TEVEKKL

Yazan : Mehmet Ali DEM RBA

al mak ve tevekkl
Her Derde la
Yeryzndeki her canlnn rzk
Sznn Eri Zat
Sebepler ve Tevekkl
Her i te Allaha Gvenmek
Faydal eyler
Allah bes baki heves
Allah mminlere kfidir

al mak ve tevekkl

Sual: Tevekkl nedir? " lasz da Allah tel ifa verir" diyerek ila kullanmamak uygun
mudur?
CEVAP
Tevekkl, dinimizin bildirdi i sebeplere yap tktan sonra neticeyi sebeplerden de il,
sebepleri yaratandan beklemektir. (Bir i e ba lad n zaman, Allah telya tevekkl et, Ona
gven!) ayet-i kerimesi, tevekkl ile beraber azmederek al mak gerekti ini gsteriyor. (Al-i
imran 159)
Tevekkl, de i tirilmesi insan gcnn d nda olan zc hadiseleri, ezelde takdir edilmi
bilip, zlmemek, Allah teldan geldi ini d nerek seve seve kar lamaktr.
nsan, bir i in neticesinin iyi mi, kt m olaca n bilemez. Hayr zannetti i ok ey, erle,
er zannetti i ok ey de, hayrla neticelenebilir. Muhakkak u i im olsun diye srar etmemeli,
"Hayrl ise olsun" demelidir.
Allah tel, kimseye muhta olmamak iin al may, hasta olmamak iin tedbir almay,
hasta olunca ila kullanmay, grebilmek iin sebep klm tr. Sebebi, istenilen eye
kavu mak iin bir kap gibi yaratm tr. Bir eyin hasl olmasna sebep olan eyi yapmayp da
sebepsiz olarak gelmesini beklemek, kapy kapayp pencereden atlmasn istemeye benzer ki,
bu, akla ve dine uygun de ildir. Allah tel, insanlarn, ihtiyalarna kavu mak iin bu sebepler
kapsn yaratm ve ak brakm tr. nsanlarn vazifesi kapya gidip beklemektir. Sonrasn O
bilir.
Her Derde la
Baz ilalarn mesela antibiyotiklerin ve slfamidlerin bakterilere kar tesiri, ekme in
al , suyun susuzlu u gidermesi gibidir. Yangn su ile sndrmek de byledir. Tesiri kesin
olan bunun gibi ilalar kullanmamak tevekkl de il, ahmaklktr, haramdr. Hadis-i eriflerde
buyuruldu ki:
(Her hastal n ilac vardr. Yalnz lme are yoktur.) [Tabern]
Hz. Musa, hastalannca, " lasz da Allah tel ifa verir" diyerek ila kullanmad. Allah
tel ( la kullanmazsan ifa ihsan etmem) buyurdu. lac kullannca iyi oldu. Fakat sebebini
merak etti. Allah tel, (Tevekkl etmek iin, benim adetimi, hikmetimi de i tirmek mi
istiyorsun? lalara tesir veren kimdir? Elbette tesirleri yaratan benim) buyurdu.
(K.Saadet)

Doktora gitmeli, ila kullanmaldr. Fakat, doktora ve ilaca gvenmemeli, ifay Allah
teldan istemelidir! la kullanp da iyi olmyan, ameliyat masasnda len az de ildir.
Yeryzndeki her canlnn rzk
Sual: Gnmzde bir ksm insanlar, geim derdiyle olsa gerek, helala harama dikkat
etmiyor. Hanmyla kzyla oluk ocu uyla yani ailece al yorlar, yine de geinemiyorlar.
Yalan syleniyor, hile yaplyor, kul hakkna aldr edilmiyor. Bu derece rzkdan endi e
etmek do ru mu?
CEVAP
[Helala harama, kul hakkna dikkat etmemek uygun de ildir. Bir byk evliya zat buyuruyor
ki, (Kim kime, neye gvenirse, yardm ondan beklesin!) Bu kymetli sz ok d np, iyi
anlamak lazm.]
limlerden birine "Hep ibdetle me gul oluyorsun, ne yiyip ne iiyorsun?" dediler. O da,
di lerini gsterdi. "De irmeni yapan suyunu gnderir" demek istedi. nk rzklar Allah
telnn gnderdi ine inanc tamd. Ayet-i kerime meali:
(Yeryzndeki her canlnn rzkn, Allah tel, elbette gnderir.) [Hud 6]
Veysel Karani hazretleri, nasihat istiyen birine " ama yerle " buyurdu. O da "Acaba amda
geim nasldr?" dedi. Hazret, "Rzklarndan phe edenlere yazklar olsun. Bunlara nasihat
fayda etmez" buyurdu.
Kur'an- kerimde buyuruldu ki:
( mannz varsa, Allah telya tevekkl ediniz!) [Maide 23]
(Tevekkl edene, Allah tel kfidir.) [Talak 3]
Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Allaha hakkyla tevekkl etseydiniz, sabah a kalkp, ak am tok dnen ku lar gibi sizi
de rzklandrrd.) [Tirmiz]
(Allah, kendisine s nann her i ine yeti ir, hi ummad yerden ona rzk verir.)
[Beyhek]
Sznn Eri Zat
Hz. brahim, mancnkla ate e atlrken, Hasbiyallah ve nimel vekil dedi i hadis-i erifle
bildirilmi tir. (Hatib) [Bana Allahm yeti ir, O ne iyi vekil, ne iyi yardmc demektir] Ate e
d erken Hz.Cebrail gelip, "Bir dile in var m?" diye sorunca, "Var, fakat sana de il"
diyerek sznn eri oldu unu gsterdi. Bunun iin Kur'an- kerimde (Sznn eri olan
brahim) diye metholundu. (Necm 37)
Tevekkl, kalb i idir, imandan meydana gelir. Allah telnn lutf ve ihsannn pek ok
oldu una iman etmekle hasl olur. Bu hl, kalbin vekile itimat etmesi, gvenmesi, ona inanmas
ve onun ile rahat etmesidir. Byle bir insan dnya malna gnl ba lamaz. Dnya i lerinin
bozulmasndan dolay zlmez. Rzkndan endi e etmez. Mesela, iftiraya u rayan bir kimse,
mahkemeye d nce kendine bir avukat tutar. eyde avukata gvenirse, bu kimsenin kalbi
rahat eder.
1- Avukatn, ona yaptklar iftiray iyi bilmesidir.
2- Bildi ini iyi anlatmak iin, do ruyu sylemekten ekinmemesi.
3- Avukatn bunu canla ba la mdafaa edece ine inanmasdr. Avukatna byle inanr,
gvenirse kendi ayrca u ra maz.

(Allah tel bize yeti ir. O ne iyi vekildir) ayet-i kerimesini iyi anlayp, "Rzk takdir
edilmi , ayrlm , vakti gelince bana yeti ir" der. u hlde dinimiz, al mayp, bo oturup
tevekkl ediyorum demeyi yasaklamaktadr.
Sebepler ve Tevekkl
Sual: Sebeplere yap mak tevekkle zt mdr?
CEVAP
Muhammed Masumi Faruki hazretleri buyuruyor ki:
(Sebeplere yap mak tevekkle zt de ildir. Sebeplerin tesir etmesinin Allah teldan
oldu unu bilen, tesiri Allah teldan bekleyen ve tecrbe edilmi sebepleri kullanan kimse,
Allah telya tevekkl etmi , yalnz Ona gvenmi olur. Tesir etmiyen, hayli sebepleri
kullanmak, tevekkl olmaz. Tesiri ok grlm olan sebepleri kullanmak gerekir.
Ate yakar, fakat, ate e yakma kuvvetini veren, Allah teldr. A olan, bir ey yer; bu eye
doyurma kuvveti veren Odur. Gerekti i zaman, byle sebepleri kullanmad iin zarar gren
kimse, Allaha asi olur. Tecrbe edilmi sebepleri kullanmak gerekir. Allah tel, me veret
etmeyi, bilenlere dan may emretti. Me veret de, sebebe yap maktr. Me veretten sonra
tevekkl emretti. Ahiret i lerinde tevekkl olamaz. Bunlarda al mak emrolundu. Burada,
azabndan korkmak ve merhametinden mitli olmak gerekir. Allah telnn keremine, ihsanna
gvenmeli ve emrolunan ibdetleri yapmaldr! Dine uymak, yani emr edilenleri yapmak ve
yasak edilenlerden saknmak vazifemizdir. Tevekkl budur ve kulluk byle olur.) [C.1.m.182]
Her i te Allaha Gvenmek
Sual: Her i te Allaha gvenmek do ru mudur? Ksmet nedir?
CEVAP
Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki: (Allah size yardm ederse, kimse size galip
gelemez? Size yardm etmezse, kimse yardm edemez? O hlde, mminler Allaha tevekkl
etsinler!) [Al-i mran 160]
Kendine gvenmek, tevekkln tersi ve tevekkl bozan bir eydir. Bundan ba ka egoistli e,
kendini be enmeye yol aar. Tevekkl, i yapmayp tembel oturmak de ildir. Bir i e ba lamak
ve ba lanan i i ba armak iin tevekkl gerekir. G bir i i ba aramamak korkusunu gidermek
iin de tevekkl gerekir. Nitekim Kur'an-i kerimde mealen buyuruluyor ki: (Azmedip de bir i e
ba laynca, Allah telya tevekkl et, Ona gven!) [Al-i mran 159]
Bu ayet-i kerime tevekkl ile beraber al may ve al mada azmin de gerekti ini bildiriyor.
Demek ki her mslman al acak, azmedecek ve sonra da gvenecektir. Tevekkl, Allah
telnn emridir. Tevekkl bir zaaf de il, bir kuvvettir. Hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(Deveni ba la ve sonra Cenab- Hakka tevekkl et!) [ bni Asakir]
slm dini, insanlara daima al mak, akln do ru kullanmak, her trl yenili i renmek,
muvaffak olmak iin her trl me ru areye ba vurmak gibi hususlar emretmektedir.
[Bir byk evliya zat buyuruyor ki, (Tevekkl, bir i te, dinen, ilmen, rfen her trl tedbiri
alp, neticeye teslim olmaktr.)]
Bir mslman ancak herhangi bir i te akln kulland , her areye ba vurdu u ve son derece
de al t hlde, bir ba arya ula amazsa, zlmemeli ve bu sonucun, Allah telnn kendisi
iin mnasib grd bir husus oldu unu kabul ederek kaderine raz olmaldr. Yoksa hibir ey
yapmadan, al madan, renmeden ve bilmeden yan gelip yatarak beklemek, slmiyette
yoktur. Byle yapmak byk gnahtr.

Faydal eyler
Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki: ( nsana, ancak dnyada al arak [ihlas ile]
yapt i ler [ahirette] fayda verir.) [Necm 39]
nsanlar, bazan her eye ba vurduklar ve ok al tklar hlde, istediklerine nail olamazlar.
te o zaman, bu i te kendi ellerinde olmayan bir kudret bulundu unu ve bu kudretin insanlarn
ya amalar ve muvaffakiyetleri zerinde messir oldu unu ve onlara yn verdi ini kabul ederler.
te ksmet budur. Ksmet ayn zamanda byk bir teselli kayna dr. (Ben vazifemi yaptm,
fakat ne yapaym ki ksmetim bu imi ) diyen bir mslman, bir i te ba arsz olsa bile,
mitsizli e kaplmaz ve byk bir i huzuru ile al maya devam eder. Kur'an- kerimde mealen
buyuruldu ki:
(Glkle beraber elbette bir kolaylk vardr. yleyse, bir i i bitirince di erine
te ebbs et ve hacetini yalnz Rabbinden iste!) [ n irah 5-8]
Yani ba arszlktan mitsizli e d meyip al maya devam etmelidir.
Allah bes baki heves
Sual: Allah bes, bk heves ne demektir?
CEVAP
Bes, kfi, yeter, yeti ir demektir. Bk, kalan demektir. Heves ise, nefsin iste i, geici arzu
demektir. Allah bes diyen, Allah telya tevekkl etmi olur. Tevekkl, vekil etmek, i ini
ba kasna havale etmektir. Istlahta ise, Allaha gvenmek, Ona dayanmaktr.
Tevekkl, de i tirilmesi insan gcnn d nda olan ac olaylarn, ezelde takdr edildi ini
bilip, zlmemek, Allahtan geldi ini d nerek seve seve kar lamaktr. Allah bes diyen, [Ona
tevekkl eden] yani onu vekil eden kurtulur. [Vekil: koruyucu, gzetleyici, bakc, yardmc.]
Bes Farsadr. Allah bes ifadesinin Arapas, (Hasbiyallah) demektir.
Hasbiyallah, Allah bana yeti ir demektir.
Hasbiyallah ve nimel vekl ise, Allah bana yeti ir, O, gvenilip dayanlan ne gzel vekil,
demektir.
Hasbnallah ve nimel vekl ise, Allah bize yeti ir, O, gvenilip dayanlan ne gzel vekil,
demektir. Kuran- kerimde, cesur mminlerin, (Hasbnallah ve nimel vekl) dedikleri
bildiriliyor. (Al-i mran 173)
Allah mminlere kfidir
Allah tel, Peygamber efendimize buyuruyor ki:
(Sana hile yapmak isterlerse, Allah sana kfidir.) [Enfl 62]
(Sana ve sana tbi olan mminlere Allah kfidir.) [Enfl 64]
([Ey resulm, senden] yz evirirlerse, Hasbiyallah l ilhe illa hve aleyhi
tevekkelt ve hve rabbl ar il azm de! = Allah bana kfidir, Ondan ba ka ilh yoktur, ben
sadece Ona gvenir, Ona dayanrm. O byk Ar n sahibidir.) [Tevbe 129]
(De ki: Hasbiyallah aleyhi yetevekkel-l-mtevekkiln= Bana Allah yeter, gvenip
dayanacaklar, ancak Ona gvenip dayanrlar.) [Zmer 38]
(Allaha dayan; vekil olarak Allah tel sana yeter.) [Nisa 81]
(Tevekkl edene Allah kfidir.) [Talak 3]
Zmer suresinin 36. ayetinde mealen, (Allah kuluna kfi de il mi) buyuruluyor. Evet,
(Allah bes) demeliyiz. Byle kimseye de eytan musallat olamaz. Kuran- kerimde mealen
buyuruluyor ki:

( man edip de yalnz Rablerine tevekkl eden kimselere eytan hakimiyet kuramaz.)
[Nahl 99]
Her mslmann Allaha tevekkl etmesi farzdr. Tevekkl imann artdr. nk Kuran-
kerimde mealen buyuruluyor ki:
(E er imannz varsa, Allah telya tevekkl ediniz!) [Maide 23]
Bir insan iin en byk makam, Allah telnn rzasna, sevgisine kavu maktr. O hlde
tevekkl etmek gerekir. nk Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allah tel tevekkl edenleri elbette sever.) [Al-i mran 159]
(Dnya hayatnda size verilen nimetler geicidir. man edip, Rablerine tevekkl
edenler, Ona gvenip dayananlar iin, ahirette verilecek Allahn indindeki mkfat ise,
dnya nimetlerinden daha hayrl ve daha sreklidir.) [ r 36]
Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki:
(Hasbiyallah ve nimel vekl sz her korku iin bir emniyettir.) [Deylem]
(Sabah ak am 7 kere, Hasbiyallah l ilhe illa h, aleyhi tevekkelt ve hve Rabb-l
ar il azm okuyan, dnya ve ahiret skntsndan kurtulur.) [ bni Snni]
(Bunu on defa okuyann skntsn Allah tel giderir.) [ ira]
Skntl iken okunan du
(Skntl iken Hasbnallah ve nimel-vekl deyiniz!) [ bni Merdeveyh]
(Tedbir almakta cizlik gsterme! Tedbire ra men bir i e gcn yetmezse,
Hasbiyallah ve nimel-vekl de!) [Buhr]
(Evden karken Bismillah, tevekkelt alallah, l havle vel kuvvete illa billah diyen
kimse, tehlikelerden korunur ve eytan ondan uzakla r.) [Tirmiz]
( brahim aleyhisselam ate e atlrken, Hasbiyallah ve nimel vekl [Bana Allahm
yeti ir, O ne iyi yardmcdr] dedi.) [Hatb]
Kuran- kerimde de ayn ey bildiriliyor:
(De ki, Allah bana kfidir.) [Zmer 38]
Allahtan ba ka gvenilecek, dost edinilecek hi kimse, hibir ey yoktur.
Allahtan ba kasna s nmak, rmcek a na s nmaya benzetilmi tir.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allah teldan ba ka dost edinenin hli, rmce in durumuna benzer. Hlbuki
barnaklarn en r rmcek yuvasdr.) [Ankebut 41]
O hlde Allah bes [hasbiyallah] demek ve bu szde brahim aleyhisselam gibi durmak
gerekir.
Bk heves, m-sivdr, Allahtan gayr eylerdir. Allahtan gayr eylerle u ra mak ise
faydasz i le vakit geirmektir. Hadis-i erifte, (Bir kimsenin faydasz i le vakit geirmesi,
Allah telnn, onu sevmedi ine alamettir) buyuruldu. (Mek. Rabban)

- SON -