t drejts penale
Shkenca e s drejts penale ndahet ne dy pjes:
1.Pjesa e prgjithshme
2.Pjesa e posame
1.Pjesa e prgjithshme
Studion parimet dhe institucionet themelore t s drejts penale
shtjet q shqyrtohen n pjesn e prgjithshme t shkencs s t drejts penale jan dy sisteme:
1.Sistemi Bipartit
2.Sistemi Tripartit

1.Sisitemi Bipartit
Kt sistem I pari e ka inauguruar Fojer Bahu. Sipas ktij sisitemi n pjesn e prgjithshme t shkencs
s t drejts penale ekzistojn dhe shqyrtohen vetm dy nocione themelore vepra penale dhe saknsioni
penal.
Sisitemi bipartite mbshtete n kuptimin objektiv - subjektiv t veprs penale.
2.Sistemi Tripartit
Sistemi tripartit sht sistemi I ri q sht shfaqur n fillim t ktij shekulli.
Sipas sistemit tripartit n pjesn e prgjithshme t s drejts penale ekzistojn tri nocione themelore:
1. Vepra penale, 2. Fajtori dhe 3. Sanksioni penal.
Sistemi tripartit mbshtetet n kuptimin objektiv t veprs penale.
3.Pjesa e posame
4.Pjesa e posame e shkencs s t drejts penale merret me studimin e veprave penale ve e ve,
4

elementet e tyre, formn e fajit me t ciln ato kryhen dhe sanksionet penale q mund tu shqiptohen
kryesve t tyre.
Pjesa e posame e shkencs s t drejts penale I studion nocionet e veprave penale si jan: vrasja,
plagosja, vjedhja etj.
Shkencat tjera penale
Si shkenca penale konsiderohen:
1.Shkenca e procedurs penale
2.Kriminologjia
3.Politika Kriminale
4.Penalogjia
5.Kriminialistika
6.Mjeksia gjyqsore
7.Psikiatria gjyqsore

1. SHKENCA E PROCEDURAVE PENALE

Shkenca e procedurs penale merret me studimin e s drejts s procedurs penale t shtetit t
caktuar. Kjo studion sistemin e normave juridike t prcaktuara me ligjin e procedurs penale.
2. KRIMINOLOGJIA
Kriminologjia sht shkenc shoqrore e cila merret me studimin e fenomenologjis dhe shkaqeve t
kriminalitetit si dukuri shoqrore dhe individuale.
Kriminologjia ndahet ne dy pjes:
1.Fenomenologjia Kriminale
2.Etiologjine Kriminale
1.Fenomenologjia-studion format nprmjet t cilave manifestohet kriminaliteti.
2.Etiologjia-studion shkaqet dhe faktort e kriminalitetit.

3. POLITIKA KRIMINALE
Politika kriminale studion shtjet teorike dhe praktike dedikuar lufts kundr kriminalitetit.
Politika kriminale prkufizohet si shkenc e cila studion kriminalitetin dhe masat q ndrmeren me qllim
5

te luftimit m efikas t tij.

Kto masa ndahen n: masa t karakterit Preventiv dhe Represiv.
Masat e karakterit Preventiv- jan aksionet e ndryshme ekonomike, sociale, edukative, shendetsore me
te cilat evitohen faktort e drejtprdrejt t kriminalitetit.
Masat e karakterit Represiv- jan sistem I dnimeve dhe saknsioneve t tjera penale t s drejts penale
t shtete t caktuar.
4. PENOLOGJIA
Penologjia prkufizohet si shkenc e cila merret me studimin e shtjeve teorike dhe praktike t
ekzistimit dhe efikasitetit te saknsioneve penale.
Termi penologji rrjedh prej fjals s prbr nga fjala latine Poena (dnim) dhe fjala greke Logos
(shkenc) d.m.th Shkenca mbi dnimet
5. KRIMINALISTIKA
Kriminalistika sht shkenc e cila merret me zbulimin e veprave penale dhe kryesve te tyre duke
aplikuar metoda t ndryshme shkencore dhe mjete teknike.
Kriminalistika ndahet n tri pjes kryesore:
a.N teknikn e kriminalistiks
b.N taktikn e kriminalistiks
c.N metodn e kriminalistiks
a. TEKNIKA E KRIMINALISTIKS
Prcakton mnyrn m adekuate pr zbulimin sigurimin e gjurmve t veprave penale dhe t provave
materiale n prgjithsi.
N kuadrin e tekniks s kriminalistiks bjn pjes studimi I gjurmve t gishtrinjve, studimi I
dorshkrimit dhe identiteti I dokumenteve, fotografia gjyqsore, regjistrat penale.
b. TAKTIKA E KRIMINALISTIKS
Merret me studimin e formave t veprave penale mnyrs s kryerjes s tyre, motivet dhe qllimet e
kryesit dhe psikologjin e kryesve.
c. METODA E KRIMINALISTIKS
Merret me studimin dhe prcaktimin e mnyrave dhe metodave q jan m t prshtatshme pr zbulimin
e grupeve apo llojeve t posame t V.P dhe kryesve t tyre.
6

6. MJEKSIA GJYQSORE
Me ndihm e njohurive t mjeksis gjyqsore konstatohen shkaqet e vdekjes n rastet kur dyshohet se
vdekja sht shkaktuar me dhun pastaj hulumtohen gjurmt q jan shkaktuar n rastin e kryerjes s
veprs penale si jan: gjurmt e gjakut, t pshtyms, qimeve etj.
Mjeksia gjyqsore sht shkenc interdiciplinare n kuadrin e s cils bjn pjes TANATOLOGJIA,
TRAUMATOLOGJIA, TOKSIKOLOGJIA dhe SEKSOLOGJIA.
a. TANATOLOGJIA-merret me studimin e shkaqeve te vdekjs me ndihmen e saj kosntatohet se a sht
fjala pr vdekje natyrore apo pr vdekjen q sht shkaktuar me dhun.
b. TRAUMATOLOGJIA- sht shkenc q merret me studimin e llojeve t lndimeve trupore intensitetin e
tyre dhe mjetet me t cilat jan shkaktuar ato.
c. TOKSIKOLOGJIA-sht shkenc e cila merret me studimin e hetimeve dhe efikasitetin e tyre n organin
e njeriut.
d. SEKSIOLOGJIA-sht shkenc e cila merret me studimin e madhnieve seksuale, e ne veanti t
delikteve seksuale.
SHKOLLA ANTROPOLOGJIKE
Themelues I shkolls antropologjike sht italiani Cezaro Lombrozo (1935-1909) I cili ishte mjek psikiatr
e me von edhe profesor I mjeksis gjyqsore.
Veprat e tija m t rndsishme jan: Njeriu Kriminel dhe Antropologjia Kriminale.
Koncepcionet themelore t shkolls antropologjike Cezaro Lombrozo I shkroi n veprn e tij me titull
Njeriu Kriminel q u botua n vitin 1876.
SHKOLLA POZITIVE
Shkolla positive paraqitet n fund t shek XIV n Itali. Themelues t ksaj shkolle jan: Enriko Feri
profesor I s drejts penale I cili koncepcionet e veta I prezentoi ne veprn Sociologji Kriminale dhe
Rafael Gakofalo I cili shkroi veprn me titull Kriminologjia.
Sipas shkolls pozitive detyr kryesore e s drejts penale duhet t jet ndrmarrja e masvae q do te
kontribuojn n zvoglimin e kriminalitetit.
Shkolla positive bn ndarjen e kriminalitetit n dy grupe:
a.Ne grupin e V.P natyrore
b. N grupin e V.P ligjor
a. N grupin e veprave penale natyrore I rradhit ato vepra penale me te cilat cenohen t mirat juridike
si jan: morali, ndjenjat religjioze dhe patriotike.
7

b. N grupin e veprave penale ligjore- bjn pjes veprat penale t cilat ndryshojn varsisht prej kohes
dhe rregullimit shoqrore-politike t nje vendi.
Si vepra t ktilla konsiderohen:V.P Politike dhe ato kundr ekonomis.
SHKOLLA NEOKLASIKE
Shkolla neoklasike n msimet e saj I kushtoi rndsi t madhe parimit t legalitetit t veprave penale
dhe denimeve.
SHKOLLA E MBROJTJS S RE SHOQRORE
Mbrojtja e re shoqrore paraqitet pas lufts s dyt botrore n Itali.
Iniciatori I themelimit t mbrojtjes s re shoqrore sht avokati Italian Filipo Gramatika, ku n vitin 1945
n Gjenov formoi qendrn pr studimin e mbrojtjes shoqrore.
Tani si prfaqsues m autoritativ I mbrojtjes s re shoqrore sht Mark Ansel.
Mbrojtja e re shoqrore sht kundr dnimit me vdekje dhe do lloje tjetr t dnimit q ka karakter
retributiv.
Mbrojtja e re shoqrore mbeshtet n msimet dhe njohurit e shkolls pozotive.
BURIMET E S DREJTS PENALE
1. Burimet materiale dhe formale t s drejts penale.
Burimet e s drejts penale ndahen ne dy lloje n ato:Materiale dhe Formale.
-Burimet materiale-konsiderohen t gjitha mardhnjet shoqrore eonomike dhe mardhnjet e tjera
shoqrore q e karakterizojn nj shoqri.
-Burimet formale- t s drejts penale jan normat juridike ve e ve dhe trsia e tyre. Si burim formal
I s drejts penale sht legjislacioni penal q gjendet n fuqi.
2. Kushtetuta si burim I s drejts penale
Kushtetuta sht ligji m I lart dhe me fuqi juridike m t madhe n do shtet t civilizuar.
Me kushtetut prcaktohen rregullimi shoqror ekonomik dhe politik I shtetit, t drejtat dhe lirit e
qytetarve barazia e tyre.
3. Kontratat ndrkombtare si burim I s drejts penale
4.Ligji penal si burim kryesor I s drejts penale
E drejta penale sht e drejt ligjore. Konsiderohet e drejt ligjore ngase burim kryesor dhe primar I saj
sht ligji. Si burim I t drejtave penale t shteteve bashkkohore sht kodi penal apo ligji penal.
8

Me nocionin Ligj Penal-nenkuptojm do dispozit ligjore me t ciln rregullohen shtjet nga fusha e s
drejts penale.
Ndrsa me nocionin Kod Penal-nnkuptojm ligj t rndsishm n t cilin n mnyr t sistematizuar
prmblidhen dispozitat penalo juridike.
Nocioni Ligj Penal ka domethnie m t gjr se nocioni Kod Penal.
LIGJI PENAL
T gjitha kodet penale q u nxorrn pas Kodit Penal t Francs t vitit 1791 ndahen n dy pjes: e
prgjithshme dhe t posame
Pjesa e prgjithshme-e legjislacionit penal paraqet nj sisitem t normave penale-juridike me t cilat
prcaktohen parimet e s drejts penale si dhe nocionet dhe institucionet themelore t s drejts penale
si jan: V. Penal, prgjegjsia penale, dnimet etj.
Pjesa e posame- e legjislacionit penal paraqet sisitem t normave penale-juridike me t cilat
prcaktohen veprat penale ve e ve si dhe dnimet dhe sanksionet e tjera penale q mund tu shqiptohen
kryesve t veprave t ktilla.
Normat penale-jurdike t pjess s posame nuk mund te aplikohen pa aplikimin edhe t normave t
pjess s prgjithshme t legjislacionit penal.
Normat e pjess s prgjithshme I plotsojn normat penale-juridike t pjess s posame.
Karakteristik e normave penale-juridike t pjess s posame sht se donjra prej tyre I ka dy pjes:
1. Dispozitiv dhe 2. Sanksionin
N dispozitiv prcaktohen elementet e veprs penale kush mund t jet kryes dhe ka konsiston veprimi I
kryerjs.
Varsisht prej mnyrs s komponimit njihet dispozitiv-rendomt, prshkrues dhe udhzues
-Me dispozitiv t rndomt nnkuptojm ato norma me t cilat nuk prcaktohen tiparet e V.P por vetm
emrtimi I tyre
-Dispozitiv prshkrues-koniderohen ato norma me t cilat caktohen tiparet e veprs penale.
-Dispozitiv udhzues-konsiderohet ajo e cila sht lidhur me disa tipare t veprs penale t caktuar
udhzon n ndonj norm tjetr t ligjit penal.
PARIMI I LEGALITETIT
Pr futjen e parimit t legalitetit nt drejtn penale jane angazhuar jurist dhe filozof t njohur t shek
XVIII si jan: Montesku, Bekard dhe avokati Servan.
Formulimin konciz t ktij parimi n gjuhn latine Nullum Crimen, Nulla Poena sine lege pr her t par
e dha penalisti I njohur gjerman Anselm Fojer Bahu.
Parimi I legalitetitNullum crimen nulla poena sine lege-ne gjuhn shqipe d.m.th Nj vepr nuk mund t
9

konsiderohet vepr penale dhe kryesi I saj nuk mund t dnohet nse m par nuk sht parapar me
ligj.
Pr shkak t rndsis s shumfisht pr t drejtat , lirit dhe sigurin juridike t qytetarve, n
sisitemin ton judike parimi I legalitetit sht ngritur edhe n rang t norms kushtetuese dhe sht
prvetsuar n kushtetut.
Pr tu konsideruar nj vepr vpr penale ajo duhet q para se t jet kryer t prcaktohet me ligj si
vepr penale.
INTERPRETIMI I LIGJEVE PENALE
Me interpretim n t drejtn penale kuptojm prcaktimin e kuptimit t drejt t norms s caktuar
penale-juridike. sht veprimtari logjike e t menduarit q ka pr qllim t gjej kuptimin e drejt t ligjit
dhe kuptimin e normave penale-juridike n momentin e aplikimit t ligjit.
Me ane t interpretimit bhet e mundshme q norma penale-juridike q sht e prgjithshme dhe
abstrakte t aplikohet ndaj kryesit t veprs penale.
LLOJET E INTERPRETIMEVE T LIGJEVE PENALE
Jan:1.Sipas subjekteve qe mund ta bjn interpretimin
2. Sipas metodave
3. Sipas vllimit
1.Subjektet q mund t bjn interpretimin jan interpretimi:
a. Autentik
b. Gjyqsor
c. Doktrinar
a. Interpretimi Autentik apo t Obligueshm-e bn organi I cili ka nxjerr ligjin q interpretohet.
Interpretimin autentik mund ta bjn vetm parlamenti I shtetit.
Interpretimi autentik bhet sipas procedurs q vlen pr nxjerrjen e ligjeve.
b.Interpretimi Gjyqsor-sht interpretim t cilin e bn gjykata gjat aplikimit t ligjit n rastin konkret.
c. Interpretimi Doktrinar- I ligjeve penale sht interpretim q e bn shkenca e s drejts penale. Ky lloj
interpretimi nuk sht I obligueshm pr organet q merren me aplikimin e ligjeve penale.
METODA E INTERPRETIMIT
Jan: a.Interpretimi Gramatik
b. Interpretimi Logjik
c. Interpretimi Historik
d. Interpretimi Sistematik
10

a. Interpretimi Gramatik-beht me ndihmn e rregullave t gramatiks dhe sintakss. Intepretimi gramtik

sndrtohet duke analizuar shprehjet dhe nocionet e pjesve t tekstit.
b. Interpretimi Logjik-me ndihmn e ktij interpretimi, prcaktimi I prmbajtjes dhe kuptimit t ligjit bhet
me an t t menduarir dhe nxjerrjes s konkluzave.
c. Interpretimi Historik-konsiston n prcaktimin e kuptimit t norms penale-juridike duke u mbshtetur
n historikun e lindjen s saj dhe duke I prcaktuar shkaqet q e kan kushtzuar nxjerrjen e norms.
Lidhur me interpretimin historik n teorin e s drejts penale njihen dy lloje t interpretimit:
-Interpretimi Objektiv
- Interpretimi Subjektiv
Sipas interpretimit subjektiv-kuptimi I ligjit penal prcaktohet sipas kohs qe sht nxjerr
Ndrsa sipas interpretimit objektiv-kuptimi I ligjit apo norms s caktuar penale-juridike prcaktohet
sipas kohs kur bhet aplikimi I tij.
INTERPRETIMI SISTEMATIK
Prcakton prmbajtjen dhe kuptimin e ndonj norme penale-juridike n baz t vendit q sht radhitur
n sisitemin e ngusht dhe t gjr t legjislacionit penal.
INTERPRETIMI SIPAS VLLIMIT
Interpretimi sipas vllimit sht ather kur fjalve, termave apo nocioneve q jan prdorur n tekstin e
normave penale mund tu jepet kuptimi I ngusht apo I gjer.
N t drejtn penale sipas vllimit njihen dy lloje t interpretimeve
1.Interpretimi I ngusht apo Restriktiv
2.Interpretimi I gjer apo Ekstensiv
1. Interpretimi I ngusht-ekzsiton ather kur fjalve, termave apo nocioneve q jan prdorur ne ligjin
penal u jepet kuptimi I ngusht
2. Interpretimi I gjer-ekziston ather kur fjalve, termave apo nocioneve t ligjit penal u jepet kuptimi I
gjer.
ANALOGJIA
N drejtsi analogjia n kuptimin e gjer paraqet zgjedhjen e mardhnjeve shoqrore n baz t normave
t cilat I rregullojn mardhnjet e ngjajshme.
Kurse n t drejtn penale analogjia paraqet rastin kur nj vepr q nuk sht parapar me ligj si vepr
penale, t konsiderohet si e ktill n baz t ngjajshmris me vepren penale.
11

Analogjia si mnyr e krijimit t veprave t reja penale sht e ndaluar ne t drejtn penale ngase sht
n kundrshtim me funksionin themelor t parimit Nullum crimen nulla poena sine lege.
Po t lejohej analogjia n t drejtn penale kjo do t shkaktonte pasiguri juridike, do ta dobsonte besimin
e qytetarve n sisitemin juridik.
Prej ksaj q tham m lart nuk duhet nxjerrim prfundim se do lloj analogjie sht e ndaluar
prkudrazi analogjia sht e lejuar n rastet kur ekzistojn rrethanat pr zbutjen e dnimit.
1. Analogjia e lejuar- n t drejtn penale konsiderohet se sht e lejuar analogjia po q se ajo sht n
favor t t fajsuarit dhe nse interpretimi I till nuk sht n kundrshtim me normat dhe parimet tjera
penale-juridike.
Analogjia poashtu sht e lejuar n rastet kur ekzistojn rrethanat pr zbutjen e dnimit.
2. Analogjia e ndaluar-sht n rastet kur tejkalohet kufiri I kuptimit t norms q sht prcaktuar edhe
me an t interpretimit.
VEPRIMI I LEGJISLACIONIT PENAL
Njihen tri lloje t veprimit t ligjeve penale:
1.Veprimi I ligjit penale n koh
2.Veprimi I ligjit penal n hapsir
3.Veprimi I ligjit penal ndaj personave
1. Veprimi I ligjit penal n koh- Ligji penal fillon t veproj prej momentit t hyrjs s tij n fuqi dhe
aplikohet gjersa t pushoj s vepruari. Ligji penal hyn ne fuqi tet dit pas shpalljes n gazetn zyrtare.
Koha prej shpalljes s ligjit n gazetn zyrtare e gjersa t hyj ne fuqi quhet Vocatio Legis.
Kjo koh q si pam sht 8 dit bhet me qllim q me normat e ligjit penal t njihen ata t cilve u
referohet dhe ata q duhet ta aplikojn.
Ligji penal vepron derisa t abrogohet me ligjin e ri. Ligji penal abrogohet n rastet kur ligji I ri parasheh
dispozit t posame me t ciln e abrogojn at t mparshmn.
Poashtu ligji penal pushon s vepruari edhe ne rastet kur skadon afati pr t ciln sht nxjerr. Kjo
ndodh kur ligji penal sht nxjerr me qllim q t veproj vetm pr nj koh t caktuar.
N rastet kur vepra penale sht kryer n kohn kur ka qen n fuqi nj ligj penal, kurse kryesi gjykohet
n kohn kur ligji I mparshm ka pushuar s vepruari.
Kryesi I veprs penale do t dnohet sipas ligjit penale q ka qen n fuqi n kohen e kryerjes s veprs.
2. Veprimi I legjislacionit penal n hapsir-Ligji penal t nj shteti sikurse edhe ligjet n prgjithsi
veprojn n territorin e shtetit n t ciln edhe jan nxjerr.
Ktu kryesisht sht fjala pr veprimin e ligjeve penale n territorin ton ndaj shtetasve t huaj q kryjn
vepra penale ne territorin ton apo jasht kufive t vendit ton, por t cilt n ndonj menyr gjendet n
vendin ton.
Veprimi I ligjeve penale n hapsir sht shum aktuale n kushtet e tanishme shoqrore ngase tani nj
12

numr I madh I qytetarve t nj shteti prkohsisht apo prgjithmon jetojn apo punojn n shtetin
tjetr, kshtu q marr n prgjithsi kontaktet midis qytetarve t vendeve t ndryshme jan gjithnj m
t shpeshta.
Kshtu edhe mundsia e kryerjes s veprave penale t shtetasve t huaj n vendin sht m e madhe.
Me qllim q t evitohen konfliktet e mundshme se cili shtetas sht kompetent t gjykoj kryesin e
caktuar t veprs penale me dispozitat penale juridike t ligjit penal sht rregulluar veprimi I
legjislacionit penale n hapsir.
Me kto dispozita penale-juridike jan aprovuar pes parime e kto jan:
a.Parimi territorial
b.Parimi real
c.Parimi I personalitetit aktiv
d.Parimi I personalitetit pasiv
e.Parimi universal
a.Veprimi I legjislacionit penal sipas parimit territorial
Parimi I territorial I veprimit t legjislacionit penal t vendit ton n hapsir sikurse edhe n drejtat
penale t shteteve tjera sht parim themelor, kurse parimet e tjera jan t natyrs plotsuese.
Ky parim sht themeluar pr shkak se m s shpeshti aplikohet n praktik.
Sipas ktij parimi legjislacioni penal I nj vendi aplikohet ndaj t gjith personave q kryejn vepra penale
n teritorrin e tij, pa marr parasysh se a jan shtetas t tij, shtetas t huaj apo persona pa shtetsi.
Gjithmon shtrohet pyetja se ka konsiderohet si teritor I nje shteti.
Sipas dispozitave t legjislacionit penal q jan t natyrs interpretuese n territor t nj vendi
nnkuptojm:
- Siprfaqen toksore
- Bregdetin
- Siprfaqen ujore brenda kufijve
- Siprfaqen ajrore mbi to
Sipas ligjit mbi bregdetin sht parapar se zona territoriale e detit shtrihet dhjet mila nautike nga toka.
Legjislacioni penal I nj shteti aplikohet edhe ndaj secilit q kryen vepr penale n anijen e tij, pa marr
parasysh se ku ndodhet n kohn e kryerjes s veprs penale.
Ne rastet kur vepra penale sht kryer n anijen ton do t aplikohen ligjet tona penale pa marr
parasysh se a sht gjendur anija n detin e hapur, n ujrat e huaj territorial.
Veprimi I legjislacionit ton penal pr veprat penale q kryehn jasht vendit.
Pr t mundur t aplikohet legjislacionit yn penal dhe n rastet kur veprat penale kryhen jasht vendit e
drejta jon penale I ka prvetsuar disa parime, kto jan:
1.Parimi real
2.Parimi I personalitetit aktiv
13

3.Parimi I personalitetit pasiv

4.Parimi universal
1. PARIMI REAL APO MBROJTS
Veprimi I legjislacionit ton penal sipas parimit real shprehet n rastet kur veprat penale kryhen jasht
territorit t vendit ton, por me t cilat dmtohen apo rrezikohen t mirat juridike t shtetit ton.
Sipas dispozitave t ligjit penal legjislacioni yn penal aplikohet ndaj shtetasit ton, shtetasit t huaj dhe
personave pa shtetsi q jasht shtetit kryen vepr penale kundr rregullimit shoqror dhe siguris s
vendit.
Gjithashtu sipas parimit real, legjislacioni yn penal aplikohet edhe n rastet kur ndonj person jasht
shtetit ton kryen vepr penale t falsifikimit t parave.
2. PARIMI I PERSONALITETIT AKTIV
Sipas parimit t personalitetit aktiv apo parimit nacional legjislacioni yn penal aplikohet n rastet kur
shtetasit ton kryejn vepra penale jasht vendit.
Me legjislacion ton penal parimi I personalitetit aktiv sht parapar ksisoji: legjislacioni yn penal I
vendit ton aplikohet ndaj shtetasit ton edhe kur kryen ndonj vepr penale jasht vendit po q se ka n
territorin ton apo ekstradohet.
Sipas legjislacionit ton penal ndaj shtetasve ton q I kan kryer vepra penale jasht vendit ndjekja
penale nuk do t ndrrmeret n kto raste:
- Nse kryesi n trsi e ka vuajtur dnimin q I sht shqiptuar jasht vendit.
- Nse kryesi jasht vendit me aktgjykim t forms s plotfuqishme sht liruar os dnimi I sht falur.
- Nse pr veprn penale sipas ligjit t huaj ndiqet n baz t krkess s t dmtuarit, ndrsa krkesa e
till nuk sht ushtruar.

3. PARIMI I PERSONALITETIT PASIV

Sipas parimit t personalitetit pasiv legjislacioni yn penal aplikohet edhe ndaj t huajve t cilt jasht
territorit t vendit kryejn vepra penale kundr shtetasit ton ose kundr vendit ton.
Pr aplikimin e ktij parimi duhet q shtetasi I huaj t haste n territorin ton ose t ekstradohet.
Quhet pasim pasiv ngase n aspektin kriminal shtetasi apo vendi yn jan pasiv, jan viktima t veprave
penale.

14

5. PARIMI UNIVERSAL
Sipas parimit universal legjislacioni yn penal aplikohet edhe ndaj t huajit I cili kryen vepr penale jasht
vendit ndaj shtetasit t huaj apo personit t huaj.
Pr t mundur t aplikohet ky pasim duhet q shtetasi I huaj t ket kryer vepr penale t ciln n
legjislacionin ton penal sht parapar dnimi me 5 vjet burg.
Arsyeshmeria e ktij parimi sht obligimi ndrkombtar I do shteti q ta luftojn kriminalitetin pa
marr parasysh se kur kryhet dhe e mira e kujt dmtohet.

EKSTRADIMI
Q t mund t aplikohet parimi real, parimi I personalitetit aktiv dhe ai pasiv, parimi universal, e sidomos
parimi I territorial I veprimit t legjislacionit penal sht e nevojshme q t respektohet bashkpunimi
midis shteteve.
Nj form e bashkpunimit t shteteve n kt drejtim q mundson ekzistimin e dnimit kryesit t
veprs penale sht edhe Ekstradimi I fajtorit.
Me ekstradim nnkuptojm dorzimin e kryesit t veprs penale prej nj shtetin tjetr me qllim q kryesi
t dnohet pr veprn penale t kryer me aktgjykim t plotfuqishm.
Ekstradimi m s shpeshti bhet n rastet kur ndonj prson kryen ndonj vepr penale n nje shtet dhe
para se t zbulohet gjat procedurs penale apo pasi q I sht shqiptuar dnimi arratiset n shtetin
tjetr me qllim q ti shmanget dnimit.
Ne rastet e ktilla shteti n t cilin gjendet ky person ia dorzon shtetit n t cilin e ka kryer veprn
penale.
Ekstradimi sht form kryesore e ndihms juridike midis shteteve n fushn e s drejts penale dhe ne
mas t konsiderueshme mundson luftimin e kriminalitetit n permasat ndrkombtare.
Ne baz t dispozitave kushtetuese-ekstradimi sht rregulluar me normat e ligjit t procedurs penale
dhe n kontratat ndrkombtare.

PARIMET E EKSTRADIMIT
Me legjislacion penal t shteteve bashkekohore si dhe n kontratat ndrkombtare jan sajuar disa
parime t prgjithshme t cilat respektohen me rastin e akstradimit.
Kto parime n fakt parashohin kushtet e caktuara q duhet t prmbushen pr t mundur t behet
dorzimi I fajtorit prej nj shteti n shtetin ku e ka kryer veprn penale.
Sipas legjislacionit ton penal ekstradimi mbshtetet n kto parime themelore:
15

1.Parimi q shtetasi yn nuk mund t ekstradohet

2.Parimi I identittetit t normave
3.Parimi q kryhesit e veprave penale politike dhe ushtarake t mos ekstradohen
4.Parimi I specialitetit
5.Parimi I mosparashkrimit t veprs penale
2. Parimi I identitetit t normave-sipas ktij parimi vepra pr t ciln krkohet ekstradimi duhet t
konsiderohet si vepr penale sipas ligjit t vendit ton dhe ligjit qe krkohet t bhet ekstradimi.
4. Parimi I specialitetit- sipas ktij parimi personi mund t dnohet vetm pr at vepr penale pr t
ciln sht ekstraduar e jo edhe pr ndonj vepr tjetr penale (p.sh nj person q sht ekstraduar p.sh
pr vepr penale t vjedhjes t dnohet edhe pr vepr penale politike).
5. Parimi I mosparashkrimit t veprs penale-sipas ktij parimi q t bhet ekstradimi I kryesit t veprs
penale duhet q t mos jet br parashkrimi I ndjekjes penale apo parashkrimi I ekzekutimit t dnimit.
E DREJTA E AZILIT
Termi azil rrjedh prej fjals latine Asylum q do te thot Strehim.
N t drejtn penale me azil nnkuptojm strehimin e shtetasve t huaj apo personave pa shtetsi n
shtetin e caktuar q ndiqen pr shkak t aktiviteteve t tyre t cilat pr interesin e gjithmbarshm t
njerzimit nuk konsiderohen vepra t dmshme por t dobishme.
Vshtruar historikisht e drejta e azilit sht m e vjetr se ekstradimi.
E drejta e azilit sht paraqitur n mesin e shekullit XIX me qllim q t mbroheshin kryesit e veprave
penale politike.
N deklaratn univerzale mbi t drejtat e njeriut parashihet se do person ka t drejt t krkoj azil n
shtetin tjetr ns sht I ndjekur nga shteti.
Mirpo t drejtn e azilit nuk mund ta gzoj personi q ka kryer krime kundr t drejts ndrkombtare
ose ns ka kryer vepr q jan n kundrshtim me parimet dhe qllimet e veperimeve s Kombeve t
Bashkuara.
VEPRA PENALE
Nocioni dhe elementet e veprs penale
Lidhur me prcaktimin e nocionit t veprs penale n teorin e s drejts penale jan shqyrtuar
mendime t ndryshme.
Para s gjithash vepra penale trajtohet si fenomen juridik, krahas ktij mendimi vepra penale n t drejt
16

konsiderohet edhe si fenomen social dhe si veprim apo sjellje e njeriut t caktuar m t ciln dmtohen
vlerat e caktuara shoqrore.
N aspektin social vepra penale sht sjellje e njeriut e cila sht n kundrshtim m interesat e
shoqris.
Me veprn penale sulmuhen veprat t cilat sipas klass q gjendet n pushtet kan rndsi t posame
dhe si t tilla jan t mbrojtura edhe me legjislacionin penal.
Vepra penale sht manifestim I mospajtimit t personit t caktuar me normat q gjenden n fuqi.

NOCIONI MATERIALO-FORMAL I VEPRES PENALE

Nocioni formal I veprs penale njihet q nga shkolla klsike.
Sipas ktij nocioni vepra penale konsiderohet si fenomoen juridik apo fakt juridik e cila shkakton pasoja
juridike n botn e jashtme.
Nocioni formal veprn penale e shpjegon vetm n aspektin juridik, kurse nocioni material jep prgjegjje
n at se pr cfar shkaqesh nj vepr kosniderohet vepr penale.
Q t mund t konsiderohet nj vepr si vepr penale duhet t prmbahen tri kushte themelore:
1. Kushti I par sht q vepra t jet e rrezikshme pr shoqrin
2. Kushti I dyt I referohet ans formale t nocionit t veprs penale.
Q t mund t konsiderohet nj vepr e rrezikshme si vepr penale duhet q ajo vepr t parashihet me
ligj si vepr penale.
3. Kushti I tret I prket ans formale, mirpo ktu krkohet q vepra jo vetm t prcaktohet me ligj si
vepr penale por njherit gjithashtu me ligj duhet t prcaktohen edhe tiparet apo elementet e tjera t
veprs penale.
FIGURAT E VEPRS PENALE
Sipas mendimit t disa autorve me figur t veprs penale duhet nnkuptuar trsin e elementeve
themelore t veprs penale.
Mirpo sipas disa autorve tjer me termin figur e veprs penale duhet nnkuptuar trsin e
elemeneteve t posame t do vepr penale.
ELEMENTET THEMELORE T VEPRS PENALE
Vepra penale prbhet prej 5 elementeve themelore:
1.Veprimi I njeriut
2.Rrezikshmria shoqrore
3.Kundrligjshmria
17

4.Prcaktueshmria e veprs penale n ligj

5.Prgjegjsia penale e kryesit

do vepr pr tu konsideruar vepr penale duhet ti posedoj t gjitha kto 5 elemente.

Nse mungon njri prej ktyre elementeve vepra penale nuk mund t ekzistoj.
Elementet themelore varsisht se prej far kndi vshtrohen mund t ndahen n :Elemente objektive
dhe Subjektive
Elementet objektive mund t ndahen n elemente: Formale dhe Materiale.
N grupin e elemeneteve objektive bjn pjes: veprimi I njeriut rrezikueshmria shoqrore
kundrligjshmria.
Kurse n grupin e elementeve subjektive bn pjes vetm nje: Prgjegjsia penale e kryesit.
N kuadrin e elemenetve objektive t karakterit formal jan: veprimi I njeriut me pasojn e shkaktuar,
kundrligjshmria dhe prcaktueshmria e veprs penale ne ligj.
Kurse rrezikueshmria shoqrore sht element I karakterit material.
NDARJA E VEPRS PENALE
Veprat penale mund t ndahen n disa lloje. Duke marr parasysh natyrn e veprs penale kto mund t
ndahen n :
1.Vepra penale t prgjithshme
2.Vepra penale politike
Ndrsa ns merret parasysh numri I veprimeve t cilat e prbjn figurn e veprs penale dallhohen
1.Vepra penale t thjeshta
2.Vepra penale t prbra
Mandej varsisht prej faktit se a sht dmtuar apo vetm sht rezikuar e mira juridike, veprat penale
ndahen n :
1.Vepra reale q dmtojn
2.Vepra penale q rrezikojn
1.Vepra penale t prgjithshme dhe politike
Ndarja e veprs penale n t prgjithshme dhe politike rrjedh nga teoria natyrore-juridike e Graciusit.
Sipas Ferit t gjith veprat penale mund t ndahen n vepra penale Natyrore dhe vepra penale Ligjore.
1. Vepra penale natyrore- jan ato t cilat I njohin t drejtat penale t t gjitha shteteve apo mbar
njerzimit pa marr parasysh rregullimin e tyre shoqror.
Kurse veprat penale Ligjore apo (vepra penale politike) zhvillohen prej nj shteti n shtetin tjetr.
N grupin e veprave penale t prgjithshme bjn pjes p.sh vepra penale kundr nderit dhe autoritetit.
Sa I prket vepres pnale politike jan t drejtuara kundr t mirave politike dhe kryen nga motivet
18

politike.
Si te mira politike konsiderohen themelet e rregullimit shoqror t nj vendi, pasuria dhe siguria e
shtetit.
NOCIONI I OBJEKTIT T VEPRS PENALE
Veprat penale jan t drejtuara kundr t mirave apo vlerave t cilat jan t mbrojtura me sisitemin
juridik.
T mirat juridike q jan t mbrojtura n t drejtn penale jan edhe objekt I veprs penale.
Objekt I veprs penale sht e mira juridike kundr s cils sht e drejtuar vepra penale.
Shtrohet pyetja se ka konsiderohen n t drejtn penale objekt t veprs penale-objekt t veprs penal
jan t mirat apo vlerat vitale t njeriut, liria. Siguria, barazia, prona, rregullimi shoqror politik,
martesa, familja, nderi, autoriteti.
Objekt I veprs penale sht material I do vepre penale, ngase me vepr penale rrezikohet ndonj e
mir e cila pr shkak t rndsis s saj shoqrore mbrohet nga e drejta penale.
N t drejtn penale njihen dy lloje t objektit t veprs penale dhe at:
1. Objekti I prgjithshm
2. Objekt grupor
1. Objeki I Prgjithshm- sht njeriu dhe bashksia shoqrore. Objekt I prgjithshm sht trsia e t
gjitha t mirave materiale q jan t mbrojtura me t drejtn penale.
2. Objekti Grupor- sht jeta dhe trupi I njeriut- rregullimi shoqror-juridik, siguria e vendit.
OBJEKTI I VEPRIMIT
Me objekt t veprimit nnkuptojm personin apo vlern tjetr juridike ndaj t cilit sht ndrmarr veprimi
I kryerjes me rast dmtohet objekti q mbrohet nga e drejta penale.
Vlera juridike ndaj s cils sht e drejtuar vepra penale paraqet objektin e veprimit p.sh te vrasjaobjekti I veprimit sht jeta e njeriut.
N shkencn e s drejts penale objekti I veprimit ndahet n objektin Sulmues dhe Gramatik.
1. Objekti Sulmues-sht lnda ndaj s cils sht I drejtuar veprimi I veprs penale p.sh te vepr penale e
vjedhjes objekti sulmues sht prona n sendin e tundshm, te vrasja sht njeriu etj.
2. Objekti Gramatik- sht lenda n t ciln kryhet veprimi I veprs penale p.sh te vepra penale e
falsifikimit t monedhave-objekt gramatik sht monedha e falsifikuar.

19

SUBJEKTI I VEPRS PENALE

Njeriu si subjekt I veprs penale Personi q kryen veprr penale quhet subjekt I veprs penale. N t
drejtn penale bashkkohre sht prvetsuar mendimi se subjekti I veprs penale mund t jet vetm
njeriu personi fizik- ndrsa n t drejtn e lasht subjekti I veprs penale ishin edhe sendet, shtazet etj.
Subjekte t veprs penale konsiderohen edhe ndihmsi dhe organizatort e shoqats kriminale.
Lidhur me moshn subjekte t veprs penale konsiderohen vetm personat q kan mbushur moshn 14
vjeare, ndrsa personat nn moshn 14 vjeare n t drejten penale konsiderohen fmij-kto jan t
paprgjegjshm dhe gjenden jasht sfers s t drejts penale.
Subjektet e veprs penale mund t ndahen n disa kategori: Sipas kriterit t moshs n legjislacioin penal
njihen: Delikuentt e mitur, Personat madhor t rinj dhe Delikuentt madhor.
N t drejtn penale njihen dy lloje subjektesh t veprave penale: Subjekti Aktiv dhe Subjekti Pasiv.
1. Subjekti Aktiv- konsiderohet personi I cili me veprimin e tij shkakton pasojn e veprs penale.
Subjekti aktiv sht kryes I veprs penale. N t shumtn e rasteve veprat penale mund t kryej do
person.
Veprat penale q mund tI kryej do subjekt quhet Delikta Komunia.
2. Subjekti Pasiv- sht personi q sht I dmtuar apo I rrezikuar me veprn penale. Subjekti pasiv
ndryshe quhet edhe viktim e veprs penale.
Personi juridik si subjekt I veprs penale
N shkencn e s drejts penale si dhe n legjislacionin penal shtrohet pyetja se a munden personat
juridik t konsiderohen subjekte t veprs penale.
N t drejtn romake njihej rregulla e vjetr Societas Delinquere Non Potest (Personat juridik nuk
mund te jen subjekte t veprs penale).
Mirpo m von n t drejtn penale t mesjets njihej mundsia q edhe personat juridik t
konsiderohen subjekte t veprs penale.
VEPRA PENALE E PRBR
Nj vepr konsiderohet vepr penale e prbr n rastet kur me ligj sht prcaktuar se ajo kryhet n
ndrmarrjen e dy apo m shum veprimeve.
Veprat e prbra veprimet e t cilave paraqesin se cila ve e ve vepra penale t posame quhen vepra
penale t prbra- vepra t tilla jan p.sh grabitja-figura e s cils sht e prbr prej dy veprave
penale-prdorimit t dhuns dhe t vjedhjes.
Forma tjetr e veprs penale t prbr sht vepra penale e prbr jo e drejt. Vepra e ktill shprehet
n rastet kur figura e veprs penale sht e prbr prej dy apo m shum veprimeve mirpo vetm
20

njra prej tyre paraqet vepr penale kurse veprimi tjetr jo.
Si vepr penale e ktill sht (vepra penale e mardhnieve seksuale me dhun) ktu te kjo vepr penale
vetm prdorimi I dhuns konisderohet vepr penale.
VEPRAT PENALE FORMALE DHE MATERIALE
Veprat penale formale konsiderohen ato vepra t cilat sipas ligjit konsiderohen se jan kryer vetm n
faktin e ndrmarrjes s veprimit t kryerjes.
Si vepr penale t ktilla jan: matja jo e sakt, cenimi I paprekshmris s baness.
Veprat penale matriale konsiderohen ato vepra t cilat kan shkaktuar pasojn e caktuar me ligj.
Si vepra t ktilla jan: vrasja, plagosja etj.
VEPRAT PENALE Q DMTOJN DHE RREZIKOJN
Veprat penale q dmtojn- jan ato vepra t cilat konsiderohen se jan kryer ns asgjesohet apo
dmtohet e mira juridike q mbrohet n t drejtn penale.
Si vepra t ktilla jan: vrasja, plagosja, dmtimi I sendit t huaj etj.
Veprat penale q rrezikojn-konsoderohen se kryhen kur shkaktohet rreziku ndaj objektit t mbrojtur
edhe pse nuk sht shkaktuar pasoja.
Pr tu konsideruar nj vepr si vepr penale q rrezikon sht e nevojshme q kryesi t ket qen I
vetdijshm dhe t ket dshiruar vetm rrezikimin e objektit t mbrojtur.
Varsisht prej faktit s a ka qen rreziku I drejtprdrejt apo apstrakt n shkencn e s drejts penale
dhe n legjislacion penal njihen dy lloje t rrezikimit:
1.Rrezikimi konkret apo I drejtprdrejt
2.Rrezikimi abstrakt
1. Rrezikimi konkret-ktu vepra penale konisderohet se hyn kur shkaktohet rreziku I drejtprdrejt pr
jetn apo pasurin e njerzve p.sh rrezikimi I komunikimit me mjete t rrezikshme(dmton paisjet e
komunikimit shenjat apo paisjet e sinjalizimit).
2. Rrezikimi abstrakt- ekziston n rastet kur n veprn penale sht prcaktuar se gjendja e cila mund t
shkaktoj rrezik konkret.
Vepra t ktilla jan: dmtimi I pendave, heqja e shenjave t cilat sinjalizojn rrezikun.
VEPRAT PENALE MOMENTALE, PERMANENTE DHE T GJENDJES
1. Veprat penale momentale- jan ato vepra tek t cilat pasoja shkaktohet menjher pas prfundimit t
veprimit t kryerjes.
Si vepra t ktilla jan: vrasja, vjedhja, grabitja.
21

2. Vepra penale permanente- jan ato vepra penale t cilat shkaktojn pasoja q mund t zgjashin koh t
shkurt apo t gjat, me rast kohzgjatja e pasojave konsiderohet element I figurs s veprs penale.
Si vepra penale t ktilla jan: bigamia etj.
3. Vepra penale t gjendjes-krijojn gjendje t kundrligjshme, mirpo kohzgjatja nuk sht element I
figurs s ktyre veprave penale.
Si vepra t ktilla jan: lndimi trupor, lendimi I sendit etj.
NDARJA E VEPRAVE PENALE N KRIME. DELIKTE DHE KUNDRVAJTJE
Ndarja e veprave penale n krime, delikte dhe kundrvajtje pr her t par sht prvetsuar n kodin
penal t Francs t vitit 1971.
1. Krime-konsiderohen ato vepra penale pr t cilat jan parapar dnime t rnda (dnime me vdekje apo
me burg t rnd).
2. Delikte-konsiderohen veprat penale pr t cilat jan parapar dnime m t lehta(p.sh dnimi me
burg).
3. Kundrvajtje-konsiderohen veprat penale pr t cilat jan parapar dnime edhe m t lehta (p.sh
dnimi me burg afat shkurt apo dnimi n t holla).
Mirpo n legjislascionin ton penal nuk sht prvetsuar ndarja e veprave penale n tri llojet e
prmendura megjithat njihen tri lloje t veprimeve ato jan:
1.Veprat penale
2.Deliktet ekonomike
3.Kundervajtjet
KUNDRVAJTJTJET DHE VEPRAT PENALE
Kundrvajtjet-jan cenime t rendit publik t prcaktuara me ligj dhe dispozita t tjera, pr t cilat jan
t parapara dnime kundrvajtse dhe masa mbrojtse.
Kundrvajtjet paraqesin cenime t disciplins shoqrore.
Objekt mbrojts te kundrvajtjet sht rregullimi publik, ndrsa te veprat penale jan vlerat themelore t
shoqris.
Personi q sht I denuar pr vepr penale t dnohet pr t njejtn vepr edhe pr kundrvajtje.
NOCIONI PENALO-JURIDIK I VEPRIMIT
Veprimi apo sjellja e njeriut sht nj ndr elementet themelore t do vepre penale.
Me termin veprim n t drejtn penale nnkuptojm t gjitha sjelljet apo veprimet e njeriut q
manifestohen n botn e jashtme dhe t cilat jan t prcaktuara me ligj si veper penale.
22

Pr tu konsideruar nj veprim relevant n t drejtn private ai duhet t jet I vullnetshm.

I vullnetshm sht ai veprim I cili sht ndrmarr dhe dirigjuar nga ana e personit t vetdijshm dhe
n baz t vullnetit t lir.
VEPRAT PENALE T KRYERA ME VEPRIM
Me kuptimin penalo-juridik veprimi sht lvizje trupin e vullnetshme e njeriut m t cilin kryhet vepra
penale.
Me an t veprave penale t kryera me veprim cenohen normat penalo-juridike t cilat e ndalojn
veprimin e caktuar.
Veprat penale t kryera me mosveprim
Veprat penale t kryera me mosveprim apo si quhen Deliktet Omsive kryhen me abstenimin nga veprimi
q ka qen I detyruar ta ndrmarr. Si vepr penale e kryer me mosveprim sht psh mosdhnia e
ndihms mjeksore.
Me vepr penale n mosveprim cenohen normat t cilat urdhrojn apo obligojn q t ndrmerret
veprimi I caktuar.
Sipas prkufizimit ligjor del se vepra penale me mosveprim mund ta kryejn vetm ata persona q sipas
ndonj baze juridike kan pasur obligim apo detyr q tI ndrrmarrin veprimet e caktuara.
Veprat penale t kryera me mosveprim mund t ndahen n dy grupe:
1.Veprat penale t drejta, t kryera me mosveprim
2.Veprat penale, jo t drejta, t kryera me mosveprim
1. Veprat penale t drejta t kryera me mosveprim jan ato lloje t veprave penale t cilat edhe n
ligjin penal jan prcaktuar se mund t kryhen vetm me mosveprim.
Vepra penale e ktill sht (mosdhrnia e ndihms personit jeta e t cilit gjendet n rrezik.
2. Veprat penale jo t drejta t kryera me mosveprim-jan ato vepra t cilat zakonisht kryhen me veprim,
mirpo n disa raste mund t kryhen edhe me mosveprim.
Veprat penale jo t drejta me mosveprim-mund t kryejn personat q ndaj sisitemit juridik dhe shoqris
trajtohen si garanc se nuk do t cenohet apo dmtohet objekti juridik.
KAUZALITETI
Ne shkencn e s drejts penale kuazaliteti prkufizohet si lidhje objektive midis veprimit apo
mosveprimit dhe pasojs s shkaktuar.
Kuazaliteti n t drejtn penale ka rndsi t madhe ngase pr tu konsideruar nj vepr e njeriut si veper
penale dhe pr te mundur tI ngarkohet atij, duhet t konstatohet se ajo vepr ka shkaktuar pasojn e
23

ndaluar e cila ne ligj sht e parapar si veper penale.

Pa ekzistimin e kuazalitetit nuk mund t konsiderohet se sht kryer vepra penale dhe nuk mund t
sajohet prgjegjsia penale.
Q t mund t prcaktohet kuazaliteti n t drejtn penale duhet konstatohet se midis veprimit dhe
pasojs ekziston lidhja e domosdoshme kauzale.
Veprimi sht kauzal ather kur konstatohet se po t mos ishte ndrmarr ai veprim nuk do t
shkaktoheh pasoja e ndaluar.
VENDI I KRYERJES S VEPRS PENALE
Si vend I kryerjes s veprs penale konsiderohet vendi ku sht ndrmarr veprimi dhe ku sht
shkaktuar pasoja. Mirpo ekzistojn edhe disa raste ku veprimi I kryerjes ndrrmiret nj vend, kurse
pasoja shkaktohet n vendin tjetr (p.sh personinB ne Pej).
N kt rast veprimi I kryerjes s veprs penale t fyerjes sht ndrmarr n Prishtin kurse pasoja
sht shkaktuar ne Pej.
Prcaktimi I vendit t kryerjes s veprs penale sht me rndsi pr kto shkaqe:
1. Prej vendit ku sht kryer vepra penale varet se cili ligj penal do t aplikohet.
2. Sipas vendit t kryerjes s veprave penale prcaktohet kompetenca territoriale e gjykatave.
3. Te disa vepra penale vendi I kryerjes s veprs penale konsiderohet element konstituiv.
4. Kur veprimi I kryerjes sht ndrmarr n nj shtet kurse pasoja sht shkaktuar n shtetin tjetr.
Pr prcaktimin e vendit t kryerjes s veprs penale ne shkencn e s drejts penale njihen tri teori:
1.Teoria e veprimit
2.Teoria e pasojs apo suksesit
3.Teoria e ubikvitetit
1. Sipas teoris s veprimit-si vend I kryerjes s veprs penale konsiderohet vendi ku sht ndrrmar
veprimi I kryerjes.
2. Sipas teoris s pasojs-si vend I kryerjes s veprs penale konsiderohet vendi ku sht shkaktuar
pasoja.
3. Sipas teoris s ubikvitetit-si vend I kryerjes s veprs penale konsiderohet vendi ku sht ndrmarr
veprimi I kryerjes ashtu edhe vendi ku sht shkaktuar pasoja.
KOHA E KRYERJES S VEPRS PENALE
Lidhur me prcaktimin e kohs s kryerjes s veprs penale n shkencn e s drejts penale dhe ne
legjislacionin ton penal sht prvetsuar teoria e veprimit.
Vepra penale konsiderohet se sht kryer n kohn kur personi ka vepruar apo ka qen I detyruar t
veproj pa marr parasysh se kur sht shkaktuar pasoja.
24

Nga kjo shihet qart se koha e kryerjes s veprs penale konsiderohet momenti kur personi ka vepruar
kurse te veprat penale t kryera n mosveprim kur personi nuk e ka ndrrmar veprimin t cilin ka qen
I detyruar ta ndrmarr.
N rastet kur vepra penale kryhet n bashkpunim si koh e kryerjes konsiderohet koha kur
bashkpuntori ka vepruar, e jo kur kryesi ka ndrmarr veprimin e kryerjes.
Te veprat penale permanente si koh e kryerjes konsiderohet e tr koha sa ka zgjatur gjendja e
kundrligjshme.
Rrezikshmria shoqrore e veprave penale
N t drejtn penale si vepra t rrezikshme konsiderohen ato veprime apo sjellje t cilat dmtojn apo
rrezikojn vlerat themelore si jan: t drejtat themelore dhe lirit e njeriut, pasuria, barazia dhe siguria
e tyre juridike, rregullimi juridik I prcaktuar me kushtetut etj.
Pr tu konsideruar nj veprim I rrezikshm si vepr penale sht e domosdoshme q ai veprim t
manifestohet nj shkall m t lart t rrezikshmris shoqrore dhe t jet I prcaktuar me ligj si
vepr penale.
Nj vepr shoqrore e rrezikshme mund t konsiderohet vepr penale nse sht kryer n kohn e
caktuar dhe n rrethanat e caktuara ekonomike, politike dhe shoqrore.
Shkallzimi I rrezikshmris shoqrore
Rrezikshmria shoqrore e veprs penale mund t jet e intensitetit t ndryshm, disa vepra penale jan
m t rrezikshme e disa m pak t rrezikshme p.sh vrasja sht m e rrezikshme se lndimi I rnd
trupor.
Shkallzimi I rrezikshmris shoqrore bhet duke marr parasysh intensitetin dhe rndsin e t mirs
juridike q sht rrezikuar.
Shkalla e rrezikshmris shoqrore prcaktohet edhe duke e marr parasysh mnyrn e kryerjes s
veprs, mjetet me t cilat sht rrezikuar e mira juridike, koha e kryerjes, vendi I kryerjes.
N rastet kur rrezikshmria shoqrore sht m e madhe edhe vepra penale konisderohet m e rnd,
dhe kur rrezikshmria shoqrore sht m e vogl edhe vepra penale konsiderohet m e vogl.
Rrezikshmria shoqrore e prgjithshme dhe e posame
Rrezikshmria shoqrore e prgjithshme sht ajo rrezikshmri e vepres penale si sht prcaktuar
me ligj n mnyrn t prgjithshme.
Rrezikshmria shoqrore e posame shprehet me kryerjen e veprs penale konkrete n kuadrin e llojit t
njejt t veprs penale.
25

Prcaktimin e shkalls s rrezikshmris shoqrore t posame t veprave penale t caktuara e bn

gjykata n do rast konkret duke marr parasysh veprn penale t kryer.
Rrezikshmria shoqrore e posame ka rndsi edhe pr matjen e dmit.
Rrezikshmria shoqrore e parndsishme
Pr ty konsideruar nj vepr me rrezikshmri shoqrore t pa rndsishme duhet t prmbushen dy
kushte:
1.Q vepra t jet e rndsis s vogl
2.Q pasoja t jet e parndsishme ose t mungoj.
Ekzistimi vetm I njrit prej ktyre dy kushteve nuk mjafton q nj vepr t konsiderohet me
rrezikshmri shoqrore t parndsishme.
Pr tu vlersuar e rndsis s vogl jan vendimtare t gjitha elementet objektive dhe subjektive q e
prbjn figurn e posame t veprs penale t kryer.
Kto elemente jan: mnyra e kryerjes s veprs vendi dhe koha e kryerjes, mjetet q jan prdorur n
rastin e kryerjes, forma e fajsis, qllimi I kryesit, jeta e tij e mparshme.
Ndrsa sa I prket kushtit t dyt I cili duhet t prmbush pr tu konsideruar nj vepr penale me
rreikshmri shoqrore t parndsishme ose t mos jet fare lidhur me kt kusht si vepra t ktilla
mund t kosniderohen veprat panel formale t cilat konsiderohen t kryera vetm me rrezikimin e t
mirs juridike.
KUNDRLIGJSHMRIA
Kundrligjshmria sht element I prgjithshm I do vepre penale.
Disa shkenctar t s drejts penale bjn dallimin e nocionit t kundrligjshmris n kundrligjshmrin
n :
1.Kuptimin formal dhe
2.N kuptimin material
1. Kundrligjshmria n kuptimin formal- sht veprim q paraqitet si shkelje e ndonj norme, e ndonj
urdhrese apo ndalese e cila me ligj sht prcaktuar si vepr penale.
2. Kundrlishmria n kuptimin material- nnkupton ato sjellje t njeriut e cila sht n kundrshtim me
normn e caktuar penalo-juridike, e cila n t njejtn koh e dmton apo rrezikon t mirn juridike q
sht e mbrojtur me at norm.
Kundrligjshmria sipas brendis s saj sht e natyrs objektive.
Nj vepr mund t konsiderohet e kundrligjshme vetm me rastin kur prmban t gjitha tiparet e
figurs s veprs penale t prcaktuar me ligj.
26

Mardhnia midis kundrligjshmris dhe prcaktueshmris s veprs penale n ligj

N t drejtn penale pr tu konsideruar nj vepr e kundrligjshme si vepr penale ajo duhet t jet e
prcaktuar me ligj si vepr penale.
Nse nj vepr penale e kunderligjshme nuk sht e prcaktuar me ligj si vepr penale ather nuk mund
t konsiderohet vepr penale.
Sa I prket definicionit t ktyre dy elementeve ka edhe rndsi praktike sepse do vepr e
kundrligjshme nuk mund t konsiderohet edhe vepr penale (p.sh sht e kundrligjshme mospagimi I
borxhit mirpo nuk konsiderohet vepr penale nuk sht me ligj).
Shkaqet t cilat e prjashtojn kundrligjshmrin
Shkaqet m t rndsishme q mund ta prjashtojn kundrligjshmrin ndahen n tri grupe:
1.Shkaqet e kundrshtimit t kundrligjshmris sipas pjess s prgjithshme t ligjit penal
2.Shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris sipas pjess s posame t ligjit penal
3.Shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris sipas degve t tjera t drejtsis.
1.Shkaqet e kundrshtimit t kundrligjshmris sipas pjess s prgjithshme t ligjit penal - Ligji penal
n pjesn e tij t prgjithshme parasheh dy norma permirsive me t cilat prjashtohet kundrligjshmria
n rast s prmbushen kushtet e caktuara e kto jan:a. Mbrojtja e nevojshme; b.Nevoja ekstreme.
a. Mbrojtja e nevojshme- sht ajo mbrojtje e cila sht e domosdoshme q kryesi ta zbraps prej vete
ose tjetrit sulmin e kundrligjshm. Mbrojtja e nevojshme do t ekzistoj p.sh: n rastin kur personi A e
sulmon me thik personin B mirpo personi B duke mbrojtur jetn e vet e mbyt personin A. N nenin 9
alinea 1 t ligjit penal thuhet se nuk sht vepr penale ajo vepr e cila sht kryer n mbrojtjen e
nevojshme.
N shkencn e s drejts penale jan t njohura dy teori t cilat e arsyetojn institucinin e mbrojtjes s
nevojshme jan:
1.Teoria subjektive
2.Teoria objektive
1. Sipas teoris subjektive-personi q kryen vepr penale n mbrojtjen e nevojshme nuk duhet t
ndshkohet ngase n momentin e zbrapjes s sulmit ai sht n gjendje t tronditur shpirtrore e cila
prjashtin prgjegjsin dhe fajsisn.
2. Ndrsa sipas teoris objektive- mbrojtja e nevojshme konsiderohet nj e drejt q I takon personit t
mirat t cilat jan sulmuar.

27

SULMI
Sulmi sht do veprim I njeriut I cili sht i drejtuar n dmtimin apo rrezikimin e ndonj t mire
juridike.
Sulmi mund t kryhet vetm me veprim.
Kushtet t cilat duhet t prmbushn me rastin e sulmit jan:
1. Sulmi mund t jet njeriu-pr t ekzistuar mbrojtja e nevojshme sulmi duhet ndrrmiret nga njeriu.
2. Sulmi mund t jet I drejtuar kundr do t mire- nga kjo rezulton se sulmi mund te jet I drejtuar jo
vetm ndaj t mirave juridike q jan t mbrojtura me t drejtn penale por edhe ndaj t mirave juridike
q mbrohen edhe me degt e tjera t drejtsis.
3. Sulmi duhet t jet I kundrligjshm- sulmi sht I kundrligjshm kur sht n kundrshtim me ndonj
norm juridike.
4. Sulmi duhet t jet aktual-sulmi konsiderohet aktual n rastet kur n do moment pritet se do t filloj,
kur ka filluar dhe gjersa t zgjas.
5. Sulmi duhet t jet I vrtet-pr tu konsideruar se ekziston mbrojtja e nevojshme, sulmi duhet t jet I
vrtet q t ekzistoj realisht.
MBROJTJA
Mbrojtja sht do veprimtari e njeriut me t ciln lndohet apo rrezikohet ndonj e mir nga sulmuesi.
Kushtet t cilat duhet t prmbushen me rastin e mbrojtjes jan:
1. Mbrojtja duhet t jet e drejtuar kundr sulmuesit. Pr tu konsideruar se ekziston mbrojtja e
nevojshme veprimet e mbrojtjes duhet t jen t drejtuara kundr sulmuesit, kundr asaj t mire juridike
t sulmuesit e cila sht e nevojshme pr zbrapsjen e sulmit.
2. Mbrojtja duhet t jet domosdo e nevojshme pr zbrapsjen e sulmit. Pr tu konsideruar nj mbrojejt si
mbrojtje e nevojshme q personi prej vets apo tjetrit t zbraps sulmin.
Nj mbrojtje konsiderohet e nevojshme n rastet kur konstatohet se nuk ka mundur t zbrapset sulmi pa
iu shkaktuar ndonj dmtim sulmuesit.
3. Mbrojtja duhet t jet procesverbale me intensitetin e sulmit pr t qen mbrojtja e nevojshme ajo
duhet t ekzistoj n proporcionalitet midis intensitetit t sulmit dhe mbrojtjes.
NEVOJA EKSTREME
Nevoja ekstreme sht rrethan apo shkak I dyt q e prjashton kundrligjshmrin e veprs edhe pse
vepra e kryer permban t gjitha tiparet e veprs penale.
Nevoja ekstreme pr nga natyra dhe efekti I saj juridiko-penal sht shkak I prgjithshm q prjashtion
kundrligjshmrin ekzistimin e veprs penale.
28

Shkenctart e drejts penale pajtohen se edhe pr veprat e kryera n nevojat ekstreme personi nuk
duhet dnuar.
Mipo lidhur me kto dilemma n t drejtn penale jan shfaqur dy teori : ajo subjektive dhe objektive.
1. Sipas teoris subjektive- vepra e kryer n mnyr ekstreme sht e kundrligjshme, mipo kryesi nuk
dnohet pr shkaq subjektive.
Sipas disa ithtarve t ksaj teorie personi q gjendet n nevojn ekstreme sht n presion t madh
psikik ngase I kanoset rreziku.
2. Sipas teoris objektive vepra e kryer n nevojn ekstreme nuk sht vepr penale, sepse I mungon
elementi I kundrligjshm.
Nga prkufizimi I nevojs ekstreme q sht prcaktuar me ligj del se pr eksistimin e ktij institucioni
duhet t shprehet rreziku dhe menjanimi I rrezikut.
RREZIKU
Rreziku prkufizohet si gjendje e cila aty pr aty dhe drejtprdrejt nuk mund ta dmtoj apo ta asgjsoj
t mirn juridike.
N mbrojtjen e nevojshme pam se sulmi mund t vij prej njeriut ndrsa te nevoja ekstreme rreziku
mund t jet rezultati I shkaqeve t ndryshme p.sh: vshtrsit, trmetet, acaret e mdha sulmet e
shtazve apo egrsirave.
Kushtet t cilat duhet t prmbahen me rastin e rrezikut:
1. Rreziku nuk duhet t jet I provokuar apo I shkaktuar nuk mund te konsiderohet se personi I cila ka
vepruar n nevojn ekstreme nse me fajin e tij me dashje apo nga pakujdesia e ka shkaktuar rrezikun
p.sh nse personi A me dashje apo nga pakujdesia e shkakton zjarrin dhe duke gjetur edhe vet ne rrezik
pr ta shptuar vetn e lndon tjetrin.
Nse rreziku sht shkaktuar nga pakujdesia gjykata mund q kryesin e till ta ndshkoj me dnim m t
lart.
2. Rreziku mund ti kanoset do t mire juridike- parimisht rreziku mund ti kanoset do t mire juridike q
sht e mbrojtur nga sisitemi juridik, mirepo n praktik rreziku m se shpeshti sht I drejtuar kundr
jets, trupit, shndetit, liris dhe pasuris.
3. Rreziku duhet t jet I vrtet-konsiderohet se sht I vrtet n rastet kur ai realisht ekziston- sht
objektiv- rreziku sht I vrtet apo real kur ka filluar t veproj apo n do moment pritet t veproj.
Mnjanimi I rrezikut
Mnjanimi I rrezikut konsiderohet veprimi q ndrmerret me qllim q t shptohet e mira juridike s
cils I kanoset rreziku.
N t shumtn e rasteve mnjanimi I rrezikut bhet me veprim.
29

Kushtet q duhet prmbushur me rastin e mnjanimit t rrezikut jan:

1. T mos ket ekzistuar mundsia q rreziku t mnjanohet n ndonj mnyr tjetr.
2. Mnjanimi I rrezikur duhet t jet aktual me ekzistimin e rrezikut.
3. N mes t keqs s kanosur dhe t keqs s shkaktuar duhet t ekzistoj proporcionaliteti I caktuar.
Dhuna dhe kanosja
Dhuna sht prdorim I forcs ndaj nj personi me qllim q t detyrohet n ndrrmarr apo t mos
ndrmarr nj veprim me t cilin realizohen tiparet e nj vepre penale.
Dhuna e cila ndrmarret ndaj nj personi mund t jet forc fizike apo mekanike.
N t drejtn penale dhuna konsiderohet si rrethan e cila prjashton ekzistimin e veprs penale n
rastet kur e ka detyruar personin n veprimin apo mosveprimin e caktuar dhe nse ajo ka qen e
paprballueshme.
Dhuna mund t jet: a. Absolute dhe b. Kompulzive.
a. Dhuna absolute- sht ajo dhun me t ciln personi n trsi n mnyr absolute, sht I privuar q
lirisht t vendos pr sjelljen e vet.
Dhuna absolute ekziston kur nj person e detyron personin tjetr q t kryej vepr penale p.sh kur nj
person e hipnotizon nj person tjetr apo e detyron me dhun q t kosumoj alkool dhe pasi q e bn
t pavetdishm krkon prej tij q t kryej nj vepr penale.
b.Dhuna kompulsive ose (dhuna relative)- kjo lloj dhune shprehet n rastet kur personi ndaj t cilit sht
e drejtuar nuk privohet n trsi nga mundsia pr t vendosur, mirpo dhuna q aplikohet bn persion
dhe sht e intensitetit t till q e shtrgon t ndrmarr veprimin e caktuar. Dhuna relative do t
ekzistoj p.sh nse ndonj person ia drejton revoln nnpunsit n sportelin e banks dhe krkon prej tij
q tia dorzoj t hollat nga arka.
Kanosja
Kanosja sht deklarat apo ndonj veprim tjetr me t cilin I vehet n dukje, I bhet me dije dikujt se do
ta gjej nj e keqe nse nuk vepron ashtu si dshiron personi q kanoset.
Pr tu konsideruar se ekziston kanojsa sht e nevojshme q ai q kanoset dhe ta shkaktoj t keqen e
caktuar.
Kanosja m s shpeshti kryhet me goj, me shkrim. N t drejtn penale pr tu kosnideruar se kanosja e
prjashton fajsin dhe veprn penale ajo duhet t jet serioze, aktuale dhe paeviturshme.
1. Kanosja sht serioze n rastet kur sipas rrethanave objektive dhe subjektive t rastit konkret,
realiteti sht e mundur t realizohet dhe nse personi ndaj t cilit sht e drejtuar formon bindje se
vrtet do ti shkaktohet e keqja e kanosur.
2. Kanosja aktuale sht ajo kanosje e cila pritet t realizohet aty pr aty, menjher pr nj koh shum
t shkurt.
30

3. Kanosja konsiderohet se sht e paevitueshme nse sipas rrethanave konkrete ajo nuk ka mundur t
evitohet n ndonj mnyr tjetr.
Shkaqet e prjashtimit t kundrligjshmris q nuk jan t parapara me ligjet panel jan:
1.Veprat e kryera gjat ushtrimit t detyrs zyrtare
2.Urdhri ushtarak apo zyrtar
3.Rreziku I lejuar
4.Veprat apo masat q ndrmerren n baz t s drejts prindrore dhe t drejts s edukimit
5.Intervenimet mjeksore
6.Plqimi I t dmtuarit
7.Vetlndimi
1. Veprat e kryera gjat ushtrimit t detyrs zyrtare- veprat t cilat kryhen gjat ushtrimit t detyrs
zyrtare me kusht q ajo t jet kryer ne baz t ligjit prkats dhe n baz t autorizieve t caktuar nuk
kosniderohen vepra t kundrligjshme edhe pse ato po t ishin kryer nga personat jozyrtar apo n
kundrshtim me ligjin do t konsideroheshin vepra penale.
2. Urdhri ushtarak apo zyrtar- jan lloji I veprave t kryera gjat ushtrimit t detyrs zyrtare t cilat
si pam paraqiten si shkak apo rrethan q e perjashton kundrligjshmrin e veprs.
Urdhri ushtarak - pr tu prjashtuar kundrligjshmria e veprs penale e cila kryhet n baz t
urdhrit t eprorit ushtarak duhet t prmbushen tri kushte:
a. Q urdhri ti prket detyrs zyrtare
b. Qe urdhri t mos jet I drejtuar n kryerjen e krimit t lufts apo t ndonj vepr tjetr t rnd
penale
c. Nse ka qn e qart se ekzekutimi I urdhrit paraqet vepr penale.
Kur n baz t urdhrit te eprorot ushtarak vartsi kryen veprn penale sipas praktiks s gjyqeve
ushtarake pr veprn e ktill konsiderohen penalisht prgjegjs q t dy eprori pr vepr penale t
shtytjes, kurse vartsi pr veprn e kryer.
3. Rreziku I lejuar si parakusht pr tolerimin e rrezikut duhet t ekzistoj nj propocionalitet midis
rndsis sociale t veprimtaris s rrezikshme n nj an dhe shkalls s rrezikut q kanoset n ann
tjetr.
4. Veprat apo masat q ndrrmiren n baz t s drejts penale dhe t drejts s edukimit edukimi I
fmijve sht e drejt dhe obligim I prindrve. Kujdestarit dhe edukatorit.
Veprimet e prindrve, kujdestarit, edukatorit, msuesve dhe profesorve q ndaj fmijve dhe nxnsve
nuk do t konsiderohen vepra penale nse jan plotsuar dy kushte:
a. Nse veprimet apo masat jan ndrrmarr me qllim t edukimit dhe arsimimit t t miturve dhe
b. Nse kto masa nuk paraqesin keqprdorim t s drejts s edukimit dhe t arsimimit.

31

Vetlndimi
Vetlndimi ekziston n rastet kur nj person e dmton t mirn e vet juridike t mirn personale. T
mira juridike konsiderohen p.sh jeta, integriteti trupor, autoriteti, liria e qarkullimit dhe pasuria
individuale.
Vetlndimi nuk kosniderohet vepr penale me kusht q me t t mos rrezikohet interesi shoqrore.
Nse nj person lndon vetn me qllim q tI shmanget veprs penale ushtarke kosniderohet se ka kryer
vepr penale t shkamgur nga shrbimi ushtaral duke e br veten t paaft.
Fazat e kryerjes s veprs penale
Veprimi I njeriut q sht I drejtuar n kryerjen e veprs penale sht proces I ndrlikuar dhe si I till
kalon npr disa faza ato jan:
1.Vendimi pr t kryer vepr penale
2.Veprimet prgaditore t cilat ndrrmerren me qellim t kryerjes s veprs penale.
3.Fillimi I kryerjes s veprs penale q mund t ngel edhe n tentativ
4.Kryerja e veprs penale.
1.Vendimi pr t kryer vepr penale
Sipas s drejts son penale n rastet kur personi ka vendosur pr t kryer vepr penale nuk mund t
dnohet ideja, dshira, vullneti apo vendimi pr te kryer veper penale nuk hyn n sfern e s drejts
penal
2.Veprimet prgaditore
Me veprimet prgaditore personi manifeston mendimin e vet n botn e jashtme pr t kryer vepr
penale.
Veprimet me t cilat prgaditet kryerja e veprs penale mund t shprehen n menyra t ndryshme, m
se shpeshti veprimet prgaditore konsistojn n furnizimin e mjeteve pr kryerjen e veprs penale n
mnjanimin e pagesave q paraqesin vshtrsi pr kryerjen e veprs penale, n arritjen e marrveshjes,
organizmin me t tjert me qllim t kryerjes s veprs penale.
Shenkca e s drejts penale, legjislacionit penale dhe praktikes gjyqsore njeh dy lloje t veprimeve
prgaditore:
a. Veprimet prgaditore q jan t prcaktuara si vepr penale t posame (Delikta sui generis)
b. Ndrlikimi I t gjith fazave t veprimeve prgaditore t disa veprave penale.
32

3.Veprimet prgaditore si vepr penale t posame

Ne ligjin penal veprimet prgaditore jan prcaktuar si vepr penale t posame n kto raste: mbarimi,
furnizimi I mjeteve pr klasifikimin e paras, shenjave me vler, marrveshja pr kryerjen e veprs
penale, bashkimi pr te kryer veprn penale t prcaktuar me ligj.
Tentativa e veprs penale
Sipas nenit 19 alinea 1 t ligjit penal tentativa ekziston kur dikush me dashje e fillon kryerjen e veprs
penale por nuk e prfundon (p.sh personi A shkrep nj pushk n drejtim t personit B me qellim q ta
privoj nga jeta mirpo nuk e qllon.
N aspektin juridik penal pr tu konsideruar s sht kryer tentative e veprs penale duhet t
prmbushen tri kushte:
a. Q t ndrrmiret veprimi I kryesit si veper penale
b. Q veprimi t merret me dashje
c. Q vepra t mos prfundohet
N aspektin e s drejts penale tentative konsiderohet se sht kryer vetm ne rastet kur veprimi I
kryerjes sht ndrmarr me dashje.
Pr tu konsideruar tentativa vepr penale ajo duhet t kryhet me dashje.
Kushti I tret I cili duhet t prmbushet pr tu konsideruar se ekziston tentative sht q t mos
shkaktohet pasoja e veprs penale t ciln personi ka dashur t shkaktoj n vprimin e ndrrmarr.
Dallimi midis veprimeve prgatitore dhe tentativs
Dallimi midis veprimeve prgaditore dhe tentativs s veprs penale konsiston n fakt se me veprimet
prgaditore vetm krijohen kushtet pr kryerjen efikase t veprs penale ndrsa me tentativ fillohet
kryerja e veprs penale ndrmirret veprimi I kryer.
Si tentativ duhet konsiderohet vetm ai veprim apo ato veprime q n situatn konkrete t paraqesin
fillimin e kryerjes s veprs penale t caktuar.
Tentative e plot dhe e met
N t drejtn penale njihen dy lloje t tentativs 1. Tentativa e plot dhe 2. Tentativa e met
1. Tentativa e plot- konsiderohet se ekziston n rastet kur veprimi I kryerjes ka filluar dhe ka mbaruar,
mirpo pasoja nuk sht shkaktuar (psh personi A shkrep me revole n personin B mirpo nuk godet)
2. Tentativa e met konsiderohet se ekziston ather kur personi e fillon veprimin e kryerjes por nuk e
prfundon (psh personi A e merr n shenj personin B mirpo nuk shprep)_.
33

Veprat penale te t cilat nuk sht e mundur tentativa

N teorin e s drejts penale dhe n praktikn gjyqsore konsiderohet se t disa vepra penale nuk sht
e mundur tentativa.
Njihen dy grupe t veprave penale te t cilat nuk sht e mudur tentativa:
1. N grupin e par bjn pjes ato vepra penale t cilat n t drejtn penale konsiderohen se jan kryer
nse jan t ndrmarr veprimet prgaditore ose tentative (psh rrezikimi I integritetit territorial.
2. N grupin e dyt t veprs penale te t cilat nuk sht e mundur tentativa bjn pjes ato vepra penale
te t cilat pr shkak t natyrs s tyre tentativa nuk sht e mundur.
Tentative e paprshtatshme
Ekzsiton ather kur mjete t cilat jan prdorur pr kryerjen e veprs penale apo objekti ndaj t cilit
sht ndrmarr. Veprimi I kryerjes nuk ka mundur t shkaktoj pasojn e veprs penale 9psh tentative e
paprshtatshme lidhur me mjetet me t cilat sht tentuar t kryhet vepra penale). Ekziston kur pushka
nuk shkrep ngase gjilpra ka qen e thyer etj.
Tentative e paprshtatshme lidhur me objektin ekziston kur objekti I veprs penale fare nuk ekzsiton apo
kur objekti nuk I ka ato tipare q jan t domosdoshmepr t mundur t kryhet vepra penale (psh hudhja
e bombs n dhomn e ndonj personi q kryesi dshiron ta privoj nga jeta duke menduar se gjendet aty,
mirpo rastsisht ka dal jasht.
Si kriter themelore pr tu konsideruar nj tentativ e paprshtatshme sht vlersimi se me mjetet q
jan prdorur ndaj objektit prkats n situatn dhe rrethanat konkrete askush nuk do t mund t krynte
vepr penale.
Dhe prkundrazi nuk do t konsiderohet se ekziston tentative e paprshtatshme nse mjetet t cilat jan
prdorur kan mundur t shkaktojn pasojn e veprs penale mirpo kryesi nuk ka ditur ti prdor ato (
psh personi nuk ka ditur ta prdor pushkn pr t kryer vepr penale t vrasjes).
N shkencn e s drejts penale njihen dy lloje t tentativs s paprshtatshme:
1. Tentativa absolute
2. Tentativa relative
1. Tentativa absolute ekziston ather kur mjetet me t cilat sht tentuar kryerja e veprs penale
objekti ndaj t cilit sht tentuar t kryher vepra penale kursesi n asnj rast nuk ka mundur t kryhet
vepra penale (psh shkrepja nga pushka e shprazt.
2. Tentativa e paprshtatshme relative ekziston ather kur mjetet t cilat jan prdorur, apo objekti
ndaj t cilit sht ndrmarr veprimi I kryerjes, jan t prshtatshme pr kryerjen e veprs penale kan
mundur t shkaktojn pasojn e ndaluar, mipo n rastin konkret pr shkak t ekzistimit dhe efektit t
disa rrethanave ato kan qen t paprshtatshme (psh me qllim t kryerjes s veprs penale t vrasjes
34

prdoret sasi shum e vogl e helmit).

Tentative e paprshtatshme me ligjin penal ekziston nse kryerja e veprs penale shht tentuar me mjet
t paprshtatshm apo ndaj objektit t ta prshtatshm.

Heqja dor vullnetare nga kryerja e veprs penale

Sipas nenit 21 t ligjit penal heqja dor vullnetare nga kryerja e veprs penale mund t shprehet n dy
faza:
1.N fazn e tentativs
2.N fazn e prgaditjes
1. Heqja dor vullnetare nga tentative e veprs penale ekzistojn dy lloj t tentativs tentativa e plot
dhe e met, heqja dor vullnetare sht e mundur edhe te njrz edhe te tjetra.
Heqja dor vullnetare nga tentative e plot shprehet n rastet ku personi pasi q t ket prfunduar
veprimin e kryerjes, ndrrmerr nj veprim tjetr me t cilin pengon shkaktarjen e pasojs (psh dikush
tjetrir n ushqim I qet doz vdekjeprurse t helmit, mirpo menjeher I jep edhe kunderhelm apo e
drgon n spital)
Nuk do t konsiderohet se ekziston heqja dor vullnetare nga kryerja e veprs penal po q se kryesi ka
ndrmarr t gjitha masat me qllim q t parandaloj shkaktarjen e pasojs, mirpo prkundr ksaj
pasoja sht shkaktuar (psh pasi ia jep helmin dhe e drgon n spital prsonin q e ka helmuar mirpo
kundr ksaj shkaktohet pasoja e vdekjes ).
Heqja dor vullnetare konsiderohet nse personi me vullnetin e tij t lir abstenon nga perfundimi I
veprs penale.
Bashkveprimi
Vepra penale mund t kryher me veprimin e nj personi apo t shum personave.
N ratet kur n kryerjen e veprs penale marrin pjes dy apo m shum persona kjo n t drejtn
penale quhet bashkpunim.
Me termin bashkpunim nnkuptojm pjesmarrjen e dy apo m shume personave n kryerjen e veprs
penale kurse me bashkpuntort nnkuptojm do person I cili me veprimin apo mosveprimin e tij ka
marr pjes n realizimin e veprs.
Kur vepra penale kryhet nga shum persona sht shum e rrezikshme se n rastet kur kryhet vetm
nga nj person
Pr tu konsideruar n t drejtn penale se ekziston bashkpunimi nuk mjafton q n kryerjen e veprs
penale t marrin pejs shum persona, ngase sht e mundur. Situate q n kryerjen e veprs penale t
marrin pjes dy apo m shum persona edhe megjithat te ekzistoj bashkpunimi.
Pr tu konsideruar se ekziston bashkpunimi n t drejtn penale midis pjesmarrsve duhet t shprehet
35

lidhja e caktuar objektive dhe subjektive.

Lidhja objektive- qndron n at se secilli bashkpuntor duhet t ndrrmarr ndonj veprim me t cilin
I kontribuon kryerjes s veprs penale.
Lidhja subjektive qndron n at se t gjith bashkpuntort duht t jen t vetdijshm se n
ktyerjen e veprs penale t caktuar do t marrin pejs do t veprojn s bashku n mntyra t
ndryshme.
Format e bashkpunimit
Forma e bashkpunimit si edhe llojet e bashkpuntorve jan prcaktuar n nenin 22-26 t ligjit penal.
Legjislacioni yn penal njeh kto katr lloje t bashkpunimit:
1.Bashkkryerjen
2.Shtytjen
3.Ndihmn dhe
4.Organizimin e shoqats kriminele
N shkencn e s drejts penale format e bashkpunimit ndahen n bashkpunim n kuptimin e gjer dhe
n kuptimin e ngusht.
1. N bashkpunimin n kuptimin e gjer- bejn pjes t gjitha llojet e bashkpunimit q njihen n t
drejtn penale.
2. Ndrsa n bashkpunimin n kuptimin e ngusht bjn pjes vetm shtytja, ndihma dhe organizimi I
shoqats kriminale.
Bashkkryerja
Sipas nenit 22 t ligjit penal bashkkryerja ekziston nse dy apo m shum persona duke marr pjes n
veprimin e kryerjes apo n ndonj mnyr tjetr, s bashku kryejn vepr penale.
Bashkkryerja nuk konsiderohet se ekziston vetm n rastet edhe tjetri merr pjes n veprimin e
veprs penale.
Bashkkryerja e domosdoshme
Veprat penale t cilat pr shkak t natyrs s tyre mund t kryen vetm ns n veprimin e kryerjes
kan marr pjes shume persona bashkkryerja e till quhet bashkkryerja e domosdoshme.
Nga bashkkryerja e domosdoshme duhet dalluar bashkkryerjen faktive.
Bashkkryerja faktike ekziston n rastet kur dy apo m shum persona s bashku rezlizojn pasojn e
veprs penale, por q me at rast nuk kan vepruar me vetdijen e as q e kan dshiruar apo pranuar
pasojn q sht shkaktuar.
36

Veprat penale te t cilat sht e domosdoshme bashkkryerja ndahen n dy grupe:

1.Vepra penale konvergjente
2.Vepra penale divergjente
1. Vepra penale konvergjente- jan ato vepra penale t cilat mund t kryhen vetm me pjesmarrjen e
shum personave, me rast veprimi I t gjith bashkkryesve ka pr qllim realizimin e qllimit t njejt
(psh vepra penale e pjesmarrsve n kryengritjen e armatosur.
2. Vepra penale devergjente konsiderohen ato vepra penale pr kryerjen e s cilave gjithashtu sht e
domosdoshme pjesmarrja e shum personave mirpo te kto vepra intersat e pjesmarrsve jan t
kundrta (psh si vepr penale t ktilla jan pjesmarrja n rrahje, luajtja bixhoz).
Kryesi indirekt
Me termin kryes indirekt nnkuptojm rastet kur nj person shfrytzon tjetrin si mjet pr ta realizuar
qllimin e vet kriminal, pr ta kryer veprn penale.
Kryes indirekt konsiderohet personi I cili qeveris procesin e kryerjes s veprs penale nga ana e
personit tjetr.
Nuk konsiderohet kryes indirekt rasti kur nj person prdor tjetrin si mjet mekanik pr kryerjen e veprs
penale psh nse personi A e shtyn personin B dhe personi B I shkakton lndim t leht apo t rnd
personi C n kt rast personi A konsiderohet kryesi I drejtprdrejt I ksaj vepre penale.
Shtytja
sht njra ndr format e bashkpunimit n kuptimin e ngusht.
Shtytja- prkufizohet ndrrmarje e veprimeve t atilla me t cilat te personi tjetr me dashje shkaktohet
ose formohet vendimi pr t kryer vepr penale.
Shtytja mund t kryhet n rastet kur ndaj nj personi I cili nuk ka ndrmen t kryej vepr penale me
veprime t caktuara ndikohet q t formoj vendimin t kryej vepr penale. Ndrsa forma e dyt e
shtytjes kryhet n rastet kur personi tjrtr ka ndrmend t kryej vepr penale por ai akoma nuk ka
vendosur definitivisht.
Shtytja mund t ndrmeret nga nj apo m shum persona. Shtytja mund t kryhet vetem me dashje.
Ndihma
Ndihma sht ndrrmarje e veprimeve me te cilat nj person me dashje ndihmon tjetrin t kryej vepr
penale (psh shfrytezimi me mjete).
Ndihmsi nuk merr pjes n veprimet e kryerjes s veprs penale por vetm ndihmon konsiderohen q
ajo t kryhet.
37

Si ndihm n kryerjen e veprs penale konsiderohen dhenia e kshillave ose udhzimeve se sit kryhet
vepra penale, vnia n disponim kryesit mjetet pr kryerjen e veprs penale.
Nga dispozita e nenit 24 alinea 2 shihet se ndihma mund t jet dy llojesh: ndihma fizike dhe psikike.
Si ndihme fizike mund t konsiderohet vnia apo dhnia n disponim kryesit mjetet pr kryerjen e veprs
penale dhe mnjanimi I pengesave pr kryerjen e veprs penale.
Si ndihm fizike mund t konsiderohen t gjitha ato veprime t tjera me t cilat objektivisht ndihmohet
personi tjetr q t kryej vepr penale (psh brja roje gjat kohs s kryerjes s veprs penale).
Si ndihm psikike- mund t konsiderohet dhnia e kshillave apo udhzimeve si t kryhet vepra penale
dhe premtimi se do t fshehet vepra penale (psh perpilimi I planit pr t kryer veper penale).
Nse nj person ndihmon tjetrin n shum mnyra pr t kryer nj vepr penale psh I jep kshilla, pastaj
ia jep mjetin dhe e mson si duhet ta prdor konsiderohet se ka kryer nj vepr penale t ndihms,
kurse n rastet kur nj person me nj veprim u ndihmon dy a m shum personave q ta kryejn veprn
penale ather do t ekzistoj bashkimi ideal e ndihms.
Ndihma m s shpeshti kryhet n mnyr t drejtprdrejt.
Ndihma e pasuksesshme
Ndihma e pasuksesshme do t ekzistoj ather nse personit q I sht dhn ndihma nuk e ka kryer
veprn penale ose nuk ka tentuar ta kryej psh: personi A veprn penale t vrasjes e kryen me pushk e jo
me helmin q iu ka dhn ndihmsi.
Ndihma e pasuksesshme do t konsiderohet se ekziston edhe ather kur me rastin e kryerjes s veprs
penale kryesi I vepres nuk I ka shfrytezuar veprimet e ndihmsit.
Organizimi i shoqats kriminale
Me O.SH.K nnkuptojm krijimin ose shfrytezimin e orgaznizats binds me qllim t kryerjes s veprs
penale.
Kushtet pr ekzistimin e O.SH.K pr tu konsideruar se ekziston shoqata kriminele si form e vacant e
bashkpunimit sht e nevojshme q t prmbushen disa kushte:
1. Kushti I par sht q nj person t formoj nj shoqat apo ta shfrytzoj shoqatn ekzistuese me qllim
t kryerjes s veprs penale.
Personi I cili krijon apo shfrytzon ndonj shoqat me qlim t kryerjes s veprs penal quhet
organizator I shoqats kriminele.
2. Kushti I dyt q duhet t plotsohet pr ty konsideruar se ekziston organizimi I shoqats kriminele
sht q t ekzistoj plani krininal.
3. Kushti I tret sht q nga ajo shoqat t jet kryer s paku nj vepr penale apo t jet tentuar pr
nj vepr penale q shth parapar me planin kriminel.
38

Bashkimi i veprave penale

Ekziston ather kur personi me nj apo m shum veprime kryen dy apo m shum vepra penale pr t
cilat n t njejtn koh zhvillohet procedura penale dhe pr t gjith veprat e kryera shqiptohet nj dnim
unik.
Pr tu konsideruar se ekziston bashkimi I veprs penale duhet t prmbushen kto kushte kryesore:
a. q t jen kryer dy apo m shum vepra penale
b. q kto vepra t jen kryer nga I njejti person
c. pr kto vepra kryesi t mos ket qen I dnuar me pare.
Nga dispozita e legjislacionit penal del se njihen dy lloje kryesore t bashkimit :
1.Bashkimi edeal
2.Bashkimi real
1. Bashkimi ideal i veprave penale
Ekziston n rastet kur personi me nj veprim kryen dy a m shum vepra penale pr t cilat gjykohet n
t njejtn koh (psh n nj t shkrepur arme nj person e privon nga jeta kurse tjetrir I shkakton plag t
rnda).
Lidhur me bashkimin ideal n teorin e s drejts jan paraqitur dy koncepcione: 1. sipas koncepcionit t
par me nj veprim mund t kryhet vetm nj vepr penale pa marr parasysh numrin e pasojave q
jan shkaktuar- ndrsa 2. sipas koncepcionit t dyt n rastet kur m nj veprim jan shkaktuar shum
pasoja ather duhet konsideruar se jan kryer shum vepra penale.
2. Bashkimi real I veprave penale
Ekziston n rastet kur nj persion me shum veprime kryen shum vepra penale pr t cilat n t njejtn
koh me t njejtn procedur penale gjykohet dhe I shqiptohet nj dnim unik pr t gjith veprat penale.
Bashkimi real I veprave pernale ekziston pr shembull nse nj person me nj veprim kryen vepr penale
t plagosjes, kurse me veprimin tjetr veprn penale t vjedhjes.
Pr ekzistoimin e bashkimit real sht e domosdoshme q t jen kryer s paku dy vepra penale me
veprime t ndara me veprime te posame dhe nse prej asnjrs prej ktyre veprave kryesi t mos jet
dnuar m par.
Bashkimi real konsiderohet se ekziston edhe ather kur nj vepr penale kryhet kurse tjetra mbetet n
tentativ.
Bashkimi real ndahet n:
1.Bashkimi real homogjen
39

2.Bashkimi real heterogjen

1. Bashkimi real homogjen ekziston n rastet kur personi me shum veprime kryen shum vepra penale
t nje llojta
2. Bashkimi real heterogjen ekziston n rastet kur personi me shum veprime kryen shum vepra
penale t llojeve t ndryshme.
Bashkimi faktik I veprave penale
Ekziston ather kur me nj apo m shum veprime jan kryer shum vepra penale mirpo n aspektin e
s drejts penale nuk konsiderohen se jan kryer shum vepra penale por vetem nj vepr.
N t drejtn penale njihen dy lloje t bashkimit fiktiv:
1.Bashkimi fiktiv ideal
2.Bashkimi fiktiv real
1. Bashkimi fiktiv ideal
Ekziston n rastet kur personi me nj veprim realizon tiparet e dy apo m shum veprave penale mirpo
n t drejtn penale konsiderohet se sht kryer vetm nj vepr e jo shum vepra penale.
Bashkimi fiktiv ideal I veprs penale ekziston n rastet kur n mes t figyrave t veprs penale shprehet
mardhnia e :
1.Specialitetit
2.Supsidiaritetit
3Konsumcionit
1. Mardhnia e specialitetit ekziston n raste kur nj vepr penale parashihet n dy norma, n dy nene,
n at mnyr q n nj norm sht parapar n form t prgjithshme ndrsa n normn tjetr sht
parapar n form speciale.
2. Mardhenia e supsidiaritetit- ekziston n rastet kur nj vepr penale si faz paraprake e veprs penale
t dyt.
3. Mardhnia ekonsumcionit ekziston kur vepra penale e mparshme konsumohet, prfshihet me vpr
tjetr penale.
2. Bashkimi fiktiv real I veprs penale ekziston ather kur me shum veprime realizohen elementet e
shum figurave t veprs penale, mirpo sipas ligjit penal konsiderohet se sht kryer vetm nj vepr
penale.
40

Kushtet q duhet t prmbushn pr ekzistimin e veprs s vazhduar penale jan:

1.q t jen kryer shum vepra penale
2. q vepra penale t kryera t jen t njejta
3. q I njejti person ti ket kryer t gjitha ato vepra penale
4. q t gjitha ato vepra penale t jen kryer ndaj t njejtit person
5. q t gjitha veprat penale t jen kryer brenda nj periudhe t caktuar kohore.
Veprat penale kolektive
Me veprat penale kolektive nenkuptojm kryerjen e shume veprave penale t njejta apo t llojit t njejt
nga disa persona t cilat n t drejtn penale konsiderohen si nj vepr penale.
N pajtim me parimin e legaliteit vepra penale kolektive mund t prcaktohet vetm me ligj.
N teorin e s drejts penale njihen tri forma t veprimeve penale kolektive e ato jan:
1. Vepra penale kolektive n form t zejs
2. Vepra penale kolektive e profesionit
3. Vepra penale kolektive nga shprehja
Nocioni I prgjegjsis penale
Prgjegjsia penale sht kusht q medomos duhet t plotsohet pr tu konsideruar nj vepr si vepr
penale dhe pr t mundur kryesit t saj ti shqiptohet sanksioni penal.
Nj person konsiderohet penalisht I prgjegjshm nse n kohn e kryerjes s vepres penale ka qen I
prgjegjshm dhe I fajshm.
Elementet e prgjegjsis penale
Prgjegjsia penale prbhet nga keto dy elemente:
1.Nga vetit e caktuara psikike t kryesit nga prgjegjsia
2.Nga qndrimi apo mardhnia e kryesit ndaj veprs q e ka kryer nga fajsia.
Prgjegjsia penal n t drejtn penale prbhet prej prgjegjsis dhe fajsis.
Poqse nj person nuk sht I prgjegjshm nuk sht I aft q t kuptoj rndsin e veprs dhe ti
kontrolloj sjelljet e veta, ather nuk mund t konsiderohet I fajshm.
N alinen e par te nenit 11 t ligjit penal sht prcaktuar nocioni I prgjegjsis penale, ku n t thuhet :
sht penalisht I prgjegjshm kryesi q sht I prgjegjshm dhe q e ka kryer veprn penale me dashje
apo nga pakujdesia.
Pr tu kunsideruar nj person penalisht I paprgjegjshm dhe q mund t shqiptohet dnimi ai duhet q
n kohn momentin e kryerjes s veprs penale t ket qen I prgjegjshm dhe I fajshm.
41

Prgjegjshmria
Pr tu konsideruar nj person penalisht I prgjegjshm dhe pr t munudur t ndshkohet pr veprn e
kryer ai duhet t jet I prgjegjshm.
N t drejtn penale nj person konsiderohet I prgjegjshm ather kur posedon ato aftsi intelektuale
q I bjn t mundshme t mendoj t gjykoj t vendos dhe ti kontrolloj sjelljet dhe veprimet e veta.
Prgjegjsia prbhet prej dy elementesh:
1.Elemtentit intelektual
2.Elementit t dshirs vullnetit
1. Elementi intelektual ekziston ather kur kryesi I veprs penale sht I aft q t kuptoj rndsin e
veprs s vet,
2. Elementi I dshirs ekziston ather kur personi ka aftsi psikike q t vendos dhe ti kontrolloj
sjelljet e veta.
Paprgjegjshmria
Kryesi I veprs penale I cili nuk posedon aftsin pr t kuptuar rndsin e veprs dhe aftsin pr t
kontrolluar sjelljet e veta konosderohet I paprgjegjshm .
Sipas ligjit penal neni 19 alinea 1nuk sht I prgjegjshm kryesi I cili n kohn e kryerjes s veprs
penale nuk ka mundur ti kontrolloj sjelljet e veta pr shkak t smundjes psikike.
Ligji penal parasheh tri lloje t smundjeve psikike q mund ta bjn nj person t paprgjegjshm e ato
jan :
1.Smundja psikike kronike (e prhershme)
2.Smundja psikike e prkohshme
3.Zhvillimi mendor I met apo demanatia
Sa I prkt smundjes s tret Demenatia sht gjendje e ngecjes s zhvillimit mendor e cila sht
shkaktuar nga grimosja e sisitemit qendror nervor apo nga kushtet e posame sociale n t cilat ka
jetuar nj person.
Faji
Faji sht nj ndr determinantt themelore q ben t mundshme dhe e arsyeton shqiptimin e dnimit
kryesit t veprs penale.
Lidhur me parimin Nullum crimen nulla poena sine culpa (Nuk ka vepr penale dhe nuk ka dnim pr
faj).
Fajsia sht prgjegjsia personale e kryesit pr veprn e vet.
42

Nj person konsiderohet se vepren penale e ka kryer me faj n rastet kur ka ditur se me veprimin e tij do
t shkaktoj pasoj t ndaluar q n ligj sht e parapar si vepr penale.
Mardhnia apo relacioni psikik I kryesit ndaj veprs n t drejtn penale quhet fajsi.
Lidhur me veprimin e veprs penale faji ekziston ather kur personi sht I vetdijshm dhe dshiron
ndrmarrjen e veprimit apo kur sht I vetdijshm dhe dshiron q t mos e ndrrmer veprimin e
caktuar.
Lidhur me pasoj konsiderohet se nj person sht I fajshm n rastet kur sht I vetdijshm dhe
dshiron q t shkaktohet pasoja e ndaluar n botn e jashtme.
Faji bn t mundshme q t dnohet kryesi I veprs penale ndrsa nse mungon fajsia kryesi I veprs
penale nuk mund t dnihet.
Teorit mbi fajin
N shkencn e s drejts penale njihen tri teori:
1.Teoria psikologjike
2.Teoria Normative
3.Teoria psikologjike normative
1. Sipas teoris psikologjike faji sht relacion psikik I kryesit ndaj veprs s vet dhe pasojs s asaj
vepre e cila shprehet me dashje dhe nga pakujdesia.
Sipas teoris psikike nj person konsiderohet I fajshm kur psiqikisht sht I aft t bj dallimin midis
veprs s mir n nj an dhe veprs s keqe n ann tjetr.
2. Sipas teoris normative nj person konsiderohet se e ka kryer veprn me faj n rastet kur jan
shprehur elementet e prmenduar t teoris psikologjike dhe t teoris normative.
Me ligjin penal neni 13 dhe 14 faji ka dy forma Dashjen (Dolus) dhe Pakujdesin (Culpa)
N rastet kur vepra penale kryhet me dashje kryesi gjithher konsiderohet penalisht prgjegjs.
Pakujdesia- sht forma m e leht e fajita dhe pr veprn penale t kryera nga pakujdesia kryesi
dnohet vetm n rastet kur me ligj shprehimisht parashihet se do t dnohet edhe pr veprn e kryer
nga pakujdesia.
Dashja
N shkencn e s drejts penale dhe n praktikn gjyqsore dashja konsiderohet forma m e rnd, m e
shpesht e fajit me t ciln kryen veprat penale.
Sipas nenit 13 t ligjit penale vepra penale sht kryer me dashje kur kryesi ka qen I vetdijshm pr
veprn e vet dhe ka dashur q ta kryej.
Legjislacioni yn penal njeh dy lloje dashjes:
1.Dashje direkte
2.Dashe eventuale
43

1.Dashja direkte (Dolus Direktus)

Ekziston ather kkur kryesi sht I vetdijshm se me veprimin apo mosveprimin e vet do t kryej vepr
t dmshme
Pr tu konsideruar se personi e ka kryer veprn penale me dashje direkte sht e domosdoshme q ai t
jet I vetdijshm pr veprn e vet dhe ta ket dshiruar kryerjen e saj.
2.Dashja eventuale
Ekziston ather kur kryesi ka qen I vetdijshm se pr shkak t veprimit apo mosveprimit mund t
shkaktohet pasoja e ndaluar mirpo me vetdije sht pajtuar q ajo t shkaktohet.
Dashja eventuale sht e prbr prej dy elementeve:
1.Elementi intelektual
2.Elementi I dshirs
1. Elementi intelektual- ekziston ather kur kryesi sht I vetdijshm, supozon se nga veprimi I tij mund
t shkaktohet pasoja e ndaluar.
2. Elementi I dshirs - t dashja eventuale shprehet kur kryesi veprn I jep plqimin apo lejen q t
shkaktohet pasoja e ndaluar.

Llojet e posame t dashjes

Legjislacioi penal njeh dy lloje t dashjes:
1.Dashjen direkte
2.Dashjen eventuale
Krahas ktyre dy llojeve t dashjes s shkencs s drejts penale njihen edhe disa lloje t posame t
dashjes:
1. Dashja e caktuar shprehet n rastet kur kryesi I ka parapar pasojat dhe tiparet e tjera t figurs s
caktuar t veprs penale.
2. Dashja e prgjithshme (Dolus Generalis) shprehet n rastet kur kryesi e kryen veprn me nj dashje
t pacaktuar.
3. Dashja alternative shprehet n rastet kur kryesi me veprimin e tij parasheh mundsin e realizimit
t dy a m shum pasojave, parasheh mundsin se do t kryej dy a m shum vepra penale.
4. Dashja e paramenduar shprehet n rastet kur mendimi apo vendimi pr t kryer veprn penale lund
mjaft koh para se t kryhet ajo.
5. Dashje papritmas shprehet n rastet kur kryesi vendos t kryej veprn penale papritmas n
momentin.
44

Pakujdesia (Culpa)
Pakujdesia sht form e dyt e fajsis dhe pr nga intensiteti I prgjegjsis penale sht form m e
leht e fajsis.
Pakujdesia ekziston ather kur kryesi nuk dshiron pasojn e shkaktuar (pasoja shkaktohet kundr
vullnetit t tij).
N t drejtn penale konsiderohet se nje prson e ka kryer veprn penale nga pakujdesia n rastet kur
nuk I ka respektuar krkesat e shoqris q n veprimitarin e tij apo sjelljet e tija t jet I kujdesshm.
N t drejtn penale pakujdesia prcaktohet sipas kriterir: objektiv dhe subjektiv
1. Sipas kriterit objektiv konsiderohet se nj person kryen vepr penale nga pakujdesia n rastet kur
nuk I respekton krkesat e shoqris q t jet n ms t duhur I kujdesshm.
2. Sipas kriterit subjektiv konsiderohet se nj person kryen vepr penale nga pakujdesia n rastet kur
nuk I ka respektuar krkesat e shoqris q t jet I pakujdesshm edhe pse sipas aftsis mendore dhe
fizike ka mundur t ishte I kujdesshm dhe kshtu t mos shkaktoj pasojn e dmshme.
Pakujdesia me vetdije -Luxuria
Sipas nenit 14 t ligjit penal ekziston ather kur kryesi ka qen I vetdijshm se pr shkak t veprimit
mund t shkaktohet pasoja e ndaluar mirpo leht mendon se do t mundet me e paramendu apo ajo nuk
do t shkaktohet.
Pakujdesia me vetdije prbhet prej dy elementeve:
1.Prej vetdijs mbi mundsin e shkaktuarjes s pasojs
2.Prej shpress apo bindjes se do t mund ta parandaloj shkakttimin e pasojs.
1. Vetdija mbi mundsin e shkaktuarjes s pasojs- konsiderohet se personi ka vepruar me pakujdesi
me vetdije kur ka qen I vetdijshm se me ndrmarrjen e veprimit mund t shkaktohet pasoja e
ndaluar mund t kryhet vepra penale.
2. Shpresa apo bindja e kryesit se do t mund ta pengoj shkaktuarjen e pasojs: po ta dinte me siguri se
nga veprimi I tij do t shkaktohet pasoja, ai nuk do t ndrmerrte at veprim.
Pakujdesia pa vetdije
Ekziston ather kur kryesi nuk ka qen I vetdijshm se mund t shkaktohet pasoja e ndaluar.
Pakujdesia pa vetdij ekziston ather kur personi e kryen veprn penale t ciln jo vetm q nuk ka
dashur ta kryej, por t ciln fare nuk ka menduar.
N literaturn e s drejts penale njihet shkallzimi I pakujdesis me vetdij:
1.Pakujdesi t rnda (Culpa Lata)
45

2.Pakujdesi t leht (Culpa Levis)

3.Pakujdesi shum t leht (Culpa Levissima)
Prgjegjsia pr veprn penale t kryera nga pakujdesia
Kur vepra penale kryhet nga pakujdesia kryesi nuk dnohet por dnohet vetm ather kur me ligj
shprehimisht sht parapar se kryesi do t dnohet edhe pr rastet kur veprn e kryen nga pakujdesia.
Sipas legjislacionit ton penal pr pakujdesi dnohen kryesit e veprs penale kundr shndetit t njeriut,
kundr siguris s prgjithshme t njerzve dhe t pasuris n komunikacionin publik etj.
Lajthimi Error
Lajthimi don t thot kur nj person ka prfitirim t gabuar, jo t drejt pr ndonj rrethan.
Legjislacioni yn penal njeh dy lloje t lajthimit:
1.Lajthimi n fakt (rregullohet me nenin 16)
2.Lajthimi juridike (me nenin 17)
1. Lajthimi n fakt (Real)
Sipas nenit 19 t ligjit penal konsiderohet se ekziston lajthimi ne fakt n rastet kur kryesi n kohn e
kryerjes s veprs penale nuk ka qen I vetdijshm pr ndonj nga tiparet e saja t caktuara me ligj apo
kur gabimishti mendon se ekzistojn rrethanat sipas t cilave, po t ekzistonin ato ajo vetpr do lejohej.
Lajthimi n fakt njeh dy lloje:
a.Lajthimi n fakt n kuptimin e ngjusht
b.Lajthimi n fakt n kuptimin e gjer
a.Lajthimi n kuptimin e ngusht ekziston ather kur kryesi ka prfitirim t gabuar apo kur nuk di pr
ndonj rrethan, tipare e cila me ligj sht prcaktuar sei elemenet konstituiv I veprs penale.
Psh kur mund t konsiderohet se vepra penale sht kryer n lajthimin n fakt n kuptimin e ngusht:
personi merr sendin e huaj duke menduar se sht e tij.
Mjekut I przihen rrezulatet e dy t smurve.
Lajthimi juridik (Error Juris)
Prkufizohet si lajthim mbi ndalushmrin e veprs. Kryesi I veprs konsiderohet se gjendet n lajthim
juridik n rastet kur nuk di se vepra e tij sht e ndaluar.
Lajthimi juridik ndahet n dy forma:
1.Forma e par shprehet n rastete kur kryesi nuk di se vepra e tij sht e kunderligjshme.
2.Forma e dyt ekziston n rastet kur kryesi gabimisht mendon se ekziston ndonj rrethan e cila
prjashton kundrligjshmrin dhe veprn e bn t lejueshme.
46

Sanksionet penale
N t drejtn penale masat t cilat zbatohen ndaj kryesve t veprs penale quhen saknsione penale.
Masat t cilat jan parapar net drejtn penale dhe ndrrmerren nga jurispodenca penale ndaj kryesit
t veprs penale duhet t ken te vetmin qllim : mbrojtjen e do individi dhe t shoqris n prgjithsi
nga kriminaliteti.
Sanksionet penale jan masa t dhunshme penalo-juridike t cilat I shqipton gjyqi n procedurn me ligj
ndaj kryesit t veprs penale me qllim t mbrojtjes s shoqris dhe individit nga kriminaliteti.
Karakteristikat themelore t sanksioneve penale
Sanksionet penale kan kto karakteristika:
1. Me an t saknsioneve penale shoqrisa mbron nga kriminaliteti vlerat m t rndsishme t individit
dhe t bashksis shoqrore.
2. Sanksionet penale mund tu shqiptohen vetm kryesve t veprs penale.
3. Ndaj kryesve t veprs penale mund t shqiptohet vetm ai sanksion penal I cili sht I parapar me
ligj n momentin e kryesve s veprs penale.
4. Sanksionet penale mund ti shqiptojn vetm gjyqet n baz t procedurs s prcaktuar me ligj.
5. Me an t sanksioneve penale kryesve t veprave penale u merren apo u kufizohen lirtit dhe t drejtat
e tyre.
Llojet e sanksioneve penale n prgjithsi
N t drejtn penale t siteve bashkkohore njihen kto pes lloje t sanksioneve penale:
1.Dnimet
2.Masat siguruese
3.Masat edukative
4.Dnimi me kusht
5.Vrejtja gjyqsore
Dnimi me kusht dhe vrejtja gjyqsore u shqiptohet personave q kryejn veprn penale t lehta dhe t
cilt jan personalisht t prgjegjshm.
1. Dnimet shqiptohen ndaj personave madhor dhe t cilt jan penalisht t prgjegjshm pr vepren
penale t kryer.
2. Dnimi me kusht dhe vrejtja gjyqsore- me kto dy lloje t saknsioneve penale kryesve t veprave
penale u trhiqet vrejtja.
3. Masat siguruese jan sanksione plotsuese ngase m s shpeshti shqiptohen krahat dnimit.
4. Masat edukuese jan t parapara pr personat e mitur t cilt n momentin e kryerjes s veprs
penale kan qen n moshn prej 14-18 vjeare, por mund t shqiptohen edhe ndaj personave madhor
gjer n moshn 21 vjeare.
47

Dnimet
Dnimi sht lljoi m I vjetr I sanksionit penal. N shkencn e s drejts penale nocioni njihen nocioni
formal dhe material I dnimit.
1. Nocioni formal- prcaktohet dyke pasur parasysh elementet juridike t dnimit si jan
prcaktueshmria e tij me ligj, organi I cili sht kompetent pr shqiptimin e tij procedura gjyqsore.
2. Nocioni material I dnimit prcaktohet duke pasur parasysh qllimet e tij.
Sipas nocionit formalo-material dnimi prkufizohet si mas e dhunshme e parapar n ligj t ciln e
shqipton gjyqi ndaj kryesit penalisht t prgjegjshm t veprs penale me qllim t mbrojtjes s vlerave
t caktuara t qytetarve n trsi dhe I cili konsiston n marrjen e lirive dhe t drejtave t kryesit t
veprs penale.
Elementet dhe karakteristikat themelore t dnimit
1. Dnimi duhet t paraqes vlersimin negative moralo-etik
2. Dnimi duhet t ket qllimin e caktuar I cili dshirohet t arrihet me ekzekutimin e tij.
3. Dnimi duhet t jet I prcaktuar me ligj.
4. Dnimi mund t shqiptohet vetm ndaj kryesve t veprs penale q jan penalisht t prgjegjshm.
5. Dnimi mund t shqiptohet vetm gjyqi sipas procedurs s prcaktuar me ligj.
Karakteristikat themelore t dnimit jan:
1. Dnimi duhet t jet personal.
2. Dnimi duhet t jet human.
3. Dnimi duhet t jet legjitim.
4.Dnimi duhet ti godas njsoj kryesit t veprs penale.
5.Dnimi duhet t jet proporcional me peshn e veprs penale dhe shkalln e prgjegjsis penale t
kryesit.
6. Dnimi duhet t jet I ndar.
7. Dnimi duhet t jet I revokueshm.
8. Dnimi duhet t jet I prmirsueshm.
Qllimi I dnimit
N shqyrtimin e ksaj shtje jan shfaqur mendime dhe teori t ndryshme fiziologjike dhe juridike.
T gjith kto mendime dhe teori mund t rradhiten n tri grupe themelore:
1.Teoria absolute
2.Teoria Relative
3.Teoria e przier apo ekletike.
48

1. Teoria relative sipas ksaj teorie qllimi I dnimit sht hakmarrja ndaj personit q kryen vepr
penale.
2. Teoria relative sipas prfaqsuesve ktyre teorive dnimi nuk duhet t jet qllim n vete por mjet
pr mbrojtjen e shoqris nga kriminaliteti.
Teorit relative ndahen n dy nngrupe:
1.Teorit speciale
2.Teorite gjenerale
1. Sipas teorive speciale qllimi I dnimit sht q kryesin e veprs penale ta pengoj q n t ardhmen
srish t mos kryej vepr penale.
2. Ndrsa sipas teirove gjenerale qllimi I dnimit sht q t ushtroj efekt friksues ndaj kryesve t
mundshm t veprs penale dhe n kt mnyr ti zbraps nga kriminaliteti.
3. Teorit e prziera kto teori jan paraqitur duke I prvetusuar elementet positive t teoris
absolute dhe relative.
Sipas teoris s przier kryesi duhet t dnohet pr shkak se ka gabuar, ka kryer vepr t dmshme
por ai duhet t dnihet edhe me qllim q n t ardhmn t mos kryej vepr t till.
Dnimi me burg
Konsiston n marrjen e liris s qarkullimit kryesit t veprs penale pr nj koh t caktuar.
Dnimi me burg pr her t par sht parapar n Kodin penal t Francs t vitit 1971.
Te ne gjer ne mesin e vitit 1977 jan ekzistuar dy lloje t d nimit me heqje te liris:
1.Dnimi me burg dhe
2.Dnimi me burg t rnd
Kto dy lloje t dnimit dalloheshin vetm n praktikn e ekzekutimit u b unifikimi I tyre.
Tani te ne njihen vetm nj lloj I ktij dnimi me burg.
Dnimi me burg n t drejtn penale n fuqi
Dnimi me burg n t drejtn ton penale sht I vetmi dnim me t cilin kryesit t veprs penale I
merret liria.
N ligjin penale sht prcaktuar minimumi dhe maksimumi I prgjithshm I kohzgjatjes s dnimit me
burg.
Minimumi I prgjithshm I dimit me burg sht 15 dit, ndrsa maksimumi I prgjithshm sht 15 vjet.
49

Sistemi I dnimit n t drejtn penale

Me sistemi t dnimeve n t drejtn penale nnkuptojm llojet e dnimeve, mnyrn e prcaktimit t
dnimeve nga ana e gjyqit.
Llojet e dnimeve
E drejta penale njeh tri lloje t dnimeve:
1.Dnimi me vdekje
2.Dnimi me burg
3.Dnimi me t holla
do dnim paraqet marrje apo kufizik t t mirave t kryesit t veprs penale.
Me dnimin me vdekje I merret jeta e njeriut, me dnim me burg liria e qarkullimit, me dnim me t holla I
merret pasuria.
Ndarja kryesore e dnimeve
Dnimet ndahen n :
1.Dnimet kryesore
2.Dnimet sekondare
1. Dnimet kryesore jan ato t cilat ligji I parasheh se mund t shqiptohet si mas kryesore e
ndshkimit.sipas legjislacionit penal dnimet kryesore jan dnime me vdekje dhe dnimi me burg
2. Dnimi sekondare jan ato lloje t dnimeve t cilat mund t shqiptohen vetm krahas dnimit
kryesor.
Dnimet poashtu ndahen n dnime:
1.Permanente, 2. Kohore
1. Dnimet Permanente jan ato t cilat kryesit e veprs penale I shqiptohen pr gjith jetn t cilat
dnime ndryshe quhen edhe dnime t prjetshme.
2. Dnimet kohore jan ato dnime q shqiptohen pr nj koh t kufizuar.
Dnimi me vdekje
sht lloji m I rnd I dnimit n t gjitha legjislacionet q e njohin.
Dnimi me vdekje sht lloji m I vjtetr I dnimit n historin e s drejts penale.
50

Ithtart t cilt angazhohen edhe m tutje t parashikohet edhe t ekzekutohet dnimi m vdekje I cekin
kto argumete:
1. Vetm me an t dnimit me vdekje shoqria mund nga individt q kryejn vepra penale
jashtzakonisht t rnda.
2. Dnimi me vdekje ushtron efekt t madh friksues.
3. Dnimi me vdekje sht sanksion m radiakl ndaj kryesve t paprmirsueshm t veprave panelae
jashtzakonisht t rrezikshme.
4. Dnimi me vdekje e prkrah shtresa m e gjr e popullsis dhe e konsdiderojn garanci t siguris s
tyre juridike.
5. Ekzekutimi I fsheht I dnimit me vdekje mnjanon rrezikun e paraqitjes s motiveve t ulta dhe
ndjnjn e dhembshuris ndaj t ndshkuartit.
Ndrsa kundrshtart e dnimit me vdekje t cilt emrohen si ablicionist cekin kto argumente:
a. e drejta pr jet sht e drejt natyrore e njeriut, kt t drejt nuk ia ka dhn shteti dhe nuk ka t
drejt tia marr.
b. Dnimi me vdekje sht I padrejt jo human
c. Dnimi me vdekje sht I paprmirsueshm
d. Dnimi me vdekje sht I pandar dhe nuk lejon mundsin e matjes s tij n shkall m t ult.
e. Dnimi me vdekje n mas t madhe ka doz t hakmarrjes s shoqris ndaj kryesve t veprs penale
t rnda.
f. Dnimi me vdekje sht n kundrshtim me qllimin e dnimit.
g. Dnimi me vdekje nuk ndikon n zvoglimin e kriminalitetit.
Mnyra dhe kushtet q duhet t prmbushen pr t mundur t shqiptohet dnimi me vdekje:
1. Dnimi me vdekje mund t parashihet si I vetmi sanksion.
2. Dnimi me vdekje mund t shqiptohet vetm pr rastet m t rnda pr t cilat sht parpar me ligj.
3. Dnimi me vdekje nuk mund ti shqiptohet kryesit t veprs penale q nuk ka mbushur 18 vjet.
4. personit madhor I cili n kohn e kryerjes s veprs penale nuk I ka mbushur 21 vjet.
5. Pr rastet e veprs penale pr t cilat sht parapar dnimi m vdekje, gjyqi sht I autorizuar t
shqiptoj dnim me burg.
6. Dnimi me vdekje nuk mund t ekzekutohet para se t konstatohet se nuk sht abroguar apo nuk
sht zvendsuar me aktin e amnestis apo faljes.
7. Dnimi me vdekje ekzekutohet me pushkatim, prania e publikut sht e prjashtuar.

51