5 .

KAFES SSTEM DM NOKTALARININ BRLEM HESAPLARI

Kafes sistem dm noktalarnn tekili, boyutlar belirlenmi olan kafes sistem elemanlarndaki (alt
ve st balk ubuklar, dikme ve diyagonal ubuklar), sperpozisyon kuvvetleri (EY, EIY ve min
ubuk kuvvetleri) esas alnarak yaplr.
Proje kapsamnda birleim arac olarak kaynak kullanlacaktr.
Tek L korniyer olarak tekil edilen dikme ve diyagonal ubuklar aada gsterildii gibi kelerinden
yarlarak alt ve st balk ubuklarnn ( KUP I profil) gvdelerine birletirilir. Ancak I profillerde
balk ve gvdenin birletii boyun blgelerinde kaynak yaplmas uygun olmad iin, korniyerlerin
bu blgeye (c) gememelerine zen gsterilmelidir.
Gerekli kaynak boyu iin gerekli blgenin, yukarda sz edilen sebeple veya profillerin geometrik
zellikleri nedeniyle yetersiz olmas durumunda, dm levhasndan yararlanlr. Dm levhas alt
veya st balk elemannn gvdesine kt kaynak ile birletirilerek, kaynak iin ilave alan elde edilir.

(h-2c)/2

Gerekli kaynak boyu

Kaynak
yaplabilecek
uzunluk

Gerekli kaynak boyu

Dm
Levhas

V (kt kaynak)

Bu aamada yaplan hesaplar, kaynak yaplabilecek blgenin tespiti ve levha geometrisinin

belirlenebilmesi iin milimetrik kat zerinde lekli olarak (veya bir izim program ile)
gerekletirilir. Genellikle 1/5 lekli izim yeterli olmaktadr.

BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)

Dikme ve diyagonal birleimlerinin tekili

Aadaki ekilde gsterildii gibi tekil edilen dikme ve diyagonal birleimlerindeki ke kaynaklar
kesme kuvvetine (P) ve eilme momentine (M) maruz kalmaktadr. Buna bal olarak kaynak
dikilerinde normal, kayma ve kyaslama (asal) gerilmeleri oluacaktr. (Bkz. H. Deren ve Di., elik
Yaplar, 2008).

a
B

a.l
e

a.l

l
Wk = Wx

Dm levhas
M=P.e
A

t
A-A Kesiti

t
Kaynak kesiti
(B-B)

Bu gerilme durumunu salayan kaynak kalnln ve boyunu belirlemek iin bir ardk yaklam
yolu izlenebilir. Buna gre;

ncelikle snr koullar gznnde bulundurularak bir kaynak kalnl (a) seilir.
( min a = 3 mm, max a = 0.7 tmin , tmin : en ince levha kalnl)

k ve k gerilme ifadelerinden yararlanarak, gerekli kaynak boylar belirlenir.

Byk olan kaynak boyu esas alnarak kyaslama gerilmesi tahkiki yaplr. Tahkikin salamas
durumunda kaynak boyu belirlenmi olur. Salamamas durumunda ise kaynak boyu oluan
kyaslama gerilmesi tahkiki salayncaya kadar belirli oranlarda arttrlr.

Sonuta belirlenen kaynak boyu, yan ke dikileri iin ngrlen snr koullar bakmndan
tahkik edilir (15 a l 100 a).

Kayma gerilmesi tahkiki

k =

P
k em
(a.l)

( a: kaynak kalnl, l: kaynak hesap uzunluu)

Normal gerilme tahkiki

k =

P
=
Fk

M
k em ( Wk: kaynak kesitinin mukavemet momenti, M=P.e)
Wk

Kyaslama gerilmesi tahkiki

v = 2k + 2k vem
BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.
Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)

Not: k ve k gerilmelerinin her biri snr gerilme olan s deerinden kk ise kyaslama gerilmesi
( v ) tahkiki gerekmez (TS 648). (EY, EIY yklemesi ve St 37 elii iin s = 750 kg/cm2 )

Dm levhas birleimlerinin tekili

Dm levhasn alt veya st balk elemanlarna balayan kt kaynak dikileri, dikme veya
diyagonalin birleme asna bal olarak normal gerilmeye ve/veya kayma gerilmesine maruz
kalmaktadr. Bu kaynaklarn boyutlandrlmasnda aada verilen gerilme ifadeleri kullanlr ve
yukarda anlatlan ardk yaklam uygulanabilir.

Normal gerilme :

k =

Kayma gerilmesi : k =

N
k em
(a l)

T
k em
(a

l)

Kyaslama gerilmesi : v =

T
N

2k + 2k vem

N=P.sin
T=P.cos

P


Dm levhasnn kalnl, birletirildii elemann gvde kalnlna yakn seilir. Kt kaynak

kalnl ve tipi (I, V, Y, X gibi) belirlenir (a = tmin ,tmin : en ince levha kalnldr).

Dm levhasnn geometrisi mmkn olduunca az

iilik gerektiren bir geometride seilmelidir. Levhann
boyutlar (B,H) ise kt kaynak uzunluuna ve zerindeki
dikme veya diyagonal ubuun ke kaynak
uzunluuna bal olarak belirlenir.

B
H
V

Dikme veya diyagonalin bir ksmnn balk elemanna, bir ksmnn dm levhasna
balanmas durumunda, dm levhasn balk gvdesine balayan kt dikiler dm
levhasndaki ke kaynaklarn aktard kuvvete gre boyutlandrlr. Bu kuvvet, toplam dikme
veya diyagonal kuvvetinin kaynak uzunluu ile lineer orantl olarak datlmasyla elde
edilebilir.

BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)

Mesnet dm noktalarnn tekili

Alt balk elemanlarnn mesnet dm levhasna
birleimi: Aadaki ekilde gsterildii gibi, kt ve
ke
kaynaklarnn
birlikte
kullanlmas
ile
gerekletirilmektedir. Bu tr birleimlerde toplam
kaynak alan hesaplanrken, DIN 4100e gre; ke
kaynak alannn yars ile kt kaynak alannn
toplamnn esas alnmas ve kt kaynaa ait emniyet
gerilmelerinin kullanlmas ngrlmektedir.

N
kem
Fk

k =

NO

V (Kt kaynak)
V (Kt kaynak)
NU
Ke kaynak

IPB

(Kt kaynaa ait)

1 Kose
Kt
= Fk + Fk
2

st balk elemanlarnn mesnet dm levhasna

birleimi: Bu birleimde kt kaynak NO kuvvetinden
oluan kayma gerilmesine, M=NO.e momentinden
oluan norma gerilmeye ve kyaslama gerilmesine
gre tasarlanabilir.
Not: gen tip kafes sistemlerin mesnet blgesinde, byk mesnet reaksiyonlar nedeniyle lokal
burkulma olumamas iin dm levhalar lama veya korniyer yardmyla takviye edilmelidir. Bu
detay mesnet tasarmnda gsterilmitir.

Trapez tip kafes sistemlerde mesnet dm

noktas: Bu tip mesnet dm noktalarndaki dm
levhalarnn balk elemanlarna birleimi, dier
dm noktalarndakine benzer ekilde yaplabilir.

IPB

BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)

Mahya dm noktasnn tekili

Mahya dm noktasnda iki st balk eleman ve bir dikme elemannn (bazen diyagonal de olabilir)
birleimi sz konusu olmaktadr. Dikmedeki kuvvetin dzeyine bal olarak dm levhasz veya
levhal birleim yaplabilir.
V (Kt)
kaynak)

V (Kt
kaynak)

Ke
kayna

Ke
kaynak

N N

V
V
Mahya dm noktas

Mahya dm noktas (levhal)

st balk elemanlarn birletiren kt kaynak dikileri st balk kuvvetlerine gre tasarlanabilir.

Levhal birleimde ise levhay balklara balayan kt dikiler, dikmedeki kuvvetin bileenleri alnarak
tasarlanabilir.
( V kt kaynak)

TV

NV
V

BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

V = V/2cos

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)

Btn dm noktalarna ait birleim hesaplar yapldktan sonra, sonular zetleyen aadaki gibi
bir Tablo hazrlanmaldr.
4
O2

2
O1

V1 D1

O3
V3
V2

D2

U1 10 U2 11 U3

12

Dm noktas birleim hesaplar zeti

Dn
Noktas
Ad
No

ubuk
Kesiti

O1 KUP I 240

Kt Kaynak

Ke Kaynak

a
(mm)

l
(mm)

a
(mm)

l
(mm)

..

..

..

..

Dm levhas
lleri
B
C

A
U1

KUP I 200

..

..

..

..

O1 KUP I 240

..

..

..

..

O2 KUP I 240

..

..

..

..

V1

L 65.65.8

..

..

..

..

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

D
E
F

Not: Tm birleim yapldktan sonra ekmeye alan dikme ve diyagonallerdeki enkesit kayplar, bu
elemanlarn tasarmnda gznne alnan enkesit kayplar ile karlatrlmal ve gvensiz bir
durumun olumad gsterilmelidir.

KAYNAKLAR
elik Yaplar, H. Deren, E. Uzgider, F. Pirolu, E. alayan, alayan Kitapevi, 3. bask, (2008).
Ahap ve elik Yap Elemanlar, Y. Odaba, Beta Yaynlar, (1992).
elik at Elemanlarnn Ekonomik zmleri, Y. Odaba, Teknik Kitaplar Yaynevi, (1981).

BA MH.MM. FAK. NAAT MH. BL.

Yrd.Do.Dr. Kaan TRKER

ELK KAFES SSTEM TASARIMI DERS NOTLARI

6.HAFTA (2013)