Lingua Galega 6º Prim. - Santillana

6
PRIMARIA
Mis recursos
Lingua
Vocabulario temtico ....................................................................................................... 113
Comprensin lectora ....................................................................................................... 119
Anlise gramatical ........................................................................................................... 163
Traballos en grupo ........................................................................................................... 179
Traballo co dicionario ...................................................................................................... 185
Pezas teatrais ................................................................................................................... 197
Guas de lectura ............................................................................................................... 121
Banco ortogrfico ............................................................................................................. 139
Ditados .............................................................................................................................. 161
Obradoiro
Santillana
234698 _ 0001-0061.indd 1
1/12/09 16:23:27
Mis recursos Lingua 6 unha obra colectiva concibida, creada e realizada

no Departamento de Primaria de Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.,
baixo a direccin de Ana Mara Guerra e Jos Toms Henao.
Ilustracin: Eduardo Fuentes
Edicin: nxela Carril e Mercedes Rubio
Fotografas: J. Jaime; Krauel; S. Enrquez; AGENCIA ESTUDIO SAN SIMN/A. Prieto;
HIGHRES PRESS STOCK/AbleStock.com; ISTOCKPHOTO; J. M. Barres;
European Community/EC/ECHO/Franois Goemans; ARQUIVO SANTILLANA
2010 by Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Ruela de Entrecercas, 2 - 15705 Santiago de Compostela
PRINTED IN SPAIN
Impreso en Espaa por
CP: 234698
Depsito legal:
Calquera forma de reproducin, distribucin, comunicacin pblica ou

transformacin desta obra s pode ser realizada coa autorizacin dos
seus titulares, salvo excepcin prevista pola lei. Dirxase a CEDRO (Centro
Espaol de Dereitos Reprogrficos, www.cedro.org) se necesita fotocopiar
ou escanear algn fragmento desta obra.
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Vocabulario temtico
21. O corpo humano
12. Os sentimentos
13. A infancia
14. Os dereitos humanos
15. A solidariedade
16. Os materiais
7. Os sons
18. A electricidade
19. O relevo
10. O clima
11. A contaminacin
12. A localidade
13. A ciencia
14. A arte
15. A historia
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
O corpo humano
1. Escribe outras palabras relacionadas co corpo humano.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
abdome
corpulento
alimentarse
membros
esmirrado
coidarse
musculatura
suorento
erguerse
omoplatas
forte
xemer
osamenta
saudable
engordar
2. Escribe unha oracin con cada un destes significados da palabra cadeira:
Cadeira 1. Cada unha das das partes que sobresaen

do corpo por debaixo da cintura; cadril. 2. Asento
para unha soa persoa e con respaldo.
Significado 1:
Significado 2:
3. Completa as seguintes expresins cunha das palabras do recadro.

dente
ollo
costa
ombreiro
orella
cbado
man
Se queres rematar o traballo a tempo, tes que arrimar o

Cando lle falei do asunto fixo
Estiven toda a tarde botndolle unha
de mercador.
co traballo de ciencias.
O can ladrou toda a noite, non me deixou pegar

Este rapaz fala polos
, non o aturo.
Non lle puiden ver a cara porque se sentou de
Con el non ters problema hora do xantar, che de bo

Hoxe ergueuse co
4
234698 _ 0001-0061.indd
esquerdo.
2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
Os sentimentos
1. Escribe outras palabras relacionadas cos sentimentos.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
envexa
angustiado
amar
amizade
egosta
desprezar
euforia
covarde
calmar
ira
feliz
aflixir
pesadume
respectuoso
chorar
2. Le e marca a oracin en que a palabra pena se podera substitur

pola palabra mgoa.
O xuz impxolle unha pena de dous anos de crcere.
Sentou a descansar nunha pena do camio.
A Marta deulle moita pena aquel can abandonado.
3. Relaciona.
Substantivos
Verbos
furia
tristeza
rabecha
tenrura
fasto
entenrecer
enrabechar
enfastiar
enfurecer
entristecer
4. Clasifica estas palabras segundo expresen alegra ou tristeza.

ledicia
congoxa
fortuna
aflicin
Alegra:
Tristeza:
5. Cal dos seguintes significados lle corresponde a eufrico? Mrcao.
Moi triste.
Irritable.
Extremadamente nervioso.
Moi contento.
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
A infancia
1. Escribe outras palabras relacionadas coa infancia.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
educacin
infantil
aprender
escola
inocente
crecer
mestre
obediente
enredar
nenez
rebuldeiro
estudar
cativo
traveso
xogar
2. Completa coas palabras do recadro.

neno
nenez
neneiro
nenada
anenado
Ese peiteado dlle un aspecto

Na clase hai un
novo.
Roi e Mara enfadronse por unha
Ao meu av gstalle contar cousas da sa
Mario moi
, coida moi ben do seu irmn pequeno.
3. Explica o significado que ten a palabra cativo en cada oracin.

Este xersei sau moi cativo, xa se esta esfiaando.
O cativo estaba agochado debaixo da cama.
Ese caldeiro moi cativo, treme outro mis grande.
Aquel home estivo cativo nunha prisin africana.
4. Que significa trasnada? Le o texto do recadro e explcao coas tas palabras.

Atoulle os cordns dos zapatos cadeira. Que trasnada!
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
Os dereitos humanos
1. Escribe outras palabras relacionadas cos dereitos humanos.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
democracia
axuizado
garantir
igualdade
equitativo
legalizar
xustiza
ilegal
perseguir
liberdade
lextimo
protexer
tolerancia
xusto
regulamentar
2. Escribe a palabra tab que equivale a cada un destes eufemismos.

centro penal
enfermo mental
invidente
dar a luz
3. Busca eufemismos que substitan a palabra tab que aparece destacada

nas das frases seguintes.
Xurxo cego
Un familiar seu acaba de morrer
4. Explica o significado da palabra dereito nestas oracins.
Henrique mancouse no p dereito.
Xoel tamn ten dereito a participar.
Ese cadro non est dereito.
5. Le e explica o significado das palabras destacadas.

elixir
eleccins
electorado
electoral
Hoxe da de
. Todos os cidadns temos que
os nosos representantes. A xornada
empeza s nove
poder votar deica o final da tarde.
eo
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
A solidariedade
1. Escribe outras palabras relacionadas coa solidariedade.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
camaradara
comprometido
solidarizar
compaeirismo
desfavorecido
auxiliar
cooperacin
humano
compartir
xenerosidade
responsable
contribur
auxilio
solidario
socorrer
2. Escribe as siglas que correspondan.

ESO
UE
ONU
OMS
ONG
Organizacin Mundial da Sade

Ensinanza Secundaria Obrigatoria
Organizacin Non Gobernamental
Organizacin das Nacins Unidas
Unin Europea
3. As seguintes parellas estn formadas por palabras parnimas. Elixe unha de cada
para completar cada frase.
Un famoso actor
(asignou/asinou) hoxe en Ourense
o contrato da sa nova pelcula.
O piragista cangus volveu demostrar as sas
(actitudes/aptitudes).
(infectado/infestado) de quenllas.
Rescataron o nufrago dun mar
(especies/especias).
Botoulle potaxe demasiadas
4. Escribe un sinnimo e un antnimo de cada unha destas palabras.
Axdate do dicionario.
Sinnimo
Antnimo
xeneroso
favorecer
indixencia
escaseza
8
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
Os materiais
1. Escribe outras palabras relacionadas cos materiais.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
cermica
engurrado
encoller
coiro
elstico
afiar
madeira
natural
estirar
metal
impermeable
fabricar
lio
txtil
romper
2. Une e forma parellas de palabras de significado contrario.

brando
rxido
resistente
flexible
frxil
duro
3. De que poden estar feitas as cousas? Escribe unha lista.

Plstico
4. Sublia as palabras que non pertencen a cada familia.

Familia de papel:
papelara
empapelar
papeiras
papeleira
Familia de metal:
metalizado
metalurxia
metlico
metano
5. Engade palabras pertencentes ao campo lxico das artes.

As artes
PERSOAS
OBXECTOS
ACCINS
artista
lenzo
pintar
234698 _ 0001-0061.indd
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
Os sons
1. Escribe outras palabras relacionadas cos sons.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
orneo
agudo
ornear
berro
enxordecedor
ladrar
gruido
grave
ouvear
ruxido
melodioso
bisbar
asubo
rouco
tintinar
2. Forma antnimos engadindo os prefixos de negacin: in- ou des-.
montar
visible
conxelar
enganchar
cmodo
culto
seguro
san
enredar
aceptable
abotoar
atascar
3. Escribe palabras onomatopeicas.

chap chapuzar
piiiiiii!
zmmmmmm
Escribe unha oracin con cada unha das palabras que escribiches.
4. Completa a oracin coa palabra correcta.

Esa raza de cans ten un
Xa teo as maletas na
Ese anaco de queixo est cheo de
(ravo/rabo) curto.
(vaca/baca) do coche.
(valor/balor).
5. Nesta familia hai un intruso. Descbreo e rscao.

voceiro
10
234698 _ 0001-0061.indd
vocear
vocal
vociferar
portavoz
evocar
10
25/11/09
16:42:56
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
A electricidade
1. Escribe outras palabras relacionadas coa electricidade.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
corrente
illante
apagar
enerxa
aceso
conectar
circuto
elctrico
electrocutar
cable
luminoso
acender
voltaxe
resistente
enchufar
2. Que lle pasa a unha persoa que bota chispas? Marca.

Est moi nerviosa.
Est moi enfadada.
Est moi triste.
3. Sublia no texto os substantivos que estean relacionados co tema da electricidade.
Unha reforma total

Aquel piso estaba nun estado penoso: cables soltos e interruptores colgando da paredes,
tboas do parqu levantadas con perigosos cravos despuntando, lmpadas que non acendan...
O electricista e o carpinteiro tian moito que traballar al.
4. Ordena ben as slabas das palabras de cada cadro, forma unha palabra relacionada
coa electricidade e cpiaa coa sa definicin.
1. Conxunto de cables ou condutores unidos por
onde pasa a corrente elctrica:
CUTOCIR
2. Dispositivo para conectar un aparello elctrico
rede, a outro aparello, etc.:
EXANER
3. Dispositivo que serve de soporte dunha lmpada

e asegura a conexin co circuto elctrico:
FECHUEN
4. Enchufe con varios buracos para distintos

aparellos:
DRNLA
5. O que fai que os corpos se movan ou funcionen:
234698 _ 0001-0061.indd
11
TADAPORLMPA
11
25/11/09
16:42:57
Ficha
Vocabulario temtico
Nome
Data
O relevo
1. Escribe outras palabras relacionadas co relevo.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
outeiro
accidentado
acampar
serra
costento
deforestar
deserto
fluvial
erosionar
chaira
chan
escalar
meseta
rochoso
esquiar
2. Le e marca. Que significa a expresin vir ao rego?

lvaro veu ao rego e admitiu que era mellor coller o bus.
Pasear pola beira do ro.
Enfadarse moito por algo.
Convencerse dun erro, atender a razns.
3. Fai corresponder as palabras coas sas definicins. Axdate co dicionario.
arroio
Ampla desembocadura dun ro.
encoro
Ro que desemboca noutro mis importante.
fervenza
Cada de auga desde certa altura por un desnivel brusco.
afluente
Ro pequeno e con pouca auga.
esteiro
Lago artificial onde se retn e almacena a auga dun ro.
4. Completa coas palabras do recadro.

prados
Ao lonxe vase a
val
cadea
veiga
de montaas. Os
estaban cubertos de neve. O gando paca nos

no
, e nunha
12
234698 _ 0001-0061.indd
cumios
mis altos
que haba
un labrego labraba co seu tractor.

12
25/11/09
16:42:57
Ficha
10
Vocabulario temtico
Nome
Data
O clima
1. Escribe outras palabras relacionadas co clima.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
borrasca
ardente
escampar
inundacin
temperado
sarabiar
meteoroloxa
caloroso
chuviscar
precipitacins
polar
nevar
seca
xlido
tronar
2. Completa as oracins coa palabra axeitada en cada caso.

trompa
tromba
O elefante levantou a sa
Onte caeu unha
e fixo un sado.
de auga na vila.
3. Clasifica as seguintes palabras:

cicln
vendaval
chaparrada
brisa
balln
chuvisca
CHUVIA
VENTO
4. Forma palabras terminadas en -ada.

neve
sarabia
xeo
trono
ro
chuvasco
5. Marca das expresins que poderas empregar para dicir que non para de chover.
Vn unha escampada.
Chove a varrer.
Cae auga a xerros.
Fai boa hora.
Explica o que significa cada unha das expresins que non marcaches.
234698 _ 0001-0061.indd
13
13
25/11/09
16:42:57
Ficha
11
Vocabulario temtico
Nome
Data
A contaminacin
1. Escribe outras palabras relacionadas coa contaminacin.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
quecemento
inmundo
ensuciar
fume
irrespirable
contaminar
osxeno
puro
purificar
lixo
san
respirar
refugo
txico
verter
2. Que significa a expresin cambiar de aires? Mrcao.

Nas vacacins gstalle viaxar e cambiar de aires.
Ventilar.
Ir a outro sitio.
Reducir a contaminacin dun lugar.
Protexerse do vento.
3. Une cada palabra co seu sinnimo. Se non coeces o significado dalgn termo,
bscao no dicionario.
malgastar
coidado
minguar
prexudicial
ameno
desfasado
obriga
agradable
pracenteiro
danio
desbaldir
entretido
obsoleto
decrecer
precaucin
deber
4. Indica se o significado das palabras destacadas literal (L) ou figurado (F).

Aquel vecio chupoulle todos os cartos e desapareceu.
Aquela pomba non poda voar, estaba ferida.
Sau vent a observar as estrelas fugaces.
Tom estivo toda a tarde navegando pola Internet.
14
234698 _ 0001-0061.indd
14
25/11/09
16:42:57
Ficha
12
Vocabulario temtico
Nome
Data
A localidade
1. Escribe outras palabras relacionadas coa localidade.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
alcalde
cntrico
derrubar
concello
industrializado
asfaltar
barrio
municipal
edificar
capital
rural
poboar
concelleiro
urbano
urbanizar
2. Relaciona cada estranxeirismo co seu correspondente en galego.

light
parking
tour
boutique
amateur
tenda
percorrido
afeccionado
aparcadoiro
lixeiro
3. Escribe unha oracin con cada un dos significados da palabra capital.
capital 1. Poboacin principal dun Estado, dunha Comunidade Autnoma ou dunha provincia. 2. Dieiro ou
bens dunha persoa ou dunha sociedade.
Significado 1:
Significado 2:
4. Que significa a palabra urbe? Mrcao. Consulta no dicionario se tes dbidas.

casa
cidade
aldea
vila
perturbar
urbanizacin
5. Marca as das palabras da familia de urbe.

urna
urbano
234698 _ 0001-0061.indd
15
15
25/11/09
16:42:57
Ficha
13
Vocabulario temtico
Nome
Data
A ciencia
1. Escribe outras palabras relacionadas coa ciencia.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
anlise
cientfico
descubrir
frmula
experimental
experimentar
investigador
probado
inventar
laboratorio
tecnolxico
investigar
teora
terico
verificar
2. Que che suxiren as seguintes palabras? Escrbeo.

Ten en conta que o que suxire unha palabra pode ser algo negativo (tristeza, perigo)
ou positivo (alegra, tenrura).
cadelio
vacacins
parasol
biscoito
3. Explica coas tas palabras o significado de aparello en cada frase.
a) Rompeu o aparello e perderon todo o peixe.
b) Non sei que lle pasa ao aparello de radio, soa moi mal.
c) O mdico confirmou que ten unha afeccin no aparello respiratorio.
a)
b)
c)
4. Que significa a expresin destacada? Marca.
Rosala di que cambiar a roda dunha bicicleta non ten ciencia ningunha.
Non o pode facer unha persoa soa.
un traballo pouco divertido.
Hai que facelo guindose por un manual.
Non difcil.
16
234698 _ 0001-0061.indd
16
25/11/09
16:42:57
Ficha
14
Vocabulario temtico
Nome
Data
A arte
1. Escribe outras palabras relacionadas coa arte.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
arquitectura
artstico
restaurar
escultura
fermoso
esculpir
galera
clsico
expoer
msica
decorativa
pintar
pintura
moderna
labrar
2. Indica se as palabras destacadas estn usadas en sentido figurado (F) ou en sentido

literal (L).
Descubriron unha nova tumba dun faran.
Rosa unha tumba: gardarache o segredo.
Ao saber a nova, invadiuno a ledicia.
Destruron o castelo cando invadiron a cidade.
Naquel museo reinaba un silencio absoluto.
Daquela reinaba Dona Urraca en Galicia.
3. Relaciona cada edificio co contido que conserva ou que expn.
pinacoteca
libros
biblioteca
pelculas, filmes
filmoteca
xornais
hemeroteca
pinturas
4. Copia as palabras relacionadas coa msica.

meloda
metfora
valse
compositor
lenzo
batuta
234698 _ 0001-0061.indd
17
pincel
pavilln
paleta
partitura
solfexo
cicel
17
25/11/09
16:42:57
Ficha
15
Vocabulario temtico
Nome
Data
A historia
1. Escribe outras palabras relacionadas coa historia.
Substantivos
Adxectivos
Verbos
lembranza
histrico
datar
cronoloxa
lendario
documentar
vestixio
ruinoso
narrar
memoria
moderno
avanzar
testemua
tradicional
resgardar
2. Copia cada oracin substitundo o adxectivo antigo polo sinnimo mis apropiado.
arcaico
pasado
veterano
a) Ricardo o mestre mis antigo do colexio.

b) A decoracin deste saln est un pouco antiga.
c) Os restos atopados no castro son moi antigos.
a)
b)
c)
3. Forma substantivos a partir destes verbos engadindo -(a)nza ou -(e)nza.
comparar
saber
crer
manter
lembrar
renacer
puxar
loar
4. Ordena cronoloxicamente. Numera do 1 ao 4.

Idade Antiga
Idade Contempornea
Idade Moderna
Idade Media
5. Nesta familia hai dous intrusos. Sublaos.

data
18
234698 _ 0001-0061.indd
datar
posdata
dtil
datacin
datable
dativo
18
25/11/09
16:42:57
Comprensin lectora
1. Unha barreira no horizonte
2. Quita lobos...!
3. Fabulosos poderes
4. Rede de redes
5. A calor da Terra
6. A historia dun dente de allo
7. Relixins orientais
8. Ulises e o ciclope
9. Unha doce historia
10. O labrego e o rei
11. Desertos no Planeta Azul
12. Que risa!
13. Todos e... todas
14. Ponlle vontade
15. A eleccin do nome
16. Vers que fcil
17. As orellas de Midas
18. Un espectculo mxico
19. Cando en Miln choveron sombreiros
20. Un lugar nico
21. Demter e Persfone
234698 _ 0001-0061.indd
19
25/11/09
16:42:57
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Unha barreira no horizonte

No norte da China hai un inmenso
muro que constite un dos principais
smbolos desta milenaria civilizacin:
a Gran Muralla.
A Gran Muralla o resultado do afn
de numerosos emperadores durante
mis de mil anos e, sobre todo, do enorme
esforzo de multitude de traballadores
e prisioneiros.
A finais do sculo iii a. C., Xi Huang
Ti unificou o pas e foi o primeiro soberano
en recibir o ttulo de emperador. A el
se debe a decisin de levantar unha barreira
para protexer o seu extenso territorio de ataques
inimigos. As comezou a construcin da muralla. En sculos posteriores, a muralla foi
amplindose. Pero ata principios do sculo xv, co emperador Iung Lo, non alcanzou
a sa lonxitude definitiva.
Construda con diferentes materiais (ladrillo, terra, pedra calcaria e granito), a Gran
Muralla est composta por unha sucesin irregular de muros e valados, xa que se construu
aproveitando restos de antigos muros que se uniron con grosas paredes de terra. Chegou a medir
case 6 400 quilmetros e estendase desde a fronteira coa actual Corea ata o deserto de Gobi.
Ademais, contaba con miles de torres defensivas: unha cada medio quilmetro.
Na actualidade, cerca das das terceiras partes do total do que foi a Gran Muralla estn
derrudas. Para contribur sa conservacin, en 1987 a Unesco declarouna Patrimonio
Mundial da Humanidade.
Algns astronautas, ao regreso das sas viaxes espaciais, afirmaron que viran nitidamente
a Gran Muralla desde o espazo, pero nos ltimos anos comprobouse que, a pesar da sa
magnitude, non posible albiscala a esa distancia.
1. Escribe un ttulo que exprese de forma exacta de que trata o texto.
Escribe unha afirmacin verdadeira e outra falsa sobre a Gran Muralla.
2. Que tipo de construcin a Gran Muralla? Mrcao.

artstica
20
234698 _ 0001-0061.indd
defensiva
decorativa
20
25/11/09
16:42:57
Comprensin lectora
3. Que se di da Gran Muralla? Mrcao.
Cando comezou a sa construcin.
Cando alcanzou a sa lonxitude definitiva.
Onde est situada.
Que materiais se utilizaron para construla.
Cal foi a sa mxima lonxitude.
Cal o seu estado de conservacin.
Quen foron os enxeeiros que a construron.
Numera os pargrafos do texto e localiza neles todos os datos
que marcaches.
4. Se tiveses que acurtar o texto, que suprimiras? Explica por que.
Ten en conta que non debes suprimir nada importante.
5. Escribe unha oracin que recolla o contido do primeiro pargrafo do texto.
6. Por que o texto que acabas de ler informativo? Explcao.
7. Contesta.
Pareceuche interesante este texto? Por que?
Cres que ofrece suficiente informacin sobre a Gran Muralla?
Onde poderas encontrar un texto coma este?
8. Que sabas sobre a Gran Muralla antes de ler o texto? Responde.
234698 _ 0001-0061.indd
21
21
25/11/09
16:42:58
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Quita lobos...!
Din que, nunha ocasin, a un neno moi mentireiro co seu pai por un camio de monte
cara a unha vila na que nunca estivera. A tarde era solla e o camio, longo. Camiaban
contentos e falaban. s veces era o pai quen falaba e outras facao o fillo. Nunha volta
da conversa, o rapaz dixo:
Sabes, pap, unha vez vin moitos lobos! Que manda de lobos!
Cantos? preguntou o pai, que saba ben de que p coxeaba o seu fillo. Catro quizais?
Catro? Non, ho! indignouse o rapaz. Eran moitos mis!
Doce?
Non. Mis!
Trinta?
Moitos mis! Non che digo que nunca vira tantos? E todos xuntios!
Cincuenta, quizais?
Mais de cen!
Parcencheme moitos lobos dixo o pai, incrdulo.
Esta conversa acabou e continuaron o camio, que era ben longo. Comezaron outras
e mesmo cansaron de falar. Camiaron en silencio e, ao cabo dun bo anaco, cando
o sol xa se puxera e a noite lles caa enriba, comezouse a sentir un rumor incesante, montono
e cada vez mis perceptible. O fillo espantouse un pouco, arrimouse ao pai sen dicir ren,
ata que lle preguntou:
Que ese rudo?
Non teas medo! E a auga dun ro que pasa por aqu preto. De aqu a un pouco temos que
atravesalo por unha vella ponte.
unha ponte resistente? preguntoulle o rapaz, que sempre lle tivera medo auga.
Si, moito; s afunde cando pasa algn mentireiro por ela.
O neno quedou calado, pero deseguida dixo:
Pap, agora que o penso... creo que non vin tantos lobos como che dixen antes.
Xa me pareca que non podas ter visto tantos. Seguro que non pasaban de cen.
Incluso menos.
Oitenta?
Menos, pap, menos. Quita lobos! Quita lobos!
Cincuenta..., corenta..., trinta...? o pai sorrindo malicioso a diminundo, pouco e pouco,
o nmero de lobos e o fillo negbao humildemente coa cabeza.
Cinco seran.
E mis algn menos tamn, si, si.
Xa estaban a dous pasos da estreita ponte, cando se adiantou o pai e tentou tirar da man
do fillo, pero o rapaz recuou e dixo:
22
234698 _ 0001-0061.indd
22
25/11/09
16:42:58
Comprensin lectora
Agarda, pap, creo que vin menos de cinco!
Tanto ten. Apura.
Oes, non estou seguro se eran dous ou se era un.
Moi ben, pero atravesa a ponte.
Non, non, que anda podera afundir.
Por que?
Porque xa non sei se vin un lobo ou unha torada de carballo.
Conto popular
1. Contesta. Que personaxes interveen no conto e onde estn?
2. Lembra esta frase da lectura e responde.

A ponte s afunde cando pasa algn mentireiro por ela.
Quen o di?
Por que cres que di iso?
Que efecto tivo no rapaz esta expresin?
Cres que a ponte a afundir de verdade?
Parceche que o pai lle deu un bo escarmento ao rapaz?
3. Explica o que significa a expresin saber de que p coxea algun.
4. Escribe un resumo do conto.
234698 _ 0001-0061.indd
23
23
25/11/09
16:42:58
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Fabulosos poderes
En todo o mundo existen historias sobre magos
e bruxos lendarios que posuan fabulosos poderes.
Moitas desas historias teen miles de anos,
pero os seres dos que falan seguen interesando
a todos na actualidade.
Un deses seres o mago Djedi, que, segundo
contan as lendas do antigo Exipto, era capaz
de unir a cabeza cortada dun animal co seu corpo,
de amansar feros lens ou de atopar os tesouros mellor
gardados.
Outro famoso personaxe foi a meiga Circe,
que as lendas mitolxicas da antiga Grecia
lle atriben a facultade de converter os homes
en lens, porcos, cans Ademais, din que poda
adiviar o futuro e devolver a xuventude aos ancins.
Moi clebre tamn na Roma antiga foi Moeris. Segundo parece, polos relatos
que chegaron ata ns, tia facultades sorprendentes: poda cambiar de sitio
os campos de cultivo, converterse en home lobo ou resucitar os mortos.
Pero, para moitos, o mago mis grande de todos os tempos foi o sabio Merln,
que, segundo se contaba, viva en terras de Inglaterra e era capaz de converter a noite
en da, adoptar calquera forma animal ou humana, ou facer aparecer nun santiamn
poderosos exrcitos en batallas cruciais.
Narracins e lendas foron as encargadas de facer chegar ata ns
a suposta existencia destes seres fabulosos.
1. Que informacin non se encontra no texto? Marca.

En que converta Circe os homes.
Onde viviu Moeris.
Como consegua Merln converterse en animal.
2. Numera os pargrafos do texto e di de que trata cada un dos seguintes.

Debes responder cunha palabra.
Pargrafo 2
Pargrafo 3
Pargrafo 4
Pargrafo 5
24
234698 _ 0001-0061.indd
24
25/11/09
16:42:58
Comprensin lectora
3. Que dous datos se ofrecen no texto sobre cada mago? Marca.
O lugar en que viviu.
O rei ao que axudou.
Os poderes que posua.
4. Completa e copia no teu caderno o esquema do texto. Ademais do nome
de cada mago debes inclur de onde era e que poderes tia.
MAGOS LENDARIOS
5. Inventa e escribe un pargrafo sobre este mago

para inclulo no texto.
Nome:
Lugar:
Poderes:
6 Que significa a expresin nun santiamn? Sinala a resposta correcta.

Con moita educacin.
Rapidamente, en pouco tempo.
Con moita calma, tranquilamente.
Marca a expresin que ten un significado parecido a nun santiamn.
Nun chiscar de ollo.
234698 _ 0001-0061.indd
25
Con ps de la.
De cabo a rabo.
25
25/11/09
16:42:58
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Rede de redes
A Internet ou a rede son termos que denominan un medio de comunicacin totalmente
implantado nos nosos das e ao que accedemos de forma continua, pero que resultou ser
un sistema revolucionario no seu momento.
A Internet naceu hai corenta anos nos Estados Unidos. Anda que en principio xurdiu
para resolver cuestins de defensa, axia se converteu nun proxecto para comunicar
con rapidez e seguridade os ordenadores de institucins dedicadas investigacin.
A idea foi realmente enxeosa. Desde un lugar conectado rede podanse enviar
directamente mensaxes electrnicas a calquera outro lugar que tamn estivese conectado,
sen ter que pasar por un gran centro que distribuse as mensaxes.
Desde entn, o nmero de usuarios
da Internet creceu tanto que, actualmente,
sera imposible prescindir deste sistema para
consultar todo tipo de documentos,
intercambiar informacin, enviar e recibir
mensaxes, desenvolver certas actividades
profesionais a distancia e facer todo tipo
de xestins de compra e venda, operacins
bancarias, etc.
Cada vez mis fcil reunir as condicins necesarias para poder navegar pola Internet.
1. Dispoer dunha lia telefnica.
2. Ter un ordenador cuns requisitos mnimos en canto a potencia, velocidade
e accesorios perifricos.
3. Dispoer dos programas informticos axeitados.
4. Contratar a conexin cunha empresa que nos permita acceder rede.
1. Copia a oracin que recolle mellor o contido do texto.
O texto fala dos problemas informticos en Estados Unidos hai moitos anos.
O texto explica o que a Internet e o que se necesita para utilizar esa rede.
O texto fala dos programas informticos que se utilizan na Internet.
2. Escribe V (verdadeiro) ou F (falso).

A Internet ou a rede son distintas denominacins para nomear
un mesmo sistema de comunicacin.
Para utilizar a Internet non necesario dispoer dunha lia telefnica.
A Internet naceu en Estados Unidos hai vinte anos.
A Internet converteuse nun proxecto para comunicar con rapidez e seguridade
os ordenadores de diferentes institucins.
26
234698 _ 0001-0061.indd
26
25/11/09
16:42:58
Comprensin lectora
3. Le detidamente o terceiro pargrafo do texto e contesta. Que imaxe representa
mellor o funcionamento da Internet?
Imaxe 1
Imaxe 2
4. Contesta.
Cantos requisitos hai que cumprir para poder utilizar a Internet?
Hai algn requisito que sexa mis importante ca outro? Por que?
5. Explica o significado que teen no texto as seguintes palabras.

rede
usuarios
navegar
6. Escribe un texto en que expliques os requisitos que se han de cumprir
para participar nun concurso e gaar un destes regalos.
1. premio: Un ordenador porttil
2. premio: Un reprodutor porttil de DVD
3. premio: Un reprodutor de Mp3
234698 _ 0001-0061.indd
27
27
25/11/09
16:42:58
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
A calor da Terra
Desde hai uns anos, representantes de pases
de todo o mundo celebran reunins para falar sobre
o quecemento da Terra. E que a temperatura
da atmosfera terrestre est aumentando perigosamente
debido acumulacin de certos gases emitidos
desde o noso planeta.
Moitos cientficos pensan que, se non evitamos
o progresivo quentamento da Terra, se desencadearn
unha serie de consecuencias catastrficas, non s para a humanidade,
senn tamn para o resto dos seres vivos.
Os cientficos que defenden esta idea utilizan os seguintes argumentos:
1. Se contina a emisin deses gases ao ritmo actual, poderan producirse cambios climticos
importantes: aumento significativo de chuvias torrenciais, longas pocas de seca
2. Se sobe en exceso a temperatura terrestre, poderase chegar a fundir o xeo dos casquetes
polares, o que xerara un aumento do nivel do mar. Daquela, algns territorios
e poboacins costeiras poderan inundarse e desaparecer baixo as augas.
Desde logo, se estes cientficos estn no certo, as consecuencias poden ser terribles.
Por iso, moitos expertos cren necesario que cada pas controle a emisin destes gases
nocivos para a atmosfera. fin e ao cabo, a Terra a nosa casa e somos ns
os que debemos coidala.
1. Marca a resposta mis precisa. De que trata o texto?
Das reunins de cientficos.
Do aumento da temperatura na atmosfera terrestre.
Do desxeo dos casquetes polares.
2. Inventa outro ttulo que recolla con exactitude o tema do texto.
3. Marca unicamente as oracins que sexan verdadeiras.

Desde hai tempo celbranse reunins sobre o quecemento da Terra.
Por moito que quecese a atmosfera, nunca causara graves problemas
ao ser humano.
Os cientficos que estn preocupados polo quecemento da Terra
cren que a causa a acumulacin de certos gases na atmosfera.
Algns cientficos pensan que, se o quecemento da Terra segue
aumentando, as consecuencias para o noso planeta sern catastrficas.
28
234698 _ 0001-0061.indd
28
25/11/09
16:42:58
Comprensin lectora
4. Que idea defenden algns cientficos en relacin co quecemento da Terra?
Marca a resposta correcta.
Hai que evitar o progresivo quecemento da Terra.
Hai que celebrar moitas reunins de cientficos.
Hai que vixiar o nivel do mar nas zonas costeiras.
Explica en que lugar do texto se inclen os argumentos que dan os cientficos
para apoiar a sa idea.
5. Copia o esquema sobre o texto e compltao.
TESE
ARGUMENTOS
Argumento 1:
Argumento 2:
6. Marca a afirmacin mis precisa.

No texto exponse unha tese e dse un argumento para apoiala.
No texto expense das teses diferentes e dse un argumento para apoiar
cada unha delas.
No texto exponse unha tese e danse dous argumentos para apoiala.
7. Fai un resumo do texto.
Comeza expoendo a idea defendida por algns cientficos.
Exemplo: Moitos cientficos pensan que
8. Busca informacin sobre as vantaxes da enerxa solar.

Pensa e escribe argumentos para defender a seguinte tese:
A utilizacin de enerxa solar moi positiva.
234698 _ 0001-0061.indd
29
29
25/11/09
16:42:58
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
A historia dun dente de allo

A un vampiro vello que viva nun castelo hmido
e ruinoso pasoulle que un da lle caeu un dente cairo.
Un dos dous dos que se vala para procurar mantenza.
Non puido ir ao dentista para que llo repuxese,
xa que estes consultan polo da e aos vampiros
sntalles moi mal tomar o sol.
Aquela noite, como non poda facer o seu traballo,
deitouse no seu cadaleito e baixo a sa almofada
de raso vermello deixou o dente cado cunha carta
para o Rato Prez. A carta dica as:
Querido Rato Prez:
Caeume un dente e non atopo reposto.
Por iso, pdoche que en lugar de deixarme moedas
ou caramelos, me deixes un dente novo
para poder comer.
Teu, agradecido.
O Vampiro Chupasangues.
Ao Rato Prez, que era moi listo e aborreca os vampiros malos, ocorruselle cambiar
o dente do vampiro por un dente de allo e deixoulle un debaixo da almofada.
Amenca. O vampiro foi cerrar as contras das vents, para que non entrase claridade.
s escuras apalpou por baixo da almofada en busca do dente novo. Botoulle un pouco de cola
ultrarrpida e encaixouno a todo correr na sa boca.
Ben saberedes que os vampiros detestan os allos e, cando este notou un forte sabor na boca,
pensou tolear. Empezou a voar de ira por todo o castelo coma un paxaro doente
dando bandazos cegos contra as paredes de pedra.
Auuuuuuu
O coitado laibase. Daquela o sol xa apuntaba no alto e deulle de cheo na cara.
Entn, coma se fose atravesado por milleiros de coitelos luminosos, esvaeceuse no aire
coma un globo furado; caeu no chan convertido nun cinsento montn de lixo negro
e fumegante.
Por iso en Transilvania, que onde viven os vampiros, os nenos, cando lles cae un dente,
dixano baixo a almofada xunto cun dente de allo, para que o Rato Prez sempre tea algn
man para acabar cos vampiros chupasangues.
Gloria Snchez
Cabecia a paxaros e outras historias. (Adaptacin)
30
234698 _ 0001-0061.indd 30
2/12/09 09:30:37
Comprensin lectora
1. Contesta.
Cal o dente cairo?
Por que importante para o vampiro?
Quen o Rato Prez? Por que o protagonista lle escribe unha carta?
2. Explica cales son as das cousas que lles fan mal aos vampiros segundo o texto.
3. Conta a historia en forma de cmic.

Distribea en catro partes. Pensa primeiro a escena que vas debuxar en cada unha.
Utiliza un globo con texto en cada vieta, algunha onomatopea e lia narrativa.
234698 _ 0001-0061.indd
31
31
25/11/09
16:43:00
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Relixins orientais
Sabas que o hindusmo e o budismo son das
das relixins que teen maior nmero de seguidores
no mundo? Anda que as das son relixins
orientais, teen moitas diferenzas entre si.
A primeira diferenza ten relacin cos deuses.
Os hindustas adoran moitos deuses: Shiva, Vishnu,
Krishna, Kali En cambio, os budistas non seguen
os preceptos de ningn deus concreto, senn as ensinanzas
de Buda, unha persoa que viviu hai 2500 anos.
Moi diferentes son tamn as crenzas de cada relixin. Para os hindustas
fundamental a idea da reencarnacin. Eles cren que, ao morrer, volvern nacer
noutro ser: nun ser superior se foron bos e nun ser inferior se foron malvados.
Para os budistas fundamental a idea do sufrimento. E cren que a meditacin
lles ofrece o camio para liberarse de todo sufrimento.
Tampouco coinciden os textos sagrados das das relixins. Os Vedas consisten
en himnos e cnticos e conteen as primeiras crenzas hindustas. O Tripitaka recolle
o conxunto das ensinanzas de Buda.
Outra diferenza mis entre ambas as relixins son os seus lugares sagrados. Benars,
na India, a cidade de peregrinacin hindusta mis importante. Al, no Ganxes, o seu ro
sagrado, banse cada ano millns de persoas para purificarse.
Para os budistas, un dos templos mis importantes o pagode dourado de Skwe Dagon,
que est en Rangn (Birmania). Al encntranse restos dos cabelos de Buda.
A pesar das sas moitas diferenzas, hindusmo e budismo tamn teen cousas en comn:
as das relixins naceron na India, son moi antigas e teen millns de seguidores.
Se algunha vez tes ocasin de contemplar unha cerimonia dunha destas relixins,
non deixes de facelo; sorprenderate.
1. Marca a oracin que se axusta mellor ao contido do texto.
O texto fala da India.
O texto fala das diferenzas entre hindusmo e budismo.
O texto fala dos deuses hinds.
2. Numera os pargrafos do texto e escribe de que tratan os pargrafos seguintes.
Pargrafo 2:
Pargrafo 3 e 4:
Pargrafo 5:
Pargrafo 6 e 7:
32
234698 _ 0001-0061.indd
32
25/11/09
16:43:01
Comprensin lectora
3. Contesta.
Cales son os deuses do hindusmo? E do budismo?
En que cren os hindustas? E os budistas?
Como se chaman os textos sagrados hindustas? E os budistas?
Que cidade sagrada para os hindustas? Cal un dos mis importantes templos
budistas?
4. Completa o esquema.
Diferenzas entre hindusmo e budismo
Hindusmo
Budismo
Deus
Crenza
Texto sagrado
Lugar sagrado
5. Que oracin expresa a idea principal do texto? Mrcaa.

Hindusmo e budismo teen crenzas diferentes.
Entre hindusmo e budismo existen semellanzas e diferenzas.
Entre hindusmo e budismo existen diferenzas en canto aos seus deuses.
6. Observa e escribe un pargrafo para inclur no texto Relixins orientais.
Celebracin
hindusta Nacemento de Krishna
Celebracin
budista Nacemento de Buda
234698 _ 0001-0061.indd
33
33
25/11/09
16:43:01
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Ulises e o ciclope
Conta unha antiga historia grega que Ulises, rei
de taca, tras participar na guerra de Troia, emprendeu
a viaxe de regreso sa patria.
Ao comezo daquela viaxe, as sas naves foron empuxadas
polo vento s costas de Sicilia, a fermosa illa das augas
de cor zafiro. Despois de desembarcar, o rei e algns
soldados empezaron a explorar a illa. Descoecan que
estaban no territorio dos ciclopes, horrendas criaturas
de tamao colosal que tian un s ollo na fronte.
O mis temido de todos os ciclopes era o fero Polifemo.
Tras unhas horas de camio, Ulises e os seus soldados
chegaron entrada dunha cova.
Vamos dentro! ordenou o rei.
A caverna estaba escura e despeda un desagradable cheiro. Pese a iso, os homes entraron.
Era unha cova xigantesca: a sa amplitude e altura resultaban arrepiantes. Absortos como
estaban na contemplacin daquel lugar desmesurado, non repararon en que Polifemo
se acercaba co seu rabao.
O ciclope non tardou en advertir que os homes estaban na cova. Inmediatamente,
desatouse a ira do coloso. Proferiu horribles insultos que retumbaron coma os tronos
dunha violenta tempestade, arrancou de raz rbores centenarias, fixo voar polo aire
rochas de tamao descomunal
Despois de dar renda solta sa clera, Polifemo entrou na gruta co gando
e pechou a entrada cunha enorme pedra para impedir que os homes escapasen.
Un indescritible terror apoderouse dos soldados. Entn, Ulises, dando mostra
unha vez mis do seu esprito heroico, acercouse ao xigantesco monstro mentres os seus homes
permanecan inmbiles.
Toma dxolle tendndolle as provisins da viaxe. Aqu tes o noso vio
e a nosa comida.
O ciclope ruxiu e estendeu a sa man repulsiva para agarrar o que Ulises lle ofreca.
Logo, baixando a cabeza, preguntou despectivamente:
E ti, quen es? Dime como te chamas.
O de taca dubidou un momento e respondeu con astucia:
Ningun. Chmome Ningun.
Despois, Polifemo pxose a comer. Comeu e bebeu ata fartarse. Tras o opparo banquete,
quedou sumido nun profundo sono e comezou a roncar. Aqueles ronquidos do ciclope xeaban
o sangue.
Vamos, temos que aproveitar este momento ordenoulles Ulises aos seus.
34
234698 _ 0001-0061.indd
34
25/11/09
16:43:01
Comprensin lectora
Seguindo as indicacins de Ulises, os soldados colleron unha enorme e afiada estaca
e feriron no ollo o temible ser. Polifemo espertou entre laios de dor. Non va nada.
O seus berros de desesperacin oronse en toda a illa e os demais ciclopes acercronse cova.
Polifemo, que che ocorre? Quen te atacou?
Ningun! Ningun feriume! respondeu.
Ante aquela estraa resposta, os ciclopes marcharon. Polifemo, cego, sau s apalpadas
da cova e sentou fra, despois de cerrar a entrada de novo. Al pasou toda a noite.
Ao amencer, o ciclope decidiu abrir a cova para que os seus rabaos sasen a pacer.
Pero o que Polifemo non puido ver foi que co gando tamn saan os seus prisioneiros.
E que, durante a noite, Ulises atara xuntas todas as ovellas e ordenralles aos seus homes
que se escondesen debaixo delas. Ata el mesmo se suxeitou barriga dun enorme cordeiro.
As foi como, grazas ao enxeo de Ulises, el e os seus se libraron da fereza do ciclope.
E conta tamn esta antiga lenda grega que, cando todos os homes embarcaran, Ulises
berrou desde a sa nave:
Polifemo!, se algun che pregunta quen te deixou cego, dille que foi Ulises, rei de taca.
Ao or aquilo, Polifemo, fra de si, invocou a Neptuno, o deus do mar, para que
o axudase a vingarse. E, por iso, a ira das augas perseguiu os navegantes na sa longa viaxe
de regreso casa.
1. Contesta.
De onde via Ulises?
A onde a? A onde chegou?
Quen era Ulises?
Por que cres que un heroe?
Como se chamaba o ciclope?
2. Explica o plan de Ulises para escapar da cova do ciclope. Utiliza estas palabras:
provisins
estaca
rabao
234698 _ 0001-0061.indd
35
35
25/11/09
16:43:01
Ficha
Comprensin lectora
Nome
Data
Unha doce historia

Cando os espaois chegaron a Amrica na poca do Descubrimento, frecuentemente
eran agasallados polos indxenas coa bebida dos deuses. Esta bebida, amarga e mesta,
estaba elaborada con auga e sementes de cacao, e adoitaba tomarse fra. Esa mestura a orixe
de noso actual chocolate.
Anda que aquela bebida resultaba algo amarga, tia propiedades enerxticas:
s con tomar uns grolos, e sen inxerir mis alimento, unha persoa poda camiar unha longa
xornada ou realizar grandes esforzos sen chegar a esgotarse.
Pouco a pouco, esa bebida foi evolucionando para adaptarse aos gustos dos descubridores.
Queres saber como chegou a converterse no noso chocolate en cunca?
Nun primeiro momento, caeuse na conta de que o cacao con auga era mis agradable
se se tomaba quente ou, polo menos, a temperatura ambiente e se se adozaba con azucre.
Posteriormente, comezaron a engadirlle vainilla, canela ou anises e a batelo todo ata
conseguir unha riqusima bebida espumosa.
Mis tarde, incorporronselle froitos secos triturados, sobre todo, amndoas e abels.
Nese momento, a deliciosa e nutritiva bebida pxose moi de moda non s en Espaa, senn
en gran parte de Europa.
Moitos anos despois, por fin, introduciuse un cambio definitivo: para elaborar o chocolate
empezou a utilizarse leite en vez de auga.
As como o tomamos na actualidade e est riqusimo!
1. Marca a afirmacin verdadeira de cada par.
Ao principio, o chocolate
era amargo e mesto
elaborbase con leite
era doce e mesto
elaborbase con auga
2. Contesta.
Con que se elaboraba a bebida dos deuses?
Como se tomaba: fra ou quente?
Quen a elaboraba?
A quen llela ofrecan?
Que propiedades enerxticas tia?
36
234698 _ 0001-0061.indd
36
25/11/09
16:43:01
Comprensin lectora
3. Numera os pargrafos do texto e copia as palabras que indican orde en cada
un dos que se indican a continuacin.
Pargrafo 4
Pargrafo 5
Pargrafo 6
Pargrafo 7
Utiliza esas palabras para explicar como foi evolucionando a antiga bebida
ata converterse no chocolate actual.
4. Fai un esquema coma o seguinte a partir da informacin do texto.
Nun primeiro momento
5. Contesta.
Por que Unha longa historia un texto informativo?
Por que dicimos que ten estrutura de secuencia?
Que proceso se conta en forma de secuencia?
De cantas fases diferentes consta esa secuencia?
6. Marca a afirmacin verdadeira.

Os indxenas agasallaban os descubridores.
Os descubridores agasallaban os indxenas.
Os indxenas e os descubridores agasallbanse.
Explica coas tas palabras o significado do verbo agasallar.
234698 _ 0001-0061.indd
37
37
25/11/09
16:43:01
Ficha
10
Comprensin lectora
Nome
Data
O labrego e o rei
Henrique IV, rei de Navarra e de Francia, foi un dos mellores reis que houbo no mundo.
Era moi falangueiro, moi divertido e moi natural, igual se daba cos grandes seores coma
cos paisanos e a todos falaba con agarimo e cortesa.
Cntase del que unha vez sau de caza con toda a sa corte onde an os mis grandes
seores de Francia. Como naquel pas case todo terreo chan, al hai costume de cazar
a cabalo: botan os cans detrs dos corzos ou das lebres e os cazadores van a cabalo
tras dos cans.
Pois indo aquela vez Henrique IV de caza cos seus cortesns, aconteceulle que se arredou
tanto deles que se perdeu. Por mis voltas que daba non atopaba alma vivente por aquelas
gndaras e por mis que tocaba o seu corno de caza ningun responda.
El tia mentes de que iran durmir nunha aldea prxima, pero non saba o camio
para chegar a ela.
Xa co sol pondose pasou por unha encrucillada e viu un labrego que estaba subido
a un alto.
E logo ti que fas a arriba?
Eu respondeu o labrego; dixronme que andaba por aqu El-rei que seica vai de caza
e estaba a ver se o va.
E ti tes gana de velo?
Teo; si, seor.
Pois logo dixo Henrique IV, imos facer unha cousa. Ti amsasme o camio para ir
aldea de Champenoise e al eu lvote onde vexas ben o rei, queres?
Trato feito respondeu o labrego.
Pois baixa e monta a cabalo detrs de min.
O labrego baixou da rbore, montou a cabalo atrs de Henrique IV e botoulle os brazos
arredor da cintura para non caer.
E dgame, seor preguntou, logo entre tantos seores como haber al, como hei
saber quen o rei.
Mira dixo Henrique IV, cando cheguemos onda eles has ver que todos sacan
os chapeus, ags o rei, que fica cuberto. O que vexas que est co seu chapeu posto
mentres os outros se descobren, aquel o rei.
Polo camio foron de moita conversa e El-rei a moi admirado do agudo que era
aquel labrego. Xa cando chegaron a Champenoise atoparon a todos os seores da corte
de El-rei que estaban deliberando sobre como an facer para ir buscar o monarca.
Ao velo chegar, todos sacaron respectuosamente os chapeus, ags Henrique IV e mais
o seu compaeiro, o labrego que via con el no cabalo:
Entn El-rei volveuse cara ao labrego e preguntou:
E logo viches o rei? Cal de todos estes seores?
38
234698 _ 0001-0061.indd
38
25/11/09
16:43:02
Comprensin lectora
E o labrego respondeu:
Pois ou vostede ou son eu, porque soamente ns os dous estamos co pucho posto.
Aquela noite Henrique IV fixo sentar o labrego sa mesa, no medio de duques
e prncipes de Francia e concedeulle carta de fidalgua e outros favores.
Vicente Risco
Tres contos marabillosos. (Adaptacin)
1. Contesta.
Onde transcorreu esta historia segundo o narrador?
Quen eran os personaxes protagonistas?
Como se encontraron o rei e o labrego?
Por que o labrego e mais o rei marcharon xuntos?
2. Explica.
Que unha persoa falangueira?
Como recoeces unha encrucillada?
Que fan as persoas cando deliberan?
3. Xustifica a contestacin que d o labrego sobre quen, de todos os presentes, pode ser o rei.
4. Inventa o comentario que podera facerlle o rei ao labrego ao final da historia.
234698 _ 0001-0061.indd
39
39
25/11/09
16:43:02
Ficha
11
Comprensin lectora
Nome
Data
Desertos no Planeta Azul

Desde o espazo, o Planeta Azul,
a Terra, vese dunha intensa cor azulada
debido gran masa de auga que forman
os seus ros, mares e ocanos. Ademais
da auga, pdense distinguir con certa
nitidez os grandes bosques, as principais
cordilleiras e as rexins mis inhspitas
da Terra: os desertos.
Normalmente, a xente imaxina
un deserto con dunas, camelos, cactos
Pero, anda que pareza asombroso, hai desertos onde sera posible patinar sobre xeo.
Un deserto unha zona onde calquera forma de vida animal ou vexetal se desenvolve
con gran dificultade. Segundo iso, na Terra podemos distinguir basicamente dous tipos
de desertos: os desertos ridos e os desertos polares.
Os desertos ridos son aqueles en que as temperaturas dirnas son moi altas
e nos que apenas chove ao longo do ano. Entre estes desertos, podemos distinguir dous tipos
bsicos: os desertos pedregosos e os desertos de area. Os primeiros presentan a imaxe desolada
dun chan cheo de pedras, e nos segundos o efecto da erosin converteu as pedras nun mar
de abrasadoras dunas.
No extremo oposto, con temperaturas dirnas moi baixas, sitanse os desertos polares,
que se caracterizan por un trazo sorprendente: neles hai auga!
O problema que non se pode aproveitar porque est xeada.
1. Cal o tema do texto? Marca.
O planeta Terra.
As temperaturas do planeta Terra.
As clases de desertos.
A cor dos planetas.
2. Analiza o ttulo e contesta.
Cal di o texto que o Planeta Azul?
Parceche axeitado ese nome? Explica por que.
Pensa e escribe outro ttulo para o texto.
40
234698 _ 0001-0061.indd
40
25/11/09
16:43:02
Comprensin lectora
3. En que parte do texto se dan estas informacins? Numera os pargrafos do texto
e escribe o nmero do pargrafo que corresponde a cada informacin.
Que un deserto?
Que caracteriza os desertos polares?
Que pode verse da Terra desde o espazo?
Que dous tipos de desertos ridos existen?
4. Que lugares, segundo o texto, se consideran desertos? Marca.
Aqueles en que vai moita calor.
Aqueles en que vai moito fro.
Aqueles en que calquera forma de vida se desenvolve con dificultade.
5. Define estes tipos de deserto segundo o que se di no texto.
Deserto rido:
Deserto polar:
6. Completa o seguinte esquema. Faino as:

Escribe no primeiro recadro o tema do texto.
Escribe nos seguintes dous recadros os dous grupos principais de desertos.
Copia baixo o tipo de deserto correspondente os dous subgrupos que se distinguen.
Utiliza o esquema que elaboraches e escribe un resumo do texto.
234698 _ 0001-0061.indd
41
41
25/11/09
16:43:02
Ficha
12
Comprensin lectora
Nome
Data
Que risa!
Deberiamos rir mis. E non que defenda que non hai
que tomar as cousas en serio, senn que, sen dbida, rirse resulta
moi beneficioso para calquera.
Unha boa razn para seguir este consello son os beneficios
que a risa lle d nosa sade. Sabas que nunha gargallada
se moven centos de msculos? E non s da cara, tamn
do abdome, dos brazos Ademais, a risa aumenta o ritmo
cardaco e mellora a circulacin e a respiracin.
Outra razn para rirmos en canto teamos a menor
oportunidade que a risa favorece a nosa capacidade
de comunicacin, xa que provoca un estado de nimo pracenteiro que facilita as relacins
cos demais. A que, en xeral, resulta mis sinxelo levarse ben coas persoas que
rin moito?
E, por se anda non ests convencido, hai unha terceira razn para concederlle
mis tempo risa: ao parecer, algns estudos demostraron que o rendemento das persoas
mellora considerablemente nos lugares onde abundan os chistes e as gargalladas.
Xa ves o bo que rirse, e ademais, non hai que pagar por iso. de balde para todos.
As que viva a risa e a rir!
1. De que trata este texto? Marca.
Da sade.
Da risa.
Da xente.
Dos chistes.
2. En calquera texto argumentativo, o autor defende unha idea ou tese.
Cal a idea que defende o autor deste texto? Marca.
xente gstalle moito rirse.
Hai que rir mis.
A risa fainos mis comunicativos.
Hai moitos estudos sobre a risa.
3. Numera os pargrafos e elixe. Que razn se expn no pargrafo 2?
Que a risa gratis.
Que a risa beneficiosa para a sade.
Que mellor rir ca tomar as cousas en serio.
Que a risa nos facilita as relacins cos demais.
42
234698 _ 0001-0061.indd
42
25/11/09
16:43:02
Comprensin lectora
4. Que razn se d en cada un destes pargrafos? Pensa e escribe.
Pargrafo 3
Pargrafo 4
5. Completa o esquema coa informacin do texto.
Lembra cal a tese do autor e que tres razns d para apoiala.
Razn 1
TESE
Razn 2
Razn 3
6. Un destes pargrafos unha razn que podera inclurse no texto para apoiar
a tese do autor. Que pargrafo ? Arrodao.
A graza dun chiste pode estar
no enxeo dun xogo de palabras,
na comicidade dunha esaxeracin,
no dobre sentido dunha frase,
e, desde logo, na chispa de quen
o conta.
Rirse moi beneficioso porque,

ao parecer, a risa estimula
a imaxinacin, o que nos
converte en persoas moito
mis creativas.
7. Modifica o texto seguindo estas pautas:

Inventa un novo ttulo.
Incorpora o pargrafo que elixiches na actividade anterior.
Redacta o texto sen copialo, utilizando as tas propias palabras.
234698 _ 0001-0061.indd 43
43
14/12/09 16:53:38
Ficha
13
Comprensin lectora
Nome
Data
Todos... e todas
Era o primeiro da de clase e estabamos todos os rapaces e as rapazas de 6. amoreados
ante a porta da aula, agardando a que o titor nos chamase e dixese onde tiamos que sentar.
A min todos os cursos me tocaba nas ltimas filas, unha das vantaxes de se apelidar
Saavedra Lpez. As que agardei a que o profesor me nomease e ocupei o asento que me
sinalou. Marta xa se a sentar onda min, pois fora a mia compaeira en cuarto e quinto.
Pero don Ramn dixo: Salgueiro Torres, Ana, e entn aquela rapaza morena de ollos vivos
sentou cabo de min.
Uff! Demasiadas cousas novas nunha soa semana! dxome Ana cun sorriso de amizade.
Ti levas moito neste colexio?
Levo, desde os catro anos dixen eu. Ti es nova, non si?
Son. Nova no colexio e nova na vila. S hai das semanas que viemos para aqu, antes
viviamos en Vigo.
Pareca empeada en darme informacin bsica sobre ela.
que meu pai veu traballar a LAGASA, a fbrica procesadora do leite, e tivemos que
nos trasladar todos. Vivimos nun piso alugado, enriba das oficinas de Correos. Ti chmaste
Raquel, non ? Eu son Ana, xa oches, espero que sexamos boas amigas.
Don Ramn deunos a benvida e empezou a explicar o que se agardaba de ns no curso.
Despois de soltar o discurso preguntounos se tiamos algo que comentar; como houbo silencio
xeral, pasou a dicirnos as cousas que debiamos traer a partir da seguinte semana. A lista era
bastante obvia e eu a anotando todo nunha folla anda que s fose por non me aburrir.
... e ademais dica don Ramn cada alumno traer tamn tres rotuladores
de diferentes cores, para os esquemas de Naturais.
Entn Ana ergueu a man:
E as alumnas? Temos que traer algo especial para Naturais?
Como especial? Don Ramn estaba desconcertado. Non dixen que haba que traer tres
rotuladores?
Si, iso os alumnos. Pero ns, as alumnas, tramolos tamn ou traemos outra cousa?
Seorita, non ou ben ou quere tomarme o pelo?
Nin unha cousa nin outra, don Ramn. S pregunto que traemos as alumnas.
E que dixen logo? don Ramn tia un ton de falsa amabilidade que empregaba cando
estaba enfadado de verdade.
Vostede dixo que cada alumno traer...
Exactamente, seorita, cada alumno. E vostede debe saber que cando se fala dun xeito
xenrico, dirixndose a un colectivo en que haxa xente dos dous sexos, emprgase sempre
o masculino. Cando digo cada alumno quero dicir cada alumno e cada alumna. Entendido?
Pois se mo permite, a profesora de Lingua que tiven o ano pasado dicanos que iso
podera ser correcto, pero nin era xusto nin recomendable. Que se falabamos para toda a clase
haba que dicir os alumnos e as alumnas e eu...
44
234698 _ 0001-0061.indd
44
25/11/09
16:43:04
Comprensin lectora
Pois esa profesora podera dicir o que quixese, pero neste colexio rexen as normas
de toda a vida, as que sente e cale.
Houbo un ruxerruxe pola clase. Supoo que a todos lles pasaba o mesmo ca a min,
que nunca me decatara do que acabara de dicir Ana. Pero o profesor axia parou coas conversas.
Silencio! Silencio, todos! Todos... e todas! Entendido?
O timbre do cambio de clase veu en axuda de don Ramn. Colleu a carteira e sau da aula
con cara de poucos amigos. Eu mirei a Ana de fronte e ela sorriu con aquel ollar retranqueiro
que me haba acabar sendo tan familiar. E daquela tiven a certeza de que o curso que
comezaba non a ser nin aburrido nin rutineiro.
Agustn Fernndez Paz
Rapazas. (Adaptacin)
1. Contesta.
Como se chama a rapaza nova na clase?
Como se chama a compaeira con que senta esa rapaza nova?
Cal das das conta a historia?
2. Completa coa resposta. Quen di estas palabras e que quere dicir?
Cando se fala dun xeito xenrico, utilzase o colectivo
Do
e quere dicir que
Iso pode ser correcto, pero non xusto nin recomendable
Explica con cal das das posicins ests de acordo.
3. Di que significa a palabra ruxerruxe. Despois, explica por que se formou un ruxerruxe
na aula?
4. Rel o derradeiro pargrafo. Explica que conclusin tirou Raquel da influencia da nova
compaeira.
234698 _ 0001-0061.indd
45
45
25/11/09
16:43:04
Ficha
14
Comprensin lectora
Nome
Data
Ponlle vontade
En Espaa, mis de dous millns
de persoas dedcanse a axudar os demais
sen cobrar nada. Esas persoas son
os voluntarios. O seu traballo consiste
en colaborar con distintas organizacins
e asociacins con fins altrustas.
Quizais, a faceta que mis chama
a atencin do traballo dos voluntarios
sexa a axuda que prestan en situacins
catastrficas: terremotos, inundacins
Pero os voluntarios tamn desenvolven
outros labores, mis silenciosos pero
igualmente importantes, de apoio cotin
nas localidades onde viven. As, ocpanse de atender persoas maiores, necesitados,
discapacitados, enfermos Hai tanta xente a quen axudar!
Entre os voluntarios hai persoas de todas as idades: mozos que dedican parte
do seu tempo libre a labores humanitarios e persoas maiores que, libres de obrigas laborais,
decidiron dedicar parte do seu tempo aos demais.
ta idade normalmente non se pode ser membro activo de ningunha organizacin
solidaria, pero si podes informarte dos labores que realizan estes colectivos e, talvez, poidas
botar unha man nalgunha campaa ou actuacin determinada.
Por que non te animas? Ponte en contacto con algunha organizacin deste tipo;
as estars informado e preparado para poderes colaborar no futuro. E, ademais, seguro
que coeces un montn de xente que comparte as tas mesmas ideas e preocupacins.
Non o dubides, decdete!
1. Cal o tema do texto? Mrcao.
A idade dos voluntarios.
As distintas organizacins de voluntarios.
O voluntariado.
2. Marca as afirmacins que sexan verdadeiras.
Os voluntarios s interveen en catstrofes naturais.
Hai voluntarios novos e maiores.
En Espaa hai mis de dous millns de voluntarios.
Os voluntarios non cobran nada polo labor que realizan.
Localiza no texto os pargrafos en que aparecen as afirmacins verdadeiras.
46
234698 _ 0001-0061.indd
46
25/11/09
16:43:04
Comprensin lectora
3. Que pretende o autor do texto? Marca.
Dar informacin sobre o voluntariado.
Animarnos a colaborar con algunha organizacin solidaria.
Dicirnos os pasos que hai que seguir para ser voluntario.
Escribe un resumo do texto.
4. Que das razns se ofrecen no texto para animarnos a contactar con algunha
organizacin solidaria? Marca.
Gaar cartos.
Coecer xente que comparte as nosas preocupacins.
Informarse e prepararse para o futuro.
5. Escribe, a partir de cada situacin, mensaxes que animen a ser solidario.
Situacin 1:
Unha catstrofe natural deixa sen vivenda
e alimentos a miles de persoas.
Situacin 2:
Nunha zona desfavorecida non hai
medios para escolarizar os nenos.
Situacin 1:
Situacin 2:
6. Substite por un verbo as palabras destacadas en cada oracin.

O meu amigo Roi prestou axuda aos seus vecios.
Sabela prestou atencin ao profesor en todo momento.
A polica prestou auxilio aos feridos no accidente.
Agora substite por un sinnimo o verbo prestar nesta oracin.
Branca prestoume a bicicleta.
234698 _ 0001-0061.indd 47
47
14/12/09 16:53:14
Ficha
15
Comprensin lectora
Nome
Data
A eleccin de nome
Acordouse que a nena, cando nacese, se chamara Anelise, que era o nome da protagonista
da novela que mia nai andaba a ler. Anelise de ollos azuis e cabelos roxos, tal cal a da novela,
cun final tan infeliz, coitadia, sempre espera dun noivo que non chegara nunca, polo menos
ao tempo de entrar na ltima pxina do libro.
Anelise, pois.
O pai engruou un pouco a sobrecella. Al no ntimo sempre pensara darlle primeira filla
o nome de Constanza, que na sa familia se prolongaba por xeracins. Mais non dixo nada.
Prometralle sa muller ser ela a que escollese o nome e agora non poda botarse atrs.
Anelise. Pois, entn, que fose Anelise.
A avoa rosmou:
Onde tal nome se viu! Ata me custa dicilo A-ne-li-sa..., coitadia a nena, lisa desde
o nacemento!
Lise, mam, o nome Anelise, non Analisa.
E que diferenza hai, coa chea de nomes bonitos que hai polo mundo adiante.
Pero tamn a avoa acabou por se acostumar.
O av s preguntou:
Onde fostes descubrir esa perla?
O pai encolleu os ombros e respondeu:
Parece que est de moda.
E agora a xente tamn ten que seguir as modas no nome dos fillos? asombrouse o av.
E as rematou a conversa.
A nai, entre tanto, chegara ao final do libro. Al ben dentro de si, atopaba un pouco ridcula
a figura de Anelise, sempre a suspirar, sempre na vent ollando a estrada baleira, esperando que
todo lle caese do ceo. Non lle gustara que a sa filla fose as. A sa filla que estaba por nacer,
que se chamara Anelise, que tera ollos azuis e cabelos roxos. De repente, comezou a pensar que
na familia todos tian os cabelos e os ollos ben escuros, e que polo tanto difcil sera que Anelise
nacese roxa. E Anelise tia que ser forzosamente roxa. Entn non tia sentido chamarse Anelise.
E unha tarde, dxolle ao marido:
Silvia tamn e bonito, non ?
O pai ollou sorprendido para a nai, pero cando viu o novo libro que ela andaba a ler,
comprendeu todo. Chambase O espertar de Silvia. Anda as fixo unha nova tentativa.
Non che gusta nada Constanza, eh?
A nai deu unha risada:
Es de ideas fixas! Non me gusta nada Constanza e, por riba, na ta familia hai unha
infinidade de Constanzas, que ningun se entende. Non imos ns aumentar a confusin.
Pero, sen non che gusta Silvia
48
234698 _ 0001-0061.indd
48
25/11/09
16:43:05
Comprensin lectora
Non, non, interrompeu o pai, con medo de que volvese a Anelise. Gstame moito Silvia.
Acordouse entn que a nena, cando nacese, se chamara Silvia. Silvia, herona decidida
e con vontade propia, que nunca ficara, como Anelise, espera de que a felicidade se lembrase
dela. Silvia sen ollos azuis nin cabelos roxos.
E unha noite, das semanas antes do que estaba previsto, a nai sentiuse indisposta de repente.
Telefonou ao mdico que axia ordenou: Vaia para o hospital! Minutos despois, o pai puxo
o coche a andar. Meteu a primeira, que rascou porque cos nervios pisara mal o pedal
do embrague, e sau pitando. Entre un sinal vermello respectado e outro no que fixo a vista gorda
a nai murmurou:
Anelise non nada feo
Mais o pai (Burro, dixeme pasar, non ve que unha urxencia, berroulle pola xanela
a un condutor) dixo:
Silvia, Silvia como a nena se vai chamar e acabouse.
E foi nesa madrugada cando eu nacn. Eu. Ou como di o certificado: un individuo de sexo
masculino, con 2.100 gramos de peso a quen lle foi dado o nome de Abilio.
Como deron con ese nome, non o sei. Cada vez que falo do asunto, todos encollen
os ombros.
Alice Vieira
Viaxe arredor do meu nome. (Adaptacin)
1. Contesta.
Que nome quera poerlle a nai filla primeiro? Por cal se decidiu despois?
Que fixo que cambiase un nome feminino por outro?
Estaba conforme o resto da familia co primeiro nome?
Que pasou ao final da historia?
2. Imaxina e escribe unha razn pola que, ao final, escolleron o nome de Abilio para o fillo.
234698 _ 0001-0061.indd
49
49
25/11/09
16:43:05
Ficha
16
Comprensin lectora
Nome
Data
Vers que fcil

Gustarache sorprender os teus familiares ou amigos facendo un xogo de maxia?
En realidade un truco matemtico. Resultar moi doado. S tes que seguir estes pasos:
1. Prepara das caixas de mistos. Escribe nunha delas un A e na outra, un B.
Pon trinta mistos na caixa A e vinte e nove na caixa B.
2. Agora empeza a funcin: entrega as das caixas a unha persoa do pblico e sitate
de costas a ela.
3. Pide a esa persoa que retire o mesmo nmero de mistos de ambas as caixas,
pero que non che diga cantos mistos quitou!
4. Despois pdelle que saque da caixa A un determinado nmero de mistos,
o que ti queiras; por exemplo, sete.
5. A continuacin, mndalle que baleire a caixa A e conte os mistos que quedan.
Por suposto, tamn sen dicilo!
6. Pide que retire da caixa B o mesmo nmero de mistos que ten agora a caixa A.
7. Por ltimo, dille que conte ben os mistos que quedan na caixa B e que a cerre.
8. Agora ti debes adiviar os mistos que ten a caixa B. Vlvete cara ao pblico,
finxe que te ests concentrando e di: Seis!, quedan seis!.
O truco dicir un misto menos ca os que mandaches retirar no paso 4 (lembra: neste caso
eran sete). Non falla!
Vers o xito que tes! E xa sabes, os magos nunca revelan os seus trucos.
1. De que trata o texto? Marca.
Dos mistos ou fsforos.
Dos magos e os seus trucos.
Dun xogo de maxia.
Escribe un ttulo que recolla o contido do texto e que comece por unha
destas palabras:
por que
que
como
onde
2. Contesta.
Cantos pasos son necesarios para facer o truco de maxia que se explica
no texto?
Cres que importante seguir a orde das instrucins neste tipo
de textos? Por que?
50
234698 _ 0001-0061.indd
50
25/11/09
16:43:05
Comprensin lectora
3. Localiza rapidamente no texto as seguintes palabras.
Debes dicir o nmero do paso en que aparecen.
funcin
truco
pblico
Xoga a localizar con rapidez outras palabras no texto.

4. En que parte do texto se revela o truco? Responde.
Explica en que consiste.
5. Contesta.
Cantos mistos quedaran na caixa B se mandamos retirar cinco mistos
no paso 4?
E se mandamos retirar oito?
Que ocorrera se se suprimise un dos pasos?
E se alterases a orde dos pasos?
6. Escribe a palabra do texto a que se refire cada definicin.
Definicin 1
Definicin 2
Di outro significado diferente de cada unha desas palabras.

Palabra - definicin 1
Palabra - definicin 2
234698 _ 0001-0061.indd
51
51
25/11/09
16:43:05
Ficha
17
Comprensin lectora
Nome
Data
As orellas de Midas
Hai moito, moito tempo, o deus Pan, seor dos campos e dos pastores,
orgulloso dos sons que saan da sa frauta, atreveuse a desafiar ao mesmsimo Apolo,
deus da harmona. Apolo aceptou o reto e os dous deuses acordaron celebrar un combate
musical no que a frauta de Pan se medise coa lira de Apolo.
O da sinalado, a expectacin era enorme. Ademais do rei de Lidia, encargado
de arbitrar a disputa, encontrbase presente Midas, rei de Frixia e amigo do deus Pan.
Chegou o momento de que as nosas voces dean paso aos harmnicos sons dos vosos
instrumentos dixo o rbitro dirixndose aos deuses.
O deus Pan foi o primeiro en interpretar a sa meloda. Da sa frauta de sete tubos saron
unhas notas desafinadas e bastas. Despois, chegou a quenda de Apolo, que, de acordo co que
se esperaba del, deleitou a todos coa exquisita msica da sa lira.
O rei de Lidia reflexionou durante uns segundos; despois, pronunciou un veredicto que
pareca indiscutible: a msica de Apolo era superior e el era o vencedor daquela disputa.
Nese momento, a voz do rei Midas protestou:
Non estou de acordo: Pan tocou mellor! Non fostes imparcial dixo dirixndose ao rei
de Lidia en ton acusador.
Cando anda se encontraba defendendo a actuacin do seu amigo Pan, Midas notou que
lle medraban as orellas e que se lle cubran de pelo, ata facerse enormes e adquirir un gran
parecido coas de certos animais. Era a vinganza do poderoso Apolo, que decidira castigar
a conduta do rei e a sa ignorancia.
A partir de entn, Midas intentou gardar celosamente o seu segredo e comezou a usar
un elegante gorro, que lle permita ocultar a sa deformidade. Con todo, houbo unha persoa
que o rei non lle puido ocultar a verdade: o seu barbeiro.
Ooooh! exclamou o home a primeira vez que Midas quitou o gorro.
O rei dirixiulle unha mirada ameazante e o barbeiro comprendeu que a sa vida corra
perigo se se lle ocorra contar o que vira. O home acabou coa sa tarefa e despediuse do rei
respectuosamente, como se nada ocorrese.
Maxestade, se non ordenades ningunha outra cousa dixo facendo unha reverencia.
Ao sar do palacio, o barbeiro comprendeu o difcil que lle resultara gardar silencio.
El era un home contieiro, acostumado a dar conversacin aos seus clientes. Como podera
evitar contar tan sorprendente feito? Pero algo si saba, a vinganza do rei sera terrible!
Pasaron varios das de autntico sufrimento para o barbeiro. Apenas daba durmido,
temeroso de que en soos puidese desvelar o terrible segredo. s veces, mentres estaba
con algun, tia que sar correndo de repente porque se senta incapaz de seguir suxeitando
a lingua. A xente comentaba que o barbeiro se estaba volvendo tolo.
Un da, o home tivo unha brillante idea para acabar con aquela incmoda situacin.
Marchou a unha inmensa chaira que haba no campo e al fixo un pequeno burato. Logo,
axeonllouse, achegou a boca ao burato e bisbou:
52
234698 _ 0001-0061.indd
52
25/11/09
16:43:06
Comprensin lectora
O rei Midas ten orellas de burro.
Despois, tapou o burato con terra para que non escapase o segredo e foise de al
moi aliviado. Por fin liberrase do peso de semellante segredo!
Pasou o tempo e, ao chegar a primavera, o lugar en que o barbeiro cavara o burato
converteuse nun canaval.
E entn, sucedeu algo extraordinario: cando o vento comezou a soprar, as canas repetiron
en murmurios o segredo que o barbeiro lle confiara terra.
O rei Midas ten orellas de burro. O rei Midas ten orellas de burro repetan as canas,
arroladas polo vento.
E as foi como, sen que o barbeiro dixese nada, o segredo de Midas difundiuse ata o cabo
do mundo, por todos os lugares aos que chega o vento.
1. Cres que o ttulo do conto ofrece suficiente informacin para deducir
de que trata a historia? Explcao.
Inventa outro ttulo para o texto.
2. Di quen cada un destes personaxes.
O deus da harmona.
O deus dos campos e dos pastores.
O rei de Lidia.
O rei de Frixia.
3. Contesta.
Que fixo Midas o da que competiron Pan e Apolo?
Que fixo Apolo para castigalo?
Que fixo Midas a partir de entn para ocultar o ocorrido?
4. Explica o problema que tivo o barbeiro despois de coecer o segredo de Midas.
234698 _ 0001-0061.indd
53
53
25/11/09
16:43:06
Ficha
18
Comprensin lectora
Nome
Data
Un espectculo mxico
Entre os pobos mis interesados
polo Sol, a La e as estrelas
encntrase a civilizacin maia.
Este antigo pobo de Amrica
realizou grandes descubrimentos
relacionados co universo.
A importancia que para eles tian
os astros e os seus movementos
reflctese en moitas das sas
construcins, como na famosa
pirmide chamada O castelo.
A pirmide o edificio mis alto das runas dunha antiga cidade maia:
Chichn Itz. No seu cume encntrase o templo de Kukulcn, o deus con forma de serpe
ao que est dedicada a construcin.
A pirmide ten catro lados con escaleiras para poder ascender deica o alto. Cada un
dos lados dispn de 91 chanzos, que, sumados ao que serve de entrada ao templo, fan
un total de 365. Un por cada da do ano! E que os maias xa lograran, hai mis
de mil anos, fixar o mesmo calendario que anda manexamos hoxe.
Pero o mis sorprendente deste lugar un fenmeno moi especial que se produce
cada ano nos equinoccios de primavera e de outono, dicir, nos dous momentos en que
as noites e os das teen a mesma duracin. Neses das pdese ver o deus con forma
de serpe descender desde o alto da pirmide. E que, cando os raios do Sol caen sobre ela,
as luces e as sombras forman algo parecido ao corpo dunha serpe que escorrega polo lateral
dunha das escaleiras. E precisamente ao final dela, xunto ao chan, est esculpida a cabeza
do deus serpe que, ao ser iluminada polo Sol, parece cobrar vida.
Por iso, cada 21 de marzo e 21 de setembro miles de persoas de todo o mundo se acercan
a este fascinante lugar para poder contemplar o que para moitos , sen dbida, un espectculo
mxico.
1. Completa con nmeros.
A pirmide ten
lados.
chanzos.
Cada lateral ten
chanzos.
A pirmide ten
A aparicin de Kukulcn prodcese cada
de setembro.
de marzo e cada
2. Escribe unha afirmacin verdadeira e outra falsa sobre o texto.

Verdadeira:
Falsa:
54
234698 _ 0001-0061.indd
54
25/11/09
16:43:06
Comprensin lectora
3. Cal destes ttulos cres que recollera mellor o contido do texto? Marca.
Kukulcn, o deus serpe.
A pirmide O castelo.
A Terra, o Sol e as estrelas.
Inventa outro ttulo para o texto.
4. Explica coas tas palabras cal o tema do texto. Comproba que ese tema
aparece en todos os pargrafos do texto.
5. En que consiste o espectculo mxico? Responde.

Por que mxico?
6. Fai unha ficha cos datos mis importantes do texto.

O castelo
Onde est?
Como ?
Que fenmeno curioso se produce al?
7. Que tipo de texto cres que este? Marca.

Un texto en que se describe unha pirmide.
Un texto con instrucins sobre as pirmides.
Un conto en que se narra un feito fantstico.
Xustifica a eleccin.
234698 _ 0001-0061.indd
55
55
25/11/09
16:43:06
Ficha
19
Comprensin lectora
Nome
Data
Cando en Miln choveron sombreiros

Unha ma, en Miln, o contable Bianchini a ao banco enviado pola sa empresa.
Era un da precioso con sol, algo incrible no mes de novembro. O contable Bianchini estaba
contento, e ao andar con paso lixeiro cantaruxaba para os seus adentros: Pero que da tan
bonito, que da tan bonito, que da tan bonito, realmente bonito e bo.
De repente, esqueceu cantar, esqueceu andar e quedou al, coa boca aberta, mirando
o ceo, ata que un transente se lle botou encima e lle cantou as corenta:
Ei, vostede!, que se dedica a ir por a contemplando as nubes? Non pode mirar
por onde anda?
Pero se non ando, estou quieto Mire.
Mirar que? Eu non podo andar perdendo o tempo. Mirar onde? Eh? Oh!
Arre demo!
Ve? preguntou o contable. Que lle parece?
Pero iso son son sombreiros!
En efecto, do ceo azul caa unha chuvia de sombreiros. Non un nico sombreiro, que poda
ser arrastrado polo vento. Nin tampouco dous sombreiros, que podan caer dun beiril. Eran cen,
mil, dez mil sombreiros os que ondeando descendan do ceo. Sombreiros de home, sombreiros
de muller, sombreiros con plumas, con flores, gorras de viseira, de pel, boinas, chapelas, gorros
de esquiar
Xunto ao contable Bianchini e a aquel outro seor, pararon a mirar o ceo moitos outros
seores e seoras.
Que marabilla! Parece imposible! dican.
Ser para anunciar madalenas? preguntaba un. Ou para facer propaganda do turrn?
Desde logo, vostede non pensa mis ca en cousas que levar boca. Os sombreiros
non son comestibles.
Daquela, son de verdade sombreiros?
Non, se lle parece son timbres de bicicleta!
Desde logo, parecen sombreiros. Pero, sern sombreiros para poer na cabeza?
Perdoe, onde coloca vostede o sombreiro: no nariz?
Mentres continuaban as discusins, os sombreiros an caendo ao chan, sobre os coches,
e a xente recollaos e empezaba a probalos.
Este demasiado amplo.
Probe este, contable Bianchini.
Pero ese de muller.
Pois lvello sa muller, non? Ou damo a min, que lle vn ben a mia avoa.
Pero tamn lle vale irm do meu cuado.
Este collino eu.
56
234698 _ 0001-0061.indd
56
25/11/09
16:43:06
Comprensin lectora
Haba xente que saa correndo con tres ou catro sombreiros, un para cada membro
da sa familia. E cantos mis recolla a xente, mis caan do ceo. O contable Bianchini
xa tia dezasete entre os brazos e non se decida a seguir o seu camio.
Non todos os das hai unha chuvia de sombreiros, hai que aproveitar a ocasin.
Un aprovisinase para toda a vida, como aos meus anos a cabeza xa non medra
E os sombreiros chovan, chovan Un caeu xusto enriba da cabeza do garda
(que xa non dirixa o trfico; total, os sombreiros an onde queran): era unha gorra
de xeneral e todos dixeron que era un bo sinal e que pronto ascenderan ao garda.
Unhas horas despois, no aeroporto de Frankfurt, aterraba un xigantesco avin
que via de Italia e que dera a volta ao mundo cargado con toda clase de sombreiros para ser
expostos na Feira Internacional do Sombreiro.
O alcalde de Frankfurt fora recibir a preciosa carga. Unha banda municipal entoou
o himno Oh, ti, sombreiro protector das cabezas de valor! Como natural, o himno
interrompeuse metade cando se descubriu que os nicos sombreiros que quedaban
no avin eran os do comandante e os dos outros membros da tripulacin.
Por suposto, a Feira Internacional tivo que adiarse sen data establecida.
Ah! E o piloto que deixara caer os sombreiros sobre Miln por erro foi severamente amoestado
e condenado a voar sen gorra durante os seguintes seis meses.
Gianni Rodari
Contos para xogar. (Adaptacin)
1. Contesta.
Como se chama o nico personaxe con nome desta historia?
Bichini
Bianchini
A que se dedica?
contable nun banco.
contable nunha empresa.
Onde transcorre a accin?

Que explicacin se d no texto chuvia de sombreiros?
2. Segundo o lugar en que transcorre a accin, en que das partes podes dividir o texto? Di
onde empeza e onde termina cada parte.
3. Busca e copia estes datos.

O nome do autor do conto:
O ttulo do libro en que aparece o conto:
234698 _ 0001-0061.indd
57
57
25/11/09
16:43:07
Ficha
20
Comprensin lectora
Nome
Data
Un lugar nico
Seguro que tes odo falar do Coliseo,
un dos monumentos mis grandiosos dos antigos
romanos. Trtase dunha construcin
de proporcins colosais, que est situada
na cidade de Roma.
Desde fra, o Coliseo parece un enorme
anel de catro pisos. Ao principio, o exterior
do edificio estaba recuberto de mrmore de gran
calidade, o que o faca anda mis fermoso.
No interior, as bancadas rodeaban a arena, que era o lugar onde se celebraban
os espectculos. Baixo o chan haba galeras, cuartos, gaiolas e ata unha especie
de ascensores para subir e baixar os homes e os animais! Desde logo, o edificio estaba preparado
para todo; por iso, cando chova ou a sol, poda cubrirse cun xigantesco toldo.
E para despregalo cumpran centos de homes traballando vez!
O pblico entraba ao Coliseo polos arcos da planta baixa. Unha vez nas bancadas, cada
un colocbase segundo a sa clase social. Abaixo, os senadores, separados da arena por un alto
muro e unha rede, por se algunha fera se achegaba demasiado! Eran os privilexiados
e dispoan de asentos de mrmore cos seus propios nomes. Mis arriba colocbanse outros
cidadns importantes e na parte mis alta, de p, o pobo.
Como podes supoer, a inauguracin do Coliseo foi unha festa grandiosa, medida
do edificio. Con tal motivo celebrronse xogos que duraron cen das, e sacrificronse
uns cinco mil animais.
Durante anos, houbo al loitas de gladiadores, pelexas de feras e, incluso, combates navais.
E que en poucos minutos o chan podase encher de auga a travs dun enxeoso sistema
de canles!
A maxestosidade do Coliseo resistiu o paso do tempo. Anda hoxe parece que podemos
or al os ruxidos das feras ou os gritos afervoados do pblico que aclama os seus dolos:
os gladiadores.
1. Que cres que significa o adxectivo colosal? Marca.
xigantesco
de columnas
oloroso
colonial
2. De que trata este texto? Escribe unha oracin.
Escribe para o texto un ttulo que recolla o contido.
58
234698 _ 0001-0061.indd
58
25/11/09
16:43:07
Comprensin lectora
3. Busca no texto palabras que correspondan a estes significados:
Rocha calcaria, dura, de varias
cores que se emprega,
por exemplo, para cubrir chans.
Tea que se usa para dar

sombra nalgn lugar.
4. Numera os pargrafos e escribe xunto a cada pregunta en que pargrafo podes localizar
a resposta. Despois, contesta as preguntas.
Como o Coliseo por fra?
Pargrafo nmero:
Como o Coliseo por dentro?
Pargrafo nmero:
Como se situaba o pblico?
Pargrafo nmero:
Como foi a inauguracin?
Pargrafo nmero:
Que se celebraba al?
Pargrafo nmero:
5. Marca a afirmacin correcta.

No texto faise unha descricin do Coliseo.
No texto explcanse as fases da construcin do Coliseo.
No texto comprase o Coliseo con outros edificios famosos.
6. Resume brevemente a informacin mis importante do texto Un lugar nico.
234698 _ 0001-0061.indd 59
59
14/12/09 16:52:13
Ficha
21
Comprensin lectora
Nome
Data
Demter e Persfone
Segundo unha antiga lenda, Demter, deusa da agricultura, tia unha filla moi querida.
A rapaza chambase Persfone e era a alegra da sa nai. Un da, mentres a deusa
se ocupaba dos campos e dos seus froitos, ou un berro da sa filla.
Persfone!, que foi? preguntou alarmada.
Pero o silencio foi a nica resposta que obtivo. Non encontrou ningn rastro
da moza e comprendeu que algo grave lle ocorrera. Desesperada, sau en busca dela.
E durante nove longos das camiou sen descanso preguntando a todos pola sa filla.
Ao dcimo da, o Sol deulle a resposta:
Persfone foi raptada por Hades, o deus que vive no reino das sombras.
Aquela noticia sumiu a Demter nunha fonda tristeza. A causa da sa pena, a deusa
descoidou as sas obrigas e os campos deixaron de dar froito. As terras parecan sen vida.
Como sigamos as, imos morrer de fame lamentbanse os campesios.
Os deuses sentiron compaixn da miseria dos humanos e suplicronlle a Demter
que devolvese a fertilidade aos campos.
S o farei se volvo ver a Persfone.
Entn os deuses falaron con Hades para convencelo de que deixase moza regresar
coa sa nai. Hades accedeu cunha condicin: cada ano, Persfone deba pasar uns meses
xunto a el, no reino das sombras. E as se acordou.
Cando Demter volveu ver a sa filla, sentiu tal alegra que agromaron as flores,
multiplicronse os froitos e as rbores cubrronse de novo de follas
Desde aquela, cada ano, na poca en que Persfone est xunto a sa nai, a terra
florece e os campos nchense de froitos. E tamn cada ano, cando Persfone regresa ao reino
das sombras, a terra cbrese cun manto de tristeza e a vexetacin desaparece durante
uns meses.
1. Contesta sobre a historia que liches.
Quen a protagonista? E o antagonista?
Que problema se lle presenta protagonista?
Que ocorreu entn na Terra?
Como se solucionou todo? Quen interveu para solucionalo?
Di cal o fenmeno da natureza que explica este relato.
60
234698 _ 0001-0061.indd
60
25/11/09
16:43:07
Comprensin lectora
2. Explica coas tas palabras o significado denotativo das palabras primavera e outono.
Agora que coeces a historia de Demter e Persfone, imaxina que significado

connotativo poderan ter esas palabras para Demter.
3. Marca o significado da expresin destacada.

Persfone estaba na flor da vida cando foi raptada.
Era moi nova.
Era moi guapa.
Era moi simptica.
4. Elixe e escribe un breve dilogo entre algn destes personaxes:

Demter e Hades
Persfone e Hades
Os deuses e Hades
5. Imaxina e describe o reino de Hades.
6. Elabora un programa de festexos para recibir a Persfone cada primavera.
234698 _ 0001-0061.indd
61
61
25/11/09
16:43:08
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:62
25/11/09 16:37:45
Anlise gramatical
1. Anlise do grupo nominal
2. Anlise de demostrativos
3. Anlise de posesivos
4. Anlise de numerais e indefinidos
5. A conxugacin verbal: 1. conxugacin
8. Os verbo ser e ir
9. Anlise verbal: raz e desinencias
10. Anlise de adverbios
11. Anlise de enlaces
12. Frases e oracins
13. Anlise do suxeito e do predicado
14. Anlise dos complementos do verbo
15. Anlise e clasificacin de oracins
234698 _ 0062-0095.indd
Sec1:63
1/12/09
16:20:40
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Copia os grupos nominais do seguinte texto. Despois, sublia o ncleo.

Maria visitou onte a cidade da Corua. Gustoulle moito o acuario. Disque
haba cada peixe! Incluso unha quenlla! Ao sar, unha amable gua regaloulle
unha camiseta moi bonita. Ten un simptico golfio pintado.
2. Sigue o exemplo e analiza estes grupos nominais.

Exemplo:
Unha man Determinante: unha.
Ncleo: man.
Esta noite Determinante:
Ncleo:
Varios
cans
Determinante:
Ncleo:
Un rapaz Determinante:
simptico
Ncleo:
Complemento:
3. Forma grupos nominais cos seguintes determinantes.

uns
a nosa
algns
aquelas
os meus
dous
4. Forma grupos nominais cos seguintes ncleos.

ra
raposo
msica
64
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:64
caderno
albanel
pelcula
25/11/09 16:37:45
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Sublia os demostrativos das seguintes oracins.

Ese cuarto est moi desordenado.
Esta ma estiven falando con esa amiga ta.
Aquel coche verde o que mercou mia nai.
Roi non quere este xersei; prefire aquela chaqueta.
Eses cravos son os nicos que serven para colgar estes cadros.
Aquelas ras permanecern cortadas mentres duren esas obras.
Decidiches facer aquilo do que falamos?
Non estou de acordo con iso.
2. Analiza os demostrativos que subliaches. Para iso, sigue o exemplo.
ese
Clase de palabra
Xnero
Nmero
demostrativo
masculino
singular
3. Completa coa contraccin de preposicin (en, de) e mais demostrativo no xnero

e nmero axeitados.
Non me gusta a cor

O vern pasado estivemos
Gardei os documentos
Esas mochilas son
234698 _ 0062-0095.indd
Sec1:65
pantalns.
fermosa vila da que falas.
caixn do moble.
rapaces que estn no ximnasio.
65
1/12/09
16:20:41
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Sublia os posesivos das seguintes oracins.

Iria atopou o meu caderno debaixo dos seus libros.
A ta nai estivo falando coa mia.
Emprestoume a sa bicicleta e mais o seu casco.
A vosa casa est moi preto da nosa.
As da bolsa son as tas mazs e aquelas da cesta son as sas.
Os meus avs foron de viaxe a Madeira e atopronse cos teus.
2. Analiza os posesivos que subliaches. Para iso, sigue o exemplo.
meu
Clase de palabra
Xnero
Nmero
posesivo
masculino
singular
3. Clasifica os seguintes posesivos segundo o exemplo.

noso
teus
meus
vosas
seus
sa
66
234698 _ 0062-0095.indd
Un posuidor
Varios posuidores
noso
Sec1:66
1/12/09
16:20:41
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Sublia os numerais do seguinte texto.

Vai comezar a carreira! As oito corredoras estn preparadas. Un, dous,
tres! Xa! Margarida, que sae de cuarta, adianta coma un foguete as sas
rivais e..., Margarida entra na meta primeira e Luca, segunda!
Por quinto ano consecutivo, a medalla de ouro para Margarida.
2. Clasifica os numerais que subliaches na seguinte tboa.

Cardinais
Ordinais
3. Arrodea os indefinidos que aparecen nestas oracins.

Que ningunha persoa saia antes de rematar.
Perdemos toda a tarde intentando resolver ese xeroglfico.
Creo que ten poucas ganas de ir ao cine e moitas de quedar na casa.
Esa camiseta ten demasiadas cores, non me gusta nada.
Faltou clase varios das por mor da gripe.
Estiven en Santiago de Compostela moitas veces.
4. Analiza os indefinidos que subliaches. Para iso, sigue o exemplo.
ningunha
Clase de palabra
Xnero
Nmero
indefinido
feminino
singular
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:67
67
25/11/09 16:37:45
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Completa a tboa coas formas do verbo xogar (1. conxugacin).

Formas persoais
Modo indicativo
Presente
Pretrito perfecto
(Pretrito)
Pretrito imperfecto
(Copretrito)
Pretrito pluscuamperfecto
(Antepretrito)
Futuro
Condicional
eu xogo
ti
el
ns
vs
eles
Modo subxuntivo
Pretrito imperfecto
Presente
(Pretrito)
Modo imperativo
Presente
eu xogue
ti
el
ns
vs
eles
Formas non persoais

Infinitivo
68
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:68
Xerundio
Participio
25/11/09 16:37:45
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Completa a tboa coas formas do verbo coecer (2. conxugacin).

Formas persoais
Modo indicativo
Presente
Pretrito perfecto
(Pretrito)
Pretrito imperfecto
(Copretrito)
(Antepretrito)
Futuro
Condicional
eu coezo
ti
el
ns
vs
eles
Modo subxuntivo
Pretrito imperfecto
Presente
(Pretrito)
Modo imperativo
Presente
eu coeza
ti
el
ns
vs
eles
Formas non persoais

Infinitivo
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:69
Xerundio
Participio
69
25/11/09 16:37:45
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Completa a tboa coas formas do verbo conducir (3. conxugacin).

Formas persoais
Modo indicativo
Presente
Pretrito perfecto
(Pretrito)
Pretrito imperfecto
(Copretrito)
(Antepretrito)
Futuro
Condicional
eu conduzo
ti
el
ns
vs
eles
Modo subxuntivo
Pretrito imperfecto
Presente
(Pretrito)
Modo imperativo
Presente
eu conduza
ti
el
ns
vs
eles
Formas non persoais

Infinitivo
70
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:70
Xerundio
Participio
25/11/09 16:37:45
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Completa a tboa coas formas dos verbos ser e ir.

Formas persoais
Modo indicativo
Presente
Pretrito perfecto
(Pretrito)
Pretrito imperfecto
(Copretrito)
(Antepretrito)
Futuro
Condicional
eu son / vou
ti
el
ns
vs
eles
Modo subxuntivo
Pretrito imperfecto
Presente
(Pretrito)
Modo imperativo
Presente
Formas non persoais

Infinitivo
Xerundio
Participio
ser / ir
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:71
71
25/11/09 16:37:46
Ficha
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Separa a raz e a desinencia das seguintes formas verbais.

RAZ
escoitaron
subiches
pensou
decidise
DESINENCIA
venderiamos
recollen
falars
2. Escribe cada forma verbal no seu lugar e di se son regulares ou irregulares.
dixo
fose
custaban
di
custase
ser
diga
eramos
custara
dicir
custar
3. Conxuga os seguintes verbos na persoa, nmero, tempo e modo que se piden

a continuacin.
dar
1. persoa singular do presente de indicativo

saber
3. persoa singular do pretrito perfecto de indicativo
doer
3. persoa singular do presente de indicativo

querer
2. persoa plural do pretrito imperfecto de subxuntivo
caer
xerundio
posur
2. persoa singular do presente de subxuntivo
or
1. persoa singular do pretrito imperfecto de indicativo

72
234698 _ 0062-0095.indd
Sec1:72
1/12/09
16:20:41
Ficha
10
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Clasifica os seguintes adverbios.
si
quizais
tampouco
onte
ma
as
non
mal
cedo
enriba
fra
agora
mellor
tan
menos
demasiado
tamn
ben
Adverbios
De lugar
De tempo
De modo
De cantidade
De afirmacin
De negacin
De dbida
2. Sublia os adverbios das seguintes oracins.
Creo que xa remataron.

Chegaremos axia.
Marcharon moi lonxe.
Pasmolo marabillosamente.
Marchou porque se atopaba mal.
3. Sigue o exemplo e analiza os adverbios que subliaches.

Exemplo:
xa
Adverbio de tempo.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:73
73
25/11/09 16:37:46
Ficha
11
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Arrodea os enlaces utilizados no seguinte texto. Ten en conta que algns aparecen
contrados.
Nunha colmea viven diferentes clases de abellas. A mestra pon os ovos
e deses ovos nacen novas abellas. As obreiras son femias, as mis
numerosas; traballan sen descanso, zugan o nctar das flores e mais
fabrican o mel. Os abellns son os machos da colonia, pero son os mis
lacazns: a sa funcin fecundar a femia; non traballan e nin sequera
saben comer ss. Menos mal que hai poucos en cada colmea.
2. Clasifica os enlaces que subliaches na tboa. Os que aparezan en contraccin

descomponos nos seus elementos.
Preposicins
Conxuncins
3. Sigue o exemplo e analiza as conxuncins das seguintes oracins.

Exemplo:
Lola e Mario non veen. e: conxuncin copulativa.
Non quero biscoito nin rosca.
Saes ou entras?
Imos para Vigo, mais pararemos en Pontevedra.
Gustarame ir, pero non podo.
Non o meu irmn, senn o meu curmn.
Foron Xon e mais Uxa os culpables.
74
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:74
25/11/09 16:37:46
Ficha
12
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Indica cales dos seguintes enunciados son frases (F) e cales son oracins (O).
Non o podo crer.
Ven axia.
Deica ma.
Prtate ben!
Grazas pola axuda.
Sade!
2. Copia o suxeito e o predicado das oracins e indica se suxeito lxico (SL)

ou gramatical (SG).
Suxeito
Predicado
Non lembro o enderezo.
Todos os xogadores tian gripe.
Anta Iria son irms.
Rabuouno na man o gato.
3. Analiza as seguintes oracins tal como se propn no exemplo.
Exemplo:
Esa caixa de madeira mia.
Suxeito: Esa caixa de madeira
Determinante: Esa
Ncleo: caixa
Complemento: de madeira
Predicado: mia
Os dous amigos conseguiron o premio.
Suxeito: Os dous amigos
A xefa pasa o da no traballo.

Suxeito:
Elas cantaron o himno enteiro.

Suxeito:
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:75
75
25/11/09 16:37:46
Ficha
13
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Copia o suxeito e o predicado das seguintes oracins e indica se o predicado

nominal (PN) ou verbal (PV).
Suxeito
Predicado
Manuel elixiu un bo regalo.

Esa cancin non moi alegre.
O neno estaba aburrido.
Moita xente xa marchou.
Este pan parece reseso.
O meu can xoga coa pelota.
2. Marca, cunha cruz, as oracins que tean predicado nominal.

O exame ser ma.
El sempre foi moi despistado.
A sa familia est no Courel.
Xaqun est moi satisfeito co resultado.
Os teus amigos son moi simpticos.
O leite est na neveira.
3. Analiza as seguintes oracins tal como se propn no exemplo.
Exemplo:
Helena a mia vecia.
Suxeito: Helena
Predicado nominal: a mia vecia
Verbo copulativo:
Atributo: a mia vecia
Aldara parece cansa.
Suxeito: Aldara
Predicado nominal:
Verbo copulativo:
Atributo:
A ta avoa est moi xil.
Suxeito:
76
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:76
25/11/09 16:37:46
Ficha
14
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Sublia os complementos do verbo nas seguintes oracins.

Atopou un tesouro.
Roi abriu a vent do cuarto.
Enviou unha mensaxe ao seu irmn.
Deixou os libros no armario.

Tomarei mis sobremesa.
Recolleu os pais no aeroporto.
2. Analiza as oracins anteriores e indica de que clase son os complementos

que subliaches. Para iso, sigue o exemplo.
Atopou un tesouro.
Suxeito: Suxeito gramatical (El/ela) Predicado verbal: atopou un tesouro
Ncleo: atopou
Complemento directo: un tesouro
Roi abriu a vent do cuarto.

Suxeito: Roi Predicado verbal:
Ncleo:
Complemento directo:
Enviou unha mensaxe ao seu irmn.
Deixou os libros no armario.
Tomarei mis sobremesa.
Recolleu os pais no aeroporto.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:77
77
25/11/09 16:37:46
Ficha
15
Anlise gramatical
Nome
Data
1. Clasifica na tboa as seguintes oracins segundo a actitude do falante.

Como se puxo de lama!
Lisca de a!
Todos os das collemos o autobs a.
Que che dixo ese rapaz?
Oxal chegue a tempo!
Quen me dera estar al!
Quizais estea na casa.
O Mio o ro mis longo de Galicia.
Non fales tan alto.
A esta hora xa debe estar na escola.
Oracins
Enunciativas
Interrogativas
Exclamativas
Exhortativas
Optativas
Dubitativas
2. Conta os enunciados que hai neste texto e completa.

Cando desaparece o Sol, vemos a primeira estrela. Chmase o luceiro da noite. Logo,
en pouco tempo, o ceo vaise enchendo de milleiros de lucias. Unha das mis doadas de ver
a osa maior ou setestrelo, formada por sete estrelas. Tres das estrelas forman unha lia crebada,
as outras catro compoen un rectngulo. Entre todas forma un debuxo que parece un cazo.
No texto hai
78
234698 _ 0062-0095.indd
enunciados.
Sec1:78
1/12/09
16:20:42
Traballos en grupo
Elaborar un ficheiro de personaxes clebres
Desear un cartel para o Da das Letras Galegas
Realizar unha exposicin conxunta
Animar lectura
Organizar un programa de actividades
Facer un libro de chistes
Facer un libro de receitas caseiras
Analizar anuncios
Facer unha gua da vosa localidade
Preparar un recital potico
Facer un glosario de literatura
Preparar un telexornal
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:79
25/11/09 16:37:46
Traballos en grupo
Elaborar un ficheiro de personaxes clebres
1. Dividide a clase en grupos e sorteade entre os grupos as seguintes categoras:
personaxes histricos, msicos, escritores, pintores e deportistas.
2. Decidide entre todos os apartados que vai ter cada ficha: nome e apelidos,
nacionalidade, data de nacemento, feitos destacados
Acordade como faredes as fichas. Por exemplo, se utilizades fichas de diferente cor
segundo a categora a que pertence o personaxe.
3. Cada grupo decidir os personaxes que vai inclur e repartir o traballo entre
os seus membros: busca de informacin, redaccin
Desear un cartel para o Da das Letras Galegas

1. Formade equipos de tres ou catro membros. Cada equipo recoller informacin sobre
o autor ou a autora homenaxeado nese ano no Da das Letras Galegas.
2. Os membros do equipo debern facer unha seleccin, de entre toda a informacin
recollida, dos aspectos mis salientables dese autor ou autora.
A partir desa seleccin debern pensar a frase para o cartel e o deseo. Unha vez
decidido o contido temtico, procedern a elaboralo (pdese propoer que todos
usen o mesmo tamao de cartel DIN-A3).
3. Finalmente farase unha exposicin de todos os carteis elaborados. (Pdese realizar
unha posta en comn sobre as coincidencias e as particularidades dos carteis, as
como unha valoracin crtica sobre o resultado esttico de cada un.)
Realizar unha exposicin conxunta

1. Formade equipos de catro membros e elixide un tema para realizar xuntos
unha exposicin perante os vosos compaeiros.
2. Preparade a exposicin e repartide o traballo entre todos. Facdeo as:
Decidide onde e como localizaredes a informacin necesaria.
Pensade o material de apoio que ides empregar: debuxos, fotos
Fixade como realizaredes a exposicin: que partes ter, quen se ocupar
de cada parte
3. Realizade a exposicin perante os vosos compaeiros.
4. Despois, preguntdelles a sa opinin sobre as vosas intervencins.
80
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:80
25/11/09 16:37:46
Traballos en grupo
Animar lectura
1. Formade equipos de tres membros. Cada equipo elixir un libro para falar del
e comprometerase a telo lido nunha data determinada.
2. Unha vez lido o libro, os membros do equipo reunirdesvos para resumir o seu contido
e buscar argumentos para convencer o resto de compaeiros de que o lea.
3. Confeccionade unha ficha e fotocopidea para repartrllela aos compaeiros
cando fagades a presentacin. A ficha pode ter apartados coma estes:
Autor, ttulo e editorial.
Argumento.
Crtica efectuada polo grupo
4. Ensaiade e facede a presentacin. Podedes escenificar ou ler algn fragmento do libro.
Organizar un programa de actividades

1. Entre todos, propoede temas que vos interesen para celebrar unha xornada no colexio.
Un de vs ir tomando nota no encerado de todas as ideas que vaian xurdindo:
Xornada teatral.
Xornada deportiva.
Xornada musical.
Xornada de debuxo e pintura
2. Formade grupos e sorteade os temas. En cada grupo realizaranse as seguintes actividades:

Propoer actividades para a xornada e tomar nota delas.
Seleccionar as actividades mis atractivas tendo en conta a sa duracin.
3. Decidide en grupo o deseo do voso programa e confecciondeo.

Tede en conta aspectos como o tamao e a cor do papel ou a cartolina, os tipos
e tamaos de letras, a disposicin do texto e a posibilidade de inclur ilustracins.
4. Realizade unha exposicin na aula cos programas elaborados.
Facer un libro de chistes

1. Formade grupos de cinco. Traede aula, tres das despois, polo menos catro chistes
cada un. Podedes preguntar a familiares e amigos ou buscar en revistas e suplementos
infants de xornais.
2. Reundevos os membros de cada grupo e seleccionade os chistes que vos parezan mis
divertidos e menos coecidos. Debedes elixir unha destas formas de inclur os chistes
no voso libro:
Coma un cmic, en vietas, con lia narrativa e globos.
Coma textos, acompaados dunha ilustracin.
3. Facede o voso libro de chistes e mostrdello ao resto da clase.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:81
81
25/11/09 16:37:46
Traballos en grupo
Facer un libro de receitas caseiras
1. Formade grupos e asignade a cada grupo un destes tipos de pratos:
Primeiros pratos.
Segundos pratos.
Sobremesas.
2. Seguide estes pasos para facer o receitario:

Preguntade na casa por receitas do tipo de prato que vos correspondese.
Facede en cada grupo unha posta en comn coas receitas recompiladas.
Cada un enumerar os ingredientes e explicar a elaboracin do prato.

Seleccionade cinco receitas por grupo, redactdeas e ilustrdeas.
3. Xuntade as receitas, podelles unha cuberta e xa tedes un libro mis para a aula!
Analizar anuncios
1. Levade aula xornais e revistas de todo tipo. Despois, formade catro grupos.
Cada grupo elixir un tema (vehculos, viaxes, bancos, espectculos) e buscar
anuncios relacionados co seu tema.
2. En cada grupo, analizade estes aspectos dos anuncios que teades.
Sobre a imaxe: Informa sobre o produto? Anima a compralo?
Sobre o texto: A que tipo de pblico se dirixe? de tipo informativo ou persuasivo?
Sobre o slogan: fcil de lembrar? Utiliza xogos de palabras?
3. Elixide os tres mellores anuncios e xustificade a vosa eleccin. Despois, facede

unha posta en comn cos mellores anuncios de cada tema.
Facer unha gua da vosa localidade

1. Ides facer unha gua da vosa localidade. Para iso debedes tomar entre todos
as seguintes decisins:
Que apartados ter (datos xeogrficos e histricos, monumentos destacados, festas
e tradicins, medios de transporte).
Como ser a vosa gua: tamao, tipo de papel, deseo
Que tipo de ilustracins ter: debuxos, fotografas, mapas
2. Formade tantos grupos como apartados teades. Cada grupo repartir o traballo
entre os seus membros. Se podedes, pasade os vosos textos a ordenador.
3. Montade a gua, facede fotocopias e mostrdellela aos vosos profesores, familiares,
compaeiros doutros cursos Seguro que lles encanta!
82
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:82
25/11/09 16:37:46
Traballos en grupo
Preparar un recital potico
1. Cada un de vs elixir un poema de autor galego que lle guste especialmente e levarao
aula. Leranse todos os poemas en voz alta para comprobar que non hai
ningn repetido.
2. Dividide a clase en tres grupos. Cada grupo elixir os cinco mellores poemas
entre os propostos polos seus membros para ser recitados.
3. Preparade e realizade o recital.
Tede en conta que debedes decidir quen vai recitar os poemas.
Ensaiade a pronuncia, a entoacin, os xestos
Facer un glosario de literatura

1. Formade grupos de cinco. Cada grupo confeccionar unha listaxe cos termos literarios
que considere importantes.
Tede en conta que teredes que ordenar alfabeticamente os termos e definilos
con claridade.
2. En cada grupo, repartide os termos que redactar cada un.
Tedes que poervos de acordo en cuestins coma as seguintes: como ides
escribir o termo (maiscula ou minscula, cor), o signo de puntuacin
que lle seguir (punto ou dous puntos), se incluiredes ou non exemplos
3. Reunide o traballo de todos os compoentes do equipo e compartdeo co resto
dos grupos.
Preparar un telexornal
1. Dividide a clase en cinco grupos. Cada grupo deber ocuparse dunha seccin distinta:
Noticias internacionais.
Sociedade.
Noticias nacionais.
Deportes.
Cultura.
2. Localizade das ou tres noticias que vos parezan interesantes de cada seccin
ou, incluso, inventade algunha a partir dunha real que encontredes no xornal
ou que oiades na televisin.
Redactade as noticias con brevidade e seleccionade o membro
do grupo que deba facer de locutor ou locutora.
3. Preparade e ensaiade o telexornal antes de facer o directo na aula.
Aprendede as noticias case na sa totalidade, as non teredes que lelas
constantemente, facdeo con voz clara e alta e tede en conta os xestos.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:83
83
25/11/09 16:37:46
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:84
25/11/09 16:37:46
Traballo
co dicionario
Ficha 1
Ficha 2
Ficha 3
Ficha 4
Ficha 5
Ficha 6
Ficha 7
Ficha 8
Ficha 9
Ficha 10
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:85
25/11/09 16:37:46
Ficha
Traballo co dicionario
Nome
Data
1. Escribe o significado destas expresins. Se non o coeces, bscao no dicionario.
do trinque
a fume de carozo
nun chiscar de ollos
cada do sol
a esgalla
da noite para a ma
coma auga de maio
de tal pano tal saia
a gatias
2. Nas seguintes oracins empregronse, de forma incorrecta, algunhas expresins

moi habituais. Identifica, en cada caso, a palabra que non corresponde expresin
orixinal e corrxea. Despois, se non coeces o seu significado, bscao
no dicionario.
Xiana sempre expn a cara polos seus.
Pediume que fose tirarlle unha man.
Cando eu a entrar, foi el e tropezoume coa porta nos focios.
Faloulle daquel asunto s para encontrarlle o xenio.
Ser mellor que fagas odos que non oen.
Estireille da lingua e acabou contndoo todo.
Ao ver aquel estrago caeume a alma s pernas.
Cando os vin chegar, tropecei na conta do que pasara.
Exemplo:
Xiana sempre expn a cara polos seus. Xiana sempre d a cara polos seus.
86
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:86
25/11/09 16:37:46
Ficha
Nome
Data
1. Completa estas oracins coas palabras do recadro. Cmbialles o xnero ou o nmero

se necesario pola concordancia.
xovial
somnmbulo
mexericas
run
lacazn
apoucado
1. Unha persoa tmida e pouco atrevida un

2. Os
andan pola casa mentres estn durmidos.
3. As persoas que son malas, desprezables, hipcritas ou mesquias
son
4. Unha persoa moi delicada, que se queixa por todo un
5. As persoas
teen moi bo humor.
6. Unha persoa
non ten vontade de traballar.
2. S un dos significados que hai debaixo de cada palabra o que lle corresponde. Sublia
cal o correcto e comproba despois co dicionario se acertaches.
fincho
Burato feito nunha parede ou nun valo.
Instrumento para facer fos.
Tecido feito con fos moi finos.
Planta de talo e follas delgados e con olor agradable semellante ao ans.
espelido
Que non est vestido.
Que se ve reflectido nun espello.
Que fai todo ben e rpido.
Que acaba de espertar.
peirao
Barco para o transporte de mercadoras.
Barco que chega ao porto.
Lugar do porto onde cargan e descargan os barcos.
Utensilio para amarrar un barco ao porto.
enzoufar
Berrarlle a algun polo seu mal comportamento.
Subir a un lugar alto.
Finxir unha actitude.
Manchar ou mancharse con lixo ou algo graxento.
tanxible
Que produce msica.
Que moi flexible.
Que se pode tocar coas mans.
Que se pode estender.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:87
87
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Forma pares de antnimos unindo as palabras de cada unha das columnas.

SUBSTANTIVOS
ausencia
autonoma
freo
felicidade
esvelto
erro
dependencia
repoludo
presenza
impulso
acerto
desventura
tranquilo
insignificante
inspido
ousado
oposto
agudo
conter
crispar
eloxiar
permitir
prexudicar
embarullar
ADXECTIVOS
pusilnime
inxenuo
partidario
importante
gustoso
alporizado
VERBOS
clarificar
beneficiar
desprezar
relaxar
propagar
prohibir
2. Busca as seguintes palabras no dicionario e despois completa o exercicio

coas informacins que se piden.
MIATO
TOURN
Tipo de animal:
Como ?
De que se alimenta?
Tipo de animal
Como ?
Que o caracteriza?
PENEIRA
Tipo de obxecto
Que partes ten?
ALICATES
Tipo de obxecto
Que uso ten?
88
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:88
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Consulta o dicionario e completa as seguintes fichas sobre os xogos propostos.

estornela ou billarda
Xogo individual ou de equipo:

Nmero de participantes:
Obxectivo dos xogadores:
Normas mis destacables:
mariola
Xogo individual ou de equipo:

Nmero de participantes:
Obxectivo dos xogadores:
Lugar onde se practica:
2. As expresins teen un significado que non se corresponde coa suma

dos significados das palabras que as compoen (por exemplo, home lobo).
Nos seguintes recadros hai algns grupos de palabras que non constiten expresins,
rscaos.
xuz
xuz de pista
xuz xusto
xuz de paz
xuz de lia
pedra
pedra preciosa
pedra de afiar
pedra redondeada
pedra filosofal
auga
auga de colonia
auga mineral
auga osixenada
auga contaminada
estrela
estrela de mar
estrela de David
estrela de papel
estrela fugaz
peixe
peixe voador
peixe azul
peixe sapo
peixe fresco
can
can de palleiro
can polica
can vello
can rabioso
pan
pan de ovo
pan queimado
pan relado
pan integral
la
la de mel
la nova
la brillante
la chea
papel
papel cebola
papel dobrado
papel hixinico
papel charn
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:89
89
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Completa as oracins coa palabra correcta de cada par. Ten en conta as concordancias.
basto / vasto
Xiana ten unha
Artur faloume de forma moi
preparacin en msica clsica.

e groseira.
abalar / avalar
Para que o banco me dea o prstamo ten que me
na randeeira.
O neno quera que eu o fose
algun.
bago / vago
Deume un acio de uvas que tia varios
Estes rapaces non estudan nada, son un pouco
podres.
.
boa / voa
Esa pelcula sobre a civilizacin exipcia moi
moi alto.
A aguia
bela / vela
Que cancin tan
O vento rachou a
lle dedicou!
ao pouco de facerse ao mar.
bota / vota
Despegouse a sola da
Cando hai as eleccins, ela sempre
.
.
rebelar / revelar
O protagonista da pelcula
o seu segredo.
Helena
contra o tirano.
bolo / volo
Mrcame uns
Os documentos xa
de pan para o xantar.

enviei onte.
a ver / haber
Nese caixn debe
Mira ben
varios panos de mesa.

se o atopas.
ai / hai
Hoxe non
90
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:90
clase de ximnasia.
como o sinto!
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Completa estes dilogos coa palabra correcta de cada par.

sono / soo
Por que non te deitaches anda?
.
Porque non teo
especies / especias
Gustronche os callos?
Si, anda que levan demasiadas
precedente / procedente
Sabes de onde vn este tecido?
da India.
Si,
serea / serena
Estaba nerviosa?
Nada diso, eu atopeina moi
vogal / vocal
Por que che quitaron un punto no exame?
Porque non lle puxen acento grfico a unha
romeiro / romeu
A que ole esa infusin?
Eu dira que ole a
absorber / absolver
Creo que van
o acusado.
Claro, obvio que inocente.
esterno / externo
Ao caer, levou un golpe no
Vaia, espero que non sexa grave!
enxaugar / enxugar
Que che dixo o dentista?
Que teo que
a boca con este produto.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:91
91
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Fai este encrucillado horizontal poendo os antnimos de cada unha destas palabras;
bscaas no dicionario e resolveralo facilmente.
Ns xa che damos unha pista.
1
2
3
4
5
acurtar
endurecer
beleza
chato
axuizado
2
3
4
2. En cada unha das seguintes series de palabras infiltrouse un intruso. Rscao.

nenez
emancipacin
salgueiro
arroio
piar
oliveira
regato
tibia
vellez
fmur
miaar
adolescencia
repolo
carballo
manancial
outeiro
crnea
trotar
peron
cacarexar
bear
3. Fai corresponder cada termo coa sa definicin.

Lugar en que se recollan os cabalos
e as bestas de carga.
apousentos
Oco profundo, xeralmente con auga,

que arrodeaba o castelo para protexelo.
seteira
Vent moi estreita pola que

os defensores disparaban frechas.
praza de armas
Cuartos do castelo.
foxo
Patio onde se xuntaban as tropas

para formar.
corte
92
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:92
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Velaqu algunhas palabras en plural; escribe ao lado a forma singular. Para comprobar
se o que fixeches correcto, busca, despois, as sas definicins no dicionario.
plural
singular
plural
xices
espcimes
menhires
xeles
corceis
pxiles
lacazns
anlises
atlas
reveses
singular
2. Escribe o feminino das seguintes palabras.

polica
doente
abade
alcalde
grou
dans
axudante
atleta
padrio
cuado
axente
locutor
3. As seguintes formas verbais son irregulares. Escribe a forma pola que teras
que buscalas no dicionario.
fun
ou
houbo
fas
sei
tiven
deu
quixo
quixo
caeu
has
haxa
4. Une con frechas as expresins co seu significado.

Estamos aviados!
Tanto che me ten!
Xa pode chover!
Estmosche bos!
Outra vaca no millo!
Manda narices!
Tarde piaches!
Outro despistado!
Manda truco!
Xa non ten remedio!
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:93
93
25/11/09 16:37:47
Ficha
Nome
Data
1. Relaciona as palabras da columna da esquerda (termos tab, despectivos, etc.)

cos da columna da dereita (eufemismos ou termos neutros).
estirar a perna
gordo
cego
vello
roubar
sacamoas
merda
obeso
excremento
ancin
botar o guante
dentista
invidente
falecer
2. S un dos exemplos que acompaan a cada expresin correcto.

Identifica a palabra onde se encontra definida cada expresin no dicionario.
Despois, bscaa e marca o significado correcto.
estar ata as orellas
O neno estaba manchado desde os ps ata as orellas.
Ese gorro que puxeches estache ata as orellas ben.
Sempre me mete en leas, estou ata as orellas del!
botar a lingua a pacer
Tia unha sede terrible e botou a lingua a pacer.
Cando se pon a falar bota a lingua a pacer.
As vacas botaban a lingua a pacer polo prado adiante.
escorrer o vulto
Levou unha molladura e tivo que poer a escorrer o vulto.
Cando falo de limpar o cuarto, el escorre o vulto.
Escorreu o vulto por entre as reixas da vent.
dar cen voltas
Manuel deu cen voltas arredor da escola.
Antes de decidirse a mercar a casa deulle cen voltas.
No coecemento de matemticas Sabela dlle cen voltas a Xela.
non ter volta de folla
Este caderno est completo, non ten volta de folla.
O prezo o que est marcado, iso non ten volta de folla.
Ese rapaz un toleirn que non ten volta de folla.
sacar a cara
Cando vai no coche sempre aproveita para sacar a cara pola vent.
El sempre saca a cara polos seus amigos.
Descubrn onde estaba agochado cando sacou a cara por entre as cortinas.
94
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:94
25/11/09 16:37:48
Ficha
10
Nome
Data
1. S un dos significados que hai debaixo de cada palabra o que lle corresponde.
Marca o correcto e comproba co teu dicionario se o fixeches ben.
pntega
Paisaxe moi bonita e pintoresca.
Substancia coa que se lles d cor s pinturas.
Anfibio de cor moura e manchas amarelas no lombo semellante ao lagarto.
Utensilio para suxeitar a roupa.
troula
Grupo de xente.
Festa.
Mentira.
Persoa que mente.
vestixio
Medo velocidade.
Sinal ou lembranza que queda de algo.
Edificio antigo.
Muro moi alto.
aloumiar
Dar luz sobre unha superficie.
Facer caricias.
Agochar unha cousa para que ningun a atope.
Darlle acollida a algun durante un tempo.
moinante
Persoa
Persoa
Persoa
Persoa
que anda dun lugar para outro vendendo, mercando ou mendigando.

que traballa no circo de pallaso.
que traballa nun muo.
dunha tribo do noroeste americano.
2. As definicins destas palabras estn mesturadas. Componas correctamente.

Se non coeces algunha das palabras, bscaa no dicionario.
floco
Parte da gorxa que cae

sobre a fronte.
farinxe
Pelo que vai desde a fin

da boca ao esfago.
carantoa
Ro que se fai coa cara,

sobre todo de enfado.
regato
Aceno pequeno.
234698 _ 0062-0095.indd Sec1:95
95
25/11/09 16:37:48
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:96
25/11/09
16:49:57
Pezas
teatrais
Os contonautas
O maquinista Antn
Serafn e Melacueco
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:97
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Os contonautas
PERSONAXES
Bruxa Virtual
Lucas
Carola
Pai
Nai
Gretel
Nai de Lucas
Carola
NICA ESCENA
Escenario s escuras. De pronto, un foco ilumina a Bruxa Virtual, que sae a primeiro plano
e se dirixe ao pblico.
Bruxa Virtual: Ola, ola. Quizais non me coecedes Si? (Pon o odo para escoitar
as respostas do pblico.) Ah! As que sabedes que son unha bruxa Que? Quen dixo
que as bruxas non existimos? Ah!, non? Pois equivocdesvos. Eu son a Bruxa Virtual!
Que? Xa ningun cre iso de que vaiamos por a facendo apcemas secretas e viaxando
en vasoira, eh? (Con risa moi estridente.) Ha, ha, ha Pois certo. Xa non encantamos
con apcemas, senn con programas de ordenador! Ha, ha, ha!!! (Sinala cara a un lado
do escenario e ilumnase unha mesa cun ordenador.) E verdade que xa non viaxamos en vasoira,
senn no rato do ordenadoooooooor!!! (Saca do mandil un rato de ordenador.)
Ha, ha, ha, ha! (Senta fronte ao ordenador.) Rato, ratio virtual! Lvame onde faga mal!!!
Saltan chispas e faise a escuridade. Cando volve a luz, vese o cuarto de Carola e Lucas. Os dous estn
diante do ordenador. Carola est manexando o rato, mentres Lucas ao seu carn a observa.
Lucas: bosimo este xogo! Quen cho deu?
Carola: (Abstrada na pantalla.) Ningun, encontreino na Internet. Chmase Os contonautas.
Lucas: Os contonautas? Pois bosimo.
Carola: A que si? Fxate, podes cambiar os contos, ves?
Lucas: Si, imos ver (Lendo na pantalla.) Avoa de Carapuchia. Casa 1: Aprende autodefensa;
Casa 2: Xoga ao xadrez a cestia de Carapuchia; Casa 3: Vai de vacacins co lobo. Esta,
esta! Dlle casa 3.
Carola: Chsss! Espera! Mira!
Lucas: A ver?
Carola: (Lendo na pantalla.) Mensaxe da Bruxa Virtual:
Lucas: (Lendo tamn.) Se queres ser ti
ese a voz da Bruxa Virtual polos altofalantes.
Bruxa Virtual: o protagonista dos contos, sigue as mias instrucins e fai un clic
onde eu diga Ha, ha, ha!
Carola: (Detense.) Oe, Lucas, non ser perigoso?
Lucas: (Facndolle burla.) Perigoso? (Ergue os ombros.) Por que?
Carola: Non sei. A ver se nos metemos nunha desas cadeas prohibidas.
Lucas: Bah! Ti ves moitas pelculas, Carola.
98
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:98
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Carola: que aqu hai un aviso de Va descoecida da Internet. Ningun sabe quen est detrs
deste programa. Pode ser algo perigoso.
Lucas: Vea! Dlle ao si.
Carola: Vale. (Preme o rato. ese a voz da Bruxa Virtual polos altofalantes do ordenador.)
Bruxa Virtual: Benvidos ao mundo dos contos virtuais, pequenos contonautas.
Que conto preferides?
Carola: (Asustada.) Ben, xa est. Aqu pecho
Lucas: Boh, Carola! Vamos elixir un conto
Carola: (Le as propostas do ordenador.) Brancaneves, Cincenta
Lucas: Puag!
Carola: Os tres porquios
Lucas: Que parvada!
Carola: A casia de chocolate Oe, pois poderiamos ir a este!
Lucas: Que estupidez! Eu quero algo de dinosauros!
Carola: (Manexando o rato, sen deixar de mirar a pantalla.) Pois non, de dinosauros non hai
nada Oe, por que non o deixamos aqu?
Lucas: Pero que medorenta te pos! (Qutalle o rato.)
Carola: Eh, Lucas, estate quieto!
Lucas: Es unha pesada Vea, vamos casa de chocolate. (Preme o rato do ordenador. Prodcese
un curtocircuto. Sae unha luz forte da pantalla e ese a voz da Bruxa polos altofalantes.)
Bruxa Virtual: Benvidos, pobres nenos parvallns! Benvidos ao mundo da casa
de chocolate! Ha, ha, ha!
Carola: (Sentada ao ordenador, co rato na man) Lucas! Lucaaaaaas! Onde ests?
Escuridade total. Cando volve a luz de novo, aparece en escena unha paisaxe de bosque e unha pequena
cabana de leadores. Na porta da cabana, a Nai despide ao Pai e os dous fillos, que marchan
para o bosque. O fillo Lucas.
Nai: (Bcaos con moita pena, coma se se despedise deles para sempre.) Adeus, fillos,
tede moito coidado.
Pai: Non te preocupes, muller, que van comigo.
Gretel: Si, mam, xa vers como encontramos lea e traemos algo de comer. (Dirxese a Lucas.)
Verdade, Hansel, que imos axudar moito a pap?
Lucas: (Sen saber que dicir.) Ss si. ( parte.) Vaites, que remirada. (A Gretel.) E non me chames
Hansel, que me chamo Lucas!
Gretel: (Divertida.) Que cousas mis raras dis, Hansel!
Pai: (Chamndoos.) Hansel, Gretel! Deixade de perder o tempo e empezade a camiar. Andando!
Lucas: Ui, ui, ui! Que mal me cheira isto!
Os nenos vlvense cara Nai e dinlle adeus coa man. A Nai entra na casa chorando.
Lucas: (Mirando cara ao ceo, chama en busca de axuda.) Carola! Carola! esme?
Ilumnase nun lado da escena a mesa do ordenador de Carola, que manipula desesperadamente
o teclado.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:99
99
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Carola: Lucas, Lucas! Deus! En que lea se meteu.
Escuridade. Ao volver a luz, vese o bosque, por onde seguen camiando o Pai, Lucas e Gretel.
Gretel: Pai, levamos varias horas camiando A onde imos?
Pai: Ti cala e camia, filla.
Lucas: Ui, ui, ui! Que eu xa sei o que pasa no conto! Que agora nos deixa aqu tirados!
(A Gretel.) Eh, ti, Gretel Non te separes de teu pai, porque nos vai abandonar no bosque.
Gretel: (Collendo flores, toda ensimesmada.) Que barbaridades dis, Hansel.
Lucas: E dlle con Hansel! Que me chamo Lucas!
Pai: Mirade, fillos, esperade aqu, que vou ver se encontro o camio para seguir.
(Vaise cara esquerda.)
Carola: (No ordenador.) Non, Lucas, non quedes! A ver, casa 1: Quedan ss.
Non! Casa 2: Aparece un coello. Que parvada! Casa 3: Sigue ao Pai. Vamos! Si!
Lucas: (Desconfiando.) Xa, xa Eu no me fo un pelo. Eh, espera, que vou contigo!
(Intenta seguir ao Pai.)
Carola: Iso ! Seguir ao Pai.
Gretel: (Sentadia ao p do camio, retn a seu irmn polo pantaln.) Hansel, pero se nos
dixo que o esperemos. Ven e queda comigo
Pai: (Mira a Lucas.) Dixen que quedes coa ta irm!
Gretel: que me d medo quedar soa.
Carola: Ai, que nena mis babeca! (Insiste no ordenador.) Casa n. 3
Lucas: (Vlvese a Gretel.) Pois vea, vente comigo. Eu non quedo aqu. Vea, vamos
co teu pai. (Pero mira cara a onde se foi e xa non o ve.) Velo? Xa nos abandonou.
Por que nos contos sodes tan panocos?
ese polos altofalantes unha bucina do ordenador e, seguidamente, a voz da Bruxa Virtual.
Bruxa Virtual: Ha, ha, ha! Perdiches a ta primeira oportunidade, pequeno. S che quedan
tres posibilidades.
Carola: Oh, non! Fxolle caso irm! Agora teo que indicarlle o camio de volta
Lucas: Non te preocupes, vou intentar regresar. Imos ver
Carola: Casa n. 1: Camio da dereita: a casa. Casa n. 2: esquerda: casa
de chocolate!
Lucas: Ser dereita?
Carola: Si! (Dlle ao botn.)
Gretel: Non! esquerda.
Lucas: Ti cres?
Carola: (Desolada.) Directos casa de chocolate!
Gretel: Mira, se hai luz!
Bruxa Virtual: Ningun me pode vencer! Onde podo fago o mal! Perdestes a segunda
oportunidade! Ha, ha, ha!
Carola: Oh, non!
100
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:100
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Camian e chegan a unha casa de chocolate, tal como a describe o conto dos irmns Grimm.
Na porta encontra a Bruxa Virtual.
Bruxa Virtual: Pasade, pasade, pequenos, que eu vos axudarei.
Gretel: Que seora mis amable!
Lucas: Pois eu non me fo nin un pelo
Carola: Non! Non entredes. (Mirando a pantalla.) Casa n. 3: Vanse polo camio de atrs.
Lucas: Non, Gretel, non entremos. Mellor imos polo camio de atrs
Pero Gretel, sen facerlle caso, entra na casa.
Lucas: Eh, Gretel! Non podo deixarte soa! (Lucas sguea.) Esta nena parece parva.
Vainos meter noutra lea.
Bruxa Virtual: Xa perdestes a terceira oportunidade! Sempre vence a Bruxa Virtual!
Carola: Ai, Gretel, filla, es un desastre!
Lucas: Pero Gretel, filla, es un desastre (Sguea.)
Cando entran, a Bruxa mete a Lucas nunha gaiola.
Bruxa Virtual: Ha, ha, ha! Aqu estars moi ben S teo que esperar a que engordes
para cociarte na mia grande ola. (A Gretel.) E ti, nena, ponte a fregar inmediatamente
se non queres que coma o teu irmancio sen engorde nin nada.
Gretel: (Chorando desconsolada.) Oooooh! Quen a dicirme que isto poda ocorrer!
Lucas: Pois, filla, se isto o saben ata na escola infantil (Mirando o ceo.) Carola,
ests a? Scame de aqu, por favor.
Gretel: (Varrendo cunha vasoira, sen deixar de chorar.) Quen vai axudarnos agora? Quen?
Aparece a Bruxa en escena.
Bruxa Virtual: Vamos, vamos, ensname o teu bracio, a ver se engordaches
Carola: (Sempre lendo as propostas do videoxogo na pantalla.) Ensnalle Un salchichn Non!
A ver, a ver Un so de polo! Iso ! Si.
Lucas: (Saca un so de polo e dllo a tocar Bruxa.) Uf! Menos mal que encontrei
por aqu este so de polo. Quen o deixara a?
Bruxa Virtual: Moi delgado ests anda! Moi delgado! (Vaise.)
Lucas: Ai, Deus, que esta Bruxa Virtual me vai facer picado virtual! (Chama a Gretel.) Chsss!
Gretel! Ven.
Gretel: (Achgase.) Dime, Hansel. Non te preocupes, que xa vers como vn pap e nos saca
de aqu.
Lucas: Ests ti boa, parece que non sabes o conto
Gretel: Que?
Lucas: Dixao, non me fagas caso. Escoita, tes que encontrar as chaves da bruxa.
Gretel: Ah! Pero iso case imposible
Lucas: Nada diso. Suponse que ti as encontras, que me sacas e que botas a bruxa pota
con auga fervendo, vale?
Gretel: Pero iso unha barbaridade!
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:101
101
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Lucas: Pois as como o contan. Imos ver, onde se che ocorre que poden estar as chaves?
Carola: (Accionando o rato do ordenador.) As chaves, onde gardou a bruxa as chaves da gaiola?
Casa nmero 1: No aparador Non!
Casa nmero 2: Debaixo do colchn Tampouco!
Lucas: (Canta mentres mira todo o cuarto.) Onde estn as chaves? Matarile, rile, rile
Carola: Onde estn as chaves? Matarile, rile, rn. Chim-pn.
Casa n. 3: No braseiro! Tampouco! Ai, Deus, estselles acabando o tempo
de xogo! Vainos comer a bruxa! horrible!
Gretel: (Buscando no aparador e despois debaixo do colchn.) Pois non, aqu non estn
Bruxa Virtual: Ben, ben, pois se non engordou o suficiente, comereino tal e como est
Ha, ha, ha! Que hoxe teo eu moitas ganas de neno en pepitoria.
Lucas: Vamos, Gretel, por Deus, busca as chaves.
Carola: Casa n. 4: No mandil! Iso , colgadas do mandil! Como ve tan pouco,
pdollas quitar sen que se dea de conta
Gretel: (Lembrando, de pronto.) Ah, claro! Se as leva colgando do mandil!
Lucas: Iso ! Tenas colgando do mandil! Es estupenda, irmancia!
Gretel E Carola: Grazas.
Gretel: Non me ver cando llas quite?
Lucas: Non! moi cegarata, lmbrate.
Gretel: Pois al vou. (Acrcase Bruxa, que acaba de entrar. Vai por detrs cunhas tesoiras e crtalle
o cordn do que colgan as chaves, enormes. Clleas e abre a gaiola. Sae Lucas da gaiola.)
Bruxa Virtual: Eh! Pero mocosos, que estades facendo?
Gretel: Nada, mire, axudndoa a que toque os bracios de meu irmn, vea, vea,
que a vou levar
Carola: Bravo! Non es tan parva, Gretel!
Lucas: (Ao odo de Gretel.) Bravo! Non es tan parva, Gretel! (Dlle un bico.) E agora,
queda o peor
Gretel: (Baixio, ao seu irmn.) Nada, nada, se hai que empuxala ao caldeiro, empxase
e en paz... (Leva a Bruxa cara o caldeiro. Lucas sgueas con moito coidado.) Seora Bruxa,
que lle parece se antes imos ver se xa est o lume no seu punto?
Bruxa Virtual: Ai, pero que nena mis parva, que todo o ten que preguntar!
Carola: Casa n. 1: A Bruxa descbreos Non, tede coidado, que se vai dar de conta!
Lucas: (Baixio, sa irm.) Acrcate ti primeiro, para que a min non me vexa
Gretel acrcase Bruxa para axudala a asomarse ao caldeiro.
Carola: Iso ! Agora, casa n. 2: Empxana ao caldeiro.
Lucas achgase. Entre os dous empuxan a Bruxa, que cae dentro con grandes berros.
Bruxa Virtual: Aaaaaaah!
Gretel e Lucas asmanse ao caldeiro.
Gretel: Desapareceu!
Lucas: Claro, era unha Bruxa Virtual!
102
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:102
1/12/09 18:01:00
Pezas teatrais
Gretel: Non digas palabras feas!
Lucas: Quero dicir que non era de verdade, que nunca existiu
Gretel: Que listo es, Hansel!
Lucas: E dlle con Hansel! Ben, tanto ten, anda vamos.
Carola: Non! Agora tedes que encontrar o tesouro da Bruxa. A ver, a ver Casa nmero 1
Gretel: Espera! Que eu va que a bruxa gardaba algunhas cousas debaixo da cama
(Miran al e sacan un cofre.)
Carola: Que ta! Encontrouno primeira! Agora, o camio casa Entre os bidueiros Non.
Lucas: Imos regresar polo camio do ro!
Gretel: Si, por a seguro que volvemos casa dos nosos pais.
Carola: Exacto!
Chegan cabana. Os pais saen a recibilos entre saloucos.
Nai: Hansel, Gretel, fillos!
Pai: Oh! Non puiden durmir en todo este tempo.
Lucas: Anda, que menos mal que se arrepinten
Gretel: Xa nunca mis pasaremos fame! (Mstralles o cofre co dieiro.)
Nai: Fillos, fillos! (Dlles apertas mecnica e repetidamente, coma se fosen os debuxos dun xogo
de ordenador.) Fillos, fillos!
Lucas: Eh! Carola! Por favor, dlle ao botn de Sar!
Carola: (Rndose.) Bah! Por que? Co que a min me gustan os finais felices!
Os pais seguen abrazando a Lucas e Gretel.
Pai e nai: Fillos, fillos!
Lucas: Caroooooolaaaaaa!
Carola: Est ben! (Dlle ao botn do rato. Volve xurdir un chispazo e faise a escuridade.)
De novo, Carola e Lucas en escena. Comen un bocadillo, sentados no chan, mentres xogan
cun tren elctrico.
Lucas: Xa podes ir borrando ese xogo de contonautas do teu ordenador!
Carola: Si, creo que vai ser o mellor Anda que, non sei, parceme que a ti iso das aventuras
virtuais che gustaba.
Nai de Carola e Lucas: Carola, Lucas, queredes apagar o ordenador e vir merendar?
Carola E Lucas: Xa imos, mam!
Carola: porra as aventuras virtuais! A borralo todo!
Achgase ao rato do ordenador. Plsao. Mentres se van os dous, ese a voz da Bruxa Virtual.
Bruxa Virtual: Noooooon! Non me borreeeeees!
Faise a escuridade.
FIN
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:103
103
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Preparacin da funcin Os contonautas
Reparticin de papeis
Se a representacin se fai cun grupo numeroso de alumnos, posible ampliar
o nmero de personaxes incorporando outros contos coecidos.
Vestiario
Lucas e Carola: deben vestir coma dous rapaces da sa idade. Roupa informal
(vaqueiros con camiseta ou xersei en cores vivas e calzado deportivo, por exemplo).
Bruxa: tnica ou vestido escuro e longo, con algn obxecto brillante ou detalles
coma estrelias, debuxos xeomtricos (pdense facer de papel de aluminio).
Sobre o vestido, levar un mandil e, atado nel, un cordel cunha gran chave colgando.
Sombreiro cnico e con punta, que se pode facer con cartolina.
Pai e Nai de Gretel: vestidos de leadores (camisa remangada, pantalns desgastados
e zapatos de cordns ou botas).
Gretel: vestido de peto, medias ou calzas e zapatos.
Decorado e obxectos necesarios

O escenario adaptarase s posibilidades que teamos. Hai que ter en conta
que debe estar dividido en das zonas diferentes: unha que mostre o cuarto de Lucas
e Carola e outra que represente o que est sucedendo no escenario do conto.
Cuarto: o mis sinxelo colocar un papel continuo que ocupe toda a parede
do escenario. Debuxarase nunha esquina o cuarto dos rapaces: unha vent, psteres
ou cadros debuxados, unha mesa co ordenador e das cadeiras.
Escenario do conto: debe representar dous ambientes diferentes. Por un lado,
a casa dos leadores e o bosque; por outro, o interior da casa de chocolate.
Na esquina contraria ao cuarto de Lucas e Carola, debuxarase unha paisaxe de bosque
e unha pequena cabana de leadores. Se se dispn de tempo, a cabana pdese
realizar con caixas de cartn pintadas e decoradas. Poden engadirse ao decorado flores
de papel de seda. No centro do papel continuo debuxaremos o interior da casa de
chocolate: vent, teas de araa, ratos Diante, faremos unha gaiola con outra caixa
grande de cartn. Podemos imitar o fogn da bruxa cunha lanterna e papeis vermellos
e amarelos postos dentro dun balde grande para imitar as lapas.
O ordenador: realizarase tamn cunha caixa de cartn pintada co oco da pantalla;
teclado feito cunha tboa coas teclas debuxadas; algn obxecto que escorregue imitar
o rato. Os cables das conexins poden ser de la ou de plstico.
Iluminacin e msica
A luz debera distriburse tendo en conta a parte do escenario en que se desenvolve
a accin e o que se represente. No cuarto dos rapaces, a luz pode ser mnima (utilizar
un s foco, que se apagar cando indique o texto). Pola contra, no escenario do conto
deber haber mis focos e a luz ser mis natural.
Cada vez que se cambie de escenario, utilizarase un son distintivo do cambio. No cuarto
dos nenos pdese utilizar msica moderna e algn rudo estridente cando apareza
a Bruxa en pantalla. Durante o conto, unha msica mis relaxada e popular.
104
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:104
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
O maquinista Antn
PERSONAXES
Xefe de estacin
Seora da limpeza
Portaequipaxes
Vella
Nena
Home dos globos
Pescador de soos
Mozo e Moza
Antn
Adivia
NICA ESCENA
Estacin do tren. Son de fondo da cantina. ese unha voz que anuncia a prxima sada dun tren.
Voz: Tren rpido con destino a Santiago, prximo a facer a sa entrada na va 1, plataforma
primeira. Este tren far paradas en Pontevedra e Vilagarca. (Reptese das veces.)
Sae o xefe de estacin con cara asustada. Mira para todos os lados. Bota as mans cabeza. Desaparece.
Sae o Portaequipaxes co carrio cheo de maletas, emprrao como pode, posto que leva un feixe de maletas
en ambas as mans.Tamn mira para todos os lados. Descobre un colector de lixo e apurando o paso
e con risia pillabana bota as maletas dentro. Volve mirar para todos os lados e vaise. Entra a seora
da limpeza con recolledor e vasoira. Recolle uns papeis e vai tiralos no balde do lixo. Descobre as maletas
e pega un chimpo de alegra. Mete o recolledor e a vasoira no colector de lixo e saca as maletas. Escapa
correndio con elas. Entra o xefe de estacin correndo e berrando; inmediatamente sae.
Xefe de estacin: Antn! Antn!
Entra unha vella cunha nena. Consulta o reloxo.
Vella: Onde est o tren, Pilarn. (A nena encolle os ombros.)
Xefe de estacin: Antn! Antn!... Onde est Antn?
Vella: E a min que me pregunta? Quen Antn?
Xefe de estacin: Antn o maquinista, seora.
A vella encolle os ombros e colle a nena dunha man; senta nun banco encabuxada. Chega un home
con globos nunha man. Ten a cara pintada de pallaso e viste de pallaso.
Home dos globos: Globos, globos de todas as cores e formas! (Dectase da nena. Achgase
onda ela e ofrcelle un globo de cor vermella.) Queres un globo, princesa?
A nena bota a chorar. A vella, que leva lentes e paraugas, corre detrs do pallaso que sae coma
un lstrego. A vella volve onda a nena.
Vella: E o tren, onde est o tren, Pilarn? (A nena non deixa de chorar.)
O pallaso volve. Saca unha harmnica do peto e toca unha meloda de acordes sinxelos. A nena sorr.
O pallaso baila arredor recitando un poema.
Home dos globos: O ceo un globo vestido de azul;
o ceo un globo vestido de tul.
Na mia mochila globios a centos
de miles de cores para nenos contentos.
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:105
105
1/12/09 18:01:00
Pezas teatrais
(O home dos globos saca a nena a bailar e segue recitando.) Se queres un globo canta e vers
como a ta cara deseguida alegrars.
O home dos globos invitar o pblico para que recite a ltima estrofa mentres toca a harmnica.
A vella sentada no banco tamn se vai animando e bate palmas. O home dos globos, nun acto
de prestidixitacin, saca un ovo de detrs da orella da nena que converte nun ramo de flores.
A nena brinca de alegra e corre a ensinarllo avoa. O pallaso segue a tocar a harmnica
paseando pola plataforma da estacin. Entra novamente o xefe de estacin correndo.
Xefe de estacin: (Falndolle ao home dos globos.) Sabe onde anda Antn?
O pallaso busca nos petos e move a cabeza negativamente. O pallaso dlle un globo.
Vella: E o tren?
Xefe de estacin: Se vostede atopa o maquinista, eu triolle o tren.
Vaise. De detrs ese unha voz.
Voz de Antn: Unha, das, tres...
Xefe de estacin: (Sando outra vez.) Antn! Antn! Onde andas? Vai chegar o tren!
Voz de Antn: Se me colles, saio!
Xefe de estacin: Vello rabechudo, deixa de xogar s agochadas.
Voz de Antn: Conto ata dez, se non me colles, non saio.
Antn empeza a contar e o xefe de estacin vaise. O home dos globos segue paseando e tocando
a harmnica. A vella impacintase.
Vella: Isto unha vergoa. (Berrando.) Seor maquinista, seor maquinista! (Dirixndose
ao pallaso.) Que imos facer seor?
Home dos globos: Podemos cantar.
A vella volve ao banco enfadada. Entra un home cun amplo sorriso. Leva un sombreiro cunha flor,
chaqueta a cadros, chaleco, polainas e botas de goma de pescador. Dun brazo pendralle unha cesta.
Noutro leva unha cana de pescar. Dirxese ao home dos globos.
Pescador de soos: Que tal, deron xa a sada?
Vella: O que fai falla e que deran a entrada.
Pescador de soos: Hai que agardar entn a que chegue algn tren?
Home dos globos: Evidente!
Vella: Ademais temos un maquinista que polo visto hoxe quere facer folga.
Pescador de soos: Haber que reclamar, eu xa paguei o meu billete.
Entra o xefe de estacin.
Pescador de soos: Queremos reclamar!
Xefe de estacin: Eu tamn!
Pescador de soos: Onde imos logo?
Xefe de estacin: Eu que sei, bastante teo co meu.
Pescador de soos: Seor xefe de estacin, ten unha obriga: ensneme o libro de reclamacin!
Xefe de estacin: Que libro, que libro? O libro est repleto. Xa non ten onde reclamar!
106
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:106
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Sae o xefe de estacin berrando o nome do maquinista.
Vella: E vostede vai para Vilagarca tamn?
Pescador de soos: Vou.
Vella: E que pensa pescar?
Pescador de soos: Pesco de todo, sobre todo soos.
Vella: Vaia, un tolo mis para completar a faena.
Pescador de soos: (Facendo unha reverencia.) Seora, un respecto.
Vella: O que vostede queira, pero, non fara mellor pescando troitas?
Pescador de soos: Pensareino, de momento cos soos vou tirando. (Mira de esguello para
a nena.) E ti, guapia, a onde vas?
Nena: A Vilagarca coa mia avoa (Sinalando a vella.)
Vella: Deixe a rapariga en paz (Murmurando polo baixo aprtase. Vaise da plataforma.) Vas saber
ti o que bo!
O home dos globos toca a harmnica sentado no banco ao lado da nena.
Pescador de soos: Queres que che pesque un soo?
Nena: (Sorrindo de orella a orella.) De verdade pode pescar soos, seor?
Pescador de soos: Pois claro, non cho estou a dicir.
Nena: Pero non teo con que pagarlle, seor.
Pescador de soos: Que non tes con que pagarme? E logo ese sorriso de melindre e eses ollos
de azucre, e esa caria de papoula parceche pouco?
O pescador de soos deixa a cesta no chan e abre a parte superior desta, coa cana pesca no seu interior
un papelio de cor azul.
Pescador de soos: Este o ceo e ti es o peixe, queres picar? Adiante, morde o papel.
(A nena faise un pouco a preguiceira e logo morde.) Vea, scao da boca e desdbrao.
A nena faino e le en alto.
Nena: Desde agora es posuidora do maior premio: un frasco cheo de alegra. Coidado, non o abras
ou escapar o seu contido e apoderarase de ti a tristeza.
O pescador de soos abre un compartimento da cesta e dlle o frasco nena.
Nena: (Sae brincando e chamando pola sa avoa.) Avoa, avoa!
O home dos globos poerase a pasear por entre o pblico tocando a harmnica. Mentres o home
dos globos se mestura co pblico, entra na plataforma unha nova parella collida da man. Ambos levan
maletas. Dirixndose ao pescador de soos.
Moza: Pir fivir i trin dis tris indi est?
Pescador de soos: (Estraado.) Como di?
Mozo: (Tatexando.) A mi-mi-mi-a mu-mu-ller pre-gn-gn-ta-lle, po-po-po-lo tre-tre-tren.
Pescador de soos: Arre demo, de onde chispas sades?
Moza: Pir qui o priguinti, siir?
Pescador de soos: Pois que mala chispa me coma, e sen faltar ao respecto, se vos entendo papas.
Mozo: I-i-i-mos a San-San-San...
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:107
107
1/12/09 18:01:00
Pezas teatrais
Pescador de soos: Si, ides a Santiago.
Moza: Si, siir. Timis un piquini priblimi ni lingi.
Pescador de soos: Xa me decatei. Non importa, tamn tedes dereito vida, pero para a vosa
informacin direivos que hoxe Renfe est en folga. Mis ben trtase do maquinista, que polo
visto non quere conducir, de todos os xeitos o tren anda non chegou, prefire xogar
s agachadas. Se mo permitides, vou seguir co meu choio.
Os mozos retranse mirando un para o outro e sentan nun banco con cara de papns.
Pescador de soos: (Falndolle ao home dos globos.) Como anda o patio, ti!
Home dos globos: A xente quixase porque ten prsa e non d chegado o tren.
Pescador de soos: Pois que vaia apandando, que isto vai para longo.
Asoma a cabeza de Antn, que fala e volve esconderse rapidamente.
Voz de Antn: Se esperades que saia o tren, si que estades soando. (Risas.)
Pescador de soos: Quen era ese?
Home dos globos: O maquinista traveso.
Entra a vella axitando o paraugas.
Vella: Desvergonzado, desvergonzado! Onde se meteu ese descarado?
Pescador de soos: Que pasa, seora? Fala do maquinista?
Vella: Logo de quen vou falar... Como o colla, esnfroo.
Moza: Pribii!
Vella: (Mirando para a moza con cara encabuxada.) E ti por que o defendes?
Pescador de soos: Deixe a moza, pcalle a lingua e algo ten que dicir.
Vella: E a mia neta?
Pescador de soos: Sau na sa busca.
Vella: Pero se eu estou a xogar s agachadas.
Todos: As agachadas?
Vella: Pois claro, algun ten que arranxar o problema; como queren que atope o maquinista
se non lle sigo o xogo? Pero o moi trampn anda a enganar a esta pobre vella, como o pesque...
Sae a vella empuando o paraugas coma unha lanza e disposta ao ataque. Entra unha muller tirando
dun crocodilo coma se fose un cancio. Leva na cabeza un sombreiro que semella unha bla de adivia,
viste de xeito estrafalario.
Adivia: Vea, Pin-pin, que chegamos tarde. Moi boas!
Home dos globos: A onde vai tan s prsas?
Adivia: A coller o tren. Por que? Non me diga que xa sau!
Home dos globos: Sair. Sair.
Adivia: Est a se mofar de min ou que?
Pescador de soos: Lbreme Deus, seora, quere vostede pescar un soo por casualidade?
Adivia: O que quero coller o tren.
Pescador de soos: Ns tamn.
Home dos globos: Que ben!
108
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:108
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Mozo: Que-que-que ben!
Adivia: Pero isto que ? Son vostedes unha panda de titiriteiros. (Mranse e negan coa cabeza.)
E logo por que fan o parvo? E vostede a onde vai con esa cara de pallaso?
Home dos globos: Por que non se mira nun espello, non ser por casualidade porteira
dun zoolxico?
Home dos globos: Si, dubido moito de que deixen entrar animais no tren.
Pescador de soos: A cal dos dous?
Adivia: (Furiosa.) Que din, analfabetos? Unha adivia coma min pode facer o que lle pete. Teo
consulta na capital. Que pensan vostedes? Chmanme continuamente da radio e da televisin.
Home dos globos: Pois xa podera adiviar como imos sar da estacin.
Adivia: E logo cal o problema?
Pescador de soos: (Con chacota.) Adivie, mia seora.
Adivia: Teo que chegar a Santiago a un congreso de bruxas.
Pescador de soos: Pois faga un feitizo e demostre as sas sabedoras facendo que chegue o tren
e dispoendo o maquinista para que deixe de xogar s agachadas.
Adivia: Iso est feito.
Nese intre entra a vella con Antn camiando de xeonllos e vai tirndolle dunha orella.
Todos: Pois si que foi rpido.
Vella: Listo, xa est aqu.
Antn: Ai, seora; ai, ai, non tire que doe! Solte, polo que mis queira!
Vella: S solto se promete subir ao tren e facer o seu traballo.
Antn: Non!
A vella colle o bolso e o paraugas e zscalle ao maquinista. A neta entra e observa a escena.
Nena: Dixao, avoa!
Vella: Que algun vaia chamar o xefe de estacin, este xa non escapa.
Nena: (Botndose a chorar.) Dixao, avoa!
Pescador de soos: ( vella.) Seora, xa basta, deixe ese home tranquilo. ( nena.) E ti non
chores, bonita, non te lembras que tes o frasco da alegra?
A vella solta o maquinista.
Antn: (Dndolle un bico nena.) Grazas, bonita. Pdolles perdn.
Adivia: Perdoado; agora subamos.
Antn ri.
Home dos globos: (Tocando a harmnica.) Tren, tren, tren,
o maquinista xa est ben.
Tren, tren, tren,
collamos a equipaxe
que comeza a viaxe.
Antn: Non imos!
Vella: Estalles ben, por confiados.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:109
109
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Nena: (Suplicando. Tirando pola manga da camisa.) Seor, seor!
Mozo: Que que-ro re-re-re-cla-cla-mar.
Antn: (De morros.) Hoxe non quero traballar.
Todos: Pero... por que?
Antn: Cousas mias!
Todos: Cousas nosas!
Antn: Mias!
Todos: Nosas!
Entra o xefe de estacin e Antn tenta escapar; pero atrapado por todos.
Xefe de estacin: Acabouse a troula.
Antn: Non troula.
Xefe de estacin: Esta xente pagou o billete.
Antn: Que vea outro maquinista.
Xefe de estacin: Pero sers teimudo, sempre fuches o maquinista mis responsable, que mosca
che picou?
Antn: Ningunha.
Xefe de estacin: Acabouse a melindrada; sube ao tren inmediatamente.
Antn: A que tren? Eu non vexo ningn tren!
Xefe de estacin: Levamos mis de media hora de atraso; isto unha catstrofe!
Antn: Non ser pola mia culpa, de momento non chegou ningn tren.
Xefe de estacin: Si, pero cando chegue tampouco tes intencin de cumprir coa ta obriga.
Antn: Desde logo, hoxe un da moi importante para min. (Facndose o preguiceiro.)
E ... que... estou de aniversario.
Xefe de estacin: E que? Se por iso , cantmosche o aniversario feliz e tan pancho.
O xefe de estacin pon a todos a punto e, como un director de orfen, d o ton para cantar.
Antn mira ao pblico e ri.
Antn: Pero que fan? Estn tolos?
Entre todos cantan o aniversario feliz mentres Antn fai xestos de non comprender nada.
Adivia: (Collendo a Antn dunha orella.) Cantos anos van?
Antn: (Antn tenta escapar.) Outra vez non, non!
vella: (rguese e quere tirarlle.) Apntome, eu agrroo da outra orella.
Antn: Socorro! Socorro!
Risas xerais. Antn consegue zafarse e corre perseguido pola vella co paraugas no alto e pola adivia
que tira do crocodilo.
Xefe de estacin: (Tratando de manter a orde.) Xa est! Agora supoo que non te negars.
Antn: Ngome.
Xefe de estacin: Pero nin despois de cantarche o aniversario?
Antn: Se non fago anos.
vella: Descarado, mentireiro.
110
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:110
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Antn: Seora, por que a tomou comigo? Eu non dixen que estivese de aniversario.
Xefe de estacin: Si que o dixeches!
Antn: Non me deixastes falar; empestesvos en cantar. Dixen que estaba de aniversario;
non que fixese anos.
Xefe de estacin: E non o mesmo?
Antn: Pois claro que non.
Xefe de estacin: (Mordendo as unllas.) Hoxe quedo sen pelos, sen dentes, sen unllas...
ese a voz do megfono da estacin.
Voz: Tren rpido con destino a Santiago de Compostela que sufriu un atraso de corenta e cinco
minutos, prximo a efectuar a sa entrada na va 1, plataforma primeira. Prgase aos seores
pasaxeiros que despexen a zona.
Vella: Ben, a ver se agora certo.
Pescador de soos: Pero quen vai conducir o tren? (Todos miran para Antn.)
vella: Isto o conto de nunca acabar.
Antn: De acordo, vou falar claro.
Caras de alegra.
Antn: Vou contar unha historia. (Pasea polo escenario contando a historia.) Era unha vez un neno
moi pequeno, tan pequeno coma un gran de area, que viva preto da estacin do ferrocarril.
Todos os das oa o son do pito e o rinchar das rodas quentes do tren ao sar e chegar
estacin. Ese neno dxolle ao seu pai que quera un tren e o seu pai cumpriulle o seu desexo.
Truxolle un precioso tren de xoguete, de moitas cores. Pero ese non era o tren que el quera,
non seor, el quera un tren de verdade. O seu pai dxolle que iso era imposible. Aquela noite
o neno meteuse na cama chorando porque nunca podera ter un tren de verdade. Ata que
quedou durmido e tivo un soo marabilloso. El era un maquinista dun tren, dun tren,
de verdade. Non era o seu tren porque nunca podera mercalo pero era coma se fose seu porque
todos os das poda sar da sa casa e ir ao seu traballo e conducir aquela fermosa mquina
do tren. Espertou contentsimo. E foi certo. Aquel soo converteuse en realidade. Aquel neno
conduce hoxe un tren.
Nena: Que historia tan bonita, Antn.
Pescador de soos: (Falndolle ao pblico.) bonito perseguir un soo e conseguilo. (A Antn.)
Ti es ese neno, non? Vaia soo pescaches!
Antn: Disto fai hoxe vinte e cinco anos. Para min o maior aniversario que podo celebrar.
Soamente os que soan poden saber o que sinto.
Pescador de soos: (Ao grupo). Algn de vs tivo algn soo cumprido ou ten outro por cumprir?
Nena: (Brincando.) Eu, eu. (Danzando polo escenario.) Quixera ser unha marabillosa danzarina,
poder voar mentres bailo, voar e voar nas mias zapatillas de bailarina.
Todos forman unha roda ao seu redor; cando remata, ela nese cadea e sae o seguinte personaxe.
Home dos globos: O meu soo xa o cumprn; un da pedn facer sorrir os nenos e coido que
o consegun.
Pescador de soos: Pola mia profesin, soos teo a centos, pero para os demais
para a todos ter contentos: Soando viaxei por mares e por ros, por montes e montaas
en barcos e navos.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:111
111
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Adivia: Eu pido un desexo, chegar a ser estrela, vivir no firmamento, formar parte do universo.
Mozo: Non que-que-ro ta-ta-texar.
Mozo: Falir bin quiri.
Mozo e moza: (Cantando sen ningn defecto na fala e bailando.) Que felices somos, que grande
ilusin; acaba de cumprirse o noso soo, que emocin!
Vella: Pois para non ser menos, eu que xa vivn un tempo ben cumprido, direivos algo sinxelo:
Que saia o tren,
que saia e que saia,
que saia e resaia
e volva sar.
Todos rin e desfaise a roda.
Xefe de estacin: Por que es tan tzaro? Deberas celebrar o gran da na ta mquina.
Antn: Porque despois de tanto tempo, o meu soo ben merece un da de descanso.
(Todos asenten coa cabeza. Antn afstase e ningun o detn.)
Xefe de estacin: E que vou facer agora?
Pescador de soos: Temos que facer algo.
Home dos globos: (Elevando a voz.) Queremos a Antn! Queremos a Antn!
(Vanse unindo todos.)
Todos: Sen Antn, non samos da estacin! Queremos a Antn! Queremos a Antn!
Asoma a cabeza Antn visiblemente emocionado.
Antn: De acordo. (Facndose un pouco preguiceiro.) Vs gaades.
Antn colcase diante do grupo e todos se van unindo encadeados polos riles. Baixan do escenario
cantando a cancin de Antn Peruleiro e conforme avanzan arredor do pblico este vaise unindo
ao grupo: Pasaxeiros ao tren suban, suban, este o tren da ilusin...
FIN
(Adaptacin da obra O maquinista Antn,
de An Alfaya)
112
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:112
1/12/09 18:01:00
Pezas teatrais
Preparacin da funcin O maquinista Antn
A obra ten un importante nmero de personaxes que entran e saen a escena e que estn
en continuo movemento polo escenario; incluso se desprazan entre o pblico ao que fan
partcipe da historia.
Vestiario
Antn: un maquinista de tren, viste pantaln azul mario con tirantes, camiseta
dunha nica cor (branca ou laranxa, por exemplo) e viseira azul.
Xefe de estacin: traxe de pantaln e chaqueta escuros, camisa branca e gravata azul.
Gorra de prato cunha insignia dourada.
Home dos globos: cara pintada de pallaso con amplo sorriso, pantaln e camisola de
cores vivas. Pode levar agarrado do pulso os globos de cores e, nun peto, a harmnica.
Pescador de soos: chaqueta de cadros, pantaln curto e polainas, gorro cunha flor,
botas de goma de cor alegre, unha cesta de vimbio e dentro papeis de cores. Levar
unha cana de pescar artesanal, feita polos alumnos cun pau, un fo e un anzol.
Nena: ter aspecto de cativa, vestido de florias, zapatos escuros e calcetns brancos,
pelo recollido en trenzas ou coletas cunhas grandes lazadas. Cara pintada con pencas
e coloretes marcados.
Adivia: roupa estrafalaria, por exemplo unha capa colorida con moitos anacos de teas
de cores ou cintas colgando, un gorro cunha bla enriba. Leva dun cordel un crocodilo
inchable de plstico. Cara moi pintada: beizos e plpebras con cores rechamantes.
Mozo e moza: el, pantaln e xersei. Ela, vestido sinxelo dunha nica cor e un pano
ao pescozo.
Seora da limpeza: mandil e pano na cabeza. Leva unha vasoira e un recolledor.
Vella: vestida con cores escuras; camisa, saia e pequeno mandil. Leva un pano
na cabeza, lentes grandes e un paraugas escuro.

O escenario non cambia ao longo de toda a representacin. Debuxar e colorear a parede
da plataforma da estacin que servir de fondo en papel continuo: cuns arcos, un reloxo,
e algn cartel informativo, por exemplo, Va 1. Ademais necestanse estoutros elementos:
Dous bancos colocados algo distantes e un altofalante nun lateral do escenario.
Un carrio para transportar maletas. Varias maletas diferentes. Un colector
de lixo. Un frasco pequeno para meter na cesta do pescador de soos.
Iluminacin e msica
A luz deber parecer artificial, como corresponde ao interior da plataforma da estacin.
Poden colocarse puntos de luz fixos, imitando farois.
Durante a representacin debe soar msica alegre, con tons cmicos nos momentos
mis humorsticos. As mensaxes da megafona poden estar gravadas
previamente.
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:113
113
1/12/09 18:01:00
Pezas teatrais
Serafn e Malacueco
na corte do rei escama
PERSONAXES
Serafn
Pirata da perna de pau
Malacueco
Rei
ESCENA 1
Escenario: a fachada dunha casa simple unha porta e unha fiestra con estrutura de rodas que lle dea
movemento en escena.
Aparecen dous vagabundos esfarrapados: Serafn o fraco; Malacueco, o gordo.
Serafn: Ai, que sono! Que preguiza! Que cansazo!
Malacueco: Ai, que canseira! Que fatiga! Que quebranto!
Serafn: Quebranto de que?
Malacueco: Cansazo de que?
Serafn e Malacueco: (A coro.) De non facer nada!
Serafn: O peor que estou cunha fame...
Malacueco: E eu cun apetito... Olla, vaiamos a aquela casa. Pode ser que nos dean
de comer.
Baten na porta da casa.
Serafn: Vosa Excelencia precisa de regar o xardn...
Malacueco: ...que xa est moi seco...
Serafn: Aqu est o Serafn...
Malacueco: ...e o Malacueco.
Serafn: En troco pedimos...
Malacueco: ...pan para a viaxe.
Serafn: Non temos dieiro para pagar hospedaxe.
brese a porta con moito barullo e aparece o Pirata da Perna de Pau, de espada na man.
Pirata: Quen sodes vs?
Serafn: (Moi encollido coa voz a sumirse.) Serafn.
Pirata: O que?
Serafn: (Mis alto pero anda asustado.) Serafn.
Pirata: (Para Malacueco.) E ti?
Malacueco: (Trmulo e tatexante.) Ma... la... cue...cue... cueco
Pirata: O que?
114
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:114
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Malacueco: (Anda asustado.) Malacueco.
Pirata: (Designndoos coa espada.) Serafn e Malacueco?
Serafn e Malacueco: (En coro e servs.) Dous criados ao voso dispor. (Desaxeitada venia.)
Pirata: (Rindo.) Meus criados? Ha! Ha! Estades contratados. Ha! Ha!
Serafn: (Tentando atallar.) Ns s dixemos...
Malacueco: (dem.) Ns non dixemos...
Pirata: O voso patrn, a partir de agora, son eu.
Malacueco: (Para o Serafn.) Parece que falamos de mis.
Pirata: Sabedes quen son eu?
Serafn e Malacueco fan que non coa cabeza.
Pirata: (Rindo.) Ha, Ha! Adiviade. Son a Brancaneves?
Serafn: (Dubidando.) primeira vista non parece...
Pirata: Ha! Ha! Son o Carapuchio Vermello? Ou son o Lobo Feroz?
Malacueco: (Con medo.) Talvez... talvez pero... a segunda hiptese...
Pirata: Nin un nin o outro. Ha! Ha! Eu son (cantarolando) o Pirata da Perna de Pau,
do ollo de vidro, da cara de mao.
Serafn: Brr! Que medo!
Pirata: Vs os dous facedes parte da tripulacin do meu navo. Vou sar de aqu; navegar por eses
mares de fra ata encontrar unha terra en que as mias andrmenas non sexan coecidas.
Serafn: E se o barco vai ao fondo?
Malacueco: Ns non sabemos nadar...
Pirata: Aprndese dentro da auga. Ha! Ha! Diante de min, marchen.
Eles marchan capitaneados polo Pirata.
Malacueco: (Tremendo.) Metchesme en bos traballos Serafn!
Serafn: Fuches ti o que me metiches...
Malacueco: Fuches ti.
Serafn: Non, fuches ti! (Baten un no outro. O Pirata da Perna de Pau dlles cadansa mocadaespadeirada.)
Pirata: Quero disciplina!
Aparece en escena a estrutura lateral dun barco de remos.
Pirata: Toca embarcar! E disciplina!
Malacueco: Ai, mia cabeza!
Serafn: Ai, mias costas!
Entran dentro do barco. Malacueco e Serafn fanse cargo dos remos. Pirata comanda, de p, na proa.
Pirata: Toca remar.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:115
115
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
A casa, movida por rodas, vai recuando. O barco fica no mesmo sitio. Se posible, algns efectos visuais
que dean a ilusin de movemento.
Pirata: (Cantando.) Eu son o Pirata da Perna de Pau, do ollo de vidro, da cara de mao...
Aparece en escena unha minscula illa, tamn movida por rodas que se aproxima ao barco onde
esforzadamente reman Serafn e Malacueco.
ESCENA 2
Pirata: Terra vista!
A illa aproxmase ao barco. Por tras da illa aparece o Rei. Ten o aspecto grotesco de rei do Entroido!
Pirata: Todos ao ataque. Ha! Ha! abordaxe!
A illa e o barco chocan. O Pirata, empuando a espada, sae do barco. Os dous vagabundos sgueno
medrosos.
Pirata: (Dirixndose ao rei, ameazadoramente.) Bota para fra toda a ta dieirada, saco de unto.
Xa! Xa! Que teo prsa.
Rei: Que fogoso vindes, estranxeiro! Quen sodes? Que pretendedes? De onde vindes? Traedes
algunha mensaxe dun rei amigo meu ou ilustre embaixador?
Pirata: Que mensaxe nin que farrapos de gaita! Quero os tesouros, de prsa. A despachar!
Rei: Expresdesvos con presteza, mais eu non vos entendo; sabedes por ventura que estades
falando cun rei?
Serafn e Malacueco prstranse por terra.
Pirata: Ha! Ha! Rei de que, pode saberse?
Rei: Rei desta illa, seor absoluto de todo o mar que vedes arredor. Don Ortoo I, rei das Espias
de Rabada e das Escamas de Pescada. Renddeme homenaxe.
Serafn e Malacueco volven prostrarse.
Pirata: Ha! Ha! E o teu palacio, os teus sbditos... onde estn?
O barco turrado polos bastidores comeza a afastarse da illa.
Rei: Non teo palacio nin vasalos nin sbditos ilustres estranxeiros. Vivo soo. Se tivese vasalos
e sbditos, non me deixaran ser rei como eu quero.
Pirata: Ha! Ha! Pois entn, vea aqu o teu peto, o teu tesouro, que ns monos xa e non te
incomodamos mis.
Rei: O meu tesouro, impaciente estranxeiro, esta constitudo, como o seu ttulo anuncia,
por espias de rabada e escamas de pescada. Se as queredes, levdeo e enchede o voso barco!
Pirata: O noso barco... Onde est? Socorro! Socorro! O noso barco lvao a corrente.
(O barco afstase e desaparece.) Ide buscalo, palanquns. Traede o meu barco, lacazns.
Serafn: Ns non sabemos nadar...
116
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:116
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Pirata: (Chorando.) Nin eu! Ai! Ai! Perdn o meu querido barco, o barco que eu roubara
con tanta habilidade. Ai! Ai! Son un desgraciado, un pobre nufrago! Ai! Ai!
Rei: Descansade, ilustre estranxeiro, que eu vos darei gorida no meu reino mentres non atopades
transporte para a vosa terra.
Serafn: E ns?
Rei: (Para Serafn.) Vs pasades a pertencer ao meu squito. Nomovos, ilustre estranxeiro,
duque das Augas Claras.
Serafn: (Curvndose.) Oh, maxestade, que grande honra!
Rei: O voso compaeiro tomar o ttulo de marqus das Augas Turbias.
Malacueco: (Curvndose.) Que bonito, Serafn.
Serafn: Non me trates de Serafn. Son o duque das Augas Claras.
Malacueco: E eu o marqus das Augas Turbias. Temos a vida garantida.
Serafn: Nunca mis volveremos traballar.
Serafn e Malacueco fanse mutuamente esaxeradas cortesas.
Pirata: Tamn eu quero un ttulo, oh rei das Espias! Ha! Ha! Vea un ttulo para o Pirata
amigo.
Rei: Vs seredes o Almirante-Mor da escuadra do meu reino.
Pirata: Onde estn os barcos desa escuadra?
Rei: Sosegade, almirante. A escuadra, unha escuadra a gran distancia, habemos tela un da
para conquistar o mundo.
Pirata: Eh, Eh! Xusto! Para conquistar o mundo.
Malacueco: A min isto non me gusta, duque.
Serafn: Nin a min, marqus.
Pirata: Que estades a conspirar a? Ocupdevos do noso xantar! De prsa!
Rei: (Chamando.) Duque das Augas Claras e marqus das Augas Turbias...
Serafn e Malacueco: (Prostrndose.) s ordes de Vosa Maxestade.
Rei: Obedecede ao Almirante-Mor! Ide axia pescarnos un peixe de bo porte, amadeo
e cocideo, mentres eu e o almirante imos dar un paseo pola illa.
Serafn: (Protestando.) Pero eu son duque, maxestade...
Malacueco: E eu marqus...
Rei: Pescar e cociar para o rei unha honra. (Dlles unha cana de pesca e unha enorme tixola.)
Vea, duque e marqus, ide, ide... E vs, almirante, vinde comigo.
Rei e pirata afstanse ata deixaren de ser vistos.
Serafn: Non che me gusta nada isto, Malacueco.
Malacueco: Nin a min, Serafn
Ambos perderon a pose aristocrtica. Lanzaron auga a lia da cana de pesca. A outra punta
da lia-corda da cana debe alcanzar os bastidores.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:117
117
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Serafn: Se consegusemos fuxir...
Malacueco: Pero como? Con tanto mar polo medio...
A cana treme.
Serafn: Picou un peixe. Turra Malacueco, turra.
Serafn: (Turrando.) Non ha de ser gran cousa...
Vn un peixe pequenio na punta da lia.
Serafn: (Tirando o peixe.) Aqu est un peixe para o xantar de sas excelencias.
Malacueco: tan pequenio, Serafn! Btao outra vez ao mar, coitadio! Que medre.
Serafn: (Botndoo ao mar.) Vai buscarnos un barco que nos libre desta illa, peixio.
Malacueco volve lanzar a lia en direccin dos bastidores.
Malacueco: Non hai barcos por estes sitios.
Serafn: Que infelicidade a nosa, Malacueco.
Malacueco: Ai, ai, Serafn. Pesquei un peixe moi grande. Mira como turra. (A lia tnsase.)
Axdame, Serafn. (Serafn agrrase ao Malacueco.) Ai, que o peixe ten mis forza ca ns.
Serafn: Trranos para o mar! Socorro!
Malacueco: Eu non o solto. Dme a tixola, Serafn.
Continan sendo turrados. Caen auga e montan na tixola que ter rodas e patns.
A illa desaparecer en sentido contrario.
Serafn: Ai, que eu non sei nadar!
Malacueco: Nin eu. Agrrate, que imos de tixola acutica. (Escorregan enriba da tixola,
turrados dos bastidores).
ESCENA 3
No mesmo escenario da escena 1. Os dous vagabundos estn cados polo chan.
Serafn: Olla, Serafn, onde nos deixou o peixe...
Malacueco: Que ben, Malacueco. Estamos salvos.
Abrzanse.
Malacueco: Estou pensando que este peixe grande, ao mellor, era o pai do peixe pequenio.
Serafn: Ao mellor era...
Malacueco: E o rei e o Pirata da Perna de Pau? Que sera deles?
Serafn: Continan espera do xantar.
Malacueco: E da grande escuadra para conquistar o mundo.
Serafn: Deixalos esperar...
Malacueco: Deixalos esperar...
118
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:118
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Rindo, abren a porta da casa que era do Pirata da Perna de Pau da que manifestamente toman posesin
mentres cantan.
Serafn: Non nos chamen vagabundos,
vagabundos, vagabundos,
que vagabundos non somos.
Andamos por este mundo,
non temos patrn nin donos
nin criados nin mordomos.
Serafn e Malacueco: (A coro.) Nin criados nin mordomos.
Malacueco: Traballamos, mais non tanto,
entre tanto descansamos.
Ns somos causa de espanto.
Non temos xefes nin amos.
Protectores, seores que mandan.
Cantamos cando cantamos.
Serafn e Malacueco: (A coro.) Cantamos cando cantamos.
Van andando polo medio do pblico en actitude de recoller moedas...
Serafn: Estou canso de cantar,
non apao ningn ben.
Voume xa de aqu agora,
isto as non me convn.
Uns cadelos, uns patacos
non lle fan falta a ningun.
Serafn e Malacueco: (A coro.) Non lle fan falta a ningun.
Malacueco: Eu xa teo a boca seca
de estar a cantar soo,
a ver se cato unha pinga
dannos un vaso de vio.
E tampouco estaba mal
un pastel de vexetal...
e tamn somos do pau
dos pasteis de bacallau.
Serafn e Malacueco: (Repiten.) E tampouco estaba mal
un pastel de vexetal,
e tamn somos do pau
dos pasteis de bacallau...
FIN
(Adaptacin do texto teatral do libro Teatro s tres pancadas,
de Antonio Torrado)
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:119
119
25/11/09
16:49:57
Pezas teatrais
Preparacin da funcin Serafn e Malacueco
Malia haber moi poucos personaxes, o ideal que participe na representacin
o maior nmero posible de alumnos. Encargarselles a varios alumnos que non teen
personaxe que se ocupen doutros aspectos da representacin; por exemplo: arrastrar
desde bastidores os elementos da escena (o barco, a casa, a illa), dar entrada e sada
msica ou realizar diferentes efectos sonoros que reforcen a accin que se realiza
en determinados momentos da historia.
Vestiario
Serafn: un vagabundo, vestido con pantaln e camisa esfarrapados. O actor
que realice o personaxe debe ter aspecto fsico fraco e mido.
Malacueco: tamn un vagabundo, vestido con pantaln e camisa esfarrapados.
O actor que realice o personaxe debe ter aspecto fsico mis robusto.
Pirata: pantaln negro e camiseta de raias, na cabeza gorro ou pano de pirata, levar
unha espada na man.
Rei: leva unha coroa pequena, un pantaln frouxo e camisola de cor azul vivo,
unha capa escura coa figura de espias de peixe que poden estar pintadas sobre
a tea ou ser elaboradas en cartolinas brancas, recortadas e apegadas sobre a capa.
Pode ter a cara moi pintada coma se fose un monicreque.

A casa do pirata: feita cunha caixa grande, cunha porta e cunha vent pintadas.
A illa: elaborada nun cartn grande, levar unha corda por un lateral cara a bastidores
para que os axudantes a poidan desprazar polo escenario segundo convea.
O barco: pdese realizar en cartn unha silueta dun barco pirata, detrs do que
se colocarn os personaxes na escena de navegacin e eles mesmos sern quen
vaian movendo imitando a navegacin. Tamn ter un cordel co que se poida facer
desaparecer do escenario, tirando del desde bastidores.
Outros obxectos necesarios para a representacin: unha cana longa cun fo tamn
longo que tea algn peso na punta, de xeito que ao lanzalo poida ir para fra
de bastidores. Un peixe de plstico, que un alumno-axudante enganchar cana
cando sexa preciso. Unha tixola grande feita en cartolina ou cartn rxido
e que os personaxes empregarn coma un flotador.
Pdese facer o efecto de ondas de mar levando unhas tiras de tea de cor azulada
(de arredor dun metro de largo), dun extremo a outro do escenario e que, movndoas
ao tempo desde cada lado, os alumnos as fagan ondear.
Iluminacin e msica
A luz ser intensa e parecer o mis natural posible, tendo en conta que a accin
da obra transcorre en espazos exteriores.
A msica alegre en determinados momentos e mis trxica noutros. Propoer que
os alumnos valoren e seleccionen os momentos que correspondern a cada caso. Debe
haber efectos sonoros mis intensos cando os protagonistas son arrastrados polo mar.
120
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:120
1/12/09 18:01:01
Guas de lectura
Matilda,
Roald Dahl
Manolito ten un segredo,
Elvira Lindo
E Xoel aprendeu a voar,
Marica Campo
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:121
25/11/09
16:49:57
Guas de lectura
Matilda
Autor:
Ilustrador
Editorial:
Formato:
Pxinas:
Serie azul:
Roald Dahl
Quentin Blake
Alfaguara/Obradoiro
12 X 20 cm
264
Desde 12 anos
Interese formativo e temtico

Unha situacin familiar difcil non consegue amargar
nin amedrentar a rapaza protagonista da novela; a pesar
da presin de seus pais, un vendedor corrupto e unha
bingueira, a nena fai fronte aos seus problemas e logra
solucionalos con enxeo e con moito sentido do humor.
Despois de ler esta novela, todos, grandes e pequenos,
pensamos que sera estupendo parecernos a Matilda
ou, polo menos, ser os seus amigos.
Autor
Roald Dahl (1916-1990) un dos escritores mis coecidos do mundo da literatura infantil,
xuvenil e de adultos. autor de novelas, contos de misterio e libros autobiogrficos.
Naceu en Llandaf, unha vila do Pas de Gales. Aos sete anos foi internado nun colexio ingls
onde sufriu o rxido sistema educativo britnico. Terminou o bacharelato e traballou na compaa
petrolfera Shell, en frica. Participou como piloto na 2. Guerra Mundial e pasou seis meses
hospitalizado escribindo as sas aventuras de guerra.
O seu interese pola literatura infantil estivo motivado polos contos que narraba aos seus catro
fillos cando eran novios. En 1964 publicou a sa primeira obra Charlie e a fbrica de chocolate.
Tamn escribiu guins para pelculas, concibiu personaxes famosos, como os Gremlins, e algunhas
das sas obras, como a xa mencionada e esta mesma que van ler os alumnos, foron levadas
ao cine. Morreu en Oxford aos 74 anos. Outros dos seus libros mis coecidos son Que asco
de bichos!, O crocodilo enorme, O dedo mxico, O superraposo, Contos en versos para nenos perversos,
Agu Trot, O Gran Xigante Anaco de Pan, etc.
Argumento
Que pode sucederlle a unha nena de brillantsima intelixencia cuns pais lacazns e desagradables
tan preocupados polas sas vidas mesquias que ignoran que a sa filla un xenio? Este libro
ofrece a resposta a tan longa pregunta. Un argumento moi ben estruturado, uns personaxes
inesquecibles e unhas situacins imaxinativas conforman esta divertida novela que causa impacto
a cantos a len, pola sa forma e polo seu contido.
Matilda unha nena con moito talento, amante dos libros e do estudo. Seus pais, os seores
Wormwood, non valoran a sa filla, mis, constantemente a tachan de ignorante e estpida
122
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:122
1/12/09 18:01:01
Guas de lectura
e Matilda, farta de insultos, decide vingarse deles facndolles trasnadas moi divertidas. Na escola
atopa unha directora horrible, a seora Trunchbull e tamn unha mestra deliciosa, a seorita
Honey, coa que axia se entende. Matilda confsalle que ten mxicos poderes para mover
obxectos do seu sitio. Moi pronto deber demostralo para liberar seorita Honey da tirana
da directora.
Proposta de actividades para antes da lectura

Actividade 1: O ttulo do libro
Merece a pena dedicar un tempo presentacin desta novela, a xogar co seu ttulo,
coa ilustracin da cuberta... antes de proceder a lela. Para motivar os alumnos, fotocopiar
a cuberta do libro e ocultar o ttulo. Trtase de que o descubran por medio
de pistas, por exemplo: o ttulo un nome de muller, ten sete letras, tres slabas,
unha palabra grave, non leva acento grfico...
Con esta actividade pretndese motivar a lectura e estimular a atencin dos alumnos
para descrifrar un ttulo que anda descoecen.
Descifra as pistas e escribe o ttulo da novela que se propn para ler.
1. un nome propio.
6. A letra a reptese das veces.
2. unha palabra grave.
7. Empeza por M.
3. trislaba.
8. Acaba en a.
4. Ten sete letras.
9. un nome de muller.
5. Ten tres vogais
10. Rima con Xilda.
Xa sabes cal ese nome? Escrbeo.

Observa a ilustracin e escribe o que pode estar pensando a nena.
Cantos anos diras que representa?

Que che suxire vela rodeada de libros?
Podera estar a preparar un exame?
De que tratar o libro que ten sobre os xeonllos?
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:123
123
25/11/09
16:49:57
Guas de lectura
Proposta de actividades durante a lectura
Actividade 1: Falta unha vieta
Son moitas as trasnadas que Matilda enxea para vingarse da sa familia. Os alumnos
debern recoecer as vietas e completar cada tira debuxando a que falta en cada
secuencia. Esta actividade potencia o sentido da observacin e a capacidade de lxica.
Observa as vietas de cada secuencia e debuxa a que falta.
124
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:124
25/11/09
16:49:57
Guas de lectura
Proposta de actividades para despois da lectura
Actividade 1: Si ou non?
Para comprobar a comprensin lectora dos alumnos e para desenvolver
a sa memoria, propoer unha sinxela proba que consiste en ler os enunciados
pertencentes ao argumento e arrodear si ou non, segundo o que lembran.
Na aula pdese preparar a proba en grupos, formulndose preguntas uns alumnos
a outros.
Demostra que tes memoria de elefante contestando correctamente
estas cuestins. Arrodea a opcin correcta.
Matilda era filla nica.
SI
NON
O pai de Matilda era mdico.
SI
NON
Michael era o irmn de Matilda.
SI
NON
Matilda desexaba que seus pais fosen bos e cariosos.
SI
NON
A seora Trunchbull era simptica e educada.
SI
NON
O pai de Nigel era mdico.
SI
NON
Nunha semana, Matilda leu o libro Grandes esperanzas.
SI
NON
Xogos e entretementos
Actividade 1: O encrucillado de Matilda
Descubre as palabras que che pedimos e encixaas no encrucillado.
1. Non era un fantasma
senn unha ave
moi faladora.
2. Profesin do pai
de Matilda.
3. Apeldase Twist,
e unha novela
de Dickens.
4. O que significa honey

en galego.
5. Animal que Lavender
introduciu no vaso
da directora.
6. Matilda encheu o interior
deste obxecto con cola.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:125
F
125
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Actividade 2: O ttulo enleado
Trtase dun dos libros preferidos por Matilda. S tes que poer as letras
no seu sitio e sabers o ttulo.
O
A
X
N
I
S
E
R
E
C
D
R
T O
Actividades para a rea de lingua e de literatura

Actividade 1: Ficha bibliogrfica
Confecciona a ficha do libro que acabas de ler.
TTULO:
AUTOR:
TEMA:
XNERO:
RESUMO:
126
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:126
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Manolito ten un segredo
Autora:
Ilustrador
Editorial:
Formato:
Pxinas:
Serie azul:
Elvira Lindo
Emilio Urberuaga
Alfaguara/Obradoiro
12 X 20 cm
123
Desde 12 anos

Esta quizais a obra mis coral da serie, pois o protagonistas
son moitos. Protagonistas que colaboran xuntos nun esforzo
comn, ao final non moi recompensado. A realidade
imponse a outros valores, pero unha realidade que entretn
e que fai prxima unha historia chea de ambiente de Nadal.
A mirada do mundo a travs dos ollos de Manolito dnos
unha visin con bo humor do medio urbano e escolar.
Manolito un personaxe positivo, con moitos amigos e defensor de causas perdidas.
Sabe apreciar o mellor do seu av, dos seus pais e dese irmn etiquetado, no fondo con cario,
e ao que decide non desvelar un gran segredo.
Nesta Gua de Lectura inclese un novo apartado de Educacin Intercultural para achegar o libro
de maneira especial a nenos doutros pases que se estn integrando nas nosas aulas de Primaria
e Secundaria. Tamn se ofrecen Actividades de Ampliacin e Apoio para alumnos de rendemento
escolar alto (+) e de rendemento escolar mis baixo (-), respectivamente; ademais, inclese
un cadro de Obxectivos para que o profesor, dunha ollada, comprobe os Obxectivos, Contidos,
Procedementos e Actividades Complementarias que imos traballar nesta Gua de Lectura.
Por ltimo, presntase unha proba de comprensin lectora: non unha proba de avaliacin,
senn un cuestionario sinxelo para que o profesor comprobe se os alumnos se decataron
realmente do lido. Merece a pena que o profesor dedique uns minutos lectura desta Gua
completa: desta forma poder seleccionar a proposta de actividades mis interesante
ou mis didctica para o seu grupo de alumnos.
Introducin
Cando Elvira Lindo pareca que xa pechara o ciclo do seu personaxe Manolito Catrollos,
incluso coa publicacin nun s volume de todas as sas historias, apareceu nunha festa de Nadal
un libro cun tema relacionado con este perodo e lembranzas escolares: Manolito ten un segredo.
Unha obra centrada nunha ancdota a visita do alcalde de Madrid ao colexio de Manolito
sobre a que xiran todos os captulos, desde os prolegmenos do conto s sas consecuencias
sempre co humor como punto de vista narrativo.
Argumento
Faltan quince das para o 23 de decembro, data das vacacins escolares no colexio Diego Velzquez,
e na clase de Manolito prodcese un grande aviso: ese da vai visitar o centro escolar
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:127
127
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
o alcalde de Madrid. O colexio mobilizase, as clases prepranse, as familias colaboran e sucdense
os ensaios para a ocasin. A idea base cantar para o alcalde unha panxolia con letra actual
dentro dunha representacin de Nadal. Chega o sinalado da e a representacin camia entre
a improvisacin e o desastre que, ao final, non chega a ser de todo catstrofe. Empezan as vacacins
e Manolito ten un segredo que non lle pode dicir ao seu irmn: a chegada dun novo irmn ou irm.
Autora
Elvira Lindo naceu en Cdiz en 1962, anda que vive en Madrid desde os doce anos.
A sa infancia e adolescencia transcorreu en Moratalaz, un barrio de Madrid onde ela pasou
os seus mellores anos e que ten moitos puntos en comn co de Carabanchel (Alto) en que viven
os seus personaxes. Traballou na radio como locutora para, mis tarde, especializarse na realizacin
de guins cmicos para a radio e a televisin; a creacin de chistes de toda categora era
a sa especialidade. En 1987 empezou a realizar para a radio os guins dun personaxe infantil
do que sobresaan as sas lentes: Manolito. As naceron as historias de Manolito Catrollos
que anos mis tarde 1994 se converteron en libro.

Actividade 1: Un ttulo misterioso
Ao contrario doutros libros e novelas, a cuberta deste e a sa portada non achegan
moitas pistas sobre o argumento: o segredo est no interior e esencial na novela.
Por iso aconsellable empezar facendo hipteses respecto s ideas que xera a palabra
segredo. Os nenos imaxinan cal pode ser o segredo deste personaxe tan familiar
para a maiora.
Esta pode ser a actividade preparatoria mis suxestiva para iniciar a lectura; realzase
de xeito individual ou colectivo, os alumnos elixen e, na posta en comn, cntanlles
aos demais as sas predicins. Non importa atinar co que realmente suceder no libro,
o importante deixar voar a imaxinacin, inventar, anticipar.
Observa a cuberta do libro, le o ttulo e pensa un pouco.... Que segredo gardar
Manolito? Estar namorado ou buscando noiva? Ser que vai ter un novo irmn?
Imaxina e escribe o segredo que pode gardar Manolito.
128
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:128
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Actividade 2: Manolito escritor
Na introducin, a autora utiliza o finximento literario e fai que Manolito se queixe de que
hai unha escritora que lle rouba as historias e que leva as ganancias a Suza; agora vai
ser el quen dedique o libro ao que realmente o mereza. Este recurso amplamente utilizado
por moitos escritores pode servir de motivacin. A lectura adiantada destas pxinas far
reflexionar o alumno sobre o personaxe, o libro e as intencins da autora. Para centrar
a reflexin propoemos contestar catro preguntas de resposta aberta, includa a ltima.
Le a introducin do libro e conta o que nela di Manolito.
Que pretende a autora con esta introducin?
Como imaxinas a Manolito?
Ser un argumento realista ou de ficcin? Gustarache? Que che fai supoelo?
Fxate como termina a introducin e explica o que pode ser o principio dos tempos.
Proposta de actividades durante a lectura

Actividade 1: Observatorio Diego Velzquez
O colexio de Manolito est cheo de personaxes curiosos, alumnos, profesores, pais
e visitantes. Malia ser o stimo libro da serie, o argumento segue mostrando trazos
fsicos e de personalidade. este punto un dos acertos literarios da autora que convn
que os alumnos aprecien e tean en conta, por iso se lles propn exercitar a anlise
de personaxes e as sas caractersticas.
A Manolito arrodano varios personaxes curiosos, na casa e no colexio.
Comprbao segundo vas lendo, lembra como son estes personaxes e escribe.
TRAZOS FSICOS
O SEU CARCTER
MANOLITO
O IMBCIL
ORELLUDO
YIHAD
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:129
129
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Actividade 2: Cando os personaxes falan
Ao longo da historia sucdense as opinins, no estilo da autora, bastante contundentes
e populares. Non s os adultos sentencian, senn case todos os personaxes infants,
includo o pequeno da familia Garca Moreno. Son opinins lapidarias que resumen
nunha frase moitas intencins e explican moito en poucas palabras; isto, unido
ao humor da autora, aumenta a intensidade dos episodios que se contan.
A percepcin da intencin nas frases dos personaxes permite aos alumnos non s
a reflexin sobre o lido, senn a mellor comprensin do xogo literario da obra.
Son frases que son opinins e estn bastante unidas ao seu contexto.
Dmosche algunhas opinins dos personaxes desta novela, fxate ben nelas e explica
o que o personaxe quere dicir exactamente en cada momento. Entendchelo?
Pois empeza e escribe.
A ns os enigmas nin nos van nin nos veen.
Nunca se coece de todo os amigos.
As son as nais, cren que nos coecen e, en canto poemos un gorro,

confndennos incluso con persoas de distinto sexo.
S levaba postos os calzns de Neno Xess, quedou bastante teso.
Ningun te chamou a este enterro.
Iso sbeno ata os chineses de Rusia.
un neno de anuncio.
130
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:130
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Actividade 1: Fases da visita dun alcalde
A visita do alcalde de Madrid o motivo central do libro. Unha visita anunciada con quince
das de antelacin e que atravesa varias fases ao longo da obra, ofrecndose diversas
perspectivas dos protagonistas sobre o alcalde, segundo cada circunstancia. Estes
momentos pdense concretar en catro, tres deles que se constatan no libro: anticipacin,
primeiras impresins e impresins finais, e unha mis que hai que imaxinar, pois non
est explicada no libro.
Este un exercicio de anlise e resumo dos principais episodios, que pode ter a sa
continuacin no cambio de punto de vista, o que o propio alcalde pensa do que ocorreu.
Lembra como se preparaba a visita do alcalde ao colexio de Manolito, e escribe o que
suceda en cada unha das fases.
FASE 1: ANTES DA VISITA
FASE 2: PRIMEIRAS IMPRESINS; O DA 23 DE DECEMBRO
FASE 3: IMPRESINS FINAIS DO DA 23
Agora ponte no lugar do alcalde e pensa un pouco: Despois de visitar o colexio

de Manolito, que pensar o alcalde? Escribe.
Para terminar, imaxina que es xornalista e tes que informar da visita do alcalde
ao colexio de Manolito. Lembra o sucedido e escribe a noticia.
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:131
131
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
Actividade 1: Encrucillados de frases... ou algo as
Xa sabes que os encrucillados cruzan palabras en das direccins, vertical e horizontal.
Ns propomosche algo mis sinxelo. Adivia das frases relacionadas co libro
a travs das definicin de cada unha das sas palabras.
ENCRUCILLADO A
1. Artigo plural.
2. Os que reinan nos contos e nalgns pases, actualmente.
3. Saben facer cousas con pombas, chisteras e varias mxicas.
4. Do verbo ser, rima con baln.
5. Outro artigo en plural.
6. Teen fillos e non son as sas nais.
7. Palabra dunha soa letra que une.
8. Teen fillos e non son os pais.
ENCRUCILLADO B
1. Artigo masculino en plural.
2. Mximas autoridades nos concellos.
3. Adverbio de afirmacin, e non si.
4. Pronome reflexivo de das letras.
5. Do verbo emocionar, pero na terceira persoa do plural.
132
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:132
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
E Xoel aprendeu a voar
Autora:
Editorial:
Formato:
Pxinas:
Serie azul:
Marica Campo
Alfaguara/Obradoiro
12 X 20 cm
176
Desde 12 anos

Na obra abundan os contidos didctico-pedagxicos,
dos que pode enriquecerse o lector traballando temas como
a educacin intercultural, a educacin na rede, a educacin
para o medio natural, o tratamento da lingua, a educacin
para a igualdade, as como o coecemento de diferentes
culturas e diversas zonas xeogrficas. Ofrcese unha aprendizaxe
guiada, onde o lector vai desenvolvendo unha curiosidade
por coecer as aventuras emprendidas polos personaxes,
o que o levar a continuar coa lectura, adquirindo sa vez
novos coecementos e ampliando as a sa cultura xeral.
A novela pretende ser unha leccin para a sociedade consumista
actual, onde predomina a pasividade fronte necesidade de socializarse do ser humano.
Introducin
Un neno individualista, que s tia interese polas videoconsolas e pola Internet, aprende
unha leccin moral e educativa a partir dunhas mensaxes electrnicas que lle enva
unha persoa annima.
Descobre que o ordenador tan s un medio e non un fin e que resulta unha ferramenta
educativa se se fai un uso axeitado del.
Argumento
Xoel un neno ablico, que leva unha vida pasiva e sedentaria. Prefire mil veces estar diante
do ordenador ca ir xogar cos amigos. Seus pais prevn a posibilidade de mandalo a un ximnasio,
mais a Xoel parcelle innecesaria toda actividade que requira un mnimo esforzo. A sa vida
cambiar dunha maneira progresiva na obra. O protagonista vivir aventuras incribles
cos seus amigos, que o levarn a descubrir lugares e segredos inesperados, grazas a unha persoa
annima que parece sabelo todo del...
Autora
Marica Campo (Mara Pilar Campo Domnguez) naceu no Val do Mao, no concello do Incio
(Lugo), o 24 de febreiro de 1948.
Cursou a carreira de Maxisterio e realizou estudos de Teoloxa. Malia declararse mestra non
vocacional, Marica Campo exerceu como profesora de Lingua e Literatura Galega durante trinta
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:133
133
25/11/09
16:49:58
Guas de lectura
e seis anos no Instituto Poeta Daz Castro en Guitiriz, ata a sa xubilacin anticipada.
Ata o ano 1992 en que sae ao pblico a escolma de poemas Tras as portas do rostro, Marica
s tia editada unha obra de teatro e poemas en revistas e publicacins contadas. As mesmo,
participaba con frecuencia en recitais e escriba letras de cancins para grupos musicais
como Fuxan os Ventos.
Na actualidade, dedica todo o seu tempo literatura e segue residindo en Guitiriz, onde foi
nomeada Chairega de Honra pola Asociacin Cultural Xermolos e a Fundacin Manuel Mara
da Terra Ch en novembro de 2007.
Ten obras como Confusin e morte de Mara Balteira (1996), Abracadabras (2007), Sextinario:
trinta e seis + tres (2007) e outras.

Actividade 1: Inspiracin creativa
Ollando a cuberta do libro, os alumnos poden establecer hipteses e anticipar situacins posibles
antes de comezar a ler a obra. Dbese deixar voar a imaxinacin para acrecentar a sa curiosidade
de maneira creativa, tanto plstica coma narrativa.
Deseguido, poden ler a contracuberta e comparar se o que acontece na obra o que eles
previamente imaxinaron.
Observa a cuberta do libro e responde.
A que cres que se refire a ilustracin?
Lendo o ttulo, de que pensas que tratar?
Gstache a cuberta? Parceche axeitada

ao ttulo? Que imaxe crearas ti?
Debxaa e explcaa.
134
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:134
25/11/09
16:49:59
Guas de lectura
Actividade 1: De ablico a activo
Xoel un neno de trece anos cunha grande adiccin aos videoxogos e ao ordenador.
Na obra, un personaxe, Merlo Branco, decide axudalo para conseguir que estableza
relacins coa xente da sa idade e sinta curiosidade pola exploracin do contorno.
Despois de localizar os fragmentos do texto que denotan o cambio producido na vida
de Xoel, proponse que os alumnos os analicen e que comenten as sas ideas co obxecto
de fomentar actitudes positivas para unha vida saudable.
Le estes fragmentos en que se describe a Xoel e contesta.
Xoel, trece anos, xogaba coa PSP, alleo conversa dos maiores. Tampouco os maiores lle
prestaban atencin a el. Engulira, sen saborear,
o lumbrigante con compota de tomate, o capn
de Vilalba acompaado de castaas, mazs
asadas e patacas fritas e agardaba, con impaciencia, pola sobremesa de turrns e outros doces de Nadal. Cando o av falou baixio para se
referir a el, Xoel finxiu non or, mais descoidou
a partida e tivo que ver como perda a carreira
de coches en que estaba embobado.
Ademais, hai que dicilo, outro Xoel estaba a xurdir por obra daquelas poucas consignas que lle a enviando por
contagotas Merlo Branco. E medrara
bastantes centmetros mis. A cor de
leite fervido a mudando por unha pel
mis curtida, e uns pelios no bigote
e as patillas anunciaban a inminencia
da barba. Iso ltimo a por conta da idade, que Xoel axia fara catorce anos,
e non polo cambio de hbitos.
Cres que Xoel leva unha vida pasiva? Por que?
Que problemas de sade pode causar un tipo de vida sedentaria?
Que lle recomendaras a Xoel para cambiar o seu tipo de vida?
Xoel conseguiu ter unha vida mis activa? Explica a resposta.
Cres que o Merlo Branco cumpriu o cometido de axudar a Xoel? Por que?
Que vantaxes lle proporciona a Xoel o cambio dos seus hbitos?
234698 _ 0096-0138.indd Sec1:135
135
1/12/09 18:01:02
Guas de lectura
Actividade 2: Ponlle outro ttulo
Para desenvolver a capacidade de sntese argumental, pdeselles pedir aos alumnos
que lle poan un ttulo que lles guste, diferente do da cuberta.
Agora que xa liches o libro, inventa outro ttulo para el.
Actividades para a rea de lingua e de literatura

Actividade 1: Frases feitas
No transcurso da lectura, vanse vendo diversas frases feitas (expresins utilizadas
en sentido figurado e de uso corrente), coas que os alumnos podern ter dificultades
hora de comprender o seu verdadeiro significado. Os rapaces debern explicar
o sentido destas frases feitas. O obxectivo deste exercicio o de interpretar
as expresins tradicionais.
Despois, proponse realizar un remuo de ideas, onde o profesor actuar como moderador
da actividade, animando os participantes a diciren frases feitas que utilicen no seu medio
social e cultural.
Explica o significado das seguintes frases tiradas do texto.
...en casa do ferreiro, coitelo de pau (px. 11)
Tales terras, tales nabos (px. 11)
Tes unha cara de leite fervido que non te lambes (px. 16)
Onde non chega, manda recado (px. 111)
136
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:136
25/11/09
16:49:59
Guas de lectura
Actividade 1: Encrucillado
Resolve o encrucillado e descubre o nome oculto na vertical. Se estiveches atento,
ser doado.
01. Os amigos de Xoel crean unha etiqueta para facer...

02. Amiga coa que se escribe Xoel pola Internet.
03. Fabio ... de Eunice.
04. Marilyn.
05. Nome do primeiro sospeitoso de enviar as mensaxes que reciba Xoel.
06. Pas natal dos pais de Fabio.
07. Personaxe do que se celaba Xoel pola sa beleza.
08. Agasallo trado do Brasil.
09. Apelido do reporteiro de Televento.
10. Lugar de residencia Marilyn.
11. Creacin do av don Santiago.
10
F
9
11
234698 _ 0096-0138.indd
Sec1:137
137
25/11/09
16:49:59
Guas de lectura
Proba de comprensin lectora
Actividade 1
Dmosche dez cuestins relacionadas coa historia. Le e marca a opcin correcta.
01. A que xogaba Xoel habitualmente:
PSP.
Baloncesto.
Game Boy.
02. Coa lectura dunha mensaxe electrnica, o protagonista tivo prohibido o uso
do ordenador. Por culpa de quen?
De Eunice.
De Paulo.
Do Merlo Branco.
03. Que significa a palabra ablico?

Que non obeso.
Que ten falta de vontade, e non ten ansias de nada.
Que coma unha bla de sebo.
04. Finalmente, contoulle Eunice a Xoel as cousas que non lle gustaban do Brasil?
Si.
Non.
Non se di no libro.
05. O agasallo co que obsequia Eunice a Xoel cando regresa das vacacins de Brasil
Unha landra.
Unha figa.
Un boneco.
06. E que significa ese agasallo?

Un amuleto que d sorte para aprobar os exames.
Un amuleto contra o mal de ollo, a envexa e a mala sorte...
Un tesouro antigo do Brasil.
07. Onde esta enterrado o xeneral sir John Moore?
No cemiterio de Santo Antn, na Corua.
No Museo do Pobo Galego.
No xardn de San Carlos na Corua.
08. Con quen enganou a avoa Linda ao av don Santiago?
Cun piloto do Blackbird.
Cun fabricante de hamburguesas.
Co xerente da Lockheed.
09. Quen fixo a etiqueta gaadora para a marmelada de laranxa?
Eunice.
Sara.
Riqui.
10. Quen era finalmente o Merlo Branco?

Linda.
138
234698 _ 0096-0138.indd
O av Santiago.
Paulo.
Sec1:138
25/11/09
16:49:59
Banco ortogrfico
Uso de b
Uso de v
Uso de g
Uso de qu/c
Uso de z/c
Uso de h
Uso de r e rr
Uso de x
Os grupos -cc- e -ct Uso das maisculas
Uso do acento grfico
Confusins frecuentes
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:139
25/11/09 17:44:08
Banco ortogrfico
Uso de b
Escrbense con b:
As palabras que comezan polas slabas bu-, bur-, bus-.

As palabras que comezan por ab-, abs-, ob-, sub-.
As palabras que comezan polos prefixos bi- ou bis-, que significan dous ou das veces.
As palabras que comezan por bibl-, que significa libro.
As palabras cos grupos consonnticos bl e br, ags acivro, vrego.
As palabras terminadas en -bundo, -bunda, -bilidade, ags civilidade.
Os verbos que acaban en -bur e -bir, ags servir, vir e vivir.
Os verbos beber, deber, caber, haber e saber e todas as sas formas co son B.
O pretrito imperfecto de indicativo dos verbos da 1. conxugacin.
Exemplos
abdicar
abdome
abrir
bsida
absoluto
absolver
absorber
abstraer
absurdo
adorable
amabilidade
amable
apetecible
atribur
Biblia
bblico
biblifilo
bibliografa
biblioteca
bicicleta
bimensual
bimotor
bisav
biscoito
bisesto
bislabo
bisneto
blindaxe
bloquear
blusa
Brais
branco
140
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:140
brandir
brando
branquexar
brasn
brazo
brevidade
brisa
bronce
bruxara
bubela
buclico
budismo
bufar
bufo
buguina
bulir
buque
burato
burbulla
burgus
buril
burla
burro
buscabamos
buscar
busto
butaca
butano
buxaina
caben
caberas
cable
cebra
concibir
consideraba
contabilidade
contribur
dbeda
describir
distribur
dobrar
dobre
embrin
escribir
estabilidade
exhibir
feble
febre
fibra
furibundo
fusible
haberemos
habilidade
houbo
impecable
incumbir
inscribir
lebre
mobilidade
moribundo
nauseabundo
nobre
nobreza
notable
nubrado
obrigar
obsequio
obsesivo
obsoleto
obstculo
obstinado
obstrur
obter
obxeccin
obxecto
percibir
pobre
posibilidade
prescribir
publicar
recibir
retribur
sabre
sombra
subestimar
subir
subsolo
subterrneo
subttulo
subxectivo
tebras
terrible
transcribir
tremebundo
vagabundo
xogaba
2010 Edicins Obradoiro, S.L. / Santillana Educacin, S. L.
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Outras palabras con b
baco
abaixar
abade
abafar
abandonar
abano
abater
abel
abella
aberto
abismo
aboar
abuso
acrbata
acubillar
acubillo
alba
albanel
albiscar
alboio
lbum
aprobar
rbore
asubiar
autobs
babeiro
babor
bacallau
bacteria
badalada
bafo
baile
baixar
bala
balcn
baleirar
baleiro
balsa
banco
banqueta
bar
barbaridade
barriga
barril
bscula
bal
beizo
beln
blico
belo
bengala
berce
berrar
betume
bico
bidueiro
bigote
billa
billete
biosfera
bitopo
birlo
bisbarra
bisonte
bispo
bistur
bixutera
bizantino
bo
boca
bocexar
bocexo
boi
bla
bolboreta
bordar
borrasca
bosque
bota
botica
bveda
bucina
bufarda
bulebule
cabalgata
cabalo
cabana
cabaza
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:141
cabelo
cabina
cambiar
canbal
caoba
carballo
carbn
carbono
cebada
cebo
cebola
chabola
chibo
cbado
cobertor
cobiza
colaborar
cubeta
debandar
debate
dbil
debutar
debuxo
decibelio
derrubar
ebanistera
bano
elaborar
estribo
faba
fbula
fabuloso
fibela
fobia
gabardina
gabear
gabin
globo
gobelete
gobernar
goberno
hbil
habitar
ibis
incubar
labor
laboratorio
liblula
liberal
liberdade
lobo
lbulo
lombo
malabar
marabilla
marabillar
marabilloso
microbio
mbil
nabo
nboa
obediente
obelisco
boe
obs
orballar
rbita
parbola
percebe
plebeo
pobo
poboacin
poboar
polbo
prebe
probar
probeta
puberdade
rabia
rabo
rebaixar
rebelarse
rebelde
rebentar
rebotar
rebozar
ribeira
robot
robusto
rodaballo
roubar
rub
rubor
saba
sbado
sabor
sarabia
sebo
sibarita
smbolo
soberbia
sorber
sbito
suborno
tabn
tboa
taboleiro
tab
tambor
tobogn
traballo
trabe
trebello
trebn
tribo
tribuna
tributo
trobador
tuba
tubo
turba
turbina
turbio
turbulento
umbilical
urbano
urbe
xabaril
xiba
xouba
xubilar
zamburia
141
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de v
Escrbense con v:
As palabras que comezan polos prefixos vice ou viz-, que significan en lugar de.
Os adxectivos terminados en -avo/a, -ave, -eve, -evo/a, -ivo/a, ags rabe, ceibo, ceibe
e roibo.
As palabras terminadas en -voro, -vora, ags vbora.
As formas verbais en que aparece o son B dos verbos, ir, ter e estar (ags no pretrito
imperfecto: estaba)
Os verbos terminados en -servar e -ver (ags beber, caber, haber, saber e sorber.)
Todas as formas dos verbos vir, servir e vivir e palabras da familia destes.
Exemplos
activo
adoptivo
adxectivo
afirmativo
agresivo
altivo
alusivo
atractivo
bravo
breve
carnvoro
cativo
colectivo
compasivo
competitivo
comunicativo
cncavo
conflitivo
conservar
creativo
curativo
decisivo
decorativo
deportivo
descritivo
destrutivo
detivo
devolver
diminutivo
directiva
disolver
distintivo
divulgativo
doceava
educativo
efectivo
emotivo
escandinavo
escravo
eslavo
estiven
estivera
Outras palabras con v

alivio
acivro
antivirus
acovardado
anverso
adivia
aperitivo
adverbio
aproveitar
adversario
arquivo
adverso
astronave
aeronave
atravesar
agravio
142
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:142
estivese
evolutivo
fervedura
ferver
festivo
fuxitivo
granvoro
grave
herbvoro
imaxinativo
inactivo
inadvertido
informativo
insectvoro
instrutivo
interactivo
intuitivo
leve
lonxevo
mantivsemos
mover
narrativo
nativo
negativo
nocivo
normativa
novo
oitavo
olfactivo
omnvoro
onceavo
pasivo
pensativo
permisivo
persuasivo
posesivo
positivo
preservar
preventivo
prever
primitivo
relativo
repetitivo
reservar
retentiva
selectivo
serven
suave
sucesivo
suxestivo
tentativa
tiven
tivsemos
vai
vaiamos
vicecnsul
vicepresidente
vicerrei
vicerreitor
viceversa
vingativo
vivenda
vizconde
atreverse
avalar
avaliar
avanzar
avarento
avasalar
ave
avea
avenida
aventurarse
avermellado
avespa
avestruz
vido
avin
aviso
avistar
av
avoengo
avogado
avultar
benevolente
benvido
bveda
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
bovino
cadver
calvo
caravel
cava
caveira
caverna
cervexa
cervo
chave
chuvasco
chuvasqueiro
chuvia
civil
civilizacin
clave
comitiva
conmover
convalecente
convento
convidar
corvo
cova
cravar
cravo
Cristovo
cultivo
curva
ddiva
deriva
desnivel
desvaro
desviar
devecer
devoto
dezanove
diluvio
divn
dividir
eiva
eivado
elevar
enclave
envaiar
envase
envexa
enviar
envolver
envurullo
ervella
escaravello
escravo
esvarar
evadir
evidente
evitar
evolucionar
favor
fervenza
festival
gaivota
garavanzo
grava
gravata
individual
iniciativa
invadir
inverter
larva
lava
lavanda
lavar
levar
levita
malva
misiva
motivo
movemento
navalla
nave
navo
neve
nivel
noivo
nove
novela
observar
obvio
oliva
oliveira
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:143
valo
ovella
ovo
papaventos
pavilln
pavo
perspectiva
privar
relevo
revs
revista
rival
salvar
selva
servente
servil
servir
severo
silvestre
solvente
subvencin
subversivo
televisin
travs
traveso
travesura
trevo
trivial
universal
universo
uva
vaca
vacacins
vacante
vacilar
vacina
vacinar
vago
vagn
vaidade
vaidoso
vainilla
vaivn
vaixela
val
valente
valioso
valor
vlvula
vampiro
vndalo
vantaxe
vao
vapor
varanda
varredor
varrer
vasalo
vaso
vasoira
vter
vea
vecio
vehculo
velar
veleiro
veleno
velenoso
vello
veloz
vencello
vencer
vendaval
vender
vendima
vent
vento
ventre
ventura
veo
vern
verbena
verdade
verde
verme
vermello
verniz
vertedoiro
verter
verza
vspera
vestido
vexetal
vexiga
va
viaxar
viaxe
vicio
vida
vide
vdeo
videoxogo
vil
vinganza
vio
vinte
violeta
viravolta
virtude
virus
virxe
vista
vitamina
vtima
vivo
voar
vocabulario
vocbulo
voda
vogal
vogar
voitre
volante
volcn
volume
voluntario
volver
vomitar
vontade
votacin
voz
vulgar
vulnerable
vulto
xavelina
143
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de g
Para representar o son G, de gato, escrbese:
A letra g, diante de a, o, u.
O dgrafo gu, diante de e, i.
Exemplos
abranguer
agora
aguacate
aguantar
aguilln
alguacil
antigo
artigo
auga
augacento
augamar
buguina
cinguir
consegun
conseguise
consiga
erguer
esmagar
espaguete
fatigues
foguete
fumegar
gadaa
gando
garda
gardaagullas
gardacostas
gardameta
gardera
gargallada
gobelete
gorecer
guante
guapo
guedella
guieiro
guitarra
guitarrista
lingua
manteiga
mastigacin
mastigar
piragua
puga
regar
regueiro
retagarda
rogo
roguei
salgadura
sangue
sanguneo
seguimento
seguir
seguiremos
vangarda
vogal
xemelgo
xogo
xoguete
Direse en ge, gi:

Ponse direse enriba de ge, gi para indicar que ese u se pronuncia.
Exemplos
ambigidade
antigidade
argr
bilinge
bilingismo
contigidade
lingeta
lingista
pinge
pingn
piragismo
piragista
Sigeiro
trilinge
ungento
Uso de c/qu
Para representar o son K, de casa, escrbese:
A letra c, diante de a, o, u.
O dgrafo qu, diante de e, i.
A grafa k non pertence ao alfabeto galego. S aparece en estranxeirismos; exemplos:
karate, anorak, folk, kiwi, rock...
Exemplos
arquiplago
arquivador
arquivar
cabalo
cadea
caderno
cadrado
cadro
calquera
144
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:144
candea
cano
cartos
catisca
catro
cazapo
coala
corenta
cuadrcula
cuadriltero
cuadriplicar
cualificativo
cuarto
encadernar
equipaxe
escuadro
escuro
esqueira
esquo
esquivo
frac
pesquei
quecer
queixada
queixo
quenlla
quilo
quilogramo
quilmetro
quimono
quinto
quiosco
quitar
recadar
recordo
requeixo
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de c/z
Para representar o son Z, de zoco:
Escrbese z diante de a, o, u e ao final de slaba.
Escrbese c diante de e, i. Son excepcins algunhas palabras de orixe estranxeira: nazi,
nazismo, pizza.
Exemplos
abrazar
acacia
acedo
aceite
acelerar
acerto
actriz
agradecer
albornoz
alcanzar
alianza
alteza
ameazar
amizade
andazo
anteface
anuncio
anzol
aprazar
arroaz
arroz
atroz
audaz
avestruz
axuizar
axustizar
azar
azor
azotea
azouta
azucre
azul
bacilo
balanza
balazo
beizn
beneficio
brazo
calcio
cliz
calzn
cancela
cansazo
capacitar
capataz
caricia
carozo
cazo
cebra
cella
cen
cereixa
chafariz
chamizo
choza
cicatriz
ciclo
cigoto
cigurat
cinco
cinguir
cirurxin
cobiza
cocer
cocido
cocia
coiraza
contraluz
corazn
corzo
couce
crenza
cruz
danza
decente
dcima
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:145
delicia
desprezar
desprezo
dez
doazn
doce
doenza
ducia
encerro
encestar
esencia
esmorecer
espazo
espazoso
fascinar
fazaa
feitizo
feliz
focio
forza
fouce
foz
fugaz
funcin
gaceta
garza
graza
herdanza
inchazo
inciso
inimizade
inocente
inxustiza
lanza
lazo
lecer
ledicia
lenzo
licenza
lince
locuaz
luceiro
lucir
luz
maceira
matiz
matraz
maz
mazo
menosprezo
mestizo
motriz
mozrabe
nacer
nariz
negocio
nenez
nocin
noz
obedezo
ocio
oficio
once
onza
ourizo
palidez
paz
percibir
perdiz
pertenza
pezuo
praza
prazo
preguiza
presenza
prexuzo
prezado
prezo
racial
raz
rapaz
razn
receita
recinto
rezar
rizo
sabenza
silencio
socio
suceso
tizn
traizoar
traizoeiro
traizn
trscele
urxencia
validez
vecio
velocidade
veloz
verniz
verza
vinganza
vizoso
voceiro
voz
xacer
xiz
xuz
zafarse
zanco
zapato
zoco
zurcir
145
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de h
Escrbense con h:
Todas as formas do verbo haber.

As palabras que comezan por homo-, que significa o mesmo, idntico.
As palabras que comezan por hidro-, hidra-, que significa auga.
As palabras que comezan por hect(o)- cen, cento; hept(a)- sete; hex(a)- seis;
hendeca- once.
As palabras que comezan por hemi- metade; hiper- sobre, exceso ou superioridade.
As formas dos verbos habitar, herdar, hospedar, honrar e palabras da sa familia.
Exemplos
deshabitado
desherdar
deshonrar
habers
habitante
hai
haxa
hectogramo
hectolitro
hemiciclo
hemisferio
hendecaslabo
heptgono
heptaslabo
herdade
herdanza
herdeiro
hexgono
hexaslabo
hidratar
hidrato
hidrulico
hidroavin
hidroelctrico
hidrofobia
hidromasaxe
hidrosfera
hidrxido
hiperactivo
hiprbole
hipermercado
hipersensible
hipertensin
hipertrofia
homfono
homnimo
homosexual
homoxneo
honra
honrado
honroso
hospedaxe
hspede
houbo
Outras palabras con h

anhelar
cacahuete
coherente
cohibir
filharmnica
hamaca
harmona
harmnica
hedra
Helena
hlice
helicptero
hemeroteca
hemorraxia
hepatite
herba
herbario
hermtico
hernia
heroe
hibernar
himno
hind
hipdromo
hipoteca
hiptese
historia
home
hostia
hoxe
humanidade
humano
humidade
hmido
prohibir
vehculo
Non levan h
achado
ai
a
arpa
ata
baa
desinchar
desosar
desovar
ermida
ermitn
ermo
exuberante
impar
impo
inchado
inchar
inchazo
irm
irmn
irmandade
irmandar
maonesa
oco
ola!
ombreira
ombreiro
ombro
orfanato
orfandade
orfo
osario
so
osudo
ovas
oveira
ovo
transente
mero
vela
146
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:146
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de r e rr
A letra r pode ter dous sons diferentes:
Son suave, que se escribe sempre con r.
Son forte, que se escribe con r ou con rr.
Escrbese r:
Entre vogais, cando ten un son suave.
Detrs de l, de n ou de s, anda que tea son forte.
Ao comezo da palabra e en posicin final de slaba.
Exemplos
abecedario
caro
agora
ncora
area
rea
aurora
avara
avaricia
bacteria
bartono
beira
bistur
bitcora
boreal
burato
buril
caldeiro
calvario
carauta
caravana
crcere
carne
caveira
cera
cereixa
cerume
chaira
chaveiro
cirio
cirurxa
colirio
conxuro
coroa
culler
delirar
deriva
desratizar
dourado
eira
eiruga
emperador
enredar
enredo
enriba
enroscar
era
eremita
erixir
erudito
escenario
escuridade
faran
faria
fera
feroz
furn
honra
iris
Israel
limoeiro
lirio
loureiro
malabarista
maratn
marea
marieiro
mario
merecer
nora
pera
operacin
orangutn
ourizo
ouro
paraxe
parodia
perexil
perigoso
plvora
querer
rancor
raro
remedio
rptil
ril
romara
stiro
serea
siderurxia
tmpera
tenro
teorema
lcera
venres
verdura
verea
veredicto
vestiario
viravolta
viraxe
virus
vitoria
voraz
xarope
xenreira
xeranio
xerente
xurar
zafiro
paporrubio
parra
percorrido
porro
prrroga
serra
socorro
sorrir
sorriso
soterrado
tarro
terraza
terremoto
terreo
terrn
torrente
Escrbese rr:
Cando o son forte aparece entre vogais.
Exemplos
amarra
arredor
arrefriado
arrolar
arrolo
arroupar
arrouto
beirarra
burro
carrexar
carril
carro
carroza
catarreira
cerrar
corrente
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:147
escorrer
espirrar
farrapo
ferrollo
guerreiro
horror
marrn
morrer
147
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Uso de x
A letra x pode ter dous sons diferentes:
Son ks, coma en taxi.
Son palatal, coma en lixo.
Escrbense con x (son ks)

As palabras que comezan polo prefixo ex-, que significa fra de ou que xa non .
As palabras que comezan polo prefixo extra-, que significa fra, exceso ou serve
como intensificador.
As palabras que comezan por hex(a)-, sex-, que significan seis
Exemplos
excarcerar
excomungar
excomun
exculpar
exhortar
exhumar
expoer
exposicin
expropiar
expurgar
extraccin
extracto
extraer
extraescolar
extrafino
extramatrimonial
extramuros
extraoficial
extraordinario
extraplano
extrarradio
extrasensorial
extraterrestre
extravagancia
extraviar
extraxudicial
hexaedro
hexagonal
hexmetro
hexaslabo
sexenio
sexteto
exterminar
extinguir
extintor
extirpar
extorsin
extraviar
extremar
extremista
fax
fnix
flexible
flexin
galaxia
inconexo
inoxidable
intoxicarse
laxante
maxilar
mximo
mixto
nexo
nix
xido
paradoxo
prefixo
pretexto
prximo
reflexivo
reflexo
relax
saxofn
sexismo
sexo
sexual
slex
sintaxe
sufixo
taxi
txtil
textual
textura
trax
txico
toxina
xenofobia
xilfono
Outras palabras con x (son ks)

ambidextro
anexo
anorexia
aproximado
asfixia
auxilio
boxeo
coexistir
conexin
contexto
crucifixo
dplex
exabrupto
exacerbar
exacto
exaltar
exame
exnime
exasperar
excedente
excelente
excepcin
exceso
148
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:148
excitacin
exclusivo
excremento
excursin
exento
exhaustivo
exilio
eximir
existir
xito
xodo
extico
expansin
expectativa
expedicin
expediente
experimento
experto
expiar
exportar
exposicin
expulsin
exterior
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras con x (son palatal)
abordaxe
aluaxe
ameixa
anxo
arxila
aterraxe
axencia
axuxere
beberaxe
berenxena
bixutera
bocexar
bricolaxe
buxaina
caixa
caixn
camuflaxe
carraxe
cervexa
chantaxe
cirurxa
cirurxin
colexio
contaxio
cnxuxe
coxear
cronoloxa
cronolxico
deterxente
dirixir
dixeron
dixital
dobraxe
eixe
elixir
empuxe
enerxa
enxeo
Palabras con s, non x
escavacin
escavadora
escavar
esclusa
escusa
escusar
enxiva
esaxerar
esixir
espionaxe
executar
exemplificar
exemplo
exercer
exercicio
exrcito
farinxe
fichaxe
finxir
frxil
frouxo
garaxe
hidrxeno
hixiene
hixinico
homoxneo
imaxe
imaxinar
inxectar
latexo
lixeiro
lixivia
longametraxe
lonxe
lonxitude
lxico
luxoso
madeixa
marxe
masaxe
masaxista
maxestade
maxia
meixela
espoliar
espora
espremedor
espremer
estender (pero extensin,
extenso, extensivo)
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:149
mensaxe
mexilln
monxe
muxir
naufraxio
nonaxsimo
orixe
osxeno
oxal
paisaxe
paisaxista
pasaxe
pxina
peaxe
pelexa
personaxe
prodixio
proxecto
refrixerar
relixin
reportaxe
rxime
ruxir
salvaxe
solfexo
somerxer
suxeitar
suxeito
suxestin
tarxeta
tarxeteiro
tecnoloxa
teixo
traxe
traxecto
traxedia
vaixela
verxel
vexiga
virxe
vixsimo
vixiar
xabaril
xadrez
xelatina
xema
xemer
xenealxico
xnero
xenio
xente
xenxivite
xeo
xegrafo
xeoloxa
xeometra
xeonllo
xeque
xeral
xerarca
xerarqua
xeroglfico
xersei
xestacin
xesto
xigante
xilaba
xlgaro
xirafa
xirasol
xogar
xoia
xordo
xustapoer
xutar
xute
estraamento
estraar
estraeza
estrao
Estremadura
estremeo
149
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Os grupos -cc- e -ct Mantense naquelas palabras en que os preceden as vogais a, e, o.
Exemplo: espectacular, exacta, proxecto.
Perden o c cando os preceden as vogais i e u. Exemplo: reproducin, dicionario.
Cando unha palabra se escribe co grupo -cc-, as da sa familia tamn conteen
o grupo -ct-: accin-acto.
Exemplos
abstraccin (abstracto)
afeccin (afecto)
atraccin (atractivo)
coleccin (colecta)
conducin (condutor)
construcin (construtor)
correccin (correcto)
deducin (dedutivo)
destrucin (destrutivo)
imperfeccin (imperfecto)
incorreccin (incorrecto)
infeccin (infectar)
instrucin (instrutivo)
introducin (introdutorio)
inxeccin (inxector)
leccin (lector)
obxeccin (obxecto)
perfeccin (perfecto)
predileccin (predilecto)
producin (produto)
proteccin (protector)
proxeccin (proxectar)
reaccin (reactivo)
redaccin (redactar)
seducin (sedutor)
seleccin (selecto)
traducin (tradutor)
Excepcins no uso de -cc- e -ct Mantense os grupos -cc- e -ct- precedidos de i, u nalgunhas palabras de uso culto:
adiccin (adicto)
conviccin (convicto)
diccin
dctil
eructar
ficcin (ficticio)
friccin
friccionar
invicto
pictograma
succin
veredicto
Uso das maisculas

Escrbense con letra inicial maiscula:
A primeira palabra dun escrito ou a que vai detrs de punto:
Hoxe deitmonos mis cedo. Temos que madrugar ma.
Despois dos dous puntos que seguen ao sado nunha carta ou que anuncian
unha cita nun texto:
Querida avoa: Escrboche; Marta dixo: Non sei que facer.
Os nomes propios de persoa e lugar: Ana Guerra, Alemaa, Caldelas de Tui.
O artigo dalgns nomes propios, cando forma parte do nome: A Corua, Os Alpes...
Os alcumes e sobrenomes que acompaan ou substiten o nome dunha persoa:
Afonso X o Sabio, o Rei Sol, Pepa a Loba...
Os nomes xenricos de lugar escrbense con minscula (e poden omitirse), pero
se forman parte do nome oficial escrbense con maiscula (e non se poden omitir):
o ro Mio / Ro da Prata
Os nomes dalgns cargos e o tratamento que se lles d a determinadas persoas:
o Rei, a sa Maxestade, o Papa, Presidente. Pero se estes ttulos se usan en sentido
xenrico, ou van seguidos do nome da persoa, escrbense con minscula:
150
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:150
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Neste parador estiveron aloxados reis e presidentes.
O rei Xon Carlos asistiu cerimonia. O Rei vir en outubro.
Todos os substantivos e adxectivos que forman os nomes propios de institucins,
ttulos de xornais e revistas, sucesos histricos:
Xunta de Galicia, Galicia Hoxe, Segunda Repblica...
S a letra inicial nos ttulos de libros, temas musicais, pelculas, programas, etc.:
Aires da mia terra, O lago dos cisnes, O bosque animado, Xabarn club...
Exemplos
A guerra
das galaxias
A Merca
A Nosa Terra
Amazonas
Anta
Antigo Testamento
Betanzos
Caldas de Reis
Casa das Ciencias
colexio Breogn
conde de Lemos
Danubio
Ebro
Estremadura
Farruco
Filipe o Fermoso
Francia
Galicia
Henrique
Idade de Pedra
Idade do Bronce
Idade do Cobre
Idade do Ferro
Idade Media
Idade Moderna
mar Mediterrneo
Mar Morto
Montes Urais
Museo
do Pobo Galego
Noa
O Bierzo
O Corn
O Courel
O Porto
Os Ancares
Os Pireneos
Ourense
Pedro I o Cru
Pedro Madruga
Peito de Lobo
Pilar
Porto do Son
Portugal
Primeira Guerra
Mundial
Reis Catlicos
Repblica
Surafricana
Revolucin Francesa
ro Mio
ro Texo
Rosala de Castro
Santiago de
Compostela
Sculos Escuros
Sudamrica
supermercado Gadis
Susana
Tareixa
Terceiro Mundo
Terra Ch
Toledo
val do Ulla
Xeracin Ns
Xoel
Xornal Dixital

Regras xerais de acentuacin
Palabras agudas
Escrbense con acento grfico cando terminan en vogal, en -n, en -s ou -ns.
Non se acentan se rematan en ditongo decrecente, seguido ou non de -n ou -s.
Palabras graves
Escrbense con acento grfico cando terminan en consoante distinta de n ou de s
ou en ditongo decrecente seguido ou non de -n ou -s.
Cando acaban nun grupo consonntico distinto de -ns, levan acento grfico: bceps,
cmics.
Palabras esdrxulas
Escrbense sempre con acento grfico.
Palabras sobreesdrxulas
Escrbense sempre con acento grfico: contuchenolo, pregntallelo.
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:151
151
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras agudas con acento grfico
afn
al
alcatrn
alel
algun
al
ans
Antn
aqu
arlequn
atrs
autobs
bailarn
bamb
Berln
bistur
boletn
burgus
caf
caimn
camp
caneln
capitn
capn
carmes
carn
cemps
chal
chins
colchn
comps
corts
coti
descorts
doazn
domin
dragn
escocs
esqus
faisn
folgazn
francs
fregus
furacn
furn
futboln
galn
galardn
gardi
hind
igl
imn
ingls
irmns
israel
len
limns
livin
maletns
ma
manequn
marroqu
maz
mazapn
mazs
ningun
ningns
orangutn
parabns
Pars
parqu
patn
pavn
pimpn
portugus
quinqu
refrns
revs
rub
sultn
tab
talismn
tamn
tiriz
tizn
tobogn
Trasma
travs
trolebs
turrn
vacn
volcn
xabn
xamp
xardns
xasmn
funeral
furor
guiador
hostil
humor
incapaz
infantil
infernal
islam
labor
lagar
lavou
letais
licor
lucidez
mandil
marfil
nivel
outonal
papeis
parasol
pardal
pertinaz
rancor
rapaz
relax
revisor
robot
sinal
unisex
xadrez
xirasol
xograr
xoguei
xornal
xuvenil
Palabras agudas sen acento grfico

abril
acidez
actriz
ademais
adeus
agricultor
albanel
andel
anel
aprendiz
ascensor
autostop
avestruz
azuis
bacharel
barril
buscou
candil
152
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:152
cantei
caravel
castor
catedrais
central
chofer
civil
cordeis
debuxar
despois
dezaseis
dirixir
dixital
emperatriz
estribor
farol
fogar
fugaz
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras graves con acento grfico
lbum
alczar
alfrez
mbar
ntrax
autombil
xil
bisbol
brber
bceps
cadver
cliz
cncer
canbal
cnit
csar
chndal
clmax
cctel
cmic
cndor
cnsul
contrctil
crter
cuadrceps
dtil
dbil
difcil
dcil
dctil
dplex
erctil
estril
fcil
fnix
frtil
frceps
fsil
frxil
ftbol
grcil
hbil
imbcil
infrtil
inmbil
intil
inverosmil
lser
ltex
lder
mrtir
mdium
msil
mbil
nquel
porttil
pster
prnsil
pxil
rquiem
retrctil
revlver
slex
smil
tctil
tndem
tlex
txtil
trax
ttem
trceps
tnel
til
vter
verstil
voltil
heroe
herpes
humorista
humus
ibero
imperdoable
interese
lapis
lia
malabarista
maquillaxe
mastro
medula
mitin
mordedela
muxica
nailon
nocello
oasis
omoplata
palpable
paradoxo
parasito
pelicano
percorrido
psique
ravo
relampo
reloxo
requisito
rotundo
ruxido
saba
sapiens
sorriso
soto
souto
testemua
tomio
tranquilo
trevo
tributo
utilidade
vestido
virus
xeonllo
xermolo
zunido
Palabras graves sen acento grfico

abrigo
acedo
acelga
acne
aguia
alicates
anxo
arame
artigo
aterraxe
atmosfera
auga
azucre
brinco
calcario
canle
canon
caqui
casca
chasis
comigo
conduta
corpus
cosmos
despiste
diocese
disfrace
dolmen
dominante
dote
eclipse
egua
electricista
elite
empuxe
esbirro
esterco
etnia
finalista
fronteirizo
fulminante
fusible
futbolista
galicismo
grazas
grumete
gruido
hemiciclo
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:153
153
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras esdrxulas
baco
caro
cido
acrbata
acstico
lamo
albndega
loe
alvolo
mbito
anlogo
ncora
nfora
ngulo
nimo
andino
anmalo
antdoto
apstolo
rabe
rbore
rido
rtico
spide
atmosfrico
tomo
autntico
automtico
bgoas
bitcora
bolgrafo
bveda
brcoli
clculo
clido
cmara
cntaro
cntico
captulo
crcere
clebre
clula
cntimo
cspede
ctrico
154
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:154
clnica
cbado
cdigo
cmico
cmodo
cmplice
cnxuxe
crdito
crtica
cpula
currculo
cspide
dlmata
dbeda
dcada
dficit
democrtico
depsito
desptico
didctico
dxito
bano
elstico
enrxico
pico
eplogo
poca
espectculo
esprito
esplndido
esttico
esttico
estmago
tnico
exrcito
xodo
facsmile
famlico
fascculo
fgado
filntropo
fsforo
fotgrafo
grgola
glbulo
harmnica
hlice
hbrido
hipdromo
hispnico
horscopo
hspede
idntico
ilustrsimo
mpeto
incgnito
ndole
nfimo
inslito
ntimo
isbara
lmina
lmpada
lpida
ltego
lextimo
lmite
lquido
lxico
lgubre
luntico
mamfero
mrmore
mscara
mxico
mximo
mecnico
mrcores
mrito
mnimo
msica
ncara
obstculo
pera
ptimo
rbita
rgano
ortogrfico
ortopdico
xido
plpebras
pargrafo
pxina
pndulo
pennsula
prgola
permetro
psimo
ptalo
petrglifo
pcaro
plcido
plstico
polmico
polglota
prtico
prctico
prstamo
prismtico
prlogo
prximo
rpido
rectngulo
retrgrado
rxime
ridculo
rubola
semforo
smola
ssamo
stimo
slaba
sndrome
slido
tentculo
trmico
termstato
tmpano
tmbola
txico
trfico
trxico
vrtice
vixsimo
xnero
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Regras especiais de acentuacin
Os ditongos e os tritongos
As palabras con ditongo seguen as mesmas regras xerais de acentuacin
ca as palabras agudas, graves ou esdrxulas.
Nos ditongos tnicos formados por vogal aberta (a, e, o) e vogal pechada (i, u) o acento
grfico colcase sobre a vogal aberta: avin, bisbol, axuxere, patritico.
Os tritongos tnicos levan o acento grfico na vogal aberta, que a que est no medio,
segundo as regras xerais de acentuacin; pero pouco comn a aparicin de tritongos:
cambiivolo.
Exemplos
acutico
admisin
aeronutico
afeccin
ancin
asitico
ureo
axitacin
bisbol
bigrafo
bilogo
camin
cardilogo
custico
citica
cirurxin
clusula
coleccin
condicin
cotin
dixao
dibolo
difano
dilise
dilogo
direse
dixido
erosin
uscaro
farmacutico
fusin
hidrulico
hixinico
ilusin
ludano
manitico
nacin
nufrago
nusea
nutico
nois
patritico
peticin
polister
psiquitrico
reunin
seccin
subeno
sovitico
teraputico
triler
xeritrico
Os hiatos
O hiato prodcese cando das vogais se escriben xuntas, pero se pronuncian
en slabas diferentes.
Cando o hiato est formado por unha vogal pechada tnica (i, u) e unha vogal aberta
tona (a, e, o), sempre leva acento grfico na vogal pechada.
Cando o hiato est formado por vogais abertas (a, e, o) segue as regras xerais
de acentuacin.
Exemplos
abada
abstrado
adobo
areo
alcalda
aldea
alden
alegra
atade
atavo
autova
baixo
balea
bal
bosimo
cabreo
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:155
cada
caligrafa
campaa
carpintara
carrozara
casaro
cho
cirurxa
covarda
cra
cro
decado
desafo
desor
desvo
da
155
1/12/09
16:22:55
Banco ortogrfico
dioptra
das
do
egosmo
enerxa
enfermara
envo
espa
etope
extravo
fantasa
faran
fasto
fro
galera
gardara
harmona
harpa
ideoloxa
len
lotara
la
medioda
mestra
monorral
navo
odo
onte
rubola
sabera
sade
teora
tirana
transente
tro
vala
va
vixa
xardinara
xeografa
xegrafo
xoiara
or
ousada
paraso
pego
po
podero
poesa
polica
portara
pose
ral
raz
regado
ro
Combinacin das vogais pechadas

Cando en posicin tnica da palabra aparecen xuntas as das vogais pechadas (i, u):
Se a tnica a segunda vogal, forman un hiato e acentase para marcalo.
Exemplo: rudo.
Se a tnica a primeira vogal, forman un ditongo e acentase na primeira vogal se lle
corresponde polas regras xerais de acentuacin. Exemplo: viviu, conduciuno, pidenlle.
Exemplos de hiatos (i, u)
dirno
brudo
druda
circuto
excluu
constitunte
fincho
construr
fludo
contribunte
gratuto
contribur
Lus
destitur
Lusa
destrur
mido
muo
obstrur
orindo
posur
posuu
prexuzo
pur
reclur
rudo
run
runa
suzo
vivo
xuz
xuzo
Exemplos de ditongos (iu, ui)

caiuco
abriu
comenenciudo
abriuche
conduciu
abrunolo
engadiu
asiduidade
engadiuno
azuis
lingista
baiuca
partiu
pediuche
puiden
puido
pidose
seguiu
seguiume
sufriu
sufriuno
suite
triunfo
Tui
Acento diacrtico
sase para diferenciar palabras que se escriben da mesma maneira, pero teen
significados diferentes. En moitas palabras, o acento diacrtico mrcase enriba da vogal
tnica (e, o) para indicar que a sa pronuncia aberta.
156
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:156
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras con acento diacrtico
SEN ACENTO GRFICO
CON ACENTO GRFICO
Artigo (Fixo a casa.)

Pronome persoal (Non a quero.)
Preposicin (Irei a Lugo.)
Contraccin: preposicin a +
+ artigo a (Foi casa.) /
Substantivo: Extremidade das
aves (O paxaro rompeu unha .)
as
Artigo (Viu as casas.)

Pronome persoal (Non as quero.)
Substantivo: Extremidade
das aves (s de gabin.) / Carta
co nmero un (O s de copas.)
Contraccin: preposicin a +
+ artigo as (Ddellelo s amigas.)
ca
Conxuncin comparativa (Son

mis listos ca vs.)
Contraccin: conxuncin
comparativa ca + artigo a
(A mia mellor c ta.)
cha
Contraccin: pronome persoal

che + pronome persoal a
(Non cha darei.)
ch
Adxectivo: feminino de chan lisa,

plana (Quero unha bandexa ch.)
chas
Contraccin: pronome persoal

che + pronome persoal a
(Non chas darei.)
chs
Adxectivo: lisas, planas

(Unhas bandexas chs.)
co
Contraccin: preposicin con +

+ artigo o (Vai co can.)
comparativa ca + artigo o
(O meu mellor c teu.)
cos
Contraccin: preposicin con +

+ artigo os (Vai cos cans.)
cs
comparativa ca + artigo os
(Os teus son mellores cs meus.)
compre Verbo comprar: merque
cmpre Verbo cumprir: preciso
da
Contraccin: preposicin de +
+ artigo a (O libro da mestra.)
Verbo dar: (Non lle d a gana.)
do
Contraccin: preposicin de +
+ artigo o (O libro do mestre.)
Substantivo: Nota musical

(Concerto en d menor. )
Compaixn (Ten d dela! )
Conxuncin copulativa
(Comeu pan e chocolate.)
Verbo ser (Andrs simptico.)
fora
Forma do verbo ser e ir (Dixo

fra
que fora el. El non fora al nunca.)
Adverbio de lugar (Quedou fra

da casa.)
mais
Conxuncin copulativa e mais,

e adversativa pero.
mis
Adverbio de cantidade
(Quero mis pan.)
no
Contraccin: preposicin en +
+ artigo o (Est no cuarto.)
Substantivo: lazo, atadura

(Fixo mal o n da gravata.)
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:157
157
1/12/09
16:22:55
Banco ortogrfico
Palabras con acento diacrtico
SEN ACENTO GRFICO
CON ACENTO GRFICO
nos
Contraccin: preposicin en + artigo os ns

(Mira nos caixns.). Pronome tono.
Substantivo: lazo; atadura.

Pronome tnico.
Artigo (O rapaz.)
Pronome tono (Non o sabe.)
Contraccin: preposicin a + artigo o

(Irei cine.)
os
Artigo (Os rapaces.)

Pronome tono (Non os quere.)
Contraccin: preposicin a + artigo o

(Dxollelo s pais.)
oso
Substantivo: animal plantgrado
so
Substantivo: parte do esqueleto
pe
Substantivo: letra do abecedario

(Tes que escribir un pe.)
Substantivo: parte do corpo

(Deme o p dereito.)
pola
Contraccin: preposicin por +

+ artigo a.
Substantivo: galia nova
pla
Substantivo: rama
por
Preposicin (Cinco por dez.)
pr
Verbo poer (Vouno pr al.)
presa Adxectivo: prendida

Substantivo: encoro; manchea
prsa Substantivo: apuro
se
Conxuncin condicional
(Se o sabes, dimo.)
Pronome tono: (Non se oe.)
Substantivo: Sede eclesistica

Imperativo do verbo ser
(S paciente.)
so
Preposicin: debaixo de
(O gato est so a mesa.)
Adxectivo: solitario (Vive s.)

Adverbio: soamente (S ten un.)
te
Pronome persoal (Non te avisou.)
Substantivo: infusin (Tomei t.)
vos
Pronome persoal tono.
vs
Pronome persoal tnico.
As palabras compostas
Cando as palabras que forman o composto van separadas por guin, levan acento
grfico se o levan as simples: trxico-cmico, vasco-francs.
Cando os termos que forman o composto se escriben xuntos, constiten
unha soa palabra e seguen as normas xerais de acentuacin.
Exemplos
abrecartas
abrelatas
afialapis
buscavidas
calcapapeis
cemps
contagotas
contaquilmetros
158
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:158
cortacspede
cortaas
curtocircuto
escarvadentes
fincap
gardacostas
gardalamas
lavamns
limpaparabrisas
marcapasos
marcapxinas
milfollas
parabrisas
paracadas
parachoques
pararraios
paraugas
pasapurs
portaavins
quentaps
rodap
tiralias
sacarrollas
videoxogo
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Os interrogativos e os exclamativos
As palabras como, cando, canto, onde, que e quen non van acentuadas cando
se utilizan para introducir preguntas ou exclamacins:
Como o fixeches? Como me gusta! Cando virs? Canto tempo! Onde vive?
Onde se meteu! Que lle fixeches? Que bonito! Quen cho dixo? Quen o a imaxinar!
Confusins frecuentes
Palabras homnimas
abalar
Mover, abanar
avalar
Garantir; dar un aval
baca
Soporte de autombiles
vaca
Animal
bacilo
Bacteria
vacilo
Forma do verbo vacilar
bago
Gran de uva
vago
Que non est ben definido;

preguiceiro
baraza
Cordel
varaza
Vara grande
basta
Dobra do inferior da roupa
vasta
Extensa, ampla
bate
Forma do verbo bater
vate
Adivio, vidente
bela
Fermosa
vela
Peza de lona dun barco
boa
Axeitada; serpe
voa
Forma do verbo voar
bobina
Cilindro, carrete
bovina
Da familia do gando vacn
botar
Tirar; lanzar; dar botes
votar
Emitir un voto
cabo
Corda; entrada de terra

no mar; grao militar
cavo
Forma do verbo cavar.
elixir
(Son ks) Xarope ou remedio

milagroso
elixir
(Son palatal) Escoller
habano
Tipo de cigarro
abano
Utensilio para dar aire
haber
Verbo Ser, existir;

conxunto de bens
a ver
Preposicin + verbo ver

(A ver se hoxe chega cedo.)
hai
Forma do verbo haber

(Xa non hai nada que facer.)
ai
Exclamacin (Ai, canto traballo!)
has
Forma do verbo haber

(Ti has de aprobar.)
as
Artigo feminino plural

(Son as mias amigas.)
hora
Unidade de tempo
ora
Forma do verbo orar rezar
luxar
(son ks) Facer que un so

se disloque
luxar
(Son palatal) Lixar, manchar
nobelo
Rolo de la
novelo
Cuxo, cra da vaca
rabo
Cola; mango
ravo
Hortaliza
vestiario
Conxunto de pezas de vestir bestiario
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:159
Conxunto de seres fantsticos

159
25/11/09 17:44:09
Banco ortogrfico
Palabras parnimas
absolver
Perdoar
absorber
Chupar lquido
actitude
Comportamento
aptitude
Capacidade
adoitar
Facer por costume
adoptar
Tomar por fillo

Tomar unha decisin
avaliar
Cualificar
avalar
Garantir
clave
Conxunto de signos
ou sinais cun significado
crave
Do verbo cravar
egrexio
Clebre, ilustre
esgrevio
Abrupto, escarpado
especia
Condimento
especie
Tipo, clase
espiar
Vixiar
expiar
Borrar culpas ou faltas
fundir
Derreter
afundir
Ir para o fondo
infectar
Contaxiar (Infectar
unha ferida.)
infestar
Encher de algo prexudicial

(Un can infestado de pulgas.)
infrinxir
Quebrantar (Infrinxir a lei.)
inflixir
Aplicar (Inflixir un castigo.)
lucido
Do verbo lucir
lcido
Sagaz, intelixente
mallo
Instrumento para mallar

os cereais
maio
Mes seguinte a abril
planto
Do verbo plantar
pranto
Choro persistente
plebe
Clase baixa do pobo
prebe
Adobo, salsa
sirena
Aparello que xera sons
serea
Ser mario fantstico
suzo
Orixinario de Suza
xuzo
Sentido; feito de xulgar
tarefa
Traballo
tarifa
Prezo
termar
Suxeitar algo
tremer
Axitarse con movementos

rpidos
testemuo
Declaracin (O xuz
tomou testemuo a varias
persoas.)
testemua
Persoa que viu algunha

cousa (A testemua
contouno todo.)
vixilante
Persoa que se encarga de

vixiar (Traballa de vixilante
nun aparcadoiro.)
vixiante
Que est en disposicin de

vixiar (O can estaba vixiante
desde o valo.)
160
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:160
1/12/09
16:22:56
Ditados
Uso de b
Uso de v
Uso de g
Uso de qu/c
Uso de z/c
Uso de h
Uso de r e rr
Uso de x
Os grupos -cc- e -ct Uso das maisculas
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:161
25/11/09 17:44:09
Ditados
Uso de b
A buxaina
O outro da, cando subn ao faiado, atopei nun bal unha buxaina. Seica fora de meu pai, pero
el non lembraba onde estaba. Contoume que de pequeno xogaba moito con ela e tia grande
habilidade en facela bailar. Agora estame a ensinar a min a facelo. Hai que suxeitar ben
o cordel cabeza do aparello, enroscalo na parte baixa e botala ao chan. posible que lle
colla o truco ao trebello, pero por agora a pobre buxaina mis ca bailar recibe golpes a eito!
As ideas de Brais
De todos os labores que debe facer na casa, o que menos lle gusta a Brais o de ordenar
o cuarto. O outro da, cando deba estar a facer ese traballo, a nai atopouno sentado enriba
da cama absolutamente absorto. Imaxinaba que nun futuro el haba de elaborar un robot
especializado en facer camas. Estaba seguro de que sera unha importante contribucin
humanidade. E quen sabe, ao mellor algn da fabrica un, porque Brais moi obstinado!
Uso de v
Novas actividades
A asociacin de vecios estivo reunida este venres para establecer as actividades que se
desenvolvern na vila nos vindeiros meses. Consrvanse algunhas das realizadas o ano
pasado e haber das novidades atractivas: un curso de gravado e unha excursin
fervenza do Toxa. A directiva prev que estas actividades sern recibidas con interese.
Vida nocturna no bosque

Nos bosques, os animais nocturnos relevan aos que vemos polo da. Aproveitan para
movrense e alimentrense. Estes seres vivos posen sentidos desenvolvidos que lles
permiten compensar a falta de luz. Nunha noite no bosque habemos observar misteriosos
vultos fuxitivos que atravesan vereas, que se pousan en valos ou van veloces de rbore
en rbore. E tamn oiremos ouveos, renxidos de varas e ramas... que o invaden todo.
Uso de g
Cousas antigas
O pai da mia amiga gueda ten unha tenda de antigidades. Algunhas tardes, despois de
facer os deberes, vou xogar con gueda sa casa que est a carn da tenda. O outro da
consegun que me levase a ver os obxectos curiosos que al se gardan: un xlgaro de madeira
nunha gaiola, unha guitarra chea de adhesivos, unha buguina maria, un gorro de pirata, un
carro de xoguete... A min gstame imaxinar como seran os donos destes trebellos curiosos.
O mago Guillerme
Guillerme quere ser mago. Conseguiu aprender algns trucos interesantes e os seus
amigos son o seu pblico. O domingo realizou un en que tia que facer desaparecer a auga
dunha garrafa e deixounos a todos pingando. Iso si, acabaron rindo s gargalladas.
162
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:162
25/11/09 17:44:09
Ditados
Uso de qu/c
As plantas e a msica
Experimentos cientficos recentes confirman que s plantas lles gusta a msica. Non se sabe
se a oen, pero si que notan a vibracins do son. As, tenden a crecer e facerse mis fortes
e ter follas mis brillantes. Pero non lles vale calquera composicin: o que mis lles agrada
a clsica; pola contra, o rock, especialmente o mis barulleiro, non lles chista nada.
Aquela tarde
No outono, meu curmn mais eu botamos longas camiadas polo monte. s veces andamos
quilmetros, pero non nos cansamos. Pasamos tardes inesquecibles. Lembro aquela en que
descubrimos un pequeno tobo e, cando nos achegamos, un coello sau correndo coma un
foguete. Co susto que nos deu caemos ao chan!
Uso de z/c
Unha escena na praza
Onte na praza da vila estiveron rodando escenas dunha pelcula policial. Xuntronse
ducias de persoas na zona. Algns acercbanse s para observar. Outros tian
a esperanza de conseguir un autgrafo da actriz protagonista. Pero tamn houbo certos
cidadns que descoecan a razn daquel cicln de xente. Cando se decataron da presenza
de policas dando voces e correndo a toda velocidade, levaron un susto atroz, pois creron
que algo terrible estaba a suceder na praza.
Inicio dunha amizade

Hoxe coecn un rapaz novo no parque. Cruzmonos na pista e batemos coas nosas bicis.
Foi un tropezo sen consecuencias graves. Decidimos botar unha carreira a ver quen era capaz
de alcanzar antes o chafariz ao final da pista. Corremos ata quedar sen forzas e despois
tirmonos no cspede a descansar do esforzo. Quedamos en vernos ma s cinco de novo.
Uso de h
O oficio de Helena
Desde pequena, o anhelo de Helena era ser arquitecta. Agora esta a sa profesin.
Dedcase a rehabilitar casas e edificios antigos e histricos. D gusto ver como exhiben
o seu antigo esplendor vivendas que levaban anos abandonadas e volven ser habitables.
Na ermida
Preto da mia aldea hai unha ermida, nun outeiro. Est arrodeada dun valado en que
medran as hedras. Cando acaba o inverno, chegan as andorias que aproveitan o beiril
do tellado para facer, con grande habilidade, nios onde poen os seus ovos. Al nacern
as sas cras e, cando cheguen os fros, marcharn ata lugares mis clidos. Os nios
quedarn deshabitados e haber que agardar ata o vindeiro ano para que a ermida reciba
novos hspedes.
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:163
163
25/11/09 17:44:09
Ditados
Uso de r e rr
Arredor do castelo
Na Idade Media moitas persoas vivan nos arredores dun castelo. Os campesios reciban
unha miserable vivenda e, a cambio, coidaban rabaos e cultivaban as terras do seor.
S en momentos de gran risco podan refuxiarse dentro do castelo. Outros tian pequenas
leiras en propiedade, pero deban pagar fortes impostos ao seor para que este puidese
guerrear e manter o seu poder.
Unha historia curiosa

curiosa e terrible esta lenda, pero a min quen ma contou aseguroume que sucedera
de verdade. Disque nun castelo al no interior dos montes de Ourense hai moitos, moitos
anos, desapareceu unha fermosa doncela. Despois de moito buscala decidiron dala por
morta. Pasados uns anos, o irmn daquela doncela sau a cazar polo monte e deu morte
a unha cerva branca. Cal sera a sa sorpresa cando, ao ir recoller a cerva para levala
ao castelo, descubriu que era a doncela desaparecida, a sa irm, que fora vtima
dun meigallo! Unha meiga encantara a doncela e convertraa en cerva!
Uso de x
Sobre patns
Practicar patinaxe sobre xeo pode ser un bo xeito de facer exercicio. Os patinadores
e xogadores de deportes sobre xeo precisan horas de ensaio e adestramento ata conseguir
unha boa flexibilidade do corpo para se manter en equilibrio. Por iso, se desexas patinar
no xeo e caes varias veces porque non tes experiencia na patinaxe, non te desanimes,
ao final seguro que acabas tendo xito.
Extraterrestres
A idea da existencia de seres intelixentes orixinarios doutros mundos fra da Terra moi
antiga. Cando se fala de seres extraterrestres, unha das primeiras imaxes que nos vn
cabeza son humanoides con longas extremidades. Ningun se atreveu anda a exclur
rotundamente que existan estes espectaculares seres. Pero, polo momento, ningunha
das expedicins enviadas ao espazo exterior a examinar a superficie doutros astros
detectou rastros destes extravagantes seres, nin doutros.
Os grupos -cc- e -ctUnha grande afeccin

Desde sempre, Iria sentiu unha verdadeira atraccin polos xoguetes mecnicos.
Nas tendas de xoguetes sempre se detn nesta seccin. A sa afeccin tan grande
que ten unha verdadeira coleccin: cabalos, coches, trens... O seu predilecto un carrusel
en miniatura con msica e todo. Gstalle darlles explicacins aos amigos sobre os materiais
de construcin, o funcionamento e as instrucins de uso de cada artefacto. Ela di que,
cando sexa maior, se dedicar proxeccin e construcin de obxectos de carcter ldico.
164
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:164
1/12/09
16:22:56
Ditados
accin xa!
Debemos facer algo pola proteccin do planeta, porque non temos outro. E temos
que actuar xa contra a sa deterioracin e destrucin. Cada un de ns, cada da,
pode facer algo pola conservacin dos hbitats naturais e das especies, as como
pola reducin da contaminacin. Existen moitas formas de actuacin: a correcta utilizacin
da enerxa, a utilizacin de transporte pblico, a reducin de lixo e a reciclaxe...
Todos podemos dar unha leccin de responsabilidade.
Uso das maisculas

Simbad o Mario
Un dos viaxeiros imaxinarios mis famosos sen dbida Simbad o Mario.
Este mercador de Bagdad un dos personaxes do libro de contos rabes coecido
como As mil e unha noites. As sas aventuras dronse a coecer en occidente
grazas a unha traducin do sculo XVIII. Tamn en Galicia un importante escritor,
lvaro Cunqueiro, fixo unha recreacin das viaxes deste esforzado aventureiro
na sa novela Se o vello Simbad volvese s illas.
Xiana volve vila

Despois de dez anos, Xiana volveu sa vila, A Pontenova. Sentase estraa. Custballe
recoecer algns dos lugares polos que tantas veces pasara cando era unha cativa, antes
de marchar a vivir a Londres. Haba casas e edificios novos. A vila mudara o seu aspecto.
Xa preto da casa dos avs, comprobou que desaparecera a peixara Chincho onde
traballara seu pai. No seu lugar haba unha oficina dunha caixa de aforros. Mais en canto
chegou cancela de entrada ao xardn da casa dos avs paternos, algo fixo que volvese
a sentirse coma antes de marchar. As roseiras que o av Lucio coidaba con tanto agarimo
recendan coma sempre.

O raposo
Dise que, dos animais que habitan os montes galegos, o lobo o mis fero, pero o mis
pillabn o raposo, tamn chamado golpe nalgns lugares. A tradicin converteu este
animal nun smbolo de astucia e sagacidade. fcil atopar xente que coece contos que
falan das mil maas con que o raposo tenta conseguir os seus obxectivos, que non son
outros mis ca vivir e alimentarse.
Espectculos na ra
Na India, a msica forma parte da vida coti. Os msicos indios non compoen a msica,
improvisan sobre temas que xa coecen. Velos polo da tocar pequenos tambores
cos dedos e o sitar, un instrumento de corda pulsada, todo un espectculo. Ademais,
non cmpre ir a ningn auditorio para velos tocar e escoitalos. En calquera ra das sas
cidades se pode gozar da sa msica.
234698 _ 0139-0168.indd Sec2:165
165
25/11/09 17:44:10
Ditados
Sen prsa
Un da mentres estaba a pasear polo monte, pareceume ver algo p dunha rbore.
Aproximeime un pouco e descubrn un grande animal: un oso pardo. Era o meu da
de sorte. Todo o mundo sabe o escasos que son xa estes animais. Acochado entre
as plas duns arbustos, estiven a observalo durante bastante tempo. Despois decidn
que tia que advertir do meu achado e encamieime vila. a tan excitado que,
na mia apresurada carreira, dei cos meus sos no chan. Levanteime e, pouco,
topei con dous gardas que, segundo me explicaron, an na procura do oso. O animal,
que permaneca no mesmo lugar, foi atado con fortes ns e transportado sa reserva.
Tiven d del ollalo, anda que todos digan que polo ben da especie.
Os viquingos
Por amor aventura e conquista, os viquingos, escandinavos ou normandos
que polos tres nomes se coecen botronse mar, s veces familias enteiras,
e dedicronse a conquistar gran parte dos pases costeiros europeos.
Cmpre dicir que todas as sas conquistas s foron posibles grazas s magnficos
barcos cos que contaban, que podan navegar tanto polo mar coma polos ros.
Ademais da sa habilidade como navegantes, preciso falar tamn da sa ferocidade
como guerreiros, polo que os teman en toda a Europa daquela poca.
166
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:166
1/12/09
16:22:56
Notas
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:167
1/12/09
16:22:56
Notas
234698 _ 0139-0168.indd
Sec2:168
1/12/09
16:22:56

Lingua Galega 6º Prim. - Santillana

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lingua Galega 6º Prim. - Santillana

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

6

Mis recursos Lingua 6 unha obra colectiva concibida, creada e realizada

2010 by Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Calquera forma de reproducin, distribucin, comunicacin pblica ou

2. Escribe unha oracin con cada un destes significados da palabra cadeira:

Cadeira 1. Cada unha das das partes que sobresaen

3. Completa as seguintes expresins cunha das palabras do recadro.

Se queres rematar o traballo a tempo, tes que arrimar o

O can ladrou toda a noite, non me deixou pegar

Con el non ters problema hora do xantar, che de bo

2. Le e marca a oracin en que a palabra pena se podera substitur

4. Clasifica estas palabras segundo expresen alegra ou tristeza.

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Completa coas palabras do recadro.

Ese peiteado dlle un aspecto

3. Explica o significado que ten a palabra cativo en cada oracin.

4. Que significa trasnada? Le o texto do recadro e explcao coas tas palabras.

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Escribe a palabra tab que equivale a cada un destes eufemismos.

3. Busca eufemismos que substitan a palabra tab que aparece destacada

5. Le e explica o significado das palabras destacadas.

2. Escribe as siglas que correspondan.

Organizacin Mundial da Sade

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Une e forma parellas de palabras de significado contrario.

3. De que poden estar feitas as cousas? Escribe unha lista.

4. Sublia as palabras que non pertencen a cada familia.

5. Engade palabras pertencentes ao campo lxico das artes.

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Forma antnimos engadindo os prefixos de negacin: in- ou des-.

3. Escribe palabras onomatopeicas.

4. Completa a oracin coa palabra correcta.

5. Nesta familia hai un intruso. Descbreo e rscao.

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Que lle pasa a unha persoa que bota chispas? Marca.

Est moi enfadada.

Est moi triste.

3. Sublia no texto os substantivos que estean relacionados co tema da electricidade.

Unha reforma total

3. Dispositivo que serve de soporte dunha lmpada

4. Enchufe con varios buracos para distintos

5. O que fai que os corpos se movan ou funcionen:

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Le e marca. Que significa a expresin vir ao rego?

Ampla desembocadura dun ro.

Ro que desemboca noutro mis importante.

Cada de auga desde certa altura por un desnivel brusco.

Ro pequeno e con pouca auga.

Lago artificial onde se retn e almacena a auga dun ro.

4. Completa coas palabras do recadro.

estaban cubertos de neve. O gando paca nos

un labrego labraba co seu tractor.

2. Completa as oracins coa palabra axeitada en cada caso.

3. Clasifica as seguintes palabras:

4. Forma palabras terminadas en -ada.

Cae auga a xerros.

Fai boa hora.

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Que significa a expresin cambiar de aires? Mrcao.

4. Indica se o significado das palabras destacadas literal (L) ou figurado (F).

2010 Edicins Obradoiro, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

2. Relaciona cada estranxeirismo co seu correspondente en galego.

3. Escribe unha oracin con cada un dos significados da palabra capital.