Të Përkushtuar Ndaj Allahut. Albanian (Shqip)

Pr lexuesin
Arsyeja pse nj kapitull special sht prcaktuar pr shkatrrimin e teoris s evulicionit sht se kjo teori caktoi themelet e filozofive anti-shpirtrore. Gjat 140
viteve t fundit, Darvinizmi, i cili mohon faktin e krijimit, e si rrjedhoj, edhe vet
ekzistencn e Zotit, ka br q shum njerz t largohen nga besimi i tyre dhe t
bien n kthetrat e dyshimit. Ndaj, duke provuar se kjo teori nuk sht gj tjetr ve
nj mashtrim, ne kryejm nj detyr shum t rndsishme q sht e lidhur
ngusht me fen. S'ka dyshim, se ky sht nj shrbim i rndsishm q duhet t'u
ofrohet t gjithve.
Pasiq disa lexues mund t ken mundsin t lexojn vetm nj libr t autorit, ne
mendojm se sht e prshtatshme q t ndajm nj kapitull pr prmbajtjn e
ktij qllimi
Nj pik q duhet theksuar ka t bj me prmbajtjen e librit. N t gjith librat e
autorit, temat q kan lidhje me besimin trajtohen n dritn e ajeteve kur'anore
dhe njerzit ftohen q t msojn fjalt e Zotit dhe t jetojn bashk me to. T gjitha
temat q kan lidhje me ajetet kur'anore jan t shpjeguara n mnyr t atill q
t mos ln asnj shteg pr dyshime apo dilema n mendjen e lexuesit. Stili i qart,
i leht e i rrjedhshm mundson do njri t fardo moshe apo grupi social q t
kuptoj me lehtsi librat. Kjo gj i bn ata shum trheqs pr tu lexuar njheresh,
pa e ndrprer leximin. Edhe ata persona q e mohojn ann shpirtrore ndikohen
pozitivisht nga faktet e prmendura n kto libra dhe nuk mund ta hedhin posht
vrtetsin e tyre.
Ky liber, ashtu si t gjith librat e tjer t autorit, mund t lexohen individualisht
ose n grupe. Leximi i librit n gupe sht shum i dobishm dhe i rndsishm,
pasi do lexues mund t'ia prcjell tjetrit mendimet dhe eksperiencn e tij.
Kta libra jan shkruar vetm pr t fituar knaqsin e Zotit, andaj edhe kontributi i dokujt pr leximin dhe prezantimin e tyre do t ishte nj shrbim i madh
pr fen e Zotit. Andaj, ata q duan t'ua transmetojn fen t tjerve, do t gjejn
nj mjet tepr efikas n librat e Harun Jahjas.
Shpresojm q lexuesi do t ndaj pak koh q t shikoj pasqyrimin e librave
tona tjera, n faqet e fundit t ktij libri, dhe t vlersoj burimet e pasura t materialeve pr t dhnat e lidhura me besimin, t cilat jan shum t dobishme dhe
sht knaqsi t lexohen.
N kto libra ju nuk do t gjeni shpjegime q bazohen n burime t dyshimta, apo
stil shkrimi q bie ndesh me respektin dhe nderimin q duhet t tregojm pr
gjrat e shejta, apo ide t pabaza q fusin dyshim dhe shkaktojn devijim n
zemr.
T
PRKUSHTUAR
NDAJ
ALL-LLAHUT
Thuaj: "Namazi im, kurbani im, jeta dhe vdekja
ime jan thjesht pr All-llahun, Zotin e botve.
(En'am: 162)
HARUN JAHJA
Janar, 2005
Rreth autorit
Autori, i cili shkruan me pseudonimin HARUN JAHJA, ka lindur n
Ankara n vitin 1956. Pasi mbaroi shkolln tetvjeqare dhe t mesme n Ankara,
ai studioi artet n Universitetin Mimar Sinan t Stambollit, si dhe filozofi n
Universitetin e Stambollit. Q nga viti 1980, autori ka publikuar libra t shumt
n fusha te ndryshme, si ato politike, fetare dhe shkencore. Hajrun Jahja njihet si
nj autor q ka shkruar punime tepr t rndsishme pr nxerrjen n shesh
mashtrimet e evolucionistve, pavlershmrin e pretendimeve te tyre, si dhe
ant e errta q lidhin Darvinizmin me disa ideologji shkatrrimtare si jan:
fashizmi dhe komunizmi.
Pseudonimi i tij prbhet nga emrat "Harun" dhe "Jahja", pr t prkujtuar
kta dy pejgamber q luftuan kunder mosbesimit. Vula e Pejgamberit, e cila
gjendet n kapakun e librave t autorit prmban nj kuptim simbolik q ka lidhje me prmbajtjet e tyre. Kjo vul prfaqson Kur'anin, i cili sht libri dhe fjala
e fundit e Zotit dhe Pejgamberin, i cili sht pejgamberi i fundit. Nn udhheqjen e Kur'anit dhe Sunetit, autori ka pr qllim t hedh posht t gjitha bazat e
idelogjive anti-fetare, n mnyr q t shuhen t gjitha kundrshtimet ndaj fes.
Vula e pejgamberit t fundit, i cili arriti menurin baz dhe prsosmrin
morale, sht prdorur si shenj e qellimit t tij pr me e than kt fjal t fundit.
T gjitha kto punime t autorit prqndrohen rreth nj qllimi: transmetimi i mesazhit t Kur'anit pr t gjith njerzit, duke i nxitur ata t mendojn
rreth temave t rndsishme q kan lidhje me besimin, si ekzistenca e Zotit,
njsimi i Tij, bota tjetr etj, dhe t'i informoi ata pr themelet e dobta dhe ideologjit e prishura t sistemeve t pafe.
Hajrun Jahja gzon nj reputacion t madh lexuesish n shum shtete si
jan: India, Amerika, Anglia, Indonezia, Polonia, Bosnja, Spanja dhe Brazili.
Disa prej librave t tij jan te prkthyer n shum gjuh si jan: anglisht,
frengjisht, gjermanisht, spanjollisht, italisht, portugalisht, urdu, arabisht, shqip,
rusisht, serbokroatisht, boshnjakisht, polonisht, turqisht, indonezisht etj.
T vlersuarit n t gjith botn, kto punime kan shrbyer pr t ndihmuar shum njerz t gjejn rrugn e besimit apo t arrijn nj kuptim m t
thell t besimit t tyre. Stili i qart, i leht dhe i rrjedhshm i ktyre librave u jep
atyre disa veori karakteristike q mund t vihen re nga kushdo q i lexon apo i
shqyrton ato. Kto punime kan pasur nj ndikim t shpejt dhe rezulate tepr
t knaqshme. sht e pamundur pr ata prsona, q i lexojn kto libra me kujdes dhe mendojn rreth tyre seriozisht q t vazhdojn t mbrojn filozofin
materialiste, ateizmin apo fardo idologjie apo filozofie shkatrrimtare. Edhe
nse ata vazhdojn mbrojtjen, kjo tregon se ata bazohen n sentimentalizmin e

tyre, pasi kto libra i hedhin posht kto ideologji q nga themelet. Sot sht
br e mundur q t gjitha lvizjet bashkohore jobesimtare t psojn nj disfat
ideologjike, n saj t koleksionit t librave t shkruar nga Hajrun Jahja.
S'ka dyshim se kto veori e kan origjinn nga urtsia dhe udhzimi i
Kur'anit. Autori sigurisht q nuk ndihet krenar pr veten e tij; ai synon q t jet
nj mjet q ndihmon t tjert pr t gjetur rrugn e drejt t Zotit. Pr m tepr,
ai nuk merr asnj prfitim material nga librat e tij. Edhe ata q prgatisin kto
libra nuk marrin asnj prfitim material. Ata duan vetm t fitojn knaqsin e
Zotit.
Duke pasur parasysh kto fakte, ata t cilt inkurajoin njerzit q t lexojn kto libra, t cilt hapin syt" e zemrs dhe ndihmojn t tjert t bhen adhurues t devotshm t Zotit, bjn nj shrbim t pamueshm pr fen.
Nga ana tjeter, do t ishte humbje kohe dhe energjie prhapja e atyre librave q krijojn konfuzion n mendjet e njerzve dhe nuk kan ndonj ndikim
t efektshm n largimin e dyshimeve dhe dilemave nga zemrat e tyre, si e ka
vrtetuar dhe eksprienca shumvjeqare. sht m se e natyrshme q librat e
till q jan shkruar m tepr pr t theksuar forcn letrare t autorit t tyre, sesa
pr t fituar knaqsin e Zotit, nuk mund t ken kurr nj efekt pozitiv. Ata q
dyshojn n kt, mund t shohin se qllimi i vetm i librave t Harun Jahjas
sht triumfi ndaj mosbesimit dhe prhapja e vlerave morale t Kur'anit. Te ky
shrbim suksesi, efekti dhe sinqriteti sht manifestuar n bindjen e lexuesit
Nuk duhet ta harrojm nj pik shum t rndsishme: shkaku kryesor i
vazhdimit t problemeve dhe konflikteve q prballojn muslimant sot sht
ndikimi ideologjik i mosbesimit. T gjitha kto do t marrin fund kur t arrihet
disfata ideologjike e mosbesimit dhe t sigurohemi q do njri t njeh mrekullit e krijimit dhe moralin Kur'anor, n mnyr q t gjih njerzit t jetojn me
frymn e tyre. Duke marr n konsiderat gjendjen e bots sot, e cila i on
njrxit n nj humner t thell dhune, korrupsioni dhe konfliktesh, sht e
qart q ky shrbim duhet t jet i disponueshm sa m shpejt dhe sa m efektivisht q t jet e mundur. Prndryshe, mund t jet shum von.
Nuk sht zmadhim t themi se koleksioni i librave t Harun Jahjas ka
supozuar kto role udhheqse. Ne shpresojm q me vullnetin e Zotit, librat e
harun Jahjas do t luajn kt rol tepr t rndsishm n shekullin XXI dhe do
t ndihmojn njerzit t fitojn paqn, bekimin, drejtsin dhe lumturin e
premtuar n Kur'an.
Autori ka shkruar nj numr t madh librash prandaj ka qen humbje kohe
qe t'i prmendim t gjitha por personat e interesuar, ato mund t'i gjejn (n faqen
e internetit t Harun Jahjas n adresen www.harunyahya.org).
PRMBAJTJE
SYNIMI I JESTS S NJ BESIMTARI: PLQIMI I ALL-LLAHUT ......................8

KRKIMI I KNAQSIS M T MIR T ALL-LLAHUT ..................................24
JETA N SHOQRIN E INJORANCS....................................................................53
VENDBANIMI I PRHERSHM I ATYRE Q KAN MARR PERNDI TJERA
PRPOS ALL-LLAHUT: XHEHNNEMI ..................................................................80
VENDBANIMI I PRHERSHM I ATYRE Q KRKOJN VETM MIRATIMIN
E ALL-LLAHUT: XHENNETI......................................................................................82
KEQKUPTIMET E EVULICIONIT..............................................................................85
SYNIMI I JETS S NJ
BESIMTARI: MIRATIMI I
ALL-LLAHUT
All-llahu e v me at (me Kur'anin) n rrugt e shptimit at q ndjek knaqsin e tij dhe me ndihmn e Tij i nxjerr ata prej errsirave n drit dhe i
udhzon n nj rrug q sht e drejt. (Maide: 16)
'ka e bn t dallohet muslimanin prej njerzve t

tjer? Jomuslimant mund t'i prgjigjen ksaj
pyetje n mnyra t shumta; Ata mund t flasin
pr dallimet kulturore dhe morale, pr "pikpamjet e
ndryshme pr botn" apo vlerat t cilat ata drejtprdrejt i
mohojn. Rrjedhimisht, dikush mund t thot se dallimi i
ka rrnjt e veta n ideologjit e ndryshme t cilat muslimant i prqafojn. Mirpo, t gjitha kto prgjigjje lidhen me dallimet "e dukshme" q shfaqen t jen si pasoj
kryesore. Shpesh, ata nuk kuptojn arsyen e dallimeve
themelore. (N t vrtet, nse ata nuk jan musliman,
sht sepse ata nuk kan mund t kuptojn kt dallim).
SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT
sht nj pik q duhet t theksohet para se t vazhdojm me spjegimin e vetive themelore q e bjn t dalloht
muslimani: Kur ne flasim pr nj "musliman," ne nuk po
mendojm pr diknd q n letrnjoftimin e tij shkruan
"musliman." Emri musliman faktikisht sht emr q
All-llahu u jep atyre q mbshtetn n fen e Tij. Vetia
themelore, e prmendur n Kur'an q veon muslimant
nga njerzit e tjer, sht vetdijshmria e tyre pr fuqin
e pakufij t All-llahut. Vetdijshmria pr fuqin e pakufij
t All-llahut nuk do t thot n t gjitha rastet pohimin e
ekzistimit t nj Krijuesi, megjithat Kur'ani e nnvizon
kt fakt si n vijim:
Thuaj: "Kush ju furnizon me ushqim nga qielli e toka,
Kush e ka n dor t dgjuarit e t pamurit (tuaj), Kush
nxjerr t gjallin nga i vdekuri e Kush nxjerr t vdekurin
nga i gjalli, Kush rregullon do shtje?" Ata do t
thon: "All-llahu". Ti thuaj: "A nuk friksoheni?"
(dnimit). E ky sht All-llahu, Zoti juaj i Vrtet. Pas
t vrtets nuk ka tjetr pos iluzione, e si po ia ktheni
shpinn (t vrtets)? (Junus: 31-32)
N ajetin e msiprm, pyetjet u jan parashtruar

dikuj q pranon ekzistimin e All-llahut, i pranon vetit e
Tij, sidoqoft, pavarsisht nga t gjitha kto atribute, nuk
ka frik nga All-llahu dhe kshtu largohet nga Ai.
(Faktikisht, as djalli nuk e refuzon ekzistimin e All-llahut)
Kuptimi i fuqis s All-llahut nuk sht vetm nj
shtje e vrtetimit verbal. Besimtar jan ata t cilt e pranojn ekzistimin e All-llahut dhe madhshtin e tij, "jan
t palkundur n detyrat e tyre" ndaj Tij dhe ri-orjentojn
t gjitha veprimet dhe drejtohen n dritn e ktij realiteti i
cili u b i qart pr ta. T tjert, n ann tjetr, jan ose ata
10
T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT
q e mohojn All-llahun, apo, si n rastin e njerzve t

prshkruar n ajetin e msiprm, ata t cilt nuk i kryejn
detyrat e tyre ndaj All-llahut, pavarsisht nga vetdija e
tyre pr ekzistimin e Tij.
Gjat gjith jets s tyre, njerzit e till mbesin plotsisht harrestar ndaj All-llahut, Krijuesit t njeriut. Kujt i
kan borxh jetn e tyre dhe si dhe pse u sht dhn nj
jet n tok, jan pyetje pr t cilat ata nuk merakosen ta
shqetsojn vetn. Ata parashikojn nj lloj t jets krejtsisht t ndar nga All-llahu dhe feja e Tij. Mirpo, krahasimi vijues n Kur'an e bn t qart se jeta e till
mbshtett mbi themele t pavlera dhe t kalbura dhe
sht i dnuar n shkatrrim:
A sht m i mir ai q ndrtesn e vet e themeloi n
devotshmri dhe n knaqsi t All-llahut, apo ai q
ndrtesn e vet e themeloi buz bregut t shmbur e
bashk me t bie n zjarrin e xhehennemit? All-llahu
nuk i udhzon njerzit zullumqar. (Tewbe: 109)
Si na informon edhe ajeti i msiprm, jeta e atyre q u

mungon besimi, si u prshkrua n Kur'an, sht e bazuar
n ann e nj "bregu t shmbur". Qllimi kryesor n t
cilin jobesimtart jan t bindur, sht arritja e lumturis
dhe paqs "n kt bot." N kt kuptim, at q m s
shumti ata e dshirojn, sht t bhen t pasur. Ata bjn
gjithka pr arritjen e ktij qllimi, duke prfshir t gjitha
prpjekjet fizike dhe mendore. Pr t tjert, n ann tjetr,
me u br nj person i respektuar dhe i njohur sht qllimi i jets; ata do t bjn do gj dhe do t bjn cilndo
sakrific pr t fituar respektin e publikut. Mirpo, t
gjitha kto nuk jan asgj vese qllime t ksaj bote, t
cilat do t zhdukn kur t vjen vdekja mbi ta. Madje disa
prej tyre mund t'i shmang kuptimi i tyre ktu n kt

bot
Megjithat, besimtari sht plotsisht i vetdijshm
pr ekzistimin dhe fuqin e All-llahut. Ai e di se pse e ka
krijue All-llahu at dhe se ka Ai pret prej tij. Pr kt
arsye, dshira e tij themelore n jet sht t bhet nj rob
me t cilin All-llahu sht i knaqur. Ai prdor t gjitha
mnyrat pr arritjen e ktij qllimi, dhe prpiqet pr t'u
br ashtu. Pasi ky sht rasti, ai e zbrthen misterin e
vdekjes: pr shum nuk do t thot asgj vese fundi
final, por pr t, vdekja nuk sht zhdukje, por nj faz e
kalimit pr n jetn e vrtet.
Jobesimtart e supozojn vdekjen, t ciln e marrin si
nj incident q e prfundon jetn e tyre, t jet nj " aksident i vet-krijuar", sikur q e supozojn jetn t ket
shfaqje t rastsishme dhe t paplanifikueshme.
Megjithat, e vrteta sht se All-llahu e krijon jetn dhe
n t njejtn mnyr e merr at. Vdekja, e cila n asnj
mnyr nuk sht nj rastsi apo nj aksident, sht nj
ndodhi e cila ndodh me urdhrrin e All-llahut n nj moment dhe vend t paracaktuar.
muslimani sht nj person i cili e kupton se Allllahu ka fuqi mbi t gjitha sendet dhe se vdekja nuk sht
nj fund por nj kalim pr n vendbanimin e vrtet t
njeriut (ahiretin). I vetdijshm pr kto fakte, ai me kujdes i shmanget ndrtimit t jets s tij n nj "breg t
shmbur." Ai i kthehet All-llahut, i vetdijshm se Ai sht
Poseduesi i vrtet dhe Krijuesi i jets, vdekjes dhe ka ka
prtej. N kt sistem t krijuar nga All-llahu, ai e kupton
se pasuria, gjendja sociale apo dukjet e mira nuk jan
mnyra q e ojn njeriun n sukses; ato jan vetm
11
12
"shkaqe" q funksionojn sipas rregullave t vendosura

nga All-llahu, t cilat jan efektive vetm pr nj koh t
shkurtr.
elsi pr te sistemi q All-llahu e ka krijuar sht
plqimi i All-llahut. Kjo sht pr shkak se All-llahu i udhzon vetm ata q duan miratimin e Tij.
All-llahu e v me at (me Kur'anin) n rrugt e shptimit at q ndjek knaqsin e tij dhe me ndihmn e
Tij i nxjerr ata prej errsirave n drit dhe i udhzon n
nj rrug q sht e drejt. (Maide: 16)
Muslimani sht musliman pr shkak se ai e krkon

miratimin e All-llahut. Kjo sht veoria m e rndsishme q e bn muslimanin t dallohet nga njerzit e
tjer. Muslimant e shohin fen si nj rrug pr t fituar
miratimin e All-llahut, ndrsa shumica e njerzve e konsiderojn at si nj sistem t besimeve q e zen nj pjes
t pakuptim t jets s tyre.
N t vrtet, n kt pik shfaqet ndryshimi n mes t
muslimanve t vrtet dhe atyre q i imitojn ata
(hipokritt). muslimant e prqafojn fen si nj shteg i
udhzimit pr te miratimi i All-llahut. Por, pr hipokritt,
sht dika prej t cils ata nxjerrin prfitime. Kjo sht
pse lutjet e hipokritve jan t nj natyre "pr tu dukur"
(Ma'un: 6) ndrsa muslimant lutn me prulje
(Mu'minun: 1-2). Ngjashm, prderisa muslimant shpenzojn parat e tyre pr shtjet e All-llahut, hipokritt
shpenzojn pr t'i mahnitur njerzit e tjer m par se t
fitojn miratimin e All-llahut.
O ju q besuat, mos i prishni lmoshat tuaja me t
krenuar e me ofendim si bn ai q e jep pasurin e vet
sa par sy e faqe t njerzve, e nuk e beson All-llahun
dhe as botn tjetr. Shembulli i tij sht si nj gur i

madh e i lmuar q mbi t ka pak dhe, e kur e godet at
nj shi i madh e l t zhveshur (lakuriq). Ata (formalistt) nuk arrijn asgj nga ajo q punuan. All-llahu
nuk udhzon popullin jobesimtar. (Bekare: 264)
Prpjekja e duhur pr miratimin e

All-llahut
Njeriu orvatet shum pr t arritur plqimet botrore,
n t cilat orvatje ai e v mendjen e tij sikur t ishte qllimi
prfundimtar n jet. Ai e jep maksimumin e tij pr t fituar prparim material, famn e pozits shoqrore apo
disa prfitime tjera botrore. Pr "nj vler t parndsishme" (Tewbe: 9) q do t'i rrshqas nga dora e tij pr nj
koh shum t shkurtr, ai e bn nj prpjekje gjithprfshirse.
Muslimant, t cilt dshirojn nj dhurat ma t
madhe, d.m.th, miratimin e All-llahut dhe kopshtin e Tij,
gjithashtu prpiqen shum pr qllimin e tyre. Pr kt
veti All-llahu thot:
Kush sht q ka pr qllim vetm kt bot, Ne atij q
duam i japim n t aq sa duam, e pastaj atij i bjm t
hyj n xhehennem i nnmuar, i prbuzur. E kush e ka
pr qllim botn tjetr, duke qen ai besimtar, prpiqet pr t ashtu si i takon asaj, angazhimi i tyre do t
jet i pranishm (te Zoti). (Isra': 18-19)
Nj besimtar prpiqet me "tr prpjekjen e duhur"

pr aprovimin e All-llahut dhe pr ahiretin. Ai "shet"
pronn e tij dhe jetn e tij pr shtjen e All-llahut. N
Kur'an, kjo karakteristik e besimtarve sht sqaruar si
n vijim:
13
14
All-llahu bleu prej besimtarve shpirtrat dhe pasurin e tyre me xhennet. Luftojn n rrugn e All-llahut,
mbysin dhe mbyten. (All-llahu dha) Premtim t cilin e
vrtetoi n Tevrat, Inxhill e Kur'an. E kush sht m
zbatues i sigurt i premtimit t vet se All-llahu? Pra, gzonju tregtis q bt me T. Ky sht suksesi i madh.
(Tewbe: 111)
Besimtari n angazhimin e tij drejt rrugs s

All-llahut nuk has n asnj vshtirsi, po qe se ai i ka shitur "pronn e tij dhe vetveten" All-llahut. Asgj nuk e
trheq at prve aprovimit t All-llahut. I vetdijshm
se ai nuk sht "pronari" i trupit dhe prons s tij, ai kurr
nuk i ndjek deshirat e pavlera t epshit (nefsit). All-llahu
sht Poseduesi i trupit t tij dhe i do gjje q ai ka, dhe
ato do t vhen n shrbim n pajtim me Dshirn e
All-llahut.
Prve ksaj, edhe nse vendosmria e ndonjrit sht
serioze do t sprovohet nga All-llahu. Besimtari nuk
duhet t'i shmanget cilsdo lufte n rrugn e All-llahut.
Sepse nse do t ishte aty ndonj pyetje e "fitimit t leht,"
edhe hipokritt mund t kryejn ndojn veprim e cila ka
paraqitjen e t qenurit n pajtueshmri me Dshirn e
All-llahut e jo veprimin e vrtet me t cilin All-llahu
do t jet i knaqur t arrijn kt " fitim t leht":
Sikur t ishte fitim i afrt dhe udhtim mesatar, ata
(hipokritt) do t vinin pas teje, por pr ta ishte largsi
e vshtir. Ata do t betohen n All-llahun: "Sikur t
kishim pasur mundsi, do t dilnim me ju". E shkatrrojn veten e tyre; All-llahu e di se ata jan rrenacak.
(Tewbe: 42)
Prandaj, kriteri i vetm pr t qen besimtar sht nd-
jenja e sinqert e dshirs pr krkimin e aprovimit t

All-llahut dhe mos trheqja nga brja e cilsdo sakrific n
rrugn e All-llahut kur rrethanat krkojn sakrifice t till.
Besimtart jan ata t cilt "ne i pajism me nj virtyt t
posam, me prkujtim ndaj bots tjetr" (Sad: 46).
Besimtari nuk krkon asnj prfitim tjetr prve
aprovimit t All-llahut. Ai shpreson q All-llahu t jet i
knaqur me t, t ket mshirn e Tij dhe t arrij
Parajsn, sepse "Kush bn ndonj nga punt e mira,
qoft mashkull ose femr duke qen besimtar, t tillt
hyjn n Xhennet dhe nuk u bhet far padrejtsie."
(Nisa': 124)
Si e kemi par, Kur'ani prmban nj piktur t sakt
t besimtarit. Parajsa sht vendbanim i atyre t cilt "besojn me plotbindje" n All-llahun dhe n ahiretin
(Lukman: 4) dhe q "prpiqen me tr prpjekjen e
duhur" n rrugn e All-llahut. Fundi i atyre t cilt "adhurojn All-llahun me mdyshje" dhe vjn interesat e
tyre t vogla t ksaj bote afr knaqsis s All-llahut jan
prshkruar kshtu n Kur'an:
Ka nga njerzit q adhurojn All-llahun me mdyshje
(luhatshm) nse e godet ndonj e mir ata qetsohet
m t, po nse e godet ndonj e pakndshme, ai kthehet n fytyrn e vet t vrtet (t mparshme), ai i ka
humbur kt dhe jetn tjetr e ky sht ai dshtimi i
qart. (Haxhxh: 11)
Besimtart jan lakmues t ahiretit. All-llahu u premton besimtarve nj jet t bukur dhe t pambarim n
ahiret. Zoti yn u premton besimtarve gjithashtu se Ai
do t u jep jet t mir edhe n kt jet robrve t Tij besimtar. Sidoqoft kjo nuk d.m.th se ata nuk do t ndeshn
15
16
me vshtirsi dhe probleme n kt bot. Kto vshtirsi

q ata i takojn jan t sajuara q t'i vn ata n sprov dhe
t'i bj ata ma t pjekur.
Pengesat t cilat besimtari i has jan sikur situata t
vshtira; por posa t gjej nnshtrimin, All-llahu e liron
at nga t gjitha vshtirsit. P.sh, kur njerzit e tij
provuan ta hedhin pejgamberin Ibrahim ,a.s., n zjarr
pr shkak t besimit t tij, reagimi i tij ishte tipik pr nj
musliman; ai e plqej q m par t hudhet n zjarr se t
largohej nga besimi i tij dhe nga urdhrat e All-llahut. T
hudhurit n zjarr sht vuajtja trupore m e tmerrshme
q cilido njeri mund t'i ndodh n kt bot. Megjithat,
Ibrahimi a.s, i cili e takoi kt sprovim nga All-llahu n
sjelljen m t nnshtruar, ishte shptuar, nga kjo si duket
eksperienc e mundishme, me Dshirn e All-llahut, dhe
ai nuk u dmtua aspak.
Ai tha: "A po adhuroni pra n vend t All-llahut asish
q nuk u sjellin kurrfar dobie as dmi?" Medet pr ju
dhe pr ata q i adhuroni, pos All-llahut, po a nuk po
kuptoni?"Ather ata than: "Digjeni at (Ibrahimin)
dhe ndihmoni zotat tuaj, nse doni t'u ndihmoni!" Po
Ne i tham: "O zjarr, bhu i ftoht dhe shptim pr
Ibrahimin!" Ata deshn t'i bjn atij (Ibrahimit) kurth,
po Ne ata i bm m t dshtuarit. (Enbija': 66-70)
Fakti se nuk do t ju ndodh dm atyre t cilt nuk

frikohn t humbin kadooft kur ata orvatn pr shtjen e All-llahut dhe se ata do t arrijn shum shprblime
shpirtrore dhe materiale, jan t nnvizuar n Kur'an n
nj kalim q e lartson besimin e besimtarve edhe kur
jan n buz t disfats n luft:
E atyre (shokve t pejgamberit) q dikush u tha:

"Populli (idhujtart) sht tubuar t'ju sulmoj, pra keni
frik!" Ajo, vetm ua shtoi edhe m shum besimin e
than: "Neve na mjafton q kemi All-llahu, Ai sht
mbrojtsi m i mir!" Dhe at pa i gjetur kurrfar e
keqe fituan begati e mirsi t mdha nga All-llahu dhe
e arritn knaqsin e Tij, All-llahu sht dhurues i
madh. Po at (propagand) e bri vetm shejtani q
dshironte me miqt e vet (idhujtart), t'ju friksoj, po
ju mos u friksoni prej tyre, friksomnu Mua, nse
jeni besimtar. E ty t mos t brengosin ata q prpiqen
pr mosbesim, ata kurrsesi nuk mund t dmtojn
asgj All-llahun. All-llahu me urtsin e vet dshiron
q atyre t mos u takoj kurrfar e mire n botn tjetr
dhe ata kan nj dnim t madh. Ata q n vend t besimit pranuan kufrin, nuk i bjn asgj dm All-llahut,
ata i pret nj dnim i idht. (Ali Imran: 173-177)
Prfundimisht, asnj shqetsim, vshtirsi apo vuajtje

nuk ndikon n besimtarin i cili krkon plqimin e
All-llahut dhe zbaton urdhrat e Tij. Kjo vrtetohet gjat
ngjarjeve me t cilat All-llahu e v vendosmrin, durimin
dhe nnshtrimin e besimtarve n sprov. Kto nga jasht
jan ngjarje t vshtira dhe t mundimshme; por nse takohen me durim dhe nnshtrim ato i lejojn individit t zbuloj mshirn e All-llahut. Kjo d.m.th, All-llahu na informon
n Kur'an se Ai nuk e ngarkon asknd m shum se q
mund t mbaj:
All-llahu nuk ngarkon ask prtej mundsive t veta,
(Bekare: 286)
All-llahu nuk e dnon besimtarin q vazhdimisht i
17
18
shrben Atij, as n kt bot e as n ahiret. Prkundrazi, Ai

e shprblen at m s miri n t dyat, n kt bot dhe
botn tjetr:
Atyre q patn frik nga (dnimi) All-llahu, u thuhet:
"'sht ajo q shpalli Zoti juaj?" Ata thoshin: "Shpalli
do t mir!" Ata q bn vepra t mira, edhe n kt
jet kan shprblim t mir, por shprblimi i tyre n
botn tjetr sht shum m i mir, e sa vend i mir
sht ai i t devotshmve. sht Xhenneti i Adn-it, ku
do t hyjn, nn t rrjedhin lumenj, aty kan ka t
dshirojn, ashtu i shprblen All-llahu t ruajturit.
(Nahl: 30-31)
Si nj prkujtues nga All-llahu, mundimi, vshtirsia

dhe telashet jan ndshkim mbi ata q dshtojn t krkojn aprovimin e All-llahut, t cilt nuk paraqesin nnshtrim absolut ndaj Tij por m par zbatojn dshirat e
shpirtrave t tyre. Kur t gabojn bsimtart, ata konsiderojn se vshtirsit dhe telashet q ata i vuajn jan
pasoj e paralajmrimit mshirues nga All-llahu, me kujdes nxjerrin msime nga ato, pendohen dhe prmirsojn
sjelljen e tyre. Jobesimtart, megjithat, kurr nuk msojn nga sprovat q ata kalojn, n kt mnyr ata meritojn denimin e prhershm n ahiret.
Kuptimi i shpirtit
Nj pjes tjetr t informats shum t rndsishme q
na jep neve Kur'ani pr njeriun ka t bj me "epshin"
(nefsin) e tij. "Epshi" si zakonisht prdoret n Kur'an,
d.m.th, "egoizm" apo "personalitet."
N Kur'an, All-llahu shpjegon dy faqet e shpirtit: njra
sugjeron t keqen dhe punt e liga, dhe tjetra, mbrojtse

kundr do rrnje t s keqs. Kur'ani e shpjegon kt
kshtu:
Pasha njeriun (nefsin) dhe At q e krijoi at! Dhe ia
msoi se cilat jan t kqijat dhe t mirat e tij. Pra, ka
shptuar ai q e pastroi vetveten. E ka dshtuar ai q e
poshtroi vetveten. (Shems: 7-10)
Si sht e qart nga ajeti i msiprm, e keqja ekziston

n do shpirt t njeriut. Mirpo, ai q pastron shpirtin e
tij do t arrij shptimin. Besimtart nuk i dorzohen t
keqs n shpirtrat e tyre; ata thjesht e largojn me
kshilln e udhzimit t All-llahut. Si ka thn pejgamberi Jusufi a.s,: "Un nuk e shfajsoj veten time, pse epshi
sht shum nxits pr t keqen, prve at q e ka
mshiruar Zoti im" (Jusuf: 53), paraqet sjelljen e duhur
t mendimit t nj besimtari.
Pasi q shpirti sht "i prirur pr t keqn" besimtari
duhet gjithmon t jet syhapur pr shpirtin e tij. Si edhe
pejgamberi Muhammedi (savs), ka thn, " lufta m e
madhe sht lufta kundr epshit (nefsit)". Epshi vazhdimisht
e provokon personin dhe kurr nuk i fiton atij aprovimin
e All-llahut. Meq i bn t gjitha kto tenton t prezentoj
alternativa joshse. Megjithat, besimtari n saje t friks
s tij ndaj All-llahut, nuk sht i mashtruar nga kjo veti
"orjentuese" e shpirtit. Ai gjithmon kthehet n drejtim t
asaj q sht e drejt n uarjen e jets n pajtueshmri me
Dshirn e All-llahut. E till sht sjellja e personit t ditur
e kundert me at t nj t padituri, si ka thn pejgamberi
s.a.a.s:
Person i menur sht ai q ruhet nga deshirat trupore dhe pa-
19
20
sionet, dhe e kontrollon vetn nga ajo q sht e dmshme dhe

prpiqet pr at q sht fitimprurse pr t pas vdekjes; e person i paditur sht ai q e nnshtron vetn ndaj dshirave dhe
epsheve t tij dhe pret nga All-llahu plotsimin e dshirave t tij
t pavlera.(Tirmidhiu)
Shmangja nga idhujtaria

Shum shkurtimisht, idhujtaria sht shoqrimi i krijesave tjera All-llahut. Duke par kt definicion, disa
njerz mund t kundrshtojn, "ne tanim nuk i shoqrojm shok All-llahut," ndonse faktikisht mund t jet rasti
q ata i bjn. Dshtimi i tyre pr t kuptuar domethnien
e idhujtaris shpjegon kundrshtimin e till. N t vrtet,
Kur'ani tregon rastin e shum popujve t cilt i
shoqruan shok All-llahut d.m.th, q ishin idhujtartmegjithse ata kurr nuk e pranojn kt situat:
Prkujto ditn kur Ne i tubojm t gjith dhe u themi
atyre q i shoqruan: "Ku jan ata t shoqruarit tuaj,
q i trillonit?" Ather (pas atij sprovimi) prgjigje
tjetr s'u mbetet prve t thon: "Pr All-llahun, o Zoti
yn, ne nuk ishim idhujtar!" (En'am: 22-23)
Askush nuk duhet t merr si t gatshme se ai sht

plotsisht i lir nga idhujtaria, por duhet gjithmon t'i
lutet All-llahut q ta ruaj at nga ajo. Kjo sepse idhujtaria
sht mkat i madh. Kur pejgamberi (savs) sht pyetur
se cili sht mkati m i madh, sht prgjigjur "shoqrimi
shok All-llahut prderisa Ai u ka krijaur juve." N Kur'an,
All-llahu thot se Ai mund t fal t gjitha mkatet dhe
krimet, prve idhujtaris:
S'ka dyshim se All-llahu nuk fal (mkatin) t'i pr-
shkruhet Atij shok (idhujtarin), e prpos ktij

(mkati) i fal kujt do. Kush i prshkruan All-llahut
shok, ai ka trilluar nj mkat t madh. (Nisa': 48)
Pika fillestare e idhujtaris, e cila sht nj "mkat dhe

shpifje" aq e madh, sht prshkrimi i vetive t All-llahut
disa gjallesave t tjera n mendjen e ndonjrit. Mirpo, e
vrteta sht se vetit (forca, inteligjenca, bukuria dhe t
tjera) t cilat ne i prshkruajm gjallesave t tjera n t
vrtet nuk u takojn atyre; ata jan t pajisur me to nga
All-llahu pr nj koh t caktuar dhe kalimtare.
Pretendimi se kto veti i "prkasin" gjallesave tjera prve
All-llahut thjesht nnkupton pranimin e tyre pr zota.
Kjo, n ann tjetr, sht prkufizuar si shoqrim i gjallesave n pyetje si shok All-llahut, me fjal tjera, vendosja e
shokve All-llahut.
Lidhur me All-llahun si Nj dhe t Vetmin, Kur'ani
thot:
Thuaj: Ai, All-llahu sht Nj! All-llahu sht Ai q
do krijes i drejtohet (i mbshtetet) pr do nevoj. As
s'ka lindur k, as nuk sht i lindur. Dhe Atij askush
nuk i sht i barabart. (Ihlas: 1-4)
Si u tha n surn e msiprm, All-llahu sht

furnizuesi i donjrit; do gjalles sht e nevojshme pr
t q t ekzistoi. Asgj nuk barazohet me At. Posa t mohohet ky fakt dhe njerzit t fillojn t mendojn se disa
gjallesa mund t ekzistojn me plqimin e tyre pa
mbshtetjn e All-llahut, idhujtaria del mbi siprfaqe. Me
mendimi t till, ndonjri harron se do gj e gjall sht
nn kontrollin e All-llahut. Besimi i rrejshm pr ekzistimin e disa gjallesave t cilat nuk kan nevoj pr All-
21
22
llahun del n shesh. Pretendimi se gjallesat e tilla mund t

ekzistojn e ojn njeriun me i lut pr ndihm, t krkoj
plqimin e tyre dhe t'i prshtaten rregullave t tyre.
Mirpo, besimtart t cilt nuk i shoqrojn shok
All-llahut i kthehen vetm Atij pasi q ata e din se
All-llahu ka fuqi mbi t gjitha sendet. Shpjegim i arsyeshm i besimtarve sht treguar n Kur'an si n vijim:
Ty t adhurojm dhe prej Teje ndihm krkojm.
(Fatiha: 4)
Ata t cilt i shoqrojn shok All-llahut, n fakt i drejtohen qnieve q nuk jan t aft t ju ndihmojn. Sepse
edhe qniet q ata i marrin si zota jan rob t dobt sikur
ata. Pr kt All-llahu thot:
A i prshkruajn shok at ka nuk mund t krijoj
asnj send, e ata (idhujt) vet jan t krijuar. Ata (idhujt) nuk mund t'ju sjellin atyre ndonj ndihm e as
veten e tyre ta ndihmojn. Dhe, edhe nse i thirrni pr
t'i udhzuar, ata nuk ju prgjigjen. Pr ju sht njejt, i
thirrt ata ose heshtt. S'ka dyshim se ata q po i adhuroni ju pos All-llahut, jan t krijuar sikur ju
(njerzit jan m t prsosur). Thirrni pra ata, e le t'ju
prgjigjen juve nse thuani t vrtetn. (A'raf: 191-194)
Si pasoj, idhujtaria sht nj shpifje e madhe,

mashtrim i madh dhe nj qndrim shum i pamatur.
Drejtimi i pamatur i atyre q i shoqrojn shok All-llahut
sht prshkruar n Kur'an si n vijim:
O ju njerz, ja nj shembull veni veshin pra: Vrtet ata
q po i adhuroni n vend t All-llahut, ata nuk mund t
krijojn asnj miz, edhe nse tubohen t gjith pr t,
e po ashtu, nse miza ua rrmben atyre ndonj send,
ata nuk do t mund ta shptojn at prej saj. I dobt
sht edhe lutsi edhe i luturi. Ata nuk madhruan Allllahun me madhrin e Tij t vrtet, q e meriton, Allllahu sht i fuqishm, ngadhnjyes. (Haxhxh: 73-74)
Idhujtaria paraqitet n forma t ndryshme. Meqense

njerzit prve All-llahut i marrin qniet tjera si perndi,
ata krkojn miratimin e tyre. Njerzit i mbshtesin shpresat e tyre n kto perndi dhe i pranojn gjykimet e tyre si
t vrteta. Kjo sht si njeriu bhet i nnshtruar ndaj miliona perendive t imagjinuara. Ai shpreson t gjej
ndihm n kto qnie, t cilat jan t paafta sikurse ai.
Mirpo, ai q i shoqron shok All-llahut sht n rrug
pa krye, e humbja e tij sht, si pasoj, shum e madhe. Ky
fakt sht shpallur n Kur'an:
....idhujtaria sht padrejtsi m e madhe! (Lukman:
13)
Sidoqoft duhet t thuhet se njeriu i till i bn

padrejtsi vetvets. Sepse "All-llahu nuk u bn asgj t
padrejt njerzve, por ata i bjn t padrejt vetes s
tyre." (Yunus: 44)
23
KRKIMI I KNAQSIS M
T MIR T ALL-LLAHUT
esimtar sht ai i cili sht pastruar nga idhujtaria dhe t gjitha formave tjera t injorancs, si
jan vnja e shpresave n prndi t imagjinuara
apo krkimin e aprovimit t tyre, n kt mnyr bhet i
nnshtrueshm ndaj tyre. Ai i shrben vetm All-llahut
dhe krkon vetm aprovimin e All-llahut. Si u prmend
m par, e bn kt duke "br t gjith prpjekjen e
duhur."
elsi i "brjes s tr prpjekjes s duhur" n rrugn e
All-llahut sht me e krkue at m t ciln All-llahu sht
m s shumti i knaqur. Prball disa zgjidhjeve, t cilat t
gjitha jan t ligjshme, besimtari duhet t zgjedh m t
ciln All-llahu sht m s shumti i knaqur.
Kjo shkurtimisht mund t prshkruhet si n vijim:
Besimtari duhet t kaloj tr jetn e tij duke br
ka sht e "ligjshme." Kur'ani e qartson se cilat veprime
jan t paligjshme, dhe kto n t vrtet jan shum pak
n numr. do gj tjetr prve ktyre punve t
paligjshme sht e ligjshme.
KRKIMI I KNAQSIS M T MIR T ALL-LLAHUT
Ve ksaj, ka besimtari duhet t bj sht t'i kushtoj vemendje punve dhe mendimeve m t cilat Allllahu sht m s shumti i knaqur. N kt prpjekje,
urtsia dhe "parashikimi"i tij e udhzojn at.
Shembulli i "shpenzimit n rrugn e All-llahut"(faktikisht) do ta qartsoj kt koncept. Besimtair sht nj person i cili ja ka shitur "pasurin dhe vetveten" All-llahun.
Ai duhet t v kado oft q ai ka n prdorim n rrugn
m t ciln All-llahu sht m s shumti i knaqur.
Mirpo, ai shpesh mund t ndeshet me shum zgjedhje.
Le t supozojm se ai ka nj shum t konsiderueshme t
pareve me t cilat ai mund t blej nj komplet t ri pr
vete. Kjo n fakt sht nj pun e ligjshme dhe e
pranueshme pr t br; t qenurit i prpikt pr dukjen e
ndonjrit sht sigurisht dika n pajtim me dshirn e
All-llahut. Mirpo, mund t ket gjra tjera pr t br me
kto para m t cilat All-llahu do t ishte m shumt i knaqur. Dhnja prsonave nevojtar mund ta knaq Allllahun m shum. Mirpo, ky sht nj vendim q
mbshtett trsisht me vet personin. Konsiderimi i
kushteve dhe rrethanave specifike n t cilat ai sht, ai
duhet t vendos parsoret e tij duke konsultuar
ndrgjegjjen e tij.
Edhe nj shembull do t mundsoj kuptimin ma t
mir t ktij koncepti. Besimtari sht prgjegjs pr "urdhrimin pr mir dhe ndalimin e t keqs," komunikimin
e fes s All-llahut dhe zbatimin e lufts n terren intelektual kundr tiranave n kt bot. Mbajtja e tr ktyre
prgjegjsive shum t rndsishme sht nj rrug pr
fitimin e knaqsis s mir t All-llahut. Nj prgjegjsi e
till dmth se punt e caktuara gjithmon marrin pr-
25
26
parsi. Pasiq ka shum pun q krkohen nga nj

prgjegjsie aq e rndsishme, do t ishte gabim poqse i
ipet prparsi ndonj pune tjetr, megjithse sht e
ligjshme dhe e prshtatshme. P.sh, nj njeri sht
prgjegjs pr kujdesjen ndaj familjes se tij; ai sht i cili
furnizon sigurin dhe ushqimin pr antart e familjes.
Mirpo, marrja e ksaj si shfajsim pr me ju shmangur
prgjegjsis s "urdhrimit pr mir dhe nadalimin e t
keqs" do t jet sjellje e paprshtatshme pr nj besimtar.
N t vrtet ne mund t shohim n reflektim se
"epshi"(nefsi) sht i prfshir kur ndonjri preferon at q
sht ma pak e muar n pranin e All-llahut. Preferimi i
sendeve ma pak t muara ndaj atyre q jan m shum t
muara n pranin e All-llahut sht nj pasoj e mbetjes
anash pr nj "pjes" t shpirtit t ndonjrit. N kt kuptim, ka ndonjri duhet t prmbush nuk sht udhzimi
prej shpirtit t ndonjrit, por t punoj trsisht n krkimin
e aprovimit t prgjithshm t All-llahut. Krkimi i
plqimit t All-llahut me nj prpjekje prej nntdhjet e
nnt prqind dhe mbetja nj prqind pjese anash pr shpirtin mund t mos jet e pranueshme n shikimin e
All-llahut. Sepse personi n fjal i ka shoqruar shpirtin e
tij All-llahut. Nj prqind e thjesht e idhujtaris mund t
shndrroj shrbimin e tij n t papranueshm. Situata e
atyre q i prshkruajn shok ndonj gjalles tjeter pos
All-llahut sht prshkruar si vijon:
Dhe nga ajo q krijoi Ai prej t lashtave dhe prej kafshve shtpiake, ata (idhujtart) ndan nj pjes pr
All-llahun dhe than: "Kjo sht pr All-llahun, si
mendonin ata, e kjo sht e idhujve tan". Ajo q ishte
pr idhujt, nuk shkon te All-llahu, e ajo q sht pr
All-llahun, shkon te idhujt e tyre. Sa gjykim i shmtuar

sht ai q gjykojn (pjesn e idhujve e plotsonin nga
ajo e All-llahut, n rast nevoje, e t All-llahut jo).
(En'am: 136)
Nse nj person e rrezikon jetn pr t mbrojtur

familjen e tij n ndonj ngjarje pr ndonj padrejtsie q i
sht br atij, por mbetet i pavmendshm me punn e tij
kur ka shtypje dhe shpifje kundr besimtarve t tjer, ne
mund t themi se ai nuk e krkon plqimin e All-llahut.
Nj qndrim i till tregon preferimin dhe bindjen e njeriut
ndaj shpirtit t tij (nefsit), i cili sht trsisht kundr qllimit Islam pr t'i "shrbyer vetm All-llahut." Ve ksaj,
veprimi n prputhshmri me dshirat e shpirtit sht
definuar n Kur'an si prshkrim i shokve All-llahut:
A e ke par ti at, q pr zot e mon epshin e vet, a mos
do t'i bhesh ti atij mbrojts? (Furkan: 43)
Nj besimtar, n ann tjetr, i kushton tr pasurin

e tij dhe tr jetn e tij All-llahut. Kjo veti superiore e besimtarve sht e treguar n Kur'an si n vijim:
Thuaj: "Namazi im, kurbani im, jeta dhe vdekja ime
jan thjesht pr All-llahun, Zotin e botve. (En'am: 162)
Si pr krkimin e asaj m t cln All-llahu sht m s

shumti i knaqur, qendrimi i besimtarve n kohn e
lufts n ditt e pejgamberit (savs) sht e shpallur n
Kur'an. Prball dy grupeve t armiqve, besimtart
preferojn t luftojn kundr m t dobtit. Por ishte
dshira e All-llahut q t jet lufta kunder m t fortve.
Kto ndodhi jan t lidhura me ajetet n vijim:
Prkujtoni kur All-llahu ju premtoi njern prej dy grupeve se sht juaja, e ju dshironit t'ju takoj ai (grup) i
paarmatosur, ndrsa All-llahu dshiroi q me prem-
27
28
timet e Tij ta vendos t vrtetn, e t zhduk n themel

mbeturinn e mohuesve. Ta forcoj t vrtetn e ta rrnjos t kotn, edhe pse kt e urrejn kriminelt.
(Enfal: 7-8)
M n fund, All-llahu i bri besimtar t prballohn

me ann m t fort dhe i ka vn ata n at m t ciln Ai
sht m s shumti i knaqur. N fund, ata fituan me
ndihmn e All-llahut.
Shembulli i treguar m lart sht nj ndodhi e formuar brenda gjendjes s asaj kohe. Sidoqoft fakti qendron se n do mosh muslimant vhen n sprov npr
ndodhi t ndryshme. Sot, p.sh, muslimant duhet t
angazhohen n luft n fusha intelektuale kundr atyre q
mohojn Kur'anin dhe faktet e krijimit dhe t cilt prpiqen t ngjallin imoralitetin n shoqri. muslimant
duhet t prcaktojn drejtimin m t mir pr t pasuar n
kt luft q e vjn vetn dhe pastaj t vazhdojn at me
angazhim. Sidoqoft, edhe nse ndonjri ka forcn pr t
marr mbi vete kt prgjegjsi, nes ndonjri e prfshin
vetn me shtje jo t urgjencs s madhe vetm pr t knaqur deshirat e veta, kjo vetm do t shkaktoj paknaqsin e All-llahut.
Gjithsesi, nj prirje e till nuk prputhet me ndjenjn e
sjelljes s mir t muslimanit. Ai sht dikush q sht
zgjedhur nga All-llahu dhe t cilit i sht dhuruar besimi;
ai sht prgjegjs pr asgjesimin e keqbrjeve nga
shoqria, zevendsimin e tyre me paqe, dhe themelimin e
nj ambient ku secili do t jetonte sipas fes s All-llahut.
Ai sht prgjegjs q t luftoj pr ata burra, gra dhe
fmij t cilt jan t shtypur dhe t cilt thon: "Zoti yn!
nxirrna nga ky fshat (Meka), banort e t cilit jan mi-
zor. Jepna nga ana Jote shptim e ndihm!" (Nisa: 75)

Ky nocion nuk sht i izoluar vetm n luftn intelektuale. Gjat gjith jets s tij, muslimani duhet t ruaj kt
pikpamje n jetn e tij t prditshme, n adhurimin e tij
dhe n t gjitha ndodhit q i has.
Ndrkoh, ne duhet t kemi ndr mend se shprehja,
"brja e asaj q m s shumti e plqen All-llahu" sht prdorur pr t br nocionin m t kuptueshm. Largim nga
ajo q m s shumti e plqen All-llahu dhe ngatrrimi i
vets me shtje t rndsis dytsore sht n fakt fyerje
ndaj All-llahut. Prandaj, nj gj q m s shumti e plqen
All-llahu sht, sipas t gjitha rrethanave, ka do q sht
n pajtim me dshirn e Tij. Me fjal tjera, nuk ka alternativ n at q m s shumti e plqen All-llahu.
Mos krkimi i asaj q m s shumti e plqen Allllahu, dhe knaqja me pak, faktikisht sht pasoj e kuptimit t dobt pr ahiretin. Nj kuptim i till sht formuar
pr shkak se njri mendon se ai e meriton Xhennetin.
Mirpo, askush nuk mund t jet i sigurt pr nj shprblim t till. N Kur'an, All-llahu e paralajmron edhe pejgamberin (savs) me ajetin, "...e nse dshiron All-llahu
ta mbyll zemrn tnde..."(shura: 24). Pasi ky sht rasti,
sht e qart se askujt nuk i sht garantuar Xhenneti.
Sidoqoft, besimtari i sinqert, si prshkruhet n
Kur'an, kurr nuk mendon se ai ose ajo padyshim e meriton Xhennetin apo t entuziasmohet me kt ndjenj.
Besimtari i vrtet n mnyr tipike i lutet All-llahut me
"frik dhe shpres." (A'raf: 56)
Edhe ata q u mungon besimi i vrtet mendojn se e
meritojn Xhennetin pr shkak se ata nuk i frikohen
All-llahut si do t duhej dhe supozojn se punt e tyre
29
30
jan t mira. Me meditimin e tyre me t meta, ata thon,

"N do mnyr ne do t jemi t falur." Mirpo, kjo sht
sjellje e veant e atyre q nuk i kan frikn All-llahut
ashtu si duhet me pas frik nga Ai. Pr situatn e ktyre
njerzve All-llahut thot:
E pas tyre erdhi brezi q trashgoi librin. Kta merrnin
mjete t pavler t ksaj bote (lakmues q nuk dallonin
t mirn a t keqen) e thonin: "Do t na bhet falje", e
merrnin at prsri. A nuk sht marr prej tyre zotimi
n librin (Tevratin) se nuk do t thon ndaj All-llahut
tjetr pos t vrtets dhe ata e dinim mir se ka n t
(libr). Po, a nuk po kuptoni se bota tjetr sht m e
mir (se ajo ka merrnit ju) pr ata q ruhen. (A'raf: 169)
Gjithashtu ka t till q t mashtruar nga pasuria materiale q u sht dhuruar n kt bot, vijn n prfundim t gabuar se All-llahu i do ata, n kt mnyr
besojn se ata gjithashtu do t jen t mirseardhur n
xhennet edhe pse ata fshehin dyshime pr ekzistimin e
Tij. Kur'ani na jep neve nj shembull relevant:
E ti sillu atyre (q krkuan t'i largosh varfanjakt) si
shembul dy njerz; njrit prej tyre i dham dy kopshte
(vreshta) nga rrushi dhe ato i rrethuam me hurma, e n
mes atyre hurmave bim tjera. T dy kopshtet jepnin
frutat e veta pa munguar prej tyre asgj, e n mesin e
tyre bm t rrjedh nj lum. Ai kishte edhe pasuri
tjetr. E ai atij shokut t vet (q ishte besimtar) i tha: duke iu krenuar atij - "Un kam pasuri m shum se ti
e, kam edhe krah m t fort!" Dhe ai hyri n kopshtin
e vet (e me besimtarin pr dore), po duke qen dmtues
i vets (duke mos besuar dhe duke u krenuar) tha: "Un
nuk mendoj se zhduket kjo kurr!" Dhe nuk besoj se
do t ndodh kijameti, (dita e gjykimit), por nse bhet

q t kthehem te Zoti im, padyshim do t gjej ardhmri
edhe m t mir se kjo. (Kehf: 32-36)
Muslimani, prkundrazi ndaj njerzve me mendime

t tilla, i friksohet " largimit pasi q sht udhzuar n
rrugn e drejt." Lutja e besimtarve n Kur'an sht si n
vijim:
Zoti yn, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na
dhuro mshirn Tnde, pse vetm Ti je dhuruesi i
madh. ( Al 'Imran: 8)
Mirpo, gjithashtu vlen t prmendet se kjo nuk

sht lloj i friks q nxit tmerrin apo shqetsim n zemrat
e besimtarve. N t kundrtn, frika ndaj All-llahut i motivon besimtart t ken prkushtim n luftn q t bhen
robrit e All-llahut q e meritojn hyrjen n Xhennet dhe
sigurohen q t kalojn jetn e ksaj bote n mnyrn m
t mir t mundshme.
Muslimani synon n fitimin e miratimit t All-llahut
n jetn e ksaj bote, e q sht e prkohshme dhe e
shkurt. Mendimet e tij koncentrohen n ngjarjen e vetme
q do t ndodh s shpejti: sigurisht se ai do t vdes nj dit
dhe do t jap llogari pr punt e tij n prani t All-llahut.
Kjo do ta shpie at ose n shkatrrim t tmerrshm dhe t
prhershm ose n shpetim t prhershm. Sigurisht do t
ishte e pamatur q t ndjek disa drejtime tjera apo t qendroj i pavmendshm prderisa prpara tij sht nj ngjarje kaq e madhe.
Pr shptimin e tij, besimtari sht prgjegjs t krkoj
"at q All-llahu m s shumti e plqen." Dshtimi pr t
br kt nnkupton t qenurit i pa vetdijshm pr
rrezikun q ka prpara. Prball poshtrimit q ndonjri
31
32
do ta takoj n ferr dhe n pranin e All-llahut, sht e pa

dyshimt e nevojshme t krkohet "at me t ciln All-llahu
sht m s shumti i knaqur".
Disa shembuj pr sjelljen q ndonjri shfaq prball
rrezikut q mund t has n kt bot dhe prpjekjet q i
bn pr t'i luftuar ato, do t shpiejn n kuptim m t mir
se si ndonjri e krkon at q All-llahu m s shumti e
plqen:
Supozo se ti je prball nj prmbytje gjigant dhe
niveli i ujit po rritet shpejt. N kt situat, a do t kishe
vrapuar ti n majn e ndrtess dhjet katshe pr t shptuar, apo do t qndroje n katin e pest dhe t thoje,
"ky vend sht mjaft lart q t m shpetoj"?
Le t supozojm se aty sht ashensori q mund t
t oj n katin ma t lart. Ky ashensor nuk sht falas dhe
do t punoj vetm nj her. Ti ke pikrisht shumn e sakt
t parave q t t oj ty n katin m t lart. A do t jepje ti
t gjitha parat q i ke pr t shkuar n katin m t lart apo
do t qndroje n nj kat m posht e q sht i
cenueshm nga prmbytja?
Prap, le t supozojm se n katin e gjasht sht
duke u mbajtur nj fest, ku ti je strehuar. A do t marrsh
pjes n fest apo do t tentoje q t gjesh rrugn pr n
katin m t lart?
Si shembull tjetr, le t supozojm se njri nga
shokt e tu t ngusht ka pasur sulm n zemr dhe ai ose
ajo duhet menjher t drgohet n dhomn urgjente. N
kt situat, a do t kishe vozitur sa m shpejt q t
mundesh apo nuk do t kishe vozitur aq shpejt dhe do
thoje, "kjo sht mjaft shpejt, ai ose ajo duhet t mbahet."?
Si sht e qart nga shembujt e msiprm, prball
rrezikut, njeriu bhet syhapur dhe e jep maksimumin e tij

pr t shptuar. Krcenimi m i madh pr njerzimin sht
xhehnnemi. Nj nga qllimet m t rndsishme t personit q e krkon at q m s shumti e plqen All-llahu,
sht prirja e mbrendshme e tij pr t' ju mnjanur ktij
rreziku.
Pr nj moment, le t supozojm se ti je n skaj t xhehennemit, rreth t cilit njerzit do t grumbullohen n
Ditn e Gjykimit dhe t dshmojn imazhin e tij trulloss.
Pasi q ke par xhehennemin, a nuk do ta zgjedhje ti prej
shum alternativa tjera at q All-llahu m s shumti e
plqen?
Posa t drgohet nj person n xhehennem, ai nuk do
t ket mundsin m t zgjedh por do t jap llogari pr
veprimet e tij. Pasi ky sht rasti, ndonjri duhet tashm t
filloj t veproj n at drit. N t vrtet, besimtari gjithmon vepron n dritn e ides s afrsis s xhehennemit,
duke ditur se ai mund, n do moment, t shkoj n ahiret.
Kur'ani n raste t shumta trheq vmendjen n faktin se
do ndjenj e pendimit n ahiret do t jet e kot. Nj nga
ajetet e ndrlidhura sht si vijon:
Dhe ata do t klithin aty: "O Zot yn, nxirrna e t bjm
vepra t mira, e jo si ato q i bnim!" Po a nuk u dham
juve jet aq sa q ai ka dashur t mendoj, ka mundur
t mendoj gjat asaj kohe, madje juve u ka ardhur
edhe pejgamberi, pra shijoni, se pr zullumqart nuk
ka ndonj ndihmtar. (Fatir: 37)
N ann tjetr, siku q ne prpiqemi t largohemi prej

rrezikut, ne ngjashm duhet t'i kushtojm madje edhe m
shum prpjekje pr t arritur bekimet. Pa dyshim sht e
pamatur t knaqemi me pas m pak n xhennet. Kur t
33
34
largoheni nga nj ishull prplot me flori, a s'do t marrsh

sa m shum flori q sht e mundshme me veti? Kur t
vjen koha pr me u nda nga kjo bot, muslimani nuk
duhet t ndiej pendim dhe t thot, "dua q ta kisha br
kt e kt" apo " dua q t kisha shtuar shprblimet e brjes s drejt t puns s caktuar." Pr me ju shmangur
ksaj situate, ai duhet t jet i kujdesshm q t zgjedh at
q All-llahu m s shumti e plqen.
Jobesimtart mundohen maksimalisht q "t shfrytzojn" jetrat e tyre, e cila nuk sht asgj vese "nj knaqsi e pakt" (Ali Imran: 197). Prderisa kjo "knaqsi e
shkurt" sht e dnuar me nj prfundim t idht, Allllahu pr besimtart premton miratimin, mshirn dhe
xhennetin e Tij. Besimtari, q dshiron t ket dobi nga
kto premtime t All-llahut, duhet t prpiqet shum q t
krkoj at q m s shumti e plqen Ai.
elsi pr miratimin e All-llahut:

Ndrgjegjja
Prball disa zgjedhjve, besimtari duhet t zgjedh at
t ciln All-llahu m s shumti e plqen. N kt,
ndrgjegjja sht kriteri m i rndsishm q do ta udhzoj at n zgjedhjen e duhur. I Drguari i All-llahut, pejgamberi Muhammedi (savs) ka trhequr vmendjen pr
rndsin e ndrgjegjjes gjat biseds me nj njeri:
Nj person e pyeti t drguarin e All-llahut (savs): "ka sht besimi?"Ai(savs) tha : "kur nj vepr e mir bhet burim i knaqsis pr ty dhe nj vepr e keqe bhet nj burim i paknaqsis pr
ty, ather ti je besimtar." Ai prap pyeti t drguarin e All-llahut:
"ka sht mkati?" pas s cils ai (savs) tha: " kur dika therr
ndrgjegjjen tnde, t heqesh dor prej saj." (Tirmidhi)
Nj nga ndryshimet m t rndsishme ndrmjet besimtarit dhe jobesimtarit sht se prderisa besimtari do t
mbshtetet n ndrgjegjjen e tij, jobesimtari do t pajtohet me epshin e tij i cili inspiron pr pun t kqija. Si
pasoj, besimtari shfaq gjendjen m natyrale te tij kur ai e
ndgjon ndrgjegjjen e tij.
Mirpo, nuk sht e vrtet n asnj mnyr se besimtari sht imun ndaj joshjeve t epshit t tij. Si ka thn
pejgamberi Jusuf (as), "...epshi sht shum nxits pr t
keqen..."(Jusuf: 53) Pr kt arsye, do t urdhroj alternativa q jan kunder dshires s All-llahut.
Besimtari i menjanon dredhit e epshit t tij me an t
ndrgjegjjes s tij. I prballur me nj zgjedhje, besimtari
fillimisht i drejtohet asaj q s pari i ndodh, e cila zakonisht sht ajo q m shumti e plqen All-llahu. Ather,
epshi ndrhyn: mundohet q t bj alternativa tjera q
duken m trheqse dhe gjen pretekst t'i legjitimoi ato.
Besimtari duhet t'i mosprfill kto pretekste dhe t pajtohet me zgjedhjen fillestare dhe absolutisht korrekte n t
ciln e drejton ndrgjegjja at.
Me dashuruar pr hir t All-llahut

Ajo (dhunti) konsiston n at q All-llahu u jep
myzhde robrve t vet, t cilt besuan dhe bn vepra
t mira. Thuaj: "Un nuk krkoj prej jush ndonj shprblim pr thirrjen time vetm se respektin e
dashuris pr hir t farefisnis (akraballkut)". Kush
bn ndonj t mir, Ne ia shumfishojm t mirat;
vrtet, All-llahu fal mkatet, sht mirnjohs.
(Shura: 23)
Besimtari ia kushton All-llahut tr jetn e tij. Ai jeton,
35
36
punon dhe dashuron pr hir t All-llahun.

"Me dashuruar pr hir t All-llahut" mund t jet nj
koncept i pakuptueshm pr dik q nuk sht i njohur
mir me Islamin e vrtet. Njri q ka mbetur i largt nga
All-llahu gjat gjith jets s tij, dhe prandaj nuk e ka njohur At, do t jet i pavetdijshm se si duhet t doj Allllahun n mnyr intuitive.
Mirpo, besimtari q e njeh All-llahun dhe e sheh
mshirn e Tij ndaj tij, i cili njeh se do gj q ai don sht
bekim i Tij dhe se ai i ka borxh ekzistencn dhe jeten e tij
mshirs s Tij, e don All-llahun dhe arrin shpirtin fisnik
q t dashuroj pr hir t All-llahut. N kt kuptim n
Kur'an sht treguar nj diferenc e madhe ndrmjet besimtarve dhe njerzve tjer si n vijim:
E nga njerzit ka asish q n vend t All-llahut besojn
idhujt, q i duan (i madhrojn) ata, sikur (q besimtart e vrtet e duan) All-llahun, po dashuria e atyre q
besuan All-llahun sht shum m e fort (Bekare:
165)
Si u tha n ajetin e msiprm, ata t cilt n mendjet e

tyre i shoqrojn shok All-llahut dhe q i prshkruajn
krijesave tjera vetit e All-llahut, i duan kto krijesa si
duhet ta duan All-llahun, dashuria e tyre sht e bazuar
n idhujtari.
T vetdijshm se do gj i takon All-llahu dhe se
ekzistimi i do krijese sht si pasoj e krijimit t All-llahut,
besimtart m s shumti e duan All-llahun. Kjo veori e
madhe, q sht nj rrjedhim i natyrshm i njohjes s besimtarve se All-llahu sht Nj dhe i Vetmi Zot, e bn
besimtarin t dalloj plotsisht nga njerzit tjer. Kjo cilsi
e besimtarve sht shpallur n nj nga thnjet e pejgam-
berit (savs) kshtu:

"Kushdo q i ka tri sende e zbulon mblsin e besimit: se Allllahu dhe i drguari i Tij (savs) jan m t dashur pr at se do
gj tjetr, se ai e don diknd vetm pr hir t All-llahut, dhe se
ai e urren kthimin n mosbesim sikur do ta urrente t hudhet n
zjarr."(Muslimi dhe Buhariu)
Ata q i shoqrojn shok All-llahut, nga ana tjetr,

nuk mund t durojn prkujtimin e All-llahut:
...E kur e prmend ti n Kur'an Zotin tnd, vetm At,
ata ikin mbrapa dhe largohen. (Isra': 46)
Megjithat, sht e vlefshme t prmendet se prkujtimi i All-llahut pran idhujve t tyre nuk i shqetson idhujtart. Arsyeshmria e shprehur kshtu: "Ne jemi
musliman, por ne mund t kemi edhe kohn ton" sht
n bazn e mendimit t tyre. Mirpo, besimtari e kupton
faktin vijues:
Asgj (t jet qenie njerzore, send apo ngjarje, etj.)
nuk ka bukurin e vet. All-llahu i krijon t gjitha sendet
dhe u jep atyre bukuri. Pasi q nj person, psh, nuk e ka
prcaktuar dhe formuar vet fytyrn e tij apo saj, ajo
bukuri sht bukuri q i takon All-llahut.
All-llahu i jep kt bukuri njeriut, t cilin Ai e krijoj
nga asgjja, vetm shkurtimisht (pasiq ai person s shpejti do t plakt dhe do t vdes). Vetm All-llahu posedon
fuqin pr t'a rikrijua at bukuri n ahiret, n nj form
edhe m t prkryer.
Si n rastin e qenieve njerzore, t gjitha krijesat q
meritojn dashuri jan krijuar nga all-llahu dhe i ka br
"t bukur." Pr t'i prkujtuar njerzit se pronari i vrtet i
ksaj bukurie sht All-llahu, Ai prcakton q bukuria e
ktyre qenieve t shkatrrohet me vdekje dhe pr-
37
38
fundimisht me ditn e gjykimit. N ahiret, t gjitha krijesat do t rikrijohen.

Pasiq sht kshtu, besimtari i do t gjitha sendet q
ai i has n kt bot, i vetdijshm se t gjitha i takojn
All-llahut dhe sa ai do t takoj formn "origjinale" t
bukuris s tyre n ahiret. Si pasoj, dashuria e vrtet e tij
sht pr All-llahun, pr t Vetmin i Cili e pajis at me do
gj q ai don: Ai sht Pronari i vrtet i do lloji t
bukuris.
Prkundr nocionit t dashuris s bazuar n besimin
n All-llahun q plqehet nga besimtart, dashuria e
jobesimtarve sht e bazuar n idhujtari. N Kur'an, kjo
form e dashuris sht prshkruar me fjalt e pejgamberit Ibrahimit (as):
Ai (Ibrahimi) tha: "Ju prqafuat, ve All-llahut, idhuj
vetm sa pr bashkjetes mes jush n jetn e ksaj
bote, e n ditn e kijametit (ndryshon gjendja) ju do t
refuzoni njri-tjetrin dhe do t mallkoni njri-tjetrin;
fundi juaj sht zjarri, pr ju nuk do t ket ndihmtar". (Ankebut: 25)
Said Nursi, i njohur edhe si Bediuzzaman (udia e

moshs), nj nga dijetart m mdhenj Islam t shekullit
20t, krahasoj kt form t dashuris me at t nj njeriu
q shikon n diell prmes nj pasqyrje q mban n dorn
e tij. Posa q t thehet pasqyrja n pjes dhe drita m nuk
reflektohet nepr t, njeriu ndien nj shqetsim t thell
me humbjen e burimit t drits. Mirpo, ai nuk sht mjaft
i zgjuar q t kuptoj se drita n pasqyre nuk fillon faktikisht nga ajo. Drita vjen nga dielli; pasqyret vetm e reflektojn at.
Besimtari shfaq tr dashurin e tij pr All-llahun. Me
e dasht All-llahun sht me i dasht gjallesat, t vetdijshm se ato reflektojn tiparet e All-llahut dhe se kto tipare n t vrtet i takojn Atij, si n rastin e pasqyrs.
Si pasoj, besimtari shfaq dashurin e tij pr All-llahun
duke i dashur besimtart q bjn q t "manifestohen"
tipart e All-llahut n sjelljen dhe drejtimin e tyre, dhe t
cilt shfaqin vlerat morale t parashikuara si t mira nga
All-llahu. Kjo form e dashuris nuk sht e bazuar n
farefisni, rac apo fardo lloj t interesit. N saj t
dashuris t ndier pr All-llahun, sht vetm nj shtje e
dashjes se atyre q e dojn All-llahun. N Kur'an, Zoti yn
e prshkruan dashurin ndrmjet besimtarve duke ju
referuar dashuris ndrmjet shokve t pejgamberit
(savs) n kohn e tij:
Edhe ata q prgatitn vendin (Medinn) dhe besimin
para tyre, i duan ata q shprnguleshin te ata dhe nuk
ndiejn n gjoksat e tyre ndonj nevoj (pr zili a
tjetr) nga ajo q u jepej atyre (muhaxhirve), madje
edhe sikur t kishin vet nevoj pr t, ata u jepnin prparsi atyre para vetvetes. Kush sht i ruajtur prej lakmis s vet, t tillt jan t shptuar. (Hashr: 9)
Kur'ani e qartson se dashuria e ndier pr besimtart u

sht dhuruar posaqerisht atyre nga All-llahu:
Nuk ka dshim se ata q bn vepra t mira, atyre i
Gjithmshirshmi do t'u krijoj (n zemrat e tyre)
dashuri. (Merjem: 96)
O Jahja, merre librin me shum kujdes, dhe ashtu, Ne i
dham atij urtsi kur ishte fmij. Dhe nga ana jon i
mundsuam t jet i but, i pastr dhe respektues (i
dgjueshm). (Merjem: 12-13)
39
40
Besimtart e duan vetm All-llahun dhe ata q i besojn Atij. Pasi ky sht rasti, ata nuk kan dashuri pr
asknd q ngritt kundr All-llahut. Kjo tem sht theksuar n ajetet vijuese t Kur'anit:
O ju q besuat, nse keni dal (prej vendlindjes) pr
hir t lufts pr rrugn Time, duke krkuar knaqsin Time ndaj jush, mos e zini mik armikun Tim dhe
armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre dashuri, kur
dihet se ata mohuan t vrtetn q u erdhi juve. Ata e
dbojn t drguarin dhe ju, sepse i besoni All-llahut,
Zotit tuaj, e ju fshehurazi u ofroni miqsi, po Un m
s miri e di at q e keni fshehur dhe at q e keni publikuar. Ai q punon ashtu nga pala juaj, ai e ka humbur
rrugn e drejt. (Mumtehine: 1)
Ju e keni shembullin m t mir te Ibrahimi dhe te ata
q ishin me t, kur i than popullit t vet: "Ne
trhiqemi prej jush dhe prej asaj q adhuroni, pos
All-llahut, nuk besojm tuajn, prandaj ndrmjet nesh
e jush sht e hapt armiqsia e urrejtja derisa ta
besoni vetm All-llahun Nj!"... (Mumtehine: 4)
O ju q besuat, mos u ofroni miqsi (dashuri)
prindrve tuaj, as vllezrve tuaj, nse ata vlersojn
mosbesim kundr besimit. E kush prej jush miqsohet
me ta, ata jan mizor. (Tewbe: 23)
Nuk gjen popull q e beson All-llahun dhe ditn e
gjykimit, e ta doj at q e kundrshton All-llahun dhe
t drguarin e Tij, edhe sikur t jen ata (kundrshtart)
prindrit e tyre, ose fmijt e tyre, ose vllezrit e tyre,
ose farefisi i tyre... (Muxhadele: 22)
Si e qartsuan ajett e msiprme, dashuria e besim-
tarit nuk mbshtetet n asnj kriter tjetr prve

"dashuris s ndier pr All-llahun." Menjanimi i t gjith
faktorve si jan farefisnia apo pasuria materiale, kjo
dashuri sht e rrnjosur thell n besim dhe vlera fisnike.
Besimtari ka dashuri pr ata besimi i t cilve sht i sigurt, m par se pr ata q kan fam, para apo pozit sociale, t cilt vetm duken se jan t rndsishm.
Pasiq i ka pastruar ndjenjat e tij t dashuris ndaj faktorve tjer prve "dashuris s ndier pr All-llahun," besimtari e do at q i friksohet All-llahut m s shumti dhe i
cili sht m i vmendshmi n krkimin e knaqsis s
All-llahut. Sa m shum q ndonjri ka tipare tipike t
besimtarit, m shum sht i dashur nga besimtart. Edhe
n Kur'an, ne shohim se besimtart e kan m t dashur
pejgamberin (savs)- at q sht m s afrmi All-llahut
dhe at q m s shumti i friksohet All-llahut:
Pejgamberi sht m i ndishm ndaj besimtarve se sa
ata ndaj vet vetvetes s tyre (Ahzab: 6)
Meqense kuptimi i dashuris s nj besimtari bazohet n besim, ai do t vendos martesn e tij n baz t njejt. N kt pik, gjithashtu, shfaqet nj dallim shum i
rndsishm ndrmjet besimtarve dhe jobesimtarve:
jobesimtart shpesh e themelojn martesn e tyre n prfitime materiale t dyanshme. Kjo sht posarisht e
vrtet pr femrat, t cilat mundohen me gjet nj "burr
t suksesshm" me shpres n nivel t lart t jetess. Pr
nj synim t till, nj vajz e re leht mund t pajtohet q
t jet grua e prjetshme e dikujt pr t cilin nuk ka aspak
dashuri. Kjo sht, n t vrtet, e ngjashme me nj marrveshje tregtare nga e cila te dy palt nxjerrin prfitime.
Ndryshimi i vetm sht se kjo marrveshje pretendohet
41
42
t jet e prjetshme.
Shembujt e martesave t tilla jan mizorike. Ka shum
t rinj q martohen me njerz q jan t pasur apo t
vjetr apo t cilt jan t njohur pr imoralitetin e tyre,
vetm pr shkak se ata jan pasanik apo t famshm.
Martesat e jobesimtarve nuk jan gjithmon t
bazuara krejtsisht n prfitime materiale. Gjithashtu ka
shum t rinj q krkojn "pamje t bukur" ose trheqshmri n personi me t cilin don t martohen. Femrat
e tilla martohen me njerz q nuk kan tjetr pos bukuris
fizike, t cilt ato i supozojn si "fisnik n kali t bardh."
Sidoqoft persiatja prapa ksaj pikpamje l pas dore
nj fakt vendimtar: tr kto veori fizike jan t dnuara
q prfundimisht t shkatrrohen. Eventualisht t gjitha
qeniet njerzore do t plakn. Ve ksaj, All-llahu n nj
moment mund t merr pasurin, pamjen e bukur apo
shndetin e nj njeriu. Njsoj, s'nevojiten m shum se
disa sekonda pr t ndodhur nj aksident dhe njri t
mbetet i paralizuar, i shtrir n shtrat apo t humb pamjen e bukur. N kto rrethana, ka do t bhej me nj
martes t till?
far do t bnte nj grua kur burri i saj t verbohet
n nj aksident, psh, nse ajo sht martuar me t pr
shkakun se ai ka pasur sy t bukur? Ajo sigurisht vetm
ather do t kuptoj paarsyeshmerin e bazs n t ciln
ka mbshtetur vendimin m t rndsishm t saj.
Besimtari synon xhennetin e prhershm n ahiret.
Jeta e tij sht e caktuar pr t fituar miratimin e All-llahut
dhe pr t arritur "shptim dhe lumturi." Pasiq i ka
prkushtuar tr lutjet dhe jetn e tij All-llahut, sigurisht
ai do t'i prkushtoj edhe martesen e tij Allahut.
Hyrja n martes pr t fituar miratimin e All-llahut

sigurisht sht trsisht ndryshe nga martesa e bazuar n
"idhujtari." N martes t till, kriteri assesi nuk mund t
jet paraja, fama apo bukuria. Qellimi i vetm n martes
do t jet fitimi i miratimit t All-llahut. Besimtari i vrtet
do t doj q t martohet me diknd q do t jet m e dobishme n brjen e atij dhe asaj q t fitojn miratimin e
All-llahut. Si pasoj, ai ose ajo martohet me nj person t
till kur shfaq nj besnikri t thell ndaj All-llahut dhe
sht m i miri n besim dhe devocion (takwa).
Pr arsyen e prshkruar m sipr, gra t caktuar q
kan jetuar gjat kohs s pejgamberit Muhammedit
(savs), kan shprehur dshirn t martohen me pejgamberin (savs). Ato q paraplqyen ndryshe jan prshkruar
n Kur'an si dshiruese t "jets s bots dhe stolive t saj":
O ti pejgamber, thuaju grave tuaja: "N qoft se lakmoni jetn e ksaj bote dhe stolit e saj, ather ejani:
un po ju jap furnizimin (pr lshim) dhe po ju lshoj
ashtu si sht e rrugs. E n qoft se e doni All-llahun,
t drguarin e Tij dhe botn tjetr, ather t jeni t sigurta se All-llahu ka prgatiur shprblim t madh pr
ato prej jush q bjn pun t mira." (Ahzab: 28-29)
Vetit e besimtarve
Ndonjri q jeton sipas Kur'ani do t'i doj edhe ata q
jetojn sipas Kur'anit, d.m.th, besimtart. N saj t besimit
t tyre n All-llahun, besimtarve u jan dhuruar disa veti
q i bj ata t vlefshm pr t'i dashur. Nj besimtar do t
krkoj kto veti edhe n besimtart tjer dhe duke par
kto veti n ta, ai do t'i do ata.
Kto n vijim jan vetit e dukshme t besimtarve si
43
44
shpjegohen n Kur'an:
Besimtart i shrbejn vetm All-llahut, ata nuk i
shoqrojn Atij asn send n mendjet e tyre. (Fatiha: 1-7;
Nisa': 36)
Ata i frikohen All-llahut, ata largohen nga brja e
dogjje q All-llahu e ka ndaluar apo q sht e kundrt
me dshirn e All-llahut. (Ali Imran: 102; Ja Sin: 11;
Tegabun: 16;Zumer: 23)
Ata shpresojn vetm n All-llahun. (Bekare: 249;
Tewbe: 25-26)
Ata nuk i frikohen askujt prpos All-llahut. (Ahzab:
39)
Ata gjithmon ndihen mirnjohs ndaj All-llahut,
prparimi apo mjerimi nuk i bn ata t jen lavdrues
apo t ndjejn keqardhje pr vete. (Bekare: 172; Isra': 3;
Ibrahim: 7)
Ata kan siguri n besimin e tyre, mendimi pr me u
largua nga fitimi i miratimit t All-llahut as q vjen nder
mend atyre. Ata vazhdimisht i kryejn shrbimet e tyre
me prkushtim dhe vrull gjithnj m t rritur. (Huxhurat:
15;Bekare: 4)
Ata jan t bindur n Kur'an, ata i riorjentojn t
gjitha punt e tyre n pajtim me pozitn Kur'anore. Ata
menjher nuk e njohin si t tyren nj qendrim pasi q t
kuptojn se ai nuk sht n pajtim me msimet Kur'anore
(A'raf: 170; Maide: 49; Bekare: 121)
Ata e prmendin All-llahun vazhdimisht, ata e din
se All-llahu sht gjithmon Dgjuesi dhe Shikuesi i
dogjje, dhe gjithmon e kan n mendje fuqin e
patundshme t All-llahut. (Ali Imran: 191;Rra'd: 28; Nur:
37; A'raf: 205; Ankebut: 45)
Ata e din dobsin e tyre prball All-llahut. Ata

jan t kokulur. (Mirpo, kjo nuk nnkupton se ata jan
t dobt dhe kshtu t faqin qendrime t pasigurta ndaj
njerzve.) (Bekare: 286; A'raf: 188)
Ata e din se asgj nuk do t u ndodh atyre, prve
asaj q All-llahu e ka urdhruar. Ata nuk bhen shum t
tendosur pr asgj dhe gjithmon mbesin t qet dhe i
vn shpresat e tyre n All-llahun. (Tewbe: 51; Tegabun:
11; Junus: 49; Hadid: 22)
Ata kthehen nga ahireti; caku kryesor i tyre sht
ahireti. Ata edhe prfitojn nga t mirat e bots dhe dshirojn nj vend n kt bot shum t ngjashm me xhennetin. (Nisa': 74; Sad: 46; A'raf: 31-32)
Ata i marrin si shok dhe t afrt t tyre vetm Allllahun dhe besimtart (Maide: 55-56; - al-Muxhadele: 22)
Ata jan njerz t pajisur me kuptim. Kurr nuk e
humbin adhurimin apo ndrgjegjjen e tyre, ata mbesin t
kujdesshm dhe syhapur n do moment. Ata gjithmon
kryejn sherbimet t cilat jan n interes t besimtarve
dhe fes. (Mu'minun: 54; Zumar: 18)
Ata luftojn deri n shkalln m t lart n rrugn e
All-llahut. Ata luftojn me jobesimtart n fusha intelektuale, posarisht me udhheqsit e mosbesimit. Ata
kurr nuk ndihn t pashpres apo guxim-dobt n kt
luft. (Enfal: 39; Haxhxh: 78; Huxhurat: 15; Tewbe: 12)
Ata nuk ngurrojn t thon t vrtetn. Ata nuk
shmangen nga thirrja n t vrtetn pr shkak t friks
nga t tjert. Ata nuk i kushtojn vmendje talljeve dhe
sulmimeve t refuzuesve ndaj tyre dhe jan t patrembur
nga krcnimet njerzore. (Maide: 54, 67; A'raf: 2)
Ata prdorin metoda t ndryshme pr t bartur
45
46
porosin e All-llahut dhe pr t thirr njerz n fen e

All-llahut. (Nuh: 5-9)
Ata nuk i shtypin t tjert. Ata jan t mshirshm
dhe t dhembshm. ( Nahl: 125; Tewbe 128; Hud: 75)
Ata nuk e humbin kontrollin me zemrimin e tyre; ata
jan tolerant dhe zemrbut. (Ali Imran: 134; A'raf: 199;
Shu'ara: 40-43)
Ata jan njerz t besueshm. Ata i impresionojn
njerzit me personalitetin e tyre t fort dhe i bjn t ndjejn sesa jan besnik. (Duhan: 17-18; Tekwir: 19-21;
Maide: 12; Nahl: 120)
Ata jan akuzuar se jan magjistar ose t mendur.
(A'raf: 132; Junus: 2; Sad: 4; Hixhr: 6; Kamer: 9)
Ata jan t nnshtruar ndaj shtypjes. (Shu'ara: 49;
167; Ankebut: 24; Ja Sin: 18; Ibrahim: 6; Neml: 49, 56; Hud:
91)
Ata jan kmbnguls prball fatkeqsis.
(Ankebut: 2-3; Bekare: 156, 214; Ali Imran: 142, 146, 195;
Ahzab: 48; Muhammed: 31; En'am: 34)
Ata nuk friksohen nga shtypja ose vdekja. (Tewbe:
111; Ali Imran: 156-158, 169-171, 173; Shu'ara: 49-50; Saffat
: 97-99; Nisa': 74)
Ata jan t sulmuar dhe t komplotuar nga jobesimtart; ata jan t prqeshur. (Bekare: 14, 212)
Ata jan nn mbrojtjen e All-llahut. T gjitha komplotet e sajuara kundr tyre dalin si t pavlera. Allahu i
mbron ata ndaj t gjitha prgojimet e komplotet, dhe i
lartson ata. (Ali Imran: 110-111, 120; Ibrahim: 46; Enfal:
30; Nahl: 26; Jusuf: 34; - Haxhxh: 38; Maide: 42, 105; Nisa':
141)
Ata jan n vetmbrojtje kunder jobesitarve. (Nisa':
71, 102; Jusuf : 67)

Ata e trajtojn si armiq djallin dhe pasuesit e tij.
(Fatir: 6; Zuhruf 62; Mumteine: 1; Nisa': 101; Maide: 82)
Ata luftojn me hipokritt. Ata nuk shoqrohen me
njerz q shfaqin veti hipokrite. (Tewbe: 83, 95, 123)
Ata e parandalojn tiranin e refuzuesve. (Ahzab:
60-62; Hashr: 6; Tewbe: 14-15, 52)
Ata veprojn duke u konsultuar n mes veti. (Shura:
38)
Ata nuk mahnitn me jetn trheqse t jobesimtarve. (Kaf: 28; Tewbe: 55; Surah Ta Ha: 131)
Ata nuk jan t impresionuar nga pasuria ose pozita.
(Haxhxh: 41; Kasas: 79-80; Nahl: 123)
Ata do veprim t adhurimin e praktikojn n
mnyrn m t mir. (Bekare: 238; Enfal: 3; Mu'minun: 12)
Ata nuk e pasonj shumicn, por m par kriterin q
e ka dhn Allahu. (En'am: 116)
Ata prpiqen q t afrohen sa m afr Allahut, dhe t
shrbejn si shembuj t mir pr ata q besojn. (Maide: 35;
Fatir: 32; Wakia: 10-14; Furkan: 74)
Ata nuk jan t ndikuar nga djalli. (A'raf: 201; Hixhr:
39-42; Nahl: 98-99)
Ata nuk i pasojn prindrit e tyre verbrazi. Ata veprojn n pajtim me msimet kur'anore. (Ibrahim: 10;
Hud: 62, 109)
Ata nuk lejojn keqtrajtimin e grave. (Nur: 4; Talak:
6; Bekare: 231, 241; Nisa': 19)
Ata i shmangen shpenzimeve t teprta. (En'am:
141; Furkan: 67)
Ata e ruajn patrtin e tyre, martohen dhe i drejto-
47
48
jn jetrat e tyre martesore n mnyrn si dshiron Allllahu. (Mu'minun: 5-6; Nur: 3, 26, 30; Bekare: 221; Maide:
5; Mumteine: 10)
Ata jan t matur derisa e praktikojn adhurimin e
tyre. (Bekare: 143; Nisa': 171)
Ata jan njerz vetflijues. (Insan: 8; Ali Imran: 92,
134; Tewbe: 92)
Ata jan t kujdesshm q t jen t pastrt. (Bekare:
125, 168; Mudeththir: 1-5)
Ata i kushtojn rndsi esttiks dhe artit. (Sebe': 13;
Neml: 44)
Ata nuk i prjojn ose shpifin besimtart.
(Huxhurat: 12)
Ata i shmangen xhelozis. (Nisa': 128)
Ata krkojn falje nga Allahu. (Bekare: 286; Ali
Imran: 16-17, 147, 193; Hashr: 10; Surah Nuh: 28)
Shtypja ndaj besimtarve

Vetit e besimtarve t shpallura m lart, n t vrtet
jan dy llojesh:
Lloji i par jan ato t cilat besimtart i shfaqin me
vullnetin e tyre; t qenurit nj rob i All-llahut, vetflijimi,
dhe thjeshtsia mund t citohen midis tyre.
Lloji i dyt, megjithat, jan ato t cilat ata i shfaqin n
shtjet prtej kontrollit t tyre, psh, komplotet e sajura
kunder tyre apo t qenurit objekt talljeje nga besimtart.
N t vrtet, kto jan shum t rndsishme pr t
mundsoar identifikimin e besimtarit t sinqert. Kjo
sht pr shkak se shum nga vetit e shfaqura nga besimtart jan t natyrs s "imitueshme." Psh, nj hipokrit
mund gjithashtu t ushtroj do akt t adhurimit apo t
bj flijime, m kusht q ai t fitoj nga kjo. Por vetit e

shfaqura n situata prtej kontrollit t tyre jan t "pa-imitueshme" psh, kur jobesimtart i nnshtrojn besimtart e
sinqert me shtypje.
Pasi q sht kshtu, kto veti rrisin rndsin e
madhe n vlersimin e besimtarve nga ndonjri. Pr t
kuptuar nse nj shoqri sht shoqri e besimtarve t
sinqert duhet t mirren n konsiderim kto kritere, ligjet
e pandryshueshme t All-llahut si shpjegohen n Kur'an.
Prderisa vlersohen shtypja dhe shpifjet verbale kunder muslimanve, ndodhit q u ndodhn muslimanve
n t kaluarn duhet t jen pik referenca jon. N kt
kuptim, Kur'ani jep nj llogari pr vshtirsit dhe shpifjet q i hasn muslimant e hershm.
Apo ju menduat se do t hyni n Xhennet, pa u provuar
edhe ju me shembullin e atyre q ishin para jush?...
(Bekare: 214)
N ajett t cilat kan t bjn me "testimet q erdhen

te ata q vdiqn n t kaluarn", ne hasm nj pik q
vlen t prmendet. Armiqt e pejgamberve dhe besimtarve nuk thon: "kta njerz besojn n All-llahun dhe
krkojn miratimin e Tij" apo "kta nuk jan si ne amoral,
ata posedojn vlera fisnike." N t kundrtn, ata prpiqen q t'i prgojojn besimtart dhe t'i akuzojn ata n
formn m t pahijshme.
Sigurisht, ata nuk do t guxonin t thonin: "ne jemi
kryengrits kundr All-llahut dhe ne nuk zbatojm asnj
kufi moral; ne vetm duam t'i shtypim kta njerz t cilt
nuk sherbejn pr t fituar ne." Do t ishte e pamatur me
prit q kta njerz t bjn pranime si: "kta jan njerzit
t cilt i zbatojn urdhrat e All-llahut, ndersa ne jemi
49
50
mkatar." N t kundertn, ata do t prpiqen me i

legjitimue shpifjet e tyre duke i paraqitur besimtart t
rrzikshm dhe duke prezentuar veten e tyre si njerz
"modest dhe t ndershm." N tregimet e ndrlidhura n
Kur'an, ne shohim metodat e njjta t prdorura kunder
besimtarve n t kaluarn.
Psh, pejgamberi Nuh (as) si t gjith pejgamberet
tjer e ftoj popullin e tij q t'i shrbejn vetm All-llahut.
Nj sistem i vendosur n bazn e shrbimit vetm
All-llahut sigurisht e ka penguar prparimit e interesave
t udhheqsve t shoqris, t cilt siguruan pasuri dhe
pozit prmes sistemit t mosbesimit. Sigurisht kta udhheqsa nuk do t pajtoheshin t thonin se ka Nuhu (as)
krkonte nuk ishte n interesin e tyre. Prkundrazi, ata e
akuzuan at pr krkimin e interesit t tij "pozit dhe autoritet." Kur'ani jep nj shpjegim t ksaj situate n vijim:
Ne e patm drguar Nuhun te populli i tij, e ai u tha: "O
populli im, adhurojeni vetm All-llahun, se nuk ka zot
tjetr pos tij; a nuk i friksoheni (dnimit)?" E paria e
atij populli q nuk besuan than: "Ky nuk sht tjetr
pos njeri sikurse edhe ju, po dshiron t jet m i lart
se ju" (Mu'minun: 23-24)
Pejgambert Musa (as) dhe Haruni (as) jan vn n t

njjtin akuzim. Faraoni dhe rrethi i ngushti i tij u than
atyre: "Ata than: "Mos erdhe t na largosh nga ajo (feja)
q e gjetm te prindrit tan, pr t'ju mbetur ju dyve
madhshtia n tok? Po ne nuk u besojm juve dyve."
(Junus: 78)
Shpifjet e bra kunder besimtarve mund t arrijn nj
shkall t paprfytyrueshme. Gjat gjith historis t drguarit e All-llahut kan qen t akuzuar pr "magjepsjen
dhe mashtrimet" e besimtarve rreth tyre:

Ata pastaj (pas biseds s fshehur) than: "Kta t dy
jan magjistar, q me magjin e tyre duan t'ju nxjerrin
nga toka e juaj dhe ta zhdukin drejtimin (ideologjin)
tuaj q padyshim sht m i drejti". (Surah Ta Ha: 63)
e mosbesimtart than: "Ky sht magjistar, rrens".
(Sad: 4)
Ambicjet kryesore t atyre q i prgojojn muslimant

sht t paraqesin nj pamje t nj muslimani i cili ka vese
t njjta sikur q vet ata i shfaqin. Kjo shkoi n gjatsi aq
t mdha sa q ata guxuan t thon pr pejgamberin fisnik
Nuh (as):..."ai sht nj gnjeshtar mendjemadh!"
(Kamer: 25).
Nj shpifje tjetr n t cilin besimtart vhen shum
shpesh sht ajo e "marrzis." N t vrtet, dshtimi i
jobesimtarve q t kuptojn nj shpjegim t arsyeshm e
t rndsishme n llogari t besimtarve pr kt shpifje.
Duke mos pasur asnj koncept pr "fitimin e miratimit t
All-llahut," jobesimtart kan vshtirsi q t kuptojn
veprimet e besimtarve q jan t drejtuara vetm n kt
qllim. Ata dshtojn t kuptojn pse besimtart, t cilt
si duket nuk krkojn interes pr shrbimet q ata i
bjn, i prkushtojn jett e tyre All-llahut. N syt e tyre,
nj qndrim i till idealist nuk mund t jet tjetr pos
"marrzis." Gjat gjith historis, ata shpesh e kan prdorur kt shpifje. Pr pejgamberin Musa (as) Faraoni ka
thn: "Vrtet, i drguari juaj q u sht drguar juve,
me siguri sht i mendur!" (Shu'ara: 27) Gjithashtu, kur
e kan refuzuar pejgamberin Nuh (as) populli i tij ka
thn: "ai sht i marr!" (Kamer: 9).
Duke ln kto anash, besimtart kan qen t
51
52
akuzuar edhe pr shkelje t kurors. pejgamberi Jusufi

(as) dhe Merjemja, t mirren shembull kryesor pr t
gjith burrat dhe grat besik, jan njerz fisnik t cilt
ishin t vn n kt shpifje. Gjithashtu, jobesimtart i
akuzuan shum pejgamber pr: "plotsisht t humbur."
(A'raf: 60).
Por nuk do t ishte e drejt t supozojm se tr kto
ndodhi i prkasin t kaluars. Kur'ani na informon neve
se edhe besimtart e tjer mund t ken prvoja t njjta.
Prandaj, secili besimtar q prkrah fen e vrtet, sht i
cenueshm nga akuzimet dhe shpifjet e njjta.
Ne duhet ta kemi para sysh se far jobesimtart
prhapin pr muslimant mund t jet pjes e nj fushate
t till shpifse. Si udhzon Kur'ani, prpara hulumtimeve t gjra, ne duhet t shmangemi q t besojm n
lajme t tilla t prhapura nga "devijuesit." Pr kt Allllahu na paralajmron neve n vijim:
O ju q keni besuar, nse ndonj i pandrgjegjshm u
sjell ndonj lajm, ju shqyrtojeni mir, ashtu q t mos e
goditni ndonj popull pa e ditur realitetin, e pastaj t
pendoheni pr at q keni br. (Huxhurat: 6)
JETA N SHOQRIN E
INJORANCS
pjest e m prparme, ne prmendm se

ndryshimet kryesore ndrmjet besimtarve dhe
jobesimtarve sht vetdija e mparshme n
fuqin e pakufi t All-llahut. Ne folm edhe se si nj besimtar, i cili sht i vetdijshm pr ekzistimin e
All-llahut, duhet t orientoj tr jetn e tij pr t fituar
miratimin e All-llahut.
Nj nga karakteristikat m domethnse t dikuj q
mund t moj fuqin e All-llahut dhe kshtu t'i orientoj
tr veprat e tij pr fitimin e bekimit t All-llahut, sht t
liroj veten nga t gjitha krijesat tjera pos All-llahut. Duke
prqendruar jetn e tij n fitimin e miratimit t Tij dhe
duke qen nj rob i Tij, ai zhvillon nj pikpamje t
ndryshme n univers, i cili ai e din se sht krijuar dhe i
kontrolluar nga All-llahu. Pasi ai e konsideron All-llahun
si t vetmin zot, zotrat jo t vrteta q e rrethojn at e
humbin kuptimin e tyre.
N Kur'an, kjo tem sht theksuar n tregimin pr pejgamberin Ibrahimin (as) q i sht shpallur pejgamberit
54
Muhammedit (savs):
... Ai vrtet ishte shum i drejt dhe pejgamber. Kur
babait t vet i tha: "O babai im, pse adhuron at q as
nuk dgjon, as nuk sheh, e as nuk ke asgj prej tij"?
(Merjem: 41-42)
Pasi q besimtari krkon vetm knaqsin e

All-llahut, i falet Atij, dhe vetm Atij i lutet, ai sht br "i
pavarur" nga t gjitha gjallesat e krijuara. Ai nuk e ndien
nevojen q t krkoj knaqsin e njerzve tjer, dhe nuk i
mbshtet shpresat e tij n dikn tjetr prpos All-llahut.
Arritja e liris s vrtet sht, n t vrtet, e mundshme
vetm duke pasur kuptim t plot n kt fakt dhe duke
ju mbshtetur All-llahut.
Jeta e atyre q ju mungon besimi i vrtet, ndryshe nga
ajo e besimtarve, sht t nnshtrarit shum perendive
t rrejshme. Njerzit e till e prkushtojn tr jetn e tyre
q t arrijn miratimin e njerzve t panumrt, dhe kur
krkojn ndihm, e krkojn prej njerzve tjer. N realitet, megjithat, krijesat q nj jobesimtar i adhuron n
mendjen e tij nuk jan asgj prve "rob" t dobt, njjt
sikur ai. N t vrtet, kto krijesa jan larg nga prmbushja e dshirave t tij, m larg nga shptimi i tij.
Vdekja sht, pa dyshim, fakti m i qart n zbulimin se
kto krijesa q adhurohen nuk munden n asnj mnyr
q t'iu ndihmojn. Mirpo, do t ishte shum von q t
pritet vdekjen pr t kuptuar natyren joreale t ktyre
prendive.
Situata pa rrugdalje n t ciln kta njerz gjinden
sht shpallur n Kur'an n vijim:
Po, shkojn e n vend t All-llahut adhurojn zota t
tjer me shpres se do t ndihmohen prej tyre. Ata nuk
JETA N SHOQRIN E INJORANCS
mund t'u ndihmojn atyre, por kta (idhujtart) u jan

br ushtri e gatshme e tyre. (Ja Sin: 74-75)
Jobesimtart e bazojn tr jetn e tyre n kt arsye t

shtrembruar. Nga kjo shfaqet edhe nj ndryshim tjetr i
rndsishm ndrmjet besimtarve dhe jobesimtarve:
besimtart i pranojn kriteret e zbritur nga All-llahu si udhzim t tyre. Ata i zbatojn urdhrat e Kur'anit, Librit t
sakt dhe Sunetin e pejgamberit (savs). Feja e tyre sht
Isalmi, e cila sht shpjeguar detajisht n Kur'an dhe sht
prezentuar te ne prmes jets shembullore t pejgamberit
(savs).
Njerzit q i jetojn jetrat e tyre n nj gjendje t pavmendshm pr All-llahun sigurisht m par do t pranojn kritert e vna nga perndit e imagjinuara se kritert
e drguara nga All-llahu. Ndryshe nga Islami, ligji i vetm
dhe i prhershm i All-llahut, feja e tyre sht politeizmi.
Kta njerz kan rregulla kontradiktore dhe qllime t
ndryshme t imponuara nga shoqria. Pasi ky sht rasti,
fet politeiste veprojn duke prdor forma t ndryshme.
Disa nga ata synojn fuqi dhe para, ndrsa t tjert
dshirojn nj pozit me autoritet dhe me ndikim t
madh. Disa aspirojn q t gjejn nj "grua t mir" dhe t
ken nj "jet t lumtur familiare." Kjo shumllojshmri q
shkakton lloje t ndryshme t jets dhe prandaj fe t
ndryshme sht, faktikisht, e bazuar n dshtim pr t
kuptuar ekzistencen e All-llahut dhe kufijt e Tij.
Mirpo, njeriu sht, nga natyra, i prirur t'i besoj
All-llahut dhe t jet rob i Tij. I paaft n prmbushjen e
nevojave t pakufi t tij dhe dshirat nga vetja, nga natyra,
ai tenton t'i ktheht vetm All-llahut. Prandaj, natyra e
njeriut sht e prirur ta njeh All-llahun si Zot t tij:
55
56
Prqnro vetveten tnde sinqerisht n fen, i larguar

prej do t kote, (e ajo f), feja e All-llahut n t ciln i
krijoi njerzit, s'ka ndryshim (mos ndryshoni) t asaj
natyrshmrie t krijuar nga All-llahu, ajo sht feja e
drejt por shumica e njerzve nuk e din. (Rum: 30)
Besimtari i sinqert, i cili nuk sht pushtuar nga

dshirat e liga t epshit t tij por i cili ka besim n Allllahun, mson nga libri i shpallur nga All-llahu se si t
drejtoj vetn gjat gjith jets s tij, dhe i merr pejgambert si shemblltyr t tij. Jeta e nj besimtari sht trsisht e ndryshme nga ajo e nj jobesimtari. Ve ksaj, nga
Kur,ani dhe Syneti i pejgamberit (savs) besimtari mson
faktet pr t cilat jobesimtart jan plotsisht t pavetdijshm. Psh, All-llahu ka dhn lajme t gzuara se kushdo
q zbaton punn e tij ndaj All-llahut, Ai do ta furnizoj me
mnyrn e shptimit:
Kshtu kshillohet ai q i beson All-llahut dhe dits
s fundit, e kush iu prmbahet dispozitave t
All-llahut, atij Ai i hap rrug, dhe e furnizon at prej
nga nuk e kujton fare. Kush i mbshtetet All-llahut, Ai
i mjafton atij, All-llahu realizon dshirn e vet dhe Allllahu do gjje ia ka caktuar kohn (afatin). (Talak: 2-3)
Nj besimtar i cili e njeh si duhet fuqin e All-llahut,

do t'i prkushtoj jetn e tij Atij, sepse ai e din se All-llahu
do t jet i mjaftueshm pr "cilindo q e v besimin e tij
n At." Kjo sht shprehur n ajetin vijues Kur'anor:
Po ai (Jakubi) tha: "O bijt e mij!... Un nuk mund t
largoj prej jush asnj send nga caktimi i All-llahut,
vendimi nuk sht i tjetrkujt vetm i All-llahut, vetm
Atij iu kam mbshtetur dhe vetm Atij le t'i
mbshteten ata q besuan." (Jusuf: 67)
Besimtari q e kupton kt fakt do t shoh se detyra e

tij n kt bot sht vetm q t'i prmbush urdhrat e
All-llahut. Kjo sht detyra dhe "profesioni" e tij. Ai
thjesht sht prgjegjs q t prpiqet n rrugn e
All-llahut. Ai lut All-llahun pr do gj, sepse sht
All-llahu Ai i Cili i jep do gj atij. Qellimi i krijimit t
njeriut sht i regjistruar kshtu n Kur'an:
Un nuk i krijova xhint dhe njerzit pr tjetr pos q
t m adhurojn. Un nuk krkoj prej tyre ndonj
furnizim e as dshiroj t m ushqejn ata. All-llahu
sht furnizues i madh. Ai fuqiforti. (Dharijat: 56-58)
Prandaj, sht vshtir q nj besimtar, i cili i shfaq

moralet e lavdruara n Kur'an, mund t ket n zemrn e
tij "frikn e t ardhms." Kjo frik sht karakteristik e
atyre q jetn e kuptojn si nj luft midis miliona perendive false t pavarura. T pavetdijshm se do gj zhvillohet nn kontrollin e All-llahut, n pajtim me fatin, ata
supozojn se duhet t vendosin nj luft pr t mbijetuar.
Ata besojn se ata do t prfitojn duke "shkelur mbi t
tjert" dhe duke i "abuzuar ata" q t'i realizojn qellimet e
tyre dhe pr plotsimin e interesave t tyre prsonale.
Faktikisht, mendimet e tyre barazohen me at q ata e
marrin...
Said Nursi shpjegon se si njeriu dshton t kuptoj se
detyra e vrtet e tij sht t jet nj rob i All-llahut dhe
shton:
" Ata pamenduar konkludojn se jeta sht nj luft."
Kjo arsyeshmri, e nnshkruar nga ata t cilt nuk jetojn sipas vlerave t Kur'anit, sht nj nga besimet kryesore t fes s tyre. Pr shkak t arsyes n pyetje kta
njerz gjithmon vuajn nga ndjenjat e shqetsimit dhe
presionit:
57
58
Shumica e ktyre njerzve, ndryshe nga besimtart,

jan epshor, njerz egoist t cilt interesohen vetm pr
fitimin e tyre.
Ata u mungon gadishmri delikate q zhvillohet me
vetflijim. Dashuria e tyre sht e bazuar n arritjen e prfitimeve; ata nuk e duan nj prson pr shkak t vlerave
dhe vetive t mira t tij por pr shkak t interesit t t tyre
q t duan at.
Kta t cilt ata i konsiderojn si t dashurit e tyre,
gjithashtu, u afrohen atyre me t njjten arsye, q krijon
nj marrdhnie pa besnikri. Ata gjithmon merakosen
pr pabesin e mundshme t partnerve t tyre, pasi ata e
din se ata n do koh mund t gjejn t tjer t cilt jan
m t pasur apo m t bukur....
Ata jan t harxhuar nga xhelozia, nj veori q i
pengon ata nga plqimi i bukuris dhe t mirave. Psh, n
vend q t'i plqej bukuria e dikujt dhe t thon "sa t
bukur e ka krijue All-llahu at apo at," ata ndihen t
shqetsuar dhe pyesin, "pse un nuk jam aq i pashm si ai
apo bukuroshe si ajo?"
Ata nuk jan mirnjohs ndaj All-llahut apo nuk
jan t knaqur me t mirat e tyre. Me nj rregullim t till,
ata gjithmon duan t kan m shum. Kjo deshir e pangopur bhet nj burim konstant i shqetsimit.
T paaft q t pranojn dobsin dhe ligshtin e
tyre, ata nuk krkojn ndihm nga All-llahu. Ata supozojn se do t lirohen nga dobsit e tyre nse n mnyr
arrogante zmbrapsen larg nga All-llahu pa krkuar
ndihm nga Ai. Mirpo, kjo nuk sht rruga e lirimit nga
dobsit e tyre. Gjithashtu n kt koh, ata u drejtohen t
tjerve dhe mbajn shpresat e tyre n ta. Edhe pse ata t
cilve u drejtohen jan gjithashtu indvivid t dobt t
cilt mendojn vetm pr fitimin e tyre. Ve ksaj, ata nuk

jan aspak t mshirshm dhe t dhembshm. Pasi ky
sht rasti, ata shpesh ndihen t "shqetsuar," dhe humbin
gjendjen shpirtrore t tyre prmes dshtimit q t'i knaqin pritjet e tyre.
Atyre u mungon toleranca dhe zemrbutsia. Pr
kt arsye, bile edhe mospajtimi m i vogl ndrmjet tyre
ka mundsi zhvillohet n konflikt apo prleshje. Shum
her, secila pal e bn si nj shtje t krenaris q refuzon t pranoj s ajo sht gabim. Pr kt arsye, ata shpesh ndihen t shqetsuar.
Ata nuk besojn se jetojn n nj bot nn kontrollin
dhe mbrojtjen e All-llahut, por m par n nj xhungl t
pamshirshme ku ata pr mbijetim duhet t'i "mundin" t
tjert. Sipas fantazive t tyre t prishura, ata supozojn se
q t jen n gjendje t mbijetojn n kt "xhungl,"
duhet t zhvillojn nj karakter t paepur, agresor dhe
egoist. Me t vrtet, qndrimi i tyre prshtatet me far
ata ndeshn. Ata ose jan, si i quan shoqria e injorancs,
t glltitur, si n shembullin e "peshkut t vogl," apo ata
rritn n nj peshk t "madh dhe gjakatar" dhe t'i glltisin
t tjert.
Kto ligje i takojn gati t gjitha shoqrive ku njerzit
nuk e prjetojn fen e vrtet, dhe sillen sipas virtyteve t
gabuara t prshkruara m sipr. Kur'ani i quan kto
shoqri "injorante dhe t pasjellshme," sepse jan trsisht
t pavetdijshme pr All-llahun dhe pr ahiretin (botn e
ardhshme).
Kur'ani na tregon neve se pejgamberi Musa (as) i ka
prshkruar bijt e Izraelit, nj fis q kurr nuk prdorin
urtsin apo nuk i nnshtrohen All-llahut, si t paditur:
59
60
Beni Israilt i kaluam prtej detit, e ata takuan nj popull q adhuronte do statuja t tyre, dhe than: "O Musa,
na e bn edhe ne nj zot (statuj) si zott q i kan ata
(ai popull)". Ai (Musai) tha: "Ju jeni popull q nuk
dini". Vrtet, ai popull (q po adhuron idhuj) sht i
shkatrruar n at (adhurim) dhe ajo q vepruan sht
e asgjsuar (s'ka dobi). Musai tha: "Mos desht, pos
All-llahut, t krkoj pr ju zot tjetr, kurse Ai ju vlersoi mbi njerzit e tjer?" (A'raf: 138-140)
Mirpo, si u prmend m hert, "shoqria e injorancs" nuk sht e natyrs s njjt. Edhe pse prgjithsisht t quajtur "t paditur," n shoqrin e caktuar mund
t ket pjes tjera, q shfaqin karakteristika tjera. Shoqria
zakonisht sht e ndar sipas shkalls se a e kan arritur
kriterin kryesorja duke qen fuqia ekonomike e caktuar nga vet shoqria.
Kriteri me an t cilit vlersohen njerzit n

shoqrin e "injorancs"
Muslimant e marrin "takvan" (frik apo droj nga Allllahu e cila e frymzon individin t jet n ruajtje ndaj
punve t kqija dhe i etur pr ato pun q i plqen Ai) si
t vetmin kriter me an t cilit i vlersojn njerzit. Si ka
thn pejgamberi (savs): ata e din se "njeriu m i prkryer
n fen e tij n mesin e besimtarve sht ai sjellja e t cilit sht
m e shklqyera."(Tirmidhi). Megjithat, n shoqrit e injorancs q jan t formuara nga njerzit e pafe, "paraja"
konsiderohet si kriteri kryesor n baz t cilit formohen
opinionet pr tjert:
Pasi ky sht rasti, shum persiatje t shtrembruara
paraqitn n shoqrit injorante:
nj personi t pasur, edhe pse i korruptuar dhe i

paturpshm, i kushtohen nderime.
n saj t ksaj rregulle t vn nga shoqria, njri q
sht "i pasur por i paturpshm" faktikisht beson se ai
sht personi "i denj pr respekt"
pasi q shoqria i cakton rndsi aq t madhe
"paras," t varfrve u mungon vetbesimi. Ky qendrim i
t varfrve bhet i dukshm kur ata jan n mesin e t pasurve. Nj i varfr mund t dij se ai sht m i mir se
prsoni i pasur pran tij, sepse ky i dyti sht i prishur.
Megjithat, nn ndikimin e ideve t rrnjosura nga
shoqria, ai nuk ka mundsi t'i mund ndjenjat e tij t paprshtatshmris.
n shoqrit e injorancs, ku posedimi i "paras"
sht nj kriter shum i vlershm, ekziston degjenerimi i
moralit. Prishja e till shfaqet n forma t ndryshme, si
sht mitoja, shprdorimi i autoritetit apo falsifikimi, dhe
sht pothuajse trsisht i prfshir n jetn e
prditshme. Pasi q grumbullimi i sukesshm i parave
sht vlera m e rndsishme, t gjitha metodat q e
mundsojn brjen e parave, s'sht e rndsishme se sa
imorale dhe t pavenda mund t jen ato, jan t ligjshme.
Tregimi i Karunit n Kur'an m s miri e prshkruan
pozitn e "t orientuarve n para" nga shoqria e injorancs:
Karuni ishte nga populli i Musait dhe ai shtypte at

popull ngase Ne i patm dhn aq shum pasuri sa q
nj grup i fuqishm mezi bartin elsat e (pasuris s)
tij, e kur populli i vet i tha: "Mos u kreno aq fort sepse
All-llahu nuk i do t shfrenuarit!" Dhe me at q t ka
dhn All-llahu, krko (ta fitosh) botn tjetr, e mos le
61
62
mangu at q t takon nga kjo bot, dhe bn mir ashtu

si t ka br All-llahu ty, e mos bn t kqia n tok, se
All-llahu nuk i do rregulluesit. Ai (Karuni) tha: "M
sht dhn vetm n saje t dijes sime!" Po a nuk e di
ai se All-llahu shkatrroi para tij nga popujt e lasht
asish q ishte edhe m i fuqishm e m i pasur se ai, po
mkatart kriminel as q do t pyeten pr fajet e tyre
(meq All-llahu e di). Ai (Karuni) doli para popullit t
vet me stolin e vet, e ata q kishin synim jetn e ksaj
bote than: "Ah, t kishim pasur edhe ne si i sht
dhn Karunit, vrtet ai sht fatbardh!" E ata q ishin
t zott e dituris than: "T mjert ju, shprblimi i
All-llahut sht shum m i mir pr at q besoi dhe
bri vepr t mir, po at nuk mund ta arrij kush
prve durimtarve!" Po Ne at dhe pallatin e tij i shafuam n tok dhe, ve All-llahut nuk pati q ta mbroj
e as vet nuk pati mundsi t mbrohet. E ata q dje lakmuan t ishin n vendin e tij, filluan t thon: "A nuk
shihni se All-llahu me t vrtet i jep begati e komoditet atij q do nga robrit e vet, e edhe ia mungon
at atij q do, e sikur All-llahu t mos bnte mshir
ndaj nesh, do t na sharronte n tok edhe neve; sa
habi, se si jobesimtart nuk gjejn shptim!" At, vend
t prjetshm (Xhennetin) u kemi prcaktuar atyre q
nuk duan as mendjemadhsi e as ngatrres n tok, e
prfundim i kndshm u takon atyre q i friksohen
All-llahut. (Kasas: 76-83)
Si mund t kuptohet nga ajetet, karuni dhe ata q i

lakmoni atij ishin prfaqsuesit e nj shoqrie tipike t injorancs. Ata dshtuan t kuptojn se All-llahu sht
pronari i do gjje dhe se All-llahu i jep pasuri atij q Ai
dshiron. Karuni mendoi se pasurin q ai e posedonte i

ishte dhn atij pr shkak t eprsis s tij. Por kjo nuk
ishte ashtu.
Sepse All-llahu krijon do gjalles, Ai sht pronari i
vrtet i do gjje. N kt kuptim, ndonjri q posedon
dika mund t konsiderohet si nj "kujdestar," q prkohsisht kujdest pr pronn e cila faktikisht i takon
All-llahut.
T mirat q u jan dhn njerzve nuk ju kan dhn
atyre pr shkak se jan m t mir apo pr shkak se posedojn dika t rndsishme. Kto bekime i jan dhn
njeriut si nj nder apo nj prov. ka pritet prej tij nuk
sht t bhet "mendjemadh" por t jet "mirnjohs"
ndaj All-llahut. nse ndonjri dshton t kuptoj kt,
prona t ciln ai e posedon nuk i sjell as lumturin e as
shptimin n kt apo n botn tjetr.
Pasuria nuk i sht dhn ndonjri q ai t mund t
"grumbulloj" at dhe t jet dorshtrnguar. All-llahu i jep
pasuri njeriut q ai t mund t prdor at n rrugn e
All-llahut. Fundi i atyre q bjn t kundrtn sht shpallur n Kur'an, si n vijim:
Ata, t cilt bjn koprraci me at q nga t mirat e veta
u dha All-llahu, t mos mendojn kurrsesi se ajo sht
n dobi t tyre. Jo, ajo sht n dm t tyre. Ajo e mir
me ka bn koprraci, n ditn e kijametit do t'u
mbshtillet n qafn e tyre. All-llahut i mbesin
trashgim qiejt dhe toka, All-llahu sht i njohur mir
m at q veproni. (Ali Imran: 180)
Kur t shpenzoj pasurin q i sht dhuruar nga Allllahu, individi duhet t prdor at me meuri q t arrij
miratimin e All-llahut, pa u friknsuar pr shterrjen e
63
64
burimit t tij. N Kur'an, All-llahu na e trheq vmendjen

e ktij rreziku dhe na prkujton neve se djalli e krcnon
njeriun me "varfri" (Bekare: 268). M tej sht shpallur
se All-llahu kompenson kado q sht shpenzuar n
rrugn e Tij. Ajeti n lidhmri me kt tem sht si vijon:
Thuaj: "S'ka dyshim se Zoti im sht Ai q i jep
furnizim t begatshm atij q do nga robrit e vet dhe
Ai ia pakson atij, e kado q t jepni, Ai e kompenson
at dhe Ai sht dhuruesi m i madh. (Sebe': 39)
Tregimi i Karunit n fakt zbulon nj qndrim t

prgjithshm nga shoqria e injorancs. Nj ekzaminim
m i afrt i tregimit, nxjerr n shesh se Karuni faktikisht
mund t jet shembull tipik i nj karakteri n shoqrin e
injorancs q mishrohet n njerzit e pasur dhe me autoritet.
N ajetet e nderlidhura, adresimi u sht br edhe
atyre q i lakmojn Karunin. Kta njerz kan t njjtn
persiatje injorante si Karuni dhe dshtojn t kuptojn se
pronari i vrtet i pasuris sht All-llahu. Kshtu, ata i
japin rndsi t madhe Karunit dhe pasuris s tij.
Ata t cilt mund t largohen nga ngulitja e shoqris
jan besimtart e vrtet:
Pr shkak se kriteri i besimtarve nuk ishte paraja
por besimi dhe pr shkak se ata e dinin se e tr prona i
takon All-llahut, ata e kuptuan se sht pamaturi q t'i
lakojn Karunit. Gjithashtu, ata kuptuan se ai sigurisht
ishte n nj pozit mekatare.
Ndryshe nga antart e shogris s injorancs, ata
nuk than: "All-llahu i jep me bollk atij q Ai do, apo me
mas atij q Ai dshiron" pas vdekjes s Karunit, por e
kuptuan kt fakt si duhet n fillim.
Situat e ngjashme sht treguar n tregimin e "poseduesve t vreshtave." Dallimi ndermjet nj njeriu t cilit i
jan dhn shum t mira dhe pasuri, si n rastin e
Karunit, dhe nj besimtari, i cili beson n All-llahun dhe e
zbaton detyren e tij ndaj Tij, sht treguar n Kur'an si
vijon:
E ti sillu atyre (q krkuan t'i largosh varfanjakt) si
shembull dy njerz; njrit prej tyre i dham dy kopshte
(vreshta) nga rrushi dhe ato i rrethuam me hurma, e n
mes atyre dyave bim tjera. T dy kopshtet jepnin frutat e veta pa munguar prej tyre asgj, e n mesin e tyre
bm t rrjedh nj lum. Ai kishte edhe pasuri tjetr.
E ai atij shokut t vet (q ishte besimtar) i tha: - duke iu
krenuar atij - "Un kam pasuri m shum se ti e, kam
edhe krah m t fort!" Dhe ai hyri n kopshtin e vet (e
me besimtarin pr dore), po duke qen dmtues i vets
(duke mos besuar dhe duke u krenuar) tha: "Un nuk
mendoj se zhduket kjo kurr!" Dhe nuk besoj se do t
ndodh kijameti, (dita e gjykimit), por nse bhet q t
kthehem te Zoti im, padyshim do t gjej ardhmri edhe
m t mir se kjo. Atij ai shoku i vet (besimtari) i tha duke e polemizuar at -: "A e mohove At q t krijoi ty
nga dheu, pastaj nga nj pik uji, pastaj t bri njeri t
plot?" "Por pr mua, Ai All-llahu sht Zoti im, e Zotit
tim un nuk i bj shok ask!" E pse ti kur hyre n kopshtin tnd nuk the: "Mashaell-llah, la kuvete il-la bil
lah" - (All-llahu ka do, bhet, s'ka fuqi pa ndihmn e
Tij). Nse ti m sheh mua se un kam m pak prej teje
edhe pasuri edhe fmij (krah m t dobt). Po un shpresoj se Zoti im do t m jap edhe m t mir nga
kopshti yt, e ktij tndit t'i shkaktoj fatkeqsi nga
65
66
qielli e t gdhij tok e lmuar (e zhveshur). Ose t

gdhij uji i shterur, e ti kurrsesi nuk mund ta krkosh
at!" Dhe vrtet, u shkatrruan frutat e tij, e ai filloi t
rrah shuplakt pr at q kishte shpenzuar n t, e ajo
ishte rrnuar n kulmet e saj dhe thoshte: "O i mjeri
un, t mos i kisha br Zotit tim ask shok!" E nuk pati
krah (grup), pve All-llahut t vrtet q t'i ndihmoj
atij dhe nuk mundi ta pengoj. N at vend ndihma
sht vetm e All-llahut t vrrtet. Ai sht shprblyesi m i mir dh te Ai sht prfundimi m i mir.
(Kaf: 32-44)
Udhheqsit nga shoqrit n t cilat kriteri sht posedimi i parave

Pothuajse n do tregim n Kur'an, All-llahu prmend
nj grup t njerzve t cilve muslimant u bartnin porosin e Tij. Mirpo, n vend q ata t korrigjoheshin, komunikimi i fes s vrtet i bn kta njerz t bhen
kryelart dhe t'i shtypnin besimtart. Kur'ani jep llogari
pr qndrimt e ktij grupi t njerzve q paraqitet
pothuajse n t gjitha tregimet e pejgamberve.
N Kur'an, kjo pjes e shoqris sht prcaktuar me
shprehjet si jan "prijsit kryelart t popullit," "ata q
ojn jetn n lehtsime," "ata q vazhdojn n punt e
kqija deri n pafund" dhe "ata t cilit ishin padrejtsisht
krenar n tok." Kualiteti i prbashkt i tyre sht prdorimi i fuqis dhe posedimit t tyre pr t'u ngritur
kundr All-llahut dhe t dmtojn n tok. N Kur'an,
"udhheqsit" jan prshkruar n suren Sebe':
Ne nuk drguam n asnj vendbanim ndonj nga pejgambert e q pasanikt e tij t mos i thonin: "Ne nuk
i besojm asaj me ka jeni drguar". Ata thoshin: "Ne

kemi m shum pasuri e fmij, e ne nuk do t jemi t
ndshkuar". (Sebe': 34-35)
"Posedimet dhe fmijt" q i jan dhn ktyre

njerzve shtojn kryelartsin dhe mohimin e tyre t
All-llahut:
Sa i prket Adit, ata pa pasur kurrfar t drejte, u

treguan mendjemdhenj ndaj banorve n tok dhe
than: "Kush ka fuqi m t fort se ne?" A nuk e ditn
ata se All-llahu, i cili i krijoi ka fuqi m t fort se ata?!
Ata mohuan argumentet tona. (Fussilet: 15)
Kjo pjes e shoqris strehon nj urrejtje t rrnjosur
thell ndaj atyre t cilt besojn n All-llahun. Njsoj, besimtart shpesh ragimet m t fuqishme i marrin nga kta
njerz "t cilt jetojn jetn me lehtsi." Kta njerz,
kundrshtojn q t'i nnshtrohen All-llahut dhe q t prdorin pasurit e tyre n rrugn e Tij, kultivojn ofendime
dhe urrejtjet ndaj besimtarve. Pr shkak t urrejtjs q ata
ndiejn pr besimtart, disa prej tyre tentuan edhe q t'i
"dbojn" ata:
Paria, q ishte kryelart nga populli i tij, tha: "O
Shuajb, ne do t dbojm ty dhe s bashku me ty edhe
ata q besuan nga fshati yn, ose pa tjetr t ktheheni
n fen ton". Ai (Shuajbi) tha: "A edhe nse ne nuk e
dshirojm at (kthimin)?". (A'raf: 88)
Shembujt e njerzve t till, t cilt jan adresuar gjrsisht n Kur'an, ekzistojn edhe n shoqrit e sotme.
Posa q ne t'i mendojm kualitetet kryesore t "atyre
q ojn jetn n lehtsi," si prmendet n Kur'an, tema
bhet e vetkuptueshme, sepse ka ngjashmri habitse
ndrmjet kualiteteve t "atyre q ojn jetn n lehtsime"
67
68
dhe t disa antarve t pjess s caktuar t shoqris t

cilt i kan adoptuar vlerat e injorantve. Kjo pjes e
shoqris sht quajtur "shoqria e lart" pothuajse kudo
n bot.
Jeta e jetuar nga disa antar t ksaj shoqrie t cilt e
shijojn nivelin e jetess larg mbi mesatarn, sht plotsisht e degjeneruar. (Natyrisht, n kt pjes t shoqris
ka prej tyre q kan sjellje t mira si dhe ata q kan sjellje
t kqija). Festat e zgjatura prej kafeneve private ne
shtpia, tregon bazn e nj kuptim t vrazhd t argtimit,
t rinjt t shkatrruar nga shprdorimi i drogs, dshtimet morale q i prjashtojn individt e pandreqshm
nga t qenurit t prmbajtur dhe t bsueshm, pirja e
teprt, shpenzimet e tepruara, etj, prezentohen si
"natyrale" n kt mjedis shoqror t shfrenuar... N kt
kuptim, n maskn e nocioneve t sofistikuara t liris ose
modernizimit, t gjitha format e mizoris, oroditjeve dhe
imoralitetit i imponohen njerzve.
Disa nga antart e ksaj shoqrie i shfaqin t gjitha
karakteristikat e shoqrive t prishura q prmenden n
Kur'an: zbatojn homoseksualizmin e popullit t Lutit
(as), mashtrojn n matje, pesh dhe n llogaritje, nj
veori tipike e popullit t Medjenit (Hud: 84), tallen me
besimtart, si n rastin e popullit t Nuhit (as) (Hud:38),
shfrytzimi i pasuris materiale t njerzve me an t kamats, si praktikohej nga bijt e Izraelit. (Nisa: 161)
Antart e ksaj pjese t shoqris, duke mos pasur
kualitete tjera prve dashuris s tyre ndaj llukseve,
shfaqin nj jet me munges t moralit, derisa njerzit
mesatar me vshtirsi mund t fitojn bukn e gojs, edhe
pse kan punuar shum dhe n mnyr modeste. Kta
njerz t cilt shpenzojn shuma t mdha t parave, larg

mbi pagn e nj personi mesatar, n nj nat t vetme i
shkaktojn shoqris n trsi dm t madh shpirtror.
N kt pik, ne duht t kujtojm se Kur'ani na informon neve pr fundin e "prijsve t cilt onin jet n
lehtsime," ve nse ata pendohen dhe jan t vendosur
n braktisjen e jets s till:
Ndrkaq, kur t'i kapim me dnim ata q kan uar jet
t shfrenuar, ather ata me britm bjn lutje (duke
krkuar mdihm). Mos ngritni zrin tash, se ju nuk
keni ndihmn Ton! (Mu'minun: 64-65)
Moralet n shoqrin e injorancs

Parimet morale t besimtarve t prshkruara n
Kur'an jan t bazuara n frikn ndaj All-llahut dhe miratimit t Tij. Meqense, antart e shoqris s "injorancs"
nuk e vendosin aftsin gjykuese t tyre n devocion,
edhe parimet e tyre morale jan t shtrembruara.
Meqense, shoqria e "injorancs" sht e pavetdijshme pr fuqin e pafund t All-llahut, antart e saj i
bazojn kuptimet e tyre morale n kriterin m mir t shprehur me fjalt: "far do t mendojn njerzit pr kt?"
Nj kuptim i till lejon kryerjen e punve t papranueshme morale n nj mjedis ku askush nuk i dgjon
apo nuk i sheh ata. Rrjedhimisht, ky kuptim imoral sht i
legalizuar nn nj titull dhe form t re.
P.sh, shum njerz n shoqrin e "injorancs" e konsiderojn shkeljen e kurors imorale. Disa nga kta individ t cilt shkelin kurorn zor se guxojn t pranojn at.
Megjithat, ata prgjithsisht nuk largohen nga shkelja e
kurors, me kusht q asnj shpirt t mos i shoh.
69
70
sht e mundur t vrehen forma t ndryshme t ksaj

sjellje n jetrat e njerzve injorant.
Dshira pr t jetuar prgjithmon

Thuaj: "S'ka dyshim se vdekja prej s cils po ikni, ka
pr t'ju zn, e pastaj do t silleni te Ai q e di t padukshmn dhe t dukshmn, dhe ather Ai do t'ju
njoftoj me at q keni punuar". (xhum'a: 8)
T pavetdijshm pr ekzistencn e All-llahut dhe t

ahiretit, antart e shoqris s "injorancs" sillen "sikur
ata kurr nuk do t vdesin." N kt shoqri, vdekja vazhdon t jet nj nga fjalt q kurr nuk theksohet. Kur t
bjn plane, hapurazi e injorojn vdekjen. Ata grumbullojn pasuri sikur jeta e ksaj bote sht e prhershme. Pasi
q kto plane trsisht i takojn ksaj bote, ata q kujtojn
vdekjen etiketohen si "dmtues t argtimit"
Kjo sht nj nga shenjat m t dallueshme t persiatjeve t shtrembruara n t cilat jobesimtart injorant
bazojn jetrat e tyre. Meqense "Secili njeri do t shijoj
vdekjen" (Ali' Imran: 185), jeta e bazuar n injorimin e
trilluar t vdekjs pa dyshim sht e ngritur n themele t
kalbura. Megjithat, njeriu duhet t prdor mendjen e tij:
Pasi q atij i sht dhn dshira pr t jetuar
prgjithmon, ai duhet t mendoj se pse jeta e tij duhet t
jet e kufizuar n 60-70 vjet
Ai duhet t njeh si nj persiatje t pamatur supozimin se menjanimi i mendimit t vdekjes sht nj rrug
pr t mbajtur vdekjen n distanc. Kjo sjellje sht pikrisht si nj struc me kokn e tij n zall.
Ai duhet t kuptoj faktin se All-llahu, i Cili e ka for-
muar at nga sperma n trupin m t prsosur, ka fuqin

q t rikrijon at dhe t'i jap atij nj jet t re.
- Prfundimisht, ai duhet t mbaj n mendje se Allllahu, i Cili premtoj dhe shpalli n qindra ajete se Ai do t
rikrijoj at pas vdekjes, sigurisht do t mbaj premtimin
e Tij.
T gjitha m lart do t drejtojn at q t kuptoj se
vdekja nuk sht nj lloj i zhdukjes, por nj kalim pr n
ahiret.
N kt rast, ai gjithashtu mund t kuptoj se frika
nga vdekja sht e pakuptim. N fakt, frika nga vdekja
nuk do t'i bj pun atij; vdekja sht e pashmangshme.
'do njri do t vdes n kohn e paracaktuar. Ata q i
frikohen vdekjes jan paralajmruar n Kur'an si n vijim:
Ata fshehin n vetvete at q ty nuk ta shprehin.
Thonin: "Sikur ne t kishim dika n dor n kt
shtje, ne nuk do t mbyteshim ktu!" Thuaj: "Edhe
sikur t ishit n shtpit tuaja, atyre q sht caktuar
mbytja (vdekja), do t dilnin n vendin e flijimit t
tyre!" (Ali Imran: 154)
Vdekja, e cila sht dera pr n ahiret, sjell shpetim

dhe lumturi vetm te ata q i kan kaluar jetrat e tyre n
pajtim me plqimin e All-llahut. Pr ata t cilt u larguan
nga All-llahut, n ann tjetr, vdekja dmth, shkatrrim absolut dhe fillim i nj fatkeqsie t tmerrshme. Kur'ani na
informon neve se posa t vij vdekja, pendimi i ndjer nga
ata t cilt e kan harruar All-llahunsikur ata kurr nuk
do t vdesinnuk do t ju bj pun:
Nuk sht pendim (i pranueshm) i atyre q
vazhdimisht bjn pun t kqia dhe vetm ather
kur t'i vjen vdekja ndonjrit prej tyre, t thot: "Un
71
72
tash u pendova!" e as i atyre q vdesin duke qen jobesimtar. Ndaj tyre kemi prgatitur dnim t ashpr.
(Nisa': 18)
E kur ndonjrit prej tyre i vjen vdekja, ai thot: "O Zoti
im, m kthe, q t bj vepra t mira e t kompensoj at
q lshova!" Kurrsesi, (Kthim nuk ka) e kjo sht
vetm fjal q e thot ai, e ata kan para tyre nj perde
(distanc periodike) der n ditn kur ringjallen.
(Mu'minun: 99-100)
'do njri q nuk i ka prkushtuar jetn e tij All-llahut

do t jetoj q t vuaj kt pendim ve nse All-llahu dshiron ndryshe.
Mendo se jeta sht shum e shkurt, se sht nj jet e
vrtet e prhershme pas jets s ksaj bote, dhe se njri
sht titulluar t arrij jetn e prhershme, nse ai fiton
miratimin e All-llahut n kt bot;
Ne duhet t shqetsojm vetn me jetn e vrtet, q
pritet t filloj pas vdekjes, m shum se me jetn e ksaj
bote e cila sht e shkurt dhe e pavler pran begatis s
prhershme t premtuar. Kjo sht pse, besimtart q
prkujtojn kt fakt jan nga ata q "ne i pajism ata me
nj virtyt t posam, me prkujtim ndaj bots tjetr."
(Sad: 46)
sht e pakuptim q t mashtrohet nga parndsishmria dhe joshjet mashtruese t bots dhe t lidhet
thellsisht n t. As posedimet, bukuria, fuqia, familja, e
as fama nuk mund t shoqroj nj person n varrin e tij.
ka lihet n varr sht vetm nj trup i mbshtjellur n nj
qefin, q kalon nj proces t shpejt t kalbjes pas varrimit.
far do t drgohet n ahiret jan punt e mira dhe
veprimet e adhurimit t bra pr t fituar miratimin e
All-llahut. Aty, bekimet e prkohshme t ksaj bote (shndeti, bukuria, pasuria, etj), n format m t prsosura, pr
prjetsi do t'i kthehen njeriut.
Njri q dshton t kuptoj kt fakt, e duke mbetur
koprrac i shmanget shpenzimit t pasuris s tij n rrugn
e All-llahut, eventualisht e shkatrron jetn e prhershme t tij n ahiret dhe e dmton shpirtin e tij:
Ja, ju jeni ata q ftoheni pr t dhn n rrugn e
All-llahut (pr luft kundr armikut tuaj), e dikush
prej jush bn koprraci, e kush bn koprraci, ai bn
kundr vetvetes, All-llahu s'ka nevoj, e ju jeni t varfr (keni nevoj). Po nse ju i ktheni shpinn, Ai do t'ju
zvendsoj me nj popull tjetr, q nuk do t jet si ju.
(Muhammed: 38)
Ata q dshtojn t kuptojn kt dhe lidhen thellsisht pr kt bot luftojn q t arijn nj t ashtuquajtur
"pavdeksi," pr kt arsye ata dshirojn t "ln pas
dika n kt bot me t ciln njerzit mund t'i rikujtojn
ata." Kjo dshir paraqitet n forma t ndryshme:
Disa mundohen t ln prapa "vepra artistike",
ashtu q "emri i tyre t mund t jetoj." Pr kt qendrim,
Kur'ani thot:
A n do bregore ngritni ndonj shtpi (ndrtes) sa
pr loj? Dhe a i ndrtoni pallatet e fortifikura q t
jeni prgjithmon? (Shu'ara: 128-129)
Prsiatja m s miri e shpreh vetn n dshirn pr

t'i "rritur fmijt." Ata q nuk shpresojn n ahiret dshirojn t ken fmij q do t mbartin emrin e familjes n t
ardhmn. Kjo sht arsyeja kryesore se pse zakonisht
familjet preferojn djem.
N nj ajet tjetr sht thn se dshira pr t "pasur
73
74
fmij" sht vetm pjes e shkelqimit t prkohshm t

ksaj bote:
Ju njerz dijeni se jeta e ksaj bote nuk sht tjetr
vetm se loj, kalim kohe n argtim, stoli, krenari mes
jush dhe prpjekje n shtimin e pasuris dhe t fmijve, e q sht si shembull i nj shiu prej t cilit bima i
habit bujqit, e pastaj ajo thahet dhe e sheh at t
verdh, mandej bhet e thyer e llomitur, e n botn
tjetr sht dnimi i rnd, por edhe falje mkatesh
dhe dhurim i knaqsis nga All-llahu; pra jeta e ksaj
bote nuk sht tjetr vetm se prjetim mashtrues.
(Hadid: 20)
Natyrisht, pr njerzit sht m e pranueshme t

dshirojn q t rrisin fmij me morale t mira. Mirpo,
n sistemet e shtrembruara t shoqris s injorancs,
shkaku i ksaj dshire nuk sht knaqsia e All-llahut,
por pr t'i plotsuar mburrjet e tyre dhe pr t ln prapa
tyre n kt bot nj shenj t qndrueshme.
Megjithat, kur ne i referohemi Kur'anit, ne shohim
qendrimin e besimtarve t vrtet; ata krkojn fmij
nga All-llahu vetm nse kjo sht e nevojshme pr knaqsin e All-llahut. Shumica e pejgamberve jetuan jetrat
e tyre pa fmij pasi ata nuk kishin nj mundsi t till
gjat kohs e vjetve t tyre dhe krkuan fmij nga Allllahu vetm kur ata u plakn shum dhe u novojitej
dikush q do t vazhdonte kumtimin e porosis s
All-llahut dhe pr t mbrojtur fen e Tij.
Prandaj, "me pas femij" sht e nevojshme vetm
nse pajtohet me knaqsin e mir t All-llahut. sht
gabim i madh brja e ksaj vetm prej nj dshire instiktive pr t "tejkaluar njri tjetrin" dhe pr t vazhduar
emri i tyre familjar n mnyrn si bjn jobesimtart.
Kuptimi i fes n shoqrin e injorancs

Njerzit e till q jan prshkruar m lart, t cilt dshtojn t'i japin All-llahut vlersimin e duhur e si rrjedhim
jan "injorant," e kan shpjeguar fen n pajtim me persiatjet dhe besimet e tyre t shtrembruara. Kuptimi i fes
q rezulton nga kjo shfaq devijimin e dukshm nga feja
origjinale si sht caktuar n Kur'an. Kur'ani e shpjegon
fen e sjellur nga pejgamberi Muhammedi (savs) si nj fe
q i "...heq nga ata barrn e rnd t tyre dhe prangat q
ishin mbi ta..." (A'raf: 157) dhe si nj fe q "nuk prmban
vshtirsi n t":
Ai ju zgjodhi ju (ju prcaktoi pr t luftuar pr
rrugn e Tij) dhe nuk ju obligoi n f me ndonj
vshtirsi, n fen e babait tuaj, Ibrahimit. Ai edhe m
par, e edhe ky (Kur'an) ju quajti mysliman
(Haxhxh: 78)
N Kur'an, All-llahu i ka thirrur njerzit q t mendojn dhe t'i
njohin besimet e gabuara dhe metodat q ato i mbajn, t kthehen te stili jetsor i menduar si i prshtatshm nga All-llahu.
Megjithat, shoqria e injorancs shtiren se nuk e sheh

porosin e qart dhe t kuptueshm t Kur'anit, n emer
t Islamit, kan shpikur nj fe t bazuar n fantatizm.
Disa nga karakteristikat e ksaj feje t shtrebruara jan si
n vijim:
Feja e paraqitur n Kur'an i thrret njerzit t'i shrbejn vetm All-llahut dhe kshtu t lirojn vetn nga lidhja
e t gjitha krijesave tjera. Prandaj, pasi ai nuk sht i detyruar t krkoj knaqsin e njerzve tjer, njeriu sht
prgjegjs vetm pr krkimin e miratimit t All-llahut.
Mirpo, njerzit e shoqris s injorancse kan zhvilluar
75
76
nj kuptim t fes, jo si mnyr e krkimit t knaqsis s

All-llahut dhe kshtu ta lirojn vetn, por si nj institucion. Kjo e paraftyron fen si nj faktor pr prdorimin e
shtypjes shoqrore ndaj njerzve. Pr shkak t ktij kuptimi, kjo fe e rreme ka kaluar n nj form, q sht e
shqetsuar kryesisht me at se "far njerzit do t
thon"nj kuptim i larguar larg nga feja e vrtet.
Duke pasur kso ide t gabuara pr fen, shoqria e
injorancs gjr n nj shtrirje t madhe e ka identifikuar
fen me traditn. Zakonet vendore, besimet dhe faktort
kulturor jan inkorporuar n fe, dhe "t qenurit fetar" e
kan shkatrruar n "besnikri ndaj zakoneve t paraardhsve." Sidoqoft, feja e paraqitur nga Kur'ani dhe e
mishruar n jetn shembullore t pejgamberit (savs), nuk
ka fardo ngjashmri me kto. N Kur'an, All-llahu e urdhron njeriun t prdor kufijt e Tij dhe sunnetin e pejgamberit (savs) si vlersuese e asgj tjetr. Gjat gjith
historis, pejgamberet sht dashur t luftojn me ata q
orvatshin t mohojn t vrtetn duke prmendur besimet e trasheguara nga paraardhsit e tyre. Virtytet q ata
i shfaqn jan treguar n ajetet e mposhtme:
E kur u thuhet atyre (idhujtarve): "Pranoni at q Allllahu e shpalli!" Ata thon: "Jo, ne ndjekim at rrug n
t ciln i gjetm prindrit tan!" Edhe sikur prindrit e
tyre t mos ken kuptuar dhe t mos jen udhzuar n
rrugn e drejt (ata do t'i pasonin)! (Bekare: 170)
Tema e njjt sht prseritur n Suret: Maide: 104;

An'am:91; A'raf: 28 si dhe n shum ajete tjera.
Antaret e shoqris s injorancs, t cilt e kuptojn
fen si nj institucion shoqror dhe e njjtsojn me traditat, si rezultat e kan larguar fen nga arsyetimi. Mirpo,
si na informon neve Kur'ani, pr t qen musliman duhet

me qen i menur. Besimtart jan thirrur gjithmon t
mendojn, t pyesin dhe kshtu t kuptoj ajetet e
All-llahut. Besimi dhe urtsia jan t ndrlidhura; si pasoj e prdorimit t urtsis njri arrin besimin, dhe besimi shtohet edhe m thell prderisa njriu vazhdon t
prdor urtsin. Shoqria e injorancs, megjithat, besojn
se besimi prbhet vetm nga "dogmat." Ata e kuptojn
zbatimin e verbr ndaj njohuris tradicionale si besim,
ndersa urtsia sht elsi i t kuptuarit t ekzistimit t
All-llahut dhe t vetive t Tij. Kjo sht pse besimi n Allllahun n shoqrin e injorancs sht e natyrs s dobt.
Pr t mos e lkundur kt besim t dobt kunderKur'anor, ata kan zhvilluar nj pozit t paarsyeshme q
sugjeron se, "mendimi i teprt mbi shtjet fetare mund t
jet e dmshme pr besimin e ndonjrit."
Kjo arsyeshmri, q buron nga injoranca, nuk sheh
dm n paraqitjen e principeve t reja n fe dhe n ndalimin e asaj q sht e lejuar.
Kur'ani shpesh na trhjeq vmendjen n kt prsiatje
"ndaluese" q i shqetson shum njerz:
Thuaj: "Kush i ndaloi bukurit dhe ushqimet e mira q
All-llahu i krijoi pr robt e vet?" Thuaj: "Ato jan n
kt bot pr ata q besuan, e n ditn e kijametit jan
t posame pr ta. Kshtu i sqarojm argumentet nj
populli q kupton. Thuaj: "Zoti im i ndaloi vetm t
kqijat e turpshme, le t jen t hapta ose t fshehta,
ndaloi mkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa t drejt,
ndaloi t'i mvishni All-llahut shok pa patur pr t kurrfar argumenti, dhe ndaloi t thoni pr All-llahun at
q nuk e dini se sht e vrtet. (A'raf: 32-33)
77
78
'keni ju q t mos hani nga ajo pr t ciln sht prmendur emri i All-llahut, e Ai ju sqaroi juve se ka
sht ndaluar pr ju, prve kur jeni detyruar (ather
edhe harami sht hallall). Nj shumic (e mohuesve),
duke mos pasur kurrfar dije, por vetm nga pasionet e
tyre, duan t'i largojn nga e vrteta (njerzit). Po Zoti yt
di m s miri pr ata q i shkelin dispozitat. (En'am:
119)
O ju q besuat! Mos i ndaloni (mos i bni haram) t
mirat q pr ju i lejoi (i bri hallall) dhe mos teproni, se
All-llahu nuk i do ata q e teprojn (i kalojn kufijt e
dispozitave t Zotit). (Maide: 87)
Si rezultat i ktij degjenerimi t shkaktuar nga

shoqria e injorancs, Islami po prezentohet si "nj fe e
veant pr Beduinet (Arabt shtegtues)." Megjithse
ndryshe jan faktet. Pejgambert gjithmon kan qen
njerzit m t civilizuar n kohn e tyre. Ata ishin njerz t
kulturuar dhe t shkolluar me vlera t pastra estetike.
Pejgamberi Sylejmani (as), me pallatin e tij q njihet t
ishte nj kryevepr e begatuar arkitekturale pr shum
vende elegante, sht njri nga shembujt m t famshm i
prmendur n Kur'an.
T qenurit musliman nnkupton mos t qenurit i lidhur pr kulturen tradicionale apo t gzuarit me vlera
nostalgjike. Pa dyshim nuk sht t qenurit " nga orienti" e
as t qenurit i lidhur vetm pr nj kultur. T qenurit
musliman sht t qenurit shrbyes te All-llahut dhe me
qen mirnjohs pr bekimet e dhuruara nga Ai. Do t
thot oprpjekja pr t njohur All-llahun, afrimin m afr
te Ai dhe t qenurit nj qenie njerzore me tipare fisnike.
Musliman i vrtet sht ai q krkon miratimin e

Krijuesit t tij, All-llahut, t Plotfuqishmit, dhe i cili sht
larguar nga do shpres tjetr materiale apo shpirtrore
pve fitimit t miratimit t Tij.
Ky sht nocioni i muslimanit
79
VENDBANIMI I
PRHERSHM I ATYRE Q
KAN MARR PERNDI
TJERA PRPOS
ALL-LLAHUT: XHEHNNEMI
A sht i njjt ai q iu bind All-llahut dhe krkoi

knaqsin e Tij, si ai q trhoqi kundr vetes hidhrim t madh nga All-llahu dhe e ardhmja e tij
sht xhehennemi, q sht prfundim shum i keq?
(Ali Imran: 162)
sht
vend i poshtrimit dhe dnimit t prjetshm.

(Tewbe: 63, 68; Maide: 80; En'am: 128; Hud: 107; Nahl: 29;
Enbija: 99; Nisa': 14, 151)
Flaka e tij sht e tmerrshme dhe djegse. (Me'arixh:
15-16; Ali Imran: 181; Ahzab: 64; Haxhxh: 72; Nur: 57;
Furkan: 11)
Gjmon dhe vlon. (Furkan: 12; Mulk: 7-8)
VENDBANIMI I PRHERSHM I ATYRE Q KAN MARR PERNDI TJERA

PRPOS ALL-LLAHUT: XHEHNNEMI
sht vendi m i keq q e ka krijuar Allahu. (Ali

Imran: 162; Nisa': 115)
Denimi sht i vazhdueshm dhe nuk do t lehtsohet. (Mu'minun: 46-47; Maide: 37; Junus: 52; Bajjine: 6;
Haxhxh: 22; Ali Imran: 88; Fatir: 36)
Nuk ka mundsi t shpetimit prmes vdekjes.
(Ibrahim: 17)
Nuk ka ndihmtar. (Ali Imran: 91)
Nuk ka shtegdalje. (Maide: 37; Kaf: 53; Beled: 19-20)
Roje t xhehnnemit jan engjjt. (Mudeththir: 31)
Lnd djegse t zjarrit jan njerzit dhe gurt.
(Bekare: 24; Tahrim: 6; Ali Imran: 10; Enbija: 98; Hud: 119;
Sexhde: 13)
Frgohimi n prushin e xhehennemit. (Tewbe: 35)
Aty ata do t ken rrnkim. (Enbija: 100)
E idhujtart at dit i sheh t lidhur n pranga.
(Ibrahim: 49)
Atyre do t'u jipet pr t pir uj t vluar dhe qelbsira. (Nebe': 24-25; Gashije: 5; Wakia: 54-55; Junus: 4;
Sad: 57; Ibrahim: 16-17)
Ushqimi sht pema e prhershme (Zekumi) dhe
barishte me ferra helmuese. (Duhan: 43-46; Saffat: 62-66;
Wakia: 52-53; Muzemmil: 13; Gashije: 6-7)
Petkat e tyre jan nga katrani. (Ibrahim: 50)
81
VENDBANIMI I
PRHERSHM I ATYRE Q
KRKOJN VETM
MIRATIMIN E ALL-LLAHUT:
XHENNETI
Ata aty kan ka t dshirojn, e te Ne ka edhe m

shum. (Kaf: 35)
Ata aty ket do gj nga e cila njeriu knaqet dhe do
t ket edhe m shum. (Kaf: 35; Zuhruf: 71; Enbija: 102)
Aty ka begati t mdha. (Insan: 20)
Aty ka begati t mdha e zotrim (pron, pasuri) t
madh. (Saffat: 43; Insan: 20)
Aty nuk do t prjetojn vdekjen, prve asaj t
pars n dunja. (Duhan: 56)
Ata (t drejtt) do t jetojn aty prgjithmon.
(Bekare: 25)
Aty nuk do t ket lodhje apo molisje. (Fatir: 35)
Aty sht knaqsia e pakufizuar. (Ja Sin: 55)
VENDBANIMI I PRHERSHM I ATYRE Q KRKOJN VETM MIRATIMIN E

ALL-LLAHUT: XHENNETI
Aty sht komforti i plot. (Wakia: 89)

sht jashtzakonisht i gjr. (Hadid: 21)
Aty sht n nj jet shum e knaqshme. (Hakka:
21)
Aty nuk ka frik apo pikllim. (Bekare: 62; Ali
Imran: 170; Fatir: 34; A'raf: 35)
Njerzit e kopshteve jan t nderuar. (Saffat: 42)
Aty jan hyrit t pastrta, virgjine syzeza t cilat
jan krijuar prseri n mnyr t prsosur, q i shikojn
vetm burrat e tyre. (Bekare: 25; Saffat: 48-49; Duhan: 54;
Wakia: 22-23; 36-37; Rahman: 56, 58, 70, 72; Nebe': 33;
Wakia: 35-37)
Aty ka korridore t larta dhe pallate t mira.
(Furkan: 10, 75; Ankebut: 58; Saff: 12)
Aty nuk ka vap e as t ftoft q do t shqetsonte
ndonjrin. Aty sht freskt me hije t prjetshme. (Insan:
13; Rra'd: 35; Murselat: 41; Nisa': 57)
N kopshte jan lumenjt. (Bekare: 25)
Aty ka lumenj nga uj dhe lumenj nga qumshti.
(Muhammed: 15)
Aty jan shtretrit e lart e t qendisur me ar. (Wakia:
15, 34, Gashije: 13; Saffat: 44)
Aty ka edhe jastek t renduar pr mbshtetje, edhe
qilima t shtruar. (Gashije: 15-16; Rahman: 76)
Aty ka furnizmie t bollshme. (Sad: 54; Mu'minun:
40)
Bekimet jan t pafundshme. (Insan: 13, Wakia: 33)
Aty ka frute t mbla t varuara pran tyre. (Wakia:
28, 29, 32; Nebe': 32; Hakka: 23; Rahman: 68; Insan: 14)
Aty ka kroje t pastrta. (Mutaffifin: 28; Gashije: 12;
Rahman: 50; Insan: 6, 18)
83
84
Aty ka bukuri dhe t mira t ndryshme. (Rahman:
48)
Aty ka kolltuqe me mbulesa t kadifs. (Rahman: 54)
N mesin e tyre qarkullojn shrbtoret si t ishin

margaritar t ruajtur. (Tur: 24)
Aty la djelmosha q prher jan t till q duken si
margairtar t derdhur. (Insan: 19)
Aty ka pije t bardha si bora q nuk u shakakton
dhimbje koke atyre q e pijn at. (Mutaffifin: 25, 26;
Insan: 5; Saffat: 46-47; Wakia: 19; Tur: 23)
Ka veshje prej mndafshi t holl e t gjelbr (atllas)
dhe t mndafshit t trash (brokat); jan t stolisur ar,
argjend dhe xhevahir. (Insan: 21, Haxhxh: 23)
Ushqimi dhe pijet shrbehen n pjata t mdha dhe
me gota prej ari dhe argjendi. (Zuhruf: 71; Insan: 15-16)
Shija e ushqimit sht e ngjashme me at t ksaj
bote. (Bekare: 25)
KEQKUPTIMET E
EVULICIONIT
do detaj i universit sht shenj e qart e nj krijimi t eprm. Prkundrazi Materializmi, i cili
mundohet t refuzoj t vrtetn e ktij krijimi n
univers, nuk sht asgj vese nj mashtrim jashtshkencor.
Pavlersia n kt mnyr e materializmit i l pa baza
t gjitha ato teori q mbshteten n kt filozofi. N krye
t tyre vjen Darvinizmi, dmth, teoria e evulicionit. Kjo
teori, e cila pretendon formimin e rastsishtm t materies
organike dhe inorganike, me argumentimin shkencor t
krijimit t universit prej All-llahut, sht hedhur posht.
Astrofizikanti Amerikan Hju Ros (Hugh Ross) e shpjegon
kt n vijim:
Ateizmi, Darvinizmi dhe praktikisht t gjitha "izmat" e lindura si zgjatime t ktyre filozofive q nga shekulli i XVIIIte
deri n shekullin e XXt patn mbeshtetur supozimet e tyre t
gabuara n pretendimin se universi eksiston q nga pafundsia.
Unikaliteti i big bengut na ballafaqoi me nj Qllim, i cili zuri
vend (mbizotroi) pas universit dhe ky Qllim u b burim i do
86
gjje duke prfshir edhe jetn1
All-llahu sht Ai q e ka krijuar dhe sistemuar universin deri n detajet m t vogla. Prandaj, sht e pamundur q teoria e evulicionit, q mbron tezn se jeta
sht fryt i rastsis dhe nuk sht krijuara nga All-llahu,
t jet e vrtet.
S'sht pr tu habitur, kur ne t shqyrtojm teorin e
evulicionit shohim se kjo teori refuzohet nga zbulimet
shkencore. Projektimi n jet sht jashtzakonisht i
ndrlikuar dhe godits. N botn inorganike, psh, mund
t studijojm se sa t ndjeshme jan balancimet n t cilat
atomet qndrojn, dhe m tej, n botn organike, ne mund
t vshtrojm se si kto atome jan bashkuar, dhe sa t
jashtzakonshm jan mekanizmat dhe strukturat si jan
proteinat, enzimet dhe qlizat, q prodhohen me ato.
Ky projektim i jashtzakonshm n qniet e gjalla n
fund t shekullit njzet e ka br t pavlefshme
Darvinizmin.
Ne jemi marr me kt tem n hollsi t mdha n
studime tona tjera, dhe do t vazhdojm t shtjellojm.
Mirpo, ne mendojm se, duke pas parasysh rndsin,
do t ishte m dobishme q edhe ktu gjithashtu t bjm
nj prmbledhje t shkurt.
Rrzimi shkencor i Darvinizmit

Teoria e evolucionit edhe pse sht nj doktrin, e cila
shtrihet qysh nga Grekt e vjetr, n shekullin e XIXt u
prqafua gjersisht. Progresi m i rndsishm q e futi
teorin n aktualitetin e bots s shkencs sht botimi n
vitin 1859 i librit t Charles Darwinit "Origjina e llojeve."
N kt libr, Darvini del kundra s vrtets se gjallesat e
KEQKUPTIMET E EVULICIONIT
ndryshme n tok jan krijuar ve e ve nga ana e

All-llahut. Sipas Darvinit t gjitha gjallesat vijn nga nj
strgjysh i prbashkt dhe jan diferencuar n ndryshime
t vogla brenda kushteve dhe kohe t prcaktuar.
Teoria e Darvinit nuk mbshtetur n asnj zbulim
shkencor konkret; si e pranon edhe vet, ishte vetm nj
"supozim." Ashtu si rrfehet edhe n kapitullin me titull
"Vshtirsit e teoris" n t njjtin libr, teoria linte hapsira t mdha prball pyetjeve t shum t rndsishme.
Darvini shpresonte q vshtirsit q i dilnin prpara
teoris me zhvillimin e shkencs do t kaprcehshin dhe
zbulimet e reja shkencore do ta forconin edhe m tepr,
gj t ciln e deklaronte shpesh n libr. Por shkenca prparonte plotsisht n t kundrten e shpresave t
Darvinit, t gjitha hipotezat themelore t teoris i la nj
nga nj t pambshtetura.
Disfata e Darvinizmit prball shkencs mund t anzalizohet n tre tituj baz:
1) Teoria nuk mund asesi t shpjegoj se si ka filluar
jeta n tok.
2) Teoria, e cila na parashtron "mekanizmat e
evoluimit" nuk mbshtetet n asnj zbulim shkencor q t
tregoj realisht ndikimin e tyre evolucionar.
3) Regjistrimet e fosileve na shfaqin nj tabllo plotsisht t kundrt me sugjerimet e teoris s evolucionit.
N kt pjes, do t'i shtjellojm n linja kryesore kta
tre tituj baz:
Shkalla e par e pakaprcyeshme: Origjina

e jets
Teoria e evolucionit pretendon se t gjitha speciet
87
88
rrjedhin nga nj qliz e vetme e gjall e shfaqur n nj

bot primitive prafrsisht para 3.8 milard vjetsh. Si
sht e mundur q nj qliz e vetme t ndrtoj me miliona specie t gjalla t komplikuara dhe nse me t vrtet
t ket ndodhur dika e till, prse kto shenja (gjurm)
nuk gjenden t regjistruara n zbulimet e fosileve jan
disa pyetjet q teoria nuk mund t shpjegoj. Por para s
gjithash duhet t ndaloj n shkalln e par q pretendon
prej procesit t evoluimit. Si u shfaq ajo "qliz e par" pr
t ciln flitet?
Teoria e evolucionit, pasi e refuzon krijimin dhe nuk
pranon asnj ndrhyrje t mbinatyrshme, supozon se ajo
qliz e par sht shfaqur brenda disa ligjeve t natyrs
ashtu spontanisht n mnyr aksidentale pa asnj projektim, plan apo sistem. D.m.th., sipas teoris lndt inorganike si rrjedhim i rastsis duhet t ken nxjerr n drit
nj qliz t gjall. Por kjo sht nj hipotez, e cila bie
ndesh me ligjet m themelore biologjike q njihen.
"Jeta rrjedh nga jeta"

Darvini n librin e tij nuk ka folur fare mbi origjinen e
jets sepse koncepti primitive n periudhn e tij supozonte q gjallesat zotrojn nj konstrukt shum elementar.
Sipas teoris me titull "gjeneracioni spotan" q besohej q
n mesjet, besojn se lndt inorganike duke u bashkuar
mund t formojn nj qnie t gjall. N kt priudh
ekzistonte mendimi shum i prhapur se insektet formohen nga tepricat e ushqimeve, e minjt nga gruri. Pr t
demostruar dika t till jan br eksprimente t uditshme. Pak grur sht vendosur n nj leck t ndotur
dhe, dhe sht besuar se miu pas pak do t formohet nga
ajo.
Ngjashm, mendohej t znit e mishit krimba ishte nj

argument q jeta rridhte prej lndve inorganike. Por m
von do t kuptohej se ata krimba mbi mishin nuk formoheshin aksidentalisht por nga lavrat q nuk shihen me sy
t cilat silleshin dhe liheshin nga mizat.
N priudhen q Darvini ka shkruar librin "Origjina e
llojeve," besimi se bakteriet formoheshin nga lnd inorganike n botn e shkencs s asaj kohe, shihej si nj
pranim i prhapur gjersisht
Por vetm pes vite pas botimit t librit t Darvinit, biologu i shquar francez Lui Paster e zhduku plotsisht kt
besim, i cili formon bazat e evoluimit. N prfundimin q
e nxori pas shum studimesh dhe eksprimenteve t gjata
q i bri, i prkufizoi kshut: "pretendimet se lndt inorganike mund t formojn jet tani e tutje u varrosn plotsisht
n histori."2
Mbrojtsit e teoris s evolucionit, kmbnguln pr
nj koh t gjat prball zbulimeve t Pasterit. Shkenca
q prparonte duke nxjerr n drit ndrtimin me nj prbrje komplekse t qlizs s gjall, e qartsoi edhe m
tepr pavleftsn e pretendimeve mbi vetformimin e
jets spontanisht.
Prpjekjet pa prfundim t shekullit

t XXt
Evolucionisti i par, i cili n shekullin e XXt mori n
dor shtjen mbi origjinn e jets ishte biologu i njohur
rus Aleksandr Oparin. Oparini me nj sr tezash t hedhura nga vet ai, n vitet 1930 u mundua t demostronte
q qliza e gjall mund t formohet spontanisht. Por kto
punime do t dilnin t pasukseshme dhe Oparin do t de-
89
90
tyrohej t bnte kt rrfim: "Origjina e qlizs fatkeqsisht

prbn pikn m t errt, e cila prmbledh t gjith teorin e
evolucionit."3
Evolicionistt q ndoqn rrugn e Oparinit u munduan t bnin eksprimente pr t gjetur nj zgjidhje mbi
origjinn e jets. M i njohuri nga eksprimentet u organizua n vitin 1953 nga kimisti amerikan Stenli Miller.
Miller, gazet, t cilat pretendoheshin se ekzistonin n atmosfern e bots primitive duke i grupuar s bashku n
nj ekspriment dhe ktij komponimi duke i shtuar energji, formoi disa molekula organike (aminoacide) q prdoren n strukturen e proteinave.
Ky ekspriment, i cili n ato vite paraqitej si nj faz e
rndsishme n emr t evolucionit, ishte i pavlefshm,
atmosfera e prdorur n ekspriment do t dilte n shesh
n vitet pasardhse q ishte shum ndryshe nga kushtet
reale t bots.4
Pas nj qetsie t gjat, Milleri pranoi se atmosfera e
prdorur nga ai nuk ishte aspak reale.5
T gjitha prpjekjet evolucionare q u ndrmorn gjat
shekullit t XXt, pr t shpjeguar problemin e origjines s
jets, u prfunduan pa sukses. Xhefri Bada gjeokimisti i
njohur nga Instituti Skrips, San Diego, n nj artikull t
botuar n vitin 1998 n revistn evolucioniste "Toka", kt
t vrtet e pohon kshtu:
Sot, duke e ln pas shekullin e XXt, ende jemi ball pr ball
me problemin m t madh t pazgjidhur q kemi q kur kemi
hyr n kt shekull: Si filloj jeta n tok?6
Ndrtimi i ndrlikuar i jets

Shkaku kryesor q shtja mbi origjinn e jets e
teoris s evolucionit ka hyr n nj dilem t till sht

konstrukti i pabesueshm i prbr i atyre gjallesave q
supozoheshin me ndrtim elementar. Qliza e gjallesave
sht akoma m e ndrlikuar se t gjitha ato produkte
teknologjike q njriu arrin t bj. Edhe nse prdorim
laboratorin m t prparuar t bots, duke grupuar komponime inorganike nuk mund t arrihet t prfitohet nj
qliz e gjall.
Kushtet q duhet t krijohen pr shfaqjen e qlizs
jan aq t shumta sa kurr nuk mund t shpjegohen me
spontanitet. Probabiliteti pr proteinat q jan prbrsit
baz t qlizs, si sintez e spontanitetit pr nj mesatarisht 500 aminoacidesh sht 1 n 10950. N matematik
probabilitetet m t vogla se 1050 paraprakisht quhen t
pamundura.
Molekula e ADN-s, e cila merr pjes n brthamn e
qlizs dhe fsheh informacionet gjenetike, sht nj bank
informacionesh e pabesueshme. Informacionin q prfshin ADN-ja e njriut nse do ta hidhnim n letr, llogaritet se do t nevojitej t krijohej nj bibliotek me 900
volume me nga 500 faqe.
Nj dilem shum interesante del n shesh n kt
pik: ADN-ja mund t prseritet vetm me ndihmen e
disa proteinave t prshtatshme (enzimeve). Por sinteza e
ktyre enzimeve mund t realizohe vetm me informatat
e koduara n ADN. Pasi q t dyja varen nga njra-tjetra,
ato kan eksistuar n koh t njjt pr prseritje. Kjo e
sjell skenarin se jeta e ka origjinen nga vetvetja n nj
situat pa rrugdalje. N shtator t vitit 1994 n nj botim
n revistn Amerikane shkencore Profesori Lesli Orgel,
nj evolucionist me fam nga Universiteti I San Diegos,
91
92
Kaliforni, e pranon kt fakt:

sht jashtzakonisht e pamundshme q proteinat dhe acidet
nukleare, strukturat e t cilave jan t nderlikuara, t bashkohen vetvetiu n t njjtin vend dhe n t njjtn koh. Sidoqoft
gjithashtu duket se sht e pamundshme me pas njren pa
tjetrn. Kshtu, n shikim t par faktikisht njriu mund t konkludoi se jeta kurr nuk mund t ket origjin nga mnyrat
kimike.7
Pa dyshim nse sht e pamundur q jeta t ket filluar nga shkaqet natyrore, ather duhet t pranohet se
jeta sht "krijuar" n nj form t mbinatyrshme. Ky fakt
qartsisht e shfuqizon teorin e evolucionit, qllimi kryesor i t cils sht mohimi i krijimit.
Mekanizmat imagjinar t evolucionit

Pika e dyt e madhe q e bn teorin e Darvinit t
pavlefshme sht shpjegimi i "mekanizmave t
evoluimit", t cilat na parashtrohen si dy koncepte q nuk
zotrojn asnj forc evolvuese.
Darvini tr hipotezn e shfaqur t evolucionit e
mbshteti n mekanizimin e "selekcionit natyror".
Rndsia q i jepet ktij mekanizmi mund t kuptohej fare
leht edhe nga titulli i librit Origjina e llojeve, me rrugn e
seleksionimit natyror
Seleksion natyror do t thot przgjedhje e natyrs.
Kjo mbshtetej n logjikn se, t prfshir nga lufta pr
mbijetes, n natyr do t mbesin n jet vetm ato
gjallesa, t cilat i prshtaten m s miri kushteve natyrore
dhe fizike. P.sh, n nj kope drersh q krcnohet prej
kafshve t ndryshme grabitqare, do t mbesin n jet
vetm ata drer q vrapojn m shpejt. Kshtu q kopeja

e drerve do t prbhej nga individ (pjestar) t fort
dhe t shpejt. Mirpo, n mnyr t padiskutueshme, ky
mekanizm nuk mund t ndrhyj n evoluimin e drerve
e t'i kthej ata n kafsh t tjera p.sh, n kuaj.
Pr kt qllim mekanizmi i seleksionit natyror nuk
zotron asnj forc evoluese. Edhe Darvini ishte n dijeni
t ktij realiteti dhe n librin e tij "Origjina e llojeve" u detyrua t thoshte:
Seleksioni natyror s'bn dot asgj derisa t ndodhin ndryshime
apo variacione t favorshme individuale.8
Ndikimi i Lamarkut
Pra, si mund t ndodhin kto "ndryshime t favorshme"? Darvini u mundua t'i prgjigjet ksaj pyetjeje nga
pikpamja e kuptimit primitiv t shkencs n periudhen
kur ka jetuar ai. Sipas Lamarkut, biolog francez, i cili ka jetuar para Darvinit, gjallesat ia prcjellin brezit pasardhs
t gjitha ndryshimet fizike, t cilat i kan kaluar gjat jets
s tyre. Si prfundim i ktyre cilsive, t cilat akumulohen
brez pas brezi, dalin n pah specie t reja. P.sh, Sipas
Lamarkut gjirafat kan evolvuar nga antilopt n prpjekje pr t arritur gjethet e pemve t larta, nga brezi n
brez kan psuar nj zgjatim t qafs.
Edhe Darvini ka dhn shembuj t ngjashm n librin e tij
"Origjina e llojeve" ku pretendon se disa arinj pr t gjetur
ushqim n thellsi t detit jan shendrruar n balena..9
Por me zbulimin e ligjeve t trashgimis nga

Mandelit dhe me verifikimin nga shkenca e gjenetiks q
lulzoj n shekullin e njzet, u shemb plotsisht legjenda
93
94
se karakteristikat e fituara jan prcjell n brezat

pasardhs. Kshtu q seleksioni natyror ra nga mundsia
e t qnurit nj mekanizm efektiv i evolucionit.
Mutacionet dhe Neo-Darvinizmi

Pr t gjetur nj zgjidhje n fund t viteve 1930,
Darvinistt avancuan "teorin sintetike moderne", apo si
njihej me emrin m t prhapur Neo-Darvinizmi. Neodarvinizmi pran seleksionit natyror si "shkak i
ndryshimeve t dobishme" prdori mutacionet, dmth, prishjet gjenetike t gjallesave prej ndikimeve t jashtme si
radiacioni apo prej gabimeve gjat kopijimit.
Modeli, i cili edhe sot e ruan vleftsin n emr t
evolucionit sht Neo-Darvinizmi. Teoria hipotezon se t
gjitha ato miliona specie q gjenden n natyr ashtu edhe
vesht, syt, mushkrit, duart dhe organet e tjera t komplikuara e t panumrta, formohen si konkluzion i mutacioneve, pra n nj priudh t mbshtetur n shformime
gjenetike. Por ekziston nj realitet shkencor shum i
qart q l teorin pa rrugdalje: Mutacionet nuk mund t
zhvillojn gjallesat, prkundrazi n do koh i kan dhn
vetm dm atyre.
Arsyeja sht shum e thjesht: ADN-ja zotron nj
sistem shum t ndrlikuar. do ndikim spontan i formuar mbi kt molekul, mund t shkaktoj vetm dme.
Gjenetisti amerikan B.G. Ranganathan e shpjegon kshut:
"Mutacionet jan t vogla, spontane dhe t dmshme. Shfaqn
shum rrall dhe n probalitetin m pozitiv jan t
pandikueshm. Kto tri cilsi tregojn se mutacionet nuk mund
t sjellin zhvillime evolucioniste. Nj ndryshim spontan q
mund t shfaqt n nj organizm t prvetsuar m s miri ose
do t shkaktoj efekt steril ose t dmshm (shkatrrues). Nj

ndryshim i rastsishm q mund t ndodh n nj or dore nuk
do ta zhvilloj at. Me shum mundsi do ta shkatrroj ose po
t'i afrohemi pozitivisht rastit, ky ndikim do t jet i padobishm.
Nj termet nuk e zhvillon nj qytet po e shemb at".10
Deri n ditt e sotme nuk sht vzhguar asnj rast i

ndonj mutacioni t dobishm. Kuptohet q mutacionet,
q teoria e evolucionit i tregon si "mekanizma evoluese"
jan raste gjenetike q i ln t gjymtuara dhe i shkatrrojn gjallesat. (Ndikimi m i shpesht i mutacionit te njrzit
jan kanceret). Sigurisht q nj mekanizm shkatrrues
nuk mund t ket efekte evoluese, kshtu q edhe seleksioni natyror, ashtu si pohon edhe Darvini, "i vetm s'mund t bj asgj". Ky realitet na on t besojm se n
natyr nuk ekziston asnj mekanizm evolues, dhe ashtu
si nuk ekziston asnj mekanizm i till dhe ai prfytyrim
imagjinar q e quajn evolucion nuk sht prjetuar n
asnj priudh.
Regjistrat e Fosileve: s'ka ndonj shenj

nga format kalimtare (ndrklasore)
Regjistrat e fosileve jan treguesi m i qart se skenari
q pretendohet nga teoria evolucionit nuk sht prjetuar
kurr.
Sipas teoris, t gjitha gjallesat jan evoluar nga njratjetra. Nj specie, e cila eksistonte m par me kalimin e
kohs do t kthehej n nj ur kalimi pr formimin e nj
specie tjetr dhe n kt mnyr evoluimi, kan dalur n
drit t gjitha speciet e tjera. Sipas teoris, ky transformim
zhvillohet gradualisht me miliona vite.
Po t ishte kshtu, ather brenda ktij intervali t
95
96
gjat transfomimi duhet t ken ekzistuar dhe jetuar

specie kalimtare.
Psh, n t kaluarn duhet t ket ekzistuar disa qenie
gjysm peshk gjysm zvarranik q edhe pse mbart akoma
karakteristikat e peshkut n nj an ka prfituar veori
zvarranike. Ose prkrah cilsive zvarranike duhet t ken
dalur edhe disa zvarranik zogj q kan mbart karakteristika t zogjve prve karakterisitikave t zvarranikve q
i kan pas. E meq kjo sht nj priudh transformimi
duhet t ken qen gjallesa t paafta, me mangsira e t
gjymtuara. Evolucionistet u referohen ktyre krijesave t
imagjinuara, q besojn t ken jetuar n t kaluarn, si
"forma ndrmjetse-kalimtare.
Nse me t vrtet qenie e tilla ken ekzistuar, llojet
dhe numri i tyre do t ishin me miliona madje milarda.
Kshtu q absolutisht mbetjet e ktyre qnieve t uditshme do t haseshin npr regjistrat e fosileve. Darvini n
librin e tij "Origjina e llojeve" kt e shpjegon kshtu:
Nse teoria ime sht e vrtet, me siguri q duhet t ken jetuar
lloje t panumrta ndrmjetse-kalimtare q lidhin njra
tjetrn Dhe argumente pr to, q me t vrtet t ken ekzistuar
mund t faktohen vetm nga regjistrat e fosileve t gjetura.11
Shpresat e shmbura t Darvinit

Nga mesi i shekullit t 19-t e deri sot edhe pse jan
br shum krkime intensive pr t gjetur fosile, ende
nuk jan zbuluar format ndrmjetse apo kalimtare. T
gjitha fosilet e nxjerra nga grmimet arkeologjike, n t
kundrt t pritjeve t evolucionistve, tregojn se n tok
jeta sht shfaqur papritmas dhe n form t prsosur.
Paleontologu (shkenctar fosilesh) i njohur anglez
Derek W. Ager, edhe pse ishte nj evolucionist, iu desh t

rrfehej n kt form mbi kt realitet:
"Problemi yn sht ky: Tek analizojm me detaje regjistrat e
fosileve qoft n nivelin klasor apo t llojeve, hasim vazhdimisht
po me t njjtn t vrtet: Shohim grupe q nuk jan t zhvilluara me evoluim t pjesshm por jan formuar (krijuar) n nj
ast n siprfaq t toks."12
Kjo nnkupton se, t gjitha qniet e gjalla pa patur

asnj form kalimtare me njra-tjetrn npr regjistra fosilesh, kan dal n pah n nj ast t vetm n form t
prsosur. Kjo sht krejtsisht e kunderta me at q pretendonte Darvini. Njkohsisht ky sht nj argument i
fort q tregon se kto qenie t gjalla jan krijuar.
Shpjegimi i vetm pr ekzistencn e nj qenie t gjall, e
cila nuk ka evoluar nga nj strgjysh i saj por e dal n pah
papritur e prsosur, sht se ajo qenie sht e krijuar. Ky
realitet pohohet edhe nga ana e biologut t njohur evolucionist Dagllas Futujama:
Krijimi dhe evolucioni jan dy shpjegimet e vetme q mund t
bhen rreth origjins s qenieve t gjalla. Qeniet ose jan
shfaqur n tok plotsisht t prsosura dhe pa mangsira ose ka
ndodhur ndryshe. E nse nuk ka ndodhur kshtu n saj t nj
priudhe transformimi duhet t ket dal n drit duke evoluar
nga ato specie, t cilat ekzistonin m par (gj q nuk po
mundim ta vrtetojm). Por nse jan shfaqur prfekte e t prsosura, athere duhet t jen t krijuara nga ana e nj mendje q
zotron forc t pafund.13
Fosilet tregojn se gjallesat jan shfaqur n tok n nj

mnyr t prsosur dhe pa mangsira. Kjo nnkupton
se"Origjina e llojeve", n t kundrt me 'pretendon
Darvini, sht krijim e jo evoluim.
97
98
Prralla e evoluimit t njeriut

Tema, e cila sillet m tepr n aktualitet nga ana e atyre
q mbshtesin teorin e evolucionit sht origjina e
njeriut. Darvinizmi pretendon se njeriu i sotm ka evoluar
nga disa krijesa t ngjashme me majmunt. Gjat ktij procesi evolues, i cili mendohet t ket filluar 4-5 milion vjet
m par, thuhet se ekzistonin disa "forma kalimtare"
midis njeriut modern dhe strgjyshve t tij. Sipas ktij
skenari krejtsisht t fantazuar, "kategorit" baz jan
katr:
1. Australopitekt
2. Homo habilis
3. Homo erektus
4. Homo sapiens
Evolucionistt e quajn t ashtuquajturin strgjyshin e
par t njeriut dhe majmunve Australopitek, q do t
thot "majmun i jugut". Kto nuk jan gj tjetr vese nj
specie e vjetr majmunsh t disa llojeve t zhdukura.
Punimet tepr t gjera t anatomistve t njohur si n
Angli ashtu edhe n Amerik, t Lord Solly Zukerman
dhe Prof. Qarl Oksnar mbi shembujt e Australopitekve
do t tregonin se kjo ishte vetm nj rac e zhdukur majmunsh dhe q nuk kishin asnj lidhje me njeriun.14
Fazen tjetr t evolucionit t njeriut, evolucionistt do
ta klasifikonin si "homo", pra njri. Sipas pretendimeve t
tyre ato gjallesa q marrin pjes n serin homo jan m t
zhvilluara se Australopitekt. Evolucionistet duke i vendosur kto fosile t gjallesave t ndryshme formuan
tabeln e nj evoluimi imagjinar. Kjo tabel sht
imagjinare sepse me t vrtet kurr nuk sht vrtetuar
nj lidhje evoluese midis ktyre klasave. Ernst Mayr, nj
nga mbshtetsit m t rndsishm t teoris s evolucionit t shekullit t XXt pranon se "me t vrtet ka humbur zinxhiri q zgjatet pr te Homo sapiensi."15
Duke futur n zingjirin e lidhjes formn
"Australopitek>Homo Habilis> Homo erektus> Homo
sapiens", evolucionistt nnkuptojn se secila prej ktyre
specieve sht paraardhse e njra-tjetrs. Zbulimet e fundit t paleoantropologve kan treguar se Australopiteku,
Homo habilis dhe Homo erektus kan ekzistuar n pjes
t ndryshme t bots n t njjtn priudh.16
Pr m tepr, nj segment i caktuar njerzish i klasifikuar si Homo erektus ka ekzistuar deri n koht moderne. Homo sapiensi, Neandertali dhe Homo sapiens
sapiens (njeriu modern) kan bashkjetuar n t njjtn
zon.17
Kjo situat tregon qart pavlefshmrin e thnies se
ata jan paraardhsit e njri-tjetrit. Stefan xhei Guld, nj
nga paleontologt e Universitetit Harvard edhe pse personalisht ishte nj evolucionist, kt qorrsokak ku ka hyr
teoria darviniste e shpjegon kshtu:
do t ndodh me pemn ton racore nse n nj mnyr paralele me njra-tjetrn ekzistojn tre vija t ndryshme hominidsh
(humansh)? sht e qart se kto nuk rrjedhin nga njri-tjetri.
Aq m tepr q kur i krahasojm kto njri me tjetrin nuk vrejm asnj rrym pr nj zhvillim evolucionar.18
Shkurtimisht, skenari i evoluimit t njriut, i cili

mundohet t mbahet n kmb me an t nj propogande
boshe me an t medias apo me an t disa vizatimeve t
gjallesave imagjinare gjysm njri-gjysm majmun q
zen vend npr librat e shkolls, s'sht gj tjetr vese
nj tregim q nuk ka baza shkencore.
99
100
Shkenctari i mirnjohur dhe i nderuar i Anglis, Lord

Solli Zukerman, i cili pr vite me radh ka br studime t
imta mbi kt shtje sidomos mbi fosilet e australopitekut ka br punime gjat 15 vjetve dhe, edhe pse sht
nj evolucionist, ka arritur n prfundim se nuk ekziston
ndonj pem racore q zgjatet nga majmuni te njeriu.
Zukerman ka br edhe nj "shkall shkencore", ai ka
br disa vlersime mbi degt e shkencs dhe i klasifikon
ato si shkencore apo jashtshkencore. Sipas ksaj tablloje
t tij degt e shkencs, t cilat mund t quhen m "shkencore" t cilat mbshteten n t dhna konkrete jan fizika
dhe kimia. M pas kto ndiqn nga biologjia dhe shkencat
sociale. Nga ana tjetr ajo pjes, e cila mund t t quhet si
jashtshkencore, sipas Zukermanit, jan telapatia, shqisa
e gjasht koncepti "prceptim prtej ndjesis" si dhe
"evolucioni i njeriut'. Kt gj e shpjegon si m posht:
Duke dalur jasht trajektores t s vrtets objektive, e duke
kaluar n kto fusha, t cilat i konceptojm si shkenca biologjike
pra, prceptimet prtej ndjesis dhe komentimi i historis s
fosileve t njriut shohim se pr at q i beson teoris s evolucionit do gj sht e mundur. Aq sa sht e mundur q n t
njjtn koh t mbrojn dy gjykime kontradiktore me njratjetrn.19
Ja pra, prralla e evolucionit t njriut rrjedh nga komentimi me paragjykime i disa fosileve t gjetura nga disa
njerz q i besojn verbsisht teoris s evolucionit.
Teknologjia n Sy dhe n Vesh

Nj tem tjetr q mbetet e pazgjidhur nga teoria
evolucioniste sht kualiteti i shklqyer i prceptimit n
sy dhe n vesh.
Para se t dalim n temn e syrit, t shohim shkurtimisht prgjigjjen n pyetjen se "si shohim ne"? Rrezet e
drits q vijn nga nj objekt, bien n retinn e syrit duke
dhn nj imazh t prmbysur t objektit. Ktu, kto rreze
t drits transmetohen n sinjale elektrike nga qlizat dhe
pastaj prcilln n nj zon t vogl n pjesn e prapame
t trurit, ku ndodhet qendra e shikimit. Kto sinjale elektrike perceptohen n kt qndr t trurit si nj imazh pas
nj sr procesesh. Me kt prapasken teknologjike, le t
mendojm pak.
Truri sht i izoluar trsisht nga drita. Kjo nnkupton
se mbrendsia e trurit sht n errsir t plot dhe drita
nuk arrin atje. Qendra e shikimit sht nj vend i errsirs s plot ku kurr nuk arrin drita; mund t jet edhe
vendi m i errt q e ke ditur ndonjher. Megjithat, ne
shikojm nj bot t ndritshme plot drit me an t ksaj
errsire t plot.
Imazhi i formuar n sy sht aq i mpreht dhe i qart
q edhe teknologjia e shekullit t XX nuk ka qn e aft
pr ta arritur at. P.sh, shikon n librin q e lexoni, duart
me t cilat ti e mban, pastaj ngritni kokn dhe shikoni
prreth. A keni par ndonjher ksi imazhi kaq t mpreht dhe t qart si ky n ndonj vend tjetr? Bile edhe
ekrani i televizorit m t zhvilluar e prodhuar nga prodhuesit m t mir televiziv n bot nuk mund t ju pajis
me ksi pasqyrimi kaq t mpreht pr ju. Ky sht nj
imazh tre-dimenzional, me ngjyra, dhe pasqyrim tepr t
mpreht. Pr m shum se 100 vjet, mijra inxhinier jan
prpjekur t arrijn kt qartsi. Jan ndrtuar fabrika,
kan dhn premtime t mdha, jan br shum
studime, plane e projekte pr kt qllim. Prap, shiko n
101
102
ekranin e tv-s dhe librin q e mban n duart e tua. Do t

shihni se sht nj ndryshim i madh n mprehsin dhe
qartsin. Pr m tepr, ekrani i televizorit tregon nj
imazh dy-dimenzional, ndrsa me an t syrit, njeriu
sht n gjendje t shoh imazhe tri-dimenzionale.
Pr vite t tra, me mijra inxhinier jan prpjekur t
prodhojn nj televizor tre-dimenzional, dhe t arrijn
kualitetin e shikimit t syrit. Po, ata kan br nj television me sistem tre-dimenzional por sht e pamundur me
e shiquar pa i vn syzat; gjithashtu, sht vetm nj tredimenzional artificial. Prapaskena sht shum e mjegulluar; paraskena paraqitet sikur nj ambient letre. Kurr
nuk ka qn e mundshme q t arrihet nj imazh kaq i
mpreht dhe t qart sikur ai i syrit. N t dyajt, n
kamer dhe n television, sht nj humbje e kualitetit t
imazhit.
Evolucionistet pretendojn se mekanizmi q e prodhon kt imazh t mpreht dhe t qart sht formuar
rastsisht. Tani, nse ndokush t thot ty se televizioni n
dhomn tnde sht formuar si nj rezultat i rastsis, se
t gjitha atomet e tija vetm rastsisht jan bashkuar dhe
e kan br nj paisje q prodhon nj pasqyrim, far do t
mendoje? Si mund atomet t bjn at q mijra njerz nuk
munden?
Nse nj paisje q prodhon nj imazh m primitiv se
syri, nuk mund t jet formuar rastsisht, ather sht
shum e qart se syri apo imazhi q shihet prej tij nuk
kan mund t formohen rastsisht. E njjta situat vlen
edhe pr veshin. Veshi i jashtm i kap tingujt n dispozicion me an t dgjimit, dhe i drejton pr nga veshi i
mesm; veshi i mesm i transmeton vibrimet e zrit duke
i rritur ato; veshi i mbrendshm i drgon kto vibrime t

truri duke i prkthyer ato n sinjale elektrike. Ngjashm
sikur me shikimin, akti i dgjimit prfundon n qndrn e
dgjimit n tru.
Gjendja n sy sht gjithashtu e vrtet pr veshin.
D.m.th, truri sht i izoluar nga tingujt sikur q sht nga
drita: asnj tingull nuk mund t deprtoj brenda. Prandaj,
pa marr parasysh se sa zhurm ka jasht, n mbrendsin e trurit sht plotsisht qtsi. Megjithat, tinguj m t
mpreht pranohen n tru. N trurin tnd, i cili sht i
izoluar nga tingujt, ti e dgjon simfont e nj orkestre, dhe
i dgjon t gjitha zrat n nj vend t mbushur plot njerz.
Por, nse do t ishte matur niveli i tingullit n trurin tnd
nga nj paisje precise n at moment, do t ishte par se
aty ekziston nj qtsi e plot.
Siq sht rasti me imazhin, jan br prpjekje me
dekada pr t prodhuar dhe riprodhuar tinguj q sht i
afrt me origjinalin. Rezultatet e ktyre prpjekjeve jan
regjistruesit e zrit, sistemet me prpikri-t lart, dhe sisteme pr ndgjimin e zrit. Pavarsisht nga e gjith kjo
teknologji dhe mijra ingjinjerve dhe ekspertve, t cilt
kan punuar n kt prpjekje, asnj tingull ende nuk ka
arritur q t ket t njjtn mprehtsi dhe qartsi q pranohet nga veshi. Duke menduar pr kualitetet e larta t
sistemeve m prpikri-t lart (HI-FI) t prodhuara nga
kompanit m t mdha n industrin e muziks. Edhe n
kto paisje, kur zri regjistrohet humbet ca prej tij, apo kur
e ndez studion ju gjithmon ndgjoni nj z frshfllits
para se t filloj muzika. Por, zrat q jan produkt i
teknologjis s trupit njerzor jan shum t mpreht dhe
t qart. Nj vesh njerzor kurr nuk ndien nj z t
103
104
shoqruar me zra frshfllues apo me shkarkime atmosferike si bn studioja; e ndien zrin ashtu si sht, t
mpreht dhe t qart. Kjo sht mnyra q ka qn q nga
krijimi i njeriut.
Deri tani, asnj aparat shqisor apo regjistrues i prodhuar nga njeriu nuk ka qn aq i ndieshm dhe i suksesshm n pranimin e t dhnave ndijore si jan syri
dhe veshi.
Mirpo, derisa shikimi dhe dgjimi jan shqtsime,
nj fakt tepr m i madh qndron prapa tr ksaj.
Ndjenja q sheh dhe dgjon brenda trurit

kujt i takon?
Kush sht q n trurin e tij shikon nj bot trheqse,
ndgjon simfonit dhe cicrimat e zogjve, dhe nuhat
lule?
Stimulimi q vjen nga syt, vesht dhe hunda e
njeriut duke kaluar n tru si impulse nervore elektrokimike. N biologji, fiziologji, dhe librat biokimik, ju
mund t gjeni shum detale se si ky pasqurim formohet
n tru. Por, kurr nuk do t vini t fakti m i rndsishm
pr kt tem; Kush sht q pranon kto impulse nervore
elektro-kimike, si: figurat, zrat, aromat dhe ngjarjet ndijore n tru? N tru sht nj ndjenj q pranon t gjitha
kto pa pasur nevoj pr sy, vesh dhe hund. Kujt i takon
kjo ndjejn? Nuk ka dyshim se kjo ndjenj nuk i takon
nervave, shtress dhjamore dhe neuroneve q prfshijn
trurin. Kjo sht pse Darvinizmi-materializmi, t cilt besojn se gjithka sht prbrje e materies, nuk mund t
japin asnj prgjigjje n kto pyetje.
Pr kt ndjejn sht shpirti i krijuar nga All-llahu.
Shpirtit nuk i duhet as syri t shoh figura, as veshi t

dgjoj zra. Gjithashtu, nuk i duhet truri q t mendoj.
donjri q e lxon kt fakt t sakt dhe shkencor do
t duhej t mendoj pr All-llahun e Plotfuqishm, do t
duhej t'i frikohet Atij, Ai i Cili tr universin e shtrydh n
nj vend me errsir t tmerrshme t disa centimetra kub
n nj tre-dimezional, me ngjyra, me hije dhe form
ndriquese.
Nj besim materialist
Ajo far kemi analizuar deri ktu tregon se teoria e
evolucionit sht nj hipotez, e cila bie ndesh me zbulimet e qarta t shkencs. Pretendimi i teoris n lidhje me
origjinn e jets sht n kundrshtim me fjaln e fundit t
shkencs. Mekanizmat evoluese q parashtron nuk prmbajn asnj efekt evolucionar dhe po ashtu edhe fosilet
tregojn se format e evolucionit jan nj koncept q bie
ndesh me zbulimet dhe q na duhet ta hedhim posht,
ashtu si gjat gjith historis shum mendime si nj kozmos me qndr tokn jan nxjerr jasht aktualitetit t
shkencs.
Pr fat t keq teoria e evolucionit po mbahet n aktualitet me shum kmbngulje, aq sa disa njerz kritikimin
e teoris mundohen ta shmbllejn si "sulm ndaj
shkencs". E pse ndodh kjo?
Shkaku i ksaj tablloje sht se pr disa njerz, teoria e
evolucionit prbn nj besim dogmatik q kurr s'mund
t braktiset nga ata. Kto rrethe jan t lidhura ngusht e
qorrazi me filozofin materialiste t Darvinit dhe kt e
prkrahin, vetm se kjo ideologji i jep nj shpjegim materialist natyrs, t ciln e pranojn edhe haptazi.
105
106
Richard Levontin, nj gjenetist i njohur nga

Universiteti i Harvardit si nj volucionist i mirfillt e shpjegon kshtu q "fillimisht sht materialist e m pas
shkenctar":
Ne kemi nj besim n materializm, nj besim "a priori" ( t
pranuar m par, t supozuar t vrtetn). Ajo q ne na detyron
t'i sjellim bots nj shpjegim materialist nuk jan metodat e
shkencs apo kushtet e saj. Prkundrazi, pr shkak t lidhjes
son "a priori" me materializmin spekulohen koncepte dhe
metoda krkimi q na detyrojn nj shpjegim materialist pr
botn. Arsyeja q materializmi sht absolutisht i vrtet (pr
ne) nuk mund t lejoj t hyj n sken nj shpjegim hyjnor.20
Kto fjal tregojn haptazi q (teoria e evolucionit)

sht nj dogm e mbajtur gjall pr hir t lidhjes s
ngusht me filozofin materialiste. Sipas ksaj dogme
asgj nuk ekziston prve materies. Ajo predikon se lnda
e pa jet dhe e pavetdijshme krijon jetn. Pr kt arsye
besohet se jeta sht krijuar nga materiale (lnd) inorganike e t pavtdijshme. Ajo pranon se me miliona qenie
t gjalla t ndryshme si zogjt, peshqit, gjirafat, luant, insektet, pemt, lult, balenat dhe njerzit me ndikimet e
veta, u shfaqn si pasoj e ndikimit t fenomeneve fizike
(shiut dhe rrufeve) mbi lndn natyrale, d.m.th, me shiun
q bie, me rrufet, pranojn q formohen brenda lnds
inorganike. N t vrtet kjo sht nj tez n kundrshtim me logjikn si dhe me shkencn por darvinistt mbrojtjen e ksaj teze, e vazhdojn pr t "mos lejuar hyrjen n
sken t nj Qenieje Hyjnor."
dokush q origjinn e jets nuk e sheh me nj
paragjykim materialist (por me arsyen e tij), do t
vshtroj kt t vrtet t qart: t gjitha qeniet jan
vepr e nj Krijuesi q zotron inteligjenc, dije dhe

fuqi superiore. Ky Krijues, i Cili krijoi nga mosekzistenca t gjith universin, i dha form dhe krijoi gjallesat, sht All-llahu.
Teoria e Evolucionit sht magjia m e

efektshme n bot
Duhet t bhet e qart se donjri i lir nga
paragjykimet dhe ndikimet e do ideologjie t veant, i
cili prdor vetm arsyen dhe logjikn e tij, qartsisht do t
kuptoj se besimi n teorin e evolucionit, e cila sjell n
mendje paragjykimet e shoqrive me panjohuri t
shkencs apo civilizimit, sht plotsisht e pamundur.
Si u shpjegua m sipr, ata q besojn n teorin e
evolucionit mendojn se disa atome dhe molekula t hedhura n nj tinar mund t prodhojn mendime, profesor
t arsyeshm, student t universitetit, shkenctar si jan
Ajnshtajni dhe Galileu, artista si jan Hemfry Bogart,
Frank Sinatra dhe Pavaroti, si edhe antilopt, drunjt e
limonit dhe karafilin. Ve ksaj, shkenctart dhe profesort t cilt besojn n kt marrzi jan njerz t
edukuar. Kjo sht pse sht fare e justifikueshme me fol
pr teorin e evolucionit si "magjia m e efektshme n histori." Kurr m par ndonj ide apo besim tjetr nuk ua ka
marr njerzve' fuqin e arsyes, duke mos u lejuar atyre
me menduar me mendjehollsi dhe logjikisht dhe duke
fshehur t vrtetn nga ata sikur t'i kishin ata syt e mbyllur. Kjo sht edhe m e keqe se verbria e pabesueshme e
Egjiptianve q adhuronin Diellin Zotin Ra, totemi i adhuruar n disa pjes t Afriks, njerzit e Sebes q ad-
107
108
huronin Diellin, fisi i pejgamberit Ibrahimit (as) q adhuronin idhuj q vet me duart e tyre i kishin ndrequr apo
populli i pejgamberit Musa (as) q adhuronin viin e art.
Faktikisht, kjo situat sht nj munges e arsyes e
spikatur nga All-llahu n Kur'an. All-llahu shpall n
shum ajete se mendjet e disa njerzve' do t jen t mbyllura dhe se ata do t jen t pafaft q t shohin t
vrtetn. Disa nga kto ajete jan si n vijim:
E ata q mohuan (Kur'anin dhe Muhammedin) pr ta
sht njsoj ua trhoqe vrejtjen apo nuk ua trhoqe,
ata nuk besojn. All-llahu ua mbylli atyre zemrat,
vesht e tyre dhe n t pamurit e tyre ka nj perde, e ata
kan nj dnim t madh. (Bekare: 6-7)
Ata kan zemra q me to nuk kuptojn, ata kan sy
q me ta nuk shohin dhe ata kan vesh q me ta nuk
dgjojn. Ata jan si kafsht, bile edhe m t humbur,
t tillt jan ata t marrt. (A'raf: 179)
Edhe sikur Ne t'u hapnim atyre nj der n qiell dhe t
ngjiteshin vazhdimisht lart n t (e t shihnin engjjt e
fshehtsit). Ata gjithqysh do t thonin: "Neve na jan
ndal syt (t pamt). Jo, ne jemi njerz t magjepsur.
(Hixhr: 14-15)
Fjalt nuk mund t shprehin vetm sa e mahnitshme

sht q kjo magji do t mbaj nj bashkim kaq t gjr n
skllavri, t'i pengoj njerzit nga e vrteta, dhe t mos prishet pr 150 vjet. sht e kuptueshme q nj ose disa
njerz mund t besojn n skenaret dhe pretendimet e pamundura plot me budallaki dhe palogjikshmri. Por,
"magjia" sht i vetmi shpjegim i mundshm pr njerzit
nga e gjith bota q besojn se atomet e pajet dhe t
pavetdije papritmas vendosn t bashkohen dhe t formojn universin q funksionon me nj sistem t prsosur
t organizimit, diciplins, arsyes dhe vetdijs, planetin e
Toks me t gjitha hollsit q aq n mnyr t prsosur i
prshtatt jets, dhe sendet e gjalla plot me sisteme t
ndrlikuara t panumrta.
N t vrtet, All-llahu n ngjarjen e pejgamberit
Musa (as) dhe Faraonit shpall n Kur'an se disa njerz q
mbshtesin filozofit ateiste faktikisht ndikojn n t
tjert me magji. Kur ai i tregoi Faraonit pr fen e vrtet,
ai i tha Muses (as) t takohet me magjistart e tij. Kur
Musa (as) e bri at, ai u tha atyre t paraqesin aftsit e
tyre s pari. Ajeti vazhdon:
Ai (Musai) tha: "Hidhni ju"! E kur hodhn ata
(shkopinj e litar), magjepsn syt e njerzve, i friksuan ata dhe solln nj magji t madhe. (A'raf: 116)
Si pam, magjistart e Faraonit qen n gjendje t

mashtrojn donjrin, prve Muses (as) dhe atyre q i besuan atij. Por, shenja e parashtruar nga Musa (as) e prishi
magjin, apo "glltiste at q kishin magjepsuar." Siq e shpreh ajeti.
E Ne e frymzuam Musain (duke i thn): "Hidhe
shkopin tnd!" Kur qe, ai glltiste at q kishin magjepsuar. Ather u dshmua e vrteta dhe u zhduk ajo
q kishin prgatitur. Aty u mundn ata (magjistart
dhe faraoni) dhe u kthyen t poshtruar. (A'raf: 117-119)
Si mund t shohim nga ky ajet, kur u kuptua se far

bn kta njerz t cilt t part hudhen magjin mbi t
tjert ishte vetm nj iluzion, ata e humbn tr besueshmrin. Edhe n ditt e sotme, ata q jan nn ndikimin e
nj magjie t ngjashme po t mos besonin n kto pre-
109
110
tendime qesharake nn fshehjet e tyre shkencore dhe t

kalojn jetrat e tyre duke i mbrojtur ata, do t heqin dor
nga ata, edhe ata do t jen t turpruar kur t dal n
shesh e vrteta e tr dhe t prishet magjia. N t vrtet,
Malkom Mugerigj, nj filozof ateist dhe prkrahs i evulicionit pranoj se ai ishte i shqetsuar nga vet pamja:
Un jam i bindur se teoria e evolucionit, posarisht shtrirja n
t ciln sht aplikuar,n t ardhmen do t jet nj nga shakat
m t mdha n librat e historis. Brezat e ardhshm do t uditen q nj teori aq shum jobindse dhe e dyshimt kishte
mundur t pranohet, me naivitetin pabesueshm q e ka.21
Se e ardhmja nuk sht larg, prkundrazi, njerzit s

shpejti do t shohin se "rastsia" nuk sht Zot, dhe do t
rishikojn n teorin e evolucionit si mashtrimin m t
keq dhe magjia m e tmerrshme n bot. Shum njerz t
cilt e shohin fytyren e vrtet t teoris s evolucionit
jan duke pyetur vetn me habi se si ata ndonjher ishin
t mashtruar nga ajo.
(Engjjt) Than: "Ti je i pa t meta, ne nuk kemi

dije tjetr prve at q na e msove Ti. Vrtet, Ti je i
Gjithdijshmi, i Urti!"
(Bekare: 32)
112
NOTES
1- Hugh Ross, The Fingerprint of
God, p. 50.
2- Sidney Fox, Klaus Dose,
Molecular Evolution and The
Origin of Life, W.H. Freeman and
Company, San Francisco, 1972, p. 4.
3- Alexander I. Oparin, Origin of
Life, Dover Publications, NewYork,
1936, 1953 (reprint), p. 196.
4- New Evidence on Evolution of
Early Atmosphere and Life,
Bulletin
of
the
American
Meteorological Society, vol 63,
November 1982, p. 1328-1330.
5- Stanley Miller, Molecular
Evolution of Life: Current Status of
the Prebiotic Synthesis of Small
Molecules, 1986, p. 7.
6- Jeffrey Bada, Earth, February
1998, p. 40.
7- Leslie E. Orgel, The Origin of
Life on Earth, Scientific American,
vol. 271, October 1994, p. 78.
8- Charles Darwin, The Origin of
Species by Means of Natural
Selection, The Modern Library,
New York, p. 127.
Species: A Facsimile of the First
Edition, Harvard University Press,
1964, p. 184.
10- B. G. Ranganathan, Origins?,
Pennsylvania: The Banner Of Truth
Trust, 1988, p. 7.
Species: A Facsimile of the First
Edition, Harvard University Press,
1964, p. 179.
12- Derek A. Ager, The Nature of
the Fossil Record, Proceedings of

the British Geological Association,
vol 87, 1976, p. 133.
13- Douglas J. Futuyma, Science on
Trial, Pantheon Books, New York,
1983. p. 197.
14- Solly Zuckerman, Beyond The
Ivory
Tower,
Toplinger
Publications, New York, 1970, pp.
75-94; Charles E. Oxnard, The
Place of Australopithecines in
Human Evolution: Grounds for
Doubt, Nature, vol 258, p. 389.
15- Could science be brought to an
end by scientists' belief that they
have final answers or by society's
reluctance to pay the bills?
Scientific American, December
1992, p. 20.
16- Alan Walker, Science, vol. 207, 7
March 1980, p. 1103; A. J. Kelso,
Physical Antropology, 1st ed., J. B.
Lipincott Co., New York, 1970, p.
221; M. D. Leakey, Olduvai Gorge,
vol. 3, Cambridge University Press,
Cambridge, 1971, p. 272.
17- Jeffrey Kluger, Not So Extinct
After All: The Primitive Homo
Erectus May Have Survived Long
Enough To Coexist With Modern
Humans, Time, 23 December 1996.
18- S. J. Gould, Natural History, vol.
85, 1976, p. 30.
19- Solly Zuckerman, Beyond The
Ivory Tower, p. 19.
20- Richard Lewontin, The
Demon-Haunted World, The New
York Review of Books, January 9,
1997, p. 28.
21- Malcolm Muggeridge, The End
of Christendom, Grand Rapids:
Eerdmans, 1980, p. 43.

Të Përkushtuar Ndaj Allahut. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Të Përkushtuar Ndaj Allahut. Albanian (Shqip)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Pr lexuesin

nse ata vazhdojn mbrojtjen, kjo tregon se ata bazohen n sentimentalizmin e

SYNIMI I JESTS S NJ BESIMTARI: PLQIMI I ALL-LLAHUT ......................8

'ka e bn t dallohet muslimanin prej njerzve t

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

N ajetin e msiprm, pyetjet u jan parashtruar

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

q e mohojn All-llahun, apo, si n rastin e njerzve t

Si na informon edhe ajeti i msiprm, jeta e atyre q u

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

prej tyre mund t'i shmang kuptimi i tyre ktu n kt

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

"shkaqe" q funksionojn sipas rregullave t vendosura

Muslimani sht musliman pr shkak se ai e krkon

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

dhe as botn tjetr. Shembulli i tij sht si nj gur i

Prpjekja e duhur pr miratimin e

Nj besimtar prpiqet me "tr prpjekjen e duhur"

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

Besimtari n angazhimin e tij drejt rrugs s

Prandaj, kriteri i vetm pr t qen besimtar sht nd-

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

jenja e sinqert e dshirs pr krkimin e aprovimit t

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

me vshtirsi dhe probleme n kt bot. Kto vshtirsi

Fakti se nuk do t ju ndodh dm atyre t cilt nuk

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

E atyre (shokve t pejgamberit) q dikush u tha:

Prfundimisht, asnj shqetsim, vshtirsi apo vuajtje

All-llahu nuk e dnon besimtarin q vazhdimisht i

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

shrben Atij, as n kt bot e as n ahiret. Prkundrazi, Ai

Si nj prkujtues nga All-llahu, mundimi, vshtirsia

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

sugjeron t keqen dhe punt e liga, dhe tjetra, mbrojtse

Si sht e qart nga ajeti i msiprm, e keqja ekziston

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

sionet, dhe e kontrollon vetn nga ajo q sht e dmshme dhe

Shmangja nga idhujtaria

Askush nuk duhet t merr si t gatshme se ai sht

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

shkruhet Atij shok (idhujtarin), e prpos ktij

Pika fillestare e idhujtaris, e cila sht nj "mkat dhe

Si u tha n surn e msiprm, All-llahu sht

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

llahun del n shesh. Pretendimi se gjallesat e tilla mund t

Si pasoj, idhujtaria sht nj shpifje e madhe,

SYNIMI I JETS S NJ BESIMTARI: MIRATIMI I ALL-LLAHUT

Idhujtaria paraqitet n forma t ndryshme. Meqense

Sidoqoft duhet t thuhet se njeriu i till i bn

KRKIMI I KNAQSIS M T MIR T ALL-LLAHUT

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

parsi. Pasiq ka shum pun q krkohen nga nj

KRKIMI I KNAQSIS M T MIR T ALL-LLAHUT

All-llahun, shkon te idhujt e tyre. Sa gjykim i shmtuar

Nse nj person e rrezikon jetn pr t mbrojtur

Nj besimtar, n ann tjetr, i kushton tr pasurin

Si pr krkimin e asaj m t cln All-llahu sht m s

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT

timet e Tij ta vendos t vrtetn, e t zhduk n themel

M n fund, All-llahu i bri besimtar t prballohn

KRKIMI I KNAQSIS M T MIR T ALL-LLAHUT

zor. Jepna nga ana Jote shptim e ndihm!" (Nisa: 75)

T PRKUSHTUAR NDAJ ALL-LLAHUT