NAPOLEON BONAPARTA

Napoleon Bonaparta je bio linost od velikog znaaja za historiju, kako Francuske,

tako i ostatka Evrope. Od malih nogu je pokazao da posjeduje veliki talenat i volju za
uspjehom, to je nagnalo njegovog oca da pokua uloiti sve to posjeduje u njegovo
kolovanje i usavravanje njegovih sposobnosti. Svojom aktivnou, neiscrpnom energijom i
trudom je uspio da se postepeno digne na najvii nivo hijerahijske ljestvice, te da iza sebe
ostavi itav niz strategija i ideja bitnih za budunost vojske i njenog razvoja. U ovom radu
emo dati pregled Napoleonovog ivota i karijere, te njegovih bitnih vojnih postignua.
Koriten je hronoloki metod rada unutar tematske cjeline. Prilikom izrade i pisanja ovog rada
nije bilo veih problema, te je uz pomo kvalitetne literature rad uspjeno dovren i dobio je
eljeni oblik.
Napoleon Bonaparta je roen u mjestu Ajaccio na Korzici, 15.08.1796. godine. Njegov
otac Karlo Bonaparta, osamnaestogodinji student prava je 02.06.1764. godine oenio
etrnaestogodinju Mariju Leticiju Ramolini. Porodica Bonaparta je porijeklom bila iz
Toskane i povezivala se sa veteranom Ugom Bonapartom. Zanimljiv je podatak da su muki
lanovi porodice Bonaparta kroz historiju bili pravnici, dok je porodica Ramolini porijeklo
vodila iz Lombardije, a njihovi muki potomci su veinom bili vojnici. 1 Iz ovog se moe
zakljuiti da je Napoleon imao jako dobre temelje da bude ozbiljan i uspjean vojnik i vladar.
Karlo i Leticija su imali trinaestero djece, ali je samo njih osmero doivjelo zrelo doba
ivota. Napoleon je bio njihovo drugo dijete.2 Iako je njegov otac imao elju da ga kvalitetno
koluje, nije u tome uspio zbog loeg obrazovnog sistema na Korzici. Od malih nogu je
pokazivao interese za vojsku, te je uivao u jahanju konja i dosta vremena je provodio u
prirodi.3
Kao devetogodinjaka otac ga je poslao na kolovanje u grad. Meutim, Napoleon je
1779. godine odluio da se prijavi na Kraljevsku vojnu akademiju u Francuskoj, koja je bila
prestina i skupa. Njegovi roditelji nisu mogli da ga finansiraju, ali je on uspio da dobije

1 Frank McLynn: Napoleon A Biography, PIMLICO, London, 1997., 3.

2 Elaine Landau: Napoleon Bonaparte Biography, Lerner Publishing, Minneapolis, 2006.,
13.
3 Robert Asprey: The Rise of Napoleon Bonaparte, Basic Books, United Kingdom, 2000., 10.

stipendiju. Jedina prepreka koja je stajala izmeu njega i novog ivota je bilo uenje
francuskog jezika, koji je on jako brzo savladao.4
Nakon to je otputovao i smjestio se na Akademiju, Napoleon je pokazao veliku
marljivost i interes za uenje. Predavanja i obuavanje su vrili svetenici i kaluerice, ali je
njihov sistem obrazovanja bio ogranien. Napoleon je jako lako polagao sva testiranja iz
raznih predmeta sa kojima se prije nije susretao. Naroito je bio talentovan za matematiku i
historiju.5 Takoer je pokazao veliki interes za geografiju i prouavanje karte svijeta. Godine
1783. je bio podvrgnut ljekarskom pregledu, gdje je doktor ustanovio da je zdrav i vrst
djeak, te ga je smatrao podobnim za mornaricu.6
Tokom kolovanja na Akademiji, Napoleon je u vie navrata bio verbalno i fiziki
napadan od strane svojih kolega. Za razliku od njih koji su bili imuni i plemenitog roda, on je
bio iz skromne porodice neplemikog porijekla. Takoer su zbijali ale na raun njegovog
fizikog izgleda, prvenstveno tamne puti, niskog rasta i duguljastog nosa.7
Par mjeseci nakon njegovog dolaska u Francusku dobio je vijest da je njegov otac
preminuo od karcinoma. Njegova majka je ostala u velikim dugovima, ali je Napoleon
odluio svojim talentom za matematiku da olaka svojoj majci. Davao je instrukcije i bio jako
marljiv, te je ubrzo postao jedan od najmlaih oficira ikada upuenih u Francusku. Takoer je
bio prvi oficir sa Korzike koji je postao artiljerijski porunik.8
Napoleon je svoje umijee u artiljeriji pokazao kako svojim kolegama, tako i svojim
uiteljima. Odmah nakon to je maturirao na Akademiji, odluio je da se vrati na Korziku i
posjeti svoju porodicu. Bio je svjestan sve loije finansijske situacije u kojoj su se nalazili, te
je elio pomoi svojoj porodici.9
Godine 1794. Napoleon je imenovan za zapovjednika francuske vojske u Italiji.
Odreeni vremenski period je boravio u Ajacciu i postao aktivan lan Jakobinskog kluba 10.
4 Landau: Napoleon Bonaparte, 16.
5 Asprey: The Rise of Napoleon Bonaparte, 14.
6 Isto, 16.
7 McLynn: Napoleon, 19.
8 Landau: Napoleon Bonaparte, 19.
9 Asprey, 37.
10 Jakobinski klub je bio najratoborniji politiki klub koji je zastupao miljenje da se glas
naroda mora sluati, te da se s njima veza ne smije gubiti. Jakobinci su bili revolucionarni
demokrati na elu sa Maksimilijanom Robespjerom. Preuzeto: edomir Popov: Graanska
Evropa (1770 1871), Prva knjiga, Matica Srpska, Novi Sad, 1989., 88.

Upravo ovaj potez i podrka Jakobincima je njegov ivot dovela u opasnost. Nije mogao
izlaziti u javnost bez pratnje. U to vrijeme on zapoinje pisati Historiju Korzike, te pokuava
omoguiti slobodu Jakobincima time to pie pisma uticajnim ljudima u Francuskoj, traei
pomo od njih. Bio je svjestan da time rizikuje svoju karijeru i ivot, te da postoji velika
mogunost da e biti pozvan pred Vojni sud i biti pogubljen. Nije naiao na veliko
razumijevanje, ali je bio iznenaen kada ga nisu kaznili zbog velike slobode i iskoritavanja
svog poloaja da pomogne Jakobincima. Napoleon je tada imao dvadeset dvije godine.11
Nakon to se Napoleonov stariji brat Jakob oenio, 1795. godine i on odluuje da se
zarui sa djevojkom plemenitog roda Bernardinom Klej. Iz pisama koje je Napoleon pisao
Bernardini se jasno vidi da isprva nije prema njoj gajio istinska romantina osjeanja. 12
Napoleon se 21.04.1795. godine slubeno zaruio sa Bernardinom. Njih dvoje su bili
ljubavnici, ali su nakon nekog vremena prekinuli svoje zaruke. Do raskida je dolo zbog
razliitog statusa u drutvu.13
Nakon toga, Napoleon dobija poziv odnosno naredbu da se prikljui vojsci u borbi
protiv rojalista-revolucionara. Napoleon je otiao u Pariz da se usprotivi takvoj odluci.
Ministar ga je zbog protesta kaznio sa umanjenom platom i loim uvjetima ivota. ivio je na
rubu siromatva, te je u ljeto 1795. godine pokuao da izvri samoubistvo. Netom nakon ovog
dogaaja Napoleon je dobio hitan poziv da se javi na dunost ili e izgubiti status u vojsci.
Iako je odgaao da se pojavi, na kraju je ipak pristao i javio se na dunost. U oktobru 1975.
godine, turska (osmanska) vojska je izvrila napad na dvor Tuileries. Napoleon je bio zaduen
za artiljerijski odred i svoju dunost je obavio na najbolji mogui nain, izaavi iz nje kao
heroj.14
Njegov vojni uspjeh se pozitivno odrazio na njegovo finansijsko, ali i brano stanje.
Napoleon je 09.03.1796. godine oenio udovicu ozefinu de Boarne. 15 U maju 1796. godine
Napoleona postavljaju za konzula, to je za njega predstavljalo samo jednu stepenicu blie ka
njegovom krajnjem cilju.16 Dalji razvoj Bonapartove karijere je bio obiljeen iskljuivo
11 Asprey: The Rise of Napoleon Bonaparte, 42.
12 McLynn: Napoleon, 83.
13 Isto, 84.
14 Isto, 85.
15 Isto, 102.
16 Louis Antoine Fauvelet de Bourrienne: Memoirs of Napoleon Bonaparte, Wildside Books,
London, 67.

vojnim pohodima u korist Francuske. Bitno je istai njegov pohod na Egipat, okupacija i
osvajanje Kaira 24.07.1798. godine.17
Napoleonova doba u Francuskoj zapoinje dravnim udarom 9/10.11.1799. godine.
Njegovo doba je okarakterisano kao epoha irenja talasa revolucije, to je postigao
viestrukim ratovima na prostoru Evrope.18 U periodu njegovog konzulstva u Francuskoj je
dolo do jo veih promjena. Bonaparta je bio jedan od trojice konzula, koji su se oslanjali na
vladu i Dravni sabor. Godine 1799. je izglasao Ustav, po kojem je najvaniji organ u vlasti
drave bio konzul. Takoer je ukinuo Tribunat, koji je predstavljao smetnju i oponiranje
konzulima. Izvrio je potpuno ureenje administracije u Francuskoj, uz pomo tzv. Organskih
zakona donesenih 1800. i 1804. godine.19
U vrijeme proglaenja Carstva, 11.05.1804. godine usvojen je i Graanski zakonik,
poznat pod imenom Napoleonov kodeks, iji je idejni tvorac bio lino Napoleon Bonaparta.
Napoleonov kodeks je bio zakonski akt koji je prava na linu slobodu, slobodu rada, svjesti,
pravo na sreu. Drugi dio kodeksa je legalizirao ve sprovedene tekovine revolucije:
likvidaciju feudalnih odnosa, slobodno vlasnitvo nad zemljom, prodaju nacionalnih dobara,
slobodu privredne inicijative, itd.20
Napoleon i ozefina su se 02.10.1804. godine krunisali u Parizu, u Bogorodinoj
Crkvi. Godinu dana kasnije Napoleon se krunisao u Milanu kao kralj Italije. Od 01.01.1809.
godine na novcu se natpis Francuska republika zamijenio natpisom Francusko carstvo.21
Svrha Nepoleonovih ratova je bila povezana sa borbom za nova trita, te za
trgovako-industrijsku i vojno-politiku prevlast Francuske u Evropi. U ratu sa Austrijom
(1809.) i okupacijom Pruske (1807. 1809.) Napoleon je uspio da izvue veliku novanu i
materijalnu korist. Obogatila se i sama vojska, koja je svoje bogatstvo pronala pljakanjem
stanovnitva pokorenih zemalja.22
Glavni protivnik Francuske i Napoleona je bila Engleska, koja je mnogo bre
napredovala u industrijskom i trgovakom smislu. Engleska vojska je potukla Napoleonove

17 Isto, 143.
18 Popov: Graanska Evropa, 217.
19 Popov: Graanska Evropa, 224.
20 Isto, 226.
21 Grupa autora: Istorija novog veka, Nauna KMD, Beograd, 2008., 139.
22 Isto.

snage u bici kod Trafalgara, 21.10.1805.godine.23 U martu 1808. godine francuske trupe su
okupirale Madrid, ali doivljavaju jo jedan neuspjeh. 24
Napoleon je bio istrajan u ostvarivanju svog cilja, a to je bilo stvaranje svjetske
monarhije pod vodstvom Francuske. Godine 1810. se razveo od ozefine, te je oenio kerku
austrijskog cara, nadvojvotkinju Mariju Lujzu. Godinu nakon vjenanja Marija Lujza mu je
rodila sina, kome je dao titulu rimskog kralja, te time uvrstio poloaj monog carstva.25
Nakon roenja sina, Napoleon je odluio da se okrene jo jednom neprijatelju, Rusiji i da je
potue. Izvrio je najezdu na ruski teritorij 1812.godine, ali mu je u krvavoj borodinskoj bici
bio nanesen teak poraz. Nakon ovog dogaaja, Napoleonovo mjesto u Francuskoj je bilo
poljuljano. Godine 1814. je dolo do restauracije dinastije Burbona i Napoleon je zbaen sa
prijestolja, te prognan na otok Elbu. Za vrijeme njegovog progonstva na elu Francuske je bio
Luj XVIII, ali se Napoleon pokuava vratiti na vlast. 26
Poetkom marta 1815. godine Napoleon iskrcava svoje trupe i kree prema Parizu. Uspio je
da protjera Luja XVIII, ali je proglaen uzurpatorom i neprijateljem ljudskog naroda, te je
oformljena vojska koja je krenula u napad na njega. Do odluujue bitke je dolo
18.06.1815.godine kod Vaterloa. Napoleon je tu bio potuen i doivio je teak poraz. To je
ujedno bila i posljednja njegova bitka i pokuaj da se vrati na vlast. Ovaj period pokuaja
ponovnog vraanja na vlast je u literaturi poznat pod nazivom Sto dana.27
Iste godine se Napoleon predaje Englezima, koji ga ukrcavaju na brod Belerofont i
alju na daleko ostrvo Svetu Helenu, gdje on umire 05.05.1821. godine od karcinoma. 28 Pad
Napoleonove vladavine je izazvao pozitivne reakcije plemia i klera. To je bio krvavi period
za Francusku, koja je zbog Napoleonovih velikih vojnih apetita izgubila preko milion
stanovnika.29
Bonapartizam je bio druga jaka opozicionistika struja. Nakon odreenog perioda
narod je zaboravio na tiraniju i ugnjetavanje Napoleona Bonaparte. Mnogi historiari, pjesnici
i pisci pamfleta su se udruili i odali potovanje njemu i njegovoj vladavini, tako to su
23 Isto, 141.
24 Popov, 260.
25 Istorija novog veka, 161.
26 Istorija Novog veka, 168.
27 Isto, 169.
28 Popov: Graanska Evropa, 304.
29 Istorija Novog veka, 167.

zabiljeili njegova sjeanja i razgovore na Svetoj Heleni. Napravili su jo jedan jako bitan
potez kako bi mu odali poast. Godine 1940. su vratili njegov pepeo i sveano ga sahranili u
Domu invalida u Parizu.30
Napoleon nije vjerovao u volju i suverenitet naroda, prezirao je parlamentarizam, ali je
vjerovao u logiku i matematiku raunicu. Oko sebe je okupljao iskljuivo talentovane ljude
na polju matematike, prava, tehnologije i politike.31
Bonaparta kao poglavar drave je pokazao da posjeduje neukrotivu energiju i
aktivnost, koju je pokazivao na ratnom, diplomatskom i administrativnom polju. Najvea i
najtemeljnija aktivnost se osjeala u rukovoenju vojnim poslovima. Imao je jasne i potpuno
pronicljive planove, te se nije libio da postigne svoje ciljeve bez obzira na sredstva.

PRILOZI

30 Grupa autora: Savremeni svet, Partizanska knjiga, Ljubljana, 1984., 55.

31 Graanska Evropa, 223.

Slika.1.Napoleon Bonaparta

Slika.2.Napoleonovi ratovi

LITERATURA

1. edomir Popov: Graanska Evropa (1770 1871), Prva knjiga, Matica Srpska, Novi
Sad, 1989.
2. Elaine Landau: Napoleon Bonaparte Biography, Lerner Publishing, Minneapolis,
2006.
3. Frank McLynn: Napoleon A Biography, PIMLICO, London, 1997.
4. Grupa autora: Istorija novog veka, Nauna KMD, Beograd, 2008.
5. Grupa autora: Savremeni svet, Partizanska knjiga, Ljubljana, 1984.
6. Louis Antoine Fauvelet de Bourrienne: Memoirs of Napoleon Bonaparte, Wildside
Books, London.
7. Robert Asprey: The Rise of Napoleon Bonaparte, Basic Books, United Kingdom,
2000.