Nenkomiteti I BE-Shqiperi Per Bujqesine 2013

BE- Shqipri Nnkomiteti mbi Bujqsin dhe Peshkimin
Bruksel, 14 Shkurt 2013
3. Marrdhniet tregtare n sektorin e Bujqsis

Treguesit e prgjithshm bujqsor t eksport - importeve
Volumi tregtar i sektorit t bujqsis dhe ushqimit pr 11 mujorin e vitit 2012 ishte afersisht
699 milion Euro me nj rritje prej 3.8% krahasuar me t njjtn periudh t vitit 2011 dhe
bilanci tregtar import/eksport ishte afrsisht n raportin 7:1.
Tabela 1: Tregtia e jashtme e Shqipris (000 Euro)
Prshkrimi
EKSPORTI TOTAL
Eksport EU
Eksport CEFTA
Eksport vendet e tjera
IMPORTI TOTAL
Import EU
Import CEFTA
Import vende t tjera
11 mujori 2011
11 mujori 2012
76,226
85,303
Indeks 11 mujor
2012/2011
111.9
54,639
13,962
7,625
57,949
17,825
9,529
106.1
127.7
125.0
596,600
346,325
81,304
168,970
613,249
324,502
83,696
205,051
102.8
93.7
102.9
121.4
Burimi: Instat
Pr periudhn 11 mujore t vitit 2012 niveli i eksportit u rrit me 11.9% krahasuar me t

njjtn periudh t vitit 2011, ndrsa importet kan psuar nj rritje prej 2.8%, duke
krahasuar t njjtn periudh. Ndrkoh q BE vazhdon t mbetet partneri kryesor tregtar i
Shqipris, ku shkojn rreth 67.9% e t gjitha eksporteve Shqiptare t produkteve bujqsore
(n vler) dhe nga origjinojn 52.9% e importeve Shqiptare. Pr sa u prket pjess tjetr t
eksporteve 20.9% e tyre shkojn n vendet e CEFTA-s dhe 11.2% n pjesn tjetr t bots.
N krahun e importeve, 13.6% e tyre origjinojn nga vendet e CEFTA dhe 33.4% nga pjesa
tjetr e bots.
Krahasuar me ecurin e viteve t mparshme vihet re nj frenim i rritjes s nivelit t
importeve ndrkoh q rritmi i rritjes s eksporteve vazhdon t mbetet i lart.
Grafiku nr. 1: Eksporti dhe importi pr 2010

Eksportet sipas destinacionit
Importet sipas origjins
Other
countries
11%
CEFTA
21%
Other countries
33%
Export EU
53%
CEFTA
14%
Export EU
68%
3.1 Zhvillimet m t fundit n tregtin dypalshe t produkteve bujqsore baz

(shkmbimi i statistikave t shprehura n )
Tregtia dy palshe (BE-Shqipri) pr produktet baz ushqimore pr periudhn 11 mujore
2011 2012 jepet n tabelat e mposhtme.
Tabela 2: Tregtia e produkteve baz EU-Shqipri (000 euro)2
009-2010
Emrtimi
11 mujori 2011
11 mujori 2012
Eksport
24,998
26,168
Indeks 11 mujor
2012/2011
104.7
Importi
176,031
146,174
83.0
Volumi
201,029
172,342
85.7
Bilanci
-151,033
-120,006
79.5
Burimi : INSTAT
Si shihet nga tabela 2, volumi tregtar i produkteve baz sht ulur me 14.3% dhe kjo ulje ka
ardhur si rezultat i uljes s importeve me 17.0%. Si rezultat i uljes s importeve bilanci tregtar
i produkteve baz (pr periudhn 11 mujore) sht prmirsuar me rreth 20.5% n krahasim
me 11 mujorin e 2011.
Grafiku nr. 2: Tregtia e produkteve baz 1 janar 30 nntor 2011-2012
201,029
176,031
24,998 26,168
-151,033
-151,033
-120,006
2011
Export
172,342
146,174
26,168
24,998
201,029
176,031
172,342
146,174
2012
Import
Turnover
Export
Balance
Import
Turnover
2011
-120,006
Balance
2012
Eksporti i produkteve baz me vendet e EU

Tabela Nr. 3: Produktet baz bujqsore m t eksportuara pr periudhn 1 janar 30 nntor
2011-2012
Kodi
Prshkrimi
Pesha Neto (Ton)
Vlera (000 Euro)
2011
2011
2012
2012
1211
Bimet medicinale
4,658.0
4,780.0
8,837.0
9,194.0
4101
Lekure e sholle te paprpunuara te

gjedheve apo kuajve
1,160.0
1,398.0
3,446.0
3,878.0
Kodi
Prshkrimi
2401
Duhan i paprpunuar mbeturina

duhani
0407
Vezet e zogjve
1214
Pesha Neto (Ton)
Vlera (000 Euro)
2011
2011
2012
2012
914.0
842.0
2,942.0
2,678.0
1,143.0
2,218.0
731.0
2,386.0
Rrepe suedeze, mangold, rrenjt e

tagjise, bar i thate, jonxhe etj.
861.0
987.0
1,372.0
1,759.0
0802
Nuts
884.0
1,113.0
907.0
1,438.0
0702
Domate
2,338.0
4,339.0
1,484.0
1,388.0
1210
Boet e Hop, te freskta apo te thara
674.0
697.0
573.0
563.0
0807
Pjeprat (perfshire shalqinjte) dhe

papaja te fresketa
3,728.7
2,356.0
774.1
531.0
0910
Ginger,shafran,turmeric, trymze, gjethe dafine
156.0
184.0
298.0
328.0
0713
Perime t thata, t qruara
122.0
174.0
177.0
260.0
0602
Bim t gjalla
347.0
271.0
192.0
174.0
1209
Farat, frutat dhe sporet,
193.0
73.0
420.0
167.0
0106
Kafshe te gjalla te tjera
56.0
26.0
296.0
143.0
0707
Kastravecat e zakonshem dhe

kastravecat e vegjel
549.0
382.0
368.0
136.0
0705
Marule dhe ikore, e freskt
11.0
226.0
10.0
126.0
Burimi : INSTAT, Procedura statistikore 1
Si shihet nga tabela 3, edhe pr 11 mujorin e vitit 2012 grupi kryesor i produkteve me
peshn m t madhe specifike, n totalin e eksporteve, vazhdon t jet ai i bimve medicinale
me 35.1%, grup i cili ka pasur nj rritje t leht pr periudhn 11 mujore 2012 prej afrsisht
4% t eksporteve (n vler) krahasuar me t njjtn periudh t vitit 2011. Dy grupet e tjera
m t eksportuara jan ato lkur e sholl t paprpunuara t gjedheve apo kuajve dhe
grupi duhan i paprpunuar dhe mbeturina duhani q prbjn prkatsisht 14.8% dhe
10.2% t totalit t vlers s eksporteve shqiptare n 11 mujorin e vitit 2012. Nj rritje t
konsiderueshme ka patur i grupi i produkteve vez zogjsh, ku eksporti sht rritur me
226.4% (ose 3.3 her).
Gjithashtu vlen t theksohet se vazhdon nj rritje shum e ndjeshme e perimeve, me grupin e
domateve q ka pasur nj rritje t sasis s eksporteve me 85.6%, grupi marule dhe ikore e
freskt q ka nj rritje me rreth 12.6 her. Rritje t konsiderueshme kan patur edhe grupet
kajsi, qershi, pjeshk (kodi 0809) dhe produktet e grupit 2009 leng frutash dhe perimesh
me respektivisht 36 dhe 58 her t vlers s eksportit. Gjithashtu rritje ka patur edhe nuts
3
me mbi 58% te vlers s eksporteve, duke prbr 6.7% t totalit t vlers s eksporteve nga
5.5% n 2011.
Kto grupe duket se po ndjekin nj tendenc rritse q vazhdon prej disa vitesh dhe duket se
kto produkte do t jen ato t me t cilat Shqipria do t vazhdoj t jet (dhe t
prmirsoj) pozicionin e vet konkurrues.
Importi i produkteve baz me vendet e EU-s
Tabela 4: Produktet baz m t importuara Produktet baz bujqsore m t eksportuara pr
periudhn 1 janar 30 nntor 2011-2012
Kodi
Prshkrimi
Pesha (Ton)
Vlera (000 Euro)
2011
7,813
2012
8,353
2011
10,134
2012
10,062
25,129
22,115
10,302
9,409
1512
Sanflower, sunflower/cotton-seed oil
0805
Citrus fruit, fresh or dried
0901
Coffee
1,339
1,429
7,229
8,206
0207
Meat&edible offal of poltry meat
6,815
7,653
6,967
7,882
1001
Wheat and meslin
116,086
29,733
35,100
7,870
0808
Apples, pears and quinces, fresh
13,005
13,727
7,229
7,841
0103
Live swine
5,656
5,860
7,065
7,401
0102
Live bovine animals
4,147
4,419
6,912
7,288
1006
Rice
6,605
7,975
4,779
5,332
2309
Animal feed preparations, nes
5,031
5,288
4,505
4,486
0406
Cheese and curd
1,374
1,151
4,552
3,910
2204
Wine of fresh grapes
1,748
1,720
3,851
3,871
3302
Odoriferous mixtures as raw materi
219
206
3,364
3,554
0401
Milk and cream, not concentrated
5,013
4,845
3,342
3,285
1517
Margarine
2,497
2,220
3,386
3,236
1602
Prepared or preserved meat, meat o
1,918
1,957
2,774
3,023
0209
Pig and poultry fat
2,095
2,040
2,679
2,604
2009
Fruit & vegetable juices, unfermen
2,875
2,568
2,314
2,335
2005
Prepared or preserved vegetables n
755
668
2,654
2,329
0203
Meat of swine, fresh, chilled or f
2,531
1,422
4,124
2,314
0105
Live poultry
474
424
1,816
2,020
2002
Tomatoes prepared or preserved
2,481
3,035
1,307
1,665
Sipas tabels 4, grupi i produkteve m i importuar pr periudhn 1 janar 30 nntor 2012 ka

qen luledielli, fara lule dielli/pambuku duke prbr rreth 6.9% t vlers s importeve t
produkteve baz, ndjekur nga grupet agrume, t freskta apo t thara dhe kafe, me
respektivisht 6.4% dhe 5.6%, n krahasim me 5.9% dhe 4.1% n t njjtn periudh t vitit t
kaluar. Pavarsisht rritjes s peshs q grupi agrume ka psuar gjat 2012, theksojm se
vet importi i agrumeve ka psuar nj rnie si n sasi ashtu edhe n vler me respektivisht
12% dhe 8.7%. Importi i kafes ka psuar nj rritje prej 13.5% n vler dhe 6.8% n sasi,
duke reflektuar rritjen e mimit t ktij grupi. Duke par t dhnat e tabels s msiprme,
vihet re se per periudhn 1 janar 30 nntor 2012, pr grupin grur dhe meslin vlera e
importit ka psuar nj rnie te konsiderueshme prej 77.6% apo 4.5 her dhe sasia e importuar
4
ka rn me 74.4% apo 3.9 her, n krahasim me t njjtn periudh t vitit 2011. Kjo rnie e
importit ka br q t ulet dhe pesha specifike q z ky grup n totalin e importit nga 19.9%
n 2012 n 5.4% n 2011, si edhe ka ndikuar n uljen e importit total t produkte bujqsore
bazike me 17.0%.
3.2 Tregtia e produkteve bujqsore t prpunuara (PAP)
N tabelat e mposhtme sht pasqyruar situata e tregtis s produkteve bujqsore t
prpunuara pr periudhn 1 janar 30 nntor 2011-2012.
Tabela 5: Tregtia e produkteve bujqsore t prpunuara n 000 Euro
787
2012
1,257
Indeks
2012/2011
159.7
Import
153,348
162.889
106.2
Volumi
154,135
164,146
106.5
Bilanci
-152,561
-161,632
105.9
Prshkrimi
Eksport
2011
Niveli i exportit t produkteve bujqsore t prpunuara drejt tregjeve t BE-s vazhdon t

mbetet shum i ult krahasuar me vlern e importeve nga BE, me vler eksportesh q
mbulojn vetm 0.77% t totalit t vlers s importeve. Megjithat gjat periudhs 11-mujore
t vitit 2012 eksportet n drejtim t BE-s jan rritur me 59.7% n krahasim me t njjtn
periudh t vitit 2011. Prsa i prket importit ai ka nj rritje me 6.2% pr 11 mujorin e 2012
n krahasim me 11 mujorin e 2011. Ky fenomen mund te shpjegohet me faktin q sektori i
agroindutrise ende vazhdon te mbetet nj sektor i vogl dhe n zhvillim, i fokusuar n
plotsimin e krkess vendase. Volumi tregtar sht rritur me rreth 6.5%, ndrsa bilanci
tregtar sht rritur me rreth 5.9%.
Grafiku nr. 3: Tregtia e produkteve baz 1 janar 30 nntor 2011-2012
153,348
162,889
154,135
164,146
162,889 164,146
153,348 154,135
1,257
787
787 1,257
-152,561
-152,561
-161,632
-161,632
Export
Import
2011
Turnover
Balance
2011
2012
Export
2012
Import
Turnover
Balance
Tabela 6: Produktet e prpunuara m t eksportuara 1 janar 30 nntor 2011-2012

Pesha neto (ton)
Kodi
Pershkrimi
2208
Pije alkoolike, likere dhe alkoole te tjera
1302
Lengje dhe ekstrakte vegjetale
1905
Buke, biskotat, vafera, torta dhe kek
2010
Vlera (000 Euro)
2011
2010
2011
44
464
96
881
124
163
61
43
123
101
2201
Ujrat mineral dhe te gazuar
1401
Material vegjetal per mbjellje
Kodi
Pershkrimi
176
187
116
118
Pesha neto (ton)
2010
2011
40
39
17
Vlera (000 Euro)
2010
32
2011
7
0
2
30
0
0
3
76
10
20
9
4
18
16
13
Embelsirat prej sheqerit (perfsh.

Cokollaten e bardhe), pa permbajtje kakao
0511
Produkte shtazore
0710
Perime t ngrira
Dyllet vegjetale (perve treglicerideve),
dyll blete, dyll dhespermacete te tjera te
insekteve
0
7
0
0
0
2
0
0
40
0
5
0
29
0
0
0
0
0
221
6
15
0
0
0
0
2203
Birre bere nga malti
3301
Esenca vajore; rezinoidet; terpenic
2106
2202
Pergatitje ushqimore te tjera

Pije jo alkolike (perjashtuar uji, lengjet e
frutave dhe perimeve dhe qumeshti)
1212
Kokrrat e akacies se bardhe, leshterike dhe alga te

tjera, panxharsheqeri dhe kallam sheqeri
1704
1521
1805
1806
Pluhur kakao pa sheqer

okollata dhe pergatitje te tjera
ushqimore q permbajne kakao
1902
Pasta & couscous
2402
Cigare, puro, cigarillos dhe cigarette
2403
Pipe, cheing & snuff tobaccos
3823
Produkte kimike dhe mbetjet
N tabeln 6 jepen t gjitha grupet e produkteve q Shqipria eksporton drejt BE-s. Si

shihet jan shum pak grupe produktesh t cilat Shqipria arrin t eksportoj n BE dhe vlerat
e ktyre eksporteve jan shum t vogla. N 11 mujorin e 2012, grupi i produkteve me
peshn specifike m t lart ishte grupi Pije alkoolike, likere dhe alkoole te tjera me rreth
70.1% t totalit t eksporteve drejt BE-s. Ky grup ka pasur nj rritje shum t madhe gjat
ktij viti si n pesh ashtu edhe n vler, respektivisht 10.5 dhe 9.2 her. Grupe t tjera m
pesh n eksporte jan ato t lngjeve dhe ekstrakteve vegjetale me rreth 13% t totalit t
eksporteve, i ndjekur nga grupi Buk, biskotat, vafera, torta dhe kek me rreth 8% t totalit
t eksporteve. Ky grup ka pasur nj rnie t sasis dhe vlers s eksportuar respektivisht me
29% dhe 17.8%. Vihet re se nj rnie t konsiderueshme ka patur zri Esenca vajore;
rezinoidet; terpenic, i cili z vetm 0.7% t totalit t eksporteve pr 11-mujorin 2012,
krahasuar me 9.7% t totalit t eksporteve q prbnte pr 11-mujorin e 2011.
Tabela 7: Produktet e prpunuara m t importuara 1 janar 30 nntor 2011-2012
Pesha neto (ton)
Kodi
Pershkrimi
2402
Cigare, puro, cigarillos dhe cigarette
2202
Pije jo alkolike (perjashtuar ujin, lengjet e

frutave dhe perimeve dhe qumeshtin)
Birra bere nga malti
2203
1905
Buke, biskotat, vafera, torta dhe kek
2010
2,738
24,429
24,285
5,823
2011
Vlera (000 Euro)

2010
2011
3,190
48,623
55,132
24,845
22,431
22,397
22,436
17,864
16,510
5,753
13,795
14,007
Pesha neto (ton)

Kodi
Pershkrimi
2106
Pergatitje ushqimore
1902
Pasta & kuskus
2010
2103
Cokollata dhe pergatitje te tjera ushqimore

qe permbajne kakao
Pije alkolike, likere, lengje te tjera frutash,
pergatitje alkolike
Ekstrakte malti; pergatitje ushqimore prej
mielli, niseshte ose ekstrakte malti
Salcat dhe pergatitjet prej tyre & erza te
miksuara
0403
Dhalle dhe kos
2201
Uji mineral & i gazuar

Ushqimet e pergatitura fituar prej bymimit
apo pjekjes se drithrave
apo te produkteve te tyre
Embelsirat prej sheqerit (perfsh.
Cokollaten e bardhe), pa permbajtje kakao
1806
2208
1901
1904
1704
2105
2101
Vlera (000 Euro)
2011
2010
2011
4,850
11,708
5,305
13,111
12,726
7,972
13,508
9,242
1,709
1,796
5,954
6,576
794
809
4,650
4,970
1,310
1,485
2,540
3,020
1,717
1,712
2,592
2,726
1,946
11,610
1,825
9,569
2,369
2,195
2,220
1,845
636
694
1,689
1,843
761
790
1,707
1,828
537
627
1,654
1,828
359
239
1,652
1,506
Akullore
Ekstrakte, essence & koncentrime te
kafese dhe cajit
Grupi i cigareve vazhdon t prbj grupin me peshn m t madh t importeve shqiptare me

rreth 33.8% t totalit t vlers s ktyre importeve i ndjekur nga grupi i pijeve jo alkolike me
13.7% t totalit t vlers dhe grupi i birrs me rreth 10.1% t vlers.
Tabela 8: Tregtia e produkteve baz & t perpunuara me vendet e EU-s
Importi (000 Euro)
Nr.
Vendet
2011
Eksporti (000 Euro)

Ndryshimi
%
2012
2011
2012
Ndryshimi
%
TOTAL
329,379.5
309,063.3
-6.2%
25,785.1
27,425.0
6.4%
Austria
17,209.9
15,174.2
-11.8%
428.0
423.0
-1.2%
Belgium
2,084.6
2,168.5
4.0%
58.0
43.0
-25.9%
Bulgaria
19,438.0
21,517.0
10.7%
1,299.0
1,402.0
7.9%
Cyprus
178.4
32.2
-81.9%
27.0
39.0
44.4%
Czech Republic
1,560.0
1,040.1
-33.3%
758.0
451.0
-40.5%
Germany
25,366.9
23,668.7
-6.7%
7,374.0
7,246.0
-1.7%
Denmark
986.3
997.2
1.1%
217.0
142.0
-34.6%
Spain
4,348.1
2,474.1
-43.1%
400.0
365.0
-8.8%
Finland
10
France
17.0
22.8
34.3%
1.0
100.0%
33,423.9
9,019.4
-73.0%
1,365.0
1,824.0
33.6%
11
United Kingdom
3,027.9
2,934.0
-3.1%
15.0
129.0
760.0%
12
Greece
73,110.0
74,266.5
1.6%
4,693.0
5,320.0
13.4%
13
Hungary
13,174.2
11,515.8
-12.6%
414.0
155.0
-62.6%
Importi (000 Euro)
Eksporti (000 Euro)
Nr.
Vendet
3,574.2
3,981.5
Ndryshimi
%
11.4%
1.0
Ndryshimi
%
100.0%
83,890.0
86,477.0
3.1%
7,360.0
8,468.0
15.1%
306.2
63.1
473.1
54.5%
258.0
331.0
28.3%
79.2
25.5%
Latvia
7.1
100.0%
144.0
351.0
143.8%
19
Malta
41.4
100.0%
5.0
100.0%
20
Netherlands
6,949.8
5,922.7
-14.8%
62.0
100.0%
21
Poland
27,521.7
31,900.7
15.9%
448.0
362.0
-19.2%
22
Portugal
527.8
156.5
-70.3%
23
Romania
10,280.2
12,391.0
20.5%
348.0
104.0
-70.1%
24
Sweden
249.0
240.8
-3.3%
2.6
-100.0%
25
Slovenia
726.2
610.9
-15.9%
87.5
48.0
-45.1%
25
Slovakia
1,366.2
1,950.8
42.8%
89.0
153.0
71.9%
14
Ireland
15
Italy
16
Lithuania
17
Luxembourg
18
2011
2012
2011
2012
Burimi: INSTAT procedura statistikore 1
Nga t dhnat e tabels 8 vrehet se volumi i importit t produkteve bazike dhe t prpunuara
pr periudhn 11 mujore t vitit 2012 ka psuar nj rnie me 6.2% n krahasim me t njjtn
periudh t vitit 2011, ndrkoh q eksportet pr t njjtn periudh jan rritur me 6.4%.
Grafiku Nr.4: Eksport-Importi i produkteve baz dhe t prpunuara pr 11 mujorin 2012
Importi i proukteve bazike dhe t prpunuara
Eksporti i produkteve bazike dhe t prpunuara
Gjermani, 7.7%
Greqi, 24.0%
Poland
10.3%
Germany
26.4%
Bullgari, 7.0%
Austri, 4.9%
Itali, 28.0%
Rumani, 4.0%
Te tjera
EU, 7.5%
Greece
19.4%
Italy
30.9%
France, 6.7%
Other EU
11.5%
Bulgaria, 5.1%
Hungari, 3.7%
France, 2.9%
Pr vitin 2012, destinacionet kryesore pr eksportet shqiptare t produkteve baz si dhe t

prpunuara kan qn Italia me 30.9%; Gjermania me 26.4% t totalit t eksporteve secila, t
ndjekura nga Greqia me 19.4% t totalit t eksporteve. Ndrsa n krahun e importeve nga
Italia origjinojn 28% e importeve t produkteve baz dhe atyre t prpunuara, e ndjekur nga
Greqia me 24%.
4. Bujqsia dhe Zhvillimi Rural
4.1.
Informacion mbi zhvillimet e Politiks s Prbashkt Bujqsore (prezantim

nga DG AGRI).
4.2.
Zhvillimet n sektorin bujqsor, industrin agro-ushimore dh n zonat

rurale gjat 2012 n Shqipri.
8
Zhvillimet e sektorit bujqsor sot jan t dukshme, t matshme e progresive. Ferma shqiptare
po fiton gjithnj e me teper natyre komerciale. Ajo po specializohet duke ndryshuar n
strukture e n mnyrn e prodhimit e tregtimit.
Instrumente financiare si ato t subvencionimit, lehtsimit t kreditimit, jan prdorur prej 5
vitesh pr zgjerimin e siprfaqeve t mbjella, prodhimin me cilsor blegtoral, shtimin e fondit
t gjethit, t imtave t matrikulluara, n bujqsi organike e agroprpunim.
Kemi nj bujqsi sot me rreth 11 mije ha vreshta, 11554 ha rrnj t mbjella vitet e fundit,
900 ha sera, mbi 1300 ferma me mbi 10 krere lope, kemi 2300 ferma me bagti imta me nga
100-200-1000 krer. T gjitha kto investime kan br q sot industria ushqimore dhe
prodhimi vendas t mbulojn minimalisht mbi 85 % t nevojs konsumatore.
Sektorin jo vetm q nuk e ka prekur frenimi i krizs, por ka pasur rritje e cila edhe ket vit
sht prsri pozitive me jo me pak se 3,4%, duke ruajtur ritmet e rritjes se sektorit n tre
vitet e fundit.
Kalimi nga prodhimi i zakonshm, n prodhimi me standarde t larta, ose nga produktet e
ofruara tradicionalisht n treg n produkte t konkurueshme n cilsi, sht sfida e madhe e
bujqsis shqiptare sot dhe n t ardhmen.
Rritja e ktij viti, karakterizohet si nga rritje prodhimit dhe rendimentesh n pjesn m t
madhe t aktiviteteve bujqsore (kultura bimore dhe blegtori). Rritje m t ndjeshme,
krahasuar me nj vit m par, kan patur kulturat drufrutore (me rreth 10.6%) dhe perimet
(me rreth 2.2%), ulliri me rreth 198.9%, mjalti 20.7%, agrumet me 53.4%. Prjashtim ktu
bjn drithrat (kryesisht gruri), t cilat kan psuar nj rnie t leht t prodhimit si pasoj e
thatsirs s tejzgjatur t ktij viti.
Rritja prodhimit t perimeve ka ardhur si rezultat i: i) tendencs s specializimit t fermave;
ii) rritjes s siprfaqeve t serrave si dhe iii) rritjes s rendimenti t kulturave bujqsore pr
njsi t siprfaqes (prdorimi i teknologjive m eficiente dhe przgjedhja e inputeve, sidomos
e materialit mbjells dhe shumzues bimor).
Prodhimi bujqsor dhe blegtoral pr vitin 2011 sipas produkteve dhe prodhimi i pritshm pr
vitin 2012 paraqiten sipas tabels n vijim.
Tabela 9: Prodhimi bujqsor dhe blegtoral
Prodhimi
Emrtimi
2011
Bimt
Bimt e arave
Grur
292.8
Misr
366.4
Perime
890.2
Patate
230.0
Fasule
25.3
Duhan
1.9
Luledielli
3.0
000/ton
Prodhimi i
pritshm
2012
Prodhimi
2012/2011
%
288.0
364.0
910.0
226.0
25.0
2.5
3.0
98.4
99.4
102.2
98.3
99.0
133.8
98.5
9
Soj
0.6
Elb
8.7
Tagjira
29.9
Pemtaria
Pem frutore
188.1
Ullinj
65.4
Agrume
15.0
Rrush gjithsej
195.2
Blegtoria
Qumsht gjithsej
1,101.0
Vez (mln kokrra)
857.7
Lesh
3.4
Mjalt
2.9
Mish peshe e gjalle
147.8
Burim: Sektori i Statistikave MBUMK
0.8
9.0
30.0
142.1
103.2
100.5
208.0
130.0
23.0
184.0
110.6
198.9
153.4
94.3
1,112.0
857.7
3.4
3.5
150.0
101.0
100.0
101.3
120.7
101.5
Tabela 10 : Numri i rrnjve, siprfaqja, prodhimi dhe rendimenti n pemtari

Emrtimi
Nr
I
Pem frutore
Gjithsej
(000
rrenje)
N prodhim (000
rrenje)
Rendimenti
(kg/rrenje)
Prodhim (000 ton)
II Ullinj
Gjithsej
(000
rrenje)
N prodhim (000
rrenje)
Rendimenti
(kg/rrenje)
Prodhim (000 ton)
III Agrume
Gjithsej
(000
rrenje)
N prodhim (000
rrenje)
Rendimenti
(kg/rrenje)
Prodhim (000 ton)
IV Pjergulla
Gjithsej
(000
rrenje)
2010 2011
I Pritshmi
2012
2006
2007
2008
2009
7699
9310
9398
9882
10190
11225
11584
5881
6762
6868
7319
7439
8313
8933
18,8
17,7
20,8
20.5
22.6
22.6
23.3
110,3
120,0
133,6
150.4
167.8
188.1
208
4497
4715
5011
5590
6255
7443
7925
3603
3728
4179
4207
4298
4576
4726
11,2
7,0
15,8
11.4
16.3
14.3
27.5
40,2
27,6
56,2
48
70.0
65.4
130
528
577
630
707
763
916
1002
341
410
453
486
530
589
629
16.5
16
18.6
20.6
25.2
25.5
36.6
5.6
6.7
8.4
10
13.4
15.0
23
5488
5520
5483
5503
5501
5743
5846
10
N prodhim (000
rrenje)
Rendimenti
(kg/rrenje)
Vreshta
Gjithsej (ha)
N prodhim ( ha)
Rendimenti (kv/ha)
Rrush
gjithsej
(000 ton)
4708
4757
4713
4916
5100
5208
5456
13,0
15,0
13,6
13.5
16.2
16
13.6
8357
9103
9755
9806
9712
10073
10151
6915
7497
8061
8532
8630
9077
9373
96,6
97,0
111,0
113
118.6
123.4
117
127,8
146,5
153,9
162.8
184.9
195.2
110
Bimet e arave dhe Frutikultura

Prodhimi i drufrutorve, ka rritje t qndrueshme nga viti n vit si rezultat i prmirsimit t
teknologjis dhe i politikave mbshtetse t Qeveris Shqiptare.
Prodhimi i drithrave, kryesisht prodhimi i mistrit ka pesuar nje renie te lehte si pasoje e
thatesires se tejzgjatur te ketij viti prodhimi, e cila ka kerkesa te medha per uje ne periudhen e
veres.
Kane ndikuar ne prodhimin e grurit edhe:
- prekje nga smundjet dhe barrat e kqia.
- Mungesa e mjeteve financiare per mekanizimin dhe perdorimin e inputeve te kerkuara
per rendimente te larta
N 2012, jan prodhuar 910 mij ton perime, krahasuar me 890,2 mij ton n vitin 2011 pra
me nj rritje prej 2,2%, ndrsa rendimenti sht rritur me rreth 0.5 % kryesisht n ser0061.
Kto tregues vijn si rezultat i:
-
prmirsimit t strukturs s mbjelljeve n fush t hapur dhe sera;

rritjes s rendimentit, kryesisht n sera;
shtimit t siperfaqeve t serave;
nga politikat mbshtetse t qeveris shqiptare vitet e fundit
Rritja e prodhimit t frutave, nga viti n vit, sht rezultat i rritjes s interesimit t fermerve,
i mbshtetjes financiare t dhn nga buxheti i shtetit pr mbjelljet e reja dhe prmirsimin e
teknologjive. Impakti pozitiv i mbjelljeve t vitit 2006, 2007, 2008 dhe 2009 reflektohen n
prodhimin e vitit 2012, pr arsye t hyrjes n prodhim t nj pjese t konsiderueshme t
drurve frutore.
M konkretisht, rritja e prodhimit nga drufrutort pr vitin 2012 ka ardhur nga:
- prmirsimi i vazhdueshm i praktikave kulturale,
- mbshtetja financiare nga shteti,
- ndikimi edhe i vitit plot per prodhimin e ullinjeve, dhe
- Hyrja n prodhim e mbjelljeve t reja si:
- 620 mij rrnj pem frutore,
-150 mij rrnj ullinj,
- 40 mij rrnj agrume,
11
- 248 mij rrnj pjergulla dhe

- 296 ha vreshtave t mbjella disa vite m par.
Kjo tendenc pozitive e rritjes s prodhimit ka dhn rezultatet e veta n import/eksportin e
produkteve pr vitin 2012, rezultate t cilat jan paraqitur n pikn 3 dhe 3.1 t ktij
dokumenti.
- Prodhimi blegtoral
Prodhimi bujqsor z 17.3% t GDP nga i cili prodhimi blegtoral z rreth 52 % t tij.
Duke ju referuar zhvillimit t blegtoris n vite shihet se ka nj stabilitet n numrin e
krerve, por ka rritje t prodhimeve t produkteve blegtorale kryesisht n qumsht dhe mish
q zn nj pesh specifike t konsiderueshme n t ardhurat q vijn nga bujqsia.
Ulja e numrit t krerve ka ardhur nga lvizja demografike e popullsis nga fshati drej qytetit,
gjithashtu fermat blegtorale t cilat kan operuar si ferma mikse, do vit e m shum po i
drejtohen specializimit t tyre me nj drejtim t prcaktuar prodhimi gj q ka ndikuar n
shtimin e numrit t fermave q mbarshtojn nj numr t konsiderueshm kafshsh race. N
rritjen e prodhimit nj rol t rndsishm ka luajtur prmirsimi racor. Kjo sht reflektuar n
rritjen e prodhimit t qumshtit q pr vitin 2012 parashikohet t rritet 2 % ku peshn m t
madhe e z prodhimi i qumshtit q vjen nga gjedhi (rreth 87%). N rritjen e prodhimit t
qumshtit n gjedh ka ndikuar dhe rritja e nivelit t ushqyerit, prmirsimit t ambjenteve t
mbarshtimit, rritja e insiminimit artificial.
Prodhimi i mishit z rreth 46.6% t prodhimeve blegtorale ku peshn m t madhe n kt
produkt e z mishi i prodhuar nga gjedhi rreth 47.4%. Pr vitin 2012 parashikohet nj rritje n
masn 1 % pr prodhimin e mishit n trsi. Rritje m t madhe parashikohet t ket mishi i
prodhuar nga derrat n masn 11% t prodhimit t prgjithshm t mishit, fakt q tregon
orientimin e fermave drejt industrializimit si dhe mbarshtimit t kafshve t racs me cilsi
t larta prodhuese.
Rritja e prodhimit t vezve sht rrjedhoj e investimeve nga fermert n teknologji t
avancuara.
Burimet gjenetike shtazore jan kapitali biologjik primar pr zhvillimin e blegtoris, dhe jan
jetike pr sigurimin e ushqimit dhe zhvillimit t qndrueshm rural.
Lidhur me ruajtjen e burimeve gjenetike shtazore n vendin ton sht hartuar dhe po
zbatohet Plani Kombtar i Veprimit, i cili sht n prputhje me Planin Global t Veprimit
pr Burimet Gjenetike t Kafshve.
Zhvillimi i agroindustris
Nj nga politikat strategjike t MBUMK-s sht dhe nxitja e sektorit t agroindustris.
Industria agroushqimore ka nj zhvillim gradual dhe t qndrueshm n kto vitet e fundit
duke siguruar nj rritje mesatare vjetore n vler per vitin 2012 ne masen mbi 12%.
Ne periudhen nga viti 2007 deri ne vitin 2001 produktivitteti ne sektorin agro-bujqesor eshte
rritur me 7.5%, nga 4.7 milion Leke ne vleren e prodhimit per punojes ne vitin 2007 ne 5
milion Leke per punojes ne vitin 2011. Punesimi eshte rritur nga 10,300 ne 11,300 vende
pune.
12
Megjithat, sektori agroushqimor vazhdon t ket pesh ende t ult n prodhimin e

prgjithshm bujqsor me gjith ecurin e rritjes s prodhimit t lndve t para bujqsore.
Zhvillimi i ktij sektori sht ndr prioritetet e politikave zhvillimore t Ministris.
T dhnat e viteve t fundit tregojn se ritmet e ritjes s prodhimit n agroindustri jan m t
larta se ato t bujqsis, duke marr si baz krahasuese vitin 2007.
Tabela 11 nr. Ecuria e sektorit t bujqsis dhe agroindustris
Nr. Emrtimi
1
Bujqsia
Agroindustria
Total
mln/Euro
I
2011 pritshmi
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2012
1,145.2 1,196.8 1,211.8 1,267.7 1,208.9 1,247.0 1,243
1,329
344.6
377.2
388.0
418.2
400.7
403.2
1,489.7 1,574.1 1,599.8 1,685.8 1,609.6 1,650.2
403
453
1646
1782
Burimi: Vjetari statistikor, MBUMK
Nga t dhnat statistikore pr vitin 2011, krahasuar me ato t nj viti m par, vrehet q ka
nj rritje t prodhimit t prpunuar n nj pjes t konsiderueshme t nnsektorve t
agroprpunimit.
Kshtu kemi rritje t prodhimit: gradual ne vite t Sallamit dhe Proshuts; t Lngjeve t
Frutave prej 81%; t Vajit t Ullirit prej 55%; t Prpunimit t Qumshtit prej 48%; t Gjalpit
prej 30%; t Vajit Vegjetal prej 16%; t Produkteve t Konservuara prej 15%; etj. Por
gjithshtu dhe nj rnie t ktij prodhimi n: Pije alkoolike me 30%; Pije Freskuese me 24%;
si dhe Ver me rreth 20%.
Tabela nr 12. T dhnat e agroindustris n vite
Vitet
Emrtimi
2005
2008
2009
2010
2011
I pritshmi
2012
Numri ndrmarrjeve
2060
2117
2081
2156
2273
2360
Numri i t punsuarve
9865 10919 10262 10804
11282
11300
Vlera e prodhimit
(mln/Euro)
344.5
403
452.9
418.1
400.7
403.2
Burimi: Vjetari statistikor, MBUMK
Gjate vitit 2012 kemi pasur rritje te numrit te ndermarrjeve agroperpunuese, sidomos ne
sektoret e konservave, fruta perime, prodhimi i vajit dhe yndyrnave te rafinuara, prodhimi i
biskotave, prodhimi i ujit mineral dhe pijeve freskuese. Ne total eshte rritur numri i
ndermarrjeve eshte rritur me 105%.
13
Peshn kryesore n sektorin e agroprpunit e zn kryesisht sektort e:
ujit mineral dhe atij t gazuar per shkak te rritjes se eksportit te ketij produktidhe
rritjes se prodhimit gjate vitit 2012 mbi 50% me shume krahasuar me vitin 2011;
prodhimi i birrs, per shkak te permiresimit te cilesise dhe rritjes se interesit te
konsumatorit per kete produkt dhe cmimit konkurues krahasuar me ate te importit
gjate vitit 2012 ky produkt mendohet te realizohet rreth 80% me shume se ne vitin
2011;
vaj ulliri per arsye te rritjes se madhe te prodhimit te ullirit gjate vitit 2012 pritet te
realizohet mbi 60% me shume se viti 2011.
Vlera e raportuar n statistik e prodhimit t industris ushqimore rezulton t jet pr vitin

2012 rreth 25.4% e vlers s prodhimit t prgjithshm bujqsor, e cila pritet t rritet pr vitin
2013.
Vitet e fundit investimet ne sektor jane rritur, nga te cilat vlen te permendim rritjet e
dukeshme ne sektoret e pregatitjes se konservave, qumeshte dhe produkte qumeshti, miellit
dhe drithrave, veres etj
Nga viti n vit ka ardhur duke u rritur pjesa e investimeve q shkon pr teknologji kundrejt
asaj pjese q shkon pr objektet ndrtimore, gj e cila tregon se krahas prmirsimit sasior t
investimeve, ka filluar edhe nj prmiresim cilsor i tyre.
Po ashtu nj rritje vrehet dhe n numrin e ndrmarrjeve si dhe n numrin e t punsuarve n
to me prkatsisht 4% dhe 5%. Numri i ndrmarrjeve t cilat jan krijuar gjat vitit 2010
prqndrohet n: sektorin e prodhimit t vajit t rafimuar, t qumshtit dhe produkteve t tij,
prodhimit t buks dhe mblsirave, si dhe n at t prodhimit t vers dhe t birrs.
Shenim: Per arsye te mungeses se informacionit te plote per te priteshmin e prodhimit te
agroindustrise per vitin 2012, raportimin e meposhtem po e bejme me te dhenat e 9 mujorit te
vitit 2012 krahasuar me ato te 9 mujorit te vitit 2011.
Tabela nr. 13 Investimet n agroprpunim
(MLN EURO)
Investimet sipas sektoreve ne mije euro
Aktiviteti
Mish dhe te brendeshme shpendesh
Produkteve me baze mishi
Konservimi i peshkut
Patatina
Pergatitje konserva i fruta perimeve
Prodhimi i vajit dhe yndyrnave te
rafinuara
Qumesht dhe produkte qumeshti
Prodhim Akullore
Fabrikimi i miellit nga drithrat
Fabrikimi i bukes
Prodhim i biskota
Viti 2011
33.49
101.73
98.44
0.00
338.33
Viti 2012
%
1104.09 3296.8%
6.31
6.2%
5.71
5.8%
4.29
165.00
48.8%
0.31
1924.18
43.05
55.44
427.55
21.38
13.81 4506.3%
2900.59 150.7%
23.73
55.1%
1583.21 2855.5%
388.68
90.9%
1.08
5.0%
14
Prodhim Cokollate dhe embelsira

Prodhimi i pijeve alkolike te
distiluara
Prodhimi i veres nga rrushi
Prodhimi i birres
Prodhimi i ujit mineral dhe pije
freskuese
Brum ushqimor
Erza e salca
Totali
0.00
0.00
2.49
57.71
25.12
4.29
70.14
51.86
171.8%
121.5%
206.4%
272.35
0.07
0.00
3401.64
617.51
0.00
0.00
6940.29
226.7%
0.0%
204.0%
Burimi: Vjetari statistikor 2010, MBUMK
Gjate 9 mujorit te viti 2012 verehet rritje e investimeve ne sektorin e mishit dhe te
brendeshmeve te mishit, ne prodhimin e vajit dhe yndyrnave te rafinuara, fabrikimet e miellit
dhe drithrat.
Numri i punonjesve te agro. Industries sipas aktiviteteve per 9mujorin 2012
Aktiviteti
Prodhimi i mishit ne thertore
Mish dhe te brendeshme shpendesh
Produkteve me baze mishi
Konservimi i peshkut
Pergatitje konserva i fruta perimeve
Prodhimi i vajit dhe yndyrnave te
rafinuara
Qumesht dhe produkte qumeshti
Prodhim Akullore
Fabrikimi i miellit nga drithrat
Fabrikimi i bukes
Prodhim i biskota
Prodhim Cokollate dhe embelsira
Prodhim Makarona
Ereza dhe Salca
Prodhimi i pijeve alkolike te distiluara
Prodhimi i veres nga rrushi
Prodhimi i birres
Prodhimi i ujit mineral dhe pije
freskuese
Te tjera
Totali
Viti
2011
Viti
2012
Diferenca
0
508
1,132
1,038
189
18
400
1,111
891
173
18
0
-21
-147
-16
0
0
0
86
92
190
173
-17
91
1,198
154
568
3,840
378
104
61
164
337
503
1,303
154
622
4,004
307
113
61
39
160
271
522
105
0
54
164
-71
9
0
39
-4
-66
19
109
100
110
104
81
109
100
0
98
80
104
867
928
61
107
76
11,307
73
11,323
-3
124
96
100
Gjate 9 mujorit te vitit 2012, numri i punonjesve ka patur luhatje nga njeri sector tek tjetri
ndersa ne total ka nje qendrueshmeri krahasuar me 9 mujorin 2011.
15
4.3.
Kapacitetet Administrative t Ministris: zhvillimet m t fundit prgjat

vitit 2012
Gjat vitit 2012 MBUMK iu nnshtrua nje procesi ristrukturimi me synimin prmirsimin
dhe rritjen e kapaciteteve administrative dhe t eficenss n pun si t strukturave te
MBUMK n nivel qndror ashtu edhe t gjitha institucioent e varsis. N ndryshimet
strukturore t bra sht synuar q funksionet e politikbrjes dhe hartimit t kuadrit ligjor t
ndahen nga funksionet e implementimit t tyre.
Ka vazhduar edhe gjat vitit 2012 konsolidimi i Autoritetit Menaxhues dhe kontretisht jane
krijuar dy drejtori, Drejtoria e Monitorimit dhe Analizes dhe Drejtoria e Politikave te
Zhvillimit Rural. Nga ana tjetr duke pasur parasysh kt fakt dhe pr t forcuar edhe m
tepr pozitat e Autoriteti Menaxhues u vendos q kt detyr t mos e mbaj m Drejtori i
Politikave t Zhvillimit Rural por t kaloj nj nj nivel m t lart dhe me Urdhr t
Minsitrit Nr. Xxx dat xxxxxxx u vendos q Autoritet Menaxhues do t jet Drejtori i
Prgjithshm i Politikave Bujqsore, i cili ka n varsi edhe dy drejtorit q prbjn
strukturn e Autoriteetit Menaxhes.
Q nga 01.01.2013 numri total i t punsuarve n strukturat e MBUMK-s sht 2114
persona. Nga kta 147 jan n aparatin qndror t MBUMK-s, rreth 542 n Drejtorit
Rajonale t Bujqsis, n Agjencin e Pagesave 102, n Bordet e Kullimit 619, 155 punonjs
n QTTB, 99 punonjs n ISUV, 423 punonjs n AKU, 17 punonjs n Entin Shtetror t
Farnave e Fidanave dhe Agjencin e Duhanit dhe 10 punonjs n Agjencin Kombtare t
Duhan Cigareve.
N skemn 1 jepet organigrama aktuale e Ministris s Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit miratuar me Urdhr Kryeministri nr. 32, dat 07.03.2012 Mbi miratimin e
strukturs s Ministris s Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit. dhe me
Urdhr Kryeministri nr.63, dat 16.05.2012 Pr disa shtesa dhe ndryshime t Urdhrit 32,
dat 07.03.2012 mbi miratimin e strukturs s Ministris s bujqsis, Ushqimit dhe
Mbrojtjes s konsumatorit.
Gjat ksaj periudhe punonjsit e MBUMK t gjitha niveleve jan trajnuar n mnyr t
vazhdueshme nprmjet programeve t ofruara nga Instituti i Trajnimit t Administrats
Publike, nga TAIEX gj q ka mundsuar ardhjen e eksperteve nga vende te BE-se pr
trajnime specifike t krkuara nga drejtorit e MBUMK-s si dhe trajnime e seminare t
organizuar nga SWGRR, FAO, etj.
16
17
4.4.
Statistikat rurale
Gjendja aktuale mbi regjistrimin e prgjithshm bujqsor dhe regjistrin e

fermave
Sondazhet specifike t ndrmara nga Ministria
Ministria e Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit ka qene deri me tani

prodhuesi dhe perdoruesi kryesor i statistikave bujqesore ne Shqiperi. Nen ligjin Nr. 9180,
date 05.02.2004, Pr statistikat Zyrtare, ajo ka patur pergjegjesine kryesore per statistikat
bujqesore brenda kuadrit te sherbimit statistikor zyrtar. Me Vendim te Keshillit te Ministrave
kjo pergjegjesi duke filluar nga viti 2013 i kalon INSTAT. Te dhenat e grumbulluara nga
MBUMK kane qene baze per politikberjen ne bujqesi dhe per llogaritjen e treguesve
ekonomike per bujqesine, si pjese e llogarive kombetare.
Ne aktivitetin e tij sherbimi statistikor ne MBUMK, ka bashkepunuar ngushte me Institutin e
Statistikave i cili eshte zyrtarisht dhe udheheqesi metodologjik per gjithe aktivitetet
statistikmbledhese ne Shqiperi
Per aplikimin e metodave te avancuara ne vrojtimet bujqesore, Sherbimi Statistikor ne
MBUMK eshte asistuar nga disa projekte nderkombetare nder te cilat:
USAID (building the methodologies of agricultural survey)-1993-2001

Banka Boterore (ndertimi i kapaciteteve) 2002-2004
Twining Project 2003-2005 Statistikat e Shqiperise drejt BE-se- Permiresimi i
treguesve statistikor ne perputhje me standartet e BE-se.
Aktivitetet kryesore statistikmbledhese ne fushen e bujqesise te kryera nga MBUMK:

Vrojtimi bujqesor i 6 mujorit te pare:
Metodologjia: Area Sampling Frame
Grumbullon te dhena mbi mbjelljet e reja te bimeve te arrave dhe pemtarise, prodhimin e
grurit si dhe numrin e krereve te blegtorise dhe prodhimin e qumeshtit
Vrojtimi vjetor bujqesor:
Metodologjia: Area Sampling Frame
Grumbullon te dhena mbi gjithe aktivitetin bujqesor te vitit duke perfshire: Siperfaqet e
mbjella te bimeve te arrave, gjendjen numerike te pemetarise, levizjen e blegtorise, prodhimet
bujqesore dhe blegtorale, burimet dhe perdorimet e prodhimit, prodhimi dhe shitjet e
produkteve te perpunuara ne ferme, mjetet mekanike, te ardhurat, shpenzimet, investimet etj.
Vrojtimi i serrave
Periodiciteti: Vjetor
Metodologjia: List frame
Grumbullon te dhena mbi siperfaqet e mbjella me serra sipas llojit te kulturave dhe llojit te
serrave, prodhimet, shpenzimet, investimet etj.
18
Vrojtimi i fermave te medha

Periodiciteti: Vjetor
Metodologjia: List Frame
Aplikohet mbi fermat e listuara paraprakisht qe kane mbi 8 lope, mbi 10 Ha toke, mbi 150
krere te bagetive te imeta, dhe mbi 10 dosa.
Grumbullon te dhena mbi siperfaqet e mbjella te bimeve te arrave, gjendjen numerike te
pemetarise, levizjen e blegtorise, prodhimet bujqesore dhe blegtorale, burimet dhe perdorimet
e prodhimit, prodhimi dhe shitjet e produkteve te perpunuara ne ferme, mjetet mekanike, te
ardhurat, shpenzimet, investimet etj.
Vrojtimi i agroindustrise.
Periodiciteti: Tre-Mujor
Metodologjia: List Frame
Siguron te dhena mbi numrin e subjekteve agroperpunuese, numrin e punonjesve, fondin e
pagave, llojin e aktivitetit, prodhimet, shitjet, investimet e kryera dhe burimet e tyre,
shpenzimet etj.
Sistemi i Informacionit te Tregut

MBUMK nepermjet nje sistemi te ngritur me mbeshtetjen fillestare te GTZ-es, prej vitit
2006, grumbullon te dhena frekuente mbi cmimet e shitjes me pakice, shumice, cmimet e
fermes si dhe cmimet e importit per produktet bujqesore, blegtorale dhe inputet per 12 rajonet
e vendit.
Prej vitit 2011, me mbeshtetjen e USAID sistemi eshte konsoliduar vecanerisht ne drejtim te
shperndarjes se informacionit.
Sektori i Administrimit te Informacionit Bujqesor ne MBUMK, perpunon gjithashtu te dhena

me frekuence tremujore mbi tregetine e jashtme me qellim kryesor mbeshtetjen e
politikberjes ne bujqesi. Vijon bashkepunimi me INSTAT dhe Drejtorine e Pergjithshme te
Doganave per perditesimin e procedurave doganore dhe nomenklatures se mallrave.
4.5.
Politikat e cilsis dhe legjislacioni
Mbrojtja e Treguesve Gjeografik
Mbrojtja e Treguesve Gjeografik tashm konsiderohet nga MBUMK- ja, si nj ndr politikat
kryesore pr sa i takon cilsis dhe vlers ekonomike pr emrin dhe origjinn e produkteve.
Aktualisht n Shqipri mbrojtja e prcaktuar nga ligji pr t dhnat gjeografike sht e
ngjashme me mbrojtjen e markave tregtare, dhe n veanti, markave t ertifikuara. Kjo
prcaktohet nga ligji nr. 9947, dat 7.7.2008 Pr Pronsin Industriale, kreu V Treguesit
Gjeografik.
sht amenduar ky ligj pr produktet bujqsore, pr Treguesit gjeografik si dhe Markat e
certifikuara, si dhe jan prcaktuar me urdhr t Ministrit t Bujqsis, mnyra e aplikimit
dhe formulart prkats.
19
Jan identifikuar produktet bujqsor dhe ushqimore t cilat kan potencial pr tu regjistruar
si produkte me origjin t mbrojtur, nga t gjitha drejtorit rajonale t bujqsis n vend dhe
aktualisht MBUMK sht duke punuar pr t prgatitur nj list prfundimtare t t gjitha
produkteve t cilat kan potencialin pr tu regjistruar si produkte me origjin t mbrojtur.
Me ligjin nr.23/2012, dat 01.03.2012 Pr disa shtesa dhe ndryshime n ligjin nr.7895, dat
27.01.1995 Kodi Penal i Republiks s Shqipris t ndryshuar, jan miratuar sanksione
penale pr shkeljen e t drejtave mbi treguesit gjeografik.
Bujqesia organike
Vleresimet ne vend tregojne se Shqiparia ka perjetuar nje rritje te konsiderueshme te

bujqesise organike, duke pasur paraysh se ka pasur vetem 130 ha te dedikuara per bujqesine
organike ne vitin 2004 ndersa ne vitin 2009 siperfaqja e dedikaur bujqesise organike ka
arritur ne 13, 700, nderkohe qe numri i fermave eshte rritur nga 90 ne 126 ne vitin 2009. Kjo
rritje mund te shpejgohet me hyrjen ne fuqi ne vitin 2004 te ligjit per bujqesine organike, por
edhe prej faktit te permiresimit te statistikave lidhur me bujqesine organike. Gjithashtu ne
Strategjine e Bujqesise dhe Ushqimit 2007 2013 eshte percaktuar si objektiv qe te arrihet
nje bujqesi organine ne nivelin 5% te pordhimit bujqesor. Per te arritur kete objektiv qe prej
vitit 2008 ka filluar te mbeshteten fermat organike.
Qe prej 2008 e ne vazhdim MBUMK mbeshtet certifikimin e produkteve bujqesore Bio
nga bimet e kultivuara, konkretisht per produktet e destinuara per tregun e brendshem ne
masen 50% te kosotove te certifikimit por jo me shume se 20,000 LEK/ferme/vit, si dhe
produktet e destinuara per eksport 50% te kostos se certifikimit por jo me shume se 70, 000
LEK/ferme/vit. Zbatimi i kesaj skeme mbeshtetese sigurohet nga Agjencia e Zhvillimit
Bujqesor dhe Rural ne varesi te MBUMK.
Siperfaqja e certifikuar organike ne kultivim eshte rreth 18293 ha.
Qe prej vitit 2010 ne vjetarin statistikor te MBUMK kane fillaur te publikohen te dhenat mbi
bujqesine organike.
Prodhime t produkteve organike jan : Perime 3751 kv, erza te ndryshme 250 kv, fruta
843kv, ullinj 1364kv, rrush 4031 kv, vere 85323 litra prodhuar nga 7 qndra t certifikuara,
raki 8550 litra, vaj ulliri 20324 litra prodhuar nga 5 qndra te certifikuara.
Nj nxitje pr zhvillimin e bujqsise organike kan qn politikat subvencionuese t shtetit,t
cilat kan filluar n vitin 2008 dhe sot jepen 700$ pr ferm organike t certifikuar.
Gjithashtu shteti ka mbshtetur financiarisht botime t broshurave dhe flet palosje pr
bujqesin organike, si dhe trajnime t stafit t ekstensionit n lidhje me bujqsine organike,
organizimin e ditve t hapura n fush, demostrime n drejtim t bujqsise organike.
Organizimi i tregut te brndshm
Jane katr pika shitje t produkteve biologjike t cilat kan problem t infrastructurs s
grumbullimit e furnizimit sistematik dhe vazhdimsise.
Eksportet
Eksportohen disa lloj produktesh si vaji i ullirit, erza t freskta, gshtenja. Eksportohen
rreth 20 lloje erzash t freskta. Eksporti i tyre bhet kryesisht n Zvicer.
20
Standartet e marketingut
Prcaktimi i standardeve n Shqipri bazohet n Ligjin Nr 9870, dat 04.02.2008 Pr

standadizimet si dhe aktet nnligjore t tij. Drejtoria e Prgjithshme e Standardizimeve
(DPS) sht Organizmi Kombtar prgjegjs pr zhvillimin dhe publikimin e standardeve
(prve atyre n fushn e telekomunikacionit). N fushn e produkteve ushqimore standardet
e cilsis jan vullnetare, me prjashtim t atyre q prekin aspektet e siguris ushqimore t
cilat prcaktohen n akte ligjore specifike. Republika e Shqipris sht antare e Komisionin
t Codex Alimentarius, Organizats Botrore t Ushqimit (FAO), Shoqats Ndrkombtare t
Prodhimit Blegtoral (ICAR), OECD, CPVO. N kt kuadr, MBUMK bashkpunon me kto
institucione kryesisht n drejtim zhvillimit te standardeve dhe permirsimit t produkteve.
Pr t prafruar standardet ekzistuese t marketingut me ato t BE jan hartuar:
-
ligji pr prodhimin, emrtimin dhe tregtimin e vajit t ullirit duke u bazuar n Rregulloren
e Kshillit (EC) 29/2012 dat 13 janar 2012 "Mbi standardet e marketingut pr vajin e
ullirit" dhe Rregulloren e Kshillit (EC) 1234/2007 dat 22 Tetor 2007 pr krijimin e
organizmit t prbashkt t tregjeve bujqsore;
VKM pr karakteristikat e vajit t ullirit duke u bazuar n Rregulloren e Komisionit

(EEC) Nr 2568/91, date 11 Korrik 1991 "Mbi karakteristikat dhe metodat perkatese te
analizave", e amenduar;
ligji pr vreshtat dhe vern duke u bazuar n Rregulloren e Kshillit (EC) 1234/2007 dat
22 Tetor 2007 pr krijimin e organizmit t prbashkt t tregjeve bujqsore dhe
Rregulloren e Kshillit (EC) 436/2009 dat 25 maj 2009.
Esht parashikuar q gjate vitit t prafrohet legjislacioni per prodhimin, emertimin dhe
tregtimin e vajit te ullirit duke u bazuar n Rregulloren e Keshillit (EC) No 29/2012 date me
Rregulloren e Komisionit (EEC) No 2568/91, date 11 Korrik 1991 "Mbi karakteristikat dhe
metodat perkatese te analizave", e amenduar dhe me Rregullorrn e Keshillit (EC) No
865/2004 eshte tashme pjese e Rregullores se Keshillit (EC) No 1234/2007, date 22 Tetor
2007 "Per krijimin e nje organizimi te perbashket te tregjeve bujqesore,.. CMO
Regulation. Po ashtu gjate vitit 2011 sht parashikuar edhe prafrimi i legjislacionit pr
marketingun e mishit dhe produkteve t tij si dhe qumshtit dhe produkteve t qumshtit.
Srish prafrimi do t bht me Rregulloren e Keshillit (EC) No 1234/2007, date 22 Tetor
2007 "Per krijimin e nje organizimi te perbashket te tregjeve bujqesore,.. CMO
Regulation.
4.6.
Hartimi i politikave dhe zbatimi i saj
Situata e zbatimit t Strategjis s Bujqsis dhe Ushqimit 2007-2013, Strategjia

Ndrsektoriale per Zhvillimin Rural 2007-2013.
T Prgjithshme
Bujqsia, peshkimi dhe pyjet vazhdojn t mbeten sektor kryesor t ekonomis q
kontribuojn me rreth 17.3 % t GDP-s - t dhna paraprake t PBB-s (Burimi INSTAT).
21
Rreth 70% e fermave gjenden n zonat malore. Kt vit u b i mundur dhe prcaktimi i
Zonave m Pak t Favorizura (ZPF) si pjes e programit t zhvillimit rural.
Objektivat themelore pr bujqsin kan njohur hapa t rndsishme gjat zbatimit t
Programit t Qeveris pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural. Rritja e produktivitetit dhe e
aftsis konkurruese t bujqsis, prmirsimi i standardeve si dhe garantimi i siguris
ushqimore, specializimi i prodhimit n sektort e perimeve, vreshtaris, frutikulturs dhe
blegtoris, prmirsimi i rrjetit t marketingut dhe plotsimi i standardeve t siguris
ushqimore mbeten n themel t angazhimeve pr strukturat e bujqsis shqiptare.
Rritja e shkalls s mbshtetjes financiare t bujqsis dhe agro industris (kreditimi, skema
mbshtetje specifike, etj) prbjn nj risi t rndsishme n politikat tona bujqsore.
Strategjia Sektoriale e Bujqsis dhe Ushqimit dhe Strategjia Nder Sektoriale e Zhvillimit
Rural jan hartuar duke pasur parasysh trajektoret e zhvillimit t PBE pr bujqsin.
Realizimi i objektivave te Startegjive bazuar ne monitorimim jepet sipas objektivave te
mposhtme.
MBUMK sht prgjegjse pr zbatimin e programeve q kan t bjn me: 1) Sigurin
ushqimore dhe mbrojtjen e konsumatorit, 2) Menaxhimin e sistemit t kullimit dhe ujitjes, 3)
Menaxhimin e qndrueshm t toks bujqsore, 4) Shrbimin kshillimor dhe informacionin
bujqsor dhe 5) Masat e zhvillimit rural nprmjet mbshtetjes direkte t prodhimit bujqsor
dhe blegtoral. Programet jan planifikuar n prputhje me objektivat e meposhtem
1. Rritja e aftsis konkurruese s sektorit bujqsor dhe agro-ushqimor duke u
mbshtetur n ristrukturimin dhe zhvillimin e aktiviteteve t shtimit t vlers s
veprimtaris s bujqsis.
2. Mbrojtja dhe prmirsimi i mjedisit duke menaxhuar n mnyre t qndrueshme
burimet natyrore n zonat rurale.
3. Prmirsimi i proesit t planifikimit t politikave dhe programeve t zhvillimit
rural si dhe menaxhimit t proesit t mbshtetjes.
Objektivi 1
Rritja e aftsis konkurruese s sektorit bujqsor dhe agro-ushqimor duke u mbshtetur n
ristrukturimin dhe zhvillimin e aktiviteteve t shtimit t vlers s veprimtaris n bujqsi
1. Siprfaqja e toks e mbjelle ne forme blloku me peme frutore, ulli, agrume dhe
vreshta parashikohet te jete ne fund 2012 rreth 78 000 ha ose rreth 11.3 % e tokes
bujqesore gjithsej.
2. Per vitin 2012, numri i fermerve t cilve ju sht vn n dispozicion nga shrbimi
kshillimor, informacioni bujqsor, ka arritur n 70.000 fermer ose 19.8 % t numrit
total t fermerve dhe bizneseve agroprpunuese n vend.
Numri i operatoreve t biznesit ushqimor q kan zbatuar sisteme t siguris dhe cilsis,
HACCP dhe ISO ne vitin 2012 ishte 264 operatore.
22
Objektivi 2
Mbrojtja dhe prmirsimi i mjedisit duke menaxhuar n mnyr t qndrueshme burimet
natyrore n zonat rurale.
Prqindja e siprfaqes s toks bujqsore e digjitalizuar n sistem LIS prkundrejt
siprfaqjes s toks bujqsore (dhe e integruar n GIS), ka arritur nga 5.4 % n vitin 2007 n
14 % n vitin 2012.
Prqindja e siprfaqes s toks bujqsore me infrastrukture ujitse t rehabilituar e
prmiresuar prkundrejt totalit t siprfaqes s toks bujqsore potencialisht t ujitshme sht
rritur nga 54,1% n vitin 2007 n 67% n vitin 2012.
Prqindja e siprfaqes tok bujqsore me infrastrukturen kulluese e mbrojtjes nga prmbytja
t rehabilituar e prmiresuar prkundrejt totalit t siprfaqjes s toks bujqsore potencialisht
t kullueshme ka arritur nga 73,21 % n vitin 2007 n 91% n vitin 2012.
Objektivi 3
Prmirsimi i proesit t planifikimit t politikave dhe programeve t zhvillimit rural, si dhe
menaxhimit t proesit mbshtets t tij (skemave t ndihms shtetrore).
1. Prqindja e impianteve t ndrtuara pr prodhimin e fidanve kundrejt totalit t
planifikuar, ka arritur nga 3.5 % n vitin 2007, n 62 % n vitin 2012.
2. Prodhimi i materialit mbjells bimor pr fidan kundrejt totalit t planifikuar, ka
arritur nga 81 % n vitin 2007, n 115 % n vitin 2012.
Faktoret qe kane ndikuar ne shtimin e prodhimit ta fidanave vendas nder te tjera jane;
1- Vendimi i KM "Per nxitjen e zhvillimit te vreshtarise, pemtarise dhe ullirit"
a)
b)
c)
d)
nepermjet skemave mbeshtetese financciare te fidanit,dhe fidanishteve;

uljes te tarifave te sherbimeve qe kryhen per materialin mbjelles;
kushteve lehtesuese per Licensimin;
krijimi i lehtesirave per kryerjen e provave zyrtare ne afat.
2- Vendimi i qeverise per mbjelljen e arroreve, te cilat do subvencionohen me skemat e reja

mbeshtetese financiare.
3- Hartimi i Ligjit te ri nr.10416 date 07.04.2011 "Per materialin mbjelles dhe shumezues
bimor", si faktor ndihmes dhe nxites per prodhimin e fidanave dhe ngritjen e fidanishteve
te reja. Aktet nenligjore ne zbatim te ketij Ligji jane ne fazen e aprovimit.
4- Kerkesa per permiresimin e struktures varietore, nje faktor tjeter ne shtimin e fidanave
Strategjite bazohen n katr akse prioritare q kan t bjn me:
prmirsimin e konkurueshmris s bujqsis, agro prpunimit dhe sektorit t

pyjeve;
ruajtjen e peizazheve kulturor dhe mbrojtja e mjedisit;
23
prmirsimi i cilsis s jets n zonat rurale dhe nxitja e diversifikimit ekonomik;

zhvillimi rural me bashkpunim (LAG).
Sektort strategjik pr periudhn 2007-2013 jan:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Prodhimi i pemve frutore, ullirit dhe rrushit

Prodhimi i perimeve
Produktet blegtorale
Prpunimi industrial i frutave dhe perimeve
Prpunimi industrial i rrushit
Prpunimi industrial i qumshtit dhe mishit
Pr vitin 2012:
o Treguesi rendiment fruta i shprehur n % krahasuar me vitin 2011 sht rritur 3.1 %,
o Treguesi rendiment rrush vreshta krahasuar me vitin 2011 sht rritur 3.3 %,
o Treguesi rendiment rrush pjergulla qndron konstant duke ruajtur traditn e kultivimit t
hardhis dhe i lokalizuar n zonat tradicionale t kultivimit.
o Treguesi rendiment ullinj kg/rrnj, duke pasur parasysh periodicitetin e frutifikimit t tij
si cilsi biologjike, i llogaritur si mesatare e viteve, sht n shifrn 12.76 kg/rrnj,
tregues ky q esht premtues pr t arritur objektivat e vitit 2013. Konkretisht gjate vitit
2012, rendimenti i ullinjve/rrenje, krahasuar me vitin 2011 eshte rritur 92.3%
Tabela nr 14. : Rendimentet e Perimeve dhe patateve
Emrtimi
Sip. Perime ( mij ha)
Rendimenti (kv/ha)
Prodhimi gjithsej (mij ton)

II Sip. Patate( mij ha)
Rendimenti (kv/ha)
Prodhimi gjithsej (mij ton)
Burimi: Vjetari Statistikor
30.8
252
2011
30.6
266
I pritshmi
2012
31
270
730
860
890
905
9.1
221
200
9
231
208
9.5
228
230
9.4
229
231,8
2000
2005
2009
2010
32.8
189
32.5
211
30.3
241
620
685
11.4
140
161
10.1
167
169
Sic vihet re, rritja e konsiderueshme e rendimentit mesatar te perimeve ka qene nje nga
shkaqet kryesore te rritjes se konsiderueshme te prodhimit te tyre. Eksportet e grupit te
perimeve u rriten me 70% ne sasi dh 40% vlere ne vitin 2012 kundrejt eksporteve te vitit
2011. Orientimi drejt eksportit i perimeve te fresketa per te cilat Shqiperia ka avantazh
krahasues ne rajon e me gjere dhe kapja e tregjeve te reja pervec atyre rajonale kane
promovuar rritjen sasiore e cilesore te grupit te perimeve.
Eksportet e patateve ne 2012 paten nje rritje rreth 2 here ne 2012 krahasuar me vitin 2011.
Tabela 15: Tregues t rendimentit
Treguesit
Rendimenti i
Njsia
2007
2008
2009
2010
2011
litr/kok
2225
2355
2581
2631
2696
I pritshmi
2012
24
qumshtit t lops
Rendimenti i
litr/kok
53.5
qumshtit t deles
Rendimenti i
litr/kok 111.8
qumshtit t dhis
Burimi:Vjetari statistikor, MBUMK
2720
55.8
56.8
58.7
59.2
59.5
109.7
105.4
110.3
113.4
113
Treguesit e rendimenteve n sektorin e blegtoris pr qumsht lope, dele, dhie, krahasuar me

vitin 2007, n prgjithsi psuan rritje n vitin 2012, konkretisht pr:
o treguesin qumsht lope rritja sht 13,4 %,
o qumsht dele 12%
Rritjet n prgjithsi erdhn si rezultat i prmirsimit racor dhe rritjes s prodhimit foragjer.
Per sa i perket prodhimit bujqesor, duhet theksuar se viti 2012 pati nje thatesire te tejzgjatur
qe ndikoi ne prodhimin. Megjithate, edhe ky vit shenon rritje qe karakterizohet si nga rritje
prodhimit dhe rendimentesh ne pjesen me te madhe te aktiviteteve bujqesore (kultura bimore
dhe blegtori), ashtu dhe nga nje rritje te tendences se specializimit te fermave.
Rritja e siperfaqes nen serre nga viti ne vit si edhe me 60 Ha me shume ne 2012 ne krahasim
me 2011 eshte nje tjeter factor/justifikim i rritjes se prodhimit te perimeve dhe te eksporteve
te tyre gjate vitit 2012.
Bujqsia organike
Situata aktuale ne Shqiperi
Vleresimi i vendit ka treguar se Shqiperia ka perjetuar nje rritje te shpejt, nga vetem 130 ha
ne 2004 te dedikuara per bujqesine organike ne 13, 700 ha ne 2009, nderkohe qe numri i
fermave eshte rritur nga 90 ne 126 ne 2012. Rritja mund te shpjegohet me hyrjen ne fuqi te
ligjit mbi bujqesine organike ne 2004, por gjithashtu edhe me permiresimin e statistikave mbi
bujqesine organike. Gjithashtu vendi ka pergatirur edhe Strategjine e Bujqesise dhe Ushqimit
per periudhen 2007 2013, sipas te ciles objektivi eshte qe te arrihet 5% prodhim organic ne
vitin 2013. Per te permbushur kete objektiv, duke fillaur nga viti 2008 e ne vazhdim jane ne
fuqi subvencionet per mbeshtetjen e bujqesise organike.
Nga 2008, MBUMK mbeshtet certifikimin e fermave organike ne masen 50% te kostos se
konvertimit por jo me teper se 70,000 LEK/ferme ne vit;
Programet buxhetore t MBUMK-s (periudha 2007-2013) n prputhje dhe me
objektivat strategjike t prcaktuara n dokumentin strategjik SSBU.
Tabela nr 16: Buxheti sipas programeve (mij EUR)
25
2007
Programi
Planifikimi menaxhimi dhe
1,463
adminstrata
Siguria ushqimore dhe mbrojtja
11,072
e konsumatorit
Manaxhimi i sistemit t kullimit
16,391
dhe ujitjes
Zhvillimi rural, duke mbeshtetur
bujqesine blegtorine,
8,771
agroindustrine dhe marketingun
2008
2009
2010
2011
2012
Plan
2013
3,001
1,793
3,582
2,018
1,797
3,001
12,081
12,490
9,860
10,728 10,728 14,196
18,303
16,977
9,851
13,468 13,468 12,353
10,684
14,527 11,986 11,377 11,377 18,376
Shrbimi keshillimor dhe

2,642
2,411
2,276 1,452 1,587 1,587 1,528
informacioni bujqsor
Menaxhimi i qndrueshm i
2,862
21
114
59
62
62
150
toks bujqsore
Total
43,200 47,081 48,402 35,005 40,223 40,223 48,396
Burimi: Sektori i Buxhetit i MBUMK (Kursi i kmbimit sht:1 EUR = 123 ALL ndersa per
V. 2010 1Euro= 137.77 ALL, v.2011 kursi i kembimit 1 Euro =140.34 ALL, v.2012 kursi i
kembimit 1Euro=140 ALL dhe v.2013 kursi i kembimit 1Euro=140ALL )
Politikat e SSBU 2007-2013, qllimet strategjike t prcaktuara n t (afat-shkurtra dhe
afat-mesme).
SSBU: T rritet mbshtetja financiare pr fermat, bizneset bujqsore dhe ato agroprpunuese
Tabela nr 17: Buxheti n mbshtetje t zbatimit t politiks bujqsore
N milion euro ( )
Nr. Emertimi
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Plan
Buxheti Gjithsej (Milion lek) 47
47
55
40
40
48
1 Investime
20
14
22
19
13
20
2 Shpenzime
27
33
33
21
27
28
- Identifikim,matrikullim
0.8
1.3
0.5
1
- Skema mbshtetese
7
11
11.5
5.2
7.3
7.5
Burimi: Sektori i Buxhetit i ,MBUMK, 2010 (Kursi i kmbimit 1EUR=135.8ALL v.2011 kursi
i kembimit 1 Euro =140.34 ALL, v.2012 kursi i kembimit 1Euro=140 ALL dhe v.2013 kursi i
kembimit 1Euro=140ALL )
Skemat Kombtare Mbshtetse t Sektorit klasifikohen n zrin shpenzime, si shihet dhe
nga grafiku i mposhtm subvencioni n bujqsi prbn nj z t rndsishm.
26
Grafiku 2 : Tendenca per subvencionet ne milion Euro 2008-2013
Burimi: Sektori i Buxhetit i MBUMK, 2013
SSBU: T prmiresohet menaxhimi, ujitja dhe kullimi i toks bujqsore

Programi buxhetor i MBUMK-s: Menaxhimi i sistemit t kullimit dhe ujitjes
Tabela 18: Treguesit baz pr programin, menaxhimi i sistemit t kullimit dhe ujitjes
Nr Treguesi
Njsia 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
I
matjes
pritshm
2013
000 ha 188 195
200
212
219 227 242
250
1 Siperfaqe toke
bujqesore me
infrastrukture
ujitese te
rehabilituar dhe te
mirembajtur
000 ha 200 205
210
222
227 237
257
250
2 Siperfaqe toke
bujqesore me
infrastrukture
kulluese te
rehabilituar dhe te
mirembajtur
Burimi: MBUMK, INSTAT
N kuadr t ktij programi, financimi i brendshm dhe i huaj, n total pr periudhn 20072012 ka qene 12.02 miliarde leke. Kto financime jan kryer kryesisht n skemat ujitse dhe
kulluese dhe n zonn fushore t ultesirs perndimore q dominohet nga nj bujqsi
intensive. Gjithahstu kane perfunduar (gjate vitit 2011-2012) nderhyrjet e fazes emergjente
dhe post emergjente ne infrastrukturen e mbrojtjes nga permbytja ne zonen e Shkodres dhe
Lezhes duke vazhduar rehabilitimin dhe rikonstruksionin e argjinaturave mbrojtese ne
lumejte Drin, Bune, ne zonen e Shkodres.
27
Pr periudhn 2007-2012 rritja e siprfaqes me infrastrukture te rehabilituar dhe te

mirembajtur n ujitje sht 15 000 ha duke e uar siprfaqen me infrastruktur ujitse t
rehabilituar dhe te mirembajtur ne 242 000 ha q prbn rreth 67 % t siprfaqes
potencialisht t ujitshme prej 360 000 ha, ose rreth 96% t objektivit t strategjis pr vitin
2013 q sht 250 000 ha.
Programi buxhetor i MBUMK: Shrbimi kshillimor dhe informacioni bujqsor
Per vitin 2012, numri i fermerve t cilve ju sht vn n dispozicion nga shrbimi
kshillimor, informacioni bujqsor, ka arritur n 70.000 fermer ose 19.8 % t numrit total t
fermerve dhe bizneseve agroprpunuese n vend.
sht miratuar n Qeveri, draft ligji pr shoqrit e bashkpunimit bujqsor, n prputhje me
disa nga standartet e KE pr kooperimin.
Programi buxhetor i MBUMK-s pr menaxhimin e qndrueshm t toks bujqsore
SSBU: T ndalet dmtimi dhe t kufizohet tjetrsimi fizik i toks
N funksion t krijimit t sistemit t informacionit mbi tokn (LIS) jan programuar dhe po
implementohen masat q kan t bjn me prgatitjen dhe plotsimin e nj forme t re
Regjistrit t Toks Bujqsore, q reflekton edhe ndryshimet e ndodhura n tipet e pronsis
mbi tokn. Deri n fund t vitit 2012, t dhnat e ktij regjistri jan plotsuar pr 1046 zona
kadastrale rurale nga 2920 zona kadastrale ruarle q numrohen n shkall vendi.
Dixhitalizimi dhe integrimi n GIS i informacionit mbi tokn, sipas programit t
lartprmendur, n vitet 2008-2012, ka prfunduar n 33 komuna/bashki, ku prfshihen rreth
140 000 mij ha.
Programi buxhetor i MBUMK-s: Pr sigurin ushqimore dhe mbrojtjen e
konsumatorit
Gjat viti 2012 nga Drejtoria e Shrbimit Veterinar jan prgatitur dhe miratuar 7 akte
normative t BE-s duke i prshtatur ato n legjislacionin kombtar dhe jan n proces
miratimi dhe 4 akte normative t tjera nga 11 akte t parashikuar n PKZMSA, t cilat bjn
t mundur prshtatjen e standardeve t BE-s n mbrojtjen e shndetit t kafshve.
Gjat viti 2012 n bashkpunim me projektin PAZA (IPA-2008 Fuqizimi i mbrojtjes s
shndetit t njerzve kundr smundjeve zoonotike u vaksinuan kundr smundjes s
brucelozs mbi 2.600.000 krer t imta (small ruminants) dhe u matrikulluan mbi 550.000
krer t imta, masa kto q s bashku me kontrollin e smundjeve t tjera problematike pr
vendin si TBC, Plasje, etj. kan siguruar nj situat t mir dhe t qndrueshme epizootike
pr gjth territorin e vendit.
Zhvillimet n rishikimin e strategjis dhe prgatitja e nj kuadri t ri strategjik

mbas-2013.
Strategjia Kombtare Ndr-sektoriale pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural

Strategjia Kombtare Ndr-sektoriale pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural (SKNBZHR
SKNBZHR) po hartohet n prputhje me kuadrin e strategjis Europe 2020 pr rritje t
28
qndrueshme dhe prfshirse dhe qllimet e prgjithshme strategjike t Shqipris pr tu br

antare e BE.
Ajo sht prgatitur n prputhje me qasjen pr planifikim strategjik n BE pr CAP (ose
PBB - Politikat e Prbashkta Bujqsore) 2014-2020 ndrkoh q ruan fokusin mbi nevojat
specifike pr zhvillimin e bujqsis dhe zonave rurale n Shqipri.
SKNBZHR prcakton kuadrin strategjik pr trajtimin e sfidave me t cilat prballen sektort
e bujqsis dhe agro-prpunimit dhe zhvillimi i zonave rurale n nj mnyr t qndrueshme
duke propozuar instrumente politike t ngjashme me instrumentet e PBB me nj fokus
specifik mbi prgatitjen e sektorve, instrumentet politike dhe marrveshjet institucionale pr
integrimin n BE.
Drafti i strategjis do t paraqitet pr drejtuesit e lart t MBUMK nga fillimi i Shkurtit 2013
dhe pas ktyre konsultimeve si dhe konsultimeve me grupin ndr-ministror t puns, grupet e
interesit dhe donatort, nj version prfundimtar do t jet gati deri n fund t muajit Maj
2013.
Zhvillimi i prgjithshm bujqsor dhe rural
Politikat e zhvillimit bujqsor dhe rural kan kontribuar n nj mas t madhe n zhvillimin
ekonomik dhe social t komuniteteve bujqsore dhe rurale.
Ka qen nj objektiv kryesor t kontribuohej pr nj rritje n fushn e toks bujqsore t
prdorur, rritjen e madhsis mesatare t fermave dhe n kt mnyr t rritej
produktiviteti i sektorit. Kto politika kan sjell rezultate t rndsishme.
Siprfaqja e toks bujqsore t shfrytzuar sht rritur me 24.000 ha (6%) nga viti 2007 n
2011, pjesrisht n saj t mbshtetjes pr plantacionet e 15.000 ha t pemve t reja frutore,
agrumeve, ullinjve dhe arrorve, si dhe vreshtave. Aktualisht shfrytzohet 64% e totalit t
toks bujqsore, por nevojitet t rritet shfrytzimi i siprfaqes s toks bujqsore n vitet e
ardhshme. Madhsia mesatare e ferms sht rritur nga 1,14 ha pr ferm n vitin 2007, n
1,26 ha pr ferm n vitin 2011. Kjo sht pozitive, por ende larg nga niveli i nevojshm q
nj familjeje i duhet pr t pasur nj t ardhur mesatare nga bujqsia, dhe shum larg nga
mesatarja e BE.
Vlera e prodhimit bujqsor sht rritur nga 140,000 milion Lek n vitin 2007 n 180,000
milion Lek n vitin 2011. Produktiviteti i forcs puntore i sektorit bujqsor sht rritur me
28% nga 320.000 Lek n vler prodhimi n 412.000 Lek n vler prodhimi pr njsi vjetore
pune (AWU). Numri i Njsive t Madhsis Ekonomike (ESU) pr ferm tani sht 2.45 n
vitin 2011 prkundrejt 1.9 n 2007. Mbshtetja pr modernizimin e m shum se 50 ha
prodhimi ser ka kontribuar n kt zhvillim. Megjithat, performanca ekonomike e sektorit
sht ende e dobt pr shkak t madhsis t vogl dhe fragmentimit t ferms, nivelit t ult
t teknologjis dhe produktivitetit t ult total t faktorve krahasuar me mesataret e BE.
Nevojitet nj prpjekje m e mir pr t ngritur m tej konkurueshmrin e sektorit.
N t njjtn periudh nga viti 2007 n 2011 produktiviteti i sektorit agro-prpunues sht
rritur me 7.5% nga 4,7 milion Lek n vler prodhimi pr punonjs n vitin 2007, n 5
milion Lek pr punonjs n 2011. Punsimi u rrit nga 10,300 n 11,300 vende pune.
29
Ka qen e rndsishme pr zhvillimin e sektorit q njohurit e reja rreth metodave t

prodhimit, teknologjive t reja, varieteteve dhe racave t reja dhe m t mira deri n nj far
mase kan qen t disponueshme pr fermert, megjithse nevojiten prpjekje t
prmirsuara q sektori t arrij konkurrentt rajonal dhe ndrkombtar.
Zhvillimi i sektorit po bhet me vmendje t shtuar drejt menaxhimit t qndrueshm t
burimeve. Kjo prfshin shfrytzimin e toks bujqsore t referuar m sipr, e cila gjithashtu
pasqyron objektivat e ruajtjes t mjedisit dhe natyrs.
Zhvillimi rural mbshtetet nprmjet investimit n diversifikimin e prodhimit n mnyra
t ndryshme. Mbshtetja e investimeve pr prodhimin e krmijve dhe mjaltit jan shembuj t
mir, por nuk ka ende skema t bashkrenduara t mbshtetjes pr diversifikimin e
veprimtarive q prodhojn t ardhura. Pavarsisht ksaj, prqindja e fermerve q kan t
ardhura nga burime t tjera prve bujqsis po rritet kto vite nga 124.000 n vitin 2007 deri
n 148.000 n 2011, e barabart me 19%.
Zhvillimi institucional, rregulloret dhe zbatimi
Zhvillimi institucional dhe rregulloret n dritn e integrimit n BE ka qen nj prioritet i
rndsishm pr MBUMK. Mund t prmenden reformat e mposhtme rregullatore t
zbatuara gjat periudhs 2007 - 2011: (i) krijimi i institucioneve pr zbatimin e IPARD Asistencs Para-aderimit pr Zhvillimin e Bujqsis; (ii) miratimi i Ligjit pr Bujqsin dhe
Zhvillimin Rural i cili rregullon programimin e skemave kombtare t mbshtetjes pr
sektorin agro-ushqimor, krijon Agjencin e Zhvillimit Bujqsor dhe Rural (AZHBR) pr
zbatimin e mbshtetjes kombtare dhe fut monitorimin dhe vlersimin e skemave kombtare
t mbshtetjes, (iii) miratimi i Ligjit t Ushqimit dhe krijimi i Autoritetit Kombtar t
Ushqimit, (iv) miratimi i Ligjit mbi Shoqerit e Bashkepunimit Bujqsor.
Sfidat kryesore pr zhvillimin e bujqsis dhe zonave rurale
Pavarsisht nga zhvillimi pozitiv n sektor ndrmjet viteve 2007 dhe 2011, nevojitet t
trajtohen nj sr sfidash n vitet e ardhshme me qllim q t prmirsohet zhvillimi i
bujqsis, agro-prpunimit dhe kushtet e jetess n zonat rurale. Sfidat q duhet t trajtohen
me qllim q t rritet konkurrueshmria e bujqsis shqiptare dhe t prmirsohet cilsia e
jets n zonat rurale mund t prmblidhet m posht:
Rritja e konkurrueshmris s bujqsis dhe agro-prpunimit n tregjet kombtare
rajonale dhe globale.
Rritja e madhsis s fermave nprmjet nj prpjekje t gjithanshme t konsolidimit
t toks dhe zhvillimit t tregut t toks.
Prmirsimi i transferimit t teknologjive dhe sistemit t inovacionit nprmjet nj
shrbimi t ekstensionit dhe sistemi t transferimit t teknologjis t prmirsuar,
duke prfshir mbshtetjen e kompetencave dhe kualifikimin e fermerve me
profesionalizm, prvoj dhe besim n nj ekonomi moderne.
Prmirsimi i organizimit t zinxhirve t vlers nga fermeri tek konsumatori.
Rritja e cilsis s produkteve (standardet e cilsis, produktet organike, PDO/PGI).
Prmirsimi i sistemeve t infrastrukturs n bujqsi (rrug, furnizim me uj, ujitje,
trajtim t ujrave t ndotura).
Vazhdimi i prpjekjes n lidhje me ruajtjen e eko-sistemeve.
Sigurimi i menaxhimit dhe shfrytzimit t qndrueshm t burimeve natyrore (toka,
uji, pyjet dhe kafsht).
Zbutja e ndryshimeve klimatike.
Prmirsimi i standardeve t jetess n zonat rurale:
30
o Nprmjet prmirsimeve t shrbimeve baz (shndetsore, mjediset socialkulturore dhe t tjera)

o Nprmjet diversifikimit t aktiviteteve t gjenerimit t t ardhurave dhe
mundsive pr t siguruar kohezion ekonomik dhe social ndrmjet zonave
rurale dhe urbane.
Zhvillimi institucional, zhvillimi rregullator dhe zbatimi
Vizioni
Vizioni pr zhvillimin e bujqsis dhe zonave rurale n Shqipri mund t prmblidhet si m
posht:
a) Sektor efient, novator dhe i qndrueshm agro-ushqimor i aft t prballoj presionin
konkurrues dhe plotsimin e krkesave t tregut t BE nprmjet shfrytzimit t
qndrueshm t burimeve dhe
b) Zona rurale t qndrueshme q ofrojn aktivitete ekonomike dhe mundsi punsimi,
prfshirje sociale dhe cilsi jetese pr banort rural.
Objektivat e prgjithshme t SKNBZHR jan
Mbshtetja e nj prodhimi t qndrueshm dhe cilsor t ushqimit nprmjet zhvillimit t
nj sektori konkurrues dhe novator agro-ushqimor i aft pr t prballuar presionin
konkurrues n tregjet e brendshme dhe ato t BE-s dhe duke plotsuar standardet e BE-s
dhe krkesat e tregut.
Arritja e menaxhimit t qndrueshm t burimeve natyrore dhe veprimit klimatik
nprmjet menaxhimit t pyjeve dhe burimeve ujore, dhe futja e metodave t
prodhimit bujqsor duke mbrojtur mjedisin dhe zbutur ndikimin mbi klimn.
Arritja e nj zhvillimi t balancuar territorial t zonave rurale nprmjet mbshtetjes
s diversifikimit t aktiviteteve ekonomike, krijimit t vendeve t puns dhe
prfshirjes sociale, dhe prmirsimit t kushteve t jetess n zonat rurale.
Objektivat specifike pr zhvillimin e nj prodhimi t qndrueshm ushqimor dhe
nj sektor agro-ushqimor konkurrues dhe novator
Prmirsimi i konkurrueshmris s bujqsis dhe qndrueshmria e ferms
Objektivi sht zhvillimi i nj sektori konkurrues bujqsor nprmjet lehtsimit t
ristrukturimit t sektorit bujqsor, duke prmirsuar prdorimin e toks dhe duke forcuar
orientimit drejt tregut dhe pjesmarrjen me nj fokus t veant mbi:
Nj perspektiv afat-shkurtr pr optimizimin e prdorimit t burimeve bujqsore duke
promovuar dhe prmirsuar bashkpunimin dhe shoqatat pr prdorimin dhe menaxhimin
efikas t toks dhe burimeve bujqsore.
Nj perspektiv afat-mesme e pasjes s nj sektori me prgjithsisht ferma familjare t
qndrueshme ekonomikisht nprmjet lehtsimit t ristrukturimit t fermave dhe rritjes s
madhsis mesatare. Kjo do t arrihet nprmjet prmirsimit t tregut t toks, kushtet
pr shfrytzimin e toks nprmjet pronsis s toks dhe prdorimit t toks, dhe masave
prmirsuese q mbshtesin ri-parcelizimin. Lehtsimi i riprtritjes s brezave sht nj
element i rndsishm n kt aspekt.
Mbshtetja e zhvillimit t pjess ekonomikisht t qndrueshme t sektorit parsor
nprmjet prmirsimeve t metodave t prodhimit, cilsis s produktit dhe plotsimit t
standardeve t BE-s.
31
Promovimi i organizimit n zinxhirin e vleres dhe menaxhimi i riskut n bujqsi

Objektivi sht t mbshtetet zhvillimi i konkurrueshmris dhe qndrueshmris s sektorit
agro-ushqimor nprmjet:
Integrimit t prodhuesve parsor n zinxhirin e ushqimit nprmjet skemave t
cilsis, promovimit n tregjet lokale, grupet e prodhuesve dhe organizimeve
ndrmjet degve dhe mbshtetja e menaxhimit t riskut n ferm.
Lehtsimit t krijimit t grupeve t prodhuesve pr t prmirsuar cilsin dhe
planifikimit t prodhimit, trajtimit dhe marketimit t sasive m t mdha dhe
prmirsimit t fuqis t prodhuesve pr negocimin e mimeve.
Promovimit t novacioneve dhe teknologjive t reja n zinxhirin agro-ushqimor pr
prodhimin e produkteve me vler t lart t shtuar dhe mbshtetja e futjes s
krkesave dhe standardeve t tregut t BE-s.
Objektivat specifike pr menaxhimin e qndrueshm t burimeve natyrore dhe veprimit
klimatik
Objektivi sht futja graduale e politikave dhe qasjeve t BE-s pr menaxhimin e burimeve
natyrore dhe veprimit klimatik me nj fokus specifik mbi prdorimin e qndrueshm t
burimeve t toks, pyjeve dhe ujrave dhe menaxhimi i mbetjeve n afat t shkurtr.
Restaurimi, ruajtja dhe prmirsimi i ekosistemeve q varen nga bujqsia dhe pyjet
Fokus specifik do t'i jepet n afat t shkurtr zhvillimit t bujqsis organike dhe
veprimtarive bujqsore q ulin presionin mbi mjedisin, erozionin e dheut dhe ndotjen e ujit.
N afat t mesm fokusi do t jet gjithnj e m shum mbi integrimin e politikave t BE-s
duke futur masa mbi restaurimin dhe ruajtjen e biodiversitetit, respektimit t krkesave t
Natura 2000 dhe bujqsis me vler t lart natyrore, dhe prmirsimit t menaxhimit t ujit
dhe toks.
Promovimi i efiencs s burimeve dhe zhvendosja drejt nj ekonomie q prodhon pak
karbon dhe sht rezistente ndaj ndryshimit t klims n sektort
N afat t shkurtr fokusi do t vihet mbi efiencn n rritje n prdorimin e ujit nga bujqsia,
dhe prdorimi i energjis n bujqsi dhe prpunimin e ushqimeve.
Fokus specifik to t'i kushtohet lehtsimit t furnizimit dhe prdorimit t burimeve t
rinovueshme t energjis, si jan nn-produktet, mbetjet dhe lndt e para jo-ushqimore pr
qllimin e ekonomis lokale.
N afat t mesm do t'i vihet fokusi futjes s politikave t BE-s pr uljen e shkarkimeve t
oksidit t azotit dhe metanit dhe mbshtetjes s kapjes s karbonit n bujqsi dhe pyjtari.
Objektiv specifik pr zhvillim t balancuar territorial t zonave rurale
Promovimi i prfshirjes sociale, uljes s varfris dhe zhvillimit ekonomik n zonat rurale
Ktij objektivi do t'i vihet nj prioritet veanrisht i lart pr shkak t pozicionit t dobt t
zonave rurale n ekonomin e prgjithshme, numrit t lart t njerzve q jetojn n zonat
rurale dhe rndsis s zhvillimit t aktiviteteve ekonomike alternative pr t mbshtetur
zhvillimin strukturor t sektorit t bujqsis.
32
Fokusi do t jet mbi lehtsimin e diversifikimit t aktiviteteve ekonomike dhe krijimit t

vendeve t puns dhe bizneseve t reja t vogla, prmirsimit t shrbimeve vendore,
riprtritjes s fshatrave, infrastrukturs rurale, prmirsimit t aksesit n prdorimin e
sistemeve moderne t informacionit dhe komunikimit. Pr t prmirsuar kto aktivitete do t
bhet nj prpjekje e veant pr t mbshtetur zhvillimin lokal n zonat rurale duke
promovuar dhe ndrtuar kapacitetet pr zhvillimin e qasjeve nga posht lart dhe pjesmarrjen
lokale n planifikimin e zhvillimit n nivel lokal.
Objektivat e ndrthurura horizontale
Prve objektivave specifike ka dy objektiva horizontale me rndsi t veant pr zhvillimin
e bujqsis, prodhimit t ushqimit dhe zonave rurale me perspektivn pr t zhvilluar nj
bujqsi konkurruese dhe nj ekonomi rurale t gjall.
Kjo ka t bj mbi t gjitha me objektivin pr t mbshtetur transferimin e dijeve dhe
inovacionin n bujqsi dhe zonat rurale. S dyti perspektiva e integrimit n BE krkon q
sektori agro-ushqimor dhe ekonomia rurale t jen t prgatitura pr t plotsuar krkesat
rregullatore t BE-s.
Mbshtetja e transferimit t njohurive dhe inovacionit n bujqsi, pyjtari dhe zonat
rurale.
Ky objektiv ndr-sektorial synon n prmirsimin e aftsive t t gjith aktorve kryesor n
zonat rurale pr t kontribuar n zhvillimin e nj sektori bujqsor t qndrueshm dhe
komuniteteve t qndrueshme rurale nprmjet
Mbshtetjes s inovacionit dhe transferimit t njohurive n sektorin bujqsor dhe
zonat rurale duke zhvilluar shrbime kshillimore dhe Qendrat e Transferimit t
Teknologjive Bujqsore pr t mbshtetur fermert, prodhuesit e akuakulturs,
prdoruesit e pyjeve dhe SME-t n zonat rurale.
Mbshtetja e t msuarit gjith jets nprmjet trajnimit profesional dhe fitimit t
aftsive.
Forcimi i lidhjeve ndrmjet bujqsis, akuakulturs, pyjtaris, krkimit dhe
inovacionit duke mbshtetur bashkpunimin ndrmjet aktorve.
Mbshtetja e zhvillimit t shrbimeve baz dhe riprtritjes s fshatit n zonat rurale.
4.7.
Zhvillimi rural dhe legjislacioni
Zbatimi i skemave kombetare mbshtetse

Gjat vitit 2012, mbshtetja financiare sht realizuar nprmjet implementimit t 20
skemave, nga t cilat 18 i prkasin skemave t prfitimit t drejtprdrejt nga Fondi i
Programit pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural dhe 2 skema pr nxitjen e kreditimit bankar n
sektorin e agro-prpunimit dhe mekaniks bujqsore. Masat e mbeshtetjes i jan dhn
prioritet zonave malore, me kritere lehtsuese (p.sh siperfaqe me e vogel, nr i krereve lope,
dele, dhi etj).
Masat e mbshtetjes dhe masa e prfitimit nga fondi i programit pr bujqsin dhe zhvillimin
rural, n shkall vendi, jan:
33
1. Mbjellje ullishtesh 0.2ha: 1,788 EUR/ha format intensive t kultivimit, dhe 1.430
EUR/ha, pr format tradicionale.
2. Mbjellje arrash, 1,788 EUR/ha per mbjelljet me fidane te shartuar per qarqet Kukes,
Diber, Korce dhe rrethin Librazhd, si dhe 1,287 EUR/ha per mbjelljet me fidane te
pashartuar ne te gjithe vendin. Mbjellje ekstensive lajthish, bajamesh dhe shegsh, 1,287
EUR/ha dhe intensive lajthish, bajamesh dhe shegsh, 1.430 EUR/ha.
3. Mbjellje mollsh, dardhsh, kumbullash, qershish, pjeshksh dhe ftonjsh, 1.430 EUR/ha.
4. Agrume, kivi dhe luleshtrydhe, 1.430 EUR/ha, pr format intensive t kultivimit.
5. Mbjelljen e vreshtave, n masn 1,788 EUR/ha > 0.2 ha.
6. Ujitjen me pika n arroret, lajthite, bajamet e shegen, per te gjitha format intensive te
kultivimit te tyre, pemtoret, agrumishtet, ullishtet per te gjitha format intensive te
kultivimit te tyre, dhe mbjelljet e reja si dhe n vreshtat e reja per rrush tavoline, serrat me
ngrohje diellore dhe teknike, 1,788 EUR/ha.
7. Prodhimin e vajit t ullirit extra i virgjr, 0.71 EUR/litr pr sasit deri n 15 ton/vit.
8. Prodhimi i produkteve organike bujqsore nga bimt e kultivuara 500.7 EUR/ferm
9. Blerjen/zvendsimin e plastmasit pr serrat me ngrohje diellore dhe teknike (n shkall
vendi). N masn 1,430,6 EUR/ha
10. Blerjen e plastmasit pr prodhimin e bostanoreve n tunele n masn 1,073 EUR/ha > 0.5
ha.
11. Pagesn me 0.07 EUR/litr qumsht, per numr lopsh jo me pak se 10 (dhjet) krer, por
jo m shum se 80 (tetdhjet) krer.
12. Pagesn me 35.7EUR/krer, pr fermat blegtorale q mbarshtojn jo m pak se 10
(dhjet) krer njthundrak, por jo m shum se 30 (tridhjet) krer.
13. Pagesn me 3.5 EUR/krer dele ose dhi t matrikulluara pr fermert, t cilt
mbarshtojn jo m pak se 100 (njqind) krer.
14. Pagesn me 4.29 EUR/koshere blete pr fermert me jo m pak se 50 (pesdhjet)
koshere blete.
15. Pagesen 143 EUR pr kok mshqere rac e pastr t moshs mbi 15 muaj n zona t
caktuara ku ekziston prqndrimi m i madh i gjedhit, pr fermat ose grup fermash
blegtorale q prodhojn jo m pak se 3 mshqera.
16. Mbshtetja prmes subvencionit n masn 70% t norms s interesit pr 5 vite radhazi
pr kredit deri n 179,856 EURO, q do t merren per kompanite qe ruajtjen dhe
prpunimin e produkteve bujqsore, blegtorale dhe krpurdhs; Mjete mekanike
34
bujqsore, agregate dhe tank ftohs pr qumshtin;peshkimi dhe prpunimi i produkteve

ujore.
17. Grumbullimin e gshtenjs dhe shegs, 8.59 EUR/kv. Pagesa t bhet vetm kundrejt
sasive t gshtenjave dhe t shegve t shitura me fatur tatimore.
18. Mbarshtimin intensiv i krmillit, 50% e vlers s rasatit pr ha, por jo m shum se
3,576.5 EUR/ha.
19. Mbjellje t bimve medicinale t kultivuara si sherebel, lavanda, timus e rigon, n bllok
e sipas zonave t prcaktuara m par pr kultivim, n masn 50% t kostos totale t
projektit, por jo m shum se 1430,6 EUR/Ha.
20. Kredi pa interes, per blerjen dhe instalimin e dhomave frigoriferike; linjat e seleksionimit
dhe te prpunimit t pordhimit t arroreve, gshtenjs dhe shegs; ndertim/modernizim i
komplekseve blektorale; blerje mekanik bujqsore; ngritje e serrave pr prodhim fidan
n masn 50-80 % t vlers s investimit.
Numri i prfituesve dhe financimi pr seciln skem gjat vitit 2012 ka qn:
Nr.
Skema Mbeshtetese
Financimi ne Euro
Nr. i perfituesve
1
2
3
Mbjellje ullishte
Mbjellje vreshta
433
240,702
162
156,549
171
116,717
33,080
207
483,820
2,016
13
5,964
31
35,231
63
271,314
Ujitja me pika
Ferma BIO
Plasmas per serra
11
850,685
Prodhimi i vajit te
ullirit extra te virgjer
10
1,029
Mbjellje pemetore
Mbjellje subtropikale
2,311,217
Mbjellje e arroreve
3,358
Plasmas per bostanore

ne tunele
Pagese per qumesht
ferma blektorale per
lope
35
12
Mbareshtrimi i
njethunderakeve
13
Grumbullimi i
geshtenjes dhe sheges
14
15
17
Mbareshtimi i
kermillit
20
1,936
1,091,649
37,437
178
89,058
7,340
65
185,356
51
305,362
10
1,079,914
7,729
7,303,411
Mbareshtrimi i
meshqerrave
Rritja e bleteve
19
Matrikullimi i deleve
dhe dive
16
18
Kultivimi i bimeve
medicinale
Subvencionimi i
normes se interesit
Kredi pa interes
Total
Skema e kredise pa interes eshte futur per here te pare ne skemat kombetare per financimin
e projekteve ne bujqesi apo agroindustri duke financuar projektet investuese ne formen e
huave pa interes me kohezgjatje 7 vjecare duke kredituar 10 subjekte private si me poshte:
Inve stimi
Nr
pe rfitue sve
Shuma le k
Shuma ne Euro
Mode rnizimi i komple kse ve

ble ktorale
Ble rje traktor dhe agre gat
bujqe sor
Ble rje / instalim dhoma
frigorife rike fruta-pe rime
Ble rje /instalim linje
se le ksionimi ge shte nje
45,000,000
323,974
10,000,000
71,994
60,000,000
431,965
35,000,000
251,980
Total
10
150,000,000
1,079,914
Mbshtetja financiare n sektorin e Bujqsis, numri i aplikantve dhe numri i masave

jan rritur nga nj vit n tjetrin 2007-2013:
36
Nr
Skemat mbeshtetese
Nr i skemave
2
3
4
5
2007
Nr i aplikanteve
Nr i perfituesve
Mbjelljet e reja total ha
Mbjellje arrore ha
Mbjellje vreshtash ha
Mbjellje pemtore
Mbjellje
ha
subtropikale
2009
2011
2012
13
17
11
17
20
3,178
8,614
12,051
10,090
14,783
11,340
2,109
7,603
10,584
8,045
4,078
7,729
1,169
1,772
2,536
2,523
1,929
2,763
706
1590
1848
1981
1616
465
662
247
201
119
52
66
819
744
555
206
174
0
276
556
0
2010
337
Mbjellje ullishtesh ha
2008
111
Diversifikimi i skemave n vitin 2012 paraqitet ne grafikun e meposhtem:
N vitin 2013 ne buxhetin e shtetit eshte parashikuar nje fond prej rreth 7 mln Euro qe do te
shkoje per financimin e 23 skema mbeshtetese.
Sektort q do t mbshteten nga fondi i programit pr bujqsin dhe zhvillimin rural,
t jen:
1. Prodhimi i frutave, arroreve, shegs dhe ullinjve;
2. Prodhimi i perimeve n serra;
37
3. Prodhimi i qumshtit, vajit t ullirit dhe mjaltit;

4. Prmirsimi racor n blegtori;
5. Prodhimi i produkteve organike;
6. Nxitja e kreditimit bankar n sektorin e bujqsis;
7. Nxitja e kooperimit bujqsor;
8. Mbarshtimi i krmillit;
9. Prodhimi dhe grumbulllimi i bimve medicinale.
Prgatitjet pr IPARD:
AZHBR ka krijuar Sistemin e Menaxhimit dhe Kontrollit te Brendshem ne perputhje me
rregullat e IPARD:
1. Struktura organizative eshte krijuar sipas rekomadimeve te Audituesve te DG-AGRI.
2. Paketa e akreditimit eshte pergatitur sipas rregullave te IPARD, me 224 dokumenta
me 1.200 faqe, dhe eshte derguar ne Bruksel per komente.
3. Stafi I nevojshm sht rekrutuar dhe vendosur n pozicionet prkatse.
4. Jan kryer trajnime pr t gjith stafin e agjencis n lidhje me ekzekutimin e
funksioneve baz dhe parimet e funksionimit t sistemit te menaxhimit dhe kontrollit
t brendshm.
5. Infrastruktura teknologjike (pajisur me hardware dhe software te nevojshem)
Implementimi i projektit IPA 2011, projekti pilot i IPARD:
Komuniteti Europian duke konsideruar gatishmrin e Strukturs Operative per

implementimin e IPARD, aplikon pr hr t par nj skem grandi si nje mundesi per
Strukturat Shqipetare ne pergatitjen dhe aksesin e fondeve te B.E.
Mbshtetur n Marrveshjen Operacionale pr implementimin e Skems s Grantit

IPARD-like, midis GIZ, MBUMK dhe AZHBR, do t implementoj funksionet e
mposhtme:
1.
2.
3.
4.
5.
Marrja e aplikimeve
Kontrolli i aplikimeve (administrativ dhe ne terren)
Perzgjedhja dhe Aprovimi i aplikimeve
Kontraktimi
Pagesa
Mbi procedurat dhe rregullat e krijuara per IPARD do t implementohet skema e grandeve
IPARD-like.
AZHBR eshte percaktuar nga Autoritet Shqiptare pr t qn prgjegjse per menaxhimin e
kontributin kombetar n kt projekt.
Ndarja e detyrave bhet sipas funksioneve specifike t cdo njsie organizative.

38
Ky projekt do ti siguroj AZHBR-s:
mundsin e marrjes s eksperiens praktike n procesimin e aplikimeve, kontraktimin,

procesimin e krkesave pr pages dhe gjithashtu t testoj sistemin e menaxhimit dhe
kontrollit t brendshm.
t kontribuoj n prgatitjen e sektorit agro-ushqimor duke
mbshtetur prafrimin me
standartet e BE-s.
prgatitjen e AZHBR, pr akreditimin e saj dhe aksesin n fondet pr zhvillimin bujqsor dhe
rural - IPARD-in e ardhshm (2014-2012).
o
o
Progres ne fusha te tjera:

Asistenc teknike nprmjet nj kredie
t but nga Bashkpunimi Italian, bazuar n
protokollin Shqipri-Itali 2010-2012 i cili synon:
Mbshtetjen e Republiks s Shqipris n procesin e integrimit evropian n

adoptimin e acquis communautaire n fushn e bujqsis duke prmirsuar
administrimin e kontributeve pr ndrmarrjet bujqsore dhe t ardhurat e tyre.
Pajisjen e AZHBR-n (Agjencin e Zhvillimit Bujqsor e Rural) me nj Sistem t

Integruar t Menaxhimit dhe Kontrollit (Integrated Administrative and Control
System IACS) dhe me t gjith ata komponent q shoqrojn dhe plotsojn kt
sistem,
Furnizimi me mallra (Automjete, pajisje, infrastruktur teknike dhe teknologjike)
Kohezgjatja e projektit 30 muaj - Buxheti 5,000,000 Euro

- 3,469,830 per krijimin e IACS + asistence teknike
- 890,000
per furnizim mallrash (automjete & pajisje)
- 640,000
per kosto operative
Prgatitjet pr IPARD: zhvillimet ne vendosjen e agjencis IPARD,

Autoritetin Menaxhues dhe Agjensia e Pagimit, hartimin dhe zbatimin e
projektit IPA 2011 n pilotimin e IPARD, dhe cdo zhvillim tjetr.
Jan ngritur strukturat e programit IPARD, Autoriteti Menaxhues dhe Agjensia pr Zhvillim
Bujqsor dhe Rural (AZHBR) n prputhje me rregulloret e Bashkimit Europian pr
implementimin e komponentit t V t programit IPA (IPARD).
Dy jan strukturat kye pr zbatimin e Legjislacionit t Bashkimit Europian:
1. Autoriteti Menaxhues, i cili sht prgjegjs pr programimin e masave mbshtetse
t zhvillimit rural si dhe drejtimin e proesit t monitorimit dhe raportimi sipas
rregullave t prcaktuara.
39
2. Ngritja e Agjensis pr kryerjen e funksionit t pagesave si instrument financiar pr

IPARD, i cili do t zbatoj programin kombtar t mbshtetjes s zhvillimit rural dhe
programin IPARD pr zhvillimin rural.
Pr sa me sipr, ngritja e ketyre strukturave sht bazuar n Rregulloret e Keshillit (EC) nr.
1085/2006 pr vendosjen e Instrumentit pr Asistencn e Para-aderimit (IPA) si dhe me
Rregulloren e Komisionit Nr. 718/2007 dat 12 qershor 2007 Pr Zbatimin e Rregullores s
Kshillit Nr. 1085/2006 dat 17 korrik 2006 pr krijimin e Instrumentit t Para-zgjerimit
(IPA), prcaktohen proedurat e programimit dhe zbatimit t instrumentit IPA. Me an t
ksaj rregulloreje t gjitha rregullat pr zbatimin e IPA jan prmbledhur n nj kuadr ligjor
t vetm.
Struktura institucionale
Per autoritetet dhe strukturat implementuese te IPARD, eshte aprovuar VKM nr 846 dat
21/11/2012 Pr caktimin e funksioneve, t prgjegjsive dhe t marrdhnieve ndrmjet
autoriteteve dh strukturave t menaxhimit t decentralizuar t asistencs s Bashkimit
Evropian, n kuadr t Instrumentit t Parazgjerimit (IPA) pr Zhvillimin Rural,
Komponenti V, e cila legjitimon funksionimin e tyre ne kuader te IPARD.
Ministria e Bujqsis Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit sht prgjegjse pr
hartimin Politikave t Zhvillimit Rural Kombtar dhe at Evropian (IPARD) ndersa
Agjencia e Pagesave sht prgjegjse pr zbatimin e Politikave t Zhvillimit Rural
Kombtar dhe at Evropian (IPARD).
Me Urdhrin Nr 207 t 23/06/2009, MBUMK zyrtarizoj Autoritetin Manaxhes. Me
Urdhrin Nr 15 e 21/01/2010, ministri ka emruar Drejtorin e Prgjithshm t Drejtorise
se Prgjithshme te Politikave Bujqsore (DPPB) t veproj si Kryetar i Autoritetit
Manaxhues (Head), prgjegjs pr mbarevajtjen e programit IPARD n menyre efikase,
efektive dhe ligjore brenda fushveprimit t prgjegjsive, si prcaktohet n nenin 13 t
draftit te Marrveshjes Sektoriale.
Aktualisht me ndryshimin e strukturave t Ministris s Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s

Konsumatorit Drejtoria e Pergjithshme e Politikave Bujqesore e cila perbehet nga Drejtoria e
Politikave te ZhR dhe ajo e Monitorimit dhe Analizes ka ne prberje te saj dhe kryen edhe
funksionet si me posht :
1. Sektori i Programimit t Zhvillimit Rural, kryen funksionin e hartimit t programeve
kombetare dhe at IPARD;
2. Sektori i Analizs, Monitorimit dhe Vlersimit t Politikave, realizon funksionet e
monitorimit dhe at t vlersimit dhe;
3. Sektori i Publikimit dhe Koordinimit, kryen funksionin e koordinimit dhe t
publikimit t programit.
40
AZHBR sht struktura prgjegjse pr administrimin e fondeve te programit per

bujqesine dhe zhvillimin rural, struktura organizative sht miratuar me Urdhr Nr.37,
dat 26.03.2012 i Kryeministrit mbi Miratimin e strukturs dhe t organiks s
AZHBR, Struktura e AZHBR sht krijuar n perputhje me standartet e akreditimit t
B.E duke siguruar ndarjen e funksioneve baz:
o Funksionet Implementuese: AZHBR-ja ben kontrollin administrativ t projekteve,
autorizon dhe ekzekution pagesat,
o Kontroli n terren (kontrolli para kontraktimit dhe para pageses)
o Kontabilizimi i pagesave (ne perfundim te aktiviteteve operative ne AZHBR,
kryen te gjitha kontabilizimet perkatese ne perputhje me standartet)
41
Struktura organizative pasqyron qarte ndarjen e stafit midis funksioneve IPARD dhe skemave
kombetare.
Struktura AZHBR
2012
Drejtori i AZHBR
1+1
Sektori i
Auditimit te
Brendshem
2
Drejtoria
per Perzgjedhjen
dhe Aprovimin e
Projekteve
1+9
Drejtoria
e Autorizimit te
Pagesave
1+6
Sektori i
Autorizimti te
Pagesave
IPARD
1+2
Sektori i
Autorizimit te
Pagesave per
Skemat
Kombetare
1+2
Drejtoria
E Kontrollit
1 + 45
Drejtoria
E Finances
1+6
Sektori i
Analizes se
Riskut dhe
Kordinimit
1+2
Sektori i
Kontabilizimit
1+2
Sektori i
Kontrollit IPARD
1+4
Sektori i
Kontrollit
1+36
Struktura per tu Akredituar
Drejtoria
E Ekzekutimit te
Pagesave
1+9
Sektori i
Ekzekutimit te
Pagesave IPARD
1+2
Drejtoria e
Sherbimeve
Mbeshtetese
1 + 12
Drejtoria e
Teknologjise
Informative
1+4
Sektori i
Burimeve
Njerezore
1+3
Sektori i
Raportimit
1+ 2
Sektori i
Menaxhimit te
Borxhit
1+2
Sektori i
Ekzekutimit te
Pagesave per
Skemat Kombetare
1+2
Sektori Juridik
1+2
Sektori i Finances
Mirembajtjes
1+4
Struktura te Skemave Nacionale
Implementimi i Projekti IPARD-like

Projekti i financuar nga IPA 2011 "Mbshtetje pr Bujqsin dhe Zhvillim Rural" (SARDIPARD) prmes Marrveshjes me Delegacionin Evropian sht nje projekt mjaft ambicioz
pasi ofron ndihm pr t rritur ndrgjegjsimin mbi standardet e BE-s, si dhe synon t rris
kapacitetin e zbatimit t fondeve t ardhshme IPARD pr Stukturen Operative dhe aktorve
t tjer t prfshir pr t forcuar menaxhimin e tyre, ne nje kohe kur stuktura ishte ngritur.
Struktura Operative IPARD respektivisht (Agjencia e pagesave - Agjencia pr Zhvillim Rural
dhe Bujqsor / ARDA dhe Autoriteti Menaxhues nn Drejtorin e Prgjithshme t
Politikave Bujqesore t MBUMK-s) jan prgjegjs pr menaxhimin dhe kontrollin e
programit IPARD n t ardhmen dhe kapaciteti i tyre teknik sht zhvilluar dhe po zhvillohet
gradualisht.
Nj nga komponentt e projektit IPA 2011 sht zbatimi i nj skeme investimesh Grant pr
zhvillimin e sektorit agro-ushqimor t bazuar n prputhje me rregullat IPARD (IPARDlike). Skema Grant "IPARD-like" sht bashk-financuar nga BE (75%) dhe Qeveria e
Shqipris (25%), dhe zbatohet nga GIZ si Autoriteti Kontraktues pr fonde e BE-s dhe
ARDA.
42
Projekti pilot IPARD ofron disa mundsi si:
Pr t rritur prgatitjen mbi IPARD dhe kapacitetet e zbatimit t aktorve kryesor, si ata
te SO IPARD t MBUMK-se, por edhe strukturave kshilluese, organeve teknike,
institucionet e kreditimit, si dhe fermert,agro-prpunuesit,
T siguroj akses n fondet e BE-se pr investime si pr fermert dhe agro-prpunuesit e
zinxhirit ushqimor pr t prmirsuar bizneset e tyre
Pr t krijuar nj "shembull t praktikave m t mira" n nj vend kandidat potencial per
n BE nga mje projekt i bashk-financuar nga BE dhe Qeveria Shqiptare ne nje skem t
zhvillimit rural t bazuar n procedurat e IPARD.
Pr Strukturat tona ky projekt do t shrbej si nj ushtrim i mir pr t gjith partnert e

prfshir n kt proces pasi shum shpejt kto struktura t ngritura do t kryejn t gjitha
funsionet pr t cilat sot ato jan mbshtetur nga GIZ n kt projekt.
Agjencia pr Zhvillim Bujqsor dhe Rural (AZHBR) gjat vitit 2012 sht fokusuar n
prgatitjet e dokumentacionit t nevojshm pr akreditimin e strukturs n baz t planit t
veprimit t krijuar dhe drguar strukturave t DG-AGI n Bruksel.
Me mbshtetjen e projektit GIZ, EU-IPA 2008 sht prgatitur paketa e dokumentave t
akreditimit sipas krkesave dhe kritereve t akreditimit pr t gjitha funksionet si m posht
vijon:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przgjedhja dhe Aprovimi i projekteve Manuali i puns, listat e kontrollit,

formulart e aplikimit pr masn 101 dhe 103, Formati standart i Planit t Biznesit,
Manuali pr vlersimin dhe plotsimin e Planit t Biznesit, Formati standart i kontrats
midis prfituesit dhe AZHBR dhe dokumenta t tjera mbshtetse.
Autorizimi i Pagesave- Manuali i puns, formatet standarte pr listat e kontrollit,
formatet standarte pr krkesn pr pages pr masn 101 dhe 103, dokumenta standarte
pr komunikimin zyrtar me prfituesit etj.
Ekzekutimi i Pagesave- Manuali i puns, formatet standarte pr listat e kontrollit,
formatet standarte, rrjedhn e paras (cash flow), formatet standarte pr Urdhrin e
pagess, vendimin pr pages, dokumenta standarte pr komunikimin zyrtar me
prfituesit etj.
Kontabiliteti- Manuali i puns, pasqyrat financiare vjetore, ditari i kontabilizimeve, libri
i madh, formate standarte pr rakordime, plani kontabl (sipas shpenzimeve t IPARD),
dokumenta t tjera pr procesin e puns.
Kontrolli- Manuali i puns, Formatet standart pr raportet e kontrollit n terren,
metodologjia pr vlersimin e riskut, listat e kontrollit n terren t projekteve, plani vjetor
i kontrolleve dhe dokumenta standarte pr kryerjen e kontrolleve.
Shrbimet mbshtetse Manualet e puns pr menaxhimin e burimeve njerzore, pr
cshtjet juridike, arkiv dhe protokoll, rregullorja e brendshme dhe prshkrimet e puns
pr t gjitha pozicionet e puns, procedura dhe raportimi pr parregullsit, mashtimin dhe
korupsionin etj
Teknologjia e Informacionit sht krijuar Soft-i pr procesimin e aplikimeve IPARD,
AZHBR sht pajisur me hardware (Server, PC, laptope, fotokopje, skanera etj) t
nevojshm pr kryerjen e punes.
N Shkurt 2012, paketa e dokumentave t prgatitur pr IPARD, 224 dokumenta me rreth

1.200 faqe sht drguar pr komente strukturave t DG-AGI n Bruksel.
43
Progresi i puns sht vlersuar nga strukturat e Komisionit Europian ne progres raportin e
drguar pr Kapitullin 11 dhe gjithashtu n takimin teknik t organizuar midis strukturave
operative MA+PA dhe Audituesit e DG-AGRI n Bruksel.
Duke vlersuar prgatitjen e strukturave Shqiptare pr IPARD dhe duke e qn se Shqipria
nuk mund t prfitoj nga IPARD-komponenti 5, pasi nuk ka statusin e vendit kandidat sht
krijuar instrumenti pr prfitimin nga Komponenti 1, i IPA-s, me projektin IPA 2011,
Mbshtetje pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural.
N zbatimin e ktij projekti AZHBR eshte percaktuar nga Autoritet Shqiptare pr t qn
prgjegjse pr kontributin kombetar n kt projekt:
1.
2.
3.
4.
5.
Marrja e aplikimeve
Kontrolli i aplikimeve (administrativ + ne terren)
Perzgjedhja dhe Aprovimi i aplikimeve
Kontraktimi
Pagesa
Projekti IPA 2011,Mbshtetje pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural, do te implementohet

nga GIZ, MBUMK dhe AZHBR n prputhje me Marrveshjen Operacionale t lidhur midis
GIZ, MBUMK dhe AZHBR mbi rregullat e krijuara per IPARD-in.
Jetegjatsia e projektit sht 24 muaj, duke fillluar nga 06/2012 11/2014.
Gjate vitit 2012, u implementua faza fillestare e projektit (korrik-shtator), q konsistonte n
rishikimin e draft pakets s akreditimit per IPARD dhe finalizimin e procedurave duke
prfshir edhe aktivitetet prgatitore pr fushatn informuese t IPARD-like.
Gjat ksaj periudhe stafi i Strukturs Operative sht trajnuar pr implementimin e
funksioneve n baz t rregullave dhe procedurave t IPARD.
N periudhn Tetor Nntor 2012, me konsultime t vazhdueshme midis AZHBR, MBUMK
dhe EUD, DG-AGRI u rishikuan masat IPARD-like, dhe u prcaktuan investimet e
pranueshme dhe rregullat e pranueshmris.
Gjithashtu, u prgatitn materialet e nevojshme pr promovimin e skems s granteve
IPARD-like, Udhzuesi pr aplikantt, anekset e udhzuesit, njoftimet, fletpalosjet etj.
Shpallja zyrtare e Thirrjes s par pr Dorzimin e Aplikimeve dhe sesioni informues
prkats sht br n takimin e hapur q sht organizuar n dat 18 Dhjetor 2012, n Hotel
Tirana International.
Takimet informuese do t organizohen edhe n 10 Qarqe t Shqipris sipas kalendarit te
aprovuar nga strukturat implementuese. Kto takime informuese jan t hapura pr t gjith
t interesuarit. Thirrja e par pr aplikime sht e hapur deri m datn 18 shkurt 2013.
Kadastra e toks dhe sistemi i informacionit mbi tokn
Mbi bazn e karakteristikave natyrore, qllimeve dhe mnyrave t prdorimit, hapsira

toksore e vendit tone ndahet n kto kategori resursesh:
44
1-Tok bujqsore;
2-Toka t zna me pyje, livadhe e kullota;
3-Tok urbane (ndrtimi);
4-Te tjera
Secilit nga kto kategori resursesh u prgjigjet kuadri ligjor i veant pr administrimin dhe
prdorimin e tyre.
Sipas ktij kuadri ligjor, kadastra e tokes ndahet ne:
Kadastra e toks bujqsore, q drejtohet teknikisht nga Ministrisa Bujqsis,
Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit dhe mbahet nga qeverisja vendore;
Kadastra e pyjeve dhe kullotave, q mbulohet nga Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe
Administrimit t Ujrave si dhe strukturave varse t saj;
Kadastra urbane, q mbulohet nga Ministria e Punve Publike dhe Transporteve si
dhe autoriteteve t planifikimit t territorit, qndror dhe vendor.
Regjistrimi i titujve te pronesise dhe t drejtave t tjera reale mbi pronsit e paluajtshme, ku
prfshihet edhe regjistrimi i titujve t pronsis mbi tokn bujqsore, realizohet nga kadastra
e pasurive t paluajtshme.
Institucione t ksaj kadastre jan:
- Zyra Qendrore e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme (ZQRPP), q varet nga Ministria e
Drejtsis.
-Zyrat Vendore t Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme (ZVRPP), t krijuara n 35 rrethe t
vendit;
Baza ligjore e funksionimit t kadastrs s pasurive t paluajtshme sht ligji nr.33/2012,
Pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme.
Nj nga detyrimet ligjore t rndsishme t ZQRPP, q lidhet me tokn bujqsore, sht
Regjistrimi Fillestar sistematik i ktyre pasurive.
Territori i Republiks s Shqipris pr efekt regjistrimi sht ndar n 2920 zona kadastrale
rurale (ku prfshihet edhe toka bujqsore). Deri ne fund te vitit 2012, ky regjistrim sht
kryer n 2511 zona kadastrale rurale ose 86% e totalit t tyre.
Sipas dokumentit Strategjia ndrsektoriale pr reformn n fushn e t drejtave t pronsis,
2012-2020, miratuar me VKM nr. 405, dat 27.6.2012, sht prcaktuar q Regjistrimi
Fillestar t prfundoj 100% brenda vitit 2013 si dhe krijohet Regjistri elektronik publik i
pasurive t paluajtshme, detyre qe do te implementohet nga ZQRPP.
-Mbi kadastrn e toks bujqsore
Toka bujqsore prej 696 mij ha z 24% t siprfaqes s prgjithshme t territorit t
Republiks s Shqipris. N kt kategori resursi prfshihen siprfaqet e mbjella me bim
arash, pemtore, vreshta dhe ullishte.
Institucione shtetrore t ngarkuara me kadastrn e toks bujqsore jan Drejtoria e
Administrimit dhe Mbrojtjes s Toks (DAMT) pran Kshillit t Qarkut dhe Zyrat e
Menaxhimit dhe Mbrojtjes s Toks pran komuns dhe/ose bashkis (ZMMT).
Baza ligjore e funksionimit t ktyre strukturave jan ligjet nr. 8752, dat 26.3.2001 Per
krijimin dhe funksionimin e strukturave per administrimin edhe mbrojtjen e tokes, i
ndryshuuar dhe ligji nr.9244, date 17.06.2004 Per mbrojtjen e tokes bujqesore
Aktualisht, n 12 qarqe e vendit, puna e drejtorive t administrimit dhe mbrojtjes s toks
kryhet nga 112 punonjs gjithsej.
45
N 373 komuna dhe bashki t vendit jane t organizuara dhe funksionojn pran tyre zyrat e
Menaxhimit dhe Mbrojtjes s Toks (ZMMT), q kan detyra t ngjashme me DAMT,
brenda juridiksionit t komuns dhe/ose bashkis.
DAMT e kshillave t qarqeve kan varsi teknike nga MBUMK.
N mnyr skematike, organizimi aktual i kadastrs s toks paraqitet si m posht:
I-Qeverisja qndrore:
Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit, e cila ka n varesi teknike DAMT-t.
II-Qeverisja vendore, e nivelit II:
Kshilli i qarkut (rajonit), pran t cilit funksionon
DAMT-i struktura baze e kadastrs s toks.
III-Qeverisja e nivelit te pare I:
Komuna ose bashkia, pran s cils fuksionon ZMMT.
Dokumentacioni baz kadastral i toks bujqsore prbehet nga:
-planimetrit (hartat kadastrale), kryesisht t shkalles 1:5000 dhe 1:2500;
-regjistri i toks;
N kt dokumentacion, siprfaqja e toks bujqsore sht pasqyruar n nivel t parcels, q
prbn njsin baz t kadastrimit t toks bujqsore, identiteit i te cilave shprehet n disa
tregues:
-Zona kadastrale dhe qendra e banuar n territorin e t cils ndodhet parcela;
-numri prkates i saj;
-madhsia e siprfaqes;
-bimsia e mbjell.
Pr cdo parcel, n 90% t territorit t vendit, ekzistojn t dhna pr agropjellorin e tyre.
Baza e ktyre t dhnave sht studimi kombtar i bonitetit t tokave t kryer nga
institucionet shkencore t vendit. Ky dokumentacion eshte trasheguar nga periudha kur toka
bujqesore ka qene 100% ne pronesi shteterore.
-Sistemi i informacionit pr tokn
Nga reforma radikale n fushn e transformimit t t drejts s pronsis mbi tokn bujqsore
si rezultat i s cils kaloi n pronsis private rreth 80% e siprfaqes s saj, doli si
domosdoshmri edhe reformimi i kadastrs s toks n prshtatje me tipet e pronsis.
Pr kt qllim, me mbshtetje nga buxheti i shtetit, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe
Mbrojtjes s Konsumatoreit nisi n vitin 2009 zbatimin e programit: Menaxhimi i
Qndrueshm i toks Bujqsore.
Programi sht prqndruar n prmbushjen e dy objektivave kryesore:
Se pari, prgatitja e Regjistrit t toks bujqesore ne zbatim te VKM nr. 532, dat
31.10.2002, Pr mnyrat e ushtrimit t fuksioneve nga seksionet e administrimit dhe
mbrojtjes s toks n qark dhe zyrat e menaxhimit dhe mbrojtjes s toks n komun dhe/ose
bashki.
Regjistri i Toks Bujqsore, plotesohet sipas nje modeli unik, te miratuar me Urdhrin e
prbashkt t ministrit t Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit dhe t ministrit
t Brendshm, nr. 107, dat 17.3.2009.
N fazn e par regjistri plotsohet n mnyr manuale, ndrsa n fazn vijuese edhe n
mnyr dixhitale.
Regjistri i Toks prbn nj instrument t rndsishm pr miradministrimin e toks nga
njsit e qeverisjes vendore dhe institucine te tjera dhe sht prcaktuar nga ligji si kadastr
e shumqllimshme, q prfshin shum atribute t parcelave t toks, si jan
pozicionimi n terren dhe hart, identiteti i parcelave, identiteti i pronarit, cilsit agronomike
(boniteti) etj.
46
Keto te dhena shrbejn si baz pr politikat e prdorimit t tokesj pr veprimtari bujqsore,

pr llogaritjen t vlers s toks pr efekt t kthimit dhe kompensimit t pronave,
shpronsimet pr interesa publike, taksimin, ndryshimet (kalimet) e kategorive t resurseve,
etj.
Deri n fund t vitit 2012 ky regjistr sht plotsuar me t dhnat e krkuara pr 1046 zona
kadastrale rurale nga 2920 zona gjithsej, q figuron i ndar territori i vendit ton. Ne vitin
2012, regjistri eshte plotesuar per 263 zona kadastrale rurale.
Se dyti, krijimin e Sistemit te Informacionit mbi Toks (LIS) dhe integrimin ne GIS
Krijimi i ktij sistemi informacioni (LIS) behet sipas nj metodik e vecant, miratuar me
Udhzimin Nr. 7, dat 10.5.2010, t ministrit t Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit.
Ky sistem krijohet mbi bazen e informacionit dhe te dhenave te meposhtme:
-Informacionin ekzistues t pasqyruar n Regjistrin e toks bujqsore;
- te dhena mbi kategorite e resurseve te tokes q disponohen nga DAMT-e qarqeve;
-t dhna tq disponohen nga ZVRPP-t per token bujqesore;
-t dhna te studimeve per token si ato pedologjike, agrokimike, t erozionit etj;
-t dhna t mbuless bimore (land cover);
-t dhna pr rrjetin hidrografik, rrugor dhe elementeve t tjer t infrastrukturs;
-t dhnat mbi ndertimet informale mbi token bujqesore;
- matje t thjeshta, rilevimet topografike, fotografime ajrore dhe imazhe satelitore te kryera
nga agjenci te tjera;
-t dhna, tregues dhe studime fushore t veanta, q kryhen n fazn e zbatimit t ketij
program, etj.
T dhnat dhe informacioni pas analizes dhe
Informacioni Gjeografik (GIS).
prpunimit
integrohen n Sistemin e
Njsia baz qe pasqyron ky system informacioni esht parcela (ngastra) e toks me

franksionet e saj t pronsis. N vijim, pasqyrohen t dhnat n nivel zone kadastrale
(fshati), komune/bashkie dhe qarku.
Ky sistem siguron nje nj prdorim t shpejt, efektiv te dhenave nga institucionet shteterore
vendore dhe qendrore, subjektet private te interesuar etj.
Keto te dhena sherbejne dhe mund te inkludohen ne Sistemin e Identifikimit te Parcelave te
Tokes (LPIS), si pjese e IACS, per tu perdorur nga Agjencia e Pagesave, i cili ende mungon.
Sipas programit, ne kete sistem (LIS) jane parashikuar te perfshihen rreth 500 mije ha toke
bujqesore, qe perfaqeson fondin e tokes bujqesore ne pronesi private qe kultivohet aktualisht.
Deri ne n fund t vitit 2012 ne kete sistem eshte perfshire nj siprfaqe prej rreth 140 000
ha gjithsej, nga e cila tok bujqsore rreth 70 000 ha, kryesisht n rrethet e Kavajs, Peqinit
dhe Elbasanit. Per vitin 2012 raportohen rreth 20 mije ha toke, ndersa per vitin 2013, me nje
buxhet te dyfishuar jane parashikuar edhe 40 mij ha t tjera, kryesisht n qarqet e Elbasanit
dhe t Korcs.
Kshillimi dhe shrbimet e ekstensionit pr fermert dhe biznesin rurale

Sherbimi kshillimor publik ofron asistence teknike dhe ekonomike per kategori te ndryshme
te fermereve, me qellim rritjen e prodhimit dhe te ardhurave te tyre. Ne Shqiperi, shrbimet
47
kshillimore dhe t ekstensionit funksionojn n kuadr t nj sistemi me aktor t shumt

(shrbimet publike, OJQ, projekte t financuara nga donator etj).
Ky sherbim bashkpunon dhe koordinon aktivitetin e tij me sigurues te tjere shrbimesh , te
cilet jane pjese e sistemit kombtar te njohurive dhe informacionit bujqsor. Ekstensioni
publik jepet falas per fermeret. Financimi per kete sherbim eshte teresisht i siguruar nga
MBUMK, si pjese e buxhetit te flokuar per DRB-te.
Risi per vitin 2012
1. Ne fushen e Informacionit bujqesor
Funksinimi i VERCON-Like ne Shqiperi: (Virtual Extension and Research
Communication Network, i mbshtetur nga FAO, Projekti, UNJP/ALB/006/UNJ, Faza e I
dhe II.
Instrumenti me i ri i ICT n sistemin e informacionit bujqsor n Shqipri
Platforma per inovacion, kerkim dhe ekstension eshte nje mjet shume i pershtatshem per
permiresimin e perfshirjes te te gjithe aktoreve ne sherbimin keshillimor.
Kjo platforme, ka pr qllim t prmirsoj prfshirjen dhe ndrveprimin efektiv ndrmjet t
gjith aktorve t AKIS n Shqipri, nprmjet nj kuadri efikas dhe t prmirsuar
institucional pr AKIS, strategji efektive t komunikimit, duke prfshir nj platform
virtuale t rrjetit krkimor dhe ekstensionit si dhe t kapaciteteve t prmirsuara t rrjeteve
t t gjith aktorve. Kto masa, kan pr qllim, t kontribuojn n prmirsimin e shrbimit
ndaj fermerve, popullsis rurale dhe pr t mundsuar orientimin n treg t tyre,
diversfikimin e t ardhurave, mbrojtjen e mjedisit dhe prshtatjen ndaj ndryshimeve
klimatike.
2. Kooperimi bujqesor:
Institucionalizimi i kooperimit n bujqsi, sht nj krkes emergjente e zhvillimit t ktij
sektori dhe prbn nj nga kushtet e integrimit ne BE dhe perfitimit nga politikat e
prbashkta bujqsore. Ligji nr.38, i aprovuar ne date 05.04.2012 per Shoqerite e
Bashkepunimit Bujqesor, percakton rregullat, kriteret dhe kushtet per ngritjen dhe
funksionimin e SHBB-ve. Gjate kesaj periudhe u organizua Konference Kombetare, per
promovimin e ligjit si dhe disa workshope rajonale. U botua nje manual shpjegues mbi
organizimin dhe funksionimin e SHBB-ve. Procesi i rregjistrimit te SHBB-ve ka filluar.
Zhvillimet ne 2012
Programi vjetor per, shrbimi kshillimor, perfshin nj sr aktivitetesh, si: demonstrime,
dit fushe, takime t tjera n grup, vizita, panaire, dit tregu, takime individuale, etj. Numri i
fermerve dhe agrobizneseve t cilt moren informacion, nga strukturat e Shrbimit
Kshillimor edhe per vitin 2012, sht 70000 fermer dhe agrobiznese, ose 19.8 % e numrit
total t fermerve dhe agrobizneseve.
A. Pergatitja , shprndarja e informacionit, trajnimet, krkimet ne ferme
Per periudhen raportuese
48
Jan prgatitur dhe shprndar pr fermert 6 broshura me karakter teknik t prgatitura

n bashkpunim me ekspert t QTTB-ve dhe UB-s, me nj tirazh prej 3000 kopje.
Jan shprndar 32.000 fletpalosje me tematika t ndryshme, q reflektojn nevojat e
fermerve dhe agrobiznesit n zonat rurale.
Jan realizuar rreth 170 emisione, kronika, lajme, shfaqje n video, n radio-televizione
lokale dhe kombtare q pasqyrojn prvoja, aktivitete dhe japin informacione t
ndryshme teknike dhe informative pr fermert.
Nga strukturat e shrbimit kshillimor, jan prgatitur 17 shkrime n revista, gazeta
qndrore e lokale pr problemet teknike, teknologji, prvoja etj.
Gjat vitit 2012, mesatarisht jan realizuar: 1800 demonstrime, 180 dit n fush, 2700
takime t tjera n grup si dhe takime individuale.
Jan realizuar 150 dit trajnimi me specialistt e shrbimit kshillimor dhe t interesuar t
tjer. Pr kt periudh, specialistt e sektorit publik jan trajnuar mesatarisht 8 dit n
vit. Kto trajnime jan pasuara me trajnime t shkurtra t fermerve, (nj ditore) numri i
t cilve shkon n 13 mij.
Krkimet n ferm, jan pjes e rndsishme e puns s ktij shrbimi, n bashkpunim
me QTTB-t dhe DRB-t, ku jan prfshir direkt edhe fermert. Pr vitin 2012 jan
implementuar rreth 25 projekte t tilla.
B. Roli i shrbimit kshillimor ne realizimin e skems mbshtetse pr fermert.

Shrbimi kshillimor informon komunitetin e fermerve pr kto skema, ndihmoi n
plotsimin e aplikimeve, hartimin e projekteve t zbatimit dhe gjat proesit asiston n
vazhdimsi pr fermert q fitojn grande.
Jan asistuar nga ky shrbim, per vitin 2012 , rreth 8000 fermer q kan aplikuar pr skemat
mbshtetse.
C. Bashkepunimi me strukturat private:
Shrbimi i ekstensionit publik ka rritur shkalln e bashkpunimit me ofrues t tjer t
shrbimit kshillimor si jan ofruesit publik (QTTB, Universitetet Bujqsore), ofruesit
privat t shrbimeve, organizatat prodhuese dhe organizatat jo qeveritare. Keshtu Bujqsia
Organike tashm sht br pjes e programit t shrbimit kshillimor, me qllim, nxitjen dhe
prhapjen e njohurive pr bujqsin organike midis prodhuesve. Per vitin 2012 , MBUMK,
nepermjet ktij Programit, alokoi nje fond prej 2 milion lek per ofrimin e shrbimeve ne
fushen e bujqesise organike ( trajnime, botime, demonstrime, krkime ne ferme), sherbim ky
qe rezultori mjaft i sukseshem.
D. Bashkepunimi me projekte
N nivel qndror dhe rajonal, sht bashkpunuar me projekte apo fondacione t ndryshme t
cilat kan kontribuar n rritjen e kapaciteteve t strukturave t ekstensionit publik nprmjet
trajnimeve, vizitave, prvojave, botimeve t ndryshme etj.
Keshtu, mund t prmendim:
49
AECID (Agjencia Spanjolle e Bashkpunimit Ndrkombtar pr Zhvillim) e cila ka

ndihmuar kryesisht n realizimin e trajnimeve prsa i prket organizimit t fermerve dhe
zhvillimit t kooperativizmit n bujqsi;
Projekti IPA, i cili nprmjet trajnimeve dhe aktiviteteve t ndryshme t zhvilluara ka
ndihmuar n rritjen e njohurive dhe aftsive teknike t specialistve t Shrbimit
Kshillimor n lidhje me skemat mbshtetse;
FAO , nepermjet Projektit te titulluar Forcimin e lidhjeve funksionale dhe ndertimin e
kapaciteteve midis aktoreve te perfshire ne sistemit kombetar te kerkimit dhe ekstensionit,
per te siguruar shrbime efektive dhe relevante per fermeret e vegjel ne Shqiperi, ka
ndihmuar ne ngritjen e nje networku per komunikimin, (VERCON-like) , i cili perfshin
krkimin, arsimin, fermeret, sektorin privat dhe organizatat e shoqerise civile. Impakti me
vler, i ktij projekti, ishte pr t sensibilizuar nj numri t madh specialistesh t
bujqsis, me teknologjit e reja t informacionit dhe komunikimit
SNV-ProMali Project, mbeshteti MBUMK, ne procesin e forcimit te kooperimit ne bujqesi,

nepermjet disa workshopeve rajonale dhe gjithashtu ne pergatitjen dhe botimin e Manualit
per procedurat e krijimit dhe funksionimit te SHBB-ve.
4.8.
Asistenca e BE: pasqyrimi i programeve IPA n zhvillim e sipr dhe atyre t

prfunduara koht e fundit; hartimin e projekteve IPA 2013 pr bujqsin
dhe zhvillimin rural.
1. Titullin e programit
IPA 2011
Titullin e projektit, shuma totale.
Mbshtetje pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural
Institucioni ose institucionet prfituese:
Agjencia e Zhvillimit Bujqsor dhe Rural, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes
s Konsumatorit
Kosto e Projektit: 20,750,000 EUR
Fonde te BE-s: 10,000,000 EUR
Bashkfinancimi i Qeveris: 2,485,000 EUR
Kontributi i Fermerve Privat: 8,265,000 EUR
Agjencia Implementuese: GIZ
Statusi aktual i zbatimit.
Aktivitetet e kryera gjat ksaj periudhe.
Projekti ka filluar n 1 korrik 2012. sht miratuar me Urdhr Ministri prbrja e
Komitetit Drejtues dhe sht zhvilluar mbledhja e par.
Jan prcaktuar shpenzimet e pranueshme pr fondin prej 6 milion Euro grant q do t
jepen pr fermert dhe agro-bizneset me procedura dhe kritere IPARD-like.
Ka avancuar komponenti pr fushatn informuese dhe ndrgjegjsuese pr thirrjen pr
aplikime. Jan kryer trajnime t stafit t Autoritetit Menaxhues, AZHBR dhe shrbimit
kshillimor pr fazn e prgatitjes dhe lancimit t thirrjes pr aplikime.
N datn 18 dhjetor 2012 sht br shpallja zyrtare e thirrjes pr aplikime.
50
GiZ sht agjencia implementuese e cila sht kompletuar me stafin dhe sht instaluar
me zyra n Ministri.
Krkohet prfshirje dhe angazhim m i madh i stafit t strukturs operative n zbatimin e
projektit. GiZ duhet t prfshij m shum kto struktura q tashm jan trajnuar nga
IPA 2008, n aktivitetet e projektit. Projekti parashikon nj shum prej 700 mij Euro pr
paisje.
IPA 2009
Strategjia Ndrsektoriale pr Zhvillimin Rural dhe Bujqsin n Shqipri
Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit
Kosto e Projektit: 450,000 EUR
Agjencia Implementuese: FAO
Projekti: Strategjia Ndrsektoriale pr Bujqsin dhe Zhvillimin Rural 2014-2020
ka filluar me nj mision t ekspertve t angazhuar nga FAO pr t ndihmuar
Ministrin n hartimin e strategjis ndr-sektoriale 2014-2020 si dhe n analiza
sektoriale dhe azhornimin e programit t zhvillimit rural pr periudhn 2014-2020.
Projekti ka avancuar sipas afateve dhe produktet jan t dukshme. Ekspertt kan
marr disa takime me Ministrin dhe kan informuar rregullisht per ecurin dhe
prgjegjsit e t dyja palve. Ministria ka ngritur grupet e puns pr t punuar pr
hartimin e strategjis. sht mbledhur Grupi Ndrministerial i Puns nn drejtimin e
Ministrit si dhe grupet teknike n nivel ministrie dhe grupet ndrministrore.
Jan realizuar disa workshope q i shrbejn qllimit kryesor t projektit:
- prezantimin e puns dhe angazhimin e prfshirjen e gjithsecilit n proces.
- si dhe prezantimi i puns q bjn dhe si e mendojn zhvillimin e sektorit n vitet
2014-2020 vet ekspert nga t gjitha drejtorit teknike, sipas shtjeve q mbulojn
n kuadr t strategjis.
sht prgatitur drafti i par i nj dokumenti strategjik q u prezantua n GNP dhe
sht drguar pr mendim nga ekspertt drafti i par i strategjis.
Ekspertt e projektit jan sistemuar me zyr n Ministri dhe do ta paisin at me paisjet
e duhura t puns t cilat m pas do ti mbeten Ministris.
Projekt i financuar nga Kooperacioni Italian.
Veriu i Shqipris: Projekti i Zhvillimit Rural t Integruar n Komunat
Kelmend dhe Shkrel Malsi e Madhe.
51
Qllimi dhe komponentt/aktivitetet e projektit.

Objektivi i Prgjithshm i Projektit sht prmirsimi i kushteve sociale-ekonomike t
popullsis dhe rehabilitimi i territorit, me qllim arritjen e nj stabiliteti social dhe
ekonomik n dy Komunat Malore Kelmend dhe Shkrel, n Malsi t Madhe.
Komponenti 1: Futja e nj modeli t ri gjithprfshirjeje dhe planifikimi, nprmjet
mbshtetjes s nismave komunitare nga Fondi i Zhvillimit Lokal prej 443.000 Euro n
form granti komunitar.
N kuadr t ktij komponenti, aktivitetet e realizuara dhe rezultatet e arritura jan si
vijon:
Kan prfunduar punime t ndryshme n kt zon si:
- vendosjen e rezervuarit t ujit Kisha Bzhet,
- ndrtimi i urs n lagjen Gropa e Selcs,
- ndrtimi i murit rrethues t Shkolls 9-t vjeare Bog,
- ndrtimi i kampit sportiv, Vermosh,
- nprmjet bashkpunimit t Komuns Kelmend dhe banorve t zons sht br
pastrimi i lumit Cem,
Vazhdon asistenca teknike pr fermert pr prodhimin e patates dhe prova
eksperimentale e 10 varietete t mbjellura n fshatin Vrith, Komuna Shkrel dhe n
Vermosh, Komuna Kelmend. Pr promovimin e turizmit, n Komunn Kelmend jan
zhvilluar kurset e guidave dhe t ndihms s shpejt.
Kan prfunduar kurset e guzhins, rrobaqepsis, qndistaris, n fshatin Lohe,
Komuna Shkrel dhe kurset e matematiks pr nxnsit e klass s 9-t dhe 12-t.
sht zhvilluar kursi i higjens n Komunn Kelmend me pjesmarrjen e 20 grave
dhe vajzave t zons.
Komponenti 2: Aplikimi i formave t kreditimit n zonat rurale, nprmjet
mbshtetjes s nismave ekonomike pr zhvillim nga Fondi i Zhvillimit Lokal
(FZhHL) prej 450.000 Euro.
N periudhn Korrik - Shtator 2012 jan financuar 20 kredi pr 20 biznese. Shuma e
disbursuar sht 6.010.000 Lek, n fushat: bujqsi, blegtori, tregti druri, transport.
Deri n fund t muajit Shtator jan mbyllur (kan shlyer kredin) 29 biznese, pra
numri i kredive aktive sht 135. Kthimi i kredis vazhdon n masn 100%.
Komponenti 3: Administrim, Asistenc e Shoqrim nga VIS me mbshtetjen e
Komitetit t Menaxhimit t Fondit (KMF) n bashkpunim me Partnert dhe ekspert
t fushs
N bashkpunim me MADA:
Vazhdon aktiviteti pr hartimin e Planit t Menaxhimit t Mjedisit, pr Komunn
Kelmend, n funksion t zhvillimit t turizmit t qndrueshm. Kan filluar
aktivitetet, prezantimi i problematikave n Kshillin Komunal t Kelmendit dhe
njkohsisht vazhdon mbledhja e t dhnave mbi gjendjen mjedisore, n kta sektor
si Mbetjet urbane; Menaxhimi i ujrave t zeza; Burimet ujore; Burimet turistike;
Rreziku hidrogjeologjik; Pyjet dhe kullotat; Energjia dhe Biodiversiteti.
52
N bashkpunim me SNV:
Vazhdon ndrtimin i baxhos n Fshatin Re, Komuna Shkrel, i cili do t menaxhohet
nga Shoqata Rei Prodhimtar me nj kapacitet mesatar t prpunimit t qumshtit
20 kv n dit.
N bashkpunim me GIZ:
1. Vazhdon prditsimi i faqes s internetit pr promovimin e turizmit malor, n
Komunat Shkrel dhe Kelmend.
2. Vazhdon hedhja e t dhnave n harta prkatse mbi vend-ndodhjen e atraksioneve
turistike pr Komunat Shkrel dhe Kelmend.
- N lidhje me aktivitetet e edukimit mjedisor dhe profesional, n t dyja komunat
jan zhvilluar kurset e formimit pr t rinjt dhe grat, t cilt po trajnohen pr
msimin e gjuhve t huaja;dhe pr mbrojtjen ndaj ambientit: jan organizuar ditt
ekologjike pr pastrimin e ambientit.
Projekt i financuar nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria Italiane.
Prmirsimi i performancs s Sektorit t Blegtoris n Shqipri
Kosto Totale e projektit: 1,368,497 EUR
Financimi i Bashkimi Evropian: 1,000,000 EUR
Financimi i qeveris Italiane: 368,497 Euro
Aktivitetet e realizuara:
-
Gjat ksaj periudhe jan organizuar dy trajnime mbi Praktikat e Mira t Prodhimit,
dhe Praktikat e Mira t Higjens dhe prezantimin e koncepteve dhe metodologjin e
HACCP n sigurin ushqimore. Pjesmarrsit n kto trajnime ishin operator dhe
punonjs t thertores, inspektort veteriner nga komuna t ndryshme dhe antar t
shoqats blegtorale.
sht caktuar nj ekspert ndrkombtar pr Bagtit e Imta i cili ka organizuar nj
workshop n bashkpunim me MBUMK-n mbi Situatn e prmirsimit rracor
gjedhit dhe bagtive t imta dhe perspektivat n Shqipri. N kt event morn pjes
prfaqsues t MBUMK-s, ISUV dhe QTTB-ve Fush-Kruj dhe Korc etj.
U realizua nj kontroll i dyt teknik pr Qingjat e Jonit(n terren), pr t vlersuar
prputhshmrin e aktorve t ndryshm n zinxhirin e vlers s mishit t qengjit me
kuadrin rregullator (Rregulloret e Praktikave t Mira). Kontrolli nxori n pah zona
me nivel t lart prputhshmrie si pr informacionin e prgjithshm t ferms,
identifikimin e kafshve, regjistrin e trajtimeve veterinare.
Jan organizuar gjithashtu takime t ndryshme me prfaqsuesit e komunave Vergo
dhe Lukov, dhe me prdoruesit e pikave t furnizimit me uj n komunat prkatse
dhe u ra dakord q prdoruesit t mbulonin pjesrisht kostot e projektimit. Procesi i
vlersimit t tenderit pr rehabilitimin e pikave ujitje n Lukove dhe Vergo u
53
finalizua muajin tetor. Gjithashtu u nnshkrua kontrata mes kompanis fituese dhe
Shoqats Qengjat e Jonit.
Konsulenti kombtar i projekteve t UNDP, s bashku me antart e shoqats (drejtor
ekzekutiv dhe specialist) jan vazhdimisht duke punuar pr prgatitjen e fushats s
marketingut pr qengjat e marks pr sezonin e shitjeve t Dhjetorit.
Jan dorzuar pajisjet pr Thertoren e Sarands dhe po kryen punimet dhe ndrhyrjet
e fundit.
Jan kryer gjithashtu aktivitete t ndryshme n lidhje me Zbatimin e Sistemit t
Gjurmueshmris dhe Etiketimit n Sarand. Materialet e trajnimit dhe baza m e
fundit e t dhnave t migrimit jan sinkronizuar n Tiran dhe Sarand.
Shoqata Qengjat e Jonit ka organizuar nj seri aktivitetesh n kuadr t promovimit
t mishit t marks Qengjat e Jonit si dhe ka organizuar nj vizit studimore n
Maqedoni, pr antart e shoqats dhe stafin e MBUMK-s, n bashkpunim me
Federatn e Fermerve t Maqedonis. Qllimi i udhtimit studimor ishte marrja e
prvojs konkrete praktike dhe mekanizma t zbatuara n sektorin e blegtoris dhe t
siguris ushqimore n Maqedoni.
Malet drejt tregut (MMP)
Kosto e projektit: shte marr nga IFAD 9,200,000 USD kredi dhe sht akorduar
nj grant prej 400, 000 USD. Bashkfinancimi nga qeveria sht 8,300,000.USD
Kohzgjatja: 14.02.2009 -30.06.2014.
Objektivi i prgjithshm i Programit MMP eshte t rrisi t ardhurat e familjeve t
varfra t zons s Programit dhe reduktimi i varfris rurale prmes aksesit n tregje,
njohurive teknike dhe financs.
Objektivat specifike: Programi prfshin tre komponent:
(i)
Zhvillimi i tregjeve rurale;
(ii) Infrastruktura n lidhjen me tregun
(iii) Menaxhimi i programit.
Aktivitetet e ndrmarra gjat periudhs raportuese:
Gjat periudhs s raportimit projekti ka prfunduar dy raporte vlersimi, konkretisht
njri prej raporteve pr mundsin e krijimit e dy tureve turistike malore pr zonat
veriore t vendit dhe vlersimi tjetr pr zinxhirin e vlers s frutave t pyllit
(boronic e kuqe) pr dy zonat veriore t Kuksit dhe Shkodrs. Gjithashtu sht n
vazhdimsi edhe vlersimi i zinxhirit t vlers s bimve medicinale dhe aromatike
pr katr rajone t veriore te vendit.
Projekti ka prgatitur, publikuar dhe shprndar nj guide turistike pr Vermoshin
dhe Valbonn dhe sht duke prgatitur edhe dy publikime t tjera pr zhvillimin e
biznesit.
54
Pr sa I prket treguesve gjeografik sht duke u punuar pr prgatitjen e inventarit

t treguesve gjeografik t certifikueshm pr katr rajone dhe jan identifikuar dhe
po punohet pr vlersimin e zinxhirit t vlers pr t paktn 10 produkte q kan
potencialet pr tu regjistruar. Po n kt kuadr jan n progres prgatitje nj
workshop pr kmbimin e eksperiencs pr treguesit gjeografik, nj vizit studimore
n Franc pr institucionet e certifikimit t GI, nj trajnim n Shqipri pr
diagnostifikimin e ekosistemeve bujqsore, si dhe nj jan realizuar disa veprimtari
promocionale pr lidhjet financiare dhe mundsit e investimit n rajonet malore n
veri t vendit.
N kuadr t objektivit t ktij projekti pr investimet strategjike t subjekteve t
tregut, raportohet se gjat periudhs s raportimit jan financuar katr grante pr
fermert dhe bizneset rurale (grante q jan fituar q n vitin 2010). Gjithashtu 38
grante t tjera t fituara n vitin 2011 jan prfunduar deri n Dhjetor 2012 (20 n
sektorin e arroreve, 6 n sektorin e turizmit dhe 12 n sektort e tjer). S fundi jan
edhe 8 grante t tjera t fituara gjat vitit 2011 nga grat q drejtojn biznese dhe q
do t financohen brenda Dhjetorit 2012. Ndrkoh q gjat 2012 jan shpallur fitues
20 grante t reja pr fermert dhe bizneset rurale, 10 grante t reja pr grat q
drejtojn bizneset dhe 8 kredi pr bizneset rurale t garantuara nga skema CSF. N
kuadr t ktij objektivi jan realizuar edhe nj sr veprimtarish promovuese,
takime rajonale, workshope.
N kuadr t objektivit t projektit pr shrbimet e mjedisit rural sht punuar pr
rritjen e ndrgjegjsimit t komunitetit pr mjedisin n 5 komuna me potenciale pr
zhvillimin e turizmit. Gjithashtu sht trajnuar stafi e qeverisjes vendore prej rreth 50
personash lidhur me cshtjet e mbrojtjes s mjedisit. Dhe s fundi jan hartuar pes
plane veprimi pr mbrojtjen e mjedisit.
N kuadr t objektivit tjetr t projektit pr prmirsimin e infrastrukturs pr
lidhjen me tregjet jan kompletuar 7 skema t kontraktuara n 2010 dhe 2011. Kan
prfunduar studimet e fizibilitetit pr rreth 50 aplikime t reja pr infrastruktur dhe
t paktn 10-15 skema prej tyre jan przgjedhur pr tu financuar m tej. Kan
prfunduar projektet pr 10 skema t reja t identifikuara dhe jan prgatitur
dokumentet e tenderit.
Konkurrueshmria e bujqsis shqiptare
Kosto e projektit: 10,000,000 USD
Donator: USAID
Projekti synon rritjen e produktivitetit dhe prodhimit t produkteve t zgjedhura, si
dhe rritjen e shitjeve n tregun e brendshm dhe at t eksportit t produkteve
bujqsore t przgjedhura.
55

Aktivitetet e ndrmarra gjat ksaj periudhe:
N vitin 2011 u nnshkrua marrveshja me MBUMK pr kalimin e Sistemit
Informativ t Tregut (MIS) nga projekti nn prgjegjsin e MBUMK.
Projekti ka lehtsuar kontaktet ndrmjet fermerve shqiptar dhe klientve potencial
(vendas dhe t huaj) me nj total prej 1335 transaksionesh shitjesh me nj vler totale
prej 11.098.865 $ nga t cilat 2.945.815 $ pr shitjet e brendshme dhe 8.153.050 $
shitje pr eksport.
Jan prkrahur fermert shqiptare pr pjesmarrja n panaire gjat vitit 2012, duke
ndihmuar kta t fundit n krijimin e lidhjeve t reja dhe forcimin e atyre ekzistuese
me klientt q importojn produkte shqiptare.
Projekti ka kryer disa aktivitete pr ngritjen e kapaciteteve t fermerve nprmjet
seminareve dhe trajnime si dhe t ofrimit t asistencs teknike pr fermert Shqiptar.
Projekti ka angazhuar nj ekspert t jashtm, i cili ka realizuar nj analiz dhe ka br
nj sr rekomandimesh n lidhje me situatn e kreditimit n bujqsi. Gjithashtu
projekti ka ndihmuar fermer dhe agrobiznesin pr t aplikuar pr kredi n
institucionet mikrofinanciare.
Rreth 74% e totalit t fondeve grant t aprovuara n kuadr t ktij projekti ka shkuar
si mbshtetjen e fermerve pr rivitalizimin e industris s agrumeve, kultivimin e
molls si dhe pr prmirsimin e sistemit t grumbullimit t perimeve etj.
S fundi, mbas ndrhyrjes s projektit n Ministrin e Financs dhe Drejtorin e
Prgjithshme t Doganave me qllim nxjerrjen e Certifikatave t Origjins, sht
vn re nj lehtsim i eksporteve t prodhimeve bujqsore.
Programi pr Zhvillimin e Qndrueshm e Zonave Malore Rurale (SDRMA).
Kosto e projektit: OFID 3,760,000 USD and IFAD 8,000,000 USD.
Kohzgjatja: 14.02.2007-30.09.2012
Objektivi i Prgjithshm: Objektivi i prgjithshm sht rritja e t ardhurave n
familjet e Zonave Malore, veanrisht pr popullsin m t varfr.
Objektivat specifike: Implementimi i programit pr zhvillimin rajonal pr zonat
malore dhe reduktimi i varfris nprmjet rritjes ekonomike
56

Aktivitetet e ndrmarra gjat ksaj periudhe:
N kuadrin t Programit t Zhvillimit Rajonal sht prgatitur dhe po shprndahet
nj fletpalosje dhe nj broshur pr shrbimet q ofron MADA.
U kontraktuan 1 konsulent ndrkombtar dhe 2 konsulent kombtar q do t ofrojn
asistenc teknike dhe do t vlersojn procesin e FORA.
sht realizuar nj studim vlersimi pr situatn aktuale dhe mundsia pr tu
transformuar n Grupet Lokale Bujqsore (LAG).
sht prgatitur nj Dokument strategjik dhe manualet prkatse mbi transformimin
n LAG. U Prfundua dhe sht shprndar vlersimi i impaktit dhe rezultateve t
ndrhyrjes s MADA-s.
Jan organizuar trajnime t ndryshme pr 21 Lidert e FORA mbi mnyrn e
transformimit t FORA-s n LAG sic krkohet n prqasjen e EU-LEADER.
N kuadr t zbatimit n terren dhe testimit u kontraktuan 14 skema infrastrukture
gjat 2009-2010, t cilat jan brenda periudhs periudhn e garancis, jan
transferuar pronarve.
Jan prfunduar punime civile pr 5 skema infrastrukturore dhe jan n periudhn e
garancis. Jan hartuar 4 skema t reja t cilat jan kontraktuar dhe rreth 50% e
punime kan prfunduar gjat 2012.
T gjitha skemat infrastrukturore jan monitoruar dhe mbikqyrur n mnyr t
vazhdueshme. 4 Grantet e fituara n vitin 2011(kryesisht n sektorin e arrorve) jan
prfunduar dhe mbyllur gjate Dhjetorit 2012.
sht prgatitur vlersimi i Programit t Brucelozs dhe i sht dorzuar MBUMKs.
N kuadr t promovimit t aktiviteteve sht transmetuar n Televizion nj emision
mbi mbshtetjen e zhvillimit ekonomik dhe zhvillimit t bizneseve n zonat malore.
Gjithashtu jan prgatitur dhe shprndare dhe 2 broshura t veanta mbi mallrat dhe
nnsektort e mbshtetur nga MADA.
WBIF
Titullin e projektit, shuma totale
Studim fizibiliteti pr prmirsimin e infrastruktures mbrojtse t basenit t
lumit Mat, Shqipri
Kosto e Projektit: 400,000 EUR
Prqasja dhe ndrhyrjet n studimin e fizibilitetit do t jen n prputhje me
direktivn e BE 2007/60/EC e 23 Tetorit 2007 mbi vlersimin dhe menaxhimin e
rreziqeve t prmbytjes dhe Strategjis Sektoriale t Bujqsis 2007-2013
Institucioni ose institucionet prfituese
57
Aktivitetet e kryera gjat ksaj periudhe:

Ky projekt sht financuar nga BE n kuadr t Infrastructure Projects Facility in the
Western Balkans, part of the Western Balkans Investment Framework dhe ka filluar
t zbatohet n Qershor t vitit 2011 dhe prfundoi n Prill t vitit 2012.
Dokumenti i studimit t Fizibilitetit ka prfunduar dhe sht dorzuar zyrtarisht n
Drejtorin e Prgjithshme t Ujitjes Kullimit dhe Mbrojtjes s Toks n muajin Prill
2012. Ky studim do shrbej si dokument teknik pr hartimin e projekteve t zbatimit
pr mbrojtjen nga prmbytjet e lumit Mat.
Projekt i financuar nga FAO
Mbshtetje pr prgatitjen e nj programi kombtar pr konsolidimin e toks
Kosto e Projektit: 390.000 USD $
Institucioni ose institucionet prfituese.
Qllimi i projektit sht: Prgatitja e nj programi kombtar t konsolidimit t toks
nprmjet elaborimit t nj strategjie kombtare pr konsolidimin e rritjen e
kapacitetit n formulimin dhe implementimin e projekteve moderne t konsolidimit
t toks.
Rezultatet e pritura:
- Propozim pr nj strategji kombtare pr konsolidimin e toks e prgatitur dhe
gatshme pr aprovim nga Qeveria.
- Aktivitete pilote pr konsolidimin e toks n nj zon t zgjedhur pilote dhe
implementimi.
- Rritja e kapacitetit institucional pr implementimin e projekteve pr konsolidimin e
toks
Ka prfunduar hartimi i draftit t Strategjis dhe konsulentt e huaj n bashkpunim
me konsulentt vendas po punojn n bashkpunim me Drejtorin e Prgjithshme t
Ujitjes Kullimit dhe Mbrojtjes s Toks pr finalizimin e dokumentit Strategjik t
Konsolidimit t Toks. Ky dokument do ti paraqitet Ministrive t Linjs pr
mendimet dhe vrejtjet eventuale. Prezantimi zyrtar do t bhet n Mars t vitit 2013.
5. Politikat e sigurise ushqimore, veterinaries dhe fitosanitare (14:00)
5.1
Zhvillimet e fundit ne legjislacionin e BE-s n fushn e siguris ushqimore,
veterinaris dhe fitosanitare (prezantim nga Komisioni.
5.2
Zhvillimet e fundit t siguris ushqimore n Shqipri.

58
Gjendja e industris prpunuese t ushqimit n kndvshtrimin e prputhjes

me kriteret e higjens dhe adoptimin e HACCP/GMP
Detyra funksionale e AKU-s, sht t kryej verifikimin fillestar t prshtatshmris s

planeve t HACCP pr Operatort e Biznesit Ushqimor (OBU), si dhe vlersimin e
implementimit t sistemit t vetkontrollit, n do subjekt, nprmjet zbatimit t
proedurave t sistemit t vetkontrollit, sipas parimeve t sistemit t analizs s riskut
dhe pikave kritike t kontrollit nga kta t fundit.
Gjat vitit 2012, rreth 264 stabilimente kan implementuar standardet HACCP ndrsa,
rreth 135 t tjera jan ende n proes. Edhe pse kjo prbn nj shkall modeste t
implementimit t ktyre standardeve, vihet re nj trend rrits, kryesisht pr shkak t rritjes
s rndsis q i kushton AKU proesit t inspektimit pr zbatimin e HACCP n terren.
Kshtu, n kuadrin e rritjes s efektivitetit t implementimit t HACCP-it vetm gjat
muajve Nntor-Dhjetor t vitit 2012, Drejtoria e Prgjithshme e AKU ka kryer riinspektimin e stabilimenteve t cilat jan liencuar nga Drejtorit Rajonale t AKU-se, ku
n fokusin kryesor t ktyre ri-inspektimeve ka qen monitorimi dhe vlersimi i planit t
HACCP. Kjo frym ka rritur n nj nivel t knaqshm shkalln e zbatueshmris s
ktyre standardeve, por ka edhe nj sensibilitet m t madh nga ana e inspektorve pr
detyrimin e zbatimit t ktyre standardeve n do stabiliment ushqimor. Gjat ksaj
periudhe n qarqet: Tiran, Fier, Durrs, Shkodr, Elbasan jan kryer 16 ri-inspektime,
proes i cili do t kryhet n t gjitha qarqet. Implementimi i planit t HACCP pr vitin
2013 sht nj nga objektivat kryesore t AKU-s.
T gjitha stabilimentet e prfshira n prodhim, prpunim, tregtim, magazinim dhe
transportim t produkteve ushqimore, jan subjekt i kontrollit zyrtar. Pr kt arsye sht
hartuar plani kombtar i inspektimit q prmban ndr t tjera zbatimin e kushteve
higjienike t prgjithshme dhe specifike, praktikat e mira t higjiens (PMH), praktikat e
mira t puns (PMP) si dhe Praktikat e Mira t Menaxhimit (GMP). Organizimi i
prgjithshm dhe menaxhimi i kontrolleve zyrtare n nivel kombtar, prmban
informacion t prgjithshm mbi strukturn dhe organizimin e sistemit t kontrollit pr
ushqimin dhe ushqimin pr kafsh. Zbatimi i ktij plani ka br t mundur
ndrgjegjsimin e OBU-ve pr plotsimin e krkesave t legjislacionit n fuqi.
Gjithashtu, vlen t prmendet fakti se ka nj prmirsim t konsiderueshm t nivelit t
zbatueshmris s kritereve t liencimit pr her t par t OBU-ve. Kjo ka rritur
ndjeshm cilsin e shrbimit t ofruar nga operatort e rinj t biznesit duke nxitur edhe
konkurrencn me operatort e liencuar m par.
Progresi pr krijimin e kiapaciteteve t vlersimit t riskut
Pr sa i prket krijimit/rritjes s kapaciteteve pr vleresimin e riskut sht br nj pun e

mir n prmirsimin e hedhjes s t dhnave nga inspektort n AKU-net. Informacioni q
nxirret nga AKU-net mbi masat administrative, liensat apo asgjsimin e produkteve (kur
nevojitet) shrben pr t krijuar standardet e nevojshme dhe pr t prdorur kto statistika pr
analiza dhe politika t brendshme pr AKU-n.
59
Aktualisht sht duke u punuar n lidhje me nj prcaktim m t qart dhe gjithprfshirs t

vlersimit t riskut t biznesit jo vetm bazuar tek produkti ushqimor, por edhe tek historiku i
OBU-ve. Lidhur me vlersimin e produkteve me baz risku, aktualisht punohet me an t
planeve vjetore t inspektimit dhe qarqet kan zgjedhur skenart sipas riskut duke pasur
parasysh inspektimet e kryera m par dhe problematikat sipas rajoneve.
N ann tjetr, ka filluar puna mbi draftimin e proedurave pr krijimin e nj strukture t
trajnuar mbi njoftimin e shpejt pr raste emergjente t rrezikut ushqimor (e ngjashme me
RASFF), i cili duhet t mbuloj gjith qarqet e Shqipris (t paktn 1 inspektor pr do qark
do jet i trajnuar mbi RASFF dhe njoftimin e shpejt t rasteve me rrezikshmri).
sht n fazn prfundimtare puna e hartimit t VKM-se pr ngritjen dhe funksionimin e
komitetit dhe paneleve shkencore e cila pritet t miratohet nga Ministri i MBUMK n fund t
muajit Janar 2013. AKU ka ngritur nj grup pune n bashkpunim me Fakultetin e
Teknologjis Ushqimore dhe Fakultetin e Agronomis n Universitetitin Bujqsor t Tirans
si dhe projektin e BE Konsolidimi i Siguris Ushqimore n Shqipri, pr draftimin e nj
skeme t funksionimit t ktyre paneleve n Shqipri bazuar n prvojat m t mira t
vendeve t rajonit e m gjer. Gjithashtu, ka prfunduar lista me ekspertt prkats pr secilin
panel pr t keshilluar institucionin sipas nevojave teknike.
Pavarsisht se ende nuk sht plotsuar kuadri ligjor e rregullativ pr funksionimin e
komitetit dhe paneleve shkencore, n Dhjetor t 2012, AKU ka mbledhur nj grup ekspertsh
lokal, t cilt kan prcaktuar limitin e komponimeve t prgjithshme polare (Prbrs Total
Polare-PTP) pr vajin e skuqjes. Paneli ka dal n konluzione interesante dhe rekomandime
t vlefshme t cilat po merren n konsiderat nga AKU dhe MBUMK.
Progresi n vlersimin e kushteve miktobiologjike t qumshtit t

paprpunuar
Situata n lidhje me vlersimin e kritereve mikrobiologjike t qumshtit t

paprpunuar, vnia n pun e sistemit t siguris HACCP
a) Kriteret mikrobiologjike t qumshtit t paprpunuar
Evolimi i interesave t konsumatorve drejt nj ushqimi t sigurt, shtyn n nivel kombtar
MBUMK-n, t konsideroj si nj prioritet strategjik arritjen e standardeve m t larta t
mundshme t siguris ushqimore.
N zbatim t planin kombtar t monitorimit t qumshtit t paprpunuar pr vlersimin e
kritereve mikrobiologjike dhe t cilsis s tij, duke pasur si qllim vlersimin e situats
aktuale, gjat 2012-s, AKU monitoroi: fermat e prodhimit, qendrat e grumbullimit dhe
stabilimentet e prpunimit.
Monitorimi u krye n dy faza, Maj-Qershor dhe Korrik-Gusht. Mostrat u morn nga
Inspektort dhe u analizuan nga Sektort e Shrbimeve Laboratorike t AKU-s (pr Tirann
u kryen n laboratorin e referencs ISUV) n prputhje me standardet ligjore.
Vlersimi i kritereve mikrobiologjike u krye bazuar normave t mposhtme:
Prmbajtja e Mikroflors s Prgjithshme n 30C (pr ml) < 1.000.000.
Prmbajtja e Qelizave Somatike (pr ml) < 500.000
60
N total u analizuan 530 mostra (290 gjat fazs s par dhe 240 n fazn e dyt) dhe u vrejt
se n kushte t temperaturave t larta, kishte nj rritje me 17% t numrit t mostrave jasht
standardit krahasuar fazs s par.
Konkluzioni pr masat q duhet t merren jan vlersimi i gjendjes shndetsore t kafshs,
respektimi i kushteve higjeno-sanitare gjat proesit t mbarshtimit t kafshs, t mjeljes,
grumbullimit dhe transportit t qumshtit.
b) Situata e implementimit t HACCP n stabilimentet e prpunimit t qumshtit
Sic shihet, shkalla e automatizimit t stabilimenteve t prodhimit dhe prpunimit t qumshtit
n Shqipri mbtetet n nj nivel relativisht t pazhvilluar (vetm rreth 27%), ndrkoh q
pjesa m e madhe prpunohet me mjete artizanale. Gjithashtu, niveli i aplikimit t
standardeve HACCP n kt sektor sht n nivel modest dhe i shtrir pothuaj n
stabilimentet me proes ciklik t automatizuar.
Totali
Plotsisht t
automatizuara
Gjysm te
automatizuara
Punishte
artizanale
P.M.P,
P.M.H
HACCP
420
11.47 %
15.41 %
73.12 %
25 %
7.47 %
Zhvillimet n legjislacionin e siguris ushqimore
N kuadr t rishikimit Planit Kombtar n Zbatim t Marrveshjes s Stabilizim Asociimit

po punohet pr vendosjen e prioriteteve pr prafrimin e legjislacionit pr periudhn
afatshkurtr, afatmesm dhe afatgjat duke marre ne konsiderate ligjin Pr Ushqimin.
Mbshtetur n Planin Kombtar n Zbatim t Marrveshjes s Stabilizim Asociimit si dhe
n Planin Vjetor t hartimit t legjislacionit pr periudhen Janar 2012 Dhjetor 2012 jane
hartuar 13 akte nnligjore n zbatim t ktij ligji.
Aktet nnligjore t prafruara gjate kesaj periudhe me legjislacionin Europian jane si me
poshte:
Urdher nr.3 date 04.01.2012 Per miratimin e rregullores Mbi rregullat e detajuara n
marrjen e mostrave zyrtare pr monitorimin e substancave t caktuara dhe mbetjeve n
produktet me origjin shtazore, pergatitur nga perafrimi i direktives 179/1998/EC.
Udhzim nr. 7 dat 19.3.2012 Pr prdorimin e aditivit ushqimor E 960 Steviol
Glycoside n produktet ushqimore, pergatitur nga perafrimi i rregullores
1131/2011/EC.
Urdhr nr. 168 dat 24.5.2012 Mbi miratimin e pikave t inspektimit kufitar, ku kryhet
inspektimi veterinar, fitosanitar dhe i ushqimit pr njerz dhe kafsh n Republikn e
Shqipris.
Urdher nr.178 date 04.06. 2012 Mbi miratimin e rregullores mbi listat e kafsheve dhe
produkteve subjekt i kontrolleve ne PIK, pergatitur nga perafrimi i Vendimit te
Komisionit 2007/275/EC.
Urdher nr.209 date 15.06.2012 Mbi miratimin e rregullores Mbi metodat e mostrimit,
analizave pr kontrollin zyrtar t niveleve t plumbit,kadmiumit, merkurit, kallajit
inorganik, 3-MCPD dhe Benzo (a) pyrene n ushqime, pergatitur nga perafrimi i
rregullores 333/2007/EC.
61
Urdhri nr.226 date 02.07.2012 Pr prcaktimin e proedurs s notifikimit pran

Organizats Botrore t Tregtis, t projektakteve t iniciuara nga Ministria e Bujqsis,
Ushqimit dhe Mbrojtjes s Konsumatorit.
Udhzim Nr 12, dat 22.10.2012 Pr krijimin e nj faqeje elektronike pr informacion
mbi bizneset e prodhimit t akuakulturs dhe stabilimentet prpunuese t tyre , bazuar
ne perafrimin e Vendimin e Komisionit 2008/392/EC.
Urdher nr.322 date 20.11.2012 Mbi performancen e metodave analitike dhe
interpretimin e rezultatetve te analizave laboratorike, bazuar ne perafrimin e Vendimin e
Komisionit 2002/657/EC.
Udhezim Nr. 13.date 22.11.2012 Per percaktimin e kushteve te perdorimit te Alumines
active, per reduktimin e florureve ne ujerat minerale natyrale dhe ujerat e burimit, bazuar
ne perafrimin e Rregullores 115/2010/EC
Urdher nr.327 date 22.11.2012 Per mirtatimin e rregullores Mbi monitorimin e
zonozave dhe agjenteve zoonotike, bazuar ne perafrimin e Direktives 2003/99/EC.
Udhezim nr.15 date 13.12.2012 Mbi materialet dhe artikujt ne kontakt me ushqimet,
bazuar ne perafrimin e Regullores 1935/2004/EC.
Urdher nr.348 date 14.12.2012 Per miratimin e rregullores lidhur me programet
mbikqyrrese dhe crrenjosese te semundjeve, pr marrjen e statusit te zonave dhe fermave
pa smundje (te lira), bazuar ne Vendimin e Komisionit 2009/177/EC.
Urdher nr. 363 date 03.01.2013 Per miratimin e rregullores Mbi procedurat per
vendosjene kufijve te mbetjeve te lendeve aktive farmakologjike ne ushqimet me origjine
shtazore, bazuar ne perafrimin e Regullores 470/2009/EC.
5.3
Zhvillimet e fundit n veterinary
I.
Kapacitetet administrative/institucionale pr t mbajtur n kontroll smundjet

n kafsh
Shrbimi Veterinar n Republikn e Shqipris, tashm funksionon mbshtetur n

Ligjin Nr. 10465, dat 29.09.2011, Pr Shrbimin Veterinar n Republikn e
Shqipris. Autoriteti kompetent veterinar sht Drejtoria e Shrbimit Veterinar n
MBUMK, e prbr n total nga 8 persona: drejtori (delegati i Shqipris n OIE);
sektori i Shndetit dhe Mirqnies s Kafshve (1 prgjegjs dhe 3 specialist) dhe
sektori I&R (1 prgjegjs dhe 2 specialist).
Shrbimi veterinar rajonal sht n prbrje t Drejtorive Rajonale t Bujqsis, me
varsi administrative nga DRB dhe varsi teknike nga DSHV. Shrbimi veterinar
rajonal numron gjithsej 157 Veteriner Zyrtar n 12 qarqe, me shprndarje n
varsi t territorit dhe numrit t kafshve (varion nga 6 n 20 veteriner zyrtar pr
qark).
Instituti i Siguris Ushqimore dhe Veterinaris sht qendra kombtare e referencs
laboratorike veterinare (sipas ligjit nr.10465). Departamenti i Shndetit t Kafshve
n ISUV, prfshin 6 sektor: bakteriologjia, virologjia, parazitologjia, mykologjia,
epidemiologjia veterinare dhe kontrolli i barnave veterinare. N total, ky
departament ka 28 persona, prej t cilve 23 specialist dhe 5 teknik laborante.
Gjithashtu, pjes e ISUV sht edhe sektori i prodhimit t biopreparateve me 11
persona gjithsej, prej t cilve 3 specialist dhe 8 teknik laborante.
ISUV zbaton sistemin e menaxhimit t cilsis mbshtetur n standartin ISO
17025:2005. Departamenti i Menaxhimit t Cilsis n ISUV prbhet nga 5
specialist dhe 13 referente cilsie (nga nj person pr secilin sektor t ISUV).
62
Aktualisht jan akredituar 6 prova nga Drejtoria e Prgjithshme e Akreditimit (trupa

kombtare e akreditimit) si dhe sht miratuar akreditimi i ktyre provave edhe nga nj trup
e huaj akreditimi (Accredia trupa kombtare akredituese n Itali).
Programi kombtar i profilaksis veterinare prfshin vaksinimin e kafshve kundr
smundjes s plasjes, vaksinimin kundr smundjs s brucelozs n ruminantt e vegjl dhe
vaksinimin e derrave kundr Murtajs Klasike n Derra. Programi kombtar mbulon
gjithashtu gjurmimin me metodn intra/dermal t tuberkulozit t gjedhit, gjurmimin srollogjik
t brucelozs s gjedhit dhe kontrolin e smundjes s Trbimit.
II.
Gjat vitit 2012 jan vaksinuar kundr smundjes s plasjes prafrsisht 64.000 krer
gjedh dhe 505.000 krer t imta; jan vaksinuar kundr murtajs klasike n derra
39.000 krer. Jan gjurmuar pr smundjen e tuberkulozit 38.500 krer gjedh me
metodn intradermo/cervikale dhe jan gjurmuar me serollogji 13.000 krer gjedh.
N bashkpunim me projektin PAZA (IPA-2008 Fuqizimi i mbrojtjes s
konsumatorit ndaj smundjeve zoonotike) u krye vaksinimi i gjith masivit t dhenve
e dhive, gjithsej 2.657.000 krer.
U krye identifikimi i t gjith t imtave t mbetura nga viti 2011 duke realizuar
vendosjen e sistemit t identifikimit t t imtave n gjith territorin e vendit (pr vitin
2012 mbi 850.000 krer). U vendos sistemi elektronik i gjurmueshmris dhe hedhjes
s t dhnave mbi smundshmrin e kafshve, lvizjen e tyre dhe kontrollin e
smundjeve (sistemi RUDA).
Gjendja aktuale n lidhje me identifikimin e kafshve dhe regjistrimin e fermave
blegtorale
Aktivitetet kryesore gjat vitit 2012 jan prditsimi i regjistrit t fermave,

identifikimi i bagtive t imta, prokurimi dhe shprndarja e matrikujve pr
gjedhin, dhe prmirsimi i bazs s t dhnave pr lvizjen e kafshve.
T gjitha aktivitetet jan kryer n bashkpunim dhe me mbshtetjen e dy

projekteve, PAZA (financuar nga IPA 2008) dhe projekti i bagtive t imta
zbatuar nga UNDP (financuar nga Kooperacioni Italian dhe BE).
Regjistrimi i fermave
Aktivitetet kryesore gjat vitit 2012 jan:
Prditsimi i regjistrit t fermave me t dhnat e marra pas fushats s vaksinimit

dhe matrikullimit t bagtive t imta;
Kontrolli dhe korrigjimi i fermave t duplikuara n bazn e t dhnave;
Trajnimi i personelit n nivel qarku dhe rrethi pr regjistrin e fermave;
Regjistrimi i koordinatave gjeografike pr njsit blegtorale m t rndsishme
ndrmjet t cilave ndodh fluksi m i madh i lvizjes s kafshve (tregjet, thertoret,
fermat blegtorale me numr t madh krersh); ky aktivitet do t vazhdoj edhe n
vitin 2013;
Vazhdimi i regjistrimit t fermave gjat aktiviteteve veterinare n terren. Deri tani
jan regjistruar rreth 295.000 ferma blegtorale (rreth 99% e totalit).
63
Identifikimi i bagtive t imtave

Matrikullimi 590.000 krerve bagti t imta; aktualisht numuri total i kafshve t

matrikulluara dhe t hedhura n bazn e t dhnave sht 1.565.442 krer (62% e
totalit);
sht miratuar buxheti pr vazhdimin e matrikullimit t remontit gjat vitit 2013, pr
661.000 krere;
N bazn e t dhnave sht shtuar moduli i regjistrimit individual pr bagtit e
imta q lejon gjurmimin individual t tyre gjat t gjitha aktiviteteve veterinare n
terren.
Identifikimi i gjedhit
Aktiviteti kryesor gjat vitit 2012:
III.
Prokurimi i matrikujve pr 197.500 krer gjedh dhe shprndarja e tyre pr fillimin e

aktivitetit n terren; gjat vitit 2013 sht planifikuar t matrikullohet remonti i
gjedhit pr 77.000 krer (15% e remontit t gjedhit n total);
Regjistrimi i lvizjes s kafshve dhe prditsimi i bazs s t dhnave
IV.
Regjistrimi i njsive kryesore pr lvizjen e kafshve dhe prcaktimi i fluksit t

lvizjes pr seciln prej tyre, duke shtuar referencat gjeografike t ktyre njsive;
Hartimi i modulit t therjeve sanitare, shtimi i ktij moduli n bazn e t dhnave,
pr t prmirsuar kontrollin e lvizjes s kafshve (dalje nga ferma) dhe prditsuar
regjistrin e ferms me inventarin e kafshve;
Shtimi i nj moduli kronologjik pr inventarin e kafshve n ferm dhe lvizjen e
tyre;
Prmirsimi i kontrollit t inventarit t kafshve dhe lvizjes s tyre nprmjet
shtimit n bazn e t dhnave t modulit pr verifikimin e prezencs s kafshve n
ferm gjat gjurmimit t smundjeve;
Pregatitja e template pr unifikimin e certifikats veterinare dhe certifikats s
lvizjes s kafshve;
Shtimi n bazn e t dhnave i modulit pr lvizjen individuale t bagtive t imta
(njsoj si pr lvizjen e gjedhit);
N bashkpunim me projektin e zbatuar nga UNDP, pregatitja e modulit pr
gjurmimin e lvizjes s kafshve nga thertorja tek konsumatori, si dhe modulit t
raportimit mujor t numrit t kafshve t therura nga secila thertore.
Zhvillimet n legjislacionin veterinar
N kuadr t PKZMSA, neni 70 n lidhje me prafrimin e legjislacionit dhe t nenit 95

"Bujqsia dhe sektorit agro-industrial" t MSA-s, nj numr aktesh nnligjore jan miratuar
gjat periudhs Janar 2012 - Dhjetor 2012 n zbatim te ligjit nr.10465, dat 29.09.2011 Mbi
Shrbimin Veterinar n Republikn e Shqipris, t cilat ojn n prmirsimin e
64
standardeve n ruajtjen e shndetit t kafshve dhe veanrisht ndaj smundjeve zoonotike

me impakt negativ n shndetin human si dhe t forcimit t kontrollit zyrtar duke rritur
shkalln e mbrojtjes s shndetit dhe interesave t konsumatorit. Kto akte nnligjore jan si
m posht:
Aprovuar:
1. Urdhr ministri nr. 91, dat 28/03/2012 Mbi masat e luftimit t smundjes s
influences aviare me patogenitet t lart n shpend t shoqrimit (dec. 2007/25/EC,
22 Dhjetor 2006)
2. Urdhr ministri nr.92, dat 28/03/2012 Mbi vendosjen dhe administrimin n treg t
somatotropins bovine ( Dec.1999/879 EC,17 Dhjetor 1999)
3. Urdhr ministri nr. 241, date 30/07/2012 Mbi kushtet specifike pr kontrollin e
murtajes afrikane t derrave ( Dir. 2005/624/EC)
4. Urdhr ministri nr. 286, dat 21/09/2012 Mbi mbrojtjen e kafshve q mbarshtohen
n ferma. (Dir. Keshillit 98/58/EC)
5. Urdhr ministry nr. 328, dat 22/11/22011 Mbi prcaktimin e kritereve dhe
krkesave pr certifikimin veterinar t disa llojeve kafshsh dhe mishit t freskt t
tyre, t cilt hyn n territorine R.SH. nga shtete t caktuara dhe territore apo pjes t
tyre, ku prfshihet edhe Dir. 2004/68 EC Mbi kushtet e shndetit t kafshve n
importin e thundrakve, parashikuar pr vitin 2012.
6. Urdhr ministri nr. 353, dat 18/12/2012 Mbi krkesat e shndetit t kafshve t
zbatuara n lvizjet jo tregtare t kafshve t shoqrimit (Rregullore 998/2003/EC)
7. Urdhr ministri nr. 363, dat 03/01/2013 Rregullore q vendos procedurat pr
vendosjen e limiteve maksimale t mbetjeve pr produktet medicinale veterinare n
ushqimet me origjine shtazore Rreg. (EC) No 470/2009 of 6 May 2009, Rreg.
2006/1055, rreg. 12 Korrik 2006 2006.1231, of 16 August 2006, rreg.2006.1451 CE of
29 September 2006.
Akte nn/ligjore n proces miratimi ( prfunduar prkthimi dhe prshtatja)
Rregullore mbi krkesat e certifikatave veterinare dhe listn e shteteve prej t cilave
mund t importohen shpend ose produkte t shpendve. (Rreg. Komisionit
2008/798/EC)
Rreg. mbi krkesat e shndetit t kafshve n importin e kafshve, sperms, ovulave

dhe embrioneve t tyre. (Dir.1992/65/EC)
Rreg. mbi listn e vendeve t treta t autorizuara pr importin e sperms, ovulave,

embrioneve me origjin nga derrat. (Dec.2008/636/EC)
Rregullore mbi kodin komunitar n lidhje me produktet medicinale veterinare.

(Dir.2001/82)
Rregullore mbi manualin diagnostik t Murtajs Afrikane t Derrave.

(Dec.2003/422 EC)
5.4
Situata e sektorit fitosanitar
Zhvillimet pr kontrollin e prodhimit vendas
N baz t Urdhrit t Ministrit t MBUMK-s Nr.229 Dt.15.7.2011 Pr fillimin e

veprimtaris s AKU n fushn e kontrollit t shndetit t kafshve dhe t mbrojtjes
65
s bimve, sektori i inspektimeve t mbrojtjes s bimve dhe inputeve bujqsore, ka

marr funksionet e plota pr inspektimin n fushn e kontrollit t prodhimit dhe
tregtimit t materalit mbjells, shumzues bimor (MMSHB) n zbatim t ligjit Nr.
10416 Dat 07/04/2011 pr Materialin Mbjells Shumzues Bimor. Edhe pse
ekziston kuadri ligjor n fuqi, aktualisht n Shqipri nuk kemi prodhim t Produkteve
t Mbrojtjes s Bimve (PMB) apo t Plehrave t Prdorimit pr Bujqsin. Pr kt
arsye, puna e sektorit n fjal sht fokusuar vetm n inspektimin e MMSHB.
Pasi u evidentuan subjektet t cilat si aktivitet t tyre kishin prodhimin e materialit
mbjells shumzues bimor, u hartua plani i inspektimeve pr kontrollin e tyre nga
inspektort e Drejtorive Rajonale t AKU. Inspektimet e kryera kan konsistuar n:
Kontrollin e pajisjes s subjekteve me lienc sipas kategoris prkatse,
Kontrollin e dokumentacionit nse MMSHB sht i ertifikuar ose n proes
ertifikimi, nga Enti Shtetror i Farrave dhe Fidanve (ESHFF),
Kontrollin e rregjistrimit t varieteteve n Katalogun Kombtar,
Kontrollin e gjith zinxhirit t prodhimit dhe tregtimit t MMSHB.
Gjat vitit 2012 ka pasur m shum se nj 3 fishim t inspektimeve t kryera n kt fush ne
rang vendi. Kshtu, nga 229 inspektime t realizuara n vitin 2011, deri n fund t vitit 2012
sht arritur n nivelin e 826 inspektime pr MMSHB n rang vendi. Prve rritjes s numrit
t inspektimeve, gjat vitit 2012 ka nj prmirsim t dukshm edhe n cilsin
inspektimeve. Cilsia e inspektimive sht rritur si rezultat i trajnimeve t inspektorve si dhe
auditimeve t kryera n mnyr frekuente nga Drejtoria e Prgjithshme e AKU.
Zhvillimet pr kontrollin e importeve
Objekte t inspektimit fitosanitar n Pikat e Inspektimit Kufitar (PIK) jan:

Bimt, produktet bimore dhe objektet e tjera q kan lidhje me veprimtarin e ktij
sektori;
Produkte t Mbrojtjes s Bimve (PMB);
Material mbjells dhe shumzues bimor (MMSHB);
Plehrat e prdorimit pr bimsin, etj.
N inspektimet fitosanitare t kryera n PIK-e gjat vitit 2012, prparsi i sht dhn:
Inspektimi i PMB-ve (Produkte t Mbrojtjes s Bimve);

Prsa i prket PMB-ve, kontrolli n PIK-e konsiston n: Kontroll dokumentacioni,
kontroll identiteti dhe kontroll fizik. Ky parim zbatohet pr t gjitha ngarkesat q jan
objekt i kontrollit fitosanitar n kufi.
Inspektimin e materialit mbjells dhe shumzues bimor (MMSHB);
Rndsi e veant i sht kushtuar njoftimit paraprak t kryer nga subjektet q operojn
n kt fush si dhe rregjistrimit t MMSHB-ve n Katalagon Kombtar t varieteteve.
Inspektimin e plehrave pr prdorimin n bujqesi;
Gjat kontrollit t prdorimit t plehrave n bujqsi, i sht kushtuar vmendje e veant
etiketave, t cilat na japin informacionin e duhur pr tipin dhe prbrjen e plehut.
66
N t gjitha rastet, kur inspektori fitosanitar dyshon pr saktsin e dokumentacionit, merr

mostra pr analiz, prpilon flet inspektimin dhe i drgon mostrat n laborator t akredituar
ose n laboratorin e referencs, sipas metodave dhe standarteve t prcaktuara.
Vrehet prmirsim i puns s kryer nga inspektort fitosanitar n kontrollet e ngarkesave
n PIK-e, pasi kemi nj referim m t qart tek legjislacioni prkats. Kshtu, rndsi i sht
kushtuar Njoftimeve Paraprake dhe Mbrritjeve Faktike t ngarkesave n PIK-e, si dhe
Raportimeve Ditore t praktikave t kryera n PIK-e, t cilat ndihmojn shum n
realizimin e gjurmueshmris s proesit duke filluar nga drguesi i ngarkess, subjekti q e
importon n Shqipri dhe m tej, deri n destinacionin final.
Numri i inspektimeve fitosanitare n PIK-e pr vitin 2012
Pika e Inspektimit Kufitar
Nr. inspektimeve
Durres
Kapshtice
Qafe Thane
Hani i Hotit
Kakavija
Morina
Vlora
Bllata
Rinas
Lezha
TOTAL
1045
1738
1159
3184
895
597
380
76
84
0
9158
Zhvillimet n legjislacionin fitosanitar

Mbshtetur n Planin Kombtar n Zbatim t Marrveshjes s Stabilizim Asociimit si dhe
n Planin Vjetor t hartimit t legjislacionit pr mbrojtjen e shndetit t bimve pr periudhen
Janar 2012 Janar 2013 jane hartuar akte ligjore dhe nnligjore si mposht:
1. Vendimi i Keshillit te ministrave Nr 462, dat 2012/07/11 "Pr disa ndryshime n
Vendimin e Kshillit t Ministrave nr 1188, dat 2008/08/20," Pr miratimin e
rregullave pr importimin, tregtimin, transportin, ruajtjen, prdorimin dhe asgjsimin
e produkteve pr mbrojtjen e bimve " .
Kjo VKM, prmirson dispozitat pr rregullat pr importin, tregtimin, transportin, ruajtjen,
prdorimin dhe asgjsimin e produkteve pr mbrojtjen e bimve, n linj me legjislacionin
pr inspektimin, licencimin dhe organizimin e shrbimit t mbrojtjes s bimve.
Gjat 2012 jan miratuar 2 urdhra t prbashkt t 3 ministrave prkatsisht: MBUMK ne
bashkpunim me MPAU and MSH pr t prditsuar Shtojcn 2 t VKM nr 1555, dat
12.11.2008 Pr prcaktimin e rregullave t regjistrimit dhe vlersimit t kritereve pr
produktet pr mbrojtjen e bimve:
1. Urdhri nr 93, dat 2012/03/23 "Pr prditsimin e lists s substanca aktive (Shtojcn
II, t VKM nr. 1555, dat 12.11.2008, i cili miraton 74 substanca aktive t tjera, n
prputhje me vendimet prkatse t Komisionit Evropian .
67
2. Urdhr nr 328, dat 2012/11/22 "Pr prditsimin e lists s substanca aktive

(Shtojcn II, t VKM nr. 1555, dat 12.11.2008), i cili miraton 2 substanca aktive te
tjera dhe ka zgjeruar afatet e regjistrimit pr 40 substanca aktive ekzistuese, n
prputhje me vendimet prkatse t Komisionit Evropian.
Gjat 2012 jan t regjistruar dhe riregjistruar pr tregtim dhe prdorim n Republikn e
Shqipris 67 PMB.
Gjithashtu, sht hartuar Projektligji i ri "Pr mbrojtjen e bimve" i cili sht n procedur
miratimi. Ky projektligj bazohet n Direktivn e Keshillit Europian nr. 2000/29/EC e dates 8
Maj 2000 Mbi masat mbrojtse kundr hyrjes n Komunitet e organizmave t dmshm t
bimve dhe produkteve bimore dhe kundr prhapjes s tyre brenda Komunitetit dhe
Rregulloren (EC) Nr 1107/2009 e Parlamentit Europian dhe e Keshillit, e 21 tetor 2009 Per
hedhjen ne treg te produkteve per mbrojtjen e bimeve etj.
5.5
Kapacitetet laboratorike n nivel qndor dhe rajonal.
Instituti i Siguris Ushqimore dhe Veterinarise (ISUV) sht institut reference pr Shqiprin
n lidhje me sigurin ushqimore dhe shndetin e kafshve. Ky institucion funksionon bazuar
kryesisht ne ligjin Per Sherbimin Veterinar ne Republiken e Shqiperise Nr. 10465 date
29.09.2011, ligjin e Per Ushqimin Nr. 9863 date 28.01.2008, dekrete te qeverise, norma
kombetare dhe/ose nderkombetare, me te cilat shteti urdheron zbatimin me akte dhe
normativa (direktiva dhe vendime te komunitetit europian).
Per sa i perket sigurise ushqimore ISUV ka te implementuar sistemin e menaxhimit te cilesise
sipas ISO 17025:2005 dhe ka akredituar me sukses deri me tani 6 prova te cilat lidhen
drejtperdrejte me Planin Kombtar t Monitorimit t Molusqeve. Provat jane akredituar nga
dy trupa akredituese, Drejtoria e Pergjithshme e Akredititmit dhe trupa akredituese kombetare
italiane Accredia (akredititim ILAC ACCREDIA). Ne kete fushe ISUV pervec se ka
mirembajtur me sukses akreditimet vazhdon punen me intensitet per zgjerimin e numrit te
provave dhe nga laboratoret e tjere.
Aktivitetet kryesore qe kryen ISUV jane:
Plani Kombetar i Mbetjeve

Plani Kombtar i Monitorimit t Molusqeve
Mbajtja ne kontroll i situatave epidemiologjike
Prodhimin e biopreparateve n kuadr t planit kombtar t kontroll/rrnjosjes t
smundjeve zoonotike
Ne kuader te Planin Kombtar t Monitorimit t Molusqeve dhe zonave te tyre te rritjes nga
laboratoret e ISUV jane monitoruar treguesit e ndryshem si: fitoplanktoni potencialisht
toksik, biotoksinat (ASP, DSP, PSP), ngarkesa mikrobike (E. coli, Salmonella spp.), metalet
e renda dhe pesticidet me qllim sigurimin e konsumatorit vendas dhe mbeshtetjen e eksportit
ne te ardhmen te molusqeve ne vendet e bashkimit europian. N kt kuadr jan realizuar
rreth 1100 analiza. Provat e fitoplanktonit potencialisht toksik, biotoksinave (ASP, DSP,
PSP), ngarkeses mikrobike (E. coli, Salmonella spp.) jane te akredituara nga dy trupa
akredituese, Drejtoria e Pergjithshme e Akredititmit dhe trupa akredituese kombetare italiane
Accredia (akredititim ILAC ACCREDIA). N kuadr t garantimit t siguris ushqimore te
konsumatoreve nga laboratoret mikrobiologjike te ISUV jane kryer rreth 2200 analiza n
lidhje me ngarkesn mikrobike n produkte t ndryshme me origjin shtazore, kurse per
68
freskine e produkteve te peshkut si acuge, sardele etj., nga laboratori i Histamines ne ISUV
jane kryer rreth 315 analiza.
Ne kuader te Planit Kombetar te Mbetjeve monitorohen kafshet e gjalla dhe produktet me
origjine shtazore. Per kete qellim analizohen rreth 97 substanca te grupeve A dhe B ku
prfshihen: medikamentet veterinare, pesticidet kloroorganike dhe fosforoorganike, dhe
metalet e renda (kadmium, merkur, plumb). Keto substanca analizohen ne 13 matrica. Pr
kt plan vijne rreth 1600 mostra dhe kryhen afersisht 2500 analiza. Per realizimin e Planit
Kombetar te Mbetjeve punohet kryesisht me metoden ELISA, HPLC, GCMSMS dhe
Absorber Atomik.
Ne kuader te vleresimit te treguesve cilesore te produkteve ushqimore cdo vit ne laboratoret e
analitikes ushqimore te vleresimit te cilesise prane ketij Instituti vleresohen rreth 400 mostra
me nga mesatarisht 5 percaktime secila ne lidhje me perputhshmerine e produkteve
ushqimore me standartet kombetare ushqimore si dhe me ato nderkombetare te harmonizuara
per vendin tone. Po ashtu ne ISUV egzistojne facilitetet, si per shembull HPLC dhe GC te
lidhur me dedektore specifik, per analizimin e produkteve te mbrojtjes se bimeve. ISUV po
ashtu ben edhe rregjistrimin e produkteve te mbrojtjes se bimeve dhe per kete vit jane bere
rreth 100 rregjistrime dhe riregjistrime.
Per sa i perket Shendetit te Kafsheve, ISUV luan rolin e Laboratorit Qendror Veterinar me
rreth 2000 analiza per vitin 2012 ne kuader te monitorimit te semundjeve ne kafshe dhe
shpende. Gjithashtu po gjat 2012, ISUV ka mbshtetur teknikisht fushatn e vaksinimit t t
imtave pr Bureloze, q prkufizohet si fushata m e madhe e realizuar deri m sot.
Gjithashtu vazhdon monitorimi kombtar i gjedhit pr burcelozn, q prbn nj indikator
shum t rndsishm pr hapat q do merren n vazhdim. N kt kuadr nga ISUV jan
kryer rreth 40000 analiza. Per vitin 2013 do te filloje monitorimi ne shkalle vendi i semundjes
se Murtajes Klasike te Derrave si dhe programi i Survejances se semundjes se Terbimit qe do
ti paraprije fushates se Vaksinimit Oral ne dhelpra si vektore te virusit te Terbimit.
ISUV gjithashtu realizon prodhimin e biopreparateve veterinare n kuadr t planit kombtar
t kontroll/rrnjosjes t smundjeve zoonotike, te financuar nga MBUMK. Jan prodhuar
855 600 doz vaksin plasje, 38 715 doz tuberkulin PPD bovin, 5 000 doz tuberkulin
PPD aviare.
Pr vitin 2013 ISUV do t fokusohet srish n kryerjen dhe realizimin e planeve kombtar t
msiprme t miratuara nga MBUMK. Me mbshtjetjen e Shtetit Shqiptar dhe donatorve t
huaj do t mundsohet ngritja e nj laboratori t ri, q do t bj t mundur analizimin e
mbetjeve t Produkteve t Mbrojtjes s Bimve n produkte me origjin bimore. Do t filloj
ndrtimi i godins s re pr laboratorin qndror veterinar, si nj hap cilsor n performancn
e diagnozs s smundjeve n kafsh.
N zbatim t ligjit Nr. 9863, dat 28.01.2008 Pr Ushqimin (i ndryshuar), VKM-s Nr.
1081, dat 21.10.2009 Pr organizimin dhe funksionimin e AKU-s, urdhrit Nr. 262, dat
25.08.2010 Pr fillimin e veprimtaris s AKU-s n fushn e kontrollit t ushqimit dhe
ushqimit pr kafsh si dhe urdhrit Nr. 54, dat 9.5.2012 Pr miratimin e strukturs dhe t
organiks s AKU-s , Sektort e Shrbimeve Laboratorike t AKU-s gjat 2012-s
analizuan 17484 mostra pr 58936 tregues analitik prkatsisht n:
Laboratorin e Siguris Ushqimore,
Laboratorin Veterinar t Shndetit dhe Mirqnies s Kafshve,
69
Laboratorin e Mbrojtjes s Bimve.
sht punuar pr orientimin e fluksit t mostrave drejt analizave t siguris ushqimore dhe
po punohet pr nj strategji konkrete n prmirsimin e performancs dhe efiencs s rrjetit
laboratorik. N bashkpunim me Projektin Konsolidimi i Siguris Ushqimore n Shqipri
IPA 2009, sht br nj vlersim real mbi situatn, pr identifikimin e nevojave,
prmirsimin n trajnime dhe metodika. N kuadr t Programit IPA 2010 pr Shqiprin,
Project Fiche 09 Mbshtetje pr infrastrukturn e siguris ushqimore me agjenci
implementuese t financuar nga Komuniteti Europian pr ndrtimin dhe rehabilitimin e
godinave rajonale t AKU-s (zyrat dhe laboratort), do t bhet i mundur prmirsimi i
kushteve t puns. N vijimsi, u prgatit prmbledhja e informacionit laboratorik nga
materiali i Service Contract 2010/249-634 si dhe pikat kritike t kolaudimit sipas Manualit
t Biosiguris n Laborator t OBSH-s. Pajisja e laboratorve me terrene mikrobiologjike,
reagent kimikat dhe mjete konsumi vazhdoi gjat 2012-s, si rezultat i fondeve t alokuara
nga Qeveria.
N bashkpunim me projektin PAZA dhe ISUV, u krye trajnimi pr Anthrax-in. U shprnda
testi i shpejt pr krkimin e antibiotikve -laktamik n qumsht (Beta-lactam Strip Test) n
4 qarqe (Tiran, Durrs, Vlor, Shkodr), ku u analizuan 174 mostra qumshti t paprpunuar
nga t cilat vetm 13,2% rezultuan jasht norms. Gjithashtu, u organizua Testi i Aftsimit
pr identifikimin e antitrupave brucelar n serum (Rose Bengal Test). 11-t Laboratort
Rajonal t prfshir prgjithsisht paraqitn evidenc t zbatimit korrekt t testit dhe u
sygjerua prfshirja e tyre n Planet Kombtare t Monitorimit t Brucelozs.
5.6
Asistenca e BE-s: situate e projekteve.
1. Titullin e programit :
IPA 2008
Prmirsimi i Mbrojtjes s Konsumatorit kundr zoonozave PAZA
Kosto totale: 7 527 000 Euro.
Institucioni ose institucionet prfituese: Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe
Mbrojtjes s Konsumatorit
Qllimi i ktij projekti sht krijimi dhe zbatimi i e masave t duhura pr rrenjosjen e
zoonozave kryesore dhe ulja e humbjeve ekonomike t shkaktuara nga kto smundje.
-
sht br rishikimi i prshkrimit t puns pr personelin veterinar dhe projekti ka

prgatitur prshkrimin e vendit t puns pr Menaxhert e T Dhnave, stafin e
sektorit I&R, stafin e ISUV dhe Veterinert Mbikqyrs, si dhe Shefi i Shrbimit
70
Veterinar kan hartuar prshkrimet e puns pr Shefat Veterinar n Rrethe dhe stafit
qndror Veterinar.
N Mars t 2012 prfundoi prgatitja e Matrics s prgjegjsis pr do funksion t
Shefit t Shrbimit Veterinar.
Jan organizuar trajnime t ndryshme nga Fakulteti i Mjeksis Veterinare pr 613
veteriner q u angazhuan n vaksinimin e bagtive t imta kundr brucelozs.
sht prmirsuar Sistemi i Laboratorve Veterinar pasi sht br standardizimi i
laboratorve rajonal duke prdorur t njjtt reagent.
sht br progres dhe n kalibrimin e pajisjeve laboratorike pr peshimet e
dixhitalizuara si dhe pr kushtet pr sigurin e cilsis.
Jan kryer nj ser aktivitetesh pr forcimin e kapaciteteve n njsin
Epidemiologjike.
PAZA ka mbshtetur MBUMK-n gjat fushats n regjistrimin kombtar t 287,458
fermave.
Konstatohet nj progres n zhvillimin e t dhnave RUDA
sht br prmirsimi i regjistrimit t lvizjes s kafshve.
Projekti ka furnizuar me kompjuter dhe ka lidhur internetin si dhe ka trajnuar
Menaxhert e t dhnave n 36 rrethet e vendit. Tashm sht ngritur pran ISUV nj
rrjet veterinar kombtar kompjuterik pr Informimin e Smundjeve t kafshve.
Jan kryer disa monitorime dhe mbikqyrje gjat fazs s pas vaksinimit. Jan kryer
monitorime n tufat e bagtive t imta.
Projekti ka trajnuar stafin e 11 laboratorve dhe ka furnizuar me parti t re shtame pr
t prmirsuar diagnostifikimin. Projekti ka mbshtetur mbikqyrjen n nivel
kombtare pr smundjen e brucelozs dhe tuberkulozit n gjedh.
U zbatua n mnyr t suksesshme strategjia e komunikimit pr fushatn e vaksinimit
kundr brucelozs si rezultat i bashkpunimit efektiv mes Projektit dhe MBUMK-s.
IPA 2009
Titullin e projektit:
Konsolidimi i Sistemit t Siguris Ushqimore n Shqipri
Kosto totale e projektit 3.5 Mln Euro
Autoriteti Kombtar i Ushqimit,
Objektivat kryesore: Rritja e siguris ushqimore n Shqipri dhe prmirsimi i
standardeve shndetsore kundr smundjeve t ushqimit.
Qllimi: Forcimi dhe konsolidimi i strukturave administrative prgjegjse pr
zbatimin e masave t siguris ushqimore n prputhje me krkesat e BE-s.
71
Veprimtaria e projektit gjat ksaj periudhe sht prqendruar kryesisht n vlersimin

e situats s laboratorve n vend, ku sht kontaktuar nj ekspert ndrkombtar, i cili
ka kryer vizita n laboratort rajonal pr vlersimin e gjendjes s tyre. Gjithashtu, n
koordinim me Projektin PAZA, sht kontaktuar nj ekspert lokal i veterinaris q do
t vlersoj ISUV-in dhe Laboratort Rajonal n lidhje me kapacitetet veterinare dhe
diagnostifikuese. Mbi bazn e ktyre vlersimeve sht draftuar edhe Vlersimi Baz
i gjendjes s Laboratorve me t dhnat shtes pr pajisjet laboratorike dhe stafin.
Projekti ka qen i angazhuar n takime t ndryshme t organizuar n MBUMK pr
diskutimin e ktij Vlersimi Baz t prgatitur nga projekti.
Gjithashtu nj ekspert ndrkombtar institucional ka punuar dhe prfunduar hartimin
dhe prditsimin e Strategjis s Siguris Ushqimore pr MBUMK-n.
N kuadr t forcimit t bazs s t dhnave t AKU jan kontaktuar nj ekspert
ndrkombtar dhe nj lokal q kan asistuar AKU pr zhvillimin e bazs s t
dhnave dhe mnyrn e raportimeve statistikore. Konkretisht puna n kt drejtim
sht prqendruar n prfshirjen n bazn e t dhnave t AKU t regjistrit t
operatorve t biznesit fitosanitar dhe t lists kontrolluese (check list) t produkteve
t mbrojtjes s bimve.
Gjithashtu sht punuar pr nj fushat reklamimi pr informimin dhe
ndrgjegjsimin e konsumatorve mbi shtjet e siguris ushqimore, duke u prgatitur
edhe termat prkats t referencs. Pas shpalljes s tenderit pr fazn e par t ksaj
fushat (Prodhimi i Video Spoteve) jan br vlersimet e propozimeve teknike dhe
jan dhn rekomandimet pr prcaktimin e fituesit. Dokumentet e ktij tenderi i jan
paraqitur Delegacionit t BE-s pr miratimin e buxhetit dhe fituesin e shpallur.
S fundi, ka filluar prgatitja e Matrics Ligjore dhe e Inventarit t Legjislacionit
Kombtar dhe t BE-s pr gjurmueshmrin dhe i sht drguar Grupit t Puns pr
legjislacionin pr komente. Drafti i VKM sht prfunduar.
Grupi i Puns pr Menaxhimin e Riskut me pjesmarrs nga AKU dhe Ministria
bashkpunon me projektin pr shtje q lidhen me konsolidimin e ktij elementi .
N 22 nntor u mblodh Steering Committee ku u prezantua puna 6 mujore e projektit.
Team Leaderi i projektit ndr t tjera krkoi mirkuptimin e Ministris pr ngritjen e
paneleve shkencore dhe pr reflektim n Ligjin pr Ushqimin.
IPA 2010
Rehabilitimi i zyrave dhe laboratorve rajonale t AKU
Vlera fillestare e projektit (n EURO): 8.1 milion
Vlera e ndryshuar: 5.2 milion
Fonde EU: 4.5 milion
Kontributi i Qeveris Shqiptare: 0.7 mln
Autoriteti Kombtar i Ushqimit, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit
72

Objektivat kryesore: Jan Projektimi dhe prgatitja e dosjes s tenderit, mbikqyrja e
punimeve pr ndrtimin dhe rehabilitimin e Zyrave dhe Laboratorve t Autoritetik
kombtar t Ushqimit.
Pas prgatitjes s projekteve ndrtimore me fonde nga projekti IPA 2009, delegacioni
Evropian n Tiran prfundoi tenderin pr Punime pr ndrtimin/rehabilitimin e
zyrave rajonale dhe laboratorve t AKU (ref. Europe AID/131838/C/KS/AL.
Kompania fituese ka nn-kontraktuar firmat ndrtuese n rajone pr
ndrtimin/rehabilitimin e zyrave e laboratorve t AKU. Shuma e tenderuar pr
punimet sht 4.5 milion Euro me nj bashkfinancim prej rreth 700 mij Euro q
konsiston n blerje paisje zyrash dhe laboratorsh si dhe TVSH prej 900,000 Euro t
cilat duhen paguar nga Ministria gjat vitit 2013 pasi sht parashikuar q projekti t
pfundoj gjat ktij viti.
Ministris dhe AKU i sht krkuar garantimi i lejeve t ndrtimit pr t gjitha
ndrtimet n 10 qarqet . U sigurua leja e ndrtimit nga Bashkia e Tirans dhe
Elbasanit.
N takimet pr fillimin e projektit sht krkuar ndjekja e problematiks lidhur me
rrjetet e energjis, ujit, e kanalizimeve. Tirana dhe Durrsi nuk e kan zgjidhur akoma
problemin e energjis. I sht krkuar AKU t lidh marrveshjen me CEZ pr t
lidhur ambientet e reja me rrjetin ekzistues.
Ka pasur pengesa n disa prej qarqeve q mund t krkojn ndryshime n projekt.
Kuksi ka probleme fqinjsie dhe nuk ka filluar ndrtimin. N Fier akoma nuk jan
liruar ambientet.
Gjirokastra ka problem ndryshimin e projektit fillestar.
Nga Delegacioni krkohet angazhimi i Ministris q t merren masa pr tenderimin e
paisjeve pr zyrat/laboratort rajonal n vitin 2013 si detyrimi pr TVSH e projektit
IPA 2010
Ndrtimi i Laboratorit Qndror Veterinar n ISUV
Vlera e projektit (n EURO): 1.4 milion
Fonde EU: 1.2 milion
Kontributi i Qeveris Shqiptare: 0.2 mln
Instituti i Siguris Ushqimore dhe Veterinaris, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe
Mbrojtjes s Konsumatorit
73
Gjat muajit dhjetor u krye nga delegacioni tenderi pr kompanin ndrtuese. Pritet q
kontrata t lidhet brenda muajit Mars 2013. Nga Ministria dhe ISUV krkohet leja e
ndrtimit. Gjithashtu duhen 240 mij Euro TVSH pr punimet.
Projekt i financuar nga qeveria Italiane dhe implementuar nga Organizata Botrore e
Shndetsis.
Forcimi i Institucioneve t Kontrollit t Ushqimit n Shqipri
Kosto e Projektit: 2,000,614
Objektivi i Prgjithshm i Projektit: Mbshtet zhvillimin e sistemit t siguris
ushqimore shqiptare n kudr teknik dhe menaxherial q do t sigurojn sigurin e
ushqimit n prputhje me legjislacionin e BE-s.
Rezultatet t arritura dhe ato t pritshme n Institutin e Siguris Ushqimore dhe Veterinaris
(ISUV) dhe Qendrn e depurim prpunimit ne Sarand:
Akreditimi i dhe riakreditimi i 6 testeve laboratorike pr Salmonella spp., Escherichia

coli, Paralytic Shellfish Poisoning (PSP), Diarrheic Shellfish Poisoning DSP,
Amnesic Shellfish Poisoning (ASP), dhe Bio-toxins) n prputhje me krkesat e
Bashkimit Europian (BE) t shprehura n ISO 17025:2005. Akreditimi sht kryer
nga ACCREDIA, trupa akredituese kombtare Italiane dhe DPA (Drejtoria e
Prgjithshme e Akreditimit) n Shqipri.
Pergatitja e Mbikqyrjes Sanitare te lagunes se Butrintit dokument i krkuar nga FVOja, sht duke u implementuar nga Institutit Zoo- Profilaktik dhe i Shndetit (IZPS)
Peruxhia . N vijim do t bhet dorzimi i dokumentave finale t Mbikqyrjes Sanitare
nga ISZ Peruxhia.
Brja e vlefshme e qendrs s depurimit dhe purifikimit ne Butrint si dhe prgatitja e
dokumentave pr kt qendr nn mbikqyrjen e IZS t Padovs. Jane prgatitur
dokumentacioni i plot dhe me hapjen e sezonit t grumbullimit t Midhjeve ShkurtMars 2013 do provohen praktikisht.
Ngritja dhe stabilizimi i sistemit t komunikimit elektronik ku prfshihet sistemi alert
ndrmjet QGPM Sarand, AKU, ISUV, MBUMK sht aktivitet n vazhdim.
Ka prfunduar pergatitja e praktiks regjistruese pr zont s rritjes s molusqeve si
dhe praktikat e HACCP ne QGPM Sarand nn mbshtetjen dhe kontrollin e IZS t
Padovs.
Mbshtetja e ISUV n akreditimin e Histiamines nn mbshtetjen e IZS Genoves (ne
proces).
Nga objektivat fillestare t projektit mbeten t parealizuara akreditimi i dy testeve
(metalet e rnda dhe pesticidet), t cilat deri m sot realizohen n Itali.
74
Ne Mars te vitit 2012 u zvendsua drejtuesi i projektit. Buxheti ishte 275,042 euro
nga kto: kontrata t lidhura 106,504 euro, kontrata t likujduara 104,109 euro,
mbeten 61,429 euro.
Projekti i financuar nga Komisioni Evropian dhe Qeveria italiane.
Prmirsimi i performancs s sektorit t blegtoris n Shqipri.
Kosto e Projektit: 1,368,497 EUR
Objektivi: T kontribuoj n rritjen ekonomike n zonat rurale prmes prmirsimit t
performancs s sektorit t blegtoris.
Qllimi: Rritja e t ardhurave t fermerve n zonat e caktuara prmes prmirsimit t
praktikave t prodhimit, shitjen e cilsis dhe shitjen e produkteve me origjin
shtazore t sigurt.
Gjat ksaj periudhe jan organizuar dy trajnime mbi Praktikat e Mira t Prodhimit,
dhe Praktikat e Mira t Higjens dhe prezantimin e koncepteve dhe metodologjin e
HACCP n sigurin ushqimore. Pjesmarrsit n kto trajnime ishin operator dhe
punonjs t thertores, inspektort veteriner nga komuna t ndryshme dhe antar t
shoqats blegtorale.
sht caktuar nj ekspert ndrkombtar pr Bagtit e Imta i cili ka organizuar nj
workshop n bashkpunim me MBUMK-n mbi Situatn e prmirsimit rracor
gjedhit dhe bagtive t imta dhe perspektivat n Shqipri. N kt event morn pjes
prfaqsues t MBUMK-s, ISUV dhe QTTB-ve Fush-Kruj dhe Korc etj.
U realizua nj kontroll i dyt teknik pr Qengjat e Jonit(n terren), pr t vlersuar
prputhshmrin e aktorve t ndryshm n zinxhirin e vlers s mishit t qengjit me
kuadrin rregullator (Rregulloret e Praktikave t Mira). Kontrolli nxorri n pah zona
me nivel t lart prputhshmrie si pr informacionin e prgjithshm t ferms,
identifikimin e kafshve, regjistrin e trajtimeve veterinare.
Jan organizuar gjithashtu takime t ndryshme me prfaqsuesit e komunave Vergo
dhe Lukov, dhe me prdoruesit e pikave t furnizimit me uj n komunat prkatse
dhe u ra dakord q prdoruesit t mbulonin pjesrisht kostot e projektimit. Procesi i
vlersimit t tenderit pr rehabilitimin e pikave ujitje n Lukove dhe Vergo u finalizua
muajin tetor. Gjithashtu u nnshkrua kontrata mes kompanis fituese dhe Shoqats
Qingjat e Jonit.
75
Konsulenti kombtar i projekteve t UNDP, s bashku me antart e shoqats (drejtor

ekzekutiv dhe specialist) jan vazhdimisht duke punuar pr prgatitjen e fushats s
marketingut pr qengjat e marks pr sezonin e shitjeve t Dhjetorit.
Jan dorzuar pajisjet pr Thertoren e Sarands dhe po kryen punimet dhe ndrhyrjet
e fundit.
Jan kryer gjithashtu aktivitete t ndryshme n lidhje me Zbatimin e Sistemit t
Gjurmueshmris dhe Etiketimit n Sarand. Materialet e trajnimit dhe baza m e
fundit e t dhnave t migrimit jan sinkronizuar n Tiran dhe Sarand.
Shoqata Qengjat e Jonit ka organizuar nj seri aktivitetesh n kuadr t promovimit
t mishit t marks Qengjat e Jonit si dhe ka organizuar nj vizit studimore n
Maqedoni, pr antart e shoqats dhe stafin e MBUMK-s, n bashkpunim me
Federatn e Fermerve t Maqedonis. Qllimi i udhtimit studimor ishte marrja e
prvojs konkrete praktike dhe mekanizma t zbatuara n sektorin e blegtoris dhe t
siguris ushqimore n Maqedoni.
76

Nenkomiteti I BE-Shqiperi Per Bujqesine 2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nenkomiteti I BE-Shqiperi Per Bujqesine 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BE- Shqipri Nnkomiteti mbi Bujqsin dhe Peshkimin

Bruksel, 14 Shkurt 2013

3. Marrdhniet tregtare n sektorin e Bujqsis

Pr periudhn 11 mujore t vitit 2012 niveli i eksportit u rrit me 11.9% krahasuar me t

Grafiku nr. 1: Eksporti dhe importi pr 2010

Importet sipas origjins

3.1 Zhvillimet m t fundit n tregtin dypalshe t produkteve bujqsore baz

Eksporti i produkteve baz me vendet e EU

Pesha Neto (Ton)

Vlera (000 Euro)

Lekure e sholle te paprpunuara te

Duhan i paprpunuar mbeturina

Pesha Neto (Ton)

Vlera (000 Euro)

Rrepe suedeze, mangold, rrenjt e

Boet e Hop, te freskta apo te thara

Pjeprat (perfshire shalqinjte) dhe

Ginger,shafran,turmeric, trymze, gjethe dafine

Perime t thata, t qruara

Farat, frutat dhe sporet,

Kafshe te gjalla te tjera

Kastravecat e zakonshem dhe

Marule dhe ikore, e freskt

Burimi : INSTAT, Procedura statistikore 1

Vlera (000 Euro)

Sanflower, sunflower/cotton-seed oil

Citrus fruit, fresh or dried

Meat&edible offal of poltry meat

Wheat and meslin

Apples, pears and quinces, fresh

Live bovine animals

Animal feed preparations, nes

Cheese and curd

Wine of fresh grapes

Odoriferous mixtures as raw materi

Milk and cream, not concentrated

Prepared or preserved meat, meat o

Pig and poultry fat

Fruit & vegetable juices, unfermen

Prepared or preserved vegetables n

Meat of swine, fresh, chilled or f

Tomatoes prepared or preserved

Burimi : INSTAT, Procedura statistikore 1

Sipas tabels 4, grupi i produkteve m i importuar pr periudhn 1 janar 30 nntor 2012 ka

Burimi : INSTAT, Procedura statistikore 1

Niveli i exportit t produkteve bujqsore t prpunuara drejt tregjeve t BE-s vazhdon t

Tabela 6: Produktet e prpunuara m t eksportuara 1 janar 30 nntor 2011-2012

Pije alkoolike, likere dhe alkoole te tjera

Lengje dhe ekstrakte vegjetale

Buke, biskotat, vafera, torta dhe kek

Vlera (000 Euro)

Ujrat mineral dhe te gazuar

Material vegjetal per mbjellje

Embelsirat prej sheqerit (perfsh.

Birre bere nga malti

Esenca vajore; rezinoidet; terpenic

Pergatitje ushqimore te tjera

Kokrrat e akacies se bardhe, leshterike dhe alga te

Pluhur kakao pa sheqer

Pasta & couscous

Cigare, puro, cigarillos dhe cigarette

Pipe, cheing & snuff tobaccos

Produkte kimike dhe mbetjet