Bi ging cui cng

Randy Pausch
Gio s, i hc Carnegie Mellon
cng
Jeffrey Zaslow
Ngi dch: V Duy Mn
Dch t nguyn bn: The Last Lecture Randy Pausch and Jeffrey Zaslow
HYPERION NEW YORK 2008
2008 Randy Pausch
Vi li cm n ti cha m ti, nhng ngi to iu kin ti m c, v vi hy vng cho nhng
c m m cc con ti s c.
Ngy 18 thng 9 nm 2007, Randy Pausch, gio s tin hc i hc Carnegie Mellon, thuyt trnh bi
ging nhan Tht S t c Nhng c M Tui Th trc c ta hn 400 ngi. Vi nh chp
ct lp chiu ln tng, Randy cho c ta bit cn bnh ung th ang tn ph v s cp i mng sng
ca ng trong vi thng ti. Trn bc ging ngy hm , Randy trng rt tr trung, y sc sng, p
trai, phn khi v ti vui. Trng ng nh mt nh v ch. Nhng ch l mt khanh khc ngn ngi,
nh chnh ng sau ny th nhn.
Bi ging ca Randy tr thnh mt hin tng, ging nh cun sch ng vit da trn cng tng,
ngi ca nhng c m m tt c chng ta u tranh u bin thnh hin thc. Tht ng bun l cui
cng Randy thua trong cuc u vi cn bnh ung th vo ngy 25 thng 7 nm 2008. Nhng di sn
ca ng vn tip tc truyn cm hng cho chng ta v nhiu th h mai sau.
Chng ta khng i c nhng qun bi chia, ch c th i cch chi nhng qun bi .
Randy Pausch

*
**
c nhiu gio s thc hin cc thuyt trnh mang ta Bi ging Cui cng trc khi chia tay vi
ging ng v thng ni v nhng tht bi cng nh nhng g ngha nht i vi h. V trong khi h
thuyt trnh, c ta cng day dt vi cng cu hi: C th truyn t nhng thng ip g nu y l c
hi cui cng ca ta? Nu ngy mai phi ra i, th ta mun ci g s l di sn ca ta li?
Khi Randy Pausch, gio s tin hc ti Carnegie Mellon, c yu cu thuyt trnh mt bi ging nh vy,
ng hnh dung s l bui thuyt trnh cui cng ca mnh, bi ng va b chn on mc bnh ung
th giai on cui. Nhng bi ging ca ng Tht S t c Nhng c M Tui Th khng
phi l v ci cht, m li l v vic vt qua cc tr ngi, v vic gip cho nhng c m ca nhng
ngi khc, v vic tn dng mi khanh khc thi gian (bi thi gian l tt c nhng g bn c v
mt ngy no bn s thy bn c t hn l bn tng). l c kt nhng g m Randy tm c.
l v cuc sng.
Trong cun sch ny, Randy Pausch kt hp c s hi hc, s cun ht, v tr thng minh lm
cho bi ging ca ng tr thnh mt hin tng v to mt hnh nh kh phai m. y l cun sch s
uc chia s bi nhiu th h tng lai.
*
**
Randy Pausch l gio s v Tin hc, Tng tc Ngi My, v Thit k ca i hc Carnegie Mellon.
T 1988 ti 1997, ng dy ti i hc Virginia. ng l gio s v nh nghin cu c nhiu gii
thng, cng tc vi Adobe, Google, Electronic Arts (EA), v Walt Disney Imagineering, v khi
xng n Alice. ng sng ti Virginia vi v v ba con.
Jeffrey Zaslow, mt nh bo ca Wall Street Journal, d Bi ging Cui cng, v vit cu chuyn ca
Randy gip li cun c s quan tm rng ln ca ngi c. ng sng ti ngoi Detroit vi v,
Sherry, v cc con gi Jordan, Alex, v Eden.

Mc lc
Li gii thiu
I.

Bi ging cui cng

II.

Tht s t c nhng c m tui th

III.

Nhng phiu lu v nhng bi hc

IV.

To iu kin cho nhng c m ca ngi khc

V.

V sng cuc sng nh th no

VI.

Nhng lu cui cng

Li cm n

Li gii thiu
Ti c mt vn k thut.
Trong khi a phn c th l khe mnh, ti c mi khi u gan v ch cn mt vi thng sng.
Ti kt hn vi ngi n b l tng ca ti, v l cha ca ba a con nh. ng l ti phi su no cho
thn phn ca mnh, nhng nh vy s chng mang li iu tt lnh no cho v con, hoc cho ti.
Vy, nn s dng khong thi gian t i cn li ny nh th no y?
Hin nhin l ti nn sng v chm sc cho gia nh mnh. Trong khi vn cn sc lc, ti s dnh mi
thi gian cho v con, lm nhng iu thit thc nht vic h bc vo cuc sng thiu vng ti c
d dng hn.

Phn t hin nhin hn l lm th no dy cc con ti nhng g m ng ra ti c th dy chng trong

hai mi nm ti y. Cc con ti cn qu nh c th cng trao i vi ti. Tt c cc bc cha m u
mun dy con bit phn bit ci ng vi ci sai, dy nhng g ta ngh l quan trng, v dy chng nn
hnh x nh th no trc nhng thch thc do cuc sng mang ti. Chng ta cng mun con ci bit
mt vi cu chuyn t cuc i ca chng ta, thng l cch dy con ci t sng cuc i ca
chng. Mong mun lm iu a ti ti vic thc hin bi ging cui cng ti i hc Carnegie
Mellon[1].
Nhng bi ging ny bao gi cng c ghi hnh. Ti bit ti lm nhng g ngy hm . Di mo
c mt bi gng hn lm, ti th a ti vo mt chc l, mt ngy no , chic l s tri dt tr
v bi bin, n vi cc con ti. Nu l ha s, ti v cho cc con ti. Nu l nhc s, ti sng tc
nhc. Nhng ti li l thy gio. Vy nn ti ging bi.
Ti ni v nim vui ca cuc sng, rng ti yu cuc sng nh th no, ngay c khi cuc sng ca
chnh ti ch cn rt ngn. Ti ni v s trung thc, s ton vn, s bit n, v nhng th khc m ti trn
trng. V ti rt c gng nhng iu ti ni khng tr thnh bun chn.
Cun sch ny l mt cch gip ti tip tc nhng g ti bt u trn bc ging. Bi thi gian l ht
sc eo hp, v ti mun dnh nhiu nht nh c th cho cc con ti, nn ti nh Jeffrey Zaslow gip
. Hng ngy, ti p xe quanh khu ti tp luyn. Trong nm mi ba ln p xe nh vy, ti
chuyn tr vi Jeff qua in thoi di ng. Jeff dnh rt nhiu gi gip chuyn nhng cu chuyn
ca ti c th gi l nm mi ba bi ging thnh cun sch di y.
Khng c g c th thay th c vic c cha m sng bn cnh. Nhng u phi lc no ta cng c c
gii php hon ho, vy cn c lm ci tt nht nh c th vi nhng ti nguyn hn hp. C bi ging ln
cun sch ny l nhng c gng ca ti thc hin chnh iu .

[1] Carnegie Mellon l mt i hc tng hp thnh ph Pittsburgh, bang Pennsylvania, vi hn 10

ngn sinh vin, 70 ngn cu sinh v 4 ngn ging vin v nhn vin. Vi nhng chng trnh ni ting
th gii v ngh thut v cng ngh, nhng hp tc lin ngnh v vai tr tin phong sng to trong gio
dc, Carnegie Mellon lun c xp l mt trng hng u. (Tt c cc ch thch u ca ngi dch.)
5/11/2008

I.

Bi ging cui cng

1. Con s t b thng vn mun gm

Rt nhiu gio s c nhng bui ni chuyn nhan Bi ging Cui cng. V c th bn d mt
bui nh vy.
Vic thnh thng l cc i hc. Cc gio s c yu cu ni v nhng tht bi v v nhng g
c ngha nht i vi h. V trong khi h thuyt trnh, c ta cng day dt vi cng cu hi: C th
truyn t nhng thng ip g nu y l c hi cui cng ca ta? Nu ngy mai phi ra i, th ta mun
ci g s l di sn ca ta li?
T nhiu nm nay, Carnegie Mellon c chng trnh Bi ging Cui cng. Vo thi im ban t chc
yu cu ti tham gia, h i tn chng trnh thnh Nhng Hnh trnh, chn mt s gio s thuyt
trnh cc suy ngh v nhng hnh trnh c nhn v ngh nghip ca h. chng phi l mt tiu tht
th v, nhng ti nhn li v c xp lch thuyt trnh thng Chn.
Thi im ny, ti b chn on mc bnh ung th ty (pancreatic), nhng vn lc quan. Bit u, ti
thuc nhng ngi may mn s sng st.
Trong khi ang cha tr, ban t chc chng trnh gi my e-mail hi ti ng s thuyt trnh v ci
g?. Xin hy cho mt tm tt. C nhng quy nh khng th b qua c, k c khi ta ang bn rn
vi nhng vic khc, chng hn nh ang c gng thot cht. Gia thng Tm, ti c bo l cn
phi in mt p phch v bi ging ca ti, do vy ti phi quyt nh v ch .
V cng ng tun l , ti nhn c tin phng thc iu tr gn y nht ca ti khng t hiu qu.
Ti ch cn vi thng sng.
Ti bit ti c th hy bi ging. Mi ngi s cm thng. Bng nhin, ti thy cn bit bao vic khc
cn phi hon thnh. Ti phi i din vi ni au ca mnh v vi ni bun ca nhng ngi yu thng
ti. Ti phi dnh tm sc thu xp n tha cc cng vic gia nh. Mc d th, ti vn khng th dt
b c tng thc hin bi ging. Ti b kch thch bi ngh mnh s lm mt bi ging m n thc
s l bi ging cui cng. Ti s ni nhng g? Nhng iu s c n nhn ra sao? Liu ti c th
thc hin n mt cch trn vn khng?
H s cho anh rt lui, ti ni vi Jai, v ti, nhng tht tnh l anh mun thc hin n.
Jai (pht m l Jay) lun l c ng vin ca ti. Khi ti yu thch iu g, th c cng yu thch iu
. Tuy nhin c hoi nghi ton b tng v bi ging cui cng ny. Chng ti va chuyn t

Pittsburgh[1] v vng ng Nam Virginia[2] sau khi ti mt, Jai v cc con c gn gia nh bn
c. Jai thy ti nn dnh khan thi gian rt qu bu ca mnh cho cc con, hoc thu xp ch mi,
thay v phung ph cho vic son bi ging v bay ti Pittsburgh thuyt trnh.
C cho l em ch k, Jai bo ti. Nhng em mun c anh. Bt c khon thi gian no anh dnh cho
vic chun b bi ging u l khon thi gian nh mt, v nhng lc anh s tch khi cc con v em.

Logan, Chloe, Jai, ti v Dylan.

Ti hiu suy ngh ca Jai. K t lc b bnh, ti ha vi mnh l phi chiu Jai v lm theo nhng
mong mun ca c. Ti thy trch nhim ca mnh l lm tt c nhng g c th c gim bt nhng
gnh nng m bnh tt ca ti mang n cho cuc i c. l l do ti dnh tht nhiu thi gi
sp xp cho tng lai thiu vng ti ca gia nh. Vy m ti vn khng thot c khi s thi thc
thuyt trnh bi ging cui cng.
Trong s nghip khoa hc ca mnh, ti c mt s bui thuyt trnh kh th v. Nhng c coi l
ngi thuyt trnh gii nht ca khoa Tin hc, th cng ging nh c coi l ngi cao nht trong By
Ch Ln. Lc , ti c cm gic mnh cn c nhiu kh nng hn, nu quyt tm, ti c th xut cho
mi ngi mt iu g tht s c bit. S thng thi l mt t nng k, nhng c th chnh l n.
Jai vn khng hi lng. Cui cng chng ti a chuyn ny ra bn vi Michele Reiss, bc s tm l m
chng ti bt u gp g t my thng trc. B chuyn gip cc gia nh khi h c mt thnh vin
mc bnh him ngho.

Ti bit Randy, Jai ni vi bc s Reiss. Anh y say cng vic. Ti bit anh y s ra sao khi bt u
vic son bi ging. N s chon ht mi th. Bi ging, c tranh lun, s l mt s phn tm khng cn
thit i vi bit bao vic chng ti phi lm lc ny.
Mt iu na lm Jai tht vng: thuyt trnh ng k hoch, ti phi bay ti Pittsburgh ngy hm
trc, ng vo sinh nht ln th bn mi mt ca Jai. l sinh nht cui cng ca em m chng
mnh cng k nim vi nhau, c ni vi ti. Anh thc s s b i ng vo sinh nht ca em ?
Chc chn, phi ri b Jai vo ngy l tht au kh. Tuy th, ti vn khng thot c ngh v bi
ging. Ti coi l thi khc cui cng trong s nghip ca mnh, l mt cch ni li t bit vi bn
b v ng nghip. Ti tng tng vic thuyt trnh bi ging cui cng cng ging nh vic mt cu
th bng chy[3] (baseball) kt thc s nghip bng bn a qu bng v ch. Ti rt thch cnh cui
trong phim The Natural[4], khi cu th cao nin Roy Hobbs[5], ngi thm mu, nh ng bng tuyt
p ghi bn.
Bc s Reiss lng nghe Jai v ti. B ni, Jai, b thy mt ngi ph n mnh m, ng yu, mun dnh
nhiu nm thng xy p mt cuc sng trn vn vi chng v nui con khn ln. Cn ti, b
thy mt ngi n ng cha hon ton sn sng rt lui v cuc sng nh, v chc chn l cha sn
sng leo ln ging bnh. Bi ging ny l ln cui cng nhiu ngi m ti qu mn c th nhn
thy ti bng da tht, ti ni dt khot vi b. Ti c mt c hi suy ngh v nhng g l tht s c
ngha i vi ti, cht kt nhng g mi ngi s nh v ti, v lm bt c iu g tt trc khi ti
i xa.
hn mt ln, bc s Reiss thy Jai v ti ngi trn gh phng khm ca b, nm cht tay nhau, c hai
cng tro nc mt. B ni b thy chng ti tht tn trng nhau, v b rt xc ng bi s c gng ca
chng ti sng trn vn nhng ngy cui cng. Nhng b cng ni khng phi trch nhim ca b
cn nhc xem ti c nn thc hin bi ging hay khng. Anh phi t quyt nh ly vic ny, b ni, v
ng vin chng ti hy thc s lng nghe nhau c th a ra quyt nh ng n cho c hai ngi.
Do tnh trm lng ca Jai, ti bit mnh cn trung thc xem li nhng ng c ca mnh. Ti sao bui
thuyt trnh ny li quan trng i vi ti nh vy? C phi l mt cch nhc nh ti v mi ngi
rng ti vn cn sng? chng t ti vn cn dng kh lm vic? C phi l s thi thc gy ch
khoe khoang mt ln cui? Cu tr li l ng i vi tt c. Mt con s t b thng mun bit n
c cn gm ni khng, ti ni vi Jai. l phm gi v lng t trng, khng hn ging nh tnh kiu
cng.

Ngoi ra cng cn mt vic na. Ti phi bt u coi bi ging l mt phng tin cho ti bc vo
tng lai m ti s khng bao gi c thy.
Ti nhc Jai v tui ca cc con: nm, hai v mt. Xem ny, ti ni. Vi nm tui, anh chc Dylan ln
ln s c vi k c v anh. Nhng, n s tht s nh c bao nhiu? Em v anh, mnh cn nh nhng g
lc mnh nm tui? Liu Dylan c nh anh chi vi n nh th no, hay n v anh ci a vi
nhau v nhng g? Chc l s rt m h.
Cn vi Logan v Chloe th sao? Chc chng s chng c k c no c. Hon ton khng. Nht l
Chloe. V anh c th ni vi em rng: khi cc con ln thm, chng s tri qua giai on c nhu cu bc
thit hi em: Ai l cha ca con? Cha con l ngi nh th no? Bi ging ny c th gip cho chng
mt cu tr li. Ti ni vi Jai ti s m bo Carnegie Mellon ghi hnh bui thuyt trnh. Anh s c
mt a hnh cho em. Khi cc con ln hn, em c th cho cc con xem. N s gip chng hiu anh l ai v
anh yu qu nhng g.
Jai nghe ti, ri t cu hi rt hin nhin. Nu anh c nhng iu cn ni vi cc con, hoc nhng li
khuyn nh chng, sao khng dng my quay ghi bng ngay nh?
C th c thuyt phc c ti. Hoc c th khng. Nh con s t sng trong rng, ni thin nhin
ca ti vn l trong khun vin i hc, trc mt cc sinh vin. Mt iu anh hc c, ti ni vi
Jai, l s chng thit hi g khi nhng iu cha m ni vi con ci c thm ngi ngoi ph chun.
Nu c ta ca anh tn thng v v tay ng lc, th s gp thm sc nng cho nhng g anh mun ni
vi cc con.
Jai ci vi ti, ngi n ng ang cht dn ca c, v cui cng chp thun. C bit ti ao c tm
cch li mt di sn cho cc con. OK. C l bi ging ny s l mt phng cch lm iu .
V nh vy, vi n xanh ca Jai, ti c mt thch thc trc mt. Lm th no bin bi ging hn
lm thnh th ting di, vang vng n cc con ti trong mt thp k hay lu hn na?
Ti khng mun bi ging tp trung vo cn bnh ca mnh. Trng thin bnh tnh ca ti l nh vy,
v ti tri nghim n. Ti khng mun a ra nhng tranh lun, nh, ti ng u vi bnh tt ra
sao, hoc n cho ti nhng vin cnh mi no. Nhiu ngi c th trng i bi thuyt trnh l v ci
cht. Nhng n phi l v s sng.
Ci g lm ti thnh c o?

 l cu hi ti thy bt buc cn cp. Tr li cu hi s gip ti hnh dung mnh cn ni nhng

g. Ngi cng Jai ch kt qu xt nghim trong phng i Johns Hopkins[6], ti ni nhng suy ngh ca
mnh vi c.
Ung th khng lm anh thnh c o, ti ni. Khng phi tranh ci g v iu ny. Mi nm, hn 37
ngn ngi M b mc bnh ung th ty.
Ti ngm ngh t xc nh mnh: l mt thy gio, mt nh tin hc, mt ngi chng, mt ngi cha,
mt ngi con, mt ngi bn, mt ngi em, mt ngi t vn (mentor) cho sinh vin. Tt c cc vai
ti trn trng. Nhng, c vai no lm ti thnh ngi c bit?
V lun c thc nghim tc v chnh mnh, ti bit bi ging ny cn nhiu th hn l mt s phch li
to bo. Ti t hi: Ti tht s c g truyn t?
Ri ngay ti phng i, ti t nhin bit rt chnh xc l ci g. N n vi ti nh mt tia chp: Tt
c nhng g ti t c, nhng g ti yu qu, u bt ngun t nhng c m v nhng mc ch m
ti c khi cn l mt a tr th v trn ng i, ti t c hu nh tt c nhng c m v
mc ch . Ci c o ca ti, ti thy, ti t s c bit ca tt c cc c m t cc k c
ngha ti kh k quc n xc nh bn mi su nm ca i ti. Ngi , ti bit mc d b ung th,
ti vn l ngi may mn bi c sng qua nhng c m. V ti t c nhng c m, phn
ln, l nh nhng g ti c dy d bi nhng con ngi tht c bit. Nu ti c th k cu chuyn ca
mnh vi cm xc mnh m, bi ging ca ti s gip nhng ngi khc cng tm c con ng
hon thnh nhng c m ca h.
C mang theo my tnh ti phng i, v c khch ng bi s hin linh, ti g nhanh mt e-mail cho
ban t chc. Ti ni cui cng ti c tiu bi ging cho h. Ti xin li v s chm tr, ti vit.
Hy gi bi ging l: Tht S t c Nhng c M Tui Th.
2
Cuc i ca ti trong chic my tnh
C th sp xp li chnh xc cc c m tui th ca mnh nh th no? Lm sao mi ngi c th
lin kt c vi nhng c m tui th ca h? L mt nh khoa hc, trc y ti khng my
ti nhng cu hi nh vy.
Bn ngy lin, ti ngi bn my tnh trong ngi nh mi Virginia, qut nh chun b bi thuyt trnh
bng PowerPoint[7]. Ti quen t duy trc quan, nn bi thuyt trnh s khng cn vn bn. Ti thu thp

300 nh ca gia nh, sinh vin v ng nghip, cng nhng hnh c sc c th minh ha cho nhng m
c tui th. Ti ghi vi li ln mi hnh khi ng trn bc ging, chng s nhc ti cn ni nhng g.
Trong khi chun b bi, c chn mi pht ti li ng dy chi vi cc con. Jai thy s c gng ca ti,
nhng vn ngh ti dnh qu nhiu thi gian cho bi ging, nht l li vo lc chng ti va chuyn ti
ngi nh mi. C mun ti phi sp xp nhng thng cn cht ngn ngang quanh nh.
Lc u Jai khng nh d bui thuyt trnh. C thy cn li Virginia vi cc con v gii quyt mt
ng th pht sinh do vic chuyn nh. Cn ti th vn kin tr nhc Anh mun em c mt. S thc l
ti ht sc cn c . Cui cng c ng s bay ti Pittsburgh vo sng ngy ti thuyt trnh.
Ti phi ti Pittsburgh trc mt ngy, do vy, lc 1 gi 30 chiu 17 thng Chn, ngy Jai trn bn mi
mt tui, ti hn tm bit v v cc con ri li xe ra sn bay. Chng ti k nim sinh nht Jai ngy
hm trc vi ba lin hoan nh nh anh ca c. D vy, vic ln ng ca ti vn l mt nhc nh
khng vui vi Jai rng c s khng c ti cho sinh nht ny v tt c cc sinh nht k tip.
Ti Pittsburgh, ti c Steve Seabolt n ti sn bay. Anh l bn ti, va t San Francisco[8]bay n.
Chng ti thn thit nhau t my nm nay, khi ti lm vic trong thi gian ngh sabbatical[9] ti
Electronic Art, mt hng lm cc tr chi video, ni anh l mt gim c. Chng ti tr thnh thn
thit nh anh em.
Steve v ti m cho nhau, thu mt chic xe, va li va k nhng chuyn vui. Steve ni anh va n
nha s cn ti th khoc lc rng s khng bao gi cn ti bc s rng na.
Chng ti dng li mt qun n nh. Ti t my tnh ln bn, lt nhanh qua cc hnh ca bi thuyt
trnh, nay c ct xung cn 280. Vn cn di qu, Steve ni. Mi ngi s cht mt khi cu kt
thc bi ging.
Ngi phc v, mt c gi tc vng tui ba mi ang mang thai, ti bn ng lc bc nh chp cc
con ti trn mn hnh. Cc chu b tht xinh, c ni, v hi tn cc con ti. Ti bo c: y l
Dylan, Logan, Chloe, C ni con gi c cng tn Chloe, v c hai chng ti cng ci v s trng lp
. Steve cng ti tip tc xem cc hnh trn PowerPoint.
Khi c gi mang thc n ti, ti chc mng c sp c con. Chc chn l c rt vui mng, ti ni.
Khng hn nh vy, c p. ch l mt s ngu nhin.

Khi c bc i, ti ngc nhin v s thng thn ca c. Li ni ngu hng ca c nhc nh ti v nhng

nhn t ngu nhin tham gia vo c s sinh ra vi cuc sng v s ra i vo ci cht. y l ngi n
b, c mt a con qua mt s ngu nhin, m chc chn c s yu thng n. Cn vi ti, qua s ngu
nhin ca cn bnh ung th, ti s phi b li ba a con ln ln thiu vng tnh thng yu ca cha.
Mt ting sau, mt mnh trong phng khch sn, vi nhng ngh v cc con vn mung lung trong u,
ti tip tc ct bt v sp xp li cc hnh cho bi ging. Kt ni internet v tuyn trong phng khng
c tt gy kh khn cho vic tm kim t liu trn mng. Thm na, ti bt u thy hiu ng ca
t ha tr liu t my ngy trc. Ti b chut rt, bun nn v au bng.
Lm vic ti na m, ti thip i, ri ht hong tnh dy lc 5 gi sng. Mt phn trong ti hoi nghi
liu bi ni chuyn c c xun x. Ti ngh: l hu qu ca tham vng mun ni v c cuc i
ca mnh ch trong mt ting ng h!
Ti vn loay hoay, cn nhc, sp xp li cc hnh. Ti 11 gi, ti thy mi th sng sa, mch lc hn.
Tt c ri s n. Ti i tm v mc . Cui bui sng, Jai t sn bay ti, ri cng n tra vi Steve v
ti. Chng ti c mt cuc trao i nghim tc, Steve ha s gip quan tm ti Jai v cc con ti.
1 gi 30 chiu, mt phng my tnh, ni ti lm vic rt nhiu thi gian , c dnh vinh danh
ti; ti chng kin l ko rm trng tn ti trn ca. 2 gi 15, ngi trong phng lm vic, ti li cm
thy tht kinh khng hon ton mt mi v kit qu, tng lc ln bc ging, chc s phi ng b t
dnh cho ngi ln m ti cn thn mang theo.
Steve bo ti cn ngh mt cht trn gh i vng v ti nm xung, nhng vn t my tnh trn bng
xem li bi thuyt trnh. Ti ct thm su mi hnh na.
Lc 3 gi 30, mt vi ngi bt u xp hng i vo nghe ti ni. 4 gi, ng dy khi gh, ti thu
my th , ro bc qua khun vin i hc ti ging ng. Cn gn mt gi na, ti s phi ln
bc ging.
3
Con Voi trong Phng
Jai i snh, ging ng cht ti mc bt ng 400 ngi. Khi ti bc ln bc chun b cc
th, Jai thy ti kh bi ri. Ti khng h tm bt nh mt ca mt ai. C bit ti khng dm hng v
m ng, v nh vy ti c th bt gp mt ngi bn, hoc mt sinh vin c, v ti s qu xc ng bi
nhng giao tip nh mt .

C ting x xo ni thnh gi. Vi nhng ai t m ti xem mt ngi b ung th ty trng ra sao, chc
s c cu hi: c phi l tc tht ca ti khng? (Vng, ti vn cn nguyn tc qua ha tr liu.) Liu
h c th cm nhn l ti rt gn k ci cht khi nghe ti ni? (Cu tr li ca ti: Hy i xem!)
Ch cn vi pht na l bt u, ti vn duyt li bi, xa i vi hnh, sp xp li vi hnh khc. Ti vn
tip tc r sot cho ti khi c ngi no nhc: Chng ta sn sng.
Ti khng mc com l, khng mang c vt, khng ln bc ging vi o vt bng vi len c mng lt bng
da khu tay nh cc gio s vn thng mc. Thay vo , ti chn b hp nht vi gic m tui
th tm thy trong t.
m bo, thot nhn, ti ging anh chng ghi thc n mt quy n nhanh. Nhng thc ra tm hnh trn
chic o ngn tay ti mc l mt biu tng danh d, bi cc imagineer[10] ca hng Walt Disney[11]
u mang n. Nm 1995, ti dnh su thng ngh sabbatical lm vic nh mt Disney imagineer. l
mt im sng ca cuc i ti, s hon tt ca mt c m tui th. l l do ti sao ti li eo bin
tn Randy hnh bu dc c cp lc lm vic Disney. Ti mun tn vinh kinh nghim sng ny, v
tn vinh chnh Walt Disney, ngi ni cu ni ting, Nu bn dm m c iu g, bn s c th thc
hin c iu .
Ti cm n thnh gi ti d, m u bng vi cu a, ri ni: Ti xin ni nu c ai y cha
r ngn ngun, rng, khi c mt con voi trong phng, th cn gii thiu n, cha ti thng bo ti nh
vy. Nu nhn cc nh chp ct lp (CT scans[12]), cc bn s thy c khong mi khi u gan ca ti,
cc bc s ni ti ch cn ba ti su thng khe mnh. l mt thng trc y. Vy cc bn c th lm
php tnh.
Ti chiu mt hnh ln nh chp ct lp gan ln tng. Hnh mang ta Con voi trong phng v ti
v thm cc mi tn tr vo tng khi u.
Ti cho hnh dng li c ta c th m cc khi u. ng vy, ti ni. l s tht. Chng ta
khng thay i c, ch c th quyt nh phi ng x ra sao. Chng ta khng i c nhng qun bi
chia, ch c th i cch chi nhng qun bi .
Lc , ti thc s cm thy khe mnh, sng khoi, nh Randy ca ngy xa, khng ngi ngn trc
m ng thnh gi. Ti bit ti trng vn kh sung sc, v mt s ngi cn kh nhn bit l ti k
gn ci cht. Vy nn ti cp ti iu ny. Nu ti khng t ra m yu hoc bun ru nh l ra phi
th, th ti xin li lm cc bn tht vng, ti ni, v sau trn ci ca c ta, ti tip: Xin cam oan,
ti khng ph nhn. Khng phi l ti khng bit iu g ang xy ra.

Gia nh ti ba con ti, v ti chng ti va trn chy. Chng ti mua mt ngi nh rt ng yu

Virginia, v chng ti lm iu ny, bi ni s l ch tt hn cho gia nh trong tng lai. Ti
chiu hnh ngi nh ngoi chng ti va mua. Trn bc hnh ghi hng ch: Ti khng ph nhn.
Jai v ti quyt nh nh r, ri b ngi nh v bn b m chng ti yu qu. Chng ti gi ghm mi
th, nm mnh vo cn bo t ca vic di chuyn, thay v chn chn Pittsburgh, ch ti cht. Chng ti
chuyn nh v bit rng khi ti mt i, Jai v cc con s cn sng gn gia nh ln ca c c th nhn
c s gip v thng yu ca h.
Ti cng mun c ta thy ti vn khe mnh v lc quan. C th ti bt u hi phc sau t ha tr liu
v phng x ko di. Ti ang trong giai on iu tr duy tr. Lc ny sc khe ti rt tt, ti ni, Ti
ngh ng nh vy, s v i nht ca o gic m cc bn c th thy l ti tht s khe mnh. ng ra,
ti cn khe hn hu ht cc bn y.
Ti bc qua mt bn, ti gia bc ging. Vi ting trc , ti khng dm chc c sc lm ni
vic sp lm, nhng gi y, ti thy hon ton tin tng. Ti ci xung sn, v bt u lm cc ng tc
chng tay.
Trong ting ci vui v v tay ngc nhin ca c ta, ti gn nh c c v lo lng ca mi ngi. y
khng phi l mt ngi ang cht. y ng l ti. Ti c th bt u.

[1] Pittsburgh l thnh ph ln th hai ca bang Pennsylvania vi dn s 313 ngn ngi v din tch
55,5 dm vung. Khu chnh ca thnh ph l vng tam gic ni hai con sng Allegheny v Monongahela
gp nhau to thnh sng Ohio. Thnh ph c 151 ngi nh chc tri, 446 chc cu, hai tuyn ng
st, v mt pho i t thi c. Pittsburgh ni ting vi tn gi Thnh ph Cu v Thnh ph Thp
do c nhiu cu v l ni c cng nghip luyn thp pht trin.
[2] Bang Virginia ca Hoa K trn b Atlantic, gip ranh cc bang North Carolina v Tennessee v pha
nam, Kentucky v pha ty, West Virginia v pha ty bc, v Maryland v District of Columbia v pha
ng bc. Bang c t theo tn N hong Elizabeth I ca Anh, ngi cha bao gi kt hn, c gi l
N hong ng trinh. Bang Virginia cn c gi l Old Dominion v M Tng thng, bi l ni
sinh ca tm tng thng Hoa K.
[3] Bng chy l mn th thao rt ph bin M, chi gia hai i, mi i c chn ngi. Mc tiu l
ghi im cc ln chy (runs) bng cch nh mt qu bng vi mt ci chy v chm mt lot bn mc

gi l cc (bases) t cc gc trn mt sn ch nht chn mi b (foot) vung. Cc cu th ca i

nh (batting team) thay nhau nh bng trong khi i chn (fielding team) cn i phng. Cu th ca
i nh c th dng bt k no ghi im vi c nh ca ng i. Hai i thay phin nhau, mi
khi i chn loi c ba cu th ca i nh. Mi lt nh chy ca mt i l mt hip (inning); chn
hip l mt trn. i ghi nhiu ln chy nht cui trn s thng.
[4] The Natural l phim (1984) dng theo cun tiu thuyt v bng chy c cng tn (1952) ca tc gi
Bernard Malamud. B phim c Barry Levinson dn dng vi Robert Redford trong vai chnh. Phim,
cng nh tiu thuyt, ni v nhng tri nghim ca Roy Hobbs mt cu th bng chy bm sinh rt
ti ba ko di hng thp k vi nhng thnh cng v tht bi.
[5] Roy Hobbs Ngi hng ca The Natural. Roy rt gii v c nhiu ti nng th thao, nhng anh
khng thnh cng do c phi trn tai hi ca ci ti, ham mun ch k, v s ngy th. Khi cn l mt cu
b ang trn ng thng tin ln i ngoi hng, Roy b Harriet Bird bn gn t thng. Hn mi nm
sau, Hobbs tr li vi bng chy, tuy tui cao, nhng tinh thn v tri tim th vn tr trung nguyn vn.
[6] Johns Hopkins (1795-1873) l mt thng gia giu c, lm nhiu vic thin nguyn v chng ch
n l ca Baltimore th k 19. ng c bit n nhiu qua vic xy dng thin nguyn cc c s mang
tn ng gm i hc Tng hp Johns Hopkins, Bnh vin Johns Hopkins v i hc Y Johns Hopkins.
[7] PowerPoint l phn mm lm bo co thuyt trnh ca Microsoft. L mt phn ca h thng
Microsoft Office, chy trn cc h iu hnh Microsoft Windows v Mac OS. PowerPoint c s dng
rt rng ri v l cng c ph bin nht lm thuyt trnh.
[8] San Francisco l thnh ph ng dn th t bang California v th 14 Hoa K, vi dn s c
tnh nm 2007 l 765 ngn ngi. Thnh ph nm trn mm ca bn o San Francisco Peninsula, vi
Thi bnh dng phi ty, vnh San Francisco pha ng, v cu Golden Gate pha bc.
[9] Sabbatical l mt k ngh tch khi cng vic. Nguyn l sabbatical c ngun gc nhiu on trong
kinh thnh vi iu rn phi ngng lm vic ng ng vo mi nm th by. Theo ngha cht ch, mt
sabbatical ko di mt nm. Hin nay, ngi ta thng ly sabbatical, tch khi cng vic, hon tt
mt mc tiu, nh vit mt cun sch, hoc i nghin cu mt ni khc. Trong gii hn lm, sabbatical
thng c sau su nm lm vic lin tc, v thng ko di na nm vi ton b lng, hoc mt nm
vi na lng.
[10] Imagineer (chnh thc l Walt Disney Imagineer), l nhn vin ca Walt Disney Imagineering, hoc
bt k nhn vin no ca The Walt Disney Company c mang chc danh ny. Hu ht cc Imagineers
lm vic ti tr s chnh Glendale, California, sng to cc tng v tr chi cho cc cng vin
Disney. Trong lc thc hin cc n ln, Imagineers thng lm vic ti ch t su thng ti mt nm.
Imagineers c th bao gm cc ngh s, nh vn, kin trc s, nh trang tr ngoi cnh, k s, nh xy
dng m hnh, nh qun l xy dng, k thut vin v nh thit k.

[11] Walter Elias Disney (sinh 5/12/1901 mt 15/12/1966) ngi dnh nhiu gii Oscar vi t cch l
nh sn xut, gim c, ngi vit kch bn, din vin lng ting, ngi lm hot hnh, doanh nhn v
ngi lm thin nguyn. Disney ni ting v nh hng ca ng trong lnh vc gii tr trong th k hai
mi. ng (cng vi em l Roy O. Disney) sng lp Walt Disney Productions, mt trong nhng
hng sn xut phim ni ting nht th gii. Hng Walt Disney c doanh thu hng nm khong 35 t la
M. Disney c bit ni ting l ngi sng to trong hat hnh v thit k cc cng vin gii tr. ng v
cng s pht minh nhiu hnh tng h cu ni ting th gii, bao gm c ch Mo Mickey Mouse.
ng c c nm mi chn ln v c nhn hai mi su gii Oscar, bao gm c k lc bn gii
trong mt nm, v gi k lc c nhn c gii nhiu nht v c c nhiu nht. ng cng ot by
gii Emmy Awards. Tn ca ng c t cho cng vin Disneyland Park (Anaheim) v Walt
Disney World Resort Hoa K, Nht, Php v Trung Hoa.
[12] Computed tomography (CT) l mt phng php nh y hc. K thut x k hnh hc s c dng
to mt nh ba chiu v hnh bn trong ca mt vt th t mt lng ln cc nh X-quang hai chiu
chp quanh mt trc quay. Ch tomography c gc Hy lp tomos (lt ct) v graphein (ghi).
5/11/2008
II. Tht s t c nhng c m tui th
4. X s Cha M
Ti trng x s cha m.
Ti c sinh ra cng vi mt v s trng thng, l l do chnh ti c th t c nhng c m
tui th ca mnh.
M ti l mt gio vin dy ting Anh kh kht khe v c in. B nghim khc vi hc sinh, chp nhn
vic cc ph huynh ca thn b i hi qu nhiu con ci h. Lm con, ti bit v nhng yu cu cao
ca m ti, v thy l vn may ca ti.
Cha ti l nhn vin y t, ng tham gia Th Chin II v d trn nh Bulge[1]. ng lp mt nhm phi
v li (non-profit group) gip tr em nhp c hc ting Anh. kim sng, ng c mt doanh nghip nh
bn bo him t trong ni thnh Baltimore. Khch hng ca ng phn ln l nhng ngi ngho c h
s tn dng km, hoc t tin. ng lun c tm cch kim ra bo him h c php li xe.
Vi c triu l do, cha ti l v anh hng ca ti.
Ti ln ln kh thoi mi trong mt gia nh trung lu th trn Columbia[2], bang Maryland. Tin cha
bao gi l mt vn trong nh, ch yu do cha m ti khng c nhu cu chi tiu nhiu. H sng rt

thanh m. Chng ti t i n tim, ti rp xem phim mt hoc hai ln mi nm. Cc con nn xem ti vi,
cha m ti thng ni. N khng tn tin. Hoc tt hn, cc con nn n th vin mn sch m c.
Khi ti hai tui v ch ti bn tui, m a chng ti n rp xic. Lc ln chn, ti li mun i xem.
Con khng cn phi i na, m ti ni. Con xem xic ri cn g.
Theo chun mc by gi, iu c v nh mt s p bc, nhng thc ra vi cch sng nh vy, chng
ti c mt tui th tht tuyt vi. Ti thy mnh thnh t trong cuc sng nh ngy nay, chnh bi ti
c mt ngi m v mt ngi cha lm rt nhiu vic ng n.
Chng ti khng mua sm nhiu. Nhng chng ti li ngh v mi th. Cha ti l ngi ham hiu bit
thi s, lch s v mi iu lin quan ti cuc sng. Ln ln, ti nhn thy c hai loi gia nh:
1)

Loi gia nh cn n t in trong ba n ti.

2)

Loi gia nh khc.

Chng ti thuc loi th nht. Hu nh mi ti, chng ti u phi tham kho cun t in trn gi
sch cch bn n chng su bc. Nu mnh c cu hi, cha m ti ni, th cn phi tm cu tr li.
Thi quen bn nng trong gia nh ti l khng ngi yn nh nhng k li nhc ri ngc nhin. Chng
ti bit mt cch khc tt hn: m bch khoa ton th, m t in, m u c ca mnh.
Cha ti cng l ngi k chuyn rt ti, ng lun ni mi cu chuyn cn c k vi mt l do. ng
thch nhng cu chuyn tr thnh chm ngn v o c sng. ng l bc thy v loi chuyn nh
vy, v ti tip thu c nhng k xo ca ng. Bi vy ch ti, Tammy, khi xem trc tuyn bi
ging cui cng ca ti, ch thy ming ti chuyn ng v nghe mt ging ni, nhng khng phi l
ca ti. l ca cha. Ch bit ti sng to li kh nhiu iu chn lc trong s thng thi ca cha. Ti
khng ph nhn iu . Thc ra, lc ti c cm gic nh i lt cha ti trn bc ging.
Ti trch dn cha ti hu nh mi ngy. Mt phn bi nu bn ni v s khn ngoan ca chnh bn th
ngi khc thng kh tiu ha; cn nu bn ni v s thng thi ca mt nhn vt th ba, th li t ra l
mnh t kiu ngo v d c chp nhn hn. Tt nhin, khi c mt ngi nh cha ti pha sau hu
thun, bn s trch dn ng mi khi c dp.
Cha ti dy ti cch thng lng trong cuc sng. ng ni nhng iu i loi: Khng bao gi nn
lm mt quyt nh, cho ti khi mnh bt buc phi lm. ng cng nhc nh, ngay c khi trn th

mnh, trong cng vic hay trong cc mi quan h, ta vn phi c x mt cch cng bng. Bi khi ngi
gh li xe, ng ni, khng c ngha l con phi cn cht ngi khc.
Sau ny, ti thy mnh trch dn cha ti ngay c nhng iu m ng khng ni. Theo cch ngh ca ti,
nhng li uyn bc vn c th l ca cha ti, d ng cha ni ra. Vi ti, ng l ngi bit mi th.
M ti cng l ngi hiu bit nhiu. Sut cuc i, b lun thy c bn phn dn dt ti. V ti bit n
v iu . Cho n nay, nu ai hi rng hi nh ti th no, b m t ti tnh to, nhng khng qu
sm pht trin. Ngy nay chng ta sng trong thi i m cc bc cha m lun khen con mnh l thin
ti. Cn m ti, coi tnh to nh mt li khen.
Khi lm lun n tin s, ti ly mn l thuyt y ,[3] m gi y ti c th coi l ci ti t th nh
trong i, ng sau ha tr liu. Khi ca thn vi m ti v vic cc bi kim tra kh v khng khip ra
sao, b gh u, xoa tay ti v ni, M bit con cm thy th no ri. V hy nh l khi bng tui con,
cha cn phi nh nhau vi qun c.
Sau khi ti nhn bng tin s, m ti thm tht vo khi gii thiu: y l con trai ti. Cu y l c t,
nhng khng phi loi c t gip ngi.
Cha m ti bit cn lm g gip mi ngi. ng b lun tm kim nhng d n ln ri dn thn
tham gia. Cha m ti cng thu k thc mt k tc x nm mi phng vng nng thn Thi Lan
gip cc em gi a phng c iu kin tip tc trng lp, thay v phi b hc lm gi im.
M ti bao gi cng rt nhit thnh vi cc vic t thin. Cn cha ti lun vui v ng gp tin bc, hi
lng vi mt ch bnh d thay v c nh ngoi , ni m chng ti ai cng mun. Theo ngha , cha
ti l tn C c chun mc nht m ti tng gp. ng cng l mt qun qun v bnh ng x
hi. Khc vi m, cha ti khng nhit thnh lm vi tn gio c t chc. (Chng ti l Presbyterians[4].)
ng tp trung quan tm ti nhng t tng ln v coi s bnh ng l cao c nht trong tt c cc mc
ch. ng hy vng rt nhiu x hi, v nhng hy vng ca ng thng b tiu tan, xong ng vn t ra
lc quan.
tui tm mi ba, cha ti b chn on mc bnh ung th mu. Bit l khng cn sng c lu, ng
ng k hin xc cho cc nghin cu y hc, v ng gp tin chng trnh t thin ca ng Thi Lan
c th tip tc c ti thiu su nm na.

Nhiu ngi d nghe bi ging cui cng ca ti b thu ht bi mt bc nh ti chiu trn tng: l
bc nh chp ti trong b ng, nm nghing da ln khuu tay. R rng ti l mt cu b a nhng
c m ln.

Thanh g chn ngang ngi ti l mt trc ca chic ging tng. Cha ti, mt ngi kh kho tay,
t ng chic ging . N ci trn khun mt, thanh chn g, ci nhn trong i mt ca cu b: bc
nh nhc rng ti trng x s cha m.
Cc con ti c mt ngi m ht mc yu thng chng, s dn dt chng mt cch xut sc trn ng
i, xong chng s khng c mt ngi cha. Ti phi chp nhn s tht , nhng v cng au n.
Ti bit rng cha ti s ng vi cc quyt nh trong nhng thng cui cng ny ca ti. ng chc s
khuyn nh ti c thu xp n tha mi th cho Jai, dnh nhiu thi gian nht nh c th cho cc con
nhng iu m ti ang lm. Ti bit ng chc cng s hiu ngha ca vic chng ti dn ti Virginia.
Ti cng ngh rng cha ti chc s nhc nh ti rng con ci hn mi th khc cn bit l cha m yu
thng chng. Cha m chng khng cn phi cn sng chng t iu .
5
Thang my nh trt
S tng tng ca ti nhiu khi ngi khc kh c th hnh dung c. Cui cp ph thng, ti c mt
thi thc phi th hin nhng tng nung nu trong u ln cc bc tng phng ng ca mnh.
Con mun v cc th ln tng phng con, ti xin php cha m.
Nhng th g? cha m ti hi.

Nhng g c ngha i vi con, ti ni. Nhng g con ngh l rt hay, rt c o. Ri ba m s

thy.
Gii thch nh vy l vi cha ti. chnh l iu tht tuyt vi ng. ng ng vin s sng to ca
ti bng mt n ci khch l. ng a thch quan st nim say m ca ti m hoa kt tri. ng hiu ti
v hiu s cn thit c th hin mnh theo nhng cch d thng ca ti. Do vy cha ti ngh cuc
phiu lu v ln tng ca ti l mt tng th v.
M ti th chng my thch th, nhng cng d di chp thun khi thy ti qu ho hng. B cng bit cha
ti thng thng khi tranh ci v nhng vic nh th ny, do vy b thy nn tha hip mt cch ha bnh
th hn.
Hai ngy lin, vi s gip ca ch ti, Tammy, v bn ti, Jack Sheriff, ti v ln tng phng ng
ca ti. Cha ti ngi c bo trong phng, i xem tc phm. M ti th i li dc hnh lang, v cng st
rut. B theo di, tm cch ng nghing, nhng chng ti c th trong phng. Ging nh ngi ta
ni trong phim, y l mt vic b mt.
Chng ti v nhng g?
Ti vn mun v mt cng thc bc hai ln tng. Trong mt phng trnh bc hai, s m ln nht ca
n s l bnh phng. L mt cu b m hc, ti ngh l th xng ng k nim. Ngay bn cnh
ca, ti v:

Jack v ti v mt ca thang my mu bc tht to. Pha bn tri ca, chng ti v cc nt bm Ln v

Xung, v pha trn ca thang my, v mt bng vi cc s tng t mt ti su. S ba c v chiu
sng. Chng ti sng trong mt ngi nh trt ch c mt tng nn ti thc hin vic tng tng ra
su tng. Nhn li, khng hiu sao ti khng v tm hay chn tng? Nu ti l ngi m c ln, sao
thang my ca ti li dng tng ba? Khng hiu ni. C th l mt du hiu ca s cn bng gia
m c v thc tin trong cuc i ti.

Do kh nng m thut c hn, ti ngh tt nht l mnh v mi th theo kiu hnh hc c bn. Ti v mt
tu ha tin n gin vi cnh vy. Ti v chic gng Bch Tuyt vi dng ch: Xin nh, nu ti ni
vi bn rng bn l ngi p nht, th tc l ti ni di!
Trn trn, Jack v ti vit dng ch Ti ang b mc kt trn gc xp! Chng ti vit cc ch ngc
chiu, to cm gic nh chng ti ang b cm t trn v ang co cu, go li ku cu.
V ti thch chi c vua, Tammy v nhng qun c (ch l ngi duy nht trong chng ti c nng
khiu v). Trong khi ch v nhng qun c, ti v mt chic tu ngm ang b mt ln trong nc, bn
di chic ging tng. Ti v mt chic knh ngm tri khi thnh ging, ang quan st cc tu ca
ch.
Ti lun thch th vi cu chuyn v hp Pandora, nn Tammy v ti v li cu chuyn theo cch ngh
ca chng ti. Pandora, trong thn thoi Hy Lp, c trao cho mt ci hp cha tt c nhng ti li ca
th gian bn trong. C khng tun th lnh cm m hp. Khi c m hp ra, ti li lan truyn i
khp ni. Ti lun hng ti kt cc lc quan ca cu chuyn: phn li di y hp l hy vng. Do
vy bn trong hp Pandera, ti vit ch Hy vng. Jack nhn thy v khng nn ni, vit thm ch
Bob pha trn ch Hy vng (Hope). Khi bn b ti thm phng ti, h lun phi suy ngh t cht
hnh dung ti sao li c ch Bob . Ri ai cng trn mt.
l nhng nm cui 1970, phong tro nhy disco ang lan trn. Ti vit hng ch Disco tm trn ca
phng. M ti thy hi th tc, nn mt ngy, khi ti khng , b ly sn xa ch tm. l th
duy nht b sa.
Bn b ti ti chi lun rt n tng v cng vic ti lm. T khng tin ni l b m cu cho cu v nh
vy, bn ti thng ni.

Tht ra, lc m ti chng my thch th, nhng b khng h sn li cn phng, k c hng chc
nm sau khi ti i khi nh. Ri, vi thi gian, phng ti tr thnh tiu im b gii thiu mi
khi c khch ti thm. M ti bt u cm nhn: mi ngi u thy l mt iu tht hay, tht c
o. V h cng ngh m ti tht hay, tht c o v cho php ti lm mt vic nh vy.
Vi nhng ai y l cha m, nu con bn mun v phng ng ca chng, th hy cho ti mt c n,
chng lm iu . Mi vic s tt p. ng lo lng l ngi nh ca bn s b mt gi.
Ti khng bit s cn bao nhiu ln v thm li ngi nh tui th ca ti na. Nhng mi ln v l mt
phn thng i vi ti. Ti vn ng trn chic ging tng do cha ti ng. Nhn nhng bc tng k
th, ti ngh v vic cha m cho ti v, v i vo gic ng vi cm gic tht may mn v toi nguyn.
6
t trng thi khng trng lng
iu quan trng l c nhng m c c th.
Khi ti cn trng ph thng, nhiu hc sinh thch c tr thnh nh du hnh v tr. Vi ti, t nh
ti bit l NASA[5] s khng nhn ti. Ti nghe ni l cc nh du hnh v tr khng th mang knh
cn. iu khng sao. Ti chng mun thnh nh du hnh v tr lm, ch mun c trng thi ni
bng bnh.
NASA c mt chic my bay gip cc nh du hnh v tr thch nghi vi trng thi khng trng lng.
Mi ngui gi n l Sao chi nn, mc d NASA t tn cho n l K quan V trng lng, nh
mt c gng lm lc hng s ch n hu qu kh chu ca thit b.
D my bay uc gi vi tn g, th vn l mt thit b my mc rt k th. N chuyn ng theo hnh
cung pa ra bn, v ti nh ca mi cung, bn c khong hai mi lm giy tri nghim cm gic tng
ng vi khng trng lng. Khi my bay lao xung, bn c cm gic nh ang ri t do, nhng li b
ko li, bay vng quanh.
Uc m ca ti tr thnh kh thi, khi NASA c chng trnh cho sinh vin i hc ng k cc ti
nghin cu th nghim trn chic my bay ny. Nm 2001, nhm sinh vin trng Carnegie Mellon ca
ti ng k n s dng hin thc o (virtual reality[6]).
Khng trng lng l mt hin tng c bit, kh nhn thc c mt cch thu o, khi c i bn
sng trn tri t. trng thi khng trng lng, tai trong, b phn iu khin s thng bng, s khng
hon ton ng b vi nhng g m mt bn nhn thy. V kt qu l bn bun nn. Liu hin thc o c

th gip khc phc c iu ny? l cu hi trong n ca chng ti, v n c chn.

Chng ti c mi ti trung tm v tr Johnson Houston i th my bay.
C l ti l ngi phn khch hn bt k sinh vin no ca ti. Nhng ngay sau , ti nhn c tin
khng vui: NASA tuyn b rt r rng l, trong mi trng hp, gio vin khng c bay cng sinh
vin.
Ti v cng bun chn, nhng khng v th m chu b tay. Ti s phi tm mt con ng i quanh
bc tng gch ny. V ti tm thy mt cch: v lun coi trng vic qung b, NASA s cho php mt
nh bo a phng ni sinh vin hc ti tham gia bay cng.
Ti gi in cho mt vin chc NASA hi s my fax. Anh s fax ci g cho chng ti? ng ta hi.
Ti gii thch: n t chc c vn sinh vin v n xin lm nh bo.
Ti s thp tng cc sinh vin ca ti trong vai tr mi l mt thnh vin ca gii truyn thng, ti ni.
V ng ta p, Vic kh l liu, anh c thy th khng?

Ti ch mun tri bng bnh

Chc chn ri, ti ni, nhng ti cng ha vi ng ta rng ti s a cc thng tin v th nghim ca
chng ti ln mc thi s ca cc trang Web, v s gi phim v cc hot ng hin thc o ca chng ti
ti cc nh bo chnh thng khc. Ti bit l ti c th lm tt c iu ny, v l thng lng
thng thng cho c i bn. ng ta a s my fax cho ti.

 y c thm mt bi hc: Hy mang ci g ti bn thng lng, bi n s lm cho bn c n

tip nhit thnh hn.
Kinh nghim ca ti vi trng thi khng trng lng l v cng k diu (v ti khng b nn). Ti c b
ng v b va p cht t, bi khi kt thc giai on hai mi lm giy, lc sc nng tr li trong my bay,
bn s tht s tr nn nng gp i trng lng ca bn. Bn c th rt xung kh mnh. Bi vy chng
ti lun lun c nhc nh: t chn xung! Chc chn l bn khng mun ng dp c ri.
Vy l ti ln c chic my bay tri nghim trng thi khng trng lng, gn bn mi nm sau
khi c m c tri ni bng bnh tr thnh mt trong nhng mc tiu sng ca ti. N cng chng t
rng, nu tm c mt k h, bn rt c th tm c mt cch tri qua.
7
Khng vo c Lin on Bng bu dc Quc gia
Ti yu thch mn bng bu dc [7]. Nht l vic chn cn bng. Ti bt u chi t nm chn tui, v
mn bng bu dc rn luyn ti, gip hnh thnh con ngi ti nh hin nay. Mc d khng vo
c Lin on Quc gia, nhng i khi ti ngh, ti t c nhiu th hn qua vic theo ui c
m ny m khng hon tt c n, so vi vic theo ui v hon tt c nhiu c m khc.
S gn b vi mn bng khi ngun khi cha ti li ko, thm ch bt p v h ht ti tham gia mt i
bng. Lc u ti hon ton khng mun lm vic . Ti yu ui, nht nht, v l a nh nht trong
m tr. Ni lo lng tr thnh s s hi khi ti gp hun luyn vin, Jim Graham. ng to ln, cao hn
mt chn, v i nh mt bc tng. ng tng chi v tr hu v lt ca i Penn State[8] v l ngi v
cng bo th. Xin nhn mnh rng, ng tht s bo th, th d ng coi vic nm bng v hng vch cui
ca i phng l mt li chi mnh khe.
Ngy tp u tin, chng ti u hi ti cht. Thm na, ng khng mang bng theo. Mt cu b rt cuc
thay mt chng ti hi. Xin li ng. Sao khng c bng?
V ng tr li, Chng ta u cn bng.
Tt c chng ti u im lng, suy ngh v iu .
C bao nhiu cu th trn sn bng? ng hi chng ti.
Mi mt ngi mi i, chng ti tr li. Nh vy tng cng l hai mi hai.
V bao nhiu ngi chm bng ti mt thi im?

Mt ngi trong s .
ng! ng ni. Vy chng ta s tp nhng g hai mi mt ngi kia cn lm.
Nn tng. l phn thng ln nht m hun luyn vin Graham ban pht cho chng ti. Nn tng,
nn tng, nn tng. L mt gio s i hc, ti thy y l mt bi hc m rt nhiu sinh vin l i, v
chnh h lun lun l nhng ngi phi chu thit hi. Bn phi trau di nn tng trc nht, bi nu
khng, bn s khng lm ni bt k mt th cao siu no khc.
***
Hun luyn vin Graham rt kht khe vi ti. Ti cn nh v mt bi tp. Em lm sai hon ton ri,
Pausch. Quay tr li! Lm li! V ti c lm ng tc m ng mun. Nhng vn khng . Pausch! Sau
gi tp, em s phi b pht lm chng tay.
Khi gii tn, mt tr l hun luyn vin bc ti ti. Hun luyn vin Graham hnh em kh d c ng
khng? ng hi.
Ti gn nh khng cn ni sc tht ln ting vng.
l mt iu tt, ng tr l ni. Khi em lm sai m khng cn ai ni vi em mt iu no na, th c
ngha l h b em.
Bi hc ny lu li trong ti sut cuc i. Khi bn thy bn lm iu g xu xa m khng ai thm
ni vi bn na, th chc chn l ch khng tt cho bn. C th bn khng mun nghe, nhng nhng
li ph bnh thng cho bn bit mi ngi vn cn yu mn bn, quan tm ti bn, v mun gip bn
tin b.
Ngy nay, chng ta ni rt nhiu v vic to cho tr em lng t trng. Nhng, khng phi l th c th
ban pht, m l th phi t rn luyn v pht trin. Hun luyn vin Graham khng chiu chung chng
ti. Lng t trng? ng bit ch c mt cch dy tr t pht trin phm cht ny: Hy a cho cc em
mt vic m cc em khng lm ni ngay, cc em s phi phn u ct lc cho ti khi lm c vic ,
v lin tc lp li quy trnh ny.
Khi hun luyn vin Graham bt u ch n ti, ti l mt a tr nht nht, khng c k nng g, th
cht yu ui, v khng cn bng. Nhng ng lm cho ti nhn thc uc rng, nu ti c gng rn

luyn, th nhng iu ti cha lm c ngy hm nay, ti s lm c vo ngy mai. By gi, ngay c

khi vo tui bn mi by, ti vn t ho c th lm c ng tc ng ba im khng km g mt cu
th tin v bng bu dc hng quc gia.
C th by gi, mt ngi nh hun luyn vin Graham s b gt b khi lin on th thao thanh thiu
nin, v ng qa nghim khc v cc bc cha m s phn i.
Ti nh c mt trn, i chng ti chi qu d. Lc ngh gia gi, v vi v ung, chng ti cng
lao ti v gn nh x thng nc. Hun luyn vin Graham tc gin: T lc trn u bt u, sao by
gi mi thy mi ngi chuyn ng! Chng ti u mi mi mt tui, ch bit ng sng , s ng
s tm tng a, b vn bng i bn tay h php ca ng. Nc? ng ht. Mi ngi mun ung
nc? ng nhc bng thng v tt c nc xung t.
Chng ti ng nhn ng b i, ri nghe ng th thm vi mt tr l: C th a nc cho tuyn phng
ng u. My cu chi c.
Cn phi ni r mt iu y l hun luyn vin Graham khng bao gi gy nguy him cho bt k mt
ai. Mt l do khin ng rt nghim khc trong rn luyn th lc cho bn tr chng ti, v ng bit iu
s gip gim gy chn thng. Hm thi u l mt ngy mt tri, chng ti li u c ung nc
trong hip u. Vic tt c cng x ti thng nc, ch chng t chng ti l mt by nhc hn l do
chng ti cn gii kht.
K c l nh vy, nu vic tng t xy ra vo thi bui ngy nay, chc cc bc ph huynh ng bn sn
rt in thoi di ng gi y vin lin on bng, hoc thm ch gi cc lut s ca h.
Tht ng bun l by gi nhiu a tr c qu nung chiu. Ngh li v s kin lc ngh gia gi ngy
hm , ti cm thy nhc nh. Tt c chng ti lm cho hun luyn vin Graham tht vng, v ng
th hin cho chng ti bit iu theo mt cch chng ti khng bao gi qun c. ng ng.
Chng ti t ra dnh nhiu nng lng cho thng nc gii kht hn l cho trn u bng. V vic b
ng x nhc c ngha i vi chng ti. Khi tr li sn trong hip hai, chng ti thi u ht sc c
gng.
Tuy khng cn gp hun luyn vin Graham t khi mi my tui, nhng hnh nh ca ng lun hin ln
trong tr nh ca ti, nhc nh ti phi lm vic c gng hn mi khi ti nh u hng, nhc nh ti phi
phn u hon thin mnh hn. ng cho ti mt bi hc qu gi cho sut c cuc i.

***
Khi gi con ci i chi th thao bng bu dc, bng , bi, v.v. phn ng chng ta khng ch v
mun chng hc c nhng th phc tp ca mn th thao .
Ci chng ta thc s mun chng hc c cn quan trng hn nhiu: l tinh thn ng i, tnh kin
tr, tinh thn th thao, gi tr ca s n lc, v kh nng ng x i vi cc nghch cnh. Ci gin tip hc
c nh vy, chng ta gi l gi u (head fake).
C hai loi gi u. Loi th nht l n gin d thy. Trn sn bng, mt cu th nghing u v mt
hng, lm cho bn tng anh ta s chy v hng y, nhng sau li chy v hng ngc li. iu
ging nh mt nh o thut dng k thut nh lc hng. Hun luyn vin Graham thng nhc
chng ti phi quan st tht lng ca i phng. Bng anh ta chuyn ti hng no, th anh ta cng s
chuyn ti hng , ng ni.
Loi gi u th hai quan trng hn nhiu l dy bn iu m bn khng hnh dung l mnh ang
hc, cho ti khi bn dn hc c iu . Nu bn l mt chuyn gia v gi u, mc tiu du kn ca
bn s l cho mi ngi hc iu bn mun h hc.
Loi hc gi u nh vy l v cng thit yu, v hun luyn vin Graham l mt bc thy trong lnh vc
ny.
8
Bn s tm thy ti vn V
Ti sng trong thi i my tnh v rt yu thch n. c tip xc v gn gi vi ha, vi mn hnh
my tnh v vi siu xa l thng tin, ti hon ton c th hnh dung mt th gii khng cn giy.
Nhng ti ln ln trong mt khung cnh rt khc.
Nm 1960, khi ti sinh ra, giy l ni lu tr kin thc. Sut nhng nm 1960 v 1970, c gia nh ti
lun hm m tp Bch khoa Ton th Th gii (World Book Encyclopedia[9]) cc bc nh, bn , c
ca cc nc khc nhau, cng cc thng tin v cng b ch v dn s, din tch v nhng nt chnh v
tng quc gia hp dn ti.
Ti khng c tng ch trong tng tp ca Bch khoa Ton th, nhng cng th vic . Ti khm
phc cch thc cc mc c thu thp li cng nhau. Ai l ngi vit mc v ln t? Lm th no
cc bin tp vin ca World Book gi in ti v ni, ng bit v ln t nhiu hn tt c mi ngi

khc. ng c th vit mt mc cho chng ti c khng? Ri trong vn Z, ai cho rng mnh

l mt chuyn gia v tc Zulu[10] vit mc ? ng hoc b ta c phi l mt ngi Zulu?
Cha m ti sng thanh m. Khng nh nhiu ngi M khc, ng b khng bao gi mua bt c mt th
g ch gy n tng vi ngi khc. Nhng ng b rt hi lng khi mua tp Bch khoa Ton th
Th gii, v chi mt khan tin kh ln, tnh vo thi im . Bng vic lm nh vy, ng b cho
ti v ch ti mn qu tri thc v gi. ng b cng t mua cc tp pht hnh b xung. Mi nm, mt tp
v cc pht minh mi v cc s kin thi s li n nh s 1970, 1971, 1972, 1973 v ti nn nng
i c chng. Nhng tp mi bao gi cng c cc nhn ghi b xung cho cc mc trong cc tp gc
theo vn alphabet. Nhim v ca ti l gn cc nhn ny vo cc trang thch hp, v ti lun lm cng
vic ny mt cch rt nghim tc. Ti gip sp xp mi th theo trnh t lch s v khoa hc, lm
thun tin cho bt c ai s m nhng cun sch ny trong tng lai.
Do qu hm m Bch khoa Ton th Th gii, mt c m tui th ca ti l s tr thnh ngi vit bi
cho n. Nhng u phi bn c th gi in ti tr s ca World Book Chicago v t ngh. Ngc li
World Book phi bit v tm ti bn mi c.
Vi nm trc y, tin hay khng tin, c in thoi m ti mong i cui cng cng n.
Theo mt cch no , s nghip ca ti ti lc y bin ti ng thnh loi chuyn gia m World Book
thy thch hp ngh vit bi. H khng ngh rng ti l chuyn gia s mt trn th gii v hin thc
o. Nhn vt ny s rt bn rn h c th tip cn. Cn ti, ti mc gia c uy tn mc
nhng khng qu ni ting c th t chi h.
ng c mun vit mc mi ca chng ti v hin thc o? h hi.
Ti khng th ni vi h l ti i c in thoi ny c cuc i ti. Tt c nhng g ti c th ni l:
Vng, tt nhin! V ti vit mc . Ti c km theo mt bc nh chp sinh vin Caitlin Kelleher
ca ti ang i mt thit b m hin thc o.
Khng c bin tp vin no hi xem ti vit nhng g. Ti gi thit l cch lm vic ca World
Book. H chn mt chuyn gia, v tin tng v chuyn gia s khng lm dng c quyn c trao.
Ti khng mua n bn mi nht ca Bch khoa Ton th Th gii. Thc ra, sau khi c chn tr
thnh tc gi trong World Book, by gi ti tin rng Wikipedia[11] l ngun hon ton bn tra cu
thng tin, bi ti bit th no l kim tra cht lng ca bch khoa ton th tht. Vy m thnh thong

khi trong th vin cng cc con, ti vn khng trnh khi vic tm vn V (Virtual Reality) trong
World Book ch cho chng xem mc m cha ca chng vit.
9
Nhng k nng lnh o
Nh bao a tr M sinh nm 1960, mt sch v sm tinh khn, ti dnh mt phn tui th m c
c tr thnh Thuyn trng James T. Kirk[12], ngi ch huy ca Starship Enterprise[13]. Ti khng
xem ti l Thuyn trng Pausch, nhng tng tng ra mt th gii m trong ti dn s tr thnh
Thuyn trng Kirk.
Vi nhng a tr giu tham vng v c cht t thch th khoa hc, khng c thn tng no li ln hn
James T. Kirk ca Star Trek[14]. Tht ra, ti tin mt cch nghim tc rng, ti tr thnh mt ngi
thy, mt ng nghip c th c mt ngi chng tt hn, bi xem cch Kirk ch huy Enterprise.
Hy ngh xem. Nu bn coi lot phim truyn hnh ny, bn s thy Kirk khng phi l ngi thng
minh nht trn tu. ng Spock, s quan, l ngi c tr tu v lun logic. Tin s McCoy c tt c cc kin
thc y hc ca nhn loi ca nhng nm 2260. Scotty l k s trng, ngi c hiu bit k thut iu
khin con tu, ngay c khi b ngi ngoi hnh tin tn cng.
Vy nhng k nng ca Kirk l g? Ti sao ng li ln tu v c ch huy n?
Cu tr li: l nhng k nng c gi l s lnh o.
Ti hc c rt nhiu th qua vic nhn cch thc Kirk lm vic. ng l c trng ca mt nh qun
l nng ng, bit cch i din v phn quyn, c nim say m sng to, v trng rt p trong nhng
b ng mc. ng khng bao gi t nhn l mnh c nhiu kh nng hn cc thuc cp. ng lun tha
nhn h l nhng ngi thng tho nhng g h ang lm trong lnh vc ca h. Nhng ng l ngi xc
lp tm nhn, quyt nh ting ni, v l ngi chu trch nhim v tinh thn. Thm na, Kirk c duyn
tn tnh ph n trn mi hnh tinh ng ti. Bn c tng tng ti, mt cu b mi tui, mang knh cn,
say m ngi xem truyn hnh nh. Mi khi Kirk xut hin trn mn hnh, ti thy ng nh mt v thn
Hy Lp.
V ng c nhng chi tht k diu! Khi cn l mt a tr, ti v cng th v thy ng trn mt
hnh tinh no v c mt chic my thit b lin lc Star Trek ni chuyn vi nhng ngi ang
trn tu. By gi ti cng c mt thit b nh vy trong ti. Ai bit c, chnh Kirk l ngi cho
chng ta lm quen vi in thoi di ng.

Vi nm trc y, ti nhn c mt c in thoi (trn thit b lin lc ca ti) ca mt tc gi t

Pittsburgh tn l Chip Walter. ng cng vi William Shatner (din vin ng vai Kirk) vit mt cun
sch v vic nhng thnh tu khoa hc, ban u c tng tng trong Star Trek, bo trc cho
nhng tin b cng ngh ngy nay nh th no. Thuyn trng Kirk c mong mun c ti thm phng
th nghim v hin thc o ca ti Carnegie Mellon.
c m tui th ca ti l tr thnh Kirk. Nhng ti vn coi c m ny tr thnh hin thc khi
Shatner xut hin. Tht k diu c gp thn tng thi nin thiu ca bn, nhng cn k diu hn, khi
thn tng n vi bn xem nhng cng vic k diu m bn ang thc hin trong phng th nghim
ca mnh.
Cc sinh vin cng ti lm vic ngy m xy dng mt th gii hin thc o ging nh chic cu ca
Enterprise. Khi Shatner ti, chng ti t chic m mn hnh to tng ln u ng. Chic m c mt
mn hnh bn trong, v khi quay u, ng c th t chng kin, quanh 360 , nhng hnh nh v con
tu c ca ng. Tri i, li cn c c nhng cnh ca thang my, ng ni. V chng ti cn c mt bt
ng na cho ng: ci bo ng pht tn hiu n . Ngay lp tc, ng ht, Chng ta ang b tn cng!
Shatner lu li ba ting, v t v s cu hi. Mt ng nghip sau ny c ni vi ti: ng ta hi lin tc
v hnh nh vn cha tht tha mn.
Cn ti th v cng c n tng. Kirk, ti ni l Shatner, l mt th d in hnh v mt ngi bit rt r
ci g mnh khng bit, sn sng th nhn iu , v khng mun i, cho ti khi hiu ra vn . Vi ti,
l mt cch hnh x tht anh hng. Ti mong, mi sinh vin cao hc u c thi nh vy.
Trong qu trnh cha tr ung th, khi c thng bo l ch c 4 phn trm bnh nhn ung th ty c th
sng c nm nm, mt dng t b phim Star Trek S Gin d ca Khan ngay lp tc xut hin
trong u ti. Trong phim, cc hc vin ca i tu gp mt kch bn c m phng tp, theo , bt
k cc hc vin lm g, ton i tu s b git. Trong phim c gii thch, khi Kirk cn l hc vin, ng
lp trnh li s m phng, bi ng khng tin vo kch bn khng-ai-thng.

Ti nay, vi ng nghip c i coi thng s cung nhit ca ti v Star Trek. Nhng phi ni, ngay t
lc u, n rt hu ch i vi ti.
Sau khi Shatner bit tin v bnh tnh ca ti, ng gi cho ti mt tm nh chp ng trong vai Kirk.
Trn tm nh ng ghi: Ti khng tin vo kch bn khng-ai-thng.
10
Thng ln
Mt trong nhng c m tui th ca ti l tr thnh chng trai bt mt v ngng nht trong cng vin
gii tr hay trong l hi carnival[15].
Tht d pht hin ra chng trai ngng nht: anh ta l ngi do chi vi con th nhi to ln nht. Khi cn
l mt cu b, ti thy t xa, nhng chng trai m u v ngi b che khut bi nhng con th nhi
cc ln. Chng k anh ta l mt Adonis[16] hay mt con mt sch, nu anh ta c con th nhi to nht, th
anh ta l chng trai ngng nht ti l hi.
Cha ti cng cng chung nim tin nh vy. Khi i chi trong cng vin gii tr, ng s cm thy hi tr
trn khi thiu mt ch gu hoc mt ch kh, m ng va trng thng, ngi cng, lc ng leo ln u
bnh xe quay. Sn tinh thn thi ua trong gia nh, tr chi Midway[17] thng tr thnh mt cuc u
xem ai trong chng ti s ly c con th ln nht trong Vng quc Th Nhi?
bao gi bn i do quanh mt l hi carnival vi mt con th nhi to tng cha? Bn c quan st
xem mi ngi chim ngng bn v ghen t vi bn nh th no khng? bao gi bn dng mt con
th nhi tn tnh mt ngi n b cha? Ti lm nh vy v ti ci ngi n b y!

Nhng con th nhi v i rt sm c ngha vi ti. C ln, khi ti ba tui cn ch ti nm tui.

Chng ti trong mt ca hng chi, v cha ti ni ng s mua bt k mt th chi no cho chng
ti, nu chng ti thch n v ng s chi chung. Chng ti nhn quanh, ri cui cng nhn ln v thy
trn gi rt cao, mt con th nhi bng rt ln.
Chng con ly con th! ch ti ni.
C l l th chi t tin nht trong ca hng. Nhng cha ti l ngi gi li. Do vy ng mua
n cho chng ti. ng thy l mt u t xng ng, bi trong nh, ai cng vui khi c thm mt con
th nhi ln.
Khi ti trng thnh v ngy cng c nhiu thm nhng con th nhi ln, cha ti ngh c l ti tr tin
mi ngi mua li nhng con th . ng gi thit rng ti ch nhng ngi thng gii, ri di t
nm mi ng cho anh chng no khng nh gi ni vic mt con th nhi v i c th lm thay
i nhn thc v th gii ca anh ta ra sao. Nhng, ti cha bao gi tr tin cho nhng con th nhi.
V ti cha bao gi la o.
OK. Ti th nhn l ti c dn ngi khi chi. l cch duy nht thng lc nm vng ly gii. Ti
c dn ngi nm vng, nhng ti khng la o.
Ti thng gii nhiu ln vi s chng kin ca nhng ngi trong gia nh. V ti bit iu cng
lm tng thm s hoi nghi. Vi ti, cch tt nht thng nhng con th nhi l khng b p lc ca
khn gi gia nh. Ti cng khng mun bt c ai bit ti phi cn bao nhiu thi gian ot gii. Tnh
ngoan cng th rt trong sch, nhng khng hn l lc no cng nn mi ngi mc kch bn phi
vt v nh th no cho mt cng vic.

 bao gi bn i do quanh mt l hi carnival

vi mt con th nhi to tng cha?
Ti xin tit l l c hai b mt thng nhng con th nhi v i: nhng cnh tay di v mt khan tin
nh dnh. Ti may mn c c hai th .
Ti ni v nhng con th nhi ca ti ti bi ging cui cng, v chiu cc hnh ca chng. Ti c th
on, c ta rt snh cng ngh v hoi nghi ang ngh: Trong thi i nh k thut s ny, c th nhng
con gu nhi chng h c tht trong nhng bc hnh vi ti. Hoc c th ti g gm nhng ngi thng
cuc cho php ti c chp nh cng cc gii thng ca h.
Lm sao c th thuyt phc c c ta rng ti tht s thng gii nhng th ny. ng, ti s phi
cho h xem nhng con th nhi tht. V ti my sinh vin t sau cnh g bc ra, mi ngi mang
theo mt con th nhi ln m ti thng trong nhng nm qua.
Ti khng cn cn nhng gii thng ny na. Mc d bit v ti yu thch con gu nhi ti t phng
lm vic ca c khi chng ti mi quen nhau, nhng by gi, vi ba con, v ti khng cn mun c c
mt i qun th nhi lm ba bi ngi nh mi. (Chng bt u x nhng si bt lng, ri Chloe s
nut phi.)
Ti bit, nu ti gi nhng con th nhi li, mt ngy no , Jai s phi gi Goodwill[18] v ni, Hy
ti ly chng i! hoc t hn, cm thy khng nn lm iu ! Bi vy ti quyt nh tng
chng cho bn b.

Khi nhng con th nhi c xp hng trn bc, ti tuyn b: Bt k ai mun nhn mt mn ca
ti, th khi kt thc bi ging, xin mi ln nhn mt con th nhi; ai n trc, nhn trc.
Nhng con th nhi v i nhanh chng tm c ni mi. Vi ngy sau, ti c bit, mt trong
nhng con th nhi c mt sinh vin trng Carnegie Mellon nhn v. C sinh vin , ging ti,
cng mc bnh ung th. Sau bi ging, c bc ln bc v chn mt con voi ln. C ly con voi
trong phng.
11
Ni hnh phc nht trn tri t
Nm 1969, khi ti ln tm, gia nh ti lm mt chuyn du lch xuyn quc gia thm Disneyland.
l mt chuyn i rt di. Khi ti ni, ti v cng kinh ngc. y l khung cnh k diu nht, thch th
nht m ti tng gp.
Lc ng xp hng cng nhng a tr khc i n lt chi, tt c nhng g ti ngh l Ti mong
ch ti lc chnh mnh c th lm c nhng th th v nh th ny!
Hai mi nm sau, khi nhn bng Tin s v Khoa hc My tnh ca Carnegie Mellon, ti ngh mnh
kh nng lm bt c vic g, nn gi n xin vic ti Walt Disney Imagineering. V h gi ti my
l th vo loi ti t nht m ti tng nhn. H bo nhn c n xin vic ca ti, nhng khng c
bt c mt v tr no ph hp vi kh nng ca anh.
Khng c g c? l mt cng ty ni ting v vic thu hng i qun qut ng. Disney khng c
g cho ti? Khng c c mt ci chi?
R rng l mt tht bi. Nhng ti lun gi cu thn ch ca ti trong tm tr. Cc bc tng gch
c dng ln vi mt l do. Chng khng loi b ta m l cho ta mt c hi chng t ta
mun mt iu g gh gm ti mc no.
Quay li nm 1995, khi tr thnh gio s ti i hc Virginia, ti tham gia pht trin mt h thng c
tn Hin Thc o Nm La Mt Ngy. l thi gian m cc chuyn gia hin thc o ni h phi
cn na triu la c th lm bt c th g. Cc ng nghip v ti pht trin mt phin bn nh
ca ga ra Hewlett-Packard, chung sc xy dng mt h thng hin thc o gi r. ng nghip trong gii
tin hc u cho rng l mt h thng kh l th.

Khng lu sau, ti bit tin Disney Imagineering ang lm mt n hin thc o. Mt n ti mt, l
tr chi Aladdin cho php ngui chi ci mt tm thm thn. Ti gi in ti Disney v gii thch rng
ti l mt chuyn gia nghin cu v hin thc o, mun tm hiu thng tin v n. Ti rt kin tr, v
c chuyn ht ngi ny sang ngi khc, cho ti khi c ni vi mt ngi mang tn Jon Snoddy.
ng l mt Imagineer tuyt vi, ngi iu hnh nhm ti. Ti cm thy nh gi ti Nh Trng v
c ni vi Tng Thng.
Sau khi chuyn tr mt lc, ti ni vi Jon l ti c vic ti California. Chng ta c th gp nhau c
khng? (S thc l, nu ng ni c, th l do duy nht a ti n Calfornia l gp ng. Ti s c
th ti tn sao Hi Vng gp ng!) ng y bo OK. Nu ng no ti cng n, th chng ti c th
cng n tra.
Trc khi ti gp ng, ti dnh ti tm mi gi chun b. Ti ni chuyn vi tt c cc chuyn
gia v hin thc o m ti quen bit trao i cc suy ngh v cu hi v n Disney. Kt qu l, khi
cui cng gp Jon, ng rt thn phc s hiu bit ca ti. (Tht d t ra l thng minh khi bn thn
phc ngi thng minh.) Kt thc ba n tra, ti hi thm d.
Sp ti, ti c mt sabbatical, ti ni.
l ci g? ng hi. Ti thy ngay tn hiu u tin ca s khc bit vn ha gia hai khi hn lm v
gii tr m ti s phi i u.
Sau khi nghe ti gii thch v ngha sabbatical, ng ngh y l mt hay nu ti dnh thi gian ngh
ny lm vic vi nhm ca ng. Chng ti tha thun: ti s ti su thng, lm vic vi n, v vit
ng mt cng trnh v n. Cng kh mo him, v cha h c tin l l Imagineering mi mt ngi
trong gii hn lm nh ti ti lm vic bn trong mt n mt.
Vn cn li l ti cn c my xp ca ti cho php lm sabbatical theo kiu kh k l nh vy.
Mi cu chuyn Disney u cn mt k cn , v vi cu chuyn ca ti, k l mt Trng khoa
i hc Virginia. Trng khoa Giun (Jai t tn ng nh vy tn vinh phim Animal House) lo
lng rng Disney s vt kit tr tu khi u ti, th m theo lut li l s hu ca trng. ng ta phn
i vic ti mun lm. Ti hi: ng c ngh l mt vic tt khng? V ng ni: Ti khng bit liu
c phi l mt vic tt hay khng. ng chng t, i khi, nhng bc tng gch kh vt qua
nht li l lm bng tht.

Bi chng i c ti u vi ng, ti mang trng hp ca ti ti ch nhim khoa ph trch nghin

cu. Ti hi ng: ng c ngh l mt iu tt nu ti lm vic ny? V ng tr li: Ti cha c
thng tin pht biu. Nhng ti bit rng mt trong nhng gio vin gii nht khoa ang vn phng
ca ti v anh ta tht s phn khch. Vy hy ni thm cho ti nghe.
y l mt bi hc cho cc nh qun l. C hai trng khoa u ni cng mt iu: h khng bit liu
lm sabbatical nh vy c phi l mt iu tt hay khng. Nhng hy ngh v s khc bit trong cch ni
ca h!

Ch ti v ti trong khu vui chi Alice, Disneyland.

Cui cng, ti c php thc hin k sabbatical . Mt gic m ca ti tr thnh hin thc. V
ti phi th nhn, ti l ngi khng ra sao: ngay khi n California, ti nhy ln chic xe mui trn ca
ti v li thng ti tr s ca Imagineering. l mt bui ti ma h nng nc, v ti vn my stereo
nghe tht to bn nhc The Lion King ca Disney. Khi ti li xe qua dy nh, nhng git nc mt bt
u chy trn xung mt. Ti y ri phin bn trng thnh ca cu b tm tui trn xoe mt
Disneyland! Cui cng ti n. Ti l mt Imagineer.

[1] Battle of the Bulge. Trn Ardennes (16/12/1944 25/01/1945) l cuc phn cng chnh ca c
cui Th Chin II qua vng ni Ardennes thuc B, Php v Luxembourg trn Mt trn min Ty. Cuc
phn cng c tn c l Unternehmen Wacht am Rhein (L chn sng Rhine). Qun i M t tn
cuc phn cng l Trn nh Ardennes, nhng c cng chng bit nhiu di tn Trn Bulge. Bulge
l vit tt ting c, ch ng tn cng ca qun ng minh.

[2] Columbia. Mt vng ngoi ca thnh ph Baltimore v Th Washington, DC, hin c hn 97

ngn dn.
[3] Theory Qualifier. L thuyt y bao gm ba lnh vc chnh: 1) cu trc d liu v thut ton, 2) l
thuyt phc tp, v 3) t mt v ngn ng hnh thc.
[4] Presbyterian. Gio hi Trng lo l gio hi (c bit l gio hi quc gia ca Scotland) c cai
qun bi cc trng lo, ch trng bnh ng v cp bc.
[5] The National Aeronautics and Space Administration (NASA) l c quan ca Chnh ph Hoa K,
chu trch nhim v chng trnh khng gian quc gia. NASA c thnh lp ngy 29 thng 7 nm 1958
theo iu lut Hng khng v V tr Quc gia. Bn cnh chng trnh khng gian, NASA cng chu trch
nhim v nghin cu di hn trong lnh vc hng khng dn s v qun s.
[6] Virtual reality (VR) l cng ngh cho php ngi s dng tng tc vi mt mi trng, c tht
hoc gi tng c m phng bi my tnh. Phn ln cc mi trng hin thc o da ch yu vo cc
kinh nghim trc gic, c hin trn mn hnh my tnh hoc trn cc knh hin th c bit, i khi bao
gm c m thanh. Mt s h thng pht trin cn bao gm thng tin xc gic, thng c bit ti
nh nhng phn hi trong cc ng dng y t hoc cc tr chi. Ngi s dng c th giao tip vi mi
trng o thng qua thit b u vo nh bn phm v chut, hoc thit b nhiu mt nh gng tay in.
Mi trng m phng c th ging mi trng tht, th d, m phng cho phi cng hoc cho hun luyn
chin u, hoc c th rt xa thc tin nh trong cc tr chi. Hin cn rt kh to nhng kinh nghim
hin thc o cht lng cao, ch yu do cc gii hn k thut v tc x l, phn gii nh v gii
bng truyn. Trong tng lai, nhng gii hn ny s c khc phc khi c k thut x l, nh s, v
truyn s liu tt hn v r hn.
[7] Football l mn bng bu dc rt ph bin M. Mn th thao c chi nh sau:

Hai i chi, mi i c 11 ngi;

Mt sn chi bng;

Ghi bn hc im bng cch chuyn bng v cui sn ca i phng, hoc l vo gn, hoc
xung di mt vch nh sn;

Gn hoc vch c bo v bi i ca i phng;

Cc cu th chuyn bng bng cch , mang hoc chuyn tay; v

Bn thng hoc im c ghi khi cc cu th a bng vo gia hai ct gn ca i phng.

[8] The Pennsylvania State University (thng gi l Penn State) l trng i hc cng bang
Pennsylvania. Trng c 24 c s, bao gm c mt khun vin th gii o. Trung c tng cng khang
84 ngn sinh vin, ln th mi trong cc i hc cng Hoa K. Penn State c chng trnh o to
trn 160 chuyn ngnh v qun l khan kinh ph 1,6 t la M.
[9] The World Book Encyclopedia l bch khoa tan th bn chy nht th gii. Tp sch cha kin thc
v tt c cc lnh vc chnh, c bit tp trung vo cc ch khoa kc, k thut v y hc. The World

Book Encyclopedia c tr s Chicago, bang Illinois. n bn ln u (1917) gm tm tp. Nhng n bn

mi c pht hnh hng nm, tr cc nm 1920, 1924, v 1932, vi cc sa i chnh vo nm 1930 (13
tp), 1947 (18 ngn minh ha), 1960 (20 tp), v 1988.
[10] The Zulu l sc tc ln nht ca Nam Phi vi khang 10-11 triu ngi, sng ch yu tnh
KwaZulu-Natal, Nam Phi. Mt b phn nh hn sng Zimbabwe, Zambia, v Mozambique. Ngn ng
ca h, isiZulu, l dng Bantu. Vng quc Zulu ng vai tr ln trong lch s Nam Phi trong cc th k
19 v 20. Di ch apartheid, ngi Zulu b xp l cng dn loi ba v chu s n p ca t phn bit
chng tc. Ngy nay, h c bnh ng vi mi cng dn khc.
[11] Wikipedia l mt n bch khoa ton th a ng trn mng m ngi dng khng mt ph. Tn
Wikipedia l ghp ca cc t wiki (mt dng trang Web hp tc) v encyclopedia (bch khoa ton th).
Cc bi vit ca Wikipedia cung cp cc lin kt (links) dn ngi dng ti cc trang cn thit vi cc
kin thc b xung. Wikipedia c vit mt cch hp tc bi nhng ngi tnh nguyn trn khp th gii.
T lc thit lp nm 2001, Wikipedia pht trin rt nhanh thnh mt trong nhng trang Web tra cu
ln nht, thu ht hn 684 triu lt ngi xem hng nm (thi im 2008). c hn 75 ngn ngi
ng gp cho hn 10 triu bi vit bng hn 250 th ting.
[12] James Tiberius Kirk l nhn vt gi tng v l nhn vt chnh trong cc phim tp Star Trek. Din
vin William Shatner ng vai ny trong sut bn mi nm.
[13] The Enterprise or USS Enterprise (cn thng c gi l Enterprise) l tn ca nhiu con tu ngi
sao (starships) gi tng, trung tm im ca cc phim truyn hnh v phim truyn Star Trek.
[14] Star Trek l phim gii tr truyn hnh khoa hc vin tng M rt ni ting ca tc gi Gene
Roddenberry. Star Trek gm su tp phim truyn hnh khi u t 1966, cng mi phim truyn, hng
chc tr chi my tnh v video, hng trm cun truyn, cng nh mt thm cng vin khu gii tr Las
Vegas. Ring lot phim truyn hnh u tin cng to thnh mt hin tng c o, l khi ngun
cho nhiu tro lu vn ha qun chng.
[15] Carnival l ma hi thng Hai v thng Ba trc l Phc Sinh, thng gm cc l hi qun chng
hoc diu hnh c kt hp cc th nh din xic v cc tr vui trn ng ph. Mi ngi thng ha
trang hay eo mt n trong cc l hi ny.
[16] Adonis mt v thn trong thn thoi Hy Lp, biu tng cho tui tr.
[17] Midway Games l nhng tr chi ca hng sn xut tr chi video M mang tn Midway. Nhng
tr chi ni ting nht c Mortal Kombat, Ms. Pac-Man, Spy Hunter, Tron v NBA Jam.
[18] Goodwill Industries International l mt trong nhng t chc phi v li ln nht th gii, cung cp
cc dch v o to, hun luyn v dy ngh cho nhng ngi c thit thi nh b ph thuc vo an sinh
x hi, v gia c, khng c i hc hoc thiu kinh nghim lm vic, cng nh nhng ngi tn tt hoc
b tm thn. Goodwill c mng li gm 184 t chc c lp M, Canada v 14 nc khc.
10/11/2008

III. Nhng phiu lu v nhng bi hc

12
Cng vin m ca ti 8 gi ti
Cuc phiu lu y hc ca ti bt u t ma h nm 2006, khi ti thy au nh vng bng trn. Sau ,
c triu chng vng da, v bc s nghi ti b bnh vim gan. Nhng ri mi s li chng t ch l mt
nghi ng rt lc quan. nh chp ct lp cho thy ti b ung th ty, v ch cn mi giy tra cu trn
Google, ti bit y l mt tin ti t ti mc no. Ung th ty c t l t vong cao nht trong cc
loi ung th; mt na s ngi mc bnh s cht trong vng su thng, v 96 phn trm s cht trong
vng nm nm.
Ti tip cn vic cha tr ging nh tip cn nhiu th khc, vi t cch mt nh khoa hc. Ti t
rt nhiu cu hi c hiu bit nhiu hn, v thy nh mnh ang a ra cc gi thuyt v lun gii
cng vi bc s. Ti ghi m cc bui trao i vi bc s c th nghe li nhng gii thch ca h mt
cch k cng hn nh. Ti tm nhng cng trnh t ngi bit n trong cc tp ch v mang theo ti cc
bui hn. Cc bc s thng thng cm, v a phn u ngh ti l mt bnh nhn th v bi quan tm
ti mi th. (Thm ch, h cn khng trch c khi ti mang theo ngi bin h. Bn v ng nghip ca
ti Jessica Hodgins cng ti nhiu bui hn h tr tinh thn cho ti v, vi k nng nghin cu
tuyt vi ca c, gip tra cu v xem xt cc thng tin y hc.)
Ti ni vi cc bc s l ti sn sng chp nhn mi bin php gii phu cng nh ung bt c th g
trong t thuc ca h, bi ti c mt mc tiu: Ti mun sng lu nht nh c th cho Jai v cc con.
Trong bui hn u tin ca ti vi bc s phu thut Herb Zeh Pittsburgh, ti ni: Xin ni r. Mc
tiu ca ti l sng v trong s bnh nhn ca ng mi nm.
Ti l mt trong s rt t bnh nhn c lm gii phu Whipple, gi theo tn ca bc s pht minh
ra quy trnh phc tp ny vo nhng nm 1930. Cho ti nhng nm 1970, 25 phn trm s bnh nhn
t vong khi qua gii phu ny. n nm 2000, nguy c t vong gim xung cn c 5 phn trm, nu c
thc hin bi cc chuyn gia nhiu kinh nghim. Mc d vy, ti vn bit l mnh ang phi bc vo
mt thi k tht tn bo, nht l sau gii phu cn c t ha tr liu v phng x v cng c hi.
Trong ln phu thut, bc s Zeh ct b khng ch cc khi u, m c ti mt, mt phn ba ty, mt phn
ba d dy v c thc rut non ca ti. Khi phc hi sau gii phu, ti cha tr hai thng ti Trung tm
Ung th MD Anderson Houston, dng nhng liu ha tr liu rt mnh cng vi phng x liu cao hng
ngy vng bng. T 182 pounds[1], ti gim xung ch cn cn nng 138 pounds, v cui cng, rt
kh khn c th bc i ni. Ti tr v nh Pittsburgh, nh chp ct lp cho thy khng cn ung th.
Ti dn ly li c sc lc.

n thng Tm, ti tr li khm nh k hng qu MD Anderson. Jai v ti bay ti Houston, cc con

nh vi mt ngi gi tr. Chng ti thu xp chuyn i nh mt k ngh lng mn. Chng ti ti mt
cng vin nc rt ln, v ti chi tr trt vn tc rt th v.
Ngy 15 thng Tm nm 2007, mt ngy th T, Jai v ti ti MD Anderson xem kt qu cc nh
chp ct lp mi nht vi bc s ung th Robert Wolff. Trong phng khm, mt y t hi ti vi cu thng
thng. Randy, trng lng ca ng c thay i g khng? ng vn dng cc thuc nh c ch? Vi
ging lu lo, vui v c y t ni, OK, bc s s ti khm cho ng ngay, khi bc ra khi phng v khp
ca li.
Phng khm c my tnh, v ti thy c y t vn bnh n ca ti trn mn hnh. Tt nhin l ti bit
cch xoay s vi my tnh, nhng lc ny th chng cn lm iu g c bit c, bi ton b s ca ti
ang hin ln trc mt.
Mnh c nn xem mt cht? ti ni vi Jai. Ti chng thy bn khon g v nhng iu sp lm, v thc
ra, l bnh n ca chnh ti.
Ti xem quanh, v thy kt qu xt nghim mu. C 30 ch s v mu, nhng ti bit ch s cn nhn: CA
19-9, nh du khi u. Khi tm thy, ch s l qu cao, 208. Mt gi tr bnh thng phi l di 37. Ti
coi li ch s ng mt giy.
Vy l ht, ti ni vi Jai. S phn ca anh c nh at.
Anh ni vy l th no? Jai hi.
Ti ni vi c v ch s CA 19-9. Jai t tm hiu v cha tr ung th bit ngha ca con s 208:
mt bn n t hnh. Chng khi hi g c, c ni. Anh ng a gin na.
Ly cc nh chp ct lp ln, ti bt u m. Mt, hai, ba, bn, nm, su,
Ti c th nghe thy s hong s trong ging ca Jai, ng ni vi em l anh ang m cc khi u. Ti
chng bit lm g, ch tip tc m to. By, tm, chn, mi, ti thy tt c. Ung th di cn sang
gan ca ti.
Jai bc ti bn my tnh, thy mi th tht r rng bng chnh mt ca c, ri ng vo cnh tay ti.
Chng ti cng khc. V lc ti pht hin chng c hp khn giy no trong phng. Ti va bit l

ti sp cht, v trong khi khng th ngng suy lun logic, ti ngh: Mt phng khm nh th ny, vo
mt thi im nh th ny, c nn c mt hp khn giy? R rng, y l mt khim khuyt trong phc
v.
C ting g ca. Bc s Wolff bc vo vi mt cp giy trong tay. Nhn t Jai sang ti n cc nh chp
ct lp trn my tnh, ng bit vic g va xy ra. Ti quyt nh ni trc. Chng ti bit, ti ni.
Lc ny, Jai b sc, khc nc n. Ti cng v cng bun, nhng li rt n tng vi cch thc bc s
Wolff i u vi trch nhim ca ng. ng ngi xung cnh Jai an i c. Mt cch trm tnh, ng
gii thch vi Jai rng ng s khng tip tc c gng cu mng sng ca ti na. Nhng g chng ti
mun lm, ng ni, l ko di thi gian cn li ca Randy ng c th c cht lng sng cao nht.
Bi v, trong tnh trng hin thi, y hc khng th gip g duy tr cuc sng ca ng theo ng chu k
sng bnh thng c na.
i , Jai ni. C phi bc s ni vi ti l ht cch? Ch c vy, t ch chng ta s chin u vi
cn bnh ti cuc chin u kt thc? Liu c th ghp gan c khng?
Khng, bc s ni, khng lm c na khi di cn xut hin. ng ni v ha tr liu gim nh iu tr
khng nhm cha bnh, m ch gim triu chng, c th ko di thm vi thng v v vic tm cch
ti c thoi mi v gn b vi cuc sng trong nhng ngy cui cng.
Ton b cuc trao i khng khip ny l siu thc i vi ti. Ti cm thy ng ngng v ht hng cho
ti v c bit l cho Jai c vn khng ngng khc. Vi ti, mt mt, vn l Randy, t duy khoa hc,
ang thu thp cc d kin v hi bc s v cc la chn. Mt khc, ti b nhng vo khung cnh hin ti
lc , v b thu ht bi cch bc s Wolff truyn t tin d cho Jai. Ti t ngh: Hy xem ng lm iu
nh th no. Chc chn l trc y ng tng lm vic ny nhiu ln ri, v ng lm n rt tt. ng
tp dt rt cn thn, v mi th vn rt chn thnh v t nhin.
Ti nh cch ng ng lng da vo gh, ri khp mt li trc khi tr li mt cu hi, gn nh l iu
gip ng suy ngh c k lng hn. Ti ngm iu b ca ng, cch ng ngi bn Jai. Thy nh tch
mnh khi mi th, ti ngh: ng khng qung tay ln vai c. Ti hiu v sao. Nh vy s t ra qu t
tin. Nhng ng nghing ngi, bn tay ng t ln u gi ca c. i, ng lm vic ny tht gii.
Ti mong mi sinh vin y nh theo ngnh ung th c th c nhn thy nhng g ti ang thy. Ti
quan st bc s Wolff s dng ngn t ni nhng cu vi ngha tht tch cc. Khi chng ti hi, Cn
bao nhiu lu na th ti cht? ng tr li, ng c th c ba ti su thng vi sc khe tt. iu ny

nhc ti nh ti thi gian Disney. Nu hi nhn vin Disney: My gi cng vin ng ca? H s tr
li: Cng vin m ca ti 8 gi ti.
Theo mt cch no , ti c cm gic c gii thot. Trong qu nhiu thng tri cng thng, Jai v ti
ch i xem liu cc khi u c, v bao gi th, xut hin tr li. Lc ny mi s r rng vi mt
ng cc khi u. S ch i kt thc. By gi chng ti c th chuyn sang i ph vi nhng th k
tip.
Kt thc bui hn, bc s m hn Jai v bt tay ti. Jai v ti cng bc ra, i vo hin thc mi ca
chng ti.
Ri khi phng bc s, ti ngh v nhng g ti ni vi Jai trong cng vin nc, sau khi chi tr trt
vn. Ngay c khi cc kt qu chp ct lp ngy mai l ti t, ti ni vi Jai, anh vn mun em bit
rng anh cm thy rt sung sng v c sng, c y ngy hm nay, vi em. Bt k l tin g n
ngy mai, anh s khng cht khi nghe n. Anh s khng cht ngy hm sau, hoc ngy sau na. Vy
nn hm nay, ngay by gi, chng ta ang c mt ngy tuyt p. V anh mun em bit rng anh ang
tn hng n.
Ti ngh v iu , ngh v n ci ca Jai.
Ti bit. l cch m ti cn phi sng phn cn li ca cuc i ti.
13
Ngi n ng trong xe mui trn
Mt bui sng, thi gian lu sau khi b chn on mc bnh ung th, ti nhn c mt e-mail ca
Robbee Kosak, ph ch tch Carnegie Mellon v tin b khoa hc. B k cho ti mt cu chuyn.
B ni khi li xe t trng v nh ti hm trc, b thy mt ngi n ng trn mt chic xe mui trn.
l mt bui ti nng, rt p tri, ngi n ng h mui xe v h thp tt c cc ca s xe. Cnh tay
ca ng vt qua ca bn li, cc ngn tay g nhp theo ting nhc t radio. u ng cng lc nhp theo,
trong khi gi thi tc qua mi tc ca ng.
Robbee i ln xe v li xt gn hn cht t. T pha bn, b c th nhn thy ngi n ng n n ci,
loi n ci l ng m ai ch c th c khi anh ta mt mnh, sung sng tha mn trong nhng suy
ngh ring ca anh ta. Robbee t ngh: i, y l hnh nh thu nh ca mt con ngi bit thng
thc ngy hm nay v thi khc ny.

Chic xe mui trn cui cng r gc ng, v l lc Robbee nhn thy ton b khun mt ca
ngi n ng. i tri, b t ni vi chnh mnh: l Randy Pausch!
B ht sc kinh ngc khi thy hnh nh nh vy ca ti. B bit chn on bnh ung th ca ti l kh d.
V, nh b vit trong e-mail, b rt xc ng v thy ti t ra mn nguyn nh th no. Trong khanh
khc ring t , hin nhin ti rt phn chn. Robbee vit: Anh khng th tng tng c rng s
thong hin ca anh lm nn mt ngy m mn i vi ti, n nhc nh ti, cuc sng thc cht
l nhng g.
Ti c li e-mail ca Robbee nhiu ln, v coi nh mt vng lp phn hi gi hiu.
Khng hn l d dng lc quan trong sut qu trnh cha tr ung th. Khi bn c mt cn bnh thm
khc, th tht kh bit c bn s thc s tri qua nhng xc ng nh th no. Ti ngc nhin khng
r c phi phn no ti ng kch khi c mt nhng ngi khc. C th ti p mnh phi t ra mnh
m v bt khut. Nhiu bnh nhn ung th cm thy bt buc phi to mt hnh nh dng cm. C phi
ti cng lm iu nh vy?
Nhng Robbee gp ti trong mt khonh khc m ti khng c chun b. Ti mun ngh rng b
thy ti ng l ti. Chc chn b thy ti ng nh ti ca bui ti ngy hm .
E-mail ca b ch l mt mu tin, nhng n c ngha rt ln i vi ti. B cho ti mt ca s ti
t soi chnh mnh. Ti vn hon ton tch cc. Ti vn bit cuc sng l rt p. Ti vn OK.
14
ng cu Dutch[2]
Bt k ai tng bit ti u s ni rng ti lun c thc rt r rng v chnh mnh v v nhng kh
nng ca mnh. Ti thng ni nhng g ti ngh v nhng g ti tin. Ti khng c nhiu kin tr cho s
km ci, thiu nng lc.
C nhng tnh cch hu nh gip ti rt tt. Nhng i khi, d c tin hay khng, ti t ra ngo mn
v km lch thip. y l nhng lc m nhng ngi c th gip bn ly li s thng bng, tr thnh v
cng ct yu.
Ch ti, Tammy, nh b t nhm ch vi cu em bit-tut. Ti lun l ngi ni ch phi lm g,
ging nh th t sinh ca chng ti l mt s nhm ln v ti ht sc c gng sa li iu .

Mt ln, khi ti by tui v Tammy chn tui, chng ti cng i xe but ca trng, v nh thng l,
ti ni lun mm. Ch thy qu , nn ly hp thc n tra ca ti v nm vo vng nc bn, ngay
lc xe byt ti. Ch ti b gi ti phng hiu trng, cn ti th phi ti ngi trc b gip ra hp
thc n, vt ming bnh m thm bn i v a cho ti tin n tra.
Thy hiu trng bo Tammy l ng gi in cho m chng ti. Ti s b x l vic ny, ng
ni. Khi tan hc v nh, m ni, M s b gii quyt vic ny. Ch ti lo lng ch i s phn ca
ch.
Khi tan vic tr v nh, b lng nghe cu chuyn v bt ci. ng khng trng pht Tammy, m li
chc mng ch! Ti l a tr cn phi b vt hp thc n tra vo vng bn. Tammy c yn lng, cn
ti th c t vo ng v tr ca ti nhng bi hc ny cng cha hon ton c kt qu.
Thi gian ti c nhn vo trng Brown[3], ti c mt s nng khiu v mi ngi bit l ti bit iu
. Bn tt ca ti, Scott Sherman, ngi ti gp trong nm th nht, by gi nh li v ti l mt ngi
hon ton thiu lch thip, v rt nhanh lm xc phm ngi mi gp.
Thng thng, ti khng bit mnh ng x ra sao, mt phn bi mi vic t ra l tt p, v thnh tch
hc tp ca ti lun sut sc. Andy van Dam, gio s tin hc huyn thoi ca trng, mi ti lm tr
ging cho ng. ng l ngi c i hi cao, ni ting vi ci tn Andy van i Hi, v li qu mn ti.
Ti say m v rt nhiu th mt c tnh tt. Nhng cng ging nhiu ngi, ti c nhng im mnh
m chnh chng cng li l nhng thi xu. Theo cch nhn ca Andy, ti mang trong mnh cht liu t
hng li, ti qu xc xc v l mt k i nghch bng bnh, km linh hot, lun thch pht biu chnh
kin.
Mt ln, Andy r ti i do. ng qung tay ln vai ti v ni, Randy, tht l mt s h thn, khi mi
ngi nhn nhn cu l ngo mn, bi iu s hn ch nhng g cu c th t c trong cuc i.
Cch dng t ca ng tht l tuyt vi. Thc ra ng ni: Randy, cu l mt k xun ngc. Nhng
ng ni n theo mt cch ti d tip thu ph bnh ca ng, lng nghe ngi hng ca ti ni ci iu
m ti cn phi nghe. C mt thnh ng c, mt ng cu Dutch, m ch mt ngi cho bn nhng li
phn hi trung thc. Thi bui ngy nay, rt t ngi bn tm lm vic ny, do vy thnh ng tr thnh
lc hu, thm ch ti ngha. (V phn thch th nht li bi Andy chnh l ngi Dutch.)
T khi bi ging cui cng ca ti bt u lan truyn trn Internet, nhiu bn b trao i vi ti, gi ti
l Thnh Randy. l cch h nhc nh ti rng c mt thi ti c m t vi nhiu mu sc
hn, theo nhng cch rt khc.

Nhng ti thch ngh rng nhng khim khuyt ca ti l thuc phm tr x hi, ch khng thuc phm
tr o c. V ti may mn c nhng ngi nh Andy, quan tm n ti ni vi ti
nhng iu cng rn v ng ngt m ti cn c nghe.
15
nc ln gh xe
Mt thi gian di, ti mang bit hiu ng cu cha v. Nhng nm hai mi v ba mi tui, ti khng
c con, v hai con ca ch ti, Chris v Laura, tr thnh nhng ngi ti ht mc thng yu. Ti thch
th trong vai Cu Randy, hng thng hin din trong cuc i ca chng, v gip chng nhn th gii ca
chng t nhng gc nhn mi l.
Ti khng chiu chung v lm h chng. Ti ch th tm cch truyn t quan im ca ti v cuc
sng. V iu ny thnh thong lm ch ti pht in.
Mt ln, khong mi my nm v trc, khi Chris ln by v Laura ln chn, ti n chng vi chic xe
Volkswagen Cabrio mui trn mi tinh va mua. Phi cn thn trong xe mi ca cu Randy nh, ch ti
nhc cc chu. Chi chn trc khi vo xe. ng nghch cc th. ng lm bn xe.
Ti lng nghe ch, v ngh, theo cch ngh ca mt ng cu cha v: y ng l kiu rn bo lm
cho tr tht bi. Tt nhin chng c th lm xe ti b bn. Tr nh lm sao c th trnh c. Vy nn ti
lm cho mi vic tr thnh d dng hn. Trong khi ch ti nhc nh cc quy tc, ti chm ri m mt can
nc ngt, dc ngc, v xung chic gh m bc vi pha sau ca chic xe mui trn. Thng ip
ca ti: Con ngi l quan trng hn vt. Mt chic xe, k c qu gi nh chic xe mui trn mi ca
ti, cng ch l mt vt.
Khi can nc ngt, ti quan st thy Chris v Laura, ming h, mt trn trn. Qu l Cu Randy in
khng, hon ton chi b nhng nguyn tc ca ngi ln.
Cui cng ti tht mng v ti can nc ngt . Bi n cui tun, Chris b nh b cm cm v
nn tung te ra khp gh sau ca xe. Cu b khng cm thy ti li. N c yn lng, bi chng
kin ti ra ti chic xe, v bit vic n lm cng OK.
Mi khi c bn nh cng, chng ti nu ln hai quy tc:
1)

Khng eo.

2)

Khng ni vi m nhng vic chng ti cng lm vi nhau.

Vic khng ni vi m, lm mi th tr thnh chuyn mo him. K c th trn tc cng tr nn thn

diu.
Hu ht cc cui tun, Chris v Laura u chi cn h ca ti v ti a chng ti Chuck E. Cheese[4],
ri chng ti cng nhau i do hoc i xem mt vin bo tng. Nhng cui tun c bit, chng ti n
mt khch sn c b bi.
Ba chng ti thch cng nhau lm bnh trng. Cha ti lun hi: Ti sao bnh trng li cn phi hnh
trn? Ti cng hi cng cu hi. V do vy chng ti lun lm nhng chic bnh trng c hnh nhng
con th k quc. Ti thch s lng bng ca bt trng, v nh vy mi chic bnh trng hnh con th lm
ra l mt php th. Chris v Laura s ni, N chng ging hnh con th m chng chu mun. Nhng
iu cho php chng ti nhn nhn bnh trng nh chnh chng, ri tng tng ra hnh mt con
th.
Ti chng kin Laura v Chris ln ln v tr thnh nhng thanh nin tuyt vi. Laura by gi hai
mi mt cn Chris mi chn tui. Gi y, hn lc no ht, ti thm bit n cc chu cho ti c
hi tr thnh mt phn tui th ca chng, cng bi ti bit rng, ti s khng cn c th lm cha ca
nhng a tr ln hn su tui. Qung thi gian vi Chris v Laura do vy m tr thnh v cng qu gi.
Cc chu cho ti mn qu, c hin din trong cuc i ca chng, sut t tui th u, tui hc tr
cho ti tui thnh nin.
Gn y ti yu cu c Chris v Laura ginh cho ti mt c n. Sau khi ti cht, ti mun, vo cui
tun, cc chu a cc con ti i chi ch ny ch kia, lm nhng vic thch th m chng c th ngh ra.
Khng cn phi lm ng nhng g chng ti lm cng nhau v c th cc con ti ch ng t.
Dylan rt thch khng long. Chris v Laura c th a n ti bo tng khoa hc t nhin. Logan thch th
thao, cc chu c th a n i xem Steelers[5]. Cn Chloe thch khiu v. Cc chu c th ngh ra mt
ci g .
Ti cng mun cc chu ti ni vi cc con ti i iu. Th nht, chng c th ni n gin: B mun
anh ch ginh thi gian vi cc em, ging nh trc kia b ginh thi gian vi anh ch. Ti hy vng,
cc chu cng s k vi cc con ti vic ti c gng chin u vi bnh tt sng nh th no. Ti
ng k dng nhng tr liu nng nht bi ti mong mun c sng lu cho cc con ti. l thng
ip ti mun Laura v Chris s truyn t li.

Cn thm mt iu na. Nu cc con ti lm bn xe ca Chris v Laura, ti mong cc chu s ngh ti ti

v mm ci.
16
Lng mn bc tng gch
Bc tng gch gh gm nht ti tng gp trong i ch cao c nm pht[6], su ins[7], v rt xinh p.
N khin ti ri l, khin ti phi xem li ton b cuc i ca mnh v khin ti phi gi in cho cha
ti, trong tnh hung gn nh tuyt vng, xin kin ch dn.
Bc tng gch l Jai.
Nh ti ni trong bi ging, ti lun kh vng vng vt qua nhng bc tng gch trong ngh
nghip ca mnh. Ti khng ni vi c ta v cuc tnh vi v ti bi ti bit mnh s qu xc ng.
Nhng, nhng g ti ni trn bc ging l hon ton c th p dng c cho nhng ngy u tin vi
Jai:
Nhng bc tng gch chn nhng ngi cha mun nhng iu g mt cch ht sc.
Ti l mt chng trai ba mi by tui c thn lc gp Jai. Ti tng ginh nhiu thi gian cho nhng
cuc hn h y th v vi vi c gi, v ri chm dt khi h mun i vo mi quan h nghim tc hn.
Nhiu nm lin, ti khng cm thy c s thc bch phi xy dng gia nh. K c khi tr thnh gio
s, c nhiu kh nng tt hn, ti vn thu mt cn h p mi c cu thang thot him ngoi tri vi
gi 450 la mt thng. l mt ni m ngay c sinh vin cao hc ca ti cng khng v khng xng
vi h. Nhng vi ti th n vn l hon ho.
Mt ngi bn c ln hi ti: Cu ngh c loi ph n no li thch th khi cu mang c y v mt
ch nh th ny?
Ti tr li: Loi ng n.
Nhng ch l ni dn. Ti l ngi ham vui, qu say m cng vic, trong phng n ch c nhng chic
gh xp bng st. Chng c ngi n b no, k c loi ng n, li mun n nh cuc sng ca h
mt ni chn nh vy. (V khi cui cng Jai n vi ti, c cng chng mun.) ng l ti c mt vic
lm tt v c mt tng lai sng sa. Nhng khng c ngi ph n no li ngh ti l mt ng chng
hon ho.

Ti gp Jai ma thu nm 1998, khi ti c mi ti thnh ging v cng ngh hin thc o ti i hc
Bc Carolina Chapel Hill. Jai, lc ba mi mt tui, l sinh vin cao hc v vn hc so snh. C
ang lm thm khoa Tin hc ca i hc Bc Carolina. Nhim v ca c l n khch ca khoa, t
nhng ngi c gii Nobel ti cc n hng o sinh. Ngy hm , cng vic ca c l n ti.
Ma h nm trc, Jai thy ti bo co trong hi ngh v ha my tnh ti Orlando. Sau ny c ni
vi ti l lc c mun ti gp ti t gii thiu, nhng ri li khng lm iu . Khi bit tin
mnh s l ngi n tip ti khi ti ti i hc Bc Carolina, c vo trang Web ca ti tm hiu
thm. C xem tt c cc mc v cng vic nghin cu, ri thy cc lin kt ti nhng thng tin c nhn
rng ti c cc s thch nh lm nh bng bt bnh m gng v may. C xem tui ca ti, khng thy
ni g v v hoc bn gi, m ton thy nh v cc chu ca ti.
C hnh dung ti hin nhin l mt tn ng tnh kh th v, v t m gi in thoi cho mt s
bn b ca c trong gii tin hc.
Cu c bit g v Randy Pausch khng? c hi. Anh y c phi l ngi ng tnh khng?
C c tr li rng ti khng phi nh vy. Thm ch, c cn c nghe ti c ting l tay chi v
khng chu n nh (tht hay, khi mt nh tin hc c th c coi l mt tay chi).
Phn Jai, c ci chng ngi yu cng hc i hc, ri sau mt thi gian ngn hai ngi ly d, khng
c con. C rt ngi li c nhng mi quan h gn b nghim tc.
T thi khc gp Jai ngy n Bc Carolina, ti thy mnh nhn ngm c chm chm. Tt nhin, c rt
xinh, c mi tc di tuyt p, v n ci ni ln rt nhiu v c s nng hu ln s tinh qui ca c. Ti
c a ti phng th nghim xem cc sinh vin gii thiu v cc n hin thc o, v ti tht
kh khn tp trung vo bt c ci g, bi Jai ang ng bn.
Ngay sau , ti tn tnh c kh mnh bo. Bi l mi trng lm vic, v ti th nhn vo mt
c nhiu hn l trong khun kh cho php. Sau ny Jai ni vi ti: Em khng bit c phi anh lm nh
vy vi tt c mi ngi, hay l ch vi em. Hy tin rng, ti lm iu ch vi c.
Ngy hm , c lc Jai ngi vi ti hi v vic a cc d n phn mm ti i hc Bc Carolina.
Khi ti hon ton thch c. Bui ti, ti phi d ba n cng cc ging vin, nhng ti hi xem
sau Jai c mun gp ti cng i ung. C ng .

Ti khng th tp trung c trong sut ba n ti, ch mong tt c cc gio s hy nut nhanh nhanh,
ri thuyt phc mi ngi ng ai t mn trng ming. Ti ra khi tim n lc 8 gi 30 v gi in cho
Jai.
Chng ti ti mt qun bar, mc d ti khng phi l ngi ham ru, v ti nhanh chng cm nhn thy
ti tht s mun c gn b vi ngi n b ny. ng nh ti s ly chuyn bay sng hm sau v
nh, nhng ti ni l ti s i nu c s i chi cng ti. C ng , v chng ti c cng nhau mt
thi gian tht tuyt vi.
Sau khi tr v Pittsburgh, ti mi c ti thm bng v thng m ti c do bay nhiu. R rng l c c
tnh cm vi ti, nhng c s c v ting tm ca ti ln nguy c c s phi lng yu ti.
Em s khng n, c vit trong mt e-mail. Em ngh k v iu ny, v khng mun c mt cuc
tnh c ly xa. Em xin li.
Tt nhin l ti bun, v y l mt bc tng gch m ti ngh l ti c th chinh phc c. Ti gi
cho c mt t hoa hng v mt tm bu thip mang dng ch: Mc d iu lm anh rt bun, nhng
anh tn trng quyt nh ca em v chc em khng g khc ngoi s tt p nht. Randy.
Tht c vic. C p chuyn bay.
Phi th nhn: ti hoc qu lng mn hoc mu mo cht t. Nhng ng l ti mun c Jai trong cuc
i ca ti. Ti em lng yu c, ngay c khi c vn cn ang phi d dm ng.
Chng ti gp nhau hu nh mi cui tun. Mc d Jai chng my rn rng vi tnh thiu t v thng
thng cng nh thi bit tut ca ti, c ni ti l ngi qu quyt v thng thn nht m c tng gp.
V c khuyn khch nhng iu tt lnh trong ti. Ti thy mnh quan tm chm sc cho s bnh an
v hnh phc ca c hn bt c th g khc.
Cui cng ti yu cu c chuyn ti Pittsburgh. Ti mun tng c mt chic nhn nh hn, nhng bit c
vn cn lo ngi v iu c th lm c thay i. Do vy ti khng thc gic c, v c ng vi bc
mt: chuyn ti Pittsburgh v thu mt cn h ring cho c.
Thng T, ti thu xp ging chuyn mt tun lin i hc Bc Carolina. Nh vy ti c th gip
c ng gi chng ti li xe a ca c ln Pittsburgh.

Sau khi ti ti Chapel Hill, Jai ni l chng ti cn phi ni chuyn vi nhau. C t ra nghim trang hn
bt c lc no.
Em khng th i Pittsburgh. Em xin li, c ni.
Ti ngc nhin, khng r ci g xy ra trong u c. Ti hi c v mt li gii thch.
Cu tr li ca c: iu s khng bao gi lm c. Ti phi bit l ti sao.
Em ch c ni. Em ch khng yu anh theo cch m anh mun em yu anh. V lp li nhn
mnh: Em khng yu anh.
Ti kinh ngc v au kh. N nh mt c m vo lng d. C th no c li thc ngh nh vy?
l mt tnh hung lng tng ngng ngu. C khng r cm xc ca c th no. Ti cng khng r
cm xc ca ti ra sao. Ti cn phi v khch sn. Em c th a anh i hay l anh nn gi mt chic
taxi?
C li xe a ti v, v khi n ni, ti ko chic ti xch t thng xe ca c, c ngn nhng git nc
mt. Nu c th c va ngo mn, lc quan v hon ton khn kh, tt c cng mt lc, ti ngh ti
c th ni: Hy xem, anh s tm cch c hnh phc, v anh tht s mun c hnh phc cng vi
em, nhng nu khng th hnh phc vi em, th anh s tm cch hnh phc m khng c em.
khch sn, ti dnh hu ht thi gian trong ngy ni chuyn in thoi vi cha m ti, ni vi
ng b v bc tng gch m ti va hc u phi. Li khuyn ca ng b l tht l thng.
Con xem, cha ti ni. Cha khng cho l c y ngh nh vy. N khng nht qun vi cch ng x ca
c y t trc ti nay. Con yu cu c y nh r v b chy vi con. C y c th v cng phn vn v
s hi. Nu c y khng yu con, th mi vic coi nh qua. Cn nu c y c yu con, th tnh yu s
thng.
Ti hi cha m rng ti cn phi lm g.
Cn t ra cm thng v sn sng tr gip, m ti ni. Nu yu, con hy tr gip c y.

V ti lm nh vy. Ti ging chuyn c tun , thng lui ti chi mt phng ngay cng snh
vi phng ca Jai. Ti gh qua phng c my ln, xem c c bnh an khng. Anh ch mun xem em
ra sao, ti ni. Nu c iu g anh c th gip, th c ni cho anh bit.
Vi ngy sau , Jai gi cho ti. Randy, em ngi y m nh anh, ch mong c anh bn. N c mt
ngha g , c ng vy khng?
C i ti mt nhn thc r rng: sau ht, c yu.
Mt ln na, cha m ti li ng. Tnh yu chin thng. Khi tun l kt thc, Jai chuyn ti
Pittsburgh.
Nhng bc tng gch vi mt l do. Chng cho ta mt c hi chng t ta mong mun mt iu
g gh gm ti mc no.
17
Khng phi tt c cc chuyn thn tin u kt thc m thm
Jai v ti lm l ci di mt cy si 100 tui trong vn ca mt lu i Victorian[8] ni ting
Pittsburgh. l mt l ci nh, nhng ti li thch nhng tuyn b lng mn ln lao, do vy m Jai v
ti ng bt u cuc hn nhn ca chng ti mt cch c bit.
Chng ti khng ri l ci trn mt chic xe vi nhng chic hp lon treo lng lng ng sau bc chn.
Chng ti khng ln mt chic xe c nga ko. Thay vo , chng ti ln mt khinh kh cu cc ln c
nhiu mu sc. N nhc bng chng ti ln cc m my, trong khi bn b v nhng ngi thn vy tay,
chc chng ti thng l bnh an. Mt khanh khc tht honh trng!
Khi chng ti bc ln khinh kh cu, Jai ti ci rng r. Tht ging nh mt chuyn thn tin trong
mt cun phim Disney, c ni.
Th ri khinh kh cu va phi my cnh cy lc bay ln. Khng c v qu h trng, nhng n cng gy
mt cht lung cung. Khng c vn g, ngi li khinh kh cu ni. Thng thng th chng ta
vn OK khi vng phi my cnh cy.
Thng thng?

Chng ti xut pht chm mt cht so vi chng trnh, v ngi li khinh khi cu ni nh vy c th
kh khn hn, bi tri s ti. V gi li thay i. Ti khng iu khin ni hng bay. Chng ta chc
phi trng ch vo gi, ng ni. Nhng mi vic s OK.
Khinh kh cu bay qua vng th Pittsburgh, bay qua bay li trn ba con sng ni ting ca thnh ph.
khng phi l ni m khinh kh cu mun n, v ti c th thy l ngi li kh lo lng. Khng c
ch no h cnh, ng ni, gn nh vi chnh mnh. Ri ng ni vi chng ti: Chng ta phi tm
ch.
Cp tn hn khng cn thch th nhn ngm phong cnh. Tt c chng ti u tm kim mt khong t
trng rng ln qut trong khung cnh th. Cui cng chng ti tri ti mt vng ngoi , v khinh kh
cu nhm mt bi rng pha xa. ng quyt nh h cnh xung . S lm c, ng ni trong khi bt
u gim nhanh cao.
Ti nhn xung bi. N tng i rng, nhng ti thy c mt ng tu gc bi. Mt ti di theo
ng tu v thy mt on tu ang lao ti. Lc , ti khng cn l mt ch r na. Ti tr thnh
mt k s. Ti ni vi ngi li khinh kh cu: Tha ng, ti ngh l ti trng thy mt bin s .
Mt bin s? c phi l th m dn my tnh cc anh dng gi mt s c? ng hi.
Vng, ng. iu g s xy ra nu chng ta va phi on tu?
ng tr li mt cch chn thnh. Chng ti ngi trong gi ca khinh kh cu, v kh nng chic gi
va phi on tu l nh.
Tuy nhin, chc chn c nguy c l bn thn chic khinh kh cu khng l s ri vo ng tu khi chm
t. Nu on tu chy nhanh va vo khinh khi cu ang h, th chng ti qu l nhm ch, bn trong
mt chic gi b ko l. Trong trng hp , b thng thn th khng ch l c th m cn l kh chc
chn.
Khi ci ny chm t, hy chy nhanh nht nh c th, ngi li khinh kh cu ni. chng phi
nhng li m cc c du mun nghe trong ngy ci. Tm li, Jai khng cn thy mnh nh mt nng
cng cha Disney. V ti thy mnh nh mt nhn vt trong phim thm ha, ngh xem mnh phi cu
c du mi ca mnh ra sao khi thin tai ang p n.

Ti nhn vo mt ngi li khinh kh cu. Ti hay da vo ngi c kinh nghim. Ti khng c n, nn

mun bit ng ta ra sao. Trn khun mt ca ng, nhiu hn l lo u, ti thy s hong s, v cng thy
c s hi hng. Ti nhn Jai. Cho ti lc ny, ti vui mng vi cuc hn nhn ca chng ti.
Trong lc khinh kh cu tip tc h, ti th tnh xem chng ti c th nhy ra khi chic gi nhanh nh
th no c th chy thot. Ti hnh dung ngi li khinh kh cu c th t lo cho ng, cn nu khng,
ti cng s ko Jai trc nht. Ti yu c. Cn ng, ti mi ch va gp.
Ngi li khinh kh cu vn cho tip khng kh ra. ng ko tt c cc cn gt, ch mun h xung tht
nhanh. Lc , tt hn l ng cho va vo mt ngi nh gn thay v va vo on tu ang chy nhanh.

nh chp trc khi chng ti ln khinh kh cu.

Chic gi va rt mnh khi chm bi t, ny ln my ln, ri dng li, gn nh nm ngang. Trong nhy
mt, v khinh khi cu ht khng kh cng ri xung t. Tht may mn, n khng chm phi on tu
ang chy. Nhiu ngi trn ng cao tc gn thy vic h cnh ca chng ti, h dng xe, v
chy ti gip. Tht l mt cnh ng ly k: Jai trong b vy ci, ti trong b com l, chic khinh kh
cu xp lp, v ngi li khinh kh cu va hon hn.
Mi ngi kh huyn no. Jack bn ti li xe ui theo v di st chic khinh kh cu t mt t. Khi
chy ti ni, cu y vui mng v thy chng ti bnh an sau tri nghim tht hi hng.
Chng ti ngh mt cht bt cng thng, nh rng ngay c nhng lc thn tin cng vn c nguy him,
trong khi chic khinh kh cu x hi c cht ln chic xe ti ca ngi li khinh kh cu. Ri, khi Jack
nh ch chng ti v nh, ngi li khinh kh cu tt t chy ti. Khoan, hy i ! ng ni. Anh ch
t gi du lch ci! N cn km mt chai sm banh! ng a cho chng ti mt chai sm banh r tin
ly t xe ti ca ng. Xin chc mng! ng ni.

Chng ti mm ci v cm n ng. Ton thy bng ti trong ngy u tin ca hn nhn, nhng ti lc
ny chng ti vt qua.
18
Lucy, ti v
Mt ngy m p lc chng ti mi ci, ti tn b ti Carnegie Mellon, cn Jai nh. Ti nh, bi ngy
tr thnh ni ting trong nh chng ti l Ngy Jai t Thnh Tch Mt Ngi Li, Hai Xe m
Nhau.
Chic minivan ca chng ti trong ga ra v chic Volkswagen mui trn ca ti th trn ng snh.
Jai li chic minivan ra m khng thy chic xe kia u trn ng. Kt qu: ting nghin tc thi, boom,
bam!
Nhng g xy ra tip theo ch chng t l ti thi im , tt c chng ta u ang sng trong mt kiu
chuyn I Love Lucy[9]. Sut ngy hm , Jai bn tm xem s phi gii thch nh th no v mi vic khi
chng v nh.
C ngh tt nht l to khung cnh tht hon ho tit l ci tin khng vui . C a c hai xe vo
ga ra, ri ng ca ga ra li. C ngt ngo hn bnh thng khi ti v ti nh, hi ti th v ngy lm
vic. C bt nhc nh. C nu mn n a thch ca ti. C mc mt chic o khoc mng. C lm mi
th tt nht thnh ngi v hon ho, ng yu.
Cui ba n ti tuyt diu, c ni: Randy, em c mt vic ni vi anh. Em m mt xe vo chic
xe kia.
Ti hi c vic xy ra nh th no. Ti bo c m t nhng ch hng. C bo chic xe mui trn b
hng nng nht, nhng c hai vn chy tt. Anh c mun ra ga ra v xem chng? c hi.
Khng, ti ni. Hy kt thc ba n ti .
C ngc nhin. Ti khng bc tc. Ti cng chng my bn tm. Ngay sau c hiu, phn ng rt
chng mc ca ti bt ngun t cch ti c dy d.
Sau ba ti, chng ti ra xem xe. Ti ch nhn vai, v ti c th thy, vi Jai, mt ngy vi y lo u
tan bin. Sng mai, c ha, em s hi xem c tnh cha ht bao nhiu.

Ti ni vi c l khng cn thit. Nhng ch hng vn OK. Cha m ti dy, xe t l a mnh t

im A ti m B. Chng l nhng vt dng, khng phi l s biu l ca a v x hi. V v vy, ti
ni vi Jai l mnh khng cn phi lm nhng sa cha thm m. Chng ti vn c th dng xe vi cc
vt st v cc ch bp.
Jai hi sng st. Thc l chng mnh c li khp ni nhng chic xe va bp, va st? c hi.
ng. Em khng th ch chp nhn c mi mt phn ca anh, Jai, ti ni vi c. Em bit nh gi ci
phn ca anh l khng bc bi bi hai chic xe ca chng mnh b h. Nhng li khng mun chp
nhn phn cn li, l anh tin rng em khng cn sa nhng th khi chng vn cn lm c ci vic
chng phi lm. Hai chic xe vn dng c, nn mnh vn c li chng.
OK, c th iu hi diu ct. Nhng nu thng rc hoc xe ct kt ca bn b mt vt st, chc bn s
khng mua mt ci mi. C th bi v chng ta khng dng thng rc hoc xe ct kt truyn t a v
x hi ca chng ta hoc phn bit chng ta vi nhng ngi khc. Vi Jai v ti, nhng chic xe st
so tr thnh mt tuyn ngn trong cuc hn nhn ca chng ti. Khng phi mi th u cn sa
cha.
19
Mt cu chuyn nm mi
Bt k mi chuyn ti t ti mc nh th no, bn vn c th lm cho chng ti t hn na. Mt
khc, trong kh nng ca mnh, bn li thng c th lm cho chng tt hn ln. Ti hc c bi hc
trong m Giao Tha nm 2001.
Jai mang thai Dylan by thng, v chng ti ang sp sa n nm mi 2001 vi mt bui ti yn tnh
nh, xem mt a video.
Khi b phim va bt u, Jai ni, Em ngh l nc i va v. Nhng khng phi l nc i m l
mu. Trong chc lt, mu ra qu nhiu, ti mc ti thy khng cn thi gian gi xe cp cu. Bnh
vin ph khoa Magee ca Pittsburgh cch nh chng ti khong bn pht li xe nu bt chp n , v
ti li nh vy.
Khi ti phng cp cu, cc bc s, y t v nhn vin bnh vin lp tc khm bnh, tim truyn v cho khai
cc giy t bo him. H nhanh chng xc nh, nhau b bong khi thnh d con, gi l placenta
abrupta. Vi nhau trong tnh trng him ngho nh vy, s h tr cho thai nhi b mt. Khng cn phi

ni, bn cng bit mc nghim trng nh th no. Sc khe ca Jai v tnh mng ca thai nhi l rt ri
ro.
My tun lin, thai khng tht yn n. Jai khng thy thai p. C cng khng tng trng lng. Do
bit mt iu quan trng l mnh phi hung hng th mi mong nhn c s chm sc y t ng mc,
nn ti kin quyt i phi lm thm siu m cho Jai. Qua cc bc s thy nhau hot ng khng hiu
qu v thai nhi khng ln c. H tim steroid cho Jai kch thch cho phi thai nhi pht trin.
tht qu lo lng. V ti phng cp cu, mi vic li cn tr nn nghim trng hn.
V anh gn b sc, mt y t ni. Jai qu hong s. Ti nhn thy iu trn gng mt ca c. Ti
cng s hi, nhng c gng bnh tnh c th nh gi c tnh hnh.
Ti quan st xung quanh. Lc l 9 gi ti ca ngy Giao Tha. Chc cc bc s v y t gii ca bnh
vin v ngh ht. Ti phi gi thit y l kp B. Liu h c tay ngh cu v con ti?
Nhng ngay lp tc, cc bc s v y t gy n tng cho ti. Nu h l kp B, th h tht l gii. H
gii quyt mi vic vi s kt hp tuyt vi gia gp rt v bnh tnh. H khng t ra hoang mang s hi.
H tin hnh mi th mt cch hiu qu nh chng cn phi c thc hin, tng khonh khc mt. V
h ni mi iu rt chnh xc.
Khi Jai c a vi vo phng m cp cu, c ni vi bc s: l iu d, c ng khng?
Ti khm phc tr li ca b bc s. l cu tr li hon ho cho chng ti vo lc : Nu chng ti
tht s hong s, chng ti khng yu cu anh ch k tt c cc t khai bo him, c ng vy khng?
b ni vi Jai. Bi nu vy, chng ti khng th ph thi gian. Bc s c l. Ti ngc nhin
khng hiu bao nhiu ln b dng th tc giy t bnh vin lm gim bt ni lo lng cho bnh
nhn.
Trong mi trng hp, li ni ca b c ch. Sau bc s gy m a ti ra mt ch ring.
Ti nay anh c mt vic, ng ni, v anh l ngi duy nht c th lm c vic . V anh ang gn
b sc. Nu c y b sc, chng ti vn c th cha c cho c, nhng s rt kh khn. Do vy anh phi
gip lm cho c y bnh tnh li. Anh phi gip gi cho c y tnh to.

Thng ai cng ngh l nhng ngi chng thc s ng mt vai tr trong cc ca sinh n. Hy th i.
Ly Cha. Tip tc th i. Ly Cha. Nhng cha ti vn cho vic ph d sinh n l tht nhn, bi lc
sinh a con u, l lc ng ang i ra bn ngoi n cheeseburger[10]. Cn by gi th ti c giao
mt nhim v tht c th. Bc s gy m ni kh bnh thn, nhng ti c c s cng thng trong li
yu cu ca ng. Ti khng bit anh s phi ni g vi c y, ng ni vi ti. Nhng ti tin anh s lm
c. Phi gi cho c y bnh tnh, khi c y qu s hi.
H bt u m v ti cm tay Jai, nm cht nh ti c th nm. Ti nhn thy mi vic, cn Jai th khng.
Ti quyt nh bnh tnh ni cho Jai bit nhng g ang xy ra. Ni cho c bit s tht.
Mi c chuyn sang mu xanh. C run khp ngi. Ti xoa u, ri xit tay Jai trong hai bn tay ca
ti, c gng m t ca m mt cch tht trc tip v lm yn lng c. Phn c, Jai c gng mt cch gh
gm lng nghe, bnh tnh v tnh.
Anh thy mt em b, ti ni. Mt em b ang ra.
Qua nc mt, c khng th hi c cu hi kh khn nht. Nhng ti tr li. Em b ang c ng.
V ri a b, a con u lng ca chng ti, Dylan, ct ting khc tht. Ting tht nh cha h nghe
thy bao gi. Cc c y t mm ci. Tht l tuyt, ai ni. Nhng a tr non, nu lc sinh thiu
kh lc, o l, th sau ny s gy nhiu phin mun. Cn nhng a lc sinh cu bn v gy nhiu m ,
th sau ny s bit tranh u. Chng s pht trin rt mau.
Dylan nng hai pound[11], mi lm ounce[12]. u to c bng qu bng bu dc. iu tt lnh l cu
c th t th c rt kh.
Jai vt qua nhng cn xc ng v au dn. Trong n ci ca c, ti thy cp mi xanh dn i
tr li mu sc bnh thng. Ti tht hnh din v Jai. S qu cm ca c lm ti v cng khm phc.
C phi ti gip gi c c khi b sc? Ti khng bit. Nhng ti c gng ni v lm mi th
c th c gi Jai vi chng ti. Ti c gng khng hong s. V chc nhng iu c tc
dng.
Dylan c chuyn ti khu chm sc c bit. Ti dn nhn thy cha m ca nhng a tr mi sinh u
cn nhng ch bo rt c th ca cc bc s v y t. Magee, h lm mt cng vic tht tuyt vi,
ng thi truyn t hai iu tri kh nguc nhau. H ni vi cc cha m rng: 1) Con ca bn rt c
bit v chng ti bit yu cu y t ca n l duy nht, v 2) ng lo lng, chng ti chm sc c triu
tr s sinh ging nh con cc bn.

Dylan cha h phi dng my th, nhng mi ngy, chng ti vn cng thng lo s n c th ti t i.
Tht l cn qu sm c th hon ton n mng cho gia nh mi ba-nhn-khu ca chng ti. Khi Jai
v ti hng ngy li xe ti bnh vin, trong u chng ti lun lun c cu hi m khng ai dm ni ra:
Liu con c cn sng khi chng mnh ti ni khng?
Mt hm, chng ti ti bnh vin, v ci ni ca Dylan bin mt. Jai gn nh ng qu v xc ng.
Cn tim ti th p lon. Ti tm o c y t ng gn nht, v hu nh khng t ni mt cu hi hon
chnh. Ti hn hn ni lo s mt cch t on.
a tr. Tn Pausch. u?
Lc , ti thy mnh kit qu mt cch kh c th gii thch ni. Ti lo s ti s phi bc vo mt ch
ti m t trc ti nay ti cha h c mi n bao gi.
Nhng c y t li ci. i, con ca anh ch rt khe, cho nn chng ti chuyn chu ln tng trn
nm ni m, c ni. Dylan trc y phi nm ni kn, l mt t nh nhng m t ci lng
nui tr non.
Th pho nh nhm, chng ti leo thang ln tng trn, v y Dylan, ang khc ht theo kiu ca n
bc vo tui th.
S ra i ca Dylan l mt nhc nh cho ti v cc vai m chng ta phi m nhn trong cuc i ca
chng ta. Jai v ti c th lm cho mi vic tr nn ti t v v. C c th b qu kch ng v b
sc. Cn ti cng c th b nh gc ti mc khng th gip ch g c cho Jai trong phng m.
Qua ton b th thch ny, ti ngh khng bao gi nn ni cu trch c Tht khng cng bng. M c
nn tin bc. Chng ti bit c nhng iu c th lm gip cho kt qu ca s vic i theo hng tch
cc hn v chng ti lm nh th. Khng cn phi din gii nhiu bng li, nhng thi ca chng
ti l, Hy ln nga v phi.
20
Nm mi nm, cha bao gi c nhc ti
Sau khi cha ti mt vo nm 2006, chng ti xem li nhng k vt ca ng. ng lun sng rt tch
cc, v nhng k vt ni ln nhng phiu lu ca ng. Ti tm thy nhng bc nh chp ng l mt
thanh nin tr trung ang chi n c coc, mt ngi trung nin trong trang phc ca Santa[13] (ng
thch ng vai Santa), v mt ng gi ang gi mt con th nhi bng to ln hn chnh ng. Trong mt

bc nh khc, chp ngy sinh ln th tm mi, ng ang chi tr trt xe quay vi my thanh nin tui
chng i mi, v trn khun mt ng l mt n ci tht rng r.
Trong s nhng k vt ca cha, ti thy nhng th b him lm ti phi bt ci. Cha ti c mt bc nh
chp chnh ng c v nh bc nh c chp nhng nm u 1960 mc o vt, tht c vt, trong mt
ca hng tp ha. Mt tay ng gi cao mt chic ti giy mu nu. Ti khng h bit trong c th g,
nhng bit tnh cha, nn ti on chc chn phi l mt th g tht l th.
Sau gi lm vic, thnh thong ng vn mang v nh mt th chi nh hay mt cy nn, v ng tng
cho chng ti vi s din t hoa m, to cht t kch tnh. Cch ng tng thng l th v hn chnh mn
qu ng tng chng ti. l iu m ti phi ngh ngay ti khi nhn tm nh cha ti vi chic ti giy
mu nu.
Cha ti cng lu gi hng ng giy t. l nhng th t lin quan ti doanh nghip bo him v
nhng giy t v cc d n thin nguyn ca ng. Ri, ln trong ng giy t, chng ti tm thy mt
giy khen v thnh tch anh hng ca T lnh S on B binh s 75 tng.

Cha ti trong b qun phc

Ngy 11 thng 4 nm 1945, i i b binh ca cha ti b qun c tn cng, lc u trn nh, pho
hng nng ca ch st hi tm chin s. Theo giy khen: Hon ton khng quan tm ti tnh mng
bn thn, binh nh Pausch xng ra khi ni tr n cu cc chin s b thng trong khi n pho vn
n rt gn. Binh nh Pausch thc hin xut sc nhim v chm sc y t nn tt c nhng ngi b
thng c s tn thnh cng.

 tha nhn chin cng, cha ti, lc hai mi hai tui, c tng hun chng anh hng Ngi Sao
ng.
Trong nm mi nm cha m ti sng vi nhau, trong hng ngn cuc chuyn tr ca cha vi ti, s vic
ny cha bao gi c ng nhc ti. V gi y, vi tun sau khi cha mt, chng ti mi c bit v n.
Li thm mt bi hc ca cha ti v ngha ca s hy sinh v v sc mnh ca lng nhn o.
21
Jai
Ti hi Jai xem c hc c iu g t khi ti lm bnh. C bo c c th vit mt cun sch c
tn Hy qun Bi ging Cui cng; y l Cu chuyn Tht.
V ti l mt ngi ph n mnh m. Ti ngng m tnh bc trc, chn tht, lun mun ni thng mi
iu ca c. Ngay c lc ny, vi ch vi thng cn li, chng ti vn c gng giao tip vi nhau nh l
mi chuyn vn tht bnh thng v cuc hn nhn ca chng ti vn s cn ko di hng thp k na.
Chng ti tranh lun, chng ti tht vng, cng tc gin, ri cng lm lnh vi nhau.
Jai ni, c vn cn phi hnh dung xem cn i x vi ti ra sao, nhng c t c kh nhiu tin b.
Anh lun l mt nh khoa hc, Randy, c ni. Anh mun khoa hc? Vy em s a khoa hc cho
anh. Trc y, c thng ni vi ti l c c cm gic v mt iu g . Cn by gi, thay vo ,
c mang d liu n cho ti.
Th d, chng ti d nh i thm gia nh bn ni trong dp Ging sinh va qua, nhng mi ngi li u
b cm. Jai khng mun ti v cc con b ly bnh. Ti th ngh l chng ti vn nn i. Rt cuc, ti u
c cn nhiu c hi gp g gia nh bn ti.
Chng mnh s gi gn, khng tip xc qu gn vi mi ngi, ti ni. Chng mnh s khng b lm
sao c.
Jai bit l c cn d liu. C gi in cho mt ngi bn l y t v hai bc s u ph hi kin. H
ni tt nht l khng nn mang my a nh i. Em nhn c cc kin khch quan ca nhng y s,
Randy, c ni. y l kin ca h. Khi c cung cp d liu, ti nh phi nhng b. Ti lm
mt chuyn i ngn thm gia nh bn ti v Jai nh cng vi cc con. (Ti khng b ly bnh
cm.)
Ti bit l bn s ngh g. i khi tht kh sng cng vi nhng nh khoa hc kiu nh ti.

Jai i x vi ti bng cch thng thn. Khi ti i ra khi khun kh, c s ni cho ti bit. Hoc c nhc
nh ti: C iu g lm em kh chu. Em cha bit r l ci g. Khi bit c, em s ni vi anh.
ng thi, vi bnh tnh ca ti, Jai ni c hc c cch b qua mt s th lt vt. cng l
ngh ca ngi t vn ca chng ti. Bc s Reiss c bit ti gip nhng cp v chng cn bng cuc sng
gia nh khi c mt ngi b mc bnh him ngho. Nhng cuc hn nhn nh ca chng ti rt cn phi
tm cch t c mt trng thi bnh thng mi.
Ti kh ba bi. Qun o ca ti, sch cng nh bn, vng vi khp phng ng, v chu ra trong
bung tm ca ti th lun b tc. Nhng th lm Jai v cng kh chu. Trc khi ti b bnh, c
thng ku ca. Cn by gi bc s Reiss khuyn c khng nn nhng th nh nht ngng tr chng ti.
Tt nhin l ti phi ngn np hn. Ti n Jai nhiu li xin li. Cn Jai th thi khng cn nhc nh ti
v nhng iu nh nht lm c kh chu na. Liu chng ti c mun sng my thng cui cng vi nhau
ci v v vic ti khng treo qun ka ki ln ng ch? Tt nhin l khng. Do vy, Jai qun o ca
ti vo mt gc i tip.
Mt ngi bn ca chng ti khuyn Jai nn c mt cun s ghi chp hng ngy, v Jai ni iu
gip ch rt tt. C vit vo nhng iu lm c bc bi v ti. Randy khng cho a n vo my ra
bt, mt bui ti c vit. Anh y a n li trn bn, ri ra my tnh ca anh y. C bit l ti bn
tm, cn ln Internet tm kim cc liu php y hc. Mc d vy, chic a n li trn bn li lm c
bc bi. Ti khng th trch c c. C vit v iu , cm thy d chu hn, v chng ti khng phi li
bt u ci v vi nhau.
Jai c gng tp trung quan tm ti cuc sng tng ngy mt, thay v ti nhng iu khng hay. Tht
chng hu ch g nu chng ta c sng ngy hm nay m lo lng khip s cho ngy hm sau, c ni.
Giao tha nm nay vi gia nh chng ti tht xc ng, va ngt ngo va cay ng. Ngy y l sinh
nht ln th su ca Dylan, nn chng ti t chc n mng. Chng ti cng thm bit n l ti vn cn
vt qua c sang nm mi. Nhng chng ti khng dm trao i v con voi trong phng: Giao
tha tng lai khng c ti.
Hm ti a Dylan i xem b phim vin tng Mr. Magoriums Wonder Emporium, v mt nh ch
to chi. Ti c c gii thiu v b phim trn mng, nhng khng thy ni rng Magorium quyt
nh phi cht v trao xng ch to cho mt ngi hc ngh. Vy nn ti ngi trong rp phim, cn
Dylan ngi trong lng ti, v khc v ci cht ca Magorium. (Dylan cha h bit g v bnh tnh ca

ti.) Nu cuc i ca ti l mt cun phim, th cnh ny ca ti v Dylan s b gii ph bnh coi l mt

im bo. Tuy nhin, c mt cnh trong phim li n tng trong ti. Ngi hc ngh (do Natalie
Portman ng) ni vi nh ch to chi (do Dustin Hoffman ng) rng ng khng th cht, ng phi
sng. V ng tr li: Ti lm iu .
Ti mun hm , khi nm mi gn k, Jai c th thy l ti hi chn nn v ng lng. c v ti, c
n li nm qua v nhc v nhng iu tuyt vi m chng ti lm. Chng ti cng nhau c
nhng k ngh th mng, ch hai chng ti, m ng nh s khng c nu cn bnh ung th khng nhc
nh chng ti v s eo hp ca qu thi gian cn li. Chng ti chng kin cc con ln khn; ngi nh
ca chng ti trn y s m p tuyt p v tnh yu thng.
Jai th nguyn s lun bn ti v cc con. Em c nhiu l do lm nh vy. V em s lm, c ha.
Jai cng ni vi ti l vic c thch th nht mi ngy l quan st ti chi vi cc con. C ni, gng mt
ca ti tht rng r khi Chloe chuyn tr vi ti. (Chloe mi tm thng v c th ni nhng cu
bn t.)
Dp Ging sinh, ti lm mt vic bt ng l treo n ln cy thng. Thay v by cho Dylan v Logan treo
n mt cch cn thn v k cng, ti cho cc con lm mt cch tht ngu hng, ty chng treo n
ln bt c ch no trn cy cng c. Chng ti quay video cnh tng nhn nho ny, v Jai bo
khanh khc k o s l mt trong nhng k nim cng nhau thch th nht ca gia nh chng ti.
***
Jai ln cc trang Web dnh cho bnh nhn ung th v gia nh ca h. C tm thy nhiu thng tin b
ch , nhng khng theo ui c lu. Qu nhiu bi vit bt u i loi: Cuc chin u ca Bob
kt thc. Jim phi b cuc. Em khng ngh l c ngha lm khi c phi c nhng mu tin nh
vy, c ni.
Tuy nhin, c mt bi vit lm c thc tnh hnh ng. l bi vit ca mt ngi n b c
chng b ung th ty. H d nh c mt k i ngh chung c gia nh, nhng ri tr han. V ng chng
cht trc khi h c th thc hin c k ngh . Hy i nhng k ngh m bn mong mun i,
b khuyn nhng ngi chm sc bnh nhn. Hy sng cho khanh khc hin ti. Jai nguyn s lm
nh vy.

Jai quen bit vi mt s ngi xung quanh cng ang chm sc ngi thn mc bnh nan nguy, v c
thy rt b ch khi chuyn tr vi h. Nu c cn ca thn iu g v ti, hay vt qua p lc nng n
ang nn, th nhng cuc chuyn tr nh vy l mt gii thot tt.
ng thi, Jai c gng tp trung cho nhng khong thi gian hnh phc ca chng ti. Khi ang yu c,
ti gi hoa cho c mi tun. Ti mang nhng con th nhi bng ti phng lm vic ca c. C thch th
vi nhng iu nh vy. Sau ny, c bo, c nh v nhng k nim ca mt Randy th mng, chng lm
c mm ci v gip c vt qua c nhng thi im khng hong.
Jai cng thc hin c nhiu c m tui th ca c. C mun c mt con nga. (Vic cha h
xy ra, nhng c c ci nga rt nhiu.) C mun n nc Php. (iu ny xy ra; c sng
ti Php sut mt ma h trng i hc.) V trn ht, khi cn l mt thiu n, Jai m c mt ngy
no c s c nhng a con ca c.
Ti mong ti c nhiu thi gian hn na gip Jai thc hin thm c nhiu c m khc ca c.
Nhng cc con qu l mt c m c hon tt, v l mt nim an i v cng to ln cho c hai chng
ti.
Khi Jai v ti ni vi nhau v nhng bi hc m c thu nhn c t hnh trnh chung ca chng ti, c
ni v vic chng ti tm thy c sc mnh ng cng nhau, vai k vai. C ni c rt tha mn v
chng ti c th chuyn tr ci m v tin cy ln nhau. V ri c ni vi ti v vic o qun ca ti vt
ba bi khp phng ra sao v n lm c bc bi nh th no, nhng c b qua. Ti bit: Trc khi Jai
bt u vit vo s ghi chp ca c, ti n c vic phi dp s ba bi cu th ca mnh. Ti s c gng
nhiu hn. l mt trong nhng quyt tm ca ti trong Nm Mi.
22
S tht c th gii thot bn
Mi y, ti b cnh st dng xe ngay gn nh ca chng ti Virginia do li qu nhanh. Ti khng ch
, nn i nhanh hn my dm mt gi so vi tc cho php.
Ti c th xem bng li xe v giy ng k ca ng? ngi cnh st hi ti. Ti a hai th cho ng,
v ng thy a ch Pittsburgh trn bng li xe bang Pennsylvania ca ti .
ng lm g y? ngi cnh st hi. ng thuc qun i ?

Khng, khng phi, ti tr li. Ti gii thch l ti va mi chuyn ti Virginia, v ti cha c thi gian
ng k li.
Vy sao ng li chuyn v y?
ng ta t mt cu hi trc tip. Khng cn suy ngh nhiu, ti a ra mt cu tr li trc tip. ,
tha ng cnh st, ti ni, bi ng hi, nn ti xin tr li, ti b ung th giai on kt. Ti ch cn vi
thng sng, nn chng ti chuyn v y gn vi gia nh bn v ti.
Ngi cnh st ngng u lc nhn ti. Vy l ng b ung th, ng ni tnh queo. ng ang c gng
hnh dung v ti. C tht l ti sp cht? Hay l ti ni di? ng nhn ti kh lu. ng bit khng, vi
mt ngi ch cn vi thng sng, th ng tht s trng rt khe mnh.
Hin nhin l ng ta ang ngh: Hoc tay ny bp mnh, hoc l y ni s tht. Nhng mnh khng c
cch g bit ni. Tht chng d dng cho ng, bi ng ang c gng lm mt vic gn nh khng c
th. ng ta ang th thm tra s chnh trc ca ti m khng mun bo ti l tay ni di. V do vy ng
thc p ti phi chng minh rng ti trung thc. Ti c th lm iu nh th no?
Vng. Ti bit l ti trng kh khe mnh. iu kh ma mai. Bn ngoi trng ti khng n ni no,
nhng cc khi u th bn trong. Ri, chng hiu ci g xui khin, ti vn o ln, h ra nhng vt so
m.
Ngi cnh st nhn nhng vt so ca ti. ng nhn vo mt ti. Ti c th thy trn nt mt ca ng:
ng bit l ng ang ni chuyn vi mt ngi ang cht. V d ti c l ngi trng tro nht m ng
tng dng xe, th ng cng chng mun gy thm phin h cho ti na. ng a li giy t cho ti.
Xin ng lm n, ng ta ni. T nay hy i chm chm li.
Vy l ci s tht khng khip kia gip gii thot ti. Khi ng ta ro bc v xe cnh st ca ng, ti
nhn thy iu nh vy. Ti cha h l mt trong nhng c gi tc vng xinh p c th nhng cp
lng mi thot cc giy pht. Nhng hm , ti li xe v nh, vi tc rt phi chng, v ti
mm ci nh mt n hong sc p.

[1] Pound (vit tt: lb, lbm) l n v o trng lng s dng M, bng 0,45359237 kilogram.

[2] Dutch l tc ngi ng nht ca Ha Lan.

[3] Brown University (Providence, bang Rhode Island) l mt i hc t rt c qu trng. Trng
c thnh lp nm 1764 vi tn College of Rhode Island, l i hc lu i th ba vng ng Bc M
v lu i th tm tan nc M. Nm 1971, trng ton n Pembroke College c st nhp thm.
Trng l thnh vin ca Ivy League, nhm tm trng i hc t ni ting min ng Bc M gm
Brown University, Columbia University, Cornell University, Dartmouth College, Harvard University,
Princeton University, University of Pennsylvania v Yale University.
[4] Chuck E. Cheeses l mt t hp cc trung tm gii tr gia nh. Mi trung tm u c mt tim pizza,
phng chi games, v mt s tr chi khc cho tr em.
[5] Steelers l i bng bu dc chuyn nghip Pittsburgh.
[6] pht l n v o chiu di, bng 0,3048 m
[7] ins l n v o chiu di, bng 2,54 cm
[8] Victorian l kiu kin trc c s dng ch yu trong thi Hang Hu Victoria (1837 1901).
[9] I Love Lucy l mt phim hi M, vi cc din vin Lucille Ball, Desi Arnaz, Vivian Vance v
William Frawley. Lucy tng i ngy th v nhiu tham vng, vi nhng tng tng qu khch v rt
hay t lm mnh vng vo chuyn rc ri. Cc tp phim en trng bt u chiu t 1951 ti1957 trn
knh CBS. Sau phim cn tip tc ba nm vi 13 tp, chiu t 1957 ti 1960. I Love Lucy l lot phim
c xem nhiu nht M, v l lot phim u tin kt thc khi ang c xp hng cao nht.
[10] Cheeseburger l lai bnh kp tht b bm nng (hamburger) c thm ph ma chy. Bnh thng
c thm cc gia v nh x lch, c chua, hnh v da chut mui.
[11] Pound: Pao (khong 450 gam)
[12] Ounce: Aox (n v o lng bng 28, 35 g)
[13] Santa Claus, cn c gi l Thnh Nicholas, hay ng gi N en, trong cc nn vn ha phng
ty, l ngi mang qu tng n vo m N en, 24 thng 12.
12/12/2008
IV. To iu kin cho nhng c m ca ngi khc
23
Ti ang i tun trng mt, nhng nu bn cn ti
Mt hm, Jai bo ti i mua my th tp phm. Sau khi tm c tt c cc th trong danh sch, ti
ngh s ra khi ca hng c nhanh hn nu dng ca t qut gi hng. Ti qut th tn dng vo my,
ri theo ch dn, t qut gi cc mua. My bp bp v ni ti tr s tin 16,55 la, nhng li khng in
ra ha n. Vy nn ti qut li th tn dng v qut li gi cc mua.
Ngay sau , my in ra hai ha n. My tnh tin ti hai ln.

Lc , ti phi lm mt quyt nh. Ti c th tm gp ngi qun l, ng ta s nghe li gii thch ca

ti, in mt t khai, ri mang th tn dng ca ti ti my ca ng b i mt ln tnh tin 16,55 la.
Tt c nhng vic rc ri s ko di mi, thm ch mi lm pht. V vic i vi ti chng th v
cht xu no.
Vi qu thi gian ngn ngi ca ti, liu ti c nn dnh nhng pht qu gi nh vy ly li cht t
tin? Rt khng nn. Liu ti c kh nng tr tha 16,55 la? Ti c th. Vy nn ti ra khi ca
hng, vui sng hn v c mi lm pht thay v mi su la.
Sut i ti, ti lun thc rng thi gian l hu hn. Ti th nhn l ti hi qu l gc v mt ng th,
nhng ti tin chc rng mt trong nhng vic lm hp l ca ti l ti c gng qun l qu thi gian
sao cho tht tt. Ti ni v qun l thi gian cho sinh vin ca ti. Ti ging nhng bi ging v
ti ny. V bi ti lm iu rt tt, ti tht s cm thy ti c th thc hin c kh nhiu vic
trong cuc i tng i ngn ngi ca ti.
y l nhng iu ti bit:
Thi gian cn phi c qun l mt cch r rng, ging nh tin bc. Sinh vin ca ti thng ngc
nhin v ci m h gi l ch ngha Pausch. Khi nhc nh sinh vin khng nn dnh thi gian cho
nhng chi tit khng cn thit, ti ni vi h: d bn c nh bng gm lan can n u i na, th cng
s chng c thm c ngha g.
Bn lun c th thay i k hoch, nhng ch khi bn c mt k hoch. Ti l ngi rt ng h cho
danh sch vic-cn-lm. N gip ta chia cuc i thnh nhng bc nh. Ti tng ghi ly hp ng
vnh vin[1] vo danh sch vic-cn-lm ca ti. l iu u tr. Danh sch vic-cn-lm ch c
ngha khi chia cc nhim v thnh cc bc nh. Ging nh khi ti c v Logan dn dp phng ca n
bng cch bo n nht xp tng th mt mi ln.
Hy t hi: Bn c s dng thi gian ca bn vo nhng vic c ngha khng? Bn c th c nhiu mc
ch, mc tiu v quan tm. Chng c ng bn theo ui khng? Ti gi t kh lu mt bi ct ra
t mt t bo a phng Roanoke, Virginia. Bi vit v mt ph n mang thai n kin mt
cng ty xy dng. B lo lng l ting n ca ba khoan s lm tn thng a tr cha sinh ca b.
Nhng hy xem: Trong bc nh, ngi ph n ny cm mt iu thuc l. Nu b quan tm ti a con
cha sinh ca b, th tt hn l b nn dnh thi gian i kin chng nhng chic ba khoan, cai ht
thuc l.
Thit lp mt h thng lu tr tt. Khi ti ni vi Jai l ti mun c mt ch trong nh lu tr cc
th giy t theo th t vn ch ci, c bo ti qu rc ri. Ti ni vi c: Sp xp mi th mt cch trt

t l tt hn nhiu so vi vic chy tm khp nh ri ku, em bit n mu xanh v em bit l em cm n

khi ang n ci g .
Hy ngh li v in thoi. Ti sng trong nn vn ha m mnh phi dnh kh nhiu thi gian i
phn v nghe cu Cuc gi ca bn l rt quan trng i vi chng ti. iu ny cng ging nh mt
chng trai tt vo mt mt c gi ngay cuc hn h u tin v ni, Anh tht s yu em. Vng, l
cch dch v khch hng ng thi hot ng. V ti khng chp nhn n. Ti lun m bo khng bao
gi phi i vi phn p bn tai. Ti lun dng loa phn, nh vy tay ti vn hon ton t do lm
nhng vic khc.
Ti cng su tm nhng k thut ct ngn cc cuc gi khng cn thit. Nu ti ngi trong khi ni
in thoi, ti khng bao gi gc chn ln. Thc ra, khi ni in thoi, bn ng th tt hn, bn s c xu
hng ni nhanh gn hn. Ti cng thch trong tm mt trn bn th g m ti mun lm, nh vy
ti s b thc gic kt thc nhanh cuc ni chuyn.
Sau nhiu nm, ti thu lm c mt s mo khc v in thoi. Bn mun dt im nhanh gn vi
nhng c gi qung co? Hy ct my trong khi bn ang ni v h ang nghe. H s ngh l ng dy
ni ca bn b trc trc, v chuyn sang c gi cho ngi tip theo. Bn mun lm mt cuc gi ngn cho
mt ngi no ? Hy gi h lc 11 gi 55 sng, ngay trc gi n tra. H s ni nhanh. Bn c th
tng l bn th v, nhng tht ra bn khng th v hn ba n tra ca h.
y thc. L mt gio s, ti sm hc c iu l ti c th tin tng vo nhng sinh vin mi chn
tui, thng minh, vi nhng chic cha kha bc vo vng quc ca ti, v trong hu ht mi trng
hp, h rt c trch nhim v gy n tng tt. Khng bao gi l sm khi y thc. Con gi ti, Chloe, mi
ch mui tm thng tui, nhng hai trong s nhng bc nh ti thch nht chp n ngi trong tay ti.
Trong bc nh u, ti cm chai sa cho n b. Trong bc th hai, ti y thc cng vic cho n. Chloe
trng rt tha mn. Ti cng vy.

Phi ngh ngi. Khng phi l ngh ngi tht s, nu bn vn tip tc c email hc gi in thoi
nghe li nhn. Khi Jai v ti i ngh tun trng mt, chng ti mun c yn tnh mt mnh. Nhng sp
li thy ti cn thng bo cch mi ngi c th lin lc c vi ti. Ti li tin nhn nh sau:
Xin cho, y l Randy. Ti i ti lc ba mi chn tui mi ci v, vy nn v ti v ti i ngh mt
thng. Ti hy vng bn khng c vn g vi vic ny. Nhng sp ca ti th c. Do vy ti phi nhn
li cch bn c th lin lc c vi ti. K , ti ni tn ca b m Jai v thnh ph ni h sng.
Nu bn gi tng i, bn s c s in thoi ca h. V sau , nu bn c th thuyt phc c b m
v ca ti rng s khn cp ca bn l xng ng ngt on tun trng mt ca c con gi duy nht ca
h, th bn s nhn c s in thoi ca ti.
Chng ti khng nhn c c phn no c.
Mt s th thut qun l thi gian ca ti l nghim tc mt cch sng cn, vi th thut khc th kh
nh gi hn. Nhng ti tin rng tt c chng u xng ng c xem xt.
Thi gian l tt c nhng g bn c. V mt ngy no , bn s thy, bn c t hn l bn ngh.
24
Mt k xun ngc thc tnh
Mt cu ni dp khun c chp nhn trong gio dc l: mc tiu s mt ca cc ging vin l gip cho
sinh vin hc cch hc nh th no.
Tt nhin, ti lun nhn nhn gi tr ca iu . Nhng trong thm tm ti, mt mc tiu s mt tt hn
l: gip cho sinh vin hc cch t nh gi h nh th no.
H c nhn bit c nhng nng lc tht ca h khng? H c thc c v nhng khim khuyt ca
h khng? H c thc t v cch nhng ngi khc nhn nhn h khng?
Cui cng, cc nh gio s phc v sinh vin tt nht bng cch gip h tr thnh t phn chiu hn.
Cch duy nht mi ngi c th tin b nh Hun luyn vin Graham dy ti l pht trin c
kh nng tht s t nh gi mnh. Nu khng lm c xc ng iu , lm sao c th ni chng ta
ang tt ln hay xu i?
Mt s ngi theo trng phi c in phn nn rng h cm thy tt c nhng g gio dc i hc ngy
nay quan tm l: phc v khch hng. Sinh vin v cha m ca h ngh rng h tr nhiu tin cho mt sn

phm, v do vy h mun sn phm phi c gi tr theo cch o m c. iu ging nh h bc

vo mt ca hng bch ha, v thay v mua nm chic qun b hiu, h mua mt kha hc nm mn.
Ti khng hon ton ph nh m hnh phc v khch hng, nhng ngh iu quan trng l phi dng n
d thng mi ny mt cch ng n. y khng phi l bn l. Thay vo , ti so snh hc ph i
hc nh tin th lao cho ngi hng dn tp c nhn mt cu lc b th thao. Cc gio s chng ti
ng vai tr ngi hng dn, cho sinh vin tip cn ti cc thit b (sch, phng th nghim, kinh
nghim ca chng ti) v sau , cng vic ca chng ti l i hi. Chng ti phi m bo sinh vin
t luyn tp. Chng ti cn khen ngi h khi h xng ng v phi thng thn nhc h khi h cn lm
vic c gng hn.
Quan trng nht l chng ti phi cho h bit cn t nh gi th no v tin b ca h. iu tuyt vi v
luyn tp trong phng th thao l nu bn c gng, bn s c kt qu rt r rng. iu ny cng ng i
vi gio dc i hc. Cng vic ca mt gio s l dy cho sinh vin cch xem xt tm thc h pht trin
nh th no, ging nh cch h c th thy c bp ca h pht trin ra sao bng cch nhn vo mt tm
gng.
Nhm t c iu , ti c gng a ra cch thc mi ngi c th lng nghe phn hi. Ti
lin tc gip sinh vin pht trin vng phn hi ca chnh h. Vic ny khng hn d dng. mi ngi
vui v n nhn phn hi l vic kh nht m ti phi lm, vi t cch ca mt nh gio. (N cng khng
d trong cuc sng c nhn ca ti.) Ti rt bun v c qu nhiu cha m v cc nh gio u hng
vic ny. Khi h ni v xy dng lng t trng, h thng dng li tng bc rng tuch thay v pht trin
tnh cch mt cch trung thc. Ti nghe rt nhiu ngi ni v vng xoy c tt li trong h thng
gio dc ca chng ta, v ti ngh mt nguyn nhn mu cht l do c qa nhiu si bc v c qu t
phn hi thc s.
Khi ti dy lp Xy dng cc th gii o Carnegie Mellon, chng ti tin hnh lm phn hi
ngang, hai tun mt ln. l mt lp hc hon ton hp tc, sinh vin lm vic trong cc nhm bn
ngi, trn cc n hin thc o my tnh. H ph thuc ln nhau v im ca h phn nh iu .
Chng ti ly tt c cc phn hi ngang v a vo mt trang tnh. Ti cui hc k, sau khi mi sinh vin
lm nm n, mi n c lm vi ba thnh vin khc, mi ngi c mi lm s liu. l mt
cch thc dng, c ngha thng k h t nhn vo chnh h.

Ti lp nhng biu ct nhiu mu, trong , mi sinh vin c th thy xp hng ca mnh v cc ch s
o n gn nh:
1)

Nhng ngi cng nhm c ngh l anh ta lm vic tch cc khng? Chnh xc th nhng ngi

cng nhm ngh anh ta dnh bao nhiu gi lm vic cho n?

2)

ng gp ca anh ta c tnh sng to nh th no?

3)

Nhng ngi cng nhm thy d hay kh lm vic vi anh ta? Anh ta c tinh thn ng i khng?

Nh ti vn lun ch r, c bit l vi im 3), nhng g nhng ngi cng nhm ngh, thc cht l mt
nh gi chnh xc l lm vic vi bn d dng nh th no.

Nhng biu ct nhiu mu rt c th. Tt c sinh vin u bit h ng u trong tung quan vi
bn mi chn sinh vin khc.
Cc biu ct cng cc mu phn hi khc, c bit c bao gm cc ngh gip lm tin b, nh:
Hy mi ngi kt thc cu ca h, khi h ang ni.
Hy vng ca ti l, s c nhiu sinh vin nhn nhng thng tin ny v ni, i tri, mnh phi ghi nhn
iu ny. l nhng phn hi kh c th b qua, nhng mt s t ngi vn khng h quan tm ti
chng.
C mt kha ging, ti sinh vin nh gi tng ngi mt theo cng phng php, nhng ch cho sinh
vin bit h thuc nhm mt phn t no. Ti nh cuc ni chuyn vi mt sinh vin b nhng ngi
khc cho l c bit kh chu. Cu ta thng minh, nhng qu ch quan ng nhn v mnh, nn khng my
may bit cu ta c nhn nhn ra sao. Cu ta xem s liu, thy mnh b xp nhm mt phn t thp
nht v khng h bn khon.

Cu ta hnh dung, nu b xp vo nhm 25 phn trm thp nht, th cu ta phi mc qung 24 hay 25
phn trm (ch khng phi thuc 5 phn trm y). Do trong ngh, cu ta thy mnh gn thuc nhm
25 phn trm cao hn. Nh vy cu ta xem mnh khng xa my vi nhm 50 phn trm, c ngha l,
bn b thy cu ta cng khng sao c.
Ti rt mng v chng ta c cuc trao i ny, ti ni vi cu ta, bi ti ngh iu quan trng l ti cho
anh bit mt s thng tin c th. Anh khng nhng ch thuc nhm 25 phn trm thp nht. Vi nm
mi sinh vin trong lp, bn b xp anh hng cui cng. Anh l ngi th nm mi. Anh c vn
nghim trng. Mi ngi ni anh khng h bit lng nghe v rt kh lm vic, trao i vi anh. iu
khng h tt.
Cu sinh vin b sc. Cu ta c tt c, mi th u t ra rt hp l, v by gi th ti li ngi y a
cho cu ta nhng s liu kh ph phng.
V ri ti k vi cu ta v chnh ti.
Trc y ti cng tng rt ging anh, ti ni. Ti tng b ph nhn. Nhng ti may mn c mt
gio s, ng chng t s quan tm ti ti bng cch ni thng s tht cho ti bit. V y l iu c
bit ca ti: ti lng nghe.
Cp mt ca cu sinh vin m rng. Ti th nhn iu , ti ni. Ti l mt k xun ngc c thc
tnh. V vic cho ti thm quyn o c ni vi anh rng, anh cng c th tr thnh mt k
xun ngc thc tnh.
Trong thi gian cn li ca hc k, cu sinh vin ny lun t kim sot mnh. Cu ta tin b. Ti
cho cu ta mt c n, cng ging nh Andy van Dam cho ti my nm trc y.
25
Rn luyn mt Jedi[2]
Tht vui sng khi bn hon tt c nhng c m tui th ca mnh, nhng khi c tui hn, bn s
thy vic to iu kin cho nhng c m ca ngi khc cn lm mnh vui sng hn.
Khi ti dy i hc Virginia nm 1993, Tommy Burnett, mt sinh vin hai mi hai tui ngi t
mt ngh s tr thnh mt ti nng v ha my tnh mun c lm vic trong nhm nghin cu
ca ti. Sau khi ni chuyn v cuc sng v cc mc tiu, cu ta bt ng ni: i, v ti lun c chnh
c m tui th ny.

Bt k ai dng cc t tui th v c m trong cng mt cu, u gy cho ti s ch .

V c m tui th ca anh l g, Tommy? ti hi.
Ti mun lm vic cho b phim Star Wars k tip, cu ta ni.
Xin nh, l nm 1993. B phim Star Wars cui cng c lm nm 1983, v cha h c nhng k
hoch c th no lm thm phim ny. Ti gii thch iu . l mt c m kh vin vng, v s
rt kh t c, ti bo vi cu ta. Ni chnh xc l, h kt thc vic lm cc b phim Star
Wars.
Khng, cu ta ni, h s lm thm na, v khi h thc hin, ti s tham gia lm phim. l k hoch
ca ti.
Tommy mi su tui khi b phim Star Wars u tin ra i vo nm 1977. Nhng a tr khc mun tr
thnh Han Solo[3], cu ta ni vi ti. Nhng ti th khng. Ti mun tr thnh ngi lm nn nhng
hiu ng c bit nhng con tu v tr, nhng hnh tinh, nhng ngi my.
Cu ta ni vi ti, khi cn l mt a tr, cu ta c tt c cc bi vit v k thut Star Wars c th
kim c. Cu ta c tt c cc cun sch gii thch cc m hnh c xy dng ra sao, v cc hiu ng
c bit c to ra nh th no.
Khi nghe Tommy ni, ti hi tng li tui th ca ti khi ti thm Disneyland, v ti c thi thc
ra sao ln ln v sng to c nhng tr chi kiu nh vy. Ti hnh dung l c m to ln ca
Tommy s khng th tr thnh hin thc c, nhng n li gip ch cho cu ta theo mt cch no .
Ti c th lm vic vi mt ngi c m c nh vy. Ti bit t ham mun vo i bng bu dc hng
quc gia ca ti, Tommy c nhng ham mun m k c khi khng t c, chng vn gip cu ta rt tt,
do vy ti cu ta tham gia vo nhm nghin cu ca ti.
Tommy s ni vi bn rng ti l loi sp rt kh tnh. Cu ta nh, ti yu cu cu ta nhiu v c nhng
i hi rt cao, nhng cu ta cng bit l ti rt quan tm ti nhng mong mun v s thch ca cu ta.
Cu ta so snh ti vi mt hun luyn vin bng bu dc. (Ti ngh l ti theo gng Hun luyn vin
Graham.) Tommy cng ni l cu ta khng nhng ch hc c t ti v lp trnh hin thc o, m cn
v cch m cc ng nghip cn phi lm vic gn b vi nhau kiu nh trong mt gia nh. Cu ta nh
ti ni vi cu ta: Ti bit anh thng minh. Nhng ai y cng thng minh. Thng minh l cha .
Loi ngi ti mun c trong nhm nghin cu ca ti l nhng ngi s gip c nhng ngi khc
cm thy vui sng v hnh phc khi cng nhau lm vic y.

Tommy chng t l ngi c tinh thn ng i nh vy. Sau khi ti c hp ng vnh vin (tenue),
ti a Tommy v cc thnh vin khc trong nhm nghin cu ca ti ti Disney World nh mt cch
ni li cm n.
Khi ti chuyn ti Carnegie Mellon, cc thnh vin trong nhm nghin cu ca ti t i hc Virginia
cng theo ti tt c, tr Tommy. Cu ta khng chuyn c cng. V sao? Bi cu ta c tuyn vo
lm cng ty Industrial Light & Magic[4] ca nh sn xut kim ch nhim George Lucas[5]. Cng cn
ni thm l h tuyn Tommy, khng phi v c m m v kh nng v trnh ca cu ta. Trong thi
gian lm vic vi nhm nghin cu ca ti, Tommy tr thnh mt ngi tho chng xut sc trn
ngn ng Python[6], v tht may mn, cng l th ngn ng c la chn Industrial Light &
Magic. May mn r rng l s gp g ca chun b v thi c.
Khng kh on bit kt cc cu chuyn s i v u. Ba b phim Star Wars mi ra i trong
nm 1999, 2002, v 2005 v Tommy lm vic cho c ba b phim .
Vi Star Wars Episode II: Attack of the Clones (Cuc tn cng ca nhng ngi v tnh), Tommy l
gim c k thut chnh. Trong phim c mt on tuyt vi mi lm pht nh nhau trn hnh tinh
gia nhng ngi nhn ging v tnh vi nhng ngi my, v Tommy l ngi xy dng ton b
cnh ny. Cu ta cng c nhm dng cc nh ca vng sa mc Utah[7] to phong cnh o cho trn
nh. Tommy lm nhng cng vic k diu, cho php cu ta sng mi ngy trn mt hnh tinh.
Vi nm sau, Tommy rt t t, mi ti cng cc sinh vin ca ti ti thm Industrial Light & Magic.
Ngi ng nghip ca ti, Don Marinelli, khi u mt truyn thng kh n tng, hng nm t chc
mt chuyn i a cc sinh vin qua b ty, h tham quan vng cng nghip gii tr v cc cng ty
cng ngh cao, ni c th thu ht h vo lm vic trong th gii ha my tnh. Lc , ngi nh
Tommy r rng l mt v cha i vi lp sinh vin tr. Cu ta lm sng ng nhng c m ca h.
Tommy ngi cng vi ba cu sinh vin khc ca ti, trao i vi cc sinh vin. Nhm sinh vin ny
cha bit r s theo hc vi ti nh th no. Ti vn vy, theo kiu ca ring ti mt ng thy vi
nhng yu cu, i hi cao v theo nhng cch hi khc l v sinh vin th cha n nh gi ng
nhng gi tr . Sau mt hc k, mt vi sinh vin r rng vn cn coi chng v phng np lm vic
do thi quen m c ca ti.
Cui cng, cuc trao i chuyn sang ti lm th no bt u thm nhp vo doanh nghip in nh,
v mt sinh vin mun bit v vai tr ca may mn. Tommy tnh nguyn tr li cu hi ny. Cn rt
nhiu may mn, anh ni. Nhng tt c cc bn u may mn. c lm vic vi Randy v hc ng,
chnh l mt loi may mn. Ti khng y, nu khng c Randy.

Ti tng tri bng bnh trong trng thi khng trng lng. Nhng, ngy hm , ti cn tri bng
bnh cao hn th. Ti rt trn trng vic Tommy by t ti l ngi gip to iu kin cho nhng c
m ca anh tr thnh hin thc. iu tht s c bit l anh n p c n bng cch to iu kin
cho nhng c m ca cc sinh vin ca ti (v nh vy cng chnh l gip ti trong tin trnh ny). y
l thi khc nh du bc ngot trong quan h ca ti vi lp hc. Tommy chuyn giao bc ngot
ny.
26
H lm ti bng hong
Nhng ngi quen bit thng ni ti l mt qui vt rt hiu qu. Hin nhin, h lm ti t ho. Ti
thng lm hai, hay ba vic c ch mt lc. Do vy, khi thm nin dy hc tng ln, ti bt u suy ngh
v cu hi: Nu ti c th gip sinh vin, tng ngi mt, h vn ti t c nhng c m tui th
ca h, th liu c cch no gip nhiu sinh vin theo mt quy m ln hn khng?
Ti tm thy ci quy m ln hn khi n Carnegie Mellon vo nm 1997 trong t cch Ph Gio s
tin hc. Chuyn ngnh ca ti l tng tc ngi my tnh, v ti lp mn ging c tn Xy dng
cc Th gii o, gi tt l BVW (Building Virtual Worlds).
tng nn tng thc ra khng xa my so vi tng ca Mickey Rooner[8]/Judy Garland[9]Hy dng
ln mt v din, ch c iu n c cp nht cho thi i c ha my tnh, hot hnh ba chiu v ci
ta gi l cc th gii hin thc o tng tc.
Ti m lp cho nm mi sinh vin t tt c cc khoa khc nhau trong trng. Chng ti c sinh vin cc
ngnh biu din, vn hc v iu khc ln vi sinh vin cc ngnh k thut, ton, v tin hc. l nhng
sinh vin m bnh thng ra th chng c nguyn c g gp nhau, bi cc chuyn ngnh Carnegie
Mellon l rt c lp. Nhng chng ti lm cho nhng thanh nin ny tr thnh cng tc vin ca
nhau, bt buc h phi cng nhau thc hin nhng vic m h khng th lm mt mnh c.
Mi nhm c bn ngi c chn mt cch ngu nhin, v h lm vic cng nhau cho cc n ko di
hai tun. Ti ch ni vi h: Hy xy dng mt th gii o. V h s lp trnh mt ci g , sng tc ra
mt ci g , trnh by cho nhng ngi khc xem, v sau ti tro cc nhm, h nhn ba cng tc vin
mi v li bt u t u.
Ti ch c hai nguyn tc cho cc th gii hin thc o ca h: Khng c bn git bo lc v khng c
khiu dm. Ti a ra quy nh nh vy ch yu v nhng th ny c thc hin trong cc tr chi
my tnh ti c t ln, v ti mun trng i nhng tng nguyn tc hn.

Bn phi ht sc ngc nhin khi thy cc cu b mi chn tui hon ton cn kit tng, khi ly tnh
dc v bo lc ra khi danh sch cc ch . V ri, khi ti yu cu h hy suy ngh vt ra khi nhng
th thng thng, hu ht h p ng c vi i hi. Thc t, nm u t chc lp hc, khi cc sinh
vin trnh din nhng n u tin, h lm ti bng hong. Nhng kt qu ca h ng l vt
khi sc tng tng ca ti. Ti c bit b n tng bi h phi lp trnh trn nhng chic my tnh rt
yu theo cc chun mc v hin thc o ca Hollywood, v h cho ra nhng ht ngc l thng.
Lc , ti l gio s ti c chc nm, v khi bt u chng trnh BVW, ti cha bit chnh xc c
th trng i c nhng g. Ti giao n cho hai tun u tin, v nhng kt qu lm ti chang
ngp. Ti khng bit nn lm g tip theo. Ti nh mt phng hng nn gi in cho ngi t vn
ca ti, Andy van Dam.
Andy, ti giao n hai tun cho sinh vin v h mang n cho ti nhng kt qu m nu l n
cho c mt hc k, th ti vn s cho h ton im A. By gi ti phi lm g y?
Andy suy ngh mt pht ri ni: OK. y l th anh lm. Hy tr li lp ngy mai, nhn vo mt h v
ni: Cc bn, cc kt qu kh tt, nhng ti bit, cc bn c th lm tt hn.
Cu tr li ca ng tht s lm ti u m. Nhng ti theo li t vn ca ng v t kt qu tht m mn.
ng ni cho ti l hin nhin ti cha bit mc ngng s phi cao ti u, v ti ch cn lm mt vic
chi khm l t n bt k v tr no.
V sinh vin li tip tc hon thin, b xung, truyn cm hng cho ti vi nhng sng to ca h. Nhiu
n phi ni l ti gii, th hin t cc cuc phiu lu i thuyn trn nc bc, cc chuyn i th mng
xuyn Venice[10] ti cc ninja[11] trt pa tanh. Mt s sinh vin ca ti sng to ra nhng th gii
hon ton khng tng vi nhng vt cnh ba chiu rt ng yu m h tng m c t khi cn l nhng
a tr th.
Ngy trnh din kt qu, ti n lp, thy trong phng c nm mi sinh vin v nm mi ngi khc
na m ti cha quen bit, l nhng ngi cng phng, bn hoc cha m ca h. Trc y, ti cha
tng c cha m ca sinh vin ti lp hc bao gi. V ri h cn ko theo nhiu ngi khc n thm na.
V c qu nhiu ngi tham d, chng ti phi chuyn sang mt ging ng ln hn. Hn bn trm
ngi ng xem, vui mng c v cho cc trnh din hin thc o a thch ca h. Ch tch Carnegie
Mellon, Jared Cohon, ni vi ti l bui trnh din ging nh mt cuc diu hnh, ch c iu, ni dung
y l khoa hc.

Vo ngy trnh din, ti lun bit nhng n no l tt nht. Ti c th cn c vo ngn ng c ch. Nu

cc sinh vin ca mt nhm no ng st gn nhau, ti bit h gn b vi nhau, v th gii o h pht
trin s l sn phm rt ng xem.
Ci ti a thch trn ht l tinh thn ng i ng vai tr trung tm cho thnh cng ca n. Nhng
sinh vin ny c th i xa c n u? Ti khng r. H c th hon tt c nhng c m ca h
hay khng? Cu tr li chc chn duy nht ti c cho cu hi l: Trong lp hc ny, bn khng th
lm vic mt mnh.
***
Liu c cch g nng nhng vic chng ti ang lm ln mt mc cao hn khng?
Gio s kch ngh Don Marinelli v ti, vi s ng h ca nh trng, lm nn iu k diu . Chng
ti sng lp ci gi l Trung tm Cng ngh Gii tr (The Entertainment Technology Center vit tt
l ETC, trang web http://www.etc.cmu.edu), nhng chng ti mun ngh ti n nh mt nh my hon
tt c m: mt chng trnh cao hc, trong , cc ngh s v cc nh cng ngh n vi nhau cng
lm vic cho cc tr chi cng vin, cc tr chi my tnh, cc hot hnh, v bt k th g m h c th
ngh ra c.
Nhng trng i hc n ha s khng bao gi tip cn nhng tng nh vy, nhng Carnegie Mellon
li cng khai cho chng ti chng ch ph b khun mu cht hp c.
Hai chng ti c nhn ha s trn hp gia ngh thut vi cng ngh; kt hp no phi vi no tri,
dn kch ngh vi dn my tnh. Do Don v ti kh khc bit, ban u, chng ti l bc tng gch
ca nhau. Nhng chng ti lun tm c cch cho cng vic tin trin. Kt qu, sinh vin thng
nhn c cc th tt nht t nhng cch tip cn phn k ca hai chng ti (v chc chn, h c c
tm gng bit phi lm vic nh th no vi ngi c khc bit vi h). S trn hp gia t do v
chung sc ng i lm cho cng vic tr nn tuyt i hp dn. Cc cng ty nhanh chng bit n
chng ti, v a ra nhng ngh bng vn bn vi ba nm cam kt s thu nhn sinh vin ca chng ti,
iu c ngha l h cam kt thu nhn c nhng sinh vin m chng ti cha h tuyn vo hc.
Don lm 70 phn trm vic ca ETC v xng ng c hng 70 thnh qu. ng cng m mt
trng v tinh c, v c k hoch m thm cc trng v tinh khc Hn quc v Singapore. Hng
trm sinh vin, m ti s khng bao gi quen bit, trn khp th gii, s c iu kin hon tt cc m
c tui th d di ca h. iu lm cho ti cm thy v cng vui sng.

27
t ha
Vic gip cho cc c m ca nhng ngi khc c th c thc hin theo nhng quy m khc nhau.
Bn c th gip cho tng ngi mt, theo cch ti lm vi Tommy, ngi m c Star Wars. Bn c
th gip cho nm mi hay mt trm ngi mt lc, theo cch chng ti lm trong lp hc Xy dng
cc Th gii o hay ti ETC (Trung tm Cng ngh Gii tr). V, nu bn c nhng kht vng ln v mt
cht to bo, bn c th th lm vic mt quy m ln, c gng gip cho cc m c ca hng
triu ngi.
Ti ngh l trng hp Alice, phn mm cng c dy hc ca i hc Cernegie Mellon, m ti may
mn l ngi gip pht trin. Alice cho php cc sinh vin nhp mn my tnh v bt k ai, tr hay gi
d dng sng to cc hot hnh k mt cu chuyn, chi mt tr chi tng tc hay lm mt video. N
s dng ha ba chiu v k thut drag-and-drop[12] (ko-v-th) gip ngi s dng c mt tri
nghim lp trnh hp dn v thun tin. Carnegie Mellon cung cp Alice min ph nh mt dch v cng,
v c hn mt triu ngi ti phn mm ny v s dng. Trong nhng nm ti, s ngi s dng chc
chn s cn tng ln na.
Vi ti, Alice c quy m v hn. Tht d hnh dung, s c c chc triu a tr s dng n theo ui
nhng c m ca chng.
T lc khi ngun Alice u nhng nm 1990, ti rt yu thch tng dy lp trnh bng cch dng
phng php gi u. Bn c nh v gi u khng? l khi bn dy ngi khc mt th g bng
cch h ngh h ang hc mt th khc. Cc sinh vin ngh h ang dng Alice lm phim hoc sng
to cc tr chi video. S gi u y l, thc cht h ang hc tr thnh nhng ngi lp trnh my
tnh.
c m ca Walt Disney v Th gii Disney l n s khng bao gi kt thc. ng mun n s lun pht
trin v thay i mi mi. Theo cng cch , ti hi hp vui sng hnh dung cc phin bn tng lai
ca Alice do cc ng nghip ca ti pht trin, s cn tt hn phin bn chng ti lm trong qu kh.
Trong nhng phin bn sp ti, ngi dng s ngh h ang vit cc kch bn phim, nhng thc cht h
ang hc ngn ng lp trnh Java. V, cm n bn ti, Steve Seabolt Electronic Arts, chng ti c
chp thun c s dng cho Alice cc nhn vt trong tr chi video my tnh The Sims[13] bn
chy nht trong lch s. Tht l mt iu k diu.
Ti bit l n ny trong nhng bn tay tuyt vi. Dennis Cosgrove, k s thit k trng ca n
Alice, l mt cu sinh vin ca ti i hc Virginia. Mt cu sinh vin na, nay tr thnh ng
nghip l Caitlin Kelleher. C xem Alice cc giai n u v ni vi ti, Ti bit n lm cho

vic lp trnh tr nn d dng, nhng ti sao n li th v? Ti tr li: i, ti l mt ngi n ng

am m v ti thch lm nhng ch lnh nh di chuyn theo lnh ca ti, v thy iu rt th v.
Ri Caitlin t hi lm th no Alice cng tr thnh th v nh vy i vi cc c gi, v hnh dung
vic k chuyn chnh l b mt li cun h. thc hin lun n tin s, c xy dng mt h thng
t tn l Alice k chuyn.
By gi, l mt gio s tin hc ca i hc Washington[14] ti St. Louis, Caitlin (, ti m ch Tin s
Kelleher) ang pht trin cc h thng mi cch mng ha vic cc c gi tr tip cn nhng tri
nghim lp trnh u tin. C chng minh rng nu n c din t nh mt hot ng k chuyn, th
cc c gi s hon tan mong mun hc cch thc vit phn mm. Thc cht, h yu thch n. Cng
xin nhc l cch thc cng khng km hp dn i vi cc chng trai. Ai cng yu thch vic k
chuyn. l mt trong nhng iu ng ph dng i vi lai ngi chng ta. Do vy, trong suy ngh
ca ti, Caitlin thng Gii V ch mi Thi i v Gi u.
Trong bi ging cui cng, ti ni l by gi ti hiu tt hn cu chuyn ca Moses[15], vic ng
thy t Ha nhng cha bao gi t c chn ln min t ny. Ti cm nhn thy cng cch nh vy
v tt c nhng thnh qu pha trc ca Alice.
Ti mun bi ging ca ti nh mt li ku gi ti cc ng nghip v sinh vin ca ti, hy tip tc i,
khng c ti, v bit rng ti tin tng l h s lm c nhng iu v i. (Bn c th tm hiu tin
ca n ti http://www.alice.org.)
Qua Alice, hng triu tr em ang tri nghim s thch th l thng trong khi hc mt th kh phc tp.
Cc em s pht trin cc k nng gip t c cc c m ca mnh. Nu ti phi cht, th ti cng
c an i bi c Alice nh mt di sn ngh nghip.
Do vy, cng OK nu ti cha t c chn ln min t Ha. vn l mt chim nghim tuyt vi.

[1] Tenure l phng thc hp ng lm vic vnh vin cho gii hn lm, m ch quyn khng b kt thc
cng vic nu khng c l do tht chnh ng.
[2] Jedi l thnh vin ca tng lp tu s gi tng trong thin h Star Wars.
[3] Han Solo l nhn vt trong th giI Star Wars, l ngI n c, nhng bit r tm quan trng ca
vic phi lm thnh vin ca mt nhm phc v cho s nghip chung.
[4] Industrial Light & Magic (ILM) l mt cng ty lm v hiu ng th gic trong in nh, c
George Lucas sng lp nm 1975.

[5] George Walton Lucas, Jr. (sinh nm 1944) l nh sn xut, ch nhim v vit kch bn phim ngi
M, ch tch hng Lucasfilm. ng c bit ti nhiu nht trong vai tr ngi sng to phim Star
Wars v nhn vt Indiana Jones.
[6] Python l mt ngn ng lp trnh my tnh bc cao, c a ra s dng t nm 1991.
[7] Bang Utah ca M, c thin nhin rt phong ph, t nhng sa mc vi cc n ct, nhng rng thng
trong cc thung lng, ti nhng ni .
[8] Mickey Rooney (sinh nm 1920) l mt din vin M. ng c nhiu gii thng, bao gm c
Oscar, Golden Globe v Emmy Award. ng c ghi trong sch k lc l din vin c s nghip sn
khu v mn nh lu nht.
[9] Judy Garland (1922 1969) l din vin v ca s M. B c cc gii cao qu Oscar cho din
vin tr, Golden Globe, Grammy Awards v Tony Award.
[10]Venice l mt thnh ph pha bc nc , th ph ca vng Veneto, ni ting l Thnh ph Thanh
bnh, Thnh ph Nc, Thnh ph Cu v Thnh ph nh sng. Venice c coi l mt trong
nhng thnh ph p nht th gii.
[11] Trong lch s ca Nht, mt ninja l mt chin s c hun luyn c bit v thut chin tranh, bao
gm c m st, do thm v v thut.
[12] Trong giao din ha my tnh, drag-and-drop l thao tc nhy gi chut vo mt i tng, ko
ti mt v tr khc v th n to mt dng lin kt gia cc i tng.
[13] The Sims l tr chi my tnh m phng chin lc sng do Electronic Arts sn xut. Nh thit k
tr chi Will Wright sng to ra tr chi ny cng nh tr chi SimCity. y l mt m phng cc
hat ng thng ngy ca mt hc nhiu nhn vt o (Sims) trong mt gia nh ngai gn thnh
ph SimCity.
[14] i hc Washington St. Louis mt trng I hc t thnh ph St. Louis, bang Missouri.
Trng c thnh lp nm 1853, t tn theo George Washington.
[15] Moses (1393 1273 trc cng nguyn) l mt lnh t tn gio ngi Do Thi. ng c cho l tc
gi ca kinh Torah, cng l mt nh tin tri quan trng trong Do Thi gio, Thin cha gio, Hi gio v
nhiu tn gio khc.
23/01/2009
V. V sng cuc sng nh th no
Phn ny c th t tn V Sng Cuc Sng Ca Bn Nh Th No, nhng thc s n l v ti c
gng sng cuc sng ca ti nh th no. Ti on l cch ni: y l nhng g ng vi ti.
R. P.

28
M uc ln
Con ngi ln u tin t chn ln mt trng vo ma h nm 1969, khi ti c tm tui. Vi s kin
, ti bit hu nh mi th u l c th. Tt c chng ta, trn ton tri t, c php m
nhng c m ln.
Ti ang i cm tri ma h , v sau khi m un mt trng h cnh, tt c chng ti c a n nh
chnh ca tri, c mt chic tivi. Cc phi cng v tr phi chun b kh lu trc khi leo xung
thang v bc i trn b mt ca mt trng. Ti hiu. H c rt nhiu thit b, rt nhiu chi tit cn phi
c ch . Ti kin nhn ch.
Nhng nhng ngi trng coi tri li lun nhn ng h ca h. qu mi mt gi m. Cui cng,
trong khi nhng quyt nh thng minh c thc hin trn mt trng, th mt quyt nh ngu xun
c thc hin y trn Tri t. V qu khuya, tt c tr con chng ti phi tr v lu i ng.
Ti hon ton gin di vi cc gim c tri. ngh trong u ti lc l: Loi ngi ri khi hnh
tinh ca chng ta v ln u tin t chn ln mt th gii mi, cn cc ng th li ngh ti chuyn i
ng?
Khi ti tr v nh vi tun sau, ti c bit l b ti chp mt bc nh t tivi ca chng ti lc Neil
Armstrong[1] t chn ln mt trng. ng gi li thi khc cho ti, bit rng n s gip khu gi
cho ti nhng c m ln. Chng ti vn gi bc nh ny trong mt cun sch tranh.

Cnh h cnh xung mt trng do b ti chp t tivi ca chng ti

Ti hiu nhng l l v hng t la chi cho vic a ngi ln mt trng c th c s dng chng
i ngho trn Tri t. Nhng, hy xem, ti l mt nh khoa hc, ti nhn nhn cm hng l cng c
ch thc lm nn nhng iu tt p.

Khi bn dng tin chng i ngho, c th n c gi tr ln, nhng kh thng thng, bn ang lm
vic trong cc gii hn cht hp. Khi bn a ngi ln mt trng, bn gy cm hng cho tt c mi
ngi hng ti ci ti a ca tim nng con ngi, l cch cui cng chng ta s tm c li gii
cho nhng vn ln nht.
Hy t cho php bn m c. Hy khch l nhng c m ca c con ci cc bn. iu c ngha l,
thnh thong, cng phi chng thc khuya hn gi i ng ca chng.
29
S chn thnh tt hn l s hp thi
Ti lun coi trng mt ngi chn thnh hn l mt ngi hp thi, bi hp thi l ngn hn, cn chn
thnh l di hn.
S chn thnh hay b nh gi qu thp, bi n n t tn y lng, i khi kh nhn ra, trong khi hp
thi li d thy bi n l s c gng gy n tng vi v b ngoi.
Ngi hp thi a thch nhng s nhi li. Nhng lm g c ci g c th c nhi li c mt cch v
tn? Ti tn trng ngi chn thnh, bi h thng lm c nhng th c th trng tn hng th h.
Khi ti ngh v mt ngi chn thnh, ti ngh n mt nam hng o vin (boy scout) lm vic rt
nghim tc tr thnh mt Eagle Scout[2]. Khi phng vn tuyn ngi lm vic, v gp ng vin l
Eagle Scout, ti gn nh lun lun c gng thu nhn anh ta. Ti bit l c mt s chn thnh anh ta,
th vt tri hn hn so vi nhng vin chng hi ht ca nhng k hp thi.
Hy ngh m xem. Tr thnh mt Eagle Scout gn nh l th duy nht bn c th a vo l lch ca bn
tui nm mi mt th m bn lm tui mi bn v n vn gy n tng. (Mc nhng n lc
ca ti v s chn thnh, ti vn khng t c danh hiu Eagle Scout.)

Qun o ca ti khng my thay i

Nhn th, nhc ti thi trang, l th m thng mi la bp l s hp thi. Ti khng my may quan
tm ti thi trang, do vy ti rt t mua qun o mi. Thc t l thi trang mt tnh thi trang v ri li
quay tr li thnh thi trang ch ty thuc vo mt s t ngi u ngh h c th bn c chng.
Vi ti, l mt s in r.
Cha m ti dy ti: Con mua qun o mi khi qun o c ca con hng. Nhng ai thy ti mc
ti bui ging bi cui cng th hiu ti sng vi li dy ny!
Qun o ca ti cn xa mi l hp thi. l mt kiu chn thnh. N theo i cng ti, hon ton khng
c vn g.
30
Dng c trng
M ti lun gi ti l Randolph.
B ln ln mt trang tri sa nh thuc bang Virginia trong thi gian ca cuc suy thoi
(Depression[3]), lun lo lng liu c thc n cho ba sau. B t tn Randolph bi l ci tn m
mt s ngi u t x Virginia c. V l l do m ti t chi v ght cay ght ng n. Ai mun c
mt ci tn nh vy?
M ti th vn thch n. Khi tui thiu nin, ti i cht vi b. C ng l m tin quyn gi tn con
ca m l cao hn quyn con c c bn tnh ring ca con?
ng, Randolph, m c quyn nh vy, b tr li.
t nht l chng ti bit v tr ca mi ngi.
Khi i hc i hc, ti thy qu . B gi th cho ti v Randolph Pausch. Ti khng m th,
vit nguch ngac khng c ngi nh vy a ch ny ln phong b, v gi tr li.
tha hip, m ti bt u th gi ti R. Pausch. Ti m nhng bc th ny. Nhng khi ni
chuyn trn in thoi, b tr li dng tn c. Randolph, con c nhn c th ca b m khng?
By gi, sau tt c nhng nm thng y, ti u hng. Ti bit n m ti v rt nhiu th, nn nu b
c lm phin lng ti v my ch ci khng cn thit olph mi khi b quanh ti, th ti cng vui
mng b qua. Cuc sng tht qu ngn ngi.

M v ti trn bi bin.
Theo mt cch no o, vi s tri i ca thi gian, v nhng mc hn m cuc sng p t, u hng i
khi l th ng n nn lm.
31
Hy lm mt tha thun
Khi hc trng cao hc, ti nhim thi quen l ng ngi ra lng gh bn n. Ti lm iu mi khi
v nh thm cha m, v m lin tc qu trch ti. Randolph, con s lm hng chic gh! b ni.
Ti mun ng ngi trong gh. N lm ti thoi mi. V chic gh t ra hon ton yn n trn ch hai
chn ca n. Do vy, ba n ny n ba n khc, ti ng ngi v b qu trch.
Mt hm, m ti ni, Hy ngng ng ngi trong chic gh ny. M s khng ni vi con thm mt ln
na!
iu m ti tuyn b, ging nh mt th m ti c th k vo y. Cho nn ti ngh thit lp mt
hp ng mt loi tha thun gia cha m v con ci bng giy trng mc en. Nu ti lm gy gh, ti
s tr tin thay th, khng nhng ch chic gh, m ton b b bn gh n. (Thay th mt chic gh ca
mt b hai mi nm tui l iu khng th lm c.) Nhng, cho ti lc ti tht s lm gy gh, th
m ti s khng ln lp cho ti na.
Chc chn l m ti c l; ti hnh h nhng chic chn gh. Nhng c hai chng ti u thng nht,
tha thun nh vy l cch trnh nhng tranh ci. Ti chp nhn trch nhim ca mnh trong trng
hp c h hng. Cn m ti th trong t th c th ni ng nh con phi lun nghe li m nu
mt chic chn gh b gy.

Chic gh khng bao gi b gy. V mi khi v nh, ti vn ngi da ng ngi trong gh, v tha thun
ca chng ti vn c hiu lc. Thc t l, ton b tnh hung c phn c thay i. Ti khng ni l m
ti hn khuyn khch ti da ng vo gh. Nhng ti ngh, m ti hng mt ca b ti mt b bn
gh n mi.
32
Khng than vn, hy lm vic tch cc hn
Trong cuc sng, c qu nhiu ngi hay than vn v cc vn ca h. Ti lun tin rng nu bn ly
mt phn mi nng lng cho vic than vn dng vo vic gii quyt vn , th bn s ngc nhin
thy cng vic tri chy.
Ti bit nhng ngi tht tuyt vi, khng bao gi than vn. Mt trong nhng ngi l Sandy Blatt,
ch nh tr lc ti hc cao hc. Khi ng cn l mt thanh nin, mt chic xe ti li phi ng khi ng
ang xp d cc thng vo hm cha ca ta nh. C ng c xa khng? ti hi. Cu tr li ca ng rt
n gin: xa. C phn i cn li, ng khng c c hai tay ln hai chn.
Vo thi gian xy ra tai nn, Sandy l mt vn ng vin tuyt vi, ng ang nh hn v chun b ci
v. ng khng mun tr thnh gnh nng cho v hn th, nn ni vi b, Em khng h cam kt vi
hon cnh nh th ny. Anh s hiu, nu em mun rt lui. Em c th ra i trong bnh yn. V b lm
nh vy.
Ti gp Sandy khi ng gia tui ba mi, v ngay lp tc, ng chinh phc ti bng thi ca ng.
ng khng bao gi than vn v cnh ng ca mnh. ng lm vic rt nghim tc v c cp giy php
hnh ngh t vn v hn nhn. ng kt hn v nhn con nui. V khi ni v tnh trng sc khe ca
mnh, ng ni rt thc t. C ln ng gii thch vi ti, s thay i nhit l rt ti t i vi ngi
khng c t chi bi h khng bit rng mnh. Anh c th a cho ti ci chn c khng, Randy? ng
ch ni c vy.
Ngi khng than vn a thch nht ca ti l Jackie Robinson, cu th ngi M da en u tin chi
bng bu dc ngai hng. ng phi chu ng s phn bit chng tc m ngy nay nhiu thanh nin
khng h mun ngh ti. ng bit ng phi chi tt hn nhng cu th da trng, v ng bit ng phi lm
vic tch cc hn nhiu. V l nhng th ng lm. ng khng bao gi than vn, ngay c khi c
ng vin nh nc bt vo ng.

Ti c mt bc nh ca Jackie Robinson treo trong phng lm vic, v ti kh bun v nhiu sinh vin
ca ti khng bit, hoc bit rt t v ng. Nhiu ngi cn khng h ti bc nh . Lp tr ln ln
vi tivi mu nn chng h dnh thi gian quan st nhng bc nh en trng.
l iu rt khng hay. Tht khng c tm gng no tt hn nhng con ngi nh Jackie Robinson v
Sandy Blatt. Thng ip trong nhng cu chuyn ca h l: Than vn chng lm c g vi t cch mt
chin lc. Tt c chng ta u ch c hu hn thi gian v nng lng. Thi gian chng ta dnh than
vn chng h gip ta t c cc mc ch ca chng ta. V n khng lm chng ta hnh phc hn ln.
33
Cha cn bnh, ch khng cha triu chng
Nhiu nm trc y, ti kt bn vi mt c gi rt ng yu. C ta n s tin ln n vi nghn la. C
ta kh cng thng bc xc v vic ny. Mi thng, s tin n li tng thm ln.
i ph vi s cng thng, cc ti th Ba hng tun c ti lp luyn thin v yoga. l bui ti t
do ca c, v c ni vic t ra hu ch cho c. C th vo, tng tng rng c ang tm c nhng
cch thc i ph vi s tin n ca c. C th ra, t ni vi mnh rng ri mt ngy no , cc vn
tin bc ca c s bin i.
S vic c tip tc nh th, th Ba tip ni th Ba.
Cui cng, mt hm ti ngi xem li vn ti chnh cng c. Ti thy, nu c dnh bn hoc nm
thng lm mt cng vic bn thi gian vo cc bui ti th Ba, th c c th tr ht ton b s tin c
vay n.
Ti ni vi c, ti khng h phn i yoga hay thin. Nhng ti ngh tt nht l nn c gng trc ht
cha cn nguyn ca bnh. Cc triu chng ca c l s cng thng v lo s. Cn bnh ca c l s tin
c mc n.
Ti sao em khng nhn mt cng vic lm vo cc ti th Ba v b yoga trong mt thi gian? ti
ngh.
Li ca ti nh l mt th pht gic i vi c. V c lm theo li khuyn ca ti. C tr thnh ngi
phc v bn cc ti th Ba v nhanh chng tr ht s tin n. Sau , c tr li lp yoga v tht s th
c d dng hn.

34
ng m nh v nhng g ngi khc ngh
Ti thy mt phn kh quan trng trong mt ngy ca nhiu ngi c dnh lo lng v nhng g mi
ngi ngh v h. Nu khng ai phi lo lng v nhng g trong u nhng ngi khc, th tt c chng
ta c th 33 phn trm hiu qu hn trong cuc sng v trong cng vic ca chng ta.
Ti sao ti li c con s 33 phn trm? Ti l mt nh khoa hc. Ti thch nhng con s chnh xc, ngay
c khi ti khng lun chng minh c chng. Vy, hy c chp nhn 33 phn trm.
Ti thng ni vi nhng ngi lm vic trong nhm nghin cu ca ti: Cc bn khng cn phi lo
lng v nhng g ti ngh, d tt hay xu. Ti s ni cho cc bn bit nhng g trong u ca ti.
iu c ngha l, khi ti khng hi lng v mt th g , ti s ni ra, thng l thng thn v khng
phi lc no cng t nh. Nhng c mt tch cc l ti c kh nng m bo vi mi ngi: Nu ti
khng ni, th cc bn khng c iu g phi lo lng c.
Sinh vin v ng nghip dn dn trn trng iu , v h khng phi ph c ng thi gian b m nh v
vic Randy ang ngh ci g? Bi hu nh tt c nhng g ti ngh l: Ti c mi ngi trong nhm lm
vic v sng 33 phn trm hiu qu hn nhng ngi khc. l th trong u ti.
35
Bt u bng cch ngi li cng vi nhau
Khi ti phi lm vic cng vi ngi khc, ti c gng hnh dung chng ti ngi cng nhau vi mt xp
cc qun bi. S thi thc ca ti l t tt c cc qun bi ln bn, lt nga, v ni vi c nhm: OK,
chng ta cng nhau c th lm g vi nhng qun bi ny?
Kh nng lm vic c tt trong nhm l mt k so quan trng v cn thit trong c cng vic ln cuc
sng gia nh. dy k so ny, ti lun ghp sinh vin thnh cc nhm lm vic cho cc n.
Vi nm thng, vic ci tin ng lc nhm tr thnh mt ni m nh i vi ti. Vo ngy u tin ca
mi hc k, ti tch lp ca ti thnh hng chc nhm bn ngi. Ri trong ngy th hai, ti pht cho
sinh vin mt trang vi tiu Nhng li khuyn lm vic c thnh cng trong nhm. Chng ti
cng trao i, tng im mt. Mt s sinh vin thy nhng li khuyn ca ti l khng xng vi h. H
nhng mt, ngh h bit cch hp tc tt vi nhau. H c hc nhng th nh tr, v khng
cn nhng li khuyn s ng ca ti.

Nhng hu ht nhng sinh vin c thc u n nhn chng. H cm nhn thy ti ang c gng dy h
nhng g rt c bn. C cht t g ging nh Hun luyn vin Graham ti bui tp m khng mang
theo bng. y l mt s nhng li khuyn ca ti:
Lm quen vi mi ngi mt cch ng mc: Tt c u bt u vi vic gii thiu. Hy trao i cc
thng tin lin lc vi nhau. Hy m bo l bn pht m ng tn ca tng ngi mt.
Hy tm nhng im chung ca cc bn: Bn lun c th tm c nhng im chung vi ngi khc,
v t , s d dng hn ni v nhng im khc bit. Th thao l th xuyn xut cc chng tc v
tng lp. V nu khng c g khc na, th chng ta vn c chung mt th l thi tit.
C gng to cc iu kin ti u cho vic lm quen nhau: Hy m bo l khng ai b i, lnh hoc
mt mi. Gp g lm quen nhau qua ba n nu c th c, thc n lm thun li cho mt cuc gp mt.
l l do ti sao mi ngi li i n tra cng nhau Hollywood.
mi ngi u ni: Khng ngt cu ca ngi khc. Ni to hn, nhanh hn khng lm cho tng
ca bn tt hn cht no c.
Hy kim ch ci ti: Khi tho lun cc tng, hy gn nhn v vit chng xung. Nhn phi l m t
v tng, khng phi v ngi c tng: cu chuyn v chic cu ch khng phi cu chuyn ca
Jane.
Biu dng ln nhau: Hy tm vi li tt p ni, ngay c khi c mt cht ni ngoa. Nhng tng
ti t nht vn c th c nhng nt hay nu bn tht c gng xem xt.
Hy pht biu cc la chn nh nhng cu hi: Thay v ni Ti ngh l chng ta cn phi lm A, ch
khng phi B, hy c gng ni S nh th no nu chng ta lm A, thay v B? Nh vy s cho php
mi ngi a ra kin thay v phi bo v mt la chn.
Khi kt thc bi ging ngn, ti ni vi sinh vin l ti c mt cch kh tt im danh. S d dng
hn cho ti nu ti im danh cc bn theo nhm, ti ni. Nhm Mt, cc bn hy gi tay ln Nhm
Hai?
Khi ti gi mi nhm, cc cnh tay gi ln. C ai iu g khng? ti hi. Khng ai c cu tr li.
Do vy ti gi li tn cc nhm. Nhm Mt? Nhm Hai? Nhm Ba? Cc cnh tay t khp cc
gc trong phng li gi ln.
i khi bn phi to mt cht kch tnh truyn t cho sinh vin, c bit v nhng vn m h ngh
l h bit. y l nhng g ti lm:

Ti tip tc im danh cho ti lc cui cng ti phi cao ging. V c qui qu g m cc anh cc ch vn
ngi cng vi bn ca mnh? Ti hi. Ti sao cc anh cc ch khng ngi cng nhng ngi trong nhm
ca mnh?
Mt s ngi bit s bc mnh ca ti l gy tc ng, nhng ai cng thy s nghim trng. Ti s ra
khi lp, ti ni, v s tr li sau su mi giy. Khi quay tr li, ti trng i cc bn s ngi cng vi
nhm ca mnh! Tt c hiu cha? Ti bc ra khi lp v nghe s xn xao trong phng, khi sinh
vin thu nht ti sch v tro li ch ngi thnh nhm.
Khi quay tr li, ti gii thch, nhng li khuyn ca ti v lm vic theo nhm khng phi xc
phm tr tu hay s trng thnh ca mi ngi. Ti ch mun cho h thy l h b qun mt th rt
n gin thc t l h cn phi ngi vi ngi cng nhm v nh vy, chc chn h c th thu lm
c nhiu iu b ch t vic n li nhng th rt c bn.
Ti bui ln lp tip theo, v sut phn cn li ca hc k, sinh vin ca ti lun lun ngi cng nhm
ca h.
36
Hy tm iu tt nht mi ngi
l mt li khuyn rt tt m ti nhn c t Jon Snoddy, v anh hng ca ti Disney
Imagineering. Ti v cng c thuyt phc bi cch ng din t iu . Nu bn i lu, ng
ni, mi ngi s gy bt ng v n tng cho bn.
Nh ng nhn s vic: Nu bn tht vng vi mi ngi, nu h lm bn tc gin, c th ch bi v bn
cha cho h thi gian.
Jon cnh bo vi ti rng i khi cn rt kin nhn k c hng nm. Nhng cui cng, ng ni, mi
ngi s cho bn thy mt tt ca h. Hu nh mi ngi u c mt mt tt. Ch cn ch i. Ci tt s
bc l.
37
Hy xem nhng g h lm, ng nghe nhng g h ni
Con gi ti mi mi tm thng tui, nn ti khng th ni vi n ngay lc ny, nhng khi n ln, ti
mun Chloe bit i iu m mt ng nghip n c ln ni vi ti, l mt li khuyn tt cho
nhng thiu n bt c u. Thc s, nu em ln bn cn, th l li khuyn tt nht m ti tng
c nghe.

ng nghip ni vi ti: Phi mt nhiu thi gian, nhng cui cng ti v nh ra mt iu. Vi
nhng ngi n ng quan tm ti bn mt cch lng mn, th tht gin n. Hy b qua mi th h ni
v ch ch ti nhng g h lm.
ng. Vy nn y l th dnh cho Chloe.
V khi ti ngh v iu ny, mt ngy no , li khuyn cng s rt hu ch cho c Dylan v Logan
na.
38
Nu ngay t u bn khng t c kt qu (thnh cng)
Hy th, th dng mt cu so ng.
Ti thch nhng cu so ng. Cng nhiu cng tt. Theo ti, nguyn nhn cc cu so ng c nhc
i nhc li, l bi v chng thng ng.
Cc nh gio khng cn phi ngi ngn vi nhng cu so ng. Bn c bit ti sao khng? Bi ngi tr
tui khng bit ti nhng cu ni ! H l mt c ta mi, v h c truyn cm hng vi nhng cu
so ng. Ti thy iu nhiu ln trong lp hc ca ti.
Hy khiu v vi ngi a bn n. l mt so ng m cha m ti lun ni vi ti, v n c th
c p dng ra bn ngoi m v hi cui nm hc (prom[4]). cn phi l mt ngh thut chun mc
trong gii doanh nghip, trong gii hn lm, v trong gia nh. N l mt li nhc nh v s trung thnh
v s bit n.
May mn l th ny sinh khi s chun b gp g vi c hi. Cu ni ny l ca Seneca, trit gia La m
sinh nm th 5 trc cng nguyn. Cu ni vn cn ng gi c nhc li thm t nht l hai ngn
nm na.
D bn ngh l bn c th hoc khng th, bn vn ng. l cu trong danh mc cc so ng ca
ti dnh cho nhng sinh vin mi.
Ngoi nhng th ra, th cuc chi ra sao? Ti s ni nh vy vi sinh vin, nh mt li nhc
nh: khng nn tp trung vo nhng vn nh, trong khi li b qua nhng vn chnh.
Ti cng rt thch nhng tro lu vn ha i chng. Ti khng thy c vn g khi cc con ti xem
Superman[5], khng phi v anh ta khe mnh v bit bay, m bi anh ta chin u cho l phi, cng
bng v con ng M. Ti rt thch cu ny.

Ti thch b phim Rocky[6], thch c nhc cnh trong phim . Ci ti thch nht l Rocky khng quan
tm ti vic anh thng hay thua trong trn u cui phim. Anh ch khng mun b nh gc. l mc
tiu ca anh. Trong nhng thi gian tr liu au n nht, Rocky l mt tm gng cho ti, bi anh
nhc nh ti: ci quan trng khng phi l bn nh mnh nh th no, m l bn b nh c lit ra sao
v hy c tip tc tin ln.
Tt nhin, trong tt c cc cu so ng trn th gian ny, ti thch nht cc so ng v bng bu dc. Cc
ng nghip thng thy ti i trong hnh lang ca Carnegie Mellon tung qu bng bu dc ln xung
trc mt ti. Lm nh vy tht s gip ti suy ngh c tt hn. C th, cc so ng cng nh cc n
d bng bu dc cng c cng hiu ng nh vy i vi ti. Nhng mt vi sinh vin ca ti, c n ln
nam, li c v kh thch nghi. H tho lun v thut ton my tnh cn ti li ni v bng bu dc. Xin
li, ti ni vi h. Nhng vic cc bn hc thm vi th c bn v bng bu dc s d dng hn nhiu
so vi vic ti phi hc thm mt m nhng cu so ng i thng khc.
Ti mun cc sinh vin ca ti s thng mt ln cho Gipper[7]. Sinh vin ca ti u bit: Quan trng
khng phi l vic bn thng hay thua, m l vic bn chi nh th no.
39
Hy l con chim cnh ct u tin
Kinh nghim l th bn thu c khi bn khng t c ci m bn mong mun.
l mt pht biu ti hc c khi ti lm sabbatical ti Electronic Arts, mt cng ty sn xut tr chi
video. Cu ni lu li trong u ti, v cui cng ti nhc i nhc li cu ni vi sinh vin
ca ti.
l cu ni rt ng xem xt mi khi chng ta vp phi bc tng gch, v mi khi chng ta tht
vng v mt iu g . N cng l mt li nhc nh rng tht bi khng nhng l c th chp nhn c,
m thng cn l thit yu.
Khi ti dy mn Xy dng cc th gii o, ti khuyn khch sinh vin th lm nhng vic kh khn,
to bo v ng lo lng v s tht bi. Ti mun thng cng cho cch suy ngh nh vy. Cho nn cui
mi hc k, ti tng mt nhm sinh vin mt con th nhi mt con chim cnh ct, gi l Phn thng
Chim cnh ct u tin v phn thng c tng cho nhm mo him nht trong vic c gng th mt
tng hoc mt cng ngh mi, v tht bi v khng thc hin c nhng mc tiu ra. V thc
cht, l mt phn thng cho tht bi v vang, tn vinh cch suy ngh sng to, dng s tng
tng theo mt cch to bo.

Nhng sinh vin khc hiu rng: nhng ngi thng Chim cnh ct u tin l nhng ngi thua cuc
nhng chc chn h s i ti mt ch no .
Tn ca phn thng l do nim, khi nhng con chim cnh ct chun b nhy xung nc, m di
c nhng con th n tht, th, chc chn, ai s phi l con chim cnh ct u tin nhy xung. Lc
u ti gi phn thng l Gii thng Tht bi Tt nht, nhng ch tht bi hm cha qa nhiu
ngha xu, nn sinh vin khng thot c ni m nh ca ch .
Nhiu nm qua, ti cng nu quan im v ni vi sinh vin ca ti rng trong cng nghip gii tr, c v
s nhng sn phm tht bi. N khng ging nh xy nh , khi mi cn nh xy xong u c th c ai
c. Mt tr chi video c th c sng to ra, nhng n khng bao gi vt qua c giai on
nghin cu v pht trin. Hoc, n c th c sn xut ra, nhng chng c ai mun chi n c. ng,
nhng ngi sng to tr chi video khi thnh cng th c gi tr rt cao. Nhng nhng ngi tht bi, h
cng c gi tr i khi cn nhiu hn c nhng ngi thnh cng.
Nhng cng ty mi sng lp thng a tuyn mt tng gim c c mt cng ty mi sng lp b tht
bi trong l lch ca ng hoc b ta. Ngi tng tht bi thng bit cch trnh tht bi trong tng lai.
Ngi ch bit ti thnh cng c th khng ch ti nhng chng gai cm by.
Kinh nghim l th bn thu c khi bn khng t c ci m bn mong mun. V kinh nghim
thng l th gi tr nht m bn c th chia s.
40
Thu ht s ch ca mi ngi
Nhiu sinh vin ca ti rt thng minh. Ti bit h s ra trng, bc vo th gii cng vic v sng to
ra nhng sn phm phn mm, nhng n hot hnh v nhng thit b gii tr tuyt vi. Ti cng bit h
c tim nng lm tht vng c triu ngi trong tin trnh .
Trong chng ta, nhng ngi l k s, chuyn gia tin hc, khng phi h lun lun ngh v cch lm
th no pht trin c cc sn phm d s dng. C nhiu ngi tht km ci trong vic gii thch cc
cng vic phc hp theo cch thc n gin. Nu bn tng c cun sch nh hng dn s dng my
ghi pht bng hnh (VCR) th bn hiu v s tht vng m ti mun ni ti.
Do vy m ti mun nhn mnh vi sinh vin v tm quan trng ca vic ngh ti ngi s dng cui
cng trong cc sng to ca h. Lm cch no ti c th ni r vi h vic ng sng to th cng
ngh lm tht vng ngi dng l quan trng ra sao? Ti ngh ra mt cch chc chn thnh cng.

Khi ging lp giao din ngi dng i hc Virginia, vo ngy u tin, ti mang mt my VCR cn
hot ng ti lp. Ti t chic my ln bn, ngay pha trc. Ti rt mt chic ba ra. Ti p tan chic
my VCR.
Ri ti ni: Nu chng ta lm mt th kh s dng, mi ngi s tht vng. H s tc gin ti mc h
mun ph hy n. Chng ta khng mun sng to nhng th mi ngi mun ph hy.
Sinh vin nhn ti v ti c th ni l h b sc, ng ngc v c mt cht thch th. S vic gy hng th
cho h. H ngh: Khng bit ng thy ny l ngi th no, nhng chc chn ngy mai mnh phi n
lp xem ng ta s biu din tr g tip theo.
Ti thu ht c s ch ca h. lun lun l bc u tin gii quyt mt vn b b qun.
(Khi ti ri i hc Virginia ti Carnegie Mellon, bn v ng nghip ca ti, gio s Gabe Robins
tng ti mt chic ba vi mt bin khc ch gn km. Bin ch ghi: Tht nhiu VCR, m tht t thi
gian!)
Tt c sinh vin t nhng ngy i hc Virginia ca ti hin ra nhp i ng nhng ngi lm vic.
Khi h sng to nhng cng ngh mi, ti hy vng, thnh thong ti li xut hin tr v trong k c ca
h, tay vung chic ba, nhc nh h v nhng k tht vng, ang go tht cho s gin n.
41
S bin mt ca nhng l th cm n
Th hin s bit n l mt trong nhng th n gin nht nhng cng su sc nht m con ngi c th
lm cho nhau. V mc s yu thch tnh hiu qu, ti vn ngh nhng l th cm n tt nht l c vit
bng bt v trn giy.
Nhng ngi phng vn tuyn vic v nhp hc tip xc vi rt nhiu ng vin. H c hng tn l lch
ca nhng sinh vin loi A vi rt nhiu thnh tch. Nhng h khng c c nhiu l th cm n vit
bng tay.
Nu bn l mt sinh vin loi B+, l th cm n vit bng tay ca bn s nng bn ln ti thiu l na
im trong mt ca nhng v sp tng lai hay nhng vin chc tuyn sinh. i vi h, bn s tr thnh
mt sinh vin loi A. V bi nhng l th vit tay ngy cng tr nn him, nn h s nh ti bn.
Khi a ra li khuyn ny cho sinh vin, ti khng mun lm h tr thnh nhng k m mu tnh ton,
mc d ti bit mt s ngi tip nhn n theo ngha ny. Li khuyn ca ti ch yu gip h nhn

bit rng: c nhng s tn knh v chu o c th thc hin c trong cuc sng, chng lm cho ngi
nhn cm kch, v ch c th mang li nhng kt qu tt p.
Th d, c mt ph n tr np n xin vo ETC v chng ti ang chun b t chi c. C c nhng
c m ln, c mun tr thnh mt Disney Imagineer. im ca c, cc k thi v h s ca c tt, nhng
khng tt, v ETC rt kn chn ngi. Trc khi xp c vo danh sch t chi, ti quyt nh lt li
h s ca c mt ln na, tng trang mt. Khi lm vic , ti thy mt l th cm n vit bng tay ln
gia cc trang khc.
L th khng phi gi cho ti, cng khng phi cho ng gim c ca ti, Don Marinelli, hay cho mt
gio vin no khc ca trng. N l bc th gi cho mt nhn vin gip c mt s thu xp khi ti
thm trng. Nhn vin ny khng c th lc g trong vic tuyn sinh, nn l th khng mang ngha xu
nnh no. ch l my li cm n ti mt ngi khng quen bit, v ngi tnh c nht n vo h
s xin hc ca c. My tun sau, ti nhn thy n.
Bt ng gp l th c cm n mt ngi ch bi thy l vic tt nn lm, ti suy ngh. C vit l th
bng tay. Ti thch iu . N ni cho ti nhiu hn mi th khc trong h s ca c, ti ni vi Don.
Ti c li h s ca c. Ti ngh v c. c n tng bi l th, ti quyt nh c xng ng c mt
may mn, v Don ng .
C n vi ETC, hon tt lun n cao hc, v by gi l mt Disney Imagineer.
Ti k vi c cu chuyn ny, v by gi c k n cho nhng ngi khc.
Mc tt c nhng g ang xy ra trong cuc sng v vi tnh trng bnh tnh ca ti, ti vn c gng vit
nhng l th cm n bng tay. l vic lm tht p . V bn khng th bit php thn diu g c th
xy ra sau khi n ti hp th ca mt ngi no .
42
Trung thnh l mt con ng hai chiu
Khi Dennis Cosgrove l sinh vin ca ti i hc Virginia nhng nm u 1990, ti thy anh ta rt n
tng. Anh lm nhng vic rt k diu ti phng th nghim my tnh ca ti. Anh l mt tr ging trong
lp h iu hnh. Anh ly c lp cao hc v l mt sinh vin A[8].
Trong hu ht cc lp, anh l mt sinh vin A. Trong lp tch phn, anh l mt sinh vin F. Khng phi
anh khng c nng lc. Anh ch qu tp trung vo cc mn my tnh, lm tr ging, v tr l nghin cu
cho phng th nghim ca ti, anh n gin khng ti d lp tch phn.

Vn tr thnh nghim trng, bi khng phi ln u, trong mt hc k anh t ton A v mt im F.

Hai tun trc lc hc k mi bt u, khi xem xt, mt ch nhim khoa ch ti im hc ca
Dennis. ng bit Dennis thng minh nh th no; ng thy im SAT[9] v im AP[10]ca anh.
Theo quan im ca ng, im F l do thi ch khng phi do nng lc. ng mun ui hc Dennis.
Nhng ti bit Dennis khng h nhn c mt li nhc nh no v vic ny. Thc cht, tt c nhng
im A ca anh c th b li cho im F anh khng b ui. Nhng ch nhim khoa p dng mt
quy tc kh hiu ui anh. Ti quyt nh tranh u cho sinh vin ca ti. Hy xem, ti ni vi
trng khoa, Dennis l mt chic tn la khng cnh. Anh ta l mt ngi sao trong phng th nghim
ca ti. Nu chng ta ui anh by gi, chng ta s nh mt tan b mc ch ca vic chng ta tn ti
y. Chng ta y dy, nui dng ti nng. Ti bit Dennis s t ti ch rt xa. Chng ta
khng th vt b anh ta.
Trng khoa khng hi lng vi ti. Theo suy ngh ca ng, ti l mt gio s tr xc ni.
Vy ti phi cng quyt hn na. Ti hnh ng mt cch chin lc hn. Hc k mi bt u. Nh
trng ly tin hc ph ca Dennis. Lm nh vy, theo cch ngh ca ti, nh trng bo cho
Dennis bit anh c chp nhn tip tc lm sinh vin. Nu chng ti ui anh trc khi hc k bt u,
anh c th xin hc mt trng khc. By gi th qu mun lm vic .
Ti hi trng khoa: Vic g s xy ra nu anh ta thu lut s ci v chuyn ny? Ti s ng v pha
anh ta lm chng. ng c mun mt gio vin ca ng lm chng chng i li nh trng khng?
ng ta sng st. Anh l gio vin t thm nin, ng ni. Thm ch anh cha c hp ng vnh vin.
Ti sao anh li chi u vo y bin n thnh mt cuc u m anh phi chu trn?
Ti s ni vi ng l do, ti ni. Ti mun bo m cho Dennis bi ti tin tng anh ta.
Trng khoa nhn ti tht lu. Ti s ghi nh iu ny khi xem xt hp ng vnh vin ca anh, ng
ni. Ni cch khc, nu Dennis tip tc sai phm, th c suy xt ca ti s b nghi ng mt cch nghim
trng.
y l mt tha thun, ti ni vi trng khoa. V Dennis c li trng.
Anh mn tch phn, lm tt c chng ti t ho, v sau khi tt nghip, anh l mt ngi sao, c
nhn gii thng v khoa hc my tnh. T , anh tr thnh mt b phn ca cuc i ti v ca cc
phng th nghim ca ti. Anh l mt trong nhng cha u tin ca n Alice. L mt ngi thit k,

anh lm cng vic lp trnh, t nn mng gip a h thng hin thc o n vi nhng lp ngi
tr tui.
Ti tranh u cho Dennis khi anh ta hai mi mt tui. By gi, tui ba mi by, anh bt u
tranh u cho ti. Ti t tin tng anh a Alice vo tng lai vi t cch nh khoa hc nghin cu
thit k v ci t di sn ngh nghip ca ti.
43
Li gii ti th Su
Ti c hp ng vnh vin sm hn mt nm so vi thng l. Vic c v gy n tng i vi cc
ng nghip tr khc trong trng.
, cu c hp ng vnh vin sm, h ni vi ti. B mt ca cu l g y?
Ti ni, Kh n gin. Hy gi in thoi cho ti mi th Su vn phng ca ti vo lc mi gi ti
v ti s ni cho anh bit. (Tt nhin, l trc khi ti c gia nh.)
Rt nhiu ngi mun i mt con ng tt. Ti thy con ng tt tt nht l con ng di, c bn n
l my ch: lm vic tch cc.
Theo cch ti nhn, nu bn lm vic nhiu gi hn nhng ngi khc, trong nhng gi , bn s hc
c nhiu hn v ngh ca bn. iu lm bn hiu qu hn, c kh nng hn, thm ch sung sng
hn. Lm vic tch cc cng ging nh li sut tch ly ngn hng. Phn thng c tng nhanh hn.
iu ny cng ng trong cuc sng bn ngoi cng vic ca bn. Sut cuc i trng thnh, ti thy
th v khi hi nhng cp v chng kt hn lu nm xem h lm th no sng c cng vi nhau.
Tt c h u ni cng mt iu: Chng ti lm vic tch cc cho iu .
44
Th hin lng bit n
Khng lu sau khi c hp ng vnh vin i hc Virginia, ti mi ton b nhm nghin cu mi
lm ngi ca ti xung Disney World[11] chi mt tun nh mt cch ni li cm n vi h.
Mt gio s ng nghip ko ti ra bn v ni: Randy, sao cu c th lm iu ? C th anh ta ngh
ti t ra mt tin l m nhng ngi sp c nhn hp ng gio s vnh vin s khng mun phi
lm theo.

Ti sao ti c th lm iu ? Ti tr li. Nhng ngi ny lm vic ct lc mang li cho ti

mt vic lm sut i tt nht trn th gii. Ti sao ti li c th khng lm iu ?
Mi su ngi chng ti xung Florida trn mt chic xe van ln. Chng ti c nhng ngy vui chi,
ph phch thoi mi, v ti cng m bo tt c chng ti vn hc uc i iu trong lc gii tr. Dc
ng, chng ti dng li nhiu trng i hc v thm cc nhm nghin cu tin hc .
Chuyn i chi Disney l s bit n c thc hin mt cch d dng. l mt mn qu ch xc, v
hon ho bi n l mt tri nghim m ti c th chia x vi nhng ngi ti qu mn.
Tuy nhin, khng phi ai cng l ngi d cm n.
Mt trong nhng ngi t vn tuyt vi nht ca ti l Andy van Dam, gio s tin hc ca ti khi ti hc
ti Brown. ng cho ti nhng li khuyn bo rt sng sut. ng lm thay i cuc i ca ti. Ti
khng bao gi c th tr n ng c mt cch tng xng, vy nn ti phi tr n ng trong tng lai
kip sau.
Ti lun bo vi sinh vin ca ti: Hy i lm cho nhng ngi khc nhng g ai lm cho bn. i
Disney World, ni chuyn vi cc sinh vin ca ti v cc c m v cc mc tiu ca h, ti c gng
lm chnh iu mt cch tt nht nh c th.
45
Gi i cc thanh ko bc h mng
Mt phn trch nhim ca ti l lm ngi ph duyt tp ch khoa hc. C ngha l ti phi yu cu cc
gio s khc c cc bi bo khoa hc dy c v ph duyt chng. Cng vic ny c th chn ngt, d
lm mnh bun ng. Vy nn ti c mt sng kin. Ti gi mt hp ko Girl Scout Thin Mints[12] km
theo mi bi bo cn c ph duyt. Cm n bn ng lm cng vic ny, ti vit. Hp ko km
theo y l phn thng ca bn. Nhng tht khng cng bng n n trc khi bn ph duyt bi bo.
L th s em li mt n ci trn khun mt ca ngi nhn. V ti khng cn phi gi in nhc nh
mi ngi na. H c gi ko t trn bn. H bit cng vic h cn phi lm.
Tt nhin, thnh thong ti vn phi gi mt e-mail nhc nh. Nhng khi ti nhc mi ngi, tt c nhng
g cn l mt cu: Bn n ko Thin Mints cha?
Ti thy Thin Mints l cng c lin lc rt hiu qu. Chng cng l mt phn thng ngt ngo cho mt
cng vic c hon thnh tt.

46
Tt c nhng g bn c l nhng th bn mang theo
Ti lun thy s cn thit phi chun b cho mi tnh hung c th gp phi. Khi ri khi nh, ti cn
mang theo th g? Khi ging bi, ti cn lng trc nhng cu hi g? Khi chun b cho tng lai ca
gia nh thiu vng ti, nhng ti liu g ti cn phi c?
M ti nh ln mang ti ti ca hng tp phm lc ti ln by. Khi ti quy tr tin, b thy qun mt vi
th trong danh sch nhng cn mua. B b ti vi xe chy i tm nhng th b cn.
M s quay li ngay, b ni.
B ch i c my pht, nhng trong lc , ti xp mi th ln bng dy chuyn v tt c c tnh
tin xong. Ti b b , ng nhn chm chm vo ngi thu tin, cn b cng chm chm nhn ti.
Ngi thu tin quyt nh chm dt s yn lng. Cu c tin tr ti khng? b ni. Nhng th ny
cn phi c thanh ton y.
Ti khng bit l b ch a. Nn ng ngy, b hnh xc v xu h.
Khi m ti quay tr li, ti tc gin. M con ng y khng c tin. B ny hi tin con, v con
khng c g tr c!
By gi, ti l mt ngi ln, bn s khng bao gi thy ti vi t hn 200 la trong v. Ti mun c
chun b trong trng hp cn ti. Tt nhin, ti c th nh mt v hoc v c th b ly cp. Nhng vi
mt ngi c ng lng kh d, 200 la l khon tin xng ng c mo him. Ngc li, khng
c tin mt trong tay lc bn cn, l mt vn h trng hn nhiu.
Ti vn lun ngng m nhng ngi t chun b tht k cng cho h. trng, ti c mt bn hc tn
l Norman Meyrowitz. Mt hm anh phi lm mt thuyt trnh trn my chiu, v gia lc anh ang ni,
th bng n ca my chiu b chy. C ting x xo t c ta. Chc chng ti s phi i mi pht ti
khi c ngi mang n mt chic my chiu khc.
Khng sao c, Norman ni. Khng c g phi lo lng.
Chng ti thy anh bc ti ba l ca anh v rt ra mt ci g . Anh mang theo mt bng n d tr
cho chic my chiu. Ai c th ngh ti iu nh vy?

Gio s ca chng ti, Andy van Dam, lc ngi cnh ti. ng gh u v ni, Tay ny ri s tin xa.
ng ni ng. Norman sau ny tr thnh mt lnh o cp cao ca Macromedia Inc., v ti , nhng
ng gp ca anh gy nh hng ti hu nh tt c nhng ai dng internet ngy hm nay.
Mt cch khc t chun b l suy ngh theo kiu tiu cc.
Vng, ti l mt k lc quan. Nhng khi lm mt quyt nh, ti thng ngh ti phng n xu nht. Ti
gi n l Yu T B Si n Tht. Nu ti lm mt iu g , th ci khng khip nht c th xy ra l
g? Ti c th s b si n tht?
Ci c th gip bn tr thnh lc quan, l c sn mt k hoch d phng bt trc khi chuyn xe xung a
ngc bng mt phanh. Ring ti khng thy lo lng, bi ti c mt k hoch cho nhng g sp xy n.
Ti thng ni vi sinh vin: Khi i vo chn hoang vu, th duy nht cc bn c th trng cy c vo,
l nhng g cc bn mang theo mnh. V thc cht, s hoang vu l mi ni, tr ngi nh v phng lm
vic ca bn. Do vy hy mang theo tin. Mang theo nhng dng c sa cha. Hy tng tng ra nhng
con si. Mang theo mt bng n d tr. Hy t chun b.
47
Mt li xin li ti cn d hn l khng xin li
Mt li xin li khng th ch l hay rt. Ti lun ni vi sinh vin: Khi ni li xin li, nu n khng
t im A, th chng c ngha g c.
Nhng li xin li min cng hoc thiu chn thnh thng cn ti t hn l hon ton khng xin li, bi
khi ngi nhn s cm thy b xc phm. Nu bn lm iu sai tri trong ng x vi ngi khc, th
n ging nh c s nhim c trong mi quan h ca bn. Mt li xin li tt s ging nh liu thuc
khng sinh; cn mt li xin li d s ging nh xt mui vo vt thng.
Lm vic trong cc nhm l iu ct yu i vi cc lp hc ca ti, v s va chm gia cc sinh vin l
iu khng th trnh khi. Mt s sinh vin s khng phn ng g. Mt s khc, do t mn m thnh coi
thng cc bn cng nhm. Ti gia hc k, nhng li xin li lun lun l cn thit. Nu sinh vin khng
lm iu , th mi th s vt khi tm kim sot. Do vy ti thng dnh cho cc lp hc ca ti mt
quy trnh nh v nhng li xin li.
Ti bt u bng vic m t hai loi xin li d:

1)

Ti xin li v bn cm thy b tn thng do nhng vic ti lm. ( l mt c gng an i

xc cm, nhng hin nhin l bn khng mun p cht thuc no ln vt thng.)

2)

Ti xin li v nhng g ti lm, nhng bn cng phi xin li ti v nhng g bn lm. (

khng phi l a ra mt li xin li. l yu cu mt li xin li.)

Nhng li xin li ng n bao gm ba phn:
1)

iu ti lm l sai.

2)

Ti cm thy ti t v lm tn thng bn.

3)

Ti c th lm tt hn nh th no?

ng, mt s ngi c th li dng bn khi tr li cu hi th ba. Nhng hu ht mi ngi s trn trng

nhng c gng cu tin ca bn. H c th ni vi bn v nhng cch n gin v d dng lm mi
vic c tt ln. V thng, h cng s t c gng gp phn lm cho mi vic c tt hn.
Sinh vin s ni vi ti: Nu ti xin li v ngi kia khng xin li li th sao? Ti tr li h: l
iu bn khng th kim sot c, vy ng n chi phi bn.
Nu ngi kia n bn mt li xin li, v t ng ca li xin li ca bn l ng mc v chn thnh, bn
vn c th khng nghe thy g t h trong mt thi gian. Tht ra cng chng sao khi ngi khc khng c
cng im xc cm xin li vo ng thi im m bn thc hin iu y. Vy hy kin nhn. Nhiu
ln, ti thy cc sinh vin xin li, v nhiu ngy sau , nhng bn cng nhm ca h n xin li li.
S kin nhn ca bn va c trn trng, va c n p.
48
Ni s tht
Nu ti ch c c ba t khuyn, th chng s l ni s tht. Nu ti c c thm ba t na, ti s
b xung: trong mi lc. Cha m ti dy ti con ch tt, ng nh li ni ca con, v khng c cch
no tt hn ni ln iu .
Trung thc khng nhng ch ng v o c, m n cn c hiu qu. Trong mt nn vn ha m ai cng
ni s thc, th bn s tit kim c rt nhiu thi gian ph phm ginh cho vic kim chng. Khi ti dy
i hc Virginia, ti a thch p dng iu l v danh d. Khi mt sinh vin b m v cn phi thi li

sau, ti khng cn phi ra mt mi. Ngi sinh vin ch cn cam kt l cha trao i vi bt k ai v
bi thi, l ti anh ta thi ng bi thi c.
Ngi ta ni di v rt nhiu nguyn nhn, thng thng v l cch t c iu h mong mun
vi t cng sc hn. Nhng cng ging nh nhiu chin lc ngn hn, n khng hiu qu v di hn.
Sau ny, bn s gp li mi ngi, v h nh l bn ni di h. V h s ni vi rt nhiu ngi khc
v vic y. l iu lm ti ngc nhin v vic ni di. Hu ht nhng ngi ni di u ngh h s
thot c li ni di nhng thc cht, h khng thot ni.
49
Hy tip xc vi hp bt v [13] ca bn
Nhng ngi bit ti, i khi than phin rng ti nhn mi vic ch thnh en hoc trng.
Thm ch, mt ng nghip ca ti cn ni vi mi ngi: Hy ti Randy, nu bn mun li khuyn
en-v-trng. Nhng nu bn mun li khuyn mu xm, th anh ta khng phi l ngi thch hp.
OK. Ti l k cc oan, nht l khi cn tr. Ti thng ni hp bt ca ti ch c hai mu: en v trng.
Ti on l l do ti sao ti li yu thich ngnh khoa hc my tnh, bi trong hu ht mi th hoc
l ng hoc l sai.
Khi nhiu tui hn, mc d bit trn trng vic mt hp bt tt c th phi c nhiu hn hai mu,
nhng ti vn ngh, nu bn sng cuc sng ca bn mt cch ng n, th mu en v mu trng s
c bn dng nhiu hn nhng mu khc.
Trong mi trng hp, bt k mu sc, ti rt yu thch nhng cy bt v.
Ti bi ging cui cng ca ti, ti mang theo hng trm cy bt v. Ti mun mi ngi hy nhn
mt chic khi h bc vo ging ng, nhng trong s bi ri, ti quyn khng cho ngi ng
ca phn pht chng. Qu d. K hoch ca ti l nh sau: khi ni v nhng c m tui th, ti s
yu cu mi ngi nhm mt li v ch xt cy bt trong nhng ngn tay ca h cm nhn kt cu,
giy cun v sp ca cy bt. Sau ti s yu cu h a nhng cy bt ln mi v ht mt hi tht su.
Ngi mi mt chic bt v s a ngay bn tr v vi tui th, c ng khng?
Mt ln, ti thy mt ng nghip lm mt th tc tng t v bt v vi mt nhm ngi, v n gy
ngay cm hng i vi ti. Thc cht, t , ti thng mang mt chic bt trong ti o s mi. Khi mun
tr v vi qu kh, ti a n ln mi v ht mt hi su.

Ti thin v nhng cy bt en v nhng cy bt trng, nhng ch l ti. Bt mu no cng c cng

hiu lc. Hy ht ngi chng v bn s thy.
50
L ng mui v ht tiu 100 ngn la
Khi ti mi hai v ch ti mi bn tui, gia nh ti ti thm Disney World Orlando. Cha m thy
chng ti ln c th t i chi quanh cng vin m khng cn phi c s gim st. Thi cha
c in thoi di ng, nn b v m dn chng ti phi cn thn, chn mt ni chng ti gp li nhau
sau chn mi pht, ri chng ti t i chi.
Hy ngh v s vui sng . Chng ti ang ni huyn diu nht c th tng tng c trn i
v chng ti li c t do t khm ph. Chng ti rt bit n cha m a chng ti ti y, v cng
chng t mnh khn ln, chng ti quyt nh ly tin tiu vt ca mnh mua tng cha m mt
mn qu cm n.
Chng ti vo mt ca hng v tm thy mn qu hon ho: mt b ng mui v ht tiu bng s c
hai ch gu vt vo trn cy, mi ch cm mt chic l. Chng ti tr tin mi la cho mn qu, ra
khi ca hng, v ro bc dc Main Street tm kim im chi k tip.
Ti cm mn qu, v trong mt khonh khc khng khip, n trt khi tay ti, ri xung t v v. Ch
ti v ti, c hai u ng khc.
Mt ngi ln tui lc chng kin nhng g va xy ra, b ti ch chng ti. Hy mang n li ca
hng, b ni. C chc chn l h s a cho cc chu mt b mi.
Chu khng th lm nh vy, ti ni. l li ca chu. Chu nh ri n. Vy th lm sao ca
hng li phi a chng chu mt b mi?
C th xem, b ni. Chu u bit c.
Vy l chng ti quay li ca hng v chng ti khng ni di. Chng ti gii thch nhng g va
xy ra. My ngi nhn vin ca hng lng nghe cu chuyn, mm ci vi chng ti v bo chng ti
c th c mt b l ng mui v ht tiu mi. H cn ni l li ca h v khng gi mn qu
cn thn! Thng ip ca h l: Vic ng gi ca chng ti ng l phi an ton bo v mn qu
khi n b ri do s qu phn khch ca mt cu b mi hai tui.

Ti tht bt ng. Khng ch bit n, m cn khng tin ni. Ch ti v ti ri ca hng, hon ton chong
vng.
Khi cha m chng ti bit chuyn, ng b tht s thm phn ngng m Disney World. S tht l, ci
quyt nh phc v khch hng vi l ng mui v ht tiu mi la gip Disney thu nhp thm
hn 100 ngn la.
Hy ti gii thch.
Nhiu nm sau , khi lm t vn cho Disney Imagineering, thnh thong c dp trao i vi nhng ngi
lnh o cao cp ca Disney, ti thng nhc li cu chuyn v l ng mui v ht tiu.
Ti gii thch v vic nhng nhn vin ca hng lu nim lm cho ch ti v ti cm nhn tt
p v Disney nh th no, v iu lm cho s nh gi Disney ca cha m chng ti nng ln mt
tm cao mi.
Cha m ti bin nhng chuyn i thm Disney thnh mt b phn mt thit trong cng vic thin
nguyn ca h. ng b dng mt chic xe but hai mi hai ch thng xuyn ch hc sinh cc
lp hc ting Anh[14] t Maryland ti thm Disney. Hn hai mi nm lin, cha ti mua v cho hng
chc tr em ti thm Disney World. Ti tham gia hu ht cc chuyn i .
Tm li, t ngy y, gia nh chng ti chi tiu hn 100 ngn la ti Disney World mua v vo
ca, thc n v qu lu nim cho chnh chng ti v cho nhng ngi khc.
Khi k cu chuyn ny cho nhng ngi lnh o Disney, ti lun kt thc bng cu hi: Nu hm nay
ti gi mt cu b ti mt trong nhng ca hng ca ng vi mt b l ng mui v ht tiu b v, th
chnh sch cng ty c cho php nhn vin ca ng t t a cho chu b mt b mi?
Nhng nh lnh o t ra lng tng vi cu hi ny. H bit cu tr li: C l l khng.
Bi v khng u trong h thng k ton ca h c kh nng tnh mt b l ng mui v ht tiu mi
la c th mang li ngun thu 100 ngn la nh th no. V do vy, d thy mt cu b hm nay s
khng c nhiu may mn, s b mi ra khi ca hng vi hai bn tay khng.
Thng ip ca ti l: C nhiu hn mt cch o li nhun v thua l. mi mc , cc doanh
nghip c th v cn phi c mt tri tim.

M ti vn cn gi l ng mui v ht tiu 100 ngn la ny. Ci ngy nhng nhn vin Disney
World i n cho ti l mt ngy tuyt vi i vi chng ti v cng l mt ngy khng ti i vi
Disney!
51
Khng c vic g l khng xng vi bn
c ghi nhn kh r rng l c s gia tng v i hi quyn li trong lp tr ngy hm nay. Ti
chng kin iu ny trong cc lp hc ca ti.
Nhiu sinh vin cao hc nm cui ngh l h phi c nhn vic lm bi kh nng sng to xut sc ca
h. Qu nhiu ngi thy bt hnh vi ngh h phi bt u t bc thang di y.
Li khuyn ca ti lun lun l: ng nh bn phi sung sng v bn c nhn mt cng vic
phng xp th. V khi ti , ci bn cn lm l: hy tr thnh tht gii trong cng vic sp xp cc l
th.
Khng ai cn nghe ai ni: Ti khng gii vic sp xp th, bi vic ny khng xng vi ti. Khng
c cng vic no l khng xng vi chng ta. V nu bn khng c th (hoc khng mun) sp xp th,
th u l bng chng rng bn c th lm bt c mt vic g?
Sau khi cc sinh vin ETC ca chng ti c cc cng ty tuyn vo lm ni tr hoc vo lm cng vic
u tin, chng ti thng yu cu cc cng ty cho chng ti phn hi xem h lm vic nh th no.
Nhng ngi ph trch h hu nh khng bao gi c mt li tiu cc v nng lc hoc v hiu bit k
thut ca h. Nhng khi chng ti nhn c mt phn hi tiu cc, th hu nh bao gi cng l v vic
nhng nhn vin mi thy h qu ln so vi cng vic ca h. Hoc l h trng ngng c ln chc
v ngi phng lm vic to hn.
Khi ti mi lm tui, ti c lao ng mt trang tri, xi c cho cc vn du ty, v hu ht nhng
ngi lao ng cng ti l nhng ngi lm cng nht. Mt vi gio vin cng lao ng kim
thm cht tin trong dp ngh h. Ti nhn xt vi b ti l cng vic ny khng xng vi cc gio vin.
(Ti on l ti m ch rng cng vic cng khng xng vi ti.) Cha ti cho ti mt bi hc nh i.
ng tin rng lao ng chn tay khng l khng xng vi bt k ai. ng bo ng thin ti lm vic tch
cc v tr thnh ngi o mng gii nht trn th gii, hn l lm mt k thng lu t-n-tng
(self-impressed) qun quanh bn mt chic bn.

Ti tr li trang tri du ty v ti vn khng thch cng vic. Nhng ti c nghe nhng li

ca cha ti. Ti gim st thi ca ti v ry c mt cch tch cc hn.
52
Bit bn ang u
OK, cho chng gio s tr, anh c th lm g cho chng ti?
l cu cho ti nhn c t Mk Haley, mt Imagineer hai mi by tui, ngi c giao nhim v
gip ti trong thi gian lm sebastical ti Disney.
Ti n mt ni m nhng uy tn hc thut ca ti chng my may c mt ngha g. Nh mt k l
hnh n min t l, ti phi tm cch nhanh chng lm quen vi ng tin a phng!
Nhiu nm sau, ti ni vi sinh vin ca ti v tri nghim ny, bi n l mt bi hc tht ct yu.
Mc d t c c m tui th l tr thnh mt Imagineer, ti phi t nh cao uy tn trong
phng nghin cu hn lm ca mnh tt xung thnh mt ch vt l trong mt ci ao y sng gi. Ti
phi hnh dung cch lm th no c th thch nghi c vi mi trng vn ha sng to hoc-thnhhoc-bi ny.
Ti lm vic trong n tr chi hin thc o Aladin[15] ri c th trong n Epcot[16]. Cng
cc Imagineers khc, ti tham gia phng vn nhng ngi n chi, xem h a thch tr chi ra sao. H
c b hoa mt, chng mt, hoc bun nn khng?
Mt s ng nghip mi than phin l ti p dng nhng khun mu hn lm khng ph hp vi i
thc. H ni ti qu tp trung nghin ngm s liu, qu nhn mnh cch tip cn s vic theo khoa hc
thay v theo xc cm. l s i lp gia nh hng hn lm (ti) vi nh hng gii tr (h). Cui
cng, sau khi tm ra phng thc gim c hai mi giy cho mi lt khch bng thay i cch xp
khch ln xe chi, ti mi ginh c s ch ca nhng Imagineers tng nghi ng ti.
L do ti k cu chuyn ny l nhn mnh, bn cn phi nhy cm nh th no khi chuyn t vn ha
ny sang vn ha khc trong trng hp sinh vin ca ti l t nh trng sang cng vic lm u tin
ca h.
Rt cuc, n cui k sabastical, cc Imagineers mi ti nhn vic lm . Sau nhiu trn tr, ti
t chi. Cng vic dy hc ku gi ti qu mnh m. V ti bit cch giao lu trong c mi trng hn

lm ln cng nghip gii tr, Disney tm ra mt cch gi ti. Ti tr thnh c vn, mi tun lm
mt ngy cho Imagineering, cng vic m ti rt hn hnh lm trong mi nm tri.
Nu bn c th tm cch bc gia hai nn vn ha, i khi bn c th c c th tt nht ca c hai th
gii.
53
Khng bao gi b cuc
Khi nm cui ca trng ph thng, ti np n xin vo i hc Brown v khng c nhn. Ti
trong danh sch i. Ti gi in cho vn phng nhp hc cho ti khi cui cng h quyt nh nhn
ti. H thy ti qu mun c vo trng.
Tnh bn b, kin tr gip ti vt c bc tng gch.
Ti lc tt nghip Brown, ti khng h ngh s i hc tip cao hc. Mi ngi trong gia nh ti i hc,
ri nhn vic lm. H khng bao gi tip tc theo ui con ng gio dc cao hn.
Nhng Andy van Dam, ng cu Dutch v thy t vn ca ti Brown, khuyn ti Hy ly bng
tin s. Hy tr thnh gio s.
Sao ti li cn lm vic ? ti hi ng.
V ng ni: Bi v cu l mt ngi bn hng rt gii, v nu cu i lm cho mt cng ty, h s s dng
cu lm ngi bn hng. Nu cu tr thnh ngi bn hng, cu cng c th bn th hng rt ng gi,
nh gio dc chng hn.
Ti mi mi bit n li khuyn ny.
Andy bo ti np n xin vo i hc Carnegie Mellon, ni ng gi nhng sinh vin xut sc nht ca
ng. Cu s c nhn vo , khng c vn g c, ng ni. ng vit cho ti mt bc th gii
thiu.
Cc gio s Carnegie Mellon c th gii thiu nhit tnh ca ng. H xem im hc kh tt v im
thi vo cao hc khng my hon chnh ca ti. H xem xt li h s xin hc ca ti.
V h t chi ti.

Ti c nhn vo mt s chng trnh hc tin s cc trng khc, nhng Carnegie Mellon th khng
mun nhn ti. Ti ti vn phng ca Andy v t l th t chi ln bn. Ti mun ng bit Carnegie
Mellon nh gi nhng gii thiu ca ng cao nh th no, ti ni.
Vi giy sau khi thy bc th trn bn, ng nhc in thoi. Ti s gii quyt vic ny. Ti s a cu
vo, ng ni.
Nhng ti ngn ng. Ti khng mun gii quyt vic theo cch , ti ni vi ng.
Ri chng ti lm mt tha thun. Ti s xem xt cc trng nhn ti. Nu khng thy tha mn vi
bt c trng no, th ti s tr li ng v chng ti s tho lun.
Cc trng khc cui cng chng my thch hp, v ti nhanh chng quay li Andy. Ti ni vi ng l
ti quyt nh b trng cao hc v nhn mt vic lm.
Khng, khng, khng, ng ni. Cu phi lm bng tin s, v cu phi vo Carnegie Mellon.
ng nhc my in thoi v gi cho Nico Habermann, trng khoa khoa hc my tnh ca Carnegie
Mellon, cng l mt ngi Dutch. H ni vi nhau v ti mt thong bng ting Dutch, sau Andy dp
my v ni vi ti: n vn phng ca ng ta lc 8 gi sng ngy mai.
Nico thuc trng phi c in, phong cch hn lm u chu. R rng, cuc gp mt vi ti ch xy ra
nh mt c n i vi bn Andy ca ng. ng hi ti sao ng cn xt li n xin hc ca ti, sau khi
khoa c kt lun. Mt cch thn trng, ti ni: Sau khi c khoa ng xem xt, ti c c nhn hc
bng ton phn ca Phng Nghin cu Hi qun (Office of Naval Research)[17]. Nico nghim trang tr
li, C ngun tin khng thuc vo tiu chun nhp hc ca trng; chng ti ti tr sinh vin t cc
ngun kinh ph nghin cu. V ri ng nhn k ti. Chnh xc hn, ng nhn xuyn qua ti.
C vi khonh khc then cht trong cuc i ca mi ngi. V ngi ta may mn nu c th nhn thc
c khi khonh khc xy ra. Ti bit lc ti ang trong mt khonh khc nh vy. Vi tt c s
hnh din v tui tr, v i cht ngo mn, ti ni Xin li, ti khng ni ti h qu v tin bc, m
mun ni rng h ch thng c mi lm hc bng nh vy trong ton quc. Ti ngh l mt vinh d
rt thch ng, v ti xin li nu ni ra nh vy l iu qu t ph v phn ti.
l cu tr li duy nht ti c, nhng l s tht. Rt t t, khun mt ng cng ca Nico m ln v
chng ti chuyn tr thm t pht na.

Sau khi gp g thm vi mt s ging vin khc, cui cng ti c Carnegie Mellon nhn vo hc, v
ti c c bng tin s. l mt bc tng gch m ti vt qua nh c s gip to ln t mt
ngi thy t vn v nhng s by t chn thnh.
Cho ti khi bc ln bc trnh by bi ging cui cng, ti cha bao gi k vi sinh vin v ng nghip
Carnegie Mellon rng ti b t chi khi xin vo hc y. Ti ngi ngn iu g? Rng tt c mi
ngi s ngh l ti khng thng minh cng chung thuyn vi h? Rng h s t tn trng ti hn?
Tht th v, nhng b mt bn quyt nh tit l vo cui cuc i ca bn.
ng nh ti phi k cu chuyn ny t nhiu nm nay, bi o l l: Nu bn tht mong mun mt iu
g, th ng bao gi b cuc (v khi c chp nhn th hy qung co v n.)
Nhng bc tng gch l c mt nguyn nhn. V khi bn vt qua c chng ngay c khi
thc cht ai phi qung bn qua th vn rt c ch cho mi ngi nu bn ni vi h, bn lm
vic nh th no.
54
Hy l ngi cng ng (communitarian)
Chng ta nhn mnh rt nhiu trn t nc ny v cc quyn con ngi. l iu cn phi th,
xong, s hon ton v ngha khi ni ti cc quyn li m khng ni ti cc trch nhim.
Cc quyn li phi n t u , v chng ti t cng ng. Ngc li, tt c chng ta c mt trch
nhim i vi cng ng. Mt s ngi gi n l phong tro cng ng, nhng ti gi n l l (phi
thng) thng.
tng ny b nh mt trong nhiu chng ta, v trong hai mi nm lm gio s, ti ngy cng thy
nhiu hn sinh vin khng h bit ti n. Khi nim cc quyn li ti cng vi cc trch nhim, theo
ngha en, l mt iu xa l vi h.
u mi hc k, ti yu cu sinh vin k mt tha thun, phc tho nhng trch nhim v quyn li ca
h. H cn phi ng lm vic mt cch xy dng trong cc nhm, d cc cuc hp, gip bn bng
cch cho nhng phn hi trung thc. Ngc li, h c quyn d lp v kt qu ca h c nhn xt v
c trng by.

Mt s sinh vin do d vi tha thun ca ti. Ti ngh l bi v chng ta, nhng ngi ln, cha lun
l nhng tm gng tt lm ngi cng ng. Th d: Tt c chng ta u tin l chng ta c quyn c
mt phin x hi thm[18]. Nhng nhiu ngi li rt vui mng v thot c ngha v hi thm[19].
Vy nn ti mun sinh vin bit, mi ngi phi ng gp cho li ch chung. Ai khng lm nh vy th
c th c m t bng mt ch: ch k.
Cha ti dy chng ti bng th d ca chnh ng, nhng ng cng tm nhng cch thc mi dy
iu cho nhng ngi khc. Khi l y vin hi ng bng chy Little League[20], ng lm mt
iu rt thng minh.
ng c kh khn tm cc trng ti tnh nguyn. l mt cng vic bc bo, mt phn bi mi khi
bn bt mt li, th my a tr hoc cha m chng li cho l bn bt sai. Ri cng c l do s hi: Bn
phi ng trong khi nhng a tr, c rt t hoc khng c kim ch, c th vt chy v nm bng d
tn vo bn.
Cha ti c mt sng kin. Thay v tm ngi ln lm tnh nguyn, ng chn nhng cu th t cc i
nhiu tui hn lm trng ti cho cc trn ca cc i t tui hn. ng ly vic lm trng ti l mt vinh
d cho ngi c chn.
Nhiu h qu xy ra vi sng kin ny.
Nhng a tr c lm trng ti hiu cng vic ny kh nhc ra sao v ri s khng tranh ci vi trng
ti na. Chng cng cm thy tha mn v gip cho nhng a tr ca cc i nh tui hn. Trong lc
, nhng a tr t tui hn nhn thy nhng tm gng nhng a tr nhiu tui hn khi chng lm
vic tnh nguyn.
Cha ti to nn mt tp hp mi ca nhng ngi cng ng. ng bit: Khi chng ta kt ni vi
nhng ngi khc, chng ta s tr thnh nhng con ngi tt hn.
55
Tt c nhng g bn cn lm l hi
Trong chuyn i cui cng ca cha ti ti Disney World, ng v ti cng i i tu xe la mt ray vi
Dylan, lc ln bn tui. Dylan mong c c ngi mi xe cng vi ngi li tu. Cha ti, ngi
yu thch cc cng vin gii tr, cng ngh l mt mong c th v.
Nhng rt chn l h khng ngi thng c ngi ch , ng ni.

Hm, ti ni. Ba , con tng lm mt Imagineer, nn con bit mt mo c th c ngi pha

trc . Ba c mun thy khng?
ng bo chc chn ri.
Vy l ti bc ln ci vi ngi trng tu v ni: Xin li, ba ngi chng ti c th ngi toa xe trn
c khng?
Tha ng, tt nhin , anh ta ni. Anh m cng v chng ti ngi vo ch cnh ngi li tu. l ln
duy nht trong i ti thy cha ti tht s sng st. Con ni l c mt mo m, ti ni vi ng khi on
tu chuyn bnh chy vo Vng quc Thn diu (Magic Kingdom). Nhng con cng khng ni l
mt mo kh.
i khi, tt c nhng g bn cn lm l hi.
Ti lun kh thng tho trong vic yu cu nhng iu cn thit. Ti t ho v vic can m lin h
vi Fred Brooks Jr., mt trong nhng nh khoa hc my tnh ni ting nht trn th gii. Sau khi bt u
s nghip IBM vo nhng nm Nm mi, ng thnh lp khoa khoa hc my tnh i hc North
Carolina. ng ni ting trong ngnh cng nghip my tnh, khi, bn cnh nhng iu v i khc, ni
Thm nhn cng cho mt n phn mm b chm tr ch lm cho n chm tr thm. (iu ny by gi
c bit n nh l Lut Brooks.)

Tt c nhng g bn cn lm l hi.
Ti cui nhng nm ca tui hai mi v cha h gp ng, do vy ti vit e-mail cho ng, hi: Nu ti
li xe t Virginia xung North Carolina, liu ng c th dnh ba mi pht ca ng trao i vi ti
c khng?

ng dnh cho ti chn mi pht v tr thnh ngi t vn sut i cho ti. Nhiu nm sau ny, ng
mi ti ti thnh ging i hc North Carolina. l chuyn i dn ti thi khong phn thc nht
trong cuc i ca ti khi ti gp Jai.
i khi, tt c nhng g bn cn lm l hi, v n c th dn ti vic lm cho tt c cc c m ca bn
tr thnh hin thc.
Lc ny, khi con ng pha trc ca ti ch cn rt ngn, ti li cng thnh tho hn vi vic hi.
Nh chng ta u bit, thng thng phi mt my ngy mi c c kt qu xt nghim y t. Mt thi
gian ch i nhn kt qu l iu ti khng mun vo lc ny. Vy nn ti lun hi: Nhanh nht th
bao gi ti c th nhn c kt qu?
Oh, h thng tr li. Chng ti c th c chng cho ng trong vng mt gi ng h.
Vy th OK, ti ni Ti rt mng v ti hi!
Hi nhng cu hi nh vy. Hy c hi h. Thng nhiu hn l trng i, cu tr li bn nhn c s
l Vng, chc chn ri.
56
Hy lm mt quyt nh: con H hay con La
Khi ni vi ch tch Carnegie Mellon, Jared Cohon, l ti s thuyt trnh mt bi ging cui cng, ng
bo, Ni vi mi ngi v vic hy sng cho vui ti, bi l th h s nh v anh.
V ti ni, Ti c th lm iu , nhng n cng ging nh mt con c ni v s quan trng ca nc.
Ti m ch, ti khng bit lm sao li khng sng cho vui ti. Ti ang cht m ti vn ang sng vui
ti. V ti s tip tc sng vui ti tng ngy ti cn sng. Bi khng c cch no khc sng.
Ti nhn thc r v iu ny t rt sm. Theo cch ti hiu, c mt quyt nh m tt c chng ta phi
lm, v vic ny c th hin hon ho trong nhn vt Winnie-the-Pooh[21] ca A.A. Milne. Mi chng
ta phi quyt nh: Ti l ch H vui ti hay ti l ch La bun b? Hy chn mt phe. Kh d thy l
ti u trong cuc bn ci H/La.
Trong ngy l Halloween[22] cui cng ca ti, ti rt vui. Jai v ti mc ha trang ng cc siu
nhn trong phim The Incredibles (nhng k l thng), v ba con ca chng ti cng mc ha trang
nh vy. Ti a mt bc nh chp chng ti ln trang web cho mi ngi bit chng ti l mt gia
nh l thng nh th no. Bn tr trng kh hay, cn ti th trng lc lng vi c bp hnh mu gi.

Ti ch thch l ha tr liu khng qu nh hng ti sc mnh siu nhn ca ti, v nhn c v

vn e-mail a vui ca bn c.
Mi y ti i mt k ngh ngn cng vi ba ngi bn thn nht: bn hc t thi hc ph thng Jack
Sheriff, bn i hc cng phng Scott Sherman, v bn t Electronic Arts Steve Seabolt. Tt c chng ti
u bit hm ca chuyn i. y l nhng ngi bn t nhng thi k khc nhau trong cuc i ti, v
h t hp cng nhau cho ti mt cui tun chia tay.
Ba ngi bn ca ti khng bit nhau lm, nhng s gn b c hnh thnh kh nhanh chng. Tt c
chng ti u l nhng ngi n ng trng thnh, nhng trong sut k ngh chng ti sng nh
nhng cu b mi mi ba tui. V chng ti u l nhng con H.
Chng ti thnh cng trong vic trnh mi xc cm kiu i thoi i, ti thng cu lin quan ti
cn bnh ung th ca ti. Thay vo , chng ti ch c vui a. Chng ti cng nh li nhng k nim,
chng ti ci nga quanh vng v a vui v nhau. (Thc ra ch yu l h tru chc ti v ting tm
Thnh Randy ca Pittsburg m ti c k t bi ging cui cng ca ti. H bit ti, v khng h ngh
nh vy.)

Ha tr liu khng qu nh hng ti sc mnh siu nhn ca ti.

Ti khng cho con H mt i trong ti. Ti khng th mnh tr thnh con La. Mt ngi hi ti
mun ghi g trn bia m ca ti. Ti tr li: Randy Pausch: ng Sng Ba Mi Nm Sau Khi Mc
Bnh Him Ngho.

Ti ha vi bn. Ti c th ng gi hng ng tr vui a vo trong ba mi nm . Nhng nu khng

th c, th ti cng s ch ng gi vo khung thi gian t i cn li ca ti ton nhng th vui ti.
57
Mt cch hiu lc quan
Sau khi bit b ung th, mt trong nhng bc s cho ti my li khuyn. iu quan trng, ng ni,
l cn ng x nh anh s cn sng thm c mt thi gian na.
Ti i trc ng rt xa.
Tha bc s, ti va mua mt chic xe mui trn v lm phu thut trit sn. ng cn mun g hn t ti
na?
Ti khng ph nhn thc trng ca mnh, v thc r rng v nhng g khng th trnh khi. Ti ang
sng ging nh ti ang cht. Nhng ng thi, ti cng ang sng rt nhiu nh ti vn cn sng mi.
Mt s phng khm ung th hn gp li bnh nhn su thng sau. Vi bnh nhn, l tn hiu lc quan
bi ngh cc bc s cho rng h cn sng lu. C nhng ngi m bnh giai on cui, h nhn vo giy
hn ca bc s v t ni vi h, Mnh s sng ti ngy . V ti lc , mnh s nhn c tin vui.
Herbert Zeh, bc s gii phu ca ti Pittsburg, ni ng lo lng v nhng bnh nhn lc quan khng thc
t hoc khng c thng tin tt. ng thi, ng tht vng khi bnh nhn c bn b v ngi quen ni
l h phi lc quan, nu khng, cc iu tr s khng tin trin. ng au n khi thy bnh nhn tri qua
mt ngy gian nan mt mi v li ngh rng, l bi h cha lc quan .
Theo quan im c nhn ca ti, lc quan l mt trng thi tinh thn, n c th gip bn lm nhng vic
c th ci thin tnh trng ca bn. Th d, nu bn lc quan, bn c th d dng chu ng s tn khc
ca ha tr liu hn, hoc tip tc tm kim nhng tr liu y t mi nht.
Bc s Zeh gi ti l chng qung co cho s cn bng lnh mnh gia lc quan v hin thc. ng thy
ti i mt vi cn bnh ung th nh i mt vi bt k mt tri nghim sng no khc.
Ti a thch gp i vic gii phu trit sn ca mnh, n va l bin php kim sot sinh thch hp,
va th hin thi lc quan v tng lai ca ti. Ti thch li chic xe mui trn mi. Ti thch ngh ti
c th tm c cch tr thnh mt-trong-s-mt-triu ngi nh bi c cn bnh ung th giai

on cui ny. Bi v, k c nu ti khng th lm c nh vy, th vn l mt tm thc tt hn, gip

ti vt qua c tng ngy.
58
ng gp ca nhng ngi khc
K t khi bi ging cui cng ca ti c truyn b trn Internet, ti nhn c trao i ca rt nhiu
ngi m ti tng quen bit t nhng ngi hng xm tha nin thiu ti nhng ngi quen rt xa xa.
Ti rt bit n nhng li nhit thnh v nhng suy ngh ca h.
Ti tht vui sng khi c c nhng cm nhn t cc cu sinh vin v ng nghip. Mt ng nghip
nhc li li ti khuyn khi anh cn cha c nhn hp ng vnh vin. Anh ni ti nhc nh anh
phi ch ti tt c nhng kin ca cc ch nhim khoa. (Anh nh ti bo anh: Nu ng ch nhim
bt cht ngh cu c th cn nhc lm mt vic g , th cu phi hnh dung l mt s thc p.)
Mt cu sinh vin gi e-mail k vic ti ng vin anh to trang web mi v pht trin c nhn mang
tn Hy kt thc s non nt, v sng mt cuc sng phong ph, gip nhng ngi ang sng thp
hn nhiu so vi tim nng ca h. Ni dung ny ging vi trit l ca ti, d khng phi chnh xc l t
ng ca ti.
V hng v cuc sng cng tht phong ph, mt c bn c cm tnh thi hc sinh vit th chc ti lnh
bnh, nhc kho rng hi ti l ng v l cu hc tr qu mt sch i vi c, ri bo cui cng c
cng ci mt chng c t tht.
Hng ngn ngi khng quen bit vit th cho ti, lm ti v cng phn chn vi nhng li chc ca
h. Nhiu ngi chia s nhng tri nghim v cho nhng li khuyn v cch h v nhng ngi thn
ca h ng u vi ci cht nh th no.
Mt qu ph, c chng bn mi tm tui va cht v ung th ty, ni din vn cui cng ca ng l
dnh cho mt c ta nh: v, cc con, cha m v anh ch em ca ng. ng cm n v s gip v tnh
yu thng ca h, ng nhc li nhng ni chn ng tng sng v ti thm cng h, v nhc li nhng
g l quan trng nht i vi ng trong cuc i. B qu ph ni, vic t vn gip b v gia nh b
rt nhiu sau khi chng b mt: Bit nhng g mnh tri qua, ti thy v v cc con ng s cn c
t vn, c khc v c tnh tm tng nh.
Mt ph n khc, c chng cht v ung th no khi cc con h mi c ba v tm tui, nh ti
chuyn li nhn nh ti Jai. Ch s vt qua c mi tr ngi, b vit. Cc con ca ch s l sui

ngun v tn ch c an i, yu thng, v l l do cao c nht ch thc dy mi bui sng v mm

ci.
Ri b vit tip: Ch hy nhn s gip khi Randy cn sng, c th tn hng thi gian cng anh.
Hy nhn s gip khi anh khng cn na, ch c sc cho nhng g quan trng. Hy lin kt vi
nhng ngi c cng mt mt nh ch. H s l ngun an i i vi ch v cc con. B ngh Jai cam
oan vi cc con l khi ln ln, chng s c c mt cuc sng bnh thng. Chng vn s c cc l tt
nghip, cc l ci, v con ci ca ring chng. Khi b mt cha sm, tr nh thng ngh, chng cng s
khng cn c hng nhng s kin ca mt chu k cuc sng bnh thng.
Ti nhn c th ca mt ngi n ng tui ngoi bn mi b mc bnh tim nng. ng vit ni v
Krishnamuri, mt th lnh tinh thn n , mt nm 1986. Krishnamuri c ln c hi ci g l th
thch hp nht ni vi mt ngi bn sp t gi ci trn. ng tr li: Hy ni vi bn anh rng mt
phn ca anh cng s cht v i theo vi bn anh. Bt k bn anh i u, anh cng s i theo. Bn anh
khng bao gi n c. Trong email vit cho ti, ngi n ng ny vit: Ti bit, anh khng n c.
Ti cng v cng xc ng bi nhng cm nhn v nhng li chc t mt vi nhn vt ni ting m h
vit cho ti sau khi bit v bi ging cui cng ca ti. Chng hn, Diane Sawyer, ngi dn chng trnh
thi s truyn hnh, phng vn ti, v khi kt thc, my quay tt, chuyn tr v gip ti mt li
khuyn qu gi. Ti bit l ti s li cho cc con nhng bc th v nhng on video. Nhng Diane
bo, ci ct yu l phi ni vi cc con theo cch thc rt ring, c trng cho lin kt gia ti vi chng.
V ti suy ngh rt nhiu v iu ny. Ti quyt nh s ni vi mi con nhng iu nh: Ba yu cch
con lt u ra pha sau khi con ci. Ti s cho chng nhng th rt c trng chng c th thu hiu.
V bc s Reiss, ngi t vn ca Jai v ti, gip ti tm cch sao cho khng b nn ch vi vic chp
qut ung th thng k, c th hon ton ch tm cho gia nh, vi mt tri tim ci m v mt thi
tht tch cc. Ti thng vn nghi ng hiu qu ca cng vic t vn. Nhng nay, vi lng da vo
tng, ti thy n v cng hu ch. Ti mun c th i khp cc bnh vin ung th nhc iu ny
vi nhng bnh nhn ch mun t mnh chng tri vi mi th.
***
Rt rt nhiu ngi vit cho ti v nhng iu lin quan ti nim tin. Ti v cng trn trng nhng
cm nhn v nhng li cu nguyn ca h.

Ti c nui dy bi cha m l nhng ngi cho rng nim tin l th rt c nhn. Trong bi ging, ti
khng cp ti tn gio ca mnh, bi ti mun ni v nhng nguyn l ph qut, c th p dng cho
mi c tin chia s nhng g ti thu nhn c qua cc mi quan h vi con ngi.
Mt s mi quan h , tt nhin ti c c nh th. M. R. Kelsey, mt ph n nh th ca chng
ti, n v ngi vi ti trong bnh vin mi ngy trong mi mt ngy lin sau khi ti m. V t khi
ti b bnh, cha c ca ti gip ti rt nhiu. Chng ti cng bi mt b bi Pittsburgh, v ngy
m ti c thng bo l cn bnh ca ti giai on cui, chng ti cng c mt b bi. ng ngi
thnh b, cn ti tro ln cu nhy. Ti nhy mt vi ng, ri nhy xung nc.
Khi ln bn thnh b bi, ng ni vi ti: Anh trng tht khe mnh, Randy. Ti ni vi ng: ch
l nghch nhn. Ti cm thy khe mnh, v trng khng n ni no, nhng hm qua chng ti va
c bit l cn bnh ung th ca ti quay tr li, v cc bc s ni ti ch cn ba ti su thng.
T hm , ng v ti trao i vi nhau v cch thc ti c th chun b c tt nht cho s ra i.
Anh c bo him nhn th phi khng? ng hi.
Vng, c, ti tr li.
Nhng anh cng cn c bo him xc cm, ng ni. V ri ng gii thch rng chi ph cho bo him
xc cm l thi gian ch khng phi tin bc.
ng ngh ti dnh thi gian quay video cng vi cc con, chng c hnh nh k nim xem chng
ti chi vi nhau, ci a vi nhau nh th no. Nhiu nm na, chng s vn cn thy c s ngt
ngo ca nhng u ym, nhng giao tip vi ngi cha. ng cng cho ti bit nhng suy ngh ca ng v
nhng iu c th ti c th cng lm vi Jai nhm li cho c du n v tnh yu thng ca ti.
Nu anh tr chi ph cho bo him xc cm ngay lc ny, khi m anh cn cm thy khe mnh, th s
khng my nng nhc cho nhng thng ngy sp ti, ng ni. Anh s c bnh an hn.
Bn b ca ti. Nhng ngi thn yu ca ti. Cha c ca ti. Nhng ngi hon ton xa l. Tng ngy
ti u nhn c nhng s gip t nhng con ngi ny, h chc ti may mn v ng vin tinh thn
cho ti. Ti tht s chng kin cc th d v nhng g l tt p nht ca tnh con ngi, v ti v cng
bit n nhng iu . Ti khng h cm thy mnh n c trong hnh trnh m ti ang tri qua.

[1] Neil Armstrong (sinh 5 thng 8, 1930) l mt phi cng v tr M, ngi u tin t chn ln Mt
Trng ngy 20 thng 7 nm 1969, trong chuyn du hnh trn tu Apollo 11 cng Buzz Aldrin & Michael
Collins. Khi t chn xung Mt trng, ng ni mt cu bt h: y l bc chn nh b ca mt
ngi, nhng l bc tin khng l ca nhn loi.

[2] Eagle Scout (Hng o vin i bng) l danh hiu cao nht c th t c trong chng trnh
Nam Hng o M (Boy Scouts of America.) T khi ban hnh vo nm 1911, hn 1,7 triu thiu nin
t c danh hiu cao qu ny.
[3] Thi k suy thoi kinh t bt u sau s sp ca th trng chng khon Ph Wall vo 29 thng 10
nm 1929 (cn c bit n nh Th Ba en ti). N bt u Hoa K v nhanh chng lan rng ra ton
Chu u v mi ni trn th gii.
[4] M v Canada, prom, l mt d hI khiu v c t chc cuI nm hc. Nam hc sinh thng
mc com l en, tht c vt en. N hc sinh mc vy d hi vI a hoa ci trn ngc do bn nam tng.
Thng thng, prom bt u bng vic tI thm nh bn b chp nh chung. Mt nhm bn thng
thu mt chc limousine (taxi di) n v hi. h n tI, khiu v, bnh chn Vua v Hong hu
v hI v tr chuyn.
[5] Siu nhn. l mt nhn vt anh hng tng tng. Ban u, siu nhn do nh vn M Jerry Siegel v
ngh s gc Canada Joe Shuster vit ln v c nh xut bn M DC Comics pht hnh. tng u
tin, l mt thanh nin c sinh ra t mt hnh tinh bn ngoi Tri t. Siu nhn c gi n tri
t bi cha ca anh (mt nh khoa hc) bng mt tn la trc khi hnh tinh ca h b hy dit. n tri
t, a tr c lm con ca mt cp v chng nng dn Kansas, h t tn a tr l Clark Kent. Khi
trng thnh, Clark n Metropolis, lm vic ti mt to son ni ting. Nhng cuc phiu lu ca siu
nhn c ch ng trong th loi sch hi hc ca M.
[6] Rocky l mt b phim (1976) do Sylvester Stallone vit v ng, ni v cu chuyn gic m M ca
Rocky Balboa, mt ngi khng c hc hnh nhng c tm lng tt. B phim lm ht c 1,1 triu
la, quay trong c 28 ngy, nhng lI kim c 117,2 triu la v ba giI Oscars. Sau , nm b kt
tip ra i: Rocky II, III, IV, V, v Rocky Balboa.
[7] George The Gipper Gipp (1895 1920) l cu th bng bu dc, chi cho i trng i hc
Notre Dame. ng l mt trong nhng cu th bng bu dc xut sc v a dng nht. Gipp mt tui 25
do vim phi. Trn ging bnh, ng ni mt cu m sau ny tr thnh mt so ng bt h Hy
thng mt trn cho Gipper. ng ni vi Knute Rockne ngi M gc Na uy, c coi l vn ng vin
v hun luyn vin xut sc nht trong lch s bng bu dc ca M Ti phi i y, Rock. Khng sao

c. Ti khng s hi. Thnh thong, Rock, khi i ca chng ta vp vp, khi c iu sai st xy ra v
nhng lm li tn ph cc chng trai, th hy gic h ra sn vi tt c nhng g h c thng mt trn
cho Gipper. Ti khng bit lc ti s u, Rock. Nhng ti s bit v iu , v ti s rt sung
sng. Rockne dng cu chuyn ca Gipp, cng li ni ca ng trn ging bnh, c v i bng
ca ng ginh chin thng trong trn u quyt lit vi i qun i vo nm 1928 trn sn Yankee. So
ng Thng mt trn cho Gipper sau ny cng c dng nh mt khu hiu chnh tr.
[8] im M thng cho bng mt ch ci: A (cao nht, xut sc), B (trn trung bnh), C (trung bnh),
D (thng l im thp nht ), and F (rt). Thm na, hu ht cc trng u tnh im trung bnh
(grade point average GPA) bng cch gn im s cho mi ch ci ri dng mt cng thc tnh ra
im th hin lc hc ca sinh vin. Cc trng M thng xp A tng ng im of 4.0. Thang im
thng nh sau: A (90-100%, GPA 3.5-4.0), B (80-89%, GPA 2.5-3.49), C (70-79%, GPA 1.5-2.49), D
(60-69%, GPA 1.0-1.49), F (0-59%, GPA 0.0). im + v cng c dng. Trong thang 100 im, ch
ci chnh l im quanh n v 5, + l im gn n v 9, v l im gn n v 0; nh vy, 80 tI 83 l
B-, 84 tI 86 l B, v 87 tI 89 l B+. Trong thang im thp phn 4.0, ch ci l im s nguyn, + l
im X.333, lm trn thnh X.30, trn im nguyn, v l im X.666, lm trn thnh X.70, dI im
nguyn; nh vy, B = 3.0, B+ = 3.3, and B = 2.7. im A l c bit. hu ht trng, im 4.0 l cao
nht, A+ vn l 4.00. Tuy nhin mt s trng gn im 4.33 cho A+.
[9] SAT l mt trong nhng k thi chun ha cho vic ng k vo mt s i hc ti Hoa K. Hin ti,
k thi SAT ko di trong vng 3 gi 45 pht. K thi SAT mang tnh suy lun, vi thang im t 600 n
2400. K thi gm 3 phn chnh: Ton, c v Vit.
[10] AP (Advanced Placement) l chng trnh cc lp bc i hc c dy cc trng ph thng ti
M v Canada.
[11] Disney World l khu giI tr ln nht v c nhiu ngI n thm nht trn th giI, bao gm bn
cng vin giI tr, hai cng vin nc v hai mi ba khch sn, cng rt nhiu ca hng, nh n,
Disney Wold ta ty nam Orlando, bang Florida, m ca ln u tin vo ngy 1 thng 10 nm 1971.
[12] L nhng gi ko thanh s c la mng c v bc h do Hi N Hng o M bn (bt u t nm
1917) gy qu cho cc nhm hng o a phng.
[13] Crayon: bt thng c lm bng sp mu tr em v hoc t mu.
[14] ESL (English as a second language) lp hc ting Anh dnh cho nhng ngi ni ting m khng
phi l ting Anh. Nhng lp hc ny rt ph bin trong cc trng hc Hoa K, ni c nhiu ngi t
cc nn vn ha khc ti nh c.
[15] Aladdin l mt tr chi video da trn b phim cng tn do Walt Disney sn xut nm 1992 theo
truyn dn gian rp Nghn l mt m.
[16] Epcot l cng vin gii tr Disney World vi ch vn ha quc t v sng to cng ngh.
Tn Epcot l vit tt ca Experimental Prototype Community of Tomorrow (mu th im cng ng

tng lai), mt thnh ph vin tng ca tng lai do Walt Disney khi xng. Theo Walt Disney,
EPCOT bao gm nhng tng v cng ngh mi pht sinh t nhng trung tm sng to ca cng
nghip Hoa K. N l mt cng ng ca tng lai, khng bao gi hon chnh, nhng lun tin ha.
[17] The Office of Naval Research (ONR), tr s Arlington, Virginia (Ballston), l phng thuc B
Hi qun Hoa K lm vic iu phi, thc hin v qung b cc chng trnh khoa hc v cng ngh ca
Hi qun Hoa K thng qua cc trng ph thng, i hc, c quan chnh ph, v cc t chc phi li
nhun v v li nhun.
[18] Mt phin x hi thm (jury trial) l mt quy trnh php lut trong mt hi thm on hoc a
ra quyt nh hoc tm hiu s tht cho thm phn s dng. N khc bit vi mt phin x ta, trong
mt thm phn hoc mt on thm phn lm mi quyt nh. Hin php Hoa K cng nhn quyn c
x hi thm l mt quyn cng dn c bn (cng dn c th chn c xt x bi thm phn hay bi hi
thm on. X hi thm l trong h lut chung thay v trong h lut dn s.
[19] Ngha v hi thm (Jury duty) l lm mt hi thm vin trong mt quy trnh php lut. Khi mt
cng dn c yu cu lm ngha v hi thm, th ngha v ny l bt buc, cng dn phi tham gia hoc
s b pht. Khi thc hin, cng dn hoc c yu cu lm hi thm vin trong mt phin x, hoc c
gii tn.
[20] Little League Baseball l t chc phi li nhun Hoa K chuyn t chc cc i bng chy M
v cc nc khc trn th gii cho tr em t 5 ti 18 tui.
[21] Winnie-the-Pooh, thng c gi tt l Gu Pooh, l mt ch gu h cu do tc gi ngi Anh A.
A. Milne (1882 1956) sng to v xut hin ln u tin trong sch Winnie-the-Pooh nm 1926. Truyn
c nhn vt H v La vi tnh cch i lp nhau. H rt t tin, lc quan, lun ngh mnh bnh trai v ti
gii. La th bi quan, u su v chn nn.
[22] Halloween l ngy l c k nim vo 31 thng 10, c ngun gc t l hi cc thnh ca Ai-len v
C c gio. Cc hot ng ngy l Halloween bao gm trick-or-treating (tr em mc ha trang i cc
nh xin qu vi cu hi tr ranh ma hay tht i? hm da gieo tai ha cho ch nh hoc c ngi ca h
nu khng c cho qu,) cc cuc i do ma, cc lin hoan trang phc tr hnh, thm nh ma, khc n
lng, c truyn v xem phim kinh d.
11/03/2009
VI. Nhng lu cui cng Bi ging cui cng (phn kt)
Tc gi: Randy Pausch
Ngi dch: V Duy Mn
59
Nhng c m ca cc con ti

C qu nhiu th ti mun ni vi cc con ti, nhng by gi chng cn qu nh c th hiu c.

Dylan va trn su tui. Logan ln ba. Chloe th mi mi tm thng. Ti mun cc con bit ti l ai,
nhng g ti hng tin tng, v tt c nhng g lm ti yu thng chng. Vi chng y tui, nhiu th s
khng th vo u chng c.
Ti mun cc con hiu rng ti khng mun ri xa chng mt cch tuyt vng nh th no.
Jai v ti vn cha h ni vi cc con l ti s cht. Chng ti c khuyn l nn i ti lc ti tht s
au yu. Lc ny, tuy ti ch cn vi thng sng, nhng trng ti vn kh khe mnh. Do vy cc con
ti khng h nhn bit l trong tng giao tip vi chng, ti ang ni li t bit.
Ti tht au n phi ngh khi chng ln ln, chng s khng c cha. Khi ti khc trong bung tm, ti
thng khng ngh, ti s khng c thy chng lm iu ny hoc ti s khng c thy chng
lm iu kia. M ti ch ngh cc con ti s khng c mt ngi cha. Ti ch tm ti vic cc con ti s
mt nhng g hn l ti s mt nhng g. ng l mt phn ni bun ca ti l Ti s khng th, ti s
khng th, ti s khng th Nhng mt phn ln hn l ti au bun cho cc con ti, v ti lun ngh,
Chng s khng th chng s khng th chng s khng th. l th cn x ti nhiu nht
su thm bn trong.
Ti bit l k c ca cc con v ti c th kh m h. Do vy ti c gng lm nhiu th cng vi cc con
chng kh qun. Ti mun nhng g chng nh li phi l r nht nh c th. Dylan v ti cng i
ngh mt t ngn bi cng c heo. Mt a tr bi cng vi c heo, n s khng th d dng qun
c mt k nim nh vy. Ti chp kh nhiu nh.

To nhng k nim cng Dylan.

Ti s a Logan ti Disney World, ni ti bit l n s rt thch nh ti. N thch gp Chut Mickey.
Ti gp Chut Mickey nn c th gii thiu vi Logan. Jai v ti cng s a Dylan i cng, bi cc
tri nghim ca Logan trong nhng ngy ny s khng y nu khng c s chia s ca anh n.

Logan, con h chnh hiu.

Mi bui ti, ti gi i ng, khi ti bo Logan ni ti nghe iu g l thch th nht trong ngy, bao gi
n cng tr li: chi vi Dylan. Khi ti hi n iu g l d nht trong ngy, n cng tr li: chi vi
Dylan. R rng chng rng buc mt thit vi nhau ng l hai anh em trai.
Ti bit Chloe c th s khng c k c g v ti c. N cn qu nh. Nhng ti mun khi ln ln n s
bit rng ti l ngi n ng u tin yu thng n. Ti vn ngh tnh cm gia cha vi con gi thng
hay b khuych i. Nhng nay th ti hiu, l iu c thc. Thnh thong, Chloe ngc mt nhn ti
v ti thy tht sung sng.
C rt nhiu th Jai c th k cho cc con v ti khi chng ln thm. C c th k v tinh thn lc quan
ca ti, v cch ti vui vi cuc sng nh th no, v vic ti t ra nhng chun mc cao cho cuc
i ti. C th c s kho lo k v nhng iu lm ti bc tc, v cch ti tip cn mi th trong i mt
cch qu phn tch ph phn, v s khng khng ca ti cho mnh l ngi hiu bit nht. Nhng Jai
khim tn, khim tn hn ti nhiu, nn chc c s khng k cho cc con rng trong cuc hn nhn ca
chng ti, c c mt ngi chng tht s yu c rt su sc v chn thnh. V c cng s khng k vi
cc con v tt c nhng hy sinh c lm. Mi ngi m vi ba a con nh u c v khi cng vic
phi lm chm sc cho chng. Ri khi c chng b ung th, Jai tr thnh ngi n b lun phi
quan tm ti nhng nhu cu ca ngi khc, thay v c quan tm ti nhng nhu cu ca chnh mnh.
Ti mun cc con bit m ca chng qun mnh v v tha nh th no c th chm lo cho tt c
chng ti.

Gn y ti c ch ch ni chuyn vi nhng ngi b mt cha m t khi cn nh. Ti mun bit iu g

gip h vt qua c nhng thi khong kh khn, v nhng cm xc no l c ngha nht i vi
h.
H ni vi ti l h c an i rt nhiu khi bit cha hoc m h yu thng h nhiu nh th no.
Cng bit nhiu, h cng thy nh vn c th cm nhn c tnh yu thng .
H cng mun c nhng l do t ho; h mun tin rng cha m h l nhng con ngi l thng. Mt
s ngi cn tm kim nhng du n v s thnh t ca cha m h. Mt s khc li dng ln nhng
huyn thoi. Nhng tt c u khao kht c bit nhng g lm cho cha m h tr thnh c bit.
Nhng ngi ny k vi ti nhiu th khc na. V h c rt t k c v cha m, nn h cm thy yn
lng khi bit cha m h ra i vi nhng k nim p v h.
Bi vy, ti mun cc con ti bit rng nhng k nim v chng l y p trong u ti.
Hy bt u vi Dylan. Ti ngng m n l a tr d thng v mn cm. Khi mt a tr khc b au,
Dylan s mang mt th chi hoc mt tm chn n cho n.
Mt c tnh khc ti thy Dylan: n rt c c phn tch, ging nh cha n. N hnh dung c rng
cc cu hi l quan trng hn cc cu tr li. Rt nhiu a tr hi, Ti sao? Ti sao? Ti sao? Mt
nguyn tc trong gia nh chng ti l khng c t nhng cu hi ch vi mt, hai t nh vy. Dylan
tun th nguyn tc ny. N thch sp t nhng cu hi trn vn, v c tnh t m vt qu la tui ca
n. Ti nh cc gio vin lp v lng m thch n, ni vi chng ti: Khi gn Dylan, mnh phi t
hi, khng hiu cu b ny s tr thnh loi ngi ln nh th no y.
Dylan l mt ng vua hiu k. Bt c ch no, n lun nhn i mt ni khc v ngh, , c ci g
ng kia ka! Hy ti xem, s vo n hay tho d n ra. Nu c mt hng ro bng cc, mt s a tr s
mang mt ci gy ti, bc dc hng ro v qut gy v nghe nhng ting th-oc, th-oc, thoc! Dylan th s lm hn mt bc. N s dng ci gy o ly mt trong nhng chic cc b
lung lay, ri n s dng chic cc qut vo hng ro to ra nhng m thanh th-oc, v chic cc
dy hn, nn m thanh nghe hay hn.
V phn mnh, Logan lun lm mi th tr thnh nhng cuc phiu lu. Khi sinh, n b vng t cung.
Hai bc s phi dng kp ko n ra. Ti cn nh mt trong hai bc s, phi t chn ln bn, v ko vi tt

c sc ca ng. C lc ng ngonh sang ti ni a: Ti c dy xch v rng rc trong t, nu

khng ko c n bng tay ra.
Logan ra i tht vt v. V b kt qu lu, nn cnh tay ca n khng c ng c ngay lc mi sinh.
Chng ti lo lng, nhng khng lu sau , n c ng c, v ri khng dng. Logan l mt qu
bng phi thng vi nhiu nng lng, rt khe v d nui. Khi ci, n ci vi ton b khun mt,
ng l mt con h chnh hiu. N cng l a tr hot bt v kt bn c vi tt c mi ngi. Logan
mi ch ba tui, nhng ti on chc, s tr thnh ch tch hi huynh trng i hc ca n.
Chloe rt con gi. Chng ti d nh m vi Chloe, nhng Jai b v nc i, ri khi va ti c
bnh vin th Chloe ri tut ngay ra. Vi ti, ln u b Chloe trn tay v ngm nhn khun mt b xu
ca n, l khonh khc thing ling mnh lit nht trong i. C mt mi lin kt m ti cm nhn c,
v n khc vi mi lin kt ti c vi hai a con trai. Gi y ti tr thnh hi vin cu lc b nhng
ngi cha c con gi.
Ti yu thch ngm nhn Chloe. Khng nh Dylan v Logan lun nghch ngm to bo, Chloe rt thn
trng, thm ch nht nht, khnh n. Chng ti t mt chic ca bo him chn cu thang, nhng t ra
khng cn thit vi Chloe, bi n lun cn thn trnh khng b au. quen vi hai a con trai vn
chy m m xung cu thang, khng h s nguy him, Chloe l mt tri nghim mi m vi Jai v ti.
Ti yu thng c ba a con, mi a mt v. V ti mun chng bit l ti s yu thng chng mi
mi.
V ch cn t thi gian, nn ti phi ngh cch lm sao thm gn b vi cc con. Ti vit ra nhng danh
sch ring cc k nim ca ti vi tng a con. Ti lm nhng on video chng c th bit nhng
k nim c ngha nhiu nh th no i vi ti. Ti vit nhng bc th cho cc con. Ti cng coi
bng video ghi hnh bi ging cui cng v cun sch ny l nhng b phn ca ti li cho cc con.
Ti cn c mt thng nha ln cha y nhng bc th nhn c trong my tun sau bi ging. Mt
ngy no , cc con s mun nhn qua chic thng ny, v ti hy vng chng s hi lng khi thy c bn
b ln nhng ngi xa l u cm nhn bi ging ca ti y ngha.
Bi ti qung b v sc mnh ca nhng c m tui th, gn y mt s ngi hi v nhng c m
ti c cho cc con ti.
Ti c mt cu tr li rt thng thn.

C th khng tht ng khi cha m c nhng c m tht c th cho con ci h. L mt gio s, ti

thy nhiu sinh vin nm u tht bt hnh khi phi chn nhng chuyn ngnh hon ton khng ph hp
vi h. Cha m p t h ln mt chuyn tu, v kh thng thng, chuyn tu b . Ti chng
kin nhiu nc mt ca s tht vng.
Nh ti nhn nhn, cng vic ca cha m l ng vin con ci pht trin mt nim vui cho cuc sng v
mt s thi thc theo ui nhng c m ring. iu tt nht cha m c th lm l gip con ci xy dng
mt tp hp nhng cng c cn thit cho chng.
Vy nn, nhng c m ca ti cho cc con ti l rt chnh xc: Ti mun chng tm thy con ng
ring ca chng hon thin. V ti s khng cn , nn ti mun ni tht r rng: Cc con, ng c
hiu ba mun cc con tr thnh nhng con ngi nh th no. Ba mun cc con tr thnh ci m cc con
mun tr thnh.
Chng kin nhiu sinh vin qua cc lp hc ca mnh, ti bit kh nhiu cha m khng hiu c r sc
mnh ca ngn t. Ty thuc vo la tui v t thc ca a tr, mt kin thiu chun b ca cha hoc
m c th tr thnh mt s p t th bo. Ti khng chc mnh c nn nhn xt Logan khi ln ln s
thnh ch tch ca hi huynh trng i hc. Ti khng mun, khi vo i hc, Logan phi ngh
ngi rng ti trng i n tham gia mt hi huynh , hay tr thnh th lnh ca mt ci g . Cuc i
Logan l ca n. Ti ch thc gic cc con hy tm ng ca chng vi lng nhit thnh v s say m.
V ti mun cc con cm nhn ti lun bn chng, bt k con ng no chng la chn.
60
Jai v ti
Nh bt k gia nh no c ngi bnh ung th u bit, ngi chm sc bnh nhn thng b gt ra
ngoi l. Ngi bnh l trung tm, l i tng c nhn s an i v cm thng. Ngi chm sc bnh
nhn phi lm nhng vic nng nhc, cn rt t thi gian quan tm ti ni bun au ca chnh mnh.
V ti, Jai, l ngi chm sc bnh nhn ung th, li cn c thm gnh nng l ba a con nh. Khi
chun b cho bi ging ca mnh, ti lm mt quyt nh. V bi ging l ca ti, ti s chn thi im
ni vi mi ngi, ti yu thng v trn trng Jai nhiu bit bao nhiu.
Thi im xy ra nh sau: Gn cui bi ging, khi im li cc bi hc thu nhn c trong cuc
i, ti ni, tht quan trng khi ta quan tm ti ngi khc, ch khng ch ti chnh mnh. Nhn xung

hi trng, ti hi: Chng ta c mt th d c th v quan tm ti ngi khc y khng? C th gii

thiu c khng?
Bi hm trc l sinh nht ca Jai. Ti thu xp c mt chic bnh sinh nht khng l vi mt cy
nn ang i trn mt chic bn c bnh xe sau bc ging. Khi chic bnh c bn ca Jai, Cleah
Schlueter, y ra, ti gii thch vi thnh gi rng ti khng ginh c cho Jai mt l sinh nht thch
ng, nhng c th s vui nu ti c bn trm ngi cng ht mng cho ngy sinh ca Jai. Mi ngi v
tay tn thng v bt u ht.
Chc mng sinh nht bn (Happy birthday to you.) Chc mng sinh nht bn
Ngh rng mt s ngi c th khng bit tn c, ti ni nhanh, Tn ca c l Jai
Chc mng sinh nht, Jai thn mn (Happy birthday, dear Jai)
Tht l tuyt diu. C nhng ngi ng bn ngoi ging ng nghe bi ging qua mn hnh video
cng cng ht theo.
Khi tt c mi ngi ang ht, ti nhn Jai. C ngi hng gh u, ang lau nc mt vi mt n ci
rng r bt ng trn khun mt tht ng yu bn ln v rt xinh, tha mn v trn ngp vui sng
C bit bao nhiu th Jai v ti bn bc vi nhau khi chng ti th hnh dung cuc sng ca c s ra sao
sau khi ti ra i. May mn l mt t k quoc dng m t tnh trng ca ti, nhng mt phn trong
ti vn cm thy mnh tt s. Ung th cho ti thi gian c nhng trao i sng cn vi Jai, iu
khng th c c nu b mt cn au tim hoc b mt tai nn xe c.
Chng ti chyn tr vi nhau nhng g?
Ban u, c hai u nh mt s li khuyn tt nht v chm sc l t cc nhn vin phc v trn my
bay: Hy eo mt n dng kh cho bn trc khi gip eo cho ngi khc. Jai chm sc ngi khc
m thng qun chm sc chnh bn thn mnh. Khi mt mi v th xc hoc tinh thn, chng ta khng
th gip c bt k ai, cng khng th gip c tr nh. Vy nn khng c g l mm yu hoc ch k
khi ta ginh mt phn trong ngy c yn tnh mt mnh, np li nng lng. Vi kinh nghim lm
cha, ti thy tht kh ngh ngi c khi c tr nh bn. Jai bit c phi t cho php mnh c quyn
c u tin.

Ti cng nhc nh rng c c th s c nhng sai st, v nh vy cn phi chp nhn chng. Nu ti cn
sng, chng ti c th s cng mc nhng sai st . Sai st l mt phn ca qu trnh lm cha lm m, v
Jai khng th b quy kt cho tt c, bi thc s c phi mt mnh nui dng cc con.
Mt s cha m c thn b ri v ci by, c n b cho con ci bng cch chu cp vt cht cho chng.
Khng c s hu vt cht no c th thay th c s thiu vng ca mt ngi cha hoc mt ngi m,
v thm ch n cn c th gy hi trong vic hnh thnh cc gi tr ca a tr.
Ging nh nhiu cha m khc, c th Jai s gp kh khn nhiu nht khi tr n tui mi ln. V c i
tng c sinh vin xung quanh, ti thch ngh ri chnh mnh s tr thnh cha ca nhng a tr tui
mi ln. S tht kh, nhng t ra ti hiu tm l ca chng. ng tic l ti s khng cn na chung
sc gip Jai khi cc con bc vo la tui .
Tuy vy, iu ng mng l c nhng ngi khc bn b v gia nh sn sng gip , v Jai s h
gip. Tt c tr em u cn nhiu ngi yu thng chng, v iu ny c bit ng i vi nhng a
tr b mt cha hoc m. Ti c ngh li v chnh cha m ti. ng b bit khng th l nhng ngi duy
nht tc ng ti cuc i ca ti. Do vy m cha ti cho ti chi bng chy vi hun luyn vin Jim
Graham. Jai s ch tm kim mt hun luyn vin Graham no cho cc con chng ti.
V mt cu hi hin nhin khc, th y l cu tr li ca ti:
Trn ht, ti mun Jai hnh phc trong nhng nm ti y. Vy nn nu c tm thy hnh phc qua mt
cuc hn nhn mi, th l iu tuyt vi. Nu c tm thy hnh phc m khng cn mt cuc hn nhn
mi, th iu cng tuyt vi.
Jai v ti lm vic tch cc cho cuc hn nhn ca chng ti. Chng ti tt ln nhiu trong i
thoi, trong vic cm nhn nhng i hi, nhng im mnh v ngy cng tm thy nhiu th ng yu
ngi bn i ca mnh. Tht bun khi chng ti khng th tri nghim s phong ph ca hn nhn cho
ba mi hay bn mi nm k tip. Chng ti s khng phi tiu dn nhng n lc xy p. Nhng
chng ti cng s khng nh i tm nm hn nhn ca chng ti cho bt k th g.
Ti bit l cho ti lc ny, ti t kim sot mnh kh tt, c Jai cng th. C ni: Khng ai cn than
vn cho em. C ngh ng nh vy. Nhng chng ti cng mun c thnh tht. D vic t vn
gip ch rt nhiu, chng ti vn c nhng khonh khc v cng khc nghit. Chng ti cng khc trn
ging, thip vo gic ng, ri thc dy, li khc. Chng ti vt qua c mi th, mt phn bng
cch tp trung vo nhng cng vic cn lm. Chng ti khng c suy sp. Chng ti cn phi ng, bi

hm sau, mt trong hai chng ti phi thc dy cho cc con n sng. Ngi , cn ghi nhn, hu nh
lun lun l Jai.
Chng ti va mng sinh nht ln th bn mi by ca ti, v Jai phi nh vt vi cu hi: Phi
tng g cho ngi mnh yu vo sinh nht cui cng ca anh? C chn mt chic ng h v mt
chic ti vi mn nh rng. Mc d ti khng phi l ngi hm m ti vi th lm lng ph thi gian nht
ca loi ngi nhng mn qu l hon ton thch hp. Ti s nm trn ging rt nhiu vo thi k
cui. Ti vi s l mt trong nhng lin kt cui cng ca ti vi th gii bn ngoi.
C nhng ngy, Jai ni vi ti nhng iu, m ti thy tht khng tr li c. C ni vi ti: Em khng
th tng tng c lc quay ngi trn ging v anh khng cn na. V: Em khng th hnh
dung mnh t mang cc con i ngh v khng c anh i cng. V: Randy, anh lun lun l ngi tr
liu mi th. Ri y ai s l ngi ln cc k hoch?
Ti khng lo lng. Jai s lm cc k hoch cng rt tt.
***
Ti tht s khng bit mnh s lm g sau khi c ta ht Chc mng Sinh nht cho Jai. Nhng khi ti
gic Jai ln bc ging, v c bc ti, mt phn x t nhin xm chim ti, v ti on c cng vy.
Chng ti m v hn nhau, u tin l hn mi, ri ti hn m c. Mi ngi v tay tn thng. Chng
ti nghe thy ting h, nhng tng nh h xa hng dm.
Lc m nhau trong tay nh vy, Jai th thm vo tai ti: Xin anh ng cht.
Cu ni tht ging nh i thoi ca Hollywood. Nhng l ng nhng g c ni. Ti ch m Jai cht
hn.

61
Nhng c m s n vi bn
Nhiu ngy lin, ti lo lng mnh s kh c th kt thc c nhng dng cui cng ca bi ging m
khng b nghn ngo. Vy nn ti c mt phng n d phng. Ti a nhng cu cui cng vo bn
hnh. Nu lc trn bc ging khng th t ni ni, ti s lng l cho chiu cc hnh ri n gin ni:
Cm n cc bn ti d hm nay.
Ti ng trn bc ging khong hn mt ting. Vi nhng hiu ng ca ha tr liu, li chu p lc lu
trn hai chn, v nhng xc ng tri qua, ti tht s thy mnh kit qu.
ng thi ti cng cm thy bnh an v hon thin. Cuc i ca ti quay trn vng. u tin, ti lm
danh sch nhng c m ca mnh khi ln tm tui. By gi, sau ba mi tm nm, danh sch gip
ti ni nhng g ti cn ni v a ti i qua.
Nhiu bnh nhn ung th ni bnh tt cho h mt nh gi mi v su sc hn v cuc i. Mt s
ngi cn ni h bit n bnh tt ca h. Ti khng c s bit n cho cn bnh ung th ca ti, tuy
nhin chc chn ti bit n c thng bo trc v ci cht ca mnh. Ngoi vic n cho php ti
chun b cho tng lai ca gia nh, thi gian cn cho php ti c hi ti Carnegie Mellon v thc hin
bi ging cui cng ca mnh. Theo mt ngha no , n cho php ti ri sn theo cch thc ring
ca ti.
V danh sch nhng c m tui th ca ti tip tc phc v cho nhiu mc ch. Khng c n, bit
u, ti khng th cm n c tt c nhng ngi xng ng c nhn nhng li cm n ca ti.

Sau rt, ci danh sch nh b cho php ti ni li t bit vi nhng ngi c tht nhiu ngha i
vi ti.
Cn mt iu khc na. L mt ngi gn vi cng ngh cao, ti cha bao gi hon ton hiu cc ngh s
v cc din vin m ti bit v dy trong nhiu nm qua. i khi h ni v nhng th su bn trong
h cn c thot ra. Ti ngh iu c v nh am m lc th. ng nh ti phi thu cm
hn. Mt gi trn bc ging hm dy ti mt iu. (Ti thiu l ti vn ang hc!) Ti c nhng
th su bn trong ti cn c thot ra tht gh gm. Ti khng thc hin bi ging ch v ti
mun th. Ti thc hin bi ging bi v ti phi lm nh vy.
Ti cng bit ti sao nhng dng kt thc bi ging li gy xc ng mnh nh vy vi ti. Bi kt thc
ca bi ging l s chng ct cm nhn v ci kt cc ca cuc i ti.
Kh thm mt, ti dng mt pht nhc li nhng im chnh yu ca bi ging, V ri ti kt lun,
nhng vi mt s quanh co, mt kt thc bt ng, nu bn mun.
Nh vy, bi ni hm nay l v t c nhng c m tui th, ti ni. Nhng cc bn c hnh dung
c ci gi u khng?
Ti dng li. C hi trng yn lng.
N khng phi v vic lm th no t c nhng c m ca bn. N l v lm th no dn dt
cuc i ca bn. Nu bn dn dt cuc i ca bn mt cch ng n, ci nghip s t thnh. Cc c
m s n vi bn.
Ti bm nt cho hnh k tip, v mt cu hi hin trn mn hnh ln: Bn c hnh dung ra ci gi u th
hai khng?
Ti th mt hi su. Ti quyt nh ni nhanh hn trc mt cht. C th nu ti ni nhanh hn, ti ngh,
ti c th ni c ht cu. Ti nhc li cu hi trn mn hnh.
Bn c hnh dung ra ci gi u th hai khng?
Ri ti ni vi mi ngi: Bi ging khng phi ch dnh cho nhng ngi hi trng. N l dnh cho
cc con ca ti.

Ti bm nt cho hnh cui cng, mt bc nh chp ti ng bn chic u, tay phi b Logan ang ci,
Chloe ngt ngo trong tay tri, Dylan tha mn ngi trn vai ti.

Ht
Li cm n
Ti v cng cm n Bob Miller, David Black, v Gary Morris. Ti mun c bit cm n bin tp vin
Will Balliett v s n cn v nht qun ca anh, v Jeffrey Zaslow v ti nng l thng v tnh chuyn
nghip ca anh.
***
Trang sch ny khng ghi ht danh sch nhng ngi m ti phi cm n. Tht may l c trang
web lm iu , bn c th xem http://www.thelastlecture.com. Bn cng c th xem video ca bi
ging cui cng ca ti .
***
Ti s mt do bnh ung th ty. Hai t chc hot ng trong lnh vc chng cn bnh ny m ti cng
hp tc l:
Mng Hnh ng Ung th Ty (The Pancreatic Cancer Action Network) http://www.pancan.org, v

Qu Lustgarten (The Lustgarten Foundation) http://www.lustgarten.org

1/05/2009