RADKAL FEMNZM:

KSEL OLAN POLTKTR SYLEMNDE ALE

Meltem ATAN
ZET:
19. Yzyln yars ve 20.Yzyla damgasn vuran bir siyasi ideoloji olan feminizm
kadnlarn haklarn savunmak amacyla ortaya kmtr. Bu almann amac feminist
teorisyenlerinden radikal feminizm savunucularnn aile kurumuna bak alarnn nasl
olduunu irdelemektir. Radikal feministlerden Kate Millett ve Shulamith Firestonenun
feminizmin tarihi asndan olduka neme sahip olan Cinsel Politika ve Cinselliin
Diyalektii adl eserlerinden yola klarak aile konusu ele alnmtr. Firestone ailenin
kadnn zgrln kstlamas noktasnda daha ok kadnn biyolojik annelii zerinde
durmutur. Kate Millett ise ailenin kadnn zgrln daha ok cinsellik asndan
kstladn vurgulamtr.
Anahtar Kelimeler: Radikal Feminizm, Kate Millett, Shulamith Firestone, Aile, Kz
Karde

Doktora rencisi, Gazi niversitesi, gazi.edu.tr, meltematan79@gmail.com

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

2
www.jemsos.com

ABSTRACT:
Feminism which was a remarkable political ideology in the half of 19th and in the
20th century brought into existence to defend womens rights. The aim of this study is to
scrutinize how the defenders perspectives of the radical feminism are on the institution of
family. In this study, the topic on family was came up on the basis of Kate Milletts and
Shulamith Firestones books Sexual Politics and the Dialectic of the Sex which are very
crucial works in terms of the history of radical feminism. In relation to familys restriction
of the womans freedom, Firestone dwells on the womans biological motherhood. But Kate
Millett emphasizes that the womans freedom is resticted by family with regards to
sexuality.
Key Words: Radical Feminism, Kate Millett, Shulamith Firestone, Family, Sister

3
www.jemsos.com

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

Hibir gnah kadnnki kadar byk deildir diyorlar ama kadnlar adam ldrmezler,
kentleri yakp ykmazlar, halk ezmezler, topraklar yamalamazlar, kundaklk yapmazlar,
sahte szlemeler dzenlemezler. Kadnlar efkatli, nazik, yardmsever, alakgnll,
saduyulu varlklardr. Christine de Pizan
GR
Feminizm zellikle ataerkil toplumlarda kadnn dlanmasn, aalanmasn,
eziliini, kendine yabanclatrlmasn inceleyerek kadnlarn yaam olduklar bu
basklardan kurtulma abalarn yanstan bir yaklamdr. Her ne kadar feminist dnceler
eski Yunan ve in medeniyetlerine kadar uzanm olsa da daha organize olmu bir ekilde
dile getirilmesi 19.Yzylda olmutur. zellikle Mary Wollstonecraftn kaleme ald
Kadn Haklarnn Savunmas feminizm iin nemli metinlerden birisidir. nceleri sadece
oy kullanma hakkna dayanan abalar, oy kullanma hakk elde edildikten sonra kadnlarn
kendilerini ifade edebilmeleri ve haklarn savunmalar adna sadece oy kullanma hakknn
yeterli olmad anlalnca dier haklarn da savunmak adna arttrlmtr.
zellikle sanayileme ve modernleme ile i hayatna katlm olmalar ve ekonomik
haklarn elde etmeye balamalar kadnlar haklarn savunma adna daha bilinli hale
getirmitir. Bu durum feminist hareketlerde ikinci dalga diye adlandrlan dnemi balatm
ve kadnlar kiisel olan politiktir slogan ile zel alanda ve cinsiyete dayal i blmnde
de baz deiim ve dnmlerin olmasn talep etmilerdir.
20.yzyla gelindiinde feminizm artk dnyada pek ok lkede bilinen ve savunulan
bir teori haline gelmitir. Liberal, radikal, Marksist ve sosyalist feminizm olarak gruplara
ayrlmtr. Her bir grubun savunucusu kadn haklarnn farkl bir tarafn ele alarak
savunmutur. Bunlar ierisinde radikal feministler kadnn bedeninin smrlmesine
iddetle kar km ve mcadelelerini hep bu ynde vermilerdir. Bu almada feminizm
ideolojisi ve radikal feminizmin tarihi hakknda ksa bir bilgi verildikten sonra feminizm
eitlerinden birisi olan radikal feminizmin zerinde durulacak ve radikal feministlerin aile
kurumuna bak alar iki nemli radikal feminist olan Kate Millett ve Shulamith
Firestonenun Cinselliin Diyalektii ve Cinsel Politika adl eserlerinden yararlanlarak
irdelenecektir.

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

4
www.jemsos.com

1. KAVRAM OLARAK FEMNZM

Modern kullanmda kadn hareketiyle ve kadnn sosyal roln gelitirme abasyla
ilikilendirilen feminizm 1960lardan beri gnlk dilin bir paras haline gelmi, 20. yzyl
buluu siyasi bir terimdir1. Dnyada zellikle Batda Feminizm normun erkek olduu
kabul edilen ataerkil toplumlarca kadnn dlann, aalann, eziliini, smrln
ve kendine yabanclatrlmasn sergileyen, inceleyen, deiim isteyen ya da en azndan bu
olgulara ilikin sylemlerin ve tavrlarn bilincinde olan bir yaklam olarak
tanmlanmaktadr2.
Feminizm, erkek egemenliine kar kadn haklarn anlamay amalayan sosyolojik,
politik ve ahlaki ynleri olan bir hareket tarzdr. Bu hareket cinsiyetin bireysel ve toplumsal
kimlik biimlenmesindeki roln sorgulamaktadr. Biyolojik olarak kadn yada erkek olmak
ile sosyal olarak kadn yada erkek olmak arasndaki uurum feminizmin ortaya kmasna
neden olmutur3.
19 yzyldan itibaren ekillenen Feminizm kavram kadnlarn cinsiyetleri nedeniyle
maruz kaldklar bask ve kstlamalara kar yaadklar hakszlklar telafi etmek amacyla
mcadele ve direni gstermelerini ifade etmektedir. Feminizmin ieriinde kadnlarn
baml bir toplumsal grup olmalar nedeniyle hakszla uram olduklarnn farkna
varmalar, baml olmalarnn toplumsal ve kltrel bir nedenle ilgili olduunu anlamalar,
iinde bulunduklar bu durumun deimesi iin bamsz mcadele hedeflerinin ve
stratejilerinin tanmlanmas, hedeflerine ulamak amacyla kadnlar aras dayanmann
oluturulmas ve gelecee ilikin bir vizyon oluturulmas gibi konular bulunmaktadr4.

Heywood, A. (2013). Siyasi deolojiler. Ankara: Adres yaynlar.

Aktaran Tunal, A.C. (1996). Trkiyede Feminizm Hareketi. Yksek lisans tezi, Akdeniz niversitesi,
Antalya.
3
Eliuz,. (2011). Cinsel Kimlik Panii: Kadn Olmak, Turkish Studies-International Periodical For the
1
2

Languages,Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 p. 221-232.

Berktay, F. (2011). Feminist Teoride Almlar. Toplumsal Cinsiyet almalar. Y.C. Anadolu
niversitesi Yayn No:2312, s.2.
4

5
www.jemsos.com

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

2. FEMNST DNCENN GELM

Her ne kadar feminizm kavramnn kkeni yeni olsa da feminist dnceler eski
Yunan ve in Medeniyetlerinde de yer almtr. Christine de Pisan tarafndan yazlan ve
1405 ylnda talyada yaynlanan Hanmefendiler ehrinin Kitab siyasi etki ve eitim
haklarn savunarak feminizmin birok fikrini dile getirmitir. Fransz Devriminden sonra
Mary Wollstonecraftn kaleme ald Kadn Haklarnn Savunmas ise ilk modern
feminizm metni olarak kabul grmektedir. 19.yzyln ortalarnda kadn hareketi ilgi oda
olmu ve kadnlar daha ok seme hakkn kazanmak iin aba harcamlardr. Feminizmin
ilk dalga hareketi olan bu dnem de kadnlar seme hakkn elde edince tm dier haklarn
da elde edebileceklerini dnmlerdir5.
Ancak 1960lara gelindiinde siyasi haklar elde etmi olmann kadn sorunlarn
zmedii anlalm ve daha nceleri siyasi olarak ele alnan snrlar geniletilerek kadn
basksnn kiisel, psikolojik ve cinsel ynlerine ilgi ekilmitir. Bylece kadnn
zgrletirilmesi dncesiyle ikinci dalga feminizmi balamtr6.
Sanayileme ve modernleme srelerinde kadnn i hayatna katlm ve ekonomik
zgrln kazanmaya balamas ile kadnlar ev dna karak salt annelik ve dourganlk
niteliklerinin yannda alan bir kadn nitelii de kazanm ve kadnlar kendi aralarnda bir
dayanma kurmulardr. 17 yzyldan itibaren kadnlar asndan en nemli konu eitim
olmutur. nceleri iyi anne olmak iin eitim gerektiini ifade etmilerdir. 19 yzylda da
ulus devletlerin olumasyla iyi bir yurtta olmak iin eitimin nemini savunmulardr.
Ancak kadnlar Fransada 1789, 1848, 1870li yllarda devrim iin canla bala almalarna
ramen oy hakkndan mahrum edilmilerdir7.
19.yzylda insann aileye, kiliseye ve devlete saldrmas iinde yaad Viktorya
devri toplumunun temel talarna saldrmak anlamna geliyordu. Bu nedenle ilk kadn
hareketleri olduka zor artlar altnda balamtr. ngilterede Mary Wollstonecraft ve Mary
Shelley, Amerikada Margaret Fuller, Fransada Mavi orapllar feminizm dncesinin
dile getirildii zamann seme aydnlaryd. Bu kiilerin kendi entelektel donanml
5

Heywood, A. age, s.235.

Age, s.236.
7
Berktay, F. age, s.5.
6

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

6
www.jemsos.com

evrelerinde bile fikirlerini kabul ettirmekte zorlandklar dnlrse Sanayi Devriminin

ilk sarsntsnn ardndan kitlelere kabul ettirmeleri olduka zor grnmektedir. Her ne kadar
baz kiilerin isimleri kadn haklar hareketinde hep sylense de bu iin arkasnda adlar
bilinmeyen birok kii bulunmaktadr8.
kinci Dalga Feminizm dneminde kiisel olan politiktir slogan sadece kamusal
alanda deil zel alanda da ve cinsiyete dayal i blmnde de dnm talebinde
bulunuyordu. 1960l yllardan itibaren kadnlar erkeklere kar muhalefet iin birbirlerini
desteklemeye balamlar ve kz kardelik kavramn kullanmaya balamlardr. 1970li
yllardan sonra da kadn almalar akademiye de yansm ve yeni disiplinler aras bir alan
ortaya kmtr.
1990lara gelindiinde ise feminizm btn batl lkeler ve gelimekte olan lkelerde
etkisini gstermitir. Feminizm farkl zamanlarda ortak bir zemin bulamam bu da farkl
feminist grlerin ortaya kmasna neden olmutur9. Snfa, rka, dine, etniklie, cinsel
ynelime dayanan farkllklarn n plana karlmas kinci Feminist Dalgann daha
bandan itibaren hissedilen farkl akmlarn daha belirgin olarak ortaya kmasna neden
olmutur. Liberal Feminizm; hak eitliine vurgu yapm, kapitalizmi veri olarak kabul edip
kadn-erkek eitliini daha ok kanun nnde ve kamusal alanda eitlik olarak savunmu bir
akmdr. Radikal Feminizm; kadn bedenine odaklanarak snfsal, rksal, etnik farkllklar
dikkate almadan kadnlarn srf kadn olduklar iin erkek basksna maruz kaldn ifade
etmilerdir. Marksist feministler kadnlar arasndaki snfsal farkllklarn gzden
karldn dile getirmitir. st snf ve ekonomik zgrl olan kadnlarn bir ekilde
haklarn savunabileceklerini ancak alt snf alan kadnlarn ve yoksul kadnlarn eitli
bask ve ezilme biimlerine daha ok maruz kaldklarn ifade etmektedirler. Onlar
kadnlarn hem i yerinde dk cretle altrldklarn hem de eve geldiklerinde ilerinin
devam ettiini ve elerine hizmet etmek durumunda kaldklarn ifade etmektedirler.
Sosyalist Feminizm; Marksist ve radikal feminist kuramlarn birletiren daha uzlamac bir
yaklamdr. Kadnlarn ezilmesinde snfn yan sra toplumsal cinsiyet ve cinsellie de yer

8
9

Firestone, S. (2013). Cinselliin Diyalektii. Yurdanur Salman (ev.). stanbul: Payel Yaynevi. s.27.
Berktay, F. age, s.6.

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

www.jemsos.com

vermilerdir. ada toplumlarda kapitalizmin ve ataerkilliin karlkl olarak birbirlerini

destekleyerek kadnn ezilmesine neden olduklarn ifade etmilerdir10.
3. FEMNZM TRLER
3.1. LBERAL FEMNZM
En etkili ve tarihsel olarak en erken gelien feminizmdir. Bu anlay gerek
toplumsal, snfsal, rksal, etnik vb. eitsizlikleri dikkate almayan salt yasa nnde eitlii
ve medeni ve siyasal haklarn tannmasn iermitir. Kadnlara kar eitsizliin devlet
mdahalesi ile giderilmesini savunmular, demokraside yaygn olan olumlu eylem
politikalar ve bunlarn bir paras olan kota gibi telafi edici politikalar ve uygulamalar bu
yaklamn bir parasdr. Onlarn sava eitim kurumlarnda ve medyada kadnlar hedef
alan cinsiyetilie ve ayrmcladr11.
3.2. MARKSST FEMNZM
Marksist feministler snfsal, rksal, etnik, sosyo ekonomik farkllklarn kadnlarn
kendi aralarnda eitsizlik yarattnn kabul edilmesi gerektiini vurgulamlardr. Onlar st
snf

mensubu

kadnlarn

pek

ok

bask

biiminden

bir

ekilde

kendilerini

koruyabileceklerini ancak alt snf ve ekonomik ynden zayf olan kadnlarn eitli bask
ve ezilme biimleri ile yz yze geleceklerini belirtmilerdir. alan kadnlarn hem ite
daha dk cretli ilerde istihdam edildikleri hem de eve geldiklerinde almaya devam
ettiklerini belirterek erkekler karsnda daha az haklara sahip olduklarn sylemilerdir.
alan bir erkek eve geldii zaman istirahat edip hazr yemeini yerken kadnn
hibir cret almadan evde ii devam etmektedir. Bu nedenle onlar liberal feministlerin
reformcu hedeflerini az bularak ailenin yeniden yaplandrlmas, aile ii klelie son
verilmesi ve ocuk yetimek iin ortaklaa yollar bulunmas iin arda bulunmulardr.
3.3. SOSYALST FEMNZM
Marksist feminist kuram ile cinsiyeti merkeze alan radikal feminist kuram
birletiren sosyalist feminizm kadnlarn ezilmesinde snfn yan sra toplumsal cinsiyete de
10
11

ddens, A. (2008). Sosyoloji. stanbul: Krmz Yaynlar. s.517

Age, s.518

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

www.jemsos.com

yer vermitir. ada toplumlarda kapitalizmin ve ataerkilliin birbirini destekleyerek

kadnlarn ezilmesini destekleyen bir etkileim iinde olduklarn savunmutur. Sosyalistlere
gre dnya ok karmaktr ve tek bir modelle aklanamaz bu nedenle hem Marksist hem
de radikal feminizm teorilerinin yaklam birlikte dnlebilmektedir12.
3.4. RADKAL FEMNZM
Toplumda ataerkilliin nemi zerine bina edilen radikal feminizm dnya
Savandan sonraki dnemde ortaya kmtr. Simone de Beuvoir The Second Sex adl
eseriyle radikal feminizmin ortaya kmasna vesile olmutur. Radikal feminizm Eva Figes,
Germaine Greer gibi ilk feministler tarafndan gelitirilmitir13. Radikal feministler kadnn
ezilmesinin sebebini, ataerkillik, ataerkil aile, hatta ataerkil kapitalizm olarak
sralamaktalardr. Ataerkillik soyda, temel olarak babay alan ve ailede ocuklar baba
soyuna mal eden topluluk anlamna gelmektedir14. Chris Weedon ataerkillii yle ifade
etmektedir; kadn karlarnn erkek karlarna tabi klnd g ilikisidir bu ilikiler
remenin toplumsal rgtlenmesinden cinsel i blmne kadar hayatn her alannda
grlmektedir. Ataerkil g sosyal anlamlara yaslanmaktadr ve ataerkil sylemde kadnn
sosyal rol ve doas yine eril olan normlara gre tanmlanmaktadr15.
Radikal feministlere gre insanlar arasndaki en temel atma biimi cinsiyet
atmasdr.

nk

kadnn

ezilmesinin

kayna

cinsiyetin

toplumsal

olarak

kurumsallamasdr. Bu durumun ataerkil toplum yapsnn bir sonucu olduunu da

vurgulamaktadrlar16.
Erkek iktidarn ifade eden ataerkil sistem dendiinde yalnzca kadn emeinin deil,
ayn zamanda kadn cinselliinin, bedeninin ve dourganlnn denetlendii bir toplumsal

12
13

Age, s.518
Binici, . (2013) Yeni Toplumsal

Hareketler

ve

Feminizm. Eriim: 20 Mays 2015

http://akademikperspektif.com/2013/22/09/yeni-toplumsal-hareketler-ve-feminizm/
T.C. Babakanlk Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu. Eriim: 20 Mays 2015,
http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5532ada3778dd6.62155821
15
Elgn, A., Pira, A. (2004). Toplumsal Cinsiyeti naa Eden Bir Kurum Olarak Medya;
Reklamlar Araclyla Ataerkil deolojinin Yeniden retilmesi, Eriim: 20 Mays 2015.
http://cim.anadolu.edu.tr/pdf/2004/1130848482.pdf
16
Aktaran Akta, G. (Haziran 2013). Feminist Sylemler Balamnda Kadn Kimlii: Erkek Egemen Bir
Toplumda Kadn Olmak. Edebiyat Dergisi/Journal of Faculty of Letters, Cilt/volume 30, Say 1.
14

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

www.jemsos.com

sistem ifade edilmektedir. Bu sistemde korunan erkek karlardr ve ataerkil aile biimi
baba/erkek otoritesine ve soyuna dayal ayn zamanda mlkiyetin babadan oula gemesini
gvence altna alan bir aile biimidir. Byle bir sistemde kadn bamsz olabilmek iin
kendisini kantlamak abasndadr. Feminist nclerden Mary Wollstonecraft kadnlarn
erkeklere baml olmalarnn biyolojiden deil, toplumdan kaynaklandn bylece
toplumsal, kltrel, eitimsel engeller ald zaman kadnlarn zerk bireyler
olabileceklerini savunmutur17.
Radikal feministler Marksist ve sosyalist feministlerle kyaslandklarnda yaptklar
analizlerde emek piyasasndaki eitsizliklerle daha az ilgilenmilerdir. Emek piyasasnn
ileyiini dolayl olarak analiz etmilerdir. Emek piyasasndaki toplumsal cinsiyet temelli
cinsel taciz zerinde durmulardr. zellikle i yerindeki cinsel tacizin erkeklerden ziyade
kadnlara yapld, bu durumunda kadnlarn iten ayrlma karar vermelerine sebep olduu
ifade edilmektedir. Sosyal feministlerin kullanm olduu ikili Sistemler Kuram Marksist
feministlerin snf analizi ile radikal feministlerin gelitirmi olduu ataerkillik analizini
anlaml bir ekilde bir araya getirmektedir18.
kinci dalga feminizminde kz kardelik kavram olduka kullanlan bir kavram
olmutur. Her ne kadar kadnlar arasnda baz farklar olmu olsa da bunlarn tesinde
paylatklar ortak ihtiyalar ve basklar bulunmaktadr19. Ancak bu kz kardelik kavram
kadnlarn kendi aralarnda da dnem dnem yaadklar fikir farkllklarndan dolay ilk
andaki gcn koruyamamtr. Mesela Shulamith Cinselliin Diyalektii adl kitabnn
beinci

blmnde beyaz

kadnla siyah

kadnn birbirlerine olan nefretinden

bahsetmektedir. Feminizmin etkin olduu dnemde bile siyah kadnn beyaz kadn
kskanmas ve beyaz kadnn elerinin siyah kadnlar cinsel anlamda tercih etmelerine
kzmalarndan dolay bu iki hemcinsin arasnda bile bir ztlamadan bahsetmektedir. Beyaz
kadn kendini einin yannda zellikle cinsel anlamda zgrl kstlanm olarak grrken
siyah kadnn bir kle konumunda bile olsa farkl insanlarla olan birlikteliini bir zgrlk
olarak deerlendirmitir. Siyah kadn ise beyaz kadnn tm hizmetlerini yapmaktadr ve
17

Berktay, F. age, s.4

Ecevit, Y. (2013). Emek. Feminist Teoride Almlar. Toplumsal Cinsiyet almalar. Y.C. Anadolu
niversitesi Yayn No:2312, s.36.
19
Berktay, F., age, s.9
18

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

10
www.jemsos.com

onun sahip olduu bu zgrl, hibir ey yapmadan sadece eine kar vazife yapyor
olmasn kskanmaktadr. Kitapta bir yerde siyah kadnn kendi gibi siyah olan eine
sylemi olduu u cmleler aslnda kadnlar arasnda da ok sk bir birliktelik olmadn
gstermektedir20:
Elbette bana yle diyeceksin, Eve her geldiimde berbat bir grnm iinde
bulursam nasl sevebilirim seni, nasl birlikte olmak isterim seninle? Beyaz kadnlar
kocalarn hibir zaman siz kara derili kadnlar gibi karlamyorlar, biliyor musun?
Karlamazlar elbette, ey cahil herif. Her trl ilerini grecek benim gibi bir hizmetileri
olduktan sonra neden berbat bir grnmde olsunlar? ocuklarna barmalar, scak
ocan banda ter dkmeleri gerekmiyor ki onlarn; her ileri bir bakas tarafndan
grlyor: Kocalar kendilerini sevse de sevmese de bakyor onlara bakyor
duyuyor musun dediimi, pis zenci? BAKIYOR!

Ataerkil dzen kadnlarn bir dayanma biimi olan kz kardelik kavramna zarar
vermek amacyla bir kadn dier bir kadnn karsna koymaktadr. Gemite bunu namuslu
kadnlar ile namussuz kadnlar zerinden yaparken artk alan kadnlar ile ev kadnlarn
karlatrarak yapmaktadrlar. Bylece erkekler kadnlar erdemleri, yalar ve gzellikleri
ile kyaslayarak birbirlerine rakip hale getirerek onlar etkisizletirmektedirler21.
Baz radikal feministler erkei ar rasyonel, saldrgan, duygusuz olmakla kadn ise
bunun tam tersi duygularla tanmlamlardr. Bu biyolojik determinist yaklam erkek
egemen dncenin tam tersini feministlerin yapmas anlamna gelmektedir. Bu sefer kadna
zsel stnlk tanyan dalist ve zc bir yaklam kartlmtr. Berktay bu durumu bir
eyi tersine evirmekle ondan kurtulmu olmamakla yorumlamaktadr22.
Radikal feministler kadna yaplan basknn en temel bask ekli olduunu
sylemektedirler. Alison Jaggar ve Paula Rothenberg e gre bu iddia u ekilde
aklanabilir;
1-

20

Tarihte ilk bask gren grup kadnlardr,

Firestone, S. ,age, s.125

Kate, M.(2011). Cinsel Politika. stanbul: Payel Yaynlar. s.68-69.
22
Berktay, F. age, s.10.
21

11

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

www.jemsos.com

2-

Neredeyse btn toplumlarda en hzl yaylan ve var olan bask kadn

basksdr,
3-

Kadnlara yaplan bask yok edilmesi en zor olan derinliktedir ve snf

toplumunun ortadan kaldrlmas veya sosyal deiimler gibi baka yere tanamaz.
4-

Kadnlara yaplan bask nitelik ve nicelik olarak kurbanlarnn ok ac

ekmelerine neden olmaktadr, buna ramen bu ac hem kurbanlar hem de bask

yapanlarn cinsiyeti nyarglarndan dolay tanmlanmamtr.
5-

Kadnlara yaplan bask dier btn basklarn anlalmasn salayan bir

model oluturmaktadr23.
Liberal feminizm ile sosyalist feminizm uzun bir tarihe sahip olmalarna ramen
1960 larn radikal feminizmi yenidir ve eski gelenekler zerinde byk bir etki yapm,
onlar deitirmitir. Liberaller renilmi cinsiyet rollerini, sosyalistler ekonomik ve
kltrel istismar sularken radikaller erkekleri sulayarak yle demektedirler
kapitalizmin veya dier ekonomik sistemlerin kadnlar zerinde basky oluturduunu
dnmyoruz yada ekonomik bir devrimle kadnlar zerindeki basknn kalkacan
dnmyoruz. Radikaller iin sosyalist devrim yeterli bir devrim deildir. Shulamith The
Dialectic of sex (Cinselliin Diyalektii) kitabnda Marksist teorinin snf bazl ele ald
teoriyi cinsel snf bazl ve biyolojik artlara kartlk olarak ele almtr. Radikal feminizmin
ele ald drt nemli konu; ataerkillik, aile, cinsiyet ve kadn tarihidir24.
Ataerkillik kelimesini radikal feministler erkein kadn stndeki tarihi basksn
ifade etmek iin kullanmlardr. Ataerkillik erkekleri bir dman olarak tanmlamaktadr.
Erkekler kadnlar stndeki gleriyle egolarn tatmin etmek, ekonomik ve evdeki hizmet
noktasnda smrmek, siyasal g ve cinsel anlamda bir stnlk uygulamak gibi birok
ynde fayda salamaktadrlar. Kadnlar zerinde uygulanan her trl iddet erkelerin
kadnlar zerindeki glerini srdrmek istediklerinin bir kantdr. Radikal feministler
sosyalistlerin aile eletirisini alp biraz daha teye gtrmlerdir. Sosyalistler tek elilik ve
23

Tong, R. (2009). Feminist Thought. The United States of America: Westview Press.
Bouchier, D. (1984). The Feminist Challange: The Movement for Womens Liberation in Britain and the
USA. New York: Schocken Books. s.74.
24

12

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

www.jemsos.com

kar cinsle evlilii erkek gcn desteklemesi adna nemli bir kurulu olarak grseler de,
radikal teori bu durumu basit kaynaklar arasnda grmektedir. Onlar aile ierisinde kadnn
ekonomik zgrlk, psikolojik yok etme, cinsel bask, ocuk dourma ve ev ileri konularn
tartmlardr.
Kapitalizm sosyalistler iin ne ise evlilikte radikaller iin odur, basknn kaynann
gerek kuruluudur. Evlilik kadnn bireyselliine erkein gcn devam ettirmek amacyla
srekli ocuk dncesini kadnn aklna koymas yoluyla zarar vermektedir. Radikal
feministlerin minimal

istekleri

kadnn

kendi cinselliini

kontrol

edebilmesidir25.
Millette gre26 ataerkil ynetimi nfusun kadn olan yarsnn erkek olan yars
tarafndan denetlendii ynetim biimi olarak ele alarak ataerkilliin iki aamasndan sz
etmektedir. Birincisi erkeklerin kadnlara egemen olmalar ikincisi erkeklerin gen
erkeklere egemen olmasdr. Millett ataerkilliin biyolojik gce dayandrlmas durumunun
nemini yitirdiini ifade etmektedir. nk gelien teknoloji ile artk birok ey makineler
ile yaplabilmektedir. Ancak ataerkillik hala varln devam ettirmektedir. Cinsel rol ve
ruhsal yap alanlarnda genellikle kabul edilen ayrmlar, biyolojik deil kltrel temellere
dayandrlmaktadr. ocukluk boyunca cinsel kimliin geliiminde ailenin, eiticilerin ve
kltrn davran, kiilik geliiminde ok byk bir etkisi vardr. ocuk evresinin onu
ynlendirdii bir cinsel kimlikle yetimektedir. ada terminolojide ruhsal yaplar
arasndaki ayrm erkekte saldrganlk, kadnda ise edilgenlik olarak tanmlanmaktadr.
Yneten grubun zellii saldrganlk olduuna gre ynetilen gruba da boyun emek
dmektedir. Ataerkillik benzeri olmayan bir egemen ideolojidir. Millett baka hibir
sistemde ynetilenler zerinde byle bir bask ve denetimin olmadn ifade etmektedir.

25
26

A.g.e., s.77-81.
A.g.e., s.47.

13

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

www.jemsos.com

4. RADKAL FEMNSTLERN EVLLK KURUMUNA BAKI AISI

4.1. SHULAMITH FIRESTONE
Ortadoks Yahudi bir ailenin alt ocuundan ikincisi olan Shulamith 13 Ocak 1945,
Ottawada dnyaya gelmitir. Shulamith, Kanadal feminist bir yazar ve eylemcidir. Erken
dnem gelien radikal feminizmin merkezi figrlerinden birisi ve New York
RadicalWomen, Red stockings ve New York Radical Feministlerinin kurucu bir yesi
olmutur. 1970de Cinselliin Diyalektii: Kadn zgrl Davas kitabn yazmtr.
Yazd bu eser radikal feministlerin dncelerini tm ayrntlaryla dile getirmi olmas
ynyle nemli bir eserdir. Firestone, Cinselliin Diyalektiinde siyasal bir feminist teori
ortaya koymak iin Sigmund Freud, Wilhelm Reich, Karl Marx, Friedrich Engels ve Simone
de Beauvoirn dncelerini sentezlemektedir. Kitap, ABDde kinci Dalga Feminizmde
byk bir metin haline gelmitir27.
4.1.1. Shulamith Firestonenun Feminizm deolojisi Asndan Aile
Kurumuna Bak As
Firestone Cinselliin Diyalektii adl kitabnda aileyi u ekilde anlatmaktadr;
aile terimi ilk kez Romallarca, anne, ocuklar ve tutsaklardan oluan ve bir bakan
tarafndan ynetilen bir toplumsal birimini tanmlamak iin kullanlmtr. Roma yasalarna
gre ailenin bakan, yelerin hepsinin yaamlar ve lmleri stnde sz sahibiydi. Kitapta
ocuklar ve kadnlar ataerkil ekirdek ailede zgrlkleri ellerinden alnd iin ezilmilik
konusunda bir tutulmulardr28. Kadnlarn ve ocuklarn katlanmak zorunda olduklar
efendilerinin koruyuculuu altnda olmak zgrlk deildir nk zgrln temeli,
insann kendi yaamn kendisinin dzenleyebilmesidir, bamllk eitsizlii beraberinde
getirmektedir29.
Simone de Beauvoir kadn haklarn ilk kez tarihsel temeline oturtmaya alan kii
olmutur ve kadn haklar kuramclar ierisinde onunkisi en kapsayc ve geni olandr.
Firestone gre Beauvoirin olumsuzlua dt nokta kadn haklarna ok kat bir

27

http://jwa.org/encyclopedia/article/firestone-shulamith
Firestone, S., a.g.e., s.85.
29
A.g.e., s.106.
28

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

14
www.jemsos.com

varoluu yorum getirmesidir. Firestone Beauvoirin dile getirdii nsan kendisini, tekini
dnmeden dnemez; ikilik simgesi altndaki bir dnyada grr kendisini. Bu ikilik,
balangta cinsel bir zellik tamaz. Ama kendisini ayn olarak tanmlayan erkekten farkl
olarak kadn, doal olarak teki kategorisine girer; teki kadn da iine alr grn
kadn tekilik katogorisine itmesi ynyle onaylamamaktadr. Sradan insanlar cinsler aras
ayrln doal olduunu kabul etmektedirler. Ancak De Beauvoir cinsler aras snflamaya
yani bir kesimin brne stn olmasna bu ayrln deil remedeki ilevlerin yol atn
ifade etmektedir. nk ona gre biyolojik aile kendi iinde eit olmayan bir g dalm
tamaktadr. Firestone da bu konuda Beauvoire katlmaktadr.
Firestone biyolojik aile kavramnn hangi toplumsal dzen iinde olursa olsun temel
reme birimi erkek/kadn/ocuk olduunu ifade etmektedir. Doumun denetlenmesinin
bulunuuna kadar kadnlar doum yapma zelliklerinden dolay biyolojik yaplarnn tutsa
olarak grlmlerdir. Acl doumlar, st verme ve ocuk bakm kadnlar baba, karde
veya e gibi bir baka erkee baml klmaktadr. Ayrca insan yavrusunun byyp kendi
ayaklar stnde durmas uzun zaman ald iin o da anneye baml yaamakta ve bu
bamllk hem annenin hem de ocuun ruhsal yapsn etkilemektedir. Cinsler arasndaki
bu doal dourganlk ayrl ev iindeki i blmn de ekillendirmektedir30.
Cinsel snflarn ortadan kaldrlmas kadnlarn bakaldrmasn ve reme aralarnn
denetimlerini ele geirmelerini gerektirmektedir. Kadnlar hem kendi vcutlarnn
denetimini ele almal hem de ocuk doumu ve ocuklarn yetitirilmesiyle ilgili toplumsal
kurumlarn tm gibi insan dourganlnn denetimini ele geirmelidir.
Bylece insan trnn bir cins tarafndan retilmesinin yerini yapay reme alacaktr.
Bylece ocuun anneye olan ball azaltlacak ve yerini daha kk bir gruba
brakacaktr. ocuun bedence byklerinin yannda yaad aalk duygusu ve aile
iinde cinsten kaynaklanan i blm ortadan kalkacaktr. Bylece biyolojik ailenin kendi
iinde var olan baskcl yok olup gidecektir31.

30
31

A.g.e. s.18-20.
A.g.e. s.22.

15
www.jemsos.com

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

Radikal feministlere gre; kadnn ezilmesinin nedeni ocuk dourmas,

yetitirmesidir. ocuklarda bu role gre tanmlanr ve ruhsal bakmdan bu role gre
biimlenirler, bu rol byynce onlarn nasl insanlar olacaklarn, kuracaklar ilikileri ve
dolaysyla kuracaklar toplumu belirlemektedir. Yani kadnn balangtaki ve sonraki
ezilmesine yol aan ey dourgan bedensel yapsdr. Anaerkillikten ataerkillie giden yolda
kadnn durumu daha ktye gitmitir. Ama aslnda eskiden de kadnn ezilmesi
engellenememitir. nk kadn tapnlan konumunda olduu zaman bile baka bir kiinin
aklnda olmaktadr ve o kii erkek kafasdr. Kadnlar tarih boyunca kltrn her evresinde
ve trnde bedensel ilevleri yznden ezilmilerdir32.
Kadnlarn erkekler karsnda ezilmesine neden olan eylerden birisi de onlara kar
duyduklar sevgidir. Sevgi insann karsndakine btnyle almasdr yada onun
egemenliine boyun emesidir. Kadnalar sevgiye ayn zamanda varlklarn dorulamak
iin ihtiya duymaktadrlar. Deersiz bir prensin dlerinde kz olabilmek iin ne gerekirse
yaparlar. Kendilerini beendirmek iin ciddi bir yarn iine girmektedirler bu da zamanla
onlar erkeklerin gznde deersizletirmektedir.
Radikal feministlerin isteklerini u ekilde sralanabilir; olabilecek her yola
bavurarak kadnlarn ocuk dourma yknden kurtarlmas ve ocuk bakmnn btn
toplumca, kadnlarla birlikte erkeklerce de benimsenmesidir. Hem kadnlarn hem de
ocuklarn ekonomik bamszla dayanan siyasal zerkliklerini elde etmeleri, kadnlarla
ocuklarn topluma btnyle katlmalar, tm kadn ve ocuklara cinsel zgrlk
verilmesidir33. Aile basksnn tamamen ortadan kaldrlmas gerektiini ifade eden
Firestone aile kurumunun toptan ortadan kaldrlmas gerektiini dnmektedir34. Ailenin
ortadan kalmas ile ortaya kacak aklar aadaki neriler ile kapatlabileceini ifade
etmektedir35.

32

A.g.e. s.84-85.
A.g.e. s.215-217.
34
A.g.e. s.229.
35
A.g.e. s.246.
33

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

16
www.jemsos.com

Erkeklerde olduu gibi kadnlarn da yapabilecekleri bekr meslekleri

olmaldr. Bylece meslekler ekici hale getirilecek ve insanlar anne baba
olma duygusundan uzaklaacaklardr.

nsanlarn istedikleri cins ten kiilerce zgrce ayn ortamda birlikte

yaamalar salanmaldr.

nsanlarn yaptklar szlemelerle yedi ylda bir istedikleri on kiiyle ayn

evi paylamalar ve istedikleri takdirde birlikte yaamaya devam etmeleridir.
Bylece bu kalabalk birliktelik hem i blmn salayarak ilerin bir
kiinin stne yklenmesini nleyecek hem de ocuklar bu kalabalk ailede
zgrce ve farkl kiilerin bakm ile byyeceklerdir. Belli bir yatan
sonrada anne baba konusunda seim hakk onlara ait olacaktr.

Kan ba ile ballk zayflad iin aile iindeki g snrlamas da ortadan

kalkacaktr.

Meknlar bu kalabalk ailelerin yaayabilecei tarzda dizayn edilecektir.

Firestonenun kadn biyolojik olarak zgrletirmek iin sunmu olduu zmler

aslnda toplumu bir kaosa srkleyebilmektedir. Toplumda dzen toplumun en kk yap
ta olan aile ile balamaktadr. Aile kiiye bir aidiyet hissi vermekte bu da kiilerin
kendilerini daha deerli ve gvende hissetmelerini salamaktadr. zgrl istedii her
eyi yapma ve ykten kurtulma olarak alglamak zgrl eksik alglamaktr. Bazen
snrsz zgrlk beraberinde daha byk ykleri ve mutsuzluu getirebilmektedir.
4.2. KATE MILLETT
rlanda asll bir ailenin kzndan biri olan Kate Millett1934 ylnda domutur.
Annesinin kz dourmu olmasndan dolay babasnn ona dayaa varan zulmn grerek
14 yana gelmitir. Babasnn onlar terk etmesinden sonra annesi i bulmakta zorlanm ve
toplumun kadna kar olan tutumuna ilk kez ahit olmutur. Minnesota ve Oxford
niversitelerinden mezun olmutur. Baarl bir heykeltra olan Millett gittii Japonyada
bir heykeltra olan FumioYoshimura ile tanm ve onunla birlikte New Yorka dnmtr.
nceleri Yoshimuro ile evlenmeden yaayan Millett resmi makamlarn onu snr d etmek
istemeleri zerine nikhlanmak zorunda kalmtr. 1964-1965 knda Kadnlar
zgrlklerine Kavutu mu? konulu bir dizi konferans izlemi olmas onu bu konuya

17

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

www.jemsos.com

yneltmi daha sonra Kadnlarn Kurtuluu Komitesinin eitim blm bakan olmutur.
Cinsel Politika adl eseri onun tez almasdr. almalaryla Kadnlarn zgrl
hareketinde bir simge haline gelmitir36.
4.2.1. Kate Millettin Feminizm deolojisi Asndan Aile Kurumuna Bak
As
Toplumun hem aynas hem de balant noktas olan aile ataerkil dzenin temel
kurumudur. Aile ataerkil bir biim iindeki ikinci ataerkil birimdir. Aile ve toplum arasnda
sk bir ibirlii vardr ve birisindeki oluum dierini de etkilemektedir. Dolaysyla aile,
toplum ve devlet birbirleriyle balantldr. Ataerkil dzende ailenin topluma en byk
katks ocuklarn cinsel rol, ruhsal yap ve toplum iindeki yer konusundaki tutumlarda
ataerkil ideolojiyi benimsemeleridir. Bu daha sonra ocuun iletiim kurduu okul ve
evresel kurumlarla pekitirilmektedir. Mutlak olan tek ey kltrn yaamn btn
alanlarnda erkeklerin otoritesini desteklediidir. Millett ailenin reme ve toplumsallatrma
gibi iki ilevi olduunu ve bunu yaplan tm abalara ramen deitirmekte zorlanldn
sylemektedir. Bu durum ataerkilliin btn toplumlarda sarslmaz bir temele sahip
olduunu ve ailenin bireyleri zerindeki youn etkisini gstermektedir. Aile tabakalama
sisteminin yani kendi varln srdren toplumsal mekanizmann temel tadr ve ataerkillik
zerinde kktenci bir deiiklik yapmadan onun bireyler zerindeki basksn ortadan
kaldrmak mmkn deildir37.
Millett eylem ve yararllk asndan alnd zaman cinsel rol, kadna ev ii, ocuk
bakm gibi ileri yklerken, insancl oluumlarn geri kalan tmn, ilgi ve istek duymay,
ilerleme ve ykselme hrsn ise erkeklere braktn ifade etmektedir. nsancl olan btn
eylemler erkee tannan bir hak olarak grlmektedir38.
Ataerkil aile yapsndaki erkein ekonomik anlamdaki stn durumu, kadnn ise
ekonomik gszl aile iindeki pek ok suun kadna isnat edilmesine neden olmaktadr.
Millette gre bekret inanc, ikili aile dzeni ve krtajn yasaklanmas, gebelikten

36

Millet, K. a.g.e
A.g.e. s.60-65.
38
A.g.e. s, 49.
37

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

18
www.jemsos.com

korunmann fiziksel ve ruhsal ynden olanakszl yznden kadna cinsel zgrlk ve

bedeni zerinde sz hakk tanmamaktadr. Cinsel devrimin gereklemesi iin geleneksel
cinsel kstlamalar ve tabular, ecinsellik, ufak yata, evlilik ncesi ve evlilik d cinsel
yaam kstlamalarnn kaldrlmas gerekmektedir. Aile bireylerinin babann mal olarak
deerlendirildii ataerkil aile dzenine byk bir etki yapmadan cinsel devrimin
gerekletirilmesi mmkn deildir. Cinsel uyrukluun ortadan kalkmas ve kadnn mutlak
ekonomik bamszla kavumas, ataerkil ailenin hem otoritesini hem de mali yapsn
temelden sarsacak bunun neticesi olarak aznlklara mal nazaryla baklmas ve onlarn
haklardan yoksun braklmalar son bulacaktr. Cinsel devrim kapsamnda ocuk bakmnn
ortaklaa bir biimde profesyonellemesi kadnn zgrlne katkda bulunacak ve aile
temelini sarsacaktr. Bylece evliliin yerini istek duyulduunda insanlarn bir araya
gelmeleri alacaktr. Cinsel devrimin gereklemesi kadna zgrln verirken nfus
fazlal sorununu da ortadan kaldracaktr. Radikal feministler iffet kavramna
kurtunulmas gereken bir kavram olarak bakmaktadrlar39.
Blackstone 19.Yzylda kadnlarn baz yasal haklar kazanmadan nceki yasalar
karsndaki ezik durumlarn u cmlelerle aktarmaktadr: 40
Evlendikleri zaman kar kocalar yasalar karsnda tek kii olarak birleirler, yani
kadnn varl yada hukuki kiilii evlendii anda ortadan kalkar veya en azndan
kocasnnkiyle birleir. Yasalarmz kar kocay tek kii saymakla beraber, kadnn
erkekten ayr olarak yorumland, bu yorumda da kocasndan daha aa ve kocasnn
isteklerine uymak zorunda biri olarak ele alnd durumlar vardr.

Bir kadn haklar savunucusu olan John Stuart Mill evi ev klelii diye tanmlad
bir sistemin merkezi olarak grmektedir. Kadn tarihin ilk ve son yada en uzun bask
ynetiminde yaad iin kadnn evlilik erevesi iinde bir kleden farkl olmadn
sylemektedir. Evlilik kurumunun sat yada zorlamaya dayanan temelini inceler ve kocann
karsnn lm dirim hakkna bile sahip olduunu belirtmektedir. ngiliz yasalar karnn
kocasn ldrmesi halini kk apta devlete hyanet olarak niteler nk kar koca
ilikilerinde kocaya bir hkmdar gzyle baklmaktadr. Cezas da yaklarak idam edilmek

39
40

A.g.e., s.105-114.
Aktaran Millett, K. a.g.e., s.116-117.

19
www.jemsos.com

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

olmaktadr. Mill yasalar karsnda erkein karsna ve ocuuna tamamen sahip olma
hakknn olduunu, kadnn evi terk ederse kocann istedii takdirde yasalar zoruyla karsn
zorla eve getirebileceini ancak kadnn kocasn terk etmesi halinde hibir eyay
gtremeyeceini sylemektedir41.
Millett cinsel devrimin baarl olmasnn artn erkeklerin yzlerindeki valye
maskelerini kartmalarna, snf snrlarnn almasna, hanmefendilerin iilerle elele
tutumasna ve saygdeer grnenlerle hafifmereplerin omuz omuza vermelerine
balamaktadr42.

SONU
Tarih boyunca insanlar hakszlklara uramlar ve hep bir hak aray ierisinde
olmulardr. Varlyla nfusun yarsn oluturan kadnlarn hak aray olduka ge bir
zamanda yksek sesle dile getirilmeye balanm ancak dillendirilmeye balad andan
itibaren de etkisini nemli lde fakl toplumlarda gstermitir. lk olarak Amerika ve
ngiltere gibi gelimi lkelerde balayan bu hak aray sonralar dnyann farkl yerlerine
dalmtr. Oy kullanma hakk kadnlarn sahip olmak amacyla ok mcadele vermi
olduklar bir haktr ancak bu hakk elde etmek kadnlarn hayatn ok daha yaanlr klma
adna bir sihirli denek etkisi yapmamtr. Eskiden ekilen birok sknt bununla birlikte
de devam etmitir. nk feministlere gre yaplan basklarn tamamen ortadan kalkmas
ancak bir cinsel devrim ile mmkn olabilecektir. Bu nedenle feministlerin mcadelesi
cinsel bir devrim gerekletirme abas ile devam etmitir. Cinsel devrim kadnlara o en ok
zlemini ektikleri zgrl verecektir ve ataerkil yapnn oluturduu erkek basksndan
ve uyulmak istenmeyen yasaklardan bir kurtulu olacaktr. zellikle radikal feministler aile
kurumunu kadnn zgrln kstlayan en byk etken olarak grmlerdir. nk
onlara gre ocuk dnyaya getirmek ve yllar boyunca onun bakmn salamak kadnn hem
tm vaktini hem de tm enerjisini almaktadr. Kadn erkekler gibi zgr davranamamakta

41
42

Aktaran Millett, K., s.165.

A.g.e., s.126.

The Journal Of Europe - Middle East Social Science Studies

ISSN: 2149-6439, October, 2015, Volume: 1, Issue: 2, s: 1-21

20
www.jemsos.com

ve istedii ideallerine ulaamamaktadr. Bu nedenle mcadeleleri ve tezleri bu kurumun

ortadan kalkmas halinde kannn zgrleecei ynnde olmutur.
Sonu olarak bu almada Firestonenun kadnn zgrln kstlamas
noktasnda daha ok kadnn biyolojik annelii zerinde durduu ve teknolojinin de
gelimesi ile farkl bir yolla (tp bebek merkezlerinde) ocuk sahibi olmann bir kurtulu
olabilecei zerinde durduu grlmtr. Kate Millettin ise her ne kadar birok konuda
Firestone ile benzer sorunlar dile getirmi olsa da kadnn cinsel anlamda zgrl
(lezbiyenlik, evlilik d birliktelik, erken evlilik gibi) zerinde daha fazla durduu
grlmtr. Aslnda Firestonenun kitabnn son blmnde de grlecei gibi toplumun
en kk yap ta olan aile kurumunun ortadan kalmas halinde oluabilecek dzensiz bir
toplum yaamnn sonularn feministler de tam olarak tahmin edememektedirler. Snrsz
bir zgrlk hem kadna hem de ocua mutluluk yerine daha mutsuz bir yaam
sunabilmektedir. Sorumluluk duygusundan kaarken daha byk sorumluluklarn iine
girmek gibi bir risk tamaktadr. Kiiler nasl bir millete ve bir toplulua ait olma ihtiyac
hissediyorlarsa onlarla ok daha yakndan ilgilenecek sevgi ve deer verilme duygularn
karlayacak bir aileye de ihtiya duymaktadrlar.

21
www.jemsos.com

Radikal Feminizm: Kiisel Olan Politiktir Syleminde Aile

ATAN, Meltem

KAYNAKLAR
Akta, G. (2013). Feminist Sylemler Balamnda kadn Kimlii: Erkek Egemen Bir Toplumda
Kadn Olmak. Edebiyat Dergisi/ Journal of Faculty of Letters, Cilt/ Volume 30, say/number
1,Haziran/June 2013.
Berktay, F. (2011). Feminist Teoride Almlar. Toplumsal Cinsiyet almalar, Y.C. Anadolu
niversitesi Yayn No: 2312.
Binici, . (2013). Yeni Toplumsal Hareketler ve Feminizm,
http://akademikperspektif.com/2013/22/09/yeni-toplumsal-hareketler-ve-feminizm/

Bouchier, D. (1984). The Feminist Challenge: Themovementfor womens Liberationin

Britain and the USA. New York: SchockenBooks.
Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet almalar. T.C. Anadolu niversitesi Yayn.
Eliuz, . (2011). Cinsel Kimlik Panii: Kadn Olmak, Turkish Studies- International Periodical
For the Languages,Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 p. 221-232.
Firestone, S. (2013). Cinselliin Diyalektii, Yurdanur Salman (ev.). stanbul: Payel Yaynevi.
Heywood, A. (2013). Siyasi deolojiler. Ankara: Adres yaynlar.
Giddens, A. (2008). Sosyoloji. stanbul: Krmz Yaynlar. s.517
Millet, K. (2011). Cinsel Politika. stanbul: Payel Yaynlar.
Pira, A., Elgn, A. Toplumsal Cinsiyeti naa Eden Bir Kurum Olarak Medya; Reklamlar
Araclyla
Ataerkil
deolojinin
Yeniden
retilmesi.
http://cim.anadolu.edu.tr/pdf/2004/1130848482.pdf
T.C.
Babakanlk
Atatrk
Kltr,
Dil
ve
Tarih
Yksek
http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5532ada
3778dd6.62155821

Kurumu.

Tunal, A. C. (1996). Trkiyede Feminizm Hareketi. Yksek Lisans Tezi, Akdeniz niversitesi,
Antalya.
Tong, R. (2009). Feminist Thought. the United States Of America: Westview Press.
http://jwa.org/encyclopedia/article/firestone-shulamith