partikular sa isang

uri ng panahon at
pikong iiPunaDac
a lipunang r|o ang
na
isaalang-alang
,abagong-anyoang
Ba materyal at mga
i. kinasa-konteksro
umusbongsaisang
lilikla ng hulagl'ay
agPahaFg aI may
ar
inahahalagahan,
Engmagkaroonng
ilang tsangar),aat
sa tsangesPasyo

niLeandro
Locsln
Exchange
nadisenyo
MakaliSlook
ANG PNOSESONG PAGLIKIIA AT PAGBABAGOI{G-A YO

G SINING

Saklawng malikhaingkakaFhansapaglikhang siningangPhggamitng Pilingmateryalat

ang disenyongesletiko.Tiflutukoy ng katagang"materyal"ang
teknik upaog maisagawa
mgapisikal na baga/ na ginagamit saPagbibigafanyo saisanSgawangaining Saradbyonal
napagpipinra,kabilangdito angPinipinbhang kanbasa! PaPelna Sinagamitanng kiay
mula sa oleo, water color, o dnta, Sadi-tradlsyonalna pamamaraan,ma! malawakang
nagagamirang mga materyal na matatagPuan3aacing kaligiran tulad ng lata, bote, mga
gnlfrti s pader, armgaistrimer sam8a kilos protesta salansangan.
ayang
marerydsasiningng Pagta'tattoo
SakatuiubongsininS,angpinakamahalagang
ng
mga
na
instrumento
mapagpahalag
katawan. Sa sining ng saFw, katawan din ang
kahulugankung kaya'titinuturing ito na "ina ng lahatngsining " Masasabingumusbong
din mula sasayawang teauo. Mula samatikhainS Salawng katawanna sinaliwan ng musika
at lileratura, naipapahatag sa atin ang isang interpretasyon ng realidad . Ang tunog na
nagagawang tao mula sakanlang katawanat mga matert?l sakaligiran ang sila namang
materyal sasining ng musika
Sasining ng eskultura,higit na naPapansinang kahalagahanng materyaldahil ang
kaligiran ay
katangianng mga materyalna ginagamitna buhat sa isangesPesiPikong
nakaaapekto sa stetikong Pang'unawa Ang paggamit ng kahoy ay nagPaPahaFg ng
konseptong "organiko," "buhay," at "may inir" samantalanS ang ma.mol na silang
'malamiS'" '&lang emosyon"
ginagamit ng m8a Griyego ay may konotasyong
"permanente," at " may kamahalan' kung kafa't madalasmapabotan tI8 mga taonS nara
kapanglarihan ang paggalla ltg mga rebultong Pampubliko na rari sa m8a nasabing
materyal.Ang metal na ginagamitsamakabagong eskultura aymaaaringkumakatawan sa

SININGAT LIPIJNAN
t1

nrodemong panaho! na adng ginagala\aan

dahil na rin samatawalang paggamir niro
sa
rndusrnyalisasyon
ng mgatungsod.
;a Dawat mareryatna gamid,, iba,r

N,a,kaw
nsdinans
ma,'"G;;;;;;:"ilj;T:

;::|:;1"::AT1J[XX-;

agham ar rcknoiohiya. Tulad ng kasavs

pagbarago
nura
woodb;i
;*: ;;;;:,:j:il:il:T ;:"H:T""ffi l.ili*lli
nangahulugan
ngpagbabago
samod6
neprodukso""

*oJ*
",.i"".*i.",
_"_bl" p,r"".n *."0**
"*,,"r,
,"nri*
;;;il;,,
produl$ryonng mgagnbado."g
".""*
Nagingmaramrnan
",angsrsremangpagtitimbag,
Irinulak
nspagkaka_imb
."t"

mabilisna
*r"-"1 arumunrad
ans
edukary.,
p*.
*
,"r"*,,_i.
N";;;;;;;_
l1Tll"l11"r

-* -.nsha
upans
-"';; ;;",
lH:n,lJfi:Xl:,-i:,;":8,X1'jj"":Y::q

:1ilH:*:T,J"Tii:
"*i,:l;;nsmsaakrat,
""*,*";:::,fi:;ffi?
:T:',.
i
kasama
ng
mga
grabado
nanaglar";;;;;*
:i:T,hansy:1uks,yon
nulaF{a/ ng y\risti),anismo
na masasabins

sapaspaparasanaP
ns rerihivons

u..."r^u'r'y"",,p',^gp;;;;;":::Ti':s

,,sxero,raphf
dahit,'"
.i.:"_"i"";ilT:;#'#;?:T#:::ffiT11::;

nsimpormasyon
," p"_"_"git*ng;s"."*p;;;;,

":roasrasanap
l,ji1,,.l:l-Yol'"
rax
rnachrnes,
e_mail,
at internetna makal
lang mgaparaanupang"r...ou,".,"
*,iiolRb
xarrais.rng
rrarinaangii;';';;;;;;;;:lTakar*l'a

sa,produksivon
ng sining Mayroon
nsmsaiarawanatmgadisenvo

naman
n8kapwa
posiribo,,
ffilr"::*r*
".g"uo.ng.p.T,l'::;"XilT";Xr":i,ffi
:i pJEtdkJnBpo./ePoprgpapi
lavok

naihaha\agf.rng"nonguringlup;o"fr;raung
,nrr"rr.f Jrn .r i,dngtugnrar kung
rnontsltd!c ng,"knotohiy" urn'ur;"";;,;;;;
rern.rurr\rd\ m"irurunngnabararan
"ing
ng an."snglr"rr**,i
ir"n! r,p"n*;:;r;;;
nepdqruqon
$ pJngangaihngan
n8 uoupan&ara*a** nupumumuh*.,rng
5rD''|.r!\
on ng Tqnaar ure!!a,gayundrn
";*""",
rn8 Frtiprnas.
aytubo,na napag-arrf*
a*,f ,i
palayok

na naspapaki(a
ns ekonomii?at panripunu,ig
p"-,.;;;,
Manunggul
Ja/' n
naragpuan
saKuweba
ngruton * p"r"*u"l" lf "8.:'*:'1"- -"lc
:T_l1l"l* ng paniniwala
g:r\undrn
ng mga tao noo

i-i;ffffii,',#lil,llili;il1
li'1J,1s11,i*+.e..""";;;
"*,"i1
m8aninunoMavmsanassasabins
,aspaparuDay
anssisidr,, u.
tsang burialjariLo na sisidlanng mga
bulo r

,,
na
"",,,"l9litnsna ns msaninunoanskonsepto
pasrarakbaynsesp"irirus";-i;;;;;;"""n

g'**ro*o' ,;u" ,,i;i.il;;i""fi

",
msakonseprons
nabuo

ngbangka
naangkarisirani
"t-::lihiwarig napamumuhav
nilaat

d;";;;o]lf;#-,#:s*ra*araw

-":H;:i':iliil:*?ffi;Jil1#l}flTg

ans
passami'i
Pastikha
nsrnsa

.aka';g
.rng
gnaga,aua"
;":;;; ; ;iffilifllTJilil.Ti# ;f#l;'"l
Iulad 5apdss",{ang ."kao pap;er

na.he;'""r;'";;;"'";;;;:
::l*_:..:::
prasongdryaryo
atga$,gaw
upangmakabuo
ngibungair.nyo.
sublyan.gn".,i,_" il"
S]NiNGAT TJPUNAN
18

modemong panahon na ating ginagalawandahit na dn samala&zkang pagganit nito sa

indusrivdlira.von
ng mgalung<od.
Sa bawat marerFl na gamitin, iba't ibarg teknik at .eknolohiyaang nalilinang.
Nakalawing din ang manipulasyon ng mga materyal sa mga pagbabago sa lamngan ng
agham at teknolohiya. Tulad ng kasaysayan
ng sining ng $abado o engraving,ang
pagbabagomula woodblockprint tungo sa copprplateprinting sa Europe at Tsina ay
nangahulugan ng pagbabagosamodd ng produksiyon at ekonomikongaspekto ng sining.
Irinulak ng pagkaka-imbenrang movable prestr'i G tcenbergnoong 1435sa Europe ang
produksiyonng mgagrabado.Nagingmaramihanangsis[emang pad inbag, mabilisra
lumawakang kaaluan at umunlad ang edukasyonparasanakararami.Nataposna ang
panahon na isa-isangkinokopyaang mga aklal ng mga mongha upang maparamiitor
tampokdito angsiningngillustnted manuscipts,o mgapalamulisapahinangmgaaklat.
na masinopna kinokopyanang pira-piraso,Nagsimulana ang panahon ng mabilis at
maramihang produksi/on ng mga aklai, kasana ng mga grabado na naglalarawanng mga
hulagrvayng Kristilanismo na masasabingnakarulong sa pagpapalaganapng rlihiyong
iro. Sakasalukutan,ipinagpapatuloy
angganitongprinsipyong paglikhasapamamagitan
ng xerography dahil na rin sa malawakang pagg rnit ng l,l,gapaper copie$ o xercx
macrlrer. Mabilisang paglaganapng impormasyonsapamamagitanngmgacomputer,
fax machines,e-mail,at internet na makakaapekro
sa produksiyonng sining. Mayroon
nangmgaparaanupangsacompurerna mismomakalikhangmgalarawanatmgadisenyo.
l(akaibanghalinaang ibinibigaynitodahil sabilis ng mgagawainna maaaringmagdulot
namanng kapwapositiboatnegaLibongepektosapagkamaliklainnatin bilangtao.
Sapaggaw2ng potteryo pagpapalayok,naihahalag kung anong uri ng lupa o luwad ang
maratagpuansaisangiugar a!kunganong klaseng teknolohiyaangumusbongdito, Ang
leknolohiyaaymaituturingna batayanngantasng kaalamansaisanglipunanat ng paraan
Ang sina nanS
ng taosaPang-araw-araw
na pamumuhay,
ng pagrugonsapangangailangan
dahil sa
sibilisasyon
ng Tsinaat Ores',galundin angFilipinas,aylubosna napag-aralan
mga nalabing palayok na nagpapakitang ekonomiyaat panliPunang parnumuhay,
gayundin ng paniniwa.lang mga tao noon. Kung susuriin 4 g ManunN Jaa na
natagpuansaKuwebang Tabon saPalawanat sinasabing50,000taon na, makikita ang
at lila nakatingin samalayo.
sabangka,nagsasaSwan
dalawanghulaSlvayng tao na nakasa!.ay
lsang burialjarito na sisidlanng mgabuto ng ating mga ninuno. May mga nagsasabing
nagpapatunayang sisidlangito na nauunawaanna ng mga ninuno anB konseptong
paglalakbay
ng espiritusapagkamatay
ng tao.Ipinahihiwarigngbangkanaangkaligirang
na pamumuhaynila al
ginagalawannila ay tabingdaga(kung kata't ang pang-araw-araw
mgakonseptongnabuodito aybatayrin sakaragatan.
Sa larangan ng sining-bayan, isang prinsipyo ng paglikla an8 Pa88ami. ng mga
matery?lna malapitsabuhayng isanglao.f\amniwangkinukuhalamangangmgamateryal
sakaligirang ginagalawan,mura at hindi tumatangkilik sa mga sinttikong matetal ang
sining na ito. Tulad sa paggawang taka o papier mach6. gamagamit lamang ng piraLaguna,
pirasongditaryoat gawgaw
upangmakabuongibang disenyo.SabayanngPaete,

SININGAT LIPUNAN
IE

mg paggamrtnrlosa
rn" ang nalilinang.
Dagosa laranganng
o o en8rauDg,ang
LEurope ar Tsina ay
xgarpektongsininS.
1.135
sa Europeang
tirlimbag,mabilisDa
t'r: \aEpos na an'l
)3ng mapalamrrtoi
pahinangmgaaklat'
rahon ng mabilisat
ngmga
laqlalarawan
ng
relihiyong
FanaP
lnaiapamamagiBn
oc. .oPiers o xefox
n :i{ mgacompurcf,
rs (ining.Mayroon
rhin atmgachsenyo.
ma3aringmagdulot
r'Jn bilangtao.
i:rqiupao luwadang
Ang
u::rusbongdiio.
Lr!nranarngparaan
rha\..tng sina'1nang
aerq-aralandahil sa
l'rang pamumuhay,
.rlsnuaggut Jar, na
)n na. makikita ang
raji ungin samalayo.
l2r rga nagsasabing
rc ang konsePtong
F..a anglligirang
p3-:':umuhay
nila at
g 3:qqamit ng mga
n i ang nga materyal
diqng materyalang
Brr iamanBng piraL... I Paete, lnguna,

na kilalabilang sentrong pag-ukitsakahoy,laganapdin ang pa8tatakabilang sining a'

ng takaano nililok na kahoy
industriya.Nagshimulaangprosesong pagtat ]<asapaggawa
avon sa tndisyonal na disenyong kabayo,bibi, ibon, tandang,at babaengmay salakot
ldidikit sr takaan ang mga pira?irasong dt'aryo sa Pamamagitan ng nilutong gawgaw
hanggang sa kumapar dg diyaryo. Matapos patuluin sa init ng araw' aalisin na ang
hulmahang takaan at pagdidikitin ang dalawaDgbahagi upang maibalik sa disenyo
Kukulayanito ng matitingkadna kulay tulad ng pula, dilaw, berde at asul,at muling
patutuluin sa alaw Karaniwangkababaihanang gumagawang rakahabangangmga lalaki
namanangmga manlililok ng kanoy.Sakasalukulan,nag-iibaang mgadisenyong Dlgaraka
Naging kanniwan arg mga disenvong usa,aso'Pusa,
sa pagpasokng komersiyalismo.
na siyangtinatangkiliksa ibang
g?i?-r?,aLSantaClaus,pati lnga kahon na Pang-alahas,
sa materyalna ginagamitnilo'
Ang arkitekturaay isa ring sining na nagpapahalaga
kinabta''uar nito' Ang mga
railangangunayonangestniktunsaklimaat toPograPiyang
sakanluranat naiibasamateryalna lika! satuva
mareryalna maaaringpinahahalagahan
dahil sa pagkakaibasa klima. Samga temPeratena bansangnakararanasng taglam'g,
naruralna pahalagahanng mga lao ang bato o sementoat disenyongnakakulongang
saPanahonna mayniyebo yeio Maihahalimbaltaangistorya
espasyo
bilangpag-angkop
ng "Three Litde PigJ'na nagmula sa Germany Kung matatandaanang kuwentong
nababoynagumawang kanta_kanlang
pambatangito,mayroongtatlongmagkakaParid
lobo Angunaavgumawangbahaynavarisadamoiang
magingproreksivonsa
bJhryupang
pangalawa
ayyarisakahof at angPangadoaySumamitng bato.Nakain ng lobo angunang
dalawangbaboydahilmadalingnahiPanat naiumba ng lobo angmgabahayNilalayonng
ng
kuwentona ituro samgabataangpagiginghandasalahat ng Panahonat pagPaPabutl
ng bahay'Kunggayon,
mgagaNaingayangipinahihiwarigngpaggamitngbalosaPaStabyo
angmateryalna batoaynabiSyanng pakahuluganayonsakontekstong kulurang Aleman
clahilsacspsipikongklima rirc'
Ngunit sa arkitekturang mga bahaysaAsya,masangkoPang marcryalna kahoyna
sabukasna espasyo
katutubosamgabansanSsakopniro Ang disenyoay nagPaPahalaga
ctahilmainir o maalinsanganang Panahoni Pahalangang bubong uPang madaling
Sa kasalukuyan,mas malayana ang
umagosang tubiS mula sa malimii na Pa8_ulan.
paggamitngiba't ibangmateryaldahil na rin saPag-unladng ieknolohiyasaarkileklura
Posiblenaog gumamit ng iba't ibang materyal mula sa kaligirano mga materyalna
sinteriko.Ang pag'unladnairo aybunsodnarin ng mgapangangaanganng rao uPang
ng Pagkasiring nakagisnangkaligiran'
mabuhaysamakabagongPanahonna kakrl?jtaan
dulor ng polusyon sa hangin, pagliit na espasyongmatitirahan dahil sa lumalakihg
populasyonsa mga si),udad,kasabayng mga kalamidadtulad n8 lindol at bagyo na
samgarnateryalat teknolohiF
nanatantasalahat ng panig ng rnundo na nakaPagPapabago
ngarklektura.
Maaaringang paggamitng iba'! ibang uri ng materyalay naPaPaloobanng mga
'ch-permanente" May
tulad ng pagiSing"permanenre"o
konseptongpinahahalagahan

SININGAT LIPUNAN
19

batayandin ang pagpiti ng mgamakryat na nagbraga.lng mahabang

.ulad ng batosaarkirekruEareskuliura,o ka}?ayoleosapagpipinta,sahalip na
o papel na nasisirasa kaagalan ng panahon. Halimbawa, may mga kadahitanans

q,irit$?1ar panlipunanna gumabaysapagpitingmareryatna ginamirsamgaginawang

pi'rDidesa Lgypr Pinahahalagahan
angpennanenrengkalidadDgbato
dahitnaniniwala
ang mga may kapangyarihannn kailangangmagragalang mga esFuk.urrngj.o upang
maipakiu angwalanghangsanglpanglarihar ngparao.
Samanralaang konsepbng makikita s pahiyassa bayan ng Lucban,
euezon ay
nagpapahalaga
sa"di,pernanenre',o panandaliangmareryallmang.Sapamamagiran
ng
pagpapahilaso pagdedekoruyonng mga,bptJ.o ricewafers,mgabigas,pruras,gulay
ar
rba panBgarvangagrikulrural,ang mga bahayna dadaananng prusisyonni San rsidro
Labrador ay nagpapahayag
ng pasasalamat
sapatron na itong mga magsasaka
ayon sa
Iktolikong paniniwala.Nagaganapiro ruwing Mayo 15 at malaking paghahandaang
ginagdsdnI mg" rro bilangpara$hmaIsamdgandangani ngl2on. Makulayarmasaya
ang
pistangito, pinanonoodng mgaragarconat ng mgadaruhanangmgadekooryo., ng
*gu
palay at bulaklak sa hugis ng anngya a chandejier. Ang mga gutay naman ay iniaayosna
lrJgi.rJonJ DnJLdqag
nilangrro* Mdl mgalrddi<vonat
na higdnreng,?ri\apapjer
m/.he
ang inilalakadsa buong bayan.Kinatankuhn ito ng mga bara ar pinagra@wanan
ng
maLalnnda.
Ngunitpagkagarng ditim,angtaharng dekorasyon
ayaalhinna upangkainin
o kal" ayipamigaysa
mgahumihingi.Walangpermanenresamgamareryal;na!urallamang
sa mga irc ang ma.ira Ma.ranngipakira ng ganrrong,tning ang pagpapahalaga
,a
malikhaingkakayahanng rao ar ang kanyangkolekribongdimensiyonna lumikha nanq
pauhFulrr
sa bawa!raonng magrgandand
disenvong pahilas.hindr-tulad
,a sininenr
nJgpaprhalaga.Jrsingindrbidhalnahen\oarminsanlamangosisremaLikongn"grg*"p
saaungkasaysayan,
Mahalagangdimensiyon
ngsiningangproseso
ngpaglikha.Kungpapaanoginawaang
likha ay kasing halaga mismo ng produktong natikha. Sa prosso nal.jkita ang
pagpapahalaga
saparrisipasyon
ngkapwamanlilikhaarmanonood-ironga angkolekribo
o pangkomunidadna aspekrong siningbilangekspresyon.
Samgasiningna iLinatanghal
tulad ng musika,dula ar sayawsa mga karutubongFiiipino, ang manUlikhaay siyaring
manonood at ang manonood ay sit" ring manliiikha. Sa rirwal ng pasasalamar
sa
masaganangani ng mga T'boli ng Timog Corabaro,ipinahahayagnila ang kanilang
kasiyahansapamamagiran
ng pagrugrogng mgagongarpagsayaw
ayonsamabilisna ritmo
nito. Malayang sumalisa tugruganan8 nakapatigidsa pamamagitanng paghampassa
kawayang
sahig.Xarabayniroangpagsaliwng6/r$ bel na bahaging kasuoranngmga
mananayaw.Samakatwid,isang kotekribongpagtikha na kumikilala sa kakayahanar
karapatannglaharsaprosesong pagtikna.
Kolektiborin ang paglikhaar pagtaranghrlng musikangJ:?zz.
Ang m8amusikerona
ktr}itang sajannirg
sessio, ay watang rakdang bahagi sa isang pagraranghal ngunir
inaasahanang bawarisana talasanang kanyangpakiramdamupang makabuong isang
musikangimprobisado.Xakaibairo sakaraniwangpa}likhang pop music.Dirc, malinaw

SININGAT IIPUNAN
20

Earng mahabang
ipinla, sahaliPna
Dgakadahilanang
.sa mga glnawans
r dah;l naniniwala
ltul.ang ito upang
.ban, Quezon aY
r Pamamagian ng
nlon ni San Isidro
nagsasalayon sa
paghahandaang
qrla! at masalaang
lctorasyon ng mga
ui saPaPiermachC
inagraBwananng
in na upangkainin
Fl; na$ral lamang
Pag?aPahalagasa
r na lumikha nang
r(ulad sa sining na
rulong nagaganaP
ePsanoglnawaang
.60 naldki ang
) nga ang kolektibo
ing nairinatanghal
olilikha aYsiYaring
ng pasasalamalsa
I nila ang kanilang
| 5amabilis na riuno
n n8 paghampassa
g Lasuotanngmga
la sa kaka)"han ar
g mgamus(ero na
q$aanghal rSunit
I makabuo ng Isang
.4r.. Ditc, malinaw

ang papei na gagampanan ng kompositor. taga-areglo ng musika, mang-aawit at

ragapaLinig. Sa ganitong uri ng sining naPaniningning ang kakatahan ng isang
indibid al-ang sining bilang ekspresyonng sarili-lalo na ang mang-aawitna itinuturing
na s&Ina iniidolo ng r?arr nedia svmlndo ng PoP nusic i'dusay' nagrlg)r.gmahalag'z'
ang pagbentang produktong musikakung kaya'tnagkakaroonng komodipikasvonng
sining.Sinusukatangkagaling"nng musikasabentang mgaplakaat taPe,at kung Saano
ito kadalaspalugtuginsaradyo.
ng mga
Nagsisimulana ring makaapektosapagtatanghalng musikaangPaglaganaP
ang
karaokeatvideoke.Hindi na lamangsamgarestaumnto sing'alongbar matatagPuan
ng
madali
angPagkana
Nagiging
na.in.
mgairo kundi samgabahayat shoPpingarcade
mga popular na awiling FiliPino at mula sa kanluran dahil binabasana lamang ito at
ang dikta ng musika.Naghahatidng kasilahansamgamayhiligkumantaang
sinasabayan
dahil nakatakdana
videoke,ngunithindi nito binjbigyanngpuwangang improbisasyon
rng bilisngpagkantana halawsaorihinal na bersiyonnito Hindi rin daparkalimulanna
muld'media ang videokedahil habangkumakantaay naPapanoodrin ang iba't ibang
naPunahanng rngaiuristao kala aymgababae
ngmgatanawinsaFiliPinas
hulaglvayrulad
sakamem
at lalakingestereotipikongnagPapaseksi
nagaganapsateknolohit?ngkomunikasyonsapamamagitan
Ang mga pagbabagong
saprcsesong paglikhang sininS
na ring makaPagpabago
ngmgacomPurcraynagsisimula
Pangunahinna rito anginlernet at cd-rom.Sapamamagitannito, maiayangnabibigyang
puwangsakulurdng globalangmgatao.Maaarinangmakitaangkole!'siyonng mgaonyag
na museolulad ngLouvresaPads,Franceo kayaayMuseumofModernArtsaNewYorksa
ng mgakontrol ng comPuterhabangnasasar!
pamamagitanlamangng pagmamaniPula
ang imPormasyonna nakukuharito ngunit nagbibigay
MaPang-akiL
sarilingpamamahay,
rin ito ng isangproblemarikongPagtinginsasining.Ano na ang magiSingpaPelngmga
Sinolamang
Ano angbisangPag!.agumonsacomPuter?
museosamakabagongpanahon?
gumamirng compurer?
angrnaykapanETarihang
kondisyonng isanglipunan ang matrlal
Kung nrknpagsrsradng koAtemPoranyong
ng sininS,ang maPanuringPagpili ng mga materyalupadg iangat ang malikhaing
prBprpahrvagavmakikirasr paggrmit ng taund objetts Tumurttkoviro sapaggamirng
.rngaordinaryongkagamitanng taosaaraw-araw
na pamumuhay,ruladngmga"basurang
'diyaryo,lata,bote,mgasirangkagamitan,atibaPanakaPagmalikhaing
hinclinapapansin
sumusuri ar Pum'rpuna 5a
$rrmi, r) ' pektibong nakapagbib;gay-kahulugan'
Mula sa pagiging Pamillar, nagkakaroon ng
komersiyalisasyonng lipunan
upang mapagluonan ng pansin ang PanliPunang aspkto ng
dekmiliaization
Ipinakikitalamangdilonanakakatulongangmalawakna pagkonremporanyongbuhay.
uMwa sapaggamitngrnateryaitungo samasbukasna kaalamangesredkosasiningar sa
pagtuklasng mga estratehiyang pagbuoatPagbagong liPunanat buhaysaiaran8anng
paglikhang sining.
Sapagtatalang isang malikhajngartisl tulad niJose Tence Ruiz,nakatukoysiyang
panahonnasumusurisamgaposibilidadngpaglikha
iianganyongsiningsamakabagong

S ] N I N GA T L I P U N A N
2l

nula samgabagongmareryal,
reknik,arkonreksrongprodukiyon. Angilan samgairo
a) nagsusulongng mga progresibongidea ar esrilo at umaanrig sa masidhing
estedkongkarannsan.
r\abilangdiro angl
kari.on ni ReneAquiraniang Baguiona piDunongsamu,t saring
basurangnaiponsakanyangpaglilimayonmulaBaguiohanggangMerro
Nlanila

UnllledRodericoJoseDaroy.1985
96 mxed-med
a

silidniLa i Macsrfosa
NcwhfkDapuno ngkuhmbo
mgarulaykawayanng nasirang si RobcrroVillanLreva
mga.iibuhosatjsaniEd Manalona ginnwasaaspalro
ngisangl,tnsangan
sahnrap
ng is.tDgcksibirng rgarerrro ngmga bat..I
senaklrlong PETAnoonB1988kungsaangumamirngnaglalakihangraka
na nagsilbingmgaulo ng karakrersadulaiginanapsaSmokeyMounrain,
isangtambakanng basurana ngayonayisanangproyekropalasa
Philippines?000
mgamanjkin ni fftIcesca Enriquczna binabaluranng makapalDasebo

SINING AT L PUNAN
22

il samgalto
sa malidhing

nng
arg Metro

>

rngaSawanina Fred Aquilizan, Hermi Santo,atJunyeena Sinamitan

ng kung anuman ang handog ng gubat tulad ng i kawayaratiba pang
maLeryal
biodegmdablea( hindi sinLecikong

>

mga palayok !i Gery Bautistang PamPanip na nagPapahiwatigng

pagkaligalig

ng aringmgaartistnapalaliminang
natingmgaPagsisikaP
Ilan lamangito sa masasabi
saklawng sining sa lanngan ng materyal, teknik, at konteksto Hinahawan din nito ang
ng mgataongnakikiisa
sasisremangPambatid
landasng isangestetikangmaaaringikintal
sa pag-imbestigasa kasalimuotan ng kontemporanyong realidad Hangad dn nito ang
isangkamalayansasiningna bubuwagsamgatradisyonalna identidadnito bilangicon o
commodity o Patayna bagaysamuseo
Aldbong isina$buhay ni Ruiz mismo ang pagpupunFging iro Nakipagtulungan siya
halimbawa sa ibang manlilikha para sa lnberarlt?, isang toleksiyon ng mga maskara;
haedeng Kiluhin, Pttedeag Timbangin, isang display ng mga mala'sobreng gawa na
tumutuiigsa sa kalabisan ng panitikan ng bangker^; Barong Barong, mgd pagmumunimuni sa mga tahanan ng maralitang taga_lungsodsa kontehtong burgls tulad ng art
gallery',^tang Pabitin,is^ng installation sa2nd Asia-PacificTriennial saBrisbane,Australia
kung saannagsabitsi'a ng mgaPremyongga\!a ng kanyangI'aPwaartist saFiliPinashabang
pinaglalaruan ni Ruiz ang lubid na siyangtumataasat bumababasal"awatangbalangkasng
pabitin na pilil na inabol ng mga bisita sa museo.Marami pang Proyektosi Ruiz na
umuusisasa problema ng identidad ng FiliPinongnaglalakbaysa mundo bilang mga
migranteng manggagawaGumagamit din siya ng teknolohifa ng comPurcr Para
maipahalag ang kan)ang artistikong adhikain ulad ng kanyangm8a kolaboFsyon kayA1
Manrique.
Pinalutunayanng m8aanyongnabanggitna habangnagbabagoang mundo, nagbabago
rin angadngkaranarana(imahinasyon3aPagbagonito

NG SINII\IG
MGA EIEMEI\ITO

t lan sa[gan !a halaP

'lakihang taka
r Yountain,

"seeingcomesbefore wordsawika ng kriiiko sasining na siJohn Berger' Tumitingin tayo

bago magsalita.Angpenctmenon ngPaS-unawasasiningaynagmumula saobsetbasyonng
@osa kanrang paliSid at katawan,Pati na rin saliPunang humuhulma sakanyanSPang_
ngPaglikia
lalaysasiningsamgaelemenro
nakabatayangpagt
unawa.BilanSisanganyo,
at
ng
eksPresyon
at paglinang na silang tumatayong prinsiPto ng organisasyon
persepsiyon.Ang mga Pormal na elemento tulad ng linya' hubog' kulay, galaw' salat'
ng
liwanzg, komposisyon,esPasyo,sukal aLperspektibaayinaangkin natin bilang batalan
pagbuo at pagbago.Mahalagangmalaman na kasangkaPanlamang ang mga elementong
tinulukoy na makaurulong sa ating estetikong Pambatid sabay ng pa8_unawasa
pangkasaysryang!.a.alamanukol dito Depende na rin sa uri ng sining at lipunang

SININGAT LIPUNAN