Mo Shapiro - Bir Haftada NLP

1 Haftada NLP
NLP ile Yedi Gnde

Yaamnz Deitirin
Yazar: Mo Shapiro
eviren: Cengiz Erengil
ARKA KAPAK YAZISI
NLP ile,7 GNDE YAAMINIZI DETRN
iniz banzdan atnda ve ar bilgi yklemesiyle kar karya

olduunuzda, becerilerinizi gelitirmenin bir yolu hala mmkn
olabilir mi? NLP sizin iin yeni bir konu olsa da, ya da bir NLP
almasna katlm ta olsanz, elinizdeki bu kitap size BR HAFTADA
NLP'NN SALADII OLANAKLARI YAAMINIZA KATMA FIRSATI
salyor.
Mo Shapiro'nun hazrlad Haftalk NLP Program yle:
PAZAR: NLP size dil, alg ve deerlerle ilgili bilgi salyor.
PAZARTES: Kiisel ve profesyonel nanlarnz
SALI: Kendinizi ve bakalarn tanmann yolu
ARAMBA: Tam olarak ne demek istiyorsunuz.
PEREMBE: Filtre sistemleriniz; bilgiye nasl yant veriyorsunuz.
CUMA: Deiim seviyeleri ve Yeniden erevelenme
CUMARTES: Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrn.
Mo Shapiro nitelikli bir NLP uygulaycsdr ve INFORM Eitim ve
letiim irketinin bir yesidir. Bu baarl kadn ayrca bir 'Duygusal
Uyumluluk' koudur. 'Yneticilik' eitmenidir ve 'Konferanslar' veren
biridir. Popler medyada 'uzman' olarak almaktadr. Bu kitab
dnda Bir Haftada Baarl Grme Yapma Sanat ve Bir Haftada
Sorun zen Grme Yapma Sanat gibi kitaplarn yazarndan
birisidir.
w w w . y i n e d e f o r u m . c o m
GR
NLP'nin kendi dili ve organize sistemleri vardr. Elinizdeki kitapta
bunlarn hepsi aklanm, kiisel ve profesyonel olarak
rneklendirilmitir. NLP'nin sunduu teoriler ve pratikler sizin
yaamnzn her ynn tanmanz salayacaktr. Bylece hem
kendinizi hem de bakalarn daha iyi anlayabileceksiniz.
"Hayatmda ilk kez NLP hakknda bir eyler duyduumda, onun da
aceleyle oluturulmu sistemlerden biri olduunu d-nmtm.
Sonraki gnlerden birinde, 80 kilometre uzaklk-taki bir ehirde bir
istasyonda kz kardeimle bulumaya gitme-ye hazrlanyordum.
Haritaya baktmda blgeyi ok kabaca da olsa bulmay baardm.
Gven iinde yola ktm. ehre yaklarken rahatszlk duymaya
baladm. Baktm haritann leini bilmiyordum ve yaptm
hesaplardan artk emin ola-myordum. mitsiz bir ekilde birisine yolu
sordum. Kadn ba-na gideceim yolu anlatrken, yzmdeki akn
ifadeyi grmolmal ki bir kada yolu izmeye karar verdi. ini
bitirdiinde artk elimde ayrntl bir harita vard. Yoldaki her iaret
tanmlanmt. Nereye gideceim ak seik belirlenmiti. Kadn
be-nim kafa karklm azaltmak iin bana yardmc olmu ve
sa-kinlememi salamt. Btn bunlar benim gereksinim duyduum
bilgiyi anlamam ve hazmetmemi salad. Arabam kz kardeimle
buluacam istasyona doru srerken, kadnn NLP tekniklerini
kullandnn farknda olup olmadn bilme arzusu iimi kaplad.
Bu kitabn sayfalarn okuduka, yukardaki pasaj da bana yardmc
olan kadnn neler yaptn daha iyi anlayacaksnz. O sorunu tespit
etti (raporlatrd), duyusal temelli bir dil kullan-d, halimi dzeltti ve
kaynaklarm doru kullanabilecek bir ha-le gelmemi salad. ite
NLP'nin cazibesi budur.
NLP nce insann doal olarak neler yaptna bakar, bu-nu tanmlar,
nasl yaptn ortaya koyar ve sonra yaamnn her alannda
yapabilecei tercihleri ona sunar. Onun alann geniletir.
Davranlarnzdaki kalplar ve alkanlklar tan-maya baladmzda,
yaamnza nelerin yardmc olacan ve nelerin de engel olacan
grmeye balarsnz. NLP sizin bir nehir gibi akabilmenizi salar. Bu
da 'esnek olmak' demektir.
Pazar gnk almada, bu kitap size anahtar kavramlarn bir zetini

sunacak ve eitli aklamalar yapacak. Daha sonra-ki blmlerde,
haftann her gn, btnsel NLP mesajnn bir paras ilenecek.
Uygulayabileceiniz pratik fikirler sunula-cak. Haftanz nasl organize
edeceinize, nasl dzenleyecei-nize siz karar vereceksiniz.
Bir gnn kavramn iyice zmsemeden teki gne ge-memenizde
yarar var. Bu biraz zaman alabilir. Her kavram ve pratik
uygulamalarn renerek ilerlemeniz ok yararl olacak-tr. Haftann
sonunda NLP'yi profesyonel yaamnzda ve kii-sel yaamnzda
kullanabilir hale geleceksiniz. NLP sizin bece-rilerinizi keskinletirecek
ve baar iin gcnz arttracaktr.
GR
Pazar: NLP Nedir?
Pazartesi: Kiisel ve Profesyonel inanlar,
Sal: Kendinizi ve Bakalarn Tanmak,
aramba: Ne Demek istiyorsunuz?
Perembe: Filtre Sistemleri,
Cuma: Deiim ve Yeniden ereveleme Sistemleri.
Cumartesi: Seeneklerinizi Arttrn.
I.PAZAR GNNN DERS 13

NLP NEDR? DL, ALGI VE DEERLER
NLP'nin poplerlii, 1970'lerin ortalarndan beri artmak-tadr. letiim,
ticaret, kiisel geliim ve psikoterapi alanlarn-da birok uygulamalar
vardr.
A.
NLP unlar Anlamanz Salar:
Neuro ve Linguistik blmleri

Programming blm ise sineryiktir.
dinamik
blmlerdir.
Neuro Linguistik Programlama sizin u etkinliklerinizi gelitiren

bir modeldir:
Neuro: Sizin dnme srecinizle ilgilidir. Grme, iitme, hissetme,
tatma ve koklama duyumlarnz kullanarak ev-remizde ne olup
bittiini anlama biiminizle ilgilidir.
Linguistik: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kul-landnz
kelime ve cmlelerin, sizin ve evrelerinizi nasl etki-lediiyle ilgilidir.
Programming: Sizin davranlarnzla ilgilidir. Dnceleri-nizi,
fikirlerinizi ve aksiyonlarnz organize etme biiminizle il-gilidir.
Bunlarn nceden tahmin edilebilen ve nceden tahmin edilemeyen
sonular vardr.
Sizin dnme biiminiz, iinizde ve dnzda kulland-nz dili ve
kavramlar belirler. Bunlar sonu olarak sizin davra-nlarnz etkiler.
Dinamik ve sinerjik bir sretir. Btn, par-alarn toplamndan daha
fazlasdr. inizdeki ve dnzdaki paralardan birinde gerekleen bir
deiim, btn etkileye-cektir.
B. NLP Hakkndaki Tarihsel Bilgi:

NLP, Richard Bandler ve John Grinder tarafndan 1970'li yllarn
balarnda gelitiriIdi. Psikoterapistlerin hastalar ze-rinde baarl
sonular veren alma kalplar belirlendi. Etkili iletiim, Kiisel
Deiim ve Kiisel Geliim alanlarnda baarl sonular veren bir
modelin srecinin basamaklarn kefettiler. Virginia Satir'in, Fritz
Perls'in ve Milton Erickson'un almala-rn derinden inceleyerek,
nasl mkemmellie ulatklarn ve becerilerini nasl yeniden
rettiklerini anlamaya ve onlar mo-dellemeye altlar. Bandler ve
Grinder, insanlarla mmkn ol-duu kadar etkin iletiim kurmak ve
etkin
almalar
yapmak
is-tiyorlard.
Yukardaki lnn
baarlarndan yararlanarak, bakalarna nasl baarl olacaklarn
gstermek istiyorlard.
Bylece NLP'yi gelitirmeye baladlar.
Bandler ve Grinder'in almalarnn merkezinde, insanla-rn kendi
alanlarnda nasl "en iyi" ya da "mkemmel" olabile-ceklerini ve en
nemlisi "deiim ynetimini" nasl gerekleti-rebileceklerini
kefetmek vard. Bu bilgilerden yararlanarak sreci belirlediler ve
bakalarna retilecek yntemleri geli-tirdiler. Bu temel ilkeleri
"farkll oluturan farkll" yarat-makta kullandlar. Balang
safhasnda bu almalar "savunu-lamaz" ve hatta "kullansz"
grlmekteydi.
imdi kendinize biraz zaman ayrn ve eer aadaki ilke-leri kabul
edecek ve onlarla alacak olursanz, karlatnz durumlara nasl
yaklaacanz hayal edin. Eer bu ilkelerin doru olduklarn daha
balangta kabul ederseniz ne olur? Yeni bilgiler edinmeye ak ve
arzulu olun. Balangta sizin fi-kirlerinizle uyumasa bile
iletiimlerinizi glendirmesi iin a-adaki ilkelere bir frsat tanyn.
C. Mkemmelliin Temel lkeleri:
1. Gerek duyduumuz kaynaklar hepimizde var.
2. letiimin anlam onun etkisindedir.
3. Baarszlk yoktur, alnacak dersler ya da geri bildirim vardr.
4. Harita arazinin kendisi deildir. Her kiinin haritas biriciktir.
1. Gerek Duyduumuz Kaynaklara Sahibiz
Yaammzn
belirli
noktalarnda
baarya
eriiriz.
NLP
a-ratrmalarnn bulgularna gre gndelik yaamlarmzda bir
meydan
okuma
ile
karlatmzda,
yani
bir
sorunla
karlat-mzda, baarl olduumuz anlar anmsayarak onlar
bugn-k sorunlarmz zmek iin kullanabiliriz. yerinizde uzun
zamandr ulamay zlemle beklediiniz mevkiye ulatnz hayal
edin. Balangtaki mutluluk dneminden sonra kendini-zi neyin iine
soktuunuz anlamaya balarsnz. Yeni bir mevki, yeni grevler ve
yeni sorumluluklar demektir. Bu da deiim gerektirir. Gemite i
hayatnzda deiimleri nasl baaryla ynettiinizi hatrlamanz
gerekir. Yeni mevkinizde bu kaynak-larnz kullanmalsnz. Gven ve
ilginizi dolu dolu srdrmeli-siniz. Ne zaman bir meydan okumayla
karlatnzda; gve-ne, enerjiye, gce ya da baka bir kiisel
kaynaa ihtiyaduyduunuzda, sadece gemi baarlarnz
anmsayarak bun-lar tekrar devreye sokabileceinize inann.
2. letiimin Anlam Onun Etkisindedir
Bir insana szle ya da yazyla bir bilgi aktarsaydnz ve o-nun cevab
sizin beklediinizden btnyle farkl olsayd ne ya-pardnz? Belki
onun, sizin kastettiiniz anlam, anlamayacak kadar cahil ve tuhaf
olduunu dnrdnz. Neyin "doru" olduuna dair kendi
yorumunuzu anlamadklar iin sorumlu-luu bakalarna yklediiniz
mddete, olaylar deitiremez-siniz. Bu iletiim ilikisinde kendi
rolnz iyice anladnzda, iletmek istediiniz mesajla ilgili olarak
daha baka bir eyler daha yapmanz gerektiini bulabilirsiniz.
RNEK: "irketteki grevliler, yeni biten ve zor geen bir karar alma
toplantsndan sonra aralarnda tartyorlar-d. Kararsz olanlarn
karar vermelerine ve "evet" ya da "hayr" dmelerine basmalarna
yardmc olmak iin yaplan uzun tartmalarn ardndan oylama
yaplm ve son karar alnmt. Toplant sonras Terry, Sarah'a "Nasl
karar verdin?" diye sordu. Sarah, "Btn konu-ulanlar ve teklif
edilen yenilikleri dinledikten sonra altm blme nasl
uygulanabileceini hayal ettim. " dedi. Terry, "Hayr. Nasl karar
verdin?" diye tekrar sordu. Kafas kark olan Sarah, tane tane ve
yava bir ekilde cevap verdi. "Btn teklifleri dinledim ve altm
blmde nasl ileyeceini hayal ettim. " Terry sorusunu nc kez
sormaya hazrlanrken, nc ki-i olan Esra onun sorusunu Sarah'a
tercme etti. "Oyu-nu hangisine verdin?"
3. Baarszlk Diye Bir ey Yoktur, Alnacak Dersler Ya
Bildirim Vardr
da
Geri
Baz eyler kt gittiinde nasl tepki veriyorsunuz? Ayn eyi tekrar

tekrar yapmak konusunda srarc msnz yoksa ze-rinde dnerek
bir dahaki sefere daha fark bir ekilde yap-maya karar verebiliyor
musunuz?
Gemie dnerek, bugn hata yaptnz dndnz bir durumu
hatrlayn. Kendinize 'baarsz' dediinizi hayal e-din. Bir grn ya
da ses hatrlamaya aln. Kendinizi nasl hissediyorsunuz? imdi yine
ayn durumu hayal edin ve bu se-fer kendinize unu sorun: "istediim
eye erimem iin nasl farkl bir ekilde davranabilirdim? Bir ey
grmeye ya da ses duymaya aln. Kendinizi nasl hissediyorsunuz?
Geri besle-meden ya da alnacak derslerden bir ey renmek
demek, kendinizle ve bakalaryla ilgili konularda kat olmaktansa,
esnek olmanz demektir. O zaman hata yoktur, karlacak ders-ler
vardr.
unu hatrlayn: Eer yaptnz ey beklediiniz sonucu
vermiyorsa, baka bir ey yapn.
Thomas Edison ..ampul cat edene kadar 'baarszlk' de-nilen uzun
bir sre geirdikten sonra yle demitir: "Her yan-l giriim, ileriye
doru adm atma frsat olarak grlmelidir. 19
4. Harita Arazinin Kendisi Deildir. Her Kiinin Haritas Biriciktir
eyleri nasl grdm ya da 'eyleri grme biimim' be-nim iin
biriciktir, sizin 'eyleri grme biiminiz' de sizin iin biriciktir. Eer siz
bu kitab yazmaya niyet etseydiniz, benim okuduum kaynaklarn
aynlarn okuyup, benim gittiim kursla-ra katlsaydnz, sonunda
yazacanz kitap benimkinden hayli farkl olurdu. Bu yzden bir konu
hakknda ok fazla bavuru kitab vardr.
iinizle balantl olarak, iyerinizdeki grevlileri ve yne-ticileri,
iyerinizin dndaki tketicileri ve servis noktalarnda alanlar
dnn. Onlarn zihinsel haritalar sizinkinden ne kadar farkl
olabilir? Eer siz bu farkl alg filtrelerini biraraya getirebilirseniz her
birinizin grnn snrlar iinde kalmak-tan kurtulup, daha tam bir
resime yaklaabilirsiniz. Eer bu NLP ilkesini kabul ederseniz,
farkllklara sayg duyabilir ve bundan holanabilirsiniz.
D. Ulamak istediiniz Sonular iyi Belirleyin

Elde etmek istedii-niz sonular iyi belirle-mek ve oluturmak, NLP
almalarnda merkezi bir nem tar ve ilk a-dmdr. stediiniz
sonuca odaklanmanz, kavramla-r iyi gelitirmenizi salar ve
kendinize yapmak iin sz verdiiniz eyler konusunda ak bir iaret
kazandrr. Eer yaamnz ilgilendiren konularda se-imleri siz
yapmazsanz, birileri sizin iin yapacaktr. Bunun i-in alt noktaya
dikkat edin: 1) Olumlu olmal 2) Ayrntl ol-mal 3) Aka grlmeli
4) Size ait olmal 5) Yaam slubunu-za uygun olmal 6) Sizin
kaynaklarnz kullanlmal.
1. Olumlu olmal
nsanlar genellikle yapamayacaklar yada yapmak isteme-dikleri
eylere odaklanrlar ve bu olumsuz bir sonu yaratr. Si-ze hep
saknmanz gereken eyleri hatrlatr. Eer birisi yann-za yaklap
size "Arkana bakma!" deseydi, eminim hemen ar-kanza bakardnz.
Bir eyden gerekten saknmak istiyorsam, o ey zerine
dnmeliyim ve sonra yantm vermeliyim. Dola-ysyla "Arkana
bakma!" gibi olumsuz bir sz yerine, "Her zaman ileriye doru bakn!"
gibi olumlu bir sz kullann.
RNEK:
Divya, tketici sorunlaryla ilgilenen ve youn i ortam o-lan bir
broda yneticiydi. iyle ilgili yllk hedefleri a-rasnda brodaki i
temposunu drmek de vard. Bu ise olumsuz ve kstlayc bir hedef
ya da sonutu. Divya, buna olumlu bir bak as kazandrmak iin u
soruyu sordu: "Ben gerekten ne olmasn istiyorum?" O za-man
gerek durum zerine dnebilmeyi baard, B-rodaki youn i
temposunu drmek demek, bronun gn iinde baz i saatlerinde
bo kalmas demekti. Bo bir bro demek, telefonlarn srekli almas
ve cevap-landrlmamas demekti. Bu ise baz mterilerin
kaybe-dilecei anlamna geliyordu. Divya ise varolan mterilerin
mteri olarak kalmalarn ve scak telefon hatlar sayesinde
yenilerinin kazanlmasn istiyordu. alma koullarnda deiiklik
yapmay, esnek alma modelle-ri yaratmay dnd. Her zaman en
az bir telefon, mteri hizmeti yapacakt. Bu hedef yada sonu, daha
yaratc ve uzak grlyd. Divya adl bu bayan yneti-ci zellikle
gece ve gndz vardiyalarn esnek bir ekil-de yeniden dzenlemeye
karar verdi. "
10
2. Ayrntl olmal
Olumlu hedefinizi yada ulamak istediiniz olumlu sonucu
tanmlarken ayrntlara girin. Tanmnz gelitirmek iin eitli sorular
sorun ve ne kadar ayrntl olduunu kontrol edin. Genel olandan zel
olana doru hareket ederseniz, cevaplar ve zmler zerinde daha
gl konsantre olabilirsiniz.
RNEK:
"Divya kendisine u sorular sordu:
Nerede? Krmz broda
Kim? Ekipten en az bir kii, her zaman tketici telefonlarn
cevaplamaya hazr olacak.
Ne zaman? Sabah 08.00'den akam 22.00'ye kadar.
Ne? Ben alma saatlerinde deiiklik yapacam.
Nasl? Bireysel ve ekip olarak tartmalar ve toplantlar
dzenleyeceim. ay sonra yeniden deerlendirme yapacam.
3. .Aka grlmeli
Elde etmek istediiniz sonucu enerjisini ve uygulanabilirlii-ni
arttrmak iin, nceden mmkn olduu kadar duyumsal te-melli
grselletirme almas yapmanz yararl olacaktr. stedi-iniz sonu
gereklemi olsayd ne olacakt? Bunu hayal edin. Bu sizin
motivasyonunuzu arttracaktr. Eer hedefiniz yada iste-diiniz sonu
gerekletiinde ne yapacanz bilmiyorsanz, kaynaklarnz yine
eskisi gibi kullanmaya devam edersiniz.
RNEK:
"Divya iin bunun anlam u sorularn cevaplandrlmasyla ortaya
kacakt: ne gryorum, ne iitiyorum ve ne his-sediyorum; bakalar
bu deiiklii nasl farkedecek? Krmz odada her zaman en az bir
ekip elemannn bu-lunduunu ve telefonlar cevapladn greceim.
Tele-fon almadan nce kere aldn duyacam. Hatla-rn ak
olmasnn rahatl iinde alacam. Grev i-zelgelerinin her hafta
deitiini grecekler, benden ce-saretlendirici szler duyacaklar ve
gereksinimlerinin dinlendiini hissedecekler. "
11
4. Size ait olmal

Bu sonu kime ait? Baarnzn bir baka insana bal olup
olmadnn
farknda olun. Eer
bakalarnn
deimesini
bek-liyorsanz, pasif bir alc olmann riski balar. Kendi yerinizi
be-lirleyin ve srece katln.
RNEK:
"Divya iin srece katlmann anahtar, ne istediini belir-lemesiydi,
tartma balatmasyd ve bu plan uygulamaya sokmak iin
prosedrleri hazrlamasyd. "
5. Yaam slubunuza uygun olmal
Ulamak istediiniz hedef ya da sonu, yaamnzn dier yanlarna ve
sizin byk plannza nasl uygun olabilir? Dier insanlar ve dier
faktrler hesaba katld m? stediiniz sonuca
ulasaydnz ne hissederdiniz? Son soruya verilecek cevap, ulamak
istediiniz hedefin ne kadar nemli olduunu, gsterir.
RNEK:
"Divya,
mterilerin
telefonlar
ekip
elemanlarnca
cevap-landrldnda, elemanlarn kendi sorumluluklarn a-ka
grebileceklerini ve kendisinin de yapc bir ynetici olarak
deerlendirileceini biliyordu. Bir uygunluk sz konusuydu. irketin
dier blmleri de bundan o-lumlu etkilenip, ek dzenlemeler
yapmlard. Ayrca ek ynetim tedbirlerinin dnlmesi gerekmiti. "
6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal
Bazen isel ve dsal kaynaklarmz unuturuz. yi oluturulmu
bir hedef ya da sonu tasarm, hem ona erimeyi hem de bunun
srdrlmesini kapsar. Eer gerekli olan isel kaynaklarn hepsine
sahip olduunuzu kabul ederseniz, bunlarla ilgili beceri de
hedefinizde ierilmelidir. Dsal kaynaklarnz belirlemek, daha fazla
planlama gerektirebilir. Eer neye ge-reksiniminizin olduunu
bilirseniz, gerekli kaynaklar salama tasarm iin ansnz daha da
artacaktr.
12
RNEK:
"Divya, brodaki alma dzeninde bir deiim yapma dncesini
ilk defa ne zaman dndn hatrlad. Toby kendisiyle grmek
istemi ve onun fikirlerini ve tekliflerini sunmasn istemiti. O zaman,
Divya bu de-iimi hissetmi ve deerlendirmiti. Toby'ye verdii
r-nekte, kendisinin ekibi iinde bir gven atmosferi yarat-mak
istediini aklam ve ekibindeki elemanlarn g-rlerini dinleme
becerisiyle ilgili kendine gven duygu-sunu iinde hissetmiti. "
7. Sonu / Hedef belirleme sorular
Bir sonu /hedef belirlemeye altnzda, aadaki soru-lar
cevaplandrmakla ie balayn. Bu srece girdiinizde, bel-ki de btn
kriterleri karlayamadnz greceksiniz. Kendi-nizi mutlu hissedene
kadar stlerinde almay srdrn. NLP tekerleinin dingil ivisi
budur. Baarl olmanz iin ihtiyacnz olan temelleri size
kazandracaktr.
1. Olumlu olmal: Ne istiyorsunuz? Ne olmasn isterdiniz?
2. Ayrntl olmal: Nerede, kim, ne zaman, ne ve nasl yapt?
3. Aka grlmeli: stediiniz ey gereklemi gibi hayal
kurduunuzda ne gryorsunuz, ne duyuyorsunuz ve ne
hissediyorsunuz?
4. Size ait olmal: Kimin sonucu ya da hedefi bu? Sizin bunun iindeki
paynz ne?
5. Yaam slubunuza uygun olmal: Ne kadar istiyorsunuz bunun
gereklemesini?
6. Yaamnzn dier ynleriyle uygunluk iinde mi?
6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal: Daha nce kaynaklar-nzn
hangilerini kullandnz ve hangilerini dardan el-de edebilirsiniz?
Hangilerine ihtiyacnz var.
13
E. Pazar Gnnn zeti

Bugn Neuro-Linguistic Programming hakknda genel bir gr
kazandnz. NLP'nin dnme tarznn tekerleinin din-gil ivisini
oluturan balca ilkeleri rendiniz. Ulamak istedi-iniz sonular ve
baarmak istediiniz hedefleri iyi belirleye-rek, bu NLP haftasnn
sonraki gnlerini nasl organize etmek istediinizi planlayabilirsiniz.
Yarn (Pazartesi gn) baz bi-reysel ve profesyonel ilkeleri ele
alacaz ve bunlarn nasl g-lendirebileceimizi tartacaz.
2. PAZARTES GNNN DERS
Dn (Pazar gn) NLP'nin dnme tarznn temel ilkele-rini ele
almtk. Bugn ise kiisel inanlarmz deerlendirece-iz ve bunlarn
yaamlarnz nasl etkilediini greceiz. NLP almalarndaki en
gl balang ilkesi, "kendinizle" bala-manzdr. Sizi belirli bir
ynde dnmeye, konumaya ve dav-ranmaya iten drtleri
anlamanzdr. Kendinizi anladktan sonra bakalarnn "sluplarn" ve
nceliklerini de anlamaya balarsnz.
A. NANTAN AKSYONA
nanlarmz hakknda konuurken aslnda ne demek isti-yoruz? NLP
terminolojisinde "inanlarmz" bizim kendimizle ilgili, bakalaryla ilgili
ve eylerin nasl olmalarn beklediimiz ile ilgili varsaymlarmz
temsil eder. Bu varsaymlar bizim davranlarmz ve dnme
kalplarmz oluturur. Olgulardan ok duygularmz zerinde
temellenir. Olgular inanlar-mzla deerlendirme eilimindeyizdir.
rnein, "herkesle ko-layca anlaabilen birisi olduunuza"
inanyorsanz, insanlarla nasl karlkl iletiim kurduunuzun ve bunu
nasl da iyi baardnzn zerinde durursunuz. Eer "kimseye
gvenmeyen bir insan olduunuza" inanyorsanz, her zaman her
eyden phe edersiniz ve aldatlmay beklersiniz. Bakalar da bunu
hisseder ve sizinle oynamaya balar. "Kendini kantlayan nse-zi yada
"Kendini dorulayan kehanet" deyimi bunu anlatr: Kendinizle ilgili
olarak neye inanyorsanz banza o gelir.
14
RNEK:
"Okuldan yeni mezun olmu bir ynetici olarak Samir'in nndeki en
byk meydan okuma/frsat, kendisinden daha deneyimli grevlilerle
baar zerine toplantlar dzenlemekti. Kendisinden daha deneyimli
olanla-rn/eskilerin daha iyi bildiklerine ve onlara sayg gster-mesi
gerektiine (gerekmek-inanlarn anahtar kavra-mdr ) inanyordu.
Gen Samir, bu inanc dolaysyla daha eski (dolaysyla bilge)
olanlarla ztlamamas ya da onlarn hatalarn gstermemesi
gerektiini dn-yordu. Bu inanca yapt srece, onlarn
baarszlkla-rn onlarla tartmas nasl mmkn olabilirdi ki?
Top-lantlarn hazrlk safhasyla ve konularn belirlenmesiy-le ilgili her
eyi biliyordu. Toplantlar hatrladnda hep ayn kii geliyordu
aklna, sinirli ve tedirgin Rian-non. Bu kadn, her eyi daha da ktye
gtrebilirdi. Bir keresinde Samir'e (erkek ynetici) onun annesi
ya-nda olduunu hatrlatmt. Onunla yapt bir konu-ma
teebbsn yle betimliyor Samir:
'Riannon'un gelime gstermesi gereken baz noktalar belirlemi-tim.
Ama azm atmda, tek bir kelime bile kmad. Tehlikesiz bir
hastalk gibi karmda glerek oturuyor-du. Ona hereyin iyi
olduunu syledim. Tutukluumun gemesini bekleyemedim.'
Samir'in davranlarnn te-melindeki inan, onun iini etkin bir ekilde
yapma be-cerisini snrlyordu. "
Yukardaki rnei deerlendirerek, yaamnzda dncele-rinizi,
duygularnz ve davranlarnz etkileyen inanlarnzgzden geirin.
Eer yapmak istemediiniz davranlarnz yap-may srdryorsanz
ve onlar deitiremeyeceinizi dn-yorsanz, muhtemelen sizi
snrlayan belirli bir inan vardr. Eer inanlarnz sizi olumlu ynde
etkiliyorsa, destekliyorsa ve g-lendiriyorsa onlar koruyun. Fakat
eer sizi olumsuz etkiliyorsa, sizi kstlyorsa, onlar terkedin, onlardan
kurtulun. Bugnk (Pazartesi) almalarmz bu konuda size yardmc
olacak.
15
B. TERCHLER VE DEMLER
Neye inanmanz gerektiini nasl bilebilirsiniz? nanlarnzn
kaynaklarn belirlemek iin ok fazla kaz yapmanza ge-rek yok.
Fakat inanlarmzn kimden ya da nereden kaynak-landn bilmeniz,
sizin iin tadklar anlam anlamanza yardmc olacaktr. Bunu
anlamak size deiime giden yolu da gsterecektir. Bizler genellikle
iyi bir neden olduuna inand-mz zamanlarda, iyiyi irade etmek iin
eitli emirler, nasihat-lar veririz ve yasaklar getiririz. Bunlar da,
karmzdaki kiilerde eitli inanlarn kklerini olutururlar.
imdi yaamnz bir film eridi gibi geriye sarn ve kendinizle ilgili
inanlarnzn neler olduunu, belirlemeye aln ve onlarn kklerini
arat-rn. inancnzn balang noktasn bulmaya aln. Buna
inan-manz size ocukluunuzda birisi mi sylemiti? Aratrn.
Size ilk sylenildii an, bir fotoraf gibi grmeye aln. Belki de size
birden fazla kere sylenmiti. O fotoraflar, o sahneleri gznzn
nnde canlandrn. En azndan o srada sizden neyin beklenildiini
hissetmeye aln.
Samir'i anmsayn. Bu gen ynetici orijinal inancn kulla-nyordu,
onun anlamn ve bugn etkilemesini anlamaya al-yordu. Okul
hayat boyunca hep abuk renen, kurnazl ve yetenei sayesinde
ailesini ikna etmeyi, tartmalar kazanmay baaran birisiydi. Ailesinin
gzn korkutmutu ve onlar da Sa-mir'in retmenleri tarafndan
kstah biri olarak deerlendiril-mesinden endie duymaya
balamlard. Samir'i kenara ekip
'onunla konutular ve hi soru bile sormadan, yaam
deneyimle-rinden szerek getirdikleri bilgelii kabul etmesini istediler.
O-nu korumak istiyorlard. Okulda ve retmenleriyle ilikilerinde
daha baarl olmasn istiyorlard. Bu ise gen Samir'in alglama
biimiyle ayn deildi. Artk onlarn istedikleri ekilde dn-meye ve
tercihlerini buna gre yapmaya balamt. Kendisini snrlayan inanca
sk sk sarlyordu. Kendisinden yal olan a-lanlarn baarlaryla
ilgili zerine eletiri ve neri getiremi-yordu. Bu inancn, kendisine
daha uygun ve iine daha fazla ya-rayacak bir inanla deitirmeyi de
dnmyordu.
16
Sonunda baka insanlara sayg gsterdii gibi, kendisine de sayg

gstermesinin nemli olduuna karar verdi. Kendisi ve -tekiler, hem
eit hem de farkl birer insand.nancnn, yaamnn btn yanlar iin
nemli olduunu biliyordu. Yeniden gz-den geirme onu
heyecanlandrm ve biraz da endielendir-miti. Duygular deimiti.
Sonra 'ne sylemesi gerektii' ve 'nasl sylemesi gerektii' zerine
dnmeye balad. Kendisi-ne u sz hatrlatt: 'BaarslZlk yoktur,
yeniden deerlendir-me vardr!' Sonra Riannon'u arayarak, bir
toplant tarihi belir-ledi. renmeye ve gelimeye hazrd.
Yaamnz incelediinizde belki de artk ihtiyacnz olmayan,
amalarnn modas gemi inanlarnz olduunu gre-ceksiniz. Eer
byle inanlarnz varsa, onlar deitirin. Bu i-nanlarnzn
kaynaklarnn zelliine gre, bu deiim, bir meydan okuma/frsat
gibi olacaktr. Deitirmek istediiniz i-nanlarnza vakit ayrn, kayn
arn ve niyetlerini anlamaya aln. Ondan sonra istediiniz bir eye
inanmay seebilirsi-niz. Bazen bizi kstlayan inalar seeriz ya da
onlar sememiz bize empoze edilir. Yaammzda karlatmz
btn durum-lara, bu inancmz da birlikte tarz. Eer onlar
yeterince ta-nyabilirsek, bir bakasyla deitirmeyi ya da tamamen
gerek-siz olduunu dnerek bir yana brakmay seebiliriz. Yani
ye-rine bir bakasn koyarz ya da tamamen boaltrz. Eer bu
soruyu kar taraftan sorarsanz, u inanc takip edebilirsiniz:
'Yaammda pek ok ey rendim. imdi repertuarm yenile-me
zamandr.
imdi siz ya 'NLP bana bunu salayacak' diye inanacaks-nz, ya da
'NLP bana bunu
salayamaz' diye inanacaksnz.
i-nancnzn kaynan daha fazla aratrmanz size bunlardan
hangisinin ansnn fazla olduunu gsterecek. inanlarnz ya 'sizinle
birlikte ve sizin iin alr' ya da 'size ramen ve size kar alrlar'.
RNEK:
Eer
deitirmek
sorularsorabilirsiniz:
istediiniz
bir
inancnz
varsa,
Bu beni glendiren bir inan m?

Bu beni snrlayan bir inan m?
17
Bu inan bana nereden geldi?

Bu inancn arkasndaki olumlu niyet nedir?
Bu inanc nasl deitirebilirim?
--,'NLP bana bunu salayacak' anlamna gelen dnce rnekleri:
'Ben yeni fikirlerden holanrm':
'Ben deiebileceimi biliyorum':
'Ben daha nce de ok ey renmitim, imdi yeni bir frsat
yakaladm':
'Ben ak zihinli bir insanm. '
Hangi tr inanlarnz deitirebilirsiniz? te bir rnek:
Ben hatalar yapmamalym
Hayr Evet
Okul Baarl olmak
'NLP bana bunu salayamaz' anlamna gelen dnce rnekleri:
'Yal bir kpee yeni oyunlar retemezsiniz':
'Ben hi yeni bir fikir elde edemem':
'Ben bundan nce de denedim, olmad':
'Hibir ey beni deitiremez'"
Hangi inanlarnz size yardmc oluyor ve hangileri engel oluyor?
18
C. PROFESYONEL NANLAR .
Pazar gnk dersimizde, NLP'nin temel ilkelerinden sz etmitik.
imdi tekrar onlar gzden geirin ve eer onlar gn-delik yaamnza
geirmi olsaydnz size neler kazandrm ola-caklarn dnn.
Bunlar size kendi alannzn en iyisi olmaykazandrabilir ve bu
konuma nasl eriebileceinizi gsterebilir. Bugn (Pazartesi) baz ek
ilkeleri ya da inanlar ele alacaz. Bunlar i hayatnzda
kullanabilirsiniz.
'Yapmalsn', mecbursun', 'zorunlusun' gibi kelimeler, zor-layc dil
rnekleridir. Bu tr ifadelerin dile yerlemesi, zorlay-c davran
kalplarnn olumasna yol aar.
1. "Biz her sabah imize, elimizden gelenin en iyisini yapmaya
geliyoruz. "
Herkes houna giden ve kendisine doluluk hissi kazandran bir
ii olmasn ister. Birok insan, iinde bulunduklar sistem tarafndan
kendilerine verilen grevi, ellerinden geldii kadar iyi bir ekilde
yapmaya alr. Eer siz ya da irketiniz, yannzda alan bireylere
sorumluluk alabilecekleri ve kendi-lerini deerli hissedecekleri ortam
ve koullar salarsanz, i-lerini yaparken ellerinden gelenin en iyisini
ortaya koyacaklar-dr. Eer bazlar iinizi sabote etme niyetiyle ie
geliyorlarsa, unu bilin ki ya kendi ihtiyalarnn gz ard edildiini ya
da kendi inanlarnn irketinizin inanlaryla ters dtn
d-nyor
2. "Biz her zaman doru karar veririz. "
Eer balang noktamz bu fikir olursa, yannzda alanlarn
baarlarn deerlendirirken daha sakin ve daha anlayl olursunuz.
Onlarn kararlarn kabul etmeniz gerekmez, fakat onlara zamannda
bilgi vermeniz ve anlayla dinlemeniz onla-rn hakkdr. Eer onlarn
verdii karar kabul etmiyorsanz, onlara farkl ve yeni bilgiler
salayarak, yeni bir sonuca varma-larna yardmc olabilirsiniz. Bir
tartmay karara balamann n da bir ans olarak
deerlendirebilirsiniz. Kendi aldnz 'duruu' dnn. Eer onlarn,
aldklar karar, hatayla sonu-lanmsa, yeniden deerlendirme ve
'renme' terimleri bala-mnda deerlendirmeyi hatrlayn.
19
3. "Her aksiyonun arkasmda olumlu bir niyet vardr. "

hayatnzda benimsediiniz inanlarn arasnda bu fikrin
bulunmasnn size neler kazandrabileceini hayal edebiliyor
musunuz? Bazen bizim iin yararl olmayan ve hatta anlamsz olan
davranlar tekrar tekrar yaparz ve bu olguyu aklk iinde
gremeyiz. Kendi gelimemizi sabote eden davranlar bize yaptran
nedir? Bu bir inan ise, onun anlam nedir? O-nun arkasndaki niyeti
ve kiisel inanc anlamamz gerekir.
RNEK:
"Rosa, her zaman fazla almaktan ikayet eden bir kadn
yneticidir. Ekibinde sekreter asistanlar olmasna ra-men birok
gece mesai yapmaktadr. Bu davrannn ar-kasndaki olumlu niyet
ne olabilir? Rosa byle davran-dka rolnn derinliklerini
hissetmektedir. Varoluunu hissetmektedir. Genelolarak, yneticilik
yapmak her za-man onun houna gitmitir. Bu alanda yetenei
olduu-nu bilmektedir. Dolaysyla onun niyeti, allm rutin
davranlarn tesine geerek kendi reklamn yapmak, kendini ne
geirmektir. Bunun etkisiyle, kendi ekibine yabanclamakta ve i
olarak ta ar yklenmektedir. "
4. "Her soruya verilebilecek bir ok cevap vardr. "
Bu, esneklik ve yaratclkla ilgili bir inantr. Eer zihinlerinizi yalnzca
kendi kiisel inanlarnzla doldurur, kapnz ye-ni fikirlere
kapatrsanz, birok frsata da kaplarmz kapatm olursunuz. Eer
bir ekibin yesi olarak alyorsanz, btn fikirleri dinlemeye hazr
olmalsnz. O zaman bir ekip olarak daha baarl sonulara ve
hedeflere ulaabilirsiniz. Kendinizi bakalarnn fikirlerine kapattnz
anlar gznzn nne getirmeye aln. Kimlere hangi konulara,
ne zaman ve nere-lerde kendinizi kapatyorsunuz?
imdi o insanlarn yararl fikirleri olduunu ve o insanlarla ibirlii
yapmak istediinizi hayal edin.
Bu alma size yeni bir inan, dnme ve davran yolu-nun kapsn
aacaktr.
20
D. ALGISAL DURU ALMAK

Bakalaryla ilikilerinizde etkili olmanz salayacak gl bir yol
vardr. Bu da onlarn davran biimleri ve tercihlerini nasl
yaptklaryla ilgili bilgilerinizi geniletmenizdir. NLP bu konuda pratik
bir zm bulmu ve 'Algsal Duru Alma' tek-niini gelitirmitir. Bir
iletiim srasnda zmsz bir noktaya geldiinizde, kendinize yeni
bir frsat yaratmak iin, szel ve bedensel olarak aldnz duruu
deitiriyorsunuz. Buna bazen 'yeniden balamak' denir. Eer
karnzdaki insanlarn dn-me biimlerini ve davranlarnn
arkasndaki olumlu niyetleri-ni anlayabilirseniz, ek bir bilgi elde eder
ve ilerleyebilirsiniz.
Bu profesyonel inanlarn, sizin kendi ileyen inanlarnz olduunu
hayal edin ve bir sre onlarn zerinde aln. Sizin iin nasl
altklarna dikkat edin. Sizin ve i evrenizdeki a-lma
arkadalarnzn zerindeki etkilerini yazn. Onlar uygu-lamak
istediiniz alanlar belirleyin. rnein, deerlendirme yaparken,
disiplinle ilgili toplantlarda, seme ve yenilenme a-lmalarnda, ekip
toplantlarnda, tartmalarda kullanabileceinizi belirleyebilirsiniz.
Eer bu 'yeni inanlar' sayesinde davranlarnz baarl bir ekilde
deitiinde, alma arkadalarnz arabilir. Bu-na sarlrsanz,
sonunda mkafatn grrsnz.
temel Algsal Duru vardr.
1. Birinci Algsal Duru: Kendinizden Bak.
Bu sizin kendi gerekliinizdir. O anda orada varolan du-rumu nasl
grdnz, nasl duyduunuz ve neler hissettii-nizle ilgilidir. Sizin
iin neler olduunun, sizin iin bu durumun ne ifade ettiinin
terimleriyle dnr ve hissedersiniz.
2. kinci Algsal Duru: tekinden Bak:
Bu sizin karnzdaki insann gerekliidir. O anda orada varolan
durumu nasl grd nasl duyduu ve neler hissettiiyle ilgilidir.
Onun nasl etkilendiiyle ilgilidir.
21
3. nc Algsal Duru: Gzlemci Olarak Bak.

Bu bamsz gzlemcinin gerekliidir. O anda orada varolan
durumun iinde olmayan, o duruma karmam birisine, durumun
nasl grndnn gerekliidir. Her iki tarafn kar-lkl etkileimini
gzlemleyerek ve her birinin kiisel duygularn deneyimlemeye gerek
kalmadan bakabilirsiniz."
irketlerde alrken, retim ya da servis ksmnda alyor (Birinci
duru, sizin zihinsel haritanz) ve kendinizi fena halde iinize kaptrm
olabilirsiniz. Yine de abalarnzn en retken ekilde kanalize olup
olmadn
bilemiyor
olabilirsiniz.
Eer
servis
blmnde
alyorsanz, birok mterinizin sizin servis hizmetlerinizle ilgili
kendi dnceleri olabilir. kinci algsal du-ruu kullanarak onlarn
zihinsel haritalarn grebilir ve dn-celerini sezebilirsiniz. Kendinize
unu sorabilirsiniz: "Eer ben mterilerin yerinde olsaydm, teslimat
zamanlar ve teslimatn kalitesiyle ilgili olarak ne dnrdm?" Sonra
nc alg du-ruunu, Bamsz Gzlemci duruunu kullanarak,
duygusal m-dahaleler olmakszn, Birinci ve kinci algsal durularn
karlkl etkileimini deerlendirebilirsiniz. Bunun iin, nce durumun
dnda olduunuzu hayal edin ve sonra unu sorun kendinize: "irket
ile mterilerinin ilikisi dardan nasl gzkyor?"
RNEK:
"Bir kadn ynetici olan Hannah'a irket almalar iinde-ki rol
sorulduunda, u cevab verdi: 'Kendimi ortadaki domuz gibi
hissediyorum. st ynetim uygulamalardan ikayet ediyordu ve
dkkan temsilcileri de kendi karla-r iin ynetimi etkilemesini
istiyordu. Birinci Alg Duruunda, duruma aklk kazandrmak ve
ayaklarn sa-lam basmak istiyordu. kinci Alg Duruunda, konuyla
ilgili olarak bakalarnn grlerini ve inanlarn re-niyordu. Hem
st ynetim hem de dkkan temsilcileri kendisine geliyorlard nk
her iki tarafla da eit ve ta-rafsz bir ekilde iletiim kuruyordu.
Onlarn duruun-dan bakldnda, Hannah, nesnel ve nyargsz
olarak kendilerinin fikirlerini dinleyen biriydi. Onlarn durula-rn
dndke, kendi yapc roln de daha iyi grebi-liyordu. nc
Alg Duruunda Hannah, kendisinde, etkin olmasn engelleyen bir
'hayal krkl' duygusunun varolduunu grd. Onlarn kendisine
gvendiini daha fazla deerlendirdike bunu yenebilir ve
tarafszl-n srdrerek onlara yardmc olabilirdi. Sonunda bun-lar
uygulayarak becerikli bir arabulucu oldu."
22
5. UYGULAMALAR
Yukardaki algsal duruu kullanarak, aadaki uygula-malarn
sorun zmlerine nasl yardmc olacaklarn deer-lendirin.
Kendinizle bir bakas arasnda varolan sorunlu bir durumu
dnn.
dosya kad aln. Birincisine 'KENDM' ikincisine '-TEK' ve
ncsne 'BAIMSIZ GZLEMC' yazn. Bun-lar bir ekenar
genin kesi gibi yere koyun. 'Kendim yazl kadn zerine
basarak 'tekine' bakn. Ve setiiniz sorun durumla ilgili olarak neler
deneyimlediinize bakn. Ona ne sylemeyi istediinizi, duymaya
aln. Sonra yerinizden kn. 'teki' yazl kadn zerine basarak
'Ken-dim' yazl kada bakn. teki olduunuzu ve kendinize
baktnz hayal edin. Bu karlkl etkileimde ne deneyimlediinizi
tanmaya aln. teki olarak kendinize ne sylemek isterdi-niz?
Bunu duymaya aln. Sonra yerinizden km ve katlarn evresinde
bir tur atn.
'Bamsz Gzlemci' yazl kadn zerine basarak 'Ken-dim' ve 'teki'
yazl katlara bakn. Bu tarafsz durutan, du-rumun nasl
grndne bakn. Neye ulalmaya yada ulal-mamaya alldn
grn. Kendinize, her iki taraftan da bamsz olduunuzu, durumu
nesnel bir ekilde deerlendireceinizi hatrlatn. Eer baz duygulara
kaplrsanz, bunlarn ';
, 'Kendim'e mi yoksa 'teki'ne mi ait
olduunu bulmaya aln.
Hangisinden ktn belirleyebilirseniz, o kadn zerine gidin.
'Bamsz Gzlemci'nin tarafsz bir duru olduunu dnn. Sonra
yerinizden kn ve katlarn evresinde bir tur atn.
'Kendim' yazl kadn zerine basarak getiiniz safhalar edindiiniz
bilgileri ve sezgileri tekrar dnn.
Bu uygulama sayesinde kazandnz Yeni Anlay ile bundan sonra ne
yapacanza karar verin.
Bunlara ek olarak kendiniz de eitli sorular oluturabilir-siniz. Bu tr
sorular, her duruma farkl bak alarndan baka-bilmenize, farkl
grleri anlayabilmenize yardmc olacaktr.
23
E. PAZARTES GNNN ZET

Bugnk almalarmzda, sizi glendiren inanlar ak-lk iinde
grebilmeye ve sizi kstlayan inanlar deitirmeye ya da brakmaya
baladnz. Yarn (Sal) insanlar tanmann farkl yollarn
kefedeceksiniz.
Algsal olarak duru alma uygulamalar, yeni bir rn ret-meye
balamay dnrken: bir teklif mektubu hazrlarken; bir hedefin
sizin iin uygun olup olmadn denetlerken size ok yardmc olabilir.
Aadaki
sorular
deerlendirirken,
ko-nuya
yaklamnz
genileyebilir ve esnekliiniz artabilir.
SORULAR:
"Bu yaklamla ilgili olarak, dier personel ne ,hissedecek?
Bu yaklam tketicilerin, irketlerin, reticilerin ve alanla-rn bak
alarndan nasl gzkecek?
Bu yaklam sat kadro-sunda nasl bir ses getirecek?"
3. SALI GNNN DERS
KENDNZ VE BAKALARINI TANIMAK
Bugn (Sal) ipular, izler, sz yada hareketle yaplan iaretler
zerinde younlaacaz. Bunlar zmlemeyi renerek, kendinizin
ve baka insanlarn tercih ettikleri dnme iletiim kurma sluplarn
tanmaya balayacaksnz. NLP terminolojisinde buna "eriim ipular"
denir. Bir insann evresinde neler olup bittiini aratrrken, bunlar
yardmc olacaktr.
Birisi size soru sorduunda ya da bir konuma srasnda, size bir ey
sylediinde, birka dakika iin kendinizi oradakilerin yanmdan ayrn
(geriye ekin) dncelerinizi deerlendirin ve sonra yant verin.
Bunu uygulamaya balamanz, bakalaryla i-letiim kurma eklinizde
nemli bir etki yaratacaktr. NLP ter-minolojisinde bu bilgi srecini
iaret etmek iin "temsil sistem-leri" terimi kullanlr.
24
A.
TEMSL SSTEMLER
Bilgi edinme sresi isel olarak

edilir.
temel duygularmz yoluyla temsil
1.Grsel (npictures, visual),

2. itsel (sound, auditori),
3. Duygusal- dokunsal (telings, kinaesthetic),
4, Tadsal (Taste, gustatori),
5. Kokusal (smellf, olfactori).
Trnak iinde yazlan kelimeler, duyumlar iin kullanlan NLP
terminolojisidir. Sinirsel bir zarar ya da hasar grmediimiz srece bu
duyumlarmz kullanarak hepimiz kendimize gre grrz, iitiriz,
duygulanrz, tad alrz ve koku duyarz.
RNEK:
"Tam siz kitabn bu sayfasna 'bakarken' telefon alabilir ve dikkatiniz
telefona ynelebilir. Telefonda; yneticini-zin sesini 'duyduunuzda'
sinirlendiinizi 'hissedebilirsi-niz' ve biraz endielenebilirsiniz.
Terfinizle ilgili yapt-nz son grmeyi dnr meraklanrsnz.
Kendinize unu 'sylersiniz': Eer terfi etmeyi baarmsam, en
beendiim restorana giderek bunu kutlayacam. Orada, o
restorana en son gidiinizi hatrlayabilirsiniz. ifal otlarn ve
baharatlarn 'kokusunu', yemein 'tadn hatrlayabilirsiniz. "
Yukardaki paragraf okurken ka duyumunuzun kullanldnn farkna
varmaya aln. Okurken, insanlar ya da mekanlar gznzde
canlandrmak size daha kolay gelebilir.
Sesleri oluturmay, duyurnlara ve duygulara dikkat etmeyi rahata
baarabilirsiniz. Koku ve tat duyumlar sizi etkileyip, salya oluumuna
neden olabilir. Bu sizin dikkatinizi daha da datacaktr. Burada
yaptnz ey, dsal deneyimlerin kelimeler araclyla betimlenmesi
ve 'temsil' edilmesi iin isel duyumlarnzn kullanlmasdr.
25
Farkl insanlarn, farkl yantlar olacaktr. Bu yantlar doru ya da

yanl deildir, yalnzca olduklar gibidirler. unu unutmayn ki, bu
sadece uzlamayla belirlenmi bir bilgidir. Herkeste byle olacak diye
bir kural yoktur. Kendinizi ve bakalarn tanma becerisi,
yarglamadan, kullanlan sistemleri tanmak ve onlarla almaktr. En
becerikli iletiim uzmanlar bu ii igdsel bir ekilde yaparlar. Onlar
temsil sistemlerini kullanarak, her bir dinleyicilerine erimeyi
baarrlar. Onlarher, sunumlarnda (konferans, workshop vb.)
temel temsil sistemini (grsel, iitsel, duyusal) kullanarak, her bir
dinleyici ya da katlmcnn bunlar grdnden, iittiinden ve
duyusal olarak yaadndan emin olmaya alrlar. Nasl dnya
haritalar, blgenin belirli bir parasn temsil ederse, bizim tercih
ettiimiz temsil sistemimiz de resmin sadece belirli bir parasn
temsil eder. Onun tam olmadn hissedebiliriz.
6. Yklemler (zne hakknda bir ey syleyen szck ya da szckler)
Yklemler, bizim temsil sistemleri arasndaki farkll be-lirlemekte
kullandmz szcklerdir. Grsel zellikli Sasha, toplant notlarnn
'yazlmasn' ve okumas iin nne getirilmesini tercih eder. itsel
zellikli Denise, ne olduunu 'iitme-yi' ya da birisiyle bunu
konumay tercih eder. zellikle de kendisinin dalga boyunda
olmayanlarla kurduu iletiimde bu-nu tercih eder. Duygusal zellikli
Phil, insanlara 'dokunmay' tercih eder ve toplantdan sonra herkesin
elini skarak onlarn toplantyla ilgili duygularn retmek ister. Bu
kii, ayn toplantya katlp, toplant sonras aralarnda tartmaya
balasalar ve her biri kendi tercih sistemine yapsa, kendilerini
en-gellenmi hissedebilirler ve sinirleri bozulabilir.
Zaman iinde, temsil sistemlerinden birisini semek zere tercihler
gelitiririz ve bunu daha sk kullanmaya balarz. Bel-ki, farkl
balamlarda, dier temsil sistemlerini de iyi kullanma-y baarabiliriz
ama bu lden setiimiz birisini uygularken kendimizi daha rahat
hissederiz. Eer tartmalarda, tartan taraflar farkl sistemleri
kullanyorlarsa, onlar yorumlayacak
ve birbirlerini anlamalarn
salayacak birisi gerekebilir.
Sizin tercih ettiiniz sistem hangisidir?
26
Son i toplantnz ya da ekibinize yaptnz konumay hatrlamaya

aln. Hatrladklarnz yazn ya da bir kasede kay-dedin.
Kullandnz szckleri tanmlayn ya da bir diyagram-da gsterin.
Hatrladnz ilk szckler hangileri? imdi m-terilerinizle yaptnz
son toplanty hatrlamaya aln ve s-reci tekrar edin. Son olarak,
evinizi tadnz son deneyim -zerine dnn. Hatrladklarnz bir
kada yazn ya da bir kasede kaydedin. Bunlar inceledikten sonra
tercih ettiiniz siste-mi bulmaya aln.
Genellikle tercih ettiiniz sistem dnda kullandnz ikin-ci bir gl
sistem ve nc bir zayf sistem de olur.
imdi birlikte altnz i arkadalarnz dinleyin ve sz-cklerini not
aln. Onlarn tercih sistemlerini tanmaya bala-dka, onlar daha iyi
anlamaya balayacaksnz. Bakn bakalm
ayn
dili
mi
konuuyorsunuz.
Bu deiikliklerin balama gre olutuunu da kefedebilirsiniz. Neler
olduunu gzlemleyin.
Kendinizle ve bakalaryla ilgili bilginizi arttrn.
YKLEM RNEKLER
Grsel
itsel
Duygusal/dokunsal
Tadsal/kokusal
Grsel:
Gzel bir yz var
Gr alanmn dnda
Gzgze gelmek
I arttr
Renkli bir gsteri
itsel
Sesi iyi geliyor
Dncelerimi duyamyorum
stediim tonda ark sylyor
27
Ak bir ifade
Ziller alyor
Duygusal/dokunsal
Kendimi iyi hissediyorum
Tartma snyor
Herkesin nnde
Eliyle dokundu
Yumuak bir ekilde
Tadsal/kokusal
Taze bir papatya gibi
Kt kokuyor
Tatl biri
Tadn kart
Baarnn kokusunu duyuyorum
7. Gz hareketleri
Karnzdaki insann gz hareketlerine konsantre olarak, 'gz eriim
ipular' sayesinde o insann temsil sistemleri hak-kndaki daha fazla
bilgi elde edebilirsiniz. NLP aratrmalargrsel temsil sistemini
kullananlarn yukarya yada karya; iit-sel temsil sistemini
kullananlarn sola yada saa; duygusal/do-kunsal temsil sistemini
kullananlarn aaya doru baktklarn ortaya koymutur. Daha
ayrntya girersek, sa ellerini kulla-nan insanlar genellikle gemi
deneyimlerini hatrlamaya al-rken 'sol ste' ve yeni bir imge
yaratrken 'sa ste' bakarlar. Sol elini kullananlarn bazlarnda bu
kalplarn yeri tam tersi olarak deimektedir. Bu genelletirilmi bir
model olduu iin kendi gzlemlerinizden yararlanarak bunlar
gzden geirin. Bunun yollarndan birisi de 'kalibrasyon' tekniidir. Bu
gnn ileri saatlerinde bunu gzden geireceiz. Her kiinin
ipular-nn biricik olduunun gzlenmesinin yollarndan biridir.
28
Bu kitaptaki egzersizleri yaptka, tanmlanan gz hareket-lerinden

farkl tepkiler verdiinizi grebilirsiniz. Bu sizi mitsizlie drmesin.
Sizin tepkileriniz hatal deil ya da garip bir ekilde olumu deil.
Kendi bireysel kalplarnz zerinde aln.
8. Grsel eriim ipular
Grsel eriim ipularn kullanan bir insan, aada yazl olan sorular
cevaplamadan nce zihninde bir resim olutura-caktr. Birisinin size
bu sorular sormasn, gz hareketlerinizi izlemesini ve not almasn
salayn. Sonra ayn sorular siz ona sorun ve onun gz hareketlerini
not aln. Cevaplarn szel olarak sylenmesine gerek yoktur. nk
nemli olan bu cevaplar 'nasl' oluturduunuzdur. Gz hareketlerini
izlemek ve -zmlemek iin bir sre uygulama yapmalsnz.
Zamanla bu ka-lplar kolayca grebileceksiniz.
RNEK SORULAR:
"lk altnz i yeri neye benziyordu? (Gzleriniz sola
yukarya kayyor.)
Einizin san pembeye boyattn ve turuncu bir "kazak
giydiini hayal edin. (Gzlerinizi saa yukarya kayyor.)
Grsel temsil sistemini tercih eden bir insan, diyagramlar, kartlar ve
projeksiyonu kullanmaktan holanr. Her e-yi yazl olarak grmek
ister. Elektronik 'mail' leri tele-fon konumalarna tercih eder.
9. itsel eriim ipular
nsanlar seslerle dnrken, gzleri, sesleri hatrlamak i-in 'sola' ve
sesleri resimlemek iin 'saa' doru hareket eder.
RNEK:
Zaman izelgenizi ezberden syleyin.(Gzleriniz sola kayacak) Suyun
altnda sesiniz nasl kard acaba? (Gzleriniz saa kayacak)
Szel temsil sistemini tercih edenler konular tartmaktan
holanrlar.Konumaktan holanrlar ve genellikle sesli dnrler.
Telefon konumalarn, elektronik maile tercih ederler.
29
10. Duygusal! dokunsal eriim ipular

Eer bir insann gzleri 'sa aaya' bakyorsa, duygusalldokunsal bir
sre iinde demektir. Bazen isel duygularyla bazen de dsal
diplomata hisleriyle (insanlar krmadan idare etme becerisi) hareket
ederler. Kokusal ve tatsal biimlerde bu zelliklere rastlanabilir.
RNEK SORULAR: (cevaplarken gz hareketlerinize baktrn) .
"Kzgnken (fkeliyken) nasl tepki gsteriyorsunuz?
Kuma battnzda kendinizi nasl hissedersiniz?
En sevdiiniz kokuyu dnn.
Dondurmann tad neye benzetilebilir? (Gzleriniz sa a-aya
kayacak)
Duygusal/Dokunsal zelliklerin farkna varlmas, farkl durumlardaki
tepkilere ve hislere dikkat edilmesiyle balar. Byle insanlar 'ne
hissettiklerine
ve
'ne
duyumsadklarna'
gre
durumlar
deerlendirirler. Yzeyin altndaki ve dile getirilme-mi ipularn
toplarlar.
11. sel diyalog
nsanlar birbirleriyle konuurken, bir yandan da 'isel diyaloglarn'
srdrrler. Byle anlarda gzleri 'sol aaya' doru kayma eilimi
gsterir. Bu baka birdnme sistemidir ve yant vermeden nce
uzun sre dnlen bir sre gerektirebi-lir. Byleleri, derin
dnen insanlar olarak tannrlar. Byle bir insanla iletiim
kurabilmek iin ona zaman ayrmanz gerekir. Sabrszlnz yznden
onlara srekli soru sormaya balarsnz, kafalar karabilir ve
sklabilirler.
RNEK SORULARLBu sorular sordururken gzlerinize baktrn.)
Sakin zamanlarnzda neler dnrsnz?
inizden unu tekrarlayn: Ben benim ve kendimi iyi hissediyorum.
Gzleriniz sol aaya kayacaktr.
Grsel: Aceleyle ne frlar.
30
itsel: Aka duymak ister.

Duygusal/dokunsal: Derin ve ardr.
Ltfen bunlarn sadece binlerce deneyime dayanan genelletirmeler
olduunu bir yere not edin. Bunlar herkese tam olarak uymayabilir.
unu dikkate almalsnz: Eer birisinin gzleri farkl yne kayyorsa,
genellikle ayn durumlarda ayn yne kaymaktadr. Dolaysyla onlarn
sistemini tanmay renebilirsiniz. Onlarn szlerine baladklarnda
kullandklar yklem-lere dikkat etmeyi de unutmayn.
12. Beden dili
Bedeninizin duru ekilleri, sesinizin kalitesi, nefes alma ekliniz ve
buna benzer zellikleriniz her zaman temsil sistem-lerinin iaretleridir.
lk nce bunlara dikkat edebilirsiniz ya da szlerindeki yklemlere ve
gz hareketlerine baktktan sonra, en son deerlendirmede bunlar
kullanabilirsiniz.
Grsel iitsel duygusal/Dokunsal
Grsel:
Sesin zellii:Aceleyle konuur ve hemen ne atlr.
Ban duruu: Ban dik tutar, omuzlar kaslr.
Nefes alma ekli: Gsnde merkezlenir ve yzeyseldir.
Bedenin duruu: Abartldr.Oturuu ve ayakta duruu diktir.Beden
duruu yukarya dorudur.
itsel.
Sesin zellii: Aka kendini ifade eder, tnlayan bir sesi vardr
Ban duruu: yi dengelidir ya da bir yana eilmitir.
Nefes alma ekli: Gs blgesinin tm evresini kullanr.
Bedenin duruu: Ritmik hareket eder. Kulana ya da kulak civarna
eliyle dokunur. Dudaklar hareket eder.
31
Duygusal/dokunsal:
Sesin zellii: Derindir, ardr, aralklarla konuur.
Ban duruu: Omuzlar, ba km gibidir.
Nefes alma ekli: Derin ve yava bir ekilde karnndan nefes alr.
Bedenin duruu: Gevemi bir halde durur. Omuzlar bitiik gibidir.
B. KALBRASYON YA DA HALDEN ANLAMAK
Gz hareketleri ve beden dili size temsil sistemleriyle ilgili genel bir
bak salar. Kalibrasyon teknii ise farkl bilgileri ta-nmanz ve
uygulamanz salar. Her insan iin zgndr, biri-ciktir.
hayatnzda bunu yararl bir ekilde kullanabilirsiniz?
Bir kiinin bireysel ve ayrntl ipularn daha fazla tandka,
onun davran kalplarn ve deiik hallerini de tanmaya ba-larsnz.
O insann sadece szlerini deil, sizde brakt etkileri de
deerlendirebilirsiniz.
Deerlendirmeniz gereken ok fazla ipucu vardr. Bu ipu-larndan
bazlar bilinaltndan gelmektedir ve siz bir insann bir eyi
syleyeceini ya da bir eyi yapacan nceden bilebilirsiniz.
nsanlarn nefes al verilerine, kaslarnn gergin olup olmadna,
yzlerinin rengine bakarak bilgi elde edebileceinizi aklnzda tutun ve
bunu deneyin.
C. DOSTANE BR LK KURMAK
Eer insanlarla kurduunuz iletiimler her zaman baarl ve
atmasz oluyorsa, her ey yolunda demektir. Eer her ey
yolundaysa, bu sizin elde edebileceiniz btn bilgileri elde edip
kullandnz gsterir. Bu bilgileri kendi temsil slubunuzda
kullanrken, kiminle iletiim kurduunuza dikkat ederek, o insana
uygun olan seiyorsunuzdur. NLP terminolojisinde bu uygulama
'Dostane bir iliki kurmak' olarak bilinir.
Dostane bir iliki kurmak, 'gven', 'uyum' ve 'anlay' te-melleri
zerine ina edilen ve glendirilen bir yapdr. Bunun yntemi de,
'szcklere', 'gz hareketlerine' ve 'beden diline dikkat etmek ve bu
ipularn deerlendirerek uygulamaktr.
32
Dostane bir iliki kurmak, sizin, 'teki' kiinin dnyas] onun zihinsel
haritasna sayg gstermenizi salar. Eer bu abay gsterirseniz,
insanlar sizin yannzda kendilerini rahat hissedecek, sizinle iletiim
kurmak isteyeceklerdir. Size gvenecek ve sizinle i yapmak
isteyeceklerdir. nsanlar kendilerinden holanan kiilerden holanma
eilimindedirler. Amerikan Kzlderililerine ait bir atasz yle der:
'Komunun ayakkablarn giyerek bir mil yrmeden, onun hakknda
bir ey s yemem, onun yarglayamam'. Bu sz, 'Dostane Bir liki
Kurmak' terimini ok gzel betimliyor. teki Kiinin bak asndan
bakarak, ona gre kendinizi ayarlayarak ve onlarn dertlerinin altna
girerek (o olarak) dostane iliki kurabilirsiniz' ,nk bunlar olumlu
uygulamalardr.
1. Davranlar Birbirine Uydurmak
Dostane bir iliki kurmak, tekilerin 'temsil sistemleri 'beden dilleri'ne
kendinizinkileri uydurarak ksmen baarlabilir. Eer onlar oturuyorsa
siz de oturursunuz, yava nefes alyorsa siz de yava nefes alrsnz,
yava bir ses tonuyla konuuyorlarsa sizde yava bir sesle
konuursunuz. Bylece onlara kendilerine 'kar' olmadnz,onlarla
birlikte ve onlar iin orada olduunuzu duyumsarlar. Davranlar
birbirine uydurmann avantaj udur: teki kiiler bilind seviyede,
sizin,
onlarn
iletmek
istedikleri
mesaj
anladnz
ve
deerlendirdiinizi tanrlar. Bu, sizin, onlarn anlayna, bilind
seviyede Samimiyetle katlmanza yardmc olur.
RNEK:
"Margaret, Davranlar Birbirine Uydurma becerisini uy-gulamak
istiyordu. birlii iine girdii bir Eitim Or-ganizasyonu tarafndan
bir mterilerine brifing verme-si iin davet edilmiti. Margaret
mterinin ncelikle 'i-itsel dil kalplarn' kullandn gzlemledi.
Elini ene-sine koyarak oturmaya balad. Erkek mteri yava bir ses
tonuyla ve dura dura konuuyordu. Margaret onun ritmiyle
konumaya balad. Mteri bedensel duruunu deitirdiinde, o da
deitiriyordu. Margaret bu top-lantdan ok zevk ald. Brosuna
gittiinde, Eitim Or-ganizasyonunun direktr onu telefonla arad ve
m-teriyle szleme yaptklarn, mteriye verilecek eitim
hizmetlerine Margaret'in liderlik yapacan aklad.
33
u konuya dikkat etmeniz ok nemlidir: Bir kiiyle anla-mazlk

iinde olabilir ve ayn zamanda dostane bir iliki iinde olmay
srdrebilirsiniz. Aslnda sizin anlamazlnz, onlarn dnyasn ve
zihinsel haritasn daha yakndan tanmak isteme-yiinizden
kaynaklanmaktadr. Tam kart bir rnekle de, bir insanla btn
kalbinizle anlayor olabilirsiniz. Fakat ayn dili konumadnz iin,
iliki iinde olmayabilirsiniz. Davranlar
birbirine uydurma uygulamalar bu sorunlarnz kibar bir ekil-de
zebilir. Bu uygulamay samimi bir btnlk iinde yapma-lsnz.
Kendinize avantaj salamak iin, bir katlk eklin-de yaparsanz,
kaybedersiniz.
2. Davranlar Farkllatrmak
Bazen yle anlar olur ki, artk bir tartmay srdrmek
is-temiyorsunuzdur ya da tartmann odak noktasn deitirmek
istiyorsunuzdur. Byle bir anda, bilinli olarak bedensel duru-unuzu,
karnzdaki insann bedensel duruundan farkllatr-dnz hayal
edin. Bunun sonular neler olabilirdi? Birok durumda, onlar da size
tepki gsterir, hareket eder ya da yn-lerini deitirirlerdi.
Davranlar farkllatrmann en u rne-i, karnzdaki insana
arkanz dnmenizdir.
3. Ayak Uydurmak ve Rehberlik Etmek
nsanlarn birbirine ayak uydurmas, duygusal hallerine sayg
gstermelerini ve yant vermelerini salayarak, dostane bir ilikiyi
glendirir. Bir kiinin heyecannn ya da okusu-nun evreye
yayldndan sz ederken, aslnda onlarn duygu-larna ayak
uydurduunuzu ve onlarn duygularyla birletii-mizi sylemi oluruz.
Bir Pazartesi gn neeyle iinize gittii-nizde, sevinle dolarak ie
balamanz iin, i arkadalarnzn sizin halinize ayak uydurmas yada
halinizi paylamasnn ye-terli olduunu biliyorsunuz. Bu, sizin gn
boyunca kendinizi iyi hissetmenizi salayacaktr. Eer bir Pazartesi
sabah i arka-dalarnz size 'Tamam tamam uzatma', 'O kadar da
tatl bir in-san deilsin. Seni bir tepsinin iinde grene kadar
bekleyece-iz', derse, patlam bir balon gibi snebilirsiniz.
34
Eer bir bakasnn davranlarna davranlarnz uydura-bilirseniz ve

duygularna ayak uydurabilirseniz ya da duygularn paylaabilirseniz
onlara rehberlik de edebilirsiniz. Bylece o-lumsuz bir halden
kurtulmalarna yardmc olabilirsiniz. rne-in birisi sizin de
katldnz bir i toplantsnda giderek sinirlenmeye, fkelenmeye
baladnda, o insann 'itibarn kaybet-meden' sakinlemesine
yardmc olabilirsiniz. Alternatif olarak, bir takdir etme toplantsnda,
yapc bir atmosfer kurabilmeniz iin karnzdaki insann sinirsel
durumunu nceden bilmeniz ve onu anlamanz size ok yardmc
olacaktr. Bununla ilgili ge-nel kural udur: karnzdaki kiide bir
deiim yaratmak iin, o-na rehberlik yapabilmeniz iin, nce o
kiinin halini doru anla-dnzdan emin olmalsnz. Eer bu
rehberlikte aceleci davra-nr ve genel kural ihmal ederseniz,
uyumsuzluk olacak ve siz de dostane bir iliki kurma olanan yitirmi
olacaksnz.
RNEK:
"Bir seyahat organizasyonu, mteri ilikilerini gelitirme programn
yenilemek istiyordu. Bir NLP uzmanna bavurdu ve mterilerin
duygularn paylaacak ve on-lara rehberlik edecek bir fikirler serisi
hazrlamasn is-tedi. irket alanlarna sorun yaratan, onlar kzdran
mterilerin ou, bu seyahat organizasyonu tarafndan hayal
krklna uratldklarn dnyorlard. En ok ikayet ettikleri
konular ise gecikmeler ve seyahat zamanlarnn uzamasyd. irket
alanlar, mterilerin sergiledii duygusal hal enerjisine ayak
uydurarak onlarn sorunlarn paylamay rendiler ve uygulamaya
baladlar. rnein, eskiden mterilerle sanki ok acil bir durum
varm gibi, ok hzl, ksa, kesik kesik ve sert bir ses tonuyla
konuuyorlard. NLP almalarna ba-ladktan ksa bir sre sonra,
bararak konumay brak-tlar, daha yava bir ses tonuyla
konumaya baladlar. Mteriye ayak uydurmaya, onun duygularn
paylamaya ve nefes alp verme ritmine uyum salamaya balad-lar.
Kendilerinde mterilerin sorunlarna are bulmak konusunda daha
becerikli olma hali olutu. Mterile-rin sorunlarna zm bulma ve
seenekler sunma yo-lunda rehberlik yapmaya baladlar. Mterilerin
kendilerini izlemeleri ve sakinlemeleri onlar sevin duygu-suyla
kaplyordu. Her iki taraf ta artk olumlu sonula-ra/hedeflere ulamak
iin aba gsteriyordu. NLP al-malarna balamadan nce her iki
taraf ta birbirleriyle uyumayan zellikler tayordu. "
35
D. YERNDEK ETKS
Yukarda ilediimiz bilgiyi kullanarak iyerinde bir dei-im yaratmay
dndnzde, nce 'davranlarn birbirine uydurulmas' ve sonra
da 'duygularn paylalmas' yntemleri-nin uygulanmas daha
uygundur. Baz temel aratrmalar, bilgi-yi iyi bir ekilde kullanan
ynetimlerin zaman kazandrdn ve atmalar zdn
gstermitir. nsanlar, kendilerine ben-zeyenlerden holanrlar ve
onlar tarafndan anlaldklarn his-sederler. Dolaysyla unu bir
dnn: 'Birlikte i yaptnz alanlarnz, sizin nerilerinizi yazl
olarak sunmanz m; on-larla neriniz hakknda konumanz m;
yoksa fikirlerinin do-asn hissetmek iin kendilerine kavray zaman
braklmasnm tercih ederler?
Yukardaki durumlarla karlatmzda, temel temsil sisteminden
hangisini kullanabileceinizi dnn.
60
imdi aadaki rnekte belirtilen durumlara uygun cmleleri yazn ya
da kasede aln.
bavurusu grmesi: Grsel:
zgemiinize baktk. Son be yldr kendinizi nasl gryorsunuz?
bavurusu: itsel:
Kulaa, geni bir uzmanlk alannz varm gibi geliyor.
bavurusu: Duygusal/dokunsal:
Son yaptnz
hissediyordunuz?
ilerden
hangisinde
kendinizi
daha
u rnekleri de siz doldurun:

Grsel iitsel ve duygusal/ dokunsal adan doldurun:
Bir toplanty kapat konumas:
irket alanlarna brifing verme:
Taktir toplants:
rahat
36
Mterilerle toplant:
E. SALI GNNN ZET
ister iyerinizde, isterse darda olsun, insanlarn bilgi e-dinme
srelerini nasl balattklar ve srdrdkleri konusu ok nemlidir.
Bunu tanmay ve anlamay renin. O zaman i-letiimlerinizde baar
orannz ykselecektir. Dostane bir iliki kurmay uygulaym ve bunu
doal bir ekilde uygulayabilen insanlar gzlemleyin. Onlar bunu
nasl baaryorlar ve onlardan bunu nasl renebilirsiniz?
Yarn (aramba Gn), bir kiinin mesajn anlamanz sala-yacak
'doru sorular' nasl oluturabileceinizi reneceksiniz. Bu sizi
gelitirecek.
4. ARAMBA GNNN DERS
KONUURKEN GEREKTEN NE DEMEK STYORSUNUZ?
Dn (Sal Gn) hem insanlarn tercih ettikleri 'bilgiye ulama/erime
yolunu anlamak' hem de 'dostane bir iliki kurmak' zerinde altnz.
Bununla birlikte halen baz alanlar yanl anlalm olabilir. Bunun
sebebi, kullandnz szckle-rin anlamlarnn zannettiinizden daha
karmak olabilmesidir. lk olarak ne sylemek istediinizi bilmelisiniz
ve ikinci olarakta kullanacanz szcklerin anlamlarn' bilmelisiniz.
Kendi-nize ait 'ksaltmalarla' ve dar bir dil kullanmyla
konutuunuzda, bu zellikleriniz, iletmek istediiniz mesaj sizden
-renmeye talip olanlarn bile bu mesaj anlamalarna engel ola-bilir.
Ya da mesajn doru anlalmasn tehdit edebilir. Bu, sizin,
kullanacanz szcklerin anlamlarn bilmenizle ve kul-landnz dil
alann geniletmenizle ilgilidir.
Eer ne sylemek istediinizi tam olarak belirlemeden ko-nuursanz
ve doru olarak anlalmay beklerseniz, bu sizin bir hikayenin yarsn
anlatmanza benzeyecek ve farkl yorumlara ak olacaktr. Aznzdan
kan szckler, dinleyenler tarafn-dan her zaman sizin niyet ettiiniz
anlamda
anlalmazlar.
On-lar
kendi
anlaylarna
gre
yorumlayacaklardr.
Byle durumlarla karlamak, sizin, szcklerin gerekten ne anlama
geldiklerini ak bir ekilde renmek istemenize yol aabilir. Tehdit
ya da engel, bir frsata dnebilir. Bunun iin META MODEL denilen
NLP yntemini kullanabilirsiniz.
37
A. METAMODEL
TANIM:
"Meta Model, belirsizlik ieren dil kalplarn daha iyi an-layabilmeniz
iin oluturulmu bir modeldir. zel sorular ekle-nerek
glendirilmitir. "
Gerek i hayatmzda gerekse zel hayatmzda yle anlar vardr ki, ne
sylediimize dikkat etmemiz, ak ve kesin bir ifa-deye sahip
olmamz hayati nem tar. Eer bir salk ve gven-lik memuru
iseniz ve u ifadeyi kullanrsanz: 'Yangn kma.lis-kinden dolay
orada ok fazla insan toplanmamaldr!'. Bu ak seik bir ifade
olmayacaktr. Baka bir rnek olarak,- eer tril-yonlarca liralk bir
anlama zerine konuuyorsanz ve yaklak 'Yzde on civarnda bir
kar
paylam'
teklif
ediyorsanz,
bu
konuma
hedefini
bulamayacaktr. Dier bir rnek olarak, eer bir takdir toplantsnda:
'Blmnzdeki dier alanlarla hi ibirlii yapmyorsunuz!',
derseniz, bakalarnn doru ve geer-li bir yant vermelerini
salayacak bir bilgi vermi olmayacaks-nz. Bu sizin tam bir
beceriksiz olduunuzu gstermez, onlarn bildiini sandnz baz
bilgileri onlara salamadnz g,sterir. Baz baka zamanlarda da,
tam bir kesinlik iermeyen ifadeler kardakinin houna gidebilir.
zellikle bizim 'ksaltlm' konumalarmz anlayan birisiyle
konuuyorsak ya da bizi dinleye-nin yaratcln cesaretlendirmek
istiyorsak.
Dil zerine yaplan aratrmalar, bize, dilin 'derin' ve 'y-zeysel' yap
seviyeleri arasnda bir farkllk olduunu gstermi-tir. Derin dil
yapsnn tanm, sizin mesajnz iletmek iin sz-ckleri
sylememizden nce bilinalt yoluyla mesaj tam ve btn olarak
deneyimlemenizi ierir. Yzeysel yapnn tanm ise sizin hem
iselolarak kendinize konutuunuz (kiisel k-saltmalarnzla) hem de
dsal olarak bakalarna konutuu-nuz szckleri kapsar. Eer sizin
derin dil yapnzdaki btn dnceleri kelimelere dkerseniz, ksa bir
anlatm bile ok u-zar ve siz de dinleyicilerinizi kaybedersiniz. Derin
yap ile yzeysel yap arasnda biz deneyimimizi 'sileriz', 'arptrz' ve
'genelletiririz'. Sonra da szckleri kullanarak temsil ederiz.
38
Meta Model sizin, karnzdaki insann 'derin dil yapsnda' var olan ve
gelen mesaj silen, arptan ve genelletiren zellikler hakknda bilgi
edinebilmenizi salar. Bu sizi, mesajnzn doru anlalp
anlalmad
hakknda
endielenmekten
kurtarr.Bo-luklar
doldurabilirsiniz ve bylelikle anlam btnleyebilirsiniz:
Eer u rneklerdeki gibi endieleriniz varsa: 'Bunu bana neden
syledin , 'Sen benim ne yapmam istiyorsun?, Meta Model size
bunlar aa kartabilmenizi salayacak bir dizi sekin soru
salamaktadr.
Eer bu sekin sorular sormazsak, aslnda zorunlu olma-yan yanl
anlalmalar ortaya kabilir ve atmal yollara srklenebiliriz.
META MODELN KESNLETRME SORULARIYLA MDAHALE ETT
MULAK FADELER
1. Silme
Karmzdaki insann 'ne dediimizi anlayacan' farzedi-yorsak ya da
'bunun nemsiz olduunu' dnyorsak, her tr-l bilgide 'silme'
yaparz.
En genel 'silme' rnekleri unlardr: znenin belirtilme-mi olmas;
Fiilin belirtilmemi olmas; simletirmek; Kyaslamak; Yarglar;
arptmalar; Zihin okumak; Karmak denkletirmeler; Neden ve etki;
nvarsaymlar; Genellemeler; Genel ller: Zorunluluk ieren
ifadeler; Olanakllk yada olanakszlk ieren ifadeler.
2. znenin Belirtilmemi Olmas
Bu kalpta (cmle kuruluunda), bir eylemi ya da aksiyonu kimin
yaptn aka belirtemeden betimlersiniz. Bu dil kalb bazen
konuann kendi memnuniyetsizliini ifade etmek istedi-i
durumlarda ve eylemi yapann ismini belirttiinde oluabilecek
atmadan saknmak iin kullanlr. Ayn zamanda konu-ann
kendisini pasif bir seyirci, olup bitenlere karmadan d-ardan bakan
bir kimse gibi grd durumlarda, kiiletirme-den anlatma
kullanlr. Bylece anlatan, olan bitenden bir so-rumluluunun
olmadn belirtmi olur.
39
RNEK:
'O adam beenilmedi'. Soru: 'Kim beenmedi?'
'Onlar sana anlatmadlar'. Soru: 'Kimler anlatmad?'
'Bu ok zor'. Soru: 'Ne ok zor?"
3.Fiilin Belirtilmemi Olmas
Bu kalpta, bir aksiyonu, nasl yapldn aka belirtmeden
betimlersiniz. Siz, belirli bir aksiyonun arkasndaki davran anla-mak
isteyebilirsiniz. O zaman da, nasl yapldn bilmeniz gerekir.
RNEK:
"'Biz ok etkili olacaz.' Soru: 'Nasl ok etkili olacaz?'
'O kadn beni grmezlikten geliyor'. Soru: 'Nasl grmez-likten
geliyor?'"
4.simletirme
'Bir organizasyonun iindeki uzatlm tartmalar ieren her iletiim,
kafa karklna yol aar.' isimletirmelerle dolu 'olan bu cmle sizce
ne anlama geliyor? isimletirme szc, bizim, dinamik bir fiil ya da
sreci betimlerken/tanmlarken, o-nu statik bir hale getiren bir isim
kullanmamzdr. Soyut isimler de buna dahildir. NLP'deki Meta Model,
sorduu eitli soru-larla, isimletirmeler yznden kaybedilen
sureleri yada ey-lemleri kefetmenizi salamaktadr.
RNEK:
"'Her iletiim'. Soru: 'Nasl iletiim kurarsnz?'
'Uzatlm tartmalar'. Soru: 'Neleri tartyorsunuz?'
'Organizasyon'. Soru: 'Neyi organize ediyorsunuz?'
'Kafa karkl'. Soru: Kafanz nasl kartrabilirsiniz?
40
isimletirmelere i ve siyaset dnyalarnda ok rastlanmaktadr.

Genellikle mulak, belirsiz ve soyut ifadeler ierirler ve farkl kiiler
tarafndan farkl anlamlandrlrlar. isimletirmeler gereklii tahrif
eden hatal ifadeler olarak kullanldnda ve siz de onlarn gerekten
var olduklarn dndnzde bir meydan okuma ya da tehdit
haline gelirler. isimletirmeler bir istiridyenin iinin boaltlmas gibi
birok bilgiyi silerler. Bizde bu bo istiridye kabuklarn alrz ve iini
kendi fikirlerimizle ve varsaymlarmzla doldururuz. 'Yatrmlarn
gelimesiyle' riskin artmas'n karlatrn. Bunlardan birisi aktif bir
sreci betim-lerken, dieri statiktir ve hibir aktif katlm
iermemektedir.
Kullanlan isimler, nlerinden giden 'devam eden' szck-le birlikte
anlamlandrldnda, isimletirmeler tannabilir. Devam eden iliki,
soyut bir isimle balantl olabilir. Baka bir test ise 'onun' bir el
arabasna sp samayaca-dr. Siz geliim ya da eitimi bir el
arabasna koymak iin mcadele ederken baz kediler rahata iine
oturabilirler.
5. Karlatrmalar
Bazen karlatrma ieren bir cmle kurarz, fakat neyle
karlatrdmz belirsiz olabilir. Bizi dinleyen kii, bilginin geri kalan
blmn de bilmek isteyecektir.
RNEK:
"'
sonucu daha fazla tketici ball oluacaktr'. Soru:
'Neyle karlatrldnda, daha fazla?
'O kadnn organize etme becerisi daha fazla': Soru: 'Kimden
daha fazla?"
41
6. Yarglar
'Herkesin bildii bir hakikat vardr: iyi bir talihi olan ve yalnz yaayan
bir adam, bir kars olmasnn ihtiyacn duyarak yaayan adamdr.'
(Jane Austen, Pride and Prejudice/Gurur ve nyarg.) Bir romann
al satrlar olmasayd ve bunu birisi size syleseydi, muhtemelen
ona yle derdiniz: 'Bunu kim sylyor?' Bu tr yuvarlak laflar bazen
ok gl olur ve hibir soruyla karlamaz. Byle durumlarda,
dinleyiciler, bu yuvar-lak laflarn birilerinin zan ya da kans olduu ve
onlarn kendi inanlarn ifade ettii olgusunu 'silerler' ve sanki gerek
ve ke-sin bir olguymu gibi kabul ederler. Onlar kendi kiisel
dnya-larnn haritasn 'sanki tek harita oymu gibi' sunmaktadrlar.
Buna ek olarak, onlar bu yargy kimin yaptn da
aklama-maktadrlar. Bu yargya vereceiniz yanta karar vermeden
n-ce yargnn kaynan bilmeniz nemli olabilir. Bu teki kiiye de
yardmc olabilecektir. teki kii, 'Bunu ilk olarak kim sy-ledi?', 'Bu
halen beni ilgilendiriyor mu', 'Bana bir yarar var m?' diye dnebilir.
7. arptmalar
Konumac mantksal temellere dayanmayan sonulardan sz ederse
ya da deneyimlerin farkl yanlar arasnda yanl balantlar kurarsa,
arptmalar ortaya kar. Bu noktadaki be-ceri, sizin ya da teki
kiinin, hangi arptmalar 'gerek bir olgu' gibi ne srdnzn
kantlarn kefetmektir.
RNEK:
"'Onu yapmann yolu budur! Soru: 'Kime gre?'
'Onun yetersizlii endielendiriyor. 'Soru:'Onun yetersiz olduunu ya
da beceriksiz olduunu kim dnyor?'"
8. Zihin Okumak
Zihin okuma konuan kiinin dncelerini ve duygularn bildiini
varsayan dinleyicilerin yaptklar bir yorumlama eidi-dir. Birisiyle
ilgili olarak iinizden gelen tepkilerin doru ve ke-sin olup
olmadklarn aratrmanz ok nemlidir. Aksi halde i-likileriniz,
tahminler ve zanlar temeli zerine kurulmu olur.
42
RNEK:
"'O beni grmezlikten geliyor, bana aldr etmiyor' Soru:'Bunu
nereden biliyorsunuz?'
'Onun, sprizlerden holandndan eminim! Soru: 'Nasl emin
olabiliyorsunuz?'"
Bu zihin okumay evrenize yayarsanz, teki kiiye sizin zihninizi
okumas iin g vermi olursunuz. O zaman da, ya sizi iyi
anladklarn dnp rahatlarsnz ya da sizi anlamadklarn dnp
onlar sularsnz. Bunun tipik bir rnei, u klasik szdr: 'Eer beni
sevseydin, beni anlardn'. Meta modelin bu sze yant u soruyla
olurdu: 'Nasl anlardm?'
9. Karmak Denkletirmeler
Karmak denkletirmeler genellikle zihin okumay takip eder. Sanki
ayn anlamdaym gibi, iki cmlenin birletirilme-sinden oluur.
rnein: "Kalarn atyorsun ve bu benim ba-mn dertte olduu
anlamna geliyor." Burada, kalarn atl-mas ban dertte olmasyla
denkletiriliyor. Aslnda bu her za-man doru deildir ya da zorunlu
bir denkletirme deildir.
nk baz insanlar konsantrasyon/younlama srasnda da kalarn
atarlar. Bu kalp (pattern) iin NLP'nin sorusu u-dur: "Bu nasl o
anlama geliyor?"
RNEK:
"'O beni grmezlikten geliyor' Soru: 'Bunu nasl biliyorsun ?'
'Bu sabah ben geerken, o bana el sallamad. O mutlaka
beni grmezlikten gelmitir. '
Soru: 'Onun sana el sallamamas, nasl seni grmezlikten geldii
anlamna geliyor?'
43
10. Neden ve Etki

Bu kalp, bir eyin bir baka eyle nedensel iliki iinde oldu-unu
ierir. Karmak Denkletirmelerde X'in Y anlamna geldii
farzedilirken, buradaki arptmada X'in Y'nin nedeni olduu sylenir.
Olaylarla ilgili olarak zaman iinde birbirini izleyen bir dizi ey
betimlenir. 'Fakat' szc bu kalpta sk kullanlr.
RNEK:
"'Bir ey sylemek istiyorum fakat onun her eyi ykacan biliyorum.
' Soru: 'Bir eyin baka eyleri ykacan nasl syleyebiliyorsun ?'
'Zirvedeki ekibi devreye sokarsak sorunlar zecektir.'
Soru: 'Zirvedeki ekibin devreye sokulmas, nasl, sorunlarn
zmnn nedeni olacaktr?'
11. nvarsaymlar
Bu kalp bizim inanlarmzla ve beklentilerimizle ilgili ka-bullenmelerin
altnda yatan nvarsaymlardan oluur. Bu ko-nuyla ilgili klasik soru
udur: 'Karn dvmeyi ne zaman brak-tn?' Bu cmlede dvme
olaylarnn gerekletii nceden ka-bul ediliyor ve imdi brakld
syleniyor. Bu soruya hangi ce-vab verirseniz verin, kazanmanz
imkansz olan bir durumda kalrsnz. NLP'nin nvarsaymlara sorduu
sorular unlar ie-rir: 'Sizi byle dndren ey nedir?' 'Sizi buna
inandran ey nedir?' yada 'Bunu nasl biliyorsunuz?'
RNEK:
"Toplantya gittiinde kabul mu yoksa red oyumu verecek-sin? (Bu
cmlede, bir toplantya gittiimiz ve kabul ya da red oyu vermek
konusunda bir karar verdiiniz n-ceden kabul edilmi oluyor.) Bu
soru cmlesine verile-cek yant u olabilirdi: 'Benim bir toplantya
gideceimi size dndren ey nedir? Oylamaya katlacam
ne-reden biliyorsunuz?'
44
12. Genellemeler
Genelleme kalplarnda tek bir deneyim, mutlak bir haki-katmi ve her
koula uygulanabilirmi gibi yorumlanr. Genel-lemeler ayn zamanda
bizim davranlarmz yneten kurallarve snrlar betimlerler. Bunlar
bizim inanlarmzn bir paras olarak ilem grdklerinde,
tartmalarda ok dogmatik ve kat grnrz. O zaman da, bu arlk
veren grlerden kurtul-mak ve deimek dncesi bizi ok
korkutur.
13. Genel ller
Genel llerin dili, 'her zaman', 'her', 'hibir zaman', 'hi-bir',
'herkes', 'her ey' ve 'hibir ey' gibi szckleri kapsar. Bu szckler
snrlaycdr ve manevra imkan brakmazlar. Meta Model, konuan
kiinin, kulland cmlelerin zorunlu olarak gereklie dayanmak
zorunda olmadn anlamasn salar. Bu-nu anladktan sonra kii,
alglarn geniletebilir ve deitirebi-lir. Byle bir kalba vereceiniz
yant, cmlede geen anahtar szckleri tekrarlamak, vurgulamak ve
abartarak onlarn ne ka-dar bo ve sama olduklarnn anlalmasn
salamak olabilir.
RNEK:
"'Yneticiler
alanlarn
sorunlaryla
'lgilendikleri bir zaman olabilir mi?'
ilgilenmezler'
Yant:
14. Zorunluluk ieren ifadeler

Bu kalp, yaammz onlarla srdrdmz koullar ve kurallarla
balantldr. Genellikle ocukluk dneminden kay-naklanan yazl
olmayan kurallar ve 'grnmeyen otorite' ola-rak bilinirler. Zorunluluk
ieren ifadeler 'yapmalsn', 'yapma-ya mecbursun', 'yapmaya
zorunlusun' ya da 'yapamamaya mecbursun', 'yapmamaya
zorunlusun' gibi szcklerle kurulur. B-tn bu szckler sorumluluk
duygusunu dlatrrlar.
Zorunluluk ieren ifade kalplarna, soru sorarak yant ve-rebilirsiniz:
'Eer bunu yapmazsan ne olur? Bu yant sayesinde, kalbn zorlayc
kural olma potansiyelini kracak sonularn domasna neden
olabilirsiniz. Bylece bu kalpla konuan kii, o anda bu kural
deerlendirme frsat yakalayacaktr.
45
RNEK:
"' iin hazr olmak zorundaym' Soru: 'Olmazsan ne olur?
'Yabanclarla konumamalym! Soru: 'Konuursan ne olur?RNEK:
"'En son renen her zaman ben oluyorum! Yant: 'Her zaman?
Haklsn tabi. dnyasndaki herkes senden nce reniyor!'
Bu yant kullanrken dikkatli olun, yoksa istediiniz sonu-cu elde
edemeyebilirsiniz. Bir baka yant, bir karcmle kurarak olabilir.
15.Olanakllk ya da Olanakszlk ieren ifadeler
Bir kii 'Ben yapamam' ya da 'Bu benim iin imkansz' gibi ifadeleri
kullanyorsa, bahsettii konular kendi beceri ve etki alannn dnda
olarak alglyor demektir. Aslnda, onlar kst-layan ey becerileri ya
da durumlar deil, alglardr. Eer bu kalpla yaamay srdrrlerse,
kiisel geliimlerini salaya-mazlar ve kiilerle aralarndaki ilikileri
gelitiremezler.
Kendinizi 'Ben bunu yapamam' ya da 'Ben o ii ynetemem' derken
bulduunuzda, aslnda 'Ben bunu yapmayaca-m', 'Henz ynetmeyi
renemedim' ya da 'Ben bunu yap-mak istemiyorum' demek isteyip
istemediinizi kontrol edin. Bunu farkettiiniz anda, olanaklarnz
geniletebilirsiniz. Ken-dinize unlar sorabilirsiniz: 'Beni durduran ey
nedir? Bu sor-gulama size kendi kiisel dnyanzn haritas iinde
dolama ve birok keiflerde bulunma frsat verecektir. Zorunluluk
ieren ifade kalplarna sorduunuz sorular, olanakllk ya da
olanak-szlk ieren ifade kalplarna da sorabilirsiniz: 'Eer yaparsam
ne olur?' Bu ok gl bir sorudur. nsanlara, kendi nlerinde ina
ettikleri engellerden kurtulma, tesine geme gc verir.
RNEK:
"Ben o ii ynetemem'. Soru: 'Ynetebilirseydin ne olur-
du ?",
Bu cmle, kiinin ynetmekle ilgili bir eyler bildiini gs-termektedir.

Aksi takdirde 'ynetemeyeceini' nereden bilebilirdi? Eer
ynetebilseydi ne olaca zerinde d-nmeye baladnda,
olanaklarn dnmeye ve eski dnme biimlerini deitirmeye
balayacaktr.
46
B. ARAMBA GN ZET
Meta Model bir kiinin size gerekten ne sylediini anla-mak iin
ihtiya duyduunuz anda ya da bunu arzuladnzda, kendi zihniniz
iinde sorgulama yapmanz iin size aklk ka-zandracak bir dizi
kesin ve doru soru salamaktadr. Bu saye-de isel diyalogunuzdaki
silmelere,
arptmalara
ve
genelleme-lere
dikkat
etmeye
balayabilirsiniz.
Uyar: Meta Model saldrgan yada ar derecede bilgilik tas-layan bir
model olarak grlebilir. Btn NLP teknikleri gibi Meta Model'in
amac da kibar ve duruma uygun bir ekilde uy-gulanmasdr.
Dostane bir iliki kurulabilmesi iin nce bu ge-reklidir. Dostane bir
ilikiyi kurduktan sonra sorularnz yapc bir tutumla sorarak, bilgi
edinebilir ve anlaynz gelitirebilir-siniz. Meta Model'in hazrlad
sorular kendi slubunuzla uy-gulamanz biraz zaman alabilir. Bunu
baardnzda kulaa ok daha doalgeleceklerdir. Bu sorular
gnmzn rehberlik yoludur.
5. PEREMBE GNNN DERS
FLTRE SSTEMLER
Bugn (Perembe Gn) yapacamz almalar, size veri-len bilgiyi
nasl yantladnz ve onu nasl programladnz anlamanz iin bir
ans verecek.
Eer yarn byk miktarda para kazanrsanz ya da iten karlp
elinize tazminatnz verilirse, bu sizin yaamnzda ne-leri
deitirebilir? Cevaplarnz, yapabileceiniz eylerle ba-lantl
olacaktr. Deniz yolculuuna kp dnyay dolaabilirsi-niz, kendi
iinizi kurabilirsiniz, bir roman yazabilirsiniz. Yada kurtulacanz
eyleri dnrsnz: Artk faturalar nasl de-yeceiniz konusunda
endielenmeniz gerekmeyecek, sabah er-ken kalkp ie gitmeniz
gerekmeyecek, alverie ktnzda a-r ihtiyatl davranmanz
gerekmeyecek. Bu soruyu ve baka sorular yantlama biiminiz, sizin
'deneyimleri' ve 'bilgiyi' fil-treleme biiminiz hakknda bir fikir
verecektir. NLP termino-lojisinde bu filtre sistemlerine Meta
Programlama denir. Meta Programlar bize iletiim srecindeki
farkllklarn ve yanl an-lamalarn nedenlerini aklar.
47
AIKLAMA: "Meta Programlar insanlarn kendilerine u-laan bilgiyi

ayrma ve snflandrmada sistemli bir ekilde uy-guladklar isel
filtrelerdir. Bu filtreler onlarn davranlarnda belirler."
Bir kiinin meta programn belirlemenin nedeni, farkllk-lara sayg
duymak ve onu anlamaktr. Meta programn tandmz insanlarla,
atmadan ve dostane bir iliki kurarak al-abilirsiniz. (Huyunu
suyunu bildiiniz insanlarla...) Meta programn i dnyasndaki
uygulama alan ok genitir. Sizinle uyumayan kiileri 'domuz kafal'
ilan edip hayal krklna u-ramak yerine, onlarn Meta programlarn
tanyarak onlarla 'karlkl etkileim' iine girebilirsiniz. likilerinizde
'karlkl etkileimi' uyguladnzda, onlar daha iyi anlamaya
baladnz greceksiniz.
A. META PROGRAM FLTRELER
nsanlarn deneyimlerini filtreden geirirken ya da ayrp
snflandrrken gsterdikleri esneklii tanmak ok nemlidir. Bizler
alkanlk olarak baz deneyimlere dikkatimizi veririz ve bazlarn da
grmezlikten geliriz. Bunlar bizim dnme ve a-lma
biimlerimizdeki sabit ve tutarl kalplar olutururlar.
1.Yaklaan/Uzaklaan Kalb
Bu Meta Program kalbn belirlemeye yardmc olacak so-ru rnei
udur: 'Sizden yarn gnll olarak iten ayrlmanz istenseydi,
yaamnzda neler deiebilirdi?'
Bugnk almamza balarken verdiimiz rnek, sizin 'a-ma ve
hedeflerine yaklaan' bir kalpla m yoksa 'istenmeyen sonulardan
uzaklaan' bir kalpla m hareket ettiinizi ortaya karacaktr. Ama
ve hedeflerine yaklama kalb iindeki bir insan, kar ve yararlar
hakknda konuacak ve ne istediini bi-lecektir. stenmeyen
sonulardan uzaklama kalb iindeki bir insan ise sorunlar hakknda
konuacak ve amacna deil sakn-mak istedii eye odaklanacaktr.
dnyasnda 'amacna yak-lamac' kii risk alabilen ve 'amacn
gerekletirmek iin y-ryen' bir yaklam iinde olacaktr. Bu
insanlarn yannda bir 'sorunlardan uzaklamac' kiinin bulunmas
olas tuzak ve gizli tehlikelerden saknmak iin gerekli olabilir.
'Uzaklamac' yak-lam iindeki kiiler bir ey yapmak iin son ana
kadar bekler-ler. Yapmamann dezavantajlarnn daha byk olaca
48
an beklerler. Baz durumlara, tehlikelere verdikleri yantlar, dl-lere

verdiklerinden daha iyidir. Onlara balama vuruunu yap-tracak bir
kiiye gereksinim duyarlar.
2. Aynlk!Farkllk Kalb
Bu Meta Program belirlemeye yardmc olacak bir rnek soru udur:
'u an yapmakta olduunuz i ile geen yl yapt-nz i arasndaki
iliki nedir?'
Bu sorunun cevab size, kiinin benzerlikler bulan bilgi edinme
srecini mi ('halen bakyor', 'eskiden olduu gibi') yoksa farkll m
('deiim projeleri', 'farkl eilimleri olan yeni mteriler') gz nnde
bulundurduunu gsterir. Aynl ter-cih eden kiiler, benzer ilerde
ya da ayn ite almay tercih eder, deiiklik aramazlar. Farkll
tercih eden kiiler ise ile-rini deitirmek isterler. Kariyerlerini
gelitirirler. Sk sk ku-rallar bozarlar.
Bunlara ek olarak, dikkatleri ncelikle aynlk zerine o-daklanm,
ikinci olarak ta farkll vurgulayan insanlar ve farklla odaklanm
sonra aynl gz nnde bulunduran in-sanlar da vardr. Bunlar bir
arada ele alndklarnda, nfusun byk bir blmn olutururlar ve
reklam verenlerin hedef kitlesidirler. Onlar, varolan bir modelin
gelitirilmi versiyonu olmadka 'yeni'ye kar koyarlar. Orijinal'
zellikleri kapsama-yan gelitirme projelerine de kar koyarlar.
Altmz yemei biraz daha fazla baharat koyarak yemekten daha
lezzetli ne o-labilir ki?
3.sel-Dsal Kalb
Bu Meta Programn belirlenmesine yardmc olan sorulardan birisi
udur: 'yi bir i yaptnz nasl bilebilirsiniz?'
49
Buna bazen 'referans erevesi' filtresi denir. nsanlar ak-siyonlar

hakknda yarg olutururken bu filtreye bavururlar. sel referansh
kii, yukardaki soruyu 'Ben kesin olarak biliyo-rum' ya da 'Ben iimde
kendimi iyi hissederim' diye cevaplaya-bilir. Dsal referansh kiiler ise
ayn soruyu 'Birisi bunu bana sylediinde' yada 'nsanlar fikirlerimi
kullanmaya baladn-da' diye yantlar. sel referansl olanlar, kendi
kendilerini mo-tive eden ve kendi kararlarn kendileri vermek isteyen
insan-lardr. En verimli almalarn en az denetim altndayken
ya-parlar. Bu da onlarn kendi dncelerini tercih ettiklerini gsterir.
Dsal referansl olanlar ise baka bir kiinin standartlarbelirlemesini
isterler. Ak ve olumlu geri bildirimden hola-nrlar ve ynetime sayg
duyarlar.
4.Genel/ Ayrntl Kalb
udur:
Bu Meta Programn belirlenmesine yardmc olacak soru rnei
'Bana en son grdnz filmi anlatn.'

Genel kalb kullanan bir kii; yukardaki soruyu 'bir kome-di, zel
efektli mkemmel bir kurgu bilim eklinde cevaplar. Ayrntl kalb
kullanan ise farkl karakterlerden, alt temalar-dan, mzikten ve
giysilerden sz eder. Genel kalb kullanan insan Byk Resim ve
genel kavramlar hakknda dnr.K-k detaylar darda brakr
ve sizi konuyu yakalamanz iin' cesaretlendirir. Ayrntl kalb
kullananlar ise verilerin kk paralaryla ve bilgi srecinin adm
adm ilerlemesi tekniiyle i-yi alrlar. Bir deerlendirme yaparken
btn oluturan b-tn paralar dikkate alrlar.
RNEK:
"Kk bir amatr tiyatro topluluunun yelerinin, bir ak-trle ilgili
olarak sabrlar tamt. Bu kadn ,masa ku-rulurken atallarn ve
tabaklarn her seferinde ayn yere konmasn srarla istiyordu. Detayl
bak asndan ha-reketle, masann doru bir ekilde dzenlendiini
bil-meye ihtiyac vard. Prodktr ona gerekten nemli o-lan eyin,
masa zerindeki her eyin doru sayda olma-s ve aktrlerin bu
eyleri hareket ettirerek oyunculuk yeteneklerini kullanabileceklerini
syleyerek onu sakinletirdi.
50
Prodktrn yapt ey nemsiz, ufak tefek bir ey gibi grnebilir

ama potansiyel bir lin etme olayn, dzgn ileyen bir retime
evirmeyi baarmtr. "
5 .Bamszlk - Dzencilik Kalb
Bu Meta Program belirlemek iin u soru yardmc olabilir.
'Son iinizi niin setiniz?'
Bamszlk Kalbn kullanan kiiler seimlerini yapma ne-denlerini
yle belirtirler. 'alma zamanlar ve koullar bana uygundu', 'Kendi
slubumu gelitirebilmem iin bana bir alan yarattar.' Dzencilik
kalbn kullanan bir kii ise neden bu ii setiini yle
betimleyecektir. ' ilanlaryla ilgili geni sayfalar olan gazeteleri satn
aldm ve tanacam blgedeki i yerle-rinin ak kadrolarn tespit
ettim.' Bylece kendi dzenini a-klam olacaktr. Bamszlk kalbn
kullanan insanlar bir dzenlemeyi izleyerek balayabilir ve sonra
uygun eitlemeleri ekleyebilirler. Seeneklerinin saysn arttrma ve
seme zgr-lklerini kullanma konularnda motivasyon sahibidirler.
D-zencilik kalbn kullanan kiiler, belirlenmi grevleri yerine
getirmekten ve standart olan eyleri yapmaktan holanrlar.
Aksiyonlarn aka belirlenmi olanlarndan ve ayrntl tek-niklerden
holanrlar.
6. Proaktif/Reaktif Kalb
Bu kalbn belirlenmesine yardmc olacak soru udur:
'Nasl inisiyatif alabilirsiniz?'
Proaktif insanlar kendi kendilerini harekete geirerek, te-vik ederek
inisiyatif alrlar. Bunlar kendileri balayan insanlar-dr, nce harekete
geerler ve sonra soru sorarlar. Reaktif in-sanlar ise beklerler ve
yardm isteyenlere karlk verirler. -devleri zmleme ve hareket
gemeden nce daha fazla bilgi edinme konularnda iyidirler. Proaktif
insanlar planlama safha-larn ihmal ettikleri iin (zmleme ve karar
verme srecin-de) hatalar yapabilirler. Reaktif insanlar, ok fazla
zmleme ya da analiz yaptklar iin ileri yavalatmakta ve
sorumluluu stlenecek birisinin ortaya kmasn beklemektedirler.
51
META PROGRAM TABLOSU:

Dil
I Ka Isatl, yenilik
Almak, sahip olmak, kazanmak,

varmak, erimek
Saknmak, uzak Sorun zmek, Yap m ama n i n
durmak,dla-denetim
mak, nlemek
tehlikelerine ia-
ret etmek
Her zaman oldu- Arabuluculuk, Genelolarak, u gibi, alk 01- moda,

i gr- geleneksel duumuz her za- meleri
man, benzer
Yeni. deiim, Pazarlama,
srad, farkl danmanlk
Ben karar verdim Kendi iini yapar
Yandaki tablo farkl Meta Programlarla ilgili genel bir fikir
vermektedir. Dil stunu zet olarak birbirini artran szckleri
iermektedir. kalb, Rol stunu, bu meta programlara uygun
alma alanlarn ve tiplerini gstermektedir. Son stun, 'Yant', her
biri ile dostluk ve uyum kurabilmeniz iin kullanmak zorunda
olduunuz szckleri belirtmektedir.
Farkl kombinasyonlarn nasl oluabileceini ve nasl birlikte
alabileceklerini dnyor
olabilirsiniz.
Kendinizin
balca
zelliinizin 'Yaklaan' kii olduunu, 'dsal' olarak ve 'proaktif olarak
bir kombinasyona sahip olduunuzu bulabilirsiniz. iniz size uygun
mu? Meta programlarnz bir balam iinde deerlendirmenizi
hatrlamanz ok nemlidir.
Biricik zel. devrimci
Yalnzca siz karar verebilir, bilebilir-snz
52
C. RKET META PROGRAMLARI

altnz irketin ya da altnz yneticilerin ve alanlarn,
sizinkine benzer Meta Programlara sahip olmalar mmkndr. Buna
kart bir durumda, eer kendinizi onlarn yannda bir yabanc gibi
hissediyorsanz, Meta Programlarnz farkl demektir. Eer siz proaktif
iseniz ve yannzda alanlar reaktif iseler, bu durum hayal krkl ve
can sknts yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar
yaplr. Sizin irketiniz dsal referansl olabilir ve irket iinde
mkemmellii yakalamak zerinde younlamak yerine sanayinin
btnnde olup bitenleri bilmek, renmek isteyebilir.
irket iindeki farkl blmlerin, farkl Meta Programlar olmas
gerekir: bamszlk zellikli bir kii almalarnda uyumsuzluk
gsteriyorsa, aratrma ve gelitirme blmnde verimli alabilir.
Ayrntllk ve dzenlilik zellikli insanlar finans blmnde etkinlikle
alabilirler. Ekip yelerinin Meta Programlar dengeli olduunda,
daha etkin alrlar.
D. KATEGORLER SIRALAMASI
lk i gnnz zerinde dnn. Hatrlayacanz unsur-lar, sizin
kullandnz kategoriler sralamasna bal o-lacaktr. Hibirinin doru
ya da yanl olmadn bile-rek, kendi bilgi sralama biiminizi
tanmayabilirsiniz.
RNEK:
"lk i gn hatralar unlarm zerine odaklanmaldr.
1. Kiiler - Size evreyi gsteren kii, yneticiniz, ekip yeleriniz, yeni
arkadalarnz.
2. Yerler - irketin yerleimi, sizin bronuz, yemekhane, byk
toplant salonu.
3. eyler - Masanz, koltuunuz, bilgisayarnz, resimler, ay kahve
ime kolaylklar.
4. Etkinlikler - kna ve tevik konumas, ekip toplants, alanlar la
brifing, telefon grmeleri.
5. Zaman - Ne zaman oldu, tarihler, saat saat ne yaptnz.
53
6. Bilgi edinme - Bu ii nasl setiniz, bu irkete niin gel-
diniz"
zel bir balam iinde teki kiinin ilgi odan tanmanz ok

yararldr. Mteriyle yz yze gren alanlarn ilerine
odaklanm olmalar nemlidir, nk mterilerin ihtiyalar-na ve
taleplerine daha iyi yant verebilirler. Odaklanm bir etkinlik, haftalk
rotasn organize eden bir kiiye ok yardmc o-lacaktr.
inizde neye odaklanmak nemlidir? Sizin iin favori olan kategori
hangisidir?
E. ZAMAN SEYAHAT
Bizim zamanla iliki kurma biimimiz, iletiim kurma bii-mimizi
etkiler. Baz insanlar gemite yaar, eylerin eskiden naslolduklarn
hatrlar. Eski iyerinde neler olup bittiini ko-nuurlar. Bazlar
imdide yaar ve dikkatlerini imdiki anda tutarlar. Buras ve imdi
zerine konuurlar, 'imdi yapn!' derler. Gelecee ynelik insanlar
ise gelecek hakknda dnr ve plan yaparlar. Akam yemeklerini
bitirirken, ertesi sabah kahvaltda ne yiyeceklerini bilmek isterler.
Kendinizin hangi zaman biiminde yaadmz dnn.
evrenizdeki insanlar dnn. Onlara daha fazla yaklamanz iin,
neyi deitirebi-lirsiniz? Bir ekip almasnn baarl olmas iin
birbirine say-g gsteren tipte insana da ihtiya vardr.
1. Zaman izgileri
nsanlar zaman deiik yollarla kodlar. 'Gemi', 'imdi', 'Gelecek'
gibi ayn szckleri kullansak bile, zihinlerimizde on-lar farkl yerlere
yerletiririz. Bir eyin gemiten bir hatra myoksa gelecekle ilgili bir
plan m olduunu nasl bilebilirsiniz? NLP dilinde 'Zaman izgisi
terimi, insanlarn zaman kavram-larn aklamak iin kullanlr.
RNEK:
"Kendi Zaman izginizi" bulun:
- Kendi gemiinizden drt olay zerine dnn. Bu hat-ralar
nerede kurulu? Onlarn yerini iaretleyebilirseniz, arkanzda m,
nnzde mi, solunuzda m yoksa sa-nzda m olurlard?
54
imdi bu kitab okurken, 'imdi'nin nerede olduuna ka-rar verin.

inizde mi, nnzde mi, solunuzda m yoksa sanzda m?
- imdi de geleceinizle ilgili olas olay zerine d-nn.
nmzdeki haftayla balayn ve dierlerinde iste-diiniz kadar
uzaa gidin. Bu dnceler nerede kuru-lu? Yerlerini tespit edin ve
ynlerine dikkat edin.
Bu almalar size zaman nereye yerletirdiiniz hakknda bir fikir
verecektir. iaretleri deerlendirerek kendi zaman iz-ginizin ynn
izleyebilirsiniz.
2. Zaman inde
Bu temsil sisteminde kiilerin kendileri zerinden geen bir zaman
anlay vardr. Gemileri arkalarnda kalmtr, ge-lecekleri
nlerindedir ve imdileri kendi ilerindedir. Onlar kendi zaman
izgilerinin iindedirler.
Kendi zaman izgilerinin iinde yaayan bu insanlar, 'im-di' zerinde
younlamaya eilimlidirler. Planlama ve l nok-talarn belirlenmesi
ilerinde daha az baarl olurlar. Onlarn 'acil' olan ilerle ilgili fikirleri
ok esnektir nk, imdi yaptk-lar ile gelecekte yapacaklar iler
arasnda gl bir balant yoktur. Her zaman gecikmeye
eilimlidirler, nk imdi ile ok fazla meguldrler ve zaman yolunu
kolayca kaybederler.
3. Zaman Yoluyla
Eer bir insan 'zaman yoluyla' zaman izgisi zerinde ili-yorsa;
gemii, imdisi ve gelecei nndedir. Byleleri, yaam-da
karlatklar olaylarn birbiriyle balantl ve bir dizi olu-turan
blmler olduunu dnrler. Zaman nehri dorusal srekli ve
kesintisiz olarak akmaktadr. Zaman Ynetimi e-malarnn tasarmn
yapanlara benzerler. 'Zaman inde' kalbyla yaayanlarla mukayese
bile edilemezler. 'Zaman Yoluyla kalbyla yaayanlar tam zamannda
olmalar gereken yerlerd{ olmaya zen gsterirler ve buna byk
deer verirler. Gelece planlama konusunda ok baarl olurlar.
55
F. TMEVARIM TMDEN GELM

Elde ettiimiz bilgiyi, farkl dzeylerde ve farkl tme varn tmden
gelim ilemleriyle ynetiriz. Daha geni ve daha gene bir bak asna
gemek iin 'tme varm' ilemini; ayrntlar inmek iin 'tmden
gelim' ilemini kullanarak, bir projenin baarl olmasna katkda
bulunmak iin dnme yolunu deitirebiliriz. Yan yollarda eitli
deiiklikler yaparak; balantl v' karlatrmal aratrma alanlarnda
baarl olabiliriz.
Yneticilerin, yksek dzeyli proje ve amalar; zel, yneti-lebilir ve
temsil edilebilen grevlere dntrebilmeleri iin, 'tmden gelim'
ilemini kullanabilmeleri gerekir. Bunun yannda irket alanlarnn
kollektif amalar edinmesi ve birlik olutur-mas iin, yneticilerin
'tme varm' ilemi kullanmalar gerekir eitlenme kavram ise 'yan
yollar' gruplamasn temsil eder.
G. PEREMBE GN ZET
Uyar: Zaman izgleri ve Meta Programlar, insanlarn bilgi
srelerinin nasl olutuunu ve davranlar nasl belirlediini
gsteren genellemelerdir. Mutlak/Saltk ya da deimez deil-lerdir.
Balama gre deiirler. Doru ya da yanl deillerdir, yalnzca
farkldrlar. Btn dier NLP kavramlar gibi, amala-r sizin
kalplar/ereveler zerine dnebilmenize, daha anla-yl olup
daha iyi iletiim kurabilmenize yardmc olmaktr.
6. CUMA GNNN DERS
DEMN NROLOJK DZEYLER VE YENDEN EREVELEME
Bugne kadar yaptmz almalarda, 'Temsil Sistemlerimizin',
'Dilimizin' ve 'Dnce Kalplarmzn' bilgi edinme s-relerimizdeki ve
iletiim kurma biimlerimizdeki farkllklar nasl akladn grdk.
Bugn (Cuma) bu farkl bak alarnn tesine geerek, yaam
sluplarmz etkileyen farkl 'De-neyim Dzeylerini' inceleyeceiz. Bu
arada zel bir NLP tekni-i olan 'rdraming' yada 'Yeniden
ereveleme' konusunu, de-iimin gereklemesini salayan gl
bir yntemi, gzden geireceiz.
56
A. DEMN NROLOJK DZEYLER

NLP'nin nde gelen dnrlerinden biri olan Robert Dilts, 'renme',
'letiim' ve 'Deiim'in alt dzeyini belir-lemitir. Dilts'in Nrolojik
Dzeyler' adn vermesinin nede-ni, bu alt dzeyin mantksal ve
hiyerarik bir dzen iinde olmalardr.
AIKLAMA
Nrolojik dzeyler zerinde yapacanz almalar size ya-amnzn
her ynyle ilgili daha esnek dnebilmeyi salaya-caktr. Olumsuz
bir durumla karlatnzda, nrolojik dzey-lerin sorularn sorarak,
sorunun kaynan bulabilir ve onu deitirebilirsiniz. Dzeylerin
bilgisiyle yaamnza baktnzda farkndalnzn genilediini
grebilirsiniz. Aadaki tanm-lamalar, her Nrolojik Dzeyi
aklamakta ve hem bireyler hem de irketler iin baz uygulamalar
sunmaktadr.
"En yksek seviyeden en alt seviyeye dzeyler ve sorular:
1. Ruhsallk /Balantllk ve Ama - Sorusu: baka kim?
2. Kimlik, Misyon - Sorusu: kim?
3. nan sistemleri ve Deerler - Sorusu: niin?
4. Beceriler / Yetenekler - Sorusu: nasl?
5. Davranlar - Sorusu: ne?
6. evre - Sorusu: nerede?"
Robert Dilts nrolojik dzeylerin st dzeylerinde gerek-leen
deiimlerin, daha alt dzeylerde byk etkiye yol at-n
aklamt. Etkin bir deiim iin en gerekli olan faktr, bu zel
balam iinde insann hangi nrolojik dzeyde olduunun
anlalmasdr. Bunu kendiniz iin belirlemeyi baardnzda,
bakalarnn
nrolojik
seviyelerini
de
anlayabilecek
ve
aynala-yabileceksiniz.
57
RNEK:
1. Ruhsallk, Balantllk ve Ama Dzeyi
Bu dzey, sizin de bir paras olduunuz Byk Sistemi temsil
etmektedir. Metafizik anlamda, bu dnya ve bu evre i-inde
yaamaktaki 'Amacnz' ele almaktadr. Bu sizin kendili-inizin merkez
noktasyla ilgilidir. Bazen 'Sizin En Yksek A-macnz' olarak
isimlendirilir. Bu dzey, yaptnz eylerin size bu anlamda bir
'Doluluk' salayp salamadn gsterir. Eer sizin bu dzeydeki
hisleriniz gl ise, daha kk ayarlamalara ihtiyacnz olmayacaktr.
Eer bu dzeyde sorun varsa, ra-hatszlk varsa, deiiklikler
yapmanz gerekecektir.
Bu dzeyde u sorunun cevabn dnebilirsiniz: "Ben ni-in
buradaym?"
"Markiz firmasnn direktrlerine yeni bir deerlendirme sistemi
sunulduunda, direktrler buna kar ktlar ve kendilerinin birinci
snf denetleyici olduklarn syledi-ler. fkelendiler. Davranlar
dzeyinde empoze edilen deiiklik, onlarn kimlik dzeylerindeki
'birinci snf denetleyici' olma gryle uyumamt. lk tepkileri u
olmutu: "Bizler ynetici deiliz. " Sonra yle devam etmilerdi: "Biz
bunun iin eitilmedik." Bylece bece-riler dzeyinde bir tepki
gstermilerdi. Eer bu denet-leyicilerle nceden bir aratrma ve
tartma toplantsdzenlenmi olsayd bu atma olmazd. "
A. Bireysel Uygulamalar:
'nsan bir ada deildir.' Dolaysyla yaamnzda yapaca-nz olumlu
yndeki her deiiklik, btn evrenizi etkileyecek ve daha yksek
amacnz ierecektir. Hangi tr ileri tercih ettiinize dair kararlarnz
bile, ait olduunuz sistemden etkilenmektedir. Birok insan kendi etik
durularna uygun ileri tercih etmektedirler. Aksi takdirde 'irketin
misyonu' ile uyua-mayan garip bir kii durumuna derler.
B. Profesyonel Uygulamalar:
irketler, i yaptklar piyasann byksistemiyle balantl olmak
zorundadrlar. Bu ama dorultusunda, baz sigorta ir-ketleri 'etik
fortfyler' oluturmaktadrlar. Dnyann doal kaynaklarn en az
kullanan projelere yatrm yapmaktadrlar.
58
2.Kimlik ve Misyon Dzeyi

Sizin kimliiniz, kim olduunuzu dndnzle ilgili bir tanmdr.
Herhangi bir zamanda, herhangi bir rolle ilgilidir. Genellikle kendinize
yaptrdnz etiketlerin altnda gizlidir. Birok durumda, bir nitelik ile
gsterilir. rnein: "Ben bir fi-nans bycsym." Yaam
yolculuunda ilerlerken kendilik duyumsamanz, kimlik dzeyiniz
deiir. Daha ak bir insan o-labilirsiniz. Sizin kimlik dzeyiniz, kiisel
ve profesyonel geli-im yolculuunda sizi glendirebilecei gibi,
kstlayabilir de. Bir kiiye kimlik dzeyinde 'olumlu geribildirim'
vererek z saygsn arttrabilirsiniz. rnein: 'Sen ok baarl bir
sekre-tersin.
Bu Kimlik/Misyon Dzeyinde, u sorunun cevabn arat-rabilirsiniz:
"Bunu yaparken ben kimim?"
Balamna gre deien, birbirinden farkl olan, ok sayda kimliklere
sahibiz. Bir i toplantsna katldnzdaki kimliiniz dnn. Yer
gsteren kiimisiniz, zaman iaret eden kiimisiniz, bir uzman, bir
temsilci, bir katlmc, bir gzlemci, bir ye,
bir gnll ya da bunlarn bir ksmn birden ieren birisi misiniz? Bir
aile toplantsna gittiinizde, anne, baba, ocuk, erkek
karde, kz karde, teyze, day vb. misiniz? evrenizdekilere
kendinizi tantrken, hangisi olarak tantyorsunuz? Sizin kimliiniz bir
ok farkl etkinlikleri iermektedir. "Ben buyum", "Tanr benim byle
olmam istedi" gibi szlerin ardnda, 'sabit bir kendilik' anlay
yatmaktadr. Baz insanlar yeni bir kimlik edinmekten korkarlar. Kendi
alglarndaki ya da bakalarnn
alglarndaki imgenin deimesinden korkarlar. phesiz bu
korkunun nedenleri arasnda inanlar da vardr.
59
irket Kimlii, alanlarna ve mterilerine irketten ne
bekleyecekleri konusunda ak bir fikir verir. irketin kurucusu
eer gl bir modelse, kendi kimliklerini ve deerlerini irketine de
geirir. Mteriye sunulan bir irket kimlii, irket alanlarnda
yoksa, bu bazen bir sorun yaratr. "... konulara zen gsteren bir
irket"in alanlarnn davranlar, bununla tutarszlk iindeyse,
mteriler bunu anlar ve irketin Kimlii anlamsz olur! Byle bir
irketin alanlar ile Nrolojik Dzey-ler zerinde almalar
yapldnda, bu tutarszlk ve anlamszlk dzeltilebilir.irket
birlemelerinde ve yeni bir irketi dev-ralma durumlarnda uygulanan
belirli yntemler vardr. Bir araya gelen gruplarn ak bir irket
kimliini paylamalar gerekir. irketin her blmndeki alanlar,
irketin bir bakas tarafndan devr alnmasndan ve yabanc bir
kimlie zorlanmaktan korkarlar. Eer birleme paketinin bir paras
olarak 'yeni kimlik' bu insanlarla tartlrsa, gei dnemi daha
yumuak o-labilir.
3. inanlar ve Deerler Dzeyi
Pazartesi gnk 'Kiisel ve Profesyonel inanlar' alma-mzda,
inanlarn, dnme biiminiz, duygularnz ve sonu o-larak ta
davran biimleriniz zerindeki etkilerini ilemitik. Nrolojik dzey
olarak 'inanlarnz' sizin doru olduuna i-nandnz eylerdir.
Gndelik yaam etkinliklerinizin temel formlardr. Baz inanlar,
nesiller boyunca aileler yoluyla in-sanlara aktarlr. Bunlarn bir ksm
'szel' biimlerdir ve ok gldr. Bu 'deyiler' arasnda unlar
vardr: 'Yal kpee yeni oyunlar retemezsiniz', 'Tad kt olsa da,
size iyi gelebi-lir', 'Her yerde bir eyler renebilirsiniz', 'Yaam
krknda balar'. Bunlardan bazlarn kendi evrenizde de duydunuz
mu? Bunlar insanlara yardmc oluyor mu, yoksa ie yaramaz deyip
atlmal m?
60
Sizin 'deerleriniz', karar verme srelerinizin dayand kriterlerdir.

Hayatnz yaama biiminiz iin nemli olan nite-liklerdir. Bu deerler
arasnda 'sadakat', 'zgrlk' ve 'drst-lk' vardr. Sizin inanlarnz
deerlerinizi destekler ve glendirir. Nrolojik dzeylerden herhangi
biri zerinde alarak bir deiim yaratabilmeniz iin, nce buna
inanmalsnz.
inanlar ve Deerler Dzeyinde, u
arayabilirsiniz: "Ben bunu neden yapyorum?"
sorunun
cevabn
inanlar, kiisel geliime yardmc da olabilir, engel de:

Henry Ford yle demiti: "Yapabileceinizi dnseniz de,
yapamayacanz dnseniz de muhtemelen haklsnzdr:" Bir- ok
inanlarnz dncelerinize aktarlr ve gerek olgulardan ok, sizin
kanlarnz ya da zanlarnz temsil eder. Bu inanlarnz,
dncelerinizi ve kanlarnz destekleyen bilgilere ya da haberlere
dikkat eder, kart grlerdekileri silersiniz.
Yeni kurulan irketlerdeki tutku, evk, gayret ve azim hi dikkatinizi
ekti mi? Bu irketlerde insanlar daha dk cretlerle, daha uzun
alma saatleri boyunca alrlar. Onlarn mkafat, yaptklar ie
olan salam bir inanc paylamalarndan geliyor. Byle durumlarn
byleyici bir enerjisi vardr.
irket Kimlii kadar, irketin birer insan olarak mterilerine olan
inanlar ve irket alanlarna olan inanlar da nemlidir. Yeni
teknoloji alannda birok kstlayc inanlar vardr. Yllardr ayn
irkette masalarndaki daktilo ve bir sekreterin yardmyla yneticilik
yapanlar, imdi masalarna bir bilgisayarn konulduunu grdler.
Onlarn elektronik makineleri kullanmalarn engelleyen inanlar,
'gven eksikliinden' yada 'yenilik korkusundan' kaynaklanmaktadr.
rnein, yle demek-tedirler: 'Ben elektronik makinelerle
alamam', "Bu ok kar-mak, zorlarsam onu krabilir','Bunlar
renmek iin ok ya-lym'. Bu kstlayc inanlar, u gelitirici
inanlarla deitirile-bilir. 'Yeni olan her eyi kullanabilirim', 'Elim her
ie yatkn-dr'. Bir irketin deerleri igc iin pratik bilgiler salar.
r-nein 'frsat eitlii' ve 'evre politikalar' gibi. Eer irket
61
al-anlar bu deerlere 'inanmaz' ve 'uygulamaz' ise irkette bir

'uyumsuzluk' ortaya kar.
4. BecerilerN etenekler Dzeyi
Sizin yetenekleriniz, beceriler ve nitelikler olarak kullana-bileceiniz
kaynaklarnzdr. Standartlar, yeterlilikler ve beceri-ler araclyla
bunlar biimsel olarak tannmaktadr. Ve 'Stratejiler' olarak
kullanmnza sunulmaktadr. Yeteneklerinizin ou, dzenli olarak
kullandnz srelerdir, otomatiktirler ve alkanlk halindedirler.
Beceriler,
yetenekler
dzeyinde,
u
sorunun
ha-zrlayabilirsiniz: "Ben bunu nasl yapyorum?"
cevabn
Birok yeni beceri rendiniz. imdi bunlar nasl ibirlii iinde
kullanabileceinizi dnyor olabilirsiniz. Bir danmanlk becerileri
gelitirme kursundan evk dolu olarak kmak ok nemlidir. Eer
insanlara her zaman ne hissettiklerini sorarsanz olumsuz tepki
verebilirler. Danmanlk becerilerini-zi tam olarak kullanabilmeniz iin
daha henz yolun yarsndasnz. Beceriyi iyice zmsemeniz gerekir
Yeniden yaplanmak isteyen irketler, gerekli becerileri kazanrlarsa
baarl olurlar. Portreler zerine uzmanlam bir fotoraf
stdyosunu, perakende film sat ve banyo maazasna dntrmek
kk bir atlay olarak grlebilir. Film eitlerini ve farkl mterileri
tanmanz gerekir. Onlarla ilgilenmeniz gerekir. Muhasebe
becerilerinizin ve yannzda altrdnz elemanlarn gelimesi ve
deimesi gerekir.
5. Davranlar Dzeyi
Sizin davranlarnz, yaptnz eylerdir, sylediiniz eylerdir
ve evrenizde gzlemlediiniz ya da duyduunuz eylerdir.
Davranlarnz sizin becerilerinizin, inanlarnzn, deerlerinizin,
kimliinizin ve manevi balantlarnzn dsal temsilidir. Pazar gnk
almada, ulamak istediiniz 'Sonular' ve 'bunlara nasl
eriebileceiniz' ilenmiti. Davranlar dzeyinde bu ok nemlidir.
Eer ulamay ama edindiiniz bir 'Sonu' ya da hedefiniz varsa, sizi
oraya ulatracak aksiyonlar dnmeniz ve bilmeniz ok yardmc
olacaktr. Bir in ataszyle der: 'Uzun yolculuklar ilk admla
62
balar'. Davranlar evremizdeki Rol Modellerinden kopya ederek

kolayca renebiliriz. Modelleme konusu 'anahtar NLP becerilerinden'
birisidir ve NLP dnyasnn byk blmnde kullanlr. Cumartesi
gn ileyeceimiz bu Modelleme konusunu gelitiren Bandler ve
Grinder, baarl psikoterapistleri 'en iyi yapan' zelliklerin ve
davranlarn neler olduunu aratrmlardr.
Davranlar dzeyinde, u sorunun cevabn aratrabilirsi-niz: "Ben
ne yapyorum?"
Kiiselolarak ve yaptnz ilerle balantl olarak, ulat-nz
'Sonulara' erimek iin ne yaptnz? Geliiminizi hzlan-drmak iin
kendinize 'davransal devler' koymu olabilirsi-niz. Gnll bir
alma yapmay, ekip toplantsnda konuma-y ya da herkesi
etkileyecek bir kat telefonu amay planla-m olabilirsiniz.
Davranlar dzeyi bazen Kimlik ve Beceri dzeyleriyle, kartrlr. Bu
ise kafa karklna yol aar ve ki-inin kendine gvenini ve gcn
olumsuz etkileyebilir. Bir im-tahanda baarsz olmanz, sizin aptal
oldu'unuz ya da ders a-lmanzn yararsz olduu anlamna gelmez.
Kimlik ve beceri dzeylerinde yanl deerlendirme yaparsanz, bir
imtahandaki baarszlnz 'geri bildirim' olarak kullanp, geliime
alamazsnz. mtahandaki baarszlnz 'geri bildirim' olarak
kullanabilmek iin, onu 'Davranlar' dzeyinde ele aln, 'Kim-lik'
dzeyinde yani 'Kim olduunuz' dzeyinde deil. "Bu imta-handa
baarsz oldunuz ama bundan nceki yaamnzda bir-ok
imtahanlardan baaryla getiniz."
irketler, d dnyay kendilerinin varolduundan haberdar edebilmek
iin birok farkl biimlerde davranrlar. Pazar ara-trmalarn, reklam
kampanyalarn kullanrlar. Blgesel yar-dm kurulularna sponsorluk
yaparlar. Gerek ya da muhte-mel mterileri iin promosyon
malzemeleridatrlar. Birok irketin etkinliklerinde bunlar yer alr. Bu
tr davranlar 'Kr-mz Bant' olarak adlandrlr.
63
6. evre Dzeyi
evre dzeyi, sizin dnzda olan her eyi kapsar. Nerede
olduunuzu, birlikte olduunuz insanlar, evinizi, iinizi, evrenizdeki
her eyi.
evre dzeyinde, u sorunun cevabn irdeleyebilirsiniz:
"Siz nerede ve kiminlesiniz?"
Nerede yaadnz, nerede yaamay setiiniz, 'Kimlii-niz'
tarafndan etkilenir. Eer tanmak zorunda kalrsanz, 'o-kullar',
'kamu tamacl', 'yeil alan', 'dostlara uzaklk' gibi evre Dzeyi
faktrlerini deerlendirmelisiniz. Nerelere gitti-iniz ve toplumsal
seviyede neler yaptnz da evre Dzeyinde deerlendirilir.
Rahat ve gvenli bir iyerinde alyor olmanz, i hayatn-z ve
tatminkarlk duygunuzu etkileyecektir. irket uygulamalar
asndan unlar deerlendirmelisiniz: kimlerle yemek yiyorsunuz,
kimlerle ibirlii iinde alyorsunuz, etkinlikleriniz bro-nun
snrlarnn dna kyor mu yoksa kmyor mu? Birok kii eer iyi
ilikileri ve alma arkadalar varsa, alt yer daha fakir bir i
evresi de olsa bunu hogrebilmektedir.
RNEK:
Aadaki tablo bir kiinin deiim arzusunu betimlemektedir.
Szckleri okuyun ve uygulamalar not aln. Bu alma size
deiimin hangi dzeylerde yaplmas konusunda salam bir fi-kir
verecektir. Bu tablodaki rnekte, bir hastabakc, iiyle ilgili
skntlarn her dzeyde ifade etmektedir. Sorular, onun bu de-iimi
gerekletirebilmesini kolaylatrmak iin hazrlanmtr.
!Hastabakclk yapmaktan artk zevk almyorum.
Bunu neden yaptm
nedenle-riniz nelerdir?"
artk
bilemiyorum.
"Hastabakc
olma
64
Hastabakclk yaptm anlarda b-rndm kiilii beenmiyorum.

"Hastabakclk yaptnz anlarda nasl olmak istiyorsunuz?" "Nasl biri
insan olmak istiyorsunuz." ,
Artk yeteri kadar iyi olduuma inanmyorum. "Gemite ne kadar
iyiydiniz?" "imdi iyi olduunuza inanmanz iin ne gerekiyor?"
Eitimimi tazelemem gerekiyor. "Bunun nasl yapabilirsiniz?" "Dier
nitelikleriniz ve deneyimleriniz nasl katkda bulunabilir?"
B. Deiimin Nrolojik Dzeyleri Tablosu
Bu rnekte, hastabakcya her nrolojik dzeyde yardmc olabilirsiniz.
Alt dzey birbiriyle ilikilidir ve birbirini etkile-mektedir. Bir dzeydeki
deiiklik, alttaki dzeylerde deiikli-e yol amamaktadr. Fakat alt
dzeydeki deiiklikler otoma-tik olarak st dzeylerde deiiklie yol
amaktadr. Bu rnek-teki hastabakc adam, eer deimek isterse
ve yeteri kadar iyi olduuna inanrsa, becerilere sahip olduunu kabul
edecek, farkl davranmaya balayacak ve ihtiya duyduu yolda
yryebilecektir .
Sizin iin sorunlu olan bir durumu ele aln. Hangi Nrolojik Dzeyde
olduunu bulun. Bu duruma ne zaman kartnz bulun. Kendinize
doru sorular sorarak balayn. Soru ve cevaplarn yardmyla eitli
dzeyleri dolatnz greceksiniz. Ne kadar deiim ya da geliim
arzu ediyorsunuz? Hangi nrolojik dzeylerde almanz gerektiini
bulmak iin zaman ayrn. alma arkadalarnzla karlatrn. Eer
srtmeler ve anlamazlklarla dolu bir ekibin iinde alyorsanz,
ekip yelerinin deerler ve inanlar dzeyinde farkl fikirleri olabilir.
Bunlar snflandrmanz gerekecektir.
Yapmam gereken eyleri yapacak zamanm yok ."Zamannzn olmas
iin ne gerekiyor?" "Nasl daha iyi davranabilirsiniz?"
Bu alanda olmal. "Bu uzmanlk da-lnda m, bu hastanede mi?"
"Baka blgelerdeki buna benzer hastane-ler olabilir mi?"
65
c. Yeniden ereveleme:
NLP terminolojisinde bir 'ereve', dikkati bir ey zerine odaklamak
anlamna gelir. Eer bir resme baktnz' Ay' deitirirseniz, ok
farkl grebilirsiniz. Yeniden erevelemenin , nemi, bir eye farkl
alardan bakarak dnebilmenizi sala-masndan gelmektedir.
Bunun yannda, eski bir resim yada fotoraf yeni bir erevenin iine
yerletirdiinizde, ne kadar deiik grndn bilirsiniz.te
insanlar da, eitli dnce ve davran kalplarna birer 'ereve' gibi
yapmaktadrlar.
Yeniden erevelemenin sorusu udur: "Bunu baka trl nasl
yapabilirim ya da bu konuya baka hangi adan bakabili-rim?
1. Balamn Yeniden erevelenmesi
'Balamn Yeniden erevelenmesini' uygulayarak, her davrann
olumlu bir ynn grmeyi baarabilirsiniz. Doru olan eyi, doru
yerde ve doru zamanda yapabilmeyi baarabi-lirsiniz. Baz
durumlarda, utangaln nedeni yalnzca zamann ve yerin yanl
olmasdr. Bu utangalk yaantlarnn ardn-dan, kendinizi ya da bir
bakasn u kstlayc szleri sylerken bulabilirsiniz: 'Ben ok
duyarlym, ok dikkatsizim, ok ar-kanlym' yada "Byle
davranmay durdurabilmeyi isterdim!"
RNEK:
Soru 1: 'Byle duyarl olmak, ne zaman yararl olabilir?'
Cevap 1: 'altm broda birisinin sinirli yada, kararsz olduuna
dikkat ettiim zaman. '
Soru 2: 'Arkanl olmak ne zaman bir avantaj olabilir?'
Cevap 2: 'Bte zerine karar verilecek bir toplantda. '
2. ieriin Yeniden erevelenmesi
ieriin yeniden erevelenmesini uygulayarak,
grnen bir davrann 'anlamn' deitirebilirsiniz.
kstlayc
Bu blm okuduktan sonra u szleri duyduunuzda ieriin

Yeniden erevelenmesi yntemini uygulayabilirsiniz:
66
"Bir sunu konumas yapmak iin ayaa kalktmda zihnim bolua

dyor" ya da "Hata yaptm zaman sinirleniyorum.
imdi doru sorular sorarak ierii deitirin.
"Yeniden ereveleme sorular sorarak, konu olan davrann uygun
ve olumlu olduu 'Balam' bulun:
RNEK:
Soru 1: "Zihnin bolua dmesi baka ne anlama gelebi
lir?"
Cevap 1: "Zihnimin temizlenmesi ve sylemek istediim

zerinde younlamas anlamna gelebilir. "
ey
Soru 2: "Sinirlenmenin nasl bir deeri olabilir?"

Cevap 2: "imi iyi yapmak iin ne kadar gururlu olduugsterir. "
mu
4. CUMA GNNN ZET:

Bugn deiim zerinde odaklandk. Nrolojik Dzeyler Modeli
sayesinde karlkl etkileimleri dikkate alarak farkl dnme
dzeylerini nasl anlayabileceinizi gsterdik. Bu model size bir
'Taslak' sunmaktadr. Bu tasla kullanarak, deiimi gerekletirmek
iin mdahale edeceiniz en iyi noktay belirleyebilecek bilgiyi
salayacak ve deiimi organi-ze edebileceksiniz. Buna ek olarak
'Yeniden ereveleme Teknii' her trl snrl davran deiime
zorlamaktadr. yle demektedir: 'Bir tercihte bulunmak, hibir tercih
yap-mamaktan daha iyidir.'
Yarn, 'Cumartesi Gn' almasnda sizin kiisel kaynak-larnz
kullanarak motivasyonunuzu arttracak baz teknikleri gzden
geireceiz.
67
7. CUMARTES GNNN DERS

SEENEKLERNZ VE ESNEKLNZ ARTTIRIN
Bugn (Cumartesi) geni kullanm alan olan NLP tekniinin
zerinde duracaz. Bunlar sizin esnekliinizi arttracaktr.
A. ALT SSTEMLER
motivasyonunuzu olumsuz etkileyen bir halinizi, 'sizi motive e-den bir
hal' ile deitirmek istediinizde, bu yntem ok yararl olacaktr.
Ayrca her hatrladnzda size ac ve znt duygular yaatan
gemi deneyimlerinizin etkilerinin azaltlmasnda da yararl olacaktr.
Baz insanlar kendilerine olumsuz duygular yaatan ve dk enerji
seviyeli tepkiler gstermelerine neden olan 'Hatralar' biriktirmeye
eilimlidirler. Gelecekteki olaylar da endie ve sinirlilikle karlamaya
eilimlidirler. Bu kiiler, 'Alt Sistemlerini' deitirerek btn
deneyimlerin niteliini deitirebilirler.
Yataktan kalkmay cannzn istemedii sabahlarla, erken ve
canl bir ekilde uyandnz sabahlar arasndaki FARK ne-dir?
Yataktan kalkmak istemediiniz sabahlarda, btn gnn karanlk,
tc ve marazi uultularla 'geeceini dnr', endielenirsiniz.
iyi gnlerinizde ise her ey size parlak grnr, kularn ark
sylemesini hatrlarsnz. Her ey size tatl gelir. iyi gnlerinizi
betimleyecek szckleri hatrlayp, tanmaya baladnzda,
bunlardan istediinizi seerek kullanabilirsiniz.
Eer karlatnz olaylara ve durumlara hep ayn yaklamla
yaklamaktan ve hep ayn duygusal tepkileri vermekten, 'Ne yapaym
bu byle ite deitiremezsin' demekten kurtula-bilseydiniz,
vizyonunuzu ve tutumlarnz deitirebilseydiniz fena m olurdu?
Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrmann bir yolu da Yaamnzn
leyi Biimine dikkat etmek, olaylara ve durumlara yapmaktansa,
kendi isel gcnze odaklanmak ve baarlarnz zerinde
younlamaktr. Yaamnzn hangi yanlarnda baarl, gvenli ve
motivasyonlu olmusanz, bu deneyimleri yeniden hatrlayp,
kullanabilirsiniz. Buna 'Kendini modellemek' denir.
68
Sal gnk almamzda, Temsil Sistemlerini ve onlarn bizim

dnme biimlerimizi ve bilgi edinme srelerimizi na-sl etkilediini
grmtk. Bu sistemlerin her birinde imdi da-ha derinleeceiz ve
deneyimlerimizin nitelikleri hakknda daha fazla veri elde
edebileceiz. Daha fazla ayrntya gireceiz. NLP terminolojisinde bu
almaya 'Alt Sistemler' almas a-d verilir. Bunlar duyumlarmzn
yap talardr. Her resmin, sesin ve duygunun karakteristik
zellikleriyle ilgilidir.
TANIM:
"Alt Sistemler bizim deneyimlerimizi nasl kodladmz ve farkl
duyusal sistemleri nasl ayrd ettiimizi gsterir. "
UYGULAMA RNEKLER:
1. Yapmaktan holandmz bir grevi dnn. Bu grev-le ilgili
resimleri, zihin ekrannza getirin. Szckleri ve sesleri de getirin,
resimlerle birletirin. Hangi duygular yaadnza dikkat edin.
2. Bunlar bir kada yazn ya da bir kasede kaydedin. Zih-ninize bu
konuyla ilgili gelen her eyi, ayrntlaryla yazn ya da kaydedin.
Alt Sistemler sizin olumlu olarak hatrladnz bir dene-yim ile

'unuttuunuz' ya da hatrladnzda sizi korkuyla sindi-rendeneyimler
arasndaki farkllklar olutururlar. Tercih etti-iniz 'Kodlama
Yntemi'ni tanmaya baladnzda, bu Kodla-may deitirip
deitirmemeyi seebilirsiniz. zellikle sizin 3. Sonra, bu
deneyiminizle ilgili olarak dnmeye ara verin. evrede dolamaya
kn ya da baka eylerle ilgilenin.
4. Sonra, 'Greviniz' ile ilgili olarak olumlu dnmeye ba-layn. Bu
grevi yapmaktan holandnz ve kendinizi daha enerjik
hissettiinizi dnn. Bunlar dnrken grevinizle lgili resimleri
zihin ekrannza getirin. Sz-ckleri, sesleri ve duygular zihin
ekrannza getirin.
5.Bunlar ayrntlaryla bir kada yazn ya da bir kasede kaydedin.
6.Sonra, bu deneyiminizle ilgili olarak dnmeye ara verin. evrede
dolamaya kn.
69
7.Sonra, yazdklarnz gzden

kullandnza dikkat edin.
geirin
ve
ne
eit
szckler
2'de neler yazdnza bakn bunlarn sizi motivasyonunuzu engelleyici

olduunu deerlendirin. Sonra 5'de neler yazdnza bakn ve
bunlarn sizi motive edici olmasn deerlendirin. Hangi szcklerin bu
fark yarattna dikkat edin.
B.Hangi Alt Sistemlerin bu fark yarattn belirleyin."
u anda yaptnz ey, ister haz verici olsun ister olmasn, bir durum
hakknda dnme yntemi elde etmektir. Hatrla-dnz bir olay ya
da deneyim, "olmutur" ve 'deitirilemez' diye basit bir ekilde kabul
ediyor olabilirsiniz. Kt deneyim-lerinizi tekrar tekrar anmsayarak,
bu pis sulu amurda yatp yuvarlanarak, yaamnz etkilemesine izin
vererek neden za-man harcyorsunuz? NLP yntemlerini uygulayp,
alt sistemle-rinizi deitirerek, dncelerinizin anlamn ve etkilerini
deitirebilirsiniz. Bu yntemi uygulayarak, her trl greve
yak-lamnz deitirebilirsiniz.
Sizin Alt Sistemleriniz unlar kapsar:
1. Grsel Alt Sistemler:
Rengi: Siyah/Beyaz/Parlak
Parlakl: Solgun/Parlak
Aklk: Donuk ve Puslu/Keskin ve Odaklanm
Boyut: Gerek boyutundan byk/kk
ereveli ya da Panoramik
Konumu: nde/Bir Yanda / Arkada
Aklk: Bulank/Odaklanm
Katlmc (Kendi gzleriyle gren) yada Dardan Bakar;
(Resme bakan)
2. itsel Alt Sistemler:
"olm: Yksek/Alak
70
Szler ya da Mzik
Stereo ya da Mono
Ses kaynann mesafesi: Yakn/Uzak
Tempo: Hzl/Yava
Ton: Yumuak ya da Sert, Kimin Sesi
Tempo: Allmtan daha Hzl /Yava
3.Duygusal/Dokunsal Alt Sistemleri:
Basn: Sert/Yumuak
Doku: Przl/Kaygan
Arlk: Hafif/Ar
Konum: Bedeninizin neresini deneyimliyorsunuz?
ekil: Keli/Bkl
Younluk: Gl/Zayf
71
UYGULAMA:
Gven ve Motivasyon hisleriyle balantl alt sistemlerin baz genel
eilimleri vardr. Bunlarla ilgili resimler 'katlmc', 'byk' ve
'parlak'tr. Sesler ak ve normaldir. Bizim isel d-ncelerimiz
hakknda konuma biimimiz de halimizi yanstt-ndan ve
halimizden etkilendiinden, rnein; 'Ben her za-man olaylara parlak
ve kl yandan bakarm' demek sizi olum-lu etkiler ve 'Gelecek
karanlk grnyor' demek, sizi olumsuz etkiler.
Bir dahaki sefere size ac ve znt veren bir hatranz d-nrken,
resmi karartn, kltn ve kendinizden uzaklatrn. Bu olumsuz
hatranzla ilgili sesleri, Vak Vak Amca'nn komik sesleriyle deitirin.
Mzii de hareketli bir mzikle deitirin.
Sonra bu hatranzla olan ilikimizdeki 'deiimi' gzlemleyin.
"1. Yapmaktan holandnz grev zerine dnn.
2. Bu sefer, bilinli olarak bu grevle ilgili anlarnz bytn ve
kendinize yaklatrn. Kendinizi, dardan bak-yor gibi deil de, bu
grevi yapyor olarak hayal edin. Olumlu bir ses tonuyla bu grevin
ne kadar iyi bir grev olduunu syleyin kendinize. Bu grevi
tamamlad-nzda kendinizi ok iyi hissettiinizi syleyin.
Tatmin-karlk duygusunu hissedin. Grevi tamamlam olmann
doygunluunu hayalinizde yaayn.
3. Olumsuz alt sistemleri deitirip, olumlu olanlarn yerletirerek,
'grevle ilgili anlarnz' hatrladnzda size olumlu bir etki yapacak
ekilde dntrn.
4. Bu yntemi uygulayarak, her durumu deitirebilirsiniz. Sonular
beenmediiniz zaman, alt sistemleri deiti-rirsiniz, farkl bir ey
yaparsnz.
B. APALAR
NLP terminolojisinde bir 'apa', belirli bir tepki uyandran herhangi bir
uyarandr. Bu uyaran, bir yangn alarmnn sesi gibi pratik bir ey
olabilir ve u anlama gelir: 'Her ne yapyorsan brak ve hemen
darya k?' Yada duygusal bir ey olabilir.
72
rnein, sizi mutlu eden ve size deer veren bir sevdiiniz kiinin
fotorafna bakmak sizi etkiler ve tepki uyandrr. apala-rn gc
sizin balant kurma ve arm yapma gcnz ve beceriniz zerine
temellenir. Bir kere kurulduunda, tepkiler her seferinde otomatik
olarak ilemeye balar ve sizin iin yararl ya da zararl olur. Yararl
apalar 'Gven duygusu', 'Enerji' ve 'Yaratclk' gibi kaynaklarnz
harekete geirirler.
Zararl apalar ise 'depresyon', 'hayal krkl' ve 'uyuukluk' gibi
halleri harekete geirirler.
rnek:
Diyelim ki, iinizde ok streslilgergin bir gn geirdiniz. A-rabanza
bindiniz ya da otobse ya da trene bindiniz. Kasetalarnzdan
'yumuak' bir mzik dinlemeye ba-ladnz. Bu sizi sakinletirecek ve
yavalatacaktr. Stresli halinizi daha iyi bir halle deitirecektir. Bunun
aksi o-lan durumda ise yine ayn stresli gnn sonunda iiniz-den
km, arabanz, otobs ya da trenle evinize dner-ken, sizi
gerginletiren ayrntlar dnmeye devam e-debilirsiniz. Patlamaya
hazr bir halde direksiyonu sksk tutabilirsiniz yada antanz sk sk
tutarken gaze-tenize gz gezdirip, bir yandan da evrenizdeki
insanla-ra fkeyle bakabilirsiniz. Bu sizin Yangnnz srdre-cek ve
hzlandracaktr.
Siz byle bir durumdayken, yannzda oturan kiilerden bi-risi olmak
istemezdim.
1. Hangi ler Size Uygun:
Bir sunu konumas yapmak ya da bir takm brifingi ver-mek
zorundaysanz ve bu sizi sinirlendiriyor gerginletiriyorsa (ya da baka
bir ey yapmanz gerekiyor ve bu sizi geriyorsa), yaklamnz
deitirmek iin 'Yararl apalar' kullanabilirsi-niz. Eer Pazar gnk
derste geen NLP ilkesini, 'htiya duy-duunuz kaynaklarn hepsine
sahibiz' ilkesini kabul ediyorsanz, yaamnzn baarl blmlerinden
transfer yaparak, olumlu a-palar oluturabilirsiniz. rnein evinizi
dekore ederken kendi-nizi yksek lde yaratc hissedebilirsiniz, o
zaman bu baarl deneyiminizi apalayarak, sunu konumalarnzda,
rapor hazr-lklarnzda, grmelerinizde, takm brinfinglerinde
kullanabi-lirsiniz. Alet antanzdaki bir alet haline getirebilirsiniz. Daha
baarl olmak istediiniz bir durumu dnn. hayatnz ya da zel
hayatnzla ilgili olabilir. Sonra hangi konuda
73
daha baarl olmak istiyorsanz, rnein daha gvenilir, daha sakin,

daha enerji dolu, daha younlaabilen, daha espirili vb., o konuda
size hangi kaynaklarn gerekli olduuna karar verin.
2. Kaynaklarnz Belirleyin:
Gemiinizde
btnyle
deneyimlediiniz
bir
baarl
dneminizi dnn. Ne kadar yl nce olduu ya da i hayatnzda
m yoksa zel hayatnda m olduu nemli deil. Bu baar
deneyiminizi bugne tayn. Resim olarak zihin ekrannza ge-tirin.
evrenizdeki insanlar ve nesneleri grmeye aln, o za-man nasl
grdyseniz yle grmeye aln. Sesleri, konuma-lar ve sessizlik
anlarn ekleyin. Deneyiminize eklenen olumlu duygular yaayn.
Gemiteki deneyiminize bugn Dorudan Katldnzdan emin olun.
Dardan seyreden bir Gzlemci gibi olmayn. Size rahatlk, eminlik,
tatminkarlk duygularn yaatan fizyolojik deiimleri gzlemleyin.
Setiiniz olumlu halinizi btn younluuyla yaamann keyfini
kartn.
3. apalarnz Sein:
zel bir baar sahnesini, kiiyi ya da nesnesini apalamak iin 'grsel
bir apay' tercih edebilirsiniz. itsel bir apa seerseniz, sesleri,
mzikleri ve szleri kapsayacaktr. Duygusal/Dokunsal apa
seerseniz, duygular, duyarllklar ve hisleri yeniden aa
kartacaktr. ok gl bir tetikleyici durum yaratmak iin eit
apay bir arada kullanabilirsiniz.
Koltuunuza rahata oturun. Gzlerinizi kapatp, bir nehir kenarnda
oturduunuzu dnn. Sahneyi zihin ekrannza yerletirin.
'Geviyorum ve rahatlyorum' deyin. Ellerinizi avular yukarya dnk
ve gevek bir halde dizlerinize koyun. Bir anda sakinletiinizi
greceksiniz.
Size ok yaktn dndnz ve baarl getiini dndnz
toplant ya da grmelerde giydiiniz bir elbiseniz var m? Bu
elbisenizi ya da elbiselerinizi, ceketinizi vb. duygusal/duyumsal bir
apa olarak seebilirsiniz. nk bunu ya da bunlar giydiinizde
kendinize gveniyorsunuz ve kendinizi rahat hissediyorsunuz. Bunlar
ayn zamanda grsel apa da saylrlar nk onlarn size yaktn
dnyorsunuz. Eer onlar ok 'parlak' elbiselerse, ayn zamanda
'Yksek Volml' iitsel apalar da saylabilirler.
74
apanzn nasl grndne, sesine ve size yaatt duygulara karar

verin. Bu apanz, sizin her gnk sradan davranlarnzdan, dzenli
olarak yaptnz davranlardan farkl olsun. Bu sayede apanz,
baka hallerinizle ve kaynaklarnzla kartrmazsnz.
Sizden baka kimsenin dikkatini ekmeyecek baz eyleri de
apa olarak kullanabilirsiniz.
4. Gemiteki gl annz hatrlayn:
Gemiteki becerikli ve baarl olduunuz bir zamana geri
dnn. Orada var olduunuzu dnp, balant kurarak, o an
yeniden deneyimleyin. Yaadnz hisler ne kadar gl olursa,
ulaacanz zirve nokta o kadar yksek olacaktr. O annz apalayn.
Resmi grn, sesleri iitin ve o ann tadn karn. O an birka dakika
skca tutun ve sonra brakn. Sonra kendinizi u ana getirecek baz
hareketler yapn.
5. apalarnz bir araya getirip test edin:
imdi kendinizi baarsz hissettiiniz ve daha becerikli, daha baarl
olmak istediiniz, sizin iin sorun olan balang durumunu
anmsayn. Yukardaki abalar anmsayarak imdi bu sorununuz
zerine dnn. apalarnz ateleyin. Duru-mun iine girin. Nasl
tepki gsteriyorsunuz? Balang duru-muyla ilgili dnceleriniz
deimi mi? imdi apalarnz kul-lanarak bir anda daha becerikli ve
daha baarl bir hale gee-bileceinize dikkat edin. apalamak
uygulama gerektiren bir beceridir. Kullandka daha kolaylar ve
daha etkili olur. Bu apalarnz kullandka, onlar sizin 'Bilind
Davranlarn-zn' bir paras olur. apalarn sizin iin almaya
balayp balamadna dikkat edin ve onlar glendirin. Kt
halleri-niz ve endieleriniz gibi sizi beceriksiz ve baarsz yapan eski
apalarnza da dikkat edin. Bu kt apalar, iyi apalarla de-itirin
ve neler olduunu gzlemleyin. Kaynaklarnza ynelik baarl
apalama etkinliiyle 'duygusal tercihlerinizin' deiti-ini ve
seeneklerinizin arttn greceksiniz.
75
C. MODELLEME
Pazar gnk almanzda grdnz gibi, NLP yntemle-ri, en
mkemmel psikoterapistlerin mterileriyle kurduklar'Baarl letiim'
modellerinin incelenmesiyle gelitirilmitir.
Virginia Satir'in iletiim modelini inceleyen Bandler ve Grinder; Satir
olmamlardr.
Erickson
ve
Perls'in
iletiim
modellerini
in-celediklerinde, Erickson ve Perls olmamlardr. Sadece nasl onlar
gibi dnebileceklerini renmilerdir. Onlar 'modelle-milerdir'
Sonra bu dnme modelini NLP'ye uygulamlardr.
TANIM:
"Modelleme, bir nsann bir grevi ya da ii mkemmel bir e-kilde
baarmasn] salayan 'dnceleri' ve 'aksiyonlar' anla-ma srecidir.
"
D. NLP MODELLEME SREC
ocuklar davran modellerini gelitirirken evrelerindeki insanlar
modeller ve ok ey renirler. ocuklarn, ailelerinde-ki kiilerin ilgi
ve hobilerini paylamalar, hayret edilecek bir ey deildir. 'Taklit
etmek en samimi dalkavukluk biimidir' diye bir deyi vardr .nsanlar
gerekten hayranlk duyduklar insanlara benzemek isterler. NLP size
'bir bakas olmanz' teklif etmiyor. Sadece bakalarnn nasl baarl
olduklarn anlamanz, bu ba-ary kendiniz iin modelleyerek sizin
de baarl olabileceinizi, renme srecinde daha etkin
olabileceinizi sylyor.
zellikle spor alannda byk baarlar kazanm kiilerin ou daha
ocukluklarndan itibaren baarl sporcular kendi-lerine 'Kahraman'
olarak seip, modellediklerini iddia ederler.
Onlarn nasl mkemmel oynadklarn gzlemlerler nasl
yrdklerine ya da kotuklarna dikkat ederler.
Onlarn yerinde
kendilerinin 'Kahraman' olduunu hayal ederler.
76
NLP Modelleme Srecinin blm vardr:

1. pazartesi gnnn dersi olan kinci Algsal Duruu kullann - Birinci
blm, modellemek istediiniz kiinin davran-lar zerinde almay
ve onlarn kiisel dnyalarnn haritasn anlamay kapsar. u sorunun
cevabn irdeleyin: "Senin yerinde olmam ve senin gibi dnp
davranabilmem iin ne yapmam gerekir?'
2. Kullandnz dnerek Modeli test edin. Etkisine ba-kn. Bir
farkllk yaratyor mu? Eer bir farkllk yaratmyorsa, ona ihtiyacnz
yok demektir. Eer istediiniz ynde bir farkl-lk yaratyorsa, bu
modeli kullanabilirsiniz.
3. Beceriyi bakalarna aktarma biimini tasarmlayn. Bir
organizasyonun kuruluunda bu ok nemlidir. Herhangi bir
blmdeki alanlarn en mkemmelleri zerinde 'koluk' ve
'mentorluk' almalar yapabilirsiniz. Balantl stratejiler ge-litirerek,
dier personelin becerilerini arttrabilirsiniz.
E. GZLEMLER VE ANAHTAR SORULAR
1. Modellemek ve yeniden retmek istediiniz beceriyi ta-nmlayn.
Kendinizi de modelleyebilir ve farkl durumlar iin etkin stratejiler
gelitirebilirsiniz.
2 Bu beceriyi mkemmel bir ekilde sergileyen kiiyi ya da
kiileri sein.
3. unlar gzlemleyin ve betimleyin:
a. Onlarn davranlarn gzlemleyin ve betimleyin. Ne
yapyorlar ve nasl yapyorlar?
b. Onlarn temsil sistemlerini ve beden dillerini gzlemleyin ve
betimleyin (Bu konu, Sal gn ilenmiti.)
c. Onlarn filtrelerini ve meta programlarn gzlemleyin ve
betimleyin. (Bu konu, Perembe gn ilemiti.)
d Onlarn nrolojik dzeylerini gzlemleyin ve betimleyin.
4. Modellediiniz kii ya da kiilerle yz yze grn ve
77
rportaj yapn. Onlarn ne yaptklarn ak bir ekilde anlama-ya

aln. Eer baz olumsuzluklar grrseniz armayn. Bu
olumsuzluklarn ou bilind ile balantl olabilir. Baarl bir
grme yapmak iin unlara dikkat etmelisiniz.
a. "Yneticinizle grmeye girmeden nce neler dnyorsunuz?"
b. "Kendinizi gvenli hissetmeniz iin kendinize nasl yardmc
oluyorsunuz?"
c. "Ne eit sorular hazrlyorsunuz ve ne tr sorulara ihtiyacnz var?"
d "Grme durumundayken kendinizi nasl betimliyorsunuz?"
e. Uzlamay nasl salyorsunuz?"
F. Cumartesi Gnnn zeti:
Bugn (Cumartesi) geni kullanm alan olan NLP tekniinin
zerinde durduk: Alt Sistemler, apalar ve Modelleme. Bu teknikleri
kullanarak, motivasyonunuzu olumsuz etkileyen bir halinizi, sizi
motive eden bir hal ile deitirebilirsiniz.
Kt apalarnz, iyi apalarla deitirebilirsiniz. Modelleme tekniini
kullanarak bir grevi ya da ii daha mkemmel bir ekilde
baarabilirsiniz. Bylece duygusal tercihlerinizin dei-tiini, duygusal
tepkilerle davranmak yerine 'bilinli yantlar' verebildiinizi,
seeneklerinizin her gn biraz daha arttn greceksiniz.
G. Sonraki Admlar
Bu kitap Neuro Linguistic Programming almalarn anlayabilmeniz
iin size basit "aletler" sunuyor. Bunlar, eitli NLP dnrlerinin bir
kombinasyonundan karlm olsalarda, benim NLP blgemin
haritasn temsil ediyorlar.
NLP'yi kullanarak seeneklerinizi oaltabilirsiniz. Her durumda ne
hissedeceinize ve nasl tepki vereceinize karar verebilirsiniz.
Bakalaryla iletiim kurarken geni bir repertua-ra sahip olabilirsiniz.
Sonraki admlar ise size kalm.
78
Bu kitabn bana dnerek, fikirleri yeniden gzden geirip

hazmetmek isteyebilirsiniz ya da uygulamalar yaparak deneyimlerinizi
arttrabilirsiniz. Size en anlaml gelen rnekleri seip, deiiklikler de
yapabilirsiniz. Bir NLP kursu almay ve sonra daha ilerlemeyi de
seebilirsiniz.
1. Ulamak stediiniz Sonucu Bilin:
Sizin NLP ile ilgili olarak, gelecee ynelik baz fikirleriniz varsa,
sorulardan yararlanabilirsiniz.
2. Esnek Olun:
Farkl davranlar ve teknikleri deneyerek, kendi yantlarnz sein.
Dier insanlarn dnme biimlerine ve kullandk-lar szcklere
dikkat edin. Arkadalarnz ya da birlikte alt-nz kiilerle
uygulamalar yapn. Baz konular kavrayabilme-niz iin dierlerinden
daha fazla uygulama yapmanz gerekebilir. Gznze ilk arpan
eyle, kulamza ho gelen bir sesle ya da kendinizi rahat
hissetmenizle balayabilirsiniz.
Eer yaptnz eyler size istediiniz sonucu salamyorsa, onlar
deitirin. Farkl bir ey yapn.
3. NLP almalarmz Srdrn:
Listedeki teki NLP yazarlarn okuyarak haritanz geniletin: Kasetleri
dinleyin, bir 'training' (eitim) kursuna katln. Bunlar size ok ey
kazandracaktr.
79
4. Aadaki adreslerle balant kurabilirsiniz.

1. Association of NLP Help Desk PO Box 5 Haverford West SA63 4Y A
www.anlp .org Tel:O870 7871978
2. International NLP Trainers Association (INLPTA) PO
Box 288 Fareham PO16 OYG Tel:013292 85353
Bundan sonra ne yapacaksnz? Kendinizi bilmenizin zevkini
karn
Sizi 'Btnlkl' bir insan yapan anlamn keyfini karn.
8. SZLK
A. B.
Aynlk/Farkllk Kabb: sameness/ difference: Aynl ter-cih eden
kiiler benzer ilerde ya da ayn ite almay tercih e-der, deiiklik
aramazlar. Farkll tercih eden kiiler ise ileri-ni deitirmek isterler.
Alg: perception: Duyu organlar tarafndan kaydedilen uya-ranlarn,
beyin tarafndan yorumlanp anlamlandrlmas ilemi sonucunda
ortaya kan rndr. Bu srece alglama ad verilir.
Algsal Duru Almak:: perceptua1 positioning: Bakalaryla
ilikilerinizde etkili olmanz salayacak gl bir yol vardr. Bu da
onlarn davran biimleri ve tercihlerini nasl yaptklaryla ilgili
bilgilerinizi geniletmenizdir. NLP bu konuda pratik bir zm bulmu,
'Algsal Duru Almak' tekniini gelitirmitir. Bir iletiim srasnda
zmsz bir noktaya geldiinizde, kendi-nize yeni bir frsat yaratmak
iin, szel ve bedensel olarak ald-nz duruu deitirebilirsiniz.
temel algsal duru vardr.
Birinci Algsal Duru: Kendinizden Bak.
kinci Algsal Duru: tekinden Bak.
nc Algsal Duru: Gzlemci Olarak Bak.
Alt Sistemler: submoda1ities: Alt sistemler bizim deneyim-lerimizi
nasl kodladmz ve farkl duyusal sistemleri nasl a-yrdettiimizi
gsterir.
80
Ayak: Uydurmak: pacing: nsanlarn birbirine ayak uydur-mas,

duygusal hallerine sayg gstermelerini ve yant vermele-rini
salayarak dostane bir ilikiyi glendirir.
Bamsz/Dzencilik Kabb: options/procedures: Bamsz-lk kalbn
kullanan insanlar bir dzenlemeyi izleyerek balayabilir ve sonra
uygun eitlemeleri ekleyebilirler. Seeneklerinin saysn arttrma ve
seme zgrlklerini kullanma konula-rnda motivasyon sahibidirler.
Dzencilik kalbn kullanan ki-iler ise belirlenmi grevleri yerine
getirmekten ve standart o-lan eyleri yapmaktan holanrlar.
Balamn Yeniden erevelenmesi: context reframing: Balamn
yeniden erevelenmesini uygulayarak, her davran-n olumlu bir
ynn grmeyi baarabilirsiniz. Doru olan eyi, doru yerde ve
doru zamanda yapabilmeyi baarabilirsiniz.
Baarszlk: fai1ure: NLP dnyasnda 'baarszlk' diye bir ey
yoktur. Alnacak dersler ya da 'geri bildirim' vardr.
Beceriler/Yetenekler Dzeyi: capabilities : Sizin yetenek-leriniz,
beceriler ve nitelikler olarak kullanabileceiniz kaynak-larnzdr.
Bunlarn ou dzenli olarak kullandnz srelerdir , otomatiktirler
ve alkanlk halindedirler.
Beden Dili: body language: Bedeninizin duru ekilleri, se-sinizin
kalitesi, nefes alma ekliniz ve buna benzer zellikleriniz her zaman
temsil sistemlerinin iaretleridir. a.Sesin zelli-i, b. Ban Duruu, c.
Nefes Al ekli, d. Bedenin Duruu
Bilgi: information: Kategoriler sralamasnn bir parasdr. rnein, ilk
i gnnzle ilgili hatralarnz canlandrrken u bilgi edinme
sorularn kullanabilirsiniz: 'Bu ii nasl setiniz?': 'Bu irkete niin
geldiniz?'
Birinci Algsal Duru: first perceptua1 position: Kendiniz-den Bak.
Bu sizin kendi gerekliinizdir. O anda orada varo-lan durumu nasl
grdnz, nasl duyduunuz ve neler hissettiinizle ilgilidir.
81
Davranlar Birbirine Uydurmak: matching: Dostane bir i-liki kurmak'

(rapport), tekilerin temsil sistemlerine ve beden dillerine
kendinizinkileri uydurarak ksmen baarlabilir. Eer onlar oturuyorsa
siz de oturursunuz, yava nefes alyorlarsa siz de yava nefes
alrsnz, yava bir ses tonuyla konuuyorlarsa siz de yava bir sesle
konuursunuz.
Davranlar Farkblatrmak: mismatching: Bazen yle an-lar olur ki,
artk tartmay srdrmek istemiyorsunuzdur ya da tartmann odak
noktasn deitirmek istiyorsunuzdur. Byle bir anda bilinli olarak
bedensel duruunuzu farkllatrabilirsiniz.
apalar: anchors: NLP terminolojisinde bir 'apa', belirli bir tepkiyi
uyandran herhangi bir uyarandr.
arptmalar: distortions: Konumac mantksal temellere dayanmayan
sonulardan sz ederse ya da deneyimlerin farkl yanlar arasnda
yanl balantlar kurarsa, arptmalar ortaya kar.
evre Dzeyi: environment: evre dzeyi, sizin dnzda olan her
eyi kapsar. Nerede olduunuzu, birlikte olduunuz insanlar, evinizi,
iinizi, evrenizdeki her eyi kapsar.
D.
Davranlar Dzeyi: behaviours: Sizin davranlarnz, yap-tnz
eylerdir, sylediiniz eylerdir ve evrenizde gzlemle-diiniz ya da
duyduunuz eylerdir.
Deerler: values: Sizin deerleriniz, karar verme sreleri-nizin
dayand kriterlerdir. Hayatnz yaama biiminiz iin nemli olan
niteliklerdir.
Deiimler: changes: Yaamnz incelediinizde belki de artk
ihtiyacnz olmayan, amalarnn modas gemi inanlar-nz
olduunu greceksiniz. Eer byle inanlarnz varsa, onlar deitirin.
Deiimin Nrolojik Dzeyleri: neuro logicallevels of change: NLP'nin
nde gelen dnrlerinden Robert Dilts, 'renme', 'letiim' ve
'Deiim'in alt dzeyini belirlemitir. Dilts'in 'Nrolojik Dzeyler' adn
vermesinin nedeni, bu alt dzeyin, mantksal ve hiyerarik bir dzen
iinde olmalardr. En yksek seviyeden itibaren:
1. Ruhsallk, Balantllk ve Ama Dzeyi (sorusu:baka kim?)
82
2.Kimlik ve Misyon Dzeyi (sorusu: kim?)

3.nan Sistemleri ve Deerler Dzeyi (sorusu:niin?)
4.Beceriler ve Yetenekler Dzeyi (sorusu:nasl?)
5.Davranlar Dzeyi (sorusu: ne?)
6.evre Dzeyi (sorusu: nerede?)
Dil: linguistie: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kullandnz,
kelime ve cmlelerin, sizi ve evrenizi nasl etki-lediiyle ilgilidir.
Dostane Bir liki Kurmak: rapport: Eer insanlarla kur-duunuz
iletiimler her zaman baarl ve atmasz oluyorsa, her ey yolunda
demektir. Eer her ey yolundaysa, bu sizin el-de edebileceiniz
btn bilgileri kendi temsil slubunuzda kul-lanrken, kiminle iletiim
kurduunuza dikkat ederek, o insana uygun olan seiyorsunuzdur.
NLP terminolojisinde bu uygula-ma, 'Dostane bir iliki kurmak'
(rapport) olarak bilinir.
Duygusal/Dokunsal Alt Sistemleri: kinaesthetie submodalities:
1. Basn: sert/yumuak,
2. Doku: przl/kaygan,
3.Arlk: hafif/ar,
4.Konum: bedeninizin neresini deneyimliyorsunuz?,
5.ekil: keli/bkl,
6. Yorgunluk: gllzayf
Duygusal/Dokunsal Eriim pular: kinaesthetie accessing cues: Eer
bir insann gzleri 'Sa Aaya' bakyorsa, duygu-sal/dokunsal bir
sre iinde demektir. Bazen isel duygularyla bazen de insanlar
krmadan idare etme becerileriyle hareket ederler.
Duygusal/Dokunsal Temsil Sistemleri: kinaesthetie
sentational systems: Bilgi edinme srecimizin bir parasdr.
repre
83
E.
Eriim pular: accessing cues: Sz ya da hareketle yap-lan
iaretlerin zmlemesini renerek, kendinizin ve baka insanlarn
tercih ettikleri dnme ve iletiim kurma sluplar-n/biimlerini
tanmaya balayabilirsiniz. NLP terminolojisinde buna 'Eriim ipular'
denir. 1.Grsel, 2.itsel, 3.Duygusal/Do-kunsal Eriim ipular vardr.
Etkinlikler: activity: Kategoriler sralamasnn bir paras-dr. lk i
gnnzle ilgili hatralarnz canlandrrken u 'etkin-liklerle' ilgili
konular kullanabilirsiniz: ikna ve tevik konumas; Ekip toplants;
alanlarla brifing; Telefon grmeleri.
F.
Fiilin Belirtilmemi Olmas: unspecified verbs: Bu kalpta, bir eylem,
nasl yapld aka belirtilmeden betimlenir. rnein: 'Biz ok etkili
olacaz.' Buna u soru sorulur: 'Nasl ok etkili olacaz?'
Filtre Sistemleri: filter systems: Sizin filtre sistemleriniz, si-ze verilen
bilgiyi nasl yantladnz ve onu nasl programladnz anlamanz
salar. Size sorulan eitli sorular yantlama biiminiz, sizin
deneyimleriniz ve bilgiyi filtreleme biiminiz hakknda bir fikir verir.
NLP terminolojsinde bu filtre sistemle-rine 'Meta Programlar' denir.
G.
Grsel Eriim ipular: auditory accessing cues: Grsel e-riim
ipularn kullanan bir insan, sorular cevaplamadan nce zihninde bir
resim oluturur. Diyagramlardan, kartlardan ve projeksiyondan
yararlanr.
Grsel Temsil Sistemleri: auditory representational systems:
Bilgi edinme srecimizin bir parasdr.
Gz Hareketleri: eye mavements: Karmzdaki insann gz
hareketlerine konsantre olarak gz eriim ipular sayesinde o insann
temsil sistemleri hakknda daha fazla enformas-yon elde edebilirsiniz.
Gzlemler
questions:
ve
Anahtar
Sorular:
observations
and
.Modellemek istediiniz beceriyi tanmlayn
key
84
2.Bu beceriyi mkemmel bir ekilde sergileyen bir kiiyi ya da

kiileri sein
3.Onlarn filtrelerini ve meta programlarn gzlemleyin ve
betimleyin.
4.Onlarn nrolojik dzeylerini gzlemleyin ve betimleyin.
Genel/Ayrntl Kalb: genera]Jdetail: Genel kalb kulla-nan insan
'Byk Resim' ve genel kavramlar hakknda d-nr. Ayrntl kalb
kullananlar ise verilerin kk paralaryla ilgilenirler.
Genel ller: universal quantifiers: Genel llerin dili, 'her zaman',
'her', 'hibir zaman', 'hibir', 'herkes', 'herey' ve 'hibirey' gibi
szckleri kapsar.
Genellemeler: generaIisations: Genelleme kalplarnda tek bir
deneyim, mutlak bir hakikatmi gibi ve her koula uygula-nabilirmi
gibi yorumlanr.
"" Geri Bildirim ya da Alnacak Dersler: feedback: NLP dn-yasnda
'Baarszlk' diye bir ey yoktur, 'Geri Bildirim' ya da 'Alnacak Dersler'
vardr. Bir olayn zerinde dnerek, bir daha ki sefere daha farkl
bir ekilde' yapmaya karar verebilir-snz.
Grsel Alt Sistemler: auditory submoda1ities:
1. Rengi: siyah!beyaz/glgeli,
2. Parlakl: solgun/parlak,
3. Aklk: donuk ve puslu/keskin ve odaklanm,
4. Boyut:
panoramik,
gerek
boyutundan
byk/kk,
ereveli
veya
5. Konumu: nde/bir yanda/arkada,

6. Aklk: bulank/odaklanm.
7.Katlmc (kendi gzleriyle gren) ya da Dardan Bakan (resme
bakan)
85
H.
Harita: map: Harita arazinin kendisi deildir. Her kiinin haritas
biriciktir. eyleri nasl grd, eyleri grme biimi' biriciktir.
.
eriin Yeniden erevelenmesi: content reframing: e-riin
yeniden erevelenmesini uygulayarak, kstlayc grnen bir
davrann 'anlamn' deitirebilirsiniz.
sel!Dsal Kalb: internalJexternal: Buna bazen 'Refe-rans erevesi'
denir. nsanlar aksiyonlar hakknda yarg olu-tururken bu filtreye
bavururlar.
sel Diyalog: internal dialogue: nsanlar birbirleriyle ko-nuurken, bir
yandan da isel diyaloglarn srdrler. Byle anlarda gzleri 'Sol
Aaya' doru kayma eilimi gsterir.
kinci Algsal Duru: second perooptnal position: tekin-den Bak.
Bu sizin karnzdaki insann gerekliidir. O anda orada varolan
durumu nasl grd, nasl duyduu ve neler hissettiiyle ilgilidir.
letiim: communication: Bir iletiimin anlam onun etki-sindedir.
letiim ilikisindeki kendi rolnz iyice anladnz-da, iletmek
istediiniz mesajla ilgili olarak baka eyler daha yapmanz gerektiini
bulabilirsiniz.
nan sistemleri ve Deerler Dzeyi: belief systems and va-lues:
Nrolojik dzey olarak inanlarnz sizin doru olduuna inandnz
eylerdir. Gndelik yaam etkinliklerinizin temel formlardr.
nanlar: believes: Baz inanlar nesiller boyunca aileler yoluyla
insanlara aktarlr.
a. Kiisel inanlar, b. Profesyonel inanlar
nantan
Aksiyona:
from
beliefs
to
action:
NLP
terminolojisinde 'inanlarmz', bizim kendimizle ilgili, bakalaryla ilgili
ve eylerin nasl olmalarn beklediimizle ilgili varsaymlarnz temsil
eder. Bu varsaymlar bizim davran ve \.inme kalpla-rmz
oluturur.
86
simletirme: nominalisation: Bizim, dinamik bir fiili ya da sreci

betimlerken onu statik hale getiren bir 'isim' kullanma-mzdr.
itsel Alt Sistemler: auditory submodalities:
1. Volm: yksek/alak,
2. szler/mzik,
3. stereo/mono,
4, Ses kaynann mesafesi: yakn/uzak,
5. Tempo: hzl/yava,
6. Ton: yumuak/sert, kimin sesi,
7. Tempo: allmtan daha hzl /yava.
iitsel Eriim ipular: auditory accessing cues: nsanlar seslerle
dnrken, gzleri, sesleri hatrlamak iin 'Sola' ve sesleri
resimlemek iin 'Saa' doru hareket eder.
iitsel Temsil Sistemleri: auditory representational systems:
iyerindeki Etkisi: impact at work: Mo Shapiro'nun, Bir Haftalk NLP
Kursu kitabnda ilenen bilgileri kullanarak i yerinizde bir deiim
yaratmay
dndnzde
nce
'Davranlarn
Birbirine
Uydurulmas' (match) ve sonra da 'Duygularn paylalmas' (pace)
yntemlerinin uygulanmas daha uygundur .
K.
Herhangi bir zamanda, herhangi bir rolle ilgilidir. Etiketlerin altnda
gizlidir.
Kiiler: people: lk i gnnz anmsarken, size evreyi gsteren
kii, yneticiniz, ekip yeleriniz ve yeni arkadalarnz aklnza
gelebilir.
87
Kriz Ynetimi: crisis management: altnz irketin ya da

altnz yneticilerin ve dier alanlarn, sizinkine ben-zer Meta
Programlara sahip olmalar mmkndr. Buna kart bir durumda,
eer kendinizi onlarn yannda bir yabanc gibi hissediyorsanz, Meta
programlarnz farkl demektir. Eer siz proaktif iseniz ve yannzda
alanlar reaktif iseler, bu durum hayal krkl ve can sknts
yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar yaplr.
Kokusal Temsil Sistemleri: olfactory representational systems:
Konuurken gerekten ne demek istiyorsunuz?: what e-xactly do you
mean?: Eer ne sylemek istediinizi tam olarak belirlemeden
konuursanz ve doru olarak anlalmay bekler-seniz, bu sizin bir
hikayenin yarsn anlatmanza benzeyecek ve farkl yorumlara ak
olacaktr.
Kalibrasyon ya da Halden Anlamak: calbration: Gz Ha-reketleri ve
Beden Dili size temsil sistemleriyle ilgili genel bir bak salar.
Kalibrasyon teknii ise farkl bilgileri tanmanz ve uygulamanz
salar. Her insan iin zgn ve biriciktir.
Karmak Denkletirmeler: complex equivalent: Genellikle 'Zihin
Okuma'y takip eder. Sanki ayn anlamdaym gibi, iki cmlenin
birletirilmesinden oluur.
Karlatrmalar: comparisons: Bazen karlatrma ieren bir cmle
kurarz fakat neyle karlatrdmz belirsiz olabilir.
Kategoriler Sralamas: sorting categories: lk i gnnz zerinde
dnn. Hatrlayacanz unsurlar sizin kullandnz kategoriler
sralamasna bal olacaktr. Hibirinin doru yada yanl olmadn
bilerek, kendi 'Bilgi Sralama Biiminizi' tan-yabilirsiniz. rnek:
1.Kiiler, 2.Yerler, 3.eyler, 4.Etkinlikler, 5.Zaman, 6.Bilgi Edinmek.
88
Kaynaklar: resources: Bazen isel ve dsal kaynaklarmz unuturuz

yi oluturulmu bir Hedef ya da Sonu tasarm, hem ona erimeyi
hem de bunun srdrlmesini kapsar. Eer ge-rekli olan isel
kaynaklarn hepsine sahip olduunuzu kabul e-dersiniz, bunlarla ilgili
beceri de hedefinizde ierilmelidir.
Kendinizi ve Bakalarn Tanmann Yolu: knowing yourself and
others:
1. Temsil Sistemleri, 2. Halden Anlamak, 3. Dostane bir iliki
kurmak
Kimlik ve Misyon Dzeyi: identity and mission : Sizin kimliiniz,
kim olduunuzu dndnzle ilgili bir tanmdr.
Linguistic: Sizin dilinizi kullan biiminizle ilgilidir. Kul-landnz
kelime ve cmlelerin sizi ve evrenizi nasl etkilediiyle ilgilidir.
M.
Meta Model: meta model: Belirsizlik ieren dil kalplarn daha iyi
anlayabilmeniz iin oluturulmu bir modeldir. zel sorular eklenerek
glendirilmitir.
Meta Modelin kesinletirme sorularyla mdahale ettii mulak
ifadeler:
1. Silme,
2. znenin belirtilmemi olmas,
3. Fiilin belirtilmemi olmas,
4. isimletirme,
5. Karlatrmalar,
6. Yarglar,
7. arptmalar,
8. Zihin okumak,
9. Karmak denkletirmeler,
89
10. Neden ve etki,

11. nkabuller varsaymlar,
12. Genellemeler,
13. Genel ller,
14. Zorunluluk ieren ifadeler,
15.Olanakllk ya da olanakszlk ieren ifadeler.
Meta Program Filtreleri: metaprogram filters: insanlarn deneyimlerini
filtrelerden geirirken ya da ayrp snflandrr-ken gsterdikleri
esneklii tanmak ok nemlidir. Bizler al-kanlk olarak baz
deneyimlere dikkatimizi veririz ve bazlarn da grmezlikten geliriz.
Bunlar bizim dnme ve alma bi-imlerimizdeki sabit ve tutarl
kalplar oluturur.
1. Yaklaan/Uzaklaan Kalb,
2. Aynlk/Farkllk Kalb,
3. isel/Dsal Kalb,
4. Genel/Ayrntl Kalb,
5. Bamszlk/Dzenlilik Kalb,
6. Proaktif/Reaktif Kalb.
Misyon: mission: Kimlik ve Misyon dzeyinde u sorunun cevabn
aratrabilirsiniz: "Bunu yaparken ben kimim?"
Mo Shapiro'nun Bir Haftalk NLP Kursu Program:
1. Pazar Gn: NLP Nedir?,
2. Pazartesi Gn: Kiisel ve Profesyonel inanlar,
3. Sal Gn: Kendinizi ve Bakalarn Tanmak,
4. aramba Gn: Ne Demek istiyorsunuz,
5. Perembe Gn: Filtre Sistemleri,
90
6. Cuma Gn: Deiim ve Yeniden ereveleme sistemleri,

7. Cumartesi Gn: Seeneklerinizi Arttrn.
Modelleme: modelling: NLP terminolojsinde Modelleme, bir insann
bir grevi ya da ii mkemmel bir ekilde baarma-sn salayan
'dnceleri' ve 'aksiyonlar' anlama srecidir.
Mkemmelliin Temel lkeleri: basic principles of excellence:
1. Gerek duyduumuz kaynaklar hepimizde vardr.
2. iletiimin anlam onun etkisindedir.
3. Baarszlk yoktur, Alnacak Dersler ya da Geri Bildirim vardr.
4. Harita arazinin kendisi deildir ve her kiinin haritas biriciktir.
N.
.
Neden ve Etki: cause and effect: Bu kalp, bir eyin bir baka
eyle nedensel iliki iinde olduunu gsterir.
Neuro: Sizin dnme srecinizle ve duyumlarnz kullanarak
evrenizde ne olup bittiini anlama biiminizle ilgilidir.
NLP Hakknda Tarihsel Bilgi: an overnew of NLP: NLP, Richard
Bandler ve John Grinder tarafndan 1970'li yllarn balarnda
gelitirilmitir.
NLP Nedir? What is Neuro Linguistic Programming: NLP'nin
poplerlii 1970'lerin ortalarndan beri artmaktadr. letiim, ticaret,
kiisel geliim ve psikoterapi alanlarnda bir-ok uygulamalar vardr.
NLP Modelleme Sreci: modelling process:
1. kinci Algsal Duruu kullann.
2. Kullandnz dnerek Modeli test edin.
3. Beceriyi bakalarna aktarma biimini tasarmlayn.
91
nvarsaymlar: presuppositions: Bu kalp, bizim inanlarmzla ve

beklentilerimizle ilgili kabullenmelerin altnda yatan varsaymlardan
oluur.
znenin belirtilmemi olmas: unspecifeed nouns:. Bu kalpta
(cmle kuruluunda) bir eylemi (action), kimin yaptn aka
belirtmeden betimlersiniz.
O.
P.
Olanakllk ya da Olanakszlk ieren ifadeler: modelope-rators of
possibility/impossibility: Bir kii 'Ben yapamam' ya da 'Bu benim iin
imkansz' gibi ifadeleri kullanyorsa, bahsettii konular kendi 'Beceri'
ve 'Etki' alannn dnda olarak algl-yor demektir.
ProaktiflReaktif Kalb: proactive/reactive: Proaktif insan-lar kendi
kendilerini harekete geirerek, tevik ederek, inisiya-tif alrlar. Reaktif
insanlar ise sorumluluu stlenecek birisinin ortaya kmasn
beklerler.
Profesyonel nanlar: working beliefs:
rnein:
1. Biz her sabah iimize, elimizden gelenin en iyisini yapmaya
geliyoruz.
2. Biz her zaman doru karar veririz.
3. Her aksiyonun arkasnda olumlu bir niyet vardr.
4. Her soruya verilebilecek birok cevap vardr.
ProgP'mming: Sizin davranlarnzla ilgilidir. Dnceleri-nizi,
fikirlerinizi ve aksiyonlarnz organize etme biiminizle il-gilidir.
Bunlarn nceden tahmin edilebilen ve edilemeyen so-nular vardr.
92
R.
Ruhsallk,
Balantlk
ve
Ama
Dzeyi:
spirituality/connectedness/purpose: Bu dzey, sizin de bir paras
olduunuz Byk Sistemi temsil etmektedir. Sizin kendiliinizin
merkez noktasyla ilgilidir. Bazen 'Sizin En Yksek Amacnz' olarak
i-simlendirilir.
S.
Seeneklerinizi ve Esne.kliinizi Arttrn: increase your options:
Seeneklerinizi ve esnekliinizi arttrmann bir yolu da, 'Yaamnzn
leyi Biimine' dikkat etmek: 'Kendi sel G-cnze' odaklanmak
ve 'Baarlarnz' zerinde younlamak-tr.
Haftalk NLP Kursundan Sonraki Admlar: next steps:

1. Ulamak istediiniz sonucu bilin.
2. Esnek olun.
3. NLP almalarnz srdrn.
4. NLP merkezleriyle balant kurun.
5. Okuma listesi yapn, kaset dinleyin.
SonulHedef Belirleme Sorular: outcome checklist:
u sorular cevaplandrn:
1. Hedefiniz/Sonucunuz olumlu olmal; soru: ne istiyorsunuz?
2. Ayrntl olmal; soru: nerede, kim, ne zaman, ne, nasl yapt?
3. Aka grlmeli; gereklemi gibi hayal kurduunuzda ne
gryor, duyuyor hissediyorsunuz?
4. Size ait olmal; kimin Sonucu/Hedefi bu?
5. Yaam slubunuza uygun olmal; gereklemesini ne kadar
istiyorsunuz?
93
6. Sizin kaynaklarnz kullanlmal; daha nce kaynaklarnzn

hangilerini kullandnz ve hangilerini transfer edebilirsiniz?
Silme: deletion: Karmzdaki insann 'ne dediimizi anla-yacan'
farzediyorsak ya da bunun 'nemsiz' olduunuz d-nyorsak, her
trl bilgide 'silme' yaparz. En genel 'silme' r-nekleri unlardr:
1.znenin belirtilmemi olmas, 2.Fiilin belirtilmemi ol-mas,
3.simletirmek, 4.Kyaslamak, 5.Yarglar, 6.ar-ptmalar, 7.Zihin
okumak,
8.Karmak
denkletirmeler,
9.Neden
ve
etki,
10.nvarsaymlar, 11.Genellemeler, 12.Genel ller, 13.Zorunluluk
ieren ifadeler, 14.Olanakllk yada olanakszlk ieren ifadeler.
.
eyler: things: lk i gnnz hatrlamaya altnzda, aklnza
gelen masanz, koltuunuz, bilgisayarnz, resimler, ay kahve ime
kolaylklar gibi eyler.
irket Meta Programlar: company metaprograms: Eer siz proaktif
iseniz ve yannzda alanlar reaktif ise, bu 'hayal krkl' ve 'can
sknts' yaratabilir. Bunu zmek iin Kriz Ynetimi almalar yaplr.
T. .
Tatsal Temsil Sistemleri: gustatory representational systems:
Temsil Sistemleri: represantationa! systems: Bilgi edinme
sreci isel olarak temel duyumlarmz yoluyla temsil edilir.
1. Grsel Temsil Sistemleri,
2. itsel Temsil Sistemleri,
3. Duygusal/Dokunsal Temsil Sistemleri,
4. Tatsal Temsil Sistemleri,
5. Kokusal Temsil Sistemleri.
94
Tercih Ettiiniz Kodlama Yntemi: your preferred met-hod of coding:

Alt Sistemler sizin 'olumlu olarak hatrladnz' bir deneyim ile
'unuttuunuz' ya da 'hatrladnzda sizi kor-kuyla sindiren'
deneyimler arasndaki farkllklar oluturur. Tercih ettiiniz 'Kodlama
Yntemini' tanmaya baladnzda, bu kodlamay deitirip
deitirmemeyi seebilirsiniz. zellikle sizin motivasyonunuzu
olumsuz etkileyen bir haliniz, sizi moti-ve eden bir hal ile deitirmek
istediinizde, bu Yntem ok yararl olacaktr.
Tme Varntrmden Gelim: cunking up ann down: Elde ettiimiz
bilgiyi, farkl dzeylerde ve farkl 'tme varm/tmden gelim'
ilemleriyle ynetiriz. Daha geni ve genel bir bak as-na gemek
iin 'Tme Varm' ilemini; ayrntlara inmek iin 'Tmden Gelim'
ilemini kullanarak, bir projenin baarl olma-sna katkda bulunmak
iin 'dnme yolunu' deitirebiliriz.
nc Algsal Duru: third perceptual position: Gzlem-ci Olarak
Bak. Bu algsal duru, Bamsz Gzlemcinin ger-ekliidir. O anda
orada varolan durumun iinde olmayan, o duruma karmam
birisine, durumun 'nasl grndn' gerekliidir.
y.
Yaklaan/Uzaklaan Kalb: towards/awayfrom: Ama ve hedeflerine
'Yaklama' kalb iindeki bir insan, kar ve yarar-lar hakknda
konuacak ve 'ne istediini' bilecektir. stenme-yen Sonulardan
'Uzaklama' kalb iindeki bir insan ise 'so-runlar' hakknda
konuacak ve 'amacna', deil 'saknmak iste-dii eye'
odaklanacaktr.
Yarglar: judgements: Onlar, kendi kiisel dnyalarnn ha-ritasn,
sanki tek harita oymu gibi sunmaktadrlar. rnein yle derler:
'Herkesin bildii bir hakikat vardr: yi bir talihi o-lan ve yalnz
yaayan bir adam, bir kars olmasnn ihtiyacn duyarak yaayan
adamdr.'
Yaam slubunuz: life style: Ulamak istediiniz sonular,
yaam slubunuzla uyuuyor mu? Sonuca ulatnzda neler
hissedeceksiniz? Bu sorularn cevaplar, en az ulamak istedii-niz
Sonu kadar deerlidir.
95
Yeniden ereveleme: reframing: Yeniden erevelemenin

nemi, bir eye 'farkl alardan' bakarak dnebilmenizi
salamasndan gelmektedir. nsanlar, eitli dnce ve davra-n
kalplarna, birer 'resim erevesi' gibi yapmaktadrlar.
Yerler: places: lk i gnnz hatrlamaya altnzda, aklnza
gelen 'irketin yerleimi', bronuz, yemekhane, byk toplant salonu
gibi yerler.
Yklemler: predicates: zne hakknda bir ey syleyen szck ya da
szcklerdir. Yklemler bizim 'Temsil Sistemleri' arasndaki farkll
belirlemekte kullandmz szcklerdir. Grsel zellikli kiiler toplant
notlarnn yazl olarak kendile-rine verilmesini; iitsel zellikliler
dinlemek ve konumak; duy-gusal/dokunsal zellikliler toplantdan
sonra herkesin elini s-kp, toplantyla ilgili duygularn renmek
isterler.
Z.
Zaman: time: lk i gnnz hatrlarken akhnza gelen 'ne zaman
oldu', 'tarihi', 'saat saat ne yaptnz' gibi zamansal zellikler.
Zaman izgileri: timetines: Bir eyin gemiten gelen bir hatra m,
yoksa gelecekle ilgili bir plan m olduunu nasl bile-bilirsiniz? NLP
almalarnda eitli sorulara cevap vererek, 'zaman' nereye
yerletirdiiniz hakknda bir fikir edinebilirsi-niz. aretleri
deerlendirerek 'kendi zaman izginizin ynn' izleyebilirsiniz.
Zaman inde: in time: Kendi zaman izgilerinin iinde yaayan
insanlar, 'imdi' zerinde younlamaya eilimlidirler.
Zaman Seyahati: time travel: Bizim zamanla iliki kurma
biimimiz, iletiim kurma biimimizi etkiler.
1. Zaman izgileri, 2. Zaman iinde, 3. Zaman yoluyla.
Zaman Yoluyla: through time: Eer bir insan 'Zaman Yo-luyla' zaman
izgisi zerinde iliyorsa; gemii, imdisi ve gele-cei nndedir.
Byle kiiler, yaamda karlatklar olaylarn, birbiriyle balantl ve
bir dizi oluturan blmler olduunu dnrler.
96
zihin Okumak: mind reading: Zihin okuma, konuan kii-nin

dncelerini ve duygularn bildiini varsayan dinleyicile-rin yaptklar
bir 'Yorumlama' eididir.
Zorunluluk eren ifadeler: moda! operators of necessity: .
Bu kalp, yaammz onlarla srdrdmz 'koullar' ve 'kurallarla'
balantldr. Genellikle ocukluk dneminden kay-naklanan 'yazl
olmayan kurallar' ve 'grnmeyen otorite' ola-rak bilinirler.

Mo Shapiro - Bir Haftada NLP

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mo Shapiro - Bir Haftada NLP

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1 Haftada NLP

NLP ile Yedi Gnde

ARKA KAPAK YAZISI

NLP ile,7 GNDE YAAMINIZI DETRN

iniz banzdan atnda ve ar bilgi yklemesiyle kar karya

Pazar gnk almada, bu kitap size anahtar kavramlarn bir zetini

I.PAZAR GNNN DERS 13

NLP unlar Anlamanz Salar:

Neuro ve Linguistik blmleri

Neuro Linguistik Programlama sizin u etkinliklerinizi gelitiren

B. NLP Hakkndaki Tarihsel Bilgi:

Baz eyler kt gittiinde nasl tepki veriyorsunuz? Ayn eyi tekrar

D. Ulamak istediiniz Sonular iyi Belirleyin

4. Size ait olmal

E. Pazar Gnnn zeti

Sonunda baka insanlara sayg gsterdii gibi, kendisine de sayg

Bu beni glendiren bir inan m?

Bu inan bana nereden geldi?

3. "Her aksiyonun arkasmda olumlu bir niyet vardr. "

D. ALGISAL DURU ALMAK

3. nc Algsal Duru: Gzlemci Olarak Bak.

E. PAZARTES GNNN ZET

Bilgi edinme sresi isel olarak

temel duygularmz yoluyla temsil

1.Grsel (npictures, visual),

Farkl insanlarn, farkl yantlar olacaktr. Bu yantlar doru ya da

Son i toplantnz ya da ekibinize yaptnz konumay hatrlamaya

Bu kitaptaki egzersizleri yaptka, tanmlanan gz hareket-lerinden

10. Duygusal! dokunsal eriim ipular

itsel: Aka duymak ister.

u konuya dikkat etmeniz ok nemlidir: Bir kiiyle anla-mazlk

Eer bir bakasnn davranlarna davranlarnz uydura-bilirseniz ve

u rnekleri de siz doldurun:

isimletirmelere i ve siyaset dnyalarnda ok rastlanmaktadr.

10. Neden ve Etki

14. Zorunluluk ieren ifadeler

Bu cmle, kiinin ynetmekle ilgili bir eyler bildiini gs-termektedir.

AIKLAMA: "Meta Programlar insanlarn kendilerine u-laan bilgiyi

an beklerler. Baz durumlara, tehlikelere verdikleri yantlar, dl-lere

Buna bazen 'referans erevesi' filtresi denir. nsanlar ak-siyonlar

Bu Meta Programn belirlenmesine yardmc olacak soru rnei

'Bana en son grdnz filmi anlatn.'

Prodktrn yapt ey nemsiz, ufak tefek bir ey gibi grnebilir

META PROGRAM TABLOSU:

Almak, sahip olmak, kazanmak,

Her zaman oldu- Arabuluculuk, Genelolarak, u gibi, alk 01- moda,

C. RKET META PROGRAMLARI

6. Bilgi edinme - Bu ii nasl setiniz, bu irkete niin gel-

zel bir balam iinde teki kiinin ilgi odan tanmanz ok

imdi bu kitab okurken, 'imdi'nin nerede olduuna ka-rar verin.

F. TMEVARIM TMDEN GELM

A. DEMN NROLOJK DZEYLER

2.Kimlik ve Misyon Dzeyi

Sizin 'deerleriniz', karar verme srelerinizin dayand kriterlerdir.

inanlar, kiisel geliime yardmc da olabilir, engel de:

al-anlar bu deerlere 'inanmaz' ve 'uygulamaz' ise irkette bir

balar'. Davranlar evremizdeki Rol Modellerinden kopya ederek

Hastabakclk yaptm anlarda b-rndm kiilii beenmiyorum.

Bu blm okuduktan sonra u szleri duyduunuzda ieriin

"Bir sunu konumas yapmak iin ayaa kalktmda zihnim bolua

Cevap 1: "Zihnimin temizlenmesi ve sylemek istediim

Soru 2: "Sinirlenmenin nasl bir deeri olabilir?"

4. CUMA GNNN ZET:

7. CUMARTES GNNN DERS