OBRADA DEFORMISANJEM

prof.dr.Himzo uki
van.prof.dr.Mirna Noi

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

Obrada metala deformacijom ili obrada bez skidanja

strugotine podrazumijeva metode obrade kojima se
metalu daje eljeni oblik deformacijom i odvajanjem.
Ovaj vid obrade je, za razliku od obrade skidanjem
strugotine, vezan za uslove serijske proizvodnje.

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

Cilj obrade deformisanjem je da se sa najmanjim

moguim otpatkom i najmanjim brojem radnih
operacija dobiju gotovi komadi, koji se uz minimalnu
obradu skidanjem strugotine ili bez nje mogu
upotrijebiti ili ugraditi u odgovarajui sklop, kao
njegov sastavni element.

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

PRIMJERI PRIMJENE

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

PRIMJERI PRIMJENE

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

PRIMJERI PRIMJENE

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

PRIMJERI PRIMJENE

Slika 1.1 Primjeri primjene

7

OSNOVE OBRADE DEFORMISANJEM

Materijal se moe obraivati deformacijom samo

kad se dovede u stanje plastinog teenja, tj. kad se
optereti iznad granice elastinosti.

PODRUJE OBRADE DEFORMISANJEM

Kad se materijal optereti iznad granice razvlaenja
(granice plastinog teenja, dolazi do trajne deformacije.
Taj vid obrade zove se obrada plastinom deformacijom.
Ako se optereenje dalje poveava, u jednom trenutku e
doi do razdvajanja materijala.

Sa stanovita deformacije, podruje obrade metala se

dijeli na:
- Deformaciju do razaranja materijala;
- Plastinu deformaciju

PODRUJE OBRADE DEFORMISANJEM

10

Slika 1.2 Dijagram za elastino-plastian materijal

ZNAAJ I PREDNOSTI
OBRADE DEFORMISANJEM
Prednosti obrade deformisanjem mogu se definisati sa
tehniko-tehnolokog i ekonomskog aspekta, i to:
1.Izrada proizvoda komplikovanog oblika ostvaruje se u
jednom hodu maine za deformaciju.
Izrada istih proizvoda na drugi nain ili ne bi bila
mogua ili bi zahtjevala vie radnih operacija.
2.Postie se velika dimenzionalna tanost proizvoda uz
uske izradne tolerancije.
11

ZNAAJ I PREDNOSTI
OBRADE DEFORMISANJEM
3.Proizvodi imaju visoke mehanike karakteristike i
relativno malu teinu.
4.Postie se znaajna uteda u potronji materijala i
energije.
5.Visok stepen produktivnosti, stabilnosti i pouzdanosti
u radu.

12

ZNAAJ I PREDNOSTI
OBRADE DEFORMISANJEM

6.Maine za obradu su jednostavne za posluivanje,

tako da za proizvodnju nije neophodna
visokokvalifikovana radna snaga.
7.Ekonominost u uslovima serijske i masovne
proizvodnje.

13

Iskoritenje materijala deformacijom

14

OGRANIENJA U PRIMJENI
OBRADE DEFORMISANJEM
Ogranienja u primjeni su:
1.Neekonominost u uslovima pojedinane i
maloserijske proizvodnje.
2.Visoki investicioni trokovi prouzrokovani
upotrebom skupih maina i ureaja za obradu.
3.Sloeni i komplikovani alati, ija je konstrukcija i
izrada skupa.
15

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

16

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA LIMOVA
Duboko izvlaenje

Savijanje

17

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA LIMOVA
Rotaciono izvlaenje

18

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA LIMOVA
Specijalni postupci

Provlaenje

Suavanje

19

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA LIMOVA

Proirivanje

Clinching

20

PODJELA OBRADE DEFORMISANJEM

TEHNOLOGIJE OBLIKOVANJA LIMOVA

Razvlaenje

21

TEHNOLOGIJE RAZDVAJANJA

Probijanje i prosijecanje

Odsjecanje na makazama
22

TEHNOLOGIJE ZAPREMINSKOG OBLIKOVANJA

Izvlaenje sa redukcijom
debljine zida

Istiskivanje
23

TEHNOLOGIJE ZAPREMINSKOG OBLIKOVANJA

Slobodno kovanje

Ukovno kovanje

24

TEHNOLOGIJE ZAPREMINSKOG OBLIKOVANJA

Kovanje na
automatima

Vuenje ice
25

NOVE TEHNOLOGIJE
Supreplastino oblikovanje

26

NOVE TEHNOLOGIJE
Oblikovanje ultrazvukom

27

NOVE TEHNOLOGIJE

Elektromagnetno oblikovanje

28

NOVE TEHNOLOGIJE
Hidrostatsko oblikovanje

29

NOVE TEHNOLOGIJE
Obrada eksplozijom

30

IZBOR TEHNOLOKOG PROCESA

OBRADE DEFORMISANJEM

Pravilan izbor tehnolokog procesa prerade

deformacijom obuhvata:
- Analizu procesa plastine deformacije metala
- Konstrukciju alata
- Izbor maine

31

MAINE ZA OBRADU DEFORMISANJEM

Rad i sila se ostvaruju pomou maina za obradu

deformacijom, kao to su: prese, kovaki ekii,
makaze, maine za savijanje, itd.

32

Slika 1.3

ALATI ZA OBRADU
Alat koji se postavlja na mainu ima funkciju
oblikovanja radnog proizvoda.

33

Slika 1.4