Ang Hangin at ang Araw

Pumunta para makita ang

Payabang na sinabi ng hangin sa

araw: "Mas malakas ako sayo."
Mabilis naman itong sinagot ng
araw: "Hindi! Mas malakas ako
sayo."
Di kalaunan nakakita sila ng isang
lalaki. Upang malaman kung sino
talaga sa kanilang dalawa ang mas
malakas, napagkasunduan nilang
kung sino man sa kanilang dalawa
ang makapagpatanggal ng suot na
pangginaw ng lalaki ay ay siyang
mas malakas.
Sinimula nang magtago ng araw sa
mga ulap. Nagsimula namang
umihip ang hangin sa lakas ng
kanyang makakaya. Ngunit habang
lumakas at tumitindi ang pag-ihip
niya ng hangin ay siya namang
higpit ng hawak ng lalaki sa
kanyang pangginaw. Pagkatapos ng
ilang pagsubok ay sumuko na rin
ang hangin.
Ngayon naman ang pagkakataon
na araw. Lumabas ang araw mula
sa kanyang
pinagkukublihan. Marahn at
tahimik siyang lumabas at
nagsimulang magbigay ng
matinding liwanag.
Hindi nagtagal nakaramdam ang
lalaki ng matinding init sa katawan
at nagsimulang maghubad ng
kanyang pangginaw.

elepante, kahit bulag ang

Ang mga Mamang Bulag at ang

Elepante

Sumigaw siya at bumulaslas, Ang

May anim na Indostan, na nais

Ang pang-apat na bulag`y inunat,

magpalago ng karunungan

ang kamay niyang sabik humawak

kapansanan
Ang bawat isa`y nagsaliksik, para
sa karagdagang kaalaman
Ang unang bulag`y natumba,
habang sa elepante ay papunta
Ang malapad at matigas na
katawan, ang kanyang nasandalan
Sumigaw siya at yumukod, Ang
Elepante ay parang Bakod!
Ang pangalawang bulag`y
napahawak, sa sungay ng hayop
na hamak
Napaiyak at nagalak, pabilog,
mahaba at matalas na tiyak
Sumigaw siya at ikinalat, Ang
Elepante ay parang Sibat!
Ang pangatlong bulag`y lumapit,
sa ilong siya napakapit
At kanyang naramdaman, ang
mahaba`t matinag na may
kalambutan

Elepante ay parang Ahas!

At ang kanyang nasalat, ay ang

tuhod na magaspang at malapad

Buong tikas isinagaw, Ang

Elepante ay parang Puno ng
Cacao
Ang panglima ay napadampi, sa
tenga ng elepante

Bati ng tagak, Kumusta,

kaibigan?
Mabuti naman, at ikaw?
Di ko akalaing ikaw pala ay
hangal!

hindi niya maipagkakaila, ang

Bakit hangal?

lambot, lapad at laki na nadama

Bakit ka naparito?
Ito ay ilog ko.

Hindi na siya nakapag-antay, Ang

Elepante ay parang Pamaypay!
Ang pang-anim ay napadakot,
doon sa bandang buntot
Hinaplos niya at kinurot, pinisil at
kanyang hinablot
At saka niya simabit, Ang Elepante
ay parang Lubid!
At itong mga bulag na mamang

Sino kang magbabawal?

Itoy biyaya ng Maykapal!
Mula ngayon, ipinagbabawal ko,
Walang paparito kahit sino!
Ako ang hari nitong ilog,
Masdan yaring sungay na
maalindog,
Simbolo ng kapangyarihang aking
lubos.

Indostan, nagtalo hanggang

hapunan
Ang kanilang opinyon, ipinaglaban
at pinanindiganan
Ang hindi nila alam, lahat sila`y
may kulang at kamalian.
Ang Kalabaw At Ang Tagak

Minsan isang araw,

Ang kalabaw at tagak
Ay nagkatagpo sa batisan.
Kapwa sila nauuhaw.

Kung tunay ngang ikaw ay hari,

Lumipad ka. Subukin kung maaari;
Pagnatupad mo, utos moy hindi
mababali.
At kung mainom mo ang tubig sa
ilog,
Hari ka ngang tunay. Dapat kang
mapabantog!
Oo, pustahan tayo!
Payag ako. Gagawing alipin ang
matatalo.

Ang lahat ng hayop at mga ibon

Nanood na sadya sa paligsahang
iyon.
Ikaw ang magsimula ng pag-inom,
Sa iyoy susunod akong walang
tutol,
Sabi ng tagak na mahinahon.
Ang kalabaw ay nagsimulang
uminom ng tubig sa batis,
Nagkataong mataas noon ang tide.
Sa kaiinom, tiyan ay lumaking
parang buntis.

Samantala siyay nakaupot

nagbabantay.

Kaharian

Noong unang panahon may isang

prinsesa na ubod ng ganda at may
isang prinsipe naman na naging
kasintahan ng prinsesa. Naging
masaya ang dalawa sa kanilang
pag-iibigan, ngunit may biglang

Suko na ako! sabi ng kalabaw,

Hala nga, subukin mo, ikaw
naman.

humadlang sa kanilang pag-iibigan

at ito ay ang nag-iisang matandang
magician sa kanilang kaharian.

Uminom ang tagak na walang

atubili,
Nagkataong nooy ang ilog ay
kumakati.
Nakita ng kalabaw na kakaunti na
ang tubig,
Nanalo ka! karakarakay siyang
sambit.
Mula noon mapapansing sa likod ng
kalabaw
Dumarapo ang tagak bawat oras
araw-araw.

Nagbanta ang matanda na kong

hindi mapapasakanya ang
prinsessa ay papatayin niya lahat
ng tao sa kanilang kaharian.
Walang nagawa ang hari kundi
ibigay ang prinsessa .Pero hindi
pumayag ang prinsipe at
nakipaglaban ito sa matanda.
Nanalo naman ang prinsipe at
binalikan niya ang prinsesa ngunit
nang pabalik na siya ay may

Ang kalabaw ay kanyang

pinarusahan:
Pinag-aararo ng tumana,
maghapunan,

biglang sumaksak sa kanya sa likod

at yun pala ang matanda na
naghihingalo na. Biglang

nahimatay ang prinsipe at namatay

kanyang mga tauhan napatayin

naman ang matanda. Pinahanap ng

ang prinsipe, nakipaglaban ang

prinsessa ang prinsipe pero di na

prinsipe sa mga kawal ng hari pero

ito nakita pa. Ang prinsipe pala ay

masyadong madami ang mga

dinala ng isang babae sa kanilang

kawal at hindi ito nakaya ng

bahay na labas na sa

prinsipe at biglang dumating ang

pinaghaharian ng prinsessa kaya di

isang hukbo ng kawal na galing sa

nila nakita ang prinsipe. Lungkot na

ibang kaharian at tinulungan ang

lungkot ang prensesa sa pagkawala

prinsipe. Nakatakas naman ng

ng kanyang minamahal na

ligtas ang prinsipe at ang

prinsipe. Pagkaraan ng ilang araw

prinsessa, at dinala sila nang mga

ay namalayan na ang prinsipe at

kawal sa kaharian ng Berbania, ito

nakita niya na nasa bahay pala siya

pala ay pinamumunuan ng babae

ng isang babae. Nagpasalamat ang

na nagpagaling sa sugat ng

prinsipe sa babae at sabay rin na

prinsipe,sinubukan lang pala ng

umalis ang prinsipe pero hindi

babae ang pagmamahal nang

pumayag ang babae dahil

prinsipe sa prinsessa at

natutunan na niyang mahalin ang

napatunayan niya naman ito.

prinsipe, pero nagpaliwanag ang

Binigyan ng babae ang

prinsipe kung bakit hindi siya

magkasintahan ng isang lupa at

pwede magtagal at naintindihan

bahay para doon sila tumira at

naman ito ng babae at bumalik na

namuhay sila nang maligaya. Ang

ang prinsipe sa kanilang kaharian.

magkasintahan ay nanganak ng

Nang makarating siya doon ay

isang lalaki hindi alam nang lalaki

nakita niya ang prinsesa na

kung ano ang istorya nang kanyang

ikinakasal sa isang binata, pinigilan

mga magulang at namuhay siya

ng prinsipe ang kasal, pero hindi

nang tahimik haggang sa ipatawag

pumayag ang hari na itigil ang

siya nang reyna nang kanilang

kasal kaya inutusan ng hari ang

tinitirhan na bayan, hindi niya alam

na gagawin pala siyang isang

nagpadala siya ng mga kawal para

magiting na mandirigma ng

hanapin ito, nalaman naman

kanilang kaharian ng magkaroon

kaagad ito ng lalaki at pinauwi niya

ng digmaan sa kabilang kaharian

ang iilan sa kanyang mga

na pinanggalingan ng prinsessa

kasamahan para sabihin sa reyna

noon, ay sumali dito ang lalaki,

ang mga nalaman nila at ang iba

pinasali siya nang reyna sa

ay nagpaiwan para lituin ang mga

susulong na hukbo para sakupin

kawal, marami sa kasamahan ng

ang kaharian ng Entaryuio

lalaki ang napatay at ang iba ay

(kaharian ng prinsessa noon)

nakaligtas ang lalaki ay nagpaala

naging madugo ang labanan pero

muna bago ito umalis pero nakita

sa kasamaang palad hindi sapat

siya ng mga kawal ng hari at hinuli

ang mga hukbo na ipinasugod ng

siya pero naglaban ang lalaki at

kaharian ng Berbanya sa kaharian

nakapagtago ito sa dilim

ng Entaryuio at ang lalaki lang at

pagkakinabukasan ay nagpadala

iilang kasamahan ang nakaligtas.

ang reyna nang 10,000 na kawal

Kahit talo na sila ay di parin sila

para sakupin ang kaharian ng hari

sumuko at nagbantay pa rin sila sa

tumagal ang laban ng iilang araw

kaharian ng Entaryuio, naglakad-

at maliit nalang ang pag-asa ng

lakad ang lalaki nang makita nito

hari na manalo dahil masyadong

ang napakagandang babae na

marami ang kawal ng reyna

tumitingin sa langit nang hindi

compara sa hari , natalo ang hari .

nagiisip niligawan niya ang babae

Akala ng hari na sisirain nila ang

at dahil gwapo rin at mabait ang

boung kaharian pero nagkamali

lalaki pumayag ang babae na hindi

siya ibinigay ng reyna ang truno ng

alam kong taga saan ang lalaki

hari sa lalaki na, hindi

nagsama ang dalawa ng malaman

nakapaniwala ang lalaki at ang hari

ng hari ng Entaryuio na may mga

sabay tanong naman nito kung

spy pala sa kanilang kaharian ay

bakit niya ibinigay sa lalaki ang

trono sinagot naman ito ng reyna

na ang lalaki ay ang anak ng hari
na naglayas, laking tuwa ng hari

loob ni Aling Marta. Ang bata ay

takot na nakatingin sa kanya.
"Hindi ko ho kayo sinasadya. Nag
mamadali ho ako, e."
"PASENSYA!" sabi ni Aling Marta.

nang malaman ito nabuhay pa pala

ang kanyang apo. At nabuhay ang
lalaki bilang hari at ang kanyang
kasintahan bilang reyna sa
kaharian ng Berbanya, at nabuhay
sila nang matiwasay at maligaya.
Pagkaraan ng ilang taon ay
namatay na ang lalaki at pinalitan
siya nang anak, may mga kaharian
na gustong sakupin ang Berbanya
pero di sila nanalo.

Ang Kalupi
Mataas na ang araw nang lumabas
si Aling Marta sa bakuran ng
kanilang maliit na barung-barong
upang mamalengke. Nang
dumating siya sa panggitnang
pasilyo at umakmang hahakbang
na papasok ay siyang paglabas na
humahangos ng isang batang
lalaki, na sa kanilang pagbabangga
ay muntik, na niyang ikabuwal. Ang
siko ng bata ay tumama sa
kanyang kaliwang dibdib.
"Ano ka ba?" bulyaw ni Aling Marta.
"kaysikip na ng daraanan ay
patakbo ka pa kung lumabas!"
"Pasensya na kayo, Ale," sabi ng
bata. Hawak nito ang isang maliit
na bangos. -tig-bebente, sa loob-

Agad siyang tumalikod at tuloytuloy na pumasok. . Dumating siya

sa tindahan ng tuyong paninda at
bumili ng isang kartong mantika.
Pagkaraan ay dumukot sa bulsa ng
kanyang bestido upang magbayad.
Wala ang kanyang kalupi! Napansin
ng kaharap ang kanyang anyo.
"Bakit ho?" anito.
"E. . .e, nawawala ho ang aking
pitaka,"
"Ku, e magkano ho naman ang
laman?"
"E, sandaan at sampung piso ho."
Mayamaya ay parang kidlat na
gumuhit sa kanyang alaala ang
gusgusing batang kanyang
nakabangga. Sa labas, sa harap ng
palengke na kinaroroonan ng ilang
tindahang maliliit. Nakatayo ito sa
harap ng isang bilao ng kangkong
at sa malas niya ay tumatawad.
Maliksi siyang lumapit at binatak
ang kanyang liig.
"Nakita ring kita!" ang sabi niyang
humihingal. "Ikaw ang dumukot ng
pitaka ko, ano? Huwag kang
magkakaila!" "Ano hong pitaka?"
ang sabi, "Wala ho akong knukuha
sa inyong pitaka"
May luha nang nakapamintana sa
kanyang mga mata at ang uhog at
laway ay sabay na umaagos sa
kanyang liig. Buhat sa likuran ng
mga manonood ay lumapit ang
isang pulis, na tanod.

"Iho ano ang pangalan mo?" ang

tanong niya sa bata.
"Andres Reyes po."
"Saan ka nakatira?" ang muling
tanong ng pulis.
Sa bahay ng Tiyang Ines ko sa
Blumentritt, kapatid ng nanay ko
rito sa Tundo. Inuutusan lang ho
niya "kong bumili ng ulam, para
mamayang tanghali." Naalala ni
Aling Marta ang kanyang dalagang
magtatapos, ang kanyang asawa
na kaipala ay naiinip na sa pag
hihintay.
"Tinamaan ka ng lintik na bata ka!"
Sabi niyang pinanginginigan ng
laman. Angbisig nito ay halos
napaabot ni Aling Marta sa
kanyang balikat sa likod.
"Napahiyaw ang bata sa sakit."
Halos mabali ang kanyang siko at
ang nais lamang niya ay
makaalpas sa matigas na bisig ni
Aling Marta. Siya ay humanap ng
malulusutan at nang makakita ay
walang habas na tumakbo,
patungo sa ibayo ng maluwag na
daan.
Bahagya nang umabot sa kanyang
pandinig ang malakas na busina ng
isang humahagibis na sasakyan. Sa
isang sandali ay nagdilim sa kanya
ang buong paligid. Wala siyang
makita kundi ang madidilim na
anino ng mga mukang
nakatunghay sa kanyang lupaypay
at duguang katawan. Hindi siya
makapag- angat ng paningin.
Pagdating ng pulis, ayaw pa muling
nag mulat ito ng paningin at ang
mga mata ay ipinako sa maputlang
muka ni Aling Marta.

"Maski kapkapan nyo ako, e wala

kayong makukuha sa akin." sabing
pagatul-gatol na nilalabasan ng
dugo sa ilong." Hindi ko kinuha ang
iyong pitaka!"
Ilang pang sandali pa ay
lumangayngay ang ulo nito at ng
pulsuhan ng isang naroon ay
marahan itong napailing. "Patay
na" Naisaloob ni Aling Marta sa
kanyang Sarili." "Patay na ang
dumukot ng kuwarta ninyo, "
Matabang na nagsabi ang pulis sa
kanya.
"Makaka alis na po ako?" Tanong ni
Aling Marta. "Maari na" sabi ng
Pulis.
Naalala nya ang kanyang anak na
ga-graduate, ang ulam na dapat na
naiuwi nya sanay nai- uwi na.
Tanghali na sya ay umuwi. Sang ka
kumuha ng pinamili mo nyan,
Nanay?
"E. . . e," Hindi magkantuntong
sagot ni Aling Marta. Nag ka
tinginan ang mag-ama.
"Ngunit Marta" ang sabi ng
kanyang asawa
"Ang pitaka mo, E naiwan mo"
Kanina bago ka umalis ay kinuha
ko iyon sa Bestido mo at kumuha
ako ng pambili ng Tabacco. Pero
nakalimutan kong isauli. Saan ka
kumuha ng ipangbili mo nyan?"
Biglang-bigla anki'y kidlat na
gumuhit sa karimlan, Nag balik sa
gunita ni Aling Marta ang isang
batang payat, "Duguan ang
katawan at natatakpan ng dyaryo.
Umikot ang kanyang paligid. At
tuluyang nawalan ng malay."

Bagong Kaibigan
May napulot akong papel.
Nakasulat doon na may
matatagpuan daw akong isang
kaibigan. Kinakailangan ko raw
sumakay para matagpuan ito.
Umuwi ako agad sa amin dahil
baka naroon na ang kaibigang
tinutukoy sa papel.
Sumakay ako sa likod ng kabayo
pero wala doon ang bagong
kaibigan. Binuksan ko ang binatana
at nakita ko ang aming hardin.
Maraming halaman at insekto
doon. Masaya silang naglalaro pero
hindi ko sila maintindihan.
Lumabas ako sa likod-bahay at
nagpunta sa dagat. Sumakay ako
ng bangka upang hanapin ang
aking kaibigan pero walang ibang
tao sa dagat. Ah alam ko na.
Sumisid ako sa ilalim ng dagat,
sumakay ako sa likod ng dolphin at
doon nakita ko ang ibat-ibang
hayop at halaman, pero hindi ako
mabubuhay doon. Kaya bumalik na
lamang ako sa amin.
Gabi na ng makauwi ako. Mula sa
aking silid ay may natanaw ako na
maliwanag sa langit. Mayroong
isang bituin na ubod ng laki. Ahah!
Pupuntahan ko ang bituin. Kumapit
ako sa lobo at pinuntahan ko ito.
Pero walang tao roon. Mula sa itaas
ay tanaw na tanaw ko ang daigdig
na bilog at nagliliwanag. Ang ganda
ng kulay. Para itong bolang umiilaw.
May kulay bughaw, luntian at kulay
lupa. Naisip kong bumalik na, mula
sa itaas ay nagpalundag-lundag
ako sa mga ulap, ang sarap!
Parang mga bulak! Nagpadulas ako

sa bahaghari! Subalit wala pa rin

akong kalaro kaya gumamit ako ng
isang malaking payong at ginawa
kong parachute. Napunta ako sa
kagubatan. Doon ay nagpupulong
ang mga hayop. Hindi ko sila
maintindihan kaya bumalik na ako
sa amin sakay-sakay ng isang
elepante. Maya-maya ay kinalabit
na ako ni inay.
Gising na anak, may pasok ka
ngayon
Nay, nanaginip ako na may
makikilala akong bagong kaibigan!
Oo, meron nga, doon sa inyong
paaralan kaya gumising ka na at
darating na angschool bus.
Kaibigan Daw
Isang Hapon ,naglalakad ang
dalawang binatang magkaibigan sa
gubat .Masaya nilang pinaguusapan ang mga karanasan nila
nang bigla na lamang nilang
narinig ang kaluskos sa may
gawing likuran .Nang lingunin
nilang dumarating ang
napakalaking oso .Mabilis na
umakyat sa katabing puno ang isa
sa binata .Hindi niya naalaalang
pagsabihan man lamang ang
kasama sa laking ng takot sa
mangyayari sa sarili .Naiwan ang
kasama na di na makakibo dahil sa
aabutan na ng oso .Naisipan na
lamang niyang dumapa sa
kinatatayuan niya at magkunwari
patay .Alam niyang hindi inaano ng
oso ang mga taong patay .Lumapit
nga ang oso , inamoy-amoy ang
taong pigil na pigil naman ang
paghinga .Pagkaraan ng ilan
sandali ,iniwan na siya ng oso at
lumayo na ito .Bumaba sa puno

ang unang lalaki .Ano ang

ibinulong sa iyo ng oso? ang
pabiro niyang tanong sa
kasama .Sabi niya sa akin, sagot
ng binatang dumapahindi raw
maasahan ang isang kaibigang
iiwan sa iyo sa gitna ng
kagipitan .Hindi raw ganoon ang
tunay na kaibigan . Naghiwalay
ang dalawa ,ang isay nahiya ,at
ang isay nagdaramdam

bata.Pagkalipas ng ilang araw, ang

langgam na kumagat sa bata ay
naglalakad sa tabi ng ilog nang
bigla siyang nadulas at nahulog sa
tubig. Malulunod na sana siya
ngunit may pumatak na dahon sa
tabi niya. Umakyat siya sa dahon at
nang itoy mapalapit sa pampang,
madali siyang nakaahon at

Nagbayad ng Utang na loob

nailigtas ang sarili.

Ang ibon ang naghulog sa kanya ng

Isang araw, masayang umaawit

dahon. Nakita niya ito nang lulubog

ang ibong si Maya habang palipad-

na sana siya. Naghintay ang ibon

lipad siya sa puno ng mangga. May

habang pinapagpag niya ang tubig

batang dumaan sa ilalim ng puno

sa katawan.

at nang marinig ang awit ng ibon

Ayos ka na ba? tawag ni Maya.

ay kumuha ng bato para ipukol

Mabuti na lang at nagkataong

dito. Nais niyang mahuli ang ibon

malapit ako rito nang mahulog ka

para ilagay sa hawla sa kanilang

sa ilog.Maraming salamat sa

bahay. Hindi niya naisip na

iyo, tugon ng langgam. Kundi mo

malamang ay mamatay ang ibon

ako hinulugan ng dahong iyon

kapag tinamaan ng bato.Nakita ng

sanay nalunod na ako.

isang langgam sa tabi ng puno ang

Nagbabayad lang ako ng utang na

gagawin ng bata kaya mabilis

loob. Iniligtas mo rin ako sa batang

siyang tumakbo at kinagat ang paa

nais batuhin ako, hindi ba? Salamat

nito.Aruy! sigaw ng bata, at

din sa iyo.
Isang Aral Para Kay Armando

nabitawan ang hawak na bato.

Narinig ito ng ibon at madaling

Laging naiisip ni Armando na

lumipad na papalayo. Hindi na nga

napakarami namang ipinagbabawal

siya nakita pa uli ng

ang ina sa kanya. Madalas niyang

marinig ang Huwag mong gawin

ang agos ng tubig at siyay

ito, Huwag mong gawin iyan.

tinatangay na palayo, patungo sa

Sumasama ang loob niya kapag

malalim na parte ng ilog. Pinipilit

naririnig niya ang mga ito.May

niyang pigilan ang katawan ngunit

isang bagay na talagang lagi

hindi niya makaya ang malakas na

niyang gustong gawin kahit

agos ng tubig.Ben! sigaw niya.

ipinagbabawal ng ina ang maligo

Saklolo!Ngunit hindi rin magaling

sa ilog. Napakabilis ng agos ng

lumangoy ang mga kasama niya.

tubig sa ilog. Maliit ka pa at kaya

Napamulagat na lang sila sa di-

kang ianod nito, laging paalala ng

masaklolohang kababata. Mabuti

ina.Ngunit naniniwala si Armando

na lang at may biglang tumalong

na kaya niya. Marunong naman

lalaki mula sa mga kahuyan.

siyang lumangoy dahil tinuruan ng

Naroon pala ang isang kanayon nila

Tito Manuel niya. Matatakutin lang

na may paiinuming baka.Nasagip si

talaga si Nanay, sabi niya sa sarili.

Armando ng lalaki ngunit may ilang

Ang sarap siguro talagang

sandali bago siya nahulasan.

lumangoy sa ilog. Mukhang kay

Salamat po, Mang Tacio. Akala

lamig ng tubig.Kaya nga, isang

koy katapusan ko na. Nagdasal po

araw, kasama ng apat na kalarong

ako at kayo ay dumating. Dapat

bata, nagpunta sila sa ilog. Masaya

nga pala akong sumunod sa

silang naghubad ng kamiseta at

sinasabi ni Nanay.Tama si

tumalon sa tubig. Ang sarap

Armando. Batid ng mga magulang

maglaro sa tubig. Wiling-wili ang

ang nararapat sa mga anak kaya

mga bata. Maya-maya, naisip ni

dapat silang sundin. Ang isa pang

Armando na lumangoy sa banda-

natutuhan ni Armando ay kapag

bandang unahan. Unti-unti siyang

nasa panganib, tumawag agad sa

umusad.Bigla na lamang bumilis

Diyos at ang tulong ay darating.

Ang Kwento Ng Pinagmulan Ng

Lahi
Ayon sa matatanda, ang Bathalang
lumikha ng daigdig ay si Laor. Ayon
sa paniwala ng marami ay amtagal
siyang namuhay na nag-iisa dito sa
daigdig. Hindi malaunan at siya ay
nakaramdam ng pagkalungkot sa
kanyang pag-iisa. Upang maiwasan
ang ganitong pangyayari ay umisip
siya ng isang magandang paraan.
Isang araw ay naisipan niyang
kumimpal ng lupa upang gawing
mga tao, sa gayon ay malulunasan
ang kanyang mga kalungkutan.
Iniluto niya sa hurno ang lupang
kanyang ginawa. Sa hindi
malamang sanhi ay nakalingatan
niya ito, kayat nang kanyang
buksan ay maitim at sunog. Ang
lumabas na sunog ay naging nuno
ng mga Negro at Ita.
Hindi nasiyahan si Bathala sa una
niyang pagsubok. Kumuha uli siya
ng lupa at hinubog na anyong tao
at isinilid sa hurno. Sa takot niyang
itoy masunog tulad ng una,
hinango agad sa kalan. Ang
lumabas ngayon ay hilaw at

maputi. Muling humubog si Bathala

ng lupa at iniluto sa hurno.
Palibhasay ikatlo na niyang
pagsubok ito, hindi napaaga ni
napahuli ang pagkakahango niya
sa pugon. Hustong-husto ang
pagkakaluto ngayon at
katamtaman ang kulay. Ito ang
pinagmulan ng lahing kayumanggi
na kinabibilangan natin.

Kung pati haba ng buhok Ay

idinidiktat iniuutos Na sa wariy
may gapos Na hindi matapostapos?
Ganyan ba ang dakilang pag-ibig,
Malakas ang kunyapit, Walang
pagsalang mahigpit Sa kilos at
Kailan Nagiging Dakila
ni: Avon Adarna

pananamit?
Kailan nagiging dakila ang pag-

"Kailan nagiging dakila Ang isang

ibig? Kung hindi makahulagpos sa

pag-ibig?"

sakit? Kung hindi makagalaw kahit

Kung mahigpit ba ang kapit Sa

ang dibdib? Kung hindi makakilos

sinisintay mahigpit, At bawat

pati na ang isip?

galaw ng liyag Ay may bantay na

katapat?
Kung nagseselos kahit sa kaibigan
Na wala namang kasalanan, Ang
nais ay lakwatsa lamang At
sinehang may halakhakan?
Kung pati ang suot na palda, Ay
pinapansin sa tuwina, Ang nais ay
mahabang-mahaba, Na tulad ni
Maria Clara?

Bulag Ka, Juan

ni: Ariana Trinidad
Bumaon sa tao, Kuko ng pangako,
At ngiti ng pulitiko, Na plantsado
pati kwelyo.
Sa eleksyon lang nakita, Ang
kumag na kongresista, Pagkat
nakatago sa lungga, Ng kaniyang
malamig na kuta.

Tahimik sa buong taon Maingay sa

Buy and sell ng gamot Ang trabaho

eleksyon Parang naghahamon Wala

ni Ama, Na malilinawang Siyay

kasing laman ang garapon.

tagabenta, Bibili muna, Sa isang

Ang bulsa ng pagkatao Ng hayop

Hapon Sa Ermita Ng gamot at mga

sa Kongreso, Ay nakadeposito Sa

bitamina, At saka ibebenta, Sa mga

bituka ng bangko.

suki niya.

Inumit na salapi Walang

Buy and sell ng gamot, Ang raket ni

makapagsabi Kahit na piping saksi

Ama, At siyay kumikita Sa gawaing

Kalat-kalat kasi.

tagatinda, Ngunit mag-ingat ka Sa

Bundat ang bulsikot Sa

kanyang ibinebenta, Lahat ng itoy

pangungurakot, Ang kaban:

peke naman pala. Tubig lang at

sinimot. Sinaid pati ipot.

asukal Lalagyan na ng timpla.

Tuso si Hudas Planado ang lahat

Buy and sell ng gamot Ang gawain

Walang mga pekas Kahit isang

ni Ama Nakukuha ng mura. Sa

bakas.

Hapon na pabrika, Binibili niya ng

Ang hahatol ay bulag Bingi ang

barya Ilalako ng laksa Sa utu-utong

katulad Kaya nakaligtas Ang lider

madla Kahit peke naman pala, Pati

na huwad.

na kaha hanggang karatula,

Kailan ititigil ni Juan Ang

Buy and sell ng gamot Ang

pakikipagbolahan Sa bingo ng

ipinagyayabang ni Ama, Ngunit di

gahaman At roleta ng kasakiman?

naman alam Nitong aking ina,

Nakatago sa kanya Peke naman

Buy and Sell ang Raket ni Itay

ni: Avon Adarna

pala Hindi nagtatanong, Basta

masaya na siya Sa abot na intrega,

Na galing sa bulsa Nitong mga

kamiy maglilimayon Sa mga ilog at

tanga!

dagat.

Buy and sell ng gamot, Ang

Ipagmamalaki ko sa kanya Na hindi

propesyon ni Ama, Ito ang alam

galing sa atin ang basura, Na

niya, Na trabahong maganda

naglutang sa dalampasigan. Ng

Ngunit ang di alam ni Ama May

Kamaynilaan.

diabetes si Ina At lihim din sa

Sa lungsod ko siya igagala Doon sa

kanya Nitong aking Ina Na umiinom

nilalakaran ng rodilyo At sa gilid ay

ng gamot Na peke naman pala

nagtayo Ang mga pabrika ng bata.

Buy and sell ng gamot, Ang career

Ipagmamalaki ko sa kanya, Na ang

ni Ama, Ngunit lihim lamang Na

mga nakatira Ay hindi nagtatapon

peke naman pala May lihim din

ng basura Sa mga kanal at kalsada.

naman Itong aking Ina Diabetes

Ililigid ko siya nang masigla Sa mga

niya, Tila lumalala Sa pag-inom

bundok at gubat, Na ginawang

niya Ng gamot na tinda ni Ama.

pugad Ng mga tumakas sa

Buy and sell ng gamot Ang gusto ni

siyudad.

Ama, Asukal na pula Tubig at arina

Ipagmamalaki ko sa kanya Na ang

Ang tanging laman Ng gamot na

mga punong matatayog, Na pinutol

tinda Na ngayon ay kasama Ng

at nililok Ay naging santong

namatay kong Ina Sa ataul na

bantayog!

utang pa Sa Hapon sa pabrika!

Upang siyay malibang Makapag-

Ang Aking Pangarap

ni: Kiko Manalo

unwind, ma-relax, At hindi na

Pangarap kong magbakasyon

Kapiling ang hanging Habagat At

makapaminsala Sa bayan kong

Pilipinas!

Ito ang aking pangarap.

magtungo At kung mapagod,

huminga ng todo, Kumain muna

Kaygandang Pilipinas!
ni: Avon Adarna
Sagana ang bansa sa likas na
yaman, Ang ginto at tanso ay nasa
minahan, Makakakuha rin, batong
kumikinang Sa gilid at gitna nitong
kabundukan.
Magandang tanawin sa mga
probinsiya, Sa Luzon, Visayas at
Mindanao nga, Pumaitaas man o
dakong ibaba, Masisilayan moy
tanawing may sigla.
Pagudpud sa Nortey
ipagmamalaki, Ang mga turista ay
mabibighani, Itong Hundred Islands
na nakawiwili, Tiyak na ang
lungkot, doon mapapawi.
Pumunta sa Baguio sa taas ng
bundok, Tiyak na kikilig sa lamig ng
pook, Sagadat Banaue huwag
mong ilimot Sa mga bisita ay ating
itampok. Sa Boracay Island, tila
paraiso, Sa Cebu at Bohol, ikaw ay

nga nitong halo-halo.

Humakbang ng konti, sa Mindanao
naman Itong Huluga Caves sa
syudad ng Cagayan, Sa Davao
naroon ang tayog ng bayan, Ang
Bundok ng Apo na
nagmamayabang.
Mga mamamayan, kulay
kayumanggi, Sa tuwinay galak, sa
iyoy babati, May halakhak pat
luksong mga ngiti Mga Filipinoy
lagi nang mabunyi.
Kung kakain man ay aanyayahan,
Ang sinumang tao sa hapagkainan, Anumang pagkain ay
pagsasaluhan, May tuwang susubo
asin man ang ulam. Kahit na
mahirap ang mga gawain, Sa
dagat, sa lupa at mga bukirin,
Tiyak matatapos bago pa dumilim
Mga Filipinoy hindi man dadaing.

Ang bansa kong ito, bansang

kailangang magpumilit, Na

Pilipinas, Na ang katangiay may

magsalita ng English, At dilay

sigla ng gilas, Sinumang sasakop at

mamilipit Kapag kausap si

magmamataas, Aking itataboy,

Masungit.

hinga may mautas.

Mapalad ang mga walang

pangarap, Dahil hindi nila

Silang Mapapalad
ni: Kiko Manalo
Mapapalad ang mga walang
pangarap Dahil hindi nila
kailangang hagilapin, Ang mga x
ni Math Na kaytagal nang
hinahanap Hindi pa rin mahagilap.
Mapalad ang mga walang
pangarap, Pagkat hindi nila
kailangang sagutan Kung ano ang
kahulugan Ng Statistics at Trigo Sa
buhay ng tao.
Mapalad ang mga walang
pangarap, Dahil hindi nila
kailangang magpasya, Kung ano
ang pipiliin Aklat ba o DOTA,
Facebook ba o Algebra.
Mapalad ang mga walang
pangarap, Dahil hindi nila

kailangang pag-aralan, Ang mga

bayani ng bayan At
magkakasalungat na istorya, Sa
libro ng akademya.
Mapalad ang mga walang
pangarap, Dahil hindi nila
kailangang mamalimos, Ng mga
uno at dos, Sa ilang gurong
nakasentro Sa pagtitinda ng tocino.
Mapalad ang mga walang
pangarap, Dahil hindi nila
kailangang mag-imbento Ng
matataas na grado, Sa nanay at
tatay, Na umaasang ang buhay, Ay
maiaahon ng mahinusay...
Silang mapapalad...
Sa Huling Silahis
ni: Avon Adarna

Inaabangan ko doon sa Kanluran,

Ang huling silahis ng katag-arawan,
Iginuguhit ko ang iyong pangalan,
Sa pinong buhangin ng
dalampasigan. Aking dinarama sa
hanging habagat, Mga alaala ng
halik mot yakap, Sa bahaw na
simoy ng pagkakasangkap, Ay
nagdaang samyo ng iyong
paglingap. Ginugunam-gunam,
sinasaklit-anyo, Ang iyong larawan
at mga pagsuyo, Ang lungkot ng
diwat dibdib pati puso, Sa kutim
na ulap nakikisiphayo! Sa pagaagawan ng araw at buwan, At
pagkapanalo nitong kadiliman Ay
nakikibaka ang kapighatian, Sa
pangungulila sa iyong pagpanaw.
Ang iyong pag-iral, hindi na
babalik, Kahit na akoy lubos na
tumangis Pag-ibig na lamang na
igting na nais Ang makakapiling sa
huling silahis.

ni: Kiko Manalo

Luha ang kalsada na dinaraanan,
Ng taong nagluhod sa dinarasalan,
Ito ang hihirang sa kapatawaran,
Upang ang dalangiy bigyangkatuparan.
Ibig kaawaan, siyay patawarin,
Sumpa at pangako ay sunud-sunod
rin, Luhod na lalakad at
mananalangin, Na wariy may hapis
ang diwat damdamin.
Sinasamantala ng taong baluktot,
Sa pagkakasalay natila malungkot,
Ngunit katunayan sa puso at loob,
Naghari ang bangis at asal na
buktot.
Nagtuos ng buti sa Poong Bathala,
Ang hangad sa kapway kunwaring
dakila, Ngunit sa totooy walang
pagkalinga, Ang puso ay ganid,
sakim itong diwa!
Luhay ginagamit sa buti at sama,
Kasamang lumakad ng lungkot at
tuwa, Sa lubhang panganib,

Sa Ngalan ng Luha

makaliligtas ba Kung mananalangin

Sintang Pagkakaisa! Nasaan ka?

sa ngalan ng luha?

Kubkubin ngayon din nitong

pagkalinga! Yakaping mahigpit ng

Sintang Pagkakaisa

pag-aaruga! Halikan mo ang puso,

ni: Kiko Manalo

Sintang Pagkakaisa! Saan ka
sumuling? Tila naligaw ka ng iyong
landasin, Narito ang aniyong
kandungin, Uhaw na uhaw sa iyong
pagdating!

pati kaluluwa!

Sintang Pagkakaisa! Saan ka

magsilbing isang kapagkitan,

nagtungo? Hindi ba dapat na sila

Upang mangagdugtong ang

ang humayo? Maraming nilalang

sangkalupaan!

Sintang Pagkakaisa! Ngayon ay

nariyan, Ang hiwa-hiwalay na
buto't kalamnan, Nawa ay

ang nagbabalatkayo, Nagkukubling

oso sa imbi ng mundo!
Sintang Pagkakaisa! Bakit
natapilok? Sa daang mainam ay
nakikihamok, Bumangon ka
ngayon, saka pumalaot, Haplusin
itong puso ng dito'y nanasok!
Sintang Pagkakaisa! Gising ba ang
dibdib? O sadyang nahimbing at
napasaliblib? Laksa ng langayang
maghari ang ibig, Ikaw na nga
sanang bahalang umusig!

Rosas
ni: Kiko T. Manalo
Kung ang pag-uusap ay mga
kulayan, Malapit sa pula ang
paglalarawan, Bagaman mabini
ang pagkakakinang Siyang
kinahilig ng kadalagahan.
Ang rosas na kulay ay lamyos ng
lambing Na sa wariy putla ng
dugong mahinhin. Ang tela ng
blusa na anyong bibilhin, Ang kulay
na itoy siyang pipiliin.

Pagkat paniwala na itoy anino, Ng

Siyang nag-arugat nagbigay ng

pagkababae pati pagkatao, At

malay, Kumakandili rit laging

siyang pangulo nitong mga baro,

gumagabay, Ang ina ko ang aking

Pati nga panloob o maski na panyo.

bulaklak sa buhay Si Aling Rosas na

Kung bulaklak naman ang pag-

- ilaw ko at kulay!

uusapan Ang rosas ay lutang itong

kahinhinan, Ngunit mag-iingat may
tinik din naman, Sa mga panganib
ay kanyang panlaban.

Talambuhay ni Francisco
Balagtas

Bigyan ang dalaga ng mga bulaklak

Si Francisco Balagtas (Abril 2, 1788

Na tulad ng rosas kasama ang

Pebrero 20, 1862), mas kilala

liyag, Ang sagot na oo ay iyong

bilang Francisco Baltazar , ay

matitiyak, Na makukuha mot

tinuturing bilang isa sa mga

mapapasapalad.

magagaling na Pilipinong

Mapasabulaklak o mapakulay man,

manunula. Florante at Laura ang

Itinatangi ng maraming nilalang

kanyang pinakakilalang obra

Kahit na ihanay ang ibang kulayan

maestra.[1]

Ang rosas ang gandang katangian.

Unang mga taon

Ngunit bukod-tangi itong aking

rosas, Na pinaghugutan ko ng
buhay kong hiyas, Sa kanya
inutang ang mga lumipas, Nang
akoy musmos pat walang
nilalandas.

Isinilang sa isang maliit na bayan

na nayon ng Panginay, bayan na
Bigaa (Balagtas ngayon), sa
lalawigan ng Bulacan noong Abril 2,
1788. Bunso siya sa apat na anak

nina Juan Baltazar, isang panday at

Shakespeare ng mga Tulang

Juana dela Cruz, isang maybahay.

Pilipino."

Labing-isang taon si Kiko o Kikong

Buhay bilang manunulat

Balagtas (palayaw ni Francisco)

nang iluwas sa Tondo, Maynila.
Namasukan bilang utusan kay
Donya Trining, isang mayaman at
malayong kamag-anak.
Kinatutuwaan siya ni Donya Trining
dahil sa kasipagan at mabuting
paglilingkod kaya pinag-aral siya sa
Colegio de San Juan de Letran at

Natuto siyang sumulat at bumigkas

ng tula kay Jose dela Cruz (Huseng
Sisiw) na kinikilalang pinakabantog
na makata sa Tondo. Si Jose dela
Cruz ay isa ring nagsilbing hamon
kay Kiko para higit na pagbutihin
ang pagsulat ng tula. Anupa't
kinalaunan ay higit na dinakila si
Kiko sa larangan na panulaan.

Colegio de San Jose. Taong 1812

nang matapos siya sa pag-aaral ng
Batas sa Canones, Gramatica
Castilla, Gramatica Latin, Pisika,
Doctrina Cristiana, Humanidades,
Teologia at Pilosopia sa edad na 24.
Naging guro niya si Padre Mariano
Pilapil sa Pilosopiya sa nasabing
kolehiyo.
Si Francisco Baltazar ay tinaguriang
"Prinsipe ng mga Manunulang
Pilipino" at sinasabing "William

Taong 1835 nang manirahan si Kiko

sa Pandakan. Dito niya nakilala si
Maria Asuncion Rivera. Ang marilag
na dalaga ang nagsilbing
inspirasyon ng makata. Siya ang
tinawag na "Selya" at tinaguriang
MAR ni Balagtas sa kanyang tulang
Florante at Laura.
Naging karibal ni Kiko si Mariano
Kapule sa pangingibig kay Maria
Asuncion Rivera. Nagwagi si

Nanong Capule dahil sa paggamit

kanyang asawa, Juana Tiambing at

ng kapangyarihan at salapi.

ang 11 niyang anak noong Pebrero

Naipakulong niya si Kiko at sa loob

20, 1862 sa gulang na 74.

ng piitan niya naisulat ang tulang

pasalaysay na Florante at Laura.

Talambuhay ni Apolinario
Mabini

Ang kanyang mga sinulat

Si Apolinario Mabini ay isinilang

Orosma at Zafira, Mahomet at

Constanza, Almanzor y Rosalina,
Clara Belmori, Abdol y Miserena,
Auredato y Astrone, Bayaseto at
Dorsalica, Rodolfo at Rosamunda,
Nudo Gordiano ang ilan sa kanyang

noong Hulyo 23, 1864 sa Talaga,

Tanauan, Batangas; ikalawa saw
along anak ni Dionisia Maranan,
isang tinder sa palengke at
Inocencio Mabini, isang
magsasaka.

mga sinulat ayon sa english

Siya ay nagtrabhong katulong

tagalog mix up.

habang nag-aaral sa paaralan na

Huling mga araw

pag-aari ni Simplicio Avelino. Nagaral rin siya sa Paaralan ni Fr.

Nabilanggong muli si Kiko sa

sumbong ng isang katulong na
babae sa di umano'y pagputol ng
buhok niya. Nakalaya siya noong
1860. Ipinagpatuloy niya ang
pagsusulat ng mga komedya, awit
at korido nang siya ay lumaya.
Namayapa siya sa piling ng

Avelino Malabanan, isang kilalang

gurong nabanggit sa nobela ni Dr.
Jose Rizal. Sa pagsisikap,
nakapagtapos siya sa Colegio de
San Juan de Letran noong 1887.
Siya ay nagpatuloy mag-aral ng
Batas na tinapos niya noong 1894
sa Pamantasan ng Sto. Tomas. Sa

pag-aaral sa unibersidad, nakilala

Gabinete at siy ng sumulat ng mga

niya ang mga taong nagnanasa ng

batas para sa Gobyernong

pagbabago sa pamamalakad sa

Rebolusynaryo.

Pilipinas ng mga Kastila. Isa dito ay

si Marcelo del Pilar na siyang
nagsusulat sa La Solidaridad. Ang
kaniyang naging katungkulan ay
ang ipadala kay del Pilar ang
kaniyang mga obserbasyon sa
Pilipinas at kung ano ang dapat
gawing reporma. Hindi siya sumali
sa rebolusyon na sinimulan ni
Andres Bonifacio sa paniniwalang
hindi pa sila handa.

Naghinala siya sa mga Amerikno

noong tumulong ito sa himagsikan.
Noong 1899, sumambulat nman
ang Giyera laban sa mg
Amerikano.Siya ay nagtago sa
Cuyapo, Nueva Ecija nang
inaaresto ang mga lider ng
rebolusyon. Nang siya ay mahuli,
siya ay kinulong sa Fort Santiago
mula Disyembre 11, 1899
hanggang Setyembre 23, 1900.

Ang kaniyang pagkakasakit ay

Paglabas niya ay patuloy pa rin ang

pagiging paralisado mula sa

hindi niya pagkilala sa mga

baywang ang nagligtas sa kaniya

Amerikano kaya pinadala siya sa

sa parusang kamatayan sa mga

Guam. Dahil sa takot mamatay sa

taong nahuli ng mga Kastila.

ibang lupain, siya ay napilitang

Ang kamatayan ni Jose Rizal ang

nagtulak sa kaniya upang sumali
na sa rebolusyon na
pinangungunahan ni Emilio
guinalso. Ginawa siyng pangulo ng

sumumpa ng pagkilala sa
kapangyarihan ng Amerika. Nang
Mayo 1903, nagkaroon ng cholera
sa Maynila at isa si Mabini sa
nagkasakit at namatay.

Talambuhay ni Padre Jacinto

PULITIKA O SAMAHAN NI

Zamora

PADRE JACINTO

Araw ng Pagkasilang: Agosto 14,

1835 Lugar na Sinilangan:
Pandacan, Maynila Ama: Venencio
Zamora Ina: Hilario del Rosario
Araw ng Kamatayan: Pebrero 17,
1872 Lugar Kung Saan
Namatay: Bagumbayan Sanhi ng
Kamatayan: Hinatulan ng
Kamatayan sa pamamagitan ng
garote Edad nang Mamamtay:
37
EDUKASYON NI PADRE JACINTO
ZAMORAKatulad ni Padre Burgos,
bata pa lamang ay kinakitaan na
ng hilig sa paglilingkod sa Diyos si
Padre Zamora. Nag-aral siya sa
Colegio de San Juan de Letran kung
saan niya natapos ang kursong
Bachelor of Arts. Sa Unibersidad ng
Santo Tomas siya nag aral ng
pagkapari, nagtapos siya ng
Bachelor of Canon Laws.

ZAMORAMatapos ang pag-aaral,

kumuha siya ng pagsusulit upang
maging ganap na pari. Dahil na rin
sa taglay na talino, madali niya
itong naipasa at nakakuha pa siya
ng matataas na marka. Sa kabila
niyon, hindi siya nagkaroon ng
pagkakataong mabigyan ng
permanenteng posisyon dahil na
rin sa kasakiman ng mga prayle.
Nang magpasyang pumunta sa
Maynila ay naging katulong na
paroko si Padre Zamora sa
Cathedral ng Maynila. Dito niya
nakilala sa Padre Jose Burgos.
Magmula noon, naging hayagan na
rin ang pagtutol niya sa mga paring
kastila. Hindi siya, natakot
makipagpalitan ng kuru-kuro para
maipagtanggol ang mga paring
Pilipino. Hindi ito nagustuhan ng
mga prayle lalo pa at dumagsa ang

nakakilala kay Padre Zamora.

Araw ng Pagkasilang: Pebrero 9,

Naging kura paroko rin siya sa

1837Lugar ng Sinilangan: Vigan,

Marikina, Rizal at Pasig. Nang

Ilocos SurAma: Don Jose Tiburcio

sumiklab ang rebolusyon sa Cavite,

BurgosIna: Florencia GarciaMga

isa siya sa isinasangkot sa

Kapatid: Antonia at MariaAraw

naturang himagsikan. Kasama sina

ng Kamatayan: Pebrero 17,

Padre Jose Burgos, Padre Mariano

1872Lugar kung Saan Namatay:

Gomez at dalawa pa. Lihim silang

BagumbayanSanhi ng

inaresto at ikinulong. Hindi

Kamatayan: Hinatulan ng

nakayanan ni Padre Zamora ang

kamatayan sa pamamagitan ng

matinding hirap na dinanas sa

garoteEdad nang Mamatay: 35 v

kulungan, bagay na nagtulak sa

EDUKASYON NI PADRE JOSE

kanya upang tuluyang takasan ng

BURGOSBata pa lamang ay

bait. Sa kabila ng kanyang

pangarap na ni Jose Burgos na

kalagayan ay kasama niyang

maging pari sa kanyang paglaki. Ito

hinarap ang kamatayan noong

ay sa kabila ng kagustuhan ng

Pebrero 17, 1872. Sa harap ng

kanyang inan na maging isa siyang

maraming Pilipino ay ginatorte siya

abogado. Galing sa isang

sa Bagumbayan kasama pa ang

magandang angkan siya. Ang ama

dalawang pari na sina Padre Gomez

niya ay isang opisyal ng Kastila

at Padre Burgos.

(First Lieutenant of the Batallon

Melicias de Ilocos 5 de Linea) at

Talambuhay ni Padre Jose

isang Spanish-Filipina naman ang

Brugos

kanyang ina na tanyag ang

katalinuhan at taglay na

noong Pebrero 11, 1855. Kaagad

kagandagan. Katulad ng isang

rin siyang nag-aral ng pagkapari at

ordinaryong bata, ang ina ang

nagtapos ng Bachiller en Teologia

unang guro niya. Nagtapos siya ng

noong Enero 21, 1859 na taglay

elementarya sa Vigan noong 1849

ang pinakamataas na karangalan.

ngunit sa murang edad ay kaagad

Noong Agosto 11, 1860, isang taon

siyang naulila sa mga magulang.

matapos maordenahan sa

Dahil sa mithiing makapagtapos ng

pagkapari, muling nag-aral si Jose

pag-aaral, nagdesisyon siyang

Burgos sa Unibersidad ng Santo

lumuwas ng Maynila.

Tomas. Pinalad rin siyang

Nakipanirahan sya sa isang kamag-

makapagturo ng Latin sa

anak doon. Nakapasok siya sa San

unibersidad na ito. Ang

Juan de Letran noong Agosto 11,

pambansang bayani na si Jose Rizal

1847. Dito nya ipinakita ang taglay

ay isa sa mga naging estudyante

na talino sa pamamagitan ng

niya kaya hindi kataka-takang ang

pagkakamit ng mataas na marka

libro nitong El Filibusterismo ay

sa akademya man o sa extra-

inihandog sa kanya. Natapos niya

curicular activities. naging seryosa

ang kanyang master's degree sa

siya sa asignaturang physical

Licenciado en Teologica noong

education kung kaya't naging

Pebrero 21, 1866 at ang Bachiller

mahusay siya sa pagsuntok

en Canones noong Pebrero 8, 1866.

(boxing). Sa edad na 17 ay

Muli siyang nagpatuloy ng pag-

nakatapos siya ng kursong

aaral hanggang matapos niya ang

Bachiller en Filosopia sobresaliente

Doctor en Teologia noong Abril 14,

1868 at ang Licenciado en Canones

magandang posisyon na

noong Oktubre 29, 1868. Natapos

nahawakan niya ay hindi siya

niya ang pinakamataas na kurso sa

kuntento. Hindi lubos ang kanyang

pagpapari noong Abril 1871.

ligaya dahil sa nakikitang maling

PULITIKA O SAMAHANIdinaos

trato at kawalang pag galang ng

niya ang kanyang unang misa sa

mgas paring kastila sa kanyang

Intramuros. Kalaunan ay naging

mga kababayan. Naging kakampi

kura poroko siya ng Sagrado de

niya sina Joaquin Pardo de Tavera

Instrmuros. Hindi naman

na isang abogadong at Maximo

naiwasang magkaroon ng sigalot si

Paterno, isang mayamang

Pedro Jose Burgos sa ilang paring

mangangalakal at ang dalawang

nakatataas sa kanya dahil sa rin sa

paring na sina Padre Mariano

mga liberal niya ideya. Naging kura

Gomez at Padre Jacinto Zamora sa

paroko siya sa Parish of St. Peter,

mithiing magkaroon ng pagbabago

ikalawang kura paroko sa Cathedral

sa bansa. Kasabay naman nito ng

ng Maynila at master of the

pagsiklab ng rebolusyon sa Cavite

Claustral Ceremony sa Unibersidad

(Cavite Mutiny) noong Enero 20,

ng Santo Tomas, ecclesiastical

1872. Nagkaroon ng pagkakataon

fiscal sa Sagragrio de Intramuros,

at dahilan ang mga prayle upang

canonical magistrate ng cathedral

hulihin sila ng palihim. Isinangkot

ng Maynila at ang pinakamataas na

sila sa naturang paghihimagsik.

posisyong nahawakan ni Padre Jose

Nagkaroon ng maling paglilitis

Burgos ay ang Fiscal of the

kung saan mismong ang abogado

Ecclesiastical court. Sa kabila ng

ni Padre Jose Burgos na si Jose

Arrita ay bumaligtad. Sinabi nito na

Gomez Ina: Martina Custodio Araw

inaamin at inaako ng kanyang

ng Kamatayan: Pebrero 17, 1872

kliente ang kasalanan. Ikinagalit ito

Lugar kung Saan Namatay:

ni Padre Jose Burgos. Sinabi niya sa

Bagumbayan Sanhi ng

korte na wala silang kasalanan

Kamatayan: Hinatulan ng

kaya wala silang dapat aminin.

kamatayan sa pamamagitan ng

Pebrero 16, 1872 nang basahan

garote Edad ng Mamatay: 73

sila ng hatol na kamatayan.

EDUKASYON NI PADRE

Pebrero 17, 1872 nang harapin ng

MARIANO GOMEZNag-aral si

tatlong paring martir ang kanilang

Padre Mariano Gomez sa San Juan

kamatayan sa Bagumbayan sa

de Letran sa Maynila. Nag-aral

pamamagitan ng pag-garote. Siya

naman siya ng Teolohiya sa

ang huling ginarote.

Unibersidad ng Santo Tomas.

PROPESYONParing repormista o

SAMAHAN O PULITIKASa kabila

tagapagtaguyod ng mga

ng pagkakaroon ng dugong Instsik

pagbabago, guro at manunulat.

mas nanaig ang dugong Pilipino na

Naway maging magsilbing aral sa

nananalaytay sa kanyang mga

mga kabataang mag-aaral ngayon

ugat. Naging makasaysayan para

ay mga gawa ni Padre Jose Burgos.

sa kanya ang Hulyo 2, 1824 dahil

Talambuhay ni Padre Mariano

Gomez

ito ang araw na naging kura paroko

siya sa bayan ng Bacoor, Cavite. Sa
kabila ng pagiging pari, hindi lang

Araw ng Pagkasilang: Agosto 2,

1799 Lugar ng Sinilangan: Sta.
Cruz, Maynila Ama: Francisco

gabay na ispiritwal ang

ipinagkaloob nya sa mga

mamamayan ng parokyang

"Ang Katotohanan." Ito ang

nasasakupan. Tinuruan rin niya ang

nagsilbing bibig ng mga Pilipinong

mga ito sa gawaing pang-

Propagandista. Naway maging

agrikultura at industriyang

silbing aral ang talambuhay ni

pantahanan. Tumulong rin siya sa

Padre Mariano Gomez sa mga

pagpapanatili ng kapayapaan sa

mag-aaral sa kasalukuyan.

pamamagitan ng mga kasamahang

Talambuhay ni Antonio Luna

pari. Ipinaglaban niya ang mga

paring Pilipino sa pagmamalabis ng
mga prayleng Espanol. Dahil sa
hayagang pagtuligsa sa tiwaling
pamamalakad ng mga paring
kastila, nagalit sa kanya ang mga
ito at ipinahuli siya. Kasama niyang
hinuli at nakulong sina Padre Jose
Burgos, Padre Jacinto Zamora,
Joaquin Pardo de Tavera at Maximo
Paterno. Sina Tavera at Paterno ay
ipinatapon sa Guam samantalang
silang tatlong pari ay hinatulan ng
kamatayan noong Pebrero 17, 1872
sa pamamagitan ng pag-garote.
Siya ang nagtatag ng pahayagang
La Verdad na ang ibig sabihin ay

Araw ng Pagkasilang: Oktubre

29, 1868Lugar ng Sinilangan:
Urbiztondo, Binondo,
MaynilaSagisag Panulat: TagailogAma: Joaquin LunaIna:
Laureana NovicioNakatatandang
Kapatid: Juan LunaAraw ng
Kamatayan: Hunyo 5, 1899Lugar
kung Saan Namatay:
Cabanatuan, Nueva, EcijaSanhi ng
Kamatayan: Namatay sa
LabananEdad nang Mamatay: 31
EDUKASYON NI ANTONIO
LUNANagaral ng elementarya si
Antonio Luna sa Ilocos Norte. Dito
na rin siya nagtapos ng kanyang

sekondarya. Nang magkolehiyo ay

saan miyembro sina Dr. Jose Rizal,

pinili niyang pumasok sa

Marcelo H. Del Pilar at Graciano

Universidad ng Sto Tomas. Kumuha

Lopez Jaena. Sa pagsasapi niya sa

sya ng kursong Parmasya bilang

samahan ay nabuksan ang isip ni

paghahanda sa pagkadoktor. Balak

Antonio sa tiwaling pamamalakad

niya na pag nakapagtapos ang

ng mga prayle sa Pilipinas. Ito ang

kursong ito ay magpapatuloy siya

naging daan upang talikuran

ng pag-aaral ng medisina dahil ito

niyang tuluyan ang kurson

ang malaon niyang ambisyon sa

medisina at sa halip ay nag-aral ng

buhay. Ipinagpatuloy niya ang pag-

may kinalaman sa pakikipagdigma.

aaral ng medisina sa Unibersidad

Nahilig rin niyang magbasa ng

Central de Madrid sa Espana.

talambuhay ng mga magigiting na

Nakapagtrabaho rin siya rito bilang

heneral ng Europa kung kaya lalo

assistant sa laboratoryo ni Dr.

niyang ninaus na mapagbuti ang

Lattaux. Ang maigting na

pag-aaral tungkol sa agham ng

damdaming pagmamahal sa bayan

pakikipaglaban. Gayundin, nagsulat

ang nag-udyok kay Antonio Luna

siya sa pahayagang La Solidaridad.

upang mag-aral din ng kursong

Nang umuwi siya sa Pilipinas,

may kinalaman sa militar. Nag-aral

taglay na ni Antonio ang mithiin

siya ng Science of War sa bansang

makapagsilbi sa bansang

Alemanya.

sinilangan. Nakita niya ang mali at

PULITAKA O

SAMAHANSa Espana niya nakilala

kahinaan ng mga pwersang Pilipino

ang mga Pilipinong kasapi ng

sa pakikipagdigma. Nakita niya ang

Propaganda, isang kilusan kung

malaking kakulangan sa mga

kasanayang militar at disiplina sa

pangdigma at namuno sa mga

bawat kawal. Dahil dito siya ay

sundalo sa ilalim ni Heneral Emilio

sumapi sa sandatang lakas laban

Aguinaldo. Sa Maynila ang naging

sa mga Amerikano. Sinanay niya

una niyang pakikipaglaban.

ang mga kawal-Pilipino. Bilang

Matapos iyon, nagtatag siya ng

pinuno, mahigpit niyang tinuruan

kuta sa Bulacan para sa

ang mga sundalo. Ipinaunawa niya

panibagong pakikipaglaban.

sa mga ito ang tungkulin ng

Nakasentro roon ang pagsulong ng

mabuting kawal at kung papaano

mga Amerikano na papuntang

gawin ang tamang pakikipaglaban

gitnang Luzon. Naatang sa balikat

sa mga kaaway. Lingid sa kanyang

ni Antonio na mahadlangan iyon.

kaalaman, dahil sa mahigpit na

Buong tapang silang nakipaglaban

disiplina niyang ipinatutupad,

sa mga Amerikano ngunit dahil na

marami sa mga kawal ang nagalit

rin sa kakulangan sa tao at

at nagtanin ng lihim na ngitngit sa

makabagong sandata ay nabigo

kanya. Nang mahirang si Antonio

silang hadlangan ang mga ito.

bilang heneral, nagtayo siya ng

Napatay siya sa laban sa Nueva,

isang departamento. Ito ay ang

Ecija noong Hunyo 5, 1899. Bago

Department of War. Layunin nito

pa man napatay si Antonio,

ang pag-isahin ang mga yunit sa

gumawa siya ng isang sulat,

bawat pwersa sa Probinsya. Nang

nakapaloob roon ang dalawang

sumiklab ang digmaan sa pagitan

kahilingan kung sakali mang

ng mga Pilipino at Amerikano ay

maibubuwis ang kanyang buhay sa

naghirang siyang kalihim

pakikipaglaban. Una, mapunta sa

kanyang ina ang lahat ng mga

pinakabatang heneral sa

naiwang mga ari-arian; at

Rebolusyon s Pilipinas at ang

pangalawa ay maibalot sa

Giyera ng Filipino at Amerikano.

bandilang Pilipino ang kanyang

Ang kaniyng mg magulang ay sina

katawan at mailibing siya sa

Fernando H. del Pilar at Felipa

bansang sinilangan na pinag-

Sempio ng Bulacan, Bulacan. Siya

alayan niya ng kanyang buhay. Si

ay pamangkin nina Marcelo H. del

Antonio Luna rin ang nagtatag at

Pilar at Toribio H. del Pilar. Siya ay

naging patnugot ng La

nagtapos sa Ateneo de Manila

Independencia, ang dyaryong pang

noong 1896 sa edad na

rebolusyon.

dalawampu. Nang magkaroon ng

PROPESYONIsa siyang
parmasyotika, mahusay na
manunulat, manggagamot at
tanyag din sa fencing bukod sa
pagiging mahusay na manunudla
(shooter).

rebolusyon laban sa Espanya

sumali sya kay Andres Bonifacio.
Siya ay kinuha ni Emilio Aguinaldo
upang siyang manguna sa mga
tropa sa Bulacan at Nueva Eciha.
Nang pumutok ang labanan ng
Filipino laban sa Amerikano noong

Talambuhay ni Gregorio del

Febrero 1899, natalo niya si Major

Pilar

Franklin Bell at napatay niya si

Si Gregorio del Pilar y Sempio ay

Koronel John Stotsenburg.

ipinanganak noong Nobyembre 14,

Noong Disyembre 2, 1899 ,

1875 at namatay noong December

pinangunahan niya ang

2, 1899. Siya ay isa sa

animnapung sundalo para

bantayan ang Tirad Pass upang

the news release of Katipunan. . On

makatakas si Heneral Emilio

August 30, 1896, Katipunan was

Aguinaldo.

captured by Spanish garrison in

Nambaril siya sa leeg na kaniyng

San Juan del Monte.

ikinmatay. Matagal bago nailibing

Jacinto was commanded to save

ang kaniyang labi na walang

Jose Rizal during his exile to Cuba,

pangalan.

but Rizal refused.

Nakilala na lamang siya dahil sa

In February 1898, he was wounded

kaniyang gintong ngipin na

due to battle with Spanish soldiers

ipinalagay niy noong siya ay nasa

in Maimpis, Laguna. He was also

Hongkong.

treated by a Spanish doctor.

He escape to Majayjay, Laguna to

Talambuhay ni Emilio Jacinto

lead the Filipino soldiers in that

place. He died at the age of twenty

Emilio Jacinto was born in Trozo,

Manila on December 15, 1875. His
parents are Mariano Jacinto at

four due to malaria in Majayjay in

April 1899.

Josefa Dizon. He was known as

Talambuhay ni Marcelo H. Del

Pilar

Utak ng Katipunan (Brain of

Araw ng Pagkasilang: Agosto 30,

Katipunan). He wrote the Kartilya

1850Lugar ng Sinilangan:

ng Katipunan and poems such as

Cupang, San Nicolas,

Sa Mga Kababayan,ang

BulacanSagisag Panulat: Plaridel,

Pahayagat ang A La Patria. He

Dolores Manapat, Piping Dilat,

was the official editor of Kalayaan,

Carmelo, L.O Crame at

CupangAma: Julian H. Del PilarIna:

taong 1882. Bukod sa pagiging

Blasa GatmaitanKapatid: Toribio

mahusay na manananggol,

Del PilarAng Asawa: Marciana del

namana rin niya ang husay ng

PilarBilang ng Anak: 7Araw ng

kanyang ama bilang magaling na

Kamatayan: Hulyo 4, 1896Lugar

manunulat. Tumugtog rin siya ng

kung Saan Namatay: Barcelona,

iba't ibang instrumento na pang

EspanaSanhi ng Kamatayan:

musika tulad ng plawta, biyulin at

TuberculosisEdad nang Namatay:

piyano. Mahusay rin siyang

46

humawak ng arnis.

EDUKASYON NI MARCELO H.
DEL PILAR

Asawa na rin niya ang pinsang si

Marciana nang magtrabaho siya sa

Ang inang si Dona Blasa ang unang

tanggapan ng kanyang amain

naging guro ni Marcelo. Sumailalim

bilang Oficial de Mesa sa

rin siya ng pagaaral sa

Pampanga at Quiapo. Naging

pamamatnubay ng kanyang

abogado rin siya ng Real Audencia

amaing si Alejo H. del Pilar. Sa

o Supreme Court sa Maynila.

kolehiyo ay sumailalim siya sa

pamamahala ni G. Jose Flores
ngunit lumipat siya sa San Jose
College kung saan niya natapos
ang kursong Batsilyer en Artes.
Nagtapos naman siya ng Batsilyer
en Filosofia at ng abogasya sa
Universidad ng Santo Tomas noong

MGA ISINULATDasalan at
Tuksuhan, Sampung Utos ng mga
Prayle at Caiingat Cayo, na sagot
saisinulat na polyeto ni Father
Rodriguez na bumabatikos sa Noli
Me Tangere ni Jose Rizal.
PULITAKA AT SAMAHANNaging
katulong ni Marcelo H. Del Pilar si

Graciano Lopez Jaena sa pagtatayo

mga prayle kung kaya

ng isang pahayagan noong 1882

pinamatyagan ang kilos nya.

na pinangalanan nilang Diyaryong

Upang makaiwas sa anumang

Tagalog. Dito niya ibinunyag sa

masamang plano ng mga prayle,

pamamagitan ng panunulat ang

minabuti niyang magtungo sa

mga tiwaling pamamalakad ng

Espana. Tiniis niyang mapalayo sa

mga prayle sa bansang Pilipinas.

pamilya at mga kaanak upang higit

Buo ang loob na ihayag niya ang

na makapglingkod sa kababayan.

katotohanan. Likas na matapang

Nagpatuloy siya sa pagsusulat

siya. Minsan na niyang pinakita ang

upang tuligsain ang mga tiwaling

katapangang taglay nang walang

Espanol at pag-aalabin ang

takot na sagutin ang prayleng

damdamin ng mga Pilipino. Sa

nakaalitan nang minsang magaak

Espana niya nakilala ang mga

siya sa binyag. Bunsod sa

kasapi ng Propaganda Movement.

pangyayaring iyon, naging bukas

Kabilang si Graciano Lopez Jaena

na aklat sa kanyang kapwa Pilipino

na patnugot ng Pa Solidaridad.

ang pang-aabuso ng mga prayle.

Pagkatapos ni Graciano, si Marcelo

May ilang Pilipino ang naglakas-

H. Del Pilar ang sumunod na

loob na sumulat sa reyna ng

patnugot ng naturang pahayagan.

Espana na si Reyna Isabela.

Sa kabilang ng pagsusumikap ni

Nakasaad sa kanilang liham ang

Marcelo H. Del Pilar na mabigyang

mga kahilingan paalisin ang mga

pansin ng gobyerno ng Espana ang

prayle sa bansa. Dahil doon,

kanyang kahilingan na magkaroon

nagalit kay Marcelo H. Del Pilar ang

ng pagbabago sa Pilipinas ay

binalewala lamang iyon sa Espana.

Propagandista, abogado, musikero

Bagsak man, ang damdamin, hindi

at manunulat.

iyon naging hadlang upang patuloy

na magsulat si Marcelo H. Del Pilar.

Talambuhay ni Lapu Lapu

Batid kasi niyang hindi siya nag-iisa

Ang mga magulang ni Lapu-lapu ay

sa pinakikipaglaban at ang

sina Kusgano at Inday Putti ngunit

kanyang inang bayan ang

walang naitala tungkol sa

makikinabang kung sakali. Patuloy

kapanganakan ni Lapu-lapu. Si

siyang nagsulat upang pag-aalabin

Lapu-lapu ay nagpakasal kay

ang damdamin ng bawat Pilipinong

Prinsesa Bulakna na anak ni Datu

nagmamahal sa Pilipinas. Gumamit

Sabtano. Sila ay biniyayaan ng

siya ng ibat ibang alyas sa kanyang

isang anak na pinangalanan nilang

pagsusulat upang hindi matukoy ng

Sawili. Si Lapu-lapu ay talagang

mga kalaban ang tunay niyang

may matigas na puso at matibay

pagkatao. Sa anim niyang sagisag-

na paninindigan bilang isang

panulat, Plaridel ang higit na

pinuno ng Mactan. Isang patunay

nakilala at tumanyag. Matagal na

na rito ang pagtanggi niya sa mga

nagtiis sa banyagang bansa si

magagandang alok ni Magellan.

Marcelo H. Del Pilar. Sa Labis na

Ang pagbibigay ng magandang

trabaho at kalungkutan ay

posisyon at pagkilala kay Lapu-lapu

dinapuan ng tuberkulosis na naging

ang ilan lamang sa mga alok ni

sanhi ng kanyang kamatayan

Magellan ngunit kapalit nito ay ang

noong Hulyo 4, 1896.

pagkilala at pagtatag ng

Propesyon

pamahalaang Kastila sa kanyang

masasakupan. Ngunit katulad ng

Walang nakaaalam sa kamatayan

aking nabanggit ito ay kanyang

ni Lapu-lapu subalit ang kanyang

tinanggihan na siyang ikinagalit ni

tagumpay sa paglaban sa mga

Magellan.I

dayuhan ay siyang kabayanihang

sa sa mga anak na lalaki ni Datu

Zulu ay kaaway ni Lapu-lapu. Itong
nakipagkasundo kay Magellan. Dito
binuo nila ang paglusob sa bayan
ng Mactan. Hatinggabi ng Abril 26
nang si Magellan kasama ang
kaniyang mga kapanalig na higit pa
sa isang libo ay naglayag upang
sakupin ang Mactan. Si Lapu-lapu
ay nakahanda rin sa paglusob ni
Magellan, kasama rin ang 1500 na
mga mandirigma. Nang
magsalubong ang dalawang
puwersa ay nagsimula ang isang
umaatikabong labanan sa Mactan.
Natalo ni Lapu-lapu si Magellan
nang tamaan niya ito sa kaliwang
binti at sa huli ay pinatay ni Lapulapu si Magellan.

naitala sa kasaysayan ng Pilipinas.

Dito nagtatapos ang talambuhay ni
Lapu-lapu.

Kaban ng Tipan

Rehoboam na anak ni Solomon?

(talaga dahil, kung nagawa ni
Shishak na makuha ang Kaban,
bakit iniutos ni Haring Josias sa
mga Levita na ibalik ito? Kung ang
Kaban ay nasa Egipto tulad ng
takbo ng kuwento sa Raiders of the
Lost Ark wala ito sa
pangangalaga ng mga Levita at
kung gayon ay hindi nila ito
maibabalik.)

ang nangyari sa Kaban ng Tipan

(Ark of the Covenant) ay isang
tanong na ikinamamangha ng mga
teologo, mga mag-aaral ng Bibliya,
at ng mga arkeologo sa loob ng
maraming siglo. Sa ikalabingwalong taon ng kanyang
paghahari, inutos ni Haring Josias
ng Judea sa mga tagapangalaga ng
Kaban ng Tipan na ibalik ito sa
templo sa Jerusalem (2 Cronica
35:1-6; cf. 2 Hari 23:21-23). Ito ang
huling pagkakataon na ang lugar
na kinalalagyan ng kaban ay
nabanggit sa mga Kasulatan.
Makaraan ang apatnapung taon,
sinakop ni Haring Nabucodonosor
ang Jerusalem at sinalakay niya
ang templo. Kulang kulang
sampung taon matapos noon, siya
ay bumalik, kinuha ang anomang
naiwan sa templo, at sinunog ang
templo at ang lungsod. Ano kaya
ang nangyari sa kaban? Nakuha ba
ito ni Haring Nabucodonosor?
Nakasama ba ito sa pagkawasak ng
lungsod? O ito ay inilipat at itinago
ba talaga sa isang ligtas na lugar
tulad ng nangyari nang salakayin ni
Paraon Shishak ng Egipto ang
templo sa panahon ng paghahari ni

Ang Ikalawang Aklat ng Macabeo

na hindi kanonisado ay nag-ulat na,
bago ang mismong pananakop ng
Babilonia, si Jeremias sa pagsunod
sa banal na kapahayagan, ay nagutos na dapat kasama niya ang
tabernakulo at ang kaban at siya
ay umakyat sa bundok kung saan
umakyat si Moises upang matanaw
ang pamana ng Dios [ Bundok ng
Nebo: Deuteronomio 31:1-4]. Nang
dumating doon si Jeremias,
nasumpungan niya ang isang
kuweba kung saan niya inilagay
ang tolda, ang kaban at ang altar
ng insenso; pagkatapos nito,
kanyang isinara ang pasukan (2:45). Gayunman, Ang ilan sa mga
sumunod sa kanya ay nagbalak na
lagyan ng marka ang kanilang
dinaanan, ngunit hindi nila ito
masumpungan. Nang marinig ito ni
Jeremias, sinaway niya sila: Ang
lugar ay mananatiling lihim
hanggang tipuning muli ng Diyos
ang kanyang bayan at kaawaaan
sila. Pagkatapos nito ipapaalam ng
Diyos ang mga bagay na ito at ang
kaluwalhatian ng Diyos ay makikita
sa alapaap, tulad ng kapahayagan
nito sa panahon ni Moises at nang
manalangin si Solomon na ang

templo ay maluwalhating
mapaging banal (2:6-8). Hindi
alam kung totoo ang ulat na ito
(tingnan ang 2:1): ganon pa man,
hindi natin malalaman hanggang
sa pagbabalik ng Panginoon, tulad
ng inaangkin ng ulat.
Kasama sa iba pang mga teorya
patungkol sa kung saan naroron
ang nawawalang kaban ay ang
mga inaangkin nila Rabi Shlomo
Goren at Yehuda Getz na ito ay
nakatago sa ilalim ng bundok na
kinatatayuan ng templo, at ito ay
ibinaon doon bago ito dumating si
Nabucodonosor. Sa kasamaang
palad, ang bundok na dating
kinatatayuan ng templo ay
kinatatayuan na ngayon ng Dome
of the Rock, isang banal na dako
para sa Islam, at ang lokal na
kumunidad ng Muslim doon ay
ayaw o hindi nagbibigay ng
pahintulotna ito ay hukayin. Kung
kaya hindi natin malalaman kung
tama ang teorya nina Rabi Goren
at Getz.
Ang mananaliksik na si Vendyl
Jones, kasama ng iba pa, ay
naniniwala na angmga sinaunang
kagamitan na nasumpungan
kasama ng mga Dead Sea Scrolls, o
ang misteryosong Copper Scroll
ng Qumran Cave 3, ay tulad ng
isang mapa ng kayamanan na
nagdedetalye ng kinalalagyan ng
mahahalagang kayamanan na
nakuha mula sa templo bago
dumating ang mga taga Babilonia,
kasama dito ang nawawalang
Kaban ng Tipan

Ang Huling Pati-ukol kay

Kapitan Tiyago

Marangal ang libing ni Kapitan

Tiyago. Si Padre Irene ang hinirang
na tagapamahala at
tagapagpatupad ng testamento ng
kapitan. Paghahati-hatiin ang
kanyang kayaman sa Sta. Clara, sa
Papa, sa Arsobispo, at sa mga
orden. P1,000,000.00 ay itinira
para pangmatrikula ng mga
estudyanteng mahihirap.
Iminungkahi ito ni Padre Irene para
masabing tagatangkilik siya ng
mga estudyante. Inalis ni Kapitan
Tiyago ang P25.00 pamana kay
Basilio dahil sa kawalang-utang na
loob ngunit isinauli ni Padre Irene
at siya raw ang magpapaluwal sa
sariling bulsa.
Nang nakaburol si Kapitan Tiyago
ay marami ang usap-usapan ukol

sa kanya. Nakita raw ng mga

mongha ang nagliliwag na kaluluwa
ni Kapitan Tiyago. Iyon daw ang
utang sa maraming pamisang
nagawa ni Kapitan.
Tatlong prayle ang dapit sa libing ni
Kapitan. Maraming kamanyang
nang sinunog at gayundin ang
iwinisik na agua bendita.
Si Donya Patrocinio na matandang
kaagaw ni Kapitan Tiyago sa
pagpapataasan ng ihi sa
pagkabanal ay nagnais mamatay
na kinabukasan upang malibing
siya ng lalong dakila at kahangahangang paraan.

Minda moro

Ang salungatan sa pagitan ng mga

Kristiyano at Muslim sa Pilipinas,
partikular sa Mindanao, ay sparked
daan pabalik ika-15 siglo, ang
panahon kung kailan sinakop
Kastila sa bansa. Tulad ng mga
mananakop subukan na ipakilala
ang Kristiyanismo, ang kanilang
ginagawa iregular gawa tulad ng

confiscating ang kanilang lupain at

resettlements. Muslim, na kilala sa
pagiging matapang at malakas ang
loob, ay nakipaglaban para sa
kanilang kalayaan. Ito ang simula
ng pumutok sa mga relasyon sa
pagitan ng mga Moro at Kristiyano.
Kahit na, Espanyol nagkaroon na
umalis sa bansa matapos na sila ay
bagsak ng mga Amerikano sa
panahon ng Digmaang Pilipino,
aalipusta Muslims 'laban Espanyol
at ang kanilang mga Kristiyano
paniniwala ay hindi mabisyo ngunit
sa katunayan, ay maliwanag pa rin
hanggang sa mga araw na ito.
Armed insurgencies sa gilid ng mga
Muslim habang diskriminasyon at
paghuhusga sa mga Kristiyano, ang
mga karera ng kabayo digmaan sa
pagitan ng dalawang mga sekta ay
isang suffocating lason na sumisira
sa kapayapaan hindi lamang sa
loob ng ating bansa, ito ay isang
pandaigdigang kalakaran.
Ngayon, kahirapan, mahinang
pamamahala, kawalan ng
katarungan, at pagsasamantala sa
mga karapatan ng mga grupo ng
kultura sa ninuno ng mga
komunidad ng Mindanao ay ang
pangunahing sanhi ng kontrahan
tulad ng nakikita sa pamamagitan
ng ilang mga pananaliksik.
Terorismo bumangon mula sa
kanilang relihiyon, promulgating
war- torn lugar sa kanyang
pinakadakilang lawak.
Marami na ang nasugatan at may
kapansanan; sapagkat napakarami
na ang namatay. Ang digmaan na
ay scarred ating kasaysayan ay
inilabas ng isang makapal na linya

ng demarkasyon sa pagitan ng
mga Kristiyano at Muslim. Ang
linya na naghihiwalay ang bansa sa
mga piraso ng puzzle, na
nagresulta sa aming kalat, ang
dahilan kung bakit maaari naming
hindi kailanman magiging buong
bilang isang bansa.

ng pantay na matanghal. May

pagkakapantay-pantay sa mga
pagkakaiba.

R.I.P

Minda Mora
Ang Minda Mora ay isang Zarzuela
nagtatampok ang paglabag umiiral
sa pagitan ng dalawang tribo.
Subalit bukod sa pagpapakita ng
mga pagkakaiba sa pagitan ng mga
ito, ang pag-play ng marami
naglalayong tulay ang puwang at
mapagkasundo ang hindi
pagkakasundo na ay punit-punit
daan-daang taon na ang
nakakaraan. Ito ay hindi lamang
isang ordinaryong Moro- Moro
tradisyonal entertainment kung
saan ang mga Muslim ay laging
bagsak sa pamamagitan ng mga
Kristiyano dahil sila ay masama.
Ngayon sila ay parehong bibigyan

Tungkol sa isang kumpanya ng

manananghal ang dulang
R.I.P.
na isinulat ni Severino Reyes at
idinerehe ni Alvin Yapan sa ilalim
ng produkyon ng ENTABLADO. Ang
dula ay nag-uumpisa sa pag-uusap
nina Uban at Toming tungkol sa
plano ni Toming na ligawan ang
babaeng si Menangge. Hindi alam
ni Toming na iisang tao lang si
Menangge at si Uban. Kabilang sila
sa isang kumpanya ng
manananghal ni Mang colas na
nagkaproblema dahil sa pagkalugi
ng kanilang Komedya. Dahil dito ay
napilitan silang lumipat sa anyo ng
pagtatanghal na nauuso. Ang
kasuotan ay isa sa mga elemento
na nakatulong sa pagbibigay kulay
sa paksa ng dula. Epektibo ang
mga kasuotang ginamit dahil
nagpapahiwatig ito ng panahon
kung kalian sumikat o bumagsak
ang mga anyo ng pagtatanghal
tulad ng komedya, sarsuwela, at
pelikula. Isa sa mga halimbawa rito
ay ang una nilang mga kasuotan sa
pagtatangahal ng komedya.
Kapansin-pansin ang mga
makukulay at komplikadong
detalye sa kasuotan na maiuugnay

ng manonood sa mga disenyo ng

mga moro sa katimugan ng
Pilipinas. Ang sarsuwela naman ay
may mga tauhan na ang mga
kasuotan ay
barot sa
ya para sa mga babae at
amerikana naman para sa mga
lalaki. Ipinapakita nito ang pagusbong ng sarswela sa panahon ng
mga amerikano. Ang mga pantalon
na maong at iba pang modernong
kasuotan sa pelikula ay
nagpapahiwatig naman ng pagunlad nito sa kontemporaryong
panahon. Importante ang mga
nabanggit na panahon dahil nais
ipakita ng dula ang pagpapatuloy
ng komedya sa pag-unlad ng oras;
nag-iiba lang ito ng anyo at ito ay
ang sarswela at pelikula. Isang
halimbawa na rito ang linalaman
ng komedya.

uugali matapos iniwan siya ng

kanyang asawa. Limuel , alam na
tiyuhin Sigfried ni ( Allan Forte ) ay
ang kilalang Singing Exorcist ng
San Lazaro , itatanong Sigfried
upang samahan siya sa pagdadala
ng kanyang kapatid na si Biboy sa
remote na bayan ng San Lazaro ,
sampung oras mula sa lungsod sa
pamamagitan ng kotse .
Narating nila ang exorcist lamang
sa oras, ngunit ang mga
nagmamay ari Biboy kumakain ang
tinig tanikala ng Singing Exorcist ,
sa gayon rendering ng exorcist
hindi kaya ng gumaganap ang mga
ritwal. Sa katapusan, ang
nasugatan exorcist
nagpapaliwanag na ang mga
espiritu ay maaari lamang na
natalo sa pamamagitan ng pagkain
ng isang madilim na lihim .
Sinasabi Limuel ang espiritu na
siya ay trysting sa asawa ng
kanyang kapatid.

San lazaro
Sigfried ( Wincy Aquino Ong ),
isang walang trabaho accountant,
ang makakakuha sa problema sa
kanyang may-ari. Kailangan niya
ng pera upang magbayad para sa
kanyang upa.
Sigfried , sa isang kudlit ng
kapalaran , ay makakakuha ng
isang tawag mula sa isang hiwalay
pagkabata kaibigan, Limuel
( Ramon Bautista ). Limuel
nagsasabi Sigfried na ang kanyang
kapatid na si Biboy ( Nicco Manalo )
ay na- exhibiting sikotikong pag-

-Ang buhay ni maria Magdalena

Ayon sa Ebanghelyo ni San Lucas,
si Maria Magdalena ay mahabang
panahong inaalihan ng demonyo.
Ito ang dahilan kaya kabilang siya
sa mga kababaihang may
karamdaman na pinagaling ni
Hesus, kasama sina Susana at
Juana, asawa ni Cusa.
Papano naging alagad ni Hesus si
Maria Magdalena?
Pinalayas ni Hesus ang pitong
demonyo na nagpapahirap sa
kanya. Matapos na gumaling,
inialay ni Maria Magdalena ang
kanyang kabuhayan bilang tulong
sa misyon ni Hesus at kapakanan

ng mga apostol. Pinaniniwalaan na

naging kabilang sa mga
kababaihang alagad ni Hesus si
Maria Magdalena at nanatiling
tapat sa kanya hanggang sa lagim
ng kamatayan ni Hesus sa
Kalbaryo.
Si Maria Magdalena ba at ang
babaing iniligtas ni Hesus sa
pambabato ay iisang tao?
Noon ang paniniwala kay Maria
Magdalena ay iisa sa babaing
makasalanan na pinatawad ni
Hesus. Nililinaw sa atin ng mga
pag-aaral sa Banal na Kasulatan na
hindi tinukoy ng Biblia na si Maria
Magdalena ang babaing iyon.
Malinaw sa Ebanghelyo ni San
Lucas na siya ang babaing
inaaliahan ng demonyo at
pinagaling ni Hesus. Walang
Biblikal na patunay na si
Magdalena ay dating "prostitute".
Matapos na gumaling anu ang
naging bahagi ni Maria Magdalena
sa kasaysayan ni Hesus?
Pinaniniwalaan na naging saksi siya
sa pagpapatuloy ng misyon ni
Hesus, nakinig sa kanyang mga
pangangaral, saksi sa mga
pagpapagaling at nabuhay sa
kabanalan kapiling ng mga alagad.
Noong ang lahat ay sinubok sa
pagkadakip kay Hesus nanatiling
buo ang loob ni Maria Magdalena
na sinamahan ang Ina ni Hesus sa
paanan ng krus.
Anu ang 'di malilimutang bahagi ni
Maria Magdalena sa kasaysayan ng
buhay ni Hesus?
Ito ang pagiging Una niyang saksi
sa Muling Pagkabuhay ni Hesus at
ang kanyang paniniwala sa
katotohanang ito na ipinahayag

naman niya sa mga apostol, kay

San Pedro at Juan na nagtungo sa
libingan upang kumpirmahin ang
mga pahayag niya.
Asawa ba ni Maria Magdalena si
Hesus?
Walang Biblikal na patotoo ang
tanong na ito. Si Hesus ay lampas
na sa edad ng pag-aasawa ng
lalaking Hudio nung magtagpo sila
ni Maria Magdalena. Ganun din kay
Maria Magdalena. Hindi nakapagasawa si Maria Magdalena dahil sa
buong buhay niya ayon sa
kasulatan ay inaalihan siya ng 7
demonyo. Anuman ang epekto sa
kanyang buhay ng pagsanib na ito
walang umako sa kanya para gawin
siyang asawa. Si Hesus naman ay
lumabas muli sa kasulatan sa edad
30, na "single" . Malinaw na ito na
ang pinili niyang buhay. Isang
buhay na nakatalaga sa
paglilingkod sa kanyang Ama.

Sa panahon ng isa pang

pagtitipon
isang kaarawan partido para sa
isang character na may pangalang
Maring - Makairog sa wakas ay
magagawang upang ipaliwanag sa
Estrella at ang iba pang mga bisita
kung ano ang tunay na nangyari sa
panahon ng picnic, at na Caridad
ay namamalagi tungkol sa mga
dapat kasal. Don Torcuato at ang
kanyang pamilya ay naroroon sa
birthday party din. Ang kanilang
mga plano ng paggawa Makairog
isang "hantungan ng sisi" para sa
pagbubuntis Caridad na nalantad.

Matapos ang paghahayag na ito,

pamilya Don Torcuato ni iniwan ang
mga partido sa
kahihiyan.Pagkatapos ng episode
ng "kadiliman" sa kanilang
relasyon, Makairog at Estrella ay
may-asawa sa dulo ng pag-play.

Sa Pula sa Puti
ni Francisco "Soc" Rodrigo
Kulas: Ahem! E, kumusta ka
ngayong umaga, Celing.
Celing: Mabuti naman, Kulas.
Salamat at naalala mo akong
kamustahin.

Kulas: Si Celing naman, bakit

naman ganyan ang sagot mo sa
akin?
Celing: Sapagkat pagkidlat ng
mata mo sa umaga, wala ka ng
iniisip kamustahin at himasin kundi
ang iyong tinali. Tila mahal mo ang
tinali mo kaysa sa akin.
Kulas: Ano ka ba naman, Celing,
wala ng mas mahal pa sa akin sa
buhay na ito kundi ang asawa.
(Ilalagay ang kamay sa balikat ni
Celing).
Celing: Siya nga ba? Ngunit kung
nakikita kong hinihimas mo ang
iyong tinali, ibig ko ng kung
minsang mainggit at magselos.
Kulas: Ngunit Celing, alam mo
namang kaya ko lamang
inaalagaang mabuti ang mga
tinaling ito ay para sa atin din. Sila
ang magdadala sa atin ng grasya.
Celing: Grasya ba o disgrasya,
gaya ng karaniwang nangyayari?
Kulas: Huwag mo sanang ungkatin
ang nakaraan. Oo, ako nga'y
napagtalo noong mga nakaraang
araw, sapagkat noon ay hindi pa
ako bihasa sa pagpili at paghimas
ng manok. Ngunit ngayon ay
marami na akong natutuhan, mga
bagong sistema.
Celing: At noong nakaraang
Linggo, noong matalo ang iyong
talisain, hindi mo pa ba alam ang
mga bagong sistema.
Kulas: Iyon ay disgrasya lamang,
Celing, makinig ka. Alam mo,
kagabi ay nanaginip ako.
Napanaginipan kong ako'y
hinahabol ng isang kalabaw na
puti. Kalabaw na puti, Celing!
Celing: E ano kung puti?
Kulas: Ang pilak ay puti,
samakatwid ang ibig sabihin ay
pilak. At ako'y hinahabol

Hinahabol ako ng pilakng

kuwarta!
Celing: Ngunit ngayon ay wala
nang kuwartang pilak.
Kulas: Mayroon pa, nakabaon lang.
kaya walang duda, Celing. Bigyan
mo lamang ako ng limang piso
ngayon ay walang salang
magkakuwarta tayo.
Celing: Ngunit, Kulas, hindi ka pa
ba nadadala sa mga panaginip
mong iyan? Noong isang buwan,
nanaginip ka ng ahas na numero 8.
Ang pintakasi noon ay nation sa a-8
ng Pebrero at sabi mo'y kuwarta na
ngunit natalo ka ng anim na piso.
Kulas: Oo nga, ngunit ang batayan
ko ngayon ay hindi lamang
panaginip. Pinag-aralan kong
mabuti ang kaliskis at ang tainga
ng manok na ito.
Bisperas ng Pasko
Tuwing Pasko, kaming
magkakabarkada ay gumagawa ng
mga parol at paputok. Binenbenta
naming ito upang mayroon kaming
pangkain araw-araw.
Pumasok si Mang Carlo sa
entablado
Carlo: Mga bata, tapos naba kayo
diyan? Gabi na ah. Hindi na ba
kayo mamamasko?
Shaira: Sandali nalang po tiyo.
Marami pa po kasing bumibili eh.
Renz: Tama ka diyan ate.
Carlo: O sige, sige, ako na ang
bahala diyan at magsi-alisan na
kayo.

Ed: Tiyo, pinapa-alis nyo na ba

kami? Ayaw nyo na po ba ninyo sa
amin?
Carlo: Hindi naman, mamamasko
pa kayo diba?
Ed: ay, tama! Nakalimutan ko...
sorry po.
Carlo: Walang anuman Ed. Ang
tunay na diwa ng pasko ay
pagmamahalan at pagbibigayan!
Mariel: Salamat po tiyo. Tatandaan
po namin iyan.
Umalis sa entablado ang
magkakabarkada
Carlo: O sige, umalis na kayo at
puputok na ang shop.
Mon: Ang sungit naman! Wala pa
nga akong nabili. Paano na to?
Pinulot ni Carlo ang kanyang mga
gamit at umalis sa entablado
Mon malungkot na umalis sa
Entablado
Pumasok si Megan at Rachelle
sumunod ang magbabarkada
Ed: Paano na to? Konte lang an
gating naipon?
Mariel: ok lang yan.
Renz: Ayun ate O, may bahay!
Shaira: Hali!
1.....2..........3............Simula na!
Kumanta ang magkakabarkada
(pasko4x pasko nanaman muli.....)
Megan: Stooooop! Tigil! Anu ba?
Ang pangit naman ng iyong boses!
Ed: Ako?
Megan: Oo, ikaw. Sino pa pala?

Ed: Eh bastos ka pala eh!

Malapit na suntukin ni Ed si Megan
Renz: Huwag po kuya! Tama na po.
Tandaan mo ang tinuro sayo ni tiyo.
Huminahon si Ed
Ed: Sorry bata!
Megan: Bading ka ba?
Magsuntukan na tayo!
Rachelle: Anak! Anung ginagawa
mo?
Megan: Ma, pupulbusin po nila ako!
SINAG SA KARIMLAN
Moog ng katarungan Sagisag ng
Demokrasya Salaming pambudhi
Palihan ng pusot diwa
Waterloo ng kasamaan Hamon sa
pagbabagong buhay
May mga maikling gayung dapat
hubdan ng mascara at sa
sinapupunan nito kailangang
iwasto ay hayut talinghagang
mamamayagpag at umiiring sa
batas. Sa isang dakoy may mga
walang malay na dahil sa
kasaliwaang-palad, kahinaan, o
likas na mapagsapalaran ay dito
humahantong; dito rin sinisikatan o
nilulubugan ng Katotohanan at
Katarungan
Marami nang lubha ang mga pang
pumasok at lumabas dito. Walang
makapagsasabi kung gaano pa
karami ang tatanggap ng kanyang
tatak
May sala o wala, ang bawat
pumasok dito ay kabuuan ng isang
marikit at makulay na
kasaysayan

PAGBUBUKAS
ng
tabing
ay
mabubungad ang isang bahagi ng
pagamutan
ng
Pambansang
Bilangguan sa Muntinlupa. May
anim na teheras ang makikita rito.
Ang dalawang nasa makabilang
gilid ay bakante. Sa dalawang nasa
gawing kanan ay magkaagapay si
Tony (19 na taon) at si Bok (29); sa
gawing kaliwa naman ay naroroon
si Mang Erman (45) at si Doming
(30). May munting durungawang
nahahadlangan ng mga rehas na
bakal na makikita sa gawing likod,
kalagitnaan. Hubad ang natutulog
na si Tony. May bakas ng dugo ang
mga bendang nasa kanyang tiyan
at kaliwang bisig . May black eye
rin siya. Si Bok ang bilanggong
labas-masok
sa
Bilibid,
ay
nakakulubong may trangkaso
siya. Si Mang Erman, na may apat
na araw nang naooperahan ng
almoranas, ay gising at waring nagiisip. Naka-plaster cast naman ang
isang paa ni Doming Paminsan
minsay maririnig ang malakas ng
paghilik ni Bok .
Doming: (Bibiling sa higaan, iiangat
ang ulo, at tatanungin
si Bok) tipaningmayap,
lakas namang mag-ilik
ni Bok.
Ernan: (Mangingiti) Pasensiya ka na
Doming.
Doming: Kelan pa kaya lalabas dito
yan, a Mang Ernan?
Traga
malas
hang.
BABAYING . Ba, sino
yan? . (Ingunguso si
Tony.)

Ernan: Ewan, Hatinggabi kagabi

nang ipasok yan dito.
Kawawa naman. Dugudugun siya.

Anak 4: Ako rin po.

Nanay: O sige, hihintayin namin kayo sa

Doming: OXO seguro yan. O kaya

Sigue-Sigue.
Nagbakbakan
naman
seguro.
(Mamasdang
mabuti
si
Tony.)
Mukhang bata pa.

labas ng bahay, mga anak.

Ernan: At may hitsura, ang sabihin

mo.(Mapapalakas ang
hilik ni Bok.)

(Lalakad

Doming : Tipaning parang kombo!

(Matatawa si Mang
Ernan.)
PASKO

Tatay: Mag-ingat kayo sa paglalakad sa

kalsada.
ang

mag-anak

papuntang

simbahan.)
Tilon
Pangalawang Tagpo (Tanawin: Labas ng
simbahan matapos ang misa)

Sinulat nina: Laura B. Corpuz at

Pacita D. Morales

(May

Unang Tagpo (Tanawin: Loob ng bahay)

pamasko.)

(Naghahanda ang mag-anak papunta sa

Nanay at Tatay: Maligayang Pasko sa

simbahan. Tumutugtog ang kampana.)

inyo, mga anak.

Nanay: Dalian ninyo mga anak. Baka

Mga Anak: (Magmano) Maligayang Pasko

mahuli tayo sa misa.

rin po sa inyo, Nanay at Tatay.

Anak 1: Nandiyan na po ako, Nanay.

(May mararaanang mga tindera ang mga

mga

tindera.

May

tugtuging

bata paglabas ng simbahan.)

Anak 2: Hintayin ninyo ako. Hindi ko
makita ang sapatos ko.

Anak 1: Ano po ang tinda ninyo?

Anak 3: Handa na po ako, Tatay.

Tindera
kutsinta.

1:

Mayruon

akong

puto

at

Anak 1: Pagbilhan po ninyo ako ng puto.

(Nanay at Tatay magmamano rin)

Anak 2: Mayruon po ba kayong suman?

Ninong at Ninang: (Naka-upo sa silya.)

Tindera 2: Mayruon ako, anak. Ilan ba

Anak 1: Mano po, Ninong. Mano po,

ang gusto mo?

Ninang.

Anak 2: Dalawa po.

Ninang at Ninong: Kaawaan ka ng Diyos.

Anak 3: Kina Lolo at Lola na lang ako

Anak 2: Lola, ang sarap naman ng amoy

kakain, Ate. Hindi pa naman ako gutom.

ng luto ninyo!

Anak 4: Ako rin; maraming magluto si

Lola: Para sa ating salu-salo ang lahat ng

Lola, marasap pa!

niluto ko.

Nanay: Halina kayo kina Lolo at Lola.

Lolo:

Hinihintay nila tayo.

Nakahanda na ang mga pagkain natin

Tatay: (Kakatok sa pinto ng bahay nina

Halina

na

kayo,

mga

anak.

para sa Noche Buena.

Lolo at Lola.)

Anak 3: Gutom na nga ako eh.

Lolo: (Bubuksan ang pinto.) Tuloy kayo

Anak 4: Sabi ko na inyo eh, maraming

mga anak.

magluto si Lola, at masarap pa.

Tilon

(Matapos kumain - Hahaplusin ang tiyan

Pangatlong

Tagpo

(Tanawin:

Loob

ng

bahay nina Lolo at Lola)

Mga Anak: Mano po, Lolo. Mano po, Lola.

sa busog at magkukuwentuhan)
Anak 2: Nanay, Tatay, sanay maging
Pasko araw-araw para narito tayong lagi
kina Lolo at Lola.

Lolo at Lola: Kaawaan kayo ng Diyos,

mga anak.

Mga Anak: Lolo, Lola, aalis na po kami.

Maligayang Pasko po ulit sa inyo at
Manigong Bagong Taon sa lahat.
Nanay at Tatay: Maraning salamat po sa
handa ninyong mga pagkain. Busog na
busog po kaming lahat.
Buong Mag-anak: (Muling mag-mamano
kasabay ang pagpapaalam.) Paalam na
po. Mamasko pa po kami sa ibang
kamag-anak

natin

pagkagising

sa

umaga.Lolo at Lola: Mag-iingat kayo sa

daan.Tilon

PLOP! CLICK!
(Dobu Kacchiri)
ISANG NAGDARAAN
KOTO : Isa akong Koto na nakatira sa pook na
ito. Ngayon tatawagin ko si Kikuichi para
konsultahin siya. Nariyan ba si Kikuichi?
KIKUICHI : Nariyan na!
KOTO : Nasaan ka?
KIKUICHI : Heto na ko.
KOTO : May mahalaga akong kailangan sa
iyo. Dahil matagal na rin naman akong hindi
nakalalabas ng bahay, ang daming oras na
nakabitin sa kamay ko. Gusto kong
magbiyahe at nang makapagmasid naman ng
mga tanawin. Ano sa tingin mo?
KIKUICHI : Sa totoo lang, imumungkahi ko
nga sana sa iyo, Ekselenteng ideya.

KOTO : Ano pang hinihintay natin kung

ganoon. Maghanda ka ng sake.
KIKUICHI : Ngayon din. Nakahanda na ang
bote ng sake.
KOTO : Umalis na tayo agad. Halika na!
KIKUICHI : Nakahanda na ako.
KOTO : Ano sa palagay mo? Nagtatawanan
na siguro ang mga taong makita ang
dalawang paris natin na namamasyal at
nagmamasid sa mga tanawin. Pero ang
pagbibiyahe sa bagong lugar ang
nakapagpapagaan ng pakiramdam bukod pa
sa kasayahang nalalasap mo.
KIKUICHI : Wala naman sa palagay kong
mag-iisip na para tayong gago. Kaya, kapag
nararamdamang mong gusto mong
magbiyahe, dapat lang na ilang ulit tayong
magbiyahe. Nakabubuti iyon sa inyo, Amo.
KOTO : Nasa labas na tayo ng nayon. Marahil
nasa gitna tayo ng bukirin. Ang lungkot dito.
KIKUICHI : Nasa gitna nga tayo ng bukirin.
KOTO : Kapag nasa kapatagan ako, parang
lumalawak ang aking puso at gumagaan ang
pakiramdam ko.
KIKUICHI : Gaya ng sabi mo, kasiya-siya ang
magbiyahe.
KOTO : Makinig ka! Noon ko pa gustong
sabihin sa iyo na hindi sa habambuhay ka na
lamang umaawit ng mga maiikling awit o
bumibigkas ng mga kuwento. Bakit di mo
ensayuhin ang Labanan sa Heike, ang
pamosong epiko?
KIKUICHI : Gusto ko nga sanang hingin ang
tulong mo tungkol diyan. Masuwerte na lang
at ikaw mismo ang nagbukas tungkol diyan.
Kung maituturo mo sa akin yan, tatanawin
kong malaking utang-na-loob.
KOTO : Ituturo ko kung ganoon. Wala rin lang
tao sa paligid, bibigkasin ko sa iyo ang isang
berso.
KIKUICHI : Sadyang kay buti mo. Sige,
makikinig ako.
KOTO : Umabot sa krisis ang labanan sa Ichi

no Tani, at nauwi sa isang malaking giyera.

Natalo ang mga dakilang Hieke, at
nagsisugod ang mga mandirigma ng Genji
silang sabik sa kabantugan. Parang mga
trigong nagbagsakan sa harap ng mga armaspandigma. Kalunus-lunos na pagdanak ng
dug! Walang katapusang kaguluhan! Putol
ang baba ng ilan, at ang iba namay
talampakan. Sa gitna ng nakakukuliling mga
daing at pananangis, pilit pinaglalapat ang
kanilang mga sugatang talampakan sa
duguang baba,ang sugatang baba sa
duguang talampakan. Ay, kahabag-habag na
tanawin! Tatlo o apat na raang mga
mandirigma ang nagkalat sa kapatagan!
KIKUICHI : Kagila-gilalas palang talaga ang
epikong yan. Nagagalak akong marinig.
KOTO : Halikat pumunta tayo doon sa
malayu-layo pa. Sumunod ka sa kin!
KIKUICHI : Sige lang, sumusunod ako.
KOTO : Maraming bumibigkas ng Heike, pero
wala akong alam na nakabibigkas ito nang
mainam. Kaya kailangang pag-aralan mo
itong mabuti.
KIKUICHI : Iinsayuhin kong mabuti, at
inaasahan kong tuturuan mo akong muli.
KOTO Sakalit maitalaga ako sa posisyon ng
Kengyo, gagawin kitang isang Koto.
KIKUICHI : Napakabuti mo ngang talaga.
KOTO : Ano yon? Nakakarinig ako ng alon ng
tubig. Siguroy malapit tayo sa dagat.
KIKUICHI : Oo nga, pakiramdam ko;y dagat
nga yon.
KOTO : Kailangan nating tawirin ito. Anong
dapat nating gawin?
KIKUICHI : Ano nga bang dapat nating
gawin?
NAGDARAAN: (Sa mga manonood) Dito lang
ako nakatira. Dahil may lalakarin ako sa kabila
ng bundok, kailangan kong magmadali. Ano
itong nakikita ko? Dalawang bulag ang
nagbabalak lumusong sa dagat. Paano kaya
nila magagawa yon? TitigiI muna ako rito at

panoorin sila pansumandali.

KOTO : Halika! Maghagis ka ng bato para
matantiya natin ang lalim ng dagat.
KIKUICHI : Sige. Ayan, naghagis na ako.
PLOP!
KOTO : Malalim doon.
KIKUICHI : Malalim na malalim doon.
KOTO : Subukan mo sa ibang direksiyon.
KIKUICHI : Sige. Ayan, naghagis ulit ako.
CLICK!
KOTO : Mababaw doon.
KIKUICHI : Mukha ngang mababaw doon.
KOTO : Kung gayon, lumakad na tayo nang
painut-inot. Halika na!
KIKUICHI : Pero amo, teka muna sandali.
KOTO : Bakit?
KIKUICHI : Bubuhatin ko na kayo sa likod ko.
KOTO : Naku, hindi na kailangan. Basta
sumunod ka sa akin.
KIKUICHI : Pero kaya nga ako naririto para
pagsilbihan kayo. Para na rin sa kabutihan ng
aking kaluluwa. Hayaan niyo ng buhatin ko
kayo.
KOTO : Hindi, huwag na. Dahil hindi ka rin
nakakakita, baka maaksidente pa tayo.
Maghawakan na lang tayo sa isat isa saka
lumakad nang painut-inot.
KIKUICHI : Pero ito ang pagkakataon ko para
makatulong sa inyo. Kailangang mabuhat ko
kayo sa aking likuran.
KOTO : O sige, sige. Dahil mapilit ka, papayag
akong buhatin mo ako. Pero kailangang
maghanda na muna tayo. Ihanda mo na rin
ang sarili mo.
KIKUICHI : Salamat, nakahanda na ako.
NAGDARAAN: Mautak ang mga bulag na
yon. Sinusubukan nila ang lalim ng dagat sa
pamamagitan ng paghahagis ng bato.
Masuwerte talaga akong aso. Ako ang
magpapabuhat patawid sa dagat. (Papatong
siya sa likod ni KIKUICHI).
KIKUICHI : Humawak kayong mabuti. Ngayon
sisimulan ko nang magpainut-inot sa dagat.

Sana naman hindi masyadong malalim. Ayan

nakarating na ako sa kabila. Nagawa ko ito
nang walang kahirap-hirap, at natutuwa akot
wala ring disgrasya.
NAGDARAAN: (Sa mga manonood). Hindi ko
inaasahan ang suwerteng ito. Tuwang-tuwa
ako.
KOTO : Ano Kikuichi? Nakahanda ka na ba?
Walang sumasagot? Hindi ko ito maintindihan.
Ki-ku-i-chi! Na-sa-an ka?
KIKUICHI : Na-ri-to a-ko!
KOTO : Bakit di mo pa ako buhatin patawid?
KIKUICHI : Pero kabubuhat ko lang sa inyo.
KOTO : Kabubuhat lang sa akin? Pero
naghahanda pa lang ako. Hindi mo pa ako
nabubuhat. Ang hayop na yon mag-isa
palang tumawid.
KIKUICHI : (Magmamadaling tumawid sa
pinaggalingan) Kailan kayo tumawid na muli
rito Amo?
KOTO : Kailan? Abat walanghiya tong taong
ito. Umaayaw na yata. Madali kat buhatin mo
na ako agad.
KIKUICHI : Hindi ko maintindihan ito. Di bale,
tatawid na lang uli ako. Kumapit na kayo sa
likod ko.
KOTO : Huwag kang magalaw.
KIKUICHI : Lalakad na ako nang painut-inot.
Mukhang napakalalim dito.
KOTO : Basta mag-iingat ka at huwag kang
masyadong magalaw.
KIKUICHI : Opo, opo. Ang lalim naman nito!
Naku, tulungan ninyo ako, saklolo!
NAGDARAAN: Nakakaaliw pagmasdan ang
kawawang mga bulag!
KOTO : Nakakapanggalit itong nangyayari sa
atin. Basang-basa na ako. Kaya nga ba
tumanggi na akong pabuhat sa iyo noong una
pa.
KIKUICHI : Ipagpaumanhin ninyo. Patutuyin
ko kayo. Talaga namang nag-iingat ako, pero
natalisod ako. Patawarin ninyo ako.
KOTO : Nauunawaan kong aksidente ang

nangyari, at wala tayong magagawa roon.

May nangyari ba sa sake?
KIKUICHI : Anong sabi nyo? Ah, ang bote ng
sake. Heto, hindi nadisgrasya.
KOTO : Giniginaw na ko. Tagayan mo ako.
KIKUICHI : Sige po.
NAGDARAAN: Abat may isa pa pala akong
suwerte. Akong iinom noon.
KIKUICHI : Nagtatagay na po ako. Glug, glug!
KOTO : Tama na yan. Mawawala rin ang
ginaw ko pag nainom ko na ito.
KIKUICHI : Sigurado, Amo.
NAGDARAAN: (Sa mga manonood). Ang
sarap nito!
KOTO : Ano na, Kikuichi? Bakit di mo ako
tinatagayan?
KIKUICHI : Pero katatagay ko lang pot
binigay ko sa inyo.
KOTO : Iyon din ang akala ko, pero wala ni
isang patak ang baso ko.
KIKUICHI : Talagang hindi ko maintindihan ito.
Magtatagay uli ako Heto, pupunuin ko na ang
baso.
KOTO : Sige, bilisan mo.
KIKUICHI : Eto na. Glug, glug!
NAGDARAAN: (Sa mga manonood). Abat
may kasunod pa! Walang kasinsarap ang
sakeng ito!
KOTO : Tama na yan. Uminom ka rin nang
kaunti.
KIKUICHI : Puwede po ba? Salamat sa
kabaitan ninyo. Napakasarap ng sake, di po
ba?
KOTO : O, bakit hindi mo pa ako tinatagayan?
KIKUICHI : Pero katatagay ko lamang po ng
isang punung baso para sa inyo.
KOTO : Akala ko nga, pero ni isang patak,
wala pa rin ang baso ko. Kamuhi-muhi kang
tarantado ka. Ni isang patak di mo man lang
ako pinatikim, kasi sinosolo mong pag-inom.
KIKUICHI : Naku, hindi ganyang magsalita
ang amo ko. Bakit ko naman sosolohin ito
nang hindi inuuna ang amo ko? Mali ang

akusasyon ninyo sa akin. Nakadalawa na po

kayong tagay.
KOTO : Abat talaga bang ginagalit mo ko?
Hindi ka lang gago, dinadaya mo ko at
pinalalabas na iniinom kong tinatagay mo
nang di mo alam. Tagayan mo ako ulit.
KIKUICHI : Gusto ko po sana. Pero,
ipagpaumanhin ninyo! Wala na pong natira.
KOTO : Ano? Ni isang patak wala nang
natira?
NAGDARAAN: (Sa mga manonood). Talagang
nakakaaliw ito. Pag-aawayin ko sila. Bang!
Bangg!
KOTO : Aray,aray ko! Abat sobra na ito.
Matapos mo akong agawan ng inumin,
ngayon naman may gana ka pang bugbugin
ako.
KIKUICHI : Anong sabi ninyo? Bugbugin?
KOTO : Sinaktan mo na ako, ulol!
KIKUICHI : Itinatabi ko lang po ang bote ng
sake. Ni hindi nakaturo sa direksiyon ninyo
ang mga kamay ko.
KOTO : A, hindi pala? At sino pang mananakit
sa akin, aber? Sino, sabi?
KIKUICHI : Aray, aray ko po! Inaakusahan
nyo na nga ako ng kung anu-anong hindi ko
naman ginagawa, ngayon naman sinasaktan
nyo pa ako. Bakit binubugbog ninyo ang
isang walang kasalanang katulad ko?
KOTO : Abat ni hindi nga nakatutok sa iyo
ang mga kamay ko.
KIKUICHI : Hindi nakatutok? Sinong nanakit
sa akin? Magsalita kayo,sino pa?
KOTO : Aray, aray ko! Kikuichi, ano ba? Bakit
mo ba ako sinasaktan?
KIKUICHI : Nasa binti ko ang mga kamay ko.
KOTO : Nasa binti mo? Kaninong mga kamay
ang sumuntok sa akin?
KIKUICHI : Aray, tama na! Huwag ninyong
abusuhin ang inosenteng tulad ko. Amo.
KOTO : Ano? Abusuhin?
KIKUICHI : Ano pa nga bang ginagawa ninyo?

KOTO : Ni hindi nga dumadapo ang mga

kamay ko sa iyo.
KIKUICHI : Di dumadapo? Kung gayoy
sinong nanununtok sa akin?
KOTO : Aray, ano ka ba?
KIKUICHI : Aray ko po, tama na!
NAGDARAAN: Nakakatuwa talaga ito.
Paiikutin ko sila sa ibat ibang pakana. Pero,
teka! Abat tinutuluyan na nilang
magsuntukan.Delikado pa ang manatili pa rito.
Kailangang makaalis na ako habang may
araw pa.
KOTO : Nauubos nang pasensiya ko. Hindi
kita patatakasin lintik ka!
KIKUICHI : Bakit ako sinasaktan?
SILANG DALAWA: A-a-ray.
KIKUICHI : Ikinahihiya ko kayo Amo. Hawak
ko na kayo ngayon. Nagpapanggap lang pala
kayong mabait. Santo-santito!
KOTO : Huwag, sandali lang! Matapos mo
akong bugbugin, tatakbuhan mo ako. Wala
bang ibang tao rito? Hulihin nyo siya, hulihin
nyo! Huwag nyo siyang patatakasin!

Kapalaran
ni: DAWN CONDES
UNANG PASOK NG KLASE, NA KITA NI JHON SI ROU SA
ISANG UPOAN SA LIKOD NG KANILANG ROOM...

JHON: HI !

ROU: HI...

JHON: KAMUSTA ANG UNANG ARAW MO DITO ?

ROU: AYOS LANG , SAYU?

JHON: AYOS LANG DIN.

PUMASOK NA ANG KANILANG GURO. NAGPAKILALA

JHON: NAKO SAYANG NAMAN, GUSTO SANA KITANG

SILA ISAT ISA, PAG KATAPOS NG KUNTING

IMBITAHIN SA AKING KAARAWAN SA SUSUNOD PANG

KWENTOHAN PINALABAS NA SILA NG KANILANG

BUWAN.

GURO. PINUNTAHAN NI ROU SI JHON , PARA

MAKISABAY NA LUMAKAD PAPUNTA SA SUSUNOD NA
KLASE.

JHON: O, GUSTO MONG SUMABAY?

ROU: OU

ROU: AH, GANUN BA? SIGE SUSUNOKAN KO...

NAKALIPAS ANG ISANG BUWAN LUMIPAT NA NG
BAHAY SINA ROU... PUMASOK NA RIN SYA SA BAGO
NYANG PAARALAN... NAG CHACHAT PARIN NAMAN SI
ROU AT SI JHON AT NAG TETEXT, KAYA MAY
KUMONIKASYON PARIN SILA...

JHON: MARAMI KA NA BANG NAKILALA?

JHON: O, PALAPIT NA ANG KAARAWAN KO PUMONTA
ROU: MEDYO, EH IKAW?
KA HA.
JHON: MARAMI NA. ANG BABAIT NAMAN KASI NILA.
ROU: OO BA.
MAHIYAIN KA ANU???
NAKALIPAS NA ANG LIMANG TAON... NAWALA ANG
ROU: SINABI MO PA.
KANILANG KUMONIKASYUN DAHIN SA SUBRANG BUSY
JHON: HHE, MASANAY KANA... TATAGAL KA NAMAN

NILA... SA ISANG MALL, HABANG BUMIBILI SI ROU SA

DITO EH

ISANG RESTAURANT NKA SABAY NYA SI JHON SA PILa.

ROU: EWAN KO LANG KUNG TATAGAL AKO DITO ..

JHON: IKAW BA YAN ROU?

JHON : O, BAKIT NAMAN?

ROU: JHON?

ROU: BAKA KASI LILIPAT KAMI NG BAHAY SA

JHON: OO , AKO SI JHON..

SUSUNOD NA BUWAN.
ROU; DI KO AKALAING MAGKIKITA PA PALA TAYO..

JHON : OU NGA..

NAG USAP SI JHON AT SI ROU TUNGKOL SA BUHAY

*ngingiti na si Clary at babangon

NILA NGAYON .... LUMIPAS ANG 2 TAON...

Clary: ito pala ang sinasabi mong

paraiso. Kita mo pala ang mga
bituin kahit araw na araw.

NAGPAKASAL SILANG DALAWA

Ito Pala Ang Inyo

ni Frederico b. Sebastian

Bert: oo nga. At ang sofa namin ay

matigas lamang.

Clary: sabik na sabik na akong

makarating sa bahay bert.

*tatawa ang dalawa

Bert: totoo ba yan?

Clary: Bert.wala ka na bang

damit maliban pa diyan?

Clary: oo naman. Ang hangin sa

lalawigan ay tunay na nakakaakit.

Bert:Ano naman ang masama sa

suot ko, mahal kong Claring?

Bert: masaya ako dahil

nasisiyahan ka mahal ko.

Clary: (nagalit) Baket noong

dumadalaw ka pa sa amin ang ayos
ng iyong suot?

Clary: Nais ko na talagang

makarating Bert sa ating paraiso!!!
(papasok na sa maralitang bahay)
Clary: Ito pala ang sinasabi mong
bahay Bert.
Bert: Oo mahal ko.
*tumitingin tingin pagkatapos
umupo sa bangko ito ay bumagsak
Clary: Aray ko pohhh!!!!
Bert:Nasaktan ka ba mahal?
Clary:Nasaktan!?hello??!
bumagsak kaya ako dahil sa upuan
na yan!Hindi mo man lang sinabi
na bulok na pala yan.(galit na galit)
Bert: (aamuhin si Clary) Wag ka
nang magalit.(I mamasahe ang
binti ng babae) Matagal na kasi ako
hindi nakakauwi dito mahal.

Anghel
BADONG
Bakit mo pa ako ginising, Nay?
Dinaan ko na nga lang sa tulog
dahil
hindi tayo naghapunan
kanina...Magugutom na naman ako
nito!
ALICIA
Kung ayaw mong magsimbanggabi, ako na lang.
BADONG
Bakit ka pa nagsisimba, Nay?
Anong mapapala mo don? Hindi
naman
namimigay ng pagkain don.
ALICIA
Ipagdarasal ko ang Tatay mo.
Kawawa naman. Paskung-pasko,
nasa loob
ng kulungan.
Mabuti pa nga ang Tatay. May
kinakain tiyak sa kulungan.
ALICIA

Huwag mong sasabihin yon! Mas

mabuti ang gutom, kaysa nasa
kulungan.
Hindi siya dapat sumama sa
barkada ni Goryong Gwapo.
Hindi siya dapat sumali sa
pagnanakaw. Siya ngayon ang
nagdurusa sa loob, si
Goryo ay pagala-gala lang.
BADONG
Hindi ba pangako ni Goryo ay hindi
niya tayo pababayaan?
ALICIA
Huwag kang aasa sa ibang tao, lalo
na sa tulad ni Goryo.
BADONG
Kanino tayo dapat umasa, Nay?
ALICIA
Sa Diyos, kanino pa?
BADONG
Hindi naman nagpapakita ang
Diyos.
ALICIA
Hindi ibig sabihin nooy wala Siya.
Malapit lang Siya. Binabantayan
Niya tayo,
pati mga anghel Niya. Makikita
mo...bibigyan ka Niya ng Pamasko
bukas.
BADONG
Ikaw, Nay...anong regalo ang
gusto mo?
ALICIA
May anak na akong nagmamahal
sa akin. Ano pang
hahanapin ko?
Matulog ka na uli. Meri Krismas,
anak.
BADONG
Meri Krismas, Nay

(Isang bakurang may sagingan at

iba pang halaman sa tabi.
Sa gitna ay isang balag.)
LABAS I
(Asalhayop at mga taong bayan.
Nangakahanay ang babae sa
kanan at ang mga lalaki naman sa
kaliwa. Nanga-taas ang kanang
kamay nilang lahat, na
tumatangan sa kopang ginto.
Masasaya ang anyo nila.)
(Asalhayop, Masunurin,
tutol, mga taong bayan.)
Walangtutol
magsayawan.

Masunurin :
ipagdiwang.

Si

Walang

Mag-inuman,
Asalhayop

ay

Koro : Ipagdiwang.
1.o : Mapala ang kanyang buhay.
1.a : At lumawig habang araw.
2.o : Habang araw.
Walangtutol : Dangal niyay huwag
dadalawin ng siphayoy
ng hilahil.
2.a : Huwag dadalawin.
3.a : Dangal niyay magluningning
sa ligayang sasapitin.
Koro : Magluningning.

KAHAPON, NGAYON AT BUKAS

Masunurin : Madlang puri, madlang

biyaya sa kaniyay sumagana.

Koro : Sumagana.
3.a : Madlang yaman, madlang
tuwa
sa
kaniyay
lumawig nawa.
Koro : Lumawig nawa.

Tagapagsalaysay: Habang
tumatagal ang panahon mas lalong
napapalapit si Jeny at Max sa isat
-isa habang malungkot pa din si

Asalhayop : Katotot giliw, mga

kaibigan,
sa
inyoy
salamat
nang
habang
buhay.

Ron dahil hindi niya maamin kay

Ang inyong nais na tungkol sa akin

ay aking biyaya
sa sasapitin.

niya si Max na naglalakad mag-isa.

Len na mahalniya ito. Isang Araw

habang pauwi si Jeny ay nakita

Jeny: Oh Max ikaw pala yan! Bakit

ikaw lang mag-isa.Max: Oh miss!

Pag-iibigan

Ikaw pala yan may bakit nandito

ni Jeny at Max

ka?

Ron: Oo

Jeny: Pauwi na kasi ako nang

Ciara: Kasi eh bakit kasi hindi mo

makita kita!! Ikaw bakit ka nandito?

pa aminin sa kanya na mahal mo

Max: Pauwi na din ako.. may

siya.

kinausap lang ako gusto mo ba

Ron: Alam mo hindi ganun kadali

yun! Baka kapag inamin ko
sakanya iyon eh baka hindina kami
magpansinan dahil sa ginawa ko.

munang maglakad lakad tayo kung

ok lang sayo??
Jeny: Ok sge ba..
Tagapagsalaysay: Nagusap ang

Diana: Sabagay tama din siya

dalawa habang naglalakad, pero

friend! Hayaan na lang natin siyang

biglang napaupo si Jeny.

magemote.

Max: Oh may problema ba??

Kayo na ba ni Max??(malungkot na

Napagod ka siguro dapat pala hindi

salita)

na kita inay a sgeumupo ka

Diana: Kayo na noh??

muna.
Ciara: Aminin mo na friend.Len:
Jeny: Ok lang ako (Biglang
mapapaupo ulit) Max: Sabi ko sayo
eh pagod ka na Umupo silang

Siguro kayo na kaya ayaw mo

magsimula kalat na kaya sa
campus na kayo na

dalawa
.Jeny: Grabe campus agad??? Di ba
Max: Dapat sinabi mo na pagod ka
na para inihatid na kita sa inyo.
Jeny: Hindi, ok lang iyon, ako din
ang may gusto nito kaya ok lang
ako..
Max: Sigurado ka oh eto uminom
ka muna ng tubig
Tagapagsalaysay: Makalipas ang
ilang saglit ay napagdesisyonan ni

pwedeng sa silid-aralan muna..

tsaka hindi namankami..
magkaibigan lang kami..
Len: Magkaibigan o matalik na
magkaibigan alam mo dun din kayo
hahantong maynabasa din akong
ganyan.
Tagapagsalaysay: Lumapit si Max
kay Jeny at kinausap.

Max na ihatid si Jenysa kanilang

bahay. At habang dumaraan ang
maraming araw ay may

Max: Pwede ba kitang ayain

bukas??

kakaibangnararamdaman si Max

Jeny: Saan?

kay Jeny. Ika-13 ng Pebrero,

Max: Maglibot!Len: Maglibot sge

naguusap ang mga kaibigan.Ron:

sama ako!

Ciara at Diana: Sige ako din!

Len: Ikaw Ron di ka ba sasama?

Ron: Kami na ni Jeny sinagot na

niya ako kagabi! Nabigla ka!
Sobrang saya ko nungnangyari

Ron: Hindi sige enjoy niyo nalang!

Tagapagsalaysay: Nung gabi ng Ika13 ng Pebrero ay inamin na ni Ron

sinagot niya ako.

Jeny: Itigil mo na nga iyan Ron!
Iwan mo muna kami ni Max.

ang kanyangnararamdaman kay

Jeny at nabigla si Jeny sa sinabi ni
Ron pero sinagot na ni Jeny si
Ronnung araw na iyon. Nang
sumapit ang Ika-14 ng Pebrero ay

Ron: Bakit ba eh boyfriend mo

naman na ako bakit mo ako
pinapaalis??Jeny: Basta iwan mo
muna kami!

napagisip-isip ni Max naaminin na

Ron: Ayoko ko nga!Jeny: Kapag

din kay Jeny ang kanyang

hindi ka Umalis break na tayo!Ron:

nararamadaman.Dumating na si

Ayoko!

Jeny sa kanilang tagpuan pero siya

Jeny: Anung ayaw mo?

ay parang kinakabahan at
malungkot.Maya-maya ay
dumating na din si Max.
Max: Oh sorry kung pinaghintay
kita. Eto oh bulaklak. Oh bakit

Ron: Ayokong magbreak tayo kaya

aalis na ako!
Tagapagsalaysay: Naiwang magisa
si Max na malungkot at si Jeny.

parang malungkot ka!May

Max: Alam mo napakasakit ng

problema ba?

nangyari sakin ngayon. Akala ko

Jeny: May sasabihin kami sayo ni

Ron?

masasabi ko na sayo

angnararamdaman ko na MAHAL

Max: Para saan pa? Ikaw lang ang

NA MAHAL KITA.

mahal ko at wala ng iba pero

Jeny: Nahuli ka!, ngayon mo lang

sinayang mo.

sinabi alam mo bang ikaw nalang

Jeny: Ang totoo niyan Mahal din

ang hinihintay kongumamain sa

kita

akin dahil nung naglilibot tayong

.Max: Bahala ka.

dalawa may gusto na din ako sayo

noon.

Tagapagsalaysay: Simula nung

araw na iyon hindi na pumasok pa

Max: Sagutin mo nga ako? Bakit si

Ron ang sinagot mo.

sa eskwelahan si Max atnagaalala

na si Jeny sa kanya. Ilang buwan na

Jeny: Kasi napansin kong

siyang hindi pumapasok. At ilang

malungkot siya nitong mga

arawmatapos ang pangyayari ay

nakaraang araw at sinabi ni

nakipaghiwalay na si Jeny kay Ron.

Ciarana may gusto sa akin si Ron

(Sad Scene)Hinanap ni Jeny si Max

kaya pinagbigyan ko siya baka

at habang siya ay nagmamadali

mawala ang lungkot niya.

may nakabunggo siya.

Max: So, masaya ka na! napaligaya

Jeny: aray! Magdahan-dahan

mo na siya! Pwes magsama nalang

naman po kayo.

kayong dalawa.
Jeny: Wait, wag kang aalis!

Max: Ayos ka lang ba miss!

Jeny: Pamilyar sa akin iyang boses
na yan at ang pagtawag sa akin na
miss.

Max: Hindi ka nagkakamali.

kolehiyo at silay naging

Sinampal ni Jeny si Max

magasawa.

Max: Bakit mo ginawa iyon?

Jeny: Ikaw kasi eh pinagaalala mo
ako, akala ko kung nasaan ka na
hindi ko na alam kunganu gagawin
ko kapag nawala ka na ng
tuluyang.
Max: Hindi na mangyayari muli
iyon dahil (luluhod) ipapangako ko
sayo na hindi na kitaiiwan pang
muli dahil mahal na mahal
kita.Jeny: Mahal na mahal din kita.
Tagapagsalaysay: Matapos ang
matagal na paghahanap ni Jeny
kay Max ay natagpuanniya ito kung
saan sila una nagkita. At duon
namuo ang kanilang
pagmamahalan sa isat -isa. Simula
nun naging masaya na ang dalawa
na parang walang nangyari. Sabay

TAHANAN VS. PAARALAN

nilangtinapos ang sekundarya,

LAKANDIWA (Pagbubukas)

Unang Lunes na tipanan kami'y di man

nakarating
Ngayon nama'y handa kaming magbayad ng
tuwa't aliw
Kayo na po ang bahalang sa ami'y
magpaumanhin
Huli man daw at magaling ay maihahabol pa
rin.
Sa di pa nakababatid, si Ralph Pulmano po
ini
Sa balanang nakikinig, malugod na
bumabati
Maganda po itong paksang tatadtarin
ngayong gabi
Sa sangkalan ng katwiran ng makatang
pogi't seksi
Kay Ginoong Max Santiago, salamat po nang
marami
Sa padala ninyong paksang ganito ang
sinasabi:
Sa tahanan o eskwela, saan nga ba magaani
Ng higit na disiplina iyang batang lumalaki?
Alam ko pong kayo'y merong inyo-inyong
kurukuro
Ngunit upang itong paksa'y lalo nating
mapaghulo
Salubungin na po natin ng palakpak na
magulo
Ang dalawang magsasabong sa gitna ng
entablado!

TAHANAN (Pagpapakilala)
Sa bayan po ng Santa Fe, probinsiyang
Nueva Viscaya
Lahat ng makahidwa ko, sa rima ay puro
tumba
Hindi ako nagyayabang sa katuos kong
makata
Umatras na kung kaylangan hangga't
mayrong panahon pa.
Sa tahanan nag-uugat ang dakilang
pagmamahal
Disiplina'y nahihigit na dito'y natututunan
Maliwanag ang panig kong sa paksa'y
ipaglalaban

Elvie Espiritu po sa lahat ay nagpupugay.

PAARALAN
Kung ang laban po ay wrestling, ako'y dapat
nang umatras
Ngunit ito'y paligsahan ng may talino at utak
Tinatanggap ko ang hamon sa panig na
ilalahad
Ang higit na disiplina sa paaralan
nagbubuhat.
Tubong Concepcion, Tarlac po akong hamak
na lingkod nyo
Nagpupugay sa balana nang taos sa aking
puso
Sa banta ng paraluman ako anya'y igugupo
Sagot ko'y subukan pamu ban kanita din
mabalu.

LAKANDIWA
Subukan pamu ewan ko, ya'y di ko
naintindihan
Kahit wala si Babalu, tuloy pa rin itong laban
Para kayo'y di mainip, atin na pong
umpisahan
Si Elvie ang unang tindig, muli'y ating
palakpakan.

TAHANAN (Unang Tindig)

Sinasabing ang tahanan ay ang pugad ng
pamilya
At sa pugad nagmumula ang sagradong
pagsasama
Pagsasamang naaangkop sa gampaning
itinakda
Itinakda ng Maykapal sa dalawang magasawa.
Gantimpala sa matimyas na pag-ibig ay ang
anak
Anak na siyang tungkuling imulat sa tamang
landas
Landas ay ang tamang asal, sandata sa
isang bukas
Bukas na tanging magulang sa anak ay
hinahangad.

Unang gurong kagigisnan ng anak ay ang

magulang
Magulang na walang sawang sa kanya ay
aantabay
Aantabay sa lahat ng ikabubuti sa buhay
Nitong anak na nagmula sa dugo nila at
laman.
Sa matuwid na salita sa tahana'y nahihigit
Disiplina'y nakukuha ng anak ay nakakamit
Pagkat nandiyan sa tahanan ang higit na
malasakit
Malasakit ng magulang sa anak ay
magtutuwid.
Tsaka ngayon ay may tutol gaya nitong
kahidwaan
Para bagang hindi siya sa kamusmusan
nagdaan
Hindi ba ang disiplina sa anak ay halos alam
Bago pa ito pumasok sa alin mang paaralan?

LAKANDIWA
Yan si Elvie Espiritu, ang Reyna ng
Balagtasan
Ngayon naman ay ang Hari ang sya nating
pakikinggan
Di lang Hari sa pagbikas, Hari din ng
kapogihan
Kaya lang po, Haring sunog si Gonie po'y
palakpakan!

PAARALAN (Unang Tindig)

Ang karunungan ay lunas sa sakit na
kamangmangan
Ang talino ay hagdanan sa tugatog ng
tagumpay
Disiplina ay sandata sa tatahakin mong
buhay
Paarala'y institusyon sa ganiyang kaalaman.
Sa tahanan ay di sapat ang dapat na
matutunan
Ng anak na hinuhutok sa disiplinang
kailangan
Lalo't magulang ng bata kapwa mayrong
hanapbuhay

Ang panahon ng pag-ugit sa anak ay

sadyang kulang.
Sa tahana'y mawiwikang una yaong
kaalaman
Pagkat dito'y ama't ina sa anak ang
nangangaral
Halaga ng pagtuturo ng guro sa paaralan
Ay ginto rin pagkat ito ay propesyong
sinumpaan.
Kung ang ina nitong bata'y tsismosa at
bungangera
At halimbawang ang ama ay batugan at
pabaya
Sa tahanan bang nabanggit, anong uring
disiplina
Ng anak ay mapupulot, ng anak ay
nakukuha.
Nagtatanong lang po ako, hindi ako nangaasar
Iyan nama'y nagaganap sa iba pong
pamamahay
Di gaya sa paaralan, guro'y mahirap
magkulang
Pagka't iya'y katungkulan na kanilang
gagampanan.

LAKANDIWA
Kung baga po sa sinaing ay malapit nang
kumulo
Sa apoy ng pagtatalo itong paksang niluluto
Ako muna ay tatabi upang ako'y di mapaso
At mamaya magbabalik kapag handa nang
maghango.

TAHANAN (Ikalawang Tindig)

Tila ko ba napapansing kahidwa ko'y isang
bulag
Bulag pagkat nalilihis sa tunay na
nagaganap
Mali na isang bahagdan ng magulang ay
nasulyap
Siyam na pu't siyam na mabuti, itatangging
agad-agad.
Mas maluwag ang panahon ng anak ay

ilalagi
Sa tahanan na kapiling ang sa kanya'y
nagtatangi
Matuwid na bunga nito'y doon higit
nangyayari
Ang aktwal na halimbawa sa disiplinang
nasabi.

Na kesyo ikaw ay ganyan, di nag-aral

palibhasa
Sa ibig ko pong tukuyin ay kayo na ang
magkusa.

Ang silid ng paaralan ay silid ng karunungan

At sa compound ng eskwela, pag-aaral,
lipaw-lipaw
Ang impluwensiya sa ibang kamag-aral ay di
alam
Di lahat ay nakikita ng guro ay matugaygay.

Ang diwa ng pagtatalo wari ko ba'y nilalabo

Ng kahidwang kutis-sanggol, yaong sanggol
na ewan ko
Sa sarili niyang tahanan, hindi ba niya
napipiho
Kung anong uring paghutok sa anak ang
inaako.

Hindi na dapat pagtakhan pagkat ito'y

nagaganap
Anak ay nababarkada sa kaeskwelang di
tapat
Hindi tapat sa dahilang sa kanya ay
magsasadlak
Sa ugaling di mainam, sa kabutiha'y
baligtad.

PAARALAN (Ikalawang Tindig)

Sarili ko'y pinipilit sa dilag ay maniwala
Ngunit loob ko ay tutol, tinuran nya'y hindi
tama
Pag sinabing mag-aaral, may takot nang
bumabadha
Na labagin ang tuntuning umiiral sa eskwela.
Sabihin na nating higit ang panahon sa
tahanan
Na ilalagi ng anak kaysa doon sa paaralan
Diyan ka magtataka at sadya pang
hahangaan
Ang disiplina ay higit sa eskwela nalalaman.
Banggitin din na malimit sa kapintasan ng
bata
Na siya'y mana sa ama, dili kaya ay sa ina
Ibig ko ditong tukuyin, ang anak ay
mapanggaya
Magulang kung matapobre, anak nila ay
kaisa.
Unawain lang po ako, ito'y hindi pandudusta
Kapag galit ang magulang, sa anak ay
nawiwika

TAHANAN (Ikatlong Tindig)

Mas maigi pa sa anak kung aktwal na

makikita
Yaong mga halimbawa sa magandang
disiplina
Sa tahanan ang magulang, sila'y mga
halimbawa
Doon naman sa paaralan, iyan ba ay
magagawa?
Katulad ng pagsisilbi, paggalang,
pagpipitagan
Sa magulang at kapatid at sa kapwa mo
nilalang
Pagkilos at pangungusap, kaayusan ng
katawan
Kalinisan ng ugali, pagpupuri sa Maykapal.

PAARALAN (Ikatlong Tindig)

Pakiusap sa kahidwang Amasona ng Viscaya
Wala sanang personalan, magbitiw man ng
kataga
Bakit yaong kutis-sanggol wari ba niyang
dinudusta?
Ako nama'y di sinabing mistula siyang
boksingera.
Nalimot na din po yata ng makatang
kasalungat
Na sa eskwela'y may subject na good
manners and right conduct
Paaralan ay tahanan ang siyang nakakatulad
Guro ang mga magulang, estudyante'y mga
anak.

Kaibahang nahihigit na doon sa paaralan

Mga guro'y walang pagod ilingkod ang
kakayahan
Hindi paris sa tahanan, ang magulang
magkaminsan
Nawawalan ng panahong ang anak ay
paglingkuran.

asawa
Mayron pa ring magsisilbi sa tahana'y
magpapala
Kakayahan ng iniwang kapilas ba'y bale wala
Upang anak ay hutukin sa nasabing
disiplina?

PAARALAN
TAHANAN
Pati pala ang matuwid ng kalaban ay ulikba
Dahil kaya siya'y bagabag ng maling
paniniwala
Magulang ang hinahangad, ang anak ay
mapagpala
Dugo'y higit na matimbang, iyan ba'y
maitatatwa?
Halaga ng disiplinang nababatid sa tahanan
Ay hindi lamang magkano, hindi kayang
matawaran
Pagkat dito'y obligasyon ang sabi mong
katungkulan
At iyan namang katungkulan laan doon sa
suwelduhan.

Di ko naman sinasabing sila'y walang

kakayahan
Tinuran ko'y halimbawa na tayo ay
kakulangan
May layunin kaya itong kahidwa kong
paraluman
Na kami ay pag-awayin ng reyna ko sa
tahanan?

TAHANAN
Takusa man ang kalaban, wala akong
pakialam
Mahalaga'y ang panig ko sa kanya'y
nakakalamang.

PAARALAN

PAARALAN

Ang dilag ba'y nagtataka o siya ay

nagtatanong?
Akin na ring lilinawin nang hindi siya
nagmamaktol
Mga guro ay suwelduhan sa serbisyo ang
katugon
Pagkat sila'y gumagaganap sa tinapos na
propesyon.

Sa boksing pag nang-aasar, kalaban ay

mahina na
Gayon din sa balagtasan, wala din pong
pinag-iba.

Ako, ikaw, kahit sila, na may anak na

iniwan,
Ang obligasyong mangaral sa anak di
maibigay
Dahil tayo'y nasa dayo, di kapiling sa
tahanan
Sa 'ting mga pagkukulang, nagpupuno'y
paaralan.

TAHANAN
Di masama ang mangarap kahit walang
pagkatupad.

PAARALAN
Di na dapat pangarapin ang bagay na
natitiyak.

TAHANAN
TAHANAN
Bulastog na paniwala!
Kahit isa ang dumayo sa dalawang mag-

PAARALAN
Ayon lang yan sa akala!

LAKANDIWA
Akala ko'y biru-biro ang labanan ng dalawa
Kung nahuli pala ako'y baka merong
nadisgrasya
Magkamayan muna kayo't ang hinaho'y
ibalik na
Kababayang minamahal, palakpakan natin
sila!
Si Elvie po ang may sabing sa bahay mas
nakakamit
Ng bata ang disiplina, pagkat dahil sa pagibig,
Ang magulang sa anak nya ay lubos ang
malasakit,
Laging handang umantabay at masuyong
nagtutuwid.
Ani Gonie, disiplina'y bahagi ng kaalaman
Na higit na nakukuha ng bata sa eskwelahan
Lalo anya kapag ama't ina'y kapwa
nagkukulang
Guro ang syang gumaganap sa tungkulin ng
magulang.
Sang-ayon sa isang kwento, sa langit ay
nakapila
Duktor, narses, inhinyero, arkitekto, at iba
pa
Sila noong nasa lupa ay mayroong disiplina
Kaya sa kabilang buhay, nakamtan ang
gantimpala.
Bawa't isa sa kanila ay mayroong
sumalubong
Buong tuwang nagsasabi kay San Pedro,
Anak ko 'yon!
Ngunit isa ang lumapit at sa kanya ay
nagbulong,
Lahat sila nu'ng musmos pa, ako'ng guro
nila noon!
Disiplina'y sa tahanan unang dapat
matutuhan
Disiplina'y sa eskwela dapat bigyang-

katatagan
Paaralan at tahanan ay pandayan nitong asal
Nagtutulong na ihanda ang bata sa wastong
buhay.
Iyang murang kaisipan ng bata ay
nahuhutok
Nang ayon sa nakikita't naririnig sa palibot
Sa tahanan at eskwela'y may mabuting
napupulot,
Masasamang impluwensya ay doon din
sumusulpot.
Sa magulang po at guro, ito'y isang paalala
Upang bata ay matuto ng tunay na disiplina:
Tayo mismong nangangaral ang dapat na
magpakita
Ng kanilang gagayahing mabubuting
halimbawa.
Sa panig na pinagtanggol ng dalawang
makata po
Patas sila ng katwiran, parehas po na may
punto
Kaya naman ang hatol ko, sila'y tabla, kaya
kayo,
Palakpakan sanang muli si Elvira at
Gorgonio!

KAPISAN SA BAHAY ANG

BIYENAN
RAFAEL A. PULMANO (Lakandiwa)
Malugod na pagbati po sa lahat ng
nakikinig
Ang handog ko ngayong gabi ng
Disyembre, unang Lunes
Samahan po kaming muli sa sunod
na ilang saglit
Sa buwanang Balagtasang
isinasahimpapawid.
ELVIE V. ESPIRITU (Panig ng DAPAT)
Ako po ay nangahas nang tumugon
sa panawagan
Upang aking ipagtanggol na
"DAPAT po ang pumisan"

Ang sa akin ay lalaban, maging

siya'y sino pa man
Ipunin ang pag-iisip, sikhayin ang
katatagan.
GONIE T. MEJIA (Panig ng HINDI
DAPAT)
Ayaw ko sanang pumatol sa
makatang paraluman
Ngunit sa amin pong lahi, ang
pagtanggi'y karuwagan
Tinatanggap ko ang hamon, buong
puso't kalooban
Sa panig na tutuguning "DI
MARAPAT ang pumisan."
ELVIE V. ESPIRITU (Panig ng DAPAT)
Kahit ako ay single pa sa biyahe po
ng pag-ibig
Ako'y di pa nahuhuli sa wika nila ay
last trip
Pinipili ko ang Adan na
makakaisang-dibdib
Na handang bigyang-halaga, ama't
ina kong nilalangit.
GONIE T. MEJIA (Panig ng HINDI
DAPAT)
Ngayon ako naniwalang kalaban
ko'y Amasona
Daglian kung magparatang sa
katuos ay karaka
Di kaya ito'y katunayan, ang
tumatanda pong dalaga
Ay sadya daw sumusungit, hindi
ako nambubuska.
Lakandiwa
May panahong ama, ina, at anak ay
sama-sama
May panahong kailangang maglayo
ang isa't isa
Pag sumapit ang panahong ang
anak ay mag-asawa

Panahon na upang sila ay

magbukod ng pamilya.
Sumapit na ang panahon upang
kami'y magpaalam
Panahon na upang itong aking
hatol ay pakinggan:
May katwiran man po kapwa ang
makatang naghidwaan
Si Gonie po ang nagwagi kaya
ating palakpakan!
MATALINO VS. MAYAMAN
LAKANDIWA
Muli ang Balagtasan ay
sumasahimpapawid
Kababayang minamahal, ilakas ang
radyo't makinig
Dalawang magaling na makata,
Balagtasa'y ihahatid
Magandang gabi po muna sa lahat
ang bati naming matamis.
MATALINO
Ang likas na kakayahang taglay ay
walang katumbas
Kaya sa matalino ang mariin kong
sagot na ihahayag
Pero bago muna, hayaan nyo bati
ko'y maigawad
Maligayang pakikinig, magandang
gabi po sa lahat.
MAYAMAN
Salamat po, Lakandiwa at sa
bayang nakikinig
Ako po ay bumabating buong
galak, kinikilig!
Sa kalaban ko po namang madilim
din yaong kutis
Kung sya po'y sa matalino, sa
mayaman ako'y bilib.
MATALINO
Musmos pa man tayong bata'y

pangaral na ng magulang
Ang talino'y kabahagi sa
magandang pamumuhay
Ito'y isang katangiang tataglayin
habang buhay
Karunungan ay hagdanan sa pagabot ng tagumpay.
MATALINO
Sa landas mang pagkalinis, ang
mangmang ay naliligaw
Ang paghanga sa marunong,
maingat sa daraanan!
MAYAMAN
Ngayo'y di na mayaman ang
binubugbog ng kalaban
Sa marunong versus mangmang
napalihis ang usapan!
Lakandiwa
Ang paksa ay sino nga ba ang higit
na hahangaan
Ang may angking talino ba o ang
isang mayaman?
Narito ang hatol ko sa dalawang
naghidwaan:
Patas po ang naging laban, sila'y
ating palakpakan!
WIKANG FILIPINO O WIKANG ENGLISH?
Lakandiwa: Magandang hapon po ang aming
pagbati
Okasyon pong itoy sadyang natatangi
Isang balagtasang kakaibang uri
Dito sa Perpetual, ngayoy mangyayari
It will be the first time in our history
Two people will debate with rhymes and
poetry
And the main objective, for each of us to see
The power of language and its hidden beauty

Kung kaya ang paksa na pag-uusapan

Ay matagal na ring pinagtatalunan
Aling wika ba ang dapat pahalagahan
Ang wikang hiram ba o ang kinagisnan?
I m Jonathan Calda, designated as judge
Im tasked to supervise, and later to decide
And since, I wish not to prolong your agony
Listen and contemplate, debate through
poetry!
Makata 1: Azl Cedric Lopez, ang aking
pangalan
Tagapagtanggol po ng wikang kinagisnan
Sa debate akoy walang aatrasan
Knocked out ang sinumang sa akiy lalaban
Makata 2: I am Reggie Ucang, a third year
student
My crusade is to prove that English is the best
No one can stop me, nor intimidate me
Anytime, anywhere, I am always ready!
Makata 1: Bayaan nyong ako na ang siyang
mauna
Ang tanong ko sa yoy Pilipino ka ba?
Sayang ang tulad mong matalino sana
Subalit sa malas, ay utak banyaga
Sapagkat kung ikay isang Pilipino
Di sana, kung gayon, ikay kakampi ko
Hindi tulad ngayong dala mong anino
Ay asal at diwang maka-Amerikano!
Makata 2: By heart and by thoughts, Im a
Filipino
And I love this country just like the way you do
But nationalism, is not language alone
We should be practical, for our life to go on
As we enter the stage of globalization
English will be our tool for communication
We need not study, our own native language

Schools should choose English, in the search

for
knowledge!
Makata 1: Isang kahibangan ang iyong tinuran
Mismong wika natin ay kalilimutan?
Kung lahat ng Pinoy ang utak ay ganyan
Mas lalong kawawa itong ating bayan!
Ang hindi magmahal sa kanyang salita
Dapat na igisa sa kanyang mantika
Kung Pilipino ka sa isip at gawa
Patunayan mo rin maging sa salita!
Makata 2: In Chemistry, Physics, Bilogy and
Math
Filipino language is surely not enough
For comprehension and to avoid confusion
English will only be the only solution!
Modern technologies are printed in English
Translations will take time for us to accomplish
And if in deed, youd like this country to
prosper
Educators should try to teach English better!
Makata 1: Sa Matematika at kahit sa Agham
Terminolohiyay maaring tumbasan
Lahat nang salitay pwedeng matapatan
Kung pagsisikapang ngayoy masimulan
Itong Komisyon sa Wikang Filipino
Dapat magsimula nitong pagbabago
Pwedeng mag-imbento ng mga salita
Gagamitin hanggang makasanayan na!
Makata 2: Your idea is good, but it may not be
sound
And to tell you frankly, I find it so absurd
Ask an Ilonggo, or a Cebuano
They do not understand, Wikang Filipino

We cant rely on the Filipino language

Confusing dialects is our disadvantage
For practicality and to achieve unity
English langage should be our first priority!
Makata 1: Wikang Filipino ang tanging pagasa
Upang tayong lahat ngayoy magkaisa
Makamtan ng bansa, tunay na paglaya
At di sa dayuhay palaging umasa
Nagkawatak-watak tayong Pilipino
English ang ginamit at siyang instrumento
Ang diwang kolonyal, tanim ng dayuhan
Inaani natin ngayoy kahirapan!
Makata 2: If our people were poor, then blame
the government
For they have done nothing for our
improvement
But the English language, cannot be the
culprit
In fact, it is a must, people should master it

Our avenue to progress is the English

language
Unlike other Asians, it is our advantage
Fluency in English of our migrant workers
Is fully appreciated by foreign employers!
Makata 1: Baluktot na naman ang iyong
katwiran
Na magpaalipin sa mga dayuhan
Sa tono ng iyong pangungusap ngayon
Nais mong matulad kay Flor Contemplacion
Aanhin ang English kung ikay alipin
Sa araw-araw ay may among susundin
Pagka-Pilipinoy wag mong pababain
Lahing kayumanggi ay iangat natin!

Makata 2: I am not downgrading the race

where I belong
You cant just understand what Ive said all
along
No country will move on with the tide of
progress
Mastery of English should really be stressed!
Makata 1: E di tulad natin ay ang asong ulol
Nais ay ngumiyaw sa halip na tumahol
Huwag nating payagang lalo pang masakal
Nitong kinagisnang isipang kolonyal!
Makata 2: Of course Im not a dog, also, I am
not a cat
A false analogy, is what youre driving at
Makata 1: Bakit mapapalso, gayong tama
naman
Abnormal ang ating naging kalagayan!
Makata 2: Everything is normal, and the
problem is you
Youre trying to deviate from the real issue!
Lakandiwa: Hintay, saglit lamang, aking
puputulin
Lagbalab ng apoy nitong paksa natin
Ngayon silang dalawa ay pagpapalitin
Si Azl naman ang ating pag-Inglesin
But then the two of them will carry the same
stand
Reggie will still try to support her demand
The irony of all, is that they will argue
Using the language that they intend to outdo.
Pakinggan nga muna, natin si Reggie
Kahit Tagalog na, sa English pa rin siya
How about giving her, another loud applause
As she tries to unfold, the main part of our
show!

Makata 2: Di naman kolonyal ang maging

praktikal
Bagkos ay pag-iawas sa pagiging hangal
English ay kailangan ng kahit sinuman
Katotohanan iyang di kayang tanggihan
Ang English ay isang wikang universal
Siyang sandigan ng mga pag-aaral
Walang bansang kayang umunlad mag-isa
Kung sa wikang English ay hindi aasa!

Makata 1: I dare to disagree, that is a fallacy

For those who would listen, please hear now
my plea
The Japanese proved to us with its economy
Using their own language, achieved prosperity
And then we have China, Thailand and
Malaysia
Using their native tongue, they dominate Asia
We Filipinos, should appreciate our own
To liberate our souls from any subversion!
Makata 2: Kasinungalingan ang iyong tinuran
Nang dahil sa US, umunlad ang Japan
Kahit gamit nila ang sariling wika
Silay tinulungan din ng Amerika
At kahit ang Chinay wag mong ipagyabang
Komunismoy kanilang tinatalikuran
Mga Intsik ngayon ay nais mag-Ingles
At kapitalismo ang siyang ninanais!
Makata 1: Capitalism is the root cause of evil
Countries are exploited even against their will
And the English language that I am using now
Discriminates people who do not know how
Fluency in English is not a measurement
Of persons intellect or countrys achievement
For us, Filipinos, it is a manifest
Of how we glorify colonial interest

I accept that we need to learn more of English

But we should be master of our own language
first
Cause there is no reason, for our race to exist
Kung ang wika natin namay maaalis!
Makata 2: Aminin na kasi, na sadyang talunan
Ang lahat sa mundo, English ang kailangan
Kahit sa internet, sining at musika
Sa English ay walang higit pang dakila
But then I must admit, we need not to forget
Yes, we should also use, the language we
know best
Kung ang Wikang English ay pag-aaralan
Wikang Filipino ay huwag kaligtaan!
Lakandiwa: Narinig nyo naman ang huling
tinuran
Wikang Filipinoy huwag kalilimutan
Itaguyod lagi ang sariling atin
Pag-ibig sa bayan, laging paniagin
Thus, we should be master of our language
first
At the same time we try to learn more of
English
And perhaps in the end, our country will
prosper
Through unity and hard work, our life will be
better
At sa hapong ito ay napatunayan
Na ang wikay sadyang makapangyarihan
Kapwa, Perpetualite, aming kahilingan
Na kami pong tatlo ay mapalakpakan!

SI MANNY PACQUIAO AT ANG

POLITIKA

LAKANDIWA:
Isang paksang sa panahon ay
talagang nababagay
Ang sa ngayoy itatampok sa
ngalan ng Balagtasan;
Dapat ba o Hindi Dapat na
lumahok sa halalan
Ang dakilang boksingerong Manny
Pacquiao ang pangalan?
Tanong itong sasagutin at
bibigyang-katuwiran
Ng makatang naririto at nais kong
anyayahan.
Kayat sino mang naritong sa
pagtula ay may hilig,
Aking inaanyayahang pumagitnang
buong-kisig;
Ang nais ko sa pagbigkas ay may
rima at may himig,
Yaong tulang kung pakinggay
lumilikha pa ng awit;
Ditoy inyong patunayang sa
larangan ng panitik,
Tayong mga Filipinoy may isipang
matalisik.
DAPAT:
Maginoong Lakandiwa, ako ngayoy
sumasagot
Sa pangalan ni Balagtas na
makatang lubhang bantog;
Iyang inyong paanyayay
tinatanggap kong malugod,
Payag ako na si Pacquiao sa
halalan ay lumahok;
Kapag siya ay nagwagit sa
tungkulin ay naluklok,
Buong bayay liligayat
magdiriwang tayong lubos.
Idolo ng Filipino at si Manny ay

kilala
Na may pusong makataot
kabutihay kitang-kita;
Siyay dangal nating lahat nang
manalot makibaka
Sa kapuwa boksingerong sa
suntukay kayang-kaya;
Kaya nga O, Lakandiwang may
masusing paanyaya,
Ako ngayon ay tulutang
makapanhik sa tribuna.
ARAL AT LIGAW
LAKANDIWA
Isang mapagpalang araw ang
malugod na handog ko
Sa lahat ng Pilipinong nagkalat sa
buong mundo
Mayrong isang email message na
natanggap ang lingkod nyo
Apurahang naghahanap ng sagot
sa tanong na 'to:
DAPAT BA O HINDI DAPAT
PAGSABAYIN ANG DALAWA:
ANG MAG-ARAL AT MANLIGAW?
Dapat o Hindi Dapat ba?
Sa nais na makisali, ang tanghalan
ay bukas na
Ipahayag ang katwiran nang
marinig ng balana.
DAPAT
Ako'y isang mag-aaral na nasa
hustong gulang na
May isip na tumutuklas at may
pusong sumisinta
Pag-aaral, panliligaw, magsabay
man di problema
Kaya dapat ang syang panig na
handa kong ibandera.
HINDI DAPAT
Bilang ama ng tahanan, kung ako
ang tatanungin
Pag-aaral ang sya munang

nararapat atupagin
Saka na ang panliligaw, hindi dapat
pagsabayin
Ang panig na igigiit sakali at
palahukin.
LAKANDIWA
Tuloy, kayo'y magsituloy upang ating
umpisahan
Ang tagisan ng talino sa larangan ng
katwiran
Ang panig ng DAPAT muna una nating
pakikinggan
Salubungin nating lahat ng masiglang
palakpakan!

DAPAT (Unang Tindig)

Nang ang tao sa daigdig ay nilikha
ng Maykapal
Magkasamang nilangkapan ng
damdamin at isipan
Kung di dapat pagsabayin ang
mag-aral at manligaw
Sana'y isip na lang muna ang sa
tao'y ibinigay.
Sa tahanan una munang
namumulat sa pag-ibig
Ang sanggol na laging kupkop ng
ina sa kanyang dibdib
Bago pa man makagapang,
magsalita, magkaisip
Dama na ang pagmamahal ng
magulang at kapatid.
DIBORSYO SA PILIPINAS
LAKANDIWA
Marubdob na pagbati po ang nais
kong iparating
Sa lahat ng nakikinig dito sa Pagusapan Natin
Narito po kaming muli upang kayo
ay aliwin
Sa buwanang Balagtasang labanan
ng magagaling.

HINDI DAPAT
Inip akong naghihintay na sumapit
itong gabi
Upang ako'y magpatunay sa
makatang katunggali
Na di dapat ang diborsyo sa
bansang itinatangi
Pagkat hindi naayon sa Maykapal
at sarili.
DAPAT
Tulad po ng nararapat, pagbati ko
ay tanggapin
Isang maligayang oras,
pagpupugay kong taimtim
Sa matapang na kahamok, alaTeksas talisain
Sa labanang magaganap, tari
muna ay hasain.
LAKANDIWA
Narinig po ninyo kapwa ang
dalawang magbabangay
Pareho pong nagbabanta; sino
kaya'ng mas matibay?
Umpisahan na po natin ang unang
round ng bakbakan
Si Miss Elvie Espiritu'y muli nating
palakpakan!
HINDI DAPAT (Unang Tindig)
Sa simula ay pagtibok sa mga
puso't damdamin
Ng dalisay na pag-ibig sa dalawang
magsinggiliw
Katugunan din sa utos bago lubos
magkapiling
Sa simbahan o sa huwes ang
dalawa'y bubuklurin.
DAPAT (Unang Tindig)
Yes, I do ang magbubuklod sa
dalawang ikakasal
Nang lubusang mapag-isa at sa
buhay magkatuwang
Ang bisa ng kasamyento'y

hanggang mayrong unawaan

At kung ito'y naglaho na, diborsyo
ba'y tututulan?
Lakandiwa
Ang lahat nga'y nagbabago sa
panahong lumilipas
Ngunit ang salita ng D'yos kaylan
ma'y di kumukupas
Mahusay mang mangatwiran ang
makatang taga-Tarlac,
Ang korona ng tagumpay, kay Elvie
ko igagawad!
BOKSINGERONG ANAK
LAKANDIWA
Kagaya ng nararapat, ako muna'y
bumabati
Sa naritong mga seksi at tulad
kong mga pogi
Kami po ay nakahanda na pong
muling mangiliti
Upang kahit kayo'y homesick, kahit
konti'y mapangiti.
TUTOL
Kumusta po kayong lahat,
kababayang minamahal
Ako po ay isang inang sa inyo ay
nagpupugay
Masakit po para sa 'kin na
makitang sinasaktan
Ang anak ko, kaya TUTOL ang
Nang sa dakong mga huli'y
gagawing pagmaramutan? panig
kong ilalaban!
PAYAG
Bilang ama nitong batang lalaki't
bugtong na anak
Kung boksing ang siyang hilig
akong ito ay papayag

Itulot po ninyo ngayon sa inyo

muna'y maigawad
Ang kayo ay batiin ko, magandang
gabi po sa lahat!
LAKANDIWA
Di na natin ibibitin ang labanan ng
dalawa
Simulan na agad natin habang
sila'y mainit pa
Ang makatang paraluman ang sya
muling mauuna
Ang atin pong igaganti'y
palakpakang masagana!
TUTOL
Syam na b'wan pong dinadala sa
kanyang sinapupunan
Ng ina ang kanyang sanggol bago
ito maisilang
Syam na buwang sakripisyo,
paghihirap, pagdaramdam,
Ang buhay ng dinadala'y karugtong
ng kanyang buhay.
PAYAG
Maraming ikinumpisal na pasakit
ang kalaban
Wika'y dinanas ng ina sa anak nang
maisilang
Ang anak ba'y pinalaki, inaruga't
pinagkamal
Lakandiwa
Nang tanungin ko'ng misis ko, may
katwiran daw si Emma
Pero sabi ng anak ko, si Gonie ang
mas-type nila
Kaya ngayon, para wala pong magwelga, sila'y tabla
Pagpalain tayong lahat ng Dakilang
Diyos Ama.
PEOPLE POWER VS. GMA?

SOLOMON JURADO
(LAKANDIWA)
Kababayan at Kalahi, tayo ngayon
ay may tanong
Na sa inyo ihihingi ng sagot at ng
solusyon
Dapat ba o hindi dapat patalsikin
sa posisyon
Si GMA sa paraang People Power
Revolution?
Si GMA Mga kasong sa kanya ay
inuugnay
ZTE Deal na umano'y sangkot din si
First Gentleman,
Hello Garci Controversy sa
eleksyong may dayaan,
At ang pondong nawawala dahil sa
Fertilizer Scam.
People Power Revolution Di
madugong himagsikan
Kung saan ang mga tao, samasama, kapit-kamay
Nagtitipon sa kalsada, taimtim na
nagdarasal
Mapayapang hinihiling mabakante
Malacanang.
Bukas na ang entablado sa ibig na
makilahok
Ilahad ang nalalaman, ilabas ang
niloloob:
Ang Pangulong si GMA na umano
ay kurakot
Kung dapat na paalisin, People
Power ba ang sagot?
DINAPOCO MACATIIS (DAPAT)
Sa bigat ng akusasyon at sa dami
ng paratang
At sa dusang dinaranas ng hirap
nang mamamayan

Kailangan mapatalsik, Pangulo sa

Malacanang
People Power Revolution ang
mabisang kasangkapan.
Dinopoco Macatiis ang lingkod
nyong kumakatok
Sa sinumang makalaban, handa
akong makihamok
At sa paksang napakinggan,
malinaw ang aking sagot:
Ang panig ng DAPAT ang syang
pinili kong itaguyod.
MASIGASIG MAGTANGGOL
(HINDI DAPAT)
Sa lahat ng naririto, naririyan,
naroroon
Bumabati muna akong si Masigasig
Matanggol
Noong una, pangalawa, pumatok
ang Rebolusyong
People Power, ngunit ito ay wala
nang 'power' ngayon.

BABAE ANG MAGTATAPAT

Lakandiwa
Ang tabing po ng tanghalan ay akin
ng hinahawi
Nang ating mapagsino ang
dalawang magpipingki
Una kong tatawagin ay itong
kamag-anak ni DATU PUTI
Palakpakan nang masigla ang sa
kanyay ibahagi!
DAPAT

Ang pag-ibig pag naghari sa puso

po ng sinuman
Susuungin daw ang lahat, maging
ito man ay kapintasan
Lalot torpe, isang kimi ang
lalaking manliligaw

Ang maghayag ng pagsinta, ang

babae y dapat lamang.
HINDI DAPAT
Isa po akong MARIA CLARA noon at
sa kasalukuyan
Kayat malayo na ako po ang sa
pagsintay mangumpisal
Wala pong ipis aking guni-guni, di
gaya ni Julietang hibang
AMOR GRULLO po, galak na sa inyo
ay nagpupugay.
LAKANDIWA
Kagaya ng inaasahan, ang makata
pong nagsalita
Ay di marunong magmintis sa
pagtudla ng kataga
Ngayoy batid na po nating
lantarang di makaila
Ang dalaway parehas pong
mayrong binatbat nga!
DAPAT
Batik nga bang ituturing ang
sariling karapatan
Ang magtapat ng pagsinta sa
lalaking minamahal?
Tila yata nadupilas ang dila itong
katalo sa tinuran
Hindi kaya siyay lasing o
talagang engot lamang.
HINDI DAPAT
Di dapat ipagkanulo ng dalaga ang
damdamin
Sa lalaking iniibig, sa binatang
napipisil
Ang magtapat ng pagsuyo ang
dilag sa ginigiliw
Ay isa pong kamaliang hindi dapat
pairalin.

ARAW

ARAW,

WALANG

GINAWA

AMPALAYA

SI

KUNG HINDI IKUMPARA ANG KANYAN ITSURA AT

LASA SA KAPWA NIYA GULAY, AT DAHIL DITO AY
NAGBALAK SIYA NG MASAMA SA KAPWA NIYANG
MGA GULAY.

NANG

AMPALAYA

SUMAPIT ANG GABI KINUHA NI

ANG LAHAT NG MAGAGANDANG KATANGIAN NG

MGA GULAY AT KANYANG ISINUOT.

TUWANG
GULAY

AMPALAYA

TUWA SI
NA

HINDI

DAHIL ANG DATING

PINAPANSIN

PINAGKAKAGULUHAN.

NGUNIT

NGAYON

AY

WALANG LIHIM NA

HIDI NABUBUNYAG NAGTIPON TIPON ANG MGA

GULAY NA KANYANG NINAKAWAN.

NAPAGKASUNDUAN

NILANG SUNDAN ANG GULAY

NA MAY GANDANG KAKAIBA, AT LAKING GULAT

NILA NG MAKITA NILANG HINUHUBAD NITO ISAISA ANG MGA KATANGIAN NA KANILANG TAGLAY,
NANLAKI

ANG

KANILANG

TUMAMBAD SA KANILA SI

MGA

MATA

NG

AMPALAYA.

NAGALIT ANG MGA GULAY AT KANILANG

SI
AMPALAYA SA
DIWATA
NG

INIHARAP
LUPAIN,

ISINUMBONG NILA ANG GINAWANG PAGNANAKAW

NI
AT

AMPALYA. DAHIL
LAHAT

NG

DITO NAGALIT ANG DIWATA

MAGAGANDANG

KATANGIAN

NA

KINUHA SA MGA KAPWA NIYA GULAY.

LAKING

A LAMAT NG A MPALAYA
NOONG

ARAW,

SA

BAYAN

TUWA NI

AMPALAYA

DAHIL INISIP NIYA NA

IYON LAMANG PALA ANG KABAYARAN SA GINAWA

NG

SARIWA

NANINIRAHAN ANG LAHAT NG URI NG GULAY NA

NIYANG

KASALANAN.

NGUNIT

MAKALIPAS

ANG

ILANG SANDALI AY NAG IBA ANG KANYANG ANYO.

MAY KANYA-KANYANG KAGANDAHANG TAGLAY.

ANG
SI KALABASA NA MAY KAKAIBANG TAMIS, SI
KAMATIS NA MAY ASIM AT MALASUTLANG KUTIS,
SI LUYA NA MAY ANGHANG, SI LABANOS NA
SOBRA ANG KAPUTIAN, SI TALONG NA MAY
LILANG BALAT, LUNTIANG PISNGI NI MUSTASA, SI
SINGKAMAS NA MAY KAKAIBANG LUTONG NA
TAGLAY, SI SIBUYAS NA MA MANIPIS NA BALAT,
AT SI PATOLA NA MAY GASPANG NA KAAKIT-AKIT.
SUBALIT

MAY ISANG GULAY NA UMUSBONG NA

KAKAIBA ANG ANYO, SIYA SI

AMPALAYA NA MAY
MAPUTLANG MAPUTLANG KULAY, AT ANG KANYANG
LASANG TAGLAY AY DI MAIPALIWANAG.

BALAT NIYA AY KUMULUBOT DAHIL

ANG

KINIS AT GASPANG NA TAGLAY NI UPO AT KAMATIS

AY NAG-AWAY SA LOOB NG KANYANG KATAWAN
MAGING ANG MGA IBAT-IBANG LASA NG GULAY AY
NAGHATID NG DI MAGANDANG PANLASA SA KANYA
AT PAIT ANG IDINULOT NITO, AT ANG KANYANG
KULAY AY NAGING MADILIM.

A LAMAT NG D AIGDIG
AYON SA ALAMAT, SINA KALANGITAN AT
KATUBIGAN AY MAY DALAWANG ANAK. SILA AY
SINA LANGIT AT TUBIGAN. SI LANGIT ANG
KINILALANG

TUBIGAN

DIYOSA

NG

KALAWAKAN

ANG DIYOS NG KATUBIGAN.

AT

SI

SINA TUBIGAN AT LANGIT AY NAGPAKASAL.

DALAWA RIN ANG KANILANG NAGING MGA ANAK.
SILA AY SINA DAGAT AT PAROS. SI DAGAT ANG
NAGING DIYOSA NG KARAGATAN AT SI PAROS ANG
NAGING DIYOS NG HANGIN.

PINAGBINTANGAN
TUBIGAN. ANIYA
SALAKAYIN

SIYA

ITINANGGI

IYON

NG
NI

PAROS

AY NAGPAKASAL DIN SINA

AT

TUBIGAN

MAN SI

NAGPASYA
APAT ANG NAGING MGA SUPLING
PAROS. TATLO SA MGA ITO ANG
IISA ANG BABAE.

DAGAT

ANG ASAWANG SI

KANILANG MGA APO.

TUBIGAN. NAGKASAMAAN

SILA NG LOOB NGUNIT NAPAWI RIN LALO AT

NAPA-TUNAYAN NI

LUMAON
DAGAT.

LANGIT

NI

AY ITO ANG NAG-UTOS UPANG

LANGIT

NA WALANG KINALA-

SA GINAWA NG MGA APO.

ANG MAGASAWA NA PAGKALOOBAN

AT

NALANG NG LIWANAG ANG KANILANG MGA APO

LALAKI AT NAG-

DAHIL HINDI NA RIN NILA MABUBUO PA ANG

NINA

KATAWAN NG MGA ITO NA WINASAK NG MGA

KIDLAT.

ANG PANGANAY AY PINANGALANAN DIN

DAGAT, ISANG MAKISIG AT MALAKAS NA
SUMUNOD SA KANYA SI ADLAW,

NILANG
LALAKI.
ISANG

MASAYAHING LALAKI NA MAY KATAWANG GINTO.

SI DAGAT
BULAN AY

ANG

GINAWA

ANG NAGING ARAW AT SI

BITOON

KULAY TANSO ANG KATAWAN NG SUMUNOD NA SI

BULAN NGUNIT MAHINA ANG KANYANG KATAWAN.
ANG TANGING BABAE, SI BITOON, AY KULAY
PILAK AT MAY MA-GANDANG TINDIG.

MGA BITUIN.

NANG

A LAMAT NG G UMAMELA

MAMATAY

INALAGAAN

PAROS AT DAGAT AY
LANGIT AT TUBIGAN ANG

SINA

NINA

KANILANG MGA APO.

DAHIL

DAGAT

LALO PA AT NA PUNTA SA

KANYA ANG KAPANGYARIHAN SA HANGIN.

IBIG

NIYANG SAKUPIN ANG KAHARIAN NG LOLANG SI

LANGIT. NAPAPAPAYAG
KAPATID NA SINA BULAN
SA KANYA.
PINAKAWALAN

NI

PUWERSAHANG

LANGIT. SINIRA
AT ADLAW.

MAHILIG

NIYA
AT

GANITONG

PARAAN

BULAKLAK

SI

MELA. SA

ANG

DALAWANG

ADLAW

NA SUMAMA

ANG HANGIN UPANG

ANG

KAHARIAN

NIYA ITO KASAMA SINA

NI

BULAN

SIYA

MGA

HALAMANG

ANG NAGTANIM SA LAHAT

AT MAGING NG MGA MATATANDA NA PANOORIN

MGA

IYON

PAGDAPO

DAGAT

NG

IYON.
ARAW-ARAW, MAKIKITA ANG NAPAKARAMING
MGA,PARUPARO,
BUBUYOG
AT
TUTUBI
SA
HALAMAN NI MELA. KATUWAAN NA NG MGA BATA
ANG

MABUKSAN

DAHIL

HABANG

SA

PALIPAT-LIPAT

SA

BULAKLAK.

MGA

NALILIBANG SA PAGHAHALA-MAN, HINDI

NA PANSIN NI

BAGAMAT

MELA

NA NAGKAKAEDAD NA SIYA.

MAY MGA MANLILIGAW AY GUSTO PA

NIYANG I BUHOS ANG PANAHON SA PAGPAPARAMI

LANGIT

MGA

ISANG

APO.

TANIM

KAYSA

NAALIW
SINA

BULAN

NAHULOG

AT

SA

ADLAW. SI
IBABA. SA

KASAMAANG PALAD AY TINAMAAN DIN NG KIDLAT

KUNG KAYA NAGKAPIRA-PIRASO.

USAPIN

NG

KANYANG

ARAW, MAY BAKASYUNISTANG NA LIGAW

SA HA LAMANAN NI

AGAD NA NATUNAW
DAGAT NAMAN AY

SA

NG

TATLONG KIDLAT LABAN SA SUWAIL NIYANG MGA

BITOON

AY

MGA

NAMUMULAKLAK.

PUSO.

SI

SA

PUNUNG-PUNO

AY NAGPAKAWALA SIYA NG

GALIT NI

ALAMAT

ANG NAGING

NABUO ANG DAIGDIG.

NG

SA

SA

SI
ADLAW

KATUNAYAN, ANG PALIGID NG BAKURAN NILA AY

PATAY NA ANG MGA MAGULANG AY NAGING

AMBISYOSO SI

AYON

LUPAIN.

NILANG

GINAWA NILANG BUWAN. SI

PARUPARO

SA
AT

MELA. NATUWA

MARAMIN
MGA

MGA

BUBUYOG

RIN ITO AT

TUTUBI,
NA

MGA

MASAYANG

SA
MGA
BULAKLAK.
NAKIPAGAKILALA SI ROMMEL, ANG BINATANG
TAGA
MAYNILA
KAY
MELA.
MULA NOON, ARAW-ARAW NANG PANAUHIN NI
MELA SI ROMMEL AT IKINAINGGIT ITO NG IBANG
NAGLILIPARAN

MANLIGAW NI

MELA. ISA

NA RITO SI

PINAKAMAHIGIT NIYANG MANGINGIBIG.

AY

HINARANG

NI

GOYONG

GOYONG,
MINSAN

ROMMEL

SI

AT

PINAGBANTAAN.

IPINAGKIBIT-BALIKAT LANG NI ROMMEL ANG

BANTA. NAGPATULOY SIYA SA PAGDALAW KAY
MELA. ANG TOTOO AY NATUTUHAN NA NIYANG
MAHALIN
SI
MELA.
LALONG NAGALIT SI GOYONG NANG ISANG
UMAGA AY MAKITANG KASAMA NI ROMMEL SI
MELA GALING SA PAGSISIMBA. WALANG SABI-

"LU, VI AT MINDA," ANG WIKA NG SULTANA,

"IBIG
KO
NG
PANGALANG
MINDA."
"KUNG IYON ANG NAIS MO AY MASUSUNOD,"
SANG-AYON
NG
SULTAN.
WALA PANG ANIM NG BUWAN ANG MGA ANAK
NANG YUMAO SI SULTANA LUVIMI. LUNGKOT NA
LUNGKOT ANG SULTAN. DAHIL WALA NA ANG
ASAWA, BUONG PANAHON AT YAMAN AY IBINUHOS
NG SULTAN SA MGA ANAK.
LUMIPAS

ANG PANAHON.

SABING INUNDAYA NITO NG SAKSAK ANG BINATA

SA NASASAKUPAN NI

NGUNIT HINDI NITO INASAHAN ANG GINAWA NI

ANG

MELA. BIGLANG

INIHARANG

NG DALAGA

INIHANDA

KATAWAN

SIYA

TUMANG-GAP

KAYA

SAKSAK

NA

AGAW-BUHAY

ANG

PARA

AGAD

SI

SUBALIT

NALAGUTAN NG HININGA AY INAMIN KAY

NA

MAHAL

GAYON NA LANG
ROMMEL. MATAPOS
GITNA

NG

NIYA
ANG

HALAMANAN

ANG

NITO

ROMMEL
ITO.
NI

DALAGA

SA

HINDI

NA

AY

MAYNILA ANG LALAKI. SIYA ANG

MELA SA PAG-AALAGA NG MGA
NITO. NAIS NIYANG IPADAMA SA

BUMALIK NG

PUMALIT KAY
HALAMAN

PAMAMAGITAN NOON NA MAHAL NA MAHAL NIYA

DALAGA.

ANG

ISANG

ARAW

PAGTUBO

AY NAPANSIN

NG

ISANG

NI

ROMMEL

KA-KAIBANG

HALAMAN SA MISMONG PUNTOD NI

LUMAKI IYON AY NAMULAKLAK NG

INISIP

NI

ROMMEL

URI

ANG
NG

MELA. NANG
KULAY PULA.

NA IYON ANG PARAAN NG

DALGA UPANG IPAALAM ANG KANYANG PAG-IBIG

SA BINATA.

ANG

BULAKLAK AY TINAWAG NIYANG

MELA NGUNIT KALAUNAN AY NAGING GUMAMELA.

A LAMAT NG L UZON V ISAYAS AT

M INDANAO
MATAGAL BAGO NAGKAANAK SI SULTANA
LUVIMI. NANG MAGSILANG NAMAN AY TRIPLET
ANG NAGING MGA ANAK NI SULTAN KARIF.
MAHAL NA MAHAL NG SULTAN ANG ASAWA KAYA
ANG PANGALAN NG TRIPLET AY HINANGO SA MGA
PANTIG NG PANGALAN NG BABAE.
NATIN SILANG

SABI NG SULTAN.

LU, V I

AT

NI

ANG

SULTAN

KAHARIAN

KARIF

ANG

DATU
KAYA
MGA

MANDIRIGMA SA POSIBLENG PAG-ATAKE NG MGA

KAAWAY.

"SASAMA KAMI SA LABAN, MAHAL NA AMA," SABI

NI
LU
KAY
SULTAN
KARIF.
"MARUNONG KAMING HUMAWAG NG ARMAS KAYA
TUTULONG
KAMI,"
ANI
V I.
"HINDI KAMI PAPAYAG NA MANOOD LANG DAHIL
MAYROON KAMING MAGAGAWA,"
SABAD NI
MINDA, NA PINAKAMATAPANG SA TATLO.
GAYA

NANG INAASAHAN AY LUMUSOB ANG MGA

MANDIRIGMA NG DATU.

MI,"

ANG

NANG

MAPAWI ANG USOK

NG LABANAN AY NATANGHAL SA MGA MATA NG

SULTAN

ANG PATAY NA MGA ANAK NA HAWAK PA

ANG KANILANG MGA SANDATA.

IPINALAGAY

NG SULTAN SA MALAKING BANGKA

ANG BANGKAY NG TATLO AT IPINAANOD SA DAGAT

UPANG DOON MALIBING.

ILANG

BUWAN MAKARAAN AY NAPANSIN ANG PAG

SIBOL NG TATLONG MALA LAKING PULO SA DAGAT

NA PINAGPAANURAN NG BANGKAY NG TATLONG
DALAGA.

TINAWAG NI SULTAN KARIF NA MGA

LU, VI AT MINDA ANG MGA IYON PERO
NANG LUMAON AY NAGING LUZON, VISAYAS AT
MINDANAO.
PULO NG

A LAMAT NG M ANGGA
NOONG

"TATAWAGIN

SAKUPING

GULO

BAGO

PANGGIGIPUSPOS

ILIBING

NG

ROMMEL.

KAY

MELA

ANG

NAIS

NAGKAROON NG
SULTAN KARIF. ISANG

ARAW

ANG

MGA

PUNONG

MANGGANG

TANDANG ISKO AY PARE-PAREHO

LAMANG ANG BUNGA. ITO'Y MALILIIT AT ANG
TAWAG DITO AY "PAHUTAN". MATAMIS KAPAG
TANIM

NI

HINOG, KAYA GUSTONG-GUSTO NG MGA BATA ANG

HINDI

PAHUTAN.

UUSAP AY NAGKAINTINDIHAN ANG KALABAW AT

NAGTAGAL, SA DALAS NG KANILANG PAG-

ANG PUNONG MANGGA.

MARAMI

ANG NATUTUWA KAPAG PANAHON NG

PAMUMUNGA, DAHIL ANG MATANDANG MAY-ARI AY

MARAMOT.

HINDI

MINSAN,

MAY

DALAGANG SA MANGGAHAN NI
DUMAAN.
HINOG

KUSANG

NA

MAGANDANG

TANDANG ISKO

AY

LOOB NA INALOK ITO NG MGA

MANGGA

TANDANG ISKO. SA

NI

SAMANTALA,

NAGKAROON

KAGUSTUHAN

ANG

NA

PUNONG

RIN

NG

MANGGANG

NASA

"MANGGANG

PAANAN NG BUNDOK AT ITO AY SI

PAHUTAN"

NA

MALAPIT

SA

KANYANG

KINATUTUBUAN.

KASIYAHAN NG BINIBINI AY ITINANIM NITO ANG

MGA BUTO NG PAHUTAN SA BUKID AT SA PAANAN
NG BUNDOK.

SA

PANAHON

NG

PAGLILIHI

MAGSASAKANG MAY DALANG

AGAD

TUMUBO

ANG

DALAWANG

BUTO

AT

PAGKARAAN LANG NG ILANG ARAW AY GANAP NA

ITONG

PUNO.

ISANG

TANDANG ISKO

AY

LABIS

NA

NAGTAKA

TITIGAN ANG PIKO.

SUMAPIT

ANG

PAMUMUNGA

NG BATUHANG BUNDOK.

INALAGAAN

SANANG PUTULIN

NG MATANDA ANG DALAWANG PUNO, SUBALIT SA

SIYA

LUMALAPIT,

AY

WARI'Y

MAY

BUMUBULONG NG...

"HUWAG
PO!
PATAYIN."

HUWAG

MO

AT EWAN

SI

SA PAGKAKAROON NG PUNONG

BALAK

"PIKO"

KUNG BAKIT GUSTONG-GUSTO NG MANGGA NA

MANGGA SA HANGGANAN NG BUKID AT SA IBABA

TUWING

PAHUTAN

NI

PALAGING SUMISILONG SA LILIM NIYA ANG ISANG

AKONG

ARAW

NG

PAREHONG
NI

MAGKAHIWALAY NA

PAMUMULAKLAK
PINAUSUKAN

TANDANG
PUNO. ANG

ISKO

AT
AT
ANG

LAHAT NG MGA

PUNONG MANGGA AY PAWANG NAGBUNGA.

NANG

BUMALIK ANG MATANDA UPANG ANIHIN ANG

MGA

BUNGA

NAGULAT.

NG

ANG

MANGGA,

ITO

AY

LUBHANG

DALAWANG PUNO NA HIWALAY SA

KARAMIHAN AY MAGKAIBA NG HUGIS AT LAKI NG

DALA

RIN NG PANGHIHINAYANG KAYA HINAYAAN

NA LANG NITONG LUMAKI AT LALONG LUMAGO

ANG DALAWANG PUNO NG MANGGA.
KALABAW NA ROON AY SUMISILONG.
MADALAS

MAGPAHINGA

MANGGANG NASA BUKID AY SI

BUNGA.

MGA

TANDANG ISKO

HINDI

MAISIP

NI

KUNG BAKIT NAGKAGANOON.

MALAKING

PAKINABANG TULOY ITO SA MGA MAGSASAKA AT

ANG

KANILANG

SA

PUNONG

KALABAW,

KAYA

NAGKAROON SILA NG PAGKAKATAONG MAGKAUSAP

PALAGI NG PUNO.

MULI,
AT...

ANG MAGANDANG DALAGA AY NAGBALIK,

"SAPAGKAT

ANG MALALAKING MANGGA AY BUNGA

NINA
KALABAW AT
PAHUTAN KAYA TATAWAGIN ITONG MANGGANG
KALABAW. BAGAMA'T MAGKAWANGIS SA LAKI
NG

PAGKAKAUNAWAAN

ANG MGA BUNGA NILA NG KABILANG PUNO AY

"HULOG

KA

MANGGA.

DATI-RATI'Y

NG

LANGIT

SA

AKIN,

PUNONG

INIT SA KATANGHALIANG

MAY

PAGKAKAIBA

ANILANG SUKAT.

PA

DAHIL

RIN

SA

HUGIS

TAPAT AY AKING TINITIIS, SUBALIT NANG IKAW AY

KAYA MAKIKILALA ITO SA TAWAG NA

SUMIBOL, PAGAL KONG KATAWAN AY BINIGYAN MO

PIKO."

NG

GINHAWA.

NAGTANGKANG

KAYA

KAPAG

PUMUTOL,

SA

IYO

HUMANDA

AY
SILA

SA IY,

SA

KALABAW AT AKO AY IYONG

NOON PA MAN AY HINAHANGAAN
KO NA ANG IYONG KASIPAGAN, KASISIGAN AT
KALAKASAN," NAHIHIYANG WIKA NG MANGGA.
IPAGTATANGGOL.

SA

MANGGANG

MAY

SUNGAY KONG MATUTULIS."

"SALAMAT

AT

IPINAGLIHI ITO SA PIKO,

"BINIBINI,
IYAN?"

PAANO MO NASABI ANG BAGAY NA

"SAPAGKAT AKO ANG DIWATA NG MGA

PRUTAS", NGUMITI ANG DILAG AT BIGLANG
NAWALA.

ANG

SINABI NG DIWATA AY PAULIT-ULIT DING

BAGO

PA MAKASAGOT SI

TANDANG ISKO SA MGA

NAMIMILI NG MANGGA. DATAPUWA'T HINDI NA
MAHALAGA IYON KAHIT PAHUTAN, MANGGANG

GALIT

NA

IKINUKUWENTO

NI

BABAE

ANG

HINLALAKI
LUMAPIT

AY ISANG
KANILA.

SA

PAGKAKITA NITO KAY HINLALAKI AY

SINAMPAL. GULAT NA GULAT ANG APAT.

AGAD

KALABAW O MANGGANG PIKO BASTA AG MGA ITO

AY PARE-PAREHONG MANGGA:

"IPAKUKULONG

KITA!"

BANTA

NG

BABAE

NA

NAMUMULA SA GALIT.

PUSONG
MASARAP

BIBITIN-BITIN

AMUYIN,

MABANGONG

KAININ, LALO NA'T HINOG.

"TEKA, HUMINAHON KAYO!"

"PAG-USAPAN NATIN ITO."

A LAMAT NG MGA D ALIRI

NOONG

UNANG PANAHON AY MAGKAKASAMA ANG

LIMANG DALIRI NG TAO.

KAHIT

SAAN MAGPUNTA

AY WALA SILANG HIWALAYAN.

KATUNAYAN

AY

MARAMING NAIINGGIT SA LIMA DAHIL SA MABUTI

NILANG SAMAHAN.

LAGI

KASI SILANG MASAYA AT

NAGKAKASUNDO.

KUNG

NAGKAHIWA-HIWALAY

PAANO

ANG

NG

MALAWAK

LUGAR.

NAGING

PAGKAIN

DAHIL

KAKAUNTI

NA

TAGGUTOM

NAPAKAHIRAP
ANG

NABUHAY

ANG

NA

NARING NANGAUBOS.

SUMASALA

SA

ORAS.

KARNE

KUNG

KAYA

HINDI

SILANG

ITO SA PAGKAIN NG
HALOS

SILA

NAPANSIN.

NANG

ANG

NAMAN SI

HINLALAKI

BILANG PAG-

AMIN SA KASALANAN.
AT NAPAKIUSAPAN NG APAT ANG BABAE

HINLALAKI

SUBALIT

MULA NOON AY NAIBA NA ANG PAGTINGIN NG

APAT SA KANYA.

INIWASAN NG APAT NA MAGKAKA-IBIGAN SI

HINLALAKI. IBIG NILA ITONG BIGYAN NG ARAL
DAHIL SA MASAMANG GINAWA. SA SOBRANG HIYA
NAMAN AY NAKAHIYAAN NA RIN NI HINLALAKI
MULING NAGKASAMA-SAMA.

MAKITA

NI

HINLALAKI

ANG

APAT

NA

MO KINUHA ANG KARNENG IYA?" TANONG

NG APAT KAY

MAIRAOS

ANG LUMAPIT SA APAT KAYA HINDI NA SILA

KAIBIGAN AY BIGLA NAMAN ITONG NAMUTLA.

"SAAN

NAPATUNGO

AT GABI PERO

APAT NA DALIRI SI
NA

PARA

NA HUWAG IPAKULONG SI

NAGAWA LIBAN SA MAGTIIS.

ISANG ARAW AY NAKITA NG

HINLALAKI. SARAP NA SARAP

ITO

KATAKAWAN.

MABUTI

WALA

NINAKAW

BABAE.

PINASUKAN NG

TOTOONG MAHIRAP ANG BUHAY KAYA MADALAS

SILANG

ANG KAIBIGAN NINYO!

NIYA ANG AMING PAG-KAIN!" ANG SUMBONG NG

MAGNANAKAW

MGA HAYOP HAMAN AY UNTI-UNTI

LAHAT NG URI NG TRABAHO AY

LIMA. NAGTRABAHO SILA ARAW

"MAGNANAKAW

SA

PANANIM KUMPARA SA MARAMING MGA TAONG

KAKAIN.

HINLALATO. "ANO

PO BA ANG PROBLEMA?"

NG

PAGSUBOK NA DUMATING SA KANILANG BUHAY.

NILANG

NGA NAMA," SABAD NI

HINTUTURO.

SABAY NA NAPATINGIN SA ISA'T ISA SINA

PALASINGSINGAN AT KALINGKINGAN. TULAD
NINA HINTUTURO AT HINLALATO AY NAGULAT
SILA SA NARINIG. ALAM NILANG MATAKAW SI
HINLALAKI PERO HINDI NILA INAKALANG

MAG

KAKAIBIGAN AY DAHIL NARIN SA ISANG MALAKING

NAGKAROON

"OPO

WIKA NI

HINLALAKI.

A NG A LAMAT NG I LOG P ASIG

SA

ISANG BUKID SA GAWING SILANGAN NG ILOG

NA MAY ASAWANG NANINIRAHAN.

KAISA-ISANG ANAK NA BABAE.
KARANIWANG BATA SI
WALANG KIBO.
TAO AY

PAZ.

ANG

PACIFICA

SILA
KAIBA

AY MAY
SA MGA

AY TAHIMIK AT

TAWAG SA KANYA NG MGA

DAHIL

SA MALAYO ANG PAARALAN SA KANILANG

TIRAHAN HINDI NA NAGAARAL SI

HINDI

ITO

NAGING

MATALINO SI

DAHILAN

PAZ. MAHILIG

PAZ. SUBALIT

UPANG

MAGING

SIYANG MAGBASA AT

ANG KANYANG INA ANG KANYANG GURO.

ANG

SERAFIN

SUNDAN SINA
HINDI

SANAY

AT

SUMAKAY

NAGPAGIWANG-GIWANG

PAZ. PALIBHASA'Y
SA
BANGKA,

ANG

SINASAKYAN

NG

KASTILA. MALAYO NA SA KANYA ANG

KASINTAHAN, NANG BIGLANG NAWALAN NG

BINATANG
MAG

ITAY NAMAN NIYA AY LAGING NAG-UUWI NG IBA'T

PANIMBANG ANG BANGKA AT ITO AY TULUYANG

IBANG AKLAT.

TUMAGILID.

KAPAG

TAPOS

NANG

TUMULONG

SI

PAZ

SA

GAWAING-BAHAY, MAG-ISA SIYANG NAGLALARO

AT NAMAMASYAL SA TABING-ILOG.
NI

PAZ

ANG GANITONG

SIYANG
BABAE.

NAKALAKIHAN
PAGLILIBANG. LUMAKI

ISANG

WALA

NAPAKAGANDA

AT MATALINONG

NAHULOG

SA TUBIG ANG BINATANG

SA KANYA SA PAG-AAKALANG ALANGAN SILA SA

RIN
PALA
MARUNONG
LUMANGOY.
SUMIGAW SIYA AT HUMINGI NG TULONG KINA
PAZ AT SERAFIN. AGAD NA TUMALON SI SERAFIN
SA TUBIG AT TUMULONG NGUNIT HULI NA.
HINDI

"PAZ,

ME!

SIGUE

PAZ,

SIG..."

SALITANG NARINIG SA NALUNOD NA

PUSONG DALAGA.
ISANG

BINATANG

MATINDING GUSTO KAY

KASTILA

PAZ

ANG

MAY

NGUNI'T TULAD NG

IBA, SIYA RIN AY NAG-AALANGANG LUMIGAW SA

DALAGA.

NAGKASYA

NALAMANG SIYA SA LIGAW-

TINGIN.

ISANG HAPON HABANG NAGTATAMPISAW SA TUBIG

SI PAZ, ISANG BINATA ANG BUMATI SAKANYA.

NAMAN HINDI.

AKO

SI

PAZ. MUTYA

NG

ILOG ANG TAGURI SA AKIN DAHIL MADALAS AKO

RITO SA ILOG..."

DAHIL SA LIKAS NA MAKUWENTO AT PALABIRO SI

SERAFIN NAGKA-PALAGAYAN SILA NG LOOB NI
PAZ. IPINAKILALA NI PAZ SA KANIYANG MGA
MAGULANG SI SERAFIN. HINDI TUMUTOL ANG
MGA MAGULANG NI PAZ SA BINATA.
MINSAN

AY NAISIPAN NG MAGKASINTAHAN NA

SUMAKAY
NAPANSIN

SA
NA

ISANG
ANG

BANGKA.
BINATANG

MATINDI ANG
PANIBUGHO NG KASTILA KAY SERAFIN. SUMAKAY
DIN NG BANGKA ANG BINATANG KASTILA UPANG
NAGMAMASID

SA

KANILA.

HINDI NILA
KASTILA AY

ANG

HULING

KASTILA.

MAGMULA NOON, NAGING MALUNGKUTIN SI PAZ.

MADALAS NIYANG MAALAALA ANG BINATANG
KASTILA NA NAMATAY AT NALUNOD NA PANGALAN
NIYA ANG SINASAMBIT. UMAAWIT SIYA NG
KUNDIMAN ALAY SA BINATANG KASTILA KAPAG
SIYA AY NASA ILOG.
BILANG

PAG-ALAALA SA BINATANG

ILOG AY PINANGALANANG
TINAGURIANG

"MAGANDANG HAPON SA INYO, MAGANDANG

BINIBINI. AKO PO SI SERAFIN, TAGA-MAYNILA.
NGAYON LAMANG PO AKO NAKARATING DITO SA
INYONG POOK. MAAARI KO PO BA SILANG
MAKILALA?"
"BAKIT

NA

SIYANG KASINTAHAN DAHIL SA ANG

MGA KALALAKIHAN AY NANGINGIMING LUMIGAW

MAY

KASTILA

MUTYA

NG

KASTILA,
PASIG, AT SI PAZ
ILOG PASIG.

ANG
ANG

A NG A LAMAT NG S AMPAGITA
MAY ISANG MAGANDANG HALAMANAN SA EDEN.
SARI-SARING URI NG HALAMAN ANG MAKIKITA
DITO. BAWA'T BULAKLAK DITO AY MAY ANGKING
BANGO AT KAGANDAHAN. SA KABILA NITO AY
MAYROONG NAMUMUKOD SA LAHAT. WALA ITONG
BANGO AT SALAT PA SA GANDA. ITO ANG
SAMPAGITA.
TAMPULAN

NG TUKSO ANG SAMPAGITA DAHIL SA

WALA RAW ITONG SILBI, WALANG BULAKLAK NA

MAGBIBIGAY KULAY SA KANYA.

IYONG

BULAKLAK

NA MAY BANGO.

HOY, SAMPAGITA! HINDI KA NABABAGAY

ANG PANGIT-PANGIT MO. TINGNAN MO

DITO.
AKO,

MARAMI ANG NAWIWILI SA AKIN DAHIL SA AKING

KAGANDAHAN AT KULAY.
KALUNGKUTAN.

GUMAMELA.

ANG

NAKAKAPAWI

AKO NG

PAGSIGAW NA TUKSO NI

"AKO

ANG AMUYIN MO, SA BANGO AT SARAP NG

AKING SAMYO, AKO ANG INIAALAY SA

BIRHEN

MAHAL

SANTA KRUSAN. GINAGAWA

KUNG

MANIMDIM, DAHIL SA IYONG KABABAANG-LOOB

NA

AY PAGKAKALOOBAN KITA NG MGA BULAKLAK NA

RIN

WALANG MAKAKATULAD SA BANGO AT GANDA.."

AKONG MAGANDANG KUWINTAS PARA SA INA NG

WIKA

LAGING SAKLOLO. MADALAS NA AKO

NG MGA TAO," SABI NI MALIGWAS.

DIYOSA.

PAGKUMPAS

NG

AY HAGKAN

DIYOSA

NG

"AT

AKO, AKO ANG SIMBOLO NG PAG-IBIG.

ANG PANG-ALIW SA MGA MAY TAMPO O

INIHAHANDOG

DIN

AKO

SA

AKO
GALIT.

MGA

MAY

KARAMDAMAN UPANG KAHIT PAANO AY MAISAN

ANG KANILANG PAGHIHIRAP."

WIKA

NG

MUMUNTING

ANG SARILI.

LABIS

UMIIYAK

NIYANG

SA

ANG

NITO.

DULO

BAWA'T

SAMPAGITA
SAMPAGITA, MAPUTI

AT

NAGING BULAKLAK NG

AT

WALANG KASIMBANGO.

ROSAS.

SA MGA NARINIG AY LALONG NALUNGKOT

ANG SAMPAGITA.

BITUIN

HAWAK

SUMABOG

BITUIN AY DUMIKIT SA PUNO NI

MULA
DAHIL

SA

PATPAT,

MAHIWAGANG

NIYANG KINAHABAGAN

NOON AY NATIGIL SA PANG-AAPI ANG MGA

KAPWA

NIYA

HALAMAN

AT

SIYA

AY

NAGING

MALIGAYANG-MALIGAYA NA.

SIYA NANG LUMAPIT ANG

MATANDANG TAGAPAG ALAGA NG HALAMAN.

SA

KASALUKUYANG PANAHON, ANG

SAMPAGITA

AY

GINAGAMIT NA SA HALOS LAHAT NG OKASYON AT

"BAKIT
ANG

KA LUMULUHA, HALAMANG
NAAWANG

TANONG

NG

SAMPAGITA?"
MATANDANG

TAGAPAG-ALAGA.

DAHIL

SA

KANYANG

KABANGUHAN,
TINAGURIANG

WALANG

KATULAD

SAMPAGITA

ANG

PAMBANSANG

NA
ANG

BULAKLAK

NG

PILIPINAS
HINDI

UMIMIK ANG SAMPAGITA.

INIYUKO

LAMANG

A NG T ALON NG M ARIA C RISTINA

NIYA ANG KANYANG PUNO.

"HUWAG MO SIYANG
GUMAMELA. "HALIKA

PANSININ,"
RITO SA

SAMBIT

NG

ILALIM KO

AT

WALISIN MO ANG AKING MGA DAHONG TUYO.

KAILANGANG

MALINIS

AKO

PALAGI

UPANG

LUMAPIT SA AKIN ANG MGA TAO."

"PAGKATAPOS

MO SA KANYA AY WALISIN MO RIN

ANG AKING PALIGID.

MARAMING

PUPUNTA SA

AKIN NGAYON DAHIL SA ARAW NG DALAW NGAYON

ROMEO
ROSAS.
NI

KAY

JULIETA,"

ANG SABI NAMAN NI

SUMUNOD ANG MATANDA SA KANILANG IPINAGUUTOS. PAGKATAPOS NIYANG MAGLINIS AY

MULING BINALIKAN ANG SAMPAGITA.
"BAKIT

SI DATU TALIM AY
MAGINDANAO HANGGANG

SA

HALAMANANG

ITO

AY

AKO

LAMANG ANG WALANG GANDA AT BULAKLAK NA

MABANGO?"

ANG

PANANANGIS NI

SAMPAGITA.

GULAT NI

MAGBAGO

ANG

SAMPAGITA

MATANDA. NAGING
DIYOSA ITO. "AKO ANG
BULAKLAK. HUWAG KANG

ANYO

ISANG NAPAKAGANDANG

DIYOSA

NG

MGA

NANG BIGLANG

SA

SULU

BUONG

DAHIL SA

MARIA
CRISTINA. NGUNIT HINDI SI DATU TALIM ANG
TUNAY NA AMA NI MARIA CRISTINA.
SI

MARIA

CRISTINA AY ANAK NG ISANG

ROMBLON. TUWING TAG-ULAN
AY TUMUTULONG SI CRISTINA SA PAGTATANIM SA
KANILANG MALIIT NA LUPAIN. MAHIRAP LAMANG
SILA NGUNIT ANG KANILANG KALIGAYAHANG MAGANAK AY GANAP.
MANGINGISDA SA

ISANG

ARAW ANG KANILANG BAYAN AY SINALAKAY

NG MGA TAUHAN NI

DATU TALIM. TUMAKAS ANG

BATA PA NOON SI

MGA TAO PAPUNTANG BUNDOK.

CRISTINA

KAGULUHANG
PAGLALARO
TAUHAN NI
NI

LAKING

SA

KAGANDAHAN NG KANYANG ANAK NA SI

MARIA
KAYA

TANYAG

MARIA

AT

HINDI

NANGYAYARI.
NANG

PANSIN

PATULOY

DAMPUTIN

SIYA

SIYA
NG

ANG
SA
MGA

DATUM TALIM. NANLABAN ANG AMA

CRISTINA NGUNIT SIYA-AY NAPATAY

DIN.

NG

ANG BATANG SI CRISTINA AY INIALAY KAY DATU

TALIM NA LABIS NAMANG KINAGILIWAN NITO

DAHIL SA KAGANDAHANG TAGLAY.

LABIS

NG

PARANG

DATU

ISANG

CRISTINA

SI

TUNAY
NI

NG

TINORING

ANAK.

NA

CRISTINA
NAKILALA
SI
DATU TALIM.
NAGKAGUSTO SA DALAGA.
NAPAKAGANDA

MINAHAL
AT

LUMAKING

KAYA

LALONG

MARAMI

ANG

NASA

MARIA

GANITONG KALAGAYAN SI

DUMATING

ANG

MANGKUKULAM

AKALA

PANGIT

BUHAT

MARIA

NI

SA

NA

LIKURAN.

KANYANG

AY ITO

NA

NANG

DALAGANG

ANG

KANYANG

KASINTAHAN NGUNIT LAKING GULAT NIYA NANG

ISANG

PANGIT

NA

BABAE

ANG

KANYANG

NAMULATAN.

ISANG BINATA NA
SAN-I ANG SA MGA
MARIA CRISTINA.
MATIPUNONG

NAGNGANGALANG

MASUGID NA MANLILIGAW NI
ITO

AY

MAKISIG

PANGANGATAWAN

DUGONG MAHARLIKA.
BINATANG

ITO

PRINSIPE

ANG

SA

AT

MAY

TUNAY

NAKABIHAG

NG

PUSO

LALO

NI

KABILA PALA KANYANG KALIGAYAHAN SAPILING NI

AT

SAN-I AY MAY ISANG PUSONG NAGNGINGITNGIT.

"SA ARAW NG INYONG KASAL, SI SAN-I AY HINDI
MO NA MAKIKITA. SIYA AY INAGAW MO LAMANG
SA AKIN. SIGE...IPAGPATULOY MO ANG PAGLUHA,
BAGO SUMAPIT ANG KASAL MO, IKAW AY
MAGIGING ISANG BUNDOK. ANG LUHA MO AY
DADALOY SA BAYAN PATUNGO SA DAGAT," GALIT
NA PAGBABANTA NG MANGKUKULAM.

PARTIDO

ANG

DALAWANG

MAGKASINTAHAN AY NAGKIKITA SA BATIS NA MAY

BATO.

MALALAKING
MAGAGANDANG

NAGBABALAK

BAGAY

SAN-I AY AKIN. HINDI MATUTULOY

ANG INYONG KASAL. SIGE IPAGPATULOY MO ANG
PAGLUHA MO," SABI NG MANGKUKULAM.

NI

ABALA SA PAGTATAKDA NG KASAL ANG

MAGKABILANG

MO, SI

MADALING SABI ANG

MARIA CRISTINA. NAMANHIKAN ANG AMA

PRINSIPE SAN-I NA ISANG SULTAN NG SULU
ITINAKDA ANG ISANG MALAKING KASALAN.
HABANG

NA

"ALAM

PARA

SILA

SA

NG

KANILANG

CRISTINA

LAMANG LUMUHA SI

DAHIL SA

KINABUKASAN.

SUMAPIT
NGUNIT

LINGID

SA

KANILA

AY

MAY

ISANG

ANG ARAW NG KASAL AT LABIS NA

PAGTATAKA

NG

LAHAT

DALAGANG MANGKUKULAM NA NANINIBUGHO KAY

MARIA CRISTINA. AT

MARIA CRISTINA. ISINIUMPA

NANG

NIYANG

HINDI-

HINDI MATUTULOY ANG KASAL NG DALAWA.

ISANG

AY

HINDI

SUMIPOT

SI

LALO PASILANG NAMANGHA

BUNDOK

NA

LUMULUHA

ANG

KANILANG NAKITA.

UMILIG ITO SA BAYAN AT

"NASAAN SI CRISTINA,
KANILANG KASAL?" TANONG NG

NAGKAROON NG ILOG.

DALAWANG

GABI

BAGO

KASAL NAALAALA NI

PA

MARIA

ANG

ITINAKDANG

ANG KANYAN INA NA

MATAGAL NA NIYANG HINDI NAKIKITA.

SAN-I. DOON
NA PAG-AALALA

LABIS

PANGAKO SA KANYA SI
SA
SA

ROMBLON
ORAS

IPINIKIT
SA

NA

NAG-IIYAK SI
SA KANYANG

SAN-I

MARIA SA
INA. MAY

NA TUTUNGO SILA

PARA DALAWIN ANG KANYANG INA

MATAPOS

LAMANG

MGA TAO.

NAGTUNGO

SIYA SA BATUHAN SA MAY BATIS SA TAGPUAN

NILA NI

PAANO NA ANG

ANG

KASAL.

"HA

HA

HA!

LUMULUHANG

ANG

NATATANAW

BUNDOK

MARIA CRISTINA. ANG

AY

NINYONG
IBA'T

WALANG

SI

DALOY NA KANYANG LUHA

AY MAGPAPATULOY SA BAYAN AT MAGIGING ILOG

NA

DALUYAN

ILIGAN,"

SA

ANG

SABI

NG

MANGKUKULAM.

NIYA ANG KANYANG MATA AT PINAGLARO

KANYANG

DIWA

ANG

MGA

ALA-ALANG

KAPILING PA NIYA ANG KANYANG AMA AT INA

NOONG SIYA AY ISANG MUSMOS PA LAMANG.

MULA

NOON AY HINDI NA NAKITA PA ANG PANGIT

NA MANGKUKULAM.
AY TINAWAG NA

ANG

BUNDOK NA LUMULUHA

MARIA CRISTINA

SA BAYAN NG

ILIGAN.

B AKIT

HINDI

MATANGOS

ANG

ILONG NATING MGA P ILIPINO

NOONG UNANG PANAHON ANG MGA TAO SA MUND
AY WALANG ILONG. SILA Y HUMIHINGA SA

PAMAMAGITAN NG DALAWANG BUTAS SA GITNA NG

MUKHA.

ISANG

ARAW, SI

JUAN

AT ANG KANYANG MGA

KAIBIGAN AY MASAYANG NAGLALARO NG HINDI

SINASADYA AY HANULOG SI

JUAN

SA PUTIKAN.

SA

KASAMAANG PALAD AY MAY DUMIKIT NA PUTIK SA

GITNANG BAHAGI NG MUKHA NI

JUAN. WALANG

MAKAPAG-ALIS NG PUTIK NA ITO KUNG KAYA'T

PINABAYAAN NG ITO NI

SUBALI'T

SA

JUAN.

PAGLIPAS

NG

PANAHON

AY

KININGGITAN NG KANIYANG MGA KAIBIGAN SI

JUAN DAHIL SA GUMANDANG LALAKI SI JUAN.

SINUBUKAN NILANG SUMUBSOB SA PUTIKAN
NGUNI'T LAHAT SILA AY NABIGO. HINDI SILA
NAGKAROON NG PUTIK SA GITNANG BAHAGI NG
KANILANG MUKHA TULAD KAY JUAN.

ISANG

ARAW, INUTUSAN SI

JUAN

NG KANIYANG

INA AT SA KANIYANG PAG LALAKAD, SIYA AY

NADAPA AT NATANGGAL ANG KAPIRASONG PUTIK.

PILIT

NIYA ITONG IBINABALIK SA MUKHA NGUNI'T

AYAW NA ITONG KUMAPIT.

MINSAN,

ISANG

BARKO

KANILANG

BAYAN.

MALAMANG

MARAMING

BARKO.

SI

JUAN

ANG

LAKING

TUWA

NILA

ANG

DALA

ILONG

AT

PADAONG

ANG

KANIYANG

SA
NG
NG
MGA

KAIBIGAN AY NAGMAMADALING NAKIPAG-UNAHAN

SA PAG LAPIT SA BARKO.
MGA

PILIPINO

DAHIL

SA KALIITANG NG

AT HINDI MAKATAKBO NG MATULIN,

AY SILA ANG NAHULING MAKALAPIT SA BARKO.

SA

KASAMAANG

AT

PALAD

ANG

PINAGTIRAHAN

PINAGPILIAN ANG KANILANG NAKUH AT IYON NGA

AY ANG MGA ILONG NA PANGO.

ANG GANITONG
JUAN AT SA

ANG MAGKAPITBAHAY
KALABAW

NA

KAMBING

AT

MAGKAPITBAHAY ANG KALABAW AT ANG

KAMBING. ISANG UMAGA AY NAGPUNTA SA
KAPITBAHAY ANG KAMBING.

URI NG ILONG ANG NAPUNTA KINA

KANIYANG MGA KAIBIGAN.

"AKO AY NAGUGUTOM. TAYO

ILOG. MARAMING BUNGA NG

ITO ANG DAHILAN KUNG BAKIT ANG MGA

PILIPINO AY HINDI MATANGOS ANG ILONG TULAD
NG SA MGA AMERIKANO AT IBA PANG BANSA.

NG KUMAIN NG SARIWANG DAMO,

NA SA KABILA NG
MAIS.

KUMAIN KA
KAKAIN NAMAN

AKO NG KAKAIN NG MGA MURANG MAIS ANG SABI

NG KAMBING SA KALABAW.

"OO ,TAYO

NA," ANG SABI NG KALABAW.

"PERO HINDI AKO MARUNONG LUMANGOY.

DALHIN MO AKO SA LIKOD MO. "ANG WIKA
KAMBING.

NG

SUMAKAY

NGA ANG KAMBING SA KALABAW. ITO

"ALAM

MO KAPAG AKO AY NASA TUBIG, AY

NAMAN AY LUMANGOY SA ILOG HANGGANG SA

SIYEMPRE GUSTO KONG GUMULONG-GULONG SA

KABILANG IBAYO.

TUBIG," ANG SABI NG KALABAW.

DOON.

MABILIS

KUMAIN

SILA NG KUMAIN

KUMAIN ANG KAMBING.

KALABAW NAMAN AY HIHINAY-HINAY

ANG
KUMAI.

MADALING

ANG

NABUSOG ANG KAMBING.

"ABA, HUWAG! PAANO AKO, MAHUHULOG

TUBIG. HINDI NAMAN AKO MARUNONG
LUMANGOY," ANG SIGAW NG KAMBING.

AKO SA

KALABAW NAMAN AY HINDI PA NABUBUSOG.

NAINIP NA
UMUWI.

ANG KAMBING.

KAYA

NAGYAYA NANG

"E

ALAM MO KAPITBAHAY, NAGING BISYO KO NA

ANG GUMULONG-GULONG SA TUBIG," AT

SINABAYAN NGA NG GULONG SA TUBIG.

"KAPITBAHAY, GUSTO KO NANG UMUWI. BUSOG

NA AKO," ANG SABI NG KAMBING.
"MABUTI

KA PA BUSOG NA," ANG SAGOT NG

KALABAW.

"MAGHINTAY

BUMAGSAK SA TUBIG ANG KAWAWANG KAMBING.

HINDI ITO MARUNONG LUMANGOY. NALUNOD ANG
KAMBING.

KANA MUNA."

ANG
NAYAMOT

NIYA MAPATITIGIL SA PAGKAIN ANG KALABAW,

MAYROON SIYANG NAISIB. NAGLULUNDAG ANG

KAMBING. GUMAWA ITO NG MALAKING INGAY.
DAHIL

SA INGAY NA IYON AY NARINIG SILA NG

MGA TAO.

MATALINONG MATSING AT ANG BUWAYA

NA ANG KAMBING. INISIP KUNG PAANO

NAGDATINGAN

ANG MGA TAO.

NAKITA

NILANG KUMAKAIN ANG KALABAW.

NILA NANG HINAMBALOS ANG

HINAMBALOS
KALABAW.

SI MALAK,

ANG MATSING AT SI

BUWAYA AY MAGKAIBIGAN.

SILA

BUWAG,

ANG

AY

NAGTUTULUNGAN.

ISANG

ARAW, ANG ASAWA NI

NAGKASAKIT.

LUNGKOT

BUWAG

AY

NA LUNGKOT SI

SA KA LAGAYAN NG ASAWA.

LAHAT

BUWAG

NG

GUMAGAMOT SA ASAWA NIYA AY NAGSABING ANG

MAKAGAGALING LAMANG SA SAKIT NG KANIYANG

"ANO,

KAPITBAHAY, GUSTO MO NA BANG UMUWI?

ASAWA AY ATAY NG ISANG MATSING.

ANG TANONG NG KAMBING SA KALABAW.

NAGHANAP
"OO, TAYO NA NGA. SIGE, LUNDAG NASA LIKOD
KO," ANG SABI NG KALABAW, AT LUMAKAD NANG
PAPUNTA SA ILOG.

SI

BUWAG

NG MAIPANLULUNAS SA

KARAMDAMAN NG KANYANG ASAWA,

MALAPIT

NA

SIYA SA ISANG ILOG NANG MAMATAAN NIYA ANG

KAIBIGANG MATSING, SI

MALAK. LUMAPIT
MALAK.

SIYA

SAPUNONG KINAUUPUAN NI

NANG

SILA AY NASA GITNA NA NG ILOG,

HUMINTO ANG KALABAW.

TINANONG

NIYA KUNG

BAKIT NAG-INGAY ANG KAMBING.

"MAGANDANGG

UMAGA SA IYO,

MASAYANG BATI NI
KA AT NAKAHARAP

"EWAN

KO NGA BA.

TUWING

MALAK!"
BUWAG. "BAKIT MALUNGKOT
SA ILOG?"

AKO AY

MABUBUSOG, AY GAWI KO NA ANG KUMANTA AT

NAIS

MAGSAYAW," ANG SAGOT NG KAMBING.

MAGAWA DAHIL SA HINDI AKO MARUNONG

KO SANANG TUMAWID NG ILOG PERO DI KO

LUMANGOY." SAGOT NI

LUMAKAD NA RIN SA TUBIG ANG KALABAW.

WALANG ANU-ANO AY NARATING NILA ANG
MALALIM NA BAHAGI NG ILOG. MULING HUM
ANG KALABAW.
"O.

BAKIT KAHUMINTO? ANG TANONG NG

KAMBING.

BIGLANG
INTO

MALAK.

BUWAG ANG
KANIYANG PANGANGAILANGAN. NAISIP NIYANG
ISAKAY SA LIKOD NIYA SI MALAK AT LUNURIN ITO
SA ILOG PARA MAKUHA NIYA ANG ATAY NITO.
INALOK NIYA SI MALAK NA SUMAKAY SA KANYA AT
ITATAWID NIYA ITO. DALI-DALING LUMUNDAG SI
PUMASOK SA ISIP NI

MALAK
MALAK

SA LIKOD NI

BUWAG. HINDI

ALAM NI

NA NANGANGANIB ANG KANYANG BUHAY.

PAGONG ANG HAMON NI KALABAW.

"KAPAG

AKO

AY TINALO MO SA LABANANG ITO AY

PAGSISILBIHAN KITA SA HABANG PANAHON."

NASA

KALAGITNAAN NA SILA NG ILOG NANG

BUWAG ANG BALAK NIYANG GAWIN

KAY MALAK. NATAKOT SI MALAK. UNTI-UNTI
NANG INILULUBOG NI BUWAG ANG KATAWAN SA
ILOG NANG MAG SALITA SI MALAK.
SABIHIN NI

"MATIBAY

PWES,

SAMBIT NG KALABAW.
NG UMAGA, SA DING ITO," ANG DALING

SAGOT NG PAGONG.

TUWANG-TUWA

SI KALABAW DAHIL SIGURADO NA

NIYANG TALO SI PAGONG SA KARERA.

SIYA AT MABILIS TUMAKBO.

NANIWALA

NAMAN ANG BUWAYA SA SINABI NG

MATSING KAYA'T IBINALIK NIYA ITO.

LUMUNDAG SA ITAAS NG PUNO SI

AGAD
MALAK.

NA

TUMAYO SIYA SA ISANG SANGA AT NAGSALITA,

"SALAMAT SA PAGSASAKAY MO SA AKIN. ANG
KAI1ANGAN MONG ATAY AY NARITO SA LOOB NG
AKING KATAWAN. DAHIL SA KAIBIGAN KITA AY
IPAGKAKALOOB KO ITO SA IYO KUNG
MAKAKAAKYAT KA RITO SA ITAAS NG PUNO."

GINAWA

NI

BUWAG

LUMISAN

SUBALIT

MALAKI
SI PAGONG

AY MATALINO,
KAIBIGANG

KINAUSAP NIYA ANG APAT NA

PAGONG. PINAPUWESTO NIYA ANG

MGA ITO SA TUKTOK BAWAT BUNDOK HANGGANG

SA IKALIMANG BUNDOK.

KINABUKASAN, MAAGANG DUMATING SI

KALABAW. TULAD NG INAASAHAN, WALA PA ANG
MAKAKALABAN NIYA SA KARERA" O, PAANO, DIPA
MAN AY NAHUHULI KA NA. ANO BANG KONDISYON
NG ATING KARERA?" TANONG NG KAIABAW.

ANG LAHAT NG MAKAKAYA

NIYA SUBALIT HINDI SIYA MAKAAKYAT SA ITAAS

NG PUNO.

KAILAN MO

GUSTONG UMPISAHAN ANG KARERA?" PAKUTYANG

"BUKAS
"KAIBIGANG BUWAG, IBALIK MO AKO SA
PINANGGALINGAN KO, NAIWAN KO DOON ANG
KAILANGAN MONG ATAY. NAKASABIT IYON SA
SANGA NG PUNO." SABI NI MALAK.

KA TALAGA, HA.

ANG BUWAYANG BIGO SA

MASAMANG HANGARIN SA MATSING.

"OKAY,

GANITO ANG GAGAWIN NATIN.

ANG

MAUNANG MAKARATING SA IKALIMANG TUKTOK NG

BUNDOK NA IYON AY SIYANG PANALO," SABI NG
PAGONG.

ANG

PAGONG AT ANG KALABAW

TULAD
ISANG

ARAW AY NAGKITA ANG KALABAW AT ANG

NAIS NG PAGONG NA MAKIPAGKAIBIGAN

TUMAWA LANG NANG MALAKAS ANG
KALABAW AT PAKUTYANG SINABI NA, "HINDI ANG
ISANG TULAD MO ANG NAIS KONG KAIBIGAN.
ANG GUSTO KO AY IYONG KASINLAKI AT
KASINLAKAS KO, HINDI TULAD MONG LAMPA NA'T
MALIIT AY SOBRA PA ANG KUPAD KUMILOS."

NG DAPAT ASAHAN, NATABUNAN NG

ALIKABOK SI PAGONG.

NAUNANG

SINAPIT NG

PAGONG.

KALABAW ANG UNANG BUNDOK NGUNIT LAKING

SA KALABAW.

GULAT NIYA AY NAROON NA ANG PAGONG NA ANG

AKALA NIYA AY ANG KANYANG KALABAN.

NAGPATULOY

SA PAGTAKBO SI KALABAW

HANGGANG SA IKALAWANG BUNDOK.

GANON

ANG KANYANG DINATNAN.

NANAMANG

ISANG PAGONG DOON.

MAYROON

GALIT

DIN

NA GALIT NA

NAGPATULOY SA PAGTAKBO ANG KALABAW

ANG

PAGONG AY NAPAHIYA SA TINURAN NG

PALALONG KALABAW.

MINAMALIIT

"SOBRA

KANG MAPANG-API.

MO ANG AKING KAKAYAHAN DAPATA

HANGGANG SA IKATLONG BUNDOK."

MULI

AY MAY

ISANG PAGONG NA NAMAN DOON, GANOON DIN

SA IKAAPAT AT IKALIMANG BUNDOK.

MONG MALAMAN NA ANG MALIIT AY

NAKAKAPUWING.

DAHILAN

SA MATINDING KAHIHIYAN AT GALIT SA

KANYANG PAGKATALO KAY PAGONG TINADYAKAN

NAPIKA

SI KALABAW.

HINAMON

NIYA NG KARERA

NIYA NG MALAKAS ANG PAGONG.

MATIGAS

ANG

SI PAGONG UPANG MAPATUNAYAN NITO ANG

LIKOD NANG PAGONG KAYA HINDI ITO NASAKTAN

KANYANG SINASABI.

SA HALIP AY. ANG KALABAW ANG UMATUNGAL NG

TINANGGAP

NAMAN NI

IYAK DAHIL SA SAKIT NA DULOT NG NABIYAK NG

NANLALAKI

KUKO SA PAGSIPA SA MAHINA AT MALIIT NA

ANG MGA SAGING NA TANIM NG PAGONG.

ANG MATA NG UNGGOY NANG MAKITA

PAGONG.

TINANONG
ANG

SINABI
NOONG

UNANG PANAHON, MAYROONG DALAWANG

MATALIK NA MAGKAIBIGAN.

UNGGOY

AT SI

MINSANG

SILA

NAMAN ITO.

PAGONG.

"KAIBIGAN

UNGGOY KAY PAGONG NA MAMASYAL SA PALIGID.

SILA NG ISANG PUNONG SAGING NA

NAKAHARANG SA DAAN.
ANO ANG GAGAWIN SA

NG UNGGOY NA HINDI PUWEDE ANG LOLO

NG PAGONG DAHIL MAHINA NA ITO AT HINDI RIN

UUBRA ANG KANYANG KAPATID PAGKAT BULAG

AY SINA

WALANG GAWAIN AY SUMAMA ANG

NAKAPULOT

NG UNGGOY KUNG SINO ANG AAKYAT

AT KUKUHA NG MGA SAGING SA ITAAS NG PUNO.

UNGGOY AT ANG PAGONG

NAG-ISIP
HALAMAN.

PUMAYAG KA KAYA KUNG AKO ANG

UMAKYAT PARA IPITAS KA NG SAGING?"

MUNGKAHI NG UNGGOY.

SILA KUNG

"ABA,

E DI MABUTI." SAGOT NG PAGONG.

"MABUTI PA KAYA'Y HATIIN NATIN ITO AT ITANIM

NATIN. SA AKIN ANG- BANDANG ITAAS AT SA IYO
ANG IBABA." MUNGKAHI NG UNGGOY. PINILI

MABILIS

NIYA ANG ITAAS DAHIL DOON LUMALABAS ANG

UNGGOY ANG MGA BUNGA HANGGANG SA ITO AY

SAGING.

MANGALAHATI

TATAWA-TAWA

SIYANG UMUWI

NA UMAKYAT ANG UNGGOY.

LAKING

GULAT NG PAGONG SA GINAWA NG UNGGOY.

HABANG

NASA ITAAS AY KINAIN NANG KINAIN NG

NA LAMANG.

NAKIUSAP

ANG

PAGONG NA ABUTAN NAMAN SIYA SUBALI'T

PUMAYAG

ANG PAGONG.

PAG-UWI

NILA SA KANI-

PINAGTAWANAN LAMANG SIYA NG UNGGOY.

KANILANG BAHAY AGAD NILANG ITINANIM ANG

KANILANG PARTE.

MAKALIPAS

ANG ILANG ARAW,

SA

GALIT NG PAGONG SA KATAKAWAN NG

ANG ANG HALAMAN NG UNGGOYI AY NAMATAY.

UNGGOY, UMALIS SIYA AT KUMUHA NG MARAMING

LABIS

TINIK. ITINUSAK NIYA IYON ISA PALIGID NG PUNO

SIYANG NALUNGKOT SAPAGKAT PABORITO

PA NAMAN NIYA ANG PRUTAS NA SAGING.

NG SAGGING.

SA

"KAIBIGANG

KABILANG DAKO, TUWANG-TUWA NAMAN SI

UNGGOY, HINDI MAINAM SA

PAGONG DAHIL NAMUMUNGA NA ANG KANIYANG

KALUSUGAN ANG MANATILI DIYAN SA ITAAS NG

PUNO NG SAGING.

BUONG ARAW. ITO'Y ISANG PAYO KO LANG SA

DINALAW

NIYA ANG KANIYANG

KAIBIGAN.

IYO.

ORAS

NA MARINIG MO ANG KAHOL NG ASO,

IYON AY ISANG HUDYAT UPANG IKAW AY BUMABA

NA RIYAN." AT UMALIS NA ANG PAGONG.

"KAIBIGANG UNGGOY, BAKIT KA MALUNGKOT?

ANG GANDA-GANDA NG SIKAT NG ARAW AH."
BATI NG PAGONG SA KAIBIGAN.

DI

NAGTAGAL AT KUMAHOL ANG ASO NG

KAPITBAHAY.

"KASI

NAMATAY ANG TANIM KO."

SAGOT NG UNGGOY.

"IYONG

MALUNGKOT

NA

TANIM MO KUMUSTA

SA

ORAS NA IYON AY BUSOG NA

BUSOG NA ANG UNGGOY,

AYAW

PA SANA NIYANG

BUMABA NGUNI'T NAALALA NIYA ANG BILIN NG

NA, KAIBIGAN?"

KAIBIGAN.

DAHAN-DAHAN

"ALAMI

BIGAT AY DUMULAS SIYANG PABABA AT BUMAGSAK

SA SOBRANG KABUSUGAN.

MO ANG DAMI-DAMI NANG BUNGA NG

TANIMI KO AT MAHIHINOG NA SILANG LAHAT."

MASAYANG SAGOT NG PAGONG.

SIYANG BUMABA DAHIL

MARAHIL

SA SOBRANG

SA MGA TINIK NA NAKAPALIGID SA PUNO NG

SAGING.

ARINGKING

SA SAKIT ANG UNGGOY AT.

NAMIMILIPIT SA SAKIT NG KATAWAN HANGGANG

"TALAGA? PUWEDE
TUSONG UNGGOY.

KO BANG MAKITA? SABI NG

SAPITIN ANG KANIYANG BAHAY.

KINABUKASAN AY MAAGANG GUMISING ANG

UNGGOY. KAILANGAN NIYANG MAKAGANTI SA
GINAWA SA KANIYA NG PAGONG. LUMABAS SIYA
AT HINANAP ANG KAIBIGAN. NAPAGOD SIYA A
KALALAKAD. PASALPAK SIYANG NAUPO SA ISANG

MALAKING ISDA. IPINAKITA NIYA ITO SA

ANIMO ISANG MALAKING KABIBE UPANG

NASAMBIT NG UNGGOY.

MAGPAHINGA.

ANG

BUNTOT NIYA AY PUMASOK SA

KAIBIGANG UNGGOY.
HINDI AGAD

NAGULAT
NAKAPAGSALITA.

"KAIBIGAN,

IBIBIGAY MO BA SA AKIN IYAN?" ANG

SAGOT NG PAGONG.

WALANG IBA KUNDI ANG KAIBIGAN NIYANG

ISANG TAMAD."

ANG

HINDI KA

"HINDI

KANAMAN SIGURO

LIKOD PALA NG PAGONG ANG

KANIYANG NAUPUAN.

"AHA,

"BAKIT

LUMUNDAG DITO AT HUMULI NG PARA SA IYO?"

ISANG BUTAS AT IYON AY BIGLANG HINILA NG

PAGONG.

ANG UNGGOY AT

NAPATALON

ANG UNGGOY.

IKAW PALA!" SIGAW NG UNGGOY.

"ALAM

MO BANG KANINA PA KITA HINAHANAP?"

AYAW

NA AYAW NG UNGGOY NA MATATAWAG

SIYANG TAMAD.

DALI-DALI

SIYANG TUMALON AT

DAHIL SA HINDI SIYA MARUNONG LUMANGOY,

SIYA AY NALUNOD.

ANG

PAGONG AY TUMAWA NA

LANG NANG TUMAWA.

"ANONG GAGAWIN
PAGONG.

MO SA AKIN?" TANONG NG

BAKIT

LAGING NAG-AAWAY ANG ASO, PUSA

AT DAGA

"'LILITSUNIN

KITA!" SABI NG UNGGOY.

NOONG
"KAPAG

GINAWA MO IYAN, MAGIGING PULA ANG

KULAY KO.

HINDI

MO BA ALAM NA PULA ANG

PABORITO KONG KULAY?" SAGOT NG PAGONG.

UNANG PANAHON, ANG MGA HAYOP AY

NAKAPAGSASALITA AT NAGKAKAINTINDIHAN.

SILA
ANG DAIGDIG AY
ANIMO'Y ISANG PARAISO. ANG

AY MAGKAKAIBIGAN.
NAPAKAPAYAPA AT

MGA ASO, PUSA AT DAGA AY MABUBUTING

"PAGKATAPOS
UNGGOY.
"E

AY TATADTARIN KITA!" SABI ULI NG

MAGKAKAIBIGAN.

LAGI

SAMA-SAMA

SILANG KUMAKAIN.

SILANG NAGBIBIGAYAN AT NAGTUTULUNGAN

SA KANIKANILANG MGA SULIRANIN.

DI MAGANDA, IKAW RIN DADAMING LALO ANG

PAGONG DITO." SABAD NAMAN NG PAGONG.

ISANG PANGYAYARI.

"AT

ISANG

PAGKATAPOS AY ITATAPON KITA SA ILOG!"

SUBALI'T

ANG LAHAT NG ITO AY NASIRA DAHIL LAMANG SA

ARAW, UMUWI ANG ASO NA MAY DALA-

PAINIS NA SABI ULI NG UNGGOY.

DALANG BUTO PARA PAGSALUHAN NILA NG

PAGKARINIG DITO AY LIHIM NA NATUTUWA ANG

PAGONG, HINDI ALAM NG UNGGOY NA GUSTONG-

DOON SINA PUSA AT DAGA DAHIL NAGHAHANAP

KANIYANG MGA KAIBIGANG PUSA AT DAGA.

GUSTO NGA NIYANG MAGLARO SA TUBIG AT

LUMANGOY.

"MAAWA

HINDI

NAGPAHALATA ANG PAGONG.

KA, KAIBIGAN.

HUWAG

MONG GAWIN SA

AKIN IYAN." PAKUNWARING UMIYAK NA SABI NG

PAGONG." ILITSON MO NA AKO O TADTARIN MO
KAYA.

PERO
ILOG!"
HINDI

HUWAG MO LANG AKONG ITAPON SA

PINAKINGGAN NG UNGGOY ANG PAKIUSAP

NG PAGONG.

UBOS

LAKAS NIYANG INIHAGIS SA

TUBIG ANG PAGONG.

SUMISID

SA KAILALIMAN

ANG PAGONG AT ILANG SANDALI LAMANG AT

LUMITAW ITO NA MAY HAWAK NA ISANG

PA RIN ANG MGA ITO NG PAGKAIN.

WALA

NAKARINIG

NG INGAY ANG ASO SA PINTUAN NG BAHAY.

INILAPAG

NG ASO ANG BUTO AT TUMAKBO SA

LABAS UPANG TINGNAN KUNG LIGTAS ANG

KANIYANG AMO.

SA

ORAS NAMAN NA IYON AY DUMATING ANG

DAGA.

MALUNGKOT

SIYA DAHIL WALA SIYANG

NAKUHANG PAGKAIN.

KINUHA
BAHAY.

NAKITA

NIYA ANG BUTO.

NIYA ITO AT DINALA SA BUBUNGAN NG

"MAMAYANG

GABI AY MAY PAGSASALUHAN KAMI

NG AKING MGA KAIBIGANG ASO AT PUSA."

BULONG NG DAGA SA SARILI.

PAGBALIK

NG ASO SA BAHAY AY NAGULAT ITO NG

MAGMULA

NOON, SA TUWING MAKIKITA NG ASC

MAKITANG WALANA ANG INIWANG BUTO.

ANG PUSA AY KINAKAHULAN NIYA ITO.

NAGHANAP

NAMAN AY DI PADADAIG, LAGI SIYANG

NANG NAGHANAP ANG ASO SUBALIT

DUMATING
PAGKAIN.

ANG

HINDI RIN NIYA MAKITA ANG BUTO.

SUMASAGOT AT LUMALABAN SA ASO.

ANG PUSA NA WALA RING DALANG

NAMANG MAKIKITA NG PUSA ANG DAGA AY

TINULUNGAN NIYA ANG ASC SA PAGHAHANAP NG

BUTO. NAKARATING SILA SA ITAAS NG BAHAY
HANGGANG SA KINAROROONAN NG DAGA.
NAGULAT ANG ASO AT PUSA. AKALA NILA AY

HINAHABOL NIYA ITO.

DAHIL

AT

PUSA

SA TUWI

NAMAN SA TAKOT

ANG DAGA AY PUMAPASOK SA ISANG MALIIT NA

LUNGGA AT LUMALABAS LAMANG DOON KAPAG
WALA NA ANG PUSA.

SADYANG KINUHA NG DAGA ANG BUTO PARA

MASOLO NIYA ITO.

MABILIS

ANG DAGA

AT ANG

LEON

NA LUMAPIT ANG PUSA SA DAGA AT

PINAGALITAN ITO.

NAGPALIWANAG

ANG DAGA

NGUNI'T HINDI RIN SIYA PINAKINGGAN NG PUSA.

NAG-AWAY SILANG DALAWA

NALAGLAG. NASALO ITO NG

KAYA'T ANG BUTO AY

ASO AT DALI-DALING

TUMAKBO HANGGANG SA LIKODS NG BAHAY.

"HAH..HAH.. HIHINTAYIN KO NA LANG SILA DITL.

SIGURO MAMAYA AY MAGKAKASUNDO NA RIN SILA
AT MASAYA NAMING PAGSASALUHAN ITONG
BUTO." BULONG NG ASONG HUMIHINGAL.

DAHIL

SA PAGOD AT MATAGAL-TAGAL DING PAGHIHINTAY

SA PAGDATING NG DALAWANG KAIBIGAN, KINAIN
NA NG ASO ANG IKATLONG BAHAGI NG BUTO.

ITINIRA

NIYA ANG PARTE NG DAGA AT NG PUSA.

MAINIT

PA ANG ULO NG PUSA DAHIL SAGALIT

ISANG

MAGANDANG ARAW ANG BUMUNGAD SA

MASIYAHING DAGA.

NASA

KALAGITNAAN SIYA NG

PAMAMASYAL AT PAGLALARO NANG MAKITA

NIYANG HIMBING NA NATUTULOG ANG ISANG
MALAKING LEON.

NATUWA

SIYA SA MALAWAK NA

LIKURAN NITO NA ANIMOY ISANG MALAKING

PADAUSDUSAN KAYAT NAISIP NIYANG UMAKYAT
DOON AT MAGPADAUSDOS PAIBABA.

HINDI

NIYA

NAMAN NAMALAYAN NA NAGISING ANG

NATUTULOG NA

LEON. SA

PAGKAGISING NG

LEON

AY AGAD NIYANG DINAKMA SA BUNTOT ANG

KAWAWANG DAGA AT UMAKTONG ISUSUBO ITO,
NANG MALAPIT NA SA BIBIG NG
NAGSALITA ANG

DAGA

LEON

AY

AT HUMINGI NG

PAUMANHIN.

KAIBIGANG LEON,

IPAGPAUMANHIN MO ANG

NANG ITO AY DUMATING SA KINAROROONAN NG

AKING KALAPASTANGANAN, HINDI KO

ASO. INABUTAN NIYA ANG ASO NA KUMAKAI NG

SINASADYANG GISINGIN KA SA GITNA NG IYONG

MAG-ISA.

BIGLA NIYANG INANGILAN ANG ASO.

NAGKASAGUTAN SILANG DALAWA HANGGANG SA
SILA AY MAGKASAKITAN NG KATAWAN. NARINIG
NG MAY-ARI NG BAHAY ANG INGAY NA DULOT NG
PAG-AAWAY NG ASO AT PUSA. INAWAT SILANG
DALAWA AT PINAGHIWALAY. NAGHIWALAY ANG

PAGTULOG, LABIS LANG AKONG NATUWA KUNG

ASO AT PUSA NA KAPWA MAY TANIM NA GALIT SA

ISA'T ISA. IYON NA ANG SIMULA NG KANILANG

ANANG DAGA.
NAAWA NAMAN

PAGIGING MAGKAAWAY.

PINAKAWALAN NIYA

KAYAT NAISIPAN KONG MAGLARO SA IYONG

LIKURAN.

NAWAY

PATAWARIN MO AKO AT HAYAAN

AKONG MABUHAY PA.

HUWAG

MO KONG KAININ

SAPAGKAT AKOY MALANSA AT HINDI KA

MABUBUSOG SA KAKARAMPOT KONG KATAWAN.

SA

ANG

SA

DAGA

KUNG KAYAT

SUSUNOD AY WAG MO NANG GAGAMBALAIN

ANG PAGTULOG KO.

NG

LEON
ITO.

MAKAKALAYA

KA NA.

SABI

LEON.

SALAMAT KAIBIGAN,

BALING ARAW AY

MASUSUKLIAN KO DIN ANG KABUTIHANG LOOB

MO.

ANG

SABI

NG DAGA.

ISANG MALIIT NA DAGANG GAYA MO?

ANO

NAMAN KAYANG PABOR ANG MAGAGAWA MO PARA

SA ISANG MALAKIG HAYOP NA GAYA KO.

NAGPAPATAWA KA KAIBIGAN.
BALANG ARAW KAIBIGAN, MATUTULUNGAN
KITA. HANGGANG SA MULI, PAALAM!
LUMIPAS

SIYANG BASANG-BASA AT ANG BUTO NAMANG

DIN

DAPAT AY DALA NIYA AY NAANOD SA ILOG.

ANG MGA ARAW NA MASAYANG

NAMUMUHAY ANG

DAGA

HANGGANG SA MINSAN

ANG MADALDAL

NA

PAGONG

SUMAGI SA ISIP NIYA KUNG KAMUSTA NA KAYA

ANG KALAGAYAN NG KAIBIGAN NIYANG

LEON.

NAISIPAN

SA

NIYANG DALAWIN ANG

LEON

TAHANAN NITO PERO LAKING GULAT NIYA NANG

MAKITANG NASA LOOB NG LAMBAT NA NAKASABIT
SA ISANG PUNO ANG MALAKING
AGAD NAMANG NGINATNGAT NG

LEON. AGAD
DAGA ANG LUBID

NA LAMBAT AT MATAPOS ANG ILANG MINUTO AY

LEON.
MARAMING SALAMAT KAIBIGANG DAGA.
MINALIIT KO ANG KAKAYAHAN MO, DI KO
NAPUTOL ANG LUBID AT NAKAWALA ANG

INAKALA NA IKAW PA ANG MAKAPAGLILIGTAS SA

AKIN.

UTANG

KO SAYO ANG AKING KALAYAAN AT

ANG AKING BUHAY.

MARAMING SALAMAT
KAIBIGAN!
WALANG ANUMAN KAIBIGAN, HINDI BAT SINABI
KO SAYO? MATUTULUNGAN DIN KITA BALING
ARAW. MALIIT MAN AKO, MAABILIDAD NAMAN
AKO!

ANG ASO

AT ANG

KANYANG ANINO

ISANG

UMAGANG MAGANDA ANG PANAHON AY

NAGKITA-KITA ANG MAGKAKAIBIGAN SA SAPA,

SINA INANG GANSA, AMANG GANSA AT

MADALDAL NA PAGONG. SILAY NAGKWENTUHAN
NG KUNG ANU-ANONG BAGAY HANGGANG SA
MAGPAALAM ANG DALAWANG GANSA NA SILAY
UUWI NA.
NAISIPAN NG PAGONG NA NAIS NIYANG SUMAMA
SA TAHANAN NG MGA GANSA. BAKIT HINDI
NINYO AKO ISAMA SA INYONG TAHANAN? NAIS
KONG SUMAMA!
NGUNIT WALA KANG PAKPAK PAGONG. PAANO
KA MAKAKALIPAD PAPUNTA SA AMING TAHANAN?
SABI NI INANG GANSA.
NAG-ISIP ANG TATLO NG PARAAN KUNG PAANO
MAKAKASAMA SI MADALDAL NA PAGONG.
ALAM KO NA! SABI NI AMANG PAGONG.
KUKUHA TAYO NG KAHOY NA MAARI NATING
KAGATING TATLO. KAKAGATIN NAMIN NI INANG
GANSA ANG MAGKABILANG DULO AT IKAW AY
KAKAGAT SA BANDANG GITNA AT SABAY KAMING
LILIPAD.

NAGLALAKAD

ANG ASO SA KAHABAAN NG

SA

GANOONG PARAAN AY MAKAPUPUNTA

KA SA AMING TAHANAN.

NGUNIT

LAGI MONG

KALSADA NG MAY MAANINAG SIYANG NAKAUMBOK

TATANDAAN, HUWAG NA HUWAG KANG

SA LUPA.

MAGSASALITA KUNDI IKAY MAHUHULOG SA LUPA.

AGAD

NIYA ITONG NILAPITAN AT

NATUWA SIYA NG MAKITANG ISANG MALAKING

BUTO ANG NAKATUSOK SA LUPA.
ITONG HINUKAY AT KINAGAT.

DALI-DALI NIYA
TUWANG-TUWA

PANGAKO, TATANDAAN KO! ANANG PAGONG.

NAPANGITI SI PAGONG SA IDEYA AT DALI-DALING
HUMANAP NG KAHOY. MAYA-MAYA PA AY LUMIPAD

SIYANG NAGLAKAD PAUWI BITBIT ANG BUTO SA

NA ANG DALAWANG GANSA BITBIT ANG MADALDAL

KANYANG BIBIG.

NA

SA

KANYANG PAGLALAKAD AY

PAGONG.

NAPADAAN SIYA SA ISANG TULAY UPANG MAKAUWI

LABIS

NG MAS MABILIS, SA ILALIM NG TULAY AY ANG

BAGONG TANAWIN NA KANYANG NAKIKITA..

ILOG, HABANG NAGLALAKAD AY NAPAGAWI ANG

MAYA-MAYA

TINGIN NIYA SA ILOG AT NAGULAT SIYA SA

IBABA AT SINISIGAW ANG KANILANG

REPLEKSYONG NAKITA NIYA. ISANG MALAKING

PAGKAMANGHA SA NAKIKITA.

ASO NA MAY BITBIT NA MALAKING BUTO ANG

ANG GALING NG PAGONG! SIYAY LUMILIPAD!

ANG GALING! SIGAW NG MGA BATA.

KANYANG NAKITA, SA PAG-AAKALANG IBANG ASO

NA NATUWA ANG

PAGONG

DAHIL SA

AY NAGTUMPUKAN ANG MGA BATA SA

ITO, TINAHULAN NIYA ITO NG TINAHULAN, UPANG

ITOY MATAKOT AT IBIGAY SA KANYA ANG BUTO.

KAKATAHOL,

NABITAWAN NIYA ANG BITBIT NA

BUTO AT NALAGLAG PA SIYA SA ILOG.

UMUWI

LABIS

NA NATUWA ANG

PAGONG

AT NAISIPAN

NIYANG MAGYABANG SA MGA BATA.

AKO

ANG

DAKILANG PAGO

LUMIPAD.

KAAWA-AWANG MAYA. AKO

NA NAMAN

ANG MANANALO!

HINDI

NA NAITULOY NG PAGONG ANG KANYANG

SASABIHIN DAHIL NAHULOG SIYA MULA SA

SA

PAGKAKAKAGAT SA KAHOY.

NANG BUMUHOS ANG ULAN, SA PAGPATAK NITO AY

LUMAGPAK

SIYA SA

KALAGITNAAN NG KARERA AY NAG-UMPISA

LUPA AT SISING-SISI,DAHIL SA PAGMAMAYABANG

SIYA NAMANG TUWA NG

AY NAHULOG SIYA AT DI NAKASAMA SA MAG-

GUMAAN ANG DALAHIN NG

ASAWANG GANSA.

UNTING NATUNAW ANG

KABALIGTARAN

NAMAN

MAYA. UNTI-UNTING
MAYA DAHIL UNTIASIN NA DALA-DALA NIYA.
NANG KAY AGILA NA MAS

BUMIGAT ANG DALAHING BULAK DAHIL NABASA

ITO NG TUBIG.

ANG AGILA

ISANG

AT

MAYA

ANG MAYA

AGILA

SA PAGGAAN NG DALA NI

KARERA AT KALAUNAN AY NANGUNA SA DWELO.

ARAW AY NAKASALUBONG NI

MAYABANG NA

DAHIL

AY UNTI-UNTI SIYANG NAKABAWI SA

MAYA

ANG

HABANG IPINAGMAMALAKI

LUMONG-LUMO ANG AGILA

BUNDOK, MABIGAT MAN SA

NG MAKARATING SA
LOOB AY TINANGGAP

NIYA ANG KANYANG PAGKATALO.

NITO ANG BILIS DI UMANO NITO SA PAGLIPAD,

DAHIL NAYABANGAN SI

MAYA, NAISIP
AGILA.

NIYANG

YAYAING MAKIPAGDWELO SA

MAKULIMLIM

ANG KALANGITAN AT TIYAK NIYANG

UULAN MAMAYA-MAYA KUNG KAYAT NAKAISIP NG

MAGANDANG IDEYA ANG

MAYA. AGILA,

AKIN

KITANG HINAHAMON SA PABILISANG LUMIPAD.

NILOLOKO MO BA MUNTING MAYA? AKO? ANG

AGILA? AY HINAHAMON SA ISANG DWELO?
ANANG AGILA NA SINUNDAN NG MAPANGLAIT NA
TAWA.
OO, MAGALING NA AGILA. TAMA KA.
HINAHAMON KITA. PAUNAHANG MAKARATING SA
BUNDOK NA IYON! NGUNIT LILIPAD TAYONG MAY
BITBIT, MAMILI KA, ASIN O BULAK?
MAY BITBIT? NAPAISIP ANG AGILA, KUNG ANG
BULAK ANG DADALHIN NIYA AY TIYAK NA

ANG ALITAPTAP AT ANG PARU-PARO

ISANG ARAW HABANG NAGHAHANAP NG NECTAR
ANG PARU-PARO AY MAY BATANG NANGHULI SA
KANYA AT SIYAY PINAGLARUAN. INIWAN SIYA
NITONG NAKABALIGTAD AT PANAY ANG KAWAG SA
LUPA.

SUMIGAW SI PARU-PARO UPANG HUMINGI NG

TULONG, NARINIG SIYA NG KAIBIGANG LANGGAM
NGUNIT DAHIL MADAMI ITONG GAWAIN AY INIWAN
SIYA NITO.

MAKALIPAS

ANG ILANG ORAS AY

DUMATING ANG KAIBIGAN NIYANG GAGAMBA

NGUNIT HINDI RIN SIYA NITO TINULUNGAN
SAPAGKAT AYON DITO AY AAYUSIN PA NITO ANG
BAHAY NITO.

MANANALO SIYA DAHIL ITOY MAGAAN HINDI GAYA

MALAPIT

NG ASIN NA UBOD NG BIGAT.

DING NAKABALIGTAD ANG

AKIN

ANG

BULAK!BULALAS NG

AGILA.
LIHIM NA NAPANGITI ANG MAYA SA DESISYON NG
AGILA. MAGALING, BULAK ANG IYO, ASIN ANG
AKIN. TAYO NANG MAG-UMPISA!

NANG GUMABI NGUNIT NANATILI PA

PARU-PARO. PAGOD AT
PARU-PARO.

GUTOM ANG NARARAMDAMAN NANG

PINANGHIHINAAN

SIYANG MAY MGA KAPWA

INSEKTO PANG MAKAKITA SA KANYA LALO NAT

MAGDIDILIM NA.

HANGGANG

SA MAYA-MAYA AY

MAY NAANINAG SIYANG MUNTING ILAW NA

SA

PAG-UUMPISA NG KARERA AY TALAGA NAMANG

HIRAP NA HIRAP ANG MUNTING

MAYA

SA

PAGLIPAD LALO NA AT KAY BIGAT NANG DALA

NIYANG ASIN.

TUWANG-TUWA

NAMAN ANG

AGILA

DAHIL ALAM NYANG SIYA NA ANG MANANALO.

ANO

BA NAMAN KASI ANG NASA ISIP NG

NA IYON?

NAGAWA

MAYA

PA KONG HAMUNIN E ALAM

NAMAN NG LAHAT NA MABILIS TALAGA AKONG

PAPALAPIT SA KANYA.

ANONG NANGYARI SAYO PARU-PARO? TANONG

NG ALITAPTAP.
IKAW PALA ALITAPTAP, KANINANG UMAGA AY
NANGUNGUHA AKO NG NECTAR NG MAY BATANG
LUMAPIT AT PINAGLARUAN AKO.

GANUN BA? HAYAAN

SABI NG ALITAPTAP.

MO AT TUTULUNGAN KITA.

MARAMING SALAMAT , ALITAPTAP.

TINULUNGAN NGA NG ALITAPTAP ANG PARU-PARO
AT DAHIL DOON AY NAKALIPAD NA ANG PARUPARO AT UMUWI SA KANYANG TAHANANG
BULAKLAK.

KANILANG BAKURAN, DAHIL MALUWANG

ANG KANILANG BAKURAN AY MARAMING
PUNONG NAMUMUNGA.

PINIPITAS NILA NG

KANYANG INAY ANG AY MGA BUNGA AT

ITINITINDA IYON SA PALENGKE.

MABILI ANG KANILANG MGA TINDANG

PRUTAS. KAPAG NAKAUBOS SILA NG
PANINDA AY AGAD SIYANG BINIBIGYAN NG
PERA SA KANYANG INAY.

"SALAMAT PO, INAY. MAYROON NA NAMAN

AKONG PANGHULOG SA AKING ALKANSIYA."
MASAYANG SABI NI BOYET.
"HAYAAN MO ANAK, BAGO SIGURO MAUBOS
ANG MGA BUNGA NG ATING MGA PUNO AY
MAPUPUNO NA ANG ALKANSIYA MO.

SABI

NG KANYANG INAY.

NAPUNO NGA ANG ALKANSIYA NI BOYET.

MASIPAG KASI SIYANG MAG-IPON.
NANG MALAPIT NA ANG PASUKAN AY
NAGKAROON NG MALAKAS NA BAGYO

A NG ALKANSYA NI B OYET
MAHIRAP LAMANG ANG PAMILYA NI BOYET.
ANG AMA NIYANG SI MANG DELFIN AY
ISANG MAGSASAKA SUBALIT WALANG
SARILING LUPA. INUUPAHAN LAMANG NITO
ANG TINATAMNAN NG PALAY.

ANG INA

ALING PACING AY
SIMPLENG MAYBAHAY LAMANG. SAMPUNG
TAON NA SI BOYET. SIYA ANG PANGANAY
SA KANILANG APAT NA MAGKAKAPATID. SA
PASUKAN AY NASA IKA-APAT NA BAITANG NA
SIYA NG MABABANG PAARALAN.
NAMAN NIYANG SI

KAPAG GANITONG BAKASYON AY

SINASAMANTALA NI BOYET ANG
PAGKAKATAON. GUMAGAWA SIYA NG
ALKANSIYANG KAWAYAN. PANAHON NG
PAMUMUNGA NG BUNGANGKAHOY SA

NASIRA ANG MGA TANIM NA PALAY NG

BOYET. KAKAUNTI LANG ANG

KANILANG INANI. NAGKAUTANG ANG
KANYANG ITAY, NAG-ALALA NAMAN ANG
INAY NI BOYET. MALAPIT NA ANG PASUKAN
TATAY NI

AT NAWALA ANG INAASAHAN NILANG

PANGAAGALINGAN NG PERA.

"BAKA HINDI KA MAKAPAG-ARAL NGAYONG

TAONG ITO, ANAK," MALUNGKOT NA SABI
NG KANYANG INAY.
"NASIRA ANG MGA PANANIM NATIN DAHIL
SA BAGYO AT MAY UTANG PA TAYO."
"MAKAKAPAGARAL PO AKO, INAY. PUNO NA
PO ANG ALKANSIYA KO ITO ANG GAGAMITIN
KO SA AKING PAG-AARAL," NAKANGITING
SABI NI

BOYET.

NAKAPAG-ARAL SI BOYET NG PASUKANG

IYON. SALAMAT AT NAISIPAN NIYANG MAG-

ANG HINDI ALAM NI ALING MILA AY

IMPOK PARA SA DARATING NA

NAPAPANSIN NG MGA ITO NA MAS

PANGANGAILANGAN.

MALAKING ORAS ANG IBINIGAY NIYA KAY

A NG BATANG ESPESYAL
LIMA ANG NAGING ANAK NI MANG RAMON
AT ALING MILA. ANG BUNSO NA ISANG
LALAKI AY ABNORMAL. ANG TAWAG DITO AY
MONGOLOID. ANG BATANG ABNORMAL
PINANGALANAN NILANG PEPE. MALAMBOT
ANG MGA PAA AT MGA KAMAY NI PEPE.
KAHIT NA MALAKI NA SIYA AY KAILANGAN

NAGSESELOS NA ANG IBA PA NIYANG ANAK.

PEPE KAYSA SA MGA ITO. LINGID SA KANYA

AY NAG-USAP-USAP ANG APAT NA
MAGKAKAPATID. NAPAGKASUNDUAN NG
MGA ITO NA KAUSAPIN SIYA PARA IPAHAYAG
SA KANIYA ANG KANILANG MGA HINANAKIT.

ISANG GABI MATAPOS NIYANG PATULUGIN SI

PEPE AY NILAPITAN SIYA NG APAT NA ANAK.
SINABI NG MGA ITO ANG KANILANG
MALAKING MGA HINANAKIT.

PARIN SIYANG ALALAYAN NG KANYANG INA

SA PAGLALAKAD PARA HINDI SIYA

GULAT NA GULAT SI ALING MILA. HINDI

MABUWAL.

NIYA ALAM NA NAGSESELOS NA PALA ANG

ANG KANYANG BIBIG AY

NAKAKIBIT KAYA KUNG MAGSALITA SIYA AY

APAT NIYANG ANAK DAHIL SA SOBRANG PAG

MAHIRAP MAINTINDIHAN.

AASIKASO NIYA KAY

PEPE. PERO

NAKAHANDA NA ANG KANYANG PALIWANAG

KAHIT NAMAN ABNORMAL AY MAHAL NA

MAHAL NG MAG-ASAWA SI PEPE. NOONG
MALIIT PA ITO AY PALITAN ANG MAG-ASAWA
SA PAG-AALAGA SA KANYA. HINDI
KINAKITAAN NG PANGHIHINAWA ANG MAGASAWA SA PAG-AALAGA SA ANAK. KAHIT
BINATA NA AY PALAGI PARING NAKASUNOD
SA KANYA ANG KANYANG INA. INAAKAY
SIYA.

MINSAN AY SINUSUBUAN SIYA.

PINAPALIGUAN. ANO PA AT MALAKING
PANAHON NG KANYANG INAY AY SA KANYA
LAMANG NAIUUKOL.

SA MGA ITO.

"KAYO AY MGA BUO, WALANG KULANG,"

PAGSISIMULA NI ALING MILA.
"KAHIT WALA KAMI NG ITAY NINYO AY
MABUBUHAY KAYO NG MAAYOS. PERO ANG
KAPATID NINYO AY HINDI, KUNG KAYA SIYA
ANG HIGIT NAMING INAASIKASO," ISA-ISANG
TINITIGAN NI ALING MILA ANG KANILANG
MGA ANAK." PERO HINDI NAMAN NAMIN
KAYO PINABABAYAAN HINDI BA?"
WALANG NAKASAGOT SA ISA MAN SA APAT.
HIYANG-HIYA SILANG LAHAT.
A NG DAKILANG KAIBIGAN
DALAWANG MAGKAKAIBIGANG SUNDALO
ANG NAGKAHIWALAY NANG SABIHIN NG
KANILANG KAPITAN NA UURONG SILA SA
LABAN.

SILA AY SINA ARMAN AT MANDO.

NAPAKARAMI NG KAAWAY AT WALA SILANG
KALABAN-LABAN. MAAARI SILANG MAPATAY
NA LAHAT KUNG HINDI UURONG.

PAGDATING SA KANILANG KAMPO,

NATUKLASAN NI ARMAN NA WALA SI
MANDO. NAG-ALALA SIYA PARA SA
KAIBIGAN. MAY USAPAN PA NAMAN SILA NA
WALANG IWANAN. LUMAPIT SIYA SA
KANILANG KAPITAN PARA MAGPAALAM.

PARA NAPAHIYA ANG KAPITAN. HINDI NA

SIYA NAKIPAGTALO PA, AGAD NIYANG
IPINAGAMOT SI ARMAN SA MGA
KASAMAHAN NILA. NAGLALAKAD-LAKAD
SIYA SA PALIGID NG KAMPO NANG GABING
IYON.

HINDI SIYA MAKATULOG. NAIISIP NIYA

ANG KANYANG KAIBIGAN SA KANYANG

"BABALIKAN KO PO SI MANDO, KAPITAN.

BAKA NASA POOK PA SIYA NG LABANAN."
"HINDI MAAARI," SABI NG KAPITAN.
"AYOKONG IPAKIPAGSAPALARAN ANG
BUHAY MO SA ISANG TAONG MAAARING
PATAY NA."

PANGKAT.

TULAD NG KAIBIGAN NI ARMAN,

HINDI RIN ITO NAKABALIK SA KAMPO NANG

SILA'Y UMURONG.

AT HINDI NIYA ITO

BINALIKAN PARA HANAPIN.

A NG INAPI
ISA SA WALONG MAGKAKAPATID SI RONA
NA DAHIL SA KAHIRAPAN AY NANULUYAN SA

ALAM NI ARMAN NA MAPANGANIB ANG

KANYANG TIYAHIN SA

MAGBALIK SA LUGAR NG LABANAN KAYA

TAONG GULANG LAMANG SIYA NOON

AYAW SIYANG PAYAGAN.

NGUNIT IPINASA NA SA KANYA ANG HALOS

NANG GUMABI AY
TUMAKAS SIYA SA KANILANG KAMPO.
GUSTO NIYANG BALIKAN ANG KANYANG
KAIBIGAN. HINDI SIYA MATATAHIMIK
HANGGA'T HINDI NIYA ITO NAKIKITA. KUNG
NAMANTAY ITO SA LABANAN. MAKITA MAN
LANG NIYA ANG BANGKAY AT MAPANATAG
NA SIYA.

NANG MAGBALIK SI ARMAN SA KABILANG

KAMPO AY SUGATAN SIYA. MARAMI SIYANG
SINUONG NA PANGANIB. GALIT NA
SINALUBONG SIYA NG KAPITAN.
"SABI KO NA SA IYO NA PATAY NA ANG
KAIBIGAN MO. NGAYON, MALAMANG NA
MAMATAY KA NA RIN DAHIL SA MGA SUGAT
MO.

ANO ANG HALAGA NG GINAWA MO,

SABIHIN MO NGA?" GALIT NA TANONG NG

KAPITAN.

"KAPITAN, BUHAY PA ANG AKING KAIBIGAN

NANG ABUTAN KO SIYA. BAGO SIYA
NALAGUTAN NG HININGA SA AKING
KANDUNGAN, NAIBULONG PA NIYA SA AKIN,
UTOL, ALAM KONG BABALIKAN MO AKO."

METRO MANILA. 13

LAHAT NG MGA GAWAING BAHAY:

PAGLILINIS, PAGHUHUGAS NG PINGGAN,
PAGSASAING, PAGLALABA, PAMAMALANTSA,
PAMAMALENGKE AT KUNG ANU-ANO PA;

LIMA ANG ANAK NG TIYAHIN, ISANG BABAE

AT APAT NA LALAKI NA ANIMO'Y SENYORITA
AT SENYORITO MULA NANG PUMISAN SA

RONA. ANG PANGANAY NA SI

EVELYN, GAYONG 20 TAONG GULANG NA,
KANILA SI

AY NAGPAPAHILOD PA NG KILIKILI AT LIKOD

TUWING MALILIGO.

PATI SARILI NITONG

UNDERWEAR AY SI RONA PA ANG
NAGLALABA. ANG TATLONG LALAKI NAMAN,
MALIBAN SA ISA, AY GAYON NA LAMANG
KUNG MAG-UTOS, LAGING PASIGAW O
PAGALIT. KAPAG NAGLILINIS NG SAHIG SI
RONA AY DI MAN LAMANG MAG-ALIS NG
SAPATOS ANG MGA PINSAN KAPAG
DUMARATING.

ANIMO'Y NANG-IINIS PA NA

DADAAN SA HARAPAN NG NAKALUHOD AT

NAKAYUKONG SI
FLOOR WAX.

RONA NANAGPAPAHID NG

KADALASAN AY PABALIBAG

PANG IHAHAGIS ANG PANTALONG DE

MAONG KAY

RONA AT PASIGAW NA

"O, LABHAN MO YAN! PAG NATUYO,

PLANTSAHIN MO HA?!!

SA MURANG KATAWAN NI RONA, ANG HIRAP

NG TRABAHO AT SALAT NA PAGKAIN SA
PILING NG TIYAHIN AY HINDI NIYA

BAKASYON NOON.

INALINTANA.

HALOS ARAW-ARAW AY GANYAN ANG

GAWAIN NI RONA: LINIS, SAING, LABA,
PLANTSA. ANG BIBIGAT PA MANDIN NG MGA
PANTALONG DE MAONG NG MGA PINSAN.
GINAWA SIYANG TAGA-LABA NG MGA ITO.
SI RONA AY HINDI ITINURING NA KAMAGANAK. KAPAG MAY MGA DUMA-DALAW NA
KAIBIGAN ANG MGA PINSAN, ATSAY O
KATULONG ANG PAKILALA SA KANYA.
SA HAPAG-KAINAN, SI RONA ANG TAGASILBI. HINDI SIYA ISINASABAY SA PAGKAIN,
LAGING HULI, GAYONG MAHABA NAMAN ANG
MESANG KAINAN. KUNG ANO ANG MATIRA
AY IYON LANG ANG MAKAKAIN NIYA. APAT

SIYA AY ALILANG-KANIN. ANG

MAHALAGA'Y PATULOY SIYANG NAKAPAGAARAL SA PASIG HIGH SCHOOL. LAGI
NIYANG NILALAKAD PAUWI ANG PASIG AT
PATEROS NA HALOS AY APAT NA
KILOMETRO ANG LAYO. WALA SIYANG
POCKET-MONEY, WALANG SNACK, LAGING
NAGUGUTUMAN. PAGDATING NG BAHAY,
KAHIT PAGOD AT GUTOM, KAILANGAN NIYA
MUNANG MAGHUGAS NG MGA KALDERO'T
PINGGAN NA NAKATAMBAK SA
LABABO,BAGO SIYA MAKAKAKAIN.

KADALASAN, MATUTULOG NA LANG SIYA AY

PASIGAW PA SIYANG UUTUSA NG MGA
PINSAN.

"HOY, PLANTSAHIN MO MUNA YUNG

MAONG! 'YUNG POLO!"

NA BESES SA ISANG LINGGO AY TINAPANG

ISDA ANG ULAM NILA.

ULO LAMANG NG
RONA.

TINAPA ANG PWEDENG KAININ NI

IYON ANG LAGING ITINITIRA SA KANYA NG

TIYAHIN.

DALAWANG TAON NAHIRAHAN AT

NANILBIHAN SI RONA SA TIYAHIN. NANG
MAKATAPOS NG HIGH SCHOOL AY KINUHA

CEBU CITY.
NAGPATULOY NG PAG-AARAL SI RONA,
SIYA NG KAPATID AT DINALA SA

NAGING ACADEMIC SCHOLAR AT NAGTAPOS

NG EDUKASYON NANG MAY KARANGALAN

MAGNA CUM LAUDE. MULI SIYANG NAGARAL TATLONG KURSO ANG NATAPOS NIYA

DOCTOR OF EDUCATION. NAKA

PAG-ASAWA SIYA NG ISANG ABOGADO.
AT NAGING

NGAYON AY ISA NANG MATAGUMPAY NA

EDUCATOR AT BUSINESSWOMAN SI RONA.
ISA NA SIYANG MILYONARYA AT MALIGAYA
SA PILING NG TATLONG ANAK AT
MAPAGMAHAL NA KABIYAK.

SINO ANG MAG-AAKALANG ANG DATING

INAPI AY ISA NANG MATAGUMPAY, AT
RESPETADONG TAO SA MATAAS NA
LIPUNAN?

ANG MGA PINSAN NASA KANYA

AY NANG-API AY WALANG NATAPOS NA

NAGDALA ITO NG ISANG KABAN SA KAMALIG

PINAG-ARALAN, GANOON PA RIN ANG

NI

BUHAY HINDI UMASENSO.

NANG SUMUNOD NA ARAW NA BILANGIN

ANG IBA AY

MARIO. AT PAREHO SILANG NAGTAKA

NAKAPAG-ASAWA NG MGA HIRAP DIN ANG

NILA ANG KANILANG PALAY SA KAMALIG.

BUHAY.

PAREHONG WALANG BAWAS ANG MGA

IYON.

A NG MAGKAPATID
SINA LITO AT MARIO AY MAGKAPATID,
PANGANAY SI MARIO AT BUNSO NAMAN SI
LITO. ANG MAGKAPATID AY PAREHONG MAY
SINASAKANG BUKID. PAMANA SA KANILA NG
YUMAONG MGA MAGULANG ANG KANI-

NANG SUMUNOD PANG GABI AY PAREHO

SILANG BUMUHAT NG TIG-ISANG KABAN
PARA DALHIN SA KAMALIG NG BAWAT ISA.

KANILANG BUKID NA TINATANIMAN NILA NG

HINDI SINASADYANG MAGKASALUBONG

SILA. NAGKAGULATAN ANG MAGKAPATID.
HINDI NA SILA NAGTANONG SA ISA'T-ISA

PALAY.

KUNG SAAN DADALHIN ANG PASAN NILANG

PAREHO SILANG MARAMING

INANING PALAY. INIMBAK NILA SA KANILANG
KAMALIG ANG KANILANG MGA ANI.
HABANG NAKAHIGA NG GABING IYON SI
LITO AY NAISIP NIYA ANG KAPATID NA SI
MARIO. MAY ASAWA ITO AT TATLONG ANAK.
SIYA NAMAN AY BINATA. NAISIP NIYANG MAS
KAILANGAN NI MARIO ANG MARAMING
PALAY. KUMUHA SIYA NG ISANG KABANG

PALAY.

"KUYA", BULALAS NI LITO AT WALA NANG

NASABI.
"LITO, KAPATID KO!" SAMBIT NAMAN NI
MARIO AT WALA NARING NASABI.
YUMAKAP SILA SA ISA'T-ISA. NAG-

PALAY SA KANYANG KAMALIG AT PALIHIM

UUMAPAW ANG PAGMAMAHAL SA KANILANG

NIYANG DINALA IYON SA KAMALIG NI

MGA PUSO.

MARIO.
SI MARIO NAMAN AY NAG-IISIP DIN NG
GABING IYON. NAISIP NIYANG KAWAWA
NAMAN ANG KANYANG KAPATID NA SI LITO
DAHIL WALANG ASAWA AT MGA ANAK NA
TITINGIN DITO.
NG PALAY.

NAISIP NIYANG BIGYAN ITO

KUMUHA SIYA NG ISANG KABAN

SA KANYANG KAMALIG PALIHIM NIYANG

DINALA IYON SA KAMALIG NI

LITO.

NAGTAKA SI LITO NG BILANGIN NIYA ANG

NATIRANG PALAY SA KANYANG KAMALIG.
PARANG HINDI NABAWASAN. GANOON DIN
SI MARIO. WALA DIN BAWAS ANG KANYANG
ANING PALAY SA KANYANG KAMALIG. KAYA
NG GABING IYON, MULI SIYANG NAGDALA
NG ISANG KABAN SA KAMALIG NI LITO.
GANOON DIN NAMAN ANG GINAWA NI LITO,

A NG TAO AT ANG PUNO

NOONG MALIIT PANG BATA SI NILO AY
PALAGI SIYANG NAKIKIPAGLARO SA
MALAKING PUNO SA LIKOD NG KANILANG
KUBO.

PARANG TAO ANG TURING NIYA RITO

DAHIL KINAKAUSAP PA NIYA.
NANG MAG-ARAL NA SI NILO HINDI NA NIYA
NADADALAW ANG PUNO SA LIKOD NG
BAHAY.

NGUNIT NG MANGAILANGAN SIYA

NG PANGMATRIKULA, PINUNTAHAN NIYA ANG
PUNO. HUMINGI SIYA NG PRUTAS NITO
PARA IPAGBILI. MALUGOD NAMAN SIYANG
BINIGYAN NG PUNO. MULA NOON AY HINDI
NA NAMAN NIYA NADALAW ANG PUNO.

NANG MAGBINATA AT MAGKAASAWA SI

NILO, MULI NIYANG PINUNTAHAN ANG
PUNO.

"MATANDA NA AKO AT PAGOD NA. ANG

SINABI NIYA SA PUNO NA KAILANGAN NIYA

NG BAHAY PARA SA KANILANG MAG-ASAWA.
IPINAPUTOL SA KANYA NG PUNO ANG MGA

"ABA, SIGE, MAUPO KA SA AKIN PARA

MAKAPAGPAHINGA." MALUGOD NA SAGOT
NG PUNO.

KAILANGAN KO AY UPUAN PARA

MAKAPAGPAHINGA."

SANGA NITO PARA MAKAPAGPATAYO SIYA

NG BAHAY.

NALIMUTAN NAMAN NIYANG

DALAWIN ANG PUNO. NABUHOS ANG

AT NAUPO NGA SIYA SA MALIIT NA KAHOY

NA NAKAUSLI SA LUPA. PERO HINDI NA SIYA

PANAHON NIYA SA KANYANG ASAWA AT

SINUMBATAN NG PUNO NA PUPUNTA

ANAK.

LAMANG SIYA DOON KAPAG SIYA'Y MAY

KAILANGAN.

NANG MAWALAN SIYA NG TRABAHO AY

"KAILANGAN KO NG BANGKA PARA AKO

MAKAPANGISDA."

A NG TUNAY NA YAMAN
MAGKAPITBAHAY AT MAGKAIBIGAN SINA
ALING ROSA AT ALING MARTA SA ISANG
NAYON NA MAY KALAYUAN SA PAARALAN.
PAREHO SILANG MAY TIGLILIMANG ANAK. SI
ALING ROSA AY MAY TATLONG ANAK NA
LALAKI AT DALAWANG BABAE. SI ALING
MARTA NAMAN AY MAY APAT NA ANAK NA
LALAKI AT ISANG BABAE.

"SIGE PUTULIN MO ANG AKING KATAWAN

PARA MAKAGAWA KA NG BANGKA," SAGOT
NG PUNO.

BAGAMA'T MAGKAIBIGAN AY MAGKAIBA ANG

PANUNTUNAN NILA SA BUHAY. LAHAT NG
MGA ANAK NI ALING ROSA AY PINAPAG-

SAKA NIYA MULING NAALALA ANG PUNO.

NAGBALIK SIYA SA LIKOD NG BAHAY NILA.

SUMAYA ANG PUNO NANG MAKITA SIYA.
"WALA NA AKONG TRABAHO," SABI NIYA SA
PUNO.

ARAL NIYA KAHIT MAY KALAYUAN ANG

PINUTOL NIYA ANG PUNO AT GINAWANG

BANGKA. ANG NATIRA SA PUNO AY MALIIT

KANILANG NAYON SA PAARALAN.

NA KAHOY NA LAMANG NA NAKAUSLI SA

NAKATUNGTONG LANG SA

LUPA.

HINDI NA NIYA PINAPASOK PA DAHIL

MULI NA NAMAN NIYANG

NAKALIMUTAN ANG PUNO.

NAGING ABALA SIYA SA

PAGHAHANAPBUHAY. AT MULI, NALUNGKOT
NA NAMAN ANG PUNO DAHIL HINDI NIYA
DINALAW.

MAKALIPAS ANG ILANG PANAHON,

MULING DINALAW NI NILO ANG PUNO.
MATANDANG-MATANDA NA SIYA AT MAHINA
NA. TUWANG-TUWA ANG PUNO NANG
MAKITA SIYA. NIYAYA SIYA NITONG
MAGLARO," SABI NIYA SA PUNO.

NAMAN NI

ANG ANAK

ALING MARTA AY
GRADE TWO AT

MARUNONG NA NAMAN DAW BUMASA AT

SUMULAT.

"MABUTI PANG TUMULONG

NALANG SILA SA GAWAING-BUKID. MALAKI
ANG AMING LUPAIN NA MAGIGING KANILA
RIN BALANG ARAW." ITO ANG LAGGING
SINASABI NI

ALING MARTA KAPAG MAY

NAGTATANONG KUNG BAKIT HINDI NA NAGAARAL ANG MGA ANAK.

MEDYO GUMAAN NA ANG MGA GAWAIN

DAHIL KATUWANG NA NIYA ANG APAT NA
ANAK NA LALAKI NA SA MURANG EDAD AY

NASABAK NA SA MAGA GAWAING BUKID.

MINSAN AY HINDI SUMAGI SA ISIP NIYA NA

ANG PANGANAY AY 15, ANG PANGALAWA

NAMAN AY 13, NA SINUNDAN NG BABAE NA
12, ANG PANG-APAT AY 11 AT ANG BUNSO
AY 9.

PAPAG-ARALIN ANG MGA ANAK NA

TUWING UMAGA AY TULUNG-TULONG ANG

MABABAIT NA ANAK AY MAAARING MAGSABI

APAT NA MAGKAKAPATID NA LALAKI SA

NG KANILANG MGA HINANAKIT KUNG BAKIT

PAGBUBUNGKAL NG LUPA O PAGDIDILIG NG

HINDI SILA PINAG-ARAL NG MGA MAGULANG

MGA HALAMAN.

GAYONG HINDI NAMAN SILA NAGHIHIRAP SA

MAY MGA TANIM SILANG

MGA GULAY AT MGA PUNONG KAHOY. ANG
KAPATID NA BABAE ANG SIYANG TAGALINIS
NG BAHAY, TAGA-LABA, TAGA-PLANSTA.

SI

LUMAKING MAHIYAIN AT KILOS TAGA-BUKID.

NAPABUNTONG-HININGA SI ALING MARTA.

ALAM NIYA DARATING ANG ARAW, ANG

BUHAY.

ANG LUPA, ANG PERA, AY MAARING

MAWALA, NGUNIT ANG EDUKASYON, ANG
PINAG-ARALAY AY SIYANG MAGSISILBING

ALING MARTA NAMAN AY SIYANG

KALASAG SA PAGHARAP SA MGA PAGSUBOK

NAGLULUTO NG PAGKAIN NG BUONG

SA BUHAY, ITO ANG TUNAY NA YAMAN.

PAMILYA.

MAGSISI MAN SI ALING MARTA AY HULI NA.

LUMAKING MANGMANG ANG MGA ANAK NA

GANITO ANG TAKBO NG BUHAY NG MAGANAK SA ARAW-ARAW. NAKASANAYAN NA

ANG TANGING ALAM AY MAGBUNGKAL NG

LUPA.

NG BUONG PAMILYA ANG GANITONG

PAMUMUHAY.

LUMIPAS ANG ILANG TAON AT NAGKAROON

NG SALU-SALO SA BAHAY NILA ALING
ROSA. KAARAWAN NG PANGANAY ITO NA
NGAYON AY ISA NANG INHENYERO. ANG
PANGALAWA AY ISA NANG GURO. ANG
PANGATLO AY ISA NANG KUMADRONA,

A NG LIMANG NAGTITINDA SA
B LUMENTRITT
SA PAMILIHANG BAYAN NG BLUMENTRITT,
STA. CRUZ, MANILA, NA ILANG DIPA
LAMANG ANG LAYO SA LRT TATION, AY
MAKIKITA ANG IBA'T IBANG URI NG
KALAKALAN. MARAMING SIDE-WALK
VENDORS NA NAGHAMBALANG SA

ABOGADO YUNG IKAAPAT AT ANG BUNSO

MALUWAG NA KALSADA KAYA'T

NAMAN AY TAPOS NG DENTISTA.

NAGPAPABAGAL SA DALOY NG TRAPIKO,

NGUNIT NAKASANAYAN NA ITO MGA TAO NA

ANONG LIGAYA NG BUONG MAG-ANAK NI

ALING ROSA. MAY LUPA SILA AT NATAPOS
PA SA PAG-AARAL ANG MGA ANAK.
SA ISANG PANIG, MALUNGKOT AT PATINGINTINGIN LANG SI ALING MARTA. WALA NI ISA
MAN SA LIMANG ANAK NIYA ANG NAGTAPOS
NG PAG-AARAL, GAYUNG KUNG TUTUUSIN
AY MAS MALAKI ANG LUPAIN NIYA KAYSA
KAY ALING

ROSA. MAS MASIPAG AT

MASINOP SA PAMUMUHAY ANG MISTER

NIYA.

KUMIKITA SILA NG SAPAT MULA SA ANI

NG KANILANG PANANIM NGUNIT KAHIT

SA TUWI-TUWINA AY LAGING MAKAPAL,

LALO NA SA HAPON.

SA POOK NA ITO AY NAROROON ANG

LIMANG NAGTITINDA: TATLONG BABAE AT
DALAWANG LALAKI SILA'Y MGA SIDE-WALK
VENDORS NA ARAW-ARAW AY KUMAKAYOD.
SI SIGU AY NAGTITINDA NG TUMPOKTUMPOK NA ISDA. MARAMI ANG BUMIBILI SA
PAG-AAKALANG SILA AY NAKAMURA.
NGUNIT KAPAG NALINGAT KA, KALAHATI
LANG PALA NG NAKATUMPOK ANG ILALAGAY

SIGU SA PLASTIC BAG. SINASADYA

NIYANG IHULOG SA PALANG-GANANG
NI

NASAILALIM NG MESA ANG ISDANG NAPILI

NG MAMIMILII

GAGANDA SANA NG MGA DAMIT NA NAKAHANGER.

ALAM KAYA NG AMO NI MADA ANG

KANYANG GINAGAWA?

LIHIM NA NATUTUWA SI SIGU

SA PANDARAYANG GINAGAWA DAHIL

LUMALAKI ANG TUBO NIYA SAGANOONG
PARAAN.

SI RISTA NAMAN AY MAY DALADALANG

BILAO NG KUNG ANU-ANONG PANINDA.
UBOD ITO NG SUNGIT. KUNG SINUMAN ANG
HUMAWAK SABAGAY NA NASA BILAO,
KAILANGANG BILHIN ITO, KUNG HINDI AY

SI YA AY NAGTITINDA NG TUMPOK-TUMPOK
NA GULAY, TULAD NG REPOLYO, KAMATIS,
TALONG AT KUNG ANU-ANO PA. MABILIS DIN
ANG KAMAY NI YA, KAPAG NALINGAT ANG
MAMIMILI, AY AGAD PINAPALITAN NIYA NG
BULOK NA KAMATIS O GULAY ANG TUMPOK
NA NAPILI NG MAMIMILI.

SA GAYON AY

MADALI NGA NAMANG MAUUBOS ANG MGA

BULOK O MAY DIPERENSIYANG GULAY.

ANG

PAGSASALITAAN NANG MASAKIT NG

MATI-TIRA AY PAWANG MAGAGANDA KAYA

MATARAY NA TINDERA NA HALATANG

NAPAPATUNGAN NIYA NG HALAGA AT

WALANG PINAGARALAN KAYA BASTOS

NAPALAKI ANG TUBO.

ANG BUNGANGA.

SINA SIGU, RISTA, AT, MADA, YA AY ILAN

SI AT AY LALAKING MABILIS ANG KAMAY.
MAY PANINDA ITONG KARNENG BABOY AT
MANOK. KUNG TATANGA-TANGA ANG
MAMIMILI, TIYAK NA MALAKI ANG

LAMANG SA MGA TINDERA AT TINDERO NA

KABAWASAN SA KANILANG NABILI DAHIL

AGAD NABABAWASAN NG ILANG HIWA ANG

AKALA NILA AY TUMUTUBO NA SILA NANG

MALAKI, NGUNIT BAKIT HANGGANG NGAYON

IPINATADTAD NA BABOY O MANOK.

AY GIPIT PA RIN SILA AT LAGING

KADALASAN DIN AY NAHAHALUAN ITO NG

MAY AMOY NA. TALAGANG SINASADYA ITO
NI AT. MAY INI-INJECTION DIN SIYANG

NANGANGAILANGAN, LAGING KAPOS?

TUBIG PARA BUMIGAT ANG TIMBANG NG

MANOK O BABOY.

SI MADA AY TINDERA NG MGA DAMIT SA

HILERA NG DATING SEVEN-ELEVEN
GROCERY NA NGAYON AY SARADO NA.
NAPAKASUPLADA NITO SA MGA MAMIMILI.
KAPAG MAY ITINURO KANG BLOUSE NA
NAKA-HANGER, GUSTO NI MADA NA IYON
NA AGAD ANG IYONG BILHIN, KAHIT HINDI

NASA

BLUMENTRITT. AKALA NILA'Y WALANG

KATAPAT NA PARUSA ANG MGA

PANDARAYANG KANILANG GINAGAWA.

KUMAKAYOD NANG HUSTO PERO POBRE PA

RIN AT UMAASA SA 5-6. ANG DALAWA SA
KANILA, AKALA'Y ASENSO NA, MAY PERA AT
ALAHAS, PERO MAY TAGLAY NA SAKIT NA
HINDI LAMANG NILA INIINDA.
KAYA KAYONG MGA TINDERA AT TINDERO
NA NANDARAYA AT NANLALAMANG SA
KAPWA, SANA'Y MAGBAGO NA KAYO.

HINDI

LAHAT NG ARAW AY INYO.

MONA GUSTUHAN ANG TELA AT ANG SUKAT.

KUNG ANO ANG INYONG ITINANIM AY SIYA

NINYONG AANIHIN. ANG PERANG

AYAW RIN NI MADA NA BASTA KA

NANGGALING SA PANDARAYA AY KUSANG

MAGPAPALIT NG IBANG BLOUSE KUNG IYON

MAWAWALA.

AY NAALIS NA NIYA SA HANGER.

KADALASAN TULOY AY LUMALAYO O

UMIIWAS ANG MGA MAMIMILI KAHIT ANG

ANG HINAHANGAD NINYONG

GINHAWA'T SARAP AY MAGIGING MAILAP.

M AY ISANG DOKTOR
KILALANG-KILALA ANG PAMILYANG
LAGUSTINIANO SA METRO-MANILA. ISANG
BUTIHING GURO SI GINOONG
LAGUSTINIANO SA ISANG MALAKING
UNIVERSIDAD. ANG ASAWA NIYA AY ISANG

SILA NOON NG

DALUBHASANG MANGGAGAMOT SA ISANG

ISANG ARAW SA LOOB NG SILID DASALAN

SA OSPITAL, TAIMTIM NA NANALANGIN SI
DR. LAGUSTINIANO. NAGSUSUMAMO SA
POONG MAYKAPAL NA SANA AY GUMALING
NA ANG MAHAL NA ANAK. SUMUMPA ITONG
MAGBABAGO NA AT NANGAKO NA HINDINGHINDI NA NIYA GAGAWIN PA ANG KASUMPA-

SIKAT AT MAMAHALING OSPITAL.

DALAWA ANG KANILANG ANAK. ANG

PANGANAY AY LALAKI, SI EDGAR, NA MAY
15 TAONG-GULANG NA. ANG BUNSO AY
BABAE, SI ANA, NA SAMPUNG TAONG
GULANG NAMAN.

5 MILYON SA RANSOM NG
PANGANAY NA ANAK, NGAYON NAMAN AY
PALAKI NANG PALAKI ANG GASTOS SA
HOSPITAL, NGUNIT PATULOY PA RIN SA
PAGLUBHA ANG BUNSONG ANAK.

SUMPANG GINAGAWA NIYA SA KANYANG

MGA PASYENTE.

BAGAMA'T MULA SA ANGKAN NA HINDI

NAMAN MASYADONG MAYAMAN, AY
MADALING KUMITA ANG MAG-ASAWA. SA

SI DR. LAGUSTINIANO AY ISANG CANCER

SPECIALIST. KAYA SIYA KAY DALING

PAGDAAN NG ILANG TAON LAMANG AY

YUMAMAN AY DAHIL MARAMI SIYANG

NAGKAROON NA SILA NG LUPA'T BAHAY NA

MAYAYAMANG PASYENTE NA HANDANG

MILYONES ANG HALAGA,

GUMASTO NANG MALAKI MADUGTUNGAN

UNIT APARTMENT.

LAMANG ANG HIRAM NA BUHAY.

3 SASAKYAN AT 20
ANG KAGINHAWAANG

ALAM NI

DULOT NG SALAPI AY LALONG NAGBIGKIS

DR. LAGUSTINIANO ANG TUNAY NA

SA MALIGAYANG SAMAHAN NG MAG-ANAK.

KALAGAYAN NG KANYANG MGA

PASYENTENG MAY KANSER AT MAY TANING

SUBALIT ISANG HAPON, PAGLABAS SA

PAARALAN, SI EDGAR AY KINIDNAP.
SAMPUNG MILYON ANG RANSOM NA
HINIHINGI NG MGA KIDNAPPERS. NAKIUSAP
SI DR. LAGUSTINIANO, NAIBALIK ANG ANAK
SA HALAGANG 5 MILYONG PISO.
MAKALIPAS ANG TATLONG LINGGO, ANG
BUNSONG SI ANA AY DINAPUAN NG
MALUBHANG KARAMDAMAN. BIGLA ITONG
NAMAYAT AT LAGING SUMISIGAW SA
PANANAKIT NG SIKMURA.
LOOB NG HOSPITAL.

NANATILI ITO SA

MAHAL NA MAHAL NG
ANG PAGHIHIRAP

MAG-ASAWA ANG ANAK.

NITO AY NAGPAPAHIRAP DIN SA KANILANG

KALOOBAN.

HINDI MALAMAN NI GINOONG

LAGUSTINIANO KUNG PAANONG HAHARAPIN
ANG GANITONG PAGSUBOK. NAWALAN NA

NA ANG BUHAY, NGUNIT HINDI NIYA IYON

SINASABI SA SINUMANG KAMAG-ANAK NG
PASYENTE.

PATULOY SIYANG NAGBIBIGAY

NG RESITA NG MGA MAMAHALING GAMOT.

ANG MAGULANG O KASAMA NG PASYENTE

AY BIBILHIN ANG NABANGGIT NA GAMOT AT
IBIBIGAY KAY

DR. LAGUSTINIANO NA HINDI

NAMAN NIYA TALAGANG GINAGAMIT SA

NASABING PASYENTE, BAGKUS IYON AY
ITITINDA O I-O-OFFER NIYA SA IBANG
MAYAYAMANG PASYENTE NA MAY KANSER
DIN AT SASABIHING MAS EPEKTIBO IYON.

LIBO-IIBO ANG HALAGA NG GAMOT NA

HINDI RIN NIYA GINAGAMIT SA BUMILI,
KUNDI MULI NA NAMAN NIYANG IAALOK SA
IBA.

MADALI SA KANYA ANG P100,000

ISANG ARAW NA KITA MULA SA MGA

WALANG KAMALAY-MALAY NA PASYENTE NA
AKALA AY NABIGYAN NG LUNAS NGUNIT

HINDI PALA, KUNDI ORDINARYO O

HINDI SIYA TUMANGGI NANG KUNIN SIYA

PARA MAGING SUNDALO. ALAM NIYA NA

MUMURAHING GAMOT LAMANG ANG

ITINUTUROK SA KANILA NI

DR.

TUNGKULIN NG ISANG MAMAMAYAN NA

LAGUSTINIANO.

IPAGTANGGOL ANG BANSANG KANYANG

SINILANGAN.

ALAM NI DOKTOR KUNG AABUTIN PA NG

ANIM NA BUWAN O MAHIGIT PA, ANG

SA ISANG SAGUPAAN LABAN SA MGA RUSO,

PASYENTE KAYA LALO NITONG

ANG PANGKAT NA KINABIBILANGAN NI

GINAGATASAN ANG MGA MAYAYAMANG

HALAGA NG GAMOT NA MAGPAPAHABA RAW

LUDWIG AY NADAIG NG MGA KALABAN.

HIGIT NA MARAMI AT MALAKAS ANG MGA
KALABAN. NAPILITAN SILANG UMURONG. SA
KANILANG PAG-URONG AY NAPAHIWALAY
SIYA SA KANYANG MGA KASAMAHAN.
MAYROON SIYANG MGA SUGAT.
NAGPATAGU-TAGO SIYA SA MGA

SA BUHAY NG PASYENTE.

KAKAHUYAN UPANG HINDI SIYA MAHULI NG

KAMAG-ANAK NG PASYENTE, KUNWARI AY

ILANG LINGGO NA LANG MABUBUHAY ITO,
PERO TATAGAL PA ANG BUHAY KUNG
BIBILHIN ANG GAMOT NA NIRESITA NIYA.

MAY 20, 30 O 50 THOUSAND PESOS ANG

MAS MARAMING
INTSIK ANG NABIKTIMA NIYA.
NAGPASALAMAT PA NGA ANG MGA ITO

TOTOO LANG, TALAGANG AABOT PA NG

ALAM NIYANG PAPATAYIN

SIYA KAPAG NAHULI SIYA NG MGA ITO.
HINANAP NIYA ANG KANYANG MGA
KASAMAHAN. HINDI NIYA MAKITA ANG MGA
ITO. KUNG SAAN-SAAN SIYA NAKARATING AT

GANOONG KATAGAL KAHIT WALANG GAMOT.

BIGO SIYANG MATAGPUAN ANG ISA MAN SA

NAUMABOT DAW NG ISANG TAON BAGO

NAMATAY ANG KANILANG MAYSAKIT.

SA

MGA KAAWAY.

KANIYANG MGA KASAMAHAN.

HANGGANG NGAYON AY NASA OSPITAL

PARIN ANG BUNSONG ANAK NI DR.
LAGUSTINIANO. WALANG MAKITANG
SINTOMAS KUNG ANONG URI NG SAKIT ANG
DUMAPO RITO.

KUNG KAILAN ITO GAGALING

DIYOS LAMANG ANG
NAKAAALAM. KUNG ITO AY KAPARUSAHAN,
SANA AY MAGBAGO NA NGA SI DR.
LAGUSTINIANO.
AY TANGING

M GA KAMAY AT MGA PAA

SI LUDWIG AY ISANG SUNDALONG ALEMAN
NOONG IKALAWANG DIGMAANG
PANDAIGDIG.

SA PAGHAHANAP NIYA AY NAKARATING SIYA

SA ISANG LUMANG KAPILYA. WASAK NA
ANG BUBONG NG KAPILYA. PATI ANG ILANG
BAHAGI NG DINGDING AY WASAK NARIN.
TIYAK NIYANG TINAMAAN IYON NG BOMBA
KAYA NAWASAK. NAISIPAN NIYANG
PUMASOK DOON UPANG MAGTAGO AT
MAGPAHINGA.

NAKATULOG SIYA SA LOOB AT NANAGINIP

SIYA NA KAUSAP ANG PANGINOON AT
SINABI KAY LUDWIG.

DALAWAMPUNGTAON LANG

SIYA NANG IPADALA SIYA SA LABANAN SA

RUSSIA. HINDI NIYA GUSTO ANG DIGMAAN.

SIYA AY ISANG BATANG PINALAKI NG
KANYANG MGA MAGULANG NA MADASALIN
AT MALAPIT SA

DIYOS.

"IKAW ANG AKING MGA KAMAY AT PAA."

NAPAIYAK SI LUDWIG NANG MAINTINDIHAN
NIYA ANG IBIG SABIHIN NG PANAGINIP.
NANG MATAPOS ANG GIYERA AY INUKOL
LAMANG NIYA ANG KANYANG BUHAY SA

PAGLILINGKOD SA MGA TAONG NASALANTA

NG GIYERA.