PRORAUN PUKOTINA AB

KONSTRUKCIJA

Proraun pukotina
Proraun svake armiranobetonske konstrukcije obino se sastoji od:
- prorauna naponsko-deformacijskog stanja i kontrole granine nosivosti
- prorauna progiba (pomaka) i
- prorauna irina pukotina u betonu (kontrole raspucavanja).
Meu prethodno navedenim proraunima, proraun irina pukotina zasigurno je najmanje
pouzdan i vjerodostojan. Razlog ovoj konstataciji prvenstveno lei u injenici da su pukotine u
betonu direktna posljedica prekoraenja njegove male vlane vrstoe, koja je razliita u
pojedinim dijelovima konstrukcije i koja je u sutini nepoznata. Kod formiranja i razvoja
pukotina lokalni efekti u betonu, koje je teko obuhvatiti, imaju odluujui utjecaj.
Kontrola raspucavanja betona danas se iskljuivo obavlja s pomou pojednostavljenih
inenjerskih postupaka, koji su uglavnom bazirani na eksperimentalnim ispitivanjima, bez
odgovarajue teorijske podloge. Ipak, oni su dovoljno pouzdani za praktine potrebe. Ovi se
postupci odnose samo na sluajeve s jednostavnom geometrijom betonskih presjeka, armaturom i
uvjetima optereenja (naprezanja). Za sloenije probleme oni su, naalost, neupotrebljivi.
Pukotine se proraunavaju prema graninom stanju uporabe. Potrebno je dokazati da stanje
pukotina betonskih elemenata, uslijed najnepovoljnije kombinacije djelovanja u toku uporabe,
zadovoljava kriterije trajnosti i funkcionalnosti konstrukcije.

Proraun prema EUROCODE-2

Potrebno je dokazati da je karakteristina irina pukotina (wk) manja od granine
vrijednosti dane propisima (wg).

wk wg

Pojam karakteristine irine pukotina uvodi se radi uzimanja u obzir stvarne

neujednaenosti irina pukotina, do koje dolazi zbog razliitih lokalnih vlanih vrstoa
betona, uvjeta prionjivosti betona i armature i sl.
Ako nema posebnih zahtjeva za vodonepropusnost, propisuje se wg=0.3 mm za
armiranobetonske konstrukcije, a za prednapete sustave wg=0.2 mm.

Prema EC-2 karakteristina irina pukotina moe se prognozirati prema izrazu:

w k = s rm sm
gdje je:
srm sm -

omjer karakteristine i srednje irine pukotine

srednji razmak izmeu dviju uzastopnih pukotina
srednja deformacija armature

=1.7 za naprezanje izazvano

optereenjem
=1.3 za naprezanje izazvano
prinudnim deformacijama

Srednja deformacija armature odreuje se po izrazu:

sm

gdje je:

2
sr
s

1 1 2
=
Es

1 - koeficijent kojim se uvodi stupanj prianjanja izmeu betona i armature

(RA ili GA)
1=1.0 za rebrastu armaturu
1=0.5 za glatku armaturu
2 - koeficijent kojim se uvode reoloke karakteristike betona tijekom
vremena (kratkotrajno ili dugotrajno optereenje)
2=1.0 za kratkotrajno optereenje
2=0.5 za dugotrajno optereenje
sr - naprezanje u vlanoj armaturi na mjestu pojave prve pukotine
sr

bh 2
M sr = f ct ,eff
6
N sr = f ct ,eff A c

moment pojave prve pukotina

(za elemente izloene istom savijanju)
normalna sila pri pojavi prve pukotine
(za elemente izloene istom vlaku)

Srednji razmak pukotina definiran je sa:

s rm

(mm )
= 50 + 0.25k1k 2
r

- promjer ipke armature (mm)

k1 - koeficijent koji uzima u obzir prionjivost betona i
elika (RA ili GA)

2,5(h-d)

k2 - koeficijent kojim se uzima u obzir utjecaj

raspodjele deformacija

k1=0.8 za rebrastu armaturu

k1=1.6 za glatku armaturu

d1

k2=0.5 savijanje niskog presjeka

k2=1.0 centrini vlak
1
2

r =

k2= (1+2)/22

A s1
A c,eff

povrina glavne vlane armatura

sudjelujua vlana povrina presjeka

teite
armature

Postupak prema Gergely-Lutzu

Na osnovi velikog broja eksperimenata, Gergely i Lutz su predloili izraz za
prognoziranje irine pukotina elemenata armiranih rebrastom armaturom. Maksimalna
irina pukotina (koja je analogna kararteristinoj irini pukotina kod EC-2) odreuje
prema izrazima :

za savijanje

w max

w max = 14.5 s 3 Ad 10 6 (mm)

h
= 11 2 s 3 Ad 10 6 (mm)
h1
N.O.
h2

s - naprezanja u armaturi na mjestu

pukotine (N/mm2)
A - sudjelujua vlana povrina presjeka

Gdje je:

h1

za centrini vlak

- broj ipki armature u vlanoj zoni

- razmak ipki armature (mm)
- udaljenost teita prvog reda ipki od vlanog ruba (mm)
- udaljenost neutralne osi do vlanog ruba (mm)
- udaljenost neutralne osi do teita vlane armature (mm)

d'

ns
s
d
h1
h2

A=2bc/ns (mm2) savijanje (vidjeti Crte )

A=2ds (mm2) - isti vlak
b

Kada se element armira glatkim

elikom, irinu pukotina treba
poveati priblino za 20%.

PRORAUN PREMA DIN 1045-1

Prema DIN propisima iz 1998. god, karakteristina irina pukotina wk odreuje se prema:

w k = s max ( sm cm )

Odnosno:

s 0 .4
w k = s max
smax
sm
cm
e
fct,eff
s

f ct ,eff
1 + e eff p
eff p
Es

)
s max 0.6

s
Es

- maksimalni razmak izmeu dviju uzastopnih pukotina

- srednja deformacija vlane armature
- srednja deformacija vlanog ruba betona
- odnos modula elastinosti armature Es i srednje vrijednosti modula elastinosti Ecm betona u
vlaku (e=Es/ Ecm)
- efektivna vlana vrstoa betona (moe se uzeti srednja vlana vrstoa betona fct)
- naprezanje armature na mjestu pukotine

effp - efektivni koeficijent armiranja, koji se odreuje prema:

eff

p =

A s + 12 A p
A c,eff

As
Ap
Ac,eff
1

- povrina vlane armature

- povrina prednapete armature
- sudjelujua vlana povrina presjeka (kao kod EC-2)
- koeficijent

Maksimalni razmak pukotina smax odreuje se prema:

s max =

s d s
ds

3.6 eff p 3.6 f ct ,eff

PRIMJER

As2

d2=5

Potrebno je izraunati irinu pukotina obostrano armirane betonske grede pravokutnog poprenog
presjeka, optereene momentom savijanja. Geometrija presjeka, podaci o armaturi, svojstva
materijala, optereenje i ostali podaci vidljivi su na Crteu.

d=50

M = 85.0 kNm

As1
d1=5

h=55 cm

neutralna os

As1 = 8.04 cm2

As2 = 4.02 cm2
RA 400/500
Es = 205000.0 N/mm2
C 25/30
Ec = 30500.0 N/mm2
n = Es/ Ec = 6.7

b=30 cm

4 16
2 16

(i) Proraun prema EUROCODE-2 [5]

Za beton zadane klase, tlana vrstoa iznosi fcc = 25 N/mm2, a vlana vrstoa fct = 2.6 N/mm2.
Poloaj neutralne osi: S = 0
ix

Naprezanje
vlane armature:
Srednja deformacija
vlane armature:

x2
b + [nA s 2 (x d 2 )] [nA s1 (d x )] = 0 x = 12.4 cm
2
12.4
x
z = d = 50
= 45.9 cm
3
3
M
8500
s =
=
= 23.0 kN/cm2
A s1z 8.04 45.9
f ct bh 2 0.26 30 55 2
=
M sr =
= 3932.5 kNcm
6
6
M
3932.5
sr = sr =
= 10.6 kN/cm 2
A s1z 8.04 45.9
1 = 1.0;
sm

Srednji razmak pukotina:

= s
Es

2 = 0.5

1 1 2 sr

2
23.0
10.6
=
1 1 0.5
= 0.001
20500
23.0

A c,eff = 2.5b (h d ) = 2.5 30(55 50) = 375 cm 2

r =

A s1
8.04
=
= 0.021
A c,eff 375.0

k 1 = 0.8;

k 2 = 0.5

s rm = 50 + 0.25k 1 k 2

16
= 50 + 0.25 0.8 0.5
= 126 mm
r
0.021

Srednja irina pukotina:

w m = sm s sm = 0.001 126 = 0.13 mm

w k = 1.7 w m = 1.7 0.13 = 0.21 mm

Karakteristina irina pukotina:

x=12,4

(ii) Proraun prema Gergely-Lutz

h1=37.6 cm
h2=42.6 cm
d=5.0 cm
c=5.0 cm
s=23.0kN/cm2=230N/mm2

d'

c c

h1

55
h2

neutralna os

b=30

w max = 11

A=

2bc 2 30 5
= 75 cm 2 = 7500 mm 2
=
na
4

Maksimalna (karakteristina) irina pukotina:

h2 3
426
s Ad 10 6 = 11
230 3 7500 50 10 6 = 0.21 mm
h1
376

(iii) Proraun prema DIN 1045-1

s =

M
8500
=
= 23.0 kN/cm2
A s1z 8.04 45.9

A c,eff = 2.5b (h d ) = 2.5 30(55 50 ) = 375 cm 2

s max =

eff p =

ds
sd s
1 .6
23.0 1.6
=
= 21.2 cm <
=
= 39.3 cm
3.6 eff p 3.6 0.021
3.6 f ct ,eff 3.6 0.26

As
8.09
=
= 0.021
A c,eff
375
s 0 .4

w k = s max

f ct ,eff
1 + e eff p
eff p
Es

w k = 0.009 cm s max 0.6

)
= 10.3

23.0 0.4

0.26
(1 + 6.7 0.021)
0.021
20500

s
23.0
= 21.2 0.6
= 0.014 cm
Es
20500

(iv) Usporedba rezultata

Karakteristina
irina pukotina
(mm)

Srednji razmak
pukotina
(mm)

Maksimalni
razmak pukotina
(mm)

EUROCODE 2

0.21

126

Gergely-Lutz, ACI

0.21*

PBAB

0.24

130

DIN 1045-1

0.14

212

* maksimalna irina pukotina

Iz tablice je vidljivo da svi razmatrani postupci, osim onog prema DIN-1045-1,

daju podjednake irine pukotina. Postupak prema DIN-1045-1 daje znatno manju irinu
pukotina, pa njegovu praktinu primjenu treba razmotriti.

Eksperiment

Razvoj (poloaj) pukotina

Razmak pukotina
s=12mm - RA 400/500

s=12mm - GA 500/560

(RA 400/500) - 8

(RA 400/500) - 10

(RA 400/500) - 12

Razvoj (poloaj) pukotina

Razmak pukotina
s=12mm - RA 400/500

s=12mm - GA 500/560

(RA 400/500) - 8

(RA 400/500) - 10

(RA 400/500) - 12