Professional Documents
Culture Documents
Phan 1 Chuong 1 Ly Thuyet Co Ban Ve Chat HDBM
Phan 1 Chuong 1 Ly Thuyet Co Ban Ve Chat HDBM
Tnh hnh
L mt trong nhng nhm ha cht s dng nhiu nht
trn th gii
S dng trong lnh vc: ty ra, m phm, cng nghip
lin quan vi in t, mi trng, du kh, sinh hc, c ch
n mn,
Th trng cht hot ng b mt cao (khong 3 t USD
trong 1997)
1995
2005
% tng /nm
Nht
565
655
1,5
Ty u
2100
2165
0,3
Bc M
1800
1960
1,0
2690
4340
6,1
Chu M la tinh
1575
1785
2,6
Cc vng cn li
1645
2765
6,8
Tng cng
10220
13870
3,6
58 %
56%
40%
2%
9%
10%
40%
35%
50%
42%
43%
60%
2,8
1,9
2,5
1,18
0,82
1,50
Tn gi
Surfactant = Surface-active agent
Tn ti nng thp trong h thng
Hp thu ln b mt hay mt phn chia pha => thay i
nng lng t do ca b mt.
A
B
dEs = .ds
dEs
=
ds
Cc yu t nh hng sc cng b mt
-Bn cht pha tip xc
-Nhit
-p sut
- cong b mt
-S xut hin ca cht th hai trong cht lng
Mt phn t
10
Nc
72,75
Ethanol
22,30
Benzen
28,88
35,00
n-octanol
27,50
8,50
Acid acetic
27,60
n-hexan
18,40
51,10
CCl4
26,80
45,10
n-octan
21,80
50,80
Glycerin
66,00
Anilin
42,90
Cht lng
B mt cht lng
Nhit
(oC)
Cht lng
Sc cng b mt lng-khng
kh (dyn/cm)
Sc cng b mt lng-lng
(dyn/cm)
Lp hu c
Lp nc
Tnh ton
Thc nghim
34,4
Benzen/nc
19
28,8
63,2
34,4
Anilin/nc
26
42,2
46,4
4,2
10
4,8
11
(3)
(1)
Nng
12
13
d
d
; hay
dc
da
13
14
(1)
(2)
65
(3)
50
(4)
(5)
35
0,16
(1)HCOOH
(2) CH3COOH
(3) CH3CH2COOH
(4) CH3(CH2)2COOH
(5)(CH3)2CHCH2 COOH
0,36
0,54
C, mol/l
14
15
16
16
17
17
18
19
Sc cng b mt
dn in
CMC
Nng
19
20
20
21
10
12
14
16
18
140
33
8,6
2,2
0,58
0,23
0,01
0,03
0,1
0,3
8,1
5,6
3,1
1,5
0,7
21
22
10
12
14
16
18
im Kraft (oC)
16
30
45
56
22
23
23
24
24
25
Mc phn tn
HLB
1-4
- Phn tn km
3-6
6-8
- Phn tn nh sa bn
8-10
10-13
> 13
25
26
26
27
28
Cht hot ng b mt
Tween 18
Tween 81
Span 20
Span 40
Span 60
Span 80
Glycerol Stearat
Span 65
Gi tr thc
15
10
8,6
6,7
4,7
4,3
3,8
2,1
Gi tr tnh ton
15,8
10,9
8,5
7,0
5,7
5,0
3,7
2,1
28
29
RK
LK
(Kh)
(Lng)
LR
(Rn)
: gc dnh t
< 90: RK > RL + LK -> cht lng chy loang trn b mt
rn -> dnh t
> 90: RK < RL + LK -> cht lng co li trn b mt rn ->
khng dnh t
29
30
Gm:
Kh nng to nh
Kh nng to bt
Kh nng ty ra
Cc ch tiu khc
30
31
Kh nng to nh
31
32
Kh nng to nh
32
33
Kh nng to nh
33
34
Kh nng to nh
35
Kh nng to nh
35
36
Kh nng to nh
bn nh:
Nh tng c khuynh hng to nn cc git ln hn-> h
b ph v -> tch ra lm hai lp (hin tng tch pha)
36
37
Kh nng to nh
Yu t nh hng bn nh:
Lng cht nh ha
T l du v nc
S nh hng ca pha
nh hng ca s tch in
Nhit
nht ca mi trng phn tn.
S phi hp cc cht nh ha.
37
38
Kh nng to nh
Yu t nh hng bn nh:
Lng cht nh ha
T l du v nc
S nh hng ca pha
nh hng ca s tch in
Nhit
nht ca mi trng phn tn.
S phi hp cc cht nh ha.
Kch thc ca nh
S ng u ca nh
38
39
Kh nng to nh
Yu t nh hng bn nh:
Lng cht nh ha
T l du v nc
S nh hng ca pha
nh hng ca s tch in
Nhit
nht ca mi trng phn tn.
S phi hp cc cht nh ha.
Kch thc ca nh
S ng u ca nh
39
40
Kh nng to bt
40
41
Kh nng to bt
bn vng ca bt ph thuc:
Tnh cht ca mng bt
Bn cht ca cht to bt
Hm lng cht to bt
Nhit
nht ca dung dch
Cc tc nhn lm tng bt (foam bootster)
Cc tc nhn chng bt (antifoamer)
41
42
Kh nng to bt
42
43
Kh nng to bt
Nhit
S c mt ca cht in ly
43
44
Kh nng to bt
45
Kh nng to bt
C ch ph v bt bng cc ht k nc
Khng kh (K)
Khng kh (K)
Ht k
nc
Ht k
nc
Phim
Phim
(K)
Lng (L)
(K)
Lng (L)
46
Kh nng to bt
C ch chy loang (spreading)
Khng kh (K)
Phim
Khng kh (K)
Silicon
/Du
Silicon
/Du
Phim
(K)
Lng (L)
(K)
Lng (L)
47
Kh nng to bt
ngha ca bt
48
Kh nng ty ra
Ty ra = detergency= qu trnh lm sch
(cleaning)
Cht ty ra (detergent)= tc nhn kh nng
lm sch
khi nim ty ra y ch qu trnh lm
sch b mt rn (bao gm c vi si) trong
mt dung dch trong c cc qu trnh ho
l xy ra.
48
49
Kh nng ty ra
S ty ra bao gm:
Ly i cc vt bn khi cc b mt rn ( vt
dng, vi vc)
Gi cc vt bn ly i ang l lng
trnh cho chng khi bm li trn cc qun
o ( hin tng chng ti bm ).
49
50
Kh nng ty ra
50
51
Kh nng ty ra
Ty cc vt bn c cht bo
Thuyt nhit ng phng php Lanza
Nc (N)
Nc (N)
Cht bo (B)
Cht bo (B)
Si (S)
Si (S)
52
Kh nng ty ra
Ty cc vt bn c cht bo
C ch rolling up : ( cun i)
Nc (N)
BN
Nc (N)
Cht bo (B)
Cht bo (B)
NS
Si (S)
BS
Si (S)
53
Kh nng ty ra
Ty cc vt bn c cht bo
C ch ha tan
54
Kh nng ty ra
Ty cc vt bn dng ht
Thuyt nhit ng hc v in hc ( DuiaguinLandau-vervey v Overbeck (DLVO)
P
P
P
55
Kh nng ty ra
Cc yu t nh hng n qu trnh ty ra
-bn cht cht hot ng b mt s dng
-pH
-ph gia
-nhit
55
56
Cc ch tiu nh gi khc
Kh nng to h huyn ph
Huyn ph :h cc pha rn phn tn trong
mi trng lng.
Cc ht rn c xu hng kt t v tch ra
khi h. Cc ht rn c kch thc nh hn
th thi gian lng ta s di hn => thm cht
hot ng b mt huyn ph bn
Huyn ph c nhiu ng dng quan trng
trong cng nghip. V d: huyn ph khng
nc: sn du, verni, mc in, h c nc:
sn nc, mc vit, dung dch thuc nhum
phn tn.
56
57
Cc ch tiu nh gi khc
Kh nng thm t
Hin tng thm t nh cht hot ng b
mt c nhiu ng dng gii quyt cc vn
thc t trong k thut sn, nhum, ty
trng, trung ha cc cht dit cn trng, su
b. Cc b mt rn y thng khng
thm t, vic thm cht hot ng b mt
thch hp s lm gim sc cng b mt ca
nc, gip cho vic thm t d dng hn.
57
58
Cc ch tiu nh gi khc
Ch s canxi chp nhn
Ch s ny o cng ti a ca nc m cht
hot ng b mt vn cn hiu lc trong
chc nng ty ra. Ch s ny cng ln, cht
hot ng b mt cng c kh nng ty ra
trong nc cng.
Ch s canxi chp nhn c xc nh bng
cch chun dung dch cht hot ng b
mt bng dung dch canxi acatat 1 %. Tin
hnh chun dung dch trn cho n khi
no dung dch c. Lc ny lng ion canxi
trong dung dch l ch s canxi chp nhn
c.
58
59
60
-Anionic
-
- Cationic
+
- Non ionic (NI) ( khng phn ly)
60
61
Anionic:
Ha tan trong nc phn ly thnh ion HBM in tch
m
Bao gm cc nhm chnh:
Acid carbocylic: RCOO(-)
Ester sulfuric ( Sulfate): ROSO2O(-)
Alkan sulfonic acid: RSO3(-)
Alken sulfonic acid: R-CH=CH-CH2-SO3(-)
Alkyl aromatic sulfonic acid: R-C6H4-SO3(-)
Cc nhm khc: Phosphate v phosphonic acid,
persulfate, thiosulfate, sulfamic acid,
sulfosuccinate
61
62
R O SO3
H3C
H
C
(CH2)m
CH3
Sulfate ru bc mt
( PAS: Primery Alcohol Sulfate)
CH3
(CH2)n
CH3
Parafin sulfonate
( SAS: Secondary Alkyl Sulfonate)
CH3
CH2 C CH2 C
CH3
CH3
CH3
SO3
SO3
H3C
(CH2)n
SO3
ABS thng
(LAS: Linear Alkylbenzene Sulfonate)
62
63
Cationic:
Ha tan trong nc phn ly thnh ion HBM in tch
dng
R3
R1
+
N
R2
X
R4
64
R-CH2
CH3
+
Cl
CH3
H3C
O
R C
Mt dy alkyl
O-CH2-CH2
H3C
(CH2)2NH
R
imidazolin bc bn
C R
O
R C
CH3
O-CH2-CH2
CH3SO4-
CH2-CH2OH
Dialkyl ester th bn ln ca
methosulfate triethanolamine
O
64
65
Non ionic:
Khng to ion khi tan trong dung dch nc
Cu to:
-Phn k nc: akyl phenol, alcol, acid bo, amide,
-Phn i nc: ethylene oxide, propylene oxide,
glycerin orbitol,
Hot ng c trong mi trng cha cht in ly
ln
65
66
R O
(CH2-CH2O)n
Cc ru bo ethoxy ha
H
(O-CH2-CH2)m
(CH2-CH-O)n
(O-CH2-CH2)m-H
CH2-CH2-OH
R C N
O
CH2-CH2-OH
CH2-CH2-OH
67
R CHOH-CH2-(OCH2-CHOH-CH2)n -OH
Polyglycerol ester
C H2O H
O
OH
O
OH
alkylpolyglucoside (APG)
67
68
Lng tnh:
C cha c nhm acid v base trong phn i nc
Gm 2 loi chnh:
-HBM lng tnh carboxylic
-HBM lng tnh sulfate/sulfonate
68
69
R C NH (CH2)3 N
CH2 C
CH3
O
R C
NH
CH2-CH2-CH2
CH2 CH
CH3
CH2 SO3
OH
C2H4OH
R
Betain ethoxy ha
CH2 C
C2H4OH
69
70
70
71
Gm 2 loi:
Nhm ho nc lin kt trc tip nhm k nc:
RCOONa, ROSO3Na, RC6H4SO3Na
Nhm ho nc lin kt nhm k nc thng qua cc
lin kt trung gian
Lin kt ester: RCOO-CH2CHOHCH2-OSO3Na
Lin kt amide: R-NHCOCH2SO3Na
Lin kt ether: ROC2H4OSO3Na
71