MALAT YNTEMLER II

Prof.Dr. rfan AY

EKSTRZYON YOLU LE MALAT

EKSTRZYON TANIMI (I) :
Bu imalat yntemi genellikle hafif metaller
(Al,Cu,Mg, vs gibi iin uygulanr.Metal bir takoz bir
alc kovan iine konur bir stampa vastasyla metal
takoza bask yaplr. Metal takoz zorla matris adn
verdiimiz kalp ierisinden geirilir. Bylece
ekstrzyon yoluyla imalat gereklemi olur.

Genel bir benzetme yapacak olursak, di macununu skmaya benzer.

Extrzyonu scakla bal inceleyecek olursak ,oda scaklnda(souk) olarak veya daha
yksek scakllar da (scak) olarak yaplr.

Extrzyonla snrl aptaki paralar ekillendirilebilirler. Al iin (6 mm 1m aras),

elik iin ( 150 cmye kadar) Tipik rn uzunluklar da 7,5 m den kk olur.

Extrzyon ilemini :

1)-kalp as () ,
2)-extrzyon hz
3)- metal takoz scakl (T0 )
4)- Yalama () parametreleri; etkiler.

MALAT YNTEMLER II
Prof.Dr. rfan AY
SICAK EKSTRZYON

Metal ve alamlarn ou oda scaklnda yeteri kadar snek deildir.Bu yzden scak
extrze edilirler

Kuvvet ihtiyac az olur.

Kalp anmas artar.

Istlan metal takozlarda andrc oksit filmi oluur.

n levhaya hafif ap kltmesi yaparak oksit problemi zlr.

Kalplar eliktendir.mr artrmak iin zirkonyum kaplanr.

Yalayc olarak cam kullanlr.

SOUK EKSTRZYON

Sanki extrzyon ile dvmenin birlikte yapld bir ilem gibidir.

40 mm den daha kk metal takozlarn extrde edilmesi yaplr

ayet srtnme ss rekristalizasyon scaklna kadar ulamaz ve o scaklkta kalmazsa

pekleme olay mekanik zellikleri iyiletirir.

Son rn boyutlarnn toleranslar iyidir.

Oksit filmi olumaz

Istma olmadndan daha az enerji harcanr.

Yalama bu ilemde nemli bir parametredir.

Drt tip ekstrzyon yntemi vardr:

1)- Direkt extrzyon
2)- ndirekt extrzyon
3)- Hidrostatik extrzyon
4)- Darbeli extrzyon

MALAT YNTEMLER II
Prof.Dr. rfan AY
1. Direkt Ekstrzyon Yntemi: Arkadaki ekilden de grlecei gibi metal takoz alc kovan
iine konur stampayla bastrlr. Matris ierisinden geirilir. rn kar. Bu yntemde metal
takozun son safhalarnda kuvvet ihtiyac ok artar. Artk malzeme kalbn iine giremez
kesilip atlmas gerekir. Hacmin %18-20 si artk malzemedir. arasnda srtnme Takozla alc
kovan oktur. Kuvvet ihtiyac da fazladr.

DREKT EXTRZYONLA RETLM PARALAR :

MALAT YNTEMLER II
Prof.Dr. rfan AY
2. NDREKT EXTRZYON : Bu yntemin direkt ekstrzyondan fark metal takozun sabit
durmas kalbn metal takoza doru gelmesidir. Bylece alc kovanla metal takoz arasnda
srtnme olmaz. rn stampann iinde kalmak zorundadr. Artk malzeme hacmin %5-6
s kadardr. Kuvvet ihtiyac direk ekstrzyondakinin %75 i kadardr. Srtnme yoktur.

YATAY HDROLK EKSTRZYON PRES

(1000 TONLUK-Byk ktklerin scak extrzyonu iin)

3. HDROSTATK EXTRZYON (I) : Alc ile takoz arasndaki srtnmenin bir akkan
vastasyla yok edildii yntemdir. Direkt ekstrzyona benzerdir.

MALAT YNTEMLER II
Prof.Dr. rfan AY

Bu yntemde metal takozun alcya srtnmesi

yoktur.

Oda scaklnda mum, polymer, bitkisel ya

kullanlrken, yksek scaklklarda camn erimi
hali kullanlr.

Gevrek
olan
ekillendirilirler.

malzemeler

bu

yolla

Bu yntemde ; dk srtnme (),kk

kalp alar () ve yksek extrzyon oranlar
(R) elde etmek mmkndr.

Bu proses, tecrube eksiklii, complex takm gerektirmesi, uzun zaman aralklarnda nadiren
tekrarlanmas nedeniyle endstride daha az kullanlmaktadr.

DARBEL EXTRZYON: Bu yntem Pb, Al, Mg, Cu gibi hafif metallerin souk olarak
ekstrze edilmesidir. Macun ve ila tpleri bu yolla retilirler.
Bu yntem indirekt extrzyon ile souk
extrzyonun birleik ekli gibidir.
Extrde edilen paralarn kalnl zmba ile
kalp arasndaki bolua baldr.

5. BORU EXTRZYON : Bu yntemde dikisiz burular ekstrzyonla retilirler. Silindirik

takozlar dolu veya deliklidir. Direkt ekstrzyonda hem dolu hem delikli takoz kullanlrken
indirekt ekstrzyonda yanlzca delikli takozdan boru retilir. Istampaya bal bir mandrel
kullanlr.

MALAT YNTEMLER II
Prof.Dr. rfan AY
MATRSLER (KALIPLAR)
Scak ekstrzyon kalplar genellikle scak i takm eliinden yaplr. ki tipi ok kullanlr.
Birincisi demir d malzemeler iin, ikincisi demir esasllar iin aada grlmektedir.

Dz yzeyli matrislerin yuvarlatma

yaraplar olmasna karlk, konik girili
matrislerde V giri esastr. Dz yzeyli
matrislerin yatak uzunluu daha fazla konik
esasllarnki daha ksadr.

MATRSLERDE TASARIM (KALIPLAR)

Extrde edilecek paralar iin zayf-iyi tasarmlar gsterilmitir.Keskin kelerden kanmak
gerekir.Kesit kalnlklarn niform yapmak uygun olur.