1

PATOLOJ

2
PATOLOJ

3
PATOLOJ

NSZ
Tpta Uzmanlk Snavna hazrlk uzun ve zahmetli bir
yoldur. Kaynak seimi ise kiiye, snava kadar kalan sreye
ve hedeflenen puana gre deiiklik gstermektedir.
Bu seri az zahmetli olan ve ksa kaynaklardan almak
zorunda olan kiiler iin hazrlanm ideal bir seridir.
Bu kadar kk hacim baar iin yeterlimidir?
Daha hacimli kitaplara gre yeterli olmad aktr ama
UNU KESNLKLE SYLEYEBLRZ ki bu kadar ksa metinle
en fazla sayda soru yakalayan bir seri oluturduk.
nk; bu serinin ierii TUSDATA TUS HAZIRLIK
MERKEZLERnin son 2-3 yldr yapt ok zel TUS
KAMPLARInda anlatlan en zet ve en gncel metinlerden
olumaktadr.
Biz ierie gveniyoruz.
Umarz yararl olur ve baarnza katkda bulunuruz.
Seri Editrleri

4
PATOLOJ

NDEKLER

1. HCRE ZEDELENMES .......................................................... 5

2. NFLAMASYON VE HCRE ONARIMI .................................. 10
3. NEOPLAZ ........................................................................... 18
4. LENFOD MALNTELER .................................................... 34
5. BBREK HASTALIKLARI ...................................................... 40
6. ERKEK GENTAL SSTEM .................................................... 51
7. MEME HASTALIKLARI PATOLOJS ..................................... 55
8. KADIN GENTAL SSTEM ................................................... 61
9. KALP - DAMAR HASTALIKLARI ........................................... 69
10. AKCER HASTALIKLARI .................................................... 75
11. HEPATOBLYER SSTEM ...................................................102
12. SANTRAL SNR SSTEM .................................................. 123
13. CLT HASTALIKLARI ......................................................... 133
14. KAS SKELET SSTEM ...................................................... 137

5
PATOLOJ

HCRE ZEDELENMES
Hcre zedelenmesinin en sk nedeni hipoksi; hipoksinin en sk nedeni iskemidir.

GER DNML ZEDELENME:

Hcre imesi
ER imesi
Nkleer kromatin kmelenmesi
Ribozomlarn ERdan ayrmas
Membranda kpk oluumu ve partikller
Mikrovllius kayb
Otofaji
Mitokondride hafif ime ve kk partikller

GER DNMSZ ZEDELENME:

Membran hasar ve myelin figrler

Lizozomal enzimlerin salnm ve otoliz
ER erimesi
Mitokondride belirgin ime ve byk dansiteler (Ca++)
Nvede piknoz, karyoliz, karyoreksis

SERBEST RADKAL HASARI

Radyasyon
nflamasyon
Oksijen toksisitesi
Kimyasal maddeler (CCI4)
Reperfzyon hasar

Mekanizma:

1. Lipid peroksidasyonu
2. DNAda timin ile reaksiyon hcre lm veya mutasyon
(karsinogenez)
3. Polipeptid paralanmas veya proteinlerin apraz balanmas ile enzim
aktivitesinde kayp

Antioksidanlar

Speroksid dismutaz
Glutatyon peroksidaz
Katalaz
Vit. E
Sistein, Glutatyon
Serloplazmin, Transferrin, Albumin

KMYASAL ZEDELENME
1. Direkt etkili :

Merkrik klorid

6
PATOLOJ
Hcre membrann direkt zedeler, transportu bozar, permeabilite artar.
Antineoplastik antibiotikler direkt sitotoksik etki yapar.

2. ndirekt etkili :

CCI4 kuru temizlemede kullanlr.. p450 enzim sisteminde CCI3 e dnerek

serbest radikal etkisi yapar.

MORFOLOJ
GER DNML ZEDELENME
Hcre imesi : Bulank ime
Mikroskobik : Sitoplazmada kk berrak vakuoller hidropik deiiklik,
vakuoler dejenerasyon
Makroskobik : Organda solukluk, turgor art, arlk art
Yal Deiiklik : Hepatosit ve myokard hcrelerinde sk grlr. skemik, toksik,
metabolik hasara bal oluur.
Mikroskobik : Sitoplazmada lipid vakuolleri Mikrovezikler Makrovezikler
Makroskobik : Organ byk, sar renkte, parlak ve kaygan

GER DNMSZ ZEDELENME

Nekroz :
Yaayan bir dokuda hcre lmn izleyerek oluan morfolojik deiikliklerdir.
Ik mikroskobunda 4-12 saat ncesinde grlmez.
1. Kazeifikasyon nekrozu : Tbc, derin mantar enfeksiyonlar
2. Koagulasyon nekrozu : skemi (MI), tmr nekrozu
3. Likefaksiyon nekrozu : Beyinde hipoksi iskemi, Bakteriel enfeksiyonlar
apse
- Gangrenz nekroz: Koagulasyon nekrozu + Likefaksiyon nekrozu.
Diabetli hastalarn alt ekstremitelerinde grlebilir.
4. Ya nekrozu : Akut pankreatit, Memede ya nekrozu
5. Fibrinoid nekroz: Tip III hipersensitivite

Apoptoz :
Programl hcre lm. Fizyolojik ve patolojik olarak oluabilir. p53 ve bax
geni apoptoza yol aarken bcl 2 geni apoptozu engeller
Councilman cisimcii viral hepatitte apoptoz ile oluur. Apoptoz inflamatuar
yant oluturmaz. Olay genetik olarak ve nvenin paralanmas ile balar.
Fizyolojik olarak embriyonun gelime-sinde, timusta T lenfositlerinin
olgunlamasnda, laktasyon bitiminde fazla meme epitelinin ortadan
kaldrlmasnda; patolojik olarak viral enfeksiyonlarda, endokrin uyarnn
azalmasnda, malign tmrlerde grlebilir.

SUBSELLER DEKLKLER
skelet Anomalileri

7
PATOLOJ
-

Mikrotbl polimerizasyon defekti Chediak Higashi sendromu

Mikrotbl organizasyon defekti mmotil silia sendromu (Kartagener)

Mitokondrial Deiiklikler
-

Beslenme bozukluu ve alkolik hepatit Megamitokondri

Anormal krista ieren byk mitokondriler mitokondrial myopati
Bbrek, tiroid, paratorid ve tkrk bezlerinde bym ve oalm
mitokondri ieren, geni eozinofilik sitoplazmal hcrelerden oluan
tmrler Onkositoma. Hcrelerede onkositik (oksifilik hcre) denir.

DER ndksiyonu:
Barbitratlar dz endoplazmik retikulum (DER) ve p450 enzimlerinin sentezini
arttrr. Tolerans artar, adaptasyon geliir. Steroid, alkol, aril hidrokarbonlar,
insektisidler gibi maddelerin metabolizmas hzlanr.

HCRE BRKMLER
YALI DEKLK (STEATOZ).
Karacier, kalp kas, iskelet kas, bbrekde daha sk grlr. Toksinler, protein
malntrisyonu, DM, obesite, anoksi Karacierde, gelimi lkelerde, yalanmann
en sk nedeni alkoldur. Hepatotoksinler (r. alkol) mitokondri ve DER fonksiyonunu
bozar. CCI4 ve protein malntrisyonu apoprotein sentezini azaltr.
Anoksi ya asidi oksidasyonunu bozar. Alk ve DM periferik depolardan ya
asiti mobilizasyonunu arttrr. Alkol ve orotik asit karacierden lipoprotein
salnmn azaltr.

Kalpte :

- Uzam orta dereceli hipoksi kaplan grnm

- Belirgin hipoksi ve myokardit (difteri) diffz yalanma
Nekrotik alanlar evresinde kpkl histiositler ; aterosklerotik plaklarda dz
kas hcreleri ve makrofajlar ierisinde; ksantomlarda kpkl makrofajlar
ierisinde kolesterol ve kolesterol esterleri birikir. Kronik kolesistitte safra
kesesi mukozasnda kolesterolle ykl makrofajlar kolesterolozisi oluturur.
Makroskopik olarak ilek grnmnde mukoza denir.

PROTENLER
-

Nefrotik sendromda proksimal tbl epitel hcreleri lizozomlar iinde

Plazma hcresi sitoplazmasnda, GER iinde Ig birikimi Russel cisimcii;
nve erisinde Ig birikimi Dutcher cisimcii
-1 Antitripsin yetmezliinde karacier hcresi GERu iinde Protein birikimleri
pembe, hyalen damlack olarak grlr.

GLKOJEN :
Metabolizma bozukluklarnda (r: DM, glikojen depo hastalklar) Hcre iinde
berrak vakuol olarak grlr. Diabetli hastalarda renal tbl epiteli iinde glikojen
birikimi Armani Ebstein bulgusu

8
PATOLOJ

PGMENTLER
Ekzojen : Dvme pigmenti, karbon-kmr tozu (antrakoz, pnmokonyoz)
Endojen : Lipofusin, melanin, hemoglobin trevleri (hemosiderozis,
hemokromatozis)

PATOLOJK KALSFKASYON
Distrofik kalsifikasyon : Nekrotik odaklar, aterom plaklar, zedelenmi
kalp kapacklarna kalsiyum kmesi, Kalsiyum metabolizmas ve serum dzeyi
normaldir.
Metastatik kalsifikasyon : Kalsiyum metabolizmasnda deiiklik ve serum
dzeyinde art vardr.
Hiperparatiroidizm, multiple myelom, lsemi, kemie metastaz gibi kemik ykm
art, vit. D intoksikasyonu, st-alkali sendromu, sarkoidoz, para-neoplastik
sendromlar (r:akcierin skuamz hcreli karsinomu)

ADAPTASYON MEKANZMALARI
ATROF :
Hcre boyutlar ve organel miktarnda azalma Otofajik vakuoller yk azalmas,
innervasyon ve kanlanmasnn azalmas, beslenme yetersizlii, endokrin uyar
azalmas, yalanma. Organ klr.

HPERTROF :
Hcre organelleri ve boyutunda artla birlikte organda byme
Fizyolojik :
Gebelikte uterus dz kas hipertrofisi, Patolojik HTda sol ventrikl hipertrofisi

HPERPLAZ :
Hcrelerde saysal art sonucu organn bymesi
Fizyolojik :
1. Hormonal : Gebelik ve ergenlikte meme epiteli
2. Komponsatuar : Karacier
Patolojik :
Endometrial hiperplazi

METAPLAZ :
Olgun bir hcre tipinin farkl bir olgun hcre tipine dnmesi
Skuamz metaplazi :
- Sigara ienlerde ve A vit. eksikliinde solunum sisteminde
- Serviks epitelinde
- Mesanede ta, kronik inflamasyon, Schistosomiazis

9
PATOLOJ
Glandler metaplazi :
zefagusda refl geliimi ile skuamz hcrelerin glandler hcreler dnm:
Barret zefagusu. Hiperplazi ve metaplazi malin tmr geliimi iin uygun zemin
hazrlar.
Mezenimal metaplazi :
Myozitis ossifikans

HCRE OALMASI
REPERASYON :
Zedelenen blgenin tamir edilmesi
Reperasyon iki ekilde olur :
1. Rejenerasyon
2. Skar dokusu oluumu
Ba dokusu ats salam ve hcrenin oalma yetenei varsa rejenerasyon ;
ba dokusu ats yklm veya hcrenin oalma yetenei yoksa skar dokusu
oluumu gerekleir.

Srekli oalan (labil. hcreler):

Cilt, oral kavite, vajen, serviks gibi skuamz epitelle deli blgeler; tkrk bezi,
pankreas gibi glandler organlarn salg duktus epiteli, GS ve uetrusun kolumnar
epiteli, riner tarktsn transisyonel epiteli, kemik ilii ve dier hematopoetik
doku hcreleri.

Sessiz (stabil. hcreler):

Karacier, bbrek pankreas gibi tm glandler epitel hcreleri; fibroblast, dz kas
ve endotel hcresi gibi mezenimal hcreler.

Blnmeyen (kalc) hcreler:

Nronlar, kalp kas ve iskelet kas hcreleri... oalma yetenekleri yoktur.

10
PATOLOJ

NFLAMASYON VE HCRE ONARIMI

NFLAMASYONDA GREV ALANLAR:
Ntrofil, monosit, eozinofil, lenfosit, bazofil ve trombositler
Ba dokusunda mast hcreleri, makrofaj ve lenfositler, fibroblastlar
Ekstraseller matriks elemanlar.
Kollajen Elastin
Fibronektin Laminin, Tenaskin, Enaktin
Proteoglikanlar

AKUT NFLAMASYON
VASKLER DEKLK

Arteriollerde birka saniyelik vazokonstrksiyon

Arteriollerde vazodilatasyon scaklk kzarklk
Permeabilite art dem, staz
Staz sonucu lkositlerin marjinas-yon, adhezyon ve migrasyonu
Hcresel Olaylar : Lkositlerin ekstravazasyon ve fagositozu
Marginasyon, Lkositlerin endotele yanamas
Kaldrm ta grnm, Lkositlerin endotel boyunca sralanmas
Adhezyon : Lkositlerin endotel hcrelerine skca tutunmas
Adhezyon moleklleri: Selektin, ntegrin, mmunglobulinler
Adhezyonu artranlar: Histamin, trombin, PAF,IL-1, TNF
Permeabilite art ve lkosit diapedezi venllerde gerekleir.
Kemotaksis : Kimyasal etkili bir ekiciye doru hareket edilmesidir.
Granlositler, monositler ve daha az olarak lenfositler katlr.
- C5a , LTB4, IL-8
- Peptid ve lipid yapda bakteri rnleri
- Toksik oksijen metabolitleri, katyonik proteinler
- IL-1, TNF, PAF kemotaktik etkilidirler.
Fagositoz :
1. Tanma ve tutunma : Opsonizasyon ( C3b, Ignin Fc komponenti)
2. Fagositoz (iine alma)
3. ldrme ve paralama (H2O2-MPO halid sistem)
NADPH oksidaz enzimi eksikse Kronik granlomatz hastalk
Myeloperoksidaz eksik ise H2O2 bakteriyi yava da olsa ldrebilir.
Dier bakterisidal faktrler: Lizozim, Laktoferrin, Defensinler
len bakteriyi asit hidrolazlar paralar.
1- antitripsin ve 2. makroglobulin evre dokuyu lizozomal proteazlardan
korur.

11
PATOLOJ
Endotel ve lkosit adezyon molekl iftleri
Endotelial molekl

Lkosit molekl

Major grevi

P-Selektin

Sialil-Lewis X- modifiye
proteinleri

Yuvarlanma (ntrofil, monosit, lenfosit)

GlyCam-1, CD34

L-selektin

Yuvarlanma (ntrofil, monosit)

E-selektin

Sialil-Lewis X- modifiye
proteinleri

Yuvarlanma ve adezyon (ntrofil,

monosit, T lenfositi)

VCAM-1 (immngloblin
ailesi)

VLA-4 integrin

Adezyon (eozinofil, monosit, lenfosit)

ICAM-1(immngloblin ailesi)

CD11/CD18 integrinler (LFA-1,

Mac-1)

Adezyon, arrest, transmigrasyon

(ntrofil, monosit, lenfosit)

CD31 (PECAM-1)

CD31 (PECAM-1)

Arrest, transmigrasyon (ntrofil,

monosit, lenfosit)

ICAM-1, interseller, adezyon molekl 1; PECAM-1, platelet endoterial hcre

adezyon molekl 1; VCAM-1, vaskler hcre adezyon molekl1

LKOSTN YOL ATII ZEDELENMELER:

Lkositlerin etkileri ve lkositlerden aa kan rnler aadaki patolojik
tablolarn oluumunda sulanmaktadr.
Akut:

Kronik:

ARDS

Artrit

Akut transplant rejeksiyonu

Astm

Astm

Ateroskleroz

Glomerlonefrit

Kronik akcier hastal

Reperfzyon hasar

Kronik rejeksiyon

Septik ok

Dierleri

Vasklit

MEDATRLER :
Hcreden salnanlar :

1. nceden depolanm halde bulunanlar,

Vazoaktif aminler (Histamin, Serotonin) Lizozomal enzimler
2. Olay srasnda retilenler:
Araidonik asit metabolitleri (PG ve LT)
Sitokinler (IL-1, TNF, IL-8)
PAF ve NO

Plazma proteazlar

1. Kompleman sistemi (C3a C5a)

2. Kinin sistemi (bradikinin)
3. Phtlama sistemi (fibriopeptidler, trombin)

12
PATOLOJ

Etkilerine gre mediatrler

Kemotaksis: C5a, LTB4, IL-8, bakteri rnleri, IL-1, TNF, PAF, serbest
radikaller
Permeabilite art : Vazoaktif aminler (Histamin, Serotonin), C3a, C5a
(amin salglatr) Bradikinin, Lkotrienler C4, D4, E4, PAF,
Vazodilatasyon : Prostoglandinler, Nitrik oksid
Ar : Prostoglandinler, Bradikinin
Ate : IL-1, IL-6, TNF, Prostoglandinler
Doku Hasar : Ntrofil ve makrofaj lizozomal enzimleri, Oksijen
metabolitleri, Nitrik oksid

Bakteriyel rnler
mmun kompleksler
Toksinler
Fiziksel hasar
Dier sitokinler

Makrofaj
(Dier hcreler)
aktivasyonu

IL-1/ TNF

AKUT FAZ REAKSYONLARI

Ate
Uyku
tah
Akut faz proteinleri
Hemodinamik etkiler (ok)
Ntrofili

ENDOTEL ETKLER
Lkosit adhezyonu
PGI sentezi
Prokoagulan aktivite
Antikoagulan
IL-1, IL-8,IL-6, PDGF

FBROBLASTA ETKLER
Proliferasyon
Kollajen sentezi
Kollajenaz
Proteaz
PGE sentezi

LKOSTE ETKLER
Sitokin salnm
Balatc etki

Akut nflamasyonun Sonucu :

1.
2.
3.
4.

Rezolusyon
Fibrozis
Apse oluumu
Kronik inflamasyon

13
PATOLOJ

KRONK NFLAMASYON
1. Mononkleer hcre infiltrasyonu (makrofaj, lenfosit, plazma hcresi)
2. nflamatuar hcrelerin uyard doku hasar (zellikle makrofaj)
3. Fibrozis ile iyileme
Makrofajlar
Aktivasyon : Epitelioid hcre ve dev hcreler (Langhans tipi,
yabanc cisim tipi)
Diferansiasyon : Mikroglia (SSS)
Kupfer hcreleri (Kc)
Alveoler makrofajlar (Akc)
Osteoklastlar (kemik)
Langerhans hc.(cilt)
48 saat sonra inflamasyonda baskn olan monositler makrofaja dnr.

MAKROFAJLAR :
Doku hasar : Toksik oksijen meta-bolitleri, Proteazlar, kemotaktik faktrler, AA
metabolitleri, NO ve koagulasyon faktrleri, Kollajenazlar
Fibrozis : PDGF, FGT, TGF ve fibrojenik sitokinler
Plazma hcreleri zellikle sifilis
Eozinofiller tip I hipersensivite ve parazitik enfeksiyonlar

GRANLOMATZ NFLAMASYON
Granulom Epitelioid makrofajlar, dev hcreler ve evrede lenfositler. Yabanc
cisim granlomunda YC tipi dev hcre; immun granulomda Langhans tipi dev
hcre baskndr
Bakteriel : Tbc, Lepra, Sifilis (gom), Brusellozis kedi trm hastal,
lenfogranuloma venerum
Parazitik : istozomiazis, Filariazis, Triinozis
Mantar enf.: Kriptokok, Koksidioides immitis, Histoplazmozis, Blastomikoz
Yabanc cisim: Str, meme protezleri, damar greftleri
norganik metal ve tozlar : Silikozis, Berilyozis
Bilinmeyen : Sarkoidoz, Crohn hst., Primer bilier siroz, Dev hcreli arterit,
Wegener granlomatozu

MORFOLOJ
Serz nflamasyon:

Yank, viral enfeksiyonlarda vezikl, bl gibi.......

Fibrinz nflamasyon :

Fibrinz perikardit ve pleurit, ARA, SLE, Romatoid artrit, Tbc, bakteriel enf.

Spratif veya prlan nflamasyon:

Ntrofil, nekrotik hcreler, dem: Akut apandisit, apse

Nekroz ok belirginse flegmonz inflamasyon

lser :

nflamatuar, nekrotik dokunun dklmesi ile oluan defekt GS, Alt

ekstremitler

14
PATOLOJ

YARA YLEMES
PRMER YARA YLEMES
Temiz, enfekte olmam, stre edilmi cerrahi kesilerdir.
lk 24 saat nsizyon kenarnda ntrofiller, bazal hcre art
24-48 saat Kabuun altnda ince epitelial kpr
3.gn Makrofajlar, granulasyon dokusu, kollajen lifleri belirir
5.gn Granlasyon dokusu belirgin, damar oluumu maksimum ve kar
tarafa ilk kollajen kprs
2. hafta Kollajen birikimi, fibroblast proliferasyonu srer.
1. ay sonu Salam epidermis ile rtl, hcreden zengin ba dokusu
1. hafta sonu dikiler alndnda yarann gc %10; 3 ay sonra %70-80. ilk oluan
tip III kollajen, olgunlanca tip I kollajen

SEKONDER YARA YLEMES

nflamatuar lserler, apse, byk yaralanmalar, infarkts
En nemli fark myofibroblastlarn yapt yarann kontraksiyonudur.

PATOLOJK YNLER
yilemeyi geciktiren enfeksiyon (en sk), protein yetmezlii, Cvit. yetmezlii
glikokortikoidler, anti-inflamatuarlar, yetersiz kan akm yabanc cisimler,
mekanik etkenler (basn art vb.)
Keloid Ar kollajen birikimi
Ekzubaran granulasyon Ar granulasyon dokusu oluumu
Dezmoid (agresif fibromatozis) Ar fibroblast ve ba dokusu art
Romatoid artrit, akcier fibrozisi, hepatik siroz vb. hastalklar

HEMODNAMK BOZUKLUKLAR
DEM
nterseller dokular ve vcut boluklarnda fazla sv birikimi

AKTF HPEREM
Arteriel akmda art inflamasyon, ekzersiz, yz kzarmas
Lokalize dem
Artm hidrostatik basn
Azalm kolloid ozmotik basn
Lenfatik tkanklk
Na retansiyonu

Venz tkanklk (tromboz)

Eksternal bas (tmr)
-----

Yaygn dem
Konjestif kalp yetmezlii
Albumin kayb (Nefrotik sendrom)
Azalm albumin sentezi (Siroz)

Tmr, inflamasyon
-------

Tuz tutulumu ile birlikte renal hast.

15
PATOLOJ

PASF KONJESYON
Venz akmn yavalad durumlar
Sol kalp yetmezliinde akcierde kalp hatas hcreleri, kahverengi indurasyon
Sa kalp yetmezliinde karacierde nutmeg liver (hindistan cevizi karacier),
uzun srerse kardiak siroz
Dalakta uzun sreli konjesyonda Gamna Gandi cisimcii

HEMORAJ
Kan damar yrtlmas
Travma, ateroskleroz, duvarda neoplazi veya inflamasyon byk damarlar

Hematom :

Doku aralklarnda kan birikimi

Vcut boluklarnda :

Hemotoraks, hemoperikardium, hemoperitoneum, hemartrozis

Petei :

Cilt, mkz membran ve serozalarda kk hemorajiler (1-2 mm)

Purpura :

3-5 mmlik kanamalar

Ekimoz :

1-2 cm zerinde subkutan hematom

HEMOSTAZ VE TROMBOZS
Trombozis

Endotel hasar : Kalp ve arterlerde

Kan akm deiiklikleri :
Trblans : Arteriel ve kardiak trombsler, Staz venz trombsler
Hiperkoaglabilite : Primer tip, Sekonder tip

ANT TROMBOTK

PROTROMBOTK

Trombosit agregasyonu inhibisyonu

Trombosit agresgasyon ve adhezyonunun

uyarlmas

PGI2
NO
ADPaz

Von Willebrand faktr

Trombosit aktive edici faktr (PAF)

Antikoagulan Trombin inhisyonu

Prokoagulasyon faktrleri
* Antitrombin IIIn heparin benzeri molerle * Doku faktr
aktivasyonu
* Protein C/Snin trombomodulin ile aktivasyonu

* Faktr IXa, Xa balayc faktrler

* Faktr V

* Alfa2 - makroglobulin
Fibrinolizis

Fibrinoliz inhibisyonu
* t PA inhibitr

* Doku plazminojen aktivatr (t-PA)

16
PATOLOJ
Primer :
Faktr V. mutasyonu, Antitrombin III yetmezlii, Protein C-S yetmezlii,
Fibrinoliz defektleri (t-PA)
Sekonder :
Yksek risk, Uzam yatak istirahati ve immobilizasyon, MI, kanser,
DIC, kalp kapak protezleri, doku hasar (cerrahi, yank, travma)
Dk risk : Atrial fibrilasyon, kardiomyopati, nefrotik sendrom,oral
kontraseptif kullanm, orak hcreli anemi, sigara, imanlk
Arteriel trombsler en sk koroner, serebral, femoral arterlerde
Venz trombsler (staz trombs) en sk derin baldr, femoral, popliteal,
iliak venler
Kalp boluklar ve aortada Zahn izgileri

EMBOL :
Kaynakland blgeden kan yolu ile uzak bir alana tanan intra-vaskler solid,
sv veya gaz kitlesine emboli denir.

Pulmoner emboli

Derin baldr venlerinden kaynaklanr.

Paradoksal emboli

ASD veya VSD varlnda sistemik dolama gei

Sistemik emboli

En sk kalp bo-luklarndan kaynaklanr ve %70-75 alt ekstremitelerde, %10

beyin, %10 mezenter, bbrek, dalak, %7-8 st ekstremitelerde yerleir.

Amnion svs embolisinde

Mortalite yksek; pulmoner dem ve ARDS

Hava embolisi :

Akut kk damar tkankl ve ar, ARDS beyin damarlar lm

Kronik uzun kemiklerde multiple iskemik nekroz

Ya embolisi :

Uzun kemik krklar, travma, yank

Pulmoner yetmezlik, nrolojik bulgular, anemi, trombositopeni

NFARKTS
Arteriel veya venz akm bozukluu ile iskemik nekroz oluumu. En sk nedeni
tromboemboli

Beyaz (soluk) infarkt :

Bbrek, kalp, dalak

Hemorajik infarkt:

Testis ve over (venz tkanklk)

Akcier, karacier, barsaklar
Beyinde trombs ile soluk, emboli ile hemorajik

17
PATOLOJ

Septik infarkt :

Nekroz alannda bakteriel enfeksiyon

OK

Beyinde iskemik ensefalopati

Kalpte subendokardial hemoraji, nekroz, zonal lezyon
Bbrekte akut tubuler nekroz
Akcier ARDS
Adrenal kortekste lipid kayb
GS de mukozada yama tarz hemoraji ve nekroz
Karacierde yal deiiklik, santral hemorajik nekroz

18
PATOLOJ

NEOPLAZ
BENN TMRLER:
Genellikle kken aldklar hcre tipinin sonuna oma eki alarak isimlendirilirler. Yumuak
doku tmrlerinden fibroma, kondroma, osteoma gibi...

EPTELAL ADENOM :
PAPLLOM :

Glandler yaplar oluturan veya gland kkenli

Mikroskobik veya makroskobik parmaks kntlar

KSTADENOM PAPLLER KSTADENOM :

POLP :

zellikle over ve apendikste

Mide ve kolon boluklu organlarda, mukozadan kabark sapl veya sapsz

(sesil)

MALN TMRLER:
MEZENMAL SARKOM :
Liposarkom, Fibrosarkom, Kondrosarkom, Leiomyo-sarkom, Rabdomyosarkom
v.b.

EPTELAL KARSNOM :
Adenokarsi-nom, Skuamz hc. karsinom, transis-yonel hcreli karsinom vb.
AZ diferansiye( indiferansiye) kanser Tmrn kkenli ald hcre tipi
belirlenemiyor.

BENN GB SMLENDREN MALN TMRLER:

Seminoma, hepatoma, lenfoma, mezotelioma, kordoma, melanoma

MKST TMRLER:
ki ynl diferansiasyon (epitelial + mezenimal)
- Pleomorfik adenom
- Fibroadenom
- Willms tmr
- Sinovial sarkom
- Malin mezotelioma
- Mikst mllerien(mezodermal) tmrler
- Filloides tmr

19
PATOLOJ

TERATOM :
3 germ yaprandan kken alr

KORSTOM :
Normal bir doku rneinin olmas gerekenden farkl bir yerde bulunmas

HAMARTOM :
O dokuyu oluturan elemanlarn dzensiz bir kitle oluturmas

BENN MALN AYIRIMI

1. Diferansiasyon : Tmrn kken ald hcreleri taklit edebilme yetenei
Anaplazi : Diferansiasyon kayb
2. Byme Hz: Malin tmrler hzl byr
3. Lokal nvazyon: Metastazdan sonra 2 .derecede deerli
4. Metastaz : En kesin kriter
A. Direkt yaylm: En sk periton, sonra pleura, perikard, subaraknoid ve eklem
boluklarna
B. Lenfatik yaylm: En sk karsinomlar, daha az sarkomlar
C. Hematojen yaylm: En sk sarkomlar, daha az karsinomlar
Tiroid karsinomu (z.folikler., prostat karsinomu, renal hcreli karsinom,
hepatokarsinom hematojen yaylm sk olan karsinomlardr.
Organ tmrleri ierisinde erkeklerde en sk prostat karsinomu; kadnlarda en sk
meme karsinomu grlr. Her iki cinste en sk malin tmr lm nedeni akcier
karsinomu

ALKOL :
Orofarinks, larinks, zefagus, karacier kanserleri

SGARA :
Az, farinks, zefagus, pankreas, mesane, akcier, bbrek serviks ca.

ALKOL + SGARA :
st solunum sindirim sistemi kanserleri

MESLEKLE LKL KANSERLER

Asbestoz : Bronkojenik ca, mezote-lioma, larinks ca, GS (mide-barsak) ca

-naftilamin : Mesane ca
Benzen : Lsemi
Vinil klorid: Karacier anjiosarkomu
Arsenik : Cilt, akcier, karacier ca
Kromium: Burun boluu, sinsler, akcier, larinks ca.
Nikel : Burun, sinsler, akcier ca.
Radyoaktif ajanlar: Akcier, kemik tm. lsemi

20
PATOLOJ

HEREDTER KANSER SENDROMLARI

Familyal retinoblastom: Genellikle bilateral, osteojenik sarkom gibi ikincil
tmrler
Familyal adenomatz polipozis koli:Saysz polipz adenomlar. 50 ya
civarnda %100 kanser geliir.
MEN tip I: Pituiter, paratiroid, pankreas ada hcreleri adenomu
MEN tip II: Tiroid meduller ca, feokromasitoma, paratiroid tmrleri
MEN tip III: Tiroid meduller ca, feokromasitoma, ganglionromlar
Nrofibromatozis tip I: Multiple nral tm.(nrofibrom, schwannom,
menenjiom),caf au lait lekeleri, pigmentli iris hamartomu (Lisch nodlleri),
kemik defektleri ve malin periferik sinir klf tmr riski
Nrofibromatozis tip II: Bilateral akustik sinir tmrleri (schwannom,
menenjiom) cilt tmrleri, caf au lait lekeleri vardr. Lisch nodlleri grlmez. MPSKT riski var.
Von Hippel-Lindau sendromu: Retina, serebellum, beyin sap hemanjiomlar,
organ kistleri ve renal hcreli ca riski
Wilms tm. : Konjenital malformasyon ve bbrekte Wilms tmr

FAMLYAL KANSERLER :
Predispozisyon. Meme, over kolon, akcier, endometrium tm.
Edinsel preneoplastik durumlar: Kronik atrofik gastrit, solar keratoz, lseratif
kolit, oral kavite vulva vajen penisde lkoplaki ve eirtroplaki, villz adenom,
endometrial hiperplazi, skuamz metaplazi, siroz

KANSERN OLUUMU
PROTOONKOGEN MUTASYONLARI:

erb-B2 : Meme, over, akcier, mide karsinomlar

ras : Akcier, kolon, pankreas karsinomlar, lsemiler
abl: KML (Philedelphia kromozomu), ALL
myc : Burkitt lenfoma nroblastom, akcier kk hcreli ca.

TMR SPRESR GEN MUTASYONLARI:

p53, ou tmrler, Li-Fraumeni sendromu

Rb: lk bulunan .. Retinoblastm, osteo-sarkom, meme, prostat, akcier,
APC, WT-1, DCC, NF-1, NF-2, VHL genleri
Dengeli translokasyonlar lsemi ve lenfoma geliiminde; tmr spresr gen
delesyonlar nonhematopoetik solid tmrlerin geliiminde sktr.

21
PATOLOJ

TMR BYMES
1.
2.
3.
4.

Transformasyon
Transforme hcrelerin oalmas
Lokal invazyon
Metastaz :

METASTAZ :
E. Cadherin azalmas, serin sistein (Katepsin D) ve metalloproteinaz (Tip IV
kollajenaz) grubu proteazlar, integrin reseptr art. Dolama giren tmr
hcreleri ile ilk savaan NK hcreleridir. Kkrdak, kornea gibi avaskler yaplar
ve izgili kasa metastaz gtr.

KMYASAL KARSNOJENLER
1.NSASYON:
Mutasyon oluur
- Direkt etkili : Beta propiolakton, Dimetil slfat, Diepoksibtan, Antikan-ser
ilalar gibi alkalize edici ajanlar ve 1- asetil imidazol, dimetil karbamil klorid
gibi asetilleyici ajanlar
- ndirekt etkili : p450 enzim sisteminde aktive edilirler. Polisiklik hidro-karbonlar
Fenobarbital riski arttrr. Aromatik amin, azo boyalar, aflatokin, nitrozaminler,
asbest, vinil klorid... DNA tamir defektlerinde inisiasyon daha kolaydr. Kimyasal
karsinojenler en sk ras mutasyonu oluturur.

2. PROMOSYON :
Forbol esterleri (TPA), hormonlar, fenoller, ilalar Protein kinaz C aktivasyonu
ile hcre oalmasn arttrr.
niasyon + promosyon ile transformasyon oluabilir

RADYASYON KARSNOJENEZ
ULTRAVOLE :
Yass epitel hcreli ca, bazal hcreli ca, malin melanom UVB nlar DNAda
primidin dimerleri oluturur mutasyon

ONZE RADYASYON :
En sk lsemi (KLL hari) ve tiroid ca (papiller)
Daha az oranda meme, akcier, tkrk bezi (mukoepidermoid ca)
Radyasyona en hassas hcreler kemik ilii ve germ hcreleri

22
PATOLOJ

DNA TAMIR DEFEKTLERI

Kseroderma pigmentozum: Fotosentivite, nrolojik anomaliler, cilt kanserleri
UV etkisi
Ataksi telenjiektazi : Lsemi, lenfo-ma.ionize radyasyon etkisi , Ataksi,
okulokutanz telenjiektazi, sinopulmoner enf.
Fankoni anemisi: Lsemi, progresif aplastik anemi, konjenital malformas-yonla.
onize radyasyon etkisi
Bloom sendromu: mmn yetmezlik, byme gerilii, farkl tipte kanserler UV
ve ionize radyasyon birlikte etkili.

ENFEKSYZ KARSNOJENLER
DNA VRSLER:
HPV: Tip 16,18,31,33,35,51 serviks skuamz hcreli karsinomu Tip 6,11
kondilom direkt etkilidir. Rb ve p53 mutasyonu yapar.
Epstein Barr virs : Burkitt lenfoma, B hcreli lenfomalar (z. ADS), baz Hodgkin
olgular, nazofaringeal karsinomlar, immun yetmezlikte leiomyosarkom
Hepatit B virs: Hepatoseller karsinom
HHV tip 8 (KSHV.: Kaposi sarkomu, AIDS hastalarnda effzyon lenfomalar,
Multiple myelom (?)

RNA VRSLER:
HTLV-1 : CD4+T lenfositlerinin malin tmr. T hcreli lsemi/ lenfoma
HCV: Hepatoseller karsinom

BAKTERLER
Helicobacter pylori mide gastrik karsinom ve MALT lenfomalar.

KLNK BULGULAR
KAEKS:
Zayflk, itahszlk, anemi...
TNF (kaektin) kaekside barol oynar.

PARANEOPLASTK SENDROMLAR:
Normalde o hcre tipi tarafndan retilemeyen hormon veya peptid benzeri
maddelerin kanser hcresi tarafndan retilmesi ile oluan klinik tablolardr.

23
PATOLOJ

PARANEOPLASTK SENDROMLAR:
Klinik sendrom

Kanser tipi

Mekanizma

Cushings sendromu

Akc.kk hcreli ca.

Pankreatik ca
Neural tm.

ACTH veya benzer

maddeler

Uygunsuz ADH salnm

Akc. kk hcreli ca
ntrakranial neoplazmalar

ADH veya atrial natriretik

hormonlar

Hiperkalsemi

Akc. yass epitel hc. ca

Meme ca
Renal ca
EritinT.hc.lsemi/lenfoma
Over ca

Parathormon ilikili
peptidler
TGF-, TNF, IL-1

Hipoglisemi

Fibrosarkom
Dier mezenimal tm.
Hepatoselller ca

nslin veya benzer

maddeler

Karsinoid send.

Bronial adenom(karsinoid)
Pankreatik ca.
Gastrik ca.

Serotonin, bradikinin?
Histamin

Polisitemi

Renal hcreli ca.

Serebellar hemanjiom
Hepatoselller ca.

Eritropoetin

Sinir ve kas sendromlar

Myastenya
Santral, periferal sinir sist. boz.

Bronkojenik ca, Timoma

Meme ca

mmunolojik? Toksik?

Dermatolojik bozukluklar
Akantozis nigrikans
Dermatomyozit

Gastrik ca
Akc. ca
Uterin ca
Bronkojenik, meme ca

mmunolojik ?
sekresyonu ?
EGF

Bronkojenik ca

Bilinmiyor

Vaskler-hematolojik deiiklikler
Venz tromboz (Trousseau bulgusu)
Nonbakteriel trombotik endokardit

Pankreas ca.
Bronkojenik ca.
Dierleri
Yaygn kanserler

Tmr rnleri (msin)

phtlamay uyarr
Hiperkoagulabilite

Anemi

Timik tmrler

Bilinmiyor

Melanom, Akc. ve kolon ca

Tmr antijeni ve
immnkompleksler

Kemik, eklem, yumuak doku

deiiklikleri
Hipertrofik osteoratropati ve omak parmak

Dierleri
Nefrotik sendrom

24
PATOLOJ

EVRE :
Kanserin yaylm dzeyi
Primer lezyonun bykl, blgesel lenf bezlerine yaylm, uzak metastaz

DERECE(GRADE.):
Diferansiasyon dzeyi ve mitoz saysnn deerlendirilmesi

TANI:
-

Histolojik sitolojik yntemler

mmunhistokimya
Molekler tan
Flow sitometri (akm sitometrisi)
Tmr belirleyicileri (tablo 2)

Belirleyici (marker.)

Kanserin tr

Hormonlar
HCG

Trofoblastik tm, nonseminomatz testikler tmrler

Kalsitonin

Trioid meduller ca

Kateolamin ve metabolitleri

Feokromasitoma

Ektopik hormonlar

Paraneoplastik sendromlar

Onkofetal antijenler
Alfa fetoprotein

Karacier ca, hepatoblastom, nonseminatz testis germ

hcreli tmrleri

Korsinoembriyojenik antijen

Kolon, pankreas, akcier, mide, meme ca.

zoenzimler
Prostatik asid fosfataz

Prostat ca

Nronspesifik enolaz

Akcier kk hcreli ca, nroblastom

Spesifik proteinler
mmunglobulinler

Multiple myelom ve dier gamapatiler

PSA

Prostat ca

Musinler ve dier glikoproteinler

CA-125

Over ca

CA-19-9

Kolon ca, pankreas ca

CA-15-3

Meme ca.

25
PATOLOJ

MMN SSTEM PATOLOJS

HPERSENSTVTE REAKSYONLARI
TP I HPERSENSTVE (ANAFLAKTK TP)
Erken dnem 5-30 dakikada geliip 60 dakikada biter. Ge dnem 2-8 saat sonra
balayp birka gn srer. Ge dnem olgularn %50 kadarnda grlr. Eozinofil,
bazofil, ntrofil, monosit infiltrasyonu ve mukozal epitel hcrelerinde zedelenme
vardr.Antijen ilk kez alndnda CD4+T hcrelerini uyarr ve sitokin (IL-4,IL-5)
salnarak B hcrelerini uyarr. Plazma hcreleri oluarak Ig E retilir. Mast hcresi
ve bazofil yzeyinde Fc reseptrne tutunur. kinci kez antijen alndnda bu
hcrelerdeki ab ile birleip degranulasyona yol aar.
Primer mediatrler : Erken dnem Histamin, ntrofil-eozinofil kemotaktik
faktrler, heparin ve ntral proteazlar (triptaz).
Sekonder mediatrler : Ge dnem
Fosfolipaz A2 membran fosfolipidlerine etki ile araidonik asit
oluturur.
LTC4, LTD4 : en gl vazoaktif ve spazmonejik ajanlar.
LTB4 : kemotaktik (ntrofil, eozinofil ve monositler iin).
PGD2 : mast hcrelerinde en fazla oluan araidonik asit metaboliti.
Bronkospazm ve mukus sekresyonunda art yapar.
PAF : trombosit agregasyonu, histamin salnm, bronkospazm, ntrofil ve
eozinofil kemotaksisi, degranulasyonu yapar.
TNF , IL-1, IL-4, IL-5, IL-6 mast hcrelerinde retilen sitokinlerdir.
Eozinofiller ge dnemde major basic protein (MBP) ve eozinofilik katyonik protein
aracl ile epitel hcrelerini zedelerler. Parenteral uygulamalarda sistemik
anaflaksi geliir. Ana hedef akcierdir. Cilt veya mukozalarda lokal reaksiyon
geliebilir. rtiker, cilt - gda allerjileri, saman nezlesi, baz astm formlar
lokalize anaflaksiye rnektir.
Tip I hipersensitive, eozinofiller sayesinde, parazitik enfeksiyonlardan
koruyucudur.

TP II HPERSENSTVTE :
Normal veya deiiklie uram hcre membran komponentlerine ynelik antikorlar
olumutur. Bazal membrana ynelik antikorlar ile Goodpasture sendromu,
desmozomlara ynelik antikorlar ile pemfigus vulgaris, hemidesmozomlara ynelik
antikorlarla bllz pemfigoid oluur. alt gruba ayrlr.

Komplemann rol ald reaksiyonlar :

Hcre yzey antijenine ynelik antikorlar hcre yzeyine tutunur. Kompleman
fiksasyonu ve hcre erimesi gerekleir. Antikor ile kapl hcre opsonize
olduundan fagositozada urayabilir.

26
PATOLOJ
Kan hcreleri en sk bu ekilde zedelenir. Transfzyon reaksiyonlar,
Rh uygunsuzluu, otoimmun hemolitik anemi, agranlositoz,
trombositopeni gibi.

Antikora baml hcresel sitotoksisite (ADCC),

Ig G ile kapl hcreler Fc reseptr ieren ldrc hcrelerce yakalanp eritilir.
Ntrofiller, eozinofiller, makrofaj ve NK hcreleri rol alrlar. Parazitozlarda IgE
de olaya karr. Fagositoz veya kompleman fiksasyonu yoktur.

*Antikorun yol at hcre disfonksiyonu:

Hcre ortadan kaldrlmaz, yalnzca fonksiyonu bozulur. Reseptre ynelik
antikorlar hcreyi ldrmeden fonksiyonunu bozarlar. Myastenia gravis
de asetil kolin reseptrlerine ynelik antikorlar nromuskuler iletiyi bozarlar.
Graves hastalnda TSH reseptrne ynelik antikorlar hcreyi uyararak
hipertiroidiye yol aarlar. Hashimoto hastal da bu grupta yer alr.

TP III HPERSENSTVTE (MMUN KOMPLEKS HASTALII)

Bakteri, virs gibi ekzojen ; DNA gibi endojen antijenler immun kompleks
oluumunu balatabilir.

Sistemik formu (serum hastal).

Dolamda immun kompleks olumas (1.faz)

mmun komplekslerin farkl dokularda birikmesi (2.faz)
nflamatuar reaksiyonun olumas (3. Faz)
Byk immun komplesler abuk fagosite edilebilirse de kk - orta byklkte
olanlar uzun sre dolamda kalr. RES de fonksiyon bozukluu veya ar
yklenme olursa kompleksler uzun sre dolamda kalr.
kinci
fazda
vaskler permeabilite bozulur, immunkompleksler bata bbrek, eklemler,
cilt, kalp, serozal yzeyler ve kk damarlarn duvarna yerleir. nc faz 10
gn kadar sonra oluur. Ate, rtiker, artralji, lenf nodu bymesi, proteinri
geliir. 3. fazn balamasnda kompleman fiksasyonu, C3a-C5a, vaskler
permeabilite art, kemotaktik faktrler rol alr. Morfolojik olarak grnen
akut nekrotizan vasklit (fibrinoid nekroz, mikrotrombsler, iskemik nekroz) ve
eklenen akut inflamasyondur. Akut serum hastal ve poststreptokoksik
glomerulonefrit, SLE, poliarteritis nodoza, membranoproliferatif
glomerlonefrit, baz vasklitler de bu mekanizma ile oluur.

Lokalize formu (Arthus reaksiyonu):

Akut immun kompleks vaskliti sonucu lokalize bir alanda doku nekrozu
olumasdr. Ar nekrotizan vasklit, youn ntrofil birikimi, cilt iine
enjeksiyon yaplan blgede grlr. Hiperakut transplant rejeksiyonu ve
ifti akcieri bu tip bir reaksiyondur.

TP IV HPERSENSTVTE
2 alt tipi vardr :
1.Gecikmi tip hipersensitivite :
CD4+ T hcreleri rol alr. Mantoux reaksiyonu (tberklin testi) prototiptir.

27
PATOLOJ
Basil ile ilk karlaldnda CD4+ lenfositler, monosit veya Langerhans
hcrelerinin klas II antijenlerine tutunan mikobakteriel antijenleri tanr. Bunlar
ile duyarlanan TH1 tipi CD4+ hcreler dolamda uzun sre kalr. Antijen
ikinci kez alndnda aktive olarak sitokinleri salglarlar.
IL-12 : Makrofajlarda retilir, TH1 hcrelerini uyarr ve IL-2 ile IFN
sekresyonu artar. IL-2 otokrin etki ile T lenfositlerini uyarr.
IFN : Bu reaksiyonda en nemli mediatrdr. T lenfositleri salglar ve
makrofajlar uyararak epitelioid hcre ve Langhans tipi dev hcrelerle
granlomatz inflamasyonun olumasna yol aar. Mikobakteri,
mantar ve baz parazitlere diren gsterilmesinde, transplant
rejeksiyonunda, tmr immunitesinde tip IV hiparsensitivite nemli
bir mekanizmadr.
2. Hcresel sitotoksisite :
CD8+ T hcreleri rol alr ve antijen ieren hedef hcreleri ldrrler. Kontakt
dermatit rnek verilebilir. Graft rejeksiyonunda, virtik enfeksiyonlarda,
malin tmrde bu mekanizma devreye girer. CD8+T hcreleri hedef
hcrede perforin moleklleri ile lizis ve Fas ligand ile apoptoz oluturur.

TRANSPLANT REJEKSYONU
Hedef graft hcrelerindeki HLA antijenidir. Farkl HLA yapsndaki doku, immn sistem
tarafndan zedelenerek ortadan kaldrlmaya allr.

HPERAKUT REJEKSYON
Transplantasyon operasyonu sonulandrlrken bile organdaki zedelenme
grlebilir. Yaygn arterit, arteriolit, trombsler, iskemik nekroz vardr. Damarlarda
fibrinoid nekroz karakteristiktir. Tek bana tip III hipersensitivite rol oynar.

AKUT REJEKSYON :
Humoral rejeksiyon vasklit ile, hcresel rejeksiyon lenfosit ve monosit infiltrasyonu
ile belirlenir. Humoral tipinde subakut vasklit sktr .

KRONK REJEKSYON :
En sk grlen kronik rejeksiyondur. Vaskler intimal fibrozis, iskemi vardr.
Bbrek transplantnda glomerllerde hyanilizasyon, fibrozis; tbler atrofi;
renal parankim bzmesi grlr. Plazma hcreleri ve eozinofillerde youndur.
Hmral ve hcresel immnite birlikte rol oynar. En fazla immn yant oluturan
kemik ilii, en az oluturan karacierdir. Kornea avaskler olduundan immun
yant oluturmaz.

28
PATOLOJ

GVH HASTALII :
En sk kemik ilii, karacier ve peyer plaklarn ieren ince barsak transplantasyonunda
oluur.
Akut dnemde karacier, cilt ve barsaklarda epitel hcrelerinde nekroz oluur. Safra
duktus harabiyeti ile sarlk, barsak mukoza lserasyonu ile kanl diare, ciltte jeneralize
dkntler olur.
Kronik dnem, akut dnemi izler veya bu ekilde balayabilir. Sistemik skleroza benzeyen
cilt lezyonlar, otoimmun hastalklara benzer bulgular oluabilir. Transplantasyonda
akut dnemde en sk lm nedeni enfeksiyon, kronik dnemde ise immnspresyon
zemininde gelien lenfoma gibi malin tmrlerdir.

OTOMMUN HASTALIKLAR
TEK ORGAN VEYA HCRE TIPI

Hashimoto tiroiditi
Otoimmun hemolitik anemi
Pernisiyz anemide gelien gastrit
Otoimmun ensofalomyelit
Otoimmun orit
Goodpasture sendromu
Otoimmun trombositopeni
nsline baml DM
Myastenia gravis
Graves hastal
Primer bilier siroz
Kronik aktif hepatiti
lseratif kolit
Membranz glomerlonefrit

SSTEMK

Sistemik lupus eritematozus

Romatoid artrit
Sjgen sendromu
Reiter sendromu
nflamatuar myopati
Sistemik skleroz
Poliarteritis nodoza

SLE
Morfoloji

29
PATOLOJ
Akut nekrotizan vasklit :
Tip III hipersensitiviteye bal olarak geliir. Damar duvarlarnda nekroz ve
fibrinoid birikim, ileri evrede fibrz kalnlama ile damar lmeni daralr.
Perivaskler lenfositik infiltrasyon vardr.
Cilt lezyonlar :
Yz, ekstremite, gvdede eritematz, maklopapler dkntler, gne
ve UV etkisi ile artar. %20-30 olguda disk eklinde eritematz lezyonlar
vardr ve atrofik skara dnebilir. Diskoid lupus denir. Sistemik tutulum
olmadan da grlebilir. Lezyon olmayan alanlardan yaplan cilt
biopsilerinde bile immn birikimler grlebilir.
Serozal membranlar :
zellikle perikard ve pleurada serz-fibrinz eksudasyon, fibrozis
geliebilir.
KVS:
ou olguda perikardit, nadiren myokardit olabilir. Libman-Sacks
endokarditi steroid kullanm nedeni ile azalmtr. Tek veya multipl, 1-3
mm apnda kabartlar valvl yapraklarnn her iki yznde grlr
(nonbakteriel verrkz endokardit). SLElilerde koroner arter hastal
riski artmtr
Bbrek :
En nemli bulgular ve lm sebebini oluturur. DNA - antiDNA kompleksi
glomerlde birikir. nflamatuar yant ile endotel, mezenjial ve epitel
hcrelerinde proliferasyon ve glomerl nekrozu geliebilir.
Morfolojik snflama (WHO)
1-Ik,elektron ve immnfloresan mikroskobu ile normal (Klas I ).
Nadirdir.
2-Mezenjial lupus glomerulonefriti (Klas II)%20
3-Fokal glomerulonefrit (Klas III )%20
4-Diffuz proliferatif glomerulonefrit (Klas IV) %40-50
5-Membranz glomerulonefrit (Klas V )%15
Diffuz proliferatif glomerulonefrit hastalarn %45-50 sinde grlr
(en sk grlen tip). Makrofaj ve prolifere hcreler Bowman kapsln
doldurup yarm ay oluturabilir. Subendotelial immun kompleks birikimi
fazla ise kapiller duvarlarda tel halka (wire loop) grnts olur. Zamanla
glomerloskleroz geliir.
Eklem tutulumu :
Belirgin anatomik deiiklik veya eklem deformitesi oluturmaz.
SSS tutulumu :
Sktr. Multifokal serebral mikroenfaktsler grlr. Antinral antikorlar
nron hasar yapar.

30
PATOLOJ
Dalak
Bym olabilir. Folikl hiperplazisi, kapslde kalnlama, belirgin
perivaskler fibrozis ile soan zar lezyonlar oluabilir. Dier dokularda
akut vasklit, fibrinoid birikimler, mononkleer hcre infiltrasyonu
grlebilir. Akcierde intersisyel fibrozis, karacierde portal alanlarda
nonspesifik inflamasyon grlebilir.
Karacier, periferik sinirler, gz, dalak ve akcier tutulumu nadirdir.

ROMATOD ARTRT
SLE de bbrek sk tutulur. Romatoid artritte, amiloidoz gelimezse bbrek tutulumu
sk deildir. Gz tutulumu SLE de nadir, romatoid artritte sktr. Her ikisinde de
eklem lezyonlar n planda olsa da SLE eklemde deformite brakmaz.
Histolojisinde kronik snovit, snovia deyici hcrelerinde proliferasyon, hipertrofi,
bazen villz projeksiyonlar grlebilir. Vasklarize, inflamatuar, prolifere snovya
kkrdak yzeyini kaplayarak pannus oluturur. Zamanla subartikler kemik
zedelenir. Pannus eklem boluunu doldurup ankiloz oluturur.
Sinovial svda akut inflamatuar hcreler belirgindir. 14 olguda n kol ekstensr
yznde sklkla yerleen subkutan romatoid nodller vardr. Arterlerde akut
nekrotizan vasklit; fibrinz pleurit, perikardit; akcierde intersisyel fibrozis; gzde
veit ve keratokonjuktivit grlebilir.

SJGREN SENDROMU
Primer formu izole bir hastalktr: Sicca sendromu. Sekonder formu otoimmun bir
hastala elik eder (En sk RA). Gz ya ve tkrk bezi tutulumu n planda olup
burun, farinks, larinks, trakea, bron ve vajendeki sekretuar glandlarda tutabilir.
Lenfosit ve plazma hcresi infiltrasyonu; glandlarda destrksiyon vardr. Lenfositler
germinal merkez oluturabilir. Gz kuruluu nedeni ile keratokonjuktivitis sicca;
tkrk azl nedeni ile oral mukozada atrofi, lserasyon ve fissrler ile kserostomi
oluur. Burunda lser, nazal septum perforasyonu; solunum yollarnda inflamasyon
geliebilir. Bbrek de intersisyel nefrit sktr. (SLEde tutulum glomerllerdedir).
Ciltte yaygn vasklit grlebilir. Sjgren sendromu zemininde lenfoma gelime
riski vardr.

SSTEMK SKLEROZ (SS)

lk bulgular cilt lezyonlarna ait olmakla birlikte GS, akcier, bbrek, kalp ve izgili
kas tutulumu yaam tehdit eden bozukluklara yol aabilir.
Diffz skleroderma : Yaygn cilt tutulumu ve erken dnemde organ tutulumu
ile hzla ilerler.
Snrl skleroderma : Snrl cilt ve organ tutulumu (genellikle yz-parmaklar)
vardr. Daha selim gidilidir. CREST (kalsinozis, Reynaud fenomeni, zofageal
dismotilite, sklerodaktili, telenjiektazi) sendromu da denir.
Digital arterlerde %100 orannda intimal fibrozis grlr. Cilt tutulumu parmak ve
n koldan omuz, boyun, yze doru geliir. lk bulgular dermal dem, perivaskler
CD4+ T hcre infiltrasyonudur. Zamanla dermal kollajen artar, epidermal atrofi
ve deri eki kayb oluur.

31
PATOLOJ
skelet - kas sisteminde, akcierde fibrozis, bbreklerde damar duvar
kalnlamas grlr.
Kalpde fokal intersisyal fibrozis, sa kalp hipertrofisi ve yetmezlii sklkla
oluur.
nce barsakta villus atrofisi ile malabsorbsiyon geliir.
Ciltte lokalize formu Morphea dr.

NFLAMATUAR MYOPATLER
Dermatomyozit:
Kas gszl, dermatomyozitte st gz kapanda heliotropi ve eriorbital
dem,diz-dirsek blgesinde krmz dkntler (Grotton lezyonlar., bilateral
simetrik ve proksimal blgeden balayan kas gszl, akcier ,over ve
mide karsinomu riskinde art.

Polimyozit :
Polimyozitde cilt tutulumu yoktur.

nklzyon cisimcii myoziti

Distal kas tutulumu, kas gszl ile karakterli olup asimetrik olabilir. 50
yan stnde sktr.

EDNSEL MMUN YETMEZLK SENDROMU (AIDS) :

HIV virsnn iki ana hedefi immun sistem ve santral sinir sistemidir. n planda
hcresel immnite etkilenir. CD4 moleklleri HIV reseptrdr. Yardmc T
lenfositi ve makrofaj enfekte eder. Normalde 2/1 olan CD4+/CD8+ T hcre
oran 1 / 2 ye yaklar. n planda hcresel immniteyi uyaran TH1 hcreleri
etkilenir. IL-2 ve IFN retimi bozulur.
Virsn oalmas makrofaj ldrmez, ikinci hedefi olan sinir sistemine makrofajlar
arcl ile tanr. TNF virsn replikasyonunu arttrr. Bylece daha fazla T hcresi
enfekte olup kaybedilir.
B hcreleri eklenen EBV veya CMV enfeksiyonu ile aktive olabilir veya infekte
makrofajlarn rettii IL-6 ile aktive olur ve hipergamaglobulinemi oluur. Ama
CD4+ T hcrelerine bal immun bellek bozulduundan yeni antijenlere antikor
oluturulamaz.
Beyinde aseptik menenjit, vakuoler myelopati, periferal nropati ve en sk olarak
AIDS-demans kompleks olarak isimlendirilen progresif ensefalopati grlr.
Olgularn ounda ilk bulgu pnmosistis pnmonisidir.
AIDS de en sk grlen tmr Kaposi sarkomudur. Etkeni HHV-tip 8 dir (KSHV).

Aidsde frsat enfeksiyonlar ve tmrler

Enfeksiyonlar

Protozoal ve helmintik
Kriptosporidiozis veya izosporidiozis (enteritler)
Pnmosistozis (pnmoni veya yaygn enfeksiyon)
Toksoplazmozis (pnmoni veya SSS enfeksiyonu)

32
PATOLOJ

Mantar enfeksiyonlar
Kandidiazis (zefageal, trakeal veya pulmoner)
Kriptokkozis (SSS enfeksiyonu)
Koksidiodimikoz (yaygn enfeksiyon)
Histoplazmozis (yaygn enfeksiyon)

- Bakteriel enfeksiyonlar
Mikobakteriozis (atipik rnein M-avium intrasellare yaygn veya
ekstrapulmoner; M. tberklozis, pulmoner veya ekstrapulmoner)
Nokardiozis (pnmoni, menenjit, dissemine enfeksiyon)
Salmonella enfeksiyonlar (yaygn enfeksiyon)

Viral enfeksiyonlar
Sitomegalovirs (pulmoner, intestinal, retinit, SSS enfeksiyonlar)
Herpes simpleks (lokalize veya yaygn)
Varisella zoster virs (lokalize veya yaygn)
Progresif multifokal lkoensefalopati

Tmrler
Kaposi sarkomu (HHV- 8 - KSHV),
Non Hodgkin lenfomalar (immunoblastik veya Burkitt) (EBV),
Primer beyin lenfomas,
Serviksin invaziv karsi nomu(HPV),
Leiomyosarkom (EBV),
Efzyon lenfomas (HHV-8)

MORFOLOJ:
Kk birikimlerde organn kesit yz iodin ve slfirik asit ile boyanrsa kahverengi
grnr. Byk birikimlerde sert kvamda, gri renktedir. Histolojik olarak ilk birikim
hcrelerin arasnda olup zamanla hcreleri zedeler. Primer formda perivaskler
yerleim sktr.
Kongo Red boyas ile amiloid birikimi gsterilir.
Bbrek tutulumu en nemli prognoz faktr ve lm nedenidir.
Dalak orta-ileri derecede byr (200gr-800gr). Depozitler splenik folikllerde
birikirse sago dala yada sinsler ve pulpada byk depozitler oluursa Iardasez
dalak denir.
Karacier de ilk birikim Disse aralnda balar ve yaylr.
Kalp amiloidozu sistemik tutulumda primer tipe elik eder. zole (senil) formunda ise
hafif derecede byme, endokardda gri-pembe, damla eklinde birikimler (zellikle
atriumda) grlr. Myokard birikimleri ve basnca bal kas atrofisi grlebilir. Uzun
sreli dializ hastalarnda 2 mikroglobulin, el bilei karpal ligamanlarnda birikerek
median sinir kompresyonuna yol aar ve karpal tnel sendromu geliebilir.
Sistemik olgularda GS tutulumu sk olduundan jinjival, intestinal ve rektal biopsiler
tanda kullanlabilir. Renal tutulum bulgusu varsa bbrek biopsisi uygulanr.
Abdominal ya dokusu aspirasyonunun incelenmesi de tanda olduka yararldr.
mmnositle ilikili amiloidozda serum ve idrar elektroforezi ve immn elektroforez
uygulanr. Primer amiloidozun prognozu daha ktdr.

33
PATOLOJ
AMLODOZ TPLER
Kategori

Hastalk

Fibril proteini

Prekrsr

- Sistemik (jeneralize) Amiloidoz

Primer amiloidoz

MM ve dier Monoklonal
B hcre proliferasyonlar

AL

mmunglobulin hafif
zinciri (z. 1 tip)

Reaktif sistemik amiloidoz

(sekonder)

Kronik inflamatuar hastalk

AA

SAA

Hemodializ amiloidozu

Kronik bbrek yetmezlii

2-mikroglobulin

2-mikroglobulin

1. FMF

AA

SAA

2. Familyal amiloidotik
nropati

Transtiretin

Transtiretin

Senil sistemik amiloidoz

(Kardiak)

Transtiretin

Transtiretin

- Lokalize amiloidoz

Senil serebral amiloidoz

Alzheimer hst.

A2

APP

Endokrin
Tiroid
Langerhans adacklar

Tiroid medller ca
Tip II diabet

Prokalsitonin
AIAPP

zole atrial amiloidoz

AANF

Kalsitonin
IAPP (Islet amiloid
polipeptid)
Atrial natriretik faktr

Herediter amiloidoz

34
PATOLOJ

LENFOD MALNTELER
MALGN LENFOMALAR
Non-Hodgkin Lenfoma (NHL)

WORKING FORMULATION SINIFLAMASI

Dk dereceli:
- Kk lenfositik
- Folikler, kk entikli hcreler baskn
- Folikler, mikst kk ve byk hcreli
Orta dereceli:
- Folikler, byk hcreler baskn
- Diffz, kk entikli hcreli
- Difz, mist kk entikli byk hcreli
- Diffz, byk hcreli
Yksek dereceli:
- Byk hcreli immunoblastik
- Lenfoblastik
- Kk entiksiz hcreli (Burkitt lenfoma)
Dierleri

Kk Lenfositik Lenfoma:
NHLnin %4. Hcreler olgun lenfositlere benzer. Mitoz ve atipi nadirdir.
K genellikle tutulmu olup %40 olguda KLL benzeri tablo oluur. leri yada
sk. Jeneralize LAP, hafif-orta derecede hepatosplenomegali ve uzun sreli
sakalm sz konusudur.

Folikler Lenfomalar:
NHLnn %40 B hcre tmrleridir. Folikler lenfomalarn tm B lenfositinden
kken alr. En sk formu folikler kk entikli hcreli lenfomadr. Eit
miktarda byk hcre ile kark olursa mikst kk entikli ve byk hcreli
folikller lenfoma oluur. En az grlen formu folikler, byk hcrelerin
baskn olduu tiptir.
Yallarda sktr (20 y ncesi nadir)
F=M
Jeneralize, arsz LAP %75 olguda tan annda K tutulmutur.
Kk lenfositik hcreli tipe gre belirgin lsemik tablo nadirdir
+(14;18) sktr. Kr.18de bcl-2 geninin yerletii blge etkilenir ve
overeksprese olur.
Ortalama sa kalm 7-9 yldr. Tedavi deitiremez. Kemoterapiye yant iyi
deildir.
Bazen diffz, yksek dereceli formlara dnebilir. p53 mutasyonu ile ilikili
olabilir.

35
PATOLOJ

Diffz byk hcreli lenfomalar:

NHLnin %50si diffz lenfomalardr (diffz mist, diffz byk hcreli,
diffz immunoblastik) Ekstranodal en sk NHL formu diffz byk hcreli
lenfomadr.
ou 60 ya civar grlse de %20 diffz byk hcreli olgu ocuklarda
olabilir. EBVn etken olduu lenfomalarda (AIDS ve immunsupresyon)
sktr.
Tek bir nodal veya ekstranodal blgede byme sktr.
Tan annda K tutulumu nadirdir. Zamanla geliebilir.
%30 olguda + (14,18) ile bcl-2 genin yeniden dzenlenmesi sz konusudur.
Bunlarn folikler lenfomalarn ilerlemesi ile olutuu dnlr.
Dierlerinde bcl-6 gen (kr.3q27) mutasyonu olduu belirlenmitir.
Ekstranodal tutulum ve daha iyi prognoz ile ilikilidir.
Tedavi edilmezse ldrc olan agresif tmrlerdir. Kombine kemoterapi ile
%60-80 olguda tam remisyon; %50 olguda iyileme salanabilir.

Lenfoblastik Lenfoma:
Erikin NHLnin %4, ocukluk NHLnn %40 T hcreli akut lenfoblastik
lsemi (T-ALL) ile ilikilidir. Hcreler timus ii T hcrelerine benzer. CD7
(+), CD 3 (+) terminal deoksinkleotidil transferaz (Tdt) ilkel lenfoid hcrelerle
ilikili bir enzim olup tm olgularda bulunur.
20 ya alt erkeklerde sktr.
%50-70 olguda mediastinal kitle karakteristiktir. Timik orijini destekler.
Hzla ilerler, Ki ve kana geer, T-ALLye benzer
Prognoz ktdr. Son yllarda ALL protokol ile tedavi biraz
dzelmektedir.

Kk entiksiz (Burkitt. Lenfoma):

Afrikada endemik, dier blgelerde sporadik olup tmr hcreleri monoton,
orta byklkte, 2-5 nkleolus ieren yuvarlak-oval nvelidir. Benign
makrofajlar iinde yklan hcrelerden aa kan debris izlenir. Makrofajlar
evresinde berrak bir alan bulunur yldzl gk manzaras.
Endemik ve sporadik formlar ocuk ve gen erikinlerde sktr. Ekstranodal
yerleim sktr.
Afrikallarda maksilla-mandibula; dier blgelerde abdominal tmrler
(barsak, retroperiton, overler) sktr.
Yksek dereceli agresif bir tmr olsa da modern kemoterapi ile uzun sreli
sakalm oran %50dir.

Dier Lenfomalar:
MALT lenfoma(Marjinal zon lenfoma.:
Tkrk bezleri, barsaklar, mide, akcier, orbita ve memede oluabilen
ekstranodal lenfomalardr. ou dk dereceli B hcreli lenfoma olup
lokalize formlar cerrahi ile tedavi edilebilir.
Mycosis Fungoides ve Sezary Sendromu:
Cilt tutulumu ile karakterli periferik CD4+T hcre lenfomalardr. Mikozis
fungoideste inflamatuar premikotik faz, tmrn olutuu plak fazna dnr.

36
PATOLOJ
Epidermis ve st dermiste nve membranlarnda kvrntlar ieren serebriform
nveli T hcre infiltrasyonu vardr. Pautrier mikroapseleri grlr.
Sezary sendromunda jeneralize eksfoliatif eritrodermi ile karakterli cilt
tutulumu ve sezary hcrelerinin oluturduu lsemi oluur. Dolamdaki
Sezary hcreleri tmr fazndaki mikozis fungoidestede belirlenebilir. 8-9
yllk sakalm szkonusudur.
Erikin T hcreli lsemi/Lenfoma:
HTLV-1 virs ile oluur. Japonya ve Karaiplerde endemik, dier blgelerde
sporadiktir. Cilt lezyonalr, yaygn LAP hepatosplenomegali, hiperkalsemi,
lkositoz, CD4+T hcrelerinde art izlenir.

Real snflamas
1.Prekrsr B hcreli neoplazmlar
Prekrsr B lenfoblastik lsemi / lenfoma
2. Prekrsr T hcreli neoplazmlar
Prekrsr T lenfoblastik lsemi / lenfoma
3. Periferik B hcreli neoplazmlar
Kronik lenfostik lsemi / kk lenfositik lenfoma
* Mantle zon lenfoma
* Folikler lenfoma
Sitolojik grade I
Sitolojik grade II
Sitolojik grade III
* Marjinal zon lenfoma ( MALToma)
* Hairy cell lsemi
* Plazmasitom / plazma hcreli myelom
Diffz byk B hcreli lenfoma
* Burkitt lenfoma
4.Periferik T ve NK hcreli neoplazmalar
T hcreli kronik lenfositik lsemi
** Mycosis fungoides ve Sezary sendromu
Periferik T hcreli lenfoma, snflandrlamayan
** Anjioimmunoblastik T hcreli lenfoma
** Anjiosentrik lenfoma ( NK / T hcreli )
** ntestinal T hcreli lenfoma
** Erikin T hcreli lsemi / lenfoma
Anaplastik byk hcreli lenfoma
Byk granuler lenfositik lsemi

HODGKN HASTALII
Primer olarak lenfoid dokular tutan bir hastalktr. Tek bir lenf nodu veya
nod zincirinde geliip ilikili olduu lenf nodlarna yaylr.
Reed-Stenberg (RS) denilen neoplastik dev hcreler
Ate gibi belirgin klinik bulgular ile NHLdan ayrlr

37
PATOLOJ

Rye Snflamas

1. Lenfositlerin baskn olduu tip

2. Kark hcreli tip
3. Lenfositten fakir tip
4. Noduler sklerozis tipi
Tan iin nemli olan RS hcrelerinin grlmesidir.

Lenfositlerin baskn olduu tip:

Olgularn %5i. Daha sk olarak popkorn hcresi(L-H variant) denen
multiloblu nveli RS varyant grlr. Bu hcrenin B lenfositinden kken
ald gsterilmitir. Prongoz ok iyidir.

Kark hcreli tip:

50 yan stnde en sk; tm yalarda 2. sklkta grlr. Tipik RS hcreleri
bulunur.

Lenfositten fakir tip:

En az grlen ve en kt prognozlu tiptir. Diffz fibrozis tipinde fibriller
ba dokusu, pleomorfik histiositler, tipik ve atipik RS hcreleri ve bir miktar
lenfosit grlr.
Retikler tipte hcresellik daha fazladr. Anaplastik byk, pleomorfik
hcreler grlr.

Nodler Sklerozan tip:

En sk grlen tip. Lakner hcreler (RS varyant) grlr.
F>M. Alt servikal, supraklavikler ve mediastinal lenf nodlarnda
sktr. Hastalarn ou ergenler veya gen erikinlerdir. Mediastinal
kitle ile ilikili olabilir. Prognoz erken evrede olduka iyidir.
Klinik bulgularn uyumlu olduu durumlarda RS hcresi veya lakuner hcrelerin
varl Hodgkin hastal tans koydurur. Tm formlarda dalak, karacier, K,
dier organ ve dokularda tutulum olabilir ve dzensiz tmr benzeri nodller
oluabilir. Bazen de yalnzca mikroskobide izlenebilen tutulum grlr.

Hodgkin ve Non-Hodgkin Lenfoma Evrelemesi (Ann Arbor

Snflamas)

Evre I: Tek bir lenf nod blgesi (I) veya tek ekstra lenfatik organ-blge
(IE)
Evre II: 2 veya ok lenf nod blgesi diafragmann ayn tarafnda (II) veya
snrl yaylm gsteren ekstralenfatik organ-doku tutulumu (IIE)
Evre III: Diafragmann her iki tarafnda lenf nod tutulumu (III), dalada
ierirse IIIs, snrl yaylm gsteren ekstralenfatik organ-doku (IIIE), ikisi
birlikte olursa (IIIES)
Evre IV: Bir ya da fazla ekstralenfoid organ-dokularn ok sayda yaygn
tutulum odaklar oluturmas lenfatik tutulum.

38
PATOLOJ

PLAZMA HCRE DSKRAZLER

MULTPLE MYELOM:
En sk malign formudur. skelet sisteminde multifokal litik lezyonlar oluturan
neoplazik plazma hcrelerinin proliferasyonudur. Sras ile vertebra, kostalar,
kafatas, pelvis, femur, klavikula ve skapulada yerleir. Meduller kaviteden
balayp korteksi zedeler. Myelom hcreleri osteoklastlar aktive eden faktrler
(IL-1, TNF, lenfotoksin) salglarlar. zellikle vertebralarda patolojik krklar oluur.
Radyolojik olarak 1-4 cm apnda zmbalanm grnmde lezyonlar izlenir. Kde
hcrelerin %10-90 plazma hcrelerinden oluur. ou En nemli bulgularndan
biri myelom bbreidir. Amiloidoz varsa glomerllerde birikim izlenir. Enfeksiyona
eilim arttndan pyelonefrit sktr.En sk lm nedeni enfeksiyon,ikinci olarak
ise bbrek tutulumudur. Yumuak doku ve kemikte tek bir lezyonun varlnda
lokalize plazmositom.

WALDENSTRM MAKROGLOBULNEMS
Kk lenfositik lenfoma ve multiple myelomun karmdr. B lenfositleri ve plama
hcreleri biraradadr. M komponenti (genellikle IgM) ve lenfoid organlarda diffz
B hcre infiltrasyonu vardr.

AIR ZNCR HASTALII

ok nadirdir ve yalnz ar zincirler retilir. IgG, IgA veya IgM snfndan olabilir.
M komponenti ve lenfoma/lsemi benzeri tablo vardr. IgG ar sinir hastalnda
yaygn LAP ve hepatosplenomegali; IgA tipinde ise ince barsak ve solunum
sisteminde lenfoid doku proliferasyonu vardr.

PRMER VEYA MMUNOST LE LKL AMLODOZS

Plazma hcrelerinde monoklonal proliferasyon, hafif zincir retimi (AL tipi)
vardr.

NEM BELRLENEMEYEN MONOKLONAL GAMAPAT

En sk grlen molonoklonal gamapatidir.

LANGERHANS HCREL HSTOSTOZLAR

Ciltteki antijen tantc dendritik hcrelerin proliferasyonudur. Dier organlarda
da grlebilir. Bu hcreler kemik ilii kkenlidir. HLA-DR ve CD1 antijeni ierirler.
Sitoplazmada Birbeck granlleri (Hx cisimcikleri) bulunur.

AKUT DSSEMNE LANGERHANS HCREL HSTOSTOZ

(LETTER-SIWE HASTALII) :
2 ya ncesi sktr. Ciltte seboreik dkntler, hepatosplenomegali, lenfadenopati,
pulmoner lezyonlar ve destrktif kemik lezyonlar geliebilir. Kemik iliinin yaygn
tutulumu ile anemi, trombositopeni ve otitis media, mastoidit gibi tekrarlayan
enfeksiyonlar oluabilir. Klinik bulgular akut lsemiye benzer. Tedavi edilmezse
hzla lme gider.

39
PATOLOJ

UNFOKAL VE MULTFOKAL LANGERHANS HCREL

HSTOSTOZ
(Unifokal ve multifokal eozinofilik granulom) En sk kafa kemikleri, kostalar ve
femur da yerleir.

Multifokal formu
Genellikle ocuklarda ate, dkntler (kafada ve kulak yollarnda), otitis
media, mastoidit ve SYE ile gider. Hafif derecede lenfadenopati, hepatomegali
ve splenomegali vardr. %50 olguda arka hipofiz sap tutulumu ile diabetes
insipidus oluur. Kafa kemik defektleri, D, ekzoftalmus kombinasyonu HandSchller-Christian triadn oluturur.

DALAK
SPLENOMEGAL :
leri Derecede Splenomegali (1000 gm )
1. Kronik Myeloproliferatif hastalk (KML, Myeloid metaplazi)
2. KLL (daha az oranda)
3. Hairy cell lsemi
4. Stma
5. Gaucher hastal
6. Lenfomalar
7. Primer dalak tmrleri (nadir)
Orta Derecede Splenomegali (500-1000 gm)
1. Kronik konjestif splenomegali (portal hipertansiyon veya splenik ven
obstrksiyonu)
2. Akut lsemi
3. Herediter Sferositoz
4. Talasemi mayor
5. Otoimmun hemolitik anemi
6. Amiloidoz
7. Niemann-Pick hastal
8. Langerhans hcreli histiositoz
9. Kronik splenit (zellikle enfektif endokardit ile birlikte)
10. Tberkloz, sarkoidoz, tifo
11. Metastatik karsinom veya sarkom
Hafif derecede Splenomegali
( 500 gr. altnda)
1. Akut splenit
2. Akut splenik konjesyon
3. Enfeksiyz mononkleoz
4. Septisemi, SLE, intra-abdominal enfeksiyonlar gibi akut febril hastalklar.

40
PATOLOJ

BBREK HASTALIKLARI
PUCU
Renal korpuskl (glomerl ve Bowman kapsl), proksimal ve distal tubl,
JGA, toplayc duktusun proksimali korteksde yerleir. Henlenin inen ve kan
kolu ile toplayc duktusun (kanaln) distali medllada yerleir.
Bbrein kist ve tmr d hastalklar 3 balk altnda incelenir.
1- Glomerl hastalklar
2- Tblointersisyel blge hastalklar
3- Damar hastalklar

GLOMERL HASTALIKLARI
PRMER GLOMERLONEFRTLER (GN),

Akut diffz proliferatif GN,

Hzla ilerleyici (kresentik) GN,
Membranz GN, Lipoid nefroz (minimal deiiklik hst),
Fokal segmental glomeruloskleroz,
Membranoproliferatif GN,
IgA nefropatisi, Kronik GN,

SEKONDER (SSTEMK ) HASTALIKLAR,

SLE, DM, Amiloidoz,

Goodpasture sendromu,
Poliarteritis nodoza (PAN),
Wegener granulomatozu,
Henoch-Schnlein purpuras,
Bakteriel endokardit,

HEREDITER BOZUKLUKLAR,
Alport sendromu,
Fabry hastal

PUCU
Glomerlde birikimler 4 blgede olabilir.
1- Podosit ile GBM arasnda (subepitelial)
2- Endotel hcresi ile GBM arasnda (subendotelial)
3- GBM ierisinde (intramembranz)
4- Mezenjiumda

41
PATOLOJ

GLOMERLER SENDROM VE HASTALIKLAR

Nefrotik ve nefritik sendrom olmak zere iki grupta incelenirler. Glomerlonefritlerin
isimlendirilmesi mikroskobik grnmlerine gre yaplmtr ve hastaln ismi
grntsn tarif eder.

NEFROTK SENDROM
1234-

Masif proteinri (3.5 gm/gn )

Yaygn dem
Hipoalbuminemi (3mg/dl)
Hiperlipidemi lipidri

Minimal deiiklik hastal (lipoid nefroz)

ocuklarda en sk nefrotik sendrom nedenidir. Ik mikroskobu ile glomerller
normal, EM ile ise viseral epitel ayaks kntlarnda diffz kayp, dzleme
grlr. Ik mikroskobu (IM) ile grlen tek patoloji zedelenmi glomerlden
szlen lipoproteinlerin reabsorbsiyonu ile proksimal tbl hcrelerinde oluan
lipid

Memranz gn
50-50 ya aras sktr. Ar ilerler. leri olgularda k mikroskobu ile kapiller
duvarda diffz kalnlama grlr. Heymann nefritinin insandaki karldr.
Erikinlerin en sk primer nefrotik sendromu olmakla birlikte olgularn %85 i
primerdir. %15 i ise baz sistemik hastalklarn sekonder olarak glomerlleri
etkilemesi ile sekonder olarak geliir.
Sekonder Membranz GN nedenleri:
1- Enfeksiyon (Kronik hepatit B, sifiliz, Schistosomiasis, malaria)
2- Malign epitelyal tmrler ( Akcier ve kolon karsinomlar, malign
melanom)
3- SLE
4- norganik tuzlar (Altn, merkri.
5- lalar (Penisilamin, kaptopril.
6- Metabolik hastalklar (DM, tiroidit)
IM ile GBMde diffz kalnlama grlr ve bu nedenle membranz GN
ad verilmitir. EM ile erken dnemdesubepitelyal birikimler, ve bunlarn
birbirinden GBM matriksinin oluturduu dikensi kntlar ile ayrld
izlenir (diken kubbe grnm.. Bazal membran kalnlar. Zamanla
glomerler skleroze olur ve tamamen hyalenleir. mmunfloresan ile Ig
ve komplemann (IgG, C3. GBM boyunca granler birikimi izlenir.

Fokal segmental glomerloskleroz

Glomerllerin bir ksmnda; her glome-rlnde yalnz belirli bir blgesinde
bozukluk oluur. Nefrotik sendromlar ierisinde en kt prognoza sahiptir.
FSG nedenleri:
1- HIV enfeksiyonu, eroin alkanl
2- Dier glomerlonefritlerde sekonder geliim (rnein IgA
nefropatisinde)

42
PATOLOJ
3- Glomerler ablasyon nefropatisinde
4- Primer hastalk olarak geliebilir.
Mezenjial matriks artar, bazal membran kollaps, hyalen birikimi (hyalinozis)
ve lipid damlacklar grlr. Nadiren tm glomerl skleroze olur (global
skleroz). zellikle IgM ve kompleman mezenjiumda birikir. Zamanla total
glomerl sklerozu, tbler atrofi, intersisyel fibrozis geliir.

Membranoproliferatif gn
Bazal membran ve mezenjium deiiklikleri ve glomerl hcrelerinde
proliferasyon vardr. 2 farkl tipi vardr.
IM ile her iki tip benzer zellikler gsterir. Glomerller byk, mezenjial
hcreler oalm olup lkosit infiltrasyonu vardr. Lobler grnrler. GBM
kaln-lam olup ift kontrl (tren yolu) grlr.
Olgularn 2/3 tip I MPGN tir. EM ile subodentalyal birikim, mmunfloresan
ile granler C3 birikimi yan sra IgG ve erken kompleman (C1q-C4)
komponentleri bulunur.
Tip I MPGN
Primer olgular dnda Hep B ve C antijenemisi, SLE, enfekte AV
shuntlar, sekonder enfeksiyonlarda da immnkomplekslere bal olarak
geliebilir.
Tip II MPGN
Tip II MPGNde lamina densa tabaks dzensiz, kurdela gibi, elektron
youn bir yapya dnr ve youn birikim hastal da denir. C3
birikimi mezenjiumda halka tarznda agregat yapar IgG ve erken
kompleman bileikleri genellikle yoktur. Kompleman alternatif yoldan
aktive olur.
Tip II MPGN hasta serumlarnda C3NeF (nefritik faktr) bulunur ve
alternatif kompleman yolunu balatabilir.

NEFRTK SENDROM
1. Hematri
2. Bir miktar oligri ve azotemi
3. Hipertansiyon
Bir miktar proteinri ve dem olsada nefrolit sendromdaki kadar belirgin deildir.
Glomerl hcrelerinde proliferasyon ve lkosit infiltrasyonu bulunur.

Akut proliferatif glomerulonefrit

(Poststreptokoksik, Pontenfeksiyz) Diffz proliferatif GN en sk grlen
glomerl hastalklardan biridir. mmun kompleksler ile oluur. Klasik
poststreptokoksik GN ocukta A grubu streptokok enfeksiyonundan 1-4
hafta sonra ortaya kar. lk enfeksiyon faranjit veya cilt enfeksiyonudur.
Hipokomplemanemi, GBMde granler IgG ve kompleman birikimi
tipik bulgulardr. Tm glomerllerde (diffz) kapiller tomurcuklarda
hcresellik artmtr. EM ile daha sk olarak subepitelyal birikimler grlr
(hrg eklinde.. mmunfloresan ile IgG ve kompleman birikimi grlr.
Genellikle 2 ay sonra birikimler kaybolur.

43
PATOLOJ

Hzl ilerleyici (kresentik) glomerulonefrit

En kt prognozlu glomerl hastaldr. Glomerllerin ounda yarm ay
(kresent) varl izlenir. Bowman kapslnde parietal epitel hcrelerinde
oalma, monosit ve makrofaj infiltrasyonu sonucunda geliir.
Tip I RPGN = Anti - GBM hastal olup IgG ve C3n GBMde diffz birikimi
vardr. Antikorlar akcier alveol bazal membran ile apraz reaksiyon verip
Goodpasture sendromu oluturabilir.
Tip II RPGN : mmun kopmleks hastal. Poststrep GN, SLE, IgA
nefropatileri ve Henoch Schnlein purpurasnda komplikasyon olarak
geliebilir. Birikim granlerdir.
Tip III RPGN (pausi immun tip)de immunfloresan veya EM ile antikor ve
immun kompleks varl belirlenemez. ounda serumda ANCA (antintrofil
sitoplazma antikoru) bulunur. Tip III RPGN Poliarteritis nodoza ve
Wegener granulomatozu ile ilikili olabilir. Ama ou olguda tek bana
ve idiopatiktir.
Her tipte de olgularn ou idiopatik olup tm tiplerde ortak bulgu ar
glomerl hasardr.
Bbrekler byk soluk, olup, korteksde peteiler mevcuttur. Belirgin yarmay
oluumu vardr.

Ig a nefropatisi (berger hastal)

ocuk ve gen erikinlerde SYE takiben bir-iki gn iinde gros hematri ile
ortaya kar. Hematri birka gn srer ve birka ayda bir tekrarlar. Dnyada
en sk grlen glomerler hastalk olup tekrarlayan mikroskopik veya gros
hematrinin en sk nedenidir. Mezenjiumda IgA birikir. liak hastalnda
ve IgA komplekslerinin temizlenmesinde grev alan karacierin hastalklarnda
(sekonder IgA nefropatisi) Berger hastal oluabilir.
Glomerl normal olabilir veya mezenjiumda genileme fokal segmental
proliferasyon (fokal GN); diffz mezenjial proliferasyon (mezanjioproliferatif)
veya nadiren belirgin yarmay GN grlr. mmunfloresan ile karakteristik
olarak mezenjiumda IgA birikimi; elik eden C3 ve az oranda IgG veya IgM
birikimi grlr. Erken kompleman bileikleri genellikle grlmez. nk Ig
A kompleman alternatif yoldan uyarr.

HEREDTER NEFRTLER
Alport sendromu:
Nefrit, sarlk, deiik gz bozukluklar (lens dilokasyonu, posterior kataraktlar,
korneal distrofi). Erkeklerde daha sk ve kt gidilidir. 5-20 yata belirgin
bbrek yetmezlii grlr. Xe bal dominant veya OD gei gsterebilir. Xe
bal gei gsterenlerde tip IV kollajen yapsnda defekt belirlenmi.

KRONK GLOMERLONEFRT:
Kronik bbrek yetmezlnin en sk nedenidir. Bbrekler simetrik olarak kontrakte olup
yzeyleri krmz-kahverenkte ve diffz olarak granlerdir. Glomerl ve Bowman
kapslnde yaygn skar oluumu ve sonuta glomerllerin tamamen hyalinize
olmas szkonusudur.

44
PATOLOJ
Afferent efferent artrioller arasnda kan akm gerekle-emez. skemiye bal
belirgin interstisyel fibrozis, tbl atrofisi oluur. Hipertansiyona sekonder olarak
kk orta apl arter duvarlar kalnlam, lmenleri daralmtr. ntersisyel
lenfosit infiltrasyonu grlr.

PUCU
Son dnem bbrek hastalnda bbreklerin simetrik kontraksiyonu kronik
glomerlonefrit ve benin nefroskleroz (benin hipertansiyon) lehinedir. Eer
tutulum tek tarafl veya iki tarafl olsada iki bbrekte etkilenme ayn derecede
deilse n planda kronik pyelonefrit dnlr.

TBL VE NTERSSYUM HASTALIKLARI

TBLONTERSSYEL NEFRT
Akut pyelonefrit (pn)
Genellikle her zaman alt riner trakts enfeksiyonu ile ilikilidir. En sk
E.coli etkendir. Obstrksiyon, VUR, gebelik, riner trakts enstrmastasyonu
enfeksiyon iin risk oluturur. Diabet, pyelonefritin komplikasyonlar olan
septisemi, nekrotizan papillit ve tekrarlayan enfeksiyon riskini artrr. Tek
tarafl veya bilateral tutulum olabilir. Az grlen bir pyelonefrit formu renal
papilla nekrozudur. Nekrotizan papillit veya papiller nekroz denir.
Papiller nekroza yol aan nedenler:
Diabetes mellitus
Belirgin obstrksiyon
Analjezik nefropatisi
Orak hcreli anemi
Diabetli hastalarda papiller nekroz yaklak 10 yl sonra geliebilir.
Birka papilla nekrotik olup, nekroz hepsinde ayn evrededir. Analjezik
nefropatisinde ise 7 yl sonra gelien nekroz tm papillalar iine alr ve
hepsinde farkl evrededir. Mesanede enfeksiyon varsa (genellikle vardr)
akut-kronik sistit oluur. Uzun sreli kronik inflamasyonda malakoplaki
denilen lezyon geliebilir. Burada makrofaj topluluklar ve makrofajlarn
ierisinde siyah renkte Michaelis-Gutmann cisimcikleri grlr. E.coli
enfeksiyonlarna reaktif olduu dnlmektedir. Malinite ile ilikili
deildir.

Kronik pyelonefrit ve refl nefropatisi

ntersisyel inflamasyon ve skar dokusu oluumu ile karakterli, makroskobik
olarak pelvikaliksial sistemde skar ve deformitenin izlenebildii
morfolojik bozukluktur. Kronik bbrek yetmezliinin nemli bir nedenidir.
Bir veya her iki bbrek diffz veya yama tarznda tutulur. Karakteristik bulgu
pelvis ve/veya kalikslerde skar dokusu oluumu, papiller uta kntleme ve
belirgin kaliks deformitesidir.

45
PATOLOJ
ntersisyel fibrozis, lenfosit-plazmosit infiltrasyonu; tbllerde dilatasyon veya
bzme, tiroidizasyon ve ntrofiller; kalikslerde kronik inflamasyon ve
fibrozis; damarlarda hyalen veya proliferatif arterioskleroza benzer deiiklikler
(sklkla elik eden HT nedeni ile ) grlr. Glomerller genellikle normaldir.
Bazen fokal glomerloskleroz ve proteinri elik edebilir. Tberkloz,
akcierden sonra izole organ olarak en sk bbree yerleir.
Ksantogranlomatz pyelonefrit:
Nadir grlen bir pyelonefrit formudur. Kpkl makrofaj topluluklar,
plazma hcreleri, lenfositler, ntrofiller ve bazen dev hcreler ieren,
genellikle Proteus enfeksiyonu ve obstrksiyon ile ilikili bir tablodur.
Bazen byk, sar turuncu renkte nodller oluturarak renal hcreli
karsinomla karabilir.

Ilaca balI intersisyel nefrit

laca Bal Akut ntersisyel Nefrit:
Sentetik penisilinler (metisillin, ampisillin), rifampin, tiazid grubu
diretikler, NSAD (fenilbutazon), simetidin, fenindion gibi ilalar etken
olabilir. la kullanldktan 15 gn (2-40 gn) sonra ate, eozinofili,
cilt dknts ve renal bozukluklar oluur. Hematri, hafif proteinri,
lkositri (eozinofilleride ierir) vardr. Akut bbrek yetmezlii %50 olguda
geliir. la kesildiinde dzelir.ntersisyumda dem, mononkleer
hcre infiltrasyonu, eozinofil ve ntrofiller grlr. Metisilin ve tiazid
gibi ilalarla dev hcreleride ieren granlom oluabilir. Glomerller
normal olmakla birlikte NSAID ile minimal deiiklik hastal ve nefrotik
sendrom geliebilir. Tip I ve Tip IV reaksiyonlar birlikte neden olabilir. la
hapten etkisi yapar. IgE dzeyi artmtr.
Analjezik Nefropatisi :
Yksek dozda analjezik kullananlarda renal papiller nekroz ile karakterli
kronik intersisyel nefrit geliebilir. Fenasetin, aspirin, asetaminofen, kafein
veya kodeinin uzun sreli ve kark kullanm sz konusudur. Papiller
nekroz balatr; intersisyel nefrit eklenir. Direkt toksik etki (asetaminofen)
veya dolamn bozulmas ile oluan iskemi (aspirin) papiller nekroz
yapabilir. Nekrotik papilla sar-kahverenkte grlr lipofusin benzeri
pigment), zamanla papilla dklebilir. Koagulatif nekroz izlenir. Distofik
kalsifikasyon, korteksde tubuler atrofi, intersisyel skar ve inflamasyon
grlr. Papilla ve riner trakts submukozasndaki damarlarda karateristik
PAS (+) bazal membran kalnlamas (analjezik mikroanjiopati) izlenir.
KBY, hipertansiyon ve anemi klinik bulgulardr. lacn kesilmesi olay
stabilize eder; hatta geriletebilir. nemli bir komplikasyon renal pelvis
deiici epitel hcreli karsinom riskinin artmasdr.

AKUT TUBULER NEKROZ (ATN)

Tbler epitel hcrelerinde zedelenme ve renal fonkisyonunu akut olarak basklanmas ile karakterlidir. Akut bbrek yetmezliinin (ABY) en sk nedenidir. 24 saat
iinde karlan idrar miktar 400 mlden azdr (Oligri).

46
PATOLOJ
ok ile gelien tipik iskemik ATNdir. Yanl kan transfzyonlar, dier hemolitik
olaylar, myoglobinride iskemik ATNye benzer lezyonlar yapar.
Nefrotoksik ATN ise ar metaller (r:Civa), organik zcler (CCl4), ilalar
(gentamisin, dier AB radyografik ilalar) etkisi ile oluur, erken tan ve uygun
tedavi ile tam olarak iyileebilir. Yoksa lm kanlmazdr.
Dier ABY nedenleri:
1- Ar glomerler hastalk r: RPGN
2- Diffz bbrek damar hastal r: poliarteritis nodoza, malign HT
3- Akut pyelonefrit ile gelien akut papiller nekroz
4- Akut ilaca bal intersisyel nefrit
5- Diffz kortikal nekroz: Nadirdir. Plasentann erken ayrlmas, sepsis ve ar
operasyonlardan sonra grlebilir.

DAMAR HASTALIKLARI
BENN NEFROSKLEROZ
Benign hipertansiyon bbreini tarif eder ve hyalen arterioskleroz ile birliktedir.
Skl ve derecesi yala birlikte artar. Mikroskobide kk arter ve arteriollerde
hyalen kalnlama vardr. Pembe renkte, homojen grnr. Lmen dardr, kan
akm azalr ve iskemi oluur. Tm bbrek yaplarnda iskemik atrofi izlenir.
Daha byk damarlarda (interlobar ve arkuat arterler) internal elastik laminada
reduplikasyon ve mediada fibrozis grlr. Fibroelastik hiperplazi denir. Dier
primer bbrek hastalklarnn zerine benign nefroskleroz eklenir. Bbreklerde
bilateral simetrik kontraksiyon grlr. Hastalar genellikle hipertansif kalp hastal
veya serebrovaskler olaylar sonucu kaybedilirler.

MALN NEFROSKLEROZ
Hipertansif hastalarn %5inde malign HT vardr. Kk damarlarda fibrinojen ve
dier plazma proteinlerine permeabilite artar. Endotel hasar ve trombs birikimi
ile fibrinoid nekroz, intravaskler trombozis ve hiperplastik arterioskleroz
geliir. Tm vcutta hipertansiyonun damarlara etkisine malign arterioskleroz;
bbrekteki etkisine malign nefroskleroz denir.
Bbrekler normal veya klmtr. Kk, nokta tarz kanamalar ile kortekste
pire sr grnts vardr. Nekrotizan arteriolit glomerlleri tutarsa nekrotizan
glomerlit oluur.

BBREK KSTLER
BAST KSTLER :
1.5 cm apnda transulent gri-parlak membranla deli berrak sv ile dolu kistlerdir.
Genellikle kortekste yerleirler.

47
PATOLOJ

RENAL DSPLAZ :
Multikistik renal displazi yeni doanda en sk grlen kistik bbrek hastaldr.
Toplayc sistem anomalisi sktr. reteropelvik bileke tkankl, reter atrazisi,
retra obstrksiyonu bulunabilir. Kistler evresinde immatr stromal elemanlar
(zellikle kkrdak), primitif tbl ve glomerller bulunabilir. Bbrek bymtr.

OD (ERKN) POLKSTK BBREK HASTALII

Her iki bbrekte, zamanla parankimi zedeleyebilen, ok sayda genileyen kistler
vardr. Bbrekler ok byyebilir. Makroskobide 3-4 cm apl kistler sv ile doludur.
Arada parankim izlenmez. Mikroskobide bir miktar normal parankim, yansra
atrofik epitel ile deli kistler grlr. Bbreklerde iskemik atrofi oluur.
Genellikle 4. on yla dek bulgu vermez. Ar, kitle bulgusu, tekrarlayan gros
hematri oluur. En nemli komplikasyon HT ve enfeksiyondur. %10-30 olguda
Willis poligonunda anevrizma ile subaraknoid kanama riski yksektir. 1/3 olguda
asemptomatik karacier kistleri bulunur. Ayrca mitral valv prolapsusu ve dier
kapak anomalileride grlebilir. 50 ya civar son dnem bbrek hastal gelise de
yava gidilidir. Yaam sreleri genellikle normaldir. BY olanlarda transplantasyon
uygulanr. remi ve hipertansif komplikasyonlar lm nedendir.
BBREK KSTLER TABLOSU
Gei
Tipi
Erikin polikistik
bbrek hastal

ocukluk a
polikistik bbrek
hast.
Medller
sngerimsi
bbrek
Familial jvenil
nefronofitizis
Erikin balangl
medller kistik
hast.

O. D.

O.R.

--

Patolojik Bulgular

Klinik Bulgu ve
Komplikasyonlar

Byk multikistik
bbrekler karacier
kistleri berry
anverizmas

Hematri, ar,riner
enfeksiyonlar bbrek
talar
hipertansiyon

Doutan byk kistik

bbrekler

Hepatik fibrozis

rografide medller
kistler

O.R.

Kortikomedller kist,
klm bbrekler

O. D.

Kortikomedller kist,
klm bbrekler

Basit kistler

--

Tek yada ok sayda

kistler
normal byklkte
bbrekler

Edinsel renal
kistik hastalk

--

Son dnem bbrek

hast.da kistik
dejenerasyon

Sonu
40-60 yalarnda
balayan KBY
Doutan
bebeklik veya ocukluk
anda lm

Hematri,riner
enfeksiyonBenin
lar, tekrarlayan bbrek
talar
Tuz kayb, poliri,
anemi,
gelime gerilii

ocuklukta ba
layan ilerleyici
bbrek yetm.

Tuz kayb, poliri,

Erikinde
balayan KBY

Mikroskobik hematri

Benin

Hemoraji, eritrositoz

Dialize bal

48
PATOLOJ

OR (OCUKLUK) POLKSTK BBREK HASTALII

Nadirdir. Perinatal, neonatal, infantil, jvenil kategorileri vardr. lk ikisi sktr. Kk
kistler ile bbrek sngerimsi grnr. Kbodial hcreler ile deli kistler toplayc
tbl orjinini gsterir. Her zaman bilateraldir. Hemen tmnde karacierde ok
sayda epitel ile deli kistler ve safra duktus proliferasyonu vardr. ocukluk ana
gelenlerde karacier sirozu (konjenital hepatik fibroz) geliir. Perinatal olanlarda
oligohidramnios ve Potter yz grlebilir.

HDRONEFROZ
Parankim atrofisi ile birlikte renal pelvis ve kalikslerin dilatasyonudur. drar akmnda
tkanklk sonucu oluur.

NEDENLER :
A.

Konjenital:

Uretra atrezisi, reter retrada valv oluumu reteri basklayan aberran renal
arter, renal pitoz ve torsiyon, reter kvrlmas
B. Edinsel
1. Yabanc cisim, ta, nekrotik papilla
2. Tmrler : Benign prostat hipertrofisi prostat ca, mesane tm (papillom, karsinom)
evrede malign hst (retroperitoneal lenfoma, serviks ve uterus ca)
3. nflamasyon: Prostatit, reterit, retrit, retroperitoneal fibrozis
4. Nrojenik : Spinal kord hasar ve mesane paralizisi
5. Normal gebelik : Hafif ve geici.

TMRLER
Korteks adenomlar (2,5 ap genellikle amaz), medller fibromlar ( intersisyel hcre
tmr) klinik nem tamazlar. Anjiyomyolipom tberosklerozlu hastalarda sk grlen,
damarlar, dz kas ve ya hcrelerinden ibaret benin tmrdr. Onkositoma ise geni,
eozinofilik stoplazmal onkositik hcrelerden oluan benin tmrdr. Bbrein en sk
malin tmr renal hcreli karsinom; daha az olarak Wilms tmr ve pelvikaliksiel
blge tmrleridir. ocuklarda ise en sk Wilms tmr grlr.

RENAL HCREL KARSNOM :

Tbl epitel hcrelerinde kaynaklanr. 6.-7. on ylda sktr. F/M=1/2. Sigara
ienlerde daha sktr ve ailesel formlar bulunur. VHL sendromunda bilateral,
ok sayda karsinom grlebilir. Ayrca obesite, hipertansiyon, asbest, petrol
rnleri, ar metaller, kronik bbrek yetmezlii ve bu zeminde gelien edinsel
kistler ve tuberosklerozunda risk faktrleri arasnda olduu ileri srlmektedir.
3-15 cm apnda byk tmrlerdir. Kesit yznde sar gri-beyaz grnm, kist
ve hemoraji alanlar vardr.

49
PATOLOJ
Renal ven iinde yaylr. Lipid ve glikojen ierii nedeni ile hcreler berrak
grnr. Baz tmrler belirgin anaplazi, yksek mitoz Olgularn %50sinde
ilk bulgu hematridir. Kitle oluturup arda yapabilir. Ate, polisitemi (%5/10)
oluturabilir. Nadiren hormon benzeri faktrler retip hiperkalsemi, hipertansiyon
Cushing sendromu, feminizasyon, masklinizasyon grlebilir. ou olguda ise
tmr bulgusu olmadan metastaz ortaya kabilir (En sk akcier, kemik ve SSS
metastazlar)
Arsz hematri, uzun sreli ate ve knt ar belirtileri karakteristiktir.

Evre
Evre
Evre (Robson ve ark)
I
Tmr bbrekte snrl
II
Perirenal ya invazyonu var,
Gerota fasias almam
IIIA Makroskobik renal ven veya V.cava inf.tutulumu
IIIB Blgesel lenf nodu tutulumu
IIIC Vaskler ve lenfatik tutulum
IVA Ayn taraf adrenal gland dn da komu organlara yaylm
IVB Uzak metastaz
Bbrekde sarkomlar nadir olup en sk grlen leiomyasarkomdur. Bbree
metastaz apan tmrler malign melanom ve meme karsinomlardr.

OCUKLUK AI TMRLER
Wilms tmr
Mezoblastik nefroma
: 6 ay altnda sk. Konjenital mezenimal hamartom
Multikistik nefroma : ocuklukta sk. Serz ierikli kistler, fibroblastik stroma
ntrarenal nroblastom
Nefroblastomatozis : Tmr deil, embriolojik kalntlardr. Wilms tmrnn
bu eminden kken ald dnlr.
Berrak hcreli sarkom : Sklkla kemie metastaz yapan agresif malign tmr.
Mortalite oran %70. ocukluk a bbrek tmrlerinin %4n oluturur.

MESANE VE TOPLAYICI SSTEM TMRLER

Deiici epitel hcreli karsinom
Mesane kanserlerinin en sk grleni deiici epitel (transisyonel) hcreli
karsinomdur (DEHK). Petrokimya endstrisinde alanlarda, sigara ienlerde
benzidin ve beta naftilamin gibi anilin boyalarna maruz kalanlarda, fenasetin
ve siklofosmaid gibi ilalarla riski artar.
Schistosoma hematobium DEHK ve mesane yass epitel hcreli karsinomu
ile ilikilidir. 50y, M>F, beyazlarda sktr. Gros veya mikroskobik hematri,
enfeksiyon bulgular verir. En sk mesane yan duvarnda yerleir. Tedavi ve
prognoz asndan kas tabakas invasyonu ok nemlidir. Pelvik lenf dm
metastaz yapabilir. Uzak metastazlar en sk akcier, karacier, kemik ve
SSSe olur.

50
PATOLOJ
Tablo 3- Evreleme (Jewett)
Grup O
Tmr mukozada snrl (noninfiltran)
Grup A
Submukozaya gemi
Grup B1
Yzeyel kas tabakasnda
GrupB2
Tm kas tabakas tutulmu
Grup C
Perivezikal doku ve lenfatik tutulum
Grup D
Uzak metastaz

Adenokarsinom
Mesane malin tmrlerinin %2sini oluturur. Trigonda kronik inflamasyon
sonucu, ekstrofi, divertikl veya mesane kubbesinde rakal kalntlardan
geliebilir.

Yassi epitel hcreli karsinom

Malign mesane tmrlerinin %5ini oluturur. Kronik sistitte gelien skuamz
metaplazi zemininden kabilir. Ekstrofi, mesane ta, kronik kateter
uygulamas, uzun sreli siklofosfamid kullanm ve defenksiyonalize mesane
ile ilikili olabilir. Schistosomiasis de etken olabilir.
Ayrca mesanede kk hcreli karsinom, karsinoid tmr, sarkomatoid
karsinom, embriyonel raddomyosarkom, malign melanom, MALT lefoma
grlebilir. Embriyonel rabdomyosarkom, ocuklarda en sk grlen mesane
malin tmrdr. Mesaneye en sk metastaz yapan meme karsinomu ve
malign melanomdur. Lsemi, plazmasitom, multiple myelom, Hodgkin
hastalda mesaneye yaylabilir. Bbrek tmrlerinin %5-10u renal pelvisin
transisyonel karsinomudur. reter kanseri en az grlen ve en kt prognozlu
toplayc sistem tmrdr.

51
PATOLOJ

ERKEK GENTAL SSTEM

PENS
NEOPLAZMLAR
En sk yass epitel (skuamz) hcreli karsinom grlr. 40 ya zeri snnetsizlerde
daha sktr. Kt hijyen, smegadaki potansiyel karsinojenler ve HPV tip 16, 18
patogenezde nemlidir. Genellikle karsinoma in situdan geliir.
Bowen hastal bu blgede sk grlen bir karsinoma insitu formudur. Vulva,
oral mukoza ve dier mukozal blgelerde de grlr. Tm yass epitel katlarnda
atipik hcreler grlr; bazal membran amaz. %10 olguda karsinoma dnr.
Queyrat eritroplazisi ve Bowenoid papulozis de karsinoma in situ varyantlardr.
Verrkz karsinom papiller tarzda byr. Sitolojik atipi azdr ve invazyon yapan
kenarlar knttr.

SKROTUM TESTS VE EPDDM

Kanserleri nadirdir. En sk yass epitel hcreli karsinom grlr. Hidrosel skrotal
bymenin en sk nedenidir. Tunika vaginalis iinde serz sv birikir. Kriptoridizm
ve Testikler Atrofi
Kriptoidizm testisin skrotuma inememesi durumudur. Normalde testis gebeliin 3.
aynda lomik kaviteden pelvise iner. nguinal kanaldan geerek son 2 ayda skrotuma
iner. Doumda tam yerinde olmayabilir ve 1 yan altnda tan koymak zordur.
Hormon dzensizlikleri, intrensek testikler anomaliler, mekanik problemler tam inii
engelleyebilir. Erkeklerin %0.7-0.8inde kriptoridizm bulunur. Sa testisde daha sktr.
%25 olguda iki tarafldr. Pubertede atrofi geliir. Seminifer tbl kayb, intersisyel
(Leydig) hcrelerde hiperplazi oluur. Kronik iskemi, travma, radyasyon, kemoterapi ve
dii seks hormonlarnn art ve sirozda da benzer histolojik deiiklikler oluur. Bilateral
olgularda sterilite vardr. Tek tarafllarda da kar taraf testisde atrofi geliebilir. Testiste
malignite riski artar. Spermatositik seminom dnda tm tmrler geliebilirsede en
sk klasik seminom grlr.

TESTKLER NEOPLAZMLAR
Testiste sert, arsz bymenin en sk nedeni neoplazmdr. En sk 15-34 ya
grubunda 2/100.000 erkekde grlr. %95i germ hcre kkenlidir. Germ hcre
kkenli tmrlerin, puberte sonras, hemen hemen tm malindir. Sertoli ve/veya
Leydig hcreli tmrler az grlp ok iyi huyludur. Steroid hormon sentezleyip
salglayarak endokrin anomali oluturabilirler. rnein Leydig hcreli tmr,
jinekomasti geliimine yol aabilir.

52
PATOLOJ

Germ hcre tmrleri:

Kriptoridizmde risk 10-40 kat artmtr. Testikler feminizasyon ve Klinefelter
sendromu gibi testis disgenezilerinde risk artmtr. Testis kanserli hastalarn
kardelerinde riskin artm olmas genetik faktrlerin roln dndrmektedir.
Beyazlarda daha sktr.
Germ hcre tmrleri
Bir histolojik yap gsterenler (%40)
Seminom
Nonseminomatz tmrler
Embriyonal karsinom
Yolk salk tmr
Koriokarsinom
Teratomlar
* Matr
* mmatr
* Somatik elemanlarda malign
* Transformasyon
Nadir dier tipler (Poliembrioma vb.)
Birden fazla histolojik yap gsterenler (%60)
Embriyonal karsinom+teratom= teratokarsinom
Dier kombinasyonlar
Bir histolojik yap gsterenler ierisinde en sk grlen seminom; kombine
olanlarda en sk grlen ise embrionel karsinom ve teratom birliktelii,
yani teratokarsinomdur.
Seminomlar
Germ hcre tmrlerinin %30unu oluturur. 30-50 ya arasnda sktr.
Over disgerminomlar ile histolojik olarak ayndr. Byk, yumuak, iyi
snrl olup genellikle testise snrldr ve tunika albuginea salamdr.
Nekroz alan olabilir. Hemoraji varsa nonseminomatz komponent
aranr. Snrlar belirgin berrak hcreler (glikojen ierii), yuvarlak nve
ve belirgin nukleolus ierir. Hcre loblleri arasnda fibrz septa ve
lenfositik infiltrasyon vardr. Granulomatz inflamasyonda grlebilir.
PLAP (plasental alkalen fosfataz) pozitiftir. Az olguda HCG ieren
sinsisyotrofoblast benzeri dev hcreler grlebilir (%10). Bunlar tek tek
dalr ve prognozu etkilemez. Baz varyantler vardr:
Anaplastik Seminom :
Bir byk bytme alannda 3 veya daha fazla mitoz bulunmas.
Spermatositik Seminom:
Yallarda grlr; genellikle bilateral olup prognozu ok iyidir.

PUCU
Yal hastada bilateral testis kitlesi n planda lenfoma metastazn dndrr.
Testise en sk metastaz yapan tmr lenfomadr ve ou kez diffz bbyk
hcreli ve kt prognozludur. Bu ya grubunda ikinci ihtimal olan spermatositik
seminom ise, klasik seminomdan bile daha iyi prognozludur.

53
PATOLOJ
Embriyonel karsinomlar
Snrlar belirsiz, hemoraji-nekroz alan ieren invaziv tmrlerdir. 20-30
ya aras sktr. Epididim ve spermatik kordonu invaze edebilir. Byk,
ilkel grnml hcreler, bazofilik sitoplazmal ve nukleolusu belirgin
byk nveler ierirler. Solid, glandler, papiller yaplar oluturabilirler.
Genellikle immnhistokimya ile keratin pozitiftir (seminomda negatif).
Sklkla dier tmrlerle kark olduundan HCG, AFP ykseklii sk
grlr.
Yolk salk tmrleri
3 ya alt ocuklarda en sk primer testis tmrdr ve bu ya grubunda
iyi prognozludur. Ama erikinlerde embriyonal karsinom ile birlikte sk
grldnden prognozu ktdr. Endodermal sins diferansiasyonu
gsterirler. Schiller-Duval cisimcikleridir. -Fetoprotein neoplastik hcre
sitoplazmalarnda immnhistokimya ile gsterilebilir, serumda ykselir.
Koriokarsinom
Germ hcrelerinin trofoblastik hcre diferansiasyonu gstermesi ile oluur.
20-30 ya aras sktr. Sitotrofoblastik sinsisyotrofoblastik diferansiasyon
gsterir. Villuslar grlmez. zellikle sinsisyotrofoblastlar iinde HCG
gsterilebilir.
Teratomlar
Somatik hcre diferansiasyonu gsteren germ hcre tmrleridir. Tm
yalarda grlebilir. Kesit yznde kistler, kkrdak alanlar izlenebilir.
Matr teratomlar bir ya da fazla germ tabakasndan gelimi olgun
dokular ierir (Nral doku, kkrdak, ya dokusu, kemik, epitel gibi).
mmatr teratomlar gelimekte olan fetal dokular gibi olgunlamam
somatik elemanlar ierir. Malign transformasyon gsteren teratomlarda
ise nceki olgun dokudan malignite geliir. Erikinlerde farkl germ
hcre tmrleri ile sk olarak birlikte olduundan, puberte sonras tm
teratomlar malign olarak kabul edilmelidir.
Evreleme:
Evre I= Testiste snrl
Evre II=Diafragmann altnda retroperitoneal lenf nodu metastaz
Evre III=Retroperitoneal lenf nodlarn aan metastazlar.

PROSTAT
NODLER HPERPLAZ:
Normal prostat uretra evresinde glanduler ve stromal elemanlardan oluan bir
organdr. Parankimi periferal, santral ve transisyonel zona ayrlr. ou hiperplazik
lezyon transisyonel (periuretral) blgede; karsinomlarn ou periferal zonda
geliir.Noduler hiperplazi (glandler-stromal) 40 ya civarnda %20 orannda
grlr.

54
PATOLOJ
8. dekatta %90a kar. Gland byr, riner tkanklk geliebilir. Androjen ve
strojenler geliiminde rol oynar. Dihidroksi testesteron (DHT), testesterondan 5
-redktaz enzimi ile geliip hiperplazide rol oynar. En sk periuretral blgede
geliir.

PROSTAT KARSINOMU
Erkeklerde en sk grlen organ karsinomudur. 50 ya zerinde akcier kanserinden
sonra 2. srada kanser lm nedenidir. 65-75 ya aras sktr. 80 ya zerinde %50
erkekte latent kanser bulunabilir.
- Androjenler rol oynar.
- Genetik faktrler: Birinci derece akrabalarda grlme riski yksektir.
- skandinav lkelerinde sk, Japonya ve Asyada az grlr.
%70 olgu dta posterior periferik zondan geliir ve rektal incelemede palpe
edilebilir. Pelvik lenf dm metastaz erken dnemde olabilir.
Deiik derecelerde diferansiasyon gsteren adenokarsinomdur. Derecelendirmede
kullanlan Gleason sistemi prognozla ve evre ile genellikle ilikilidir. Osteolitik veya
daha sk olarak osteoblastik kemik metastazlar, zellikle vertebrada sktr.
PSA normal ve neoplastik prostat epitelince retilir. N= 4 ng/mldir. Bu dzey,
nodler hiperplazi, prostatit ve karsinomlarda ykselir. Kesin tan transrektal
ultrasonografi eliinde yaplan tru-cut (ine) biopsilerinin patolojik incelemesi
ile konulur.

Prostat karsinomunun evrelemesi

A

Evre
Palpe edilemeyen mikroskobik tmr
A1= ncelenen rnein %5inden azn kapsyor
A2= ncelenen rnein %5inden ounu kapsyor

Palpe edilebilen tmr

B1= Bir lobda (1.5 cm)
B2= ki lobda (>1.5 cm)

Kapsl dna yaylm tmr

C1= Pelvik duvara fikse deil
C2= Pelvik duvara fikse

Metastatik tmr
D1= Pelvise snrl
D2= Pelvis d metastaz

PUCU
Erkek genital sistemde, tberkloz en sk prostata yerleir.

55
PATOLOJ

MEME HASTALIKLARI PATOLOJS

KONJENTAL ANOMALLER :
Fazla sayda meme ba veya meme dokusu
Aksesuar aksiller meme dokusu:
Konjenital meme ba inversiyonu

NFLAMASYON
AKUT MASTT VE MEME APSES :
Emzirmenin ilk dnemlerinde veya ekzema gibi dermatozlarn etkisi ile
oluan atlaklar sonucunda bakteriel enfeksiyon geliebilir. En sk etken Staf.
aureusdur.

MEME DUKT EKTAZS :

Duktus dilatasyonu, sekresyon tkalar, periduktal ve intersisyel kronik granlmatz
inflamasyon vardr. Plazma hcreleri ok belirginse, plazma hcreli mastit denir.

YA NEKROZU :
Meme dokusunda bulunan yan fokal nekrozudur. Travma, nceki bir cerrahi
giriim veya radyoterapi yks olabilir.

FBROKSTK DEKLK (Fibrokistik hastalk):

Meme dokusunda oluan; bir ksm tamamen selim, bir ksm ise artm karsinom riski
ile ilikili olan bir dizi morfolojik deiikliktir.
strojen fazlal veya progesteron azl skln arttrabilir..
Kistik deiikliklerin karsinom ile ilikisi
Kanser riski olamayan : Fibrozis, kistik deiiklikler, apokrin metaplazi, hafif
hiperplazi
Hafif artm risk : (1.5-2 kat). Sklerozan adenozis, orta ve belirgin derecede epitel
hiperplazisi, duktal papillomatozis (papiller epitelial hiperplazi), radial skar
Belirgin artm risk : (5 kat) Atipik hiperplazi (duktal -lobuler).
Ailede meme karsinomu varsa tm kategorilerde risk yksektir. Atipik hiperplazi ile
bu grupta risk 10 kat artar.

56
PATOLOJ

TMRLER
FBROADENOM :
Kadn memesinin en sk grlen benin tmrdr. Lobul ii stromadan kken
alan fibrz doku ve glandler dokudan oluur (mikst tmr). 30 ya ncesi daha
sk olmakla birlikte tm reprodktif dnemde grlebilir. Postmenapozal dnemde
regresyon, kalsifikasyon geliebilir.

FLLODES TMR :
Fibroadenom gibi intralobuler stromadan geliir. Nadirdir. Hcresellik ve mitoz
oran fibroadenomdan fazladr. Lokal nks olabilir, metastaz nadirdir. Yksek
dereceli formlarda ise lokal rekrrens ve uzak metastaz grlr. Uzak metastaz
hematojen yolla en sk akcierlere yapar, lenfatik yaylm belirgin deildir.

NTRADUKTAL PAPLLOM :
Bir duktus iinde gelien neoplazik papiller bymedir. ou soliter (tek) olup ana
laktifer dukt ve sinslerde geliir. Serz, kanl meme ba aknts; kk subareolar
tmr (bir ka mm. apnda) ve nadiren meme ba retraksiyonu klinik bulgulardr.
Benin-atipik-(intraduktal papiller karsinom) malign papiller tmrlerin ayrm
zordur Myoepitel hcrelerinin varl, apokrin metaplazi ve hyalinizasyonun
grlmesi papillom lehinedir.

KARSNOM
Meme kanseri kadnda en sk grlen malin tmr olup kanser lmlerinin %
20sini oluturur. Baz ailesel olgular dnda 25 ya ncesinde nadirdir. Menapoz
ve postmenapozal dnemde pik yapar.
Corafya: ABDde, Japonya ve Tayvana gre 5 kat fazla grlr.
Yakn akrabalarda grlmesi riski arttrr. Birinci derece akrabalarda varsa 1.5-2
kat, iki akrabada varsa 4-6 kat risk artar.
leri yada sktr.
Reprodktif dnemin uzunluu: Erken menar -ge menapoz riski arttrr.
Parite : Nulliparlarda multiparlara gre sktr. lk dourma ya 30 yan zerinde
ise risk artar.
Obesite : Ya depolarnda strojen sentezlenir. zellikle postmenapozal
dnemde etkilidir.
Ekzojen strojenler : Yksek doz strojen ile menapoz tedavisi
Oral kontraseptifler: strojen-progesteron dengeli verildiinden tartmaldr.
Atipik epitel hiperplazisi gsteren fibrokistik deiiklikler.
Dier memede karsinom veya endometrial karsinom varsa meme ca riski
artar
Alkol, sigara ve yadan zengin beslenme risk faktrleri arasnda yer
almaktadr.
yonize radyasyon, zellikle Ataksi telenjiektazi ile birlikte ise riski arttrr.
Genetik faktrler, hormonal dengesizlik ve evresel faktrler kanserin geliiminde
rol oynar.

57
PATOLOJ
Genetik predispozisyon, p53 mutasyonlar (Li - Fraumeni sed.), BRCA-1 geni
(17q21) ve BRCA-2 geni rol oynar. BRCA1 geni erken yata ailesel meme ca ve
over ca ile ilikilidir.

Snflama ve Yerleim:
Sol memede saa gre 110:100 orannda fazladr. %4 veya daha ok olguda
bilateral veya ayn memede birbirini izleyerek grlr. %50 st d kadran,
%10 her geri kalan kadranda, %20 santral-subareolar blgede grlr.
Tablo 1- Meme Kanserinde Snflama
WHO klasifikasyonu
A- Noninvaziv
1a- Intraduktal karsinom
1b- Intraduktal karsinom ve Paget hst.
2- Lobuler karsinoma in situ
B- nvaziv (infiltratif)
1a- nvaziv duktal kasinom (NOS)
b- nvaziv duktal ca ve paget hst.
2- nvaziv lobuler karsinom
3- Meduller karsinom
4- Kolloid karsinom (musinoz ca)
5- Tubuler karsinom
6- Adenoid kistik karsinom
7- Apokrin karsinom
8- nvaziv papiller karsinom
9- Sekretuar karsinom

Non-invaziv karsinom (in situ)

ntraduktal karsinom (duktal karsinoma in situ) :
Kanser olgularnn %20-30unu oluturur. Hcreler bazal membran
amadklarndan uzak metastaz grlmez. Duktuslarn iinde yaylarak
memenin byk bir blmn tutabilir. Meme bana duktuslar aracl ile
gelip Paget hastaln oluturabilir. Tm formlar invaziv kanser prekrsr
olarak kabul edilir. Komedokarsinomun invaziv duktal karsinoma dnme
riski, non-komedo intraduktal karsinoma gre daha fazladr.
Lobuler karsinoma in situ :
Terminal duktuslar ve/veya asinilerde normalden biraz byk, gevek
tutunan, nadir mitoz gsteren, oval veya yuvarlak nveli, kk nkleuslu
hcrelerin proliferasyonudur. Sklkla multifokal ve bilateraldir.

nvazive (infiltratif) karsinom

nvaziv duktal karsinom, (Klasik tip):
Tm meme kanserlerinin %65-80ini oluturur. En sk grlen kanser
tipidir. ounda youn fibrz stroma tmre sert kvam verir (skirz
karsinom). Nispeten snrl, ta sertliinde 1-2 cm apnda (nadiren 4-5 cm)
kitle yaparlar. Palpasyonda evre dokulara infiltre olduu belirlenebilir.

58
PATOLOJ
Meduller karsinom :
Meme kanserlerinin %1-5ini oluturur. Ortalama 2-3 cm apnda olup
nadiren 5 cm ve stne kar. Dezmoplazi belirgin deildir. Kesitinde
yumuak, et kvamnda olup evre dokudan kolay ayrlr. Nekroz ve
hemoraj belirgindir. Histolojik olarak :
Sinsiyal byme gsteren vezikler nveli, pleomorfik hcrelerden oluur.
Nukleoluslar ve mitoz belirgindir. Orta derecede-belirgin lenfositik
infiltrasyon (karakteristik) ve az miktarda fibrz stroma vardr.
Kolloid (musinz. karsinom :
Yal kadnlarda daha sk grlp yllar iinde yavaa byr. Olduka
yumuak olup soluk gri-mavi jleye benzer. Histolojisinde ak renkte
boyanan musin glleri doku boluklarna girer. Kk adalar halinde
veya tek tek neoplazik hcreler bu gllerde yzer. Lenf dm metastaz
seyrektir.
Paget hastal: Ana duktuslardan kaynaklanan karsinomun
intraepitelyal olarak yaylarak memeba ve areola cildini tutmasdr.
Ciltte atlak, lserasyon ve sznt vardr..
nvaziv Lobuler Karsinom :
Memenin terminal duktulilerinden kaynakland dnlr. Meme
karsinomlarnnn %5-10unu oluurur.
1. Duktusdan gelien tmrlere gre daha sk bilateraldir (%20 kar
memede)
2. Ayn memede multisentrik olabilir.
Genellikle tek sra halinde malign hcre invazyonu (indian file) grlr.
Metastaz yapmayanlar: ntraduktal ve in situ lobuler karsinom
Nadiren metastaz yapanlar: Saf msinz (kolloid), meduller ca, tubuler
ca, adenoid kistik ca.
Orta yksek derecede metastaz yapanlar:
Dierleri

Prognoz :
Tm ap: 2cm iyi prognozlu
Lenf dm tutulumu ve says Lenf nodu tutulumu yoksa %80 5 yllk
sakalm oran var. 1-3 lenf nodunda metastaz varsa %50, 4 veya fazla
ise %21 (4 lenf nodu :kritik snr).
Histolojik tip - grade : n situ karsinomlar metastaz yapmadklar iin en iyi
prognozlu karsinomlardr. nvaziv tmrler ierisinde ise en iyi prognozlu
olan saf tbler karsinomdur.
strojen - progesteron reseptrleri:. Her iki reseptr ierenlerde tedaviye
yant daha iyidir.
Proliferasyon oran ve anaploidi yksekse kt prognozu gsterir.
Amplifiye veya aktive onkogen (c-erb B2) kt prognozu gsterir. %30-40
(+).
Anjiogenezin fazla olmas yaygn metastaz olasln dndrr. Faktr
VIII ile immunhistokimyasal olarak belirlenebilir.

59
PATOLOJ
Katepsin D seviyesinin yksek olmas kt prognoz bulgusu olarak kabul
edilmektedir.
Erken meme kanserinde en nemli prognoz faktr aksiller lenf nodu
tutulumudur.

DER MALGNTELER
En sk grlen benin mezenimal tmr lipomdur. Sarkomlar meme karsinomu
ile ayn yalarda geliir. Kan yolu ile zellikle akciere yaylr. Prognoz ktdr. En
kt prognozlu sarkom, ayn zamanda en sk grlen sarkom olan anjiosarkomdur.
Meme karsinomu nedeni ile aksiller kretaj uygulanan hastalarda hareket
kstlanmas, ar gibi yan etkiler yan sra, uzun sreli lenfdem zemininde 10 yl
gibi uzun sreler sonra kolda lenfanjiosarkom geliebilir.
Memeye metastaz yapan tmrler : Bronkojenik karsinom, malign melanom, kar
meme karsinomu, bunlarn yan sra NHL, myeloid lsemi, multiple myelom.

ERKEK MEMES
Jinekomasti : Unilateral-bilateral grlebilir. Subareolar byme olur. Periduktal hyalen,
kollajenz ba dokusunda art, duktal epitel hcrelerinde belirgin hiperplazi vardr.

JNEKOMAST
Endojen hormon eksiklii
- Puberte
- Yalanma
Ekzojen hormonal tedavi
Prostat karsinomunda strojen tedavisi
lalar Spironalakton, simetidin, rezerpin, digitaller, ergotamin tartarat, tiroid
ekstresi, difenil hidantoin, korionik gonadotropin, sitotoksik-kemotropatik
ajanlar
Hipogonadizm
- Klinefelter sendromu
- Testikler atrofi
- Gonadal disfonksiyon ( testikler feminizasyon )
Tmrler
- Leydig hcreli tmr
- Germ hcre tmrleri (HCG reterek)
- Hepatoma
- Feminizan adrenal tmrler
- Hipofiz tmrleri
Sistemik Hastalklar
- Karacier hastal
- Bbrek hastal
- Hipertiroidizm
- Nekahat dnemleri

60
PATOLOJ

KARSNOM
Nadirdir. M/F : 1/125 Yallarda grlr. Meme dokusu az olduundan kolayca
cilde ve gs duvarna infiltre olur. lserasyon sktr. Olgularn %50sinde tan
annda aksiller tutulum vardr.

Risk faktrleri :

Hipertiroidi
Klinefelter sendromu
Radyasyon
Gs duvar travmas
BRCA2 gen mutasyonu

61
PATOLOJ

KADIN GENTAL SSTEM

VULVA
DSTROFLER:
Lichen sklerozus ve skuamz hiperplazi Beyaz renkli plak (lkoplaki) olutururlar.
Ayn depigmente grnm vitiligo, psoriasis ve lichen plan gibi benign dermatozlarda,
karsinoma insitu, Paget hastal ve invaziv karsinomda da grlebilir. Bu nedenle
tm lkoplazik lezyonlarda biopsi yaplarak kesin tan konur.

TMRLER
Kondilomlar:
Condylomata lata gnmzde nadir grlen, dz, nemli lezyonlardr. Sekonder
sifilis lezyonudur. Daha sk grlen Condylomata accuminata genellikle
papiller; bazen dz olabilir Histolojisinde hcrelerde perinkleer sitoplazmik
vakuolizasyon, nvelerde dzensizlik ve pleomorfizm ile karakterli koilositoz
grlr. HPV enfeksiyonu bulgusudur. Tip 6-11 gibi dk riskli HPV etkisi ile
olutuundan premalin olarak kabul edilmez.

Karsinom:
60 ya st sktr. Tm kadn genital trakts kanserlerinin %3n oluturur.
%90 olgu yass epitel (skuamz) hcreli karsinomdur. Adenokarsinom, bazal
hcreli karsinom ve malign melanomda grlebilir.
HPV olumlu olanlar daha az diferansiye; HPV olumsuz olanlar iyi diferansiye,
keratinize yass epitel hcreli karsinomlardr. 2 cm apn altnda 5 yllk sakalm
radikal eksizyon sonras %75; daha byk olanlarda ise %10 kadardr.

Paget Hastal (Meme d):

Epitel ii karsinom formudur. PAS pozitif mukopolisakkarid salglayan hcreler
evredeki epitelden berrak halo ile ayrlr. Az olguda beraberinde epitel altnda
veya submukozada deri eki tmr bulunabilir.

Malign melanom:
Vulva malign tmrlerinin %3-5 kadarn oluturur. Erken dnemde Paget
hastalna benzer. Mukusdan oluan halosu yoktur. nvazyon derinlii
nemlidir. ou hzla yaylan ldrc tmrlerdir. 1 mm.den derin yaylmda
mortalite %60n stndedir.

Bartholin Kisti:
Bartholin glandnn akut inflamasyonu (adenit) abse ile sounlanabilir. Duktus
tkankl ile bartholin kisti oluabilir.

62
PATOLOJ

VAGNA
SKUAMZ KARSINOM VE BERRAK HCRELI ADENOKARSINOM
60 ya st kadnlarda; nadir grlen lezyonlardr. Beraberinde serviks ve/veya
vulva karsinomu bulunabilir. HPV ile ilikili olabilir. Nadir grlen bir karsinomu
zellikle anneleri gebelikte DES kullanan kzlarda 20 yana doru grlebilen
berrak hcreli adenokarsinomdur. Bunlarda risk 1/1000dir. 1/3 olguda kanser
servikste yerleir. Daha sk olarak vajen mukozasnda adenozis bulunur. Bu
odaklardan tmrn gelitii dnlr.

SARKOMA BORTROIDES
Genellikle 5 ya altnda grlen embriyonal rabdomyosarkomdur. Nadir grlmekle
birlikte ocukluk ann en sk vajen tmrdr.. Lokal invazyon sktr. Peritoneal
kaviteye penetrasyon veya riner obstrksiyon ile lme yol aar.

SERVKS
ENDOSERVKAL POLP:
Birka cm apnda, dzgn-parlak yzeyli, inflamatuar kkenli olduu dnlen
lezyonlarr. Malign potansiyel yoktur.

CIN VE SKUAMZ KARSNOM

(Yass epitel hcreli karsinom)
CIN I= Hafif displazi
CIN II= Orta derecede displazi
CIN III= Ar displazi ve karsinoma in situ (CIS)
Son snflamada CIN I, hafif dereceli skuamz intraepitelial lezyon (LSIL); CIN II
CIN III ise birletirilerek yksek dereceli skuamz intraepitelial lezyon (HSIL)
olarak snflandrlmaktadr.
CIN 30 ya civarnda, invaziv karsinom 45 ya civarnda pik yapar. En belirgin risk
faktrleri ilk cinsel ilikinin erken yata olmas, ok elilik ve ilikide bulunan erkein
daha nce ok kii ile ilikiye girmi olmasdr. Bunlarn yansra sosyoekonomik
dzeyin dkl ok sayda gebelik ve hastaln bakirelerde az grlmesi
nemlidir. %85-90 olguda HPV varl gsterilmitir (tip 16,18,31,33). Benign
kondilomlarda tip 6,11,42,44 sktr. Tip 16,18 HPV insan genomuna integre olarak
p53 ve Rb genlerini mutasyona uratr.
Karsinomlarn %80-95 yass epitel hcreli (skuamz) karsinomdur. En sk
byk hcreli, nonkeratinize skuamz karsinom grlr. kinci olarak byk hcreli
keratinize skuamz ve en az (%5) kk hcreli karsinom grlr.

63
PATOLOJ
En iyi prognozlu olan, tedaviye en iyi yant veren, en sk grlen nonkeratinize byk hcreli karsinomdur. En kt prognozlu olansa, en az grlen
kk hcreli karsinomdur. Lmene knt yapan (fungatif) formu en sktr. nfiltratif
(en az) ve lseratif olabilir. Eksternal os tkanp tmr yukar doru yaylabilir.
lerlemi olgular rektuma ve mesane tabanna yaylarak bir ya da her iki reteri
tkayabilir. Blgesel lenf dmleri ve akcier, kemik, karacier metastaz yapabilir.
Glandlardan gelien adenokarsinom veya mikst adenoskuamz karsinomlar nadir
olarak grlebilir. Berrak hcreli adenokarsinomda buraya yerleebilir.

UTERUS
ENDOMETRT
Histolojisinde endometrial glandlarda dzensiz oalma; plazma hcreleri,
makrofaj ve lenfositlerin varl grlr.

ADENOMYOZS:
Endometrium bazal tabakasnn, myometrium iine doru bymesidir. Endometrial
gland ve stromas kas liflerinin arasnda grlr. Myometriumda reaktif hipertofi
ve kalnlama vardr. Belirgin lezyonlarda menoraji, dismenore, pelvik ar
bulunabilir.

ENDOMETROZS:
Siklik deiiklikler gsteren fonksiyonel endometriumdan oluur. Kanama nedeni
ile krmz-mavi veya sar-kahve renkte nodller oluur. 1-2 cm apnda olabilir.
Overlerde byk, kan ile doku kistler ukulata kistleri olarak isimlendirilir.
Organizasyon ile yaygn fibrozis, yapklklar, tplerde kapanma ve adneks
distorsiyonu oluur. Tan iin 3 bulgunun en az ikisini grmek gerekir:
1- Endometrial glandlar
2- Endometrial stroma
3- Hemosiderin pigmenti.

ENDOMETRAL HPERPLAZ:
Endometrial hiperplazi, karsinom geliimi iin risk faktrdr. ki alt tipi vardr. Basit
tipte endometrial (kistik glanduler) hiperplazide tmr riski dktr. Kompleks
tipte (adenomatz) hiperplazide risk daha yksektir. En yksek kanser riski atipik
kompleks (adenomatz) hiperplazidedir ve histerektomi endikasyonudur.

TMRLER
En sk grlen tmrler leiomyom, endometrial polipler, ve endometrial
karsinomdur.

Endometrial Polip:
Neoplastik komponent stromal hcrelerdir. En sk menapozda grlr. Kanama
sk olup nadiren kanser geliebilir.

64
PATOLOJ

Leiomyom, Leiomyosarkom:
Leiomyom, kadnlarda en sk grlen benign tmr olup reme anda
%30-50 sklktadr. Zencilerde daha sktr. strojen ve oral kontraseptifler
bytrken postmenapozal dnemde klrler. yi snrl, gri-beyaz
kitlelerdir. ntramural-submukozal-subserozal yerleebilirler. Subserozal olanlar
evre organlara tutunup kan akm elde ederse parazitik leiomyom denir..
Menapoz sonras hyalinize olup bazen kalsifiye olabilir. Birbiri ile kesien dz
kas demetlerinden oluur. Leiomyosarkomlar myometriumun mezenimal
hcrelerinden geliirler. Genellikle tek lezyondur ve ou kez balangtan
itibaren malindir. Sk mitoz ve hcre atipisi ile nekroz sarkom lehinedir.
karldktan sonra sklkla tekrarlar ve yaygn metastaz yaparlar

Endometrial Karsinom:
Gelimi lkelerde en sk kadn genital kanseridir. 55-65 ya aras sktr.
Obesite, diabet, hipertansiyon, infertilite (nonovulatuar siklus) risk faktrleridir.
Uzun sreli strojen tedavisi, strojen salglayan over tmrleri riski arttrr.
Endometrial hiperplazi yapan bu faktrler, bu zeminde karsinom geliimine
yol aarlar. Meme karsinomu da bu kiilerde sktr. %20 olguda strojen ile
iliki belirlenememitir. Bunlar daha ge ortaya kan, berrak hcreli karsinom
gibi, az diferansiye ve kt prognozlu olgulardr.
Endometrial karsinom
I. Endometrioid karsinom (en sk)
a. Villoglandler
b. Sekretuar
c. Skuamz diferansiasyon ( Adenoakantom, adenoskuamz
karsinom)
II. zel tipler
a. Berrak hcreli karsinom
b. Serz papiller karsinom
c. Msinz karsinom
d. Saf skuamz hcreli karsinom
III. ndiferansiye karsinom

Malign Mkst Mezodermal Tmrler (MMT)

(Mikst Mllerien Tm)
Endometrial adenokarsinoma malign mezenimal (stromal) komponent
elik eder. Karsinom ve sarkom bir aradadr. Postmenopozal kadnlarda sk
olup kanama bulgusu verir. ounda nceden radyoterapi yks vardr.
Sarkomatz ksm kemik, kkrdak, izgili kas gib ekstrauterin yaplardan
oluursa heterolog MMMT; dz kas, fibroblast gibi normalde uterusda bulunan
elemanlardan oluursa homolog MMMT veya karsinosarkom denir. 5 yllk
sakalm %25-30 civarndadr.

65
PATOLOJ

FALLOP TPLER
Tmr ve kistler: En sk primer lezyonu 0.1 2 cm apnda, serz sv ile dolu paratubal
kistlerdir. Fimbrial uta veya broad ligamanda daha byk formlarna Morgagni hidatidi
denir. Mllerien duktus kalntlarndan oluup klinik nemi yoktur. Adenomatoid
tmrler testis ve epididimde grlenler gibi benign olup metozel kkenlidir. Tubalarn
adenokarsinomu nadir olup papiller serz yapdadr. Tberkloz kadn genital sisteminde
en sk tubalara yerleir.

OVER TMRLER
Kadnlarda grlen kanserlerin %6s over karsinomdur. Ge dnemde tanndndan
kadn genital kanser lmlerinin yaklak yarsndan sorumludur. Tmrlerin %80i
benign olup 20-45 ya aras sktr. Malign olanlar 40-65 ya aras sktr. Nulliparite ve
aile yks dnda risk faktr belirlenememitir. Gonadal disgenezinde risk faktr
olduu dnlr. 40-59 ya arasnda risk oral kontraseptif kullanm olanlarda
dktr. Ailesel olgularda genetik risk olduu dnlr. BRCA1 geni kr17q21de
yerleir. C-erb B2 ve p53 mutasyonlar kt prognoz ile ilikilidir.
Over tmrleri
Kken

Yzey epitel hcreleri

Sklk

%65-70

Ya grubu

20 ya zeri

Tipleri

Serz tmr
Msinz tmr
Endometrioid tm.
Berrak hcreli tm.
Brenner tm.
Snflanamayan

Germ hcreleri

Seks kord-stromal tm

%15-20

%5-10

Metastaz
%5

0-25 ya aras

Tm yalar

Deiken

Teratom
Disgerminom
Endodermal sins tm
Koriokarsinom
Embriyonel karsinom
Mikst tm.

Fibroma
Granuloza-teka hcreli
tm
Sertoli-Leydig hcreli tm.

YZEY EPTEL HCREL TMRLER

Benin, borderline ve malin olmak zere 3 farkl formda grlebilirler. Yzey epitel
hcreli tmrler lomik mezotel kkenlidir. Normal genital sistemda bulunan
serz (tubal), msinz (serviks), endometrioid (endometrium) epitele dnm
gsterebilir. Brenner tmr ise deiici epitel hcrelerinden oluur.

Serz Tmrler:
10-15 cm. apnda bir veya birka tane kistik oluum mevcuttur. 40 cm apa
ulaabilir. Kistadenomda (benign tmr) kist duvar dzgn ve parlaktr.
Borderline (snr) tmrlerde lmende papiller kntlar belirgindir. Serz
kistadenokarsinomda solid alanlar, papiller, dzensiz tmr kitlesi; fiksasyon
ve nodularite belirgindir. Benign olgularda %20; snr olgularda %30, malign
olgularda %66 bilateraldir. formu birden over tmrlerinin %30unu
olutururlar. En sk grlen malign over tmrdr. Psammom cisimcikleri
karakteristiktir.

66
PATOLOJ

Msinz tmrler:Over tmrlerinin %25ini olutururlar. Orta yata

sktr. %80 benign-borderline; %15 maligndir. Malign formu over kanserlerinin

%10unu oluturur. Serz tmrlere gre daha kistik, daha az bilateraldir. Byk
kitleler oluturur. Glikoproteinlerden zengin; jelatinz sv ierir. Snr lezyonlar
ve malign lezyonlarda peritona yaylm ile pseudomiksoma peritonei oluur.

Endometrioid Tm: Over kanserlerinin %20sini oluturur. ou malindir.

Endometrium glandlarna benzer %15-30 olguda endometriumda karsinom ile

birliktedir.%15 olguda overde endometriozis oda belirlenir. Solid, kistik alanlar
biraradadr. %40 bilateraldir.

Berrak hcreli adenokarsinom: Nadirdir. Mllerien duktus kkenli olup

endometrioid karsinomun bir varyant olduu dnlr (endometrioid hcre
tipi). Solid veya kistik olabilir. Agresif abuk yaylan tmrlerdir.

Brenner Tmr: Epiteli mesaneyi deyen hcrelere benzer. Deiici epitel

hcresi (transisyonel). Genellikle tek tarafl, solid veya kistik olabilen tmrleridr.
1 cm 20-30 cm apta olabilir. ou benigndir.

Kistadenofibrom: Fibrz stromann belirgin olduu epitelyal tmrlerdir

GERM HCRE TMRLER

Over tmrlerinin %15-20sini olutururlar. ou benign kistik teratomlardr. Bu
gruptaki tmrler testis germ hcre tmrleri ile ayndr ve benzer ekilde germ
hcre diferansiasyonu ile oluurlar.

Teratomlar:
Matre (benign) teratomlar genellikle kistiktir (dermoid kist). reme andaki
gen kadnlarda sktr (en sk grlen germ hcre tmr). %10-15 olguda
bilateraldir. Kist lmeninde kl, di, kalsifikasyon odaklar bulunabilir. Kist
duvar yass epitel hcreleri ve altnda ya bezleri, kl kkleri ve dier deri
eklerinde oluur. Kkrdak, kemik, tiroid gibi farkl germ yapra elemanlar
bulunabilir. %1 olguda bu yaplardan birinde (zellikle yass epitel hcreleri)
malign transformasyon olabilir. Nadiren solid olup immatr teratomlar ile
karabilir.
mmatr (malign) teratomlar nadirdir ve fets ya da embriyo dokularn ierir.
Prepubertal dnem ve gen kzlarda sktr (18 ya). mmatr nroepitelial doku
miktar ile orantl olarak IIIIe derecelendirilir.
Monodermal (zellemi) teratomlarn en sk grleni struma ovari ve karsinoid
tmrlerdir.

Disgerminom:
Testisteki seminom karldr. Over kanserlerinin %2si, malign germ hcre
tmrlerinin yarsn oluturur (en sk malin germ hcre tmr) %75i 2.-3. on
ylda grlr. %80-90 tek tarafl solid kitle yapar. Tm malign olmakla birlikte
1/3 olgu agresiftir. Kapsl amam olanlar iyi prognozludur. Radyosensitif
tmrlerdir. Ortalama sakalm %80i aar. Histolojisi seminom ile ayndr.

Endodermal sins tmr (Yolk salk tm):

Nadir olmakla birlikte malign germ hcre tmrlerinde ikinci sklktadr. AFP
ierir.

67
PATOLOJ
ocuk ve gen kadnlarda sktr. 2 yl iinde lm sk olmakla birlikte kombine
kemoterapi ile gelime salanmaktadr.

Koriokarsinom:
Malign germ hcresinin ekstraembyironik diferansiasyonu ile oluur. Puberte
sonrasnda ovarian ektopik gebeliktende geliebilir. Genellikle dier germ
hcre tmrleri ile birlikte bulunur. Akcier, karacier, kemik ve dier organ
metastazlar tan annda sktr. HCG dzeyi yksektir. Plasental kkenli olann
tersine kemoterapiye yant vermez ve ldrcdr.

SEKS KORD-STROMAL TMRLER

zellememi gonad mezenimi zel hcre tiplerine dnebilir. Erkekde sertolileydig hcreleri, kadnda granuloza ve teka hcrelerini oluturabilir. Bu nedenle
over stromasndan bu hcre tiplerinin tmrleri gelierek feminizan (granuloza-teka
hcre) veya masklizan (leydig hcre) tmrler oluabilir.

Granuloza teka hcre tm:

Yalnz granuloza hcreleri veya her ikisi bulunabilir. 2/3 postmenopozal
dnemde grlr. Granuloza hcreleri kobidal-poligonal olup kordon veya
kmeler yaparlar. Baz olgularda asidofilik materyal ieren immatr follikller
bulunur Call-Exner cisimleri.
strojen retebilirler ve az oranda malign potansiyeli vardr (granuloza
hcreli formlar). Gen kzlarda (jvenil granuloza tm) erken seksel gelimeye
neden olabilir. Erikinlerde endometrial hiperplazi, memede kistik hastalk ve
endometrium ca oluturabilir. %5-25 olgu malign davranr.

Teka-Fibroma:
Fibroblast veya daha ikin isi hcrelerden (tekoma) oluur. Tm over
tmrlerinin %4n oluturur %90 tek tarafl, sert, gri-beyaz kitle yapar.
Tmr 6 cm zerinde ise %40 olguda asit oluur.
Az oranda zellikle sa tarafta hidrotoraks elik eder ve Meigs sendromu
oluur. Bazal hcreli nevs sendrom ile ilikili olabilir. Hcresel olarak zengin,
mitozu fazla olan malign formu olan fibrosarkom nadir grlr.

Sertoli-Leydig hcreli tm (Androblastoma.

Testisin gelime aamalarn taklit eder. Defeminizasyon-masklinizasyon
yapar. 2.-3. on ylda sktr. Unilateraldir. ocuklarda cinsel geliimi bozar.
kadnlarda meme atrofisi, amenore, sterilite ve kllarda dklme yapar.
Virilizasyonda olabilir. Hilus hcre tmrleri (Saf leydig hcre tm): Byk,
lipid ykl hcreler karakteristik Reinke kristaloidlerini ierir. Kortizona yant
17-ketosteroid atlm art vardr. Benigndir.

Gonadoblastoma:
Nadirdir. Germ hcre ve seks kord, stroma hcreleri karmndan oluur.
Anormal cinsiyet geliimi gsterenlerde ve gonad yaplar belirsiz olanlarda
sktr. %80 dii fenotipinde; %20 inmemi testisli erkek fenotipindedir.
Mikroskobide immatr sertoli ve granuloza hcrelerinden oluan kordonlar
ve germ hcrelerin karm; %50 olguda beraberinde disgerminom grlr.

68
PATOLOJ

METASTATK TMRLER
Mllerien kkenli uterus, tuba uterina, kar taraf over ve pelvik periton tmrleri
overe sklkla metastaz yaparlar ama bunlar daha ok ayn kkenden olmalar
nedeni iledir. Ekstramllerien tmrlerden ise en sk meme ve GS metastazlar
grlr (mide, safra yollar, pankreas). Mideden kaynaklanan tal yzk hcreli
karsinomun her iki overe metastaz yapmasna Krukenberg tmr denir.

GESTASYONEL TROFOBLASTK HASTALIKLAR

HDATFORM MOL:
Komplet mol embriyonun gelimesine olanak vermez, fetal ksmlar iermez. Tm
villuslar anormaldir ve koryonik epitel hcreleri diploiddir. 46xx, nadiren 46xy.
Parsiyel hidatiform molde ise embriyo geliebilir, fetal ksmlar bulunur ve hemen
her zaman triploiddir. nce duvarl, translusent kistlerden oluan zm salkmna
benzer villus yaplar bulunur. Komplet molda koryon vulluslarnda hidropik ime,
vasklarizasyon yokluu vardr. Villusun merkezi gevek, miksomatz, demli
stromadan oluur. Sitotrofoblastik ve sinsisyotrofoblastik proliferasyon villusu
tamamen evreleyebilir. Parsiyel molda villuslarn bir ksmnda hidropik ime
bulunur. Trofoblastik proliferasyon fokal ve hafif derecededir.

NVAZV MOL:
Benign mol ile koriokarsinom arasnda yer alr. Lokal invazyon yapar, metastaz
yapmaz. Hidropik villuslar uterus duvarna invaze olur; rptr ve ar kanama
oluturabilir.

KORKARSNOM:
Gestasyonel korionik epitel veya gonad veya herhangi bir blgedeki totipotansiyel
hcrelerden geliebilir. 20 ya ncesi ve 40 ya sonras sktr. %50 olguda komplet
hidatiform mol izler. %25 olgu abortus sonras, geri kalan ise normal bir gebelii
izleyerek oluabilir. Uterus iinde kanamal, nekrotik kitle oluturur. Bazen
metastazlarn incelenmesi ile tan konabilir. Erkenden myometrium ve damarlara
invaze olur. Koryonik villus grlmez. Anaplastik kboidal sitotrofoblast ve
sinsisyotrofoblastlardan oluur. Akcier (%50), vajen (%30-40), beyin, karacier
ve bbreklere metastaz yapar. Lenfatik invazyon nadirdir. Gnmzde metastaz
yapan olgularda bile kemoterapi ile iyileme oran %100e yakndr.

PLASENTAL STE TROFOBLASTK TMR:

Nadir grlen bu tmr myometriumu invaze eden intermediate trofoblastlardan
oluur. Bu hcreler sitotrofoblastlardan daha geni sitoplazmal, mononkleer
hcrelerdir ve human plasental laktojen retirler. Sito-sinsisyotofoblast grlmemesi
ve HCG dzeylerinin dk olmas ile koriokarsinomdan ayrlr. Koriokarsinomda
olduu gibi villus grlmez. ou lokal invaziv olup kretajla iyileirken nadiren
malin formlar grlebilir.

69
PATOLOJ

KALP - DAMAR HASTALIKLARI

DAMAR HASTALIKLARI
ATEROSKLEROZ
Damarlarda kalnlama ve elastik yapnn azalmasna yol aan deiikliklerdir.
1. Ateroskleroz: ntimada ya ve fbrz dokudan oluan plaklar.
2. Mnckebergin medial kalsifik sklerozu: Muskuler arterlerin media
tabakasnda kalsifkasyonlar. 50 ya zerinde, orta apl muskuler arterlerde
sktr.
3. Arterioloskleroz: Kk arter ve arteriollerde skleroz. Sklkla hipertansiyon
ve diabetes mellitus ile ilikilidir. Hyalen ve hiperplasitk tipte olabilir. Lmen
daralmas iskemiye yol aar.

Morfoloji:
Ateromlar subendotelyal yal izgilenmeler eklinde balar. Yal
izgilenmeler ocukluk anda balayarak, risk faktrlerinin varlnda
ateroskleroza dek ilerler Histolojisinde makrofajlar ve dz kas hcreleri
sitoplazmasnda vakuoller grlr. Ateromatz plaklar aterosklerozun ana
bulgusudur. En sk alt abdominal aorta, koroner arterler, popliteal arterler,
inen torasik aorta, internal karotis artereri ve Willis poligonunda yerleir.
Mikroskobik incelemede:
1. Vaskler dz kas hcreleri, monosit-makrofajlar, dank lenfositler.
2. Ba dokusu
3. Lipid birikimi grlr.
Komplikasyonlar geliebilir.
1.Kalsifikasyon
2.Fissr oluumu ve lserasyon
3.Fissr ve lserlerin zerinde sekonder trombs oluumu
4.Kanama ve sonucunda plaklarda yrtk oluumu

HPERTANSF VASKLER LEZYONLAR

Hyalen Arteroloskleroz
Yallarda sk olmakla birlikte hipertansiyonda daha yaygn ve ardr.
Diabetlilerde de mikroanjiopati sonucunda grlebilir. Arteriol duvarlarnda
homojen, pembe, hyalen kalnlama ve Imende daralma vardr. En sk
bbrekler etkilenir

Hiperplastik Arterioloskleroz
Malign hipertansiyonun bulgusudur. Arteriol duvarlarnda konsantrik, Iaminer
kalnlama ile soan zar grnm ve lmenin daralmas izlenir. En sk
bbrek etkilenir.

70
PATOLOJ

VASKLTLER
Poliarteritis Nodoza
Orta-kk apl arterlerin transmural akut nekrotizan inflamasyonudur.
Lezyonlar belirgin olarak segmentaldir. Dallanma ve bifurkasyon noktalarnda
sktr. Ntrofil, eozinofil, mononkleer hcreler tm kat tutarlar ve fibrinoid
nekroz i blgede izlenir.
Farkl damarlarda veya ayn damarn farkl blgelerinde lezyonlarn
deiik evrede olmas PANn zelliidir. Renal tutulum en nemli
belirtilerindendir ve ana lm sebeplerinden biridir. %30 olguda serumda
HBV antijeni vardr. Bbrek ve iskelet kas biopsisi ile tan konur.

Wegener Granulomatozisi

1-st solunum yolunda ve alt solunum yolunda nekrotizan granlomlar

2-zellikle akcierde olmak zere herhangi bir yerde kk arterler ve
venlerde nekrotizan veya granulomatz vasklit
3-Nekrotizan, sklkla yarmay glomerlonefriti
%95 olguda serumda C-ANCA vardr. Immunsupresyona iyi yant verirler.

Churg-Strauss Sendromu
Astm ve eozinofili tablosu ile karakterli, mikroskobik incelemede eozinofiller
ve granlomatz inflamasyon gsteren bir vasklittir. Akcierde kk ve
orta apl damarlar tutar. P-ANCA ykseklii, PAN ile karabilirse de akcier
tutulumu ile ondan ayrlr.

Mikroskobik Polianjit (Miroskobik poliarterit, hipersensitivite

vaskliti)
PANa gre daha kk damarlar (arteriol, kapiller, venl) tutulur. Ve
onun tersine tm lezyonlar ayn yatadr. Nekrotizan glomerulonefrit
ve pulmoner kapillarit sktr. Hemoptizi, hematri, proteinri, karn
ars, kas ars, gszlk oluur. Ciltte palpe edilebilen purpura yapar.
Mediada segmental fbrinoid nekroz bulunabilir. Baz olgularda yalnzca
paralanm lkositler (lkositoklazi) grlr P-ANCA %70 olguda bulunur.
Henoch-Schnlein purpuras, esansiyel mikst kriyoglobulinemi, ba
dokusu hastalklarndaki vasklitler ve malignite ile ilikili vasklit
sendromlarnda yaygn hipersensitivite anjiti grlr.

Temporal (Dev Hcreli Kranyal) Arterit

Bataki byk arterleri, zelliklede karotid arter dallarn tutan; segmental
akut veya kronik (sklkla granulomatz) bir lezyon olup en sk grlen
arterittir. Kalp ve akcier hibir zaman tutulmaz. 50 ya zerinde sktr.
F/M= 2/1-3/1. Polimyalji romatika zemininde geliebilir.

TAKAYASU ARTERT(NABIZSIZLIK HASTALII)

Aorta ve ana dallarn, bazen de pulmoner arterleri tutan kronik
vasklittir. Aort arkusu; arkus d veya tm aorta tutulabilir. 40 ya altnda,
kadnlarda daha sktr.. Koroner ve renal arter orijinleride etkilenebilir.

71
PATOLOJ
Erken aktif dnemde granulomatz arterit, dev hcreler media ve
advensisyada belirgindir. Aort kk etkilendiinde dilate olup aort kapak
yetmezlii oluturabilir. Koroner damar klar daralrsa MI oluur.

Kawasaki Hastal (Mukokutanz Ienf dm sendromu)

Bebek ve erken ocukluk dneminin akut ateli hastaldr. Olgularn ounda
koroner arter vaskliti anevrizma ve trombs oluumuna neden olabilir. %0.5-1
olgu MI ile kaybedilir. Kk damarlar (arteriol, venl, kapiller) ve evresinde
vasklit, perivasklit oluur. Zamanla koroner arterlerde tutulabilir. Perikardit,
myokardit,valvlit olabilir. Ate, bilateral nonprlan konjonktivit, el ayas-ayak
tabannda eritem, dem, deskuamasyon grlr. Plak, pstller oluabilir.
LAP genellikle boyundadr.

Tromboanjitis Obliterans (Buerger Hastal)

Tekrarlayc, orta apl damarlarda inflamasyon ve trombozis ile giden, en sk
tibial ve radyal arterleri tutup evre ven ve sinirlere yaylabilen bir vasklittir.
25-50 ya aras sigara ien erkeklerde sktr Belirgin olarak segmental tutulum
gsteren akut-kronik vasklittir. Trombs iinde mikroapse odaklar vardr.
Zamanla arter, ven ve sinir fibrz doku iinde hapsolur.

KALP HASTALIKLARI
MYOKARD ENFARKTS
Koagulasyon nekrozu ve inflamasyon; bunu takiben granulasyon dokusu oluumu,
nekrotik myokardn rezorbsiyonu ve sonuta granulasyon dokusunun organizasyonu
ile fbrz skar geliimidir.

KALP KAPAI HASTALIKLARI

Hipertansif Kalp Hastal
En nemli bulgusu sol ventrikl hipertrofisidir. Simetrik, evreleyici bir
hipertrofidir ( konsantrik hipertrofi). Kalbin arl genellikle 450 gram aar.
Uzun sreli olgularda dilatasyon geliir. Sol ventrikl yetmezlii gelitikten
sonra sa ventrikl hipertrofisi ve dilatasyonu da oluur. ou olguda koroner
arter hastal elik eder. Mikroskobide myositler byk olup nveleri byk ve
hiperkromatiktir. Nve deiiklikleri oalma yetenei olmayan bu hcrelerde
DNA ieriinin artna baldr, tetraploidi oluur. Eklenen iskemik deiiklikler
ile intersisyel fibrozis ve infarktsler sktr.

Kor Pulmonale
Pulmoner parankimal veya vaskler hastalk sonucu oluan pulmoner
hipertanisyon sa kalp hastalna yol aar. Akut kor pulmonale en sk pulmoner
emboli ile; kronik kor pulmonale ise en sk kronik obstrktif akcier hastal
ile oluur. zole akut kor pulmonalede sa ventrikl genellikle dilatedir. Eer
masif pulmoner emboli ile ani lm oluursa kalp normal grlebilir. Kronik
korpulmonale sa ventrikl ve genellikle sa atrial hipertorfi ile karakterlidir.

72
PATOLOJ
Duvar kalnl ileri olgularda sol ventrikl geebilir. Yetmezlik gelitiinde
dilatasyon oluur. Bu hipertrofiyi maskeleyebilirse de kalp arl artmtr.
Pulmoner arterlerde ateromatz plaklar ve dier pulmoner hipertansiyon
bulgular sktr.

Romatzmal Ate ve Kalp Hastal

Akut fazda akut rmatik kardit, kronik fazda kapak deformiteleri
yapar. Akut romatizmal ate de sinovya, eklemler, cilt ve kalpte inflamasyon
oluabilir. lk olay fokal fibrinoid nekrozdur. Akut olayda tm kalp katlar
tutulur: pankardit.
MYOKARD ENFARKTS
Sre

Makroskobik Ik Mikroskobisi
Bulgu

Elektron
Mikroskobisi

Dierleri

0-30 dk.

Bulgu yok

Bulgu yok

Geri dnml
deiiklikler
(mitokondri imesi
myofibrillerde
geveme )

Enzim
aktivitesinde
kayt;
glikojen kayb

1-2 saat

Bulgu yok

Enfakt alan kenarnda az

sayda dalgal lifler

Geri dnmsz
deiiklikler
(Sarkolemmal
dalma,
mitokondriada
birikimler

4-12 saat

Bulgu yok

Erken dnem koagulasyon

nekrozu, dem, tek tk
ntrofil, minimal hemoraji

18-24 saat

Hafif bir
solukluk

Koagulasyon nekrozu (nkleer

piknoz ve dalma, sitoplazmik
eozinofili),periferde
kontraksiyon band, ntrofilik
infiltrasyon

24-72 saat

Solukluk

Myofibrillerde belirgin
koagulasyon nekrozu, youn
ntrofilik infiltrasyon

4.-7. Gn

Merkezi soluk,
evresi
hiperemik
snrla evrili

Makrofajlar belirir, nekrotik

liflerde paralanma ve
fagositoz, kenarlarda
granlasyon dokusu
belirginleir

10. Gn

Morumsu bir
snrla
evrili; sar
yumuak,
bzmm
grmnde

Belirgin fagositoz, periferde

belirgin granlasyon dokusu

7.-8. Hafta

Sert, gri renkte Fibrozis

73
PATOLOJ
Akut romatizmal karditin bulgusu santral fbrinoid nekroz evresinde kronik
mononkleer infalamatuar hcreler ve seyrek byk vezikler nveli
histiositlerden (Anitschkow hcreleri. oluan Aschoff cisimcikleridir. Perikardda
fibrinz perikadite baz olgularda efzyon elik eder. Endokard tutulumu sktr
ve herhangi bir kapak tutulabilirse de mitral ve aort kapak lezyonlar daha
sktr. Kapak kapanma izgilerinde kk vejetasyonlar oluur :verrkz
endokardit. Kronik romatizmal kalp hastalnda deformiteler vardr. Kapak
komissuralarnda fzyon, kronik romatizmal kardit iin karakteristiktir. Sol
kalp tutulumu daha sktr. Mitral stenozun en sk nedeni kronik romatizmal
valvlittir. En sk sol atriumda yerleen subendokardial dzensiz kalmnlamalar
grlebilir: MacCallum lezyonlar

Nonbakteriel Trombotik Endokardit (NBTE)

Kalp kapaklar yapraklarnda fibrin, trombosit ve dier kan komponentlerinden
oluan kk birikimler grlr. Lezyonlar steril olup mikroorganizma
iermezler. Endotel anomalileri ve phtlamaya eilimin art ile geliebilir.
%50 olguda adenokarsinom ile ilikilidir. Bunlarda derin ven trombozlar da
sktr. Kaektik hastalarda sklnn artmas nedeni ile marantik endokarditte
denir. En sk aort kapa daha sonra mitral kapakta yerleir. Romatizmal atein
tersine inflamasyon veya fbrozis grlmez. Kendiliinden kaybolup yerinde
Lambl kntlar denen fibrz izgilenmeler brakabilir.

nfektf Endokardt
Bakteri veya dier organizmalar ieren kapak vejetasyonlar en sk aort; daha
sonra mitral kapa tutar. IV ila kullananlarda sa kalp tutulumu (en sk
trikspid. sktr. Perivalvler kas dokusu iinde apse oluumu halka apseleridir.
Fibrin ve kan hcreleri ile kark mikroorganizmalar mikroskopide izlenir.
Sistemik emboli ile beyin, bbrek, myokard ve dier dokularda infarkts
ve apseler oluabilir. Subakut endokardit vejetasyonlar daha sert kvamda
olup daha az kapak destrksiyonu yapar. Perivalvler apse azdr. Tabannda
granulasyon dokusu ile akut formdan ayrlr, Apse pek olumaz. nk etkenin
virulans daha azdr

PERKARD HASTALIKLARI
Perikardit:
Primer perikarditte en sk etken virslerdir. En sk neden olan sistemik
bozukluk ise remidir. Akut MI, kardiak cerrahi ve mediastene radyasyon
ile sekonder perikardit sktr. Daha az olarak ARA, SLE ve metastatik malign
tmrler neden olabilir. remi ve ARA fibrinz perikardit yapar. Viral
perikarditte de olabilir. Akut bakteriel perikardit fibrinoprlan eksuda, tbc
kazez materyal ile karakterlidir.

74
PATOLOJ

Effzyonlar
Serz:
Konjestif kalp yetmezlii, hipoalbuminemi
Seranjinz:
Knt gs travmas, malignite
ilz:
Kediastinal lenfatik obstrksiyon, malin tmrler
Hemoperikardium:
Rptre aort anevrizmas, rptre MI, penetran yaralanma ile oluur.
Kardiak tamponad ile lm geliir.

KARDAK TMRLER
Metastatik tmrler:
Primer tmrlerden daha sktr. Akcier, meme karsinomlar, malign
melanom ve hematopoetik maligniteler (lenfoma, lsemi) kalbe metastaz
yapan tmrlerdir. Lenfatik, venz ve arteriel yolla metastaz kalbe ular.

Primer tmrler:
Nadirdir. Miksom, lipom, papiler elastofbrom, rabdomyom, anjiosarkom,
rabdomyosarkom grlebilir (okdan aza doru). Miksoma en sk sol atriumda
sapl veya sapsz bir kitle oluturur. Atrioventrikler kapaklar tkayp senkop
veya ani lm yapabilir. Erikinlerde daha sktr. ocukluk ann en sk
kalp tmr rabdomyomdur. Valvl deliini tkayabilir. Tuberoskleroz ile
ilikili olabilir.

75
PATOLOJ

AKCER HASTALIKLARI
ATELEKTAZ (Kollaps)
Hava boluklarnn yeterince genileyememesi sonucunda akcier volmnn
azalmasdr

Rezorpsiyon atelektazisi: En sk nedeni bronun mukus veya mukoprlan

tka ile tkanmasdr.

Kompresyon atelektazisi: Plevral kavitede sv, kan veya hava birikimi ile
ilikilidir.

Mikroatelektazi (non-obstrktif): En nemli neden surfaktan kaybdr.

Kontraksiyon atelektazisi: Akcier veya plevrada lokal veya yaygn
fibrotik deiiklikler ile akcier veya plevra ekspansiyonu bozulur. Geri
dnmszdr.

OBSTRKTF AKCER HASTALIKLARI

ASTIM
Farkl uyarlara kar artm bronkokonstrktr yant ile karakterli epizodik, geri
dnml bronkospazmdr.

Ekstrinsik astm:
Yabanc bir antijene kar oluan tip I ar duyarllk reaksiyonudur. ntrinsik
astm: Aspirin, pulmoner enfeksiyon (z.virsler) souk, fizyolojik stres,
ekzersiz, slfr dioksid gibi inhale edilen irritanlar yol aabilir.
Akcierler hava ile dolu olup genilemitir ve kk atelektazi alanlar
bulunabilir. En arpc makroskopik bulgu bron ve broniollerin mkz
tkalar ile tkal olmasdr. Mikroskopide tkalar iinde dklen epitelin
oluturduu Curschmann spiralleri vardr. ok sayda eozinofil ve
eozinofil proteinlerinin kristalloidlerinden oluan Charcot-Leyden kristalleri
grlr.

AMFZEM
Sentrasiner (sentrolobuler) amfizem
Respiratuar broniollerin oluturduu sentroproksimal asins tutulmu
olup distal alveoller korunmutur. zellikle apikal segmentte yerleir.
Erkeklerde daha sktr.Akcierler kk ve pembedir.

76
PATOLOJ

Panasiner (panlobuler) amfizem

Tm asins tutulmutur. Alt zonlarda belirgindir. 1-antitripsin yetmezliinde
grlen tiptir. Akcierler byk ve soluktur.

Distal asiner (paraseptal) amfizem

Distal ksm tutulmutur. Plevra altnda, lobuler ba dokusu septas
boyunca ve lobullerin kenarnda belirgindir. Gen erikinlerde en sk spontan
pneumotoraks nedenidir.

KRONK BRONT
Birbirini izleyen en az 2 yl iinde, en az 3 ay sren kalc produktif ksrk bulgusu
ile kronik bronit tans konur. Obstrksiyonun iki nedeni vardr.
1- nflamasyon, fibrozis ve broniollerde daralma
2- Genellikle elik eden amfizem.
Sigara ienlerin %5-15inde KOAH geliir ve ounda kronik bronit olarak
balar. Slfr dioksid, nitrojen dioksid gibi ehirlerin kirli havasnda bulunan
irritanlarda etkendir.
Histolojisinde mkz gland hipertrofisi, mukus salgsnda art, bron yzey
epitelinde goblet hcre hiperplazisi ve skuamz metaplazi oluur.
Histolojik olarak submukozal gland tabakasnn bron duvar kalnlna oran
deerlendirilir Reid indeksi. Kronik bronitte Reid indeksi artmtr.

BRONEKTAZ
Kronik nekrotizan enfeksiyon sonucunda kas ve elastik doku zedelenmesi ile
bron ve broniol duvarlarnda kalc dilatasyonun gelimesidir. Enfeksiyon veya
obstrksiyon sonucu gelien sekonder hastalktr. En sk nedenler:
1. Obstrksiyon: Tmrler, yabanc cisim, nadiren mukus tkalar ile lokalize formu
geliir. Atopik astm ve kronik bronite neden olabilir.
2. Konjenital ve herediter durumlar: Kistik fibrozis, immunglobulin yetmezlikleri
ve Kartegener sendromu (OR, siliada yapsal anomali, broniektazi ve erkekte
sterilite)
3. Nekrotizan veya spratif pnmoni. Eskiden ocuklarda kzamk virs ile oluan
pnmonilerde sk olarak olumaktayd.
zellikle bilateral akcier alt loblarda sktr. En ar tutulum distal bron ve
broniollerdedir. Hava yollar normalin 4 kat apa ulaabilir. Bronioller plevra
altna kadar izlenebilir (Normalde plevradan 2-3 cm. nce grlemez hale
gelir).

RESTRKTF AKCER HASTALIKLARI

Akcier esnekliinde azalma ile karakterlidir. Gs duvar anomalileri de neden olsa
da parankimal nedenler daha sktr.

77
PATOLOJ

AKUT RESTRKTF HASTALIKLAR

ARDS: Diffz alveoler hasar

1.Arteriel oksijen basncnda azalma

2.Akcier kompleansnda azalma
3.Radyografide diffuz pulmoner infiltrasyon (primer sol kalp yetmezlii
olmadan)
Morfolojik bulgusu diffz alveoler hasardr. Surfaktan sentezinde bozuklua
bal olarak alveoller kollaps halindedir. Kapillerler ve byk damarlarda fibrin
trombsleri izlenebilir. En karakteristik bulgu genilemi alveol duktuslarnn
iinde hyalen membranlarn varldr.

KRONK RESTRKTF HASTALIKLAR

A. Alveolit, intersisyel inflamasyon ve diffz fibrozis gsterenler
:

evresel etkenler asbestoz, gazlar, duman

onize radyasyon
ARDS sonras
lalar: Busulfan, bleomisin

Kollajen-vaskler hastalklar Skleroderma, RA, SLE, dermatomyozit,

mikst ba dokusu hastalklar
diopatik pulmoner fibrozis
Good-pasture sendromu
diopatik pulmoner hemosiderozis

Etyolojisi bilinen

Etyolojisi bilinmeyen

B. A.daki bulgulara granulom eklenmitir.

Etyolojisi bilinen

Berilyum
Hipersensitivite pnmonisi

Etyolojisi bilinmeyen

Sarkoidoz
Eozinofilik granlom
Wegener granulomatozu

SARKODOZ
Pek ok doku ve organ tutabilen, non-kazeifiye granulomlarla karakterli
multisistem hastaldr. ou olguda ilk bulgu bilateral hiler LAP ve/veya
akcier tutulumudur. %25 olguda gz ve cilt tutulumu elik eder.
Lenf dmleri hemen tm olgularda tutulur.. Kronik olaylarda fibrz
halka ile evrili granlomlar zamanla hyalinize olabilir. Schaumann cisimleri
ve asteroid cisimler grlebilir. Bunlar dier granulomatoz lezyonlarda
da grlebilir.
Bazen oluan hiperkalsemi ve hipokalsirinin nedeni granulomlardaki
mononkleer fagositlerin rettii aktif vitamin D benzeri rnlere
bal olarak kalsiyum emiliminin artmasdr.

78
PATOLOJ

AKCER ENFEKSYONU
Pnmoni terimi genellikle akut bakteriel pnmoniler iin; pnmonit terimi ise
intersisyumu tutan atipik pnmoniler iin en sk kullanlr.

Akut Bakteriel Pnmoni

ntraalveoler eksudasyon sonucunda akcier parankiminde konsolidasyon
ile karakterlidir. Pnmokok en sk bulac pnmoni etkeni olup yal ve
ocuklarda sktr. Lobar ve bronkopnmoni tipinde olabilir. En sk alt loblar
veya sa orta lob tutulur.
Konjesyon dneminde etkilenen blge ar, krmz ve dolgundur. Alveol iinde
dem svs, tek tk ntrofil ve duvarda konjesyon grlr.
Birka gn iinde akcier karaciere benzer kvamda olup alveol ii ntrofil,
eritrosit ve fibrin ile doludur (Krmz hepatizasyon). Bir sonraki evrede akcier
kuru, gri, renkte, sert olup alveol iinde eritrositlerin bulunmad fibrinz
eksuda izlenir. (Gri hepatizasyon)
Komplike olmayan olgularda rezolusyon balar. Plevral reaksiyonda kaybolur
veya organize olarak fibrz kalnlama; yapklklar oluturur.
Bronkopnmonik formda 3-4 cm apnda, gri-krmz-sar renkte kabark
lezyonlar oluur. evre akcier hiperemik, demli olabilir. Dier alanlar
normaldir. Plevral tutulum azdr.
Histolojisinde bron, broniol ve evresindeki alveollerde fokal spratif
eksuda izlenir.

Primer Atipik Pnmoni

Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae gibi etkenlerle n planda
intersisyel inflamasyon oluur. Mikoplazma ocuk ve gen erikinlerde,
influenza A-B tm yalarda sk etkendir. Parainfluenza ve respiratuar sinsisyal
virs, kzamk ve suiei virsleri daha nadiren etkendir. Yama tarznda veya
tm loblarda lezyon oluabilir. Krmz-mavi, konjesyone ve subkrepitan akcier
izlenir.
Histopatolojisinde inflamasyon alveollerin duvarlarnda belirgindir.
Septa geni, demli olup lenfosit, histiosit ve nadiren plazma hcresi
infiltrasyonu vardr. Alveol boluklar temizdir.

TBERKLOZ
Primer tberkloz
Daha nce basille karlamam kiilerde grlr. Plevraya yakn blgede
st lob alt pol veya alt lob st pole yerleir. Duyarllk olutuunda 1-1.5
cm apnda, Ghon foks denilen gri-beyaz konsolidasyon oluur.Parankim
ve lenf nodu lezyonuna Ghon kompleksi denir. lk birka hafta lenf ve
kan yolu ile tm vcuda yaylr. %95 olguda hcresel immnite kontrol altna
alr. Ghon kompleksi fibrozis ve kalsifikasyona urar.
Histolojisinde kazeifiye veya nonkazeifiye granulomatz inflamasyon
grlr.

79
PATOLOJ

Sekonder tberkloz
Daha nce duyarlanm kiilerde grlr. Klasik olarak tek veya iki tarafta st
lob apeksine yerleir. Apikal plevraya 1-2 cm uzaklkta, 2 cm. apn altnda
konsolidasyon alan oluur. Santralinde kazeifikasyon, periferinde fibrozis
bulunabilir.
lerleyici pulmoner tbc:
Brona alp dzensiz kavite oluturur. Damar erezyonu ile hemoptizi
oluur. Tedavi ile gerilemezse hava yollar, lenfatik ve vaskler yaylm
ile milier pulmoner tbc oluur. (Lenfatiklerle vena kavaya, oradan sa
ventrikl ve pulmoner arterle tekrar akcierlere yaylr)
- Endobronial, endotrakeal ve laringeal tbc.
- Sistemik milier tbc en sk kemik ilii, dalak, karacier ve retinay tutar.
zole organ tutulumu daha nadir olup en sk bbrek, meninks, testis,
adrenal, kemik ve fallop tplerinde izlenir. Vertebra tutulumuna
Pott Hastal denir.
- Kontamine st iimi ile intestinal tbc primer olarak oluabilir.
Genellikle ncesinde orofaringeal lenfoid doku tutulumu ve boyun
lenf nodlarna yaylm ile skrofula oluabilir. Mukozada lenfoid
topluluklar, lserasyonlar ince ve kalnbarsakta (en sk ileum) grlr.
Cilt tutulumuna lupus vulgaris denir.

MANTAR ENFEKSYONLARI
Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum, Blastomyces dermatitidis, Candida
trleri, Cryptococus neoformans, Aspergillus gibi mantarlar derin mantar
enfeksiyonu ve pnmoni yapabilir.
Histoplazmozis klinik ve histolojik olarak tberklozu en iyi taklit eden
etkendir. Pulmoner parankim ve lenf nodlarnda Koksidioidomikoz %60 olguda
asemptomatik pulmoner infeksiyon; bazlarnda ilerleyici pulmoner hastalk veya
milier hastalk yapar. Populasyonda deri testi %80 olumludur. Kk bir foksden
hilar nodlara yaylm Ghon kompleksini taklit eder.

AKCER APSES
Parankim iinde lokalize spratif nekroz alandr.
- nfektif materyal aspirasyonu
- Gastrik ierik aspirasyonu
- Akut bakteriel pnmoni komplikasyonu
- Bronial obstrksiyon
- Septik emboli
- Yaygn pyojenik enfeksiyonlarda hematojen yaylm
- Primer kriptojenik akcier apsesi

STOMEGALOVRUS (CMV) ENFEKSYONLARI

Kiinin yana ve immun sistemin durumuna gre enfeksiyon oluturur. Virsle
enfekte hcreler ve nveleri byktr. Nve iinde byk inklzyon ile sitomegalik
inklzyon hastal (CID. denir. AIDSlilerde ve Ki transplantllarda nemli bir
problemdir.

80
PATOLOJ

PNMOSSTS PNMONS
AIDSde, beslenme yetersizlii olan ocuklarda ve dier immunsupresyonlarda
sk olup genellikle akciere lokalizedir ntersisyel pnmoni yapar. Histolojisinde
alveol iinde kpkl, pembe boyanan eksuda, septalarda dem ve mononkleer
hcre infiltrasyonu grlr.

AKCER TMRLER
Akcier en sk metastaza maruz kalan organdr. Primer akcier tmrleride olduka
sktr. %95i bron epitelinden kaynaklanan bronkojenik karsinomlar; %5i ise karsinoid,
mezotelyoma, bron gland tmrleri, mezenial tmrler (fibrosarkom, leiomyom),
lenfoma ve birka benign lezyondur.
En sk grlen benign lezyon 3-4 cm. apnda sferik hamartom-lardr ve radyografide
koin lezyon yapar. Olgun kkrdak, ya, fibroz doku ve damarlardan oluur.

BRONKOJENK KARSNOM
1.Non-small cell akcier karsinomu %70-75
a.Skuamz hcreli (epidermoid) karsinom (%25-30)
b.Adenokarsinom ve bronkioloalveoler karsinom (%30-35)
c.Byk hcreli karsinom (%10-15)
2.Kk hcreli (small cell - oat cell) karsinom (%20-25)
3.Kombine tipler (%5-10)
En sk: Mikst skuamz hcreli karsinom ve adenokarsinom
Mikst skuamz hcreli karsinom ve kk hcreli karsinom

Etyoloji
Etyolojide onkogen ve tmr spresr gen mutasyonlar nemlidir.
Kk hcreli karsinomda L-myc, p53, Rb mutasyonlar, Kr.3p
delesyonu.
Adenokarsinomda %30 K-ras mutasyonu vardr.
Sigara iimi ve hava kirliliinin rol vardr. Pipo ve puro ienlerde risk
hafif ykselmitir.
Radyoaktif maden iilerinde, asbestle alanlarda; arsenik, kromium,
uranyum, nikel, vinil klorid, hardal gaz ile temas edenlerde risk artar.
Radon gaz radyoaktif etki ile riski arttrr.
Asbeste maruz kalan fazla sigara ien kiilerde risk; sigara imeyen asbest
iilerine gre 55 kat fazladr. Asbest zellikle adenokarsinom riskini
arttrr.
Herediter faktrlerde nemlidir. Aril hidrokarbonlar gibi prokarsinojenler
p-450 monooksigenaz enzim sistemi ile karsinojene evrilirler. Bu enzimin
fonksiyonu genetik kontrol altnda olduundan fazla almas riski artrr.

81
PATOLOJ

zellikler:

- En sk akcier hilusuna yakn olan major bronlarn deyici epitelinden

geliirler (adenokarsinom hari).
- Tm tipleri sigara iimi ile ilikilidir (En sk skuamz ve kk hcreli tip)
- ou hzla yaylan (zellikle kk hcreli tip) tmrler olup bata karacier,
adrenaller, beyin ve kemiklere olmak zere her yere yaylabilirler.
- Bata kk hcreli tip olmak zere hepsi bioaktif rnler reterek
paraneoplastik sendrom oluturabilirler.
Yass epitel (skuamz. hcreli karsinom:
M>F. Toraks dna daha ge yaylr. Santral nekroz, kavitasyon oluabilir.
Prekanserz dnemde displazik hcreler balgamda grlr. Tmr bron
obstrksiyonu ile distal atelektazi ve enfeksiyon yapar. evre akcieri invaze
eder. yi-orta-az diferansiye olabilir.
Adenokarsinom
40 ya alt kadnlarda ve sigara imeyenlerde en sk grlen tiptir. Genellikle
periferal yerleimli olup bu blge skarlar ile (tbc veya dier enfeksiyonlar yada
asbest skarlar) ilikili olabilir. Yava byse de erken metastaz yapar. Mukus
salglayan tip (nadir), papiller ve bronkioloalveoler tipler (daha sk) grlr.
Bronkioloalveoler karsinom
Periferik blgede tek veya daha sk olarak ok sayda nodl yaparak
bronkopnmoni benzeri konsolidasyon oluturur. Bron ve alveol duvarlarnda
ilerleyen, yksek kolumnar hcrelerden oluan, iyi diferansiye tmrdr. Tek
odakta ise prognozu daha iyidir.
Byk hcreli karsinom
Byk, anaplastik, indiferansiye hcreleden oluur. Hzla yaylan kt
prognozlu tmrlerdir. ou periferik yerleimlidir. Sinsisyotrofoblast benzeri
hcreler grlebilir ve beta HCG reterek jinekomasti yapabilir.
Kk hcreli karsinom
M>F. Sigara ile kuvvetli iliki gsterir. Hilar ve mediastinal lenf bezlerine
abucak yaylr. En kt prognozlu bronkojenik karsinomdur. Lenfosite
benzeyen kk, yuvarlak hcrelerden oluur. Mitoz sktr. Bazen isi hcreler
olabilir. Submukozal damar invazyonu sktr. Nroendokrin hcre kkenlidir.
NSE, Kromogranin A gibi nroendokrin belirleyiciler ile pozitif boyanr. EM
ile nrosekret granlleri izlenir. ACTH, kalsitonin, gastrin salglatc peptid ve
kromogranin A retebilirler. Paraneoplastik sendromlar sktr.

Paraneoplastik sendromlar

Hiperkalsemi
Cushing sendromu
Uygunsuz ADH salnm
Nromskler sendromlar (Eaton Lambert sendromu, polimyozit; periferik
nropati)
omak parmak ve hipertrofik pulmoner osteoartropati
Hematolojik bozukluklar (DIC,dolac tromboflebit, nonbakteriel
endokardit)

82
PATOLOJ
Karsinoid sendrom
Akantozis nigrikans

Bronial Karsinoid:
Bron mukozasndaki nroendokrin Kulchitsky hcrelerinden kar ve intestinal
karsinoidlere benzer.
40 ya civarnda sktr. karlabilen ve tedavi edilebilen bir lezyondur.

MALGN MEZOTELYOMA
Parietal ve visseral plevradan gelien nadir bir tmrdr. Daha az olmak zere
periton, perikard, testiste tunika vaginaliste grlebilir. %50 olguda asbeste
maruz kalma yks vardr. (Gemi skm iileri, madenciler). Asbeste maruz
kaldktan 25-40 yl sonra metozelyoma geliir. Amfibol asbest (uzun, dz lifli)
tmre yol aabilir. Metabolize edilemez ve bulunduu yerde mr boyu kalr.
%20 olguda akcierde elik eden asbestozis vardr.
nce plevral fibrozis ve fibrz plak oluur. Mezotel proliferasyonu lokalizedir.
Zamanla ilerler. Otopside akcier sar-beyaz, sert tmr ile evrili olup plevral
boluk izlenmez. Uzak metastaz nadirdir. Akcier veya gs duvarna direkt
invazyon oluur. Sarkomatoid, epitelyal veya bifazik (mikst tmr) grlebilir.

MEDASTNAL TMRLER
SPEROR MEDASTEN:

Lenfoma
Timoma
Tiroid lezyonlar
Metastatik karsinom
Paratiroid tmrleri

POSTEROR MEDASTEN:
Nrojenik tmrler (schwannom, nrofibrom)
Lenfoma
Gastroenterik herni

ANTEROR MEDASTEN

Timoma
Teratom
Lenfoma
Tiroid lezyonlar
Paratiroid tmrleri

ORTA MEDASTEN
Bronkojenik kist
Perikardial kist
Lenfoma

83
PATOLOJ

GASTRONTESTNAL SSTEM
ORAL KAVTE
PREKANSERZ LEZYONLAR
Lkoplaki
-

Mukozal yzeyden syrlamayan beyaz renkli plaklar

Benin epitelial hiperplaziden displazi ve karsinoma in situya dek
deiebilen histolojik grnm
%1-% 16 orannda malinite riski (ortalama % 5- 6)

Eritroplaki
-

Daha az oranda grlen krmz kadifemsi lezyon

Displazik epitel deiiklikleri daha sk ve malinite riski %50
Her iki lezyon en sk 40-70 ya arasnda, erkeklerde 2 kat fazla
Ttn kullanm nemli (sigara, pipo, puro, ttnn inenmesi)
Alkol, uyumsuz protezler, irritan maddeler, HPV tip 16 etkenler arasnda

SKUAMZ HCREL KARSNOM

-

Oral kavite ve dil kanserlerinin %95ini oluturur. Geri kalanlar mkz gland
adenokarsinomlar, melanom ve nadir dier tmrler
En sk 50-70 ya arasnda
Etyolojide sigara ve alkol, ttn inenmesi, marijuana, HPV tip 6,16,18
Alt dudak kanserlerinde aktinik radyasyon (gne ) ve pipo kullanm
En sk az taban, dil kenar, sert damak ve dil tabannda yerleir
Lokal yaylm, lokal lenf nodu metastaz sonrasnda mediastinal lenf nodlar,
akcier, karacier ve kemik metastazlar yapar.
En iyi prognozlu dudak yerleimi; en kt prognozlu az taban ve dil taban

BURUN
ST SOLUNUM YOLU TMRLER
Nazofaringeal Anjiofibrom:

- Adelosan erkeklerde vaskler, benin tmr

- Ameliyat srasnda masif kanama yapabilir.

nverted papillom :

- Burun ve paranazal sinslerde benin ama lokal invazyon ve nks yapabilen

tmrler
- Ekzofitik deil endofitik byme yapan skuamz epitel proliferasyonu, bir
ksmnda HPV etkisi gsterilmi

84
PATOLOJ

zole Plazmositom :
-

Burun ve sinsler evresinde, kavite iine knt yapabilen, birka cm

apnda, malin plazma hcre tmr
Nadiren multiple myeloma dnebilir

Olfaktr Nroblastom (Estezionroblastom)=

- Olfaktr mukoza nroendoklin hcrelerin-den gelien kk yuvarlak hcreli

tmr : NSE, kromogrann pozitif,
- Lenfoma, Ewing sarkomu ve embrionel rabdomyosarkom ile karabilir.
mmnhistokimya ile ayrlr.
- Yaygn metastaz yapar; cerrahi + radyoterapi + kemoterapi ile 5 yllk
sakalm %50-70

Nazofaringeal karsinomlar =

1. Keratinize skuamz karsinom

2. Nonkeratinize skuamz hcreli karsinom
3. ndiferansiye karsinom ve non-neoplastik lenfoid infiltrat
(lenfoepitelioma)
- Afrikada sk olup ocuklarn en sk grlen kanseri; Gney inde
erikinlerin en sk grlen kanseri; ABDde hem erikin hem ocuklarda
nadir
- EBV varl, indiferansiye (lenfoepitelioma) ve non-keratinize formlarda
epitel hcrelerinde belirlenmi
- Yava byr, tan annda servikal lenf nodu ve uzak blgelere yaylmtr.
- Radyoterapi standart tedavi yntemi olup indiferansiye tipte en ok
etkilidir.

LARNKS
REAKTF NODLLER (VOKAL KORD POLIPLERI)
-

Sigara ienlerde, arkclarda, erkeklerde daha sk

Birka mm apnda, dzgn, yuvarlak sapl-sapsz nodller
Vokal kond yerleimli olup skuamz epitel ile kapl
Ses kalnlamasna yol aabilir, prekanserz deildir.

SKUAMZ PAPLLOM VE PAPLLOMATOZS

-

Papillom vokal kord yerleimli, 1 cm ap amayan, benin skuamz tmrler

ocuklarda jvenil laringeal papillomatzis ok sayda papillom oluumu,
HPV tip 6 ve 11 ile ilikili; tekrarlayabilir ama prekanserz deil, pubertede
geriler.

SKUAMZ HCREL KARSNOM

-

Hiperplazi, displazi, karsinoma in situ zerinden invaziv karsinoma dnm

sktr.
Sigara, alkol, nutrisyonel faktrler, asbestoz, radyasyon, bir ksmnda HPV
etkisi

85
PATOLOJ
-

%95 skuamz hcreli karsinom, nadiren adenokarsinom

Genellikle vokal korddan ; daha az oranda supra-infraglottik, epiglot,
ariepiglottik kvrmlar ve priform sinsde geliim
Kalc ses kskl-kalnlamas , daha ilerledike ar, disfaji, hemoptizi lser
oluumu ve sekonder enfeksiyonlar
Tan annda %60 larinksde snrl
Cerrahi veya radyoterapi veya kombine tedavi ile ou iyileir, olgularn 1/3
enfeksiyon, yaygn metastaz ve kaeksi ile kaybedilir.
En iyi prognozlu olan, lenfatik drenajn az olmas nedeni ile, en sk grlen
glottik tmrler

BOYUN
BRANKAL KST (LENFOEPTELAL KST)
-

Brankial kese kalnts veya lenf nodunda tkrk bezi inklzyonlarndan gelien,
boyun anterolateral blge yerleimli, 2-5 cm apnda benin kist
Stratifiye skuamz veya kolumnar epitelle deli kist evresinde youn lenfositik
infiltrasyon ve lenfoid folikl oluumu

TRGLOSSAL DUKTUS KST

-

Boyun orta hat yerleimli,tiroglossal duktus kalntsndan gelien, 1-4 cm

apnda benin kist
Stratifiye skuamz veya psdostrotifiye kolumnar epitelle deli kist evresinde
lenfoid agregatlar veya tiroid dokusu kalntlar

PARAGANGLOMA (KAROTD CSMC TMR)

-

Vcutta dank halde bulunan, sempatikparasempatik sinir sistemi ile ilikili

nroendokrin hcre kmelerine paraganglia denir.
Tmrlerine adrenal medullada feokromasitoma; ekstraadrenal paragang-liada
paraganglioma denir.
Paravertebral ganglia (Zurkerkandl organ vb.) sempatik sistemle ilikili olup
kateolamn retebiir.
Ba-boyun blgesi damarlar evresinde yerleen (karotid cisimcikleri vb.)
tmrlerde kateolamn retimi nadir.Bunlara kemodektoma da denir.
6. on ylda grlen, nadir, malin tmrler
Bazen MEN II ile ilikili olabilir.

TKRK BEZLER
NFLAMASYON
-

Viral = En sk kabakulak; pankreas ve testisde tutulabilir

Otoimmun = Sjgren sendromu (Mikulikz hastal)

86
PATOLOJ
-

Mikulikz sendromu = Sarkoidoz, lsemi, lenfoma, dier tmrler

Bakteriel = En sk submandibuler glandda, taa bal duktal tkankla
sekonder ve unilateral, pyojenik bakterilerle (streptokok, stafilokok) oluur.

TMRLER
Tmrlerin %80i parotisde, geri kalann ou submandibuler glandda
oluur. M=F. 6.-7. dekatta sk. Parotiste tmrlerin %70-80i benin;
submandibuler glandlarda yars benigndir.

Pleomorfik adenom :
Tkrk bezlerinin en sk grlen tmrdr. Kkrdak veya nadiren kemik
adacklar ieren miksoid ba dokusu iinde epitel hcrelerinin oluturduu
duktus, asini, tbller, kmeler grlr.

Warthin tmr :
Genellikle yalnzca parotiste grlr. Genellikle kk, kapsll, yuvarlak-oval
kitlelerdir. Kesitinde msin ieren yark-kistler grlr. Mikroskobisinde kist
ve yarklar deyen epitel hcreleri ve hemen altnda bazen germinal
merkezler yapabilen lenfoid doku grlr.

Mukoepidermoid karsinom :
Tkrk bezlerinin en sk grlen malin tmrdr. Ba-boyun blgesine
radyoterapi uygulanan kiilerde riski yksektir

Adenoid kistik karsinom

Arl tmr olup, perinral invazyon karakteristiktir. Benin lenfoepitelyal
lezyonlardan (Sjgren sendromu gibi. lenfoma geliebilir.

ZEFAGUS
AKALAZYA
Aperistalsis, yutma sonucunda alt zefagus sfinkterinde yetersiz geveme, ve
istirahatte tonusun yksek olarak kalmas sz konusudur. zefagusda myenterik
pleksus genellikle grlmez. Gda staz ile inflamasyon, lserasyon, fibrotik
kalnlamalar grlebilir.Olgularn %5inde yass epitel hcreli karsinom
geliebilir.

ZEFAJT:
ran, in gibi lkelerde %80e varan oranlarda, bat lkelerinde %10-20 civarnda
grlr. Batda en sk neden gastrosefageal refldr. Hafif olgularda yalnzca
hiperemi mevcuttur. Ar olgularda epitel erezyonlar ve lserleri grlr. Reflu
zefajitte 1.Eozinofiller ve/veya ntrofiller epitel tabakasnda grlr. 2.Bazal zon
hiperplaziktir.
3.Lamina propria papillalar uzamtr. Semptomlar anatomik zefajitin varl ve
derecesi ile orantl deildir. Kanama,darlk oluumlar ve Barret zefagusu
(malin potansiyel. komplikasyonlardr.

87
PATOLOJ

BARRET ZEFAGUSU
Uzun sreli asemptomatik veya semptomatik reflu hastalarnn en fazla % 11
kadarnda oluan bir komplikasyondur. Normal distal yass epitel hcreli mukozann
yerine goblet hcreleri ieren metaplastik kolumnar epitel geer. Metaplazik
glandler epitelde displazi geliebilir ve adenokarsinom riski 30 - 40 kat artar.
Ayrca lokal lserasyon, kanama, darlk oluabilir.

KARSNOM:
Yass epitel hcreleri veya mezenimden kaynaklanan iyi huylu tmrleri olsada
bunlar olduka nadirdir En sk grlen benin tmr leiomyomdur.
Malin tmrleri daha sktr ve en sk grlen tmr skuamz hcreli
karsinomdur.

Yass epitel hcreli karsinomlarda risk faktrleri:

zefageal bozukluklar : Uzun sreli zefajit, akalazya, Plummer-Vinson

sendromu , Lye darl
Alkol ve ttn kullanm.
Diet : Vitamin Yetmezlii (A,C, riboflavin, tiamin, piridoksin).
- inko, Molibden yetmezlii.
- Gda ile karm mantarlar
- Nitrit/nitrozaminler
Genetik :
-Tilozis (el ayas ve ayak tabanlarnda hiperkeratozis) nadir grlr, risk
% 90 zerindediri
-Uzun sreli liak hastal
Barret zefagusu zefagus adenokarsinomu iin belirlenebilen tek prekrsrdr.
Tan genellikle grntleme yntemleri ve endoskopik biopsi ile konur. Tan annda
zefagusun lenfatik ana invazyon sk olduundan cerrahi tedavi genellikle
etkisizdir. Ancak tmr mukoza-submukozada snrl ise, muskularis propria
invazyonu yapmamsa, cerrahi tedaviden faydalanabilir.

MDE
KONJENTAL ANOMALLER
Mide mukozasnda hetoropik pankreas bulunabilir. Pankreasn heterotopisi en sk
midede grlr. Konjenital anomalilerin en sk grlenlerin-den biri hipertrofik
pilor stenozudur. 3-12 hafta arasnda bulgu verir ve erkeklerde sktr. Pilorik kas
kalnlam olup gastrik ieriin boaltlmasn gletirir.

GASTRT
Gastrik mukozann inflamasyonudur. Kronik gastrit, akut gastritten daha sk
grlr.

88
PATOLOJ

Kronik Gastrit
Kronik gastrit etyolojisi;
- H. pylori enfeksiyonu (en sk)
- Otoimmun gastrit (Tip A)
- Kronik alkolizm
- Sigara
- Safra ve alkalen sekresyonlarn refls
- Gastrik rezeksiyon
- Diet gibi evresel etkenler
- leri ya
- Radyasyon
- Granlomatz etkenler (Crohn hastal , sarkoidoz vb.)
- Motor ve mekanik etkenler (bezoar, gastrik atoni)
- Dierleri (amiloidoz, GVH hastal)

Otoimmun Gastrit (Tip A.

skandinav lkeleri ve kuzey Avrupa da sktr. Gastrik parietal hcre
membranlar, intrensek faktr ve gastrin reseptrlerine ynelik antikorlar
nedeni ile asit salglayan mukoza zedelenir. Birka yl iinde hipo-aklorhidri
geliir. Sklkla pernisiyz anemi ile birliktedir. Korpus ve fundusta snrl
lenfosit ve plazma hcre infiltrasyonu; glandlarda ykm ve atrofi
sonucunda pilorik ve intestinal metaplazi geliebilir.
Midede otoimmn gastritle ilikili olduu dnlen patolojiler:
1. Kronik gastrit
2. Gastrik karsinom
3. gastrik karsinoid tmr
evresel etkenlerle oluan gastrit =
Diffz antral gastrit (DAG) veya multifokal atrofik gastrit (MAG) ou olguda
H. Pylori (HP) enfeksiyonu ve yksek tuz-nitrat alm ile ilikilidir.

DAG
(diffz antral gastrit) peptik lser geliiminde nemlidir. Olgularn %90 nda
HP etkendir. Antruma snrl youn lenfosit ve plazma hcre infiltrasyonu,
lenfoid folikl oluumu grlebilir. Asit ve pepsin salnm artmtr. Bu nedenle
hipersekretuar tip denir. Hiperasidite nedeni ile duodenal lser geliimine
yol aabilir.

MAG
(multifokal atrofik gastrit) olgularnn %100nde HP enfeksiyonu belirlenmitir.
Kk kurvaturda antrum-korpus bilekesinde (insisura angularis) balayp tm
mide mukozasna yaylan yama tarznda gastrit, atrofi ve intestinal metaplazi
izlenir. Korpus ve fundus da olaya katlmtr. nflamasyon ilerledike asidpepsin salnm azalr ama otoimmun gastritteki kadar dk dzeye inmez.
MAG zemininden, mide mukozas zedelenmi olduu iin mide lseri
geliebilir. Ayrca atrofi, intestinal metaplazi zerinden displazi geliimi ve
adenokarsinom riski artar.

89
PATOLOJ
Midede HP enfeksiyonu ile ilikili olduu dnlen patolojiler:
1. Kronik gastrit
2. Peptik lser
3. Gastrik karsinom
4. Gastrik lenfoma

Akut Gastrit
Genellikle geici karakterde akut mukozal inflamasyondur. Mukoza iine
hemoraji ve daha ar durumlarda yzeyel mukoza dklmesi (erezyon.
grlebilir ve akut GS kanamas yapabilir. Muskularis mukozaya kadar olan
doku defekti erezyondur. Muskularis mukozay ap submukozaya geerse
lser geliir.
Etyoloji:
NSAID, zellikle Aspirinin fazla dozda alnmas
Ar alkol alm
Ar sigara iimi
Kemoteropatik ajanlar
remi
Sistemik enfeksiyonlar
(r: Salmonellozis)
Ar stres (travma, yank, cerrahi)
skemi-ok
Asid-alkali madde iimi
Mekanik travma (r: Nazogastrik intubasyon)
Distal gastrektomi sonras (safra refls)

LSER
Gastrik lser:
Sindirim kanalnda mukozadan balayarak muskularis mukozay geip
submukoza veya daha derine uzanabilen doku defektleridir.
lser
-

grlebilen blgeler =
Mide
Duodenum
Barett zefagusu
Meckel divertikl
Stoma ve cerrahi anastomoz blgeleri
Heterotopik gastrik mukoza

Peptik lser :
nemli etyolojik grup vardr=
1. Asid hipersekresyonu
2. NSAID
3. HP enfeksiyonu
H.Pylori enfeksiyonu duodenal lserle-rin hemen hepsinde, gastrik
lserlerin %70inde bulunur. yilemeyi geciktirir, rekrensi arttrr.

90
PATOLOJ
Pepitik lserde HP.nin rol =
- Koruyucu msini paralayan endopeptidaz retimi
- Asit retiminde art
- Mukozal asid permeabilitesinde art
- Mukus sekresyonunda azalma
- Gastrin retiminde art
- HPnn sitotoksik ve kemotaktik etkisi
- Mukus barierini ykan reaz retimi
- Cag A geni ieren HP grubu kemotaktik etkili toksin retir.
Zollinger-Ellison sendromu mide-duodenum-jejunumda (daha az) ok sayda
peptik lserle karakterlidir. Gastrin ykseklii nedeni ile asid sekresyonu artmtr.
Kronik NSA ilalar ve aspirin kullanm prostoglandin sentezini azaltr. Sigara
kan akm ve iyilemeyi bozar. Alkoln direkt etkisi gsterilememisede alkolik
siroz lser ile ilikilidir. Yksek dozda ve sk kortikosteroid kullanm, kiilik
ve fizyolojik stresinde lser geliiminde etkili olduu dnlyor. ou 2-4
cm. apnda, keskin snrl, yuvarlak lezyonlardr. Duodenumdakiler daha
kktr. Duodenumun n-arka duvar, mide kk kurvatuarnda sktr.
Kraterin kenarlar dik olup evresinde hafif dem grlr. Kanserin tersine kenarlar
fazla kabarklk gstermez, zemini temizdir ve evre mukoza plileri silinmemitir
Kronik lser mikroskobik olarak 4 zondan oluur.
1.Taban ve kenarlarda ince nekrotik debris tabakas
2. Ntrofillerin hakim olduu inflamasyon
3.Granlasyon dokusu
4. Fibrz, kollajenz skar.
Akut Gastrik lser
Ar stres sonras gelien fokal, ani gastrik mukoza defektlerine stres
lser denir. Genellikle midede, nadiren duodenumda ok sayda lser
geliir.
Ar travma, cerrahi giriimler, sepsis, ar hastalk
Geni yanklar (Curling lser.
SSS de travma-cerrahi uygulamalar; intraserebral hemoraji;(Cushing
lser.
NSAD ve kortikosteroid gibi irritan ilalarn kronik kullanm.
Derin lezyonlar muskularis propriaya penetre olmaz, kronik lsere
dnmez. Kalc bir hastalk veya tmr riski iermez. Hiperplastik
gastropati

MENETRER HASTALII
Gastrik mkz hcrelerde hiperplazi, protein kaybettiren enteropati, hipoalbminemi, sklkla hipo-aklorhidri... Nadiren karsinom ile birlikte olabilir.

ZOLLNGER - ELLSON SENDROMU

Mukozada hiperplazi ve kalnlama oluturur. Adenomer blgesi denilen glandler
hiperplazidir. Gastrinomadan gastrin salglanmas nedeni korpus ve fundusta
parietal ve ef hcre hiperplazisi gerekleir.

91
PATOLOJ

TMRLER
Gastrik Polipler
evre mukozadan kabarklk gsteren nodl yada kitlelerdir.
En sk
1. Hiperplastik polipler (%80-85)
2. Fundik gland polipleri (%10)
3. Adenomatz polipler (%5)

Gastrik Karsinom
Midenin malin tmrlerinin %90-95ini karsinom, %4n lenfoma,
%3n karsinoid tmr ve %2sini mezenimal isi hcreli tmrler (en sk
leiomyosarkom) oluturur.

LAUREN SINIFLAMASI
ntestinal (ekspansiv yaylm)

Diffz (infiltratif yaylm)

Yksek riskli populasyonlarda

ou lkede insidans ayn

Epidemik tip

Endemik tip

evresel faktrlerle ilikili (HP)

Ailesel faktrler olabilir

Yal erkeklerde daha sk

Genlerde ve kadnlarda daha sk

Sakalm daha yksek

Sakalm daha ksa

Histolojik prekrsr belirlenebilir (atrofi, intestinal

metaplazi, displazi)

Prekrsr lezyon bilinmiyor

Tmr evre dokuyu iterek geniler (ekspansiv)

Yaygn infiltratif

Hcreler koheziv, gland ve papilla oluturur

Hcreler diskoheziv, tal yzk hcreleri sk (tal

yzk hcreli karsinom)

Karacier metastaz n planda

Peritoneal yaylm sk

WHO Snflamas
Adenokarsinom
- Papiller Adenoskuamz karsinom
- Tbler Skuamz hcreli karsinom.
- Msinz ndiferansiye karsinom
- Tal yzk Snflanamayanlar hcreli
* Risk Faktrleri
- ntestinal tip adenokarsinom :
- Diet:
- Gda ve ime suyunda bulunan, etlerin korunmasnda kullanlan nitritler
nitrozamin ve nitrozamidlere dnr, serbest radikal etkisi ile riski
arttrr.
- Tutslenmi gdalar
- Ar tuz alm, taze sebze-meyve tketiminin az olmas (antioksidanlar
nitrozasyonu engeller).

92
PATOLOJ
- H.pylori enfeksiyonu: Kronik gastrit, intestinal metaplazi ve displazi
zerinden risk oluturur.
- Otoimmn gastrit: ntestinal metaplazi ve tmr riski
- Deimi yap : subtotal distal gastrektomi sonras
- Sigara
- Lynch sendromu
- Adenomatz polip
- Diffz karsinom: Risk faktrleri belirlenememi. A kan grubunda biraz
daha sk.
Mide karsinomlarnda onkogen-tmr spresr gen deiiklikleri
belirlenmi (p53-TGF). En sk antropilorik blge kk kurvatura yerleir.
Prognozda nemli olan invazyon derinliidir (evre).
- Erken gastrik karsinom
Perigastrik lenf dm metastazlar gz nne alnmadan mukoza
veya submukozada snrl kanserdir. Prognozu daha iyidir. lerlemi
gastrik kanser ise submukozay ap kas tabakasna (muskularis propria.
ulam olandr. Displazi prekrsr lezyondur. Hangi tipte olursa olsun
gastrik karsinom tm duvar tutarak serozaya, blgesel ve uzak lenf
dmlerine ve uzak organlara metastaz yapar. Bazen ilk lenfoid metastaz
supraklavikler lenf dm tutulumudur (Virchow nodl.. Az grlen
bir yaylm ise kadnlarda periton iine yaylarak her iki over tutulumu
ile Kruckenberg tmr oluturmasdr.
* Kt prognoz bulgular:
Gen ya, seroza tutulumu, infiltratif kenarlar, byk ap, diffz tipte
karsinom, perinral invazyon, cerrahi snrlarda tmr varl, lenf
dm tutulumu, anaploidi, c-erb B2 ve p53 mutasyonu varl, kardia
yerleimi
* yi prognoz bulgular:
Distal mide yerleimli tmrler, intestinal tip, inflamatuar reaksiyon,
radikal subtotal gastrektomi uygulamas.
Midenin en sk grlen mezenimal tmr leiomyomdur. En sk
malin mezenimal tmr leiomyosarkomdur. Meme karsinomu,
akcier karsinomu ve daha az olarak malin melanom mideye metastaz
yapabilir.

BARSAKLAR
GELME ANOMALLER
nce barsak
Atrezi-stenoz :
ou yalnz tek bir segmenti tutar (En sk ileum). Down sendromunda
sk grlr.

93
PATOLOJ
Duplikasyonlar :
Lmenle ilikili olan-olmayan kese yada tubuler kistik yaplardr. (En
sk ileum)
Meckel Divertikl :
En sk grlen anomali.Omfalomezenterik duktusun involusyonunda
defekt sonucu, 5-6 cm. uzunluunda, kr ulu tbler bir yapdr.
ekumdan yaklak 85 cm. proksimalde, ileumda yerleir. Genellikle
asemptomatik olmakla birlikte bakteri rerse B12 yetmezliine bal
pernisiyz anemi benzeri bulgu verir. Yarsnda heterotopik gastrik
mukoza vardr. Asit retip evre barsak mukozasnda lser, kanama
ve akut apandisit benzeri semptomlara yol aar.ocuk ve genlerde en
sk alt GS kanama nedenidir.
Omfalosel :
Periumblikal abdominal duvarda konjenital defekt sonucu, barsaklarn
membranz kese iinde bulunmasdr.

Kaln barsak
Gelimekte olan barsakta malrotasyon normal yerleimi bozar. Volvulusa
predispozisyon oluur. ekum sol st kadranda yerleebilir.
Hirschsprung Hastal : (Konjenital Megakolon)
Kolonun 6-7 cm.den fazla genilemesi (megakolon) konjenital veya
edinsel olabilir. Gelime srasnda nral krestten gelien hrelerin kaudal
ilerlemesinde defekt oluursa konjenital megakolon geliir. Hem
submukozal Meissner, hemde myenterik Aurebach pleksusunu iermeyen
aganglionik bir segment oluur. Genellikle rektum ve sigmoidde
olmakla birlikte bazen daha uzun, nadirende tm kolon etkilenir. 1/50008000 canl doumda grlr. M/F=4/1. Down sendromu, hidrosefali,
VSD ve Meckel divertikl gibi anomalilerle birlikte olabilir.
Edinsel megakolon :
1. Chagas hastal : Tripanozoma cruzi sinir pleksuslarn zedeler.
2. Neoplazm veya inflamatuar darlk ile organik obstrksiyon
3. lseratif kolit, Chron hastalnda toksik megakolon
4. Fonksiyonel psikomatik bozukluk

VASKLER BOZUKLUKLAR
skemik Barsak Hastal
Endarter tkankl kk, fokal iskemik lezyonlara yol aar. Transmural
infarkts (tm kat), mural infarkts (mukoza-submukoza), mukozal infarkts
(muskularis mukozay amayan) oluabilir. Transmural tutulum genellikle
major mezenter arter tkankln gsterir. Mural ve mukozal infarktlar
genellikle perfzyon azalmas ve lokalize anatomik defektlere bal olup akutkronik olabilir. Anastomozlar nedeni ile tkanklk arterielde olsa, venzde olsa
hemorajik (krmz) infarkts grlr.

94
PATOLOJ

DARE OLUTURAN HASTALIKLAR

Enfeksiyz Enterokolit
Diare ve ince-kaln barsakta lseroinflamatuar deiikliklerle karkterlidir.
Gelimekte olan lkelerde rotavirs, Norwalk virs ve enterotoksijenik E.coli
en sk etkenlerdir. Kronik ve rekrren infeksiyz enterokolitin en sk nedeni
parazitik-protozoal infeksiyonlardr.
Bakteriel enfeksiyonlarn ou mukozay zedeler. Mukoza kriptlerinde mitoz
artar, yzey epitel matrasyonu azalr. Hiperemi, dem, ntrofil infiltrasyonu
lamina propriada ve epitel tabakasnda belirgindir. Sitotoksin reten bakteriler
mukoza erezyonu, lserasyon ve submukozal inflamasyona yol aar.
Salmonella :
Lokalize mukozal hastalk, ileum ve kolonda sk. S.typhi murium Peyer
plaklarn tutup bym lenfoid alanlar zerinde lserasyonlar
oluturur.
Shigella
zellikle distal kolonu etkiler. Akut mukoza inflamasyonu, erezyonlar
oluur.
Kampilobakter jejuni
nce barsak, apendiks ve kolonda ok sayda yzeyel lser, mukoza
inflamasyonu ve eksuda oluturur.
Yersnia enterokolitika ve Y.pseudotu-berklozis
leum, apendiks ve kolonu etkiler. Peyer plak invazyonu, mezenterik
lenf nod bymesi ve nekrotizan granlomlar oluturur. Sistemik
yaylm peritonit, farenjit, perikardit yapabilir.
Vibrio kolera
zellikle proksimal ince barsa tutar. Mukoza salam olup kriptlerde
mukus azalmas grlr.
Clostridium difficile
Normal barsak organizmasdr. Sitotoksin reten sujlar sistemik AB
kullanm ile reyip pseudomembranz kolit oluturur. Fibrinoprlan
debris ve mukusdan oluur. Gerek membran deildir nk epitel
tabakasndan olumaz.
Clostridium perfringens
Koleraya benzer bulgular oluturursa da bir miktar epitel hasar mevcuttur.
Baz sujlar perforasyona yol aabilen ar nekrotizan enterokolit
yapar.
Mycobacterium tuberculosis
Kronik inflamasyon ve granulom oluturur. Peyer plaklar (terminal
ileumda. ve blgesel lenf dmlerinde lezyonlar grlr.

95
PATOLOJ
Viral enfeksiyonlarda
B yzey epiteli zedelenir, absorbsiyon bozulur. Belirgin mukoza hasar
oluturmaz.
Protozoal infeksiyon:
Entamoeba histolitika kriptler aracl ile aaya, submukozaya iner.
Dar boyunlu, geni tabanl lser oluturur. %40 olguda portal damarlarla
karaciere gidip hepatik apse yapabilir
Giardia lamblia kontamine su ile yaylr. nce barsak mukozasna
tutunur, invaze olmaz.

MALABSORBSYON SENDROMLARI
Major Malabsorbsiyon Sendromlar :
Lmen ii sindirim bozukluklar
Ya ve protein sindirimi : Pankreatit veya kistik fibrozis. Zollinger - Ellison
sendromu.
Safra akmnda bozulma : leal disfonksiyon veya rezeksiyon. Obstrksiyon
veya hepatik disfonksiyon ile safra akmnn olmamas. Bakterilerin ar
remesi.
Primer mukoza hcresi anomalileri
Terminal sindirim bozulmas : Disak-karidaz yetmezlii (laktoz intolerans).
Bakteriel ar reme ve frams kenar hasar.
Defektif transepitelyal tama : Abetalipoproteinemi
Azalm incebarsak yzeyi :
Glutene duyarl-enteropati (liak sprue). Ksa barsak sendromu (cerrahi
rezeksiyonlar). Crohn hastal.
Lenfatik tkanklk :
Lenfoma. Tbc ve tbc lenfadenit
Enfeksiyon :
Akut enfeksiyz enterit. Parazit enfeksiyonlar. Tropikal sprue. Whipple
hst. (tropheryma whippelli).
atrojenik :
Subtotal-total gastrektomi. Distal ileum rezeksiyonu-bypass.
Mukozal hcre anomalilerinden laktoz intoleransnda st alan
ocuklarda ishal, kilo kayb, gelime gerilii oluur. Edinsel tipi Kuzey
Amerika zencilerinde grlr. ntestinal mukoza normal grnr.
Solunum havasnda hidrojen lm lmende karbonhidratn fazla
olmasna bal bakteriel remeyi gsterir.
Abetalipoproteinemi nadir otozomal resesif hastalktr. Mukoza
absortif hcrelerinde lipid inklzyonlar grlr. ocukda diare,
steatore, gelime gerilii vardr. Akantositoz gibi sistemik lipid membran
anomalileri ile birlikte olabilir.

96
PATOLOJ
Gluten enteropatisi:
Suda eriyen gliadin ieren tahl rnlerine duyarllk vardr. Genetik
yatknlk ailesel olgular ve HLA-DQ w2 doku uyum antijeni ile ilikisi
nedeni ile dnlmektedir. Glutene maruz kalan B mukozasnda B
hcreleri, plazma hcreleri birikir. Yzey epiteli zedelenebilir. Mukoza
villuslar tamamen dzleir. Avrupada 1/2000-3000 sklkla, Asyada
nadirdir. Gliadin tip 12 adenovirus ile apraz reaksiyon verdiinden
virs etkisi aratrlmaktadr. ocukluk-orta yata bulgu verebilir.
Gluten dietten uzaklarldnda hzla dzelir. Malignite riski 2 kat
artar. Enteropati ile ilikili lenfoma(zellikle T hcreli., GS ve meme
karsinomlar grlebilir.
Tropikal sprue
Etkeni tam olarak belirlenememi bir enfeksiyondur. B da normalden
ar diffz enterit ve villus dzlemesine dek giden deiiklikler
bulunabilir.
Whipple hastal
Nadir grlen; balca ince barsak, SSS ve eklemleri tutan bir
enfeksiyondur. nce barsak lamina propriasnda genilemi makrofaj
topluluklar ubuk eklinde PAS(+. basil ierirler. Gram(+) aktnomies
grubundan Tropheryma whippelii etkendir. nflamasyon grlmez. M>F,
4.-5. dekatta sktr. Nadiren lenfadenopati, hiperpigmentasyon, poliartrit
elik edebilir. Tedaviye yant iyidir.

DIOPATIK NFLAMATUAR BARSAK HASTALII (IBH.)

K ve KH arasndaki farkllklar

Bulgu

Crohn hst. (B)

Crohn hst. (kolon)

lseratif Kolit

Makroskobik
Blge

leum ve kolon

Kolon ve ileum

Yalnz kolon

Yaylm

Skip lezyonlar

Skip lezyonlar

Diffz

Darlk

Erken

Deiken

Ge/nadir

Duvar grnm

Kaln

Deiken

nce

Dilatasyon

Yok

Var

Var

Psdopolipler

Yok-hafif

Belirgin

Belirgin

lserler

Derin, lineer

Derin, lineer

Yzeyel

Lenfoid reaksiyon

Belirgin

Belirgin

Hafif

Fibrozis

Belirgin

Orta

Hafif

Serozit

Belirgin

Deiken

Hafif-yok

Granlom#

%40-60

% 40-60

Yok

Fistl/sins#

Var

Var

Yok

Ya/vitamin malab.

Var

Var (ileum+ise)

Yok

Malin potansiyel

Var

Var

Var

Cerrahi ted.ye yant

Az

yi

yi

Mikroskobik

Klinik

97
PATOLOJ

KOLON DVERTKLOZU
Divertikl sindirim kanalndan kaynak-lanan, lmen ile ilikili kr bir kesedir.
Konjenital divertikl nadir olup, Meckel divertklnde olduu gibi, barsak
duvarnn tm tabakalarn ierir. ounluu edinsel divertikller olup
muskularis propriay iermezler veya bu tabaka ok incedir. Divertiklozis en
sk kolonda yerleir. Batl lkelerde 60 ya stnde skl %50ye yakndr. En sk
komplikasyonu divertiklittir. Prerfore olabilir.Perforasyon srasnda damar rptr
ve kanama oluabilir. Kolovezikal fistln en sk sebebi divertiklozisdir.

ANJIODISPLAZI
50 ya zerinde alt GS kanamas nedenidir. En sk ileoal blgede yerleir.
Submukozada genilemi kvrntl kapiller
ve venler mevcuttur. Ne zaman yrtlp kanayacaklar bilinemez. Mezenterik
anjiografi ile tannr. Cerrahi olarak karlmas gerekir.

TMRLER
Kolokteral kanserler kanser lmlerinde ikinci srada yer alrlar. GIS tmrlerinin
%70i adenokarsinom-lardr. nce barsak tmrleri nadirdir. Barsak tmrleri
Tablo 4 de snflandrlmtr.
Tablo 4- Barsak Tmrleri

Non neoplastik (benin. polipler

Hiperplastik polipler
Hamartomatz polipler
- Juvenile polip
- Peutz-Jegher polipleri
nflamatuar polipler
Lenfoid polipler

Neoplastik epitelyal Lezyonlar

Benin polipler
- Adenom
Malin lezyonlar
- Adenokarsinom
- Karsinoid tmr
- Anal zon karsinomu

Mezenimal Lezyonlar
Gastrointestinal stromal tmrler (benin-malin dz kas ve periferik sinir klf
tm.)
Dier benin lezyonlar
Lipom
Nrom
Anjiom
Kaposi sarkomu

Lenfoma

98
PATOLOJ

Non - neoplastik polipler

ou yala artan, sporadik, en sk kolonda yerleen poliplerdir. Tm kaln
barsak poliplerinin %90 non-neoplastik olup 60 ya zerinde
sktr.
ou 5 mm. altnda, hemisferik, dzgn dzeyli hiperplastik poliplerdir.
Rektosigmoid yerleim sktr.
Juvenil polipler genellikle hamartomatz lezyonlardr. Dilate kistik glandlar
arasnda yaygn lamina propria izlenir. 5 ya alt ocuklarda sktr.
Erikinlerde grlen formuna retansiyon polipleri denir.
Peutz-Jeghers polipleri nadir hamar-tomatz lezyonlar olup tek bana
malinitr riski iermez. Nadir grlen otozomal dominant Peutz-Jeghers
sendromunda ise melanotik mukozal-kutanz pigmentasyon vardr ve
ntestinal - ekstraintestinal malinite riski artmtr.

Adenomlar

Tbler adenom : Tbler glandlar

Villz adenomlar : Parmaks kntlar
Tblovillz adenomlar : kisinin karm
En sk tbler adenomlar; %5-10 tblovillz, %1 villz adenomlar
grlr.
4 cm. zerinde sapsz villz adenomlarda kanser oluumu yksektir (yaklak
%40). Maliniteye dnmde en nemlisi polipin apdr

Ailesel Polipozis Sendromlar

Nadir, otozomal dominant lezyonlardr. Ailesel adenomatz polipozis (FAP. te
500-2500 kolon adenomu tm mukozay rter. Tan iin en az 100 polip bulunmaldr. GSte baka yerlerdede grlebilir. ou tubuler adenomlardr.
Ergenlik ve erken erikinlikte belirginleir. Kolon kanseri geliimi orta
yata %100dr (profilaktik kolektomi yaplmazsa) Kr 5q21 (APC geni)
anomalisi vardr.
Gardner ve Turcot sendromundanda ayn loks sorumludur. Gardner
sendromunda osteom ve yumuak doku tmrleri, Turcot sendromunda ise
SSS tmrleri grlebilir.
Herediter nonpolipozis kolokteral kanser (HNPCC) otozomal dominant
gei gsterir (Lynch sendromu) Kolokteral ve ekstraintestinal kanser
(endometrium vb) riski artmtr. Daha az sayda adenomlar daha erken
yata grlr. Kolon tmrleri splenik fleksuradan nce yerleip genellikle
ok saydadr. Tmr adenomlardan gelimez.

Kolorektal Karsinom
Kalnbarsak kanserlerinin %98i adeno-karsinomdur. 60-70 yata
pik yapar. Genlerde kolitis lseroza veya polipozis sendromlarndan biri
etken olabilir. ou adenomlardan geliir. Erkeklerde kadnlardan
%20 orannda daha sktr. Geri kalm lkelerde 30 kat az grlr.
Diette sebze azl, rafine karbonhidrat fazlal, ya ieriinin yksek olmas
ve vit. A,C,E gibi koruyucu maddelerin alnmamasnn rol oynad dnlr.
Hareketsiz yaamda risk faktr olarak kabul ediliyor.

99
PATOLOJ
Tablo 5- NTESTNAL
SENDROM

KALITIM

Familyal
polipozis koli

OD

Gardner Send

OD

Turcot send

OD

Peutz Jeghers send

OD

Juvenil polipozis

OD
( 1/3 olgu)

Cowden hst.

OD

Cronkite
Canada send

GI =
Gastrointestinal

O D=
Otozomal
dominant

POLPOZS SENDROMLARI

POLP TP

POLP
YERLEM

GI KANSER
YERLEM

EKSTRANTESTNAL
TMR

Adenom, FGP

K, B, M

K, B

Yok

Adenom , FGP
Lenfoid

K, B, M

K,B

Lipom, fibrom ,
dezmoid tm, dental
kistier, tiroid ve
adrenal ca.

Adenom

SSS tmrleri

Hamartom

K, B, M

K, B, M

Akcier, meme, over,

uterus ca

Juvenil

K, B, M

K, B, M

Yok

Hamartom,
inflamatuar,
Ganglionorom,
lipom, lenfoid

K, B

Juvenil benzeri

FGP = Fundik
gland polip

Fasial trikilemmoma,
az mukozasnda
papillomlar, tiroid ve
meme ca.

K, B, M

Kolon (nadir)

(alopesi, trnak
atrofisi, ciltte
hiperpigmentasyon)

K= Kolon

B = nce
barsak

M = Mide

Polipozis lezyonlarnn ou erken dnemde tannrken ( ilk 20 ya iinde ) Cronkite Canada

sendromu 50 ya ve sonrasnda ilk bulgularn verir

Karsinogenez :
Kolon karsinomu hemen her zaman adenom zemininden geliir. lk
mutasyona urayan APC tmr spresr gen mutasyonudur.. Ar
displazi geliiminden sonra, invazyon aamasnda, p53 tmr spresr
gen mutasyonu rol oynar.
Morfoloji
Genellikle tektir. ok sayda olduunda uzak blgelere yerleir.
%1-3 kadar FAP veya inflamatuar barsak hastal ile ilkilidir.
Mikroskopik olarak tm benzer zellikler gsterir. yi diferansiyeden
anaplastik, indiferansiye lezyonlara dek deiebilir. ou lmen
iine veya intersisyuma kan musin retir. Msin retimi kanserin
yaylmn kolaylatrarak prognozu ktletirir.
Anal zon kanserleri daha ok skuamz orijinlidir. Kloakojenik (bazaloid)
formlar olabilir. Malin melanomda ansde primer olarak geliebilir.
Kolon kanserleri blgesel lenf dmleri, karacier, akcier ve kemik
metastazlar, peritona metastaz sktr. CEA olgularn izlenmesinde
kullanlabilir. En nemli prognoz faktr tan annda yaylm derecesidir
(evre). Adenokarsinom dnda karsinoid tmrler, lenfoma, nadiren
kaposi sarkomu,leiomyosarkom, anjiosarkom ve benin mezenimal
tmrler kaln barsakta yerleebilir.

100
PATOLOJ
Kaln barsaa metastaz yapan tmrler
Malin melanom, akcier karsinomu, renal hcreli karsinom,
koriokarsinomdur.

nce Barsak Tmrleri:

nce barsaklar sindirim kanalnn uzunluunun %75ini oluturmakla birlikte
tmrleri nadirdir. En sk dz kas tmrleri, adenom, lipom, nrojenik,
vaskler ve hamartomatoz epitelyal lezyonlardr. Malin tmrlerden
adenokarsinom, karsinoidlerden biraz daha sktr.
Adenokarsinom,
ou tan annda barsak duvarna penetre olmu, mezenteri ve dier
segmentleri invaze etmi, hatta lenf nodlar ve karaciere metastaz
yapmtr. Buna ramen eksizyonu ile 5 yllk sakalm oran %70 dir.
Karsinoid Tmrler
Peptid ve nonpeptid hormonlar gibi bioaktif rnleri sentezleyebilen
nroendokrin hcreler GS trakts boyunca bulunup fonksiyonun
dzenlenmesinde rol oynarlar. Mukozal kriptlerdeki epitelyal kk
hcreden geliselerde nroendokrin hcreler denir. Akcier gibi baka
organlarda da bulunurlar.
Bunlarn tmrleri pankreas, peripankreatik doku, akcier, safra
yollar ve karacierde de grlebilir
Tm karsinoidler potansiyel olarak malin tmrler olup davranlar
orijin, lokal penetrasyon dzeyi ve boyut ile ilikilidir. Apendiks ve rektal
karsinoidler geni lokal yaylm yapsada nadiren metastaz yapar. Ama
ileum, gastrik ve kolonik blge karsinoidlerinin %90, zelliklede 2cm.
apn zerinde olanlar, tan annda lenf nodlar ve uzak organlara
yaylmtr. Sindirim sisteminde karsinoid en sk apendiks, daha sonra
ince barsak (z. leum), rektum, mide ve kolonda yerleir. En sk rektumda
yerleenler bulgu verir. Genellikle ap 3 cm.yi gemez. stndeki mukoza
normal-lsere olabilir. Mezenteri invaze edebilir.
Kesit yznde solid, ten rengi-sar renkte grnm karakteristiktir. Fibrozis
belirgin olup obstrksiyona neden olabilir. Histolojik olarak adacklar,
trabekl, gland, kitleler oluturabilir. Hcreler monoton, dar pembegranler sitoplazmal, yuvarlak-oval nvelidir. ounda mitoz seyrek
veya yoktur. EM ile membranla evrili granller grlr. Kromogranin
A, Sinaptofizin, NSE ounda pozitiftir.
Bazlar karsinoid sendroma yol aarlar. Karsinoidlerin %1inde,
karaciere metastaz yapanlarn %20sinde grlr.
Karsnod Sendrom
- Vazomator bozukluklar : Ciltte kzarklklar, siyanoz
- ntestinal hipermotilite : Diare, kramp, bulant-kusma
- Astm benzeri bronkokonstrksiyon : ksrk, wheezing, dispne (1/3
olguda).
- Hepatomegali : Noduler (metastaza bal)

101
PATOLOJ
- Sistemik fibrozis : Kardiak tutulum: pulmoner-trikuspid kapak
kalnlamas,stenoz, sa ventriklde endokardial tutulum; Bronial
karsinoidler ise sol kalbi tutar, kollajenz plevral ve intimal aortik
plaklar oluur
GS Lenfomas
GS maliginitelerinin %1-4 lenfomalardr. Tan annda karacier, dalak,
kemik ilii tutulumu yoktur, blgesel lenf dm tutulumu olabilir.
Sporadik formlar bat yarmkrede sk olup MALT (mukoza ile ilikili
lenfoid doku) B hcrelerinden geliir. Erikinlerde M=F, %55-60 midede,
%25-30 Bda; %10-15 proksimal kolonda, %10 distal kolonda yerleir.
Apendiks ve zafagusta ok nadirdir. Midede H. pylori ile ilikili kronik
gastrik zemininden geliecei ne srlmtr.
liak sprue ve malapsorbsiyon sendromlarnda terminal ileumda
intestinal T hcreli lenfoma geliebilir (enteropati ile ilikili lenfoma)
mmunoproliferatif ince barsak hastal (IPSID)
Akdeniz lenfomas da denir. Lenfoplazmositer hcre proliferasyonu
vardr. Bu hcrelerin stoplazmasnda monoklonal ar zincir birikimi
immnhistokimya ile grlebilir. ocuklarda ileoekal blgede Burkitt
lenfoma zellikle ortadou ve Cezayirde sktr.

APENDKS
AKUT APANDST
Bat lkelerinde insidans %10dur. 2.-3. dekatta sk. M/F=1.5/1 %50-80 olguda
fekalit, safra ta, tmr yada Oxyuriasis vermicularis gibi parazit toplar ile tkanklk
sz konusudur. Obstrksiyon ve iskemik zedelenme ile bakteriler rer, dem ve
eksudasyon artarak dolam daha bozar. Bir ksmnda ise neden belirlenemez.
Ntrofilik infiltrasyon, subserozal damarlarda konjesyon, serozada mat,
granler, krmz grnm erken akut apandisit tablosudur. leri evrede seroza
yzeyinde fibrinoprlan eksuda, duvarda apse oluumu, lserasyon, mukozada
nekroz odaklar ile akut supuratif apandisit geliir. Daha ileri evrede hemorajik
yeil lserasyonlar ve yeil-siyah gangrenz nekroz serozaya dek yaylr ve akut
gangrenz apandisit tans alr. Rptr ve spratif peritonit geliir. Apandisitin
tan kriteri kas tabakasnda ntrofilik infiltrasyonun belirlenmesidir.
Mortalite oran %2dir.

TMRLER:
En sk grlen tmr karsinoid tmrdr.
Mukosel : Musin sekresyonu ile lmenin dilate olmasdr. Non-neoplastik
tkanmalarda sktr.
Musinz neoplazmlar : Benin msinz kistadenom-musinz kistadenokarsinom
nadir grlen tmrleridir. Karsinom duvar ap peritona yaylarak pseudomiksoma
peritonei oluturur.

102
PATOLOJ

HEPATOBLYER SSTEM
KARACER PATOLOJS
KOLESTAZ
Hepatoseller fonksiyon bozukluu veya intra-ekstrahepatik tkanklklar sonucunda
oluan kolestaz sarlk ile bulgu verir. Ekstrahepatik obstrksiyonda kolestaz ilk
olarak perivenler (sentrlobler) blgede balar. Olay ilerlediinde portal alanda
safra yollar safra ile dolu olup genilemitir. Kanalikller ierisinde safra tkalar
grlr. Duktal epitel hcrelerinin oalmas ile safra duktus proliferasyonu
oluur. Ayrca portal traktste dem, ntrofil infiltrasyonu vardr. Zamanla
parankim hasar ile safra glckleri oluur. Tkanklk giderilemezse portal
alanlardan balayan fibrozisin ilerlemesi ile sekonder biliyer siroz geliir.

HEPATK YETMEZLK
1. Masif hepatik nekroz : Fulminan viral hepatit ve baz ilalar neden olabilir.
Asetaminofen, CCl4, mantarlardan Amanita falloides direkt toksik etki yaparlar.
Halotan, rifampin, izoniazid, MAO inhibitrleri gibi etkenler ise toksikimmunolojik etki sonucunda inflamasyon oluurarak zedelenme yaparlar.
2. Kronik karacier hastalklar : Hepatik yetmezliin en sk nedeni siroz ile
sonulanan kronik karacier hastalklardr.
3. Belirgin nekroz olmadan gelien hepatik disfonksiyon : Reye sendromu,
Tetrasiklin toksisitesi ve gebelikte gelien akut karacier yalanmasnda oluan
yaygn mikrovezikler yalanma hepatik yetmezlik tablosuna yolaar.

Siroz
Bat dnyasnda siroz ilk 10 lm nedeni arasnda yer alr.
1. Lobllerin yerini alan kprleen fibrz bant veya geni skarlar
2. Hepatosit rejenerayonu sonucu oluan nodller (<3mm. ap:mikronodl;
3mm-bir ka cm ap:makronodl)
3. Tm karacier iine alan yap bozukluu
Batl lkelerde ;sirozun en sk nedenleri:
1. Alkolik karacier hastal (%60-70)
2. Viral hepatit %10
3. Biliyer hastalklar %5-10
4. Genetik hemokromatozis %5
5. Wilson hastal nadiren
6. 1-Antitripsin yetmezlii nadiren
7. Kriptojenik siroz, %10-15 olguda siroz nedenidir.
Sirozda ana olay ilerleyici fibrozisdir. Sirozda oluan kollajenin Disse
aralnda bulunan ya depolama grevi olan Ito hcrelerince retildii
dnlmektedir. Bu hcreler sirozda myofibroblast benzeri hcrelere
dnrler.

103
PATOLOJ
Mikronodler :
Alkol, bilier obstrksiyon, hemokromatozis
Makronodler :
Hep B, Hep C, Wilson hst., 1-antitripsin yetm.
Siroz etyolojisi
la ve toksinler :
Alkol
Metotreksat
zoniazid
Metil dopa
Amiodarone
Enfeksiyonlar :
Hepatitis B
Hepatitis C
itozomiazis
Otoimmun
:
Primer bilier siroz
Metabolik
:
Wilson hastal
Hemokramatozis
-1 antitripsin yetmezlii
Galaktozemi
Glikojen depo hastal
Tirozinemi
re siklus bozukluu
Abetalipoproteinemi
Bilier tkanklk :
Atrezi
Kistik fibrozis
Safra talar
Darlklar
Sklerozan kolanjit
Vaskler
:
Budd-Chiari sendromu
Vena-okluziv hastalk
Kronik sa kalp yetmezlii
Herediter hemorajik telenjiektazi
Dierleri
:
Neonatal hepatit
ntestinal by-pass cerrahisi
Sarkoidoz

104
PATOLOJ

NFLAMATUAR HASTALIKLAR
Vral Hepatt
Morfoloji:
HBV hepatitinde hepatosit sitoplazmasnda HbsAg varlna bal olarak
oluan ince granler, eozinofilik bir grnm izlenir ve buzlu cam
grnm olarak isimlendirilir. Baz hepatositlerin nvesi HbcAg varl
ile kumlu grnmdedir. Aktif viral replikasyonu gsterir.
Lobul ii yalanma, portal alanda lenfoid agregatlar ve safra duktus
proliferasyonu n planda HCV hepatitini dndrr.
Akut hepatitte
Balon dejenerasyonu vardr. Kolestaz varsa hepatositler kahve renkte olup
kanalikllerde safra tkalar grlr. HCV dnda yal deiiklik nadirdir
Hcre membranlarnn yrtlmas ile sitoliz oluur. len hcrenin yerinde
makrofajlar birikir. kinci tip olan apoptoz daha baskndr. Apoptopik
hepatositler (Councilman cisimcikleri. bzr, nvesi paralanr. Akut
hepatitlerin ar formunda kprleme nekrozlar oluur. Hepatosit
imesi, nekroz ve rejenerasyonu ile sinzoidler basklanmtr. Radyal
dizilimin bozulmas ile lobuler dzensizlik geliir.
Kronik hepatit tansnda etyoloji daha nemlidir. Kronikleme oranlar
HBV ile % 5-10, HCV ile %85, HDV ile koenfeksiyon sonucu <%5,
sperenfeksiyonda %80 civarndadr.
Kronik hepatit
Hafif dereceli(persistan) veya ar dereceli(aktif) olabilir. Tmnde lobul
iinde hepatosit nekrozu vardr. Kronik persistan hepatitte(hafif dereceli)
inflamasyon portal alanda snrl olup lenfosit, makrofaj, nadir plazma
hcresi, nadir ntrofil ve eozinofilleden oluur. HCV enfeksiyonunda
burada belirgin lenfoid topluluklar grlr.
Kronik aktif hepatitte (ar dereceli) ise periportal gve yenii nekrozlar,
inflamasyon ve fibrozisin lobl iine doru ilerlemesi szkonusudur.
Kprleme nekrozu oluursa ilerleyici karacier hasar geliir. Fibrz
doku art geri dnmsz karacier hasarnn iaretidir

la ve toksin etkisi
Hepatoselller zedelenme:
Mikrovezikler yalanma :Tetrasiklin, salisilatlar, etanol, sar fosfor
Makrovezikler yalanma: Etanol, metotreksat, amiadaron
Sentrlobuler nekroz: Bromobenzen, CCI4, asetaminofen, halotan,
rifampin
Diffz veya masif nekroz: Halotan, izoniazid, asetaminofen, alfa
metildopa, trinitrotoluen, Amanita phalloides toksini
Hepatit (akut, kronik.: Alfa metil dopa, izoniazid, nitrofurantoin,
fenitoin, oksifenasetin
Fibrozis-siroz: Etanol, metotreksat, amiodaron, kronik hepatit yapan
ilalar

105
PATOLOJ
Granlom oluumu: Sulfonamidler, alfa-metildopa, kinidin,
fenilbutazon, hidralazin, allopurinol
Kolestaz: Klorpromazin, anabolik steroidler, eritromisin estolat, oral
kontraseptifler, organik arsenikler
Vaskler zedelenme:
Veno-oklzif hastalk: Sitotoksik ilalar, prolizidin alkoloidleri
Hepatik-portal ven trombozu: strojenler, oral kontraseptifler,
sitotoksik ilalar
Peliozis hepatitis: Anabolik steroidler, oral kontraseptifler, danazol
Hiperplazi ve Neoplazi:
Hepatoselller Karsinom: Vinil klorid, aflatoksin, torotrast
Kolanjiokarsinom: Torotrast
Anjiosarkom:Vinil klorid, inorganik arsenikler, torotrast

OTOMMUN HEPATT

% 70 olgu kadndr.
Serolojide virs bulunamaz
Serum IgG dzeyi yksektir. (>2. 5 mg/dl)
% 80 olguda otoantikorlar (ANA, ASMA, AMA) bulunur.
HLA-B8 ve HLA-DRW3 ile ilikili olabilir.
% 60 olguda dier otoimmun hastalklar (Romatoid artrit, Sjgren sendromu,
tiroidit, lseratif kolit)ile birliktedir.
Gen hastalarn bir ksmnda karacier/bbrek mikrozom tip 1 antikorlar
belirlenebilir.

ALKOLK KARACER HASTALII

3 farkl fakat birlikte grlebilen lezyon vardr.
1. Hepatik yalanma
2. Alkolik hepatit
3. Siroz

1. Hepatik Yalanma:
Orta dereceli alkol almnda bile hepatositlerde mikrovezikler yalanma
grlebilir. Kronik almda makrovezikler globuller oluur. Genellikle
sentrlobler(zon 3), ar olgularda tm loblde oluur. Karacier byk (46 kg), yumuak, sar ve yal grnmdedir. Zamanla santral ven evresinde
fibrozis balar. Bu dneme dek alkol braklrsa bulgular geriye dnebilir.

2. Alkolik hepatit:
-

Hepatosit imesi ve nekrozu

Mallori cisimcikleri
Sentrlobler blgede belirgin , ntrofillerin n planda olduu iltihabi hcre
infiltrasyonu
Sinzoidal ve perivenler fibrozis

106
PATOLOJ

3. Alkolik Siroz:
Yava geliir. Bata karacier byk (2 kg), sar renkte, yal grnmdedir.
Zamanla kahverengi, bzm, yasz bir organa dnr. Alkolik hepatit
daha hzl (1-2 yl) siroza gider. Balangta mikronodler iken zamanla
mikst veya makronodler forma dnr. Son dnemde iskemik nekroz
ve fibrozisle karacierin ak renkte skar dokusuna dnm dokusuna
dnm Laennec sirozu olarak isimlendirilir.

HEMOKROMATOZS
Genetik hemokromatozisde 6. kromozomun ksa kolunda yerleen, otozomal
resesif gei gsteren, gen defekti vardr. Bu hastalarda :
1. Hemosiderin birikimi(Karacier, pankreas, myokard, hipofiz, adrenal, tiroid,
paratiroid, eklem ve ciltte)
2. Mikronodler siroz
3. Pankreatik fibrozis grlr.
Karacierde birikim periportal hepatositlerden balayp zamanla lobule, safra
duktus epiteli ve kupfer hcrelerine yaylr. Prusya mavisi ile mavi renkte
boyanr. Demir direkt bir hepatotoksindir, inflamasyon grlmez. Karacier
biraz bym, ikolata rengindedir. Fibrozis geliir ve siroz oluur.
Pankreas pigmentli ve fibrotiktir. Parankim atrofisi, asiner hcreler, ada hcreleri
ve stromada hemosiderin birikimi vardr. Cilt pigmentasyonu ksmen dermal
makrofaj ve fibroblastlarda demir birikimine; daha ok da epidermal melanin
retiminde arta baldr. Her iki blgede birikim bronz diabet tablosuna yol aar.
Eklem tutulumunda sinovit ve kalsiyum pirofosfat birikimi pseudogut oluturur.
Hipofizde demir birikimi sonucunda testisler kk ve atrofik olabilir. Kalpte
byme ve myokardda kahverenkte grnm belirgindir. Hemokromatozisde
karsinom riski normale gre 200 kat yksektir.

WLSON HASTALII
13. kromozomda yerleen gende otozomal resesif gei gsteren bir defekt sz
konusudur. Toksik dzeyde bakr karacier, beyin ve gzde birikir. Dolamda
seruloplazmin azalm, safra ile bakr atlm bozulmutur.
5 ya civarnda bakr dolama boalr, hemoliz ve beyin-kornea-bbrek-eklemparatiroid gibi organlarda patoloji oluturur. drarla atlm artar.
Karacierde oluan hasar deikendir. Yal deiiklikden akut veya kronik
hepatite yada siroza dek gidebilen hasar oluur. Nadiren masif karacier
nekrozu oluur. Bakr gsterebilmek iin rodanin ve orsein boyalar kullanlabilir.
Beyinde bazal ganglionlar zellikle putamende atrofi, kavitasyon, gzde KayserFleischer halkas grlr (hepatolentikler dejenerasyon)

ALFA1-ANTTRPSN YETMEZL
Otozomal resesif gei gsteren herediter bir hastalktr. zellikle ntrofilik
elastaz gibi proteazlarn inhibisyonu bozulur. Pulmoner amfizem oluur. Geni
14. kromozomdadr. Mutant protein salglanamaz ve hepatosit endoplazmik
retikulumunda birikir. Yuvarlak, oval sitoplazmik inkluzyonlar PAS ile pozitif boyanr.

107
PATOLOJ
Elektron mikroskobu ile dz veya granll endoplazmik retikulumda birikim grlr.
Ar olgularda belirgin kolestaz, hepatosit nekrozu ve ocuklarda siroz geliimi
veya iten ie kronik inflamasyon ve ileri dnemde siroz geliimi olabilir.

NTRAHEPATK SAFRA YOLLARI HASTALIKLARI

Sekonder Bilier Siroz:
Ekstrahepatik safra yollarnn uzun sreli tkanklklarnda karacier zedelenir.
En sk neden ekstrahepatik kolelitiazisdir.

Primer Bilier Siroz:

Kronik, ilerleyici ve sklkla lmle sonlanan; intrahepatik safra duktuslarnn
zedelenmesi, portal inflamasyon ve siroza gidi ile karakterli bir hastalktr.
Orta yal kadnlarn hastaldr.

Primer Sklerozan Kolanjit:

nflamasyon, obliteratif fibrozis, intra-ekstrahepatik safra yollarnda segmental
dilatasyon ile karakterlidir. Kolanjiokarsinom riskini arttrr.
BH:ltihabi barsak hastal

DOLAIM BOZUKLUKLARI
Budd-chiari sendromu (hepatik ven trombozu.):
% 30 idiopatik; dier olgular polisitemi, gebelik, postpartum, oral
kontraseptifler, paroksismal nokturnal hemoglubinuri, intra-abdominal
kanserler (zellikle hepatoselller karsinom) ile oluur. Akut tkanmalarda
karacier i, krmz-mor, gergin kapslldr. Ar sentrolobler(zon 3)
nekroz ve konjesyon grlr. Yava gelien tromboziste sentrolobler fibrozis
geliir. Venlerde trombs belirlenir.
TABLO 1 : KC AYIRICI TANI

Etyoloji

Cinsiyet

Sekonder Bilier Siroz

Primer Bilier Siroz

Primer Sklerozan
Kolanjit

Ekstrahepatik safra
tkankl: Bilier atrezi,
safrata, darlk,
Pankreas ba karsinomu

Otoimmun olabilir.

Bilinmiyor. Otoimmun
olabilir. %50-70 olgu
nflamatuar barsak
hastal ile ilikili

F=M

F/M=10/1

F/M=1/2

Semptomlar

Kant, sarlk, koyu idrar,

Ak renkli gaita,Hepatospl
enomegali

Ayn

Ayn

Lab.

Konjuge hiperbilirubinemi,
AlkF safra asidleri ve
Kolesterol

Ayn+serum IgM
otoantikorlar
(antimitokondrial piruvat
dehidrogenaz ab.)

Ayn+IgM
Hipergamaglobulinemi

Patoloji
(siroz ncesi)

Belirgin safra staz, safra

duktus proliferasyonu,
ntrofiller,portal dem

Youn lenfosit
infiltrasyonu ve
duktuslarn granulomatz
destrksiyonu (portal)

Periduktal portal
fibrozis, segmental intraekstrahepatik stenoz ve
dilatasyon

108
PATOLOJ

Veno-okluziv hastalk
Pirolizidin alkaloidi ieren al ay ve daha ok kemik ilii transplantasyonundan
birka hafta sonra grlr. Mortalite oran % 30dur. Kemoterapi ve
radyoterapi gibi etkenlerle oluan toksik endotel zedelenmesi sonucunda
olutuu dnlr. Sentrolbuler (zon 3) konjesyon, nekroz ve zamanla
venl iinde fibrozis geliir.

TMRLER
En sk grlen karacier tmrleri karaciere metastaz yapan tmrlerdir (Kolon,
akcier ve meme karsinomu, lsemi ve lenfomalar) Primer malign tmrler ise
zellikle HBV enfeksiyonu gibi risk faktrleri ile ilikilidir. Altta yatan bir hastalk
olup olmad; lezyonun tek veya ok sayda olduu (tek olanlar genellikle iyi
huylu) nemlidir.

Benign Tmrler
Hemanjiom
En sk grlen benin tmr kavernz hemanjiomlardr. Genellikle
2 cmden kk, krmz mavi renkte, yumuak nodller sk olarak
kapsln hemen altnda yerleir. Krlemesine subkutan biopsi ile ar
kanama oluabilir
Fokal nodler hiperplazi
Merkezinde fibrz skar bulunan, belirgin bir kapsl olmayan, byk
aplara ulaabilen bir lezyondur. Lokal vaskler zedelenme sonucu
oluan nodler rejenerasyon olduu dnlr. Gen-orta yata sktr.
Malignite riski yoktur.
Karacier Adenomu
Oral kontraseptif kullanan gen kadnlarda grlr. la brakldnda
geriler. Genellikle kapsl altnda, bazen 30 cm apa ulaabilen,
iyi snrl lezyonlardr. Portal alanlar yoktur. Arteriel ve venz
damardan zengindir. Karsinom ile karabilir. Yrtlarak ar kanama
oluturabilir (zellikle gebelikte)

Malin tmrler
Primer Karacier Karsinomu
Kuzey Amerika ve Bat Avrupada nadir; dier lkelerde sktr (Kanserlerin
% 20-40). ou hepatositlerden gelien hepatoseller karsinomlardr.
Daha az olarak olanjiokarsinom veya ikisinin karm tmrler grlebilir.
Hepatoblastom ocukluk anda grlen agresif bir tmrdr. Karacier
anjiosarkomu ile vinil klorid, arsenik ve torotrast ile ilikilidir. Kt
prognozlu olup sakalm genellikle 1 yl gemez.
Hepatoseller karsinom en sk Tayvan, Mozambik, Gneydou
inde grlr. (150/100. 000). ocuklarda HBV taycl buralarda
yksektir. Erikin aa gelindiinde tmr riskini 200 kat arttrr. Yaklak
yarsnda siroz nclk etmez. Erken erikinlikte, 3. -4. onylda (20-40
ya aras) grlr.

109
PATOLOJ
Erkeklerde daha sk grlr. F/M=1/3 1/8. HBV, alkolizm, kronik
karacier hastal gibi risk faktrleri erkeklerde daha sktr. Zencilerde
beyaz rka gre 4 kat fazladr.
En nemli etyolojik faktrler HBV enfeksiyonu, gdalardaki hepatokarsinojenler (zellikle aflatoksin) ve kronik karacier hastaldr. HBV
enfeksiyonunun yaygn olduu uzak douda beslenme alkanl nedeni
ile aflatoksinde sk maruz kalnan bir etkendir ve risk daha da artar.
Nadir grlen herediter tirozinemide gdada kstlamaya ramen % 40
olguda tmr geliir. Hepatoseller karsinom iin en yksek riski tar.
Batl lkelerde ise HBV taycl azdr. Olgularn % 85-90nda siroz
nclk eder. Tmr ileri yalarda grlr. En nemli risk faktrleri kronik
HCV hepatiti, alkolizm ve genetik hemokromatozisdir. HCV enfeksiyonu
ile tmr riski daha yksek olmakla birlikte, bu enfeksiyon dnyada HBV
enfeksiyonuna gre ok daha nadirdir.
zellikle IV uyuturucu kullanmnn yaygn olduu batl lkelerde daha
sk grlr. Hemokromatozisde risk olduka yksek olup normalin 200
katdr. Alkolik sirozda %3-6 olguda tmr geliir.
Hepatoseller karsinom tek byk nodl; ok sayda nodller veya
diffz infiltrasyon yapabilir. Vaskler invazyon sktr. yi diferansiye
tmrlerde sitoplazma iinde safra globlleri ve ultrastrktrel olarak
hcreler aras pseudokanalikller grlr. Mallory benzeri cisimcikler
olabilir. Stroma azdr.
Farkl bir hepatoseller karsinom tipi olan fibrolameller karsinomda
(20-40 ya, F=M) siroz ve risk faktrleri ile iliki yoktur. Prognoz daha
iyidir. Tek, sert bir kitle oluturur. Fokal nodler hiperplazi benzeri geni
fibrz bantlar vardr. 5 yllk sakalm erkan tan ve cerrahi tedavi ile %60
civarndadr. Kolanjiokarsinom iin risk faktrleri torotrast, Opistorsis
sinensis enfestasyonu, primer sklerozan kolanjit, Karoli hastal ve
konjenital hepatik fibrozdur. ou olguda risk faktr belirlenemez.
Kolanjiokarsinom az-ok iyi diferansiye, stromadan zengin (dezmoplazik)
bir adenokarsiomdur.
Hcre iinde safra pigmenti ve Mallory cisimcikleri grlmez, PAS ve
musikarmen boyas ile msin retimi grlebilir
Hepatoseller karsinom ileri dnemde blgesel lenf bezleri, akcier,
kemik, adrenal gland ve dier blgelere yaylr. Kolanjiokarsinomda
ayn blgelere fakat daha sk olarak metastaz yapar. Sirozlu hastada
karacierin hzla bymesi, asitin art veya kanl olmas, ate ve ar
olumas tmr geliimini dndrr. Hastalarn %60-70inde alfa
Fetoprotein (AFP) artar. Tan konulduktan sonra genellikle10 ay iinde
kaeksi, zofagus-GS varis kanamalar, hepatik koma veya nadiren
tmrn yrtlp kanamas sonucu hastalar kaybedilir. Karacier tm ile
karlp transplantasyon yaplsa bile tmr tekrarlayabilir. Tek ans erken
tan ve rezeksiyondur. nemli olan HBV alamalar ile enfeksiyonun
nlenmesidir.
Kolanjiokarsinomda karsinoembriyonik antijen (CEA) ykselebilir. Daha
kt prognozlu olup hastalar genellikle 6 ay ierisinde kaybedilir.

110
PATOLOJ

SAFRA YOLLARI
TMRLER
Safra yollarnda koristom, karsinoid tmr, benin ve malin yumuak doku
tmrleri grlebilirsede en nemli tmrleri epitel hcrelerinden kken alr.
Adenom benin epitelyal tmr olup %10 olguda karsinoma in situ oda iererek
malinite riski tar.

Safra Kesesi Karsinomu:

Safra yollar kanserlerinden 2-4 kat fazladr. Beinci sklkta grlen sindirim
sistemi tmrdr. F>M , en sk 7. dekatta(60 ya zeri) grlr.
% 60-90 olguda safra kesesinde ta bulunur. Ge tannr. 5 yllk sakalm %
1 kadardr. Asyada parazitik ve pyojenik enfeksiyonlar neden olabilir. Safra
asitlerinin karsinojenik deriveleri rol oynayabilir.
ou adenokarsinomdur. Msin retebilirler. % 5i yass epitel hcreli
karsinom veya her ikisinin karmdr. Karsinoid tmrlerde nadiren grlr.
Tan konduunda ou karacieri santral blgeden invaze etmitir. Safra
yollar ve portahepatik lenf dmlerine yaylmtr. Periton, GS ve akcierlere
de daha az olarak yaylabilir.
Safra kesesinde kronik iltihabi hcreler ve lipid ykl makrofajlardan oluan
inflamatuar polipler(kolesterol polibi) radyolojik incelemede tmrle
karabilir. Ayrca hiperplazik kriptler evresinde kas hiperplazisi ieren
adenomyomlarda malin tmrle kartrmamak gerekir.

Ekstrahepatik Safra Duktus Karsinomu

diopatik inflamatuar barsak hastal, primer sklerozan kolanjit, Clonorchis
sinensis enfeksiyonlar risk faktrdr. 1/3 olguda ta mevcuttur. Erkeklerde
daha sktr. Ampulla vater blgesinde grlebilir. Pankreas karsinomu
ve duodenum adenomlar da burada bulunabilir Bu blgede yerleen
tmrlere periampuller tmrler denir. Sarlk erken oluur ve tan
annda kktrler. ou sert-gri nodl yapar. Bir ksm infiltratiftir. ou
adenokarsinomdur.
Musin salglayabilir. Nadiren skuamz bulgular grlebilir. ounda belirgin
stroma mevcuttur. % 50 olguda hepatomegali, % 25 olguda palpe edilebilen
safra kesesi vardr. Kk olmalarna ramen karmak zordur. Ortalama
sakalm sresi 6-18 aydr.
Klatskin tmr:
Karacier hilusunda sa ve sol hepatik duktusun birleim yerinde bulunur.
Yava byr ve uzak metastaz nadirdir. Erken tan ve cerrahi tedavi ile
prognozu dier safra yolu tmrlerinden iyidir.

111
PATOLOJ

ENDOKRN SSTEM PATOLOJS

HPOFZ
HPERPTUTARZM VE PTUTER ADENOM
Hiperpituitarizmin en sk nedeni fonksiyonel adenomdur. Hipofiz adenomlar
intrakranyal tmrlerin %10unu oluturur ve 4.-6. onylda sktr. %3 olguda MEN
tip I ile birliktedir . Tan konduunda en byk boyutta olan nonfonksiyonel
adenomlardr. Bunu fonksiyonel adenomlardan byme hormonu reten
somatotropik adenom izler.
Byk olanlar suprasellar blgeye uzanp optik kiazmaya bas yapabilir. Hastada
bitemporal hemianopsi oluur. Zamanla sella tursika erezyonu yapabilir. %30
olguda adenomlar kapslsz olup kemik, dura ve az oranda beyine infiltre
olabilir (invaziv adenom). Adenom iine ani kanama, lezyonun klinikte
aniden bymesine ve bas sonucu hipopituitarizme yol aar. Bu tablo pituiter
apopleksidir. Normal hipofizden adenomun ayrmnda tek tip hcre varl ve
stroma azl (belirgin retiklin ann olmamas) nemlidir. Tek malignite
kriteri uzak metastazdr.

HPOPTUTARZM
Etyoloji :

- En sk nedeni nonfonksiyonel pituiter adenomlardr.

- Hipofizde iskemik nekroza yol aan Sheehan sendromu, DIC, orak hcreli
anemi, KBAS, travma ve ok gibi durumlar
- Cerrahi veya radyasyon etkisi ile hipofizin ablasyonu
- Daha az olarak bo sella sendromu, inflamatuar lezyonlar, travma, hipofize
metastaz yapan tmrler, kiazma gliomlar, kraniofarinjiom hipopiuitarizm
yapabilir.
Tablo 1 Pituiter Adenomlar

Tip

Sklk (%)

Hcre tipi

Prolaktin hcreli adenom

20-30

Kromofob veya zayf asidofilik

Byme hormonu (GH) adenomlar

Kromofob veya asidofilik

Mikst GH-prolaktin adenomlar

Birden fazla hcre tipi

ACTH hcreli adenomlar

10-15

Kromofob veya bazofilik

Gonadotrop hcreli adenomlar

10-15

Bazofilik veya kromofob

Null hcreli adenomlar (non fonksiyonel)

20

Kromofob veya granuler, eozinofilik

TSH hcreli adenomlar

Kromofob veya bazofilik

Dier mikst adenomlar

15

Birden fazla hcre tipi

112
PATOLOJ

Kraniofarinjiom :
Rathke kesesi artklarndan gelien suprasellar tmrdr. Sellar blgenin
hipofiz adenomlarndan sonra, ikinci sklkta grlen tmrdr. ocuk ve
gen erikinlerde sk olup genelde iyi huyludur. Ayn kkenden gelien di
minesinin yapsn taklit eder, kalsifikasyon sktr.Kistik yap grlebilir.

TROD
HPERTRODZMN EN SIK NEDENLER :
-Tiroidin diffuz hiperplazisi (Graves hastal.)
-Ekzojen fazla tiroid hormon alm
-Hiperfonksiyon gsteren multinodler guatr
-Hiperfonksiyon gsteren tiroid adenomu
-Daha nadiren baz tiroiditler, TSH salglayan pituiter adenomlar, struma
ovari kaynakl fazla miktarda tiroid hormonu, HCG salglayam germ hcre
tmrleri

HPOTRODZMN EN SIK NEDENLER

atrojenik (cerrahi veya radyoterapi etkisi.
Hashimoto tiroiditi (Endemik guatr blgeleri dnda en sk neden)
Primer idiopatik hipotiroidizm

GRAVES HASTALII
Otoimmun bir hastalktr. TSH reseptr mikrozom, tiroglobulin ve tiroid
hormonlarna ynelik antikorlar vardr. Tiroid stimlan immunglobulin (TSI.
TSH reseptrne balanp adenilat siklaz aktivitesini uyararak tiroid
hormon salnmn arttrr. Graves hastal hipertiroidizm, Hashimoto hastal
ise hipotiroidizme yol aan otoimmun hastalktr. Her iki durumda da SLE,
pernisiyz anemi, tip I diabet ve Addison hastal skl artmtr.
Tiroid folikl epitel hcrelerinde diffuz hiperplazi ve hipertrofi nedeni ile gland
diffuz olarak bymtr. Yzeyi dzgn, yumuak ve kapsl salamdr. Epitel
hcreleri kalabalk, yksek kolumnar olup papiller yaplar oluturabilir. Folikl
lmeninde kolloid soluk boyanp kenarlar yenik grnmdedir. ntersisyumda
B hcre agregatlar grlr. Tiroid d organlarda jeneralize lenfoid hiperplazi,
kalpte hipertrofi ve iskemi bulgular, orbitada hidrofilik mukopolisakkarid birikimine
bal demli grnm ve lenfosit infiltrasyonu bulunabilir. Gz kaslarnda zamanla
fibrozis geliebilir. Dermatopati mevcutsa mukopolisakkarid birikimi ve lenfosit
infiltrasyonu grlr.

DFFUZ NON - TOKSK GUATR VE MULTNODLER GUATR:

En sk grlen tiroid hastal guatrdr. Olgularn ounda diffuz, simetrik
byme vardr ve diffuz nontoksik guatr oluur. Folikller kalabalklam kolumnar
hcrelerle delidir.

113
PATOLOJ
Diette iodin artarsa veya hormon gereksinimi azalrsa epitel involusyonu ile
genilemi, kolloidden zengin glandlar ile kolloidal guatr oluur. Bu tiroidin
kesit yz kahverengi-parlaktr. Zamanla uyar ve involusyon ataklar sonucunda
nodler veya multinodler guatr denilen dzensiz byme yaps oluur.
Kesit yznde kahverengi jelatinz alanlar grlebilir. Eski lezyonlarda fibrozis,
hemoraji, kalsifikasyon ve kistik deiiklikler oluur. Epitel hcreleri yasslam,
inaktif olabilecei gibi baz alanlarda hipertrofi - hiperplazi gsterebilir. ou
eutiroiddir. Tiroidi en fazla byten hastalktr. Nadiren nodllerden biri
hiperfonksiyon gsterebilir ve hipertiroidizm oluur (Plummer sendromu). Nadiren
hipotiroidizm geliebilir.

TRODTLER

Nonspesifik (subakut. lenfositik tiroidit):

F>M, orta yata sk, HLA-DR5 ile ilikili. Mikroskobisinde kk
lenfositlerin multifokal infiltrasyonlar oluturduklar izlenir. Hashmoto
hastalndan farkl olarak plazma hcreleri veya germinal merkezler
grlmez. ounda hastalar eutiroid olup tesadfen tan konur. Nadiren
ar tirotoksikoz vardr.

Hashimoto tiroiditi
Otoimmundur. TSH reseptr antikorlar TSH aktivasyonunu bloke ederek
hipotiroidizme yol aar. HLA-DR5 ile ilikilidir. 45-65 ya aras sk, F>M:
10/1 - 20/1 . Endojen hipotiroidizmin en sk nedenidir. Tiroid genellikle
diffz-simetrik byr. Kapsul salamdr, evre dokulardan kolayca ayrlabilir.
Kesit yz soluk, sert olup paralanabilir. Mikroskobik olarak parankimde
yaygn mononkleer hcre infiltrasyonu (lenfosit-plazma hcreleri), germinal
merkez oluumu grlr. Folikller kk olup baz alanlarda Hurthle (oksfilikonkositik) hcreleri ile delidir. Ba dokusu artmtr.. B hcreli lenfoma ve
tiroid karsinomu gelime riski artmtr.

Subakut (granulamatz) tiroidit :

De Quervain tiroiditi de denir. F>M, 30-50 ya aras pik yapar. Nedeni
tam bilinmesede viral kkenli olduu dnlr. Tiroid unilateral/bilateral
byr, serttir, kapsl salamdr. Ntrofilik infiltrasyonun yan sra
lenfosit, plazmosit ve makrofajlarda grlr. Tiroid folikl hasar ile
kolloid intersisyuma karak granlomatz inflamasyon ve dev hcre
oluumuna yol aar.

Riedel tiroiditi :
Nadirdir. Etyolojisi bilinmiyor. Tiroid ve evresindeki dokular iine alan yaygn
fibrozis vardr.

TMRLER
Tiroidde soliter (tek) nodllerin ou adenom, noduler hiperplazi, basit kist veya
tiroidit tans alr. Karsinom bu olgularn ancak %1ini oluturur.

114
PATOLOJ

Adenomlar
Tiroidin en sk grlen tmrdr.Folikl epitelinden gelien iyi huylu
tmrlerdir. Genellikle tektir. Soliter, sferik, kapsll grnmde olup evre
tiroidden keskin snrlarla ayrlr.
Kesit yznden taar, evre tiroidi basklar, Adenomlar nadiren hiperfonksiyon
gsterebilirler. Genellikle kitle oluturarak dikkati ekerler. ou souk
nodl eklindedir. Souk nodllerin %10u malindir. Folikler adenomla
karsinom arasnda ayrc tan AB ile yaplamaz. Kesin tan histopatolojik
inceleme ile konur. Adenomlarda malin dnm grlmez.

Karsinomlar

Papiller karsinom (Olgularn %75-80i)

Folikler karsinom (%10-20)
Medller karsinom (% 5)
Anaplastik karsinom (<5%)

Risk Faktrleri :
- zellikle ilk iki on yl iinde ionize radyasyona maruz kalanlar (papiller
karsinom)
- Hashimoto hastal (lenfoma,karsinom)
- Noduler guatr (folikler karsinom)
- PTC onkogen mutasyonu (papiller karsinom)
- RET onkogen mutasyonu (meduller karsinom)
Papiller Karsinom
En sk grlen tiroid kanseridir. Her yata grlebilir, ionize
radyasyona maruz kalma ile ilikilidir. ocuklarda en sk grlen tiroid
karsinomudur.
Tan iin nkleer deiiklikler nemlidir. Nve kromatini ince
dalmtr, hipokromatik, berrak-buzlu cam grnmndedir.
Sitoplazma invajinasyonlar intrankleer inklzyonlar oluturur.
Papiller yap ounda bulunsada baz tmrler tamamen folikllerden
oluabilir (folikler varyant). Papiller karsinomda youn fibrovaskler
at vardr. Psammon cisimcikleri grlebilir. Lenfatik invazyon
grlebilir, kan damar invazyonu nadirdir. Olgularn yarsnda servikal
lenf dm metastaz vardr. zole servikal nodal metastazlar prognozu
etkilemez. Genellikle prognoz iyidir leri ya, tiroid kapsln ap
evre dokulara invazyon, uzak metastaz, tmr apnn byk
olmas ve erkek cinsiyet kt prognoz bulgulardr.
Folikler karsinom
kinci sklkta grlr. Daha ileri yalarda; orta yata pik yapar. odin
yetmezlii olan blgelerde sktr. Kadnlarda daha sktr. Mikroskobide
uniform hcreler kk folikller yapar Tamamen Hurtle hcrelerinden
oluursa Hurtle hcreli karsinom denir. Snrl lezyonlarn adenomdan
ayrlabilmesi iin kapsler ve/veya vaskler invazyonun belirlenmesi
gerekir. Kan yolu ile akcier, kemik ve karaciere yaylrlar. Blgesel lenf
dm metastaz nadirdir. Cerrahi eksizyon yaplr.

115
PATOLOJ
Meduller Karsinom
Parafolikler C hcrelerinden gelien nroendokrin tmrdr.
Kalsitonin retirler. CEA, somatostatin, serotonin, VIP gibi
polipeptid hormonlar retebilirler. %80 olguda sporadik, geri
kalan MEN IIa, IIb ve MEN d ailesel sendromlarla ilikilidir. Bunlarda
RET protoonkogen mutasyonu belirlenmitir. Erikinlerde sktr (5-6
onylda). MEN II ile ilikili olanlar genlerde ve ocuklarda grlebilir,
multisentrik olabilir. ou olguda amiloid birikimi grlebilir. Prokalsitonin
yapsndadr. Ailevi olgularda evre tiroid dokusunda C hcre hiperplazisi
bulunabilir.
mmunhistokimya ile kalsitonin pozitiftir. Ayrca tm nroendokrin
tmrlerde olduu gibi polipeptid hormonlar, kromogrann A, nron
spesifik enolaz (NS)., sinaptofizin gibi nroendokrin belirleyiciler
gsterilebilir. EM ile sitoplamik membranla evrili elektron-youn granller
belirlenir. Gml boyalarla, tmr hcreleri, argirofilik zellik gsterir.
MEN II b ile ilikili olanlar hematojen yaylm gsteren agresif
tmrlerdir (5 yllk sakalm %50). MEN ile ilikili olamayan ailevi
kanserler daha yava ilerler.

PUCU
Tiroidin medller karsinomu, akcierin kk hcreli karsinomu, karsinoid
tmr, pankreasn ada hcre tmrleri ve feokromasitoma gibi tmrler
nroendokrin zellik gsteririler. Hepsinde ortak bulgular vardr. Farkl
polipeptidleri reterek paraneoplastik sendromlara yol aabilirler. Kromogranin
A, NSE, sinaptofizin gibi nroendokrin belirleyiciler immnhistokimya ile
gsterilebilir. Elektron mikroskobunda hepsinde nrosekret granlleri
belirlenir. Tmr hcreleeri gml boyalarla boyanrlar.
Anaplastik karsinom
En kt prognozlu tiroid tmrdr.Yal hastalarda ve endemik
guatr blgelerinde sktr. Tiroid kapsln aarak boyun yaplarna
yaylan byk kitleler. Uzak metastaz sktr. Agresif lokal byme
ve boyundaki yaplara yaylm nedeni ile 1 yldan ksa srede
lm gerekleir.
Tiroide metastaz yapan tmrler : Malign melanom, meme karsinomu,
bbrek karsinomu, akcier karsinomu.

PARATROD GLANDLAR
PRMER HPERPARATRODZM
En sk paratiroid adenomu veya daha nadiren primer hiperplazisi ile oluur.
Karsinomu nadirdir. Kadnlarda daha sktr. Sporadik olabilir veya MEN ile ilikili
olabilir. PTH art ile kemik rezorpsiyonu, renal hastalk ve hiperkalsemi
oluur.
nvazyon veya metastaz belirlenerek kanser tans konabilir.

116
PATOLOJ
Kemiklerde osteoklastlar zellikle uzun kemiklerin metafizinde erezyonlara yol aar.
Osteoblastik aktivite artp yeni kemik trabeklleri oluur. Bulgular osteoporoza
benzer. Ar olgularda korteks incelir;kemik iliinde fibrozis, hemoraji kist oluumu
ile osteitis fibroza kstka geliir. Osteoklastlar, reaktif dev hcreler, hemorajik
debris nadiren kitleler yaparak Brown (kahverengi) tmr denilen lezyonlar
oluur.
PTHun oluturduu hiperkalsemi sonucunda uriner trakts talar (nefrolitiazis),
renal tbl ve intersisyumda kalsifikasyonlar (nefrokalsinozis) oluur. Mide,
akcier, myokard ve damarlarda da metastatik kalsifikasyonlar grlebilir.
Ayrca hiperkalsemi gastrin salgsn arttrdndan hastada duodenal lser
geliebilir. Pankreatit riski artar ve EKG anomalileri ile nadiren hipertansiyon
oluabilir.

SEKONDER HPERPARATRODZM
Serum kalsiyum dzeyini dren durumlar paratiroid aktivasyonu ile sekonder
paratiroidizme yol aabilir. En sk neden bbrek yetmezliidir. Paratiroid
glandlar hiperpaziktir. Kan damar kalsifikasyonlar nadiren iskemik
zedelenmelere yol aar, kalsifilaksi denir. Sekonder hiperparatiroidizme yol aan
neden giderildii halde tablonun devam etmesi tersiyer hiperparatiroidizmdir.
Bu olgularda paratiroidektomi gerekebilir.

PSEUDOHPERPARATRODZM
Baz malin tmrler parathormon benzeri peptid reterek hiperkalsemi yapar.

HPOPARATRODZM
Daha nadirdir. Tiroidin karlmas srasnda iatrojenik olabilecei gibi primer
(idiopatik. gland atrofisi ve timik aplazi (Di George sendromu) ile de
ilikilidir. Hipokalsemi bulgular olan nromuskuler irritabilite, karpopedal
spazm, mental deiiklikler grlr. Morfolojik deiiklikler fazla belirgin
olmamakla birlikte katarakt, bazal ganglionlarda kalsifikasyon, dental
anomaliler, osteoskleroz ve osteomalazi grlebilir.

ADRENAL GLANDLAR
ADRENOKORTIKAL HIPERFONKSIYON
Cushing Sendromu (Hiperkortizolizm).

- En sk nedeni ekzojen glikokortikoid uygulamalardr.

- Hipofizden ACTH salnm artmnda. (Cushing hastal.
-Primer adrenokortikal hiperplazi veya neoplazilerinde
-Ektopik ACTH salnmnda grlebilir.
Ektopik ACTH salglayan tmrler akcierin kk hcreli karsinomu,
daha az oranda karsinoid tmrler, tiroid medller karsinomu, pankreas ada
hcreli tmrleridir (nroendokrin tmrler).

117
PATOLOJ
Morfoloji
Hiperkortizolizmin nedenlerine baldr. Ekzojen glikokortikoid verildiinde
endojen ACTH azalr ve bilateral adrenal korteks atrofisi oluur. Endojen
hiperkortizolizm ACTH artna bal ise adrenaller bilateral hiperplaziktir.
Nodler hiperplazi sktr.
Adenomlar kapsll, sar renkte olup fazla miktarda glikokortikoid
rettiinden ACTH basklanr ve adenom d evre doku ve kar adrenal
atrofiktir. Malin tmrde de benzer grnm oluur.
Karsinomlar daha byk boyutlardadr. Genellikle 12cm apn zeri ve
100gr dan ar olan lezyonlar malin kabul edilir. Li-Fraumeni sendromu,
Beckwith-Wiedemann sendromu, konjenital adrenal hiperplazi ile ilikili
olabilecei bildirilmitir.
Mortalite oran yksek olan agresif tmrlerdir. Hematojen-lenfatik
yaylm yapar. Uzak metastaz en sk karacier ve akciere olur. En
kesin kriter uzak metastazdr.
Hiperkortizolizmde hipofizde Crookes hyalen deiiklii sktr.
ACTH reten hcrelerde, hcre ii sitokeratin filaman birikimidir.

Hiperaldesteronizm
Sodyum retansiyonu, potasyum atlm ile hipertansiyon ve hipokalemi
oluur. Primer/sekonder olabilir. Sekonder olgularda renin-anjiotensin
sistem aktivasyonu vardr Konjestif kalp yetmezlii, renal perfzyon azalmas,
hipoalbuminemi, gebelik sekonder hiperaldosteronizme yol aar. Bunlarda
plazma renini yksek iken primer olanda dktr. Conn sendromu,
primer hiperaldosteronizm olgularnn en sk nedenidir. Aldesteron salglayan
bir adenomdur.

ADRENOGENITAL SENDROMLAR
Konjenital adrenal hiperplaziler kortizol sentezinde grevli enzimlerin
fonksiyonunda otozomal resesif gei gsteren defektler ile karakterlidir. Kortizol
retimi dtnden ACTH salnm artar. Bilateral adrenal hiperplazi ve kortizol
prekrsr steroidlerin art ile virilizasyon oluur. En sk grlen 21-hidroksilaz
yetmezliidir. (%95 olguda) ve geni kromozom 6da yerleir.
Adrenal korteks karsinomu riski artmtr.

ADRENAL YETMEZLK
Primer/sekonder olabilir. Sekonder yetmezlik Sheehan sendromu, nonfonksiyonel
hipofiz adenomlar, hipotalamus ve suprasellar blge lezyonlar gibi hipopituitarizm
yapan nedenlere bal oluabilir. Primer hipoadrenalizmin ise kronik ve akut
formlar vardr.

Addison hastal (Primer kronik adrenokortikal yetmezlik.

Nadir grlen, adrenal korteksin ilerleyici harabiyeti ile oluan bir hastalktr.
Korteksin %90 fonksiyon d kaldktan sonra klinik bulgular ortaya kar.

118
PATOLOJ
- Major nedenler
Otoimmun adrenalit
Tbc
Metastaz (akcier, meme, daha az oranda GS ca, malin melanom,
hematopoetik neoplazmlar).
ADS
- Minr nedenler
Sistemik amiloidoz
Fungal enfeksiyonlar
Hemokromatozis
Sarkoidoz
%60-70 olguda neden otoimmun adrenalittir.

Akut Adrenokortikal Yetmezlik

Waterhouse-Friderichson sendromu
Uzun sreli steroid tedavisinin aniden kesilmesi
Kronik adrenal yetmezlii olan hastalarda stres

MEDULLA
Feokromasitoma
Kateolamin ve bazen farkl peptid hormonlar retip salglayan kromofin
hcrelerden oluan tmrlerdir. Zuckerkandl organ ve karotid cisimcikleri
gibi blgelerde gelien ayn zellikteki tmrler paraganglioma olarak
isimlendirilir. ou sporadik, %10 olguda ailesel sendromlarla birliktedir.
MEN tip IIA ve tip IIB, tip I NF, VHL sendromu, Sturge-Weber sendromu
ile birlikte grlebilir. %10 olguda malin davranldr. Ekstra adrenal
tmrlerde (paraganglioma. malinite daha belirgindir.
Mikroskobide poligonal - igsi hcreler, destek hcreleri kk kmeler
oluturur (Zellballen). Arada damardan zengin bir a vardr. Nroendokrin
bir tmrdr. Kromogranin A, sinaptofizin ve NSE pozitiftir. Malinite tans
yalnzca metastazn varl ile konur. Blgesel lenf dmleri; karacier,
akcier, kemik metastazlar grlebilir.
ACTH, somatostatin salglanrsa bunlara has bulgular oluur. drarda serbest
kateolamin, VMA ve metanefrin gibi metabolitleri belirlenir.

119
PATOLOJ

MEN SENDROMLARI
Tablo 2 MEN Sendromlar
MEN I (Wermer Send.) MEN II (II a) (Sipple
send.)

MEN III (IIb)

Hipofiz

Adenomlar

Paratiroid

Hiperplazi +++
Adenomlar +

Pankreas adacklar

Hiperplazi +
Adenom ++
Karsinom +++

Adrenal

Kortikal hiperplazi ++

Feokromasitoma ++

Feokromasitoma
+++

Tiroid

C-hcre hiperplazisi

Medller karsinom +++

Medller
karsinom++

Hiperplazi+

Ekstraendokrin

Mutant gen loks

+ = nadir

Mukokutanz
ganglionromlar
Marfanoid habitus
11q13

10q 11.2 (RET)

10q11.2 (RET)

+++ = sk

PANKREAS
EKZOKRN PANKREAS
Akut pankreatit

Morfolojide 4 temel deiiklik vardr:

1. Pankreasta proteolitik zedelenme
2. Damar nekrozu ile intersisyel hemoraji
3. Lipolitik enzimlerle ya nekrozu
4. Akut inflamatuar reaksiyon
Sk grlen bir akut pankreatit sekeli pankreatik psdokist oluumudur.
Bu bolua pankreatik salg boalarak kisti zamanla bytebilir. Psdokist
denilmesinin nedeni, deyici epitelinin olmamasdr.

Tablo 3

Akut Pankreatit Etyolojisi

Metabolik etkenler : Alkol, Hiperkalsemi, lalar (rnein tizaid), Genetik,

Hiperlipoproteine-mi
Vaskl etkenler: ok, PAN, Ateroemboli
Mekanik etkenler: Travma, Safra talar, Operasyon srasnda
zedelenme
Enfeksiyz etkenler: Koksakvirs, Kabakulak, Mikoplazma, Pnmonia

120
PATOLOJ

Kronik pankreatit
Morfolojik olarak ekzokrin glandlarda yaygn atrofi ile pankreas fibrotik bir
organa dnmtr. Lobul ve duktuslarn evresinde kronik inflamasyon,
pankreas duktuslarnda protein tkalar grlr. Organ serttir. Genilemi
duktuslar ve kalsifiye birikimler grlebilir. Pankreas iinde veya dnda
psdokistler bulunabilir.

Pankreas karsinomu
Ekzokrin pankreastan geliir. 60-80 ya aras sktr. Sigara ienlerde birka kat
fazla grlr. Kronik pankreatit ve bu zeminde gelien DM riski hafif arttrr.
%60 pankreas banda, %15 gvdede, %5 kuyrukta yerleip %20 olguda tm
gland tutar. Duktal epitelden gelien adenokarsinomdur. Bazlar msin
salglayabilir. Fibrz stroma belirgin olabilir (dezmoplazik, skirz)
Tan annda ou byk olup ilerlemitir. Retroperiton boluuna, komu
sinirlere yaylabilir. Peripankreatik, gastrik mezenterik, omental ve portohepatik
lenf dmleri ve karacierde metastaz sktr. Uzak metastazlar en sk akcier
ve kemii tutar.
Pankreas ii yaylan tmrlerde perinral invazyon grlr.
lk semptom genellikle ardr. Tkayc sarlk erken olusa da ilk planda
tmr dnlmeyebilir. Trousseau bulgusu (gezici tromboflebitler) olusa
da yalnz bu tmre ait deildir. CA 19-9 antijen ykseklii tesbit edilse de
spesifik deildir. US, CT tanda deerlidir ve bunlarn eliinde yaplan
ine biyopsisi ile tan konur.

ENDOKRN PANKREAS
Diabetes Mellitus
Pankreas
Adacklarn saysnda ve apnda azalma: Tip I DM da daha
belirgindir.
Adacklarda lkositik infiltrasyon (inslitis.: Otoimmn olan tip I DMda
grlr. T lenfositleri baskndr.
Beta Hcre degranulasyonu: Elektron mikroskobu ile, yeni tan konmu
tip I DMda belirgindir.
Tip II DMda adack hcrelerinde hafif azalma vardr.
Tip II DM da hcrelerin aralarnda, kapillerlerin evresinde ve iinde
amiloid birikir. Uzun sreli olgularda fibrozis de eklenir.
Diabetik annelerin yeni domu nondiabetik bebeklerinde adacklarn
says ve boyutlarnda art karakteristiktir.
Vaskler sistem
Tm aptaki damarlar etkilenir.
Aorta, byk-orta apl arterlerde ar ateroskleroz.
Korenor arterlerde ateroskleroz sonucu oluan MI (diabetiklerde en
sk lm nedeni). Kadn-erkek oran eittir.
Alt ekstremite gangrenleri: Genel populasyondan 100 kat fazladr.

121
PATOLOJ
Hyalen arterioloskleroz hipertansiyonla ilikili bir lezyondur.
Diabetiklerde daha sk ve daha ardr. Nondiabetik yallarda da
grlebilir. Plazma proteinleri ve bazal membran materyali birikerek
damar duvarn kalnlatrr, lmeni daraltr. Hipertansiyon olmadan
da diabetililerde grlebilir.
Diabetik mikroanjiyopati
Bazal membranlarda diffz kalnlamadr.
En fazla cilt, iskelet kas, retina, bbrek glomerl ve medullasnda
belirgindir. Renal tbl, Bowman kapsl, periferal sinirler ve
plasentada da grlebilir.
Bazal membran kalnlasa da plazma proteinlerine geirgenlik
artmtr. Diabetik nefropati ve baz nropatilerin geliimine yol
aar.
Diabetik nefropati
Diabetiklerde ikinci sklkta lm nedenidir.
Glomerler lezyonlar: Kapiller bazal membran kalnlamas, en sk
diffz glomerloskleroz, %10-35 olguda karakteristik olan nodler
glomerleskleroz (Kimmelstiel-Wilson lezyonu. grlr. Zamanla
nefrotik sendrom yerleir. Tbler iskemi, intersisyel fibrozis geliir.
Renal tbl epitelinde glikoz reabsorbsiyonu ile glikojen ieren
vakuoller oluur (Armanni-Ebstein bulgusu).
Renal ateroskleroz, arterioloskleroz: Tm vcutta oluan damar
deiiklik-lerine benzer. Hyalen arterioloskleroz diabette hem
afferent hem efferent arteriolleri tutar. Nondiabetiklerde efferent
arteriol tutulumu nadirdir.
Pyelonefrit: ntersisyumdan balayp tbllere, ar olgularda da
glomerllere dek yaylabilen akut veya kronik inflamasyondur.
Akut pyelonefritin zel bir ekli olan nekrotizan papillit diabetiklerde
daha sktr. Mikroanjiopatiye bal iskemi ve enfeksiyona yatknlk ile
oluur.
Okler komplikasyonlar
Retinopati, katarakt oluumu, glokom
Retinopati proliferatif olabilir. Yeni damar oluumu ve fibrozis vardr.
Vitrz hemoraji, retine ayrlmas geliebilir. Makula tutulursa krlk
sktr.
Nonproliferatif retinopatide ise intraretinal-preretinal hemoraji,
retinal eksuda, mikroanevrizma, venz dilatasyon, dem ve
en nemlisi retina kapillerinde kalnlama (mikroanjiopati)
grlebilir.
Diabetik nropati
En sk alt ekstremitelerde periferal ve simetrik olarak motor ve duyu (
daha sk ) fonksiyonlarnda kayp ile giden nropati grlr.
Otonomik nropati: Barsak, mesane fonksiyonlarnda ve seksel
potansta bozukluk.

122
PATOLOJ
Diabetik mononropati: Ani ayak dkl, bilek dkl, izole
kranial sinir felleri Nrolojik deiiklikler mikroanjiopati veya sorbitol
metabolizmasnda bozukluk nedeni ile oluabilir.
Beyinde yaygn mikroanjiopatiler yaygn nronal dejenerasyon
yapabilir. Hipertansiyon ve ateroskleroz nedeni ile serebrovaskler
enfarkts ve hemoraji riski artmtr.
Spinal kordda dejeneratif deiiklikler.
Bu nrolojik bulgularn hibiri yalnzca diabetiklere has deildir.

Ada Hcre Tmrleri

Ekzokrin pankreas tmrlerine gre daha nadirdir. Peripankreatik dokuya
da yerle-ebilir. Nroendokrin kkenli hcreller olduundan tmrleri
karsinoide benzer. Baz hcreler nonfonksiyoneldir; hormon retmezler.
Klinik sendromlarla ilikili olabilirler. En sk:
1. Hiperinslinizm
2. Hipergastrinemi ve Zollinger-Ellison sendromu
3. Multiple endokrin neoplazi
Hiperinslinizm (nslinoma.
Hipoglisemi yaparlar. Sinirlilik, konfzyon ve bazen stupor oluabilir.
nslinomalar pankreas iinde bulunan genellikle benign tmrlerdir.
ou tek (soliter)tir. %10 olguda lokal invasyon ve uzak metastaz varl
ile karsinom tans konur. nsline duyarllk, diffz karacier hastal, genetik glikojenozlar ve retroperitoneal fibrom veya fibrosarkom
tarafndan inslin retimi dier hipoglisemi nedenleridir.
Zollinger-Ellison Sendromu (Gastrinoma.
Gastrinomalar duodenum, peripankreatik doku ve pankreasta yerleebilir.
Hastalarn %90-95inde lserler bulunur. (Duodenum/mide =6/1).
Yarsndan ou tan annda lokal invazyon veya metastaz yapmtr. ou
(yaklak %60) malindir.Nadir grlen tmrlerden glukagonoma,
serumda glukagon art, hafif diabet tablosu, karakteristik migratuar
nekrotizan cilt eritemi ve anemi ile karakterli olup en sk peripostmenopozal kadnlarda grlr.
Somatostatinomada diabet, kolelitiazis, steatore ve hipoklorhidri grlr.
VIPoma sulu diare, hipokalemi, aklorhidri ile karakterli olup bir ksm lokal
invaziv ve metastatik olabilir.

123
PATOLOJ

SANTRAL SNR SSTEM

HSTOLOJ
NRONLAR :
Gri cevherde bulunurlar. oalma yetenekleri yoktur. Zedelenmeye kar farkl
yantlar olutururlar.
Aksonal reaksiyon : Akson zedelendiinde veya kesildiinde, protein sentezi ile
hcre yuvarlaklar. Nve perifere geer, nkleol belirginleir ve Nissl cisimcii
dalr. Bu tabloya kromatolizis denir.
Akut hcre hasar (krmz nron) : Akut SSS anoksisi ile nron lmdr.
Deiiklikler 12 saat sonra grlebilir. Hcre gvdesi (perikaryon) bzr;
nvede piknoz ve nkleolus kayb; Nissl cisimcii kayb sonucu sitoplazmada
youn eozinofili oluur.
Atrofi ve nronal dejenerasyon : Yava ilerleyen nrolojik hastalklarda
nron kayb olur ve reaktif gliozis geliir.
Nron ii birikimler : Yalanma ile lipofuskin birikebilir. Metabolik
hastalklarda birikim olabilir. Anormal metabolit birikimi ile hcre imesi
grlr. Herpetik enfeksiyonlarda intrankleer, eozinofilik, Cowdry
tip A cisimcii; kuduzda intrasiyoplazmik, eozinofilik, Negri cisimcii;
CMV enfeksiyonunda intrankleer, bazofilik inklzyon grlebilir. Baz
dejeneratif hastalklarda sitoplazmada birikimler (Alzheirmerde nrofibriler
yumak; Parkinsonda Lewy cisimcikleri) bulunabilir.

GLA :
Astrositler, oligodendrositler ve ependimal hcreler nroektoderm kkenli;
mikroglia ise kemik ilii (mezenim) kkenlidir. Nronlarn destek dokusunu
oluturup tamir, sv dengesi ve enerji metabolizmasnda grev alrlar.
Astrositler : Gri ve beyaz cevherde bulunurlar. Tamir ve skar oluumundan
(gliozis) sorumludurlar.
Oligodendrositler Gri ve beyaz cevherde myelin klflar boyunca yerleirler.
Periferde schwann hcrelerinin yapt gibi SSS de myelin retiminden
sorumludurlar.
Ependim : Ventriklleri ve spinal kordonun santral kanaln der. Tek sra
Mikroglia : Makrofaj grevi yaparlar.

HERNASYON
Kafa ii basncnda kontrol edilemeyen ykseklik beyinde ftklama ve ar hasara yol
aar.

124
PATOLOJ

I.
Bir serebral hemisferin genilemesi ve i ksmnn (singulat girus) faksn altna
gemesi ile subfalsin (singulat) herniasyon oluur. Anerior serebral arteri
sktrrsa enfarkts yapabilir.

II.
Temporal lob veya daha lateral blgelerde yer kaplayan bir lezyon transtentoryal
(uncal veya unsinat) - herniasyon yapabilir. Bu durumda :
1. Bilin kayb - koma
2. Oklomotor sinirde gerilme sonucu (ipsilateral - kontrlateral veya her iki tarafta)
oftalmopleji ve pupiller dilatasyon.
3. Kar tarafta tentoryumun serbest kenarnn beyin sapn sktrmas ile
herniasyonla ayn tarafta hemiparezi (yanl lokalizasyon bulgusu)
4. KBASda daha fazla art.
5. Posterior serebral artere bas ile oksipital lobda hemorajik enfarkts
oluabilir.
Beynin aa doru itilmesi baziler arter ve ven dallarnda yrtlma ile orta beyin
ve ponsda hemorajik zedelenmeye yol aar (Duret hemorajisi).

III.
Serebellar hemisferlerdeki kitle lezyonlarnda posterior fossa ierii aaya
doru itilerek tonsiller herniasyona yol aar. Tonsiller foramen magnuma geip
medullay ve solunum merkezlerini sktrarak lme yol aar.

BEYN DEM
Kafatas ile evrili olduundan beynin genileme kapasitesi snrldr. Bu nedenle dem
yaam tehdit edebilir. Etkili bir lenfatik drenaj yoktur. Fazla sv BOS dolam ile
uzaklatrlr. Beyin kapiller endotel hcreleri arasndaki balar kan-beyin barierini
oluturur. Vaskler permeabilite art (vazojenik dem); hcrelerde sv dengesinin
bozulmas (sitotoksik dem); ventrikllerdeki svnn ependimden szmas ile
(intersisyel dem) beyin demi oluabilir.

HDROSEFAL
Ventrikler sistemde tkanklk nonkomnikan hidrosefali yapar. Tkanklk en sk aqua
duktusda veya foramen Monrodadr. Subaraknoid blge tkanklklar komnikan
hidrosefali oluturur.
Arnold-Chiari Malfarmasyonunda beyincik tonsilleri servikal spinal kanala inerek
Luschka ve Magendie delikleri kapanr.
ocuklarda 4. ventrikl iinde yer kaplayan lezyonlar (ependimom, medlloblastom
infiltrasyonu) nonkomnikan hidrosefali oluturur.

125
PATOLOJ
Subaraknoid kanama ve tberkloz menejit gibi durumlarda ise tkanklk subaraknoid
blgededir. Ventrikler sistemin subaraknoid blgeye boalm engellenmez ve
komnikan hidrosefali geliir.
Normal basn hidrosefalisi yallarda mental yavalama, inkontinans ve yava
ilerleyen hidrosefali ile karakterlidir. Beyin atrofileri (rnein Alzheimer hastal)
veya doku kayb ventrikllerde kompansatuar genilemeye yol aar. Buna hidrosefalus
ex vacuo denir.

PARANKM HASARI
KONTUZYON:
Travmaya bal ani gelien, geici nrolojik disfonksiyondur. Klinik bir tablo olup
bilin kayb, respiratuar arrest ve reflekslerin kayb sz konusudur. Bulgular geici
olmakla birlikte amnezi bir sre devam edebilir (bkz. eski Trk filmleri).

DREKT PARANKM HASARI :

Kontzyon (ezilme), beyinin daha ok kemik yzeyler ile direkt ilikili olduu,
temporal loblarn yzeyi gibi blgelerde geliir. Beyin taban ve posterior fossa
ierii genellikle etkilenmez. Travmann geldii blgede oluan zedelenme kup
kontzyon, travmann tam zt blgesinde oluan zedelenme ise konturkup kontzyon
olarak isimlendirilir. Zedeleyici bir aletin penetrasyonu ve parankimde buna bal
yrtlma olumas ise laserasyondur.

TRAVMATK KANAMALAR
Travmaya bal olarak epidural, subdural, subaraknoid ve intraparankimal
kanama oluabilir.

EPDURAL HEMATOM
Orta meningeal arter kafa krklarnda etkilenir. zellikle temporal kemik
travmalar arterin yrtlmasna yol aabilir. Kanama ile dura kemik yzeyinden
ayrlr ve kortekse bas yapar. Bir ka saat sonra nrolojik bulgular oluur.
Acil olarak drenaj gereklidir.
Subdural Hematom. Dura materin i yzeyi ve araknoid arasndaki bolua oluan
kanamalardr. Kpr venlerinin yrtlmas ile oluur. Travmadan 48 saat sonra
bulgu verirler.

126
PATOLOJ

NONTRAVMATK KANAMALAR
NTRAPARANKMAL HEMORAJ
Hastalarn %15 kadar kaybedilir. En nemli nedeni hipertansiyondur. Daha
az olarak AV malformasyon, tmr, kanama diatezi ve amiloid anjiopatisi neden
olabilir.
Hipertansif kanama %50-60 putamende; daha az olarak talamus, pons,
serebeller hemisferler (%10) ve dier blgelerde oluur. Beyinin derin yerleimli gri
blgelerinde olutuundan ganglionik hemoraji de denir. Amiloid anjiopatisi
ve hemorajik diatezde kanama daha ok yzeyel ve periferik hemisferde olur ve
lobar hemoraji denir. Orta-posterior veya baziler arterlerin besledii blgelerde
kanama sktr. Hipertansiyon damar duvarnda zedelenme sonucunda CharcotBouchard mikroanevrizmalarnn oluumuna yol aar. Bunlar yrtlarak
kanamaya neden olur

SUBARAKNOD HEMORAJ (SAH.)

En sk nedeni Berry anevrizmas yrtdr. Berry anevrizmas (sakkler
anevrizma, konjenital anevrizma) en sk intrakranial anevrizmadr.
Berry anevrizmas en sk (%90 5) n dolamda yerleir ve dallanma blgelerinde
sktr. Erikin polikistik bbrek hastalnda, yalanma, hipertansiyon, Ehlers-Danlos
sendromu, Marfan sendromu, pseudoksantoma elastikum gibi kollajen doku
hastalklarnda risk yksektir.
En sk komplikasyonu yrtlmadr. Kadnlarda biraz daha sktr. %25-50 hasta
kaybedilir. Erken post-SAH dneminde vazospazm ile iskemik hasar artabilir.
Ge dnemde ise meninsklerde fibrozis ve skar oluumu BOS dolamn bozarak
komnikan hidrosefali oluturabilir.

VASKLER MALFORMASYONLAR
Arteriovenz malformasyonlar (AVM)
Kavernz hemanjiomlar
Kapiller telenjiektaziler
En nemlisi arteriovenz malformasyondur. Anormal kvrmlar olan dzensiz
damarlardan oluur. M/F = 2/1 10-30 ya aras sktr. Konvlziyon, intraserebral ve/
veya SAH ile belirti verebilir. Orta serebral arter ve zellikle de arka dallarnda sktr.
Yeni doanlarda byk AVM shunt etkisi ile konjestif kalp yetmezlii yapabilir. Galen
veni malformasyonlarnda bu durum sktr.

127
PATOLOJ

HPOKS, SKEM VE ENFARKTS

SKEMK (HPOKSK) ENSEFALOPAT
Nronlar iskemiye en hassas hcrelerdir.
Sistemik hipotansiyon ataklar iskemik ensefalopati oluturur. Hafif olgularda geici
konfzyon olur. Ar durumlarda yaygn nekroz oluur. Bu hastalar yaarsa ar
nrolojik hasar ve kanama oluur (kalc bitkisel yaam). Bir ksmnda ise dz EEG
ile beyin lm gerekleir. Beyin i, giruslar geni, sulkuslar daralmtr.
Gri-beyaz cevher ayrm silinmitir.

SEREBRAL ENFARKTS
Kan dolamndaki anormallik sonucu aniden gelien nrolojik bozuklua inme
denir. Lezyonun yerine gre klinik bulgu oluur. Talamus, bazal ganglia ve derin
beyaz cevher blgesini sulayan damarlarda kollateral yoktur.
Genellikle enfarktse yol aan trombs veya embolidir. Ekstraserebral karotid
sisteminde trombs; intrakranial damarlarda embolizm daha sktr. Baziler arter
tkanklklarnda trombozis n plandadr.
Poliarteritis nodoza, temporal arterit, SLE kk infarktlar oluturabilir.
Sifilis ve tbc arteritleri gnmzde nadirdir. Tromboz ve enfarkts oluturabilen
dier nedenler polisitemi, dissekan anevrizma ve travmadr. Karotid arter
trombslerinin paralanmas, kardiak anomalili ocuklarda paradoksal emboli,
kardiak ameliyatlar ile ilikili emboliler, tmr ya veya hava embolileri neden
olabilir. Emboli ile en sk etkilenen alan A.serebri mediann sulad
blgelerdir. Dallanma blgelerinde sktr. Emboli eriyebilir ve otopside %50
olguda yeri belirlenemez.

PRMER MYELN HASTALIKLARI

MULTPLE SKLEROZ
Santral sinir sisteminin en sk grlen demyelinizan hastaldr. 18-40
ya aras sktr. Beyin ve spinal kordun d grn normaldir. Kesit yznde
plak denilen demyelinizasyon alanlar izlenir. Periventrikler, optik sinirler, spinal
kord beyaz cevherinde sktr. Perivaskler lenfosit infiltrasyonu, oligodendrositlerde
azalma, gliozis grlr.

LKODISTROFILER
Myelin retimi ve yapsnda defekt vardr. ou OR veya Xe bal geen
herediter lezyonlardr. ocuklarda sktr. lerleyicidir. Periferal sinirleri de
tutabilir.
Metakromatik lkodistrofi OR geer, Aril sulfataz A yetmezlii vardr.
Krabbe hastal OR geer, galaktoserebrozid B-galaktozidaz yetmezlii vardr.

128
PATOLOJ
Adrenolkodistrofi Xe bal ve OR geer. Peroksizomal defekt vardr. Uzun zincirli
ya asitleri dzeyi artmtr. Beyin ve spinal kordda ilerleyici, simetrik myelin kayb
vardr. Beyin genellikle atrofiktir. Santral beyaz cevher bzm, gri grnr.
Bir miktar subkortikal myelin (U fibrilleri) korunmutur.

METABOLK VE TOKSK BOZUKLUKLAR

BESLENME BOZUKLUKLARI:
Tiamin ve B12 vitamin yetmezlii sinir sistemi anomalileri yapar. Tiamin
yetmezliinde Wernicke-Korsakoff sendromu oluur. B12 yetmezliinde pernisiyz
anemi, spinal kordda subakut kombine dejenerasyon (myelin vakualizasyonu)
oluur.
Hepatik ensefalopatide beyin normal grnmde veya dematz olabilir.
Mikroskobide byk, plak astrosit nveleri grlr.

TOKSK BOZUKLUKLAR :
Karbon monoksid hipoksiye bal zedelenme oluturur. Dier hipoksik etkenlerden
farkl olarak bilateral globus pallidus nekrozu yapabilir.
Metanol ise retinal ganglion hcrelerinde zedelenme ve krlk yan sra bilateral
putamen nekrozu yapabilir.

DEJENERATF HASTALIKLAR
ALZHEMER HASTALII:
Yallarda en sk demans nedenidir. ou 50 yan zerinde olup %10 olgu aileseldir.
40 ya st Down sendromlularda benzer morfolojik deiiklikler gzlenir. Genetik
faktrler (kr.21, 19, 14 ve1), amiloid birikimi (APPA2 amiloid) ve apoprotein
Enin baz zel allellerinin(4) ekspresyonu ile ilikili olduu bilinmektedir. Beyin
genellikle atrofiktir. Ventrikller simetrik olarak dilatedir. Mikroskobide nrofibriller
yumaklar nron sitoplazmalarnda grlr. Nron proseslerinde senil plaklar oluur.
Plak merkezinde A2 amiloid bulunur. Leptomeninks ve paranikm damarlarnda
birikerek amiloid anjiopatisi oluturur. Hcre sitoplazmasnda Hirano cisimcikleri
grlr.

PCK HASTALII:
Frontal ve temporal loblarda asimetrik atrofi, giruslarda ileri derecede atrofi ve
bak srt grnm. Pick hcreleri, nronlar ierisinde sitoplazmik Pick cisimcikleri
grlr.

129
PATOLOJ

PARKNSONZM:
6. dekatta sktr..Beyin normal veya hafif derecede atrofiktir. ou olguda
substantia nigra ve locus ceruleus depigmentedir. Nromelanin ieren nronlarn
kayb szkonusudur. Mikroskobide bu blgede nropil (gri cevher zemini) gliotik
olup dank nromelanin pigmenti ierir. Baz nronlarda konsantrik dizilim
gsteren eozinofilik, intrasitoplazmik inlzyonlar olan Lewy cisimcikleri grlr.

HUNINGTON HASTALII
Demans ve istemsiz hareketlerle (kore) karakterli, ekstrapiramidal motor
sistemi tutan, herediter, ilerleyici ve ldrc bir hastalktr. Beyin genellikle
kktr. Nukleus kaudatus, putamen ve gobus pallidusda belirgin atrofi,
ventrikllerde simetrik dilatasyon vardr. Mikroskobide kaudat ve putamende
ar nron kayb ve fibriller gliozis izlenir. Kortikal nron kayb genellikle vardr
ve demans ile orantldr.

AMYOTROFK LATERAL SKLEROZ:

Piramidal sistem st ve alt motor nronlarn tutan ilerleyici, dejeneratif
hastalktr. lerleyici kas gszl, atrofi ve spastisite oluur. ou sporadik, az
oranda OD geilidir. Beyin motor korteksi, beyin sap motor ekirdekleri ve spinal
kord n boynuz motor nronlarnda nron kayb ile karakterlidir. Genellikle gros
olarak beyin normaldir. Kortikospinal fibril kayb izlenir. Periferal motor liflerde
azalma ve etkilenen iskelet kasnda denervasyon atrofisi izlenir. Kortikal
atrofi ve demans grlmez.

SSS ENFEKSYONLARI
EPDURAL- SUBDURAL ENFEKSYONLAR
Nadir, ldrc olup paranazal sins ve mastoid enfeksiyonlar veya travma
komplikasyonu ile oluurlar. Stafilakok ve streptokoklar etken olabilir.

LEPTOMENNJT:
Leptomeninks ve subaraknoid blge inflamasyonudur. Akut prlan menenjitte
subaraknoid blgede eksuda varl nedeni ile meninskler konjesyone ve opaktr.
Pnmokoklar ile eksuda serebral konveksiteler zerinde belirginken H.influenza
ile beyin tabannda sktr.
Akut lenfositik menenjitte (aseptik menenjit) prognoz daha iyidir. Kabakulak,
echo, coxsackie virsleri ve EBV ile sk geliir.
Kronik menenjit ise en sk M.tuberculosis, Cryptococcus neoformans ve daha az
olarak Brucella, Treponema pallidum ile oluur. Leptomeninks ve bazen dura
mater kalnlam olup subaraknoid youn eksuda birikimi izlenir. Tberklozda
beyin tabannda belirgindir. Araknoid yapklklar obstrktif hidrosefali
oluturur.

130
PATOLOJ

PARANKM ENFEKSYONLARI (ENSEFALT)

Staf, strep ve anaerobik organizmalar beyin apsesi oluturabilir. En sk serebral
hemisferlerde yerleirler. Tberkloz pulmoner enfeksiyona sekonder olarak
oluur. Tberklomlar oluur. Toksoplazmozis ADSlilerde sktr.
Beyin parankiminin generalize enfeksiyonuna en sk neden viral etkenlerdir.
Lokalize olabilir. HSV ile temporal lob ensefaliti geliir. Rabies virs
nronlar seerken, progresif multifokal lkoensefalopatide (PML) hedef
oligodendroglialardr. Salkl kiilerde viral ensefalitler (en sk arboviruslar)
oluabilir ama PML ve CMV ensefaliti immunsupresyonda sktr. Perivaskler
inflamatuar infiltrasyon (mononkleer hcreler); mikroglial nodller; nron
fagositozu (nronofaji) ve baz olgularda inklzyon cisimcikleri (nve veya
sitoplazmada) grlebilir. Kuduzda intrasitoplazmik Negri cisimcikleri grlr.
Kuduz en sk beyin sap, serebellum ve hipokampusa yerleir. CMV enfeksiyonunda
intrankleer inklzyonlar bulunur. HIV enfeksiyonunda enfekte makrofajlarn
birlemesi ile karakteristik multinkleer dev hcreler grlr.

SPONGOFORM ENSEFALOPATLER:
Creutzfeldt-Jacob hastal, nadir olan Gerstmann-Starussler sendromu,
ldrc ailesel insomni ve deli dana hastal bu tabloyu oluturabilirler.
DNA veya RNA iermeyen prion denen enfeksiyz partikller hastalk etkenidir.
Uzun srede beyin atrofisi ardr. Nropil ve gri cevher hcrelerinde oluan
vakuoller nedeni ile spongioform deiiklik denir. inflamasyon genellikle
grlmez. Demans belirgindir. Semptomlar baladktan sonra yl iinde genellikle
kaybedilirler.

SANTRAL SNR SSTEM TMRLER

Beyin tmrlerinin prognozunda iki nemli faktr vardr:
1- Lokalizasyon
2- Derece (grade)
Beyin tmrlerinin yaklak yars primer, dier yars ise metastatiktir. SSS tmrleri
ocukluk a tmrlerinin yaklak %20 kadarn olutururlar. ocukluk a tmrleri
%70 posterior fossada (infratentorial) yerleirken, erikinlerde ayn oranda supratentorial
yerleirler. Benin tmrler iyi snrl ve genellikle tek lezyon olarak izlenir. Malin
tmrde radyolojide kontrast tutulumu ve evre dokuda dem derece ile artar.
Metastatik tmrler tek yada birden fazla odak oluturabilirler.

PRMER NROGLAL TMRLER (GLIOMLAR)

Astrositom:
En sk primer SSS tmrdr. Fibriller (diffz) astrositomlar infiltratif
byr; erikinlerde sktr (primer beyin tmrlerinin %80 kadar) ama her
yata grlebilir. En sk serebral hemisferde (supra tentoriyal) yerleir. Derece
(grade) prognozda nemlidir. Nkleer pleomorfizm, mitotik aktivite,
vaskler endotelial proliferasyon (VEP) ve nekroz varl ile derecelendirilir.

131
PATOLOJ
Glioblastoma multiforme
En yksek dereceli astrositomdur. Radyolojide dzensiz, kontrast
tutan lezyonlar olup komu beyin parankiminde belirgin dem vardr.
Makroskobik olarak kanama, nekroz ve kistik alan ierebilen infiltratif
lezyonlardr. Otopside korpus kallozum aracl ile kar hemisfere
gemesi, kelebek grnm olarak isimlendirilir. Nekroz alanlar
ve vaskler endotelyal proliferasyon belirgindir. Nekroz alanlar
evresinde tmr hcreleri palisad (sralanma) olutururlar.
Pilositik astrositomlar
ocuklarda sktr. Serebellum, 3. ventrikl evresi, optik sinirde
de sk yerleir. Daha snrl olmas ve daha yava ilerlemesi ile fibriller
arstrositomdan ayrlr. Sklkla kistik olup mural nodl ierirler. Sa
benzeri hcresel uzantlar nedeni ile pilositik denir. Kistik alanlar ve
parlak Rosenthal fibrilleri vardr.

Oligodendrogliomlar
Erikinlerde ve serebral hemisferlerde (supratentoriyal. sktr.
Kalsifikasyon sk olup radyolojide belirlenebilir. Perinkleer halo ile evrili
yuvarlak, uniform nveli hcreler grlr. Nronlarn evresinde kmelenip
satellitoz denilen fenomeni olutururlar.

Ependimomlar
Her yata grlebilir. ntrakranial olanlar ilk iki on ylda, intraspinal olanlar
erikinlerde sktr. ntrakranial olanlar en sk 4. ventriklde yerleip hidrosefali
ve KBAS oluturur. Ventrikl duvar veya santral kanal artklarndan gelien
iyi snrl kitle olutururlar. Perivaskler pseudorozet; lmen evresinde
dizilen hcreler ependimal rozetleri oluturur. Subaraknoid blgede
yaylabilirler.

PRMTF NROEKTODERMAL TMRLER (PNET)

Embriyonel (primitif) hcrelerden oluurlar. Deiik derecelerde nronal, glial
veya bazen mezenimal diferansiasyon gsterebilirler SSSde medlloblastom,
nroblastom, pineoblastom ve ependimoblastomlar bu gruba sokulabilir.
Ewing tmr ise non-nronal PNETdir. Medlloblastom ilk iki on yl iinde
serebellumda yerleir. En sk vermiste lokalizedir. BOS yolu ile yaylarak
metastatik depozitler oluturur. ocukluk a kk, yuvarlak, mavi hcreli
tmrlerine benzer. Homer Wright rozetleri ve bazen nronal diferansiasyon
grlr. KBAS ve serebellum bozukluklar vadr.

DER TMRLER
Primer SSS lenfomalar
zellikle AIDSlilerde daha sktr. Byk hcrelerin belirgin olduu nonHodgkin lenfoma sktr ve agresiftir. ou B hcre kkenlidir. Kan damar
evresinde ve duvarnda yerleim karakteristiktir (anjiosentrik byme.)

132
PATOLOJ

Germ hcre tmrleri

zellikle suprasellar ve pineal blgelerde (orta hat. germ hcre tmrleri
olan germinom (seminom-disgerminom. ve teratomlar grlr.

Nronal neoplazmlar
En sk ganglioglioma geliir. ocuk ve gen erikinlerde temporal loblarda
sk olup konvlsiyon oluturabilirler.

Hemanjioblastom
En sk serebellumda; daha az oranda meninkslerde hemanjioblastom
grlebilir. Serebellumda mural nodl olan kistik lezyon yaparlar. Vaskler
yaplar arasnda lipid ykl,kpkl stromal hcreler bulunur. Tek olabilir
veya VHL sendromunun komponenti olabilir.

Menenjiom
Araknoidin meningotelyal hcrelerinden geliip ounlukla beyin parankiminin
dnda oluur. Kranial ve spinal yerleebilir. zellikle spinal blgede
yerleenler kadnlarda daha sktr. Meningotelyal hcrelerde progesteron
reseptr bulunur. NF tip 2de sk ve ok saydadr. Dura matere tutunan sert
loble kitle yaparlar. Tmr ve SSS parankimi arasnda genellikle belirgin bir
snr vardr. Kafatas kalnlap invaze olabilir.
En sk sinsisyal ve fibroblastik varyantlar grlr. kisi bir arada ise transisyonel
menenjiom denir. Psammom cisimcikleri bulunabilir. Beyin parankimi
invazyonu maligniteyi gsterir.
Malin formlar nadirdir.

METASTATK TMRLER
Yala birlikte artar. Lenfoma ve lsemilerin SSS metastaz erikin ve
ocuklarda grlebilir. Metastazlar meninks veya beyin parankimine
yerleebilirler. Beyin parankimine en sk metastaz yapan tmrler sras ile
akcier, meme, cilt (malin melanom), bbrek ve GS tmrleridir. Daha az olarak
leptomeningeal karsinomatozis geliir ve beyin zarlarnda opafikasyon olur. Bu
durumda BOSda malign hcreler genellikle grlr ve elik eden beyin parankim
lezyonlarda olabilir. Prostat, meme ve akcier karsinomunda dura mater
metastaz sktr. KBAS ve fokal nrolojik defisitler oluur. Kafa ifti bozukluklar
leptomeningeal karsinomatozisde sktr.

SPNAL TMRLER
ntramedller: Astrositom, Ependimom
Ekstramedller, intradural: Schwannom, Menejiom
Ekstradural:
- Metastaz (prostat ve meme ca)
- Hematopoetik tmrler (multiple myelom)
- Kemik tmrleri ( ileri yata kondrosarkom, genlerde osteoblastom)
- Kordoma: Notakord artklarndan gelien erikin malin tmrdr.
Berrak sitoplazmal fsaliform hcrelerden oluur. oma eki alan malin
tmrdr.

133
PATOLOJ

CLT HASTALIKLARI
Tablo 1 - Makroskobik Terimler
Makl

evreden snrl, evre ciltten farkl renkte, dz lezyonlar

Papl

5 mm veya daha kk apta yzeyden kabark lezyon

Plak

5 mm apn zerinde, tepesi dz, yzeyden kabark lezyon

Nodl

5 mm apn zerinde, yzeyden kabark lezyon

Vezikl

5 mm veya altndaki apta, sv ile dolu kabarklk

Bl

5 mm apn zerinde, sv ile dolu kabarklk

Pstl

Py ile dolu kabarklk

Tablo 2 - Mikroskobik Terimler

Hiperkeratoz

Stratum korneum hiperplazisi ile birlikte keratin yapsndaki bozukluk

Parakeratoz

Stratum korneumda nvelerin bulunmas.

Akantoz

Epidermal hiperplazi

Diskeratoz

Stratum granulozumun altnda, hcre veya hcre gruplarnda prematr

keratinizasyon

Akantoliz

Keratinositler arasndaki balantnn kayb ile kohezyonun azalmas

Papillomatozis

Dermal papillalarda uzama ve/veya kalnlama sonucu papiller dermis

hiperplazisi

Spongioz

Epidermiste hcreler arasnda dem varl

Lentiginz

Epidermal bazal tabakada lineer tarzda melanosit oalmas. Reaktif veya

neoplazik olabilir.

TMRLER
BENGN TMRLER
Seboreik keratoz:
Orta ya-yallarda, gvdede daha sk. Yuvarlak, dz lezyonlar. Kadifemsi
yzeyli bej-kahverengi lezyonlar. Histolojik olarak ekzofitik, iyi snrl
lezyonlardr. Bazal hcrelere benzer hcreler baskndr. Melanin pigmenti
bulunup melanom ile karabilir. Hiperkeratoz ve keratin ile dolu kistler vardr.
ok sayda olursa paraneoplastik bir sendrom olduu dnlr. Skuamoz
karsinoma dnm ok nadiren olabilir.

134
PATOLOJ

Keratoakantom:
yi diferansiye skuamoz hcreli karsinoma benzer ama kendiliinden iyileir.
M>F. 50 ya zerinde, gne gren yanak, burun, kulak, el srt gibi yerlerde
sktr. Histolojisinde merkezde keratin ile dolu bir krater evresinde yukaraa doru oalan yass epitel hcreleri grlr. Epitelde sitolojik atipi ve
ani keratinizasyon grlr.

Verruka:
ocukluk ve erikinlikte sktr. HPV etkisi ile oluur. Direkt temas ve
otoinoklasyon ile yaylr. 6 ay-2 yl iinde gerileyebilir.
Verruka vulgaris:
En sk grlen formudur. El srtnda, trnak evresinde yerleir.
Verruka plana:
Yz ve el srtnda sktr.
Verruka plantaris-palmaris:
Ayak taban ve el ayasnda yerleir.
Condyloma akuminatum:
Penis, female genitalia, uretra, perianal blge ve rektumda yerleir.
Histolojisinde papillomatz (verrkz) epidermal hiperplazi, sitoplazmik
vakuolizasyon (koilositoz), keratohyalin granlleri, viral sitopatik etki ile
hcre ii keratin birikimleri grlr.

Aktinik (solar) keratoz:

Premalign lezyondur. 1 cm apn altnda kahverenkte, krmz veya cilt
renginde, zmpara kadna benzer lezyonlardr. Yz, kollar, el srtnda
sktr.Bazal hcrelerde hiperplazi, alt epidermiste sitolojik atipi grlr.
Dermiste kalnlam, mavi-gri elastik lifler (elastoz), stratum korneumda
parakeratoz grlr. Aktinik keratozlu olgularn ou zamanla gerileyebilir.
Ama bir ksm skuamz hcreli karsinoma dnebileceinden lezyonun
tamamen karlmas gerekir.

MALGN TMRLER
Skuamz hcreli karsinom:
(Yass epitel hcreli karsinom Epidermoid karsinom) Yal kiilerde gne
gren blgelerde en sk gelien tmrdr. Alt bacak lezyonlar dnda
erkeklerde sktr. Karsinojenler (ya ve is gibi), kronik lserler, osteomyelit
sinsleri, eski yank skarlar, arsenik alm, ionize radyasyon, oral kavitede ttn
inenmesi etken olabilir. n situ lezyonlar iyi snrl, krmz plaklar eklinde
grlr. nvaziv lezyonlar nodler olup deiken derecede hiperkeratoz
gsterirler. lserleebilirler.
Karsinoma in situda epidermisin tm katlarnda atipik hcreler vardr. Zamanla
bazal membran aarak invazyon geliir. yi diferansiye keratinize lezyonlardan
anaplastik, nekroz alanlar ieren, tek tk keratinizasyon (diskeratoz) gsteren
tmrlere dek deiir. Genellikle kk apta iken yakalanr. Olgularn
%5inden az tan annda blgesel lenf dmlerine yaylmtr.

135
PATOLOJ
UV nlarnn oluturduu DNA hasar nemlidir. Kemoterapi ve
transplantasyon nedeni ile immunsupresyon yaplanlarda ve kseroderma
pigmentozumda risk yksektir.
Bazal Hcreli Karsinom: Yava byyen, ok ender metastaz yapan bir
tmrdr. Ak renkli kiilerde ve kronik gne na maruz kalan yerlerde
sktr. mmunsupresyonlularda ve kseroderma pigmentosum da
risk artar. nciye benzer papl eklinde, belirgin dilate subepidermal kan
damarlar (telenjiektazi) ieren lezyonlardr. Baz tmrlerde melanin pigmenti
bulunduundan nevs veya melanom ile karabilir. lerlemi olgular lserleir.
Geni lokal invazyon oluur. Kemik ve yz sinslerine invazyon olabilir (Rodent
lser). Histolojisinde bazal hcrelere benzer hcrelerden oluur. Epidermis
veya kl foliklnden kken alrlar. Hcre adalarnn en dtaki hcreleri
palisad olutururlar. Epitel kmesi evresinde ayrma artefakt ile bir boluk
veya yark oluur.

MELANOST KKENL LEZYONLAR:

Nevoseller Nevs:
5 mm veya altnda, ten-kahverenkte, dzenli pigmente papllerdir. Kmeler
ve topluluklar halinde dermoepidermal blgede biriken melanositler erken
evreyi olutururlar. Bu dneme, junctional (bileke) nevs denir. Zamanla
melanositlerin bir ksm dermise girer ve kompaund (bileik) nevs oluur.
Ge lezyonlarda epidermal kmeler kaybolur. Nevus hcreleri dermisin
iindedir ve intradermal nevs denir. Son ikisi klinikte yzeyden kabark
grlr.
Melanositlerin dermoepidermal bilekeden balayp aa doru ilerlerken
ekil deitirmesine maturasyon (olgunlama) denir. Bu zellik ile malign
melanomdan ayrlabilir. Ayrca melanomun tersine, hcrelerin evresinde
belirgin lenfositik infiltrasyon grlmez.
Tablo 2 - NEVS TPLER
Yapsal zellik

Sitolojik zellik

Konjenital nevs:

Derin dermal, bazen

subkutan byme (deri
ekleri, damarlar ve sinir
lifleri evresinde)

Edinsel nevs ile ayn

Douta var. Byk

olanlarda melanom
riski (+)

Klinik nemi

Blue Nevus:

Fibrozisin elik ettii,

kme yapmayan dermal
infiltrasyon

Dendritik, pigmentli
hcreler

Siyah-mavi nodl.
Klinikte melanom ile
karr.

si ve epitelioid hcre
nevs (Spitz nevs):

Fasikler byme

Byk, ikin hcreler,

isi hcreler,

ocuklarda sk. Krmzpembe nodl. Klinikte

hemanjiom; histolojide
melanom ile karr.

Halo Nevs:

Nevs hcreleri
evresinde lenfosit
infiltrasyonu

Edinsel nevs ile benzer. Nevs hcrelerine kar

immun yant

Displastik Nevs:

Byk, intraepidermal
kmeler

Sitolojik atipi

Potansiyel malign
melanom prekrsr

136
PATOLOJ

Malign Melanom
ou ciltten, bazende oral ve anogenital mukoza, zefagus, meninks ve
gzden kaynaklanr. Gne na maruz kalan blgeler ve Yeni Zelanda,
Avustralya gibi lkelerde sktr. Displastik nevs, herediter faktrler,
karsinojenler rol oynayabilir. Az olguda herediter ve familyal olabilir. 9.
kromozomda yerleen MTS (melanom tmr supressr) gen delesyonu ailesel
olgularda belirlenmitir.
En nemlisi pigmente bir lezyondaki renk deiikliidir. Boyutun bymesi,
kant-ar, erikinlikte yeni pigmentli bir lezyonun gelimesi, snrlarn
dzensizlii ve renk deiiklii phe uyandrmaldr.
Radial byme; epidermal ve yzeyel dermiste horizontal bymedir. Uzun
srede gerekleir. Bu srada metastaz yetenei yoktur. Vertikal byme
olutuunda olgunlama gstermeyen melanositler derine doru geliir. Nodl
yaps oluur. Metastaz yetenei kazanlr. Granler tabakadan en derine doru
milimetrik lm yaplarak vertikal faz deerlendirilir.
Breslow sistemi ile tmrn derinlii milimetrik olarak llr. 0.76 mm
altnda 5 yllk sakalm %98; 0.76-1.5 mm arasnda orta derecede; 1.5
mm ise %44-63dr.
Clark sisteminde ise vertikal yaylm 5 dzeyde deerlendirilir.
Level I= Intraepidermal (insitu)
II= Papiller dermiste
III= Papiler dermisi doldurup retikler dermise varmadan kalm
IV= Retikler dermiste
V= Subkutan ya dokusuna gemi.
Metastaz blgesel lenf dmleri, akcier, karacier, beyin ve hematojen
olarak yaylabildii her yeredir. Bazen tmr karldktan yllar sonra metastaz
gerekleebilir.
Histolojik olarak hcreler nevs hcrelerinden daha byktr. Dzensiz iri
nveler ve eozinofilik byk nkleoluslar vardr. Balon benzeri nodller,
kmeler veya tek hcre halinde yaylr. En nemli prognoz faktr vertikal
yaylmdr (invazyon derinlii) Evreyi belirler.
Gz melanomu cilt melanomundan 20 kat az grlr. ou uvea (iris,
silier body, koroid) melanositlerinden kken alr. Retinann pigmentli
epitelinden de kabilir. Burada isi ve epiteloid hcreler grlr. si hcreler
basknsa metastaz eilimi azdr (%75 olguda 15 yllk sakalm). Epitelioid
gz melanomlarnda ise 15 yllk sakalm %35tir. Gz melanomu en sk
karaciere metastaz yapar.

137
PATOLOJ

KAS - SKELET SSTEM

YUMUAK DOKU TMRLER
Tablo 1- YUMUAK DOKU TMRLER

Ya dokusu Tm
: Lipom, liposarkom
Fibrz Doku Tm
: Nodler fasiit, fibromatozis , fibrosarkom
Fibrohistiositik Tm: Fibrz histiositom, dermatofibrosarkom protuberens,
malign fibrz histiositom.
skelet Kas Tm
: Rabdomyom, rabdomyosarkom
Dz Kas Tm
: Leiomyom, leiomyosarkom,
Vaskler Tm :Hemanjiom,lenfanjiom, hemanjioendotelyoma,hemanjio
perisitoma
Periferik Sinir Tm : Nrofibrom, Schwannom, Malign periferik sinir klf
tmrleri
Histiogenezi Belirlenemeyenler: Granler hcreli tmr, sinovyal
sarkom, alveoler soft part sarkom, epitelioid sarkom

YA DOKUSU TMRLER
Lipom :
En sk grlen yumuak doku tmrdr. En sk erikin cilt alt dokusunda geliir.
Anjiolipom varyant arl olabilir. Mikroskobide normal ya dokusuna benzer.
zellikle tberosklerozlu hastalarn bbreklerinde grlen anjiomyolipomlar
hamartomatz olarak kabul edilmektedir.

Liposarkom :
Ya hcrelerinin malign tmrdr. 5 6. dekatta sktr. Derin dokular ve
organlarda yerleir. Alt ekstremiteler ve abdomende sktr. Retroperitonda
en sk grlen sarkomdur.

FBRZ DOKU TMRLER

Nodler Fasiit :
Sarkom ile karabilen snrl, fibroblast proliferasyonudur (pseudosarkom).
Gen erikinlerde, birka hafta iinde hzla byyen , arl kitle yapar. st
ekstremiteler ve gvdede sktr. % 10 15 olguda lokal travma yks vardr.
Basit eksizyon yeterlidir.

Fibromatozis:
nfiltratif yaylabilen; karldktan sonra tekrarlayabilen fibroblast
proliferasyonudur. Metastaz yapmazlar (snr lezyon). Yzeyel olanlar palmar
fibromatozis (Dupuytren kontraktr) ve penil fibromatozis (Peyronie hastal)
olup yzeyel fasyadan geliirler. Derin fibromatozisler abdomen, gvde ve
ekstremite kaslarnda yerleen Desmoid tmrleri ierir.

138
PATOLOJ

Fibrosarkom:
ou gen ve erikinde baldr-diz ve gvdenin derin blgelerinde yerleen
malign tmrlerdir. Yava byrler. Lokal rekrrens ve hematojen yolla
akcier metastaz oluur. Birbiri ile kesien fibroblast demetleri bazen balk
kl eklinde dizilir.

FBROHSTOSTK TMRLER :
Fibrz Histiositom (dermatofibrom.:
yi snrl, dermis veya subkutan yerleimli, mobil, benign tmrlerdir.

Dermatofibrosarkom Protuberens:
Benign malign arasnda snr lezyondur. Dermis ve subkutan dokuda yava
byyen nodl oluturur. nfiltratif olup lokal eksizyon sonras tekrarlanr.

Malign Fibrz Histiositom :

Erikinlerde en sk grlen yumuak doku sarkomudur. 50-70 ya aras sktr.
Ekstremite kaslarnn derin blgelerinde yada retroperitonda sktr.
Mikroskobik olarak farkl tipleri vardr. En sk sitoriformplemorfik tip grlr.
yonize radyasyona bal en sk oluan sarkomdur.

SKELET KASI TMRLER

Rabdomyom:
Nadir grlr. Kardiak rabdomyom tuberosklerozda sktr ve hamartom
olduu iddia edilir.

Rabdomyosarkom:
izgili kas diferansiasyonu grlr. Dier yumuak doku tmrlerinin tersine
bebeklik, ocukluk ve ergenlik dneminde sktr (ilk 10 ylda). En sk grlen
varyant embriyoner tiptir. Ba-boyun, genitoriner sistem ve retroperitonda
sktr. Boluklu organlarda
gelien tipler bortroid ( zm salkm )
grnmnde olabilir. Embriyonal tipleri kk ilkel hcrelerden oluur. Bir
ksmnda myoblastik diferansiasyonu gsteren erit eklinde hcre kntlar
vardr.
Mukoza altnda bant tarznda youn malign hcre birikimine kambium
tabakas denir. EM ile sarkomerler grlebilirler. mmnohistokimya ile
dezmin gsterilebilir.

DZ KAS TMRLER
Leiomyom :
Sk grlen, iyi snrl tmrler olup en sk uterusta ve GS de grlrler.

Leiomyosarkom :
Uterus ve GS de sk grlrler. nfiltratif byme , hcrelerin daha fazla
olmas, pleomorfizm , nekroz ve en nemlisi mitozun fazla olmas ile
leiomyomdan ayrlr.

139
PATOLOJ

VASKLER TMRLER
Dier tmrlerden ayrmda zorlanldnda endotele ynelik antikorlar (Faktr
VIII-UEA) yardmc olur. EM ile Weibel-palade cisimcikleri karakteristiktir.

Hemanjiom:
ocuklarda sktr. Kapiller yada kavernz olabilir.

Hemanjiondotelyoma :
Bening malign arasnda bir lezyondur. yi diferansiye, prolifere endotel
hcreleri arasnda damar yaplar grlr.

Anjosarkom :
Anaplastik isi hcreler arasnda belli-belirsiz vaskler yaplar grlr. Byk,
solid kitleler yapar. nvazivdir.
Arsenik bileikleri , polivinil klorid ve radyoaktif Torotrast ile ilikilidir.
Arteriovenz fistl, uzun sreli yabanc cisim varl, radyoterapi ile ilikili
olabilir. En sk cilt, yumuak doku, meme kemik karacier ve dalakta
yerleir.

Lenfanjiosarkom
Lenfanjiosarkom ise radikal mastektomi sonras uzun sreli lenf demde
ortalama 10 yl sonra geliir. Mikroskobisi anjiosarkoma benzer.

Hemanjioperistom :
Pelvik retroperiton ve orbitada sktr. Kanama nedeni ile karlmas g
olabilir. Perisitlerden gelitii dnlyor.

Glomus tmr :
(Glomanjiom) Is dzenlenmesinde rol oynayan nromyoarteriel glomus
cisimciklerinden geliir. Klasik olarak trnak altnda yerleirlersede cilt, yumuak
dokular, sinirler, mide, burun ii ve trekeada grlebilir. Arl lezyonlardr.
Genellikle benigndir. ok ok nadir malign formu glomanjiosarkomdur.

Kaposi Sarkomu

1. Klasik Tip : Yal erkeklerde

2. Endemik (Afrika) Tip: Afrika zencilerde gen erkek ve ocuklarda
3. Epidemik Tip: mmnsprese kiilerde (zellikle AIDS)
ndiferansiye isi hcrelerden oluur. Endotel hcresi orjinli veya mezenimal
hcrelerden gelitiide ileri srlmektedir. Mikroskobide yama tarz, plak
ve nodl eklinde 3 faz vardr. Tmr oluturan nodler fazda dermis
ve subkutan dokuda ikin prolifere isi hcreler arasnda yark eklinde
boluklar vardr. Boluklarn iinde ve dnda eritrositler grlr (ekstravaze
eritrositler). Hemoraji, hemosiderin pigmenti , lenfosit ve seyrek makrofajlar
bulunur. Mitoz sktr. Lenf dm ve organ metastazlar geliir. Etyolojisinde
HHV tip 8 (KSHV) sulanmaktadr.

140
PATOLOJ

HSTOGENEZ BELRLENEMEYENLER
Sinovyal Sarkom:
Tm yumuak doku sarkomlarnn %10unu oluturur. Sinovyal hcrelerden
deil, eklem boluklarndaki mezenimal hcrelerden geliebilir. Bizafiktir (mikst
tmr). Epitel ile deli glandlar ve arada fibroblast benzeri isi hcrelerden
oluur. Karsinom ile veya isi hcreler basknsa dier sarkomlarla karr.
Keratin ve EMA (+)dir. En tantc olan t (x = 18) ( p11. 2;q11. 2 ) kromozom
translokasyonunun belirlenmesidir. ocuk ve gen erikinlerde sktr.

PERFERK SNR TMRLER

Schwannomlar periferik sinirlere kranial sinirlere ve spinal sinir kklerine
tutunan iyi snrl kitle yapar. 8. sinir yerleimi sktr. (Akustik nrom) Tip
II Nrofibromatozis de bilateral yerleim karakteristiktir. Hcresel Antoni
A alanlar , miksoid Antoni B alanlar, palisat yaplar (Verokay Cisimleri)
olutururlar. Dejeneratif deiiklikler grlebilir.
Nrofibromlar tutulan sinirde fusiform (isi) genileme yaparlar. Daha az
snrldr. Soliter veya ok sayda olabilirler. Dalgal grnmde nveleri olan
hcreler uzun lifler olutururlar. Arada aksonlar izlenir. Dejenerasyon olabilir.
Mitoz ve hcresellik artarsa malign transformasyon dnlr. (zellikle Tip
1 NFde)
Nrofibromlarda malignleme daha sktr. Malign perifirik sinir klf
tmr. Agresif lokal byme ve akcier metastaz grlr.

YUMUAK DOKULARA METASTAZ YAPAN TMRLER:

Bbrek , akcier ve kaln barsak tmrleri.

KEMK HASTALIKLARI
Kemikte bulunan hcreler osteoblast, osteosit ve osteoklastlardr.

KONJENTAL VE HEREDTER HASTALIKLAR

Akondroplazi:
Byme srasnda kkrdak maturasyonunda bozukluk ile karakterli herediter
hastalktr. Epifizde kkrdak oluur ama kemie dnemez. Cceliin
nemli nedenlerinden biridir. % 20 ailesel, % 80 yeni mutasyonlarla oluur.
Heterozigotlarda proksimal ekstremitelerde orantsz ksalk, bacaklarn
bklmesi ve lordoz izlenir.

Osteogenezis mperfekta
Otozomal dominant geen formu daha sktr. Tip I kollajende defekt vardr.
Tip I kollajen cilt, eklem, gz ve osteoidin yapsnda youn olarak bulunur.
ok sayda kemik krklar di anomalileri, iitme kayb, mavi grnml
sklera izlenir.

141
PATOLOJ

Osteopetrozis
(Albers-Schnberg hastal,Mermer kemik hastal)
Osteoklast disfonksiyonu ile diffz simetrik kemik sklerozudur. Morfolojik olarak
uzun kemiklerin ular bllz grnmde olup medller kanal ve kemik iliini
iermezler. Nral foraminalar dar olduu iin sinirler skr. Yeni oluan
kemik olgunlaamaz ve kolay krlr.
OR formu: n utero veya doumdan hemen sonra krk, anemi, hidrosefali
ile kaybedilirler.Yaarsa ocukta optik atrofi, sarlk, yz felci, lmcl
enfeksiyonlar, ekstramedller hematopoeze bal hepatosplenomegali
oluur.
OD formu: Ergenlik ve erikinlikte krlan kemikler iin ekilen radyografiler
ile tan konulur. Hafif kafa ifti bozukluklar ve anemi genellikle vardr. Kemik
ilii trasplantasyonu ile iskelet anomalileri geriler.

METABOLK HASTALIKLAR
Osteoporoz:
Kemik ktlesi azalr, frajilitesi artar. Lokal olabilir (bir ekstremitenin
immobilizasyonu) veya tm iskeleti tutabilir. Generalize osteoporoz primersekonder olabilir.
Primer osteoporoz:
Postmenapozal (en sk) senil, idiopatik jvenil, idiopatik orta yata
geliebilir.
Sekonder osteoporoz:
Endokrin: Hiperparatiroidizm, hipertiroidizm, hipotiroidizm,
hipogonadizm, akromegali, Kushing sendromu, prolaktinoma, tip I
DM, Addison hastal
Neoplazi: Multiple myelom, karsinomatozis, mast hcre hastal
GS: Malntrisyon, malabsorpsiyon, subtotal gastrektomi, hepatik
yetmezlii, Vit C-D yetmezlii
Romatolojik Hastalklar
lalar: Antikoaglan, kemoterapi, kortikosteroid, artikonvlsan,
lityum
Alkol
Sigara
Dierleri (osteogenezis imperfekta, immobilizasyon, pulmoner
hastalklar, KOAH, homosistinri, anemi)
Postmenapozal olgularda en sk vertebralarda , femur boynu gibi yk
tayan blgelerde grlr. Osteoklastik aktivite vardr. Dier alanlarda mineral
ierii normal olup mineral-protein matriks oran bozulmamtr.

Rikets ve Osteomalazi:
Vitamin D yetmezliine bal geliirler. Mineralizasyon bozukluu ile
non-mineralize osteoid artar (Osteoporozdan fark). Krklara eilim
artar. Histolojide mineralize olmam osteoid hematoksilen-eozin ile pembe
renkte grlr.

142
PATOLOJ

Hiperparatiroidizm:
Osteoklastik aktivite (kemik ykm) artmtr. Trabekler kemik azalr,
yerine gevek ba dokusu geer. Mikroskobide osteoklastlarn artp
kemik yzeyini erozyona uratt grlr. Hemosiderin depozitleri
vardr. Osteosit ve fibroblast birikimi ve kist olumu ile brown tmrler
oluur. Kemiin dev hcreli tmr ile karr. Parathormon dzeyinin
yksek oluu, lezyonun ok sayda olmas ve metafiz yerleimi ile dev hcreli
kemik tmrnden ayrlr. Dev hcreli kemik tmr tek odakta ve epifizde
yerleir.

ENFEKSYONLAR
Osteomyelit
Pyojenik osteomyelit
ou olguda hematojen yaylm ile enfeksiyon oluur. En sk etken
Staphylococcus aureustur. Yenidoanda E.coli ve B grubu streptokoklar,
orak hcreli anemi hastalarnda Salmonella etken olabilir.
Akut osteomyelitte ntrofiler n plandadr. Nekroz, subperiostal apse,
evre yumuak dokulara yaylarak sins oluumu grlebilir. Periost
ayrmas ile iskemi artar.
Kronik osteomyelit akut formun sekelidir. Kronik inflamatuar hcreler,
osteoklast aktivasyonu, fibroblast proliferasyonu ve yeni kemik oluumu
grlr. Sekestrum, involukrum, Brodie apsesi ile tan konur. Cilde
alan sinsler oluabilir. Bu zeminden uzun srede skuamz hcreli
karsinom geliebilir. Ayrca kronik osteomyelit, nadiren sekonder
osteosarkoma yol aabilir.
Tberkloz Osteomyelit
Pulmoner tberkloz olgularnn % 1-3 kadarnda geliir. Uzun kemikler
ve vertebraya daha ok yerleir. lk yerleim yeri, oksijen basncnn yksek
olduu snovyumdur. Vertebral tbc (Pott hastal. nemli bir formdur.
evreye yaylp psoas kas iinde souk apseler yapar.

PAGET HASTALII
(Osteitis Deformans)
Lokalize, osteoklastik aktivite ve kemik ykm; daha sonra anormal kemik yapm
epizodlar ile karakterli bir hastalktr. Sonuta anormal yapda dayanksz kemik
birikimi ile iskelet deformiteleri oluur. 40 ya ncesi nadirdir. M>F
Tek (monostotik) kemik tutulumu%15 olguda grlr. Tibia, ileum, femur, kafatas,
vertebra, humerus tutulabilir.
Multifokal (poliostotik) kemik tutulumu %85 olguda grlr. En sk vertebra,
kafatas ve pelvis kemiklerini tutar. Klavikla, fibula ve kk kemikler tutulmaz.
Mozaik yapda kemik oluumu patognomiktir.

143
PATOLOJ
Klinik olarak kemik ars, bata ve yzde leontiasis ossea, bata arlama;
kafatas taban invajinasyonu ile posterior fossaya bas sonucunda platibazia
oluur. Femur ve tibiada ne doru bklme ve ar sekonder osteoartrit
oluur.
Chalkstick (tebeir) tipi krklar, spinal kord hasar ve kifoz oluur. Lezyonda
hipervasklariteye bal zerindeki ciltte snma ve yksek debili kalp
yetmezlii geliebilir. %5-10 olguda osteosarkom, kondrosarkom ve dier
sarkomlar geliebilir.

TMRLER
Kemikte en sk metastatik tmrler grlr. Sklk srasna gre prostat, meme,
akcier, bbrek, GS ve tiroid metastazlar sktr.
PRMER KEMK TMRLER
Tip

Yerleim

Ya

Morfoloji

Kemik oluturan (benign)

Osteom

Yz kemikleri

40-50

Histolojisi kemie benzer

Osteoid osteoma

Femur-tibia metafizi

10-20

Kortekste arl tmrler, histolojisinde

dzensiz kemik trabeklleri, proksimal
femur ve tibiada

Osteoblastoma

Vertebral kolumn

10-20

Vertebra transvers ve spinz kntlarnda

yerleir. Histolojisi osteoid osteomaya
benzer

Kemik oluturan (maling)

Primer osteosarkom

Distal femur, proksimal

tibia
Ve
humerus
metafizi

10-20

Da doru byyen periostu iten, ie

medller kaviteye gelien, malign hcrelerin
osteoid rettii; malign kkrdanda
bulunabildii tmrler

Sekonder osteosarkom

Femur, humerus, pelvis

>40

Polyostatik Paget hastal sonras,

histolojisi primer osteosarkoma benzer

Uzun kemik metafizleri

10-30

Kkrdak takkesi olan kemik kntlar, tek

ok sayda ve herediter olabilir

Kondom

El-ayak kk kemikleri

30-50

Kkrdak
(malign)

tmr Omuz, pelvis, proksimal 40-50

femur-kosta kemikleri

Kkrdak tmrleri
(benign)
Osteokondrom

Medller kaviteden gelien korteksi

zedeleyen iyi diferansiye kkrdak benzeri
veya anaplastik

Dierleri
Dev hcreli tm

Uzun kemik epifizleri

20-40

Korteksi
zedeleyen
litik
lezyonlar;
osteoklast benzeri dev hcreler, yuvarlak,isi hcreler

Evving tm

Diafiz ve metafiz

10-20

Medller kaviteden gelien, kk yuvarlak

hcreli glikojen ieren hcreler, agresif
tmr. (MIC2+)

144
PATOLOJ

KEMN TMRE BENZER LEZYONLARI

Fibrz Displazi:

1. Monostotik,
2. Poliostotik
3. Endokrin anomaliye elik eden poliostotik formlar vardr.
oalan fibrz doku normal kemik trabekllerinin yerini alr. En sk
monostotik formu grlr (%70.. Ergenlikte sktr. Kosta, femur,
tibia, ene kemikleri, kafa kemiklerinde sktr. ou asemptomatiktir.
Poliostotik formu (%25) kranifoasial blgede sktr.
McCune-Albright sendromu: % 3 olguda endokrin anomaliler poliostotik
tutuluma elik eder. F>M. Tek tarafl kemik lezyonlar, ayn tarafta Cafau-lait lekeleri, hipertiroidizm, puberte prekoks, Cushing sendromu, hipofiz
adenomlar grlebilir. Nrofibromatozis tip 1 (von Recklinghausen hastal)
ile ilikili olabilir.
Fibrz displazi, iyi snrl ve radyolusent bir odak oluturur. Sklerotik bir halka
lezyonu evreler. Kollajen ve fibroblastlardan zengin zeminde kk, dzensiz
kemik adalar (olta inesi veya in alfabesi) vardr. Nadir kkrdak alanlar
bulunabilir.
Soliter kemik kisti, anevrizmal kemik kisti, metafizyer fibrz defekt
tmre benzer benign lezyonladr.
Metafizyer (kortikal) fibrz defekt olduka sk olup, 2 ya zeri ocuklarda
%30-50 orannda grlr. Distal femur ve proksimal tibia metafizinde yerleir,
ortalama 0.5 cm apnda olup klinik bulgu oluturmaz. 5-6 cm apa ularsa
nonossifying (kemiklemeyen) fibrom denir ve patolojik kra yol aabilir.
Malign fibrz histiositom, fibrosarkom gibi malign mezenimal tmrler
kemikte yerleebilir. Osteosarkom, kondrosarkom nadiren kemik dnda
(ekstraskletal) yumuak dokuda yerleebilir. skelet d osteosarkomu
myozitis ossifikanstan ayrt etmek gerekir.