‫در نماز سجده است وبنده درحالت سجده به خداوند ( جل جالله ) زياد‬

‫قريب ونزديك ميباشد ‪:‬هرگاه ننننننن‬

‫فلسفه شرعي بنج نماز فرض شدن ‪ :‬از احاديث معلوم ميشود كه حضور اقدس‬
‫‪#‬بانه روز اهلل ( جل جالله )‬
‫‪#‬راي هرش‪#‬‬ ‫( ص ) هنكاميكه به معراد تشريف بردند در آن وقت ب‪#‬‬
‫بنجاه نماز را فرض كرده بودند ‪ ،‬ورسول اهلل (ص) آن حكم را كرفته و ازمع‪##‬راج تش‪##‬ريف‬
‫آوردند ‪،‬‬
‫جرا ‪ 45‬نماز مورد عفو قرار كرفت و‪ 5‬نماز باقي ماند ‪:‬هنكاميكه خداوند (‬
‫‪#‬راي‬ ‫‪#‬يد ب‪#‬‬
‫‪#‬ان بخش‪#‬‬ ‫‪#‬ان ج‪#‬‬ ‫جل جالله ) اراده خلق نمودن دنيا را نمود ‪ ،‬قبل از هرجيز به انس‪#‬‬
‫ضرورت انسان بنج نعمت بزرك را عطا فرمودند ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬خوردني ونوشيدني‬
‫ب ‪ :‬لباس كرم وسرد‬
‫ج‪ :‬مكان براي استراحت وزنده كي كردن‬
‫د ‪ :‬همسر وخدمتكار داشتن‬
‫و ‪ :‬سوراي براي سفر‬
‫براي ادا نمودن شكر آن بنج نماز فرض كرديد ‪.‬‬
‫‪ -1‬براي معلوم كردن جيز هاي ظاهري از قبل رنك ‪ ،‬بوي ‪ ،‬طعم ‪ ،‬صدا ‪ ،‬وسردي وكرمي ‪،‬‬
‫درانسان بنج طاقت وحس وجود دارد ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬حس بينايي‬
‫ب ‪ :‬حس بويايي‬
‫ح‪ :‬حس شنوايي‬
‫د ‪ :‬حس جشيدن‬
‫و ‪ :‬حس المسه يا توسط بوست‬
‫خداوند ( جل جالله ) درمقابل آن بنج طاقت كه به فضل خود در بدن انسان خلق كرده بنج‬
‫نماز را فرض فرموده است ‪.‬‬
‫‪ -2‬تمام زنده كي همه انسانها خارج از بنج حالت نيست ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬نشستن‬
‫ب ‪ :‬خم شده‬
‫ج ‪ :‬ايستاده‬
‫د ‪ :‬دراز كشيده‬
‫و‪ :‬به خواب رفته‬
‫شمردن رحمت ونعمت هاي خداوند ( جل جالله ) در هر وقت اين بنج حالت كه برانسان‬
‫ميبارد ‪ ،‬ازقوت وطاقت انسان خارج است ‪.‬‬

‫‪0‬‬
 ‫‪ -3‬بعد از تمام شدن زنده كي دنيا بنج مصيبت بر سر انسان ميايد ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬موت ( جان كندن )‬
‫ب ‪ :‬قبر‬
‫ج ‪ :‬بل صراط‬
‫د ‪ :‬سبردن اعمال نامه به دست انسان‬
‫و ‪ :‬بسته شدن دروازه بهشت ‪.‬‬
‫خداوند ( جل جالله ) براي رفع نمودن آن بنج مصيبت ‪ ،‬نماز را فرض فرموده است ‪.‬‬

‫جرا نماز از مهم ترين عبادات بشما ميايد ؟‬

‫‪-1‬تمام فرايض اسالم حج ‪ ،‬زكات ‪ ،‬روزه و غيره تنها در روي زمين فرض ش‪##‬ده است و‬
‫نماز نه در آسمان بلكه در عرش الهي فرض شده است ‪ ،‬آنقدري كه ترغيب براي اهتما م نماز‬
‫داده شده برالاي هيج عبادتي ديكري داده نشده و ودر قرآن وحديث نيز آنق‪##‬در تاكيد نم‪##‬از را‬
‫فرموده براي هيج عبادت ديكر اينقدر تاكيد نفرموده است ‪.‬‬
‫‪#‬رفيات‬‫‪ -2‬وقتيكه بنده نيت نماز را ميبندد و در دركاه الهي به حضور اهلل ( جل جالله ) ش‪#‬‬
‫ميشود اهلل ( جل جالله ) ميفرمايد ‪:‬‬
‫‪#‬تر‬‫‪#‬از به‪#‬‬‫‪#‬ني از نم‪#‬‬ ‫اي بنده ! در حاليكه بيش من ايستادي به اطراف خود نكاه وتوجه ميك‪#‬‬
‫وبزركتر ميشناسي ‪ ،‬كه توجه ونكاه وخيال را برداشته و بطرف او متوجه شده اي ‪.‬‬
‫‪ -3‬حضرت حسن بصري (رح ) ميفرمايد ‪ :‬براي نماز سه عزت مخصوص ميباشد ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬نماز كذار وقتيكه براي خواندن نماز مياستد از آسمان تا سر او رحمت االهي ونيكي‬
‫ها مانند باران بر او ميبارد ‪.‬‬
‫ب ‪ :‬اينكه فرشته ها از جهار طرف نماز كزار جمع شده و اورا در محاصره خود ق‪##‬رار‬
‫ميدهند ‪.‬‬
‫ج ‪ :‬يك فرشته ندا ميزند ‪ ،‬كه اي نماز كذار اكر تو ببيني كه جي كسي درمقابل توست و تو‬
‫‪#‬ده‬
‫‪#‬غول ش‪#‬‬ ‫‪#‬از مش‪#‬‬ ‫‪#‬واهي داد ‪ .‬درنم‪#‬‬‫با جي كسي حرف ميزني قسم به خدا تا قيامت سالم نخ‪#‬‬
‫وميميري هركز بس نخواهي كرد ‪.‬‬
‫‪-4‬‬
‫الف ‪ :‬وقتيكه بنده براي خواندن نماز مياستد ‪ ،‬و با كفتن اهلل اكبر كيفيت وي بدينت صورت‬
‫ميشود‬
‫كه تمام كناهان صغيره معاف شده ‪ ،‬جنان پاک وصاف ميشود كه كويي تازه بدنيا آم‪##‬ده‬
‫است ‪.‬‬
‫ب ‪ :‬درشروع نماز هنكاميكه نماز دعاي افتتاحيه را ميخواند وبعد از آن با كفتن اس‪##‬تعاذه‬
‫ثواب يك حج عمره بوي ميدهد ‪.‬‬
‫ج ‪ :‬وقتيكه ركوع ميكند وسبحان ربي العظيم را ميخواند ‪ ،‬به او آنق‪##‬در ث‪##‬واب ميرسد كه‬
‫كويي كه تمام كتابهاي آسماني را خوانده باشد ‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫د‪ :‬وقتيكه سمع اهلل لمن حمده ميگويد ‪ ،‬اهلل ( جل جالله ) با نكاه رحمت به او نكاه ميكند ‪.‬‬
‫هـ ‪ :‬وقتيكه درسجده سبحان ربي األعلى ميگويد ‪ ،‬به او آنقدر ثواب ميرسد ك‪##‬ويي تم‪##‬ام‬
‫كتابهاي آسماني را خوانده باشد ‪.‬‬
‫و ‪ :‬وقتيكه بنده نماز كذار سجده ميكند ‪ ،‬به تعداد انس وجن براي وي ثواب ميرسد ‪.‬‬
‫‪#‬ود ‪ ،‬واز هر دروازه كه‬ ‫‪#‬از ميش‪#‬‬‫‪#‬راي او هشت دروازه جنت ب‪#‬‬ ‫ز ‪ :‬وقتيكه سالم ميدهد ‪ ،‬ب‪#‬‬
‫ميخواهد داخل شود ‪.‬‬
‫‪ : 5‬رسول اكرم ميفرمايد ‪ :‬هركسي صبح وشام براي خواندن نماز به طرف مسجد ميرود‬
‫تا آنكاه درمسجد باشد اهلل ( جل جالله ) جنت را مهماني او زينت داده و آماده ميسازد ‪.‬‬
‫‪ -6‬آنحضرت (ص) فرمود ‪ :‬هركسي جنان دو ركعت نماز بخواند كه دلش بطرف م‪##‬وال‬
‫متوجه شود در عوض آن خداوند ( جل جالله ) تمام كناهان كذشته وي را معاف ميفرمايد ‪.‬‬

‫در نماز جندين امر پروردگار( جل جالله ) ادا ميكردد ‪:‬هرگ‪###‬اه به حقيقت‬
‫نماز نظر اندازيم ميبينيم كه در نماز اركان مختلفي وج‪##‬ود دارد كه خداوند ( جل جالله ) بر‬
‫‪#‬دين حكم الهي را لبيك كفتن است ‪،‬‬
‫هركدام بطور جدا كانه امر نموده است ‪ ،‬بناء اداي نماز جن‪#‬‬
‫مثل ‪:‬‬
‫اقيموا الصالة‬ ‫‪-1‬‬
‫وركعوا مع الراكعين‬ ‫‪-2‬‬
‫واسجد واقترب‬ ‫‪-3‬‬
‫الذين يذكرون اهلل قياما وقعودا‬ ‫‪-4‬‬
‫فسبح بحمد ربك‬ ‫‪-5‬‬
‫عظموا ربكم‬ ‫‪-6‬‬
‫ننننننن‬

‫(( حضور قلب ))‬

‫سزاوار است نماز كزارت در تمام افعال واذكار نماز حضور قلب داشته باشد ‪ ،‬درخبراست‬
‫كه ( ال صالة إال بحضور القلب ) نماز درست نميشود ‪ ،‬مكر با حضور قلبي ‪ ،‬همچن‪##‬ان فقط‬
‫همان مقدار از نماز بحضور پروردگار( جل جالله ) براي قبوليت تق‪##‬ديم ميش‪##‬ود كه در آن‬
‫حضور قلبي وجود داشته باشد ‪ ،‬زماني حضور قلبي با پروردگار( جل جالله ) باشد ‪ ،‬قلب از‬
‫‪#‬ود ‪.‬‬
‫‪#‬ال ( جل جالله ) متوجه ميش‪#‬‬ ‫مشغوليت به ديكران منصرف شده تنها به ذات اقدس متع‪#‬‬
‫‪#‬ات‬‫‪#‬رده با او مناج‪#‬‬
‫‪#‬اب ك‪#‬‬‫انسان درين حالت خود را در بيشكاه فرمانرواي ميبيند ‪ ،‬او را خط‪#‬‬
‫مينمايد ‪ ،‬ووقتي چنين حالتي را درخود بيابد‬
‫ردل او هيبتي مي افتد كطه او را تكان ميدهد سبس خود را در اداي حق خداي تعالي مقصر‬
‫ميبيند و درنتيجه خوف او در دلش قرار ميكيرد و بس از آن به رحمت وساعه حق مينك‪##‬رد و‬

‫‪2‬‬
‫اميد وار به باداش نيك او ميشود و اين صفت كاملين واين ح‪#‬الت برحسب درج‪#‬ات متعب‪#‬دين‬
‫درجات كوناكون ومراتب بي شماري دارد ‪.‬‬

‫(( روح نماز ))‬

‫‪#‬تكي دارد و اين روح‬ ‫‪#‬از به آن بس‪#‬‬
‫روح نماز عبارت از معاني باطن آن است كه حيات نم‪#‬‬
‫نماز است كه روح انسان را به خداوند ( جل جالله ) نزديك ميسازد ‪ ،‬وكمال ميبخشد وهدف‬
‫از تشريع نماز ‪ ،‬همين سير تكاملي روح انسان بوده است ‪ ،‬روح ابتدايي هربرس‪##‬تش توجه به‬
‫اهلل ( جل جالله ) است وحالت توجه مستلزم امري است كه ب‪##‬دون آن محقق نخواهد و آن علم‬
‫‪#‬ردد ؟ ! به‬
‫‪#‬دا نكند چگونه ميتواند به آن متوجه گ‪#‬‬
‫واكاهي است ‪ ،‬تا انسان به هدفي معرفت بي‪#‬‬
‫عبارت ديكر توجه انسان به يك جيز فرع برآكاهي ومعرفت به آن جيز است ‪ ،‬حال كه دانستيم‬
‫‪#‬نيم كه اين علم بيش از‬
‫‪#‬درت اوست ‪ ،‬بايد توجه ك‪#‬‬ ‫توجه به خدا ‪ ،‬ملزوم علم به او وعظمت وق‪#‬‬
‫‪#‬دف را بيش‬ ‫‪#‬ان را وامي دارد كه ه‪#‬‬ ‫توجه ‪ ،‬اندك است ‪ ،‬بيدايش حالت توجه واستمرار آن انس‪#‬‬
‫ازبيش بشناسد ‪ ،‬بنابرين اكر بكوييم كه بركشت تمام عباتها به علم واك‪##‬اهي است ‪ ،‬وغ‪##‬رض‬
‫‪#‬تمرار‬‫‪#‬اس اس‪#‬‬ ‫اصلي وروح نمايي هرعبادتي معرفت وشناسايي ايزد منان است ‪ ،‬بنا برين اس‪#‬‬
‫وتكرا توجه به خذا موجب افزايش علم است ‪ ,‬افزايش علم مايه ازديا و توجه است ‪ ,‬اف‪##‬زوني‬
‫توجه به خدا مودب نزديك شدن به او و به معناي سير تكامل روح است ‪،‬‬

‫(( ‪ -‬دوستيابي دردوران جواني ‪)) -‬‬

‫اكثرا جوانان در حالت نوجواني و جواني نهايت دقيق ‪ ،‬واحساساتي ميباشند ‪ ،‬آنها ميخواهند‬
‫درجامعه ‪ ،‬درميان ديكران دوستاني داشته باشند ‪ ،‬وكاهي هم ميشود كه آنان بخاطر يك دوست‬
‫‪#‬بارند ‪ ،‬اصال‬‫‪#‬ان ميس‪#‬‬ ‫خوب ‪ ،‬همهء هستي خويش را فراموش كرده ‪ ،‬وبخاطر دوست خود ج‪#‬‬
‫عالقمندي براي دوستيابي براي اينست كه انسان در زنده كي خويش مونسي داش‪##‬ته باشد ‪ ،‬كه‬
‫درزمان درد ورنج ‪ ،‬مشكالت ومصيبت ها ‪ ،‬ناكامي ها و لغزش ها ‪ ،‬آن دوست عزيز خويش‬
‫را محرم رازهاي خويش كردانيده ‪ ،‬تمامي اسرار زنده كي خويش را بوي بيان دارد ‪ ،‬ودوست‬
‫وي همه مشكالت وي را با حوصله مندي شنيده ‪ ،‬وبراي حل مشكالت وي مش‪##‬اور خ‪##‬وب ‪،‬‬
‫ورهنماي صادق باشد ‪ ،‬ولي بسيار واقع شده كه دوستان مادي ومجازي ‪ ،‬نه تنها درمص‪##‬يبت‬
‫هاي ياور انسان نشده بلكه ‪ ،‬سبب بسياري بد بختي ها شده است ‪ ،‬آنانيكه مبتال به مخدرات شده‬
‫‪#‬وده اند ‪ ،‬و‬
‫‪#‬درات ب‪#‬‬ ‫اند ‪ ،‬علتش مجالس ودوستي با انسانهاي مبتال به مخدرات ويا تاجران مخ‪#‬‬
‫آنانيكه به جرايم اجتماعي مبتال شده اند ‪ ،‬علتش همان رهنمايي ها ‪ ,‬ومجالس دوس‪##‬تان نا اهل‬
‫بوده كه ‪ ،‬آينده اين جوانان را بر باد برده است ‪ ،‬درعقب هرجنايت دست يك دوست ناسالم بوده‬
‫است ‪ ،‬اين جوان در بسياري اوقات ‪ ،‬به اساس اين احساسات جواني به خطر هاي مواجه شده‬
‫است كه درنتيجه نا اميد شده ‪ ،‬واز زنده كي و وقريبان خويش نفرت داشته است ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪#‬الق‬
‫‪#‬ده ‪ ،‬وخ‪#‬‬ ‫هرگاه جواني از آوان جواني به معرفت خداوند ( جل جالله ) مبادرت ورزي‪#‬‬
‫خويش را بشناسد ‪ ،‬او را دوست خويش بداند ‪ ،‬ومحبت شديدي با ذات اهلل ( جل جالله ) داشته‬
‫باشد ‪ ،‬اين دوستي ومحبت وي با ذات پروردگار( جل جالله ) اورا به سعادت دنيوي و نيكي‬
‫هاي آخرت ميرساند ‪ ،‬هرگاه ميخواهد با اين دوست خود سخن گويد ‪ ،‬درنماز رفته ‪ ،‬ودرهنكام‬
‫سجده ‪ ،‬تمامي مشكالت خويش را بوي بيان ميدارد ‪ ،‬وهركاه ميخواهد ‪ ،‬دوستش با وي س‪##‬خن‬
‫‪#‬كلي اين‬‫‪#‬ده ‪ ،‬ودرك مينمايد كه درهر مش‪#‬‬ ‫‪#‬اني آن خوان‪#‬‬ ‫گويد ‪ ،‬قرآن عظيم الشان را با فهم مع‪#‬‬
‫دوست باوي است ‪ ،‬دوستي است قوي ‪ ،‬توانا ‪ ،‬قادر ‪ ،‬انتقام كير‪ ،‬مشكل كشا ‪ ،‬مدد رسان ‪.‬‬
‫اين دوستي با پروردگار( جل جالله ) او را از بسياري دوستان مجازي مستغني ساخته ‪،‬‬
‫او ميتواند كه در سايه بارگاه الهي به تمامي مقاصد خويش نايل آيد ‪.‬‬
‫آنكس كه ترا شناخت جان را جي كند ؟‬
‫فرزند وعيال وخانمان راجـي كند ؟‬
‫ديوانه كني هر دو جهانش بخشــــــي‬
‫ديوانهء تو هردو جهان را جي كند ؟‬

‫(( ‪ -‬نماز روزنهء براي توبه وبركشت ))‬

‫كناه چيزي نيست كه در لحظاتي انجام پذيرد ‪ ،‬بلكه گناه ها ومعصيت ها ‪ ،‬وقت زياد انسان‬
‫را در بر ميگيرد كه احيانا يك گناه سبب ميشود كه نماز هاي زياد انسان قضا وترك گردد ‪.‬‬
‫‪#‬وقت آن ادا نمايد ‪،‬‬
‫هرگاه كسي به اهميت نماز ها بي برده باشد ‪ ،‬وهميشه نماز خويش را ب‪#‬‬
‫وبداند كه پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) فرموده است كه ( من ترك الصالة متعمدا فقد كف‪##‬ر)‬
‫هركه نماز را قصدا ترك نمايد ‪ ،‬كافر ميكردد ‪ ،‬و به كفته علماء اكركافر حقيقي نش‪##‬ود ‪ ،‬بلكه‬
‫كناهكار شده ‪ ،‬وخود را به كفر ‪ ،‬ودوستي شيطان نزديك ساخته است ‪ ،‬اين انس‪##‬ان م‪##‬ؤمن ‪،‬‬
‫‪#‬ورده‬ ‫اكرجه به اساس وسوسه هاي شيطاني ‪ ،‬وخواسته هاي نفس ‪ ،‬روزي فريب شيطان را خ‪#‬‬
‫واطاعت از نفس ظالم خويش نموده است ‪ ،‬و برعالوه اين معصيت ‪ ،‬جند نماز خويش را ترك‬
‫‪#‬وده ‪ ،‬توبه‬ ‫‪#‬اه الهي توجه نم‪#‬‬
‫كرده است ‪ ،‬بشيماني بزركي براي وي رخ داده ‪ ،‬و فورا به درك‪#‬‬
‫ميكند ‪ ،‬كريه ميكند ‪ ،‬از خداوند ( جل جالله ) مغفرت ميخواهد ‪ ،‬و همين نماز ‪ ،‬سبب ميشود‬
‫كه او بشيماني خويش را ازين كناه بيان داشته ‪ ،‬ودر آينده تصميم كيرد كه بار ديك‪##‬ري به اين‬
‫معصيبتي دست نورزد ‪.‬‬
‫اثر بنج بار ايستادن درباركاه الهي‬
‫هرگاه سخن در زبان ‪ ،‬تكرار گردد ‪ ،‬درقلب جا ميكيرد ( إذا كثر الكالم على اللسان استقر‬
‫في القلب )‬
‫فلسفه نماز جماعت‬

‫‪4‬‬
‫‪#‬ورت‬ ‫‪#‬ردان بص‪#‬‬ ‫زززه نماز جماعت كه يكي از عبادات تاكيد شدهء اسالم است ‪ ،‬وباالي م‪#‬‬
‫‪#‬وده كه‬
‫‪#‬راواني ب‪#‬‬
‫حتمي وضروري واجب ميباشد ‪ ،‬وبراي خواهران مسلمان نيز داراي اجر ف‪#‬‬
‫‪#‬راي‬‫‪#‬فه عميقي ميباشد كه منفعت آن ب‪#‬‬
‫‪#‬اعت داراي فلس‪#‬‬ ‫درصورت امكان ادا نمايند ‪ ،‬نماز جم‪#‬‬
‫حيات فردي ‪ ،‬اجتماعي وسياسي دارد ‪.‬‬
‫‪ -1‬تاثير نماز جماعت درحيات فردي ‪:‬‬
‫‪ -2‬تاثير نماز جماعت درحيات اجتماعي‬
‫فلسفه ديكرنماز اينست كه نظم‬ ‫‪ - 3‬تأثير نظام نماز درتنظيم حيات سياسي ‪:‬‬
‫نماز براي نظم در حيات سياسي تأثير دارد ‪.‬‬
‫درنماز امام است كه رهبريت ويا اداره نماز متعلق به او ميباشد ‪ ،‬در عقب امام جند نفر از‬
‫‪#‬ان‬ ‫‪#‬اقي مردم‪#‬‬ ‫دانشمندان ايستاده ميشوند كه در حال مشكل و اشتباه امام را رهنمايي ميكنند ‪ ،‬ب‪#‬‬
‫‪#‬وند ‪،‬‬ ‫مانند اعضاي يك كشورند كه هركاه اشتباهي از امام رخ دهد ‪ ،‬وآن دانشمندان متوجه نش‪#‬‬
‫او را به اشتباهش متوجه ميسازند ‪.‬‬
‫مقتديان اكرجه مطابق قانون الهي امام را بيروي ميكنند ‪ ،‬ولي درصورت اش‪##‬تباه او را به‬
‫اشتباهش متوجه ميسازند ‪ ،‬وهركاه اشتباهش سبب فساد نماز كردد ‪ ،‬نماز را دوباره باالي امام‬
‫بر ميكردانند ‪ ،‬بناء امام در نماز صفت يك رهبر اداري واجرايوي را داش‪##‬ته كه حرك‪##‬ات ‪،‬‬
‫‪#‬مندان وملت‬ ‫‪#‬وده ‪ ،‬وتوسط دانش‪#‬‬ ‫‪#‬ام الهي ب‪#‬‬ ‫سكنات ‪ ،‬سخنان ‪ ،‬و تمامي اعمال وي مطابق احك‪#‬‬
‫محاسبه ميكردد ‪.‬‬
‫بدين اساس تمامي نظام زنده كي بايد به شكل نماز آورده شود ‪ ،‬به همان سان درزن‪##‬ده كي‬
‫انسان رهبر اداري واجرايوي وجود داشته باشد ‪ ،‬كه اين رهبر توسط دانشمندان ومتخصصين‬
‫‪#‬وده ‪،‬‬ ‫‪#‬تفاده نم‪#‬‬ ‫‪#‬ار اس‪#‬‬ ‫تحت مراقبت باشد ‪ ،‬و ملت نيز در هنكام بروز اشتباهات از آزادي كفت‪#‬‬
‫اشتباهات آنانرا برايشان بيان ميدارد ‪.‬‬
‫‪ -6‬صف نماز مشابه صفوف مالئكه است ‪( :‬حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ‬
‫الس‪#‬وَائِيِّ قَ‪#‬الَ قَ‪#‬الَ‬ ‫حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ عَنْ الْمُسَيَّبِ بْنِ رَافِعٍ عَنْ تَمِيمِ بْنِ طَرَفَةَ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ ُّ‬
‫َص‪##‬فُّ‬ ‫رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَلَا تَصُفُّونَ كَمَا تَصُفُّ الْمَلَائِكَةُ عِنْدَ رَبِّهَا قَالَ قُلْنَا وَكَيْفَ ت ُ‬
‫‪#‬اب إقامة‬ ‫‪ #‬فِي الصَّ‪#‬فِّ ) ابن ماجه ‪ /‬كت‪#‬‬ ‫الْمَلَائِكَةُ عِنْدَ رَبِّهَا قَالَ يُتِمُّونَ الصُّفُوفَ الْأُوَلَ وَيَتَرَاصُّونَ‬
‫الصالة والسنة فيها حديث نمبر( ‪)982‬‬

‫(( تأثيرنماز جماعت دركذشتن از بل صراط ))‬

‫‪5‬‬
‫‪#‬ود وقبل از همه يك‬ ‫‪#‬زاران حكم رفتن به بهشت داده ميش‪#‬‬ ‫در روز قيامت وقتيكه به نماز ك‪#‬‬
‫جماعت به جنت ميروند كه جهره هايشان مانند خورشيد نوراني خواهد بود فرش‪##‬ته ها از آنها‬
‫ميبرسند كه شما جي كساني هستنيد و در دنيا جي عملي انجام مي داديد اين م‪##‬ردم درج‪##‬واب‬
‫ميگويد ما مسلمانان هستيم كه در دنيا به نماز خود حفاظت ميكرديم ‪ ،‬فرشته ها ميبرسند چگونه‬
‫به نماز خويش محافظت ميكرديد ؟‬
‫آنان درجواب ميكويند كه ما هميشه قبل از بنج وقت نماز وضو كرفته به مسجد آم‪##‬ده و در‬
‫آنجا با رعايت مسجد مينشستيم ‪ ،‬و بعد از آن منتظرنماز ميبوديم ‪.‬‬
‫بعداز آن كروب ديكري از بل صراط ميكذرند كه جهره هايشان مانند مهتاب شب جهاردهم‬
‫نوراني خواهد بود ‪ ،‬فرشته از آنها ميبرسند شما جي كساني هستيد ؟ ودردنيا جي عملي داشتيد‬
‫؟‬
‫آنها درباسخ ميكويند ‪ ،‬ما مسلمانان حفاظت كننده نماز بوديم ‪.‬‬
‫فرشته ها ميبرسند كه شما چگونه ازنماز حفاظت ميكرديد ؟ آنها ميكويند ‪ :‬ما قبل از اذان‬
‫‪#‬تيم وبعد نم‪#‬از‬‫وضو كرفته درخانه مينشستيم ‪ ،‬هرگاه صداي اذان را ميشينيديم به مسجد ميرف‪#‬‬
‫ميخوانديم ‪.‬‬
‫سبس كروب سومي از بل صراط ميكذرند كه جهره هايشان مانند ستاره ها درخشش دارد ‪،‬‬
‫فرشتكان از آنها ميبرسد كه شما جي كاري دردنيا ميكرديد ‪ ،‬آنها ميكويند ما باشنيدن اذان فورا‬
‫وضو كرفته به مسجد غرض نماز ميرفتيم ‪ ،‬وهميشه تكبير اولي نماز را درك ميكرديم ‪.‬‬

‫‪)#‬‬
‫واز دوزخيان ميبرسند كه ( ما سلككم في سقر ‪ ،‬قالوا لم نك من المصلين‬

‫(( ‪-‬حضور قلبي درنماز ‪)) -‬‬

‫زززه‪ :‬شرط اساسي نماز حضور قلبي است ‪.‬‬
‫بيعمبر نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ( ال صالة إال بحضور القلب ) نم‪##‬از‬
‫درست نميشود مكر به حضور قلبي ‪ ،‬منظور از حضور قلبي اينست كه تم‪##‬ام ه‪##‬وش و فكر‬
‫انسان در هنكام نماز خواندن متوجه ذات خداوند نبي كريم ( صلي اهلل عليه وس‪##‬لم ) ميباشد‬
‫‪#‬وانم فكر‬‫‪#‬از ميخ‪#‬‬ ‫ازيكي از دوستان خدا برسيد شد كه شما جي قسم نماز ميخوانيد وقتي من نم‪#‬‬
‫ميكنم كه اين آخرين نماز زنده كي من است ‪ ،‬خدا ميداند كه به نماز ديكري فرصت بي‪##‬ابم و يا‬
‫عزرائيل روحم را قبض نمايد ‪ ،‬وقتي در نماز مياستم فكر ميكنم كه كعبه شريفه در بيش‪##‬رويم‬
‫جنت بطرف راستم و دوزخم بطرف جبم و خداوند متعال نبي كريم ( صلي اهلل عليه وس‪##‬لم )‬
‫باالي سرم قرار دارد به اين فكر نماز ميخوانم هركاه انسان مانند اين دوست خدا نم‪##‬از بخواند‬
‫در نمازش خشوع ‪ ،‬تواضع ‪ ،‬بيجاره كي ‪ ،‬عجز و نياز بيدا ميشود ‪ ،‬خداوند متعال نبي كريم (‬
‫صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ( قد افلح المؤمنون الذين هم في صالتهم خاشعون ) به تحقيق‬
‫از عذاب خداوند نجات يافت مؤمنان ‪ ،‬آن كسانيكه درنماز خود خشوع مينمايد ‪،‬‬

‫‪6‬‬
 ‫(( ‪)) - -‬‬
‫ماز بناي دوم اسالم است ‪ ،‬نماز مالقات انس‪##‬ان با خداوند است اكر كسي بخواهد با خداوند‬
‫‪#‬ريم را بخواند ‪ ،‬ازينكه‬
‫‪#‬از بخواند و اكر بخواهد خداوند با او كب بزند قرآنك‪#‬‬ ‫كب بزند بايد نم‪#‬‬
‫‪#‬ورد كه بااهلل ( جل‬
‫‪#‬از قسم بخ‪#‬‬‫نماز سخن كفتن بااهلل ( جل جالله ) است ‪ ،‬اكر كسي بعد از نم‪#‬‬
‫جالله ) سخن كفتم حانث يا كنهكار نميشود ‪ ،‬و قسمش درست است ‪ ،‬ازينكه نماز س‪##‬خن كفتن‬
‫باخداوند است ‪ ،‬وبنده با خداي خود مالقات ميكند باالي اين انسان الزم است تا متوجه به باكي‬
‫بدن ولباس خويش باشد ‪ ،‬خداود متعال ميفرمايد ( خ‪##‬ذوا زينتكم عند كل مس‪##‬جد ) يع‪##‬ني در‬
‫هرجاييكه نماز ميخوانيد با زينت باشيد ‪ ،‬صحابه كرام وقتي مسجد ميرفتند لباس باك ميبوشيدند‬
‫و خود را زينت ميدانند وعطرميزدند و ميكفتند ما به مالقاتاهلل ( جل جالله ) ميروي‬
‫سوال ‪ :‬شرط اساسي نماز جيست ؟‬
‫جواب‬
‫(( ‪ -‬كيفيت نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ))‬
‫زززه‬

‫‪#‬امبر‬‫شرط دوم در نماز اينست كه ما مثل بيامبر* نماز بخوانيم يعني نماز ما مشابه نماز بي‪#‬‬
‫باشد بيامبر ميفرمايد ‪ ( ،‬صلوا كما رأيتموني أصلى ) شما آنجنان نماز بخوانيد كه م‪##‬را ميبيند‬
‫نماز ميخوانم‬
‫‪#‬ود‬‫‪#‬له ميب‪#‬‬‫حضرت بيامبر جنان نماز ميخواند كه در هر قسمت نماز بسيار باصبرو حوص‪#‬‬
‫‪#‬ود ‪،‬‬‫‪#‬از متوجه ميب‪#‬‬‫‪#‬ات نم‪#‬‬ ‫‪#‬ات وآي‪#‬‬ ‫هرحرف را از مخرج آن ادا مينمود ‪ ،‬و به معناي آن كلم‪#‬‬
‫حضرت انس رضي اهلل ميفرمايد كه رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) درهنك‪##‬ام‬
‫سمع اهلل لمن حمد كفتن آنقدر ايستاده ميشدكه ما ميكفتيم البته اشتباه نموده است ودربين دو سجده‬
‫آنقدر مينشست كه ما فكر ميكرديم‬
‫كه اشتباه نموده است ‪ ،‬مقصد حضرت انس ( رضي اهلل عنه ) اينست كه بيامبر در وقت‬
‫‪#‬ير كه يك‬ ‫سمع اهلل لمن حمده كفتن و دربين دوسجده بسيار زياد توقف ميكرد ‪ ،‬حضرت ابن جب‪#‬‬
‫‪#‬نيدم كه ميكفت كه‬ ‫تابعي بزرك است ميفرمايد ‪ :‬كه من از حضرت انس ( رضي اهلل عنه ) ش‪#‬‬
‫من بعداز حضرت رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) بشت هيجكسي نماز نخواندم‬
‫كه نمازش مشابه رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) باشد نسبت به نماز اين جوان‬
‫( عمر بن عبدالعزيز ) حضرت ابن جبير ميفرمايد كه تسبيحات ركوع و سجده و آنرا ان‪##‬دازه‬
‫نموديم كه به اندازه ده ده بار تسبيح بود ‪ ،‬منظور حضرت ابن جبير و حضرت انس نبي كريم‬
‫‪#‬لي اهلل عليه‬
‫‪#‬امبر( ص‪#‬‬ ‫( صلي اهلل عليه وسلم ) اينست كه حضرت عمر بن عبدالعزيز مثل پي‪#‬‬
‫وسلم ) نماز ميخواند وعلتش همين بود كه در ركوع به اندازه ده بار سبحان ربي العظيم و در‬
‫سجده به اندازه ده بار سبحان ربي االعلى توقف مينمود ‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪#‬وع و‬ ‫‪#‬يار با خش‪#‬‬‫ازين احاديث معلوم ميشود كه نماز پيغمبر ( صلي اهلل عليه وسلم ) بس‪#‬‬
‫تواضع آهسته آهسته و در هر بخش نماز با فكر آرامي بود و كسيكه در نم‪##‬از عجله كند مانند‬
‫نول زدن مرغان در سجده تيزي نمايد كلمات را درست ادا نكند ‪ ،‬حروف را از مخارج آن ادا‬
‫ننمايد ‪ ،‬و در نماز خشوع و تواضع نكند ‪ ،‬نمازش درست نميشود ‪،‬‬

‫(( ‪ -‬حكم با عجله نماز خواندن ‪)) -‬‬

‫زززه‬

‫حض‪###‬رت اب‪###‬وهريرة ( رضي اهلل عنه ) ميفرمايد ‪ ،‬كه يك ش‪###‬خص داخل مسجدشد‬
‫پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) در يك كوشه مسمجد نشسته بود ‪ ،‬آن شخص نم‪##‬از خواند و به‬
‫‪#‬لم ) كفت ‪:‬‬ ‫‪#‬لي اهلل عليه وس‪#‬‬‫نزد پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) آمد وسالم نموده پيامبر( ص‪#‬‬
‫وعليك السالم ‪ ،‬برو نماز بخوان زيرا تونماز نخوانده اي آن شخص رفت دوباره نماز خواند به‬
‫نزد بيامبر* آمد وسالم نمود ‪ ،‬حضرت بيامبر* كفت ‪ :‬وعليك السالم برو نماز بخوان تونماز‬
‫نخوانده اي در مرتبه سوم و يا بعد از آن بيامبر* براي من كفت ‪ :‬وقتيكه براي نماز برخيزي‬
‫وضو را به شكل درست انجام ده ‪ ،‬بعد به طرف قبله ايس‪##‬تاد ه اهلل اك‪##‬بر بكو ‪ ،‬بعد از آن هر‬
‫جيزي از قرآن ياد داري بخوان‪ ،‬بعد از آن ركوع بكن تا اينكه در ركوع خوب اطمينان حاصل‬
‫‪#‬اي‬‫نمايي ‪ ،‬بعد از آن سرت را بلند نماي تا اينكه خوب راست ايستاده شوي بعد از آن سجده نم‪#‬‬
‫تا اينكه خوب با اطمينان سجده نمايي بعد از آن سرت را بلند نماي تا با اطمينان بنشيني بعد از‬
‫‪#‬ته‬‫‪#‬ين تا اينكه مطمئن نشس‪#‬‬ ‫آن سجده نما ‪ ،‬تا اينكه خوب سجده نمايي ‪ ،‬بعد از آن بر خيز وبنش‪#‬‬
‫‪#‬وي و‬ ‫باشي و در روايت ديكري است كه بعد از آن ايستاده شو تا اينكه خوب راست ايستاده ش‪#‬‬
‫به همين شكل تمام نمازت را تمام نما ‪.‬‬
‫‪#‬از‬‫‪#‬اره نم‪#‬‬
‫سؤال ‪ :‬جرا بيامبر به آن صحابي مبارك كه نماز خوانده بود ‪ ،‬كفت ‪ :‬برو دو ب‪#‬‬
‫بخوان ؟‬
‫جواب ‪ :‬آن شخص به عجله نماز خواند و دروقت وسجده و س‪##‬اير بخش ه‪##‬اي نم‪##‬از با‬
‫‪#‬از نادرست بنداشت ‪ .‬به او‬ ‫‪#‬ان نم‪#‬‬‫اطمينان و آرامش نماز نخوانده بود ‪ ،‬ازاين سبب بيامبر جن‪#‬‬
‫امر نمود تا دوباره به شكل درست نماز بخواند ‪ ،‬زيرا نماز با شتاب وعجله درست نيست ‪.‬‬

‫تاكيد اسالم به بخش معنوي نماز‬

‫نماز از دو بخش ظاهري و معنوي تشكيل كرديده است كه ‪ ،‬پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم )‬
‫اين اصل را به حديث شريف ( صلوا كما رأيتموني اصلى ) شما به شكلي كه مرا مش‪##‬اهده‬
‫مينماييد نماز بخوانيد ‪ .‬كه نماز پيامبر( ص‪##‬لي اهلل عليه وس‪##‬لم ) داراي دوبخش ظ‪##‬اهري‬
‫ومعنوي بود كه صحابه كرام در احاديث مختلفي نوعيت نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وس‪##‬لم )‬
‫را بيان داشته است كه اين كيفيت را تحت عنواني خ‪##‬اص خ‪##‬واهيم خواهند ‪ ،‬ولي درينجا بايد‬

‫‪8‬‬
‫دانست كه پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) بيان داشته است كه ( ال صالة إال بحض‪##‬ور القلب )‬
‫نماز بدون حضور قلبي مورد بذيرش قرار نميكيرد ‪.‬‬
‫و در آيات قرآني هم در ين مورد بيان شده است كه ( قد أفلح المؤمنون الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ‬
‫خَاشِعُونَ ) المؤمنون ‪2 /‬‬
‫ابن كثير ميفرمايد ‪ :‬حضرت عبداهلل ابن عباس (رضي اهلل عنه) فر م‪##‬ود ‪ " :‬خاش‪##‬عون "‬
‫ترساننده كان ‪ ،‬سكون كننده كان ‪ ،‬وحضرت علي بن أبي طالب (رضي اهلل عنه) ميفرمايد كه ‪:‬‬
‫" منظور از خشوع ‪ ،‬خشوع قلب ميباشد ‪،‬‬
‫ابن كثير ميگويد كه ‪ :‬خشوع در نماز براي كساني حاصل ميكردد كه قلب خود را ب‪##‬راي‬
‫نماز خواندن فارغ نمود ‪ ،‬و ازساير امور انصراف نموده قلب خود را مصروف نماز دارد ‪ ،‬و‬
‫نماز را نسبت به تمامي افكار خويش برتر بداند ‪ ،‬جنانجه حض‪##‬رت أبي بن كعب (رضي اهلل‬
‫عنه) از رسول اهلل ( صلى اهلل عليه وسلم ) روايت ميكند كه فرمودند ( وجعلت قرة عيني في‬
‫الصالة ) روشني جشمانم درنماز است ‪،‬‬
‫‪#‬لم ) گفت ‪ :‬اي بالل (رضي اهلل‬ ‫و درروايتي آمده است كه رسول اهلل ( صلى اهلل عليه وس‪#‬‬
‫عنه) ( أرحنا بالصالة ) با نماز براي ما راحت را بياور ‪.‬‬
‫امام قرطبي در ذيل تفسير اين آيت شريف ميفرمايد ‪:‬‬
‫‪#‬يز به‬ ‫‪#‬دن ن‪#‬‬‫‪#‬اي ب‪#‬‬ ‫محل خشوع قلب ميباشد ‪ ،‬وهركاه قلب آنسان با خشوع شد تمامي اعض‪#‬‬
‫خشوع ميباشد ‪ ،‬درحديث شريف است ‪ :‬پيامبر( ص‪##‬لي اهلل عليه وس‪##‬لم ) شخصي را ديد كه‬
‫درنماز با ريش خود بازي مينمود ‪ ،‬آنحضرت ( عليه السالم ) فرمود ‪ :‬هرگاه قلبش خش‪##‬وع‬
‫ميداشت ‪ ،‬اعضاي بدنش نيز خشوع ميداشت (لو خشع قلب هذا لخشعت جوارحه)‪.‬‬

‫كيفيت نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ))‬

‫نماز مقبول كه داراي صفات وفلسفه هاي مختلف ‪ ،‬وتأثيرزياد در حيات انسان دارد ‪ ،‬همان‬
‫نمازيست كه پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) آنرا ادا نموده وبراي صحابه كرام فرمود كه صلوا‬
‫كما رأيتموني اصلي ) شما همان سان نماز بخوانيد كه مرا مشاهده ميكنيد كه نماز ميخ‪##‬وانم ‪،‬‬
‫‪#‬از‬‫صحابه كرام (رضي اهلل عنهم) درنماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) دو بخش ( روح نم‪#‬‬
‫پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) و ظاهر نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) را مشاهده نموده و‬
‫‪#‬ورت‬ ‫آنرا در احاديث مختلفي روايت نموده اند ‪ .‬كه درين مبحث شايسته است تا هردو را بص‪#‬‬
‫‪#‬از‬
‫مفصل تشريح و توضيح نماييم ‪ .‬تا با دانستن كيفيت نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) نم‪#‬‬
‫خويش را بصورت درست ادا نموده و همان مزايا و خوبي هاي نماز را هم درزنده كي خويش‬
‫درك نماييم وهم در روز آخرت از ثواب آن مستفيد كرديم ‪:‬‬
‫‪ -1‬روح نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ‪:‬‬
‫‪ -2‬شكل ظاهري نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ‪.:‬‬

‫‪9‬‬
 ‫(( كيفيت نمازبعضي ازصحابه ودوستان خدا ))‬
‫صحابه كرام (رضوان اهلل عليهم اجمعين ) جنان نماز ميخواندند كه ‪ ،‬انسان نميتواند صفات‬
‫آنرا به جند لفظي تمثيل نمايد ‪.‬‬
‫‪#‬رم‬ ‫حضرت عبداهلل بن زبير(رضي اهلل عنه) وقتي دربيت اهلل نماز ميخواند ‪ ،‬كبوترهاي ح‪#‬‬
‫‪#‬را كه درمقابل‬ ‫‪#‬تند ‪ ،‬زي‪#‬‬
‫شريف فكر ميكردند كه او درخت خشكي است ‪ ،‬بر سر ايشان مينشس‪#‬‬
‫هيبت وعظمت خداوند ( جل جالله ) ايشان بمانند درخت خشكيدهء بط‪##‬ور كلي بي حس و بي‬
‫حركت مي ايستادند ‪.‬‬
‫در روايت است كه روزي به با باي حضرت امير المؤمنين علي بن ابي طالب (رضي اهلل‬
‫‪#‬ان‬ ‫عنه) خاري خليده بود كه ازفرط درد ‪ ،‬هيچكسي نميتوانست ‪ ،‬آنرا بكشد ‪ ،‬وطبعا در آن زم‪#‬‬
‫ادويه انستيزي نيز وجود نداشت ‪ ،‬بناء همه حيران بودند كه چگونه مشكل را حل نمايند ‪ ،‬يكتن‬
‫كه نماز آنحضرت را بدقت مشاهده نموده بود ‪ ،‬وحقيقت نمازش را ميدانست فرم‪##‬ود ‪ :‬ش‪##‬ما‬
‫ميتوانيد اين عمليات را در هنگام نمازش انجام دهيد ‪ ،‬زيرا حضرت مبارك در نم‪##‬از چن‪##‬ان‬
‫غرق بارگاه الهي ميشود كه متوجه هيچ جيزي نخواهد شد ‪ ،‬ودرهنكام سجده محو بارگاه الهي‬
‫‪#‬ام‬‫شده ‪ ،‬هيچ دردي را حس نخواهد كرد وفعال زماني آنان حضرتش را درنماز يافتند درهنك‪#‬‬
‫سجده خار را از باي مباركش كشيدند ‪ ،‬حضرتش هيچ احساس درد نكرد ‪ ،‬وبعد از ختم نم‪##‬از‬
‫دانست كه بايش را جراحي نموده اند ‪.‬‬
‫حضرت صفوان آنقدر درسجده هاي خويش مداومت ميكرد كه رنك بيشاني اش متغير شده‬
‫بود ‪ ،‬وبوست بيشاني اش ساييده شده بود ‪.‬‬

‫(( تأكيد قرآن به خوب خواندن نماز ))‬

‫‪#‬راي‬ ‫‪#‬ده است ‪ ،‬وب‪#‬‬‫‪#‬از ‪ ،‬تأكيد ش‪#‬‬
‫درقرآن عظيم الشان به خشوع وخضوع نماز خواندن نم‪#‬‬
‫كسانيكه به سستي وغفلت نماز ميخوانند عذاب بيان شده است ‪.‬‬
‫‪#‬ون غيا ) بس از آنها‬
‫‪#‬وف يلق‪#‬‬ ‫فخلف من بعدهم خلف أضاعوا الصلواة واتبعوا الشهوات فس‪#‬‬
‫افرادي آمد ند كه نماز را ضايع كردند و ازخواهشات نفس خود بيروي كردند ‪ ،‬بس عنق‪##‬ريب‬
‫ايشان خواهند يافت جزاي اين عمل خويش را ‪.‬‬
‫( قد أفلح المؤمنون الذين هم في صالتهم خاشعون )‬

‫(( فرق بين ‪ 5‬و ‪)) 50‬‬

‫زززه مايبدل القول لدي وما أنا بظالم للعبيد )‬

‫((اكثريت دوزخيان بعد از كفر‪ ،‬بي نمازان اند ))‬

‫‪)#‬‬
‫زززه ( ماسلككم في السقر قالوا لم نكن من المصلين‬

‫‪10‬‬
 ‫(( ‪ -‬بابندي به نماز دليل ‪ ،‬نور وعامل نجات ميباشد ))‬
‫زززه پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ‪ :‬شخصيكه نماز را با بابندي ورعايت همه‬
‫اي موازين آن ادا نمايند در روز قيامت نماز برايش نور ودليل ايمان وعامل نجاتش از دوزخ‬
‫ميباشد و آن شخصيكه نما را بدون بايبندي و بدون رعايت موازين واركان آن ادا نموده هركز‬
‫اينكه نماز برايش نور ودليل ايمان ثابت نشده وعامل نجاتش از عذا خداوندي نمي گردد ‪.‬‬

‫(( تاركين نماز در روز قيامت با فرعون ‪،‬قارون ‪ ،‬هامان‬

‫وابي بن خلف ميباشند ))‬
‫زززه‬

‫(( نماز حرام خواران ))‬

‫پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ‪ :‬نماز حرام خواران مثل بناي ساختماني است كه‬
‫بر ريك نهاده شده است ‪.‬‬
‫(( اموردنيوي باعث ترك نماز متقيان نميشود ))‬
‫زززه صفت مؤمنان حقيقي اينست كه هيح كاري مانع نماز خواندن آنان نميشود ‪( :‬رِجَالٌ لَا‬
‫‪#‬وبُ‬ ‫‪#‬افُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِي ‪#‬هِ الْقُلُ‪#‬‬
‫تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَ‪#‬‬
‫وَالْأَبْصَارُ) النور‪37 /‬‬

‫(( ‪ -‬فرق بين نماز خوان وبي نماز در روز قيامت ))‬

‫(( سخنان حضرت على (رضي اهلل عنه) درمورد نماز ))‬
‫‪#‬را‬
‫‪#‬اداتي دارند كه ذكر آن‪#‬‬
‫حضرت امير المؤمنين على (رضي اهلل عنه) درمورد نماز ارش‪#‬‬
‫درينجا بسيار مناسب ميدانم ‪:‬‬
‫‪-1‬نماز وسيله اي بزرك براي رضامندي حق تعالى است ‪.‬‬
‫‪ -2‬نماز وسيله محبت فرشته هاست ‪.‬‬
‫‪ -3‬نماز مشغل معرفت الهي است ‪.‬‬
‫‪ -4‬نما اساس وبنياد اسالم است ‪.‬‬
‫‪ -5‬نماز سبب قبوليت دعا ست ‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ -6‬قبولي نماز سبب قبولي ساير عبادات ميشود ‪.‬‬
‫‪ -7‬نماز سبب بركت درحيات ميشود ‪.‬‬
‫‪ -8‬نماز هنگام بدرود حيات براي فرشتهء مرك شفاعت مينمايد تا روح نماز ك‪##‬زار را به‬
‫آساني اخذ نمايد ‪.‬‬
‫‪ -9‬نماز نور مؤمن است ‪.‬‬
‫‪ -10‬نماز درقبر سبب روشني است ‪.‬‬
‫‪ -11‬نماز درقبر تا روز قيامت غمخوار وهمراه مؤمن نماز خوان ميباشد ‪.‬‬
‫‪ -12‬نماز نزد اهلل ( جل جالله ) براي بخشش حجت وبرهان ميشود ‪.‬‬
‫‪ -13‬وزن نماز از همه اعمال بيشتر ميباشد ‪.‬‬
‫‪ -14‬نماز براي بل صراط بروانه ( كذرنامه ) است ‪.‬‬
‫‪ -15‬نماز كليد بهشت است ‪ ،‬كه دروازه هاي بسته بهشت را باز ميكند ‪.‬‬

‫(( ‪ -‬نقش نماز در شخصيت سازي جوانان ))‬

‫مرحله جواني‬

‫(( ‪ -‬روح وحقيقت نماز ‪)) -‬‬

‫‪#‬عيت ‪،‬‬‫زززه نماز به حسب ظاهر وصورت ملكي ‪ ،‬مركي از حركت ها ‪ ،‬سكون ها ‪ ،‬وض‪#‬‬
‫قرائت ‪ ،‬ذكر ها ودعا هايست كه تمامي اين حركت مطابق ‪ ،‬ارشادات رباني انج‪##‬ام بذيرفته و‬
‫اثر همه درقلب انسان در حالت نماز ‪ ،‬بر ساير اعضاي بدن درخارج از نماز ظاهر ميكردد‬
‫اما حقيقت وصورت ملكوتي نماز داراي وحدت وبساطت است ـ كه هر ان‪##‬دازه به افق‬
‫كمال نزديك ترشود وحدتش تمامتر ميشود تا به عنايت كمال منتهي شود كه حص‪##‬ول قي‪##‬امت‬
‫كبراي آن است وحدتها صورتهاي ملكي وظاهري تابع وحدت صورتهاي ملكوتي غيبي است ‪،‬‬

‫‪#‬ام فن‪#‬اي ذاتي‬

‫سراجمالي نماز عارفان حصول معراج حقيقي وقرب معنوي ورسيدن به مق‪#‬‬
‫‪ #‬ها به سجده دوم كه‬
‫است كه در ذكرها به ( إياك نعبد) كه مخاطبه حضوري است ودروضعيت‬
‫فناي از فناست حاصل ميشود ‪.‬‬

‫(( اهميت دوران جواني ))‬

‫‪#‬اس‬‫‪#‬از ‪ ،‬واس‪#‬‬
‫‪#‬ده كي س‪#‬‬‫برهيج كسي بوشيده نيست كه زمان جواني ونوجواني مرحله زن‪#‬‬
‫درحيات يك انسان ميباشد ‪ ،‬يكي از روان شناسان ميگويد ‪ ( :‬در نو جواني مس‪#‬أله شخص‪#‬يت‬
‫وهويت باشدت تمام از نو وارد ميدان ميشود بس نوجواني وج‪##‬واني يك از مراحل وم‪##‬راتب‬

‫‪12‬‬
‫بارور هستي است كه طي آن ساخت هاي قطعي شخصيت وهويت بزركسال تث‪##‬بيت ش‪##‬ده يا‬
‫دوباره مطرح ميكردند ‪.‬‬
‫زززه‬
‫سوال ‪ :‬شرط اساسي نماز جيست ؟‬
‫جواب ‪ :‬شرط اساسي نماز حضور قلبي است ‪.‬‬
‫‪#‬از درست‬ ‫‪#‬ور القلب ) نم‪#‬‬‫نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ( ال صالة إال بحض‪#‬‬
‫نميشود مكر به حضور قلبي ‪ ،‬منظور از حضور قلبي اينست كه تمام هوش و فكر انس‪##‬ان در‬
‫هنكام نماز خواندن متوجه ذات اللـه ( جل جالله ) متعال( جل جالله ) نبي كريم ( ص‪##‬لي‬
‫اهلل عليه وسلم ) ميباشد ازيكي از دوستان خدا برسيد شد كه شما جي قسم نماز ميخوانيد وقتي‬
‫‪#‬از‬‫‪#‬دا ميداند كه به نم‪#‬‬
‫‪#‬ده گي من است ‪ ،‬خ‪#‬‬ ‫من نماز ميخوانم فكر ميكنم كه اين آخرين نماز زن‪#‬‬
‫ديگري فرصت بيابم و يا عزرائيل روحم را قبض نمايد ‪ ،‬وقتي در نماز مياس‪##‬تم فكر ميكنم كه‬
‫‪#‬رف جبم و اللـه ( جل جالله )‬ ‫‪#‬تم و دوزخم بط‪#‬‬ ‫‪#‬رف راس‪#‬‬ ‫كعبه شريفه در بيشرويم جنت بط‪#‬‬
‫متعال( جل جالله ) متعال نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) باالي سرم ق‪##‬رار دارد به اين‬
‫فكر نماز ميخوانم هرگاه انسان مانند اين دوست خدا نماز بخواند در نمازش خشوع ‪ ،‬تواضع‬
‫‪ ،‬بيجاره كي ‪ ،‬عجز و نياز بيدا ميشود ‪ ،‬اللـه ( جل جالله ) متعال( جل جالله ) متعال نبي‬
‫كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) ميفرمايد ( قد افلح المؤمنون الذين هم في صالتهم خاشعون ) به‬
‫‪#‬انيكه‬‫‪#‬ان ‪ ،‬آن كس‪#‬‬ ‫تحقيق از عذاب اللـه ( جل جالله ) متعال( جل جالله ) نجات يافت مؤمن‪#‬‬
‫درنماز خود خشوع مينمايد ‪،‬‬
‫‪#‬امبر‬‫شرط دوم در نماز اينست كه ما مثل پيامبر* نماز بخوانيم يعني نماز ما مشابه نماز پي‪#‬‬
‫باشد پيامبر ميفرمايد ‪ ( ،‬صلوا كما رأيتموني أصلى ) شما آنچنان نماز بخوانيد كه م‪##‬را ميبيند‬
‫نماز ميخوانم‬
‫‪#‬ود‬ ‫‪#‬له ميب‪#‬‬
‫حضرت پيامبر چنان نماز ميخواند كه در هر قسمت نماز بسيار باصبرو حوص‪#‬‬
‫‪#‬ود ‪،‬‬‫‪#‬از متوجه ميب‪#‬‬ ‫‪#‬ات نم‪#‬‬‫‪#‬ات وآي‪#‬‬ ‫هرحرف را از مخرج آن ادا مينمود ‪ ،‬و به معناي آن كلم‪#‬‬
‫حضرت انس رضي اهلل ميفرمايد كه رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) درهنك‪##‬ام‬
‫سمع اهلل لمن حمد گفتن آنقدر ايستاده ميشدكه ما مي گفتيم البته اشتباه نم‪##‬وده است ودربين دو‬
‫سجده آنقدر مينشست كه ما فكر ميكرديم‬
‫كه اشتباه نموده است ‪ ،‬مقصد حضرت انس ( رضي اهلل عنه ) اينست كه پيامبر در وقت‬
‫سمع اهلل لمن حمده گفتن و دربين دوسجده بسيار زياد توقف ميكرد ‪ ،‬حضرت ابن جبير كه يك‬
‫تابعي بزرك است ميفرمايد ‪ :‬كه من از حضرت انس ( رضي اهلل عنه ) شنيدم كه مي گفت كه‬
‫من بعداز حضرت رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) بشت هيجكسي نماز نخواندم‬
‫كه نمازش مشابه رسول اهلل نبي كريم ( صلي اهلل عليه وسلم ) باشد نسبت به نماز اين جوان‬
‫( عمر بن عبدالعزيز ) حضرت ابن جبير ميفرمايد كه تسبيحات ركوع و سجده و آنرا ان‪##‬دازه‬
‫نموديم كه به اندازه ده ده بار تسبيح بود ‪ ،‬منظور حضرت ابن جبير و حضرت انس نبي كريم‬
‫‪#‬از ميخواند‬‫‪#‬امبر* نم‪#‬‬ ‫( صلي اهلل عليه وسلم ) اينست كه حضرت عمر بن عبدالعزيز مثل پي‪#‬‬

‫‪13‬‬
‫وعلتش همين بود كه در ركوع به اندازه ده بار سبحان ربي العظيم و در سجده به اندازه ده بار‬
‫سبحان ربي االعلى توقف مينمود ‪.‬‬
‫ازين احاديث معلوم ميشود كه نماز بيغمبر* بسيار با خشوع و تواضع آهسته آهس‪##‬ته و در‬
‫هر بخش نماز با فكر آرامي بود و كسيكه در نماز عجله كند مانند نول زدن مرغان در س‪##‬جده‬
‫تيزي نمايد كلمات را درست ادا نكند ‪ ،‬حروف را از مخارج آن ادا ننمايد ‪ ،‬و در نماز خشوع و‬
‫تواضع نكند ‪ ،‬نمازش درست نميشود ‪ ،‬حضرت اب‪##‬وهريرة ( رضي اهلل عنه ) ميفرمايد ‪ ،‬كه‬
‫يك شخص داخل مسجدشد پيامبر* در يك گوشه مسمجد نشسته بود ‪ ،‬آن شخص نماز خواند و‬
‫به نزد پيامبر* آمد وسالم نموده پيامبر* گفت ‪ :‬وعليك السالم ‪ ،‬برو نماز بخوان زيرا تونماز‬
‫‪#‬رت‬ ‫‪#‬ود ‪ ،‬حض‪#‬‬ ‫‪#‬الم نم‪#‬‬
‫نخوانده اي آن شخص رفت دوباره نماز خواند به نزد پيامبر* آمد وس‪#‬‬
‫پيامبر* گفت ‪ :‬وعليك السالم برو نماز بخوان تونماز نخوانده اي در مرتبه س‪##‬وم و يا بعد از‬
‫آن پيامبر* براي من گفت ‪ :‬وقتيكه براي نماز برخيزي وضو را به شكل درست انج‪##‬ام ده ‪،‬‬
‫بعد به طرف قبله ايستاد ه اهلل اكبر بكو ‪ ،‬بعد از آن هر جيزي از قرآن ياد داري بخوان‪ ،‬بعد از‬
‫آن ركوع بكن تا اينكه در ركوع خوب اطمينان حاصل نمايي ‪ ،‬بعد از آن سرت را بلند نماي تا‬
‫اينكه خوب راست ايستاده شوي بعد از آن سجده نماي تا اينكه خوب با اطمينان سجده نمايي بعد‬
‫از آن سرت را بلند نماي تا با اطمينان بنشيني بعد از آن سجده نما ‪ ،‬تا اينكه خوب سجده نمايي‬
‫‪ ،‬بعد از آن بر خيز وبنشين تا اينكه مطمئن نشسته باشي و در روايت ديگ‪##‬ري است كه بعد از‬
‫آن ايستاده شو تا اينكه خوب راست ايستاده شوي و به همين شكل تمام نمازت را تمام نما ‪.‬‬
‫سؤال ‪ :‬جرا پيامبر به آن صحابي مبارك كه نماز خوانده بود ‪ ،‬گفت ‪ :‬برو دو باره نم‪##‬از‬
‫بخوان ؟‬
‫جواب ‪ :‬آن شخص به عجله نماز خواند و دروقت وسجده و س‪##‬اير بخش ه‪##‬اي نم‪##‬از با‬
‫‪#‬از نادرست بنداشت ‪ .‬به او‬ ‫‪#‬ان نم‪#‬‬‫اطمينان و آرامش نماز نخوانده بود ‪ ،‬ازاين سبب پيامبر چن‪#‬‬
‫امر نمود تا دوباره به شكل درست نماز بخواند ‪ ،‬زيرا نماز با شتاب وعجله درست نيست ‪.‬‬

‫(( ‪ -‬فلسفه ركوع ))‬

‫‪#‬وع نكنند‬‫‪#‬دا به حقيقيت رك‪#‬‬
‫و خالصه كالم در فلسفه ركوع اينست كه هيج بنده اي براي خ‪#‬‬
‫مكر آنكه خداوند ( جل جالله ) او را به نور جمال خويش بيارايد ‪ ،‬ودرسايه كبرياي خود در‬
‫‪#‬جده مرحله دوم ‪ ،‬هركسي معنا‬ ‫‪#‬وع مرحله اول وس‪#‬‬ ‫آورد و جامه بركزيده كانش ببوشاند ‪ ،‬رك‪#‬‬
‫وحقيقت اولي را بجا آورد شايستكي دومي را يافته بس بايد ركوع خضوع و خشوع كامل باشد‬
‫تاسجده به متابعت آن كامل گردد ‪ ،‬از ربع بن خثيم روايت كنند كه بايك رك‪##‬وع را به ص‪##‬بح‬
‫ميرساند وجون به صبح ميرسيد قامت راست ميكرد وميكفت ‪ :‬آه ! مخلصان بيشي كرفتند وما‬
‫از راه مانديم ‪ ،‬وركوع خود را كامل كن با اينكه بشت خود را راست داري وازين بندار كه به‬
‫قدرت وهمت خود به خدمت او قيام كني فرود آيي ‪ ،‬كه اين امكان ندارد ‪ ،‬جزء به ي‪##‬اري او ‪،‬‬
‫وقلب را وسوسه هاي شيطان وفريب ها ونيرنكهايش فراري ده كه خداوند ( جل جالله )‬

‫‪14‬‬
‫بنده كان خويش را به ميزان كه در برابر سرخم كنند بلند ميكند ‪ ،‬وآنانرا به هراندازه كه‬
‫عظمتش بر با طنهاي شان برتو افكند به حقيقت فروتني و در برابر خود هدايت ميفرمايد ‪.‬‬
‫ومعناي كشيدن كردن در ركوع اينست كه درايمان به خدا استوارم اكرجه كردنم زده شود ‪،‬‬
‫ومعناي سر برداشتن از ركوع و كفتن ( سمع اهلل اينست كه حمد وثناي م‪##‬ارا ميش‪##‬نود ‪ ،‬وآن‬
‫خدايي وعدم بوجود آورده است ‪.‬‬

‫زززه‬
‫(( ‪-‬فلسفه سجده ))‬
‫سجده سر برآستان قدس ربوبي ساييدن است ‪ ،‬وجشم از خويشتن بستن ‪ ،‬رأس برخاك نهادن‬
‫وخود را حقير شمردن است ‪ ،‬روح سجده رهايي دل از امور مادي فاني و قطع اميد از عاليق‬
‫دنيوي است ‪ ،‬وحقيقت سجود اتصال به معبود است ‪ ،‬ووصال به مقام محم‪##‬ود عبد به م‪##‬ولى‬
‫وبهترين حالت قرب به خداست ‪ .‬كه آنرا ذات اقدس فرمود ‪ ،‬واسجد واقترب ‪ ،‬سجده وتق‪##‬رب‬
‫بجوي ‪ .‬جون قرب در سجود نهفته است و به همين دليل ميتوانيم ادعا كنيم كه نش‪##‬انهء تكميل‬
‫مخلوق در سجود است ‪ ،‬ودر روايت آمده است ‪ ،‬كه ‪ :‬خداوند ( جل جالله ) حضرت ابراهيم‬
‫را در اثر سجده هاي طوالني به مقام خليل اهلل رسانيد ‪.‬‬
‫‪#‬اي‬ ‫‪#‬ودش ادع‪#‬‬ ‫واما سر سجده آنجنانجه از روايات بر ميايد ‪ ،‬اينست كه انسان درمقابل معب‪#‬‬
‫هركونه تكبر وخود بيني را نفي و همه عظمت وكبريا را از آن او ميداند ‪ .‬از ام‪##‬ام ص‪##‬ادق‬
‫‪#‬دا !‬
‫‪#‬ول خ‪#‬‬ ‫‪#‬لم ) آمد وكفت ‪ :‬اي رس‪#‬‬ ‫روايت است كه مردي بيش پيامبر( صلي اهلل عليه وس‪#‬‬
‫كناهان من بي شمار است ‪ ،‬وعمل نيك من اندك ‪ ،‬پيامبر( صلي اهلل عليه وس‪##‬لم ) فرم‪##‬ود ‪:‬‬
‫‪#‬رك درخت را‬ ‫‪#‬اد ب‪#‬‬
‫سجده فراوان بجاي آورد ‪ ،‬زيرا سجده كناهان را دور ميسازد ‪ ،‬جنانجه ب‪#‬‬
‫ميريزاند ‪.‬‬

‫خالصه كالم درين باب اينست كه حضرت علي (رضي اهلل عنه) درباره فلسفه سجود سوال‬
‫شد فرمود ‪ :‬سجده اول به اين معناست كه خدايا اصل ما ازخاك است ‪ ،‬ومعناي سربرداشتن از‬
‫سجده اينست كه خدا يا ما را ازخاك خارج كردي ومعناي سجده دوم اينست كه خدايا دو باره ما‬
‫‪#‬ار ديكر‬‫‪#‬دايا يك ب‪#‬‬‫‪#‬اي اينست كه خ‪#‬‬‫‪#‬جده دوم بمعن‪#‬‬
‫را به خاك برميكرداني وسربرداشتن ازس‪#‬‬
‫درقيامت از خاك بيرون مان خواهي كرد‬

‫(( فلسفه تشهد ))‬

‫تشهد حمد وثناي خداوند ( جل جالله ) به شكلي است كه تمامي احترام‪##‬ات ‪ ،‬ب‪##‬اكي ها ‪،‬‬
‫‪#‬اظ را درح‪#‬التي ادا‬
‫ودرود ها مخصوص ذات پروردگار( جل جالله ) ميباشد ‪ ،‬وبنده اين الف‪#‬‬
‫مينمايد كه ذات خداوند ( جل جالله ) را مافوق همه دانسته ‪ ،‬سبس به تشهد شروع مينمايد كه‬

‫‪15‬‬
‫اين تجديد وتكرار شهادت به يكانكي خداوند ( جل جالله ) و رسالت حضرت محمد ( ص‪##‬لى‬
‫اهلل عليه وسلم ) است كه او بنده خدا ورسولش ميباشد ‪ ،‬كه درواقع تاكيد بر ايمان واسالم است‬
‫‪ ،‬بنده همانطور كه درمقام كفتار وقول اظهار بنده كي ميكند بايد معناي آن كالم را با ص‪##‬فاي‬
‫ضمير بيوند دهد و با همه وجودش خدا را بنده كي نمايد جون بايد بداند كه همه امور در دست‬
‫اوست هيج ارادهء جزء خواست واراده او قادر به انجام هيج كاري درنظام هستي نيست ‪.‬‬
‫خالصه اينكه يكي از اسرار مهم تشهد اينست كه بنده زبان را هماهنك با قلب ‪ ،‬وكفتار را‬
‫هماهنك با كردار واقوال ‪ ،‬وعبوريست از كثرت برستي به نظام توحيد ويكتا برستي ‪.‬‬

‫(( ‪)) - -‬‬

‫زززه‬

‫(( ‪ -‬نماز خواندن به تيزي وسرعت ))‬

‫سعِيدٍ عَ ْ‬
‫ن‬ ‫زززه حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِي سَعِيدُ بْنُ أَبِي َ‬
‫أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَدَخَلَ رَجُلٌ فَصَ‪#‬لَّى فَسَ‪#‬لَّمَ‬
‫ص‪##‬لَّى ثُمَّ‬ ‫عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرَدَّ وَقَالَ ارْجِعْ فَصَلِّ فَإِنَّكَ لَمْ ُتصَلِّ فَرَجَعَ يُصَلِّي كَمَا َ‬
‫‪#‬كَ‬ ‫جَاءَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ ارْجِعْ فَصَلِّ فَإِنَّكَ لَمْ تُصَلِّ ثَلَاثًا فَقَالَ وَالَّذِي بَعَثَ‪#‬‬
‫بِالْحَقِّ مَا أُحْسِنُ غَيْرَهُ فَعَلِّمْنِي فَقَالَ إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ فَكَبِّرْ ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَيَسَّرَ مَعَكَ مِنْ الْقُ‪##‬رْآنِ ثُمَّ‬
‫ارْكَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاكِعًا ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْدِلَ قَائِمًا ثُمَّ اسْ ‪#‬جُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَ ‪#‬اجِدًا ثُمَّ ارْفَ ‪#‬عْ حَتَّى‬
‫تَطْمَئِنَّ جَالِسًا وَافْعَلْ ذَلِكَ فِي صَلَاتِكَ كُلِّهَا) بخاري شريف ‪ ،‬حديث نمبر (‪)715‬‬

‫( ‪ -‬مسخره كي برنمازخوانان عادت كمراهان است )‬

‫‪#‬ان است ‪،‬‬ ‫‪#‬تهزاء بر مؤمن‪#‬‬
‫از قديم الزمان عادت كمراهان ومردمان بيدين مسخره كي و اس‪#‬‬
‫اصل مشكل درين موضوع نهفته است كه شيطان در هر حالتي ميخواهد بين م‪##‬ؤمن و خداوند‬
‫‪#‬ودش از جن ميباشد‬ ‫‪#‬يطان اكرجه خ‪#‬‬ ‫( جل جالله ) مانع شده ‪ ،‬وانسانرا به بيراهي بكشاند ‪ ،‬ش‪#‬‬
‫( وكان من الجن ) ولي ميخواهد يك تعداد شيطان هاي انساني نيز داشته باشد ‪ ،‬وبدين وس‪##‬يله‬
‫كساني را كه كمراه نمود ‪ ،‬آنانرا ازذكر وياد خداوند ( جل جالله ) به امور ديكري مش‪##‬غول‬
‫نمود ‪ ،‬قلب آنانرا سياه نمود ‪ ،‬كوشش ميكند كه اشخاص كمراه را وسيله برايي كمراه س‪##‬اختن‬
‫ديكران قرار دهد ‪ ،‬سعي ميورزد تا در بهلوي شيطان هاي جني يك تعداد اش‪##‬خاص را مانند‬
‫شيطان هاي انساني تربيه نمايد ‪ ،‬اين شيطان هاي انساني كه فريب ابليس را خورده اند ‪ ،‬تنها به‬
‫‪#‬رده بلكه كوشش ميكند كه‬ ‫‪#‬اي اكتفا نك‪#‬‬‫نماز نخواندن وكمراهي خويش ‪ ،‬وعالقمندي به بدي ه‪#‬‬
‫ديكران را نيز مانند خود تربيه نمايد ‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫اين اشخاص كه خود را شاكردان وخدمت كزاران شيطان ساخته اند زززه مردمان بي‪##‬دين‬
‫وكمراه نماز را وسيله استهزار قرار ميدهند ‪( :‬وَإِذَا نَادَيْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وََلعِبًا ذَلِكَ‬
‫بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْقِلُونَ) المائدة ‪58/‬‬

‫(( ‪ -‬منافقان نماز را با كسالت ميخواندند ))‬

‫زززه(إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُ‪##‬رَاءُونَ‬
‫النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا) النساء ‪142/‬‬

‫(( مراعات وقت در اداي نماز ))‬

‫زززه(إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا) النساء ‪103/‬‬

‫زززه‬

‫زه‬
‫(نماز عبادتيكه هيجكاهي عفو نيست )‬
‫نماز در سفر ‪ ،‬حضرال ‪ ،‬بيري ‪ ،‬جواني ‪ ،‬بيماري ‪ ،‬أمن ‪ ،‬خوف درهيج حالتي مع‪##‬اف‬
‫‪#‬‬
‫نميشود ‪*********** .‬‬

‫(ويزه كي نماز پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) )‬

‫‪ #‬صلوا كما رأيتموني أصلى‬
‫***********‬

‫زز‬

‫(بی نمازان حتما به دوزخ ميروند )‬

‫‪،#‬‬‫‪#‬اد مينمايد‬
‫‪#‬نين ارش‪#‬‬‫‪#‬ان چ‪#‬‬
‫‪#‬اهم ماليکه ها با دوزخي‪#‬‬
‫‪ #‬صحبت اهل جنت وي‪#‬‬ ‫قرآن عظيم الشان درمورد‬
‫( ماسلککم فی سقر ؟ قالوا ‪ :‬لم نک من المصلين ) چی چيز شما را در دوزخ ان‪##‬داخت ؟ گفتند ‪ :‬ما ازجمله‬
‫‪.#‬‬
‫نماز خوانان نبوديم‬

‫‪17‬‬
 ‫(( انسان بي نماز بافرعون ‪ ،‬قارون ‪ ،‬شداد وابي بن خلف‬
‫حشر ميشود ))‬
‫جهار طريقه براي حاصل نمودن مال ومقام دنيا وجود دارد ‪:‬‬
‫بادشاهي وحكومت‬ ‫‪-1‬‬
‫وظايف اداري وكار‬ ‫‪-2‬‬
‫زراعت وتجارت‬ ‫‪-3‬‬
‫حرفه ‪ ،‬بيشـه وهنر‬ ‫‪-4‬‬
‫هركسي بخاطر مصروف در رياست وحكومت نماز را ترك كند حشر او همراه فرع‪##‬ون‬
‫خواهد شد ‪.‬‬
‫هركسي بخاطرمسؤولت هاي استخدامي واداري نماز را ترك كند حشر او به همراي وزير‬
‫فرعوت ( هامان ) خواهد بود ‪.‬‬
‫هر كسي بخاطر زراعت وتجارت يا مزرعه ودكانداري نماز را ترك كند ‪ ،‬حشر او با ابي‬
‫‪#‬منان‬‫‪#‬رين دش‪#‬‬ ‫بن خلف خواهد شد ‪ ،‬زيرا ابي بن خلف تجارت وزراعت ميكرد ‪ ،‬وسرسخت ت‪#‬‬
‫حضرت پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) بود ‪.‬‬
‫‪#‬رك نمايد ‪،‬‬‫وهركسي بخاطرصنعت ‪ ،‬هنر‪ ،‬حرفه ومال هاي حاصله ازين طريق نماز را ت‪#‬‬
‫حشر او بهمراي قارون خواهد بود ‪.‬‬

‫(( جزاي بي نمازي ))‬

‫(( فلسفه نماز جماعت ))‬

‫‪ -1‬صف نماز جماعت بيانكر عدالت اجتماعي الهي ميباشد ‪ :‬نماز جماعت براي‬
‫‪#‬اعت هيچ‬ ‫انسانها حقيقت مساوات را بيان ميدارد كه انسانها درهنكام ايستادن درصف نماز جم‪#‬‬
‫نوع فرق ندارند ‪ ،‬هركس در يك صفت ايستاده شده ‪ ،‬فرق بين رئيس جمهور وبادش‪##‬اه وخليفه‬
‫مسلمانان با يك انسان عادي نيست ‪ ،‬همه يكسان ايستاده ميشوند ‪ ،‬ودر صفوف نماز تقسيم بندي‬
‫به اساس ‪ ،‬مناصب ومقامات ‪ ،‬به اساس رنك وبوست ‪ ،‬به اساس قوميت وغ‪##‬يره نيست ‪ ،‬بلكه‬
‫هر كسي قبل ازديكران آمد درصف نماز ايستاده شده و ديكران به عقب وي ميايستند ‪.‬‬
‫‪-2‬‬
‫نماز) كناهان را محو ميكند ‪)) -‬‬

‫‪18‬‬
‫زززه (وَأَقِمْ الصَّلَاةَ طَرَفِي النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنْ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِ‪##‬كَ ذِكْ‪##‬رَى‬
‫لِلذَّاكِرِينَ) هود ‪114/‬‬

‫(( ‪ -‬دعاي ابراهيـم ( عليه السالم ) ))‬

‫‪#‬از‬ ‫‪#‬ود تا او و اوالده اش را توفيق نم‪#‬‬ ‫‪#‬ال دعا مينم‪#‬‬ ‫ابراهيم ( عليه السالم ) به خداوند متع‪#‬‬
‫خواندن بدهد ‪( .‬رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ) ابراهيم ‪40/‬‬
‫‪#‬هُودًا)‬
‫َش‪#‬‬
‫أَقِمْ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ م ْ‬ ‫(‬
‫األسراء ‪78 /‬‬
‫(فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا) مريم ‪59/‬‬
‫(( صفت مؤمنان حقيقي بعد ازحصول قدرت ))‬
‫‪#‬از را بربا‬ ‫‪#‬ند ‪ ،‬نم‪#‬‬ ‫صفت مؤمنان حقيقي اينست كه هركاه در زمين قدرت بدست داشته باش‪#‬‬
‫ميدارند ‪ ،‬زكات ميدهند ‪ ،‬مردم را به كارهانيك دعوت ميكنند و از كاره‪##‬اي بد منع ميدارند ‪،‬‬
‫(الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوْا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنْ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ‬
‫عَاقِبَةُ الْأُمُورِ) الحج ‪41 /‬‬
‫(( ‪ -‬نماز مانع فحشاء ومنكر ميكردد ))‬
‫(اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ الْكِتَابِ وَأَقِمْ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنْ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَ‪##‬ذِكْرُ اللَّهِ‬
‫أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ) العنكبوت ‪45 /‬‬
‫(( نصيحت لقمان حكيم به بسرش ))‬
‫لقمان بسرخويش را به خواندن نماز دعوت ميكند ‪:‬‬
‫(يَابُنَيَّ أَقِمْ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنْ الْمُنكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَ ‪#‬زْمِ‬
‫الْأُمُورِ) لقمان ‪17/‬‬
‫(وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَ‪##‬اةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ‬
‫وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمْ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا) األحزاب ‪33 /‬‬
‫(‬
‫ززه‬

‫شرايط بذيرش نماز ‪:‬‬

‫‪ -1‬مفهوم احسان درنماز مراعات كردد ‪:‬‬
‫‪ -2‬نماز مطابق نماز بيامبر( صلى اهلل عليه وسلم ) خوانده شود ‪.‬‬
‫(( ‪ -‬دزد نماز ‪)) -‬‬
‫زززه‬

‫‪19‬‬
 ‫‪:‬‬
‫(( جزاي ترك كننده نماز ))‬
‫‪#‬رين‬ ‫‪#‬خت ت‪#‬‬ ‫كسانيكه نماز را ترك مينمايند ‪ ،‬براي آنان يك سلسلهء جزاي هايي است كه س‪#‬‬
‫انداختن آن دريك بخش خطرناك دوزخ بنام ( سقر) ميباشد ‪ ،‬و زماني مؤمنان جنتي از از آنان‬
‫برسان ميكنند كه شما كه ادعاي مسلماني ميكرديد ‪ ،‬و درزنده كي ت‪##‬ان ما ش‪##‬ما را مس‪##‬لمان‬
‫‪#‬لَكَكُمْ فِي‬ ‫س‪#‬‬ ‫ميدانستيم كه جي سبب شده كه به عذاب دوزخ مبتال شديد در جواب ميكويند ‪( :‬مَا َ‬
‫‪ #‬وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَ ‪#‬وْمِ‬
‫سَقَرَقَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ‬
‫‪#‬قر ( دوزخ ) افتاديد ؟ ميكويند ‪:‬‬ ‫‪#‬ما در س‪#‬‬ ‫الدِّينِ حَتَّى أَتَانَا الْيَقِينُ ) جي جيزي سبب شد كه ش‪#‬‬
‫نماز نميخوانديم ‪ ،‬براي مسكينان غذا نميداديم ‪ ،‬وبا انسانهاييكه دركناهان مصروف بودند ‪ ،‬نيز‬
‫مصروف كناه بوديم ‪ ،‬روز قيامت را دروغ ميبنداشتيم ‪ ،‬تا اينكه اكنون يقين ما آمد ‪ .‬المدثر‪/‬‬
‫‪ 47 – 42‬بناء خداوند متعال در ختم اين جواب بي نمازان دوزخي ميگويد ‪ ( :‬فَمَا تَنْفَعُهُمْ‬
‫شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ ) براي آنان شفاعت هيج شفاعت كري فايده نميكند ‪ .‬المدثر ‪48/‬‬
‫ترك نماز دو نوع ميباشد ‪:‬‬
‫‪ -1‬ترك نماز با انكار آن ‪ :‬تمامي علماي اسالمي به اين نظر اند كسيكه نم‪##‬از را انك‪##‬ار‬
‫نمايد كافر و مرتد ميباشد ‪ .‬واين شخص درروز آخرت با فرعون ‪ ،‬هامان ‪ ,‬نم‪##‬رود و ابي بن‬
‫خلف حشر ميكردد ‪.‬‬
‫‪ -2‬ترك نماز به اساس كسالت وتنبلي ‪:‬‬
‫(( آبادي مسجد به تعداد نمازكزاران تعلق دارد ))‬
‫‪#‬جد‬ ‫مساجد را نماز كزاران آباد ميكنند ‪ :‬بعضي از مردمان فكر ميكنند كه آبادي فزيكي مس‪#‬‬
‫اصل مقصود شريعت اسالمي ميباشد درحاليكه مساجد خداوند را كساني ميتوانند آب‪##‬اد كنند كه‬
‫حقيقتا نماز ميخوانند ‪ ،‬و مسجد را با عبادت وطاعت الهي آباد نموده اند خداوند متعال ميفرمايد‬
‫ش إِلَّا اللَّهَ‬
‫‪ ( :‬إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْ َ‬
‫فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنْ الْمُهْتَدِينَ) التوبة ‪18(/‬‬

‫آيات درمورد نماز‪:‬‬

‫(‬
‫احاديث درمورد نماز‬
‫ُوس‪#‬ى قَ‪#‬الَ أَخْبَرَنَا حَنْظَلَ‪#‬ةُ بْنُ أَبِي‬ ‫نمازيك بناي اساسي اسالم است ‪( :‬حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ م َ‬
‫سُفْيَانَ عَنْ عِكْرِمَةَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْ‪##‬هِ‬
‫وَسَلَّمَ بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَ‪##‬اءِ‬
‫الزَّكَاةِ وَالْحَجِّ وَصَوْمِ رَمَضَانَ) بخاري كتاب اإليمان حديث نمبر(‪)7‬‬

‫‪20‬‬
 ‫))‬ ‫(( قضا شدن نماز عصر‬
‫َس‪##‬ولَ اللَّهِ‬
‫(حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ ر ُ‬
‫صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ الَّذِي تَفُوتُهُ صَلَاةُ الْعَصْرِ كَأَنَّمَا وُتِرَ أَهْلَهُ وَمَالَهُ قَالَ أَبُو عَبْد اللَّهِ يَتِ‪##‬رَكُمْ‬
‫‪#‬ديث‬ ‫‪#‬الة ح‪#‬‬ ‫وَتَرْتُ الرَّجُلَ إِذَا قَتَلْتَ لَهُ قَتِيلًا أَوْ أَخَذْتَ لَهُ مَالًا) بخاري شريف ‪،‬كتاب مواقيت الص‪#‬‬
‫نمبر‪519‬‬
‫(( ‪-‬نماز صبح وعصر ‪)) -‬‬
‫(حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْ‪##‬رَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْ‪##‬رَةَ أ َّ‬
‫َن‬
‫رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَتَعَاقَبُونَ فِيكُمْ مَلَائِكَةٌ بِاللَّيْلِ وَمَلَائِكَةٌ بِالنَّهَارِ وَيَجْتَمِعُ‪##‬ونَ فِي‬
‫صَلَاةِ الْفَجْرِ وَصَلَاةِ الْعَصْرِ ثُمَّ يَعْرُجُ الَّذِينَ بَاتُوا فِيكُمْ فَيَسْأَلُهُمْ وَ ُهوَ أَعْلَمُ بِهِمْ كَيْفَ تَرَكْتُمْ عِبَ‪##‬ادِي‬
‫‪#‬الة ‪،‬‬ ‫‪#‬واقيت الص‪#‬‬ ‫‪#‬اب م‪#‬‬ ‫فَيَقُولُونَ تَرَكْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ وَأَتَيْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ)بخاري شريف كت‪#‬‬
‫حديث نمبر‪522‬‬
‫(( ‪ -‬رفتن به مسجد با وقار باشد ))‬
‫حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ قَ‪##‬الَ بَيْنَمَا نَحْ ُ‬
‫ن‬
‫نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ سَمِعَ جَلَبَةَ رِجَالٍ فَلَمَّا صَلَّى قَالَ مَا شَأْنُكُمْ قَالُوا اسْتَعْجَلْنَا‬
‫‪#‬اتَكُمْ فَ‪#‬أَتِمُّوا‬
‫إِلَى الصَّلَاةِ قَالَ فَلَا تَفْعَلُوا إِذَا أَتَيْتُمْ الصَّلَاةَ فَعَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ فَمَا أَدْرَكْتُمْ فَصَ‪#‬لُّوا وَمَا فَ‪#‬‬
‫بخاري شريف جديث نمبر‪599‬‬
‫(حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا الزُّهْرِيُّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِي هُرَيْ‪##‬رَةَ‬
‫عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَعَنْ الزُّهْرِيِّ عَنْ أَبِي سَلَمَةَ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ‬
‫ُس‪##‬رِعُوا فَمَا‬ ‫ِالسكِينَةِ وَالْوَقَ‪##‬ارِ وَلَا ت ْ‬
‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا سَمِعْتُمْ الْإِقَامَةَ فَامْشُوا إِلَى الصَّلَاةِ وَعَلَيْكُمْ ب َّ‬
‫أَدْرَكْتُمْ فَصَلُّوا وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتِمُّوا) بخاري شريف حديث نمبر ‪600‬‬
‫(( ‪ -‬با عجله نماز خواندن نماز را خراب ميسازد ‪)) -‬‬
‫(حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ أَخْبَرَنِي يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ الْمَقْبُرِيُّ عَنْ أَبِي ‪#‬هِ عَ ْ‬
‫ن‬
‫أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَدَخَلَ رَجُلٌ فَصَلَّى ثُمَّ جَاءَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ‬
‫صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرَدَّ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَيْهِ السَّلَامَ فَقَالَ ارْجِعْ فَصَلِّ فَإِنَّكَ لَمْ تُصَ‪#‬لِّ‬
‫ُص‪##‬لِّ ثَلَاثًا فَقَ‪##‬الَ‬ ‫فَصَلَّى ثُمَّ جَاءَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ ارْجِعْ فَصَلِّ فَإِنَّكَ لَمْ ت َ‬
‫وَالَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ فَمَا أُحْسِنُ غَيْرَهُ فَعَلِّمْنِي قَالَ إِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ فَكَبِّرْ ثُمَّ اقْرَأْ مَا تَيَسَّرَ مَعَ‪##‬كَ‬
‫س‪##‬اجِدًا ثُمَّ‬ ‫مِنْ الْقُرْآنِ ثُمَّ ارْكَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ رَاكِعًا ثُمَّ ارْفَعْ حَتَّى تَعْتَدِلَ قَائِمًا ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ َ‬
‫‪#‬اري‬ ‫ارْفَعْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ جَالِسًا ثُمَّ اسْجُدْ حَتَّى تَطْمَئِنَّ سَاجِدًا ثُمَّ افْعَلْ ذَلِ ‪#‬كَ فِي صَ ‪#‬لَاتِكَ كُلِّهَا) بخ‪#‬‬
‫شريف حديث نمبر‪751‬‬
‫(‬
‫(( ‪ -‬فضيلت جماعت ‪)) -‬‬

‫‪21‬‬
 ‫(حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ يَزِيدَ يَعْنِي ابْنَ جَابِرٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ اللَّجْلَا ِ‬
‫ج‬
‫ص‪##‬لَّى‬ ‫عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَائِشٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ َ‬
‫اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَرَجَ عَلَيْهِمْ ذَاتَ غَدَاةٍ وَهُوَ طَيِّبُ النَّفْسِ مُسْفِرُ الْوَجْ ‪#‬هِ أَوْ مُشْ ‪#‬رِقُ الْوَجْ ‪#‬هِ قُلْنَا يَا‬
‫رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا نَرَاكَ طَيِّبَ النَّفْسِ مُسْفِرَ الْوَجْهِ أَوْ مُشْرِقَ الْوَجْهِ فَقَالَ وَمَا يَمْنَعُنِي وَأَتَانِي رَبِّي عَزَّ‬
‫َص‪##‬مُ الْمَلَأُ الْأَعْلَى‬ ‫وَجَلَّ اللَّيْلَةَ فِي أَحْسَنِ صُورَةٍ قَالَ يَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّيْكَ رَبِّي وَسَعْدَيْكَ قَالَ فِيمَ يَخْت ِ‬
‫قُلْتُ لَا أَدْرِي أَيْ رَبِّ قَالَ ذَلِكَ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا قَالَ فَوَضَعَ كَفَّيْهِ بَيْنَ كَتِفَيَّ فَوَجَدْتُ بَرْدَهَا بَيْنَ ثَ ‪#‬دْيَيَّ‬
‫‪#‬وتَ‬ ‫‪#‬رَاهِيمَ مَلَكُ‪#‬‬ ‫‪#‬رِي إِبْ‪#‬‬ ‫حَتَّى تَجَلَّى لِي مَا فِي السَّمَوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ وَكَذَلِكَ نُ‪#‬‬
‫َص‪##‬مُ الْمَلَأُ الْأَعْلَى قَ‪##‬الَ قُلْتُ فِي‬ ‫السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنْ الْمُوقِنِينَ ثُمَّ قَالَ يَا مُحَمَّدُ فِيمَ يَخْت ِ‬
‫َس‪##‬جِدِ خِلَافَ‬ ‫الْكَفَّارَاتِ قَالَ وَمَا الْكَفَّارَاتُ قُلْتُ الْمَشْيُ عَلَى الْأَقْدَامِ إِلَى الْجَمَاعَاتِ وَالْجُلُوسُ فِي الْم ْ‬
‫الصَّلَوَاتِ وَإِبْلَاغُ الْوُضُوءِ فِي الْمَكَارِهِ قَالَ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ عَاشَ بِخَيْرٍ وَمَاتَ بِخَيْرٍ وَكَانَ مِنْ خَطِيئَتِهِ‬
‫كَيَوْمِ وَلَدَتْ ُه أُمُّهُ وَمِنْ الدَّرَجَاتِ طِيبُ الْكَلَامِ وَبَذْلُ السَّلَامِ وَإِطْعَامُ الطَّعَامِ وَالصَّلَاةُ بِاللَّيْلِ وَالنَّاسُ نِيَامٌ‬
‫قَالَ يَا مُحَمَّدُ إِذَا صَلَّيْتَ فَقُلْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الطَّيِّبَاتِ وَتَرْكَ الْمُنْكَرَاتِ وَحُبَّ الْمَسَاكِينِ وَأَنْ تَتُوبَ‬
‫عَلَيَّ وَإِذَا أَرَدْتَ فِتْنَةً فِي النَّاسِ فَتَوَفَّنِي غَيْرَ مَفْتُونٍ) مسند امام احمد حديث نمبر( ‪)16026‬‬

‫خداوند ( جل جالله ) در آيات قرآن پاک از دوجيز شديدا نهي نموده است ‪:‬‬
‫‪ -1‬فراموشي وغفلت دراصل نماز‬
‫‪ -2‬ريا كاري در اصل نماز ‪.‬‬

‫خداوند ( جل جالله ) نميفرمايد كه آنها درنماز شان سهوميكند ‪ ،‬زيرا به هرح‪##‬ال س‪##‬هو‬
‫‪#‬ني واي بر آنانيكه‬
‫‪#‬هو ميكنند يع‪#‬‬ ‫براي هركسي واقع ميشود ‪ ،‬بلكه ميفرمايد ‪ :‬از اصل نماز س‪#‬‬
‫اصل نماز را بطور جدي نميكيرند و نسبت به آن بي تفاوت هستند ‪.‬‬

‫بس نماز استادن با اعتراف به كناه و درخواست آمرزش كناهان بيشين و نهادن ص‪##‬ورت‬
‫‪#‬واي نفس هرلحظه او را به‬
‫برزمين بنج نوبت درشبانروز به عظمت خدا همراست ‪ .‬وجون ه‪#‬‬

‫‪22‬‬
‫غفلت وسركشي سوق ميدهد ‪ ،‬وبه غرور وخود خواهي دع‪##‬وت ميكند ‪ ،‬وبه اف‪##‬زون طل‪##‬بي‬
‫وتماميت خواهي فرا ميخواند بايد درمقابل آن عاملي باشد بسيار قوي و نيرومند كه جل‪##‬وه اين‬
‫‪#‬ون‬‫رزايل راسد نموده و او را به سمت عزت وعظمت انساني سوق دهد كه آن نماز است ‪ ،‬ج‪#‬‬
‫نماز تنها عنصر بازدارند از ذمايم اخالقي است ‪.‬‬

‫فراموشكاري سبب طغيان ونماز ياد دهاني پروردگار( جل جالله )‬

‫ومانع سركشي است ‪:‬‬
‫وجون درسرشت آدمي نسيان و فراموشي عجين است هرلحظه بيم آن ميرود كه انسان خود‬
‫و آفريدكارش را به باد نسيان وفراموشي وطغيان سركشي را بيشه خود سازد ‪ ،‬و عمر را در‬
‫حيوانيت وبستي سبري سازد وكمال انسانيت خويش را درحيات حي‪##‬واني ببيند ‪ ،‬اينجاست كه‬
‫‪#‬دكار‬
‫‪#‬دبر و آفري‪#‬‬‫نماز او را به مداومت به ذكر خدا درشب روز بر مي انكيزاند تا بنده موال م‪#‬‬
‫خود را فراموش نكند ‪ ،‬جرا كه فراموش كاري باعث طغيان وسركشي خواهد بود ‪.‬‬

‫حاتم أصم را نمازش برسيدند ‪ ،‬در جواب گفت جون وقت نماز آيد وضو سازم و به موضع‬
‫نماز روم بس براي نماز كعبه را درميان دو ابروي خود فرض ميكنم ‪ ،‬وصراط را زير دو قدم‬
‫‪#‬رين‬‫‪#‬رو و آن را آخ‪#‬‬ ‫خود ‪ ،‬وبهشت را به راست و آتش را ‪ ،‬ازجب ‪ ،‬وملك الموت را بشت س‪#‬‬
‫نماز خود ميبندارم وبا خوف و رجا وخضوع وخشوع و اخالص آنرا انجام ميدهم ‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫(( ‪)) - -‬‬
‫زززه‬

‫(( ‪)) - -‬‬

‫در مورد نماز‬
‫وأمر أهلك بالصالة" [طه‪]132 :‬‬
‫(من حفظها وحافظ عليها حفظ دينه‪ ,‬ومن ضيعها فهو لما سواها أضيع‪).‬‬
‫االلصالة أصلها في اللغة الدعاء‪ ,‬مأخوذة من صلى يصلي إذا دعا; ومنه قوله عليه‬
‫السالم‪( :‬إذا دعي أحدكم إلى طعام فليجب فإن كان مفطرا فليطعم وإن كان صائما‬
‫فليصل) أي فليدع‪ .‬وقال بعض العلماء‪ :‬إن المراد الصالة المعروفة‪ ,‬فيصلي ركعتين‬
‫وينصرف; واألول أشهر وعليه من العلماء األكثر‪ .‬ولما ولدت أسماء عبداهلل بن‬
‫الزبير أرسلته إلى النبي صلى اهلل عليه وسلم; قالت أسماء‪ :‬ثم مسحه وصلى عليه‪ ,‬أي‬
‫دعا له‪ .‬وقال تعالى‪" :‬وصل عليهم" [التوبة‪ ]103 :‬أي ادع لهم‪ .‬وقال األعشى‪:‬‬
‫تقول بنتي وقد قربت مرتحال‬
‫يا رب جنب أبي األوصاب والوجعا قال‪( :‬قم فصل فإن في الصالة شفاء)‪.‬‬
‫وكان عليه الصالة والسالم إذا حزبه أمر فزع إلى الصالة‪.‬‬

‫طيب ( باك )‬
‫علَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ‬ ‫عنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ َ‬ ‫(ٍ عَنْ َأبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ َ‬
‫تَصَدَّقَ بِعَدْلِ تَمْرَةٍ مِنْ كَسْبٍ طَيِّبٍ وَلَا يَقْبَلُ اللَّهُ إِلَّا الطَّيِّبَ وَإِنَّ اللَّهَ يَتَقَبَّلُهَا بِيَمِينِهِ ثُمَّ‬
‫عنْ ابْنِ‬ ‫يُرَبِّيهَا لِصَاحِبِهِ كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلُوَّهُ حَتَّى تَكُونَ مِثْلَ الْجَبَلِ تَابَعَهُ سُلَيْمَانُ َ‬
‫عنْهُ‬ ‫سعِيدِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ َ‬ ‫عنْ ابْنِ دِينَارٍ عَنْ َ‬‫دِينَارٍ وَقَالَ وَرْقَاءُ َ‬
‫علَيْهِ وَسَلَّمَ وَرَوَاهُ مُسْلِمُ بْنُ أَبِي مَرْيَمَ وَزَيْدُ بْنُ أَسْلَمَ وَسُهَيْلٌ عَنْ‬ ‫عنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ َ‬
‫َ‬
‫علَيْهِ وَسَلَّمَ) صحيح‬ ‫عنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ َ‬ ‫عنْهُ َ‬ ‫أَبِي صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ َ‬
‫البخاري ‪ ،‬باب (الزكاة ) حديث نمبر(‪)1321‬‬
‫فتح الباري در شرح اين حديث شريف ميفرمايد ‪:‬‬
‫قوله ‪ :‬قوله ‪ ( :‬وال يقبل اهلل إال الطيب ) في رواية سليمان بن بالل اآلتي ذكرها "‬
‫وال يصعد إلى اهلل إال الطيب " وهذه جملة معترضة بين الشرط والجزاء لتقرير ما قبله‬
‫‪ ,‬زاد سهيل في روايته اآلتي ذكرها " فيضعها في حقها " قال القرطبي ‪ :‬وإنما ال يقبل‬

‫‪24‬‬
‫‪#‬رف فيه ‪,‬‬ ‫‪#‬وع من التص‪#‬‬ ‫‪#‬دق ‪ ,‬وهو ممن‪#‬‬ ‫اهلل الصدقة بالحرام ألنه غير مملوك للمتص‪#‬‬
‫والمتصدق به متصرف فيه ‪ ,‬فلو قبل منه لزم أن يكون الشيء مأمورا منهيا من وجه‬
‫واحد وهو محال ‪ .‬قوله ‪ ( :‬يتقبلها بيمينه ) في رواية سهيل " إال أخذها بيمينه " وفي‬
‫رواية مسلم بن أبي مريم اآلتي ذكرها " فيقبضها "‬
‫وألن الصدقة نتاج العمل وأحوج ما يكون النتاج إلى التربية إذا ك‪##‬ان فطيما ف‪##‬إذا‬
‫أحسن العناية به انتهى إلى حد الكمال ‪ ,‬وكذلك عمل ابن آدم ‪ -‬ال سيما الصدقة ‪ -‬فإن‬
‫العبد إذا تصدق من كسب طيب ال يزال نظر اهلل إليها يكسبها نعت الكمال حتى تنتهي‬
‫بالتضعيف إلى نصاب تقع المناسبة بينه وبين ما قدم نسبة ما بين التمرة إلى الجبل ‪.‬‬
‫قوله ‪ ( :‬حتى تكون مثل الجبل ) ولمسلم من طريق سعيد بن يسار عن أبي هريرة‬
‫" حتى تكون أعظم من الجبل‬

‫(( ‪ -‬عدم قبولي دعاي حرام خور ))‬

‫زززه‬

‫علَيْهِ وَسَلَّمَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ طَيِّبٌ لَا‬

‫(عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ َ‬
‫يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا وَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ فَقَالَ يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُ‪##‬وا مِنْ‬
‫علِيمٌ وَقَالَ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ‬ ‫الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ َ‬
‫مَا رَزَقْنَاكُمْ ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ يَا رَبِّ يَا رَبِّ‬
‫‪#‬ذَلِكَ)‬ ‫‪#‬تَجَابُ لِ‪#‬‬ ‫ُس‪#‬‬‫‪#‬أَنَّى ي ْ‬
‫وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ وَغُذِيَ بِالْحَرَامِ فَ‪#‬‬
‫صحيح مسلم كتاب (الزكاة ) حديث نمبر(‪)1686‬‬
‫فتح الباري درشرح اين حديث شريف ميفرمايد ‪ :‬قوله صلى اهلل عليه وسلم ‪ ( :‬إن‬
‫اهلل طيب ال يقبل إال طيبا ) قال القاضي ‪ :‬الطيب في صفة اهلل تعالى بمعنى المنزه عن‬
‫النقائص ‪ ,‬وهو بمعنى القدوس ‪ ,‬وأصل الطيب الزكاة والطهارة والسالمة من الخبث ‪.‬‬
‫وهذا الحديث أحد األحاديث التي هي قواعد اإلسالم ومباني األحكام ‪ ,‬وقد جمعت منها‬
‫‪ #‬على اإلنفاق من الحالل ‪ ,‬والنهى عن اإلنف‪##‬اق‬ ‫أربعين حديثا في جزء ‪ ,‬وفيه ‪ :‬الحث‬
‫من غيره ‪ .‬وفيه ‪ :‬أن المشروب والمأكول والملبوس ونحو ذلك ينبغي أن يكون حالال‬
‫خالصا ال شبهة فيه ‪ ,‬وأن من أراد الدعاء كان أولى باالعتناء بذلك من غيره ‪ .‬قوله ‪:‬‬
‫‪#‬ماء يا رب يا رب ) إلى‬ ‫‪#‬بر يمد يديه إلى الس‪#‬‬ ‫( ثم ذكر الرجل يطيل السفر أشعث أغ‪#‬‬
‫‪#‬ارة‬ ‫‪#‬ات كحج وزي‪#‬‬ ‫‪#‬وه الطاع‪#‬‬ ‫آخره ‪ .‬معناه ‪ -‬واهلل أعلم ‪ : -‬أنه يطيل السفر في وج‪#‬‬
‫‪#‬الحرام ) هو‬ ‫مستحبة وصلة رحم وغير ذلك ‪ .‬قوله صلى اهلل عليه وسلم ‪ ( :‬وغذي ب‪#‬‬

‫‪25‬‬
‫‪#‬تجاب‬
‫‪#‬أنى يس‪#‬‬
‫بضم الغين وتخفيف الذال المكسورة ‪ .‬قوله صلى اهلل عليه وسلم ‪ ( :‬ف‪#‬‬
‫لذلك ) أي من أين يستجاب لمن هذه صفته ؟ وكيف يستجاب له ؟‬

‫(( ‪ -‬ثواب نماز جماعت ‪)) -‬‬

‫زززه‬
‫عْ‬
‫ن‬ ‫عنْ أَبِي هُرَيْ ‪#‬رَةَ َ‬ ‫عنْ أَبِي صَالِحٍ َ‬ ‫عنْ الْأَعْمَشِ َ‬ ‫حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ َ‬
‫َص‪##‬لَاتِهِ فِي‬‫علَى صَلَاتِهِ فِي بَيْتِ‪##‬هِ و َ‬ ‫النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمِيعِ تَزِيدُ َ‬
‫َس‪##‬جِدَ لَا يُرِي‪##‬دُ إِلَّا‬‫سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْرِينَ دَرَجَةً فَإِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وَأَتَى الْم ْ‬
‫الصَّلَاةَ لَمْ يَخْطُ خَطْوَةً إِلَّا رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً وَحَطَّ عَنْهُ خَطِيئَةً حَتَّى يَدْخُلَ الْمَسْجِدَ وَإِذَا‬
‫علَيْ‪##‬هِ الْمَلَائِكَ‪##‬ةُ مَا دَامَ فِي‬ ‫دَخَلَ الْمَسْجِدَ كَانَ فِي صَلَاةٍ مَا كَانَتْ تَحْبِسُهُ وَتُصَلِّي يَعْنِي َ‬
‫‪#‬اري ‪،‬‬ ‫مَجْلِسِهِ الَّذِي يُصَلِّي فِيهِ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ مَا لَمْ ُيحْدِثْ فِيهِ صحيح البخ‪#‬‬
‫باب (كتاب الصالة ) حديث نمبر(‪)457‬صحيح البخاري‬

‫(( چگونه نوجوانان را به سوي نماز تشويق نمود ))‬

‫‪#‬ته اند كه‬
‫‪#‬ان داش‪#‬‬‫‪#‬ياليب مختلفي را بي‪#‬‬
‫براي دعوت نوجوانان به نماز علما ودانشمندان اس‪#‬‬
‫عبارت اند از ‪:‬‬
‫رفع عوارض ذهني ‪ ،‬تغير در بيكر بندي ذهن ايجا اميد در خرد براي ب‪##‬اكي‬ ‫‪-1‬‬
‫وشايستكي ‪.‬‬
‫در نظر داشتن شرايط سن ‪ ،‬جنس تفاوت ها اقتضاءات ‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫در كيفيت اجرا ‪ ،‬رعايت اعتدال حكمت ‪ ،‬مصلحت ‪ ،‬انعطاف ‪ ،‬تدريج ‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫استعدا ها از خود فرد ‪ ،‬دوستان ‪ ،‬معاشران ‪ ،‬خانواده مسؤوالن ‪ ،‬درعين مدد‬ ‫‪-4‬‬
‫خواهي از خدا ‪.‬‬
‫‪#‬تبداد‬
‫‪#‬راليب اس‪#‬‬ ‫‪#‬زاي ‪ ،‬حيله وف‪#‬‬
‫‪#‬ود واك‪#‬‬‫برهيز از تمسخر طرد ورد ‪ ،‬به خ‪#‬‬ ‫‪-5‬‬
‫وخشونت ‪.‬‬
‫تكيه به اكاهي وتفخيم ‪،‬‬ ‫‪-6‬‬
‫مراقبت در اسوه سازي ‪ ،‬فريضه سازي ‪ ،‬سهيل كيري ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬

‫(( ‪ -‬در طريق جلب وجذب ))‬

‫‪26‬‬
 ‫زززه اينكه نوجوانان‬

‫عبادت فكري يا عقيدتي‬

‫‪#‬ان اللـه ( جل جالله )‬‫عبادتي است كه به عقيده و فكر انسان تعلق ميگيرد ‪ ،‬يعني انس‪#‬‬
‫متعال( جل جالله ) را با عقيده كامل ودرست عبادت مينمايد ‪ ،‬حضرت پيامبر( صلى اهلل عليه‬
‫‪#‬ات اللـه ( جل جالله ) فكر نمايد از‬‫‪#‬اعت در مخلوق‪#‬‬ ‫‪#‬يكه يك س‪#‬‬ ‫وسلم ) ميفرمايد ‪ ( :‬كس‪#‬‬
‫عبادت شصت سال عبادت بي ريا بهترتر است )‬

‫‪27‬‬
 ‫عبادت فكري يا عقيدتي در امور ذيل بر آورده ميكردد ‪:‬‬
‫ايمان به موجوديت خالق‬ ‫‪-1‬‬
‫معرفت خالق حقيقي و طاعت به آن ذات‬ ‫‪-2‬‬
‫شناخت صفات كامل خالق‬ ‫‪-3‬‬
‫دوري از شرك و آنجه در آن شك وشبز شرك باشد ‪.‬‬ ‫‪-4‬‬

‫حضرت ابو بكر بيان داشت ‪ :‬أن كنتم تعبدون محمدا فقد مات و إن كنتم تعبدون اهلل فهو حي‬
‫ال يمت ‪.‬‬
‫مسيحان با محبت زيادي كه با حضرت عيسى داشتند ‪ ،‬اورا فرزند خدا قراردادند او شريك‬
‫در الوهيت ساختند ‪/‬‬
‫قل هو اهلل احد ‪ ،‬اهلل الصمد لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا احد ‪.‬‬
‫كفار قريش بعضي از اشخاص را مانند الت ‪ ،‬عزى ‪ ،‬منات ‪ ،‬من‪##‬ات ‪ ،‬و غ‪##‬يره با اللـه‬
‫( جل جالله ) متعال( جل جالله ) شريك ساختند ‪ ،‬مردم قريش كافر مطلق نبود ند قرآن عظيم‬
‫الشان در مور آنان ميگويد ‪:‬‬
‫وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ الْعَزِيزُ الْعَلِيم ُ) الزخرف ‪)9( /‬‬

‫‪28‬‬
‫وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَ‪#‬رَأَيْتُمْ مَا تَ‪#‬دْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِ ْ‬
‫ن‬
‫أَرَادَنِي اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِي اللَّهُ‬
‫ل الْمُتَوَكِّلُونَ الزمر ‪)38(/‬‬ ‫عَلَيْهِ يَتَوَكَّ ُ‬
‫وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ لقمان‬
‫‪)25/‬‬

‫عبادت فكري يا عقيدتي شامل موضوعات ذيل ميباشد ‪:‬‬

‫موجوديت خالق‬ ‫‪-1‬‬
‫شناخت خالق حقيقي‬ ‫‪-2‬‬
‫فهميدن صفات كامل‬ ‫‪-3‬‬
‫دوري از شرك‬ ‫‪-4‬‬

‫‪98#‬‬ ‫(فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنْ السَّاجِدِينَ) الحجر‪/‬‬

‫(وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ)‬
‫النحل‪49 /‬‬
‫‪#‬ونَ)‬ ‫(يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْ ‪#‬رَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُ‪#‬‬
‫الحج‪77 /‬‬
‫س‪##‬جَّدًا‬‫(مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا ُ‬
‫يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ) الفتح ‪29 /‬‬
‫‪43#‬‬ ‫‪ #‬وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ)البقرة‪/‬‬ ‫(وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ‬
‫(‬

‫زززه‬

‫((فضيلت نماز صبح ))‬

‫زززهحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْ‪##‬رَ َة‬
‫رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلَى قَافِيَةِ رَأْسِ أَحَدِكُمْ إِذَا‬

‫‪29‬‬
‫‪#‬إِ ْ‬
‫ن‬ ‫هُوَ نَامَ ثَلَاثَ عُقَدٍ يَضْرِبُ كُلَّ عُقْدَةٍ عَلَيْكَ لَيْلٌ طَوِيلٌ فَارْقُدْ فَإِنْ اسْتَيْقَظَ فَذَكَرَ اللَّهَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَ‪#‬‬
‫تَوَضَّأَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَإِنْ صَلَّى انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَأَصْبَحَ نَشِ ‪#‬يطًا طَيِّبَ النَّفْسِ وَإِلَّا أَصْ ‪#‬بَحَ خَبِيثَ النَّفْسِ‬
‫كَسْلَانَ ) حديث نمبر( ‪ )1074‬صحيح البخاري‬

‫زززه‬
‫(( ‪ -‬عدم توجه به حالل وحرام ‪)) -‬‬

‫عنْ النَّب ِّ‬

‫ِي‬ ‫حَدَّثَنَا آدَمُ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ الْمَقْبُرِيُّ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْ‪##‬هُ َ‬
‫صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ لَا يُبَالِي الْمَرْءُ مَا أَخَ‪##‬ذَ مِنْ‪##‬هُ أَمِنَ الْحَلَالِ أَمْ مِنْ‬
‫الْحَرَامِ) حديث نمبر ( ) صحيح البخاري‬

‫(( ‪ -‬فضيلت جماعت ‪)) -‬‬

‫‪#‬ولُ مَنْ َتوَضَّ ‪َ #‬أ‬
‫زززه(عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَ ‪#‬لَّمَ يَقُ‪#‬‬
‫لِلصَّلَاةِ فَأَسْبَغَ الْوُضُوءَ ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّلَاةِ الْمَكْتُوبَةِ فَصَلَّاهَا مَعَ النَّاسِ أَوْ مَ‪##‬عَ الْجَمَاعَ‪##‬ةِ أَوْ فِي‬
‫الْمَسْجِدِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ) حديث نمبر ( ‪ )341‬صحيح المسلم‬

‫(( ‪-‬فضيلت رفتن به مسجد ‪)) -‬‬

‫زززه‬

‫ص‪##‬الِ ٍ‬
‫ح‬ ‫س‪##‬مِعْتُ أَبَا َ‬ ‫(حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ قَالَ حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ قَالَ َ‬
‫جمَاعَ ‪#‬ةِ‬ ‫يَقُولُ سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسََّلمَ صَ‪#‬لَاةُ الرَّجُ ‪#‬لِ فِي الْ َ‬
‫تُضَعَّفُ عَلَى صَلَاتِهِ فِي بَيْتِهِ وَفِي سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْرِينَ ضِ‪#‬عْفًا وَذَلِ‪#‬كَ أَنَّهُ إِذَا تَوَضَّ‪#‬أَ فََأحْسَ‪#‬نَ‬
‫الْوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى الْمَسْجِدِ لَا يُخْرِجُهُ إِلَّا الصَّلَاةُ لَمْ يَخْطُ خَطْوَةً إِلَّا رُفِعَتْ لَهُ بِهَا دَرَجَ‪#‬ةٌ وَحُ‪#‬طَّ‬
‫ص‪##‬لِّ عَلَيْ‪##‬هِ اللَّهُمَّ‬
‫عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةٌ فَإِذَا صَلَّى لَمْ تَزَلْ الْمَلَائِكَةُ تُصَلِّي عَلَيْهِ مَا دَامَ فِي مُصَلَّاهُ اللَّهُمَّ َ‬
‫ارْحَمْهُ وَلَا يَزَالُ أَحَدُكُمْ فِي صَلَاةٍ مَا انْتَظَرَ الصَّلَاةَ) حديث نمبر ( ‪ )611‬صحيح البخاري‬

‫(( ‪ -‬منع نمودن خانمها از جماعت جايز نيست ‪)) -‬‬

‫زززه‬

‫‪30‬‬
 ‫(حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَا َ‬
‫ل‬
‫كَانَتْ امْرَأَةٌ لِعُمَرَ تَشْهَدُ صَلَاةَ الصُّبْحِ وَالْعِشَاءِ فِي الْجَمَاعَةِ فِي الْمَسْجِدِ فَقِيلَ لَهَا لِمَ تَخْرُجِينَ وَقَ‪##‬دْ‬
‫تَعْلَمِينَ أَنَّ عُمَرَ يَكْرَهُ ذَلِكَ وَيَغَارُ قَالَتْ وَمَا يَمْنَعُهُ أَنْ يَنْهَانِي قَالَ يَمْنَعُهُ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ‬
‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ) حديث نمبر ( ‪ )849‬صحيح البخاري‬

‫(( ‪ -‬نمازيك ركن اساسي اسالم است ))‬

‫ِس‪##‬لَامُ عَلَى‬
‫(عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بُنِيَ الْإ ْ‬
‫‪#‬وْمِ‬
‫َص‪#‬‬
‫‪#‬اةِ وَالْحَجِّ و َ‬‫خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَ‪#‬‬
‫رَمَضَانَ) حديث نمبر (‪ ) 7‬صحيح البخاري‬

‫(( ‪ -‬جماعت ‪)) -‬‬

‫زززه‬

‫ص‪##‬لَاةَ‬ ‫(عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ تَفْضُلُ َ‬
‫الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً) حديث نمبر (‪ )609‬صحيح البخاري‬
‫(حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا اللَّيْثُ حَدَّثَنِي ابْنُ الْهَادِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ خَبَّابٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ‬
‫‪#‬ذِّ بِخَمْسٍ‬
‫الْخُدْرِيِّ أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ صَلَاةُ الْجَمَاعَ‪#‬ةِ تَفْضُ‪#‬لُ صَ‪#‬لَاةَ الْفَ‪#‬‬
‫وَعِشْرِينَ دَرَجَةً) حديث نمبر (‪ ) 610‬صحيح البخاري‬

‫(( ‪ -‬حديث احسان ))‬

‫زززه‬

‫‪#‬ةَ عَنْ أَبِي‬ ‫(حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا أَبُو حَيَّانَ التَّيْمِيُّ عَنْ أَبِي زُرْعَ‪#‬‬
‫هُرَيْرَةَ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَارِزًا يَوْمًا لِلنَّاسِ فَأَتَاهُ جِبْرِيلُ فَقَالَ مَا الْإِيمَ‪##‬انُ قَ‪##‬الَ‬
‫الْإِيمَانُ أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَبِلِقَائِهِ وَرُسُلِهِ وَتُؤْمِنَ بِالْبَعْثِ قَالَ مَا الْإِسْلَامُ قَالَ الْإِسْ ‪#‬لَامُ أَنْ‬
‫‪#‬الَ مَا‬ ‫‪#‬انَ قَ‪#‬‬ ‫َض‪#‬‬‫‪#‬ومَ رَم َ‬ ‫َص‪#‬‬ ‫تَعْبُدَ اللَّهَ وَلَا تُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَتُقِيمَ الصَّلَاةَ وَتُؤَدِّيَ الزَّكَاةَ الْمَفْرُوضَةَ وَت ُ‬
‫َس‪##‬ئُولُ‬ ‫الْإِحْسَانُ قَالَ أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ قَالَ مَتَى السَّاعَةُ قَالَ مَا الْم ْ‬
‫عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنْ السَّائِلِ وَسَأُخْبِرُكَ عَنْ أَشْرَاطِهَا إِذَا وَلَدَتْ الْأَمَةُ رَبَّهَا وَإِذَا تَطَاوَلَ رُعَاةُ الْإِبِ‪#‬لِ الْبُهْمُ‬
‫‪#‬اعَةِ‬ ‫الس‪#‬‬
‫فِي الْبُنْيَانِ فِي خَمْسٍ لَا يَعْلَمُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ ثُمَّ تَلَا النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ َّ‬
‫الْآيَةَ ثُمَّ أَدْبَرَ فَقَالَ رُدُّوهُ فَلَمْ يَرَوْا شَيْئًا فَقَالَ هَذَا جِبْرِيلُ جَاءَ يُعَلِّمُ النَّاسَ دِينَهُمْ قَالَ أَبُو عَبْد اللَّهِ جَعَلَ‬
‫ذَلِك كُلَّهُ مِنْ الْإِيمَانِ) حديث نمبر ( ‪ )48‬كتاب اإليمان ‪ ،‬صحيح البخاري‬

‫‪31‬‬
 ‫))‬ ‫(( ‪ -‬حديث كم شدن نماز از ‪ 50‬به ‪5‬‬
‫زززه‬

‫(حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يُونُسَ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كَ‪##‬ا َ‬
‫ن‬
‫أَبُو ذَرٍّ يُحَدِّثُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ فُرِجَ عَنْ سَقْفِ بَيْتِي وَأَنَا بِمَكَّةَ فَنَزَلَ جِبْرِيلُ‬
‫صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَفَرَجَ صَدْرِي ثُمَّ غَسَلَهُ بِمَاءِ زَمْزَمَ ثُمَّ جَاءَ بِطَسْتٍ مِنْ ذَهَبٍ مُمْتَلِئٍ حِكْمَ‪##‬ةً‬
‫وَإِيمَانًا فَأَفْرَغَهُ فِي صَدْرِي ثُمَّ أَطْبَقَهُ ثُمَّ أَخَذَ بِيَدِي فَعَرَجَ بِي إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا فَلَمَّا جِئْتُ إِلَى السَّمَاءِ‬
‫‪#‬الَ َنعَمْ مَعِي‬ ‫ل قَالَ هَلْ مَعَكَ أَحَدٌ قَ‪#‬‬ ‫الدُّنْيَا قَالَ جِبْرِيلُ لِخَازِنِ السَّمَاءِ افْتَحْ قَالَ مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا جِبْرِي ُ‬
‫مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ أُرْسِلَ إِلَيْهِ قَالَ نَعَمْ فَلَمَّا فَتَحَ عَلَوْنَا السَّمَاءَ الدُّنْيَا فَإِذَا رَجُلٌ قَاعِ‪##‬دٌ‬
‫‪#‬الَ‬ ‫عَلَى يَمِينِهِ أَسْوِدَةٌ وَعَلَى يَسَارِهِ أَسْوِدَةٌ إِذَا نَظَرَ قِبَلَ يَمِينِهِ ضَحِكَ وَإِذَا نَظَرَ قِبَلَ يَسَ‪#‬ارِهِ بَكَى فَقَ‪#‬‬
‫مَرْحَبًا بِالنَّبِيِّ الصَّالِحِ وَالِابْنِ الصَّالِحِ قُلْتُ لِجِبْرِيلَ مَنْ هَذَا قَال هَذَا آدَمُ وَهَذِهِ الْأَسْ ‪#‬وِدَةُ عَنْ يَمِينِ ‪#‬هِ‬
‫وَشِمَالِهِ نَسَمُ بَنِيهِ فَأَهْلُ الْيَمِينِ مِنْهُمْ أَهْلُ الْجَنَّةِ وَالْأَسْوِدَةُ الَّتِي عَنْ شِمَالِهِ أَهْلُ النَّارِ فَإِذَا نَظَ‪##‬رَ عَنْ‬
‫يَمِينِهِ ضَحِكَ وَإِذَا نَظَرَ قِبَلَ شِمَالِهِ بَكَى حَتَّى عَرَجَ بِي إِلَى السَّمَاءِ الثَّانِيَةِ فَقَالَ لِخَازِنِهَا افْتَحْ فَقَالَ لَهُ‬
‫خَازِنِهَا مِثْلَ مَا قَالَ الْأَوَّلُ فَفَتَحَ قَالَ أَنَسٌ فَذَكَرَ أَنَّهُ وَجَدَ فِي السَّمَوَاتِ آدَمَ وَإِدْرِيسَ وَمُوسَى وَعِيسَى‬
‫وَإِبْرَاهِيمَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ وَلَمْ يُثْبِتْ كَيْفَ مَنَازِلُهُمْ غَيْرَ أَنَّهُ ذَكَرَ أَنَّهُ وَجَدَ آدَمَ فِي السَّمَاءِ ال‪##‬دُّنْيَا‬
‫وَإِبْرَاهِيمَ فِي السَّمَاءِ السَّادِسَةِ قَالَ أَنَسٌ فَلَمَّا مَرَّ جِبْرِيلُ بِالنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِإِدْرِيسَ قَ‪##‬الَ‬
‫‪#‬الَ مَرْحَبًا‬ ‫مَرْحَبًا بِالنَّبِيِّ الصَّالِحِ وَالْأَخِ الصَّالِحِ فَقُلْتُ مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا إِدْرِيسُ ثُمَّ مَرَرْتُ بِمُوسَى فَقَ‪#‬‬
‫بِالنَّبِيِّ الصَّالِحِ وَالْأَخِ الصَّالِحِ قُلْتُ مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا مُوسَى ثُمَّ مَرَرْتُ بِعِيسَى فَقَ‪##‬الَ مَرْحَبًا بِ‪##‬الْأَخِ‬
‫الصَّالِحِ وَالنَّبِيِّ الصَّالِحِ قُلْتُ مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا عِيسَى ثُمَّ مَرَرْتُ بِإِبْرَاهِيمَ فَقَالَ مَرْحَبًا بِالنَّبِيِّ الصَّالِحِ‬
‫وَالِابْنِ الصَّالِحِ قُلْتُ مَنْ هَذَا قَالَ هَذَا إِبْرَاهِيمُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ ابْنُ شِ ‪#‬هَابٍ فَ ‪#‬أَخْبَرَنِي ابْنُ‬
‫حَزْمٍ أَنَّ ابْنَ عَبَّاسٍ وَأَبَا حَبَّةَ الْأَنْصَارِيَّ كَانَا يَقُولَانِ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ عُ‪##‬رِجَ بِي‬
‫‪#‬لَّى اللَّهُ‬ ‫ص‪#‬‬ ‫حَتَّى ظَهَرْتُ لِمُسْتَوَى أَسْمَعُ فِيهِ صَرِيفَ الْأَقْلَامِ قَالَ ابْنُ حَزْمٍ وَأَنَسُ بْنُ مَالِكٍ قَالَ النَّبِيُّ َ‬
‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَفَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى أُمَّتِي خَمْسِينَ صَلَاةً فَرَجَعْتُ بِذَلِكَ حَتَّى مَرَرْتُ عَلَى مُوسَى‬
‫فَقَالَ مَا فَرَضَ اللَّهُ لَكَ عَلَى أُمَّتِكَ قُلْتُ فَرَضَ خَمْسِينَ صَلَاةً قَالَ فَارْجِعْ إِلَى رَبِّكَ فَإِنَّ أُمَّتَكَ لَا تُطِيقُ‬
‫ذَلِكَ فَرَاجَ ْعتُ فَوَضَعَ شَطْرَهَا فَرَجَعْتُ إِلَى مُوسَى قُلْتُ وَضَعَ شَطْرَهَا فَقَالَ رَاجِعْ رَبَّكَ فَإِنَّ أُمَّتَكَ لَا‬
‫تُطِيقُ فَرَاجَعْتُ فَوَضَعَ شَطْرَهَا فَرَجَعْتُ إِلَيْهِ فَقَالَ ارْجِعْ إِلَى رَبِّكَ فَإِنَّ أُمَّتَكَ لَا تُطِيقُ ذَلِكَ فَرَاجَعْتُهُ‬
‫‪#‬عْ ر ََّبكَ فَقُلْتُ‬ ‫‪#‬الَ رَاجِ‪#‬‬ ‫‪#‬ى فَقَ‪#‬‬ ‫ُوس‪#‬‬
‫فَقَالَ هِيَ خَمْسٌ وَهِيَ خَمْسُونَ لَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ فَرَجَعْتُ إِلَى م َ‬
‫اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَبِّي ثُمَّ انْطَلَقَ بِي حَتَّى انْتَهَى بِي إِلَى سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى وَغَشِيَهَا أَلْ ‪#‬وَانٌ لَا أَدْرِي مَا هِيَ‬
‫ثُمَّ أُدْخِلْتُ الْجَنَّةَ فَإِذَا فِيهَا حَبَايِلُ اللُّؤْلُؤِ وَإِذَا تُرَابُهَا الْمِسْكُ) حديث نمبر ( ‪ )336‬صحيح البخاري‬
‫كتاب الصالة‬

‫‪32‬‬
 ‫(( نمازصبح وعصر كزارش روزانه مؤمن ))‬
‫زززهحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أ َّ‬
‫َن‬
‫رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَتَعَاقَبُونَ فِيكُمْ مَلَائِكَةٌ بِاللَّيْلِ وَمَلَائِكَةٌ بِالنَّهَارِ وَيَجْتَمِعُ‪##‬ونَ فِي‬
‫صَلَاةِ الْفَجْرِ وَصَلَاةِ الْعَصْرِ ثُمَّ يَعْرُجُ الَّذِينَ بَاتُوا فِيكُمْ فَيَسْأَلُهُمْ وَ ُهوَ أَعْلَمُ بِهِمْ كَيْفَ تَرَكْتُمْ عِبَ‪##‬ادِي‬
‫فَيَقُولُونَ تَرَكْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ وَأَتَيْنَاهُمْ وَهُمْ يُصَلُّونَ حديث نمبر (‪ )522‬بخاري شريف‬

‫(( نماز رهايي از قيد شيطان ))‬

‫زززه‪ #‬حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ أَبِي الزِّنَادِ عَنْ الْأَعْرَجِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَ َة‬
‫رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَعْقِدُ الشَّيْطَانُ عَلَى قَافِيَةِ رَأْسِ أَحَدِكُمْ إِذَا‬
‫‪#‬إِنْ‬ ‫هُوَ نَامَ ثَلَاثَ عُقَدٍ يَضْرِبُ كُلَّ عُقْدَةٍ عَلَيْكَ لَيْلٌ طَوِيلٌ فَارْقُدْ فَإِنْ اسْتَيْقَظَ فَذَكَرَ اللَّهَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَ‪#‬‬
‫تَوَضَّأَ انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَإِنْ صَلَّى انْحَلَّتْ عُقْدَةٌ فَأَصْبَحَ نَشِ ‪#‬يطًا طَيِّبَ النَّفْسِ وَإِلَّا أَصْ ‪#‬بَحَ خَبِيثَ النَّفْسِ‬
‫كَسْلَانَحديث نمبر(‪ )1074‬بخاري شريف‬
‫(( ‪)) - -‬‬
‫زززه‪#‬‬

‫(( نماز بي روح تأثير مثبت نميكند ))‬

‫بدون شك نماز ستون دين است واز اين روي است كه در جاي ج‪##‬اي زمين مس‪##‬لمانان را‬
‫ميبينيم كه بر اداي آن محافظت دارند و آن را ىر اوقات بنجكانه به ح‪##‬اي مي آورند ‪ ،‬ولي با‬
‫‪#‬ام ميدهند در نمي يابند ‪ ،‬وفهم‬
‫‪#‬لمانان آنجه را كه انج‪#‬‬
‫‪#‬ياري از مس‪#‬‬ ‫كمال تأسف بايد گفت بس‪#‬‬
‫نميكنند ‪ ،‬و آنان به حقيقت روحي ‪ ،‬اجتماعي و رواني عبادت بي نبرده اند به طوري كه نماز‬
‫را ميخوانند ولي كويي نماز نخوانده اند آنان عبادت ميكنند وجز همان قيام وركوع وسجود حئ‬
‫‪#‬له دارد ومغز‬ ‫‪#‬ان فاص‪#‬‬ ‫وبهره اي ديكر نصيب آنان نميكردد ‪ ،‬اما روح نماز بسيار از قلوب آن‪#‬‬
‫وريشه اي عبادت از ارواح آنان بدور است ‪ ،‬از اين روي است كه ميبينيم نماز آن‪##‬ان را ‪ ،‬از‬
‫فعل زشت باز نمي دارد ‪ ،‬و به ارتكاب فحشا دست مي آاليند ‪ ،‬آنان اكر در عبادت شان انديشه‬
‫ميكردند و درنماز شان خشوع داشتند وةصف ايمان كه خداوند ( جل جالله ) از آنان در قرآن‬
‫ياد كرده است درمورد آنان نيز صادق ميبود ( به تحقيق رستكار شدند مؤمنان ‪ ،‬ىنان كه در‬
‫نماز شان خشوع مي ورزند ) مؤمنون ‪2-1/‬‬
‫ر‪ .‬ك روح نماز در اسالم تاليف عفيف عبدالفتاح طباره ‪ ،‬ترجمه ‪ :‬سيد ناصر طباطبايي ‪،‬‬
‫تهران ‪ :‬نشر احسان ‪ 1380‬ص ‪22 :‬‬

‫(( ‪ -‬بنج بارايستاد ن درمقابل خداوند ( جل جالله ) )‬

‫‪33‬‬
‫انسان مؤمن روزانه بنج مرتبه به دربار پروردگار( جل جالله ) ايستاده ‪ ،‬واين ايس‪##‬تادن‬
‫درحقيقت به معناني اعتراف به كناه و در‬

‫(( ‪ -‬نماز عدد حقيقي است ‪)) -‬‬

‫زززه نماز در وا قع همان عددي است كه همهء اعهداد در كنار اوقابل ش‪##‬مارش ميباشد ‪،‬‬
‫‪#‬ال‬‫واكرآنعدد نباشد ساير اعداد به حساب نميايد و نماز عمليا ت كه برتري خاص به ساير اعم‪#‬‬
‫دارد ‪ ،‬نماز نه تنها بهترين اعمال دردنيا بلكه بهترين اعمالت درقيامت نيز ميباشد يعني برتري‬
‫‪#‬يز محف وظ است و هم همه‬ ‫وامتياز نماز منحصر به دنيا نيست بلكه اين برتري بري آخرت ن‪#‬‬
‫دين درنماز خالصه كرديد در حقيقيت نماز تجلي واقعي دين است و به همين جهت كفته ش‪##‬ده‬
‫كه هركس اهل نماز نباشد اهل دينداري نيست و ديندار كسي است كه قاءم به نماز باشد و شايد‬
‫به همين خاطر بود كه پيامبر( صلي اهلل عليه وسلم ) مالك ومعيار بين ايمان وكفر را در نماز‬
‫‪#‬رده اند ( من‬
‫دانسته اند ‪ ،‬وفرموده اند كسي نماز خود را ترك كند دين خود را ويران ونابود ك‪#‬‬
‫ترك الصالة متمدا فقد كفر)‬

‫(( ستون دين ))‬

‫زززه اكر دين را به منزله ء فرض كنتيم كه حافظ س‪##‬عادت انس‪##‬ان باشد و آدمي ب‪##‬راي‬
‫وصول به سعادت خويش به آن خيمه بناه برد نم‪##‬از بايه وس‪##‬تون آن خيمه خواهد واكر نباشد‬
‫قطعا استوار نخواهد بود ‪.‬‬
‫‪)) -‬‬ ‫(( ‪-‬ترك نماز عصر‬
‫زززه حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ عَنْ أَبِي قِلَابَةَ عَ ْ‬
‫ن‬
‫أَبِي الْمَلِيحِ قَالَ كُنَّا مَعَ بُرَيْدَةَ فِي غَزْوَةٍ فِي يَوْمٍ ذِي غَيْمٍ فَقَالَ بَكِّرُوا بِصَلَاةِ الْعَصْرِ فَإِنَّ النَّبِيَّ صَلَّى‬
‫اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ تَرَكَ صَلَاةَ الْعَصْرِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ حديث نمبر(‪ )520‬بخاري شريف ‪.‬‬

‫(( نماز وسيله كمك جستن ))‬

‫‪#‬ريم ‪،‬‬
‫بسياري از مسلمانان با وجود ايمان وعقيده داشتن به خداوند ( جل جالله ) وقرآن ك‪#‬‬
‫بازهم در اثناي مشكالت ‪ ،‬به وسايل مختلفي رجوع ميكنند ‪ ،‬كه احيانا به عوض نفع ‪ ،‬برايشان‬
‫ضرر ميرسد ‪ ،‬درحاليكه خداوند ( جل جالله ) ميفرمايد ‪ ( :‬واستعينوا بالصبروالصالة )‬
‫(يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ) البقرة ‪ 153 /‬ا‬
‫وفي الحديث أن رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم كان إذا حزبه أمر صلى‬

‫‪34‬‬
‫حضرت صهيب (رضي اهلل عنه) از نبي كريم ( صلى اهلل عليه وس‪##‬لم ) روايت ميكند كه‬
‫‪#‬از‬‫‪#‬از نم‪#‬‬ ‫عادت وطريقه انبياء ( عليهم السالم ) همين بود كه دروقت هر بريشاني به سوي نم‪#‬‬
‫متوجه ميشدند ‪.‬‬
‫حضرت عبداهلل بن عباس (رضي اهلل عنهما) يك مرتبه در سفر بود ‪ ،‬به او اطالع رسيد كه‬
‫‪#‬از (إنا هلل وإنا اليه‬
‫‪#‬از خواند ‪ ،‬وب‪#‬‬
‫‪#‬ده دو ركعت نم‪#‬‬ ‫‪#‬ايين ش‪#‬‬‫بسرشان فوت شده از شتر خود ب‪#‬‬
‫راجعون) را خواند ‪ ،‬وفرم‪##‬ود كه ما عمل ك‪##‬رديم به ج‪##‬يزي كه خداوند ( جل جالله ) امر‬
‫فرموده است و اين آيت شريف را خواند ( واستعينوا بالصبروالصالة )‬

‫نماز سبب نجات از مصايب دنيا ست ‪.‬‬

‫راه رجوع براي تارکين نماز باز است‬

‫‪#‬وا مِنْ‬‫‪#‬هِمْ لَا تَقْنَطُ‪#‬‬
‫ُس‪#‬‬
‫زززه بلي ! خداوند متعال ميفرمايد (قُلْ يَاعِبَادِي الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْف ِ‬
‫رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ) الزمر‪53/‬‬
‫(به آنها بگو اى بندگان من كه بر خودتان اسراف و ستم ك‪##‬رده ايد از رحمت خداوند نوميد‬
‫نشويد كه خدا همه گناهان را مى بخشد كه او بخشنده و مهربان است‬
‫صاحب تفسير نمونه اين آيت شريف را چنين تشريح مينمايد ‪:‬‬
‫‪ - 1‬تعبير به ((يا عبادى )) (اى بندگان من ! آغازگر لطفى است از ناحيه پروردگار‪.‬‬
‫‪ - 2‬تعبير به ((اسراف )) به جاى ظلم و گناه و جنايت نيز لطف ديگرى است ‪.‬‬
‫‪ - 3‬تعبير به ((على انفسهم )) كه نشان مى دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى گردد‬
‫نشانه ديگرى از محبت پروردگار است همانگونه كه يك پدر دلسوز به فرزند خويش مى گويد‬
‫اينهمه بر خود ستم مكن !‬
‫‪ - 4‬تعبير به ((ال تقنطوا)) (مايوس نشويد) با توجه به اينكه ((قنوط)) در اصل به مع‪##‬نى‬
‫‪#‬اران نبايد از ((لطف الهى ))‬ ‫‪#‬ائى دليل بر اين است كه گنهك‪#‬‬ ‫مايوس شدن از خير است به تنه‪#‬‬
‫نوميد گردند‪.‬‬
‫‪ - 5‬تعبير من ((رحمة اهلل )) بعد از جمله ((ال تقنطوا)) بيشترى بر اين خير و محبت مى‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ - 6‬هنگامى كه به جمله ((ان اهلل يغفر الذنوب )) مى رسيم كه با حرف تاءكيد آغاز شده و‬
‫كلمه ((الذنوب )) (جمع با الف و الم همه گناهان را بدون استثنا در بر مى گيرد سخن اوج مى‬
‫گيرد و درياى رحمت مواج مى شود‪.‬‬
‫‪ - 7‬هنگامى كه ((جميعا)) به عنوان تاءكيد ديگرى بر آن افزوده مى شود امي‪##‬دوارى به‬
‫آخرين مرحله مى رسد‪.‬‬
‫‪#‬اف اميد بخش‬ ‫‪ 8‬و ‪ - 9‬توصيف خداوند به ((غفور)) و ((رحيم )) كه دو وصف از اوص‪#‬‬
‫پروردگار است در پايان آيه جائى براى كمترين ياس‍ و نوميدى باقى نمى گذارد‬

‫‪35‬‬
‫آرى به همين دليل آيه فوق گسترده ترين آيات قرآن است كه شمول آن هر گونه گناه را در‬
‫بر مى گيرد‪ ،‬و نيز به همين دليل از اميدبخشترين آيات قرآن مجيد محسوب مى شود‪.‬‬
‫و به راستى از كسى كه درياى لطفش بيك‪##‬ران و ش‪##‬عاع فيضش نامح‪##‬دود است جز اين‬
‫انتظارى نمى توان داشت ‪.‬‬
‫از كسى كه ((رحمتش بر غضبش پيشى گرفته )) و بندگان را ب‪##‬راى رحمت آفري‪##‬ده ‪ ،‬نه‬
‫براى خشم و عذاب ‪ ،‬غ‪##‬ير از اين چشمداش‪##‬تى نيست ‪ .‬چه خداوند رحيم و مهرب‪##‬انى و چه‬
‫پروردگار پر مهر و محبتى !!‬
‫در اينجا دو مساءله فكر مفسران را به خود مشغول ساخته كه اتفاقا راه حل آن در خود آيه‬
‫و آيات بعد نهفته است ‪.‬‬
‫نخست اينكه ‪ :‬آيا عموميت آيه همه گناهان حتى شرك و گناهان كب‪##‬يره ديگر را ف‪##‬را مى‬
‫گيرد؟ اگر چنين است پس چرا در آيه ‪ 48‬سوره نساء شرك از گناهان قابل بخشش استثناء شده‬
‫‪#‬رك را نمى‬ ‫‪#‬اء‪ )):‬خداوند ش‪#‬‬‫است ؟ ((ان اهلل ال يغفر أ ن يشرك به و يغفر ما دون ذلك لمن يش‪#‬‬
‫بخشد‪ ،‬اما كمتر از آن را براى‬
‫هر كس كه بخواهد مى بخشد‪)).‬‬
‫ديگر اينكه ‪ :‬آيا اين وعده غفران كه در آيه مورد بحث آمده است مطلق است يا مشروط به‬
‫توبه و مانند آن ؟‬
‫البته اين دو سؤ ال به هم مربوط است ‪ .‬و پاسخ آن را در آيات بعد به خوبى مى توان يافت‬
‫‪#‬وا الى ربكم (به‬‫‪#‬ازد‪ :‬انيب‪#‬‬
‫زيرا سه دستور در آيات بعد داده شده كه همه چيز را روشن مى س‪#‬‬
‫سوى پروردگارتان باز گرديد) و اسلموا له (در برابر فرمان او تسليم شويد) و اتبعوا احسن ما‬
‫انزل اليكم من ربكم ( پيروى كنيد از بهترين دستوراتى كه از سوى پروردگارتان بر شما نازل‬
‫شده )‪.‬‬
‫اين دستورهاى سه گانه مى گويد درهاى غفران و رحمت به روى همه بندگان بدون استثنا‬
‫گشوده است مشروط بر اينكه بعد از ارتكاب گناه به خود آيند‪ ،‬و تغيير مسير دهند‪ ،‬رو به سوى‬
‫درگاه خدا آورند‪ ،‬در برابر فرمانش تسليم باشند و با عمل ‪ ،‬صداقت خود را در اين توبه و انابه‬
‫نشان دهند‪ ،‬به اين ترتيب نه شرك از آن مستثناست و نه غير آن ‪ ،‬و نيز مشروط بودن اين عفو‬
‫عمومى و رحمت واسعه به شرائطى غير قابل انكار است ‪.‬‬
‫و اگر مى بينيم در آيه ‪ 48‬سوره نساء بخشش و عفو مشركان را استثنا ك‪##‬رده در م‪##‬ورد‬
‫‪#‬د‪،‬‬‫مشركانى است كه در حالت شرك از دنيا بروند‪ ،‬نه آنها كه بيدار شوند و راه حق پيش گيرن‪#‬‬
‫چرا كه اكثريت قريب به اتفاق مسلمانان صدر اسالم چنين بوده اند‪.‬‬
‫‪#‬ان‬‫‪#‬يره چن‪#‬‬ ‫‪#‬ان كب‪#‬‬‫‪#‬ام گناه‪#‬‬
‫اگر حال بسيارى از مجرمان را در نظر بگيريم كه بعد از انج‪#‬‬
‫ناراحت و پشيمان مى شوند كه باور نمى كنند راه بازگشتى به روى آنها باز باشد و آنچنان خود‬
‫را آلوده مى دانند كه با هيچ آبى قابل شستشو نيستند مى پرسند آيا به راس‪##‬تى گناه‪##‬ان ما قابل‬
‫بخشش‍ است ؟‬

‫‪36‬‬
‫آيا راهى به سوى خدا براى ما باز است ؟ آيا پلى در پشت سر ما وج‪##‬ود دارد كه وي‪##‬ران‬
‫نشده باشد؟ مفهوم آيه را به خوبى درك مى كنيم ‪ ،‬زيرا آنها آماده هر گونه توبه اند ولى گن‪##‬اه‬
‫خود را قابل بخشش نمى دانند‪ ،‬مخصوصا اگر بارها توبه كرده باشند و شكسته باشند‪.‬‬
‫اين آيه به همه آنها نويد مى دهد كه راه به روى همه شما باز است ‪.‬‬
‫‪#‬امى كه مى‬ ‫‪#‬هداء هنگ‪#‬‬ ‫لذا ((وحشى )) جنايتكار معروف تاريخ اسالم و قاتل حمزه سيد الش‪#‬‬
‫خواست مسلمان شود از اين مى ترسيد كه توبه اش پذيرفته نگردد‪ ،‬زيرا به راس‪##‬تى گن‪##‬اه او‬
‫بسيار سنگين بود‪ ،‬جمعى از مفسران مى گويند‪ :‬آيه فوق نازل شد و درهاى رحمت الهى را به‬
‫روى وحشى و وحشى هاى توبهكار گشود!‬
‫گر چه اين سوره از سوره هاى مكى است و آن روز كه اين آيات ن‪##‬ازل شد نه جنگ احد‬
‫رخ داده بود و نه داستان شهادت حمزه و توبه وحشى ‪ ،‬اين ماجرا نمى تواند ش‪##‬اءن ن‪##‬زولى‬
‫براى آيه باشد‪ ،‬بلكه از قبيل تطبيق يك قانون كلى بر يكى از مصاديق آن است ‪ ،‬اما به هر حال‬
‫گستردگى مفهوم آيه را مى تواند مشخص كند‪.‬‬
‫از آنچه گفتيم روشن شد كه اصرار بعضى از مفسران مانند ((آلوسى )) در ((روح المعانى‬
‫)) بر اينكه وعده غفران در آيه فوق مشروط به چيزى نيست ‪ ،‬و حتى هفده دليل براى آن ذكر‬
‫كرده مطلب نادرستى است ‪ ،‬چرا كه با آيات بعد تضاد روش‪#‬نى دارد‪ ،‬و ادله هف‪#‬ده گانه او كه‬
‫بسيارى از آن قابل ادغام در يكديگر است چيزى بيش از اين نمى رساند كه رحمت خدا وسيع‬
‫و گسترده است كه شامل همه گنهكاران مى شود و اين منافات با مشروط بودن اين وعده الهى‬
‫به قرينه آيات بعد ندارد‪.‬‬
‫در مورد اين آيه مطالب ديگرى است كه به خواست خدا در بحث نكات‬
‫خواهد آمد‪.‬‬
‫‪#‬اران‬ ‫‪#‬ان و گنهك‪#‬‬‫در آيه بعد راه ورود در اين درياى بيكران رحمت الهى را به همه مجرم‪#‬‬
‫نشان مى دهد‪ ،‬مى فرمايد‪ :‬به سوى پروردگارتان باز گرديد و مسير زندگى خود را اص‪##‬الح‬
‫كنيد (و انيبوا الى ربكم )‪.‬‬
‫((و در برابر او تسليم شويد‪ ،‬و فرمانش را به گوش جان بشنويد و پذيرا گرديد پيش از آنكه‬
‫عذاب الهى دامانتان را بگيرد‪ ،‬سپس هيچكس‍ نتواند به يارى شما برخيزد)) (و اس‪##‬لموا له من‬
‫قبل ان ياتيكم العذاب ثم ال تنصرون )‪.‬‬
‫‪#‬وم كه‬ ‫‪#‬خن از مرحله س‪#‬‬ ‫‪#‬الم )) س‪#‬‬‫بعد از پيمودن اين دو مرحله (مرحله ((انابه )) و ((اس‪#‬‬
‫‪#‬ان‬‫مرحله عمل است به ميان آورده مى افزايد‪(( :‬از بهترين دستوراتى كه از سوى پروردگارت‪#‬‬
‫‪#‬راغتان آيد در‬‫‪#‬انى به س‪#‬‬ ‫بر شما نازل شده پيروى كنيد‪ ،‬پيش از آنكه عذاب الهى به طور ناگه‪#‬‬
‫حالى كه از آن خبر نداريد)) (و اتبعوا احسن ما انزل اليكم من ربكم من قبل ان ياتيكم الع‪##‬ذاب‬
‫بغتة و انتم ال تشعرون )‪.‬‬
‫و به اين ترتيب مسير وصول به رحمت خدا سه گام بيشتر نيست ‪:‬‬
‫گام اول توبه و پشيمانى از گناه و روى آوردن به سوى خدا است ‪.‬‬
‫گام دوم ايمان و تسليم در برابر فرمان او‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫گام سوم عمل صالح است ‪.‬‬
‫و بعد از اين سه گام ورود در درياى بيكران رحمتش طبق و ع‪##‬ده اى كه فرم‪##‬وده قطعى‬
‫است ‪ ،‬هر چند بار گناهان انسان سنگين باشد‪.‬‬
‫در اينكه منظور از اتبعوا احسن ما انزل اليكم من ربكم (از بهترين چ‪##‬يزى كه از س‪##‬وى‬
‫پروردگارتان بر شما نازل شده پيروى كنيد) چيست مفسران‬
‫احتماالت متعددى داده اند‪.‬‬
‫‪#‬ده‬‫‪#‬ازل ش‪#‬‬ ‫آنچه از همه بهتر به نظر مى رسد اين است كه دستوراتى كه از سوى خداوند ن‪#‬‬
‫مختلف است بعضى دعوت به واجبات و بعضى مستحبات ‪ ،‬و بعضى مشتمل بر اجازه مباحات‬
‫است ‪ ،‬منظور از احسن انتخاب واجبات و مستحبات مى باشد‪ ،‬با توجه به سلسله مراتب آنها‪.‬‬
‫بعضى نيز آن را اشاره به قرآن در ميان كتب آسمانى دانس‪##‬ته اند به قرينه آنچه در آيه ‪23‬‬
‫همين سوره زمر آمده است كه قرآن را ((احسن الحديث )) (بهترين سخن ) ناميده ‪ :‬اهلل ن‪##‬زل‬
‫احسن الحديث كتابا متشابها مثانى ‪.‬‬
‫البته اين دو تفسير منافاتى با هم ندارد‪.‬‬
‫‪#‬وده اند كه از رحمت خداوند نا‬ ‫‪#‬اده روي نم‪#‬‬ ‫بگو براي بنده هايمكه در زنده گي خويش زي‪#‬‬
‫اميد نشويد خداوند تمامي كناهان را ميبخشد ‪ ،‬خداوند بخشاينده كناهان و مهربان است ‪.‬‬
‫در خبر است كه يكي از بيامبران را ذات بروردكار بروردكار خطاب نموده كفت ‪ :‬بن‪##‬ده‬
‫‪#‬وده كفت ‪:‬‬ ‫‪#‬ده ‪ .‬او تعجب نم‪#‬‬‫‪#‬بري ب‪#‬‬‫‪#‬ارم را خوش‪#‬‬ ‫‪#‬ان كناهك‪#‬‬‫كان مطيعم را بترسان و بنده ك‪#‬‬
‫بروردكارا جكونه ؟ خداوند ( جل جالله ) كفت ‪ :‬بنده كان مطيع را بترسان كه از عبادت تان‬
‫‪#‬ان‬‫‪#‬ار آن‪#‬‬ ‫مغرور نشويد ‪ ،‬و براي بنده كان كناهكارم خوش خبري بده كه رحمت الهي در انتظ‪#‬‬
‫بوده و ميتوانند هروقتي به باركاه الهي رجوع نمايند ‪.‬‬

‫(( ‪)) - -‬‬

‫زززه‬

‫(( ‪ -‬فضيلت جماعت ‪)) -‬‬

‫ْض‪##‬لُ‬
‫زززه(عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ تَف ُ‬
‫صَلَاةَ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً) حديث نمبر (‪ )609‬صحيح البخاري‬

‫صد قصر دربهشت بنا ميكند نماز‬

‫ما را غريق مهر خدا ميكند نماز‬ ‫شوالي نور برتن ما مي ميكند نماز‬
‫با بانك بر صالبت قد قامت الصالة‬
‫ما را بكوي عشق صدا ميكند نماز‬

‫‪38‬‬
 ‫دلهاي خو كرفته با مرداب شرك را‬
‫سرجشمه خلوص ورضا مي كند نماز‬
‫درهاي رحمت است كه وا مي كند نماز‬ ‫هرصبحدم به روي خدا باوران خاك‬

‫كن تكيه برنماز كه در شط حادثات‬

‫ايمن ترا زموج بال مي كند نماز‬

‫وقت سفر چگونه ادا مي كند نماز‬ ‫بنكر به بير عشق كه برتخت اختصار‬

‫آنجا كه بال نافله وا مي كند نماز‬ ‫اكنده از طنين عبور فرشته هاست‬

‫درآسمان نور رها ميكند نماز‬ ‫از بنده هاي وسوسه ء طاووس روح‬
‫مردان راه را زجفا ووفاي دوست‬
‫بيمانه نوش خوف ورجا مي كند نماز‬

‫با زانوي ادب جو نشيني كه سالم‬

‫برتو سالم عشق وصفا مي كند نماز‬

‫صد قصر دربهشت بنا مي كند نماز‬ ‫مقبول حق جو كشت نمازت براي تو‬
‫همايون عليدوستي‬
‫ـ شرط دارد ‪:‬‬‫توبه بنج‬
‫اخالص به خدا ( جل جالله ) يعني تو به بخاطر كدام انسان ‪ ,‬يا ترس انسان نباشد ‪.‬‬
‫ـ و كناهش را‬ ‫ـ از آن عمل زشت قبلي ‪ .‬آن عمل را بسيار بزرك بنداشته‬ ‫ندامت و بشيماني‬
‫بسيار خطرناك بداند ‪ ،‬و ازآنجه نموده جدا بشيمان باشد ‪.‬‬
‫‪ -4‬ترك آن عمل بد بشكل كلي ‪ ،‬و عدم اصرار به آن ‪ ،‬هركاه كناهش متعلق به نا فرماني‬
‫خدا باشد آنرا ترك نمايد ‪ ،‬و هركاه كدام كار حرام ميكرد آنرا ترك كند و هركاه كناهش به بنده‬
‫ـ نمايد ‪ ،‬وياهم رضــايت شــانرا جلب‬ ‫هاي خدا تعلق ميكرفت ‪ ،‬حقوق آنان را دو باره مسترد‬
‫نمايد ‪.‬‬
‫‪ -5‬تصميم جدي كه به آن عمل دوباره بر نميكردد ‪.‬‬
‫توبه در وقت قبول تو به باش ( وليست التوبه للذين يعملون السيئات ) النساء ‪1 /‬‬

‫‪39‬‬
 ‫فلسفه جماعت‬
‫دردين مقدس اسالم‬
‫ٍ( عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسََّلمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ تَفْضُلُ صَلَاةَ‬
‫الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً) بخارى شريف حديث نمبر( ‪)609‬‬
‫حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ قَالَ حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا صَالِحٍ يَقُو ُ‬
‫ل‬
‫ُض‪##‬عَّفُ‬ ‫سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةُ الرَّجُلِ فِي الْجَمَاعَةِ ت َ‬
‫‪#‬وءَ ثُمَّ‬ ‫ُض‪#‬‬‫‪#‬نَ الْو ُ‬ ‫ْس‪#‬‬‫عَلَى صَلَاتِهِ فِي بَيْتِهِ وَفِي سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْرِينَ ضِعْفًا وَذَلِكَ أَنَّهُ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَح َ‬
‫خَرَجَ إِلَى الْمَسْجِدِ لَا يُخْرِجُهُ إِلَّا الصَّلَاةُ لَمْ يَخْطُ خَطْوَةً إِلَّا رُفِعَتْ لَهُ بِهَا دَرَجَةٌ وَحُطَّ عَنْهُ بِهَا خَطِيئَةٌ‬
‫فَإِذَا صَلَّى لَمْ تَزَلْ الْمَلَائِكَةُ تُصَلِّي عَلَيْهِ مَا دَامَ فِي مُصَلَّاهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ اللَّهُمَّ ارْحَمْ ‪#‬هُ وَلَا يَ ‪#‬زَالُ‬
‫أَحَدُكُمْ فِي صَلَاةٍ مَا انْتَظَرَ الصَّلَاةَ ) بخارى شريف حديث نمبر(‪) 611‬‬
‫(حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَا َ‬
‫ل‬
‫كَانَتْ امْرَأَةٌ لِعُمَرَ تَشْهَدُ صَلَاةَ الصُّبْحِ وَالْعِشَاءِ فِي الْجَمَاعَةِ فِي الْمَسْجِدِ فَقِيلَ لَهَا لِمَ تَخْرُجِينَ وَقَ‪##‬دْ‬
‫تَعْلَمِينَ أَنَّ عُمَرَ يَكْرَهُ ذَلِكَ وَيَغَارُ قَالَتْ وَمَا يَمْنَعُهُ أَنْ يَنْهَانِي قَالَ يَمْنَعُهُ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ‬
‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا تَمْنَعُوا إِمَاءَ اللَّهِ مَسَاجِدَ اللَّهِ ) بخارى شريف حديث نمبر( ‪)849‬‬
‫ُس‪#‬رُ بْنُ عُبَيْ‪#‬دِ اللَّ ِه‬ ‫(حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ قَالَ حَدَّثَنِي ابْنُ جَابِرٍ قَ‪#‬الَ حَ‪#‬دَّثَنِي ب ْ‬
‫َس‪#‬أَلُونَ‬ ‫الْحَضْرَمِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو إِدْرِيسَ الْخَوْلَانِيُّ أَنَّهُ سَمِعَ حُذَيْفَةَ بْنَ الْيَمَانِ يَقُولُ كَ‪#‬انَ النَّاسُ ي ْ‬
‫رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الْخَيْرِ وَكُنْتُ أَسْأَلُهُ عَنْ الشَّرِّ مَخَافَ‪##‬ةَ أَنْ يُ‪##‬دْرِكَنِي فَقُلْتُ يَا‬
‫رَسُولَ اللَّهِ إِنَّا كُنَّا فِي جَاهِلِيَّةٍ وَشَرٍّ فَجَاءَنَا اللَّهُ بِهَذَا الْخَيْرِ فَهَلْ بَعْدَ هَذَا الْخَيْرِ مِنْ شَرٍّ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ‬
‫وَهَلْ بَعْدَ ذَِلكَ الشَّرِّ مِنْ خَيْرٍ قَالَ نَعَمْ وَفِيهِ دَخَنٌ قُلْتُ وَمَا دَخَنُهُ قَالَ قَوْمٌ يَهْدُونَ بِغَيْرِ هَدْيِي َتعْ ‪#‬رِفُ‬
‫مِنْهُمْ وَتُنْكِرُ قُلْتُ فَهَلْ بَعْدَ ذَلِكَ الْخَيْرِ مِنْ شَرٍّ قَالَ نَعَمْ دُعَاةٌ إِلَى أَبْوَابِ جَهَنَّمَ مَنْ أَجَابَهُمْ إِلَيْهَا قَذَفُوهُ‬
‫فِيهَا قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ صِفْهُمْ لَنَا فَقَالَ هُمْ مِنْ جِلْدَتِنَا وَيَتَكَلَّمُونَ بِأَلْسِنَتِنَا قُلْتُ فَمَا تَأْمُرُنِي إِنْ أَدْرَكَنِي‬

‫‪40‬‬
‫ذَلِكَ قَالَ تَلْزَمُ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَإِمَامَهُمْ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ جَمَاعَةٌ وَلَا إِمَامٌ قَالَ فَ‪##‬اعْتَزِلْ تِلْ‪َ ##‬‬
‫ك‬
‫الْفِرَقَ كُلَّهَا وَلَوْ أَنْ تَعَضَّ بِأَصْلِ شَجَرَةٍ حَتَّى يُدْرِكَكَ الْمَوْتُ وَأَنْتَ عَلَى ذَلِكَ ) بخ‪##‬ارى ش‪##‬ريف‬
‫حديث نمبر(‪) 3338‬‬
‫ص‪##‬لَّى اللَّ ُه‬
‫(حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى قَالَ قَرَأْتُ عَلَى مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ َ‬
‫‪#‬ديث‬ ‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وَعِشْرِينَ دَرَجَةً ) مسلم شريف ح‪#‬‬
‫نمبر( ‪)1038‬‬
‫(حَدَّثَنَا إِسْحَقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا الْمُغِيرَةُ بْنُ سَلَمَةَ الْمَخْزُومِيُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ وَهُوَ ابْنُ زِيَا ٍد‬
‫‪#‬دَ‬ ‫‪#‬جِدَ بَعْ‪#‬‬ ‫َس‪#‬‬‫حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي عَمْرَةَ قَالَ دَخَلَ عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ الْم ْ‬
‫َس‪##‬لَّمَ‬ ‫صَلَاةِ الْمَغْرِبِ فَقَعَدَ وَحْدَهُ فَقَعَدْتُ إِلَيْهِ فَقَالَ يَا ابْنَ أَخِي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و َ‬
‫يَقُولُ مَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ فِي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا قَامَ نِصْفَ اللَّيْلِ وَمَنْ صَلَّى الصُّ ‪#‬بْحَ فِي جَمَاعَ ‪#‬ةٍ فَكَأَنَّمَا‬
‫اللهِ الْأَسَدِيُّ ح و حَ‪##‬دَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ‬ ‫صَلَّى اللَّيْلَ كُلَّهُ و حَدَّثَنِيهِ زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ َّ‬
‫رَافِعٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ جَمِيعًا عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِي سَهْلٍ عُثْمَانَ بْنِ حَكِيمٍ بِهَذَا الْإِسْنَادِ مِثْلَ‪##‬هُ)‬
‫مسلم شريف حديث نمبر(‪) 1049‬‬
‫ـ حديث نمبر( )‬
‫( ) مسلم شريف‬
‫(حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ بَرَّادٍ الْأَشْعَرِيُّ وَأَبُو كُرَيْبٍ قَالَا حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ بُرَيْدٍ عَنْ أَبِي بُرْدَةَ عَ ْ‬
‫ن‬
‫أَبِي مُوسَى قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ أَعْظَمَ النَّاسِ أَجْرًا فِي الصَّلَاةِ أَبْعَدُهُمْ إِلَيْهَا‬
‫مَمْشًى فَأَبْعَدُهُمْ وَالَّذِي يَنْتَظِرُ الصَّلَاةَ حَتَّى يُصَلِّيَهَا مَعَ الْإِمَامِ أَعْظَمُ أَجْرًا مِنْ الَّذِي يُصَلِّيهَا ثُمَّ يَنَ‪##‬امُ‬
‫وَفِي رِوَايَةِ أَبِي كُرَيْبٍ حَتَّى يُصَلِّيَهَا مَعَ الْإِمَامِ فِي جَمَاعَةٍ) مسلم شريف حديث نمبر( ‪)1064‬‬

‫(قَالَ مُجَاهِدٌ وَسُئِلَ ابْنُ عَبَّاسٍ عَنْ رَجُلٍ يَصُومُ النَّهَارَ وَيَقُومُ اللَّيْلَ لَا يَشْهَدُ جُمْعَةً وَلَا جَمَاعَ‪ً ##‬ة‬
‫حدِيثِ أَنْ‬
‫قَالَ هُوَ فِي النَّارِ قَالَ حَدَّثَنَا بِذَلِكَ هَنَّادٌ حَدَّثَنَا الْمُحَارِبِيُّ عَنْ لَيْثٍ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ وَمَعْنَى الْ َ‬
‫لَا يَشْهَدَ الْجَمَاعَةَ وَالْجُمُعَةَ رَغْبَةً عَنْهَا وَاسْتِخْفَافًا بِحَقِّهَا وَتَهَاوُنًا بِهَا ) ترمذي شريف حديث نمبر(‬
‫‪) 202‬‬

‫(حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلَانَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ السَّرِيِّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عُثْمَ‪##‬انَ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ عَبْ‪ِ ##‬د‬
‫ش‪##‬هِدَ‬ ‫َس‪##‬لَّمَ مَنْ َ‬ ‫الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَمْرَةَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و َ‬
‫الْعِشَاءَ فِي جَمَاعَةٍ كَانَ لَهُ قِيَامُ نِصْفِ لَيْلَةٍ وَمَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ وَالْفَجْرَ فِي جَمَاعَةٍ كَانَ لَهُ كَقِيَامِ لَيْلَةٍ‬
‫قَالَ وَفِي الْبَاب عَنْ ابْنِ عُمَرَ وَأَبِي هُرَيْرَةَ وَأَنَسٍ وَعُمَارَةَ بْنِ رُوَيْبَةَ وَجُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُفْيَانَ‬
‫الْبَجَلِيِّ وَأُبَيِّ بْنِ كَعْبٍ وَأَبِي مُوسَى وَبُرَيْدَةَ قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ عُثْمَانَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ وَقَدْ‬

‫‪41‬‬
‫رُوِيَ هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَمْرَةَ عَنْ عُثْمَانَ مَوْقُوفًا وَرُوِيَ مِنْ غَيْرِ وَجْ‪##‬هٍ عَنْ‬
‫عُثْمَانَ مَرْفُوعًا ) ترمذي شريف حديث نمبر(‪) 205‬‬

‫(حَدَّثَنَا عُقْبَةُ بْنُ مُكْرَمٍ وَنَصْرُ بْنُ عَلِيٍّ الْجَهْضَمِيُّ قَالَا حَدَّثَنَا أَبُو قُتَيْبَةَ سَلْمُ بْنُ قُتَيْبَةَ عَنْ طُعْمَ ‪َ #‬ة‬
‫بْنِ عَمْرٍو عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ‬
‫صَلَّى لِلَّهِ أَرْبَعِينَ يَوْمًا فِي جَمَاعَةٍ يُدْرِكُ التَّكْبِيرَةَ الْأُولَى كُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَةٌ مِنْ النَّارِ وَبَ ‪#‬رَاءَةٌ‬
‫مِنْ النِّفَاقِ قَالَ أَبُو عِيسَى وَقَدْ رُوِيَ هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ أَنَسٍ مَوْقُوفًا وَلَا أَعْلَمُ أَحَدًا رَفَعَ ‪#‬هُ إِلَّا مَا رَوَى‬
‫سَلْمُ بْنُ قُتَيْبَةَ عَنْ طُعْمَةَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ عَنْ أَنَسٍ وَإِنَّمَا يُرْوَى هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ‬
‫حَبِيبِ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَوْلَهُ حَدَّثَنَا بِذَلِكَ هَنَّادٌ حَدَّثَنَا وَكِي‪##‬عٌ عَنْ خَالِ‪##‬دِ بْنِ‬
‫‪#‬ذَا‬ ‫طَهْمَانَ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَنَسٍ نَحْوَهُ وَلَمْ يَرْفَعْهُ وَرَوَى إِسْمَعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ هَ‪#‬‬
‫الْحَدِيثَ عَنْ عُمَارَةَ بْنِ غَزِيَّةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْ‪##‬هِ‬
‫وَسَلَّمَ نَحْوَ هَذَا وَهَذَا حَدِيثٌ غَيْرُ مَحْفُوظٍ وَهُوَ حَدِيثٌ مُرْسَلٌ وَعُمَارَةُ بْنُ غَزِيَّةَ لَمْ يُ‪##‬دْرِكْ أَنَسَ بْنَ‬
‫‪#‬ذي‬ ‫مَالِكٍ قَالَ ُمحَمَّدُ بْنُ إِسْمَعِيلَ حَبِيبُ بْنُ أَبِي حَبِيبٍ يُكْنَى أَبَا الْكَشُوثَى وَيُقَالُ أَبُو عُمَيْ ‪#‬رَةَ ) ترم‪#‬‬
‫شريف حديث نمبر(‪) 224‬‬

‫(عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فِي جَمَاعَ‪##‬ةٍ ث َّ‬
‫ُم‬
‫قَعَدَ يَذْكُرُ اللَّهَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ كَانَتْ لَهُ كَأَجْرِ حَجَّةٍ وَعُمْرَةٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ‬
‫‪ )ٌٍ#‬ترمذي شريف حديث نمبر( ‪)535‬‬ ‫صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَامَّةٍ تَامَّةٍ تَامٍَّةٌ‬

‫ِ( عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدُ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ وَهَذَا حَ ‪#‬دِيثٌ‬
‫غَرِيبٌ لَا نَعْرِفُهُ مِنْ حَدِيثِ ابْنِ عَبَّاسٍ إِلَّا مِنْ هَذَا الْوَجْهِ) ترمذي شريف حديث نمبر(‪) 2092‬‬

‫(َقَالَ أَبُو الدَّرْدَاءِ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَا مِنْ ثَلَاثَةٍ فِي قَرْيَةٍ وَلَا بَدْوٍ لَا‬
‫َاص‪##‬يَةَ قَ‪##‬الَ‬ ‫تُقَامُ فِيهِمْ الصَّلَاةُ إِلَّا قَدْ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمْ الشَّيْطَانُ فَعَلَيْكُمْ بِالْجَمَاعَةِ فَإِنَّمَا يَأْكُلُ الذِّئْبُ الْق ِ‬
‫السَّائِبُ يَعْنِي بِالْجَمَاعَةِ الْجَمَاعَةَ فِي الصَّلَاةِ) نسائي شريف حديث نمبر( ‪)838‬‬

‫‪42‬‬
‫حمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُ ‪#‬ولَ اللَّهِ صَ ‪#‬لَّى اللَّ ُه‬ ‫(عَنْ ُ‬
‫عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَنْ تَوَضَّأَ لِلصَّلَاةِ فَأَسْبَغَ الْوُضُوءَ ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّلَاةِ الْمَكْتُوبَةِ فَصَلَّاهَا مَعَ النَّاسِ‬
‫أَوْ مَعَ الْجَمَاعَةِ أَوْ فِي الْمَسْجِدِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ) نسائي شريف حديث نمبر(‪) 847‬‬

‫(ح عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ فِي جَمَاعَ ٍة‬
‫‪#‬نن أبي داوود‬ ‫‪#‬امِ لَيْلَ‪#‬ةٍ ) س‪#‬‬‫كَانَ كَقِيَامِ ِنصْفِ لَيْلَةٍ وَمَنْ صَلَّى الْعِشَاءَ وَالْفَجْرَ فِي جَمَاعَةٍ كَانَ كَقِيَ‪#‬‬
‫حديث نمبر(‪) 468‬‬

‫( عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةُ الرَّجُلِ فِي جَمَاعَةٍ تَزِيدُ عَلَى‬
‫‪#‬نَ‬ ‫ْس‪#‬‬
‫‪#‬أَ فََأح َ‬‫َض‪#‬‬ ‫‪#‬دَكُمْ إِذَا تَو َّ‬ ‫صَلَاتِهِ فِي بَيْتِهِ وَصَلَاتِهِ فِي سُوقِهِ خَمْسًا وَعِشْرِينَ دَرَجَةً وَذَلِكَ بِأَنَّ أَحَ‪#‬‬
‫الْوُضُوءَ وَأَتَى الْمَسْجِدَ لَا يُرِيدُ إِلَّا الصَّلَاةَ وَلَا يَنْهَزُهُ إِلَّا الصَّلَاةُ لَمْ يَخْطُ خُطْوَةً إِلَّا رُفِعَ لَهُ بِهَا دَرَجَةٌ‬
‫‪#‬لَاةُ هِيَ‬‫الص‪#‬‬
‫‪#‬انَتْ َّ‬ ‫وَحُطَّ عَنْهُ ِبهَا خَطِيئَةٌ حَتَّى يَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَإِذَا دَخَلَ الْمَسْجِدَ كَانَ فِي صَلَاةٍ مَا كَ‪#‬‬
‫تَحْبِسُهُ وَالْمَلَائِكَةُ يُصَلُّونَ عَلَى أَحَدِكُمْ مَا دَامَ فِي مَجْلِسِهِ الَّذِي صَلَّى فِيهِ وَيَقُولُونَ اللَّهُمَّ اغْفِ‪##‬رْ لَ‪##‬هُ‬
‫اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ اللَّهُمَّ تُبْ عَلَيْهِ مَا لَمْ يُؤْذِ فِيهِ أَوْ يُحْدِثْ فِيهِ) سنن أبي داوود ‪ ،‬حديث نمبر( ‪)472‬‬

‫( عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الصَّلَاةُ فِي جَمَاعَةٍ تَعْ‪##‬دِ ُ‬
‫ل‬
‫‪#‬الَ أَبُو‬‫‪#‬لَاةً قَ‪#‬‬
‫ص‪#‬‬‫خَمْسًا وَعِشْرِينَ صَلَاةً فَإِذَا صَلَّاهَا فِي فَلَاةٍ فَأَتَمَّ رُكُوعَهَا وَسُجُودَهَا بَلَغَتْ خَمْسِينَ َ‬
‫ص‪##‬لَاتِهِ فِي‬
‫ُض‪##‬اعَفُ عَلَى َ‬ ‫دَاوُد قَالَ عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ فِي هَذَا الْحَدِيثِ صَلَاةُ الرَّجُلِ فِي الْفَلَاةِ ت َ‬
‫الْجَمَاعَةِ وَسَاقَ الْحَدِيثَ) سنن أبي داوود حديث نمبر( ‪)473‬‬

‫‪#‬جِ ٍد‬
‫َس‪#‬‬
‫(عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ مَنْ صَلَّى فِي م ْ‬
‫جَمَاعَةً أَرْبَعِينَ لَيْلَةً لَا تَفُوتُهُ الرَّكْعَةُ الْأُولَى مِنْ صَلَاةِ الْعِشَاءِ كَتَبَ اللَّهُ لَ‪##‬هُ بِهَا عِتْقًا مِنْ النَّارِ) ابن‬
‫ماجه ‪ ،‬حديث نمبر( ‪)790‬‬

‫( عَنْ أَبِي مُوسَى الْأَشْعَرِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اثْنَانِ فَمَا فَوْقَهُمَا جَمَاعَةٌ‬
‫) سنن ابن ماجه ‪ ،‬حديث نمبر( ‪)962‬‬

‫‪43‬‬
‫(عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِي يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ رَاحَ إِلَى مَسْجِ ِد‬
‫‪#‬بر(‬ ‫‪#‬ديث نم‪#‬‬ ‫الْجَمَاعَةِ فَخَطْوَةٌ تَمْحُو سَيِّئَةً وَخَطْوَةٌ تُكْتَبُ لَهُ حَسَنَةٌ ذَاهِبًا وَرَاجِعًا) مسند أحمد ‪ ،‬ح‪#‬‬
‫‪) 6311‬‬

‫(عَنْ أُبَيِّ بْنِ كَعْبٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لَ ‪#‬وْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي الْعِشَ ‪#‬ا ِء‬
‫وَصَلَاةِ الْغَدَاةِ مِنْ الْفَضْلِ فِي جَمَاعَةٍ لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا حَدَّثَنَا عَبْد اللَّهِ حَدَّثَنَا خَلَفُ بْنُ هِشَامٍ الْبَزَّارُ‬
‫وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْأَحْوَصِ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ الْعَيْزَارِ بْنِ حُ‪##‬رَيْثٍ عَنْ أَبِي‬
‫بَصِيرٍ قَالَ قَالَ أُبَيٌّ صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةَ الْفَجْرِ فَلَمَّا قَضَى الصَّلَاةَ رَأَى‬
‫مِنْ أَهْلِ الْمَسْجِدِ قِلَّةً فَقَالَ شَاهِدٌ فُلَانٌ قُلْنَا نَعَمْ حَتَّى عَدَّ ثَلَاثَةَ نَفَرٍ فَقَالَ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ صَلَاةٍ أَثْقَ‪##‬لُ عَلَى‬
‫‪#‬ام أحمد ‪،‬‬ ‫‪#‬ند إم‪#‬‬ ‫الْمُنَافِقِينَ مِنْ صَلَاةِ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ وَمِنْ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَذَكَرَ الْحَدِيثَ بِطُولِ‪#‬هِ) مس‪#‬‬
‫حديث نمبر( ‪)20313‬‬

‫(عَنْ أَبِي بَكْرِ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ أَبِي حَثْمَةَ أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ فَقَدَ سُلَيْمَانَ بْنَ أَبِي حَثْمَ‪##‬ةَ فِي‬
‫صَلَاةِ الصُّبْحِ وَأَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ غَدَا إِلَى السُّوقِ وَمَسْكَنُ سُلَيْمَانَ بَيْنَ السُّوقِ وَالْمَسْجِدِ النَّبَ ‪#‬وِيِّ‬
‫عيْنَ‪##‬اهُ‬ ‫فَمَرَّ عَلَى الشِّفَاءِ أُمِّ سُلَيْمَانَ فَقَالَ لَهَا لَمْ أَرَ سُلَيْمَانَ فِي الصُّبْحِ فَقَالَتْ إِنَّهُ بَاتَ يُصَلِّي فَغَلَبَتْهُ َ‬
‫‪#‬ديث‬ ‫فَقَالَ عُمَرُ لَأَنْ أَشْهَدَ صَلَاةَ الصُّبْحِ فِي الْجَمَاعَةِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَقُومَ لَيْلَ ‪#‬ةً) موطأ مالك ‪ ،‬ح‪#‬‬
‫نمبر( ‪)270‬‬

‫ـ ِإلَى السَّمَاءِ‬ ‫علَيْهِ وَسَلَّمَ فَشَخَصَ بِبَصَرِهِ‬ ‫اللهُ َ‬

‫( عَنْ أَبِي الدَّرْدَاءِ قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى َّ‬
‫ثُمَّ قَالَ هَذَا َأوَانُ يُخْتَلَسُ الْعِلْمُ مِنْ النَّاسِ حَتَّى لَا يَقْدِرُوا مِنْهُ عَلَى شَيْءٍ فَقَالَ زِيَادُ بْنُ َلبِيدٍ‬
‫اللهِ وَكَيْفَ يُخْتَلَسُ مِنَّا وَقَدْ قَرَأْنَا ا ْلقُرْآنَ فَوَاللَّهِ لَنَقْرَأَنَّهُ وَلَنُقْرِئَنَّهُ نِسَاءَنَا‬
‫ا ْلأَنْصَارِيُّ يَا رَسُولَ َّ‬
‫ـ هَذِهِ التَّوْرَاةُ وَالْإِنْجِيلُ عِنْدَ‬ ‫وَأَبْنَاءَنَا فَقَالَ ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ يَا زِيَادُ إِنْ ُكنْتُ َلأَعُدُّكَ مِنْ فُقَهَاءِ أَهْلِ ا ْلمَدِينَةِ‬
‫ا ْليَهُودِ وَالنَّصَارَى فَمَاذَا يُغْنِي عَنْهُمْ قَالَ جُبَيْرٌ فَلَقِيتُ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ قَالَ قُلْتُ أَلَا تَسْمَعُ مَا‬
‫يَقُولُ أَخُوكَ أَبُو الدَّرْدَاءِ فَأَخْبَرْتُهُ بِالَّذِي قَالَ قَالَ صَدَقَ أَبُو الدَّرْدَاءِ ِإنْ شِئْتَ َلأُحَدِّثَنَّكَ بِأَوَّلِ عِلْمٍ‬
‫يُرْفَعُ مِنْ النَّاسِ ا ْلخُشُوعُ يُوشِكُ َأنْ تَدْخُلَ مَسْجِدَ الْجَمَاعَةِ فَلَا تَرَى فِيهِ رَجُلًا خَاشِعًا ) سنن‬
‫الدارمي ‪ ،‬حديث نمبر( ‪)290‬‬

‫‪44‬‬